-ocr page 1-

-ocr page 2-

Dit boek hoort bij de Coiiectie Van Bucheii Huybert van Buchell (1513-1599)

Meer informatie over de collectie is beschikbaar op: http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732

Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn in volgorde waarop ze getoond worden:

This book is part of the Van Bucheii Coiiection Huybert van Buchell (1513-1599)

More information on this collection is available at: http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order of appearance:

-ocr page 3-

RARIORA

qu.



-ocr page 4-

-ocr page 5-

-ocr page 6-

-ocr page 7-

-ocr page 8-

-ocr page 9-

-ocr page 10-

-ocr page 11-

jnben wekBenbu geilede ^t

flotte/bnt cöÏI^b^flAcl^t/tfatfoert/naê/ natucre, crac^t cnOe trerditnaL, vanïgt;di 2^ru|) t)en,nie( alleen hier te lanDe waffenbe, maer ooch oan öê anders vietnhè in her ÇÜÎehecjjnen ooibcoï |i}(b,mei grooter neerpieÇept begrepen enhe verelaerf es, mei her feiner (^ruphen natuerlóek naer hat lenen een;

Duer D.Remberc Dodoens, Mede cijn van der ftadt van

Mechelen


ÇCanmeuwô onerpen, enhe met feer veel febeené nieuwe figneren vermeerhert

:Tgt;ï?'i

-ocr page 12-

ÖcPïtittkgtf,

Kquot;“* pferfe 6}’t«ï grade ©obo OtoomfdK jRepfer «fdit vevweevbet fdfer/ö^önïnet van ©erl imanien/van Cnflilien/van £tcn6/V«it2(vtrtg5/Vön ©venabe/vnn TTrtttarve/Van 97« pda/van Cedfffen/Van ÇOTaioiFe/Van (Saibcpnc/Vönbcn épiante«/ '^nblcn en Vape lanbcn ber tœ^rfclx Sec/-eert(ï)crfog0e van Copérnefe/jointegf;c van Q3ourgolt;ng:gt; nc/van Sot'fjietl van 33^abartt/van geinbonre^/Van gnxembourg/fnbe ©«(«/©ratte Vanlt;ï)(acnbtren/Van2(rtoie/ Van QSourgoingne/^alfsrane Vanjpjenegenwe / van u^vUeme /van geelant/van ;ÿ(r«tte/van ‘ÎTatnen cnbe ^ntp^n / ^^tnee van ?waue/ ——il ÔJîaregraite bee OcpticO 9iiinlJ?(cxt Van Tdepant/vâ € aline/van oJîecbelfn/ ran ter (iabtlfixten cube (anben Van ‘Dtredjt/CuernjTd cnbe ©roeninge/-£nbc bominateur (n Stfu cube in 2(f# Pfieque.Stlkn ben giftenen bie befot enfen b^teffuKen pen falupt/boen te weten bat wp ontfangen (jebben bie oitmoebigfje fuppfieatie Van ^an vanber Sot gefwo^en b^uefet wonenbe binnen enfer pabt van 2(ntwcrp?/ ^nfionbenbe/tve bat bp fuppliant ten ptep’te vanber gemepntf gbcerne betteten foube eenen j^erbariuô oft Cmpbe boeef van S.C^embert ©oboene/met noeb Vek biitevftbc feriften bee fdfe aengaenbe / en ^cer wel mbe int fange beferenen vanben veo^fereuen ©oboene/'Cot welefen epnbe en ont bie beferpuingbc ber emp ben nattenen enbe met pgueren te tboonen beeft bP fuppliant «er groote eopen gbebaen enbe itocb bagcli/ex boet/foe int febitberen bie cmpben/ala ooef bie te boen wtfnitben enbe fetten b;urfe beguanic te maF^Cn# baeromme bibbenbe bem te verteenen onfen b^icuen Van octrope/inboubenbe befenfte bat niemant ben voir#-fereuen ^jerbarine enbe anbere boerfen vanben ic(ucn ©.Oventbcrtitnt 9obocnô traeterébe bc re bfvbaria/ en ^til mogî na brnefe binné ben ti/be Van tbif iare/bat bie fupplidt bie feine fat gebitnet bebW/efi bat foe wel In 0upffebe aie int Satifn oft 5æa(feb-Soceep ti wif bie fatf voc?fcre«î ouergentereh bê ooerfeb^ene 33 Vanber foe fuppliant genegî wefenbe tôt tituber bebe enbe fupplicatie bebben gbeoctroecrt/gbceonfenteert efS çeaeeogbeert/ oetgoperî/tonfenteren en aece^berc/bê genenbe oirtof en eonfent wt onfe fonberlinge gratie bp befen/bat bp ben voogfereuen j^erbartum gemaetbt bp ©.Oiembert ©oboeno/enbe anberen boeefen vanbJ fclutn ©.Ti emberf/tracterenbe be re herbaria / faf mogben pdntm'ofte boen printen bp eenen gbefwoo^en pienter reftberenbe binnen onfen tanben van berwaertfouere/bacrinne obfcrucrenbe onfeo^bonnancie bacrp vp gemacet/enbe bie feine boeefen te Vercoopen oft bipribueren in enbe otter ai onfen voo^ferenen lanben fort ber baeromme ceniebpno tegeno one te mifbitupefene/'fnbe wt onfer meerbere gracie Terbieben cnbe infer bieeren alien anberen ptenterè/bocefvereeopero enbe anberen bie voo?fereucn boeefen bc re j^erbarfa binnî ben tift van tbien Sïaren/begbinnenbe enbe ingaenbe na bat bie fuppfiant bie feine gebtttet faf bebben/ enbe bat foe welint Âuptfeb «te int Satifn oft SPalfeb/naer te piienten/vcreoopen oft bipribueren/op bie pepne ban eonfifeatie Vanbett boeefen bie bp anberen gebiftteft enbe gbep^enf füllen wefen/buerenbe ben voirferenî lift van fbicn'^aren/enbe bonen bien te verbuerentbien Carolne gulbcn veop elcf boeef telefer repfe bat pief gebueren ^al tapplieercn bie Voorfereuen boete been helft teufe pgopfte en banber helft teit probité van^ ben voirfcreuewfuppliant/ wel Verpacnbe bat bic feine fuppliant gehe^nben ^al wefen bic vootfeven? boeefen te boen Viftteeren bp «enige ghdeetbe inbe ©obthept boer toe gebeputeert. Cut bieb en baeromme eH beuelcrt enfen licuen enbe getrouwen ^gepbentenbe Inpbcn van enfen feereten en grooten rabc/^?cfibcnt «R Iupb5 Van onfen rabe in Ttacnberen/^ erpen efl anberen van onfen rabe in .Ç)ollant/ygt;gcftbent eft Inpbcn Van Ort fen^be in Q/jieffant enbe ÇCfrecht/traneelIicr van onfen rabe van ©cIbitc/eR alten anberen onfen Tiechte rei. f^upicieren enbe Cffiticren wpen bat acngacn op meren /al mogen/eR «enen peghtWeftn Van hen / /oe Ihoi ‘toebehooiten fal/ bat hp ben vofrfcretten fnppliant van bef« onfe t«gh«nwoo/bigh« grade/oetrop cR ton;-fctvj|ghcbucc«nb« b«n tijt enbe inber mani«ren voeren Verhacit boen taten enbe gebooghen mpefifer enbe V/c^ te' rcF ghenieten enbe ghebimpefen / ©onber hem te boette noch te laten ghefehien eenfehhinber / fctfcl ef. «nopeniffe ter «ontraden / ^/oeeberenbe cR boen p/oeeberen tfghene be onertrebere van befer bp e«fufie Vanbe veorfetenen pepnen enbe boeten enbe anbevo alp behooren /al.ïa?ant one at/oe ghefiep/beo too/eon^ Vt'i /oc hebben wif onfen zeghel IM nm boen hanghfn.®heghc«fn lt;n onfer Pabt van ^iiepele ben wvif. t’«h Van ^epelZiM □acr one J^ecren bnpffent/viifhonbm enbe eenenvliftieh/Van onfen fepferifefe xxxif. fKlt;be Van onfen riitfen Van Capillicn enbeonberettxxxVf.

C 25pben iRepfer in ziftten T^abe

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;linberteefent^elatoxrt

C '3^och ^oR fotee ^riullegte ie ghecïfcittecrt enbe toeghetatf bp ben JRepfer/eR ziftten rabe van 55/abanf.

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;©hfghonen in onfer pabt van ^/uefTelt aie voox.

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X^nberteefent ^.be feite.

-ocr page 13-

îDer lt;^ôod)ôfî)eboKttc albev ebelftembe albet bdôî^ luc^ttcbfïe (Contnof^tnnc eiibc Dtomve/DtOïD rtOanen/Coff ntng^tnne «un -^ung^rren enbe '2gt;o^cmen. ac. @oiiunv

. ' nance enôf Oîcjïfntevanbfe Xeçprltjche ÇÜîapc^cpeô

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;îîffUanO^tnijn albvr ^b^naöïcbpt’gt;3'oim'f,

©[Kludi enbe voejfpoet

tber ©o0ïittcÇa'(^fîe^oof6 geboie feer Q;bf(c OTomn^Çtitne, mort alber ^^cnafbùÇi^e.ÇOîoiitve.^hfltjtkvffecbcfcfncrttiën ai feboo^’ ne eonfîcn fan^be enbe mentale tarai «erbmgÇen,vertgt;on(kerf,enbe fern 00(11 bed veracht gbfwr(|t fijn, oft immers met wel cube elaer^» it)(ii gbdeerf enbe bekentjbte no binnen eoiten taren^buer behulp,ar^ bept enbe neer jW^ept van fommigbc wi’ifen, verfïanbigben enbe feer tn^bemeufen mannen, int liebt,(laerbept,voleömen iienntffe.enbe opiecbt gebiuptlt webero fïm gbebiocbt.^^oö es oodt bte fetentte en henni^e van ben erupben enbe va ben anberen fimpelen bioo^è m ber ‘5)ïebe(t|rtc ooibooilijdiUnn^e tijt van bè 0)^ ebe^ cijns depn gbeaebt, ta oodi beelverlaten enbe verfmaet gbeweefï, om bat fp mepnlt;» ben bat alfufdien feientie oft kennt (je beter niet en betaembejnaer alleen toebeboo.'be ben 2(potdiersoft fommtöben anberen ongbeleerben, btebabbeltje; bieeriipbenm bie bo(jcben,enbc op bte vefben foecken, enbe bat Çuerlieben oneere ah aree ft foube Rebben, oft anbers een noobeloofe fo:ßbe,bie kennijfe van ben erupben te leeren enbe te onber joeeken. Qjnbe blèr bner es'befe fetentte, met veel bwalmdbeitbmberj» Itjekeenbefcbabeltjeke ermeren,al^oo befmet,gbefeentenbeverbiipflert öbf'voï^ ben» bat fomttjtsfentjnntgbeenbeqiiabe ÇOîebectjnen, vooigoebe empben, ben ar;* men erandten fiedten menfeben mgbfóbfkailijn qheiveeß, alswp tot veel plaet^? fen van onfen trupbeboedt vermaent enbe bemefen bebben, baer wp oodt alfti leken bwalm^b^rt blt;^^ftt ób^fl’^lt;»fc- 03? a er batbefe mepmngbf ^Ï^aet es, banj(ï elaer^ lijdt bic manière van ben alber oiibtften 0)?ebeettnmeeiïers, bie qheen bineknoot^ fakjeker oft eerkjeker en bleiben ban bte onberfoetktnöbe,enbe kenmjfe van ben erupben. QBant baer om^oolee|Ïmen van J^tppoerates pnnee terge enbep«’netgt; pad aittbner van ber 0D?ebeetjnen, batbp feergrooteneerptehept,fonberlinqben enbe feer foïcbvulbmgben arbept gbebaen beeft om goebe enbe optechte erupben te Rebben . t^nbebtjfgbdijtr oodt van ©alenns,^be^pb-^^gns, Siofeo’tbes,erbe fom anberefeer onbe 0)4ebe(l|nmeeger6,bat fp met groote eogen enbe perieuh’n gt;n veerbe lanben gherepg gin ghareeg , enbe veel plaetfen b«e«vanbelf,om opteckte kenmjfe van ben erupben en van ben anberen gmpden te vererpgbene.a^oo bat bslfr aengoet te mereken es,bat bic feientie enbe kennlffe van ben erupben, alle mebeeijns (eer nootdljdt enbe betaemdtjek es,enbe huer fonberllnge aendeeft.^Bant vooaraer alfuldten arbept, blllgentle enbe neergiebept en fouben bieoubersbier voottijts niet gbebam bebben,maer befe feientie noobdoos enbe tot ber 00?ebeetjnen luttel btengCi» ligk, gbdlt(k oockvooi ons fommighe anbere gbelecrbe mannen gbefereuen hebbe, bie oodi alle 0)?fbccijns tot oeffenlnghe van befer fdentlen, bat es tot kennigZ enbe iteergighe onberfocdiingbe van ben criipbc verwecken enbe vermanen.©uer toe boe, 6ebulp,enbeneergicbeptvan ben mekken befe fetentte weberomlnt tliebt enbe kemp fe gheeomen e6,enbealfoo binnen eoiten larenghemagen, bagbdtje; wag enbe ver^ meerbert,bat fchier m alle lanben van kergemijek nv ter tijt niet allee veel gbelecrbe, enbeanbereeruptliefhebbersgbeuonbenwotben,bielnbefe fpeeiilatiefonberltngbc ghenuchte enbe reerea'tie nemc,maer ooeh vele opgbegaen gin,bie tot piogjt, ootbooj dl vooiberinge van befe feientie en van bie congé van ber ÇÔîebeeijnen fehoone (fr up beboeekenfenjuen enbewtgheuen, al^oobattet gheheel noobdoosenbe te vergeefs oft verwaentdijck ghebaen foube moghen fchtjnen, naer a(;oo veel (Srupbeboedien bie baghdije; vooitcomen noch anbere 'nieuwe wt te gheuen enbe temaken, ten waerc a ii ba(

-ocr page 14-

bât tgt;4tt Dm fcfiun onfm wootfaten wed fc^oonc crupben w^erett rtebeer^ÇcUten enbe wer^f(fn,btc(of onfcrlKunifff ßccomen jijn,cube ooclî wan fommigen aupben bic epfi rrcbtenamenenbcwad^eptnicf wmlaert. ©wekitnoebtwmd bp bieren pulben ©ft ne^Ußenfte toe gb^comen ee.macr mee ft bner bie bupiterbept wan ben ouberP, bic wan bat fatfoen wan fommigbcn crupbenfgemfrtkt bat fp bperttit per twd enbc af c:n bekent waren)feer (uttel enbe eoitgbefereuen hebben,waer om batfet met wel mogbe«? d/eken eojblefelueweberom ter rechter kenntjfe enbc tot Queren opieebten naemen te bnngÇen, ban bp langue inquipttenmeerpigheonberfoekinghe, enbc buer tfeg^en gbrlóekemlfe met weel anbere bfergÇeliieke erupben, bat wanonfen wooifaten enbc »oojgangbero bte befe fcientie lerfl in liebt weberom ghebiocbt bobben,niet en beeft iit alle erupben kunnen ghebaen woïben, om bat atfuleken onberfoekingbe ben arbept biltgÇentieenbe neerßicbept wan welen ghelecrben eo epffebenbe, enbc wan luttel nief rn kan ten epnbe gbebiocbf wotben.

2(engbe|ïen ban baf tn onfe kenniffe nocb weel erupben gheeomen pin, bte tot noefj toe wan onfen wootfaten niet bekent oft befereuen fijn ghewêefl, enbc bat wp bie ghes» rechte waerhept enbe befeeet wan ben fommighen hebben ghewonben, bic noch in fwip fel fïonben enbe niet fekerlipk en warren bekent ‘joo heeft one oock goef, nut, enbc feer pjofijtelntk ghebocht,wan ben erupben te fenjuen.enbe eenen beech wt te gheuen, in b,en wekken wp werwuult enbe ghefuppleert hebben, bat wan onfen wootfateh acho ter ghelaten eo.enbe ghecoïrigeerf, werbeeterf enbe werelaert, bat fp twifdachtich óe^ laten hebben,oft niet naer bie waerhepf befereuen.

^nbe befen arbept hebben wp te wtlligher enbe te lieuer arnghenomen, cm bat tn bte lanben wan hertfwaerfo euere: tof noch toe memant ghewonben eo ghewreje, bte wan ben erupben iet ghefereuen enbeint flieht ghegheuen heeft, hoe wel nochtans bat inbefe lanbenweel febooneenbefeer ptofiiteltickeerupben groépenenbewaKen. bic noch feer gualtfeken oft luttel bekent |i)n, bie feergoef waren in flieht enbe kenmffe wan alle ghdeerbe ^Oïebeeifns ghebtochf,al^oobatwel betarmekjek enbe oock tot wooïbertnghewanbaf ghemepn p:ofi|f enbe welwaertesgheweefl, baf hire te lanbc pemanf foube wefen,bie in kenntffeenbe licht bttngben fotibe bie erupben hier te lanbc wa(fenbe,enbe bte thoonen enbe boen bitjeken foube^bat befe fcientie wan ben crupben. bie tof weel plaeffen nw wap, wermeerbert enbe groot gheachf wotbf, in befe lanben niet wer achf. wer laten oft werfmaet en estais pemanf bp auentueren foube tneghen mepnen ) maeroockgrootehjekenbe (îerckelùtk wafï, tneere ghehourenQoo bat bc^f Çot?f)enbe feer neerfïifhltjfk gheoeffent es. ©welek niet beeter oft beqiiamer en kan wofcen ghebaen,ban buer bat wfgheuen wan eenen t^rupbeboeek.

welck te boene ons oock bouen bie anbere rebenen, ghemoiteert enbe beweecht he^f, biewierighr kefbe enbe fonberlinghe affectie, bie nw ter tut weeleerltjeke treffen lifckeenbe rucke perfonen tot be jir fcientie enbe fpeculatic btaghenbe pfn.aQcobae wpbaer om oockbefen onfen (Ïmpbeboeek met in Latijn, maer inghemepne^eers» buptfehe tale hebben willen ferifuen enbe wfgheuen, op bat hp alle erupt hi (hebbers, cnbeal^oo wel ben leecken wanber ^atifnfeher fptakeignotant.als benghdeeiben btenjlelutk en ootbootlijck foube moghen wefen,hopenbe bat buer befen onfen (Ïrup^ beboefk,bie fonberlinghe liefbe,btltgenfieenbe neerpichepf wan ben eruptliefhebberó al^oogheßerckenbe wermeerbertfalwefen,enbebatbefe fetenfie al^oowaffenenbe groepen fal.baf fp tof wolcomen kenntffeenbe wolmaecthepttotts fal gheraken.

• Oenbe aengaenbe befen Srupbeboeck, wp hebben tn ben feluen wergaert enbe bp huer gheflachten werfaemf, niet alleen bic erupben tn befe 5?eetlanben groepenbe, maer oöek meefl alle anbere wtembe, bie in ber Ç^ebecun groot oeibooi enbe gebrupek hebben.gt;0anbenwelekenwp biegheheelehiiïotieinalfulekenmanière .forme enbe S orbene hebben begrepen aTftbefl enbe alberbequaemfle was. ^erfl hebben wp ver elaert bat gheflacht baert beheotbe. Q?nbe baer naer baf fatfoen, wefen enbe bie ghe flelteniffe feer daerlijek befereuen, baer meefl altijf bp ghefldf es bie figure wan ben feluen erupben feer confleltjck naer bat lenen gheeonterfeptjCnbe met hiieren eoliteren , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;enbc

-ocr page 15-

Ôte cïptftet

en vcrivfn we( enöc perfeeuMfdt afgefet.^rn herben ^oo Çf56m wp betvefen hie plaa fen öaer fp ghe erne tra pen, oft ineeß groepen, enöe baer bp hen nff.nfe fp bfoepen,oft vntdjten enhe faet (eueren. lt;éen oterben ^oo pjn Wr namen (ner bp gbepeft, met «(^ leen a(^oo (p m onfegbemepne ta(e g^enaempt worben, maer oeeh hie @nee;e enbe onbc-ianinfcljenamenmet ben anberenbaer mebebatfpm bfe 2(po(ehen enbe om ber bie eruptitef^ebbere behent fOn/nhe baer bp oork bie J^oocljbuptfelje enOe 5rani# djoijcbe namen. ;öaer wp fomtijte aengebanaben Rebben bie oorfaken enbe ^ißonen, baer bie namen wt g^eeomen enbe gbefproien |i)n,gÇe(i|ek baer afgbefereuen Rebben bte oube @rt((;e enbe ^odfnf^e }'oeien, bte welcke feer g^enue^elijek enbe pfaifant om (efen enbe weten fijn, ^en laeflen^oo Rebben wp bte natuere, erae^f, werekin# g^e,enbe van ben quaben erupben bie ^mbermfR enbe beetermgbe, wt ben afber on9 (len, befien enbevernaernflen £9?ebeeijnmeefiero,enbeambuereng^etroeken,enbe baerbp gbeoueebt, metbat van one bp fekere e;perten(ie vanfommigben erupben otter (ang^e tareng^evonbene^g§eweeji,baer mebe wpbie^tßone vanelek erupt g§e((oten enbe oolpehbt Rebben.

Ó:nbe afe wp befen onfen boeek enbe arbept wfg^euen fouben, enbe m (hebt (aten (omemen one met beÇooîlïjekghebocbt en Çeeft achter te laten bte feer oube tojlumc manière /enbe ofantie, van alle gbdeerben, bte buer boecken a(ti)t eentg^e (ionin^ g§cn,lt;Joningbtnnen,Pïïncen.Q:be(e feeren oft ^Otouwen, toe gbefereuen enbe gbe^ bebiceert hebben. ©oobebbeiekmun afber ^belfïe(2^omngh(nue, tot uwer ^omn# ghtunelicker ÇÜîatejlepto fonberltnghe ©benabe enbe (Jbelhept g^ekeert, en hebbe befen (£rupbebofck uwer Coningbtnneüjcker f^Japeflept, meta(ber ootmoef, ouber^ baenicheptenbereuerentieioeghefcreuen enbeghebebiceeri, aenuwer (roninghmne^ keker ^ateflepto t^belhept enbe g^enabe betrouwenbe. bat befen onfen arbept lt;n^ bet^rupbeboeek,uwer (^omnghinnekeker Ç9îmf|ïept aengÇenaemwefen fa(,gbe^ merekt batuwettomng^mneftjeke^Jïaieflept fonber(tngfie (iefbe enbe affectie (a(«i wp verflaen Rebben) tot ben erupben biaecht, enbe baer mfomnfteghenuchte enbe recreatie ombt, gheltjek ooek hier voortijte gbebaen Rebben feer Ó:be(e ^oningben, (fontnghtnnen enbeprinten,aieÇQîetribateo (Toninekvan ^onttw, baerbat ^rtbaet fijnen naern naerheefe.^pftmachue(Jontnek van €n?aeebonten,^nttttö €oninckvan@(auomenr ârt^emtfia (Joninghmne van (Tanen, enbe meeranbere vrome enbe Q;be(e hoeren enbe Armeen, ben wekken in befe uwe (Tomng§inne(ifcklt; €9?aie|Ïfpt es naervotgkenbe.

©aer om^oo es onfe oetmoebigbe bebe enbe begbefr(e,ba{ uwe Sontnghinne(ntklt; CDÏaieflept belieuenwille, befen onfen ^rupbeboeck, afiooghenabicMifck te ontnam ghene,a(s Çp van ons wt goeber enbe gbetrouwer mepningbe enbe ion jï,. met ot^^er^ bamg^er enbegantfeber herten uwer 'Toningbtnneltjtker ÇS^atepept toeghefcrékert enbe ghebebiceert worbt.

©ié almoghenbe ®ob wt( v ^oningbtnnelijtke C9?atf(lept in gÇefonthept enbe , voorfpoet bewaren,enbe langue tijt onöerhouben.^nt 3aer QX.?). enbe Im;,quot;

gt;0wer Q^oninginnckjeker ^aieflept onberbanighe 2iembert?5olioens,

-ocr page 16-

REMBERT! DODONÆî MECH' LINIENSIS MEDICI, IN SEDVNDAM COM-MENTARIORVM SVORVM DE STIRPIVM Historic editionem, ad ftudiofos Medicinæ

Candidatos præfatio.

TIR PIV M acvniuerfæmateriæ Mcdkæ cognitionem potentifsîmis Regî^ bus,antiquirsimis Heroibus, prxftantifsimh Medicis ac Philofophis olimin pretiohabicam, vtiiemac neceflafiam Medicæartiiudicatam, fiiinmo Audio, oec minori diligentia excultam, adeo maniicAum eft, vtmultis aiTcrtionibus opus noafit.Prælertim non paucis herbis Regum ac Heroum, qui bas vel pri-ini inucncrunt,velin frequenti medendi vfii babucrunt, nomina retinentibus, vtMithridatium.Eupatorium, Gentiana, Lyfimachia, Achillea, Centaurium,

Alcibiadium,Tclephium, Arthemifia,aliapqueplures:amp; vetcresipfos,atque inter eosHippocra-tem Medicorum omnium longe principenfi,Galenum,nonnu!loscj; alios, ionginquas peregrinati-ones,cognofccndæ materiæ Medicæ caufa lufccpifle,amp; propria amp;nbsp;aliorum fcriptarchcntur.

Ländern verô feientiam, à pofleriorum noUroque tempore vicinorumfecolorummedicisac pbilofopbis,plane negleélam amp;nbsp;contemptam fuiflè, resipia quoque cuidenter docet. Solæ cnim Âlæ Medicinæ partes,abillorum feculorum Medicis coli vif» lune, qux ex rationum phyhearunf IbntibusdeduâæjhMicdubitandidifputandiq; vberem materiarn præberent;aiiæ verô, vfuatque experientia conllantes,vtRefilesac ieiunæ (prêtas.Cuiufmodi ipfa Boranmt eft,pbyficarum ratio-numfubhdium velnu'lum vel exignum admiitens. Quamobiem dus omni notiiia, raulieribus, herbarijs analphabetis,vd indodispharmacopecis reheta, indignum profefsione fua ac magnificis titulisparum decorum infœliccs illi Medici exiftimabant ,cogno(cendæalicuius materiæ medicæ, berbæauc Airpis caufa,vel minimum operæ laborisque fumere:extra vrbes ad montes, conuallcs, prata,fuburbanaquelocaexcurrcrc.

Tantam Audiorum difsimilitudincm,fatalis illc feculorum ordo peperît, qui amp;nbsp;maximas vrbes,’ porentifsimaregna,latifsimèparentia imperia,amp; habe Medicinæ partem, nonnullasq; alias pcifun-lt;lcdir,ac propemodum extinxir. Vnde faâum,vt quæ ohm facillimè ac nullo propemodum nego# cio materiæ Medicæae Stirpium cognitio percipi potcraqdifficilis ac obfeura reddita lit.

Tradebanr earn Diofcorides,Galenus,enisq; starts Medici,veluti per manus à maioribus accès pcraotjferuatiseoufq; non)inibus,quæ magna ex parte incorrupta ad illorum tempora vénérant. Nobis ea fœlicitas denegata,multi$ modis veri.s ac genuinis appel lationibus, corruptis, pcrucr-fi$,fcrc abülitis,barbaris in carum locum (üppofit s,multo tempore inrermiffa Stirpium notitia,fo^ lis Irterum defcriptionibus reliais, cx quibushæc difciplinaamp; requirendaamp;reAitucndaeA.Id qufn difficile fit licet alio loco feripferimuqtamen hic repetere vifum fuit non alienum.

jüon Icuis autem,diAicukaris huius feientiæ, aut vna aliqua caufa eA, fed maximæ eæquc præd# pus duæûnnumera videlicet mulntudo Stirpium,immenfaq'; varieras: amp;nbsp;eorum qui de narum hi* Aoria,auc materia Medica feripta reliquerunt, breuitas, incuria, negligentia, fubinde varia arque difsimilis apud diuerfos defcriptio;amp; vtinam non quorundam crrores obicuritatem non exiguam in earn intulifTcnt.

Stirpium fiquidem hetharumque infinita funt genera,varié per orbem terrarum fparfa immens fa multitudo, vt non vno loco paucisque regionibus requirere easliceat, fed ad easomnescog# nofcendas,omnium fere regnorum ac prouinciarum peragratione, longi temporis peregrinations opusvideatur.Suntnonnullæqmbufdam velinfulisdicatæ, vel regionibus propriæ, quæinali* quæuis loca transferri nequcunt,vel tellure cocloq; mutatis mutantur, vt Theophrafius libro quar« roait.Aliæpluribusquidem terris communes, non omnes tarnen pafsim auterebro obuiæ,fed certis tradubus peculiarcs,vel montibus fcilicer,promontorijs, præruptis rupibus, faxofis aut ni-ualibus Iocis,collibus,denfis fyluis,vmbrofis Iucis,arborum caudicibus, aruis, campeAribus, apri-cis,læto pinguiq; lolcj,macro amp;nbsp;Aerili, humidis, vliginofis, riguis,paludibus, Aagnantibusaquis, fontibus, fiuminibus, Auuiorumripis,marislittoribus,fcopulis,velipfodeniqucmariaddidæ, gt;- Harum autem iAæ candem fere vbique formam retinent, vel exiguam mutationem affumunt : ills in diuerfis regionibus procœli foliq; varietate aliam formam amp;nbsp;magnitudinem induunr, Quod fegctum,fabarum,nucuro,aliorum(|; apud Indos nakentium( fi Hcrodoto fides) cxemplis mani# feAum eA,quorum longé maior magnitudo, quira in AEgypto nakentium. Segetum cnim euk mün^

-ocr page 17-

Medicinæ candidates.

miinftarliarundinumcraflefcunt: fabx triplo maio/es AEgiptijs : fefamum miliumque eximiB magniriidinisiniicestancxmolisvt miracuiilocoin templis ïufpendantur. Strabo quoque in ex# tremo Mauritanorum quodam traâu, iuxtacredituna Nili exortum vitem lantæ crafsitudinis nafci tradit, quam vix duo homines complecli queant ; omnem herbam cubitalcni: Staphylino# rum,Hippomarathri,Scolymi caules duodenum cubitorum, crafsitudine quatuor palmorum re-periri. Et tantus quidem Stirpium numerus,immenfa latifsimc fparfa inultitudo, varia ac multiplex natura.

Audorum verb ipforum quanta fuerit negligentia, vel incuria in multarum praefertim vulgo notarumjormis difl'erentijsque delcribcndis,cum multarum extentnomina, quarum formæ non funt exprelTsjaut kuiter tantum deferiptæ, nemo fereeftqui ignorer, Kuellio idipfum kriptis fuisteiknte. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•' .• 't

Eofdem vero non femper conuenire,atq; interdum inter fefc difsidcre, dum fub vno eodemq; pomine alius aliam herbam vel frutieem delignat, vel eandem alia nomenclatura exprimit, Diok coridis cum fheophrafti aliorumq; kriptis diligens collatio oflendit, fuppcditabit amp;nbsp;huius varies tatis Hillorianoftra non pauca exempla. r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Defcriptiones veró quorundam erroribus effe confperfas, quod ad plinianas attinet manifeftiQ fimum eR,Leoniceni enim libri de Plinij erraris pafsim proftant, amp;nbsp;omnes fere nokri fecuïi,qui de materia Medka aut Stirpibus fcripfere,in redarguendis ac notandis Plinij lapfubus plurimi funt, -Verum de Diolcorideid nemoforlitan expedauerit aut fulpicatus fueiit, Galenireftimonio atq; fcriptis commendato.Reperiuntur tarnen in cius commentarijs non exigui errores. Alias enim difsimiliumStirpium,eiufdemapuddiucrfosaudorc$nominis, delineationes in vnamhiftoriam contrahit:a!ias eandem non ijfdem nominibus nuncupatam, veluti membratim djuullam diueifis f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loris defcribit,vt ijs commentarijs quos in Stirpium hikorias quit apiid Diofcoridem extantme-

ditamur,oftenfuro‘(fi Deus vitam,valetudinem,ociumq; courefferit)nos fperamus,

Nee tarnen hi errores impediunt, quo minus Dibfcorides alijs omnibus Jonge prüftet, cum omnes vel imperfediorem multo hiltonam,vel pluribus, maioribus erroribus, ac fabulis, prælb#* gijsque plena kripta jcliquerinc.Theophrartus reliquosomnes in fuokribendi genereluperans,. formas ex profelfo non dcfcripfit,fed Stirpium rouitiplkem diflerentiam aliaque philofopho hoi mine digna profequi ftuduit. De Plinij fcriptis quid iudicandum, iam kripfimus. Nicandri, äHfi«K« gt;(oü «xsfirp«fjw«K« folum reperiuntur. Apulcius de paucis tantummodo egit. GaJenus, Paulus, Aetius,figuras à DiokorideexprefTasomifcrunt. Alij veteres Grsci amp;nbsp;Latini, Philofo-phi,Medici,Poëcæ,Hifioriographi, Arthitedi, Agriculturae fcriptores, Hippiatii fiue Veterina-rij,quorum ledione ad quarundam plantarum notitiam peruenimus, non nili obiter quaruridam meminerunt.Bithyni loIæ,HeraclidisTarentini,Crateuæhcrbarij, Andrex medici. lulij Balsi, Niccrati.Petronij Nigri,Diodoti, Pamphyli,MantHx, Apollonij antcceflorum Diofcoridisamp; Galeni fcripta,ncque ad pollcritatcm pcruenerunt,nequc perfedum aliquid tradiderunt. Pleriq; horum aniiibus fabulis aut prxlligiaturis AEgyptijs.coniurationibufuepIenifunt:alij dcvna^li* qua materia,aut paucis tantum,vt Galcnus kribit, egcrunt : vniuerfam vero materiam compkidi non duducrunc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

Quibus de caufis illorum omnium fcriptis podhabitiSjVni Diofcoridi fiimmam laudem auéaos ritatemque Gaknus tribuit, quam illi quoque deberi nemo negate poteft. abfque cius Equidem fcriptis,Stirpium matcrixq; Medici cognitioreftitui nullarationc poteft.

Non enim idcirco veluti parum vtilis abdicandus aut reijciendus quod inplerifquelocislap«. fus fit, cum nee Plinium multo grauiusamp; pucriliter fipc hallucinatumminimè negligi oporteat ad Stirpium notitiam plurimum confereutem. Neque enim earn ob caufam de erratis cius ccepi-mus admonerc,(edvt huius fcientiiamp;ftudij difficultas ab omnibus intelligatur maiorique cum attcntione,inftirpium cognitionem ftudiofi incumbant: diligentius omnesnotascxpcndant:lc-uibus conieduris contenti facile indicium non proraant : minus admirentur fi poft complûtes in hoc Audio verfatos,mulra in notitiam nondum perduda adhuc Iateât;plurcs quotidie cxoriantur in reftituenda hac Medicinæ parte laborantcs,aut quod hi qui in lueem fubinde nonnulla dedére, kntentiam alicubi mutent.Nam hæc omnia,baud dubio,difficukati huius kientii : magis, quam ncgligcntii,incurix,aut temeritati huius ætatis fcriptorum accepta referte æquum eft.

Si enim Diofeorides exercitatifsimus vir,qui multum ftudij', laboris, in Stirpium, materiique Medici cognitionem impendit,eo feculo quo nomina magna ex parte incorrupta vulgo retint» ' bantur,ipfarû notitia à maioribus accepta veluti per manus tradebatur,vel immenfo numero, mul# ' tipheique earum varietatc,vel audorum impcrfcdis,varijs, fabulofis delcriptionibusdetentus,cr# “ rorem vitare non potuit:qua ratione nunc quifquam, antiquis nomenclaturis ac appcllationibus “ vix receptis,aut plurimum deprauatiSjStirpiumcpgnitionelongo tempore iniermiflaatquecon-a nij rempta.

-ocr page 18-

Præfatio ad

tempta,în tanta vcterum(vti dixîmus)negligentia,incuria, varietate, atqueerroribus fubinde ira# plicata obfcuritatc,vel facile vel abfque magno labore,diligentifsima mquifitionc carum notiiiam confequi fepofle fperabit/

Quum igitnrtanta huius fcicntiæ vel magnitudovel difficultas fit, vtnon nifi diügcntifsimo omnium ftirpium maturoq; examine,plurimorum vctetum audorum Icôioncexaélilsim3,id elf, multo 13bore,diutinis peregrinationibus,continuo Audio comprchendi qucat : ac fici i vix pofsir, vt his omnibus,vnius hominis aut paucorum vita diligentiaq; par fit. Citra omnem admirationem cAc debet,poft multos recentiorum in hac materia diligenter verfatos,alios indies exortri, qui häc augere ftudeant,amp; nofiros quoque de Stirpium hiAoria libros prodire.

Nemine liquidem hanclcicntiamad peifeöionem perducente, fed omnibus plurimaprster# mittentibus,occafio poAcris rclinquitur, priorum inucntis ac obferuatis plurima adijcicndi atque ftirpium cognitionem locwpletandi.Quod recentiorum non paucis præftantibus, priuato ftudio, peregrinatione,alia've occahonc comperta in commune proferentibus, amp;nbsp;mei offitij fore iudicaui, Vt earn quam exiftimabam me huic fcicntiæ pofte a ;ccfsioncm facere, aut emendationem adhibe^ re,in publicum mittcrem,atque vers Medicinæ Stirpiumq; Audiofts communkarem.

Nonfruftra antem velinutiliter hunclaborem vel recentiores vel nos fufeepimus. Pertinet enimhçefeientiaad præcipuas amp;nbsp;principes duas Medicine partes «/liaiTHrixiip HS« 4gt;«fM«KWlt; TiKiîp.lllavitSusrationeihæcmcdicanientis fanitati hominis conlulit:vtiaque herbis,fiugibus, Airpibus,earumcj; leminibus,fruóiibus,racidjbus,fuccis,velufi ncceftarijs amp;nbsp;materia amp;nbsp;inftriimeni tis vtitur.Hæc enim vt plurimum,ad artis opera Medici vel impermixta, vel alijs aut inter le com# mixta adhibent.Si enim nemo ilium borium fabrum aut artificem dixerit, qui malleum , incudein aut ferrum,aliiive artis fus inftrumenta velmateriam nó nouerit: Medicum quis habebit doétum, qui Betam à Blito diftinguere nefciat, in crafta fupinaque omnium Stirpium Mediexque materie ignorantia verfetur.

At muItum.fortafTc dieet aliquis, inter medicum iamp; reliquos artifices intereft, nequc enim malt; num medici operibus 3pponunr,fed veluti architefti tantum prscipiunt, omnem Stirpiumamp; Me« dies materiæ notiti3m,præparationem,variam miAionem pharmacopeeis relinquunt.

Fatemur à multis annis medicos præparandorum milcéndorumcjuc pharmacorum morem omififte, acaveterum confuctudine rccefsiflc, quos abunde confiât nulla pharroacopœorum opera vfos, medicamenta etiam pre prijs amp;nbsp;difcipulorum manibus mifcuifle, nequc vt pharma# copoei rurfns fiant requirimus, amp;nbsp;quærendis,tercndis, tundcndis, ptæparandis, mifcendis medi-camentis occupentur,fed Stirpium amp;nbsp;materiæ Medics, quarum potilsimum frequentior ac quo-tidianus vfus, notitiamexigimus: non fecusacin Archttedo omnis materiæ ædihciorum cogni« tio requiritur. Qui enim cam ignoraucrit, bonus Architeefus clfcnon poteft. Sic etiam neque doétus aut perfeöus medicus,qui artis lux materiam non cognorit. Quod fi fabri ex non conue# nienti llt;gno vel trabes vel ædium contignationes ftruant, Latomilutopro cæmento parietes com# pirmanqautreliqui artificesalijs modis inipofiurasmoliantur,admittct aut difsimulabit hsebo# nuÏArchitedusf Non exiftimo quenquam tore, qui non putet harum rcrum curam ad eum perti# nciL'. Curigiturconniuebit Medicus,fi pharmacopœusfpurialegittimis genuinis adultcrata,rc-ceifcibus exoleu,calid.i frigidis, frigida calidis, alexipharmacis dcleteria tubftituat, ac deficiënte vno,alias hoc,modo illud,abfquc vllo iudicio aut deledu fuppooat? Conniuerc autem cum huiuf-modi impofiuris aut grauiffimis erratis oportebic ,fi huius fcicntiæ rudisacimperitus fuerit, cum nulla ratione dolum deprehendere potent.

Omnes igitur Medicinæ Audiofbs jn hac Stirpium materisque Mediese ootitia fefc exerce# re conuenit , atque operam amp;nbsp;diligcntiam lummam adhibere, vt harum cognitionem rcliquis Mediciartis partibusadiungant ivetcrum antiquifsimorum, probatifsimorumque Medicorum huius fcicntiæ Audiofifbimorum, veftigijs hac in parte infifiant, ac Galcni clarilsimiamp; maxim« auCtoritaris medici,pra:ccptisamp; confilio obfequundent,qui omnes Medicos amp;nbsp;iuuenes artis can# didatosad Stirpium amp;nbsp;Medicamentorum materiæexaâam notitiam admoner, atque incitat.Me# ** dicus(inquit lib.de antidotis primo)omnium Stirpium, fi fieri poteft, peririam habeat, confulo: ** fin minus, pluriumfaltem quibus frequenter vtimur. Item tertio de Medicamentis lecundum genera.Hincputobonæindolis iuuenes incitatum iri, vt medicamentorum materiam cognofi. **cant,ipfimetinlpicientes,nonlemelautbis,fed frequenter: quoniam fenfibilium returncogni-” tio fedula mfpeCtione perficitur. Et ibidem pauló infra : Vos ergo admoneo amici, vt in hoc quo * que me fequàmini fi ariis opera pulchrè obiri velitis. Nouiftis enimquomodo exomninatione, “ præftantifsima quotannis médicamenta mihi adfcrantur, eó quod perditi illi omnigcrarum re# ” rumcoèmptores (GricipaTroTraXaf vocant) varijs modisea contaminant. PriAitcratfortaf# **fisnonhoslolum, led multo magis etiam mercatores, qui tllaaduehuot, ineufare: atque his multo

-ocr page 19-

Medidnæ candidatos*

multô niagîs Îpfos hètbanosntem nihil minus eos qui tadicum liquores, fuccos, frudus, floi res amp;nbsp;germina ex montibusin Vrbcs conferunt.Hi liquidem omnium primi ineis dolumexer^ cent . Quifquis igitur auxiliorum indique copiam habere volet ^ omnis materiæ Stirpi-nm, animalium amp;■ metallorum * turn aliorum terrellrium corporUm ^ quæ ad Medicinal vfiim ducimus,expertus efto,vt ex eis amp;nbsp;exadaamp; notha cognofeat. Deindein commentas riomeo,quem de limplicium medicamentorum facultate prodidi, fefe exerceati Nili emm hoc modo inllrudus ad præfeotis operis præfidia veniat,verbotenusquidem medendi Ineiho? dumfcier,opus veronullum ipfadignum perficict.HaclenusGaleni verba.Ex quibus manife# num eft ac indubitatum relinquitur,hanc feierttiam medico amp;nbsp;vtilem,amp; nece(rariam,vt qui abf-quehuius peritia nihil pofcit medendo cerciairequi,3uteximium quiequamex arte pra^ftare, herbariorum,myropolarum, pharmacopœorumq; dolis, impofturis, ac hibinde crafla vel perr tinaciignorantiadelufus.Quodomnes medicos,diligentifsimècauerc cumfalutis acvaletudi-nis lux fidei concrcditorum,tum propris cxiftimationiscaufa.maximè dccet.

Neque feientiæ huius ditficultas, qua ipfius pene immenfam magnitudinem oftendit,qilett-* quam ab eius ftudio abfterrere debet,fed potius ad auxiliares ei manus conferendas omnes ftu# diofos excitaie,acccndere,inflammare:nc tam neceflaria humanx vitx fcientia diutius vel negle da,vel contempta iaceat,led plurimorum communi laborc atq; diligétia crefcens, ad perfedio nem vcniat,ab interitu vindicetur,medicinaïq; reliquis partibus 3diungatur,ac ueluti poftlimi* nio reftituatur . Quo enimdirficultatisac magnitudinis fcientia aliqua amplius habet,hoé magis bona ingenia in ea occupari libentius folent.lgnauorum exiftimatur in paruis ac facilibus verlariünduftriorü vero ac diligcntüin grauibuSjmagnis,acdifficiIibus.Paruçac faciles resnulli opinione aut audoritaté parlunt.Difficiles amp;nbsp;magnç,honores amp;nbsp;gloria conferunt,Magnaï enim rei,quantumcunque quis po(rederir,participcm fieri,non minima cft gloria,vi Columella ait.

Sed vt ad hos de Stirpium cómentarios veniamus.Contraxeramus in hos,quum primü ede remus,quicquid herbarum plantarumq; in cognitioncm noftram vcnerat,Sccunda haceditio-ne feuera animaduerfione 3dhibita,omnia recogHouimus,pIeraque mutaiumus,nonnulla tran# ftulimus totum opus non exigua accefsione locuplctauimus amp;nbsp;auximus,multarum Stirpium ne# mini quod feiamadhuedepidarum imagines adiccimus.Vtrobique formas omnium,.qua potu imus diligentia tradidimusmomina Græca,Latina,officinis recepta,Germanica, Gallica,amp; no* bis Brabantis ac vicinis F15dris aut Hollandis Frifiisve vernacula,fingu]arum hiftorijs adferipfi# musiTempcramenta deinde ac vires ex probatifsimorum Medicorum fcriptisfubiunximus* haud præteritis ijs quæ receritiorum experientia repperit,maxime earum quas in vetcru cogni tionemnon venifteneotenciputant.Atquehæcomnia breuifsimècompleólentes non elemen torum ordine ftirpes digefsimus,fed vel forma,vel viribus, vel alia ratione cógeneres ac fimilcs coniungerc ftuduimus.

His autem defcribendis non tantum noftro ftudio vcl,fi quæ eft,induftria profecimus,fed an tecefibrum quoque fcriptis plurimum adiuti fumus, Leoniceni videlicet, H ermolai, Manardi, Ruellij,Cordi vtriufque, HieronymiTragi, aliorumq;. Leonharti Fuchfij imagines in priotts noftros magna ex parte omnes recepimus(vtin ipfa imaginum noftrarum prima cditione adv:# da caufa fcripfimu5)non fic tarnen vt fententiarn eius in omnibus fequcrcmur,fed adhibito iud do amp;animaduerfione,verifimiliorem amplcderemur,

In recognolccndis vero amp;nbsp;noua accefsione augmentandis,licet noftro labore plurimum efe uerint,non tarnen Petri Bellonij obferuationibus profecilfe nos inficiari pofTumusiaut ex Petri Andreæ Matthioli commentaries quædam mutuatos.Quibus tarnen multum pcpercimus,prop terea quod eæ,quas reliquimus,in confpedu noftrü non veniffent. Annifi enim fumus ad hoe, vt vix alias defcriberemus,quam oculis noftris aliquado fubiedas amp;nbsp;confpedui exhibital.ftaqj paucifsimas ex eius commentarijs accepimus,idque fere non abfque eius mentione,quæ videli# eet propter naturæ affinitatem,vel nominisfimilitudiné cum alijsi nobis delcriptis negligi vit poterantivel in opinione apud noftros fic vcrfabantur,vt aliéna pro veris fupponerétur. Quod fi autem quæ aliæ funt nobis cum Matthiolo communes, cas noftra cura depidas fuifte,figuras magna ex parte a!iæ,atque vernaculi commentarij prius quam Matthioli ad nos venirent editi, facile telhbunwr.Necdefuit nobis locupletandis noftris Dodifs.Andréas Ûaeuna.qui Corru dam amp;nbsp;Palmam in opus noftrum intulit. Profuit etiâ induftria Caroli Clufij cognitioni vniucr# fæ materiæ Medicæ,tum ipfius artis ftudiofifs. qui amp;nbsp;raras quafdam ftirpes nobis fuppeditauit, amp;conuertcndis commentarijs hifee inGallicum Idioma,benignam ac diligétem fuam operam cxhibiut.

Reliquum eft ftudiofi iuuenes,vt noftris hifee commentarijs,cum În Stirpium herbarumque cognitionc facilius aftequenda adiuti,tum huius feientiæ amp;nbsp;Medidnæ partis non minima,vtilita

te n««

-ocr page 20-

Epiftola ad

te.'ftèccTsitàteqùe prouocatî,e'xcîtati's,accenfis,inflamm3tis animis, omnî Hudîo în hoc diÜgftîQ TimèincumbatiSjVt non folum quæ à nobis deferiptæfunt,ac per icônes expreffae ftirpes,iii no? titiam veftram veniant',vcrufn etiam carum qur apud vereres luperfunt nondum fatis notarum, ac vhiuerfæ mareriæ Medics peritiam affequamini, vel fairem audtarium aiiquod hadenus reperds actraditisadijeiätis, quo multorum communi rtudio, mams acmains incrementum bic fcientia accipiens, ad «K/^»p tandem ac perfedionem perueniar. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Valere, Mechlmiae Quinto Id. lulias.

REMBERTI DODONÆI DE RE-

COGNITIONE SVORVM COMMENTARIO-

RVM AD LECTORES EPISTOLA CVM IMAGINVM cita parte aitera olim édita.

r^'“''quot;' Vt v R v M omhino augurer candide Leöor,vt fmul ac nafutiores amp;nbsp;moroho? I rcsaliqui,noftros de re Herbaria commentarios aut imagines viderint, Uudiö | nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;ftatim hönrumfint fuggillaturi: quod poft tam multos dodos virosjn hoc ftu

| nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j dij genere fumma cum diiigetia verfatos,melius me aliquid inucnire,amp; corum

inuentis fuperaddere,pofte fperaucrim . Vbi vero in annotanones inciderint, J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j quashoc loco adiecimus, amp;nbsp;in ijs quidam rerradata, nonnulla in dubium re-

uocata à nobis offenderint,multo magis temeritatem nortram fint damnaturi: Vt quimoxab editionc,aliamfententiam in nönullis (equar,vtl non fatis perfpeda atq; comper ta in publicum dare voluerim.His refponfum cupto,hu!cftudiD hoc voice proprium efte muko turn operam atq^ laborcm defideraremempe in quo non exigua fit difficultas,nec minor varie tas,quæ fummam etiam diligentifsimorum induftriam fatigent.Infinita enim hint ftirpium,qu® vel fine nöminibus,vel cum barbarls amp;' peregrinis nobis fde offerut g£ nera,quibus vetera amp;nbsp;an? tiqua reddere nomina irtftituti noftri pncipua amp;nbsp;maxima pars cft.Quarum ctfi veteres Herba-rii rei amp;nbsp;ftirpium hiftorias fcriptores,ditfcrcntias ac notas omnes,fumma diligétia defcriptas no bis reliquiffentjinpofsibile tamé foret,de omnibus facile aut citra fummum laborem amp;nbsp;indefef fum ftudiu.veritatem afTcquIjCum nó vno loco,fed per vniuerfum orbé fparfas requirere amp;nbsp;co? gnofcere oportcret.Non vno enim loco aut cadem in regione omnes pluréfuc, fed aliæ alijs vel regionibusvellocisaddidifunt.Didamnum Creti proprium eft. Rhafupra Bofphorü regio nes amp;nbsp;paucæ aliæ fuppedität.Thus Sabiorum gignit prouincia. Balfamum Iola Paleftina prpdu dt.Et vt plures tales regionibus quibufdam folis proprias pntcrcamus, ex his qua; in pluribus terrisinuentuntur,nônutlæ nifi in conualibus proueniunt:funt alii montibus familiäres amp;nbsp;pto? priæ.Amanthçapricaloca-.ilIa vmbrofa aut dêfasfyluas. Inter fax3,Iapidofis locis,aut in prirup ti^ rupibus reperiuntur quidamiclii in arborum caudicibus nafcuntur. Litum pingucq; folü dAiderant nonnullidn fteriliagromagisproficiuntalix'.DcIedant quafdam arua:alias vincta: ill’s borti:iftas pratamonnulke in vliginofis amp;nbsp;riguis oriuntur.Sunt quas temerè alio loco quam m’marislittoribusrequiras. Adquasomnes cognolcendas amp;nbsp;perquirendascum prxter diligen-tem veterum Iedioné,dïuturna amp;longi temporis per infinita loca,per omnes ferè orbis partes peregrinatione opus fit ,multi labores fudoresq; perferendijnfinita pericula fubeunda,fieri no poteft.vt vna hominis vita his omnibus fatis fit, vt interim omittamus quam multa fuperueniüt incommoda,quæ peregrinandi occafionem aut adimunt aut multum impediöt, veluti bella in-cogniti diucrlarum gentiö,ritus,mores amp;nbsp;lingua,horridæ,incultæ,fqualidæ rcgiones,amp; ad hic maxime return vel publicarum, vel priiiatarum amp;nbsp;domefticarum curatio,aut ferendis maximis fumptibus impar fortuna.Nunc autem cum his omnibus grauifsimis impedimétis,3ccedat etia, quod veteres multarum ftirpium veluti vulgo cognitarum formas noexprefierint: aliarum tam kuiter defcripferint:vcl attigerint,vt non videantur tradidifTe: iam amp;nbsp;in nónullarum defcriptio nibus non vulgares fed maximi aurores varient,veluti in Afphodelo amp;nbsp;alijs quibufd3,quis non fummam iq hac difciplina difficultatem efte affirmer,quæ multorum quantumuis indufiriorum êf ftudiolorum indefeftos labores amp;nbsp;maximam diligenti'am requiratfnee folum nrquiratverum etiam foperetfCum igitur tam infinita ftirpium funt genera,fingulorumcj; multipliées diffcrcn tii.tam diuerfa amp;nbsp;natura amp;nbsp;fitu diftidcntia in quibus gignuntur loca,qui adiré omnia nófolum difficile verum etiam impofsibile fuerit,amp;ad hæc mutilæ.impcrfeâæ ac confufæ veterû deferi? ptioncs,vt propter hicgrauifsima impedimenta,deabfoluta ftirpium cognitione defperädum videatur. Nullacertè præfentiorvia,commodiorratio,autexpeditiusconfiliû,quohoc ftudiö, hæc fcientia in luccm reuocari amp;nbsp;crelcerc po(sic,qua vt multorum laboribus amp;nbsp;lucubrationibus adiuuc?

-ocr page 21-

l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lcdorem

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aaiunctunPlurirriorum enim potent induftria quod paucorum ncquit prçrtare opera *Duifl

eoim hicquidamm Jucemadfert, alij quzdam adijdunt, nonnulla corrigunt,a!ia fupplent,non cxiguuin herbarum ftudium amp;nbsp;fimplicis medicina: cognitio incrementem capit. Hancrationeni videntur mihi infequuti Leonicenus, Manardus,Ruellius,Cordus vterq;,Mura,Tfagus,Fuchfi^ us,amp; quotquotin hac difdplinanon omninoinfœlidterhacætate verfantur. Nequc enim quif» quam iftorum,aut Rirpium hiftoriam abfoluit,aut perfedam libicius cognitionem vendicatxum multas etiam de induftria prçtcreant.Sed quod quiCq; fibi fuo labore,fua induftria per oeium pei peril peregrinationeinucnit.autaliaratione cognouit, hoc in córnunc proferre, amp;nbsp;veritatis ama-i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;toribuscommunicareftudet,amp;quoquifq;pofteriorhocmaioremhuic feientiç accefsionemfa-

cic,dum anteceftorum opera ac laboribus etia adiuuatur.Mouit certè nos amp;nbsp;hçc ratio, cum enim multas ftirpes in omnibus recentioribus defiderari animaduertiftem, in quibufdam deceptos cos obfcruaflem,amp; non paucas me fupplerc amp;nbsp;aliorum inuentis adijcere, nee non in quibus erratum videbatur,veritatem aperire pofte fperaftem,volui vt poftmukorum dodorum virorum qui / nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in Stirpium hiftoria verfatifuntcommentarios, mei quoquelabores,mei conatus,in publicum

prodirent,non quod laudem ac gloriam mihi Eine aliquam poftulé, fed vt noftris inuentis amp;nbsp;ftu-dijs aliquo etiam modo,ftirpium herbarumq; cognitio amp;nbsp;fimplicis medicinæ fludium promouelt; atur.Definantigitur morofi cenfores,fruftra aut tem ere hunc laborem à nobis fufeeptum crimb nari,qu3ndo noltra induftria amp;nbsp;opera liuic feientiæ non mediocris plantarum, fruticum ac arbo-rum numerus acccfferit,antea à nemine,quod fciam, recentiorum traditarum, præter omnes qua ab errore vindicata: funt quanim non cxiguus quoquc numerus eft. Quod vcro paucula quæ^ dam,pofteditoscommentarios àoobis retradentur, facit fumma huius feientiæ amp;nbsp;maxima, vt diximus,difficukas, qux nos ita tenet Cimmerijs quafi tenebris immerfos, vt vix etiam fummo ftudio,amp; frequentiipfarö plantarum collatione,veritatcm queamus inuenire.Si enim in ijs feiens tijs aut artibus(vt Socrates alicubi inquit)errores etiam fubinde committantur, qux vel ex natus ralium rationem fontibus deducuntur, vel certis prçceptionibus, regulis aut methodo confiant, quo non tandem modo,in Herbaria difciplina,nullis regulis, nulla methodo firraata, ex natura-libus rationibus minimum,imo pene nullum fubfidium admittente, fçpius amp;nbsp;nolentibus, amp;noti' fentientibus nobis erroresirrepent/Docent id fcripta Leoniceni,Hermolai,Manardi,Cordi,Rus ellij, Mufæ,Tragi,Fuchfij amp;nbsp;aliorum recentiorum, quorum judicia vel à feipfis fæpius reuocata^ vel ab alijs retradata amp;nbsp;correda funt. Non rcputo me Eis diuiniorem, amp;nbsp;ego homo fum, decipi amp;nbsp;errare poftum,præfcrtim in re tam multis de caufis difficili ac obfcura, vt fi alicubi ferédusaut • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dirsimulanduseftcrror,hicdifsimulariamp;toIcraridebcat.Quamobrénontam pudet nos horum

errorû,quàm pœnitet.Quando igitur mihi hoccómune cû alijs cfi,vt in quibufdam minus verita téaftequutus fuerim,nó habeo aliud præfentius remediô,quàm vt mihi ipfi medear mcosq; erro - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;res ipfe è medio fufiolla.Et præftat fane me mei ipfius corredorem efte, quouisalio, quamuis amp;

alioru animaduerfiones non nifi xquifsimo animo accepturus fum. Cum enim publiez vtilitatis caufa hunc laboré fufccperim,amp; eiufdé interfit ficubi à me erratö, idipfum eorrigi ac notari,nullt;’^ la in re magis mihi gratificari poterunt veritatis fiudiofi, qu^m finoftra omnia ad examen du#® cant,cumq; veterum defcriptionibus diligenter conférant, ac vbi me veritatem minus aftequutiT dcprehendcrinr,amicè amp;nbsp;fynceriter admoneant. Atqui fic morofis amp;nbsp;fcucris ifiis cenforibus rc6 ponfum efio,quos optaucrim ab ifta calumniandi tentigine,amp; dodorum huius fcculi (criptorum, , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuggillandi amp;nbsp;reprehendi fiudio, ad meliorem frugem, amp;nbsp;bonarum artium ac feientiarum ftudia

conuerfos Jn Eoc totos efte, amp;nbsp;omnibus ingenij viribus certare, vt, vel mediocris cruditionis vi# ros,dodrina sequent,fi luperare fe pofte diffidant. Czterum quod ad annotationes ifias attinct, fequutiinhi8fumus,(ecundamcommentariorumnoftrorum edirionem, quamob caufamquae# dam retradauimu5,de nonnullis videlicet aliter iudicantcs,de alijs vel noftram vel aliorum huius «tatis dodorum virorum conieduram indicantes:vnum aut altcruro Diofcoridis locum aut vi-tiofum aut confufum oftendimus : figuras complûtes adiccimus, omnes videlicet quæ fecundæ ac poficriori çditioni accefterunt. Sunt autem ex his non paucç quidem nouas, id efi, antca aut priusnondepidæ;nonnullçinfelicitcrpriusexpreftæ,nunc artificiofius amp;nbsp;elegantius format® paucifsimaecxDodilsi.Pet. And.Matthiolicommentarijs tranflatç, quas nempecognatió vel fimilitudo cum alijs à nobis difcriptis,non finebat pr^termitti, vt etiam in commentariorum no^ , firorum prçfatione fcripfimus, Nam à reliquis, quas forte alius in fuos commentarioS traduxif-r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fetproptereaabftinuimus.quódinconfpedumnoftrumnonveniftent. Illud enim nobisinpri#

mis curz fuit,vt quam paucifsimas defcribereraus ,quas non aliquando oculis coram cerncre co# ► nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tigit,amp; maxima nouarum figurarum pars ad viuarum plantarum imitationem depingeretur. vC

ipfçftirpium defcriptioncs, amp;nbsp;imagines aliçncc aliorum fimiles facile teftabuntur. Vale,atqu0 pr^lcncious fruere,dum fuccifiuis horis oeium nadi,alia,his locuplctiora,medi(amur.

-ocr page 22-

EX EPISTOLAEIVSDEM DO-

DONÆI GVM PRIMA IMAGINVM

PARTE IMPRESSA, DE FVCHSII IMA# ginibus in hot commentarios tranflatiti.

lt; Vfus autcm Turn in hac imaginumamp; commentariorum meorum vernaculorum editionc, partim noftra opera indullriaq; depiâis circiter ducentis imaginibus, partim ijs,quæantea à • Leonharto Fuchfio editç funt.Quod quidé admoneone quifquam me plagij arguat, veluri aJie# bapropropri)sedentem:quamuisinhacipfaimaginum editions multa non folum tranfpofuea rim,vcrùm etiam immutaucrim,alijs verifimilioribus magisqj proprijs nominibus imagines ipfas notans.Hoc antem nó eo dico, quo operam amp;nbsp;induftriam Leonharti Fuchfij (ugillcm aut vanam inutilemq; exiftimcm,nam laborem amp;nbsp;conatum eius non pofTum non plurimum laudare, fed vt Vtterü ne- ludion intelligant perdifficilc effe de Rirpibus iudicium,amp; in eo dodifsimos amp;nbsp;exercitatifsimos eligetta 8c viros labi atq; decipi.Quod non tam noRri feculi doiRorum culpa euenit,quam fubinde veterum fcriptorum incuria,qui multarum Rirpium formas amp;nbsp;diiferentias negligcnter tradtarunt,idq;,vel quia olim optime notæ effent amp;nbsp;nulla defignatione cgerent,aut quia ipfis defuit cura omnes pU-tarii omnium notas differentiascj; anxiè fcrupulofeq; confedari:quanuis amp;nbsp;noRræ statis fetipto# Neoterico- res vitio etiam non careant,obuias quafuis herbas Ratim ad Diofcoridis aliquot caput referre co-wœ leut- nantes,etiam fi vix vel vna nota refpondeat,leui quadam tantum coniedura content!, quafi nulIa poffer effe herba,nulla arbor,nullus frutex,quæ non ad aliquam Diofcoridis difcriptionem corn* poni debeant,quafïq; omnia à Diofcoride pertradata effent, que ad Rirpium genera pertinent. qf Volui autem Fuchfij imagines in opus meum amp;nbsp;commentarios meos transferre, ijsqj quafi meis vti,non folum quia elegantes amp;nbsp;bene formatæ funr,verùm potifsimum, quia Rudiofi huius difciplinxjam ab aliquot annis his affueuerunt. Qui enimex Fuchfij imaginibus herbas cogno# fccredidicerunt,faciliuseafdem alijs donatas nominibus exijfdem figuris agnofcent, quamex nouis,quæ haud dubiè aliam faciem effent habiturx.Itaq; fi omnes herbarum imagines nouç ef# fentjlicetdeeademherbadequaFuchfiusegiffem, de diuerfis tarnen me agere exiRimare po-tuiffentjdubijq; hefiffent,in herbarum Rirpiumq; cognitione parum exercitati, quibus has ima* gines edo,vt harum adminiculo ad veram plantarum notitiam perueniant.

^ Neq;,vt fpero, male habebit Fuchfium, quod illius imaginibus adiutus, Rirpium cognitio# nem ampliorem reddiderim, amp;nbsp;non infrugifera accefsionelocupletaucrim;nam amp;ipfefuosla# bores,prædecefforibus fuis acceptosrefert,fateturq;,vtingenuum decet, fcLeoniceni, Manar# , di,Hermolai,Marcelli,Cordi,Tragi amp;nbsp;RucIlij potifsimum,opera profeciffe:quorum etiam fcrip# ta,vt amp;ipfius Leonharti Fuchfij non mediocrem labons pattern mihi ademerunt. Quidenim aliud quam verum fatear? Ea enim eR huius feientiæ proprictas, vt aliéna ope, prxdecefforumq; Collitio FinduRria.adiuuariamp; ad perfedionem deduci velit. Quare amp;nbsp;cam cum Aflronomia, fçpe con-’fercndamexiRimaui,VtcnimaRrorumcurfusàTimochare Alexandrino primum, inde Mene# eum Aflr^ laOjpoRea Hipparcho rudius obfcruati, 'deinde vero à Ptolomço, cum ex fuis, turn ex priorum Bomia. obferuationibus certioribus legibus adRridi, quos fequcntes Mahometh Aratenfis amp;nbsp;Arzahel Herbaria Hifpanus in multiscorrexerunt, tandem verb ad fummam,vt videtur, abfolutionem perdudi,amp; J^no'^ebfol- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘'^^^'^’™*’’'^8^^‘5‘^'^''adià dodifsimo viro NicolaoCo#

«inon po- pernico funt:itaamp;hec difciplina,abhisàquibuscoli coepta eR, ad abfolutionem perduci non uâ» potuit,fed multorum opera atq; induRria eguit, eget, egebitq; donee tandem ad abfolutionem perducatur,à qua adhuc tantum abcR, quantum reliquiin veteribuseR, quod ad cognitionem . nondum perdudum fit.Bona tarnen fpes eR, breui ad abfolutionem hanc fcientiam perducen-dam,cum multa hodie felicia ingenia fint, quibus hxc res cordi eR, amp;nbsp;quç in ea diligentifsimê verfantur,quibus fpero amp;nbsp;hunc meum laborem non ingratum futurum, amp;nbsp;ad eruenda plura fub-fidium allaturum.

Ç Imagines igitur has euro breuifsirois annotationibus editas,boni confulc Ledor, ijsq; frue# re,doncc maiora per ociuro parauero.Dabo operam vt ea in publicum proferam, quç ex re tua amp;nbsp;omnium medicinç ac Herhang difciplin^ Rudiofbrum funt futura.

Valç Mechlinij, Nonis lunij.

Anno M. D, Liri.

-ocr page 23-

APPENDIX

DC HIS QVI LATINE VSVS HEKBARVM SC RI'PSER VNT, C lt;iUMdo ad Kamanos notitia earum peruenerit.ltem de Herbarum inuentione,lt;:jquot; antit^ua medicinat cr quarc hodie minus exerceantur earum remédia, ex ^Unij Itbro vieeßmoquintOtCapite feeundo.

quot;KA Inns hoc quam par erat,nortri cclebrauerc,omnium vtilitacum 3e virtutum rapacifsimi. Pri **• '‘mufque amp;nbsp;dm lolus idem ille M,Cato,omnium bonarum artium magiUcF,paucis duntaxat attigit. Bourn etiam medteaminanon orndfa-Pofteum vnus illuftrium tentauit C. Valgius,crix ditionefpedatus.imperfedo voluminc ad diuum Augudum ,tnchoata enam pr^fatione re’ ligio(a,vt omnibus maiis humanis illius potifsimum principis fempcr mcdicetur maiedas. Ante condiderat fo!us apud nos, quod equidem inucni, Pompcius, Lenius, Magni Pompei liber tus, quo primum tempore hanc feientiam ad noftros peruenilTe animaduerto . Nam quam Mi« thridates, maximusfua state regum, quern dcbellauit Pompeius, omnium antefe genitoruni diligcntilsimus vitæ fuiffe argumentis preterquam famaintelligitur. Vnieiexcogitatum,quoti lt;iie venenum bibcrc,prsfumpris remedijs, vt confuetudine ipfa innoxium fieret. Primo inucn ta genera antidoti,cx quibus vnum etiam nomen cius rctinet.lllius inuentum antumanr/angui# niemanatum Ponticarum mifeere antidotis ,quoniam veneno viuerent, Ad ilium Alclepiadis medendi artedari, volumina compofita extant, cumfollicitatus exvrbe Roma, præcepta profe mittcret. Ilium folum mortalium Mithridaten. 22. linguis loeutum cerium efi : nee de,^.^,^.^^ Îubieâisgentibusvllam hominem per Interpretern appeUatum ab co annis,56 .quibus régna- tes, ■uit. Is ergo inreliqua ingenij magnitudine medicins pecuüai itcr curiofus, ab hominibus fub-ieefis, qui fucre pars magna terrarura , fingulaexqutrens, fcrinium commentationum harum amp;nbsp;exemplaria, cffedusque in arcanis fuis reliquit. Pompeius autem omni regia prsda potitus, transferre ca fermonenofirolibcrtum fuum Lenarum,grammatics artis do0ifsimum,iuisit:vi-tæq; ita profuit non minusquam reipublics vidoria illa.Prstcr hos Graeciaudores miedicinæ prodidere,quos fuis locis diximus.Exhis Euaxrex Arabum, quid de fimplicium cffedibus ad p„jjj^ Neronem (cripfit; Crateias, Dionyfius, Metrodorus róne blandilsima,fcd qua nihil pene aliud quam rei diffieukas intelligatur.Pinxere namq; effigies herbarum,atq; fubfcripfereelfedus.Ve gt;» rum amp;piduTafallaxeftexcoloribi!Stamnumerofis,prxfcrtim in xniulaiioncnstun,mul turn- »» que dégénérât tranfenbentiu fors varia.Præterea parum eft fingulas carum states pingui, cum » quadripartitis varietatibus annifaciem mutent.Quare csteri fermone casiradidcrc.Aliqui effi; » gie quidem indicata, amp;nbsp;nudis quidem plsrumquc nominibus defundi : quoniam fatis videba- ' tur,potefi3tcs vimq; demonfirarequacrcre volentibus.Ncc eft difficile cognitu.Nobis certc,ex ceptisadmodumpaucis,contigitreliquas contcmplarifcicntia Antonij Caftoris,cui fumma au# doritatis cratin ea arte noftro suo,vifendo hoi tulo cius in quo plurimas alebat:centefimum æ cafiorquot;* tatis annum excedens,nuHumcorporis malum expertus, ac ne state quidem memoria, aut vi- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* gore coneufsis. Nee aliudmirata magis antiquitas reperietur. luucnta iampi idem ratio eft præ-nuncians horas,non modo diesac nodes, foils lunæq; defedum. Durât tarnen tradita perfua-fio in magna parte vulgi, veneficijs amp;nbsp;herbis id cogitin eonamque foeminarum feientian^'præ-ualerc.Ccrtc quid non repleuerefabulis Colchis Mcdea,aliæque,inprimifq; Italica Circe}, dij* etiamadfcripta,^Vndearbitrorn3tum,vt Aefcbylusc vetuftifsimisin poëtica re,refertam'italfo am herbarum potentia proderer.Multiq; Circæios agros, vbi habitauit illa,in magno argumen-toctiamnum durante in MarGs, à filioeius ortagenere,quosefrcdomitorcs ferpentium con-ftat. Homerus quidem primus dodrinarum amp;nbsp;antiquitatis parens, multus alias in admiratio-nc Circes, gloriam herbarum Aegypto tribuit, turn etiam cum rigaretur Aegyptus illa, non ®‘*®*’‘* autem cfrct,poftea fluminis limo inueda.Herbas certe Aegyptias à régis vxore tr^ditas fùæ He Jenæ plurimas narrat,ac nobile illud Nepenthes,obliuionem trifticiæ veniamque afferens, amp;nbsp;ab Helena vtiqueomnibus mortalibus propinandum. Primus autem omnium quos memoria no-uit, Orpheus de his herbis curiofius aliqua prodidit. Poft cum Mufaus amp;nbsp;Hefiodus Polion herbam in quantum miratifunt, diximus. Orpheus amp;nbsp;Hefiodus fuffitiones commendauerc. HOMERVS amp;nbsp;alias nominatim herbas célébrât, quas fuis locis dicemus. Ab eo Pythagoras clarus fapientia,primus volumen deearum effedu compofuit: Apollini, Aefcula# pioque, amp;nbsp;in totum dijs immortalibus inuentione amp;nbsp;origine afl'ignata ; compofuit amp;nbsp;DEMO CRITVS, amboperagratisPerfidis, Arabiæ,Aethiopiæ,Aegyptiquemagis, Adcoque adhæcattonita antiquitas fuit, vtaffirmarct etiam incredibilii didu. Xanthus hiftoriarum audor,in prima earum tradidit, occifum draconis catulum reuocatum ad vitam à parente her» ba,quam Balinnominat;cademqucTilloncm, quem draco occidcrar,rcftitutum faluti. Et luba in Arabia herba reuocatum ad vitam hominem tradit. Dixit Democritus, credidit Theophra-» ftus effe herbam,cuius contadu illatx ab alite ,quam retulimus, cxilirct cuneus à paftoribus ar» b bori

-ocr page 24-

APPENDIX

bon adaâus.Quæ etîam fi fide carent, admirationeratamen implentî coguntq; confiren',iTmîi turn ede,quod vero fuperfit. Inde amp;nbsp;plærofq; video exirtimare,nihil non herbaria vi effici pof-fe, fed plurimarum vires ede incognitas, Quorum numero fiait Herophilus clarus in medici* n3:à quo ferunt dictum, quafdam etiam fortafsis calcatas prodefle. Obferuatum certe eit, in-flammari vulnera ac morbos luperuentu eorum, qui pedibusiterconfccerint .Hæc crat anti-qua medicina, qux tota migrabat in Græciæ linguas . Sed quare nunc non pluies nafcuntur cauiræ.lt;’Ni(i quod cas agreftes, literarumq; ignari experiuntur, vtpote qui foli inter illas viuant. Præterea fecuritas quaerendi, obuia medicorum turba. Multis etiam inuentis nomina défunt, ficut illi quam retulimus in frugum cur3,fcirnusque defodamin angulisfegetis prædare,nequa auis intree. Turpifsima cauda raritatis, quod etiam qui fciunt, demondrare nolunt, tanquam jpfisperiturum fit quod tradiderint alijs. Accedit ratioinuentionis anceps. Quippe etiam in repertis, alias fnuenitcafus, alias (vt veredixerim)deus. Infanabilis ad hofce annos fuit rabidi canis morfus, pauorem aquæ, potufqueomnis afferens odium. Nupercuiufdam militanris in prætorio mater viditin quicte, vt radicem fylueftris rofx, quam cynorhodon vocant,cblandi-tam fibi afpectupridiein fruteto, mittcrcthlio bibendam in lade ( in Lufitania res gerebatur, Hifpaniæ proxima parte)iafuque accidit, vtmilite a moi fu canis incipiente aquas expauefccre, fuperueniret epidola orantis vt pareret religioni:feruatufq; eft ex infperato : amp;nbsp;pollea quifquis auxilium fimile tentauit.Alias apud audorescynorhodi vna medicina erat, Ipongiols, quæ m medijs fpinis eius nafcitur, cincre cum melle alopecias capitis cxplcri. In cadem prouinciaco-gnouiinagro hofpitis nuper ibi repertum dracunculum appellatum, caulem pollicari crafsitu dinCjVerficolOnbus viperarum maculis,quem ferebant contra omnium morfus ede remedium. Alius cd quem nos in priori volumine eiufdem nominis diximus, fed huic alia figura, aliudque miraculum excuntis è terra ad primas ferpentium vemationes bipedali fere alcitudine, rurfusqj cum ijfdem in terram fe condentismec omnino occultato eo apparet ferpens, vel hoc per fe fa-tis odiciofo naturae munere,fi tantum præmoncret.tempufque formidinis demondraret.

^ Alia berbarum laus^ex eodem Plinio libro vieeßmofe^timo, capite primo.

^RESCIT APVD mecertetradatuipfoadmiratioantiquitatis:quantoque maiorco '^pia herbarum dicenda redat, tanto magis adorare prifcorum in inueniendo curam, in tra-dendobenignitatem fubit.Needubiefuperata hoemodopodet videri etiam rerum naturae ip-fius munificentia,fi humani opens edet inuentio. Nunc vero deoi urn fuide earn apparet,aut eer te dimnam,etiam cum homoinuenerit : eandemque omnium parentem genuide haec amp;nbsp;oden-did'c,nullo vicae miraculo maiore,fi venim fateri volumus.Scythicam herbam a Maeotidis palu# dibus,amp;euphorbiam è monte Atlante,vltraque Herculis columnas, amp;nbsp;ipfo rerum naturae defe# Öu, parte alia Britannicam ex occani infulis extra terras pofitisnremque æthiopidem ab exudo fideribus axe,alias præterea aliunde vitro citroquehumanælaluti in toto orbe terrarum porta# ri,immcnfa Romanæ pacis maiedate,non homines modo diuerfis inter fe terris gentibufq;, ve# rum jtiam montes,amp; excedentia innubibusiuga,panufquepecorumamp;herbç quoqueinuieem odenpnt, Aeternum quæfo deorum fit munus idud. Adeo Romanos, velut alteram luccm,de-dide rebus humanis videntur.

qp De laude Agricuïtune ex Mdreo Catone initio operis fui.

lp ST INTERDVM praedare populo,mercaturis rem quaerere,ni tam pcriculofum fiet, item fœnerari, fi tam honedum fief.maiores enim nodri fic habucrunr,amp; ita in legibus po fuerunt,furem duplici condemnari,fœneratorcm,quadrupli. Quanto peiorem ciuem exidima# runt fœncratorcm,quam furem,hinc licet exidimai i.Et virum bonum cum laudabant,ita lauda bant,bonum agricolam, bonumque colonum, amplifsime laudari exidimabatur, qui ita l^uda* batur.Mercatorem autem drennuum,dudiofumq; rei querendæ exidimo,verum,vt fupra dixi, periculofum,amp;caramitofum.Atexagricolis,amp;vinforti(simi, amp;nbsp;milites drennuifsimigignutur, maxirnequepius quædus.dabilifsimusque confequitur,minimeque inuidiofus, minirneq; malé cogitantes lunt,qui in co iludio occupât! funt.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;K ^IS®“^ antiqKis maximum ftudium Agriculture fucrit,^ de culturlt;e bortorum ßngulari

dHigcntia,ex Plinio hbro.iS.eapiteprimo.

ÇE QVIT V R natura frugum horforumque ac florum,quaeque alia præterarbores autfnl# tices benigna tellure proueniunt, vel per fe tantum herbarum immenfa contcmplationc, fi quis aedimet varictatem, numerum, flores odores, coloresque, amp;nbsp;fuccos ac vires earum, quai falutisaut voluptatis hominum gratia gignif. qua in parte primumiomnium patrocinari ter-ræ, amp;nbsp;adede cumdorum parenti iuuat, quanquam inter initia operis defenfæ.Quoniam tarnen ipfamateria intusaccendit adreputationem eiufdemparientis amp;nbsp;noxia, noflrisearn crimini-bus

-ocr page 25-

APPEND!.^

bus vrgemus.culpdnique notlram illi imputamus.Geiiuit venena/cdqub inüenît ilia prêter RÔ minem^Caucre ac refugcrealitibus fcrisquefatis efLAtq; cam in arbores exacuant limentqlie cornua clcphanti,amp; duro (axó rhinoccrótcs,amp; Vtroquc apri dentium ficasjciantque ad nocen# dum Ce præparare âni.maliâjquod ramen eOrum tela fua eXcepco homine venenis tingit ƒ Nos amp;nbsp;fagittas vngimüs, amp;nbsp;ferro ipflnocentius aliquid damus, Nós amp;nbsp;flumina inficinjus amp;nbsp;rcrum naturae elementa. J pfum quöque quö viuitur aerem in pcrnicicmivertimus. Ncqueeft vt putemuS ignorari ca ab aniinalibus.quæ quidem quæ prepararent contra ferpentiuni dinuc3tioncm,qu® poft præliumad medendum cxcögitarcrit indicauirilus, Nec ab vlio prêter hominem venenó pugnatur alieno. Fateanlur ergo culpam, ne ijs quidem qux nafeüntur contenti;ptenim quan-dopluraearum genera Humana mana fiunt.Quid ƒ nönamp; horriincS quidem ad vfenena na-Icuntur?Atrahominum ccu ferpentium brigua tibrat,tabefque artimi contreclata adurit culpari tium omnia jacdirarUfnalitummodóitcnebrisquoquc amp;ipfarum riodium quieti inuidenti* urn gemita ( qux fola vox eorUm eft) vt in aufpicatarum animantium vice óbuij quoqué veterit agere,aut prodelfe vits.Nec vllum aliud abomiriati fpiritus premium nöucrc,quam odifTe omnia. Verum amp;nbsp;in hóe eadem natüræ maieftas lantö plurcs bonos geriuit aefragi,quanto fertiliot in ijs quæ iuuant aluntqae : quorum æftimatioric amp;nbsp;gaudio nos quoque rcliélis aeftuatióne fux jftis hominum turbis^pergamusexcolere vitam:eóqucconftantiv.s,quo operae nobis maior qua famae gratia expetitur. Quippe fermö circa ruraeftj agreftefque vfas/ed quibus vita honofque apud prifcos maximus fucrit.

^ De ijs q«t in agri amp;nbsp;hortoirum cara Romif iUuflresfutrantiet Plinij librü decinwoélauo^capite tertio,

QVAE NAM cfgotanti vbcrtatiscauftacrai^fpforUmtüncmanibüs Inipcratorum cole» ^ bantur agn ( vt fas eft credere ) gaudente terra vórnere laureato, amp;nbsp;tiiumphab aratoren hue illi eadem cura femiria traClabant,qua bella eademqiäe diligentia arua difponebant, qua ca-ftra,fiue honeftis manibus omnia Ixtius proueniunqquoniam amp;nbsp;curioftus fiunt. Serentem inue ncruntdatihonores,Serranum,vndecognomen. Aranti quatuorfua lugcrain Vaticano, quæ prata Quintia appeUatur, CincinnatoViafor attulit didaturam,amp; quidem(vt tradit Norbanus) nudo plenoque pulueris etiamnum óre.Cui viator; Vela cörpüs,inquit,vt profcram fenatus po-pulique Romam mandata. Pales turn ctiam viatorcs erant, quibus idipfum nomen inditum eftquot;, fubindecxagrisferiatumducefqücacceifentibus; At nunceademiHa vindipedes, damnatx manuSjinfcripti vultus exercentmon tarnen furda tellure^ quæ parens appcllatur, colique dicic tur amp;nbsp;ipfa,honore hinc aftumptö.vt nunc inuita ca,amp; indigne fèrente credatur id fieri. Sed nos miramur ergaftulorum rion eadem emolumenta efle qusfucrunt Imperatorum.Igiturde cultu raagri præcipere principale fuit amp;nbsp;apud cxteros.SiqUidcm amp;nbsp;reges fecere Hicron,Philometor* Attalus,Archelaus;amp; ducesXcnopnóri,amp; Pœnus ctiam Mago:cui quidem tantum honorem fc natus nofter attribuit Carthagine capta,vt cum regubs Africæ bibliothecas donaret, vriius eius duodetriginta volumina cenferet inlatinamlingUam trinsferenda,cum M.Cato præcepta Cf^n didilfet,periti(que linguæ Punicæ dandum negócium : in quo præcelsit omrieis vir tum clariT* fimæfamiliæ D.Syllanus,fapienciæcompofitifsimæ.Qi.ios fequcremür prætexuimusin hoc vi-lumine non ingrate nominandö M;Vah onfem,qui odOgefimum primuin vitae annum agens,de ca re prodendum putauft.

q[ Ldur ^gricolarum,^ ^U£ obferuandain agro {)ärando,ex Plinij lib.iS.cdpiteciuintó.

170 RTISSlMl viriamp; milites ftrennuifsimi exagricolisgignuntur.mininiequcmaleCd« ■*■ gitantes. Prædium necUpidc emas. In reruftica operineparcaS, inagro emendo minime« Quod male emptum eft temper peenitet. Agrum paraturos;ante omnia intueri oportet a-quarum vim,Si: vicinum. Singula magnas interpretationes habcnt, nec dubias. Cato in conter# minis hoc amplius æftimari iubet, quo pado niteant. In bona eft, inquit, regione benc niterci Attilius Regulus illePunico hello bis conlul, aiebat j neque foecundilsimis locisinfalubrem a-grum parandum,neque effœtis faluberrimum.Salubrltas loci non fempcr incolarum colore de legitur,quoniam aftuernn peftilentibuS durant. Præterea funt quidam partibus aHni falubria: nihil autem lalutare eft, hifi quod totOanno falubre. Malus eft agcr;cum quo dominus luda-tur. Cato inter prima fpectan iubet,num folum fua virtute valeatquadidum eft pofitione. Vt operanoriim copia prope fit ^ oppidumque validum i Vt nauigiorum eUedus vel hinerum : Vt bcneidificatus amp;nbsp;cultus.In quofalli plerosque video.Segniciemenim prions domini prO cm# ptore elle arbitran tur. Nihil eftdamnobusdeferto agro, itaque Cato, de bonodomirtotnclius emi,rtec temere contemnendam alienam difciplinam: agroque vt homini,qüamuii qu^ftuofü4 fitjfi tarnen amp;nbsp;fumptuofus, non multum fupcreftc. Ille in agro quæftuofifsimam iudicat vitemî non fruftra, quornam ante omnia de impends racione cam t, Prox une hortos irriguosmec id fal-b ij fo,0

-ocr page 26-

APPENDIX

fo,(î amp;nbsp;Tub oppido fint.Et prata^quæ antiqui parata dixere.Idetnquc Caro intetrogatus, qui ef» fetcertifsimusquaefiusfrefpondit •. Si bene pafcat.quisproximu5.*fi mediocriterpafcat. Summa omnium m hocfpeélando fuit,vtfruétus is maxime probai etur,qui qua minimoimpendiocon flaturus effet.Hoc ex locorum occaficne aliter alibi decernitur.Eodemquc pcrtinet,quod agii colam vendacein oporterc effe dixit. Fundum in adolefcentiaconfcrendum fine cundationr, xdificandum non nifi confitoagro.Tunc quoque cundanter,optimumq; eff(vt vulgo dixere) aliéna infania frui, fed ita, vt viilarum tutela non fit oner:. Hum ramen qui bene habiter, fæpius vcntitarein agrum:frontemquedomini plus prodeffequam occipitium,non mennuntur,

^ De hortorum cura,(X Plinio libro decimonono^cafiite quarto.

A B H IS fupcreff reuerti ad hortorum curam, amp;nbsp;fuaptc natura memorandam. Et quoniam •^antiquitas nihil prius mirata eff,quam amp;nbsp;Hefperidum hortos, ac regum Adonis amp;nbsp;Alcinoi, itemque PcnfiJes,liue illos Semiramis, fiue Afiyriæ rcx Cyrus feccrit,de quorum opere alio vo luminc dicemus.Rom.ani quidem reges ipfi coluere. Quippe etiam fuperbus Tarquinius nun-cium illum fæuum atque fanguinarium remifit ex horto.In duodecim tabulis Icgum noftrarum nufquam ncminatur villa,femperin fignificationcea hortus: inhorli vcro hæredium. Quam rem comitata eft amp;nbsp;religio quædam:honosqucamp; fores tantum contra inuidentiû fafcinatio-nesdicari videmus. In rcmedio faturnicafigna,quanquamhortos tutclæ Veneris afsignante Plauto.lam quidam hortorum nomine in ipfa vrbc delicias, agros, villasque pofsident. Primus hoc inftituit Athenis Epicurus,hortorum magifter. Vfquc ad eum, moris non fucrat in oppidis haben rura.R omæ quidem per fc hortus ager pauperis erat. Ex horto plebi macdlum, quans toinnocentiore viftu.Mergi enim credo in profunda fatius eft ,amp; oftrearum genera naufragio exquiii:aucsvltra Phafidem arnné, peti amp;nbsp;fabulofo quidem terrore tutas, imo fic preciofiores. Aliasin Numidia atque Acthiopia in fepulchris aucupari, aut pugnarecum fcris, mandi ab co cupientem quod mandat alius. At herclc,quam vilia hjBC,quam parata voluptati fatietatiq;, nifi[ eadêquævbiq-.indignatio occurreret.Ferendû fanefuerit exquifita nafci poma.alia faporc,alia inagnitudine,alia monftro,pauperibus interdidarinueterari vina faccisq; caftrari: nee cuiquam adco longam effe vitam,vt non ante fc gcnita potet. E frugibus quoque quoddam alimétum ex cogitaflcluxuriam,acmedullam tantum earum,fupcrquepiftrinarumoperibus amp;nbsp;cslatuns vi-uere.alios pane procerum,alios vulgi,tot genenbus vlq; adinfimam plebem defeendentean-nona,Etiamnc in herbis diferimen inuentum eft .^ Opesque differentiam feccre in cibo, enam vno affe vcnali.Et in his aliqua quoque fibi nafci tribus negant,caule in tantum faginato.vt pau peris mcnla non capiat.Sylueftrcsfecerat natura corrudas,vt quisque demeterer palsim.Ecce al tiles fpedantur afparagi.Et Kauenna ternis libris rependit. Heu prodigia ventris. Mirum effet non liccrc carduis pccori vcfci,non licet plebi, Aquæ quoque feparantur.Et ipfa nacuræ elemen ta vi pecuniæ difcrctafunt.Hi nines,illi glaciem potant pœnasque montium in voluptarem gult; lac vertunt.Seruatur algor æftibus,cxcogitaturque,vt alienis menfibus nix algeat. Decoquunt »ïias,quas mox amp;nbsp;illas hyemant.Nihilitaque hominific,quomodo return naturae placet.Etiam nh heiba aliqua diuitijs tantum nafeitur? Nemo facros, Auentinosque montes, amp;nbsp;iratae plebis fïceffuscircumfpcxcrlt? Mors cnim eerie aequabit quos pecuniafuperaucrit. Itaque herde, nullum macelli vedtigal maius fuit ROM AE clamore plebis incufantis apud omnes Principes, donee remiffum eft portorium mercis hums eompertumque, nonolitcrquæftuo« fiusccnfumhaberiaut tutius,acminore forttinæiurejCUmcredatur penfioca pauperum. Is infolofponforeft,amp;fubdtc redditus,fupcrficie'fquc cœlo quocunque gaudens. Hortorum CATO praedicat caiiles. Hine primum agricolæ cxiftimabantur prifei, amp;nbsp;fieftatim facie« bant iudicium, nequam effe in domo matremfamilias (etenim hsecura fœminæ diceba-tur ) vbi indiliges eflet hortus. Quippe carnario auc maccllo viiicndum eft, nec caules vt nunc maxime probabant, damnantes pulmcntaria quae egerent alio pulmentario. Id erat oleo par-cere. Nam camisdefyderiaetiamcrant in exprobratione. Horn maxime placcbât, quia non egerent igni, parccrentque ligno. Expedita res amp;nbsp;parata femper, vnde amp;f acctaria appellaban-tur, facilia concoqui, neconeraturalenfum cibo, amp;nbsp;quae minime accederent ad delyderium panis. Parseorum adcondimentapertinens,fatetur domiverfutamfieri folitam,atque non indicum piper quaefitum, quaeque trans maria pctimus. lam quoque in feneftris fuis plebs vrlt; bana in imagine hortorum quotidiana oculis rurapraebebant,antcquam prsfigi prolpcâus omnibus eoegit multitudinis innumerae,faeua larrocinatio.Quamobrem fit aliquis amp;nbsp;his honot, neue audoritarem rebus vilitasadimat ,cum præfertim etiam cognomina procerum indenata videamus, Laducinosque in Valeria familia non puduiffeappeHari: St contingat aliqua gratia, open curçq; noftrae: Virgilio quoq, confeflo,quam fit difficile verboru honoré tarn paruis per-hibcrc.Hortos vills iungendos non eft dubiura,riguosquc maxime habendes,ft contingat pro

ftuo

-ocr page 27-

fluo amne.Si minus, è putco pcrtica,organjlue pneumaticis, vel tollendnum häufln ngandns. Solum profeindendum a fauonio,in autumnum praeparandum eft poll quacuordecim dies, ite# randumqueante brumam . Odioiugerum opens palariiuftum eft. Fimum très pedes akc cum terra mHceri,areis diftingui,eafq; refupinis puluinorum toris ambin fingulis tramitu fukis, qua detur acccfsus homini,fcatebrisq;decurfus.

In his hortis nafeentium alia bulbo commendantur, alia capitc, alia caule, alia folio , alia v* troque,alia femine,alia cortice, alia cute,aut cartilagine, alia came,alia tunicis camofis. Aliorum frudus in terra eft,aliorum amp;nbsp;extra,aliorum non nifi extra.Quædam iacent crekuntque, vi cugt; curbitæ amp;nbsp;cucumis.Eadem amp;nbsp;pendent,quanquam grauiora muko etiam ijs quae in arboribus gi gnuntur.Sed cucumis cartilagine.Cortex huic vni maturitatc trankt in lignum. Terra condun tur raphani, napique;amp; rapa,atq; alio modo inulx, filer, paftinaeæ. Quidam vocabimus féru# ]acea,vt anethum, maluas. Namque tradunt audtores in Arabia maillas feptimo menfe arboref* ccre,baculorum vfum prxbere extemplo. Sed amp;nbsp;arbor eft malua in Mauritania Lixi oppidi æ-ftuario,vbi Hefperidum horti fuiffe produntur.ioo.pallum ab oceanOjiuxtadclubrum Herculis, antiquisGaditano vt ferunt.Ipfaaltitudinis pedes.to. crafsitudinis, quam circumpleifti nemo pofsit.In fimili generc habebitur amp;nbsp;cannabis. Nee non amp;nbsp;carnofa aliqua appcliabimus, vt fpongias in humore pratorum enafeentes.Fungorum enim callum, in ligni arborumque natura ,diximus,amp; alio genere tuberum paulo ante.

^ Rdfio rigiindorum hortorum,^^ ^»^ translate meUora fiant Atem de fuccishortrnjioritm er fa^onbut^ex Plinio Ub.j^.capite duodecimo-

t_IIS HORAE rigandi matutinaatque vefpera,neinferuefcat aqua foie .Ocimo tantum ■*■ meridiana etiam. Saturn celerrime erumperc putant inter initia fcruenti aqua afperfum. Omnia autem tranflatameliora grandioraque fiunt, maxime porri ,napique. In tranftatione amp;nbsp;medicina eft, definuntque fentire iniurias, vt gethyum, porrum raphani, apium, hduci. Tapa,cucumis,Omniaautem fylueftriafere funtamp;folijs minora amp;nbsp;caulibus, fucco acriora, ficutcunila, origanum, ruta, Solummodo ex omnibus lapathum fylueftre melius. Hocin-fatiuum rumex vocatur,nafciturque fortifsimum. Traditurfeme! famm durare , neevnquam vitiari, terra maxime iuxta aquam. Vfus eius cum ptifana tantum in cibis leuiorem gratiorem# que iaporemprxftat.Sylueftre ad muka medicamentavtileeft, Adeoquenihilomifitcura, vtcarmine quoque comprehenfumrepererim, in fabis caprinifimi fingulis cauatis, fiporri, erucæ,laducæ ,apij ,intubi, nafturtij feminainclufaferantur, mireprouenire.Quxfunt fyl-lieftria,cadem in fatiuis ficciora intelliguntur amp;nbsp;acutiora.Namc^ue amp;nbsp;fuccorum faporumque di# cenda differentia eft,vel maior in his quam pomis. Sunt autem acres cunilx,origani,nafturtij,fi# papis.Amari,abfinthij,centaurex,Aquatiles,cucumeris, cucurbitx, laducx. Acutitantum cu-rilæ. Acuti amp;nbsp;odoratt, apij, anethi, fceniculi Salfus tantum è faponbus non nafcitur, alioquin extra inlidit pulucris modo, amp;nbsp;circulis tantum aquæ, vt intelligatur vana, ceu plærumque vit® perfuaho. Panax Piperis faporem reddit, magisctiamfiliquaftrum ,obid piperitidis nomine accepto, Libanotis odorem thuris, murrha myrrhs. De panace abundc diétum eft . Libano-tislocisputridisamp;macrisacrofcidisfcriturfemine.R.adicemhabetolufatri, nihilà thure dif# ferentem .Vfus eius poft annum ftomachofaluberrimus. Quidam cam nomine alio rofmari# num appellant.Et fmyrnium olus feritur ijfdem locis,myrrhamque radice refipit. Eadem amp;nbsp;fili-quaftro fatio. Reliqua a exteris odore amp;nbsp;fapore ditferunt, vt anethum.Tantaque eft diuerfitas atque vis, vt non folum aliud alio mutetur, fed etiam in totum auferatur. Apio eximi in codi# obfonijs aceto, in eodem cellario in faccis odorem vino grauem . Et hadenus hortenfia diófa fint, ciborum gratia duntaxat. Maximum quidem opus in ijfdem naturae reftat, quoniam pro-uentus tantum adhuc.fummasque quafdam tradauimus. Vcra autem cuiufque natura non niff medico efFedu praenofei poteft, opus ingens occultumque diuinitatis, amp;nbsp;quo nullum reperiri pofsit maiiis.Ne fingulis id rebus contexeremus iuftafecit ratio,cum ad alios rqjdendi defyde-na percinercnt,longius vtriufque dilationibus futuris fi mifcuiffemus. Nunc fuis quaeque parti/ bus conftabunt,poteruotque a volcntibus iungi.

Ç De morbis hortorum, er remedijs circa formicas famp; cuïiccs,eX Plinio Iib.i9.capite decimo.

S HORTENSIA quoquefcntiunt,ficut reliquaterrae fata . NamqueSi •^Ocimumfe nccat,degcneratque rite in Serpillum,amp; fifymbriumin calamintam . EteX femine brafsic® veteris, rap® fiunt. Atque inuiccm enecatur cyminum ab imo dorfo, nifi re-purgetur. Eft autem vnicaule, radicc bulbo firnili, non nifi in folo gracili nafcens. Alias priua# tirn cyminimorbus,fcabies. Et ócimum fubcanisortupallefcit. Omnia vero acceffu muiierij menkruafis flauefcunt. Beftiolarum quoque generainnakuntur,Napis culices,raphano eru/ b nj c®,amp;

-ocr page 28-

APPENDIX

cæ,Si vermicuü.Ttem laÄucis amp;nbsp;oleri. Vtrifq; hoe a t^ pi ins, limaces amp;nbsp;cochlea. Porro vero pn»-uatim animalia quç facillime ftercore inieóto capiuntur condentia in id fe. Ferro quoque non cx sabïniw pedire tangi rutam, cunihm, mcnta,ocimum,judor eil Sabinus Firo in libro Cepuricon, que '^“® Âlœcœnati dicauit.ltem contra formicas non minimum hortorum exitium,fi non fint rigui,re-medium monftrauit.limo m3rino,aut cinere obturatis earum foraminibus.Sed efficacifsune he liocropio herbanecantur,Quidam amp;aquam diluto latere crudoinimicam cis putant.Naporum medicine funtjliliquas vna icrijicut olerum ciccr. Arcet enim erucas. Qua: ii omilTo iam nate fint,remedium abfinthij fuccus decoâiinfpcrfus amp;fedi,quamaizourn vocarit,genus hoc herbas diximus,Semcn olerum fi fucco eius madefadum leratiir,olera nulh ammahum obnoxia futura tradunt.in totum vcro nec erucas,fi palo imponantur in hortis offa capitis ex equino generefee minæ duntaxat.Aduerfus erucas amp;nbsp;cancrum fluuiatilem in medio horto lufpcnlum auxiliari nar rant.Sunt qui fanguineis virgis rangant ea,quæ nolunt his obnoxia elfe Jnfehant amp;nbsp;euhees hortos,riguospræcipuc,h luntarbufculæaliquæ.Higalbanoaccenfo fugantur.

if De inuv^igändisi^udUtatibiis Herbarum cxcolore,odore,i:^ Jucas ex VUnij lib.u.cuft.y. 'TPRoianis temporibus ei iam erat bonos. Et hos certe flores Homerus treis iaudat,loton,cro con,hyacinthum . Omnium autem odoramentoruin, atque adeo herbarum diflerentia eft in colore,amp; odore,amp; fucco.Odoraro fapor raro vlli non amarus,econtrario dulcia raro odora-ta:itaquc amp;nbsp;vina odoratiora muftis,fylueflria magis omnia fatiuis. Quorundam odor Juauior è longinquo eft,propius admotus hebetatur,vt violas. Rofa recens à longinquo olet, ficca pro pius. Omnis autem verno tempore acrior, amp;nbsp;matutinis.Quicquid ad meridianas horas dici ver git,hebetatur.N'ouella quoque vetuftis minus odorata. Acernmus tarnen odor omnium æftate media.Rofa amp;nbsp;crocum odoratiora,cum ferenis diebus Icguntur;amp; omnia in calidis magis quant in frigidis.In A egypto tarnen minime odorati flores, quia nebulofusamp; rofeidusaer eftà Nilo flumine. Quorundam fuauitati grauitas ineft:. Quidam cum virent non oient, propter hurno# rem nimium;ulbuceros,quod eft foenum græcum. Acutus odor non omnium fine (ucco eft, vt: violi,rofi,croco. Qui vero ex acutis fucco carent,corum omnium odor grauis, vt in liho vtn-ufque generis. Abrotonumamp; amaracus acres habent odores. Quorundam flos tantum iucun# Burtroi,fœ dus, rehquæ partes ignauæ,vt viols ac rofæ,Hortenfium odoratifslma quæ flcca,vt ruta, men* num grfcu jg^ apium,amp; quæ in ficcis nafcuntur.Quædam vetuftareodoratio.''a,vt cotonea.cademq^ dccer-pta,quam in fuis radicibus.Quidam nó nifi dcfraóla.autex attritu olent. Alia non mfi detrado cortiec.Quædam vero non nift vfta,ficut thura, myrrhæq;. Flores tritt omîtes amariores quara intaâi. Aliqua arida diutius odorem continent,vt mclilotos. Quidam locum iplum odoration rem faciunr,vt iris,quin amp;nbsp;ai borem totam cuiufeumque radices attingunt. Hefperis noétu ma» gis olet,inde nomine inuento. Animalium nullum odoratum,nifl de pâtheris quicquam didura eft,fi credimus.

HP emibus temporibus mdxime legend te Junt berb£,ex T)iofcoridisprlt;tJ'atione, ■XTERVIVI IN P R1 MIS curam imperdcreoportet,\thiis temporibus fngula amp;nbsp;deme ’ tantur jamp;rccondantur.Intcmpeftiue cnim decerpta,condiiauc,aut nulle,aut euanidomu» nere funguntur. Serena ctenimccdi conftitutionedemetenda fiint, Magni fiquidcm refert uiw ter colligendum, fl vcl fquallores, velimbres infcftiflnf.quemadinodum fi loca in quibus pro-deuntcliuofa ,amp;venus expofita fint,amp; perflata,frigidaque,amp; aquis carentia inhis enimlo-cisvires corumlongevalidioresintclliguntur.Contra, quæ in campeftnbus, riguis amp;nbsp;opacis, cæterilquclocis a ventofilentibus enafeuntur, plærunque degencrant,amp; minus viribus valent: muftoque magis,fi non fuis horis peropportune col!ig3ntur,aut fl per imbccillitatem intabue-rint.Ncque ignorandum,quod fæpe præcoci,autferotina loci natura,autanni cicmentia, matu nus,autccleriusadoIelcunt.Nonnullapropriavihyeme florentamp;folia panunt, quadambis anno florifera.Quarc cui in animo eft,horum pentiam aftequi,neceire eft ijs prima germinatio ne folo cmcrgeQtibus,adultis,amp; fendeentibus adefle.Nam qui pullulanti herbæ duntaxat aftite nt,adultam co^ofeere non poteftmeque qui adultam tantum infpexerit, nuper erumpentem nofeet.Quo fit,vt propter mutatam foliorum faciem,caulium proccritates, floruro, leminisque ntagnitudinem,nonnnlli qui olim has atatum varietates non pei fpexerunt,magno in errore ver fentur.Quæ caulTa eiiam nonnullis fcriptoribus impofuit,qui herbas quafdam, vei bi gratia,Gra men,QuinqucfoIium, amp;nbsp;Tufsilaginem, cmittereflorem, frudum, amp;nbsp;caulem negant. Eigo qui fipius ad viftndas herbas,amp; earum loca fe cötulerit, earum eogmtiontm miaxime tonfequttur. Scireetiamnum conuenit, lóla ex herbaceismedicaminibus Veratri genera, nigrum inquam amp;nbsp;candidum,multis edurare anni$:reliqua a trimatu inutilia,Quæ vcro ramis Icatcnr, fi cut Stithas, Trixago,PoIium, A brotonum,Sei iphiiim, A bfinthium, Hyftopum,amp; alia id gen us femine pi eg oantia,dcmctantur,Flores quoque antea quant fponte lua clcfidant,Frudus autem vt maturi ex cuti-

-ocr page 29-

APPENDIX

cutianturneccfrccfljS: femina vbi ficcari caeperint,priufquam defluant,Herbarum fucfus^amp;rfo# liorum did debet,germinantibus adhuc caulicuIis.Lac amp;nbsp;lachrymæ excipiantur, incifo per ado lefccntiam caulc.Radices, amp;nbsp;liquamenta,corticefue,vt recondantur,eximcre conucnir,cum her ba: fuis folijs exuuntiir. Siccantur etiam expurgats inibijocis afperginem non redoletibus:fed quæ luto,aut puluere funt oblitx,aqua dui debent.Florcs,amp; omnia qux iucundum odorem ef flant,arculis tiliaceis nullo fitu obdudis rcponantur. Nonnunquam charta,aut folijs femina, vt percnnent,apte inuoluunrur.Liquidis medicaminibus denfior materia,argentea,vitrca, aut cor nea conuenit.Fidilis,etiamfi modo rara non fit,3:commodatur,amp;: ligneajpræfertim è buxoTed ænea vafa liquidis oculorum medicamentis, quæ aceto, pice liquida,aut cedria componuntur, Adipem autem amp;nbsp;medullas ftagneis vafis recondi conuenit.

APPENDIX SECVNDAS QVAEI

TATES SIMPLICIVM MEDICAMENTORVM

OSTENDENS, MEDICIS ET CHIRVRGISPERV“

TILIS A STVDIOSO QyoDAM HISCE

comment arijs fuller additd.

Madix.

« MdturdtiudSiue Subpuratiuu.

Chamomilla

Aquatepida

Maiuauici amp;nbsp;radix, amp;

Eupatorium

Opponax

Oleum dulce

fernen

Melilotum

Galbanum

Storax liquida

Pinguedines córnuncs

Armoniacum

Adeps caprinus

Frumentum cumo-

Farina tritici

Althcæ radix

Adcps porcinus

leo pauco

Oleum amp;nbsp;aqua codu

Olea vetera,amp; calida Storax liquida

Sudor hominis

Viola

Oleum lihorum

Ablinthium Bdellium.

Semen lini

Butyrum

Capparis

f Apertiud.

Sticas

Frumentum cum aqua

Acorus

Succus Sambuci

Hydromel tepidum

Vrtica

Rhaphanus

Malua

Saliua hominisieiuni

Iris

Culcuta

Fœnogræcura

Pinguedo porei

Sambucus

Afparagi

Lapdanum

Cepæ

Apium

Cinnamomum

Ancthum

Medulla panis cum

Scolopendria

Afarum

Farina lini.amp; oleum

oleo.amp; aqua.

Hylfopus

Lacca

* tAundificdtlUdf^T Abjlerfiua.

Arilloiochia

Petrofelinum

Elleborusalbus

Semen atriplicis

Squinantum

Abrotanum

Lupini

Frumentum

Aphodylli.

Colocafsia

Amygdalæamaræ

Diptamus

Gentiana

Rubus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.

Aesvltum

Vinum dulce

C oftus

Bruftius

Sigillum Salomonis

Ancthum

Peucedanum

Capillus Veneris

Mallix

Calamentum

« Yortius dpertiud.

Myrrha

Rhaphanus

Cidamen

Omnia fella

Iris

Sticas

Allium

Oleum liliorum

Farina hordei

Spuma maris

Cep32

Amurca

Farina fabarum

Codana

Oleum de auclanis

Oleum petroleum.

Agaricus Vitriolum

Rubca tindoris

Scrapinum

•f Extrdettud.

Prafsium

Sulfur

Thus

Cucumer

Afa foetida

Petroleum

Cerufa

Sapa

Magnes

Tapfia

Mumia

Lac mulieris

Maiorana

Armoniacum

Pix liquida Tamanfeus

Liquiricia Scorodon

Diptamus Apium

Lolium Arilloiochia

Cafsiahllula

Taplia

Animalium Itcrcora

Radix canns

Eupatorium

Staphifagria

Pyretrum

Ciclamen.

Orobus

Semen melonis

mcdmdtiud.

Pineæ

Mel Tamarilci

Thus

Afpalathus

Furnus terra

Gentiana

Iris

Semen atriplicis

Porrum

Afphaltus.

Lythargyrion

Aloê

« MoMcKtlMX.

ArnoglolTa

Orobus

b inj Oryzi

-ocr page 30-

Oryza

Plumbum

Agaricus

Radixmarathri.

Symphiton

Mel

ff Seddtiua dolens.

Cerufa

Cinis tamarifei.

Cerefolium

Petrolium

lt; iiicirmd.

Chamomilla

Sambucus

ScyHa

Nitrum

Se.lini

Althéa

ScoroJon

Mel

Hermodadyli

Pinguedines calidx

Eupatorium

Cepx

Ruta

Nafturcium

Cypirus

lus cicerura

Thus

Stercus columbinum

Chamædrys

luslenrium

Carui

Oleum nucum

Chamæpiihys

lus ordci

Pyretrum

Opoponax

Piper nigrum

Acetum

Sinapi

Caftorcum

Ruta

Subtiliaacida«

Afafoetida

Leuifticus

rnuätiua.

Serapinum

Maiorana

Aphodylli

Srercus mûris

Oleumoliuarum

Petrofelinum

Cuftura

Tapfia

Nigella

Euforbium

Abiotanum

Cinnamomum

Carpobalfamum

Furfur

Zniloloihia

Pix liquida

Xylobaifamum

Galbanum.

Acenfex

HylTopus

ff tàordicduud er CdujUcdt

ISarciflus

Armoniacum

Porrum

Pyrclmm

Pinex

Oleum balfami

Sal gemmeus

Cantharide*

Cicuta

C uprefTus

Arlenicum

Piper

C arica

Genciana

Cepe

EUeborus.

Flores vini

Mentaftrum

^ Induntitia.

Maftix

Iris

Pfyllium Solatrü Papauer

Ruta

Euforbium

Sempcruiuum

Mandragora

Sabina

A mens fe

Hyolcyamus

Aqua laducx

Sticas

Afafœtida

Portulaca

Tribuli.

Semen lint

Agnus caftuS

• Rtbtrcußiua,

Vux pairs

Arnomum

Cimolia

plumbum

C alamentum

Galbanum

Rofa

Solatrum

Pctrolium

Opoponacum

Barba fouis

Papauer *'

Pix naualis

Plumbum

Galla

Memitha

Eupatorium

Chamepithys

Lilium

Sempcruiuum

Foenograccum

Capparis.

Glandes

Hypocyftis

Grana citri

Eruca herba, amp;nbsp;fe#

Hyofeyamus

Acacia

Nitnim

men.

Myrtus

Balauftium.

S^mcn vrtics

Furfur

ff OpildtiudiCr obliruflimi.

Simbucus

Genciana

Pamsazymus

Omncscibicrafsi

Scolopendria

Malobathrum

Amylum

Pinguedines

« Karifictuiud.

Dadyli

Cafeus,

Oleum vetus

Abrotanum

ff ConPriHiua.

Afafoetida.

Viöriolum

Baiauftia

Galis

Melilotum

Rofmarinus

Ferrugo

Sanguiscolumbx

Chamomilla

Coftus

Corallus alhus

Cinis cornu vaccint.

Ablinthium.

Anifum

Terra figillata

plantago

Radix fambuci

Fœnogrxcum

Tucia

Thus, quod etiam coU

Ruta agredis

Farina hordei

Hyacinthus

lolidat.

Althea

Pcntaphyllon

Gummi Arabicum

If liiaphoreticd, id ejl,

penetratiua er refolitiM»

Srercus afini

Argilla

Mentaftrum

Armoniacum

Haematites

Atramentum vftum

R ura.

Se.vrticx

Dragaganthum

Hypocyftis

Pyretrum

Sauin*

Fabx

Alumen

pix vtraque

Mel

Filtrum vftum

Virga paftoris

Galbanum

Cepe

Gipfum

Acacia

Brionia

Raphanut

Antimonium

Sumach

Sal

Furfures

Poma cuprefsi

Sanguis vaccineus

Ficus fiere.

Balauftium

Cinis aromatum

pilileporis

Pralsium

Abrotanum

Mumia myrtus

Succus falicis

-ocr page 31-

APPENDIX

lt; Conflnäiuä Alub

Laâuca

Hyofcyamus

Cydonia mala

Semen papaueris nigri.

Omnia quç humidiora fngiodoraq natura

Corna

Lentes

funt.

Sorba

Sumachus

Balnexq, liberaliores (bmnuminducunl.

Gallat

Spodium

LtnitiuA communia.

Hypocyftis

Berberis

Cafsiafiftula ■

Violx

Maliix

Caules

Malua

Lapathum acutum

Mora cein immatura

Pyra immatura

Pinex

luiubxf'u

Klynilli

Mala Pontica

Aqiia ordei

Oleum dulce

Menta cum aceto

Bolus Armenus

Pinguedines

Amylon

Acacia

Lac alinæ

Dragagantum

Penidix m'

Rofae

Amylum

Semen Citoniorum

Glycyrhiza

Alumen

Corallium

Borrago

Pfillium

Sanguis draconis ’

Plantago

Mercurialis

,Blcta

Balauflia

Lac caprinum

Baccharum

Gummi Arabicum

Interior cortex cafta

-Dragagantum

Vinum dulce.

nearum

Cafeus

^ Xifl»vrP(K«,id efijrangmtii lapideta,

Coagulum leporis

Hepata animalium in

Saxifraga

Sifimbrium

Folia cuprcfsi

aceto elixa

Bdellium

Lignum Ebuli

Liihargyrium

Terra figillata

Nitrum

Scylla

Fabx.

Milium

B al fam us

Polium

• Cicatrizlt;ttiua,pue

' Confolidatiuit er indui

Sanguis byrei

puluis Cicutx

ratiua cutis.

Petrofclinum

Afparagus

Mloè'Iotum

l

Squinantum

HylTopus

Gummi frigidum,amp;: ficcum.

Cyperus

Ameos fernen

Calla

Balauftium

Fillici

Nigella

Acs vftuna

Lithargyriun»

Abrotanum

Lupinus

Spodiutn

Condih

Puluis nitri vfti

Marathrum

plumbum vftum

Cachimia.

Iris

Amygdalxamar«

V Cotigulatlua.

Scolopendria

lus Ciccrura nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

Gipfum

Albuminaouorum

Radix Peonix

Grana folis

Tburis cortex

Myrtus

Baccxlauri

Acetum Squilliticum

Bdellium

Lithargyrium

Radix iupini

luniperi

Balauftia

Serpentaria

Scorodon nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.;

Omnii diuretica fcre.

Fuligo è folijs Cyprefsi.

^ ælOVf HTIK«. ''

Sanguis draconis.

Sarcocolla

Petrofclinum

Sauina

Afphakus

Amylon

Apium

Sefêlis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;.

Folium

Tcgula vfta

Squinantum

Cufcuta

Symphytum

Pili leporis vfti

Capillus Veneris

Apes vftx

pabx

Bolus Armenus

Leuifticus

Abrotanum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

ALOE.

Filtrum vftum

Pulicaria

Peucedanum

IVlucillago.

Cxpe

Pcntaphyllon

Alcogencnas, qux manet a rebus qux gc-

Fumus terrx

Fœniculus

runtur.

Carui

luniperus

^ Stupcfaüiuii,

Brufeus

Polytrichon

Lenttgo aquæ

Cartamus

Anifum

Papauer nigrum

aqua frigida.

Acorus

Ccrefoliuin

Retentio dmtumain

Armoniacum

Spica

Torpedo pifcis

Semperuiuum

Nafturtium

Amygdalx amarx

Portulaca

Hyofcyamus

Cyperus

Afparagi

Laduca .

Pfillium - ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Affodilli

Afarum

AquaSolatri

Bupatorium

Tapfia

^ iiayiTlKKfid

eH,Jennifer a alia,

Daucus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Calamentuin

Nenuphar

Rofa.

Betqnica

Allium

Salices

Solatrum

Nigella

Cubebe

Viola

Semperuiuum

Porri

Polium

Mandragora

Semen Papaueris albi.

Cantharides nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Meu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Cucurbita

Opium

Coïtus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'ï

-Aracos

-

Anethum

-ocr page 32-

À P P fe N D I X

ÀnclEnm

Kridolochb

Poma fyluellriik

Adianthort

Polium

^ ycèKmfdO' ytvmxx.

Hypencon

Thymus

Semen Anethi

Caftanea

f Hienlnud prouocant,

Marathrurt

Coétana

Ladânuni

Storax Calamita.

Fabae

Galanga

Abfinthîum

Agaricus

ViteHa ouoruhi

Coftum dulce

OlcifæccS

Cinnamomum

Anifum

Semen Papaueris

Xylobalfamum

Serapinum

Erucà

Virtum dulce

Chamcpiihys

Agnus callus

Cicer

Dadyli

Apium

Allium

Ouafófbilïa

Cerebelb

Serpillum

C óftus

lus carnium

Lingua auis

t)iptamui

Centauraea

Grana virai

Cxoe

Marathrum Sabina

Affodilh Thymus

Diadragantuin

lt; 7rpi4'iriöi)ovlt;n’«V,

Kuta

Carpobalfamuitt

Oua auium

Auelana

Afafœtida

Anifum

Baucia

Piper lortsum

lunipcruî Pulcgium

Trifolium Feonia

Afparagus Pafcoli

SecacuI

Tefbculi vituR ét porcî

Naltumum

Squinantum

Piper

Laâuca nouitia

Marrubium

Sefclis

Cicer

Pinex

Amygdalae amar«

Genciana

Grana Vlmi

Satyrioh

Xylocalba

Hypericon

Porti.

Nux Indica

Opoponax

Origanum

lt; MutiHficMtia peäus»

Spica vtraq:

Farina lupinoruiÙ

Pineæ

Eutyrura

Aridolochia

Eupatorium

Saccharum

Mef

-

Praffium

Amomum

' Iris NaHurtium

Daucut

Cabmen turn

Daueus

Hyffopus

Porrura

Chamidrys

Ameoi

Praflium

Caflorcun»

Klleborus vterq;

Camomilla

C alamen turn

Sulfur

Ï

Sponfa folia

Fœnogræ'cunl

Scylla

ChamomiHa

Viticella

Nigella

Liquîricia

Vrtica

Iris

Leuifticus

Ficus

Sefclis

Baucia

Abrotanum

Inula Campana

Manubium

Petrofclinum

Fu.

Ruta

Aniygdalas

lt; KipoP^ot/«ç ffçoxetMovtrj.

Origanum

AriHolochb

Millefolium

Kubea maior

lt; tumiticos necant.

AUfuiah

Nigella

Lupinorum farina

Folium

Scylla

Os fepis

Kuta

Nigella

• nbsp;*

Mentha

Viâriolum

Sal gem mas

-

Oleum radius Celfi

Cyperus

Mentha

Carui

Spcrgula

Pyrcthnlm

Cornu cerui

Diélamnus

Cæpeperfica

Cortex radicis Fraxini

Petroleum

Myrrha

Arlenicum

Euforbium

Fei taurinum fubpofitum Ventn

Gentiana

BuglolTa

Sambucus

Thymus

Pel tauri

Centaureum

Abfinthium

'Cenraufeum

Cyclamert

Oleum pulycari«

Graneus

Perficorum folia

* iW^OPf 0l^«Ç KATiYOUtn.

Mentaftrum

Ameos

T

Verbena

Sigillum Salomomsi '

Origanum

Abrotanum

Thus

Myrtus

Praxinus-.

Bolus Armenus

Mallix

* Pedicaht cohibent.

Kofæ

Sanguinaria Ct:..

Balnea falfa

Argentum viuum

Pfidia

BacexCuprefsi •

Abfinthium

Staphifagria

Sanguis draconis

Galla

Arfenicbm

Pix liquida

Sorba

Bacex Heders

Oleum amarum.

*

Acacia

Sigillum Mariae

• vmenif repugnant.

Plantago

Gummi

Pimpinelli

Balfamus

Gipfum

Balau Hiura

Succus caulium

Hypericort

Ncfpila

Chamaeleon

Fiftici

CaiamentunS

Oroboa

-ocr page 33-

Orobus

Cardobenediöus

Tapfusbarbatus Caftorcum

Nafturtiura

Oleum potum

Cyclamen

Doronicum

Euforbium

Sanguis leporis

Acetum

Porrum

Allium

Diptamus

Ruta

Scorodon

Herba paralyfis

Pix liquida i

Inula

Mentha

Tcfliculivrfî

Peonia

Gentiana

Nuces

Sal

Tyrus

OculusChrifti Cordialia omnia

Saluia

If QMittKor pr^fentißima contu venend, teüe lAMardo,

Thlafpij nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bolus Armenus

Terra Sigillata nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Scordion

if Confortitiui cordii

Aurum

Ambra

Mofchus

Garyophyllui

Crocus

Saturcia

BuglofTa

Agnus callus

Cardamomum

Nux mufeata

Folium

Macis

Cubebc

Herba mufta

Bafilicon

Citrulli

Been vtrumq;

Carpobalfamus

Cinnamomum

G al la mufeata

Spica

Rofmarinus

Maiorana

Agrimonia

Meliffa

Betonica

Sabina.

» Totum corput conforunt.

Sene

Sticas

Cafsia fiHula

Cufcuta

Folium

Brufcus

Peucedanum

Anelura

Omnes Mvrabolani Borrago

Aurum

Scrum caprinuna

Vinum Aromaticum Apium

Fumus terræ

Maftix

« R«6f4m bilem gignunt.

Excibis acria

Acuta

Salfa

Amara

Dulcia

Ruta

Saluia

Ozymum

Eruca

Menta

Apium hortulanum.id cff,Petrofclinum

Apium commune

Amaracus

Serpillum

Nafturtiura

Braflica

Ccrefolion '

Anetum

Feniculum

Libanons

Allia

Cepx

Porri

Nocent amp;nbsp;pifces ftagnalcs,pifccs teneriores amp;nbsp;duriores.

Columbi

Anferes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prztcralas corum.

Anates

Boues nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cerui

Omnis caro durior nbsp;Raphanus vterque

Rapa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Palünaca

Siliquafl:rum,vcl Pipcritis.

Inula nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sinapi

Nuccsiuglandcs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Strobili

Pinei nuclei nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caftancae

Cerafadulcia Morabenematura

Ficus,vuz,amp; cûSaquæ admodü duleiafunt: ^ Noce/it.

Oua dura amp;nbsp;frixa Vctus amp;nbsp;falitus cafcus

Vinum nigrum,craiïum,dulce amp;nbsp;potens. Lagana,Sc paniftcia omnia:prxterquam lurna ceus pams bene fermenratus.

^ Ländern cholcum rurfumextinguunt

cr contemperant,

Aquatilia Cc acida Lactuca nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Intybaomnia

Portulaca

Lapathon. Prafertim acetofailla

Spinacium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Attriplex

PimpineUa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Blitus / Bugloflos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tipbolïonacidum

Quod fi Homachus fit debilior atq; frigidior, calida odorata poffunt mifcciU

Conuemunt amp;

Pruna Damafcena Cerafa Myrabolani nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mala acida.

Ex pyris quxcunq; fragilia, Non rnultum dulcia. Punica, vel acida, vel media, cortice, femini-bulq; abiedis.

Cucurbita omphacio condita.

^ Ex camibus l'Cïo, Pulli cohortale5,amp; albi potius qüam nigri» Capiiuniores nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hadi Vituliladcntei nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Anniculi verucces Perdiccs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Phafiani Coturnices nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caprcoliiuuenes

Al« anferum amp;nbsp;anatü.Pilcesfaxadles. Pifces inter duros tenuelque medij. Oua gallinarum recentia , mollia : pixtcrqui invehementi a;ftu,quo tempore tondiri cum aceto,vel omphacio poffunt.

Lac,cafcus recens,fi bene concoquantur.Indicium bonæ concodionis, li neq; rudus acido$,autfumidos concitant,neq; prçcor dia,aut ventriculum grauant.

Vinum album,clarum,dtbiie,odoratum,8c quod ad acidum potius vergaf, quam dul* ce,«nate moderate dilutum.

Panis furnaceus. Bene fermenratus.

Nocent omnia condita,prælertim cum melle, Quædameum Saccharoconducunt. vt pruna, cucurbit«,intybi,cidonia;modo fine ca lidis


-ocr page 34-

appendix

lidis aromanbi

15 prrparentur.

Vinumomne nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fabaß

Iurulenta,elixaquc mcliora quam afia amp;nbsp;frixa.

lt; Pdrum nutriunt.

* T4fc«f4 Vledicinarum Venenofarumi

Antmahum vulu® Ventres

Pinorum erucs

Buprenis

Intcrtina nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caud®

Salamandra

Ephimeros

Aures nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Adipes

Dorcynion

Aconitum

Aruina nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caro fenelcentium.

Mclhcraclium in

Ponto.

Omnegenus auiumjG comparetur cum gene

Pelion

Cicuta

re pedibus iterantium.

Smilax, vel taxus

Sardonia hérba

Om nes pi fees nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dauci

Meconium

Toxicum

Panis ordcaceus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fab® virides

Comiculatum papaucr

Ex ordeo pultes Perfica .

Ixia

Cerufa

Panis furfuraceus Capparis Milium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Raphanus

Fungi

Gipfum

Coagulatumlac

Argenti fpuma

Amygdala nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cep®

Sandaracha

Auripigmentum

Pruna nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Allia

Lepus marinus

Hyrudo

Tentli nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pórracruda

Axos

Argentum viuum

Sinapi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Malogranaw

Potus ferruginis fern^aut eius hmatura.

Afparagi omnes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pira.

Arfenicum

Calx viua

^ Boni fuccifunti

Cinobrium

Flos ®ris

Lac recens,itarim à muldura potum , ante

Vitnolum, amp;: alumen Sanguis bouis

omnemcibum.

AquaSaponis

Sudor beftiarum

Oua recentia,forbilia Gallin®

Sal Armoniacum

Fel leopardi

Phafiani nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pullaftr®

Sulphur

Cataputia

Aucs paruul® montan®

Elleborusalbus,niger.Coloquintida

Pilciculi faxatiles Porcelli récentes

TitimaUus

Alöé'

Partes animalium qu® funt circa os

, Cucumerafininus

Grana alhaï

Cor non probandi eft fucci

Agaricus

Squilla

Pedes porcorum*

Hermodadylus

Sefelis

Animalia agreflia

Oleander

Nigella

Panis purus

Rutafylueftris

Arborrifi

Ptifana bene parata

Semen Vrticae

Hyofcyamus

Fab® nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ca flaue®

Pfylij

Solatrum

Ficus matur® nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V u® matur®

Mandragora

Coriander

Laduca nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Intybus

Crocus

Cantarides

Cichorium

Opium

Fel viper®

Vina bene o!entia,dulcia defecataq;

Cafloreum

Ciceres ruffi.

'** lt;AntWt4)’rnenlt;lt;r4.

^ KiU fucci funt.

phalangion

Cenchros

Pifces ftagnalesjn paludibus 8c lutofis

Scorpius

Afpis

Pecoris caro

Scolopendria

Mus araneus

Caro hircorum,caprarum

Rubeta

Scytala

Omnes vctul® amp;nbsp;arid® carnes

Paftinaca marina

Hydros

Ceruorum rênes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Cantharides

Ceraftes

Fœminarum tefliculi

Vipera

Bafilifcus

Cerebellamifi gallorum

Dipfas

Cafei molles

^ Tdbuld cduliorum quit multum nutriunt»

Lens nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cicerruffum •

Cundorum eduliorum maxime

Legumina nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Marina animalia'

nutrientia funt.

Genera fruclü,qu® in pomi nomen veniuut.

Anferuffl al®, cum

pefloribus

Omnia poma,qu® non maturuèrinc ’

Item,anatum,gallinarum,amp; caponum

pira nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Perfica

Aluiomnium volucrü.Lac eraffum

Malo granata non matura

Panis triticeu9,filiginaccus*

Mefpila nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cornamala

Frumentum coâum

Plunamifi optime maturuerint

Ciccrruffum

Cancri

Cerafa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cucumeres

Pulces dadyli

Caftanc®

Pepones nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Arid® ficus

Oua forbilia

Vu® pair® dulccï

Cep® nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Porrum

Mei defpumatum

Raps

Allium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rapbani

Cruda

-ocr page 35-

APPENDIX

Crudabrafsica

Animalium neruofae parte».

Biilbi npn bene coûî

Pelles, Cerebrum. nbsp;nbsp;nbsp;Pu,moi.

Agreftia holera nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

Spinæ medulla

Agnina caro.

Vina crana,ma'e olentia,infuauia,auftera. »

Caro teßaceam pellem habentium.

^Y ^ facile conco^uuntur»

lt; Cibi mehmcholici.

Panis bene concinnatus ,r. , nbsp;nbsp;, .

Caro bubulina

Hircina

Pifccs faxatiles omnes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;......,

Caprina

Taurina

Auiumcaro nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

Afinina

Camelorum

Turtures nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Perdkes

Vulpina

Canina nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ,

Phaßani

Leporina

Aprina

Pulli columbinijplus etiarn alæ c«teris mem-

Omnes falitæ carnes

brls.

Pifces falfi

Brafsica

Anferis iecur

Arborum germina præcipue

Carocaponuroamp;gallinarum

Lentifci

Terebinths

Porcorum reccntium

Rubi

Camrubi )

Vitulæ,faciliorqj boum

Legumina omnia

Lentes' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, . .

Caro ceruorum melius quam caprarura

Panis furfuraceus

Vinacraffa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

Oua forbilia

Nigra

CafeUS vetus -

Laduca nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Intybæ

Cibus codudißicilis

Omnes vetcres carucS

Malua

Pifces marini

Thymi , nbsp;nbsp;.

Lcuia vina melius auderum

Balena:

Oxalme

Omne genus volucrum , pullorum, gallina?

Vinaatra

ceorum.

Brafsics

, ^ GenenintidLitc,

Carnes bubulinas

Semen fceniculi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Radix fcsniculi

Caprina:

Aprins

Anifum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Paftinaca

Hircin®

Brafsics

Ouaforbilia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Agnus caftus

Ceruina

Salfa omnia

Aqua cafei veteris coöi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Cochle®

Lolium

Rhaphanus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eruca

Taurin®

Triticei panes

Anetum . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ordcura

Leporin®

Panis ex milio.

Grana vlmi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Melcumcroco,

V Qglt;e difficulter concoauuntw»

^ Cibi fanguinei.

Caprina caro

Bubula

Omnis çibusbonifucci

Ceruina

Hircina pefsima

Caroperdicum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pullorum caro

Anferum Caro

Anatum

Amygdala dulcia Phaßani

Taurina

Sues inueterati

Vinum odoriferum

Oua vetcrum animalium.

Oua nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Laduca.

Omnia intcranea

Vuluab

i| Cibi cholerici.

Cor

Epar

Porri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sinapi

Aures

Cauds

Piper nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cep®

Renes

Cerebra

Allium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Siliquæ

Dorß medulla

QuerqueduI®

Cinaræ fued nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Item dulcia omnia

Tcniculi integrorum state animalium.

Mella nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dulcia vina»

Palumbes

Aues alpenons carnis.

^ Cibi fhlegmatick

Q.u® denfifsim® fünt pulps,vt Pauonis

Poma perßea nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cerafa

Omnes ventres volucrum

Aqua

Cochle®

Oxygala

Frudus fere omneis

Cafeus antiquus

Cancri

Pyra

Ouatofta

Cafei toßi

needum matura

Farin®.amp; quiequid fine fermento pinfitur.'

Poma

Bromus

Fabs

lufcula nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lac

Phafcoli

Cicercula

Omnia fere glutjnofa

Ciccr

Oryza

Aqua calida

Punicum

Milium

Cafeus recens nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quiesnimla

Lens

Sefamum

Nimiafaturitas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pifeesomnei

Caftanea

Glans

.Rapæ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cucumeres

Poma antequam maturuerint Pyra

Alui,amp; inteftina quadrupedum

Ficus nonduramatur®

Omenta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Oxygala

Vuæ acid® amp;nbsp;außer® ' quot;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;é DadyK

-ocr page 36-

APPEN

D I X

DadyiU nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Siliq us

Caponum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Turdorum

Ozytnum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rapa

Perdicum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Saxatiiespifces

Napus G cruda mandetur

Attagenum

Bulbicrudi

Vinum rutilans/ubflauum.

Holera ipfa,prstcr Cichorium,amp;La âucam.

^ Craifum fuccum generMtitl,

Vinumcraffum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Muftum,

Panes ex ftliginc male coßo

ly inflantia.

Potio mufti

Fabs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ciccr

Panis frumcntaceuSjfine fermento

Lupini nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Punicum

Halica nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Amylum

Klilium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Maffa ex farina

Artocres

Succiomnes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cucumer

Quiequid ex farina

Ficusanda nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Virides dadyli

Leguminum ferè cunßa

Raps nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Napiemdi

Cetofi pifces nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hyftbpos

Lac nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bulbicrudiores

Carnes coruins nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Glichen

Mei non probe concoftum

Cochles nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Iccurfuis

Vinadulcia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Muftum

Caprins nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tefticuli

Vinum quodcüq; non dcfçcatumamp; recens.

Bublins nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cafei omnes

^ Non infiantii.

Rencs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ Oua frixa amp;nbsp;indurata

Pifum

Laccoßum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caftancs

Libyfticum

Oxygala nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Napi

Agnuscaftus

Daßyli nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fi’usnon maturs

Canabisfrußus

Raps nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pomaimmatura

Mei probe coßum amp;nbsp;defpumatum

Bulbofa omnia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Paftum

Panes hordeacei.

Cucumeres nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Defrutum

^ Opihitiones difcutiunt, abUergunt (y fee^nt,

Vinum dulce nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ceps

prifana nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Melopcpon

Atrum vehementer Porrum

Vus pafts dulccs nbsp;nbsp;nbsp;Fabs

Allium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Piper

Cicer nigrum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Serum laßis

Cardama nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pyrethrum

Ficus arids nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Amygdala

Synapi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Calamita

Poftacia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rhaphanus

Myriha nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sifimbrium

Mei nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;len uc vinum

Origanum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eruca

Vinum limphathum.

Thymbra viridis affumpta

^Crudothumcretgignunt.

Apium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Petrofelinum

Daßyli virides nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cruda

Ozymum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rhaphanus

Radix napi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Raps

Bralsica nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tcutlon

Caro Cctofa in mari.

Fcniculus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Corianum.

Folypodes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Interiora

^Redundantie,

Ventres nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Oxygala

Anferes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Palumbes

Vulç quadrupcdum:cxccptisfortaflè pecoru.

Pifces cœnofi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vifcera omnia

Vus in ventrs retents

DorG medulla nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cerebrum

Caro cruftaceam pellem habentium, amp;nbsp;durs

Auesque in paludibus amp;nbsp;ftagnis.

carnij.

Cicer nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fabsviridcs

Cuminum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Libyftici radix amp;nbsp;femé

FabaAegyptia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Porculincfrcndc#

Bulbi coßi in oleo amp;nbsp;garo, amp;nbsp;cö aceto manli.

Omnia animalia infantia.

Md frißum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Panes hordeacei.

Pifces ftagnales,amp; fere omnes.

lt; Tendrem fuctum gignunt.

^ Facile fuperfluunt.

Cafei graues amp;nbsp;dcnG,nedum fupremacute

Collaanimalium

flaui.

Als perygium,amp; fpins pars ima volucmm.

Siligo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Halica

Agrcftiücaroanimaliü,amp; in aridis degentiu.

Tenontes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ncruofa

lt;5 Facile conuwpuntur.

Lingua nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Partes labiales

PerGca Armeniaca.Omniaprscocia

Suilla caro nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Agnina

Cunßi homi frußus

Sdami lemen nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Daßyli.

^ Mlt; dia inter trnuaniia er craffeMU, Op'time excodi panes

Omnia humida,amp; mali fucci.

Et oïa ante cibü fumenda,vt citius permeent.

ncputredine fua etia alios humeros amp;nbsp;ci-

Carnes gallinarum PafTcrum

bos conumpant,G ab alijs cibis fumantur.

Phafianorum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mcrularutn

Hy Difßculter corruwpuntur.

Columbarum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ficus

Parua C henna Purpurs pifces

Cerir

-ocr page 37-

APPENDIX

Ccrices, amp;nbsp;quæuis alia cruftaccara habentia


pellcm.


lt; Calefdciunt ex cibis.

Frumenta tofta

Panes liphi

Dulces dadyli

Pomamediocriter dul

Sefamum

Dulces vus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(cia

Dulces vus paffe

Apium

Eruca

Rhaphanus

Rapa

Napus

Sinapi

Cardamum

Pyrethrum

Allium

Ceps

Porrum

Vinum dulcc

Cafeus antiquus

Subrufum tarnen calidius.

tg Refrigerant.

Hordea

Famcum

Hydra

Colocyntha coda

Pepones

Melopep on es

Coccimela

Sycomora

Auftcrsamp; acids vusCucumercs

Poma acerba

Pira acida

Malogranata acerba

Laduca

Intybi

Portulaca

Semen P apauens

Aqua

Vinum limphatum.

* krefddunt ex cibis.

Lens

Brafsica

Agni fernen

Orobi bis codi« .

• HHmeddnt.

Ptifana

Pepones

Melopepones

Cucumeres

Kuces virides

Coccimela

Sycamina

Sycomora

Laducs

Intybi

Malua

Beta

Atraphaxis

Holera

Fabs virides

Cicerviridei

Aquacalidahumcöat amp;nbsp;calcfacit,frigida humeöat amp;nbsp;frigefacit, vtraq; tarnen corpon admota ncruos ofFendit.


Omnia inßpida.

Infpiffant

Glutinant. Omnia dulcia.

Humedant Leniunt Digerunt Atténuant.

Omnia falfa.

Congregant Siccant.

Pingunt ex Calidis

Stringunt

Acuta

Amara

A

C E T O S A

Pungunt ex frigi.

Temperatafunt

Omnia vnduofa.


^ indurMtia opUdtiones interdneorum.

Lac quod parum habet ferum, multura vc* ro cafeacium

Cunda dulcia Melicratum

Pingucs dadyli crudi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'


Vina dulcia.


Siliginea cunda Non puruspanis

Cerebra

lecora

Frumentum codum

Lupini

Sefamum Pira nccdum matura


Fabs

Lentes excorticate DorG medullx

Corda Oua tofta Fifa Poma Siliqus


^ Conleruantid fanitdtem, Detradiofanguinis Cucurbituls Dudio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vomitus

Fridio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Heftatio

Exercitium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Abdinentia

Sudor.

Omnia pontica. Infrigidant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deficcant

Glutinant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Stringunt

Impellunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IncraHant.

Omnia acetofa. Incidunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Diuidunt

Subtiliant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aperiunt

Mundant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ExpeUunt,

Omnia amara.

Aperiunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Recludunt poros

Clarificaqt t Atténuant Incidunt humores ab calid.manifcftc.


Vinum dulce,præcipue aufterum, Atrum Gnc dulcedine,craffum amp;nouum.

^ Stomdchica zT confirmantia.

Dadyb acerbiores Mala Cydonia

Oles alpere

Colymbades,amp; cum aceto confede


Vue paffe NucescurnGcubus

Rape Nafturtium

Citri cortex


Vinum auftcriufculum


Acerbefcentes vua Sinapi Napi valde codi Capparis Pira acerbiufcula


Abflnthium


Aloe.


^ C^ fiomdebum fubruunt.

Scutlon nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Napi

Rapx cruds nbsp;nbsp;, Blica

Chryfolachanum,niG cum aceto, amp;nbsp;garo, Sc oleo comendatur.

Sefamis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lac frigidum

Pepones nö bene codi. Cerebra omnia

Vinafupramodum auGcra, atra, amp;nbsp;acerbe-fcentia.

Omnia vina craffa Sc noua.


c ij Q«lt;e


-ocr page 38-

APPEM-DIX -

^ Q»lt;c ex EduV^s ventrem mouent»

Lentis in prima decoöione ebuUitio Brafsica confeda ex oleo amp;nbsp;garo Crullaccam,tettaceamque tunicam habentiâî pifcium ius, amp;nbsp;garum.vt aftacorum, pagu# gt;nbsp;jorum,mutilorum, concharum,adhibito oleo modico amp;nbsp;pipere.

lusmarinorum echinorum

Ius veteris gallijpræfertini ruffi

Panis cibarius qui multum habet furfurum Fœnogræciius ex melle,codum amp;nbsp;potum. OleæColymbades cum garo ante alium ci-bum manfæ

Tyrogala cum pauxillo optimo melle luuenes animalium .cames

Extrema quoq; omnia plus medijsmembris Ex pifcibus torpedines

Turtur mediocriter cit aluura

Seutlon

Lapathum

Recens cafeus cum mellc

Chryfolachanum Blitum Colocyntha Pepon

Ficus aridæamp;viri.

Vuæ dulces amp;vuid«

Si ante alium cibum fumantur : manfa vero poftremo,facile corru; puncur.

Sycamina pura

Nuces virides amp;nbsp;aridæ aqua maccrataf,amp; pel# liculats.

Damafcena pruna humida, amp;nbsp;arida melle con feda,madcfada,vt plus teneant mellis.

Cerufadulcia Rhodacinamollia

C un da humida,amp; aquofa Vinum dulce.

^ QKlt; ex £duHjs Aluum cohibent,

Dadyli acerbiores Vuæ paffæ acerb« Sycamina horna nbsp;nbsp;nbsp;Myrtibaccæ

Vnedones . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Atra pruna

Poma acerba nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pira dulciora

Malagranata

Lac refrigeratum vt concrefcat

Afcani nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Paguri

Cancri ’ Carabid«

Lens amp;nbsp;Brafsica

Bis coda

Oriza

Panicum

Milium

Halica

Leponna caro nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vinu acerbu,amp; rutilu,-

^ Conferentia dentibus, Saluia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Origanum

Mentha

Leporis caput vftum Cortex fraxini

Aqua in qua faiitæ funtoliuæ

Lupini nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Tamarifcus Comæ Rubi

Radix Vcrbenaemafti#

cata

Vinum decodionis radicis Pentaphylli,id eft,Tormentillæ

Radix lapathi mafticata

Cornu cerui vftum Acctura fçylliticum

Amurca olei

Oleaftri folia quatuor infrlcata

Radix vnius fpeciei maluç,quâ in Italia herb â vngaricam,Alceam græce amp;nbsp;latine vocant.

^Nocentùilenhamp;Hs.

Vehementer calida Nuces

Rhaphani nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dulcia

Tenacia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Acerba

Duta ' Frequcns vomitus

Lac nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Porta

Pifces magni,vel pingues.

Bralîica nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Limonia.

^ Conferentia oculis,'

Myrabolani conditi mane comefti,amp;in ore tenti vna cum nucleo, Nuxmufcata

Semina fœniculi cum faccharo operta»

Vinum abfinthij potum.

Vinum Rutaceum Cœna exigua

Afpedus return viridium.

Afpedus Smaragdi

Acetum fcylliticum gargarizatum, præfcrtim poftpurgationem,

Garyophylli nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Afparagi comefti

Betonica nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Perdicis cerebra

Rapæ,amp; folia eorum Eufragia mafticata.

Puluis zinziberis, fœniculi in aceto maccrari» amp;nbsp;facchan,miftis omnibus paritcr, «^Nocentia oculis.

Crapula nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Venus

Muftura nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Legumina

Turbidum.

Vinum dulcc

Craflum

Canabis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Brafsica præcipue

Salira nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rhaphanus

Allium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cepæ

Magni pifces nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Afpiccre res lucidas

Afpicereresvelocifsimemotas

Legere literas exiles

Legere à cœna,amp; mox poft cibum.

^ Qÿ^e impinguant.

Augefcunt corpora dulcibus,pinguibus.

Potibus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Somno

^ QU£ exiguo gufufamemde ptimfedantf conferuant^vires.

Glicyriza nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hippaeæ

Butyrum

lt; Q«lt;e difficulterperpciuntur.

Diffîculter perficiuntur, vt inquit Plinius, lib.15.cap.55.omnia acria.

Nimia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Auidæhaufta

Aeftate quam hyeme difficilius

Et in leneda quam in iuuenta.

Vomitiones homini ad hæc in remediu exco-gitatæ, frigidiora corpora faciunr: inimiese oculis’.maxime autem dentibus.

Hinm


-ocr page 39-

APPEN DIX

^ Mm«««t corpufcnlum’

Hadera nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Oleum melinum.

Sicca nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Arida

Oleum hillricum

Frigida nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Satis immodica

Oleum de abfinthio.

Vigilia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Labor

Cotonea coda in aqua,vel in vinoauflcpo,me

Excrcitiumnimium Curæ

diocriter adftringentia, amp;nbsp;quç ex Glaucio

Trifticiæ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Amor immodicus

componuntur,amp; quç ex Croco : item quae

Lucubrationcs immodicæ,amp; crebræ

Nardina vocanturjitemin primis qu^exvi

Perniciofifsimum aute in omni vita, quod ni-

nofuntconfeda.

mium eft:minimeque quod grauat, quoin

If Adfiringuat peft fumptum cibum»

betmodo vtilius.

Mala nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pira

Ajlringentu tiedicamètti ex Gtileno.^.Kethod,

Punica nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cydonia

Balauftia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hypociltis

Cruftç panis.

Rhoe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Omphacium

^ Putredinem prohibent»

Acacia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Galls immature

Salfa omnia

Malicorium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aloe

Acetofa,amp; aceto permixta. *

Manna nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pini cortex

Muriç

Terra lemnia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Atqueid genus ex vi-

Omnia frigidantia Sc Gccantia.

Spinç Aegiptiç frudus no nigro medica-

Flatus Borealis.

Crocum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mcnta.

Herbç frigidç amp;nbsp;ficcç

Lapis Haematites

Plantago nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Solanum

Rubigermina in aqua coda Cynos batos,id cft,caninus rubus Myrti folia amp;nbsp;baccç

Lcntifcus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Oleum Sabinum

Cibifrigidiamp;ficci.

ç Putredinem cduJJ'dnt,

Flatus audrini

Calida amp;humida. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Cibicalidiamp;humidi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Omnes frudus incodi, iramaturi.

Ncfpila nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Maftychinum

Ç T A B V L A medicindrum SimpUcium,qu^e perducunt Cdthartica ip[4 di

membrd,lt;iu£peculi4riterintendimuieuact(4re,

Ç Cdthurticorum Tabula PRIMA.

^'Ducentiddd Caputh

Serapinum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Olibanum

Nuxmufcata nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sticas

Aphodyllus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Glicyriza Scylla*

Cubebe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Peonia

^Ducenti44dep4r,

Polium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Amaracus

Spica nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Éndiuia

Balfamus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lignum eins

Eupatorium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Laduca

Semen eins nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Anacardus

Cufcuta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sandali

Thus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caftoreum

Abfinthium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Afarum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Folium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Laudanum

Aquaordei nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Anifum

Sertula campani. Acorus -

S podium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Folium Tndum

Lignum Alois nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Myrrha

Foenicuius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cinnamomum

Chamedrys nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chamepithys

Amygdalç amarç. nbsp;nbsp;Aqua Cicerum '

Scylla nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Spica nardi

Daucus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ArnoglolTa

Genciana nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;HylTopus

Alparagi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Iris

Grana Pini Pipens grana Serapinum. f Ducennd id Pe dus,O' Pxîmo new. Iris nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ariftolochia

Chamedrys nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aquacafei

Volubilis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Scylla

Laurus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Polion

Amygdal$ ‘ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lilium

Squinantum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vinum duice •

Pulmo vulpis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CapiUus Veneris.

Mel nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Grana Pini

Furaus terrç

RctiuentM medlcin4tin Stom4cho.

Dragagantum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Prafsicum

Galanga nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. Cotonea mala

Fœnumgrçcum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Saccharum

- Malogranata *• Maftix Myrtuj.

Crocus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ‘- Pfilium

’ Etfercomnia (Hptica.

Vuçpâffç®*Ordeum

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ Ducentid 4d Spleaem,

Succicauliunji ,^ J*^? HylTopus ^‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. '

' Tamarice nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ’ Cortices falicis

Nafturtium ' nbsp;nbsp;..' Cardamomum

Capparis ■' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sal Indus

Auelana nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,*■''' lus gaUivetbli'^quot; quot;

ï Squilla nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ quot;nbsp;quot;nbsp;Marrubium ‘

Myrrha nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tû-cu J^yig^jo^'j

Raphanus nbsp;nbsp;’‘'' ‘ Opoponax ^ n-i

^’ Scordion nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eupatorium

^ Calamentum ' ’foenicuius

c üj Agnuj

-ocr page 40-

APPENDIX

Zgnus callus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sal gemmç

Matricaria nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lunipcrus

Amygdalç amarç. Acorus

Ruta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Morella

ScoJopendria nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ab/ïnthium

Millefolium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PimpineUa

Rubca tindorum Anifum

Myrrha nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pcntaphyllon

Afarum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cufcuta

Lupini nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rubca tinâorum

Daucus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chamepitbys

Calamcntum

Spica

Omnia quz ducunt ad Renes, dueuot quoq;

^ DucentM ad rents ^ vcpcam»

ad Matricem.

Saxifragia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Milium folis

^ Ducentia ad lunHuras.

Pctrofclinum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cantharides

Scylla nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Afarum

Radices quinq;,fcilicet, Fceniculi, Petrofelini

Dragagantum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Acorus

A pij, Afparagi, Reub.

Quatuor feminafrugum.

ç Dweentu ad Matritem, Pulegium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* Sabina

Polium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Oppoponax

AquaPorri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Succus caulium

Cardamomum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Scordeon

Chamedrys Chamepitbys Amomum.

ÇCATHAR.TICOR.VH TabulaSecunda^deeuacuantibusab

finguUs membris. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;« Soluentia ab ef^ate.

^Euacuantia a Castte,

Simpltcia.

Simplicia,

Agaricus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lupatorium

Colocynthis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aloö'

Aqua clt;(fei nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lupulus

Agaricus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lapis Armenus.

Volubilis maior nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Succus croci

Sticas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Scylla

Reubarbarum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fumusterrz

Lapis Lazuli nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sal Indus

Abfinthium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Myrabolani

Epithimus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Kebulilndi

Citrini nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tamarindi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ireos

Compofita.

Megereon Serapinum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SarcocoUa

XeraPina nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Icralogodion

Compofita.

Tbcodoricon nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Anacardinum

Diaprunis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TriferaSarracenica

Cochis

Pillule de Reubarbaro.

Phillulx nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aures

^Soluentia af plate.

De lera.

Simplicia,

Ç Solwcnt !d pc d«r.

Agaricus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Senc

Simplicia

£ pithiraus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;£lleborus niger

Agaricus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hypopus

Calamcntum mon tanum.

Volubilis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SarcocoUa

Ç Comporta.

Cafsia fiftula nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Iris

Diafene nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pillulælndi.

Colocynthis.

^ Soluentia a lunduris.

o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Compopta.

Simplicia.

Diafene nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pillulæ de Agarico.^

HermodaSylus nbsp;nbsp;nbsp;Turbith

Jf Soluentia à ßomacbo.

Oppoponax nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sal gemme

Simplicia.

Sal Indus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Serapinum

Abfinthium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aloé nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Myrabolani

Euforbium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Centaurea

Omnes medicinae folülcnitiux ,fiue lambifica

Cucumer afininus EUcborus albus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, »

tiuæ,amp; comprelTius.

Elieborus niger polypodion SarcocoUa.

i Comporta,

Compofita.

Diaprunis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Stomatyconlaxaüuura

Elcduarium de fucco rofarum.

Catharticü imperiale Icrapina

PiUulzdelcrapina piUulæ fiomatiez.

Benediâa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hermodaâylata

Pillulç de Benediâa Pillulx arericz. C at barticum impériale.

i, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(|Tdfc«flt;lt; TERTIA

Confor tantiumfngula membra-

^ Confortantia Qaputfrigidum.

Nuxmufeata nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Saturcia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,,

Simplicia.

Ambra nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Silcr montanum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Radix Lilij nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PconiaT nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_

Cichorez nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lignum aloes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;*

Iris nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Serpillum

Enula campant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Carpobalfamum

Chamomil!a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fccniculus

Allez radix . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Thus

Malua nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Xylobalfamum

Pulegium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Folium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fj,.

Origanum . ^. Folia Lauri , ' Calamcntum,.!. Scylla _ ./^ Ruta fj'jj Cubebe .

Saluia ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Laudanum , ; ,

Maiorana nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' Ericas

Betonica nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ Mulcus. ^, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' .^^

-ocr page 41-

AP P E N DI X

Compopu.

Polium,

Aurea Alexandrina.

Pliris. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Diacaftoreon

Diarodon lulij nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dianthos cum mufco.

* ^TemperdntidCorgt; Hiacyntus Saphirus Smaragdus Belerici

i

1

^ Confortdtim frigide capitis.

Papauer album nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Viola

Hyofcyamus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mandragora

Lactuca nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Folia Salicis

Camphora nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2uccarum rofarunj

FoIia Myrti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Diapapauer.

Acetum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Oleum Violarum

Zuccarum Violarum Herba louis Scmen Laéluc®. nbsp;nbsp;nbsp;CralTula minor

Semen Hyofcyami. Folia Cucumcris.

Semen Mandragors

Semen Solatri.

Semen PapaucrisaIbi,

Semen herbs louis. Aqua Rofarum Oleum Rofarum

Folia Myrti

Herba volatiüs

Fortulaca

^ CM4 confort intid ?ulmonem. SimpUcid.

Hyffopus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Marrubium

Iris nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Enulacampana

Chamomilla nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Radix Altes

Vua pafla nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Squilla

Lignum Balfami nbsp;nbsp;nbsp;Myrrha

Serapinum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lilium

Aurum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Argentum

BuglofTa.

Compoptd cdlefdcientid Cor. Diamargarjtum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Diacinnamomum

Diaborraginatum.

(^ mfrigidantid Cor er eonfortdntid, Camphora nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Viola

Margarits nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Coralli

Rafura eboris nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Poma odorifera

Rofs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Spodium

Sandali omnes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Karabe

Nenuphar nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lutum figilli

Coriandrum.

^ ConfortdntidStomdchumfZT cdlefdcientid» Simplicia.

Menta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cuminum

Maiorana nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Galanga

Marrubium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Zinziber.

Fœniculum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cinnamomum

MalUx nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Squilla

Garyophylli nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rhaphanus

Saluia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Maas

Ablinthium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Spica

Anifum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fœnumgrsram,

^ Infrgiddntid Stomdehum Compoptd Diacitoniton cum zuccaro line fpeciebus

Capillus Veneris Liquiricia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Spica.

Compofitd.

Diacalamenti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DiapraCfium

Piahyfopus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Diayris.

«ff \nfrigiddntid Oquot; confort ant id Pubnoncm. Simplicia.

luiubt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sebefte

Dragagantum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gummi Arabicum

Amidum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Semen Papaueris.

- nbsp;Amygdals dulces Viols

* nbsp;Mora Celli nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sandali

Zuccarum.

Compoptd

Diapapauer nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Diadragantum

Diapenidion nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Zuccarum rofarum

Zuccarum Violarum.

^ Confortdntid Cor, amp;nbsp;cdkfdcitntU, Simplicid.

Melifla nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Borrago

Enulacampana nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Garyophylli

Cardamomum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rofmannus

Lignum aloes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ambra

Mufcus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Osdecordecerui

Crocus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Menta

Been nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cortex citri

Doronici nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cubebe

Ocymum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Garyophyllatura

Sacc.rofarum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Violarum

Syropus rofarum,Viola. TerraSandali, Compoptd calcfacientia Stomdehun

Diatrion nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pipereon

Diagalanga nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rofata nouella

Mei rof. col. vel non col.

Dianifum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Diacalamentura

Dyacinnamomum

•Ï Infrigiddntid Stomdebum Simplicid, Rofa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;viola

Plantago nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Laftuca

Cucurbita nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mcloncs

Portulaca nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cucumeres

Citrulli nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Malagranata

Acctofa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pira

Agrefta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Acetum

^ Cdlefdcientid epdr» Simplicid.

Spica nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Squinantum

Cinnamomum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Afarum

Eupatorium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AbGnthium

Fumus terrs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Radices quin que

Capillus Veneris nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Semen Fceniculi

Ameos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aniß

Collum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Carui

Compoptd» Diaco#

-ocr page 42-

A P P E N

[DIX

Diacofta

Rofata nouella.

lt; Inprigidantia Rener,

Dianifum

Diacalamentum

Simplicia.

Diacapparis

Diaciminum,

Portulaca

Endiuia

lt;1 Ep4Y infrigidantia.

Papauer album

Virga paftoris

Sinttgt;licilt;i.

Semina coitum fngidantia.

Endiuia

Laóluca

Squillum Vinum citoniorum Plantago

Portulaca

Epatica

Compopta.

Viola

Semen carui

Syropus Nenuph

ari Syropus acetofus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Semen Fceniculi

Aqua rofarura

Stomaticon frigidum.

Aqua Endiuis

Acetum

Et omnia fplenem,amp; hepar infrigidantia,quot;

Berberis

Sandali

«■ Calida Confortatiua inatricit.

Spodion

Quatuor fe frigidantia

Artemifia

Ruta

Compoptit.

Saluia

Sauina

Diaborraginatum

Tria Sandali, amp;nbsp;fimilia.

Affa

Rubea tindorum

Hf Citlefdcientia iplcnem.

Pulegium

Mcu

Simplicia.

Calamentum

Myrrha

Capparis

Tamarifcus

Oppoponacum

Lupini

Cicorea

Scolopendria

Spica

Squinantum

Ariflolochia

Cortex medius frafmi.

Galma

Cinnamomum

Cortex radicum geneftæ. Borrago

Calamus aromaticus Serapinum

Bugloffa

Squilla

Et omnia fimplicia calefacientia renes.

Acctum fquilliticum.

Agnus caftus

HP Infrigidant Matricem fimplicia amp;nbsp;com-

Bdellium

Nafturtium

pofita quæ infrigidant renes. Nam idem de

Calamentum

Armoniacon,

his eft indicium.

Calamus aromaticus

Ruta

r t^Calefacientia lunilurat,

Thymus

Epithymus gt;

Simplicia.

Amygdale amaræ

Aquafraflen

Hermodaâyli

Hypencon

Anifi , Fœniculi

Carui

Squilla

Armoniacum

Ameos

Radices quinq;

Alarum

Caftoreum

Caftoreum

Tqa Sandali

Euforbium

Storax liquida

Zaccarum Rofarum

Myrrha

Nafturtium

Hf Temperate calida, ^U£ poffunt adminiprari

Stercus vaccamm

Origanum

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnibminterdneis

Calamentum

Sinapis

CbamomiUa

Mellilotum

Grana Pini

Cortex radicum capp.'

Radix Lilij

Borrago nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. a

Arretuca

C ham o railla

Nenufar

Fumus terrae

Enula

Galma

Capillus Veneris

Scolopendria,

Rhaphanus Ruta Serapinum

^ ^Calefadentia Ren«,

Ç infrigidantia.

Simplicia.

Stmpltcta.

Saxifragia

Milium fobs

Solacrum

Sempcruiuum

Petrofclinum

Macedonicum

Laduca

Endiuia

Eruca

Semen eins

Myrtus

MinallogePfilij nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Vrtica

Cubebæ

Aquarofarum

Brodium C icerum

Radices quinq;

Bolus armenus

spica nardi

Spica ccltica , nbsp;nbsp;nbsp;,

Apium

Squinantum

Semen Dauci

Hf CompoptatnfrigidantU.

lunipcri

Grana Pini.

Eleduarium diamar. Confedio aniacardiu.

Compopta.

Oxymel luliani

Diacalamentuin

Eleôuarium Daud

OxymelfquiU.

Phylantropos.

Catlarticorum T A B V

L A QV A R T A.

lt; oitueer@-' K«â«f rix«.

Pruna

Violae

Cafsiafiftula

Serum caprinum

Polytrichon

Mercuriabc

Thamarindi

Adianthos

Vmbilicus Veneris

Manna

Aloë

Tamarindi

Epita

Fumus terra

Lupulus

Fumus terrx

Buglofla

Sene

Abfinthium

Pruna

Cap 11 li Veneris

.Alo«

Centaur ca

Scamonium

Myrabo^

-ocr page 43-

A P;P e:n;d rx\

Mirabolani Citrini

«Succus violarü amp;rof.

Opoponax

'Salgefnms ' • ^

Ellcborus

Manna

Sal armoniacum

’Galbanum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?

Cafsia fiüuh

Pfilion

Radix Ebuli

Serum laöis

^ Phlegmati er Choleric mgre

^ Compoptd.

communia.

Eleâuarîum de fucco Rofarum

Polypodium

Elleborus vterq;

Diaprunis

Diagrediata omnia.

Catapucia

Condifi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

ff CpA«T©--X«ó«PTIK«:.

Agaricus

Tithimallus

Turbith

Agaricus

Centaureaminor.

Cartamus

Sarcocolla

ff Vomitiud. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,, nbsp;nbsp;nbsp;, T

Hermodadylus

Myrabolani Kebuli

Rhaphanus

Scylla

Anacardus

Tithimallus

Capparis

larus

Efula

Epita

Centaurea vtraq;

Semen atriplicis

Euforbiurn

Radix cucurbitç,vrticç

Aqua Fafeoli

Cucumer agreftis

Tapfixjhurcol»

Ciclaminis,Cétaurcae.

Catapucia

Lacficuum

Ariftolochiæ.

Tapfia

Nux vomica.

^ MfIdnchoUdm educunt.

tlfRemißioravomitiud, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

Myrabolani Indi Kebuli.

Aqua tepida cum aceto,aut oleo.

Elleborus niger

Squinantum

Succus corticis Ellebori.

Senc

Epithimus

Succus corticis Sambuci a parte exteriori, vel

Thymus

Scylla

inferiori cxcorticati,verfus fuperius.

Lapis lafuU

Serpentaria

Semen Atriplicis

Aqua Fceniculi.

Polypodium

Lapis lincis

Omnia innpida fine laie.

Lapis Magnes

Succus caulium

ff 02« exterius appUedtd r^omitum dunt,

Sticas

Capillus Veneris

Fel Porcinum

Fel caninum

Centaureamaior

Fel thaurinum

Fel pecorinum

^ Huwores corporis acluofos er corrupt os

Quoduis horum cum Amurcaolci elixum.

confumunt er educunt.

lifupravmbilicum

vngas,vomitum CK.’ fin

Euforbiurn

Radix Sambuci

intra.aluum citat,amp; vermes interimit.

Radix Cucur.agreft.

Scordion

^Td^H/rf S £

X T A Digeßiuorum.

XOXÜÇ TtiTrftKK.

Syropus acetofus

Syropus Violarum

Endiuia

Laduca

Syrópus rofarum

Endmîæ NenupHar«

Cichoreum

Scabiofa

ff lt;pX«T©t- TSiTef IK«.

Capillus Veneris

Polytrichon Adiathos

Fœniculus

Squinantum

Malagranata

Malus nbsp;nbsp;nbsp;Borrago

Apium

Veronica

Mcrcurialis

Portulaca Papaucr

Brufcus

Semen Carui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Virga paftoris

Berberis Rofs

Petrofelinum

Colocynthis

folia falicis

Acetofitas Citri Viols

Afparagus

Afarum

Cerufa

Sebeften

Reuponticum.

Rhaphanus

Manna

Tamarindi

Capparis

Artemifia

Sandali

Terra figillata

Ameos

AloC

Scolopendria

Acetum

Hermodadylis

Laurus

Abfinthium

Pruna

B alfa mi ta

Cartamus

Gummi Arabicum

Arnogloffa

Pollum

Sinapis

Nenuphar

Portulaca

Origanum

Maiorana

Muleilago Pfilij

Myrobalani

Squilla

Pulegiura

Bolus armenus

Hepatica

Ruta

Aphodilli

Acetofa

Alleluiah

Peucedanum

Dauci fernen

Pfilium

Dragagantum

Ebulus

Turbith nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

Sumach

Semina cöia,frigida.f.

Pimpinella

Mentha nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Cucumcrcs

Citrulli

Cafsia filtula

Rubea

Cucurbitae.

Citrangulus

Cinnamomum

Iris

Cafsia fibula

Aqua laéiis

Piper

Cardamomum

Ptifana

luiubs

Mentaftrum

Sambuci fpecies

Spodium

Sanguis draconis

Acorus

Cypirus

Omniafrigidaamp; humida.

GaryophyUa Ancthu Ariftolochia

Omnia frigida,ftiptica.

Cyminum

Been

Compoptd,

Nepata

4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eupa-

-ocr page 44-

APPENDIX

Eupatorium

Siler montanum

MelilTa

Ariftolochia

Calamentum

Saluia

Serapinum

Lapis Lazuli.

Cichmen

Coftus

Sene

Borrago

/garicus

Spodium

Origanum

Cufcuta

Brionia

luniperus

HylTopus

Folium montanum

Carpobalfamus

Genciana Diptamus

Blauca

Md

Hyffopus

Peonia MchlTa.

Ameos

Capillus Veneris

« Compoptd.

BuglolTa

Polypodium

simplex.

Epithimus

Os de corde Cerui

Oxyme!

Mentaftrum

Sacchatum

Compoßtum,

Comp0ßt4

Oxymcl Scyllidcutn

Ozymel Scylliticum,

Mtl jofateum

Syrupus de Eupatono

Simplex

Hydromel

Syrupus de ealameto.

Syrupus acetofus

Syrupus de prafsio.

Compoßtus.

C Agt;.XcQX°^j'c-f TTf^^lXK.

Syrupus de fumo terrx.

Sticas

Vinumaromaticum

Ç Tàùf Toéf wofvff ua/ovT«.

Zquacaulium

Capparis

ideü,/e(t«cpieovT«.

Thymus

Scolopendria

Vrtica

Vinum fubtilc, album

Sericum

Tamanfeus

Ros

Aqua pluuialis

Calamentum

Elleborus niger

Butyrum

Baifamus

Been vtrumque

Paffulx

Chamomilla Serapinum Res deftiUatx,

KCathurticorum TABVLA SEPTIM A,

« Educentiti humores j^er Os.

Cappans

Pyretrum

Mtl

Radix Scolopendnx

Staphifagria

Capparis Laudanum

Pulegij

Brionia

Ficus

Ciminum

Papauer

Abfinthium

Succus dragantex

Portulaca

Origanum

Sinapis

Agrimonia

Coloquint.agreft«

Khaphanus

Vuxfinefemine

Ariltolochialonga

Ciclamen

Elleborus albus

Balfamum

Origanum

Scorpio marinuf»

Thymus

Anifum

«r Pur^dntM Epar per wnMt,

Cocconium

Ozylapathon

Semen agni calti

Folia Dauci

« Educentia per Viaxes,

Balfamum

Anifum

Succus Betas

Cafsia

Men ta

Offa dadylorum

Oxyelathcrium

Coronidum

Foliü Lauri

Ablinthium

Elleborus niger

Brafsica.

Squinantum

Apium

« Educentid per Oculos,

Decodio Afari

Slier montanus

Hyffopus

Mel

Iringi.

Oleum vetus

Anagallis

» Educentid de Memiris.

Oleum laurinum

Nardus

Semen A pij

piper. Paftinaca

Calsia

Coftum

Porrum

Daucus

Apium

Serapinura

Crocus

Offa fepix

Malagranata

Plilium

Radix Brionix

Cicer album

Thus

Elleborus albus

Semen Melonum

Semen Cucumerum«

Squilla

Armoniacum

C Prouoedntia Vrindm.

Caftoreum

Adeps anferinui

Acorus

Porrum

Olla lepix

Cortex Olibani,

Chamepithy$

Calsia lignea

f Educentta per Aures, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Aphodillus

Ciperi

Piper

Pel tauri

Fœniculus

Afparagi

pel Leonis

Ariftolochia

Squinantum

Semen Petrofclini.

Succus Betx

Succus Capparis

Betonica

Carui

Radix cocconidum Bdellium

Fumus terrx

Chamedryi

Galbanum

Calsia

Eentifcus

Elleboi us albus.

Anacardi

Condifi

r PervrindmiSpffw, ,

Ccntauiea

Alkakengi.

Semen Titimalli,

lt; ?rouocdnt Menßritd,

Semen Cath cos

Chamomilla

Ireos

Vfnei

-ocr page 45-

APPENDIX

Vfnea Squills Abfinthium Arthemifia

Stórax calida

Anifum Galla Genciana

Aphodillus

Fei bouinum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Succus foliorum vidi

Oleum lilij

Potus myrabolanorum conditorum Myrabolani nigri frixi cum butyro vaccino.

Caftorcum

Capillus Veneris

Aqua porrorum potata cum oleo nucum.

Vrtica

Opoponacum

^ Conftringutit hemórroidej»

Bauca fyluenris Cynnamomum Hypencon.

Scoria ferri exiccata.

Afparagus Afarum Acorus

Scoria argenti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Succusfoliorum vitifc

Stercustauri AriAolochia FiAulapaRo,

Lingua ariecis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bdellion

Licium

Capparis

Cims papyri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Anacardi deGccati

NaAurdum

Fœnogræcuift

Semen Porri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lapis iudaicus

Chamcpithyos

Cufeuta

Olibanum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Karabe

Caulis

Herba Nitri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sumach

Cafsialignea

Porrunl

Folia quercus

Fafeoli rubei

Decodio aquas foliorum quercus

Amygdalsamarx

Bdellium

Galla recens combuAa,amp; cum aceto extindi

Puleg urn

Myrrhs

amp; fuperpoGta.

Ficus

Ameos

^ Ad fuffocationem Mitricit faciunt.

Scrapinum

luniperus

Abfinthium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Blade bifanti®

Rubcatindorum

Opoponacum odoratum

Frafsium

Maiorana nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sifele

AgrcAe

luniperus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pconia

C alamen turn

Galbanum odoratum.

DomeAicum.

Synapis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Agaricu#

Pconia

Pomum terra

Galla.

Afundo .

Centaures

I aoacombuna,amp;naribus appofita

CoAum

Galbanum

FumUs pilorum comhuAorum naribus appU

Diptamus

catus.

Succus cucumens aGnini nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Mufeusfuppofitus CoAum

Foeniculus

Daucus

Oleum muAclinum Oleum nardinum

Vinum

Agnus ciAus

Vcntola hiper pedinem applicata

Diptamus bibitus

Et generaliter omnia fœtida naribus applv

Genciana puluerizat

a

cata,amp; aromatica vulus.

Lentifcus

Origanum

Iff Ad cafum,'»^ prgeipitttiotum Mitrich*

Pulicana paffarizata.

ApozimaTamarifei.

Sa m fucus eodemraodo

Apozima acaci® Corallus

Sauina

Myrrha nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»

« Con[lïingentUmenftrv4t

Aqua décoda gain®.

Barba hyrcina

Lingua arletts

Diptamus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ciminum

Solatrum

Virga paAoris

Tamarifeus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vrtica.

Capparis

Cortex nucis

Aborfum fadentul

Stercus tauri GeCum

Scoria ferri

Squilla nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cotula foetid#

Sanguis draconis

Fsex vini

Ireos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cafsia

Bal

NuxTamarifei

Radix Opoponaci Stercustauri

Portulaca

Pomum terra nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cantharides

Amomum

Squinantum

Chamomilla nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Calamentum.

Lapis molaris

Lutum armenum

f Ducentuftetum ty fecundinant.

MaAix

Ju mus Co Ai nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Turn us CardamonS

Semperutuum

Erugo ferri

Centaurea nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Galbanum

Charta aduAa

Reubarbarum .

Diptamus

Hematites

Succus Cucumcris aGnini.

Acacia

Coralli

Sto.Bubenis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lupinum /

Semen Bal.

Semen PortuIacX

Allium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Laducafini quot;

Cornu cerui

Sanguis hirci

Pomumterra nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Calamentum

Saneuis capra

Mefpiia.

Armoniacum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chamomilla t^ ,

lt; ProuoeMt hemorroides.

Balfamum intcrficic amp;nbsp;educit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m ;. .gt; gt;, f

Conchulaioetida

Pomum terra

Arthemifia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Capillus Veneris ' nbsp;nbsp;'

Tjpfus

Succus cepz acuta

CaAorcum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C enciana

-ocr page 46-

APPENDIX

Diptamus puluerizatus amp;nbsp;fuppoGtus vuluæ.

Omne dercus.max ime columbinum.

Ariftolochia

Piper

Aridolochialonga

Nadurtium

Capparis

Praffium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ciclamen

Cicer =■

Chamedrys

qf AttraHiM cum putrefa^ione.

Mandragora

Laudanum

Cancer vftus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fermentum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J

Flos caulis

Myrrh a

Omneftercusvftum Sanguifugæ.

Bdellium

Oleum Lilij

^ Suppriment id fanguinem, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Narciflus '

Rubea tindorum

Atramentum futorium,quod Grsci Calchan

Scrapinum

ton appellant, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S

ffLrfcgfnmufw.

Calcitis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Acacia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• 1

Laduca

Agnus caftus

Ex aqua lycium nbsp;nbsp;nbsp;Thus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

Rhaphanus

Anifum.

Aloe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gummi

Aq ua cafei veteris coâi.

Plumbum combuftum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;''

Eruca

Fœnîculus

Porrum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Herba fanguinalis

Anetum

Ordeum

Crcta,vcl cimolia Sigillaria nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Grana vlmi

Cicer

Frigida aqua ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vinum

Mei cumcroco.

Acetum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Alumen

ff AbfierpUd.

Mclinum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Squama amp;nbsp;ferri amp;nbsp;çris.

Omne amarum naturalitcr abdergit.

«K Gïutitumt vulnera.

Ordeum

Mei nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PralTion

Myrrha nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Thus

\

ff AduPiud

Gummi, prscipueq; Achantinum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Salis genera om nia Piperata omnia

Tragacantha nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lini fernen

ff Apertiuii.

Bulbi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gluten

Volubilis raagna Amygdalsamarx

Nafturtiura nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vitis alba

AbOnthium interius,exterius non item.

IdiocoIIa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cardamomum

Lupinus extradas Ireos

Contuf® cUm teftis fuis Cochleae.

Semen Vrtic*

Abrotanum

Mel codum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pfilium.

lt; VehementiM aparttua.

Spongia vel ex aqua frigida,vel ex vino, vel ex

Scolopendria

Radix Cappans

aceto exprefla.

Adbdillus

Coftus

Ex ijfdem lana fuccida,{ï leuis cd plaga.

Squilla

Gentiana

Aranea nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Alumen

Zinziber

Afarum

Alumen fcifsile, quod fchifton vocant, amp;li#

Crocus

Daucus

quidum Grailiter.

Baccæ Lauri

Hyffopus

Melinum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Auripigmentum

Chamedrys

Pulicaria

Erugo. ChalcItis Atramentum futoriu.

Apium

. ? Cal am en turn

^ 03* concoipuunt amp;nbsp;mouentpus.

Kypericon

Sparagus

Nardum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Myrrha

Trifolium

Pctrofelinum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;)

Balfamum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Coftus

Folium

Leuifticus

Galbanum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Propolis

Chelidonia

. gt;nbsp;Spica nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.1 -

Styrax nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bitumen

Sticados

.. Sifamum

Thuris amp;fuHgoamp; cortex.

Solatnun

o Ozymum

Pix nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sulphur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ReGna.

Cufcuta

Agaricus

^ Aperiunt Vulnerd.

Eupatorium

Fumus terr®

Vulnera aperiunt tanquam ora incorporibus

Cubcbe

Xyloaloês

Cinnamomum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Balfamum

Pconia

Myrrha

Fanaces nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;luncus odoratus

Sidmbrium

Sambucus

Pulegium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Flos alb® Viol®,

Praffium

Cyperus

Bdclïion nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Galbanum

Murratrum

Porrum

ReGna nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Terebinthina

Cep®

Bulbus

Pinea nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Propolis

Fermentum cumfale.

Oleum vêtus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Piper

«y è-ttraiHud.

Piretrum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cnamepithys

Magnes

Sulphur

VuaTiminia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Alumen.

Serapinum

Afa fœtida,. t : :

Sulphur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rut® fernen.

Apium

1’ Maiorana

^ Qua pur gant Yulnerd,

Piretrum

Scabiofa

Erugo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Balfamum

Loliuni;

Armoniacum

Sandarace nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Thus

Radix cannx

, ..Piptamus •

Pumex nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ReGna

Te retins

-ocr page 47-

APP

E N D I X

Terebinth us liquida Styrax

Ochra

Calx

Lacerti ftercus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Thuris cortex

Acetum

Galla

Auripigmcntuni Pinea

Laccaprifici

Aluraen

Squama æris nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Oneanthe

Laftucs marins lac,quæ græcè voranturTü

Iris

thymallos alcyonium.

Sanguis columbi,amp; palumbi,amp; hirundinis.

Fel

Thuris fuligo

Ammoniacum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Spodium

Lenticula

Bdellion,quod per omnia idem quod ammo

Mei

Oleæ folia

niacum potell.fed valentius eft.

Marrubium

Lapis hæmatites

Abrotanum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ficus arida. '

Myfus

Acetum.

Coccumgnidion Scobseborii

tt Qi^e ddurunt,

Omphacium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Radicula.

Auripigmentüm

Stercus Palumbi.

C oagulu.maxime leporinum,quod eft omni

Ghaleitis

Stercus Lacerti

busalijsvalidiuseft.

Erugo

Stercus Hirundinis.

Pel nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vitelluscrudus

Cartha combufta

Atramentum futoriü«

Cornu ceruinum Melcrudum

Squama æris ' ’

Myfus

My fus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chalcitis

Myrrha

Calx nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• -

Vila tamioia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Spuma argenti

Stercus Columbae

Sal

Galla nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Squama æris

Fæx combufta

Lapis haematites Minium

Piper -

Coccum gnidium

Coftum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. , Sulphur

Diphrygcs

Fix cruda nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sepum

Lac vtrumque quod fupra diäum eft.

Adeps . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Oleum

Veratrum album,nigrum.

Ruta r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Porrum

Cantharides

Corallium

Lcnticula nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eruum.

Pyretrum

Salamandra

^QMærodttnt.

Eruca

Sanda nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

Alumen liquidum,fed magis rotundum.

Vuataminia

ChryfocoUa

Erago nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chalcitis

Ochra

Alumen

Mylus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Galla

Ouillum ftercus/

Balfamum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Myrrha

^ QtitcrullasinJucuntigt;lceribut^ ’

Thuris cortex nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Galbanum

Ladern tere quæ fupra cruftas vlceribus indu

Refina nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Terebinthus humida.

cunt,vel ab igné aduftis,fed præcipueChal

Piper vtrumq;,fcd rotundum magis.

' citis vtique ficoöa eft.

Cardamomum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Auripigmentum

Flos æris

Erugo

Calx nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nitrum,amp;fpumaeius.

. Aurypigmentum.

Apq fernen gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Narcifsi radix

Myfus,amp;id quo magis codum. ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Omphacium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Alcyonium

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ Qu^£cruji as vlceribus rcfoluuntl

Oleum ex amaris nucibus. Allium.

Cruftasrcfoluitfarina triticea cumruta,vcl

Mel crudum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vinum

Porro, vel Lenticula,cui mcllis aliquid cft ^

Lentifcus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Squama ferri

adiedum.

Fei taurinuro nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Scamonea

q[ 03« difcununtfCiUie in islilt;iua parte nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

Vuataminia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ginnamomum

corporis coierunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

Styrax nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cicutæ fernen

Abrotanum

' Amaracus .

Reßna nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Narcifsi fernen

Alba viola Mei

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lilium

Fel nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nucesamarx.oleumq; earu

, Samfucus Cyperus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lac

Atramentumfutorium. ChryfocoUa,

Sertulacampana

SerpiUum Cupreffus

Veratrum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ginis

Cedrus

Ammoniacum

lt;[ 03« exedunt corptu.

Iris

• Cafia

Acacis fuccus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Squama æris

Viola purpurea

Cera

Erugo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C1 nis cyprins

Rofa

Vua taminia

ChryfocoUa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gadmia

Prafsium

Styrax

Nitrum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hypociftis

Nardus

Tragoriganus

Spuma argenti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sal

Bitumen

Refina

Diphrygcs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Auripigmentum

Narciffus

Spuma argenti

Ebenus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cicuta Sulphur

Crocus

Ficus arida

Salamandra nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sanda

luncus odoratus

Lini amp;nbsp;Narcifsi fernen.

Aêris flos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Alcionium

Cinnamomum.

Sordes amp;nbsp;gymnafio

Atramétumfutorjum Ghaleitis

Pyrites lapis, vel molaris. nbsp;nbsp;Crudus vitdlus,

d üj Ama

-ocr page 48-

i nbsp;nbsp;nbsp;APPEN

D IX

Affäre nuccs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sulphur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ammomacutn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Papaucrislachrj’nm

«fi Q3lt; fWc#flf er cf^wfwnt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cera nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bdellium

Laudanum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Alumtn rotuddum Adepj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sacuura

Ibtnuï nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lmifemen nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ficus arida nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Oleura

Ompbacium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fel nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sefanum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Scrtula campant

C hakitis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bdellium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Narcifsi radix amp;nbsp;feméRof«folia

Rclina nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Terebinthiura nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Coagulum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' Vitelli crudi _

Pioea nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Propolis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Amarxnuces nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Medulla omnis

Ficus arida décoda Stercus columb« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Stibe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pix

Pumcx Farina Lilij grofsi in aqua codi* Cochlea coda nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cicutxfemeo

Elatenum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lauiibacc® nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Plumbirc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Panace

Isitrum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sal nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cardamomum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Galbanum

Qu^extifpcratjleuentt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tenaerttrit

Leuatidquodexafperatumeft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rclina nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vuataminia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Styrax

Spodium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ebenus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ins Balfamum Sordesex gymnafia

C.ummi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Oui album nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sulphur Butyrum Ruta

Lac nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tragagantum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;Q£lt;c«trmp«r^4nf.

^ QHlt;r arnem nutm.cr vlau impïtnt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mei eurem purgat.lcd magis li eft cum Galla,

Refîna pinea nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ochraattice nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vel Eruo»vei Lcnticula, vei Marrubio ,vlt;l

Afterante f Cera nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Butyrum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inde,vel Ruta,vel Nuro^vcl Lrugme,

Qg(CmoRittitr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T Aß. Vil, fains.

AEscombuftum Nitrum

t^ De ijs qttgtonuenluntfnguliimdnirift TABVLA OCT^AVA, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

ig'Crrei’recreupHieonnmientiK, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Penidix nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3 r gagantum

Cubebâ: - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;GaUnga nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dadyli nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Auygualx

Lignum aloes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Maionna nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sebefte nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Frlbti.

Melilfa .quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Snfilagrit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ StewMebo-f prof rMM,

Zeerus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Muftus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ablinthium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Calamus aromaticul

Nuxmyriftica nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rofmaiinui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;talsislignea nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;( yperus

Rofa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sticas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Crocus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Coralli

pconia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;HylTopus

Spica nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C hamomillt

Culcuta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lupatonum

Fumus terrs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gabnga

i

Mclilotum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ruta

Thus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Laudanum

Caftoreunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Capparis.

Orulü cenuenirntu.

Garyophylli nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gallia mulcata

Lacca nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Leuifticus

Lignum aloes Maftix nbsp;nbsp;nbsp;Bal fa mi ta

Mentha Myrabolani nbsp;nbsp;Nuxmufcat«

Ï'ufragia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Foeniculus

Garyophyllus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Agrimonia

Chelidonion

^ Cotii tonuenientU»

Cyperus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Olibanum

Crocus nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Os de corde Cerui

Ganophyllus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rofmarinus

Lignum aloes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Spodium

Macis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Terra pillât#

Myrabolani nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bugloda

« hiuxmufeata nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Maiorana

CinnamomuUl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Piftacia

Corallus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rofx

Karabc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sticas arabica

Margarita nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2edoaria

Mclifta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Borrago

Mufeus

^ Pulmoni cenurnientii, Inula campant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;HylTopus

Prafsium lusillyricum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Scabiofa.

Glicyriza Paflulx CapiUi Veneris,

Oiiganum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Piftacia

Pellicula interior ftomaehl Gallins Spodium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cnoncamalt

Olibanum.

5quot; Hrp4tscoftuenientw.

Abfinthium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C alsia ligne# nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Crocus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cufcuia

Eupatorium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fumus terrs

Garyophyllus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gallia mulct»

Origanum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Piftacia

Hepatica nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Endiuia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“quot;

Cichorium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Squinantua

Plantago maior nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Folium

Serpentaria vtraq; nbsp;nbsp;Vuspaffs

Spica nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Anifum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

Marathrura nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sandali nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. .

tf Sp/eni (onuenirnti^,

Ebulut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Capparis

Fraxinut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Alarum

Tamarix nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eupatorium

Daucus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hedcra

luiubs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caries

Rubea rindcrura Scolopendrion

-ocr page 49-

APPENDIX

Polytriclion

Acoruj

Sauina

Marathrum

C alamentura

Sambucus

Abrotannm

Maiorana

Cyperus

Grana luniperi

Staphifragia

lt; Opilationi Uepatis conuenientta.

Pulegium

Acorus

Cafsia hgnea

CapiUus Veneris

Hypericon

Saxifraga

Cicerrubeum

Cufcuta

w nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cr Vepee conuenientid.

Lupatorium

Fumus terra

Afparagi

Saxifraga

Pralsium

Serpentaria

Milium folis

Alarum

Afparagi

Sticas

Acorus

Filipendria

Polium

Raponticum

Genefla

Peirofelinon

Rabarbarum

Apium.

Polium

Cufcuta

i(f Gpilationi Splcnis conuenientia.

Foeniculus

Raponücum

Capillus Vcneris

« lunduris conuenientid,

Capparis

Cufcuta

Polium montanum

Afarum

Eupatorium

Prafsmm

Acorus

Amoinum

Fumus terra

Tamanfeus.

Saluia

Calamentum

Ç Matrici conuenientia.

Pyrethrum •

Sticas CoRum

FINIS.

De Aconito Pardaliandie

amp; DoronicOjAnnotatio Remb.Dodonæi.

Q'^oi hr libef lt;:y officine 'Doronicivm ttppeUdnt,iiegt;n eu Aconito PitrdAUdnehe pue Theopbrafti Te» lyphono,^lt;trptolomeui MArdntd ejfc exiftimat,Cotrd fentit P.KndrediKdttbioliu qui dijlindit tic dtuerfds jiirpes elje defenditf^y Ytriu^ pnguldremicouem exhibet^Xconiti^primum quidem in Ld» tinis cominentdr'qs^qudm nos Itb.tertio cdp.lxxixin nojtrd dejlirpibus hiflorid imitdtifumus : deinde iterum^pdulodliter depiddm m Germdnicis.In quibus quoqi Doronici imdginè exhibet, cuius 0quot;nobit nuflto dnteiconem CatoIm ClupM cogt;nmunicduit,tn appendice commentariorum noftrorum GaUicè trd dudorwmab ipfoprimum editd,deinde fecund^ imaginum noftrarum partiadinnUd.

Df hdc controuerpd quid nobis ïgt;idcdtur,p ledorem ddmonuero,opereprecium me fadurum exidi-WAta,pducis hdc^ de\gt;troqidgcmus,zrprimu/mquidë deeo quod d bXatthiolo pro hconito depingitur. Cuius radix cw)nrddicula,qug in ojpcinis huius mferioris Germanize pro Doronicoigt;enit,multumhd let fimlttudmis, Ndm Doronteuw ijlud quo noßre ojjicinæ igt;tuntur,rddiculie funt par ut,tenues, in an^ gudiM deßnentes,exiguis modicè extuberâtibus nodulis de Veluti genitulis quibufdam dift va (he, for nus Videlicet hdud multuM diftimUes rddici,eiusquarn pro Pdrdalianche Matthiolus depingit,licet tdmè bre Mores dc tenuiores pnt,nec itd manifeftisgeniculis dtftvn(he,vt à Matthiolo Pardalianches radix exhis letur,qu£ magis animalculo alicui,quam radici pmilis );Uft«r:Non tam tppus forte quarn pidorum cul pdautnegligentia. Paulopquidemaliter acminusmanfteftearticulatain Gerinamcis depidaeft,ob quant pmiUtudinem MatthioU A.conitü idècum ofticinarumnoftrarum Ooronico effe videtur, Tametp enin radicule breuiores put ac paulo icône ipfa tenuiores, i l non aliunde quarn quod repecate ad nos perueniant,euenit (contrahuntur enim radices dumpceantur ac arefeunt') vel potins quia maiorê earn pidorespnxerunt,qudm re verapt,veluti in(Hatthioli Germanico exemplarifcciffe videntur.Quod ß autem preterea Aconiti MatthioU radixrepeedta obfoletiorispat coloris,ac faporis cum quadam aro» ndticitatept dulcis,qualeoffidnaru/m Doronicum,dubitari vixpoterit idem Hatthioli hcoiutim cum quot;Doronico nodrarum officinarum effe. Si Vero cr Doronicihuiusfolid cdulifq;talidfunt, qualia isco-niti iftius, qua dubitandi fapereffe locus poterit^ verum quum de his nihil nobis conftet, nihil etiant eertidfprmare pofjumus,fed tantum coniedurdmnodrdmdperire,quie,eo inclinât,vt Aconitum idud Vlatthioli idem plane cum Doronico officinarum inferior is huius Germanie elfeexipimem,çr fortaffe 4 vero Ar ahum Doronico non Valde diuerfum, p modo non idem eft.P,t hanc noftram conieduram con» prmat ,quod Aconitum tAatthioli,Thelyphonidefcriptioniperomnianonreftondcat,Radixpquidemf nee Sforpioni admodum pmilis eft, nee ferpit, Veluti Thelyphoni radieem facere Theopbradus innus it,dumeamgraminismodondfci[criptum reliquit, z^becquidemdeprimoö'foquidem HaitbioU Aconito,

Eune

-ocr page 50-

APPENDIX

N«nc di dlferKW vmidmtts , lt;juod pro Doronif co Mdtthiolut in Germanicis fuis commentarijs pingit, dc dplaifque Doronictvm Romdnum dp-pellatur.Convenit certeißud mdgii cum Aconito VdrddUdneS^eDiofcoridis dc Thtophrufti Thdy^ phono , (^udm priuffiinnw vcru dc IcgitthnuTheo phraHi rhelyphonon e/fe videturßtd enim ei ont net Tbclyphoni not£ rejßondent^ vt nuUd défit. ¥oUd fiquidemhdbet rotundiufculd, fubhirfutd, Cycldmini dUt Cueumeris fylucfirn fiolijs hdud di[ fimiltd,}gt;trum minord quim Cucumeris CJ' non tet què d/fierd, cdulem pdlmidut pedis dltitudine,fiot res luteos (quie Theophrdfius er Diofcorides o-mifere^rddices uero pdruds, crdfiiufculdf, ejudfi geniculdtiu, exdnintdtis feert pijs perfimilc!,lt;iuee in tenuiorê ^ pdrtem definunt fC^udfcorpio-^ ^ nis eduddm itnuildntur, demits tuturexbdcfibr£qu/dü, ciu£ hinc indecrafi'e[centcs,dlios Pc luti nouos fcorpiones progignutf itd ut ipfd rddix cum omnibus dut pluribus er tenuibus er erdfies fcëtibuspdrtibuieuuifd^plurcsfcorpiones edudis cohicrentes effe }gt;idedtur,Ut dit Mdrdntd. Sunt du tembte erdfiiores fada rddicum partes,non utfi^ lipenduUocioflt;c, fibris^ fuisrudicibus tdntuin ddhierentes, fed finguhe er foUd er cdules pros munt, ditjuc fie grdminis modo pldntd ferpens fes ipfdmmultiplicdt ,Ueluti etidin A(fbodeli tertid fi^ecies,lib.lt;)Cdp.So, Lilium luteumfiib.z.cdp, ^t,er Chdmd;bdldni HoÜdndiiefiib.i^cdp^^], ciUie fibrisfub terrd emißis propdgdntur. Q^od er Tbelyphonum effitéré fdtis innuit Theopbrufius,

^uum fertbit graminis modo nafd,cuius bdefunt » VertdïOHXv^opof? quod er Scorpion nomindnt, sgt; dttidrddicemfeorpioni fimilembdbet, ddmotum nfeorpienem occidere diunt, er eum reuiuifcere poffep 'HeVebero dlbo Undtur .‘Eneedt idem to» '’ues, oues er itimo.td ,er dd fummum omnes guddrupedes , figenitdUbus Vel rddix Uelfolium im-•’ pondtur,eddem die.Prodefi dd porpionum iäM pot at um, Udbet folium Cycldmino fimile, Vddifem Uef •• ro uelutifccrpiw Ut didum rfi.üdfeiturgraminis niodocr genuulis conàdt,Lccddmdt Umbrofdßib.^ cdp.iç.Rddixprittcreddumrecmseft, candiddalabafiri modoftlendet,Velutide AecnitiYardaUtns chesrddiceeDiofioridesfcribit. EddemUeroarefaddexterius ebfcur£fidUefcit.dépériturer bdcin officints fub Doronict nomine verum rdrifiimè-lidm prius iHud Doronicum famUiarius dt vfiidtius eft, QS«m igitur boepofterius Dorenieu Tbelypbcni acYurdaliantbcs defcriptioni reftondedt dn non dliui qudin verum er legittimum 'Tbelyphonum effedicipoterit f Kihi certè nemojdcileperfudferit

Doronicum ifiud aliudd'lhccpbrafti'TbelyphcnodcDiof Pdrddlidncheeffe,AnVero Do tonicum Arabum idem cadem de cdufd fit,cum Telyphooo dc Parddlianchr,in medio, dcftudiofis perc^uirendum^Vel alids d nobis diligentius exptndendum reUnt

/ quimus.igt;dtis enim nunc vifumfuit indiedffe.Aconitum primum mats

tbioli officinarum Dorontco fimiUus elfte depdrum cum Telyphof

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;no pue Pardalianehe conuenire: dlterum Vero dc poftertut

Doronicum non {olum fitmUeJed idem pldnc turn Thelyphono videri.

-ocr page 51-

Dat ierfle decides Cruyd^tocexs^

Van ber emy ben cfb^nlt;’fbf/ottbcrfcVeet/ fa(focn,naemfn, (wét, mbe wmftmg^e.

Duer D.Rembert Dodoens.

■Vrtttïttterodttc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Crtp.p

lt; ©Ijcflacljtoftonöcrfcljeeu

vOeroone f«(ßSwf(o«b(ö fc^H/fOee tweeberCepe van gÇepaeÇt^warr af beene gbenaetript re ^turroone wijfken oft groote 2(u(roone,(n ban^ b(rc 3[u(roott( manndte oft depn ^ueroonGenbf bepbe bfffghfftaf^j? ten fijn Çicr te taube gbemepn.

C Cfatfoen»

Abrotonum fœmina. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Abrotonura mas.'

QSroote ^ueioone. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;€(epue4tteroonc'


5DS»?,?? ^«wwne wafl biwifc ( fonbertingbe want f» baer toe g^etept» I«ndï6 matwboogbbe, g^dijdienbe eenen boom. iwaRf fJZ S^J*^^^ tape tacken, waer aen maften alom veel witte afchvcrugt; men £mÄ?quot; Haberkeuß . bie g^eltjek bie biaberen van veel boo. , fwintere veriaën, enbe tuben ^puU webet van nieuwer vootteemenJ

-ocr page 52-

(f. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Wtt2{ttevd6tte. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^rtp.f.

éijnHoemfn fïfngo«t^edc hnoppekcn$, fnöetvapïn fang bie tatlïfn.g^eü/clï ar« öjf ^ifcnc,

a ©te efepne ^ueroone ert wap nemmermeer per bocßbe, en Çeep teere butine jleef^ Kenß »an ber wottel mee|l»ooïteoemenbe.(5tjn Haberen ßjngruenber Jangfr,(efr^ ber enbe meer ^^efneben ban bie biaberen van bie groote ^ueroone,en vergaen ooek ifwtntere.enbe comen tnben CO^epeweberom wt ben fe(iten,enbe anbere meunte fleet* hêe vooï(.©efe 2(ueroone bzaee(i€ Çter te lanbe feer fetben bloemen, en eo (eer flerdi van ruedïe,|ler£lter rtekenbe ban bte^roote,bte trotte! van be(en ee teer en et tippen* be,en al om neete nieuwe ta^Kene enbe feuetkeno wtwerpenbe.

5 5?o£^ (00 »mbtmen botten befen twee g^eftae^en »am 2literoone,een anber berbe Ö^e((ac^4bat »an fielen enbe waffe ber e(epnber ^ueroone ó^ekjtk e#,niaer fijn bfa* beren en fifn ntet (00 (andi,meer g^eltfekenbe ben blaberen »d bie groote ^ueroone, Çoe wet (p teerber enbe ntet (00 wtt en fifn, enbe befe 2(iieroone en »an eenè (eer tiffed* Itfeken rue(k,ntet (eer onabeftfek »an rueeke ber g^emepne ^ppieffe baer wp in fifn* ber p(aetpn af (c^nfuen witten. lt;Q fBlactfc«

iepbe bie Ótueroonen en waffen bier te tanbe niet, ban in bie bonen baer (p gbe* ptani woïben.©tf(gbetif(k oock bat berbe öbe(taf^t,bat (eer fetben g^eoonben won, lt;n tuttel bekent e». ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C C^t».

2(tteroonenbtoepenin2(uguflo,enbein (Septembïi eebaerfaet bequaemomte »ergaberen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;[ Zliaciït^

5literoone wo^bt tn (prieel «Cfórovopjn -fatifn Abrotonum abfnafm(,fnbe met bien naem eefl inber 3potekc bekent,bie j^ooebbuptfebe noemèt tètabwurt^, ^ertwurtj @art^a0tl,!5(fto(^wurtj,.Kuttel(raut,2tffru(etj.©ie^-rd(hoi(en 2turóne,2linoe(ne.

x ©te ar00te 2lueroone woibt ßbenaemt àêfÔTovôp m toneer, in -fatifn Abrotonum fœmina,bat eo tn on(er taten ^ueroone wt^fken, tn .^oocbbupt(cb ©tabwurt^ wetblin,tn ^raneboto 2(uronne femetie.

3 ©ie etepne beet tn C^rieep «GeoVovop af/tpjn Xatifn Abrotonum mas.^^n ^oofb* buptfeb ©tabwurt^ mentin.^n ^rane^ote 4uronne mafte, ^n onfer taten 4ueroo* ne manneken, en etepn 4tteroone. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

j ©at berbe abeftaebt (e^ifnt wel te fifne,tßbene bat »d ©tofeoïtbeó gebeetf wotbt int ©riee;A6fóTovoplt;nKiXilt;5üriKÓp.^n Latijn Abrotonum siculum, bwetek een gheftae^t »au Abrotonum fœmina es.^^n j^ocebbuptfeb wölbt bit geflad't óenaemt ‘ïöotrteken* be @tabwurt|,bat ee welrietkenbe 4ueroone.

lt; Saniere,

2(tle 4uer»onen fifn »an eomplepen werm enbe btooc^ tot inbf berben graet, en* be (ubtifl»an (ubflantten.

_ lt;nbsp;Crac^t en ïderekingke. »

- - ^(act »an 4ueroone btoocb en rouw óbepoebert,oft in water oft wtfn aefoM, em 4 be gebtoneken eogoet en (eer be^utpiek ben grenen bie baren abern ntet wet en kun nen ge((eppen,enbe »erflopt »an bo:jlen fifn, en bien baer zenuwen gbetroeken enbe óbe(pannen woibl,bté bat feiatiea hebben,bie b^er water niet wet en kunne getoffen, ert ben »touwen bie baer natuerlifeke tranekbept niet wet en kunnen geerif^ben, wdf boot fifn (ubtift tracht foo »crbnfuet,»erteeret,enbe boet (ebepben alle epuwe »oebtie* bept, (tim enbe tape ftupmen,bie Ionghene,nieren,bta(e,en moeber »erfloppenbe Afn.

4ueroone in wifn abebioncken ee aoet teaben alte femfn ben menfebe hinbertifek, 2gt; enbe boobet bie wonnen.

- ©en roock oock »an 4ueroone »erbufft alle fenifnieb gbebierte,be(ghetifck oot bie ^ gt;* 3(ueroone waer (p ghetept oft ^hefî^'opt woibt.

2(fTcbê rd 4ueroone,met olie »d1ßonberbo6, oft »d ÎXabife, oft anbere (eer oube © olie »an ©tiuen óeme«^ht,genfefl bat wt»allen beo h^P^^ »anben hoofbe, alg (p op «hooft tweemael tfbaeebó in bie (onne oft bp ben »tere baer op gbeflreeken woibt.

^nbc tn bier manieren ^ebmpekt, foo boet fp ben baert bie quatif eken bp eoernt, ^ s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feer

-ocr page 53-

'Ü^nTüfene; ^apuf; ùj^ per waffett enöe puf voozfcoincn, bw ftmiu ^via mc^c Bepreken.

S' nbsp;nbsp;2(ueroone ^emengelt met een ^eBiab^ Xl«^lt;»PPcJo ^«ïgt;( op Pie oogden ^(lekjek een

p(aeper g^elep^cö goet (fegkene öte fweringpe van ben eegken.

@ 2Ci?et gerpen meel gBemengkt en tfamen g^efoben boet p“ febepben enbe verbwip nen ane conbe gbfpviüen.baer fp op g^elept tvoibt

j^ 2(neroone met oke gemengeit,enbebaer mebe b^f ke^aern Bepreken, es goet voos bte eouwe bupiieringßen,bie gbekjek een eottfe tot Merber tip weber om eomen.

3 gt;ölt;m bte 3neroone Pbnjft ^kmus b^ fp onber Bebbe oft eu ff en ge(ept,ktp tot ben Vrouwen verweekt,enbe a(berbanbe toonerpen verbn/ft enbe verwint, bie aifuieken werek en (up fonben mog§en Beletten.

3lueroone es ber magren beeltfeghen en feer eontrarie enbebaerom en wo« fp »«n païenne prmee ber SV^ebeepnen int keÇaem nice ingbegf enen.

WnXlfette^ Ccp» tf\ lt;[ Cgpcflacph

^fene als ©wfeorfbes fc^rpp es biperlepe vel gepachte, waer af bie ierpe esonfegbemepne^dfenejbietweebebie^ee^dfene, bie berbe bie^dfene bte Santonicum gÇenaemt worbt,enbe Bonen befen foo iP'er noc^ een g^e^ pacht bat hier te lanbe 9ïoomcBe 2((fene g^eheeten worbt.

C^fatfüen»

AbfintHiumLatifoIium^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Scriphium.

Aliène, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ee:2llfenc


-ocr page 54-

«M'. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;”04« mofette. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. tf'.

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^ «bnnrpne ^fffehe Beeft afcivauwi^bf pft gÇcffcitfn bfaberen, van fVwöItf bitter, fijnen ftee( lé fwutacbticB', eè elle oft men Bov eb m^ veete ^^iB lt;*f«»lt;*iï'f«ï’^ (ac^henp enbe ^ube feuethen«, enbe beier aen weiffen tienne geek linoppehenfï,ni bie weleke al« fp veriaën en rijp woiben, geuonben worbt efe^n feipken,ben fabe van 9tepnnaer eiBelijck, maer veel minber. 0t)n wortel ee Çoutadjtic^ met veelaenBanaBenbe fafehngben. quot;Ban befen terjîe gbeflacbte worbt Bier te lanbe tn fommt^Be cru^t (tefbebber« Bo 95 «en noch een anber gbeflacbte ßBcucnben,batmen AbGnthium Ponticum noemt, bi on^^ fer gBemebn 2tlfene óV^K^ ee,maer fijn blaberen fijn meer ^Befneben, enbe en fijn foo bnter met,immer« bat Bier te lanbe gBeplant enbe ^Befaepfworbt.

* 2gt;at tweebe gbeflacbtvan 2((fene:bte ^ee 3(lfene ee oófk wit,en afebveruwteb van fo(uere,en Beeft veel witte blaberen ber gbf mepne 2(lfene blaberê niet feer ongeltjek, maer veel minber,teerber,witter,en elepnber ^efnebenjnbe braeeljt vee I knoppaeBt«» lt;ïBe bloemen,enbe faet neffens fijnen fleelem^B^i’kï^ We voorgB^hB^uen 2(!fene,en s Bet wajï ßB^wt^P^^iik^ onberhaltten voet BoogS^ ©ft Boogher, enbe Bet ee flerek van rueeke enbe fout, met een vreembe bitterbept van fmake, bat op fijnen natuerltjeken gront wafl en gBf»onben worbt,want bat tn bte Bonen enbe tn tianbt baer fitet wa^ tereegBeplantworbt,veranbertfpnen fmaeeken naturefeer, gBeltjek meeranber erupben’enbe fonberlingBe bte m foute gronben voorteomen, bte van Baren natuer* (tjeken plaetfen eiber« verplant worben.

j Sat berbe gBeflacBt van 2(lfene bat Santonicum gBenaemt worbt, es van deinen teeren, enbe feer gbefneben blaberken« bet jee 211 ft ne Bpnaer geltjck, maer van vetv wen veel witter enbe van rueeke met foo flerek.

^r^^e 9èoomfcBe Qtlfeue e« ben voorgBefeBreuen AbGntBium PonticumGaiewé 2(lfenen gBeltjek, maer neerber en elepnber, fijn KoomfeBe 2Hfene. Blaberen fijn ooc minber en leerber enbe met fo wit, maer feBier gruen, Boe wel fp noebkan« oock ben ofcBveruwigBen coluere wat gBeltjcken. ©tt Beeft ooc (fo wanneer battet Bloeml voort BrengBt) ronbe geele clepne knoppeken« baer bte Bloemc enbe f^aet tn voorts conven.©te wortel es veefelaeBtteB en eruppenbe en al

omme veele nieuweYeuetken« voortBrengBenbe*

CTpMetf^

* 2llfene waft gBeerne in fieenacBttgBe enbe bercBae^ tIgBe rouwe broogBe en ongeboube plaetfen, en worbt Bter te lanbe tol veel plaetfen gB^i^bnben.

x ^ee 2llfene wafl op fout? gront enbe top plaetfett'bp ber^ee gBelegBen,enworbf tallen plaetfen tn ferlant ouervIoebttB gevonb^eU btjfgBeltjek ooekin gt;01aen^ beren lanep ben ^eetant,en tot fom plaetfen van 95raigt; Bant,ab bp 95ergBfn.óe.

5 ©erbe gbeflaebt wafl lol fom plaetfen van ,5wit* (erlaubt bp ben gB^^^f^if’^i^^lö ^onrabuö ©efnerus

OtoomfeBe 2(lfene wafl veel in ©ongarijen enbe tn btelanben ontrent Q^onflantmopolen, enbe oock tot (ommigBe plaetfen van ©uptfeBlanbt, ontrent ben gBebereBtenenbefanbacBtigBfn Beerßrateu. gierte lanbe worbt (pin biebouengbeplanL

Sflt;


-ocr page 55-

Dcn^dfcnc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(fitp. stb v.

©ic2((ffnfnS(oc»)etttn3whoenï)CJrt 3(«^u(Ïo ©fefpaöcr, cnamp;e ceju Daa «acr foo woiöt (uter fact bcquacin om te »eißarcnc.

^Ifene woiöt m (ï^viftv «■|‘'vö*oH öBftiaem(,cnß«öu?nitf«p oft Ba^uTnx^op ont Bucvert titteren fmaeck wtllc^n iatijn Abfinthium,cnbe bun nacm beeft fp nt^er .^potchni Beboumen, bp Apuieiumftec(i't) Abfinthiumrufticum.^n J^oocbömjtffb Vermuten QB'erommoiit,oft acker ißerommout, bat ee acker oft velt 2(lfene. 3« 5ranc§e» 2l(uime.

I ©lerfle genacht te wetene onfe gemepne^Ctfene, macb wef gbenaernt woïben Ab-Anthium latifolium.

2)at g§ef(ac^t ben befen gbelifck, wozbtvanben (Jruptkef^ebbere gbenaernt^AÖ Abfinthium Ponticumamp; AbfinthiumGræciæ,fnbeee eenfpecievan batteriegbeflacbf,

’ Ó^ekjck ootk es bïe 2(lfene van S^appaboefen en van ben bereb Taurus, enbe bî|fg?)é;’ Ine; ooc bic 2t(fene bie te 9toomê bp bè ouben mueren wa|ï, baer af vermanen Rek* giofipatres ök op bat Antidotarium van Mefueg^efcbifuen bebben.'^^ant aUr befe 2(t^ fenen,fi|n al van batierfte gbcflacbt, enbe nioghen tvclAbfinthiaiatifoiia^bfnaemf

( tvotben,tot onberfc^eet van ben anderen ^Ifenenbte vect teerber enbemmbervan blaberenftjn,enbe en Rebben onberknge gbeen onberfebeet ban akee vanber p(aeti?' fen baer fp gropen.

» ^Öte ^ee Offene beet m ©rtect «4*^'0“’^ ï^^^^i^H ns« ertficpop.^u Latijn Scriphium en Abfinthium marinum:tnber lt;tpotekcn CC fp onbekent.

5 ©at berbe gbeflac^t tvoibt van fommtg§cn g^enaemtHerba aiba, enbe eo fonber eemc^ ttvfjfej bât oprecht AbfinthiumSantonicum.MiraturfortafTe.hæclegens, Santonicüm à SantonibusvtDiofcoridesfcribitcognominatum,apud Heluetiosrequiri,at hunemagis admiran squum eft,Santonum prouinciam à quoquam in ca Gallis parte, qus alpibus vicinaeft reponi. Santones enim Aquitanix populi funt adoram maritimam Occani,infra Garumnam fluuiumver« fus feptentriones fiti,Iongifsimè ab Alpibus,procul etiam à Pyreneis.Quam ob caufarn mendolum hunc Diofcoridis locum effe oportet:aut Diofcoridem,velcumex quo hæc tranferipfit, Geogra# phis fuiffe rudern amp;nbsp;imperitum.

4 lt;!^vterbe gbeflacbte worbt gÇenaemt van ©ateniw j^î- ÇÔ^î^tbobt tn ©neer «4/vö(o(» arovTixàp.^n {attfn Abfinthium ponticum.^n bie ^potekè beetet Abfinthium Rornanum. ^n onfer talen worbt fp 2ïoomfcbe 2(tfcne gbe’^eeten, enbe bat om battet een vreemt erupt eg tn befen lanben met gbemepmwanffebter aUe vrembe crupben worben bier te lanbe onber ben g^emepnen man 9ioomfcbe crupben g^je^ceten, ia al quanten fp oock wt ^oorwegben bat verre van Stomen ee.

c f^atucre»

gt; Offene co warm tn ben terjîen graet, en broogbe tn ben betben, van fmake hitter,' feerp enbe tfamen treckenbe,enbc baer om afuagbenbe, fupuerenbe, (terckenbe, ver«* wermmenbe,en verbrooghenbe.

» ^i( i(( Sdfene es warm in ben tweeben graet enbe brooge inben berben, en fuhtijl van fubßan(ien,enbe van gbelijtke natucre ee oock bat santonicüm.

3 iöie Stoomfebe Stlfene eo van natueren ber gbemepnber Sdferte niet feer ong^e«* ' Iijck,maer meer tfamen treckenbe.

lt;[Crari)tenttïétcfeii1gïïegt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_

» 2((fene ee een feer goebe en excellente mebeepne voor ben g^eenen bie in buer max 21 gbc pijne lebbert enbe verlaben fijn met beete fbolerijcke geele voebtiebept, want fn boet bie felue voebtiebeben eene beeß met ben camerganek, en eeng beeU m^ ber vrt^ «en (offen enbe afgaen,enbe baer enbouen fterekt fp bie magbe,maer tot ber magen

3 «1 Wlt;

-ocr page 56-

»f. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VunXIfcrte. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Crtp.ii.

^ie met (oubenwc^rtc^cbm en flupmcn verfabe ceenbe (on^^fne fit ho:pf bic ban* jnfbe verdopt fijn en ee fr «ût kquaem,aU païenne ((büffV

©iffßbfhjQ beet cedi bic ^dfene We (bWci ijche voeÇueftebê met ben eamer^cïek, ^ enbe water afgaen,bte tn bic aberen enbe teuere vergaert enbe begoten fnn,enbe baer buer fee ^Beneeft fp bie ^eelefuefjt tn water gbefeben oft gbewepeUt enbe alle bag^e ^ÇeWondtén.

2((fene fmotgbens nuttere tn genontê,bewaert enbe befeermt noot btoneltenfegp. ^ €Q?et faet van^efeheft met ^nijS faet g^ebtonehen verblijft fp We wmbeen ops’;Q bfajing^e beo bupe; enbe bte weebvni wafgtngbe enbe opwoipen ber magben.

Offene met eWelïgbebïonelienee goet bte van ben femjnntg^en eampemoefpen ^ erandt jijn.

ïOïet wtjngÇeWonelten eefpgoet tfegben vergbiftbept en fonberhng^e We van ^ feeerhndijn tfegbene bte beten enbe fielten van fpinnen enbe anber fentjnning^e gbebterten.

2((fene met ÇuenleÇ vermettgbt,en op bte oogden gbeflreken es goet voer bonthere amp;nbsp;g^eftebte,enbe tfegbeno bte blauw oogden,enbe met fueten wijn a la baflaert oft bijp gbehjelteng^efoben,enbe baer mebe bieoogbenbepreken, beneempt fp Wefmerte enbe weebom ber oogben.

2 2((fene met vpaBen, falpeefer,en met meel van ©tanteh tfamen gbemengel^eomt ^ te gulpen bte water laben enbe ftedt fijn vanber milten, op ben bupdi oft op bte ^pbe ÔÇf^fPf- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cv

2(lfene tn bte efeerpapptapen gbelept, bewaert bte deeberen batter g been motten J oft fetetero tn en tomen: met olie ergbena aengl^epreken verblijft fp bie vliegen, mue^ fpenenmuggben.

©water baer 2(lfene tn gbefoben oft g^ewepdit et!,enbe baer afindt gemaeelït,be^ Ä waert bet gbefcbiifte battet vanben mupfen niet g^eeten en woibt.

gt;0an Tlifene woibt ootk wijn gbemaedit biemen 2(lfen wijn nuempt, bie tot allen ^ benvoo:fib:cuengbebtdten feer goet eo.

5 ^^ee 2llfene met nia oft eerngbe anbere fpijfe,oft alleene, oft met buenieb ingenoe^ ^ men,boobet enbe blijft af alle woimen tfp langbe, bieebe, oft anbere, enbe baer toe maedit fp ootk faee^ten en bunnen tamergantk, enbe befgbelijtk wertk boet fp ootk von hupten tflitbaèa op ben huptk oft nauel gbelept,enbe eë baer toe eraebtiger enbe pertker van wtrtke ban eerngbe anbere ^lfcne,maer ea ber magen meer bmberltjtk en min hequaern.

lt;i$faet van bie ^ee 2llfene eo oot een feer goebe mebetijne tfegbena alle manieren en fooiten van woimen bte binnen bee menfebena liebaem groepen.

©ie offen,feapen,en anbere vee,bie ^ee 4lfene wepbè, woiben baer feer vet affale X) ©ioftoiibee fdjiijft.)

9toomfebc ^Ifene ee een feer fonberltngbe mebetijne tot We inflammatien vanber P magben enbe vanber lenere, enbe bient baer beeter toe ban eenig^e anbere 3llfene, wie païenne febnjft.

Van (Vfrentdrtgben,


Cap. (ij.


lt;[ lt;Qbenacl)U

7^^^ ©fôÇ^^^Î’*'^^’f^“Â^®n’f”bat eo©ffenfongben, falfoomenfenvter ttjtnuemt)vinbtmengierte lanbebip gbeflacbten. gt;0anben wekken | j bte twee tamme ©jfentongben, enbeWe“berbewi(be ©|Jentongbe,oft ßtaeppongbe gbenaernt woibt.

C 'ICfat*

-ocr page 57-

■OdttOfrcntöitgbcn, Cop. Öf.' »ff.

CCfatCoen«

Lycopfis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AncEufæ genus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

v5Voo(f famine XJjffnfonôÇf. lt;£k|me tamme ^jfenfongÇ^

I ^ï^ ^( terfle abeffaebfe batmen gvoote tamme ^(fenfon^e nuempt, beeft (ange, lt;*J-^ rouwe,ßnert^nene bapiaebttg^e cube flekenbe btaberen.bf blaberen van ^ati# tourne fester gbe(ijfßenbe,ntaer (angler en voot feerper. Sijn ße(en fijn rouw Çap!aeÇtKb,en wajïen twee oft bipe voeten ^ooc^,enbe baer aen waffen vee(e fe^ocne bloemkene elek in vifuen gbefnebemg^efijek een rabeken aen te 0ene:»an co(uere in bierfîc vootteomè feboon hebt purpm e,efi baer naer bemf(b(auw,eü aU bie af vallen* (o eomè baer tn bie bainad^ttge bunfkenß bip oft vier (angbaebtige grauw eoienkeo voo:t,bie volrimpele enfronfelc fifn/öie woxtei ee (äek,pecbt enbe van hupte bmpm j iöie elepne tamme ^Mfentongbe es ben vooifebteuen van rouwen baptaebtigben hlaberen,|le(en,en woîte(en gbeli)(k,maer in alber manieren veel minberetwant fijn fielen fijn eoiter enbe fi)n blaberen elepnber en fmae(ber.©ie bloemkene 0jn gbefati» (oeneerf gbekick bte anbere, maer fijn minber enbe van eoluere feerbnipn peerfeb: t(aet 06 ben anberen gbebjek,maer minber en (werter.

3’5r\2(t betbewilt gbeflacbt eeben vootgbefebteuen enbe fonberlingbe bentwee^ -^ A*' fien gbfluek,maer fijn blaberen fijn rouwer, minber, en fmaelber: bie bloemt ' keno fijn hebt bemelblauw,gbefatfoeneerf gbelijfk bie bloemen vanben anbe«gt;

- ren,maer veel minbere.lt;Sfaet eo b:upn eft clepn,bie woïtel ee bun enbe lanekacljticb.

lt;[ fèlaetfc*

j Sie groote tamme ^jfentonge, wajl in fom plaetfen,aU in ^oïepnen, bp ?i?aneie ge. in bie beflc enbe vet jïe (otenvelben van b^er feluen, bier te lanbe wo:bt fp gbe^ mepnlijek in bie bonen gbeuonben.

21 mj Sat

-ocr page 58-

»uf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;Ort«Weftt^n^W a 2)affw«amp;^ ^ßeffne^t waf^ oodi tn foinmtV ßhe plaetfen van ©uptfeßfanöt gßcnoeclj m twUßc, bi fr ff (anbe ff^ (ufffl behou fnbf frt woibt nift ban m fommtge houfn aßfvenbfn. 3 nbsp;nbsp;nbsp;^Öat wüc ö^fpaf^t, wap bift tf UWf oiifr al in magbfrf fn fantaebn^^f «’fn vflbfn.

idtf Xïlïfnibng^fn bief ixn in QBfbfmaenf, ^o);niafnt,fnbf X^ogbpmafttf, ^ntttjfc^fn bien dit tfUfffn fn bnev faft

i^fff bî^f (fUDbfn woibfn mf( ffnen naern ihbfV ^potfllfn Bugloffa en lingua bouis gf naf mt ftibf baff naff in ^ooebbuptfeb X:)cbfcn3un^ gbf,tn onfer talfn “^nglojff, rnZbOfncon^bf. in fV-ranebote (an^uf be beuf. ^oc wet neebtas b^ bfff friipbè btf ifcbtf ‘^u^lcpf met fn fifn, want btf rfcbtuacrbiabf ‘^Suafeffetff ötf ^fr^ na^tf ( baer wp bier naer af pbnjuen fiillen) gehjek b^ VdNicolaoLeoniceno,IoanheManardo, enbeanberc gbe(eerbe bees tiju dafrltjeh be^ we fen en.

I ©atierpf ^b^H^^bf wotbt ^benaemt. 3» ^riej' xwo^if.^n lattin LycopGs.^n bte 2(potf km bter te fanbe Bugioira, mbe BuglofTadom« Rica maior,loan folit 111 laßen Buglofius Longifolia.

i lt;^wfebf ffeen ßßef'aeßt van Anchufa^mbe fcbüntwel te wefme bat tweebcaßeflaeßGbat gbebfeten wotbt ^n ©dee; «yxovo-KoXwCiw/ioj/ gt;;o« cvoy^iM?^ ^n Latijn Anchufa Alcibiadium amp;nbsp;Cnocheles.

Lycopfis ÿfueRriï. ^t(be ©Oentongbe;

c /I^atuere.

i :^te grootc J^^entongbf enbe fonberfingbc bie wotfel eo van eomplertm wat tout en bio0gbf,macr en lt;amp;nbsp;met om e van be mibbelpe fit gbeteperbe ebplepe geweken.

Crac^t ert Wcrckingb^*

I ^ie wotte(e van bie groote i^Jfntongbe met olie enbe wa$ gemengelf,e6 goet ff/ 3 gbm verbtantbent enbe tot ben wonben enbe oiibe fwferingben, ÇOîet ftfnteruwen 'blDemm,gbmcep fp bet wtltvier,enbe metffbielt gbewteuen, alberÇanbe ieuekfel mbe beete erauwagien.

a ©at tweebe gbeflacbte eo feer eraebticb tfegbeno alle fenifn van wilbe gbebierten, SO enbe fonberlingbe van ben pangben en nateremboe enbe in wat manieren battet g^f bnipehf wotbt, tfp in fpi)fe,cft in btanlt;ke,oft ouer tliebaem gbebtagßm.

gt;Öan bffm erupben enbe fonberlingbe van bie tamme febnfum bie mebeeifn« bef © fer ti;f,bat fp bet berte pereken,verliebte,mbe alle fwaerbept baerwt veriagben.^nf be bat bie bloemen in wtfngbflept oft eonferue baer af gbemaeekt, feer goet fijn alle beb’offbeJwafrmoebigbejbfnanbfjmflaneboltfufemenfcbfn.

-ocr page 59-

Dan CÉchtutlt.

Ç^ion |fcf( (ang^e rouwe en ^upjadfußc blaberc, ^er bfubed» ren van anderen X^fTentougert i®^^ fff!' ö^fWftK maer minier Dun öer terfïer X^jTenfoug^cn blaöe reii.©tïn fiele fijn rouw en fiebbè feer veel uenwufTenbe clepne eoite fleelhb, buer uen euer bepbe foben veel efepne, fmuUe, (wert^ gruerte feerpe blaberkesCbte ten epnbe oun^ ben fielen feet depn flfn) gbclfteltoeerftens wtgbefptepet wuffen, tuffe^en ben wekken bie bloemkens vookcomen, bk nun eoluere lerfl hebt peerfefj fijn, enbe als fp open gbe? {^aen ftjn hemelblauw woïbè,enbe où tfât^ fo2 lancacbeich,bo(, m^ vier oft vijf peer febe bïapkens baer in waffenbe,bert bloemè van benanberen X)fïentongen niet gflijek,ban alleen van eoluere. 2tl6 bie bloemen af3hlt;^«gt; «allen enbe ^Berefen fijnjoo vmbtml tfaet bat fwert en elepn e6,v(t, tfatfoene eenl flau,, ghen hoofbeken ^elijtk.©te woitel co recht enbe Ianeachticb,van binnen root.

lt; Î^laetfe*

Orehium wafl in goebe vette eoten velben enbe bp ben webben, enbe anbere geet lant 0 entrent lt;Sï«effel,Xo«en, enbe tot meer an bete plaetfen van '•iSrabant.

©ft erupt bloept fehier alle ben foomet b«fr,öhftn^iï ï’n anbere ©ffenfongben/n:» be leuert te wijle fijn fact. € jl^aeirt*

^dp* («ƒ♦

©ft «UMtwoJbc tn^rtety ^frtäemttxtop k«« axxieia/if^^?. ^n lattin Akibïacum.vait 2(p£(fnifi ïÏKflófifo|» ix'‘^'°H W @VtC(y,Vipcrma en Serpentaria m iattjn.l’at f^ W OnfC t^f (c ^slangben aupt.^nbev 2(potcltfn eefl onbeftent.


C €gt;o:faeckc fpnö naemöi

©ft erupt heeft 0nert naern Akibiacum en Aicibiadion ,rtaer ben v.'omen Akibiuj* bie alber ierfle bate en boete aen bit erupt ie^h^n bie bete vanben flanghen gheuon# ben heeft,want aie bie oube^ieanber feh^nß » î’offt 2(kibiU6 flapenbe,van renflant ghe ghefleken wa5,on(wakenbe enbe bn erupt vinbenbe » hfffi h^l feine inben mont ^henomen enbe gheknaut,enbe tfop buer ^henomen, enbe het gh^I^naube erupt op bk woube ahelept,waer buer hp tot ßhefonthept ßh^tomen ee. ©ie anbere naemert BcIlion.Echidnion.Vipèrmaamp;c.biealfoveel lupben al6 @lanßhen erupt, bte heuet ße^ creßSen om battet teßhen ben beet van ben «Slanßhen feer fonberlinßhe ee.enbe bat pm fact eenen olanßhen hoofbeken ßhelijek ee.

C Äeuere^

©ft erupt eö vanber eomplerien van bic anbere ©ffentonßhenmaer wat warmer* en fubüjlber. Cf^i^acht entberckinghe^

3 ©ic wortel von befen erupbe m wijn ßefobe enbe ßheb’oncken.eoemt niet alleen te hulpen bie van lt;^lanßhen ßhefleken fijn,maer ooek lewaert en befeermt bl menfeh » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bat

-ocr page 60-

$. Vrttt ^önbtftdncflx. Cap. ». bat fin van bien nkt gbebetê cn woib^alpncnfc te vook in brfrr manferf gebtupdit. ^uf^^chjdiß crackt enbe sver china be Rebben oock bie b(aberen,cnbe bat j^et.

Sütcntptvfrfaecbtoodïbtfpijneenbetvcebcmbfrknbfnen. lt;25 ^tem met wijn offanber0ns ingbenomen, boet ben vrouwen veel mefeke enj^en. ^

Van «^onbtflongpc lt;nbsp;cfatfocn.

^ 3^^h^’^tepne J^onbtfïonghe heeft rouwe ronbe hnipne fles» tën,twee oft brp voeten hooch enbe baer aen waffen tanghe htaberen, ben htaberenvan lt;^*'oofe tamme ÄlTentonge met feer ongelt;gt; IÜck,maer fmatber,mtnber, en niet rouw, maer faeehthavneh. Sgt;ie bfoemen wahren bonen aen bie fleten veel bp een, van colue^» re purpurbrupn, enbe als bie af ghevallen fiin,fo comê baer voort platte rouwe fapen bm oft vier bp een, bie als fp rijp fim aê bie cleberen binnen hangen, ghetifek bie faben van 2(grimonie enbe anbere bnerghelhcj» ken rouwe fabc.©ie wortel es lanek, bick. enbe van buptenfwert.

lt; jaiaetfe*

.^onbtflonghe wafl at omme ouervloCi» bich opongheboube fanbtachtighe plaet^ fen bp ben praten enbe ghemepnen wegen, C Cpt

.^onbtponghe bloept meep in SJSraeck^? maèt,cn in .^opmact worbt huer fact rifp, C /aaem^

^it erupt wort in ^rieexKuvóyXüxvof usa

Cop. ».

Kvvóyxed«rop genaêt.3n lattin en in bie ^po tekc Cynogloflum.Cynoglofla en Lingua canis, (fnbe baer naer m J^oochbuptfeh J^unbp ?‘**^lt;^^f• 3« ^eerbuptfe^ J^onbtfiongbe. 3nJjranchois langue be chien: tjnbe e« bat tweebe geflacht van Cynogloffa.baer ))hnni$ af fchnift Lib.xxv.cap.vüj.Cfn febifne oock te fpne bat gÇeffacbt van ifatis Sylueftris baer af ntenin fommighf boecken van ^Öiofconbeeint capittef van lütis gheffh^euen vinbt.

C ^atuer^

^onbt|ïonghc,cn fonber lingue bie wonde cß (out en bzoogBe.óhfkfek bie gveote tamme X)|ïentönghe,maer couwer.

€ erachtentterckingh^^

^onbtflóge es el hepffaem erupt,en es feer goet en (onberfinge bie wotteie om bie^t wonbê baer mebe te geneffne,en m^ gerjlê meet vermingeit ee fp goet voo: twilt vier.

Swater oft wijn baer J^onbtflongbe tn ghefoben es, es goet om oube vtceratien, ^ wonben,enbe{wertnghen mebe te ghenefene,enbe es feer fonberknghe voot bie ghes» heken,enbe vtceratien bes monts.

SOan J^oi^btflongbe maecktmen een fatfken bat tot ben vootghefchteuen gbebre^ ^ ken feer goet es,in befer manieren.lt;S:fap van j^onbtflongbe, worbt met huemeb van 9(oofen ghefoben,enbe ats fp tfamen goenoch ghefoben fijn, foo boetmen baer mne .

(frbent^iinjfnix ruvrec wd tfamrn,fn0c men kg^ct op ök wonî^cn.

3^1«

-ocr page 61-

tJrtttÄcwgfe. Crtp.Vp ^fgt;

3cem bie wonek van J^onbtjlong^e g^eb:aï)fn en in tfonMment öfßcHc e^ óoct^ vooïbictnrofnöig^e fpefnen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' -

X)an23cftwgfe.

cetatfocn.’

Cap. Vf.'

^rna^ic^eeft rouwe flekenbe bteebe fwertgruene blaberè,bie buer ter aerben bupg^en.gt;öan fatfoene een l^oetong^e g^e^» tiifk,^aer fielen fijn rouw, on* berÇaluê voet boogc,en bepten ben in bop* perfle in veel tae^kene, bie bra^bè feboone liefetijeke g^efleerbe bloemt,gant^ beme (* blauw van coluere,en fomnu^be ooe fneu* wit, enbe ab bie afvallen, foo waffenber (werte eorenkêe nacr, foin tij te twee oft bip neffene een getijek aen bie ^bemepne ^u* ölofïen,maer minber en fwerter.

gt;0an befer SSerna^en worbt oock een ób^fluebt ^bevonben, bat tfwintere in ber aerben blijft buerenbe,ßeltj(k bie gbemep* nc ^ugloffc. Q:nbe anbere eefl ber voor* gbefebreuen ^erna^ic vd fatfoene, rueck, fmaeek,enbe van (raceten g^etifek.

SSemagte wajl at omme in Wc houen, ientc wölbt oot in fanWac^tig^c efene nek ïgt;cn gbevonben.

Söernagic begbintm SStaedunaent (c Woepene’, enbe blocpt voott aUe ben ferner bucre.

ßacm.

©it erupt werbt vd be oubers in ^rieex ^bc^cetê Bouyîuîoftrop, enbe in Latijn Lingua bübula,Libaniuin, oft Lingua bouis, bat CV in enfe tale ^(fenten^be oft i£octon«^c.^’n van^^timue/.vfpeomop om battet vretife^ ^cpt maeekt.^nber '^peteken foe beetet Borago, cube bacr nacr in enfer taten ^cr«gt; na^icoft ssornagieun J^ooctibuptfe^ ^urretfe^, in grane^eie '^eurreebe on ^eurrae^e*

C j^atucre.

Zernagte eswermen vee^tte'^ vannatucren.

lt; CrarijtcnWerckinsIje;

^an befen eruübe,(n van fpnen bloemen fe^rijftmen, bat fpin wijn ô^etept. enbe 2( bacr af ßbebjoncken,ben menfebe vrelijek enbe blpbe maecken, enbe alle breefbept fwacrmocbiebept,enbe metanebotie verbnjuen.

Vernagle met buenieb water gefobè, es feer geet voor bie reuwtebept vd ber keelt X9 ^anber ^öcmagien feb'.ijft ©iefeenbee batmen fept. bat bte bïpe peelkcne eft C taepkens braee^t met wortel enbe fact in wqn^^efeben enbe ^bebroneken goet e$ te^ gben bte berbe eettfe, enbe bie vier tac;kcn6beeft tegben bie vierbe eoitfe m ber fek ner manieren abebrupekt,

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^on.

-ocr page 62-

'Ortn'XritbvIIt«. Cap^ Vff.

lt;[ lt;S^cflacï)tJ

5?(ÇDllte w (wéeberk^cföfó SXoftow^w fc^nffo^att ben wekfew bic cene ^toot 4nthpllie bic anbere depne g§cnacmt maci wölben.


’ ^T^ ^^ ‘^^^^ 2(rtC^p((i$ van jlefen enbe bfaberen ben Linfen nice feer ongÇeftfek; gt;tz ntacr ce witfer,facetter en minbe^fpnen fleet waff ontrent eenen voet boogde, bic wit en face^t es,enbe baer aen waffen wtg^efpiepbe witte fae(bte“blaber;? ften6,^beliick ben bfaberkene van Linfen oft van (St ock,maer minber en bùker.Sie bloemen waffen veel bp een g^ebiongben bonen aen ben fleet, enbe 0in van eofuerc geet oft bieeck,enbe ata bie veriaën,föo volgden baerelepne bauwkena naer, enbe baer in tept bat faet.Ste woitet ea bun en boutaebtieb-

i ©at anber enbe tweebe 2lntbptlia ea int aenfien ben chamæpitys niet feer ong^o (iiek,Çet beeft vier,vijf oft meer bunne fleetkla tancy ber eerbe cruppenbe,met fmalle ctepne bickaebügbe blaberkena becteet,tuffcbcn bie weteke enbe ben fleetkêa bie purs? purebtoemkena enbe fabekena vootttomen, bieetepn fifn. ©iewoiteleabun enbe viußb^f^ lanek-^nbe bit beet erupt ea vol fapa, enbe fout van fmaceke ó^etijek bat Tragus baer wp buT naer af febnjuen füllen.

C l^laetfe*

2(ntbpnia wafl in foute fanbtacbtigbc gronben, gb^lijek in ^eetant op bie bupnen baert veete ^bevonben woibt.

^IntbpOia bloept in SSiaeckmaent/nbe tn ©opmaent woibt fifn fact rifp.

-ocr page 63-

D^m ^ItOert, ^ap* vnf^ ^tïf»

i S^tfrfîe ^bfflacbt wojöc tn ^neg van ©tofcoiibes AvÔvA^Î? ghfbfftfn,lt;’«?’lt;’ tfelue Rebben tvp Anthyllisprior genaerntjot onberffÇeft van ö| anber depn Anthyll». pltgt; nniö nurmpt Ou ernnt tn ^atOn Anthyiion,Anthyiiion en Anthycellon. ^n Oer ^fpoteltS reßonbekenf. ^einiw^bc erupt Kefbebber# b^etent Giaudioia, welchen naern van OennaeniGlaux «heeotnenee, Oaer fom OU erupt voc: (wiiOcn, Boe wel nocb^lt;’gt;’^ Outtet bat opteert Glaux niet en ee,

a ©ut anOer erupt es wek een ^tiuBpUw enbe woiOt tot onOerfeeet vun Oen anOerert öbenaemt ^n ©nee; avAua^w Ïnf« enbe tn Latijn Anthyllis altera,van fommtaÇen nv ter ttjt Borda. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c /^atiiere,

i^nt^plko eo bjoocb van natueren,en bepifaetn.

c Crackten IDmkïnglje^

2(n(bpnt6jeen foot fwaer gbebroneken eo feer goet voot bte (ouwpide enOe voo: bU3 btoppelpt|ye,enbe tegben bte ptjne en tveebom ber lenbenen.

^et ntelek enbe ofte van roofen ghfntengeU en op ben bupek gefeptiCefl goet voot ^ bie moebere ab fp ntet eouwe voebtteçept verfaben eo.

2(ntftpUtó eo ooek goet vooibte wonben baerop g b e(ep t oft tn Oie fa fit en oft o Ite(^ g^mwgcli. -jj^^ ^Itflcrt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«ap. ^äj,

“^‘^’' F’f^ (weeberfepejbter te Wbe feer gbetnepnSte eene ft/n bte groote a '^h)Ten,en0e bte anbere bte depne SlUffen, baer af ^tofeoubeo tn btuer^ L^^ïS ^‘^^ p(aetfen gbefebteuen beef^bte wp onOer eencaputef geßeU Rebben, om bte gbettjekentffe foo van ben ^aem ab van ^atfeene.

Arcium fiue Perfonata, 'ÏUfatfOCtU Xanthium.

ërooteCKfR». nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(KepnOßen.'

-ocr page 64-

çtit'v nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Wtt entfett. Cop.t)/#.

* lt;ö3lt;^ Ö^ßöff (TüfTett ÇvBBfn feer Bzerbe enbe (ang^e Bfabeve, ^roofer ban brr éa«lt;/ wooîben B{abcrfn:van (ofurre fwartgruen^rn op banba ^pbe ter eet ben waata «flt;Bvfrutwt^.©K (teel fo room,^ol,wit ^Çcmengbt met pm pnrroot, en beeft veel nenwalfenbe fifbe feitetkene en taerkene, met ete^^nen Btaberkêo Bffet,baeraenwap fen ronbe Bolleken« vol oan elommebaeejrkenobaermebebatfraenbteelefberen Blijuen bangben, bie aio f» open gaen en Bloeden,vooitBrengben feboon purpnrroolt;?

' be bapiaebngbe BIoemen.©te wortel e« fleert en lamkBnpten fwaft en Binnen wit, cnbe beeft eenën Bitteren fmaeck.

2 nbsp;©leelepnestiffenbragbenafebweritwigbeBlaberen,ben Bfabereva Ç^elbeabe^ (ijek,rontfomme wat gbekertelt.Queren fleet wafl onberÇalnè voet bccabe, enbe ee tnet veel fwerte tinken« Befprape^en verbellt be tu in veel anbere fleelkc^/t^uffeben ben Blaberenenbe ben flee Ikeno, waffeniif oft tit) ^tifkenoBn een,btevan fatfoene (anekacbtieb fï)n,gbett)(k een tlepn inline oft (JarnoiUte, rontfomme met feerpe bor«’ nekeno Befet baer niebe bat fp aen bie eleeberen Btpuen bangbenbe. 3tt tmibbel ber Q^liffen eoemt eenclepn eroonkenvoort,luttel Çoogber waffenbeban bie kliffen, en^ be baer Pp waffen feer etepn Bloemkeno, bie aio fp open gbegaen pfn verbwtjnen en met ben croonkenafuallen,enbe ban waffen bie eiepne tjlifkeno voort, enbe Brengen lanekacbticb faet,maer felue en gaen fp niet open noch en Bioepen nief,anbero ban fo voorfdjreuen eo.4)ie wortel eo root en vol veefetingben.

lt;r l^laetfe,

©ie (kliffen Waffen gbeerneBp ben wegben, aen ben canten van ben velben, in engbeBoube ptaetfen,en in verbrooebbe gradjten.

3n J^opmaent enbe in ^ogflmaent,foo toemen Bepbe bie gbeflac^tê van tS^liffen voort.

j nbsp;nbsp;©ie groote Qftiffen beeten in ©rieer «^xGop ks« 7r^ocrto7rio[;. 3« Latijn Perfonatia;

Perfonata en Arcium , Bp 2(pitleium OOtk Dardana. ^U bie ^poteken Bardanamalor en Lappa maior.^n .Çooebbuptfeb grof^ Nietten3n ^ranelóio ©lonteron ou Cletes’ ton.

enroot (Kiffenfifn verbroog^enbe enbe verteerenbe: ©ie tlepne fijn van gbetife^ lier natueren,enbe baer en Bouen noth werm.

i lt;^fap van ben grooten (kliff en met buemeb gbebrontken, boet water makê,en bie 2( vrina loffen,enbe eo feer goet tegften bte pifne enbe weebom ber Blafen.

SÜÏet ouben wijn gbebrontken eefl goet tegben alle Beten en flekê van alle fenifn«» 5ÿ t^óbe gbebierten.

©ie Blaberen gbefloten met foutifïfn feer goet op ben Beet oft fleetk van flangen ti^ verwoebe bonben/nbe anbere fenijnnigbe gbebierten.

^poeber van ben fabe pl.bagben met feer goeben wijn gbebrontken eo feer profile © teliftk ben gbenen bie bat ©ttatita beBBen.

■quot;^^ie wortel cen©raeBmaCbat eo een vierenbeel Ioof0)fwaer met kernen van pifn lt;2: appel nootkeno,gbeflootén enbe gbebrontken, eo een (ofleli)tke mebetifn voor ben gbenen bie etter en Bloet fpouwen.

'top eo ootk goet gbeflooten enbe opgelept ben gbenen bie groote pifne in baer Ie. fj ben beBBen,buer bat bie Beenen en leben gbeBroken enbe gbeguetfl fifn gheweefl.

©ie groene Blaberen gbeflooten enbe met wit van ben epe gbemengbt,bepten ver^^ @ Bran(bfpl»fgt;iï*^ fO” Ó^fi lt;gt;? alle oube vlteratien gbelept.

-ocr page 65-

quot;OrtnÄvttdet,

lt;i$fap van benclepnen ghebionckemwoibt oock ghepïefen,vooi bc gheafk bie van^ cenigbe fenijnmghe ghebierte ghebeten fijn,enbe biefghelijek oock voo: ben gfwafit bie m^ bc fleen off graueet gequelt fijn, alfmen het tfelue fap m^ witte wijn inneept. Sie clepne (kliffen gbeflooten,fijn goet teghen alle eoube ghe^wcHen baer op âÇ^^^^ (epf,want fp verteeren enbe boen alle eoube vo^ticheben feepben en verbwijnen.

■OnnSyuoet

efrtp.tV.

CCfatfeen.

^“^uoct beeft Sïfcamp;efcer g^efnebenbfahG renetten b(abereu van öte ^bemepne 2((fe«gt; «cfcbwgeh|dï, maermmber, fenberfm^bc ïgt;tc acn bie jiden vootteomen,^^ bouê van (^ lt;«erc batijn gvnpnf,cnbe acn bte onberfie fpbe afebvermrub wit fijn. 0iin fielen fijn landt en recht met veele aenwaffenbe anbere clepn fleelhens. (gijn bloemen fijn de«n teere ronbe hnoppekens, fancy bie fielen óbelijdi aenbte 2(lfene waffenbe,bie van rnedte aio fp begbin!# nen rijp te woibene ber ^ariolepne wat gh^i* lijdt fijn. Sie woaelen fijn boittacbticb met veel aenbanghmbe fafetingben.

gt;0an befen empben es tweeberlepe geflacht» bie alleen van coluere verfebepben fijn.

1 Sat eene heeft buiijn roobe fielen en bloe^ men,en woibt rooben '®puoef gbeheeten.

a • Sat anbere heeft wit gruene fiele,en es wit;' ten ^puoet ghenaemt, anbere m alle manieZ ren malcanberen gbeltjdt.

Cï^lactfe»

^puoct wafl aen bie canten van bê vefben bp ben weghen,en fomtijtc ontrent ben flaenj» be wateren. lt;[ lt;^t«

‘=5pnoet bloepetitt^opmacnt Sogflmact,

oftoodifpaîxr.

C ^I^aem»

'1

Stt erupt heet in bte ^pofelten Anemifia eiï van fommighen MaterHerbamm.^u ^00Ch^ buptfeh ^cyfiif^, buchen, vnb (gant quot;Schans gurtel.J^ier te Idbe ^puoeten (gint^üecrupt.^nl^tanchoie Iherbebe g.^seban. (£-nbe bit es bat gheflacbt van Artcmifia, bat gheheeten woibt 3« ©dcc; «enMi«« XiTifoepuM.©- 3i('^((tijn Artemifiatenuifoiia,bweïck bat vierbe ghfflacht ce bp Sief# tonbem,enbe bat berbe bp 2(puleium.

C Oodaecheftinsnaerns.

Artemifia^foo ^Imuis fchn)ft)heet hucrennaem nacr Artemifia^oninginne vél J^a? litamaffo hupjvïonwe van ^aufolus Ifontnch van lianen, bic bit erupt vercofen hecf£,enbe met bueren naein Artcmifia ghenaemt, bat te vooicn K«efltv(c,J) ar theme bat es ÇOnginalis en =^ïaegbben erupt ghenaemt was : (gern anbeic fegghenbat. Artcmifia ghenaemt es naer bie ©obbinne Siana bie 2lrtcmis cech gehecten woibf, enbe bat om bat bit erupt feer fonbcrlingbe voo: ber viouwcn ghcbiehcn es, baer bic «ÇiepbeniffeSianam oucrfle enbe ©ebbinne af ghemacekt beeft.

ft il^atucvc»

^puoet es wat tfamen trethcnbe,enbe met fonberlingbc werm van natueren.

lt;• Ctacljt en OoeteMngtje«

lt;20 ij ^puoet

-ocr page 66-

^vf; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;WttXcÿttttrtev. Cnp.w

^ijno« met c(ïe van flirten StmanVeten g^epooten enbf gBfhjth een plat per op 31 Öie mag^e ßhflcnf.gbenfcp bie pOne enöe weebom her fetuer. “ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

Sgt;iefóbeh)d{ ^ßmeep fp oodi öie bcumg^e pijne enbe tredtrngbe van Öen ^miu^ wen,a!fine ^ner fap met ohe van roofen mengelt enî)e bic lebe öaer meî^e bepnplit, Q5puoet es oodt van Wfrr eracfjt,î)at Bp Ont tier, baer Çp m gbebangFen oft ghe^ S woîpen mozî)f,6etvaert van fiter te tvoiöene.

Ste Artemifiaoner 6emb’aeebtfafsÿgt;linmsfcbzt)ft) bienen eangbeenfemfmefjS gbebierte,oftanberspet letten oft feabeboen, ehbeouer wec^ repfenbe eneanby codi met Iicbtelijehen moebe g^ewoiben.

D«« ?v’ViWrtcr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. g,

lt;[ egbedaebt«

5gt; ^pnuaer es fweeberlepe.S« eene es groote enbe geele SXepmtaer. Ste anbere es '^'efepn enbe wif. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|[WfâtfûCrt,

Tanacetum iraius,’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tanacetum minus.

^root 2vepmiaer. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;QüitSiepnuaer.

’jbX öfcote oft gbemepne SXepnuaer,beeft btttpne pelen, btp oft vier voeten booeb, *'^bie mt oppei pe b«er in veeleelepne peelhens veibeplen, baer op wapen lonbe croonehens vooitbiengbenbe geele hnoppacbtigbe bloemen, ben mibbelpen van ben famine bloemen gbelijd^maer meerber enbe pa dier van medte. 0i)n blaberè fijn (antk,van veele tfeg^en een paenbe enbe als vlueg^elen wtgfufpzepbe blaberhens tfamen vagaer^van ben weldien eldi befonbere om bie cantenoodi gbehateU enbe gÇefneben es-S^f wonel es bun ^ter enbe baer »Ubberenbe«

-ocr page 67-

Dôii Xeprtiwcv. Ccp.v. ^lotj;

i Sac anher (foin Oiepnnaer [Keft bieehacbngÇe feer ßfiefnehen bfaheren, hen bla«^ heren van ^ater feinter ßhc(ij(}i,niaer minher,«the nicer gbefnehen.Ste pelen pin hnn enhe wapen onherhafiien wei eft meer hooch, enhe haer op waPert eroönkenö voonbienßhenhe Witte htpemkeiw hen bloemen enhe erohnkene van hergbemepn^f her witte gernwe per ^^eUpk vd fatfoene.©te woitelee Bert enhe fomtiite m tweert oft h’t|cn verheil It. ^nhe hit heel erupt ee vanrueeke enhe fmaetkehc vooighcfcbici^ «en Diepnuaer feer g^ehjek,alleen een luttel onpereker.

Cl^ïaetfe*

I ©lerpe 0tepmtaer,wap ontrent hen weghen, bp hte haghen, enhe aen hie eanten , van hen velhen. (fnhe ee hier te lanhc feer g'hemepn.

i S’at anher wap in fommighe plaetfen vart ^stallen, hier te lanhe woihhet in her eruptliefhebberehonen^heplant. C^CQU

♦Sephe hcfe eruphen bloepen in J^opmaent enhe tn X^ogpmaent

' lt;[üttacm4

« ©ierpe ghePacht woiht nv ter tut ^n hie 2(po{eken ghenaerntTanaectum amp;nbsp;Atkä^ vaGa.3n J^oochhuptfeh Dèciufam. 3*^ neerhuptfeh Otepnuaer enhe ^oimerupt. 3n ^'ranchoie 3thanafie. Qinhe woiht van fvmmighen gheleerhen ghehouwenvooï hat herhe gefUubt van Anemifia, hat genaemt woih't ^n ©neer àçni^mccuoyi^ccvi^^, 3« Xafijn Anernißa Vnicaulis,van 2(pUletO ArtemifiaTraganthes aut Tagetes.

» ® at anher eß fonher twijfel oock een Otepnuaer, enhe hier af maken fommighr gheleerhe enhe fonherimghe hie wel gheleeihc 5)?atthioluP toenenpß, h e ópieehte 'Achillea hie tn ©neer gheiiaenttwo:ht«;^,'?Ati@_.(fuhr eephac hit erupt hiewaergt; athlfghc 3(ehinea ee, fob es oock fonher twijfel,hie gemepne Otepnuaer een ^Uhillea, want bephe hefe eruphen pin van ritetke, fmaecke,enhe trachten maltanheren feer ôhePjtKafe wp in onfe annotatten ghefeh-’euen hebben.

IC ftatucre»

i 9ïepnuaer ee werm van natueren tot in hen tweehen gracht enhe hiooghe tot itt hen herhen4hwekk fpnen pereken rue(k,cnhe bitteren fmaeck wel bewijp.

* (f nhe van ghelijcke natucre es oock hat anher tlepn oft wit Oiepnuaer.

CCrachtenWecckinghc«

^fact van Ot eruit a er es eê fonher linghe en experte mehetijne (fegen tie wonnen, ^f - want in wat manieren hattet ingbenome woihtjo hoohet en hiijft fp hie woimen af.

9tepnuaer oock ghepooten enhe met olie wel ghemengelt j es feer goct teghen hie lt;3^ pijne enhe ghe^wil van hen zenuwen.

lt;ïïfap van 9tepnüaer met olie van roofen ghrtttengdt enhe haer mehe het lichaem tg vooi aen tomen van her toitfen bepreken,hoet hie toitfen achterblijucn.

lt;Sfelue fap met wijn ghehïortcken,es goct teghen hie pijne enhe tveehom vanher ^ hlafen,en teghen hie h’oppelptpe.

©ie woitel van Otepnuaer met h«t«ilt;h inghcnomctt,es goct hen ghent hie tfleher^ ^ «jn in hte voeten hebben.

quot;Oan OOrtter. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^öp. gf.

2(tet heeft veelt teere feer ghefnehenafthvernwige blaheren,hfnierpert enhconherpcblahcrenvan ^oiianher van fatfoencenhe toUiereghe^*

. lijck. eun pelen wapen twee oft hip voeten Booch, enhe haer op wäp J fenveelbloemkens tnmihhelgeelenrontfommcwit,ecn llamilUbloe^’ me gheliiekenhe ,feer perek van ruetke en bitter van fmateke, hie als fO vergaen, woihen vol facts gheiijck hie S^amiUe bloemen.lt;Sijn woitel es houtachtieh met veel aenh«nghenhc fafelinghen.

notator wap gbeerne tn hioogbe plaetfen bp ouhemueren,cnhijer ghelijtken ro«/ we plaetfen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C^^t«

^ üf ^ater

-ocr page 68-

gvitf. quot;Ortrt conter. Cep.^f.

SCRaur blocpt m J^opmacnt en X^og^ï?

maent,enDe fc^ier alle Den foemer öuer.

C Zliacnt»

ïSJïater bretm ©nee; 7r«efltvioK,enÏ5e»art ©afenue en paulus «M«gt;«Kop. ^n ^aùin Panhenium fU Amaracus.^H Öer l^potchcn cn »n Serapione Cap.25ï.Matricaria van fonimi^ g^cn AmareUa. 3« j^oocböuptfeb 5Jïu«er^ krant en ^Öïeiïnbhtmcn.^n onfer talè COïa^ ter en '^obetcrupt. 3« o'rane^ote SÖïntn^ tanc (i ïiXarone. C jftatucrc.

erupt ce roer mtn öen öeröen graet, enbe tot in tweeöen broog^e.

lt;[ Cracljt ch wereking^e»

'3( Ç9îater gbebtooebt enbe g^epoebert mbe baer af een half foot fmaer met ^uenieÇ oft anber^no ing^enomen, iaeeÇt afbuerben eamerganek bie (werte gaUe enbe bie f(up^gt; men,enbe baer om eefl (eer goet ben gbenen bie btaeptngè oft (wi/meringê in finer fioeft Rebben,bie cott van abem|tjn,enbe bie me«» fancÇolieno en (onber rebene truerieÇ en (waermoebieÇ fijn.

SÖ i^it erupt (onber bie bioemen in water ge^? (oben enbe gÇeb2onekf,e6 goet ben g^enè bie ben fleen ^ebbc.*3)ïater eo ooe (eer goet teg? bie opßiigmgfie vanber moeberen met wijn ©ft ebiek gberooßen op bie nanei,fierte oft

© 3^faï ’« water gfiefoben es goet om baer inne te baben en te fitti ben v:onwc bie finer mof^’r verfierbt,ver(ab2 oft gfie^woüen co. S) quot;ïOïater ootft met ben bloemen grnen gfie#gt; |loofen,ee goet tegen bwi(t vier, enbe anbere fiittiefi gfie^we(,baer opgfieiept.

Wn ^ocfblcbere, €f«p.^t|; ©cfiion fieeft groote btebebla# beren met veel fioeeykeno en ai? berkeno, eenen )kertfvoe( gfieo lijekenbe, (es oft feuen vn een^ ber woitel vootteomenbe, bie

çefatfoen«

Bechion,Tuf$iiago. .^oefbiabefen.'

onber ter aerben waert witaetiefi enbe ofefio veruwicfi (i,n.enop banber (pbegroê.èen peel eo wit en fiaptaefitiefi eê (panne ianek. en baer op walfen (cfioone geeie gfienulbe bloemen bie (eer volken vergaen, enbe in grauwe wollaefitige bollekene veranberen* bie,gfielifek a ent papen erupt, met ben win«» be we cfi vlieg en. ©ie wortel es wit en (dek, fierwaertoenberwaerto truppenbe.

lt;[ i^lactfe«

J^oofbiaberen wajfen gfieerne bp bwa^ ter


-ocr page 69-

VattPelïflentóéwöUet ^npt ^up ^^^^

ter en op vodjugbe ackere en reiben. lt;[ Cph

3ntbe^binfelvan CÜPeerteen ^piiüfco bieng^enbie j^oefblaberen filter woi^ adjugfic fielen rooit,en baer op finer geeie bloemen fonber einige btaberen, en eoito baernaer foo eomenbie blaberënranberwoïtelenro0ït,enbanforergaenbie|iec;? fen en bloemen,alfoo bat felben bloemen en blaberen bp een gfieuonben woiben.

c^acin*

Sit erupt woibt in @rieer gfiefieeten Bkxioe ne« x«m«’^‘vw(. ^n iatijn Tufsilago,^n ber 2lpotekc Farfaraen Vngulacaballina. ^uJ^oocfibuptfefi Oiof^bnb oft ^Sidt ^atticb. 3n??eerberbuptfcfi^oefblaberen, peert^efauw, ^îamlattouwe,en®, ^arijné erupt^n (Jrantfiole patte a efieual.

ir/ï^atuerei .

J^oefblaberen noefi gruen enbe rerf eb wefenbe,ft)n ran natueren roefittefi, mgep bioogfie foo |ïfn fp feerp,enbe mite bijen rerbioogfienbe.

lt; Craefit en Werekingfie»

Sie gruene Soefblaberen gfiefïcoten, enbe met fineniefi gfiemeng^clf, g^enefen^ bat wilt ner/n alberbanbe fieeu gfie^wiHen baer op gfiefireken.

Sie bjoogfie J^oefblaberen op gloepenbe eolen gfietept, enbe ben rooek baer af eó^ ^ menbe buer eenen treefter in ben mont ontfangfiê ee goet tegfien ben bioogfien fioefl en bie bampiefiept op bie boïpe,enbe boet fonber groote aerbept oft pijne bie ^pojïe^gt; matien op bie boifïe wtbieken.

Sijergfielijeken eraefit fieeft ooek bie woïtei al€ ^p on jïeken woïbt,enbe ben rooek ^g baer af inben mont ontfangfien woibt.

Vatt pefttlentu WOïteL Ö^ap» gttp

^jïtUtie woïtelfieeftgrooteró^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r be blaberen bie ierfl ben ^oef^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pelïilenne woitel, blaberê geitje fijn, en baer naer foo groot woiben batmen met een bfat een elepn ront tafelkert Bebeeken maeïj, enbe fijn op bie een fpbe fefioon gruen, en op bie anbere witacfiticfi ^.^^T van coluere. Queren fleet ee fiot enbe on^lt;)j^ f;Jï trent een fpanne fiooefi, aen bopperfe rol '

weit ci fetich,binnen wit, en boU ßerek ert bittervnnfinaeeke.

5)it etupt wafl gbeerne in natte voebte ytaeifen,ontvet bJ Hintere en water loopè.

Sie bioemen va ]0eßi(entte wóitele ver^ V;^ tboonen buer in tbegbmfcl vanbf ?9ïeerte \^ enbe inben^tpiiH foö veriaën fp.enbe ban fooeomenbie blabeven vooJtbie allen ben foontev buer bipnen buerenbe.

3n C^riecr enbe in iatijn woibt bit erupt ■jnTüfo-iTKrPetafites ßbebeeten,ittbevgepote#' ken eefl onbekent, in j5óócbbuptfclj woibet ^eflilen^ wnrt^el genaemt ^ in onfer talen SoekebUberen enbe peßilentie wcïtel. .

35 lit) statue

-ocr page 70-

Vrttt^éttlîdttglje.

C zî^atuere.

pefhkrnfe WéJUf ré bïoóö5e tof tn ben berben ^ïâ^rJ lt;1 CracljtertWcrchingbc* . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Ï5ejïi(cntié wóïtef ôÇfbïoo(^t,gbcpocbfrt en met wijn g6fï’ïbtttltê fö e^n feer eofte (neRe mebeqne teg^en bte pefltïenne enbe pefltlentiale eoïtfen,want ^p boet ben men fc^e fweefen,enbe baer buer bnjft ^p aUe femjn en ana^t vier vanber Werten, top boo kt bte women,en ee een traebugbe mebeenne tegben bat opdimmen enbe obpvgen ranber moebere,tnber feiner manieren g^ebïupeMt

|5e0t(entte woitel ^epU enbe ^heneefl öoth alle qnaben mnewaertP eetenbe »leerai^ 05 tien enbe fweerm$fiê,alfmen bat poeber baer inne ßropt.

^OefWentie wortel g^eneefl ben worn vanben peerben boe enbe in wat manieren (^ bat fp baer toe g^ebnipeht wo:bt,tfp van binnen ing^e^henen, oft van hupten aeiv g^eßreben.

quot;Ortn .^crtUdtigpc; Crtp. gütf.’

lt;[ Cg^eflarijt

©rtfïongbe eo tweeberlepefab ^eenbaert ^ue^s en ^teronttmus ^oek ^^^ ^^’^^ g^enaemt woibtarootc l^ert|long^e,enbe bie anbereelepne.'

cefatfoen«

RiHorta maior. ©roote^ertpongbe.


®ÏC

-ocr page 71-

Vrttt Äertlldttg^c. Crtp.vnn, èsp ’Ïgt;3^'^t^ '^^‘'^I^‘^*^^^^ Çeep (amUacbd^Çe Habam Î)fnamp;laî’fwnvrtnplt;îî?f% ^volnacr gÇchjdî, m«à mtnOer möe nùt foo fffen, ma er trat ^beaoneMdt enî^^ tfarnen al^cbec^bcmcp Die een ;i)De Dencker gruen, en op Die anDer ^ODe ter aerDen toner te. Blauw ^uen van eoluere wefenDe.0iinê fïeel ee (anek,effen, en teer,op tfop Diag^enDe een fe^oone are,vol efepn hjfoeruwig^e tfamen g^eDiong^en Bloemkene, • «?ïfaet ee kantte^ ghe^oeekt enDe Bmpn.Sie woitef ee (anck,groot,(rointneen gÇe;’ WîonôÇen van Bupten [wert en bapmebtief^ van Binnen Bmpn roof, van [make ghe;gt; Kjekeeneekeie.

» ©at ciepn,ee Den vooig^efe^ieuen van B(aDeren,arfn, Bloemen, faet,enDe fielen, ôÇekjek maer minDere,fno'e van BiaDeren effenDer. foijn wortel ee oock cotter enDc meer ineen aBewiongBen fonDer aenBanaBenDe hapiacBn^Be fafehngBemvan Buplt;^ (en Bîupn,van Binnen Dencker root,Dér ^rooter van fmaecke g^elifckenDe, 0 l^laetfe«

J^ff if^’^tf^Çf» m affen aBcerne in voefjttg^e wafcraebtigBe pinetfen, in BeempDen cuDc feer Donckere Boffeben.

CSepDe Die ^ertflongfien Bioepen in Çfiîepe enDe in SStaeckmaent,

J^efe crupDen wotDen van Den abeleerDen in -£ati,n c^cbeetc Binortæ,en Serpentarix in ^ooebDuptfeb ?7atfer wortelen, jn '^SraBant woiDcn fp Jjertpongb«« gbf‘’lt;'lt;^'^^^» 25*^ 5rancboie ‘^e^orfe. Q:nDe febiint wet te fpne D^ Dracuncuius Latinorum Daer 3Jlw nius af vermaen Doet.Lib.xxiiij.Cap.vj.

x ©at ier fie gbfp^tfbf woiDt van (ommißben in Latijn Colubrina ßbebeeif,enDe van ^eonbaert tïutb8,Ï7atterwurQ weiBlin,en'van one groofe ©ertflongbe.

* ©at twccDe,Daf ee Die ctepne ^ertflonße,Die nuenu Die fetue 5«fbDgt; ^?7atterwurtgt; menttjn.

c l^atucrc.

^ertflongben vereoeten en Dtoo^bf» tôt i« îgt;^» DerDen ßi-aet, C CracbtcftWerckingbc* *

©ie wortel van ^ertfionaben in water off rooDen wijn abefeDen enDe abeN-'^nc^ 3 hen,fïelpt Den toop Dee Bupc;,'enDe ee mite Dijen ßoet Den ßbenen Die Dat root meie^ joen beBBen,

@p floopf oock Die nafuertijcke cranckbept Der viouwen, ate (p te vect off te ouerä’ ç^ vtocDicb coemf,enDe alDerbanDe Btoetganck.

,©ie(ßbfKi(k Doet fp oock Dat Biaken enDe onerabeiK op bouDenin Der fetuer ma^ tj nieren ghtBrupekt oft abepoeDert enDe met rooDen wijn gblt;'ï’’C'f^^iffff-

©water Daer Die BlaDeren time ghefcDen fi|n,ee feer goet tegben alle fwevingben, ^ enDe verbitfingben Dee monte enDe Der kfelen,enDc maeckt Dte tauDen vaß, Diewile in Den mont gb^ttomen.

Van(St)gt;fecont, ^ap,^V|\

lt;1 Cgb^fladit^

I-

OÏpfecom ee tweeDcrlcpe van gbeflaebte ( ate lutinine in fijn btporte int gt;7v.Boc(k,;itJ.cap.BefcbhJft)wacr af Ditierfle ee Die gemepne ti^rpfecom Die van tè5atfniie,3^aulue,enDe anDere @rtcc;fe meerftet e aUcene Bcklt enDe tn Der mcDeciJn gbeBiurckt gbeweefï ee. ©at twecDe ee een anDer erupt alleen van ptiniue BefebteuemenDe BepDe Defe crupDen woiDc bier

Cfat*

-ocr page 72-

^8lt;f. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'OftttCSryrecdtn, Cf^p.^^’f«

. CCfatfocn»

CdpnoSjTuiD3ri3«

(*5rp[C«m, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C’Pquot;°® IPhragmïtes;



* Ïb^^ gÇemepne ©rnfecombeeft vierfantigbe peenten«, mee clepne, teere, weeefte.' ^feerôÇefnebenafefeveruwt^Çeblaberhen« beefeet, ben bladeren van ^ohanber gbeh|cJtenbe,maev veel mtnberc.^tfn bloemen fijn clepn, en pnen veel bp een gbe^ Ofonß^en, van eoluere pnrpurbtupn,bte welche ver^aenbejn clepn knoppehen« verlt;» anbcren,baer tn lept bat faet bat feer elepn eo. ^ïe wettel e« fleert, met luttel enbc elepnvcefeltn^ben.

* ©at elepn (^erbtrooeh Çeeft ooek veele teere pee(Ren6,baer aen waffen elepne gÇc (neben blaberlten«,van eoluere,fmaethe,enbe ooelt wat van fatfoene bc vootgefe^tc uen ©rpfecem ghfln(henbf,enbe ooelt fommi^be elepne teere btaeplten« oft dauwter Iten6,baer mebe battet bem al omme aè §a$Çîën anbere erupben vap mafckt.@ntt bloemhèö pjn elepn,en pa? veel bp een,wit en luttel perfe^ và eoluere,naer bie welch? vootf eomè elepn ^auwhè«,baer b^ faet in lept, ©ie wottel eo fleert en vingeer« Ideh. c pUetfe.

» ®rpfeeom wap g^eerne in toten velbè onber bie aberpe, enbe in bie moe« bouen, in wi)ngaerben,enbe bijergbelijthen gbeoeffenbe plaetfen.

* ©af elepn ^erbtrooelt wap onber bie ^ag^en aen bie eantê van ben velben, enbe bp eube mueren. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

SSepbe befe erupben bloepen in C9?epe enbe in ^Staeehmaent

C Maern»

©at

-ocr page 73-

Vrtii (îbr.mcbjVS, eep.gVf. ^^ftp

i I0a( Kr(tf vanbefm lt;ruplgt;fnwoïb( m ^xi((i^(^iai)Min9çwi-Kv\oY'is^^«inîrKçi 2Sn -itHOn Fumaria cn Capnium.^h blC SipOtdun Fumus terrç.^n J^00Cbónpt|C^ ^rÏgt;(ïgt; faucft,^anbfnaop|f,^af^enko’ud. 3» ^wbuptfeb ©rplftent, ©upuduriid ftt Qrnbfroodï.^n ^ranc^oie ^«metare.

* ©a( (weebv wojbt van IMimo Capnos en pes gaiiinacéus ^bcrtafin^ftt ittftö büen fed wölbtet Vd ons Capnos Plinij gbfbfftè, fHbf bit f6 bat (nipt batkoiTTvof^fayMirH? va tl J^cnnofaiiö genaemt (ejubcr ^tpotekê ecfl onbdiêt. 3« buptfebe b^'bbe tvn tfdue tot onberfebeet va bê anbnc.^lcpn ^«btróotfe ç^niae int.jn t^rdebow moebtot wei nan* ben ^atijnfeben naem Pes gaiiinacéus,]5teb be feline befreie wölben. Ç /îatucre* C^rpfeeoni eo wenn enbe bioocb tot volnaer in ben tweeben graet.efi van geltjeker natueren ee oock b^ ^(epn ^erbtroocKalo wt fpnen ((crpaebtiöbf*^ bitteren fniaeek Henfijdtee. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;[ Crackt enWereMnsb^*

’ lt;!^fap van ©rpfeeoin in bie oogben abebac, flt;erpt bat ßbeficbte enbe maeekt daer 3t oogben,enbe met ©itmme gbemengeU enbe op bic wijnblauwengbeßrekenunaedtt bat (wt bobbel bapi niet meer en wape.

©rpfeeorn in water gbefoben enbe baf gbebion eken,ia ecÇt af met ber viine eti met 05 ben (amerganek alberbänbe beete (bolenj(ke,verbianbe,enbe vereräbtrt^f b'^*^’’^lt;'*' enbe vochttebepf,fti mito bijen co feer goet ben gbenen bte fcoift fijn,bÏe quabc feeries» bepf en fweringben (wöben enbe bie gb^öiekelijek vanbenpotken fijn.

©iefgbföjdi wer eik boet oock bet fap van ©niée om gb^öioneken, en eö baer foe^ (Ïenker ban bat water baer bic ^rpfeeom inne gbepben es.

1 ©af depn tX’erbfrooekfalo JOImnio fcbïijft)eo van ben feilten eraebf enbe wereki«^ ^ gbe gb^^Odt baf anbere,cnbe ee een fonbcrltngbe mebetijne feer goefwefenbe tegben bie feemeringbe ber oogben bat fap baer inne gbebaen,

Xgt;att lt;ï^ameb:vógt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cep* gvp

Cbam^Vii

-ocr page 74-

Î^wtûp nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Van lt;ïljlt;»nebî)gt;8, €rtp.^t,|.

* (T^aïTKvamp;JVöf^ ffnttm'tvuvf, ontrfht een (panne oftneef 6ecfB waßenbe, neefe ^feere fieelhenô »an ber woifel »oôïtbrengfienbe, baer aen halfen efepne teer blalt;# berRen6,ron(fomme gÇeIîerft,ben bfaberenvan fommtgften epekenvolnaer geh/ek, inaer »ee( mmbere.©« blcemkenó fijn depn, b^upnachteb peerfeb »an »ennren^en^ be Waffen bonen rontfomme ben fïeef.lt;;^faet ($ depn (wert enbe ront. ©te wodetee teer enbe bnn,bter enbe baer onber bie aerbe eruppenbe,

a '35onen bn föo »tnbtmen noch een anber erupt,bat »an fommigben »oor een (fba^ metbtpo ooe $^e^ouben eo g^eweefl. ^nbe bit eo ooek een neer erüpt,»eel bapjac^tiV ôÇe fledkeno b’aabenbe,baer aen waffen,feer ßbrfhcben,enbe feller crupfwtfo öbelt;= douen bap’œbtiabe blaberkens. ©te broemen fijn peerfaebtteb enbe waffen mef croonkeno rontfomme bte fielen,enbe ufo bte afghe»anen fifn foo eomen baer »core fn, bte depne ronbe-^npfkenojbat fact bwetek (wert en rent eo.©ie wettel (6 buk inj »ed »eefehngbrn.

Clölaetfe»

' ßb^^faepet.

fCCnu

I S^banuvbtps bfeepet in lt;25tae(kntaent enbe ©opmaent.

x (?nbe befgbföjd eoek bat anber erupt.

lt;[ üîaem»

x ©at ierfîe erupt weiht gbenaemt in t^necy xaMw/^vç ^k -Tuti/k ehjmxdrys,^^ xago enbe »an fontnugben Qucrcula minor enbe Serratula,3n bie 2(petekê Chamxdryos. 3n ©ooebbuptfeb ©atnanberkfn »nb klein '®atengbcl. 3» neerbuptfeb 0anian^ berkfn.^n ^-raneboie lt;Jb^’f^dte on fa ©ermanbtee.

i ©at anber erupt wetbt »an fomm!gbfn,chamxdrysfccmina, bat ($ ©amanberkfn wijfkengbenaeint. -^oewelnoebtanobpbfncubera,»angbeenchamedrysfoemina gbefeb^fwe« en es. 0om andere maken baer af een ôwMou/tç. 3« gattin Odmaftrara, baertgbeengbekiekeniffemebeenbeeft. ^nbeeenigbe ooekeen tweebe gbeflacbf »^p^charaæpitys,baert meerber gbekfekeniffe mebe beeft, aengbenen bat »anrueeke ^'n anberen gbekfek e6,enbe ooek tot femmige plaetfen lua Mofcata gbenaemt weidt.

lt; ^^atucre»

@amanberkfn eo werm enbe bioogbe tot in ben berben graebt.

lt;[ Crackt en Werekingbe»

A^erupt enbe bie bloemen »an (^amanberltfn in water gbefoben enbe gbebïene#gt;^ ken»erbit)uen bie »erfleptbeben»an binnen tfmenfebeno Iicbaem, enbe boen febepgt; ben alle tape »ocbti(bept,enbe baer omme foe fifn fp wtnemenbe goet ben gbenè bic boepenenbe eoit »an abem fijn,bie huer water niet wel en kunnen gbeloffen, enbe bie bwater begbinnen te laben.

@p »erwecken en boen tomen ben »touwen buer natuerlifeke cranekhept. SS £9?et a^ifn gbebzoneken foo ee i^hainetbipp feer goet tegben bte »erberbe en »er«» t^^ popte milten.

©at fap »an ben bladeren met olie ghemengelt, verblijft bie bontkerbept »an ben© oogben,atfment baer op jlrijtkt.

Ven ^crcnpjffó, Cap.^vt)'.

lt; CgbcnacljU

^(frenpnjo es tweeberlepe »an gbefiacbf, bat eene es bat opzeebt ^erenpzifs bat^ '^men ^erenpzifó manneken beet.©ut anber wozbt ^erenpzijs wijfke gbenaemt.

-ocr page 75-

Drtrt ^erenpstf«;


€rtp.ö»tf« ^^»


^renpufe mannegen fé een ck^nctupt fanty öeraerben cruppenöe, mee îJttnnerootaeÇng^eÇapngÇe jieeiftme,öaeraen waffen knchadMighe tJondtergntene een (uttel baptae^ttge tontfomme g^efterfte bfaberhene, @t)n tloemhens maffen Souen aen We ffeelkene en ff jn ((epn,van eo(ue^ re (K^tbtauw metpurpur g^meng^t, na We welche depn Weebae^tt# g^e tefhene waffen,0aer bat faet m (ept.®te wettel e^ bun met veefe veefefing^en.

* lt;Jerenpnj6wtjflien truppt ooeft (anc;ber aetbenen Çeeft bunne ffeelhene enbe 6ïeebatbttg^e b(aberhen$,We ^aptaeÇtttÇ enbe faetht fffn. Sie Btoemhens fffn geel enbe Rebben omg^etrombe ffeelkene gbehjek bte ^ibberfpoten b(oemhene. lt;^faet ’ waff in renbe bupfkene gbehjclï aen ©upebdbepf- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Kplactfc« ï ^efenpnjö manneken waff op rouwe fanbtachtfg^e pfactfen, op canten van ben ve(ben,en van ben boffeben.

i ^erenp«je wijfken waff m neere voebtatbttgbe plaetfen; 5öepbe befe crupben b(oepen m SStaetltmaent enbe in J^opmaent, C lt;amp;aem4

Sat ierffe ^erenpïiiXwoïbt van pau(U6 2(egineta €tb. vif. in (ï^fiet; BitIovikä gÇeÇeeten,bat to in Latijn Betonica,enbe baer naer van 2». ©uiHiam lt;^otner, enbe van one Betonica PauU.^ie g^emepne trupt kefbebbere nuemenfe in ^ati/n Veronica.

-ocr page 76-

g^vf» V^n Öeveriptff^» (Tnp^^vfp 3rt’j^oocbï’iti)ff(h ^«nhetß mennfifn en ©junb^epf. ^ttîJ^veamp;erîIttptfcÇ earn# y«)e mannehen.

©at (werbe woîbt gÇcÇcetfn Veronicafœmina enbe ^erenpHfö wiifken, enQ;renlt;gt; t:eiß woblm.'

^erenpnfe es bzoegbe van natueren cnöc wat werm.

CmbtertWerchingb^

1 ^eren^O# es feer gort ólebmpdit tot bie verßeptbept enbe weebom bet nter?(a(s 4 3)attl«s flt;§«)ft.)

^erenpnfstrt water ^Çefoben enbe bat g^ebïonekêol^epït alle oubeen verfeme won ^ ben,enbe fupuem tbioet van alle quabe tonuptien enbevnple verb^anbe voebtùÇe^ ben,enbe mns bifen es feer goet óbebtoneken bte feoift fijn,bie eeni^be qnabe rupbie^ Çept, depn po^kens oft maften Rebben.

^ater van (^erenpnjs gÇebefîtlleert met wijn enbe menitÇmael ouer^eÇaek tot ^ battet rootae^tùÇ woîbe,es feer g^eptefen totbie onbeÇoeflen, wtb:o0ingÇen enbe ôÇequetflÇeptvanber long^ene, want men fcÇn)ft van^em hattetaUcvUeratien, j^veermgben enbe quetfiiven van ber longÇene can Çeplen.

a ©at t^erenph/s wqfken es van gbelijcke natueren,maer bat manneke es tn alber © manieren beeter en bequamer.

Wtt SbC'Wcpirvâ. ^«p- Sföf ♦

BCfr empben tn Latijn Chamspitys gbebeeten Ofn bnp gbeflacbtenCals ©tofeotts? bes fcbnjft)van ruecke enbe fatfoene maUanberen g^eltjck.

Chamaepitys prima. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IC'tCfatfOCU» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chanaipitystertia.

©at ter ße çuett Q^pptes. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sgt;at tweebe gt;0elt Spptes.

-ocr page 77-

Van (Ïbemepttvö. €«p.^»(tf.‘ ^ïö»t7. ’5\^lt;lt;^gt;^|î^ôÇ^nlt;»c%t»lt;*nîgt;4f« crupbf« ce een (eer eruppenOe erupt met g^eeromo ^be taeiJïenkl’ucr aen maffen depne fmeUe Bapzactjttgßeblaöerkene, van vuedic t’en ber(ï oft ternKnttjn g^ehjekSte Hoemftene fijn depn, bleeck ö«l cft wit. ^ü woïtei ee fteefet en Boutac^ttdj.

a ^at tweede Çeeft ooek g^elSaptöe teere tneyltene, g^eKjeh eenen nneher omg^e^ cromt.S)ie Moemhene fijn wit. lt;^^faet ee [wert en^e l^et ^eet erupt ee lgt;en ierpen van rueefte ^Belijdt.

3 Sat berOe ee bat alber e(epnpe,enbe Çeeft eiepne witte rouwe Blaberfteno en geek Hoemken6,vanruedtebenanbereng^ehjekenbe. C[13lactfc«

Sefe erupben wapen gheerne in berebad^ngbe enbe peenaefeng^e vlaetfen,bier te ïanbe worben fp in bie bonen gbefaept. lt;C$U

0p Hoepen in J^opmaent enbe in X?ogpmaent. € /iï^acm^

S)ffe brp erupben worben met eenen naern in ^rieebx«M“‘’^'’'''^Öy^y^^^^‘^;3gt;^ Latijn Aiuga,Abiga,en ibiga, enbe baernaer inber 2(potehen luaen lua Artencaoft lua mofcata.^JniÓuptfcb vöeltiS^ppreo, envan (omnugben Jooe (angberboe heuer. jn tïrancbois3uemufeate. C^liatucrc* , , ,. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

^ett ^pprePen,fijn werm in ben tweeben grae(,enbe broogb^ tot in ben berben,

coacht enwertfeiftsb^

©ie Haberen van t^bamoepupe (enen bagben in wijn gpebroneuen, gbeneep bie 4 geeie fu(bt,enbe veertieb bag^en met meebe gebroneken fo fijn fp goet tegen bat faa^ tiea,batüweebomtnbiebopf- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ,

(^bamlt;rpïtp6 e$ ooek feer goet tegen verpoptbept van ber (euere,en boet bte vrine ^ rijfen,enbe fp brengt ben vrouwen buernatuertijdtefieeteweber.

(^nbe gruen gbepooten,eft met bnemeb gb^mengbd^^« op groots wonben,quabe (i en vup(eftveringKengbelepi,beplt enbe gbeneep bie feine. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

lt;Sp es oock goet tegben bie bertbept van bie vrouwen borpen,gruen gepooten en © baeropgbelept.

t^nbe in bier manieren gbebrupet, eo fp feer goet gbelept op bie beten enbe pelten ^ van pangben,nateren enbebier gbelijdten fenijnigbe gbebierten.

(fbnmoépitpo oodt gbefoben enbe gbebrondïen,boet bat gbepolt bioet febepben en 5 af gaen,enbe met eebidi gbefoben enbe gbebroneken, boet fp bie boobe vruebt afgaê.

Æfap van (^bamœpitçe, ben menfebe op ttijf gbepreken boei ben feer fweec^rs @ ©tefgbelijek craebt enbe werek boen oodt bat tweebe en tberbe, maer en fijn niet ^ foo pertk enbe eraebtidj aie bat ier pe.

•OmitfrpKö. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cnp. «^^

Cipres worbt bier te ianbe tweeberlepe m bie bonen gbeuonbemvanfatfoene ma(^ eanberenfeergbelijtk. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

:2(tierpeenbatgbemepnpeSppteoeoeen boutaebtub prupe^ken, met reebt opwapenbe ta^kene, baer aen waffen eiepn ronbe lanekaebtigbe 1 gbefneben b(aberkeno,op bie foppen van ben peelen, waffen feboon gout gcele bloemen,van fatfoene ben 9iepnuaer bloemen gbelijek, maer veel neerber. Sun wortel eo houtaebtieb met veel aenbangenbe veefelingen.

x ©at tweebe Sppteo eo ben voorfebreuen van pelen, blaberen, bloemen, enbe fat# foene feer gbelijek: ban bie pelen van ben blaberkens fijnbunber en medangber blaberkeno befet, enbe bie bloemen fijn bleedter enbe minber, enbe bei erupt en eô niet foo perekvanrueeke, maer fueter enbe Ueffelijdter.

Cl^lactte,

©efe erupbe en waffen bier te Ianbe niet ban in bie botten,baer fp geplant worben?

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c Cnt»

Sp bloepen bepbe in -^opmaent enbe in X)ogpmaent.' lt;[ I^aeltt?

©it erupt worbt van plinio in ©riet; x«lt;A«»ewî«^‘«^©- lt;Û in Latijn chamxcypariù C ij fus

-ocr page 78-

^«Vttï, ‘VuttcSdttWCêttÖdtterbldètnett. ^up.gg. fus gcfxet^vil fommi^c nv ter tut Santoiina. 3« ©uptfe^ enDe in 5rd(^otö (tppiee.^n Der 2(potelïert eefl onbehent.

i :SÖat auDer erupt eo (ober twijfeï oof eè

ChamaecyparifluSjen g^eenCedrus, afS fom tni^e Dit hertè te wefene. lt;^faet van Defen eruuDen woïDf, in Die ^tpotehe g^enaemf

Sémen contra Lumbricos, Semen Santonici Ctt Semen fangum. lt;[/I5atUCrC.

Cpp:e6 (e wermac^ut^, en feer Öïcogt; g^enöe van nameren.

C Fracht eft Wercfei'ng^e*

5( 3^finiuö fe^u’ift ö^ ^vpice m^ wtfn ge^ ^iondten feer ßoet ee tegmen ftan^f,f(oï^ ptonenenDe alöerBantgt;e femfn,

Van (gouwe eu Öotter^

bloetncu, tfap. ^5.

Q Cgienacljt.

Q?r crupben in ©neer gfienaernt /i*'i^§eüïgt;oni«m,fi)n twee ßhefiaebte waer af Dat eene gl^e^eeten woïDt groote (^onwe,enDe DanDer etepne ©ouwe.

Chclidonium maius, ©rOOte ©OUWe,

SdonLminu.; e«!«®lt;gt;»*»fJ


^ie

-ocr page 79-

■041t (Soitwc'cit ÔdttcvbldêHtett. Cap.gfg. 08(84 i ^50 ^^ ^‘'‘^'’^^ ^o«we ^cff( (cerc ronamp;c ^l^e^apibc fledê mec veel aenwa(tenîgt;e ^ij«» 4*^ ôe taQkenô,enbeekk taevken^eefcveefleebekenß enbe knophene. 0iin 6(4^» îgt;eren fqn ben bladeren van 3(ke(epentva( g^ehjek, maer fi) fijn ceerber, enöe meer ï’uerfneben op bie eene ^ijbe wit grnen,enïgt;e op banbere ^tjbe btanwac^ttelj gnien weügt; f^be. '25oiten op bie fleelen en tae^kens maffen fc^oone ^eete b(oemken6,gelijxk geefe vöioteccen bie in (angbe ^aurnkene veranberê, en baer in lept elepn bleeek geel fabe^» ken.®it g^e^eel entpf ee flerek enbe memt van rueeke,en al om in fielen, blaberen, en bloemen,vol van fap bat g^elifek öaïferaen geel co, fcerp en bitter van fmaeeke, bat baer mtloopt wanneer bat bit erupt g^equetfl tvoibt,enbe albermeefi wt bie moi^gt; tele bie foo geel aio gout eo,met veel veefeling^en baer neffeno acnbang^enbe.

» ©ie elepne ©ouwe eo een neer eruppenbe erupbeken met elepnc bunne bmpnaebuV ôke fleelkeno,en elepn rontacljtigbe blaberkeno,ben 30 cpl blaberen gelijekenbe,maer veel mmber,teerber,TOeeeker,en efl’enber.ts’ijn bloemkeno fijn geel enbe ben “Sooter bloemen gbelijck.oiinwoitel eo veefelacbtic^ met veel aen^anghenbe knopae^tig^e wo^lkene,elck knopken eenen termven oft g^erjlen eoien gbelijckenbe.

3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^’^ 0fPttber gouwe wotbt een erupt v5 dotterbloemen.

blaberen en bloemen feer ghelijek g^Cz ttonben batmen dotterbloemen nuempt,bat fc^oon gruene, rontadjtigbe blaberen beeft ben blaberen van gt;0epl oft populier boom wat gbelijtk, maer meerbere en rontfomme wat gekerft. @ifn fiele fijn ront in veel elepn fleelkene ^uer verbeplenbe, bacropwaffen fdjoone geete bloemen ben footer bloemen gbelij(kèbe,maer meerber enbe lieffelijeker. Silo bie bloemen af g^euanen fijn, fo waffen baer bïp oft vier elepne §auwkeno bp een gelt;gt; Ïijek aen 3kelepe erupt baer in lept elepn geel fabeken.die wortel eo biek met veel aen^an g^enbe witte fafeling^en.

lt;[ lälaetfe« I ©roote ^ouwe wafl in boire plaetfen bp oube mueren, bp ben weggen en onbev tupigt; nen en^agben.

a.j die elepne ©ouwe enbe bie dotterbloem men waffen in vocljtig^e natte beempben en aen bie tanten vanben grachten.

i die groote ©ouwe beg^int te bloepen in 2lpnU enbe bloepet allen ben foomer buer.

i die elepne ©ouwe begbint feer vioecb. 3« (Spoickclle vooito te eomene enbe tem gben bat bie (Swaluwen óuereomenin bepnbe van 0poi(kel,cnbe in bic leerte fo bloepet fp,enbe blijft burenbe tot in 2(phll, enbe aio ban foo verbwijnt fp, enbe tn CO^epe en woibt fp niet veel meer g^cuonben.

, dotterbloemen bloepen in 5)1 eerte enbe tn^lpnll.

CB^ctn.

i die groote ©ouwe Beet in ©riet; xtM/wwp ^^y«. ^n Latijn ckelidonium maius,en Hirundinariamaior.^nber 2tp0tcken Chelidonia.^n dood^buptfcbogrofj ©cbolWUrtX, «rofi ecbwalbcn kraut,©olbtwur^,en eebetkraut. jn 5?eerbuptfcb ©ouwouel. en groote ©ouwe.^n jy-raneboie i£betibonie,ou ©feiere a ©fclapie.

2 die elepne ©ouwe,woibtm ©rice; gbebcetenxœæûvio8M«lt;eôH. ^n Latijn chelidon mum minus,en Hirudinaria minor.3n ber 3p0tckcn Scrofulana minor,CU Ficaria.3n dc*0f^ buptfe^ klcpn ©cbolwur^, klepn tSebwafben wur^ , J^ió't’^'f^f*^ kraut‘^^^latcrn © ûj kraut.

-ocr page 80-

^g^i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t)rtn(Söitwe. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^np.^/ç,

kraut, Pfaffen ^cbhk rnÇQfîeprn kraut, ^n ^'cnMipifcb ckpn^ouwe, en (kpn *gvecn crupt.^n ^funeÇoie SSaffinet.

Sotter6rofmcn,woîîu’u m JjoeebOuptfeb gfteÇerten ?f)?oß Humf,Sottlt;'r6(umcn @eeï wifj blumm en OJîarten Hunten. 3« onfer taten größte ^ooterbtoemen enbe dotterbloemen. ÇOan SOaUrtue Q’otbue m iattfn chdidonium paiuHre.oft Caltha paiuftrisjfommig^c maken baer af Flos Amelius,baer çOergiims af vermaent.

lt;1 ^Do^faecke f^n^ naems*

die groote @ouwe motbt in ©neep x^‘f0vi6p cheiidonium, b| es in duptfeb Cma (umeneruptgbe^eefemom bat bte ©maluwen (ab plintiis fept) btt ierjl gbeuonben l^ebben,enbebaermebebueren iongben g^ebteek in bte oogden bebbenbe' oft Hint wefenbe,gÇenefen enbe genbe maken.

dat ((epn,moïbf baer om ©malumè erupt gÇeÇeeten,om battet beg^mt te mauert enbe te Sloepen ab bte ©maluwen oiiercomen,enbe weberom verbwtjnt tegbt en eer bie ©maluwen weeb vitegben. lt;[ ^atucre»

1.2

fSepbe befe erupben fqnbeet enbe bteogbe tot m ben berben graef,enbe bat clepne ee beeter ban bat groot.

die dotterbloemen ß/n van natueren ooek werm,maer niet feere.

C eracht en Werckingl)^»

1 ^fap van groote ©ouwe met buenieb gbemenght, enbe in een cooperen potteken Z gbefoben,maeekt einer gbeficbte,enbe neempt af bie feeden enbe littekeenè bie op bte oogden maffen,bicwilo tn bie oogden gbebnippt.

lt;^^fe(ue fap met mifn,|eplt enbe gbeneeff bie voort« eetenbe fweringben en vireras ^_ tien,bie baer mebe gbemaffebm.

die mortel met Znifs tn mittenmifn gbefoben,opent bie verftoptbept vüber (euere, tg enbe verbrieft bie geelfucbt.

die felue mortel in ben mout gbenoinen enbe gbeknout,g^eneefl ben tantfweer. 2) i die depn ©ouwe gbegooten en op verfmooren oft anbere quabe nag^elen gelept, ^ boet bie quabe mtvaUf,en anbere goebe maffen,en m| vrine oft wijn geffootè, en fon^ ' berlinge bie mortelc,verbrtjuc en g^enefen bie fpeenc baer op gelept, biefgelifek merek boet ooek b| fap met wijn oft vune buer gbebaê,öie fpeenen baer mebe ghewaffeben.

dit (stupt in wijn gbefoben enbe baer mebe g§egorgÇelf, boet veel tape flupmê mf « bdr^ofbe tomen enbe mtfpouwen.

f^fap van ber wortele met buenidj vermenget enbe in bie nuefe gbebne, boet ooek veel vocljfie^epf mt ben Çoofbe rijfen,enbe onflopt ben nuefe aio fp verffopt eo. j die dotterbloemen en fijn in ber mebetijnen niet brupekelijtk. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j^

■Van iDtncoojbe. €«.g5t' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;'^quot;“

3ult;ootbe ]^eeft veele teere knoppaebtige fleelkfe, baer mebe battet op ber aerben vlibbert,enbe bier en baer cruppt, baer aè Waffen depri b(aberken8,meerber bâ fïmepboom bla#



beren,ben lauwer blaberenoan eolue:? re en fatfoene niet (eer ongbelifeKmaer veel minber.diebloemê fijn meefi piir^ pur blauw, enbe ooek font wit maer fel^ ben,eltk in vijf blaberkene gpefneben, ber gbemepne groote dffentonge bloelt;gt; men wat gbeli)(k,maer meerber en liefe Ii)eker,nocbtan8 ooek fonber rueek-die model ee oeefelacljticb en ged.

Cplaetfc,

vöineooï^

-ocr page 81-

Vftrt'Otncddtbc; Crtp.ppi. ^8^.‘

^Öineoozbe wafl gkeerne in bonekete vocktackti^k^ plaetfen, aen eanten van kop. feken enbe onber klt;'ökf’^ lt;» k^00§^«-

J^et kloept meefl in leerte en 2(pzill,macr allen ketiaer bner klijnet gmen. c Z^aem«

3nto-ieev enbe in Latijn wozbt bit erupt HXKMüCTifftTÄepvoii/tcCiematisdaphnoidej gkekeeten,enbe van piiniue ter eenber plaetfen Clematis AEgiptia, enbe ter anbere, Chamedaphne. 3^ ber 2(poteken foO keetet Peruinca en Vincaperuinca. ^H J^00tkgt; buptfeh ^ngmn en toingrun.^u onfer talen gt;Omeoozbe, 3»groen enbe ^acekben palm.jn branch oie bu Xifferon.

H^atucrc*

ÇOincooîbe ee bioogbenbe en tfamen treekenbe van natnerenJ lt;[ Crackt cn ïnerekingbe»

2( 55it erupt in wijn ^efoben enbe gbebzomken flopt ben toop bee bnpcy, enbe gk^^ neefl bat roobe £Ö?eIt^oen.lt;Sge(pt oock bie otterttloebigenatnertiftke eranekkept ber ozouwen^bat bleet fpouwen,enbe alberbanbe bloetganek.

55 Sit erupt met melck cn olie van Oioofen gkemengkt enbe baer af een ))effttö gkc maeekt enbe in bie moeber gbebac,boet bie pijne enbe weebom ber moebere opkoubt ^ gt;Oineoozbe gkeknattt,gkeneefl ben tantfweer,enbe ooek aUe quetfucrê van femjn^ w’dben gkebiertcn baer op gkelept.

ÏÖ ÇOineoorbe gkeflooten,enbe in bie nnefe gbefleken,boct b^ bloepen wt bie nnefe op^, k^^itl^ftt en fletpen.

Cup. sstp

Wn Wtlbctt Q«ffr«ert.

jc wifbe ©affracrt heeft ron o*iherheilf elle oft ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÇoogÇer waffenbc met fmaUe

(anchadbtiô^e g^ehettelDe pe kenhe blameren beeleet, opt oppeefleoan ben weleken maffen ronbe ßekenbe bolleken,bie ab fp huer ontplupe kcn,oooïtbzeng^en fc^oö gout geele web nfekenbe bloemen, ben reckten tSaffraen bzapen van eoluere g^ehjek, enbe ab bte j^ bbeme oer^aet foo waftin batpekenbe bolleken, wit (anekackttebghekant enbe gbekoeckt faet tuffeben b^ptacktieb wob teken begoten. '

lt; pUctfe.

QBt'lbe ©offraen woozbt in bie kotten «klt;ßpet. Clt;nt top bloepet in J^opmact en in X?oökn* maent. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C/I^acm. iött erupt woibt m ©neg Kvw©- gbe^ beeten enbe m Latijn Cnlcus. 3nber ^po^f teken enbe »à SSRefne en toerapio Carta# mus,en van fommißk^^l^» Crocus hortenfis, en Crocus farracenicus. ^n buptfck OStlbcn @‘iffraè. jn^ranebote to af ran fanlna«? S^- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;^^atuere» «Sfaetoanc^Jtibê toaffraen eewerm inbenierflen ^raet enbe bioogbem ben tweeben,ab ^efwe febnift.

iiij krackt

-ocr page 82-

j^vj^tf. VftttWtlbcttSrtfitrtm. Cap.g^f.’

«Spef »«n QBHöfn Saffracn ge^ootcn en het fnp öner nf m^ ^uemc^ water,oft 2( fop ï)aer eè bmne m g^efoöè eo.wt geperfl,ert gePïoncUc,mae(ht eamer^anc,pinteer t, cntaelt;()t af tape ffiipmen en waterae^üg^e ooebtKßePe,en mite öpen eefl goet tegen tl^oüca,^^ eè weebom en oerflopt^i ber bermêquot;,en oodi teg^en bte eoïtbept van ben lt;ibent,§oe|l,en verfïopt^i vanber Poï|Ï » en ee feer fonberlinge tegen bat water faben.

^tent tfap van befen^abe tn mekk g^ebaen,boet bat weidt runnen en g^eeft Çem ^ crae^t ow tot eamerganeii te verweehene,

©ie bloemen wj J^uentcb water g^ebtondte,openen bie leuer.en pin goet voot bic S geelfuc^t, oodt fijn fp goet tnber fpufen gpebzupdit, ow baer webe bie fpijfe geele te malten. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cl^inöbrntire«

lt;^faet van TSilben ©affraen es ber wagbc feer binberhidt, walicbe walgbingbe enbe groote beruerte tot btalten en baer toe eep ooc feer traced van wereRe, langue În bie wagbe en berwen bhjuenbe. lt;[ï5ectenngl)C«

Ç9?en fal tot befen fabe newen,enbc toe boen eenie^ eonfottatijf vanber wagfien,' «Is 2(nijs fact, ^altgaen oft 03? a fît;, en wat bat pfn wereit vooïbert en ras waecRt, lt;ïls @ewber,@al gemma,toont, {te. Cf nbe in bifer manierengÇebmpeRt,en fait ber magben niet lette(i)(R wefen,en fal feer eotts pjn wereR boen.

X)attÖonp^a^ Cap» ^^ttf\

lt;[ Cgb^dadih

^*4^^X)npja es tweeberlepef als©iof(oïibes en lt;^^beop^ïapus febïiinen) waer af ^® ^^^ ^'^’^‘^^ ^*^ wanneRen,bat anberèbat depn eftwtifRê.^nbe bo^ ^^^^uen bijen effer ooeRnoeb een berbe, be weURe wibbel t^^onp^a g^enaernt es» Conyzaroaior. ©rOOte CfOnpp.quot; ([Cfatfoen» Conyzamedia. SÖÏibbel CfoUp^a.

-ocr page 83-

X)(ttt^?lt;wjlt;t^ Crtp.^Sttf. Sööt't'h'

1 Ste^voofe (fonp^vï Beeft bïeebac^ttgbe Maberen, öen blauere van ffnetclbtoemen fe^fer gheü)(k,maer bnipnOer enbe wat facetter, Sie ßelen fijn t ont, enbe met bun deim faeebt wolleften beefeet, onber^afuen voet oft meet Çoocfj, bïe in bat opperfîe Çuerm veefeclepne fleeflteno verbeplen, baetopmaffen (anekac^ttgÇe hnoppekeno vooîtb’en^amp;enbegeefe b(oemken6,bie ten (actflenin woflac^tte^ faet vetgaen,b^ met ben wmbe wee^ fïmjft. tOie wortel eo rebehjek btek.

* ©te efepne »S^onpia en waß met ouet een (panne oft voet^ooclj, enbe eo bet voor^» g^efe^reuen met (eetong§eh|(k ban alleen veel mmbere. ônn bloemen ft/nbrupui ôeelac^ticfj,bett mibbelße van ben tCamtUe bloemen oft ben bloemen van Siepnuaet éè^inek.

^epbe befe etupben Pfn van (beteken tueeke.Ornbe bte ^toofe eo.fwaerbet va mee Re ban bte elepne.

5 ©at betbe enbe mibbeljïe gbeflacbt van (Tonp^a, beeft tonbe witte wonacbtigÇe lîeelen.onbetÇaluen voet boocb, enbe lantkacbtigb^’f^f^t'i^ wollacbttöBe oft bap:;» «ebugbe blaberen.©te bloemen waffen aen bat opperfle van ben fleelen bén (tamtlle bloemen van fatfoene óbeKieft, maet meetbet enbe met alleen m bmibbel,maet ooek (ontfomme bmpngeel van eoluete.

lt;[ piactf^

©afterfïe^onpja worbt btewtlo op borre plaetfen j^benonben, ble anbettwee waffenm voebn^be âtafaebd^b^ neerten enbe ontrent bte watet eanten.

; nbsp;nbsp;nbsp;(Sp bloepen int laetfïe van ©opmaent,enbe in ©00b (fmaent.

K^aern»

©efe erupben worben in ©neef ^bebeeten Kovó^w Conyzæ. ^n Latijn van ^Oliniim tot (om plaetfen Cüniiagincs.^an c^bcoborus ©a^aPoiicanæen Puiicariæ.3nbet ^po teken fim (p onbekent.Jn ©oocbbupt(cb worOen (p van (ommiâben©utwutf^ert ©onnetwut^ ghenaemt.

1.1 ©at groot beet ^A^beopbraftuo 2^onp^a manneken,enbe bat elepn f^onp^a wiffkê.]

^groof enbe elepne (Ïin brooeÇ en warm tot in ben berben gtaet : bat berbe,ep ben anberen van natueten gbetifek,maet niet (00 warm»

lt; Craebt en tberekingb^

©ie bfabeten en bloemen van Q^onp^a in wifn gÇefoben, enbe gbebroneken, boen 3 fletekelifek ben vrouwen bwet natuetlijtke etanekbept eomen, en iagben bieboobe vru^ten af.

üp fijn ooek goet tegben bie eouwpiKe en bïoppelpiffe, en tegben bie geelfueb^en 05 « tegben bie pifne en weebóm beo bupep.

©efe btaberen enbe bloemen met eebiekingbenomen, fijngoet tegben bie vallens-g be fieekte.

©water baetQ^onp^a in g^efoben eo,eo goet ben vrouwen bie weebomin bie moe© te bebben om baet inne tn een fweeteuppe te fittene.

©ie blaberen gbewreuen,pin goet gbelept op beten en peken van feni/nnigen gÇ-e ^ bietten.©iefgbeliitk op wonoen en eoube gbe^wiHen.

©it erupt met olie vermengbt enbe tlie^aern baer mebe bepreken bo^t bie eoube ^ Çupueringben ae^ter bliiuen.

Son»ja waer bat fp gbetepf,gbeptopet oft onpeken worbt,vetiaee^t alle feniinni^= @ gb^ gbebierten,enbe boobet bte vlopem

-ocr page 84-

lt;Cfatfocn* After atticus. ©terfecmpt

ac^ttg^e fwert^rnene bfaheren. £)p tfop van hen fleeten waffen hzp oft vier fehoone bloemen,va fatfoene hen j dhaminebloemen ^bekiek, htcinhmihhef .^ geet d/n enhe rontfomme met purpur blauw btaherkene,g^ek|(k een ßerreken befet enhe gÇeeiert fijn,hie ten taefien m grpe hap: ver^ anherenenhewee^ vliegden, ^tewozteleó veefelacbticb.

tn^laetfe*

©terreerupt wa(l op hueuelen en berghen aen hooghe hoeken, fomttjte tn hie boßeben enhe m fommig^e beemhen bp hen Ót^ijn proorngbelegben,

J^et blocpet meejt in £)oghfïmaent.’ C/i^acim

©if erupt beet in^riee; Açh^ àr7ixôç ns« Bouf»vwf/. 3n 4^ati)n After atticus,en Inguinalis: van ÇÔergtdmî, Flos Amelius.■ ^n her 2lpo(ek5 eeß onbekêt.^n J^eoebhuptfeb ïiXegerkrant, €özuebkrant, @eartenkraut en flernkrauf. 3n5ran(boi6 2tfper goutte menue,

C Ü^atnerc.

lt;5terrencrupt eo verfoclenhe,hen 9toofen van natueren volnaer ghedjek.

à ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c Crackt cd Wmktngb^;

©terrecrupt es feer goet van bupten op hie mag he ghefept, hie verhit enhe onflekê 4 ee,enhe teg hen hie clappoo:en en fweerenhe etieren in hie eeghemffe gruen gefïooten, enhehaer opghelept.

^ee ooek goet tot roohiebept en bitte her oogben, en tegben hat wtgaen van hen 25 «ebterherm.

©at blauw van hen bloemkens met water ghehzoneken, belpf hie kinher^ hie met g hie fgumancie en vaUenhe fieekte gbeguelt fijn.

£Ö?en fept ooek haf hit erupt hat gbe^wel in hie eegbeniffe hoef vergaen al eeß hat#© men hat maer haer bp gbebonhen hzaeebf.


■Oflnïïnuelcrupt

lt; Cg^edac^t«


-ocr page 85-

’T^^^**!^^ ^AUdetUDt Dtacefet ronï5e cotyledon aquadea; ^afa^îauefaUBt A*'Düfte Haperen, amp;en ÇOcplblabcren nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

wat gdt)(ft,maa ronDet^tontfomme wat 8§cfcacrt, Dü van Bonen wat Çol fijn en van onDet Den peet in DmiDDel vantBlat Rebben, ©pnen peel es Dun en Çot ontrèt een fpanne Çoodj DiagbenDe veel elepn laneftaeljft^l^e witte oft tiffveiuwi^e bloè ftene.Sie woïtet eo wit en tont g^eti/eft een X)ttue.

i lt;SweeDe gbfffacl^t heeft bieeDe Düfte ronDactjtig^e blaDeren, Die rondomme Queren peel,bïeet wtghebtept wapen, ge^ Itfeft aen Den ^rootê DonDeebaer, tupe^en Die weüfte Dat peelften vootteoemt D^teet co,Daet(le»nebIoeniften6 op vootteomt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

' 5 ©water :J?aueltrupt beeft etepne Dunne ronDe blaDerftené,vah bout ooe wat,ntaei; Sm luttel boUbelijeft een vlacft feotelften,en van onDet Den peel in DmiDDel va tblat D!aabenDegt;e6 anDere ÏZauelerupto blaDeren wat öbebftb, maer veel minDer,Dunner en fwertaruenDer.©te btoemfteno fijn feer depn, van eoluere wit, en wapen beneDen onDer Die blaDeren. eifnwoitelfteno fijn Dun,veefetacbtü^, cruppenDe, en at om veel nieuwe btaDerftens wtwoipenDe. lt;[ JBlactfC.

i 57auelcrupDen wapen(at6 pimiue fc^üjft ) in peenac^tté^e plaetfen enDe bp Der ^ee g^ele0ben,hier te lanDe en wapet niet van felf6,maer woiDen in Der erupttief^eb^ bero bouen $§euonDen.©at water 57aueürupt wap bier te tanDe ouerutoeDiebun nat te,voebtiabebeemDen,enneer(enDietfwinter6Oueruloepen.

-ocr page 86-

1

iVpw»j. Drtu Xtrtitdcrupt, Cup-g^V;

Sie bfoemen van bic opiccßtc îQaueUntpben bebbe ult oeeft tn SStacckmamt gcigt; ftemmaa Vat water ^aucUmpt bloepet tn j^opmacnt

i ^Jtt erupt neet tn@rK()rK0TvXHlt;r«p.2n •Latijn Cotyledó/n VmbilicusVeneris, en Ace# tabulum.en van plinto, Herba coxendicum. lacobus de Manlijs in Luminari maiori, numiet Scatum cœli/n Scatura ccllus.^n Duptfe^ hebbent wp ^auflcmpt ^benaemt.

^Öat water 07a»el£vupt heet tn bie Otpoteken vmbilicus veneris, en coe hier te taube Scatum coeii, poe wet battet bat opteert y?aueterupt met en eo, ate hier g^ebteken eo, en van fommtgÇen tn buptfeh penumekerupt. lt;[ Mattiere*

I lt;?Jfap van bat terpe ^auelerupt (amp; feer goet en bebulpteÇ voor aUe verÇtthept,l^ee 3J te g^e5wiUen,wtti vier,enbe ooek voor bte eaek verbenen,baer op g^eflreken, bet ver#* eoelt ooek bte bitte vanber magben,baer op gbelept.

©te blaberen met ben wortelen gbeten,(offen en breken ben fïeen,en boe water ma ^ ken,ett pjn goet ben waterfuebtigben.

» ©at tweebe Ï7aue(erupt es van erachten ben grooten bonberbaer gbekjek, lt;5; ï ©ie eracht van bat QBaternauelerupt en eo noch met onberuonben, noebtano foo ^ gbebruptken bie ongbe(eerbe 2(poteker6 bit bagbekje; voor bat oprecht ^j^auelcrupt. met fonber groote en merekekjeke bwakngben.

C^fatfoen.

V« Wonbc erupt. lt;Ï. çgtgt;i

©nben erupt beeft ronbe vette broofche fielen bte beeleet ftjn met biekachtigbe vette b(aberen bie ronfomme wat gbekerft en vo( fapo p/n. 3nt fop van ben fiele waffen veel fehoone brupn roobe bloemen, van fat *foene ben bloemen van ©int 3an6 erupt, tn ©rtee; ghenaemt 2lfepron gbekjek. ©ie wortel ee wit en feer knooppachtteh.

t .j ÇOan befen erupben vintmcn een ghe#; flacht bat witte bloemen beeft, en ooek een berbebatgeele bloemen braecht,anbere ben voorfchreuen gbekjek.

î-5

‘iöonben erupt waft gheeme tn vochtige pfaetfen enbe baer lombte e$,en Çet worbt veel op @tnt ^nno ^apttfïen auont, op feotetenoft tehoteutn teem gheplant enbe tn bte knbthupfen gehanghen,baert tango gruen en wa((enbe blijft, eejl battet fonv tijtè met water befprept wotbt.

lt;[Cqt#

TBonbè erupt bloepct meejl tn X)oghfÏ^ maent.

^ft erupt worbt no ter ttft gheheeten Craffulamaior. gt;Öan fomuughen Fabaria, 0«

-ocr page 87-

X)mt3)dgbctttVdö(l. €rtp.' Ö8'’O‘ SSött^f«

Fabacraffa.^n.^’^’^’^amp;^^^P^f'^^ '^öunbRvaut Knabenkraut ^ot^^wung, en ^o^tvtj»’ ^n onfer taten löonöen erupt,enbe fmeerwoitele.

Houben erupt vercoett tot tu ben berben äraef.

C Oad^t en Werckingkc^

'ÏBonben erupt (c van gbehjeke erae^t en werektug^e at^ ^Oonberbaert.'

quot;Oan ©ogpentrootl. €(tp. s^vif.

^^^^©gben troofleo een elepn neer ’ f'^00« erupbeken, niet ouer een ^P^*^^^®'’^^ maffenbem^veete 1^^^ fteelkeno en taerkeno, mj elepn fweertgruene rontjontme gbe«’ kerte(be btaberkene.biek befet.^ijn btoents» kene fijn depn en wit tnwenbilt;§ met geel en purpur befptengl^t, biewottet ee etepn, bun, enveefelae^tub.

a ^oeh vintmeneen anber erupt bat ooek X^og^entroofl van fommtg^en g^e^eeten wotbt,boewe(nocbtane hattet gheenree^t

X)og^entroojl en e^, enbe bitmaßeenevvet hoogde oft Çoogber, en beeft ronbe peefkes met veel aenmaffenbe fpbe tae^keno ,baer aen maffen tlepn (malle tanekac^tig^e bla^ berkce,mee|l alttjt nebenvaerto bang^èbe, ^tfn bloemen fijn root van eoluere. ©te woïtel eo elepn gbeltfek aen baf anbere ©ogt; gÇentroofl, ^nbe btt Rebben mp blèr bp TOtlgt; Ienflt;b«iuenen verdaten om batmen bon«! berfebeet van bepben leeren kenne en merels ken (oube, en n^ been voot banbere treeken oft gbebtupekê ^oube,TOant baf tmeefie ©ogt; gbenfroofl,en beeft bte etaebf n^ bte baf opi? reebt ©ogentrooß bf^fi* ® |3laetfc« ©ogbenfrooß wafl tn boîte beempben, graffa(bftgbe flrafen,en botte wepben, baer bte fonne veel febunt C C^t*

©ogbenfroofl begint te bloepene in ©ogbf^kiaent enbebrf bloepet tof in ^erfffi? macntföe,enin(ommigbrvïoegbeiaten motbet mJ^opmaenf met bloemen geuon^ ben,enbe aie bit erupt in fijn bloeme es,ban (aiment pittekenen bïoogben.

lE ^aem4

©tf erupt woïbf in Latijn gbebrrtenEuphrafia,en van (ommigben ó430«XiuiR»Oph-tHaimica,ocularis,cn van(om anbeteivepçotruvKEuphrofyne. ^fn J^ooebbuptfcb beetet 2lugentroofl. ^n ^eerbupt(eb ©ogbenttooff.^n ^raneboi6 Q:upb:ä(e.

©ogbent roof! eo wernt en btooge van natueren fof bpeano in ben tmeeben graef. C Crackt en Werekingbe.

i nbsp;©ogbentroofl gbeflooten en op bie oogben gbelepi,off (ap baer af mef wijn wfgelt;gt; 3 peril m bte oogbengbebïuppt,neemptwecb enbe gbeneejl bie bonekerbept van ben oogben enbe maeektdaergbefiebfe.

lt;S(due boet ooek fpoeber van bïiebeelen ©ogbenfroofl gbebïoocbf en een beet foe ^ lien tfamen gbepoebert een leepet vol tfmoïgbene al bïoogbe oft met (upeker,off met mitten mijn mgbenomen.^E-nbe in bifer manieren gbebïupekt 300 jlereket 00c bie me^ © moiie

-ocr page 88-

^^^v((f. tXtnrdot ©tetttbteecf. Cap. jppvtij.

ntoJte ffer,cnbe bort pereRehjeR ontvouwen.

X^egbentreeß tn wijngbefobfn,en gÇeb:oneRfn,eé oceR goet tegen bie geeffneÇt i nbsp;nbsp;nbsp;©at anber X^egbentweft en e^ nergens toe nwt oft beqnaent, enbe en wotbt tn bte «ifbcdjnv wet g^ebtuijeht.

Van root ©teenbjetc^

Cap. gs»tt|.

C Cfatfocn«


“^ßeelRe waffenbe tfamè oergaert, van fatfoene ben bfaberè van ©anfeneR oft van ÿtmpineRe n^ feer ongbeRgt;eR,maer veel fang^ere. ©pnen fleet eo ront twee oft b:pe voeten fancR, bte op bopperfle vooïtbnng^t (eboon witte bloemen veel bp een,eI(R bloeim Ren m feffe btaberen, gbeltjcR een elepn ber^ reRen verbepit. Stjn faet ee depn enbe wafl veele bp een tfamen geftjeR een elepn Rnoop;* Renin een gbebiongben. ©tjn wortelen ^ifn bun en fwert,en ]^ebben aenÇangbenbe ronlt;gt; be Rnoopacbtigbe boHeRene gbelijeR aen bte 3)toene wijfRen wortelen,maer veel nunbere, C plaetfe.

9ïoobe igteenbreeeR wafl in ©uptfebfabt op Çoogbe fleenacbttgÇe g^ebere^ten enbe in rouwe plaetfen. ©ter te lanbe worbt bp m btebouengbeplant. ÇC$t*

©P bloepetm îOlepeenin 5öraeeRmaenf.

©it erupt worbt in Latijn vanfommigen ôÇ’^S^^^^« Saxipkraga rubes, 3n ber 3poteRen '^O beCtet Filipendula oft Philipedula.^U ©OOCB buptfeb Slot @teinb:e(bïBilbe@arbeii.3n onfer talen SXoobe @teenbreetR. 3« ^ra«^ ebom 5'ilipenbe oft ^tlipenbule.

([/^titucrc, gtlipenbula e^ wem en brootb van natueremaer niet tot fn ben berben graet, en tfamen treeRenbe. •LXraebtenïbercRingbe»

©te wortel tn wijn gbefoben enbe gbeb:oncRen,ee goet tegen bte broppefptffe,enbe 3 tot alberbanbe gbebïcRen van ber blafen,^p boet bwater maRen enbe bte vrine loffen mbe breeeRt ben fieen.

©efewortele eo OO(Rgoet(gelij(R Mattheus Syluaticus en Simon Genuenfis febrijwen) 05 tegbenbteptjneenweebomwtverRtItbepteomenbe, winben en opblafmgben ber magben,met 5'enRel faet gÇepoebert en met wijn ingbenomen.

t^nbe tegmen bie vaUenbefieeRte, alfmen tpoeber van ben wortelen in bie fpijfeg; veele g^ebrupeRt.

Van (Sbeptenbacrt, Cap. vpip.-

lt;[lt;5bpnacbtoftonDcrfcl)ect

©eptenbaert es tweeberbanbe van gReftacbfe : ©eene ee bat groot @boptent baert batmen 3ïepnettenuemptï©anber bat elepn @§eptenbaert, bat valfe^e

' ÏX^abarbapegbebeeten worbt,

Cfat;

-ocr page 89-

Ï)(W (Bbcytcnbficrt. ^lt;tp. ç»^,-

lt;[ ^fatfocn.

Barba capri. SXepneffe


2(t groot ©ÇfptonSaetf oft

ÎXopnetto beeft groote lange bieebe blaöeren, Den blabevc van 3gntpome gelijekenbe, maer lagberen meerber, bte rouw^art en gbefrontkelt ^ijn, en veel vouwKene Rebben g^'dijek bie Haberen van ben iong^en bereken (ooiic. ^pnen fïeel es ÇoI,vi’ettÂ(tlt;Ç, bmpnroot fomtntö een mans lengbbe Çootb, btag^enbe mt opperße veel feboone witte fuet neekenbe bloemen, veelbpeengfiebtong^en, gbe^ lijeh aen bat root ^teenbteeek, naer ben wekken elepne cromme fabekens «i oft Hij tfamen in een, gbelnek een'herteken gbebtongê walfemtSijn wortel es lanek, vanbupten(wert, vanbinnen leuerverUif wieb bmpnroot, (Ïerek vanrueke, van fmake tfamen treekenbe gbelijeh bie, eekelen.

^ ©at tlepn ©eptenbaert oft vatfeÇe 9tbabarbare, beeft feer gbffnebenenin veek anbere tienne blaberkens,verbeplbe

-ocr page 90-

çl. DrtnCBbcvtenbrtcvt. Cfrtp.gwtg.'

^ta^efftt, Werentfomme g^vfean t^nn. ©ijncn prefeegbe^oftht, bïupnroof van lt;olt;ttcre,owfronf onOa^ahten voef off twee vocfcn Unek, Carr op Waffen veol depne Witte ÇapîadjfigÇebfoemftenojfamcn eenen fneewfffen ^aerf $^eltjekenï)e,naer ï^w weleke elepnefmaïIetaexkenog^ekfekefepneÇauwkenovter oft »iff bp eenpaenOe »olgben.Sie woitel eo (wert enbeuf aebttefj,

•EÏ^UCtfe»

Sefe erupben btoepen meep t'n^opmaenf,fomfip# ooek noch tn SbôÇfîwtffttt

C Zliacrn«

» Saf anbere ^eet tn bte ^poteken Pigamum/n worbt baer boer »an ben ongbeteerü» ben ^potekero niet fonber groote bwating^e »oor witbe Dïupte ö^ebïupekf.Sie »lou# wen ^ter te tanbe Çouwent»ooî 9t§abarbare enbe baerom Rebben wp ffetue »atfe^e 9ï^£barbare g^e^eeten.

isoniniißbegbeteerben boubenf »oor een ïr^xiHTfop ThaUetrum maer buer tieber

C Zï^atuere»

x Sie Diepnette es fonber fwOfet feer »erbroogÇenbe,' enbe »an natueren tfamen fre(kenbe,enbe baer buer poppenbe^ö^etuek ^pnen fmaeek etaerfijek bewtfp.

i Ste worfeten »an SXepnette g^efoben oft gÇepoebert enbe mg^enomen, ^ijn goet 2( tegben ben toop beo bup(r,en fegten atber^anbe btoefganek.

Ste btoemen met witten wijn gbefoben enbe gbebroneken, gbenefen bie »ierbe ^ baeebfeeortfe.

j TOaffebe Dibabarbare ato fommigbe gbeteerbe fe^tpuen eo goet tfeg^en bte »at^ tg /enbe peekte g^eroken,enbe »oor bte nuefe g^e^ouwen boef bte ter pont »ergaen.

^tnig^e fegg^en ooek baf bte btaberen baer af, enbe btifgbefticr ooekbte worfel» /cn,eamerganekmakenenbebenbupektopen, inane manieren ing^enomen enbe^ gbebrupekf.

j ^0 baf berbe een Sppeeoum^oo eep eouf fof in ben berben graebt, enbe »an ^ erae^fen enbe wereking^e ben St^fi ó^^^Mtk, aio Swfcoribeo enbe ©atenue fe^rt/uen.

-ocr page 91-

ï)nrt ^^clmcmv^ ^^p. ^öö* ct* ^^^^^ vicrcantigbc 6ïU|)«c Çok flefcn #[ CfatfoCO*

WW ^^^ ^^^’^ ^^*^ waffcn^c bïcftac^ü'g^c rontfomme Scrophuiaria,Jpdmevupt' K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bfa^eren, ben blabevcn »on betelen g^fhjcKmacr effenber enbe met pchèbc oft (vanOenOc. Ste bloemen waden aenbopperfîe van ben fielen,en ^im elepn bmpn peerfe^acbtuÇ, bo^geltidï een elepn belmhen oft §ol fleehen Rupfen. faet ee elepn en waflin feerperonbe boUekce.Ste wortel ee wit en Çeeftveel knobbelen en Itnoopen,ó§eli)(k bat Qßonben erupt baer int y;oO.lt;2^ap.af gj^efebieuenee.

i 07oc^ ombtmen een J^elmentpt bat ben vooifdjieuen vél fielen,blaberen,bloemen,en bolleken^ gbelijck ee, maer met van woïtelen,want ^tjn wortelen en ^ifn met knobbelacljtte^, maer alleen fafelacbticb, enbe anbero eçÇeen onberftbeeten ee mdeben bit en bat ierpe en opleest ^elmtrupt, want ^tjn fielen ^ijn oock viercanti(b,ti)n blaberen ben 57etelc blabe^ ren gbelij(k,enronffomme gbefcaert,bie bloemen geltfek een open kelmken,(1(0.1^1^00 bat btcwilo bit voor bat anbere ge«» trocken woïbt,van ben ebenen bie bat onberfebeetoanbepj? ben aen bie woitele niet en mereken.

5 Soek eder noch een berbe J^elmcrupt bat met ben anbe^ ren tween abeen ßelijtkemde en beeft,ban alleen in bie bloei# menenbefaet,biebenanberen .Oelmcriipben bloemen feer gbeliiek ^t)n,enbe baer om mebe bp ben J^elmerupben btet oermaentwoibt.Sit J^elmerupt beeft reebte ronbe pelen, cn blaberen ber SXakette(bat een é^efla(bt van wilbe 0)ÏOi# flaert codeer gbebjek, maer wat minber, enbe van coluere bmpnber.Sie bloemen lijn ben anberè ^elmcrupben bloei# men gbekitk,alleen wat minber van toluere perfeb met witi# te pipkeno befprapt.Sie woitel co veefelacbticb óbekjtk bie woitele van ben tweeben J^elmerupbe, enbe blijft buerenbe,jaerlifck van nieuw6Wt^ fpïuptenbCjgbeltjek oock bie twee anbere djetmerupben woitelen.

lt;[ i^lactfe.

Sietweebeierpe J^elmcrupben waden bier te lanbe oitervloebtcb, aenbte canfen van ben velben,onber biebagben.aen bie grachten enbe bp bie watcrlooptS^^t ber^ be worbt alleen in bie bouen gl^eplant.

Sefe crupben bloepen in ^laeckmaent enbe in /)opmaent

lt; Zl^acm*

1 Sit erupt worbt abebecten in bie 3poteken enbe van ben cruptliefbebbero Scro-phularia,enbe Scrophulariamaior,van fommigben Caftrangula,Ficana,Millemorbïa,en Fer'. raria.^n ^jooebbuptfeb ^raunwurt^,0auwurt^,vnb grofj geigwart^en krant. ^n onfe 57ebertanbtftbe täte groot ©peercrupt. ^n grancboio ecropbutarie. IJnbe worbt van fommigben gbebouben voort bat erupt gbebeeten in (*5rtecy y«xto4»f, yatXtóetfoXov.^n Latijn Galeopfis enbe Vrtica labeo.

* Sattweebe en beeft gbenenfonberlingben naerniniatijnoftinber 2(potekcn.3« Suptfeb worbet ^eeekfeupm en Sinte Tfntbuenio erupt gbenaempt.

3 Sat berbe ee onbekent en fonber naem,maer bet maeb wel voor een gbeflacbt van j^elmcrupt gberekent worben,om bat |ijn btoeme eenen openen betmken gelijtk eo.

lt;[ Batuete.

^etmerupteewerm enbrood^vannaiucren tetin ben betbengraetenbefubtijl van fub pantien.,

50 19 eracht

-ocr page 92-

u^vS

*wa 3tq 3QU3')004 3t)lj3:lt;)‘Ö0^)J «Ü? 3UiJIlU30Ïq UÜ0‘U)^9StÏ )3ÖVïdJl55 UJQJ^t^ ^^lt;Ï do 3uio)):ooa u^pil ^iq w Jiq ‘ ujwqvjq JapoH^ü^w^uanopj^è wj «audap/T^ jaw'^anpail aü^p^3Vï(iv^ «a a^^.n^vqooaapaj Jpa^'ip^llwvnadcr ailPi ïÈ U» ‘

;}aöd «anÖJ1(g ‘omMJiBiüntnwQ ‘JiaaqJPVtta^O' •a»niBuduinn»j9j)

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-yOQJïea^ B

’d}hï $aaq «aqpap^ö

«vo aiaquv aaio atq aqua ‘uüJuattaz^aJaq oiaqno a^aqiw ua öaquoaJotQ^ uvaaijaapam) aiq ju pvoi ‘«aqiovwuadaa^aqiiaaqjaauna^cj'uvaj^avjj ^rll^® lt;a^ß aqüa uiavu uauaa aaquotuoaavqa.iq'aquapDtquaijaaqJaaunadci’?3|(!iyjOTO 3ia(tp^ uaqvj adaaaj aqöuvj uht'uaqdnaa adajjaijaJ aquvj ai pt^ jquia u^ö ♦333(PJ33QUO U3 )^3VU34^ 11 '

•(Sää ‘dv^ •gJjqjMVwadowd

‘ïuaiiaguo uaj^avaa uvo Hao^* aaviw'awu «vo uaanv jatu sa aqpq wG^ £ •)ii)dnzqa^9 ailpt avq HJÜP^ß uaaatwvm aanjaJ aaq«^ Q* «a9uualt;wj aquapa opooo aqua aqidnopa anv uai55aï )aö5aaaj ipoo ?a aqaaw }v^ 's •amzooi atq a^aj uanauozqa^ö ïao5 oa jahJ^jdaja^ do aavq uajónq um ua‘ua}00ï|a^ö aoo d? jaoq jpüja^J.h(g:uauaadJ aiq ïlaauaq^ aqua jqaoozq.ua uawoua^Vut ppo« a.tlt;g 5 -j^aJvoi aqaiu aavq fq auiJjü j^aijuavq ut ajoo4 atq yUzqpa aqdn.ia uajaq uva dvjÿ •adapts do pvq ua t^èuautaqÇ tnöj tant Pipuvif uaq tot aqua ua^$ 03 ^uwMj aquapa 9)zooft ua aqjduupa do ïdaja^5 jao^ uhJ'uatooiJa^^uaaaqvjq at(j ‘tdap^S do ^a,tï^3V(wnvj uaq^vq aaap pvq aqua ‘jja^^aut jptqaa put aJuauiJjv'uaaaqa aq-tat) ua'potja^^ adajaaqjv uauhatqaaa uaoq aq )^ ;=ua 3.taa)Pft )dn43tup(^ j^aatdo ?q ura dvj ua 'ua)a}ïoai‘tavj‘uapij‘uapqv)q at^g ♦3(ÏÖU13Ï3330a U3 3(1360 ]gt;

*18SS 'dvj) •jjaqJ^îWîdq) wa dJiS

-ocr page 93-

Vrttt OpcurtcrfbcfK Cfnp. ^$^f.- ^Wp gamtn (kijnc ronöc ^cUckene mef (ang^c bec^kene gl^dijck aie naclbcn Ï^m Cpc^ «acre, oft dranenbcckcn gÇckjeKamp;xpe op vier neuen Cen anCeren ßaenCe,enCe Cacr inne (cet Cat fact.Sic tvoîtel eeront,wt(,oinôÇere(antk,van fmaeeke fuetenCeCen 2îaponee(en ^Çeltjek.

* Sat tweeCe,Cat Supuenveet ôÇenaempt woiCt, Çeeft ooek teere,Cunne Çaviac^gt; ttg^e b:upn (leelkene,maer ^î)n daCeren ^tjn Cen MaCerc van Cen aUerdepnfle ÇQ^^v («wen ô^e(k(k,enrontfomnte3bekerft.@tfn bloemkêe ^tjn efepnen perfaebod^, Cic woîCen ooek elepn hoofCekene met beQkfne,maer met 50 arcot oft (anek aie der jîe.


^t CetCe ^Bef(acîjf,beeft ooek baptacBtigke 0eß genjek cie oncer, moer ^p $ijn ^ee( root,met veel (eCekene,enCe knoopkene, lt;Sijn blaCeren ^tjn feergbefneCen Cen bentel oft l^^oïtanCer daueren gbdijek, maer roo^» CerenCevanrueekconkeffeli/eker. Sgt;ieb(oemkene^tjnoock root, enCe bieng^en voott c(epn boUekene ß^ebjek Çoof Cekene met feerpe Cee;kene. Sic woîte( ce gruenaebueb.

4 (fraenba(6,CatvierCegbef(acbt, ee Cen vooife^tetten van baptacktt^be fteelkene, rooCe bfoemkene en feerpe beerkens feer ^eb'ick,maer de blaCerè ^ijn deper en meer ghefrteCen,enCe de bloemen ^t|n wat meerCer»

Igt; mj Geranium

-ocr page 94-

^^®^^ woïfck,re öm vterörn ^Çcff^ebfe van bunnen,terrcn^bniixacbfi^fn 9 ©Sæ l^^^f«‘îgt;’lt;'P^$Çfk^fp^ biaberßens,bloemen en (afikeno^beît/ek, mt^be^

* M ^®^^^ ^^^ ^^ fielen van ^loetwouele boo^^er en lang^er waften, bic 6laberengtcotcr,biebfocmen meerber,eenen ekpnenOÏooVftcglbeliHRen^ be,enbe bte moitel (anelï,enbe meeflenbeel van btnnê ^ee( bïunn root eo. « ©at fefle Iheeft ooek Ian^§e rootaebttg^e en ^antac^tig^e fielen,marr fif» blabelt;j ren ^Ün^root,ben blaberen van‘Ïiooterbloemenshelve,en meerber tveefenbe.^tfn bloemen ^tfn blauw enbe bijen volgden bee;ken6 naer.gheUfek aen bie anbere.^ie woïtel eo landt enbe blek met veel ve'efelm^ßen.

lt;1 l^laetfc»

Sefeempben maffen van felfotn fantac^ng^enmagberen^roubt b» benme^c en be aen bte eanten vanben toten velben,bat ÖÏobtetbtftrupt ootli by oube mueren en opoube baetken.^ie twee Iaejlen,wotben Çïer te fanbe meefltn bïe gotten gbevon«» ben,baer^yg^eplant wotben. lt;nbsp;ent*

@y bioeyen meefl tn £jJïepe,enbe in '22)taetltmact,enbe fom in 2(pttn, fonberlmgc bat ierfle X)yeuaerfbetlt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|f /l^aem*

2(tle fee befe eruyben wotben met eenen naern tn @rtet; yt^wioy, bat eo in Latijn Geranium,Gruina oft GruinaliSjgÇenaempt.

X ^atierßegheflacbt beet in bie2(poteltêRoftrumciconiæ,Acuspafloris, en Acusmuf-cata,Geraniumfupinum.^n-ôooebbuMtfeb ^tojtftenftbnabel. 3« enfer talen J^ye? uaerfbeeit oft (Sranenbetlt.

* Sat tweebe wotbt ^beeten Geranium alterum,Gcranium coiumbinum,en Pes columbae. 3« »^opc^ö»piff§ ^aubenfuß.^n ^ïccrbuijtfcb ^»pnen voet.

-ocr page 95-

‘OrttKOeHattpt. Cap. ^^gff; ^l».

5 ©at ö^tbc ^Çcflac^t van befen crupben ce bp ben oubere een gef/adjf van siden# tis, enbe WOïbt vanSlofCOnbee gebeden Sideritistertia , enbe oock SideritishcracIcaJlV ter uit Çeete(Ruberta,HerbaRobertien RobertianajOft Geranium Robertianü,3n J^OOC^i? buptfe^ 9vupïecbt hran(,@e^ar(cn kraut enbe van fomnug^en klein 0(^oln?urtj, Çter te lanbe Oiobtee^te erupt.

4 ^vterbe beet GruinaiisenGeraniüGruinaie.^nQuptfc^, .Srant(bafe,en (fraebnfe.

lt;[Cracl)tcn Wcrbinglje«

1 Sgt;te woïiel van bat lerfle £)peuaerfbeek met wijn tn gbenomen,verblijft enbe ge^ 4 neefï bat opblafen en bte wtnben vanber moeber,enbe lofl bie vïiue, en ee goet ben grenen bie met ben fleen g^equelt ^qn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. . r»

a ©al iweebe(naer bat bie oube meejlere fcb-ijucn)cn eo tn ber mebeeijnen niet onv w booïltj(k,nocbtan6 ^oo woïbbet Çeben baee^e g^eptefen tot alber^anbe wonben enlt;gt; be fweering^en baer op gbelept.

3 9tobïec^6 erupt flelpt bat bloepen van ben verfemen wonben,g^eßooten enbe baep (T vp gbelept,aie ©iofcoïibes febtijft.

«ï^felue erupt,gbelt)ck nv ter tijt bevonben ee,eo feer goet voor bie (weeringen van © benboïflen enbe (eamelijeke leben, fonberlmgbe vanber manlijc^ep^g^eflooten en^ be baer op gbelept oft Çet fap baer inne gÇebaen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. „

©water baer iXobieebte erupt in gbefoben e^;gbeneeß bie vuple fweerenbe enbe pinekenbe monben,al6 fp baer mebe g^efpoelt woïben.

©ie anbere bïpe en Rebben g^een fonberlmgbe gbebïuptk. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a

Dan OOdeïerupt. Cap. SS^tp

-ocr page 96-

^bl. quot;ÙCH öOckBrntyt. Cap. g^ptf.

^ 2(( wfïe OJïcIdKntpf beeft ele^n teere fieelltents eenen l^aluen voet boo ôÇ^s’^f^^f'gt;lt;*”^^«ï’^’f«’öJlt;^^f«won(emfnï)f,ï)acrafncle9n (anchacljtt ^5^ blaberhene waden0§dti(h ben deinen enbe befonberen blaberhee 'gt;«« ï’fw Linfen, enbe fi)n wan benebê witter ban van bouen.;Söie bloem hens eoinentnpe^en bieblaberc voort, vJtfatfoeneben filteren bloê^ fteno ^behfeKmaer veel nnnbere,purpurac^ticlj root van eoluere.^Öie wortel eo bun fafelacljticb enbe voorteruppenbe.

* Sgt;at anber bannen (Irupfbloemltenö noempf,fo eenelepnern^beken, met bunne, tape Çoutac^nge |ïeelltenö,ontrent een palme landt,op ber aerbë ernppcbe,met final le clepn blabe. Jien$,ß^eltjdt ben -£infen oft elpne ^pfope blaberltene bedee^enbe aë bie felite bunne fÏeeUib waden depn bloemltêo veel bp een, vd grootte en fatfoene bê (Ï5rpfeeom6 bloemen met feer ongelt)lt;,vd veruwe.fom brupnperp:Ij,fom hemelblauw, en fom fneewit, fonber eemgben meelt en aie bte afgevallen ^qn ^oo waden baer bree be tentent,gbelijdt aen -Sefdene erupt,maer minbere,ouer bepbe^pben m^elepn bla berkenOoghelijdt vlueghelkene bebeeltt. Ste wortel ee bun en hvuiadjttdj.

in^laetfc*

©at lerde ÇDîeleRerupt wad m foute neer waferacbttgbe plaetfen bp bie ^ee gele^ ghen,enbe m ^eelanbt worbbet al om veel g^evonben. J^te llrupfbloemkce waden op borre bepben,en ontrent ben weggen.

eg^elelterupt bloepet tn lt;SraetIimaent enbe «^opmaent.^rupfbloemltco bloepen i'n çÇïëepe,ontrent ben (£rupfbaghen,enbe baer omme worben^p t^rupfbloemkeneghe^ beeten,al6 J^ieronpmue SS och fchrijft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ff /J^acnn

I ©terpe worbt m ©neer yx«Cf Ksóyax«^ NyxS^ enbe miatijn Glaux en Galax gebeeigt; ten,bat tn ©uptfe^e OJïiltpraut en CVï eltkempt ^ Cfatfoen. t^^ôôÇ^«^®- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;HelxinefeuParictana. ©lafdttpi.

x ©at tweebe heet Troxóy^xoy Poiygaia,bat es veel çDîeltli6trupt,met weldiennaeni battet nietbe^ lient en eß,want tn buptfefj worbbet lt;2^rupfbloeigt; me gbebeeten. ^ïatuerc.

®epbe befe erupben ^ijn werm en vothtteh,alö -» Ralentie fchruft.

C Crackten Wer ckinghc.'

21 nbsp;nbsp;©at ter dr ^elektrupt tn fptde,brantk,off eegt;

nighe pottagte,oft fop ingbenomenjnaeckt otters vloebiehept van foeh enbe van meltk,enbe ee feer goet ben vordere ghebrupekt bie luttel fothein inbuer borden hebben.

^Mfóhrdjek werek boen ooek bte ©rupfbloegt; men,mefblaberen enbe bloemen inghenomen.

■Pan Olrtfcrupt. €lt;tp. gg^np 2(rietaria heeft ronbe teere boorfeht|gt; » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„j,^j,f brupnroobe delen, en baer aen

L rouwe breebtachtighe blaberc,bc bla# beren van OJÏereuriael fehtergelijek, “ maer met rontfomme ghekerft. ßtjn bloemen ^dn clepn en waden tudchen bte blabe# ren aen bte delen. lt;^faet ee fwerten feer elepne, enbe lept in feerpe rouwe hupfken6 bte aen bie eleeberè blijuc bange.©le wortel ee rootachdeh» « lêlactfe,

©laferupt wad gheerne bp bie tupnen, mue# zS^ ren.

ƒ

-ocr page 97-

1)4« (Slrtfcwpt, Sap. ÖSSttJ’ SM’ ten^tn aen bie weghen. lt;[ Cyt» «^blocpetnieeflini^opmaent. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;[/!^aCïn»

Sit etupt beet tn 0rieQ iK^ivx lt;9^ Trtf/ötioij.^n iatijn Muralium, Perdieiü en Vreeo# laris,enbe van fomwig^en Parietaria,MuraIis en perdicalis.^n bet 2lpotelien Paritana.^rt ^ooc^buptfclj e^agonb nachk^ant petere kraut, SIXaut kraut. J^ier te lanbe puz rtfarie en ^lafetupt.^rt ^ranc]^oi6 ^^atietaire. lt;[ lt;l^atiicrc.

'Patitatieeewateoutenvoebtie^ vd natueren, bet nubbel enbe matigde natuere feet gbeipch. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;[ Crac^t en Wcrckmçlic.

(^lafctupt e$ goet tegben bwilt oiet,oerbïantftept enbe alle pittige fweetinge« en^ 3 be gbe5willen,gbe(ïooten enbe baer op gbelept.

t^en falue van tfap van befe etupbe tuet éetuifffe gbemaedit/e feet goet tege alle ^ Çeete»ooîfo eetenbe fweting^en,en Ibeete bzanbige pupgen en bOfgelifehen ftveeren.

^felue fap met Rocken tuet gbetneng^elkeßgoet teg^en bie pijne van fieberetjn, ^ fonber lingue in bie voeten baet opgbejlteken.

S)it felue fap m$ olie van 9toofen gemeng^elt,vetfuet bie pijne en weebb bet 00:è, ^ baet in gebzuppt.^atietatie gefoben eng^ebïoneken,ee goet tegen ben ouben ^oe(l, graueet,tijfenbe (leen,en tegÇien bie bïoppetpijfeenvetfïoptl^ept vanbet vïinen,enbe ee tegè bie felue gebreken vanbet blafen,n^ alleen goet van bïnne ingenomê,maet ooc in water g^efoben,e$ goet en feet be^ulpie^ van bupten,tverm op bie blafe g§elept.

VftnaOtter. €rtp. sg^mf.

’^^^ ^’ ©iofeotibeo en ^lining maer van een geflacht van befen etup 0 ben gefchzenè ]^ebbè,^ü wozbe noebtde Ihiet te lanbe al om geuonbê veek


Söwjlc


-ocr page 98-

çWf» tJrtttöÏttc^ Crtp. $0^0

’' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3^^f^^ ôÇ^n^ïc^t öwcük wet groofe mua gfifnaernt mac^ woiöfu Çaft iF^^S^'’f^J^ï’tmueronamp;fgßchnooptcrechtopwa^cuDe pelen, ©te felaOeren ^^Sï 1 malïenaenbte lebeliene en ImoopKen6vunï»en pelen, alnp tweeteg^en een.en^e ^un örootuc^!nc^,fontttju tp nuer twee muteren heet, m fatlt;gt; ®quot;*^^*^ foene ben bibberen van ^anetane met feer ongbelpeKmaer lan^ber en min Çapïac^ttclj.lt;?:upcbenbte blabeeen aen boppeepe van ben pelen eomè elepn eoïgt; te peellïen6vvoït,met (lepnUnopUen€,bat elepn witte g^efnebê bloemen woibê, naev ben welelten landtac^tig^e vonbe ^upfkeno wapen baer in b^ Çet pet lept. ©it Çeel erupt en ee van wefen en fatfoene ben ©laferupt niet feer on^helnck want ^ijn pelen Alfines tertium genus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Alfines quartum genus. •

Alfines quintum genus.


jifn oedï clacr enbe ontrent ben knooppen roots? ac^tic^, enbe bie blaberê feper van eenber groots? te:al^o bat ©iofeonbe^ f4riift,bat befen 03? tier foube ©laferupt wefen,tê waere b| Çp neerber en min^aptac^tic^ waere enldger blaberc l^abbe.

©at tweebe,e$ ben vooïfcheuè grootê ïSXuer a gbeli)ck,maer minbere enbe niet recht op wap fenbe,maer lane; beraerben truppenbe envlibs? berenbe.tSijn haberkene^ijnveel minbere, en wapen ooelt twee teg^en een wt een tebekê,©ie bloembeno,^auwken6,en faet, jijn g^^etpek aen ben grooten ^uer. ©ie wottel ee veeie bunne Çap’ac^tigbe fafelingben.

©at ber be bwetek bat etepnpe e$,ee ben tweesgt; 5 ben niet feer ongetpek, maer in alber manieren veelmtnbereal^ooelepn wefenbebat jpnpee^ kens ghetpek btapkeno ^pn enbe ^pn blaberkcö g^elpekelepnelt;^^pmu6 blaberen, anberoben V0PÏlt;gt;

-ocr page 99-

©rooie polluer wafl in bonekere en voeßaebüg^e plaetfen in bie ÇagÇen en peggen tuffeben anbere trupben,enbe in gbeli)ekenplaetfen waffenooekbie laefle anbere* inaer bat fefle en wafl niet ban in foute gronben bp ber ^ee gbeleg^en.

Sefe trupben bloepen meefl al in bmibbel van ben roomer. lt;r ^^aem*

I 5S)ïuer,en fonberlingbe bie groote 'XRuer worbt in ©riety «xo-'v« enbe in Latijn gegt; ^eeteuAifinc, enbe van fommig^en beee tijte Hippiamaior.^n bie 2(poteken ee^p onkebent.

Kölner es tout en voeßtieß, van natueren ben ©lafcrupt feer gßetijek, als ©aie;? «uofeßrifft,

tfCracbtcnttiecckingbc,

’ ©roote ÇOluer es feer goet tegßen bie verßitbept ber oogßen enbe alle ßittigße fwee 3 ringßen,ber feiner gbeßooten en baer op gßc(ept,oftßet fap van ben feinen baer op gßeflreken.

cafeïne eruptin ber feluer manieren gbebrupckt,es ooek feer goet gßelepf op albere ßanbe bette quabe fweeringben,enbe fonberhngben van feametijeken leben. b!’fap es ooek goet in bie oorengßebruppt,tegßen bie pifne enweebom ber ooren.

2,5 nbsp;tHeime ^)ïner,enbe fonberlingbe bie mibbel'Sfïner, es een feer goet erupt tfegben Ö ßittigße feorfißept van ben ßanben,alfment met wat fonts in water jiebt enbe bie ßanben baer inne bitwils bapef.

6 ^^ie ^ee 5SXner en worbt met gßebrupekt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

quot;Ortit aourfoojcn. eftp, ggg».

ÇOpfooren ßeeff,als iOiofeonbes feßrijff,vele bunne fleeikens bie beneben wat rootaeßtieß jijn, baer aen waffen, altift twee tfegßenseen,, tlepne brupnaeßtigße enbe lanekacbiigße blaberkens, bie voor feerpaeßtieß |ijn, enbe ben oorkens van ben Rupfen feßier gßelifek.^uffeßen bie blaberen © eomen

-ocr page 100-

l. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘OrtncVDityfooien. nbsp;Êop. ^»gv,

lt;[ Cfatfoen»

Auricula mûris, ^UpCcoiC. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Auricula mûris quibufdam. @bf ritCpHC Ç^juppcoif.


comftt tfejinc jledhene »ooK,' ^aer be boemkêe op ^loeifen, bc blauw ^ijn ^o (ijdt 6« bloemc van©upc^d^cpl. ;öic woïiflce »tuß^aßDuk.

» 5?od5 vmïumen ecu ankre aupt b^ van fommtgbS voo: O}?upfoo:c gbebou^' bn woïb^bwddi ce eênm meejï laut;

*ïgt;tc afvö^ cruppenbe erupt,al om met bun en teer Çapîkee bedeet, anbere ben mibbelt;gt; len CiJïuer van fatfoene feer gÇelù'e, want Çct Çeeft veel ÇapradjttgÇe fielen van eenj? berwoïtelvooîteomenbe,bebenebenrootaeÇueboftbzùpnroot^ùn. ^qnblaber^ ftene iiin landr, rauw, bap’aebrieb, ben ooîen van mupfen feer gBelifdienbe. ©te bloemkene^Ûnwtt. ©tebauwkene ^ijn landt gbeltjdt acn bet ©og^derupt. ©te wortel beeft veel veefeltngbftt«

3 ‘Gotten befe effer noch een anber Ç9?upfooîe bie niet en ee eruppenbe, maer reeÇf op llacnbe,tujïcben anbere erupben waffenbe.van fielen en blaberen ber anbere gbCi? lt;t|dt,maer meerber en van coluere wit, met bunblt;ïpïlt;ïebt’^ wolleken beeleef,vef int «entaflen,ghelifek oft^p met buenteb bebauwt waerejpmenbe aen btevingberfi.©ic bloemen waffen wt knoppekeno gbelijck aen bie tweebe.©te bauwkene baer tfaet m lt;oempt ^tfn ben boflekene van Renette bloemen fcbier gbeltjck.

♦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;[plactrc4

i ÇOluefooren Waffen als btegbeleerbe^attbtolwe febd/ft mbe beemben enbe wo: ben m italien veel gbeuonben.

t,5 ©le anber twee gbeflaebten waffen biet te lanbe,onber bie bagben,aen bie canten van ben velben enbe bp ben flraten,gbtllidt bte çôogbelcrupben.

ç!XHPf‘gt;‘gt;*t*tï*llt;Jepenin ^taedtmaent enbe in ©opmaent Ç jö^aern*

çiXnpfbOîe woibt ghebeetenin ©nee; Alt;uèç«T«.3n Latijn Auricula mûris,baf ce ^n j^oo(b;

-ocr page 101-

quot;Oöit (Siivcbclbcvt €lt;tp. ^ö^Vf. lp

«ÇoocÇbuptftÇ CQ^cufpHin.^n^f^ïndBoiö ^ïnHc be foum.

^3 ©te anbere (wee wo:öcnvan fommigbeng^e^ouwèvoo: Ç9^upfco:en,macv fe^i/# ren meer te trefene gf^efUubten van Aiime bat ee van Oïuer oft çOcgeUrupt.

/Mattiere»

CSXujjfooie ee fonber eentg^e bitte verbiooßbenbe »an «atueren.

C Crackt en weeebtng^e«

W^upjoore gÇejlooten ee goet op bie wta^ebioken apofïematien enbe fwering^ett 4 bie in bie Çoeeken van ben oogden eomen g^^iept.

?0an befe erupbe vinbtmen wek van ben ouben Qrgpptiene g^efe^zeuen, bat bie, ^ ingaenbe bie Xïog^fïmaentjfmoïg^ene eer bp gbefpioken babbe * met bit erupt Ie# preken waere,bat bp bat iaer g^een (eepe oft iekenbe oogden Rebben en foube.

Pon Oupcbelbert €(tp. ssv»),

lt; ugbfüacbt«

(K ^!^^Çf ^bepf e$ tweeberbanbe,beene beeft roobe bioemkene ert e^ manneke g^e^ ^eeten,banber beeft blauw bioemkens en wotbt ©upebelbepl wijfken gges? ngempt,enbe anbero gbeene onberfebeet eneß tuffeben buer bepben.

Cefatfoen^

Anagallis mas. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Anagallis foEmina.

©wpebelbepi manneken. ©upebetbepi wijfken.


jOrpbe bie ©upebefbepfenbebben elepne teere viertamige peefkeó met veel i(ebeken6,op ber aerben wtgbefpïept.J^uer blaberktne ^ijn c(epn gefije bic i blaberkêe vd mibbel 5J?uer,maer réber, en lijn van bouc gruè en van ont!? i ber met eiepn (werte pipke« befpiapet.iöie bloemen |ijn root van b| man!? ^neken,enbe feboon hemelblauw van bat wijfken. Ïi?aer b| bie btoemè ge# refen|ijn,|oo waffen baer elepne ronbe knoopkenejcnbe baer in lept eiepn fabeken.

lt; j^laetfc.

^upcbelbeptwapaenbie eanten van ben toten velben^in bie €Öïöefbv«fnit«ï’^ bp ^en wegben.

ß 9 nbsp;nbsp;lt;9U

-ocr page 102-

Kfz Veil (Sii)'cbclbcyl. Cfiü. ^ö^fp

t^tfeepetane Öfn^ccttur ^ucrjiKifv weeft in X^cABftmaent

3« ©efeex enbe f« Xafÿnioo woïöt bit erupt gheBeeten Avoy^MZ? AnagaHis/nbe aiè 3}lintu6 febnjft vawfommigben Corchorus.3n Jjooeböuptfeb ©auebbepl, but ec m onfer tulen ©upe^el^epl.^n ^runebew ^9?o!on.

C ^iatuere.

©upcbelbepl e$ wenn en b’oeeb van natueren [on b er eenigbe feerpÇept' CE Crackt en Werefeingbe. *

©upe^elbepl m wtjn ^efeben enbe ghebronckeibee goet te^ben bie beeten nun fei? ^t ' mjnnigben gbebterten, enbe tegb^n W^ nerfîopb^P^ ’^lt;*« ï’^f (eueresenbe weebom van ' ber weren.

^fup van ^upeÇelÇepl in bte nuefe gbebaen, treckt tape flupmacbttgbe vocbtt(?= çj Çeben wt ben boofbe enbe opent bie nueß ^aten, enbe tn bt/er manieren gbebrupéltf, eb ^p oock goet tegen ben tantfweer, alfment in bie nuefe boet van ber ^pben,baer bic pijne wet en eu.

©upcbelbeplee feer goet gBelept op onfupuere vooïtb etenbe vleeratten, en bp fup# lt;j ttert enbe gb^’neefl bie.bp treeut ooek bte hoornen enbe fplmterb wt, aW §p g^ewrecs» «en oft gbefïooten en baer op gefiept worbt.

,®tt erupt eb ooek feer goet tegmen verbitbeptvan ben oogden. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

lt;ï^fapbaer afwet buenicb gbemengbt/bgoet tegben bnp fier en boneker g^efic^f, ^ biewiW in bie oogben gbebruppt.

gt;0an befe erupbe worbt gbefebreuen bat ^upebelbepf wet ben blauwe bloewkco « ben eerfoerm bie wt bungbt boet in gaen,enbe bat bit ©upcbelbept wet ben rooben*/*' bloemkene,eonfrarie van bijen boetjenbe ben eerfberm boet wt gaen.

Dan Spnerte. 30«erie beeft robe fiele wee brtje oft vier knoopkeß, aen ben wekken veel elepnefeer fmaUe blaberkeno waffen, gbeltjc een beerre,ront(onv



we flaenbe. X?p bie foppen van ben flelè bragbet veel elepn witte bloewken5,enbe al6 bte vergaen, ^oo eowen baer ronbe boUekene voort, gbelijek aen vtaß, baer in lept bat faet bat fwert ee. ^ie wortel cc bun en vingbere lanek.

C l^lactfe^

^i( 0puerte wafl meejl op bie vel; ben baer^p gbefapet worbt.

C^nu

@pueriebloepet weeflin CSJlepeenbe in ^raetkwaent.

11 f^aenk

Sit erupt worbt bier te lanbe 0pue; rie gbebeeten, enbe baer naer worbbet in 4;ati)n Spergüiagbenaewpf, bp bê oubero cninbie^^lpotekeneefl onbekent, enbe baer om en beuet anbero gbenen naew bie ono bekent ee.

C Cracljt cn Wcrckingljc» 0p«erie ej een goet voeber voor offen

^ap. ^g5»tf.

-ocr page 103-

•OrtttXgvïmónic. Ccp. pvwvtïj. föfZ en keepen,en bod bie Roepen veel mein ßeuen,enbe nnbeve en e^van^uetbet eracht; niet beuonben,enbe baer om moibt het van fommiahen poiygaia ghenaempt.

'OanXjrtmonie» Cup» ^^svuj» cefatfoenz

^©nmonie^ceft l^ngbc afcb^ g vcruwigbc ^apwc^tigi^e bla^ öeve in neeic andere depne BIn ^ öeven t»crï)fp((,bie rontfomme

g^eherft jijn, enbe ben blabei» ten van ^empe fc^ier g^elijtken. lt;Spncn fleel eo twee voeten oft meet lanek, rontv, Çap»ac^ticlj,en baer aê wa|fen veel clepne geele bloemkene been bonen banbere,naer bie wekke vooiteoempt lanekac^tieÇ rontv (ackg^eltiek clepne Œlifhena nebertvaerto ]^ang^enbe,bie ab ^p rijp ^ijn aen bie tlee beren blijnen bangten, ab ^p baer mebe gbernertwoiben.^ietvoitel ee grootacbgt; tieb,lanek en (wert.

C l^Uetfe^

3(grimonie maß op onghebonbe ptact^ fen,op ronwe en j^eenac^tige berg^en, aen bie tnpnen,enbp ben weghen,en in fommv g^eboffeben.

Otgrimonie bloepet tn SStneekmaent en^ bein J^onmaent.^n Äogbjimaent worbt bner faet rijp ghenonben.^n ^epe falmc bie Olgrimonie pinckè en bioogben,biemtn tn ber mebecijnen gbebrnpeken’wilt.

lt; feacm*

^3grimonte beet in ©rieep îv7r«Ttoçiop K5Ù H7r«T»Çiop. 3n Latijn Eupatoriu en Hepa-torium.^n ber^poteken Agrimoniavan fommigben Ferraria minor, Concordia,en Mar-morella. 3n j^ooebbnptfeb X)bermenig,en Qôrnekwnrt^. 3n ^eerbnptftb 2(grimo^ nie,en van fommigben ^cnerempt.^n ^^ranebom ienpatoire on 2igrimome.

lt; ^^atucre»

2(grtmonie es fnbtijl van fnb jlantten jonber merekelijeke bitte,fiipnercnbe en Wat tfamen treekenbe. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

lt;[ Cr achten Eoerkingbe»

3(grtmonie gbefoben enbe gbebroneken,opent en (npnert alle ver jïoptbepf van bet I^ leneren, enbe maeckt bic lener jlerck,enbe es feer fonberbngbe goet tegê bie weeckieb bept van ber feiner.

Qlgrimonie oock in wijn gefoben es goet gbebronekc tegben bie beeten van bie fe^ 55 nijnnigbe gbebierten.enbe m water gbefoben (lelpt ^p bat bloetpijfen.

^fact van 2lgrimonie met wijn gbebtoneken es wtnemenbe goet tegben bjroobe (T meli^ocn enbe ben loop bes bnpe;.

©ic blabercn van 4grimonic gbcjlooten en met verekens liefe geméngbt, beplcn ^ enbe gbenefen bic onbc ongbenefefijekc wonben al werm baer op gbetept.

Vrtn Ceuercrupben, ^«p.^ç^t^.

lt;[ ^Qh^nacht.

5?^ ^ empben bic ieuctempben gbebeeten en tegben bic gbebreken ber leneren Ö^^'Pïff^nwoibensjtjnvcclgbeflacbtcn, van ben wekken wpin bit (kapittel 0: üj b;pe

-ocr page 104-

tótfi nbsp;nbsp;nbsp;Vrt nC citer cm vb ctt.' nbsp;Cap.^wf».

gt;i9C bef(^ttftt«i,bc« outers onkhent^waev «f Oie twee ierfU ^ijn Wc Sópc(ftcn$ crup^ ^emj^at Wröc lgt;a( ce^ct ^cuenrupt

C Cfatfocn»

Pfeudohepatorium mas^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pfeudohepatorium foemina?

^Öoclhctw erupt mannefte«; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^celhme erupt trijfhen.


^f Ikenö erupt manneken Beeft ronbe fange liefen binnen m| mît mereÇ g^evu(t,enlgt;c Daer aen waffenDe fangbe bfaDeren van eofuere boneher gruen,We wat rouw en Çapîaç^ueb ende romfomme g^ekerft enDe g^e*# (neben ^nn bp naer g^eftjek We bfaberen van ^empe, van (maeeke bitgt; ter.X)p tfep van ben fiele tvaffen veefe efepne Iiffiveruwig^e bfoemkens fneengÇebîong^en,Wea(e^ptÛp^Ûnenbetn(aetveranbert, met ben winbc wee§ vliegden en pupuen. ©ïe woitel ^eeft veef veefeUng^en.

» SSoelkenc erupt wiffken beeft wek eenen ronben bïupnrooben fleet, ontrent bipe voetenboocb waf(ertbe,inet veelc ^ifbe feueten en taeken. oifn blaberen 5ùn Ianek cnrontfommegBckertelt,benMaberen van Àeinkecn van ben anberen ^oelkeno erupt gbebfekmaer wat bteeber. 2(en, ben fop van ben fielen waffen vier oft viff efepne bfaberkeno bp een,enberont(omme ben fleel gbeftfek een fleerre, en tuff^en Wfen eoemptvoott eenen knop voonbungbenbe een bfoenie van eofuere geef met (werf vermengbUnbenwefeken afö We bfoeme vergaet,(aef waflbat fanek, pfaf, en rouweo,enaen Welt;feeberen(afflrijp (^)bfOft bangbenbe.Sie woKef eefafefacb# tieb bfer en baer tvfgbrfpïept»

Q;cbcf

-ocr page 105-

Van Ccttêrmt)gt;bctt.'

^ IJbet ^euererupt heeft breebe ^11^^^ blaberen in brpen verbeplt,bc

^‘btabercn M (SoccRofcfbïoot niet feer ongeindt, moer neet meerder. lt;:^nfre^en he blaöc ten waden eteijne pcclkene enbe ïgt;aer op fc^oone hemelblauw bloemhene, op ekh fleelhen een,nuer he welehe depne bolle;»

Itêo wadcu,baer in lept b^ faet.Jöic woï;» « (wert enoeefelachtich.

CïSiaetfe^

^Soeftene eniçîxn waden op voeb^i^ öhc plaetfen bp ben grachten enbe ßaen bewaterc. ©^ Qrebel^euereruptenwad hier te lanbe niet van felfe, maer woibt inhe honen gh^rl^tt^-

55oelRen6 erupben bloepen in J^op;» maent enbe in X5oghdt«nent, maer bat ^ebeUenercrupt bloepet feer vioochm

’ Sat ssoelUeno erupt manneft^ worbt in bie 2lpotekeu Eupatonum ghfh^^kn,fn voor b^ rechtuaerbich Eupatoria int voor^» gaenbe(£ap.befcb:euenjuet (onber bwalingbe gbebrupclu. ©ie gbeleerbe bees iiji$ nuement Pfeudohepatonum en Eupatonum aquaticum oft Âdulterinû. ^U ©OOChbUptfch heetet ^umgunbkraui,‘ïBadfr bod ^w ©upen clee. 3« ^eerbuptfeh èontnghinnf crupt,©ert6 daueren, en ^-Soelkene erupt manneken.^u^ranthow ^upatowe.

a ©at tweebe worbt van on6 gh^h’^dm preudohepatoriumfeemina, cube in©upffeh 55oelken6 erupt wijfken, ^mbe bit erupt worbt gbebouwen voor bat Eupatonum baer 2(uiccnna(^apite »^lt;£314^3332^'^f^hrijt,enbe baer om ^oo worbbetoockvafom^ -mighcughenaempt Eupatorium Auicennsenbe fehijnt te ghlt;^li)^ï^fkbat erupt batv5 Sóaptida toarbuo Terzoia gh^unempt eo.

$ ©at betbc worbt heben bacthom Latijn ghehedm Hepaticaen van fommighen Herbatnnitatis.3n©oochbuptfch 4^eberkraut, èebel 4Leberkraut en@ulben klee, en baer naer in onfer talen ^ebel -Èeuercrupt enbe anbero gbeenen naern en ee one be^ kennten waere bat h^t waere bie B«x«eif Baiaris,baer ©efpehme afvermaent»

lt;[ /l^atucrc«

SSepbe bie ^oelkene etupben ^dn werm en brooch van natueren, aie haften bit^ teren fmaeckclaerlijekbewijd-?)atQ:ebel 4;euercrupt co van natueren tout broo;» ghenbe,en dfftkenbe,

lt;[ Crackt en Wcrcküigkc«

^Öoelkene erupt manneken,in water oft wijn ghefoben,eögoet enbe feer fonberlin^ 3 ghe teghenheoube verpoptheptber teueren,enbe ber mitten,enbe tgheneed bieou;gt; bc enbe verouberbe berbebaechfe cortfen in bpcr manieren inghenomen.

©it felue erupt ghefoben enbe ghebrontken,gheneed ootk bie quetfueren enbe won ben,enbe eo een feergoetwonbecrupt,ghtnefenbe alle inwenbighr enbe wtwenhgho wonben enbe guetfueren. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

©at '^oeikeno erupt wijflten ee van ghelijtken werekinghc,cube worbt noch bouc bat anbere tot ben wonben branekengheprefen.

©fbel 4euercrupt ee een feer fonberImghc mebeeijne tegben bie verhüh^P^ ^*^^^ endekinghe ber teuer enbe alle hedc cortfen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

-ocr page 106-

tof* Vrtiti^cltötvopfitm, €lt;tp. gl

ijt ^^hotropium cö tweeberkpe van ßtuffadjiGwacr af baf fee ff ne gfbffffn treibt y groot j^dtotropium.ciWc banîJerctfpne.

C Cfatfoert.

Heliotropium magnum» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hcliotropium paruum.

©root tlrofftaupt, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t^Upn ^rfffwupt



'^ ©rootiSreefteruptbfoftrfeBtoronöoßekn bientet bun wit wciac^tiel^ tapijten fonöerltng^c acn Popper(ïc boeket ^tjn.^tjn bïaamp;aon^tjn wu, faefÇt,Çapîa(ÇtKb,amp;en bfaPmn van ^afituon van fatfoene g^ebjek. ©10 bloemen waßfn bonen aen bk fielen,enbe^nn wit van (o(uere,enPc flaen veefebp een lane; bk fielen, bk aen bk foppekene omgbeermnf tnn g^elifek een ©eorpiorw oft tleeefts ^eett.^ie wortel ee bun enbe Bert.

a ©at anbere enbe elepn Sreeftempt ee een neer erupt, met ^apiae^ngT^e fleelkene, enbe faeebtbapïigbcbfaberen.Sen blaberen van ben anberen volnaer geli/ek, uwer ronbere.lt;èfaet wafl in ronbe boneken6,bk aen bunne fleelkene §ang^en.

€ plactfc»

I lt;^groot(ïreefterupl(;a(6 9vueniu6fe(nijft;wafÏmgt;3ïanekrïjekop vette g^eboube afkerem^^krte tanbe worbbet In bk boueng^efapek

a lt;!5elepn ^reefterupt wafl In neere wateraehtigbe plaetfen en worbt tot veel plaeti? fen van ^angueboek g^evonben.

Qlreefternpben bloepen In bmibbel van ben roomer enbe In .9opmaent

€ ^^acm*

ï c^groot IJpffftfhipt worbt in @rke; gbebeeten «Morf ómep july« gt;(5« «ofw/w^op-^nt 'iakjtt

-ocr page 107-

Drttt ^cli'ötrdptiwt.- lt;?A)^Jö' M» ^att/n Heliotropium magnum,«» (ff (t)t Herba cancri.^'« Ïgt;aa«aef 1« jSU|)(fc^ (IrfCft;f lt;ruB(,e«ï)f groot ^teeftaupt.

x ^at «nberc woxöf g^cBeeff« «MoTf ótti^p juwf óp Hdiotropium paruum.Qjnbe van o«# in ^uptfe^ iU^n ^(((fteoi^tioft depne @onnewcnïgt;{.

dreeftaupî^cn aö« wm en Bioog^e van natneren tot tn Ben BaBen graff, lt;[j:racl)ten WercKtngl)^

» Ö:cn Çanivof van Bac groot ^rreftcrupt gljefoDcn enOr gl^eb’ontkfn, laec^t af m^ ^ bunnen (amergantk gede beete vocbticf^ben,en tape fkjmac^ttg^eflupmen.

^felue erupt tn wón g^efoDcn,eo goet gbeOtoneken teg^en bte peken où (Sco^pio^ ^ Iïe«,enï)e van hupten haer op g^e(ept.

SÓïen fcbióft van Oefen crup0e,0at vier fabekené gÇeînoneken met wijn vooiOaen (^ êomen van her eodfen^Oie vierOeOaeebfe eoitfe ghenefen, enOe hófg^elóe; h:pe fahen hie herhehaec^fe eoitfe.

lt;S fa et van Oefen erupOe gÇefloo(e«,enî»e op hte wiatfen enOè hóe^ g^ekfeken aemS5 Waffen g^efep^hoet hte afvaUen.

©le blaOeren g^eflootem^ó’^ Ö®^lt; S^^^P^ ®P tf(ehereô’«,gÇeh(«t|î^epf, enhe ge6:0z 0: ken enheg§equetpe Rhen.

* ©at elepn ^reefferupt met ^pnen fabe enOe met ^pfope,^erf[e enOe sainitri gbefo^ tï hen enhe gbeO’onekenaaee^t af Oie bieeOeenOe ronOe woimen.

cafeïne erupt met fout gÇewîeuen,verO:ôft Oie wratten Oaer op g^efept.’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;©

“Vatt ecojptocnewpt (Jnp, gif,-

-ocr page 108-

biff. Wtt 6cdîpfoett«ttvt C^p. pl);

^^^I^^«lt;gt;«9lt; ^^ cc«(fepn nfctmt^ôfhftt, met euer cm patine Fooclj wa|fenî)e,enîic Bet heeft bunne geelftene îxier aen waffeh »iffoftfes fmaUe HaPerhcup^ie htoernhene ^tfn eïepn enbe geet, enOe Oaer naer voient bat fact bwelek tout» enbe Çapîacbtie^ ce * enbe bipe oft wer aen een handit met febehene verfeÇepben» cube cnighctromt gbclijck ecn Ceotptoene fleert.

i scan een anber ^eoipioenempt fc^nfft C9? atf 6 to(u6,b welch bnnne fleelhfe Beeft* enbe baer acn efepne ronbac^tig^e bfaberhene fomttjtsbire bp een. t^nbe op boppers» pe van ben fleethene waffen twee oft b:pe Çauwhene bp een,bte (anch jif«» enbe met (ebehens verbeptt fc^nnen.

vödlfdi ©eotpioencrupt mannehen. nbsp;nbsp;nbsp;çôatfe^tSeoîpwenernpt wt/flten;

SSouen befetwec ©eoipteenerupben ^oo^Onber noeÇ wee anbere efepne empben bfe van fomttng^en,»oo: ^eoiptoenempben gbe^ ouwen wotben, Boe wel noebtanö 3p gbeen opleeg te ©eotpioenempben en ^Onwaer af bat eene wo:bt genaemi lt;cto:gt; ptoenerupt mannehen enbe banber @fo:pioen(rnpt wtjfhen.

5 Sat mannehen wafl ontrent een fpanne oft voet BoogBe,^i)n (leethene ^ifn edtteb, enbe aen bopper fle.baer bte bloemkene enbe hnoppehene waffen,omgbefromt fester d^dtfeh eene @lt;o:ptoen6 fleert.Ste bfaberen ^On lanchacbttcb enbe (mat maer an/ here c(epn.Ste btocmhene^ijn fcBooncnbe heffehfehvan vtffbfaberhenebp elver/ gaert*van vernwe fe^oon hemelblauw,tn bmtbbd wat geele hebbenbe.

4 Sat wtjflten ee ben mannehen feer gBehjeh, anbere ban bat ^i,n fleelheneenbe bfaberhene wat rouw enbe BapiacBticB ^tjmenbe bte bfoemhene minbere.Sie foppez hene van ben fleelhcne jtfn ooeh omgBecromt,gBe(i)ch aen bat mannehen.

Cplactfc»

-ocr page 109-

quot;Ortit St nt 3^110 0'11^’t. nbsp;nbsp;^rtp.sKl.- lij’;

ï.i (ScojptocnmiptBfoepctm^Siacckmaent enbe J^opmaent nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

5.4 ^ï( twee andere aupöfn Hoepen van in £0ïcpc febter HU ïgt;eu ^conter öuer.'

ï SUrfîc tvoiöt gbeßeeten in ^vieep oxoewwaA'ff.^n 4a(i)n out Scorpioides.^n enfe taU iöco’pioenempt^enöe van fcmniigben J^afen oo:e,öat r^ Auricula icporis.

» ©at anher weiht van Matthiolus vee: een Scorpioides g^el^oiihen.

3'4 ©ie twee anhere en l^ehben gheenen naem He ene bekent ee^han h^ ^p vpvi @(o: pioeneruphen^van eenig^en gpielheuwen W02hen,ab vooifept ee. c J^aUere enue ïöeccktngl)^ ©eoipioenempt afe ©iofeonhee fe^njft ee feer geet abetept op hie beten enhe (te^ 4 ken van hen @(oïpioenen.

Wn Stttt^attd erupt


^ni 3an6 erupt Çeeft b:upn roo !lt; he fielen,met veel aenwaffenhe ^phe taepkee vertiert, ©ijn bla heren ^nnlanek en fmali hen blaheren van OSijnrupt niet feerongBeliftk, hteaU^p tempen henhacb öBefienwo:hen,vö(e(epne ^netkene febtine al oft ^p met naelhen huerficken warren, ©ie bloemen wafTen aen hie foppen vd hen fleelken6,en ^ifn fc^oon geel van eoluere in vijf blaherkene gbefnehen, haer wt bmpn • root fap toempt /00 wanneer ^p g^ewteuen wozhen,naer hte weltke voontomen langbe feerpe fmitwkene^gbclijtkenhe renen gerflc coïrn,enhr harr in lept hat fart hat clrpn en fwrrttnhrg(uli)eklereriekrnhcco. ©ie woîfrl re Çoutacbticb,lantk tnhr grri.

* ©rn vooifebieum ©. 3lt;iue eruptwotht ern feer gbrltjek g^ruonhen, hat ferr clrpn enhe nrrr re,nier ouer ren palme Çooeb waf frühe, en feer teere fleelkrne, enhe clepnc fmaUr blahcrkèe beeft minher han hie 9vupgt; te blaherê,anhrrö hen vooifcbirurn grlt)ck.

Cplactf^ ï ©.^ane erupt wafl bp hm wegcenarn hte canten van hen cozen velhen.

* ©at clrpn cruphrkm wajl in hié coiê vrl«gt; hm tuffebenhie flopprim,enhe ooek bp hm weggen.

Cnp. glff; C efatfoen;

lt;r ent

©.3ane erupt bleepet mee jl in ©opmaent enhe in ©oghfiniaent;

C ^^aem*

©int 3ane erupt woiht gbeb reten in ©riecpÜTrteiKop.^n Latijn enhe Ooek ttt hie 2lpoteken Hypericum, enhe van fommig^en Perforata rn Fuga dæmonum. 3n ©oocbgt; huptfeb ©.5oban6 krant rn vanfommigbcn©artbauw.3n5?teihuptfeb ©.^eU crupt.^n ^ïraneboi6 CVliUepertupe.

lt; ^^atucre»

Çôannaiuermee ©.2{an5 erupt wtrm mhioogbe tot in hen herhen graet?

lt;[Cracbtcn Werkingb^^

-ocr page 110-

Ï^. “Ürttti^ertböv. CAP. ^Ittp

j^ppw’eSm met fact enbe Bloemen g^efoBen enbe gheb^onchen, (of! Vîme ende 2( Zoetwater maken,enk es feer^oettfe^ßen We jieenin Bte Blafe, Bet BïengBtBen vïoiwen Buer natuetltjeke eraneUB^pt weamp;er,enbe Bet flopt Ben loop hek Bupe;.

^felue erupt in wijn gB^oBen enBe öBeWonekemöBeneeß euBe verBn)ft,Bie BerBe#» ^ Baecljfe enBe óierBeBaeeBfe (oufen.

«Sfaet oeertieB BagBen achter een ingBenomen öBeueefl Bie pijne enBe weeBom in (£ BieBope,Btemen ©ciafiea Beef.

©te BlaBeren^Befloofem^ijngoef öBelepf op BieoerBrantBept, Bie felue geBïoocBf g) 'cnBeöBepoeBer(,gBenefen BiequaBevüple enBe oerouBerBe wonBen enBe vleeratien, alfmenfe Baerin jlropet.

Wn lt;^crtbov. Ö^^p. sUff.

» ^rfBop ee van fielen en BlaBeren 0. ^ane erupt niet feer oni^Bekfek, ' B Sw 6 ^^^‘‘ ‘’^ d’^öo(er,@ifn fielen ^ijn lanek fonBer taerkene oft ^ijBe feuet^ B nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;BlaBeren ^ifn Ben BlaBeren van ^.3un6 eruptgBelifcKmaer

^Awm® lungBer,BïupnBer en gruenBer,mef teer elepn Bap:ken6 mee'fl aen Bie on Berge ^ijBe Be(leef,enBe in aentagen faeeBt, enBe niet Bueraaet fcBuneiv Be.® je Bloemen ^ifn 0.3an6 erupt Bloemen ooek öBeliiek,maer Bleecker en langer »an BlaBeren,enBe Bie knoppekene van Ben Bloemen eer ^p open gaen, ^ifn met dep^f ne fwerte tipkenp Befpîept.^faet wagin Çaumkene g^elifck aen o. ^ane (rupf,en rieekt ooekvotnaer gbeligk .^ero.

x gt;Can Befen crupBen woïBt noch een anBer g^eflac^te gBeveuBen, Bat Q^oenraet gkenaempt fP,Bat Ben vooife^ieuen feer g§elifek ee,maer ^ifn BlaBeren ^gn meerBer, witter

-ocr page 111-

' Vrttt.^cttbdV. ffrtp. ^löf; l^p wto cnöe met ^4pwc^U(^ not^ factie, meer gbeüjdïfnöc ben Bf^beren van «SJ 3ane erupt,Çoe wet ^p met Duerguet en fcbijnen. Ste bfoemen |tjn ben »ootfe^teuen g§eh)(k,met (werte tipltene hupten op bte hnopkene oodt hefpmpet. ^te wouete# Jjoutut^ttc^jgheltjeU bie wettete van ben unberen.

^efe etupben waffen in rouwe en ongheBoube ptuetfenjn bie Bage enbe Boffeben?

@p Btoepen in J^opmuent enbe in X^og^flmaenf.

Ç^l^aem^

^Sepbebefeerupbenwotbcntn@rtee; «cncu^oiJ enbe in ^utifn Afcyrum ^Bebeeten? 3» ber OtpoteUen jijn ^p onBehent.^n ^eoehbuptfeh wotbë ip ^enuemt ^artBauw, enbe QBatbt Boff,enoan fommi^B^nbat twecbe Aunrut^,b^eotn onfe tute,^ert§op cni^oenruetZ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;[/ï^atucce. 0p ^ijn van natueren werm en bïoocB,en 0.3an^ erupbe gbetijeK.' lt;[ Crackt én werchingBc. ^faet van 2(feprum bat eo van tornt 3ane erupt een Çatf toot fwaer,m^ ^UfnK5 4 water tang^r tijt ôÇebtont1ten,gÇenee|lb^ toeiatita b^ e$ bie weebö van ber Bepen.

S)it erupt gbeftooten ee goet op bie verBtantBept g^etept nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;25

Sen wijn baer bie Btaberë in gbefoben jijn,beeft eracht ont bie wonben te pepten, ^ ntfmenfe baer biewito mebe wafebt.

Vrtn^tnbiofewöni ^^bïofemóeö toint 350 erupt È enbe ben J^ertbop wat getije. Bet Beeft veete ronbe fielen wt , eenber wettel vootteomenbe, baer aenwaffen Btaberenbie veete meerber ^ijn ban bie Btaberen van tolane erupt. Sieierß gruen^tjn, enbe aio tfaet rijp eo,Bïupn root, enbe bä eoemt baer root fapwt,alo jp gBewteuenwotbë. holten aen bopper fle vanben fielen, wap (en etepn ronbe hnoppekeno oft Bottehene, bie openganibe Bloemen Btingbè, benBlo^ men van to. 35no erupt gBelifdt, maer , meerbere,enbeatobie vergaen joo volgen baer weberom ronbe BoUckeno naer bie ierfl feBoon root,en ato ^p rijp ^i|n, Bmpn root febter fwert enbe gbeltjck verbtoogbt t Btoet van eotuere woiben, enbe baer inne wafl etepn BmpnfabeUen. Sie wo:teteo Bert en boutaebtuB, enbe fp:uptalie faer vanmeuwowt.

Cpiactfc.

Sit erupt en wafl Bier te tanbe niet ban inbieBouen baer tgBefapet en gbeplant woibt.

j^et Btoepet in Sopmaëfjen in SogBfllt;^ • maent wotbt ^qn faet rijp.

Sit erupt Beet in ©rieep Av/eólt;r«iMop in Latijn Androfsmum.^ü bie ^potetten eeje onBeRent.^n buptfeB en Bewet gB««f n «aern bie BeUent e^.

(E^^atucee,

-ocr page 112-

Igffi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ÜrttlWccbt; Cep. plv.'

«S($ tv^mïnöè bloosde gbehjch^frtbop,cnbc @.3an6 erupt

C erachten Wecefeittgije»

'^cö van erachten enöc wereJunghen Oen gt;xrthop cnöe ©int ^ane erupt gdiieft aU^alcnuefeh^On-


XJAttWeebt.' Cap, plu.

0 eghedacht«

vöcebt cö ttuceberiepe van ghefiachttwaer af beene tam r^ ö^ van fabc gewon# nen,enbe tot blauw te veruwen gh«^^wp^^^ woiöt, enbe Danoere wiit,lgt;at van 3hn feinen vootteoemt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;È'ïrfatfoen«

Ifatisfatiua. lt;^am^eeÏgt;t' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ifatis fylueftris. TöliÖt ^eebf. ƒ

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^ tamOüeebf heeft ianghe bïeeöe fwertgruene Haperen, op öer aerben

^S^^'^^^^^^^P^^Ï’^^’^^*^ ^eeehbiee voinaer ghelOeftenamp;e, maer ^” fwerter,enbetu(fchen öhen eoemt bè fleei voon, twee ellen hoo# gh^ waffenOtmet feerpere en mindere blameren becleet, bic hem in hop# per (Ie in veelc eiepne feuetheno en iae;keno verbeplt,baer aè waffen feer veeieelepngcelebloemheno, enbebaer naerlanghe hïeebe hnuwkenoghfW^^^’”^«’. ghefueno^bic icrfl gruen ^iin,cnbc baer naer b:upn worben,enbe baer in lept b^ fact’ ^ie wortel co witreebt en flcehtmct (uttei fafclinghen.

2 SatQBilt co ben «jammen van b(abcrcn,(ïclen, en fatfoencfecrgheltick, anbere ban bat ^ijn fielen tccrber,mtnber,cn brupnbcr,enbc bie hauwheno fmaclber iijn, en# be anbero gheen onberfeeet co tuffehen befe eruphen.

lt;r l^laetfe»

©af lt;ï^am ^eebt worbt tot veel plactfcn van ÇOiaenberén enbe van ©uptfch(5f vp goebe vette aehero ghefapet.^at^î^tïbt wafl vanfelfo, op ongheboube plactfcn.'

-ocr page 113-

Dnn Weebt nbsp;Cdp, ^l»; nbsp;nbsp;nbsp;' l^Hy

^epÖe öefe crupben bh^^en m ^ epe enbe m ^îaeckmaenf?

Sn erupt woïbt m ©riccï gÇeÇcctfn ïo-ktis, ^u ^att/n occk ifatis en Glaftum en nv ter Ujl Guadum,vd fo 111 mißt ooc Luteum herba. 3« /iCOCböUptfcb QÏ^epÖt til ^vipbt. 3n 2?eerbuptf(b '^eeOt.^n ^ranc^om ©uefbe ou pafïet

Ste ^amme OBeebt ee biooc^ van natueren fonber feerp^ept* Sn QBilbe ee meer bïoog^enbe enbe cs feerp enbe bptenbe.

9L Oacljt en Wereking^e^

5( ^amme ^eebt es goet g^epreken,enbe g^efept op bie menben van SertbatigÇen en jlercken heben bie gl^ewoon^ijn bagÇehje; te arbepben,enbe op piaetfen enbe lebè bie 6foepenbe^ijn,enbe op alle voonseetenbe en vuple fmeerinßfun.

^ QBeebt boet ooelt alle coube g^e^wellen verbannen,ais ^p baer op ö^eiept moibt.’ , ^ Sie ‘ïBiibe ^eebt es goet teg^en bie feer voc^tighe vupie verarger be fmeeringen en vkeratien baer op gÇeIept,maer tot bie anbere g^ebiekè baer bie c^amme toe goet lt;s,enbient $p niet ombat ^p te feerp es.

S quot;^tlbe 'ïBeebt es oock goet g§efoben,enbe gbebtoneken ben g^enê bie in bie mihe een vernopt5ept oft ÇerbieÇept Rebben.

TOrtttWottwe. €rtp. gluf.

Suwe Çeeft langue fmaHe (wertgruene blaberen, |[ Cfatfoen^ ben biaberen van QBeebt niet (eer ong^eh)e,maer Herba Lutea, tourne.’ minber,(maelbcr en eoîter, tuKeben ben wekken eenen fïeel ontrent bïpe voeten lantk vootteoemk baer aen beneben eiepne (malle blaberkens, en bouen iane; benfleelekpnbkeek geek bioemkens been bouen banbere waKen,biein(kpnbolleken6erup(wijs gbefneben vergaen, enbe baer in iept bat (aet bat ekpn en (wert es. Sk woïtel es lan(ken(k(bt.

l^laetfc*

OBouwe woïbt tot veel piaet(en van Trabant bp -(ouê ert ‘^Stueffd op bie velbengbeppet. èpwajlooek van(elfsop ongheboube plaet(en enbe bp ben weggen.

‘ÏBouwe bloepet in ^epe enbe eoïts baer naer woïbt Çuer (aet rijp.

Ç Bacm,

Sit erupt woïbt in ^atijncals Diiicllius (ebïnff)Herba Lutea gke^eeten,enbe van (ommigben Fiostindorius.^n Suptfclj QBouwe,en van (ommig^en Sïnnt, maer niet (onber bwa^ hngbe,wantSïanteseettanber erupt met ben be(engbeen gbeli)ckenijfehebbenbe,alsirtben vooïtganek bees boeeks in ^ijnber plaet(en blijeken (al.

lt;[ ßatncrc.

QBouwe eswermenbe bïoocb van natueren.

C Cracl)t en Werchingl)egt;

2( 2(engÇe(îen bat 'tourne in ber mebeetjnen n^ gÇebîUpelit en woïbt enbe ben oubers onbekent es,^oo en kunnen wp van ^ijnmerckingbenietanbers ghefebtjuen ban hattet van ben verUmers gçebîUpekt woïbt,enbe batmen baer mebe bat laken geel en gruen verumet.

-ocr page 114-

!«tp ■Orttt6mt3öcobócrttyt. Ccp. ^bq.

,©t«€ ^^ifobe erupt oftM^emeucaifoomcnfe oocR «umpC^t/n tweebertepe.'

Jacobe», ^Utt^UfObötrUpty lacobca marina. ^t( 0int ^(ICOt’C (rutff.'


2(t icrfïc ö^fpac^t van fint 3ufoB6 drupt Beeft tangle Biupntooamp;eg^c^ fir repte (leien, twee oft Dtpe voeten Çooc^,îgt;aer aenwaffengroote btupne geelouen eil Viep ßefnebe blaberêjben onber^è Haberen van 3(Ifene van fatfoenentet feer ongBebjcRjnaev lan^ber bieeber enbe bieker,enbe van ' veruwen niet twt.g)ie bloemen ^tjn geel enbe waden bonen op bte fielen, ïgt;en bloemen van (famine van fatfoene gÇeUfeKenbeaUip vergaen,^oo voient mt tmibbefeen grauw woUac^tic^ faet,bat met ben wmbe weeb vlfee^t. ^le wortel ee , nut enbe beeft veel veefeling^en.

x ©at tweebe g^eflac^t ee ben voorgbefebeuen, van fatfoene feer g^eltfek, mart ^ifn pelen en ^ùnmet root.@ifn blaberen fijn mmber,witter, bieper enbe meet gbe^ fneben.©tebloeme bleeeker, bie wortel lanek,vol veefelmg^en,eruppenbe,enbe al out veele nieuwe feuetkene wtworpenbe. , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(ölaetfe*

i I nbsp;nbsp;©mt Jacobo erupt wap fester ai om bp ben wegberm waterac^tigbe plaetfen.

z ©at wit ©int Jacobe erupt,wap aen bie bijeken enbe bijergbelijcken plaetfen bp ber^eeg^eleg^en.

©efe erupben bloepen in ^opmacnt enbe ©ogbpmaent.

C/i^aem.

I ©at ierpe worbtnv ter tijt gbenaemt ^n Latijn lacobea, Herba s.iacobi et SanaiTa#

-ocr page 115-

VrtttWaô: ffrtp^^îVftp Ivv^

cobi flos.^n ^vaneÇoie ^crbc ou ffuer 0.3aqueô.3« î’uptfe^ » @i«t 3lt;^foS6 trune cnDceim^acob^Homcn.

a ©atanbevföoock fonder (wï)fd fen gbrffaebe van ^tm 3afo6ô erupt, enöe wojbt ^6cnacmf,wù Jacobe erupt liatucrc* ^epöe öefe erupöen^tfnwerm enbe ö:oe^cvanna(ucrê,ontrèt bm tweebe graet' jCract^t en Werektngije«

3( ©int ^atobö erupt beeft een fenberUngbe eraebt om Öie wonben Reipen te gbene^ fen,enbe baer om woibbet gbeptefen tot bic ver o über be wonben, p(ïulen enbe quabe fweeringben.

% COÏen fept ootk bat bet fap van Sint Jacobs erupt, gbego:ge(t gbenefen ean,bte apoßumatien enbe gbeftnUen van ber Reden.

■Oan'Olaó. Ö«tp. ^bitp ^ao beeft eenen teeren fleet,met depn fmaUe lt;[ Cfatfocn» \ feerpebJaberRenebeeteetjbie mt opperde m Linumi f^fae. '' depn corte fledhcoverbeptt es, baer op map _________fen fc^oon Ibemelblauw bloemRenP,enbe als x “®®----’ bie vergacn itjn, ronbe Rnop peReno oft bolle ^ Ren^,baer m brupn breet vet en glattub fact lept nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'^ ci^lactfc« COlao wotbt bier te (dbe in vette facette aerbe op neet en voebtae^tig^e velben gbefapet

j^et bloepet in ïO^epe enbe in lt;25ïae(Rmaertt'

ÇOlap worbt in ©riety x^op in Satijn Linum gebeeten, enbe met bijen naern eefl in ber 2(poteRen beRent, enbe «aer bijen naem eoemet batg^enebat van gt;Olao g^e# maeeRt worbt, lijnen gbeÇeeten worbt, als lijnen boecR, en lijnen taRen. 3» -^oocbbiiptfcb beetet ^daebfi.^n t^rambom £in,naer ben iatijnfeben naem, lt;nbsp;/J^atuerc.

lt;5Jfaefvan 70lae bat in ber mebecijnen gbebrltpcRt worbt,eo werm tot in ben ierflen graet, enbe mibbefmaï? tieb in vochttebept enbe brooebte.

C CraeRt en WercRingRe*

2( ^ijnfaet in water gRefoben enbe in een manière van een pappe oft plaefler gRebrupeRt verfaecbt attepijne en weebom,bet vermorwt alberbanbe eoube çerbe gRefwel^ len,apoflumatien aen bie ooren,aen ben bal«, en anbere (eben beo tiebaeme.

55 iijnfaet met vijgben vermengbt, maceRt rijp en boet wtbreRê alberbâbe apoflumatië. J^et treeRt ooc boornë en fplinter« wt,m$ bie wortel vd wilben Scncoinmerc gbemengbt,enbe baer op gbelept-(T ^ijnfaet bepli,geneefl,en boet af vaUë bie rouwe quabe nagbele aen banbë en vóeo tcn,m^ alfoo veel .Kerffe en wat buenieb« l’aer op gelept, .fjet verbrijft oocR alberbd^ be vlecRen en ptecRenin baenfiebt alfl rouw geflooten enbe baer op geflreRen worbt.

^ 'Ïöijn baer iijnfaetinne gbefoben eo,bef(ermi en bewaert bie fweeringben bat ^p niet en vervuplen oft innewaert« en eeten,aU jp baer mebe gbewaffeben worben.

^ Swater baer iijnfaet inne gbefoben e«,f(erpt bd óbcficRtc, biewite in bie oogben gbebruppt.

5’ S)R felue water met een differie in bie bermen oft moeber gebaen, verfuet bie pij^ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' “ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;JJ üj neett

-ocr page 116-

IvV). Drtii3\cmp. Cap. pli'p.

ne en weebom van ben bermen enbe van ber moebere,enbe §epu en g^eneefl b^ in bie feine leben öbequetflee.

-(ijnfaef met Çuenie^vet'meng()t enbe in^^enomen, furniert bie boïjl enbe verfnef ben Çoefî,enbe met rofpnen gieten eefi goet voet ben ß^enen bie mtbzoog^en.

C ï^inüermlTe.

^ijnfaetingbenomen e6 ber magben quaeten tfeôÇen,Çet belet bat verfeeren van ber fpvfen enbe bet maeeht veel winte.

Vrtti,Xcmp, ' Crtp.pltv.

Cgb^flac^t

^emp ee tmceberlepe, been bat müneRen en banber bat wiffhen gbebeeten wvibf.

lt;1 ^fatfoen.

^2(f ierße gbe^

flacht va ^emp Cannabis mas: bat mannehen ^emp mannehen;

ge^eetê wojbt, beeft eenen ton

ben beien (leef vier oft vijf ^: voeten boocb met ^pnê veelê t aenmaffenbe^bbe tae^hco, oenen boomRengetifeRenbe, nen bie feppeRene van ben (ïeeIRce waffen ronbe b»Pp Rem5,baerin rötaebtieb faet beflofen ee . Sie blaberen gijn groot; rouw, enbe fmert gruen^en feuen,neqbrn,ttbtè.:.: oft meer anbere lange fmalZ


(erontfomme gbeRerfte en f^ gbelifeReenfagbegbetanbe V blaberen verbellt, gbelifc^ï Renbe, intaen)ieneeenwtigt;f^s

' ôb^fP^^P^e b«nbt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ Ä Sat wiifnen ee ben voo!(gt;^ febrenenvan blaberen gbe^^f ß (ii(R,maer jpnê fleet eo bunigt; ’ ner,fte£bter,enbe fonber aê^ waffenbe ^pbe (aeyRene, en;gt; be en biaeebt noeb vuubt noebfaet, ban alleen clepn witte bloemRene bie aie pof met ben winbe weeb puput

lt;[plaetfcgt;

^epbe befegbrflacbitn van ^emp woiben op bie velben gbefape^en tornen bepbe (bat feer te verwonberen ee)van eenberlepe faet voort. S)at manneRen worbt oot aen bie tanten van ben velben enbe bp ben wegbf*^ gbevonben.

«ïjfaet van bat manneRen eerifp in bepnbe van X^ogbpmacm enin ^erfpmaent, ^wijfRen ee in ^opmuent rijp.

.Kemp worbt in ©rietet K«vu«^i? «arlfióp ns^lt;rxoivolt;rTfóepop gbebeeten.3n Satijn en be in bie 3poteRen cannabis, ^n »^ooebbuptfeb panier bnnff.^n ^eerbnptfebe Aêp. ^n^raneboie^Ibanwf.

C^^atucre;

-ocr page 117-

*U3cijîVj:gt;]gt;

'M3M3(î3n;^ oinviq fq ^3 î4^v)j34S 3q43,ia:ggt; •9«3i|oinv§ 43q«oJ ii3,i43q3Q;^ p 3004 ^aî43V)j345 43q«v îvq 03 3q43q îv(g'£33iiaînv^ «3q î3«i jpw3q3Q;t 3004 fq 03 3q33oi:g’ W3q38jt, î4’^îlt;^^ îvq«3 )330j 03 3i|43,t )vô;«3qzooiO| 3d3453q 43q«0 3lpt43q3013nv 43Vq‘4310 43q«0j3q «3‘«3)43Vjj3qV J33a «hî 1 *«3d34V39^«iniq3BUjyX:'i ulpv^ «13V« «3q 43q«0 0g33Vq «3q3g[ «3qdn43 4^

1 *(lt;Vîgt; 'g^WQ’OtMfa

uiQ^^g^oa «^ u^zowng jqvnb «3dâO49 îjoq 3qu3‘jJoo5 îui jô^^ju^vaiJ u? a^^u^vîQ ‘«hd npjvw P^ ‘ U^Û^jjî U^^^VUt 43a $3 3QU3 ‘ «3433)43« «10 )3Vnb $3 î3VjdUI3^ ♦3jjiua3au}^gt;

-}(13J35S «h343Q3j/î3§ do )3öß $3 3a«3'«3q3J «3 «31« ^n«3j 3dlU0433ÿV 3ta 1)33«3^5 3q«3 jdj3g«3qoj35^ 43)^01 Ml dut3^ «Vttp)î0ai3t(g q, •JOl 43Vq 3j«i:oai3§^ îvq î§33V) 3q«3 ‘«3Z00 3tq «t 0q330l 3q«3 3«hd 3iq )J,(Kq43«‘«3)Ooÿ3^0 Î3vjdui3y «304^ «VO d»J3gt; nbsp;nbsp;^

’43n35^ 43q «va )(î3^)doî|43a 3tq 3q«3‘)q3nJj330 3,tq «3^03) «3j3Zd «^30?533Vq 3q35 îqzooi ‘«3113«ozq3^e «.Uai«3»llt;u )31« 3q«3 «3)00î|31j6 î3Vj3«J3j^ os '«3yzoq «3ai«oza 43q «1 ^30j )3^ 3q«3'î3Vj ip.ÜJ3««V«l 3q«3‘343«ÎV« 3!q )JpOOZq43a'3«lO«3^0«,t ^31)^3« ^p3a )vai3q«3 ‘U(3vvpij«3q joi «oq««« 3iq jvî^33vi «3 )3üzq43a 3d«i3y «va :3vJ^ Z

•3(îSinn343CU U3 343043? gt;

-j3V4ß «3q43q «3q «t joi o^^oozq «3 «14301 $) 3d«i3^ «va î3vJ^, 'IwSi T^yj) ‘a^wq^oxwa

-ocr page 118-

twitf.- WnWebevteK Cap. l.

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^ ’^^^ ^^^^ QBeömdt Çfeft rontgt;e rnbe hutcl gecanu ffefen,ce» eUf oft

twee §ooc^.©K Haberen ^tjn lunch fit final gebf eh ben wilgen Haberen ®^'’^'^*^ ï^ôÇfrt makanbeten aenben ficei.Sne bloemen ^ijn geel fonber rueeh^en wälfen bone aen bie fiele,engt; be alp ^p vergaen,5o eomen baee nooit ronbe faphenp,gelii(h ^onanbee fact.Sie woitel ee laneh en bun enbe ep ^ier en baer loopenbe, en al om neel nieuwe feueten wtwoipenbe,bie in bat tevpe wteomen,voof |ifn.

Ä ©at tweebe Q33ebeneh ep nd fielen en blaberen ben anberen geli/eh,maee ^ün bla«j 3 beren en ^ifn niet 500 bieet enbe ^ifn rontfomme gb eher ft, feer gelifehenbe bê tilgen btaberen.Sie bloemen ^ifn van fatfoene en eoluere ber gemepne wilbe ïOïaluwe bloe men wat gbebf ch,tc weten nü nier bieebe roobe blaberhenp bp een nergaert, otter een met ben canten ligg§enbe,naer ben welchen batter wapen lange ÇauwhcP, alp aê bio filieren bie Çen nert^oonen at eer bie bloeme open gaet,befe §auwhenp, alp ^et faet nip ep onflupten Inter en fpliften in bipe off nier beelen, en ban nliegbt bat faet bat wotae^fieb ep,we(b.©ie woitel ep bun en neefelacbtteb.

gt;0an befen gbeflacbfe woibt een anber clepn g^enonben nan fielen,blaberen,bloe 55 men,en pauwen ben nootfebteuen gbeli)ch,ban alleen lep in alber manieren minber, enbe ^nn fleet eP bun en teere at^oo battet felben recht op wapen can. amp;jn bloemen jifn tufveruwteb ben filieren gbeltfcKmaer waf mtnbere.

5 5?ocb effer eè an^r berbe roof OBeberich m^ baiiwhcp ben ierpc roobt OBeberich (^ noch feer gbefifch. totfn bloemt wapen 00c ten epnbe nu bc bauwhcp,maer ^pn bteec her nan cotuere,nan fatfoene ben anberen niet feer gbelpch, meer gbeltfch ben 5-ilie^ ren in nier fmalle bfaberen gbefcepben,bie felben erupfwifP tegben een ouer paem Lyfimachium purpureum aiterum» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lyfimachium Cæruleura.

^t^arfifche, ~ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5amp;tauwQBeberifh.

-ocr page 119-

VrttttVebmcK C’rtp. t Igf^;-

5 ©af anbev gbeffadje van toot TBeörndt^fö van fielen en 6faöcten ben vooifcbc;’ «en g^elt)dt,maet bte bloemkeno waffen met croonlien6,ahe(i,dï aen bte ^i^olepe i ót^ fomme ben fleeloenbe^jfn van eolnete rooien en bten^^en ^^een Çauwnenevooît, maer Çet faet wafl m b^e croonkeno baet bie bloemen wtgfteuallen ^qn. ©tfnen fleel C6 viereantu^ en bmijn.Sie wortel ce baipn bKft,en ^o«tacbtic^,ïaef hfex vel memve meuwe feueten tvttvotpenbe.

4 ©at blauw OBebettek ee van fielen en blabeten ben anbetê ooc geltfdt.^tfn bloe^ men maffen met fc^oone langue abeten bouê aê bie fielen,vol van fï^oó hemelblauw bloemken6,bte van onbet beghtnnen te bloezen,naer bte weltke bat eiepne tontai^tt:# gh^ tefkene maffen,baet bat faet mlept b^feetdepn eo. ©te model eo veefelachttcb?

lt;[ plaetfc.

rö^ geelQ33ebetleft enbe bte Dioobe maffen tn voc^te matetachuge plaetfen, m neet beempben,en op bte canten vel gtae^ten en matetloopê.©at blaum mo:bt tn bte etu^c (lefhebbete bonen ahcplant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;[ Cyt»

^IlcQ33ebetKken bloedenmeefl tn SStaedimaenten tn ^opmacntjCnin©ogÇg maent ee biut faet nfp. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;[ /l^acm«

'^ebettek motbt gebeeten tn ^tteey xvlt;njn«xiop ks« xut^ oj?. 3« 4atifn Lyfimachium;

- Lyfimachia,envanfommigh^nsaiicariambet^potekeneeflonbekent.

I ©at tetfle gbcflacbt heet mj^oochbuptfeh @eerTöetberKb,bate^ geel OKebertek? 3« t^tanebom (Ioïnelle,ou «Souebt beaue on ^eUeboffe.

©ft erupt beeft ^pnen naem Lyfimachion,naer ben vtomen enbe eebelc ^pfîmachue vnnt enbe neue van 21 le taub er OJlagnuo lt;Î ontnek van ÇSJîaeebonfembte bit erupt alz bet terfl ghevonben enbe ghebtupekt heeft,enbe ben naeeomelmghm ghemefenj

lt;[ ^atuerc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

©at gcel^ebcttck e$ van natueren tout en btoogh^ wbe tfamen treekenbe? ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

©te natuere van ben Otooben en îamp;laumen ec noch onbekent.

C erachten Wewkingke*

^fap van ben blaberen van 7Bebett(k,flelpt alberhanbe bloetganek,en baf Ùoof ^

. »weldoen int lichaem gb en omen, oft anberfine van bupten ghebtupekt.

©et flefpt bte ouervloebighe vioumeltfcke tranekhept met motie oft eattoen oft an^ ^ betflne tn bte moeber,cnbe m bte feamelhept gbebaen.

^erupt gheflooten enbe tn bte nuefe ghebaën,fletpf bat bloepen mf bte nuefe, ©ef (j heplt ooek alle monben,en flelpt bat bloet baert op ghrkpf motbt.

©te rooek van ben ghebtoochben crupbe,verblijft enbe veriaeeht bie flangbcn en^j © be fentjnmghe ghebterten,cn boobet bie vtieghen en mueften.

lt;1 naecktcftngh^«

2tlfment tot eenieb va ben vootfebteuen gebleken,QKeberiek begbeert te gbeb2upclt;gt; ken,^00 enfatmen anbero gbeen nemen ban b^ @eel‘ïBeberiek,b| allee opieeht quot;ÏÖr^ berick eß,manf bie anbere al ^tjn jp noch ter tiff van eenen naem en ^ifn van gbcltjc^ ken eracht enbe merekinghe niet.

■VanSfitgclcrui^t. Cap. lp

lt;[ ^gb^naebt»

q4 ^ngelcrupt ee fmeeberhanbe,tam enbe milbt, enbe elck van huft bepben ($ me^ i^ber om fmecberiepe:©eene bat manneken enbe banber bat mifflun, alleen in ffaet onberfcepben. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“

c^faf#

-ocr page 120-

* ^S®^ ^‘^ ^tn^eïetupe manneke« Beeft teere geelkene, mef veel knoopett,en aenwaffentie ^ijbe ea():kene,ï)aer aen maffen fwertgruene, (anekaeknge P^ Btaöeremöen Blauere van^fafempt feber geöfekjwe bie knoopkeemaf? fent’e,t»ffdjen bê wekken en ben pcelkenc wt ben feluè knoopkee voon^ eomen elepne ronbe ge^aptbe belleken^,twee »afï bp een,op een peelken, in elek een font elepn fabeken (ïagbenbe.Sie wortel eo teer en oeefelacbttcb.

? ©at wtjfken ee ben manneken van fielen,blaberen, en waffe gbelifek, alleen van fabe en bloemen ongbeltjeKwant ^nn bloemen enbe faet waffen veel meer bp ec tfa^» men gbehjek een lanek elepn bmpfken $ebïongben,b^ierfl wit bicepfvl voort brings f, enbe baer naer faet bat meefl rtjfl eer bat rifp eo.

5.4 ©at wilt SSin^elerupt es ben «hammen wat g^eltf(k,maer ^jn fielen |tfn teerber, bunner enbe niet oner een fpanne Çooeb waff enbe, fonber eenige ^tjbe ta(;keno.©tc blaberen ^ijn meerber en groote^wijer van een waffenbe. lt;£faet van bat manneken co ben fabe van ben hammen manneken g^e(iitk,enbe tfaet van ben wijfken eo ben fabe van ben tammen wijfken gbelijek. ©ie wortel eo veefelaebticb öbehjek aen bic tamme ^mgeltrupben.

5 ^oeb worbt een anber erupt g^evonben,0pringtrupt gbenaempt, bat oock onber iô’^^n^^Ç^ ’'’lt;*« ^fquot; ^mgÇ elerupben gefielt worbt, bat teere ronbe en geknoopte fleU Çeeft,met veele aenwaffenbe^ijbe taerkeno en breetacbtïgbe blaberen,ben ^mgbel^ crupben van fielen en blaberen gelijekenbe,maer veel Ihoogher en meerber. ©ie bloe^ men4ijn geel aeneen tfepn fleelken^angÇenbe, voor breet en Çol,at§ter fmal en ge^ kjeft

-ocr page 121-

Itfcft cm jîcvtlîctt om0^caom(,0fn 6(0f men van OÜbberfpoien van fatfocnc g^efife^ ftcnbc,nacr We wekhe efepne tonbe (angbe ^aumhene volgden. We a(6 ^p «jp weiten van felfe oft ale ^p aengberuevt me:bekopen fpnng^en.

6 ^Sp Defen ïSingekrupDen fonberhng^e bp Den tammen,Dtent ceel» wel ab e fît ft efl 6eftÇîetten Dat erupt Dat ^ÇpUon g^enaemt e$,enDe Dat om Dat fommfge mepnen Dat ^5pöon enDe SOïeteurialw een erupt ^OXDic mite Defen fien en hennen feien. Dat ^et verfc^epDen crupDen^ün.^fnDe Dit erupt ee aie (£rateuae fc^nift tweeDerlepe, man;’ «eken enDe wtjfken, enDe^eeft Dzpe vier oft meer fleelkene enDe Daer aen langue BteeDac^tigÇe WaDerkene,Den blaDeren van Den ^Itucn wat gelijck, maer wat bïeegt; Wr.tJnDeWtÇeel erupt,met ^pnen fîeelkene enDe blaDerkene eeniet een Dun, teer, face^t woUae^tteb witacW’^ bapjken bedeet. ^faet van Den wi^fken groepet gbe^ Ïi/ek aen SVïcrturtael wnfhen,en aen tmanneke gelijek aen ïSKereunael manneken, lt;[pïactfc^

Sgt;te tamme ‘^tngbekrupDen maffen tn Die wijngaerDen enDe tn Die “ÏDÏoefbouen, We QBtlDe in boffeben en bp Den bagben,Dat @p:tngcrupt,in Diepe en vocbtigbe Da;gt; ïen.^nDewaeripeenegJ^efapetoftgbepIantwoïDen, Daer eomen^paUe jaren van Çuer felfe g§erefen fact weDer om voott

6 ÿ)bpllon woïDt tn ^angueDoek enDe ^Jtouineen g^evonDen.

lt;Sp bloepen in SStacekmaent enDe van Daeren vooi tallen Den 5 o orner J c/^acin.

1;2, Saf t^am woïDt in ©ricy gbebeeten Mvó^iült;m?, en van fommigben 7r«efi{nop ns« teM8vßoT«viop van (^beopbiaßue in @riee;lt;pü?Aojj. ^n Latijn enDe in Die '4poteken

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mer-

-ocr page 122-

Ivn^tf. Drttt^StrtjcIcmvt.' (Tap. If.

Mercuriaiis.^n ^oochbuijffdj gnntfu bcngelkraut, ^uwur^ en ÇÜÎerfunite krauf, ^n5?mï)uptfc^lt;;^am«ingd(ruptfn ÇQ^munaef. 3« ^ranrhote OÄacunale. (?nîgt;e van öcfen Dat met Den ronDe faDe ee,woiDt gDeÇeeten Mas ïS^enneUjn, ÇLRau:# neken en Ç9îlt;ïne:®at anDer Famina,70eibUn,QBi)fken en^emelle, en tfelue wo:Dc voek vorn wilt Sömgekruiit gfuhcuwen.

5'4 S)^ wUDt-^tn^elerupt beet in @iiecr Hvvoxfclt;'|uÇHKvvi«,^oùx[vô.^(^crnçayfia.3et4^ati)n Caninabrafsica, en Mercunalisfyluertris. 3*^ J^OOCbDUptfeb walOt '-Öengetkraut, en ^nnDj’^kol.3n onfer talen wtlDt SSingeUmpt en wiiDen îîÂer(u«ael.3« (Vteiue^oie (S^^otty Dc^ebien.

lt;[ iî^atuecé» ^ingeletupDen^Ün mermen Dioocbcal# 4nerroiö fe^«)'f()in DenierflengraetJ

lt; Craebten Wcrkingb^

2( nbsp;nbsp;^ïnngelerupDenïn water g^efoDenenDe gbeDiontkemmakê earner ganek,purgeren enDetagbenaf Die eouDe flupmen, enDe Die Çeetegeele (bolertjeke voebttduDen. ©tilgen luck ooek Dat water Dat inDer waterfue^tt^ g^en htbaemveigaerte#.

55 OrnDe tot Den feluen maebmen ooek Die

' SSingelerupDentnfpufe, oft pottagie g^eo bnipcken,en füllen g^ekfekwerek Doe,maer met |oo ßertkeluek.

J ©te felue erupDè mît booter oft eenteb vuet

g^ejlooten enDe tn tfunDament gbefleken verweeken tot eamerganek,

g) ^i^bpllon Dat manneken ingbenomc, Çelpt om foonen te genereren,enDe Dat wufken om Doebteren. lt;^?felue woiDt ooek van Den 0)2ers» curtaelgbefcbieuen.

DanpennincBcmyt CaJtp

^nufnekerupt beeft teere Dunne fleelkene laney DeraerDen erup^ penDe,Daer aen ouer bepDe luDen wajTen,ronDe bieetacbtigbe bias» Dei ken#,eenen depnen pennineft febier gbelijek. ©le bloemen ^un órf^ '’^’^ fatfoene,Den 2)ooterbloemen met feer onge^ (ÿek.©fe wortel e# teer en Dun.

lt; ^lactfc,

©tt erupt wag in voebtigbe beempDen,bp Den graebtemen waterloops,en m neere bop feben. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0 Cyt

lt;^^begbtnt te bleeps in SlXepe enDe bloepec voort

-ocr page 123-

‘Odh Wilbt Dlcö; Cap» luƒ♦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I^^ûp

WU «nek« roomer ötta. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CJi^acin»

•^tï (tupf WOÎÎX ÇfôfU Öaft^S tn XdOjn Nummulana,centummorbia en van fontttnlt;’ ghen Serpentaria üiöc van eemghen oofkLunariagraiTuia ßlxbcftcn.^ri ^ooe^buptfefe |')fenntgkraut,Qi;âURrau( en dejjn ^îaurUraut.^n ï^eerbuptfeb lOenntndicrttMt en lt;i»:3^d(iup€.

Pmm'ntRaupt ce bJoo^Çe van natucren tôt tn ben betben graft.

C iSracbt en ïôerefeingbc« çôan befen crupbe fcbtjufn bic mebecijn^ befer tijt, hattet in wi/n gbefoben enbe 3 met buemeb tngÇebîonehen,btewonbfnenbe quetfuerenber (engrené ÇepK, enbe b^ goet ee fegten ben Çoeg,enbe fonberiingÇe tegmen ben hieeftÇoejt van ‘ben iongben hinberen tn ber feiner manieren gbebtupeht.

■Van Wilbt mas '

€(tp, Itff.'

lt;[ cfatfoen;

Linaria. ^Übt ÇO^Ô»

3lbt Çôtae heeft bftne tape brupn^ aebtighe jleelkco, en baer aen veel bp een waffenbe lange fmalle bla;gt; berkeno,ben blaberen vangt;ölaö feer gbehjek.^te bloemê lijn geel, voet bteet enbe gbef(coten,geltjckenbe eenen Çôotfeben mnpl,achter final en omg^eeromt, g^elijeh «en bte Otibberfpoten. ^faet e$ beet en fwert enbe lept tn ronbe boUekene, bte naer bat bie bloemen gÇerefen^ijn, waffen.

ÇOanbefengÇeflacbtewoîbt noc^ eenan^ ber gÇevonben,bat met gÇemepn eneo,ba£ feboone hemelblauw bloemèbïaeght, anbere ben vooîfebteuen gbelijck, aUeen van fielen bloemen eft blaberen minber en teerber,nochgt; tano boogher enbe langber opwajfenbe, CPlactfc,

Sit erupt wafl op ongbeboube plaetfen,bp bè hug^en,fupnen,en cantenvan benvelben*

^et bloepet meejl in J^opmaent enbe in X5ogbpmaenf.

lt;[ f^aern,

©it erupt woibt gbebeeten. ^n bie 2(pote^ hen Linaria,en van fommtgbin pfcudoiinum en Vrinalis.^n J^ooebbuptfeh -iijuUraUt 5bfcb hrautJ^amkrauLonfer prauwen g^^^bCs, QBilbt§lathf$, krotten ^lucbfj. ^n ??fer^ buptfeh wilbt ÇOiae.^n ^raneboto ^in faub «atge,enbe beeft gbebouben gb twee ft voor inçiç ofyris baert feer elepne gbelijekeniffe mebe beeft»

lt;[ ü^atucre^

^eö werm en btoogbe tot in ben berben graet,

c iCrac^t en Werebingbe»

135ilbt^0laogbefobenenbegbeb:oneken,opentbteoube eoube verftoptbept van 3 ber lener enmilte,eneó feer goetgbebïon£kenbengbenè,bie bie geetfuebt fonber eo:t fen hebben,enbe fonber tinghe ulo bie geelfueht veroubert e^.

iötlbt ^tao boet ooek water enbe vu ne maken,enbe eo een goebe mebeeijne tegen Sö bie bïoppelpiffe enbe verfloptbept van ber nieren enbe ber blafen.

0 ^^efkene

-ocr page 124-

witten CO^ofÏaert gelijemaer tninbere.©ie btoemkeno^ijn wit en wap fen lane;bie (leelkeno, enbe atojspvers? gaen,^o wozbè ^p etepne tefkeno,oft bzee^ bebozfekeno,baerinelepn fwert fabeken Iept.©ie woztet eo tanek,fteekf,en wit.

C plaotfo.

(A^efkeno erupt wafl op bie flraten bp ben wegben,enbe op ongkeboube,rouwe» ßeenaektiäk^ ptaetfen.

UW»

^bloepet meeft in ^zueekmaent enbe

in ^opmaent

lt;r^5aem;

^it erupt en l^eeft gÇeenen nnem m ©nee; noeÇ in Latijn van öê ouöerß Çem g^egl^euen,inner tivoibt ^eöen îiaerÇo in •iâtljll gefteeten Paftoria burfa, Pera en burfa Padons.^n J^ooc^öuptfe^ ^eetet ® efe^ef Iuaiu,óetkcthraut enöe J^rtenfeekef, I)ier te (anbe «J^efkee oft Q5oïfekcê erupt, jn 5r4nlt;§ow ^ourfe fee 6 er gier.

C ^atucre.

^efkene erupt ee eout enöe î»îoegÇe tot in Oen herben graet.

lt;5 iCracljt en Werekingk^

2(i «Sefkene erupt in water gkefohenenhe

c gkei?zoneken,|ïeiptben loop beo bupe;,bat rooi mefi^oen, tbioet fpouwen, tb(oet pif? feXenbe bie ouervioebig^e vioet van ben vïóuwen,enbe alberÇanbebloetganek, ^00 cube in wat manieren battetgkeb:upektwoïbe,enbei6 baer toe feer erae^tieb, al^oo bat font fe^zpuen,battet Çet bloet (leipt at en wozbbet maer in bie Ijanbt g^ekouben, oft ouer t(îe§aem gÇebzagben.

VrtttDiifiitngbcrevnyt. ffap. b.

lt;[ 'ïrgkenackt»

2(n befen crupbe,wozbt vierbertepe g^eftat^t gÇevonben, twee m^ geeten btoemen,waer af been groot enbe banber elepn eo.lt;^^berbe met witte bloc men, «Svierbe met bzupn roobe btoemen, van btaberen en fatfoene mats? eanberen gbeitiek,

* nbsp;nbsp;A?groot geef Töiifuingkererupt Çeeft teere bunne ronbe fïeefken6,opber aerben ge^ tifek ©anfèriek er uppenbe,tot veefplaetfen aen ber aerben kakenbe,baer aen wapen lanekaebugbe rontfomme g^ekerfte blaberkeno,attijt vijf bp een op een geelkc.^ie btoemen fOn geet in vijf biaberkene g^efnebembte aio^p vergaen vooztbzinghen ron be kerbe befikeno gbelijeketepne eerbt beften, baer tfaet rontfomme in wap. ©ie i- woiteleobzupn,biinentanek.

^ ©at elepngeel gt;Öijfuingererupteo ben voozfebzeuenvan btaberen, eruppenbe lié:# ten,bloemen enbe faet feer gbeltjek,aUeen veel minber en niet tiektekjekê aen ber aer^ , ben bakenbe,feer elepne blaberkeno bzagbenbe,bie van onber afekueruwitk wit ^ijn.'

©wit vOiffuingkererupt eo met ^pnen teeren,bunnen,eruppenbe ßeelkeno, enbetn Pao*

-ocr page 125-

-ocr page 126-

DfltttWffiitttg^ercmvt. €lt;tp.I», Ivv»i.

wj'iten gÇefrtfbfn bMcamp;afn Öen grooten greif TOijfuing^erfvupf gÇ((t|dî,andere bun î)at jijn |îe(en gÇc^r»pît ^ijn,^t|n KaOeren fandi en met rontfjoimne maer anefn vooi gbdïfrftjpjn bloemen rott,enbe ^ijn woïtel met ßfebt, maer met nenbangl^nbe an^ öeï depne moHclkeno.

4 ©at root vOijfmngbererupt ee ben anberen fonberhugbe ben grooten geefen van fatfoene voelt wat g§eh‘idt.lt;otin bfaberen^ijninvljfrontfomme gekerfte bfaberkco gefneben,bte aen bie onberfle ^pbe afc^veruwidj wit en bouen bnipn gruè ^ijm ^pn^ fleet eo een fpanne oft voet boog§e,bmpn oftrootae^tic^ van eoluerf,kncoppaf^tie^, eael en met l^apîacÇtteÇ».©{e bloemen waffen aen bopperfle van ben jïetè, meejl twee ontrent een,van eoluerebrupn root,naer bie weteke verfc^ijnen ronbe bmpn roobe be^ fiengelt/ekeerbtbe|ten maer Berber, baert faetrßtfomme ar waft ©ie wortel ee teer Çfer en baer eruppenbe. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;[ plactf04

ÇôtffumgÇercrupben w affen tn boire bóekere oft neeré plaetfen fomuftf ooe ontret ben watere,en fonberOngÇe bat root bat alleen in bwater oft ontrent ben grae^tê en paenben wateren g^evonben worbt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|[ C$h

çOOfmng^ererupben bloepenm OJïape enbe albermeefl in ^raeekmaent Kflacin,

ÇOiffuingÇererupt 6eet in ©rieep 7revT«45uAKop.3n Latijn enbe in bie Stpoteken pen« taphyiion en Quinqucfoiium.^n /^oocbOuptfeh ^unff fing^erkraut, en ^unffbiat. 3« granebow Xluinte fueüie,

Çr/Î^atucre«

vOiffuingkererupt ee b:oocB tof in ben berben graft.

c Cracljt enWcrckinglfc.

©iewoîfe(vantgeeIÇÔiifmng(wrfruptinwatertot baf Çef berbenbeef verteert c$ 2( g^efoben,vfrfuef ben fantfweer,enbe g^eneefl bie fwering^en bee monte a(fmêg^e«gt; foben water in ben mont Çouf,enbe baer mebe Çem fpoelt.

c^fetue water baer bie wortel va Çôufmnghercrupt in gefobc ie,gebrb(ken geneefl Sö bat roobe mel^oen en alberÇanbe loop bee bupep.enbe ßelpt alle ouervloebige bloeti» ganeKenbe ee goet tfegbene flebereifn en pifne ber bopm.

, nbsp;nbsp;nbsp;©ie wortel met ebiek gbefoben bebwing^t bie voorte eetenbe (weeringen,enbe verlt;« €

teert enbe boet verbwifnen eoube gbe^wiUen en ^erbif^fb^p gbmeefï bie quabe na^ g§elen,(wtllingen ontrent ben eerfberm,enbe alle feorftbept baer ^p op g^elept oft gegt; ßrekenworbt.

^(ap van ber iongÇer worfele gbebroneken ee goef ffegten bie gÇebreken van ber © (euer enbe ber longbene,enbe ifegben alberÇanbe fenifn.

©ie blaberen met fmemeb water oft gbewaterben wijn enbe een luttel pepere gbe^ ^ broneken^ijn goef tfegêbie berbebaefbfeen vierbebaeebff eórtfen, enbe in ber feiner manieren berfie^ bag^eng^ebronekeng^enefen^p bie vaUenbe fietkte.

©ie blaberen g^ejloofen g^enefen bie gbefebuerf^epf baer op gÇelepf,enbe met $ fout enbe §uemc^ vermenget,beplen^p bie wonben, pflulen en bie voorte eetenbe fweering^en.

5êfap van ben blaberen g^ebromken genffft bie geelfncbt en verjferekt bie teuere. @

Xgt;att ÏToimenttlle» €ap. Ivf»

■©rmentiHe ee ben ^iffuing^ererupben feer g^di/eK^et (weft bunne r5gt; be feere ßeelkene viff off fee van ember wortel lane; ber aerbe erupptbe. @ijn blaberè ^tm depn en waffen viff off meefl feuen op een fleelkc,ben blaberen van ÇOiffuingbererupt feer gbebfek, enelek befonber blabeken ee rontfomme gekerft.©^ bloemen jifn geel,ben bloemen van ©anfes?

riek en ÇOiffuing^ererupt feer gbeliffk.©^ wortel ee brupnroot enbe biek.

CPUetfc.

'^ormmtide wafl gbeerne in bie boffeben bie boneker ^ifn enbe neer gbelegen ^ijn, lt;n op grufnebtigbe graten.

-ocr page 127-

VanZoithentdlei €^. ï»p Q efatfoen


ISSvfp

lt;?tijîmcn(ille bloepct mer fl alle öc« corner î’«^’^- C Ilîacm»

©Ucrui^t tï'oibtnv ter ûjt tn bie 2(potdtê in ^attjn TormentiHa ßBeßcftcn, enbevan fommtg|e« m ©ncQ t7rT«4)uA\ôp.3n Mjn Septifolium. 3^ »ÖOOCbbUptfd) c^^OMUCnttl^J le birdîwurt^ en rot bepliburt^. 3« 5?^^ î)ui;tf(Ç ^ozmentide. 3» ^ramÇoiô ooeft ^otmenttae. ^atuccc»

«^ormcnttHe es bîooc^ tôt in benberben ô^«. c Cracljt en Werebtngöe«

4 Su Maberen »an «S^oimenttUc met ben woîteleninwijn gbefobm oft tfapvanber feiner gÇeb:on(ken,boet fweeten enbe iaecÇt baer buer aUe fenijn vanber herten, enbe es tnibte bpen goet tfegenaUeverg^ift^epf, t|p gieten oft gpebionclienun tfeg^en bie peßü (entte,en bijfgÇelijdî werek boet ooc bie bioo g^e wotteigepoebert en m^ wijn ingenomê.

55 Sie woïtei ooe »J «SoimenttOe gepoeberf enmetrooben wijn aiffer g^eeneortfenint tlit^aem en 5i)n,oft m^ geflaeit water aiffer toitfen ^ifn gebtonckl, g^eneefl bj root me^» ï^oen en alle loop beo hupe;, fleipt ooek bat bioetfpouwêjtbloetpiffen, ber »touwt ouerï? »ioebtge »loet,enbe atberfianbe bioetgandt.'

^ (Sotmentilie met biaberen en woïtetê ge^# fobè,oft geflootè en gebtondte eo goet tfegen alle geqnefl^5 »an bmne en bupten, opent eff geneefl bie »erflopte en gequeße iongene en teuere, enbe eo goét »oot bte geet|uc^(.

g) Sie wottei »d «èotmetille gepoebert en m^ wit »an ben epe g^ebadtemen gieten, fleipt bat oueroloebie^btaken,en eogoet tfeg^en bie fieekte cholera g^enaempt.

^ Sie felue wottei tn water gefobenge^ neefl bie quabe fweenngben beomonto, biemont baermebeg^efpoeit.

quot;Ö«»! Sevbtbeften, €rt.l»tf.

Ó:rbtbefientrup( cruppt met im^ ^^”^” bunnen Çaptaebtig^en ranejkeno laney ber eërbè ge«» ! ItjcÇOijfumgÇererupt tot»ee( plaetfen baer aen §akenbe.

' ^i,nblaberen^t)nben biaberJoâÇÜp^ lt;::^ Ming^ererupt ooek wat g^elijtk,rontfomsgt; megbekerft,maer en waffenmaerbtpe aen een baptae^tie^ ßeelke. Sie bloemen jijn wit binnè geel »an fatfoene bê gt;0ijfi» uingbererupto bloemen gbelijek,bie aio fp »ergaenooottbtingljen ronbe iieffeliftkc

© Uj beften

-ocr page 128-

I^^uftp tOäh (ferbtheftcrt. «Ap'. M‘ . tefKnWecajlgmn lijn, en aie fpnjpitinmeejî root fomtijte ootkwft^Mw fmactJto on rue du Jùjfehjdt.

^erbtbeßen truffen in Conclure bo|fc^fn,rn Oûpe Otoo^Bc grachten, ^p tvoîôê ooc mU tn ïù ÇouenéÇfpUnt.

Q^rrîxbrfîcn erupt Hoepot in 2(pîiU,cn tn Sôîaecltmaêt ^owotörnt’if vruchten rijp.’

irrupt van ben Qjerbtbefiê worbt in iatijn Fragraria,fraguia,in J^ooc^buptfdj Orrb^ term kraut,ingt;5rancÇoio Jrapfier ^heheeten. ©le vruchten worben ge^eeten Fragra in Latijn, Qrrbberen in .^oo(§buptfc^, kferötbefien in ^eerbuptfe^, in 5 ra neb 010 grapfeo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;/latucre.

lt;Serupt van ben Q:erbt6eßen enbe bte onrijpe groene beßen jijn tout tube brooch van natuertn.^ie vrue^te aio ^p rijp eo tout enbe voe^tie§.

lt;[ Crackten Wcrkinglj^,

^erbtbefien erupt g^efoben en gebrondren.ßelpt ben loop beo bupe; enbe ber vrou ^ wen ouervloebigbe natuerlijeke trandikept.

lt;S^(elue water baer Qrerbtbefien eruptingbefobeneoinbenmont gbeboiibè perdit '^ bat tantvleefcb,bet öbeneeß bie quabe fweeringben beo monte en verbrijft allen quai» ben ruetlt baer wt.

^fap van ben Haberengbeneep bie roofe enbe alberÇanbe roobieÇept in baêlïcbf. £ S)ie (^erbtbepen verflaen bè borp,enbe ^ijn goet gbebrupdit ben ebenen bie groo^ ^^ te ^itte enbe bant in bte mag^e Rebben.

Dan hänfener.

I2(nferie!i eo met ^pnen eruppen

• be enbe aen bie aereÇakenbe ranerkeno bè ©erbtbefiè erup^ be enbe ben '^ijfuingkertrup^ be (eer gbelpck, bet beft teere tunne peelkcno enbe baer aen wa^enbe , iandiacbtigbe gbeiieerbe (eer gbe(pfeten enbe rontfomme gbekerfte blaberen, ben 6laberen van 2lgrimonte (eer gelijek,bie op

eefatfoen. Argentina, .^attfcHdt.

van ^Ötjfuing^ertrupt (eer ^^elijtk. ^ie wortel eoveefelacktieb

plaetfc^

©anferidi wap op grafaebigÇe voebfi^ ôÇt ongeboube plaet(en,en bpbie gracié,

lt;rw»

.^et bloepet meep in ^raeekmaent en^ ^’ bein.^)optttaenf.

CCiaent.

^n 4^atijn worbt bit erupt nv ter tijt ge^ Çeeten Potentiiiaen Argentina,en van (ontmi g^en Agrimonia fylueftris oft Tanacetum fyl-ueftrc.3n ^ooebbuptfeb, érenpek, @rengt; fing,off ©enferteb, enbe baer naerin4.a^ tijn Anfcrina. ^n t^eerbuptfe^ ©anfendt en 2(rgenfine. 3« J^^^ncbom^lrgenfine, bet b^^jO» emanatie fauluage.

5?atue^

-ocr page 129-

■OrtuPtlofcUrt oft rtrtjlxlfriipt. Cap. Kg; IggtS«

©anfmïft ($ bjoog^c van natumn tot in Öen betben ^ract c Crackt en WcrcfemgliCf

©anfauk in wijn oft water g^efoben cnbe g^ebtoneften, flopt ben loop beo Bnpex 3 bat roobe mefifoen enbe alber^anbe bioetganch, enbe eo feer goet tfeg^en bw onefi» wtoebig^evtouwehjcfteeraneh^ept en fonberUngbe tfegÇen bte witte vloet.

©tt feine erupt met water in font gbefeben enbe g^ebzondtemboet bat g^eronnen lt;5 bloet fcepben,en eo goet gbebzoneften bte van §oog^e gÇeuallen fijn.

©water baer ©anferie« inne ghefoben eo, eo goet vooz bie fweering^en van ben ^ ttiont,roobe (oopenbe oogden,enbe verergerbe wonben, alfmenfe baer mebe waft^fi.

WnpflofeUa» (Tap, Ugv

C^gb^nadit.

^ 9t erupbenin Latijn g^e^eeten Piiofeih vintmen nv bev tiff twee gbe# j f(aeÇfen.©eene wozbt groote pilofeUe gbebeetc, banber eiepn piiofeUe, bievan fommigbe CD^upfoozen gbenaenu fqn,boe wel^pbieoptech^e ^iwfooten ooek met en fifn.

w ccfatfoem


3^ stoofe ^ifofeOe op ber aerben wfgbefp!epbcb(aberlteno,biewit rouwen A^bapzaebfib fijn eenber ooze van een groote mupo feer gbelijchenbe. tSpnen fieri eo g^e^ap« ontrent een fpanne ianek bzagbenbe geeie gbevuibe bloemen,bie in |apza§ti^ fart vergaen, bat met ben winbe werfe vlieg^t. ©te wond eo een vingert landt met veeie aenfeangbenbe veefeiingfee^

-ocr page 130-

I$S^ VrtnPtldreUaoftïïïrtg^cIcett))^ Cnp. Kg.

* SieefepneIJdofene e$ Der vootfebKuê dÇeOfdt m«er »eet mmbe^fifn blaberken# ^jn e(epn, tfegben Der aerben wïfj^apzacljtteb. Sie bfoemkene waffen aen bopperpe ran ben fielen veel bp een enbe^ijn van eoluere fom wit, font root, font btnpn, font Ö^efpeeeJteK.Sie wottei eo depn en veefdaebtieb. pUetfe.

Sie größte ptiofeHa wafl op fanbtad^tige berebfheno en op grafac^tige tante van^» ben veiben.Sie elepne op botrebepben enbe bpergbeü/eken ongbebonbe piaetfen.

Sefe erupben bfoepen in OJïepe enbe in ïstaecltmaent. /ïaem.

1 'Sie groote wotbt nv ter tijt in ^atifn gbebeeten Piiofelh maior.^n Suptfeb groote 3[)iiofelle,en ^ageterupt.^n Jjooebbuptfeb ^ageiftraut, enbe van fommigben ootk SÔÎenfjoî.^n^enneÇowÿitofeae.

x Sie anbere beet Piiofeiia minor, bat ee e(epne piiofede, enbe woïbf ootk van ben ,^oocbbnptf(ben^eußo4in,enjpafenpfoet(ing§enaempf» . c /I^atucrc*

Sie ptiofeUen $ijn werm en bzoogbe van natneren.'

C eracht enwercktngbe:

Sefe ernpbê met Queren blaberen en wottelen ghefoben enbe gÇebtoneken pepten 2t enbe g^enefen alle mwenbigbe enbe wfwenbigbewonben enbe bie gbefeuerthept.

Sie btabeten van ben feinen erupben ghebtooebt enbe g^epoebert enbe in bie won ^5 ben gbeßropetjnogben bie feine gbenefen. '

I ^fap van bie groote Ji^ilofeUe in bie ooten gbebaengeneep biepijne enbe bie fmerigt; CS tingle van ben ooten.

Sie feine pilofelie gieten off met fpiffeing^enomen verdaert Çef gbe|îebte,enbe S g§enee|l bie roobe lopenbe oogden.

Van JSptteraupt. (£«p. Ig.

C CgI)c(lacl)t.

(Mt^eren l^cbbcn,cn bte van fommfg^cn J^tbfcUe enöc ^tUgmee gÇenaempf wozf ten fijn twee iet^c gcflavc^ ten. Scene beeft feboone geek nedtenoe bloemen. Sanber bleeek geele enbe ,^ niet rieekenbe, b^ M^flepe^l^/ra;^ co,ab hier naer Mijeke ^af.

1 Saf ierjlevdbefenbaf^ men Otepnblocmê nuempt, heeft ronbe, bunne, herbe, ^ afchnemwigewitte jleelkce ontrèt eê fpanne hooch waf £' fenbe, met elepnenfmallen, * witten,woUachfighen, feer facchtê blaberen, van groot te enbe fatfoene ben Spfosi pe blaberkeno ghekfek, op tfop van ben fleeikenewap fentrofkc6vanxoft xifoff meer knopachtigbe ronbe geele bloemkèe bie niet (ich«? tekfeken en verwekkeren oftenvergaen, enbebtem h^f*^

-ocr page 131-

Vött Xbtteww)gt;t. tfrtpJ^.' IgPSf.

Çuei* coûter enbe wefen langte tijt bebouwen mogjen werben, enbe v^n rneehe ntee onhe|feIt}eJï,en van fmaedte een wepmeb bitter ^tjn. ©te wettel es bun coït en [wert.

©at anber gedacht bat 9îÇiterlt;rupt gÇe§eeten wo:bt,ee bn,er(epe,al6 vootfept ee a ©at terfîe ee ben vcoifcbieitê gfteü,e,ttîaer meerber en boogber fonttOt^ twee voe^? ten boed^oft boegber wa|îenbe.0tjn ^(R^ijn bun,rÓt,afebveriiwtcb m| peebt wol leiten bedeet^btpe oft vier van eenber wettet recht op,nieeß fonber aenwaffenbe^ifbe (citetkene oft tat;hee wa(fenbe.©te btabere ^ifn landt,fniabafdtvemwicb wit,faeehc cn wenacbticb,ben blaberen van SX^epubloemen gbelt)(li,inaer Iangber,bteeber,enbe van toluere wat groenber.©te btoenie |tjn ront en knoppachtteh en Waffen bouc aen We fielen veel bp een,niaer en ^tfn met ^o geel vd cotuere aß bte 9vbepnbtoenien,noch m blpucniet buerenbe,ntaer vliegje wech aß 19 rijp ^ifmgbeltfc meer anbere bloeniè.

5 ©at anber geflacht van Olhuertrupt ($ ben vootfchteuen van fiele en btabere feer geltfck.©te bloemen |tfn oock ben bloemen van ben vootgefehieuen ghelt|ck,maer en Waffen n^ boul aen bte pelc met trofkêe,maer waflen tanc; bte fletê tuffehen be blabe rCjCil bat ee bmeefle onberfceet bat tuffehe bit enbe bc vootgefcreiten ïXbiwrct lipbe ee.

4 ©lt;it vterbe gheflaeht van befen crupben (e ben anberen tween 9ïhuercrtipben van fielen,enbe witten en faeebten blaberkene ghekfeKmaer tn alber manieren teerber, minber enbe neerber,fetben een fpanne hooch waffenbe.©te btoemêwaffen tn derne ronbe knoppekene bouen op bte foppekene van ben fleelkce, van cotuere enbe fdtfoei? ne ben bloemen van anberen Sithuercrupbengheltfck.

^tcrfle gheflaeht waflin rouwe fanbtachttghe pßetfen enbe op boire bepbemenbe woibt tot veel plaetfen bp ben ÏXhpnflroom ouervloebtch gevonbê; .^ter te tube wotblt;gt; bet tn bte houen ghefapet. ©te anbere btpe waffen hier te lanbe tn faubtachtighen gron(,ontrlt bioogbe grachtê/n op fommighe vothnghe plaetfen,eft in bte boffehen»

CCgU

lt;Sp bloepen meefl al m ïSiaeckmaent enbe tn djopmaent. ©te 2Ïhftcrcrupben 00e noch tn ©oghflmaent,

©ierfle gheflaeht van befen crupben woibt van c^hcoph-aflur ^tbioß. (Ïapj;/? 3n ©nee; {xaóxfveroj/.^n Latijn vâ lt;5^heoboiu^ @a^a Aurelia.t^^nbe vâ ©tofconbes «ysf«Top Ageratum.^n bte 2(poteken Stoecas citrina enbe Stoecados citrinum, Van fommtV ghenTineariaCnbe Amaranthusluteus.^n ©OOChbUptfeh SXheinblumen Ö)ïotfen blUi» men vnb ÇO^otten kraut.^n ??eerbuptfch SXhepnbtoemen enbe 9ïhP’^^l‘gt;cmen.

©aer ee oock noch een anber erupt van ©tofeonbee befchteuen, bwetek ü/x^vtrop EiichryfumenbeAmaranthusghenaemf CO, bwetek metbefen 9ïhcpnbloemengheene ghekfekemffeen heeft,wantix«óxfv(ropEliochryfonvft g^beophtafluc enbe€x/xf''®'üp Elichryfon van ©tofconbeo,^tfn twee verfeepben erupben.U'nbe baer om bolen^p, bte wepnen bat befe Othcpnbloemembat Elichryfon van ©iofeonbe^ ^tfn.

i ©anber b:pe crupben woibenmet eenen naern, gheheeten nv ter tift. ^n Latijn Kiago.^n ©ooehbuptfeh ÎXhurkraut.^n 5?eei'buptfch 9lt;hiieverupt oft root mek^oen erupt^n ^-ranthoßJ^erbea dottoen.

2( ©terfle van befen bipen woibt van )?knïito ghenaerntHcrbaimpia/nbe bat om bat bte laetfle bloemen hoogher waffen ban bte terfle.

©ommighe willen van befen crupben maken baf erupt, bat tn (^riecy yv«cp«Mo[/ ghenaemt WOlbt, enbe tn -iatijn Centunculum,CentuncularisetTomentitiamaei'huee «tepnmghe en ee ber wacrhept met feer ghekfek, aß bp ben naervolgenbc ^apktel 6Itf(keltfckghenoche6.

lt; Zliatucre^

©efe crupben ^ijn van natueren veibioogh enbe,bte Üèhepnbloemen aijn 00c werm, aß buer hueren bitteren fmaeck kennekfek co.

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;« eracht cnwcrckinghc«

iXhepnbloementn wtfughefoben enbeghebtoneken booblenbe taghenaf bte woi^ 2( men.

-ocr page 132-

ISSöO» ^‘’** (SlKtp^AltOtt. Cnp. Ivi; nifn,fnïgt;e^(fn ^oct (feg^en bic {»cetenbe flccch vanbfnfemjntg^eng^eNehen?

Oi^fpnbloementntoogftc^^efobcn veröïtjft be lupfen enöe neten wt ben^upï^« Ïöte fciuc OibepubloenununOie eleerfeuppiapen g^elept bewaren be eleeberen van motten enbe feteteré.

V«n (Sttflpb«lt0tt. ^np. Igf.

•ccfatfocn*

5?«pÇ«Mon €$ een neer


aupbtjbwelek beeft »«(c hunne fïeelhèa enhe elepn blaherkene, hte altfumen met een wit, woHaebtieb, faeeÇt bapthen feer beh beeleet ^tjn, affoo Dat betgÇebeel erupt,m’étant here en febOnt te (pue, ban een faeebt wit woüelien. ©te bloemen maffen op hopperffe van hen fleelRene tn clepnc hnoppeftene aie hie flauere daerlife^» henbewiijt

lt;[ pUetfe^

Sit erupt worbt öbevonben fn ^an $uehothenhej)ïouinëen.

C lïïaem^

ÏÖn erupt ee gbenaempt in^rfee; yv«lt;p«Xiop. 3^ Xatlfn Gnaphalium, Cen-tunculus,Ccntuncularis, Tucularis, Albinö, lt;J nhe van fommtaben Gciafo, Anapha-lis,Anaxiton,Hires enhe Tomentitia,

lt;[ ü^atucre.

©napbalion ee hroocb enhe tfamen trethenhe van natueren.

lt; Crac^t en Werchingbe»

JÖieblaheren van ©napbalton met roohenwt)nöb^hïoneRen,jun goet tfe^ ôÇent root mennoen, aie ©lofeonhee enhe@a(enue febiifuen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'V

S^Ä!

VönWeebbïee. ^ap. Igfp

C Cgb^flac^t*

^r^Qrrweebbïeehenvinhtmenbiertelanhe bpe ^beflae^ten ouervloehi^ maffend he,enhe haer en bouen noeb een tn be foute gronhen voorteomenhe, be altfamê van fat j^oene maleanheren gbelt/tRen.

‘ -SJgroot OBee^btee §eeft groote breebe blaheremfdjier geli/eft hie ^eete, van bup^ ten feuen ribbeftene bebbenhe be altfamen aen hat epnhe van hen blaheren ter woï:? tel waert ver^aen.^tjn |ïelen ^tfnrontacfjticb eenen voet oft meer ÇooaÇe, fomtifte rootacbttcb,tuffcben hie blaheren van her wortel fpruptenhe, hie van hmihhet of tot bouen toe rontfommebefet enhe beeleet ^ifn, met elepne RnoppeRengbeierflelepnc btoemRen6,enhe haer naerelepne§upfRen6 haer in elepn brupn fabelten lept voorts* bring§enhe een are tortfltene öbeli)eltrnhe.?öie wortel ee eort wit enhe vingÇere hitk met veele aenÇangbenhe witte veefen,

-^an befen gbeffaebte worht een g^evonhen wpene aren oft tortfltene feer hobbef ^ifn al^oo bat op eè are in plaetfe van hen Rnoppekee anhere elepne tortfhêe m^ groo te meniebte voorttomen,eltR befonher tortfhen eenen eneltclen tortfhè van hie QBee§ , bree gbelijehenbe,

, ^Öat

-ocr page 133-

-ocr page 134-

l^^^iUji WttWeebbîcë. Ô^dp. Ivtf.

©te Mpe terge OBee^bteeben waffen bttr te lanbe al om op grafaeÇttge velbe en^ be bp ben weggen enbe op fommig^e voe^ug^e plaetfen. ©at ^eeTBeeÇbtee wafl m foute gronben aen bte bijdten en canten van ben fouten wateren,enbe wafl inbeeldt cube bp 95erö^en opten ^oom ouervloebieÇ,

@p bloezen meefl al Bier te lanbe m ^taedimact en tn J^opmaent 3*^ -Cogbfli» maent ee Çet faet rt/p.

ÏGecBbiee beet tn ©nee; «fvôyxamp;oroçbat ee Linguaagm enbe Ïams tongue,«fvu©,; wfc^«T4i@u,7roxijv4vf^ k^Itttättmup©— 3n Latijn enbe tn bte 2(poteïten Plantago.^n j^ooebbuptffb ïöeabfricb oft Sfbaff^ungbe.^n ^ranebore ÿdantam.

1 ©at terfle ßbeflacbt beet lieben baeebö tn Latijn Piantago maior en Plantage rubca; ^n^ioocbbuptfcb roter Wg^eneb .^‘^tïfancboie granb plantatn.J^tertelanbe roobe^ee^btee.

? ©at anber ßbeflaebt woibt gbebeeten tn iatijn piantago media, ^n J^ooc^buptfe^ tntbbel enbe better ^egbertej.^nonfe tale bteetOBee^btee. 3» Sranebow ÿett£ plantain.

« 3 ©at berbe wotbt van fommigben in ©rtee; gbebeeten -mvTKvivç©^ bat e^ in latijn Quinque neruia,anber6 foo beetet nv ter ttft in 4afnn Lanceoiata en Lanceola.^n Jjooefv buptffb (Spitser‘ïBegbernb-Bn ^eerbuptffb depn OBeebbteeen J^ontfribbe.^t* 5ran(boi6 ^aneeole,!ï Xanceolette.

4 t^vierbf wotbt van one gbebeeten piantago manna enbe in ©uptfeb, ^ee 'ïBeebbiee.’ . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I^atuere«

OBee^btee e$ eout enbe btoog^e tot in ben tweeben graet CCracljten WereMingbM

©ie blaberen van TBee^btee in fpijfe oft anbereingbcnomen jifn feer goet tfegen 2( ben loop enbe vloet van ben eatarren,enbe ßerdten bte mage, enbe ^ijn bequaem ben óbfuen bie wtbtoegben enbe bie Çoeflen.

©ie felue blaberen gbefoben enbe gÇebîondten flelpen bat root meli^oen enbe ben S5 loop beo bupey,€nbe biffgbeltfe; oodt b^ bloet fpon wen, tb loet piffen, en ber vouwen ouervlofbigÇenatuerltfdie£ran(Çept,en alle bloet gandt.

^fap van ‘ïSee^btee ing^enomen flelpt enbe boet opl^ouwê bat ouervloebü^ btai? g Ite n,enbe flopt alberl^anbe bloet gandi g^elifdt bie blaberen enbe tfaet.

©le woitel van'ïöee^btee alleen oft met ben wottelen enbe faet tn foeten wijn ge^ «j) foben enbe g^ebtonthen opent bie ver flopte leuer enbe nieren, enbe 51)11 goet tfeg^en Me geelfue^t enbe freermg^en ber nieren enbe ber blafen.

9}ïen fe^tijft oodt van Wecbbiee bat btpe wottelen met water en met wijn ingbe^ © nomen bte berbebae(^feeoïtfe,enbe vier woJtelenbie vierbebaee^fe eoitfe gbenefen enbe verbdiuen, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ‘

OBee^z

-ocr page 135-

VrtttWccbbuc. Crtp. Ivtf. Ivvv'v,

TGccBBïcc ee oodt goet gebiupcht tot yHc quaöf onfupitcre (oopenöe »fwatten en ^ j\oceringÇcn,ouwe enöe nieuwe wonôen.alIeÇttttgÇcapopumatùn en^e gefweßen, tot ben cantbe»-,ftflulenjoopenbe gaten,quaîgt;e eruuwuöien,enbe tfegÇen he beet van quabe en verwoebe Çonben,bie blabeeen g^eflooten en buer op âÇf l^pt, oft tfap buer tnne g§eb:uppt oft vermengst met he plue fleren enbe faluen he buer toe g^ebïupeftf WO’ben enbe bequaem ^qn.

©te felue bluberen van “ïüeebbïee verfuetc he ptfne van tffebereifn enbe^t/n feer ^ goet g^elept op bte ßeeke (eben bieroot enbe vol fitten enbe pijnen ^ijn.

lt;^fap van ^Bee^btee e^ ooek feer goet tfegben bte ptjne ber ooien,weebom en ver^ ^ ÇttttngÇe ber oogden baer mne gbebiiippt.

^Sfelue fap oft broater baer bte bfaberen oft woitelen van OSeebbree tnne gefoben ^ gtfngÇenefenbie quabe beete fweertngben beo monte,ben tantfweér,enbe he bloehn óbenvanba(tantvleefcb,hewi(otnbenmont g^enomenenbe ben mont baermebe Ó^efpoelf.

©teblaberenvan'ïöeebbïeemetfoutvermengbt verbrifnen btefweerenbeeiteren, X enbe apoflumatten ontrent ben oo:en enbekeele, baer opg^elept, oft bte woïteU baer af aen ben bale gbebiagben aio fommtg^e gbefcbieuen Rebben.

Vatt^mpenuoe^ €ap»lgttj\

€ ^gbenaebt«

5r^lt;Jf erupbenbie heben baeebo onber ben naemvan S^rapennoet beg^zepen wor e^ben,vinbtmen hier te lanbe twee gbe(lacbten.


-ocr page 136-

lvvv»f. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ddn Cwcnvoct. Cnp. Ivi'tf.

^ïffSïewoïfrleó (antft met aenbanö^enöf wreffling^cn.

» ©at anber (jrapenvoet (njg^f Dzi; oft vier fleelkene Iftn(;r lier aerien eru|)penîJf, We aKift op ber aerben g^efptept liegen en Çuer nenttnermeer op en Çeffen, enbe baer «en Waffen langue fmaUe ^befneben blaberen,ben blaberê van b^ ierfie Crapenvoec votnaer ^]^e(i)ekfnbe,maer tninber,enbe met ^apradjneb. ©:e bioenikene ^tjn clepn, tvit enbe tornen tuffe^en bie fielen en b(aberen,vafl aen bie (leelltene voo2t, en aie bic vergaem^oo volgden baer depn platte breebe rouwe tefkene naer,baer b^ faet in lept. ©te woîtel ee wtt,ving^er6 lan(k,van fmaeekebie Xerffe wat gbeliftkenbe.

3 ^P beng^eflae^te van Q^o.’onopueoft Coronopirpeciesperegrina. CrapenvoetJoube oothwel mo0^engftei5 fielt ^tf« bit felfaem vtemt enbe luttel bei? lient erupt, ©aer af bieftguere ^ier bp ge;gt; fet ee,aengÇefienbatÇet ben J^ertf^oïen feer aenfienlifek ee.iSiin blaberê ^ün huk enbe fmal,m^ aenwaffenbe ^pbe taekembe blaberen van J^ertf^oren in alber manies» ren gÇetif(k,ban alleen fomtifte wat meers» ber. üpliggken ooekopber eerbenront wtgÇrfpr^bt» enbe |ifnwat rouwenbapïs» «f^tifègt;8Ï*lt;^tMt*^ ï”f blaberen van J^ertf^o ren,alfoo bat niet wel mogketifek en ee b| eenewt ben unberente kennen ale^p bep^ be fonber bloemen enbe fielen ^ifn. îùlaer «b bit erupt ^iin bloemen enbe fiele tri,ebt, ban ee Çet onberfeeet feer goelt; te aenmeres» Ren,want bit erupt btenght, twee oft b:pe ronbe fleelkene voort, m meer anbere ^aer »erbeplenbe,op bopperfle van ben wekken voorteomen knoppekene, ben knoppekens van ben (korenbloemen g^etijek,anbere b5 bte feelferen van befen knoppekene, met

* 300 vufl op een en liggben, enbe wat elaer enbe buerfcbijmc^ f^ifnê te wefen, fonbers» Iing§e aie bie bloeme vergal ee,van befen Itnoppekene tomen bie bloemen voorf,vun lt;oluere enbe fatfoene ber ijitorepe bloemè g^eliftk maer minbere. ©ie wortel van be fen trupbeee lantk en bun.

C l^laetfc*

I ©at ierfle Qlrapenvovt wafl in ’ïBrabant enbe gt;ölaenberen op ongbeboube fanbt^ » ae^tig^eplaetfen enbe bp ben weg§en.©at anbere waflootk bp ben'weg^enenop fanbtac^tig(gt;e borre flraten en op bie biftken fonberlingbe bouen 2tntwerpen, baerc tot fommigÇen plaetfen alfoo ouervloebicb g^evonben worbt, batmen fester anbere gbeen erupt baer en fiet.

5 “©at vremt erupt en wafl bier te lanbe met,bun in ber eruptltef^ebbere bonen, C ^qt.

^epbe befe crupben bloepen in ÏiJïepe enbe in 9?raetkmaent, ©at vremt ©ertf^oren bloepet in 2(ulio enbe 2luguflo.

©at ierfle worbt bier te lanbe gebeeten ©erf fboren,en tot fommige plaetfen ®ra «inneerupt,enbe in lattin Cornu ceruinum,oft Herba ftellæ,enbe Stdlaria.^n 5rtuboi6 (5^orne be eerf.^n bte 2lpotcken eefl onbekent.@ommigbe nv ter tift beetl bit eruot in ^Snet/Kc^^evsTrovf.^n latifnPesComicis.3n©ooebbüp(f(b ^rapenfu^, mepnèbe DiC

-ocr page 137-

Drtn (Îmvettvoet. Cap, 1^4 tg^sW bit fehle tf wefene baiCoronopusbaer^iofeoïtbeein ^ijn iweebe Scecheap. e;;hj.af ghefeieuen beeft,Pat Per waerhept met ^^dtjeh en ee, enPe Paer om Rebben wp tfeb ue •{tv/oKo^amp;vówifS’ Pfeudo Coronopus,Pat ee valfc^en ijrapenvoet 0b^naempt.

a Äat anPer g^eflac^t es Per befcnjitingl^e van Coronopus bp StofeonPem feer gegt; hfeKnoebtane want Pie bcocbgbeleerPe SXueUmö ©octo: in ^ijnPer tijt vd ÿarije n^ wel en gÇelooft Pattet Pat opleest Coronopus e6,^oo hebben wp tfelue naer DtueUium Pie Pit feer leuenPe befereuen Çeeft CoronopusRuellij g^e^eeteh , enPe in ^öuptfefj ^rapenvoet oft Qtauenvoet.

3 Sat viemt j^ertfhoien enÇeeft g^ffOf» ««fw Pie one behentee. ®en moebt twijfelen oft waere Pie Coronopus van iÖioffonPee.mite Pat ^ertfbonn een gfP^icbt ' van'^ßetl^biee febijnt te^pne.OJÏaer want Pie -^ijïone van coronopus feer eon öbesgt; fcbteiienee^ahoo enesPaer af gbeen verfeekenng^f -^ft fonPeooek mogbenwefen een chondrilia baPPet meltkacbticb fap.CWaer want P3 n^ en Çeeft.alfo en eefl g^eert Chondril!a,bpauentuereneeß Pat(rtlt;r«juoi«J'(?HiKÇÔpSefamoidesparuum, ^aW ^Wfeo^ riPeeaf febnjft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;[ Batiicre.

* ^ertfbmen ee eout enPe Pioogbe Pen iüecbbiee van natueren feer pbelijck.

» ^rapenvoet naer Puptwijfen van ^pnen fmaeek ee verm enPe Pzoog^f ï’f’^ ^fiffert öbelijek maer niet foo beet.

U Crackt en Werekingbe»

J^ertf^oien ee van eraebt en werdungbe Pen TCeebbiee gÇelijek Paert een geflacht 4 af ee,enPe mach tn alle faken Paer '^Geeljbzee goet toe ee gebiupekt woiPen. ^nPe ee feer goet enPe fonPerlingbe beuonPen tfegben Pat bloet piffen enPe tfeg^en tgraneel enPe rij fenPe peen mfpijfe oft anPensingb en omen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_

^6 tirapenvoet Pat recht Coronopus,300 eö Pie wöitel Paer af onPer Pie affeben geÿ w 6ïaPen oft m fpijfe anPero gh^‘f*^ J‘'^*' 0®^lt; tfegen Pen loop Pee bupey vä verkilthept Per maghen,enPe verflijmingbe Per Permen ooifpionck hebbenPe,Paer toe Pè fmaeek van Pefer wouet hier befereuen Pie felue bewijß goet toe te wefene, miPte Pat 3p vart fmaeeke verwermenPe enPe wat tfamen treckenPe ee.

DaneoupfcfleertBenö. Cop. t^tuf.

quot;^^^^ fleert ee een clepn neer crupPeken wpene C 'CfatfoPlf* Haperen depnenPe feer fmal^tjn, tu ffeb en Pen nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Myolouron,

’^‘^*^^^^ »an Pie woitelkene vooneomen elepne SlXn^fr fleertkenpi |lff^l^fii^’ ^lt;*^’^ op Waffen feer elepne gr 11 en wit? taebtighe bloemkens, enPe Paer naer lanckacbtii» gbe (oïtfkene,eenen ïCfïupfen fleertken.en Pen toufkene vart QBcehbiee eer ^p tot bloepfel comè feer gelijckenPe Paerinne beflPten lept elepn bmpn faPeken.

lt; fölactfc^

^upfe fleertkenowaffenop goePe vette coten vcIPert irt fommighe beempPen,enPe fomtijte ooek bp Pen weghen.

©if erupt bloepet in 2(pMU, enPe in (Diepe foo woiPen Pie toitfkene rijp,en coite Paer naer vergaet het erupt, al3oo Pat^ tet in ’^Siaeckmaent niet en woiPt Pan Poire gheuonPen.

lt;[ Zl^acm*

©if erupt woîPf hier te lanPe gheheeten (Dîupfe fleerfkcp. enPe Paer naer in @rieex p.viç cVfaKjuvoffcvf©!. ^n -{afijn Cauda murina en Cauda mûris. 3« fjranehow queue Pe fourw. 3n ^oochPuptfeh woîPPef genaemf lt;^^aufentkoirt. ^nPe en cegheen Holoftcum,noch gheen DenticulacanisRuellij,al6 fonv mighe mepnen. lt;[^l^atucre» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

D^wpfe fleertkene 3ijn van natueren vereoelcnPe Pê 'ÏBeebbiee niet feer ongeltjek.' if Fracht

-ocr page 138-

ISSSfitp nbsp;nbsp;Wil Water Wceclibïcc. ^ap. I^vj

C raclet en wmkinglje»

gracht en wereking^e van befen erupbekè eb noclj niet onberuonbê, maer voor ah ^00 veel alb ben fmaeek tupg^Moo eefl van eraraten enbe wereking^e ben ‘2[üet^bïec feerä^ekiek.

Dan Water Weeepbtee, ^ap. iç».

j 2((er Qüeebb’ee eo eê feboó erupt

! met gioote gruene blaberen, ben “ïBeehbtee biaberen niet feer ons?

lt;[ ^fatfoen» plantage aquatica. , ^UUr ^UccßWee.

wint met neef möc taghene

g^ekjek, bat langue (telen abe. ^ aenwaffenbe ^pbe feuetkenö nbsp;^ ^Wï

Wc eiepne witte bleemkens lt;sjÏ^f^vë DîagÇen w bïpen ghefneben, naa We welc^ ftc önt b’pcanngbf Knoppekene »poueemt ^k wettel ee vcefflac^hc^.

C plaetfe.

Sit erupt wap aen Wc centen ean ben groenten enWm Die (lacnöe wateren enW fomtijte eoek bp ben nutcren.

CC#

lt;^6(oepet van in ^^taeckmaent fet in X?oö^^maenf.

C ^aern*

S5tt erupt wotbt nv tertqt in -îattfngÇCi# ttaernt Plantago Aquatica. ^U J^00C^bUptk§ QBa# wegl^erit^ en^refdbtofFelkraut.jrt ÿZeerbuptfcbQBee^Wee.^nîràe^owpian tam aquatieque ou beaue.

C I^atucre.

Ç9?cn fe^njft befen erupbe toe hattet eouc cube bjoog^e van natuerén es.

s C Stacht en ïberciùngi)c» 2( Ste btaberen van befen erupbe wotben van foinmt^^en op We (ebenen enbe beenen van ben waterfue^ttg^en g^etept, bte mep^ «en bat Çet water mbè bupek wefenbebaer mebe in bte beenen treekt,

^25 Sie g^efeerbe beee iiju fejnfuen hattet alle eratÇt enbe werekrnge v5 233eeßbtec Çeeft,baer af hier voot int (;t). *£ap. g^efe^teuen eo.

WnjDupfentînoop. €flp. Igf/.

C CgbfflacliU

Vgt;^n befen erupbe ^ijn twee gbefiathten manneken en wtffken a(bStofeo2ibe6 A^fe^mftjbmanneken woïbt ghe^eeten TVeebgra^jbwijfken en beeft gbeenen bc^; fonberen naern.

^ebgrab beeft veeie ronhe teere fleelkeno met veefe (ehekeb enbe knoopt kenblanei'beraerbeneruppenbe,baeraê wanen lange fmaUc blaberkcö ben rupte blaberen niet feer ongbelijtk maer langher. Sic bloemkèb ^ijn clepn en wanen aen bte pcelkenb tußeben bte blaberen en bie knoopkens van eotuere fom beet witjom beet brupnroot oft tijfveruwieb. enbe baer naer eoemt bat fact bat hipecant«b eb enbe gbelijek ben fabe van futeker. Sie wots? tel eb ront rootaebueb enbe met veete veefeltngben.

Sm anber gbeflaebte bat Supfentknoop wirken gbenaernt woïbt beeft Wpe oft vier

-ocr page 139-

VöniDuvbittfnöop. ^«p. Isop lassest turfatfocn. . .

Polygonon tœmma.

Polygonon tertium, • iKtlrttVCl.

Diet treffe opwaffente tonbe effene |lccIRcn$ fonövr ^pöe feuetkens, met vcele lebekene enbe kttoopken6,ben fiele enbelebekens vanpeert jleeetmat g^eltiekenbemaetmet rouw, enbe ombie lebekene wajTen rontfomme flerrewif^ »eel Cleone fmaUe blaberkene ben bUberkene »an$Xofmad|n»an fatfoenemet feer on^be^ Itjtk. Jefe troitel ee wit truppenbe, »eel fcue(;gt; kene enbe jleelkene »oonbtm^benbe.

3 ^p ben gbeflut^ten »an '©upfentknoop maei^ ooek wel glherekent enbe g^eflelt worben bat boor een ^b to lockten enbe memelfulbe^ lijek^^eknoopt .Knawel, bat entret een palme ÇootÇ wajl,en »eele teere gbeknoepte (leelkcö braee^tbuer eengbeoloe^ten enbe aê een Çan^ ôÇenbe,baer ac elepnefmalle blaberkenewap fen ben ©eneuerboom blaberkeno wat $^elt;gt; ltiek,maer minber enbe met bevt oft ßekenbe, tuff eben bett wekken efeptte öbeflemte bloemkeno »oorteomen »an eoluereöfjeltjck bte fielen enblaberen bte afe^»eruwk§ enbe wk gruen fijn.Sie wortel es fafelatbüt^ en vingber^ lanck.

'îuecçgtao wafl op bie »eiben bp ben we^en en op bie flrate, ©upfentknoep wttr kettwaflaenbte(anten»anbenwaterloopen enbe in »oefjtigi^e piaetfen. .Knawel

-ocr page 140-

^c. t)rttt35tt))fetttÏtt0öp. Cnp. Iv»|.

woiöt op amp;Ù clt;ïn(en van ben toKnvdöen enopong^e^ouPe adwo gBcvont^n^foiv îJcrhngÇc m voc^ti^^e jarfn.

7Bf(^ói‘lt;*^ ftt «RnawetWoepen vanm '25ïaccktttafnf,mfefï aUe Oen monter. ®«p^ (ontknoop wijfhcn woïOt m ^opmaent enOe tn ^c^^ |ïmacnt meeß g^evonPen.

SjUpffndmoep WOIamp;t gfuI^CCtVn tn t^rtCQTroXÓyovü^. ^n -iatl/n Sanguinaria,Sanguin nalis en Proferpinaca.

sue befe crupben ^tfn cout tottn ben tweeben grae(,enbe btoege tot tn ben berben, enbe tfanien ireckenbCjen grof makenbe.

li erachten Werckingh^

«ï^fap vanlBechgraéghcbtonckeneogoettfeghen batbloetfpouwen,t6(oetpï(ren, 3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\

enbe tfeghen alle 6loefganck,enbe helpt ben ghenê bie ouervloebtchltjck ouerghenen » cube camerganek hebben.

lt;^felue fap met won ghebteneken co goet ben ghenen bte van fenOmghe ghebter^s lt;9 nbsp;nbsp;nbsp;, ten ghebeten ^0n.

lt;JSfap van QBechgraoeooock goet tfeghen bte beibaechfe coïtfen een vte voot bat IS «encomen van ber cottfen ghebtoneken.

©te blaberen van Oßechgrao tn wijn oft water ghefoben enbe ghebtoneke fielpen © alberhanbe loop beo bupcy,bat root melt|oen,ber viouwen ouervloébtge cranckhept,

lt;Sfap van TBechgrao met een pef)uo in ber vtouwen fcamelhepi gebaen pelpt bie ^ »jouwehjeke cranekhept enbe bie ouervloebighe vloet,in bienuefe ghepeken floppet bat bloepen wt bte nuefe,in bie ooten ghebtuppt benempt bie pOne enbe gheneefl bat ghefweer ber feluer.

lt;^?felue fap met huenich en wijn ghefoben gheneefl bie fweeringhen en heeie fweh (inghen van ben fcamelijcken leben. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' 1

©ie blaberen gruen gheflooten ^ijn goet ghelept op bie maghe bie verhit enbe ont; 0 ficken co,op alle heete fweermghê enbe apoflumatien,opt wilbt vier, enbe op alle ver; » fche wonben.

©iofcotibeo fchtijft oock van OBechgrao battet viine en water boet maken en bat j^ (goet tfeghen bte btoppeipiße combat alleen waer eo, aio bie vnne heet enbe fmjben; beeo.

• OBeebgrao feer ghekjek.

TOrttipeewHeew. lt;£rtp. I^ftf.

lt;[ CgO^nacht*

4iS Verifieert eo iweeberlepe van ghefiachte aio ©iofconbeo enbe J^kniuo fcrOuen» 4v@rooten(lepne, ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;©roote

-ocr page 141-

■VrtttPcettltcêrt. Crtp. I^ft'O «fatfeeffi ^d'

Maioris Equileti afparagus.


a 9ïoote 3?eertfïeert tn*bterjle wteomen bungee robe (wk, naedtte rouwe |Ïeïgt; lenmet veel (eben en ftnoopen vooït, We ^oo rouj» we^qn bat We btapfelaero en^ be mefmaedïen^alöeriepe g^e^# Wapetwerek eube bie i^ee^ten van ben melden baer mebe po^gt; (Often enbe effen maften, op bte welefte aen bopperfïe rbbe fwer te bobbeftê6wa|Ten.2)aer naer joo woïben bte felue jïelè bupn oft rootacWteW enbe rontfom# me aen eUlUetbefet metveele teere bunneg^eftnoopte Wefei? ftene, enbe waffenfeer ^oog§e met Queren gbe^aptben ^aui^ etÇenbe Wefefteno eenen peert:? jïhrt met ong^eliftft.iüte wo:^ tel eo wit enbe gljeftnoopt ó^ejgt; (tfeft bte ßelen.

Equifètî Minoris flores« ^Jepn |)eattï€ft:t metUrtî? tlcftncn.



-ocr page 142-

^df. VrtttPecwHecw. Cnp. I^vtf;

lt;;j((r|)n 5^m((ï(frt en ee ben ^routen nut feer ongÇcIijtKÇet bung^f m btfrflc wti? tomen cak ronbe ^ok g^dmoopte pedkene vood enbe baefop ôÇeüjdî centre met clepne witte blocmkene bie feer j^aefl enbe totte vfrA(wn,enbc ban foo volgden baev anbere nieuwe feuetkene naei-,wt bie wo:td fpïuptenbe,met veele lebehene en Knoopt Itene en rontfomme bie febeftene met ronbe g^eftnoopte biefeken^ befet, gÇeh/ck aen tgroot ^eertßeett,maer met 500 groot noc^ niet ^oo rouw,maer faechter a^oo bat ^p tot pd^pen niet bequarn en comète wortel van befen ee teer fwert en bun.

Sat groot ^eertpeert wap in bie grachten,paenbe wateren enbe in feer veebtigbe piaetfen. Sateiepnwoibt inbonekere neere plaetfen enbe ooek op bo:re fanbtacb ng^e oefben g^evonben.

^K eaie pelen van ben grooten ^eertpeert eomen in Ç9?ape nooit. Sie bloemen nan ben tlepnen nertboonen buer in 2(p«Il en (o:te baer naer bie pelen met ben (lepgt;» nen biefaebtigb^” pf^lï^^we rontfomme betleet.

©efe crupben beeten in ©riec; 77r7rovfiç, enbe ooek van fommigben^^jucTeopKS« cv«€«lt;„?.3n Zütijn Equifetutn,Equifeta,cquinalis en Salix equina.^U bie ^potekè Cauda equina. 3n-^oocbbuptfcb ©ebafftbew.^n^ïeerbuptfcb ^Vertpeert. ^n^ranebom Xjtueuebetbeual.

1 Sat groot woibt gebeetcEquifetummaius enbe van femmigben Arpreiia.^n-^cocb^ buptfeb groot @fba^tbew,9tof|febwant^, |)feibfcbwdQ, 9tof^webel, kannenkrauf 3n y?eerbuptfcb groot ^eertpeert enbe kannen erupt.

i S^ etepn beet Hippuris betera en Ecytion in @rieeX. 3^ ^Uti/n Equifetum minus aut ak terumen Equitium/nbe van fommigêals 2(ntoniU6 ïO^ufa ferpft Sccuoia.3n Jpooeb^ buptfeb .^kin @ebaefftbew,^at^enwebel, Aat^enfebwant^o^atfenfaget^n Ï^eere ï)uptfeb elepn peertpeert enbe lt;^ attenpeert.

lt;[ ftatuerc.'

S8epbe bie J5eertpeerten ^pn eout in ben ierpen graebt enbe b:ooge tot in ben twee ben,tfamen tretkenbe enbe verbwogbenbe fonber feerpbept.

lt; Bracht en Werkingb^

55eertpeert gefobê in wijn oft water enbe gebïonekè pelpt allen bloetganek, en alle 3 -ouervloebigevloet fonberlingbe van ber natuerlijeke erdekbept ber vzouwen,geneep ooek bat root mel^oen enbe alle loop bee bupt;,enbe ee tot ben befen een feer fonber«« fingbe mebecijne aie @aknue febnjft, ^felue boet ooek bat fap van bè trupbe alleen cft met wijn ingbenomen,

peertpeert ooek in ber manieren aie vooi gbebiupekt ee feer goet tfegÇen bie fwee^ çj hngben,vkeratien enbe gequepbept van ben nieren,blafen enbe ber bermen,enbe tfeo g’^en biegbefebuertbept.

30eertpeert met ben woztelengÇefoben ee goet ben grenen bie poepen,bie coit van S abem|ijn,enbebievanbinnengbebozpqijnaieSioponbeeen 3^Imiuefe^zijuen.

lt;??fapvan3i)eertpeertinbienuefe g^ebaen, poptbat bloeben wt bie nuefe, enbe ^ met eenpeffusinbie moebergÇebaen pelpt bievloet berv:ouwen.'gt;

30eertpeert gl^epooten en op bie verfeme wonben gÇelept i^eplt enbe geneep bie fek ^ «e,enbe ooek befeermt bie wonben vooz alle ver^itting^e. lt;S^felue boet ootk b^ poeber ran benpeertpeert g^ebzooe^t in bie wonben enbe verfeme quetfueren g^epropet.

■Van Salomons fcgbcl. ^«p. ls»tt|.

CCgljcnacbt»

^^domonefegbel eenvtertijt tweeberkpe, eenbie groot oft bleet,en anberbie ^(kpn oft fmal ©alomone feg^el g§enaempt woibt,

lt;;?faf^

-ocr page 143-

Vrtit Salomons fegbet Cnp.l^ftf. ^cUû vemtrocn.

^Kct iSafomone feg^d.

Polygonatum anguftifolium,

©mal Safomone feg^d

®rooe ©afomone fegtet Çeff(ünâÇac^ft^fto«l5fgdc,î)aef at waff^rt fd^oone langfiadjdg^e gtuene blnöncjiiffröerJan^^fr en (affûter ban bù -(aufue boome blabfrcmtufîdjê ben wdefte maffen aen celle fleeUièö feboonewKgruene langue ^o(e bloèkene bïpe oft oter bp eén,af^o b^ eUR 0eelhen meer bloemen ban blaberêgemepnhfeft bzaeg^f, en aie bte bloe^ men »ergaen ^oo bringe fp voozt ronbe beften bte terfl gruê ^ijn enbe baer naer fwerf, »an fatfoene ben TOei/beHen oft Q^rahebeften gbehfck.Stemozfel ee landt, vingbere bult,knoopacbiteb,wit,met aenbangbenbeveefe(tngÇen,van fmaedtetn pzoeue terfl a fectacljiicb enbe baer naer een luttel f(erpacbitcf),en bitter, ©at depn @alomone fe^ gÇel,ee ben voozgefereuen met feer ongeltfdt maernfn blaberen ^tfn fmalber en ert domen met endiel maer vier oft otjf mt een let tfamêroort, rontfomme ben fleel,fester (lerremife waffenbe.©« bloemen jtfn grucnber,öie befiè bzui;nber.©je woitel elerni* ber enbe bunber,enbe anbero eefï ben voozgbefcreuen g^eltfdi.

C jaiaetfc»

'^groot (Salomone fcgbel mag bier te lanbein bzooge enbe bergachtige boiïeben ’ ©atanber mag ootk op bergen enbe in bogchen maer meeg in ©upttelan^bier td (anbe mozbet in bie eruptltefhebbers gölten gifplant.

cw#

lt; ^Sepbebefe erupbenbloepenin^epe enbe in SStaecitmaenf.

üalompne fegbelbeet in 0rieQ 7roAvpv«Top enbe inianjn Poiygonatum;3nbtV ^pote#

-ocr page 144-

(öftttf. DrtrtDbpcvttvt. Ö'rtp. 1^. läpotfhfnSigilhimSalomonis.^n J^OOC^ÖUptfe^ QBctf^WUr^ bat fö WÜWOÏUl.^n iJranc§ot0 0ignft ou oeau öc Salomon. « ^atueie»

©afomono fcg^cl eo wam en öïooc^ van na(uerftt,afuag^fuDc enbe wat (farnen trcciunöc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CjEracljtenWcrcfeinglje»

©K wo2(fl »an 0a(omono fcg^el g^epooten ^epu cnl^c genocfl ölewonï»cn baa 2( ^popôÇelcj)(woîî)t

©w fdue wodcl »abMjß afhaUpe fmetfen,fpiod,^^^ alk blauw pkdiê »5 6fuu ^ pnghen f^p gl^efïootcn g^efmeten oft g§f»aUcn,TOt ï)c aenfic^te en »an alle anOer lej? l)en öe6 lie^aeme.ab ^p gtuen g§eßooten,oft Çuer fap öaer op gbelept tootln.

gt;0an binnen tflieÇaemo en eo Où erupt noc^ Où woitele met biupeJielijeh lt;*(ö ©^^ ^ torn» f(}jflft nbsp;nbsp;nbsp;Ven Ploy er uyr, nbsp;Cop, lyiv, .,

Xoplt;rupt Çeeft langue fmalle ^aptae^tigbe b(a0erhene,tup fe^en Oen wekken »ootteomen ronOe teere geelken$ metg^Oi? h/eken maer wat mmOerê bias’

lt;[ ^fatfoen» pfyiiion. ÇOloperupt

Oerkenobedeet, Où op Oopperfle Oiag^en ronOe lanekac^ttg^e bolleken^ gelijek eùp^ nearfken6,0ùeùpn gruenae^ue^ bloepfel »ooïtb:ina^fn.en0e0aernaer depn tafias’ mebiupn glatîtes faef, »an grootte toluere enOe fatfoene,0en »loepen feer g^elijtk, lt;nbsp;plaetfe*

©it erupt wafl aio ©lofeonOeofc^ïtfff op Oen »elOen enOe ongeoeffenOe plaetfen, Çùr te lanOe woiOet tn Ote Çouen gkefapet enwaert eenog^efapet eo Oaer eometaHc per »an^ipo felfógkerefen faet »ook.

©tt vOloperupt bloepettn J^opmact en^ 0e tn ©og^flmaent.enOe te wple 500 woiOt eoek ^qn faet rifp.

©tt erupt beet tn ©nee; ^óMioj-'.^n 4^a^ djn Pfyllium en Herba Pulicaris.^n OÙ ^IpOs? teken piyUium. 3« gt;t)oo(^0upift^ globes’ Iiraut. 3n O?ceiOuptf(b ÇOloperupt. j« granen oto berbe a piileee.

' lt;nbsp;liatucrc«

^faet »an ^loperupt ( Oat meeflm Oer tnebf(ijnfngebzup(ktwoï0t)e6eoutin0en tweeOen graet enOe miOOelmatte^ in »oe^tte^ept en Ozooebte aio ©alenuo en (Serai pio ft^njuen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;iCracljt enWcrckingl)^.

^faet »anpfyiiionin water g^efoOen oft g^ewepekt en gbeO’ondtentaeebt af Otter 2( Oen earnergdek Où Çeete geele t^olerifeke »oe^tie§e0en,en miOto Open efl goet tfegen Où pifne fweeringÇê weeOom m^ »erl^ittingl^e Oer 0ermen,en0e tfegl^è Ote ^eete (0ït^ fen enOe alle »erbitttnge »an btnnen,en0e tfegen Ote ouer»loeöigbe Oioodjte en Oozfl, cafeïne faet een luttel enOe niet feer g^ebzoken enOe ouer t»ier geroofl,e6 goet tfes’ ^ö g^en Oat root mehren enOe alle ouer»loe0ig^e loop Oeo bupt;, fonOerling^c Oie »an eenigOe flereke meOeetfnen g^eeomen eo.

lt;?faet»an quot;Öloperupt m^ ©lievanroofen enOe a^jn oft water »ermengÇt,eo goet C g^elept enOe g^eflreken op 0^ §eet fleOereijmop Oie g^e^wiUen bp Oen ooien, enOe op anOero

-ocr page 145-

Ddn'OIöverityt, nbsp;(fdpjviy. xw,

andere Çevu ö^qtvtlknjöqfg^chjcx codi op bic pOne enöf werfem bee Çoefto.

Æptue fact met a^ijn ce goet g^eUpt op bie nauden Pie te veerbe tvttvaf|cn, enbe ®P^‘‘0amp;fftufït§ept van ben lengden hinberen.

©mater baer tfaet van gt;ö(operiipt m gl^emepdtt eo, ee goet glhefïreben op bmiït ^ vier en aUeoer^tttmg^en,tfetue water ee goetin bie bzag^enbe oozenenbe baer gbei? wo:mte tn eo g^ebtuppt.

CO?en fc^Mift oodt van gt;O(operitpt bat ^Been vfopen in bw hupfen en tomen oft en ^ Waffen baer btt erupt not^ gruen wefenbe,tn ghebzac^t enbe g^elept wozbt*

lt;[ l^inöcriüfTc.

^faef van quot;Öfeptrupt te veel mg^enomen ee ber natueren vd ben menfebe feer hm berltf(h,^et maetht eouwe verfitfftihept enbe voofic^ept oner alle het lK^aem,enbc fwaerte§ept met hangte^ept aen tlherte,aQoo bat ^p fomttjto moebelooe wozbê bte bit mg^enomen Rebben. lt;[ ©etertnglje enbe remeöie»

^(6 tfaet van gt;OIopcrupt te veel mg^enomen eo,enbe bie menft^e buer bp behin^ï ber^^ooeogoetterfl enbe voo: at,met goebe bequaeme baer toe bienenbe mebcetfne« bzahing^e te verwetliene om tg^ene bat tn g^enomen e$ otter te ghenene, enbe baer «aer ^oo ee goet,goeben fneten ouben wifn adeen oft alfene baer mne gbefoben, ghe^ b:on(lten,oft wijn met buenteb enbe een tuttet loogden tfamen. ^tem oöe water baer ©lUe tn gbefoben eoalo toerapio ftbnjft.^nbe voozte at baf goet ee tfegben bte be# Çtnberingbe bte van gruenen (lottanber tngbenomen gljeeomen eo.

Van 6wam etupbem lt;fap» lgglt;

^^ crupben bte op bte wateren wafien en baer tnne btifnen vinbtmen feer veel óeftacbfen,bte meefl at tn befen erupbeboedt gejïett jijn, vd ben welikè bte fom mige op anbere ptaetfen,en tn anbere capittetè befereue wozbè a^o b^ wp tn bit t egenü» wootbicbcaptt.maer van vier oft vijf crupben ferpuen fetcbie op bte wateren waffem

potamogciton. gontepn crupt, lt;[ Cfatfoen» ^^uter ^theven.

-ocr page 146-

^rt»f. Vrttt Swrttttmt^^ben. (T^p. Ivv.

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^ '^^ ^‘^^^ ^^^^^ fcljoonfïe ©wamaupt öai eed; ^ontdjtwf «pf ^fÇffis

(en tt?o:î)(,Çf(’ft ronOe lange ghilnwcpte fiele öaer aen op eoïte fleeUtèe r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 Waffen,groote bïeel)e f»(aï)eren plat op öwater liggl^enöe en^e bnjuenüe,

öen bladeren van groot ^ee^biee wat g^eltjek maer mindere.®« bloe men Waffen bonen wt ben water,op (tboonelangachtigbe li)fvernwtg§e roobe aren,ben aren van J^ertftong^en g^eltf(k,enbe aio bte vergaen,^oo volgè baer elepne ronbe knoppekeno enbe baer in lept bert faet befloten.

a ©at anber geflacht van @wam(ru»t beeft langue bunne fielen, en baer aen wap fen langue feer elepn gefneben blaberê bteet onber bwater wtgbefp:ept, alnft otjf oft feo tfegen een flaenbe gb^kfek bte blaberê van Oiotte oft QBaimeefler, elek befonber blaf ben blaberen van 9ïepnuaere oft @ernwe gbelifek,ntaer nunber enbe meer gbe;gt; (neben ban bte blaberen van ï)ïepnuaern,meerber enbe bteeber ban bte Ö5ernwe blaigt; beren.©te bloemen eomen voort op fielen bte bonen bwater wtwaffen alttft brpe oft wtrtpgbeneenvanfaffoenegbeltfekeenrabekentn vtfnen g^efneben een filiere oftÖ^fmepn ©ffen tong be bloeme g^eltfek.van eolnere wtttn bmtbbel geel, ©te wo: telen ^ifn langbe bnnne fwerte fafeltngê, bte op bepnbe baer 3p mebe tn bte eerbe wap fen wtf ^tfn en bltneken gbelt|ck erpflalltfn.

3 ©at berbe op bwater b«fnenbe empt baf gt;O0ïfcbcn beet gÇenaempf worbt Çeeff ronbe blaberen op bwater ooek Itgg^enbe enbe wfgbefprept ben blaberen van C9lanp voren g^eltjek maer mtnbere,bte van bte wortel met eorte fleelkeno voorteomen. ©ie bloemen waffen fttffe^en bte blaberen,van eolnere wtf,tn bmtbbel wat geel, tn brpen gkefneben,ben bloemen van water ‘IBeeBbree enbe van (krabben elanw van fat foei* ne feer g§elt)(k.©te wortel eo biek eort met aenfiang^enbe veele fafeltng^en geltjek bte wortel van (Irabbenclanw.

4 ©p bwater brifnen ooek noch feer elepne ronbe fe^oone grnene blaberken6,n^ veef meerber ban Linfen,blo van onber elepne witte fafelmg^en gbewtnnen, enbe water Linfen g^enaempf worben.

$ ^Sp ben (Swamempben worbt ooek g^ere^» OEBater 525o(erbloemen,' kent enbe g^eflelt.bat empt bat van fommigen water -fenererupt gbenaempt worbf,bwelek fat«» foenvan^pnen opperflen blaberen feer verani? bert naer bte plaetfe baert opt wafl.©at tn bwa ter wafl braeg^t aen^pnenbnnnen fleet, aUoo verre aU bte fleet onber bwater (s elepne feer g^efneben blaberen ber gbemepne (familie bla beren feer g^ettfek,en bonen aen bopperflevan ben fleet bnpten tfwatero elepn ronbe blaberen tontfomme wat g^efneben. ©at wt ben water wafl op bte eanten van bengrae^ten braegÇf alleen bte feer g^efneben blaberen. ©at vafl aê bwater wafl en pttft# van bê water onervloepet worbt braeg^f ooek ronbe btaberkeno aenbop^ perfle van ben fielen, maer ^tfn veel meer g^elt;gt; fneben,banbteblaberken6^tfnvan tgbene baf Çeet tn bwater wafl.©te bfoemê van befen erupigt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;__ be^ifn wtf fnef nekenbe tn bmtbbel geef,van fatfoene ben bloemen van ©anevoelt;’ ten oft ben bloemen van (f erbfbefien gbeli)ek, naer ben weteken rouwe boUekene waffen g^eftfek aen bte ©anevocten enbe lt;»ooferbtoemen.

tTlêlaetfe*

©efe erupben waffen tn fltlle flaenbe wateren,enbe tn bte grachten.

5ontetfneritpf enbeçOorfenbee(,bloepenin ©opmaent. ©te anbere brlngben baer bloemen tn^epewoort.

-ocr page 147-

Wn Swamcruyt. Sop. Ipu. ^cvif. , . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;é ôaem.

I ©dtiftflf @tV41Ït(rupf WOïbt ^JubCllfn 3^ ^nC(X’roT«'/«y(iT6gt;pKSUöT«Xv«TKff. 3n -idtijn Fontalis amp;nbsp;fontinalis van fomnng^fnspicata. 3n ÖK ^potchen (f|Ï onbf lient 3n-gt;;)ooclgt;ï)iipt|clj g’anihraut.^n Ï^^erlgt;uptfc^ ^ontepneru^t. ^ngrnnt^ow efpi öeaue.

4 ^Öte water -€mfe beet in ©neer 4)«K©^,Ksü4)«K@-o47rrT£pTiXM«’'amp;)p.3n -£att|tt Lens paluftris.Lens Lacuflris.^n Ï^iC ^potekè Lenticula aquæ.3n ^00CljÏ)Upt|'c^ ^eei Ün^ fen.^n onfer talen water Linfen enOe van femnughen. lt;2:nïgt;e grit en.. .3» ^raneboie -ientille Deaue. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. gt;

CÏêatuerc. •

5oniepn erupt ee van natueren vereoelente. ;0i)fgÇelifeIî ooek tat ÇÔoîfc^en beet ente tie waterlinfen.

C Craett enWcrckingbe.

5onfepn erupt eogoetg^elept optie beete vootte eetente vervuBite fweeringben, 2( ente op tie quate loopente gaten van ten beenê, met Cfatfocni Çuenieb f^te a^ijn vermenget,ale 5^liniup febnift.

^•ontepn erupt mwijn gbefeten eo goet gbetione;? ï^m tfeg^en tat root meli^oen, en alle loop tep buper, ente ee van erachten ente werekinge ten ‘^Veebgras gbeliftk,alP ©alenuo febtijft.

Sie water ^^infen, met fïfn t er wen bloemen ver {= menget,3ijn goet gbelept op beete gbefwiHem op twilt vier,ente op tfletereifn.

lt;^feiuegbeneeflootk ten eerftermvan ten longen hinteren aie bP te verre wtbangbt.

Sie untere t:pc en woitenin ter ÖXeteofnen met gbr^îapekt.

■VrtttTUyflott, Cap. I^Sf.

3t erupt fieeft eenen reepten fleet tie Çem tat opperfle m twee oft ttpe untere Suer aen waffenierfl ronttac^tig^e ente naermaeß land^acb; tig^e btateren, tn witac^tic^ ente in tat uentaflen rouw ^ifn.^len toppcrfle van ten fleelliene Waffen elepne geelacbtigÇe bloemlienp,ente taer naer rouwe wntaebngbe bauwlicns tie bteetae^tiefj ente (ebter ront inXenteg^elifeb boketaere gefatfoeneert, taer in plat faet lept,ten fate van ten X'dieren fester gÇelijek muer meertere.

CîSlaetfe^

2(lpffcnwafî aie Siofeonteo (tbîifft op tie gbegt; bereiten ente in rouwe plaetfen,^ier te tante woittet intereruptliefbebberPboucngbefaepet. ’ *

-ocr page 148-

5CVtïf. Vctt Scrtbfofe. CöpJggff.

^(t 6(ofpc( §ia te (anöe m SS:^fthrnaent/nbe m J^opmaent woïbt ^ijn pet tijip.

©it erupt troî^t ^Bebeeten 3« ©rieey «Avevop. ^n Latijn oceR Aiyffum ,fnï)c van foil tuigden UV ter tljt Lunaria maior.

IT^^atuere»

2(lpffon es öiceeb van natueren aie ©alenue feruft.

C CracRt en ïöerchtngtie«

Sttpffon gebioneRê oft voo öu nuefe ghebouOen eu g geroken verblijft bat bieken. 2(

lt;?^feutf lt;f«pt met bie fpijfe mgÇenomen gbeneep ooe bte raferme bie gheeonien ee ^ van ben beet van eenen verwoeben Çont.

2((«ffon in hupe oft aen bie buere ghebangen.venaeefit alle touerne van ben men^ ^ fe§enenbe van ben beefden.

Van Scrtbiofc. (f^p. Iggfj,

V\2(n Seabiofen vinbtmen bier te lanbe bipe oft vier gbeffacijten^mafeanberen oft bloemen oft van blaberen g^elijekenbe.

lt;[ *Cfatfoen»

Scabiofa communis, 0cabiofe, Scabiofætertium genus, 0(aepp ©tabiofe,'


21t ferpe alber gemepnge en grootje gbeflac^t,beeft ierfl (angbe fmatle afdjueruwigbe bapiaebtigbe blaberen op ber aerbengefpzepMuffdbè ben weleken vooittomen ronbe bapiacbtige 0elen vooitbimgêbe feer gekerfte blaberen bie ooc bapiacljtteb en afebuerutrub graurpe jijn, bè blaberè vÄ groote vOalerianen vanfatfoene mat gelijek. 3« bopperpe v^ ben fielen _ - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- Waffen

-ocr page 149-

VöttScftbtofe. Cdp. l^vif. çcf^.

Wulfen bic 6(ocmen van coiucre toe blauw (rc(hcnbc,vccl bt) ccng^cliftltcnbc tfarnen eenen bïeeben enöe ronben Çoebehen.Ste wo:tei ee wit laneh en fieebt.

” c l^laetfe.

©ie groote @lt;abto(e enbe batïSJJafer# filon Waffen in bte beempben enbe op grafü» ^'t^it^f plaetfcu©atalber elepniie @ca bto(e wafl in waterachuge (eer neere beemp ben.©ie(eaep$ @eabio(e waß opbievel^ ben enbe bp ben weggen.

U Cqt

Ä be(e erupbèbloepenin SSmeekmact cnbem©opmaent.

lt; lt;^acm*

©e(e'(rupben ^ifn van ben oubero niet bep^zeuen bat wp weten, enbe baer om en Rebben 3p g^eenen naemin ©nee; oft in iatifn bie one bekenten.

I ©at ier^e worbt nv ter tijt m bie 3(poteken Scabiofa gbepeeten, en van (ommigfien 4»e«,Pfora.3n©oofhbupt(eb Slpoflet^traut, peflemenkraut en ©rinbtkraut. ^n on(er talen @eabio(e.3n ^rantpoie tocabieufe.

lt;r ^atiierc,

2ille lt;Seabio(en3ifn werm enbe broeg^e van natueren, enbe verbeplenbc bie grouc vo^tic^eben.

lt; Craept cn WBcckingli^

©cabiofe alleen oft met ben wortelen in water oft wijn gbefoben enbe gebroneken^f fupuert bie borfl enbe bie long^ene,enbe eegoet t(egÇen bie oube ^oefl, enbetfegè bie apoflumatten van ber borflen enbe van aHemwenbig^e leben, bie (elue (upuerenbe, rifpenbf,§eplenbe enbe g^enefenbc.lt;S(e|ue boet ooek bie l^onferue van ben bloemen

2 if met

-ocr page 150-

c. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Von 55ttVitdâ beet. nbsp;CrtpJgSftp

m« fttpcïîétô^fmaalît(nîgt;eMÇlt;'ï’KKWÇfnomen.

lt;5(aamp;wfelt;6 ootk goet toe alî^aÇan^e feoiftj^epf cn^c rui;amp;K6c|)(=ö^ftöo(fn fhOf óp

We feert^^óe« gbflept oft met ôte oben en faluen baer toe ótenenfe vermenget. _ ©te loogde óaer étabtofe tn g^efoóen oft gewepcht e^,0oobet We meinen »an ben S ^av:ealfment^ooften0etbai;t0aer mebewafebt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c ox

4 dï'ïnterfïlon m water ghefoben en beter mebe g|ego:gelt oftbte mont biewtmgçj’© fpoe(t,boet feepben enbe oergaen bte apoflumatten bee monte enbe ber heelè bie noc^ »erfeb ^tjmenbe henght tot rijp^ept enbe boet wtbteben bte veronbert ^t)n. a.5 ©te elepne totabtofe enbe bte fcaepe ©cabtofe en wotben tn ber mebeepnen met (5 g^ebmpeftf.

X)lt;tn55iiyttel6bcct, €«p, Is^üf.'

;öpnele beet beeft ronbe fielen nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;[ Cfatfoen»

twee oft btpe voet! beocb, baet nbsp;nbsp;nbsp;Korfus Duboli. ©npuefe beet; aen waffen langue bteebtae^tts? g^e blaberen rontfomme luttel oft met gbeberft.©ic bloemen

jtfn purpurbrupn fomttfte wtt tfamè bp een 0§4’ft gbebjdt een ronbt J^opbloemkenj enbe ab bte afgevallen ^tfn^oo vltegbt b; faet weeÇ. ©te woïtel e$ (wert Çert, btek en coït met aenÇang^enbe ter ^pben veele fa:gt; feltngbemfcbtjnenbembmtbbel aen teerte . van ber woîtelafgbebeten.

C plactfw

©upneb beet waß op bzooge beempben, in bte boffe^en enbe bp ben weggen,

©tf erupt bloepet meeß tn ©ogbflmacf, rnbealfltn^ifn bloemen flaet eeflbeflom lt;nbsp;hennen, want anberö eefl ber ©eabtofen oft O)?aterfilon wat gbelijdt. c zi^aem*

©tt erupt woïbt gbebeeten tn bte 2(pote^ hen Morfus Diaboii,tn ^ooc^buptfcb lt;èeuf^ febabbtß,tn onfer talen ©upuebbeet, tn 5rane5ob ïJÏoïP be biable. ^Öan fommtgt; gben no ter tift tn latifn Succifa,enbe anber$ ôÇeene namen en ^tfn noe^ter tt/tbehent.

C H^atucrw

©upueb beet ee werm en bïoogbeoan natueren g^eltfch bte ©eabtofen.

C Crac^t en WecchtOgiie«

©ttpuebbeet met ben wortelen tn wtfngÇefoben enbegbeb’ondten ee goet tot ane3(i fteehten enbe g^ebiehen baer ©eabiofe goet toe e6,enbe oooï bte pefltlentte.

©upueb beet o och tn wijn ab oooï g^efeben oerbepit, boet feepben bat bleet bat tn ^ tltehaemoan jlooten vallen jïe.g^eronnen ee.

©upueb beet gruen met ben bloemen en woztelen g^ejlooten maecht «fp en gÇe^^ ^ neef! bte peßtlenttale eiteren en apoflumatten baer op gedept.

©tp woztelen tn wqn ghefoben enbe gbebzonehen Jtfn goet tfegben bte pijne enbe © weebom ber moebere.enbe tfegben alberbanbe fentfm

-ocr page 151-

“Van 6fo;bt»m. 3« erupt f^ceft »tercanttgÇe ^apjadjUß^c oft woHai^ttgbe jlelcn I^inc; ö« aerien crup^ petite euer bepbe ipamp;en nut witadjügl^c facebte gerimpeU

Cap, Igpittu ef.

lt; -Gfatfocn«

Scordium. -^

öe ronbc en rontfom g^euerfte HaDerhene decket, t uff eben öic welche enbeben fielen »ooneomen elepn biupn rooöe bloemhene, gfiehfeh Die bloemen van üoouen netelen maer mïnbeee.^Ötewoïtef ee veefeUebticb cube eruppenbe.

©it erupt wafl in vochtigbe beempben cube bp ben ^tae^ten enbe two:bt tot font *ui0^e pluetfen van 2?mbeint g^eoonOen.

©eoïöium bloepet meeß in OSi^eeh^ ntuent enPe in J^opmaenf,enbe bâ eeß be«gt; quaemfl ont te oergarene.

C H^aem;

Sit erupt beet tn ©nee; oxoyiop,in ^tv lt;ifn Trixago palufirb OU Scordium, oun font:* nugben Mithridatium. 3« J^00ebÖUptf(§ QÖefffer batenig, enbe van fommigen ta^? (benhnoblaucb,enbe in onfer talen Ouater ■tooclt,3u (Vranebok (Seotbion. c/Etatucre^

0eoïbiume6 werm enbe btoogbevan natueren tot in ben berben ^raet.

C j£cacl)t en Wecckingb^ lt;Seoïbiunt met wijn öbebtonehe opent bieverflcptjepf, vd ber feuere, mi(te,nierc, 2( blafe enbe moebere,enbe boet mits bpen bie miene loffen en b^ water riffen en e$ ßoet tfegben bie verpoptlhept vanber ohne enbe tfegen bie eoube bïoppe(piffe,en verweekt enbe boet tomen ben vrouwen buer natuerfifthe tranth^ept.

«Stotbium in ber fefuer manieren gÇebtuptkt e6 goet ben g'^nenbie van flansen S9 en anberefemjnnieb abebiertegcbeten^ijn.biebootelijchfemjn ingbenomè Rebben, enbe bie van binnen ö^rftuert enbe ö^equetfl^ijn.

@(oibium gebtoot^t g^epoebert enbe een Çaff foot fwaer mi ÇuenieÇ water inge!^ (^ nomen,abmeejl enbe jlelpt bat root mefiioen,enbe ee goet tfegen bie pijne enbe wceigt; bominbiëmaahe.

lt;^fe(ue tnipt'^bebïoocbf ^Bepoeberf enbe met BucmcB vermenght enbe tnetbeno^ ^D ntcn,fupuert bie botfi van alk flupmen enbe ee feer goet voot alle verouberbe boefl.

lt;5(0ïbium verft^ enbe gruen aeflootl g^eneejl bieverftf^e groote wonbè alfl baer ^ op g^efept wotbt.lt;;5felue truptg^ebtoot^tenbe met Çuemeb vermenget oft btoog^e baer in g^rffropet geneefl bie oube verergerbe enbe vervuplbe wonben en vkeratien, enbe verteert bat ouervfoebkÇ vfeeft^ bat in bie fefue wafl.

©it trupt coch in water oft ajifn g^efoben en op tfelbertifn g^efept^verfuet bie piflt; ne,enbe boet bat ffebertifn te vtoeg^er ftepben.

DantEeurnttm. Cap. Ipp».

Bi Qjutrium^eeftbïupne fleelhens,enbe baer waffenbe ronbe g^terimpefbe 1 rontfommë g^eherfee blaberhen6,ben bfaberè van (^ bgt;ameb:p6 baer bier ^ vootint yvf.tap.af geftreuen ee feergbefiftk. ©ie blocmhene jifn tlepn 1 bnipn root,ben bloemkcevêl (^amanberU)n gBehjeh, ©te wot tel es wit enbe »eefelat^tk^, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ iff J^laet#

-ocr page 152-

WtttCettcïfttm, öap« W*»

C Cfatfocn»

Olactfc,

©ft cntpt ivaß cnOc woïöf gÇfUonbfn a(6 ©tofcojiöee febnift in diKofn, Çùr te (anbf woîbî’ft m bte erupt hef^ebbere bOi? urn ^^efapetenbe gifplant.

©atbter i(lanöe waffenbe ce, wotbt met bloemen g^efien in Sötaeehrnaent enbemvÇjopmaent.

©ft erupt woîbt ghebeeten tn ®rieex rîvKçiop K^ nvKfi?, in Îatljn Teucrium.^n bie ^potehen ee(î onbehent. 3n J^ooe^î« buptfe^ wotbbet »4 fomimaen g^ebeeten t^roß batengel,b^ ce groot lt;;i5am4ber(in.

lt; ^atucre,

Leiterin aie pauluc âegineta febnjft ce werm in ben tweeben graet enbe b:oo!gt; g^etotin ben berben.

c Crac^t en Werefeinsbe.'

2( «^eutriuminwtjn gbefobenenbegbe^ bionelten opent bie ver'fîoptÇept vanber milten,enbegbenceßbte berbuÇept van ber feiner,enbe ce baer feer goet enbe fonlt;? berUngbe toc. «^feine boet ooek bit erupt alfl metvijgÇen ena^ijn vermenget van hupten gbeUjekeen plaefïer op bie mtlte gbeleptwotbt.

S5 ‘Venerium cock meto^ifn alleen ver^ menget ee feer goet gedept op bie beet enbe ffeeck van ben fenunnigben gbebtertem VaniDonberbaett €apjggvp

lt;[ ^gbcnaclit»

^T^Onberbaert ale ©iofeenbeo fe^nift co bzpberlene van gefla(Çte,been bat groot gt;^lt;,onberbaert,tweebe batelepn ©onberbaert,enbc tberbe bat ÇSJînerpeper g^o naemptwoibt.

1 rF^gt;^^!9ioot©onberbaert ^eeftgroote, vette, bieke blaberen,bte eenen bupm t ^^^^^ ^**^^ '’'’‘’’ Ö^^^Vt^ï ff« tongefken feerp fümtnUeben ben melekén eeigt; T a *^‘^’^ fïeelvooiteoemt eenen voet oftmeer boocb, met gbeliftkenblaberen romfommebeefeet, bic bemin bopperflcm meer anbere fleelkene enbe =^=^-^=^ta(rken6verbeplcnbcvoo:(bïingbtvcele bnipne bloemkeneveef bp een faner bie fïeelkeno waffenbe.

a ©at elcpn ©onberbaert beeft efepne fmaUe voor feerpc biekacljtige bfaberkeno,crt teere ßeclkcne ontrent een palme b^oeb met gelijeken tlepnen bfaberkene befet,baer op maffen clepne gecle gbeflerntc bloemken6.©ic moïfel co teer enbe cruppenbe.

/

-ocr page 153-

VrtttÖonberbrtcrt. Cap.’ l^gVf.- cüjt

Illccebra: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^Uffpfpct’


Craffuh minor. ^la^dOOp*.


m bet mebfepnen gbfSiuodïen, bet Çeefi teere Ileelftens met feer depne tone enbe bidte blaberkene bult bp een befet. ©te bïoemkee fijn geel enbc wapen aen bop^ perflevanben jleelkene ben bioemkene van ben depnen ©onberbaert ó^ekjek maer meerbere.

2 mi 3)UetiJ

-ocr page 154-

cmù Van^onbevbawt, Cnp. Ivtwf.

lt; jBlactfc»

I ^groot SonberPaert wafï op bie baken enbe oube mueren.

i nbsp;nbsp;^elepn en wafl Çier te tanbe niet ban in bie §ouf n baert g^eplant worbt

5.4 OMabeloofe enbe \Ü?uerpeper waffen in fteenachtigPe enbe fanbtaeptige plaetfen, enbe aen oube mueren. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ff Cyh

lt;^grootSonberPaert Ploepet in J^opmaent enbe in X^oôÇfîUîuent. Sie anbere ôÇeflacÇten in ÇSJîepe enbe in Q^raefumaent.

lt;r f^acm»

SonberPaert worbt gPepeeten in ©riet; àult;4gt;ôp,in Sittfn Sedum enbe Sempcruiuum enbe van 2tpuleiuevitaii$.

t Satierfïe gPeflacpt peet in @ rif er At/^e^opjuty«, in 4^atun Sedumamp; Sempcruiuum magnum,van 2lpuleiuo jrTifyHÖ^opHSÜ^iijóepflaX^op , ^n bie ^potfkfn Barbalouis.^n SoorPbuptfep j^aufwurt^ engrof^St^tiberPaer.^n ^l^eerbuptfepSonberPaert.^n t^raneÇoio 3lt;gt;a^lt;^‘^^^'

x f^weebe worbt gepeften Au^ppzxfop enbe Sempcruiuum oft Sedum minus,vd fom^ migpfn TfiS^M?, van 2(puteio Erithaies. 3n J^oochbuptfep Alepn SonberPaer. 3u ^raneÇoto lt;^riquemabame.

5 c^berbe gPeflacpt Peet in bie 2(potfken CraiTuia minor en Vcrmicuiaris, pier te lanbe ^labeloofe,fn papeeulleken^.

4 «i^vierbe worbt ge (weten in ©rieey Avlt;re«xvK ^ye^ nsd THXtlt;piop. ^n Latijn mecebra.' ^nSooePbuptfep CVïaurpfeffer enbe .Ka^entreuhlm. 3« ïleerbuptffh CV? uer peper. 3n JranePow pain bopfeauw.

lt;r ^^atucrc.

«^groof rnbe «fepn Son ber baft c en bte SS(aamp;e{ooff,^t)n tout en biooge tot in ben Serben graft.Snt ^uerpeper ee ^ee( enbe btoege tot bpnaerinben vierbengraet

CCrac^ten Wcrchinglje»

©root Sonberbafrt g^efoben oft tfap bafr afgfifbrontRen ($ goet tfegen b^ root 3 mennoen enbe alle loop be^ bupQ.tfeg^^en bic woimen,fnbe tfeg^en bie peetk »4 ben g:)§alangien.

lt;Sfap van Sonberbaerf met meel van gerflen mout enbe olie van iXoofen g§eigt;^ menget ee goet g^elept op bie pijne enbe mef bom bes Boofte.

Afflue fap aUeene eo goet g^ebruppt in bie Çfeteroobe enbe loopenbe oogden,bafr £ ooflt Çet erupt gÇefîooten enbe van hupten op bie oogden gftelept goet toe (amp;.

c^^fap van Sonberbaert met eenpeffus vaneattoen oft wolle in bie moebergefet, ^ Pelpt bie ouervloebig^e natuertijeke aanfR^ept enbe bie vloet ber vtouwen.

Sonberbaert g^eßooten alleen oft met meel van ger|îè mout vermenget, eo goet £ gÇelept op bwilt vier,op ^eete enbe vooite eetenbe fweering^en, op verbrant^ept enbe op alle ver§it^epf,Siifg|eli/fR oofR op Cut peet fleberqu.

a. 5

Sat elepnSonberhaerf enbe bie 95labeioofe,^ijnvart fraeßten en werekinge ben ^ voorg^eff^reuen grooten Sonberbaert g^elijfk.

lt;!5fap van W^uerpeper met a^ijn ingbenomen boet blaken,enbe iaeebt af buer bo^ © «erg^euen bie tape fli)ma(btigeflupmen,fü bie peete geele ^olerpcke vocptupfbèjn^ be eemtbto bpen goet tfegen bie fortfen enbe tfegPen alle fenijn binnen tflKPaeme in gÇenomemmaer en mafÇ met ban fiereken menffÇeningÇegÇeuen worben?

OJîuerpeper met vet oft ruet vermenget verbruft bie eiteren enbe anbere Perbe ge^^ J^ jwillenbaeropg^elept.

Ç9îuerpeper alleen op tlieÇaemgÇelept maefkt bie^upt root enbe volblepnen,enigt; 3 be gaten in bat g^efont vleefc^.

Vrtnitrtlt. €rtp. linniff.

* ^ïT^ ^^ ^''^^^ Batmen ^ali nuempt,e6 een neer erupt ontrent een palme ÇooeÇ, lifn ^2I-/ jfeetkeno^ijn ronbt Çebbenbe veel lebekene enbe knoopkeno, baer m tfaet lept bat feer elepn ee. Q:nbe bit Peel erupt ee vol fape bwelek bat fout ee, Q;n baer af worbt

-ocr page 155-

“Ortn sortit. €lt;W‘ lSSwf lt;[® fat ben,


^’ïï“®quot;catïnuro, bannen int batten »^ni ben g§elafen g^ebïuixkf, enbe fai Alkali. rvuS*^^^?.^^^ ^ijnber noch twee anbere ÏÏJ^ s^^ Ïl^’^^ '”^®^ ’^^^* lt;ö ßcitbenbe,te weten h^Cf s g^enaernt wozbt, enamp;e een «n^ . we batmen e«Klt;o«iï«n«emt.

* *^^^S*^ leeft veele btekae^ttae (Ïeenïené,baer aenwalfengBehfelt langue bichacbti^be Mabern t ^’^” ^^^^erkene van bie QMabeloofe feinter ôçe(ij(k,maer langtet bebbenbe vueteen feerp Kekenbe puntken, al^co bat baeebuee§etkeet Jtuptrouwenbe fïekenbees. i^nffc^inbiebia^ Deren waffen bie Hoemkené,bte geelae^ttdj enbe |eer tiepn 3i)n,enbe naer b«en volcht bat faet bat ootkfeerelepnee.

5 ©akeoima^eeftveere fielen fonber Blabere, Daer aen veele anbere ^pbe tae;kenö enbe fleeb «ene waffen,bje veele lebekene Rebben,kebtekfci’ Kenvan eenfeÇepbenbe.Çôan ben welekënekk a ? *^^^enen terwen coïen van grootte g^ekfek es.

re nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ooek fout en vol faps.

Alf« c ^'^ ^^ ^0ïbt ooek Alumen catinum enbe fai Alkali gçemae(kt,a(6 Amatus -Cufitanus fe^njft.

i

-ocr page 156-

ctgt;f. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VöttXftlt. Cap, l^gvtj.

lt;[ î^lactfe.

Sep àttDben walrat in feuten gronOt, outrent Î’er ^ee, etWe î’û twee hetfîe wozöz îgt;cn in gedankt veel Çet hoontere g^evonöen.

a ©at tweebe g^eflaebt werbt gbeßeeten in C'^rtee; Te«y©u,(rKófKiop gt;lt;9« rpaywop.^n iattjn Tragus,enbe van lt;^beobo:u6 @a^a,Ncpa.

31 nbsp;nbsp;©ie alleren bie van Kali g^ebrant werbt,e$ gßenaemt Aiumcn catiunm,mj ben welt/ ften bie fieffe van ben gbelafen oeek g^emaeckt werbt.

SS ©at feut bat van befe aUcbfit g^emaeckt werbt,ee g^enaempt Sai Alkali.

^ ©at op bie fieffe van ben gbelafen briffe,werbt nv ter tift in bie 3(peteken gÇe6eegt; tenAxungiavitri.3n fjrau(bei6 @uin be i^oirre.3n©uptf(^ Erneut van gheUfen.

3n 3taUaenf(b ^ier be (riftane.id eft, flos Cryftaiii.

lt;[ zi^atucre»

©efe erupben 4ffn van natueren fout,enbe bacr om brooch.

lt;[ Cradft en «jerckingO^^

x (Jmpetron met vieefc^fep oft buenteb water ing^enomen, boet bie ^boferifekeeUï^ 3 be fiupmacbtigbe vocbticbeben,enbe biffg^elifer bat water feepben enbe met ben ea^ merganekafgaen.

a cï Çien lebekene van Prague m^ wifn ge broneken, jifn goet ben grenen bie ben loop beo bupe; Rebben, enbe ben vrouwen bie feuer natuerekfeke eranek^ept te veel Çeb:# ben, aie ©iofeonbeö fc^rifft.

Dan yveempt. ^«.l^gwCf.

5)ecrupt heeft feer g^efneben blaberen ben blaberen van ilOi? nanber oft 9toomfclje 2lifene gÇelifek. 0t)n fielen ^tfn ront hert en g^diftk bte peel van

SXupte baer op bleeek geele bloemkèo, enbe baer naer elepne teere Ianghaehk5^r bauw^ kene Waffen baerelepn roobachughe fabe^ kene in befloten lept.©ie wortel eo houtach*

lt;Khllt;ïn(k enbe recht.

lt; plactfc«

5pecrupt wap ontrent ben wegken op on gheboube plaetfen enbe baer voorufto bftp^ jinghenghepaen hcbben,enbe baert eeno ge fapet es baer cornet lichteltfckcn alle laren van fifnfeluen voort.

ccnt#

©it erupt beghint te bloepen in ^raeck^ maent enbe bloepet tot in ben J^erfp toe,en te wijle ^00 leueret ^ifn fact.

lt; ^^acm»

©it erupt wvibtgeheetèm ©riee;5f«x.’K-

^f®H’

-ocr page 157-

t)«tt Cepclcruyt; ^epJ^^t^i M« Tçop JU Latijn Thaiictrum en Thaliarum en nv ter tijt Sophia^n ^oockkuptfek lt;53^1^ fomen.^n ^icirbuptfck ^'pecrupt enroot melijoen erupt.

lt;[ ^iatuere«

5peerupt ee vetbïoogkenbe fonber (cerpkept oft merckeltjtke kitte. .

cCracktcnWcrckingbc.

lt;ïï(aetvan ^pecrupt met rooben wijn oft verpaelt water gkeb:ontken pelptbat^ root meltjoen,ben loop bepbupey enbe alberk,anbebloetganck. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;

^•petrupt gbewieuen oft gbepooten enbe op oube fweeringken enbe vleetatten gbe^ 55 lept (lupt enbë gkeneep bie (elite,en bat om hattet verbioogenbee6(onber (cerpk^pt.

i)rtn Cepderupt.- crap. Ispip-

^ ^pelcruptÇeeftierp effenebteeb ac^tló^f^n^f bickacktigke blao beren,bte van bouen wat kol jtjn gkekjek een tiepn vlack tepetken, enbe rontfomme fomtijte wat ges» fgt;oetkf,ben blaberè van Oioomfeke @urckegt; Uvanfatfoenc ((Çûr ghehjck,andere tgt;anO^ JP nut factÇit tfcr enDc wU en jtjn,macr ^»frb^ oc^fu^ enöe biupnac^tK^ grucn. Sic ßelftt jijn wat tantum cn waffcn ontrent een fpanigt; neof^voetJanek. ©te bloeinkene Jkn wtt enbewaffenbouen lanexben fïeelen ,enat6 ïV Ô^erefett jijn joo vot^è baer elepne Çauwgt; kenenaer.baertn efepn roobaektte^ fabeken lept, ©te wettel ee veefelaektte^“

lt;1 ^fatfocn« Cochiearia. Lepelcrupt

C ï^laetfe,

^epelemptwaß tot veel Ilebc tn ©oddbt, ÇÔneflanbt enbe baer ontrent, bp bte bupnen enbembtebeempben, tnS^tabant wotbbet tnbte bonen gbefnepet.

^epelempt bloepet tn ^pua enbe tn ^epe, cnbenoekbaer naer.

lt; I^aem*

3« J^oUanbt en ^ter te lanbe wotbt bit erupt ^^enaemt lt;£epe(€rupf,enbe baer naev in 4;attjn Cochleana.bj ee in ^oochbuptfeh Löffelkraut,in 5-räch et 6 ^erbe be eutlier. ^nbe f(§iin( wel te wefene bte Britannica baer ^liniue af fe^nift. Sontmigbe maken baer af bat erupt in ©riecy Ttxî^Jion enbe in Latijn Teiephium gbennempt.

C /l^atucre^

Lepelcrupt e$ werm enbe bioo^^e van natueren, enbe feerp van fmaeeke fe^ier gei» (ijek bie .^erffe.

C Crackt en ïoerekinsbe»

Lepelcrupt in water ^befobenee jeer goet tfegbenOte vup(e fweeringben/cnbe fkj^ 2( miebept beemonte,alfmenben mont baer biewtie mebefpoelt.^nbe bi)fgbclt)cy 00c ee een fonberltngbe mebeeijne tfeg^en bat fcooïbup(k,bj van 5i)lintue ©tomacacce, enbe van ÏLRarcenu6X5feebogbenaemt ee,enbe baer tfeg^en wotbbet beï’ê baeeÇe in ÇOneflanbt enbe ^onanbt (eer gbebtupekt^feer goei enbe expert beoonben.

Lepelcrupt Çeeftoock bie crackten van lt;^e(epbium enbe baer om met ajijn verlt; SÖ menget,enbe op tlickaem gbeßreken, verbtijft bie witte enbe (werte vlecken,be6 Ittkaem6,enbe bat fptoet.

«ï^felue boet oock bit erupt gkeßooten,aneen fee v:en baer op g^elept, aie bte vlee^ C ken met gerpen meel baer naer bepreken wotben.


-ocr page 158-

cvftp WtttlOöIk«;»))^ €lt;tp.lö8g.'

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ce wWtrepe aie ^ötofeonOfß nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;van fUebfe.

twee ^ijn Ote wüte Q33on^attMl)cn,waff af Beene manneken enamp;e î’te anOe re wOfhen g^enaempt woïöcn.èlJerï’e fwfft QüoUefrttp^enbe ^mer«^ ï)et)at wiKiVoneeruvt,

I aT^ ^‘^ '^üoneerupf manneken 6eef£ óroofc Bieebe fange witte fa echte en wonach' gt;U^ ng^e blameren,tuffe^en ben weteken eenen ^oog^en langden ßeef vooiteoemc »art onber tot euer oft outrent ben mibbet met g^ekjeken maermmbere bfaberen be^ ((eet,ert van baren »ooit met geeJe welriekenbe bloemkene rontfomme befet etek btoemkenin vijf blaberken^ghebeplt,met ^pnenlieffelncken bloemkeno en feboone oft verderbe keerfe geltjekebe. ^te wortel es (dek fleemt boutachticb en vingers biek.

^at

-ocr page 159-

»rtttWoUeemyt. ^lt;tP; ÏSÖ8^

Verbafcum album foeminaluteo flore, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Verbafcum nigrum,

^eel ‘ÏBoacerupt wijfken, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^wf« ^oUeerupt,

Verbafcum fylueltrc»


Sût wilamp;fïBoUecrupt ce met ^pnen Rv^j knenbe Mnöcren ber (geuten ffergeKKK ]^ct heeft veele hunne »tereann^^e njfhenö cube ^outacljtt^l^e tacykene buer uen,aUt)t wi een febt,wapen twee (fegten een,fae(§tc wittachughe blaberen, ben blaberenvan _ @aute van fatfoene ^eltjek maer meerber enbe faec^ter,op bopperfïe van ben jïe(en, waffen btebloemen,van verwen geel.

Cplactfc»

Sie ïöüHeernvben waffen aen bte ean^ ten van ben ve(ben bp ben we^^en enbe op bte bijeken,

5 ©5 wübt 'ïBolIeerupt en eo hier te lanbe niet ^Çentepn,maer bat hebbeen wp geßen tn ben fchoonè hof van turques van ^amo paignien groot liefhebber ber drupben.

OBoHeerupben bloepen nteejl in ^op^ tnaentX?ogh|Ïu^lt;^cnt enbe Jjerfpmaent, bat^ilbt ooek fpaeber.

QBoUeeruptwoïbtgbeheeten in (^riee; 4)XÓH(9-,in iatijn verbafcum,van 2(puleiu$ ooek

-ocr page 160-

c^.'

T£)rtttWöllccrtt)gt;t. Cnp. h’W.

OOdi Lychnitis (tt Pycnitis, cubc Vän foiunU^Çf 11 Candela regis,Candelaria fil Lanarla.^SU tie 2(potfhc Tapfus barbatus,ttt ^ooc^öuptfd^ OßuHhraiu, kfr^fiiJirlt;iiit,^Knkrlt;iiu, •CtniflkraiK ÇOnboIôt'nkcit^ en ^mmigekfr^jn ^^cvibuptfcb Qjjolkerupt, i'JeHe^ tlaîifrm cube toitffaupt.^u {^ranc^ow SöeuiUon.

lt; li^atuerc.

023oKf(rupsen^iju bioo^bf imu natueren fonber lUfrekflijekf ^ittf oftwfrnitf. $ iCracl^ten Wercfefnglje«

2( ©tfwoitffvatibcti wittfnQBonfdupöfninroobcnwi/ngbffobfii ftclpt fnöfßfj» nf^ but root ineh^oen ctibc Dtf loop bro bupQ.

55 ©If fefue woitflen in water ghf foOen enîic ô^cbiondien, ^tjn goot vooi îuf gkfnf i)tf ^Befdifrt mbf vatibinnfiiß^fquftß oft gbfboijlfn^ipifiiOf tfeg^fnben »nou^ öeröen cube langbufreuben (wcß.

^ nbsp;nbsp;«Affluewater Daer Oiewoitetinné gbefoben eoverfuet ben tanifweer, enbe goet tfegÇen bie fwiUtngÇen enbe fweering^en van ben antanbelen van ber keeie, alfmert bat werm tn bie mont Çout enbe bie mont baer mebe fpoelt.

^ gt;öan ben witten 'Ïöolleerupi wiffken woibt g^eferenen bat in bie biooge Haberen van befenerupbe,bie gÇebtooebbe vijgen gelept lange tijtbuerè enbefeergoet blput ^ ©ie blaberen van ^olleetupt ^ijn oodi feer goet tfegÇen bie fpeenen alfmen bie fpeenenbaer mebe vaec^t,oft tnbwaterbapet oft mebe wafc^t baer bie Habereni» g^efoben^ijn.

ü ©at fwert OBoHeerupt met bie febocne geele bloemen in water oft wijn gefebè en^ be g^ebioneken eo goet tfeg^en bte gebleken van ber böigen en longbene en vooi ben grenen bie hoepen eü bie etter fpoiiwc.©ie felucblaberen met 9^upte g^efobenghei» nefen bie pijne enbe weebom van ber ^pben.

© nbsp;nbsp;©ie blaberen van bat fwert Qïsolleerupt in water gbefcbennin goet gbelept op btf eoube ge^wiUen en fweeringben ber oogen, bie ff ©fatfoen« quot;nbsp;felue blaberè met Çuenie^ en wijn vermenget nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Blattaria, gÇenefen bie verergerbe enbeonpeken fweerin gÇen,enbe met a^ijn bie onpeken wonben.

^ ©iegeel bloemen van ben *51 olleerupbe in bie loogfie g^elept niakC ^et (lapt ge(l,alpmen

■ baer mebe wafebt.

2 lt;$faet van QÜoQeerupt ee goet gÇebîondiê aio piinine febnjft ben grenen bieeenublet g^ebioken oftwt ben lebe Rebben, wanf^et boet bat g(ie^wel enbe bie pijne minberen. ‘ ’^ ©wilt ‘^BoHeempt gbepooten eo goet gÇejf lept op bie verbiambept van vier oft heet wa^ ter oft anberfmo.

i 2(puleiu6 fcbïijft bat OJÏereiniUo Çôlpfft OBolleeruptgaf, boen bpbp (Itreequaimoin b^ bp baer mebe bewaert enbe befeermt wefen foiibe,vooï alle toonerien van t^iree. * VanÄMtrnna» €4p«l^$$f« 5r\ 3^ lt;fwpt Çffft gluene eale langaebtigbe enbe rontfomme gpekerfbe blaberen op beraerbenwtgbefpiapet benblaberê va ©er^ bena wat gheli)tk,tnffdjen ben wekken voorts fomen twee oft bipe boogde pelen bie feboone geele bloemen biagben, van meeke fatfoene enbe grootte ben iBolleerupben bloemen ^oo geltjek bat baer buer^ak pliniuo fept,bit erupt voor

-ocr page 161-

t)rttt Slrttwrtrt. ^«p. Içiôçf. Q'|. »ooJ tvüöt OBoHeaupf g^ctrocken ^Çewevfî ce, nact bic wckkc walfcn tonbc bollen kcne of( hnoppeketusbacr m (fdet lept bat minber ce ban bat fact van ^pücerupf. ÎÙic woitcl ce coït en ^outacbtic^.

çOanbcfcnvtnbtmcnnocb ccnanbcrgÇcnac^t, batbtupn roobe b(ocmcnÇccft, ben vooî^Çcfcbîcucn anbcre ߧcft)(k,ban »an wa|(c enbe btaberen wat ininbcrc.

©it erupt wafï bp ben wegben,tn bic wtjngaerben, op fomuugbe »eiben, enbp ben , watcrloopcn enbe wo:bt Çicr te lanbc fclbcn g^evonben.

C CgU

^it erupt blocpet in ^Öracekmaent enbe tn ^opmaent

lt; ji^aern.

©tt erupt woibt gÇeÇecten »an piintuetn -iatijn Biattaria enbe »an fommigben Verbafcum Leptophyiion lu J^ooebbuptfeb Oeabenkraut CU ^oltknopflm, en »u fomgt; tntg^entnïïeerbuptfeb OXottenerupt enbe in 5ran(boie ^crbe »emuneufe»

5?acr bwtwpfen »an ^pnen bitteren fniacek ^oo cefl werm en b:ooge »an natueren totbp benberbengraebt,

c eracht cnWcrcklngi)^»

gt;0an ber eracht oft wereking^c »an befen erupbe en »inbtmen nj befercuen anbcre ban bat in bit erupt bic motten enbe feictere ter pont comen, waer bat gedept oft g^Ci? wwpmwMtx. quot;Ortneiuetdbloemen. (Îap.l^v^tf.

lt;[ Cghdiacht«

Æ 4;ucf cibfoemen ^tjn tweeber lepe »an gbcflacbte,groot enbe depne, bic groote Atfn ^Ï5'fwecbcrlcpe,een met gcelc wclrieckenbcb(ocmcn,twecbc mctblcceke bloemen, Verbafculum odoratum. eufatfoert. Verbafculum album, ^elrteekenbe^luetelbloemen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quitte ©luetelbloemen,'

-ocr page 162-

es#.

“Ortn ©Ittctclblocfttcn. Crtp. l^g^tp

13c groofe welneekenbe 0lue(elb(oemen kebben witte gefroneelbe blabc gt;nbsp;ren,ben blaberen van betome wat gbelnch maer witter enbe meerber en rontfomme niet gkekerft,tuß^cken bte welekeronbe ealc pclêoooiteomen i’^”^’’^”^ ^f*^ (panne lantk,b!ag^enbc op bopperffe een trofkenvan.i;. oft --------^ y.fekoonc geelc welrieekenbe neerwaerto Çanghenbe bloemkene.naer bic weleke depne langac^tigkc bollekenc waßen baer bat fact m lept. ©ie wortel ee wit en veefelachneh.

z ©ie witte toluetclblocmen ^ifn ben »oorg^efereuen geclen en welrieekenbe tolltet tclbloemen feer gelij(k,maer ^qn blaberen ^yn meerber enbe b:eeber,fnbc bic bloemt ^pn feer blceek gecl,bpeano wit enbe fonber eenigken fonberling^en rucek.

3 ©ie elepne toluetclblocmen kebbe elepnc wit^’ Verbafcuium minus, te blabcrkene ben witte 0lueteibloemen in a(gt; Slcpn tolnetelbloemen. ber manieren feer gelijck allee minbere, tuffeben bic weleke bic ßcelkeno noorteomê, voortbringen bc elekecn bloemken aUeene ben witten tolue^ ielbloemkeno van fatfoene, riteekc enbe eoluerc gbeliiek. ©ie wortel e^bun enbe »eefclacbticb, g^elijek aen bic witte toluetclblocmen.

lt;[ IBlactfe»

©ie ©luetelbloemen waßen tn neere enbe voebtacktigbe boßeben,aen bie gbeberekten ban? gbcnbc,cnbe fonimigbe ooekinbiebeempben.

. ©te witte ^0« kier te lanbe gbemepn. ©te weiss rieekenbe enbe bie elepne, worben in biebouen gbevonben.

©efe erupben bloepen tn ^prill, fomtijte 00 ck in bic ïSXerrtc.

tr/î^aem*

^fuetffMofmcnwoîôcn in cs^riffy ô^cbccten

(pXoXAç.^ü -inii/n Verbafcula. ^H Î’if 4po{ekcn Premule veris en Herbæ paralyfis.fttbC »an fommt^Çen Artbeticæ.^n J^ooc^Daptfe^ ^c^lußflNnmen. ^n enfe talc K5iuc^ iclMofincn.^n ^rantbote (foqun.

iCat ùr^f gl^efladjtwoî^t ô^fÇcefenin Latijn n» ter «ft HcrbaS.Petri.3n /loocb^ ÎJiiptf'dj J^inimelfc^InfîcI,to.öftere kraut,ßcd totMupVlblumcn en wolnctkcnöc @djtu|fctblunicn,tn?7fnî)uptfcf) 0.^^cetera erupt en welrûckebe ©luetdbiormt ©at anber gepaefjt wo’amp;t in Die ^poteken gkenaemt Premuia veris,en Hcrba paraiy-fis.^n J^oodjöuptfeb QBeiß '^atkonie enöe weif^@fu(relNumcn.3no«fer talc wit^ te tohietelbloemenenbeoockvan fomniißken witte “ïSetonie.

©at kerbegbefiacljt woikt g^ekeetentn 4^ati|n Verbafcuiun^minusun bie Slpotekc Premuia veris minor.3n ©uptfcfj (lepn Witte betonte,oft enkel toluetelbloemen, enbe tlepn toluetelbloemen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;[ lï^atuccc»

©ie to luetelbloemen |ijn b:oogkc van natneren tot in ben berben graet, fonber menkeli/eke (ntte. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÿ Cracl)t ert Wcrckingl)e»

©ie Sluetelbloemen Woiben^ebenbaedjomet meer anbere erupben in biefpip 2( fenóbeb:up(kt,ttiaerin ber mebeepnenen hebbenen afwen fonberlinake abebzuwek oft tracht bic te achtene ^ifn.

Ï)«n4etbtöptó. (£ap. Ivvvtt).

^‘^^^^ ôroofc,bîeebe,wonac^ti^Çe blabererpabchjck bic bfaberen lt;Ä||p'’^” ^oflecrupt,maer rouwer enbe wollachtig^er, enbe niet ^00 ront cin ^’^ tanten maer meer tanticb,bie rontfomme op ber aerben wigkefprept ^^'*Rltß0^cn,tu|fc^en bic welche voorttoemt eenen vier (antigen, rouwen, wol^ lae^tif?



-ocr page 163-

tJattXetVtóptó,’

Mdjn’gßm geef, bie bem m feer weef inhere getè »erbepK, enbe öder aen walfen fanc; bte gelè veel witte bfoc men öen Hoemen wan boouen 57ete len fcljiergeü)(k,maervee( meerder, Sie wortel es fanek enöe buk ghe^ k/ek Oie woïtefen van ^oUecmpbe.

C ßUetre.

Sitwemt erupt en wag gierte (aube met ban in ber er upt lief 8 eb«» bersÇouen. CCqU 2le(fuopis6(oepef inÇSÂepe? c/i^aetn.

Sit erupt woïbf gebeetê in ®rieex AiflioTri'? enbe in Latijn Acthiopis, eg anbersg^eenennaemes onebeket.

CBatuere»

3(et^iopis es mibbeimatic^ wenn enbe btoogbe van natueren.

€ Crac^t en ïnerekingbe-2(et§iopis es goet ben ebenen bie 2( kat pleurefis Çebbè, en op bie botge met etter veriaben ^ifn.

lt;25 3^egt;ï^ ken ópenen bie in bie keefe eenigÇe rouwte^ept Rebben, eü bijp ôÇeliiey ooek bte van bat ©eiatiea peek ^ijmalfmen bie wettel ^iebt em» be buntket.

ertb. Ivtf vtif;

^ ^ot bie feine ß^ebteken van ber botge enbe van ber (ongÇene esbie wottei van '^etktopis ooe goet aifmenfe m^ P“i®2^ï^ genfer vïouwen meiektrupt |uem'c^ vermêg^fen btcwils baer af leekt.

quot;Vrttt onfer vïouwen melcï^ crupt. Cup. l^^^htf.

^p^^^^ÏQfervïouwê melekerupt Çeeft

bteebtaeÇtigÇe, rouwac^ug^e

I^^^^^^^^’^^^’ f’^lt;^‘^^âfw^nf ^^a^ beren,metveele witte pieeykens —geileek bioppelkens befptapet. ^ugeben benweiekenbte geien vooitcom^ een paime oft fpanne §oo(h btagenbe aen bopperpeveeifeboone bioemkes bp een,bie ierg root oft purpure van eoiuere ^ifnenbe baer naer biauw,naer bie weieke eiepn boii* iekens vootteomen baer in bat bef faet lept, ïótewotteiesfwerf ianek en biekmetveeie aenbangbenbe veefeiingben.

•L plactfc«

©it erupt wag in voebtige bbekere piaetÿ fen,en wotbt febier in alle bonen gbeplant. c’cvt

©if erupt btengbt jijn bloemen, vtoeeb A uj in

-ocr page 164-

cvuti'; VrtttVevbette; CdpJtnnni.

in îO^eerte mbe in 2(pnlI,ftWf coïte ba« narr ^oo woïDt ^On fact njp.

« Zl^aern»

^it erupt worbt l^icr te (aube onber bie :2(potfftcre enbe J^etbarifîcn Puimonaria (n Pulmonalisin Latijn,cube van foinnngÇen Symphytum fylueftre, bat ce ^ongbcndlipt g^enaemt.^n ©uptfc^ worbet gÇcÇcctcn onfer vrouwen metefter upt,cnbe onfer vrou wen fpin,ont bat bte blabcrcn met bueren witten plcghcne met mekk bebropè fc^ip nen.^aer ce oock nodj een anber ^^ong^cnerupt bacr afin tberbe boech g(gt;cf(rcuè ce.

lt;1 /liatuccc/crackt en Werckîttgk^

©it erupt en beeft in ber mebeepnen abcen fonbcrlmgbc gebrupeKmaer in bic fpip 2( fe enbe eperkofeken worbet g^ebrupekt gb^kjekbie @luctcibloemcn,bcn weftke bat# tet van natucren ooek feer gbekfek ce.

WmOerbenc. €rtp. I^ggv; -

lt; Cgbcfladit

VsOrrbena eetweeberlcpe van gbepaebte,been gbebeeten Verbena reda,bat ce reebt# A^opwaffenbe gt;Öerbenc,banbcr gbebeeten Verbena fupiha,b^ ce eruppenbe cube nee# re gt;öcrbcnc,cnbe befe ce webcrom‘twecbcrbunbc,manneken en wijfken.

lt;[ Cfatfoen»

Verbenacareda. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hicra Botane mas.

‘TOerbene. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Q,ruppcnbegt;Öcrbcnemanneken;


3e recht opwaïycnbc^crbcne, beeft eenen reebtopwaffenbe ftccieenen voet oft meer boogbe met veeteaenwaffenbe^pbe feuctkene enberijfkee bacr acn tkpne blauwacbtige bioemkeno waffcn.©ie biaberè ^tjn gruen rontfomme gbekerft enbe wat verbepk. ©ie wokel ee eort met aen^n# óbenbefafekngben, ' “ ©ut

-ocr page 165-

VrtttVcrbenc. Öap. l^^ggw; ew.

s ^at mippcnbe çOerbena beeft teere gbebapjöe-, eanttgbe fleelkenß (ane; her ner? ben eruppenöe een voet oft anï^erbalnen InneKbaer aen warfen ronötnebtißerontfont me gbekerfte HaDerkene öen Hadere van (Jpelten (oof enï)e vâ (Iblt;^met)îp6 lîaer nu ;vf eap.afgefereuen eogbekiek.maer veel mindere Oanî’ie Spelte bladeren en meer Der Dan Dte blaDeren van (£bameDïpe.©ie bloemen ^Im fe^oon blauw waffenDe lût; DiefleellïenoaenDopper|le,naer DiewelekeDat bïeeDetefkene volgden gbeltjeh aen Q;erenpnjo.©te wortel eo veefelacbttcb.

3 S^atanDergbeflae^t van eruppenDe ÇOer« bena,Dat wijf ken ge^eeten worDt eo De voor«» gbefcreuen feer gbeli)ck,al^oo Datfalo ÿgt;limgt; Rb^Oft lib.yyv.cap.iyOfommigbe tulfcben Dat manneken enbe Dwijfken gbeen onDerlt;’ fceet gbemaeckt en bebben,gbeliick ooc in Der waerbéptfeerclepnonberfceet tuffeben Defen tween eo,want Dat wijfken eo Den manneken van gelen blaberen bloemen enbe wortelen feer gbelijck,alleen bat wijfken beeft ronber gelen,clepnber blaberen en winbt meer tacy^ keno oft guetkeno van eenber wortel voortui lt;omenbe,oo(k ^oo wagen ^gn bloemen naers? Der bp een Dan aen Dat manneken.

C plaetfc*

©at terge gbeflacgt van Çôerbena wag og ongbeboube plaetfembp ben tupnen,mueren, wegben en watergracbtc,©at anber geflacht wagm bie beempben en bonekere neere plaet:? fen.enbe bat manneken, worbt meer Dan Dat wgfken ghevonDen.

©ie vOerbene bloepè meeg al in J^opmaêt lt;nbsp;Zi^aern»

Satterflegbeflacbtvan ÇOerbena beetm ©necy rtfi^ïf^p enDe van fommtgben rtf« ft^tiap ogâ/©-.3n Latijn Verbenaca columbina, columbaris, HerbaSanguinalis, Crifta Gallinacea, Exuper9,enDe van fommtgen Feria oft Ferrana, ( Trixago,Verbena refta/nDe Columbina reöa.^n ' öio^Hpotekc Verbena/^n-OoochDuptfeb ‘Verbene Q:pfenkraut ^pferÇart en tJtferkÇ» 3« ^eerDuptfeb gt;0erbene “^ fer erupt en ç)ferbert.^n 5-ran(boi6 ÇOeruaine.

©at anDer gheflae^t worbt g^ebeeten in ©rteey 'Ap« BùTaXen nv ter tijt -«çiç^p^àp u7rTi©-,van ^ptagborao Eryfifeeptrum, van fommigbe anDere Demetria. ^n -iaiijn Sacraherba,Verbenaca fupina en Cincinalis,vart ^pUleiU6 Licinia,Luftrago, Colübinafupina ' en Miiitaris.^n Dte 2lpotehen niet fonDer groote Dwalinge chamedrys oft chamedryos.

3n-f)ooebDuptfeb (frDtwepranek,enDe van fommtgbenvoIgbenDe Die Dwalinge van Den^potekero ^amanDerlee enDe SSlauwmcnDerlfjn. ^nü^ccrbupiffb macht wel eruppenDe oft neere gt;öerbene g^enaempt worben.

C jEtatuerc»

SSepbe Die gbeflacblfk tran gt;0erbena jijn Droog^enbe vannatueren.

lt;Crackten Werefeingke»

©ie blaberen van Dat rechte bat eo reebtopwaffenbe ^etbene,oft bfe wortelc atlee^^ 2( ne,oft bepbe tfamen in waterquot;gbefoben,^ijn feer goet voor bie fweermgben beo monte, cube beo tantvteef(be,alfmen baer mebe ben mont fpoelt.

«Sfelue water baer Die Verbene oft bw^v wortelen in gbefobenjtjn.eo goet tfegben *23 iR mi bie

-ocr page 166-

CV»). VrtnX)crbcnc. ^«p. lippp».'

ï)te tantfweeMnb^ maed« tie fanden väf^bifwilß in öen mont ô^enomèjCn^r vi/f bn gÇen landt gheOtontken gÇfnefet öat Q^nmpfd Öre ^«pt;.

quot;® efe vOeroena met otic van Oteefen enamp;e a^i/n vermenget off in olio gefobe enbe (^ op tÇoof d^dijdt eon piaefler gdfpf,$Çenef fl ôte pijne enbe weeOom bee Çoofe. lt;;ïfeb ne ôoet oodt een etanflten van ÇOerbena om f^oof g^ebtagê aio Stre^igeneo fe^ti/ft. ^Die bladeren van gt;öetbene met verdteno liefe vermenget oft met olie vd 9îoofen 0 verfneten enôe g^enefen ôie pijne enôe weeôom ôer moezere ôaer op $Çelept.

0ie feine blakeren met a^On vermengst lijn goet gelept op ómift vie^verergerbe ^ cnóe vervnplbe fweenn^en,enóe met ^uemeÇ gbemengelf genefen^p bie verfeme mon^ ôen,enôe flapten óie ouóe, t 0ie ernppenóe oft neere ÇOerbene eo goet tfegen alberbanbe fentfn beef enbe fbeedt 5 van flangben enbe anderefenijnnigbe abebierten met mijn gebtonehe oft van hupfen Ôaer opgedept.

©te blaberen vd befe ÇOerbene ec vierenbeel koto fwaer met Ralf ^o veel mterooe; © cube met ouben wijn veertien bagmen nüchteren gÇebîondten gÇenefen bie geelfueÇf.

©ie blaberen van bie neere ÇOerbene met ben trotteten in wijn gefoben eo goet tfe^ 0, g^en bie qttabe enbe vootto eetenbe fweering§en beo monto enbe ber amanbelen, bie mont baer mebe g^efpoelf.

©ie gruene blaberen gbenoofen minberen bie gbe^wiHen, verfneten bie pijne van 3 ben ^itfig^en ^oßumaxiemenbe fupneren bie vervnplbe fweeringen baer op gelept. ÇOan befer ÇÔerbene vinbtmen ghefereuen bat bwater baer ^p in gbelepf eo, in bie X eeteameren gbefptapet,bet g^efelftap blpbe enbe vtolijdt maeeltf.

3fem bat een taejrlten met btpe lebekeno goet eo g^ebtonekè tfegê bie berbebaec^âî -^ fe eoïtfen,enbe met vier lebekeno oft knoopkeno tfegben bie vierbebaeebfe. X)«nïïetclcn. Cop. lpp^vf

lt;r ^gljcflacljt cnöe onoerfcljcct* lt;nbsp;Cfatfoen»

5rgt;lt;29i??efelen Vrticafylucftris.9ïohfc^e betelen. Vrtica

©roote

flachten, ©eengei^ pacht,^ijn bie heete btanbebe enbe (ïe;» kenbeÏ7efelè.©a£ anb’ bie boone ^e^ telen bie niet en géi# ken off en btanbe, enbe elck vd befen gheflachfê eoveek bertepe. ©ieheete btanbenbe Ï7efelê 3t|n bïperlepe, bie Sïooinfche. groofe enbe depne off hre^ te5?efcien, biewe^ beromin twee ghe^ flachten getrocken wotben,fe weten in çOîannekenenbein Q33ijfkc, ©manner ken ^ijn bte 9coomc ffhe??efelc,©wtjflt;ï kè bte anbere twee, ©erbooner yidCif (en geflacht fat int naeß volghêbe fa^gt; pittel befcreuen moiben?

^ii

-ocr page 167-

Wntïetelen^ CitpUg^ö^f» lt;^S^lt;f4 3^ 9ïoom(eBe ?7etefen Bebben ronbc roume Bofe Bapiae^tige ßefen,baet ' ƒ ' aen maffen fange roume (cerpbianbenberontfomme biep gekerfteblabCi» ÿ^fwtïtwff^Ç^n ben mefeken enbe ben pelen vooiteomen ronbc roume boUe«* ^à^g;ken6,b.ur tnb’itpnpfat glaitieb (act vooiteoeinl, ben fabe van4ijn(aet ®*^^^'g§etij(k maer ronbere enbe minbere.

a Sat anber gBe(fa(Btbat groote ?7etefen g^eBeetenmoibt, es ben vooigBeferenen van Boogen en ronmen pefen abelnck,ii)n Blaberen ^pn ooek roum Bianbenbe en ront fontme ge kerft maer niet ^oo biep afs bie anbere,van cofnere meeß (mert gruen enbe van fommig^en biupnroot.Sfuet maß aen fang^e (afefingen nebermaerts Bangen^ • be,enbe es ben Sirs maf gBefijek maer minbere, St7 moitefes fanekbunenbe geel Bier enbe baer in beerbe vftbberenbe.

5 Sic Beete 57e(elert ^fjn öen voo’^^efereuen betelen ä^ehfek nuer veel mmber,met euer ee«? «en voet oft ortî)erBn(«en,Çooe^ tvafyenôe. Sic fielen ^i|n ront enbê romv, he bladeren ben angt; beren gßefijek meier mtnber en gruenber, lt;Sfae£ ineerber enbe bie moitel eoiter.

lt;[ ISUctfc.

Ste Otoomfe^e mieteten maffen Bier te fanbe in fommiabc boffcbengBelijek in éoeme bofeb maer moiben felben gÇevonbtn, ^p moiben oock in ber erupthefbeBbere bouc« gBefapet.Sie an«« bere abcflacbtcn maffen af om ontrent ben tup; *^lt;^»gt;b^séb^b ^»be mneren.

^faet van ben ?7e£elen moibt in So^bß«’ -SÄsi maent rijp.

betelen Çeeten tn ©rieer «K«xvlt;pK K^ Kvf/H, in 4:ati)n enbe in bie ^fpoteken Vrtica,in §ran(Boia initie.

x Sat ierße ^Beffaebt moibt nv ter tijt gBebee«» ten Vrtica Romana enbe Vrtica mas. 3« J^O^tb«« buptfcB Ißeffcbneffel.^n onfer taU ÏKoomfeBe ^etelen.^n 5ran(boi6 ^Hie SXomatne. 2 Sat tmeebe gBeflae^t motbt g^cBfct^n Vrtica communis,Vrtica fœmina,en Vrtica maior,in Soocb buptfeb ^^ïennenb neffef, Bier te fanbe grootc 07etefcn.3n 5rancboi$ éranb Sitte. ï Satalberefepnße gbeffaebt moibt van^fi««

nine gBebeetencaniamv ter tijt Vrtica minor.^n J^oot^hiptfeb Scbfctntffft ^«’0«? bemeffef.^n ?7eerbuptf(B becte 5ïctefen.'jn ^rane^ow'^ctitc Süie.

C ftatuere*

Sie bianbenbe ïïïetefen ^ijn merm enbe bioog^e van natneren en fubtijf van f«b^ ßantien. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ç Crackt en WercMftçbe^

A^faetvanbenOÏoomfcBen î^etefen met biicmcb abcmena,b(,enbe biemife abc«« 21 fecht fupnert bie boiße.van ane tape ffupmenënbe anbere vervuplbe voeBtieBebe enbe co mibto bpen goet tfegBen bie coitieBept van ben abern, Weck^oeß » fmeering^f n ber fongbene enbe veroubert pfenreße. quot;

^feine fact met (neten mijn g^ebioneken vermeekt ben menfebe tot Bpffapen,enbc ® co goet tfegbenbte opBfafingBeenbeminben ber magren.

lt;^^(actvan be (efnen OtoomfeB? 7?etefen met ÇO^eebe eè Baff vierenbecf foots (maer «aer bc celen tfanonis gbebjoneken boet ftebtefijeken onergbeuen afs 30finins ftn^t;

Sic

-ocr page 168-

.c^vUj. Vaniïetekn, ^ap. Igg^»f;

S)ie HaffKn »«n 57e(f(cn mn ÖXcQcIjflcti ghtfcOcn tnec ghcbicncken mafckfn 3 pcf^ten (amagancKcttDc Doen wel vune enöe water mähen.

S)ie 6(aï)eren van alle betelen m water g^efoben, enamp;e öaer af met î!)?|)îrÇaôÇe# ® öïonehenöoet öen vzouwen ÇuernatnerlîfeheeranehÇepteomen.tSfelue ï)oet cochet faet met peten wijn g^eï^ronehen.

«S^fap vaneen blakeren in ï^enmont g^enomenen^egfiegojgelt ee feergoetvou:^ öen ÇujieÇ enbe Oie fwilling^e van bat lellehen.

Sie blaberenvan 5?etelen g^egooten enbe met fout vermengst, ^i/n goetg^ej* ^ lept op bie beet van bulle verwoebe Çonbè,op groote quabe fweerè gelijeh op ben ^anc her enbe bi/erg^elijehe flinehenbe enbe vuple fweeringen,enbe op alber§anbe gezwel, aio bloetfweeren enbe fweeren bp ben ooien enbe bijerg^^elijehe.

Sie blaberen van 57etelen met een falue van ode en wao g^emeng^t genefen bie «9 Çerbe milten baer op g^elept.

iöie blaberen van ??etelen gÇefooten enbe op bie nuefe enbe tvooi^ooft gelept (lel 3 pen bat blopen wt bie nuefe,enbe in bie nuefe gbepehen verweehen ^p bat bloepen.

gt;0an ben blaberen van 5?etelen met ïD^pir^a gbeflooten een peffuo g§emaeth( ^ enbe in bie moeber g^ebaen,boet ben vrouwen buer natuerlijehe eraneh^ept tomen.

VanboottcïTetelen. €ttp. Ig^gDtp

lt;[ Cgljenac^t.

^JTA^^r boouer betelen vinbtmen twee gbe|la(bten,een bat groenen fonberltngÇen z^^fianch en Çeeft,tweebe bat feer fwaer riecht enbe flincht, anbero malcanberen niet feer ongbelijch,enbe bat ierfïe vanbefen crupbenee biperlepe, een met witten, tweebe met geelen,tberbe met roobacpig^e bloemen, ©ijfg^epch eo ooch bat anberf tweeberlepe alleen m eoluere van bie bloemen onberfcepben.

' 5r\ 2ltier(lc gÇeflacbt van booue ■i?etelen lt;[ 'STfatfoen» r^^eo ben beeten enbe bianbenbc 5?etelen Lamium. ^ooue betelen? niet feer ong^elijeh. 0tjn blaberen ^ijn lang^ acptcb rontfomme gbehertelt ben blaberen van 5?etelen gbelqch maer witter enbe niet b:anbenbe.©ie|Ïeete6 viercanticb baer ront:# fomme tuffdjen bie blaberen witte geele oft roobadjtigbe bloemen waffen eenen eaphen oft openen |elmg§eli|th. ^ie woitel eo vee;» felaeptc^.

a ;©at anber pnehenbe gÇefladjt, eo ben vooigbefcreucenbe benÏQetelcgelijch, adeen jOn blaberen ^ip minber enbe wat ronber,enlt;« be lut beet erupt eo van eene feer ontieffeli/c^» hen (ïerchen rueth. ©te bloemen van ben cent jijn bteech geel,van banbere biupn root, minber ban bie bloemen van benierpn boo^, wen ?7etelen.

C plaetfe^ ©ooue ^etelc wanen al om bp bê tupnen,’ bagben enbe weggen,en ooch in bie ^ouen.

©ooue betelen bloepen meen allen ben joomer van 5SRepeaf.

C Jlïacm«

©ooue 7?etetcn beeten in -Sattln van ^^li«» .mUO Lamium enbe Aononium oft Anonium,enbe nv ter tijt Vrticainers oft Vrticamortua. ^n ^oot^buptfeb lt;^obt Ï7(|Tfl3^nlt;S:aub befiel,

-ocr page 169-

■0fttt4,eït55btfpött. Cap. Ipvwutt}. C8tölt;

3n ^eetbuptfeb boone enbe boobe ïiïetekn.^n 5ranebok X^itie moit.

C Uttatucrc»

Sie boone betelen ^ijn ben anberen ^7etelen van natueren gbelijtk.

Soone Ï^etekngbegooten met fout,gbenefenverteerê enbe bol ftepben aUe gb^^ jweHen,croppen enbe tlietenbaet op gbelept,van trachtenenbe wertkingbe ben vfe^ telen feer gbelijtk. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;x

Dant^ert^^befpeitt. C^apJ^^^wp

OB 'ïtijgbefp^n beeft viertantiïgt; gbe bnipne gek, baer aê wap 5 fen fwettgrnene » bieebe, biep ' ? gbekerfbe blabeten, ben bias?

^akouebp naetg^ehjek, maer bteebet (wettet enbe bteper g^ekerft, met ben biai? beren wan ben tjpeken wat gf^ekjekemfïe bebbenbe. Sie bloemen waffen in croont kenerontfomme bie fielen, gbelijek aê bie 5Jlaltone,enbe5ifn»an vetuwen purpur^ï

acbticb,ben bloemen van ben boenen ïi?e

tekn met feet onghekjek, maer minbete. 5?aer bie Hoemc eoemt bat faet, in ßeken;gt; be^upfkenevooxt bat biupn enefepnee.

Stewoitekeeetom enbe beeft veekveci»


felingfjen.'

lt;[ ï^lactfe»

-JÇjert^ôÇefpatt wag g^eetne in tourne ong^eboube plaetfen onttet bie oube mue«» ren enbebp ben weggen.

Sett^gbefpan bloepet in ^taeekmaent

J^opmaentenbe Cogbgmaent, entewpk ^00 woïbt ootk ^ijn faet rijp.

Sit erupt wo;bt no ter tijtin ^atiju van ben eruptliefbebbetegenaemt Cardiaca.3rt ^eoe^buptfeb J^ertjgbefpert onbSf»^^^ gbefpan,bier te lanbe ooe Sett^ghefpan. ^n ^ranebok 2(gttplt;mtitte.

t^nbe bit erupt ee een gbeftaebtvan ben bipecrupbenbiem ©tieexenbe in^akjrti óblt;^naemt wo:benoilt;rK5(Tilt;rtfSideritidesenbe van fommigben Heracleæ. (fubeesbat ktgegbeflacbt van ben feinen etupben.^fnbebaet ommatb bit Settjgbefpan wet g^enaemt woiben.^n -latijn Sideritis prima.

Sat erupt bat OJîattbiolns vorn bie iet ge Sideritis geit ee een gbeflacbt van Marm-bium,enbe woibt biet te lanbe gbenaemt Marrubium paluftre enbe water Anboten, bat ' eein5taneboi6 î53lartubin beaue.^^nbe baer af eegbefeteuen int ISapittelvanwar* rubium llb.lj.t^ap.l^n.

lt;[/I^atucrc»

.^er^gbefpan ee meegenbeel mibbelmatieb (outmoebtane niet fonbet bittetbept, baer om ootk afvagbenbe enbe fupuerenbe.

c Crackt en Werekingk^*

•Ç^ftijâ’^cfp^itt gbfHooten enbe op bie wonben gbf^lt;'P^ » bewaett enbe befeermt bie 4 wonben,

-ocr page 170-

e^^^ VrtttTSniptidk. €rtp. Içggt'^.

ironücii,voo’ Alk vfrÇtnïngBfnJwecn'nghfn cnî^e apojlumatkn, (Îdpi Oat tlocpcn, ÇcpK (nOc a§(«eefl bk [duc


■van Swindle. Cap. ISJgtu.

Q±9tup«dfe fSfwcïbd-kpevArtgheflAcbtc.Sitcrfîc ôÇcf(«(Çt,tvoîbf ôÇeÇmè 0e; i ï^ negroe«,bat rtveebe Çeeft ben naern van ^^mpneUe beÇontven.


(JnegroenfpjeptbemenbeerttDpf (anc^ber «erben gBdijeh JJennineft; erupt,Çet Ce eft iangCacCttge,vooî b:eebe,wee(he gCenmpelbe ftvert grue ne 6Iaberltene,enbunne teere fîeelitene op ber aerben eruppenbe en baer aen Cke en baer Caltenbe,»anben weleken oootteotnen wereantige reeCt op waffenbe fleeUteno entrent een (panne faneheoottbnngenbe ^fioene Bloentlteno tulfcCen clepne blaberhene waKenbe enbe rontfomme bie pelé gftefet van eoluere meeßenbeei blauw,enbe aen fomnugbe planten oodi fneewit. ^Dk woîtelen jtjn teer enbe (afelaebtteb,

‘^Mipnelle beeft viercanttgbe gÇeÇaptbe fielen een (panne Zandt oft langher.Sgt;k blaberen^ffn langCaeCtkC eooî (terp enbe ooelt wat ÇapîaeCtkh.Sk bloemè Waffen aen bopperfle van ben fielen tn mankre van ben are t(attten gCeb:ongê, van eoluere tneeflenbeel bzupn met blauw vermenget,(omttfk ooeU (neewit.©k wokel ee elepn nîetveekvee(eltngCen.

plaetfc^

S5epbe befe crupben waffen in fcmmigbe beempben,örAfA(^«gbe velben enbe in bie holtenen, c^fenegroen woïbt ooeh veeUn bie ^owen gÇeplanl

-ocr page 171-

Dan »mynelU. ^ap. Ixnwtw. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cvvf,

^ enfgr oen bfoepet tn SCpnUSSrupnene weeft äße be Roomer biter, tot in ^erfß^ maent. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;L /^acilb

1 Sat terße gbeftae^t van befen erupben worbt getreten nv ter tift Confonda en SoJ Jidago,enbe tot onberfeeet van anbere erupben geüjeke naern vuerenbe Confolida media. 3*^ ’^ooc^buptfe^ ©lintje! en gn(be ©unt^el.J^ter te tanbe worbbet gemoeten tn be '■^poteken Buguia/nbe tn bie g^ewepn tale lt;5enegroen.

i Sat anber g^eftac^t worbt ooe Confolida media gßel^eeten, maer we^ Prüneila oft BruneHa.^n .^oochbuptfcb '^ranneü.^n ^»^erbuptfef/ '^rupneUe.^n ^rdeboic van fontmtg^en ^erbe au t^arpentter.

C /Wattiere»

^epbe befe erupben ^tfn brooge van natueren,enbe baer en bonen baf ^enegroen wertu,enbe be ^rupnede tn werwte enbe eoube mibbelmaticb oft luttel fout. « jCrackt en Werchinglib«

1 Cenegroen tn water glhefoben enbe g^ebroneken boet feepben b^ btoet baf binnen 2( - fflit^aewo gbeßolf enbe g^eronnen eo,^epit enbe g^eneeß aUe tnwenbig^e enbe wfs» : wenbtgbe quétfueren. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;k

r r ©enégroen in ber feiner manieren abebrupekt,opent bie verßoptbepf vâ ber (euer S9 enbe van ber gallen enbe eo goet f feg^bc» ^i^ geelfue^t enbe tanek one^renbe eortfen.

lt;^fe(ue water baer ©enegroen tn g^efoben es g^eneeß bie vervuplbe fweering^en (^ bes ntonts enbe bes tantvleefe^s alfwen ben wout baer webe fpoelt.

©enegroen ghe(îooun enfe verfeb op î»ù wonden en plaetfen baer be Çupt afgÇe ^ wreuen (^ g^elep^evU en geneefï öte fe(ne.lt;?^fe(ue îgt;oee ooek rpoeïgt;er vant gebooefet ©enegroen baer m gl^eflropt

c^ fap van ©enegroen gbeneeß ooek öte CCfatfoen» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^ ftveertng^envanger manU/e^ept alßOaer GanopHyiUta, inne bewib gÇeî)nipp( enîgt;e gi^e^oorê erupe Öner op g^elept worbt.

^ ^rupnellem water oft wifn gÇefoben en

- gebronekê beplt en g^eneeß allejuwenbige ^\gt;^ enwtwcnbig^ewonben geltfck ioenegroen. q^ ’^rupnelleg^eneeß ooebte fweering^en bes monts, en es feer fonbertingße tfeg^en bie fieekte ber tongben biemen ben brupnen noempf,bat es als bie fonge onßeeckt, fwerf worbt ett feer bick fwilt, alfwen bie felue m water ßebt enbe bie wont baer webe biC:# wilsfpoelf, naer voorfgaenbe bie generale rewebien.

- SSrupnelle met olie van Qioofen en a^ijn vermenget g^eneeß enbe verfuet bie pifne in t^ooft opt voorhooft g^flcpt.

Vön (SanopljpUrtct^rt. çc ^^^^2(riopbpilafe beeft rouwe gbe^ fpleten fwertgruene Maber^ben bfaberè vd 2lgrimonie font waf gbelifek . lt;opnen ßeel esronf baprae^fieb onberbalnen voef Jan(k,in bopperße benf in anbere ßeelkens verbeplenbegeete bloewkens voortbringen^ be,ben booterbloewen wat gelijekenbe, naer bie welfke Waffen ronbe rouwe bollekêsbaer 4; tfaet

-ocr page 172-

cvvt), Wtt (SrtiïopbvUrtct. €rtp. ^c.

tfact rontfemme in wuft bat afjï rijp ee am bü (keberen Bü/t l^angftmbf.^te wd^ tel m cou van binnen rovbac^tu^ met afn^ana^ente geek fafelingèm, van meth^ Den (geroffel nagOelen wat gbelijek. C püetfe.

erupt wap in öwüt bp Den bo|fc^ett,bag^en enbe tupnen, enbe woïDt ooe in Die 5vuen0^efet,enDeDatinDwi(twafie6 meerDerenDe bnngbt geelDer bloemen vootu

lt;1 lt;Pt4

^et bioepet in ïCRepe enDe in ^Staeckmaent. C ^acm»

^it erupt woïDt nv ter tqt in Latijn gBe^eeten.Gariophyiiata om Dat Die woitei naer Die ^eroffeinagbelè rteelït,en van fommig^en Sanamunda, Benedida,en Nardus ruftica. 3n^oocbDupt|(^,sSeneDi(tenwurt^. J^ierteianDe ©ariopbpüate. 3n5ran(^oiö pallet OU ^erbebenoitte. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C^atucrc»

(^ariopbpllaet ee werrn en Dïoog^e van natueren tot in Den tweeDen graef. c Cvacl)t en werekingke.

^ ©ariop^pnaet in water oft gewaterDen wijn gbefoDen enDe geDioneken Doet D^ ge ne lt;nbsp;rennen bioet feepen enDe geneefl alle wonDen enDe quetfkeren van binnf tfiie^aernD. röijfak^kMk ootk Die quetfueren van bupfen,ak jp 1115 Den water oft wijn Daer @arp ; op^UateingbefoDen eogkewalfebenwoiDen.

^ie weifel van ©ariopbpUaet in wijn gefoDen enDe gbeDieneken fierekt Die mage qj

lt; enDe Deef Die fpijfe verfeeren^epet en geneeß Die verfîopthept vù Der (euere, en fupuert

lt; Die boifÏe,DoenDe Die tape fliimacbftgbe flupmen Die op Die be:fl vergaert ^ijn rupmt iOie feiue woifeie gbeDieocbt enDe met wijn mgbenomen ee goef ffegen ffenijn,em (^ De ffegten Die pijne enDe weeDem Der DermenDatmen^oipekakeef. .

VanWintergvuen. Cflt;ip. l^nter^ruen beeft neggen off tbien grue^ i ne teere biaDerkenD Den biaDeren van | ^eete niet feer ong^ek/ek maer veel min Derejuffeben Den weieken vootfeoemt een fleeiken met iiefeiiiekc feboone fneewitte bioemkene Deeieef Den weirieekenDe ÓJjepe bioemkene niet feer oug^ekjek.^ie wortel es teer Dun Dier en Daer vliD^

DerenDe.

C piactfc«

‘ÏBinfergruen wajl in lombiacbtigbe pfaetfen/n^ De in Die vocbtigbe boßeben. C C^U

Quintergruen woiDt winter enDe Roomer g^evon^ Den,maer ^tjn bloemen eomen in SSiaeekmaent ens* DeinJ^opmaentvooif,

lt;r f^.aent

OBinfergruc Çeef in Die ^pofekePyroia.^tt-O^^c^ Duptfcb^0infergrun,^olQmangolDt,^albt $JXlt;*w f^ golDf,3n 5vlt;’«tamp;‘gt;w ppioie.

^infergruen eo Dioogbe van nafueren tot in Den DerDen graet enDe (out tot in Den tweeDen,

Sie biaDeren van QBintergruen aüeene oft met emDeregkeiijekewonDeerupDenin wijn gefoDen en^ De gkeDioneken g^enefen niet alleen Die inwenDigke queffueren,maer ooek alle wtwenDige wonDen,ftjtu^ (en enDe quaDe fweeringken.

OBintergruen es ootk feer goef tot Die wonDen, fweeringken,fnDe tot Die verbiantÇepf gruen gÇe^ (ïooten enDe Daer op gbelepf,oft gbepocDert enDe Daer nine gbeßropc(,oft met Den fak wen enDe piaeßeren Doer foe DinenDever mengel, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^utero

-ocr page 173-

quot;Oatt JlrttewongVc/Ïen. €rtp. 501

0 Tltertongbefken ee een felfaem enbe viemt erupt maer een blat vooitbiingbenbe,baf vingberé lêltk c^hb elt;5,baer aen een (leetken waß biagbenbeëen fanek ^a;lt; fmal tonghefken gbelijek een tongbefken van een fiangbe.

C Watfoeft. 5 ogloflbn. tfrtpnacfkt

lt;[ j^laetfe, 5?a(er(ong^efkcnö woïöm ^ier te fanöe gÇevon^en »’n fornmigbe voc^üg^e vette beempben.

îîatertongÇefkene woïöen met Queren tong^efken# in^lphll enî)einÇi)îepegbf»’‘’nî)en, enbe Jn^özaeek«» maent 500 veröwqm bet keel erupt.

Sü erupt wo’bt van pitwuö ab fommtgße gefeero Öe tnepnen Lingua Linguace en Lingulace ^Bfbcctm, nv ter tijt in @rieej o’cpiayXamp;tV'opjn 4.Utl)n Lingua ferpends, en bier teldbe meeß Lanccachrifti.lt;$ot fouimigeplueti» fen Lucciola.^n J^ooebOuptfeb ^aterpnglm. 3« onfe ta(e ^ne J^eeren (peererupt en ^ater(ongbefken.3n jranebeb langue be fe^ent.

C Uiatucre.

07atertongbefkene ^ijn bzoogbe tot in ben berben gr«ebt,ben ‘5öintergruene van natueren feer gbekjek,

C Crackt en Werckingbe.

JX'' 5?atertongefken eo ooek een feer goet enbe fonber^ Itngbe wonbeerupt gbenefenbe aUe inwenbigbeen wti?

- wenbigbequetfueren,enbe ooekbie gefeuertbëptinber

^ manieren «b hintergruengbebzupekt. nbsp;nbsp;‘ IF'^fatfoen»

55 ®it erupt in water gbefoben enbe gebzoneken Lunanaminor. ee goet tfegben bie beete eoztfen enbe onflekingbe i^fepn îQ^aenerupt. van ber feuere,enbe tfegben aUe mwenbigbe en# be wtwenbigbe bitte.

^•^ 57atertongefken m^ verekeno fiefe vermengbt eo goet tfegben bwilt vier,verbzantbepf,enbe aUc beete gbejweHen enbe apopumatien.

Da clepn COacemp t, ^a, getif*

lt;£epn 0)ïaencrupt en bïengbt ooek maereenbfat voozt bat ouer bepbe ^pben met vijf oft fes btepe keruê gesgt; fneben enbe verbeptt ee, benbfaberc van ©teen varen niet feer ongeile, maer fangber bieeber enbe gruenber, baer aê een peelwajl ontrent een fpanne fanek, biagbenbc in bopperfie veel ronbe fabekens tfamen in een, gbelijek een clepn biupfken waffenbe. ©le woi«»

- tel ee veefelacbfieb.

Sit erupt wafl op grafaebuge boire booeb^’en entrent ben balen enbe op bie bepben.

€lepn 5!Jïaenerupt woibt in ÇQ^epe enbe in 25iaeckmaent gbevonben enbe baer naer niet meergbefien. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-i if ^aern.

-ocr page 174-

f^^tïij. WnÖttcrw^é.' Crtp.cgttt).

^ieempfwoiDtnv(ernff tn -fattjn gi^e^eeienLunariaenLunariaminor,enDe vah fommtg^en tn ©nee;cKXivenff.^« J^ooc^Duptfe^ ©ienhraut en ^on buutten. 3« ^eerDuptfe^ ÏSJïaencrupt enDe elejin ÇÔ^uenerupt.^n^fune^oi^ «Saure ou lunaire.

«See (out enDîoogeoânatuerèDenQBintergruenen ^atertongefhen feer geb')(KJ

lt; CraeRt en merchingbe.

S)it eru|)t eo oodi een fonDerbnge goet beplfaem wonDeeruptvan erae^tè en were^ 3 lange Den'^ßintergruene enDe ^Vatertongefkene g^eb/ek tot alle fleckten enDegÇe^ Dieken Daer Die goet toe^qn feer Dienfîeb)ek,enDeDaer en Doué tôt Der ^(e^muen oo:^ Dooibjek al^oo Die 3nlt;Çtmt)îen fegghen enDe meinen.

VrtrtîDuerwrtd

ÇOffwae Ç«ft renen ronden Dunne fleel,ni| veefe ^pDe (ac;/

Rene, Die Duer ronDac^nge ge

(fep. egutp / lt;nbsp;Cfatfocfl»

Perfoliatum, SuefWUÓ^

•æ--------Waffen, gekfek oft^p Daer Duer gbetrotken waren op Dopperpe vanwete^ ken fielen, waffen g^eeroomDe Dloemkeno tuffelsen depne DlaDerkce »à eoluere Dleeek geefDteinDnipnfaet oergaen. ^ie wortel T' eo fleemt wit enoeefelac^tte^.

Stt erupt wafl van felfe in ® uptfe^iant opDieoelDen Daermen Spelte enDe Serwe faepet, (»ter telanDe woiDDet in Dte§ouen óWt lt;Clt;t

erupt Dioepet in J^opmaent enDe in X^ogbbmaent.

lt;/5acnb

©it erupt woiDt no ter tift in Xattjn ge^ tiaentt Perfoliatum enDe Perfo]iata.3u -f)00Cb Duptfe^ ©ure^wac^e. 3« Dufer tad ©uer«? -H^ «’ue. 3n ^rane^oio perfoliate. tJnDeoft Dit es Die Cacalia Daer ©iofeoiiDee af ferifft wo:Dt feer g^etwufelt.

lt;/^atiicrc«

©uerwas eo Dzoogbe van natueren.’

lt; Cracl)t en Werekingb^

©uerwao tn water oft wijn g^efoDen ÇepbenDegDeneefl DiewonDen. ©iffg^e^ ' (iflt;k ooek Du DIaDeren gruen g^eflooten en^ De Daer op g^eiept.

©iterwae met was oft met eenigbe beplfame obe oft falue vermenget geneefl Die sö gÇefeuertbept van Den ktuDeren Daer op g^eiept.

Sfelue erupt gruen gbeflooten enDe met meet enDe wijn gbemengbt ,Doet Die 5?a^ g nefen van Den iongben kinDeren Die te verDe wtflaen,boocb enDe gezwollen ^t)n,min^ Deren enDe innewaerte treeken Daer op g^eiept. Sfelue Doet ooek Bet faet ghepoeDert in Der feluer manieren g^ebiupekt.

■OnnPimptitelk. Cnp. pev;

fUgbenacbU

gjimpineße e^ tweeDeriepe van g^eflae^te.^rovi en wbDe.Sam enDe depne;

-ocr page 175-

»rttipimpindlc. Sep. pcö;

CggVi

C'^fatfocHf

PimpineUa maior. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pimpinella minon


* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3^ ^'’‘^^^^ ‘^^^ ^’‘^^ 33tmpinfUf beeft (anAbe ronDe flefen fwee oft Ï^ï^jc roeten boocb,öaer nen wahren langÇaebtîâhe rontfomme ^eherfte Haber k nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2 hfn6,aen (ang^e gedhene tÇien oft twelue (fegben een gambe enbe afö rliieghefen wtghffp’cpt/^ouenop bte gelen tragen ronbe Çoofbekenô rgn veefe hnoppeltene m een gÇebîongè,bîe aie ^p open gaen rooJtbnn^ gbenhupn roobe bfoemlïen6,enbe ale bie rdgaen 500 traget faet bat bïpeeanttclj eeJ Ste woïtet es laneR enbe btcR.

2 ©te tamme oft (lepne^^impineneesber QBtlber ran fat gene feer gbegegmaer in alle manieren mmber enbe ran rueeke en fmaetke reel Itcfelgeher. ^p b^^f^ ^^^f^ bunne weecke geelkeno eenen roet oft trat meer booeÇ met bun teer trollekf oft bapïlt;gt; ken becleet,©te blaberen ^gn ben anberen abeftjek maer reel mmber,ran bouc grue, ran onber blautracgticb. ©te bloemkene en ^gn met ^00 bnipn maer Igfreruwteb root met mbangbenbe tn bmtbbel tlepne geele bapikene. ©te troitel ($ ben anberen gbelgek maer mmbere.

lt;[ plactfe^

©ie trilbe oft groote 5?impmcne,trag in bïoogbacbttgbe beempben enbe wölbt on^ trent çOiluoerbenreel gberonben.©ie clepne oft c^amme woibt bier te lanbe in bie bonen gbeplant.

^epbe bie pimpineHen bloepen in ^laeekmamt enbe fomtgte oock rtoegbepen; be biewge tot in ©ogbgmamt.

ig ^?aem.

-ocr page 176-

cSSf|'


■Üanpimptnene. Cnp. ^c».


^ttUptltcHc WOibt UV (ft (ijt in ioüjn ^belüfte Pimpinel!a,BipennuIa,Pampinul3,fnÏ)C van fommi^en Sanguiforba en SoibadreHa.^n ^oodjöuptfdj ^olblefhram, jper @0(0 bartin,^(utUraut en oot ïö^fgclhrauf.^njranc^ote 0anginfo:be.(^nï)f öu erupt fr^ijrit gr cote abflljduntßc te hebben tuet hie Sideritis altera Diofcoridis.

tüïatuere«

PimpweHe es broocb van nanteren tot m ben berben graet, en eout tot in bf twee;? bfn,cnbe tfamen trechenbe. lt;nbsp;Craept en Werchinglie*

35impm(lk g^efoben enbc glhebtonekc gÇeneejï bat roobe mefi^oen.fïefpt b^ Hoef 3 fpouwen,bloetptn'fn,enbe ber vrouwen ouervloebige natuer üjthe evanchhept enbe bw »loet,en alle bloetganeIi.lt;Sfelue boet ^p en buer faet ooeftgl^epoebert en met wijn oft Ö^eßaelf water inghenonien,oft gruen tn bfe bant gevouwen als fommige febnjuen.

©te blaberen van ÿinnptneUe gruen g^eflooten enbe op bie wonben gelept bewae^ ^ ren enbe befeermen bte wonben van alle »er^ttitngen enbe apofluntatien, enbe in ber feluer manieren ^ifn ^p goet gbelept op bie heete fwillingben enbe fweeringben.

^impineUe eo ooek een goet wonbeerupt enbe worbt in bie wonbebraneken tfeg^en S bie ver^iffingbe oft ouervloebig^e bloebingbe g^ebrupekf.

©ie blaberen van pimptneUe m wijn gbelept enbe baer af gebrondten verlicht en; © be ver^ueebf bat berte.f^nbe es goet tfegè bie beruemenelopptngbe van ber Werten.

Van 6antïd, €ap. wc»).

'4nikel beeft brupn grtiene glat te effene ronbad^tige blaberen, „^(( {)j(.p^ (jfj-ycii ,(| vtjfbeelen ghelijek bie wijngaerts blabo ren verbellt, tuffe^en ben wek^ Ken voortcomen twee |Ïeelkens ontrent eenê voet landt,brag^enbe in bopper|ïe veelroU:# be hnoppekensvol depne wttte bloemltens, bie in elepn rouwe elifliens veriaën, enbe b^ rstfaet.©ie wortelen fafelaeljnc^, bupten fwert,binnen wtt. nbsp;lt;plactfc^

0anikel wo:bt Çier te lanbc tn neere bof fdjen gbevonben, lt;nbsp;Cç^ @anïitel bloepet in ^epe en tn ‘^îaedî; maent. f^acin» ©it erupt wölbt nv ter tift g^eÇeeten in -iatijn Sanicula,enbe van foiunrighenDiapen# lt;^ fia.^1 j^ooc^buptfe^ oantdiel. Jpter te lan | be osanikel.^tt^raneboto asemde. (2:nbe eneeg^een g^fflac^t van Pentaphyllon als fonunighe fe^njuen. ^ jj^atuecc. oanikei eo bzooge tot in ben berbe graet en tfamen treekenbe van natueren.

T trachten Werckingt)C* lt;??fap van öanikel ghebtontken heplt enbe gbeneefl alber^anbe wonben enbe gbe^ guetfïbept van binnen enbe van bupten, al^oo batmen in Ç0îanekrtjek,als 9tuelltu$ fdinift, fept b^ Çp g^een S: Çirurgiin van boene en ^eeft,bie ©anikel beeft.

0antkel in water off wijn gbefoben enbe gbebtoneken,flopt bat bloetfpouwen,gej« ® neeß baf root mel^oen,enbe bie fweerenbe enbe g^equef fle nieren, oanikelinber feluer manieren gbebzupekt ofufapbaer af gbebtontkengbeneefl^ - bte ghefeuertbeptalfmentgbepooten oft gbefoben erupt baeropbinbf,

©10

-ocr page 177-

Vfttt Spnnaw. Önp. pc»(f. cpvvij'. - SïcBfaberen wan befenentpöe mee ben woKcknin water mef Çuemefj â^efeben, ;^ . g^eneefî bie gbequetpe Wn^^ene geb:on(hê,en alber^anbe quabejvernnplbe (weering gen bes m5t6,be6 tantvleefdje en ber heelè,baer mebe g^egoxgeU en bie moi g^fppeU. Wn Spnnaw. Ênp. ®M. nbsp;zwÄ®^^»mw»;

5p\j£erupt ^eeft beebe ronbac^tige blajs berè m^ neljt oft negê ^oeehê rontfoniif j^ me geitje ec fage gekerft, bie m bter |le wteo^ ^\ eomê tfamê g^ewouwè en gepiept ^ijn.lt;?^np X?\ ’ fc^è bèwelekè Waffen ronbe fïeelhene, eenen C^ voet Iâek,m5 elepne blaberkèe befet, op tfop vd bc welekèwafl’en elepne gehoopte gruen^ï geele bloemkc6,elepn geel fabelte,n^ grootef ban J^uelfaet,in gruê ^upfkè6 beflotë vooïti? bnngenbe.^ie woitel ee biek,oinghero Idek, oan bupten bntpn met oeele oeefeltng^en.

lt; ÏSlactfc.

0pnnaw waßin fonimige plaetfen Çier te tube,op fommige ooebte beempbê aen bie geberefnè hang^enbe,baert leetnaebtige oet«gt; te enberoobe aerbe eo. lt;nbsp;w»

©it erupt bloepet in ÇOîepeenin ^i^taeek^ maent. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^acm^

, ©it erupt wotbt no ter tijt in @rieey cÀ^o# ertf «.cAçôo-iop ■4'‘‘«^-gt;°H en in Latijn gheheeten AlchimiUa, Achimilla Srellaria, Planta Leonis, Pes Leonis,en oan fommig^c in (^riee; Leontopo dion,hoe Wei noehtano battet ^et ree^t Leon topodion n^ en eo baer ©iofeoitbee af fertjft. ^n^oochbuptfeh lt;r;pnaw,lt;£ewenfU5,^cwè ÿ tlt;tpen,gt;önfer frauwen mantel, en groß toa lt;^ niekel.^iertelübe naer bie ^ooe^buptfeh * namen k5pnnaw,onfer o:ouwen mantel,en groote @amkel. ^n ^réithoie ]i)tb be iron. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;E ^atuerb»

lt;^e6 bïoog^e oan natueren gheltfek oanikel,maer meer vereoelenbe.

lt;[ CracljtcnWerckinglj^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ ©pnnawesoâ erae^tenber ioamkelfcer ghelijek, entotaUeghebtekenbienfte:? lijek baer tgamkel goet toe et^en baer en bouc óerfuetet bie pijne en neemt af bie hit te od alle verhitte en ontfleken wonben,fweeringhen en ghe^wellcn baer op ghelept.

©n erupt gheßoote en op ber vrouwen en mae7hbè borflè ghelept maeckt bte ^ert quot;23

»«R ‘« Mf TQ^n (^epbenfeh wonbecrupt. €np.pc»tt).

^'pbenfeh wonbeerupt heeft eenè ronbê brupnê fleel bie een luttel hot eo, baer ac V vanonbere tot bouè langhe blaberë waffen ben iBilghê blaberen ghetijekront«? (ommemet elepne fearbekeneghekerft. ©pttfop van ben fielen waffen bleeekgeelc btoemkene,bie aio ip rijp woïben weeh vliegen, ©ie woitel heeft veele vecfelingheiK C IBlaetfe.

Jbepbenfeh wonbeerupt waft in bvekere boffehemfonber linge bacrt vochtachtich ë^» Cdin

©it erupt wotbt mee jl met bloemen in ©ogh jlmaent gheuonben.

lt; Il^acm»

©it erupt worbt nv ter tijt in iatijn gheheeten Solidago Sarracenica/n Confolida Sar.» racenica,van fommigë Herba fortis.^u J^oochbuptfeh ©epbiufch wunbkraut.2n ^eer^ ïgt;»9tfëh*^ëpbrnfe() wonbterupt.3n JranthoiolSonfoulbe ©arrafme.

4 mf ^7atue^

-ocr page 178-

tvonïgt;ecruyt Cap. ^cviij. y c /Mattiere. ©epbenfeb wonbterupt ee btoocb van natue; ren tot bpnaer in ben berben graet, niet fonber wermte,van fmaeeke bitteraebtieb enbe tfamen treekenbe.

C Cracl)tcnïdcrchfngt)c»

2t ' ^epbcnfcljwoHötaupt gbcnec|ï atOcrbanbc wonden enOe fwccnnglun, t jp van binnen inte;’ Çaeme ghelijdt andere wonbeenipbe gcbiupdtt, mbe geöfonelten,^» van hupten baer op gBeJept oft tn faluen,ohen enbe pfaeßeren vennengl^t. ^ ©it feine erupt in water gbefoben enbe gbe^ biondten |îerdtt hie weeehe feuere en opent hie verfîoptbept van her feluer,en0e van her gallen, enbe ee goet tfeg^en biegeelfucbf, laneh buererv be eottfen enbe begbinfel van water te labene.

(£ ©water baer ©epbenfeb wonbterupt in gÇe# foben eo gbeneeß bie quabe vuple flineltenbe monben,enbebie fweering^en bee tantvleefc^ enbe ber heelen.

Den (Sulbertroebe^^ap^^dg^

TOIbenroebe, beeft ierfl lange bieeb^ T^^ aebtigbe blaberen op ber aerben gbe^ fprapet.entußeben bpen eoemtvootf eenen bmpnen ßeelonberbaluen voet boogbe,met gbelijeken maer minbere blaberen, baer aen bopperße veele elepne tone jleelkeno aenwaffen, met geele bloemltene beeleet, bte aio 3Prijplijn weeb vliegben gbelijdt btebloemen van ©epbenfeb wonburupt “ ©ie wottel ($ fa; felacbtieb cubf biupn.

lt;[ I3laetf^ ©tt erupt wafï tn bie boflebfu, berebatbiföb^ plaetfen enbe op vette gronben,

?ïv ter tijt wotbt bit erupt in Latijn gbebeefen virga aurea,enbe in onfe tale, @ulben roebe, enbe nnberegbeen namen en ^ijnnotb ter tijt bekent. c H^atuerc»

ÇOun fmaeeke ee bit erupt bê ©epbenfeb wobe; erupt feer gbeltjek en baer om oo(k van natueren.

lt; Crackt enWcrckingbe.

^ (ï^ulbenroebe eo ootk een wonbeerupt en beeft alle eraebt van ©epbenfeh wonbteruof,enbe maeb baer voor tn alle faken baer bat ©epbenfdj wbbt; erupt goet toe es ÿebtupekt wotben.

SS ©ulbenroebeinwijn gbefoben enbegebtone; kenee feer goet tfegbenben feen fonberlingbe van ben nieren, enbe boet ben feinen bleken enbe met

-ocr page 179-

■Onu Xityter« erupt. Cep. c. c^^i^i ma bat water rtjfen cube af^acn. cafeïne boet coch bat water »an bit erupt met wijn Ô^ebijlilleert enbe een tijt g^ebtoneftemaU 2(rnolbuo be vina noua fe^njft

quot;Ortn Xuptetö erupt. Cup. c.

lt;[ Cg^cdacljt

^ber ben naern ©tratioteo batee SXuptere erupt ^tfnvan Siofeonbe^twee erupben befereuembepbe ^ter te (anbe bekent. ^Oeene wo:bt g^e^eeten tttubgt; benetauw enb^ banbere geete ©eruwe.

lt;[ efatfoen^

StratiotesPotamios. ^rabbendaUW. Stratiotes Millefolia» ©ee(C@erUWe»

«en bieeantenmet feerpe fleekenbepuntkenebefet, ben blaberen van^Koevofnaer g^ekfcKmaer veel minber bunber en eoïier.©te bloemenwaffen op eoiter fleelkene bte ter ^pben tuffeben bie blaberen vooitcomen, enbe^tjn wit tn bipe blaberkene gÇe^ fneben,tn bmibbel geel enbe Çapiac^tic^,en tomen gbeflopen wt een gbefplet ÇauW ken eenber crabben oft ereefte dauwe gbelt)ek.©tt erupt en Çeeft gbeen wo:telc,ban^ lt;en feer tolt elepn fleertken bouen bieet enbe Wek, beneben feer bun en teer, baer bie blaberen wt waffen,enbe aen bit eoit fleertken ter^pben onber bie blaberen eomen vooit langue b’apen bie Bter enbe baer, tottengionbe van ben wafer flreeken baer mebe battet Ibem aen ben gronbtvaflmaeekt. (fnbe befe Ian§§e Wapen nemen bie ©tôliers enbe ^antvaerbers enbe flellenfe in fiolen met water op Çuer tafelen enbe maken ben fietsten bupfman wijs,battet woimen ^ifn bie met Queren poebere, fitpci» ' ' keren oft faluen ben menfcben afgbegaen ^ijn.

i ^uf anber Stupters trupt bat geelt Betuwe g§e§eeten woibt Çeeff langue fmaUe blaz

-ocr page 180-

cv,vu. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VrtH Xuytewô cwt (f^p. c.

tlaöevlKne oua 6cplgt;c fpamp;cn veel enbe ôùp gbefneamp;en ben veerhene von ben vluege^ hen^ vd bè tienne vo^elhenügelijehenbejröt gelijeh bie depne veerkeß vd bêvlnegeb henevonben deijnen vo^§elen in bmibbd een nbbeben Rebben enbe boer oen ouer bepbe fpben depne fmafle bopikene oft plupmhene. 2l^oo Rebben oodt befe bloberi? hene in bmtbbel een ribbefien boer oen ouer bepbe fpben troffen depne fmoUe blober Iien6,el(h depn befonber bloberken eenen Çopzken von bie depne veerkeno gehjeken«^ be. Qfnbe tuffe^en befe bioberen eoemi een fleelken vooii ontrent eenfponnelonek metgbefifekebloberkenobefei, btogbenbetn bopperfte eenfc^poneerooneg^elifdi bie ©ërutre von vele depne geele bloemkens. 2)ie troztebe^ teet en fofeloc^dc^.

Sot (Jrobbentloutb tvofl Çier te lonbe tn floenbe troteren,en wotbt in veele groe^«» ten g^evonben ontrent ber Treiben enbe bie Sele g^elegen. Sot onber troß in fom^ tnig^e vette beempben moer troïbt feer felbeng^evonben.

S^robbeneloutv bloepet in 0)?epe.Sie geeie (^erutve in X?ogbßmocnt.

C li^aent.

’ Sierße erupt tvoibt g^e^eetenin ©net; (rrf«Ti»TH{'K9Ült;rre«Ti»THf7roT«Alt;i©-. 3« ^otifnMiikaris.^n Suptfeb t^robbeneloutv.enbe noer ben 0rtet;fen noem SXnptere erupt oft trofer Öiuptere erupt.

* S^ tmeebe woïbt gbenoemt in ©riet; (rrf«ri«TKç x'^'^*^v?^©- 3*i ilt;^iijn Miiitaris, MiJlefolia.3n Suptfclj èifï if Ï^nbe geel C^ermve.

^atucre»

(^robbendoutv es eout enbe bioog^e von notueren.Si^ Ôff ^^ ^eruwe ee verbroo^» lt;nbsp;Cfatfoen* Achillea,Millefoliura. ©entire.

g^enbe enbe mot tfomen treekenbe.

C £racbt eö werekinshe»

I Sot terße Otuptere erupt m troter gfie:» foben enbe gbebrontken ßelpt bot bloeti» pißen enbe gjeneeß bie g^equetß^ept en « ftveering^en vd ben nieren, en eo goet tof t olie imvenbjgbe queffueren gbebiupekf. Sie bioberen von bit erupt gl^eßooten en op bie verfebe tronben gelept betroeren enbe befeermen bie fetue, von olie ver^tt^ ting^en ftreeringben enbe opoßumotten. ^^^xlt;'lt;-Sie felue bloberen m^ o|tjn vermenget genefen bof wilt vier, en bie heete ftreerin^ g^en enbe fweHmg^enboer op gedept.

* Sot onber Stuptero erupt ee feergoet g^ebïupekt tof olie verouberbe efi verfebe ftreering^en enbe vleerotien, bet gbeneeß bie ßßulen,bcf ßelpt bof bloepen fbeplf en gbeneeß bie tronben, geßoofen enbe boer ^ op gbelept met olten foluen oft ploeßeren p boer toebienenbe vermengbf.

Vatt (Seruwe, èapgt; cp lïrutre beeft ronbe bóle ßedkeno on berboluè voet booge, boer oê troßen feer gbekertelbe longbe bloberkene, ouer bepbe^pben tof ben ribbeken toe,vob noergb^lißk bie olberdepnße d^ononber bloberen,oft bie bloberen von ^ueroone. meniebfulbelifek gbefneben.Sif bloemen troßen

;

-ocr page 181-

Vdti (Scruwc. Cfrtp.ff, epp Vf, Waffen op feboone ronbe aoonkene op bopperfle van Oen fielen^ enbe^t/nmeeflen^ beet ^eet wnJomtiftö ooe bter te lanbe hjfveeuwKb,en0e aie ^Otofeonbeo fc^ufft font (c^oon gout gee(e Ote ^ter te (anOe nodj niet g^eften en ^ifn ♦ ^te woJtel e^ (wert en veefelae^tie^.

C Ï^lactfC4

Betuwe wuft Çiev te tanOe at om bp Oen weggen, jlraten enOe aen Oie canten van Oen velOen,

C Cph

©eruwe Oloepet vanin ^taeekmaent tot in -Oerfßmaent.

lt; Zi^aem.

©it erupt woîOt gÇeÇeeten tn’©nee; Ax/Mw^u-^n Latijn Achillea,enOe Achillea fio deritis.gt;öan 2(pU(eiU6 Myriophyllon,Myriomorphos,Chiliophyllon, Stratioticon,Heracleó, Chryfitis,SupcrciKum Veneris,Acron fyIuaticum,MiIitaris, van fommig^en Diodela.3n Oie 2lpoteken nv ter tift Millefolium.jn ©codjOuptfeb ^arb, ©c^affgrap, öchaffrifp, enOe ^Saufentblaet.^n ^eerOuptfefj ©eruwe.Jn jrane^oie naer Oen naem vanOer 3(poteken OJïiüefueiïle.

tSommtgÇeÇouOenvooî Achillea,0atg^ef(ac^f van 9tepnvaer Oat witten eu dep; nen ^epnvaer in Oat ;.^apit.bier voor g^enaemt e6,g^eIij(k0at Oaer verdaert ee, quot;nbsp;lt;nbsp;^Dojifaecfec fnng naernè

©it erupt beeft ^pnen naem 4ebtnea naer Oè eeOelè en feer viomen ^i00er 3(eW^ teoOpenebifloneenOefeptenvan^o;

merue befeb’rw^ii 5*)*^ • ®‘^ ^^^ ^*^“9^ van S^non (Sentaurue bem ierft ge# weefen enOe g^eleert, feer gbebtupekf keeft,fn0e Oaer meOe «ijelep^um, aie Opulente febnfft, feer quaOe fweenn; g^en bebben0e,gbenefert.

lt;[ Matucre«

©eruwe ee feer Oroog^enOe Van na tueren,en0e tfamen treekenOe*

Fracht enwerefeingke*

©eruwe g^efoOen enOe g^eOrone; keft ^elpt enOe g^eneefl Oat rooOe me limoen en aUe loopquot;Oeo bupe;.

% ©eruiveooek in water gÇefoOenen Oe gbeOioneken, flelpt alle vloet maer fonOerlinge Oie rooOevloetOer vtou; wen. c^fdue Ooet |p ooe op Oie fea; tnelfteke plaetfen gbclept, oft alfmen in water fiOt Oaer fp in ghefoOen es.

lt;1 @eruwc gbeflooten enOe op 0iew5 Oen gbeleptfilelpt 0atb(oepen,bewaerf enOe befeermt Oie wonOè van alle ver; futunaben en fweUingben, enOe gbe; uee|t öie feine.

Va Waelwóitele,(£axtj' ♦

3(elwoitele beeft rouwe bapraebtigbe fielen, Oaer aen waffen langue rouwe bla0eren,0en blaOerenvâ groote lt;a^amme offenton;

-ocr page 182-

f^S^O» XMttWrtdtWttele. Cfrtp.df.

g^e volnaa gÇdiiAmaa mmOer en Bïupnber. ©te bloemen ^tjnronf en Ço^hei» hjeft ciepne (eelleheno,oan eoluere mee|lwn,foinnjte oodtroobaebneb. ©te tret tel eg van hupten fîoevt, van binnen mn,enbe tnt aentaßen lijmacljttcbenbe fdbberac^tte^.

Qüuelwottef weiß bp ben eunten van ben grachten enbe tn voc^ng^e plaetfen.

0p bloepet tn ®ïaeehmaen( enbe tn J^opmaent

C jpaern»

©tt etUpt beet tn @ffeey ov/^ipvrop Kgù tnj^tpvrop pïyec. 3n Latijn Symphytu magnum en Solidago.3n bte 3poteken t onioiidamaior.3n ^ooeftbuptfeb iïöaitourt^,^cbmer^ wuiq,fecbwar^TOUi^,üf^ant5tvur^,^,einweUen. 3» ^eerbuptfc^ ^aehvottet Swi^rune^oie i^onfpïe.

lt;r i^atucre»

^adtvottel eo werm,enbe btoocb van natueren totin beniweeben graet

lt;[ Crac^tcnWerchingljc»

©te wettel van'ïBaefwoïtele gbeflooten es goet tfegben bat bloet fpouwen en aHe 2( mwenbigbe quetfueren gbebïonelün,enbegbenee(l bte gbefeuert^ept.

©te felue wotteleg^efïooten ^eplt enöegbettee|l alle verfebe wonben gbelt/ek een ^ plaejlet baer op gbelep\enbe eo ^oo feer bfplfaem bat ^p met eenen bolpot oft anbere fluchen van »leefeb gbefoben,bie fluchen al tfamen aen een boet wanen.

©te wettel van QBaelwotte^gbf(oben enbe gbebtenthen boet bte flupmen van ber S^ botflenrupmen,enbegbeneeß bte gbequetftbepf van ber lengÇene. «Sfelueboet fp oechmet fupcherjptopeoft buenteb vermengst,enbe btcwtletn ben ment g^enomen cnbegbelecht.

©te wettel van befe QBaelwettele met ben blaberenvanlïrupfcrupt ^tjngeet© gedept op alle Çeete fweeringben, fonberltngÇe op bte beete fweermgben beß foni? , Lamento.

©tefeluewettelepooeh feer goet gbeflooten enbe op btegbefcuertbept gbelept.

lt; Qrpnbe bes terße ^oec;.

-ocr page 183-

eSS^ttf’ Ö at tweede deel des Cruydehoecks

Van ber bloemen / welnecBenbe er up b en/ f^bcttZ enbe byer gbcltfc^en / onbcrfcect/ fatfoen, namen enïgt;e wereWng^e,

Duer Dodoor Rembert Dodoens.

X)dtt’Otoletten» ^ap^ ƒ♦ lt;nbsp;lt;gbf nacht oft onbecfccet: ys^oletten^ifntweeberlepevangbefiacbte, SamenbelBilbt, ©ie Samme^tfn A^ feboon brupn peerfeb van eoluere enbe vel rueeke feer liefelifek. ©ie Töilï’e iijn

fonber rueek enbe bleeek.

c efatfoeft.

Viola nigra. Trioletten.'

93 Q:r Samme welrietkèbe Trio r^ lette erupt,eruppt lant; ber aer^ 11 ^lt;tt óhrlijrk lt;2!:erbtbefien erupt ƒ tot veel plaetfen baer aen bai» ^ kenbe,enbe beeft ronbachtigbe brupn gruene blaberen bè blaberè van Trepl gbelifek maer minber, ronber, enbe teerber tuffeben be welche vooiteomen feboone lief?' clifehe brupn peerfebe Trioletten, dek bloè? ken op een befonber devn bun teer fleelhen waffenbe,enbein viif blaberh^ne ^efneben, van ben wekken bat mibbelße enbe onberße met geel in bmibbel befprengbt ee.T^aer be^# fe bloemken^waffenbacr ronbe boUekene oft bup(kene,ool faete, bie ab aP rijp 5MU in btpen onflupttSie wortel ee teer enb^ veeï? felacbticb.

gt;0an befen welrieekenbe gt;Oiolettc worbt een anber gbeflacbt tn (ommiabe bouen go itonben,bat bloemkenevanveele blaberen enbefeer bobbel ooortbnngbt. ^tem noch ren berbe bpene bloemkens keel fneewit ^ijn bat (eer felben g^evonben worbt,anbers ben feboonen peerfeben Trioletten van blaberen,waffe,enbe tn aUe manieren gehfek.

a ©at Qßilbt gheflaebt ee ben «Sammen gelij(k,maer bie blaberè ^ifn veel minber. ©ie bloemen fomtijte meerber,veel blee(ker,fomttjtv bpnacr wit enbe fonber ruech.

lt; Ï^lactfc»

©ie -Summe welrieekenbe Trioletten waffen onber bie hagen enbe aen bie eanten van ben (oren selben,op goeben vetten gronbt, enbe worben in bie houen gbépiant, ©ie wilbe fonber rueck waffen op bie eanten van magbere borre velben.

lt; ent»

©ie welrieekenbe Triotettenbloepenin OJïeerte, ©icTBilbe ootk in bie îSJîeertc

tnï)e in OtpiiUJomtijte ooeh (pabev.

lt; 0acm,

Sieft^oone ItefeKicke^toteite woibtin©riecy ^bebcefen ?op7roe4)ueoüp,inlaid tij n Viola nigra,Viola purpurea. Cn van ÇOetgihUô Vaccinium.^n Üie ^potekcn Viola.^n ^cee^buptfeb blauw ^eid,of dertien ^ioten.3H 5’flt;*ttt^ot® gt;Óiole(te bemaro, ©at erupt va ben Violette worbt ge^eete in bic 2(poteken vïoiaria cn^atervi^arura.

-ocr page 184-

c^^^mii quot;OanVMetten. Cap. f.

lt; ^Dogaccfee f^njJ «aern^: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

ÇOiolcftcn afs (Ïo«fïantinu$ öie ^epfer ft^zijf(, bebben biKten naernm ^rüc^ Ion,naev bte 3o’^^^‘‘’^^^ 3^,0» welche ^^P’^*quot;*^ bevzuc^t Çebbenbe »eranberc beeft tn een cue,om bat 3»no ^ÿn bupfotouwe met gbewaer wozben en foube bat bp bner be^gt; mtnbejot wpene eere enbe voetfet bat eetburjek bner tgbebot van Jupiter,î^te ®to^ (etten voozt gbebzacbt beeft,bte Jupiter ««er be naem van ^tjn bemtnbe 30,tn ©rtee; Ion ^benaeniptbeeftjbaernaer speech tn iatifn ate fommf^b« febztjnen vioiæ quail vituiæ enbe vaccinia beeten.tQteanber febztift bat ben naem ion ben ÇOtvIetten gbege^^ «en ee naer bte 57pmpbeiivan3v'men, bte alber ierß3«P«er bte '^tdetten gbegbegt; «en enbe ^betoont bobben.

^ilïatuem

ÇOtofetten iijn eo«t tn ben tergen graebt,enbe voeboeb tot tn ben tweeben.

veracht en werekingbe. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2(

gt;Otoletfen tn water gb^foben enbe gb^bzoncken, ^tin goet tfegb^n We ^((te eoztfen enbe tfegbe« «ö^ verbtttingben van ber lenere enbe van aUe tnwenbigbf leben, enbe lagben af buer ben earnerganek bte beete geele ebolertjcke vocbtiebeben. lt;Sfel«e boen oock,bat fap,fpzope enbe conferne van ÇOioletten. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

@pzopevan gt;Otoleften,e6 goet tfegben verbitte longbene enbe boz ge,enbe e$ goet in bat ^lenrege en tfegben ben boeg gbebznpckt,enbe tfegben bte coztfe fonberltnge van ben kinberen.

iöte feine @p:ope gbf«ff g «He verbittingÇe« enbe rouwfebeben van ber keelen ; alfmenfe btewtlo tn ben mont neempt. lt;;^feine boen oock bat fnpeker, conferne enbe s tfapvangt;Otoletten.

^geet bat mtbbel tn bte bloemkens wag,in water gefoben eo goet tfegen bte fpnt^ nantie enbe gbe^wel van ber keel.è baer mebegbegozgelt,en tfegben bte vallcbe getk;? te van ben iongben kinberen gbebzoneken. ,

—ÇOioletten gbegooten enbe alleen oft met olie vermengbt op tbooft gbelept lefeben ‘

- enbe nemen af,bie bitte enbe verfneten bte pijne beo boofto,enbe verweckè tot flapen, enbe maken bie berfenen vocbticb,en mibto bpen ^ijn fp goet tfegben bie verbzogmge van ben ber genen,mclancolte.fwaericbept enbe biepegbepepfen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

lt;Sïfaet ^tt Violetten met wón oft water gbebzoneken eo goet tfegben bie geetk van ben tocozptoenen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

©te wtlbe '^Öloletten ^gn ï’f» welrieekenbe van crawlen wat gbelgck maer veel onger(ker,enbe baer om oock in ber mebeepnen met oozboozigek.

Vanpenfeen* dap* tp

^nfeenbebben bzpcantigbe teere geelkeno met veele lebekeno, baer aen 1 wagen fwertgruene rontfomme gbekerfbe blaberkeno, en tugeben bpen

’‘’^” ^^” geelkeno voozteomenbe elepne bloote geelkeno.bzagbèbe feboo^ j ”^ Woemheno,in vig blaberkeno gbdijch bie gt;0ioletten gbcbe“plt,van cogt; ' luere elck bloemken bzperlepe, enbe meeg aen bte opperge blabere bziipn vtolet peerfcb,aen banbere blauw oft geelacbticb met fwerte greepkeno ouertogben. enbeinbmibbelgeelenbe b«pi«(btlcbjnaer bie weickewagen ronbe botlekeno,baer geel faei in begoten lept.

lt;l3Iactfe*

©efe bloemen wagen in bie bouen,enbe wozben op veele eozen velben tugeben bie goppelengbenonben.

-ocr page 185-

tgt;aPenfecn,0^a4L cvviw, ,. Cefatfoen^ lt;C9t ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Viola flammea. , ^(nfeetî.

0p begbinnen te bloepen coïts naer bie ÇOioiettenenbe bioepen vooît allé ben ^oo^ mer buer.

C/Î^acm

Sefebioeme wo2bf in ©rieey gbebeco ientpxôf HSÙ 4)XÔy(oy.3n lattin Vioh flam-mca,Flamroa,nv ter tljt,HerbaTrinitatis, lacea, en Hcrba claueUata.^n ^OOebbuptfd^ ^^«'Pp fam,^-repfe^amlîrant.iôîepfdtigkeptblu# *««-3n îQeerbnptfeh, :ôîpevnlbicbept bloei# men^ien JJenfeen.^n ^mnebois penfees, Ü Zî^atuete» penfeen ^ijn van natueren b’oogbe enbe mibbelmatie^ in eoube ente trerrnte.

lt; eracht en WeecHinghe»

Sefe bloemen gbefoben enbe gbebîono ken g^enefen bat ^repffem en bie befieekti# Çeptvan beniong^en hinberen, enbebaer naer woïbt bit erupt ^repffam inJ^ooch^ buptfeh g^eheefen.

©ie felue bloemen met ben erupben gbCi# foben enbe g^eb:omhen,fupueren enbe pur^ geren bie longbene enbe bie botfl, enbe jijn goet tfegen bie eonfen enbe verhitbept van binnen.

Dan Steen’Otlürett,(ïa4ïp

^een gt;öilieren es een boomi# nebtie^ gbewas winter enbe

aeniva||enbe^pbetae;kcs, baer aenwaffen langue fmalle gruene blaber^ kens.©iebloemhens maffen op bopperße van ben fielen,enbe ^ifn fc^oon geel van co:# fuere,va ruceke lieffclpck ,enbe elek befon^ ber bloemken es in vier blaberkensgbefne:#

«Steen filteren waffen op cube ntueren enbe baheii,enbc woiben in bie gotten g^os» p(ant. lt;[ C^t

©teen gt;0iheren Moeien in 2(pïiK enbo in OJïepe

tStcen vöinaen^ifn een glhefiatÇfc van ÇOioletten,genaempt in ^nee;xtuK0i«biem -iatijn gbebeeten wotbe Leucoia Lutea,enbe van «Serapio enbe in bte 2lpoteken Keyri Çôan piiniue ( bie befe van viola alba bat ee Leucoion fecebt) Violælute®. ^n -^00Cbgt; ^n bnptfe^

-ocr page 186-

^Ö^Ö'^P Van ©teen vtltcrett» Cap.nj» buptfeb aeel^iofaten.Sier te lanbeged ÇQilierenjnbe ©teen ÇOilieten. 3« tïtlt;*«^ efeoio ©irofflee iaulne.

lt; 0atucrh

©teen gt;0ilieren ^ijn wenn enbe bioogbe van natneren en fubtijl van fnbfïantien.

CracljtenWcrcKinglje^

©teen Snieren gbeb’ooebt enbetn water gÇefoben,(offen bievnne,enbeb2ingÇen 21 ben vtouwen ^uer natuerhjehe eran(h^cpt,enbegbenefen bie ver^ierbe apofînmatien van ber moebfre,alfinen baer in,in een bat oft fweeteuppe fibt,oft baer niebe (looft.

Sie feine bloemen met olie enbe wao gbdijeh een plaefler vermenght, genefen bie ^ douenvan ben eer fberm,enbe van bat fonbament,enbe beplen bie oube fweeringen.

©teen gt;öilieren met bnenit^ vermenget g^enefen bïe oube enbe quabe fweerin^ lt;S g^en enbe vleeratien bee montu.

lt;Sfaet van ©teen gt;öilieren een balf loot fwaer met wijn gbebionchen, boet benS vionwen buer natuerltjeke cranchbept (omen, enbeiaecbt af bie feconbine, enbe bie boobe vruchten.lt;Sfdue boet oodt bet faet met een peffiw it bie moeber g^rfet.

lt;Sfap van ÇÜiheren in bie oogden gebnippt,verteert,vabtijft enbe neempt af alle 15 vle(lien,ple(hen,enbe boncherbept van ben oogben.

Sie wortelen met eech bat ee a^nrngbejlooten, gbcneefl bie verberbe milten baer ^ Vanillieren. (£«p, tóf

lt;1 egbedaebt»

2(n befengt;0ilieren vinbtmeutwee gbeflacbten, een batmi ©toch Eilitz ïlt;'n niiempt,bat groot eo,enbe ^oomequot;r enbe wmiemucb ouer gbebouben worben,enbe een anberbat (Iepne6,bat beete ÇOilwrengbebceten worbt, bat alle faer van nieuwe gbefapet moet worben enbe op tfelue (aer ^ijn

- bloemen voortbringbt.

CUf^tfocn»

(fpbe befe gbeflacbten van gt;0ilieren, ^0« ben (leen filieren niet feer ongel» lijrk, maer buer blaberenclin witter rn^ veel faeebter.

Sic ©toch Çôilieren bebben berbe reebi» tf fielen twee oft brpe voeten beoeb m^ aengt; Waffenbe veele ^pbe taeyhee, baer aen wap fcnlangbe fmane,enbe gehjch QBoUecnipt, facebte blaberhene, grooter, langber, enbe

tïeeOcr, ïgt;0n ôte NaDeren van ged (oteen Çôiüeren. Sie HofmfniOnfuddakfnbG îicn ^(een vßtheren van rudlu enamp;ffab ferne gÇdqdî, maer wat meerber, vaneen» Jucre fern wit, fern afc^veruwic^, font (nf# veruwte^, fomroot, font peerfc^ nacr he wc(lt;ke (angbe §auwhene volgden, Oaer tn bleet faet lept.

? Ste depne Çeete ?öi(teren lün Den groogt; lt;en ©toch villeren, van gelè,witten faeeÇi? (en enbe wollacljtig^en btaberkè^,van web riedtenbe bioenten veelöer^anbe vaneoine re,van pauwen enbe fabe g^ebjeh, alleen m alber manieren minber, niet ouer eenc voet Çood^waffenbe, enbe niet buerenbemaer laerltfek vergaenbe.

C ïBlaetfh

Wepbe befe gbeflachten van Çôilieren

-ocr page 187-

■»rtifÜihcrcit, Ôrtp. tttf. f^SS^U-

woi^en Çûr te (anöem Oie ßoucn gftefnpcfcnbegÇepIant

“ c c$h

Ste lt;5(ocft wihmn bfoepen m ^D^certe enbe m 2(phn efuMer nner bat jp gefacpet aOn.Sic tienne ^eete vöiltcrm bleetten m J^opmaent enbe ^oghjlmacnt, op tfcdie lacr batipg^efapet^t)«.

Sefe vötheten mbe fonberhngÇe bic (toch ÇOiherctt woibcn gbebeefen in ©ticcy xiuKóï«, in^^ntijn vioiæaibæ , enbe Rebben bpcn nacin om batibic bibberen wit 3iin,niet om bic bloemen mant bte ^ijn van veeibee^anbe eotucre a($ vootfept eo, nv 1er tijt moiben befe quot;Gilleren van fommigben gebeetc violæ Matronaics, ^at eo 3oncis froumen gt;öilieren,maer befen naem Çooit meer ben anberen gt;0Uierentoe, baer af wp int naefleeap.fcÇin)uenfeIen,oftee(l batmen befe gt;Öiiierenmet bpen naemooelï noemen milt, joo bient befen naem alberbeg ben eiepnen ^eeten \Öi(ieren.

lt;[)l^atuere»

©efe ‘Ortieren ^i/n merm,enbe mat verbioogbenbe, ben ßeen gt;ßi(ieren van nadien ren mat gÇeiifeli.

C Cracl)t en WercKing^e*

Sie bloemen van filteren in mater gbefoben enbe gbeb:on(hen,5i)n goet ben gelt;gt; 3 nen bie Queren abem met mei en hunnen verbalen enbe bie Çoefîen.

Sefe ÇOiiieren boen oock ben v:oumen ^uer natueriijehe fieehte eomen, (offen bie lt;9 vïine enbe boen fmeeten,a(fmen m bmater in een bat oft fmeetcuppe fibt baer fp m g§efoben ^nn.

3n fomma befe pottieren ^ijn ben ©teen viüeren van natueren gbe(i)(h,maer niet ç 300 eradhtieb enbe baer om en be^ooten ^p ooth tn ber mebeepnen met g^ebmpeht te moibene, ba’n in gÇebtehe van ben ©teen nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ff Cfatfocn»

witom. Wein «Ulw manicKn k«« m»« vioteMatronaks. \ »{«»iMiMt.' bequamer 5t}n. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

Wttlt;lOa1tblomcn» Cap^v» 2lflb(oemen ^ebbê groote btee^ï be fmertgruene b(aberen ront^» fomme mat gheherft, tuffeben : benmeiekenbie fielen vooïteolt;gt; men, met gheltfehen blaberen befet,bic'buer in veel tac;hen6 verbeplenbe op bopperfle vooitbungben fcboonemelriec kenbe b(oemhen6,bl gt;öilieren,vanfatfoene gÇelifehvaneoluere jomen meefl fneemit, fom liifverumiebjfomroobacbticb, nuer bie mekhe langue ronbe baumkene volgben baer tfaet in lept. ^laetfc*

OJîaflbloemenmoîbè bier te lanbe meefl in alle bonen gbeuonben.

©efe bloemen b loepen in ^epe,enbe bie^; mile alle ben roomer buer.

Sefe bloemen moiben nv ter tijt in {.a^^ tijn gbebeeten Violæ Matronales.3u -Çooeb^ buptfebTBinter violen, enbe baer naer van fommigbenvioiæhyemaics.3nî)7eerbuptfcb ÇSiîaflblôemen,enbe naer ben^atijnfeben naem ^onefroumen villeren.

€V? nf ïïlt;i^

-ocr page 188-

cg^gVttf. Wnpenttfttcïblócmctt. Cnp. vp

lt;1 /I^atucre/ccacl)tcnttJcrchïft5l)r«

©efe ^apbloemen en woïöenin ber mebeepnenniet g^ebmpektjenïJe baer cm (63 Çttet natuere,(racist enbe wetehingbe noch ter tijt onbekent.

■Ünnpcnnmf F bloemen. €flp. vf.

^nnmekbloemen hebben (ter

öeronbe peten m^ wet «enwap fenöe ^pbe (aeyliene, öaet aen waffen groote ^ïeeDe fwertgrue

ne btaberen, rontfom g^eherff, v^ ï)en btaberen van Jpafelaernteffeeronges» ß lijdi.Ste bloemen ^ijn ben SÖ^apbtoemen gÇehjeh van eolnere bleeeh peerfcij,enbe alö he veebtveenen^ifn, |oo tomen baerwütc hunne ronbad^ttg^e ^auwkenc vooïf, bie feer bieebt worben,van grooue,eenen grooi? ten Pierenpcnnintk g^elmKenbe baer m (ept bat faet,bat biupn e6,gelt)(lt een maen ken g^efatfoeneert, enbe buer btebunne velleken^ van ben bauwkeno fienitjtkeö. ^ïe troetel eo veefelad^Ut^ g^elijtk aen anbereÇOiheien.

lt;[|ölactfc»

©efe bfoetne wölben hier te fanbe m bie Çouen g^efapet.

crept*

^Oennintkbloemen blootje tn 2(p«n en in CVïfpe,een jaernaer batfp gÇefaepet^ijn.

lt;r Zl^aern* ^fengkepen bat befe bloemen ben ^Uü^ ren^tjn g^elmkenbe^oo wotbben^pnvtee „ tijtonbei tgbeflac^t vanben filteren ge^ pe((,cnbeïnt-(atïjn gbenaempt viols latifoiiæ, van fommtaken vioiæ peregrine,want en ber ben naem vaniön enbemt lattin viola woiben meepalle bloemkene begrepen he g^ekiekent jïe met ben volkeren hebben.©ie eruptkef^ebberoenbe fommïge2(po^ tekere beeten befe bloemen met eenen viembben naem Bolbonack.3n buptfeb wet ben ^p pennmekbloemen enbe |)aefcf)bloemen gÇeÇeeten. *25p ben ouberc ee ht erupt gbeboubeng^eweep vooi een g^efladjt vanThiafpi enbe fonberkngbe voottgkene bat van (frateuae befereuen eug^eweeß bwelek van fommig§enSinapiPerficuraenigt; be van ©tofeonbee Thiafpi Crateus g^enaemt ee.

fil^atuerecnDccraclit

^faet van befen crupbee^ feerpenbe bptenbe op bte tongue bett enbe btooc^ van 3( na(ueren,enbe baer om van erachten ben anberen Thiafpi g^ekjek.

Dan (Smoffclen. €«p. vij.

^ber ben naem van ©moffelen woibê nv ter tijt veelber^anbe bloemen veriaën,bte tn bïife oft vier gÇeflac^fenverbeplt ßfn. :X)at ter ße geflacht woibt g^e^eeten ©moffelen,enbe ee vâ eoluere veelberlep.^weebe ^eetigt; men .M,e»ken$.lt;®berbe|)kipmken6.iöaer bp ooek tvelg^eßeltenbe‘gl^e rekent,aie een vterbe g^eflac^t, moghen woibenbie wtlbe ^rapebloemgt; kene ben piupmkene g^ekfekenbe.

©mof:? 1

-ocr page 189-

eSSSÉg»'

Wtt (StnoffeUM.' Crtp. »ti.

\ C«atfoen, . , „ ,

Vetonica altiJis, ©inoffden. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vetonica, Âepkenô,

Zï^^kofFekn Çeb ben loge finale le blaberkêe,ben bla

Yerevan Xooc fester dieselt,Queren fleet cement onberftaluen toef (anek met (ebe«? kens oft knoopkene, ekk (ebtm^ tweebfa Derkene befet. ©te 6(oemen waffenopt topper fle »5 Den pe fen wt langue ronöe effene^upfkèe, Uaer bie blaöerkene van ïgt;en Btoemen èouen euer ghewelft fifn.

te fom wi^fom kjf# veruwte^, fom kebt roof,fom b’upnroot, fom g^efeaktert oft óefpi(ke(t,odnruee^gt; ke ben ©troffel nas» stelen wat g^ekfek. ©nbe a(6 befe bloë«» kensvergaen en ver mekkert pjn, ^o waf fenm bie ronbebnpf kene langue feerpe Çaitwkene oft bokekené bacr tn fwert fact beffoten lept.

2 ©te ^erkemt fijn ben ©moffelen wat gbekjek, Çiter blaberkens fïfnfmaf, Çuer fleelkene g^eknoopt. © te bloemken^ ben ©moffel bloemen van fatfoene gÇehjtk maer veel mtnber,van eoktere meefï root,fomttjt^ met ckpne flipkeno befprape(,enbc maffen op bopper^e van ben fielen een oft twee bp een,enbe ooek aen fommig^e van ï’fRö^ffldc^te neggen oft t^ten tfamen tn een gÇebtong^en een bonbelken van bloc men g^eltjekenbe.

3 ©te Jïlupmkene ^ifn ben ©moffelen van blakeren fielen enbe bloemkenö ßbeltttk maer veel mtnber.^uerblaberen^tfntanek en fmal, ben ©rae fester gbeli)(k,bte fleelke ne ^tjn bun enbe gbeknoopt,enbe baer op waffen melrteekenbe bloemkene ben ©tnofiekn gÇekjtk,ekk bloemkê b^ enkel ee van vijf oft fee blaberkêe bte btep buergt; fneben gbekjek jölupmkene oft veberkene ^t)n,van eoktere wit oft kjfveritwt(b,naer bte wekke gbekjek aen bte ©inoffeien tn bte ronbe bupfkene, feerpe bokekene maffen baer in tfaet lept.

4 ©ie ©rapebloemkene ^ijn ben piupmkene wat gekfek, ^p Rebben ooek gÇeknoop? te fleelkene enbe fmake blaberkene,maer bte bteeber,eoï(er enbe veel wtttergruè |t)n ban bte blaberen van ©moffelen oft ^lupmkèe.©ie bloemê^tfn meefl root, fom ooc wit,enbe btep gbefneben ben ^^lupmkene feer gbekjek, maer fonber rueek. 57aer bie bloemen waffet faet in bie langue b up fkens gbekjek bie J)lupmkene.

©te ©moffeten,Depkens enbe ptuemkene tvotben bier te fembe mbie botten gbe^ pllt;mt.©te t^rapebfoemkene waffen dl om van felfem Ote beempben enbe op vochtig gbe grafdc^tigbe pluetfen.

ÇD? inj lt;lt;??ijt

-ocr page 190-

3nf befe Hof me Bfoepc vJ itt îQ^v pc meeß aUe be Roomer buer, (of in ^ctffintaW Sefe bfoemen woibentn ©Hec; Btriovineà, cube m ^af^n Vetonicæ ghe^eeten^van 53hmu6 au fommtgbe ghclcnbe meinen Cantabrica.

I ©at terffe ßlhcflacfjt beet nv ter tijt Veronicaaltilis enbe Veronica Coronaria, cube vart fommtg^en ocellus enbcBarbarica^n ^ooc^buptff^ (^raf^blumeUj^egflblumê enbe ^egelw. J^tcï te lanbc ©moffeUn.^n ^ranc^oU ^dUai.

2 ^Weebc gbeßacH fß igt;i( reebU Veronica, bic fommfgbf f'’ flt;‘C fÜf «ome» Herbam Tunicam.^n ©oocljbuppcb ©onbemegefm, ^elbtnegeün, j^epbenblumlm, ^lutßi? ropflïe .^ler te (anbe Xepkens.^n 5-ran(ÇoU bee 3(rmotrfeo.

3 nbsp;nbsp;lt;^berbe gbeflacbt ee ooch een g§eflacbt van Veronica,enbe mach wel Veronicaaltilis,

oft Veronica Coronaria minor gbebeetenWOïben. 3tt-«^00(^bUptfcb WOÏbet g^f^fff^*^ €9?«ttt?i0e enbe van fommigben ©ce^munt enbe baer naer m 4afi)nSuperba..^ter to fanbe ^mpnihene enbe elepn ©moffelkene.

4 (^vterbe ee een wilt gbefiacbr van Veronica,enbe baer om eefl Veronica fyiueUris gÇegt; naempt.3n ^ooebbuptfeb Çeetet ©auc^bfum. ©ïer te fanbe ^rapebloemkene, enbe Q^oeeheoecJibloertikene.

_ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C 0atncrc»

zweeft ane befe gbeffacbien »à befen b(oemen,mef bueren biaberen enbe motteUn, ^qn mibbelmatieb van natoeren tot wermte enbe b’ooebte treehenbe.

lt;[ Cracht en ïberektngbe« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„

ï (Jonferue van ben bloemen van ©moffelen met fupeker gemaeckt fterekt b^ berte enbe e^ goet g^ebiupekt m bie beete eonfen enbe tfegben bie peßilenne.

-ocr page 191-

Van bic bloemen »n €o(ërtnrtnopolctt.€rt.»ttf. cvb'.

i iöü wond van öen .KepHens enfe öw bloemen m water oft wijn gefofen, boe wagt; eg ter maken enbe breken ben ßeen.

©te|elue wortel gbepoebertenbe met wijn mg^enomen eo oocktfcgenbie pejltfem çr tie,vnbe tfeghen alle fenijn,enbe tfegben bic beten enbe flehen van ben femjnmg^en g^ebiertenfeergoet.

lt;^crupt gheflooten op bie wonben gbelept treeht bic boomen,bijlden enbe gyebro^ g) hen beenberen wt,cnbe gbeneefi bie wonben.

^fdne erupt gheneefl ooe bie pijne enbe weebom beo Çoofto, alfï verfem g^eflooten ^ enbe baer op a^dépt worbt,oft in water g^efoben enbe baer mebe t^ooft gewaßeben.

:0er anbcr tween eracht co noe^ ter tijt onbehent. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

’Onn bie bloemen van ^onflantmopokm €aplt; vnp

3e bloemen biemen beetbloe«? men van ^onflantwopden, bebbe twee,brpe,oft vier, reeb# te langue gehnoopte, holefïc^ -^“ len,baer aen waffen, langach^ tighe breebacbtigbe,boneher gruene blabegt; ren.®ie bloemen waffen op bopperße van ben fielen, veel tfamen bp eeng^ebrongen, ben bloemen van ben .Sepheno van fatfee^ ne feljier gbeltjeh maer wat meerbere, van eoluere âraengie root, febter gbekjeh bic (cellen van ben 2(raengie appelen. Ornbe ^p jim feboon en liefeli)(h in bic oogen, maer en hebben gbrenen fonberlingben rucch. (fnbe bie blaberen en (onberlingbe bie flc«» len van befen erupbe, jijn een luttel ^apr^ acljficb. ®ie wortel co wit in veel langue bunne tacyheno verbeplt, van (maeche wat (eerpachtich.

®efc bloemen worben bier telanbcin ber eruptliefbebbero bonen gbeplant.

®efe btoemheno bloepê vaninbmibbd van ben joomer tot febier in ben wintere.

®cfc feboone tiefelijche bloeme, worbt van ben cruptliefbcbberoFios Conftantino-politanus bat CO blocmc van t^onjlantino^ polen gbenaemt. $gt;nbc worbt van fommp gben voor Rofa Græca Plihij gbcboUWCn, baertfeer luttel gbclijcheniffc mebeb^fft’^tm fommigben anbcren worbt bit erupt Saponariagbcnacmtblc tfcluc voor een «trutbion bouwenbe jijn, bwelehin @riee; erçoijôwp.^n^^atim Herba Lanaria,cnbC van fommigen Herba fullonum gebcctê WOrbt, ®aert meer gbelijchcniffe mebe beeft, ban met bic Rofa Græca, want waert fahe baf bef borenaebneb oft bifldacbtieb waerc, (onberlingbe ab bte bauwbißdin^^atijn Sonchus,baer «i^bt^opbraflus batstruthion bp rekent enbe fielt,bet (oube fonber twijfel voor bat opreebfStruthion gbebouwen mogben worben, want van eraebten gbelijehef bem feere,enbe jijn bloemen jtjn feboon Itefelijeh en fonber rueeU ab c^lW''''P*?^‘^fikt’ vanstruthionfebrijft,

lt; ^^atiicrc

i^ie

/

-ocr page 192-

cvltf, tgt;lt;tn erbütttt« oogben. Cap. éç.-

Sgt;« woîtd van befen cru^öe ce ÇfvunDc Ojoog^c van natufven aie Oenfmaedi mfrcHdijdifn tujjc^t enOe ktvijp.

lt; Crackt £11 Moerchinglie.

^c^ fake bat bit cru^t bat @ttut^ieneó,^oo boet biewoiteï water maken, en met 2( wonden van rappere g^ebiontken bieeckt benzeen, ©prepnu^t enbe |upuertble ttteren,ettbe bie blafe,^p opent bieverfJopt^ept van ber teuere enbe van ber mitten,5p fupuert bie bo:pe,boct feepen bie tape ftupmen, verweckt bienatuertifeke cranek^ept vanbenviouwenuaec^itufbie feconbtne enbe boobe vmebten . (f nbeeeßoettotbie geelfucl^t enbe verouberbe hoe^, Çooftfweer enbe tantfweer. Q:nbe beeft nooch ved anbere erachten enbe bueebben bie van oirutbton g^efcreuen woïben.

Wn ^bnftuö oogpen, ^«p. t^.

j^:i(lU6 oogden bebben ronbe wob llt;icbdóbf öbekno^te |ïeten,baer aen wt etek tet wa|fen twee tangbe facette woUaebtigb^ btaberen.^Oen btaberen van OBoUebtaberen gbe«» (ijlt;k,maer ved minber enbe fmatber. Siie btoe^ men waffen op bopperge van bê fïetê wt tangbs« nebtigbe gberibbe bwpfkens, enbe fijn van tOi^ lucre fom feboon root, fom wit van fatfoene bie enket jijninvijf oft fee btaberkene gbefneben met fcerpe puntkene bie in bmtbbd van ber bloe men vergaren, ^nbe ate befe btoemen vergacn 300wafl in bie bupfkene eê ront tanckbolleken baerfn bat faedept bat b:upn ce, ©ic wondee , ’ lanek en bun.

Sefe btoemen woiben bier te tanbe in bie bogt; ncngbeptant.

@p btoepen in sSiaeckmaent ^opmaent en^ be£)ogbpmaent.

lt;[ i^aem.

S)it gbeftaebt van btoemen woibt gbebeeten in ^rie(X XuX'''e' rscpw^^orriK» . 3« ^mijn Lychnis coronaria, enbe Lychnis fatiua, van fommigben

Athanatos CU Acylonium.^n J^OOCpbUptfcb OJjar genrof^tin, enbe ïSXarienrofen, enbe baernaer «v ter tijf oock in Latijn Rofa Mariana. J^ier te ianbe woiben ^p meeß ^biijlue ooghen gbenaempt.

C ^atuecc4

?Öefe btoemen^ijn van natueren werm enbe bioogfieJ

c Cracljt en Werektagb^«

^faet met ben bloemen,oft dek alleen met wijn gbeöionekcn, ee goet tfeaben bic ^ beet vanben toeoipioenen.

Dankenettefena. €lt;tp, 5.

lt; Cöbenaebt

C?fe btoemen ^ijn tweebertepe van gbeftacbte,wif enbe root.Sie witte tón aroo/ ter enbe meerber van wajfe,bic roobe eoiter cube minber, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

^flt;it/

-ocr page 193-

€«p. g, cglrtp


^fu ^eneffehene l^f6blt;n rouwe Çapîgt; achug^cn witte gelen, en witte Çapiae^/ tighe faee^te blameren, ben (J^nguo oo^j g^en feer geltjeh, maer van gele bunber enbe fmalber van blaberen enbe niet foowit. Sie bloemen comen wt een ront Çapîae^tteb Çupfken voott, bat meerber es ban aen bie ^^2tgu6 oogden, enbe^tjn vanfatfoene ben Qlhngueooßben ^belijdt, maer meer ôÇefneben enbe fonber feerpe puntheno in bmibbel, enbe aio biequot; bloemen vergaen jijm^oo comen baer ronbe boïleheno voott baer in bat fact lept.Sie wortel eo fomtigo onber^^alnen voet landt enbe vin^^ero bidt.

Sie 9toobe ^enettekeno gin in alle manieren ben Tuitten gelif dt,maer en wagen buergaeno niet ^o boodj,enbe guer wortel en eo niet landt maer meeg cort enbe fafeb lt;*cfetic^.Sie bloemen gfn roofben anberen g^elijdt.

Cplaetfe»

Sefe bloemen wagen op ong^eboube plaetfen aen bie canten van ben velben enbe bp ben wegben,^p worben oodt m bie bouen gbeplant, enbe worben fomtijto boor veel verplanteno ^eel bobbel van bloemen.

©p bloepen meeg van in ÇS^epe alle ben Roomer buer.

C^aem»

^enetfdteno Reefen in @riec; xvxvie «yei^.^n Latijn Lychnis fylueftris,van fommb ö^ienTragonaton Hicracopodium,oft Lampada,enbe nv ter tilt Saponaria,boe WCl llOCbtdO battet bie reepte Saponaria niet en io.3n Sooebbuptfeb -£pbwepdt,wilbe '^Jargenrefo^ lm en tot fommigbe plaetfen IBibergof^, J^ter te lanbe ^cuettekeno.

chaînerc.

JOefe bloemen met Queren crupbe gjn ben voorgbefcreuen tibrigus oogben van natuerenfeergbeli/dt.

CCrac^t enwcrclunsiic.

«^fact.


-ocr page 194-

Op,

c^Uüy VantTegdbloetnctt; Cnp. ^f.

«^faftjbfoemfn enödhet^edtruptwanbe 3^’^^^^^^^*^^’^0« soft tff^^fn^tVbreC 21 vanï)cn 0(oïptofnen, enbe ^ón^oo aac^ttcfj öaerteghen öat bettrupt«Uven öcn @(oïpiofn(nvooïg§ewoïpfn^ttcr macf^telooö maedu.

cï^fefue fact ven half foot fwaer ing^enomen jaccht af md t)cn (amergamk bù^ çceff ßffk f^olmjdu vot^üc^eben.

Vau ïïegelbloemen.

B(?ßeIHofnifn Çcb^cn redhte î)itnne ^a^’adjug^e peUn ban acn wapen langue (malle ^apuc^ttge enDe afeb^ veruwfgÇe blaberen.Sic bloemen ^qn bupn root in vijf blaOerhene gbefne# ben ben^cnettekeno nut (eer ong^chfeh, naa bic wc(eke een bolleken wafl baer in fwert faet lept.

©efe bloemen waffen op bte eoien ve(ben,in b/e ^«^eruwe Ovogg^eenbe @berpe.

©efe bloemen bloeden tn ÇSJJepe Söraeekmaenc enbe j^ogbpmaent.

Se(e bloemen ab ÏXueümö fc^ïtffe beeten in @riee^ «vAt/^op k^ avâ^M^b ep'^^^æ ef, enbetn -iatiin Anthemon,enÖe Anthemon foliofum, van (ommigen Githago off Nigellaftrum , off Pfcudomclanthium.^n ^ooebbnptfeb ÏXaben, (bfof^rabê enbe Xornroft. ^ier te lanbe t^oïenroofen enbe 57cgflbloemen, ^n^ranebob^urape.

lt; Zl^atucre enne Werekingbe* t^rae^t natiiere enbe werekingbe van befen ^o renroofenee noch ter tijtmet bekent om bat^p «iet gbebnipekt en tvotben,ban alleen van fommb gben ongbeleerben bie bit erupt voor folium oft Nigella nemen,tot groot ae^terbeel van be peekt Vutt €o:enbloemcnlt; Cap. çtp

3^ ^otenbloemen Rebben eantae^tige fielen, baer aen maffen fmalle feer pe afebveruwigbr blaberen bie om bie (anten wat g^efeaert ^ifn en feerpc çoecykene g^elifek fanbeken^ bebben,op bopperpe van ben pelen maffen j depne ronbe roume gÇepelferbe bollebene,baer mt maffen feboone bloem kene van vijf oft fee g^efneben blaberkene, vd eoluere meep blaum fono berlingbe bie ^Bilbe,fom ooe bie in bie boue mappen, mit afebverumteb off bmpn roof, enbe peerf(ba(bfi(b,naer bie mekke in bte gefeelferbe bollekce landtaebtieb pet map tupeben baptaebtub molleken befloten.

a Ïl?o(b vinbtmen in fommigbe bouen een anber gbeflacbt van (JPotenbloemc b^ ben vooigbepreuen van bloemen gekfek te,enbe bit beeft groote bieebe blaberè, meerber enbe groofer ban bie Blaberen van t^b^ipue oogen,bie ootk facebt enbe moHahiKb, gbetiidt bie blaberen van OBoflecrupt /ifn.Sie bloemen van befen jtjn van gepelfer«» bé bolleken6,gbefneben bloemen enbe van fabe bè Ö*oienbloemen als vooifept is gegt; lijek maer veel meeber,en ^pn vd eoluere blaum in bmibbet maf naer troot oft tperfeb tre(kenbe.2)ie mortel ee groot buerenbe,enbe alle fare van nieume mtfpruptenbe.

fSlaetfe. ©ie blaum (Toïenbloemen maffen op bie velben int (oren enbe fonberlingbe m i’^u 2ioggbc


-ocr page 195-

Dan Coicnbloemett, Cap^ ^tp lt;nbsp;Cfatfoen»


cglv.


Cyanusmaior.

Groote SozenM^men,



^o^öbc.iötcwtaevafc^ccnbebteötöotc ^ozenMecmen wozamp;en tn We|óttfrtöl^^ fapctenkgbeplnnt.

^efe bloemen Bfocjjeh van tn C5?fpno(in üoabßmaenf.

gt; St^ ö^finepnc CotenbfocmenjWozöf n van ^(mtite tn Latijn Flos Cyanus ôÇcÇe6 (cn.van fommtßcn nvtcf n/t Baptifecuia op Biaptifecuia.3n j^ooebbuptfe^ (foïnblu^ wen. .^terte lanbe Q'ozfnBloentenenVe Siog^Hoemen.3«5ran(|ow^^lauectc, 53lue{,',jP!leueto« 2(nbftom.

» Sat anher gr^pac^twozöf Cyanus maiorg^enaempt, cnhe van fomnitaben geleert hevooïthethe gbeßaebt van Tßerbafeunt g^e^ouhen, enOe haer omThryalHsenh^ Lychnitis gbebreten.3n -^ooeb^’^ptfeb wozhen ^p walht.^vïnblttniCsenhe hier te lan^ ïgt;e gteote Cozenbtoeinen gbebecten.

fü^atuert

^i( Cozenbteemen ^ijn van natneren eout enbe btoegbe.

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;Oaçbt en WerclttngbC4

Sjtegbemepne^oïenbfoemengbeflooten^ijn goeegbeïept op verbind wöbe (oó^=2( penbe oogben, enbe op bte beete gbé^wtUen ontrent ben oogden.

S*tvatervantfoïenbloeinengbebe|ïtneert gbeneefloodi hie roobtebept ptfneenbe ^ weebom ber oogben,al(l btewKe baer mne gbebzuppt woJbf,enbe bte oogben baer nte^ begbeivaffcben.

9? nbsp;nbsp;nbsp;«f4^

-ocr page 196-

egbj.

Vo (SoutWoemett, nbsp;Cnp. çttf.

©utbloemen bebben bip oft vier lt;[ Cfatfocn» fielen onberbaluè voet fwoeb waf^* Calendula. (enbe,met lange bîeebacbtige wits«

waffen feboone gede wat pfreh«* öc^tteb nalifnbc Hoemen bic Çuer tfegen ben onberganch van ber fonnen fluiten, enbe wCïgt; bn'cnnfnio.'gfune met ben opgandt van ber fonnen openen. Q:nbe eith befonber bloemden beeft ïn bmibbef een geele oft btupne erupne, baet rontfomme veel ßcele blaberkene om ßCi# fet^tfn. ^nbeabbefe bloemen vergaen^ijn, Joo maffen op bie hnoppeheno baer bie b(oeo wf« lt;ifóbf’^lt;pttlt;^«30’^ootacbti‘ócro«bek«op^ pen van veel ver^aerbe langue eronime faben, bie tfamen ïn een waffenbe een bolleken g^e«» (i/elten. (Jnbe dek befonber fact ie omgeeromt ßbehjekenbe eenen balijen nngbefken. ^ie woïtelee wit enbe veefelacbtub-

lt;r piactfc.

S)efe bloemen wanen al om m bte botten baer ^p ßbfflt;’Plt;‘t ^ijmenbe romen alle fare van b«er ßb^refen fact voo:t.

lt;5pb(oepenvaninben îSXepe aUeben^oo:» mer b«er tot in ben winter.

C tollte

©efe bloemen woiben nv ter ttft in ^atifn ôb^b^^^f» Calendula,van fommißbfn Cakha enbcCakbula 3« J^OOCbbUpffcb ÄßCfc» bliimen.J^ier te lanbe ©outbloemen.^n ß’-ranebow Souîcic ou Boulet

lt; Zi^atucre«

©outbioemen iijn werrn enbe b’oogbe van natueren.

c Crackt én Werchingb^

SMe bloemen aneene oft met ben rrupbeinwijn gb^foben enbe gb^btontken boen ben viouwen bwer natiierliirke rranrlibept romen.

©te feilte bloemen enbe bat erupt gbebïooebt enbe op gloepenbe rolen gelept trerkt bie fetonbine enbe boobe vnirbten jlertkelijtk af,aio ben roork baer af tomenbe van onber ontfangben woibt.

©water van befen bloemen gbebifttHeert gbeneeft bieroobe oogben alß baer inne gbfbntppt woibt.

©ie itonferue van ben bloemen gbeneefï bie beuingbe enbe'tloppingbe aentberte tfmo:gbeno nutbteringbenomen, ^p co oork goet tfegben bie peflilentie enbe quabe locbtengbeb:upckf.

ïtenp eert flilo cm en. nbsp;nbsp;^«p. iuttff.

t^rtfbloemen bebben eenen reebten fïeel ontrent eenen voet beoeb maffenü» be met bip oft vier ^pbe tatrken6,baer am vootttomen lange (malle bla:* berkeno. ‘25ouen op bie fielen waflen feboone birke aren vol van bloemen ^j enbe van tlepnebiepegbekerfte blaberkeno eenen voff en fleert niet (eer ongbeltirk. ^nbe be(e aren beginnen van onber te bloepen, en bloepen vd barren voott allep(keno opwaerto, enbe eer bte bloemen open gaen ^oo ^ijn bie rlepne blaberkeno enbe bie knoppekeno van ben bloemen altfamen v^ een (eer (rboó per(cb toluer,enbe rodobaer nuer500romen biebloemkenovood enbegaen opeen alfban

500

-ocr page 197-

■Vrtnpcertfblöcmett. ffrtp.'gttO'. /c^toty. ^00 ^tjn ^p »an tolnerc ged met perfe^ »ermm^ßf, C CfatfoBOi enöf aie he bloemen »ergaen^qn ^oo verliefen he Mdampyrum Tritkum vaednum» perfelje blaberkene^uer eoluer enbe wollen gruen jOfdtfbioemen, enbe tn plaetfe van ben bloemen eome bier be Bainv;’ Mene vooH,in ben welehen g^emepnlijtk twee faben befloien liggben.ben A^enven co:enen van fatfoene metong^eltiek, maer minber enbe bat puber. @te wojiel e6 bun enbe ^outadjueb. y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C Î^lactrè.

©efe peettfbloemen Waffen in bie «^Jeruwe Cn in bic Sprite op goebe vede eowlanben.

Sefe bloemen Sloepen in ^îaeekmaenijfomiifu ooek in Jpopmaent.

©it erupt woîbt nv ter tut gbebeetenint lattin Triticu vaccinu aut tritkum bouinum. ^n -pooebbuptfeb J^uwepffen enbe van fommig^en braun 5leifcbblult;’ men. Jpter te lanbe ^^eertfbloemen. 12 nbe febij«! wel te wefene bat onerupt bat van ^eopbrajlue Libro oâauo Cap.v.enbe van ©alenuc Primo de alimétorum facultatibus.Cap.vltimo g^enaempt worbt in Sneep ^uajuTTu^op. jn Latijn Mdampyrum, bwelek aU fp fcbïiiuen,een onerupt ee in bie «Serwe groepenbe.bat ^Ï^oo g^enaernt worbt om batbetbrupne eorenen Çeeft,ber c^erwen gbelijeh. ÇVîaer en ce bat Mdam# pyrum niet baer ©tofeoribeo af fe^nifij batooeh Myagrion g^enaempt worbt.

lt;1 ^^atucre*

5?eert(bloemen enbe fonberltngbe bat (aet ee werm, fumue^ enbe opbragenbepan natueren.

cCracljteftDc^inïjermffe.

©ie eorenen van befen peertfbloemen tn (pijfe oft branek ingbenomen berueren 3 bie ber(enen,enbe maken bootfweer, enbe bronekenfeap, maer met ^oo^eer als bat 4olium enbe anbero en ie van f^uerber eracht oft werekinghe niet onbervonben.

Van Xibberfpoien. €rtp. ^n.

lt; egh^nacht*

Otibberfporen ^nn tweeberlepe van gbeflaebte. «Sam enbe ^ilbt,

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3^ «éamme 9tibberfporen Rebben eenen ronben reepten fleel, met aertiJ

'^^lÏ^'^^^ ^^^^ tae^kene met teere feer gbefneben blabcrkens becleetjbert 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 Slaberen van bie elepne 2(ueroone niet fëer ongelij(k.©ie bloemê waffen laney bie fielen bouen aen bopperfle,enbe ^ifn van vijf blaberkfo tfamen vergaert ben gt;öiolettenwat gh^lijek, bekamen bat het eenblaberkê van ber bloeme langachtieb enbe hol e6,enbe van achter een omgeboghen enbe ghecromt (leertken heeft,ghelijtu bie bloemen van ^tlbt vlas. Snbe befe bloemkene jijn van eoluerefompurpür blauw,(om wit, fom lijfveruwuh, enbe ab^p vergaen^qn» «oo waffen baer langhe hauwkene naer,baer in brupn (aet lept.

x ©ie wilbe 5Xibber(poren ^ijn ben voorghc(creuen ghelijek, maer veel minber van fielen enbe blaberen enbe corter van waffe, bte bloemen ^ijn ben voorge(creucn gelijcft maer minbere enbe en waffen niet ^oo veel bp een, van coluere (eboon blauw peer(cb ben gt;Öioletten ghelijek,enbe aio ^p vergaen^oo tomen bie h^tuwkeno voort, baer in tfaetlept..

^ ij ]0laetp

-ocr page 198-

^i( .stamme SXi'bberfpoJcn woiben çter tc lanbejn bcrcruptfKfßfamp;kr^ Çouen ge# fflpet Sic info v waffenm (cozen op goefe vette oelöen.

Sic «famine OÏitberfpozcn Hoepen alle Den Roomer Duer ; Ste QBilDe woiDcn m SÖiaeckmcient cnDe in J^opmaent met bloemen g^euonDen.

lt; ftaern*

I Sic ^amme StiDDerfpoien beeten m ©nee; Aacp/viop enDei'n ^uti/n Delphinium; noter tljt van (ommigÇemFlos regius,aut Flos equeftris,Calcatrippa.

* Sdt toilDt gÇef(acbt,W0îDt gebe eten Aatp/viop inpop Delphinium alterum.en Bovxi'vovf Bucinum,nv ter tljt Confolidaregia‘autregaUs. ^n^OOCbDUplfcb OilttCrfpOin.enDe DaCO tiaer bier te lanDe SiiDDerfpoiem

lt; Batiurc«

Sclpbinium es miDDelmattcb werm van natueren.'

C jCracljt en werchinglie*

^fact vein Den Summen OîiDDerfpoîê co feer goet geDioncften tfegen Dte beef »an 3 Den ècozpioenc,ene6 ^oo tracHtcb ffegben fenijnoan Den 0eoïpiocnen D^ bet erupt alleenDèêeoïpioenenoooigetooipenbuer bed eraebtelooo en maebtelooe maeeftt, al^oo Dat 4P b^cr niet rueren en hunnen,vooi Dat Diferupt van buer gbenomen eo.

Äfaet van Den ^ilDen co Den lt;£ammen van werehingbe gbeli)fh,ma.erntef4ooQ5 eraebdeb,

Slhelepen

-ocr page 199-

Dnit XBclepên.

v^^O ’^^^^P^*^ Çeb^en ö*‘t»’t^ Szcföe ^ b (aberen m^ twee oft bzpc biepe i^i fncbfn,bcn blabmn wan ^ous» wc ßbclijch, macr witter enbc met jlerek vanrue(ke,tioc^ ooc Ö^een fap wtgbeuenbe a(^ ^p g^equetjl wotben.löte fielen ^ijnront enbc effen on^ trent twee voetè ^ooc^,baer opwalen bloe^ menvd tweeber^anbe blaberkêe vergaert, waer af bie eene,(lepn enbc fmal ^qn, enbc banberctuffe^enben voorg^eftreuen wap Ç fenbe Çol met eê landt omg^ecromt ßeert^ n/ Rcng^^elifdtaenbie SKibberfporen. ^nbc befe bloemen ^tjn fom enkel, fom bobbel, »d eoluere fom blauw,fom wit,fom peerfe^, fom root, fom gbefpukelt enbc gbefcahiert blauw enbc wit. Ö:nbe ab befe bloemc oer^ gaen ^nn 300 eomen bacr mer oft vijf feerpe (^vv^ Çauwkeno voort aen maleanberen waffens? sNz be,bacr m bat fact lept bat fwert co.

t Ïölactfc»

©efe bloemen worbê hier te lanbcin bic l^oucn gbefapet enbc glheplant,^p waffen oodi tn fommigbe boogbe boffe^en, en aen fleenrootfen macr met bier te lanbe.

Sefe bloemen bloepen meejl in ^Q?epe rnbeinïözaedtmaeni. .

lt;/I^aem«

Sefc bloem woibt nv ter tiftin^atifn

Aquilegia Aquileia oft Aquilina gebCCt^ben OUbCrO CO ^p Onbekêt gbCWCCfl. ^U J^bOcV buptfeb ^âbp en ^getep.j^ier te lanbe 2(kelepc.3n ^eunebob 3n(0lpe.

G ^atuerc4

Sic 2(Iielepen jijn mibbcimatieb werm enbc voebtieb.

^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;GCracljtenïbcrckingbc*

©efe bloemen ab ÏXueniuo fc^zifft en Rebben in ber mebeepnengbeen gbebutpek. 3(

VanSoc^bacrt ^apgt; ^vq,

’X?exbaert beeft ronbe reeft te knoopaebtigbe fleelenmet lange enbc fmalb blaberenbëdeet,benblaberenvan4;oock febier gbelifekop bopperflevan ben fielen waff en feboone gevulbe bobbele bloeme van eoluere f^rn peerfeb 41' met gout geeie flipkeno in bmibbel,fom geet.©ic tfmoJgbeno met ber fbn ~ nenopganek open gaen enbebuer tot ber fonnen bupg^en enbc ontrent mtbbacb weberom toegaenenbe flupten.^nbeabbefc bloemen vergaen ^00 waflin bat bolleken bacr bie bloemc wt voortgbetomett co lahek fact, bat botien hap zacht ich co.t^nbcal6bitfaetrifpeo,^ooopent bembatknoppeken enbc woibt eenrontwob nebtieb bolleken getijek acnpap£crupt,bat met ben winbe weeb flupft. ®ic wortel co wit,vingbero btek,enbe fuct vd fmaetke.JOtt beri lt;rupt met fiele blaberen bloemen, enbc wortelen co vol wit fapo gbdifek meUk bat bacr wt toemt alfl gbcflurtfl werbt,

C puetfe.

Stf erupt wafl in fommigbe beempbè,bet worbt oock om bie feboonftept van ^pnen bloemen in bie bouen gbcplant.

G lt;9t«

g5ffe

1

-ocr page 200-

d. Wn350C^blt;iett.€lt;t,gVtf. g^^^ _®efe bioemen bioepen in ï£Kepe enbein Hircî. ’©meekmaent.

^iterupt moibt nv ter ti/t g^e^eefen in la^ tiinBarbahirci,enbevoorbat erupt gbebouwen bat van ben oubere in ©net; Tf«gt;o7r»vo|, « Kogt;, in -latljn Barbuhhirciamp;Comagbcliaempt W. An .9oocbbupt|'eb Çeetet 'Soekfbart^aue^broot ^ier te ianbe ^^oQbnert enbe 3ofep§e bioe^ «ien.^k^Jrant^oie ^arbc be boue.

^/Saniere,

Sit erupt ee mibbeimakeb voebtieb enbe werm van natueren.

lt; eracht en Werekingbe»

2( nbsp;nbsp;Sie mortel van ^oe;baert in mater gbefe^

ben enbe gebroneken verfuet bie phne eügbeigt; ne^ bie fleeektê en ^poftumatien vél ber ipèt

® Sie feine mortel ee oock feer goet in bie fpip fe enbe int faUaet, gheli|tk bie mortelen van ÏXaponeelen g^ebrupekt.

Da ƒ louweelbloemc. €,5vnp

C lt;Fatfocn

^oumeelbloemen §ebbè ronbe fïe^ ienmetveete^pbe tae^kene, baer aen maffen langue breebe biabe^^ ren,ben blaberen vd Ïf?afeape mat ghelifek, maer meerber tußeben lt;['^f^tfocn« ben mekken laue; bie jtekn voorteomen feboo^ Amjrathus purpureus.J-ioumeeibloemè. ne langue faee^te aren van coinere feboon purpur root gÇekfek feboon cramofifnflonmeek bieni kcbgt; rek,eken en vermelekeren noch af en gaen,maer tan g^e tiftinanerfeboonbept bemaert mogÇen mor^ ben,fonberlingbeals ^p meenen tanmenbouenge^gt; brooefit mo2ben.3k t’efe aren map bet faet bat etepn enbe ^fd fwat ce.

z ©efw bloemen woibt noch een g^ehjek öefladjt óbenonben bat neggen oft t^ten voeten ^ooc^wafl, mbe bn w van fatfoene ben anberen g^ekjek, maee nttbpiiöig^etmaermer^oo feboonroot oft kefek/e^ kenintaenfien, noe^ooek niet gkebueneÇ, maer voleken buer eoluee veekefenbe,enbe in groenuBept veranberenbe aie ^p af gbeplnekt ikn.

CPlactfc,

^cijbc befe gÇeflachten van bioemen en waffen Çier te ianbe met,ban in bie bonen baev |p gbefapet wciben.

SSepbebefe gÇefiaebten btengben finer arenin X^oghCtumèt/n in ^erfflmaSt woibt bet faet rnv.

©efefeboone arewozbt van jOknine 4tbïo7pf. ^ap.

-ocr page 201-

Van C0abeIte«e«gt; Cnp. ^tv» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cIk

(Siip vit). Amaranthus gbcbcftcn, fHbV MV^Ct (t)t van Den fommig^en Flos Amons/nöf Amaranthus purpurcus.^H’^OOC^ÖUptfdj toamatblumc 5'lOïamo: m^aufcnt |'lt;bOÓ. ^!cr te lanöf ^(outvfflbloeincn.^n ^f^Jit^JOis JOafffviiourö.Qrnöe bc^öe befe «up^ ben ^qn fonbee twijfel een g^eflael^t en manière van Blitum baer af wp in bat vijf jlc beel g^eft^ïenen Rebben. lt;nbsp;^atuetc» ©efe bloemen jijn tout en biooghe van natneren.

C tracht en WctcUinghc» t^louweelbloemen m wijn gbefoben enbe gbcbjondien peppen ben loop bes bupey, o( enbe g^^nefen bat root mennoen.

DrtnOOrtbeltcuc«. CW. StV.

lt; CghcHacht*

^;^2lbelteiien ^ijn tweeberlepe van ghefiacbte.@roo( enbe elepne, ©te elepne^ijn ^^ooehtweeberhanbe,been tam enbe banberwilbt. .

lt;[ Cfatfoen

X ^PS^f shoote ^(i^ Bellis maior.

/^^edieuen h^bbg ©roote‘2Xab(li(ttcn, gruene langactjnöhf rontfomme ó^herfbe ^ btabeilïene,enberon^ be pelen met ghelijCi? hen blaberhenö bes? deetjotijte tweevoe«* ten booch waffenbe, baer'op vooiteomen fcboonebloemhcs.bte m bmibbel geel ^ijn enbe rontfomme met veel tlepne witte bla^

• berhene befet.ben ge^» mepnen (familie bloe men met feer ongbess lijeh,maer grooter en be fonber riieeh. lt;fn^ be ab befe bloemen vergaen,^oortjfen bie witte blaberhen^ af enbatmtbbelpegeel, beft hem op enbe bat ee faet.

a ©te elepne tamme £5)ïabelteuen hebben blaberen ben vooigelt;gt; fereuen wat ghetijeh maer mmber en min gheherft.©te bloemenwalmen van ber wettel op eoite bttnne peefhens van fatfoene ben grooten wat gheltj(h,behaluén bat befe bloemhen6,bte blaberhens bte rontfom^ me bmibbelpe geel aen bte groote pam, ^oobiekenbe menuhfnlbuh voonbnnght* batmen gheen geel oft feer luttel in bmtbbeipe van befen bloemen en ftet. (fnbe befe bloemken6^i)nfomwtt,fomf(hoonroot, fomwit enbe root ghefpukelt bit halbere ghemepnpe ^ijn.^nbe fomtijts waffen rontfomme befe blofmkëne veelt anbni tf'egt; lijtkeelepnebloemkeneoptoïte peelken6,van ben knoppekene van benblotmktnö vootteomenbe.© je wettel et wit enbe veeïelacbtwb.

^ 1«; ©ic

-ocr page 202-

dtp Wm (»«bclttttctt, Cap. gig.

3 Ste dritte ttlt;(2gt;e ^Üïaöeücuen^tjnvanBfaDe^ Bellis minor fyiueftris. een Oen deinen tarnmen gBdijck. @tfn Moem^ OBtlOe SVïaOdieuen. hene romen oock van Oer woztel op tone fteel? bene voott,in OmiOOel geel met witte OiaOerkce rontfomme befet O/n grooten OïaOelieuen (eer Ó^elijrli maer minOer oork fonOer merk geU/tk alle anOere CVîaOelieuen. ©le woitel e$ Oer wo:sgt; (ele van Oen tammen 0)?a0e(ieuen ö^eli/rk.

^laiactfe^

©ie groote ^aOelieuen enOe Oie de^newilOe waffen in Oie beempOen enOe op vocbtigbe grap ac^tig^e plaetfen. ©le lt;Samme fc^oone Oobbde wotOen in Oie Çouen gÇeplant.

©ie groote 5}ïa0elteuen bloepen meep in

£nïepe.©iedepne lt;^ammebloep? vanin5S3ïepc bpnaer alle Oen ^oomer Oner. ©ie depne ÖüilOe bloepS ff er V2oecb m CDïeerteJemttjte noch vioes? g^erjot in ^pnö oft nodj fpaeOer.

f ^am.

©efe bloemen heeten in Latijn van^^lmtue

Bellis enOe Bellius^nv ter tijt Confolida minor en Herba Margarita,van fommigen Primula veris, fonOerlmgbf Oie de^ne wilOe.^n .^oocljOnpcfcb S^aplieben, O}?affnfelen,tot fommig^e plaetfen oork ©eitloplim. .^ter te lanOe tabellenen enOe Xerfouwen. 3n f^-r anchois t nrgnerif e6,on J^nfqüettea.

lt;/5atucre«

.©efe bloemen enOe empt ^ijn tont enOe OioogÇe van natneten?

lt; Cractjt en Werckingljc,

genipt van Oen tabellenen met Oen bloemen oft aUeene, fonOerlinge van Oen ij depnen enOe wilOen,in water gÇefo0en,eP goet gbeO:oneken tffgben bieeo:tffn,vep ÇîttingÇe van Oer lener,en van alle inwenOigÇe leOen.

‘ lt;S^felne empt in fptjfe oft met pottagiening^enomen maerkt faeebfen camergaek. ^ t aOelieuen empt g^egooten ep goet g^elept op alle ^eete fweering^en enOe apo^ € pnmatien,roo0e verwitte loopenOe oogden.

t aOelienen erupt op Oie wonOen g§elept bewaert enOe befrermt Oie van ane verïgt; © l^itting^en,fweering^en enOe apofïnmatien.

Vnn lt;^nlfcritgt;'t. Cap. 5^.

lt;[ Cg^efladjt

5r\^r erupOen Oie bloemen gbeli,ck feeHekenó oftdokeitenOateedepnedorp kene OiagÇen vinOtmen veelOerlepe gbeflacbten,van Oc wekken Oat j^alfempc een es Oat wp nv teg^enwooiOicb voo: ^anOen Çebben,0^ ooek tweeOerlepe ee.èroot enOe elepne.

1J^alfrrnpt Çeeft viereantig^e rouwe bap’.acbtlgbe fielen,Oaer aen ^^Biï^jwafJenvooïfeerpeenOe rontfomme gÇekertelOe blaOeren Oen bÏaOeren fatfoene g§eliilt;k.©ie bloemen wapen lane; Oie fielen, ^^’^ ‘^^^” dodhen oft f(elleken,0en bloemen van Ï^^^^t^aponeekn aenfienlifrk, maer veel meerOer, van binnen rouw en ^api^» acbtuamp;,van feinere fomwit,fom blanw,fom lijfveruwicb. dmOe Oefe bloemkene be^ g^mnen vanaenOopperflevan Oen fledte bloepene,en0ebloepen van baerenvomt ne0erwaert6.21k Oefe bloemen vergaen ^oo tomen Oaer langue ^oof0eken$vood g^eli|(k aen Oen OïaponeelenOaer tlepn grauw faOekentn leptSk wortel ep wit en* 0e Ouer een gftevloe^ten. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_

©al

-ocr page 203-

ï ©at ((eijn J^nlfcrupt fe^Jgteountan flrt len ö^chjdt, mafr cn waft nut ^co boogde.' @ijn bUbeven jun (angacttt(^,mtnlïcr,wutfr, enbe nut ^oo f«r abeherft afe bü btaberen van ben groeten, ben btaberen van @a^ we volnaer ghehjdi.Su ^(o^hene ^ijn viofetveruwie^ peerfcb, enbe ßaen «en bop* perfie veel vaster tn een g^ebtongÇen ban aen tgroot ^alfempt, ©te wettel re bun lt;nbeheeftveeleveefeltng^en.

5 ‘^p befe ^^alferucben foubemen oodt wel wogten pellen, ©te Itefelifdte bloem* ften6,btemen bter te lanbe Litouwen fptegel nuemp^aenghfßf« ^lt;’t ^P «»^t ^^« ^fof* men van ben ^alferupben wat gheltKRentPe hebben. Qinbe bit erupt van befen blo5* henowap ontrent een palme oft twee hooch.Sijn peeUtene^iln bun enbe teer enbe baer aen wapen tlepne blaberken6.©te bloemkene wapen bonen aen bie pelen,enbe jijn van eoluere fehoon peerfch^van fatfoene febier geltjeh een t^pmbaelhen in bmib* bet geltfek met een wit rifpelken.Ornbebefebloemkcegaen open,naer ber fonnen op* gan(k,enbe flupten weberom toe tfeg^f« ï’f” auont.Q;nbe ab ^p ghefloten jijn enbe eer^p opengaen,^oohebben^p vijf plopkene, ghf^iKlt hie bloemen van^alprupt, S9ïarietun,9tapon(elen enbe bijerghelijtk.

lt; |öUetfc*

.* “^ephe befe gbcflachten wapen van plfeinfommtghe bïocghebeempben,enbeop grafachtighe plaetfen?0p wozben cock in bie honen ghepbut.

5 'Stouwen fpiegel wap op goebe vette toten velbyt mpchen bie lt;;^erwe, enbe baer iPóh«wapen heeft.

©efe bloemkene bloepen meep in ©opmaent.

9?aem.' •

-ocr page 204-

diüj. VonïDttpfctttfcböött. Cctp. «vf.

.fjalferupt moibt in ©Vtect rç«x^^gt;op, in Latijn Trachelium,Ceruicaria enbe Vuulana «aer ben©uptfeben naem gbebeeten,van fommigben oodi Campanuia.3n tJe^eÇoie ©antelee et ^antelet^.^n ^ooebbuptfeb J^alf^kfaut.Qrnbe febifnen wel (e^i;negegt; (lachten van Siaponeelen gbelijdt oodi bie Marietten baee afgier naer gbefereueeß, 5 gt;Oïouwen fpiegel eeinber ^poteken onbekent, en baer om enbenetanberogbe* nen naem,ban Rijnen gbemepnen naem,bie one bekent eo.c^en ^p batbetwaere, baf erupt in ^nee; óvojSfluxie.enbe in -iatifn Onobrychis gbenaemt,baert wat gbekiekenib’ fe mebe jebifnt te hebben.

IT Batiicrc» J^alferupt ee eout enbe bjoogbe van natueren.

J^alferupt in water gbefoben ee feer goef enbe gheneefî bie pifne enbe fwtHingÇen 3 van ben bale enbe vanbiekeele van binnen, enbe alberbanbe gbe^weer beo monte, aifmen baer mebe goïgeit oft bie mont fpoelt.

■0«n Surfentfd)oort. Cap. ^^f»

^f^^^^ ^^^*^ ^^^^ ^Jfohctfen oft (£(0Qlifn6 ^ifn ’ ^^F^ bfainv bfoemkene öie alba feboenßc

.C^fatfoen»

M vaneoluereophebben bunne rechtegbegt; knoopte pelen baer acn wteldt lebt twee ^ff^b^n een langbe fmaUe blaberenwap fen,fuffchcn benweldten ter^pben enbeaen bopperpe van ben fielen vootteomen feboone bole langbe bloem kene met ben openen altift opwaerte waß'enbe, gbf^ lifekeen landt feclleken gbefatfoeneert', met een off twee witte btaepkene in bmibbel ftaenbe. (fnbebefe bloemkene^ifnvan eoluerefeer feboon blauw, al^oo

ï)el van ber bloemen een landt ront ^upflten, baer m üai faei lept,bat elepn enbe laneUwoïpïcbeo.

©efe feboone bfoemheo maffen invotÇtige beempi) ben,enbe bnergbelifdten (eeg^f ong^eboube plaetfen.

ï)afr venen gront e^.

C^Pt*

©efe bloemkene bloepen mbepnbe van £)ogbfï^ maent enbe in J^erffimaent.

^(^( bloemen wotben van pliniué in -ïatifn gbe^ beeten Calathiana, enbe Viola Autumnalis.^ier te lanbe blauw -£elteken6,en ïöupfent fcboó.3n J5oocbbuptfeb 4;ungen blume enbe baer van córdus Pneumonanthe.

lt; ftatucre enne Werekingb^.

O^raebt natuere enbe werdtingbe van befen feboon

nen enbe liefekftken bloemen en es noeb niet onberuonben noeÇ vanpemdt befereuen.

ï)anlt;10arte«eó, €npgt; ç^tf,

5r^ ^F^ftÇûone feer liefeliftke bloemen,bebbenierfie bpber aerben langaebfigbe, bïeebaebtigbe,enbe wat baptaebtigbe blaberen,ben blaberen van genetten nief feer ongbelifdt. t^ nbe baer tuff eben eoemt in tweebe faer, een oft meer fielen voott, met veel aenwaffenbe ^pbe tae;kene,enbe met gbekfeken maer wat minbere blabe^ ren

-ocr page 205-

DaaO«rtettC0.lt;I.»vtf. d».„.,., . ’’'ï“®««. t f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t VioUManana^SylucHrerapum. Q??Uriettfe, ren betleet.2(en befe fleelken^ waffen veele feboonefeer liefeltjeke. hole bloemen, van

»ernwen mcejl fe^oon peerfc^Jomnjtewir, van fatfoene ben bloemen van bat groot -^alferupt met feer ongbebjekj maerveef meerber,ronber,enbe om bte eanten met ;o btep g^eherft, bie eer ^p open gaen ooeft m vijf plopkeiw gbeuonwen ^qn, aie bic bloei? men vergaen ^ijn ^oo eomen baer robe bol^ leheno vooït,bte met vijf rouwe, ^lole, eotte» botte fïeertkene oft Çoofkee beeleet pijman!» bere ben boUekêe van Óiaponeefen oft van -^ulfcrupt van fatfoene gbelijek.^n bmib^ bel van ben bollekene lept bat faet, b| elepn enbeeaflamebïupnee. ©te woïtel oewit en btek m^ veel aenwaffenbe ^pbe talt;;kene.

lt;plactfc»

©efe feboone bloemè woibê m ber erupt Itefhebbere gölten g^iefapet^en en jijn noc^ met feer g^emepn.

©efe bloemen bloepen van in J^opmaêt tot in ^erf jïmaent oft noch fpaber,enbe te wple bat ^p bloepen ^oo leueren ^p ooe buer faet,want aen bit erupt, coitg naer bat bei? gojl beeft te bloepen , ^00 vinbtmen altijt knoppen bloemen enbe rijp faet.

lt; J^acni.’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Campanula caerulea fatiua. Çamp;laUW iSloeykt#* ©efe feboone bloemen woïben nvter tijtgbebffi^ ten m Latijn vioiæMarianæ.^n ©uptfebenbe ^ran^ eboiß îôîarietteo.Çôan ben ouberem ßjneer yoyyuM *re‘*«-3it Latijn Rapum fylueftre.tijnbe van befen ge? flachte ^ijn ooek bie J^alfcmpben bier voor int pp. tjapittelbefcreuen.

lt; U^atucre*

©efe bloemen enbe fonberUngbe bie woïtel baer afzijn tout enbe btoogbe van natueren.

^ Ctacljt en Wcrcbingbe»

2( £5)ïarietie6 ^ijn van erachten enbe werckingbe ben grooten J^alfcrupbe gbelijek, in ber feluer manieren gbebiupekt.

■Üanïilanw ClocgBcö, ^«.»^ttf.

^ OrfcBbcmkcne Rebben inötcrßc wteo^ p men define ronbac^Hg^eblabaUcne ben

blaberennanÇOtoletten erupt g^ebjeh?!?

be,enbe tulfdjen bpen eoemt vooit eenen ^ langden booghen bolfu jïeet mei lang^ nebtigbe fwertgruene fmarfe blaberkene beeleet,baer aen tuffeben ben blaberkene enbe aenbopperfle waf? fen feboone liefelijeke (lo(jkù,meerber ban bie bloei? men vanÏXaponcelen, van toluer meefl blauw naer tpeerfeb treckenbe fomtijte ootk wit, al$ bie bloemen gere?

-ocr page 206-

fini. IJrtnbbuw ClorvPoiö. Cdp. ^gitf.

gcrefcn^ijn joo vff^ftfn Daa bcIkUme gÇflijdî am î)ù SXapoiKclm öaer m Î)^ fa^t (n;t.2*ie weite! m öun cnöe veefeIacbucbï2)tt i^fd (nipt ee vol wit ppe bat bam wt eoemt a( ft gbeqactjï iro2b(,fnbc van fmaceke bev Otaponed etupbe ó^ehjeh.

2 'Ï^an befen gbepacljte woibt noeÇ een wilbt g^evonben, bat van cerfi wteomenbe bfaberen,fielen,bloemen enbe faet ben voo’gbefeteuen gehfek ee, maer m alle mantf^ ren veel minbehenbe bit «beeft oedt wit fap wt gbelifeh bat ierße.

c. piactfeZ

I Sie ierße enbe tamme blauw elocthetw^woiben in bie bonen gbeplant.

* Sie wtibe depne waffen al om op bie eanten van ben velben enbe onber bie ^agen.'

c ^^nem*

Sefe bloemen wotben nv ter tijt gbebeeten Bellevidcre.3n Suptfelj blauw Ö^loe;# ItenOjbat e^ in •Latijn campanula cærulea.

lt; I^atuere enne crackt

Sefe bloemen en Çebben ootk m ber nubeepnen g^een gebmpclt, enbe baer om e$ Çuer natuere erae^t enbe wet dung^e onbehent.

VanVtngberVoct erupt. Cup. ^gtuf

Sugberboet erupt beeft :lan^ Ö“*^ breebe fwertguene blabe «uWerontfommewalgde!?

M{ kerft3ifn ben blaberen van

nUbtOßolleerupt watgehfe tußdjen ben wekken eenen reebten ron«gt; bè ßeel vooiteoemt eè elle oft meer boocb, baer aen van ben mibbel tot bonen toe, (er^pbenwaßen, feboone langberonbe Çolebloemkeno eenen ÇOingberftoetgeÿ • Iigt;ekenbe,van eoluere fom root van binnS met witte ßipkens befpiapet, fom geel, ^116 befe bloemkenß g^erefen ^ifn 500 vert^oonen l^aerronbe botlekco bievoor feerp^ifn, baer m lantk bteetfaetwaß van fmaeeke bitter. Sie wottel eo fwert metveeleveefelingben.

C piactfc.

Sefe bloemen maßen tof fcmmigbe plaetfen ontrent ben ßeenae^ngften g^e^ bereiten,in ben voebtigben boneherf ba^ (en,enbe baer men pfer mijn enbe fmec eolenvinbf.@p woïben ooeltin bie ^onc Çier te lanbe g^eplant.

çOmgbeiÇoet erupt bloepet meeß in J^opmaent enbe in X?ogÇ ßmaent. f/I^acm.

Sif erupt woîbt nv ter tiff in Latijn gbe^eeten Digitalis, Campanula fylucftris, eft00eNolafyiuedris.^n.^oobuptfeb tVing^erbuk^ingberkrant,walbt ^loeklinen walbt oe^elt^ier te lanbe X^ingberboet eriwt.^niïrdeboie @anf^ noßreSame. (^nbealofommigÇe fe^tifuen^oo eeßbat gbefiaibt van çOerbafeum batxvxvrno

-ocr page 207-

X)an'd)untö bloeinem Cap. ppn» «wp

Kûùÿev«A\lt;ç Lychnitis amp;nbsp;ThryaUis genaemt e$,baert feer groote geii/eftenifle mebe ^ceft.

lt;[ ^atucre»

Sü erupt ee beet enbe bîoogÇe van natueren.

lt;[ Crackt en WercUinglje^

ÇOing^erÇoet erupt in water oft wijn gbefoben enbe geb;ontken vetbepft enbe boet 2( feepben alle groue tape voebtiebeben.enbe mibfe bpen opent bie verßopthept van ber leuer,van ber milten enbe van ben inwenbigÇen leben.

ÇÔingberboet erupt in ber feluer manieren oft metbuenieb water gÇefobèn enbe ^ gbebzontäenjupuert enbe purgeert bie borjl enbe boet bie tape flupmen ioffen enbe rijp worben.

X)«tttCp«ntó bloemen, ^«p. ^g»^

lt;[ ^gbenaebt«

Sf\2(n befen bloemen vinbtmen bier te lanbe twee gbeflatbtew^root enbe depne.' A^^ie groote Waffen mane lengbe (woeb enbe bloepen feer fpabe, bie elepne blpuen neer enbe breng^en buer bloemen feer v:oee^.

3e groote c|§unio bloemen nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;CfatfoeïL

Rebben boogbe langue bmpn FiosAphneanus. ^ c^b^nie bloemen. ^ roobegbenbbe en gbeknoopte

Eelen acht oft neggen voeten ootb waffenbe, met veel aen^ waffenbe ^pbe feuetken^, wt eltk lebt altift twee,baer aen waffen groote langue blabe«» ï’eren van veele langue fmaUe rontfomme g^ekerfte blaberkenë gbelijtk vluegelhce »'’^Ö^efpraepet entfeg^en een flaenbever:? gaert,in alber manieren ben btaberen van Siepnuaer gÇelifek. Sie bloemen waffen .i^Ks^S ten epnbe van ben fielen wtronbe langue bupfkene^enbe ^tjn van toluere bonen beel brupn rootgeel,van onber bleethgeel. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-l’efe bloemenvergaen^00breng^en bierb«« be bupfkene lantk fmal fwert faet, bi baer inbeflotenwafl.

3 Sie elepne ^bunie bloemen ^ifn van fielen,blaberen,bloemê enbe fabe ben voo:^ g^efereuen gbeltjtk, alleen in aUewefen minbere, niet veel oner eenen voet ^oot§ waffenbe.Q5epbe befe gbeflaebtenmet bla beren enbe bloemen ^ifn feer onliefehjck en flerekvanruetke fonberlingbe ale fp g^e^? wreuen oft g^ebroken worben.

lt; plactfe*

Sefe bloemen waffen in 2(frp(ken enbe jijn van baeren in bit lanbt gbetemen.

«act bat btc albermatÇtû^flc cube alber »toom|le ^atoluß Aep(evbic»t)ff{c tfanbt enbe bte jlabt vatt ^^«nte ö^ewonnert ilsecfto^ier te (anbe woiben 59 in bte Ço«en g^cfapet.

Sie efepne ^^«nie bioemen Be^binnen te biopen in TipiiU oft ^epe^enbe bioepen ipooit alle ben ^oomer buer.

t Sie ßvoote bioepen ierJl in C00Ç ßmaent.

^efc

-ocr page 208-

’Onn'iEbtititö bloemen. lt;îrtp. ^ç». dvnf.

©f fc bfoeme mach meI tn 4attjn nos Aphricanus «hclxeten tvo2bfn,wan( wt 2lpÇngt; ta te^p ter fl hier in ttanht ghccomcn.Sic /oeod^huptfehe Beften he fr bleeme ^nö^ web ÿîe^ehn enhehner naer weiht ^pin 4atijn Fiosindianus,fnhe in^ranchewX^eiU (et5 h’^nh'.egheheeten. J3ier te lanhe weihen ^p t^hunw bieemen g^enarmpt ^entg^e gbeleerbe mepnen hai hit erupt bp hen onhere ßbenaemt ee glhewecjï oflóm OtLonn3,enhf hut bet hie Othonna ee,heter Siefeeithec af jebnift, hat ^p in Arabien wafl ontrent 2(egppten.©ie weiche Näheren beeft hie huergaet ^tfn ale eft ^p oei hen motten huerbeten waeren, hatmen aen hte biaheren vanhefen lt;^bunw bioemejebier can mer(hen,aifmenfet(eöbftthieioebtbe|tet. D?aer onfen hunchen^oogbeiijthet meer,met hat erupt hat van (^a(enu^.Lib.4.defimpiicibus.Lycoperfimn gbenaemt eß.

€ ^atuerß enoe binDemtiTe.

^bunie bioemen ji/n feer quaet enhe fenOnnieb, van natueren hen menfeben enhe 3 hen beeßen feahelißh enhe binherlifeKgbebfeh ich hat bp e;perientie beuonhen hebbe fonherlingbe aen een ionghe catte hie ich hefe bioemen m^ oerfeben heefe weigemeno geitinne ghegheuen bebbe,van hen weichen hie feiue catte eer pet idch feer ge^wollê «o enhe coite haer naer gekomen, (fnhe om hit te pioeuene beeft mp beweecbt tgene hat ich aen eenioneh hint gb^f^fu bahhe,hat hefe bioemen afgbepiucht enhe in^pnen mont gb^’^’^ttif’i bahhe,waer af tergont hie iippen enhe hie mout rontfomme opgeioo pen enhe feer gbeftvoßen eo gbcwceß-cnhe binnen eenen hath oft twee haer naer feer fcoift gbewoihemöbeiijcherwij^ hicwiio ^bf^^^ff^ hen grenen hie he pijpen odié^icu^ lt;a h^ ee febeeritneh in hen mont genomen bebbc,waer wt hat wei biijcht hat hit erupt met ^pnen bioemen van lt;^bunw,feer fenijnnieb ee enhe her Outa van natueren ge«» Iijth,hat ooch eene heeie te merchc ee wt ^pnen oniiefeiijthen feer gerchen enhe gincs» ftenhen ruech,henrueche van febeeritneh met feer ongbeiijeh.


t^pebioemhesbebbe twee groelt;gt;i ne effene biaheren hen biaheren oan Witten ^eiien geitjeh maer li^^^^=yi minher enhe teerher, tugebe h$ weichen eenen haien geei wag ontrent een paime oftfpanne ianch, haer aen feiten oft nebt oft meer,r$he feboone fneewnte bioc^ hens

-ocr page 209-

Wn (We)gt;bbetttÏettö cube CciibMbt.Crt.vt'Vf. df». IicnßÇang^cn, bic van rucene perek enbe (tefrü/dten ^ijn volnacr gljeUjch bïcidien rtc(henöe.:^(6 bcfcbfocmkcne afvaUen^oocomcn bacr fdjoone roobcbclikcnc vooïf, ï)vn teßkene van ©pargen g^vhjcknWc.^tc wortel ($ veefelacbttc^ enbe Her enbe îgt;aer eruppenbe.

a Çôan ber voorgBefereuen O)?epeB(oemken$ g^effaefjt fc^t/nt ooeilt wel te wefene baf (Jenbfat,bpen6 b(abt ben grootflen Haberen van -^epl wat g^eüjek e^, m^ veele nb^» bekeng g^ek/ek bte b(aberen van 'ÏBee^bree biterfog^en,van weteken atfijf maer een wt ber aerben vooîfeoemf,6eÇaIitfn aie bit erupt bloemen enbe fact feuert, want ban ^00 breng^ef voort aen een teer ronbf fleelken twee g^ehjeke maer minbere b(aber^ ken6,been bonen banbere,bouen bie wefeke elepne witte bioemkene waffen bê Ö)ïepe^ blocmkene g^ekjek maer minbere enbe niet fonbertingbe rieekenbe, naer bie weleke clepneronbe befikcbwaïyen bieierfl wit ^ijn enbe naemaeU root, ^te wortel eo feer bun enbeeruppenbe.

fpUetfe*

5)?epebloemken0 enbe Œenblabt walfen in bie bon'e^en,baer lombre eß.

C CyU

^epbe befe gÇeflaeÇfen van ernpben,bloepen in ïSJïepe.

C /Iïaem4

* Sat ïOïepebloemken worbt nv ter fijt in Latijn g^ebeeten Liiium conuailium.bat eo Relieken van ben ba(e.3n J^oochbuptfeb ?9ïepenblumïm. 3« t^raneÇoie Muguet. Ornbe ^p ^ijn fonber twijfel een gbcflacbf van ieliemcnbe onber bie fetuc b^ ierpe gc^

‘ flacbf,baer «^beop^rafluo af febrijft battet ferßont naer bie gt;0ioletfen bfoepet.

» ©at anber gbeflacbf van bloemen worbt nv ter fijt mLatijn gbebeeten Vnifoimm. 3« J^ooc^buptfeb tïinblaf.J^ier te lanbe Q:enblabf,enbe feÇijnt wel te wefene eê geü flacht van îSXepebloemkîo aengbejien battet van bloemen enbe fabe Çem gelijek e^.

lt;[ plattiere»

^epebloemkene^ijn werm enbe broogbe van natuerénben 4^elien gbelijdt

“Ï^anben CCRepebloemken^ worbt g^efereuen battet waterbaeraf,metgoeben2( gereken wijn gbebeßiüeerf,een tepel vol ingÇegÇeuen, bie fpraeek weberom boet co^ men ben grenen bie van bie ÿgt;opelfie gÇeraedu ^ijn, enbe battet goet e^ tfeg^en bie lammic^ept enbe flebertijn enbe hattet teerte feer ßerekt.

lt;J^felue water,al^oomenfepf,(ler(kt bie memorie, enbe boet bie felue webereomen ^ aie ^p erantk es.

,Óoek fc^rijftmen ben feluen water toe baftet feer goet in bie roobe enbe loopenbe 01 lt;’b^fng§ebruppf ee.

* ;Cie wortel van ©-enMabt worbt g^ekouwen van fommigken beeo tijte, voor een ^, kopelijck enbe feer fonberlingh binek enbe remebie tfeg^en bie fieekte van ber pe|li^gt; (tntien,enbe alle vergÇiftÇepf,alfmen tpoeber baer af een §alf vierenbeel loofo fwaer met goeben wijn oft ajijn oft met bepbe tfamen, naer gÇelegentÇeptvan ben fietken inneempt enbe baer mebe gaetligg^en enbe wel fweet.

Orenblabt met ^ijnber wortel ee goet g^elepf op bie verfeme wonben, bewaertenbe ^ befeermt bie felue van alle ver^gt;ittmg^en enbe apoßumatien.

WnsVwnt. €rtp, g^wj.

^^Sïanteegiertelanbefweeberlepe vang^eflac^te. ©roof enbedepne. ©roof X)rant beeft breebe blaberemen eo bat oprecht Antirrhinum Diofcoridis.lt;Sdepne

langue fmaUe blaberkeno.

9ïoot Äranf (weft reckte ronbe fielen, met veele aenwaffenbe^pbetaef:* [^^”^-®*^blabcrkenejijnbonekergruenlangackticbenbebreebt,benbias?

beren van ©upelbel^epl met feer ong^elijek, altijt twee ffegheneengbe^ Itjek aen ©upcbel^epl waffenbe,2ten bopperfle lane; bie fielen waffen bic

X) ij Hoe^

-ocr page 210-

Bloemen Been Bonen Banbere,' Bie fanch enbe voo: Bïeef ^tfn g^efatfoeneert ö^eßfeft , ren Çôoifdxn mup(,0en Bloemen vanwifOf ÇOIne met feer ong^eßftk, maer meerber mbe fonder |leerthen,van eoJuere Bleeek geet ytaa We mefeke 0^ fange ronöe §upp kene vootteomen van ooien eenen ealfo mupf g^ekjek, enOe baet mne kin Baffneu' vOnn Oefen grooten X)mnt woibt nocb een anOer g^effac^t g^eoonOen, bat langue fmake BlaOeren Beeft,ben Bkberen van wifbt ÇOIae febee ^B^kfeKenbe bit g^eßaeBt Dineert fomtoobeBloemen,fomBfeeekroobe, fom witte Bloemen, enbe nnbero eejl ben rooigbefeeenen tn afber manieren gÇekjek.

^lepn ^lant ^eeft bunne teere ßeefkene, met hittef aenwaßenbe ^pbe tae^keno, baer aen langue fmalle Blaberkeno flaen tuffeBen ben weftken enbe bê peelkUvooif romen efepne roobe Bkemkeno ben vooigBefereuen X»«w$ B(oemê gekjek, maer veel tmnbere.^k bte Bloemen gBerefen^ijn ^oooofgÇen baer tienne ronbe Boflekèe naer, bte met Queren openen gaetkeno eene tfmenfeBen bootBooft gelijek ^ijn enbe baer in (ept batfaet,bate(epn ee.

Sat ierfle enbe groot X^iant en waß hier te (anbe niet, ban in ber eruptiief^eBBero Ikonen baert gbefapet woibt.

^Oanber wag bier te Idbe op fommige oe(ben,Bp ben weggen en onber bie Bagben.

^groof X^iant Bioepet in X?ogBflmaent enbe in ^opmaent, «^eiepn B:ingbe^i/n Bloemen in ^opmaem vooit.

SierfIc

-ocr page 211-

Drtnpldmpctt. CTnp.vvviïf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dgf.

i Sirtpe ö^effac^t woiöt m ©ncQ gbc^cffen Amp/ivoy Hsd«vT/ppilt;oj;.3n Latijn Antirrhinum en Sylucftris Anagalüs.^H Suptjeb X?zunt en van fommigen t^alfö nnefe. * ©ai anöer gbeflacht woiOt g^e^eeten tn ©nee; óf óvnop enOe in Latijn Orontium. ^«©uptfcbelepn^zant.i^nbeöaer afvermaeni (païenne inix.de Medicamentisfe-cundum loca inter medicamenta quæ Archigenes ad lâeros conferipGt.

t/i^atucre*

I ©rooi ©ïani ee ttgt;erm,ben ©terveempt van naiweren enbe van erae^ien aie ©dü» ienue fc^njft gbebjek.

* lt;£lepn^:ante$weemenbebïoog^eenbefuHt,(vanfubflanüen.

lt; iCrac^t en Werekingb^«

» ?0an ben gtooten ©rani wvibi g^f fereuen,ö| Die ßblt;'blt;' Wet euer Çem biaegÇt van 2( g^een fenijnntgbe oft quabe mebeeijne bebtnberi oft befeabic^t en ean werben.

a lt;^^ depn ©:ant verblijft enbe boet vergaen bie geelieèept van ïfen (i(baem,bie naer ^ Wegeetfut^t gebienê eo,alfmêmet ben water baertin gefoben eo the^ac wei wafebfl.

Pnnplompen, ^«p. pgnii|.

lt; Cgb^flacbt*

■JShompen ^tfn tweeber(epe.©eel enbe wit,bte niet alleen in bie bloemen maer ooeh

■T^van woitelen verfebepben enbe ongbelijeh ^ijn,

([ Cfatfoen» x

Nymphæaalba. 'Quitté^i)lompen, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nymphæalutea. @eelplompen.'

3eWitte ^OlompenRebben grootebjeebe ronbac^iigÇe blaberen bie fom op bwater (wemmen enbe fom baer onber bnfuen, bie altfamen van ber woïtel vooiteomen op ronbe lang^^e effene fielen waffenbe.©te bloemen tomen ooekvanber wortel opgbeltjcke fielen voort, enbe bebbe'm bmib^ bel veelegeele vcefelingben,enbe r ont fomme gbefei ;;vj. oft xxvnj. witte X) nj breebe

-ocr page 212-

dgfj. quot;Onn plompen. nbsp;Cfnp. trimt ff.

bzveöe 6(aö^i-Itenß,e((li Slabeken fc^kr tenen bupm üzeet, oft Oen blabevf van Son^ öerbaert ^bekiek. 2(16 öte bloemen ver^aen ßfn ^oo eomen baer tonbe bollekêe voozt ^aer m tfaët lept bat bzeet enbe fwert c^.Suf woztel e^ fwert rouw, (omtipe eenê arm Duke met veeloeefekn^ben.

lt;[ plactf^

^Oefe bloemen waffen in grae^ten, poelen enbe bpergÇeli/tke gaenbe wateren.

lt;1 ®9t»

JOlompen bloeien in ssjaeekmaentjomtijts oock moeg^er.

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;« ^liacm»

I ©ier(Ïeg^eflac^tevanbefen bloemen woibt gebeetenin ©rieepNv^cpM«, 3«^a^ tijn Nymphæa,van fommig^en Clauus Veneris,amp;Papaucr paluftre. 3n bie i^poteken Nei? nuphar. ^n j^ooc^buptfeb ©eeblumen, waper ©ilgen, ^aßermabem, j^ozwurt^, jpo’prang. J^wr te tanbe plompen enbe witte plompe. 3» ^ranebois ^lane beau.

^I^atuerc^ SSepbe befe gbeflaebtenoan plompen, enbe fonberlinge bie wortelen,fOnbioogbe enbe eoutvan natneren,fonber eenig^e feerp^ept.

Sie feine wortel met witten wijn gbefoben gbeneeft bie pijne enbe weebom van ber 25 milten en van ber blafen.

Sie wortel enbe tfaet van witten plompen es oock feer goet tfegen ben tuf vâ bp (g » flapen,alfmenfein water ^iebt enbe baer af brinekt, oft in bie fpijfe g^ebmpekt,wlt;mt ^p verbrooght bat natuerlijek faet enbe boet ben menfebe inrepnit^ept lenen. lt;^felnc boet ooek bie feine wortel,als piimns fcrijft,g Icefoot en enbe van bnpten op bie fcame (ijeke leben g^elept.

Q^onferne van ben bloemen es ooek tot allen ben voorgbefcreuen geblekt feer goet, S enbe baer en bonen ooek tot alle Çeete cortfen enbe tfegen ben Çooftfweer,^p boet ooek g§ernflelijek flapen enbe beneempt alle onenpfe^e broomen.

Ste wortel van witten plompen glu poo ten es feer goet gelept op bie pijne weebom (^ enbe ver^ittingbe van ber magren,enbe van ber blafen.

Sie feine wortel met water gepooten verbrijft alle vleeken en pleeken bes liebacs ^

• als ^p baer mebe bepreken worben. ©nbe met fwerten teer vermenget, geneep ^p bie lt;)nabe loopenbe feorft^ept bes boofts.

Sie wortel van plompen groen g^epooten enbe op bie wonben gbelept pelpt baf © bloepen als c^beopbrapus febrijft»

a Sie wortel van geel plompen in rooben bleken wijn gbefoben enbe gbebroneken ^ pelpt enbe gbeneep bie vloet van ben vronwen enbe fonberlingbe bie witte vloet.

Van Camtlkn. €ap. s^Cg.

C ^gljcfiacljt»

2(mille naer bat Sioporibes enbe bte onbers febrijnen/s brperlepe.©en met witten bloemen.Sie tweebe metgeelen. Sie berbe met roobe pnrpnlt;gt; rebloemen,bieonberbefebïpenbtemeep es. 27vter tijt vinbtmenveel meer g^eflac^temwanf fonber bie brpe voorgefcrenen geflachten, btemen wel tamme kamillen Reefen ma(^,5oo waffen ^ier te lanbe noc^ anbere brpe

-ocr page 213-

itt.ù^ ■ ^«»Comffle. eap.s^f^; clM hekfiJJ '’'^‘^ ü'Upben öer famine g^dt/cKbic wp Dacromme wiïï^e Hamide ahvnaèpC ’’*gt;(n,waer af wp mt naeße i^apùtd fthnjucn fekn.

^fatfocn«



îftkrfîeôBcffac^tvattS^amtlIen'Çecfe vede (angÇe ronbe g«toö laut; lgt;er aerï)cn o-uppenlgt;f,rnbe bact acn tot »cd ptactfen ßahenöG fdöcn euer een pafme Beoeb waffenDe. ^«bc »eek (eere feer g^efno ben bfaberhene. ©k HoemKene Jtjn binnen geef, met trine bfaberlicä ronifomme be(et,ben fgt;foenten»an bie g^entepneenbe wilbe flamtHe feer g^diieh^k wokd ee (eer enbe »eefefac^tkÇ.

* ^?^^ fweebe gbeffadji es ben terpen feer g^ehfeKmaer wat minber »an bfaberen?


@Ón bkenten ^pn geel IinoppeJien6,gbeIti(k bat mtbbdfle »an ben anberen kamille bloemen rontfommegheenblaberkene bebHbegeltjdtbie ftguere daerlijek bewiip, mbe anbere eep ben terpen g^difcK

?öan befen tweeben gfieflae^te wo:bf ooek een gÇeuanben, b^ rontfomme bk geek boofbekeno geek blaberkene beeft,tnafber manieren »an blaberen rueeke enfatfoci» «e^n terpeng^dikKanbero ban bat^ijn bloemen Çed geel^pn.

^epbe befe gpeffaepten »art (famille bic witte en bk geek pebben fenen feer liefe«? n^kKenruerh,gpeip(k bk (Citroen appelen rte(kenbe,baer naer baf fp bueren naem in ©WChamwndum Rebben.

5 ». âÇeflacbf »an (I^amtnen baf roobe purpurebloemen bïaegpf enbe poogper ban bk twee anbefe wap,eo noep ter fijt onbekentten fp bat bk bloemen biemen pier U lanbe ^mpnetfekene noempfibif feine berbe gpeflaept wefen » bk »an pelen enbe - «0 «P blabfÿ

-ocr page 214-

clgtiff. Vön CAmdIe. Crtp. g^.

blaömn ben CT^ttntUm nût feer ong^ehjdt en ^t|n,gÇc(nfk tn îgt;K naanofgcnbe (apte«# Kkn,î)aer wp tfelue befaquen fckn,b(tj(kfn («1. ‘ lt;nbsp;^laetfc,

^ScpbcbcfegÇfffacbtenwan tvcldefhcnbe éamiOm en wapen bicv (efanbe »an fdf^ ntft,ntafr wotben tn ber cmptliefbcbbere gotten abeplant, enbe ^pn wt opaen^ gten terp tn btt lanbt abceemm. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;^ C#t

Sefe (lamincn bloepcn tn ^taedtmact mbe tn J^opmaenfjonttpfs cocK woeker, ^p blpiten tfwtnter^ euer enbe ntog^en bw coube rebdpdt »erbtag^m.

lt;r Ilîacm»

kantine Çcet ootk in C^ricQ Âvfl‘4(i?»(5à%ftjLlt;«i’^op,^n-£a(pnchamæmeium,cnbf lt;t(6 2ipulfni6 feÇtpft Bcncoiensjiv ter tpt Camomiiia.^n 5'ran(Çot6 (^amenttUe.

I ©ùrpe gpefiaept woibf ghepeeten in ^rùQ MvKwhM0H.3B -latpn chamæmelum album.J^iertelanbewitte^oemfebe (Mantille, (f’ttbe tôt fontmigpe plaetfeninbie dempen 2(ppeferttpt.

lt; üïatucre«

(famine enbe fenberhngbe bie wttte ^ijn wenn enbe btoege tot in bc terpe gracht, »erbepienbe enbe fubtpi ntahenbe,van natiieren.

C Craept en wercfeingpe«

^ie bfoemen,erupt en wortelen van famille gefobê en gpebtondten boen be »rouies wen puer natuerlpeke erâdipept eomc,iag£ af bie boobe vzuept£,boen bie vzine lopPen en ben peen rpfen.^felue boê ^p ooe alfmen in bwater babet baer ^p in gpefobè ^pn.

t^^amtHe bloemen enbe terupt met wijn gpefoben enbe gpebzondten verbzpuen bie® winben,gpenefen bat eolieabat e^ bie ppne enbe weebom bêr bermen enbe beo bupe;.

^'anulle in ber feluer manière gebmpekt fupuert en maeekt fcpoone,bie vâ bie ged^ (S fuept quabe veruwe bepouwen pebbêenbe gpeneep btein bie lener gebtetkelpek ^pn.

ttamiHe met ben bloemen gp7pooten en c'en vierenbeel looto met wpn ingenomen 0 ro feer goet tfegpen bie beet van ben ferpenten en van allen fenpnnigpen gpebierten.

(famtlle in water gpefoben en van bupten op bie blafe gpelept,ver fuet bie ppne enïgt; (? be weebom enbe boet bat water enbe tgraueel rijfen.

(Samtlle gpeknouwt gpeneep bie fweeringpen beo monto, «Sfelue boet jp ooe alp $ men met ben water ben mont fpoelt baer ^p in gpefoben eo.

(famille peplt oodt alle oube wonben en fweeringpen enbe fonberlingpe bie aen bie @ poeeken van ben oogpen eomen,gpefïooten enbe baer op gpelept, oft alfmen bie felue wafdjt met ben water baer (familie ingpefoben eo.

(familie eo ooe feer goet tfegê alle coztfen wt verpoptpept van ber pupt oorfprondt ^ pebbenbe met olie vermengpt,enbe in dppericn gpebzupekt.

gt; £)ite van (familie verfaeept alle weebom, gpeneejl bie leben bie vermoepet ^pn, ^p 3 maeekt loo enbe flap al bat verflpft enbe gpefpannen eo,3p verfaeept enbe verfoet al bat verpert eo.^mbe m opent al bat verßopt enbe gpefloten eo.

CBcrkicfingpc.'

Sat berbe gpeflacpt van kamillen met ben purpuren rooben bloemen eo bat befle enbe bat alber craebtiepfte tfegpen ben fteen,maer bieanber twee boen bwater lierez her rijfen enbelojfen. ’ ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

■ürtnwtlbedöttttUctt. Ccp. 55^.

CCgpeflacpt

■I^lbe (familie eo vierberpanbe van gpeflacpte.SierjÏe gpeflacpt eo bie gelt;»

! mepne elepne wilbe S^amille.lt;^weebe bie (ïindienbe Q^amille. lt;;^berbe bie

I groote wilbe (familie bie (foebiUe gpepeeten worbt. ?fvicrbe bie geele wiligt; be Camille biemen (Strpekbloemcn peet.

-ocr page 215-

Van wtlbe CamtUem (fap. ^.v«;

dgV;


* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^ ô^f *^^î’*^f «”Jl’f lt;^lt;Jmtnc heeft bunne fa^je, Çerbe flee Ibens enbe tee^

’’^ ^^‘^'^ Ó^eelo«en enbe btep g^efneben blaberhens.iöte bloemê waffen op ^^’^ ßflen,bie m bmibbel geel^ijn en rontfomme met veels elepne witte blabeebens befet m alber maniéré ben Moemé van bte witte Oioomfche (familie g^elijeKvan rueebe ooeh wat Iiefelijcb maer met joo *^P toef rieekenbe als bie Dvoomfche Diaminen.

* ©te jïindtenbe (famine heeft eenen bleken fleet bie anten enbe vol faps es,en lic^gt; tekfeken hteeekt als hp ghecroockt wc;bt.©ie hlaberé ^tjn meerber ban aen bte voot^s óhefcretten (familie enbe gruenber.©ie bloemen ^tfn ben vootgefcrenen feer geltfek. ©tt 5eel erupt met pelen blaberen enbe bloemen es perek onltefeltjek enbe ptnekébe van rueeke enbe wat bitter van fmaeeke.

3 iJoebiiie Çeeft bunne tape teere pelen,veel van eenber wettel vootteomenbe, baet eten wapen blaberenbie langher meerber enbe witter ^tjn, banbieblaberkensvd bte ôçemepne ^amtne.©te bloemen ^ijn ben anberen tween geltjek maer veel meerber, snbeen Rebben g^eenenfonberling^enrueek.^öte wettel es biek met veeleaehhan^ gpenbe vcefelinghemenbe en perft met lichtelijcken tfwmters maer eoemt alle laren weberom wt.

4 @trtilt;kbleemen^tin ber (leebille van pelen blaberen enbe bloemen feer gÇelpek, maer bte blaberen ^qn meerber enbe witter naerbie afchveruwighe eoluer wat tree# kenbe.©te bloemen en ^tjn niet alleen m bmibbel maer ooek rontfomme metgeele blaberkens beeleet, van fatfoene ben anberen Q^amllle bloemen g§eltjek,ooek fonber *^uetk g^eltfek bte ttoebille,enbe en perft ooek met Itehteltjeken maer eoemt alle laren vanberfeluerwottel voott, ' l?laet^

-ocr page 216-

clgv ƒ; nbsp;nbsp;nbsp;van wflbe CamflUtt; €apgt; 5^^;

Cotulanonfcetida. ^oebdU, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cotulalutea. ©tincllHocmCn;



St'eMDe.fttfledWac^tett wanen vierte lant^emeejl op âne eotenvefben. ^ic ^trtfchbfoemen waffen op aleKfche pUetfen in Suptfe^tant enbe in ?öwncMlt;ft. .^)ter ie (anbe wölben fp alleen in ber eruptliefbebkre ^ouen ghevonben.

3(ne befe g^efUc^ien van Camille Hoepen in SSiaecKmaent enbe van baerê »00« fixier alle ben roomer buer.

, ©«ifer(îeôÇenac^ioanwi(be(Iaminen,woîbt noter tui gebeetenchamæmcium aibum.^n bie ^poiefte Camomiiia,baeri 000! b^ reebiLeucanthemum ^ebïupehi woibi. i^nbe baer naer in J^eoe^buptfe^ ^^amiH-^n^raneÇoie Camomille,boe wei noc^^ iane baiiet bie ree^ie familie met en ee,enbe baer om^ebbewp tfeinechamæmciura fylueftre gBenaempt,bat eem ©uptfei} wübe (lamUle.^n 5faneÇoio damomiüe faus* naße.

gt; nbsp;nbsp;Sat anber ß^f fiad^t wotbt no ter tijt in Latijn enbe in bie 2(po(ehê ß^e^eeten Co-tula fœtida,oan fommiß^en Cauta, en Camoroniafœtida,enbe in ©neer KwwówCynan themis,en kuvojSotw» Cynobotanc.^n J^ooc^buptfc^ .Krottcbtn,.^unf^bi(M^unf^bfu!n en wiibe lt;£^amili.J^ier te ianbe ÿgt;abbeMoemen,en ßinckenbe oft wübe t^amüie.^» ^raneÇoie ^fparßouite.

5 c^ b erbe ß^efiac^t worbt ßebeeten Cotula non fœtida, CamomiHa fatua,en CamomiUa in# odora.^n .^ooc^bupfe^ .^ubü(,bat eein^i^eerbuptfe^ (loebüle. ÇOan fommiß^en in @rteex^óv4)fl«xjito|; Buphthaimon,b^ eoin-iati/n Ocuiusbouis.3n ^ooc^buptfe^ 9tnbp janß en Auauß.^n ^rane^oû X)eü be beuf,Çoe wei noc^tane battet bat ree^t Buph# thaimum niet en ee ß^eiijekin bie naeruoißbenbe ^apüteien bbjekè fai, enbe baer om wotbet

-ocr page 217-

WnwilbcCrtmtllett. Öftp. g^^. dgvtj. woibef beter cotuia non fetida,oft Cotuiaaibagftf(weten, ban met eenen naembiefiem niet toe en be^oott gbenaempf.

4 c^vierbegheflacbtmadj welCotüiaiutca, baf ee geel doebille gbebeefenwofben, want mef ber anbere vooîgÇeferenen (ïoebille gelijekempe heeft. 3n Jhoodjbuptfefj woïbef gjbeheeten @treie(blumè en 0teinblnmè,en baer naer (ier te lanbe @frij(k bbemê.^oommigebiebifmepnen tewefenbat tweebegÇeflad5f‘van (Èannllen heetë bit Chryfanthemum b^ €$ Chamsmelum luteum.^n -^OOCbbUptfdj geel fSamtlle.3n*lÏrdl (bow damomillcianlne.maer haer mepmnghe en eé ber waerÇept n^ gbelijck, want bit erupt en beeft g^eenen fonberltngben rueek,enbe baer en boitê en eeg ber $Xoomlt;gt; feb/ noch ooek bie gbemepne tfamtllc van blaberen niet feer gÇelijek.

lt;[ Zl^atuere,

I , ©ie gbemepne (kamille e$ van natneren tot wermfe enbe b;oodpe freekenbe, ber Sïoomfehe (familie niet feer ongbelijek.

‘ ©ie pinekenbeHamtlle eowerm enbeb:oogbc »annatneren,ghelijek harenrueek enbe fmaeek tnpgbf.

$•4 ©ie twee anbere gheflachfen.^ijn mibbelmaficb werm,ber ghemepnber wilber Ça millen van natneren wat gbelijek.

c Crac^t ^n ttierckingke»

^ie gfiemepne kamille g^ekfek ^p van natnerenber Oioomfebe (familie niet feer 2( engbekjek en eesal^oo eo |p ooek van eraebten enbe werektnaben tn veel manierê ber feiner gbehjek maer in alle faken niet ^oo goet oft perekekjek werekenbe.

Sefe i^amille te feer goet benonben tfeg^en bat Üoliea b^ es pijne enbe weebom ^ »« bie bermen,enbe tfeaben bat graueeb^p boef ooek b water rij fen, in ber manieren Ó^elijek bie Öioomfebeeamille gbebuipekf.

X)lie van befer kamille ee ooek feer goet fof alle pijne,weebom, oermoet^rpf, »fr^gt; ^ pijffbepf,Çerbi(^epf enbe ver popt^epf,gbelij(k bie olie van bie anbere é^amille, enbe in bie i^lpperten biemen tfegben bie eeitfen gebmpekt eo befe olie beeter enbe bienjte lijeker,ban bie van ben bloemen van SXoomfe^e Hamille g^emaeekt ee.

©le ptnekebe (2^amille eo goef ben vïonwen aie bie moebere wt pner plaeffe ee en^ ^ be van ber eenber ^pbè in bie anbere valt, alfmenfein water fiebt enbebaer inne m^ ben voeten babef.


^^fatfoeni


Sffc Q: amilte oock goef (fv^Çen ba€ opdimmen »an öie moezere gen ölten ofc ’^fnomenunveef maniéré Oen ‘•^eueiv jmijn »J werekingen ßehiek, ^covan ben Ö^eieerben nv ter ti/t onbernonben (è. nbsp;nbsp;nbsp;^^ 5 i^rac^t enbe werekinge van bê anberen j| iweè eneenoe^ n^ fekerbjek onbernbben, maer vooi a^oveetab rebene bewijfl^oo ^Ón ^p ber SamilU »5 werekinge niet feer ’^bö^efijek,maerina((e faken onflertker.

4 dommige ferifnen bat ©trijekbioeme in wijn ßhefoben enbe gebjonekc goet ^ijn tfegè bie geelfiubt, en teoluer bee iiebacs ' weber boen (omen,bat een ^^etnpg§ënip fe es bat^p ber (Familien van erae^tege:# kjek ^ijn,wttt tfelne boef ooc bie familie aUmtvooîgaenbe kapittel gefereuê ee. W »wpncttcBéö.(£.5»Sf Qi 9(upneftekens Rebben bieke^nene jleien enbe fper ^bedonen biaberen («begijn van pelen, blabefen,rne(k enbe

-ocr page 218-

clgvup ‘ÜnnSîttpneueBenâ* Öap4 g^^f» möe finacck b« ßindunüc (ïamtKe (ffv g^dijdt, ;®ïv Heemen ^iin fdheen purpitr root ßl^ffatfoenmt ól'fïOtJ^ lgt;*^ *22iootcr Hofmfn,enamp;c aie Oir »ergaê ^o waffen Ixttr ronöe rouwe booföfhciw,ghcii)(h aen öw ‘-öooterUoeinen muer Ungl^ersbaer ront^’ fommetfactrnwafl.

g^eff fe^oone (lefebjdu Hocmltene woiOcn bter te f^mbe in ïgt;ie bonen gbefn^et.

iÖefe Bloemltfe 6eg§innê te Hoepen tn ?9?epe,en Hoepe voott uKe bê ^corner buer. c/^acnu

©te Haberen fielen en t^ebeel erupt van Oefen bioente Oiemè hier te (dOe ‘Stupnet tekene beet,van rueeke fmaecke enOefatfoene Oen famine gebf(k,wt((en betupfen 0^ Oit erupt een gbefiaeÇte van ki'anu((eec,efifon0erüngbc Oat OerOe bp naemeHcran-themum.aUeen Ote bioeme Oen tSamiUe bloemen met feer gehfek, maeekt one twtjfdgt; a(btKb,want tvaert Oat Ote bloemen Oen (S^amibe bloemen vanfatfoene geleken, wp fouOen fonOer eentgÇe twijfeling be Oefe ^mpnettekene voo: Oat OerOe geflacht van kamillen 0^ ee opteert Heranthemü bvu0en,0at©tofeoït0ee fertfft meerOer te wefene OanOieanOere twee enOe purpure bloemen te 0ïagbene,0aer Oie '^mpnettekene feer wel meOe ouereomen,wtgbenomen alleen tfatfoen van Oen bloemê, want Çaer erupt cd fleet^ifn meerOer enOe Waffen hoogeer Oan Ote Camille,anOerv bner gbeh)ek,en0e Oie bloemen ^ijn feboon purpurroot. immers Çoe Oattet ee Oie ^tupnettekeno fijn Oen OerOen g^eftae^te meer gb^lifek Oan Oie 9ti00erfpoïen oft Oan Oat ©terreerupt Oie van fommigben Oaer voot gbeftelt ^tfn,0ie noch van bla0eren,nocb van bloemen, ttoeÇ van rueeke Oen damtUen met en gbeli)eken,noeb wek g^een rooOe bloemê en 0tagben,maer blauwe bloemen Rebben,oat tfegben Oie beferifuinge vâ Hcranthemam lt;v,0pen6 bloemenfale vootfept e6j©iofcon0c6 febnift purpurroot te wefene. O Oaer om ^00 mog^en Oie SStupnettekene beter Heranthemum gÇenaemf wefen,0an Oie CXiO Oerfpotenoft Sterrecrupt. tgemmigbe widen bier af maken een Flos Adonis,mafr Çuer mepningbe en Ounekt one Oer waerbept met gOeltfek mite Oat Flos Adonis an^ Oere niet en febdut te wefene Oan een gbc7 ' lt;J Tfatfoen, flacht van Anemone« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Buphthalmum. SiUnOfoogke« lt;nbsp;Zl^atucrc«

lt;Smaeek enOe rueek vd Oefen crupOe be^ wiffen Oat Oit erupt werm enOe Oioogbece vannatueren, Oer t^^amiliefonOerlinge Oer flinekenOe gbelijck. lt;nbsp;Fracht ^n Werckingbe» ^ ©ie eracht enOe wercktngbe van Oefen SStupnettekene en lùn noch niet bekent, maer eefl Oattet Oat J^erantbemum ee,foo eefl feer fonOerlingbe enOe goet tfegen Oen jleen,g§elif(k Oaer af int ppip. (kapittel gbe^ fereuen flaet.

ÇOnOfoogÇe ee een feboon lte«gt; felifek g^ewae met fielen enOc bloemen, niet ouer een fpanne boocb waffenOe, Çet Çeeft Otpc oft vier Ounne fleelkene, Oaer eten waffen feer gbeclouen teere blaOerkêv, OenblaOerenvan^enekel niet otigbehjck maer veel mtnOer, Oen blaOeren van tlepn 5lueroone volnaer gelijekmaer gruenOer.

-ocr page 219-

VcnXunbfoogl^e^ (fapt^vjif. d5t5^

Sie bloeme (g (cboon geel,in bmtbbel veel geele Ihapthen^ hebbenbe, enbe groot, ben C*5outbloemen (cbier gbeli/chenbe,maer veel meerberenbe met 300 veel blaberhenö rontfomme bie crupne bmgÇenbe.tînbe aie be(e bloeme vergaet, 300 eoemt baer een tont bolleken vooïf,(c^ier gbelijtk aen bie 532upnettekene, Sir mo:tel ee (wert beb^ benbe veele (a(clïngben,

^|êlactfc4

Sit erupt map als Sioponbee fcçnjft op bie velben bupten bie peben, bier te lan; be moibbet in ber cruptlief^ebbere bouen gbeplant.

Sie bloemen van be(en trupbe comen in SÜïeerte oft in 2(pnH vooît

Sit erupt moîbf om^ijnber bloemen mille bie gbelpck een (Joe oog^e groot enbe gbefat(oeneert e6,in ©riec; gebeeten jgoLtpóo:A^©-.M/Sov^fl«A^oy3u -Tatijn Buphthaimü lt;nbeoculusbouis,b5 eein Sooebbuptpb iXinb(^aug,^u aug,3nïlïeerbupt(cb SXübf? oogÇeenbel^oeoog^e.^u^runcÇomSeilbebeuf. gt;ßan (ommigben motbet oock Cachia,Cauta oft Caithagbebeeten.^-nbe bit eo bie opteert 9tunb(oogbe baer Siopo# «beo af g^e(creuen ^eeftf^n bie 2(poteken tot groot achterbeel van ben fiecken enbe oock van ben 0)ïebeciino,mo:bt bie moztele vd be(en crupbe voor bie (merte 5?tefmo:gt; tele vertoeft enbe gbebïupckt,enbe baer buer eepbat (ommigbe^^^^’^’^^^ ^”^^ erupts ♦ lief(gt;cbbero, met ben ongbeleerben 2(potekero in bmalingben comenbe, bit erupt Helleborum nigrum Çeeten,enbe vooz een quaet gÇemelbic^ erupt Rouben, bat van ^ijn feinen gÇeen (onberlmgÇe quaetÇept noch gÇemelbic^ept in en beeft,nocb oock tôt ta^ mergancken vermeckt g^elifck bat (ekerlpck onberuonbeneo, enbe baer om mozbbet »an (ommigben gbenaemt Heneborine tcnuifoiia,van eenigbe anberen HeUeboraUrum^ oft oock Confiiigo baer tgbeneghelijckenip'e mebe en beeft‘

lt;/aatucregt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^f^fatfoem •, ,

ChryCanthemoni Çôokelaeh

9tunbfooö?»en^t)n werme« Î^’oc^evan ««(««(«»enk (caper cnöe (1er cher verî^ep# (enîgt;e tan Ote (Éaminen.

f Cracht en Werchfnghe»

51 iûte bloemen van 9îunîgt;(oogÇen gefîooi? ten enbe met vite en wae vermenght verbep len cnOe boen (cephen allé coiibe furOe g ho fweUen en allé l^erbic^ebep baer op gelept 53 Çôan Pen ÎXunbfooghen (c^ujuen Stof# eoitbee enbe Serapio, batmen (ept, bat ^p ^\i bie geelfuc^t gcne(en,enbe ben hc^aem wCi?^w beromgoebeventwe been hebben,al(men(e w naer batmen mt ben babt coemt,m mijn ges» foben buncht.

X)an'Ootelaerlt; cralt;5®g«|\^ J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^ ^^^^^ ^^f^^^-j)^ fffene glat

« fielen in veel anbcre elepne J ßcclhce buer vcrbeplenbc.©ic blaberê^ijn lanchront(omme biep gl^eherft. Ste bloemen Waffenaenbopperfie van ben pelen,ben (SamtUe bloemen van fat(oene gbehjek maer veel meerber,enbe met allée tn bmibÿ bel maer oochront(omme gout geelvdcoij luere,vanruetheltcfelt(tk. Su woiteles Wit met »eel aen^ang^enbe (a(elmg^cn.

-ocr page 220-

d^ç. X)ntiX)oh’Iner. ^«p. ^gg«|.

2 çOan befen woiamp;f noc^ cen anber a^fflac^t ö^euonOen,^^^ »an fïckn,(olucr,b(oflt;‘ »nfncn»anruc(ke,tnï)eïnta(nficnï)(n»oo:g^cfanien ÇOekdaa in anemanterfrt achidi ce,alleen ^i/n 6laïgt;eren^i|n meer enbe kieper gl^ekerft, tot ben mibbelflen ribi» Beken toe ö^edouenenbeß^efneben.Ornbebtt^ebbenwp willen aenteekenê om bat^ men baer aen mereken enbe leeren foube,bat een erupt in alber manieren tfelue, ^ijn fatfoenfomtijtefeeroeranbertnaerbieplaetfe »an ^ijnber wafTinabe, gbehjektrn terfien aen befen ÇOokelàer kennelijek ee,bie tot fommig^e plaetfen niet ^oo feere gei» (pleten oft gheelouenblaberen en Çeeff , enbe baer om ber bef(rijinngbcvan(Ibn;igt; fant(iemum bp Siofconbem niet^oo gbelijek fcbijnenbe, alö tot fommtgÇeanbere plaetfen waffenbe.bie feer biepgefneben blaberenÇeeffjnbe baer om ber beferijuini? 0^e »an ^^ipfant^emum feer enbe âÇrÇfd ôÇdijek ee.

Çôokelaer wafl op bic eoienodben enbe in bie moef^ouen,t«ffc^ê bic anbere »lucly ten enbe erupben,enbe bp ben weggen.

©it erupt begÇtnt te bfoepen in SSîaeekmaent enbe bloepet »an barren »ooit fc^û^ tot in ben winter.

ÇBacm.

©it erupt woîbt gkekeetenin ©rice; x^vo-wfliM^p enbe in Latijn Ch7ranthemum,bat «©outbloeme, enbeCaitha,»an fommig^en ooekBuphthaimon.3« -^oodjbuptfe^ ©ant 3o^an6 blum enbe ©enf^blum. J^ier te lanbe ^okelaer, ©eel ganfebloemen nbsp;,

enbe ^ontfroofen.3« bie2lpo(ekenee|l onbekentgeli/ekmeer anbere goebetrupbe

lt;[ ^atuece.

©it erupt ce werm cube b2oogÇe.©er d'à milieu »an natueren met feer ongelifek.

lt; Cracl)t en Wceckinglic^

SCokelaer in wifn gÇefoben gÇeneefl bie geelfue^t enbe boet bie goebc »eruwe be^ fieÇaems webercomen,alfment bunekt naer batmen langue tift enbe bitwile in tbat gÇeweefl Beeft.

lt;Sfaet »an ben feluen Ç3okelaer alleen oft met ben bloemen gefîootc enbe m^ wt/n ^ gBebioncken gbeneeß ootk bie geelfucbt gbelutk bat fommige n» ter tut bp erpeneu^’ tie^euonben Bebben. .

©ie bloemen »an befen crupbe met wae enbe olie »ermengBt boen ftepben bie ber«’ lt;S be eoube gBe^weHen bie op tBooft tomen,baer op gBelijtk een plaepcr gBelept. “

©leblaberenen |Ïelen»angt;öokclaermogBen ootk int moee enbem bie falleben 6/ gBelijtk anbere moeo trupben gBebmptkt woïben,enbe Bebben Bier »oo:tijto »à ben ouberein (ultker manieren gBegBeten gBeweejI.

quot;Ünn Ctfd) Otter jee. €«p, ^sgüïf.

tl 3fe^ ®w^ 1^^^®biperlepe»an gBeflacBte.©ier|Ïe bzaegBt feBoone blauwpeerftBr bloemen,tweebe Beeft Beel witte bloemen. lt;Sberbe Beeft bleetke bloemen.

2(t ierfle gBeflacBt »an ^ifcB ouer ^ee Beeft groote langBe blabfrtn,gBe^ lijtkeen lemmer »an een ouer bepbe ^pben fnijbenbe fwert, feBier gbefat^ foeneert,tu(fcBen ben weltken »ooittomc ronbe effene tale jlelen,twce »oc ten oft meer BoocB,baer op langBe knoppen »oozttomen, bie au ^p open gaen »ooitbzingen feBoone welrietkenbe bloemè »an »eelberBunbe »erUi# wen.maer meeflenbeel purpurblauw,enbe in feffe blaberen gebeplt, »an ben weltken bie ierfle blije neberwacrta omgBeboogBen BangBen,»an toluer,bupten gruen geel en be litBt blauw buer een »ermengBt,met“BeeÏen biupnen peerfeben aberkeno oueutoo^ gBen, en binnen aen puntt fact purpurbiupn met witte flreepkene »ertiert, baer ten mibbel een bieebe geele BapiacBtigBe flreepe buertoemt. ©ie anbere blije, flaen op(gt; waerte tfegBen een gBeboogBen fc^oon liebt blauw tot wit enbe geel tretkenbe. ©ic woitclcn 5ijn bi(k,lantk,knoopaf^icB met »cel atuBaugBeube (afetingBen.

©at

-ocr page 221-

■0«nCtfcb o tierree. Cap. ^pptttf

degf.

€ Cfatfoerti

2 Snf anber gb^H^^fe^ «tet ben witten bfee^ men,e6 ben voo.’ßbeferenen m atber manieren van blaberen, fielen, fatfeene van btoemen,en^ -be van wetteten getijek, aUeen bte btoemen en 5ijn met van veelberbanbe cotneren,maer ^tjn '*^-^S^ beetfneewiit.S)te wettel ee oech wat mmbere.

fnöf fetr wet rteeUenîJc foiWcrlmgbe ate 19 ï)ïoog§e ee.

3 Sat öcrOe gÇeftac^t,« öentaflcn per aÇf^ tijehjbe^atuen bat ^i)n btaberen g^emcpnlifck wat tangeer ^ïjn,bie bloemen ^tjn ooeh purpur ac^ttcb,maer btee(U,en van eotnere fcbicr gbe^ ftjekme bie wateren feilbert.Sïe wettel eo oótk ben wetteten van ben anberen gleKjeK

S^R öbeftaebten van -ftfeb, wetben fner te (anbembie bonen gbeptant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Ste btoemen van befen -ïifeben eemen m bie ^Q^epevoott.


lt;ßacm.

Sat terfle gbeflacbt wetbt ^bebeeten m ©nee; zpic. jn Latijn enbe m bte ^poteki eoe iris,nv ter tijt van fommißbcn gbeleerben iris Germanica.^n ^oocbbn^tfcb btanw ©tigen, tlanw ©cbwertel, ^telwnrt^, blauw gt;Otol^’ wnrt^, J^tmmel febwertet. 3« ^eerbnptfeb ■€ifcb ener ^ee.^^n ^ranebow flambe.

JÓat anber gbeftad^t wetbt nv tertijtgb^^ beeten iris Fiorcntina.3n bte 2(poteken ireos met weteken naem bte wettete onber ben ób^otfpnen man fonbertm^b^ Wf lakenberepbero bekent e$,bte met befe wettete b»^*^ lakenen g ce ben meek abenen. 3n ^ecebbnptfeb beet btt ^ifcb, Oßeiß viet(wurt| en QBetfj feb werteten 5ïeerbnptfcb wit ^tfeb^n Jranebow^tambeeo blanebee,

•©at berbe wetbt nv ter tijt ßbebeeten iris fyiueftris,bat eö wilbt ^ifeb.

lt; /i^atuerc.

^ifeb oUer^ee ce werm in ben tweeben graebt enbe btoo^b^ tot in ben berben.'

lt; Craebt cn Werekingb^*

©fe wetteten van iifeb oner ^ee enberbalf loet fwaer met bnemeb water ßb^t’^one^ 2( keniaßben afbie gatte enbe bie geete ^eterifeke veebtiebeben, enbe gb^^efen bat crimpfel van benbnpek.

^ie feine wettet met eetk,baf ee a^ijn,alleen,oft met eetk enbe water tfamen gbelt; ^ bteneken,eo goet ben gbenen bie van è(otpioenc,oft van anbete fenijnnige gbebier# ten gbebeten ^tjn,enbe bie pijne in bie mitte bebben, oft eenieb lebt ver(rempen,gbe^ (pannen,vereent oft ver jti)ft bebben.

©ie wettel van -£ifeb ener ^ee met wijn gbefoben en gbebtonekê boet ben vtenwen S kwer natnerltjeke eranekbept webereemen,jp loji bat water enbe boet bè jieenrijfen, enbe ee feer goet ben gbenen bie bwater laben.

©ie btoegbe Wettel van Xifeb gbepeebert enbe met buenieb oft fnpeker gemengbf, ^ enbe biewiU in ben ment gbenomen ee feer goet tfegben bie téttbept van bè abern, en ïgt;e tfegben ben veronberben boejï,5p fnpnert bie botji^^p verbeplfenbe boet feepbè bie grone tapeflnpmen enberijpt bie grene voebtiebebè bie botjïe en lengbene verlaben.

©ie wettel van iifcb oner ^ec met ©tnee appelen oft olie van Oveejen gefïeoten eo ^ goet tfegben bie pijne enbe weebom bee bobft$ baer op gbejireken.

-ocr page 222-

d$^,' ‘OmtCifdióttcrjcc. tfap. ^^^iitf.

Sic (due wettel in Den nuefe g^eßeken lgt;oct nic^n^treekt tape »edjtuÇept nf cnî)lt;^t5 fupuert bat hoeft.

SOïet ÇuenuÇ vermengst,enbe met een peffus in bie moebee gefet treekt bic boobe © »nichten af,enbe boet ber mouwen Çuer natuerlijeke evanek^ept eomen.

Sie felue wonde co ooek goet in bie habing^en enbe pouing^en ber mouwen g§e -9 btunekt om bie moeber te ontfluptene enbe bie Çerbic^eben te vermoiwene.

Stewondvan^tfe^ouer^eemetbiewonden van wit Wefempt enbe fweemad3 300 veel fiuenic^e vermengh t verb njft bat fpioet.bie maelfen, en aóe vleeken en plec;# ken beo aenßc^tobaer op g^eflreken.

Sic felue wortel ghefoben maeckt rijp enbe vermo:wet alle Çerbe dieren enbe ^e^^ ’^ jweflen.gÇdtjek een plac(ïer baer op gedept.

Sie wortel van 4tfeh broog^e enbe ghepoebert boet het oleefc^ groepen in alle ou^ ^ be fweeringhen enbe vUeratienjnbteftflulen enbe in alle biepe gaten baer bie heen;» beren ontbeckt ^tjn,alfmenfe baer in gropet.

Sie felue wortel met huenich vermenght,fupuert alle onrepne enbe vervuplbe fwee^ c^ ttng^en,en treekt bie fplmtero enbeg^ebroken beenberen wt,enbe co feer goet tot ben wit enbe quabe fweeringhen van ben naghden aen hunben enbe voeten ghebrupekt.

Sie wortel van -lifch gheneeß ooek bie elouen,fronfen enbe rimpdê enbe bie apo;» ^ (lumutien beo fonbamento,met oliën enbe fatuen baer toe bienenbe vermenght.

cnacrkïcfingh^»

Sie belle bequaemfîe enbe meeflgheprefen tot ber mebeepnen wortelen van ^ifeb euer ^ee,iiin bie ghene bte,ato Siofeoribeo feriift,in 3üP’i« lt;’»be in Ç^îaeebonien waf fen,enbe naer befen bte van2lfrpeken:nv ter tijt want gheene van befen eriigdiiek en 3iin,^oo worben voor bie befte ghehouwenbie wortelen vu bwit ^ifch,enbe fonberlin^ ghe bic van 5iorcntien,biein bie^potckc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;[ Cfatfoen« irëosgheheeten worben. Sie blauw enbe irislutea. ©eel^if^. '

Çûr te lanOc walfcnOe weiden fflamp;fn m î)fr mebeepnen gÇcbîuptkf.

X)«3e£l,Ctfd).€ttp.^^g». ^’rt hfeh hreft lange fmane * lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;blabeten bê blaberê van -fifeh 1 »«^ifMlt;flt;Çif’^ ghelii(k,maer langher enbe fmalber,eenen --------langhen fmallcn fweerbege^? Itjckcnbe. Sie fielen ^ijn ront effen enbe hot baer bie bloemen op voort eomen van lt;otuere ged,hebbenbe brpe btaberkco nc;» berwaerto hanghenbegdijek «Slifeh otter jee,enbebrpe opwaerto waffenbebtefeer depn^ijn enbe veel minber ban bie neber^ waerto hanghenbe. ^(0 bie bloemen veri» gaen ^00 volgen baer bicke brpeeantighe ^uwen naer, baer geel breet fact in lept. Sic wortel eo bick herwaerto enbeberä? waerto waffenbe, fomtijto metaenhan«» ghfnbe anbere elepne wortdkeno,en vede veefdinghen , van binnen tiffveruwich root, rouw enbe tfamen treekenbe van fmaeeke.

1 5?oeh vinbtmeneen anber geflacht vâ 4^if^ch’^^i'’^‘^f^^r‘gt;^”^ vanfpnen bloemt ben geden lifchc [chier ghelijck eo. (^nbe bn itfeh heefi blaoeren ghdiiek bie anbe^ re

-ocr page 223-

WngedCifd). lt;Ïöp. vv\n’. dg^y.-fC-Jtfefien.ntaa fmalï^erfnöcvcdcoHfrjalfooïiatóft^fff cruix vre( mnibcv fß ban tie anï)erf ^ifdjcn.Sù Hoenicn van Oefen ^ijn Oen geden van fatfoene adudijnaep tninOer enOe van tolnere binpn blauw.

i (?5fd ^ifc^ wafl Çûr cc lanOc tn voe^ttgbe placefcn,cn0c necre beempOen, enbe acn Otc canten van Oen vifnere cn0c ßaenOe wateren,

a ©at anOer blauw ^tfc^,woïO( tn fomnug^c voeboge p(aetfen bp Oen 9Ïïfn|lroom óbevon0en:aU^ïcronpmu$ ^odt fe^n/ft..^ter te lanOe woiOOet tn Oer (runtlief^ §ebberö§oueng§cp(ant.

©ie ^tfeb bungee ^ijn bloemen voort tn OJïepe enOe tn OSraeehmaent,

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c/iiacin,

» ^ged -£tfe§ worOt nv ter ttjt gbebecten tn 4atïjn ins iutca,3n Otc 2lpoteken worOt Ott £tfcb gbebecten Acorus enOe Otc wortel Oaer af,voor Otc wortde van Oen opreebten • Acorus gbebrup(kt,met fonOer grootc Owaltngbe enOcaebterOeel van Oen fieekemge# Itjek Oat met alleen van one,maer ootk van veel gbdecrOen Oeee tijtegbeftreuen ee. ©te Ott ^tfcb Oaerom Pfeudoacoru$,0at ce valfcben Acorus gebeeten Çebbf. ^n Jjocelv Ouptfeb beetet geel ^e^wertel vnO ©rae^enwurti. J^ier te lanOe geel 4;tfeb enOe %oe;boonen.3n5i^anebote@lapeulottj^lambc baflarOe.

* ©at anOer 4;tftb,maeb wel g^enaernt worOen iris cæruiea,0at ee blauw iife^.^n •OootbOuptft^ worOOet van J^ieronpmue Qbloek ^loe feljwertel vnO klem ssioe fc§wertdgbenaemt,0at ee depn blauw ^t(t§.

/i^atucrcgt;

©te wortel van geel -liftb ee eout cnOc Oroog^e tot in Oen OerOen gracOt ifamê tree ken0e.©en wortelen van lt;^ormenttlleen0e.5ertflongevan natuerenfeer gbekjek, ^lt;fatfociL

lt; jCracljt cnujcrcfeïnglie» ©te wortel van ged ^^tfeb tn water gfufe» Oen enOe gbeOrondien geneejl Oat rooOc mei# limoen,enOcquot; popt alle loopOee bupey.

©te feine wortde tn Oer fduer mantcren Ó^cbrupekt, eegoet tfcgl^cn Oat bloctptffcn enOe bloetfpoitwen. @p genee|ï ooc Oic vloet enOe Otc ouervloeOtg^e eranek^ept van Oen vrouwen,en0e (Idpt alle bloetganek.

2 ©at depn blauw ^tf(§ ee van natuerê Oen • ^tfe^ouer^eeg^dtjek.

Wn depn Ctfd). (Ïrt.vvvvf, 5r\ 2tt -£tfe^ Oat wp nv depn Itfe^ nucmè, •A/ §eeft ftnaUe (angaebugbe blaOerkene, 0enbla0crenvan@la0iolu6 feller gbelijek, maerwat brupnOer gruen enOe watoteker. ©tellden^tjneorter enneerOer OanOtebla# 0eren,maer ontrent een palme boocb,0aer aS waffen twee oft Orpe bloemkêo op eortc jlcdgt; keno,0te met Oeen bouen OenanOeren, gbc# Itjek acn Otc anOere itfeben en groepen, mäer tfamen aen Oat opperße van Oen fiele voortij comen.^nOe Oefe bloemen itfn van fatfocne, Oen bloemen van Oen anOcren volnaer g^e# Itjek, maer minOere enOe behaliienOatOtc

„ tcrfle Orpe ncOcrwacrto bangbenOe blaOero kenp,met en Rebben Oic bapraebttgbe flrepe • • ÿ W Oje


-ocr page 224-

dvvittj'. DftncIeynCtfdi. €lt;tp.^»gvf/

biebeanbereXifdjHoemenRebben. Q;nbc befe bloemhene ^qn vanveruwenmeeß fe^oon peerfe^ tot fom plaetfen met wttte ßreepkene enbe puntkene vermengftt,enbc ontrent bat ribbeken van ben neerwaerte Çang^enbe blaberkene gedae^tu^.^nbc befe bloemkce ^ijn 00e goet en fnet van meeke enbe Rebben meer enbe beeteren rneek, ban eente^ anbere hfcbbloeme.Sie wettel ee l^ert,van bupten bïupn,van binnê wit.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;[ l^laetfc«

Sit 4;if(Ç wölbt hier te lanbe tn ber (ruptUefhebbere Çonen gÇépiant.

lt;1 Cnu

.^et bloepet Çter te lanbe tn ^epe enbe tn ^taeekmaent.

Sit ^ifeÇ maeÇ wel xoijuatijojfCharaæiris bat ce depn oft neer ^ifeb gbenaemt wots»' ben,want onber allé ^tßhen bat mtnße ce. çôan ben emptltef^ebbere wotbbet nv ter tOtirisUiyricagÇenaemt, enbebiîfgbelijek oockvan J^ermolaue ^arbarue tn ç^o^ roIIario.SÔîaer bat^etgbeenirisiiiyricaenet5,bewpßgbenocli Antonius Mufainexamw ne fimplicium.

C /lïatuere/crac^tcnttîcrckiftgljf.

Sit ^tfeÇ ce ooek beet enbe bioocb van natueren,op bie longue eenbitte aelterla^ 3 tenbe alß gbeknout woîbt.g^eltjek bie woitelen van bie anbere ïifeben. Pa (Slabtoluô» (fap. ççgvtf lt;nbsp;cfatfoem

^abioIuoÇeeft langbe fmalle blabe^ ren,g^flij(k ben blaberen van ^ife^ maer mtnbere enbe fmalbere, enbe baer Jufferenwaß eenen ronben ßeel ontrent renen eubituo lanek, aen bopperße van bè wekken,fe^oone purpure bioemkïö been bonen ben anberen groepen,naer bè wek«» ken vooiteomen ronbacbtigbe Çiipfken^, tn btpen g^ebeplt, fester g^eltjekaen bie ^aeinten baer in bj fact befloten lept. Sie woitel es geli)(k twee ronbe boUekês been op banber gbeperß. C ï^lactfc.

©labiolns en woibt Çier te lanbe n^ ge,#

tto«Wh«ttmigt;fr auptltcf^cbbae Fwuen,

©(abiofue Bfoepet §w (c (döc tn C^^epe enbem^Staedtmaent. If^aem^

©it erupt wotbc gbenuemt in ©rRty w ■^uptop enbe van fommigcn ^«x^ifiénop usa ’| fpKtryRvep.^n gattin Gladiolus van 3(pUkî» ' tue Gladiolus fegetalis fUbe Lingua Ceruina.

?0tc tvotteC van ©labiolue rn fonber^ lingue bte opperde ce vcrbîovgÇcnbc,vcrigt; bcplcnbccnbctvattrcdicnbc van nattier! «fö ©aknue ft^«)ft.

CCrac^tenUimkingtie»

S)vppcr|?c wo2td van t^labioiuemet wkroodt cube tnjn vermenget uedttbo*^ 3 renen cnbcfpfintcrewt.

Sie feine met med van ^dtnm enbe ÇuenteÇ water vermenget, boet bte gÇefwt^ ^ len feepben enbe vergaen.

CÖÏenfeptoodibat bte opper|ïe wottde met wijn mgbenomen laß tot knapen g »erwedît,enbebatbteonberÔeonvîU(^tbaerÇeptm«edit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' wanbt/

-ocr page 225-

T)«« watttluvfcntpr. 2tn(l«pf(rup( Çeeft fange final le bladeren, ben Haberen van ^ifeÇ oner ^ee van fatfoene ge ^hjeKmaer veel mmbere van eolner boncher gmen, vanrueeke onltefe^ Itjek, flinekenbe enbe f^ier g^ek/ek bte wanbifnijfenrtetkenbe.^ïe fielen iqn rót enbe baer op waffen bte bfoemê bè 4;tfc^i’ ié bloemen g^ekfek maer mmbere en afc^^gt; »entwûÇ grauw vu eoluere. ^nbe afe bte vergaen ^oo eomen baer groote pauwen »ooï(,baer in ront root faet waß,ef(k fatt fester g^eftfek een ronbe erwte grootste woitet ($ fang^ac^tic^! met veel aenÇanî? genbe fafelae^ttg^e wottelkene.

^«P- Sï?«»«^ clpvv.

©tt erupt wotbt Çter te Idbe tneefl von^ bentn ber cruptltef^ebbero Bout, hetwafl eoek tot fommig^e plaetfen bp ben tups’ «en enbe aen bie eantevan benboffe^en.

CC^t ,

Stf erupt bfoepetm £)ogçflmaenf,ert w J^erf^maent ^oo wotbt ^tfn faet rijp. ir/I^aem»

©it erupt Beet tn ©rtee; ÿ^te^n ^att/n Xyrisenbe irisfyiueftris.3n bte ^poteken Sphatula fœtida.^n J^OOC^bUptfc^ TBeffcfj JcBwerteI,7Banbtleuf|kraut. J^ierte lan^ “ Je Töanbt (upftrupf,wtlbt ^ife^, en fitnes» «tbe ^ifc^.^Jn é^-rdeÇote ©lapeul puant.

lt; /lïatucre«

QBanbt(upferupt ee werm enbe bîoogÇe van natueren tot in ben berbJ graebf,fnb^ ttflenverbeplenbe. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;CracljtcnWerckifiglje»

^faetvanTBanflupferupt eenÇalfoterenbeei loote fwaer gebtonekeboet flerekes» 2( itfek bwater enbe bte onne loffen,enbe met a^ifn.tng|enomen verteeref enbe g^eneeß bte verderbe enbe verdopte milten.

^ ©ie wolfel van 'Wanbdupferupf m; waf @paenó gruenp,enbe waf w bie wolfel *23 pangroof f^enfaurum,enbe luttelBuenteB6vermengBt,fre(kt alle boomen,fplinfero, ^ enbe g^ebioken beenberen wf,enbe btent feer wel op bte wonben enbe blutfingen bea ’ l^oofta g^elept om bie g§ebioken beenberen wt te trecken.

©te felue woitel met a^ijn vermengst boet bte coube oergabering^en enbe gezwel;? ^ len fcepben baer op gBelept.

©if erupt veriaecht enbe boobef oock bie wanbtfupfen,alfmen met ben fap baer af g) bie plaetfenbeßrifckt baer bie wanbtlupfen groepen. nbsp;nbsp;‘

■0«ttw«terCtfd). S^np. S^gig. ^

2(fer ^ifeb beeft langue fmaHe blaberen, bie fmalber ^tfn ban bie blabc^ ren van geel 4ifcB,enbe tuffeben bpen (omen nooit ronbe effene rechte ßelen,fonber eenieb lebf,binnen voofacbficbi baer bouen op waffen neele ronbe knoppekena bp een gBeBccpf,bte feboone roobe lijfveruwige bloem kena woiben in feffe gbefneben, bie weberom in ronbe perfebeboUekena tfrgaen,baert faet in nooiteoemt baf feer depn ea, ©ie wolfel ea wtt bick knoopacB* tic^ met aenBangbenbe fafdtugben. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

J5 inf ]?lact^

-ocr page 226-

d^gttf; Vrttt water Ctfeb. ^«P« iPSöfgi

lt;I'î^laCt^C. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sparganium. lt;E CfatfOCrt, QBaCff €lfC^»

©K erupt waft mee(î tu bte gracht ten en^e flaenï)c wateren, l^et wo:öt


eoek fomti,(ö eten öïe (anten van t’eu Sttutereng^euon^en.

-f)et bf^bint ^tjn fc^oone bloemt kene tn ^epe voort te bnng^ene en^ öe Moepet van ï^aeren voort tot tn X^cö^pmarnt.

©ft erupt woröt ge^eetê tn ®rieey «rTrafywiojtKgà^uepi'æiof/ . 3^ Latijn Sparganium (0 iris tylucftris.ÇôaU fottti# tnigljen Scirpus oft Gladiolus paluftriJ. j^ter te ItWe water -itfe^.^n öte ^po teken eeflon^ekent, lt;0atncrc«

©te fmaeeke van ött erupt en van jt/nöcr wortel bewt,fl Dat bet miöbef ntatte^ van natueren e^, tot verroer» knö^e treekenöe.

lt; Crackt etiWerefeïrtïkP» ©te wortel van öefen erupfe a(6 ^lofeorWev f(brtjft,e6goet met wt)rt tn^kenomen tfegkenfent/n van ï^en feipenten. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cfatfoen

W» Cdiot, Cap. 81.^4« f^gktnackt

belten^ijn tweeamp;erlepe van ge«» fla(kte,wjt enberoof.

3tte gelten Rebben langue amp;teeamp;e vette blaVeren tulïckê ïgt;en weleken voorteoemt eenen ronb^ reepten fleel,ï)rpe voeten oft meerÇoôel^, met elepne blaberkene beeleet, ïgt;aer aen bouen aen ï)opperpe voorteomê bie feboone witte wel^ rteekenbe kelten, tn feffe langue fmane blaberkenv gbebeplt, bte van hupten een groen flrepe oft ribbeken Rebben, en van btnnen Çeel wtt ^tm enbe bonen aen öopgt; perße wat ontg^etromt, altfant? bpeen flaenbeeen efoee;ken voli^ naer intaenfien gÇekj(k,tuf|c6en btewelcke op fejfe eorte (ïeelkêe, Çangêfe|îe Veelgeel fmaneton# gefken$,enbe tuffeken bpen fïaet een lanek ree^t fteelken bouen brpcir

-ocr page 227-

Vdrt Ccltcrt. (fnp. st nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dggsff.

bïpe(an(tc^,cencn (fepcJkcn fdjier g^ehgUenbe. Ste troitcf lt;$ venf wü renen groeten apeupn g^e(ijek,^ebbenöe vele fcelferen g|elnck elpfïeren op een llgg^enbe,met aens? ÇangÇenbeveefehng^envanonber. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

» Sieroobe gelten hebben eenen eoïten |ÏeeI met ouer eenen voet Çoodj waffenhe, met längste fmaUe honeker gruene blaberkene bedeef. ^Öie bloemen ^ijn ben witten teilen van fatfone geeltje,maer fonber rueek enbe met wit maer vierte^ root.^ie woï tel eo ben witten gl^eÏtjek met fafeltngÇen onber enbe bonen aenÇangÇenbe.

5 gt;Öan ber roobe ïetien vinbtmen ootk nod) een anber g^eflaeljt, bat al^oo ^oog^c waß al6 bie witte -gelten enbe aen eenen fïeel vooïtbnnght btewtle tbien, vijft^ien oft meer bloemen.^nbe befe belten^ijnbleeeker root ban bie vooigefereuen, enbe en §eb ben oock bie (lippekene niet, biemen op bie blaberen van ber bloeme van bie vooighe; fereuen roobe kelten fiet, anbere loo^ijn 3p ben anberen ghenodj óbehjek.

^epbe befe g^eflachten woiben bier te lanbein bie bonen ghépiant, enbe jijn feer óbemepn fonberlmghe bie witte. lt;[ lt;#♦

* Sie witte Seiten bloepen in ^laeekmaent,

* Sie 9toobe btoepen in 59ïepe,

* Sie witte lt;£elte beet in ^rieefx^f'vopH^üxti'fiopvd fommigenKaMüfiojj^üÜKfivKvfltï Mop.3n Latijn Lilium en Rofa lunonis.^n bie 2lpoteken LiiiumSn Soocbbiiptfeb weiß (.tilgen oft bigbenen 0?eerbnptfeb witte ^elten.^n^'raneboie ipe blanek.

* Sat anber gbeflacbt van 4;elien,wo:bt gebeetenin ^rieey Ke/vop7roe4)vfov[;.3n^nïi» liinLiliurubrUjLiliürufum, van SnibilW Libro decimo Metamorphofeon Hyacinthus.2n •€)oocbbnptfcb 9Cot golt tilgen. S’er te lanbe 9èoobe ieliè.^n ^rdcboio ip^ianlne.

lt; Oostfaceke ö er naernen.

gt;0an ben -teilen ferijft ^onpantiniw,bat 3npiter boen bp Setenlcm van Sdenme «a gbewonnen babbe,begbeerenbe bat bet kint onflerfeltjek wo:bè fonbe,tfelne aè bie boiflêv^ jijnber bnpfvionwe 3nno flapèbe,gelept beeft,enbe b^boen bet kint weiger» fogben,en van ben boifïen bem gbekeert babbe, wt ben hoifïen van jano noeb veel meleke gbetoopen en gb efïoit ee,waer af been enbe bmeefïe beet, op ben bemel gbe# uaUen e6,bpeno teeken men noeb in ben bemet fiex,te weten bie witte flrate bie vd ben l^ooiben tot ben lt;Snpben bweere bner ben bemel |ïre(kt,bte in -tatijn gebeeté woibt ViaiaSea, en banber beet op ber aerbengbefïoit.baer af bie leiten ^^ewaffen ^ijn,bie wittiebept van ben meltk in bie bloemen biagbenbe.^nbe baer naer woiben ^p in iasgt; tijn iuDonisRofa,baf 06 9toofe van 3ano ghebeeten.

ÇOan ben SXoo lellen ferijft Saisine bat ^p gbegroepet jljn van ben bloebe van ben 3ongbellntk Spaelntbae, bpen 2lpono met bem fpelenbe gbeqiietfï enbe boot gewoii? penbabbe,a^oo bat bie trupben van ^pnenbtoebe root ghcwoibè^ijRwaer af ter flot buer tbenel van 2tpoUo bie aerbe bloemen vooitgbebïoebt heeft,bè teilen van fatfoe^ «e gbetljek maer root,aie Satbiuo fept ferpuèbe m befer manlerè.Metamorphofeos.x.

» Ecce cruor,qui fufus humo fignauerat herbas,

jgt; Definit effe cruor,tyrioq; nitentior oftro

„ Flos oritur,formamqi capit quam Lilia,fi non,

»gt; Purpurcus color his,argenteu$ effet in illis.

^nbe befe bloemen beeft 4poUo ter ghebenekenijfe van ben longellntk Spaelmba^, vockHyacinthos bat eö ^acinten gbenaemt.

lt;[ i^atuere«

Sir bloemen van witte gelten ^ijn werm enbe eenbeelo fubtljl van fiibjÏantlè.Sie Wortelen baer af ^ijn b:oogbe in ben ierßen graebt enbe werm tot in ben tweeben.

(^raebt

-ocr page 228-

cl^^v6'p ^lt;^*^ Cdtett, (Tap. ^t

lt;[ Crackt en werchingbe..

i Sic woHcI van wüten Seltentn Çuenu^ water g^efot^en enamp;e g^eözonelten taee^t 2( af met Oen (Jamerganek alle Ote onfupner^ept van Oen OtoeOe a(6 p'Itnme fe^njft. * Ste wortel van witten gelten gehaOen oft met oKe van Otoofen gbefïooten en wet ^ gÇemeng^tvermo:wet0tcverÇer0emoe0ere,en0e OoetOie natuerlt/ehe eranek^ept weOer eomen van Oitpten Oaer op g^efept.

S)ïe feine wortel met buenich vermenget kcplt Ote gequetfïe jenuwen, verOnfft Oïe £ feeUen enOe g^enee|l Ote qnaOe feerte^eOè Oee Çoofte enOe Oee aen|ïc^te,en0e ee goet op alle leOen Ote wt (mer leOt ^tjn gftepreken.

Qüortel van witten Gelten met ajtin,oft OlaOeren van Q5ilfem,oft gerjïen meel ver rO twen^Jt ó6enefen Ote fwelltngÇen enOeapopumatienOfegbemeckie.

^te feine wortel tn a^ijn gOefoOen Ooet Ote e;teroog^en afvallen Orpe Oagê fonOer ^ af Ooen Oaer opg^elept.

QBortel van gelten met olie oft fmont vermengst Ooet Bet Çapr weOerom groepen, 5 op Ote plaetfen Ote vertrant oft verfcont ^qn gbeweeß.

iöie feine wortel onOer Ote affebê gOebraOc oft met olie van Üîoofen wel gemêgÇt 0 06 goet tfegen Owilt vter.@p g^eneeß Ote verbrantÇept van tvter,en0e flnpt alle fweegt; ringden. lt;Sfeine Ooen ooek 0ie bla0eren,en0e Oaer en tonen ^ijn jp goet op Oie teten van Oen ferpenten gtelept.

lt;Sfap van Oen tIaOeren met a^tin enOe tnenicb in een eoperen panneken gefoOc/e ^ feer heptfaem enOe fnpneren0e,0tenen0e tot onOe fweering^en enOe verfemen wonOen.

gt;öan Oen tloemen van gelten worOt olie g^emaeekt,0ie feer vermorwenOe en verf» 3 OeplenOe e^/nOe mite Open goet ee,om Oie ^ennwen te vermorwene, enOe om Oie ter;? Oiehept van Oie moeOerte gtenefene.

^faet van gelten ee goet tfegben Oie teet van Oen ferpenten gteOroneken, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X

X)lt;tnlt;5e)?bendbloewe, (tap. gij.

-ocr page 229-

yan^ey^ewabloewe. €lt;tp,glf. dggtg.

^^'^^^^ ^^^^^ ^‘^^^^ ret^ten tonden peel,met langue Blabet en begt; Bs^ 0 ^^^^^’^^^^ ^ouenaen maßen enOe voortcomen j^cene hefeUjehe bfoeiiv B ^*^*’^ ^^^ stelten van fatfoene feer gbeltjclijn feße blaberhce »erbepK We ^Ää« ^’^^ ‘^’^^^ ’'’^^ ^’^ ^” à§f ^ntlï emgefkens mtmaerte omgÇeeromtêiWe öes?

j-^ Bloemkenb ^ijn bleeeftjtjfveriwû^ van feinere, met eleime upkee be#gt; fpmpetenbe en Rebben gÇeenen fonderIingßen meek, ©te monel e$ ken ^elte mottei» len g^elpek maer mtnkeee enkegout geel.

* ^p kefen ^^eltekene mog§en ooek mei g^epelt moiken,kte feÇoone geele ^elteken^« mant |p ooek een g^eflae^te van mtïken -gelten ^pn. ^nke kefe ^eliekeno gekken Ianlt;? gÇe fmaHe klakeeen,kte van ker mottelen vootteomen. lt;S«|fc^en kefe eoemt ken peel voott ontrent tmee voeten oft meer §ooc^,kte kloot eo enke fonker aenmaffenke kla^ keren,en Çem konen in ankere peelken^ verkeplt, op kopper pe van ken mekken km Bekekene voorteomen. (fnke kefe bekekene ^pn van fatfoene ken mitten -(eken fckier g§elijck,oo(k van fepeklakerken^kp eenvergaeri,maer minkere,van vermen kleeck geel enke feiner aio ©kre,fnet enke kefekfek vanmeeke. ©ie mortelen van kefen ^pn »eelmoîtelkenotfamenpangÇenke,kenmoîtelert van k| kerke geflacpt van 2lfppo^gt; keine fcpierg^elpck, kieoock onkerker eerken vooïtloopen, enke nienme planten voottWinghen, aio kat kerke gkeflacpt van 2lfpamp;okeltto, kaer af int kapittel van 2lfppokelno g^efe^tenen eo.

ï ©epkeno Bloemen maffen tot fommigÇe plaetfen van ©nptfcplant in kie Boffepen enkeBeempkenkie opkiegpeBereptenliggpen,©ier te lankemoïken^pin kie potten gpeptant.

i ©ie geele -feliekeno ^pn pier te lanke vremt, enke en merken niet gpevonken kan in fommigpen van neerpigpen emptkefpeBBero.

» ©epkeno Bloemen Bloepen in ÇQîepe enke in 25ïae(kmaenf.

a ©te geele -(ekekeno Bloeien met ken ankeren oft forto kaer naer.

» ©enkeno Bloeme morkt nv ter tip genaemt in Latijn Liiium fyiuenre.£ot fommige plaetfenin kte2lpoteken A{Fodiiius,enkevoor kie reepteAfphodeius niet fonker groote kmakngpegpeBntpeki.3n©oocbkuptfcp ©olktmurt^vnk ©eiknifepBInmê.J^ier te lanke -(ekkeno van (^atuarien, ©epkeno Bloeme enkemilke 4elifn. 3»^ 5flt;*«(5Wlt;ï -(po fauuage.^nitalien 0)Ïartagon.lt;ïmke morkt vanffommigpengpepoumen voor «jufpoK«A\:y,Hemerocanis,poemel kie Bloeme niet geel eneo.

a ©ie geele .(eke morkt noep ter tpt gpenaemfLiiiumiuteum/nkc ankero gpeenen naem eo ono noep ter tpt Bekent,eenigpe miUen kaer af maken ooek een HemerocaiUs 5M4eox«A^îs•.©mekk aio 3ltpenamo feprpft een Bloeme eo, kietfmorgpeno metker fonnen opganek voorteoemt,enke tfnaepto vergaet.

©alenuo feprpft kat kie mortelen van ^emeroeaUio ken mortelen van mitte? gelten van natueren gpelipk fpn.

CCracptenttterckifigp^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

©ie mortel van ^emeroealko gekrontken iaeept af mater enke Bloet.lt;^felue koet 4 jp ooek van onker gpefet.

©ie Blakeren verfueten enke verfaeepten kie fmeerenke met foep gpelaken Borpen, lt;5 enke kie fmtllingpen ker oogpen kaer op gpelept.

©ie mortel enke Blakeren van kefen Bloemen ^p'n ooek goet op kie verBranke enke ^ Mifaii»(|etxne$((q». -()fln Jrtfmten. . Örtp. gttf.

Steinlen peBBenlangpe fmaUe Blakeren ken Blakeren van ]5arepegpelpfk tup «^I fcpen ken mekken voorteoemt eenen effenen ronken peel, van Botten ken mikkele tot aenkopperpe metveele Bloemkene enke knoppekeno gelaken,kie pet opperpe van

-ocr page 230-

cISSv;

Wtt^aefntett; Crtp. e^i lt;nbsp;^fatfoen*


»an Öen fîeedtene neöerwaerte wegen. ^0 öefe Hoemftene^ifn font, (aneft, ÇoI, van fatfoene Oen ^epebloemhene niet feer cngbelifdi maer langer, van rueche tiefeK/elr, van coluere, font purpur,fom fneewit,fomafe^»etuwie^, fom en alöermeefl hiauw. Q;nöe alö öie nergaen ^co temen Öaer bijjeeantig^e öauwhene naer, öaer in tfaet iept Öat eiepn enöe (wert (è. ©ie wo^ei e$ rent g^eltjeli ëen tieijn apeupn.

a Quellen bit ghefiadjt van ^a(inten,^oo ejfer ooek noe^ een anber batmen ooe 3lt;*^ einten naempt^it heeft fmalle biaberen, bie v:oech enbe vee: ben wintere voonee? men.lt;Snf[chenben wekhenterßent naer ben wintere vooiteomen bte |ïeelkene,afn bopperpe van ben weithe fehoone blauwe ronbe |o(e bioemhene waffen, van fatfoegt; «e ben ïQ^eptbloemhene fe^ier gehjcli maer minbere. Ï^aer bic b(oemlienö,coemt het fact voon bat fwertee, enbe mbjpeeantig^e^auwltenewap. ©iewonei eeront g^ehiek een anber bulbue.

cv- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;[ïölactfc^

I ©le lerpe ^aeinten waffen hier te lanbe aen bie eanten van ben velben,int balen van ben cotenJanben,enbe mfanbachngfw aerbe. ^mbewbiben tot veel plaetfenbp Sö^ee^elen öè^vonben, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;©te

-ocr page 231-

'Vrtn^rtctrttctt, Cap. ^Itp clgççf.

?•? Ste anbrre frocc ^tjn ^ur te (anbe wemt,cnbc bat berbe wofl (et fommig^e plalt;t#gt; fen van ÇOtaneMeh aie entrent ^anje. C^h

* Ste ùr|le ^^^^^’’^^’^ btoepen tn ÇO'îepe enbe SöraeÄaent

* ©te tweebe tn 0)?certc mbe ^pnU.

5 SIC berbe tn ^tugußo enbe September. nbsp;nbsp;nbsp;C /j^aem*

I Sterfte ô^effac^t wotbt tn ©rtee; abebeeten u«xivfl©-.3n lat^n Hyacinthus,enbe ou fomintgbe feÇîtjnen vaccinium.3n Snptfclj kannten, v5 fommige bUiw Ç^Kepe^’ bloemkene.

*•5 Sot ttveebe enbe berbe ^tïngÇelïaeÇten »anBulbusoenbewoibencocbvooî^o^ etntengÇeÇouwen. ^nbe bat berbe ont bat §et fpabe bUepetwotbt gbenaempt Hyacinthus autumnalis.

Ste wettel »an ben ^atinten eo bteec^ tot tn ben tergen graebt, en cent tot tn ben lt;weeben,c^faet eo btoecb tof tn ben berben,mtbbetntattc^ tn teube enbe werntte.

' lt;[Crac^tenwcrch(ngt|e4

Ste wettel »an ben formten met wtfn g^efoben enbe gbebteneken gept ben loep bee bupc;,beet bte »ttne rt,fen,enbe eo ßoet ben grenen bie »an fenijnntgben g§ebter^ teng^ebeten^ifn.

«®:faet ee »d geltfeftt erachten en gept gerefteft/efter eß meer ben leep beo bup£;,bet lt;q ôÇeneeg bat reet me(^een,enbe met wijn gebtenehen eeg geet tfeg^en bte geelfue^t.

X)«n ïTardOên« trnp. (VUt).

aT^ 3^ fc^oone Uefdijeke ^aretgen ^tjn terg tweeberfepe. Ste eene iijn in bmtbbe( ^^ aen bet rtn^ken reeba^tte^. Ste anbere^qn geel oen §et mtbbelge rin^ken. Sie tergeitfn weberem btperlepe,»îeegÇé mtbbele enbe fpabe, »an ben wekken bte Wibbele^aretgen greet,enbe bte anberetwee elepn^tjn.

ffCfatCOCn« Narciflus medio Luteus.


-ocr page 232-

rf8ÖS0* ^^^^^^^^fl*^^* ^np.^Itïfi

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^e $teofe ^rZamn'en Çe66en (an^Çe fmaUe blakeren, ben bfaberen van

^)arcpe fc^w gbdijek maft minbere, tußebenbictvetchf wapen belle ’ '’PWtbîingÇfnbe feboone wüte foetnethenbe bloemen in blaberftene ^Çefneben, btetn bmibbel een ront gbefroneelt nn^ s^ gbefKen Rebben van eoluere geel oft purpuvaebtwb, baée in paenveel eoïfe fleelhenö baer eleijnegeelebtoppelkeneop bangben. ^nerbie bloemen eomeC faee voott batfwenee,enbe waßmeenbipcanugbt ^attwe.^)tf wetteleerontabc;^ (lieft een apeupn.

S25S ©te elepneïl^areiffen^ifninalber manieren ben groeten abc lijdt ban alleen van blaberen,flelen,bloemen,faei enbe wortelen minbere,enbe bat bie eenemoeg^er enbe ble anberfpaeber ^uer bloemen enbe faet ooortbnng^en.

» ©at anber gbeflacbbee ben vootgbefereuen van wortelen enbe blaberen g^eltfeft, moer ^tjn blomen ^tjn wat mtnbere,enbe ontrent ben mibbel geel,aio voorfept eojnbe wa|fen brpe oft vier tfamen op eenen fleel.

lt;plaetfe4 ■ iZï^

^aretjfen en waffen lier te lanbe van felfo niet, maer worben in ber emptlief |eb# bero |ouen g|ep(ant» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

21 ©te groote bloeden in afganeft van 2tprt[l, enbe in ^epe roemt |«er faet voort quot;ÏS I ©ie vroegte tlepne bloepen in tlaepc van bie ïSJïeerte enbe in 2lprill.

^ ©te fpabe depne bloepen in bepnbe van 0)ïepe enbe letteren |uer faet in S5raekgt; maent.

x ©at g|eflac|f in bmibbel geel, bloepet in bat epnbe van 2ipriU,met ben grooten, vanbatierjleg|eflat|t.

lt;r Baern, ’'

©efe feboone bloeme worbt ge|eeten in ^nee; Wecewar®- enbe in LatijnNarcilTus, van fommtg|en, aio ©lofeortbeo febrijftA4ifioi?,BóAjS©jijLlt;vnKo?,Bulbusvomitorius,ert Anylros.^n bie ^potelien eo ^p onbehent. 3n ^ooebouptfeb van (ommigben Ï^areip fenOèof^lm.^ter te lanbe ^areiffen enbe topaenfebe 3enettefteno,

' lt;nbsp;ADogacefee fqn? naem^.

©efe bloemen lebben bueren naern narr bè eebetenionglelineft 57arciffuo,bie van veele ftboone tonge bot|terê om jijnber fe|oÓ|ept wille feer beg|eert wao,baer |p nj veele op en ac| te,aQo b^ |p |uer verlatenbe ter ia(|t glerepp eo,baer |p borß ertjgf^ beaen eenfontepn gleeomen eo,baer |p(wiUenbe brmeJicn^^tjne felfo feer feboone ßgt; guere tn g|epen beeft,bie |p nopt te voren g|efien en |abbf,bie |p mepnebe te wefene een van ben feboonen iongben boebteren bte bè beminben,in liefben van |uer ontpe^ ften eo,enbe witlenbe enbe begleerèbe^ijno feffopguere te euffene enbe te ont|elfene, enbe niet ftunnenbe,ten laepen van liefben gieporueneo. lt;Sot wpeno eere enbe g|eü? benthemffe bie aerbe(naer bat bte fabelen ber poeten tnbouben) befe feboone liefen» (ijefte enbe welrieeftenbe bloemen voortg|ebroc|t |eeft.

lt; Batuere,

5ïaret|fen enbe fonberling|e bie wortelen ^ijn |ee( enbe broo(| van natueren tot in bentweebengraebt

lt; Cracljt en weccUingbe.

©ie wortel van '^areiffen gbefoben,gebraben oft anbero met fpijfe oft braneft in^ 3 g|enomen boet braften enbe ouergbeuen.

©ie fetue wortel met wat |uenie|o wel g|emeng|f eo goet op bie verbrant|ept gei? ^ t^Pfgt;5P gleneep bie g|equet(le zenuwen,jp eogoet op bie ftnoftelè g|elept bie wt |tter (ebt ^tjn,enbe op alle oube pijnen,van ben leben enbeionetneren.

©ie wortel van Ïi?arttffen verbrieft bat fproet enbe bie maefen wt bat aenpe|t met ^ faet van Ï^Zetden enbe a^tjn vermengbt, ^p fupnert bie vervuplbe fweering|en enbe boet bte berbeapopumatten wtbrelwnjmet ^it^m meel enbe |uenit|,lt;ïnbemetbraigt; nieft meel enbe |«enic| vermeng|t trecht ap bie boomen enbe fplinter# wt.

-ocr page 233-

Wtt geel SpoïcBelblöemenXap4 ^linp d^gsuu

S^ ^fe bioemen Jebben lange fmai^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;[ Cfatfoen^ ie biaberen, ben biaberê van 35ai? repe fehlet g§eitftk maet niet ^oo ^ ianeKbaer tu|fe§en waffen ton^ be ßeien, baer bie fehoone geeie bioemenopvoo2teomen, in feffe biaberkeno g^eiijek bie t^areiffen ahefnebenjn bmibbei een ianck ront ^oi etoejrkè biag^enbe, b^ voo: g^efcaert enbe g^ekerft e6.?7aer bie bioemen eomè renbe bolleken^ vooït baert faet in iept. JÖie woïtei eo tont apenpnac^tieÇ, bet woitei van ben vooïg^efereuen g^etijek.

lt; Ï3laetfe.

Sefe bioemè waffen in voeÇtigÇe piaetfen, inbonekereboffe^enenbe ooek aen biecanlt;gt; ten van ben velben,geiifek bp puero en *2002!^ , ne^em baer ^p onervioebie^ waffen ^pwoibe,quot; ooek tot veei piaetfen in bie ^onen g^epiant.

Pfeudonarciflus, ©fel ©poKlidHcemen.

S)efe bioemen bïingJen haet biaberen flelt;gt; (en enbe bloemen in üpoïckeile voon, enbe btoepen fomttfte onber bie fnee. ^tt^eert woïbt Jet faet rifp.^tt 2(pMli enbe ÇO^epe verügt; bwifnet erupt, enbe en woibt n^ meer gjefien, ^I^acm»

Sefe bioemen woïbê gjejeeten in J^oocjgt;

buptfeb geet j^o2nungfbtumen,bat eo geei @po2ekeibioemen, van fommigjen ooek geeló^pbeloofen,en JebenbaeeJe in Latijn onber bie eruptiiefJebberoNarciffusiuteus oft Pfeudonarciflus,om baf ^ifn bloemen,vanfaffoene ben ^areÏjfen wat gelijek lijn, enbe anbero gjeen namen en |ijn one noej ter tift bekent.

f/i^atuctc.

©eei lt;^poïekeikbioemen |ifn werm enbe bioogje, vannatuerenben^areiffen feergjelijek. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CCfatfoen.

lt; Cvacljt en Wercfeingi^c* Quitte

•^ «Sù Bp fekeve eypertenne beuonO^öat een ^d(f foot van be^^ fen wortelen noc^ verfe^ wefenöe. 3« wijn oft water, met wat ^mije faet oft ^enekel faet en wat ©engebero g^efoben, enbc gheb2on(hen,aftre(lït,enbe buer ben eamerganek afiaee^t, bie tape fit,machtige finpmè, enbe biewatevac^tig^e voc^tic^eben enbe baer buer ^oo ^ijn bie feine wortelen goet tfeg^en alle g^e bïeken enbe fieekten wt tape finpmen ooïfpzonek nemenbe.

Van witte Öporctelbloemen Ö^up. çl». sï^^^i^efe fehoone iiefiijeke bioemkeno hebben fmalle B ' biaberkeno minber enbe faecjter ban bie btaberen

8 van^arepeanberejuer gjelifek. Sw fielen lifn ront,effen enbe baer op waffen fejoone wetrieeken ---------be witte bloemkene aen boperfle van ben flelè neo berwaerfe JangJenbe. ijnbe efek van befen btoemkene Jeeft feffe fmaOe btaberkene bie van bupten met gruene flreepkene ouertogjenen vanbinnen Jeetwitlijn,in bmibbei van ben weitken feffe geeie b’oppelkene Janghen, gjeiijc in bie teilen, bpen befe bloemkeno voinaer van fatfoene gjeiijeken. ^aer « bie

-ocr page 234-

d^^gin'i. ^lt;*w®^** SpoïcBelbldcmctt.Crtp, t^I». öte bloemen ^oo comen baer ronbe boUeken$ voo:t, baer m tont geel effen faet le^jf, öen J^ofmo^aerte fabe mei feer ongljelijek.^öte monel es root glieltje bie monel van ben geele ©ponkelbloemen.

2 çôan befen bloemen ombimê ooek noc^ een anber gÇeflacbf, bmelek op eenen fîeel ernee oft b2pe bloemen tfeffenp b2aegÇ£. (Jnbe bie bloemè vdn befen ^qn ben bloemen van ben voozghefcreuen tn alber manieren ghelijeKmaer bie fielen ^qn mat lang(mr, enbe bie blaberen W/fg^eltjey.

lt;[piactfegt;

Srfr 0ponkelblofmen maffen in bontkeve voebiigbe plaeifen,enbe tn neere bop fc^en bp bmaier g^eleg^em^p moiben ooekin bie §onen gÇeplanf,

3» 'Sponkelie eomen befe btoemken6»oon,met ben geelen @ponkelbloemen,^p (eueren l^uer faet in 2tptill,in ïOïepe oergaen blaberen enbe bte peelen,alleen bie ww tele blijft in ber aerben buerenbe,g^eliick van bie anbere geele ©ponkelbloemen.

ir)I^acm^

Sefe fc^oone bloemkeno moiben nu ter ti/t ge^oumen voor een geflacht van gt;ßto^ letten, bat van «S^^eop^mßue gbehee(enmo2b£ in @tlet;xwxoïepLeucoïon.bat e^in Latijn Viola alba. (Jube baer om mo:ben ^P nv ter tip Leucoion enbe viola alba The# phraftig^enaempt.^nj^o^e^buptfe^ Beeten befe bloemkene ^eif^ homunae blu#gt; men.^ierte lanbe mitte fepoKkelbloememooomerfotfekenp,enbemitte «èpbeloo^ fen.^n^Tundjorn vÖtbtrtte blauere.

^/^atuerccnDccraclft.

j^MferacnÇcefc UngJe fmalle bb ixriune gebjfk gvae.^ù bloemen

^atuere eracht en merekingÇe van befen bloemkene en ee noc^ ter tijt niet bekent. Dart óoffcMen. ff«p. stof.

C efatfodt;

Crocus» ^operaen. maffen op naeekte peelkenv, enbe

iijn liefet peerfc^ van toluere,in fef fe blaberkene verbeplt in bmibbel van ben mekken bie Sefferaen bmpen Çans# gfeen van eoluere root. Sie moîtel ee ront ge#gt; (tfek een elepn aepupnken, baer fomtipp vier’ eft vijf anbere clepne moitelkêe aen groepen.

^(Blactfe.

0offeraen aie Siofcotibeé enbe bie ouberö fefeïtjuen map op ben bereb HoipeuetnOi^ cien biemen voor ben bepenplacfe tej^oube? ne,enbe op ben berefe Slpntpuoin speien, en^ be bp bie pabt 2(egpo in betoken. 5?v ter tif( map^^ptot veel plaetfen van Suptfcfelanbt, fonberlingl^e bp bie pabt van ^Vienne in Sopenrife^bie feeben baee^e voor ben bepen Ó^efeoubenmoibt.

lt;Sofferaen bloepet al eer pjn blaberc vooït^gt; tomen, in .^erfpmaent, enbe baer naer map fen bie grafacamp;tig^e blaberen bie tot in ben çJXepe toe buefen. ^n ben ^oomer en moî#* bennoeÇ blaberen noefe bloemen g^euonben. Sie mortel aneene blijft onber bie aerbe groepenbe en anbere longue mortelkene voorts bïing§enbe.

ïJ^aern;

-ocr page 235-

‘Orttt Söfferrten. ß'^p.^lff. '.^SS»»

hoffet* a en woib( gÇeÇeefen t« ©wee; K^óK©- 3*^ ^(liijn Crocus, van fonttntj^ben fils ©iofeonbes fdjitjft Caftor,Cynomorphos oft Herculisfanguis. ^n 2(t0bCUfefj Zarafa-ran,enïgt;e öuer naer m J^ooc^buptfe^ Saffran,enOe tn Jr^’nd^ow Saffran.

SofferaenwoibtcrocusnaeröemongheUneftSrotue^oXJuiötuó 0befuv^^^3^^ naemptjtvaer af öie Çi|lone vâ ©alenue verhacU wotïnjnnonodeMedicamentisfecutii dum loca,amp;acr Çp alOÏte fenjft. ©te tongebneh groene wae m^ 0}?crcunu6 op tvelöt fpclenOe enbte ka wo:pfnbe,enlgt;eDoenl^plemmet enmpöc^o (^ Çp onoerÇoeto van ^ereuho geraeckt enDc tn ^qn hooft gequetfï gewee|l,wacr af hp terpont ge floaten lt;e,^nl)c van ^ijn hloct Dat op Die aerDe gheuloct wae, e^ Dat Sofferaen g^egroepet.

Sofferaenee wermin Den tweeDengraeDf,enDe Diooc^ tot in Den tei lten.

C Cract)t en Uierckinglie*

Sofferae« e^ goet tn atle meDeepnen g^ehznpekt Dienten van htnne tffiehaente tfe^ 3 g^en Die g^ebzeken van Der hoïfï,(onghene,(euer enDe hiafe ingheeft, hp cc ooek goet vooiDtemagÇeinDtefptjfeg^eDaenitvant hp fterekt Dtemag^e enDe Doei Die fpiffe »erteeren,enDe met verfoDen wifn g^eDzoneken hefeermt Çp voot Dzenekenfeap enDe maetkt Inp tot hpfiapen.

Sofferaen met fueten wijn ingenomen, maeckt Den afern (anek enDe ee vooi Die S25 g^ene Die van afern enDe hozfte benauwt ^i)n,feer goet.

Sofferaenmet vzotiwen meiek vermenget befeermt Die oogden van ane vloei van lt;£ vot^üe^eDen enDe humuercn,cnDe van mafeien en po(;ken6,enDe g^eneejt Dte kopen De oogden Daer op g^eflreken.

Sofferaen (6 ooek feer goet gheftreken op Dte heete e^oferifeke apoftumatien enDe ^ op Dwtlt vier,enDe eo feer goet in Die meDeepnen (ot Den oozen DienenDe vermenget.

Sofferaenee oo^ goet om te vermonvene alle l^erDiehept enDe onutot rtjping^e S lebzing^ene alle rouwe fweHingÇen. _________, ■. r

'' ^iewozfel van Sofferaen met wijn gémonekert fog Die vzine, Doet water malten, ^ tkDe eo mite Dpen goet tfeghen tgraueel enDe Dte DzOppelpiffe.

quot;Van Ötanbelcwyt. Snp. ^toef.

c 'cgD^nac^t

^r crupDen Die onDer Den naem orchis in ©rieep, enDe StanDeferupt in Supifc^ nv ter tijt vergaen wozDen,jtin veelDerhanDe foozten enü»

De manieren. Sie van Den gheleerDen in Dzpe gÇeflacDten gheDeplt enDe g^egelt jtjn.Daer wp noeb een anDer geflacht toe g^evuec|t heb^ ben,van Den gÇeleetDen Die vorn one in Die kenniffe Der erupDen g^e^ arbept hebben, nietbefereuen oft ghekent, al^oo Dat nv van one alle Die fooiten van SianDerl(rupDen,in vier g^eflac^ten begrepen wozDen.

/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;3Dicr(lcgli^nacDt.

^wg^Ô^ffluent van StanDelerupDen geÇeetêin ©rieep Orchis,enDe in Suptfc^ ÇuUekeno erupt ee vtjfDerlepe.waer af Dieierfte twee ij^ullekene crupD^ mannekeno* en^Die anDere Dzpe (Tullekeno crupDen wiffken g^enaemt wozDcn.

ôÇ^n^^^^ ^^4* »i^Jf ’gt;ft vijf groote bteeDeblaDeren fchterghekfek Dte Ïelien maer wat minDere,Den blaDeren van COtepebloemkeno feer ghelijek, Die gelen ^tjnonDerÇaluen voet lanck,Daeraenwaffen feboone welneckenDc fijfveruwi^ ^ebefpzenckelDebloemkeno.Siewoztelen^ijn tweefonDe bolleken^ ghelijckiwee sloten muf(atê,Deen wat bouê DanDere waffenDCj waer af Die opperde elcpnDerj vob Der enDe ÇerDer altijt eo, enDe Die onDerge meerDer voofer enDe meer g|erimpfIt oft g^efronffelt.

i ^wceDe g^eflac^t eo Den voozg^efereuen wat gheltjck, maer Die blaDerê^ijn fmalif Der enteerDer enDe met bzupne pieepken^ en pipkin befpzapet, Sir bloemen jijn fom Qjij Órehios

-ocr page 236-

-ocr page 237-

Drt SMnbdcrttvt.Cfip.vIvt'f. dg^^Ptf. ?quot;gSÄ'XTuT/

Çeet btupn peer(cb,(om (neemit.©ie mottete wijnrot getijck tmee©k^ lekèe


Men, wacr af bie cene vol cube »frfe^ f^, bic anbere »oof(^,g^cnm^ pelt enbe vcrbwijncnbc.

Z ©at berbe g^eflac^t ^eeft oodt groote Strebe Sfaberen ben Sfa^ beren van 4;elten febter ahefi)di.©ic bloemen ^On peerfe^ae^tteb van verutven.©te motteten ^tfn ront tanchirotpieb gebick vogelo eperen, maer af bieopperpc rontenbe clepneo, bic onberpe tangÇaeÇtiger enbe meerber,van fmaeehe Sepbe feer (net.

fO lt;^vterbe geflacht eo bê tmeebê va Slaberê (eer ge(tje,maer fijn 6fasgt; berê en ^ijn n^ bcfp:cngbt.©ic btoeme i^n lofveruwie^ wt m^ etepnê Stupnen bïoppelkèo Se(pïapet.©te motteten ^ïfnront tangae^tteb ge^ bjtktmeevoget6eperen,nnnber ban bie motteten van ben tmeeben.

^ «!£vj|f|le g|e(tacbt beeft btaberen ben vootgefcreuen getrek maer minbere . (Sijn btoemen ^ijn etepnin een g^ebtongl^en,van hupten tafïantebtupnvanbinnen mit met (eer ctepnen (merten ttpkenobe«« fptapet.©te motteten^t,'n gbetijck tmee langue noten ronbt,enbe bie eene e$ meerber ban bie anbere.

^jr\2(t anber en tmeebe g^eftac^t vâ @tanbeterupbê b^ 25oe; (2^uI A^tekco en J^a(en (fultekeno g^e^eeten motbt,^eft btaberen ben btaberen van letten gÇeti)(k,maer mat minbere. ^pnen fleet eo on^? ber^atuêvoet§ooge,enbaeraenmaf(en(eer veete btoemenvdeenS feer vtembenfat(oenem^ Queren gbemtongen engebtapbcfleertkco ^^ g§efpi(kelbe boofbekee eenen aftifken gbetijekenbe. ^-n etek van befen btoemkeno befonbere eo int ierfle vootteomen een geftotenront Çup(ken,ontrent een ermte groot,en ato Çem bit ontpfupckt,|o (tuppt baer mt een tanek (mat bun fleertken,bat bouen baert mebe aen ben fleet banekt mit eo met roobe fltpkenö befptapet,enbe ter ^pben beeft imeeetepne (cuetkensg^etifek ttepne pootkeno, enbe voott

es bte refïe van ben fleertken gbebtapet enbe ^anekt neberlt;? maerte.iöe(e btoemè ^qn (eer pertk van rueeke en neeken Ö^etijek eenen bock, makenbe Çooft(meer ben grenen bpfe lange oft veet rteekt.©ie motlt;? teten^iing^etOek tmee ronbe ^ofen mufeaten.

tCöcrticg^enaci^t.

lt;èberbe g^eftacSt bat tn ©rtecy gebeetenmotbt Triorchis,efi in ©uptfe^ 9tbagmot5gt; iet, oft btpe (tunekene erupt, ce tmeeberÇanbe, ÇSXanneken enbe QBijfken.

/)agbmot{et man neken Çeeft vette

Ubtaberen gbetijck bie btaberen van *4.etien, maer mino ber enbe (matber ter motteten maert omgbeuoumen en gbC;» bootst, ©ie fleet eoonber^ah ue

-ocr page 238-

d^gg^ftf. ï)nii Strtnbekniyt, Cnp. ^Mf;

ue fpanne lanek.Sgt;ie bloemen ^qn peerfc^.©ie wortelen g^elijek brpe ronbe boHekfs,' waerafbtetweegrooter^ijn, g^efatfoeneert g§elijek twee Ï^?ooten mufeaten Çeel fuet enbe vol faps.

9t^agwortel wpfken es ben voorg^efereuen van pelen,Blaberen en fueien fapaeÇ/ tig^en wortelen brpe hp een gelptk. ©ifn bloemen ^pn veelberbanbe veruwen,te we? ten peerfcp,wit,enbe geel en gruen buer een vermenget, ^nbe bat onberpe van befen bloemkens es gbelpck een borfele,bat opperpe g^elptk eenen pepel met ^pnen wtge? fprepbevlueg^elen.

fOwrnespenaept

^vierbe g^eflac^tbat ^tanbeUrupt gbe^eetenworbt, es ooek twerberÇanbr^ ©root enbe elepn,

©roof 0fanbclerupt

c Cfatfoem

^^cn blt;cf£ gemcpnltjtk mefmeer öd bipc bla Oberen ö2 bfabcrêvan wüten gelten gbeüjc:# kenOe maer wat minder enöe roo? ketste peet ee ontrent eenê voet (aneli,enï)e öaer aen waffen fc^oo«» ne btoemkene,Den btoemkens van J^oofwoïtet metfeer onge(t)elï,ve( »ernwen fom fneewtt, font btupn yrerfe^.^Ôte wortelen apn getieft tweeronbe nootkene, bp een g^e^ Itjek twee XMiuen wapende, van ibupten roobac^ttc^, od binnê wit, waer af bie eene meerber enbe vol ter es enbe aennentenbe,bte anber nttnber ooofer enöe oerbwt/nenbe, van fmaeeke fnet enbe hefeltjek van hupten It/foeruwtc^, van bin^’ nen wit.

® ©^ depn ^täbeferupt en beef t voelt ß^emepnüfek niet meer ban brpe blaberkens, bie elepn enbe op ber aerben g^efprapet liggen, ben blaberen van elepn velt oulelier oft van îOîabelieuen erupt fc^ier Ö^elifelt.@i,n peelken es bun on«» trent eê palme bood?, baer aè feer clepne witte welrieekenbe bloem.? kens Waffen, ben ïSJJepebloemkês

van rueeke volnaer gbeli,ek,bte rontfomme ben peel, al^oo oft ^p baer om gbebrapet waren paen.Sie wortelen ^pn twee ronbe boUekens, waer af bat eê Berber, enbe ban/ ber voofer es, bepbe van fmaeeke fuet.

2(Ilebefe foorten enbe gbefladjten van ©tanbelerupben waffenin bie boffeben eü Beempben, en fommigbe ooek op opene magrere grafadjtigbe praeten en gbebereb/ ten g^elipk bie Stanbelcrupben enbe fonber lingue bat elepn bat felben eibers ba« op grafaebtigbe praten enbe velben baer bie fonne veel febtjnt g^euonben worbt.

S)efe erupben bloepen meep al in ^epe enbe in Söjaeekmaent. ©at elepn ©tan/ beltrupt hloepet alleen in ©og^pmaent.

5?aem;

-ocr page 239-

Van Störtbelcruvt €ftp, çlvtf. d^g^tg.

•ötftftC g^fflacht wölbt ^hfhecten tn convex o?X'S'Q’‘‘^^*® ft^bc KWuaôfXtç Cynofor? 'ws.^n 4;a«in Terticuius mbe Tefticuius canis,bat C6 m Suptfeh ^uüclïcnü erupt cube •^ontfculkkcne. 3« hw 2tpoteke Satynones.baerf nochtanö cktinc ghchjchenißc me^ ^^ |ffft.3n«0öw|ïgt;tt9tflt;§ ^«abcntraut.^n^ï^tncBoiet^outlIojw be chien,ou Satp tion a beuy couinons.

* ©at tweebe ghepacht e? oock fonber twijfel een ^heflacht van X^icpiXcnbe wo:bt ®ni Pinen pancli enbe fwacren ruech T^wyo^iyifTragorchisin^retcv, bat e^m gattin 'Tefticuiushirci,enbe in ©uptfeb Q^OC^kuHekene gbebceten. lt;S:w ootk Tefticuiusiepens, bat ee^afencuUekene gbenaèpt.^n bie 2lpoteke wo:bbct oock Satyrion,fonber eenteb onberfceet öh^hf^t^t^’^t^^^ ^^’^’^’‘’‘’‘^’Ö^fbtupckt,

5 ^berbe g'bepacbtwoibtgbchecten tnC^riecv o^x’?»ns^iKs Orchis fci'apia5,^n-£a^ tijn TefticulusVe rapias.^n ©oochbuptfeh 9tagwur^,bat es 9ïhagwoïtel,van fommt^ óhenootk rffo^xieTriorchis,mbe baernaer in {Jranchois Satpiionatrois couillons, bat (è^tije cuUekens erupt.

4 lt;^»ierbe gh^H^^ïj^ tvoïbt gh^tt^tfwt in ©uptfefj (Stanbelerupt.

* ©ierpe van befen woibt onber bieah^nupne eruptliefhehhers enbevan fommiaen 4 ^potekersTefticulisvulpis.3n J^oochbuptfeh grofi @tanbelkraut,in onfetale groot ©tanbelcrupt gheheeten.

* ©at anber ghOltitht w^bt genaemt Tefticuius odoratus.^n ©uptfeh welrieckenbe ^ 6(anbe(crupt enbe clepn totanbeltriipt.

5 c^vijpeenbe laetpe gbeflacht woibt in @gt;rieeygheheeten o-arupiop^wixiKop.^n ia# ti)nsatyriumregiurn.3nbie 2(potekcPalmaChrifti.3n 3rabeufch als fomniige mepnen Bucheidé oft Buzciden.^u ©ooebbuptfeh t^reuf^hlunt. J^ier te lanbe r^anbekee erupt 3ntïranehois üatpnon Óïopal.

lt;[ I^atuerc*

^Ik befe crupben ^ijn werm enbe vochneh van natueren.

lt;r Fracht pnWcrckinghc»

©ie volle tSupdchtighf woïtelen van tiuUrkens crupben ÏXhügwoï(el,enbe ©tan# 4 belerupt enbe fonberlinghr »dn bie ’35oe;cuBekens,gegheetcnoft m^ geptè tnelckges? foben enbe inghenoinen,maken lujï tot bpflapen,ftereken enbe voeben het liehaem, enbe mits bpen jiiin feer goet benghenenbie wtbïooghen enbe voetfel behoeuen.

©ie anbere verbwijnenbe woïtel,es van contrarie eracht enbe boet ben lu|i van bp^ 95 fidpen vergaen.

yÖan befen feluen woitelen enbe fonberlinghe vdn bdf ier jïe ghefldchf,woïbt ootk q^ gheftreuen bdt als bie mans bie meepe eeten knechtkens genereren,enbe als bie viou wen bie minpe eeten bat^p ban mepfkens omfanghen.

©iewoitel van ben feluen crupben enbe fonberlinghe bie SXh^^'’^®^^^^ in wijn gei; ^ foben enbe ghebioncken pclpt ben loop bes bupe;.

©ie felue wolfel noch verfcb wefenbe, verteert enbe boef fcepben alle gezwellen,fup# ^ nerf bie vuple fweeringè,heplt bie ppulè baer op ghelepf, ^p beneempt oock b^ vooifs eefen van ben loopenbe voorts eetenbe fweeringê ghepoebert enbe baer in gepropef.

©ie wortel vd ben feluen,en fonberltnge va baf welrieckebe etanbelcrupt in wijn « met wat hnenichs ghefoben,gheneep bie fweeringhen enbe vuple puppen bes monts.

Wtt tCweebUbt enbe OOarjenbrehe«« ^ap.slvitf* Cgkcnacht.

f^©uenbiegheflachfert van ^tanbelcrupben bie int voorgaenbeO^apitfel befcre# i^uen fi)n,foo vinbtmen noch twee anbere crupben wat gheltjckentpe met ben fek «en fonberlinghe van pelen enbe bloemen hebbenbe,enbe baer om oock van fommi^ ghen onber bie ©tanbelcrupben gh^P^ ïi©dct af b^ eene geheetê worbt lt;^weeblabf, cn bat anber 5Ädrgenbrehen,bie wph^^ben willen in een befonber f^^apittel pellen, om bathder wortelen,ben wortelenvanbenanberen feer onghelijckjijn, c^fdt?

-ocr page 240-

cgc. DrtnCïpeeblrtbt enbe ö0arcfcnb2ebcn.^«.^I»t(j.' _ _lt;[lt;fatfoen4

OBeeBfabt Breft cenm ronben effenen fïeef, barr aè waffen niet meer ban (weeBIaberen,benB(aberenvanóroo(en QBfc^B:ee $§fü|(kenbe. gt;Öan ben mtbbel »an ben fleet tot Botten toe waflen rontfomme ben fleet veete gitten geete Bloentltene febter g^etifelt etepne vog^etliene ont)?tolten, ben Btoemen van veel tStanbeterupben niet per ong^ett/eh.^öte trortet heeft veefe veefetinghen.

2 CD^argenbiehen ÇeBBen rate fielen fonber Btaberen,B«ngÇenbetn bopper fie gettfeft een are met Btoemen, ^nbe befe pelen met Queren Bloemen ^tjn Bmpn ^outoeruwtefe van eoluere,fester ghetiphenbe ben peten »4 bte ^:em rape çbaer af wp tn tfepe beef one crupbeBoec; ferpuen feten)maer teeiber enbe niet 500 biek ^ie motteten iijn fas^ fetae^tieb buer mafeanberen verweert.

lt;[ plactfe.

1 lt;^weeBlabt wap gbeerne in voeÇtigÇe waeterac^figÇe Beempben.

* SSJlargenbte^en wö:bè op vochtige fanbac^tige velbè en in bie hopeden geuonben.’ C Cqt«

€Sepbe befeerupben eomeninïEKepeenbein ïStareltmaent vooif.

I ©terpe van befen erupben woibt nv ter tijt in Latijn getreten Bifoiium.3n ^oocQ buptfeb ^SneeBtat.^n ÏQeerbuptfeb lt;SweeBtabt,enbe wotbt van fommtgen gebouwen vootbatophns baer^Ôtinineaffebifft, van anberen vooteen g§epacbtvan©uerlt;gt; wae, van ben berben voor een Alifma oft water 'ÏGec^Btee, vaneenig^en ooelivooï Helleborine bat 06 Wilbt Wit 5?ieferitpt,

a nbsp;nbsp;^Cat anber g^eflac^t wotbt van ^ieronpmo 55o(Ii SVJargenbte^è gÇenaemt,fnbe

1«#

-ocr page 241-

Va« Sat)gt;îfdtt,' Cep, plip. epef. ÇiVf te (anîgt;e »an fommt^en J^erBanßen ont bat ôte wonfUn dÇefifeft cenen neß Uner ffn g^cvfocBten 50n ÇôogÇele ne |Î.

C /i^atucre/cracl^tenWerchtfl9l)c.

Sefer ernpöen natucre enOe crac^f ce noc^ ter «ft pn^ehent, ctï ùaer om en woîjert 4 p oo(Rtn hcr rnebapnen met âc^îu^eMt.Rémige fen/uen ô^ ^p »J natueren lgt;è ôa# tpnonep g§eh,ck^tjn,maer Daer af en Be^ben wp gÇeen fehere reOene oft eypcKemie»

X)lt;tn Sfttpjion, €«p. php.

Stofeoîtbee Ne cube etup^e meeper fthujft van tweebeHepe Satynon, ^Oateene WWN g^enaemt Satyrion TryphiLon enbe Pat andere Satyrion Erythroniura.


» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ffflf ó5^nlt;*c^t 5«ft n^ttjt ^ï^if ^ïlt;*^

Peren,enPe met meer, Pen bfaPeren van keften fester gBeOfeh maer veel minPere, em Pe Paer tuffdjen wafl eenen taten rechten rö^ Pen fleef.aen Popperfïe »an Pen weltnê fe^oo ne liefeftftfte btoemkene groepen van wernwen wtt oft IttÇt b faut». Ste tvcjtel ec roc gÇehfdt een depn appethen »an fmaeehe fuetacbticb enPe met onltefehjtk.

i Sat anPer gpefladjt en fieeft gbetnepnhjtk niet meer Pan twee MaPeremPen Ha# Peren »an Pen »ootg^eftrenen met feer ongelijth. Sie fleet eo ooth ront enPe Paer op Waffenfc^oone btauwe g^efleerPe btoemhene, naerPie weteke ronPe knoppekena »ooïttomen,PaerinPat faetfept, Pwetek effen bfintkenPe enPegont geet eo.Pen fa# Pe»an çôtas »anfatfoenegÇelijtk. Sie wortel e^Pen anPerengkekjek maer wat minPere.

“iSotten Pefe twee gbeftackten »an (Satprioneo, Pie »an Pen ouPere keftrenen lijn, joo worPt n» ter tift nock een anPere enPe een PerPe g^eftac^t Pp Pen g^eteerPen ge# «onPen,Pwettkin Puptft^S^nPekena erupt gkenaemtwoïPt. lt;^nPe Pit eo tweePer# lepe te weten manneken enPe wijfken.

j^anPe*

-ocr page 242-

(^dj; Wn SfttV5!ött. Cop. ^Kp.

3 J^anöf ftene erupt mannegen satyrion Bafilicoamas. Satyrion BafiKconfoemina, Çeep langue fmane vette b(aï)e;gt; ^uuDehèe erupt manneke.^anDelïêó erupt wt/fk?» r^en,fester ö^eUjek he BM^eren van leken,maer mindere. ©te fielen ^t/n rent, en ôaer maffen fdjoone wekteekêOe btupn peer^ fc^eKoemkene. ©te wortelen gi)n ôÇekfek twee ©anbekeno, van Oen weteken elekbefonöere §eeft vtff oft feffe vingberkene, Ó^eftfekenöe een opene énamp;e ge«? flreekte ^anöt.

4 ©at vtjfken keeft Matteren entte fielen ôÇekfek îtat andere 6e§a(uen îtat he blätteren van îtefenmetveele fwerte ßtpkeuö befprapet 3tjn.©te bloemen ^tfn (tffveruwteÇ wit, van ruetke lies? feltf(k.©te wortelen 3ifn geleek tic wortelen vanö^ manneken, ulo ©anttekene g^efatfoeneert, van fmaeeke niet onhefelifck ôÇelifck he nuttere.

i.a ©ie twee ierpe gbeflae^ten Waffen tot veel plaëtfen van ©uptfcblanbt, in bonekerebop f(beu,Mer te lanbe worben fp in ber eruptltef^ebbers §ouen àamp;e^ plant.

5,4 ©ie andere twee worben hier te lanbe in fommig^e beempben enbe neere boffe^en Ô^euonben.

Clt;n^

1. a nbsp;©ie twee ierfle Sloepen in tbe^Çinfel van ber îD^eerten fomtifto ooek vroegs er: '5.4 nbsp;©ie ©anbekeno crupben Sloepen tn Ç[gt;î epe enbe in 'Sraeckmaent.

I ©ierfle aSeflacbt worbt gÇenaemt m (Ôrieçlt;r«TU(iiopK^cr«TV(gt;i6pTÇ('43vA?iop.3n latifn Satyrium amp;nbsp;Satyrium trifolium.

a ©at tweebe beet in ©rteep trarrufiop tfuflfóviop. 3a latljn Satyrium Erythronium. 23epbe befe gbeflae^ten worben ^^enaemt in ©ooc^buptfe^ ©oornungfblumen vult votiert jenblumen.^n ï^ïeerbuptfd^ ïSXertfbloemen.

5.4 ©at berbe ^befladjf worbt nv ter tijt gSeSee(enlt;raTijeioH^«crixiKÓ[j. 3« Latijn Satyrium barilicumamp;Satyrium regium.3n bie âpoteken PalmaChnfti van fommi^^en Digiti citrini.3n2(rabeufcbnl6 fommi^be mepnen Bucheiden oft Buzeiden.3n ©oocb^ ï’uptfe^ Q^reufjblum bier te lanbe ©anbekeno erupt.3n 5râ(boi6 «Satprion ^opak lt;[ ü^atnerc^ üatprium eo werm enbe voebtieb van natueren.

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;ltract)t en werekingke«

i. a ©te wortelen van ©atprium, maken lufl tot Spfiapen, flereken enbe voetten bat 4 lid^em.

34 ©ie wortel van ©anbekeno erupt met wijn gbeflooten boet ouergbeuen,enbe gÇe^» cq neefl mit^ bpen bie vierbebaeebfe tortfe, voor bat aeneomen van ber eortfen mgbe^ quot;nbsp;nomen aio ^eieolauo^ieolue «oermone feeunbo,ftbrijft.

©ie

-ocr page 243-

DrtnAvfope.' Ô^^*?’^«^ - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^Cfatfoem

3f ßbenupiic ^pfope beeft wer^ contigue gruene ber^e bi’^t^^^^^ n^be tac;ften6 oft rOfhenömet ^^ fmaOc bJaberkeng bcclect van fatfocncbenblabcren van ^auêi? ber wat gb^lt)fk maer minber enbegrueber. Sic bloemen wafTen aen bopperfle van ben pelen met depne eroonkeno been bp ben an^ beren feller d^ePfek een are, maer alleen aen bie een ^pbe van ben pelen. 2116 bte bloemen vergaen^oo voient baer bzupn fact naer, bat lt;n bte bnpfkene map baer bte bloemen m(gelt;’ refen^ijn.Ste wortel ee bzupn eubeboutacb^ tkb.

cgatf

* ^(em noch worbt een anber älepacbt van Spfope^bcuonben bat van fommtgê éruptif kefbebbero ßb^ppet enbe gb^P^tmt worbt, ^nbe btt ee van pelen enbe blaberen ben an^? beren wat g^elpek maer ^t/n pelen ^ijn corter enbe meer tfegbenber eerben Itg3b^‘iï’^ kw blaberen brupnber, gruenber enbe bleker van (maeeke meer bitter ban ble gbemepne SPgt; fope.Sle bloemè^ljn ber anber -OPfope bloe^^ men votnaer dfeUfek van eoluere fcboon brupnblauw, enbe paen aen bopperpe van ben pelen ronfomme wap bp een, feer genie«» kenbe eè eorte bleke are. Sle wortel eo b^itt«» ac^tleb Ó^eltiek aen ble anbete J^pfope. ’ 3tem noeb worbt er een berbe gbeflacbt gbruonben,bwelek van blaberen enbe pelen, ben anberen gbclljek e6,maer ble bloemen van befen ^ijn feboon wlt. ci^laetfc^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

J^pfope en wap bier te lanbe niet van feif6,maer worbt al om in ble bottelt gefapef.

J^pfope bloepet in Sopmaent enbe in ^raeekmaent?

irl^acin* . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. „ s

Sit erupt worbt nv ter tijt in ble 2tpoteken gebeefen HyiTopus en Yfopus,enbe baer naer In Suptfeb P^pfop^-^pfope enbe 5?fope3n (ïrancboie .^ipope,boe wel noebtde bat bit erupt ble oprechte ^pfope niet en e6,baer Slofcorlbeo, ©alenuo enbe ble ousgt; bere af febrijnen,gbetl)ck bat van fommtgbe gbeleerben nv ter tijt bewefen ee, lt;nbsp;Ü^atucre«

J^pfope eo werm enbe broogbe tot In ben berben gtaebt.

C tracht en werekingbe.

J^pfope met vijgben,QBijnrupte enbe buenlcb in water gefoben enbe gebroneken, 4 ee feer goet ben gbenen ble verpopt van borpen en cort van abem ^pn, ble fwaerlijck kleben,enbe eenen fwaeren verouberben boep b^^^ftt. «Sot ben feluen gbebreken ee jp oock goet met buenlcb vermengbt enbe blcwlto gbeleckt.

-^pfope met fprope van a^ljn Ingbcnomcn lop ble tape fUimacbtlgb^ flupmen 25 buer ben camerganek, boobet enbe iaeebtbie wormenaf.eSfelue boet ;p oock met m/ôb^nâb^ôb^i^tt.

SP(opc met vligben in water gbefoben enbe baer mebe gegorgelt, boet ble gezwets» S ten enbe apopumatlen ber keelen enbe beo monte rijpen enbe wtbreken.

^pfope met a^ijn gbefoben verfuet ben tantfweer In ben mont gbebowben. ^ Si SP10gt;

-ocr page 244-

c^cttfp nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'Orttt^ttek. Crtp. If.

Jjpfope in water gefoben, öoet feepben enOe verteert tiat Moet baf onber We ^«pt ^ g^eronnen ($ enbe mife bpen verbhjft alle Mauwicbept baer op gbelcpt.

3)watcr beter bie ^pfepe tn gbefoben eesgbeneeß bie rupbi'(bept,feoifte Çoofbè en^ 5 be quabe eratwagien,alf»nenfe beter niebc wafe^t

quot;Ünn €ttde. €«p. If.

^7öele eoeeu teer roomer erupt, ou; ‘^ freut eenen voet booeb waffenbe. jijufleelheuo^ifnbuu eube brupn, me t veel fijbe taerheo, baer aen waf feu clepue fmalle Waberheno, ben wabereu van bie g^emepue J^pffope wat g be; lifeKmaer minbere. ©ie bfoemc comen tuffels We b (aber he no voort Ii)fveruwi(b,wit enbe liefe; lijeh vd rueeke. lt;? faet eo brupn. ©ie wortel teer eubefafelatÇtieÇ.

Cpiaetfe.

©it erupt worbt al om in bie bonen g^efapet, eube in bie fpiffe feer gbebrupcht.

■Sit erupt Woepet fn J^opmetenf.

Stf erupt wotbt no ter ttjt gebeeten. ^u^eï^ tijn Cunila en Saturcia,^n bie ^fpotefteu Saturegia. 3« ^ooc^buptfe^ garte j^pßbp,jwtbe( ^pnop» Aunef,üaturep vnb lt;Sabanep. .Oter te lanbe t£uefe,@aturepe,^ücbtehof.3n ^rane^oie @a nette ft lt;Sarrfette.

C Batucre» tSaturepe eo werm eube btooc^, tot w ben berbeu graebt.

f^gb^naclft

z^J^ipmuo eo tweeberfepe.^ie eene wo:bt gebeeten Thymum actïcura.^nbe bie an; '^bere eoonfeug^emepnen lt;S§pmuo.

« Sie ^bpniue van f^anbien Çeeft veele bunne Çoufac^figÇe fleellieuo, met tlepne fmalle blaherkeno rontfomme beeieet, opbopperfle van beu fielen waffen gbefnefi (Oïfeineeng§ebïong§en areheno. ben aren van @ttrao erupt, niet feer ongbcIifeR maer minbere,vootfbengenbe purpure bfoemhene.Sie wortel ee teer en boufaebneb» a ©ie gbemepne c^bpmu6,beeft oock veele teere boutacbtigbe rijfbeue, bie Waber; keue^tju elepu, van fmaeebe feerp. Sie bloemReuo waffen aen bopperfle vaubè fle; len enbe ^ijn van coluere lijfveruwicb.Sie wortel eo boutaebtieb.

lt;[ iBlaetfe^

-ocr page 245-

C^C»,



^Ç^mue Roepee itt ÏO^epc ente in ^Jaedimaent'

^^prnuö woïöt gbe^f eten in ©nee; flûn©- box ee in Zatijn Thymus.

i S)at ierge ö^eftac^t ce ooch ôÇenacmt «epóxamp;T©-fluM©-.^« ianj« Thymum capi# tatum, nv tev ttjtThymumCreticumïgt;atC6lt;£§pmuó van Raubten, ^n^vanchote ^ta bc Sanbic. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

a ® at tweebe wotbt ^bebecten wan Stofeonöre Thymum dunus, moe bier op traft tie ^pttbpmue.^înbc îtit b bût te tanbe tn bic Stpoteften behent, baert g^enaempt treibt Thymus, cube bact nacr, in Supifct? rock ^Çpmu6.3n branchcie .^bpm.

^bpmue ce werm enbe btcog^c tôt in ben berben graebt.

gerächten wcrckingt)c.

^bçmue met bueniefj in water ßbepben enbe gbcbionckcn ce god rooi biegbcne 3 bic hieben boeßen enbe coït van abem 5ifn,Çp boet bic nine riffen, en iacebt af bic fesgt; conbincenbe bic boobe vïuc^ten, Çp boet ben viouwen ^ucr natueriifeke cranek^ept wcbcrcomcn.enbe boet feepben bat kloet bat kinnen tflidfaeme g^eronnen ee,

lt;ïê^pmu6 ^bepoebert bïpe vierenbeel lootofwacr met Çnenic^ a^ifn in bic 3(potekê *2^ 0^e^cc(cn Oxymei.cn wat foute ingbenomen taeebt af buer ben eamerganek bic tape flif machtigde finpmen, enbe bic feerpe beete kptenbe eolertfeke voe^ticbebè,enbe albcrs» banbe onfupnerbept bee kloeu.

SX ij ^bp^

-ocr page 246-

f^c»), ‘Oôn'd^^^nbîrt. Cap. lüf.

^Çpmu6 in bet fefuer manieren g[gt;eb:up(h(,fö goef (frönen bie pifne en^e wffî’ont tal^ucpen,bcr ^pben enöcvan öcr bozfïjfeg^cn he opblafingen enhwinhn hr^p^» Den »lt;»n Den bup(k,tfeó^en Die fwrUin^ben van Der manhieÇepf, Çp ff codi feer ßoef Den grenen Die beureefî,benauwt,firaermoeDich enDe onflerek van finnen ^ijn. ^.' «S^^mus tfmoïg^ene nuchter enDe (fauonte voor Deneeten ingbenemenecgoft tfe^^f*^ ï’i^ rooDe ioepenDe oogden, enDe tfeg^rn Die pijneenDeweeDom Der feiner. lt;èvt Den feilten es bp oodi goet enDe feer gbefent in Die fpi/fe gbebtupdit.

«S^^pmus es oetk feer goet tfegben Dat fleDereifn met wijn, alfmen vanDen fieber^ Q: «jn vip es,enDe met Çuenieb n^ijn een Icot fwaer alfmen Daer af ernneU esmgenomê. t!ïbpmus met buenicb vamengbt, rupmt Die boïfle enDe Doet Die flupmen rijpen, j feepDen enDe loffen,Dtewils gbeleekt.

«ïi^^pmus met eDiek g^epootenverteert enDe Doet feepDen Die eouDe fwellingen en^^ De verDh/ft Die wratten Daer op g^elept. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;

3tem -è^pmns met meet van gerfien moutenDe wijn vermenget verfnet Diepijne enDe weeDominDtebope,Dienten lt;5(latica beet Daer op gbelept. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

«S^pmns es ooek feer goet g^erohen Den grenen Dte De valtenDe fieekte Rebben» 3

^^^tempt Çeeff veete ^outacbngt; gt;i-^gbe Dunne peetkens, metefep^ nen fmalle blaDerkens beeteet. ©ie btoemkens ^ijn (tepn,van verwe Itjfgt; verwieg oft wit, enDe waffen wt etep^» nen ^upfkens tanc; Die lieten tu|fcbè Die blaDerkens, van onDer opwaerts altepfkensbtoepenDe tot aenDatop^ perfle toe, ac^terfatenDe als fp gbe^ bloepet Rebben getijek eè groene are, in Den weleken Dat faet voorteoemt Dat feer etepn es. ©ie wiet es ^out^ ac^tic^.

©it erupt waft tn ^OrdekrijeKfon^ Der tingle in ^angueDock, enDe anDe^ re^eete tanDen,op ong^ebouDe witDe plaetfen.©ier te tanDe worDDet in Der eruptliefhebbers bonen gbeptant.

j^et bfoepet bier te tanDe in J^op^ maent enDe ©ogbbmaent fomtijts ootk no(§ fpaöer.

lt;/I^acm,

©it erupt worDt genast in ©rieey fiu^6f«.3n Latijn Thymbra euCunila. SÖan fommig^e eruptliefhebbers in enfe täte ^enDeriek. ^k en es gbeen

Satureia, Want Satureia eS een erupt V^

Thymhra verfeepDen,als Q^oiumetta enDe 5?tinius ahenoeb te kennen gbfuen*

lt; löatucr^

^hpmbïa es werm enDe Droogte van natueren ghelijek «S^pmus.

C Crackt enwerekingbe, ^fipmbraesgoetenDebequaemomte gbebruptken in Diefpijfen gbetijek lt;^bp^2f mus,Êueten enDe Die ghemepne ^pfope.

-ocr page 247-

X)(«t®ttettbcL €flt;ip.ltftf. c^evij.

^an trat^ffn enPe werdunghen cejp ben Æ^pmue ghttijch in bev feiner ninniee ® rengBebmpdit aie Stoftonhe^ feOft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

VAn^ttenbet

vöcnbcloft alfmentn Sïiïabanf bn ctupt nocmpt,X)nfft vwuwè Bcbflroo Çceft vccle Çoittac^Ugc hunne (leelhene (anex her nerhè fomnju eruppêhe, enhe fomüjte ©oek ontrent eenè voet ^ooc^ wuffenhe, hner aenelepne hfaherkene waffen hen Höheren »an SXoomfe^en £iuenhel, hiemen ^emeptv (ijek lt;S§pmue Bier te fähe Beet, feer gBelncft

€«p. Wf.

CCfatfocn. /

Serpillum vulgare.

X^uenheG ^nfer wouwen Behproo.

maer meer here. ©ie Bloemen wuffen nen hie fielen met eroonhêe haer rontfomme flaenhe g^eltfek aen hie 3)ïalroue van coincé re meejl purpurac^tte^ eff root, fomtifto oor, maer (eer (elhen, (neewit. ©te woïtel eo Bert enhe BoutaeBtieB w^f veel aenBa«öBf*^ï’lt;^ vefelmgBen.

lt; pUctfCb

Sit erupt wafl Bür te leihe al om op rouwe engebouhe hoïre Bepî^e» enhe jleenacBtigBe plaetfen enhe Bp hen wegBen cuBe aenhte «anten van hen eoïennelhen.

S)it erupt Bloepet van m CSRepetot inhat epnhevanhen^oomer.

Sit erupt woïht nv ter tift tn hie 2(potekett öBenaemt Serpillum enhe m fommie^BePuk-gium momanum.^n JjoocBhuptfcB Xgt;«enhel»an fommigê ooclt Xumel onh .Kieulin.’ 3n ??eerhupt(cB ooek X^uenhel, enhe in ^jaBant X?n(et wouwen Behflroo, enhe tot (ommigBeplaetfen withen lt;^BP»i»^-3*^^rarteBom piUolet. tjnhe woïhf van oeeie * öBeBouwen vooï t^B^ne hattn @rtee;?e7ruA\^KH7r4vTÓ?.t^nhCitn lattin SerpyHum

Hortenfe gBenaemt eo. J^oe wel hat Bet meer (cBtfnt te ^pne een âÇeflacBt van Thy-mura durius,han »an Serpyllum.

lt;[ ziiatucv^

©erpidum eo werm enhe hîOogBe tôt ta hen herhen graeht.

C Crackt en Wccchlnglie*

©erptilum met wijn oft water gBefchen enhe ^Behtonehen,verweckt enhe hoet eo^^ 3 men,hie natuerlifehe eranekBept »an hen »ïouw5,h«fft af hen fleen enhe h^ graueel, enhe hoet hie »»'ne riffen enhe loffen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;~

tSerpillum in her feluer mameren gBeBïupckf,flilt oock hen loop heo Buper, aBe^ neefl hat (rtmpfel,enhee6 feer goet tfegB^We trekingBe enhe fpanningBe »an hen zenuwen.

(Serpillum in alle fpiffe oft htanek gBehtupekt eo een crueBtiaBe meheepne tfegBen C aUefenifn en tfegBen hie Beten enhe fielten,»an alle fenifnnige eruppenhe gehierfen.

-Stfap»an (Serpillum een Balue onee fwaer met ajifmeo goet ingBenomè hen gBe^» ^ nennte Bloet Biaken enhe ouergBeuen.

toerpiiium met a^ifn enhe olie »an roofen »ermengB^j öBeneeß hie raferme, pijnt, ^ enhe frenefte int B ooft, hu er op gBelept.

^tnrootk »an Serpillum »eriaegBt cock alle fenifttnigBe gBehierten. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

st iij J^hlepe

-ocr page 248-

tinman tant)! öer afrööcnip^ pen enöe öaer nen §uer fetuen tot veel plaet^en §ec^ten.©ie bladeren Jön ronfaebueb ben btaberen van ïO^anoIepne fcbwöamp;füjtk, maer gruenber, btupnber, fnbe fïereliee van etteeke. Sgt;ie bloemè wap fen rontfommebie fielen met erconkensge^ lifek aen CJja(roue,vüvei'iwc fom blauwe aeb(jeb,fomfneetvit. wonef e$fafef^ ncbtic^.

yOofepe wafl g^eeme op ongeboube voc^z ii^^eplaetfentué t^oomero bzoocb^tfnenj’ be tftvmtero van ben water oueruloepen.

^it erupt wozbf g^e^eeten in @rieex A^^^P-S» ^lt;*«1« ^«ïgt;^ ‘» ölt;^ ^potekc Pulc-gium.^n J^ooebbuptfebPoiep.^ier te (ano be po(epe,enbe van fomimgen paiepe. 3« lïranc^oiopouhof.

Poiepe eo werm enbe bzoogevannatuei» ren tot tn ben berben gracbt,(ubtijl van fub flantien enbe verbepienbe.

lt;[ Cracl)t en werekingbe*

Poiepe met wijn gbefeben enbe gebzonekembzeng^t ben vzouwe Çner natuerli/eftc 3 crandibrptoiaetbtaf bte fe(onbtne,bieboobe vïiuhtm enbe onnatuerkjeke bzae^ten, enbe iofl bie vzine,enbe boet ben fleen rijfen fonberOngfie van ben meren.

Poiepe met buenieb ing^enomen fupuert bie iongbene,enbe boet bie tapefiupmen *25 van ber bozßenriffen enbe loffen.

^feilte erupt met 3ioe enbe buenieb ingenomen meebt af buer ben eamergdek bie S fwerte melaneoiifeke bumozen,enbe ee goet tfegben ben (ramp, treekinge enbe fpan^ ning^e ber zenuwen.

Poiepe met water enbe a^ifn tfamen ingenomen, verbzijft bat waigben en verfnet v bie pijne enbe weebom van ber erop van ber magren.

poiepe met wijn ing^enomen eoemt te belpen ben grenen bie van fenifnnigen ge^ ^ bierten g^ebeten ^ifmenbe met ebieking^enomen ee ^p goet ben grenen bie met eenu g^evaüenbe fzeektebefmet^tin. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

3(ifmen ongbefont vupi oft feer fout water bzinekê moet, ^oo faimen poiepe baer 5 in ifggbm.oft tpoeber baer af baer in flropen,^oo en fait ben menfebe met feaben of( beeren.’

(fen eranfken van Poiepe gf^emaeckt enbe opt booft gbefe(,e6 goet tfegen bie pijV 0 ne.fwifmeiing^e enbe bzaeping^e in tbooft.

poiepe gbeflooten enbe met a^ifn vooz bie nuefe gÇeÇouben,bzengÇt bieghenebie ^. in ommacjt g^euaiien ^ifmweberom tot f^aer feinen, enbeee goet geroken ben g^ené bie eoube enbe vo(btig^e Çerffenen Rebben.

pofber oft affe^ê »^ poiepe jlerckt b^ tantvUrfe^ aiß baer rnebe gcwtrul wozbt. 3.

3^bi(pc

-ocr page 249-

quot;Orttipoltitm. Gnp.I»|, (vdv,

J^offpf g§cfïöo(en vcrfiut Wc pt/ne vant fUDefqnjCnöc c^ ff CV gort tof t'ai fdatua, -^ ©p Oif leöcn gedopt tot öat ^p root woïbfn,

lt;^ff(uf erupt met buemeb fnOe a^tjn vfrmfngb(,gbcnff ft Wc cramp, enbe es gort ^ ©p We gbfb’flifii van ber mitten van hupten gedept,

J)Wepe m water gefoben e^ feer goet tot We winben, opbtafinge, berWe^ept en ver^^ Poptj^ept van ber moebere alfmenbaer tn oft ouertneen fweeteuppe fibt.lt;^fdue wa:gt; ter verbnfft oochbatiueeftfeljalfmen We (eben baer mebe wafc^t.

2)ie bloemen van ^olepe noc^ verfc^ wefenbe gl^ebiant vertagten We vtopen. S? ?0an potepe fenfft æenocrates bat een taeyken tn wolle gewonnen, te riechen gejgt; X? gÇeuen,©ft tuffc^en tbeefd van ben bebbe gbdepf,bte berbebace^fe coiffe g^eneeß.

■OanpoUttw. Sop. tof.

c 'êEgb^nacijt.

■JSXJltum aio ©t©fcottbco fc^itfft co twccberlepc, van ben wefeken bat een maeÇ *f^g§cnacmtw©ibengr©©f p©lium©ft,alo X)f©f(©nbco fept, bercb p©lium, enbe bat anber depn p©fium.

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^ Ó^*’^^ y©ltum ©ft bercb ^©lium co eê teer

lt; Cfatfoen» Folium.

A*' neer wdrieckenbe crupbeken, clepnc bunne pedkeno bebbenbe ©ntrent ecn.palme ©ft Çaluen voet Çooeb. lt;Stftt blaberkeno ^ifnclcpn fmalafcb# ©eruwieb wit, van bè wc lek en, bic ©nberfle wat biec^ ber jifn cube ronfomme wat g^eherft. Sie opperde

We aen bie pedhen# waffen fmatber enbe niet gbe^ herff.©te bloemê ^ifn wit en waffen botten aen Wc fleten. Sie wolfden ^ifn bun enbe veefdac^tic^.

^at depn polium en e6 ben vooigefcreuen niet feer ongbeftfeh maer van blaberen feerber depnber fmalber enbe witter,§ef biingÇt ooc ved meer fïed^ hene vooif,bie bun enbe teer ^ifmÇÜîaer bit ^ohum enea^oocraeÇtitÇ vanwerche, off ^oo fïerchc van rueche ntef,aU bat bercb ^Oolium.

Olactfw

erupt en waft bier te lanbe n^ van fdfe, noch en woibt ooch niet ved gÇeuonben,ban tn fommige eruptfief^ebbers bonen, bie bit met grootc neerfîte«’ Çept planten enbe bewacren,

33olium bloepet bier te lanbe lt;n J^opmaenf.

C/^-acm«

®tt erupt woibt ge^eeten in ®riec;7róx(op,7róMop

«fuvópH^TWÖ^iop. ^n Xafifn Folium,Folium montanü cnbcTeuthrium. ^U ©Uptfeb oft 5 web OW en ^euef geene naemen bie bekent ^ifm^n bie 2lp©teken eefl meefl onbehêt.

lt;[ U^atuerc»

3i5olium ee werm tot tn ben tweeben graebt enbe bioogl^e fot tn ben ber ben.

c Craebt en ttierchfnglie,

l^oltum tn wafer oft wijn gefobê verweckt bte natuerlif tke eranekb^ ber viouwf en 3 lofe bte viine,en co feer goet ben grenen bie bwater labe en vâ ber gedfuebt fieck j'ifn.

93olium ee ootk feer goet tfegben bie beet van ben fenifnnigen gbcbierten,enbe (fes» ^ g^en alle fent,n,tn ber manieren aio vooi gbcbïui;ckt,bef vertaeebt ©oc alle feminntge g^ebierten van ber plaetfen baerf gedept oft gbebiant woibt.

polium met a^ifn gbebioncken eoemt te §dpquot;en ben grenen bie van ber milten ge^ (£ cjudt enbe fieck ^ifn,

polmm ^epl( ©och enbe g§enceff bic w©ngt;cn gruen geflootcn enbe baer ©p gelept. ^ö SX tuf O??ario^

-ocr page 250-

Urtn eebd 6?rtriokvttC. Cnp.btp

2(riolepne eo een teer welrtee^

ir^fatfocn»

^^”^^ *‘^“^^ ^^^’^ ^^ ^^^^‘’ ^^^ nbsp;nbsp;Maiorana vulgaris. lt;^^^ hunne f!^^^^^‘’*’^ ”*^^ faec^te ronhacb ii^è^ afc^veruwig^e blaher^ keno becleei.2(en hopperfïe van hen fielen Waffen elepne Itnoppeken6,vooztbïingbeno he clepne witte bloemkenohie feer depn, hiupn roohac^tieb faheken leuerê.Sie wo: tel eohoutaefitieb met veete veefdmghen.

Sö^arwkpneJ

SOïariolepne wozht in hie houê gefaepet, / cnheinteplengÇeptant,enwafl g^erne in ; vette gÇemefle aerhe.

C^anokp ne tloepctm j^opmaenC ent^e ini^og^ßmaent

©rt feöefwflrudicnöc erupt trotzt gÇc^ Beeten nv ter tiji tn bte ^poteht Maiorana. jn^ooeböuptfe^ e9?aioranoft OJJepran. gierteMbe^anolepne enîuîageïepne. 3« i^ranchois 03? anol am e ou 03? ar one. ti^nöe woîï)t g^eÇouwen voor î^at oprecht in ©rieex genaemt «raju^'^Kop k^ «|U«^«xop. 3n -Satijn Amaracus enOe Maiorana, hoe Wei noc^tane hat Çct met lane; her aerhenen eruppt ale Siofconhee fc^njft hat (gamp^ (peon hoeugnhe haer om fehtjnet ghelije:; hemfïe te (nebben m^ tghene hat in ©nee; heet/Lzix'fop.^u Latijn ooelîMarum,trant Çetee een feer liefelifek trelneeUenhe erupt,’ jOn bloemen voo^tbunahenhe fehier gheUjeR hat origanum Hcracleoticum,ale^wfeogt;’ rihee van warum fe^n/ft.

lt;[ ^atuere«

ÇD?ario(epne ee werm enhe hroogÇe tot in hen herhen gracht.

lt; jCracbtenwcrcKittglje»

O3?ariotepne in witten wqngÇefohen ee feer goet veel gheh’ontltè hen grenen hie 2( hwater beg^innen te iahen,enhe hie he hïoppelpiffe Rebben enhe §uer water niet wel en hunnen g§eloffen,enhe hie hat erimpfel in hen bupeh Rebben. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_

S9?ariolepne in her feiner manieren g^ebzupeht hoet hen vrouwe huer natuerlifehe craneh^ept wehertomen.^felue hoet ^p met een peffus van onher g^efet.

^ariolepne g^ehrooc^f enhe mei huenieÇt vermenget hoet feephen hat geronnen bloft,enhe hie b lauw g^eftagÇenpletken vergaen,haeropg§elept.

£^aviotepne met fout efi ehieh,eo feer goet gelept op hie (leeeh van hê georpioenè. g IJenplaefler vanOJïariolepne met olie enhe waogÇemaeeht verteert hie eonhege^ fwellemenhe e$ feer goet g^etept op hie lehen,hie wt huer leht gheweeff iijn.

OJïariotepne gbewreuen,enhe in hie nuefe ghejïehen,oft tfap haer af huer hie nuefe a opgbenomcn,tretHt hie vochtuhept van hen hoofhe af, het fupuert hie §erffenen,§ei hoet niefen,enhe eo feer goet hen grenen hie qualighen rieehen.

^^nhe eefl hat hie 0D?ariolepne hat oprechte 20?arum eo, ^oo ee(l een feer goet enhe «gt; fonherling^e crupt(alo (païenne fept)hienenhe tot alle eompofitienvan «S^eriahelen, enhe oodt om vermenget te worhen met hen welrieckenhe enhe verwermenhe faluen, ai6 tot hat vOnguentum 2(marieinum enhe hi,erg§eiijcke.

-ocr page 251-

quot;Oim (flmopobntnt. (T^p. l»tï). «ƒ.

^arum eo ootk goet gheiept op hie voorto eetenhe (weering^en, enhe hient tot alle j^ touhegbebrekenjaio ©iofeoriheo fchrijft.

Van critnopobtum 3f erupt heeft hunne, 6(oote,ron he ÇoutaebUgÇe (leelkene, enhe ele»ne teere b(aherken$, hen Ha herkent van hie eehele d)ïano(ep ne febter getifek. Sie bloemkene



Waffen met croonkene ronfomme hie fielen m elepne faeehte tvodaebttethe ^upfken^,enhe Jijn wit enhe (eer depn. ©ie wertet ea Çouts» aebtieb.t^nhe hit §eei erupt ee ooe van eenen kefekfeken rueek fester ^kelifek hie eehele SÖïariotepne.

©it erupt en wafï hier te fanhe van feife^ niet, muer worbt in her eruptkef^ePhere Çoi? «engÇeuonhen.

_^et bioepet Çier te ianhe in X)hôÇ fîmaent «fthuer entrent.

©it erupt werht van (ommi^en erupekep çebbere gÇeÇouwen veer Mamm.^aer want bet niet en Heepet aio Origanum,^oo en hune^ net eno hen Marum niet geb jek, enhe meer ge?» kfekeniffe te Rebben met t^hene hat genaemt Worhtin @riee^ xxivo'roój'iop. ^n -Catiln clino# FeuTt^b ^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^ ^^^^^^ '’^^^ ^‘^^

^^^atuere.

©if erupt eo van natueren her eeheie CDïarioiepne (eer a^ekjek.

lt; krackt en Werekïngb^*

Q^knopohium met wijn inghenomen,oft hie wijn haer hit erupt in gefebeU eo,gb6 ^ hroneken,e6 geef hen grenen hie he hroppeipiffe Rebben off huer water niet wet ghe^^ maken en kunnen,hie eenieb feht vertroeken off g^efpannen Rebben, hie van binnen g^eborflen oft ghequetfl 5ijn,enhe hen grenen hie vart eemeh fenijnich g^ehierte ge^^ beten jijn.

'S^fetue erupt in her (einer manieren ghebmpekt, verweekt hie natuerkjeke eraneki« *29 Çept van hen vrouwen,enhe hoef hie (econhine enhe hoohe vrue^f en afgaen. t^knopohium ßelpt ooekhen ioop heebupepun water aio hte fieeke (ortfaebfieb eo, ^ ©ft in wifn aio Çp (onher eort(e eo,gbe(ohen,enhegbehroh(ken.

5Öïen (ehnjft ooek hat lt;^linopohium,een (eker tijf vart hagbert met wijnirtgheno^ © men,hie wrattert hie eert mertfebe aert ^ijn tijf heeft af hoef vadert.

Wn OJujanttm. Sop. 11».

^Cgb^flacift

©Hgartumeohrperiepe lt;3^am,wilhf enhe een hat origanum onitisgbertaemt worht. ^!^2(fier(leghe(lacht beeft herhe,rorthe, (ornttito roohacHigbe fleieti,enhe haer '^^aert rorthachtighcerthe wifaebtighf biaherkerto, mirtherhart hie bfaherertvan groueO)ïariofeprte,erthertietbapraebticb, arthero vart fatfoertebuer wafgbekiek* ©ie biof men en waffert rtiet in eroortkeno,maer in manière vart eteon arekerto, aen etepne

-ocr page 252-

cfc^nc butine fleenicn6,baft buee bte fielen aen bcppeefle Marum quibufJam. jnverbeplen.^inbe boer nuer vofg^t bat faet b^ e(epn es.' ^naelfe^e^awlepne?

2 ^Öat tweebe gbeffae^t ee witter van blaberen,enbe van crae^ten onflertRer, anbere ben vootg^efereuenmetfeev ongben/eft.^^nbe bit es Çter te fanbe onbekent.

2( j Siit berbe wi(bt ö^epac^t bat Çier te (anbe groue ^d rfofepne gÇenaemt woibt, ^eeft vele ronbe bïupne langue ^apiac^tigfiefleelkene, baer aen ronbaebtig^e faee^te lapîacbngçe bfaberkene waffen, meerber ban bie blabe^ ren van po(epe.Sie bloemen ^On roobac^ticb eubewap fen met croonkenoveelbp een. «i^faeteo depn enbe roobigt; acbticb.Sïe wortel eo hert fanek enbe boutade tieb.

55 nbsp;ÇOan befenwoibt noch een anber ^benacht ó^enonbê,

‘ bat fneewitte b(oemen biaegbt,van rueeke enbe fmaeeke flereker ban bie vooigbepreuen groue 5)ÏarioIepne, am bero^wer in alle manieren ^belijdt.

^ nbsp;nbsp;^tein ooek noeÇ een berbe bat bier te lanbe ^ngelfebe

5S)ïario(epnegbenaemt woibt, SweIck een neereriipf es ber grower ^ariolepne ooek niet feer onabelmk. ^ijn blaberenjijn ronbacbtitb bmpn gruen, minberbanbie blaberen van groue Ö)ïariolepne, niet bapraebtieb maer effen enbe glat. ©ie bioemkene^iinpurpuraebtiebroot en Waffen ooek in eroonekeno, ©ie wortel eo bowtetc^tic^ Plaetfe.

-ocr page 253-

Van (!gt;«'grttttttn. CT^p. Kg; ««ƒ. _ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C plactfc«

Sep (lupben waffen tn (S^ve{a,enöe anî^ere ^eete Unî^ê. Sont cwh ïn 0paengten. »^ter te (anïgt;e wotööen ^p tn bte Çouen g^eptant.

I Sat tet pe ôÇef(4djt Moepet Çter te fanôe feer fpaUe enôe ooelt met l’an tn feer bee:# te joemere.

î.î Stegroue ÇOîattofepne, enbe ^efgbehjdt bie t^ngelfc^e ^anofepne Hoepentn ömtööen van Den roomer.

Sefe ernpöep wotben gÇenaemf tn ©neep Oeiy«voi3n Latijn Origana.

1 Sätterße Çeet CfTyav©-Hf«KXtóüTiKH,Origanum Heradeoticum enbe oun fonwitg^en Cuniia. 3« ôte 2(potelïen §ier te tanPe origanum Hifpanicum.om hattet ôtoog^e wt ©paengien cS^amwerpen te eoope ôÇeHocHwoîôt, Ö:nóelgt;aer naertnenfe g^emeps? «etafe Lugano.

* Sat tweeôe trotzt gÇenaemt êfQw©- èvïne,origanumonitis,enamp;e îgt;it ee biet te tan; 0e noc^ onbehent.

5 Sat öeróe beet tn ©neey «yf icfiy«v©-.3tt Latijn origanum fylueftre, óat eo wtlïgt;t Origanum.

3( ^nPevanôefenôattetlîewotôtÇterteCanôeinbte ^potchen gbemepnhjdt vooj Origanum g^cHupcU^enbe ee gÇenaemt tnSooe^ônptfeH Soßen ^æoigbemut. ^n 5?eerPtiptp^ grone ïDï artolepne.^n ^rane^oie ï^anolatne baßaröe et lt;0ngan,

% Sat anôee maeÇ gÇenaemt woïôen witte grone CÜîarioiepne.

S Sat berbegÇeflacH van öen wi(ôen,wotôtgÇeÇeefen (Tnaelfcbe ^anoiepne.en# ôe woîbt tn fommtgbe Sipoteften »00; Marum gÇe^ouôen, enôe ôyfg^eitje; ooeK van fommtgÇen eruptlief^ebbero.

lt;[ jîlatuec^

^dlebep gfuffaebtenvanSttganum ^ßn wenn enôe ôïoogÇe tottnôenôefôen gvaeôt,ôat een,eo ntet te ttitn,ßer(ltev Dan Çet anôere.

lt; Craeßt en WcrcUingßc*

jOttganumin wtfn gbefoôen ce feer goet g^côtoneUen ôen grenen Die van fenßn^ ^ ?^*ôÇengÇeDtertengÇeôeten^t)n,oft van ©eotpioenen enôe fpinnen g^eßeken^On. Q:nDe met fueten verfoôen wijn ee ^p goei óen gÇenen ôie toeeerlmck oft ;0piwm ôat f^tfap van Snel inghenomen ^ebóen.

gt; lt;Sfeiue erupt met water gBeóïoneken eo goet tfegÇen Die pijne van Der magen,en«? ^ De wting^ngeaen teerte,enDe Doet Die fpijfeiicHelijckc verteeren. ^nDe m^ ÇnenieÇ water oft mee ingÇenomen maeeltt faee^en (amlt;*rgöek enDeiaecÇt Die (werte melan tÇoIijekeJ^itmueren aßenDe Doet Die natueritjeke cranek^ept Der vrouwen eomen.

Stiganummet vtjgÇen eo feer goetgßegfwten Den waterfiiebtigeibenôe Die eenieß ^ leDtvererompenÇeDben.

Snganum eo ooek feer goet met Buenicb vermengst tfegten Die §oeß,p(eurepo, g) f«De verßopt^epf van Der (ongÇene Diewiio gtefeekt.

lt;^fap van groue ÇÜîarioIepne eo feer goet tfegben Die fweUing^en van Den ^man; Q; Delen cnDe van Die keele enDe g^eneeß Die fweering^en Deo monte.

’^felue fap Duer Die nuefe opg^etroeken fnpuert Die terßenen, enôe Doet Dat geel ^ tofner van Den oogften van Der geelfuc^t vergaen.

Sit fap verfttet ooek Die pijne Der ooien met meUk Daer in g^eDmppt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;@

X)nganum es ooek feer goet tfegtenaUe erauwagien,rttpDie^epf,iueekfe(,enóe tfe^^ j^ Ór^ ^1^ geetfucbt,in water gbefoDen enôe ôaer in ghebaepet, oft tlicbaem Daer meôe Ö^ewaßeben.

«Sfeine erupt met eDiek enôe olie vermenget, eo feer goet met wolle gÇelept op Die 3 gpefmefen,gteßooten enDe gtebtutße leDen enDe Die wt buer leDt ^ijn.

Sat wiiDt gbeflaet met Den witten bloemen, eo tot allen Den vooig^efereuen feer ^ enôe fonDerling^en goet,

Dragon's?

-ocr page 254-

cetttf. Drttt'Crnjdjtgrttittm, ^np. Iv;

C ^gbf nachts

Æ’ragonganum e$ tweeterfepe ab ©lofeonte« te kennen gbeeft.

i^p^^lfterjle ^Çcftacbt« !?cn£)n^ A^^ganum fester gelift maer meefl teertet »an jleien enleva« Hateren. » S)| anter geflacht beeft veie bouts? acijttgbe bïupne fielen,taer aen waf^ fenbîeetac^dgÇe bïupn gruene blagt; terkene tie meerter ^ifn tan tie bias? teren van £)nfer wouwen betflroo, ente wat rouwachtie^ met tun Çap:^ ken befett. ©ie Moemhen^^ifn purs» Igt;urac^tic^,en waffen met croonkene aentopperfle van ten fielen.

©efe erupten en jifn §ier te (ante niet gbemepn,wo’ten alleen gbeuongt; tenin fommig^e neerflig^e erupts (ief^ebbere^ouen.

«Sragotiganum bloepet bier te lan te in ©ogbflmaenf. ^^ïaeni.

i Stf gbeflacbt van J^nganu woïtt gbenaemt in ^rieg tj «yofQw©-.^« ^atifn Tragoriganum.

i ©attweete gbeflacbt woïtt eoek gbebee(enprafium,ente ee birr te (angt; te van fommigen voo: «Sbpmuß g^e^ Routen gbeweeß. ' f^atucre* «Sragonganum e$ werm ente tïoogbe van natueren, gbrkftk tat ©tiganum en?» te taer en bouen ooek wat tfamen treekente.

veracht en werekingbf.

«î^ragonganum gbefoten ente gbetroneken maeckt ten bupek los, ente iaeebfaf 3( tie geele cbolerifeke web tiebete n,ente met a^ifn ingbenomen ee goet ten gbenen tie »an ter milten fieek|ifn.

^felue erupt es ooek goet tfegben tie walgingbe ente fuer opwoipenoan ter ma^ 0 gben,ente tie beruerte ter fetuer tie te feepe opt ^ee ten menfeben aeneoemt.

‘lt;^ragoiiganummefbueni(b»ermengbt, br^pf ten gbenen tie boeflen ente eoK ß^' »an atem fifn,ti(Wib gbeletkt.

lt;Sïragoïiganum toet ooek water maken ente verweekt tie natuerlifeke eranekbept © »an ten »louwè.ènte met meel vd polenta vermengbt »ertnfft tie coûte gefwitlê.

■»(mSrtftltcom. €«p. Ivf.

^gbenaebt

012(filteom es tweeterlepe van gbeflacbte, t^am ente wittt. ©ie lt;^amme eS ooek tweeterbante,@root ente clepne. ©ie groote woitt gebeetê groue ïöafilicom, tie clepne eetele ^afitteom.

i ©at groot grof ^Safilicom beeft ronte fielen mj vele ^pte facykens,taer aen wap fen bleeckgruene blaterkens,ten blateren »an ÇOîercuriael febier gbetif(k.©ie bloe# men ßaen om tie fleelkens ente jifn »à coluere fom ttjfveruwieb biupn,fom fneewit. Cf-nte als tie afgbevaUen^ifn ;oo eoemt taer clepn fwert fateken »ooit. ©ie woitef es lanek met aenbangbente »ete »eefelingben.

©af

-ocr page 255-

‘Van Snf;ltcom* Ö'np» Kg* ^lt;^tgt;* Odmummaius, ©rouc SSafllKom. f CfatfOCn. Ocimum minus. ^CÏ)^ ^SafHupW.


Sat anöcr g^effacijt baucbdÏSafiU^ «omg^e^ceten woïDfjCebcnrooïgcfcreucrt van fatfocne met feer ongBvItj(li,^jin fielen Jifn ronbt met vele ^Dbe taQkene.Sie bJai? beren ^tfn rontfomme gekerfd veel mtnber ban bte bfaberen van ben grouen. Su blue men ^tfn ben anberen feer g^ekfek.

^epbe befe gbefiaebten ^Vn van feer Ke^ fekfeken enbe eoflekfeken rueek, bte eebele ïölartofefjne met flertk^ept van rueeke te bonen gaenbe, enbe jtfn joo flerek b| ^p ooc |ooftftveer maken alfmenfe te langue oft teveelrfeekt.

5 Satwilbt gbeffac^t beeft vier can ttgfte ÇapracbttgÇe flêelkenomet efepne b(abergt; kenebedeet, ben bfaberkeno vaneebefen j^L ^afilteom volnaer g^eltfek maer minbere gt;x enbe bap:acbttcb.2gt;te bloemen xffn peerfc^i» V aebfüb ben bloemen van ^Saftlteom gbe^ Itfek.^te wortel ee veefelacbttcb lancr ber : «erben cruppenbejaerltfcy van nieuws wt^ /Ç fpïuptenbe,b| bte anbere twee tamme quot;^a^ filteomsmetenboenbie laerltfc; gbefapet 0^/ moeten worben.

e 30laet^ lt;

-ocr page 256-

cogt;f. Drtn WeeftWrt Cfap. tg#«

lt;[ pUetre^

©te tamme ®afï(teom woibt m öte ^ouen g^efaejjet.

©at willst ß^effac^t trag m fanbatÇttg^e aeröe aen öte water eanten,

©efeerupöen stoepen m SSiaeekmaent enöem-^opmaent.

2( nbsp;nbsp;SOan ber craebtè vd ^afiltcom pin bte cube meeperö tn contrarie mepning?, @a^

tenue fert/ft bat bet om fijnber ouervlofbigbe^vocbticbept met goet en ee tn thetas tn gbenomen.©toffoïtbee fept battet g^egeten bte oogbè verbup(lert,en wtnben maecf, enbentet Ite^tettichen verteert en wozbt.^Ottntue pbtt)ft bat ^afdteomingenomeber »nagten feet goet enbe bequaem ee, enbe bat bp met a^tfn gebtoneften bte wtnbè ver^j bttjft en bat rtpfemen enbe opwotpen van ber magren fltlt, enbe bte vttne boet ioffen, en mtte bpen goet ee ben waterfueÇo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ ^fatfoen«

dg^en en bte be gcelfucbt bcbbc,©te porte odmoides. gt;öacearta.

tnebeepne befer tt,t fertjuen ben Q5a^ p(teom toe, b| bp Çet berte en tb ooft percftf,bit|feap en vtolicbept rnaeebf, goet eo alle fwaere mel^cotuefe mêlt; feben, enbe met wtjn tngenomen ben verouberben boefl g^eneep.

50 ^uptfn6 tflteÇaemo aW païenne fept eo %aplteom goet gbebzupeftt, verbeplenbe enbe rijp mahenbevan natueren. lt;^ nbe baer om al6 ©tofeoigt; rtbee febztjft SSafdteom met meelva gerpen mout, olte van 9toofen enbe ajtjn vermengbare feer goetgbelept op bte beete gbqwiHen.

^ ^afdteom oor m^ wijn vermengbt verfuet bte ptjne ber oogben,en tfap baer af fupuert en repmebt bte oogê, verbztjft bte böckerb^ beegepcbte,en verbzoogbt bte vloet vd bê bumueren tn bte oogben biewtle gbebzuppt.

^ Sóapucom met a^tjn gb ewzeuen en vooz bte nuefe gbebouwé bzengbt bte gbene bte tn ommaebt ^qn weber om tót baer feluen. lt;2:n tfaet baer af gberoken boet ben menfebe ntefen, Wn Vaccarta.^a.l^ii, erupt bwelck mennotertift çôaeearta nuempt, beeft ronbe

-ocr page 257-

TOrtttt)««««'«. Cop.!^. ccvif.

flefcn Wc in v«l anberc Çuer verbepienJebekena cnOe knoopRene Çcb6cnamp;c,Ma acn »an ekk kOt vooîUomen meeß ttrre Ma^nkene bie 6îeeî)adj£ic^ ^ijn enbe ben bla^ beren »an ‘25afiheom met feer ong^ekiek, aen bopperfle van ben tae^ken^, watert tienne roobe Hoemkene enbe baer naer volgden ronbe ^upfkene ^ fc^kr ôÇehjek bic Çupfkene »an ^ttfem,en baer in tepe b^ fact,bt»e(ek (wert e^ geiijek tfaet »àü^igeHa.

X)ii erupt woibi^^euonbenepfommi^^e »eite ackern entrent ben kant, »an ber ÎS)îaefen.J^ier teianbew»:bbet»an ben eruptlief^ebberéin bie §»uen gbefaepet

j^et bloepet »an in bmibbel »an ben Roemer,tot in ben ^erf jï.

C/i^aern*

S)it erupt worbt gbeßeeten »an ben eruptkef^ebbero Vaccark,enbe retint te fpne tg^enebatin ^rieey g^enaemt worbt cKi/iou^f.^n Latijn ocimaftrum, en »5 fommij» óen aio ©alenue fc^rt/ft phiiitærium, bwelek bp 5?teanber een geflacht »an Q;ebiû eó, Ç^atuere#

^fae£ »an ^^timaßrum e^ broo^be enbe werm »an natueren, C Oaê^t en Wewking^e*

^faet »an X?tima jlrum eo feer goet ben grenen bie »an ben fiangben enbe anbere 3 fenijnnig^en gbebierten g^ebeten 5i,n,met wijn gbebreneken.

■ban jDïttpuen erupt. Cup. lviï(.

^ 3t lt;’'«!Pt Ç^^f^ Wjï lt;f^P«^ 1'0^^^^ fomme biep gÇefnebenÇapradj tig^e btaberkeno »an onber fc^oon purpur root, naer bie weteke eenen rechten ronben fleet wafl ontrent eê fpanne oft »oet boocb, met »ete ^pbe feuetkeno enbe tac^kene gÇe^ kjekeen etepn boomken becteet, baer aen Waffen enbe »oort tomen tangbe,btepgefne;^ ^^ ben,ÇapraeÇtigbe, gerimpelbe btaberkene, ^' g^ekjek elepne brupfkeno gÇeÇoopt. ©ie ^ wortei e$ teer enbe fafefaebtieb. ©it beei erupt eo »an eenen feer kefekjeken rueek, en '^^ a(fl tfaet rijp ee,^»» »erbroegbet enbe worbt Çee( geel, enbe jiereker »an rueeke. lt;plaetfC4

©it erupt wajï tot »eet ptaetfèin ^rdek^ rijtk bp bie rieuieren, Çier te tanbe worbbet in bie bonengefapet,en baert eene g^efapet e6,baer cornet ake jaren kebtekjeken »oort.

3n ©ogbfîmaent eoemt ]^et gÇeÇoop£ fact »an befen crupbe »oort enbe in J^erfjllt;gt; maent ee jl erupt bequaem om te treckene.

^^^aenh

©it erupt worbt gebeetè bót^vq in ©rieejr, tnbein-Tatijn Botrys, in t^appabocien oock »à fommigè ab ©iofeoribeo fcrijff Ambrofia.3nbie Stpofekè eefï onbekêt.^n ^ooctj buptfeij lt;!^raubenkraut,bat eo in onfe täte ©rupuencrupt.^n ^ranebob ppment. ij t^ame^

-ocr page 258-

cc»(if. DrtnöOttttte. (Ïrtp.lvtn).

lt;[ ßatuerc^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. .

^Öïupwnanpf wvrm vn^e ^ïvegk van naweren toe in kn (wec?« gvlt;»(pf (noe fubtigvan fubjlanum.

lt; Crackt en ïbcrcKfngljc» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

©ïupuenaupt m wijn gbefoDen cefter goef gbeDwndten C’en ebenen öte verfïopt 4 van boï|ïen,enbe cod van aöein fijn,vft ï)ie biierè abeni met en kunne verbale, want Çet feepbt enOe verteert Die groue vocbtiefjebni enbe We tape rouwe fluimen Die Ion^ gÇene enDe boifl ver(ïoppen.

^fetue erupt Ioß ooek Die vnne,Doet water maken, enDe verweekt Die nameHijt^c eraneki^ept Der vrouwen ate voor ingbenomen.

©tupuenerupt öbeDiooc^t ee feer goctin Die fpijfen gbekjek J3pfcpe,^bpmu6 enDeS Dpeißbekieke d|eWup(ki,enDe abeeft Der fpijfen ^oeDenrueek enDe fmaeck.

Smpuenerupt g^eDiooc^t enDein Diecleerfeappiapen gelept, gÇeeft DeneieeDerenS? goeDen rueek/nDe bewaert enDe befcermt Die felue Dutter gbeen motten tn^ntornen,

■VrtttOOwntc. €«p. Isutb

fCgljenacljt.

tönten jtfnveefDerlepe van formen wefen enDe gefïekentffe,waer af fout tamme oft bof OJïunten,enDe fom wilDe Ç9^unten gbenuept woiDen.Sie tamme ÇQîunten 3iinvierDer(epe,‘®ïupn^epkg^e, t^rupfmunte, Halfern munfe,enDe.^ertelt;rupt.

©te wilDe (6 tweeDer^anDe Die water £9ïunten abubeeten woiDemwaer af Die eene wit e6,enDe Dtc anDere root, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;Cfatfoen*


-ocr page 259-

Van fiOwnte. Cap. I^tttf. cd^^ * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2(( tafle ö^effdcbt van tantmen ïö^unten Oat furr te (an^e ‘Stupn^eplP

bSlOl^ Öamp;lt;^ Ó^f^eeten wo’öt,beeft viereanngbe btubnreobarbtjge gbfÇ^avzOe ße^ *^”’^^‘^*^ ^^” Waffen ronbac^tt^^e rontfomme gÇeketfbe bencher ßruenc bfaberkene Hefeltfek enbe feer goet van rneeke. Sie bloemen ^tfn roob:# adjucb en maffen romfomme bte fielen met croonkene g^eltfekaenhe 33alaebe.Stemottélen^ón fafelac^fteb lanc;ber aerbencruppenbeentier enbe baer tongfte feuetkene vcortbtmgbenbe enbe alle jaren wtwotpenbe»

i ©at tweebe g^eflacbt ee ben terflen van ronben bruinen melneekenbe 6labet?,vtei; (anttg^en gbebaptben fielen,enbe van cruppenbe vootio fettenbe mottelè feer geltjck, alleen bte bloemen en maffen met met troonkeno rontfomme bie fielen,maer flaè bo^ «en aen bopperfle van ben gelen gbeltfek een elepn are.

3 ©at berbe g^eflac^t van €S)l«nfén beeft langue fmalle blaberen ben blaberen van ^HgÇen fester gbeltjek,maer meerber,mttterjaecbter enbe gbebaptt. ©te bloemen Waffen aen bopper ge van ben gelen,g^eltfek clepne aren,aio aen bet tmeege geflacht, ©te motte! eo teer cruppenbe fafelaehtttè tot veel plaetfen rntmotpenbe gbeltjck aè bte vootg^efcreuen gbeflacbten.

Mentafatiuaquarta. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mencaftrum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sifymbrium.

©ertecrupt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ïXoobe maler OJlunte. nbsp;nbsp;nbsp;^ttte mater ^unte.'

4 ^vterbe gÇeflacbt eo van blaberen,gelen enbe mottelen ben vootgefereuc geltfck; maer |tfn bloemen en magen met op bopperge van ben gelen gÇeltfek een are, maer gaenrontfomme bte gelen met troonkeno,gbeltjck aen bte ^tnpn hcpligbe.

5 ©at vtjfge gheflacbi van 0)?unien,bat van ben milbe bat terge ee bat mttie mater €91 untegbebeeienmotbt beeft viercantigbemonacbttgbe gelen enbe langacbttge go rimpelbe facebte blaberen,van bouen enbe onbere mj faetyt moUekê beeleet,©te bloe men magen aen bopperge van ben gelen g^eltjek een are g^efatfoeneert.©te motten len^tjn teer enbe fafelae^tte^.

15 «j ©at

-ocr page 260-

cc^. Daitlt;V)untc. Cap. l^ttïf,

« Sat önbff wïïamp;t ôÇ^n^’t'^^ ïx*« ï’tf Mïf onbvrhic C9?iinunf6,fnamp;rrooamp;e matet C9ïuntf g^tnaernf tvoïbf,f6 Oer '®ïupiiï)fr ^epOgfien van fielen,Maöerè enî^evcoitö tmppenöe woïtelen g^elt)(h,a0eene van Haperen enOe fielen wal meerder enï5e fiere# her van rueeKe.©te bloemen ^qn bmpn root en Waffen af bopper fie van ben fleelhcd in ronbe tfamen g^el^oopte (rof‘lten6,van aenfien eenen ronben botlehen gbeltfek.

lt;ï31aetfb»

lt;5ïupn ÇfpltgÇe enbe bie anbere tamme 0)1 unten, worbê ^ter te lanbe in bie Çouen gBeuonben,fonberlmß^e quot;îamp;rupn Çeplige bie be gemepnße enbe bie bekentfie e^. ®ic wilbe waffen in neere voe^tig^e plaetfen ontrêt bie water loepen enbeaen bie eanten vanbengrae^ten.

2tlle bie ôbeflaeÇten van ÇO^unten bloeien meefî in 4^ogbf1maenf.

CSacin.

©at tarn âÇeflaeÇtvan Junten worbt ^^(^((Knin^ïùc):n/wlt;rn@.n^IJEVSK: 31^ -Tatifn enbe in bie ^tpoteken Mentha.3n 5raneÇoi6 ÇSXente.

ï ©ierfie g^eflac^t fuet in gt;^ooc^buptfc^ Spement enbe ,^raußbpement. .f)ier te (anbeSSrupn^eptigfje.

S?at tweebe geflad^t .Kraußmunt^, ,Kraußbalfam, bat es (Îrupf balfem efï (Irupp niunte,van fommig^en oock Çepligbe.

, munte.

2111e C0lunten^ijn werm enbe brooge tot in ben tweebf graebt noeb verfeb engroc wefenbe,maer alojp gbebrooebt^iin^o^ijn^p wermtot in ben berben graebtjonbers# lingbe bie wilbe bie beeter ^ifn ban bie tamme.

C Crackt en Werekingbe#

1 ^amme C9?unte in fpijfe oft brandt ingbenomen eo een feer goebe enbe fonberlim 3 gbe mebeepne voor bie magk^bie felue verwermenbe f1er(Jtenbe,enbe alle ouervloebi# gbe voebtitBept baer wt verbroogbenbe,^p verbrijft ooek enbe gbeneefi alle pijne enbe weebom van ber magben enbe boet bie fpijfe verteeren.

^wee oft brpe tac^keno van ber feluer punten met tfap van fueren @ranaet ap«* w peleningbenomen,f1ilt bat buken enbe walgen enbegbeneefi bie ebolerijeke paffie, bat ee alfmen ouervloebieb ouergbeeft enbe ben loop in ben bupek tfamen beeft.

lt;5$fap van CCJlunten met a^ijn gbebroneken, f1elpt bat bloet braken enbe ouergbe«’ Ö. «en,enbeboobet bie ronbe wormen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. .

e^lunte in water gbefoben enbe brpe bagben gbebroneken boet bat erimpfel en bie ,Q weebom van ben bermen vergaen,enbe fletp^^t bie ouervloebige natuer lijeke eranekb^ ber vrouwen.

Sö^lunte met wijn gbefoben enbe gbebroneken eoemt te belpen ben vrouwe bie fwae Q: renarbeptbebben. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

OJlunte met meel van gerflen mout vermengbt boet bie fweUingben vergaen eube^ verbwijnen baer op gbdepx.Sijfgbelijek ooek SVlunte op (voorhooft gbeleptgeneeji biepijne enbe weebom beo boofto.

-ocr page 261-

■OnnóOnnfe, €«p. Iputj.. ccv].

Ç9?»n(Cf^ fea goef op ber viouwcn 60:jïen g§ekpf ö/e met feeß ofthbcn^ijnoWät (ÿ Çc( boet Pte bo:|l(n findten cube flandi woJöcn.cnamp;c m fact amp;at mddi met donteren «ft tfamen (oopen.

^unte met foutafieiïootenenî^e welvermenght ee Peer goet ô6e(e»t up he beten ^ «an Pet venvoebe Çonben.

^fap van 03?unten met ßuenid) water oetmengÇf,gÇrneefî he pffne van be ooien 3 baer m gbebmppt,enbe het verfuet he reuwie^ept van bee tonden alfmenfe baer mes? be wnjftenbe wärest.

Sgt;te rueek van ÇV?unte maeekt ben menfebe »toft/ek enbe b(t}be,enbe ba er ont ^00 ^ wotben btewtlbe OJJnnten her te (anbem tgropfel gbemenght baermen bie kereken lt;nbe hupfen mebe alp eemg^e feeße ee beßropt.

Sefe O3?untee6ooekfeergoft tfegbenhe fleen enbe tgraueel van ben nieren,enbe ^ freshen bie b:oppelpi|fe,in wijn gbefobenenbegbehoneken.

Äp bie beet van ben bpen enbe wefpen ee befe’witte wilbe water SJïunte oock feer ^ ÔoetgÇeiept,

quot;Üan ^«Irtmentuin. ^np. Ig».

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;[ Cgljf flacljt»

5r^^^ 03?untc bie onber bènaem van lèalamim^ein ©rieejr vanbê oubert; beferes •^^uen ^tin,^ijn btperlep van geflaehte, befonbere enbe verfeepbê naem? Çebbenbe.

ï ©at ierfïe ghcflach bat OSereb ealanunte gbeheetê mach woïbè, heeft herbe vier:? eantig^e fielen,met bun teer baptken bedeet.©fe blaberen ^ijn ben blaberê van ^Saft hom wat geltjtk,maer ro«wer;©ie bloemen waffen aen bie flelè tuffeben bie blaberlt;j Ïïen6,alleen aen bie een ^pbe van ben fiele waffenbe.©ie wortelen ^ijn fafelachdcb.

©it heel erupt en ee ben tweebc gheflachtè van t^alamintbum niet feer engeltfdr; maer bet ee meerber,berber van fielen,rouwer enbe brupnber van blaberen enbe niet eruppenbe maer reebt op waffenbe.

c lauetfe.

x ©at ierfïe gbeflacht ab ©tofeonbee ferijft,wafl op bie gheber ebten. ©ier te lanbe worbbet in bte cruptliefbcbbere bonen gbeplant.

Ä befe gbeflaebten van erupben hloepê meefl in ^îaeckmaent en in ©opmaêt3

@ inj Ó?aem,

-ocr page 262-

iriîîaem;

©cflt; foone van Ç9?un(en Çeef m ©dec; K«x«/4rvflH3n iatijn Cakmintha. 3« be 2(potehfn Cakmentum,van ÿgt;hntU6 cube SïpnUlUS Mentaftrum.

I nbsp;©at tape van liefen wotOt gÇeÇeeten tn bte 3(potekè Cakmentum montanum,t)at (6

6erc^ (ïaïamentum^tt^f^ïttfÇb^ (lafantenc

» ^weeDe gbeffaebt wotht gbebceten tn amp;vi(()! yx^x-J^p ^çuy. ^n Sattln Puiegmm fylueftre mbe Nepita.3n ^ooebbuptfeb ’K(etn batbmunt^^lBuo pdepe, J^ter te lanbe wilbe potepe enbe çOeh munte-^n^raneÇote poltot fauluage.

5 lt;^babc gbcflacbt wölbt gebeetê nv ter tt/t tn bte ^potfkè Ncpîta.3n J^ooebbtptpb Jtat|enmunt|.^ter te lanbe (Iattencrupt,enbe van fonnmgben ^epte.^n ^raeboie .^erbe au ^Eat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^jî^atucre.

©efe empben ^tjn werm enbe bioogbe tôt tn ben berben graebt, fonbevltngbe bat tape gbeflaeÇt.enbe baer af tgbene bat op bte gbeberebten ghenonben woïbt.

lt;[ Crac^t en Werchingl)^.

lt;S^alamentttmenbe fonberltngbe bat Sôereb ealamentum es feer goet bengÇenen 2( bie van fentjnntgÇen gbebterten gbebeten |tgt;n,t^p gbefoben enbe geb:on(lîen,oft van-hupten op bte beten gbepreben oft g^elept. «Sfelue erupt met wijn te vozen tngbeno^ «ten bewaert enbe befcermt bc menfebe van alle binberlijck femjnjwt vertaeem ooek allefenijnnigbe gbebierten waert gheiept op gbebiant woibt.

^ï*^alamentum met buenteb water gbebïonehënverwermt betlteÇaem, fiet verbal ^ bte groue bumueren,bet vcriaecbt bte coube hupueringben enbe boet het (weet vooit^ romen, lt;Sfelue boet §et ooe alp tn olie gefoben eo en tlie^aè baer mebeleprekê wozbt.

Salai?

-ocr page 263-

- Wn Sdfcinc. Cap. I»»f. cc^ftf« — CiiIameiKitm tn öcr (einer manicrfit 5bcö:onchfn te go« Pm ^Iifdcn Weg^tuafc £ ^f’^oóamp;cfmefc0 oft öbeamp;oïfïen ^ijn om öat g^cronnen btoet ï^oen te jeepï)ene, enOe öle pijne enöe weerom m öen öupek hebben,en Die eoït van aöem enöe verdopt van boï«» |ïen^t)n,enöe öie öe geetfucht Rebben.

lt;£alamentum met wijn g^efoben enk gbebtondten (o(l bie veine,vern'edît bie na^ © tuerfijeke eranekhept ber oïom»en,enbe mee^t lt;if bie boobe otue^ten. ^fdue boet ^p ootk met een peflue van onber ó^efletf.

(Tafamentum ee ootk feer goet ben me(aetf(|en menfe^en gheg^eten, a(ö ^p wepe ^ van fnete metek baer op bamken.

lt;l^a(amentum rouw oft met fpijfe gbetotkt enbe gbegbeteUjOft met fout enbe hue# ^ *«'lt;§ óh^^^‘gt;*^^^^lt;^ti,boobet enbe iaee^t af, alle manieren v4 woimê m wat plaetfen bee It(haem6 bat ^p gbegrofpet ^ifn. c^fdue boet ootk het fap $ebïon(ken,en tn bte plaets# fen baer bte wonnen ^yn gh^bacn.

lt;£alamentum boet ooek bte Htteekenen enbe bte blauwôh^P^^ôÇ^*’ ‘^^ gh^l^®‘’^^*^ @ pletken vergaemalfmê terupt tn wtfn ftebt enbe baer mebe bte pletkè biewtU wufehi» oft h^t erupt noch verfeh wefenbe floot enbe baer op lept.

Van S«lfcme. Cop. Igöf.

lt; ^ghbnachto

Qi^dfeme ee tweebetlepe, greet enbe elepne.bie van ruecke bloemen enbe faet mAl;

^tauberen gh^M^ft ^Ó«’ '^fatfoeni -Balfaraitamaior. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Balfamita minon

©roete ^8alfeme? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^lepn ^xöalfeme.

-ocr page 264-

ccgtitj. Vrtnlößlfetne. Sßp. I»»f.

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^ Ô^*^“^^^ '25a{f(me beeft renbe herbe bunne fielen, baeram Waffen Mn«? gÇe Meebâc^tig^e wit gruenc blaberen, tontfomme trat maer feer h«(e( ôÇ^^f^f^-?^*’^ bloemen maffen met eroonkené veel bp een enbe ^tfn tonbe ßeele knoppekeno m veel manterê van fatfoene enbe mefen ben bloemen van 9ïepnvaê gekfek maer mmbere. ©te motte! eo fafelachtiefj vele tae^v keno enbe fleelken^ vooïtbnng^enbe,enbe taerltfek nieuwe fenetkê mtmotpenbe.©rt Çeel erupt es van eenen flereken Itefekf eken rueek,enbe bitterae^tw^ van fmaetke.

j ©te elepne ^Salfeme,e6 van flelen,bloemen,fabe, rueeke enbe fmaeekeber ter fier enbe grootter ^alfeme feer ^^ekf(k,maer m aio nunber en met foo hooch ma^enbe. ©te blaberen^tfn veel mmber fmaelber enbe rontfomme feer btep gekerft. ©te mot^, te! eo ooek fafelachtub vele enbe taerltfe; nieume feuetfen voottbttng^enbe,

C piaetfe» ^epbebefegbeffac^tenvanerupbenmotben ^tertelanbe tn bie honen ^beplant, enbe bat terfie eö febter tn alle gotten feer ghemepn.

55a!femenb!oepentn ©opmaent enbetn ©og^flmaent. c/i^aein.

I ©at terfiegÇeflac^tWotbtgÇeÇeetentn Latijn Baifamitamaior.^n bic 2(potekêhter te lanbe Balfamita van fommtgen Menta græca,Saluia Romana,Laiïulataamp; herba diuæ Mariç. iïnbe fcbijnt me! te ^pne bie panas chironia baer lt;A^heophtapno af fe^njft ^tb. t;. ^n ©ooc^buptfeb Çraumenkraut.^n 57eerbupffc^ 55alfeme.

» ©at anber g^eflacbt motbt hier te lanbe ghenaemt elepn ^alfeme bat es Balfamita minoren 3tallen berba ©tulia. ^nbebtt erupt mo:bt van fontmißhen ghebouben voot bat «ysf«Top Agératum van ©tofconbeo,van ben anberen voot een óZxfwwp EH-chryfum,van ben berben voot HepatoriumMefue. ^aer onfe mepmngi^e en eefl sheen van bipen, maer eo een erupt van ben oubero met befereuen ten maere bat het maere lt;fn Sheflacbt van PanacesChironia «SÇeopÇîafît.

lt;[ Mattiere»

^epbe befe erupben^ifn merm enbe brooch tot tn ben tmeebensraebt,shell)ck hue«’ ten rueek enbe bnteracbtishen fmaeck bemtffl.

lt;[ Cracl)tenftiercktngl)C4

©te b!aberen van bte groote ^alfeme alleen oft met be fabe vanmilben pafltna«? 3 ken tn mijn shefoben enbe shebroneken gÇenefen bat ertmpfe! beo bupe; enbe flelpen bat root mel^oen.

©te eonferue van ben blaberen met fupeker semaeckt, vermermt enbe bioosbt bte Ç5 Çerffenen,opent bte verflopthept van ber feiner,enbe eo feer soet tfeg^en ben loop en«? be shemelbts^en vloet van ben (atarren,een boon groot tng^enomen.

©tt felue erupt moïbt ooek geltjek @aute enbe bperghelneke erupbê tn bie fpiifeu, S fonberlinghe tn bte epereoeeken g^ebiupekt enbe eo baer bienflelijek enbe fmaeeke#gt; kjektn.

a ©te elepne ^alfeme shfM'tk ^p van rueeke enbe fmaetke ber grooter gelïjek eo al^ © joo eo jp ooek van erae^ten enbe werektnghen,enbe mae^ altijt voor bie groote genoigt;, men enbe shebmpekt moiben.

'OortSnuie. Cop. l^vij.

C lt;gl)enacl)t*

^auieeotmeeberlepe van ghcflachtej'om elepn enbe ebel,fom groot enbe grof, ©ie groue eo bïperhanbe,gruen mtt enbe root.

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3^ fï’rM @autc heeft vele houtachtighe tacykeno, baer aen op langhachtighe lt;2L/ fleelkeno maffen langue fmalle oneffene afchverumtghe mtttachtighe blaberen, onber twee feer elepne blaberkeno gheltjek elepne oo:keno hebbenbe.©te bloemt map fien lane; bte flelen enbe ^tjn van fatfoene ben booue 5?etëlen bloemen niet feer on«? g§eliftk,maer minbere.c^faet eo bïupn.©ie motte! eo houtaehuth.

©ie

-ocr page 265-

* ®te ^rouf eauif w Der ebdbfr wet fea enabfhielt,mact meerder,huer flekn ^(fn ttupn wercantte^-S)« bladeren roiim,oneffen,afcbvcrnwicÇ wit ben blaberè van bet cbelber bauten gbeHfeh maer veel meerber vouwer enbe fonber coihene.^te b(oe^ went fact enbewoHelen^tinbevebelberghelijcli. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

çOan befer groue ©ante wwbt noeîj een unber ß^effaebt gbeuonben bat bfaberen Çeef( bte fom çee( ^^be fom fta(f fneewit inn bat witte eaute gb^eeten wo^bt.

^tem noch effet een berbe gepacht vd @ro«e eattie,bj root toanie geheet? wotbc Ï’pene geien,tibbekene van ben blabeven,enbe nieuwe ievg vootteomenbe blabetken# foot ^i)n,ber gbemeonber grouet ©unie anbevo beel gÇdifdî. v • ClBlaetfe*

eaute aio Stofconbee fert/ft wag op rouwe geenachtigbe ipladfen, Çier te ïonbe Wo:ben bepbe biegbeflaebten f^ier in ane bouen gbeplant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. il. j im

55fpbe befe Manien bloeden in OSnaeckmaent enbein.f)o|imaem;

lt;f i^aern. ÿ

eaule fieetin@rielt;;ix.4Xia'4gt;«K©-.3tt -fatijn enbeinbie^poteken Saiuia, van fom Wiggen Corfaiuium^n J^oochbuptfeh ealbep..ó«fte lanbe ©anie. 3n ^raneboiö eau(ge. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

* ©at ier ge gbeffacht woibt nv ter tiff in Latijn gbebeeten Saiuiaminor ,5aïuia nobiiis, enbe van fommtgftensaiuia vfuaiis.^n ©oochbuptfeh epitj falbep,Alein falbep, (ibd falbep.enttreut^falbep.^iertelanbe Q;bd ©ante, ^mpreÄ enbe oozkenö eaiiic^n^fone^oie toanlge^ranee. un75:

-ocr page 266-

cc^vf. Wtt Same. Cap. l^viÿ

a èat ^nfff êÇfR^ebf wölbt ^betwempt in 4^a(t)n Saiuia maior/nbe van fcmmigbnt

Cc greote üauie.^niyrant^^ojf granbe toauJgc.

fü^atuerc*

baltic ee werm enbe bzoog^c tot in ben berben gracht enbewat tfnnten tredtenbe van natucren.

C eracht en Werebïftghe^

ballte in wijn gbefoben enbe ghebtonthen boet bic vhne (offen en bat graucc{rógt; 2( fenjflerdït bat Çerté enbe co goet tfegÇen bie phne enbe weebom in thooff.

0amc cc ooc feetgoet gÇegeten enbegebtitpcht ben vrouwe bie bevrucht ^ifn,w4t ï9^ ^p boet afo ^ictiue ferijft bie ntoeber fluptè en bie vrucht groepen enbe fberek worben.

lt;Sauie maedit ooc bie vrouwe feer vrucbtbaer,cnbe baer om hier voortijts in ^gp^ £ pten nacr groote flerften hebben bie vrouwen tfap van 0auic moeten brineken om b^ jp vruchtbaer toefen,enbe veel kinberen voortbringhen fouben.

■^fap van ©auien twee croefen vol met huemeh aio X?rpheu6 ferijft ingenomen es ^ feer goet ben ghenen bie b(oet fpouwen enbe ouergeuen, want het flelpt ben bloetgdck terßont.Spfgheüjck ßelpt oock bie @autc bat bloet bat wt ben wonbè enbe quetfue^' ren (oopt ghewreuen enbe baer op ghetept.

tgauie in water ghefoben enbeghebroncken,gheneefl ben hoefl,opent bieverflopt«» ^ hept van ber (euer,enbe boet bie pijne ber ^pben vergaen,enbe met ^(fengefobè jïelpt 3P bat root me(ijoen.

@auic eo oock goet op biewonben ghe(ept,enbeop bie beten van ben fenijnnightu ^ ghebierten, want ^p gheneeß enbe fupuert bie fe(ue.

©ic wijn baer Sauie in ghefoben eo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;#[ Cfatfoen» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0 verbrijft bat iueckfel van ben fcame(ijco Sphacelus Theopbrafti. ^Hbe^aiiie. ken (eben afo ^p baer mebe ghewaffehen worben.

tOrt wöbe Same. C.lvvttf.

3 e wt(bc 0auic eeber tam;’ me @auien van ruetke enbe fatfoenewatge(ijck, opheeft vierfantighe brupne ße(Cmet ^’^bunhaptken bec(eet, cnbaergt; hen woßen b(aberen ben b(aberen van i^ grotte tsaaie niet feer ottge(ijck,maer wat t. breeber,wer enbe faechter. ®ieb(oemen ^ijn bie egauiebtoeme niet feer onge(ijtk mbeWaffen (antp bie ße(cn op,alieen a en bie een ^pbe van ben fe(uen banghenbe, äF enbe a(6 bie vergacn^oo vo(fcbt b^ faet b|Oy mtenbebrupneer, ^te worfet eepfe(^ achtichenbeworpt iaerkjer nieuwe feue;; .fe tenwt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ e

c:ïSlaetfe....-ji.

Sep witbc ©aute wa|ï pter te fanbeaf 1 vin non enbe onbet bte ^n^cn, in bic bop C fc^en enbe opbie canten van beneoienïJn selben. CCyt

lt;Sp blocket in/^Siaediwant enbe in p ;$)optnaent.,p nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

©it erupt worbt ghehceten van c^Bco^

-ocr page 267-

»rtii Scarlepc. Ö^ap. Ivtv. ceptotf.

|)Çîlt;ljîllô dehiftoria plantarum Jibro ftxtocapitefecundo.^n ©lût)' (T^^wKtX©- fHamp;C Itl ^a^ tt)n Sphacelus,nv ter «jt ^ectet ut Î)ic ^Ipotchen Saluia agreftis en Ambrofiana C» van ^SoZp ÖU6 Scorodonia.3» ^oocljDuptfcfj wûo 0al6fp.^wr tclanÖfwUDe ©auù.

lt; Z^atuep»

©cfewitöc ©auk eewerm en Otood^öer bauten vänatuerc met feer on^eü/dt.

C iCract)teiHXicrchingl)e»

Q33t(be ©aute boet bat bloet feepben bat binnen tht^aeme ß^eronnen ee, enbe geo 2{ tteefï batter g^equetfl e6,enbee6miubpen feer goetben gbenenbie ö^euanen,^^^^ (loeten,g^efmeten oft verrecht ^t)n,in water oft wtjn gbefoben enbe gbebronehen..

ICilbe üauie ooeh tn ber feiner manieren g^ebrupcht, boet bie inwenbige apoflUigt; ^ hiatien enbe ghe[willen feepben enbe laeebt bie materiën ber feiner met ber vunen af.

■Onn Scarlcpc.

lt; ^fatfoen»

(Tarlepe ^eeft viereantigbe (lelt;gt; ten,baer aen wa|fê ronwe afdjj» uerwig§e ghehapibe oneffene blaberemben blaberen van gro ue 0aute fc^ier gjeltjeh, maer »ter oft vi/f mael meerbere. ©ie bloemen -ïtjnblauwacbtiebwit enbe neebere ban bie ? bloemêvan teante. ^nbeale bieg^erefen ïMMoeoemt in bie guppens b^ faet voott, ^at fwert eo. ©ie wortel ee geel enbe Çont^ ac^tic^.^nbe bit ^eel erupt es van eenè feer (lerehen enbe fwaeren mech, aljoo battet ©oeh pijne int tbooft maecht g^erohen.

lt;plaetfc«

lt;5ear(epe worbt bier te lanbe in bie bonen g^ejaepet. lt;nbsp;C^t toarlepe bloepet in ssraechmaent enbe Ȃ)opmaent,een iaer naer b^ fp gbefaepet ee.

^JPlaem,

^earlepe worbt nv ter ttjt g^ebeeten. 3« Latijn enbe in bie 2(potehen GaUitricum,Ma-trifaluia,Centrura gâlli enbe Scarlca.^n ©OOC^^ bnptfc^^^e^arlacb.^n Jranebow ©male, ]ƒ ^n febi/nt te wefene eè gbeflacbt và Hormû num,enbe en ee g^een Alcaoroiophos aU fom (1 migbemepnen.

lt; Batucte.

Gcarlepe C6werm enbe brogue van na«gt; tueren,tot fc^ier in ben berben graebt.

•t Kracht en Wetchingse^

Gear lepe in aUe manieren ingbenomen enbe gbebrupcht verwecht bie natuerhgt; 3 he eranchbept van ber vrouwen,iaeght af bie feeunbine, en maeeht lu(l tot bpflapen.

Gearlepe maecht ooch bronchenfeap enbe fwaerichept in bat boon, enbe baer om ^ worbt 5P van fommtgÇen brouwerointbier gbefoben,in plaetfe van^oppeerupt.

©it erupt beeft 00e alle crackt vÆ ©orminüm en mach baer voor gebrupeht worbt ^

TOrtn lt;30’mmiim, (Ïnp. Ivv.

c ^gheflacht.

©ormmum e# tweeberlepe aU©iofeoribeè febrhftjcKam enbe wilbt.

-ocr page 268-

2(f tVtge dominum ft^ff rcn^achogBecnbc waf faffÇtÇapît'gbeBfaôf^ rcnjc^ia ô§diïch 2l«ooî(‘n,enî)e wercantig^c ÇapîatÇug^tc pclm ontrêf cenê voet Çcocb,op Oeppn fîc wer oft fes fehoonc tfauwat^tig^e peerfdjo Mabrrheno ôîagÇenDe îgt;aer acn wt cfdt kPt waden, twee blaOcrlife tff^ g^(neecn,fnamp;e Paatudc^eneUpne Çupfhene voonbing^enPeMauwo pferfc^e Hoemlifn6,ïgt;je tfvg^en öat Çet fart n/p woiOt, Çoer fer errbewaau keerrn enöe neamp;erwame §angl^en,cnbe Paa in Upf Pat fact Pat fwat enPe fangfiaebtuh eö, Pwetfk aid in amgÇe vot^tupept gbeweptht f^, fH/maeptup woîPf, fd/icr âpek/dt Pte keernen van Pen Xluffppden.

a ©at wifPt -^oiniinum peeft greete PteePe rentfomme gbefeaerPe PfaPeren. ©le fielen ^iinoeekviereantie^ enPe wat ÇapîaeÇtte]^, maer (angler enPePuketPanvait ' Pentammen.Sie Ploemen ^tjn peerfae^tteb enwadfn ooek met eroonkenoronifont^ me Pte flcJm,tn efepne bupfhens, Pte buer ooek nePerwaerte keeren ale bet faet nfp woiPt,Pwe(ek Pmpn enPe rent ee, enPe voek fW/maebtie^ aid nai gbemaeekt woiPf. ©le weite! ee beufaebttep enPe fwert.

tJnPe PepPe Pefe etupPen en bePPe gbeenen fenPerhngben metten fenPerlïnge P^ ilt;»m gbeflaebtjvant Pie Ploemen van Pen wilPen necken waf naer Pie t^earlepe.

IT I3laetfpgt;

^epPe Pefe gbeflacbfen weiPè bier te lanPe tnPer eniptliefÇePPero bouc gefaepef.’ lt;1 c^t»

^p (eueren buer Ploemen in ©opmaent enPe ^egbdmaent ed te wpU ^oe weiPt ooek buer fae( rijp, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?7aemç

-ocr page 269-

quot;OanTinbOîcit. ^«p. Ivv(, «gfg.-

lt;r Zl^acm»

©ft erupt woibt ^bebeften in ©ri«; î^^^iuop.^n Xatiin Horminum enbe GeminaUs.

* ©at ierflc ce ^Benaemt Horminumfatiuumamp;Hortenfe.

î ^nbe bat twe be Horminum fylueftre.

lt;[ ^atucregt;

J^otminum e^ werm enbe bzoo^Be van natueren.

lt; Crac^t en wereMng^h

«^fart van J^otminum met buemeb vermengst, verblijft bie bupfîerÇept van ben 3 0bôÇen,enbe maeekt batßbefubte efaer.

lt;S:feIuefaet met water vermenget, treeft t wt bie boomen enbe fpiinteren,verteert ^ cube boet fc^epben atberÇanbe g^efwei baer op g^efept «J^feiwe boet ooeft Çet groen erupt g^epooten oft g^ewieuen enbe baer op g^elept.

©it fetue faet met wijn gbebioneften, maeeftt iiift tot bpfiapen, enbe fonberhngbe C Pan ben witben bat (ïerefter van wereftmg^e eo ban ^et faet van ben tammen.

■Vrttt^nbojett. Cap. Ig^f.

lt; Cg^edacljt

2[^^r erupben met eenen naem ^nboïenm©uptfcb g^enaemt ^tjn vier gbenacb^ Aztenvanfatfoenema(eanberengÇelijeft,noebtano verfeepben namen int Latijn Çebbenbe.©atier|le eo bat wtt2tnbo:en. «Sweebe bat fwertoft jtmehenbe ^nboien. lt;^berbe bat rieeftenbe 2(nboïen. ^vierbe bat water 2(nboien.

lt;[ Wfatfoen«

Marrubium. C^Citte 2(nbo:en. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ballot«; ©werte 5(nboien;

-ocr page 270-

ec^^i . DöttTfnböjeri, Cap. Ippf, ^ôtcHoemvn^tfnwRffjCnwafrfnmffapc pfhenlJf ^upfftens, romfomme ben^td ^^dijih ten rtnchfiafntK,baft nactbie bloemen gÇerefen^tjn, faet m g^euonben woïbt bat rouw en tont (e.^ù trowel eo (wert met »eele »eefehng^en.

SS ^Botten be(en effer ooek noch een anbere erupt,bat ooek welrletkenbe Slnboten g^elt;gt; naemt moïbt,bweltk langue bleke viercan^ tlg^e enbe ooek woUacbtigbe pelen beeft, enbe wltac^tlgbe (aeebte ront(omme wat gbekerfbe blaberen, maer langher bteeber enbe meerber ban van ben anberen 2(nbo^ reno. ©le bloemkenojlfn roobac^tlc^enbe mapen tn ronbe eroonkeno ront(omme bie pelen. lt;S(aet ee (wert enbe ront.^ie wortel eo^elac^flc^.

4 ©af wafer 2lnboïen eo van pelen peken^ be ^uppieno,blaberen en bloemen ben (wer^ ten 2lnbo2en volnaer geeilt lt;k. @lfn blabe^ ren ^tjn ooek (wertgruen maer meerber,bie^ per gbekerff,enbe niet (eer bap:acbflef^ wat g^erumpelt enbe g^eplopf,g^ell/tk lerp mts? comenbe 'Bereken loof. ©Ie bloemkeno ^pn mn en elepn,mlnber ban ble anber 2(nbo:eno bloemen.

lt;[ jBlactfc^

SïBlf en (wert 2(nboïen wapen Çler te lanbe al om op otigbeboube plaeffen, bp ben mueren,fupnen,wegben, en aen eanten van ben velben.©at berbe map op g^eltfekc plaef(enln©upf(cblanfenbeelbero.©lertelanbewoibef meepin bleeruptHe^eb^ bero ]^ouen g§eptanf.©af water 2(nbo2en woïbf Çler te lanbe veel g^euonben bp ben grae^ten,waterloopen,enbeln neer vocbtlgbe plaeffen.

c w*

©e(e erupben bloepcn meep al In SSraeekmaent enbe In J^opmaent, bat rlekenbe ooekmXJog^pmaenf.

©af lerpe gbeflacbf beeftn @rleey Trfalmop.^n ^aflfn Marrubium.3n ble 2(pofekê ‘ Prafsium.^n ©ooc^buptfeb QßepPer 2lnbo:n, Söïarobel, ©oboveigiQ, en ^nboïn mennlln.^n ^eerbuptfeb £S)ïalroue,3)ïalrueuie,witte 2lnbo:en enbe 3nbo:en mans* neken.^n ^ranebolo ÇÇRarrubln en SÖ^arotbemm.

©at tweebe wo:bt gbebeetenln ©riet; B«A\lt;ürx 3n iuiijn Marrubiû nigrum,Marru« biaitruin.

-ocr page 271-

DnttXnboïen. C(tp, lg$f* ccwG biaftrum.^itt Wf 2(V0tfhè Prafsium fœtidû.^tt -^OOCbölUKfcb écbWdrf^ ^HtiCMl ftt 2(11:# öomweibün.^n ^iccrïJuptffl) gmekenOe m fwau ^alnicuïc en 2ln0o:fn,oft 2lnt'o Knwï|fJun.3n5van(boi6ï0ï(imibm notr,ï9ïa«-ubin puant.

lt; U^atuere*

©ie b’pe ierpe gBepachten van 2(nbo:en ^ón werm in ben tweebS gracht ert b’00^ g^e tot in ben berben. ©at water 2(nboten ce ooeft feer »erb:oogftenbe » maer fenbet merefteftjefte bitte.

lt; Crackt en Wercfeinglje«

» ^itte 2(nbo:en in water gbefoben enbe gbebjonthen, opent ert pereftf bie (euer en 2( hie mi(te,enbe ee goet tegben alle oergoptbept ber feluer,^» fupuert bic botge enbe bie longbfne,enbe eo mits bpen goet teghen ben ouben boeg, pijne enbe wfeboin ber ^pbè oeroubert 61oetfpouwcn,enbe tegben bat wtbïoogbe» en fweeringbeber (ongbene.

7Vit3(nbo:enboetooeftlog'enalle groue voeftiebept en tape flupmenbieopbied ho:ge vergaert ltggbcn,met bie woïtelen van blauw lifcbbloemen ingbenomen.

©ijfgbelijeft wereft boet ooeft tfap van witte 2lnboïen met fap van ^enftel gefobê, (£ tot bat bet berbebeel verfoben eo,en baer af een lepel vol ingbenomeuj bat ove tegben ben ouben boeg goeteo.

^it 2(nbo:en in wijn gbefoben,opent bie moebere, en eo goet ben vïouwc bie buer © natuerlijefte eraneftbept niet en ftunnengbeerijgben,^piaeebtaf bie feeunbine efibie boobe v’uebtcrt,;p eoemt ooeft te belpen benvïouwen bie fwaren arbept bebben, enbe ben gbenen bie van flangben enbe fenijnnigben gbebierten gbebeten ^gn.

^fapvan witten 21nbolen met wijn en bnenieb vermengbt, feerpt en maeeftt bet ^ gbegebte elaer, in bie oogben gbebaen. lt;?^felue fap in bic ooten gbebaen ee goet te«» g^en bie pijne ber ooten, enbeopent bievergoptbept ber ooien, ^w ooeft goet in bie tmefe gbenomen,om bie geeliebeptvanben oogben bie vanber geelfucbt gbebleuen eetegbenefene.

©ie blaberen met bnenieb vermengbt,5ijn goet gbelept op oube vleeratien,enbe op ^ tiuabe fweerenbe nagbelen.©ie felue Haberen m'et binnen fmout gbemengbt vertee ren enbe boen verbwgnen bie croppen aen ben bale, ©ie blaberen gbfbïoocbf5en met ebieft gbemengbt,gbenefen bie guabe vooite eetenbe crauwagien.

i @werte2(nboïengbegooten,ee goet gbelept op bie beet vanverwoebe bonbê.©ie © felue blaberen in een ftool blat in beete ageben gbebiaben, boen vergaen bie gcfwellc aen ben eerfberm,met bnenieb vermengbt iw gbenefen ^p bie vervuplbe fweermg?.

'ïBit 2(nbo2en eo gnaet en bmberliieft ber nieren enbe blafen, fonberlingbe bie gbejgt; gnetg oft verfwoïen ^ijn.

■OflltfOcIifTctt. ^«p. Ig^g.

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;^gbedaegt»

©nber bennacm van Çdîelig’enworbt nvter tijt begrepenbie wacraebtigbe C^e«? Itjfe,enbc bie gbemepne ^eltge.©ie bepbe ben 2lnbozen wat gbelijeft agn.

«S ig ©ie

-ocr page 272-

cc^^iÿ Van Mtli^tn; (Tap. Igs#»

© ■ nbsp;nbsp;nbsp;^*^/^^e^* ^^liffa vulgaris. (Icn^lK bC gfCpn, iMeliffophylli fpeciesJ

(tffa ^ceft vicrcanttiï g^c |lc(ê, cnöc fwer( ^ gruene blabcrfn, ï)en [traten 2(ttï)oïê $§e(0(h,mart meer öet van meeke liefe Inekenöe ghelijcbie ©troenen rieekèbe, ï)ie bloemt fijn Iijf^ verwich, öie woMel cö ÇoumehfieÇ mee ^ velevefelmg^è her^ waeru enöe ber^ wnerte emijpenbe.

» ©te gemeine ^e Itfleen ee Henvoot«» g^eferenen met feer engehjeh, Dan allee jpnen meek en es alfoo Itefeltjek met.

3 ^ûu2 Defen effet ooek noc^ een anöer Ine roekke vd font; migben root bie op^ rechte OJîeliffegÇei» gouwen woïöt, öie oockvïercantige fe^

Herba Tudaica. ©hötmijf;

len heeft, en blaherengelijck hie andere ïSXeltffen, maer veel grooter .©te bloemen ^tfn witachtk^ meerber ban btebloemen van $0ïeItffe. l^nbe btt empt eo flerck enbe onliefeltfck van mecke.

Q2»p ben gheffaebte van öjïeltfi'cnmach oor wel gÇefîelt woïben,bat erntn batmen tot fom plaetfen van ©uptfcblant ©libkraitt ^eet. ©it heeft vier«» canttg^e enbe ÇavzaeÇttgÇe fielen, bie ^uer tn veel «nbere verbei)len.©te blaberkêe ^tfn lanckac^ttc^ rontfomme g^ekerft, minber ban ©ante blaberê. -£ancy boppcrfle van ben ßelen maffen bïe bloemt hene bte van coluere blauwachttch jtfn, ©te wo’gt; tel eo veefelachttch. ^nbe het heel empt es van mecke,naer benmeck van bte' 0)ïeliffe treckenbe.

Cl^lactfe.

©te lt;5)Ïeltffen waffe tot fö plaetfc tn bte boffehe, tot fommtghe plaetfen bp ben ouben mneren, enbe fomttjte bpbenweghen. ^nbe motben mbteho^ wen hier te lanbe gheplant.

ê^tbempt wafltn ÇOzantkrtfck enbe ©uptfeh^ (ant tn rouwe plaetfen, tn bte wtfngaerben,en fom^ tnt^ooekbp bthaghen.

CO^eltffë bloepêtn Sótaeekmaêt en tn ©opmact,' ©libi?

-ocr page 273-

DßttiWcIt'flcn. Cap. Iç^tf. ((^^Hh

©liöaupt Bloejjet in^opmacnt cnï)e^cgbftmlt;unt.

C^aern.

^cfiffc troibt g^fbcctè in ©nVeXM^^^óepvMop Kgàjutxi'45uM.ûp.2Jn-£lt;ïti/n Apiadrum Meiittænaamp; Citrago.^tt Öif ^potchè Meliffa.^n gt;^oo(§öiip(f(^ ^fffff Qßan^fnkraiu, ^fli|fenkraut,vnïgt; CÜïutierkraut.^n ^faönpip^ £on(tke Oc grein,énöe gelifte, 3n5tan(§oieO)ïd»0e.

©kOeruprwoïïnvan fomntigengÇeÇefte in ^aü/n Herbaiudaica.3n7Ö2anckri)(k oo(k c^ dra BH oft «Setra^it eenig^e maken öaer af Out ierffe gbeflacht van Sideritis, kat Sideritis heraclea gBenaemt e$. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;l^atUCrC«

5)ïeliffe eo werm enktooge in kè tweekè graekt, Oen 2(nkoïê wat g^ekfek, maer in »fd manière onflertker en min (rachtteß. coacht ertWerefeingliC»

^D^diffe met wijn gÇek:ontken,eo goet teg^en kie beten enke peken va kie fenijnnv 3 85^0^fkierten. @p gerekt k^ Inerte enke verkauft kte fwaermoekie^ept,ale kie meke# tijne nv ter tijt van buer febnjuen.

S0ïeii|fe mac^ tot alkerÇanke g^ebtekeng^ebmpekt woïken,kaerwit :3nkoïcgoef lt;5 toee6,Çoe wel kattet in alle manieren veel onpereker es, al^o katmen inker mekeepne «l^ ©alenue en 2legineta f(b:i,uen,Meliffa niet en be^ooit te gbebiupckendkan in gegt; beke van 2(nkoïc,in wiene plaetfe men altijt kie CDf^elijfe neme en g^ebïupekê mach-

COïelijïe aen kie biekomen gedept oftgèe|lreken,(wut kie bien bp eè,enke koet an^ £ ker kaer bp eomen.

* ^on^lie ke grepn es gort gbebeficbt enke gheroken ken viouwen kie met k^ cp^ijt ^ â^en van ker moeker gbequelt^ijn.^fap van ker feiner es goet in verfeme wonkè ges? kaen,want ^et ^eplt enke gÇeneejî kie feine,

P«n Jtupte, €lt;tp. l5^tt|,-

lt;[ ^gkeflacljt«

ÏXupte es tweekerlepe van g^eflac^te.clt;tam enke wilkt.

RutahortenGs. lt;^amme SX lipte., ^^fatfocn. Rutafyiudlns. 'ïBifke SXupie?

-ocr page 274-

cc$^f.' Vrttt Xuyte^ Cap. Iggiïf.

2(ttitttf 9îup(cÇffftÇaamp;eronî»cfîdfn,b(ifr acnwafVen BUbewnWd» vedanberc clepne ronbtad^üß^c blabcrhcne m^epit ^0n,van (olutre wit oft bfautv druena^tul enöc van ntetke fea finch, ©te blccnicn ^ijn ^(d en wcïjtf« acn öopperfïc van ï)fn fiokn,fnöo naa öpen wafffH vtcrcanttg^c Çauwluno ïgt;acr (wert fact in lept. Suc wond ro Çontuefe«» dc^ van binnen geef. (^nOe befe 9tunie bfnft winier en roomer Duerenbe, en en fterft niet ficfjtefigt;ehen.

lt;plaetfe4

Sie «stamme SXupte wotbt in bie bonen abepfant, enbe mafigÇeerne in bioogbe pfaetfen enbaerbie fonnevedfebifnt.SteQBifbeïXuptewafÏopbie gbeberebtivan t^appaboeien enbe ©afatien in depn 2lfia,^ier te lanbe worbt ^p in bie^ruptliefÇebi? bero bonen g^efapet,

lt;[ cnt»

S5epbe befe Ocupten bfoepen bier te lanbe tn J^opmaent enbe in Sogbpmaen^eUi^ be in J^erftmaent ee bner faet rifp.

C/Ï^acm»

Oïnpte beet in ©riee;7rnylt;tvop,itt lattin Ruta,enbe bp 3piileiitm Eriphion.

I Sie lt;Samme 9inpte beef TrÄy^vop KSTTivrop in ©rieep. 3n 'fnnfn Rutahortenfis. ^n bie 2(pofeken Rutha.3n Sooebbuptfeb ^Sam 9ïaufen en wein Sïaitfen. 3« onfer tale OKun ÏXnpfe.^n ^-raneboio Dîne,on ^ne be iarbin.

lt;1 ^atucre,

9ïupfe eo wenn enbe brooch tot in ben berben graebf,enbe bie in bwifbt fonberfinge op biegbeberebten wafl eo ved fiereker ban bie in bie bonen gbepfant worbt.

C eracht en tóerekingbe«

Sie blaberen van OBifumpte alleen oft irt water gbefoben enbe gebroneken (offen 3 bie vrine enbe boen water maken5^p brengben en verwecken ben vrouwe bner natuer^ lifcke eranekbepfofnbe fioppen ben (oop beo bnpep.

Sie blaberen van 9tupte tn fpiffe alleen gbeten oft met okernoten enbe brooge vip ® ób^i^ óblt;'Poofen enbe ingbenomen,^tfngoet tfegben alle qnabe lochten, enbe tfeghen bie pefiilentie enbe alle fenifn,enbe tfegben bie beten van flangbcn en nateren.

Sie feine blaberen gbefiooten en gbeten oft met wijn gbebroneken wijngod ben (^ gbenen bie van ben femfnntgben campemolien en fung^n bebmberf enbe fieck ^ijn, lt;Sfap van gluipte eo oock gpet tfegben bie fdne ghebreken enbe tfegen bte beef em ^ be fieeck van ocorpioenen,bten,wefpen,borffelen,en bulle verwoebe bonben alfmen baf met wijn in neempf,enbe bie gbepoofen blaberen met bnenfeb en foutvermengbt op bie wonbe lepf.

Sie met f fap van Stupfe befireken worbt,oft bie Stupfe nnebter eebt fal bpen bach ^ «Io 5^ltniuo ferifff,van alle fenijn bewaert enbe van alle fenijnnich gbebiertebenriff ^ijn,a^oo bat bem gbeen fenijn oft fenijnnich gbebierte en fal mogken letten.

t^fdue fap van Qöijnrupte met wijn gbebroneken fupuert bie vrouwen naer b| ^p ^ van kinbe verleechf ^ijn en iaecht af bie feconbine enbe boobe vruchten enbe bie onnaigt; tuerdijeke brachten.

Q^Vijnrupte gbcbuerlijck in fpijfe oft anbero ingbekome verbroocht bienatuere en^ @ be bat

-ocr page 275-

Vrtrt Xityfe. CopJ^^« cc^g».

b( b«( mannehuk faff,cnï»c ïgt;at fot^ in ïgt;a fneg^fnOc vrouwen boiflen.

9tupu met ©tik ö^ffo^en en g^ebtonthen ver fit et batnini^fi'l enöetveeöcmï’ev j^ bermen,enbe ee goet tfeg^en bie ptjne ber borflen en ber ^pben, eoztk^ept van abern, ^oe^,ver ßepthept ber Iongßene,weebom in bie hope batmen feianea beeren tfeaben bk eoiibe l^upueraeÇtigÇe eottfen.

9îupteö^efoben met goeben wi/n op bie ]^e(ft,ee feer goet gebtoneken ben gbenen 25 bie bwater laben.

Otupteverfeboftg^efouten, oftanbersin eenig^e fpijfe gbegbeten maeektdaer X oogden enbe feerpt Çet tg^efic^te feer.lt;Sfeine boet cock tfap van ^npte met Çnenic^ oft met Renkel fap oft alleene,aen bie oogden gefïreken.^ie blaberen van Qtupte m^ óerfïen meel vermengelt boen ooc biepifne ber oog hè vergaen alfmenfe baer op lept.

lt;^fap van Drupte in fereilen van ©ranaetappeten gbetvermt,fnöe in bie veten ge^ ^ baen,eo goet tfegben bie pijne enbe weebom ber ooien. lt;Sfeine fap m^ olie vü Dtoofen oft olie van -fanren en ÇnenieÇ vermenget,gbeneeß bie boofte^ept enbe bat tnpte van ben ooien alfment bicwilo werm in bie ooien binppt.

©ie btaberen van Dïnpte met olie van DCoofen enbe aiifn gÇejîoo(en,|i)n goet ge#^ çQî lept op bie pi/ne enbe weebom beo hooft o.

©ie btaberen van Drnpte met ^anrno btaberen g^ejlooten boen vergaen en g^ene^^ Dï fen bat g^efmit beo gl^eme(^to,enbe verfneten bie ptfne baer op gl^etept.

©ie btaberê van Dtnpte met wón peper en falpeeter gemeng^t genefenalberÇanbe X) »leeken enbe maeeken bie Çnpt fcljoon,enbe met Çuenic^ enbe alnpn vermenget g§e^ liefen ^p alberbanbe qnabe eranwagienj©ie feine blaberen met verkeno liefe gemen«» gBelt,gÇenefen alle mpbichept enbe alle fcoifte hoof ben, bie croppen enbe dieren baer jp“ op g^ielept oft op g^efïreken woiben.

Drupte met hnenic^ vermenget verfuet bie pijne ber knokelê en ber innetnren/ni’ 3? be met vifgÇen ^oo verblijft ^p bie ghe^wollenthept van ben waterfne^tig^en.

^fap van ^i,nrnpte met a^tjn te riecken vooi bie nnefe g^egenen maeckt wacker Xi bie g^ene bie met eenen fwaeren flaep benang^en ^ijn.

ÏOie woitelvan SXnptegÇepoebertenbe met ÇnemtÇ vermenget verteert batbloet ^ bat tuffelsen vel enbe vleefcó g^eronnen eo,enbe verblijft bie blauw plecken en alber«» Çanbe fmetten en vlerken bie aen tlijf comen,alo jp baer mebe bejlreken woiben.

©lie baer SXupte inne g^efoben eo,oft langue tijt inne gbewepekt enbe gewonnen lt;^ eo,verwermt alle conbe leben,enbe boet bwater rijfen op bie blafe ghejïreken,enbe eo goet tfeg^en bie’verflopt^ept enbe ÇerbteÇept van ber milten,enbe eo feer goet tfegen bie winbcnopblafinghen en weebom ber bermen in bie clijlerien ghebaen.

€S)ïen fchióft oock ben blaberen van Dtupte toe bat ^p g^e jlooten en van bupten op lt;S bie nuefe ghelept bat bloepen wt bie nnefe fïelpen.

» lt;£fap vd bie wilbe Drupte m^ ÇuenieÇ,wijn,fap van Renkel,enbe galle van een hingt; Ç3 ne wel ghemeng^t feerpt §et tgÇefiebte enbe neempt alle vlerken enbe fteHen van ben oogden.^nbe vooito eo bie wtlbe Dïupte ber tammer van eraraten gelijtk,maer in al neel jlertker,enbe eo |oo |lertk,bat ^p om Çnerber jlertk^ept wille in ber meberpnen van ben onbero niet ghebmptkt gheweeß en eo,ban alleen tot bie ghebiekè enbe fcelo Ïen van ben oogden,in ber manieren aio vooighefrreueneo.'

■Ürtrti^örmd. (£ap. Iggtttj.

!jr^3i lt;fnpt heeft bipe oft vier fîeeikeno retht op waj)'enbe,enbe baer aen teere blagt; nbsp;nbsp;_

**^betkeno,ben blaberen van bie ghemepne Drupte freier gelijtk, maer veel teerber jnbein veel tlepnber blaberkeno verbeplt,enbe van veruwen oock witter.©ie bloemj* w«o Waffen aen bopperfle van ben fielen enbe ^ijn witac^tkó, enbe baer naer volgen lt;ifpne§upfkeno baer in bat tfaet lept.

C i^laetfe.

©ft erupt groepet a(o©tofcoiibeo fc^iijft in Sappaborien enbe ©alatien. ©ier te lanbe

1

-ocr page 276-

cc^^tgt;f. V« 45lt;wmd«d^^.‘ lanöe wo:t)tgt;c( »lt;»« î’fH (hipdkfÇeb^erem öie^oufn ö^efafpet

erupt wo:0t ooch tn ©rfeep ^«gt;«10^, «j-floy. ^n tn -iuttju Ruta fylueftris.g^cnnentt, ÇÔan fommtgÇfn cot Harmala, van Dm 3ra^ benfefjen SV?ce|icre, mbe nv ter tijt Harmei. 3n ©phen Çùr voozttjte Befafa eft van eenigt; g§en oceh Moly.

lt; Zl^atucre.

^it erupt,afs ©alenue (ept, ee werm tot in Den Der De graeDt eft (ubitjl van (ub^anttt lt;nbsp;Craebt cn Worchtnghe«

3 Obtint j^armel (ubtijl van fuD flanttl ee, foo Doet Çet Die grotte enDe tape voeÇiieÇeDê •((epen,D^ water loffen enDe verweekt Die na^gt; tuereltjehe cranchbept van Den vrouwen.

Î5 lt;S(aet van-Ramtel, met buenids wijn, lt;3of(eraen,(ap van ÇOenkel enDe gaOe van renen Çoene tfanten gbewzeuen feerpt Dat gbe|icljte,enDevereIaert Die Dupeer oogden. VS Xofmarifn, €rtp4gg».

lt; totfoen^

1 X^fmarijn ee een boufacljticl} en boomae^tic^ gewae, vele Dunne berDe§outac^iige rijfkenß beb^ ^Htb(?ÄTÄ»^quot;^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SXefm«i/n, nerDenwaertowit, enDe op DanDer opperfie jpDegriten^ijn . Ste bloemen ^ijn wit met luttel blauwe vermenget enDe aie Dte vergat joo eoemt Daer elepn faDekê voott. ©ie woz^ tel enDe fleet ^ijn bert enDe boutacbtjcf^©je blaDeren enDe bloemen van Defen ^ijn (eer w ^ flereli enDe liefeltjek van rueeke, enDe goet van (mneeke.

lt;plactfe»

9ïo(mari)n wafl tot veel ptae((en van ©paengien enDe van ÇOmnekrijek ouervloe DitÇ in Die boffefun. ©ier te lanDe wozDt Çp in Die boum gbeplant enDe m^ grooier neer«» pieÇevt bewaert. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;C^t 9to(martjn bloepettweemael t(iaere,eenö vîoeefj in tbcginfel van Den Roomer, en eene in Den©er((l.

iri5^aem.

9to(marijn wozDt gbe^eeten in ©rietr Xie«vamp;T5r 0Ti4)avlt;i)M«Tix». 3n Latijn Rofmart-num coronarium.^n Die 2(p0tekenRofmarinus. 3n©ooc^Dupt(c^ 9to(3marein. ^n brans’ e^oie 9to(marin. ©nDe wozDt in Latijn Rof-marinumcoronariuro,Datee ^ofmarijn Dieme tot

-ocr page 277-

Vrttt Crtttenbev. Cöp. Ivvvi. eeggvtf.' fof bcncrattpKn^g^cbïupdu g^c^fdf«, tot on^erfem van Wé anbééé ^»banóttWe Wévfflöfékpc van g^éflarfjtc^tinOact af wpin Wé vofg^énbe ^aptttékn (c^n/Wért fclcn.^Öié Woémén van Wfen Svofmatón pectin Wé 2(pot(hcn4nt^o$, f^ïatucre^

©éfé Stofmanfn éö Wérm énW btoo^^é totmöén twféWn gracht,

lt; iCcacljt en WercBingh^

©teféohW# én ©afemts ftrtjue l^at ï)éfen Siofmarijn tn watér gcfo^cn enW tfmoï ^ Ô^cne vïoé(^ cermen eeniefe wérek ï)oét gçéWonthen Wé gééIfiu^t g^énrég.

SWé ^tvaWufefx mét fiere enamp;é Wé buer naergbevofebt ^tfn faijucn ö^ Oiefntanjn SÖ î’û bcrffencn^niémone mbé finnè vcrflerckt, énOe b^ bp goét éo om bté fprahe tveber^ om boen te tomen,enbe fonberkng^e bïe eonferue van ben bioemen met fupther gÇéigt; «laetktjfmoïg^ene nuebteringbenomen.

©te aftelen van iXofmanjngbebzantmaetkt Wé tanben van énbefd^oenafe^p lt;2^ baer mebe g^ewtenen woïben.

Van Cattenbet. Cap. I5P»|.

113(«enber eetmeeberfepe manneken enbetrtjfken.S manneken ee met bfaberê Woo menkaren enbe nélén WeeberJangÇe^ÇoogÇer enbe Weker enbevanrueeke nérc:f ket ban b^ wiffkt^at wiffkê ee fmalber totter, neerber,enbe van metke kefeliftkerj ^fatfoen» Laoandula mas. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lauandula fœmina?

iattenber manneken? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■tanenberwijfken,:



-ocr page 278-

ccçgvttf. fr.n Côttenbe^ Cnp. Iwvvf, ^*/SSn '^’^^^ öffeghefkußUn van ^anenber Rebben vterfanttg^e hek fÏcdlïfttó *^ ' ' ineUeövkfneenbefenovphene.öaer aen Waffen a(f^vm«ng^clang^^ fmatk vette blaßeren, breeber, langher enbe meerber ban bie blaberen van 9tolmanjn.;©te bloemen jun blauw en waffen gbelijek een are veel bp een aenbopperfîe van ben fielen, g)« wortelen jifn ^outae^tie^ md veel aenÇangÇenbe fafelmg^en,

lt; l^laetfe»

^auenber wafl tot fommigbc plaetfen van italien,@paengien en ÇOrancItriidt op ble ß^ebereßten enbe rouwe fleenaebttgÇe plaetfen baer bte fonne veel fe^i,nt,bier te lanbe woibbet in bte bouen gheplanKfonberlingbe bat wiffken bat in alle bouen öe^ mepn e^,want bat manneken en worbt niet ßbeuonben ban bp bte ^ruptlieftebberé.

4uttenberen bloepen in ^raeckmaent enbe in ^opmaent .

^auenber worbt nv ter tift gebeeten in lattin Lauanduia.^n bie 3Cpotekê Lauendula,' Cöan fommigbenin ©rtee; Picudonardus,van anberen Hirculus,van ben berbenooek Rofmarinum coronariutu.Qjnbe fcbljut Wel te Wefene bat erUpt bat van 'Tôergiltue Cafia ghenaempt eo.

» S)at ierfle gb^’P^e^t worbt g^e^eeten Lauandula mas.^n J^ooeÇbuptfeÇlanf ©pi«» enbe ©piea narbi.^ter te lanbe 4.auenber enbe nv ^auenber mannekenquot;^ ^n 5ranügt; ebots iauanbe mafle.

a Sat anber gbeflacbt beet Lauendulaenbe Lauandulafœmina.3n SuptftbWt ^afan^ ber. ^ier te lanbe ^[twenber wiffken.^n^rantbow 4auanbe femelle,

lt;[ Crackt en Wmkingljc^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Stœchas. 2( ^auenber in wtfn gbefoben enbe g^fbroneken lofl bievrine,verwerikt bte natuerlifeke eranek^» kept ber vrouwen enbe iaeckt bie feeunbine enbe boobevruckten af.

^ ^i( bloemen van ^auenber alleen oft met paneel, Îkoten enbe ^agkelen, g^enefen bat doppen van ber Werten enbe bie geelfut^t, enbe fifn feer goet tfegben bie popelfie, enbe tfegben bie pt/ne enbe fwifmelingkein th ooft, ^p flerekê i.-bat kooft enbe bie lamme leben.

^ ©ie (tonferue van ben bloemen met fupeker gkemaeckt eo ooek tot bè voorgkefekreuen gke^ breken feer goet,tfmorgken6 een boon groot in^ gkenomen.

©^ OSater van^auenber bloemen gkebiflilleert ''gheneefl bie lamme leben aie j preken enbe ghewaffeken wor

D« 6ttcVa6 erupt.

C ^fatfoen^

3t erupt eo een fekoon feer wel enbe hefelijekneckenbe erupt, veel teere ^ tge;kenokebbenbe, baeraen waffen le^MÓke fmaHe witachttghe blabero keno minber, teerber en fueter riec^ kenbe ban bie -fauenber blaberen. ©p bopper (Ie van ben pelen waffen fthoone buke aren,voort# brin#

-ocr page 279-

Dött Qftebrts criiyt. (Î^p. l^gtotf.' cepptp. ShngBenöc veU tn een ^Çebtongen etepne Slnuwac^tt^e 6Ioentken$. ^namp;e befe aren »inötmen al om in öte i^poteken le eoope onöer ten naern Stœcados Arabicum.

:SÖaer es ooek noc^ een animer erupt Datmentn Die ^poteken Stichascitrina heetjöaer of tn Oen lernen boeck mt 1;. kapittel, ö^efereuen ee.

©« erupt wafltn bte eplanben^^e^eeten Stœchades,tfegben euer ÇOîairiltenôÇele^ ô6en,enîgt;e tn ^trabten. Joier te lanDe wo:ï)Pet van fommtg§en eruptliefbebberü 3§elt;? japet enbe met groote neerßie^ept bemaert.

©tte^aô Hoepet met ôte -(auenber tn ^Staeekmaent enôe tn ^opmaenf.

C/Î^aem»

©ù erupt wotôt g6eÇeefen tn ^rtee;lt;rT/x«fKe«tn-ôix«? enôetn iatt/n Stichas en Stœchas.^n ôte 2(potekê stichas Arabica enÔeStœchados Arabicum.^U ^Iftlbeufcl^ ^jtO.gt; e^oôo6,enôe anOere gheen naemen en inn one noch ter ttjt bekent.

lt;1 Uiatuerc*

©ttebae erupt ee werm enôe ôtoog^e van natueren.

c Cracljt en Werdunglic^

@tîeba6 erupt met^pnen bloemen,oft ôte aren aUeene gÇefoôen enôe geötoneuen, ^t Openen allé verßoptbept van (euer,(ong(gt;ene,mitte, moeôer,ôla(e en van alle t’nwenôt^ gbe Ieôen,fupuert enôe ôoet feepôen aOe quaôe Çumueren,enôe »ochttebeôen

iStiepas erupt ep ooek feer goet tfegÇen ôie ptjne enôe weeôom in t^oof^^n tôt ote 93 gebreken van ôer botßen enôe van ôie tongÇene,l^et ôoet ooek ôen wenwen çw^^^ «lt;*^ tuertijekeeranekÇept eomen ate vootg^ebtupekt.

©tie^ap erupt enôe bloemen ^ijn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pfeudodiâamnura.

ooek feer goet in ôie meôeepnen oer^’ menget ôiemen tfeghen fenijn ghe^ brupekt.

Sie bloemen enôe blaôeren »an Sttebae ôiemiU g^eroken gereken kie ^erlfenen,memorie en Ôie inwen!gt; bigt» e linnen.

■»nn îOicwmttô.

(fap. (;K»iih

lt; Cg^eflac^t.

xT^^ofeonôee ôie ouôe crupôe r^meeflerfc^nlft »an ôrper^an^ ôe Sietamnum, waer af ôatierfle allée ô^ oprecht ^letamnup es. ®at tweeôe een »atfe^ ©ietamnum. Sut ôerôe eè anôer geflacht 00e ;ôietamlt; num gÇeÇeeten,ôat bloemen en faet »oort bringôf.

$ CfatCoen«

I Sgt;at ierfie gbeflacbt enôe opreebt Sictamnû ee aie iùiofeortôee ferijft een Çeet fcerp erupt ôer 30olepen»an futfoene feer gbeltjck, maer ^ijn blagt; ôerenjtjn meerôer enôe^ijn met een faee^t wit wolleken becteet.

i ©attweeôe gÇeftac^tô^PfeuôOi» öictamnum ( ôat ee »alfc^ ^ictanv nuin)gÇe5eeten worôt, eo ôen »oor^» ÇO gbefere^

-ocr page 280-

CC^Ç^Î Vfljlïtfcwwttiéj ^rtp. I^gtJftf.' ghefcrcuen tetflf« aie Siofconöcó febnjft pag^dijeK maev nid h cet oft («rp op Wo longue,waer af Pic figucre Çw âÇf fielt ee, Pie wp naer Pat teuenPe erupt Rebben ta* tenbewoïpen. Q:nPe Pit PfeuPoPietamum ^eeft rÔPefaecIjte woUac^tigÇe fielen,met (ePen enPe hnoopReno,en Paer aen waffen tot etch lePt twee witte ronPac^tige faee^te rnPewonac^ti0^ebtaPeren,PettbtaPerettoanpotepe van fatfoeneniet feet ongetifti anPeroPanPat fp meerPer ^ifn enPe gÇeÇeet wttjaeebt enPe wottacfjtic^gbetifeft Pte tongue btaPeren van woIteeruptjfonPerrueek enPe niet feerp maer bitterachttebvan fmaedte.^ie btoenien waffenrontfomme Pie fielen met ronPeeroonlîen6,geti,(li aen Pie potepe oft ÇQlatrouie,enPe 5ifn hc^t peetfefj vanveruwen. röte wonet ee Çout* aebtief^

5 ©at PerPe gBeftac^t ec van fatfoene Pen tweeflen gÇeh‘f(It,maer^ifn btaPeren^ijn gruenPer cnPe Çaptac^tigÇer,met teer wit fartât Çapthen beeteetgelifeJienPe volnaer Pen btaPeren van witte water 97lunte.^*nPe Pit ^eet erupt ee feer goet enPe tiefeti/eh vanrueeftejuffe^en Pie witte water 0J?unte enPe oauferiethenPe, getifek ooe ©wf* cotiPee tupg^t,

C plaetfCr

i ©af terfle gefiaebt enPe opteert ©tetamnum wafl in dreta. Pat een eptdt van Per 3taliaenfcfjer^ee ee,nv ter tift (£anPia getreten, enPe en wotPt in g^een anPere tan* Pen g^euonPen at^oo Paer af aUe Pie ouPero g^efereuen Çebben,enPe Paer om en eefï g^eenwonPer Pattet Çier te (anPeniet g^euonPen en wotPf,Pan alleen Ptoogeinfom* tnig^r gÖeteerPeneerfiig^e ^Jfpotehere ÇupfenPie, tfelue tot Pen gÇebîuptlt her mePe* epnen me“f groote neerflieÇept van Q^anPien g^eereg^en Rebben.

». 5 ©ie anPere twee geftac^f en waffen niet alleen in OnPtl,maer oodt in vele anPere

' ^eete lanPen.^nPe bepPePefegpeflae^ten §eeft alPer ierfl tn Pefe^eerlanPen verere g^en Pie groote liefhebber Per erupPen ^an van ^teeftom, Pie Pe felue in ^pnen feer fchoonen enPe van alle vtemPen erupPen feer ouervtoepenPe lufl^of gbefaepet enPe met neerfliehept gBewonnen,enPe tot mp g^efonPen heeft.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C ßaenb

I ©at ier fie gheflacht wot Pt geheeten in ^rieey lt;AikT«ju©^.3n -(afijn Diaamnum enz Pe Diaamnum Creticum,van fommigê al6 ©iofcoUPee ferifff Pulegium fylueftre.^ Pie Slpoteften Diptamum,hoe wel nochtans Pie ^potekers Paer voor een anPer erupt ghe^ Ptuptkf hebben Pat gheen©ictamnum es, Paer af wp in »^ijnPer plaetfen febnjuen feien.

» ©at tweePe gBeflatBt es gheheeten ^iv/o/ikr^H©-. enPe prcudodiaamaum,Pat es valfeh ©ietamnüm.

C ßatuerc«

c Crackt en Werekinghe*

1 ©at opteeBt ©iefamnum heeft alle trachten enPe werckingen van ^Oolepe enPe es 3 Peeter en flercker Pan Pie feine,het verweckt Pie natuerlifcke eranekhept Per vrouwen enPeiaecht af Pie feconPineenPe PooPe vruchten inghenomen enPe‘gBePïontken,of( van onPer gheflooff,off ghelifck een peffus gefePt.lt;Sfelue Poet oock Pw wettel inghe* nomen Pie feer heet enPe fterp op Pie tonghe es.

lt;Sfap van ©itfamus es feer goet ghePtoneken tfegBen alle fenifnenPe beten van ^ Pen fenifnmghe enPe truppenPe ghePierten.

©ietamnüm es oock 300 trachtich tfeghen alle fenifn. Patfef met jpnê rueck allee* C ne alle fenifnmghe quaPe ghePierten veriaecht, enPe Pie felue oock PooPet enPe om*, machtkö maecht als jp Paer mePe gheraetkt woiPem

-ocr page 281-

‘Oan'Vettcfel. lt;rlt;t)gt;J$^gt;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cc58S|.

^fap van Sufamum c$ ooc per gort cnöc fonberUngbe tn alle wonben m^ afeten S Wapenen g^enagben,enPe beten van Pen femjnntg^en guêpier ten gÇePîuppc,wât Çet tepmc^tjupnert enPe g^eneefl Pte felue.

©tctamum gÇeneejî ooc Pte ptjne enPe weePom tn Pte mtïte, enPe Poet Pte mthe Pte ^ groot enPe ghe^wollen eo,ont^n?tnen enPe depn woïPen t^p van binnen ing^enomen, r^pvan bupten Paer opg^elept.

^tetamum treeht ooth Pte fphnterö enPe Pootnen wt, g^etvïenen enPe op Pte quet^ ^ fiterengbefept.

gt;öan ©tetamum fertinen Pte ouPero P^ Pte ghepten tn ^anPten afe^p m; een^be © nitfen oft pijlen abequet(t ^tjn,Pie tn tbjf qbebleuen ^t}n,ter ßont ^tetamunt foeeken en eefen,enPe Pat Paer Puer Pte flttfen enPe pijlen wtvaóen enPe Pte wonPen genefen.

* Sat va(fcb^ ©letamum ee Pen vootgbeferenen van eraraten wat g^eftfek ntaer n^ *0 Joo flercft.

î ©at PerPe gbeffad^t eo feer goet gbeniengbt tn Pte ntePeepnen Ptaneken en p(ae^ 3 (teren tot Pte beten van Pte fenijnntgbe g^ePierten PtenenPe.

ï)«n1[)encBet (Tep, Ijgtp

Orn vinPt tweePerlepe quot;©eckehwaer af Pie eene Popteeijte ÇOetkel e^, tn ®rteey *^Marathron ghebeeten.©te anPere Pie groote hoochwaffenPe Pie Hippomarathron, îgt;ât ee 3tofvenekeI gbenaentpt ee.

lt;r Cfatfocn»

3e opteebte Çôenekeï beeft ron^ Pe gpeknoopte fielen, eene manô ieng^Pe Çooc^ waffenPe,nt$ aen waffenPevefe^pPefeuetkene, Pie aitfamen van bupten gmen enPe van binnen Çot met wat bot wtt nterebe g§e^ *Wt|iin. ©ie blaPeren^ijn lanckteerenPe feergefnePen,niet anPero feinter wefenPe Pan velevergaerPe Ptaepkeno, meerPer faee^ter enPekefekjekervanrueeke Pan Pie biaPeren van©tlle. ©ie bioemen waffen op Pie fielen met groote ronPe eroonen en ^tjn bleeck geel. enPe als Pie vergaen ^oo btengben Pie eroonê langac^tic^ faet voott Pat aftijt twee tfeg^en eenwafl.©ie wortel es wit lanek enPe fleemt.

* ©at anPer gÇeflac^t Pat 9iofvenckel g§e^gt; «aempt ee,beeft eenen ronPen gbeknoopten Peel,Pie fonttif to eenen arm Piek eß,en festen ©ft achtten voeten booth waß, aU Pie booth ghtleetPe SXuelliuo fehtifft.

lt; IBlactfc»

ÇOeneketwajl bier te lanPe in Pte potten.’

SOenekef bioepet in 25ïaeekmaêt en ©opi» *k«ent,enmX)oö^fïntaente$ Çner faetrijp.

*^^f^^ g^ehac^t wotPt g^e^eeten tn

^rtetp M«e«c8eop,van ^etuanue ooek juca«6f op.3n lattin en tn Pte 2(potekêïœnîculô;

• «^^i^^^^^uptfefe ^enckel.^n ^eerPuptfe^ ÇÔenekel.^n ^raneÇoto benoit.

©at anPer groot g^efiac^t ^eet tn ©rteejr /TwojnecfftAf op.3n Latijn Fœaicuium errate

ÄlJat ee in ©nôtres ^ofven(kei,enPe wilPe vßeneket

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÇÔ if ?îatue«gt;


-ocr page 282-

ceSÄ

Desn VettcBd. €00. last's

lt;[ ^atuere« ÇOendîcI ce worn in ben bnben gracht enbe bJoegbe in ben terpen.


C Cracï)t en Wereking^e,

©ie gruene biaberen van gt;öenekei gbegfreten oft faet baer af met ptifane gebione ken boet biebor pen vol meieke tomen enbe veei foebo erijg^en.

©ie foppen van ^Genthei g^efoben enbe gbebroneken verfnetê bie pi/ne ber nieren, ^ boen bie vrine lopen enbe ben peen rijfen,enbe verweekt bie natueriijeke cranekbept ber vrouwen. lt;^^plue boen ootk bie wortelen,bie niet alleen tot ben voorgefereuen g^eü’ breken maer 00e goet^ijn tfegen bat waterlabenin wijngÇefoben enbe g^ebroneken.

©ie biaberen enbe tfaet van gt;ßenekel ^ijn ooek feer goet met w^n gebrontken tfe? S g^enbie beet van ben tocorpioenen enbeanberenfeminnig^eg^cbierten.

SOeneket oft Çuer faet met water gÇebroncken eo feer goet tfeg^en bie eranek^ept © van ber mag^e enbe walgijingbe ben gbenen bie be tortfe Rebben.

«^erupt,tfaet enbe wortelen,vd çOentket ^ijn feer goet ber iong§ene,ieuer enbe nie ^ ren,want ^p openen alle verpopt§ept ber feluer leben,enbe pereken bie feine.

©ie wortelen van ÇOentkei met Çuenit^ vermenget ^ijn feer goet gelept op bie be^^ ten van ben bullen verwoeben Çonben.

^K biaberen met a^i/n vermeng§t^ifn goet gelept op bwüt vier enbe alle beete ge:?(ÿ fwillen.©ie felue biaberen met wao vermenget ^ijn goet op bie blauw gefiagen piefig ken g^etept.

ÇOeneket ootk in wijn gbefoben,oft met olie g§ewreuen,eo feer goet om bie gbebtes»;^ • ken ber febametijcker leben baer mebe te pri/ekene oft te pouene.

lt; lt;?^fap van ^enekelboobet bie wormen ber ooren baer in g^ebruppt. «^feiuefapin^ bie fonne g^ebrooc^t eo feer goet met bieeoUprien vermenget tot veretaeringe ber çb«’ äSentontnix. -OflnDtHc. Cßp. l®®«. .

lt;[ Cfatfoen«

3tle Çeeftrobe geknoopte peei^ keenly»eei aenwapenbefeuefÿi keneenbe tae;keno,onber^a(uc (voet oft twee boocb wapenbe. ' ©ie biaberen ^ijn feerg^efnei? ben,ben biaberen van ÇOenekei niet feer ons»


Itene g^efijeft nen bte ÇOenehef op bopperpe van ben pelen,enbe aio bie oergaen ^oo vob gÇet tfaet bat e(epn enbe breet eo. gue tools’ tei ee wit enbe perft alle faren.

Side woïbt Bter te ianbe in alle rnoef^o? Wftt Ô^efaepet.

lt;5p bioepet in ^taeehmaent en in ^opz niaent. ç^^aem^

©it erupt beet in ©riet; «vHflop.^n Tatort cube in bie ^poteken Anethum.3n j^ooeb^ buptfeb ©pUen enbe J^oefekraut. 3n quot;^((V^f buptfe^ ©ille.^n ^rane^oie 3(nef.

IF Batture, ©ide ee werm tot bpnaer in ben berben graebt,enbe broogbe tot in ben tweeben, lt;nbsp;Crac^t en Wercktng^e« ©i?

-ocr page 283-

t)«n2(ntfô. €rtp. Igg^f. aç^^tï/.

©ic opperpc foppehene van iöiöe met öm faöc tn water gfiefoöen enî)c g^eötune^ 3 lien öoen Pc vrouwen veel focb^in Pic beißen ert/g^en.

©ide Peet bic opblaftngftc wtnPen enöe crtmpfelvan ben bnpeh, vergaen.ßüt Dat ‘^ ouerg^euen enPe Den eamerganeh.enPe Doet Die wme (offen tn manieren aio voor ge^ Dtupekt.

Side co ooek (eer goet tfegben Dat opßepg6en enDe opeftmmen van Der moeDere, € aiftnenfe tn water fieDt,enDc Den wermen Datnp Daer af eomenDe vd onDer ontfaneltt.

lt;Sfaet van Side werm gbemaeeht enDe Diewt(o g^eroken, Doet Den Çùk enDe Dat S) ®Pfî^PôÇlt;‘t^ *gt;lt;»« ï’f»^ magbenßiden.

lt;?Sfaet van ©ide ghebrantgbeneeß Die eiteren enDe fronfeien tntfonDament Daer ^ ®P ökeßreken, lt;^^erupt al §eel tot affdjen g§eb:ant ÇepIt enDe g^eneeß Dte voc^ttg§e fweering^en fonDerltng^e van Den feameUf eken leDen Daer in gbeßropt.

Sitte in olie gÇefoDen verDepIt enDe Doet feepDen,verf«et alle pijnen, verweekt tot ^ fIape,enDe bzengbt atte rouwe couwe gbe^wetten totrtfpieÇept.

^ï^ïnDemiffe.

Sitte veel gÇebîupekt maeekt Doneker enDe onelaergbeficbte enDe verDtooe^t Die natuere enDe Dat mannelifek fact.

X)fltt2(nt|ö, €rtp. Ivgvj.

5rlt;fatfoenf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Anifum.

(Truptvan 3ntio eo Der iongber i^ppe van blao

Deren gbelifck,bêf beeft ronDe bole ßeelkeno, j

Daer terß vooitcomen blaDeren Die ronDacbticb g®M ^

^limenDenaermaeloanDcre blaDeren Dicgbe:? Iclouen enDe Den blaDeren van Qjppegbeltfck jtfn,maer minDer enDe witveruwigber. ^ouen op Die ßelen Waffen veel feboone ronDe croonen, witte bloemkeno- voo:tgt; hingbenDe, gbcIifckenDe Den croonen van '^euerneUe oft »an (^ohanDer.t^nDe aio Die bloemen vergaen ^oo volgbot tfaetnaer Datwitaebtieb eoenDe van ruecke enDe fmaecke fuetenDe liefe li,ck.

IF plactfegt;

3ni)o groepet van felfo in @pïien enDe (EanDien, nv ter tijt wotDt bp in X)uerlant enDe t^eerlüt in Die bouè gefapet.

- 3nijo bloepet in SStaeckmaent enDe in J^opmaent 3^)0 woiDt gbebeeten in ©rteep av^rop ks« «Wojj.^n ^a^ C-tijnenDeinDie 3potekenAnifum.3n SDoebDuptfeb 3nif|. ^-3n5rancboio3nio.

^ßatuerc.

«?faet van 2(nifo,D^ atteen in Der mcDeepnen g^eSmpekt \, i y woiPt, eo werm enDe Dtoegbe van natueren tot in Den Derü» DengraeDt. lt;nbsp;Cracljt en werekingbe. ^fact van^mjo verDtijft Die wtnDcn,opbIafingbenenDe 7/ ,^^^V ripfenen van Der magen en Der Dcrmen,bct verfuet Die pijne, weeDom enDe crimpfel Deo bupep, bet ßelpt Den loop en Den

lt;amerganek,bet Doet water enDe Den ßeen rijfen, Dtooghe ingbenomen oft met wtfn oft water gbefoDen enDe gbeD:oneken,bet Doet oock Den ^uk vergaen niet alleen gbe^ öft ingbenomen,maer ooek gberoken.

2lnt)o faet gbeneeß oock Dat root mei^oen enDe ßelpt Die witte vloet Der vrouwen, ^ enDe eo feer goet Den waterfuebtiä^en gbebmpektMt b^i ^P^ni We letter enDe lefcbt Wn Doiß. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;çô iij 2(n,jö

-ocr page 284-

cc^Ö^tnp nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dnn %nlt;félt; nbsp;(fcp, I^^gv

2(nt)6 veel ge^^c(2 maecht fuß lot bpflapc enbe amp;oet öte wouwè veel foebe chf^en. «éfaet van bintje g^eknout maf du fenen langden möf foeten aDem fft bfneempt ^ ganek Oee monte.

tintje fact opt «ter gbebîooebt enbe met Çuemc^ vermenget enbe ingbenomê boft bte fluimen van her hofften h)ffn,fnbf aß baa bitta amanbelfn toe gfbafn^tjn ^oo gÇenefft benverouberben boep.

2lmje (aft mft wt)n g^ebtoneken ee feer goet tfeg’^fn alle fem/n enbe beten vu ben j ßfoipwenen enbe anberenbper gbekjeken femjnmg^en g^ebiaten.

3(mgt; fact ee feer goet gbebmpekt ben tongben kmberen We eernge befmet^fpt oft 0 vaUenbe fieekte Rebben,enbe ee baa toe foo feagoet bat Weggenf We ^ImjemWe ganben hebben,aß pptgagotaefept,van ba befmetbept oft vaUenbe fieekte met begt; wanggf n en kunnen wo^ben.

—^mie met guerneg a^qn enbe J^pfope gbegoïgeft ggeneeß bte fqmn^tie bj ee ggelt;gt; ^ fwelvanbakeekn.

^ntfo faet m een fatyken oft bonbelken ggebonben enbe voo: bie nuefe ggegangen 3 enbe ggaoken,vabn)ft bie quabe fwaae bloemen enbe boet ggaufleltjek papen.

©le rooek ooek van 2(ntß faet buer We nuefe ontfangè verfuet bie pOne m tgooft. X 3lmj6 faet ggeflooten enbe met ofte van roofen vermenggt ggeneep We ooien bie ^ van binnen ggequetß ^t/mbaer m ggebaen.

Van^tweod. Cap. Ig^^tf.

C eggenaegt

3(meos es tweebafepe aß nv ter fijt bie ggeieabe mepnen.^root enbeefepn.' lt;[ Cfatfoeni

Amini commune, ©fOOt ^mf00.


^at

-ocr page 285-

■O«n4mcoô, (fep. Ivvptf. ccvwv,

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^ ^’^®®* 2(mco6 ^«f t f enen ronden ßruenen |Ïee(,nte( vete ^pbe tac^henö

^”^^ feuethen6,ïgt;aer aen waffen groote langue bM^eren, m veel nnbere ÉII^I^ ^^*^0^^ fmane rontfomme gbekerfbe bfaberkens vertgt;ei;f(.X?pbie foppen van ben pelen wapenbie witte g^epemte Hoemhene m grooteronbc croonen, bie elepn fabehen vooitbiingen bat fcerpae^ticÇ enbe bitterae^; tte^ ee.Ste woitel ee wit met vele veefeling^en.

» Sat clepn 2(meo6 eo een feer teer enbe clepn crupbehen eiïwa peenen voet oft wat meer booc^. ©pnen peel eo bun enbe teer.©teierpe enbe onberpe blaberen ^pn Idck, enbe ouer bepbe ^pben feer btep gefneben,bie opperpe ^nn ben ÇÔenehel oft ©tile bla^ beren aenpenlpck,maer wat mtnbere.£)p bopperpe vâ ben pek wapen clepne croont hene vooitbiing^enbe terp witte bloemkenö.enbe baer naer clepn grauw fabeken,baf Çeet enbe fcerp in ben mont e^. ©le wottel ee bun enbe clepn.

lt;[ plaetfc«

^epbe befe crupben en wapen gierte lanbe vanfelfsniet,maer wetbeninber «ruptltefpebbere §oueng§efapet.^nbebaer fp eeneg^efapet ^pn g^eweep, baer cos? men^p ItchteipcftennocÇ eenigbe jaren vooït,van ^uer g^erefen fact.

lt;[ lt;pt.

S)efe crupben Sloepen in .^opmaent enbe X?ogbpmaent, enbe cotte baer naer ^oo (eueren ip^uerfaet.

ï ©at ierpe g^eflacbt woibt g^e^eeten in bie i^lpoteken Aineo$,enbe met bpen naern ^ep Çier te lanbe bekent.t^nbe bit felue es naer onfe mepninge bat opteert a^u Ammi baer ® tofconbee af g^efcreuen §ecff,bwelc oock Cummum Aethiopicum, Cuminum re-g’um,cnbe aß QtueÓiua fcpiijft Cuminum Alexandrinum g^enaempt eo.

* ©at clepn wotbtnv ter tpt van veel g^eleerben voor bat «jujuiAmmigleÇouben, enbe baer om bebben wp tfelue in bit tS^apittel befchteuen.

C Z^atuece.

lt;^faetvan2(meoö eo werm enbe bioogbetot in ben berben graebf.

C CracptcnWccckingpe*

^faet van2(meo^ ee feer goet tot bat crimpfel, weebom enbe ppne be^ bupe;, enbe 2i ifegben bie bioppelpipe enbe couptpemetwpningbenomen.

■^faet van âmeoe boet oock ben viouwen bucr'natuerlpcke cranekbept comè,fm ^ be met ^erp enbe tbinnenpe van ben rofpnen vermengbt, enbe op gloepenbe tok ge«gt; lept,fupueret enbe repnig^et bte moebere, aß ben roock baer af tomenbevanonber ontfang^enwoibt.

^,faet van 4meo6 es oock goet met wpn gbebioncken ifegen bie beet van ane felt; £ nijnnig^e ghebterien,enbe met ©pacnftben vliegen (^antbaribee in ^riet; ghe^ee.? tening^enomen beneempt bat letfel ber feluer, enbe maeckt bat ^p met fo ft^abelptk enbe^inberlijtk en^png^elptk oft ^p alleen ing^enomen wacren.

2(meoofaet g^epooten enbe met^uenic^ vermenget fcepbtbatg^eronnenbloet^^ enbe boet bie blauw g^eflag^en oft g^euaUen pletken vergacn, baer op gkelpck een plaeper gbelept.

^faetvan^lmeoo te veel gbebiupckt boet ben menfeke bleetk enbe bootveruwic§ i^an aenficktewoiben.

Pan witte Comt'irt. Cup. Igs^tt/.

lt; ^fatfoen«

■i^ke komijn Çeeft eenen bollen cantig^en peel met vele lebekene enbe

! K^noopken6,baer aen wapen blaberen,ben blaberen van geelen woïtek oft Peen feer g§elpck.©ie bkfemenipn wit enbe wapen m^ croonen, en lene ren clepn faet bat fcerp op bic tonge e6.©ie woitet ee biekacktiek Idek enbe geel,van fmaetke ben peen bat co ben gleden wouden niet feer ongbelijek.

gt;Ö wi piaeß

-ocr page 286-

ccg»»»f. Dflit witte Comfirt. ^lt;*P‘W^», Cplactlc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caros- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÏCuK £om.|ii.

©cfc ÇomM« wa|ï ale ©lofconbes fatjfc ini^anajwtfr «jt woïDbetm Sm/febfat

»«« (parten öaert ouervloebtc^ tra ft. 3« ^uptfcblant ^met QBnßhtmmeL J^ter te (anöe XCttte (£omi)n. 3» S^ratbot^ tj^arui on t^aroteß. lt;nbsp;Wattiere*

(^ pct van witten (fomijn eé wermmöe ïgt;:ooö(gt;c tot in ben berben gracht.

2( nbsp;nbsp;cJpet van witten Somijn co her magen

enhe hen monhe feer goet cnhcbegitaemJxt hoet öte fpOfe verteeren, enhe hat water en^ he vnnerijfen, enhe bet verhzi/ft aöe winj» henenheopblafing§en van alle inwenhige (ehen.^n Somma Bet eo hen 2(nip fabe van (racisten enhe werchmglun g^eptk.

® ©te wollet van hefen (^^omijn gÇefohen ee ooek goet gieten gbelijek hie geete woiteten hiemc tof fommige ptaetfen peen oft ï)((o«n6«(, xtenCoweftt. €öp, Igg^ttif', t^^omi/n als ©lofeonheo febHjft es tweeheriepe lt;S^am enhe wtlhc lt;nbsp;Cfatfocn»

I ©ie tamme tlomifn beeft eenen reepten langden feet, met veet aenwaUenhe^phe feneikens,:haer aen maßen feer g^efnehen blaheren hen Çôeneket bfaheren met feer ongbel0ek.©ie bloemen waffen met croonen g§ek|ck aen 2(nt/s,gt;ö(neket en ©lUe. lt;^faet es biupn enhe tanek.

©at anher QBilht gbeftacbi haer ©tofeonhes noch afvermaont fafmenint t;;vif. tS^apittet van ^igetla befereuen vinhen. 0[ jBlaotfc^

« ©te tamme komijn wafiin (^tbtoptenjQ^gppten,patatten, ctepnSlpen, C^itieien enhe lt;;Jerentten,bp wozhtootk tot fommigbo ptaetfen van©uptfebfant gbefapet en;» he begbeert wermte enhe voebte ptaetfen. ' lt;nbsp;Jî^aemt

i ©le tamme enhegbemepne (fomtjn beetm ©neepxujwvop H^«^op.3n ^atifn Cumi-num fatiuum.^n hie 2lpoteken Cyminum.3n ©oocbhiiptfcb 9€omifcbe kimmot,en Sas» mor kimmet.^n ^ranebots i^ompn.

©at Qüitht gbeßaebt boot in 0rtcc^ Kujuivop «yfiop. ^n €atiin Sylueftre Cuminum on Cuminum i’ufticum.

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IT ßatucte»

.5f«( van komijn re werm enOc Ojoogbe tot m bm DvrOrn gtaebt

(Jrac^c

-ocr page 287-

»(tn €d«flttbcr. Clt;ip.lvvin\ ccgepwi';

CEiCracIjtcftWewhingljc*

Cointfn verbnjft enbe boet feepben alle trinben ber magfifn,bfß bupt^ber bermen, enbe ber moebere,enbe ee mite bpen feer goet tot bat (nmpfef,weebom enbe ptjne bee bm)ey,metaOeening^enomenmaer ooekvan onberemeteen e{ipenegÇefet,oftme( ßerßen meel ver meuglât enbe van hupten baer op gbefept.

(komijn ee ooek feer goet ben grenen bfe Çoefienënbe verront, oft verfîopt vd boî^ €9 fïenj(tjn met fpijfe oft branch g^ebzupek^enbe bOfg^ehjchooch b ie van center féminin nieb g^ebierte gbebeten ^On met mijn g^ebroneken.

t^omtjn verblijft enbe boet fcepben bie fmeking^en enbe opblaßngen van ber man ^ kjehept enbe feamehjehen leben baer op g^elept.

itomijn met meel van brauick enbe tbinnenpe van ben rofijnen wel gemeng^f fïilt ^ bie vloet enbe ouervloebige natuerkjeke tranekbept ber vrouwen op ben bupek gebjek een placier g^elept.

«!$faet van komijn gbefTooten enbe met ebtek vermenget enbe te necken gbegbe^ ^ ken jielpt bat bloepen wt bte nuefe. lt;nbsp;ï^inDcrniffc.

tj^omijn te veel g^ebrupekt boet ben menfe^e ^tjn veruwe verliefen enbe bleeck enbe bootvemwie^ worben.

Van (£o;wnbcr. €rtp. Ivtvv».

f Cfatfoengt;

^ X)rianber ee een feer flinekenbe eO gbelijck bie wanttupfen nec^ ^4 kenbeerupt, Çet gÇewint eenen ronbcfleel,m|vele ^pbeftuetkêö ontrent onberÇaluen voet ^oofb, baer aenwaffen witveruwige feer g^efneben btaberen, van ben wekken bieierflvoorteo^ menbe enbe onberfle ben Aeruet oft Peterfe^ ke btaberen febier gbetijek ^tjn, bie « enbe taeß voortcomenbe ben feluen ©rpfeeome btaberen ooek niet feer oi maer teerber enbe veel meer g^efnet bloemen ^ij n wit en waffen in robe er ^faet es beet ront inwenbitÇ Çot va kengefaepeten beg^eertgoet vet aerbtnjekj

^et bloepet tn J^opmaSt enbe in X^og^fï^ ntaent,en lt;orte baer naer wo:bt ^et faet rijp. , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^Sacm,

©it erupt worbt getreten in^rietyKôçiop «xoei«vop.3n Latijn enbe in bie^ipotekê Cori-andrum.^n ©uptfe^ tlorianber.^n greubote tS^ortanbre. lt;nbsp;UiatuetC^

©iegruene flinekenbe Q^orianber e? cout enbe broogke van natuerê ben menfeÇe fe^abeiijckenbe binberlijck /jetwelricekenbe gbebrooebt faet eo wermvan natuerê tot veel faken goet enbe oirboorlijck.

lt; Craebt en Werckingbc»

Q-orianber faet bat berept eebroogbeoftmet fupeker naer ben eten ingbenomen, 2{ flupt ben erop van ber mag^en,beneempt bat opworpen enbe boet bie fpijfe verteert ^fel«c

-ocr page 288-

ffvvvvft). WnCojtrtnbcr. C^p. Ivvv».

«^ïfelue krept fact opt wr geroofl en m^ wijningenomc öooöet en taec^t lt;jf bie trol25 men,en (lefpt bê loop bee bupex,bat root melt^oen enbe ane oneroloebtge bfoetganeh.

25trcpgt; Ö^onnnber fnet wotbt nlbue krept. ÏDïen fn( nemen fnet »an ^'ortanber bat bioo«» S ôÇeee,enbebaer oiter grieten flereken wijn enbe a^Ontfamen g^emeng^t enbebaer rSióïï lt;» falmen tfelue faet (aten wepelten ypnj.men enbe ban falment koogen enbe totten fatte. gÇeBîupeJi ber mebeepnen bewaeren.

5?ota bat bie ^potekere met en beboeren befe faben pemant onkrept te »ereoopene^ oft m fupeker te batkene oft m mebeepnen te g^ebmpekene want bat onberept faet al rejï bat bioogbe enbe welrteehenbe ee.en kan fonber letfel oft binbermfje met wel veel g^ebïupektwotben.

lt;Serupt »an ^onanber noch Ôf^f« wefenbe, met een empme terwê bioote oft meel ^ »an ger (ten mout »ermengk »erbnjft alle ^ttfitÇ enbe »ter ieb gkfwel,enbe met boo^ «en meel g^emeng^t boettet bte eroppen enbe eiteren finthen enbe »ergaen.

^fap »an ^oïwnber met eerupfeje^upm »an filuer,a^tjn enbe olie »d 9ïoofen wd^ gÇemengÇt,gÇenee(l bat wilt vier enbe »ereoelt alle »er kt tingln nun ber Çupt.

Sie gruene (Eohanber ingknomen maeckt kefe^epf,rafernie enbe bulliebept ben konekenfeape gklOek.Qrn baer af tfap een loot fwaer gebroneken eo boottekjek aie .©««pipMff. PrtnmgeUrt. Cop. Ippgut.

lt;[ ^gkfflaclïtp

(0 JSdle ee tweeberlepe lt;5'am enbe Tötibt. Sie lt;^amme es ootk tweeberÇanbe? Sie eene Çe^f^ P^^‘'^ faet,bie anbere bleeek geel faet,anbero »an fielen,blaberen, bloemen enberueeke maleanberengkliiek.

-ocr page 289-

Dnn ttigcllrt. €rtp. Ivvvbf. cftfvvi v,

^ 3^ tamme 07ige((e Çeeff eenen teeren fîeel met vele ^pbe tae^hene on# trent eenen voet boocb,baer aen waffen feer verbeplbe b(aberen,bè blabc ^ ren van ©upnekeruel febier gbeßfeKmaer gruenveruwtabet- ©« bloe# men wa|fen op bopperße van ben pelè enbe fijn wit liebt Mauwaebtteb.

^ elcli in v^f blaberkeno gb^P^fbê eenen rabeken geli/ek. (^nbe aie bie Moe Uten vergaen ^oo volgben baer boUekenenaer, vijf oft feffe feerpe botenkeno bonen ytagbenbe,enbe elek bolleken eo van binnen in vijf oft fejfe bellen onberfeei;ben,baer ta tfaet lept baf (aio vooïfept e^)fom fwert,fom bleeckgeel ee,ben 2(penpn fabe vat fat# fbene geli)(k,bat van fmaeeke feerp,goet enbe ßerek van rueeke es.

©at wilt äbeffaebt beeft eenen gberibben ßeel ontrent twee fpannen booeb, baee ^fa maßen afebvemwigbe feer gbeelbuen blaberen, bie teerber enbe .meer gbefneben gn ban bie blaberen van ben -Sammemenbe ben ©ille blaberen febter gbehjek fijn, ©ie bloemen fijn ben tammen gbeftjek maer b(auwveruwigber,bie bolleken^ pjn in W feerpe bauwkene gb^kjek botenkeno verbeplt ben 2tkelcpe bollekena feer aenfic# «jek baer in tfaet lept bat ooek hcfelijck van rueeke ea.

5 ^oeb wotbter eê anber feboone en liefeltje# Melanthium Damafcenum. Jj ï^tgeUe gbeaonben biemen ^^tgelle van 5?igeUa van ©amafeo. ©amafeo beef,bie van feer gb^ denen blabe renberwilbeWgelle gbelijek' eemaerhoo^ Óbft^ ettbe langber van ßelen. ©ie bloemen t‘’anbefe^ijn blauw, enbe in vijf blaberkena ytrbeplf,ben bloemen van ben anberengbe# kjek maer feboonber enbe blauwer,enbe van juber mef vijf feer gbeelouen blaberkêe be# Kt,baer bie felue bloeme wtwaß enbe voott# eoemt.Qinbe ab bie bloemen vergaen, ^o eo# men baer bollekena voort gbelijek aen bie tamme,baer in fwerf faef lept ben tammen Ó5dij(k,maer gbeenen rueek bebbenbe.

• lt;[ï3lactfe. \ ©fff genachten van 5?igel(en en worb# ben bier te” lanbe niet gbeuonben, ban in bie ço^n baer ^p gbefaepet ^ijn.

* ©at wilbt worbt tof fommigbe plaetfen »an ©upf fd)lanbf,op bie aekcra enbe eoren# »eiben gbeuonben.

C C^t»

%f(kn Meepen in SSzaecUmaent fhbcm^pptnaent

yngenewbt ßebeete in ©vieep juawfliop, Jn iaüjn Mc!anthium,Nigella,enÖe Papauemi-

grum.^n bic 2(vo(dun NigcUa van femmi; Ô^en Gith.

’ Sat ierfle g^effac^t wölbt aMbeeten . ^

Melanthium fatiuum enbe Nigella domcftica,van fommi^ben Saïufandria.3n Z^üecbbuptfeb t^an fommigb^n @c^wart^kumieb,@cbwart^lïumel, J^ter te lanbe^^arbue mbe tfact buer af barbue faëton 5raneboi65?ieïle.

©at Wilbt geflacht beet Melanthium fybehre/nbe Nigellafylueftris.^tt ©OOebbUMfeb (ant Ç5ant ^batarinen b(umen,bat eo tointe Katarine bloemen, van fommtgenooc ^albt febwart^ .Kumicb.3n ^vanebeie ^7telle fauluai^e, enbe wo:bt vd fommi^en g^f(fftben voor bat wilbt ßbf ßaebt van komijn öb^^butven, baer af b^ ^bum int (Wb^apittelgbfftrfwvn enbevermaentee. ‘

-ocr page 290-

cc^l. t)rtnÏTtgcllrt. Cdp. h’vvv,',

J ©ut Öerbe g^Cflucht wotöt nv gf^feten Melanthium Damafcenum cnamp;f Nigella Dama# fccna,öat c6??ïgdU »un©amuf(o3n J^ooefeöuptfdj ^c^tvurtj (onanOer.

gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f^ïatuerc^

«i^furt van !7i3elkn re werm enbe bjoog^e tot in hm ^ak« graramp;t.

lt; £racl)t en wmhtnglie^

JS^fart van ^Zigdk met wijn gÇrîJîonrhm re gort Oen ßbenrn bte coït van abrnt^f ^ijn,§rt verbrieft mbr bort ferpben bir winbrn btr in tfmrnfcljrne lu^arnt ^i/n.^rt tof! birvzmr rnOrornvrekt bir naturrhirkrtrandi^rpt brr vtoutrm, het boet vrrl foefje Rebben alfîmen vert bag^rn arn rrn gÇrbîu^ekt.

«^frlur fart boobrt mbr tarent af bir trotmen met wijn off water gheb:oneken,o‘*t 55 ghrflootrnrnbr op bir nauri mbr bitpekg^rlept.^frlur boet oor btr oüV van bè fabe óS^iïaglrn alfmmfe op bm nauri mbr bupek fîri/ekt.

Oren virrrnbrrl ioofe van brfm fabr met watrr g^rb:onrkrn,re frrr gort tfegm ai^ C (r fmijn mbr beten van ben fenijnnig^r ghebierten.

lt;^faef van Wgelle gf^ebtant verblijft met ^pnen rooek bie fiangen enbe anbere fe# ^ nijnnig^e ghebierten, enbe boobet bie vlieghen,nnifien enbe nnigghen.

lt;iêfaef van Wgelle met olie van blauw Xifdjbloemen vermenghtogheneefï biepijne ^ mbr weebom in thooft op tvoo:hooft gheßreken,rnbr boef bie elepneierp beghtnnen«gt; br fcellenvan ben oogden vergum,biewilein bie nuefe ghebuen.

lt;^felue fuef opt vier ghebioocht enbe in een ^pben oft lijnen boeejrken gebonben,ew jf br bitwilo gjjeroken gheneeß bie fnof enbe fnoferingen,bïoocht bie herßen^enbe boet but rieeken webereonien.

©tt felue fuef met wufer enbe u^ijn ghefoben,enbe in bie mont gbehouwen verfuet (?) bir tunffwrrr,enbr bioog^r ^hrknoutghmefet bie fweeringben beo monto.

«i^fuet vunWgelle mef a^ijnvermenghf,boef buf fpioet pleeken enbe vleeken ver!? j^ gum,enbe gheneeß btrquube feoifthepben.oubr eoube enbe herbe ghefwe{(en,buer op

©it fuef treekt ooek bir r;ferooghm wt, in oubrn wijn, off ßrile pißr ulo ^Oliniuo 5 fchïtjff,ghewepckf mbr burr op ghekpf, nur but birr;trrooghm rontfomme mrt rrn meo opgheltdjf fijn. ,

Vß« Cibflnotiö. CApJ^^^otk lt;nbsp;^ghenachu

II ^hunofio ulo©iofeoïibroferijffrotwerberlepe,v2uchthuerriïonvïuchthaer. ©ie viuchtburr ro twrr of b:prrhunbe,ghelij(k in bit f^upittel Hijeken fut C ^fatfoen»

2(trrrßr viuchtburr gheßueht but in©u»tfch ^rerwoifrl ghmarmpt woïbf,hreff frrr gheeloum blabrrrn,ben ÇÔmekel bluberm feer ghekjeft *^^^‘' groofrr mbr h:rrbrr,bir op brr urrben biewilo wfgrfpirpt kggljen, fuß'chm bm wrieken vooifeormt renen ßeel ontrent eenen eubifuo b^ eo onberhuluen voet Iunek,buer op bie bloemen met croonen gelijek uen bie ©ille wußen,vooHbiinghenbe groot ront ghehoeckf fuef, buf ßerck vun ruecke enbe feerp vun fmureke ro.©ie woitel eo bick met rouw hlt;»pî ^bwè befef,vun ruecke fchier ben herß ghelijek.

©uf unber ghefluefjt heeft eenen hooghen gheknoopten ßeel ghelijek bie Töenekef buer uen wußen hluberè,ben kernel oft ^cheerlmc; bluberê fchier gelijek muer meer ber,heeber,enbebitker,op ffopvun ben ßrlrnwußenbic crooncvooitbitnghenbewif te hloemkeno,enbe ulo bie verguen ^00 volghef welrieekenbe fuef nuer b^ b:ect ro ben fube vun 2(ngelicu fchier gheli)ck,©ie woifrleo vun hupten fwert vun binnen wit, met hup: bonen bederf vun rurekr ghelijek herß oft vieroofk,rieckenbr.

^ochißer ren unber geflucht vun befen crupbè b^ 00c v:uchfbuer eo,en vun c^beo? ph:ußuo Iib.ty.cup.;ij.befcrruen eo.^nbe bit heeft ooek renen rechten gheknoopten ßrrtburr urn wußen bluberr bir groot er mbr mrrrbrr jijn bun bir blubnc vu ^^e.

©ir

-ocr page 291-

XJrttt CAwmot^«; ^fopJ^sm* ccglfi

Sic 6flt;icmcit »ofTen op lt;tooncng|chfth Mquot;“’ST!! P*“, _; ® tu^jtotttrt, «en öic andere twee gamp;cpachten pet (eufsP renöf,bat groot lanek Dich enbe oneffen es, mbe feerp van fmaedie. ©te trotte! eo (dek groot, hielt enhewit, met groot grof hapt Bonen bedeet, ooclt g§e(t|cli wteroocK oft

. Çerflrieeltenhe.

4 ©te ontriucpbaerighe ^tbanottheo iijtt nU ©tofeonheo feptjft hen rootgeferenen »tne^tbetertg^en van bfaheren enhe trottei» *^k d^f kftKmaer en Rebben noch pelé noch bloemen noch faet.

5 ©at anher gbeflacht van Xtbanotto, hat Kofmarinum Coronarium, enhe tn ©Uptfeh ptofmartin g^eheeten wotht, eebiervoot tnt ffyv. kapittel befereuen.

Cplaetfc*

©te htpe vnichtbange ;[tbanottheo troth ben nv ter ttjt g^enonhen tn ©uptffhlanht op bie hoogde ghebere^ten enhe tn hte wtb herntpen.©at terpe ghcflacbt trap ooe tn ^tabant ontrent 4.oeuenop bercÇachtighe rouwe plaetfen, maer meep wothhet tn her cruptltefhebbero honen gbeuonhen, ghe?

, Itjek ooclt hte anhere twee.

-ocr page 292-

ccv!!|. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X)«« Ctbrtstöttö. (fdp.lö^gvff.

^cfcorupben 6(öf|)ett meell in ^opmaent.

Sacmgt;

^’^ 0§fn^ïV ’‘’an aupamp;fn weiht gbe^erten in (^irict; xi^Kvi^rk Libahotis ent hat hie weite kn naee twicreedt tiedteft hat Libanos in ©riet; g^enaempt weiht, enhe in Latijn Rofmarinus,

x Satteijie gbeffadjt weiht biet te (anhe in hie 2(pot€ltenFanicuiusporcinusgbe^ naempt. ^ft’^^eed^huptfeb ‘2gt;ecrwurt^,cnhe haer naev biet telanhc “iSeerweiteGvart fentwigben ak ^iefeeiihee (ebii)ft Zea en Campranema.

eSfaet van hefen beet in @i'ieexK«yx?v?KS^x«Xf''S'’3'^ Xatif n Canchrys oft Cachrys« a ©at tweehe gbenaebt weiht gbebeeten èebwart^ bit^wur^, hat ee biet te lanhe ©wertebetjiweitefe.

5 ©at herhe gbenaebt weiht van ■^bt‘’P^’lt;^f^‘’ befereuen, enhe haet om bebben wp t ff lue Libanotin Theophratti gbenaempt.3n ©uptfcb beetft OKeif^ blt;f ffliffttf^ 5 ï’af e# kitte ©etßwoitet

^faet van hefen beet cJ^beopb’aßne oedt Caachrys oft Cachrys.

lt; /Hatucrc^

©efe gbeffaebkn van etuphen met bueien fahen en woitekn ^ifn wetm en hieoeb tot in hen tweehen graehtjVerhepienheJeephenhe enhe afvabgenhe vannatueren.

C Crackt en WereMingbf»

©ie woiteien van libanotiheo met wijn gbehiondicn,hoen watet maften,enhe ver 3 weeften hie natuevüjefte erandtbept bet viouwen, ^p gbenefen hie pijne enhe weehom in hen bnpeft enhe belpen hen gbenen hie van fiangben enhe fenijnnigben gbehierten gbebeten ^ijn.

«Jfact van Xibanotie es oofft tot hen feinen gbebieften goet, enhe hatten bonen 25, hienet feet wei tot hie valienhe fieeftten enhe alle veronhethe eonhe gbebieften van her bo2|len,betgbenee|ï oodt hte geeifnebt met peper gbehioneften, fonheriingÇe hat faet van hen tweehen gbf paebte.want hat anher faet hat €aebip6 beet en es niet goet van binnen ingbenomen aengbefien hattet met ^ÿn beete feerpiebept hie Keek rouw maeeftt.

©ie biaheren van hefen emphen gbewienen Reipen hat bioepen van hie fpeenen, ^ verfneten hie donen enhe fweeringben ontrent tfonhament, enhe maften rijp en moï^ weaUe eonhe onhe berhe gbefwelkn haer op gbeipet.

lt;^êfap van hen emphe enhe woiteien m^ b’knteb vermengbt maeeftt bet tgbejiebie © fcerp,enhe vereiaert hie hnpfïer oogben haeringbehiuppt.

©te hioogbe woiteien met bnenicb vermengbt fupueren hie vnpie fweeringben,en $ hf hoen hie bërhe gbefwenen Jintften enhe feephen.

«Sfaet met oüe vermengbt eo goet hen gb^tt^« hie hen tramp bebben oft verreeftt ^ 3ijn,enhe hoet fweeten om thebaem abtfireften.

^ feine faet met meei van hianieft enhe ajijn vermengbt verfnet hie pijne van tfie^» 0 herttjn haer op gbeiept.

^feine faet gbeneeji enhe fnpuert ootft hie gnahe witte hioogbe feoiftiebept, met ^ feer fterpen a^ijn vermengbt enhe haer op gbefireften.

©at faet hat i^atbipe b^et^beneempt hat loopen enhe vioepen van hen oogben opf 3 vooibooft gbeßreften.

Vrttt Sefelf, Cap. Ivvv»iï|.

Q cgbcHac^t

^^feü aio ©iofeoithee ferijft eo hiperbanhe van gbefiaebte. ©af ierge beet Sefeli ^'Mafsilienfe.©af tweehe Sefeli AEthiopicuni.©at herhf,SefeliPdoponnenfeZ

lt; efatfoen^

1 ^Sr^^if ierfîe gbefiatbt van ©efeit SXaffilienfegbebeeten. beeft feer gbedonen bia A^heren hie groner enhe hitfter fijn han hie biaheren van Wendtel, enhe b^vgbe (angbe

-ocr page 293-

ï^'w^Çe, ôÇcknoovtc (^^^.\**SK^ halfen croonen g^dije acn Ne enngbenöe lanchac^nc^ 0lt;|o«’5ït*2ï^ fcerp en bn(entgt;e van f*ttlt;»eche (è. Ste woïigt; tel ee lanek adnek Ne wond van Ne groo te ‘^cuerncUe (tefelijek v^n ruceke cnOe feerpmfmaecke. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ac«

i Sat tweeDe befett beeft Hameren öl$ ©tofconbes febdift g^dijek^ept, m«^ mindere cube g^eUjeÛ Ne bileven van ©BeptenbUbt lanckwoîpùb. @pnen {led es b:upn btpe oft vier ooetc boocb, mpeei «enwafifenbe ipbe uexketw.^faet eogtoN gBekjek een terwen toten, buk (wert enbe bitter,enbe wart tn er oonkene.

5 «atberbe vJ ?)eloponnefuo bedt f ^ teerten (angbenpeel g^dnth îgt;i^ ^“^quot; oft langher, enbe wafl boogberbanba »ooigheftreuen.©te blaberen^tjn feer ge^ tlotten, enbe moed blaberkeno verbepu» enbe iijnmeerber enbe bteeber ban bte bia berè oct etbeerlmck.^faet waft in croont; kens enbe eë bteet enbe Nek. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, 4 ^p ben gbeflaebten van 0efeu macij ooekwelgBepdt wo:ben ^d^nmt erupt

-ocr page 294-

cc^Itttf,- 'Oen Sefelù (fep. I^^»ftfJ

Dat m fomrntgÇc entpthef^fbbere Çoum gbevonOen wo:öi.©it heeft tafï tteebf w(^ gficfpïc^Dc amp;(aberen,Dic feer teer enhe depn gefneben ^tfn. ©te fled trail entrent wer oft rijf roeten hooch, enhe eo ghehnoopt enhe rent, ghelijck een ^Öenehei ped maer reel DnnDer ran rerutren hleetk gruen naer tgeel treekenbe. t^nbe Die hiaherkene Die aen knoopenrd Dê pelen tra|fen,lhangen meep neDertraertoJonDerJingle Die oppers# pe hehaluen eentghe depne Die titschen Die anDere rooiteomenDe optraerte groepen, ©p Dopperpe ran Den pelen wapen reie depne eroonkeno rooMhnnghenDe geefe Dfoemkene,naer Den treieken Çet faet ro(ght.©ie wodel eo landt enDe rerg^aet al^oo rokken aie ^p g^efaepet enDe g^ehloepet l^eeft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

lt;[ plaetfe.

I ©at ierpe gheflac^t trap,aie ©tofeouDee fe^ïpftUn 332o«inden enDe fonDerlinghe Dp 0)?aptlten,enDe Daer om troiDDet @efelt ran ÇÙîapilien ghenaemt.

» lt;^weeDe groepet,ak Die feine ©iofeonDee feDtpffun tjt^iopien. lt;ïnDe ale fommk g^eg^eleerDe feggDen ^oo woïDDet oock feer onerrloeDtcD in 30:oninden enDe Dp 5Uïapilien enDe oock in ^angueDoek Dp ÇOîonpeliere gheronDen.

4 «SrierDegroepet op fommig^e g^eDereDtenran ^omDaerDien. t^nDe tpoïDt oock, ale fommig^e fegg^en,tot font plaetfen ran Q^raDant g§enonDen.

^epDe Die g^eflac^ten van @efeli,Daer Die pgneren §ier af ghepelt ^ijn, Dloepen in J^oj^maent enDe oock in ©ogÇpmaenf.

^rierDe Dloepet hier te lanDe in ©og^pmaent off in September.

lt;r/Flaemlt;

lt;« ©at ierpe gheflacht woïDf gheheeten in ©rieca-Wi MaorftXtamp;TiKèp. ^n^afijn SefeliMafsilienfcranfomnngDenTrXofn/KUjwivopideftLatumcuminum.Daf 06 DieeDe (2^0gt; mijn.^n Die 2lpoteken als Jacobite De 9)f anlije fc^tOft Siler montanum, ^n /)ooch# Duptfch van fommig^en QüalDt kpmmet.

i nbsp;nbsp;«SweeDe gheflacbt woïDf geheeten in ©riet; ««xi «lóioTrmèp.^n Latijn Sefeli Aethi-

opicum,enDe van Den 2legpptenaer6 xw©- ep^ÏM Cyonos Phrice.

ir/l^atucrc*

^faef enDe Diewoïfelen van Sefeli jtjn trenn enDe D;ooghe tofinDentweeDen graeDf, enDe fuDfijl van fuD panden.

c Cracht en Wevekrttglie*

^faef van Sefeli mef wijn gheDïoneken perdit enDe rerwermf Die mage, het Doet 3 Die fpijfe verfeeren,hef verfuet Dat erimpfel enDe weeDom in Den Duptk, Çef g^eneep Die eouDe Dupuerachfig^e (0ïtfen,enDe eo feergoef tof Die eoïtiehept ran DèaDem en^? De langDuerenDe verouDerDen hoep.^tn fomma fee feer goet fot alle inwenDige leDen, _

lt;ï^fdue faet Doet oock Die rune lopen enDe ee goet tfeghen Die Dïoppelpipe en com ^ piffe,()ef verweekt Die natiiereiijckecranckhept Der rrouwè, laecht af Die DooDerzuefv ten enDe Doet Diê moeDer Die opdimt fineken enDe in haer pfaetfe keeren.

lt;Sfaef ran Sefeli ee oock goet ghebïupekt Den ghenen Die met eenighe vaUenDe ^ peckte hefmetjtjn. i

©ierepfenDemanDiefaef van Sefeli mef peper enDe wijn Dïinekten falgheen© lt;o«De oner wech enjghen.

^faetvan Sefeli ee oock goet DengÇepfen enDe anDere viervoetigÇe g^eDierfenC^ te Dzineken ghegheuen,om licht eitje haeriong§enfe wo2pen,lt;Sfelne weren Doè oock DieDlaDerenälfmenfeDenveefefengleeft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»

‘ ©it

-ocr page 295-

X)att ICöïbj^Kom Cnp, 15g^t5*


^efatfoen^

^ 3^ ïfnpt ^ö f^n teer erupbekê ontrent onber^ ^^^^‘^‘^ '’®^^ bood) wa(Tenbe.@iin fleelkene ^’^^^ ^^^‘^ ^^’^^ ^^’^ *^^^ ^^^*^^ blaberkene beiJ ekef,bie feer gbefneben enbe elepn ^ijn ben blaberenvan t^otianberfebkrgetiiekenbe, beneben bieeber enbe min gbefpleten,bonen teerber enbe meer gbeelouen. X)pbie foppen van ben fielen walden depne eroonkene met witte bloemken6,enbe al$ bie ver^ gaen 500 volg^et faet, bat root, ront enbe plat (c, ront^ fommemet ctn wtt bootbeken, twee tfegen een ligg^ens» be,enbe ekk befonber faet es renen fotbenkm oft bueke:? (aervanfatfooncgbelijck.Siewortelen teer enbebun enbe flerft alle farm, aQoo bat bet erupt alle farm van fabe gbewonnen moet worben.

C fâlaetfc*

Sit erupt wajl ale Siofeohbee febnfft in tTilieien op benbereb 2(manue,bet worbt cork birr te lanbein fonv wigbe neerfligbe cruptlirfbrbbrre bourn gbeuonben. -

j^etMoepedn J^opmaent, enöc in X^egB^maent cc Jijnfacth/p. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

empt woïbi ^Be^ectentn t^rtetXToeæuMop »««xi KfHTiRóp,Mn ^Oaulue (J^meta yo^^uMoi? in -iatijn Tordi-lium enóe SefeliCreticum. ^hOlC ^potdiVn Daucitertium cffimccjl onBfkent lt;|5atucre4 ^fact van ^oïbphon ce w^m en Stooge van natucren tot in ben tweeben graebt lt;nbsp;Crac^t en Werchinglje.

2( «??faetvan «Svïbplion met wtjngebïone«» hen,boet bie vnne toffen enbe e^ goet tfegen bie b’oppcfpipe, enbe tvevwedtt bè vïoiwen 5uer natuerlijdic tranekbept.

% ^ft»pvanlt;Soïbi)lion ëè vierenbeef (cct6 tçien bag^en achter een metfuetèvevfoben Mn g^ebioneken, g^eneejl bie gbebjeken oer nieren.

^ Ste tvorteimet ÇuenieÇ vermenget boet bie eoube tape fluimen van ber (onghene en botjlen riifen,bi(tviU baer af gbe leekt. Wn Ï)öucitö. (Zap, gc. lt;Cgl)cnacl)t.

IJn vinbt biper ^anbe gÇefiaebt en en^ '*gt;' be footten van erurben onber bê naem ^ JÖatteuö, al$ 2)iofco:ibe6 en alle bie onbere ^ febujuenvanben wekken bat berbe nvterW tijf alleen bekent ee. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

. Ç Cfatfoen^

1 Sat terfte gkeflac^t ee een teer erapt^p^ » nen jïeelwajï ontrent een fpanne Çoecb, f«^ X bete

ÇOcgcUnelî.'

-ocr page 296-

cc^tof.' X^mi ödiif ttô, nbsp;nbsp;Cap. ^c,

De ce met blabeiltems bedeet Die minDer en teerDer ^yn Dan Die biaDeeen vâ ÇOenclid. X?p tfep van Den fielen maffen ereenhene glijdt aen ^ondDer met witte biccmilds (aet leuerenDeDatwitenDe (Mpiac^tidj e6,^etvan nieeheenDe feerp van fmaedie. 25ie wettel ee vm^bere Didi enDe een fpanne landt.

a Sat tweeDe gbeflacbt ee Der wilDe t^ppe gelijeKjifn fact ec feer wel eiï gelifdt (ö^ fïelifdie fpeeie nedtenDe.^eet enDe feerp van fmaedie.enDe bepDe Defe geflaeßten inn noeb tev Oji onbehenf.

^plaetfc»

i ©at ierfie gbeflacht waff op fîeêacljttge rouwe plaetfen, Daet Die fonne veel fehifne enDe fonDerlinghe in ÓlanDien aW©iofco:iDco febnjft.

©aueuo beet in ©rieer cAa:w©..,3n -iatifn Daucum enDe Daucium.

} «^DerDe gbeflacbt beet in Die 2fpotelten Daucus,van fommigen ooc Daucus Creticud 3n ©ooc^Duptfeh van fonmugben gt;Oogclnep.©ier te lanDe s^roonkenß erupt.

U^atucre»

«Sfaet van ©aueno ee werrn enDe Diooghe van natueren tot bp Den DerDen graeDtJ

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;Fracht en Werckinghe*

efface van ©aueno gÇeDzoncken co goet tfeg^ê Die Dzoppelpiffe enDe tfegben tgra 3 Meel enDe Den fieen, bet Doet water enDe Den peen riffen,bet verweck Die natuerlijeke lt;rantk§ept Der v:ouwen,Çetiaecbt af Die fecunDine enDe Die DooDe vzuc^ten.

lt;^êfelue faet in gbenome verfuct Die pifne enDe weeDom Deo bupcy, Çet Doet Die wim CS Den fcepD?,tgÇeneefi D^ S^olieompao, en Doet Die verouDerDe Çoep tot rifpit^ept conté.

«J^faet van ©auctie met wijn gbenomen, ee goet tfegben Die beten van Dm fenijnj^ S^ nigben gÇeDterten, enDe fonDerlinghe tfeghen Die peeck van Den phalangien.

«èfaetvan ©aucueverDeplt oock enDe Doet fcepDen DiecouDefaechteghefwtIIen© gb poolen enDe Daer op ghelept.

©ie wortel van Dat ierpegheflacht van (TanDiengheheetenmet wijn gheDrontken pelpt Den loop Deo bupt^enDe ee feer goet tfegben alle fenijn.

WnScuerncIlc. ^op. pc).

C ^ghedacht

®’'‘^^^ ^^^‘^depne. ©iegroote woïDtgbeheeten 2£gt;euernaert,Die clepne.ïSeuernelle.

lt;[ Cfatfoen*

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^diemaertbeeft eenen langhenholenknoopachtighen peel,Daer

^^” wapen fwertgruene blaDeren van vele blaDerkco aen een ribbekê ife ^^‘^^ ^^” wapenDe vergaert.Den blaDeren van tammen ))apinaken van fdtfoene ghetijek maer minDere,cn elck befonDer blat co rontfomme gh«quot;^ Itjek een fagbe gbekerft.©te bloemê iijn wit enDe wapen in ronDe croon , keno.

-ocr page 297-

!ïen$.lt;S faft (g ^^n gBcmetjnc pcfcrfdte fnöe ö^dt^ft w^ïft bfcfcr cnbc farpenop bk tongue ®(e wond f^ Pec^t wit enbe («mk gleKfdiWfwoïtd van J^curfelimiafr feerp enbe heet »an fmactke g^dtfth ©fngebrr.

» Ste ^cuerndU ce ben SSeuemaert van pctett,b(abef en,b(ofmen cnbe fabe in aü ïgt;er manieren öl^elnck alteè flepnber enbe minber,enbe Reefer oft feerper van fniaedie. ©ïe wond van befen eo ootk fleemt enbe landi.van fmaecke feerp enbe feer beet,

5 5?ocb effer ooch een anber etepn ^enerneUe diet freien bloemen faee enbe woneien van fatfoene fmaedte enbe rueeke ber vootghefereuen ^öeuemeHegbdóeKaOeen bie biaberen jifn meer enbe anberP gbefneben^ben biaberen van ^OeterfeKe oft van wifbe ^ppe met feer ongbehjek.

Cf^laetfe«

« nbsp;^Senemaeri wafl op fommt^be boogje beempben baert venen ^renbt es.

? nbsp;5)te depne waffen onber bte bagben enbe aen bte eanten van ben velbè en op ^raf^ aebngbr bone pfaeifen. ©nbe bepbe befe gbrfiaebten ^qn bid te lanbe feer gb^nepn.

^(uemenen bioepen van in Samp;iaeekmacnt tot m bepube van X^ogbP^^f^^i’ lt;«lgt;^ ban e6b»dfae€ rijp.

^cuerneHe woibt gb^hfetenw Xatijn enbe tn bie ^fpotelten bid if ianbe Saxifragia lt;n Saxifraga,van @imon 3anuenfi6 Petra fmdula.van fomintgbf Bibinella. ^n ©eoeb;^’ buptfeb^.ötbernenenbe^dbmoïon. ^n Ï)7drbup{fcb ^enernaeri enbe ^enerndle. ^aer lijn 00c eenigbf bie be feine bff if B'pennulam.Pimpinellam en Pampinulam.bivddï bie opieebie naemen van onfe gbf *üf püf 3^impinene |tjn baer af int ;cv. eapittel bee terfïe bevis gbd^enen es,befen empbe niet toe en bebP0ïenbe,aió bat oubt verfken be æ inj wij ft

-ocr page 298-

cc^lstn. Dart^Scucrnellc. Ê’öp.^cf,

Wljfï DatalÖUé ^ffftjPimpinellapiloSjSaxifraganonhabetvllos, bat ce ^^imptncßCfö^^C^ ^aijüG^eurmeUe cnfßmnght'hai;2t,tracnvt lgt;at blijdu bat onfe gf»cmfpne^gt;unpb neue in ^oodjbuptfclj Aolbcflivaut öhfna(mt,bte gÇe^apîbe blaberfh Ixfftjn iatifn euer langer jaren Pimpinella gÇeÇeeten ($ âftffff^- ^«be bie Q^euerneUe niet gehaptt ÿtjnbe Saxifragia ^benaempt. Sie g^eleerbe beee dju wiHenbc bie ^euemenetot cemeÇ cap. van Siofeonbeß treehen, ^eeten font bie ^enernelle sifon.Sie anberepe# trofelinum Maccdonicum.Ste berbe maften baer af een ghef(ac^te vanSaueu6,?7aer cnfen buneften ^00 gbelijeftet feer wet met bat Bowop Bunium van Siofeonbee.

lt;[ ^^atuere»

LeiterneUen met Queren fabe wettelen enbe erupt, jijn werm enbe btoog^e tot m benberbengraebt,

lt; Crasht en Werchfng^c»

lt;Sfaet enbe biernoïtefen van ^euerneHen met wijn g^tb:ontften eft baerm gefo^ ben,boen water maften,bteften ben fleen ber meren enbe ber Hafen,enbe ^ijn (eer goet tfeg^en bie bioppelpijfe enbe verflopt^ept van ben nieren enbe van ber blafen.

Sie felue wetteien en (aet verweehê ooeft bie natuerlijefte eraneftÇept ber viouwen, 'S iagben af bie (eeonbine enbe boobe vme^ten in ber manieren aio vooi g^ebiupeftt.

Sie wortel gbebîoocbt,gÇepoebert enbe met (upefter ing^enomen gereftt enbe ver!? ^ wermt bie magje,boet bie (pijfe verteeren,geneep bie pijnein benbupth enbe bat ^^ Ïieompao,enbe boet wmben (offen.

Sie wortelen enbe (aet van sseuerneWen ^jn ooeft goet ben grenen bie eenieb lebt ^ vererompen oft gbefpannen Rebben, bie lam oft van ber popelfie fieeft ^ijn,oft eenige coube langbucrenbe eortfen lubben.^tem ben ghenen bie van eenic^fenijnmeft g^eigt; bierte gbebeten ^ijn oft fenijn ing^enomen Rebben.

Sie feine wortel van ‘^euernelle met wijn enbe a^ijn ing^enomen geneefl bie peï? g fltlentie.^nbein benmont gÇe§onwen bewaert enbe befeermt ben menfefje van ben feiner fieeftte enbe van alle qnabe lochten.

Sie wortel van ïóenernelle geftnont boet ^eenere enbe treeftt veel tape voeÇtiehept éJ wt ben Çoofbe,verfnet ben tant(weer,enbe boet bie (praeehe aio pemclt van ber popek fien g^eraeftt eo webereome.-^felne boet bie (eine wortel in a^ijn alleen oft met water gÇe(oben enbe in ben mont gbehonwen.

^(ap van benblaberen van 'ï25enernelle,(upuert enbe neempf af aUevleeften plee?’ 0 hen enbe bat (proef,enbe maeeftt bat aenficht claer enbe (e^oon.

lt;^(elue (ap (npnert ooeft bie onreine wonben baer m gbebaen. SijfgbfIijeft wereft -9 boen ooeft bie gl^ewrenen blaberen baer op g^elept.

Swatervan ^euerneUe alleen oft met wijn gÇebifWIert maeeftf bat gBeficljte 3 daer enbe neempt af alle bnpfler^ept van ben oogden baer in g^ebruppt.

X)nn witte Steenbieecï. Cnp. ^«f.

lt; Cfatfoen*

■j3«e ©teenbreeeft Çeeft ronbe blaberen biegemepnlijeft op ber aerben wt/

!g^efprept Iigg§en,enberontfomme een luttelg^efterft ^yn, benblaberen. 1 van Snberbaue niet (eer ongelijtft maer (aecbter,minber enbe geelgruengt; ' ber. Q;nbe tuffeben be(e blaberfteno eomen bie fielen voort bieront enbe baprachtieb ^ijn ontrent onber^aluen voet laneft , opbopperfle brag^enbe veel witte bloemftene,van aenfiene ben witten ÇOilieren (t^ier g^elijeft. Sie wortel eo brupn m^ velevee(elingben,enbe baer aen ÇangÇcn veel ronbe lijfverwig^e roobe grepnfteno, meerber ban £orianber (aet van (maeefte bifter,biemen in bie mebeepne g^ebrupeftf enbe Çeet te we(ene bat (aet van witten lt;Steenbreeeft.

i ^ouen be(en effer ooeft not§ een anber ©teenbreeeft baf gulben ßfeenbreeeft ge?’ naernt worbt, t^nbe bit wafl ontrent onberÇalue palme ^oocb,enbe beeft blaberi ben witten ©teenbreeeft (eer gbelijtft.Sp bie (oppen «van ben‘pelen wapen twee oft brpe blaberftenovap bp een,tupcben ben weleften wfevmen elepne goutveruwigbe bloem?» fteno.

-ocr page 299-

ften^,enamp;e öaer naev de^ne ronöf FoOeRenß, öie »oi van dftjn root faet^ijn, tnUe Çua feiuen ontplupdun a(fl fact rngt; ce. ©ic troïtei ce (eer (aiwxkr wDenaujjpenDe, enbeved fiedRene

* Qötdc ©teenbmR waptn^oocl^btwffdj^ ^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^lt;*«^ op P«oâÇe,rouwf, jlccnachtige enhe fanb^

öf^ug^e piactfen. J^ter te ianbe whet m Dep crujnRcf^cFamp;cre gotten gifplant.

ï ©at gulden ©tccnbicccRwaß tot fammig^e pladfcnvan ^lanOerenin vodje^ g^c watdat^ngÇe plactfrn.

I ©teenFïeecR Fioepet fn Fcn COïepc^n ^laecRmarm vergacnöteFIpemfcnFe tat aupt enPe en weift met nicer g^effrn, Pan tnt nacrvoIghcnOe jacr.

a ©ulfen ©teenFieeeR Fieepet3n leerte enfe 2(pna.

: ©tt erupt weift ne tettijtin ^^atOngheheetenSaxifragaalba'. 3» ÆeeefefuptfeÇ 5Betß ^temFiccF-^n ^'ranebeie èapfrage.

i ©at tweefe weift gbenaemt Saxifraga aurea,3n J^eedjfuptfe^ ©e(f ê '0teenFïe(B 3n ï^eerf uptfeh @ulf en ^tccnbieceR , enf e ^eeft f pen naem em f attet f en witten CteenFieeeR g^eRjeR e^enfegeutgeefe FleemRene fiaeght.

lt; Crackt en Wcrdunglie«

WnpeerUnewvt. - Cop. seftp

C ^gl)enacl)t.

3i5eerfen ttupf ee tweef er lepe, ^ arn enf e wflff, ©at tant ee eotR tweeferbanfe te weten greet enf e depn.

©ut

-ocr page 300-

cd. ”0«« pecvlot evitvt.'

Cap. ^dtp

C Cfatfoen«


2(f groot ^^enknerupt ^eeft langue Mtnne haptacbttghe gefen, ^te meefl fung öer eerben eruppen,baer aen traffen (angac^ttgl^e, bonekergrueno enhewatÇapïucbttgÇeMaheren, tuffdjenhie wekke We fielen voorteo^ mê en rouwe g^ebaerbe bupfkeno, bie terfl voortbnngen blauwe bloemt’ keno, enbe nuer ronbaclfticb ^ert enOe ßeenaebtkb b^ft, ïx^t reDek/eken groot ep.®te wortel eö Bert enbe boutuebueb-

» ©at e(epn tant Heerlen erupt Beeft reeBtopwaffenbe toube BoutaeBugBe fielen met nenwaffenbe vele Jpbe feuetkeno,beter eten waffen langue fmeiöe feerpe fwertgruene blaberen nunber blt;tn bte biet beren vetn ben voorgBefcreuen grooten 3i5eerlen erupt ^uffcbenble Waberen enbe fielen waffen elepne witte bloemkeno ooorbrtng§enbe feboon ront wit Çen fleenetcBttcB faet, elepnen peerlenkene gBelijck int aenpene.bat ooek minber eo,ban faet van benvoorgBefereuen.

5 ©at ïötlbt gBeflacht ee van fielen Waberen enbe Bloemen ben voorgBefereuen ge«» kfek,aneen Bet faet en es met ^oowtt enbe effen, maer wat gBertmpelt gBehjtk tfaet van bie gBemepne ©ffen(ongBe,enbebte blaberen^tfnwatrouwer.

^ holten befen gBeflac^fen vinbtmen ooek noeB een anber wtlbt enbe feer elepn 3Jeerlen eruptbaeraf Jjteronpmus SBoekm^pnen erupbeboeekoermaent. ^nbebk wafl ontrent een fpanne BooeB met elepnen fmallen Blaberkens gBeltfek tolas Beeleet tuffeBen ben wekken enbe ben fleU ooojteoemt,elepn effen fwert Bert faet, ben witten

• tammen peerlen fabe feer gBekfek.

-ocr page 301-

DanSetontc, Cnp. ^cinp «n»

lt;E|3lactfe.

I 2gt;at tarn peerlen erupt waft tn fommig^e lanben op rouwe plaetfen » §tet te lanbe worbbet tn bte gotten ghefaepet.

* ©at wtlbt worbt op (ïeenachttgbe rouwe plaetfen gbenonben.

j^eerlen erupben bloepen in ssraeekmaentjj^opmaent enbe ©ogbßmaenkenbe tê topte letteren 5p ooek Çuer faet.

^Öeerlen erupt beet tn ©riet; xi0óo7rifA4op enbe in ialifrt Lithorpermum, van fommip Ól'euyofyóviop Gorgonion.^öan ben 3rabeufcben MiliumSoler.^n bte SIpotekeMiJium foiis.3n ^oockbuptfeb ^eerbtrfen.3n?7eerbup(fcb beetle erupt enbe ßeenfaet.^n 5ranebot6 @renttl,ou berbe au; periee.

^/i^atuetè*

^faet van ]3eerlen erupt es werm enbe broog^e tot in bett tweebek graebtJ

lt;[ Crackt en Werckinghe^

^faet van ^^eerfen erupt gefîooten enbe met witten wijn gbebronehen breecht ben ^ Reen,enbe boet ben feinen rij fen enbe boet bte vrine loffen.

«Tap. gettti.


Xgt;rttt Sc tonie.

Ç '^fatfoen^

7 Atonie Çceff langathng^c enbe ■ bufbac^dg^e HabcretijMvcnu wen bondier gruen be rontfomi» i^limeg^eftjekeen fagfee gbekerfc ^ijn enbe van rucdie HefeKfeh. '^uffe^enben weklten »ooneoeint eenen touwen »iereann^en ßeel onberbaluen voet lande, gÇeKgfte muer wat nnnbete Kabeti^ fteno bîagÇenbe,en op bopper ße »owtbrtn/ Ô^enbeeen toîte are, vol van welrteelienbc bfoemkene van verwen meefl root,font oodt Ç^ (maer feer felben)fneewtt,naer bie welche tn We are fwert lach en ^choeeht faetwap-Ste wortel ^eeftvele aen^ang^enbe veefelmge. ÇCan noch eê anber betonte ferÿff ^OaU:# Ino ^gineta, bte no ter tijt çOerotnea gÇeo l^eeten worbt, baer af wp in br ;vij. (laptttel Ô^efereuen Rebben van ben ier(ten boeek.

If l^laetfb

^Setonte wajt tn bte beempben,enbc ooeft inbonekerebo(rcben enbe bert^aengbe ge«? Itjeke plaetfen,$p worbt ooek al om tn bte §o «eng^eplant. nept* 55etontebloepet meefl tn J^opmaent. lt;[^5aem4

Ref onte worbt gbebeetentn ^rtee;Kclt;f^ Tfop K^4‘XüTfoepo[j. 3n Satijn enbe tn bte 2ipotckenßetonicaenbeVctonica.^nJb)oocbbUptfcb SSraun betonich. ^in^vaneboï# €öetotne ou S8etoefne.

lt;/Elatucrc4

SSetontee# werm enbe brooch tot in ben tweeben graebt.'

lt; Cracljt en Werchingl)^*

5ö£^^nïpk water gbefoben enbe g§ebrontkett,loß bie vrine,enbe breedtt bê (lern iw 5ï

1

-ocr page 302-

ccltj. Dan^etontc. Cap. gditf.

tie nierett,|p f«|)Uett enbe repme^t î)ie ^oî|î enbe bte (ongene van Den ffuijnten en van Die eftere.enDe eo mice Dijen goet Den grenen Die wtDioog^en enDe Die Çoepen.

©le HaDeren van betonte g^eDiooe^e een vtereDeel (oofe fwaer m^ ^uentc^ water ® ing§enomen,|tjn goet Den gbenen Die ^uer zenuwen ghetrochen wozDen oft ontennv pen.^tem Den viouwen Die met Die moeDer g§eque(t ^qn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

©te fe(ue HaDeren in Der feiner manieren g^ebupeUt Doen Den vrouwen Çuer na^ ^ luerlijeke eraneh^ept tomen.

3tem Die g^eDiooeljDe MaDeren van SSetonie met wijn ^qn goet Den genen Die van 2), (langden enDe nateren giebelen ^qn geDrontRen,enDe op Die bete enDe (teken gelept. ï©t,'fg|dq'tyooek Den grenen DiefenqningDenomen Rebben. t^nDe a(fmen Defebla^ Deren te voren in neempt^oo befeermen ^p Dén menfebe van alle fenqn.

€8etonie opent enDe g^enee|ï Die ver(ïoptbept van Der (ener,mi(te,enDe van Den nie lt;5 ren.enDeeegoet tfegben Diewaterfut^t.

SSetonie met wqn enDe water g^eDrontken ee goet tfeg^en b(oetfpouwen,eü gÇes’ ^ neefl alle inwenDigÇe enDe wtwenDig^e quetfueren.

OSetoniemet Çuemek water maeektfaee^teneamerganck, enDe ee goet g^ebrupekt amp;nbsp;tfeg]^en Die vallenDe fïeckfe,rafernie enDe weeDom in thooft.

betome met g^efupuerDen ÇuenitÇ vermenget enDe tfauonte naer Den eeten mge^“ J) «omen ßerekt Die magÇe,enDe Doet Die fpqfen verteeren enDe beneempt Dat ripfen en opworpen. lt;Sfelue Doet ootk Die eonferue van SSetonie met fuptker g^emaeekt een boon groot ingbenomen.

^ie wortel van 'Felonie gFuDrooebf/nDe met buenieb water ingenomen Doet fpou 3 wen enDe taepe flqmacbtig^e flupmen enDe anDere quaDe voebtiebeDen ouergeuen.

• «wedad^ XMnpandceó. €«p. ça» n«v«K‘.eHf«xXuop, PanacesHeraclcuia,

^3r\3ofeoïiDe5 Dte ouDe erupDe meefler *^^fcDrqft Datter DrperDâDe JJanacee ^qn, waerafDat ierfle ee Dat^Oanaeee .^eraelinm,D3 tweeDe ^Danaeee ^Ifetepq, Dat DerDe ÿianaeeo ^ btf onium.

lt; Cfatfocn*

Sierfle gbeflaebt van ^.^anace^ beeft grootegruene rouwe blaDerê op Der aer Den meefl wtgÇefprept liggbcDe, m^ vqf feaerDen oft keruen verDepIt DenblaDe«» ren van gt;Öqgbcboom febiev gbetqek. tu|feÇenDen weleken voorteoemt eenen g^eknoopten ^oogben Dieken (Ïee(, Die van bupten wit enDe ÇapraeÇtieÇ eo,m^ g^efqeken maer wat minDerê blaDeren bet(eet,DragbenDe op Dopperfle troonen gbelqek Die Sike, leuerenDe gee(e b(oe^ men enDe welrietkenDe feerp beetfaet. Sie wortelen ^qniwit (Ïerek vanrueeke met een feer Dieke bittere feorfe beDeekt enDe eomen veel tfeffene van een Dooft voort. Q:nDe wt Defe wortelen enDe ooek van Den fielen al6;p g^equetfl worDenÄ vloepet een wit fap Dat geel worDtalflk^ DroocDt,Dat Opopanax gDeDeeten worDt vanmpeneerae^ten enD'e wereking^en Dier naer gbefereuen fat worDen.

1 Sat anDer en tweeDe panacee beeft eenen Dunnen gbeknoopten fleet onDer^

-ocr page 303-

■OrtnPßnrtccö. C^p. «cv, edii^i galgen voet Çoof^.baer aen wafTen bfoOcrni Ne meerber, ÇapîacNfgÇet enN ßerdier van rufdic ^ijn ban bic NaOeren van ^Öendict^je tfoemen waffen met eroonen entf N ^ijn geel wefnedtenDe enOe feerp van fmaedte.S)te wonel cc depn enamp;e teer.

3 ©at Nröe panacee Beeft blameren gÇeh/eh Ne ebefe Ö)ïanNe|)ne,gout geefe 6foe^ men enbe een depne wonde met btep tn ber eerbê wapinbe bie feerp van fmaedie e^»

ï ©at jerjïe g(wf(acb( ft'a ft ontrent tippenen m ^pNtn enbem O)?acebonten.©t)p Ó|efijdï oódïtn '^cotien enbe in p^ode van ^(reabten baert gbefatpet enbe neerßei? *’Kh 0^roeffenttvo2bf,om tptoßjt bat van^tfn fap teemt.

5 ©at berbe gbefUtebt wafl op ben bereb peltue tn «S^effahen.

ï ©atlerfïe gbtffatbt beettn ©tiee; 7r«v«xte Hfc«x«op,bat ee in UUjn Panaces hera-cleum,van ©alenuo oodt Panax.

1 ©at tweebe beet Tr^vwtS’ «entXHTnoujbat eo Panaces Afclepij aut AEfculapij Panaces.

3 ©at berbe WOlbt gbebetten 7r«v«KteXïif«vfop Panaces chironiura,

lt; lamp;atucFC»

» ©terfle 3?anate6 e$ tverm tot tn ben berben graebt,enbe btoogÇe tot tn bf tweeben?

1.5 ©te twee anbere^ijn vangeftfdten natneren,maer met 500 beet noch oodt met 500 ßerdt.

lt; Crackt en ïberchïngbe.

* ^faet vanbatierfle ^C’anactemet 31 fen gbebjondien vermedtt Nenatuerftfefte ^ trandtbept ber V2ouwen,met ©jïerfuteptngenomen eefl feer goettfegben aUefentfn , Jïün ben fentfnntgben gbebicrtcn. Cf nbe met wijn gbeneftt bat opdiminc enbe oppep öben van ber moeber enbe boet Ne felue flnthen enbe tn btter pJaetfe webereomen.

©te tvoitefenvan btt panacee tn depne puQltene gbefnebe enbe van onber tn bte 05 moeber gbefetdredten af bte boobe vme^ten enbe bie onnatuerdtfdte baadden.

©te felue wottelen met Buemeb vermengst gbenf fin bie feer oube fweertngen enbe S boen tvleefeb euer bie ontbedue beenberê weberom tvaffen,op enbe tn bte ftveeringen Ö^eprehen.

2 ©te bloemen enbe faet van ben tmeeben panacee ^qn feer goet tfegen bte beet van © nbsp;nbsp;' ben ferpenten,met wtjn g^ebtondten enbe met olie vermenget op bie beten gedept.

©ie felue bloemen enbe faet met ^uenieb tvel gbemengelt g^enefen bie guabe oube © vooïtfeetenbe ftveeringben enbe bie Berbe gBeftveUen baer op gedept.

s lt;^faetmet ben bloemen,biffgdtfeit oodt bie wonden van bè berben panacee, ^tj« 5 feer goet gbeNoneken tfegben fentin van aUeflangBen enbe ferpenten.

Drtit Ctgutltcum. ' èop. ^«»f.

^^6 bat erupt batmen Bier te lanbe in bie 3potekc Leuifticum Çeet voot een Sfooite enbe manière van Ligufticum gBcBoiwen wotbt, ^0 vinbtmè twees’ äberBanbe^igupicum. ©en batopteeBteo vanbenouberebefeBteuen. ^;£wcfbe bat een onreeBt enbe wtlbt ©gupicum ee.

^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C Cfatfoen*

©at op!ecBt ©gupicum baer af ©iofcotibee feBmft es ben ierpegBeflacBtevan Panacee feer aenjienlifcKBet Beeft bunneg^Beknoopte pelen gBelifdt bie ©ille,baer aen Waffen blaberen,ben blaberê van geel ^steendauerc gBdt)ckenbe, maer faecBter enbe beter rieckenbe,enbe bie bonen waffen,teerbcr enbe meer gefneben.©p bopperpe vun ben pelen waffen bie croonen,voottbtingBenbe fwert Bert en landt faet, ben fabe van gt;öendtd feBier gBdifcIt aie eê fpetie rieckenbe, feerp enbe Beet van fmaedte.©ie wottd ee wit wdrieeïtenbeben wouden van batierpe panacee feer gdifdt.Cfnbe bit ^igupienm en ee Bier te lanbe noeB niet gBepen.

©at anber erupt bat Bier te lanbe voo: Ligufticum gBebîupekt wotbt Beeft groote biecbe mdriedtebe feer gefneben blaberen ben blaberen van Angelica febier gBdqdt, o? . maer

-ocr page 304-

ttiact tttfctbvtjc^oottîxtjôtufrt van vftuwcn,enbe biepier van fternen enbe tnefr gß^^ doucn.^ie ped(6lt;fn,ront,Rnoopac^nc^enbe Bol, cens mane kngßbeBooefj/oft ÇoogÇa waflVnbe.^ù tonbe evoone waffen op bopperfle van bê peiê voodbnn^^en^’ be geele bloemen enberonf plat breet faet, nteerber ban (faet van iöiQc cnbe nnnber ban tfaet van 2(nge(Ka.^if woneï eo landt enbe buh enbe b:en^^t faerlije; nienw^ pelen voon. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cplaetfe*

1 Sat opict^f Ligufticum wap in -ligurien op ben berc^ 2(penninu6 bp bie pab£ van ©enua,enbeop bteg^gt;eberc^ien baer om ligg^enbe.

« Sat anber gbeflacht woibi hier ie lanbe in bie holten gheplant

* ^ai g^emepn Ligufticum ba{ -fauetfe gheheeten woibt bloepei meep in ^opmaeni tnbe in ^Cog^pmaent.

i ©at terpe enbe opleest gheflacht ^eet in ©neci'xiyvcmKo^,enbe van ©alenus M^uimRóy.^n -Tanin Ligufticum,van fomtnighen ooeh(a(6 iöiofeonbee feriifOPanaces, tn^weUken naern nv ter tijt in bie ^poteken van ©enuen bekent ee.

i iOat anber g^eflae^t wotbt g^e^eeten in bte 2(potekê Leuifticö,envooï bat opleest Ligufticum ghebiupekt.^n ^ooc^buptfe^ iTpbpoeket^n Sóiabót -Tauetfedot fommv 0^^ pi^dfen -Teuipoek.^n Jrane^oio -Tiuefche.

ir/15atucrc4

x -Tigupieum es werm enbe broog^e tot in ben berben graebt.

1 -Tauetfe es ooeh werm enbe biooghe ben -Tiaupttum van natueten feee gheludt.

lt; Crac^t enWcwMng^Ci

©ie

-ocr page 305-

■Ürtn^ttöfeltcft; (tap. ^ctotj. «I».

ï ^Öü woKcl van ^tguflùntn ce fccr goct tot aUcmwcnbiß^c pijnen,tof aUc winden 3 fonöcrlingftc van Oer magren,cnUctfcg^cn öic ^f(cn van fcn ferpenten cnïgt;c van alle fenijnnigbe ghe^jerten.

S)ie feine wonel g§eö:ooc^( enbe met wijn g^ebïondien ï)vet vnne enamp;e water ma^ ^ Iien,cnï)e verweekt bic natnerlijeke cranek^ept Per vzonwen. «Sfelue Poet jp ootk van onPer g^chjek empeigne g^efet*

lt;?^faet van ^igußKum verwermt Pie magbe,Poêt Pie fpijfe verteerê,enPe ee fmace«’ lt;t kelijck in Pen mont,enPe Paer om Çebbè ^ier voottifte Pie van ^enuè Pit fact in buer fpiffe inplaetfen van ^eper g^ebiup(kf,g§elijekoo(k noch fommig^e nv ter tijt Poen nie 2(ntoniue SERufa fe^nift.

2 Sie wo’tel enPe fact van ^anetfe gÇePîooeÇt enPemet wi,'n gfiePtoneken Ptoogen ^ enPe verwermen Pie mag^e,verfneten Pie pijne enPe weePom, enPe ßiüc Pie opblafiiv S^en enPe winPen Per feiner.

S)te feine wortelen enPe fact Poen Pie vnne lolfen enPe verwetken Pie «atnerlifeke ^ tranek^ept van Pen v:onwen van Pinnen ingPenomen,oft alfmenPe in water pePt en ineen fweetenppe Paer in PaPet.

3« fomma 4aneffe ee van eraraten enPe werekingê Pen ^igußienm feer gPebjek, 5 enPe mac^ Paer voo: fonPer PwalingPen g^ePmpekt woiPen.

©water van Xanetfe g^ePtflilIeert maeckt §et aenfic^t elaer enPe fc^oon,enPe Pes* 0 neempt alle vIe(ken,fp:oet,enPerooPi(hept alß Paenßc^t Picwile Paer mePegPewap Wïwrewïn. xgt;(m7tngeUca. ^«p. gcW|.

^Cgtjeflac^t

21ngeli(a ee tweePerlepe lt;S^am enPe iötiPt.

C^fatfocn*

Angelica fanua, lt;^am 2(ngelica. Angelica fyiueßris, QBüPe Angelica/

-ocr page 306-

X)«n^ttgdt'crt.’ ^«p.^cvif;

^f tamme ^Cngchca^fcffgroou heebe MaOcren m anbe« romfummé g^clïcrföc 6(aïgt;even gfte(loufn,amp;cn opperjien tfaberè van 5)uptfcfeê ^eigt; rendauw fdjierg^dtjfkmaer teerder,lan^^er, gruètier enbe ßereher »^ rueehe.Qrnöe (uneven befen Bladeren eoenu tue peel tn tberte jaer rooit, bie bteh enbe Rnoopae^tte^ fe,van binnen bol gelijeh een 30ee(ei olie fester j‘teeRenï)e.2(en bopperpe van befen pelen waffen hunne vlimmen g^elijeR elepne opge blafen fankentsbaer wc guppen ronOe eroonen ó^elipR aen hie ÇôeneRel,vooîtfbnm ^benbewitte bloemenenhe baernaerßrooibieetbobbel faei,veel meerberbanifaet van Sille,ben fabe van tberbe g^eflacht van ©efeli gbeltjcR.S^ie woitel ee groot en bidt, van bupten b:upnacbticb,vü binnê wit, ba er wt fap vloepet ah ^p gequet p woibt bat olieacbticb enbe vet g^eltpR gumme eo,enbe pereR vanrueeRe enbe van (maeeRe.

2 ©atwilbf ëebentammen g§eliieR,maer bie blaberen^ijn mingedouen, fmaelber enbe bnipnber.©ie pelè veel bunber enbe en waP'en niet ^o boocb.©te bloemê witter ÏÖie woitel veel minber enbe meer fafelac^ticb enbe veel ontpereRer van rueeRe, tpaetfe.

iöie tamme 2(ngeltea wotbt Bier te lanbe in bie bout gefaepet.Sat wilbf g^eflae^t in boneRere lomberacbtigbeplaetfenbp benwatereanten enbe in neere boP’^wn.

99epbe bie gbeflaebten van ^Ingdiea bloepen in J^opma?t enbe in ^oabpmaent. lt;[ ^^aem»

S)it erupt woîbtgÇeÇeeten.^nJ^ooeÇbuptfeÇ 2(ngeli(R, Ses bepligbengbeip« wurt^el,ober ^îupwur^.J^ier te lanbe enbe in bie2lpoteRen Angclica^n^raneÇotô ^ngelieque. Qinbe anbere g^een namen en ^pn one noe^ ter tijt beRent.

lt;[ z^atucre*

2(ngeliea enbe fonberlingbe bat tam gbeflaebt ee wenn enbe brooge tot bp naer in ben bèrben graebt. lt;i£racl)t en WercRingRe^

2( gt;Öan ^Ingelua ferijftmen nv ter tijt, bat Peucedanus. ÇOereRene ÇOeneReR bie wortelen feer goet ^qn tfeaben alle ver^ Ó^tftlamp;eptopepilentien enbe quabe feniinmgt; g^e oft pineRenbe lochten, in ber naer vo^ g^enbe manière g^ebrupeRt.

55 211e peinât teg^enweoibub bie baepigbe fieeRte ^eeft oft vergbeitc ee, 50 falmen ut^ pont vâ befewortel gepoebert eè vierenbeel ioofe tfwintere m^ wijn en tfoomere m^ wa^ ter van 9ïoofen brineRen en baer mebe wel gebeeRt ligge tot batmê wel g^efweet beeft.

11 Sefefelue wortel nue§ter ingenomèoft alleen in ben mont g^e^ouwè bewaert ooeR enbe befeermt ben menfeÇe van ber Çaepige peeRfe,van alle quabe lochten enbefenijn. fö ^oeR fe^rqftmen ben 2(ngeliea toe bat bie blaberen baer af met 9Ïupfe en Çuenie^ ver meuglât feer goet gelept ^pn op bie beten van verwoebe Çonben, enbe van (langten enbe nateren, alfmen terpont naer batmen gbebeteneewrjn brineRt baer bie wortelen oft blaberen van ^ingdicain gejoben^qn.

X)Ait peucebanu» €lt;gcv«|\ € Cfatfoen«

57^3^ ^fkpt §eeft eenen bunnen feeren gheRnoopten peel, baer aen waP'en

-ocr page 307-

■Ocnpciiccbnitnm, Cap.^fviij. ccbtf.

Bladeren ötc mwrlxr cnöc größter ^ijn ban bie bfaberen van ÇOencItef, ben Haberen van ben ptjnboomenaenficnlïjek.^p bopperfle van ben fielen Waffen ronbeeroon# Iiene vooîtbnngÇenbe geele btoemkene enbe baer naer breet faet. SXe wortel ee buk enfeer landt,od hupte (wert van binnen wit, fier divan medw enbe vol geel fapeben folfer van fmaedte niet ongftelifdï,enbe bringst aen bopperfle bupten ber aerbè veel Çapî6 voort g^elifdt bie wortelen van lt;ibanotibe6, baer af hiervoor g^efereuenee, baer tuffehen bie fielen enbeblaberen groepen.

. c plactfe«

Sit erupt wafl op bie boogbe gbeberebten in Suptfe^fant enbe fommtg^e aubère (anben.^ier te lanbe worbbet in ber cruptlief^ ebbeen ^ouen gbefaepet.

^Oeueebanum bloepet in J^opmaent enbe in X?ogb fint aent.

Sit erupt worbt gbebeeten in ©riee; 7rivKt?«v©-.^n Latijn enbe in bie 2(potelïfn Peuccdanum,van fommig^en ooek «y«0©-«/l«»Mlt;ï«)f,,ideft,bonusgenius.Pinaftellum,Stataria enbe Fœnicuiu^pordnus.^n J^ooc^buptfe^ Jjarfirang, enbe van fommigben 0cbwegt; belwurtpn oewfene^elobateeèolferwortelenbe'^ertftene iïentlief. 2”^'**^«^ e^ow peutebanon.

C ^^atucre*

Sit erupt enbe fonberlingÇe tfap van ber wortel eö werm in ben tweeben graebf enbe broog§e tot in tbeg§infel van ben berben.

lt; Crackt en Werckingbe*

^fap van ber wortel van peueebanum alleen, oft ab pliniuo febri/ft, met bitter 21 2(ntanbelen enbe Qtupte ingbenomen ee feer goet tfegÇen bie eort^ept van ben abem, Çet ve. fuet bie pijne enbe weébom bes buner, bet feepbf alle winbè enbeopblafing^en »an ber magren, enbe aOe^nwenbtg^e leben, bei boet bie milte elepn worben, bf£ maedit faeebten eamergandi enbe iaeebt baer buer af bie tape eoube flupmenenbe bie heete geeïe cbolerijeke voebtiebeben.

«^felue fap in ber manieren als voor gbebrupdit boef ooek wafer maken, enbe ver^ ^ fuet bie pi,ne enbe weebom ber nieren enbe ber blafen, bet verweckt bie natuerlijcke eranekbept ber vrouwen,bet maeckt feer liebten enbe veerbigben arhept en bet iaeebf uf bte fëconbine enbe bte boobe vruebfen.

lt;SJfap van JJeueebanum mét een morwep ingbenomengbeneefi ben bcefl. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(£

lt;^felue fap voor bie nuefegbebouwen enbe gberokèeoemt feer te balpen benvron^ ^ wen bie van bopdimmen vanber moeber fieek ^tfn, enbe maeckt wacker bie gbene bie met ben fwaeren flaep heuangben ^ifn.

lt;!êfapvan peucebanum mét olie van Oioofenenbe a^i,n vermengbt eefeergoef ^ tfegben biegroote rafernte,Phrenitides in @riec; gbebceten,verouberbe groote pijnen tube fwijmelingben in tbooft,fwaere becommerlijcke ongberufle flapen,enbe tfegben bte vallenbe fieckte op tbooft gbefireken. '

3tem tfelue fap in ber manieren aU voor gbebrupekt gbeneefi bie lammicbepf, ^ tramp enbe bie vercrompenoft gbefpannen ^cnuwen,enbe alle eoube oube pt,nc,enbe fonberlingbe bie pijne vanber bopen biemen Sciatica beef.

lt;^fap van peucebanum op gfoepenbe eolen gebrant veriaecbf mef pijnen roodi bie @ flanghen en alle fenijnnigbe cruppenbe bieren.

lt;!^fefue fap in bie gaten van ben guaben tanben gbefleken beneempt bie tanfweer, j^ eube met olie van SKoofen vermengbt verfuetet bie pijne ber oorè baer in gbebruppf.

©tt fap ee oock feer goet op bte gbefeneertbepf van ben iongbe kinberengbeftres^ 3 ken enbe op bie boocb wfwaffenbe nauefen gbebonben.

Sie wortel van peucebanum ee ben fape van werekingbe gb^kfek maer niet (wel .ß ^00 flerck,enbe noeb tot allen ben gbebreken baer tfap ingbenomen goet toe e^, bte in wafer gbefoben worben enbe ^oogbebroneken.

Sit fdue wartel gbebrooebf, fupuert bie oube vervuplbe fweeringben enbe boef bie ^ g) n) guabe

-ocr page 308-

«wij ■OrtiióOccftcrwoïtd. (£rtp.çctu,

lt;iuaamp;e f(elttct'(«t)anöenigt;eenöfren (û^fdtidt p^epbrn eiiî)e bien^^t Dû open gaff« tot (lupun Duer in g^cflropet.

Sie woHci van ^eneeOannm ee ooek feer geei vernteng^i in alle fains enbe pfas^ $91 peren tot verwemnngl^e van eenie^ lebt be^ lie^aeme bienenbe.

Sis feine woîtel van 3^eneebann»ngÇeb:oo(^t enbe w^ olie van Stile vermsttg^f «Q venveeftt bat fweet op tlie^^aem g^eprehen.

Van lt;Oeelterwouet (Tep» ^d^»

Qreperivoïtel eö ttvesberlepe,^am enbe witbt malsanberen van blaberen,bloe^ men enbe woitelen niet feer ongÇe(i/clt,tgt;epbe i^ier te lanbe bekent.

re nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Afterantium.Oftrutium, ^eepenrottsl.

Qjerpertvoïfel^eeftgrootebïee * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* ’ beblaberen,ben blaberen van bie groote k^ppe fe^ier ghsUjek ^ ^maer gruenber enbe perekerv^ ■* meeke. (^nbe eUk van befen blaberen ee in bïije anbere blaberen verbeplt, bie weberó in twee oft bnjen gbedouen fijn, ^oo bat ^ etekblabtin fenen oft neggen beelen ver^=rlt;^ beplt ee, enbe elek befonber blabeken ee '^ rontfommeg§efnebeneng^elij(ke?fag§e ^ g^ekerft. ■Suffe^en befe blaberen wajfen ?/ bie teers gÇeknoopte pelen, bis beneben bp '^ ber aerbs roobat§ti(§ fijn baer op wapen ronbe troonen votte bring^^enbewitte bloe^» men, enbaernaer bïset faetg^elijck tfaet vanStUs. Siewottet ee lansk ving^era bisk,(rnppsbe tot veel plaetfen nieuwe bias? beren wtwotpenbe van bnpten btupn, van binnen witae^tie^ï Çeetop bietongÇe enbe perek van ruetke.

2 Sat ^ilbt g^eflacbt bat Çier te lanbe ©beraerbt g^e^seten worbt ee van btabe^ ren bloemen enbe wortelen ber voorg§eigt; fcreuen59^eepsrwortel niet feer ongeltjck, maer bte blaberen ^ijn minber op langher pelen wapenbe, bie wortel teerber, witter, enbe niet ^oo biek. ^nbe ]^et gÇsÇesl erupt met ben wortelen,ee veel onpereksr, noe^i# tane niet fonber pereken rueek en fmactk.

Cï^iactfc;

x s^ïseper wortels worbt tof fom plaetfen in bie boPeben fnbewilbermPsnop flepne berg^ktneg^evonben. @p werbt opek veel in buijtferlant enbe bier te lanbe in bie ]^ouen gbeplanf.

2 Sat anber wilbt g^eflacht bie ©beraert, wap al om in bie Çoiicn en grafplspnen van fetfe enbe ee een reehtonerupf.(ênbewaer bafbepbe befe erupbenesnegÇsplaf worben oft van felfe voortcomen,baer blijuen^p gbeerne wapenbe, enbebeuangben aUe jaren meerber en meerber plaetfe.

Sefe crupben bloepen hier te lanbe in^raeekmaent enbe in Sopkilt;»f«i« ^aeingt;

x Sisrpe gbeflacht worbt pan ber eruptiiefhebbero enbe in fommigbe 2(po(sksn gej

-ocr page 309-

WnflOcefterwoitcl. Crtp.çd». cdt^.

I1lt;lflîl( Ofterinum,Oftrition,Onrutium oft Aflerantium.^H JjoOCfjOliptfcb CS)?«^ppCfWUrti ^nîJf öaer narr Çter te lanOc OJ? ce (lcr trot tel.

» ®at anôa WlWt ^hef/ucht WOtî’t nv fer ait g^ebcctcnHerba Gerardi t7rT«45v?AoH cnîJcSeptifoiium.^tti^uptfc^ ©fwat fuîte »an foimiughcn ^cuenHaOt,

^atuerc,

^ccfîcttrottfl fonDahngBe ö/r tvottei re wetm entte ïttoogbe tot in öc«öaöm óvaeöt.

^at wiiltt gbeffacfit e^ »an g^eii/ehen natneten macr niet ^oo ficrcli.

C ^rac^t en WewUingljc*

enteefïerwoïtefe ee niet alleen goet tfeghen alle »eegbiftbeptintaei- ooe (fegten alle ^ tiuatte toetten entte tfegben Itie penitentie per fonîterlingÇë, met tript tngBenomen. ^nbe alleen oft met îten blätteren, boet tie peflitentiale dieren, apopumatien, entte ôÇ^winen feestten entte g^enefen ttaer op g^etept.

Siewonetoanttefenempttegbeneenooek bie »eroitbertte coube ÇnpneraeÇtigÇe qj coïtfen,enbe bat water laben,enbe boet fweeten met ntifn g^ebtonehen.

3nber feiner manieren bie feine wottel gÇebmpeftt ({ereltt enbe»erntermt bie ma«’ (^ ôÇe,boet bie fptjfe »er(eeren,mae(kt appetijt enbe »erbnjft bie trinben enbe opMafingt; ö|en ber ^pben enbe beo bnpeje.

ÏÖÏeenfrtttoïteleeooeft feergoetingbenomen ben gbenen bie genauen gÇefîoofen ^ oft »an binnen g^rgnetg ^ijn,t»ant ^p g§eneen tg^ene batter g^egnetp eo enbe feepbt enbe boet »erbwijnen bat bloet bat binnen tflie^aerno g^eronnen eo.

€0teejlerwoitet met ben btaberen g^epooten es feer goet g^elept op bie beet »d ben itetwoeben Çonben, enbe op alle beten enbe geken »an flang^en enbe bpergbelijeken fenijnnigbe gbebterten.

* Sat tnlbt gbefiaebt gepooten enbe op bie lebê bie »an tflebereijn fieck ^ijn gelept, ^ »erfnet bie pijne enbe boet bat gbefwit feepben enbe »ergaen.

Sit felne tnlbt ernpt gheneeß ooek bie fpeenê alfment in water fiebt,enbe (fonba; @ went bacr mebe pooff,al6 tot »eel plaetfen onbernonben eo.

^öt bett Cefèv»

.*^ ^ngÇepenbeminbeXeferbatwpinbie »ooigaenbe eapittelen »anfommigben lt;^ empben gbefevenen hebben,baer feer koflelijeke fapê oft gnmmen wt »loepen bie ï’ergaert gbebtoocht enbë bewaert wotben, enbe in ber mebeepnen enbe Chirurgie fonberlingbe enbe groot g^ebiupek hebben, als tfap ban ÿianay bat Opopanax gfei» beeten troibt,enbe tfap »an Laferpinum, bat ^afer ghenaemt e^, bie »an »eerbe lan^ benbaer^p wtbenfeluen erupben »loepen, hiertelanbe enbe in Aerflennjekgbe^ bocht woïben,»anwpeno fonberlinghe erachten enbe buechben wp met ghefereiïen lt;n hebben. @00 hebben wp inbepnbebeeobeelö tot een befluptinghe enbe »olmagt; kinghe beo fclfr,willen ferpuen »an ber fetuer gummen natueren enbe erachte, kl-ube met alleen »an ben gummen »loepenbe wt ben erupben bonen gheruet, maer ooe »an gummen enbe fapen wt erupben »loepenbe oft baer af ghemaetkt, biemen ghemepnÿ Ïijek in ber 3lpoteken »inbt enbe in ber mebeepnen ghebzupekt,al eefl bat bieirupben (om bat ^p in .Rer jlenrijtk onbekent ^ijn)»an one met gheflelt oft befcreuen en ^tjn, uchterlatenbe bie fapen enbe gummen wt houten enbe boomen »loepenbe, aie her fl, pe(k,terbenthijn enbe bperghelijeke baer af,wp naer bic bifloiie »an ben houten enbe boomen fcrijuen willen, klnbc in bie beferijuinghe »an befen gumme ofte fapè felè wp oolghenbie leeringhe»anben oubereale^iofconbie,@aleni,piinij ^e.oerelaerenbe hueren naernen bie ^p bp bie felue oubere in ©riet; enbe in -iatijn hebben, enbe baer mebe bat jp n» ter tijt in bie 2tpoteken bekent ^tjn,ghcltj(k wp m bie hipone enbe bei» flt;h^Üumghe ber erupben tot noch toe Bh fbam hebben,

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9 mf rOpopa«

-ocr page 310-

■0rtnlt;3gt;p6pftttrt^. Cdp. c.

]0opanay re bu ^umme oft fap »an Pat tcrfîc gl^vffadjf »an panacee Dat Heracleoticum g^cnacmt woïDt,cnDe»loepet wt Die wortelen en pelen »à panacee aie ^p g^equetp oftg^efneDen woïDen, enDe Dit fap alp noc^ »eifc^eecnDetcrp^^f»locpet,eet»it,enDewo:Dt alp D:ooc^ eetcel geel g^elpch Dat met oofferafn g^enerwet ee. ^nDe tDepe»d Defen fape oft gnmme ee,tgi^cne Dat »an Dupten geel enDe »an Dinnen witac^tidjee, want Dat ee noc^»crfc^.

Sefegummepectin @fiecxóttottw«!iniatifnOpopanax,enDe tn Die 2(poteRen Oppopanacum,

ç^^atuere*

X^popana; ee ^eet enDe Dioogbe tot tn Den DerDen graeDt.

lt; Oac^t en Werefemsh^

X?popanar ee feer goet tot Dte cotiDe ^npneradjtigJc (ottfrmptjne enDe wecDom Der 3 fi)Den,crtmping^en enDe wijnDen Dee Dnpc;,DïoppelptP'e,enDe Den grenen Die gbeoat ien g^ebotpen enDe »an binnen g^equetp ^ijn met Çuenie^ water tn ‘g^enomen enDe gÇeDzoncRen. J^p g^cneep ooch Die blafe Dte »an binnen fcotft enDe gbequetp ee in Der feiner manieren oft met wpn ing^enomen.

X)popanar ooch aie 0J?efuc fertjft een half loot fwaer oft miningbenomen, taec^t ^S af Dner Den camerganek Die tape rouwe fliimacbtigbe »oebtic^cDen eft fiiipmen, enDe treckt Die feine naer ßem wt Den »eerDen leben,aie wt Den ÇoofDe,fennwen, enDe ioncs» tneren, enDe ee mite Dpen feer goet tfeg^cn aóe couDe g^ebzeken Der terpenen enDe DerJennwen,ale crampjammiefjept etc.

Sie feine gumme in Der feiner manieren enDe gÇewic^te ingbenomc fnpuert ootk ^ Die bozp,enDe ee feergoet Die co:tic^ept enDe benant^ept »an aDcm enDe tfeg^en Den conDen »erouDerDen Çoep.

Sefe gummegheneepoorkDie perDicIjepf enDegÇebiekenDer milten, enDeDat ^ watertaDemate^p in mop g^ewepekt enDe naermaele ingbenomen woiDt.

Xbpopanax »erteert, »ermozwet, enDe Doet ftepDen alle berDe couDe gbefwellen tn lt;^ lt;*it)« gbewepekt enDe Daer op gbelf p( oft gbepreken,enDe ee feer goet gbemengbt f» De gbebacnm alle plaeperen enDe faluen Dte »erwermen enDe »ermozwen.

Sefe gumme ee ootk goet op Dat Sciatica gbepreken enDe »erfnet Dat fleDertifn ^ in Die »oeten met Den binnenpe »an Den rofijnen Daer op gbelept.

XJpopanajr met Çuenteb »ermengbt enDe »an onDer gbelijck een pe^ne gefet »er^ lÿ weckt Die natuerliirke crantkb^ Der vzeuwè,treckt af Die fetonDine en Die DooDe vzueb ten,Doet Die wtnDc fcepDc Dte in Die moeDer ^qn en geneep alle beiDttbept Der feiner. jSpopanax Doet ootk Die pepilentiale citeren enDe gefweUen wtbzehen Daer op ge«« ^ lept,fonDerlingbe in aipn gbewepekt enDe met beefDeecb »ermengbt.

Sefe gumme »erfnet ootk Die pifne enDe weeDom Der tanDen m Die gaten »an Den ^J qnaDen tanDen gbepeken,oft aie ^Ö?efne febztjft in a^pn gbefoDen enDe tn Die mont gbebouwen.

X)popana; »erclaert oock enDe maeckt Dat gbepcbte fcerp op Die oogden gepreken jC alleen oft met Den anDeren Daer toe DienenDe tollpzien »ermengbt.

gt;0an Defe gumme met peek wozDt een plaeper gbemaeckt Die feer goet etl fonDer# .i (ingle ee tfegben alle beten »an alle wilDe »erwoeDe rafenDe Dieren Daer op gbelept.

Xgt;anCafer. €rtp. q*

2lfer »loepet wt Dat ^aferpitium, enDe ee niet eenDerlepe, want naer Die plaetfe Daer Dat iaferpittum wap, 500 »cranDertDie fmaetk,rneck enDe wefen »an Defer gumme.

Sat fap Dat wt Dat -Caferpitinm »loepet in ^pzenen waP’enDe ee liefe lijtk »an rnecke enDe niet feer »zeemt »an fmaccke,a^o Datmêt bier »ooz

ipte niet alleen in Die 4pptekê enDe in Den meDeepnen, maer opek m Dte kuetken enDe ” nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inDie

-ocr page 311-

quot;Ontt Crtfev. Cop. cp nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ed^f,’

in bic fpiffen 4(6 phniue fc^njfc gfubntpdit heeft.

’•} - ^dft bat fap oft gumme bk van ^aferpttmm eoemt m CO?fbien en Spn'en trap fenbe to onltefehjdt enbe feer (bnehenbe van ruecke.

^nbe befe fapen off âwmme n vtoepen wf ben tvonefen enbe fît fen,af6 jp g^equctfl woîben,ô(KH)(k van X^popann; g^efept ee.

Cfiaem»

©at fap van ^aferptn'umtroîbt abeheete in -iattfn Lafer.van ben Ofrabeufebe mee pcre Afa,enbe Affa. .

©at fap bat wt ben fielen vfoepet ivoibt gbebeefen ale piintne febn'fft Cauiias.

?0af anber bat wt ben wotfelen eoernt Rhizias.

» ©at tveleieekenbe fap off ßumme beet in ^vifty oTrop KveKvaiKof.^n ^afifn Succus Cyrenaicus, off Lafer Cyrenaicum.^n bit 2(pofeiten Gummibenzui oft Gummi bclzui,enbe »an foinnuaben Afa odorats.

* ©at anber fap vanC9?ebien tvoibf ^beÇeeten cTrof/uK/iKof.^niaff/nLaferMedieu, oft Succus Medicus.

3 ©af van @pnen tvoibf gbenaempt ó7rof(rv^wèc.^n .£atifn Lafer Syriacum, Q;nbe bepbc befe äbeffaebten van COïebten en @pnen woiben om Queren (bereiten flindtenben rueek wille van ben ^rabenfeben meeflerg en tn bfe 2lpofelien g^ebeeten Afafetida.^n^oocbbupffdj «Supuele bleek, ©ter te lanbe met eenen feer vieemben «aem ^lerilonfonfa. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;^atucrc^

-£afar ee Çeei enbe bioocb totinben berben graebt en gaet met Çnerber wermfe, bic blaberen, fielen,enbe wonelen van laferpitfum veerbe te botten,

5 iCracljt en ïberekingbe«

» ©te glimme van 4;aferpifmm fonberimgbe bte van foptenen met water gebleken 4 enbe gbebionckemboet bte b^efebept bte baeflelmgben gb^eomen e^ terflont vergaen.

©fe felue gitmme met een rouwe epe ing^efopen gbeneefl oodt ben boefl, enbe met ^ embere voebttgbe fptffeingbenomen es goet tot bat veroubert pleurefla.

-fafer gbcneeßcockbie gbeelfucbf,enbe bat water laben met bioog^f« vtfgÇentm £ gÇenomen.

^ felue .iafer es oodt feer goet ben gbenen bie eenteb lebt oft fenuwen ver trompen eff gefpannen Rebben een half ooitken fwaer tngenomen, enbeinber feluer manieren gÇebiupekt verwedien bte namerlifdte trarnkbept ber viouwen, enbe taeebtaf bte fes^ tonbine enbe boobe viucbten.

^fegben bte vaUenbe fiediten es iafer oodt feer goet met Çuenteb fkbe a^ifn, oft met fpiope van ebtdt ingbenomen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

©efe gumme flelpt oodt enbe gbeneefl ben loop beo bupty aio bte magÇe bte fptffe 3?

«iet en verteert met COlpir^a enbe ^eper ingbenomen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

^afer verblijft 00c bte toube bupuerachtige eoitfen mef wijn peper en wieroodt ge# bionehen. (fn baer af mef peper gengebeer enbe blaberê van OCupte tfamen met bue* nieb gbemengf,woibf een ^lectuarium gbemaetf, bat Antidotü exfucco Cyrenaico ge# «aempt woibf, bat feer goet enbe fonberlingbe fs ffegben bie vierbebaeebfe toiffen,

©efe gumme eo oodt feer goet tfegben alle beten van ben fenijnnigbengbebierten © mbe alle gbeguetßbepf van flitfen enbe pijlen bie met fenijn beflrelten fijn, van bingt; «en tfliebaemo ingbenomen,enbe van bupten op bte gbeguetflbept gbeflreltcn.

3n alle wonben oodt van verwoebe bonben oft anbere rafenbe verwoebe bieren ge beten eo befe gumme feer goet gbebaen,enbe op bie beten van ben ftoipioenen.

-fafer maedif oodt bet gbeficbte febfrp,enbe neempt af bte beginnenbe febeUen met buemeb op bie oogben gbejlreken.

21(0befe gumme in bie gaten van ben gitaben tanben ghefleken woibf, |o verblijft * jp ben landweer. lt;^ïfelue boet ^p oodt met wieroodtin een boegken gbebonben enbc aen bte tanben gbelepf,oft met vijgbf« f «ïgt;e ©pfope in water enbe ebtek gefoben em» be in ben mont gbebouwen.

©efe gumme gbeneefloofk ben bwptbkietbuenieb ï’^^er aen gbeflreken,enbe bie fjJï fquinan#

-ocr page 312-

cd^ij. Van Sasapenuwi Sap. dj.

fqutnanne met Çuemc^ water gÇcgoigdt.

3U ooclt pcmant ec^efenin ^pne hede heeft ^co boet hefe gumme hie wt^atten «^ 5Î «^««.ôÇfdoîgeK enöe tn ben mont g^ej^euwen.

:t)te peflifentialeapojïnmattenenbe eiteren boef ooek befe gumme wtbteltenntef/O 9ïupte,f«Ipeeter enbe Çueme^ »ernteng^t enbe beter op $^elept. 3« ^’^*^ flt;ï«^ manier ren g^ebtupeltf treekt ^» ooek bte erterooahen wt 4(05» te vozen m^ eenmeo ronffomgt; megÇehjcÇf^On.

ietfer met eooperroofe oft fpaenf^ruen vermenght, neempf af alle quaet ouervloeigt; P bte^ vleefe^ bat tn bte gaten van bè nnefen wa|Ï,enbe g^eneefl aüe quabe feozfftùÇepf ber feiner.

©efe gnmme met a;t'fn,peeper,enbe wtjn vermengst, gheneefi bte quabe feozftiej» ^ Çeben beo Çoofto,enbe bat wtvallen beo Çapzo baer op ghepreken.

4afer met ben feoiffen van granaetappelen tn a^t/n gefobè verbnjft aUe aenwafftn 9C gÇen enbe g^efwiOen beo eerfbermo.

3fem bte quabe kaekÇtelen van eoube verfwozen gÇeneep 00c befe gumme m^ olie lt;5 baer op g§efïrehen,alo bte verbenen te vozen met goeben wt/n g^eßooft ^ijn.

2 ©te anber fîmekenbe gumme Afa feuda g^enaempt eo tot ben voozghefereuen gbe^» ^ breken ooek goef,maer niet ^00 bequaem aio bat ^afer van tS^pzenen.

©efe fltnekenbe gumme eo feer goef ffeg§en bat opdimmen van ber moeber ghfi^'V roken,oft op bie nauel gÇefîreken.

10«» Sagnpcnitm, (f^p. dj.

2igapenum eo een fap oft gumme vloepenbe wt ec geflacht enbe manière van Ferula in ÇQ'îebtê waffenbe.bie aio ©alenuo ferijft ooe Sagapenu gebee ten woïbt.^nbe bie befte van befen gummë eo aio ^efue ferijf^bie Itch# feltjekeninbwater fmilf en van rueeke ben ^ooek waf gelifek eo tuffeben ©albanumenbe^afer alo©iof(ozibeo fepf halucitngben rteekenbe,

©efe gumme heef in ®rieejra«y(X7rHvop.3n -Latijn Sagapenum enbe Sagapenium,van pitmUO Sacopenium,Van @aIenU0 Opos Sagapenon,id eft,Sagapeni fuccus, ^n bte 2(p0tei? ken Scrapinum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^Jliatuerc«

@agapenium eo werm fof tn ben berben graebf enbe bzooch fof in ben tweeben. trCradjtenïberckingke^

©agapenumeenvierenbeel loofofwaertngenomen iaeehfafbuer bë camerganek 4 bie tape fltfmae^fig^e vochfif^fhen enbe alle rouwe ouverteerbe fluimen enbe b^ geel water enbe eomitobpen feer goef fof alle eoube oube weberfpanntgbe fteekfen, kef fupuerf bie her penen enbe eo feer goef fof aüe pijne enbe weebom beo boofto,enbc ffe^ gÇen bie popelfie enbe vaUenbefteekfen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

©efe gumme in ber feluer manieren eo ooek feer goef f fegten alle tramp,lammies w Çepf,fpanninghe enbe weebom ber fenuwenghebzuptkf.

^tem tfeghen bie toztichepf van abem langbuerenbe verouberben toube hoeft,pifî» v nen enbe weebommen ber 5pben enbe ber bozflen, eo Sagapenum ootk feer goef w4f hef fupuerf bte bozfte van alle tape toubeflupmen.

Sagapenum gheneep ootk bie herbithept verftopthept en winben van ber milten, © nief alleen van binnë ingenomen maer oot van hupten baer op gelept off ghepreken. ^of alle hupueringhe,enbe toube verouberbe enbe bifergeltftketoztfeneo befe gum 0^ me ootk feer goef ghebzuptkf.

Sagapenum met huent eb water gbebzontkë verweekt bie natuerliftke eranekbept S ïter vrouwen enbetaetbt af bie boobe vzuehfen.Q^nbe met wtjn ingenomë eo feer goef lof alle heten enbe fteken van alle flangben enbe fenijnnighe ghebierten. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

©efe gumme gberoken eo feer goef ffeghen bat optlimmen enbe op ftep g ben van ber moebere.

Sagapenum in a^ijn gbeweitkt verfeerf,verbrijff enbe boef feepbë alle herbe tou^ © be 04;^

-ocr page 313-

Van (Salbanntn.- (fap. dtp cdgitf.

bv cube g^fftvclkn cnbe dùrfn enbe alle ÇetbùÇc pt ontret bic kben cube tonttuae«, enbe ce ferr goet vermenget tn alle faßten enbe plaeperen bie verntotwen.

©agapenum maecht ooeh Çet gefiepte daer enbe neempt alle beg^tnnenbe feellen, 3 Ittteltenen enbe vleeken van ben oogden met fap van ïXupte gemeng^t enbe tn bie oo^ öbf g^ebmppt. -^^^ (Salbnmtm» (fap, dtp

2t(bannmeeeen gumme ooek van een g^eftae^t van tVemlatn ©pnen rSâ* * tva(fenbe,bte CO? et opium g^enaempt treibt. é£nbe bte bepe vâ befer gums» : me (s bte vet enbe taepe, met voc^ttdj oft btooc^ bte fnpner eo enbe fwaep van meeke enbe baerg^een (toutac^ug^e fp(mteromg^e.meng§t^ijn.

^efe gumme heet tn ©nee; x^^Cwoj/.^n gattin enbe in bie 2(poteken Galbanum;

@a(banum ee van natneren trerm tot bp naer in ben berben graebt enbe btoog^e tot bp bentweeben.

lt; Crac^t en Wcrckingljc.

galbanum es goet tfeg^en bte verouberben Çoep. ftvaerie^ept enbe eoit^ept van 2( «bem enbe tfegÇen bat fne^ten. tjnbe btent feer wel ben grenen bie van binnen g^e;gt; (juetp jijmoft eenie^ (ebt vererompen oft g^efpannen Rebben, inghenomen.

Sefe feine gumme met ÇCRptrlba enbe tvifn g^ebzoneken eo goet tot alle fenifn t^p Qgt; igt;an binnen ing^enomen,oft van bupten met flitpn enbe ^pen in t(i)f gbefcoten.

©albanuminber fe(uer manieren gebzupekt vertveektbienatuerlptke cranek^ept S bet vlouwen enbe ia echt af bie boobe viuebten.^felue boet ^p van onber g^efet, oft Ó^ebtant enbe ben rooek van onber ontfang^en.

3111e femjnnige gebierten vermeert ooek (galbanum met ^pnen rueek alp gÇebzant ^ Woibt,cnbe aio pemant Jter mebe bepreken eo ^oo en kunnen g^eenfenpnnig^e g^ei? bierten hen g^efeaben. ©ie felue gumme met olie en faet oft woitelemvan Angelica boobet bie ftangpen enbe ferpenten aio ^p baer mebe g^eraeekt wotben.

5S)ïet ^pnen rueek roemt ©albanü ooek te Çelpen ben vioiiwen bie vd bopelimmen (2 enbe bt oppepgl^en van ber moeber fieek pin,enbe ben grenen bie meteemge vanenü» be fieekte beiabê pin,^et boet ooc bie moeber in pjn plaetfe tomê op bê nauel gelept.

(galbanum vermoztvet,maetkt faeel^t,enbe treekt booznen enbe fplintero enbe eoult; ^ be Çumueren tot enbe eo mno bpen feer goet g^ebzupekt op alle Çerbe toube oube elie«gt; ren enbe geiTOellen,enbe in alle faluen oliën oft plaeperen vermengl^t bie verwermen, verteeren,boenfrepben,vermozwen,apopumatten wt boen breken,enbe booznen enbe fplintero wttrerken.

©P bie Çerbe verpopte milten eo befe gummé oork feer goet ghelept enbe ghepre^; 0 ken enbe op alle ppne enbe weebom ber ^pben.

©albanum met ebirk enbe falpeeter vermenget verbzpft bat fpioet enbe bie vier# ^ ken beo aenpr^to enbe ber Çupt.

©albann in bie gate va ben tanben gepekt verfnet bie pijne en weebom ber feluer. ^

Vatt^mmontacum# ^ap» döfï

■ÇCRmoniarum eo oork een gumme oft fap wt een ferula bie 3lgafpllio g^rnaemt eovloepenbe,bie in tóptenen bat een tdbtvan 3(pbzita eo wap enbe bp bat ozatulum van ^mmon in 4pbten. ©nbe bat befte 3lmmonia^ rum eo aio ©ioftoztbro fetijft bat vap en fupuer eo enbe gbeen boutarb# l’ôÇe fplintero peenaebtielj grupo oft anbere vuplirhept in en beeft, enbe bat wat bitferac^titb van fmaerke eo,enbe tn tlepne pur;keno eo benwieroork fester g^elijtkint aenpene,van merke naer bat ^apozeum wat rierkenbe.

c/^acm,

©efe gumme wozbf naer b^ ozaeulum van 3lmmon in ©riety gebeeten «^/.toviwoj/? 3n Latijn AmmoDiacum,(nbe in bie 3ipbteken Armoniacum,enbe Gummi Armomacum.

^ame:#

-ocr page 314-

ccltfitt). nbsp;nbsp;nbsp;VrtttXtitmo time tint, nbsp;^«p. ct«j.

C Mattiere«

2(mmonta(û ce warn (et mbentwcfOc graeöt, cnï)ïooc^ (et »ofnaett« ben feinen,

gerächt en werchmghe*

2(mntoniaenni een vterenbeel (cote fwaer mgÇenomen »eeweeln tot eamergane«, 4 enbe tactic af bte tape eoube fnipnten,bie feine wf ben veerben lebê naer Çem treeheni» be, enbe ee mife bpen goet tot bie eoztte^ept enbe benant^ept van bê abè,befloten§ept van ber boïflen,vanenbe fie(hten,fleberetln,pifne enbe weebom in bie hope biemê feia tiea beet,enbe tf^gben aUe verouberbe boeft ftveer,fieckten enbe gbfbleken ber b^fff^^ nen,bee fenuwen enbe ber wttvenbigbf leben.

©efeguntmefnpneetooekbieboilï, enbe boet bie tapeflitpmen rijpen enberiffen '^ wet bneweb vermengbt enbe gbeleekt,oft wet water baer gb^Plt;^I^^ Ô^^fî^ ’^^ öb^f’’^^’^ roingbenowen.

21 wwoniacnw winbert ootk enbe gbeneefl bie verberbe enbe ver ßopte milten, bet v iaeebt af bie boobe v:uebtè,enbe boet water enbe bie vnne loffen, maer en mach maer een luttel tfeffene ingbenowen wo:ben,want alfmen befe gumme veel oft biewile get» hupekt joo boet ^p hloet Pinen.

Sefe gumme gbeneen alle berbiebept enbe verfuet alIe pijnen van bie letter enbe S wiltein a^ijn gbeweiekt enbe baer op gbepreken oft ghelept.

^mmoniaeum met buenieb oft peek vermengbt boet bieberbegbefwtllenvergaen (5 enbe wthieken bie aen bie leben enbe ionewren van tflebereijn gbewaffen enbe geeoi» wen ^ijn,bet boetootk alberbanbeberbiebept eü eoube gbefwiUen feepbê baer op ghe lept. lt;ïnbe ee goet in alle faluen oft plaeßeren vermengbt bie verwermCiVerfaeebten, vermoïwen,enbe wttrecken.

X)p bie pijne enbe weebom ber bopen feiatiea gbenaempt,en op alle pijn? enbe ver^ ^ woetbept ber leben ee befe gumme m^ olie van Ipperue enbe falpeeter vermengbt feer goet ghrfttrken.

2lwmoniaeum es ooek feer goet in alle mebeepnen vermengbt bie be oogbon ver; êgt; efaeren bte feellen enbe bnpflerbept af nemen.

Van ^upVoibtum* . (Tap, cv»

Bgt;Opboïbium vloepet wt een boomaebtieb gbewa6 ber ferula feer gbeltjeK bat op ben hereb uitblaf in -€pbien hip Ç^îauritanien waß, enbe in bie tij; benvan^u^aeQ^oninekvan^phienierfi gbevonbene6 gbeweelï. ^nbe bat heße (f upboihium e6,bat geelachticb, eiaer, hioofcb enbe feer hian; benbe in bie mot enbe keele e^enbe bat noeb verfeb eo niet veel meer ban een jaer out,wüt befe gumme verlief!buer ouberbom veel van buerber tracht alé@a lemwenbeÇVîefueftrijuen. d^aern»

2)efe gumme beet in ^rieerCv^óeGion. ^n Latijn Euphorbium.^n bie 2(poteken Euforbium. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/J^atUCbC»

(^upboihium ee feer b^ft enbe b:ooch tot volnaer in ben vierben graebt.

verachten ïöcrekingbe*

Q;upboihittm bat in ber manieren naer heftreuen herept eo, boei buer ben earner; 21 gantk aU ^efue ftrijft bie taepe eoube flijmaebtigbeflupmen ftepben en afgaen,en be baelt enbe treekt bie felue naer bem van bê fenuwen enbe wt ben veerben lebê, en; be laetbt bat geel water af.Q:nbe ee miu bpen feer goet tfegen bie verouberbe booftgt; fweer,lammitbept,tramp,leemten van ben potken tomenbe, pijne en weebom ber fe; nuwenenbe van ben wtwenbigbe leben, fonberlingbe bie veroubert^ijn,enbe tfegben bat geel water.3tem ootk ale ©entilw febnjft tfegben bie pepilentien enbe bpergbe; lijtkebaefügbe fietkten.

gt;0an (£’upboihium met twaelfmael al^o veel oliê enbe luttel wac woibt een falfkê ^ gemaetkt bat feer fonberlingbe ee tot alle pijnen enbe weebom ber lebê,Iammitbept, tretkmge enbe fpanningbe ber fenuwen,enbe tot alle pijnen enbe gebleken ber feiner aie Is^alenUP int Vierbehoetk de Medicamentisfecundum genera hltCber vertlaert ferij;

«enbe

-ocr page 315-

Vrttt CupbO’Entm. Ccp. cv; cd^V; ucnbc Çoeenbe wanneer tarnten tgbvwiebif van ^np^wbinm meetber^n, mmberm enbe veränderen [al,bat te (anefe ee ont bier te verhalen.

^npboïbmm met ofte van jaunie,beeren oft bapen firent, off bpera^eft/elte vet# (^ tte^eptvermengt g^eneejl bie quabe feotfuc^ept bet? bpohlt;5 gt;nbsp;f«b^ bat wtvaUen bee Çapîe,enbe boet hteiwe Çapz eomen enbe groepen met aUeê op thooft off pfaetfen baer tb^ïpï wfgb^vaUen ee,maer boet ooeft ben baert bte fpabe bp eoemtjVïoeeh vooJteomen enbe feer waffen.m ber feiner manieren abebinpclu.

Qrnp^oïbmm m^ ofte vermëgblt; enbein ben flaep van ben Çoofbe gefîrefte maeeftt ;S0 bie g^ene waefter bte met fmaeren flapen enbe rafermen benangben ^nn. ^nbe ïn ben neeh gÇelîrehen boet Çet bte fptaeefte bte van ber popelfie verloten ee webereomen.

^•npboïbmm met a^tjn vermenget verblijft enbe neempt af alle leeftjelte vleehen (^ en pleeken van ber [niptjonberlingbe bte witte (cellen enbe (celferingben ber feiner.

4 i^inDcrnilTe.

^np^oïbtnm om ^tfnber feer fuete natnere ee van binnen tftc^aemo ingftenomen feer qnaet ber lener,mag^e,enbe alle tnwenbtgbe leben bte feine onfïeftenbe enbe bo# «en maten enbe natnerenver^tttenbe.

i^ctermg^e cntic becepm'nglje.

» ©te quaetbept van ^np^otbinm woibt gbebeetert m veelmantVren,enbe terp aß €0?efne fertjf^oo falmen nemen ^iipbotbinm vet gemaeeftt met ofte von fnetc aman beien enbe bat falmen tuffeben bmibbêlfîe van ben citroenen tn een pa|îepe van beed^ ^‘■^Ô^fnenbe al^oo bie feine backen,enbe aie bie pafîepe g(^ebatlien^ai^ijn,^o falmen bat ^nplbotbtnm wtnemen enbe tôt ben g^ebmpch ber niebetpnen bewaeren.

a ' S^onnee îDîanarbno neempt Ç9fîafîty enbegnmmen «S^ragaeÇantt tfamen, al^oo »eel alo ^up^mbmm enbe bte meng^elt Çp tfarne enbe fleltfe tn bmibOel van et on#» gbebaeften b2oot,enbe laet bte tfamen tôt bat Çet btoot gbenoeb eo, gebaeken, en ban neempt Çp bat mtbbelfle wt enbe maeelît baer pille afbte feer goet ^tjn tfegê bte leem!? ten van ben poeften enbe alle pijnen van ben wtwenbigl^e leben.

3 lt;£'en anber mengelt tot ben f^up^oïbtnm al^o veel 0)ja|tt; en maceftt baer af ptllê wet ben fap van Citroenen oft 2lrangte appelen,bte §p feer tof ber peptjentie pnjfl, X)rtn SarcocoUrt, €öp. cvj.

^^reofoUaeo een gummevan eenbotnacljftc^ g^ewaotn ^Oerfibe waffenbe,enbe ^bte befje @arcof oHa es bte geelac^ftd^ van veruwen, bttteraebtte^ van fmaeefte, enbe bte ben clepnen flucj^keno van wieroocft g^eftjeft ee.

Sefe gitmme wotbt g^enaernt tn ©nee; lt;r«ç,v,K^A\«. 3n Latijn enbe tn bte ^pofe^ Ren oock sarcocoiia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;H^atucrc«

ßartocoHa eo werm tof tn ben tweeben graebf, enbe btoog^e tot volnaer tn bê fel#; fttn,fonber feerp^ept aio ©alenuo fept verbtoogl^enbe.

lt; Cracljt en ïbcrcklngk^

^areofoUa aß OJïefitc fertfft treckt af bte grotte tape flitpmen enbe bumueren bte ^ m bte wtwenbtg^e leben enbe tonctueren g^evioepef ^t|n,bft fupiiert die berffenenje# mtwcn,boïfle enbe longbene, enbe eo feer goet tfegben ben langbitcrenben boefï,co:# ftt^ept vanabem,ben grenen bie met velecoube flupmen verlaben ^ijn ontrent een Vierenbeel looto oft wat meer ing^enomen.

@artocolla ee oock een feer heplfame gumme, wonben enbe vicerafien fliiptenbe, 23 ctibe quabe onfitpuere (weertngben fuptierenbe enbe nieuw vleefcb baertn makenbe, fonberlmg^e aß ^p g^epoebert baer tn gbefît opt,oft met buenicb vermenget baer op ÔÇlt;flrekenwoîbt.

lt;^ot ben loopenbê oogben,fcellen,bupfferbepf, gbequet(Ïbept enbe bpergeftjeke ge# ^ weken ber feluer eo befe gumme oock feer bienfteltfck,fonberlinge aß jp in efelinnen meftk vier oft vijf bagmen gbewepekt enbe gbevoet eo aß Sö^efue ft^njft.

4 ^pnbe beo tweebe beeß.

7

-ocr page 316-

ccljv).

Dat derde deel,des Cruydeboecks, vanbev wouclett/mebecynftle crupbett/enbe qtwbe ^tn^cvlijclcQ^cwaffen/fatfcen/nactn/ neitum/ (racist, werdunghe enbe ÇmbamfR,

Duer D. Rembert Dodoens.

Wn ©flcvluccp, Cap. f. C Cg^edac^t»

z^ ©terUteep a($ Stofco’tbcefdjnjft re bïpatepe »ang^edac^tfJancKt'on^fnbe ^y^bù^S^kmanttôgÇenaetnptwoîbt. «Sot Den wekken pUntuenpe^ een vier be

3e(lt;itiôÇeX5pet(«ceî)Çeef( bunne teere liefen, enbe baer am wafTen IIO fgt;^eebeFlalgt;eren,benbfaberenvan Ç0eçlôÇeIt)dtenbe. Sù bloemen jsijn 1 purpuren enbe flerek van ruedie,enbe aie bie vergaen ^oo volgben baer Vluchten naer g^efnek peerkene gj^efatfoeneert. Ste tooitel ee langacb«= tteb, Vluggere óft bwpme bleke, van binnen geel, feerpenbe bitter »an finae(ke,enbefwaervgnr«e(ke. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^k

-ocr page 317-

Drttt ©Retlucc))* ^rtp. f. cd^Vff.

* S)ic tonde £)flerfucep diaeghc oefe teere fleefhcne , van der woïfeloooïteoinende* daer aen waffen ronde bladeren ^heüjtR aen dte gt;öepl ende langue X)|îerlu(ep,maec fonder.©u bloemen ^qn wit.©« wortel ee ront gbehjeh een depn raepken,oan bup^ ten g^erimpelt,van binnen geel,van meehe ende fmaeehe der langher met ongelijehj A riftolochiaC le matins, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Piftolochia.

lt; plaetfc.

?‘i ©ie langde ende ronde ©fierluccp wanen tot veelplaetfen van italien ende tof fommigbe piaetfen van ^randtriieh befondere in ianguedodt bp 0)1 ont pellers van waerennv ter tift die ronde ^antwerpente eoope gbebrot^t wordt.

3 ©at derde g^eflac^t wan abeerne in die wijngaerden ende boogde wildetninemei» Wordt tot veel plaetfen van sërabant aen die eanfê van den dcoö^f *ï f’^Jï^^ gevondê,

©nerlufepen bloepenin ^raechmaent ende©opmaenf.

©n^f^wtep wordt gebectenin ©rietje «ficToxóvi«, 3n Latijn Ariftoiochia tn die 2lpogt; tehen Ariftoiochia, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9 Ü ©at

-ocr page 318-

cdgwöf. Vrttt ©ftcrliifcy’, C^p. f.

l Sut WjîC ôÇ^n^fJ^^ ÇfCttn @fÛ(Jf à^ilt;7ToX.ô%i«/x«Kf«.2tt 4.lt;lüjn Ariflolochia longs amp;nbsp;Ariftolochia mas,VGn foOIIWg^fH J^cnKTvKtTiç,p.i^0KKÇTropjHTW^ivop, Daâilitis Melocarponamp; Teuxinon.

i c^WCCOf gCeffâC^t WOîbf ß^dtddttt «fKTToXôj^eatirTy’OTyuXK Ariftolochia rotunda amp;nbsp;Ariftolochia fœmina,van fonuntg^cn x«ju«fMR^0H amp;nbsp;Malum terræ.

3 ©ffôC Ô^ffiaC^t f^ ßhfbi'ftcn «furTcXéxiÂKÀK^ûîTZriÇjAriftolochia Clematitis.^n Î*îf 2(potfIîfnÇuT(eianlgt;e Ariftoiogiaionga.^n^ianc^oie èarrafme,Çw te ianîgt;c^nrigt; ra0jn erupt cut’c Oaer naw van fommi^Çm tn Latijn Herba Sarracenica.

4' o^viwöf WVîDt vanÿl(tniU6 genagt ttwtöXóx««KSÙ ttoXu/I^opPiftolochia ScPolyrhizon.

lt;1 ^atucrc4 rCie woîUifn van ^fîadun; jijn wwm enbe ôJoogÇe tôt tn Î^en twfct’fn gracht’

lt;[ Crackt en Werchtng^e«

©ntvoîifkn vanX?(în-lu(fpfn^i)n feer govt tfeghvn aUe vvrgifthvi;(,hctvn cn^v^ pvftvn van ôvn fiang^vn met wijn ingÇvnomvn vnOv ôp We hetvn gç vîvpt.

Sic langue X)ßvrluvvp vvrwvvht înv natnet(i)vhv vranvliÇvpt vd ôê vîouwvn vnîgt;v q) tort water malien,vnDv met peper enîgt;c OJJpirlha g^eOiontlien taeeÇt af Oie feeonOine, OooOevzne^ten enOe allé verlaOentÇept van Oer moeOere. «J^feltieOoet^pooeli vâonsgt; Oer met een pejfne g^efeOt.

2 ^Ote ronOe ^fterUteep eo tôt Oen feinen falten feer Otenflelijelt enOe Oner en bone ($ ^ p ooeli goet tot Ote toitie^ept enOe verpopt^ept van Oê a0em,^i(It,pi|ne enOe weeOom Oer 3pOen,^erOK§ept van Oer miIfen,tramp,vanen0e fiedttè, fieOertijn, l^npuertngen, enOe Oen grenen Oie van binnen gÇeboifîen oft gÇeqnefjî ^ijn met water geOiontltem Sie renoe X^perlneep treeltt ootlt Oie feelferen enOe gÇebîoIten beenOeren, flitfen, ;9 pijlen,Oooinen enOe fplintero wt met fjerft oft terbent(njn,alß 30 Imine fept^vermeng^t quot;^ enOe op Oie plaetfen Oer qnetfneren gljelept.

Sefe feine woiteirepnic^t enOe fnpnert ooekalle vervnplOe qnaOe weOerfpannige ^ fweering^en enOe vlceratiè enOe Ooei nienwe vleefc^ Oaer in waften. t£n0e fonOerlw è^f gheneeft ^p Oie viceratien enOe ghebiehen van Oen ^epmelijeften plaetfen alfmen«» fe in wijn fieOt enOe Oie feine Oaer meOe wajfc^et.

SXonOeSperIneep maedit ooelt Oie tanOen fc^oon enOe fnpner enOe Ooet Oiefeinem tafl paen alfmenfe Oitwile met Oen poeOer Oer feiner wnjft.

5 ^OerOeg^eflac^t eeOen vooig^eferenenvan eraebtenfeer gbelijeKmaerniet alfoo@gt; ffertlt aio SiofeonOeo fe^tijft. C ïLlcrKieftngl)C.

Sie ronOe Sflerlneep eo fnbtijlOervan fnbflantiè enOe eracijtiger vanwerdtefeer fnpneren0e,afvagÇen0e,repnigÇen0e enOe alle groue voebtit^ept feepOenOe.

Sie langue en eo niet ^oo fnbtijl oft foo feer fnpnerenOe maer breng^t §et vleefcb in vleeratien beter voort.

S« ^lematitio eo Oie befte van rnedte enOe mito Open tot Oc falnen beft OienenOe.’

Wn ^olwortd. 6lt;?p. tj.

lt;1 'lt;Egl)enacl)t-

13 Äfwoitel eo tweeöerlepe.Sie eene beeft heel ronOe wortelltvo niet hol va binnen? V Ser anOere wortelen ^ijn mwenOicb b‘^l,anOero van pelen,blaOeren,bloemen,en^. lgt;e faOe mateanOeren gbelijeK.

Cfatfoen*

Slwortelen hebben teere Onnne peeilteno ontrent een fpanne oft palme lanelt,0aer aën wa^en elepne blaOerkêo.Oen blaOerê van QBtjnrupte aertz 3 ^penlijcKenOe aen Oopperpe bloemkêo van faifoene Oê OtiOOerfporè bloVi» men ghelijdt maer minOer enOe Iijfvernwielj,oft fomtijto wit van eolnere veelbp eenge0rongben.??aer Oefe bloemiteno verftbijnen elepne bunwi» keno Oaer elepn ront fwert faet in lept.Sie wortel van Oen eenen eo b^flt^ont vap van binnen geel met brupne pellen be0ec(,van Oen anOeren fomtijto landtworpteb ófl’jtk ten elepne peere van onOer enOe van binnen hol,

piae^ï

-ocr page 319-

“Vrttt «^öhvöJtel. ciaiactfe*

Scfc woïfclen wafTenm (omberaebn'^bc Vbetfenenöc aent hanggenvan ï^eng^c^ bereisten. Sie elepne niet^o(,wo:t)enio£ fommiß^e pUeifenvan Sözabanf, enbebp feie fiafet »an ^ouen g^evonfeen.SiV anfeere I^de Waffen in Suptfefjianti^nfee waer feat feeene van feefen woiielen g^evonfeen weifet feaer en fai feie anfeere niet waffen,ai^0feat nemmerweer feie volle woitel bp feie feoie,oft feie Çole bp feie volle g^evonfeen en wozfet.

©eer vzoee^ in ©pozeheUe beg^innen feefe woztelen^ner fleien enfee biafeeren wt tewozpen enfee fezagen in OfJeerte bloemen, in 2(pziO tfaet ieuerenfee enfee feaer naer verä» gaet §et erupt enfee feie woztelen büfuen alieenein feeerfee feuerenfee.

lt;[ Ufaern*'

Sie wottei feie binnen ^oi es wozfet gÇe^ beeten J^olwoztei enfee J^oiwur^, en mach feaer naer in Latijn g^enaemt wozfeen Radix caua.

Sie anfeere feie vafl enfee feiert eo wozfet %oonken0 boiwoztei Çier te lâfee geÇeeten.

Ornfee feefé wozteien fonfeeriinge feie boie Rebben iang^e tijt in few 2(poteliè vooz ron^ feeSflerlueep gÇeÇouwen geweeß,enfee wozfeen feaer vooz noch ÇefeenbaeeÇe van feen ongÇeieerfeenâpotelîer^gbebzupekt.^Sommig^e g^eieerfeen mepnen feat feit erupt, •^fn gbefiac^t eo van @rpfeeom,Capnos phragmites g^enaemt. Sie anfeere make feaev af ïJmiopThefiumTheophrafti.feat alo ^tljeneuo fcbzijft een bloeme eo.Ste feerfee hou^ wen feit vooz feie H^i£pi«Eriphia piinij feaert wat g^elifekeniffe mefee feront te hebbene, want mite feat,maer m feie iente gbevonfeenen wozfet ^oomaee^t wel Heitpu«amp; planta veris g^enaemt wozfeen.

lt; ^atnere*

^olwoztel e^ werm enfee fezoocb van natueren tot in feen tweefeen graefet;

Crackt en Werektngbe»

J^oiwoztelin water alleen oft met a^ifn g^efofeen gfeeneefl feie fgutnantte enfee ver^ oufeerfee gl^efwitlen van feer keelen enfee amanfeelen alfmen feaer mefee gozgelt, want SP verfeeplt feiegroue voeljtiebefeen enfee feoet feie feine feepfeen.

«S^ot feen bupeb (e ooek feefe Solwoztel feer goet tn feen mont genomen en geknout ^ oft tpoefeer feaer af feaer aen g^efeaen.

gt;^olwoztel met populier falue vermenget gÇrneejï enfee verfezijft feie fpeenen enfee (^ verfnet feie pifne enfee weefeom feer feiner.

X)«n 2(ptoö Cnp. öj.

lt;[ ^fatfocn*

HJ p!05 aUSioftozifees (ebzpft beeft fezpe oft vier feunneroofeaebfige peeb ; keno feie niet boogje van feer eerfeen op en waffen. Säer aen bzeefeaebtw ƒ gbe blafeeren waffen,feen blafeeren van j^pperiton niet feer ongb^lifek maerwatfmaelfeer.Snbloemkeno waffenop feopperfïevd feenfielen. Sie woztel eo ront enfee feiek, naer fete manière van een peere g§ ef atfoe^ neertSie van bupten fwert c^,enfee van binnen wit enfep vol fape.

-ocr page 320-

cclvv, T^rttt2(pt0ó.€rtp.üf.'

2(pïo^ wafïtnöat cpIanlJt van -iemnoe cnbetn fommig^cn yfuctfen van 3tlt;^ltfn enbe fonDerhng^e tn 2(puhen. J^ur te (an^ te wölbtet tn ter eruptltefbetbet e ]^owen gteplanu

Sit erupt Çeet tn ©rteey «ón©- vd fvmügt; ntiôÇen x«^«(€ax«v@- ente fcrxi«?- 3« quot;^^’^ ttjn voelt ApioSjChamsbalanuSjIfchias, ÇOart lt;S§eotoïU6 ©a^a Cafica, VÄ anteren Radix lylueftris.

2(ptoö ee wenn en ttoogbe vä natuerm, C Coacht en Wercitinglje^

2( Sopperfie van ter wonel van ^pioc ttv g^enomen(o|lttecvute fli)machttae flnp^ men ente tie ^eete geele vochtte^eten tuer tat vuerg§euen,ente taf outer fïe van ter feiner wonei tuer ten camerganchengbe^ ftecltngbrnomen taecht IP ïgt;« felue vochtte j^eten van outer ente van bonen af.

55 lt;Sfeilte toef ooeli tfap van ter wortelen nlfïtug^enomen wottf.

Van Qwdttwonetefaaïtb

lt;Cfatfocn*

Tüaluwoïfel es ter terter X?|lerlueep met fielen ente blateren wat aenfieu«? It)(lï,^p Çeefteffeue route tuune fielen, outrent twee voeten §ooch, taer aê wap feu toudter^rueue blatereu, ten blaten reu van gt;öepl utet feer ougleltfeh maer laugher, ^w bioenieu waffeu op cotte fleelkeuo tuffebeu tte blatereu vootteomcute, en^tfu bleech wtf en flerck van rueclte.eute taer naer volgden loligbe feerpe bauwlïfuö,tteale^prtfp ^t'inÇaer feinen bufplupc^ Keu,eute taer in lept tat fact tuffebeu wtf wonach^ ficb bapt,tat rootaebdeb f^te bteet e6,teu fate van ©euttaeu met feer ougbeltjck. ©te wotfelc^tfu Idck rout fafelacbftcb tuer malcautcreugevlocbtc febfer gbeltftk tie ^bîiflwoîfel ente flerck van rneeke.

lt;1 îBlactfc»

©waluwoïtelwaflop rouwe boogefantacbfige gbeberebten ente op fkcuacbtigbe plaetfe, en woitf ïu©uptf(blauf vele gbenouten , fouterltugbe tn 0tbwart^walttentetu Töapgauw,

lt;[ ^ut.

©tf erupt bfoepettu ^özaeckmaenf, ente leuerf jijn faet tn ©ogbllmacut.

eßaent

©tf empf woïtf gbebeeten in ©ricex «rnKTrZ«? ente tn -battjn Afclepias,van fommigben Kiev-top, He^ deru#

«i

-ocr page 321-

■Orttt lt;5«felwöUel. Cdp. v. cd^öf. dwula.KKV'ócpuMop cnÖC Hederae folium, fHÖC MV (ft ttj( Hirundinaria.^H J^OOC^bUptfC^ ©c^walbfiwurt^.^n^fftï’uptfcb 0wa(uwoï(ff.

lt; Oo?faecUc f^njS naemä.

Sü erupt Beeft Rijnen nacm nacr ben ouben (^feuluptue bie tn ^Hee; «mKTnôÿ Afciepios gbenuempt U'O^bt.Sten bie (^rieehèeube Joepbenen toe ferquen, bat bp bie lerfle g^ewee|ï ee bte be eonfîe beti ïOïebfepnen g^evonben Çffft, enbe buer om ooek opo: een ©ebt van ben feluen gbe^ouwen enbe g^eeert ee.

lt; Zlïatucrc«

©waïuwoïtel e$ metm enbe brooch van natneren enbf fubdfl van fubfïannen,'

lt; Oaebt en ttierchingt)^*

Sie woîtel van bit erupt in water ^befoben enbe gbebioneUen verbn'ift b^ crtmpfel 4 enbe weebom in ben bup(k,enbe ee feer goet ben grenen bie van eenic^ fenijnnie^ ge^ bierte oft van eenen verwoeben bout gbebeten ^i)n,niet alleen ale vooungbenomen, maer ooek van hupten baer op gefiept.

Sie blabereng^eflooten^tjn feer goe( gefiept óp bie quabe (wceiingfun van ben 05 hoipen enbe van bie moebere.

Pan e^afdwouet

lt; Cfatfoen^

^2lfeltvoïtelbeeft fwertgruene ronbe bUberen ben blaberen vd ÇOepI aen^» fienlijekmaer veel ronbereufaeebgt; ter.^udeben enbe onber bieblabf:^ ren bp ber eerben,fomc op eoztefieeb kene bziipn welrieekenbe bloemen voozt,van fat^ foene ben bloemen van ©ranaetappelen enbe ben bupfkene van Hilfen gbelijekenbe. Sie ivo:tegt; len ^ifn bun, lanek,erom, berwaerte en berwaertö óuer maleanberenwaO'enbe met aenbangbenbe lt;lepne fafdtngben, liefelijek vanrueekeen feerp opbietongbe.

Cplactfc« '

Si( erupt wafl gbecrue in boneketc plaetfen tn rouwe enbe boz aerbtrijek enbe fonberUnghe aen bie gbeberebten enbe in bie boffeben baer veel (ombzeenbefeabuweea.

^afelwoitel bloepet eene viofelb tn bie ifntó, enbe eene naer bafgaen van ben joomer.

Sit erupt Çeef in ©riet; «raçop.^n ^atifn erti» be in bie 2tpoteken Afarum,van fommigen Nardus ruftica en Perpenfa,Và “5}? a ter Vulgago, ^U J^OOC^i» buptfeb Jjafdwurt^.^n 57eerbupt|cb^afcbvoJ^ tel,enbe tot fommig^e plaetfen W^anfocten.^n ^rane^ote (labaref


^ ƒ5 at nor B»

J^afelwoztel es werm enbe bzoogÇe van natueren tot in ben berben graeb^en fon^ berlmg^e bte wortelen bie mee|ï in ber mebeepnen gbebzupekt wozben.

lt; ^;racl)t en Werekingh^»

Sie woztelen van befenerupbe met wijn gbepben enbegbebzoneken boen water 2( maken enbe bie vztnelojfen enbe ^tjn goet tfegben bie bzoppelpiOe enbe bengbenen bte Çoefïen, bte eozt van ab^m enbe versopt van bozßen iim, enbe bte eente^ lebt ver^

‘ (rompen oft gbefpannen Rebben, 3 «tf ^if

-ocr page 322-

cd^^tf. ‘OrtttSîdcttttculUôi Cflp. Vf, '

Sgt;K(c(ucwoHdmba fduer mamere g^cbiujdUtüfbogafCaUfffm/ncnöf^tnr ® 6c(en cube ficken van ben (langden cube feminntg^en g^ebierten.

^afelwoîtef ee ooek met mijn g^efeben goet ben grenen bie water laben enbe bte ^ pljne enbe weebomm bte bope hebben.

^afelwoïtel met hnenfeb, wt)n mgl^enemen,verweckt bte natuerlt/cke cranekhept ^ ber vïouwen enbe taecht af bte feconbtne enbe anbere vupitebept.

Sgt;le blabercn van J^afclwonel met wijn g^eflooten enbe tfap baer af ghebtoneken ^' boen ouerg^euen enbe tagten met bat btaken aftape flnpinê enbe gede voc^ticl^cpf.

^Öle feine blabcren g^eflooten iijn^oct gedept op bte pijne enbe weebom tn troeft, ^ opbte verwitte fwecrenbe coghen,cp bte botsen met mekk verlaben alftnen tfoeÇ ver^ bioogl^en wilt,enbe opbwilt vier fonberlmg^c alflterß beg^tnt te comene.

Wn ÏJjrtcwncuI««. Cnp. vf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

CCgljcnac^t

5r\ Oîacunculue baf Cö ©taken wortdece btperlepe vangheflachtc alöPkniue ff^^Üft»^^ weten,groote clepnc enbe water ©taken wett de, lt;[Z:fatfûcn»

5rgt;3(t tcrfîegÇeflacÇt bat groot ©tacun /L/culue g^enaemt wotbt, Çceft cenen bicken effenen kalen ronben fled, met vele roobe fltpkene en plec;kenö ghclijfk cenen ©tactk oft flanghe befptenekdt. ©ie bla^ beren ^ifn In veel anbere verbeplt, van ben wekken ekk hefonber biabt lanek en fmal e$ gkdtitk patkÇ oft @urtkel blaberen. ©p bopperpe van ben pelen wap een lanigt; g^ebkkeptnne,bteg^elti(kwf eenber Çofen vootteoemt van veruwenbtupnpeerfe^ enbe baer nacr volgpt een t famen ghebtong^cn groote btitpue g^dijek acn 2lron,bie ierp gmen eö enbe nacr geel root wötbt,feer §ee( enbe feerp van finaecke. ©ie wotsgt; tel to ront enbe wit»

©at

-ocr page 323-

VftttîÔîrtcttîtcttluâ.' ^op.hf.' fdvviï)« a ©Àf fweebf ßhepac^t ^eeft $roo(e bîccamp;c b (a b er en ghettffk gt;0^1)1, Diet witte pie tx^ hens bffpicnght.^öcn bibberen van 2tron van fatfoene ahflt)dt,mafr niet foo landt.' 0pncn fïeel eé oodt landt effen enbe met vele roobe enbe peerfc^e flipitene befpjapef, baer op waffen vtue^ten ö^^elijek aen bat ierge g^efladjtXie wond eo oodt ront en«» be wit^met een bunne feellelten bebedtt. ^nbe bit gljeflac^t en e$ liée te lanbe noefj niet feer bekent.

3 ©at berbe g^eflac^t b^ water ©taken wottefe genaernt madj wotben.Çeeft groot(^ bteebe ronbac^tig^e blaberen,ben blaberen van ÇOepl ooek febter g^elijdt maer meer^ bfre,biewel(ke vootteomen van eenen ronben fleelvot leben enbe knoopen, land ber eerben ernppenbe,enbe tot veel plaetfen fafelac^tig^e wottelen wtwo:penbe,baer me!# be bat Çp ^ern aen ber eerben vafï maetkt.©p bepnbe wall e? ree^t op fîaenbe fïeei«» ken vooïtbnngbenbe ö^elijtk een depne in een g^ebtong^en btupfken,bat ierfl gruen lt;6 enbe naermaelo root wotbt.^nberedjt onber bit btnpfken wajï een blabt ben an«» beren van fatfoene gheli)(k,bat van bonen ^eel wit ee enbe van onber grnen,enbe bit blabt beft bent feinen op ale bie vutebt rijp e^.al^oo battet bie fuift van ben bïupf# kenwetbebeekf.

4 ^Sonen befen 300 wotbt oodt noeb een anber Óbeflac^t van ©xaennenlne vd ben wet gbeteer ben SÖïatt^iolne óbeflelt bwetek groote bxeebe blaberen beeft in mateanberen waffenbe, enbe eenen rechten ßcel op bopper fîe ^ifn bloemen in manière vaneen areken bxagbenbe enbe bie woitel van befen ee ooek ront gbelutk bie wot;» telen van ben voot^beferenen aie bie fignere bewf/|ï.

. ’ ©at ier|ïe ©tatnenlne wa(t gfeeme in tont# berac^tigbeplaetfenenbe woxbt bier te Idbe in ber emptiiefbebbere bonen ^beplant,

» ©at tweebe wa(l ooek m lomberaebtigbo plaetfen onber bie bagbfn,enbe woxbt m bie ep«» ïanbenvan O^Ïnioxeke enbe SÖ'Jmoxeke veel ge«» ttonben.

5 ©at berbe groepet bier te tonbe in voebtigbe enbe waeteraebtigbe plaetfen,aen bie tante van ben grachten enbe poelen enbe fomtijte ooek bjj' biermieren.

©efeempbenbloepeninJ^opmaent, enbeitt ^)ogb fîmaent woxben bie vluchten rijp.

lt; /l^aern*

’ ©ierfïegbeflaebtwoxbt ghenaernt in ©ried Jlf«KouTi« i^iyixx». 3n ■iatijn Dracunculus raaior.

- SOan fommighen Serpentariaamp;Coiu6ra,^n bie ^poteken Serpentaria maior.^öan @eraptO Luf, 3« .Oovcbbiiptfch Schlangenkraut ©xatbert:# wur^.j^ier te lanbe Speerwoxtele enbe ©xaken woïtete.^n^ranchoie Serpentai«» re !ï Serpentine.

* ©at tweebe gheflacht beet in ©riec^ éA^öxóvtióp. ^n iatijn Dracunculusminor en nu ter tijt van fommtgben Arum Macuiatum.

, 5 ©at berbe woxbt nv ter tijt ghenaernt Dracunculus paiuftris en van fommigen Arum paiuftre.^n J^oochbuptfcbwajfer Schlangenkraut wafjer ©’achenwurtj.^ierte lanbe water ©taken woxtele.^n 5vdn(bow Serpentaire b’eaue*

-ocr page 324-

cclv^üï). VöttSJirtcuttCttlttö, Cop. Vf.

4 ^Ödt vierte woïöf »an O3?at(§io(U6 »00: ôatDracuniusgÇfÇonwfn , öwfkfc naff onfc mepntng^c Orr wnerÇeijt nuf feer gÇehgft en (amp;, want naer onfen ïgt;nn(lien ^00 (^ öaf terpe ©Mennculue fg^eenesöaf Oaer vooï van on^ ö^eflelf ee.

Sefe ernpöen enamp;e fonîJerOngÇe l»te wonelen ent^e vnu^fen ^ón werm en ö:oog5^ j (of tn Oen OerOen ófaeOf.

lt; tocht ^fi Wcrcfeingb^

©ie wotteien van Oefen crupoen g^efoOen oft gebiaOen eh met hnenieb vermenget 31 ÿijn goet geiecht Oen grenen Oie cott van aOem enOe van botflen |tfn, Oie Çoeflen en feieren,en Oie m^ catarre Oat vioet van vot^tiebept wt Oè boofOeop Oie boîfl finefte#» be gegneit ^ijmenOe Oieeemcb leOt vercrompen oft gÇefpannê hebbè.wâf^p verOepic, ■rijpen,eô Ooen fcepOen aile grotte tape vochticbept, enOe fnpnerenade inwenOige ieOt «J^feine Ooen ooch Oefe woîteien 0:pe off vier maei verfoOen tot Oat ^ner feerp^ept 2gt;. vergaen ee,en0e met Oie fpijfe ghegheten aio ©aienno febniff«

©efewoifeien gheOtooc^t enOemet hnenieb vermeng^t» fnpnerê Oie gnaOevootfp ^ eetenOe fweermg^en en Operg^ehfefte weOerfpannige viceraften,fon0erhngbe aio Oie woitei van lipoma Oaer toe gbeOaen wot0t,en0e verOnfnen alle witte fcelfcrachtige ieh/efee plecfeen van Oeo menftbeno hc^aent aio^p Oaer nteOe beflrehen wotOen.

lt;?fap van Oen wotf eien fcerpt Oaf gbefic^fe enOe neempt alle fcellen enOe letfefvan © Oen oogden af,en0e Oient feer wei met Oie eolipnen ghemengÇf.

lt;^feine fap mefoiiein Oie ooteng^eOmppf beneemt Oiepijneen weeOó Oer feiner. (£ ©ie vme^tenvan ©tacnncnlno g^enefen Oie qnaOe fweering^en enOe bijtenaf$ Oat onervioeOieb vieefch Oat binnen Oer nnefe groeperen ^ijn goet tot 0c rancher enOe Opergheitjefte gnaOe fweeringben gbebmpchf.

©ie biaOeren van Oefen ernpOè noch groen wefenOe ^ijn goet g^eiept op Oie verfeme 0 won0en,maer aio Oie feine 0:oof^ ^ijn ^00 en Oienen |p Oaer toe niet.

ÇOîen febtijft ootfe Oefen biaOeren toe Oaf jp Oen verfemen feeefe bewaeren Oaf bp.^ mef en ärgere oft en veroffe aio bp tnp'eben Oefe biaOeren g^eiept wotOt

©och febtijft ©iofcotiOeo Oatmen van Oen groofen ©acnnenino febn/fc. baf 3003 Arum, , ^aife voet.

wpe Oefe HaOerè oft woïtelê ouer Çem Oîaeÿ ö^en van aOeren oft Hangben met abeße«» feen en feien wot Oen.

Drtrt étroit. Cap. vij'.

cfatfoen«

^ï^îXonbffft grootegrueneOtee^ loeOIaOeren fester g^eh/efeOte bete mffeben Oen welchen eenè fleet vooïteoemt ontrêt eê fpan^ ne taneft op tfop van Oen wele«!» fteneen OoOOefeenwafl vooïfb:tng§en0e tê laeflenvele ineen g^eOtong^en ronOebesi' fïen gbeUiefeenjOe alt fa men eenen cleanen Omijfhen Oie ie^ genen en naermaele feboó root woiOen. ©ie woitei eo wit ront jt^ict g^eiiftfe een ohne met veie Çapjacbhgf P«» feiingben behängten.

lt;f laiactfc.

2(i'on wafl g^eerne in conOe fombeeac^sgt; lig^e plaetfen.

©ie biaOeren van 2tron conté in ^(eu te enOe StpulI voott, enOe in ^taechinaent



-ocr page 325-

Vrtn7(rifrtrtim. Cap. vHj. cd^^v. »frwekkenen en vergnen bk felue ente bïe flee! m^ ben bzuijfken Bff^ft nueekt (Îaen^ be tot m ^opmuem enbe X?og^flmaent enbe ban wölben bte befïen n/p.

lt; /i^aern»

Sn erupt worbt g^ebeeten in ©nee; «fop. 3« ^^i^n Arum.^n bie Sipoieken laron en Barba Aron, van joninugbcU Pes vituli,Lupha enbe KoXoKKCTiop Colocafion.^n -^00C^gt; buptfe^ paffenpint vnb lt;!Jeu(fc^cn25ngber.j^ier (e ianbe 3i)apecuIIekene enbe i£alf$ *’«gt;ft-3^ ^rane^ow pieb be veau {i gt;0tt be piepre.

lt; ^I^atuerc»

2(ron eo werm enbe biooc^ van naiueren,enbe ee ter eenber piaetfen Çeeter ban tot bcranbereal6^a(enu6fe^iijft,a(^oobat Ùron m^t^ikè waffenbe maerÇeeteneô tot in benierflê oft bp ben tweeben graeb(,en Çier te lanbe ^eet ee tot in ben berben.

lt; Crackt cn werekingk^.

Sie wotteien bfaberen enbe vluchten van 2lron, ^qn ber ©peerwoitel vd (raceten 2( enbe wer eking ben (eer gÇehjekJonberiinge bie bier te lanbe waffen bie feer beet i^n «teMoiftïKte, x)«tt4rffrtrttm. Cop. viiy lt;lt;gk^nackt.

Sfv2(n2(rifarumwoibennvterti)i gbevonben twee gbefiae^ten een mot breeben '^bjaberen,enbe een anbere met (maken bfaberen.

lt; Cfatforn»

Arifarum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Arifarura alterumè

-ocr page 326-

cd^ö^P VÄtt^trtfatttSt/ Cnp^ v/tp

tfoemen (namp;c wuc^fcn op groepen.^K woïteï co Mntk ciWc bidt gbeh/dt een ofiue?

i ©at anOer enbe tweebe ânfarum beeft fmode blaberen tulfdjen bte wekKe op een ton |ïeellten een landt bun pinneken wajïwt eenen deinen ^oofhen vooneomenbe, gÇehjdi aen ©ïacuntuluo maer veel nnnbere,»an veruwen Çed bïupn peerfcb, naer bie wekke een bïupfken »ofgbGulo aen 2(ron. ©le wodel eo ront enbe bidt feller gf* kjelt een lt;(epn raeplten,

lt;[ ï^laetfc.

; 1 nbsp;nbsp;^Sepbe befe crupben |ïjn bier te lanbe viemt,enbe en woïben niet gbevonben ban m bet trupthef^ebbero bonen.

«E^aemi

©tt erupt wo:bt genaernt tn ©nee; «eïo-ajop enbe m iatt/n Arifarum amp;nbsp;Arifaris pan fomnug^en oodt Ans aU pkniuo febn/ft.

Arifarum eo beet en b:oocb »à natueren en ßerdter ban 2(ron aio ©atenuo fdt/ftJ CCmbtcnWerchingbc^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

2(rtfarum eo van erachten en werdtin^be ben ©îaeuncutuo oof feer gbekjeKmaer 4i fonberUn^be bient bte wortel van befen,om bte quabe ßjlcknbaer mebe te abenefene, ato ©tofeonbeofebrOft.

Wtt 6«ntoïfc, Cap. t^,

lt;lt;gb^nacbt

Kantone ab ©iofeoiibeo,@a(enuo enbe alle bte cube meezere febzituen eo twe^é berkpf,©rootenbeekpne. ,

lt;lt;fatfoen»

Centaunum magnum, ©roote (ganctOne. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cent au num minus.'

-ocr page 327-

»Att Sanctone. Ænp. i^, cd»»»tf. Otoote oancto’ic ^eeft eenen ronben rechten |lee( entrât »Of oft fee voe^ ten ^oodj bner nen waffen groote bïeebe bibberen tn anbere blaberen ver# bepit ben grooten enbe g^e^eeten blabeeen van ben 57oteboom feer ^(Uj0 Jtenbe,bebnluen bat ekh befonber blabeken (angber es en rontfomme go kerft.X^pquot;bopperfle van ben pelen waßen ronbe feelferacbttgbe boßehve,



ben bolleken^ van ben (S^oïenbloemê feer gbehjekenbe maer veel meerber, wt bè toefen ken bie bloemen vooneomê van »erumen wit naee tpeerfcb tfeckenbe nj anbero wefen be ban vele bnpïacbtigbe bunne btapkene.^do bie bloeme vergaen eo ^o mnbtmen in bie bollekene b:unn faet,ben fabe van X?nfer »touwè bipei gekjek maer4weerber,tnp feben woUacbticb bapt beflotè. ©ie wouel ee lanck vol fape en btupn root »5 eolnere. 1 lt;£Iepn Sanetone bîaec^t clepne teere eantigbe peelken^en elepne blaberkene ben blaberenvan ïSRnnolepnc niet feer ongelijtKop bopperpevan bè pelen wapen feboo ' «e Iófoeruwig§e roobe bloemkenebte tfmoigbrno naer ben opganekvan ber fonnen ^ner ontplnpcken enbe tfanonte weberomtoe flapten. Oab befe blockette vergaen óiin,^oo wapen baer clepne fcerpe bnnwkenejg^eliick een terawe eoten groot, baer in feer elepn faet tept.©ie wond ee elepn boutacbticb in ber mebeepnen niet bienpelijek. , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;é fBlaetfe.

©iegroote ©anetone en wap bier te lanbe niet van felfe,maer woïbt in fommige etuptliefbebbere bonen gbeoonben,bie m^ groote neerpiebept bit crapt fapen enbe begt; Waeren.^attfelfeate©iofeo:ibeefcriift groepetin^^pcien, 35elepottttefae, in 2(rea# bicn,J5etibe,2Ó^epeniè,ettbe tot veel plaetfettbp^iïbolof enbe ^ï:)mp:tta,en wap gÇeer invette gronbt enbe op booebben baer bie fonne veel op febijnt.

* ©at eiepn woïbt bier te lanbe op boogde boire beempben enbe grafac^tige »eiben Ô^evonben.

i ©ie groote Sanctone bloepet bier te lanbe in ^iaeekmaent, enbe in ©opmaent Woibt baer faet rijp.

? ©ledepne bloepet van in J^opmact tot in©etfpmaertt en leaert te wple baer faet.’

lt;[ Baem.

* ©ie groote @an(toïie woibt gbebeeten in ©rieer KtvT«uflo^» Tójuiya.^n Latijn Cen-taurium magnö,»an fommigen ab 2lpateia6 febiOft Mar on ion, Nefsion, Pelethronia,Lem# nites,Hemeroton,Chironia,aiju«?fcoiXÏou?,ideft,Herculis fanguis, Polyhydion ettbe Vnefera» 3n fommigbe âpoteken niet fonber bwalingbe Rhaponnea. * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_

i ©at eiepn beet in ©riet; Ktvraufiop ^iK^öp enbe »an «^b^’^P^’dfÏuo KtvTovfîff.^n ■iattin Centaunum paruum ettbe Centaurium minus,vatt fommigbett Febnfuga,Fcl terræ eil Multiradix.^tt bie lt;lpotekett Centauria minoren ©ooebbaptfeb : JSleitt taufentgalbettgt; krant,j-teberkraat,Q^rbtgaß,ettbe SSiberkraat. ©ier telattbe^lepn (Sattetoiie oft ^leptt t^etttotie.^tt 5rancboi6 (S^entanre oa ^iel be terre.

lt; iöDojifaceke fnn3 naernst.

Sattetone woibt m ©rieer centaunon enbe chironion gbenaempt naer ben ouben ^bàon (Jentaarae bie ab 2lpateiaö ferijft befe twee crapben ierp gbe»onbett beeft, enbe (ïfcnlapio gbetoottt,oft ab anbete feggben bie met befen trapben gbenefenee gbeweep boen bp in a pnen voet »an eenen pip in ©it ta lee bape gbeqaetp wae.

lt;1 Ji^atucre^

I ©ie groote ©anetoiic e$ werm enbe biooeb tot in ben berben graebt, enbe tfamen tretkenbe »an nataeren.

a ©ietlepneee »an nataeren bie groote gbelipk.

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;1 Cracljt en werekingbe^

i ©iewoitel»an groote ©anetoiie eè half loot fwaer mi water alfmen eoitfaebtieb 2f ee oft met wijn alfmen fonber coitfe ee gbebioneken, ee goct ben gbenen bie geboipen pin,biebloet fpoawen.eemeblebt»erttompen bebbett,toit»Jabernenbe »an boîpett jijruppne enbe weebom in ben bapek bebbemoft eenigben »eroaberben boep bebben.

©lefetaewoitel met wijn gbebioneken verweekt bie nataerli/eke eranekbept ber SS T - - - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;^:^ vioawen

-ocr page 328-

cd^gvftp Van Sanctons - Ê^ap» t^* »ioutren cnamp;e wfcÇf 4f We öooöe vuicbtenjöwefch ^p oock ïgt;oet van onï)ef m^ een pep fue ó^cfeöt

Sic tvoKcf van ótoöfe ^anefone ncdj groen wefenï)e,oft tn roarer getvepckr gbe^ ^ neep enamp;e l^epU aUc verfeme wonden öaer op gbelept.

lt;^fap van Oefer tvortci öar in foinmtg^e (arisen vergaert en Wtvaerttooïör ca van 0 crac^ten Oen wortelen gkeltpR.

i Sic wortelen van Oie^lcpn ©anctorie en jijn tn Oer meOeepnen niet Ornpckeliick, lt;2: macr Otc OlaOcren bloemen enOe fap ^nn oorboorliiek.

lt;£lcpn ■ganctone in water oft wijn gefoOè tacebt af Otter Oen camerganek Oie c^ogt; ^ lenjekegeele vocbtï£(wOen enOc Oie taepe flijmac^tigke fiupmen ence Oaer Otter goet Oen grenen Otc O5 exiatica ^ebbè, aie ip g^eptirgeert met Oefen worOen tot 0^ Oie ea;» merganek bloeOacfjticljworOt.

lt;;^ot Oie verjlopt^cpt van Oer lettere,geelfndjf,en0e verbertbept van Oer milten ea0 ootk Oie elcpn ^anetorie feer goet g^eOrnpekt.

t^lepn tr^anetorie gefoOen enOe g^cOroneken OooOet Oie wormen eniaeebt Oie feine'^ met Oen eamerganek af.C^nOeee feer goet gbebrupekt tot eramp, fpanning^e.enaHe g(iebrckcn Oer zenuwen.

cjfap van Oefen ernpOe ing^enomen oft van onOer met ec pelfno gbefeOt verweckt 3 Oie nattierlijekc cranekbept Oer vrouwen,enOe tacebt Otc OooOe vruebten af.

Cafeïne fap met buenitb vermenget vcrclaert Çet gbefiebte, enOe neempt alle Onpe*^ flerbept af,Oaer in glje0ruppt,en0c oient feer wel tn alle coUprien Oaer toe OienenOe.

tllepn tsaneiorie groen geßooten beplt enOe gbeneeß Oie verfebe won0cn,cn Ooet Oie ouOe guaOe weOerfpannigbe fweeringben flapten Oaer op.gbelcpt.

Sit felue erupt gbeOrooebt cnOe gbepoeOert co goet gemengt t met Oie falnen,plaeigt; wf peren, poc0crcn,oft opcrgbcltfcke anOere meOeepnen Oie in Otc jtpulen enOe Oiepelga^ ten vlccfcb.Oocn grocpcn,en0e Oie 0e berOiebeOen vermoTUwen.

Van Xl^abarbare» €ap,2f C'i3Cgl)cnacl)t»

^ .pace veelOerlcpe niet van we«gt; fen oft van fatfoene, macr naer gbelegbcntbept van Oen plaets» jen Oaert voorteoemt enOe gbe^^ 'vonOen worOt. Scene wapin 33onto cnOe worOt gbenaempt Rhaponticum, ^weeOe in‘23arbarien enOe Oat ca Oie gbCi» mepne 9ïblt;»^lt;^’^0are,lt;Söer0e in Laoten en^» OeeeOat^ÏoneOfenUc.

lt; lt;fatfoengt;

9ïba beeft groote breeOe blaOeren gbe^ jA J''l Kick Oie blaOercn van wit ^olleerupt oft vu ; W grooten (£lilfcn,rontfomme gbclijek een gbcgbekerft,0ie van bouen gruenenOe ef«gt; fen ^t)rt e^ van onOcr wit enOe woUacb«? tieb. Dualen Oie wcleke cenen ron0enrecbigt; *^” ontrent eenen ciibituo Oat cö onOer^uen voet boocb,0acr op cen? feboo«» tten licfclticken bol voorteoemt m^ veel ^ceb^^^ feren beOeekt, Oie ala bp opc gaet ee feboone purpurebloemevoortbrit^b^’ ^^ Oaer naer fact Oê faOe van groote toanctorie niet ongt; gMijekmaer watlangber. Sw wortel ee Oihl^nck enOe voofaebneb.

-ocr page 329-

Van Jlt;l}rtbftrbrtre. Cdp. g. cds^^.

lt;[l0lactfc,

Ot^a wajl m btc taube Bonen sSofpÇoiu^ cu '-Öoudiö gbetegfu Bp Bat renter DÏBa, ^nbe m ^arBarten enöe pubien aß CJîefue fc§w)ft jÇXer te lanbe BeBBeu wp tfelne Ö^enonben m ben Çof »an «steelier 3lt;^fPlt;*r »an ber J^epben tôt ^onen, bù bit empt met neerßuhept g^efapet enbe Betraert Çeeft.

^jaeeftmaent eoemt bte Bloeme »oott.

ennemi

5gt;it erupt enbe fonberhngÇe bte trotte!wotbt ghefteete tn ©rteey ?« 2/«y.^n 2{ragt; Benk^ Rheu enbe Raued oft Rauet,»an ^hniuo tn iat^'n Rhecoma enbe Rhacoma.

gt; ^at tn bte tanben Bouen ^ofpbotur traß Beet tn ©nee; ?« ttovtikóp enbe tn ^att/n RhaPonticum oft Rheum Ponticum,»^ ©JefUe Raued Turcium.b^ ec ÏXBa»Ü «horchten.

* ^Öat ttreebe tn ^arBarten traßenbe Çeet Rha Barbarum,enbe »an OXefne en tn bte 2(poteften Rheubarbarum.

5 ^berbe gBeßacBt »an pubien,trotbt gBeuaempt Rha oft Rheum indicum,en »an bè 2(raBenfC^en nteeßere Rauetfeeni oft Rauedfeni.

tU^atucrc»

St^a es trernt tn ben terßen graebt enbe btoogBe tot in ben tweeben enbe tfamen treehenbe »annatueren.

lt; Crackt cn WerebingBe.

löte trotte! »an bat CXBa ponittum es goet aß Ötofeottbes fe^tt/ft tfegBen bte op^ IX BfafingÇen, wa!gtngBen enbe weeekteBept »an ber magren enbe aüe pßne ber fetuer. ^nbe bient feer we! ben grenen bte ceuicB lebt »ererompen oft gBefpannêBeBBf,gBeiS Btckeltßk »an teuer oft »d nttlte ^ßn, bte ptjne enbe weebomtnben Bupek,nteren enbe Biafe BeBBen.^tem tot bte gBeBteken »an ber Botßen, »an ber moebere (fege bte pßne in bte Bope bienten ©et a ne a Beetjot bat Bloetfpoutren,»erfu(Bten,Bttkc,roobe meiv joen,Bupek loop,enbe tfegBen bie eottfen enbe alle Beten enbe ßeken »an ben feniinnp gBengBebierten.

lt;Jnbe tot ben feinen gBeBteken falmen bat SXBaponticum innemen een B^lf lt;öot SÖ ft»aer,met BuemeB water oft meebe alfmen bte eottfen Beeft, met fpzope »an a^ßn tfe^ gBen bte gBeBteken »an ber mt!fen,met BuenieB wßn alfmen op bie Botße gBeBtecke^ Ißtk es,enbe fonber eenigBe »oeBneBept al btoogBe als bie magBe treeek enbe flap es.

Sie wottel »an 9iBa pouneü met ebiek »ermêgBt geneeß bie qttabe leelßeke tritte (T ftbtf(Bepten»erbtßftbieboot»erutrigBeBleetke pletken enbe litteekenenbes Itcbaes Baer op gBeßreken. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

OiB^i^urBare enbe Otauebfeni als ©Jefue ferßft ontrent een Balf loot ingBenomen 0 lagen af buer ben eamerganek bie geeleeBolerijeke »oeBtieBeBen, enbe ^ßn baer biier goei tot alle Beete eottfen,»erBittingBe eube »erßoptBept »an ber leitere,enbe tfegBen Bie geelfucBt,enbe fonberlingBe atß met ipepe »an meldt, ingBenomen trotbt oft met eenigBe »ertoelenbe wateren enbe btaneken.

StBaBarBare es ooek »an jßn epgBen natuere goet tot alle Bloetganek »d onber oft ^ Bouen,enbe bient feer wel ben gBenen bie »an Binnen gBequetß oft geBoißen^ßn, bie gBe»allen »erreekt oft gBeflagBen ^ßn,enbe bie eemcB lebt »ererompen oft ^enue gBeä» fpannen BeBBen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

3tem 9iBaBarBare ßelpt enbe gBeneeß bat root mel^oe enbe alle Bupek loop alß^ ^ nient op t»ier btooeßt enbe m; fap »an QBeehBtee Blaberen oft met grouen roobc wßn inneempt.

C^Jcrktcftngßc.

öatBeße9tBaaß^©?efitefcBtt)ftes tgBeuebatm 3nBien waßenbeOtauebfeeni gBenaempt,enbe baer naer bie SXBaBarBare »an ^arBarien,bie flecBfße es bat SiB«^ pontteum.

2(4 ß ^A^gho

-ocr page 330-

edggg, WnTOereBeftöbtödt.' Cap.^j.

IT Cgljcflac^t ’ ^damlnuo eo tweeberlepe aio ©loftoribeo ftrlfft,beene eo neer erupt w^ een ronbe wortel bat ^pg^entltftfc i^ptlamlnuo enbe van ono ÇOertUeno broot gÇenaemi worbt. ®anber wap Çoog^e enbewint Çemfeluen om ble bpomen, enbe en Çeeft g^een fonberUng^e wortelt enbe bit worbt Cyciaminus altera ghe^eeten.

C'^futfoon« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cyciaminus vulgaris. TÖertlteno broot.

ÇOertfteno broot ^eeft ronbac^tlgÇe fwert gruene blaberen op ber aerben wtg^efprept Ilgg^fnbe,ben blaberen van gt;Öepl n^ feer on^

ôÇcli)(Iî,afn igt;i( onîgt;rrjîe ^pöe ter aeröè waaf rooDaf^tùÇ enOe am öopper fîe^pî’f met wttï* ten pfee;ften0 befp^enght. c^uffeben öte b(a^ lieren tornen bie bloemen op eorte peelhene voort, van veruwen IvfveruwwÇ oft purpur root.®te wortel eo van hupten hrupn vd bm^; nfwttaeÇtu^.rôtbreet fester geltjeh eedepne rape,mj veel aenÇangèenbe elepne pfelmgè. p?

?0an befen gbefla([5(e worbt noch een aUi» ] ber g^evonbenbat ronbe blaberen §eeft ben blaberen van J^afelwortel feer aenßenitgit, cube ftÇoone brupn peerft^e bloemJten$ ben SOioletten van fatfoene en veruwen feer gbej» «fcft,enbebit§eeft róbe brupnroobe wortelen ôÇelïjeft eenen @offeraen bol groot.

* ® at anber enbe tweebe g^eflae^t van iTps* tlammuo Çeeft g^ehnoopte langue pelen ' rentfomme bie boomen enbe ^agben huer feinen wmbenbe, baeraen wafftn blaberen bieminber^i/nbanbie blaberen van ÇOeph ®te bloemen ^tfn wlt.®ie wortel eo teer enbe tlepn nerg^ermty toe Wenpeli/tlf?

^l^laetfCi

vOereheno broot wap gÇeerne tn lomberaebttghe plaetfen onber boomen Çagen enigt; ï’f 5fÓÖamp;f«’^«^f t« fommtg^e bojfe^en.enbe en worbt niet al om gbevonben.

vOertltenc broot verliep In ®oghpmaent ^pn blaberen en ban fpiupten ble bloem«’ ftene wt ber aerben enbe bueren tot In bat epnbe van ^erfpmaeni.

lt; jj^aern*

I ®lerpe ghepaeÇi Çeei In ©riet; kvxx«hgt;v©- « i’xflvóÓHfop.^n ^atpn Cyciaminus Ra-pumterrae. Tuber terrs,enbe Vmbilicusterræ,van 3pulem6 OOtlt Orbicularis, Palalia, Malum terræ,Rapum porcinum/nbe Panis porcinus.2|n ble2tp0teh€ Cyclamen enbe Arthanita^ Sn^^ootbbuptfth ^rbt apffel, 0euwbrot, (gt^welnbrot. enbe (^rbtwurt^,bat (6 Çler te lanbe ^erbtappel,lt;5ueg5enbroot enbe ÇOertheno broot. ^nSranc^ow 3?aln be portean.

» ®at tweebe gheflatht worbt g^e^eeten In ©riet; KUKX«gt;iv©- wç«.3n -fatpn cy-claminus altera,van fomnughen Kranojjxickrot'vfii/^op K^ Kiarócpu^^op,enbe baer voor^ou«« benwp ble 4tjnen,baer af hter naer beftreuen fal 3ljn,m bat ;lvllf.kapittel.

gt;öertRen$ broot eowerm enbe broog^e tot m ben berben graebt.

lt; Crac^t en wcwwng^e»

®le wortel van ^erthene broot ghebrootht ghepoebert enbe twee oft brpe vierem« beel looio fwaer met êuenlt§ water oft Wïeebe Inghenomen, laetht af buer bc earners gantR


-ocr page 331-

VanVercBensbJoot. €ftp, ^f. cdgggp

gandt bic tape fnjmachtigbf fmpmnijCnöf bie watfrat^dg^c »cvHtdvamp;fn.

^Öcfcfelucwoïtft met wijn mgÇmomm ee goet tfegben «lûr^ânhî’ooUftjehSÔ femjn cnOe tfegben bie beten enbe fielten »dn ben f(ang^en van hupten op bie gbe^ lt;)UetflèpIaetfeg^e(ept.

Siewoitel »an ÇOeichen^ bioot met wijn oft^uemefj wafer gÇebîonehen, gerne ft 01 bie geelfue^t, opent bie »erpopt^ept »an ber (euer,enbe boet bie g^eei »eruwe bee Itd5gt; aeme»ergaen,alfmen, naer batmen befewotfele m befer manieren mgenomè ^eeft, 5em wel laet beehen enbe wel fweef.

©efe wolfel »ei weekt ooek bie natuerlijeke eranebept ber »louwen enbeiaeebt af 0 bie boobe »luebtemg^ebionehen oft »an onber met een peffue g^efebt.

2ttfmen tfap »an befer weifel op ben nauel prijekt oft onber op ben bupek, ^oot2; maeeket faeeßten eamerganek, lt;^feue boet bet ooek met wolle »an onber in tfonbdi^ mentgbefebt.

Sit felue fap met ebiek »ermeng^f boef ben eerfberm bie wt g^egaen e^,weberom ^ in jijn plaet fe keeren aU bp baer mebe beflreken woibt.

^fap»an befer woifel met buenieb »ermengbf maeekt feerpenbe elaer gbefiebte @ enbe neempt alle feeHemenbe bupfterhept af,baer in gbebiuppt.

iÖif felue fap in bie nuefe gljebaen enbe opgbebaelf fupuerf bie berffenen, enbe j^ boef bie tape eoubeffupmen buer bie nuefe rijfen.

iÖie wolfel »an gt;ßerlt;ken6 bioof maeekt ooek bie (mpt bes liebace fe§oort, geneefl ^ bie quabe feoiftbepf enbe bat wt»alten beo bapie »an ben boofbe,neempt week bie lit tekenen »an bie maferen enbe poepkens, enbe aUe mifmaeektÇept bes aenfiebte.

Siiemtltebiekcrt enbe »er flopt ee,woibt elepn enbe eoemf‘fof Çuer feinen alfmen X bie wolfel »an ÇOerekene hioot baer »an hupten op lept,oft tfap baer af met oliën oft faluengÇemengÇt baer toe bienenbe.

©efe wolfel gpeneefl ooek bie wonbê enbe quetfueren met fmenieh enbe a^ijn ver^? i menght enbe baer op g^eflreken aU ©iofeoiibee fept.

ïöwafer baer befe woitel in g^efoben ee ee goef om bie (eben mebe te flouen bie wt 59ï Çuer lebt jijn,oft baer fiebereijn in ee.enbe tot bie eaek^ielen, enbe gheneefl bie feoip tie^eptbee^ooftö.

Älte bie in befe wolfel gÇefoben es boet bie quabe oube fweeringhe toe flupten, en ^ be »an ber feiner met luttel was woibt een falfken g^emaeektbatfeergoettotbie eaekÇielen es, enbe tof bie »oeten baer bie winter in es,

giefe wolfel ben »louwen bie in arhepbe ^ijn aeng(wÇangèen,boen §uer ferflont -0 haren enbe »an ^ner »lue^t »erloffen,

fl^tnüecntlTe.

Sefe wolfel es in alle manieren ^oe bat jp g^ehinpekf woibt ben heoiue^ten »ion wen feabeltj(k,enbe baer om feien ^p hu er van befer woitel wachten, enbe niet alleen bie felue »an hinnen niet innemê,mae’r ooek geenfins »an hupte gehiupekê,noeÇ oner Çuer biag^en,nofb in Çuer gölten planten, want al waert bat ^p maer op befe woifel en treben ^oo felen^p baer hp hefehabiebf enbe he^inberf woibè als ^iofeoiibes fept.

Don ©entwett. ^ap. gff.

lt;Ufatfocn»

3e ierftehlaberê »an ©entiaen ^qn groot enbe hieet enbe ligghen op ber aerben wfghefpiaepef, ben hlaberen »an groofen iCeckhieen fe^ier g^e f / lijek,enbe tuffeÇen beffen eoemt bie fïeel bie ront,effen,boljknoopaebfif§ »ingkers biek enbe fomtijts eens mans lengbe booeb es, met minberen (tlbe fom rótfomme gkekerftbe htaberkes heeleet. Sie hloemê^ijn geel, ^faet es hieet enbe plat ^elijek tfaef »an 'Angelica maer »eet minberiben fabe »an Suikeren niet ongke(ijek.©ie woitel es lanck,ront,hupten eerbf»eruwi(f\»an hinnen geel feer hiffer »an fmaeeke.

^ouen bie »ooigbefereuen ©entiaen ^oo »inbtm5 noek twee anbere geflaekf? en^ 2(4 iij befools

-ocr page 332-

cclg»g(). Van (Sentiawi €rtp. ^iÿ

he foorten van eruphen, hle ooek nv ter tljt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gentiana. ©mtlaen.

voot gentianen gÇrbouhen worhen.

» ©at erne es her Pentinen In alle manies?

reng^eltjch, maa mwöerr (nöe öjact^c 6Uuwbloemen, enters van fmaecheveel btuevöer cnöc öaetom ootkafe J^icroni;^ mue lt;Sraguö ppe van waflnngc vflt;( lt;rac§ tïgjer.

5 ^at anber §eef( ronbe hunne fle(en,niec grünen effenen langden fmallen bfaheren hedeet afttjt twee tfeg^ê hen anher g^efeht, op hopper|Ïe van weleken fiele he^t blauwe feellekêe waffen wat tlepnher han hie bloe^ wen van (luethenfeeUe. ^öw wozf el (6 geel lanek enhe bitter.

lt; lêlaetf^

©entlaen wajl op boogbe gbeberebten enhe tn fomwlg^e halen onher hat gt;öarfngt; erupt, enhewoîht tot veel plaetfen van Suptfc^lant enhe in *®ourgolnglen veel g^euonhen.

©entlaen bloepet in Söïaeekmaent,enhe in J^opwact oft i^og^ßtuaent wo:ht ^uer faetrljp.

©entiaen wotht g^e^eeten in ©rleey ywiavii w Latijn enhe ^n hle 2tpoteken Gen tiana, van ^pUleUO Aloë Gallicav«pxKNarce X«fóvio(,,Chironion,Bafilica,Cyminalis. ^U J^00(^httptft(^ ^Wjlan, ^SUtfrWUrta. .^ler te lanhe ©enuaen.^n ^-rant^ow gentiane?

lt; ^Dozfaceke fUn^ naemö. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

^enttuo Köninck van ^Hpnen beeft hit erupt Ier fl g^evenhen en tot hen gektupt» her meheepneng§ebïocbt,enhehaer omwoïhhetnaer ^pnennac ©entlana g^enaèt f^^atucre,

^le wortel van ©entlane ee wenn enhe hrooclj tot In hen herhen graeht.

lt; Crac^t en werekingb^« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„ sie wortel vel ©entlae gepoehert eè huif loot fwaer wj wifn luttel pepers eaW«^ 21 rupte gehron(kê,es (eer goet hè grenen hle van eenlgefenljnnlgèrafenhe oft verwoehe gehlertè gebete oft geflekè ^t)n,enhe hen grenen hle eenidj fewjn Ingenomen Rebben.

©le felue wortel met water g^ehromken es (eer goet hen leuer(u((5ttgÇen enhe hle ^ eranek enhe wreek van mag^e ^l)n,rnhe ^p hort hle fpijfe verterren en tn bli)urn,enhe es (eer goet tot hen rouhen ghebreken her Inwenhlg^er Ichen g^ebrupekt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

lt;ïï(ap van hen wortelen g^eneefl hle pifne enhe weehom In hle ^phe enhe es (eer gort hm g^rnrn hlr g^rvaUrn g^rflag^m van blnnrn glhrborflrn oft g^rquetß ^ùn, wat Çrt hort hat gberonnrn blort f(rphrn,rnhe g^rnrr jl htr plartfm hlr ghrqurtfl i^n,

S)lr wortrl van ©rntiarn Çrptt ooek hlrpe voorts eetenhr wonhen, mhe (onhrrlim ß g^e hat fap harr in g^rharn.

©tt frtur fap vrrfurt ooek hle pljne enhe Çltte her oogben met een hoerfke harr op lt;£ g^rlrpt,rnhr (upurrt alhrrbanhr mlfmarekt^rpt mhe plrekm van her §upt hrs weni» febrns Hcbarms alfmenfe häer mehr brjlrlfekt

^i( wortel van ©rntiarn van onher gÇrlllrk eenpeffus gefrht verweekt hir natue 5 It/cke eranek^ept her vrouwen mhe treekt hle hoohe vruchten af, ^fati»

-ocr page 333-

Vnn (VJabclg^eev. Cnp. güp edSSSöf* CCfatfOCft. Alifma. ©Ja^de^Wt^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Saponaria. eecpaUpt

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Slïxtó^crt Çceff tenbe enbr ôÇdtncopfc flefctt, bact den ibafjen langde

f^^’^^ ^’^^ blabcrcn,ahijt twee tfeg^en een paenbe, en ter eerbetvaens älBlsIK ^^” IntteIomgebU9ö^t,tuf(c^en ben wetehen aen bopperfle van ben fles?

ïentooïteomenfeeoft feuenUnutre Hoemhene g^eftfeh^oU feeUeken$ gÇcfoîmeer(,wtgrweneÇ«pfhenef(«ppenbe. ^Öw wortel e$ lancktvttm bmtbbet ernpfwtje buerjïeften.

Ç000Î een g^effac^t van CSJïabefgeer woïbt ooe gevouwen bat empt b^ v^n fonimigt; ôÇen @eeperupt g^enaernt e^.Q;nbe bh erupt Çeeft ronbe gÇekneopte jîe(en,onberü Ruinen voet oft twee fanck,baer aen wt eleh (ebt waffen aftijt twee tfeghen een,b;efbgt; uc^ttg^e 6(aberen,ben b(aberen van OBeebbree fester g^efijeft. Steg^ejnepnlnek lt;nbe mee|ï a(ttjt ter eerbewaerte enbe neerwaerté omg^ebupg^t bangben.Sue bIoe^gt; men Waffen aen bopperfle van ben fielen, m ronbe tranfen. enbe'^tfn van veruwen toot oft bfeeelt hjfveruwteb enbe fester wit. Siewo:te(en ^un landt enbe Rebben veel aenÇangÇenbe j^afelingÇen, enbe (oopen bweere in ber eerben enbe werpen tot veel plaetfen nieuw feueten enbe fielen wt.

I3lactfe^

©efe erupben worben in SuptfdjIant op rouwe ongbeboube plaetfen g^evonben. ^nbe oodi fomtijte in wateraebtigbe plaetfen.

?öefe erupben Sloepen in J^opmaent enbe in ^ogBflmaent.

« ^ut ierfle erupt beet in /^eoebOuptfeb ^^ebelgeer enbe epeerenflicb.^ier te lan#

?l?t nij beïVïa^*

-ocr page 334-

^dSSSf«f* VAtKOnbcIgl^een- Cf^p, pup

î)e Ç^aDcrgÇfc^enbc woîôt »an fommighn Latijn gÇcÇfcffn Cruciata,öaf Cö ^rmf^# wurtj (frupfwoïtef,»an anOcren chiiiodynamis.öu DaDv mahen Daa af t)a(45vrtvAt« PhyteumaDiofcoridis.lt;2^('ntgl^lt;'COC Crateogonon.Ccontnngo Struthion. ^onrabUé @Cp nnne mepnf hattet een iruot ß^eflac^t ce »an ©ennanf, rn öpene nicpningc OunckC on» öft waet^a;( wecll gbehjeh.

3 ©aunber fc^qnt te fpne tg^ene tat »an ® lofeonbe» tn @tJf e; gÇenaemt woiDt AXilt;rM««t^«M«lt;’’«vi0H-3^ ^^anjn Alifmaamp;Damafonium.Çôan fonitnigbcn dUptflcfbctv 6fi'» wotööet gÇenaemt Saponaria enöe in Sujjtfefj ^repempt, enöë »oo: eê Struthion Ö^c^out»en,lgt;nert g^een g^eltjeJieniO'e nieöe en ^eeft. ^-n^e »an fom anïgt;ere wo:îgt;îgt;ef Herba tunica g^e^eeten, ^Z^atuere.

Sie Bitteren fmaeeft »an befen erupben tupg^t Bat fp wenn en^e biooe^ ^ijn, en^e Ï)er ©entiaen »an natueren niet feer cngbelijcR.

lt; Crackt en Wereferng^e*

Sie Biaberenoft wo:telen »an OJjaïJefgBeer g^efoOen ente gfb:onche fnpuere Bie 3 Borfl,enbe Boen Bie tape flupmen Bie Baer op »ergaert (igg^en ioffen en rupmen,enBc ^i/n goet g^eBmpcItt Ben grenen Bie met eenig^e »anenBe fieeftte Befmet iijn.

Sit feine erupt e» ooek feer goet tfeghen alle fenifn »erg^ift^ept,quaBe loteten en^ 55 Be peflilentiale óeeftien,in Ber manieren al» »oor oft gepoeBert enBe a^o ingenomen.

SVïaBelg^eer fupnert enBe g^eneefl Bie wonBen enBe Bie qnaBe fweeringÇl alfmen g fe wafeBt met Ben wijn Baer ^p in g^efoBen ^i)n,oft Bet poeBer Baer in flropet.

Sie fwijn^erBer» in SuptfeBlanf gBenenBit erupt ghehapt Ben »erekenè telen, ^ enBe Bewaeren Bie feine Baer meBe,»an t»ier enBe alle Bpei gheHjeRe g^eBreken, Bie in tifBe »an ßerften onBer Bie »ertkenen eomen.

■OattTürttttwojtel

lt; Cfatfocn»

g^amwoîUl Çeefe groove 6:fcî)c S pfc^tc blabfrenjben btaberen v4

Wit QBoIleerupt niet feerong^e^» Ii)ek,maer meerBer,enBe tuffeBen Bpen wafl eenen Bieken gÇe^apr^^ Ben langten fleel, Biewil» meer Ban een» lue; man» lengÇBe ÇoocB,met gelifeken maerwat minBeren BlaBeren Beeleet, Baer opaen Bop^ perfle waffen feBoone groote geele gÇeflernBe Bloemen,»an fatfoene Ben Bloemen »an gt;30igt; iielaer g^eIi|ekenBe,maer »eel meerBer, enBe ' fc^ier een palme »an eenBer Çant groot, enBe «l»jp»ergaen^oo»eranBeren jp mwntewobOZ i\ (ac^tig^e ^aprken»,Baert faet aenÇang^t en;gt; BemeBe»anwinBeg^eBreuen weeÇ »liegst, gÇelifek tfaet »an Btflelc.Sic wortel e» groot Biek met aenwaffenBe anBere elepne wortels^ Ren» met een Bieke feorffe BeBetkt, van Bupt5 6rnpnenBeeerBt»erwit^, »an Binnen meep witaeBtfeBjenBettoeB »erfeB mefenBe niet feer (lertk »an rueeke óft fmaecke, maer al» ^p Broog^e e» heel perek en aromatifek een »ette olieacBtigÇe »ettw^eptin BeBBenBe, Sat anBer Selenm Baer Stofco:iBe» noc^ « af fc^ri|fi en e» niet Bekent, en Bit heeft teere (a(rken»Iant; Bie aerBeeruppenBe ma elepne

Blat

-ocr page 335-

Dan Tdantwouch Cap. gô^. nbsp;nbsp;cdpvv».

^faberktne ö^chïdi ^mfen kdcajS« woud co wüaebde^ omg^ore buKboiw bud fnbfonbfr fmat

2((an(woucl wa jï g^cerne ïn balen van ben joegen lanben onwent bie beempben cnbenevevod5ttgbeplaetfen,^i) woïbi ooeh jontnjto op bzooge boogbe lombcracbtige plaetfen,enbe tn bie bofïeljen g^eoonben. top eo in ^^ïabant enbe ^Ölaenberen feer 8§emepnen al om wel bekent.

2(lan(woitel bloepet tn ’®tafcltmaent,enbe m J^opmaent, enbemXJogbfïmad es Çuer faet njp.^n bepnbe van J^erfflmaent aio ßeien enbe blabeeen vergaën^tjn eeff ben bepen tt)t om bie wouelen te vet garene.

C /liacrn#

?Ött erupt Çeetm ©Weeykwop. 3« iatijn inula,enbe aio 2(pulentö fe^nfft inuk Campana/nbe van fommig^en Panaces Chiröriion,oft Panaces Ccntaurion.^H bie ^potekê Enuiacampana.2{n j^oochbuptfc^ ^lantwurt^.d^ier te lanbe Plantwortel enbe ©aldtj? Wouele.jn ^ranc^oto ^nuUe eampane.

lt; /i^atuerc»

Plantwortel noch verfeb enbe groen wefenbe, beeft een ouervloebig^e voebneb^ bp Çuer bieterfl wt gbebtoocljt moet wozben eer ^p nut oft bequaem eo.Q;nbe aio^p g^es? btooc^t eo ^00 eo ^p werm tot tn ben berben graebt enbe b:oocb tot tn ben tweeben.

lt; Crackt en Uierckîngbe.

Plantwortel gbefeben enbe gebronehen 10)1 bie vrme en verweekt bie natuerlt/eke P tfantk^ept ber vrouwen,enbe eo goet ben grenen bte van binnen g^eborpen oft g§eigt; lt;)uetfï /ijn,enbe bie eenteb lebt vererompen oft gbefpannen Rebben.

©te felue wortel met buenteb vermenget enbe gbeleekt fupuert bte borß, boet bte ‘2) taepeflupmenrt)penenrtjfen,enbeeofeergoettotbc boeftenbe eortieÇeptvâabem.

Plantwortel gbepoebert eo goet g^ebroneken tfegen bte beten enbe fleken van ben ^ fmiinnig^en gbcbierten, enbe tfeg^en bte winben en opblafingen binnen tflKbaemo.

Plantwortel g^eeonftjt eo ber mag^ien goet en bequa^ enbe boet bte fpOfe verteert © , ©ie blaberen met wijn g^efoben verfiieten bie pijne enbe weebom tn bic bope biCs» ^ wen to (ia ma lieet,baer op gedept.

DanOOcutn. tfep. ^v.

C^fatfocn.

^um worbt onber bie wortelen van ©iofeoribeo befertuen enbe baer om Rebben wp fatfoen van ben feluen voor alfoo veel,aio ono bie oubero gda ten Rebben ^ier tegenwoorbicb ooe willen befe^rijuen, al eefl battet Çter te lanbe niet bekent en ee,en bat om batme mereken foube bat bie erupbè bie



©apotekeroÇebenbaeeboenbefomanbere baer voorin biemebeet)nen gbebrupeken ôÇeen oprecb?O)?eum en fi)n,bwd(kmen niet ert foube eonnen g^eboen ten waere bat men twefen enbe tfatfoen van bat oprechte OXeum, befebreuen vonbe.

îCïîeumeo aio ©iofeoribeo febrijftvan fielen en blaberen ber ©ille g^difek maer bleker enbe twee eubituo bat eo brpe voeten ^ooeb. ©ie wortelen fijn lanekbunwd neekenbe bie tongue verwermenbe, Çerwaerto berwaerto reelat enbe erom waffenbe* C i^laetfc.

SSJleum wajl in ^acebonien enbe ouentloebiclj tn topaengten.

lt;[^aem4

©it erupt beet tn ©riecy Mftop.3n -£atijn Mcum.3n bie Ppoteken Meu, bie bê naern aUcene bebouwen Rebben,want bat reeht 0)Ïeum co noch onbekent, maer bte Ppotcef kerogbebrupeken baer voor eengbeflae^t van wilbe toppe bat in tvijffle bed van on* fenerupbeboeek toap.ylvj.befereueneo,bafmet biebeferijuingÇc van O^îciim gb^en gbelijtkeniffe en beeft,enbe baer om ootk gbeen 9?leum en eo.

1

-ocr page 336-

ccl^vvvi'. ■Orttiptoettcn. Clt;»,gtgt;f.-

^K wond va COïfu (s wam tot in bê herben st arbt, en btooc^ tot in ben tweetm.

C £rad)t en Werchingbe«

©ie woitei van 50ïeutn in water g^efoben,oft rouw met water g^eflootê enbe g^e^ 4 btoneken opent (lerdieiijchbieverpopt^eptvan ben nieren en van bet blafcn,boe wagt; ter (offen,enbe ^tjn goet tfegben bie bioppeipiffe, enbe boen feepben alle winben eü op Hafing^en van ber magren.

©ie felue wottelen met buenieÇ vermenget ^ijn goet tfeghe bie pi/ne enbe weebom ® beo bupQ^gbeb’ehe enbe fieelttê od bet moebere,fleberc0n en pijne van ben leben,enbe tfe^^rnaUeeatarren enbe fluimen op bie bo:(Ïe nifenbeingbenomen oft gbelecht.

^fmenbefe wortel m water fiebt500 verweekt jp bie natuerkjeke eranek^ept bet €t mouwen,aio ^p baer ouer fitten.

©efe wortel van ï£Reum op bet kinberen bupek gbeßreken boet bie feine piffen em« be water maken.

fi^tnoemtifc;

©ie wottelvan 5Dïeum te veel gebrupekt maeekt fwaerit^ept enbe pijnein troeft Wnpwerten. nbsp;Cnp. g»|.

'TS^oenen ^ijn tweeberlepe aio ©tofeonbeo enbe bieoubero ft|ïijuen manneke» ‘T^enbewijfken.


c ^fatfoen*

3oene manneke beeftbiekeroo be pelen, ontrent onber^aiuen voet I^oo(^,baer aè waffe groote bïeebe blaberen,van vele heebe


blaberen tfamen vergaert, ben blakeren van ben 5ïoteboomê van fatfoene enbe van grootte niet (eer ongbeUjek. ©p bopperpe van ben pelen,waffen groote rooj« be en feer fe^oone bloemê.ben roobê roofen f(^irr g^elijek, in bmibbel ootk geele bapzlt; ac^tigVe oeefelingben b:agbenbe. 2(10 bie bloemen gerefen ^tjn, ^0 volgen baer groote Çauwen,bîpe oft vier bp een, bie aio ^p rijp gijn open gaen, enbe ban vinbtmen baer in, fommig^e (eboone roobe (o;enkeno,fiï baer bp (eboon (wert effen glat enbe blinekenbe faet,met wit mereb gbcvult. ©ie wortelen ^ijn witJaneKbun enbe welrieckenbe.

» ^toene wijfken beeft 00c bteke pelen, bie nlo^p ierp wteomen, ootk roobacbtieb^ijn. ©ie blaberen ^ijn 00e groot enbe bzeet,maer in meer beelen gbe(neben,f(bier gbefpleten öbdijek bie blaberen van Angelica 4auft(e oft van groote ^ppe. ©ie bloemen ^ijn oof groot enbe root, maer minber enbe bleeeker ban bie bloemen van bat manneken. ©ie pauwen enbe bat (aet^ijn bc fabe enbe baugt; wen van bat manneken gbehjek. 21 en bie wortelen bangben veele bieke knoopen gbdijek ee (kelen.

3 ©oek 300 eper noch een berbe gbeflacé van pioenen,bwelek ben tweebe gb^f^^** te van fatfoene gbelijekeo,maer van blaberen enbe bloemen veelminbere, eneortfï van pelen,©welek fommigbr JJioene maegbeken nuemen, boe wel noebtanß b^ bd

-ocr page 337-

»«nPiOcnett. Cop. ?)»f. nbsp;nbsp;nbsp;.cdg$^^

óötft foobe bloemen,tube fact teuert Abefndi Wc unsere.

Ç plactfc.

jpier te tanbe wo^öben We gbeftnebten van pioenen in We gotten ^beplant

pioenen Stoepen in tbeginfet van ï^en^epe, enSe in ^zaeekinaent ^oo teueren^p Çuer faet.

pioene woibt ^Be^eeten in ©riecy 7r«iov'« enSe in lattin Paeonia.^an fomnug^en TTtvrófojS©- yXvKvcîç Duleifida, eUbe Idæus dattilus, van 2lpU!fUlö Aglaophotis crixóiof/, cflixoiuxviopj^wcfcviopjCriA/ivóyovop en Herba cafta.^n Ïgt;IC ^potelU Pionia.^n pOOCbbliVtf elj peonienbium.peofuen ïXoofen, (öie^tw««! Aujng^Sium, pfmgbrofen.^n 07eeiv öuptfe^ pioenen enW pioenbtoemen, tot fommige ptaetfen van ÇOtaenSerê SSXaejî^ Stoemen.^u ^raneSom piuoine.

lt; ©o?faechc fqn$ nsem^,

pioenen Rebben Queren naern naer Oen ouben paeon bic ^ier voortiffein We oube tijben We mebeepneg^e^anbett §eeft enbe btt erupt in henniOeö^ebJoetji.

lt;{ i?.atnerc«

Sie moiteten van pioenen ^ÿn bioodj tot in ben tmeeben graebt enbe merm in ben ierßen,enbe fubti/t van fubßantien.

lt; €rac^t en Werchingbei

^ic wettel varipioenen gÇebrooebt enbe ontrent een boone groot met meebe ^^Cf 2( Woneken verweet» We natuertiiehe eranekÇ^ van bê v:ouwen, ^p boet bie moeber wet fupuerêato^p van tiinbeverteegbtpjn, enbe ver fit et bie pi;neenbe weebom beo bupey, ©ie fetue woïtei opent bie verßopt^ept van ber (euere enbe van ben nieren,enbe in çj rooben bieken wifn g^efoben ße(pt ^p ben toop beo bupty.

©ie woïtet vet pioene manneke aè ben ]^a(o gelange, geneefl We vanenbe fiedtte, (£ ato ©atenuo enbe meer anbere beuonben Rebben,fonberlingbe aen iong^e kinberen.

lt;S^ien oft twelf van ben rooben eotenkeno met brupurooben färben wijn ingenos^ © men ^etpen bie natuerfifeke eranekbept van ben vïouwen.

ÇOijftÇien oft feßWen (werte faben met wijn oft meebe gbebtoneken, ^nn gort tfes? Qj 0§en bat opdimmen enbe pijne van ber moeber,enbe ^ijn (eer goet g^ebiupekt ben ge{gt; «en bie van bie mare enbe (waer en btoomen g^et^uett ^ijm

Pon Prtlcrtotte, Cop. g»^«

Ÿ^^tteriane eo tweebertepe van g§e((acSt,lt;a^am enbe 'ïCitbt.©ie witbe eó ooek twee A-^ber^anbe groot enbe e(epne,enbe bonen be(e vinbtmen ooek noeb een v:empt ge; ftaebt batmen Valériane van ©rieeken nv ter tijt (reet.

lt; ^fatfoen«

» ©ie tamme Töateriane beeft ierfl witgruene Weebe btaberen, enbe tuffeben bpett toemt eenen ronben boten effenen gbeknooptenfïeelvoo:t , baer aen waffenwtgbe; fptepbe gbedouen blaberen ben blaberen van ben wortelen btemen bier te ianbe pai? (tinaken enbe tn ©uptfcblant booten beet vWnaer gbeltjek, op bopperße van ben pelen waffen croonen met feboone bloemen bie terp lubtpeerfcb oft Itjfveruwieb i^n enbe naermaelo wit.©ie woud eo vingbero Wek mj aenbangbenbe veefelingben en; bedepnewottelkeno.

2 ©ie groote wilbe ÇQaleHane eo ber tamme volnaer geliiek buer pelè ^tfn ooe rent effen bol enbe met leben verbeplt.©ie blaberc ^ifn gbekjek v(uege(en wtgefptept van '’f^etfegben een paenbe blaberen vergaer{,ben blabere van bie tamme ^alertane bic aen bopperpe van ben pelen wapen gbehjekenbe maer meerber en meer gbedouenr ©ie bloemen waffen enbe ^tfn gbekjek aen bie tamme liebt peevfaebtab van eoluere, ©ie wortel eo teer berwaerto enbe berwaerto tiuppenbe , enbe alle jarën tot nieuwe plaetfen nieuwe pelen enbe feueten voodbringbenbe.

Valeriana

-ocr page 338-

-ocr page 339-

■OrtnDrtlcrwttc. Cap. ^»tf. edgggf^.

5. Sic (fepne wilöc gt;0a(manc « ber gteote opuc^tc ÇOalertane per g^etyeh, maer in alöev manieren veel minöer.©ie ierpe enöe onOerpe blaOcrlieiw^^ijn gehjeh depne 'ïBee^bree blaberhene.öieanber Die aen he fiele maffen^ifn feer g^efneOen De blaOe«? ten van Die wilbe gt;ÖaIeriane,ofi ben bladeren bie aen he fielen van Die tamme Ç8agt; leriane maffen feer aenfienlifeh. ©ie fielen lijn rent gfmlmoopt ontrent een (panne |ooc^.©ie bloemen ^^n van fatfoene enbe mefen ben anberen vootg^efcrewen geliith. ©ie mortelen ^ifn bun laney ber aerben eruppenbe.

4 ©at anber viemt g^eflac^t van (Griechen g^e^eeten, Çeeft tmee oft btpe oft meet rechte ^ole fielen,baer aen maffen mtg^efptepbe blaberen febier gelijth aen biemtlbc ÇOalertane maer langher fmaelber,enbe meer gefneben,ben blaberen van mtlbêgt;0it^ fen aenflenlijck maer meerber.©ie bloemen maffen aen bopper fle van ben fielen veel bp een g^e^oopt van eoluere perfac^tiefj lie^t blaum, in vijf blaberhene äb^fneben m bmibbel hag^enbe elepne eoite mttte fleelhene baer tlepne geele punthene op §ang?, «èfaet ep elepn enbe map in ronbe hupfhene.Sie mo:tel ^qn vele veefelinghtn.

C iBlactfc.

. ©ie tamme gt;öaleriane enbe bie vtembe.moïbben in bie Çouen gÇefaepet enbe gÇei» plant.©ie anbere tmee maffen ^ier te lanbe in voe^tig^e plaetfen enbe in natte neere beempben.

©ie ierpe btpe manieren van Valériane bloepen va in OJlepe tot in ©og^pmaït. ©ie v:embe van ©rieehen bloepet meep in SSmeehmaent enbe tn ©opmaent.

» ©at ierpe gbeflacljt van befen trupben Çeet in ©riet; cpoUPhu.3n Latijn Valeriana en Nardus fyluellris oft Nardus ruRica.^n he ^potehen Valeriana domefticaoft Valeriana hortenfis,van fommig^en nv ter tqt Marindla Genicularis,en Herba benediâa.^n ©OOC^ÿ Mtfe^ ©top ® alb:ian.©ier te lanbe tamme oft groote ÇOaleriane, tot fommig^c plaetfen @int ^onp'empt oft 0peer(rupt om bat bie ierpe blaberen g^elijck eè pfer van een fpeere feer naer gbefatfoeneert ^ifn.^n ^Vranc^om gt;Öaleriane.

X ©at anber g^eflac^t motbt g^e§eeten Valeriana fylueftris, Phu fylucftre enbe Valeriana fyluellris maior.^n ©oocbbuptfclf QBtlb ^Öalbïian , ^atjenmurt^el, Stugenmurt^, ^Benbmurti enbe ben martli,©ier te lanbe QSilbe ÇÔaleriane. ^n t^rane^om ÇOalc^ riane fattuage.

j J^berbegeflaeljteo ooeeenmilbe Çôaleriane, en baer ommoibbet Valerianafylueftris minor genaemt bat ee elepne milbe gt;0aleriane enbe ooe phu paruü enbe Valeriana minor.

4 lt;^vierbe moïbt nv ter tijt onber he cruptUef^ebbere getreten Phu Græcum en Valeriana Græca,bat ee gt;ôaleriane vd ©rieche,enbe mac^ mel Valeriana peregrina oft pfeudo pim ghenaemt ^ifn, mant ten eo g^een ÇOaleriane maer en anber v:emt erupt bat mp met g§een erupt van ©iofeonbeo en meten te g^elifeken. ^en maere bat^etmaere bie optec^te Auricula mûris baert van fommig^en voo: g^e^oumen moïbt.

4r Zï^atucre»

©ie moitel van gt;0aleriane es werm enbe hooc^ tot in ben tweeben graebt.

lt; Crackt en werchingbe»

©ie moitel van bie tamme gt;0aleriane g^efoben en g^ehonehen lop bie vïine,ver^gt; 2( meeht bie natuerlijcke trantk^ept bervïoumê,enbe es goet tot bie pijne van ber^pben enbe van ber boïpe.lt;Sfelue boet^p oock g^epoebert enbe met mijn ing^enomen.

©efe moitelmoibt oock mj bte mebeepnè en copoptien vermenget hemen tfeg^en 59 fenijn enbe pepilentiening^eeft enbe gkebiupektaU ^eriakel,0)îetÇîibaet (ic.

a ©ie blaberen en moitelen van he milbe gt;0aleriane m mater g^efoben g^eneep bie 1S puppen enbe fmeeringben beo monte enbe bie roumte^ept enbe verl^tttingen van ber Keelen,alfmenbaer mebe ben mont fpoelt oft goigelt.

©efe Çôaleriane ee feer goet g§ebtupcht in bte bianeken hemê ing^eeft aio perndt © van binneng^equetp oftg^eboipeneo.

H ©ie anbere tmee vöalertanen en Rebben in bie mebeepnen g^een g^ebiupek. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

’.ö^Ö 2ioofe

-ocr page 340-

cege. tgt;lt;m 3td0few«ud. Cfflp-^ffif.

C'^rfatfoen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rhodia radix. 9ïoofewoïteL

Xtofewonei heeft btpeoft vier ^ fielen van bie woïtel (ptuptebe, baer aen wapen vette blaberen, ben blaberen van ‘ÏBonbetrupt aenftenltitlï,maer fmalber enbe bouen gbeherft. gte wortel ee bidt met veel



aenÇangÇenôc »erfeüng^en (111)€ aie ^p ^(^ bîoken oft ghfwzeuen wotöt ^o necht ^p ge^ (iKkren^toofe, öaer «aa^p SXoofwoitd Ö^enaompt ce.

SXoofcwoïtcl traft tn CO? ace bon te enbe in J^unganen. -gierte lanDe woïöt^pmlta ttupthefïiebbcr^ hou en gbeplant.

SXoofewoitel Bloepet tn ^lt;^(, waff fe(^ ten bteng^t ^p Hoemen 000«, glit erupt trotzt gbeheeten tn amp;ti(C): fo/i« fZ^«.3n lattin Radix Rhodia,fn Radix rofata.3n J^ooc^tuptfc^ Stofenwurt^, 3*^ 5?eerï)uptf(^ 9toofewoïte(.

Stoofewottel en (onöerltngbe tic tn ÇOîU:? eetonien waf! ee trei nt tot tn ben tweeden gracht enbe fuhttttoanfuhflanttcn.

lt; Ccacljt en Wecefeingb^

^ 9ïoofcwoïtcl met olie van 9ioofen ghe^ * quot;nbsp;menget verfuct btepOne enhe treebomvan hen boofbc, op tvoothooft enbe tn ben fiaep van ben Çoofbe gedept.

D«» S ewam. 6 ap-gCg^

lt; Cfatfoem

^rtram ^eeft feer g^eelouè bia^ beren ben blabcrêvan Çôenehel aenfienltjth.gie bloemen ^tjntn -jbmtbbel geel rontfomme met clepne tritte vanonber peerfadj^ ttg^e blaberltene befet, ben bloemen vâ ben Q^amtHen oft van ben groofen OJïabelteuen geltjdtèbe.gte trottel ee Ideli rec^t fomttjtó vingljere biek §eet en btélbenbe op bie tbge.

lt;riBiactrc4

sou erupt en maß hier telanbe niet van felf6,maer woïbt tn ber erupt lief hebber 6 bogt; uen g^eplant.

Bertram bloepet vanin ben ÏS)ïepe tot tn hepnbe van ben roomer, enbe te tuple trotbt 5t)nfae(n)p.

-ocr page 341-

Xgt;rtn«gt;tlbctt55eMVrti«. lt;f«p.^». cc^cf.

©ft erupt woîîu ß^e^rrtenm @rf«r Tró^iö^o^^n ^tuffu Saiiuans. 311 bic ^fpotehm Pyrethrum,vun foiUinfg^eU OOtJïtU ©nvey Trópivop.Trófamp;Top K7rvfifr«?.3u J^oodjbuptfffï ïblt;rtr«m.3n 3rlt;’gt;^t^»tß ^Optettre cii pub b’^if^anOK.

Bütnere« ,

©fewoïtdvan SSatram (s wertnenbe bjoo^tott« benberben gruebt, tocljtenWmUingbù

©fe wortel van SSertram met Çuenfe^ vermenget enbe fugbenomen e$ goet tot bfe ^ vaUenbe fieehte,popeifie,verbueri^2en enbe oerouberben §ooftfweer,enbe tot aHe eow. be ^bf buhen van ben perffenen.

©efe wortel gpelmout enbe fn bfe mont g^e^ouwen boet feeweren enbe treekt veel 53 flupmen wt ben po of be buer ben mont.

^-2gt;er tram wortel fn auf n gpefeben verfnet bfe ppne ber tanbê al werm in bè mont iS gpepouwen.

©Ife buer bfe wortel van Bertram fn gefoben eo, boet fweet^ enbe e$ feer goet tot ^ bfe pupuerfngpe,vereoube enbe lamme leben,alfmenfe baer mebe grffekt»

Van wtlbcn Senmm. €rtp. 50,-

cvf^t ^^V^Z^ t* £, S t nbsp;nbsp;nbsp;Pyrethrum fylueftre. ^ilöfn ^'erfrant.’ 31ben 'r2bertrel peeftronbe teere tae^heno baer aen waffen lange fmaOe blaberkeno bfe rontfom;» megpelfjeh een fagpe gpekerft

Ïfjn,op bopperße“ van ben fielen wanen bie Bloemen gpefat foeneert gpelifck bfe Camtl^ Ie bloemê th bmfbbel geelaepttcp en rbffom!gt; me met wftte blaberkene befet. ©fe wortel re teer met aenpangpenbe vele vefeltngpen. ©ft peel erupt eo van fmaeeke feerp enbe bptenbe,ben SSertram volnaer van finaee^ ke gpelfftk enbe baer omme worbbet ooek wflben '/Bertram gpepeetem

lt; plactfe»

©efen wflben quot;rSertram worbt aen bfe tarnen van ben velben en op pooge beemp^ benfn lomberaeptfgpe plaetfen, enbe fom^ tiffe aen bfe bergen enbe geenaeptfge plaet^ fen gpeuonben.

QBflben ssertram bloepet vanin^epe totfnj^erf^maent.

CBacm,

©ft erupt wo:bt nv ter (fff fn Baffin Pyre# thrum fylueftre gpenaemt,fn ©uptfep wflben ^ertram.3n5ranepow })prettre fauuage. lt;^nbe van fommfgpen weifj Otefnfaprn, b^ te wftte Dvemvaer. ^n en ee gpeen ptarmiceoft sternutamentaria,maer een auber erupt ben oubere onbekent,

Ol^atuer^

©at erupt ee heet enbe brooghe van natueren. _. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ trachten Wccclungpc,

©ft erupt fn ben mont gpepouwen enbe gpeknout,boet ooek feeweren enbe bfe taepe 5( flupmen loffen enbe rfffen,fepfer aUoo ßerekelfjekaloppretprum.l^’nbeee mue bpen Ô^tt tfegpen bfe pfjne enbe weebom van ben tanben,

.^^ ij ^felut

-ocr page 342-

Miodk hlt;m»«iftbïgt;fp««ttti«. Cop. ^^f. ^felue erupt eo ootkgoet ggebzuptktin gie faUaben, geliftk ^zagon ehbe Dtakei^ï^ te,gaer afgier naer in bat vijfpe beel ggeftreuen ee.

VanyalfdfSitptainum, (iap. ^^f.

lt; cfatfocn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tragium.

«rupt ee van fielen enbe çCalftg ÿiptamum,' ^blaberenbe ^entifeueboom» enbe ben ijanifftegoute feer

J enof pen »iaui||ifgoûte feer '^M^^^l^/N/, I âÇeltjtK Çet geeft ronöe bîup ^'^S^^^^ ® nequot;rouwe fielen, gaer uê K

fen wt^efpiegüe Hameren, ógebjek aen ÏJat^aUiffiegout.^len ïgt;opper0e vangenï^lt;^ fielen wapen fegoonepeerfacgtlgge gloe? men,We aen gteeene enge opperde gelft vier oft vijf blagerkene gebben, enge aen tic ongerpe jpge langge ornggeeromge gtapkene ggeU)(k een baerbeken ftgier ganggenge. t^nge aie gefe bloemen vetv gaen,5oovolggen naer elek bloeme vier «ft vijf gauwken$, gie van buptenwat rouwacgticg,tn gat aentapen Itjmaegtitg enge aencleuenge, enge van rueeke fwaer enge pertkjijn, ftgier ggeltjtk een both, (^nge th gefe gauwkeno lept fwert effen cube blintkenbe faet. S)te woitelen ^pn lantk wit fomtijto eenen vingger gttk en maffen gweerp enge ouer maltangeren.

^it erupt wap in gat eplangt vj (fre^ (a al6®toftonge6 ftgnfft. j^ier te lange wojgget in ger truptliefgebberp gouen ge^ plant. Ç C^t.

J^et bloepet gier te lange in ^taeehi» maent enge J^opmaent enge te wple^oo woigtmn faet rijp.

I ^Öit erupt woigt ggenaemt in ^net; rfayiap ^^ ■Latijn Tragium.^^üeß bat ifpe ggeflatbt van Tragiura gaer ©ioftongee af fegiijft, van fommiggen truptliefgebberö Fraxinella.3n veer^apoteken worgt gw woitelvooi^ittamum gebrupekt. Q:n Sipta^ mum ggenaemt,niet fonger mertkeliftke gwalingge. (fnge gaer om ^oo woïgget van fommiggen ggenaemt pfeudodißamum nothum.gat te valftg ^iptamum.

^f^atuere^

^ragium eo werm tot ftgier in gen gerben graegf,enge fubtifl van fub pan tien.

c CracgtcnWmhingiie«

^et faet van gefentrupge eogoet tot gie gïoppelpiffe, get goef water maken, gen 31 peen van ger blafen bleken engeafgaen, enge verweekt gie natuereliftke trantkgept van ben viouwen, een biatgma fwaer inggenomen.

^ot ben feluen bienen ootk bie blaberen, enge gat fap in ger feiner manieren ggelt; gniptkt.t^nbe van bupten op tlitgaem ggelept tretken ip gie gooinen en fplintere wt.

^te woztelen met wat ÏXgabarbaren inggenomen,googen enge laggen af gie woz^ v men,enge hfn gaer toe een goege enge bequaeme megetpne aU nv ter tih bp efperieni^ hebevongenep. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

çQ^îen fept ootk^ftgnjft ^»flt;ghge^)gat gie wilbeggepten geqnetp en noeg eenige^ fplw

-ocr page 343-

■Onnpolononiitm ^np, pptf. cc^edy fpKwew oft pqkn m thif èc^ouwen 6eamp;benöo,aU fp Wt erupt feten,öan Öie pijlen fngt; oe fplmtcre quijt wozöen,g^eh/(k ^p oo(k Öoen buer bat ceten van b; oprecht ^iptagt; mum. (ïnbe hier buer eeß bp auentueren ghefomen b^ bit erupt voor opteert ^jptu«» mum m bU ^poteken g^ebrupekt ee âamp;fu’o^î^f«»

■van P oleinontttm, Cop. ^^tf.

lt; Cfatfocn«

Polemonium. SSceU ulbUUt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Polemonij altera (pecies.’


X?(emonium heefiknoopacljtP g^c teere fleelkcne, buer aen waffen bîeebac^ttgÇe blaber^ keno altift twee wt eltk lebt en«» ^^ ^Pß^fu maleanberen euer. iJpbopperfle van ben gelen Waffen witte bloemkeno bie neerwaerto hanahen enbe in manière van trofkene bp een groepen,aß tie bloemen vergaen^ifn ^oo eoemt bat faet vooit, bweltk biupn ee en m ronbe hupp keno begoten lept.Sie wortel eo wit effen enbe lanek.

a 3trm noeÇ effer een anber erupt bweltk ootk voor een 30olemonium g^e^ouben worbt,bweltk ootk bunne langue g^eknoopte gelen voortbring^t maer langher ban bat voorgÇeftreuen,baer aen langue blaberen wagen bie voor (mal ^gn enbe aen ben geel breet. Ste bloemê van befen ^tfn ft^oon Iit§t root, en wagen in troonkeno ftljter gÇeli)tkaen bieÇOalcriane.Sie wortelen Iantk,wit,bitk, en heeft eenen got be ruetk.

5 Sat ^'lolemonium baer2lbfpr tue a ƒ |'clj’.tjft,e6 bie Witte water munte, baer afin bat tweebe boetk g^eftreuen eo.

lt; |amp;lactfegt;

w ^epbe befetrupben wagen op gbebert^ten in rouwe geenatÇ(igÇe plaetfen, J^ier te lanbe worben |p in ber truptlief^ebbero bouen gÇeplant.

Sefe trupben bloepen in ^Sraetkmaent enbe j^opmaent.

SÖS» ig ^aem.

-ocr page 344-

cc^cötf, Vfln Cppertié. Cfop. ggttf.

1 ©at Ktfle trotst ^bebcetc m ©rut; ttowm^iop ns« lt;?ixainç!«©)! ^arïfn Polemoniü en Poiemonia van fommt^§en xj^o/uvâm’? chiiiodynamis Dat ce bnpfent eracht, ^n bic 2tpofclïcn ab ^ernarbne bc ^o:bonio fdjnjftHerba tunica.Çôanbcj'trupthcf^f^* 6crenv(cr tyt Behen oft Been album.Ç^facr CM fc^ï)« met u ^pnc bat g^cflac^t»«« Behen baft @crapw tnt cc^pth^apitfcl af fc^«)'ft

2 ©at tweebe woîbt coch root cen Polemonium gbcfwitbcn en van bet crupthef^ch/ here Behen Rubrum gßcnacmt-t^nbc bit fchijnt wet tc jpnc bic Narciflusjbaer ^Cergw Oue in ©coigiete jj (fotumcKa tn hottie af vermaenen, lt;/J5atucregt; 3?obttioni«m ce bivog^c van natucren tot in ben tweeben ôraebf,enbefubtïj( van fnbßanticn.

lt; Crackt en WercBingtje.

©te weitet van 35oteinonta met wijn gebjonehen ce geet tfe^en baf roof rttelf^oen. 3

pan Cppcrttö. (fop. s»fft.

Cyperus. nbsp;nbsp;nbsp;Silben ©aligaen.

lt;Cfatfoen.

1 pperue beeft läge fmaltc ber# be btaberen. ©le peet ee g be# beeekt en btpeeanticb ontrent cent voet off meer booch waf# fenbe, op bopperpe van b? pe# ten wapen bobbete btaberachtigcarèbacr tfact tn wa(l.©te wetteten ^qn tandt buer matcanberen verweert, btiipn vetwetriee^' ftenbe met aenbanghenbe vete fafetmgen.

» gt;0an befen vfnbtmen noch eenanber gheftacht,ben vootg^efereuen van btabe^ renenbe peten m alle manieren gÇetfjcIr, bweteli met tange wetteten en beeft, maer veet renbe wettelJtene gelijk olm? groot, ffamen bp een b^ngbenbe, tïnbe bit ee fgbene bat van ©lofeétibee befereuen ee.

3 ^p ben gepachte van Of pperue mogen ooeh wel g^e pelt wotben, bie wettclltene, biemè m italien lt;Srafi naemt.QBant bic blaberen van befen, 3t)n ben btaberen van Q^pperne wat gheliidt,nochtans vect mini» ber enbe fmalber.©ie wetteten ^pn fchicr gbclijdi ©afeneten, oft gbettpk bie ^pbe weimcn aie Jp Çaer jpbe ghefpennen beb^ ben,eer 3p m pepeten veranberen, en ban# gben per veet bp ec,aenelepne teere btape# kene. (£nbc befe wettelkene ^pn fuete van fmaeeke fchicr gbetijek bie ^apanten, tï^tactfe*

^pperue wapate©tofeetibeefchii)ftinneere veebtigb? gbeboube ptaeffen.©ter te tanbe woibt bP gbevonben in ber erupthefbebbere benen,

©tt erupt btengbt jijn btaeberaebfigbe aren in ®zae(kmaenf enbein ©epmaent met ben fabe voett.

1.2 ©ïf erupt beet m ©riee; KUTref©-3« Uù^n cyperus,van femmigen Afpaiathum en Eryfifcep#

-ocr page 345-

Pan (Zyperns. (Tap. pptij. eege». Eryfifeeptrum.^nÖK ^Ipotfkcn Cyperus,V4tl S02nf(lU6 ^^clfU6 lundisquadratus, Vdtt J)lim»6 Iuncusangullt;)gt;fus(nîgt;cTriaDgularis.3n ^UtJtpB WUÖcn ©aUgacn. 3n^ra««gt; (^016 Couibet.

©te woufHune bumen Trafos naempt, wölben no ter «7( ooik Dukichimum gebeft# kttjcnbe in topaengien ^ucUanaba enbe tn 2^talicn ab vooifcpt co van ben gbeinep^ ncn man -Srafi enbe c^rafci.^^ommigbe g(ieleerbe mepnen bat jp fouben wefen bac iiKn7^K9 Mamiras van pauluo 2legine(a,bat van 2(UKenna Memirem g^enaemt eo,of( bat cAoKicvirk Hoioconitis van Hippocrates,

JOie wottden van wUben ©aligaen ^t,n werm eff biooge tot tn ben berben gvaebt?


, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c Crac^t en ïberchtngbe«

Ste woiteten van wttben ©atigaen g^efoben enbe gebioneken (offen bie vnne en^ 2( be boen water mahen,verwecken bte natuer(tjekeeranckbept ber vtouwen, boen ben jleen riffen, enbe ^tfn feergoet ben waterfitcbttgbengfubmpckt.

®te fetue woiteien tn ber feiner manieren tngbenomen |ifn goet tfegben bte fleetk 55 enbe femfn van ben @(oiptoenen,enbe tfegben ben boefl.

föte wollet van wtlben ©atigaen gbeneefl oock bie vercoutbept,oerflopfbep( enbe lt;S bat opflpgben van ber moeber,at werm op ben bupek gbetept,

S)efe wollet g^epoebert gbcneefl enbe boet ftupten bte veronberbe vocbtigbe fwees« 2) ringden van ben mom en van bie feametifeke teben baer in gbeflropct,ofi m^ wtfn ver mengbl enbe baer op gbeflrchen.

3Ù bte faluen enbe piaefleren bte oerwermen enbe vermoiwen es befe wollet oock 0; goet enbe pioftftetifck vermenget.

«^faet van befen crupbe atspitntuo fc^itfft met water göebioncken flopt ben toop 5 bes bnpe^enbe bte ouervloebtglje natuerltfcke cranek^ept van ben viouwen enbe alle »loet ber fetuer. enbe te veel tngbenomen maeckt ptfne enbe weebom tn tbooft.

Veratrum album. Teilte ^efWOlfeP

Pan witte ïTfcfwottel,

^appttteh ;pii/.

lt; Cfatfocn*

^e witte ^7iefwo:teI Beeft groote oteebe g^etibbe btabcven,bc bla!gt; beren van groote ißeebbtee oft van (gentiane g^ettiekinbe.^te fleet eo ront twee oft bipe voeten Çooc^aenbopperfîe van ben welchen lancp enbe rontfomme bte fielen, bie bloemen wap fen been bouen banbere,enbe ^ijn blecchverugt; wte^ tn fee btaberkene g^ebeplt bte m^ grue^ nen flreephens ouertog^en^tjn.^nbeabbie oergaen joo eomen baer etepne ^auwheno oooit baer tnt faet tept. ©le woitel ee ront vingbero oft bupms btehe van btnnenwtt, van bupten met aen^angbenbe vete btehe fafetingben. lt;[ plaetfc^

OBit 5?teferupt oft 37tefwoitete wafl tn^ 2(ntttpta bp ben bercb ^eta enbe tn stappas» boeten enbe tSpimm,enbe tbefle wafl in ttPîgt; tenen.Hw te (anbe woibbet tn ber eruptliep Çebbero bouen g^eptant.

CW* witte ^lefiroitet btoepetbter tetanbein SStueehmaent enbe Hoputaent.

55*35 ntj ^aem/

-ocr page 346-

cc^cvp quot;Oan Witte tlteßx^ö2tel Cop, ^^mp

©CpÎ^ÙftVOHCl Çcef in @rifQt?At€of©_«uKÔç.2tl-£â(iitî Veratrumalbum. ^ttî^I^ Sipotelîen Helieborusalbus,van fommig^C Pignatoxaris CttOC Sanguis Herculis.^n J^00famp; DuptffÇ Wf^nteftvurt^. ^n ^mlgt;u»tfctgt; 'ÏBiuc nieftvoîtd oft QUu nie (erupt. An ^ranc^oie (EUeboîe blanc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ ^^atUOtC.

©ie tvottoi van JZiofempt er, worm enbe ötoo^be tot in Den borgen graeöt.

fCracljten WcrcHingl)^

©io Worte 1 van wit 0?if ferupt üoet flcrdteftgk enbe met groot g be wc ft braken mho 4 onorg^ouen alherbanhe ouervloohigbc quaho fominnigon taope voc^titl^f^^*^ ^^ H^^^ won,enïgt;o ee mite bpm goot tfegben alle vallende fieektewafernic enbe langbuerenbe pijne in thooft,c)unichept,fwaermoeï)ïcbcpt,fleberci(n, pi/ne enbe weebom tn bie bope biemen toeiatua beet,alle manieren van wat erlaben, vergbifthept, enbe tfegben alle oube coube weberfpannig^efiechten bie niet licbteliielten met anberenbequaemen re^ mebien en willen feepben. ^nbe l^oe enbe in wat manieren batmè befe wortel pl terfï berepben eermenfe in grenen fal enbe bnfgbeli)ey oock b^ hebaem bat befe wortel ge^ brupeken fal,e6 van vele oube boeforen feer laneh befereuen,bat wp niet en bebbè wil«» (en verbalen,om bat bie fakenenberebenen biemenaenmerekenmoet, ^oo veelenbe groot ^vn batmen feint cor te met en can gellen, en wel eenen boeck foube vullen, ^en anberen ootk om batmen befe gÇewelbigÇe wortele naer ©alemm leeringe niet en be l^oort tn te g^euene,maer alleen van hupten« tfliebaem« te g^ebrupekene.

@00 e« ban befe wortel tot alle rupbicbept,fcorfttcbept, quabe crauwagiemenaHe ® quabe (elifeke pletken enbe melaetfebept goet gbebrupekt m^ olie oft falue vermenget enbe baer op g^egreken.

TBitte 07iefworteI in tlepne gut^ken« gbefneben enbe in bie ggulen gÇegeken big £ bie berbe eantenaf.

©ie felue wortel van onber meteenpe|fu«gefebt verweekt bie natuerli/ekeerÄ © Çept ber vrouwen enbe treekt af bte boobe vruchten.

lt;Spoeber van Wfwortel in bie nuefe geblafcn oft opgebaelf boet niefen, verwermt ^ enbe repmebt bie herbenen bie taepe flupmen buer bie nuefe af treckenbe.

©efe wortel met ebiek gbefoben enbe in bie montgheftoubc verfuet bie tantfweer. j ^nbe met mebeepnen van ben oogken vermenght maeckt claer enbe fterpgbegebte.

Wefcruptwortele met meel enbe hnomeb vermengbt ee goet om ratten, mupfen em 0 be bpergbeliickgbebierte te booben enbe te veriagberi, enbe met melck gbefobenenbe ben vliegben voor gefet boobet ooc bie felue want alle bie baer af eetè, moeten (wellen enbe bergen,enbe baer aen maebmenmereken boe fcabelijtk befe wortel e«,

^l^inDernilTe.

^itte ïfïiefwortel onherept enbe onwiffekiek oft te veel ingkegeuen e« ben menfeb^ feer fcabelijck enbe binberlii(k,ben feluen verworgbenbe,alle inwcnbige leben kernei renbe,cramp enbe fpanningben van allen ben fenuwen beo Itcbaem« makenbe eü ten (aegen oock bie boot inkrengbenbe.C^nbe baer om en mach befe wortel niet bü berept tngenomen worben enbe tfelue oockniet fonber groote bifcrette enbe wpfc bckberatie, want feer iongbe enbe oubemenfeben en bie n^ gerck van liebaeme en ^qn, bie bloct fpouwen,gbebretk tn bie mag^e hebben,nauw oft eng^e van borgê enbe lanek vil hal fe^nn enbebijergkeIneke ongerekemenfehen en kunne befe wortel m gheenber manie ren fonber groot htuber enbe letfel innemè, (ïnbe baer om bie lantvaer ber«, quackfaligt; «ere enbe anbere ongheleerbe feer qualijcken fonber bifcrette oft eentth gemertk befe wortel eenen pegelijtken t^p out oft ionck,gertk oft weeck ingheuenbe enbe mite bpen bie menfebe boobenbe,oft immers te mingen in groot perikel brtnghenbe.

Van wtlbt wte tTtefaupt ^op, ggvlt;

Cfatfocn*

5^^t erupt es ben voorghefcreuen witten ??iefcrupbe gelifck maer in alber manier ?*-lt;ren veel nunber^kei hf^t f^^f*^ rechten geel enbe baer aen gheribbe blaberkce ben

-ocr page 347-

‘ÜftrtWtIbtïüitïTtefeVUpt. ^Ap.ggv, CCgCtJlf htaBIahermoan QBtthbïttoftvanwttÏ^ïteftraptgei? ’'Helleborine. Itjtkenht matr nanhert. Stt biotmm hangm am hm jïctl mht ^tjn wtt tn hmthhtJ hot met geelt jïtpkene en he Iijfverawighe flreephene mempt vaufatfoeneenhe ab hte oergaen jo tomet tfaet tn httltt haawkee voort hat feer tlepn enhe gheltjtk fanheken ee. ©te wortelen ^t|n hermaerfe enhe hermaerte ghefprept fapaehtifh enhe httk van ftellm bitter van fmaetke.

lt;[ laiactfe«

©it trapt wafï tn ^Stubant op fommigt nctrc vocÇ# tight ttcmpDcn,tnî)cïn fommtg^t hontätrt (omkr# ^’c^tiß^f plattftn.

©à trapt Slotptt m ^îaethmatnt tn tn J^opmöïf.

®tf trapt woïhf tn @rttt; gbehetten tMieoerXom ^lt;ttttt hm witten Hciieborus van fatfomt ghtlOth re. Ja Latijn HeUeborine en Epipaöis. 3n ©aptfeh wtlht x^^^ / wa Ï^ieftrapt. (Wenige mepnen hat HeUeborine et trapt ' È ee alleen van traf^tm enhe met van fatfoene hen Heb icborüs gheltjtkenhe!, enhe hie felae en foahen hit trapt voor ghem Hdieborinc Willen foahen, maer haer mep# ninglje worht haer aenvalfebgheaonhen h^ noth @a# lenae noth ©loftonhee her HeUeborine tenigbe tracht »an HeUeborus tot fehrifaen.

lt; lïatucrc»

©tt trapt eo werm enhe hrooch van nataeren.

veracht en Wcrckinghc»

’ÇjeUebortneghffoî’tn enhe ghthrontken opent hte ver flopte teaer enhe re feer ghet 3 hen leacrfathagben enhe hte eenith fenijn tnghenomen hebben oft vanfentfnntgen ghebierten ghtbeten^ijn.

‘Vflnfwewctïtefwdïtcl. ^«p. ^gvf.

lt; Cgh^nacht

^her hen naem van Hciieborus niger,hat re fwerie ^tefwortrfti^o worhen ’ ^'^ ter ttftbp hen traptltefhebberohrpetraphen gbevonhè, van hm welt# t 5 ^^*^ ^^^ ’^‘^J^^ f^^’^ gelt)tk te her heftrtptten van Hciieborus niger bp ©iof# tortheö.^weehe eè anhervremt trapt herterfier fwerter ?7tefwortele van —trachten niet feer ongheltjtk, hat JbfPî»lt;Ç ^«^0 «^«P^ ô^ehretm worht* enhe feer ghelijcktmethiebefciiiatnge van Hciieborus niger bp cs^bfopbraflttm. n^her# he hatmen ÿ^iercrapt ghemepnltftk naempt.

c Cfatfocn.

I ©te ierfle fwerte ^iefwortele heeft roawe brapne blaherm, met vier oft »iff hiepe fnehen verheplt,hen blaherm van ^ijngaert.enhe ab ©ioftorihee fthrtift, hen bla# heren van ^latanae van fatfoene gheltitk maer minhere. ©ie pelenjtfn effen, enhe op hopperpe van hpen waffen hie bloemen in veel clepne troonkeno, veel bp een ghe# hronghemgheltf tk aen hie ücabiofe,van verawen licht peerfch. ïlïaer hat hie bloem# kene vergaen ^tfn,|op volghet faet,hat eenen terwen toren niet feer ongbeliftk en ee. ©iewortelè^ifn vele lange fwerte hrapê^htealtfamè wt een tlepn hoofhekc fprtipten.

2 ©at J^epltch kerp trapt heeft groote hitke graene blaherm in feaen oft acht hee# lenghefnehen enhe verhepit,enhe elckbefonher heeleelantk voor feerp aenhieeene helft omhie kanten gheltitk een faghe ghekerft enhe aen hanher helft te pele waert effen enhemet gBekerft.©ie bloemen waffen tuffehen hte blaheren op torte peelkené »an

-ocr page 348-

■ cc^cvöf.V« f«»ém ïXtefiw#êI.€.gêtgt;|J‘^*'sS^2®^’

Vemrum nigrum Diofcoridis, - nbsp;nbsp;nbsp;- ’^rpltebherßemßt towerte 5ït‘efwo«e(t,

Pfcudohellcborus.

93icr(nji)t

»lt;tn kn wcHHfn voHfomenbefn ^ffn greet g^dtfdt cenen greotrn filueren pentundt, (c^eon fnamp;c fnetetf van »ftutven tn bmtbamp;d vffl terre lt;otu btaeijliee Çebbêôe î)aer geefe t):epveliheneaen(tangen.(r*ntgt;ea(6 befeHee«? men langue gÇe'jlaen Çeamp;ben enbe teg^tnigt; /ƒ «en teveigaene^ee wetten ^p peerfac^tte^, «/ cnbeMer naer gmen, «aer bte bloemen ^eo ? tomen baer vter oft vijue ^aumhee voott, bp '^ ten walïenbe febter gbeliidt aen bte^diC:; Iepen enbe baer tn lept bat faet. Ste Woitti» len ^ijn vele buhe (werte veefelmgbem

5 ©te blaberen van Tötererupt ^tjn bè vooj^ gbefeieuen J^ephebherptrupe blaberen wat gpelt,th,maer mtnber,tnveel anbere (malle blaberen oochverbeplt bte botten enbe bene^ ben ronfomme bie hanten gbeindt een fa^ gbegbeheift^tjn. ©te bloemenwagen met wt bte woïtelen, maer op bte gelen van ben blaberen,enbe ^nn veel minber ban bte bloe^ , men van bat ^eplubhet gn uptjvan verwen gmen;

-ocr page 349-

T)(tnfn'crfc}Ttcr»02tcl. €lt;tp. ^8»p tc^d^, gruenadjtK^. i^nöc aie Oie vergacn ^oo comen bacr ooeft vier oft vijtte 6p een elepne pauwkene voo^i.baer rent (wert («et in lept©ie woueîen fijn vele fwerie veefehnge Oner maleanOeren versere.

4 ^öni^upfemptOatvooreenß^eflne^ievanfwerceJ^efleboruevn ^ndhfioßbebon Oen woïOtJalmen hier nner onOer Oie Qüolfewortelê vinOe Onert eê ghefUichte nfee»

5 ©at anOer Oat van ©ieronptnue “iSoek voor (werte ï^iefwortel g^efielt eo en Oaer voor in Oie 2tpoteken^Be^ouwen worOt, eo tn Oat tweeOe Oeel od Oefen SrupOeboeek 6ef(§ïenen,0aer wpg^ctoont enOe bewefen Rebben Oattet g^eenHeikborusnigeren ee, maer Oat oprecht Buphthaimum,0aer om ooek niet (juact van natneren, al^ Oaer bree;’ Oeroer^aeltee.

x ©ie (werte ^ie(woïtel waflin 2(etolien,op Oen bereb ©elteon m ïSeotien enOe op Oen bereit pamaßuem p§octOe,enOe worOt hier te lanOe in (ommig^e (mpthefheb^ bere §ouen g^evonOen.

a •Çieplic^ kerft erupt en eo hier te lanOe ooek niet (eer gÇemepn » het worOt alleen in (ommig^e eruptlief^ebbero honen ghevonOen.

3 ©at 4ïiererupt waß hier te lanOe in (ommighe bodemen aU in ©oenien bofe^ in 55rabant enOe worOt ooek vele in Oie ^ouen gheplant.

* lt;Swerte Ï7ie(woïfele bloepet Çier te lanOe in ^raeckmaent enOeeortoOaernaer êoowoïOt^uer (aetrijp/

» «^eplich kerft erupt bloepet (eer vroech ontrent kerfmiffe enOe in^oumaent tot vol# naer in Oie SSReerte.^n topoitkeUe vergaen Oie ouOe blaOerê enOe in SU^eerte eomen Oietongbeen0enieuwe voort. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

3 Çôiererupt bloepet ooc Oiewtlo vroech maer meeß in lt;Sporekene,0iewila tot in lt;lprill.

C/l^acm*

? ^werte ^ie(wortel worOt gh eher ten van ©io(eori0eo in ©rieer IakC^o^^-^Cx«?. 3ü Latijn Veratrum rii^rum en Helleborus niger,van (ommigh^n Melampodiutn,Proetium, Polyrhyzon, Mdanorhyzon enOe van (omnUgpen nv ter qt Luparia enOe ooek Pulfatilla. 3« •^ooch0upt(clj oebwartj ^te(wurt5.©ier te lanOe tewerte ^ie(wottel.

? ©at anOer erupt (epiint te ^pne Ote éMiCof^-M^«?HeUeborusniger,0aer eSheophra P^^ af fchïi)fi,en0e worOt van (ommtgpengeleerOen nv ter tijt gepeeten planta Leonis, enOegpeponoenvoor Oat erupt 0^ van ^leyanoer Traiiianusen van^Dauiua 2legineta KoftfùvoTTôæiopCoronopodium gpenaemt e$. ©1er te lanOe peet Oit erupt ©eplitpkerß^ erupt,om Oat pet Oiewtlo ontrent .Ker(mijïe bloepet (onOeriingpe alft gpeen touOe oft ßraße winteren es.:c

3 ©ai OerOe WOrOt nv ter tiff gpepeeten PfeudoheUeborus niger, Veratrum adulterinura nigrum,en0ewor0tvan(ommigpen gpepouwen voor Oat erupt Oat piiniua Confiiigo «uempt.^n ©oocp0upt(ch peetet tïpnpwurt^ Oat ee .Kerßwortel. ©ier te IdOe volera erupt om Oatmen Oen beeßen Oat vier Oaer meOe ßeetkti enOe van (ommigè lürantk^ erupt,aio Oie poochgpeleerOe ©pierinek Oottoor m 5i,noer tift (eer vermaert,te ^ouen rffi0eren0e,gpe(treuen heeft,van (om anOere ooek çùaenerupt.

lt; Cgt;ojfaccke inns nacmgi.

©it erupt peet ^elampoOiumomOat eenperOer OJîelampuo gpepeeten in 2lrca^ uien Oie 0era(en0e enOe Oulle Ooepteren van proetuo met 0e(en trupOe gpepolpen efi âpene(en peeft,en0e Oit erupt ter ft m ghebntpek enOe kennifie af^oo gpebroept,

C /l^atncre»

» ©werte tJ?ie(wortel eo werm enOe Oroogpe tot in Oen OerOen graeOf,

^5 ©eplicpkerßerupi en Çôiererupt ^ifn Oer (werter Jjiefwortel vâ eraehtê (eer gelifek.

OCracptcnWcrckingpe^

©werte 5?ie(wortel ingpenomen maeckt ßerekelijek eamerganek enOe iaeept Oaer '4 Ouer af Ote eouOe taepeftupmen enOeOiepeete geeteepolenfeke voeptiepeOen, enOeeo tiwt# Open goet Oen gpenen Oie ra(en enOe bupten pueren verßanOe 51/11,quot;cfi Oie (waer^ moe^

-ocr page 350-

ccc. Dcit fwertc tïtefwojtel. Cfap. vwi.

wpeMcÇ cnöemdantÇoheue^ijn.^tfm Den g^cne ïgt;i(fklgt;erqn oft tSdattea Bebbè.

^ot Pen feluen geheken eft fiakten macbnië ootk befc wonde met eemeb vleefc^ ^ fop oft pottagte fieOen enbe al^oo gf)ebmpekeh,enöe fa( ooc eamergnnek maken enbe ïgt;te oueroIoePig^evocbticfeeben af tagten.

^Öefe woztel van onberg^ek/ek een peffueg^efebt verweekt bie natnerkjeke erdek^S §ept»an ben mouwen,enbe treekt af bieboobe mue^ten.

iöiefflue woitelmbte fï|ïu(en enbe bopenbe gaten b:pe bag^en lanek gkepeken^ fupuert bte felue enbe neempt bie kerbe eanten af.

©le woztel van fwert J^teferupt tn bte oozen twee oft bzpe bag^en gkeßekt ee feer ^ goet tot bat quakjek enbe pjjf koozen.

2(Ifmen ooek ben mont fpoelt meta^ifn baerbefe woztel ingkefobene^ ^oo ver^^ gaet bie tantfweer.

^en plaefier ooek van befe woztel met gerßen meet enbe wijn gkemaeekt, ee feer © goet op ben bupek van ben waterfue^ttg^en g^efept.

©te fwerte ^tefwoztel met wterooek teer enbe oke vermenget gkeneep afle rupbie^ ^ Çept,f(ozft^ept,p(ecken enbe vleeken bea Ite^aeme aio ip baer mebe bejlreken wozben.

2 J^lanta -ieonw oft ^epkt^kerßerupt ene^ ber (werter 5ete)wozteievan(iaebten3 gÇekj(k.@p purgeert ooek enbeiaeckt af buer ben earnerganek,bte (werte Ç^îetanto^ keufe enbeanberequabeÇumueren (eer perekekjek.

3 ©ie woztel van rötererupt in wt/n g^ewepekt enbe gebzonekê maeekt ooek earners!’ ^ ganek gkekjek (werte Wfwoztele enbe bient (eer wel tot allen ben gebreken ek lieek^» ten baer (werte 5?ie(woztel toe goet eo.

lt;S(elue boet ^p ooek maer met meerber tracht enbe gÇewelt g^epoebert enbe eè vie# i renbeel loots (waer met wi/n ingkenomen.

3tem befe woztel met $Xupte enbe ^grimonie oft ^oelkcs erupt in water gefobenjjjî gÇeneefl bie geelfuô^t enbe iaee^t af met ben eamerganek bat geel water.

©efe woztel in bie oozen g^eßeken van ben offen, feapen, enbe anbere vee, es goet 37 voor bat vee bat in bie longkene g^ebretkelijek es,als30knius enbe i^olumeka (erip wen want ket treekt alle quaetkepfvan ben longkene in bie oozen,

Q33aer ooek m tijbe van flerften befe woztel in tke^aê ge pekè worbt baer eoemt al^ ^ lefeni/nenbe viertekept bat m tke^aemesjenbebaeromalseenic^veemeteenig^e Ç^^ffî’ôÇr perkte bevang^en wozbt 300 (leken bre lantlupben befe woztele m cerngpe plaetfebaer^pmin(lOmberen enbequaetboen mac^ enbe baer eoemt terfiont alle quart enbe vierK^ept,fnbe bat vee wozbt baer buer bebouwen.

^i^inücrniffc.

2(1 es bie fwerte 3?ie(woztel niet ^00 gÇewelbieÇ als bie witte,^p en ean noc^tde niet fonberperijekel ingkenomen wozbben (onbertinge van bengÇefonben,w4t als ,gt;3tppo crates fept Cames habentibus fanasHeUeborus pcriculofus,facit enim conuulfioné,bat es,©fU , grenen bie gkefont van kc^aeme ^kn es bie 3?iefwoztel (eer fozgekjek,wdt^p maeekt cramp enbe (pannig^e van ben^enuwè.t^nbe baer om en (almen 57ie(woztel memdt ing§euen,ban in groote fieekten, enbe bat ben grenen bie ionek enbe ^erek ^ijn,enbe niet alle tijben van ben (are maer alleen in bie lente, enbe tfelue met ban geeozrigeerf enbe g^ebetert,

lt;[ 55cteringl)c.

2(l(men fwerte 3?iefwozfel met lanek peper,4pfope,(aet van ©aueus, enbe 2(ni/s ing^eeft joo boet^p beeier werek met minber (ozgke. ©r((g^ek(fk 00e alfmenfe inea^ poenen oft anber vlee(c^ fop fiebt enbe bat fop bzmekt.

VanZtIoe. (fnp. gs»^.

lt;[ ^fatfoen,

loe^eeft feer groote langue blaberen twee vtngkeren blek aenbepbe^pbenmet M eozte feerpe enbe (lekenbe puntkens wi(t van maleanberè (laenbe be(et.©ie wor tel es buk enbe lanek,©ie bloemen (leien enbe faetjijnben bloemen enbe fabe van

2((fobil,^

-ocr page 351-

VrtnXIde, €lt;ip. p^vvtf;

2(ffobillennief feer ongheltjck ab Siofeo# rtbeß fcljiijft want bier te Idbe en beeft men bie noch niet gefiè. iöit Çeel erupt ee perek van rueeke enbe feer bttter van fmaeeke. ^nbe wt befen crupbe in 3nbienwaPenbe woibt bef fap wtgbeperp enbe gbebiooebf bat ooek aloe beet, enbe bier te lanbe enbe al om gbebioebt enbe in ber mebeepnen ges» biupekt woibt.

lt; l^Iaetfc»

2((oe wajï ouavlocOtc^ tn ^ttW^ttfttff »an Oaerè (ocmt ^ct befîe fap, çci wa jl ooc m fommig^f plactfcn và ^fien enöe 2(ragt; 6tcn bp bic ^cc gedegen maa ifap vd bpen lt;n f6 met fccr goet. J^et woibt ootk ÇKr (c lanbe tn fomnng^c crupdicfhebbers bonen g^euonben.

T0aetn,

^ÖU erupt wölbt tn ©rtec; «x^Hcnbacr nacr tn lattin enOe alle talen van terpen;» djdt 2(loe ghenaemt,enbe bijfgbelqdi oodt ^‘’ïfap. C^atuere»

^fapvanbefen erupbe bat 2l(oege§ee^ ten woibt enbe alleen tn ber mebeepnen ge«» hup (kt woibt es werm tot bp naer tn ben tweebè graebt,enbe biooge tot tn bê berbê.

« Cracl)t cnïbercktngl)c,

Sat fap 2lloe bat btupn enbe leuerver«» wid^fcboon enbefupner es maedtt earners? ' ganek enbe laeebt baer buer af bte eoube tape flupntê en heete geele e^olertfeke voc^^ tte^eben.fonberItng^e baer bte mag^e mebe verlaben ee. ^nbe eo onber alle anberc tnebeepnen(bte meefl bte magbe alle beberuen) alleen een feer fonberltngÇe mebeepne »001 bte inagbe,bte felue ßer(kenbe,fupnerenbe enbe verbioogbenbe en alle ouervloe^ bte^ept baer tvt verbitjuenbe en af tag^enbe alfment met water ontrent een §alf loot fwaerinneempt.

^nbe als bat felue ^loe met eaneefgengebeer,foelie,eubeben, galtga?, 2(nt)6 faet, ^ enbe btjerg^eltfekefpeeten tng^enomen woibt ^oo verblijft bp bie pijne enbe weebom tn bte magbe,ßcr(kt enbevetwermt bte felue enbe boet bie flupmen riffen.

^ic felue ^loe ee ooek goet tfegben bte geelfuebt,al6 ©iofeoubeo ferifff, enbe een ^ luttel tfeffeno ingbenomen eo goet tot bat bloetfpouwen,enbe alle b(oetgan(k,beÇal? neu van bet; fpeenen.

2l(oe gÇepoebert enbe tn bte verfeme wonben geflroepet flelpt baf bleep? enbe Çeplf ^ bie wonben.iöijfgbelijck ooek in bte oube fweenngben gbebaen boet bte felue flupten e^nbe (oegaen,enbe ee een feer goebe mebeepne om alle (weeringen van ben feameltjcs» «en leben,enbe van ben eerfberm mebe te g^enefene.

2(loe met fueten Buemeb wijn gbemenght gbeneefl bie clouen enbe (we er ingb en on# 0: trent bat fonbament enbe flopt ba't ouervlocbieÇ bloepen van ben fpeenen baer aen ge preken,maer van binnen ingçenomen boettet bie fpeenen wteomen enbe bloepen.

21ioe met Çuenieb vermengst boet feepben alle g^eronnen bloet, enbe verblijft alle {? ^^^'fó^jeflag^en oft g^epooten pleeken.

2lloc ee ooek feer goet tof alle verhittingben, quetfueren, teutkfel van ben oogden © enbe tot alle loopenbe enbe buppere oogden.

4loe met olie van SXoofen enbe a^ijn vermenget op tvooihooft enbe in bie flapen ^

-ocr page 352-

tetp nbsp;nbsp;nbsp;Dmi Wónbcrboóm. nbsp;CapZ^guftp

pan ben boofbe gbclept verfuet bie ppne enbe weebom in tb oeff.

211oe met wpn vermenge beneempt bat wtvaUen van ben Çapre alfmen t^ooft bie^ J wils baer mebe prijekt.

2tloe met wpn vermenget gbeneep oock bie pup pen enbe alle fweeringbè van tant ^ pleefcb,mont,keele enbe amanbelen alpnenfe baer mebe bejlrpekt.

3n fomma 2(loe van bupten tflie^aemo gebiupekt cö een feer beplfaem fap b| alle 1 bloetganck pelpt enbe alle onreppie^ept fupuert enbe repn maeekt.

■pflnWonberbootn. ^op. sS*«i»

cefatforn^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ricinus. QBonberboom»

j X5nö«boom Ç«ft groote rÔbeÇok I fielen ÇoogÇrr Dan eens (ane^meïs I lengte bood).waffenbe,öaee aè trap fen feer groove bieebe Haberen in fe^ tien oft negen beeten verbeplt, meerber en meer

Ô^eefouen banbie blnberen van ÇOfjgbeboom, renen groeten ganfen voet oft wtgefpieçbe Çd^t gbelijckfïibe.^p bopper pc van ben pefenwap W pnbtehe bobben vol van bloemen inrmg^e^/^H

Iiilt;h een biupue gÇebîongÇen, van ben weleken bie onberfle enbe ierpc geel ^ijn fonber viuc^ten vergaenbe, bie anbere enbe opperfle root bipci»/ 71 rantig^e paimiiene vcoitbiingbenbe, baer bipc 4 /j grauw eoienen in ligge wat minber ban SXoomi» W' fc^eboonheno.

Sit erupt en wap ^ier te lanbc n^ van felfß, maer woibt in ber cruptlief^ebbere bonen g^es» faepet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;[lt;pt

©it erupt worbt in 2(p«U gefaepet,in ©ogbp maent enbe J^ erfpmaent ee ^pn »fact rijp, enbe rorto baer naer aU bie coube aeneoemt Joover^ bwi/nt getempt.

lt;r/15acm*

©it erupt Çeet in ©rice; ww n^ó sfonj/.^n la eijn Ricinus.3n bie^potekè enbe van ben 3(ragt; beufe^en cherua,van fommigen Cataputia major,

Pentadaâyion en Palma chrifti.^u j^oof^buptfe^ Ißunberbaum enbe l£reuQbaum en^ be van fommig^en Petiten komer.^ier te lanbe QBonberboom enbe Crupfboom, mbe tot fomnugbe plaetfcn Ç^oUenerupt.^n Jranebow ]?alme be (fbap.

lt;^iatucrc4

^faet van OBonberboom re wenn enbe b;oogbe tot in ben berben graebt, ^

ÇCrac^tenrberckinglic«

©iefaben oft eoienen van IBonberboom ingbenomen maeckl eamerganek,boen 21’ Fraften enbe iag^en af taepe eoube flupmen bie felue wt ben verben leben naer §em treeltenbe enbe fomttjto voelt bte geele cÇoIeriphe en waterac^tig^e voebttebfben.

©efe faben met vleefe^e fop g^efoben enbe g^ebroneltè ^pn goet tot baf eoltca bat roppneenbeweebomin benbupek, fleberepn enbe tof bie ppneinbiebopcbiemen t^ftanea nuempt.

Æfelue faet mef wepe van melelt gÇepoofen enbe fngÇenomen iaedjf af baf wafer € rnbe bie geele t^olerpelte voc^tiebeben enbe re mifobpen goet ben grenen bie water laben off van bie geelfue^f fieck jpn.

©ie olie pan ben fabe gbcflagben biemen okum Cicinum, enbe in 2(pofeken oieum dccherua

-ocr page 353-

VrttfCtt^ptuftUctt. CAP. $;of^.’ cedip decheruanuempt, C6 vcrwcrmfuöc mbe mbîoogèenôç cnïgt;e bunt feertvdop bicrup# ïgt;ic^cben enbe quabe (cozft^ebfn g^cjïrchfn.

Sw Haberen van ^onberboom grum g^eflovU enbe met meel van gerpen mout »enneng^t verfueten bte ver^ttnngl^en enbe fweehng^en van ben oogden enbe met «iOn vermenget g^enefen ^p bat wtlbt vier.

lt; ï^inDErmffc.

^faetvan^onberboommaecltt groote betuerte enbeonjîeUem'jfetnbtemagÇç cube twertUt met grooten arbepbe

5i)ïaer affinen tot ben (abe boet tfaet van ÇUeneftet oft van 3m’ß enbe eeni'gÇe fpe^ lt;ie aie (paneel,Vegeteer sïc.^oo en berueret b^ mag^f wlt;t 5» [eere enbe wercht faerti^ UhjeJter,

VflrtlEttVymallen, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;€«p. ^viv.

/!ïr3^5btt^lt;'IJf*^ ^f^ ^tofeoitbeo fetjnift^tjn feuenberfepe van g§effa^fe,vt( bê weie^ ’^Hen bie fommigge nv ter tt)t bekent ^qnjommtglje van out nvterft w tae^t tn# be Renmfle g^ebïo^t,enbe (omimgije noch ter tijt onbekent.

C^fatfoen»

Tithymalus Characias. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tithymalus Myrfinitev

OCoffsmelek manneken. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^oifomeUk Rfken^




1 Sierfle g^effac^t van lt;Stt§pmanen gÇeÇeeten OBoff^meUk mannek? Heeft ronbc roobe liefen ontrent eenen eubitus bat eo onber^afuen voet booth, ©te bfaberen ^nn (antkenbe fma(,fmafber enbe langher ban bie bfabere van JOkrfboom van bê weitkc ^C # bic.

-ocr page 354-

cedftf.' 'VnnOl^pmrtUctt. €lt;?p.^^f^.

ï)tf opper pc benen aen Otc feppè »ooïteonunöejer fp wel vchva|ff n ^qn festin? Fnp:gt; ödjut^ te Wffrne.cS^faet trail boiirn opöu pelen inelejjneronöe(tolle blaberkenkg^“^ Iijek oft nierenefeijne ronîte feaelkeno.öaer he peelte nnamp;öel Duertvap, enöeeeirt ö2pe elepne j^antrkenß aen een wapende Gefloten amp;en faöe van OtBonlJerboom vd wap (e enDe fatfoene g^eltpk inner veel minder. S^te »onel eß hontaeßtuh enOe beeft vele aenamp;ang^enöe veefeling^en.

2 nbsp;nbsp;lt;;$tveeïgt;e g^eflaekt van lt;!2;n^i;manen,Çeeft reekte pelen ontrent een fpanne lanek, enßeßaer aen wapen rontfomnie fonder o2öene veelheke wltverwt^^e bIn0erkent aen bopperpe epnöe een feerp pekenöe Ooreken hag^enße Öen blaßeren van W^npR ßoren bienten tn Latijn Rufeum n«entpt,van fatfoene met feer ong^elt)ek,maer meer^» ßer,ßitker,enße niet fwert,ntaer heel wit,ben blaßeren vel c^nhpntaliw |)aralioß van vernwe g^elijek.O^nße alß ßefe blaßeikeno g^eqnetp wotßen 5o loopt ßaer nielek wt Ö^elpek wt ßen anßeren lt;5:tt^j)mallen. iöie bloemen ^pn geel enße wapen in elepnc eroonkeno gheUjek aen ßie Otoofewonele.^ie vnuhten jpn ßtpecantic^ ßen vtweh ten van ßen anßeren cSit^pmaHen g^elpek/

5 ^berbe geflacht ßatme wel ^^ee OKolfsmelek freien mach,heeft fehoone rooße pe^ len fee oft feuen oft meer vel eenßer wortel votteomenße. ©te blaberc ^tin elepn fehlet geliftk ßie blaßeren van gt;01aß enße waffen rontfomme ßie pelen vap ßaer tfegè.©te tjloemen^pn geel enße waP'en op feaelkenogeltfek aen OKolfomekk manneke enße ßaer naer wapetjdaet ßat ßtpeeantieh eoghelpek aen ßie anßere «ïSithpmallen. ©te tvoztel eß lanek effen enße houtachtich. ©tt gheflacht van ^ii^pmaOen eß van bla# teren paelkenß enße bloemen veel ßteker ßan eente^ ttnßer geflacht va ^olfßmekk, - - lt;^vierßf

-ocr page 355-

Vmt TitbyttMUctt. Ô’cp.^wtv. ceeb;

lt;!Jvtci'be gefJadjt bat ^onnetvenbenbe woffeinelch nacr ben ©hït^pn nnetn gc^j i^feten woibt ^eeft bipe oft vier toobac^tig^c fielen, ontrlt eenê voet ^oocb enbe baef «en waffen bUberen bte bunber ^ifn ban bte blaberen van groote tamme J5oKClepne-Sie biomen jifn geel en wafTen m elepne eroonheno. ^f«et ee ben anberen lt;Sn[gt;p^ mallen gbelifek.

5 ©atvtjf|leg§efla(5t tfppïeffenwolföigt; Tithymalus Cyparifsias; mekk g§enaempt ^eeft ronbe roobac^tt^ (5^pp:efren wolfe meltk, g^e fielen ontrent eenen voet ]^ooe§ map fenbe enbe baer aen (eer elepne gruene fmaHe blaberkeno gheltjek ben blaberen v4iOenneboom waffenbe maer veelmin^, ber enbe (aee^ter. lt;èfaet ee clepn anber^S ben anberen g^elifek en mafl op elepne peerfae^tigj^e feaelkeno tufjeben bfe^pOe | tae^rkêe vootteomebe. (5n bn erupt eo voor quot;nbsp;fmalbervan blaberè ban bte Ezula minor.

gt;Öan befeng^eflacbte, vmbtmennoc^ een bat (eer depn to,bat wel clepn t£pp:ep fen wolfomelek gbenaemt macht woïben enbe bit ^eeftfeer elepne teere büne fleeli? Heno ontrent en palme ^ooch baer aè wap (en (eer elepne (malle blabcrkene, op bte fielen maffen clepne eroonkenemj bieeek geele bloemkeno enbe baer naer volg^f bat (aet ben anberen g^elifek maer veel minbere.

3tem noc^ effet een berbe van ben gÇe^» flachte bpene blaberen heelwtt^tfn, ans» berebentS^ppieffen molfemelck ghekfek, «leone bte (eer nerflige enbe groote erupts? liefhebber Jan vd gt;ö:eckom gefept heeft, bte «Ifuieken wit ^ppïtffen wolfemeick (omttfte tn^pnen hof waffenbe gheh«bt heeft, maer (elue en hebben wp bit n^ ghe^ fien enbe baer om en kunnen mp nj meer van ^tm fatfoene ghefchïlfuen.

« ^feße ghe(lacht ee groot enbe woïbf vlif oft ly cubltue hooch,enbe mafl tn manière van een boomken. @pnen flrupek eo fomtijtö aio een been buk (geleek ^terre '^don (ehn)ft)enbe baer op maffen vele bleet mtghefpievöeroobachtïahf t«flwn,met efepnen blaberkeno becleet,ben blaberkeno van clepne OJlpnuo van fatfoeneghelljck.^tc vruchten jtfn ghdtjek aen bte «nbere ^tthpmaHen.

7 'j^feucnfle gheflacht h^rft («echte blaberen ghrltfck bte blabcreh van OBonecrupe enbe bit ghe(lacht eo noch irr ttft onbekent.

Q;nbe alle be(e gbeflaehten van «î^tthpmallen ^tfn vol wit (apo ghdlfck meltk, bat baer mt vloepet aio ^p gbequetft worben bat bitter enbe (cerp op bte tonabe eo.

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cplaetfc.

I ©atierflegbenachf vanlt;2ttbpmanen enwaflhter te lanbe metvanfelf5,fnbe worbt (eer (elben gbevonben,ban m (ommlghr neerflighe cruptHefhebbere houen.

* ^weebe aio ®lofeonbeo (ch^ffi wafl op rouwe plaetfen.

-ocr page 356-

ccctof. WnlCttl^ywftnctt. Cap. ss^e»' Çouf n,lt;namp;e ($ t^ift u (anbf ôÇnnfijn.

5 ‘ ^vt}ffïc QBoffemcUft'ïJat (fpp:e|fc« ^^ff^mcUk ^eÇ^fen ce, en woïöt nice öa« in Igt;fr cruptliff^cbbae ^oult;n g^evonöen.

0)?acr Dut (kpn van îkn fduen ^(pac^te wag enkenf ÇOîecÇfkn op eaten v^ foin mtg^en coïenveIben noe^tan^ en woibbet met ai ont g^evonben.

6 $ fege ô^eflac^tjwag op geenac^tigÇe plaetfen.

2(ïk bje ôlkgae^ten van ^tt^pmalkn bloepen meeg in SSîaeekmaent enbe J^op# inaent enbe m ^Coö^grttaent wo:bt ç»ee faet njp.

2ine bk geflachten van befen empben beete in t^^rkey TtflvH«xoi. 3*^ Baffin Ladan«. 3n*^oochbuptfchQBoIf0mikh.2Jn^^lt;'frJ’nptf(^'Wvlf0mekIi. Jn^-ranc^vk ^k tbnnaleoitJ^ei-bea laiet

* ^at krge ßbegaebt beet in ^tietj: TiSvi^f^^-X'^çkkikçk^w «^uylt;r«xo«/H?.3tt Latijn Tithymalus mas,aut Ladaria mafcula,bat CO in löuptfcb -^Bolföineich manneken.

* clt; werbe gbeftaebt woibt m ©neer gÇenaemt nflu^ca©- en van fommig^en Mvf«* »iTK?Caryites.3n^a{i)nTitbymaiusfœmina,bat CC m^uptfeb ^otfemekli wijfken, enbe van o^brobotue @a^a Myrtaria.

3 ó^berbe ßbeflarbt ^eet 7r«^«xi@-paraiios enbe Tithymalis oftMecon van c^beopb^a^ gns KÓRK©- Coccos, enbe bit gb4kcbt mach wei m^uptfch^ee'iöoifemekkgèw naempt woiben.

4 c^vierbe beet in ©fieep TiflvjL(«amp;i©^^io(rxó7n©u,bat eo in LatijnTithymaius folfequius, aut Ladaria foifequia/nbe in Sniptfeh toonnewenbenbe Qöoifemekii. Cf nbe wollet bier te ianbe (froonkeno erupt gbeb^^km^n fVranebok 9veueilk ïOïatirt.

s c^vt)fgc (6 in carter; genaemt Tiflu/x(^©-Ku7r«fvlt;v'/«?,b^ eo (f pptegen woifomdeK' 6 nbsp;nbsp;lt;?fege es «/itvæfou/ik.enbe van fommigben Lcptophyiios in ©riec; gbebeeten. 3**

■gattin Tithymalus arborefecus,

7 lt;^feuengegbeflacbt beet in @rkerTióüMeamp;^©-7rx«TvepuA\©-, enbe van fommigb^i* als .^ermoIaUS “^arbarus fcbnift Corymbitesenbe Amygdalites.25n Latijn Tithymalus latifolius oft Ladaria latifolia.^U ^Uptfeb bl((t IBoIfSincUK.

Ttik c^it bp manen ^tjn beet enbe bioogbe tot bp na et in ben vktbc gracht, feer feerp 6ptenbe enbe innewaerts eetenbe viï natuer enbe fonberlinge b^ meiek enbe baer naer bie vmebten enbe biaberen.Sue woitei es bat ongerekge. t^nbe onber aße «i^itbpmak (en estais @aknus fept)bat ‘ïDoIfsmekk manneken bat gerektge.enbe baer naer ^i ^Mfsmeick wi)fken,ben wekken bat fege voigbk enbe ben bpen bat breet Qüolfsz melck.Sat vifftge van eraebtê es bat ttppiegen woifsmekk, b^ fege b^ ^ee ^oiplt;gt; mekk.o^feuenge enbe bat ongerektge van aßen es bat t^roonkens erupt.

lt;[ Fracht en Werckingke»

«?fapvan ^itbpmanen es een feer eraebtigbe mebeepne tot eamerganckenfoiw^^ tins tot ouergbeuen verweckenbe, aftreekenbe bie taepe eoubeflupmenenbebieebok^ riithe geele vorhtirbeben. cÇfritte boen ooek bat fact enbe bk wonekn fonberlinge bk fcoigen van ben feilten,enbe bienen feer wei ben gbenen bk water iabè ais^p m^ goc^ be vergnmngb^en enbe wei gbeheetertingbegbeuen woiben.

lt;? fap van ^eitbpmaßen met oik ghemengSt boet bat bapt wtvaiUvan ber piaet^ ^ fen baert tn bk fonne op gbegreken woibt.

^itfapin bk gaten van benquabentanbengfiebaen verfitet biepijneenweebom^ van bm tanben,maer alfmen bit boet ^oo moetmen wachten batmen bie gefonbe tan«» ben niet en raecke,enbe baer om falmen bk gbefonbe tanben lerg met was bekggen. ©m feinen tantfweer verfuct enbegbeneeg ooek bie woitei ina^ijn gfiefobenenbein bie mont gbenomen.

iöit feine fapgbeneeg ooek aikqnabernpbicbepf,(rauwagien,meiaetf(bept, lt;n^t^ guabe feoipbept van ben boofbe.bet boet aiberbanbe wiattè af vaiien enbe veigaen.

-ocr page 357-

•Ort« e,Vtk. Cf^p. ««§♦’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;««‘’»1’ Çcf un Die (5Ult;ibe Çerî^e canton van Oen fîgulê enöe voo:tö eetenbe vupk fwccnng^fn af.cnOc l)Un( tot he Beete writhe ghefwiHen enöe earbuneulen gbebtiipelit.

^fapvan-^tt^pmaOen öooöef oeeh he wffe^en alamen met eemefeaeeoftfpijfet^ menght enbe ben vijfeben te roten wotpf.

5yiF}inDerniffc.

^fap tfaet enbe he trotteten ran ben lt;^tt^pmaöen trereiten met groeten erachten enbe öoen bte natnereran ben menfeben,groot g^ewettjltcbaem onjleüenbe,bte magt; ôbe feer beruerenbe,bte keelerouw makenbe enbe open bptenbe, al^oo bat ©alenuö febnjft batmen befe erupben met en bekoort m te gbeuene enbe fonberhngbe bat fap, maer aüeen ran hupten tflte^aemo te g^ebrupthene enbe bat ooth ntet fonber groote hiferetie.

Sdfmen bte feotlfen ran ben trotteten ran c^tibpmanen eenen baeÇ faneft tn a^ffn Wepekt enbe baernaer hoogst,enbe ban he feine poebert en baer toe mengelt tintje fact oft vöcnckel faef,gnmme lt;S:ragacÇanttenbeÇS)?a|hy enbe he feine aljoo tfamen het eenteb rercoelenbc fap aio ran (iicotepe,(£*nbnne oft ^raengie appelen mg^eeft, 300 fcien jp fonber groote bernerte bner wertk boen enbe en feten bie heete notlj he in^ wenhglje leben niet rcr fitten oft on|leken.

Wn^ïttl«. Cap. ggg.

^^nla eo tweeberlepe aio O^efne fcb»ift,(Öroot enbe ^lepne. ©at oodt ©lofeo* ***^ nbeo ghenoeb te kennen g^eeft febnjnenbe bat ÿitpufa ter eenber plaetfcndepn te erbe ter anberen plaetfen groot trait

lt;Cfatfocnlt;

Pityufamaior. ©r00t ^3U(a. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pityufa minor, ^(epu^^nla^

-ocr page 358-

^^^^^ÿi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^ ®ï^’lt;^* ^^p* ös^*

^öofe ^^ula keeff reepte kooߧe gelen baer aè wagen ßroofe Bteebe Bla Z ^^’^‘^^meerber ban bie Blaberen van IGolf^meUk manneke.®ieBloemê L J enbe tfaet wagen op bopperge van bê gelen enbe tomen ooc fomfijfö ter

5pben aen bie gelen vootf ben fabe van ben c^ttBpmalK ßeltjck.®« wot# ---telen ^ijn ßroof enbe bitk met een buke ftotge Bebeekt.

Q^lepn (f^ula e^ van gelen en Blaberen veel minber,bie Blaberen ^ijn final ben Bla? beren van wilbt ^lao ßelijtkenbe,Bloemen enbe fact jijn ben voo^ßBeftreuen ßelijtk maer minbere.®ie woïtelen^ijn tlepn met bunne feotge Bebeekt. Snbe Bepbe befeße?

flackfen ^gn van wden ben cètt^pmaHen ßkelgtk enbe baer om ootk van fommißen in ouben tgben aie ©ioftonbee fept enbe ootk nv fer tgf voor ßeflac^ten van lt;^jfbp# mallen ßkekouben,enbe ß^f uen ootk wit meltk wt aio 5p ß^equetg worben baf fterp enbeBpfenbe co.


Cplaeffc^

i ©root (ïpfa wa|l in fommig^e (anOvn in öic boffe^en fnôe wiibfrnifîen, ^irr « (anUe in ber truiîtlicf^cbbcre bouen.

1 Saedfjjn wag op rouwe |î«n«(^itgÇcpiaciffnrnbr wo^bi Çwruianbeinbwiibf gheuenben maer nier al oinme.

^ffe empben Hoepen in bmibbel van ben roomer ô^eli/ck bie ^it^pmanen;

Sü Ó^efi^’cH van erupbe beef in C^nee; TrirvcWa^n -fafi/n pityufa.^n 3rabeufc^ van COïefue Alfcebran.^n bie 4pofeken Ezula enbe Efula, enbe befen naem Efuia febOnt wel van Phyuraß^eeomen ^i/n, want acbterlafenbe bie twee ierge fpHaben Pifp^oo blijft baer üfa,öaer af een biminutiuum g^emaeekt eo vfula,bat lie^telijehen in Efula oft Ezula veranbert e^.

C/^atucre,

^^ula es Beef enbe bioogbe tot in ben bet ben graebf voleomelijdt feerp, Bijfenbe, enbe innewaerto eetenbe ben lt;^t(Bpniallen van natueren feer gBeltjcJi.

lt; Crackt en Werekingke«

^fapjfaet enbe biewotfelen van f^pla maken camerganek enbeiagÇenaffaepe3 flupmen enbe geele e^olenjehe enbe wateraebtißBe voebneBeben ßBelijdf bie «^^ù^p# kwallen.

3n fomma bepbe bie ßBeffacIjfen van ^|ula ^gn in alber manière ben lt;^ifBpma^ w (en van tratBffn enbe wertJiinßBen ßkelijth.bienenbe tot alle fakè baer ^p biengelijek enbe otbootlijek toe jijm

tl^inDemifle.

^Belijtk ^^ula ben ^ifÇpmanen vanerae^ten enbe natueren ßBelijek e$, ^oo es 3P oc/k feabelijek enbe Binberlijtk ßBelijek bie «^it^pmaHen.

^föcteringke»

S)iequaeiÇeptvanQ:^ula,wotbf ßBebeetert ßBelijek bie quaet^eptenbe graf^ept van ben «^it^pmallen.

Pon epitngcmyt. Crtp.pppp

C efatfoen.

ptinßerupt Beeft eenen Bmpnen geel twee voeten off meer BoocB ontrent eenen vtnßBer buk baer aen wagen lanßBe fmalle Blaberen ben Qßilßelt;gt; Blaberen oft 2lmanbel Boom Blaberen ßBelijtkenbe. ^nbe befen geel ver bepltÇeminboppergeinveelanbereelepnegeelkeno enbe taeykenebie met depne ronbaektißken Blaberken^ Beeleet ^ijn. ^nbe op befe fae;kenö tomen bie vtueBten voott bie brpetanfiek ^gn ßeltjtk bie vnicBfen van iBonberBeom, maer minbere,enbe baer in lißßBen btpe elepne ronbe eotenkes bie buer bie Bute van berfonnenalobievïuekten rijplijn wffpnnß^m. ^ie wottel ee Çoufaegîiek enbe niet feer ßteof.

-ocr page 359-

Vnn Spîtneferuyt. ccctg. ^»•'■y*' *“ ®P’lt;quot;««-»ïi(.

S^appittel.

©it Iteel erupt met fielen cube blaberen g^eeft wit meick wt g^eltfek bte «Sn^pmal#’ ^^'w lt;'lßg§egttetßwo2bt.

CfDlaetfc.

©iteruptwotbt gierte lanbeinveelÇo# keu gÇeuonbeu. lt;[ Hyt.

3U’t)opmaent enbe X?ogbflmaent leuert bit erupt ^ifn bloemen enbe faet.

lt;1 Ji^aciih erupt fucc tn (^rtc(;x«flvei?fntgt;etn ^Att/n Lathyris. 3n OU ^IpOtckfU Cataputia minor,van foininiakn ooch abi^ioffonOe^ fcptTiihynnalus.3n'j^00(^0Upt|'((gt; üpungü kraut (dpunghotner at «èrohotner. J^ta: telanOc ^pnugaupt, rnDnot fontmtg^c ptaafen van gt;Ölaatïgt;frfn ispurgte. 3« grand^ow ii-fpinac.

gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;^atucce«

©tt erupt ($ beet enOe Otoog^c tot tn ben berben graebt van natueren ben «i^it^pmab leng^elijdt

lt; Crackt cnWercbingbc, 2( tSeeoft feuceo’enheevan lt;spnngerupt tug^enomen, ntahe flerekehjek (amergüelt, enbetagbenbaer biter af bte fiupinen enbe gede ebolenieke eft bte waeteraehngevoebo tubeben.^i^felue boet ooek^et fapntaeree feel ßereker enbe erae^ngber van wet eke, % 3« fomnta 0pttngerupt en ^tjn fap ^tjn vaeranebten enweitkingcbencv^ttbpntal;^ len gbelijek. nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;ï^itlDcmiffe. épungerupt ee ber natuere van bè ntengt; feken feabeltiek gheltjek bte lt;?ttbpnta{Ien.

lt;515öeteringl)Cgt; 2(lfnten bte eotenen van ßptingerupt met baben oft vOgbeft innempt, oft met gummi tragaeÇanti mafît;, faet van :4mj6 lt;nbe eenteb fap van vereoelenben erupbè,oft batmen water btinekt ter flout naer batmen feingbenomen beeft,^ooen feien befe faben btemwenbigben leben niet onfleken oft feer berueren nod) ooek benltcßaemeniet feer ^mberltfek toefen.

VAnRotmeid meld'.

Kapittel. xnif.

gr cfatfoen.

*«fJt^^®'lt;*^P” Ö^etvae gbOî» A*'fatfoeneert gbelijek eendepn boom,# ken ben i^toonkene eritpbe niet feer on,# gbeltjek maer veel mmber outlet ouber balÿ «efpaune booch waßenbe met vele dcime m^kene.

-ocr page 360-

ccc^4 Van^üyüdèmâd. Cap. ^^^f. ta(xken6,Ne bf elect jon met feer deinen blaberhene. ©ijn fabehence (K^n in bî^fi* eanugbe tienne ^auwkens waffenbe gÇeKfek aen öpimgcrupt. ^öïe wettel e^ landt met vele veefelmgen.i^nbe bit beel erupt ee vol wit melthe ö^dOelt bic ÆitÇpmaHen. a Sen Oefen wotOt ooek noc^ een anOer gelntk geuonOen van Jp)tppoerateo en Slop eoitbe6 beftrenen ]^'f plie gbennempt. lt;5;nbe bit heeft vele ronbe blaberen 02 blaberen van tamme poteelepnc ghelt)ekenbc,bic van onber t oot^ijn.t^faet wap tuffeben bic blaberen benvooighefcreuenSupuelo meldt fabeöbelijeft. Sie wetteleo depn enbe / feer teer, S:nbe bit erupt ee eecK vel wit fape ghefijdt bat vcotgheftreuen.

I ©upueU meldt wajl hier telanbelnbie meefhouen tuffe^enbtebeonenenmoep crupben enbe tot fommig^e plaetfenm bic wtjngarben.

* Replie al^ Stofeotibee fc^tijft maß m foute gronben bp bie jee ó^eleghcn.

Supuele meldt bloepet enbe leuért ^ijn fact in bmibbel van ben Roomer ôdifch bic lt;^ithp malien,«

c^aem«

I Supueb meldt beet in @ricex TTwA^-^n Latijn Peplus.^n bic 2fpotdten Ezuiaro# tunda.3n j^ooebbuptfeb lt;Seufelp milch.3« g^ranthoin 9teueiüematpn be vetgues. gt;nbsp;» Sat anber beet in @rtet; tt^x/? enbe in Jatijn Pepiis van -^ippotraten 7rÏ7rxi»t» Peplion van fcmmighc anbere Portulacafylueftris.

lt; f^atucre. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Supueb meldt eo beet enbe bioogbe tot in ben berben graebt,gbdijdt .bic lt;S»Wgt;^ mallen, (fnbe van gbdiieUe natuere co oodt bat 33epliP.

C eracht en Werefeingh^ 2( lt;ï?faet enbe tfap van Supueb meldt eo ben fabc enbe fape van ^piingcrupt enbe «Mthp# mallen van ci acbten enbe werdtingbe gelijcft, enbe es goet tot alle fakè baer bie «itiibpmatiï len toe bienen, enbe baer om maecltt vit fact oodt camergandt enbeiacebt af bie eoube tape flupmen enbe bie gede cbolerijdte enbe waters acbtigbe voc^tieheben.

523 Sitquot; erupt in penei gbdept enbe baernaer âÇ^ôÇ^^^w pf|’ï’^ Wc winben van ben bermen enbe van bie moebere,enbe geneeß bie berbteo ^ept van ber milten.

15; nbsp;nbsp;gt;0an alfuldten trachten en oodt bat JJeplie

ale Siofeotiben febtijft.

51 l^inbcrniffe enne becteringbc»

Sit erupt co oodt ben menfebe bmberlifdt enbe ftabdijdïgbdifdi ©ptingerupt en wetbt in ber feluer manieren gebeetert eft bequaem' gcmaedit ab in tvootfepbe (Jap. verdaerteo. DnnlCrtpoltutn, (£0.5551».

lt; Cfatfoen*

^jrs^t erupt beeft Iange,bteebe, gruene,effe^ /^ne,glatte blaberè,bê blaberêvan OBeebt van fatfoene gbdifdt, tußeben benwddten renen reepten ronben ßed waß, ontret onberi? Çaluen voet boocb met gbelijdten maerminlt;’ beren blaberè beeleet enbe in bopperßeinvele depne ßeclkene verbepl(,baer op feboone bloe^ men

-ocr page 361-

VrttttCrtpohttm. Cap. iP^^ûp «egf,' tticn Waffen,bte eer fp open gam peafaebtic^ iijn. (^nbeab^p onfpfokm^iin binnen een geeleempnc Rebben rontfomme met ^emelbtamv blaberhene befet ben damiKc bloemen van fatfoeneg^elijeh. ß:nbe aU befe bloemkens vergaen^oo »eranberen^p mt wit TOolaebticb fact bat met ben minbe meeb vhegbt.iöie wettel ep lanch enbe bieJï met rebehjeke bteke feoï|fe bebeeftt. H Ï^Iactlb.

©it erupt wafl aen bie eanten van ber ^ee baer bie vloet op eoemt enbe afgaet af^oo battet fomuju van ber ^ee ouerloopen woibt en fomtijtp broog^e fïaet, énbe wotbt in ^eeiant veel g()euonben. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C^t»

;0it trupt bloepet in ^ulio enbe 2(uguflo.

5 Einern.

-Öit erupt beet in ©riet; TfwóMop.^n 4ati)n Trîpoiîum. 3« 2(rabeufeb van ^era# ^’oeap.(e(jr;y.lt;;^urbtt^,maer enee bat c^Jurbitb van O^efue oft van ^uuenna niet, 3n iOuptieb en ^eeft bn erupt g^eenen naem bie mp bekent ep,ban bat fommig^e bic ^eeten '.l^lauw tamitle,oft lt;-óla«w mabelieuen, welcke naemen befen trupbe met toe en bebooien,want Çet van ben geflae^ten van ben QlamtlU oft ÇS)îabelieuen n^ en ee, irUïntuere^

©ie wettel van lt;Srtpolittm es wenn tot in ben ber ben graebt.

©ie feotffen van ben wortelen van ó^ripolium ontrent een balf loot (waerm^ wijn 3 Ô^ebroneken tagten affale ©iofeoribea fept)buer ben tamerganek bie waterac^ng^e voebnebeben. t^nbe ^qn mito bpen (eer goet ben waterfnebtigben gbebrupekt.

©te felue wortel ep ooek feer goet met ben mebeepnen vermengst biemen tfeg^en Ïö fenyn enbe vergbifibept in g^eeft.

©w blaberen van befen trupbe alp nv ter tijt fommige feggen Rebben een feer bep^ lt;2 faeme tracht,al^oo bat 5p alle wonben feer batflelijeken Sepienenbe toe brmgben, als lt;fap baer inue g^ebruppt worbt oft bie gbeßooten blaberen baer op g be lept.

Wntepopfift. Cap.'^ggtuf.

C efatfoen^

©apfia alp©iofeoribep fertjft ep ber ferula gbeliftk maer ^i/n fiele ^ifn bunber enbe ^eeft blaberen gehjtk gt;0en(kel.©te bloemt ^qn geel en waf fen op troonkenp alP aen bie ©ille.lt;^faet eP breetmaer minber bd tfaet van j-erula.©ie wortel ep lanek enbe biek bupten brupn binnen wit met ^leen buke ftorffe beeleet vol wit fapp enbefeerp van fmaeeke,

II iBlaetfez

^Çapfîa wafl in bat epianbt ^Çapfup bp 0iei(ien en worbt nv ter üji op bt berc^ ©ai ganup m Apulien enbe in meer anbere plaetfcn van italien gbevonben,

^j^aem.

©it erupt beet in ©rieef gt;«4lt;«. ^n latlfn Thapfia,Ferul3go enbe Ferula fyluebris.^n 2(rabeufcb van Oïefue Turbith/nbe btt ep bat c5:urbiib batmen in bie mebeepnen van SDïefue g^eorbonneertin bic3poteken bekoort te g^ebrupekene.

^bapfia fonberfingbebie feorffen van ben wortelen ^ijn beet tof volnaerin bê ber^» ben graebt,met een ouervloebigbe vocbtiebept,bie oorfake ep b^ ^p Iwbtelifekè beberft enbe niet langue bewaert en maefj worben.

£racbt en nrerekingbe»

©ie feorffen van ben wortelen van ^bapfia ontrent een vierenbeel lootP oft min 3 fwaer,ingbenomen maken tamerganek enbe tagen baer buer af bte taepe eoube fluplt;gt; men enbe groue Rumoeren enbe fomtiftp ooek biegeele tbolertfekc voebttebeben.©ie felue niet alleen wf bie magbetbte befe wortel beel fupuert )oft borfle,maer 00e wt ben verben leben bte felue Çalenbe enbe naer^em treekenbe.^*nbeep mitp bpen goet tfeï? gben bte eort^ept van abern,vergoptbepf van borßen,eolita, verouberbepifneinbie jpbe,trampenbe fpanning^e ber fenuwen,flebertiin enbe weebom van ben wterflen huuienbeionttueren. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;©efe

-ocr page 362-

ccc«t). X)lt;wCl?rtpPlt;t. €öp. ji^^itiji

^(^( wcïttl met ohc vermrn^^t ߧen((|l Dtc quaöe fwfic ^oofhen tart bat Çapî^ mcï’f wtvalfjCnöe lgt;oc( öat Çap: wróerom waffen Oacr op g^efireken.

2)ie wond van ^^apfia met wterooek enöe was vermenget feepî^t öat g^eronnenS bloet,enöe vevknjft alle blauw g^eflag^en oft gÇeflooten vleeken enbe pleehen.

«Sfap van öer wortelen met ^uemc{ neempt af bat fptoet enbe alle pleeken en qua; y befeoïfue^eben besaenfiefjs.

^felue fap met folfer vermenget boet alle eoube enbe Çerbe gefwiUen feepbê baer ^ op g^egreken.

^^an befer woïtel met olie enbe was wotbt een falfken gemaeekt b^ feer goet es tot éï die verouberbe ptjne van ben §oofbe,van ber^pben enbe van ben wtwenbtgen leben.

lt; ï^inDemilTc«

3(lfmê tfap van befer woitel vergaert oft wt ber feluer bat mibbeljle treckt ^o coét ben grenen bie bat boet groote fwUlmg^e tn bat aenfic6t aen,enbe bte janhen wo:ben volpupjïen.^nbealsbefe woïtel mg^enomen worbt ^oomaeekt fp groote wmbf,op;» 61afïngben,walg^mg^en enbe beruerten mt lù^aem, enbe als ^p te veel mg^enomert worbt 500 quetjï fp bie bermen enbe bte tnwenbig^e leben.

t jöeetcringljc*

2((fmen tfap van lt;^Çapfîa vergaeren wilt oft bie wortel wtkalen ^00 falmen baeii;» fïe^t enbe bte bloote leben bes lic^aems beprijcken m^ een falfken van olie va 9ïoofen enbe was g^emaeekt.

tïnbe alfmen bie wortel tng|euen wilt om eamerganek te Çebbene^o falmen baer toe boen ©engebeer oft lanek peper enbe wat fupekers enbe a^o ing^euen. lt;i’«be irt bper manteren ingbenomen en fait ber natueren met feer Çinberitjek wefen.

X)«« ^ermobrtcttktt. ^np. ç^p».

-ocr page 363-

Vrttt lt;^ermobrtcttkn, Cap. g^ö».' cc^öH^^ ^^‘'^^^ bladeren öffüjdi btV ^f(ten bnje oft ßwa van cenOcv wond, tuffelsen ben welcftcn heimeet wa|ï onuent cenen ^Bwdloof^jöaaopecn üîptanngÇc bautre voozuonnt g^ehidtaenged -Iifc^ mner mindere,öie aie ^p nip ^t)n huer openen enbe tn bipen fplyten enltebaertn leef faetbat tont bznpn en Inertes. Siebfoemê tragen na er ïgt;at bte bfaberen en jïeet vergaen ^ijn opelepne eozfe ^eelkene enöe ^tjn van fatfoene ben ©offeraen bloemen g^ehjek.iöte wozfel ee ronbac^nc^ bonê bzeet bencben final wit enbe |^uet met vele bmpne feoifTen bebee(,enbe beeft op bte eene ^pöe tn bmibbel e? voie baer bte (iele tn wapen öie bloemen b:ag§enbe.Ó:nbe alfmen befe woitel biooc^t 300 woibt |p bnipn en (wert, a 3n bte ^potekc ^iin 00c ronbe witte wentelen biemen ^ermobacafen beet enbe bei# fe^i/n ben voozg^efereuen wortelen van fatfoenewat gbehjeh maer platter en en heb ben gbeen voie in bmibbel gÇeitjek bie vooigbefereuen.CÖïaer wat bloemen enbe blajgt; beren bte fdue biaghen en eo van ïSXefue met befcreuen.

1 J^ermobadtlen ale ©iofeoitbeo fcrijft waffen in Ç9? effent a enbe in IIolc^w baer ^9 ben naern af vueren. J^ier te lanbe eomen ^p ooek vooit in vette beempben en woiben ontrent gt;0i(nooiben ouervIoebieÇ g^enonben.

* ©ie blaberen van ^ermobactifen eomen inÇÜîeerte enbein 2(piiIIw(,in ^Siaedt:,' maentwoibt Çet faet rijp. 3”♦’^opmaent vergaen bie blaberen met benpelen.^n •5erfpmaent fpiupten bie Itefelijehe bloemkene wt ber eerben.

1 ©at gbeflacht van ^ermobactilen bat bier gbeßgureef es, woibt in (^riee; g^e^ beeten Koxj^ixóp Hi4)Kjutfop.2[n Latijn van fommigen Agreftis Buibu5,3n j^ooebbuptfe^ ^eitlofen enbewifen^ettiofen,bate6 «I^pbdoofenenbebeempbt ^pbeloofen. J^ierte lanbe onber bie eruptliefbebbers ^ermobactilen.^n f^-ranebow ïOïoii oit (bien.

a ©at anber gbepaebt van ber 2lpotehen,woibt van paulus '-2(egineta,ÇS)îefue,0e#' rapio enbe fommigbe anbere oube meepers gbebeetenin ©rieQlfjuou/ixKTix©- enbe in iatijn Herinodaâiius,enbe met bpen naem eefî oodi in bie I^potehen bekent.

^I^atucr^

* ^i^ gbemepne J^ermobaetilen ^nn puaet enbe feni/nnieb van natueren enbe baer om oo(k joo en woiben ^p in ber mebeepnen met ghebiupekt.

a ©ie anbere ji/n werm enbe bicogbe tôt in ben tweeben graebt.

^Oaebtenwewkinsbe^

a ©ie ©ermobaetilen biemen tn bie i^poteken gbebiupekt iagen af biter ben earner!? ^ gan^ bie taepe fhjma^tigbe flupmen bie felue wt ben veerben leben balenbe,en ^ijn feer fonberlmgbe goet tfegben bat fieberafn en Sciatica enbe allen pijne ber iebè ge# hupekt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^l^inöcrniffc.

* ©ie gbemepne J^ermobaetilen inghenomen maken tlichaem vol iueekfels gbelOdî oft vernetelt waere,verbiant bie magbe enbe quetfl bie inwenbigbe leben al^oo b^ ten laeflen bloebigben eamerganek volgbt enbe al^oo boobet ben menfclje.

a ©le anber ©ermobaettlen biemen tn bie 3poteken gbebinptkt maken walgingbc enbe winben enbe berneren bie magbe.

lt;2Setcringl)C» a 2tls tôt ben ©ermobaetilen biemen in bie 2lpotekc vint, ©tgebeer oft lanek peper.’ faet van 2(niis oft iS^omifn en wat îOîa jli; gbebaen woibt enbe a^ooingbf3fnlt;^n,5oo lt;n feten^p bie magbe niet feer berner en oft met veel mints maken.

DanCAureoId, Cap^gggvp

lt;Cfatfoen4

4ureola wafl onberbalnen voet oft meer booebenbe beeft vele tatken enbe ^pbe ^fenetenjbie niet liebteltjeken en bleken als^pgetrompt oft gebogen woiben en met ©© een

-ocr page 364-

ccc$«i|; Wtt iClt;*ttreoI(U een btekeenbe taepe feotffe bebeckt 5ijn, aen tù weUftf mceflbourn aen ^opperpewap fm Vf U bp vert buftac^ug^c Joncher grue«? ne blaDercn van fatfoene ben -fautue blagt; Deren g^elijdi maer niet ^oo groot Die g^e;gt; hnout, Dtemont, tongue enDe heele feer entgehen, ©iebloemewaffenopeorte fîeeb Itenevaß onber bp naertuffe^enbiebiaDes» ten vele bp een rontfommeben fîeel en^iin wit gruenac^tic^ van eoluere. ©ie vuicbten jijn ierflgmè en aU^p rqp aOn (wert f^ier ghehjeh eenen baheleere gefatfoeneert maet tninbfr(.©ie woitel eo Çonta^tic^ en lädt

^aureole waß op rouwe bofe^aeÇtigÇe Berglen,enbe wotbt ontrent ben ?9ïaeflt;ant intianbtvan^upeh enbe bp îi^amenentoc fomplactfenvan ©uptfc^lant g^evonben.

CCnh

^aureole bloepet feer vioeeb in lt;Spoï(Mfl(gt; (e.enbe in 5Xepe^oo wotbt buer faet rijp.

©if erupt beet in ©nee; Ji«fpvotilt;riï? Daph noides.25n bie 2(p0teRè bter te tube Laureola. 3n J^ooefebuptfeb ^eilanbf Çier te lanbe en be in granc^ow ^aureole. lt;nbsp;^atuerc. ©tt erupt eebeet enbe b’oogbe fotin ben berben graebt voleomeltjeft nakenbe feÇier ben vierben graebt.

lt; Crac^t en Wercktns^e«

©ieblaberenvan laureola ing^enomen mahê eamergamft mbefagenbaerbuer 3 af bie taepeflupmen enbe bie waeterad^tigbevoebtubeben enbe^ijn goef ben waters fwlt;§ï%Çe g^ebzupekt.^felue boen oock viertalen oft vijftbien eotenheno tfeffeno inlt;F g^enomen.

©ie blaberen van Laureola g^eknout enbe in bie mont g^ebouben treekê vele wae ® lt;era(§tigbe voe^tie^ept wt ben boofbe. tjnbe in bie nuefe gezeken 500 boen 5p niefen.

lt; ï^inDemlfle*

Laureola berue« bie mage feer en onßeeekt verhit enquêté bie inwenbigbe leben?

lt; 55ccteringb^‘

©ie btaberen van iaureola wo:ben gbebeetert enbe bequaem g^emaeekt g^elijek bie blaberen van chameiæa.

TOattOOejereott. ^ap. pv^utj,

lt;[ Cg^edac^t

■ Qr^ereon naer bat 2(uilt;enna, ïöïefue enbe Serapio flt;ri)uen,eé tweeber^ lep,een met breeben btaberen,enbe een met fmallen blaberkeno. ©ievan

^^t^ «^w^^ti ©rierfen ïiXeeflero onber twee namenchameiæaenThymeiæa befereuenann. lt;Cfatfoem

tSÇamelœa ee eenneere gÇewao outrent onberÇaluc voet oft twee Çooc^,Çet Çeeff ÇoufaebfigÇe fielen met vele aenwaffenbe eorte^pbe taQkenc,baer aen waffen lango ae^ttgke fmane b:upn gruene blaberen,ben blaberen van ©liffboomen van fatfoene feer g^elijekmaer minbere.2(enbopper^e vanbl jleelkene waffen elephe bleeekgeele bloemken6,enbe baernaervolgbenbievzufbten, van b:pe coïenen gbelijekaen bie Äitbpmaüen,enbeSpuugerupt,bieierflgruen^iju, aU^p rijp wijnroot,enbe naer^ maefe

-ocr page 365-

■VenOOcjereon. Gnp. g^gvö. ceegv.

Chamelæa. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Thymelæa*

maeß g^eözooc^t 6:ui;n.^an Öen wekkert cfdt befonöcrerenbaeßfub ee/enbe febter Ö^flïjck een pepaeoîen,Çm, terfl biner naermaele Çeet enbe bïlt;inöenöe mben ntenf? » ^Çpmeieta heeft veie Dunne njfhene ontrent Dï^c voeten (unelt, enDe Daer aert (fe^ne Haberen Die minDer fma(Der enDe Dieker jifn Dun Die DiaDeren vâ ^bameieru»' Sie bioeiukeno ^ijn e(epn,wit enDe wapen acn Dopperpe van Den rpfke^ Sie vnteb^ ten ^pn terp gruen naermaeU root,Den befiekene van witte Sag^eDoten freier abe^’ Hjek enDe Rebben elek een witte keerne in,met een fwerf velleken beDeekt,Die feer §ee( enbe bïanDenDe van fmaetke ee.

t^nbe bepbebefe^^ewapTen en verliefen Çuer bfaberenniet, maer bleuen boomet enDe winter DuerenDe enbe gruen.

Sefe g^ewaffen groepen op rouwe ougb^boubeplaetfen enbe bpbenwegÇen,enbô worben tot fommigben plaetfen van vötunekrijek ulo in ianguebotkenDe bp ^JJont^ peliero veel gbevonben.

c W*

* CSbamela'a leuert puer faet in ben Serft.

* Sie v:u(§ten van ó^§pmet(va worben in bie S)ogbpmaent rijp.’ cflaem»

?öan ben 2(rabeuf(§en ?9?eepero worben bepbe befe gÇewapfen, met eenen naem Mezercon abebeetewenDe van fommigÇen Rapiensvitam amp;nbsp;Fadens viduas.

X Sat ierpe gbeflacbt beet in ©rieejr x«jutx«i«,^n -iatijn chamelœa,oieago,oicaftcllus, van fommigben Gitocauum.^nbe moebt wel tot OUDerpeet van Die Chamelæagermanicaj chameiæa tricoccos gbenaemt worDen.

» Sat anber gbepaebt re gbenaemt in ©nee; ïJvM^«'*«. 3n ^atifn Thymeixa van SS V flt;Jik^

-ocr page 366-

ccc^vf. frttt «ï^etewb Cöp. «g^ff. fommtg^Crt wt^ü^oj/ « Uto-r^op Cneoron Ceftron Chbc CCCR Chameîæa.^n lt;Sj)UVlt Apoll-num.Q;nbe bepbc befe «upben ^ijn m bte ^poteften bier te lanbe onbeïtent.

«^(act van lt;^hpmda’a beft m @nc()'K0KK©_Kv(’Ai©^.3n Latijn Granum Gnidium. 3n bie 2(pof riten ff ß ooek onbfltfnt. 5Ó^lt;tee baet voo: nemen bie ^potehere b’ee tf lanbebatfaefvanbatgbftnfp» ïSXqereon, bat af tn baer naervolgbenbe t£apittel gbefereum eö,enbf fom een ront faet.baf ^p Cucuius Indus mie men, meldtc nac fcbijnt van Coccus gnidius ghfeomen te ^pne.

lt; ü^atucre»

quot; ^epbf befe gbeflac^ten van eeupben,^nn beet enbe bivogf tot tn ben berbf $raebf volcomeft)dt, ben vier ben graebt gbf«^Itf«be,enbe^tjn feer feerp en bfft, enbe malten fffr groote bitte tn bte Itffle alfmenfe Itnont.

lt;Oacbtctt Wercfeingb^

©tf blaberen van bepbe befe gbffl^tf^ten van ^JJe^ereon tagten met foottfen enbe 3 ôbfmelt af,bte ftnpmen enbe bte greif flolre^fftf fnbr fonbrrlmgbr bte gerlr waters acbtigbf vofbtt(bfffn.fnbf^t/n mtto bpm bm watfrfurbttgbfn âoet, aifmrnfe burr met biferrtte enbe goet rt/p beraet tngbffft.

^ot ben frlnm Wenen oorlt bte cotenltene van «l^bPitt^^ti^tt gt;nbsp;alfmen bat bmnmfïe Ç5 mereb van twtntteb rozenm tfeffeno mnermpt.

g)tf blabeten van (i*bamela’a,m^ bwemfb vermenght, fupurtenbir onrepne vuple ^ ftveertngben.

^I^inDemlTe*

©te natuffe van befen crupben re bm femjne free gbfUirK ber menfcbeltfelterna^ tuerm tn vreI manierm btnbfritjtlï frabrlijek enbe omoquarm. 0p boe Vrr magm, ber lettere enbe alle bm tnmenbtgben leben groot letfele,bie fritte verbtttenbe.qttrtfrni» be enbe open bptenbe,gaten enbe ftveertngben tn bte bermrn mahenbe.enbe ten laet^ pen biofbtgbm tamergandt vooztbztngbrnbe.

lt; jßcetcringbe*

©ie grneneblabermvan (£blt;tnteta’a falmen tn frergofben enbe jlerrltm a^ijn ’renen barb enbe nacht laten weprltemenbe barr narr bte feine wtnemen enbe bzoogen enbe tot bm gbebzitprlt bemaeren.^nbe waert bat tn befen a^tjn te vozen Xlttfappe/ lt;en,off faet van Herberte gbr(rgbrn babbr,bp fonbe te beeter enbe te beqtiaemer Jt;n, embteOamelOfablaberenmebete berepben. 2ilfmenbefe blaberm al^ooberept, gbfbzttprlifn mtlMoo falmen bte met wat tintje faet enbe d)ïafli; tfamengeporbert ingbftten,oft menfal bte feilte blaberen, tn wepe van fiiete meldt, enbe fonberimgbe van gbfptfn meldt,oft tn fop van kapoenen peben, enbe bat wepe oft fop te bzmw Iienghfttfn.

pan gpemey n oft buy tfd) OOejereon. C^p. pp vvtif.

C Cfatfoen» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

31 ^f^ftfon bat t'n J^oochbnptfeh oorlt ©ftbelbafï ghmafmt wozbt eö een neer boomachtteb g^ewae ontrent bzpe oft vier voetè booth, bzagbm^ j be roztetaepfta(yltrno,baerafn Waffen IangafbtlghfblaberHen6,bèbIa^gt; beren van ^tfnwtlgen feer geltfdt.maer witter enbe teerber. ^ie blormi? Iïen$ Waffen lanr; bie tarykene enbe ^tjn lirht prerfeb enbe welrtedtenbr, «aer bte weltke bte befiekme vooztromen, bie ierß grtten ^t)n,ale ^p rijp ^ijn rootmbe ftaermaele gbebzooebt fwerf,rnbe verrimpelt,bie weIrlte aio huer vellelten af ghfbarn ro,renen ^empfabe fthier ghelijdi^ijn,alleen wat ronber enbe meerber. Qrnbe aio ^p óhdtnout wozben feer heft enbe in ben mont enbe keele feer enbe lange tift bzanben, ^welflt niet alleen bie vzitrhtm boen,maer ootk bie blaberen frozff en enbe woztrlen.

c l^lactfe«

©it îDîf^ereon wafl tot veel plaetfm van^Ouptfcblant invoebtighe ^^«efcere bop feben enbe op rouwe ongheboube plaetfen.

-ocr page 367-

V« gcincrttoftbttytfd)aocjcre0.€,ö^^vft'f, ceegstf.-

Sn erupt bloepet (eer Vïoetb in @pozekelle Chamelæa Germanica. Piper montanum.

SKeerte, al eer jijn blaberen vooneomen. jn Sogbflmaent enbe J^erfflmaent wotben Sijn vmebten root enbe ri)p.

ij^acin.

Ölt gewas woiöt m Ote :4po(fften »d ^ooc^ cnöe ?7cfi-ï)up(f(^lanï)( ÇO^f^mon g^enaernt

J’^n fommig^fn Piper montanum. ^’iWc hffft langhe tijt vooi Oie op:ec^te chameiæa gf^ou«’ tieng^fweeß , waer omOauet wdchameiæa

Germanica g^enaemt mac^ WCZOc. 3n J^OOC^ï» ^^^It^ ci'iï’eHgt;lt;^ii^fa|^^f‘'’at en Afllcrbals. 3« waöuptft^ $(clba|l en meefl ^qtxtQ, ^ faet öaer af wozöt Çter te IdOe m öie ^po^ tehen voo: Coccosgnidios gebnipdu, enOe van ïJeng^emepnenman ^îonekaerts beftehene ôÇenaemt, om öatmen atfmenfe mg^enomen ^eef(,^em (einen met lubtclyckcn verfaße en «an van Onneken.

^atuecc4

S)ïe blaöeren (eoïffen woïtclen enbe viucB«’ ten van befen g(gt;etva||e ^ï)n ooc ^eet en ï)ïooigt; S^c tot feller m Oen vierte gractt van natne#gt; rentenvmebte van «iS^pmela-a (eer gelOek.

C jCracIjt en WercUingke» 51 S)te bladeren van bit SEKe^ereontage fiere* keltfekaf buer ben eamerganek bie flupinen enbegeelee^olertfekeRumoren, enbe biffg^e* ftfcyooeh bietvaeterae§ttg(*e voe^tie^eben, en wotben mtts befen ^ter te lanbe voot bte big* beren van (J^ameleva in bie 2(po(elten g^ebinpeltt.’

55 cafeïne boen ooeh bie befiehens enbe vmebten ingbenomen, bte gheknoitt tn bie lïeeleal(ul(ken^itteenbeb:ant ae^terlaten batment met vele btinenens nauw g(gt;e* bluffeben en kan. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;ï^inöemilïo.

Sit ghewas es ooek (onber twijfel ber menfeheltjeker natuerenbtnberlïjck, aenge* pen bat bet (eer bfft es,fïerek enbe gÇewelbieb vanwereke, waer bner bie inwenbige leben gbequetßenbe befeabicijt wotben.

C lömnngt)^*

Sie blaberen van bit ÇDîe^ereon wotben in alber manieren berept gbelijek bie bla* beren van (£blt;^meleva.^nbe op bte feine manière be^oottmen ooek te berepbenbic vmebten enbe (eoiß'en,al(men(e met eenig^e mebeepnen ingbenen wtlbt.

■Van Cupfetupt. nbsp;nbsp;nbsp;elap. SSS*S» eufatfocn.

gt;0p(erupt beeft reebte bonekergruene fielen baer aen blaberen waffen fn vijnen,(effen oft (enen ghefneben ben blaberen vu wilbê ^ijngaert febter gbelijek.Sn bloemen tomen op tone fleelktns voon enbe jijn ftboon be* mdblauw in vijf oft (es blaberkens verbepit. Q:n als bie vergaen ^oo vol gben baer befloten bauwkens baer in bipetantitb bmpn faet leet b^ feerp enbe bïanbenbe in bie mont es.Sn wonel es Boutaebtitb enbe fleebt.

^l^lactfe.

^upferupt woibt bier te lanbe in ber truptliefbebbers b’^ken gbefaepet, enbe wafl öbdincinlomberathtigbe plaetfen,

S^ Ui ^ijt:

-ocr page 368-

cccwvitj. quot;Van Ciiyferiiyt. Cap. g^W»' CCçti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Staphisagria. / lupfawpC

4u|)ra«p( Moepet w ömi^bd van ben joomer. ^^^aemgt; ©« empf Çee{ m ©nee; or«iptç«yet«, 25n ^lt;l(ÿn Herba pedicularis oft Pituitaria,van fommigen in ^necy eph^oKTivoy b^ es inp^; femooïber, oft epSu^tafj, ^n bieStpoteken Staphifagria. ^n ^ooc^buptfef) ^euf^Rraut en öpeubdluaut, 3n5?eerbuptfcb -(upp

lt;rupf,en baer nnet tpet g^epoebert 4upftv poebee.^n ^fê^e^oïe-^efbe any pomaeuy.

t^atucre«

Ïn^fetupt mbe fonberüng^^ebat faet ee Çeec tet bp ben werben graebt.

lt; jCracijt en rbmhinglje*

^ 90ó'ft§ien faben »tl ^iipfcn^t m^ ?D?ee;= be mgÇenomen boen met erachten onerge^? «en enbe baken enbe tagten baerbueraf taepe grone fluimen.

50 Ste feine faben van ^«pfempt met oke vermenget verbijtten bie Inpfen van ben Çoofbe enbe va ake pïaetfen bes ke^aerns, enbe genefen alle qua be eranmagien feorft Çeben enbe bat ienefet «Jjfaet van £upfernpt m a^pn gbefoben verfnet biepifne enbe weebom ber tanben in bie mont g^e^omven.

© Sk faet g^eknont treekt vele voebtteb^ wt ben Çoofbe enbe fnpnertbie berffenen.

Q: 21(6 ootk met befen fabe m a^qn gemepekt bie onrepne (upfae^üge efeeberen befîre«» ken tvotben ^00 vergaen enbe peruen bte Inpfen.

lt;^faef van ^upferupt es ber natueren feer Çmberkjek bte tntvenbtge (eben feer ver# Çittenbe enbe onpekenbe enbe bte mage feer berùerenbe a(fî tng^enomen woîbt,enbc in bte mont gÇeÇonmen ^00 onfleket bte mont enbe bte keele enbebaer otn en falmen bit faet met kegtekjeken, ban hupten tfkehaemß ghePtupeken.

föctecingb^

£0?en fa( tfaet van lt;upftrupt tn a^ijn mepeken enbe baer naer btoogken, enbe a((Ï gÇebtoocht ec met '^eebe bat ee ^wnn^ met water abefoben ingpenm, enbe bte bat ingbenomen beeft fa( wanbeten enbe met pif wefen enbe bitwiU aie bp eenige mante# re van woigtngbegbevueft Ç^îeebe bïmekê.^it boenbe fal bit faet fónber groot letfel jijn wertkingpe volhnngben.

Vrtnwtlbe Cfonfommeren, Cup. ^t

Ç efatfoen^

3fbe ^ontommeren Çe^en ronbaebttgbe rouwe b(aberen mtnber enbe ^ rouwer ban bte blaberen van gpemepnen (fontommeren. iCte ftelen^tfn i ront enbe rouw,fancy ber aerben cruppenbegbeen tfauwierkensbiagben# ' be,van benweltken tuffeben bte bfaberen t(epne jïeelkêe vootteomè bleeck geefe bfoemkeno vooitbungbenbe naer bte welcke efepne rouwe ronbe «Joneommer# kene wanen ontrent eenen bupmbttk enbe (anek vol fapoenbe bmpnen kcernenbtc baer wf feer fneUtfek fpnngben alfmen bte ^ontommerkenp aenruert aie jp nip njn, fOif wolfel eo wit biek en groot met vele aenbangbenbejlepne woitelkens. ^it peel erupt

-ocr page 369-

»rttt»flbè€dttcdmmentt.: CnpU^i ccc^fö.-ttu^t CS (eer buter van fmaceke enbe fons^ Cucumis fylueltris.Qöübe ^oneommeren. berJmg^e bie vzuc^ten wt ben welchen fap vergaert enbe g^ebzooc^t wozbt b^ tot ber tnebeepnen oozboozltjch es.

C plast fc«

©it g^ewas wozbt hier te fanbe inbet truptticf^ebbers gotten gefaepet, en baert quot;^ cens g^efaepet es baer cornet hc^tett/chen öUen jaren weberomwt.

©efeljontommerè bfoepê ïnX)og5|Ïigt; wacnt enin J^erfflmaent wozbS bte vï»c§ ten rijp. C /3nem4

©efe t^oncommer wozbt gbebeetenin @nec^ lt;riKve «yfiof.^n 4atljn cucumis agre / ftis/yiueftris enbe erraticus, van fontmig^en 1 Cucumis anguinus.^n bte 2tpotehc Cucumis y^ afinmus.^n .^oodjbuptfe^ wüb (Xneunter oft^felsilucumer. ©ter te lanbewUbc V\ Concommerenoft tafels lt;5^oncommeren. 3« ^rant^ois tioncombze fauuage.

lt;®fap van ben tfoncommerhens ulfl J^rbïoofbtr^ wetbt gbebeetenEiatcrium, jn bie ^potehen naflerium.

lt;[ /i^atucrc« $fap van ben wilben (^oncommerê es i Werm enbe bzoog^e tot tn ben tweeben gracht afvag^enbeen feepbenbe vannai tneren.©ie wottel es van g^eltjtJte crac^t niaer wet ^oo perch als bat fap.

lt;[ eracht cttWerchinglj^

^laterntw, bat es bat ghebtooebt fap van ben wtlben (Toncontmerhens, ontrent 4 ’lt;ctt§fllf ferupnlus fwaer inghenonteniaecht af buer bê cawerganch taepecoube fdip^ wen enbe geele enbe fonbei Ungbe bte watiracbngc voebtiebebf enbe es feer goet ben Waterfuchtighen enbe bie feer cott van abem jtjn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„

©tt ff lue fap wet fuete welch verwengbt enbe buer bte nuefe cpgbfbaflt boet bte lt;)Uabe verive van ben oogden bte vanber geelfucht ghcbleuen enbe ac^terghelaten es 5igt;crgafn,enbe verblijft bie pijne van ben hoof be enbe furniert bte herbenen.

■^fap van wilbe Coneontwerhens wet fueten verfobê buenieb wijn wet een pe^us »ün onber ghefet verweeht bie natuereltjthe eranchhept ber vzouwen en trecht bte boo I’s Vluchten af.

(f’latertuw wet oiibe olie oft biientcb oft galle van een os gbeneep bte fquinantte, ^ enbe bie fwillinghe van ber heden vanïupten baer op ghelfpf.

égfap van ben wortelen enbe bijfgbelijch bte fcorffen van ben feinen trechc ooc bie ' flupwen enbe bie geele enbe waterac^tighe vochttehebe af, enbe ^ijn ben water fuchtln Ô^en goet gbetijch bat (^latertuw,wacr en^ijn niet joo perch van werchinglic.

©le wortel van witbeni^oncow weren in a^ijn wôîwegbffobè,verfuet bic pijne ew 5 we boet bat g^efwil feepben van bat flebercijn baer op gelept. Q:nbe bie a^ijn baer bie Wortel in g^efoben es in ben wout ghehouwen verfuet ben tanfweer.

©efe fdue wortel w^ weel van gerpen wout verwenght boet fcepben alle oube cou © we facette ghefwillewenbe wet terbenthijn ver wengbt bod bie oube herbe ghefwiHen 'Wtbrehen.

©ie Wortel van befen ^oneowmeren g(tebroo(^t,g^epoeberf enbe w^ çuenieÇ ver^ ©© itij weng^t

-ocr page 370-

aevv. X)nn(roloq«tttttbrt. Cßp. ^Ip

mengst rcpnK^oö^cnffllcnöevfrönift alle quaDe (rauw«âifn,om(oop,iru(fd,w«fc«3 fp:oec, Uttehenen cnamp;e alle vlcclten enOe pletsen ôte menfehene bc^acme.

c^ fap van Öen bla^erm tn öic cot en gbrötuppt öoet öic pt/nc en trecOom vergafn. 3 lt;nbsp;l^tnberniffß.

Cfatenum tngl^enomcn quel fl Où tnwenOig^f kbrn enOe opent We fubtijt aOerHês onOe maect Inimpfel in ^qn wer (htngbe.

lt;25ctertngI)e«

X)in OÙ BmOemiffe te beletten fatwen tiflatenum met ^eeOerngbeuenoft met fnete meleJt enOe wat foute enOe ^nije faete, oft met ®ummi c^ragae^anti enOe wat 3m)6 faeto enOe foute tfamen ghepoeOerf.

■Onn €oloqtttn«blt;t Cap. »If.

lt; '^fatfocn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Coiocynthis. ^oloquintiOa,

XjIoquintiOa truppt met Çeu^ ren ranejltcne lane; Oer aerOen Oaf r aen waffen rouwe afebver wig^e feer gbefpfett n enOe ghe ttouen blaOerhene, Oen blaOfj*

ren van SttruKen febter gflOch.Ste b(oe^ men ^un bieedt geel.Ste vtuebten ^i)n rot, van verwen ter fl gruen namaetegbeeiatb^’ tieb van welfltenOiefeotlfeOuneeenmef Çfrùen Oat binnenße bol, vol eiepne graus» weeozenltfne enOe feer bitter van fmaeefte ee Oat gbeOtooebt wotOt enOe tot Oen g^^ btupelt Oer meOeepnen bewaerf.

» ^oeb vinOtmen een anOer gefiaebt van tjoloquintiöa Oen vootgbefebteufn n^ feer gbtüith.^nOeOttbefft langue rouwe pe^ (en booth thiumenOe en al om met bueren ^ elauwierhèe aenbakenOe geli/th Oie tjau# wooïOen . ^ie blaOeren jiin Oen wilOen t^^outommeren gbtbKk Oie vzuebt ee in aù^ Oer manieren gbeltjeb ff« ^^auwoozOf gei? ' fatfoeneert, maerveel min0er,mafrgbeä^ lijdt een peere groot.t^nOe Oefe wilOe (Tau^» woozOelifne bebben van bupten een feer berOe boutatbUge gruene fto2|fe,en0e i^n vanbinnen bttlt; fapatbtteb fuOe feerbtt?» tervanfmaftke.

O^laetfe«

I ©ierjïe gbeffaçât waß in italic enOe in ©paengien, van waeren bier te (anOe Ole gbeOtootbOf vzufbten gbebzotbt wozOen.

i nbsp;nbsp;^at anOer gbeflaebt bobben wp biff te fanOe in fommigbf eruptliefbebbere bouen fomtijte fienwaffen.

^oloquintiOa bzengbt buer vzufbten in ^erfßmaenf;

ï nbsp;nbsp;ttoloquintiOa beet in ©riet; xoxokuvói? fff in -fatijn coiocynthis, van ]^aulue 2(fgù ntta ootlt sicyonia.25n Oif ^potchen Coioquintida.^n ^uptfeb ^oloquint opffeün tu; OetToloquint appel.

1 nbsp;nbsp;©at anOer gbcflacht mafb wel betten in ©riecy wxoxw«««yf ;«. ^n Latijn Cucurbita fyiucflris.^n ©uptfcb wilOf ^auwoo£Ofn,want bet een opieibt geflacht van t^aiw wooiOenee. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p?atuf^

-ocr page 371-

ccc^^h

Vrtit Cob^oAt^txt' €rtp. SV.' ^^iiatucre^

Cofoquinttamp;a es wam enDc b:ooß^e(otmöen Dabr« graeUf. lt;nbsp;jCrac^t en Wcrcktngljc.

Jöac wit enbe binncnfle mac^ van ^ofoqutntiba ontref ren faupufu^ fwaa in^a^l nomen verweekt feer (lereketijek tot eamerganek enbe treekt af taepe ftnpmen, geeIc lt;feotertjekevoe(!tt(^ept,enï)e fkimac^tig^e ßmekenbe vnpke^eöen enbefomnjt^ ooek Noet aio ^p te veel mg^enomen worbt.

«^èfelue boet ooe (ioloqumtiba m £0ïeebe oft anbere vof§tie^^ gefob? oft gewepekt *23 mbe g^ebron(ken,enbe blent feer wel tot alle cube eoube fwaere fieektê aio lot }5opel^ fie.vaüenbe fieekten^veronberbe ptjne enbe bjapingbe tn thoeft, concept van abt ni, lt;oh)lt;ke,enbe tot bte g^ebreken van ben fenuwen enbe van ben wtwenbig^en leben.

^oi benfeluen g^ebreken mae^mencock bie (loloqmntibam bte eltjlerten biemen^ »an onber in tfonbament febt oft fuppofitten gÇebrupeken.

XXie baer (Ïoloqutntiba in gbefoben, oft bie in een ^oloquintiba gÇefobcneo,veh £gt; ^H)ft bat tapten van ben voren ënbe bte booftc^ept in bie voren ghebruppt.

^l^inöcrnilïe.

^S’vloqtttnttba eo ber bene,mage enbe lenere feer eontrarte enbe beruert enbe qnetg bi'e bermen enbe bie inwenbig§e leben.

lt;[ 3öcteringl)e.

^vt bat mereb van Svlvqnintiba falmen nemen gummi c^ragaebanti enbe CO?at» ßi; enbe bte tfamen met buentdh vermengten enbe baer trotf pfn af maken biemen In bie mebeepnengtebrupeken^al. .

Van «SvftttoU. Cap. »Itf.

C Cfatfoen« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gratiola.

SXaUolaeo eêneererupl

keno, baer aen wapen breebartn^e^ blaberkeno, breeber banbieblabei ten vanJ^pfope, enbe langtet ban bie blaberen van tlepn ©anetorie. Buffeten bie blaberen eomen bte bloemkeno op eorte peelkeno voort, vanveruwen wit, met watpeerfct vermengbt • Q:nbe btt teel erupt eo bitter van fmaeeke fetter ôt^^V^^ bie tlepn tSanttorie. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

lt; plaetfe» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\ Sit erupt wap gteerne fn neere quot;^^ enbe voebtigte plaetfenen worbt in bie beempben in italien fonberlin^ gte vntrent^Oïilaenen veelgewn^ ben. Jjier te lanbe worbbet in ber cruptlieftebbero tonen gteplant.

lt; Cnu

Sit erupt bloepet tier te lanbe in ,Ç)opmaent enbe ^ogbpmaent.

©tt erupt worbt nv ter tijt in ia^

tijn gtenaemt Crarioi3,enbe wek van fomml^t^n Gratia dd, bal eo ©obo gratie enbe

-ocr page 372-

cffv^tf. Wn Scne, Ccp. gW

Limnefion.(f nlJC fcamp;lfnt WCl (C ^pncCfng^cffâfÇtvan CentauriumminuSjCnÖ^ÖacrOttt woiööft »an fommtg^fn Centauris g^enaemf.

@ratwfa,ce fonder (wtjfef werm cnOe Dwegbe van nafurren enbe cof weer biogc ïgt;an wcnihba depuber éandwtï van nameren feer ^bdiidi.

fCrac^tcn wercbinsJc»

©tanofa g^efobenenbe gbcbionckn, enbe btifaV^hjex met eeni^ben fpnfenveh'^*. meng^tjboet gertkehick (amerganek ^ebbé enbe mee^t bner buer «f bie tape finpinen enbeg'eeteeÇoIenjekeÇumojen.

«SfeUie erupt ^ÇebtooeÇf gÇepoebert enbe m bte wonben g^efîropet ÇepH enbe ge«gt; ^^ nee|{ bte verfeme, en fnpuert bte vervuplbe en verouberbe wonben. Q:nbe baer om joo btenet wel vermeng^t tn bte often enbe faluen btemen g^ebtupeftf om bte wonben me^ be te fupnerene enbe te gbenefene.

Dnii Sene, fCfatfocn»

^na ee een etepn enbe neer ge^ wao,bunne teere tat;keno btalt;gt; g^enbf, baer aê teere ronbacbii ttg^eblaberkenß wapen, van ben weftkê elcft befonbere ben

Cap» 5lnp Sena. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tSene.

bfaberenvan Fœno Græco n^ feer ongdijek en eo.©fe bloemkene ^tjn bteeek geel, enbe alebtevergaen^tjn^oo eomen baer platte eromme ahcfloten bauwkeno »oo:f,baer tn bmpnplatfaet lept'

lt;H©ïaetfC4

0ene groepen m 2lle;anbiten, enbe ooe tot veel plaetfen van italien enbe tn ^Oto^^ ittneten.SVÏaer bte befte ^tjn bie»anlt;dep anbnen. |[ C^t

0ene woibi tnbte -iente gbefaepetjn bmibbel van ben Roomer ^oo bloepet enbe lettert ^ijn ^auwkeno, enbe cotte baer naer ^00 woïbbet,»ergaerf,enbe gbebtooe^t.

lt; iJ^aent»

lt;Sene wotbt »an 3etuaritto tn ©rtet^ enbe »an bê 21rabeufcbe meeftero Int 2ira!? benfeb SenagbeÇeeten, enbe met bpè naem eeft tn bte 2)poteken, enbe in Suptfeb («be In Jr^ne^ow bekent.

c /i^atuere.

©eneblaberen ^Ijn werm lot In bê twee:? ben graebt enbe btoog^e tot In ben 1er ften.

lt;Cml)ten«3ercftln5fte;

^i( bauwkeno enbeblaberen »an lt;3ena een »ierenbeel loofe fwaer Ingenomêber'3 weeken tot eamerganek enbe tagten af taepe eoube flupmen enbe geele »oe^tub^^^«» maer meeft enbe fonberltngÇe bte (werte (waere melancboüjcke Rumoeren.

lt;SfeIue boen ^p ooek tn ^oenberfop,oft fop »an erweiê oft anbere bpergelftcke ooeÇ w tieÇepf gÇefoben enbe g^ebtontken.

0eneblaberen 5lin goet In befen manieren gebmpekt ben gftenê bte fwaermoebieb, ^ bïoeulc§ en fonberfaecke»er»aertoft»erfertekt ^tjn enbe alle ben melanebolietifen, enbe bte met eemg^e »allenbe fleekte befmet jljn, enbe dm goet tot alle »erftoptbert »an

-ocr page 373-

■OrtifOltcr. Cap; ®Wp «çô^rtp van ber (euer enbe fonberltngÇe van ber milten,tot Çooftfweer,erauwagiê rupbubept enbe melaetfcpept.^n fomma'purgatie met lt;Seneb1aberen g^emaeekt bient tot alle fieektenvanfwaerenmelane^olieufen, enbeverbianben oft fouten (mmoeren ooi* fpionck^ebbenbe.

emerkiefingk^.

©ie Çauwkene als ^efue fept ^ijn bie bequaemfle tot ben gÇebiupek ber mebeep* nen enbe baer naer bie blaberen,bie fielen enberijfkene ^ijnniet bequaem.

^I^ïnoerniire.

©ena maeekt winben, erimpfel enbe beruering^e in ben bupek enbe eo feer traeeÇ van wereke.

fîôctcringl^e.

^ot bie lt;Sena falmen toeboen ^Inifo faet, ©engebeer enbe wat @al gemma.©ft ïgt;ie felue fieben met faet van 4mïo,9tofijn€ enbe wat ©engebeero.©nbe in bper ma^ nieren ingbenomen 500 felen ^p fonber eenic^ belet lubtelijcken wereken.


WmOUcr. Cdp. ^Itttj,

lt;[ Cgl^cnac^t»

nv ter tijt in bie kenniffe enbe fetentie van ben crupben arbepben enbe neer* Ai^ßuhept boen, beuinbent wecberlepegbcflacbt van voller, van ben wekken bat een feer gbemepn ee,enbe wel bekent,bat anber viemt enbe niet feer g^emepn,bi baer omwilben çOlier gbe^eeten woibt.

lt;[ lt;fatfocn«

’ ©ie gÇemepne TOlier, wafl biewilo boodj op gbelijek een boom, bieke flereke fouten flrupthen (r0gbenbe,baer wt vooiteomen en 1*0 groepen veel langue reepte g^eknoopte (aeken.bie van binnen ^ol ^ijn, enbe met wit («ft^t mereb g^evult, enbe van bupten met ren grauwe afebverwige feorffe bebeekt, baer onber noch een anber naefl ben ^oute lept, bte gruen eo, enbe bie mibbel feorffe g^ehee^

ten weit»t.Qßt ben hnoopen vanbentadun' groepen bie boneker gruene blnberc, bte van ä « fueeke ßerch ^qn, en in veel anbere blaber^ ^WM

kc6,bie lerß gruen ^ijn, en naermaelß firert, baerwtbatfap g^ebouwet woibt, bat root enbe wtjnac^tuÇ ee. ^nbe m befe befiekenö ^J^ lept bat faet bat plat enbe clepn eo.

70an befen g^eflae^te van TÖker, wotbt «oe^ een anber g^eflae^t g^evonben, bpenö befiekeno wit geel ^nn, anbero ben vooïg^e^ fereuenin alber manieren gbelijtk^enbe bit gkeflac^t re v:emt enbe woibt feer felben g^evonben.

» ©at anber enbe wilbt g^eflae^t van gt;Ölter,ee oock van geknoopte fielen enbe tac# ken bie met wit mereb gbevult |iin,enbe vâ loof blaberè enbe rueeke ben vooig^eftre^ nen gt;0lier g^elij(k.S5îaer met ben bloemen en viuc^tê ^o eeß van ben felnè feer ver*

-ocr page 374-

cc($^^ T)(mD!tcr. Cnp. ^Itttf.

fccpöcn,want bic 6 foe mm wanbefenwUben ^(ùv enwaffen ntetrnpfatte hecbetroo^ mn ö^etnefc bic bloemen van ben gbemepnemmaer groepen tfamen gbeÇoopt geli'tH bte bloemen van SXepne£te,wtlbe O^abarbare en Stijnwilgben. ^nbeatebtewn gee^ lebloemkenegberefen^ijm^oo maffen bte befiekene ooek tn ber feiner manieren,enbe fester gbeltjck een wtjnbnipue tfamen gbeboopt. Cfnbe befe befieketw nin ront root, ©nlußteb enbe feltfame van fmaeeke.

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;[pïactfc.

« Sie gÇemepne gt;öliet mo:bt bier te lanbe ouervloebub tn bte hagren enbe beggen gbevonben,enbe waflgbeeme tn lomberacbttgbe enbe vocbngbeplactfen.

* ©te wilbe ÇCltcr wafl ooek tn bonekere voebngbe plaetfen, ma er wo:bt feer felben gbeoonben,

©ie gemepne Sölter bloepet tn 0)?epe oft fpaeber ©te wilbe ?3ßcr bloepet tn 2(p:il. C^nbe b«er bepber muebten woiben tn ben ©erfp rt/p.

C^^aetn.

« ©te gbemepne ^lier wotbt gbebeeten tn ©rieep Aöc.^n Latijn enbe tn bte 2lpo^ teken Sambucus^n ©ood^buptfeb ©olber.^n ^eerbuptfeb ÇÔIter. ^n^tantbote btt .Ç)n6 ou bu lt;Siitn.

* ©at quot;^tlbt gbeflacbt worbt no ter ttft gbebeeten In Ratlin Sambucus fylucHris.enbe Sambucus ceruinus.^n ^oocb^uptfeb 'ÏBaIbt bolbcr,b^ c^ in ^ïcftbuptfcb ‘^Hbe vlier, enbe tn 5ran(bot6 bu ©uefauluage.

lt;[ ^atnere,

1 ©te gbemepne çOHer e^ werm enbe bioogbe van natuerenjot In ben berbf graebt? fonberlmgbe bte f(oïfTen,blaberen enbe tongbe feuetkene.

lt; CraebtbnWmkingke,

©Ie blaberen enbe tongfte feuetken^ van ben gemepnen gt;ölter met eenteb moe$ oft2( pottagle gegbeten,boen eamerganek bebben,enbeiagben baer buer aftape flifmacb^ tigbe flttpmen enbe waterac^tigbe voebdebeben.

©te gruene mtbbel ftorffe van ben tae^kena van gt;0lier,ee ben blaberen enbe longe 2gt; feuetketw niet ongbelijek,anber6 ban bat fp van werekingbe veel fiereker ee,met gbes» welt enbe turbatte bwater af lagbenbe alfmenfetnneempt.

©te beftekemt fonberUngbe bte platte fabekeno gbebrooebt, ^ifn ooek goet ben wa^ C ferfuebtIgbengbebïupckfjenbebiffgbelOtxbengbenenbte feer vet ^tfn enbegiberne magberber wai en,on(rent een vierenbeel loote fwaer tfmoigbeno met wijn rngbeno/ men enbe langbe tift gbebnipekt.

©te blaberen gruen gbepooten iijn goet gbelept op bte beete fwiningbenenbeverf* ^ gartngben,enbe met boeken oft offen met vermengbt verfueten ^p bie ptftte van b^ fle berelfn baer op gbelept.

i ©Ie natnere eracht enbe werekingbe van ben wllben vOUer ee noch ter tt|t onbek^t. S. lt;nbsp;ï^inucmlffc.

©le 7011er es van^lfnepgben natuere ben menfcheltfeker natueren beeltffgbm enbr contrarie,bp maeckt groote walgingbe enbe bemerte in bte magbe, bermen enbe bup(kbponfïeltbatbeellichaem,enbebeneemtbie eracht, macbtenbe gbefokibepf van ber Ivuere.

■Van «gabier. ^«p» S’v.

lt;[ Ufatfoen,

^ eefî bat /)ablck gbeê boomachticb oft boutachdeh gbewae en es,maeP * een erupt taerltfty van jifnber woitele van nieuwe voo:£comcbe,;oo beb*» be lek noebtane tfelue ter befer plaetfen willen beferyuen, met alleen ont bat bp ben toiler aenfienltfek ee,maer ooek om bat bte oubere alttji van ^abtek enbe 70lier tfamen gbefcreuen bebbc,bte lek in befen beb willen



vvlgben.0bo m ce ban ^abick gbeen boutachueb ü^ewae,maer een erupfbiagenbc lange

-ocr page 375-

Wtt i^ftbfct Cap. ^Iv.’ nbsp;nbsp;nbsp;, «c^Sf.'

(angle redtfe biche camt^i^e flekn, met (e^ Ebuius, / Habich, ben cri hnoopen gcltith bic rackin m gt;0hcr onbcrf(cpbcn,bacr acnwaffen bbehergruci» nc hiaberen in veel anbeve vetbepi^ben bid:# beren vamp; TOher van fatfoene en van rneehe feer g|eUilt;h. X)p bvpper|ïc van ben fielen groepen bte bloemen in breebe croonen, enbe baer naer bte befieheo gelijek acn bic gt;ölicr. ©ie tvotiel C6 ving|ero bieh, rebehiehen (anekjcnbc bient beter tot ben gebtupeh ber mebcepnen ban bic wortelen van ?0iter, bic |ou(acfeti(| enbe onbequaem baer tot ann. xï^ irWctfe* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

^abich wafl opong|eboubc plaetfen,bp benwcg|cn, enbe fomtijte op bic vclbcn, fonbetltng|c bacrt wat vocljti(|, cnbc goCi# ben vetten grontce.

^abich bloepet in '’^taeehmaet ett J^op# maenukfnbe in Äogßßmaent joolcHcret IPIH» befieheno.

©it erupt worbt gebcetc in ©rteejr chamç 8fte,bat co in Latijn Humiiisfambucus cnbc in Suptfeb nccren ^tier. 3n 4atnn worbbet Ô^enaemt Ebulus enbe Ebulum. jn J^ooeb«» buptfeb 2(tttcb. ^J^^f^fbuptfeb J^abick, ^biek cube wtlbcn gt;8tier. 3«5rancboi6 •Ç)pcble.

gt;Ç)abick ec werm enbe broog^e gbeltjek bte gt;ölier, en baer en botten ooc vetbeplcn^ be enbe fubnjl van fut jlanticn.

C Kracht en Werekinghe«

Juteblaberen enbe iongbe feuctkene van J^abiek,5tjn ben blaberen enionge fettete 4 hèc van gt;0lier van werektngbe enbe erachten gelijek in ber feluer manière gebrupekt.

Sie feilte blabcren boen oock feepbenenbe vei gaen bie fwiUingcn van ben manlijc ^ hen leben gbefoben enbe baer op gbelept.

Sic wortel van Sabiek in wijn gbefoben enbe gbebronthen cc goet ben waterfucb# C tióben,want ip iaecht bat water af buer ben carnet ganek.

Sic feilte wortel vermorwet bie verb erbe ^’^^^ ®P^”^ bie verpopte ntoeber,enbe boet 0 Pepben bie fwiUingben bec bupe;, a le bie vrouwen fitten in bwater baer ^ptnghefo^ benee.

^fap van ben befîchene van J^abteh maecht bat bapr fwert. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

Sic rootk van S^btek aie bp gbebrant worbt vertacebt bte flangben enbeanbere$ fenijnnigbe gbcbiertcn.

^i^inDcmilTe.

’Ç)abtch ee ber magben enbe ben inwenbigen leben ooc feer qnaet gelijck bie çOlierJ VönSiponte. ^«p. gl»f.

_ „ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cs^edatlit.

(j^3ïponte ee tweeberlepe,wit enbe fwert aie Siofcoribee febrijft, Sie ‘2Bttte ee al “^^^ öbcmepn enbe al om wel bekent. Sie Zweite en worbt bter tclanbenict 85cvonben, ~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

-ocr page 376-

ccc8Sff. ■OnnS’vonie. CTop. gtop ' lt;


gewitte SSiijontc es van bhöcren enbe cfauwkrftenö öcn âÇemfpnm QBifn^aeröe wat ghelijck^mafr tn alle manuren veel rouwer enUewitter, Çp Çeeft Dunne teere (leelen Die (eer Çoot^ waKen enDe al om met Queren elauwierhene aenDang^en en ^uer feluenom ^tag^en enDe hoornen wtrt#gt; Den gheltjch Die J^oppe. ©te btaDeren ^ijn groot met vier oft vi,ue Diepe fternen gheDeplt Den hlaDeren van “ïöijngaerDe (eer g^eltjek maer witter,rouwer,enDe tww gbefjap;t.©ie bloemen waffen veel hp een enDe^nn wit, naerMe welche voonco^ men ronDe hefien Die ier ß gruen ^ijn enDe naermaelo Çeel root wozDen. ©ie wouel eö (eer groot, lanek enDe Dich, bit ter enDe (eer vzemt van (maecke.

i ©te (werte 'Deponie ab©io((onDe6 (ept beeft btaDeren gbetijek gt;0e«lmaer meer^ Der,ben blaDeren van winDe Diemen Smilax beet fester gbetijck, enDe oock Dpesgbeltje^ he fielen om Die bagmen enDe boomen b «er (einen winDenDe eil met (»neren daiwter^ hene ^ner vafl makenDe.©ie vzne^ten ^ang^enbp een g^elifekelepne DtupfItene eUif De ^nn ierfl gruen en ab ip rijp jijn beel (wert.©ie wottel ee va buptè (wert va binnen ^eet gelijck '^uerboó bout. (^n mj De(e be(tri|Uinge va ©iofcoiiDeo febijnt te geItjekê, Dat erupt Doer afvier Die flguere gbeßelt ce eil Dat voot een wilDt oft val(cb Viris nigra cnDe Bryonia nigra van (ommigen gebonwe worbt,bebatnen D^ met jonen peten nj op rn (tïmpi,en bem feinen nj en wint enDe vap maeekt aen bag^en en boomen,gbelii(h ©toftonDeo febrnft Dj Die (werte '^ïponie Doet,aljo veerDe aie De(e woo:Dc in Latijn, Caulcs «iam cognatos, capreolis fuis arbores quafi adminicula comprehendit, Daer niet te ver^ Ób^ff^ Ó^f f^^^^ ^quot; 5'in4öant tn Dpen Defe wooiDc tot Die befebrijutnge van Vim nigra wet en bebPDiê,joD ee fonDer eenieb twijfel Dit wilDt erupt, Die opzeebte vins nigra van ©wfew

-ocr page 377-

■OrtnîS’Vôrtte. (tap. gbf. ccrvvviï.

S)tof(ow‘be#|f|tt.^«he Utt erupt heeft groote witgruene Haperen, tu veel andere htagt; beren huer verheplenhe,van hen welchen elekhcfonbererontfomme htep g^eherft ($, cube eenen IBijngaert b(abe,oft ben bfaberen van blauw ^ toe;hen6 winbe, van fat^ foene festerg^eüfeh.iöie bloemen ^tfnwit,enbeWaffen aen bopperße van ben jlden »eel tfamen bp een g^e^oopt,baer naer volgden bte vruc^^ten be welche ronbe befte«» heno ^tfn,bieterflgruen^nn,enbe naermaele al6|p nfp jt)n,fwer(.Ste welche tfamen bp een tn manieren van biupuen waffen.Sie wettel e$ van bupten fwert, van binnen geel,enbe blijft in ber eerben buerenbe, enbe bteng^t alle faren nieuwe blaberen enbe fielen vooït,want bte oube vergaen tfwintere, g^elijth bte blaberen enbe fielen vü bte witte lipome. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;ï^lactfe.

1 QBttte 'lipome wafl al om hier te lanbe aen bte (anten van ben velben huer feilten aen bte ^ag^en enbe tupnen wtnbenbe.

3 ©at erupt bat voot een wtlbe '^:ponia nigra ghehouwen es, woibt tn fommtg^e boffeben aent ^ang^en van ben bergen tn vetten gronbt gevonben, als tn blanbt van Çôalhenboîc^ enbe ontrent (£uelen,ai baert van fommig^en voo: een ïïupeOus g^e# gouwen woïbt,baer( tg^ene g^elijthemffe mebe en §eeft.

I 3« ^^« ®?epe begf^mt bte ^:ponie te bioepene, enbe tn J^erfjlmaent wotben bte Vluchten rtfp.

^^aem4

1 ©te witte lipome heettn @rtec^ a/x7r4x©-xiuK»,'ft^(5üófopx^fvlt;ïüvlt;«.3n -iatlfn Viti« alba.^n 2lrabeufclj Aiphefcra,van OJiauhcus t:?pluatitus Viticena.3n bte ^potehen Bryonia.^u J5oochbupt|(h,0ti(lwurt^ enbe J^unbs hurbs. ^ter te lanbe lipome. 3n5rant§ots ^ouleuree.

i ©at anber 0wert gheflacht heet in @rtecx«^7rtx©-M^«iv«x^fvi)v/«/xyi«(v«.3n ■£aUjn Viris nigra en Bryonia nigra,van fommigcn x^f ®v«o{/ «juTTiAop, hoe eft, Ghironia vitis. Ornbemac^ wel g^e^eeten wotbenin j^oot^buptjeh KÓc^wart^ fitchwurQ.3u 5?eerlt;gt; buptfeÇ (werte '■-^tponie.^n ^raneÇots (^ouleuree notre.

3 ©at erupt bat VOOt Bryonia nigra gheffit OS, WOlbt van fommtghen Chriftophoriana g^enaemt enbe van eentg^cnooch coftusniger, ^oe wd bat^et met ben opzeeg ten • coftus g^een g^eltfchentffe en heeft.

lt; U^atucre^

©le wortel van ble witte s^tponle es werm enbe brooeÇ tol In ben herben gracht

©Ie ©werte es van ghehjehe natueren maer tn al niet joo flerth.

lt; Cracljt en Werchingtie» '

©Ie woïtel van ^tponla enbe (onheriinge h^ fap van ber feiner maecht flerthelijch 4 (amerganch enbe trecht af bte taepe flupmen,en boet ble vzlne Ioffen,enhe es (eer goet om bte ^erffenen,bozfle enbe bte tnwenhtg^e leben van flupmen enbe grouentaepen »o^ttc|ehen te fupueren enbe terepnlg^en.

©Ie woïtel van ^ïponia alle hagen een faer lanch buerenbe ontrent een vierenheel 05 loots tngÇ»enomen gÇeneefl bte vaUenhe flechte.

©efe wortel helpt 00th hen grenen ble van her popelfïe gheflagcn ^Ifn en fwljme^ C ïinó^e oft ecnlghe hooft (weer l^ehhen^enhe es goet In ble mebetpnè gemeng^t bte tot ble beten van nateren hienen.

©Ie wortel van '^rponla ontrent een half brachma fwaer met ajlfn hertich hagen g'^ehronchen g^eneefl ble verderbe enbe feer verflopte mllte. cjot hen feinen blent ^p ooch met vlfg^en g^eflooten enbe op ble plaetfe van ber milten van bupten gl^elept.

?öan ble wortel van ^Örponle met Çuentcb mac^men een 1^lectuariummahen bat © goet es hen grenen ble cort van abem ^tfn,eenen verouberhè ^oefl enbe pljne oft wee^ bom in ble ^phe hebben,enbe hen grenen ble van binnen g^equetfl oft gheborflen^tjn om hat g^eronnen bloct hoen te fcephen,

lt;^en peffus van ble wortel van ^Stponia gemaecht enbe v5 onber gefielt verwecht^ bte natuerllfthe crachhept ber vrouwe,en trecht af bte fetonbine en ble hoohevruchtc.

ij' ^en

-ocr page 378-

€cc^;vv(tp VartSïV^^^^^^ ^ap.^lvp

(ïcn Faut van hiv weifel van ^ijjonia gÇemaedu öcft oot ffeine enbe furuett (nlt; @ te rejjme^t öle moezere van alle onfnpnevISept enamp;e vnplu^ept alfmen baer w flöt

Sie Wülfel van lipoma met font gefîoofen ee goef op aUe quafe vooife eetêî'e vl«» ^P teratien enOe fweenng^en enöe vnple loopenbe gaten fonbeilmgfte vanbenbeenen. ^ot ben feinen ^ijnoodibie blaberen enbe vine^ten feet goef in ber manieren alß bie ivoiteleng^ebinpeftf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Sie wolfel van lipoma repnïc^f ooek bte ^npf,enbe boef bie rtmpelê enbe fronfen 3 »ergaen,enbe verblijft bat fpioet titteKen, enbe alberlhanbe vleehenenbe mafen met meel van tarnen enbe van Feenum Græcumbaer op g^eßreken. c»^feine boef ooeh bie ülie baer bte woitel van lipome tn g^efoben ee.

Sie woitel van SSiponte met wijn gbeßooten,boet fcepben baf geronnen bloedver«' ^’ blijft alle blauw g^eflagben oft g^epooten pleehen, boet finehê enbe vergaen bte vero fï^f ß^f fwillen,enbe bitnght bte oube tof rijpte^epf enbe boet bte felue wtbieken.^tem treeltt alle fplmfcre enbe gtubioken beenberen wf,enbe e$ feer goet op bte quabe fwee^ renbe naghclen gbelepf.

Sie vine^tê vd ^^iponia ^ijn goef tof rupbte§epf enbe quabe femftbepf gbcbiucJtf. -£ Ste toughe feuetkene van'-Öiponta bte alber ter(t vooiteomen g^eg^efen ^qnberOJÏ magren feer goef enbe maften eamerganek enbe boen bte vitne lofjen.

2 Sie wolfel van bte ©werte ‘lipome es tot allen ben vooigÇefereuen ooeft goef ge^ 5Î ftjeft bte witte lipome maer met ^oo perek, enbe ee fonberlinge bien jlelijcft tfegè bte vallende fieekte enbe fwljmeling^e tn thoof(,en om bte vitne te lojfene,bie natuereliitj» fte eraneft^ept ber viouwen te verweeftene,enbe om bte ver flopte enbe gbefwoUen mtlgt; Je,tlepn te maftene.

Ste tongue feuetften^ van befen Q^iponte fijn ooeft feer goef gieten om water te lof (ene enbe eamerganek te Çebbene g^eltjtft vitisfylueftris. ^ilbe SSipome. bte feuetftens van bte witte ^Sipome.

^s ï^inüenulïe.

Ste wolfel ^iponia buerj^uer foitfe;» fijekc tratet beruerf bte maghe enbe bte tn trenbighe leben feer, enbe baer en bouc es bte Q3iponie met blaberen, viue^fen, fiele, enbe woitelen malber manieren feer quaet ben beviue^ten viouwen t^p berept oft on berept,oftin eenigc mebeepne vermenght, al^oo batmen ben feluen bte felueoft eemgt; g^en mebeepnen baer af met ingheuen en Kan fonber groot letfel enbehinberniffe.

lt; i^cctfring^e*

Ste quaef^ept van ‘’lipome woibf g^egt; bectert alfmen baer toe 0)?afï’;,@enghe;? beer enbe (faneel neempt enbe bte felue met buemt^ baer ^ofijnen tn g^efoben Rebben,ing^eeft.

VattwilbeSipontCt aptftel. xlvij, lt;[ Cfatfocm

1 ^Jl’f lipome Çeeft läge faepe i houfacljftgl^e raneftenmet een Ff Ö^eelouen en ghefpleten fcoiffe ‘ beeleet,bte Çooeb eltmmen enbe om bte boomen en hagen hu er feluen wins» ben ghelijek bte raneften van tßijngaert, . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;baer

-ocr page 379-

Vflttwilbc?^’voûte. Cap.^totp cce^wiv. îgt;lt;ïft aen Bfaberen wafffii Öen Îîafeaepe bladeren winner g^eü/eh mner giooter,Öen bladeren van (^loeykene wmöe niet feer ong^enjek.^ie bbenien ^ijn wit, elepn enöe »eefelac^tic{j,enöeab öie verenen ^oo eomen öaer beften nooit tfanien bp eeng^es? ïij(Relepneöiupfken6waffenïgt;e,öieroot ^i/naU^p nippon, öipe oft vier eoienkenö in^ebbenbe.iöte woitel eo feer groot enbe buk op bepnbe fomtifte tn bipen oft in nWä» ren gebepU và buptc biupn van binnen wit,en vet getijek bie won el van iSJadwoitek

lt; pUaetfc.

Sit erupt wa{ï ^ier te fanbe in voebtighe boffc^en enbe bonekere neere waterae^i» Pö^eplaetfen.

Sefe lipome bloepet in ïSRepe enbe ^-öiaeekmaent, enbe in ^erfßmaent woiben bie »nichten rijp.

^Hbe ^nponie heetin ©riet; aju7rix©_«7e(«. ^n Latijn Vitisfyiuenris,bat eewif^ ben iCijngaert.niaer en eo bat geflacht van wilben “^ijngaert met bat Labrufea ghe^ Çeeten woibt,bat van wefen enbe van fatfoene ben opiee^ten ^ijngaert g^eUjek e^, maer eofaU vooifept eo)een erupt van ben g^eftac^te van ;Siponia,bie in (*5riee; ooe Ampeios,bat eo ‘IBijngaert g^enaempt woibt, om bat ^p aio ‘^ijngaert op bie boome ^i^be §ag^en eltnit enbe Çuer feinen baer om wint,.öwel(k wp Rebben willen vermaj» «enopbatmemantmet^uieenna, $5erapiooft anbere 2lrabenf(^emeefïeroin bo^ . Jinglen eomenbe mepnen foube bat Labrufea enbe Vitisfyiucftris oner al een binekeo. ?öan (Columella woibt befe wilbe SSipome Tamus g^enaemt enbe baer naer van pü^ Hino bie viucht VuaTaminia, bie welche ooekbefe feine lipome toteenig^e plaetfe Salicaftrum naempt.3n bie ^Ipoteken woibt ^p geheeten tot fommige plaetfen sigiUum beatæ Mariae,baf COonfer gt;öiouwen feg^el.^n italic nv ter ttjt «i^amaro.^n iOnptfe^ I^ebben wp bit erupt wilbe Q5iponie,bat eo in^eanc^oio (^onleuree faunage g^e^ee«? ten,enbe bat om battet eeng^eflac^f van Söiponta eo enbe tot onberfceet van ben op^ rechten wilben QBijngaert.

©ommig^e mepnen bat bit erupt bie cydaminusaitera co,maer Çuer lieber mepniUi? g^e woibt lic|felijcken valfc^ verwonnen mtto b^ bit erupt een feer groote woitel beeft want aio ©iofcoiibeo fcbiijft Cyciaminus altera CU Jeeft gbeen wolfel ban bie onacljbaer eo,baf eo, bie feer elepneo.

emaniere«

^ilöe ^iponie eo werm enbe biooge,van natueren fupuerenbe, afvag^enbe enbe fcepbenbe.

lt; Crac^t en Werckinglje,

Sie wolfel van befe wilbe Óöipome m water enbe wijn bie m| luttel^ee watero ges» :4 menget eo,gÇefoben enbeg^ebioncken boet bner ben camerganek wateracbtige voc^^ tic^pt Io|ïen,enbeeo ben waterfne^tig^en feer goeting^enomen.

Ste Vluchten van befe wilbe ^iponie boen fcepben alle g^eronnen bloei,enbe aUe ® blauw gl^eflag^en oft g^i fiooten plefken,fpioet enbe anbere fnteften beo lic ^aemo.

^feme boen bie woitelen clepn g^efcrabt enbe met een boeejeken g^elijck een plae^ ^ pereken baer op g^elepf,g^elijfk wp t feilte onbervonben Rebben.

Steiongbefcuetkenoierfl wfberaerben vooitcomenbe ^ijn oock goet g^eg^eten S. g^eUjek bie fcuetkeno van bie anbere 'Lipomen.

Van (Îlemattô altera; Cap, ^bup

lt; Cg^enacljt

S2(n befen gÇewaffe oft manière van winbe bie tof onberfceet van ben gt;0in^ cooibe in-iafijn clematis gbenaernt, i^lematio altera gbebeeten eo, woibt ' nv ter fijt tweeberbanbe gbeflacbf g^evonben, fonber noeb bat 4^ijnen bat van fommig^enoock vooi een (Élematio altera g^e§ouben woibt.

^i^ nj ,^fafÿ

-ocr page 380-

1 Sat 1erfle gheflacht en ble opiec^te S^k^ matie altera, Çeeft bunne teere taepe fleek kens,baer mebe bat Çet Çem Bout enbe op^» eilmt. @l)n blaberen^vn lang^ac^tlcb enbe bteebac^tl^ enbe waffen bipe oft vier bp e?, enbe ^ijn feer fcerp en bptenbe op ble tonge. JOie bloemkêo ^Ijn elepn enbe wit. JÓle woi^ tel eo bun fafelac^tlcb enbe niet groot.

UiMn^

a S)at tweebe gheflad^t ee van fielen enbe ’'^{yfc blaberen ben vootg^efebteuen feer gbeltjeh, CÄ ^ maer meerber van blaberen, vromer vd fle^ len enbe wat ÇoogÇer van waffe. ®lebloe^ nbsp;nbsp;oR

menjan groot meieren «upfwtiog^eDeplf, »an verwen Mauw oft purpurrootaebtiefj öê bloemen van ben anberen met gcKfck maer ben bloemen van ^Omeooïbe met Queren blauwacbttge blaberhene wat aenfienltjdi. 5 ©at fijnen bat van fommigen vooi een (Jlematw altera gehouben woibt, heeft lans? ó5^ 0^fJ^’^®‘gt;P^^ ^lt;*fPlt; raneken, grooter lan!# gçer en bleker ban ble voo:ghefcreuene,ben ranekê vd T3tjngaert feer aenfienlij(k,baer tnebe hattet op ble boomê enbe ^agj eilmt, en baer ae waffen ble blaberen,gemepn(ljck van

-ocr page 381-

quot;Ort» demftttó altera, Cap. ^bö^,' eerpvpû Joattviff bUOerm vergaert.ÇOan ben weteften ekk befonbere bjeebo^nc^ ee, enbe ben blaberen van gt;öepl van fatfoene niet feer on^elt/eft maer minbere. ©te bloemen wap ffgt;^ 0^fltKJtmcroonken6 veel bp een enbe jtjnwttenbe wefheekenbe. ^nbeatóbte vergaen 300 eoemt baerdepn bmpn fabelten voo:t bat (angine g^eveerbe plupma(^ngt; Ö^f eromme ßeenJienebtaegbt.©ie motte! ^eeft velefafe(tng§en.

C plaetfe»

i nbsp;(^(ematte altera ee een vtemt gÇewae.bat Çter te (anbe met ghevonben en wotbt,

ban alleen tn fommtgbe trupthefjebbere bouen.

i ©at tmeebe ee ooclt ^ter te tanbe vtemt.Oïaer tn Qrngefant baer waffet ouervloe^ bte§ tn bie §ag^en aen bie eanten van ben vetben enbe bp ben megben.

3 fijnen ee bter te (anbe gbemepn enbe motbttn bte bogt^en enbe aen bg bagen op bte eanten van ben eotenvelben gbevonben.

C W^

©te twee ter ge bloepen bter te (anbe feer fpabe tn ©ogbgmaent oft J^erftgmaenC SXaer lijnen b(oepet in J^opmaent.

iJ^acm*

1 ©at terge worbt gÇeÇeeten in @rieeyKXK^lt;«Tt?tnf«,van fommigê (Tnyw?. ^n la^ tijn Clematis altera, Ambuxum,Epigetis,enbe nv ter tgt vanfommig^en ooclt Flammula,

i ©at tweebe worbt ooclt voor een clematis altera gbebouben, om bie gbeltjchcntge biet met j^em beeft,§oe we( noc^tano bat ^ijn b(aberen niet feeren bpten op bie tonge»

3 ©at berbe worbt nv ter ttjtgenaemt vitaiba,3n J^ooc^buptfe^ lijnen ober lenen,’ Qinbe van fommigben ^alöreben.^n^rancbom ^tor ne. J^ter te (anbe 00c lijnen enbe lenen, t^nbebit g^ewao worbt ooclt van fommig^en gbeieerbengbebouwen »oor een clematis aitera,boe we( not^tano bat ^tjn b(aberen ooclt niet fonberlmg^e feerp en^ijn oft op bie tongue en bpten. Qinbe baer om joobundtet one meer gbelijtlienige te^ebbene met tghene bat gbebeeten worbt in ©riec; KVKX«Miv©-?Tif«. 3« Latijn Cydaminus altera.TÖan fommighen ciffanthemon enbe ciirophyUon,baer af ^ier voor m ïgt;«t j'j.tlapittel g^efebrenen eo.

lt; Batuete^

©(e blaberê van diematie altera ^ijn beet tot in bi begbinfel »5 ben vierbe gracht» lt;[ Cracljt en Wcrcbingljc^

^fact van tKematie altera met water oft CÜÎeebe ing^enomen, iaecÇt af buer ben 3( tamergantlt bie gee(e cbolertjclte vocbtic^eben, enbe bie taepe flupmacbtig^e touwe I^umueren aie ©iofcoribee (cbrijft.

©te blaberen gbenefen enbe boen vergaen bie guabe witte fcorft§eben, baer op 09 g^egrelten.

©ie vruchten van (Ipdaminue altera met witten wijn veertteb bagben landt g^e? Ç brontlten,boenbie Ijerbic^ept enbe vergopt§ept vanber milten, met ber vrinen enbe bner ben camerganclt logen enbe fcepben. ^n iijn goet ben grenen bie cort van abern Jijn ingbenomen enbe gbebrupcltt.

WnVepl. Ccp. gltg.

eCg^eflac^U

V\Q;pl ee brperbanbe van g^eflacbte aie ©iofcoribee fcÇiijft.©ie ierge beeft witte A^ü’uebten, enbe bie ee ^ier te (anbe onbekent. ©ie tweebe l^eeft fwerte oft gee(c »ruc^ten.©ie berbe ee t(epn enbe cruppt (ant; ber eerben enbe ee onvruc^tbaer,

lt;[ ^fatfoen»

a ©ie fwerte gt;öep( Çeeft berbe fouten rantlten, met grauwe biclte feorffen bebeck^ faer mebe bat bp ^em va g maecltt,aen bie mneren,wanben, halten, boomen, bagmen mhe a( om baer bp aen wag. ©ie blaberen ^ijn bert effen, brupngruen van verwen, »an fatfoene terg met brpe boedten,maer naermaele ale^p oubt gbeworben iijn ronb lt;’ffetilt;^.©te bloemen Waffen op boogbe langite geelltce veel bp een gbeltjclt een depn lt;roonlten,enbe jijn van verwen bleeckged, enbe baer naer tomen bie begekeno voort, ^^ üij ontrent

-ocr page 382-

ontrem cm (^-rtr«* groot, val 6p an, »an verwert fer fl gruen, mamp;e naermaef^ af^^ff n/p^ijng^cwo:îgt;fn,fn)frt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

5 c^öerbe gbcflacbt vanÇCfplfôamp;enanôerfrtntet far ongBf(t)(Iî,maa^vnrandîfrt ^nn OunOer mbe tefrîgt;a,enî)e en eUmmen nfet op maer eruppen lang ber aerbê.Sie Haberen ^ijn mec fl b2pf(antfc^,van verwen bmpn gruen,enbe in bepnbe van ben ^00i^ mer tfegÇen ben ^erffl op bfe eene |pbe b:upn rcobxîcb.tK^.X^nbe befe Ç^epl en leeft ô|een bloemen no(| pet

» ©le (werte ÇOepf wafî al cm Çfer te lanbe aen oube m«eren,|up(en,wanbert,bdlîert cnbe aen bfe boomen enbe |agben baer |p |em om wfnf enbe va fl aen maedtt.

3 ^fe tienne ÇOepI wapm bte boffc|en,enbe cruppt lanQ ber aerben t«ffc|ç bj moô# löfe (werte çOeplbloepet fn beh roomer,en fn ben winter woîben bie vruchtenrlfp» COeplwoibf g|e|eefen fn @rfec; Kiarôç, en van (oinmfgBfnK'(v«ç©-.^rtLatijn Hcdcra.^n^ooclbnptfel tf p|enw ober ^ppfel.^nl^ranelofo Sparre.

i Sterile gheffaebt bat onbekent eo woïbt gbebeeten Hederaaiba, enbe van pifnfo Hedera fœmina.

i cO-Weebe geflacht beet Hederanigra en Jliowir/«Dionyfia,Vâ pifnfo Hederamas.nv teV tijt bie aè bfc boome waß Hedera arborea.en bte aen bte inneren en wanben wap Hedera inuraiis^rt Sooebbuptfeb ©ebwart^er eppfe|,vnb ïiJlaur ep|ew,ober 'Saumepbew, j^ier te lanbe gt;öepl,enbe ^oomveptoft ^nervepl.^nS^^^nelofo Sparre notre.

3 ^berbe gbeffaebt worbt gbenaernt fn ©rfee;?m| Helix.^n Baffin clauiculaeil He-deruia.3n Sooelbupipb ^lepn ep|ew, 3n J^eerbuptfeb ti^lepne vepl.^« 5rant|of6 -iparre petite, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sotfa;

-ocr page 383-

■VrtHVe^t (Îrtp.wltv. CCCgg^ft/’

lt; ^Do^faccUe fans naernö. vöfpttvoïtJf^^c^eeffnm ©necy ciffos iwcr venen wngÇeû'ndî (ItjJuö gbenaemf; Wein Oie madtyoe Oaer ï)te ©oöenvergaert wieren, woi '-öaeeijnm ïgt;an^e enOe ^em ÏJukiwlö cu|k enOe ombtlfC'e. ötc welche-op een dit öoen bp was 0anfenPe,ter aerOen neeró^fvaUen ee enöe ghepoo:nen.©weUke Pie aerbe tneitkenbe beeft terpont voott Ô^ebioe^t enbe boen groepen ben gt;öepl ben naern blt;bbèbe van b? tongelinth difino, bieweldteop wafjenbe^eeft^em feinen omben^tin^aert gewonnen ter gebeneke^ mffe bat bie tong^eUnek (Ii|fne,Söat£ljnnt, bat eo,ï^n |5obt van ben wyne plat^aen ben hals te bangben, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^atucre^

gt;0epl ee eene beele cout bioog^e enbe tfamen ueckebe van nattieren, en eeno beetó wermenbefeerp.t^nbe baer en bonen beeft jp noesten watergtljdge voebdebepuiö fp gruen ee,ntafr bte ontgaet (mer aU ^p g^ebjooc^t woJbt.

([Crac^tEnWewRtng^Cf ,

©te blakeren v5?ßephn wijn g(foben,genefen groote wonbenenbp fweerfng^en,^ Cfiopbie vootto eetenbe fweeringen gelept,benentf.d bat vootto gae^ van ber fedt^i*. ’ ©ie feine blaberen tn ber feiner manieren gebtnpekt g^enefen oocK tg^ene ba/ van ^ ben viere verbtant ea oft vâ beete water verfeont,clepn ge|îooten,enbe baer op gelapt ©te feine blaberen met a^ijn g(gt;efoben,g^enefen bie verderbe enbe verpopte milu ^ baer opgedept.

lt;S:fap van ben blakeren enke kiifg^eltïe; oock van ken vine^few, bner kie nnefe op^ ggt; g^e^aeltjfnpnerf bie I^erpenen,enbe treekt baer wt,bner ben nnefe, bte taepe finpmen enbe anbere couwe voebue^eben baer bie terpenen mebe verlaben ^qn.

lt;ï^feine fap in bie ooten gÇebaen pelpt bat vloepen vd bte voebde^eben wt bf ooten, enbe gbeneep alle fweeringben enbe fcotftbeben van ber feiner,enbe btifgbelijek oock van ben nnefe gaten.

«^fap van gt;öepl ee oock goet tfegben bie veronberbe pijnevan ken boofke,kaer op$ alleen oft met olie van Oioofen g^epreken. Hedera terreftris officinarum. ©ie bloemen van gt;Öepl met olie enke waö nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X^nberbaue. vermenget g^enefen alle verbtantbept, baer cp Ó§eli,lt;k een plaeperken gbelept.

©ie feine bloemen met wipt gbefeben g^o nefen ken rooben lieÇaem alfmen tweemael tfbaeeÇo van bten wijn btinekt.

ÇOi/f befiekeno van ^}epl m^ olie vd ^Xoogt; fen in bie pot Pc van een ©ranaetappel gbe^ foben,boen vergaen bie pij ne en weebom van ben tanben,al6 bie olie baer af, tn bie contrat» ’lt; rie oote g^egoten wotbt.

©ie gumme vd ^epl koobet bie Inpfen en; ^ be bte neten,enbe waer bat fp g^eprekè wotbi baer boet fp bat Çapt wtvaUen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ fl^inoemiffe. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c ©ie kepen van ^eplte vcelingbenomen 'gt;-^^ maeeken weeck^ept van ber Iberten, enbe ber;gt; nerenbtepnnenenbe bat verpant,oo(kjoo 3i)nfe feer fotgeltjek g^ebtnpekt alle vionwê, enbe fonbertmgbe ben bevtne^ten, enbe ben grenen bte eotte van kmbe verleeg^ jjn.

DanOnberbauc. (Tap^L

C Cfatfocn»

TîkerÇaue beeft vete viercantigbe teere peelkene, van eenker fafelac^dge wor^ tel

-ocr page 384-

ac^^^Üifi Van^nbev^ane. €ap.I.

(d »ooKomenDf,cnIgt;c acnöeft pedhene waffen ronöac^Hgf onfifene vontfoninie $fi* herf0ebIat’erl5fn6,öiC(Icpn0fr fonder enOe teerder ^i/n Oan öie blaßeren van gt;0ep/, tnbevan ruetke flertkac^tu^ enbe van fmactke bittera^tub. ©tf bfoemkenß wap fen tu pelden bw bladeren,enbe^tjn van fmaeeke bitteren van verwen purpurac^ttefe.

piastre«

X)nber|atteee^ter tefanbefeerghcmcpn,cnöe wap mvele bouen, tn fomberacbgt; i«glje enbe vve^t tg§e plaetfen. • - Cph

X)nberfta«e bfoepet van tn 5tpdll tot in bat epnbe van ben Roomer, enbe bh/ft meep aHe^etjaer bnergmen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C/^aem«

^U erupt worbt nv ter tt/t gÇe^eeten. 3n Latijn Hedera terreftris amp;nbsp;corona terr®, en met bpen namen eep in bte 2lpotelien beket.^n j^ooefjbuptfe^ ^eetet ©unbdreb vnb ^runbreb.^n 5?eerbupfc^ ^nberbaue.^n ^rdeÇote Starre terre pre, ^nbe btt erupt cs lange dp g^e^ouwen gbeweep voor tg^ene bat tn ©rteer genarmt ee x«M«i«'‘'^®-

- chamæchiffus.îVîaer naeronfen buneken ^oog^ekjeket beeter metbtetx«r/'vKEiatinc, buer voor bat van fommtgben g^epeli eo.

» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' OJïatuere»

«OnberÇaue eo werm pnbe broog^e van natueren.

lt; Craclp on Wercktnglje«

iOnberÇauegÇewreuen enbe tn bte ooreng^epeken, beneemptbat tuften van ben 3 voren,enbe g^eneep bat quaitpk Çooren.

Van 01;eytenblabt, €ap, lp

* c Ufatfoen.

Periclymcnum. ©ÇeptenbJabt» Periclymcnitertiafpccics. ^onbtO.Rerfen.’

-ocr page 385-

■Odttöbcvtcnblrtbt, ^ap.lj, tcc^^g».

jÇjfpten^aDt ()effc vele öunne ran^lKne,^«« mebe hattet Çc m ff hun ont bk boomen cnöe (mg^en wme, enbe ba« maffen tangac^tige teeve blabec hene^bte op bie eene ^pbe muacbtic^ ^ifn, enbe op bte anbere^pbe bfeeeh^ giuen.X?p boppei pe van ben rane;heno eomen toon elepne (rofhene met wekieekenbe Itefek/ehe wnte off bleeeke kiïverwtgÇe bloemen, van ben



Jgt;ffeften ekh befonbere (anek enbe Bol ee,fester ben Çoofkene van ben ^kefepen geUjCi^ «fnbe.^aer bïe bloemen groepen bäer ronbe bepehêo,van vermen roof ak ^p «fp ^tjn. moffel eo ïgt;ottfac^ffcb.

i ?Öan befen mo:bf noc^ een anber g^eflac^f gevonben, mpenß blaberen f fegten een 0afnbe,f famen aen een maffen, al^oo bat bic jfeel baer fc mibbele boereoemGanbere ben voofg^efereuen gbenocb gbelnek.

5 -Cock effer noc^ een berbe @^epfenblabf ben lerflen van blaberen gbeli|ek,bme(fft ^è niet aè bie faekè va ben boome oft kagen om en mtnbt gekjek bie anbere,maer van felfe reebt op fonber behulp va eenic^ rijo oft bout ma fl. ^te bloemkcß va befen ^ifn triften minbere bd bie bloemê vd bl anbert t^n maffen alfijt tmee en n^ meer tfamè op «è fleclkl en aU bic blocmkene vergaen ^ifn, ^oo volgè baer tmee ronbe befiekle nach C |Slactfe^

©§cpfcnblabf mafl al omniet te lanbe aen bic eanfen vanben velben, tuffcljen bic ^facmen enbe tufle^en anbere (mg§cn,Çct moibt ooek in bte boffe^en g^evonben» 3 ©at berbe groepet tot veel plaetfcn van ©mitfcrlanbt.

C W^U

^Çcpfcnblabt blocpef in ^lacekmacnt enbe ©opmacnti^n in Äogbflmacnt off 'yerfflmaent mofben jpn vluchten rifp. lt;[ ^aem.

©^epmnblabf moibf gbebecten in ©rice; Kif (RXujuivoj/,van fommigê «iy/vx.K«fw«flo^, ’'7rXfiKopji7ra(TiTZ?,KAH^aTiT?$',K«XvK«vfli^op.2n -iatifn Volucrmn maius, Periclymenü amp;nbsp;Syl-^$ niatcr.^n blC ^poteken Caprifoliut^amp; Matcrfylua, van fcmimabfn ooek Lilium inter J^nas.^n ©ooc^buptfe^ ©cpftblat e:pe(kgtlgen , gennlmg, vnb Qïïalbtgtlgen.^rt 3feerb«pffe^ ©ijcpfcnblabt enbe £9ïannekene empt.^n {îraneÇ^oio i£^eurefue0c.

3 ©at berbe mo:bt in s^mi^erlanbf ^unboktrfen bat co ©onbiekcrfen g^enaemfj

„ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C Batuecc,

©çeptcnblabf c^ mermenbe bioog^c tot fester m ben berbengraebf»

lt;f CracktenWerckinglK*

•^fact vd ©Çepfenblabf mj mifn veertieb bagen gÇebionekcn, maeckt bic verderbe 2( fnbe vcrflopte miltc clcpn enbe g^jefont, enbe iacel^t af bic quabc voeÇfiel^ebcn met bic '’W ^00 flcrekelifekjbj naer ben fefle oft tl^ienfil balt;^ bic vnne ^cel bloebic^ mofbf.

/Sfeluc facf co oockgoef ben grenen bic coff van boifleniifn, enbe ben grenen bic QJ gieken,bet boet bic vfoumê bic m arbept jifn vcrloffen,enbc Çcf verbïooe§f b^ mdlijeft fact in ber manieren aie voo: g^ebiupekt.

©ie blaberen ^ifn van crackten ben v;uckicn aio ©iofeoiibeo fepf g^difek, eil baer (g lt;« bonen,^00 boen jp ooe bie eonbe ackterblpuen bic in tbegkinfcl van ben eoif fen aen# lt;oem(,alfmcnfc met olie fïebt enbe mei vcrmcngamp;f,cnbc ben ruggÇc baer mebc prifekt *gt;ooï bacneomen van ber eoftfen.

©ie feine blaberen g^cnefen bie onfupnere voc^figkc monben enbe fmeerfngken,^^ ^ oc boen vergaen bic vleekcn enbe pleckê bie een menfek ouer «in lickacm, enbe in inn acnfle^t §ecft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;^ ï^inöemilTc.

©ie blaberen enbe vnieÇfen van (^Çepfenblat, ^if« feer quart ben viucktbarigkcn vionmcn gkebîupckf,mant ^p ^ifn ktier in veel manieren feabdijek.

Wn Clocgtcns wtnbe. Cop. lip

jTioerkeno minbe co tmeeberlepc. ©ie eene biaegÇf blanmc ^Ioexkcno,enbe bic an# ^ bere mitte',van ben mekkè bie eene groot co en bic anbere clepne. ©ie groote,minbf » 5ucr feinen om bic kagken enbe boomen,bic depne truppt meeß lane; ber cerben

«^fat#

-ocr page 386-

cccSSS^’P ^«tt ddc^httô wtnbc. «Tap. Up

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^^^ Sfoerftene winb^^eeft teere bunne rane^ftene baer mebe but |P

ope(imt,enbe om bie boomen enbe jïahen Çuer feinen wmbt.i^ie binberen 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 ^’^ ^ ■‘^^^ ^^^^ eantieÇ, ben ouben bibberen van gt;öepi g^ehjeft, mner niet

hert.©ie bloemenbon blauwÇo(e t^Ioe^kene. «^fact ee fwert enbe febier bipf eantic^,enbe wap in hnoppebene ghehjek aen bie groote witte ^ioe;^ bene winbe.

i ©ie groote witte ^Ioe;ftens winbe beeft ootft bunne teere fielen enbe ranefbens baer mebe |p b^er feluen rontfomme btë boomen enbe turnen gbrlO^ft -Oeppr wmbt ©aer aen weeche gruene effene blaberen waffen,ben blaberen van gt;0epl volnaer geo lOeh maer bunber enbe weedier.©te bloemen bOn groot,wit,bol, ghelOdi ^loc;Jïetiö óbefatfoeneert. Q;nbe aio bie gerefen bOn ^oo eomen baer befloten knoppebeno rooit, baer in fwert boeekac^tieb faet lept, ©ie wortel eo bun wit gbelOek vele bieke biaepen binnen ber aerben eruppenbe en tot veel plaetfen wtfeietenbe, luttel bitter van fmaee«? keenbe vol wit fapo.

5 ©le elepne witte tïlocykeno winbe es ben vooigbrftreuc van fielen, blaberen, bloe«? men,fabe enbe wortelen feer gelifek alleen in alle faken veel minbere enbe meefl lane; ber aerben cruppenbe.©te fielen ^0n bun enbe effen, bie blaberkeno teer enbe weeek, bie bloemen gbelOek elepne Sloejrheno van eoluere lOfverwieb, enbe b^ faet geboeekt gbelijek faet van ben anberen.

IT l^lactf^

I ©ie blauw ^loeykeno winbe en waß bier te lanbe niet ban in ber cruptfifhebbero kouen,baer ^p gb4aepe t worbt.

©ir

-ocr page 387-

“Ortrt Cldcwïettô wtnbc. Ô^opUtf.' cccvwvtn)',

2 ©ic groote wüte wa|l aen bte §ag^en enbe tupnen fc^ier in alle l^oue ^ter te lanöe. 3 Sie depne woxDt g^evonben op Die cotenvefPen, fonberhng^e tulfe^e Die ßoppefen. fttöt fomtijte ootk tuOe^en Die dauere enamp;e ger|le,enöe ootft anDere wüteten.

Ste Hauw bloepet ^ter te fanbe feer fpabe.

Sw Witte bloepen tn ^:«etkm«ent enbe Sopmaent.

lt;iioc;Ken$winbewotbt g^e^eetentn ©net;lt;rju(’x«| xv« van ©a(enuß^i\a| Milax. 3n -Catijn Smiiax lenis, VAH ^artup tdto Coniuguium, ^n bie 2tpoteken Volubilis,van fomintgben campanula enbe Funis arborum-^n Sttptleb wtube en Tßianghe.^n 5'rangt; e^owitfetou-liferon.

i Sat Mauw ghepacM wotbt g^enaewt coniuguium nigrum,enbe afe fomnugbe gÇe^ (eerbe nv ter tôt mepnen van Columella tn bonte Liguftrum nigrum,van ben truptltep; stöbere Campana Lazura.

2 Ste groote witte wotbt gbenaewtin bte 2(poteften volubilismaior,tnSbof^t’itptfc^ ©fof^ 'S?tnbenkraut,en grof^ wetf^ ©lochen. 3« 5?eerbup(fd} grooteQVinbe, eft bit woibt van j'orntntgben g^ebouwen voot Liguftrum album baer gt;0ergtltU6 af ver inaentj 5 Sat depn geflacht beet volubilis minor.3n Sood^buptfdj klein U'inbèki aut. .^tev te lanbe depne tîtoerkene wtnbe 3« granc^ow ^ampanette ou ÇGttreole. (» nbe btc j^ijnt groote geitjckemlfe te Rebben m^ tgbene bÿ genaetnt ce in ©net; x^M««»*^©-3n Latijn Chamæciflus amp;nbsp;Hedera terreftris.

f ^îatucre^

Q?(oc;ken$wtnbee6 wermenbe bioogbe van natueren.

lt; Crackt 50 Wccchtngkf, Sefelôtnbè en ^tjn tn ber ntebeepnen n^ bien^ (Ïdtjtkoft p:o^,teli)ck aie ©alenue enbejöknt^ U6 festijnen.

tißnöwcftcwinbe. CopUttf.

c Cfatfocn«

Querte wtnbe beeft roobac^ttge effe^ ne feer bunne rançkene g^ett)tk bte^ ke btaepen baer ntebe bat fp Çuer om boomen, bagmen, flaken en alle crup^ ben bte 3p veert ptken ean om wint.

Ste blaberen ^tjn ben gt;0epl blaberè aenfienhich, waer minbere enbe bunbere, ben blaberen vél bte l£loc^henewtnbe feer gkeltjckenbe. Sic bloem!? kene jt/n wit enbe feer depn. lt;S:faet es fwert enbe bipecantteb g§cltilt;k tfaet van '^ockwepbt, maer lumber enbe fwerter,feer veel bp eenwaÓ'enbe, cube eick befonber fact lept tn een depn bun vene!? ken befioten. Ste wottel van befen ets oock teer enbe bun gkclijck een btaet.

öbccruDamp;cn. lt;CpU 3n4?)og^flmafn( en ^nfjlmaenf (enchDefc

Qümöc §«fr faft,cnöe öaer narr vergact |p.

i^fp xUmöc hat m ©net; upvMxiarct^Tra©-, nice

-ocr page 388-

cervvvtfft't. WjeeWfttbé. €Ap. Ittïf.-

lt;nbe van t^onpanfinUé bte Aepfer/uaXaKOKi'iXr^MalacocitTos,hoceft,Mol!ishedcra.^n 4attin van fommigben Conuoluulus,van fommtgè anberen Viteali$,£)at ea iVimgaerts winbe.^n bte 2lpotëken Volubilis media.'jn ©ooebbuptfeb ©thwarts tombe en ^tt«’ tel tombe.^n ^eerbuptfe^ ©werte winbe enbe OJïibbet tombe.

/Wattiere.

©werte winbe ee werm van natueren enbe verbepfenbe.

lt;[ jCracljt ert Werciungb^

gfap van ben bfaberen van befe iötnbe g^ebjoneKen maeeltf eamerganeft.’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3(

©te blaberengbepooten feepben enbeverteeren bte gbefwiflenbaer opg^efepf aß à ©aienuo flt;§ii)ft.

•OrtnjeeWtnbf.

Ç Cfatfoen»

^feOBinbe beeft vele bunne roobaeÇ«? tighf peelKene oft rane^hene baer mebe hattet lane; ber aerben bier en baer vlib;» bert enbe emppt eü baer aen waffen elepne ronbe gruene blaberenröber enbe minber 1 ban ^Oepf blaberen van ©afelwottel oft van ronbe ©perineepe gbelmhenbe maer ooeh mmbfre.©te bloemen |ijn ben b(oelt;gt; men van bie elepne iSloerUena winbe gbf^= (tieJtjtebf root oft Itjfverwieb van verwen, ^faftfo fwert enbe wapin ronbe bollen Iieno gbeltpli aen bie anbere (^loejrUeno winben.©te wortel ee bnn enbe landt. 3« fomma befe'ïCinbeeo ber clepnber ^loex# Keno winbe feer gbelijdt wtgbenomen baf bic blaberè veel ronber enbe bieKer jijn eni? be van fmaedie font.

lt; plaetfc,

©fff Tötnöf wap oufrv(ofMcB tn ^ee^ hm ûfn ï)if,ïgt;upnfn fnm vOfafnbfrèafn ÏXf tante van btr ^ff en tn alle foutt fanfi? lt;»lt;ÇttôÇlt;^ plaftffn amp;P ter jtf ó^flfg^tn.

©t( (t«t)t Blof^ft m '^-ötaedtmaent fnbf tan rep bfquafmpp om ff vffgarfn fnïgt;f (ot Ofngbebiupckbfr mt^fepnenff bttvaerrnf.

©tf (fUp(Çff( tn ©tiffXKf«^6H^«Â«cv'(«.2^n ^afifnMarinabrafsica.^n Wf 2(pO(fïïfrt SoldancUa.^n ©Uptfeb ^ff WmbC

^ff wtnbf f$ toftm fnbf b’oogbf van natneren tof tn ben tweeben graebf.

lt; Crackt ^n wmferngb^

ÿffwtnbffop perthfüftk buer Den tamergantb aiotr^anbe tvateraebugbe vofb;2( titçfpt enbe opent Me vfrPopthtpt van ber (euer enbe es feer goet ben waterpubttgen t’^Ô^fôbfmn.t^nbebefeÿef tombe falnten tn eenteb vet vlcefcb fop fieben enbe bat bnnthfn,oft bte feme 'iæmbe bïoogbfn enbeßbfpoebett innemen.

lt; ï^inDemifle»

^ee tombe ingenomê fonberlmgbe ghepoeoert ee ber magen fitnberb)fft enbe quaet bie feine feer bemerenbe. Jöbtcringljc«

c^of bte jee i^ömbe fafmen mengtelen 4ni|6 faef, paneel, Ö^engebfer enbe veef fuptiier^ enbe al^oo altfamen gb^Pbebert mgbeuen.

-ocr page 389-

Vrttt Stcfctibcwinbe. Cnp. I». «wggt'5.

lt; efatfoen« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Smiiax Alpcra. 0«kfnï)f ^mhe» 3^ ^ekenbe wwamp;e beeft teere ^((b hens enDe ranekene öie met weef boomen enbe jïekenbe puntkens befet^im,om bte hoornen, ^agen enbe tuinen ^uer feluè, g^elüek «nbere ^mben, winbenbe enbe aen a( b^ ^p geraken kan met Queren clauwierken6(gt;uer »afl makenbe. ^Öte hfaberè ^tjn ben blaberê »ä gt;0ep( nj feer ongeltjek maer (anekwetp^ g^er enbe voor feerper. ;^te btoeme jt/n wù. g)ie mne^ten ^t/n ronbe beften veel bp mab tanberen gbeltjek aie bmpfkeno waffenbe, ïgt;ie aß i^ rijpen root tvorben. £)le mortel e^ blek enbe §er(,

Sefe ^mbe tv aß aio 'pimmo febn'jft tn waterac^ngÇe ong^eboube plaetfen enbe tn neere balen enbe vaUepen baerveellombte lt;6.^ïer te tanbe en worbt ^p met gbevonben i’^tn in fommige neerßigbe crupthefbebbero Çouen.

©tekenbe ÎBtnbe bloepet tn bte linie, C Bactu.

©efe QBmbe beet tn ©rieep o-^itK«! r/«^ X^ei^liiKKlTf KXM.^n -iatljn Smilax afpera, van (ommtgben Volubilis acuta oft Pungens.

3« J^ooc^buptfe^ 0tecbenb winbt. ^n 5ïeerbupifc^ ^tekenbe wfnbe.^n Jriuboß ^ifet pteqnant. ^nbe bte wortel van befe wmbeeo bte Zarfa patella, oft aio fommlgbe Flt;brt)uen Sparta pariiia,bïe nv ter tijt van (ommtgben tot veel fteekten gbeprefen eo gçe^ iveeß,§oe wel eiepn effect baer naer volg^t.

^f^atiiecc»

Stt erupt eo werm enbe broog^e van natueren.

lt; Cractjt cnwerckingljc*

S5teblaberen enbe vruchten van pekenbewmbe^tjn feer goettfegen aJiefenijnen^ ^f t’everg^tft^ept,enbeenweberßaenme(aneenebenfentjne bat te voren tng^enomen ** lt;ogt;maer verwinnen coch tgbene bat(naer batmen befe blaberen oft vruchten in beeft) lug^enomen oft ingbegbeuen worbt,al^oo bat bte gbene biefe bag§eltje; gbebrupekt »an g^eenfentjn befeabu^t en kan worben.

ïOïen ferijft ooek befen erupbe toe,bat alfmen ben nieuwen gbeboren kinberen van „ ^w fape van befen erupbe ingbeeft bat naermaelo gbeen fenijn buer fcabe boe en ean.

Van Qcatnmenia^ Cap. toj.

c^fatfoeiL

t£ammomaeo een g^eflac^f enbe mantere vd Cæinbe bte vele pelen van eenber wortel vooribnngbt ontretvier oft vtjf voetc beoeb bte buliacbucb enbe vet ^tjn,baer aen brpeeanttgÇe bapraebtigbe blaberen waffen bè bla beren van towerte winbe vanfatfoenen^ feer ongelijck,bengt;Ófpl blabe ren volnaer gbelijtk maer faee^ter. ©te bloemen ^ijn wit ront gbeUftk ^fu eloe^ken fwaer vanrueeke.©ie wortel eo lanekjeer bùk,wtf,fwaer vanruceke en^ »r volfapobatvergaert enbe gÇebrooeht worbt, enbe tSeammoniumgbebeeteneo, fat tn ber mebeepnen groot g^ebrupek beeft,

SS ij pUe^

-ocr page 390-

ccc^l. Dfttt Scammdtttó. C^p. bj.

c ïölactfe^

©ffc OBinbc wafl m ÏCficn, ÇÔÎpfùn, ©phen möe in Reuben (nnh^moa baf b(^ pc tocammonium f^jbat van 2(fien cnöc O^pficn cvenii.

Sep ^inöe Beet in ©riet; lt;nlt;«jujuamp;v/a,van fommigm oock ais ©iofwn'bw fai/ff lt;nt«/x^lt;i»v(«?fZ^«,vnïgt;c van öcn onOcn Dvomfpnfnin -tati/n eolophonium.

lt;S:fap van Oer trond ßfuO:oocbt Beet in @rie(;cnlt;«jujult;óviop mOe in iatijn Scammo nium.^n Oir 2(pvuhen alß noc^ onberept eescamonea.mOe aüi berept feDiagredium eft Diagridium,

lt;/ï5atucrc»

iScamonea (è wttm enOe 0ïvog§e tot tn ben berbrn grarbt tCrac^tcnWcrcWngljc»

^fap van ©cammoniagbebtooc^t, bat ®taininonmm,a(6 vootfept fß,ßBfBeftfn tvoibt.vi/f oft fee terutven cotenen fwaer m^Benomtn.tacebt feer ftertkelijth burr ben camerganek af bic Beete geek eboferijeke vocbtïlt;^bfben, enbe eo mito bpen feer goet tot bie geelfucbt,pkurf fie,frenefie,Beete eoztfen, enbe tot alle fieckten van berk gerk cBo (erneke voebtiebept oozfpzonek Bebbenbe.

Sgt;it feine ©eammonium met Biienicb enbe olie vermegfif boet feepbê eil ßtuke alle ^ coube gefiviüèkn met a^ijn gbencefï alle quabe mpbtebept en feozftbà baer op geßreke.

0cammomum met olie vd SXoofen eü a^ijn verfnet bie verouberbe pijnein tboeft £ aifl booft bkr mebe begoten wozbt.

©cammonium met wolle in een peffno gBefet verweekt bie natuerlijeke eranekbept ^ ber vrouwen enbe treekt af bie feeonbme enbe boobe vïnebten.

^ï^inuermlTc»

t^eammonium bat ce fap van ©(ammonia co een feer flerckeenbe gewelbige ttiegt; beepne veei bmbernilfen enbe letfelè inb:engbenbe,alo ^p ongebeetert enbe buptè noot^ fakelijekbepf ingBcnomen wo:bt. lt;5^en terpen maeekt^pgroote beinerte,walgingbc. enbe veel winbenm biemagbt-«5enanberenjooverBit^p bie lener enbe batbioeteiï boet eoztfen tomen ben grenen bie beet van natneren^ijn. lt;!^en berben opentop bie «beren enbe qnetp bie tnwenbigBe leben oock bloebigben earner ga nek fomtijtema^ henbe.® ner weleke ietfekn ©tammoninm fonber twijfel ber lener,ber Berten en ben inwenbigbe« kben feer feabelijekeo.

lt;ï5etcringBc*

®ierfie Binbermffe wozbt gBebeetert alfmen bat ©eammeninm in een X^neappef bzabet oft in een pa fiepe van ^neappeien tot bat bte appelen moznwe enbe gbenoeeb jijn.^nbe aio ©tammoninm al^oogbr^^lt;’ï’‘^i^ ^^ *’lt;'« wozbbet®iagribinmgenaêt.

©ie tweebe bmberniffe wozbt Belet alfmen bat ©iagribinm met eenigBe vereoekbe (apen mengbt lt;»k fap van 9ïoofen van pfilm oft ma bievettiebept vgn bt pznpmen. ©ie berbe alfmen ©lapi; oft £gt; neappel fop tot bat ©iagribinm boet.

Van^lfivande. Cop. Ivij.

C Cfatfoen«

g ^foraneke beeft bnnne teere enbe bontaebtige pelen oft ranc^keno baer imebe battet bem lant; bie boomen, bagben enbe beggben opwap.®aer aen wapen tangbacbtigbe grnene btaberen ben biaberen van gt;öepl met feer ongbfltpkmaer wat minber,fom twee oozkeno ghdijck bieeebde ^ toanie bzagbenbe.®ie bloemen^ijn peerfacbticb en wapen veelbp een enbeeltk eoinvifnefmalle blaberkenoverbepltcnbebbenin bmibbel een geel pinnen» ken.lï’nbe aio bie bloemen vergaen^ijn ^oo volgben baer langatbogbr roobe faetkte befikeno vzemt vanfmaeeke naer,veel bp een gheliftkbie befienvan ^eplwaßenbe. ©le woztel eo tlepn enbe fafelatbtub.

^lêlaetfe.

2(lfórantke wapinvocbtigBepIaetfcn bp bie grachten en paenbe wateren tupeb^w bie bagben enbe bfggbf”’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^»H»

-ocr page 391-

. Wtt7(lfdWttcïe.€rt)),I»ff. rgt;“i“gt;”“-

3((förancfte bfoepee tn ^opmacnt en m 4^ogè|ïmaentwoïïgt;fn huer vîuc^tènjp.

C Zl^acrn»

©tf enipf woïöt nv ter tt/t van ben ^e^ (eerOenm©nee; g^e^eeten yxvKÜwiKfop« \ yXvKUTTiKf ï?. 3^ gattin Dulcamara en Ama# '^ raduicis.^n J^oocljamp;uptfc^ 3^ lender 3^ Itekervnö jppnfebhraut. ^ler te lanöe Odf^ranthe,

lt; ^atucrelt;

^(feraneke ee werm enOe öïoogfie »an natueren.

C Cracl^t en Werckingk^

5( ©te blaöeren gl^efvDen met tvijnenöe â^eDîoneken opene alle verjlopt^ept van ïgt;er lener enbe ^qn mtte ïgt;pen feer goet tfe#gt; gÇenWegÇeelfue^t wt ver^opt^ept oc;^ fpionek ^eb^enDe.

©te blakeren van ^(feraneke |tfn voe goet tn ber manière ab voor g^ebtnpekt, ben grenen bte g^euallen, g^eftag^en oft »erreekt ^tjn enbe bte van btnnen g^eboïi? P^n oft g^eguetg ^tjn, want 4p boen bat g^eronnen bbet feepben enbe buer b^ma# ter afgaen, enbe ^eplen enbe g^enefen tg^ene batter gbegnetß co.

quot;Van Scojfte. (Î^p. bftf. ^

fWfatfoem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;caOytha. eeotfte»

(Îoîfte es een wonberkjek erupt fonber bfaberen en trot# j« ;^ telen gÇeltjek een verwerret garen en vele buke btaepen buer maUanberen g^evloe^ten aen I^ag^en, tupnen en«» be fommtgben erupben ^ang^enbe,TOaffenbeenbe (ruplt; penbe. kfnbebefeb’aepen^un fom rootsfom wit,enbe borr aen waffen Çter en baer ronbe boHekens terfl witte elepne blot#? keno,enbe baer naer elepn fabeken voonbungbenbe.

Cplactfc.

©tt erupt wajl §ter te Wbe gbeerne op bte ^laem hepen hagen, aen «S^oppeempt enbe tn «Svlao, enbe woibt ooek op fommtgbe an^ beren erupben gbevonbfn,al6 tn fommtghen boire plaetfen, bier te lanbe op ben neeren enbe elepnen *2)ïem,enbe tn bte Çeete lanben op ben c^bpmuö enbe c^bpmbta, maer bit ee feer elepn enbe bun,btjp g^eltpkooek op bie^lfenebaerwptfeluein onfen ^ofop waffeube g^evonben Rebben.

©tt erupt woibtmeep in .^opmaent enbe 4?)ogb(ïrtiaentge»ottjgt; ben enbe ban biengbet ooekiùn bloemen enbe faet.

lt;ü^aern^

©it eruptwoibt gbebeetentn t'bnety K«Aruó«.3n lattinCafTutha. 3*t bte ^potfken Cufcuta,van fommtghen Podagra lini en Angina lini jtt’^ooebbuptfeb tïtl^kraut,tJlacbf^feiben enbe lt;=?obtern. ^ler te ’ lanbe (Stojfte,en tot fommigbe plaetfen ^wngbe en gt;Öilbtempt.

JJ lij 3«

-ocr page 392-

cccçltf. Vfltt Sc6îfte. Cnp. lutti.

^n^vancBoieC^oiite öc lin Sif lt;Scoïfuigt;tcoufrbê lt;?^pmu6 wafïwoibt gf^efUn van Den ouöftt ^netxfen eft ^trabcufcljcn meeßfre Epithymum en amp;^ op hc lt;^^pmb:a grcfpetEpithymbrum.li^nOtjfg^fhjt; mact^mcnbfn anderen Die op anöfre (ruçOfn groepen ooeU andere naeincn gfteuen naer bic erupDen öaer ^p op w^^lfen ale, Epigeniftron Oat op ben Sözem groepet.

Epibaton öaf op Die SS’afmbefien bagbe trafic Epilinum Out tn ÇOlvU truppt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Epibryon hat hfiu om Ote J^oppe Wint,

Epabiinthion Out oner OÙ Aliéné wafl. lt;[ jj^atuerc»

^te nantere van 0coïfte ee Oer natueren van Oen erupOe Oaer ^p op wafl feer gÇci» Hjeh al^oo Oat Oie op Çeete erupOen ab lt;^^pmu6 enOe Saturepe wa|l ooe feer ^eet eo. rn OÙ op an0ere,ntet 300 beet, ma er alttjt e^ ^p van Jmer feinen wat werm en Otooefe»

lt; Oactit en Werchingfje^

lt;Slt;oïf(e m mater oft mijn gefoOen enOe g^eOtonthen, opent Où verfloptÇept »dl ber 3 leue^galle, nnlte, nteren, enOe van Oen aOeren, enOe Ooet Où geele voe^tù^eOen Oner Oen eamergantk enOe met Où vnne (offen.

($(ozfte ee goet tot Où ouOe tottfen.enOe tfegben Où geelfucbt fonOerhngbe Oie op ® Oat j^oppecrupt oft tn Oat Ç0(a# wafl.

^nOere tocotfien^ifn van mei tkingbe Oer trupOen g^edfek Oaer ^p op maffen; €

Vrttti^oppen-upt. Cnp. Itg.

lt;1 Cgtienac^t

ijl i^ppeerupt eetweeOerlepevan geflachte «i^amenOeOStlOt. ©at lt;^am motOt gegt; V beeten -^oppe enOe Otaegbt groote benen.©at QBKOt ee gl^enaemt J^oppinne enj» 0e J^oppeerupt miifken enOe en Otaec^t g^een bellen oft feer elepne.

C ^fatfoen«

i quot;STs 3f tamme J^oppe ^etft rouwe fielen ?«-/ met tupnen feer pen Oootneftene Oefet ont Oùflahen Oaer ^p aen g^eplant eo Çuer feluen mmOenOe enOe feer bcoc^ waffenOe. ^ÙteOlaOnen^nnrottw Oen OlaOeren van Witte ^ipetiù feinter gelifek, maer wat mm Oere mm gfufneôen,en0e btupnOer va veru wen. Jen Oopperfle van Oen fielen tuffelsen Ote biaOeren maffen ronOe mute lanthac^s? ttgbe bonehene Ommen bellen nuempt,nie( anbere mefenOe Oan vele mitgeele tlepne blaOerkene tfamen tn een gbeOzong^en. ^ußeljen Oenmeleken Oat faet verbotgben wafl Oat plat eo. lt;ê nOe Oefe bellen ab ^p rtfp^ifn, 5tfn feer flereh vanrueeke.enOe motOt vergaert tot Oen gl^ebtupek van Oen' bier btoitmerOjOte met Oefen belle Çuer bùr fmaethehiek maken, ©ù mortelen lane; Oer aeiOen eruppenOe enOe OuereengÇei? »lotsten tot veel plaetfen nieuwe feueten rntmotpenOe.

i nbsp;©te mtioe ^oppe 0^ eo Oie ^opptnne ee

Oer tammer J^oppe van blaOeren enOe fle^ (en feer gelijek,maer en btengOt gkeen be(lt;’ (en ten maere feer elepne Oie'neigÇertnex toe en Oienen. ©te motte! van Oefen eo ootk eruppenOe enOe tot vee( p(aetfen nieumc feueti^

-ocr page 393-

Vrtnlt;5dppecr»)gt;t. Crtp.liö. ccfvhïi. ftunhene w(wo:paWf,£)ic au ^p wp wuomc »00: fa la et ghcU» WöïÖfhjffr 5p Haöfj? ren bi'bbvn,fnöf gocOc g^cfonOe fpijfr ^0«.

C piactfe.

i «?am J^eppetfupi woiamp;i bter u fanPe m Pic ^ouen enPr aeftere gbeplahi Pü Paa loc bdcpt ^i)n,ciiPeiroïPtfcintqu cockacnPu (anten van Pen velPen mPiel^ag^en Ö^evonPen.

* ^Kj^pppmne Pat ee tviU J^oppeen{pt waß w Pfe ÇagÇen en ÇeggÇen aS Pie ean^? ten van Pen (o:en velPen enPe van Pen moef^vuen.

^i( beUenvan J^oppeempt eomen tn X?og^|Tmaentvoo:t enPe wotPen in^af^^ maent rtjp.

-Ç)oppe woîPt nv ter tift van fommtg^en g^e^eeten tn ê5rïeeyj6fvop jn iattjn Lu^ pulus faliâarius oft Lupus faliâarius.^n Pte ^poteJu Lupulus.3n ^OOC^Puptfc^ •O'^PfïA •Çjter u lanPe J^oppe enPe J^oppee»npt.^n 5ran(^0J6 houblon.

lt;1 Baiuetc,

J^oppeerupt enPe fonPerlingbe Pte bioeme eo werm enPe Ptoegbe tot tn Pen tweePen graePt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eCraclitenWerchingljc*

J^joppeerupt g^efoPen enPe g^ePzoneken opent Pte vei fiopt^ept vd Per (etter, mtlte 4 enPe van Pen nieren,enPe fupuert Pat b(oet vd ade onfupuer^ept Pie felue Puer Pie vtt^ *’^ lt;*f tag^enPe,enPe ee mno Ppen goet Pen grenen Pte fcoïft.mpPte^, oft anPerö g^es? bteekeltjch jtjn enPe quart onfupuer bloei (lebben.

c^ot Pen feluen jijn oo(k Pie tongbe fpzuptkeno goet Pie in Pie ïSXeerte enPe 2(pïiU lt;25 Wif(ieten,in plaetfe vanfalaetg^eg^eten.

«Jïfap van J^oppeerupt ingljenoinen maeekt eamerganek enPe taee^t af Pie g^eele ^ lt;^oleiij(ke bumoeren enPe alle onfupuer^ept van Pen bloePe.

©ttfdiK fap inPieoozengbePaenrepniebt Pie onfupuer ooten enPe verPiijftaHe^ flamkPaertvt.

X)«nXgt;«rcrt. Cap, Rv.

lt; ^gb^naebt

^-s^Creneo tweePerlepevan gbeflatbtt au ^tofeottPeo fept^^anneken enPe^ijf^ A/ken,Pie vanblaPerenmakanPerenfeergbeltiek^tin. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

lt; ^fatfoon«

1 ÇOaren manneken beeft groote langbe blaPeren,fomtiito twee voeten (dek ouer bep Pe ippcn gbeltiek vluegbelen wtgbefpzept tot Pen ribbeken toe gbefnePen en voo:t 00e tonfommegbekjek een fagbegbekeif(,aen Pie weleke aen Pte eene enPe onPer|le^pPe vele depne ßtpkene bang^en Pte met Per «'ft (wert wozPen enPe afvaktn. ©te none! ee Pick van bupten fivert veel blaPeren enPe tongbe PoPP(keno,Pie tbegbinfil van Pen blaPet en ^tfn,wtwozpenPe.Q:nPe Pit gbeflacbtvan gt;0arenen beeft noch bioeme noch faetnocb fielen,ten waeie Patmen vooz faet rekenèwilPe Pie elepne fitpkU Pte achter aen Pte blaPeren Waffen,Pte PefommigbeP^ervoo: vergaren Pte Paer mePe mepnen wonPer te Poene Pat in Per waerbept ntet Pan pPelbept en eo.

a vöaren wtffhen en beeft oo(k gbeen bloemen oft faet, maer beeft lange bvoge eale gruene ßelen Paer aenveel blaPeren wapen ouer bepPe |pPen wtgbekerft en rontfom me gbekerft Pen blaPeren van gt;0aren manneken feer gelijk maer wat minPere.©ie wouel van Pefen eo lanek en Pun van bupten fwert lam; Per aerPen eruppenPe.

I vöaren manneken wap febier ouer al tn rouwe ongebouPe plaetfen enPe in fommw gbe voebtigbe fanPachttgbe eerPe aen Pie canten van Pen neren velPen.

c iic^t»

3« ^pnH tomen Pie blaPeren voott enPe vergden wePerom in J^erfpmaenf.

tui ^aem.

-ocr page 394-

i ®4( terflf gßef(äcl}t van çôarm wozDt gheheefen tn ^rterr^QicS^(^lop.^n la^ o/n Filix mas 1)^ (6 in-^ooc^öuptfc^ OBaUxfam mennk.^n ^möujjtfe^ X^arc man«’ tîfhfn.^n g^ramfwie jongere mafic,ou [feuchtere mafic.

a ©at tweetje gbcflacbt beet tn Artery ^nxvTifiçtç enbe van fommtge NvpipMci 7rji^ic-3n Latijn Filixfœmina.3n ’^ooc^buptfcb Q^öalótfam wetbün en van fommißC ©roß famltraut.^n ??eerbuptfcfj ^aren wtifhen.^n jranebomfougère femelle.

5 I^atuete«

25epbe befe ÇDaren jtjn van g^elt/ehe natnere^werm enbe broogbe tot tn ben twee/ ben giaebf.

lt; jCracljtcfi Wmhinglfe«

i ©ie wettel van çôaren mannegen ontrent een loot fwaer met ÇSJîeebe gebtondten 2t beobet enbe laccbt af bie bzeebe wormen.

©ie feilte in wijn g§efoben,eo feer bequaem ben grenen bie een verderbe g^efwol/ 55 len oft ver flopte milte Rebben,

a ©te wortel van ÇOaren wijflten tn ber manieren als bie wortel van b^ ^aren man £ neben ing^enomen taec^t af bie breebe enbe bi^ ronbe wormen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

quot; ©ie blaberen van bepbe bie ^Garenen onber b^ bebgrop gbelept verbrtjuê bie w4t;© tupfen enbe alle quabe g^ebterte.

^l^inDemilTe^

©ie ^Garenen jijn forgbelijtb ben vrouwen g^ebrupebt,enbe fonberlinghe beuglez nen bie bint brag^en.

-ocr page 395-

ttift g^ckcrteüj^ct ^ceft cenen biinnt rec^. ten Dî^jetunttg^en fleet ontrent een eHequot;^ laneh, öuer aen oner bepbe ^pöen ^roote Waberen Waffen g^ehjek »tueg^eten tots# Ö^ffpifptjßetifek bte Waberen vdt '-Scorn varen ß^efneben. ^ bopper fie cd fonv nttghen fielen waffen rontfomme bte feh «e rouwe ronbe lt;orenhenogeltgt;(IioftfaetL waere.©te wortel eo groot enbe blek van W vele (werte wortelkee buer een gevloek ten vergabertjn bnnbbelwat wtte ^ebbenbe batmen bte keerne van X?fmunba beet.

Stt geflacht van ÇOarc wafl tn bte bop f^l eß tn lomberacWige voe^ttge plaetft

©it X^aren fprupt in 2(p»nmet be an^ beren Çôarenen wt,enbe vergaet tfegten bat bte winter aeneoemt, maer bie wortel Wi/ft in bie aerbe buerenbe.

ir/I^acrn»

©it gt;öaren worbt nv ter tift onber bie 1 trupthefbe bbere in -iatifn geheet? ofmun-

lt;la,Filix aquatica van fOmmigb en Filicaftrum '^ vdbê 4lktmiflenLunariamaior.3n©uptfcb Polypodium. OSoom^ ©root ^arc,water iÇOaren oftwilbt gt;Óarè, van fommigben finte i^b^floffelé erupt.

lt; ü^atucre*

4?fmunba eo werm in bengt;ierflen graebt enbe broogbe in ben tweeben.

lt;£racl)tenïöei:ckingl)C4

©at btnnenfle van ber wortele van X5p munba ee goet g^ebrupekt ben grenen bte 0^efilt;'3§en,gbevallen, vd buptenoft binnen gÇefewert gbeborßen, oft tn eentgber maniCi? ren onßek oft g^equetfl |ifn. lt;Jnbe baer om joworbt^pvdveel e^perimentatuere tnbie wonben braneken enbe anbere biterg^ekfeke öbebaen enbe m| anbere erupben baer tn ge^» foben.ti^nbeooekvan fommigen inbte^epï» lenbe plaefleren vermenget.

VflnSoowwßre«. ^I^f. lt;nbsp;efatfoen.

Qi-Comvuren beeft blaberen ontrent een i^fpanne lanek bie tot ben mibbelßen ribbeken toe gbefneben fi)n maer niet rontp omme g^ekerft. ©ie wortel te febier eenen vingber buk, enbe feer lanek lane; bie aerbe eruppenbe vele blaberen voortbreng§enbe, van

-ocr page 396-

cccvlvf, 'OnttïóöónWrtrfn/ Cdp.lt’f).

»411 amp;uD(cn 6ïui)n,»4n Binnen gruenoebtic^ mei »«1 aenÇang^enOe ^apïadjitge fa^ ffling^€n.lt;2nlgt;f Nig^efiac^t»angarenen f^eefi ootft g^een fielen noch Bloemen nodj faei.

Cplactfc«

boomvaren wafl aen Bie ^oog^e eanten »an Ben »eIBen aen Bie moiielen »an Ben Boomen,en fonBeiimg^e »an Ben ep(ken,^-nBe fomofw ooek op Bie ouBe QVilgenen^ Be op Bie Baken enBe ouBe mueren.

boomvaren BeBout ^oomer enBe winter ^ifn BlaBeren,maer in Ben 2(p«ö joo Bïertlt;^ g§et nieuwe »00«.

Sit erupt woiBt g^ebeeten in ©riee; woxuttóJiop.^n Latijn KHcuia en Polypodium; 3n ^ooc^Buptfeb ^ngelfuß '■-Saumfarn,en Suopffwurt^. ^n ;)?eerBup(fcb. '^oomj» varen enBe »an fommig§en (îpekenvaren.^u f^ranebote polppoBe,

lt; Zl^atucte»

Sie wettel »an ^oom»aren eg Btoocb tot m Ben tweeBen graeBt.

lt; Crackt en tberebmgb^»

©ie wettel van boomvaren »erweckt tot eamergdek enBe iaecÇt af Bie fwaete me 4 lancbolieufe voc^tubeBen enBe Bte taepe flupmen enBe eo feer goet tfegben Bat eeiiea. Bat eo weeBom in Ben Bup(k,»erÇertÇept enBe »erflopt^ept »an Ber nulte, enBe tot Bte vierBeBacc^^fe cottfen fonBerlmg^e aie^p met ^pti^pmuming^enemen weiBt

(^tiBe Beje wettel falmen fieBen in (uet »leefeb fop oft capoenen fop oft m water m^ 0 Olaluwe oft 'Scefe enBe wat :2lnijo facts,enBe Bat Btineken, oft Bie felue gbepeeBert met (menieb water Bat es SÖlecBe innemen.

©ie wettel »an boomvare »erteett enBe Beet feepBl B^ ouervloeBidj quart »leefc^ $ Bat tn Bte gaten »an Ben nuefe wafl Polppus gÇeçeeten alfmenfe gbepeeBert Biewild m Bie nuefe Beet. lt;

C üLlctkicfingbc.

©ie wettel »an SSeom»aren Bat aen Bte wezteien van Ben epeken wafl es Bie befle enBe bequaemfle tet Bengbebtupek Ber meBecpnen,enBe wetBt gbenaemt Polypodium quercinum,

DrtiKJycfenDßrcn. ^np. lgft|.

lt;[ Cg^efladjt

^ijX ?Peken ^aren es n» ter tijt tweeBerbanBe, Wit epeken »aren, ea ©wert epeken »aren,Bte maleanBeren niet feer engbeliftk en ^ijn.

lt;1 Cfatfoen«

i Wit epeken »aren es Ben gt;öaren manneken niet feer ongbeli)ck maer veel minBer; enbe met euer een fpanebcotb waffenBe oocnocbfleU noch Bloemê noeb fact BtageBe, ©tin BlaBerl^ifn wit,teer,feer gefneBen enrontfommegekerft enBe meer enBe tlepni» Ber gbeBeplt Ban Bie BlaBeren »an gt;0aren manneken Baer ooek aen Bie achter flejpBe clepne flipkens aenbangben. ©ie wortel es Btek,brupn »an »eie elepne wottelkens bp een gbeBtongben enBe Buer malcanBerè gbe»locbten. kf nBe Bit wit t^peken »aren »er^ (tep tfwtnters^ifn blaBerengbeliick Bte anBere^Jarenen.

x ©wert epeken »aren beeft btupne fielen enBe btupnaebtigbe blaBeren Bie niet ^ou groot noeb niet ^oo lanek en ^iin,nocb ooek ^o feer gbefneBen oft clepn gekerft als Bic BlaBeren »an Wit epeken »aren,anBers Ben feinen gbeltiekaran achter ooek m^ clepne ptpkens befprapet. t^nBe Befe blaBeren en »ergae tfwmters met maer blifucn tn bue^ regruentebeptBuerenBe.

lt;SepBeBefe lt;^pcke »arenen waffen tn Bonekere flraeten aen Bie wottelenvanBcn epeken,maer en wotBen al om niet gbe»onBen.

twf

. cJWJf

-ocr page 397-

X)lt;m^pcÏcnWrctt. (fcp.Ivtïf. «c^


.^'t ôÇf ftuebt wan Çôaren woibt gbehecten tn ©nee; jïçvoTtfiçts Dryoptens3n €a^ tijn Filix querna.bat fp in Suptfe^ lt;^ pchen varen.

* ®at7Btt tvoibtinbie^poteJic g^e^eeten Adianthum,enbebaer woï tot groot acb^' terbeel van ben ßeeken g^ewupeftt

C ZJ^atuere^

%tf epeken varen ee beet, feerp enbe feer afvagbenbe. ©at ©wert ($ ber ^teen^ *^kpte van natueren g^eltjek.

C Crackt en Werekingb^

Dart 6tecttbcrtRort3pe. Cap. Igite)'.

lt;[ Cfatfoen»

lt;^een bertflongbe beeft langue fmalle blaberen ontrent een fpanne Idek, bte op bie eene^pbe effen enbe glat jun enbe op banber ver keer be onberfîe i^pbe ter aerben waert met Çapiac^ttge (Ireepkene geli/ek oft tkpne womi keno waren befet.©te woitel eo fwert^apraeljtie^ tfamen tn een gebrorti? g^en.©it erupt en beeft ooek g^een ftekn noe^ Noemen noe^ faet.

-ocr page 398-

ceegivftf. Wit Steen pew|tön3b«‘ Cnp. ISwK

tHêlaetfc^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;phyiuds. ©teen j^ertp^^^Ó^^* ©teenbert|ïong^ewa|l gheerne iniom^^ beruc^tig^V ptaetfenjn voefjugbe enbe ßeen;« acbüôb^ buien, uen fomnug^e fontepnen, bornputten enbe oube voc^tig^e mueren.

C^^U

3n 2(pria erOgbt bie ©teenÇertfîongÇe ooelt nieuwe bluberen,

lt; Z^acm,

Sn erupt worbt tn ©riet; 4»vMnn«' enbe in ^uti/n g^eÇeeten Phyiiitis. ^n bie ^potehen

Scolopendria enbe Lingua ceruina.^U SoOfbi’ bupt|cb ’^w^ung. J^ier te tanbe Jjertfïonge enbe tot onberfeeet van bie unbere j^ertpon^ g^e buerufinbut ierfie beel ghefcreuen ets ©teen ÇertfîongÇe. 3« ^rune^oio langue be eerf.^nbe bit erupt en ce geen Hemionitis, ufo fonuutgbf niepnen.

lt; ^atucre,

©teen Çertfîong^e eo feer broog^enbe (n^ be ffamen treeltenbe van natueren.

C eracht ^nWcrchingfic»

2( Sie biaberen van ©teen hertponge gÇe:gt; fobenenbe gbebronelien ^un goet tfegben bie beten van ben ferpenten, floppe ben loop beo bupe; ebbe g^enefen bat root mefi^oen.

Vnn (^emtonittó,

lt; Cfatfoen^

Hemionitis.

ra^ïnuonnio eo ooe eè onvruebt gbaer erupt gbeli,ek bie voor^ jgbefereuen 'jourenen enbe 1 ©teen bertflógejonber flefc ^bfoemê en faet. S^t braeg^t grootuebtigbe bfaberen, bie benebè breet jijn enbe voor feerpae^tieb, ben bfaberen van bat tweebe Sratuntufuo, afoSiop lt;oribeofebri)ft, met feer ongbefielt, bie wefehe op bie eene ^pbe effen ^ifn, en aen bieanbere aenbangbenbe Rebben bupr^ ue^tige flreepheno,gefifeli aen bte ©teen bertflongbe. Ste wortelen ^ijn vete fafe«? lingben.

C ïSlaetfe»

©tt erupt gr Of pet m î)on(IîerfvoeÇtjgt; ôÇe fïefnae^amp;ttge’fOfU plactfcn cntvo:öt nv ter «jt ghevoubfu tn bte ruinen van 9ïoome,en totfom andere plaetfenvan ^tutten fonberlmgentn Der erupthefheb^ tere ^euen buert gbepUnt worbt, ^ter te ianbeeeßnoe^ wemt.

j^ft worbt g^fi^eeten in ©riee; »julovrnf ns« mSviop.3n ,(a(i)n Hemionitis spicmumj

-ocr page 399-

■Orth (Stellt »ftve». €öp. I^^p ««SKS» f ttîgt;e van ©a^a Muiaherba.25n öic 2(po{fftftt ccfl onbekent,

lt; ^atuer^

^fmionide ee wermac^tùÇ van natuerm enbe Dzoog^e.

lt; Crackt cn Werekinghe.

^emiomns met a^ijn mg^cnomen opent enPe ghfnff|Ï,öje verfierke enke verpopte 2( milte.^inOeeo een fonberhng^e erupt tot meepaHe fieehten enOe ö§eb:eken van Per feluer milten.

Vrtn (Swdjt »«ven. Cnp. lv»)-ewfatfoen^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lonchitisafpera. @ru(§t Varen;

9ïac^t varen ee Pen ankeren vao renen gelt,ek, Çet en kiaec^tooc noe^ pelen noe^ bloemen noe^ (aet. @ijn blakeren jijn lanek ontrent e? fpanne oft voet ^ooc%

ken blakeren van Boomvaren met feer on«» Ó^ekjek maer fmaelker enkein meer keelen gefneken enke verkenlt.^ie woitel eo brupn enke kuk ken woitelen van ken (Speken va^ renen gkelijek.

C l^laetfe»

©rac^t varen wap aen kie tanten vd ken grae^tenaen kie bope^enenke neerc vo^tïgt; 0^e plaet fen m koire aerke.

lt;[ Cpt»

©rae^t varen blijft tfwtntero kuerenke, enke bien^ht tn 3lpiiU nieuwe blakeren.

C Zlïacm,

S)tt ö^eflac^t van gt;Öaren wo:kt gbebee^ tentn ^necx xoyxlt;^riç t^«xê«. ^n -iatijn Lonchitisafpera van fommig^en Longina en Calabrina, enke nv ter ttjt ooek Afplenium magnum en Afpleniü fylueftre. ^n J^OOC^kUptfC^ .Spiedt en 0roß mtl^kraut,kat e^, ©root mtl(frupt,eü hier telanke ©raekt varen.'

ITJl^atucte«

©rac^t varen eowerm in ken ierpen enke kjooeß tot in ken twreken graekt.

C Crackten Wercklngljp«

©rae^t varen ee feer gort tot kie vermerke verpopte enke gÇefwollen milten met 21 lt;gt;Ji)n gbfk:on(ken,oft met a^jn vermenget en van bupten op kie plaetfe van ker mil«» ten gÇelept.

su erupt eo ooek feer goet op kie wenken gelept, want bet besnet kie feluc van a^ ^ Ie verljittingken enke apopumatien.

VAU Steen »«ren. €«p. Ipvtj.

C efatfoen«

^eenvaren^eeff elepneblakerkenefekirrioo lanekale een vingeer lanek e6,kie ouer bepke jpken tot aen kat mikkeipe ribbeken toe kiep g^ekerft ^ijn,enke aen kie een ^pkeglatueb enkegruen ^ijn,enke aen kie ankere en^ keonkerpe|pkewonaekfick,rouw, rookae^tiek, oft biupnvanveruwen.

* ©ie worteleeelepn,(wert, kapiaektiek kuer maleankeren veiwcrref.©u erupt ee ooek fonker pelen fonker bloemen enke fonker faet.

C laiaetfe,

©tt erupt wap in konekere peenae^tig^e piaetfen, enke woikt bp ??amen enke in kat quartier in kie peenputten kiekwilo gkevonken.

©© ^nt;

-ocr page 400-

ccd

Dntt St cot varen. €flp’l^^’Û«

lt; lt;9^

©teen varen»

JÖKatt^etK/ftaDe Çct jac^ tua ^rurn, ^n tn ^pnU beuget meuwe tCutaêwooïC

^H erupt woïtt öftere in ^riee; «o-yrAK« vop entevunfontnug^en (rxoxow(vlt;rçiop«mót

vioÿHTÎfi.çi^.'^n ti^iijn Afplcnumen Afpleniö.

^utie ^potekc Ceterach.3n »^ooc^tuptfe^ iisteinfarnenteOJïilt^lunut. gierte Unte ,^teen varen»

C^^atucre»

tSteenvareneennttetmatuÇ in wermte ente coûte ente futtiji van futpantien ens» te watvertîoogçente.

Crackt en Wcrchtngl)e»

2( Ste btateren van ^teenvaren veertidj, , tagten met a^ijn ing^enomen genefen tié verwerte ente verpopte unite ente ^ijn feer goet ten grenen tie te viertetaec^fe eenfe tebben. cafeïne toen ^p ooch met mijn g^Ci? potten ente op tie pinefte ^pte gbelept.

55 ©it feilte erupt es ootU feer goet tfeg^en tie tïoppelpt|fe,(outvpipe ente peen vö ter tlafen,bet pilt tat picken ente opent tie verpopt§ep( van ter letter ente fß feer goet ing^enomen ten grenen tie te geeffuc^t Rebben.

Dnn'Owttwenbnpï. Cop. Igvöt.

©nter ten naern van berouwen ^ap: oft Capiiius veneris,motten nv ter tip vd ten itruptlief^ebbero tweeter^ante crupten g^Ci» (rocken maUanteren met feer g^ettpk, taer nf taf ^ef eene vtemt en tat opteert Capiiius

Veneris van ten outers Adianthum, tat 00

ÇÜîtumen^ap: g^e^eeten et. Ornte tatans! ter feer gemepn tat voor Capilius Veneris ges* tïupekt rooïtt,tat ©teenrupte in ©uptfc§, tat et in Latijn Ruta muraria g^enaemt ee.

lt;^fatfocn.

Adianthum.^^^ v3i0ttiVenl^apJ.

-ocr page 401-

T)nrtD’0[mHnbrt)gt;j. €«tp. Igvt'tf. eccy.

I iO^t opicf^t ÇÔîoutvmbapî ^eeff fefr Dunne Biupne BüntkenDe fleelhens Darr uen lt;fcpnc (cere btaDakene sr affen Dû vontfomme g^ekerp ^tfn enDe Den ierßen HuDeren »an klonanDcr fester g^ehfek macr nnnDere.Ste ivo’tcf es (eer.

* ©at anDer gbeflacbt Dat ©teenrupte g^e^eeten sroiDt ^eeft ooek Dunne eoïte fleeb kene Daer aen biaDerkene waffen Den blaDerê van ^tfnrupte n^ feer ongeuftk snaer nunDere enDe ronfomme wat g^ekerft,Dte op Die eene ^pDe glat enDe effen ^tjn enDe op Die anDere^pDe met deinen ptpkenog§efaDen.©te woitef ee teer enDe ^apïae^tu^. 5öepDe Defe g^eflae^ten^ijn ooek fonDer bloemen en faet geltfek Die anDeie vOarenen.’ lt;[ plaetfe.

. x ÇOîouwen^apî wap tn Die mueren enDe peenaeÇttge (omberaebtige pïaetfen bp Den wateren enDe fonteinen,enDe wo:D( vele m italien enDe ÿiîouineïen g§evonDen.©ter (e lanDe en waffet met,maer woiDt van italien Dioog^e Çier g^ebioebt.

lt; Wt»

^epDe Defe erupDen blpuen aUe bet faer Duer ong^efebent, enDe ertfgÇenin SlpnU nieuwe blaDeren.

lt;[ Z^acm.

», ©atterpe gbeflacbt wotDt gbenaemttn f^rieef « ƒ iwSoy ttoxvtthxop ««Mi’rfixop t€tvÓ77»iXop.3n -éatljn Adiantum,PoIytrichum,Callitrichum,CincinaIis, Terræ capiIlus,Süper# cilium terræ.gt;9an^pUleiU0 00(k Capillus Veneris,Capillaris enDe Crinita.3n Dte ^pOteken van italien capiiiusVcneris.^n Die 2lpoteken ^ier te lanDe eepmeeponbekent.^n 'Oooe^Duptfe^ ÿrauwen^ar,Dat eo^Qtouwenfsapttn^eerDuptf^c^.

iBatuere«

5ÖepDe Defe erupDen i^n Dioocb enDe in wermte enDe eouDe miDDelmatieb.’

lt;r krackt en Werektngke«

ÇOtouwenÇapt in wijn gbefoDen enDe gbeDioncken es feer goet Den gbenen Die eott 2( van aDem^ijn enDe benaut op Die bo:pe,Die poepen enDe kieken, wdt be (Doet Die flupi# menrijpen enDe lopen.

S8ïouwenkapt in Der feluer manieren gkebmpekt Doet water maken, bteeekt Den 05 Pfen,verweekt Die natuerltftke eranekbept Der vzouwenjaeebt af Die feeonDine, opent ïgt;te verpoptkept van Der lener enDe van Der milten enDe ee feer goet Denmiltfuekttgen tu Die van Die geete vtouwe peek ^ifn.

_ SOïonwenkapï popt ooek Den loop Dee bupe; enDe Dat bloetfpouwen enDe beneemt (^ ï5ie voektiekept van Der magken enDe eo feer goet tfegken Die beten enDe peken vd[ Den ftnifnuigken gbeDierten met wijn ingbenomen.

SOtouwenkapt gruen gkepooten ee feer goet gkelept op Dte beten van Den fenijnmV ^ é^tn gkeDier ten enDe van Den verwoeDen konDen. ^nDe op Die quaDe feotfte koofDen Daer tkapt wtgkevallen eo gkepreken Doetet ket k^pr weDerom groepen.

©it felue gt;Ötouwenkap: Doet ooek Die gkefwinen aen Die keele prumas gkenaemt ^ Pneken enDe vergaen,fonDerlingbe aen Die longke maegDen gruen gkepooten enDe ï’^r op gkelept.

lt;?en loogke Daer Çôîouwenkapî in gkeweptkt oft gkefoDen e$ gkeneep Die quaDe ^ »’agbcnDe fcoifiiebcnt van Denbeofbe enDe Doet Die feeOen vergaenaU (kooft Daer ’üfDe gkewapeken woïDt.

, koet van gt;ö:ouwenbap: op (kooft gbeDiagken gkeneep Die pijne in Dat kooft ^‘^^.‘wuefekïijft.

©ie blakeren van ^louwenbapi in Die pipe van een ion ch knecktken met wat fallt; ^ Vtetero gktmengk(,benemen Die rimpelen van Den bupek Den vïouwè Die een kint gegt; C^^ ij baert

-ocr page 402-

ccdt), quot;OnttWeberboot. Cnp. Ipi».

baat §eBbCtt,flb bie bupcU baer mebe g^ewaffe^en wo:bt.

a ©(ecnrupuwoibtgierte (anbei« bù2(potckêvoox ÇôîoilwenÇapî in aUe mebeep^^ 3 ne g^ebmpekijcnbc ee tot bie eoube gebleken van ber boipen feer bequaem bevonben.

quot;Oßn Weberboot.

IT Cfatfoen^

1 Orberbot« ee een elepn empbeken ! ontrent een (panne lanek, fonber j bloemen enbe faet, enbe ^et ^eeft 1 feer bunne biupne blinekenbe en^ be gkekenbe fïeelkene bte ouer bepbe ^pben befet en beeleet ^qn met feer depne ronbe bla^ berkene,elek befonber blaberken g^ekfek een iinfe groot, bie op bie eene ^pbe ter aerben lt;nbsp;waerte befpiaepef mn met vele eiepne pip^ keno g^ekjek bie 0tcenr«pte. ^ie woitet ee depn enbe biupn.

lt; pUctfCi

Q33eberboot maß g^eemein vochtige boe^ here pfaetfenbp ben wateren enbe fonberkn^ g§e aen natte fleenrootfen en oube mueren enbe woibt te (anbe veel g^evonben. gt;

QBeberboot blijft ootk altiftgrucn gelffek ÇOiouwen^api enbe ©teenrupte.

lt;l^aem;

©it erupt wölbt gbebeeten in ©nee; 77’ix»^lt;«vt«'. 3« iatifnFidiculacapiliarisenbe ooek Trichomancs.3n bte 2lpotekenpoiytrichon.3n j^ooebbupifeh QBibertobt,2lbtbo« en van fommig^en Stoter jieinbreelt;k.3n 5ïeerb«ptfcb ‘ÏCeberboot.

lt;1 I^atuere«

©ie erupt eo bioogbe enbe mibbelmatteh in coube enbe wermpte, ben ÇOîouwlbapf vannatuerengbelijek.

lt; Crackt en Werckingbe«

OBeberboot als ©iofeoiibeo enbe ©alenuo fert,uen, ee van wertkinghe ben gt;Oio«^ 3( wenljapi g§elijek,al(l tn bie felue manière g^ebiupekt worbt.

■Van 6tcenkuà: erupt. Cfop. Ivp.

lt;[ Cfatfoen» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Liehen. 0teenle«er erupt.

H^eenleuertrupt vlibbert en (ept op ber aerben wtgbefprept met jpnen blaberen bie aio febubben oft vifcbfeeHen ouer malcanberin hggben enbe op bie oppert# fle ipbe gruen ^ijn,enbe op bte anbere ter aerben waerto bïupnacbtich.é^uffcbenbefe b laber igt; keno waffencoite (leelkeno baer op watwaflbaf gbelifek een elepn ßerreken gbefatfeeneert eo. ©ie wortelen ^tjn feer clepne bunne brapkeno onber bie blaberkeno waffenbe,baer mebe battet bem aen bie aerbe enbe aen bie (leen rootfen enbe (teenac^tigbe plaetfenvaßmaeckt.

ciaiactfc«

©it erupt(al^oo veerbe alß een erupt eo) wafï in voebtigbe coube §oue«,enbe op |leenacbtigbe,lo«v bers?

-ocr page 403-

Dan Stcenlcitcr erupt. Cap. Iwg; ttclüf.

Bfrac^fîgÇç plan fen Daw fie fonne (elfen enfe met veel en (c^t/nt,

3« ^îaechmaent enfe Jjopniaent eomen fte jleelftene mei fen |lerreften$ voott

©n trupi ivoift gbe^eeten tn @nec;xïixKp enfe tn -laitfn Liehen, ^n fte ^potehen Hepatica.^n j^ooc^ouptfc^ '^»ninnenleherJirant ober ©tetnleberltraui. 3n?ïeep ï’uptfefe Öteenleuer erupt enfe ootli 4;euer erupt.^n ^rane^oie hépatique.

^fiatuere«

“Steen (euer erupt ee tout enfe ftoog^e van natueren.

Steenleuer erupt g^efof en enfe g^efronehen vereoelt fte |ee(e enfe opent fle ver«» 3 flopte lener,enfe eo (eer goet tfeghen We ferfefae(^(e (o:t(en enf e aBe ver^itnnghen van f en bloefe.

«^(elue erupt ab ^^^(eoïtfeoenfe^Olintue (ertfuen gruen gÇeflooten enfeop We ® wonfen g^elept flelpt fat ouervloefich floepen enfe fetvaert en fe(eermt We wonfen van aUe ver§ttttng^en enf eapoßumatien.

Steenleuer erupt gheneefl ooeh aBe quafe^eeterupWe^ept enf e fat wllff vier alfl lt;2 faer opg^efireken rootft,enfe foet We Itttekenen vergaen.

Steenieuer erupt tn wtjn g^e(of en enfe tn f en mont gebouwen flelpt fleeafarren ^ We §oofb f te tn f en §ab oft tn We keek vaBen,

VrtrtOOofef. €«p. Iggp

Œï-Cfdj ee veelferlepe vanghe(lactjte,van fen wekken fte (ommtgÇe aen fte foo^ '*^men,(oinnttg^e tn fonekere voehtig^e velfen enfe f offebe waßcn,cnff fommigt; g^e aen fte eltppen enfe fleenroot(en tn fte ^ee gÇevonf en worfen, t^fatfoen^

Mufeus. S5^o(cb,

Pulmonaria. ^ong^euerupt,'

» Sterfle gSeflac^t van Ç^lofch fat aen fte v^ foomenwafl enfe epgentltfek Ç9'îo(e^ gÇeigt; ^* naerntworft, ee anfere ntetfan vele witte gÇeÇatkelfe (eer Wep g^e(nefen f laferkene tn enfe fuer maltanferen g^evloc^ten enfe verwerret, (onf er wortelen, bloemen oft (aet aen fte foomen ÇangÇenf e enfe waffenfe.

a ^weefeg^efiac^t wajlooek ontrent fen foomen fat Xonghen erupt g^eheeten wo:f t enfe ftt es fen Steenieuer crupfe wat geltjek maer veel grooter enfe f reef er, groote freefe (euff en febfenfe op maleanferè Itggfenfe, fte op We eene jpfe (e^oon gruen jijn enfe op fte anfere wttac^tte^.

3 -^ferfe g^e(lae^t fat ©ulfenweferfoot g^enaemt eo Çeeft funne fleelkb gÇeen palme landt fte met eott brupn geelac^ttc^ gruen ^aptken becteet^ijn, We forntt/to op feteten enfe eakWupne fleelkenevoottbnng^enfaer elepne grepnkene aen §at^en.

-ocr page 404-

cccUöf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Wn fOo fel?.

^ufbenweDfrï’oot. ^(epn enDf ©root.

gt;8an befe g^efiae^te worbt ooe noeÇ een Sö anber depn gevonben b^ ben voorgefereuen geiiiek ee anbere ban battet veel minber e^. 4 tA^vierbegbcflacht batmen ©on bauw Çeet heeft roobachtighe ronbtachfigÇe hole haprachughe blaberkems met langhepeeb kene.fchiergheliifkeletrne lepelkenö gefat^ foeneért.tuffe^enben wekken een fort peeiken voorteoemt pp bopperpe ornghecromt, tlepne witte bloemkenp braghenbe.iö« erupt eö van eê feer vrembe enbe wonberltfeke natuere, want al eep bat bie fonne lange enbe vele baer op fe^ifnf ^oo worbt bit erupt noehtane alftjt nat enbe bebauwt gevonben,fnbe aen bie Çaprkenp van ben blaberkcß met elepne broppclkeno van water g^elaben. (Tube Çoe bie fonne Peeter enbe meer op , . bit erupt feront poe battet natter enbe meer bebauwt eo, ^nbe baer omme worbbet ooek ©onbauw gpepeeten, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

ôÇfnt*cmtwoîî)(,attppt mbo »hOOrrt met ^phnt langen ran(Kfn,0fe wel î)ùh met geel gntene Çapîhens Meeleef ^vn, Une; ber aer0en,to£ fommtge pfaetfentni efepnen woitelkens baer «en g§e»fpic^t« (Tube aen befe ranerfteno waffen ooelt forte ^pbe ranekene in brpen oft vieren g^e(pllt;

ten,op bepnbe font efepne witte punctkene gÇeUjfk efauwkene oft nage(kco Çcbbenbe renen dauw van bè wolf fester gekjek enbe fom recht op paenbe bunne witte peeikê^ bruggen#

-ocr page 405-

■VaneOofd). Cap.Igwp cedt»; bragbenbe bte niet ^oo btek befet en ^tfn als bte eruppenbe rantpkene^enbe witte depne arekene roortbr'ingben vol van depnen blaberkeno witten bloemkene abdijckenbe.

6 c^fepe gbeflacbt rà OJ?ofcb bat ^9eemofeb gÇenaempt worbt beeft vele bunne ber^ be peenaebuglje peelkene m^ vele lebekene onberfcepben vele bp een wt eè pecae^tteb boofbeken waffenbe baer mebe battet aen bie dippen enbe peenrootfen bungbt, Mufeus marinus Theophrafti amp;nbsp;fuci

7 JÇ)ee fcucnfle ö^enac^t (amp; oofft «n i« ^of(^. (jnbe f6 een ö^ewae fon^ ï’fr fldcn, öwfI(h g^fcronhclöc Bz«’^ teBlaöfren Beeft, ten bfaberenwnn fommi^fien i^ftoutven ntf( feer en^ ö6eltj(k‘ macr weer ^bevimpeft. ©tc wdeke wd tfamentvt öen dippen en«» te gecrootfen groeven en vootteomc.

® ^etncf^tfïe)relekeengBef(aeht v5 Fucus marinus ec, beeft langue ftnafle Blaöeren fester gbefijek parreve, en«« te bleke ÇavîaeÇngfte woxtefen, Daev niebe bat aen bte rootfen wafï. tî^ïaetfe»

* Sterfte van ïD^ofe^ waf! aen bie toornen fonberhngbe baer quaben enbe onbeqtiamen gronbf es, ? ^ongbenerupt trap aen bie ^ofc^ac^ngte toornen en op roebtigbe fanbfacbttgbe tonekereve (ben.

3 @u(bè TÖeberboot,lt;Sonbauw enbe ïöoff6e(autr, tragen op boîte ongeboube was» 4 ter act tig be bepben enbe bpergbefijeke legte reiben en in fommige bonekete toffeten, 5 (Jnbe bat Bulben weberboot eo feer gÇemepn.

■•7 ^eemofeb wap aen bie dippen enbe peenrootfen Inbte^eegbdegben. t^ïacmgt;

» Sierpe gbeffaebt van befen worbt g^eÇeeten tn ©ttee; ^ßguop.enbe van fommigben cvrXay^^iop.^n iatifn Mufcus,van (Serapio en tn bte ^potekt Vfnea.3n J^ooebbuptfeb ^’’[»«^n ??eetbuptfcb £9^ofcb,enbe bat bepe enbe bequaeinpe tot ben g^ebrupek bet mebeepne ee bat SO^ofeb bat aen bie (^^eberbootn wap,enbe baet naep bat aen ben 3Jo puller boom gbevonbenwoibt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

* ^weebegbeflaebtwoîbtnv (etti)f gbebeetc Pulmonariatn^attfn.^nScccbbitptfcb lt;ungenkraitt.3n57eerbiip(f(b 4^ongbencriip(.3n5-ran(bow Serbe a pulmon.

5 lt;!^berbe worbt g^enaemt in Soocbbuptfelh @gt;ulben wibbertobt,bat e^ Hulben we«» berboof,van fommig^tn ooek ^ungfVauw bar. t^nbe worbt van fommigben voor een Polytnehon Apuieianum gbebonwen,öaert nocbtd6 feer depne gdijckemPf mebe beeft want Polytrichon Apuiei f$ bat recht Trichomanes van^tofeoïtbeA.

00 mi .^vidbe

-ocr page 406-

ccclvf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Drtn(V5ofdi. CflpJvv).

4 ^ütcramp;f ^benacht wcïöÉ bier te lanbe ^ebeeten Rosfoiis, tot fom pfnetfen RordJam Saifirora.^n^ÖHptfc^ ^Sonbauw/nöc van fortinng ben ©inbauir. jtem ooc od any g^cn 4ooptcb erupt.

5 nbsp;nbsp;lt;Sotjf|le gbenacht beet in .^ooebbuptfeb Leerlap,©urtedtraut,Heilkraut, Jjar^ fchar,^euffe(6 elanwen.^ier te lanbe SSeerertdauwen, enOevan fommtgbenQBiin^ erupt.^nfontniigbfn^tpotekenSpicaceitica.enOe beier voor van ben ongbf leerben ge:# bïup(kt,tot groot aebterbeel van ben fiethen.'^ßat naem battet tn ©nee; oft4ati)» beeft ee one onf»ekent,enbe baer om bet* wk btt gbeirae naer onfen gbemepnen naem XvROTró^iop Lycopodion,bat 00 Peslupi gbenaomt.

6 lt;^fe(ïc gbcflacbt eo gbenaenit in C^riec;^(gt;ócpï5«x«(vio^3n ^^atifn Mufeusmarinus, bat coinSuptfeb ^eemofeb enbe worbt in bie :4potekencoraliinagbebeeten, batee Q^o2aei(rupt,enbe van fommigben ongbeieerben Soidaneiia,baert g^een gbekjekemffe mebeenboffe

7 2)at feuentjle worbt van ^beopbraßno ooek jS^üop 5«xa£viop, enbe in Latijn Muf-cus marinus gbenaemt,bat eo in 5ran(boi6 OïonP'e 0)?arine,en tn one tale^ee Ç^ofeb* t^nbe bit gbeflacbt fcbijnt wei te ^pne bat terße gbeflacbt van «pw©- bat eo Fucus off Alga,baer af Stofconbeo in tvierbe boeek fcbritfi. Q:nbe f(b*)«f ooek te ^pne bat van SXonbeietiUO ERhara gbenaenit worbt Libro de infedis amp;nbsp;Zoophytis.

8 Sat aefuße worbt gbebeeten in ®riec;lt;pvK©-,.3n 4.atitn Fucus amp;aiga.^nbeeo baf tweebe gbeflacbt van Fucus bp Siofcoriben, bat van (^bropbraßue ooek Äf «erop b^ eo Porrum gbenaenit eo om bat ber parrepe van biaberen gbebjek eo, /ï^atuecc^

i SÜÏofcb eo broocb van natueren enbe tfamen freckenbe,fonber merekeiijeke bitte off eoube.

a iongbenempt eo ben voorgbefereuen wat gbeitjek maer meer vereoeienbe.

5« 5 ©uiben weberboof,enbe ‘^oifociauw ^ijn broogbe enbe mibbeimatieb in wermte enbe eoube.

4 tSonbauw eo beet enbe broocb tof febter in ben vierben graebf.

^•7 3eemoftb eo cout enbe broogbe enbe tfamen treckenbe, lt;nbsp;Oaebt en Werektngbe»

I nbsp;O}?ofcb in water gbefoben eo goet om in te baben bè gt;Örouwê bie buer natueritfeke 3

eranekbept te veel bobben,in bie nuefe gbefïekon floppet bat bloepen,enbe eo foor goet gbebrupekt enbe gbemengbt in alle faluen enbe oliën bie poppenbo^nn.

i ^ongboncrupt worbt van bio iongbe mobooifn moeflero foor gboprefon tof bie gbe«’ 55 breken van ber iongbone,enbe fonberlingbe tot bie verbittmgbe enbe fweeringen van ben feinen gbepoebort enbe met water ingbenomen.

X)o(k fcrijftmon ben ^ongbenompbe toe battet met wi,n gbefoben en gbebroneken S batbioeff^ponwen,bioetpi(fen enbe bie natuerlifoke eranekbept ber vrouwe fïeipt,enbe ben ioop beo bnpo; gboneofl,

3fem iongbencrupt gbepoebort enbe in bie wonben geflropet gbeneeß bie feine en^ g) be boet bat bloepen fleipen enbe opbouwen.

5.5 nbsp;^utben weberboof enbe ’lüoifocianw,en worben tn ber mobeepnen n^ gbebrupekt. ^ 4 èonbauwmetiuffelfonto gbewteuen,enbeop bef naoekt liebaom gbebonben,^ ntaeekt biepnenenbe gaten,gbeitjek bie 11 an tb an beo, baf ^tjnöpaenfcbevlifgben, aio bp fekere eyperientie bevonben 00. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ©ie gbemepne man bout bit erupt,enbe fonberlingbe bat water baer af gbebtfiit^ Ögt; leert,(bwetek geel eo)goef voor ben gbenon bie wfbroogben,boefïen, op bie borfle be^’ nanwf,enbein bie longbene gbebreekeiijtk ^ijn.ïSXepnonbe b^ bit erupt foor bepifaom e6,enbe fonberiingbe eracht beoff,om bef liebaom te flerckene enbe te voobene.öXuer baf bner mepningbe gnaef eo,bewij fl gbenoeb bat wp nv gbefcreuen bobben.

6 ^femofeb 06 van craebfon foor tfamen treckenbe enbe bofcermfnbe,onbo baer om fo lt;3 bp foer goet gbelept op alle beete beghinnonbe gbefwülen, enbe op aHefiebereijn baf verfoeit btent. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_

-ocr page 407-

Vrtn ^attentjoet. CapJ^jöff; cedvij.

^it (due ^cemofe^ ce o«h fe« goet tfeg^en bte rooinun, gÇfpeckM fnôe logger 3 nomen öooheGenamp;e ia^^ef Où feine flereheHjelt nf.

^te anöere (wee iün oodt goet g^fIn^ft ïgt;n£ andere ^eemofeÇ tot alle Beete gefwil^ ^ ^fn,enlgt;e tot Bat Beet fieöercijn,Doer op gbelept.


Pan «^anenuoet. ^ap.lg^if.

^^Pg^fnenvoet aloStofeonOeß enoe ©atenno fehfuen^qn vieröerfepe »angä» S Pnebte.ÇÔan Den weleken Bat lerße geflacht aie 3puletuo fenjft »ieramp;eigt; ?2 0^fpf quot;fo een met grooten vetten bla0eren,öat “ïBater Çanenvoet g^e^eetert wotbt.lt;Swee0e met wüten blakeren 'ïBttte Çanenvoet g^ennempt. 6^berlt;» be met bmpnen blaberen batmen -inpaetto dauwen ^eet. cêmerbe mec peerfebe bloemen ben berben gbeffaebte anbere gbehjek. (^nbe befe vieve wotben ongt; ber bat terpe g^eflac^t van jÇ)anenvoet van Slpuleme gÇenelt. «Sweebe g^efiac^t b^ e6lt;£ueckenfeelie,e6§ap2acbücbvan fielen enbeblaberen, «imberbe co depnmet geefen bloemen, ^vterbe Çeeft wüte bloemen.

lt;[ efatfoen^

Ranunculorum primum genus quadruplex.

Ranunculus paluüns. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ranunculus albus Cue echinatus.

4^ater Çanenvoet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;®ï8üte6anenvoeü


^ater J^anenvoet beeft wit gtnene bole offene fleU.baer aen btep gbekerfbe blabe 3 ten Waffen ben blaberen van ^ppe oft van 3onefrouw metch fdjter geltfek maer wit^ ter.faeeèterjenbebülterbtefeer^eetenbe btanbenbe in We mom^ifn. ^te bloemen pm bleeck geel gbelffek bie bloemen van ^Boterbloemen gbefatfoeneertgen aio bte af vallen 500 tomen baer ronbf ^oofCekeno naer fetüf gÇeüifktnbe bè terpen wttomen be

-ocr page 408-

«cbûf, Vlt;»t^rtMCn»lt;)Ct nbsp;Cep. 1(0,vif;

^f öoöOfhfnö Vân (rc'Jaeferupt,;©^ wonden ^lt;1« »de Weite »cfdwg§ettJ

Quitte ^anenvoet heeft ooeit witac^üg^c effene fielen,harr aen waffen wifttc^ftge feer gedouen enhe ghefneOen biaherewfonOerlinghe îne opper ße,De HaDeren van Q os» dan Der »an fatfoene »olnaer gÇefifeh.^te Dioemè ^»f« gÇelifelt eien Dat »cotgeferenen rnDe al$ ^p »ergaen ^tfn,^oo eomen tn plaetfe »an een Dioeme,»ier oft »ijf ronDaebtige platte rouwe pcltèDe faDeftle.Ste wortel ee »eefelaebtte^ g^ehfeh Der »oorgefereuen» Ranunculus auricomus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ranunculi fecundum genus.

^ -iupaert^ dauwen, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Herba Sardoa, t^uedunfeeHe.

^upaerté efauwen Rebben terp ronDac^ngÇe b(aDeren enDe Daer naer feer geefotten ^ rnDe ghefpleten Die bnipn gmen^lfnenDe tn DnuDDel pleehen enDe breeDe grepen bebgt; ben Die brupn peerfcb oft brupn »leracbtteb ^ifaiOte bloemen ^ijn feboon gout geel en De blineIïenDe,enDe Daer naer volgden ronDe ^oofDehene Die rouwer jifn Dan Die Çoofâ? Deftene van ^ater Çanen»oet.

Ç3an Defen g^eflae^te worDt noch een anDer ge»onDen alö SiofcoriDee enDe 3(pult;' ;3gt; ferne ferifnen Dat peerfebe oft purpure bloemen Draeg^t Den ^upaerte dauwt anDere in anemaniere gbelijdï,enDe Dit gbeflae^t ee noeb ter tift onbehent.

» (ïnedtenfceUe beeft baptaebtigbe fielen, Daer acn waffen gbedouen enDe feer depn gÇefpleten blaDeren Die oodt wat rouw enDe bupraebtidj ^tjn ènDe gemepnli,di op Der aerDen wtgbefprept Iiggen,op Dopperge »an ben gelen wagen purpurbrupne bloemen febier gbeliftk feeUen gbefatfeeneert »an binnen geel fafelingÇen gbelifdt Die Dioofen DragbenDe. t^^nDe alv Defe bloemen »ergaê ^i|n,joo toemt Daer voort een ront bolleben Dat met grauw brupnaebtieb bap: bedeet ee. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;nbsp;t

5 «^DerDegbefla^toan J^anen»oet ee feer depn,gerdt enDe fwaer vanruedte, enDe Çeeft feer feboone gout geele blinduDe bloemden Dit geflacht ee oodt noeb onbehent.

4 lt;è»ierDe geflae^t breng^t een oft twee blaDeren voort Die gbeelouc enDe gÇefpleten ^gn Ö^di/eh Die blaDeren van anDeren J^anenvoetèbouê Den welche Die bloVmewag, van

-ocr page 409-

XJAtti^attettVoe^ (f^p. lgg^f♦ ccdigt'

- van Uftitwcn Beef wtf,oft wit nacv (geel (tedtenbe of( oodt purpuraf^fK^.Sie tvoitel ce Ounmetaen^ang^enbe tlepie fafehngben tweern m l)eefïgt;e wagentje,

CplaetCe«

* QBater Çanenooet wag in We grateten enl)e gaenbe wateren enbe fomuffe m We 3 BeempOen enOe neer fantJae^ng^e plactfen fonWrltng^e alg natte wren ^ifn.

OCitte Çanenooet enbe -(upaertè tlauwen wagen m We beempDe enamp;e op natte en lt;25 beoochtighe eotenvelWn.t^nWbefe WpegÇeflaeÇten^ijnWer te lanW feer gÇemepn. t^ gt;nbsp;? c^weeUe gÇeflaeÇt van J^anenvoet énethenferUe gÇe^eeten wag g^eerne op boire fanbae^tig^e leegte gront, enbe woibt tot veel plaetfen van gt;0ianehn)(R enbe van ’ ^yptfe^tantvelegbevonben, gierte lanbe woibt bptnbereruptliefhcbbcrebonen - Ó^èptant.

* Ste elepne J^anenvoeten wagen tn We begehen eO aen We eanten van be grachten,’ enbe in bonekere waeterae^tig^e plaetfen,enbe woibè ooe ^ler te lanbe tot veel plaet^ fen g^evonben.

* ©at lerge g^egae^t van J^anenvoeten bj biperÇanbe eb, Blopet van in TipnO tot in •Oopmaent oft noc^ fpaeber.

* (£ue(kenfeenebloepetin‘3)?eer(e,enbe fcwttjtbocckinSipïtIl.

^ ^ü clepne J^anenvoeten bloezen m ^pna enbe eoito baer naer ^oo vergaen ^p. f liïaem.

’?)anenvoef woibtgbebeeten in @rife;^«7:f«xiop,in Latijn Ranunculus, van 21pu(e# iU6 Herba fccierata.^n ^^ooebOuptfeb ^anenfuj^..^ier te lanbe J^anenvoet.^n g-ran^ e^oie ^öactnet.

* föat ierge van ben iergen g^efiae^t wotbtvanfommig^enin ©n'eey g^ebeeten rÏMvoy

-ocr page 410-

ccd,». Drtni^rtttcrtVôct, Cctp. I^gif. cnAivop ayçlop K^ mtvof, utTccriop.^n -Cottjn Apiûpaluftrc, CM Ranûculus paluflns.^tl J^OOf^ ôupt|(^ 'iVaHcr epffe câ Rafler hanfnfu^.^nOîfnî’uptfeh QSôw ^anenvoft^» ^raneÇoie Sôafpnet D’eaue.

lt;^wefamp;e woîôt nv ter (jjt m Xatï/n gÇenaêf Ranunculus echinatus. 3« J^oocBamp;ujjffc^ 'i’öctf^hanenfuf^,'2ldKrhun(nfuß..^icr tv lanDc*îî5it{e ^anenvou. 3n5gt;'lt;’nfft£gt;J^ Çôafttnet blanc.

«Sberhe WOîbl g^cÇfCtC Ranunculus auricomus.3n ^OOcÇbUptfcÇ »QBîfen ^anenfnß 0cÇwart^ Îjancnfuf^jCnôc ooch 0fcl ^anenfuß.^n î^îccrbuptfc^ ^upame clauwê, mbe baer nacr oock m 4atijn Pes Lcopardi,van fommtg^en pescomids.aut pes corui.

i éîweebe ghepat^t hect Herba Sardoa, Apium fylueftre, Apium rufticum, Apiaftrum cnbC Apium rifus.met wclckcn naem battet oock in fommighe ^tpeteken bekent ee »an fom^ wighen PuifatiUa.^n J^ooebbuptfdh .buchen femelle. jn îZeerbuptph (lueckenfeene. 3n 3 raneÇois t^oquelourbee.

lt;^atuerc«

3(ne §anen»oeten lijn beet enbe bioegbe tot in ben »ierben graebt, mbe fenberlin*, $§e bie ^netkenfeeüe bie be alberbeetße e^.

lt;[ Crackt rn wetekingk^

2( nbsp;nbsp;Sie blaberen bft wortelen »an J^anen»oeten g^f (booten,enbe op eenig^e gbefenbe plaetfe bee lubaemeghelept, bijten bie btiptenbe batgbefont »leepb epen,enbe make blepnen,blaberen,rouen en gaten,enbe ^tjn mite bpen goet op bie quabe fweerenbe na^ gbelen enbe wratten om af te boen»allen.

55 X)oek mac^men bte blaberen »an Juanen »oetentot feer quabe rupbiekept enbe feorfts» Çeptbeekooffeenbeanbere quabe trauwa^

BatrachionApulei.

©int 4ntkuenj6 raepken.

gien,enbe om bie litteeken wt te boene ghegt; brupeken, alfmenfe g^eftooten baer op lept, enbe niet lange baer op en laet liggben.macr (erffont afneempt.

jtem bie wortelen »an J^anen»oeten ge#gt; broockt,gkepoebert, enbe in bie nuefegkefïe ken boen niefen.

ff^lnucrnilTc.

2(lleJ5anen»oeten ingbenomen ^ijnfea^ beliiek,kmberliick,enbe boottelijck, enbe fon berlmgke bie lt;S^ue(kenf(eUe,bie aU^p ing^e^ nomen ee,fïnnen enbe »erjlant berooff,enbe bte fenuwen »an b^ aenfieÇt al^oo treckt eß fpant,b3 bie bit ingbenomc Rebben, fekynen •te Iaccken,enbe al lacc^enbe te geruene.

Van 6tnt Xnt^uentô reep

ken. Kapittel. I;;iif.

Ç Cfatfoen«

^3i etupt ce oock een a^cflacM »d ^a«gt; \^ ^W gt;L/nen»oet,Çet trap entrent een palme efe vÙ^k_--ïs^^^T

twee §ooc§.©te blaberen ^tjn feer gefneben .^ ben blaberen van 25ooterbloemen ö^elócz kenbe.

-ocr page 411-

■OrtrtSooterWoemett, Cap. I^^» ccdgj.' ftfubc.^ic bloemen ^ijn feboon geetlt;Sfae( map opronbeÇoofôehenogÇebjel» aen bic ^ooterbloemen.Siewoïtel eo wK,rom ßbelinli een depn mephen fomtijto g^efijeU een not groot met aen^nng^enbe fafeltng^en van onber.

©it erupt maß op pnbacbtigÇe bone beempben enbe bpergbeüjelte grafaebtigbe Pi«etfen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;C^t«

oint 2(ntÇttem'$ raephen bioepet m3lpna enbe in CVîepe.

©it erupt woîbt van 2(pufetue jß«Tf «x»op gÇenuemf, enbe »un ben gÇefiuc^te van Ranunculus van Çemg^efeepben. 3« ©uptft§wo:bbet |ier te ionbe^mt 4nt§ueniö ruepkeng^ie^eeten.

lt;r I^atuere/crachtcn^iftocmifle.

©it erupt ee van nutueren enbe van wereking^e ben J^unenvoeten feer gbehjek en;? 3{ be ee ooek feer ^inberlijeh ingbenomen g^ehjek bie ^unenvoeten.

Vanlóootevblcemen. Q’dp. Ij^çutf.

lt;[ CgticOaclbt

Q± X)oterbioemen^ifn tweeberiepe (^nefteie en © ob belle, oft «Stumme enbe ^übe. ^©ie l^ntkele ^ijn n)ilbt.bie©obbel^iin bie «Summe ^ooterbioemem tECfatfoen«

-ocr page 412-

ccd^tj. VrtttÄdötefWdcmctt. €rtp. IÇïû'O.-

dauwen afifhjch.S^tc wond ee fafe (aeÇoeÇ.

? Sieöobtd'^25ooUfbIofmfnjt,nöen ^ndidenvan Blaöfffn, fldenenbe woddefn aUemantcreng^dtjclï.aUeenamp;ïf Bloemen ^tjn (eet BoBBef van BlaBerhene.^n fomma ïgt;te '55oo(erBIoemenii)n Ben j^anenvoetemfonBerhngeBen-iupuerto efauwen feer gelt;ï Hjeli maer en ^eBBen gheen (werte pleehen, enBe §et Çee( erupt en ee met B:anBenBe op Bie tongue âÇdtjeh Bie ^anenvoeten ^ijn.

91 plaetfe.

?5oofefB(oemen waffen m Bie grafpiepnen enBe tn Bie Çouc Baer ^p geplant wo:Be,

^(^i Bloemen Bloepen vanm 2(pdn fester aöe Ben roomer Buer.

irl^acm»

Stt erupt wotBtg^e§eeten van 3i^hmu6tn@rtee;7roxv«vfliMop rnBe tn 4«dfnpoiy4 anthemum enBe libro ;;vij.(£ap.pi;.Befereuen,van fonmugbin wo:Bt Bit erurt ooiH ba# trachion,Bat eo Ranunculus gbenaemt om Battet met Ben ^anenvoeten g^uhithmiße Çeeft.3»S)uptfe§ Çeetet (ScBmalt^Blum.^u-ïeerBuptfeh lt;;^opterBlovmen.

lt;1 I^atuerc»

^ooierBfoemen jijn werm enBe Bïooe§ van natuerê maer niet ^oo Beet aie Bie J^a#» nenvoeten.

lt; veracht en Werchinglic*

^ooterBioemen en beBBenin Bie meBeepne g^een gb^BiupeKBanB^ (pin (ommige3 p(aet(en van ©uptfebiant ale ^ieronpmue 'ïboeft (eri)ft,met anBeren erupBen in Bie eper eoeeken ontrent paeneben ingbenomen enBe gieten woiBen.

Dan Anemone» €apjçgvlt;

lt; ^gbenadit

??emone aU ^iof(o:iBec fthift eo iweeBerlepe.S^at eene maß op gBeoeffenBe en M Be g^eBouBe p(aetfen,Banamp;er eo wilBt.

• ^lt;fatfoeni

Anemone» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Anemone fylueftris.

-ocr page 413-

VrtttTtrtcrnottc. Cnp. l»vu. ’ccd^i't|. 2(f krße 2(aemoae heeft blaOerea aie if onaa0er,^oo ©lofeonOee ft^tvft, oft Oea bfaOerea vaa SXatmaeufaewaafatfoeae fester geüjek,maei mta^ 0ere.©te bloemea ^tja vaa venvea font root, fom n»(,fom parpurae^tte^, ^Oiemoîtet eo Okk eaOe ront meerOer Oaa eea oltue, tôt femmtge piaetfea wat oaeffea ghehjek oft ^p (eOea oft kaoopen ÇaOOea.

quot; 2 ©te wtlOe ^aemoae eo Oea vooîgfjefchteiiea vaa blaOerea gÇeltfek,maer Otewtïo ateer0er.©te bloemea |tfa root eaOe Ote mottelea Çebbea vete fafeltagÇea. ^aOe met Oefe wtlOe 3aemoae,Oua(kea oao feer ouer eea te eomea, Ote wtlOe J^aaevoetea, Oaer af tat voorgaeaOe (S^apittel g^eferenea eo.©te blaOerea Çebbea mtaOer Oaa SXaaua# tuluo,ea0e meerOer Oaa Oat terpe ^aemoaejafelacbttg^e woîtelea, eaOe bloemè font purparac^ttf^.fomwitjfom gheel.

I ©at lerße 2taemoae maß tot fom piaetfea vaa ©uptfcbldf oatret Oe Ot^tjafTroom.' 2 ©at wtlOt wafl aea Ote taatea vaa Oea vel0ea,ea0e boffe^ea, op grafa^ttge aeere piaetfea,eaOe eß’^ter te laaOe g^emepa.

3lnf monc Woepet tn ÇQîmu fabc m 2lp:iU.

Anemone woîbt A^enacmi t« ©«Vç cock «vtM«vH,cnî)e D#fô^lt;W Pôtft ta bit Ofyo^ «kca.gt;ßaa fommig^ca Flos Adonis.^aa fomaagca CtU^tU(f^(bb(të Herba venti,hoc wd Oefen aaemoockatcaaaOma erupOea g^egl^eueawoîOt, waat al^3atontu# ^kfa fe^ajfc Cotylédon woîOt ooc Herbaventi geheetc eß Oiff^dych cpe meer «aOere» f^^atuerc«

3(aemoae ee Çeet eaOe OzoegÇe tôt ta Oen OerOea graeOt Cracl)t en Werckingh^.

Ste wo«e( »aa 2(ncnwae gÇckaDUt,treekt ote flupaiacBagc Çamaeren aaer Çaer, OU ea0e0oe(»ee(voc^ae^epttcamoa0ewnoopea. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fiammuia. (^gdecoun.

-©le felue woncf ghefoOea ta twin biemea ta tarifa paflum aaentpt,eaîgt;eop Oieoog^eag^eßrekea, feerpt Oat g^efic^te, eaOe neempt af Ote vUehea enOe lùteheaea vaa Oea felnea.

©te blaOerea eaOe fleelkeae met g^epelOe ger^e gefoOea, toea Ote voederen veet mek; Çebbea.

©te fetue met eea pe0a^ »aa oaOer g^efet, »etweekeaOte aatueritjefte eraatk^ept vaa Oea mouwea.

X)rtn ^gelcoolen. Cap. Ijs»)

©cfccoUn ]^ebtcn rooüac^tigÇc Ço(r fîfkn met ^

^^^ vde Ie0enea0ekaoopea,0aer aeawaffea laage Ül^^^ ftnoneblaOcfcn vclnaer Oea '^ßtlg^ea blaOerea g^cltjek maer laag^er,fmal0cr eaOeroatfomme wat g^ekerft fonOerttnge 0ieoa0er(îe.©tebloe^ mea jtfagoittgeeltaOmtOOelwat ^aptae^tte^, vaafatfoe# aeeaOeverwe Oea bloemea vaa ^upaert6 elauwea ta alle manterea g^eltfek.^aOe als Ote afg^evaHea ^tjapo waffea Oaer boHekeas g^eltjckaea Ote -tupaerto elauwea, ©te woî*

tcleeveefclac^tic^.

C IBlaetfc.

^gekoofea walfea ta aatte OeempOea eaOe op wateraeÇ^ tig^e piaetfea oatreat paeaOe waterea.

lt;[lt;Qt

©t'tffuptbkpettn^epeeaOeeone Oaeraaer joefeue^ ht^yafaet,

^aem. )^^^^^^.

-ocr page 414-

ccdgtwf. VrtttWolfdbcItett. Cf^p, I^^iXf.

Sit erupt woïbt nv ter tï/t in ^at# geheeten Fiammuiajbaf ff ?ß(am oft ÇOiererupt ^ om öattet feer beet enbe g^eü/ek een ÇôMmme BianDenOe ef .^n ©uptfe^ wo^bf gleis’' - naernt ^’gekoolemenöe Çeeft öpen naern om bat bie feapen bte bn erupt eeten baer af ben Q:get ertjg^en bat een ver^tttmg^e enbe fweermg^eoan ber (euer ef,^at naern Çem bie ouberegbeg^euen Rebben eo enf nocb ter tijt onbekent. «Sen |p bat Çet ee, bat erupt van X^etaumo Jootattanue cieoma genaemt.©tve(fk ooe m voe^Uge pfaets» fen map,enbe feer §eet van natueren ee.

lt; Il^atuere enne Wrnkinglje»

2( ^gefeoojen ^tjn Çeet enbe b:oodj tot m ben vterben graebt,enbe branben enbe bpfen op bte ^upt enbe batgbefont hd^aemgbeüjekbie j^anenvoeten bk^p van natueren enbe erachten g§e(ijek jijn,

lt; l^inDerniiï^

Q;ge(f oofen en ^t/n met alleen ben menfeben feabekfek enbe boobek/ek maer ooe ben keepen.©« feapen bie baer afwepben,tvo:ben met groote ^itte beuang^en enbe per^ wen.nutf bat ^uer (euer onpeeekt enbe beberft.


VrtttWolföbeftcn. Crtp. Ipwvtj.

. nbsp;nbsp;nbsp;f^^^^V^^* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;... « HerbaParw.x ^æo(f66(fiftl.'

j ©fff befte beeft renen ronbc effenen nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' * ! peet ontrent een fpanne §ooe^,baer i aen vier ronbaebtigbe blaberkene wapen bte erupftvpo tfeg^en een ge^ fet^tm.'Jüpchen ben welchen ^f« fe^oon gbe^ pernt bloemkc wap m bmibbel van ber welcke ren purpurroot viereanttcb knopken voorteoemt bat een bzupn bepe wo:bt. ©te motte! ef (anek rn bun Çer maerto enbe bermaerto waPenbe.

C iBlaetfc»

©tt erupt map m fommigbe bonekere font:# keracbtigbe bopeben aio m üoenten bopb bp ïdïuefel baert veel g^evonben motbt.

lt;1 CPU ©ft erupt b(oepet m Tlphll enbe-tn ^epe ^oo co ipn vutebt nfp.

lt;[^aem.

©ft erupt motbt nv ter tijt gbebeeten inia^ tpn Herba Paris, enbe van fommigbenVua Lupi-naamp;VuaVerfa. ^n J^oof^buptfeb ‘ïöolfobeer Q^mbeer.^n 0?eerbuptfeb '^olfobepe.^n Jrtv lt;§016 ïXaifin be Ücegnarb.

lt; /^atneve/crackt enne werekingbe. ©tev:uc§t enbe faet van befen erupbe jifn feer goet tot alle vergbiftbept, enbe fonberltngc ben g§enen bte buer verghepempe bte ^p tng§e^ nomen §ebben,fot g^emotben oft van Queren finnen berooft ipn. (fnbe geneep bte felue tinn;^ tuf bag§en lanek tfmotg§en6mg§enomenaloterp ®apttpa ©arbuo, mbenv ter ttjt 4ttb:ea6 CSKatt§toIu6 g§eftreuen §eeft.

■Van Jtconftuw. ^«p. Igg»«/. lt;[ egkedaebt»

, nbsp;nbsp;nbsp;5(eom'f»m eo (weeberlepe ak ©tofeoubeo fe§n)f t, bat eene mo:bt gbenaemt Aconi

tum

-ocr page 415-

■OatiXcontïitm. Cnp. l^vüf^ (cd^Vf tumPardaiianches.^nöe öat andere Aconitum Lycodonon m cnfciafe 'ïöoIfetroJtfif, ïgt;aa af int nacflvolg^enöe tjaptttd g^eftreuen ee.

iiCfatfocn» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Acohitum Pardalianches Matthioli*

5r\ 2(t tafle ^(onituin parbahaneBage ƒ^*'naemt,leeft ( als ©tofeonîtee fc|2i)f() »lageren geliftk tS^pdammue oft tlontonmie^ jen, ö’peoft viae, maer minUere, enDe waf |aptae|fte|.@pnc fleet wap ec patine Boo(|, Ste wettet ee eenen (Seotptoene peei^ gbe«» tt|clî,enôe wtt btintkenDe ate 2(tabaper.Q;nt)e »oot ölt 2l(enttiim wotöt van 0)?atf|tot«e ff R pguere fontei: Hoemen ahepelt, he fiter ^Hlefdcö,

C ptaetfe« Stf 3((onttum wap gbeerne tn tomHra(|j? ü8|e with peenac|ftg|e ptaetfen.

Stfierpe d^eftac|( »an Aconitum, wotbl ölenaempt tn (^neejr «KoviTopTrafcraxiayxtci pvoKTovop, ^HÄLKpovo jj Kgci K«ju^x«fop. 3*^ iattin Aconitum Pardalianches, Myodonon,The-' iiphonon,cammaron.3n Ote 4poteken enbe onber ben g|emepnen man eep onkKent.

lt;[ ü^atuece«

2(conttttm ee Beet enbe btoo^Be tot tn öen »terben ^raebt,

C CracfitenwcrcfemgH

ÇOan2((ontfttm fe|tt)ffmen,baf ^oowanneev ote ocotpioenen bat ^benähen, bat 2( 31) ban huer crac|f »ertiefen,enbe ommac|tt(| btifncni tot bat 3p bte blaberen »an bte Witte ??tefwoïfcteg|enaecftt hebben,waer buer 3p webetom huer eracht ertjglenen^ be perch worben.

2(conttttm m^|enomen,boobef bte nienf(^en,wo(uen,fueöhen,enbe alle witbe enbe tamme beepen.

VrtttWoIföwouek. ^np, lyyty.

C^ghenacH»

VsvOootfewoïtefe ee btpertepe »a gepachte ate Sfofeonbee fept.Steeene worbt ge*# «^naernt lupfcritpt.Sïe tweebe heeft blauw bloemc.Ste berbe heeft geete bloemt

c efatfoen«

1 -£upfcrupt heeft ghehnoopte peten onberhatuen »oet oft meer heoeh, baet aen wap fen blabertn tn fee oft feuen blaberen ghefneben,bte rontfomme ghelijeh een fage gelt;gt; herft 3ifn,ben blaberen »an ©werte ntefwortel fchier gelt|ek maer »eet minbere. Ste bloemen 3t)n clepn bleeeh geel bte aio 3p »ergaen»oortbrtnghen ctepne hauwheo baer tn tfaet wap.Ste wortel eo hontachtteh erom met »ete »eefeitnghen.

i Sie ‘22gt;tauw wolfowortete heeft ooch groote gefneben blaberen ben btaberê »5 ben »oorgefcreuen met per ongheltpKmaer meerber enbe meer ghehachelt enbe »à »erwe »eel brupnber. Ste peten wapen brpe oft »ter »oefen hoochgt;f nbe brengen aen bat op^ pfrpe»oort phoone blauwe bloemen binnen haprachtteb ghefatfeeneert ghdtfeh eert cappe off helm »tff bfaberheno braghenbe,»an ben welche bte twee onberpe fmat 3t)ni bte mibbeipe enbe 3pbebtaberheno wat breeber,bopperpe groot enbe holgh^Itpheen «oud off tappe ouer bteipbeblaberhcnopacnbe, baer tn twee fromme brupne peek «cno Waffen op baf epnbe wat btehachtteh gheltfch twee narren hoofbeheno, tn bmibgt; bet »an befer btoeme wapen »ete bunne torte haprachtfge peetheno baer gruen geefe ptpheno op hanghen. 2lto bte bloemegherepneo 300 fomen baer brpe oft »ter hauwi? heno bp een »oort baer tn tfaet groepet bat hert,(wert,enbe ghehoecht eo. Sie wortel ^»^ üi ee

-ocr page 416-

«dg»/. nbsp;Wn Wolföwoude. €rtp.

Lycoftonon primum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lycodono cœruleu.

^iipfcmpt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'zöianw WQlf^^

re bkft fnöe (wat ^^ffarfoeumt ôÇelifcft cm (kpn fÏ(£lïf4pf,mD( haft vek «m^an g^cnhcwccfcKng^m.

3 £gt;ic ©((ïe woifewoMck Çceff Siècle fmert^runic g^fdoiim bfaberen bm bfa^ beren van ^ootfvbfeenun [cfjier ßl^ehiek tuner veel meerber. ©ie fiele ^qn renbueb^ tiefj ontrent twee voed oft meer ^ocb,bner neu wnffen op bopper pe, Heedt geeie bloeit men.volnner gefntfoeneert gefi/eli bte b(oe men v4 QBilbt vinemner bie' weieke eiepne l^nuwkeno volgden,bner in (wert geÇioeekt (net lept.©ie wortel ee (wert tuet veie aen^ / Çlt;’gt;i3^(nbe veefekng^en.

C lèlactfe*

©efebrpe fem)nnigfw empben-worben Çier te Innbe in ber eruptfief^ebbero gotten g^epfant, enbe bie ^luuw woifewortei ($ in veel bonen feer gbeinepn, 3n©nptfcbigt; fant enbe in fomnngbe nnbere (anben wol ben bie twee (netfle gbevonben in biepe bagt; (en enbe bonekere wi|be bopcbc.©at 4.npp erupt op bie gbfberchien enbe nen peenach«» tigbe plnetfen,

Lycoâono Ponticö

-ocr page 417-

■OrttiWolföWöitcle. Cop.IgSÉg» , «dgVf/.

©efe b’pe (rupsen bfoci/n in ^yim in ^(y( (nb( in ^wcdtmacnf.

iötf 05cnac^( van ^(omtum,wo:in gbehretenm @ri«r «RÓvirof/ xumr^vep S KwoK# TÓvop. 3n Latijn Aconitum Lycoßonum/nOC van fomnng^cn Luparia.

1 -Óierpc rtJoïbf gbe^ceten m j^ooc^buptfe^ ^cuf^Hrautjenbe Oaa nacr^kr te (anöc -iupf(rnp(.Q:nï)e en ce g^cen^ftfflacht van «StrerU nicftvcHfl aie foninngbc nv ter Ujt feer quahjehen g^clcert enbe g^efereuen Rebben.

2 «èwcebe iro’bt genaernt m Jócccbbuptfcb ^lo wofffwur^» ^fcnbin en ^(v pfen^ ]amp;tttün.,^ter te (anbe ‘'^(autv wvIfewoKcfe en van fommtaben Ojïund»; capkene/n!? ïgt;é baer om tn 4anjn Cucuiius monachi,of( Cappa monachi.(^ nbe tvoibt van vele g^efeer^ ïgt;c voo: bic op:ce^tc Napeilus g^c^onwen bacr 3(mecnna af fdjnjft. ^nbe wotbt g^cs» naernt Nape]ius,quafiparuusNapus,om baf ^On wcHcfc gfU/dtee fenen (Icpnber ßetk^ rape,bic m lattin Napus ghc^cctcn woïbf.

5 tSberbe woïbf van ©tofcoxibee g^enaemf «Kovirop TrovriKÓp «xuKOKróvop Trovnxèp.^iï in lattin Lycoöonon ponticum,cn Juct in bic ^poteken bier fc labe Napeilus.^n Jfoeoeb^ ïgt;upffcbQBo(fftvur^cnbc@ccf wolfftvmQ. 3« Ï^ferbupffeb ©cel tvolfetPOifcb^H ^rane^oie lt;Suc Ioup,2 o^uc loup iaulne.

^Z^atuere^

2(ne bipe befc QSJoIfemoJfclen ^ijn ^ccf enbe b:ooc^ (of in ben vierben gracht, enbe feer venennee »an natneren enbe fnbfïanfien.

QBoffeivctfelentngbenomen onfïeken bafberfe enbe verbïanben bic tmrenbigele? ben enbe boobcn ben menfc^e,a(e oner nief feer langue jarê in bic Q:oopflabf vd '4nflt;? werpengÇcblehenee, baer fommigÇebiewoî^ Nerium. X^leanberboom, (el van lt;^(antv wolfewoifcleun §ct falaef »ooi eengoef erupt ghefenRebben, bic bacraffer^ (lont gl^e^otnen ^qn. ©nbc befe QBolfemoHc^ (en en boobcn niet aUeen bic menfe^en, maer ooek bic woluen, ^onben enbe anbere bperg^c^ lifeke beejlci^ale^pmet vlcefcb bner »oo: gye^ woïpentvoïben.

Vatt lt;Pleanbetboomt€Jgg5*

lt; Cfatfocn.

-(canber ce een boomac^fic^ gewae

^^Nj bat groofe langue bickc blabcren §ceft bic langber, meerber, bicker enbe roumer ^ifn ban bic blabcren van 2lmanbelboom. ©ie bloemen ii/n feboonroot in vijf blnbcrkcne gbefneben eenen depnen roofken niet feer ongbelpck. ©ie »nieÇt ee vingbere lanek enbe ee vanbinnen met rouw gbe^apit fact gbevnlt gbelnek bic Çauwkenevan towa luwe moi fel.

CïBlactfe,

©leanber wafl in fommig^e (anben bp bic rinieren enaen bic eantenvan ber ^ee enbe op feboone Inflige plaetfen aie ©tofeonbee (crijft, bier wojbf Çp in ber eruptlicfbebbcre bonen gbevonben,

©ledber bloepct bier te lübc in ssjacekmact.

-ocr page 418-

«cl^Uttf. Dötti^ttet Söp.lgjögf.

^K gÇfwlt;i6 woibf gBcBfcffn tu ^»lt;x NÄp(op,po«ro/ectpvK Kfo/ö/w/fofi Vän Î^^f^t^^ ter ooek Neris.^n iatqn Laurus rofea CtttcRofea arbor,04€ C^jS^OOfcbOOm.^n Ôte 4pC^ (fken ente enter tie emptlùf^etbere oleander.

^lennter ee ooek feer beet ente t:ooch van natneren.

X^feanter ee ten menfeben feer feateltjck ente fonterfinge ten feapen, gbep(en,op fen, bon ten, efelc, niuplen,pferten ente alle viervoetighe ghetterten feer tootebjek, want alle tie water tUndten taer X)leanter in g^ewepekt ee peruen taer af terßent, al6;^tofeoïitee,pkniu6,ente @a(enu$ fe^rijnen.

Pn» lt;5ttd. €«p. !j’^Sf' lt;[ ^öbfflacb^

Hj '^d ee tiperfepe aU S^iofeontee fept »an ghefladjfe, van ten wekken tat ierße TT d^fflac^i wit ente tarn ee^ente tie antere twee fwert ente wtitt.

c ^fatfoen.



i ©ie tamme witte J^uel Beeft eenen reepten effenen ßeel,ontrent vier oft »iff toefen 3 ÇoocB,taer aen waff en langue bteete witte blateren tie rontfomme gefeaert ente on.# lt;lff*i d^ffcftft 5t)n,op topperße »an ten ße(en waß eenen rente knop tie open gaen^ te een gr cote witte bleeme »oeabttnght »ä »ier groote blaterè tie in tmittel »eel ekp ne BapzaeBttgBe ßeelkfne Beeft ente ten rent belleken, tat groot ente lanekaefeneç woîtt taer m tfaet lept tat wit eo,en tot ten g^ebmpek ter meteepnen feer ^’^^^^^^^’

-ocr page 419-

Vrttt lt;5ticL Cup. Ivvp). ccd^fç;

ÇCan befett ^effac^te wotot noe^ eê «nber ge»ottbc,bpen$ Hetbertteé van bê bfoeniè ^ ôÇekertetc en feer gefneben ^tjn.en nnbere eeß ben 'péltten tn alle manteren g^ekjek.

* ^wecbe gepacht vd -^uel ee vd fielen en blaberê bè QJVKten feer geleek, maer bie 2( bloemè^ijn feboo rooien bic bolleken ^ifn reber en n| lancktvotpuh. lt;Sfae( eé bntpn.

gt;öan befen gbeflacbte tvoibt ooek een met g^efneben enbe gÇekertelben bloemc gC:^ ^ vonben anberc ben vooigbefcreuen g^eltfdt.

3 lt;^berbe g^eflac^t »d J)uel ee blanberen tmeen van fielen efl blaberen ooek gelijck maer veel mmber en meer bloemen enbe bollehene bnngbenbc.Sie bloemen ^ijn tufs» fe^en root enbe wttbtupmmetfwertac^ttg^e pleekenaenbat onberfle van elekblat Ste boUekeno^tjnrontfom lanckwotpteÇ veel mmber ban bte bolleken van ben anbe^ ren baer btupn faet tn lept.^nbe aio bit fact nfp eo^oo opent Çner befe bolleliêo bouc enber bat feeel b^ op bte bollekeno tvafl.^n ban valt b^ fact baer feer Iie^teltfcken wt, b^ aen bte anbere twee -Ancien meten grevait,bpeno boHekêo alttit gefloten binnen» ^t ben Jonden vloepet een wit meUkac^tteb fap,alo bte bollekco gequetfl wotbc b^ lOpiu gebeeten es,en btt wotbt vergaert en gebtoocljt en tot bè gebmpeke ber mebeep^ nèln bte ^potekè bewaert. ^n aio btt fap btooge eo ban eefl caflame bmpn vd vetwe.

CplaetCc»

5(lle befe gbeflaeÇtenvan,F)uelenwo:bè bter te lanbe tn bte bonen gefaepet.iïnbe bat berbegbeflacbt eo feer gbemepn enbe wo:bt op vele velben gbefapet om iptoflft en bc tgbebtnpek bat van ben fabe eoemt. ^^^ 2(pnlten, ©paengten enbe fommtgbe anïgt; bere Çeete lanben, wotbt nv ter ttft bat fap bat eo bat XJpium vergaert,bat bier te Idbe ïnbiemebecpnengbebntpektwoïbt. ffC^t»

ÄJ^nelen bloeien meeßtn ^taeekmaent.

CP.aent»

^itel wotbt gbebeeten tn ©ried jusKCDp.^n -Catt/n enbe tn bte 3po(ekè Papauer van fommlgben Oxytonon,Profopon,Lethe,Lethufa enbe Onitron.^n J^OOebbnptfeb ^lagfa men, ÇÔî oen, Ci'ngle, enbe ^Imag.^n 57eerbnptf(b J5nel,enbe tot fommlge plaetfen SVlancop.^n 5'rlt;'Pfbol^ bn 53anof.

Sat fap van ben ^nel hcet tn ©rieç o7riop.3n ^att/n enbe tn bte ^poteken opium: r ©terfle gbeflaebt heettn @rte/ z^hkamp;p îî/xt^©-» 3n Latijn Papauerfatiuö, vd fommtgè Thyiacitis.^n bte 2lpotekè Papauer aibö.^n Suptfeb 'ïölttl hucl, enbe 0^amtiten b^et x lt;^weebe geflacht wotbt van ©lofeottbeo ghenaemt ^iKKöp «y^i©- en Papauer fylueflrc oft Papauer erraticum,oan fommlgè OOCk Pithitis.^n bte ^poteken Papauer nigrum magnum, vanben ongheleerbenoock Papauerrubrum,enbe baer naer tn ©uptfeb Ütooben buel»

3IDe J'^uden jifn coat enbe bteogbe tot hp ben vlerben graebt, ^pnttn eo tout enbe btoogbe tot tn ben vlerben graebt volcomeltjck.

lt;[ Kracht en werckingh^

StehIaberen enbe hollekeno van v^udln water gbefoben enbe gbebtoneken boen 3 flapen. «Sfdite boen ^p oock alfmen tbooft oft ble banben baer In habet.

^ßan ben hollekeno tn water gbefoben wotbt een fptope gbemaecki ble ooc boet flai? €ö pen,enbe feer goet eo tfegben bicvloet van ble fuhtifl vodjitchcpt wt ben boofbe op ble toïfltl|fenbe,entfegbcn bcnboefl van alfulckè fubtilenvocbticbj ootfptonek beb^èbe.

«èfaet van ben (owerten J^ud met wijn gebtoneken flelpt ben loop beo hupt; enbe ^ her vtouwen ouervloebigbe vloet,enbe alfment met water mengbf enbe bet vootbooft baer mebe heflrlftkt ^oo boetet oock flapen.

©Ie gruene hollckeno eer $p rlfp ^tfn met meel van gerflen mout vermègbi ^nn feer ^ goet gbelijck een plaefler gbelept op bat wllbt vier enbe alle bede gefwiUcn enbe fweCi? rmgben blemen vercoden wilt.

X^pluni

-ocr page 420-

ccdç^. Von ^ud. tfep. ligpçf.

X)pium baf (6 ffap van J^uef gfôzooc^t onfret cen vüfkengroof tn^enomê mfuef ^ «lie pijne en inwendige weeî)Ô,î)oet f(apê,fittt îgt;at Çoefîê enPe flopt öc loop beo bupe;.

X)pï«m met olte vu 9ïoofen vermenget verfnet bte pijnem ben boofbe bner op ge#^ flreken ^t^m met ofte van fneten 3manbe(en,ï0lpzr^a enbe ©offerden genefet bie ptjne van ben ooien.

X?pmm met d^ijn g^emeng^t eo goet op bdt wtlbt vier enbe op dne verhtttnge gÇ e^ 0 preken. Cfnbe met viouwen mekk enbe ©offerde verfnetet bie ptfne od bdt fleberetjn.

X)pmm van onber met een fnppofrtortem tfonbdment gbefet boet fidpen, -9 3n fummd X)pmm tn dOe manière van binnen oft van bupten g^ebmpekt boet paf? 3 pen en verfuet alle ptfne eu meebom,macr moet met rifpe behberatie g^ebmpekt ^tfn.

^ïi^inöcmtiïe.

^g^ebiuptk van alle .^uelen eo feer foig^eltf ek enbe quaet enbe fonbcrlingbe van bat ^pmm,bat alp te veel mg^enomen woibt oft te btekwilo van bupten g^ebtupekt oft anbero fonber rifpe beliberatiegbeojbooit,fmaere lapige flapen maeckt,met rafer^ nie enbe pbelÇept vermengst,beneemt ver pant enbe finnen,b2tng^t lammte^ept enbe onmae^tu^ept van ben leben,enbe ten laepen ^oo boobet ooek ben menfebe.

^25ctetlngb^

2(Ifmen om eenigbe groote nootfaeckelifepept X’pinm gpebinpcken wilt ^o falmen baer ©offeraen toe mengbelen,w4t bat bieeekt enbe weberflaet wat bie quaetpj van X?pmm, dl^oo battet niet 500 liepteltfckê lettè en can aio fonber ©offeraê ingenomê»

Van klopper roofen. Cnp. l^^gtf.

^^apperroofen ^ifn tweeberlepe ©root eft ^'lep ne, van blaberen verpepben macr vd bloemen maUanberen feer gelijk. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'Cfatfoen«

papauerRhreas.^ifepn (ïlapperroofen. papauerRh«asaiterum.^roote ^lapperrüoffrt.’

-ocr page 421-

X)«n Cliippcrvóofcit. Cnp. !$$$(ƒ/ ccrfi?5|'»‘ ’ ©ic cUijne (^(apperroofen Rebben Minne gfif^apiör ßfic Oaernen waffen (ang^ac^ lt;i^e rontfomme gÇcherfUe blaberen,bfnblaöercn van anberen ÇueUniet per ongei» fi/ek maer veel mlnber enbe niet effen, nu er wat gbebapit. ^ie bloemen ^ifn feboon biupn root ben bloemen van ben ^iielen van faifoene niet ongelifeKin bmibbel fwer^ te ^ap’aebtigbe peelkens bebbenbe. ^ nbe ab befe bioemen vergaen ^o tome baer boiigt; lekene voort,bie veel minber lün ban bie ^uei boUekene^enbe vJ fatfoene (antkwor#’ pi(J,baer in fwert faet lept.iöie wortel eo (anek enbe geelaclj tie^.

2 Sie groote ^(apperroofen Rebben groote feer gefnebè blaberê ben blaberê v^ wit €9ïo|ïaeit erupt p^ier gelijeKmaer langber enrouwer.Sie pelen, bloemè, boHekene ïi/n ben depnen Slapperroofen gelijek.i0ie wortel (amp; ooe groot,maer witter ban aen Medepnet^lapperroofen.

lt;[ IBlactfe* l^lapperroofenwapop bieeorenoelbentuffeljen bie lt;^erwe ,^oggbe, J^auer enbe ^Çerpe,enbe bieelepne ^ijn meer g^emepn.

lt; 'ÏTyt

O^lapperroofen bloepenin ÏSXepe en van barè voort tot m bat epnbe vü ben ^oomer.'

©ttwtibt g^eflae^t van ^iiel worbt gfebeeten in ©rieef M^Hamp;ppoiccf.^n^^atifn Papauercrraticum,Papauerfluidum,enbePapauerIlt;hœas.3n fommig^e 2lpoteken Papauer rubrum.^n J^ooc^buptfc^ Xlapperrofen, Äomroofen.^n ïfïeerbuptfeb tjlapperroofen enbe roobê .^iiel oft wilben J^uef.^nfîraneÇoie ttoquelieoe oit J5ouetau.Q:nbe oft b^ tweebe g^eflae^t van tllapperroofen fè 2ligemone ee oft niet en worbt fonber rebene atet g^etwijfelt.

lt; ^I^atuere*

^lapperroofen iijn ooekoereoelenbe ben ^ue(en van natueren feer gÇelijtk.

C Crac^t en Werckinglje^

SOiffoftfeobolIekensvan tjlapperroofen met wijn g^efoben enbe gebroneken ver^j 4 wetken tot flapen. lt;^felue boet ootk faet met ^uemclj ingl^enomen.

?)ietlaberen met ben gr neuen boHekeno g^epooten ^pn feer goet gbeleptop alle fö ()«abe §eete fweering^en,enbe op bat wilbt vier,gl^eiijtk bie Çnelen.

Von «Seelen puel. Cnp. Ippgttf.-

ccfatfoen.

©elen Çnel beeft afc^verwig^e feer g^efneben enbe gbedoiien blaberen; ben blaberen van anberen /Titelen niet feer ongbelpek,maer roitwer enbe gbelifek bie bia beren van (flapperroofen Çapradjfic^. £)ie pden^ifn rót enbe ooek wat ^aprac^tic^,enbe baer op waP'en geele bloemè van vier blagt; berkens,bie als ^p vergaen voortbringben lange fmaüe geerombe Çauw«# keus baer in tfaet lept.Sie wortel es groot enbe biek enbe blijft tfwinters buerenbe en be brengt t taerli)ty nieuwe blaberen enbe pelen voort.

^Öan brfengÇeflaeÇte van J^uel worben noe^ twee anbere foortcng^cvonben,alö fommig^e gbeleerbe fc^rifueu btein 0paengien gbemepn^ijn.

* ©eene es van blaberen enbe pelen enbe ooek van hauwè in ane manieren bc vooti» âÇefereuen gbeii)(k,aneen ^pn bloemen en ^pn niet geel maer fcf oon rootunbers van fatfoene ben geelen bloemen g^elpek.

5 ©at anbere es ooek ben anberen g^elpek maer van blaberen, pelen, bloemen enbe pauwen veel minberc.Q;nbc bie bloemen en ^pn niet geel oft root, maer fepoon violet peerfcp in vier blaberkens ooek gbefneben.

C plaetfM

* ©eelen ©uel wap vd 4pn epgen natuere op rouwe plaetfen onttet bie cantè van ber jee als ©iofeoribes fcrpft.©ier te Idbe worbt bp in ber cruptliefpebbers bouc gefapet, •5 ©ie anberetwee gpefiaebten^pn in 0paengien g^evonben g^eweep veerbe van l’errer, op bie eorenveïben enbe bp ben weggen.

-ocr page 422-

Sit ^çÇeffac^t van ^ud wotöt ö^fBectcn in @rte(;juÄKlt;5üpKi^«Tfrilt;'.3n^lt;tft)ttPa-pauer comicuIatunijVan fCrttmig^Cn on^^dfffÖfn ^tpotflur^ Memitha^bafft g^CCng^f^ itjcheniffe mebf en ^eefi.^n^ooc^buptfefc ©eÇotnter magfamen en ^eei olmagen, 3n enfe ta(e ©eelen Çnel.^n ^ranefwïö panot eotnu.

©eeien §uel ee werat enbe btoogÇe ivf in ben berben gvaebf.

Crackt en WereBtngbe«

S^ie woîielen van Reefen Çuel in water ici bie helft ver (oben boen wafer malte en^3 îgt;e openen bie versopte lener,enbe ^qn goef ghebzonchen ben gbenè bie biek enbe grof wafer malïen,gbebïe(lïelii(ïï vJ feuer ii)n,eil bte weebó tn bie lenbenê en l^opê hebben.

lt;ï^faef van befen J^uel een lepel vol ing^enomc maeeltf fuefeli/dt eamerga'nelt.enlt; 2) ïgt;e boef bie fluimen afgaen.

©ie biaberen g^eßoof en mef ben bloemen fupueren bie oube vervuplbe (weeringen S baeropgÇelept

Wtt OOrtnbïftgoïd. €lt;tp. Issçftïi.

C egh^flachu

ZJï^ 2(nb tagota eo fweeberlepe ale i^iofeonbeo fehnfff, 2Dù enbe t^werf. ©af wil «^^îOîanbîagoîa wotbt g^eheeten 59ïanbïagoïa manneken enbe eo rebeUjeken be kem.©at ©werf woibt ghenaempt ^anb:agoja wt)fken,enbe bit eo noeh ter «jt «5 (eer bekent. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c^fats»

-ocr page 423-

■Van cOrtttbîftgoîrt. CnaJ^g^uff. ccdlt;g^

lt;[lt;fatfocn.

i S^afwif 50?lt;inïgt;:ago:a Çffft groofe bicebe witgrucnc vette enöe effene blauere op öer aer^ ten tütghefpïep(,ten bladeren van SSete n^ feer ong^elijek tuftenen ten weteken eJe^jn eoxte effe ne fïeelkene voozteomen fe^oon geele rente apigt; pelen tzag^ente tie (lerekae^tic^ van meeke nod^tane met onhefelijek^tjn. ©te woztelee greet ente wtt, ten tveztelen vanOtatijemef feer engbelijckjn twee eft tzpe teelen g^etepU tte femty te etter mafeanteren waffen fester ge kjtkente ten tweebeenen van ten menfe^e.

i ©at (wert ÇSXnntzageza tat ee OJîantzage^ ra wijfken en beeft eecgÇeenenepgaente peet, gtjn blateren ^nn ceek ep ter aerten tvtgbe^ fpzept,tte (matter ente minter^t/n, tan tte bla teren van-lattemve, ente fmaer vanmeeke. ©re appelen ^ijn bteeek, gtekjek @ezben g^e«» fatfeeneert tte helft nunter tan tte appelé van tat manneken.©tewetteten van bupten(wert van binnen wit tn tween oft tzpen gbefpleten oner mateanteren wagente, ente nunter tan ttewoztet van tat manneken. dölactfc«

Mandragoräs mas.

O)?antzagoza manneken.

SO'Jantzagoza wap gbeerue tn tonfit ere ente lomberacbtighe pfaetfen. ©ter te (ante en wap l^p n^ van (elfe.maer woztt tn ter eruptltefheb^ here houen ghepeU, tie hem planten taer hp ivelfonne heeft.

©te appelen van ^antzagoza wozten hier te (ante in ©ogh pmaent rifp, lt;nbsp;I^acm»

O)?antzagoza woztt gbebeeten in ©nee;, p«vJ'(tiyo^«c ente in Xatt/n Mandragoras; ®an (ommighenCircsa ente Antimalum.çôau 'Ppthagozao oofk Anthropomorphos om tat tie wozfel van tefen erupte tat onterpe teel van een menfehe ghlt;tt)fH r^« « ©atierpe gbeflaebt woztt ghfheeten Mandragorasraas,van fommighen ale ©tof!? eezitee fept Norion. 3n©oochtuptjch 2llraun menlin. 3« ^eertuptfeh ïSXantzagOi? ra manneken,oft ^tlrupnmanneken.^n ^ranfhow^antzagoza mafte. s '

* ©at antere heet Mandragorasfœmina,van fommigéThridacias.^n ©uptffb 2(lraum Wetb(tn,en OJïantzagoza wijf ken. nbsp;nbsp;nbsp;lt;[ 0atucce.

©te wortelen van 0}?antzagoza fonterlmge tte feoz^en ^ijn eout ente tzoogbe tot bp naer in ten vierten graett.©te vzucht en es 500 eout niet ente hééft wat vocatie? héptemeteghemenght.

lt; Fracht en werekinghe^

^fap van ten wortelen van ÇOîantzagoza tat wt ten verfdjen wortelen gheperp 3( woztt ente taer naer ghetzoo(ht,tn feer depnegbewicbteingbenomen taeeht af tuer ten eamerganek tie fmpmachtigbe ente fwertë melaneholieufe vo(htilt;heten met perek gbewelt ghelpek tte fwerte ^iefwoztel.

©tt felue fap ($ ooek goet ghemenght tot tie coUprien van ten ooghen tte pi/ne en lt;^ te weetom verfueten,ente van onter met een peffne ghefet trefkt tie feeontine ente tie toote vzuebten af.

! ?öan tefen feluen fape een fuppofttoire ghemaeekt ente in tat fontament ghfpfK ^ verweekt tot napen. “ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

1

-ocr page 424-

«dg^ftïf. 'ÜnnVerrtttgctteó, ^«p. Ig^pv.

g)te verfeme blaberen van OJïanbïagoïa met meet van gerfîenmout vermîgÇtjifn^ goet g^etept op alte beete gbefwiflen enbe fweeringben enbe boen alle gbefwiUen enbe quot;nbsp;ap^umatien feepben gbewienenenbebaer opgbelept.

©ie woitelen ^ÿn ooeh op bie beete (weeringben enbe gbefwinen goet gbetept,enbe ^ met olie enbe bnemeb oemwngW op bie beten van bcnfennnnigben gbebierten.

OKifn baer bie woiteU van Çuîanbiagoia in gbewepcht bebbê oft in gbefoben^ijm ^ boet f(apen,verfnet alle pone eiï weebom en ee goet gbegbenc bè gbenen biemè eenieb (ebt affnijben, af fetten,oft bianben wilt ombatfp biepijneniet gbevoelenenfoubê. ©ie Appelé gerokt boen voelt f(apê,maer noeb veel meer bj fap baer af ingenomt. 0 lt;nbsp;l^inoer nilTe.

^fap van ben woitelen ee feet foigbelifth ingbenomen,want een luttel te veel inge^ nomen boobet terßont ben menfcbe.©ie blaberen enbe vluchten ^ijn oocH fo:gbe lijdt enbe guaet,5p maken fwaeren flaep met rafernie ghehjtk bat Opium.

■ÜrttiVcwncfcnfA. Cap. Igvvv.

Vxi^rangenes jifntweeberbanbe.Sie eenebiagbenbïupn appelen,enbe bieanbere Azwitaebtigbe oft bleeek geele appelen,enbe anbere ^ijn ^p maltanberen van wefen, bat van pelen,blaberen enbe bloemen ghehjek.

lt;[Cfatroen« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Maiainrana. ÇCerangenes.

©it ghewa6 heeft eenen ronben peel on^ (rent eè fpanne boocb, baer aen bieebe fwert gruene blaberen wapen ben blaberen van Groote nafcape fester gehjek maer wat rou wer.tupeben ben welchen op coite peetkene bie bloemen groepen, vooitbnnghenhe groo ? (eronbachtig^e langue vtnc^ten.gelijck ap^j % peten volnaer g^efatfoeneert, bie binne vol faeto ^pn g^etijek bie (loncommeren, van buptê vâ verwS fom capaniebiupn, fom wit oft geelacpticp. ©ie woitel co fafetaeptieb.

C iBlaetfe.

çOerangenee en groepen ^ier tetanben^ van felfo, maer woiben in ber cruptiief§eb^ bero ^ouen g(gt;eplant enbe opg§ebiocbt,g^e (pelt bie tSoncommer^ en ^auwooiben,baer mebe b^ ^p vooitcomen eu iaerlpc; vergaen.

©it g§ewao bloepet in ©ogbpmaenf.en; bc in ©erfp woiben ^pn vruchten rpp.

5r0acm.

c dauere»

^efe appelen jijn tout enbe voe^tie^ d^efffdt We ^auwooiben.

^r Crac^t en wcrcbtnglie.

çOeran^enee en Rebben in ber mebeepnen g^cen g^ebïuptk,maer wölben van font* migÇen »001 een fpOfe ing^enomS bie be feine eeten mj olte,peper,fout enbe a^ijn.cn gt;e bek fpOfe ee ong^cfont enbe boet in tlie^aem veel qnabe votbucheben ó’^‘’fP4%;

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jtgoee


-ocr page 425-

Wnlt;Sulbctt appelen. CapUin^^Vf.' tcd^^ lt;nbsp;^gb^nackt*

5r^^fe vtembe appelé ^On ooek tweeberlepe,bte eene^tjn root,bie anbere bleeek geel A^anbere van fielen,blaberen enbe maffe in alle maniéré maleanberen gebjekébe. torna âmons, Ö^ulben nfinelm


fCfatfocm

©efe 2(ppflen hebben ronbe afc6ver«gt; »»Böe èlt;»pwc^tióVlt; ßf^f” ontrent bipc oft vier voeten ftooc^, met aenwalfenOe, jpöe tathen enbe groote bieePe langue bfaöeren ouer bepbe ^pPen wtg(iefpïep( enöe ötep g^ekerft ben bfaberen van 3(gnmonten volnaer gbeh)ek,maer veel meerber enbe witter. été bloemen ^tjn geeiaefetie^ en maffen op eorte peelken$ vi|f oft fee bp een, enbe aie bie vergaen 300 watert baer naer grooteronbe piat«» at^tig^eg^enbbe appelen, van verwen fom fefwonrootjom wttae^tie^,baerm bat faet lept, étt^eel erupt met fielen enbe blaberen ee van eenen flereken flmekenben feer felfamen panek, enbe moet alle faren van faet gewonnen wo^ beng^elifek bietfoneommeren.

lt;[ iSlaetfe*

©tt erupt ee een vremt ghewas, enbe enwotbt bter telanbe niet g^evonben, ban in fommig^e eruptlief^ebbere bo^ «en,baer tg^efaepet wo:bt.

éit erupt bloepet m J^opmaent enbe Äog^flmaenf, t^nbe in ^oghßinaent lt;n ^erfflmaent woiben bte appelé rnp.

eßaem, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- -

©it vtemt ghefladbt wotbt nv ter tijt gÇebeeten m Latijn Pömaainons,pómtim smoi ris,enbe van fommigè Pomum aureumZ^n éjx’f^ï’uptfe^ @olt opffel. ^n ï7efrbupï|c^ üulben appeien.^n Jf lt;*ue^oi6 pomee b’amoure,

lt; ßatuerc énne Wmkingbe.

!J?atuere eracht enbe wereking^e van befen appelen Hin nodj tér ti/t onbekef, maer voor al^oo veel ale wp kunnen met onber foetken enbe met rebenen vinben foo fijn be h appelen van natueren eout enbe fonberling^e bte blaberen ben ^anbiagbia wat Ó^eitjekenbeenbe baer om ooek fotg^elifek om te otbooten.

X)«n Soren appel. Cap. Ig^^Wp

c Ufatfocn.

£)ten appel Çeeft ronbe fielen bie ontrent twee voeten Çoot^ waffen ; öaéP aen afeljverwig^e gruene blaberen vootteomè,ben blaberen van Ï^afcape fester gÇeltjek maer grooterjonberlingbe bie beneben bp be woïfele groep (n.©ie bloemen fifn wtt,ront enbe bol gheli)(k een clogkc van rueeke Ite^^ --felifck gbeltjek bte witte geltenrte(kenbe,enbeale bte vergaen fi)n,icovol 0benbtevtue^ten,biegbeliiekeen appel ront fiimvan verwen gruen, rontfomme met flckenbe botenen befct,baer naer bat fp ©oren appelen ghenaempt wozben,van binné vol faete ghehjek bie ^erangeneo.©ie wottel eo fafelat§tte§ enbe buer een g^evlocb lt;«n enbe verwert.

OBlaetfe.

33 n ®e«t!

-ocr page 426-

ced^gvf. VöttSaiewöppet c^np. Ijö^^vfp

©ozen appel es oock een vzemtg^ewas stramonia. enbe en wozbt niet ^hevonben, ban in ber crttpthcf^cbbcró honen enOe bat feer feDen.

Sefe 2(ppe(en Hoepen in ^epeenbein ^îaetUmaent.

»temt ö^tvae woibt gÇeÇceten in ^taiien Stramonia enbe Pomum fpinofum van fommig^en Corona regia.lt;Sc vOenegien Me-lofpinus enbe Paracoculi. ^n ^OOt^bUptfe^ ©tee^ optfei, 9tautÇ pp^ei, vnb ötee^enb ®Pfff^- 3*^ 5?eerl)uptfeh ©c’en appel. 3n , tîrane^oiepommeebeÿerow. .

^îatuerCi îïîatuere eracht enbc werekin^Çc van be«»

fen appelen es noch ter tijtoneonbeltent.

Dart Salfew appel.

IJapittel. l^rnvn,. c 'CCgljeflacljt»

^^^berbert naem van taffem appel, wozben nv ter tijt tweeberlepe appelen cft v:ue^ten ver jïaen enbe begrepen,bte van blaberenenbe van wajTe maUanberen feer ong^ehjek ^tjn,©eene woDtgheheetè ^a^ fern appel manneken, enbe bat anber quot;îSalî! fern appel wijfken.

C ^fatfoen*

1 ©at ierflegbeflae^t van Halfern appel,§eeff langue bunne rane;kenó met tienne elauwierkene baer mebe battet Çaeekt enbe ^ern feinen vafl maeekt aen bie Çagen,bpi, men enbe flaken pftrii6,baertbp gÇeplant e6.©ic blaberen jijn bzeet rontfommegbelt;gt; (neben ben ^ijngaertblaberen volnaer gelijek maer elepnber.©ie bloemt jón bleeek geel.©ie v:ut^t es ront,bonen fterp enbe ronw g^elqek bie vznebten van wilbè lt;Jongt; eommeren,ierfl grnen enbe baer naer root.^nbe in befe appelen lept bzeet, rouw enbe bznpn faet befloten.©ie woztel Çeeft vele tatken Çerwaerto enbe bertvaerts g^efpzepfJ i ©at anber gheflacbt beeft eenen Heken roobac^tigben fieel gbehfek bie ÿoieelepne ontrent eenen voet oft meer bvbcb.©aer aen maffenÏange fmalle blaberen benQ3illt;’ gben blaberen niet feer ongbelifekjontfomme wat gbekerft. ©ie bloemenkien feboon Iijfverwicb perfeb,achter een omgbeci omt fïeertkenbiagbenbe,ben bloemen van 9ïib/ berfpoien van fatfoene niet feer ongbeh)ck.©te viucbt oft appel eo ront,voor fcerp en«» be van bupten bapïacbticfgt;,van verwen ierjl griten enbe baer naer bleeek geel,enbe als befe tippel Çeelrifp es ban gaet bp open,enbe ban valt baer faet wt b^ ben gt;öitfen niet feer ongbelijek es.©ie woucl es ben anberen vooigbeftreuen gbelnek.

Cplaetfc.

55lt;pbe befe viembe appelé woDc in ber cruptlief§ebbers bout fierte I5be gevonbe.

©efe crupben bloepen in©opmaent enbe ©og^flmaenf,enbe in ©ogbfîmaent eü ©erfflmaent wozben bie vluchten rijp.

C ßaetn*

1 ©at ier jîe gbeflac^t van befen crupben wozbt gÇeheeten in italien charantia.Balfa-mina,Momordica,enbe tot fommig^e plaetfen pomum Hicrofoiymitanum.3n gt;ßzanckrt)(k Pomum mirabije.^n ©ooc^buptfe^ ^alfam opffcl mennlinDk es *4gt;aifem appel man* neken.'

-ocr page 427-

«fften.^n^tatK^ow Ç9?a«dae,ji ^crudae maffe.

i £)at anber gÇeffacbt n?o:öt gbenaempt Balfaminum,cnöe re öbcenBaifamma charan-tia oft Momordica uU fommiß^e mepnen.^n J^eoebbuptfdj woiOef genannt SSaffam ®Pffd ^nHtn,öat eetn^eertuptf^c^ baffem appel wijfhen.

lt; ^atuerc«

Site natuere van öefen 2fppc(en aie fomnng^e fenjuen ee werm in ïgt;en terpe graeöt tnbe öiooghe tot in Oen tweeOen.

lt; CracIjtenWercKingöe«

« SÖan Oat ierffe g^effacbt van ^Saffern appei charantia gÇenaemt woîOen gefereuen Ö^evonOen OefenaervolgÇenOe erae^ten.

^i( bladeren van (£ bar anti a m^ wijn ingenomen boen alle pijne enOe weeOom vet 4 gaen van hupten enOe binnen tflieÇaeme enbe fïeteken Die erachte van Oen gfjenê Oio fe inneempt af^oo Oat buer g^een pijne oft weeOom toe g^etomen en can.

Sie fefue blaOeten g^epoeOert enOe met wijn ing^ienomen l^eplenenOc g^enefen a^ ^ö Ie inwenOig^e wonOen ooek van Oen 0etmen,en0e ^ijn feer goet tot Oat eohea.

^fap van Oen blaOeten g^eneef Oen tantfweer Oaet aeng^eflteken. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(S

JMte Oie met Oen vxuebten in Oie fonne g^ewonnen ee l^epU aüe won0c,vetfuef alle Sgt; pijne enOe weeOom enOe boet alle fpanningeenOe tredungbe van Oe fenuwen vetgaen, op Oie wonOen,pijnen enOe tredungben gbepreken.

©efe feine olie ee oodt tof Oie fweeringen van Oer bot pen, enOe tot Oie pijne en wee^ ^ oom van Oer moeOere goet enOe Ooet lichten enOe vooifpoeOigfien arbect hebben op Oie ^wptîiô^epreken.

33 m Sgt;4c

-ocr page 428-

ccclg^»«f^ ‘Onn Virtfinyc, (Tnp.lvvvfv.

©efe olu ö^encefl «He fwfcnngÇcn, quetfing^en cnïgt;r apo^umaüfnvlt;ïn We woe^ ^ Wr met een (Ipßmc öaer in g^daten.

3tem in ifonbameni mei («ttorn g§cp( ^oo g§eneefl t^efe oKe Die fpeenen enDe 6e^ © neemt aUe ptjne enDe weeDom Der feiner.

©ie g^efenertbept woiDt ooeh met Defe olie gÇenefen nlfmen tpoeDer van Dè BIaDf;lt; «0 ren met wijn inneempt,enDe Die olie van Den appelen op Die gÇefeuertÇept prijekt.

©lie van 'Aamp;alfemappel gkemaeckt aleooozfept e^,Doet ooek Die littekenen en piers’^ ken oergaen aie ^p Daer meDe befïreken moiDen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• i a gt;0nnDer eracht oan Q^alfemappel wijfken en tvoiDt niet heferenen geoonDenom D^ 4S i^ner eracW noc^ onhekent e^.

Drtnïïrtfeape. Cap. I^g^fg.

lt; CfatfoeiK

O^ifeape^eeftronDe fielen ontrent geenen voet heoeb m3 vele 3pDe tao Bkene, Daer aen ÜaDerc maften Die Ilfmertgruen, Dieet, tveetk enDe vof fape 3iin,Den DlaDeren van ^apgt; (itomvanfatfoene g^elifek maer veel meer if Der.^iehloemkenéjiin wit enDe ÇangèDipe oft vier Dp een. Q:nDe aie Die vergaen 300 co; men Daer ronDe Defikene vooit Dte Dp ec §an^ ôÇen gbelifck Die vine^ten van gt;0epI vd ver«» men ale^p riip3i)n, ghemepnltjck fwert, fom^ (ifte fc^oonroof, enbe Dictrile oock geel.©ie ivoitel ee wit met vele veefen.

lt;1 jBlaetfe»

Ï^lafeape wafl Çier te lanDe feer gÇemepn Dp onDe mit eren onDer Die 0agÇen,Dp Den wxf g^emin Diepe fîratemaen Dieeanten van fomf^ 0^ mig§en velDen enDe in Die moefbouen.

©it erupt DIoepet van in ^taeckmact alle Den Roomer Duer,enDe te wple 300 leueret oock

30 n Vluchten.

lt;r/I5aem,

©it erupt woiDt geheetenin ^riat a-rfixt v©- 5 775óx^^-jKS^^ rTfuxv©- khtt«?©- . ^n -iaif ttfn Solanum en Solanum hortenfe. ^sn Die 2(pO^ tekenSolatrum,van fommighenMorelia , Vua lupinaen Vuavu!pis.^n J^oocODuptfe^ 5?ac0t^ fc0lt;»Df.3n ??eerDuptfcO ??afeape enDe ^aebtfcaDe.3n ^rantljote ^Q^oiclle, t^atuep^

5?afeape ee eout enDe DioogÇe tot in Den tweeDen graeDt,

lt; Crackt enWerefemgOD»

©ie gruene DlaDeren van ^afcape g^epooten enDe m3 meet van gerflen mout vero 3 menget3i)n goetg,0elept op Dat wilDt vier enDe vooite eetenDe quaDe fweeringen enDe op alle verWttingl^en.iéot Den feinen Dient oock een falfken van Dat fap van^afcape met olie van 3îoofen,cerupfe enDe ft^upm van filiter gçemaeckt.

©ie DlaDeren alleen g^ewienen verfueten Die pifne van Den ^oofDe, Daer op gelept, ® cnDejijngoet vooi Die verritte mag^e, enDe tot alle ^eete gheDieken van Den oogden, ooien,leuer,milte enDe DIafe om van Dupten Daer op te legghen.

©ie DIaDerè van Ï^afcape met font gemêg^t Doe feepbè en verteeren Die g^efwillen S enDe

-ocr page 429-

Van CrûtBettVCtt Otter jcé. Cop.^c. «d^gtg.’

cube apeßumade he achter enöe 6p he coze groepè haer op ^enie eert plaefïer gelept lt;^fap van 5?af(ape met öaf wttv4neenepeeogoe( g§e(eptopf voorhooft tfeg^en^Ö me verBjtting^e roohe^ept »bet enïgt;e alle §eete ghebteRenvan amp;en oogden. lt;Sfap »an ^afeape tn öte cozen g^ehuppt »erfnet he pt/ne »an 6cn cozen, en met 05* et^ftoen g^eü/ek een pelfne »an onOer tn he moeder g^efet floppet he ouer»(oehgÇe »»bet enOe natnerftieke eranek^ept »an öen »zouwen.

3« fomma 5?afeape eo goet enoe 6equaem ab ^a(en«o fept tot alle peekten enh ^ Ó^ebteken he »ereoeft enbe g^eflopt ft,n moeten.

VAn ffneeïen van otter jee. Cap, ^c,

Veficaria vulgaris. ^necRcnvan euer ^((,

(TCfatfocn,

Veficaria peregrina.

5ö:emïgt;e S^netken »an oner ^ee»


^1 stteeken van ouet^ee hagren hunne fielen taer aen Sfaheeèwafïen hen 6Iaïgt;eren»an5?afeape wat gheltjcKmaer bteeherenhemeerher.èiehbe men fï/n bleecitmeerher enhe mm wtt han he bbemè »an ^aftape enOe ab ^p »ergaen ^co6zenahen^p »eztronOe §o(e toeg^eflotenbfaefkené he terfï gruen pjn enhe naermaeb r cof,haer tn een toeOe roOe hefte hefbeten gvoepet he »of geebcbtiebo plat faebeo.;!öte wettel ee hun^ etuppenhe enhe tot»eel Pbetfen nteuwe feueten ehhe fielen wtwotpenhe enhe ane faren wtfptuptenhe.

i botten ht g^effac^t |oo wothter noeÇ een anher »temt g^eflacbt geoonhen h^ ooek »oot ^rteeken »an ouer ^ee g^e§ouhen wotht, Qrnhe ht »temt erupt Çeeft hunne teere nefenenhehaeraenwaffenhefangac^ttg^e hiaheren, heVontfomme gÇekerftenhe ’kpg§efnehenh}n,;©fehbemken^itinfneewttenhe htnghen »oort ronhe hefteten

33 «v ti«P

-ocr page 430-

ccd^g», nbsp;Wtt Cnetf en van ener jee. nbsp;(fnp. ^c.

blarfhene OKicrß gruen^ijn cube naermnefp biupn möe Daer tn wa|l een ronöe fwef (c bcfic omrent een erwte groot.Ste wortel ee bun enbe oeefefacrjticb.

i nbsp;nbsp;Crtedten van ouer ^ee,wa|fen bier te lanbe m fommtge boffe^en enbe 6p bie bagben

in neere voebtacbtigÇe pllt;iet(en,enbe worben ooeÙ vete in bte Çouen gÇepIant ‘

Siebfaefkens met ben vruchten oan^frieelten »anotter^eeworbbeninXïoabiÏi’ muent enbe in ^erfibnaent rijp.

i’ Q-rteeften van ouer jee Beete tn ©rieer erfüxv©L.óxiK«K«e©- usa epvraxîç. ^n Latijn Vcficaria,vanpiiniu$ oock Veficuia.vun fomnugen CaHion.jn bte ^potehen Aikakengi. 3n ^ooc^buptfeb @cbluttc/.öoberellen,3ubclui'f^en,lt;^euffel61tußen, 3ubè hutlin en rot ^îuebtfeÇat.^n 5run(boi6 2tlqueguunges,t£oune hohes ^ '^aganaulbest

i ©ut unber »remt ghefluc^t worbt n» ter tijt g^e^eeten Veficana peregrina enbe Vefi-caria nigra,»an ben ^ooebbuptfebê ïOïunc^s kopffiin.fe^wurt^e ^chluttcn »nb weifelt ©chlutten.^n Ï^eerbuptfe^vrembe (S^riethen van ouer ^ee, enbe fwerte ^riecJien »an ouer^ee.

lt; Ji^atuerc«

« ^ic hiaberen »an S^rieeken »an ouer ^ee ^ijn eout gbefijek bie ^afeape.^Die »ruc^jgt; ten en ^ijn niet joo eout enb; ^ijn fuhtijl »an fuhflantien. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ‘

* lt;Öte natuere »an ben »remben t^riedten »an ouer ^ee es onhekent.


lt; Cr a cl) t en Weccktnglje»

©ie hiaberen»an S^riecken »an ouer ^ee^ijutot aüe faken bienfïekjek enbe orhoor^ 3 hjek baer bie hiaberen »an ??afeape goet enbe hequaem toe^un.

©ie «Srieekenoft »ruckten ingbenomen MandragorasTheophrafti.SoIanumlethale. Çamp; openen bte »erflopt^ept »an ber lener enbe ©rooie ïi^afeape.

»an ben meren, enbe fupueren bie hiafe, en«? be boet water maken, enbe baer om ^ijn^p feer goet tfegê bie geetfuebt, pijne enbe wee^ bomtn bie Ienbenenenbe»an ber hlafen,en^ be ben grenen bie buer water niet en kum nen gheloßen oft bie buer water feer fmjbt, 3tem ben grenen bie met ben pee enbe gra# «eelgbegueltjijn.

XJügïOOteÏïafcrtyc, C.gq. lt;nbsp;^fatfoen.

5^ 3^ ^“‘’^^ lt;^*^^^ boobelijck erupt worbt »oor een geflacht »d ?l?ap eupeg^e^ouben om battet Çem 5/ van fatfoene wat geltjek es.©n '^ Çet beeft ronbe hrupne pelê twee oft brpe »oetê oft meer boceb baeraenwap fen groote hr eebe wat bupracbtigbe hiaberen bte meerber,hreeber enbe hrupnber^ijn ban bie hiaberen »an?i?afeape. ©ie hloemê ^ijn brupn gbelijek depne bole fedlekens gbefato foeneert,enbe als bie »ergaen ^o waffen baer groote ronbe hefien,ekk op eê hefonber peel«» hen ontrent een criedte groot,bie ier p gruen , jtjn, enbe als ^p rijp ^tjn feboon hlinekenbe A^fwert,baer in elepn hrupn faet groepet. ©ie 4»orteI es groot aüe jarçnwtfpruptenbe enbe Vt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;veel

-ocr page 431-

Vrttt größte ïTöflt;;«ye. Cap. gep tedgggf;

J’ffl ntfitwc fielen vee:tbiinghcnöc.

©fi etupt wo:t»{ hier (e fanöe tof fomnnghe plaetfen in Oie hofften enbe am Öie Ça^ 6^en,cnïgt;e m Oer erupthef^ebberP honen ßhevonben.

lt;lt;9t,

Sgt;ie vntehien oft befien van hefefenijnntgeï^ïafenpe woibmm X?0ö^fÏwa5fh)gt;

Sit erupt toorhi nv ter tiji geäfften Solanum lethale.2$lï bie ^potehe Solatrümortalci Su^oochbuptfeh van fomnughen ©oHkrant vu anberê ©enJirant.^n ï?eerbnptfefj Groote nafeape mbe Snierupt oft Snlle bc|ie«-lt;2:ube bU erupt en (amp; g^een Soianum nianicum,noc^ $heen Soianum fomniferum.UOC^ OOelt gheen Mandragoras Morion b^ Stop lt;onbeö befc^njft.ïOïaerfehijntmeettcwefenebat gheflacbt van COJaubta^ota ba er ’S^eop^ïafluö^^tb.vj.^apjf afvermaent.t^nbebaer om 500 mocht ooth welMandrw gorasTheophrafii g^enuemt woJben,

lt; i^atuerc«

Sùblaberenenbe vniehten vâ befen er up begijn feer tout tot in be vierben graebc-

lt;[ Crackt en WmKin^c^

Sie gruene bfaberen cube verfeme vtue^tc van befe groote Î^afeape fouben moghen 4 igt;an bupten gbebtupeht wotben g^eUjek bie blaberen van 5ïafeape tot bat wilt vier en alle alfulehen verhittinghen maer met meerber voo’fienie§ept,aengefien bat Wt 5?ap tape veel ßereher vertouwt ban bie g§emepne ïQafeape.

^iBinoeeniffe»

Sie vmehten van befe ^aftape ^i)n bootebjeh en maken ben grenen biefe ingheno^ tuen Çeeft eenen fwaeren fiaep met raferme enbe pbet^ept vermeng§t,bte ben menfehe met en verlaet tot bat bie menfehe boot e^^gheUjehbat aen fommighe kinberen ^00 in SuptfehIant aU te ÇVîeeÇeien glebkhen e^jbie befe vluchten niet wet^be bat^p qnaet waeren gÇegÇeten Çabben.Saer om be^oott een peg^eUiek wei toe te fiene bat Çp in Jijn honen albufbamg^e venenuefe erupben niet en plante oft en hebbe,fonberhnghe bie Uefelijeke vruchten voottbnng§en aio befe fehOnen te ^pne^cfummere wiit hp blo m jpnen §bf §ebben,ten minpen ^pnen ^of al^oo bewaere en pupie bat baer memant nbsp;nbsp;nbsp;•

in en tome bte buer fe^oon^ept oft liefeliitÇept van ben vmchten beroert foube mogen moiben om bie te eetene,al6 vrouwen enbe longue kinberen ItchteUjeken worben.

Wn eolanumfcmnifevum ettb£aoöntcttm.fflt;t.^c(f.-B3e ©roote ï^affape baer afin tvoorfepbe capittel geftreuen eo boet mp g^ bacljtieb wefenvan noch tweeanbere gepatzten van Colanum oft ??afsgt; tapen,bievanbenoubero enbe van Sioftoribeo beftreuen aun van ben wekken beene eo geheeten Soianum fomnifcrum,bat eo flaepmakenbe 07api eape,enbie anbereSoianummanicum,bat eeSiaferme makenbe^aftape» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. *

f'^fatfoen«

* Soianum fomnificum,bat eo flaepmakenbe ^Jïaftape heeft bleke herbe pelen baer aen óroote breebe blaberen wap’eUjben Smeappelboomo blaberen fester geliftk.Sie bloegt; Jte eo groot enbe root.Sie vrucht eo ghelijck @offeraen geel,enbe wap in blaefkeno. S ie wortel eo ianek met een roobe feorffe bebeekt.

* Sai anber Soianum bat Manicum,b^ eo SXafemie makenbe Ï^afcape genaernt worbt Çeeft biaberen ghcli)ek wit 7)ïopaert erupt,maer meerber,wat ghelijekenbe ben blabe ren van oprechten Q)erenclauw bie Achantes in 4atiingheheetenworbt baer afin ivi/fi* Pe beel ghefereuen fal worben.gt;0an eenber wortel heuet thien oft twelf pelen bie twee oft brpe voetc hooch wapen,op bopperpe van ben wekken voorteoemt eê ront bolleken Sheliiek een Situe groot enbe ghelipk bie vrucht van piatanuo rouw, maer meerber enbe laugher.Sie bloeme ee fwert,enbealß ^p vergaet ^00 breght ^p een brupfkè voort met thien oft twelf hepkene,ghelijck bie beften van ?ßepl, maer faecht gekjek ^ijnsj' pefien. Ste wortel ee wit, bie« binnen hol, enbe eenen euhitue, bat ee onberhaluen volt

-ocr page 432-

c(dss^,X)â Soknû fownifcrû en (Tôfinicti.Æa.vnj.

/ »oct (anch.^nDcÇicr rncDc fcbîjnttratgBfljjdîcnip'c te Çcbhen bat wernt g^fflatH »an Çi)?aIUWf,îgt;at MaluaTheophrafti CttbC Alcea veneta ghcnacmt WOîbt, baCt af IB bat »Offie beet (lapj^vi/.g^cfcrcucn ce.

C laiaetfc.

I ©at lt;Soïanum fomniferum waß aie ©tofeonbee fept tn fîcenadjdghe pfactfen, met veerbe »an btc^cc ^ÇcIc^Çcn.

2 ©at @o(annm mameum wafî op boo^bc bergbek bacr bte fonneveef fc^t/nt

1 ©at terfîc gbeffaeftt »an befen tween woibt gbfbecten in ©hcc; «rrfuxv©- öttväti# Kôç.3n ^afùn Solanum fomniferum,bat Ce tn ©upt|‘c^ ©(aepmahebe 37a}capc,»a fom^ Wtlg^Cn OOth Halicacabon,Dircion, Apollinaris minor,Vlticana hcrba,cnbf Opfago,

i ©at anber beet m ©nee; arçuxv©- ^wwikô?. 3n Latijn Manicum Solanum,bat ee,9tagt; ferme mahenbe oft bm^ept maUenbe O^aftape, »an fommige perfion,Thryon,Anydron Pentadryon enbe Enoron.

^^atueve«

I (Sotanum fomniferum ce eont tôt tn ben berbe gracbt »oteomeK/ek be ©ptum »an natneren wat gÇehjek maer »cd on ft er (lier.

» ©te wortel »an (Solanum manu um fonberlmgÇc bte feorffe ce broogbe tot tn ben bcrbcngraebt,enbecouttottnbentn'eebcn,ale païenne fe^njft.

iE Crackt en Weecktng^e«

i ©te »menten »an (Solanum fommferum tngpenomen boen water make,enbe jtjn2( ben waterfiubtigben feer goet ghebrupekt, maer en mogben ouer bte twaelf tfeffene met tngl^enomen worben, want alper meer mgbenomen worben ^oo ^tjn ^p feabeltfck.

lt;^fap »an befen beften ce goet tn bte mebeepnen »ermengbt, biemcntng^ecfttot® »erfucttng^e »an weebom enbe »an pijne.

lt;^fc lue fap tn wt/n g^efoben enbe tn bte mont gbe^ouben »erfuct bte ptjne »an ben ^ tanben.

Ä ©te wortel »an Solanum manteum fonberltngc bte flt;or|fc batrafee feer goet g^c© wreu? enbe gbelijek een plae|ler gedept op b^ wilt »ter enbe op bte quabe ^cete »oorte cetenbe fweeritig^en enbe »Iteratien.

Çôan binnen en btent btt Solanum met om te g^ebrupekene. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

lt; i^wDcmilTc»

I codeer ban twaclf »rue^ten »an Solanum fommferum ingenomen mak^ rafcrnle enbe pbclhcpt »an ^oofDe »olnaer gÇeltJtk bat ©pium.

x ©te wortel »an Solanum manicum een brac^ma fwacr metwijngbebroncken mae(ktlttÇttc^eptenbcpbel^ept»dl^oofbe,etîtwecbrac^ma fwacr boet bte pbclhcpt meerber wefen ertbc brpe oft »ter bagben lanek bueren.©ie fclue wortel »ter brae^ma fwacr mgbenomen boobet ben menfe^e.

Ïgt;ftn35tlfen. Cnp. ^rttp

lt; lt;gl)enacl)t.

Ç^3iïfn al6©toftonbf6 enbe alle bte ouber« ft^rt/uen cö brper^anbe,Swerf,gecl,

C ^fatfoen*

Swerte ®tïfen Çceft bleke facette fiele en groote.breebe,facette, weecke,wollach^ ttÔ^»lt;ïff^»crwtgÇc gruenc gÇetlouè enbe feer gÇefneben blabcrc,fonberlmge bte aen b^ onbcrflc »an ben fielen enbe bp bte wortel waf}en,wam bte aen bte fielen groepen ^t/n lt;lcpnber,fmalber enbe fterpcr.©te bloemen jt/n binnen brupnpeerfch g|elifck clepne ^? r u ^^^^^^^®^”^^‘^^ *^”^^ ^'^ ^^ afg^crefen ^tfn ^oo »olgben bacr.ronbe ^upfkeg, gnelt|ck pottekens met clepne beckfclkens toe gbebeckt, bte tn bapracbtigbe ronbe »clo (ekens waffen bte »an »oren open ^tfn enbe »t/f oft fes feerpe ^ekenbe puntkes bebbe. ^nbc befe pottekens fiaen been bouen ben anberê lanc; ben fieel enbe bacr tn lept bat fact bat brupnac^tte^ cs.©ic wortel es lanek enbefomttjs vingbcrs blek.

^ede

-ocr page 433-

*, ^wk Söllfe« leeft Sieeamp;e witte faec|tr »labeten Die metüeherft oft ö|elt;louen en ?tjn,l5fn Habere« va« groote ^afeape vol«» «aer ö|e(i)th maer grooter^witter e« faeel# kr.Sie bloemt iq« bleeck geel enbe ront, enbeakbievergae« joo eome«baer cock JJooit rortbe |upfke«6 volnaer ghelijck pot«» tekens be« (werte« Q5tl(en pottekes n^ (eer ®kg|eliï(k,baer m bat (aet groepet ben an^« tieren ‘Juffen (abe aenfinijek. (^n be(e pot^ tekens groepen ooek tn een ront velleken, maer btt velleken es (ae^t enbe en fleeekt «letale wortel es teer, ©ft g|e(laf|t van 53il(e« naer battet ^On (aet g|eleuert |eeft Ptrft t(eg|e« winter, enbe moet alle faren Van nieuws g|e(aepet worben.

5 ^berbe g|e(la^t van Söil(e« bat witte ’Hilfen g|enaempt worbt es ben (werten Hilfen van fat(oe«e niet (eer onglelijek maer bie blabeic jijn (ae(|ter, witter, wok ^lt;^f|tig|erenveelminber. ©ie bloem? ^u« voek witter en biifgheltiQ ooek bat (aet b; in pottekens wa^ gbelijek bat (aet va ben (werten,maer bie vedekens baer bie potten Mens

-ocr page 434-

ttt^g^jk Dfin^tlfctt, crop. ^cUj.

hcnewtt'alffnjtjn far^ï enk en fteMnut ^ü wvAdvan^iffnfeeechnitiftft Ótoot.^nöf ï)«ï£ilfrn puft ooctfcgfn winta enk moet tiHc jaren aefaeßetmoröen,

i tSmerte Q3tffen groepet hter te fanOe feer ghemepn bp kn wegen, enï^e op fónkek tigBeongheoeffenOe plaetfen.

a.5 ^ie andere twee wortJen tn kr erupthefBeBBer^ gotten gBefaepet,van kn wefdten gt;lt;« wit van iijn epg^en nutuere aie iÓiofeonDee fept,Bp ke tantt van Der ^ee op mep etcfct’Ó^e plaetfen wap. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

^(fe Dik g^eflae^ten van *25jlfen Bloezen in ^opmaent enk in 4?ogBpmaent.

giffen worDt gÇeÇeeten in ©riee^ uoaxu«^©. »tgù «7roMiv«fi?.3n imijn Hyofeyamus, Apollinaris enDe Faba fuilla.Çôan fomnUgk^^ 00(11 Diofcyamos, id eft, louis faba, Fabuionia, van ^pilleme Syniphoniaca,Calicularis,Rcmenia,Faba lupina,Mania,van Den OUDÖ Öiomcpi# «en en ^etrufeen Pabulum,van Dé ^raBen|4jen meefiere Akercum en Aitcrcangenû;.van ÇSJjatt^ene 0 plu a neue Deuscabaiiinus enDe Cafsilago.véi ^acobue 0)î anime Herbapi# nuia,van fommigÇeanDere Camcuiaris enDe canicüiata.3n J^ooebbuptfeb '®ulfenhraut, 0au)boonc,0cblap'Itraut enDe -Ôoüln aut.^ukeerDuptfeb 2igt;Hfen en Hilfen erupt ^n^taneÇoie -^anebanue ou ^nDormie.

x ©at ierpe gBeflacbt wo:Dt g^e^eten naer ^pn brupue Bloemen Hyofeyamus niger, Dat ee 0werte sStlfen,

a «^weeDe Beet Hyofeyamus lutcus,Daf 06,greifn SSiifen om Dattet geeie Bioemè Çeeff.

5 ^DerDe met Den witten BlaDeren enDe Bloemen woiDt g^ejeeten Hyofeyamus aibus, Dat 06 witte Hilfen.

C tterbiefing^e.

©ie witte Riffen ee Die Bequaempe tot Den gpeBinpeft van Der meDfepnen.©ieanigt; Dere twee en^ijnmet 500 Bequafm,fonDerling|re Dat fwert S^iifen Dat ^ef alDerfeaDe^ lije/peee.

CjS^atucre^

^faef van witte Riffen enDe Die BiaDeien ^nn (out tof in Den DerDé graeDt ©ie an^ Dere twee ^pn noch eouDer tot fester in Dé vierDé Der menpBehjdier natuerè feaDeitpL

^ Kracht en WereftingDk

^fap Dat wt Den BiaDeren enDe pelen van grocuen 'Äiifen gÇeDonwf enDe gÇeperp 3 r6,enDe Doer naer in Die ©onne g^eDioocbt ee feer goet tot aUe eollpnc vermenget Dié tot Die Çeete pechten enDe g^eBiehfn,vloet enDevoeÇfiÇept van Den oogden, enDetot Die pijne enDe weeDom van Der feiner enDe van Den ooien enDe van Die moeDer Dienen.

«éfelue fap met meel van terwe oft van gerpé mout ee feer goet gefiept op alle ^ee^’ ® tegBefwiHen enDe apopumatien van Den oogden,voeté enDe anDere leDen Deeiie^aée.

Æfaet van ÏÖilfen ee goet tot Den Çoep, vloot van fuBtilon oatarron in Die oog^ff *^ »anenDe oft op Die Boip findionDe,alle groote pijne oft wooDo, viouwolpdio ouervlof^ Dig^e vloot,onDe tot alle Bloetganeh een eiopn ponnineyben fwaer met 50^ooDo oft §nf«gt; nitÇ water gÇeDionehen.

^felue faet verfnef Die pijne van tfloDorcijmBof geneep Die gefwoflon man lij dikpf ^ ienDe Doet ftneben Die Boipen van Den vionwfn,Die naer tBaron van Den lunDe foor ge* fwolIen^tin.alfmentmetwiingkpvvtenDaorop lept, enDemaeÇ met aile plaoperon vermengst woiDon Die pijne enDe wooDom verfttoton. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

©ie BiaDeren alleen met gorpon mout meel, oft mof anDoron faiuen, plaoperon oft moDeopnon vormengk verfweten oo(h alle pijne enDe wo (Dom.

2llfmon Die voeten BaDot in water Daer Ó^ilfon in gefoDen 06 oft Dat fduo water van $ onDer met oen cliporio ingk^ft ^oo DooDot flapé.lt;Sfeluo Doet oodi Çot faet met olie oft oenigk'’ft^tit^f^t op tvooi^ooft gbepreJien, onDe Dat erupt enDe Die Bloemen voel gkroben.

©ie wodei van SSilfon in ajijn g^efoDon onDo in Dio mont gÇelouDé Doet Die pijne @ . . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;onDo

-ocr page 435-

ccd^gg».

Wn 6d)eerltncB. Ö’np. gdttf.

cube weebom van ben tauben vergaen.

3n fumma bieblabei'en,|leleu,b(ofmen,faet, wonelen enfap van ^ïjilfen vereoefen j^ ttOe ver^ttttug^en.boen (tapen, enbe verfneten aOe pijnen enbetreebcmnien,nwer bie feine verfneteniKe en eé alttjt niet ^eet oft beqnaeni,wan£bner albnfbantg^e verfnete# niffe bie van feer eouben empbè aio vd ^pmm/^ilfen,tec{jeerlin(k enbe bpergbelije^ he lt;oemt,en woïbt bie fieehte oft pijne niet tre(bgbenomen,maer bat lu^aem enbe (ebt baer bie weebom in eo wozbt voofe^ enbe Çalf boot gÇemaeeht.al^oo battet bie fieehte enbe pijne niet g^evoelen en kan.t£nbe aio bat lie^aem enbe lebt weberom tot Çem (eï «en eoemt ^oo eo bie pijne meerber ban ^p te voien wao enbe bie jleehte eo quaeber om Ô^enefenmitobat (lerth vertouwen van ben (einen trupben,bat bie nethten fonberlin öêe ï^te eoube (eer weber(pannic^ maetht. lt;2nbe baer om en (almè bn(banige trupben tot verfnetenijfe van eentghen pijnen niet g^ebznptken ban in groote noot, aio bie pij^ «en (eer groot enbe onverbiag^elijth fc^ijnen.

^ï^inDernifTc.

Sie blaberenjaet enbe (ap,fonberIingBe van ben (werten SSilfen bie hier te lanbe feer ghemepn eo,inghenomen alleen oft met wijn,maetht rafernte,pbclhept enbe fwae^ te bïoemen,ben bïonthen(tappe (eer g^elijth,bie niet (ic^telijthen en (tepben, enbe ben menfe^e ooth ter boot bnng^en.

Sie blaberen oft (ap te veel oft te langue oft baer jp niet en be^oozen van hupte op eenic^ (ebt g^e(ept,boen bie natnerlijthe bitte van ben (einen (lernen enbe vergaen en^ be boén bat (ebt (wert worben rotten enbe ten (aejien afvallen, (omtijto ooth oo:(ahe ban bie boot,van ben menfebe wefenbe.

Dfln ScpeerltncK

KCfatfocn«

S^eer(intk ^eeft eenen hooghen (ang^en(iee( vijf oft (eo voeten ^ootb bie ve(e (eben enbe knoo^ pen beeft btthenbe van binnen

^ b®^ ^^gelijtk bie jlee( van X'enf he(,van hupten (iebtgrueu met t(epne roobe pletjkenohefpraepet febier gbe(ijtk bie fleet van ©root ((angen erupt. S»e h(aberen ^ijn groot (eer gbeherte(t enbe t(epn gbefneben benhiaberen van Xerue( vo(naer gbe(ijtb, maer vee( meerber,vd ruetke (1er th enbe (eer onliefehjth.Sie h(oemen jijn wit enbe wap fen op t(epne troonheno,vooïihnngbenbe wit plataebtitb (aet. Sie woite( en eo niet (antk enbe eo van binnen wat bolacbtieb.

lt; |Blaetfc,

Sit quart (tabe(ijth erupt wap op ongbe^^ hoube p(aet(en onber bie bugb^u lt;uïgt;e hp bie tupnen baert eoe( enbe (omheraebtieb eo.

lt;[ Wt»

Ccbeer(inehh(oepet meepin J^opmaent.

lt;lt;I^acm»

Sit erupt worbt gbebeetenin ©rieerx»# vuep. 3n latijn Cicuta. 3« -Ooocbbupt(cb @lt;bit(mg. OBu^erling, QBunbt(eber(ing eflOButeritb-^n ^eerbuptfeb ©tbeerkneh

-ocr page 436-

«d8gg»gt;f. Dn» S^eerlinÆ Cop. çct'tty, cnöc Dulle kernel oft Dulle peierfelie.^n^'rune^ow ^tgue.gt;ßan fomnug^enong^e^ leerDen Stpofehere noc^ ter tt/t Harmel,Dier naer veel vermaningen van vele geleerDen aie van-leonteenue,ï0ïanarDu6enDe meer anDerevan Du er Divalinghe met feepDen én willen,maer in Çuer ong^eleertl^ept met groote ÇartneeftieÇept DIpuenDe noefe Dage (i|Q in plaetfe van faet van 9ïupte Dat in ©riet; voeh Harmel gÇeÇeeten woiDtjD^ faet van (g citeerIindi (Dat ^p feer Dmafelijdt vow Marmel h ou Den ) nemen, g^eDiupehe« cnDe in §uer meDeepnen mengÇelen.

lt; IJïatucrc,

jSe^eerlindi eo feer tout tot in Den vierDen graeDt voltomtli/tlt.

gdjeerlinclt op Der iongDe iineebthen^ ftamelijthe leDen g§elept enlaetDieneit3 grootworDen. Sntfg^elnch ootkop Deriongbe Dot^teren Doipen gbelept Doet.Die ootk tlepn Dli/uen,maer maetktDiefelue teneewigbenDaggen g^eWetkelijtJi enDe - onfiertk.

gcbcerlintk op alle wilDt vier enDe ver^itting^e gÇeli/tkeenpIaepergÇelept ver^® fuet Dte pijne enDe vertoelt Die bitte in Der manieren aie Hilfen enDe lt;Ópium. .

grbecrlinck eo feer quaet,f(aDeli)(k,^tnDerlófk enDe feni/nni^ al^oo fat Die men/ fc^e Die geweerlintking^enomen^eeft Daeraffïerft, tenmaereDat bpDaernatr fetr goeDen ouDen wi|n Dïontke.wanf ouDen goeDen wijn gcDiontken naer Datmê geneer lintking^enomen §eeft vermint Datfenijn enDegbtntelï Den menfebe. OÄaer aie Die wijn enDe gtÇeerlintk tfamening^enomen woiDcn, ^oo ee Die tratet van Den fenijn meerDer enDe DooDetterßont,al^oo Dat Den menfefee niet te helpen en eeDie gtbeer^ lintk met mijn ingbenomen §eeft.

lt;lt;JpnDe Deo DerDeDeele.

(.*.)

-ocr page 437-

cccl^^gvtp

Datvierdedeelydcs Cruydeboecksj

van ber €öjcnen/ Cejurntna/ ÏXflektt cnï)c ^ycvgbehfefc s^cflaâ^t/fatfccn/nacmcn/ tracht cnöe werefting^c

Duer D. Rembert Dodoens.

'Üan^erwe« Cap, ƒ,

3e oudere tie naef Die p(aet|en mamp;c tanbê cd baer tue ^erwe tot SioomJ enbe m andere groote jteDen ^ter voonijte ^^cbïod^t g^eweefî ee, Dat on? Derfeeei merchen enï)e nemen,mahen enDe befenjuén vee(lgt;erle^egenaclj#gt; ten wan «^^erwe.naer öie langen enöepbetfen ïgt;te felue naemenDe, maer he alfuUhen (eer bteeOen ontJerfeeet enUevan deinen verfange ac^terlaj» ten,aie ^efumeUa ente pimme Depten enDe ftepDe Die «^erwe maer in Djpe g^epac^ï» (en,van Den weUken Dat een g^enaemt wozDt Robus,öat anDer Siligo Dat twee winter vruchten ^ijn,Dat DerDe Setanium Dat ^corner ^erwe e^. Sie in Der waerÇeptooemaer lt;en g^efJac^t en ^ijn,want ^uer onDerpeet a0e2 Daer in lept Dat Die eene wat (waerDer oft Witter Dan Die anDere ee,enDe Dat Die fommig^e voor Den winter, enDe DieanDere naer Den winter gÇefaepet woïDt.

lt;[ ^fatfoen.

^Oe ^erwe Beeft ronDe Boegbe galmen, Didtwiß veel van eenDer wettel vooiteomehDe Dïpe oft vier U^ Dekeno oft knoopkeno ÇeDDenDe,Die meerDer enDe ^oo^ ôÇer iijn Dan Die palmen van ©erfle met twee oft hpe fmade grafac^tig^e BiaDerkene bedeet, op Dopperße van Den wekken Die aren waffen veerDe bonen Dte blai? Deren wt|lekenDe,Daer aen vele eoienkeno waflenfons* Der oïDene oft regel Diekbp een g^efet g^eenvlimmen DiagÇenDe.Sie wortel eo l'afelac^ticB enDe Dun.

Cplaetfc,

^(twi woïDf Çier te lanDe op Die vet jte enDe bepe ae^ Ï^erog^efaepef.

Sie winter lt;^erwe woiDt m J^erfflmaêt oft ^Bijn^ maent g^efaepet,enDe Die roomer ^erwe in ÇSXeerte eil worDen bepDe tfamen in Jjopmacnt ri)p.

lt;[ ^lacm.

tJerweworDt gBeBteten in Weexwveof.^w-^^*^)” Triticum.3” J^ooc^Duptfc^ QVepfffnenbe ÏCept^en. 3« ^rancBoie^ourment.

1 Satierpeg^eftae^t van tS^olnmeUa voor Dat befte ö|e^ouDen,Dat ^ier te lanDe niet en wafl woiDt g^eïgt;eei^ ten Robus,enDe van ^Imiue ooek Triticum.

* Sat tweeDe g^epac^t Dat lichter enDe witter ee gÇe4 naempt in -iatijn siligo,enDe Dit eo onfe gbemepne wm^ ter ^erwe Die in Die lanDen van ^ertfwaerto oiier wap, aio in onfe 4atijnfcfte Hilloriaftirpium btecDer verelaert eo,in Den wflekenwp ooek g^et^oont Rebben Dat onfe

-ocr page 438-

ccd^g^Wt). 'Vfln'Cevwe. Cap. f,

ôÇcmf^ne Oic^^ßf gÇfe Sîiigo en ee, îtaer (f dumelfa efl 5i5ünùi6 af gefeveuen beSben:

Tertre 0(6 eenmeDeepne vanbupten tfhdjaenw gÇebntpdit eewermin benierßen graeîx fonder merdielOeke voe^tu^jeptOD^aer bat bzoot Daer af es fermer m maeeke n)p,(reek£ wt enbe ce »erbeplenoe »an natneren.

^(melbonek bat »an ^awe g^emaedtt ce,ep ecut enbe bzoogÇe, eube wat tfamen treekenke »an natweren.

«ï^erwe rouw in (Ineken gbebeten ee goet gedept op ötebeetvanöenverwoekfn^ Çonben.

lt;^erwe gÇefieeï eé goet tot bat frebereifn affinen tn bïe poepen baer af tot ben knien ® toe fibt gbeltfCRmen tn pk'nto feefl bat bier »ooïtt(t6 @eytne ^wnpeiu5 gebaen §eeft bfe af^oo boenbe bie pijne »an fleberetjn qutft gÇewotben eo.

CÖïeef »an ^erwe met fap »an Riffen eo goet tfeg^en bte »loet van bie »oeÇtieÇept € in bte zenuwen finekenbe baer op g^epreken.

lt;SfeIue meef met bnenteb a^tjn ^/pmeü gbenaempt, neempt alle fptoet enbe »fee^ ^ ben »an ben a enfiche week.

©at meel »an roomer lt;^erwe met wijn enbe ebiek eo goet op bie beten gÇeflreken ^ »an ben fenijnnigbengbebterten.

ÇOnn ben feinen meete een papken gbemaeekt enbe g^eleekt, (lelpt b^ bloetfponwen5 enbe al(l met booter enbe O^nnte gÇefoben wotbf ^oo bienet tot ben ^oe(l enbe tot bie ronwie^ept »an ber keelen.

©tofmeel»an lt;^îerwemetbnenieb enbe water, oft met olie enbe water gbefoben W boet feepben alle g^efwiUen.

©ie femelen »an ^^erwe in a^ijn gbefoben gÇenefen bie quabe feotftie^ebêenbe »er# «v fueten bie begbinnenbe Çeete gbefwiDen.

©ie feine in water gbefoben baer 9tnpte te »o:en in gbefebè g^eweeß eo,»erfneten 3 lt;nbe boen feepben bie Çerbe g^efwotlen botflen.

©eefbeeeb »an terme meet,tre(kt fplintero enbe botenen wt enbe fonberfingÇe wt * bie planten »an ben »oeten.tjnbe opent, maeckt rijp,enbe boet wthtehen met font ge/ tneng^t alle gÇefwillen enbe apoflnmatien.

«Herwen Stoot in bnenieb water gbefoben »ereoelf enbe »erfnet alle beete gbefwiUen * ' fonberlingbe aie baer anbere goebe eiupben toe gbemengbt ^i/n.

lt;Serwen Stoof »erfebgbeSaeken met peeekel nat gbemaeektgbeneelï alle »eronber#^ be witte feeriebept enbe qnabe erauwagien. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;0

2lmelbonek »an lt;^eiwf gbemaeekGee goet tot bie »loet »an bie »oebtiebeben bie in bie oogen (ïneken baer op gbelept enbe om biepe gate en wonben baer mebe te beplen.

2(melbonck ingbebtoneken (lelpt b^ Sloetfponwen,enbe metmet(k»ermengbt»er/'^ fnetet bie rouwe keele enbe Sotge enbe boet bie flnpmen loffen.

Van Spelte. Sap. p.

^]3elteeófweeberlepe,©eene beeft gbemepnlijek twee eoienkeno tfamen aeneen ^'ekk in 3iin »eHeken Sefloten.©at anber en beeft maer een totenken,

(Spelte es met balmen,knoopen enbe aren ber «herwen feer gbelijek, alleen ^i/n eo/ ren oft graen en es niet naeckt gbelijek bat lt;Serwe roten,maer leet in »ellekens Seffo ten,wf ben wekken battet niet kebtetiieken en rii(l,maer met muelenen oft anbere nu (Irumentem baer af gbefupuert moetwotben.^nbe als bat (Spette (oten»an ^ijn eaf fnbeSup(lenal^oogbefupuerfes,banee(l eenen fupueren «Serwe roten feer gbehjek van fatj^oene,enbe oork »an natueren alioo bat wanner bie Spelte gbepelt gbefaepet wotbt

-ocr page 439-

Wtt Spelte. Cep. (f. Wo’ö(,öie fefue binnen bipeiaren in elaer ^erwe mans? lgt;crf, aie pimiue, lt;^^hcopbiaßue enbe nicer andere on# îgt;ere fe^n/uen.

Cpiactfe,

©peftegtoevei gbeerne ingoetgt;eve«e reef gbeboube «erbe enbe op booge euere selben, enbe ee bier »oonijte etOeen bp ben ©rteeken g^evonben ^eweep, n» ter tijt wap^p tot veel pUetfenod ^t^ï’^^^’^Mptf^UtsvÖï^thif rijeh enbe oocli tn ^eeberfanbt.

lt;5pe(te woibt gbehjdi bic lt;^erwein J^erfflmaentoft ^ijnmacnt g^efaepet,3n J^opmact ee^p nip en tijbi4.

lt;0aetn,

SXtgrnenwoibtg^enaemt tn @rtec;4u«. ^tt^^^V« zea enbe bp ben ouben SXontepnen Semen amp;nbsp;Far, nv ter tijt Spelta.3n .^oodjbuptfeb cpdQ.^nïïfcrbiiptfcb @peb te.^n 5’^lt;’*^t^’gt;»6 (^ (peaultre. ^nbe feront onber bie go flatten van Far,tc Wefene,Far vcnniculum album.

lt;[ ^^attiece.

©pelte eo van natueren ber lt;Serwe gezielt maer wat touber,naer bie natnere van ber ^l;crjïe treekenbeen^ be face^teitjek btoog^enbe.

c Crac^t en Wercktngke«

ccd^^^tg*

Zea.Par. ©pene

lt;ïïmee( van @pclte met rooben wijn ($ goet tfegen bic beeten enbe fleken van ben 0eoïpioenen, enbe ben g^Cs? nen bieb loet fponwen.

feine meei met fnete boter oft verfc^ met van g^ep

len^futi Cic r»«»K^cji »an fre hetkn lt;« bm beji. ^.^frumentum.ameto«.

S)tt meei met wtm enbe faipeeter geneefl bic foopenbrénbe biagbenbe fiveeringen, bie witte feeifering^en van ber hupt en bie pijnè van ber magen,voeten enbe van ber vïonwenboifïen.

^n fomma,©peite ee ber «Serwe va crac^sgt; ten feer geii/eKenbe ee een goet enbe bequaem voetfeivoot ben menfe§enenbe voor alleg^elt;gt; bierten aie «?ÇeopÇîa|îu6 fept.

lt;i^ nbe bat btoot baer af g^emaeekt en ee ben «ï^erwen bioobe niet feer onghcli/ck maer en voebet^oo wei niet.

■OflnXmelcöien. €lt;ip.ftf.

tCfatfoeni

^.CWeieoten ee van Çaimen, knoopt geiti(k,maer ^i^a^bie aren en jijn niet btoot g^eiijek bie aren van lt;Serwe, maer i^n 'rouw enbe Rebben veci jïekenbe viimmeng^etijek bie aren van @er ile,aen bie weteke bie totenen bp regneten g^etiiek ooe acn bie @erpc wa|ïen.S5at graen oft toten iept ooe in veilekene befioten g^eiijek bte öpeUe, enbe atflvan ^ijn veitekene g^etijek bie 0pcltc ghe fupnert ee ban eeß ooe eenê lt;Serwen eoten feer ö^eitjek. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tij J)iacu

-ocr page 440-

ccc»c. Dcn^oomfcbeterwe. €«p. ttt). ' «lêiaetrc.

S)it toten trap tot vedpfactfen van;öuptf(§(an(,

Sit toten wotîtt naer ben winter gbefaepet enbe in J^opmaent ôÇentaepet.

^it eoten wotbt nv ter tift in J^ooc^buptfdj ^A^enaeint 2(rtime(1totn, bat ee in onfe tale 2(gt;ne(toten enbe in Latijn Amyieumfrumentum.CJnbeee een gf^epat^tvanzeaen Far,enbe ftbijnt wel te ^pne bat HaUcaftrum.

c/l^atucrcenoccrac^t

S)it toten g^elijtlt Çet een ö^ejtac^t van Spette eo,al^oo eeß Çem ootR van naines 2{ ten enbe trachten feer öbelt)th,tup'tbè bte ^erwe enbe ©erfie in bmibbel wefenbe, tot aUe faethen btenflelijtli baer (Spelte ioe goet es.

«Sbtoot bat van befen toten g^ebatken wotbt ep ben terwê btoobe ootR wat ädijtR. ©

quot;Oan Jtoomfebe terwe, Cap. tttj.

KCfatfoen»

TriticumRomanumautTriticu barbatu. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TriticumTyphinum.

SXoomfe^e «Serwe,


* M^2B*^ XJomft^e terwe te van blaberen enbe gÇeRnoopte palmen ber terwen gr^ 1 liitR,niaer bie aren ^ijn ronber volber enbe meer tn een g^^ebtong^en, en^ ^^'^^^^^w langue rouwe jÏeRenbe vlimmen.lt;Sfaet ee ber terwê ôÇfRMquot;’ * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;©efer terwtn vinbtmen ootR een anber gbelijtR, bie van galmen enbe aren,minber ep.©efe Çeeft ootR rouwe jleRenbe aren, enbe toten ber ters^ we g^e(i/tR,maer minber enbe btupnber ban ^bemepne terwe.

lt; pUctfb»

9ïoomft5^

-ocr page 441-

VrtnXoowflt;i)£«r»e. Cap. iUj. cffvfi.

1 Ovoomfc^c («we waf? tot fommtö^e pfaeifen van Suptfcblanf aUm ^Ifaten bi; Den g§eberc^ten enöe bo|ïc^aó(en,Daer ^p van Den 4:antlnpDen aefaepe( wo:Dt, em Die wiIDe vetch enen Wide,Die De anDere terwe fcenDen, maer aenDefe met he^tehieken en tomen om BiterDer rouwe are wiHe»Dte huer belet Doê,a(o J^ïeronpmuo Q5o(k f(hn)f(.

* Ste anDere wa jï m (Janarten enDe tot fommig^e plaetfen van ürjpaengien.

SefewoïDeng^efaepee enDeg^emaepet g^eh/ek Die anDere (erwen enDe Speken.

» JOte terfïe (erwe woiDt tn Supffc^Iant ghenaemf ^effe^e QBepffen, Da( e^ tn lalt;f djn Triticum Romanum,enDe w onfe ta(e ^oomfebe (erwe,enDe ^1$ eemg^emepnen tn ©nee; riepH enDe tn LatijnTypha Die oock Typha«realis ßheheeten wo:D(, (o( onDer^ f(ee(,van noch een anDer Typha,Die een wtlt g^ewao eo,tuffcben D^ rtet tn waeteracljtt^ 0^e p(ae((en groepenDe,Dat oock Typha,enDe Typha paluHns ghenaemt e^.

* Ste (weeDe fouDe mog^en een Typha wefen,waert Dat het faet tn velfekene beffoten waereafo tfaet van @peUe.0)?aer want Çet Moot enDenaefkteo,a(e lt;^erwe,alfoo en lt;r|îôÇeen Typha,Çoe wel Dat Çet anDero Der befc^itjutngÇe van Typha bp ë^heophta^ gum enDe ©alenmn (eer ghelijck eo. ©nDe Daer om macht wel TridcumTyphinum öhenaem( woïDen.

lt;[ Zlïatuere,

2)efe herwen,5t)n Der anDere -^ïerwe, van natueren wat ghfftjck,maer met ^o goet.

Van ^eerenfaet. Cnp, »,

lt; Cfatfocib

©erenfaet toeen vzemt toten Datvanhal^ men, knoopfn,enDc aren van fatfoene^Der i tripel te feer ó^fhitk e^, tnaer van faDeDie natuere van Dtc ^erwe hebbenDe, want ^t/n faeten leptnietvafltn^ifn vellekeno befloten gheltjck Dte (Spelte,maer laet hem wtDotßchen gelijtk Dtë «Ser«» we totenen,enDe eo van verwen btupn geel gheiqek een lt;i^ erwe toten.

©ft gheflacht van toten groepet cock (o( fommtgÇc plaetfen van ©uptfchlant.

Xeerenfaet wotDt ghefatpet enDe gfiemaepet, aU ano Dere totenen.

fü^aern,

©tt toten ee hier voottiftotn 'Jamp;tthpntenab ©alenue primo de alimentisfchtljft ahcbcctctl ghewetfl tn ©rifCf ^MKUfop Zcopyron,Dweltk tenen naern eo van zea,Dat eo lt;SpelteenDepyros, Dat eo lt;Serwe gh^’^^^fti^^ Dte hem feer wel Dient om Dattet met bepDe Defe totenen gh^üi^^ hentffe heeft enDe ghelqtk een miDDel tuffehen hner bep^ Deneo.jn .^oochDuptfth heetet Xern,©tnthelkern,en^ DeXernfamen,Dat eo Xeerenfaet.

lt;[ z^atucre enDe eracht

2( Xeerenfaet ee van natueren Dte Spelte ootk met feer ongheltjtk.

ÏJ ïêbtootDaer af ghebatken eo beter Dan (btootvan ©entoten,enDeeofchtcrin DmiDDel tuffeben tbiootçan lt;f^ erwe enDe van ©eneoten aio ©alenuo fthuift.

-ocr page 442-

«egeff. Ï)ön CÉctteoKtt, Cap. V). ÂÜ^*”**'


^^fatfoßn.

(2:ncoîcn ce ooc Der (gpdtm wat d^cK/ck macr van aren cnî^c van Çatm minier lt;oncr enbe lï^^ ^H”^^^’ ®’^ aren^ijn rouw en Rebben feerpe vlimmen,gbdti(k bte aren van ©erpe. ^fact lept in vellekene begoten gbelßck bic Spelte, ^nbc bit bed gbewae metbalmen, aren enbe eotenenee brupn root, enbe baer af wotbt g^ebacken brupn brootbat nremt van fmacekc enbe onlufdijck ee.

C î^lactfe»

©ie coîcn wafi wd oprouwe plactfcn, cnbcfn^cÇoefc ôÇf^ttÔamp;fPffff^t lanôt. (jnbe ht oft ^pn$ g^dtjek eerier voornjuvan ©alcnue ïn ^accDomen enöc m «^Çîadcn g^cwnöcn g^fwccfï,nv ter tijt waßet m fcmmig^c* placez fen van Sin;tfeUant tant Urflßhaomcn ce wc «è^zanen joot guet (c Einehen ce,bat nv van Den «Solchen SKomeme Ô^cÇcctcnwotbtbacr af bïc^ooft^abt nvce, (ionßamv nopden.

Sn coten woïbt tn ben ^erfß gefaepet cnbc tn ben ^oo^ mer baer naer gemapet gchjek anbere bpergdijeke vnicbd.

Dîe33Ç^’

Sn coïen woibt tn Suptfe^fant nv terttjtg^e^eetett blieken,0dt hetere kotn.t^inko’n.^n 57eerbuptfcb ^enÿ coten. ^nbe Rbijnt wel te ^pne bte Zea Monococcos enbe zca fimplex van Iötofeoïtbee,en bte zea van Mncfnhcus.bie Gale nus in iib.de aiimen.facuhtnepnt te ^pnc bat coïcn bat tn lt;Sra e^ten enbe 507 ace bonten tn ^ijnbcr tt) t 16^Z^« Briza geÇeetentvotbt.iïnbe feront ooek wel te ^pnebj g^eflae^t van Far bat Farvcnniculumrutilum van tèolumdla ^benacnu ee.

^l^atuereenDccrac^t.

2( QBat ^Çebîtiptk bat bit coten tn bte ntebeepnen ^eeft en ee van ntemant befe^teuen.

55 «ebtootbat baer af g^ebackenworbt, eefeer fwacr,maeckt quact voetfel enbe ee ong^efont, Wn XoffSbe. ^«p. »tp

lt;1 lt;gt)enacl^tgt;

ZT^ J^dijck bte ^etwe baer af wptnbattfrße V-*^ i£aptttd g^f fcretien Rebben,onberfeect l^eeft naer ben tijt bat ^p g^efaepet ee, al^oo §eeft ooek bte 5Xogg^e,want bte eene wotbt voot ben winter gÇefaepet bte winter Dioggßc gbebeeten wotbt,bic anber naer ben winter, cnbc bic wotbt joomer ÜÏoöó^e g^enaemt.

lt;[ Cfatfoen*

I 9Ï000^^ Ç^fft »lt;»« eenber wortel voorteomenbe fee oft feuen fomtijte ooek meer lange bunne bal^ mê m^ vier oft vijf knoopê,bic op goebe vette vdbè fee voelen enbe ooek ÇoogÇer wajten,ben galmen van lt;^erwe g^^dijek maer teerber, banner cnbc langber. JOp bopperpe van ben galmen waffen langue

-ocr page 443-

Van Jxogglx* ô^lt;rP' ^^ «wctïf, fangÇe rouwe aven met feereen »hmmen bedm gÇclOek ôte uren van @erpe,maer tuet ^00 rouw oft ^oo feerp |îekenôe,bie alfl ^oren «ip wo:ót neóerwaerto gangen, en Óuer m groepet Pat ivoren,öat fmalOer enóe veel hupnóer ft; Dan ôte A^ertre/nóf mm óer óan ôte @erße,öat in gÇeen »eUekeno benoten lept muer feer he^tekfeken wtrijp. Suer af feer bnipn bïoof g^ebaeken woïót.

i ©te Roomer Oioggfte ee óer vootg^efereuen in alle manieren gÇeli/eKaHeen M Ça^ men enôe aren minôcr.

9ïogg§e groepet tof alle plaef fen van îi?eeôerldf enôe ee ooek tn veel anôere lanôen g^emepn enôe wtlt wel waffen op magrere ôotre enôefanfad^figÇe velôen ôaer gÇeen anôere eoten of vme^ten groepen en kunnen, aie in ôie ^empene enôe öperghehjeke ôo:re lanôen. ^aer ôie befîe f6,ôie op goeôc nette aekereg^ewonnen wotôt.

hinter 9îoggÇe wotôt gbefaepet inôen J^erffî,Ôie roomer Qîoggbein Ç0îeerte»enfgt; Ôe woîôôen bepôc tfamen rtjp in .^opmaent.

©tf roten wotôt abebeetenin gattin nan ^^liniueSecaie. ^n^ooeÇôuptfeÇ OîofkêJ 3n ??eerôuptff(gt; Otogg^e.^n 5ranfÇot6 Seigle enôe ©egle, 3» 3tnltlt;n Scgala,van fommigben Afia,nan anôeren ooek Farrago, boe wet ôatfet gbeen opteebte Farrago en ee,want Farrago eo ôat »an ©erflen,gt;öitffn enôe ôpergbelijehe onôer een, tôt voeôer »an ôen beefîen gefaepet wo:ôf,ôatm£ maepet eer ôat rtjp wo:ôt enôe groen ôen offen, koepen,peerôen,fnôeôperg^elt)cke beeßen teten gbeeft.

©nôe ôat ôit toten gbeen siiigo en ee,bebben wp met vele reôenen in onfe ^atijufe^e Hiftoria ftirpium lib.4. bfweffn.

^f^atucre,

SioggÇe »an bupten tflitÇaemp gÇebtuptkt ee werm enôe ôtoog^e tôt in ôentwee^ bengrarôt.

lt; Crackt en Werekingke. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

^meet»an Ovoggbe met een façkenom tb ooft g§elepf,»er|ïiet ôfe ouôe pijnen »an 3 ôen boofôe enôe ôtoot^f bit berffenen.

J^eefôeftk »an Dioggbe meektretkt ôootneenôe fplintero wt, enôe Ôoet allé gefwil# *23 (en enôe apoflumatien rtjpen enôe wtbteken. ^nôe ôoet ôi felue ßerrklr ôan ôat beef ôeetb »an lt;Serwe meet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;rr

Afflue ôoet ootk ôat ôtogg^en btoot met boter »ermengfif, maer niet ^oo flertke^f lijtk af$ ôat keefbeeci).

Stogg^en btoot es fwaer enôe quart om »erteeren enôe ôtent alleen ôen grenen Ôie « arbepben enôe ôie luttel teeeb off fill ^ijn,oft anbers flertk »an magren ^ijn,

WttÖerfïe. Cflt;ip. »ttp nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

lt; cgktüackt«

©er (le es tweeberlepe groot enôe denne. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

lt; Cfatforn«

« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^f|^lt; Ç^^f^ fene Faim abehjdî îgt;tf ^crwc mort toîtet champ;é «têt ^co fî^rJi ?^SS *^^^ (‘■^ «^^ *”^^‘^ Bwqjfh.Ste aren ^On (anck cube feer roitw m^ feer Iangt;

gÇe fïekenôe »limmen befet,ôarraen ôie (otenè waffenin otôene enôe re^ ‘ gele fîaenôeJomfijfsin »irr off meer flreken.ô^ toten es gbebjtk ôie «Ser^ we enôe lept »aß in ^ijn »eUekens beflofen gbelijtk ôie Spelte.

1 ©ie »oeöer ©erße es öer grooter ©erßen feer g§f lijtk alleen Ôie aren en Rebben maer twee ßreken.

3 ^ouen öefe ©erßen,;oo wotöter ootk noch een gbeßaebf gbevenöen b^ »5 balmen eü aren öer ©erße gbeltjckf. ^aer ^ijn tote rn es n^ beflofen geltjtk ôie ©erße,maer naetkt enôe febiet Ittbfeltjtken wf ^ijn aren gbtlijtk ôie derive enôe 9(oggbe.

^ 3t^ noth effer een manière »a ©erße ôie ©uptft§ rijft genatt wotôt.©ffe es ootk

»«rt

-ocr page 444-

«egdttf. Den ©erfte.

Hordeuni polyftichum.

^«p. »ftp

Hordeum dyffichura«



Uflii Çatmen^knoopen,langue rouwe fleltenöe aren öer @er|len g^eKfelt J^cf eoïen e# oock benoten gÇcüjdi We ®erfïe maer (6 metten enbe wüter ban We 0erfïe.

- - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7? • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ciaiactfc.

t, 1 @erfïe eo m alle Einden feer gbemepn ende wafl feer gbeerne op goede vette velden.' 5 ^i( naakts ©erfle wafl tot fommig^e ptaetfen van '^ïanekróek.

4 ^uptfe^njf^ wordt tot fommige plaetfen vd^n^tfeijJdt atoin^eflen'cfegefaepetJ

QCtnter 0erge wordt gÇefaepet tn den .^erfjï ende wordt gÇemaepet in J^opmaSt ende fomtijto ooekin lt;Sïaeekmaent.

©9 wordt ooekg^efaepet in We ^ente ende die wordt in ^og^jlmaent ri/p.

z^aern.

©erfie wordt g^enaempt in 0rieey «fjÓH.^n tatijn Hordeum. ^n ©uptfe^ 0erße, 3n5rancÇowX?rge.

i nbsp;Sie größte ©erße wordt ghe^eeten Troxvimx». ^n iatiin Hordeum Cantherînum.3n

'^^^dnptfefj 0rof^ ger fï,dat eo groote 0er fle.

* Sie efepne Çeet «Aiffrix» endeGaiatinumHordeum.^n JóoocbdUBffcI) tender ©crii. 3nonfetgie voeder 0er|le.

j Sat derde g^efiacht wordt gfienaernt Hordeum mundum ab ^ïueUtuo fe^rifft, ende niac^ wei ^i/n een yupvóxfiflop Gymnoerkhon dat eo Hordeum nudum, ghelijck daer 0a^ ienuo in lib.de alimen.faculta.af feWijff.

, 4 Sat vierde wordt van .^ieronpmuo ^oeh eSeutfdj Oiijß genaemt,dat eo in latijn oriza Gcrmanica.©nde die fthijnt wei te^pne een g^efiae^t van Far, nameJijek dat Far

Clufinum

-ocr page 445-

DotttSerfte, ^np. »ßf. ccclpc». ciuGnumjbat m^ Santaium plinij feer geftjeh ee. (J n öt/f^eh/e; ooe fc^tjtit (f ^pne,öie oKvçet oiyra »an ©wfeorWee.^if in ^aiijn niet siiigo, ma er Arinca g^enaemi es.

lt;/liatußce4

©er(le eeeoui enbebjoog^e tot in benterflengraebc

lt; iCraclit en Werchinglje«

lt;emee(»an ©er(le met wiggen in huemclx water gÇefoben öoen feepöen bie eoube 4 worwe enbe werme g^efwiUen. ©nbe met pech,F^erp enbe bupne me(l, maeeht ooc bic çerbe gÇefwillen nip enbe motwe.

©er pen meet met teer,ofte,wag enbe piKe van een iondi hnec^then boet bic croppen 25 enbe dieren aen ben ÇaU feepben enbe motwe wotben.

«Jameel van ©er (le met ®?ehlote enbe bolleken van J^nele verfnet bie pijne van ber © ÿben. ©nbe met ^ijnfae^^enogreenm enbe SXnpte vermenget e6 goet gedept op ben bupek tfegben bie pijne enbe winben van ben bermen.

©er(le met e()ipïtn^,oft wijn,oft wilbe }\erè,oft Sö:aembe(ten bagbe, oft feoïffen^ö van 2tppe(en van ©ranaeten (lelpt ben loop bes bupe;.

gt;0«n ©er(len meel een pappeken g^emneekt gbeneep bie quabe witte erauwagien. © ©er(lè meet met a^ijn oft Xiueappetè vermegbt verfnet bie pijne van b^ Çeet fieber ^ tijn. ©nbe ale tfetne meet met a^ijn enbe teer g|efoben, enbe om bie ionctueren enbe teben g^etept wotbt ^oobenemet bat vtoepenvan bie voe^tieÇeben in bie teben.

©er(le wotbt ooek in bie fpijfe gÇeb2npekt,enbe baer «f woibt b:oot gebatkê mner ©

Xgt;«nlt;5tró. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' 1

C Cfatfoen«

3rö Çeeft ^apîaebtigÇe (leten m^ fenen oftac^t knoopenenbe teben g^ebeptt f § met tangle rietacbtigÇe btaberen bes» quot;nbsp;cteet,op bopper(le van bert weteken bie ^^ aren voo2tcomen,bie in veet beeten ges? beplt ^ijn ate bie aren van Ortet, eenen beffemken flt;W gbetijek, baer in b^ ^et faet wap bwetek feer quot;nbsp;effen ee,ben fabe van ÇOtae votnaer g^etijek maer niet ^00 bïupn. C l^lactfe^

^tre wap g^eerne in ftijekac^tige vochtige eerbe, enwoibtin^ttt^ttf« w èpaengtenveetgevonbè.

lt;[ ^ph

J^ire wo’bt in bie -lente g^efaepet. ©nbein ben

Joomer rijp enbe mac^ tangue jaren bewaert wois» ben,at^oo baitet wet Çonberi jaren goet blijft, eep iJatmen op ptaetfen lept baer bie wint n^ en eoemt.

lt;0acnt

©it gpewae woïbt g^e^eetenin ©ried wvxfö?. Jn lattjn Milium,en bijfgetijek oocin bieOtpotekc.

-Oooc^bnptfe^ Jjtrfc, en baer naer in onfe täte 'Oke oft oot ÏÖlitie.^n ^rdepoie OJlit on ÇSKittei,

SÖlitie eo cont in bè ter pen graebt, eß bïooge tot ^P mier in ben berben.©n fnbtijt van fubpantien.

lt; óactjtenweccktngije«

^iro oner tvier g^eroop enbe al Iteet in een fae;ken gbebaen enbe op ben bupek ge^ 2t iept boet bat crimpfet enbe bie pijne van ben bupek vergaen. ©nbe verfnet atte pijnen van aOe teben,enbe fonberling^e van ben jennwen. ©nbe eo ooek om te bioogen al b| ^loogÇene behoeft,en bient fonberhng^c om bic ^erffenen te bioogene en te perekene.

' 3»

-ocr page 446-

«dçcvf. ‘Oön^OïcFfcbfföjett. Cnp. g.

^nighebuhc van anderen coxn mathmen ootft van J^tre b:oo( hathê enhe alfu(lt;lt;lt; 95 hen bioot flopt hen loop heß hupt;, enhe Doet hte vnne riffen, maer g^eeft feer IttUel voetfel^.enhe heeft tienne vettit^ept in.

Xgt;rtn'tCoïrtfd,€öïc«. €flp. 5.

lt; Cglf^nacht.

■ 4?2thfch tooien f 6 eenherlepe enheveelherlept.^Oanfatfoencenheweftn en vinînmen Çier te lanhe maer een gÇeflatÇt, maer van verwè van ^pnê torenen veelherÇanhe,want hat eene hreng^i hmpne (o:enè,hâher roohe, therhe gee(e,enhe hat vierhe witte torenen, haer hie aren enhe bloemt hie verwe ooth naer Rebben.

lt; efatfo^n* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Frumentum Turccium. c^ordift^ ^oren.

Sit toren ee een feer vremt gÇewa$ van natueren gh^enen anheren vrut^ten g^e«? (iftk, want ^ifn faet enhe torenen leuert el;gt; here han haer ^tjn bloemen voorttomen,hat (fegten natuere van anheren truphen enhe hoornen ee hit huer vruchten leneren ter plaetfen haer hie bloemt g^erefen ee. t^nhe hit toren heeft hooght feer langue halmen oft fiele hieront,hitk, flerdt, enhe ter wortel ivaertbrnpn^ifn met vele lehen enheknoo^ pen,haer aen langue breehe blaheren wap h« gbdtfdï feerpe Oètetblaheren. X?p hop«» perfle van heftn fielen waff en hie aren, hie phel Rijmen ht alleen hie bloemen voortbrins» ghen,hie fom brupnjom root,fom geel, fom wit ^ifn van verwen hen torenê gÇeliffhenht hit naer hie bloemen voorttomen. Sie aren waffenter^phenvan hen fleel tuffthenhie blaheren enhe ^ifn hidt enhe groot met vele blaheren behedit, al^oo hatmenfe niet fien en tan op hopperfle veel langue hnprkenó hraghenhe,hieten epnhevan hen blaheren haer hie are ipehe behedit es wtfluppenen;» he huer laten fien tfegen hat hie aren rijpen J^et toren hat aen hie aren wafl, ee ontrent een erwie groot, van bupten fom brupn, fom toot,fom geel,fom wit, van binnen wit enhe fuet van fmaedie,fnhe waflrontfomme hie aren in orhent in acht neghen oft thien reghelen ghefet.

lt; lêlactfc»

Sit toren waflin cïortkien,haert in hieren tijhen ghegeten worht, enhe van haren rep hier te lanhe gheeomfn,enhe worht voor een nieuwithept inher trupliefhebbere ho «en ghefaepet,het feluewaflootkin^nhienenvanhaeren eefl tn hie tifhen van .Kep^ fer 5?ero tot Zoomen ghebrotht gheweefl aie ^Olimuo fthrifft.

S;tt toren worht in 2(pria ghefaepct,enhe in £)oghflmaent eefl rijp.

©tt toren worht geheeten, nv ter tift Frumentum Turccium enhe Frumentum Afiaticuro.’ 3n ^oochhuptfth burthen kom J^ier te lanhe «Sortkfth toren, ^n 5ranthow ®kh eatraain. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^jï^atuereefiöc crackt

g)ie natuere enhe tratet van heftn toren en e# noth niet fekerlif tk onhervonhen. nbsp;nbsp;3

-ocr page 447-

DfinphrtldriA. (fdp, gf; cccgc»ff.

©af btoof Paf van Pefen eoten gpentafekt wotPt ee Ptoog^e enPe Çerf^uttel veffies^i^^ Beptti in^ebbenPe.waer wf goet te mereken es Patfef feer luttel voet fels bp btèg^t enPe (luaef om verfeeren e6,enPe gbeen g^elifekeniffe met Pen «herwen btooPe en ^efff als »«WhM^ik^w«. ■vlt;wPblt;*’lt;»tó« ^op. gf.

phalaris.

lt; Cfatfoen» 'J^^alarw^eeftronPe geknoopt

te galmen mee Ptpe oft vier knoopen enPe fmalle grafac^tigpe blaPerkene.gelijek Pie topelteenPe lt;^frwe, niaer nunPet en foïffrf,op Pieweleke Waffeneotfe Pieke ineen gÇiePtong^en arekene, in Pie weleke faet vootteoemf Pat bleeek geel eo, g^elifek ®?iliiini van fatfoene Pen faPevan^lae gÇelifek.

cplactfe.

©û fact w«(i in ^paengien mil te tn bit cplanamp;en van Onarien, jÇjKf te lanöe wotööet alleen van l)cn trupdufhebberö g^efaepet.

lt;[lt;9t

J^et woïïgt;t ^ier te ianbe tn J^op/ inaent enDe X^c^bf^maent rijp,

©if faetwoiDtge^eeU in^riet;

lt;P«xttfiff.^nïgt;etn Xatijnooe Phalans. 3n ©uptfeb va fommig? @paenfc^ faet enOe faet van lt;£anarien. Q:nPe ivoïbf in fommió^e Slpotthen voo: Miiiumvereoc^f.

lt;[ llatuere«

©it faet ee van natuerenUè ïSJïi«» (iunt ff er g^flijdt.

11 Ciacl)t en Wcrcfeingljc«

^fap van Pen trupPe van JO^a#

larie met wafer wfg^ePouwfenPeg^ePïon(ftfn,eegoff tfegÇen PiepifneenPeweePom vanPerP(afen.lt;Sot Pen feinen Pientcoch Paf faet ghepoePerf enPe eeniepei vol met waiaina^momtn. x)flnpmitdro3fii, Op. gif.

lt; Cfatfocn«

2(ni(lKoten eoemf wf ö^dijdi Pen ©ire, maft ^ifn bof ee veel feetver enPe ronwer. (Spnen Çalm ee tont enPeerijg^t veel knoopen lotntijte tpten aen eenen fÏeel,cnPc tof fielten knoop een lanek final HaPf^ ©ie aren ^ijn ront ^J enPe bupg^en (uier een luttel nePerwaerfe enPe Paer in waffen elepne faPe * ’ kenePen eotenen van ©ire niet fefrongÇelijek, Pie van verwenfomtijfo wit fomtiite geel oft fomfijte biiipn |ifn.

* ©en ^anukcoïcn wotPt noc^ een anPer g|elt)ek gkeflackf gbevonPen, Paf oocvan forntnigipen voot een paniekeoten gbebouPen wotPt, Paf Pie vJ 3f^lif'i Borghi noentS. ^nPe Pit viemt toten Beeft vier oft vijuf Pulte boogde knoopadutg^f hnpne fiele met langue feerpeblaPeren bec(eef,Pfn blaPeren vd ÎXiet niet feer ongfliftk. ©p Poppet fie van P^en fielen Waffen Pieke btupn rSoPe aren Pie grooter enPe Pieker ^ijn Pan Pie aren van paniekfoten, enPe ierfl vootfbttng^engeel tgt;loepfel,enPe Paer naerrootacfetic^ rent faet,Paf gbelijek een lt;infe groot eo enPe wat feerp.

^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f)(ae(;

-ocr page 448-

C iBIaetre.’

i J'anulïfo’fnen es Bür te («nbe ntet fra hhfn(,Çf( wöp m femmtgepbeïffnvatt 3(«Ken cnöf vanÇOîanfhnjeb.fnbf Bet wa(Ï ^brernf tn rouwe fanfac^ffg^f aeröe m* t( ^n en beg^eert ntet veel reabene oft »oc^tù^epte,want afß veel regbent 300 latet fijn bfaberen pmben a(6 ^(uopBïapue luter af fenjft.

* ©at 0c.’ö^i re oeeh een vïemt toten enfe woiöt ^ter te lantfn^ ban 6p ben erupt/ Wef^ebber^ g^eoonben,

i 5^ant(hfo’cn wotbt tn bte ^ente gbefnepet enbe binnen veertien bagben baer naer in Çeete fanben geinaepet.©te van ©aftougnten faepen bit alfmc bat anber eoïfmapet enbe noeb wotbbet vee: ben winter rijp ale 9ïuentU6 ferijf t. J^ier te (anbe af|ï in 2tpnQ gfefaepet ets wotbbet in -^opmaent rijp.

* «coigfaetwoibt oodïtnbie-ïfntegbefaepet.enbf in bepube van ben Roomer rijp, f C/^aetn.

1 I^anùbeoîen irotbt gbebeeten in ©riet; (xv;x©., van lt;?bfopb:apit6 oolt;b^tx4©-. 3n -iatijn pankum.^n JtaWen nv ter ti/t Melica/Jn J^ooebbuptfeb ^fae^ à^ttic^ lt;**^^ , ©epbelpfemcb-^u ^raneÇoie ^anic.

i ©at anber vïemt g^eflac^t woïbt nv ter tifi in italien gÇenaemt tot fom pfaetfen Mdegua oft Melcga tot fom aubère Saggina enbe Sorgho.^u -iatijn Mckia forghi. Milium faburrum/n van fommig^en Panicumperegrinum.3n J^OOC^bUpfeb lt;Soïgfamen, bat lt;6 in onfetaie ©oïgfaet.i^nfc^ijnt te ^pnebatMiiiumindicum.bi pümueJeÇîijft ierflte Koomen behent g^eweejl te ^pne ten lijbe van 5?ero bie J^epfere, ^Batucrc.

panieheoien en tout enbe b:oog^e van natueren.

lt;^rae|e

-ocr page 449-

■Vrttt jatter* Cop. ^lïf.

CCCgCtg.'

lt; Crackt ^nWcrclunglfe.

©at faet van ’Panfeum met wtfn g^eDrontken eo goet tfeg^en Den rooDen fic^aem, 2( cnDe met gbepten melck g^efoDen enDe tweemael t|'Daee^6 mg^enomen floppet Den , loop Des bnpey enDe ßtlt Dat er impfet

TÖan paniekeoren worDt ooek broot gbebacken gelffek vd Den v^wa, maer Dit Dïoot ^ »oeDet enDe flopt mm Dan tbroot van J3n^,enDe brenght feer luttel voetfele bp. @o:gfaet ee Den pamekeoren pan natueren enDe erareten gbeltftk.

Cnp. ^üj

Van i^nner C efatfoen«

SO 2(ufr al6 iOiofcoïiamp;có fept ee van Bfaberen ^Oenöfg^eknoopu galmen öa lt;S«tvetvat ’’3 ^Öamp;^^JV^^ • '^P Oopperflc van öen fielen te^ | men öic aren voort tn vete corte fleelhene verdeelt enöe wijt van een wtgefprept Daev aen Dat faet Çang^t Dat feerpeeen aloft ^tfntweeDer ^p een ^ang^^ *«iVn velkkene wel vafl g§efloten.

Cplactfc«

j^aueree §ter te lanDeg^emepn.enDe worDt tvt alle pUetfen op Die velDen g^efaepet.

J^aner wo:Dt gefaepet in Die -(ente,enDe fn X^vgÇfl^ tnaent rffp enDe g^emaepet.

C /liaem.

J^aner worDt g^e^eeten tn @rfee;jêfSM©-. 3^ ^^lt;’ «fn Auena.^n ^oocljDuptjcfj ^aDem. 3« Jrane^oie ^liiojine.

0atucte.

J^aner Droocljt flei ketif ek enDe e^ wat eout van na; IWeren aio ©alenue febnjft.

lt; Oacljtcnwcrckinglfe»

©teJ^anereomalie plaefleren enDe pappengoet.

Daer Dte0erflein Dient, enDe Dat meet vanj^auere tnael^ fn plaetfe van ©et flen meet g^ebrupekt worDen, lt;ïlt;ng|efie« Dat Die J^attet e ab ©atenuo fept Dtooe^t enDe verDeplenDe eo fonDer feerplbept.

j^auerenmeet met a^ffn vermenget verDrifft Dat (proef enDe Dfe tffteekenen van Den aenfi((gt;te.

J^auer in Dtefpfffeg^ebrupekt flopt Den toop Deo bitpef. r . , j^rvot vd J^auere gebatkè g^eeft ctepn voetfel en e» eo De menfe^e ntet De^uaern, ©

DrtrtSoefwepbt. Cap. ptiq.

efatfoen#

y^ekwerDt beeft ronDegÇefIveepte rooDe fielen entrent twee voetc oft meer ftooefj,Daer aen wanen breeDe voor feerpe btaDeren Den ÇOept oft gÇemeene ä ^fnDe btaDeren met feer ongÇeltfek. «Ser ^pDenenDe aen Dopper fie van ^J1 Den fielen eomê voort torte fleelkêo,enDe Daer aen waffen veel bp een etep;

ne witte btoemkeno, enDe naer Dpen volg^f Dat faet Dat Drpeeantte^ enDe granw eo enDe etek tn een Dun velleken beftofè getifek Dat faet van fwerte QBmDe,Daer öf fn Dat DerDe Deel gheferenen eo.

Cl^laetfc;

©ft g^ewao worDt fn magrere enDe Dorre lanDen gbefaepetenDe eo fn yamp;rabant fn Dte Àempene feer g^emepn. ffe^h

44: ff €So(k;

-ocr page 450-

Wp m onfe €lt;Ï(I,office Hiftoria dirpium lib^.b^CfDff »f«(afr(,baev wp oochbetvefen ^^ebben hattet »an Den oubere met gbeJimt ghwer |î en e^.

c ^amere»

glit eeten ee fonder twijfd werm »an natneren enhentetfeerhtoog^e,

c Fracht en Werebtrtgb^»

3 Ç0lt;tn hen meet »5 ^othwepht m^ water weiht bîpg^emaeeltt enhe eoeelien g^ebaehen hteg^ege^ ten luhtehjek »erteert weihen, (testen camerganek makenenhehte»itne(offen, maer met »ee(»oet^ feUbpenbitng^en.

SS ^bioot »an '^oekwepht abebadien es »ocbticb enhe waet erac^ttc^,enhe en bieng^t ooek ntet »ce( »oetfets bp.

£ ^nhe anhers en treeft hit eoien gÇeen tratet hie one bekent ee,han hat l^et groen erupt hen beeflen »ohi »other gbegÇeuen woiht,eß h^ faet hen corns’ heren hie haer'mehe op eoiten tijt »et woihen.

■pan Coltutn. Cßp. 5»

lt;[ ^fatfoen»

KX^ftumeeeen oncrupt »an hen »iuebten enhe fonhertingle »an her terwen, hwetek met ^pnen gÇe^ knoopten galmen enhe grafaeljtige b(aheren her terwen g^ekfek ee. 50^aer $t)n aren en ^qn niet gelifek hie arê »d c^erwe oft SXogge, maer ji,n»erhep(ttn»e(e depne gebaer^ hc arekene, hie ter iphen tane; hie galmen aen hopperjle waffen, haer inlt;oienen»ooit(omen,hen terwen lt;oïenen»anfaifoene fester gelifek maer »eet minhere.

ClBlaetfc^

Rottum waß »eie in hie terme,eil woiht ooek fomtifte onher hie @er^ pe gbe»onhen fonhcrlmg^e op goe^ he »ette gronhen, enhe haer te »oiê terme g^ewaffen^eeft.

j^et woihi rijp met her terwen enheanhere eoienen.

??aem.

ÇK Lolium.

-ocr page 451-

DanColmm. Cap. gv. c«cj'.

JOtfonftuptwoibfgfic^fefen m 0WQÂf«K9ùÿu«f©-.3n laUjn Loiium van Den 4rabc«fc^c nueflfrezizania.^n^-ratK^otfi ïpuivpc

^oftum ce weem tot bp nacr in ben berbrn graebe enbe bjoogbe eve en ben eweeben.

lt; Kracht en WercbinsbCé

^cd van loKum ^Çcmalcn mee fout enbe bic irez telen van 9ïap§anu6 gbemeg^t ^ bebtvin^bt bïc voozte eetenbe fweenugben enbe aüc veivuplbe quabe vleeranen.

^felue meel met folfer enbe a^ijn ^benefit bat ivtlbt vter enbe quaberupbubept aie ^ fp baer mebe beflvehen woiben.

-éolmm meel met bupuen mefl enbe olie van ^ijnfaetm wt/n gefoben enbegbfbjtlï ^ ren vappe op bic dieren enbe croppen 9bflcpt,boet bte felue fcepben enbe vergaen.

4olmm meel treekt ooek alle fplintere enbe botenen tot, enbe boet bie gbeftoiUen em ^ be apoflumatten rijpen enbe mtbteken.

^olmm meel met huenieb mater,oft aio pftm'uö fept met fpiope van ebtek, verfuet ^ bte pijne van bat fleberctjn,enbe van bat 0lt;t'attlt;a baer op ßbe(Irchen.

^feluemeel metganfenfmontopt vooihooftghejt.eken verfuet bte pijne enbe bte 5 weebom van bat hooft.

^eo ooek bp e;pertentte bevonben baf iolium in bier ghebaen het (tooft betuerf en^ be btonekenfeap maeckc.

pan ghebacrbe Cfuctte enbe ïDjnincJ, Cnp. s»h

-ocr page 452-

ecceff. ‘Omigbebcerbe CÉtteneen sD’flutef. Cep. ^ff.

©Çcbaerôc euene ce van bladeren enbe g^chnoopte galmen ber daueren gbdiftft.

Uivarenitinoockwtg^efpïfptg^dtjehaenbic dauere. quot;Sietoïencn^tjnbfttpnrouw Çap:atÇttdj,mÇapîadîtiôÇcvcnfhcn6bff(otcn, enbe Rebben dek een langue bnnnf »kmme.^nbe btt ee een feabdijek onerupt tn bie Otogg^e enbeooek m anber eoïen.

Swuiek ee ooek een feabdOek gbewa^, van blaber? enbe galmen ber SÏogg^e niet feer ong^ekjek. ^p bopper ge van ben galmen wag'enwtgÇefprepbe aren, voonbinv gÇenbe bunne grauwe fabeken#tn vdlekene beffotc bie veel bunber enbe minber^ijn ban eemgÇe eoien.

^p befen onerupben mogben ooek wd gbegek worbê bie ^Oeertfbfoemen bte onber bic wt(be bloemen bie me emen waffen tn bat tweebe boeek bteeber beftreuS ^gn, want Çuer fact eo ooek g^eWjek een terwen toren enbe e^ een ontrupt, fonberling^e van ber terwen aio ©alenuo fert/ft.

@Çebaerbe euene enbe Stautek worbben vete g^evonben mbte SXoggÇe enbe btekz wtU ooek bte terwe enbe gerge.

^Ji^aem,

©hebaerbe euene woibt g^enaernt tn 0rtec; «ly/U^ ^n gattin ooek Aegilops, enbe a(6 3)kntuo feptPeftuca.

©tauttk woibt g^enaernt 3« ^ood^buptfeb Sonenbe iutc^. enbe mac^wdm ^a tijn ootk Feftuca, oft Feftuca altera gbenadnt ^gn.

2(egitopo es van natueren werm ato ©alenue fergft.

C OaegtenWerekingke«

©te gruene btaberen met ben meet van ben eoien van ©rautek ijermeng^t, boen 3 fc^epben,bteverderbe gbefwiUen enbe(onberlmgbebegbenebtein bie^oetken van ben oogden groepen bte ^egttopeog^e^eetenwoiben.

©rauttktnt bier gbefoben, maeckt ootk fwartebept/n bat vftilaeo ®rant ® l^ooft enbe een mantere van biontkenftap, g^dt/tk bat lt;éolv ^ ' urn enbe bie toienen van ben Peertfbtoemen.

Van Sinnt. €«p, ^»gt;tf.

2ïan( e^ een trantk^ept enbe gÇebîeck bat onber 0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^Öamp;f» enbe fonbertingbe

3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^’^ dauere groepet. ^nbe bit eo eer bte aren

voorttomen ber dauere feer gbd0tk,maer ato bie ‘'^®^=^arenbegbinnen wt te tomen ban toemtinptaetfe van een goebe are een (werte are, g^etaben met (wert poeber en gof,bat baer aen ront(omme banght.

C plaetfe»

^:ant wag meeg tugeben bie J^auere ato gÇefept ee,(om^ tg te ootk tuKeben bie ^erwe.

eegt

iOtt onerupt woibt meeg g^evonben in 2(piin aß bie (onne Çeet (tbgnf,enbe baer naer regben volgbf.

C/^aem.

©tt onerupt woibt nv ter tgt gebeeten Vflilago. ^n ©oocb^ bupt(eb enbe in Ï17eerbupt(cb ^lant.

SSiant en geeft in ber mebetpn ggeen ggebiuptKenbe en ee nerggerint;(oebiengeigtk, maer quart enbe (tabdgtk aUe viutgten.

-ocr page 453-

Ï)rtn35oonen. €rtp. SVtïB cecctïf. lt;nbsp;^gßenaeßt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

Q± ©onen ^iinfweeberlepe,«ïïam enbe wilbt. ©ie lt;Samme ^ifn oo(R tweeberlepe, ’^©root enbeclepne.

lt;[ Cfatfocn» pBafcius fatiuus. ^ÇemepnSôoonen, phafeiusfyiucftris. 'Ïöilbe Boonen.

« ^û größte tamme Boonen bat |ifn onfe gkmeijne Boonen, Rebben wereanrigbe feeste Ço(e (lelen.^ie blaberen maffen aen tienne fleeniene,en fîaen oner bepbe jpben ïgt;een tfeghen ben anderen ouer,enbe ^tjn (angaeßdeß Breet enbe bult.;©« Bloemen eo^ men ter ^pbenaenbiefle(en voort enbe ^tfnmtt met (werten pfeehen oft Brupn. ^nbo aU bte vergaen ^oo volgßen baer fangße biche ronbe Bauwt bie Binnt faeeßt enbe wob oe^tieÇ ^ifn enbe baer in liggben bie ^Soonen,va verwen meep wit, fomtije Bmpn roof, »cinfatfoene plat fcßier gßchjeh een nagtet van ben ßanben off voeten van be menfeß.

* ©ie tienne tamme ^oonheno ^ön ben voorgßefereuen van fielen,Blaßeren,Bloemen enbe woUaeßtigßen pauwen gßehjeKmaer in alber maniéré veel minbere. ©ie vrucht cneo ooeft niét looplat maerronber enbe veel minbere.

3 ©ie wilbe Ï5oonen BeBBen«oock viereantigße ßole fielen gjelifdibie Moonen, ©ie Blaßeren ^ßn ben Blaßeren von ben 55oonengßeltfelt,maer bie fleeiken^ baer bieBlagt; ^ten aen waffen ßeßBen aen bat epnbe tlauwierkeno gelßch bie Blaberê van Erwten. SMe Btoemen^unpurpurB:upn'.©ie ßauwen^ßn plat van Binnen ooek faeeßt enbe wol lt;'fßficß maer niet ^oo (eere aie bie tamme S25oonen.©te vrucht ee Beef ront, (eer (wert Jkße niet meerber ban een gemeine ^rwte (eer onliefelßck van (maeelte enbe alfmen^ fe hnout met eenen vuplen flanch ben mont vullenbe.

lt;ÏBIactfC4

^amme iconen waffen in bie Bonen enbe op bie velben baer ^p gßeplant worben, -i^ mf enbe

-ocr page 454-

cccditj. VrtttSootte«. Cdp. S»öf«

rnöcöiegroou^t)nmcf(lóftfmfpn. ^ù twlkwpï^fnw utUjt bp WctrujKl/ff^cb^ hreß^evonbcn.,

lt;C9t

55oonfn woïben tn StpjiU gbepbe/nOf m ^opm«cnf 500 ivoïöfn ;p rijp. ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;j55afm.

^23oonnï woibcn ghebf^ten in @ri«y 4j«lt;r^xoi,van ©ioftonbee oodt phafioii.3n ia^ tijn Fafcii.nv (er tijt tn pic ^poirkm mOr gcmcpniijdi Fabx.^n .Çood^buptfefj '•^onm. 3n ^rnne^ote ^ebne nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

x ®at «nöfr wpiDi ö^c^cefm bier te lanbe 3«ufcbr boonliês, enbe peerbe boonhei, mbe mogben wel m Xatijn Fafcii minores gbritacmpt woiben ^nbe bat befe g^nnepne €Seonf met en ^pn b^ Legùmen,van ben onberp cyamos enbe Faba genaemt Rebben mp, in commentarijs noftris de Hiüoria Oirpium bewefen,

Moonen noch gruen wefenbe ^tjn eout enbe voebdeb, m^rr aie 5p ghebiooc^t ^ijn, 500 pjnfe verbiog^enbe enbe tfgmen treehenbe. ,

lt;r JCracbt en Werchingbc*

, iconen noch groen enbe eer ^p rijp^nn tn piaetfe van fpijfe mgenome maken heb^3 ten eamerganth.enbe winben.enbe opbia^ng^en aie ^Diofcwibee febnjft. Cfnbe bat weet oock bte gbemepne man wel,want baer om 30 eeten 3p bie 'iconen gemepnlnck met komijn.

©te ^Soonen gbeb:oocbt make herbe tas» Phafeolus. mergdek,fonberftnge aU 3p fonber bte flnp^# men g^egetèwoiben. ^n tvoetfel bat 3p bp biengben es mtbbelbaer als ©atenuo fept.

3tem '^oonc meet m bie piaefïeren enbe pappen biemen van bnptengbeb:npekt,ver^ mengbt,boet bte gefwellen fincken. Cf nbe ee fonberhngbe goet tôt bte fweerenbe vionwê boipen enbe tot bte gbebieken enbe fwillin^ , gbcnvanbenmanltjefte (eben g^ebiupckt. ^ j ©te wtlbe SSoonen en Rebben gheen ge, . ’ biupek noch in fpijfe noch m mcbecijn b3 one r^e bekent ee.

Van Xoomfdgt;e Soonrend.

Cf apt t tel. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yi;.

lt; Cfatfocn.

3f ÏXoomfclje Q^oonkene Çeb^ ^^”0§^ bitnne fielen, feer -llSB5§‘gt;®f^ waKenbe en elimmenbe K 4(^30 van eentg^en flakenoft langue floeken behelp Rebben, baer 3p huer om winben gljekjek bat J^op^ petrupti want anbere 30p eruppen 3p lanep ber aerben enbe en btengen gl^een vatc^ten tooit.©te blaberen 3tjn bieet fester g^ekjek ' bte b(aberen van gt;3epl, enbe flaengemepn^ -(ijtk hiier berber bp een ghelyek btelt;flauerigt;

-ocr page 455-

Van Äoomfdjc Soonte«#. Cap, ^t'^. «cc». Habcrcn.^ic blofmcn ïvn fom wit fom root,cnl)e a(^ bie vergacn ^oo comen öaev ian^ Ö^c pauwen tooit,t’ic fomtijt^ wat aomac^tidj ^ijn.tentje bacr in (tagben tic ^oon^gt; iKne.öicmtnbor^ijn ban öw ^bewepne Iconen,andere pint enamp;e Çuer met feer eno Ó^dijtk gbefatfoeneert g^eüjtft een niere,bie van verwen font root,fom geebfoin wit, (om (wert mbe (om gbefeaeduert enbevan tcelberbanbe veruwen g^jefpeedtelt ^qn. ^•nbebefe »inenten ^ijngoetenbehefehitk om eetenenbe woiben eer^p ri/p^qnmet fileren pauwen g^efoben enbe ai^oo g^eg^eten.

0 plaetfc«

üöefe ^oonhene woiben bier te (anbe in bie gotten gbepfant, enbe waffen g^eerne in goebeaerbe,enbe op plaetfen baer bie fonne veel (ebt)nt.

Sefe SSoonkeno moeten gbepfant wo:ben in 3(p:iII aifmen g been eoube oft rijmen meer en verwacht,want bie en kunnen befe Q5oonken$ niet gbehjben aio jp ierß wteoj» men.^n XJogbmaent enbe ^erfßmaent worben befe ïSoonkeno rijp.

^/lïacm^

©it gÇefiacbt van Moonen worbt gbebeeten in ©riee; lt;f«o^ox©«,lt;/ioxixój', ksù c^ix«^ KK7rcéi«.^n -iatijn FafeoluSjPhafiolusminor,Dolichus amp;nbsp;Smilaxhortenfis,enbe bie pauwen oft »rm^ten worben genaemt xó^ot enbe Lobia,b^ eo in Latijn siliquæ, van Serapio Lubia. 3« J^oocijbuptfeb beeten befe ^oonkenoOßelfcbe OSoonen.J^ier te ianbe SXoomfebe ^oonen.^n gf^^neboio pbafioieo.

lt; U^atucre»

Stoomfebe OSoonkeno ^ijn wat werm enbe voebtieb van natuerS aio bie 2irabeufcbe meeßero fcrijuen.

lt; erachter Werckingljc*

9€oomfcbe ^oonkeno voor fpijfeingbenomen gÇeuen rebeiijek voetfei, eß en malt; 3( ken gbeen winben gelijtk (ommtgbe anbere lt;(egumina,enbe boen iiebten camerganek Rebben aio J^ippoerateo enbe ©tocieo fcrijuen.

©ie bauwen met ben ^oonkeno eer ^p rtjp ;ijn, gbefoben enbe gbegeten boen wa; ^ ter maken enbe fwaere broomen bebben,aio ©wfeortbeofept.

■Odn Erwten, ^ap.^ç.

C Cgtj^dacbt« ^Ij^ïXwten^tjnbrperbanbej^roote, mtobeibacre, enbe ctepne,biemaicanberenvan ßcien,biaberen,bioemen enbe bouwen gbeiijek jijn,maer niet van vruchten aio bier naer biijtken ^ai.

C Cfatfoen»

3e aiber grootje (Erwten ^pn bier te ianbe niet feer bekent enbe befe wap fen,want |p met rijo,gaetkcn oft anber bebuip gbeiept enbe onberfet wo: ben eeno mano iengbe boocb,enbe oock boogber en hebben ronbe hoie ße^ ien bie wat cantieb enbe vingbero btek ^ijn, enbe baer aen waßen aen eick iebt twee biaberen feer vaßbp een aüeieenoai oftmaer eenbiat enwac^gt; te.(^nbe tußeben bie biaberen comen ciepne corte ßeeikeno voort,enbe bie hebben tfe^ gben maicanberen ßaenbe vier oft feße vette biaberê,enbe ten epnbe brpe oft vier ciau wierkene baer mebe bat bie i^rwten huer bouwen,enbe ai om vaß aen makt SSp bie (ciue ßeeikeno van ben biaberen comen oock noeb anbere naeckte ßeetkfo voort baer aen waßen feboone bioemê vd coinere peerfeb oft purpurbrupn. ^nbe aio bie vergaen joovoigben baer iangbe ronbe eßene giatte bauwen neberwaerto hangbenbe en baer w iigghen enbe waßen bie (Erwten,bie aio ^p noch groen wefenbe, ronbachtich en witlt;’ achtieb ^ijn, maer aio jp broogbe ^ijn ^oo ^tjn ^p cantieb ^^^‘' ßtauw.

i ©al tweebe gbeftacbt,bat jijn bie gbemepne groote Erwten, eo ben voorghefcre«» kt»ghtnachte feer gbeiijek, aüeen van ßeien en biaberen minbere.-S'en waß oock ^oo booghe niet at eeß met rijo onberfebt,bie bioemen ^ijn meeß wtt.©ie vrucht eo wit enj» be ront,enbe blijft ront ai eeß bat ^p ghebroocht eo.

©at

-ocr page 456-

ccccv). Ï)alt;ïweten, ^»^v^ pifum. ©rooie Erwten.

Eruiha lylue-ftris.


lt;ÏB«W (jnvtcn.


©ae bertie ^Çcnac^f fat ee^af a(amp;rr^_ »tttn|lc,cnï)f ee Oen ttpfcDm Abflijdijnaer \: »an blaönfn,jïclfn, Çattweenbe »zuckten 9'^^ »cdnimber, enbe bit (admengÇemfpn^^ (liefe op trek lane; ber eerben ernppen,en/ be en wo:bt met met eenicti nje onberfebt. Sie »niesten van befen es ooefe rent, eji;’ be van eo(uere font wit font groen en font grauw oft btnpn.

lt;25ouen befen ^00 effer ooefe noc^ een an ber footte van (T'rwten, bat een wilbt gJuv flacht febijnt te^pne. (Jnbe befc «Erwten Çebben platte gelen, baer aen wagen lan^ g^c blaberfeens op bepnbee(epne t(auwïer feens btagenbe,bie benebê on»erbep(t ^gn, cube aen bopperge van ben gelen, in twee oft bipe elepne fmane blaberfeens Çuer ver beplen,benbïaberen»an platten t^rwten fester g^elijefe.Stc bloemen ^gn wtt, enbe baer nad volgden ronbacbtig^e hauwen, bw mmber ^nn ban bie l^auwè van t^rw# ten,enbe baer m groepen ronbe mue^ten, Ö’^elijcfe (Erwten,nmer minbei e,bie als ^p noc^ genen ^ijmbitterachtic^ vü fmaeefee, enbe btoog^efeer^^i't^n«’

30laetigt;

-ocr page 457-

Wn platte ®wtctt. €«p. ïg^f. ccccvif.

» Sie ófcote Erwten woïben in bic ^ouen g^efcamp;f.bic mtöbelbaere enbe efepne woZü* ïgt;en op goeDe ocIOen g^epMni enöe g^tefnepet cnoe ^tjn §ier te ianamp;e feer g^emepn.

Erwten woïOen in SiphU enOe leerte g^epiant en0eg§efaepef,en0ewoi0enin »Coghßmaent rijp.

lt; Ufaern*

I Sat groot gbepacht van Erwten wotOt g^cÇeeten in ©riech Trórop^n iatijn pirum. 3« Suptfeb bier te knOe groote ßjrwten.Üoomfe^e Erwten, enOe van femmigben lt;6tock ©rtvten.^nOe bit g^efiaeljt (6 bat oprecht pifum Oaer pitninoenOe Ote onOerß ^f^fft^Jenen Rebben.

4 Sat vierOe pbijnt wei te wefene een wilOt gbepaebt/nbe fonOerfinge tgbene bat vü «^ermolauö S^arbarue Eruiiia fylueftns bat ee tril be Erwten gbenaemt ee.

c/l^atumcnDecrac^t

Sie groote Dioomfebe Erwten voor fpi)|'c irgbenotnen biengben mibbeibaer voeflt; ^f feb aen,en maken winben,maer min ban bat legume van ben oubere Faba genaemt. Sie anbere g^emepne ronbe ©rwten gl^euen beeter voetfel, enbe voeben meer ban ^ ^ie groote enbe boenrebekjeken lichten tamerganek Rebben.

Pan platte Erwten. €«p. ggp

?Maffe ©rwfen ^ijn tweeberiepe, ©rooie enbe clepne.

Lathyrus Cicercula. lt;nbsp;^fatfcdl» Lathyrus fylucftrij. gelatte Erwten.


-ocr page 458-

cc«wtf. VAttpIrttitcCfiwtett. €rtp. »gf.

^c pUKc (Erwten ^ftkn pfatac^tig^e canHôÇc pelen,ï)aaafn waffen Un §Çe fmaUe amp;Ieiöerliefie,ahip twee bp een, febier ghelijeh twee Çafen ooïltêe paenDe,baer (tenelepneelanwterJtene vcoïtëcnten,Daer tnebe bat fp^uer aenbte peelten enbenje bner^p bp lt;3 Beplant woibèvap malten. ©ie bloiV men ^pn wie ben bloemen van ben ronben «Erwten gbelijehenbe, en baer naer volgden platte bzeebe Çaiiwen,baer m witte bzeebe vzue^ten vooMcemen bie plat rnbegbeltant^pn enbeenaelticliebeeehen Rebben, van fmaedte ben Q;rwtenvolnaer óbelpeK.;SÖie wettel es teer enbe fafeladwich.

» ©ie elepne platte Qjrwien tun ben vootgÇepreuen van pelen,blaberè enbe bauwen óbelijelï.©»e bloemen ^iinroobaebticb.^te vme^ten jpn oodt plat,(antiek enbe bebgt; ben on^belpdte Çoeeltê gelpeh biegroote,maer ^pn mmber, berber enbe bmpnber van verwen naer tfwert treeltenbe.

ITi^lactfc^ ©e(e ^egumina wotben bier te lanbe bp (emmigbe neerpigbe eruptliefbcbbere gbevonben.

3n “^taedittwent bloepen befe ^egumina enbe wotbc in ©opmaent enbe ©ogbp? maent rpp.

’ ©at ierpe gbe(lacbteevannatueren ben v^rwtengbelpeli enbe voebet ooelt rebeïgt;^ (pelt bat liebaem aio @alenuo (ept.

Dan Ciceren. Cnp. ggi).

lt;[ Cgpcflacht«

jp^ffffi^^n» bïperbunbealo©io(eozibeo(eptlt;Samme,Iïantigbe oftgbeboeehtebie^ ^menSlrietinanaempt.l^nbewilbe. gt;öunbenweltlien bie ^rjetina to tweebeen banbe 3pn,wif enbe bnipn.

C Cfatfocn.

« ©ie tamme S^ieeren eo een elepn Begumen (epier gbelpek bie Linfen, bet beeft vier oft vijf peelkenOjenbe baer aen tlepne (malle gbeveerberbe blaberlieno, ben blaberen van Linfen niet ongbelpdi.Sie bloemen wapen aen (otte peelkeno,enbe ^pn wat wit!» nebtieb enbe elepn. ^nbe baer naer volgben elepneronbe bauwlïeno,baer ingbemepn^ (peltbtpe oft vier vtuebtenwapen.©ievan pguere ronbaebtieb^pn met ec feerp (weep hen aen bte een ^pbe,ben gbeboeelnen (Jteeren niet beel ongbelpeh maer veel minbere, enbe niet ^oo bert,enbe ooelt beeter van (maeclte.

2 ©ie gbeboedite oft kantigbe i^ieeren bebben bunne berbachtigbe pelen met vele (ae;keno enbe ^pbe ((uetkeno,enbe elepne ronbaebügbe rontfomme ghekerfbe blaberigt; heno, gbelpek aen bie -Linfen oft IJrodt tfegben maleanberen euer gropenbe.©ie bloeo men jpn tvit oft Ii(fverwitb enbe btingben voort ronbe totte bauwkeno, gbelpek biaep heno

-ocr page 459-

ïten6opöBeB(afen,öaer twee oft bjçe Oerenftttjooiteomen, bic eantteS «(uFoecIu en^ ïgt;e fcßtcrßbeltjck een weerenFeofOenen ßhefatfomcert ^tjn, van verwen fom wtt font Bïupn.

3 ©te wtlbe Oeren ^ifn ben temmen van Blaberen g^eOidt, nmer van medte perdt, §«er vluchten ^tjn andere Fan Ote vturÇten van Fen lammen aie ©tofiouFee fept.

c puetfe.

(Zteeren woîFen tn Fer eruptKefÇeFFero gotten ôÇepfanf,

2(ae Fefe Oeren woîFen tn X^o^Fpmamt rpp gFrhjdi Fie anFere Zegumma?

Oere woîFt ôFeÇeetenin ©rtee; ieîêivfl©^ 'J’^.^^^nn cicer.

» ©atterpe abiPafFt wozFl gFeFfeunCicerfanuumjColumbinumjVenereumjenFetrt ©rtery è^oeiaZo/orobeion^Fat ee in tanjn cicer Erunium.3n Fie 'âpoiehen cep onbehet. ^nFe en ^i|n gheen Erua nte fommighe nv ter «jt nupnen,Fie Fe feine Faer vooî tn Fie benähet enFe anFere meFeepnen mengFeien.

i ©at twecFe g^cflaebi woîFt ghenaemt tn ©rteer tp(eivS©L xç?©-. ^n Latijn Cicef Arietinum.^n Fu ^potehen Cicer. ^n ©oocljFuptfclj §î;|tin vue Opfern iZrweppen, gierte lanFe Oeren.^n Jean choit' jóoweteeo.

3 lt;i^Feröf g^eflacFt ee g^fFesten cicer fyiueftre,Fat es,wilFe Zteeven.

©at depn gFeflacFt van ©teeren woiFt van pltninegFenaemt cicercul3,enFe Faer naer hebben wo tfelne cicercuiampUnij enoe depne ©teeren ahebeeten.

^^atuere.

Orten ^jn wem enOe bioog^e tot tn Oen terpen ßraeöt.

t^rne^É

-ocr page 460-

«Cfg. Drttt C/ovétti ^dp. vvij.

lt; erachten WmBinghB»

t ©ïc (dme Ciccrê boe water maltè en vermeerderen d^ (och tn ber fu^^enbe vteuwenSt botsten,en boen ooe die qimde verwe bec behack »ergnen en die goebe wederom eomen.

^e(e 0^teere m^ Briten gbefoben,ver(uetfn en boen finehen die (wtUmgen van denCÖ manhiclten leden duer op gbe(ept,en ^qn ooclt goet in der feiner manieren ghebmpeJu tot die loopende fweeringhen,ende gate van den Roofde, eß tot die qnade erauwagien.

^amme ^fieeren met huemeh en ©erflen meel, ^qn goef op die quade vooste eeten C be fweeringhen,ende op ben canher ghclepf-

* Sie gbehoechte oft eantigl)e Otteren doen water maken, ende openen die verpopt ^ Çept van der milten,van der lener,ende van den nteren,en doen ooelt dat graneel ende den peenrqffn,alp dwater daer fp in ghefoben^qn ghebtondten worbt,

3n fomma (Queren verteeren,(npneren ende malten fnbtql äße eonde ende grone Çu ^p moeren ende vochtuhedemende ^qngoet ghebrnpeht tot alle mpdtehept ende qnabe (ranwagien,ende dqfghelqdt oodt tot die (weeringben achter die ooren.

(Îteeren aie fpqfeinghenomen voeden het liebaem oodiredelqdt, maer maken ved^ winden ende opblapnghen. ^ l^inöernilTe,

CicerJ^qn qnaetgebinpekf ben ghenè die in die merfoft blafe eenigfie (wecringhen , hebben oft andere feerilt;hept,wdi fp openen te feer en doen dat water te‘perek worden, Van Cuptnen, crap.^guf;

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;Cghtnaiht oft onDerfeeet.

gt;öpinen |pn tweeberlepe examine oft witte,tinde milde. Sie wilde ^ijn oock ved# A der lepe,(om met gcelen/emghen met blauwe,jommige met roodachtige bloemen.'

i ©ie tamme 4upinc hebbè ronde herde pelen,(onder behulp van eenighe Pocken oft rqs recht op waß'cde die huer naer d^ ^p eeno geblocpet hebbè in drpe tackè ver bcplcn,V(l den welckè eltk befondcre naer die blocme hem ooc tn drpen wederó ver#gt; deplf,eep d^ die coude finer niet te haep euer en coèt.:^en die peîè wapen die bla^^ beren ni vqf,(ePe, oft (euè deelè gefnedc.' ©iebloemè wapenaè dopperpe vadert peelen veel bp een,ende daer naer comen bie hauwen voort die Ianckachtich,en vß hupten wat haprachtich ^qn. ©ie vrucht €$ wit,plat,van (maecke (eer bitter.

z ©te wilde 4;upinert met den geelè bloe^ men ^qn den voorge(creuen (eer ghdipk, ban alleen van peelen en bladeren veef minder,ende d^ die bloemèniet wit,maer fehoon geel^qn,ende dq(ghelqck ooc die vrucht niet wit,maer ghf(pecckelt.

lt; plaetfc.

lupine worden nv ter tip in ber crupti» pefhebbere hotten ghe(aepef.

3« h^ac fare nrm werme fanbè bloepc

-ocr page 461-

WnCuptnett. Cöp.^gß/. ecct^f. Wf Lupinen Öïponael.Sat urße bloepOd lt;»«« (n PepnOe »un ^«fc, tni( öd« nuée ‘^^^^IJvnïJictcrpcamp;ipf ^pöf tn(lKn,ötc huer bfofmfnbMng^en ontrent öat beg^tnoan •Ï)opmaent,enöeï’anfpïupten van cldtoun lgt;pen tachenooek wederom bn^e andere tdthen wf,cnöe öte bloeden tn X)oö^ßniaent,ab^p wet ter fonne gaen. 2gt;te onu^ten »anben terfïenenbetweedenbloep^eJworben gierte fanbewelrijp, maer bteberbe »ruc^t ean feer quabjeUenr Open,ten waere hattet geete jaren waeren.

Sn â^effac^t van Begumen worbt ^bebeeten tn ©rt'ec; 5Qalt;©^. 3« -Latijn enbe m he 2tpoteken Lupinus.3n ^oocbbuptfcb^eigbonen.^n ^eerbuptfe^ lupinen,en naer Ïgt;en ^oodjbuptffben naern ÇÔJ^boonen.^n ^^rane^ote -£upin.

©te witte lupinen ^fjnwerm enbe broog^e tot tn bentweeben graebt, verbepfenbe fubttji maJienbe enbe afvag^enbe van natueren.

lt; Crac^t en Werchingöc«

€9ïee( van lupinen met buemeb» tng§enomen oft met water enbe a^ijn tfamen gbe^ :3( brondien,booben enbe tagten af buer ben earnerganeftaiberlepe wormen. «Sfetne boet ooeft bat water baer lupinen ingbefoben ^On g^ebronthen. ©odt boen bte lupinen «felue aenbieiongbe hinberen alfmenfe gbepooten Çuer op ben nattei lept,aie ^p noe% itttcbter iijn.

^ùptnenmetSXttpteenbe3JepergÇefoben,etibegÇebîon(Itett, openen bte ver flopte ^ Çept van ber -lenere enbe van ber Eilten.

gt;0an -lupinen met compte ba enbe bttenidj een peffuh gÇemaedîf, verwedit bte na^ S tuerelijeke trandt^ept van ben vrouwen,enbe treeRt af bir boobe vruchten.

©water baer -lupinen ing^efobenjijnmaeeRf bat aenfiebt fc^oon enbe e(aer,enbe© neemt aUe pfecken enbe fproet weeb. «Sfelue boei ooek bat meel van Lupinen met wa^^ ter vermenget,enbe baer op gbeßreeken.

©at meel van -lupinen met meel van ©erfien mout enbe water g^emeng^t, ver^ ^ ^et aUe 2lpo|lumatten.

«Sfelue meel met a^tfn vermenget oft gbefoben, verfuetet bie pi/ne van ber 6open,^ Verbrijff,verteert,enbe boet feepben bie croppen enbe §erbe dieren, enbe boet wtoreken bie ^arbonekelen enbe bie ^poflumatien van ber pepe.

2116 -lupinen in water gbewepekt worben tot bat $p (uef jijn, ban maebmenfe voor 0 fpijfe innemê,enbe in fulcher manieren g^ebrupekt benemen ^p bat opworpen van ber , iuag^en,enbe maften appetijt om eetf,maer b^ voetfei b^ ^p bp breng^en ee grof fwaer enbe niet goef,want lupinen jijn quaet om verteeren, enbe fineften qualijeften nebersgt; Waerts als Galenits fdvijft.

M ©ie wilbe -lupinen lijn ben tammen van (raceten gbelijcft enbe ooek noefe perefter, j^ ‘V«n (ïnten. Ccp. ss^f' c ^fatfocn.

SXuen ^ijn noc^ ter tijt onbeftent, enbe baer om en kunnen wp anbers niet van Queren fatfoene g^efcrijuen ban bp ©tofcoribem enbe ©alenum g bei“ vonben worbt,©le fertjuèbat tarnen een teer eUpn g^ewas es, fijn vrucht ten in bauwftens voort bringt fube,btc rent iijn, enbe van verwen wit oft geel,van fmaeefte feer vremt enbe onitefelijeft, al^oo bat ^p niet en bienen

om eeten ban alleen voor ben bee|Ten,bie oocbte felue met en eeten ban tevoren al^oo langue tn water gl^ewepcftt,tot bat Queren quaben fmaeeft vergaê es,waer wt bat oceft wel ftennelijcften bltjcftt bat bie platte tf rwten in ^nec; gtebeetc Lathyri baer af bier voor int ;d. ^ap-gefcreuen es gbffn turnen en ^tjn, als fommige mepne,wdt bie platte Erwten ^ijn ben gbemepnen ^rwtencalswp gbeftreuen bebben)van fmaeefte gelijeft.

-ocr page 462-

cc«gt'f. Dßn Critctt. Cap. ggftï/.

ir/I^aem*

S)jt Xegunun wo:lgt;t gbcBcfffnin ©ncty Sfo€©-Orobus.3n ^ao/n Eruum/nï’eï’^ff itacr miCwptfc^ Q:r«en,enlgt;e c^ven »iemt cnoe nv ur ujt onkhent g^cwae,

C^tuen ïOn wenn in ten ierfîen gmet^ente tioegbe tot in ten (weeten.

lt; Cracl)t en Werching^e«

CS)?ee( von-^ruen met Çuenic^ g^emeng^t, fnpuert tie toïfle, ente toet tietaeDe 3 finpmen ente gtoue vo(bu(beten,tïe optieiongbene gberefen^ijn, (offenenrifp wo:^ ten tiewiJo g^eleeht.

Sit feine meel tngbenomen mneelu lichten eamergäeh, toet water (offen ente bee^ 0 tert tie quote oerwevon ten (t(Çaem,olpniet te oeet gebupdit en woitt, want a(p te reel ing^enomen woitt joo eefl ^interdjeft.

’ drum meel met ÇuenicÇ vermenget neempt af tat fpîoet, ente toet aUe pleeftf en^^ d te vieeken oergaemtte ten menfe^e in tj aenfic^t ente ouer ^ifn (tff groept dnte Çet teneempt tat vooito fpnngÇen »an tie »ooitoeetente quote fweeringÇen, Çctverfuet ©ocktie ^ertie^eten »on ten boißen, ente toet tie torbonckelen enteopopumatien wthekm.

drum in wijn gb ewe pekt ^ffn goet g^e(ept op tie beten,»an §onten,menfe^ett,enté^ »onwilten g^etierten.

©water toer drum in gÇefotm ^ijn beneemt tot ieuekfeJ, ente g^eneeß tîe eoeft^d Çie(en,a(fmmfe toer mete woffe^et.

druen en tienen ten menfe^e »oor fpif fe niet tngbenomen, moer tie offen woîtten ^ »et oie 3 p drueneeten.

^f^înterniffe.

druen maken pijne ente fwoeriebept in tbooftente ofe ^p te »ee( oft te tiekwiie in^ gbf«omm Worten,500 toen ^p bioet piffen,ente b(oet met ten eomergonek afgoen,

Pan quot;Ottfen. €lt;»p. çg».

lt; ^fatfoen.

3tfen hebben tukochtighe »ier^ eontighe fielen, ontrent t:pe »oe# ten lonek, toer oen wtghefpiepte bloteren woffen »on »ele teere bloterkene ouer bepte ^ptmtfeo ghen molconteren g^efet »ergoert, toer ten epnteelepneclouwterkene oen woffen, toer metetot jp h^f*^ houwen ente »ojl maken, ©ie bloemen ^qn purpurbiupn ghefotfoeneert gheltjek ^oone b(oemen, ente toer »oigben (ttnghf piatachtige hauwen, toer in tie ^ü^ fen groepen tie piotochneh iijn ente btupn »on »erwen.

C I^lactfe.

vOitfen Worten hier te (ante op tie »e(ten ghefoepet tot»oeter »on ten peerten.

ÇOufen Worte in ©opmoent ente ©oghP^ moentrifp.

^Bacin.

©it Begumen worbt gheheeten in ©riet; ^zwop ente »on fommigen lt;r«f«KÓp. 3» iotifn Vicia,»d fommigè Ofmundi. 3n ©00Chtuptflt;h QIït(ken.3n ^eertuptfeh fünfen. 3n ^ron^^

(h»i6

-ocr page 463-

•OrtnCfrocF. €«p. ^«Vj. iM^Uj.

^ofe -£4 Vf(«.(ïnöc b^ öfff TÖitffn g^ffn Eruum en ^t)n bftfdtf wf f^^fhf t’a int vco:gt; gaenöf caputfl óffa-fttfnre.enöffe \0i(fe« fcbiinè te ^pne 2(p§a(f vâ cS^foprjwfïne.

lt; £gt;oxfaccKe f^n^ nam^*

Söüfen woJben ^hfnafmpt in Latijn vicia,aß çOarro faOff, om bat ^p buer [chien omotf vnicbten wmöen.fnöe Oafrafnvaß maften’, bat m -£a»jn vincirc ghe^fften woibt Oaa ben naern vOtna af eoernt.

crackt

SOttffnfnwoîbfnm Va nuïgt;f(pnen mftgb^'binp^ftt« noeboofft van Venmenfe^en ^f gbf^ftfn,mafr woïVfn Ven pffrVfn fnVf Ven bff|Ïfn gbfgbewen,al5oo ooeft païenne van Vfn fftnen feb^ijft.

■Oen Croeï. €f«p. ^S^f.

lt;[ ^fatfoen»

Stoelt fo van fielen, 6faVfrfn,fnVe pauwen Ven ÇOttfen feer ghehjelt, maer va al veel mtnVere,bet beeft teeve Vunne eanu^b^ fleelftene en^» Ve wtgbefpiepVe blaVeren öb‘^fti^^

Me Çôîtffn,ten epnVe m V:pe oft vier clainviefiJ ftene verVfpIt.^öie bloemê^tjn elepn hebt puti» purroof enVe maffen aen Vie reebte fielen ^fi# Iifeft aen Vie '-Iconen en tamme vOttfen. ©m bauwen ^ijn elepn, landt enVe fmal, enVe Vaer t” Ii^gb^n fee oft feiten btupne betVe faVeftèa, «unVer Van gt;Öitfen.

ÇôanVefengbeflacbie wotVt ooeft noch een anVer gb^'^^tiVen , Vat Ven vootsb^Rb^^^tten van blaVeren enVe fielen feer gbdijefteomaee tmnVere. *ïnVe Vit beeft elepne witte bloenv ftene, oplangblt; pfelfteno veel bp een waffen^ Ve febiff aß Vie wilVe fielten, naer Vie wele^ fte vooiteomen elepne eoite bauwfteno ooeft veelbp een, minVet Van Vie bauwfteno van Linfen, Vaer in üß^b^n quot;iet meer Van twee berVeronVföbtfpftftdVe fntpne fapften^Ven faVe van (f roeit van fatfoene enVe van fmaffs» ftf feeröb^ftl^^t.

Cplactfe*

©efe twee ge flachten van groeft maffen op Vie eotenvelVen tuffeben Vie Svegghe mVe ^a^ nere.enVe in anVere Vperóbdifefte viuebten.

^efe twee onerupVen woiWen in ^laeeftmaenf rif p? eßaem«

©it gbeflacbt van onerupt woiVf gbehef ten van ©afenue 11b. primo de dimentorum facuitatibus,a^«x©- fnï^e Arachus,welfften naë met eb in Vie laepe fpllabe gefpelt moïVf,. tot onVer fccet van Ven anVeren «e«*®- Aracus met een e alleen gbefeienen, Vaer af biff voot vermaent ee, bier te lanVe motVet (groeft gbenaemf.

lt;^atueu ertoe embt t^^roeft en ea Ven menfebe niet Vienfleitfeft oft bequaem, maer Vient alleen tot voeVe# 21 tm^be van Ven offen,enVe peerVensViemen bet abebeel erupt met blaVeren,fielen enVe bauwen voo:wo:pt,

' _ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sgt;IOX üj ^fa^:

-ocr page 464-

Cccc^ûp WttwrtbeVttfett« ^«P.’ ^S»tï.

Galega altera. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Onobrychisfortè.

» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3^ *®’^^ ïCitfcn lO'n Örn (Ttotlt van fielen, bladeren enbe dauwterftentf

feer g^dticKmafr buer bloemen en waden met aie aen bat groeft, maer r 1 groepen feer veel bp een aen langue fleeUtene, feller een are g^ehjehenbe, enbe ^On van verwen purpurblauw. ^nbe aio befe vergaen, ^oo volgden baerplatacbtig^e ^auwkeno naer,enbe baer m lept bat faet, bat ben fabe van t^roek (eer g^eltjek eo.

i ^p befen g^eflae^te van wilben ÇOttfen foube ooek wel mogen gefielt woïben,lt;Selt;’ kere erupt,ben vootg^efereuen van blaberen enbe waffe met feeronglbeltjck,bat rouwe ’^“Póf e bauwkeno b2aegbt,bwe(ek bter te lanbe met gemepnlnek en groepet, maer als» leen in bereruptltefbebbcro bonen gbeplant wotbt. t^nbe btt gbeflacbt van erupbe Çeeft blaberen,gelijek bte blaberen van wilben gt;0itfen,maer wat fmalber, witter enbe faec^ter,0tin bloemen wanen ooek aen langue fleelkeno veel bp een, enbe ^tjn van verwen meed fe^wn hebt root,enbe aio bte vergaen^oo volgen baer platte rouwe rup/ ghe ronbacbtigbc bauwkeno naer,fomtiftog^elif(k een elepn egelken ghefatfoeneerf, bwclck bat faet ^ijn.

i iOie wilbe ÇOttfen groepen aen bte eanten van ben velben in bte beempben enbe bies* wilo in voebtig^e plaetfen enbe ontrent bte waterloopen.

2 Sat anber gbeflacbt woïbf voo: een nieuwtebept van ben cruptlief^ebbero bier te lanbe in bte bonen gbeplant. €V?en fept battet aen bie eanten van ber ^ee,op bie bupnen enbe bpergbelticke ongbeboube plaetfen ourvioebid^ vooitcoemt.

lt;Cnt.

, ©ie wilbe ^Öitfen bloepen meeg in Sójaeckmaent, enbe eoito baer naer «o feueren fpbuer faet enbe bauwen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;5)a(

-ocr page 465-

Dan Appâte. Cnp. ssvamp;f cetc^iu^.

* ^Öat anber erupt bloepetinJ^opmaent.enbe leuert ooek te wple ^ijn faet.

C Zl^aern»

’ Sierße gb^ßnebt febtmt voelt een manière va kroelt oft van Gaiega enbe mach wel Gaiega altera gbenaemt,en voet een gbeßaebt van Arachus geheube wotben. ^n Seoeb? ï’uptfeb wotbbet gbebeeten wilber 2ütdien.Sïer te lanbe wtlbe ^'Xgt;itfen. 3n ghàeboio SOefee fauluage.

* Sauber erupt woîbt van fommigben gbebvuwen voot ^vóe^vxif Onobrychis.

lt;i ^atuere/cracbtenWercfeingbc.

Sie wilbe ÇOitfen en ^ßn niet beeter ban (groeit,enbe baer om ^oo bienen ^p ooek a^ 2( Ieene,tot voeberingbe van ben beeßen gbelijekanbere onerupben.

Vrttt 4pVace* €ap» gS^up ir CfatfObn» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aphace.

lt;[ ^fatfoen, Wh ace b^rft langbe teere ^

Sbvogbrrenbe langber^nn

femfebier al^oo boocb waf

fenbe alß Q^oten.oft tgbene baer ^p lup febengroepen, (^nbeaenbefe ßeelkeno^^oM waßen teere elepne ronbaebtigbe blaber^ kenojaltißo twee tfegen een, wt een lebt, enbe tußeben bie felue blaberen tornen ' »oon depne dauwùthen6,cnî)f ooch an^gt; txte tkjjnc flee Iltens öaer Ou Hocmè aS ^ *va|ffn. ï^ï^ieramp;ïc bfoemen groepen Ç«utvlîen6,ôte breebac^nc^ enbe langer 3i)n,ban bte Bauirhene van irnfen, enbc baer in hggben vier oft vijf oft feffe (ur^ öe (werte plane faben, bie minber ^ijn ban bie faben van -Linfen.

2(pÇaea waß op eoïenvelbê, en wo:bt Çiertelanbe op fommig^e vette ackers ^uffe^en bte 2togge en «Serwegevonben.

Sit erupt bloepet hier te làbe in ÇQ^epe. 3« '^taedtmaent enbe J^iopmaent ^00 woîben bie Çauwkene enbe faphenorijp.

Sit geflacht van legume oft onerup^ be.wotbt g^e^eeten in ©rieey «4gt;«KK.3rt

-iati/n Aphaca.^n bie^lpoteheneefl onbeken^enbeeo bte Aphacevan Siofeonbee enj» be ©alenue,want bie Aphacevan cg^eopMaßue (twijnen bie gt;Öitfente^pne.

^faet van 2(p^aea ee mibbelmatid^ werin,ben Linfen van natueren g^eltjeKmaer b:oog§ere.

lt; Cractjt en Werchingßc«

^faet van 2(pÇaca Beeft eracht van foppen g^elinh bie Linfen oft meerbere, enbe 3( g^eneeß mito bpen ben loop beo btup(;,enbe verbtooctgt;t bie voc^tiebept vanber magê.

3n fontma âp^aee eo ben linfen van (raceten enbe wereking^en. feer g^flitek. 25 ^enplacb ooek bier voottijto bit faet voor fpijfe te gbebïupekenjalo^atenuo fept* 121 waer eo berber enbe quaber om |ïeben,enbe om te verteeren ban bie iinfen.

-ocr page 466-

^ re |ledkeho, enbe depne geveerigt; “ berbe btaberkeno van fatfoene ronbacbticb.®ie bloemen ^bn depn en geek uebtieb op etepne peetkene veet bp een gbCis btougben wapenbe,enbe ak bie vergaenf^o votgben baer etepne bunne eromme bauw; ken$,vbf oft feffe bp een, tfamen cenen gbe^ (toten etauwken,oft voetken,van eenen elep:# nen vogbetken gbetiickenbe, enbe baer in tiga^en,etepne ronbe fabeken0,ben raepfabe met ongbetiiek van fatfoene.

ff ÏölaetfC4

SOogetvoet wap op fommige eozenvetben, enbe worbt ootk in fommige bï’oóbe beempis ben enbe op borre grafaebngbe praten enbe Çepben gbcvonben.Q:nbatin bie beempben, oft op bte grafaebtigbe praten wap, eo veet minbere, ban tgbene b^ op bte torenvelben

çOogefvoet Bfoepet van in ^zaahmaenr, tot tn ben Jherfft,(nlgt;lt; te wok ^oo Icnrrct oodt 5t)n fact.

©itwjfbt erupt wotOt Çkrtcfanamp;cgÇc^ ÇfctenÇôogelvoet, ornaat ^qn Çauwheno Den dauwliene van depnen vog^dkeno gCi? Itjdîcn.cnbc baa naa mac^nicn tfdue voek wd pecten êfvifloTró/toiJ Omithopodion, want unbero g^cenè ^attinfe^è oft (Örkt^cn nacm cn beurt,bte one bekent e6,ten ^p battet eo b^ poiygaia,van Swf(02tbe6 befereueu, gb^hidï temg^e nv terttjt foube moghen fegg^en, cube baert groote gbdoekentO'e mebe beeft. tr^atucee ertoe erseht

2( ©tt erupt en worbt in ber mebeepne noch toi oorboot van ben menfebe niet gebrupekt, maer eo een (eer goet voeber voor bte peerben cnbekoepen,jre.

Dnn Ctnfctt. (fnu, ^vv. a efatfoen«

^nfen Rebben bunne teere (leek kene ontrent onberbaluen voet quot;’^Uandiwapenbf. ©le blaberen | ^bn feer etepn en waßen twee tfe^b^’i een aen depne fledkeno baer (ê epnbe ooc jomnjtö depne elauwierkêo Uê vooJteomè baer mebe b^ iPbiier bouwen lt;0 va ß makt^w bioemkee ihn etepn, van verwen

-ocr page 467-

Drttt Cmfcn. Cnp.^.vv. ccfcvvi), mwfnhupnmeewitmmeng^t®^ Çauwhw ^nnpfaf. Sü vm^un jijnront lt;nlgt;f plat van verwen fern 6:upn (om wit (om (wertac^tic^.

^in(en en ^ijn bier te lanbe niet (eer bekent. i^nbe öie (eine We bier ôÇe(aepet wo:^ ten^vinbimenin Oer erupthefbebbere bonen.

3n j^opmaent enOe in^ogfifïmaent bloeien Oielinfcn enOe worben oodtri/p, c/^aenu

©it iegnmen worbt gb eb eet en in ©nee; epwo? » ^jaxn. 3n Latijn Lens en Lcnticula, lt;nbe met Open naem eeß in bie ^Ipoteften beUent.^n ^ooebouptfeij enbe JVeerbuptfeé ^in(en.3n ^ane^ow dentine.

lt;F Batuere,

-dn(en ^ifn brooch tot in ben tweeben graebt,anberö mibbelmatie^,

C Crac^t en Werekingbe*

©at ierfîe water baer dnfen in ge(oben ^ijn maetht eamerganck,en lop ben bupek. 3C ©ie dnfen alfmen batierße (op wtgiet, enbeweberomin anber water gbefoOen.Sö ing^enomen floppen enbe verbroog^f n enbe ^ijn mite bpen goet ben grenen bie ben loop beo bupe; bobben oft bat root mel^oen.^fem ben vrouwen bie buer natuerlifekc eran(kbeptteveelbebben.lt;fnbea((men tot bendn(enwat a^ijnoboei enbe^ieorepo oft poree(epne,oft roobe ^eete,oft bat (aet van O^ptt^uo, oft bie (teile van ©rannet öppelen,oft broogÇe 9îoo(en,oft 5Öli(pelen,oft @orben,oft onrijpe 30eeren, oft Äue*’ appelen,oft^eebbree.^oo feien (p te meer oft te flereker floppen.

©ie (teilen oft (lupmen van dnfen ^i/n van g^elifeken natuere, enbe floppen meer £ banbiegÇeÇeelednfen,

©ie fpijfc van dnfen (onber (teilen berept.broogbt bie magbe, maer en flopt niet, © enbe eo (eer quaet om verteeren,enbemaetkt (waer tout grof bloct enbequaetvoetfel.

©ertidj dnfen gbeftelt ingben omen benemen bat opworpen enbe b^ valg^en van © biemag^e.

-dnfen met meel van gerflen mout gbefoben verfueten bie pijnt van bat flebertijn $ baer op gedept.

Linfen meet met buenidj vermengst, (upuert bie vervuplbe (weeringbenenbe boet © bat vleeft^ baer in groepen.

dnfenmeta^ijn gbefoben, ver (eer en enbe boert (tepbenalle troppen, eiferen enbe «9 Çerbe g^efweUen.

iinfenmet 5DïelIilote,©ueappelen,enbe olie van 9ïoo(en vermenget jijn goet tot 3 bie Çeefe g^efwtUen van ben oog^en,enbe van b^ fonbament. ©nbe aie zeewater baer toe gÇebaen worbt,^00 ^ijn^p ooth goet tot b^wilbt vier, enbe bpergbelijtke voorts loolt;* penbe g^ebreken.

lt;infen in zeewater oft (out water gbefoben boen (tepben batg^eklonterfmeltkinX ber vrouwen borflen,enbe verteeren ba‘t ouervloebic^ melth bat baer mne es al(menfe opbieborflenlept.

tl^lnücmlirc«

lt;in(en ^ifn quaet om verteeren,enbe maken winben, enbe opblafïngben in bie mai» gÇe,berueren bie mag^e,enbe boen (waere broomen ^ebben,enbe ^qn ber longbene ben fenuwen enbe ben boofbe (eer quaet. ©nbe te bitwils gegbeten maken oot bontker oo# gÇen en ontlaer g§efic^te,enbe boen ben tantker enbe bie ta(erie m bê menfefje tomen,

quot;Van 6ecurtbrtc«. Cöp. gg^t» irCfatfocm

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^’^^^ea Çeeft bunne fielen en^e baer aen waffenbe w(gÇe(prepbe blabe#

ren gbelqtk Die bibberen van lt;£rotk oft van wtlben gt;0it(fn, maer minbere enbe wat ronber.©ie bloemen Waffen veel bp een, enbe als Wevergaen^oo tomen baer langue ronbe bunne ^auwkens voort,bie omgbccroim g^eiqtk

twee

-ocr page 468-

twee bozencn iffg^fn wafconbe«« iva|rett,Mer in plaa fact Rpt, vier boe^Rfnu Çcamp;^ tenbe g^chjeft een bijlhçn.^ic troïtel ee Dun cnDe teer. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

ï Sie anDere ©eeunönea Dte van ÇO^ntthioIo ^|eßeU ee,e6 Den vooîgÇefereuen van MaDeren ö6enccljgßeh)(h,maer ^ijn hamrhene^ijn kngber enDe niet omgl^eeromf, ^nDe Duer em ooeh Der Deferi/mng^e van @eeur:Daea bp^icfeenDem n^feer â^h^îî» plaetfe.

0etunDaea wa jl ab ©afenue fepttet fomnugÇe pfaetfen tn Dte-finfen, off ab StofeoHDee fertift in Dte ©er(le,enDe in Daf (toten, hier te lanDe eefl onbehenf » enDe entvoiDt niet Dan in Der erupUief^eDDere^oueng^evonDen.

©ecurtDaea Bioepef hier te lanDe in J^opmaenf enDe X^og^flmaenf, enDe Daer naer WotDt^ijnfaef rt/p.

Sgt;ff Begumen woiDf gbe^eeten in ©riee; »æw-afop.^n Latijn Securidaca,van fommi gben ootk peicdnon.3n^ooc^Duptfc^,5r^e§ob oft b?eerDuptfcb en genet g g een naeo men Die bekent ^ijn.

^faet van ©eturiDaca e^ werm enDe Droogge van natueren.

lt; Craegt en Werekingge#

^faet v4 SeturiData opent Dte ver floptbept vel Der lener,milte enDe vd allen Den in 31 , wenDigge leDen,enDe ee Duer ^n bittergept Der maggen feer gort enDe bequaein.

^of Den feilten ^ifn ootk goef Die iongge blaDeren enDe iongge fpruptkene van 0e!gt; 95 curiDaca inggenomen aie ©alenne pnnee Der meDeepnen fegtijft.

-ocr page 469-

Dmi G!«lclt;îlt;t. ^rtp. ss^f* eecrvitf. lt;nbsp;CfatfOCn« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Galegâ. 5^3((riipt ceccth öm profit ^ß wüôfn ^Kfen van ftefen mî’c Biaôa-fn mec fea ongcIt|(K,ftc( heeft tenhe ÇerôacljttôÇe fielen enöe ôaer nen ivtghefpteçhe Hameren van veel t'laî)erken6 vergaert, gehjeh öle Halt; îgt;eren van (Irodi,maer greoter enDe Ißßher.tö’.e bloentè 5t)n liebe blauw eft nnt, en waffen veel bp een tn ma^^ were van een arelten gbehfehaen bfe wilbe gt;öttfen, enbe baér naer volgen langue Dunne ronDe buuwkens Duet ifaetïnlept.Sie wonel eo greotaeb^ lub enDe en vergaet ntei ItcbtetOeht

lt;L|Blactfc«

©afega wafl tn lowmtgbe lanben oU m italien aen Dte eanten van Dê velDen.J^ter te lanDe tvotDi ^p tn Der crupthefbebbero bowen gbefaepei.

'@p bloepet trt ^opmaeni enDe X)ogbfïmaent,enDeDaer emufTeben wp’Di b^ef P^t fOP-

lt;[ ßaent«

SK erupt woïDt van Dê eruptKef^ lebbert nv ter (tft fn ^^atipi genaemt GaIega,rutacaprana,enDe van foinnn;gt; gben Fænogrecumfyiueftre.Qrnoe Dtt erupt e5coeh van eeuigben vooi Glaüx oftpoîygalà gcbouwen,ntaer naer onfen Dun eken ^oo en beuet Da er gbeen gbelijehentffe meDé»

^/^atucre^

©alega ($ van natueren werm enDe Dteoabe.

f Cracljt en werchingbei

©alega aie SSapttfla ^arDuo fcbn)ft,f 6 en goet erupt tfegben alle femfn vergbift^ 2( Çept enDe Dufgbelifey oeeh tfegben Die tvoïnten,Dte weleke^p DooDet enDe afiaegbtaie ifap Daer af Den lunDeren tngbegbeuen wotDt.

^felue Doet ^poock met olte van çOiaefaet gb^i'^op enDe op Den nauelevanDen Ç5 IttnDeren gbebonDen.

lt;S^felue fap van ©alega gbeneeß ooek D(e vallenDe fieekten van Den longbf« ktnDelt;» © ren ontrent een lepel vol Dagbelinnngbenomen.

©alega woïDt ooeh gbeptefenjn ajun gbe(oDen enDe met wat -S^eriaket gbeDïonclt;» ^ ken,om Die pefïe meDete gbenefene,alfmenDie felueinfuleker manteremgbeef(,(er Die twelfvten gbepaffeert jifn.

Van Serbtnotctt. Crtp. S$$i^^

lt; ^fatfoen*

©rDtnoten bebben Dtpe oft vier teere taeykens oft fîeelkene, beneDen bp Der aerDen wat rooDacbttcb,(tepne elauwierkeno bfbbenDe,Daer meDe Dat fp buer aen Die bagben enDe al Dat jp kunnen gbenaken vafl maken.©ie blaDerkens ^tjn etepn enDe fmaf.©ie bloemen ^tjn fdjoon root,van rucekc niet onliefelifek. ©nDe ate Die vergaen |oo tomen Daer elepne bauwkene

Voott Daer In elepne faDeken^ groepen.©le wonelen ^ifn lantk enDe Dun,enDe Daer aen îvoffen bür enDe Daer ronDp langbe Ditkaebtigbe raepkene, volnaer gb^kjek eetkelen eb^^

-ocr page 470-

ccfc^^. quot;Ortn (fcrbttiôtcn, lt;flt;*P’ ^'vv'.ii. Ó^ffatj'oencfr^ï’tf »an Hupten ecrtacljnc^ chamxbaianus. gt;lt;nbsp;(ferinne««. ^qn.cnbc »an binnen wù, »an fmaedte (net Î)en capanien fester ^hcltjch.

a ©at anber g^eßac^t »à ^-erïJtnotê D^ op ^quot;^^ fommig^c piaetfen eiepne ^crOtnoten g§e;gt; naernt woïbt falmcn »inben befdjienen in tvijf^c beel int ntij.Q:ap.»an i^’erbtnoten.

lt; plaetfe,

^ahtnoten wa(fcn»ef l in foliant,mbo tnfommigÇe anOcre lanben, alsin^ïna^ bant bp ‘2»ej-g^en op bê ^oom op bic (o:cnigt; »eiben enbe aen bie bagben.

empt bloepet in SSzaeehmaent.^n;?.,, be b«er naer wotbt njn faet rijp. 3« ïVCepc \\ woïbentotfommig^eplaetfenbie wottelen wtg^egrauen,enbe»oo: fpijfe ing^enomen.

©it erupt woîbt genaêt in J^ooc^buptfe^ (r-rbnuf^,(l-rdtelen,lt;frbfeigen,(£-ib aman? bel,steker epe^el enbe ©runb epekel. J^ter te lanbe Q:erbtnoten, enbe »an fommig^tn ZV £53ïnpfen ntefgeerfen. -i?» ter tijt in (^rieejr ' X«M«lt;6«Ölt;«v©- Chamaebalanos 1)1 a er en 00 bte Chamxbalanus niet bif itrx«? enbe «7ri©-.ge#C^ naernt eo.3n -iatijn Glandes terreftres.k^nbe^Z worbt gbebomven van fommig^engbeleer^^ ben voor bat Aftralagus baer ©lofeoribee af ' febnjft,enbe»an foinmig^en »oor bat 2tpioo.0}?aer battet gbeen 2(pio6 en eobli/ekt g§enoet§ tot ben berbe (Kapittelen »an bat berbe beel »anbefen (Krupbeboeek,baer top bat opreeljt ^pioo elaerlijek beft^reuen Rebben.

©efe ^erbtnoten^i/n broogbe tot in ben ttoeeben graebt.

gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ Bracht en mecckinglie»

©ie tooïtelen »an befen tritpbe toorben tot »eel plaetfen »an J^ofiartt en tot fomnu# 3 g’^e »an 'Brabant g^elijek 9ïapen oft paptnaken g^efoben enbe»oor fpijfeingbeno«’ men enbe in bper manieren g^ebrupekt g^eue ^p rebelijek goet »oetfel,maer ^ûn Çer:^ ber om »erteeren ban bte 9iapen,enbe maken gerben eamergamk, enbe floppen ben loop beo bupt;.

tfoooekbit erupt bat oprecht 2(flraga(ue ^ooboet bie wortel water maken enbe ® popt alle loop beo bupejr m wijn g^efoben enbe g^ebroneken.

©ie felue wortel in ber feiner manieren g^ibrupekt popt ooek bie ouer»loebige na^ £ (Uerltjeke eranekbept,enbe bie »loet »an ben »rouwe en aUe onbe^oorlijeke bloetganck.

©ie felue wortel »an 21 pragaluo gÇebrooe^t enbe gbepoebert eo feer goet tn bie ou © be fweering^enenbe »Iceratieng^epropet enbe in bte »erfe^e wonben om batbloet te pelpene.

Vrtn ^enfgrfccK Q^op. ^ggtttj.

lt; Ufatfoen^

^nigrieek beeft teereronbc brupnaebtigbe bole fteelkeno, met»e(e^pbe ^^^^^^‘^‘^® baer aenwaßenblaberentnbrpengbebeplt,ben Slauerblaberê feer gbeUjekenbe. ©te bloemen jijn blceek, witoerwieb enbe nunber ban bie bloemen van ben Kuptnen, t^nbe ale bie »ergaen 500 »olgcn baer lam

-ocr page 471-

Vbn ^enisvicd. Cap.^g^ttifi ge,tromme,feerpe bauwen, Oacr in geef fact Iept.©iewo:td§feft vele veefdmg^e.

lt; plaetfc.

©it erupt wozOt I^ier te idOe in Oer erupt (lefhebber P bonen abefapet.

J^ct hforpetm j^opmaent.fu tn X)oôÇp maent woîôt $ijn faa njp.

C /î^aenti

Sù erupt ttwOt gibietcn m @rlt;fcy TÂxip'^ 3n 4att)n enOe in bit ^potehen Feenum Græ cum, van »^oUnneüa suiqua. ^n ^oodjigt; Î)iiptfc^ ^-Sedîebom oft ÂuÇwn. gierte fanôe5fniôrû(ft.-3n 5rlt;»«(èoi# ^-enegra

®» ^fne^rep.

C/Î^atuert

óffart où Feenum Græcum ff! ircrut in bftt

lt;wteî)fn gracht,enOe Dzoog^e in Oc ierfîcnj cnOc fter verfuctenOe enör »ennozwenOe. t eracht enWecefetngVf.

©water Oaer ^femgneek fact m gefoOen lt;6 met wat Ç*uentc{gt;6 g^eOzonehen tarent af «llequaOe Çumuerc Oie aê Oie Otmiê ^dgen.

lt;2feluefap met OaOenierfl g^efoOen en:» OeOaer naer met wat hneniebe tôt Oat gÇe^ lifek een fpzope wozOOeJupuert feer Oie bozfï lt;n0e eegoet Oen g^enè Oie op Oie bozflever^ hOen ^ijn enOe giberne pi)ne tn t^ooft oft eoîtfen en Rebben, want Oen gbenen Oie eoztfaeîjtieb ^ijn oft pijne in tÇooft Rebben en Oient Oefe @pzope niet.

Æmeel van^^nigrieek fact met C9?ee0f gefoOen verteert, verfoet, fe^epOt enOe Ooef ij nntkenOie couOe^erOeapofïumatienfnOeg^efwiiien ♦ Q;n0eaIe0aer faipeeter enOc 0^1,'n toe g^eOaen woiOt ^oo minOeret ooek enOe maeekt mozuw Oie ÇerOe gÇefwoKen mifte.

©wafer Oaer Çenigrieek in gbefoOen es, ee goet Oen vzouwen Oiein Oie moeOer ee^^ © *^0^^ npopumatien oft fweeremjfen oft verpoptbept Rebben aio ^p Oaer in baOen enOc fiften.

«^felue fap met ganfen fmout vermenget enOe met een peffiio van onOer gÇefet ver ^ fitet enOe vermozuwt alle berOiefiept enOe pijne ontrent Oat flot van Oie meeOere.

lt;??felue fap van ^enigrteek gbeneeß oock Oie quaOe loopenOe feorftieÇept van Oen ^ |öofbe,en0e Oie feelferen enOe feeden van Oen feinen alp ^ooft Oaer meOc g^ewajfc^en WozOf.

^feilte fap van ^enigrieek mét folfer enOe Çuenfe^ vermengst verOzijft Oie mafen 0 *n0e pleeken wt Oat aenfi^t enOeg^eneep allequaöe rupOic^ept Oaer op gÇepreken, enOe Ooet vergaen Oie panek van Oen ooekfelen aio ^p Oaer meOé g^ewaßen wozOen,

©ie blaOerenenOe erupt van 5'enigrielt;k gruért ghepoofen enOe met luttel a^ijno j^ J^ermeng^t ^ijn goet op weetkc verfwozen leOen gÇelept.

. lt;!^faet van ^enigneek mach oock vooz fpijfe in gbenomen wozOen gbekjek Oie ^u^ ^ innen berepf,en0e eo van wereke 0cnlt;fupinen g^elijtKenOe Ooet ootk liefe, te lij dur ca^ Wergantk Rebben.

©ie longbe fpzupfkeno enOe blaOeren wozOen ootk fept ©alenno m^ olie enOe ci^ijn^ I’ooz falaet gieten,maer alfultken fpijfe en eo niet gbefont,want ^p bernert Oie magbe lt;nöe maetkt feooftfweer alo^p te veelingbenomen wozOt.

-ocr page 472-

ccccggtf. Wtt (Timeline, tfop.^gg».

lt;CfatfOCn« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Myagrum. ^amdmc

lt;[ fSlaetfe«

©tt erupt wafl tot oeet ptaetfen int toten,tot fommtg^enoothtnt vOlae, enbe wotbtmeefl »00: een ontrupt g^e§ouwen,nocbtano ombte ölte bie »an ^pnen fabe (oentt,^oo wotbbet ooth »n»eel lanben gÇefaepet, aie Çtertelanbetn grêlant,enbe tnt ianbt»an iupth «c.

©ft erupt wotbt tn^JXeerte oft SfpttO gÇelt;gt; faepet.l^nbe tfegben X^og^ßmaent ÿoo wotbigt; b^ctrpp.

fl^acm»

©ft erupt wotbt geheeten in ^riew juv«yfop.

gt;0an fommighen oodtHW^^M’rvfop.jn -lattin Myagrum, Linum triticcum amp;Melampyrum. ^n ^ooebbuptfeb glafcbbotter »nb letnbotter, 3n5*^anebotets;ameltneenbe »an fommtgen itatnenitne, enbe baer naer hier te lanbe ooek Q^atue line, kfnbe ftbiintte^pnebatEryfimon baer ^^eop§taflue enbe®a(enueHb.pri#

f/hlatucr^ .

59Jpagrum ee mtbbelmattcb werm »an natueren.

lt; Crackt enWerckingbe« ,

©he »an ben fabe »an ijameltne, op tfmenfehene lichaem gbeflrehen, maethi bte 31 Çupt tlaer enbe fe^oon enbe »erbttfft alle rupbtehept enbe »erferaepthept »an ber

©te feine ölte wotbt ooth n» tertijt in ber fptjfen gbebtupcht, ghelifeh bie ouew »anSXaepfaet. ^nbe bient oothwel, om in bie lampen te btanben aU ©toftottbee ôbcfeÇîcMcn Çeeft.

Pön dlrtitcren. nbsp;nbsp;€lt;tp. 55g»f.

^r flaueren ^ün »eelberlepe geflac^tê bte hier meefl al tn binerfebe tapit telè beftreut fell wotbt. ïO?aer baer wp tegenwootbteb af ftrtiuen,bat i^n onfeg^emepnetllaueren bte tn bte beempben groept t^nbe befe^ijn twee berljanbe,een met roobat^tig^en bloemen, enbe een met witten bloemen, enbe anbero en Rebben jp gbeen groot onberfteet.

tilaueren Rebben ronbe teere fleelkene,baer aen waffen ronbaebtigbe blabernt^ ai tift btpe op een fleelken enbe aen een.©te bloemen waffen aen bopper fle »5 ben fielen tfamenin een gbebïongben,tfn totte bitke are tfamen fester gbelijthenbe »an »erwen gt;nbsp;hebt

-ocr page 473-

quot;Orttt (flrtueven. Ö^cp. ppp»(. Trifolium pratenfe. nbsp;nbsp;nbsp;a^-^ Dttï hebt root, kfu aki bte oerweiekeren bà eoemt ^amp;emepn flaueren. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» baer ront faet »oott bat in ^upfketw gefloten lept.©te woitel eo lanek enbe Çontae^tteb.

» ©ie 2^Iaueren met ben witten bloemf^tjn ben »ootg^efereuen feer g^eltjek alleen bte fielen ^ijn wat rouwer enbe ÇapîaeÇtteÇ, e» bie blaberen wat lagber en fmalber in bmtb^ bel»aneltkblabt, fórntijtoeenwit plee;ken geltjek eenmaenken gefatfoeneert btagenbe. lt;ijn bie bloemen wit, aubère ben bloemen »4 ben anberen g^elt,ek,enbe gbeltjek waffenbe.

lt;1 |3lactfc4

©efe twee gbeflaebten »an flaueren wm^ ben §ter te lanbe al om in bie beempben g§elt;j »onben,fonberlmg^e in bie gbene bie booths

♦ «cbtu^ hggben.

(Kaueren bfeepen m 0)?epe enin ^laed^ niaenc en fiMe ooek aOe ïgt;en ^oomer Oncr.

©efe (Kaueren wor^ê genaernt m ©nee;

. 3n ^a/ il|n Trifoliumpratenfe. ^U j^CecbOuptfcb QÏJj(gt; fenkfeevnöj-lepfe^btumen. ^ter te'^lanOe flaueren enbe g^emeiin (flauere. 3« ^ran^ï e^oie lt;^reff(e.

C Z^atuerc*

lt;E(aueren ^tjn eout enOe Droogfie »an net?

lt;Ueren,aUaêQuerenfmaeek goette niertkêee. Lotusfatiua.0euengben;bcn eruijt.

C eracht en Werckingfie»

21 ©te S^Ianeren m^ fineren bloemen oft alleen in 5uent(^ water oft wijn gefoben enbe gebtone^ ken »erfueten enbe gbenejen bie beete enbe feer# pe flekenbe pijnen van ben bermen. lt;!^feine boet ooek bat water baer^pin gÇefoben ^ijnonber met een cliperte gbefet. (flaueren ooek Ïn water abefoben enbe een tijt »an bagmen gÇebioneken pelpt bie witte »loet »an ben mouwen.

©te bloemen ofte blaberen »an (flaueren m| ®iir d^^fol’r« ï’öfw We Çeete bloetfweercn enbe nnbere bperg^eltjtke g^efwtllen rijp wotben en^ ïgt;e wtbieken oft fomttjte ooek fmehen enbeoer^ gaen baer op g^eltjek een plaejïer gbelept.

X)«tt Genen gl^cnjben cray^ kapittel. W»tj.

lt;[ ^fatfoen»

(J-uen gbetijben erupt beeft ronbe Çole fielen ontrent twee »octen oft ^ meer ^oo^, met »ele tae^kenoenbe i jpbe feuetkeno, baer aen blaberkcs maffen altijt btpe bp een geltjek aen ï7^ï bte

-ocr page 474-

cccc^^ftif. Vrttt ©c!icngbct!jbcitcriivt.(?lt;^p. $®^lt; ÖK (2^(auavn,maei' wat fangl^fr cnt’ciontfomme âÇ(ü)dî een fag^e ^ekerft. X)p ï^op pei ^e van Oen fiele tvaffen ble Bloemen veel 6p een tn een manière van een are ^(hjdi aen Oie g^cmepne ^ lauer en,maer öte are van Defen eruptie ee veel minier ban lue arc van bengÇemepnen flaueren.2116 befe bloemen vergaem^oovolgê baerronbe hoop behen6,me“t flekenbe pumkene befct,bacr m bat bet faet lept, ©tt abe^uel erupfenbe fonberling^ealfl fijn bloemen bzaedjt eo van eenen feer öoebenruedi,bie,alfmen fept* (enen mael tfbaec^o vergaet enbe webereoemGte wijle battet noeÇ groen eo enbe wafl. want alpbïoog^e eo joo beÇouwet fijnenrueth,bie nocijtano meerber eoalflvodjtic^ enbe bioefweer eo,ban alß feßoon elacr enbe bioocb weer ee.

enaïactfc*

©eueng^etijbenerupt woibt bier te lanbein bieÇouengfiefaepet.O baert een^ ge faepet geweefl eo,baer cornet licbtelijckê alle iaren weberö vooit van fijn gerefen fact.

fCpt

j©iï erupt bloepet in j^opmaent en ^ogbflmaêf.en te wple wo:b( oock fijn faetnjpt

S5if erupt wozbt geheet? in ©rieejr x^jto? H^tf o?.3n -iatijn Lotus vrbana en Lotus fatiua, van fomnugben Trifoiium,nv ter tijt Trifolium odoratum.3n J^ooc^buptfe^ @iben gei’ gept.J^ier te lanbe ©enengbetijbe erupt om battet feuen mael tfbaec^e ‘^fijnen rueefe verließ enbe weberc^üjc^t aie ghefept es.^u ^'ranebow ^reffle oboziferant.

lt; /ï^atubce»

lt;Seueng^etijbe erupt ee mibbelmaticb in wermte enbe (oube,enbe wat bzcogbe van «atueren.

lt; jCracljt en Werckinglje«

Oeueng^etijbe erupt verfuet enbe boet rijp wozben a((eeoubeg5efwinenbaerop^ Ô^dept.

c?fap van befen erupbe met buenicbgbfmengbt neempt af bie vleehen enbelifteke/v «en van ben oogÇen,enbe maecJit elaer g^efic^tein bte oogden g^ebaen.

X)lie baer bie bloemen van ©euengbetijbe erupt in gbewonnen fijn §eplt alle ver^S febe wonben,enbe oock bte gbefeoertbept afofommigbefeggben,

T[)fln Stecnclaucren oftwtlben Claueren.Ca.^^putt).

lt; Cgljeflacljt

^Tx Ç?9t ©teenelaueren oft wilben dtaueren bie geefe bloemen Rebben vmbtmen /2L/ hier t r i^’ube gbemepnlijck al om twee g^eflae^ten, een met langue bauwkens, enbe een fonber bauwkeno.

lt; Cfatfoen^

i ©at terße gÇeflaeÇt van ‘Steendaueren ee een «eerwaßenbe erupt faner ber eer^ ' ben eruppenbe,©ie blaberen fijn ben gbemepnen IJlauerblaberen wat gbelijtk, fester afebverwteb gruen van verwen.©ie bloemen fijn feboon geel g^efaetfoeneert gbelijek bie bloemen van (2:rwten maer minbere.IJnbeale bie vergaen ^oocomen baer ronbe 5auwken6 voozt bzpe oft vier bp eè baer in ronbaebtieb faet waß, ©ie wentel es lanek enbe roobat^tieb.

z ©at anber gÇeflatÇf bat elepn ® feenclaueren gfienaemt woibt,beeft ronbe bunne ßeelken6,enbe baer aen waßenbe blaberkeno ben (ilauerblaberen gbeltjck.©ie bloe^» men ßjn geel enbe maßen veel bp eè aen een ronbt bolleken,en vergaen in fwerte crOi# me fabekeno in fwerte vellekene befloten,bie rontfomme bie boUekêe maßen al oft ^p baer omme gbebzaepet waeren.

lt; plactCe,

55epbe befe gbeflacbten van (Sfeendaueren waßen bier te Idbe op bzooge plactfen^ enbe aen biecantenvan ben tozenvelben,enbe bp bie wegben,

©efe (flaueren bloepen van in 55zgeckmaent febier allen ben Roomer beur, enbe legt; neren te wple beur faet, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_

^aem»

-ocr page 475-

vl^aentf

JOefc ^(alteren woiben nw ter tift ^benaempt Loti fyiueftrcs’, maet en |ffn bat Lotus -fylueftris met baer iöiofeonbee af fenjft bat feet Çoeghe trap enbe fact g^ettjeR 5en^ gneeh btaegÇf.

* ©at tetpegeflae^t Wölbt genaemt tnJ^oô^buptfdj'TBnbenhfeei ^teenhfee.^be ter fleenR(ee,^ogeIö wttRen/TOnfer frauwen fc^ueÇlm. J^ter te (anbe ©teendaneren enbe geel @teenelaueren,wtlbe (J{aueren,enbe van femnnghen oodi ÇOegde vitfen. ^nbe Wölbt van fommlgbcn gbebouwen vööi een geflacht van ïSXelUötttö. ^nbe bact om öö(R gbe^fften tn Latijn Mclilows fylueftris öft IVlelilotus Germanica.

* ©at anber g§ef(ac^t wöibt gbenaemt tn ©ööc^buptfe^ geel A(ee, Aletner,(Steent klee.enbe geel wtfenltlee.^n^eerbuptfc^elepn ©teendaueren, enbe de^ngeeleO^Ja^ neren. Qrnbe bit fc^igt;nf wei te wefene een gbeffad^t van ÇO^cbtea, baer af wp bier naer f(^«ïuen fden. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;^atuwe eftoe craeRt*

©efe erupben ^i/n eöitf enbe biöög^e van natueren,enbe tfanten treekenbe.enbe fön 3( berlingbe bat terjle g^ef(ac^t,enbe baer vm ^öö mac^menfe van hupten enbe van htn(gt; nen tfiicbaeme g^ebiupdten tôt alle fieeltten enbe g§eh:eRen bie vereoelene enbe veri» ïgt;töögl^en6 he^öeuen.

Wn flOêlldote. Q’np. gpprv.

lt; ^gReflacIît

^n vinbt nv ter tijt tweeberÇanbe SÖ?entIö(e,een bie vööi böpiet^te gÇcbôUwen ^^enbe 9ïöö»nfel^e Ojïelliföte gbenaemt Wöibt.^^nbe een bie Çicr te (dbe g^entepnf lijdt maß biemen ©nptfe^e off g^emepne ^eHilcte nuempt.

5Î9Î Uj ^faf^

-ocr page 476-

cccc^çff. VnttrtOclMötc.'

lt;[lt;fatfoert«

crlt;tp. ss^,- v


’ ©te Stoomfc^e ÇOîentfote Çeeft tonbe fleedtens, en öaer «en waffenbe bfaberen bit tötfomme gekerft ^qn öen blauere »a ^ent'gnech nj frer on^^ch,ck, aUtß ïgt;zpc ^p een g^fItuk aen We ^ laueren.©« bloemen ^ijn geel enbe elebn,enbe walfen veel bp een,en W al6 We vergaen,ioo eomen baer veel clepne eromme ^auwkeno voozijbaer tn bat Çet faet lept.©« woztet ee teer enbe vol veefelmgben.

t ©« g^emepne OJïelltlote Çeefe ronbe flelemontrent twee oft bzpe voeten booc^ wap fenlgt;e,met vele aenwaffenbe Jpbe taghene. @t)n blaberen waffen altijt Wpe bp een* g^eltjek aen We ^ laueren.enbe ^ùn rontfomme g^ekerft gbehjek We blaberen van ^e t«grieek,oft van We Koomfe^e 5gt;?eltilote.©lt;e bloemê jt|n geel, en waffen veel bp een aen eozte bitnne peelkenog^elt/ck areken6,enbe ale bte vergaen,^oo eomen baer vooK feer depne ^auwkeno, baer in bat ^et faet lept, ©te woztel es Idtk. ©tt Çeel erupt met jpnen bloemen,ee van eenen feer goeben meek fonberlmg^e alß bzoog^e es.

® ÇOan befen gfteflacbte wozbt een g^evonben bat witte bloemen (ieeft,anbero bS voo: g^efereuen m aüe manieren g^elyek.

C pUetfe.

1 ©te 9voomfcbe çQfîelklote waf! ouervioebte^ tn Statten en fonberltnge tn een lanbt ran italien Campanta gÇenaempt bp bte ßabt ï^ola. J^ter te lanbe wozbt ^p tn ber cruptltef^ebbero Çouen gÇefaepef.

* ©if gÇemepne ^Oîeniiote wa(î Çter te lanbe acn We eanten van ben velben enbe beempben outrent We grachten enbe waterloopen.

SSepbebefe gbeflac^ten van ^eUiloteu bloepenin ©opmaent enbe in ©ogfifî«»

maent»

-ocr page 477-

■VrttKWeUtlöte. Cap. ^^gfy. ccccj’vvip

lïtacnGfnöc cc wplejoo kuacn ^p ccdi Çauwkene cube fact

^Öïfïïifofc iroibt gennêc in ©neç piXzXeor®-.^» Onfijn Melilotus cn Sertuk campanai

1 iÓnt in fle ó^efiac^t van Oefen etupOen woiOt voo: OJïelliIote ie Stomen enoe in italien g^cbïup(hi,en0e Oaer om wozOOei g^enaemi Melilotusitaiica/nOe in2gt;itplf(b

,3(lt;'Iilt;ifnfc^e oft Stoomfe^e tSïelhloie.

a i^ai anOer g^eflaci^t woiOi ^ier te lanOe enOe in ©uptfeBfani in Oie 3(po(eften Me» Hlotus ß^e^eeien,en0e Oaer voo: g^ehnpekiienOe Oaev om woiOOei ooek g^ennempt in Latijn Melilotus Germanicai^n©uptfe^ g^emepne oft ©nptfebe tSJelkiote. (f-nOe Oei? fe sjïelklote wo:0t ootk van fommig^en gfu^eeten Saxifragalutea,0at eögeeien@(eett heeekjenOe van Oen ^ocefeOuptfe^en in §uer taie ©roffe éteenklce.

lt; |ïatucrc4

£Ö?eni(oieeétvfrmvannaiueren, enOceeeenß Oeefö tfamen ifftkfnOe, enOeecne OeeU verteerenOeJeepOenOe enOe rijp makenOe.

lt; Ctacljt en Werektnglje^

tÖ?f(klote in fneten wijn gefoOê,alleen oft fomtijte mj OeOepon van gebtaOen epeten 3 oft mei meel van ^enigtieek oft van ii/nfaet, oft met ^ijn 0(oeme, oft met t^ieotepe vermengst, verfuet enOe vermoiwet alOer^anOe §eete gefwiken, enOe fonOerknge van Oen oogden,mof0erejon0ament,en0e van Oer manki(kÇept,0aer op g^elept.

€0ïelli(ote met galnoten oft eri)(,enöegoc0en wijn vermenget, gÇeneefî OieO:a:gt;€9 ôÇenOe quaOe trauwagten van Oen ^oof0e,0aer op g^eflreken.

?S)ÏeIIiIote genen g^efiooten oft met wi/n g^efoOen enOe op Oie mage gelept verfuet ^ Oie pijne enOe weeOom Oer feiner,enOe Ooet Oie apopnmaiien feepOen Oie in Oie magfie groepen.

lt;;^fap van tOïekilotein Oie ooien gÇe0aen,verfnef Oie pijne Oer feIner,en0e met olie ^ van Stoofen enOe a^ijn vermenget, Ooetet ooek Oie pijne van t^ooft vergaen alfï Oaer ' meOebegrekenwoiOt.

©ie gbemepne enOe ©nptfe^e tOJedilote woiOt in aUe fake gemepnlifek geOinpekt ^ mOe goet gfgt;evon0en Oaer Oie anOere goet toe e^,en0e woiOt meefï g^eoiPooit tot vero fneteniffe van pijnen enOe weeOom gljekjck Oie familie bloemen.

©te feine tÖïeHilotein wtjn g^efoOen enOe g^eOioneken Ooet water make enOeOoet « Oat graueel riffen,verfuet Oie pifne van Oen nieren,van Oie blafe, enOe van Oen bnpek. ^nOe Ooet Oie finpmen Oie op Oie boifïe ItggÇen mpmen enOe rtfp woiOen.

^fap van Oefe ïSRelIilote in Oie oogOfgbeOaen maeckt elaerg§efic0t,en0e verteert, 0 «eempt af.enOe Ooet feepOen Oie feellen enOe vleeken van Oen oogden.

VAn^tnltóctifdiedlattcrcrt. Hnp; gt

lt; ^gl^cdacOU

lt;^aliaenfc^e flaueren ^ifn tweeOerlepe vang^efladjte, Oiewp (ner te lanOe g|6 ^I fien ]^ebben.©at ierpe g^eflacOt Çeeft platte gOeOiapeOe §auwkene, enOe Oat ans» Oer langue rouwe enOe pekenOeg§eO:aepOe §anwkene. enOe anOere jtfnip malean?» teren feerg^elifek,

lt;[ efatfoen»

* ©at ierfte g^efladjt vart ^takaenfeOe flaueren Çeeft véelronOe teere peelken^i Oie niet reeht op en groepen,maer op Oer eerOen g^efprepet waffen gtelifek Oie gbemep ne (flaueren 0oen,en0e Oaer aen waffen blaOeren Oen gemepnen lauerblaOeren gez? kf(k.©ie bloemkene^tfn depn bleeek geel van verwen enOe waffen g^emepnlifek 0:pe tpeen.^-n0eal6 Oievergaen^ooromen Oaer platte Çauwkenovoôîf, OieÇuerineen Oiaepen g^ehjrk fleeken Ijnpfkene.enOe Oaer in lept Oat faet Oat plat ec. ©ie woitel ee 0un,en0evergaet tier teIan0e,al6^p een^ faet g^eleenert ^eeft.

* ©at anOer g^eflacOt van^taliaenfcOe (flaneren, ee Oen anOeren van fielen enOé blaOeren feer gpelif(k,maer jijn bauwketw en ^pn niet plat, maer lanekwoipir^ met frerpe puntkene befet,0aer in Oat faet lept Oen anOeren g^elifrk.

^5? iüf shorten

-ocr page 478-

«ccgivvitf. Vrtti'^tnlirtcnfdie 0rtttcrcn. Cap. ^I.

5 holten öfff« effet oofU noc^ een anbev Ö^eftadjt va^ta(tacnfc^eof(vïemïgt;e ^Ia weten,l)we(dï op ïgt;et eerOen niet en Hiffe (i^g^enamp;e,maer bem op^efe tot onöeihal^ wen voet oft twee boocK ^n bit ÇeeftÇer^ betonbe fielen,tn veel anbete oetbeplt,aS bie welehewaffen bieebadjtigbe wwgtwe^ «e enbe bichac^ttg^e blabethene biçe tfa^ men wen een fïeelhen ben blabeten van ^laueren oft van ganogra eo fcbiet ge^ Itfek maet minbete, ©te bloemen ^tfn wit en m^ wat hffoerwteb toot vermeght, lt;Jn bit §eel erupt m^ ipnen fielen en blaberen

V re wwoetwicl), en m| feet bunnê elepnè en teerêwoUacbtigcfaec^tê ^apikce beeleet. c i^lactfe« ©efe flauere waffen in 3(dl!en enbe in 0paengien,bier te lanbe en waffen ^p me van felfe,maer woiben van ben erupts» Itef^ebbbere g^efaepet. ©efe flaueren b loepen ^ier te lanbe in '^opmaent.enbe eoite baer naer ^oo eomê Çuer g^ebiaepbe ^auwliene vooit.

3 ©at berbe gbeflac^t bloepet bier te fan be in bat epnbe van ben roomer.

IT ^^aem«

nx ©tetweeierfleg^eflacijtenvanbefen flaueren, ^ijn batgbeflacbt batgÇenaemt woibt in ©riet; ^tz«».^n €attfn Medica,enbe wölben bter te lanbe onber bte etuptltef? Çebber$ 3tlt;*^lt;lt;»en|cbe i2:iaueren g^e^eeten.^« bte 2lpoteften ^tfn 3p onbehent.

3 ©at berbe g^efluebt wo:bt van (omnugben voo: Glaux gbebouwen. gt;0an eentgen oock vooi een Anthyllis.'^an ben anberen voot een poiygala.J7aer onfen bundien 300 Çeuet meer gbeltiebeniff e met bat OxytriphyHonofurff^JuAKop.©^ và ©criboniue iar^ gus (£ap.el;iif.befcÇîeuen ee.

lt; Zi^atucre^

^taliaenfe^e maueren jtfn eout van natueren.

veracht en Wcrchingbc.

^taltaenfcbe flaueren ^tfn goettot alle ^eete gbebiehen enbeapoßuma(iettg^e^3 bmpckt,bie vereoelt enbe verbioogl^t betoenen te wbtben.

3tem befe flaueren ^ifn ooch een feet goebe vocbetingbc vooi bie offen enbe Hoepen ^ enbe baer om jtfn ^p ^ter vooitifto van ben ouben Oiomepnen g^efaepet enbe feer gbe^ oefent g§eweeff.

■Ortngr0Otelt;£lAtterctt. €ßplt; gij' lt;nbsp;efatfoen«

van blai^

g^^l^bet alle flauer etupben,^oo eo bit mauetetupt bat albermeepe ^^^abatwpnoe^tertfftg|efïenRebben, ©tt §eeft grootetonbepelen, ®”^^llt;*^»f«'’o^i^^tw^f voeten ÇooeÇ waffenbe met vele^pbetadien, baer aen waffen op een peelhl alttft bipe blaberen tfamê bte bondiergruê van verwen enbe veel gtooter ^ijn ban bte gbemepne (2?lauerblaberen. ©te bloemen tomen tetgpben bte pelen op langacbtighe peelkeno voort, enbe waffen veel tfamenineengbebiongenft^ter g^eliftk bte bloemen van ©eabiofe, enbe^ijn van verwen blauw,^fueteo b:eet enbe Éap:aehtieB.©te wortel eo landt (nbe bun.

riaet

-ocr page 479-

XJcngtoote platte««, c iaiaetfC4

Sefe dfaurre wozDê Çw te Mnö^ cock van Du auMUtefhebbere tn öteftoucnaße Met. (JC$t,

©efe ^(auete bfoepen ^ter te fanöc m -Oog^llmaent.

©tt genacht M »flauere beef tn ^mc): TfiipvTAo^, élwpvf^oy, iMvMvèîç, «lt;rcpc(KTioiif K9« Kv/xiou.^n -iatijn Trifolium,amp; Trifolium odoratum.nvtertift bier tefanbe mfom^ ^’â^ ^poteken Trifolium bituminofum. 3n ^uptfe^ groote (5^(aueren.

©efe ^faueren^O'n werm enbe btooge tot tn hen herben gracht.

lt; Cracht en Werekingbe.

4 ©te blaheren nt^ hen bloemen off fact .^ »an hefen (^(aueren m^ water gehtoneftê »erfuftèhie pijneenweehom »an her^pj» hen,enhe ^tjn goet hen g^enc hte he htop^ pelpipe Rebben,hte nt^ hte »anenhe fieci^ tebefinef^tin,h£waferfitt^ftgben, en hen »touwen hte van her moeher fieck ^ijn, want tn hper manieren g^obtupekt, ^oo toen ^p water maken, enhe »erwecken hte natuerhjeke eranekbept her »touwen. 50 ©if felue (flaueren mj fpiope »da^t/n mgÇcnomen ^bn goet hen grenen hte »an eentg^e femjnnigben gbehiertcn gebeten ^i)n. lt;^ot hen fetuen eo oock feer goet haf wa terhaer hefe f^lauerenmet blaheren enhe wortelen tn gbefohen^tjn, alfmenfcophte beten enhe (leken »an hen fenijnmgÇen gbehierten haer mehe waffehet.

ÇOooît^oo jifn oot hefe blaheren ofte wortelen goet »ermcgbi tn hte Vertakel, ^(/ f^tihaet enhe hpergbeltuke meheepnen.htemen tfegben hte beten »an hen fentjnmgen gbehierten,enhe tfegben vergbiftbepf tngbeeft.

fÖ SÖïen fept oock hat htpe blaherê »ä hefen lt;2lauere goet ^ijn tfegen hte herhehaeebfe lt;otffe,enhe »ter blaheren tfegben hte »ierhfhaecbfe,alfmenfc met wifn»oo: hataenco/ wen »an her fottfeninneempf.

Van i^lt;(fetip00tien6i Cnp. ^Hp

2(fenpootken^ ^tfn fweeherlepe,@root enhe clcpne, anhero van blaheren enhe fa(gt; V foene malcanheren gbeUjck.

CCfatfocn»

( 2(fenpootkeno hebben ronhe gbebapthe fielen, haer aen blaheren waffen 0 hen gbemepnen (£lauerblaherën feer gbeltjck.Ste bloemen waffen op hop .|perße»anhen fïelentnfae^fe gbebapthe arenkêo eenen faeckten bofen^ P»»^J^en feer gbeltjckenhe.Ste wottel eo clepn enhe bert.

lt;[ (Blactfe»

J^afenpootkene fonherUngbe hte elepne waffen bier te lanhe op hte cotenvclhcn feer gbemepn.

j^afenpootklewothf meefl m|bloemê geoonhêm^opmaentenin XJogbfintaent. ^aem.

-ocr page 480-

fffc^vv. Van (^rtfettpoothtta. Cep. ^hp

lt;[ ^aem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lagopus. / j^afenpooiftcntt.

©ft erupt worbt g^e^ceten tu ©nety Lago- §.^ ^^- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.(,^ ,^ pous.^n Latijn Lagopus,van fommigben Lepo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^-^ ^ ® ris cuminum,nv ter tl)t Pes Icporis, enbe Trifoli-um humile.^n .^OOC^ÔUÇtfc^ J^dfcufuf^, Aat^ ^enhUe, Aat^fe. ^nOTccramp;nvtfclj Jjafenpootÿ lune fnôc .Çjafenvoetkene. 3n 5râ(6ote PKamp; îgt;e Heure.

ü^atucre^

.^«fenpeotkene ^ijn bioec^ tot tn ben ber^# bengr«ebt,enrebc(tj(kfn eout vunnatueren.

ft Cracl)t en Wewking^e*

^ J^ufenpootkene tn rooben wijn g^efoben enbe g^ebtoneken Hopt ben loop bee bupep, enbe g^eneeg bat root meh^oen.

Pan €occf eoeefe b:oot

Sapfttef ^inj.

efatroen«

©eekeoe^ke bzoot ee eê nrer erupt g^een pelen ^ebbenbe.totjnbla^ beren wapen van ber wortelcop eotte peelkenebte ale^pterpwt:# eomen tfamen g^evouben ^t)n,eiï baemaer^ooonflupten ^p^*uer enbe worben feboon gruen.enOe ben (^ lauerblaberen fdjier gbelftek van fatfoene,be§alucn alleen b^ elek blat tn bmibbet eenen btepen kerf beeft, ^up fdhen bte blaberen op eorte peelkene ooek v«n ber worfele eomen bte bloemkeno voott, géefafi? foeneert fester gbebjek depne feellekêo, van ver^ wen wft met purpureaberkene buertrofken.Q:n be als bte afvallen,^00 tomen baer tlepne feerpe 5upfkenb met geel faetg^evult, ©te wortel ee brupn root enbe lantk.

plaetfe.

©ft cru^f wafï Ner te lâôe tn fommtge bone here Bofft^en,entrent bie weîtelS mgroetc boo^^ men,en fomttjte ooe «en bte tant? ed De grac^tt

CCqU

©îf lt;ru|)t Sfoepet m ben 2(pnll enbe tn (bes Ô’amp;tnfe(eanben50?epe.

©ft erupt weïbtg^e^^eeten tn ©rtefpc^üfcn^ be tn 4^«ttjn Oxys.^n bte 2lpoteltenAiieiuya,van fommi^pfU Trifolium acetofum enbe Paniscuculi. 3n .^oee^buptfe^ @aurerklee, Q5uepiee, ^uc^ampffee, ^ue^6ïoet, ©aucbhlee, enbe ©ueligaut^klee. .^ter te («nbe (feeekeeeekp btoet-^n îraneÇote J^am a eoquu.

©ft erupt ee eeut enbe bioeg^e van nutueren g^ehjek fuleker.

(Irue^t

-ocr page 481-

VrtneSrrté. €ttp. çWfff» étiè^^^^i

Ç Cracljt en Werchingbe«

Coedtcóedte B«ot re goet mg^enomen Oen grenen Die een eranehe enOe onflercfte 2( niagcbebbe,trimt bet Ozoog^t enverflerdu 0iemagÇe,enî»eÇet boet appetijt Ç^ebben. ^feilte erupt ee oodt goet tot Die guube ouple fîmekenbe ftreertngen van ben montj ^ affinen ben inont fpoeft met ben water baert in ghefeben ee.

Unn (Sras

C«p. gltttf

2(n ben ©raffen vmbtmen feer veel g^eflac^ten.bie altfamen met palmen enbe blaberen malcanberen g^enoeb gl^eltjcken,maer niet van aren,wanf bat eene beeft aren air ©erpe, banber air ÇSJîtlium, fom air 3Janitu,fom air Folium oft air anbere cozenen oft ontrupben van ben cozenen.0omgt; migbe Rebben rouwe enbe flekenbe aren,fommigbe bed faecbfe,en eenfge oock woHaebnghe gbelijek catfoen,al^oo baf bie ghe flach ten van ©taffen feer veel en^ be menigbetbanbe ^qn ÇÔan wekken wp nv ter befit plaetfen met vermanen en wik kn,aengbefienbafwp bat ©rar alleen willen befcbziiuen bat van ben ouberr in bep mebeepnen gbebzupekt er gbeweep enbe fonberltnge Agroftis en Gramen gbenaemt«

«Sgrae b| w» bier tegenwooibic^ voor battit benbebbeHóbff^ f^nóÖ^ rouwacbtigbe blabe ten, ben blaberen van tiet vofnaer gbefijdt maer veel minbere, noebtane meerber enbé bieeber ban bte blaberen van ben gÇemepnen ÇSraffen bte m bte beempben groepen, ©te galmen 5t)n bun, ontrent onberÇaluen voet oft twee Ianelt,mj vijf oft fee febehene onber^» feepben,op bopperpe van ben weleken vcoit^ comen faeebte aren, ben aren vd 9ïtet vofnaer gbeltjeh maer veel minberenbe bunber. ©te woitelen^tjnlandt, wit,met lebehenrgbe^: knoopt,berwaertß en berwaerte vltbbtrenbe, buer makanberen verwertet, enbe tot veel plaetfen wtfdetenbe, en baer om ore feer veel blaberen enbe halmen vooitr bitngbenbe.

lt;[ iSlaetfc.

©if ©tae en wafl niet in bte beempben oft «eere plaetfen geitje bte anbere, maer groepet op bie eoienvelben enbe acn bie eanten vd ben feluen, ^nbe er een guaet en ben cozen vzuc^iJ ten fcabeltjdïghewa6,bat bte lanbtiupbenfeer noobe op bie vclbe Rebben, t^nbe baer om ooe boenip groote nerßuhept om tfelue wt ben velbenteverbzijuen.

tC^t

©if ©rar bloepet in '-Szaeekmaent enbe fester alle ben joomer buer, c f^aem» ©itéraswozbtgenactm ©riecy«ypamp;çtf.

3n iatijn Gramen,^ter te lanbe ^ebtgrae enbe ,Snoopgra6, enbe van ben Xanbtmatt 30(ven,tJnbe bit er tg^ene batmen in bie^lpoteken behoort teghebzupekene.

lt; ^Do^acefee f^nö nacmö.

©ft ©rar wozbt in ^rieer «ye^js-if Agroftis g^enaemf om bat^ef op bte cozen vek ben waß,bie in ©riec; «ypoi Agroi gneheeten wozben,waer aen goet te mereken er ban bic

-ocr page 482-

ccccpppfi. ■Oflnpi^ócntp, Cöp. ^b. bie anbere g^emepnen ©raßen g^jeen AgroHis en ^ifn.’

C ^atuerr» ©rao eo eout enbe bioog^e vannatueren.

gt;iCracl)tcnWerckingli^ . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nr ©ie wolfden van -febfgrao m wijn g^efoben en g^ebioncken,verfuef bie pißte enbe^ weebom m ben bupek, boet water maken enbe bat graued rtjfen, enbe co feer goet tot

bie bioppdpiße in befer manieren gljebiupekt.

©te fdue woitelen met ben blaberengroen g^eflooten, Çepif ooek bte verfeme won;xgt; ben,enbe ßdpt bat bloepen baer op gedept.

ernp, plv.

phœnix.


Xgt;an pi^oemg fCfatfoen*

] J^oem; re fcn ntanjere van i oncrupamp;e möc van ^rag. ! ben iolmm van aderen cn^ lx btaöni volnacr gdijtk, ^’ man mint)« c enbe wterr, Çet Beeft grafac^ng^c Jang^c bxcebe Haberken$, fdjier ôÇdqek bie ©erfte, ma er mmbere. ctjii (zalmen ^y n toK g^eknoopt cnbevan verwen root, bx aren waßen g^eUfeh aen bat^chum, maer ßaen wat wijber van een.

* ;Öen befen vtnbtmen een feer gÇfgt; lijek ©rae,bat fester tn alle beempben mbe grafpkpnen grvepe(,maer ^yn bla beren pjn fmalber,bje pelen bunner en tiemmermeer root, maer alüjtbïupn gruen g^teligk ooc bat g^e^eele ©ras, baer aen bet onberfeeet twßebf befe bep begoeue merekenee. ' gobant; wlt;»p aen bte eanten van bï ' velben baer bP int lanbt van -fupek tot veel plaetfen g^evonben wotbf,enbeop bic baken van ben Rupfen ab©lofeotibeo febiijft.'

- Pbamy wölbt rijp in ^opmaent enbe £)ogBpmaenf, gÇeltfek bic coicnvitte^tcn» lt;nbsp;liïapm.

5)it erupt wölbt gbekeeten in ©riet; tp^w^. 3n Latijn phœnix. enbe van fommigen nv ter ttjt Loliuro rubrum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ ^atUtbC«

305 œnt; verbiooc^t fonber feerpbept ak ©alenuo fe^njft.

C CracßtenWerckingke«

^Çant; met rooben wijn inghenomen pelpt ben loop bec luper, bie vfoet enbe «a^ 3 (uereitieke cranek^ept van ben viouwenenbc bijfghehjekö ooekben ouervloebig^en loop van ber vitnen.

5D?en fc^njft ooek befe erupbe baf alp in een llapaniebiupn vefleken «ent lic^aem 0 g^ebonben woibt battet alle bloetganck pelpt.

WttÄjomuö. ^ap. çlvp

Cfatfocn*

Ql 9tomuoe^ een onerupt enbe ©ras van blaberen palmen enbe aren ber JJauere t ir^'feer aenfienli)(k,macr jOn bUberen lijn minber, bie galmen coiter enbe bunner, enbe

-ocr page 483-

Van )5ïöntttólt; (tap. çtofi enbe Die aroi fangber wijb(t van een gc^ feepDfn.ronwer enoV meer gbebuert t*:^'^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jaiaetfe»

J^et wall acn öK tantm van bê veWm enbe aen bie watten enbe bp ben weggen.

j^ettvoibt fester atte ben joomerbuer wet iijn aren gbevonben.

©rt ©rae woibt gbe^eeten m ©nee; ß^ip.0^ 2^n ^att/n Bromus. Q:nbe tot on^ berfeeet van ber J^auere bte al^oo genaèf e^j^fó^©- TTooi Bromus herba,en Auenaher-ba.^nbe beeft befen naem om bte g^eh/ej? hemffe witte biet met ber J^aueren beeft, * c paniere»

Stomus ee verbioogbenbe v5 natuerc. c Crac^t en Weechtng^e« 51 2(U btt erupt m^ ^ pnen wortetenjn wa^ ter tot op bat ber bebeel g^efoben eo, enbe ban bat water met l^uenub weberom gbe^ foben woibt tot battet bieh eo, ^o eeß goet tfeg^en ben flanek van ben fweermg^en »an ben nuefe met wiecken baer tn g§e^ fikken fonberlmg^e aU baer ^loc toe ges» baenwo:bt.

lt;^fetue erupt met b:oogbe Stoofen tn ^n g^efoben beetert ooek ben ßandi v4 ïgt;en monbe alfmen §em baer mebe fpoeft. V«n Oojlxnttooft graa.

Q^apittel. ;(vïf. ifefatfoen^

XJg^entroofl grao Çeeft ronlt;gt; be teere g^eknoopte fleelkene (ane; ber eerbè eruppebe, baer aen waffen wteen (ebtaUtjf twee bfaberkenotfegÇenmati^ tanberen flaenbe,bte^ert,bïeebac^tK^ en »ooï feerp ^lt;fn. 2)ie btoemkeno ^ijn wit tn »07 blaberkene g^efneben.5(to bte afvab ten ^00 waffen baer ronbe knoophee eenê SSlao betteken met feer ongOekjeK’ ^lt;ter mbatOetfaettept. ©te wottelkene jOn bun g^eknoopt, enbe ^erwoerto enber^ Waerte eruppenbe.

lt;[Ï3laetfe^

©ogOentrooß graogroepet Bier te tan:# be aen bte canten van ben velben, onber ^’f è«0§en enbe begghen. s? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'^Cyt*

3« 2(pna enbe tn Söïepe ^oowotbbet Wet ipnen bloemen g^evonben.

,0-0 ^aem.

-ocr page 484-

ccccg^^ftif'. ■0fttt»ttpkttrttitt; nbsp;nbsp;Cf ftp, ^toftf.

^U ^ras bfff( grooff g^f (tjfhemfte,mct tgÇcne öAt $^enamt ($ xf«T«w7ovop,Ke«i T«(ovop H^ó «(»aT«?©-.^!^ ^ddjn CratsogoDum Cratsonum amp;nbsp;Cratsus«^nöC WOJÖC gbf^Cf^ u«*n»f)O0Cljïgt;uptfc^ .4uöfntroopgraft enhe öaemnermonp talf X^oßcnttooß^v^^ö'

^fact van (^ratofegonum bïooebt enve vetwermt'

OErac^cn Wcrching^c*

S0an Venfabc van (^vata’egonum f(§n)f(mcn,Vat ^oo wanneer een vrouwe öaer af 4 tipe Vagê nüchteren in neem(,naer Vat fp buer natuerf ü)chc aanekbept gehabt beefr, ï tanV^ We viucbt Vie fp binnen yl.Vagen Vaer naer entfang^t e? knee^then wefenjat ■0ftnïgt;upkuriim, Cop.^tottf»


^ Çôpleumm leeft (angle fmalle HaVeren Vie meerVer langber enVe bteeVer , gijn Van Vie ViaVeren van @rae,anVer6 |uer niet feer ong|e(i)eh.@i)n ^t^ len jijn Vipe vier oft weer voeten |ooc|,ronVt, re(|t, Vieh met vete knoopt» 1 kenç,Vie |uerin ve(e anVere clerne verVep(en,op bopper pc van Ven welch en elepne eroonkene maffen, voonwinglenVe geek b(oemken0,enVe Vaer naer

|e( faef, Vat Iang|ac|tic| eo,

C ÏSIaetfc.’

Sit erupt en wap|ier te (ante niet van felfe, maerwo:Vt in Ver erupUief^ebbere toufnätfptrft; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- -

-ocr page 485-

Dan CaWMAttce. ^ap. ^Kg. nbsp;nbsp;cceepppVi

/gt;et blue pet cnöc feuert itju fuet in ^opmuent enöe ^ 03b ft ma ent nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

CBacrn^

©it erupt woïöt gßeßeeten in@rieç j8owxtvpop.2l« ^o«/« Bupieurum, ^nbeanùtr# Ô^een namen en ^ifn one Zehent.

îSupieurum ee mtbî’elmatidj werrn enamp;e Ozeo^be »an natueren.

lt; iCrac^t en Werchingbc.

©it erupt ee hier »oottifte voot een moeferupt ghebeuhen ó^emeefl enbe van ^ip; 2t poeratee ghepzefen aU een hequaeme fpiife,joo |)hniue ft^njft

©te blaDeren van befen erupbe met fout enOe wijn vermenget »erözifuenen boen^ »ergaen he er oppen öaer op gh elept.

^ot ben heten van ben ferpenten ee bit erupt 00th feer goetab een bie g^ehef en oft £ g^ejleken ee tfaet met wijn bîinthtenbe bie hlaberen in water fiebt enbe baer mebe bie beten oft pehenwafe^t.

X)an ffAwnrtnee.' lt;[ efatfoen«

Cflp. W®.

Catanance.

3t erupt g^elijeltt ootlt ben ^raffen,|et Çeeft fmalle bü^ ne hlaberhen^, ben btaberen »an ©rao geliftk maer mini» bere,bie afe^p bzooch wozben Çuer ter eerben waert omerommen. ©ie peelheno iijn teer bun enbe eozt, eff baer aen waffen efepne bioemfteno enbe baer naer ronbe bunne lange Çauwhene, baer inrootac^tic^ faet befioten lept.

ÇÔan befen g^efiac^t »mbtme 00e een einbere,nfet ronbt maer bieebacbttcb enbe plat jtin,anberobê voozgefcreuè gehjeft.

C plaetfc«

©it erupt wap tot fommighe piaetfen op bie »eiben .£nbe bat met ben platten 5auwhen8 wozbt ontrent ben^ceeanten ntrefig^evonben.

£afananee leuert jijn hloemkene enbe 5auwkenöin ©opmaent enbe ©oghß; wtaentJomtijfo ooek »zueg^er.

©it erupt heeft feer groote ghelijtkei» Wr met §et g^ene bat in ©rieeje genaèt n^ozbt KflET«v«yitH enbe in -Latijn Catanance lt;nbe febif nt wel te ^pne bat terfie geflacht ’‘’an Catanance bp ©iofeonbem.

lt;1 l^atuereenwercbinsh^« Catanance en heeft nopt m ber rnebe»* t^nen eenich ghebzupek ghehabt,noch en heeft ooek n» ter ttft,bat ono bekent e8, ■Vrtttoooir. ^«p. 1. refatroen«

« SJlolp alö ©iofeonbee fehnjft heeft blaberen ghelijek 0ra0, maer bzeeber.enbe op

-ocr page 486-

WÄJoIp»

CCCCSgSVfi

pfeudoMoly. Gramen marinura. ^‘ee ©rao.


öft-^rDen Wfö§4pif9t- ^»^ 6(ovmlKn$^t7rt wie Öen gt;9tohci'en »nn faffeenc ^ehKlt maer mthöere.Sw fleel ce wtt, vier (ubttue5öoc^, ep öopper^c van öen wcldten wat ($ öae öen j -£oo(h ghr (ifdit. ©le wo:u( e^ depn enöe g^e Hjdt cm apeiipn Boiront

i ?ßan nof^ een anöer O^Jofp feMOft piwf/ ne liö j;v.^ap.nt) ©wefeft nice en Beeft ron; öe wortelen, maer langue enöe önnne. ^n ört ÇQîolp Beeft oodigrafac^ngc Blakeren öte op öeïeetöenwfg^efpïept ltagBen,fuffcBfn ötewfltftevoorteóemt, eenen ronöen bunnen eff^n« fïfftoe’ê Bopperpe Bem tn veel anOere cleane veröeplenöe, öaer neh witte Bloemt lifnewalfen.öenBtoenïhenovanöen ?ßiolteren met per ongBelljdt maer muiBere, ^te wortelen ^ijn bun enöe landt met vele aenÇangÇenôe fafehngÇen.

£;öan öen gBeflacBt van \9?olp fc^ifnt oodt te ^pne,öat ^ee ©raPdtemöweldi een ’ feer teer enöe depn ©raffelten eitdepne fmaDe corte Blaöerlteno örag^enöe, öieooelt meep op öer eeröen wtgiufprept ltgg^en,tuffc^en öte welelte voorteoemt een teer öun lt;ort fieethene.op öopperfle van ben welelten een troffen voorteoemt voortBringhenbe clepne witte wat lijfverwacljtig^eBloemltene. ^Öte wortelen van befen^ijnooeÏi teer bun enöe lantli.

C pUetfe.

j ©at tweebe 59?olp wap als 55Hnmo febrifft m ^italien op ffeenac^tige pfaetfen,§tep te lanöe worbbet tn öer erupttiefBeBBere Bouen gBeptant.

5 ©at gee graffeiten worbt tot fom plaetfen van ^eelanöt tn voc^ttg^e enöe neere plaetfen g^evonöen.

j nbsp;^et^olp van ^i^lintïtö Bloepet Bier te lanöe inJ^opmaenf.

3 ©ut ^ee graffeiten Bloepetmeep al öen 3oomer öuer.

I ©terfte woröt gBenaemt tn ©rtee; pSxv enöe tn Latijn Moly.

» lt;£weeöe eo ootlt een gpeflacbte Moiy,enöe woröt gBenaemt Moly pUnij bat ee 0??ögt; lp van pitwWnbe woröt van fommig^en g^eleerben g^ebouwen voor bat oprecht, Phalangiuin van ©lOfeortÖeO. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^j

-ocr page 487-

Dart (Srcé van p^riwfo. Cap. lp ccccvtwuip

3 ©Ut ^ee gruff eken woiöt ooek genuemt ^tv^o^Sxv pfcudomoiy buf e^ vulfcb ^dp, en f6 noebtuns g^een £9ïo(p muer ee een g^efluc^f e oun ©ruffe,Puf wel Gramen mari-num,Puf ($ 5ee grue g^enuemt mue^ woiöen.

lt; ^atuerc4

©ut opteert ^olp’Pwelek Put ierße g^eflue^t ee,ee werm tof in Pen PerPen gruePf enPe fubtift nun fubfluntien.

lt; Crackt en Wercktngbe»

» ©ie wolfel vun 5}?oip inghenomen Poef wufer maken enPe met Vnguentum irinum 3 ornneng^t,opent ^p Pie verpopte moePere met een peffue g^efePt.

£9?olp ee ooek goet enPe (eer fonPerhngÇe ffegken verg^ift^epPen enPe c^ocuertjen © lt;»IepitnmefeÇiijff,enPeoo(k.6onieru6tupgÇt,»ertenenPe^oe Put SOfereuriueÇet ^ßfp vOi^ffi g^etoont enPe g^egeuen ^eeff,onï Put Çp Puer Puer vun une foouerifen vun ^K(( bevitf f fouPe wefen.

Dnit (Stad »«n pamafo lt;nbsp;Cfatfocn.

^t ©me Çecp clcpnc ronî^âc^ttgÇe | HaOerftf ne, lgt;fn Haberen »ä gt;öep( ‘op van Jpapntvonclc van fatfocne ntet per onghdijchjnacr veel mtn:? I,ere enamp;e wugruenöer van vertven. ^«(fc^ett Defe blaterkene comen twee off ïgt;ïpc tunne jïeelhene vootf, ontrent eenen voet §00igt; 0^e,fnöe benepen waf rooamp;aebtte^jöaer op wap fen phoone witte bloemkens, enöe aie ïgt;ie oer^ gaen Joovof^^en ïiner ronfe boOekene en ïgt;aer mieptöat faef baf rooöacbticb e6. ©lewoitef te ïnekac^tic^ met aenhanghenPe fafeUng^en.

lt;)0Iactfe«

©it erupt wufl tn nutte »oc^fig§e pïuetfen, enbewoibt^ier tefunöein ^Siubunt gevonl»en ontrent ptereft, ^efewift enbe untere pluetfen.

lt; W»

Sif ®ru6 bloepet ^ter te tube in ^opmuent, cnUe coïte buer nuer ^oo teueref ^qn fuet.



^^acm4

©m Pfe gbekjekemffe wille Pie Pit erupt beeft met Pen ©ruffe g^enuemt in ©riee; ^fÉorifty rSTrapvaalyiv^üM^vK. 3n -iulifn GramenPamafium ^00 WOlPPef Çier teiunPC ©rue vun Pamafus g^cnuemf.gt;öun gt;0uleriue ©oiPuewoiPPet genuemt Hepaticaaiba.

lt; fïatiiere«

^fuet vun Pen ©ruffe vun ^^urnufo ee Pioocb vun natuerc en fubtifi vu fiibfïuntiê.

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;Craclftcn tterekingbe.

- ©ut ©rue vun 5i5urnufo gl^efoPen enPe g^ePionehen, verPiooeÇf enPe flerekt Pie 4 Weecke enPe wueke mug^e,enPe Pie voe^tig^e Permen, enPe mueckt Pen eumergunek Pioog^e, enPe fleipt Put biuken.

^felue ©rue in wijn oft wuter gbefoPen Poet wuter muken, enPe fonPerlingbe Put ^ fuet Puer uf,Put niet uHeen wufer Poef muken, muer ooek Pen ßeen bieeekt enPe riffen Poet ulß inghenomen woiPt.

©ie biuPerengruenghefloofen,enPevpPie verfe^e wPPen gbelept,pe(penP5 bleeps © lt;n,enPe heplen Pte wonPen.

gt;0un Pen fupe vun Pefen crupPe woiPf een feer goet eoUpiium vooi Pie ooghen gbe^ ^ mueekt.Put hetgheftebte feer perdit,enPe Pieoogen verduert ulfmen ul^oo veel wifne tieemptulefupe.enPe huif zooveel ÇÔîpnhu, enPe een luttel pepere enPe wierooeke. üj ©uïgt;e

-ocr page 488-

«ecg^^vftp Y)(m3bieihiù Cop. 1^«^

lt;£ntgt;( om fit coHp:fum longlcsoettc^c^ouwnio, ioomoctmcnfinONlcoiXK^ttir'’ bewaeren.

Xgt;4n35te|ett


5r ^gkcnacljto

SOem gh^mepnen ‘23iefen»inbfmen hier te ianbe,»iet oft »iff gheflacbtenè luncus. 55iefen.

woitcfcn b^icr ^p wt quot;nbsp;comen glBcfp:otfn. ^ucr bfwmen eü fact traden ter ^pöcn am bepperße »an ben h/fftene m efepne (roofftêe.

* Satierfie gbeffaeßt ee vol trite tnere^6,bat tri geivoeken woïbt langden wiüen faeejien bïapenge:# (ifek ee.enbe bient wei om (e bïanbè m bie lampen,enbe ooek joo woïben baer af fommig^e pjoper^fbenghe.* maeckt enbe g^evioe^ien.

? Sat tweebe gheflar^t bat offeren SBiefkene gbe^eeten woibt ee wat tonwee enbe Jerber int aeniapen bd batvooïg^efereuen, enbe Beeft feer luttel merebein, enbe bat felue niet »afï oft bicfgt;t,aljoo battet aen een n^ (n blijft a(fi wtgbetroeken woïbt,em be baer om oock onnut ee.ÇOîaef bie €Siefkene ale^p gßeb’oocbt5Jin,^(jn »eel taepber, enbe bienen beeter om mebete binben ban eenigbeanbere.

3 ©at berbe en Çeeft ooek niet veel merebo in,enbe baer en bouen ^oo en groepen befe SSiefen n; al van ber tooitelett,maeif »eelbuereengbelijekbieblaberenvan^ifeb al^oo bat bieeene ^iefewt bieanbere fpiupt

5Ö ?Óan befen »inbimen ooek een gbefladji^bat feer depn eo enbe niet ouer een palme Çooeb.Ornbe bit es afebverwieÇ wit »an eoluere enbe en bienghtgbeen bloemen noch faet»ooît.Q:nbewo:bigbemepnlij(k op boire Çepben en magrere lanben ge»onben, 4 ©at »ierbe gbeflacbi ee groot,acht oft neggen »oeten lanckt gbelijek een »ing^fP bi£k,»an binnen »oofeb gbeltjekbat CQ^aiten^tfeß« ^nbe biet afwoiben ^attekenu gbe»lotbtfn,baer naer battet matten Q^iefen gÇenaemt wöibt.

5 ïSouen befe gbemepne,3oo effet ooek noe^ een anbere »iemt welrieekenbe en ato^ matijek gßeflaeß(,bat biet te lanbe niet gßevonben en woibt, ban alleen in bie hupfe» »an ben ^potekerß onber ben naem »an ©quinantum.

lt;[ i^lactfc*

liefen waffen in neete »oeÇtighe waeterae^tighe pletttfen. ©at elepn Piefke waff öfleen op boire magrere enbe fanbaeßtigße »eiben enbe in bie hepben aie »ooifept ep,' j ©ie welrieekenbe groepet in 2lrabien,'^frieen enbe in ^nbjcn.

lt;j5ïaem.

©ie OJiefen woibt gßenaemt in ©rieer «rvo/W^n ^«tt)niunci.3n©ooeBbuptfe5 ïïöintaen.^n ^ranehoif »ng ^one.

©at

-ocr page 489-

VôttSfcfett. Cfnp. Iff'. cfi'cvvv!,’, I ©at tafle e# g^enaernt in @n«,rlt;rx®'v©-x««.3n ^an/n luncuslæuis van ^oTintue Marifeus. J^ûr tc Jan0c 0)?erc^ Sötefen.

^'i Sat twecöe wotöt gbenaemt $?faen liefen, cnîie îiat öeröc ßrop €Sieffn,enîgt;c (c^ijnen BepOe te trefen een manière van efvaxo/vo^.^n iatijn luncus acutus.

'v Sat tiepn fc^ijnt cock wel te^pne een Oxyfchœnos enöe luncus acutus, jcn^erütigfie tghene Oat Sterile Dat ee oiwiuchtbaergbeheeten wc:öt.

4 Sat vierte wo:öt gÇeÇceten in 0rieex cxolt;rxoZv@-, enk haer naee in iatijn Hoio-fchœnus.^n ^7eerhitptfdgt; OJïatten SSiefen.

Sat vtemt g^efiac^t ee g§enaemt in @rieey «rxoZv©^.3« ^lt;’^M« luncus odoratus amp;nbsp;luncusanguiofus-Sie 6loeme (neraf, cc gheheeten tn @nee;(rxoivi$avfl©.lt;.3n Latijn Iunciflosamp;rchoenuanthos,en0eïgt;aer afevemt hen n«emsquinantmnhaer mehe hot hefe ^iefe tn hie Tipoteken bekent ee.

Sie g^emepne liefen ^i/n verhtoog^enhe van natneren, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

«f Cract)t en Werckingtik nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

^faet van hen g^emepnen S^tefen gheroop,enhe met ghewacterhen wijn gekenc» or Ren, flopt hen foop hee hupe; enhe hie rook vleet van hen v:ottwen,enhehoet hie viine (offen enhe rt/fen.^aer te veel inghenomen maecht pijne enhe fwaene^ept int hooft.

VanOOftttettlffdf^ Cap. Hij.

^Wfatfom* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Papyri fpecies. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CSJatten^ifd^;

Maf® h2pffaniigeblaheren, vü

Binnen m^ voofch merefe g§evttli.Stewoïtelê^ifn Çett,ht(lî, enhe wit met veleaenf^atv g^enhefafeling^en, enhefommighe Bweerfe jphe feueten, vele lehen ^eSj» 6enhe,haer aen weherom nieuwe Bla Beren enhe planten vooiteomen. ^ns? he aio hefe wortelen gheh:oocfjt |i)n 200 Btanhen 2p feer wel enhe elaer. lt;nbsp;pUetfe.

COIatten 4ifc^ wag aen hie canten tan hen wateren in hie hieehe 9tmielt;* een,grooie poelen enhe viptero, enhe woihtgierte lanhe tot veel plaetfen g^evonhen.

Sttgheflac^t van ^tfc% oft Stiet woiht ghenaemt §ier te lanhe SJIat^ tenlifeÇ oft C9îattenrief,om hat men SÖIattè haerafmoeekt. ènhe fehijnt wel te^pne een geflacht vu in ©riet; ôeÇeeien7r«7rve@- enhe in -éatijnpa« pyms hat van ötraBo ooek geheeten wj6lt;amp;xof,Bibius.Swelek eê feer groot ^ifc§ eo, vooïthiinghenhe feer hieehe hlaheren,enhe groote wotteleng^eliglt eenen arm hielt,enhe in 3(egppten in hat riitier 3?il«6 wag,haer af men hier voottifio ghemaeekt heeft papier haermen op fcreef, hat nv van verfielen Ipnwaetghemaeekt weiht, enhe naerhat o«ht papier, nv ooek pa; pier g^enaemt.

SS Hit

/

-ocr page 490-

ffccçl. Dun Cifd^bobbot. ^«p. luij. lt;r/l^atucre/ci:acl)tcn»3crcMns^c.

fatten (tfe^ f6van natiicren cnöc trac^unöcn pappene g^edjeft, fnblt; ôaer out 21 »erbjoo^hnWe fonOer feerpÇept fonOfvlmgbe dû ancien daer af gÇc6:ant,î)K oo( wcl Înent tn Où veouc cetende ('tveertn^fun fonOerhngÇc van Den monte g^eßrovet.

5S)îe( Dte blateren van djîatten hfe^ foute men quot;^ooek wel tie |t|lulen ente nauwe ® wonten openen ente wijt maken,atfmen fiter voottijto met ten blateren van papier g^etaen ^eeft.Ç9?aer nv ter tijt g^etïupdten taer toe tie (Ï^irurgijno fpongien ente fommig^e oock (wt mereb van ten çOlier boute.

?0an ten filteren van tefeniife^egÇettooeÇtjWOiten Çier te (anteg^emaeekiS ente gÇevIoefiten tie Ç5Jîatten tiemen outer tie betten, ente op tie vloeren entefol^gt; tere lept, ^'ute tie wottelen motten ooek fomtijte van ten armen ^upfman, gbelijtk tie woitelen van pappino in 3legppten,ó^ebïant.

DrtnCtfdibobbcn

- lt;nbsp;efatfoen^

^t erupt beeft lange fmade feers# pe blateren, ten biateren van

Stiet feer gbebjek. lt;£u|fc^entie ^Jj blateren waß eenen ejfenenca^

(en ßee(, fouter (eten oft knoo^« pen,van binnen niet bo(, ente taer op wafï een grauwe faee^te ticke effeue are oft tot^ te,met antere febn^^’^^^ ^^ wefene tan veet grauw woUacHig^e i^aptkeno vap in een gbet’ongbfu.^ie ten (aeflen a(6 tie are rijp es met ten mmte weefi gupuen, tie ^o faetÇf jijutatmeuin fommig^e (anten taer me^ te t je euffenen eute betten vult, aie 4^eon:? Çart5’UtÇe fcb2t)fi.

C l^lactfc, ©efe ^ifc^totten waffen bier te (ante tn ontiepe (Ïaente wateren,eute aen tie cauten vantengrooten neuieren, eute g^emepn^» (ijek tujfc^en tat Sïiet.

^tfe^ totten woiten in J^opmaent ente in^Cogbßuiacut gÇevonten.

lt; ßaem.

©it erupt wo2tt getreten in ^rieexTuepH. 3u iattjn Typha,ente nv ter tijt Typha paluftris,tot outer fceet van tat anter Typha cer« alis gbenaempt,tat een gbeflacbt van Soren ce,taer afin tvierte captûel van tefen boeck ente tit teel g^efereuen ee, van fommi^ gfien wo2tt tit erupt oock gbeuaempt Typha aquatica ente Ceftum morionis.^u j^ooeÇ^ tuptfeb ^arreukolben eute ^^teßknofpen.^n ^eertupifeb ^tfeb totten en ©onfen. 3n 51'lt;’»^^bc’’^ ^ofeau; Jaffee.

f ^^atucre, ©it erupt ee cout ente t:oogÇe van natueren.

lt; £racbt en Wewking^c;

©ie faeebte wonaebügbe bap2ken6 van ten 4.ifcbtottê, m^ verkette liefe vermègbt 3 g^enefentieverb:antbepttaeropgedept. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, '

-ocr page 491-

VftttXt«. 6'4p.l». fcfcvl|lt;

V\2(n stiet vinttmen feer vce( g^eflac^tenale^tofeontee ente ^^(inine fcnjiienj A^van ten weieken tat fepe Çier te (ante gÇemepn ente we( bekent ee, CCfatfoen/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;HarundoVaUatona» Stiet.

OT^Jt g§emepn Stiet Çeeff | O (ang^e ^o(e (mimen en^O iSlkenoonterfeepten ente

’^«^«Kiai-iofi.tjfplt, î)(jci. 4f JJ (^nße rouwe bladeren watert,ciWe op üop^ papegroote wtg^efpzepbe uren, Wlt; wfaec^UwoOacbne^ept »a^arne« rue t Den wmöe weefe pupurn, Oen arè r^n SRihuni fc^w ßbefOck muer meeröere.Sw woucU^t)« lantft wit* enUf wapen Oweere ïn ïgt;en gront va ten wateren. '

7 ÇÔan ten gßcHacljte van ^ieU ce oor tat iXiet vd 3nti? t^ feer Çooc^, (andi, tuk ente perek ee, twekk tn tie kercken gettupekt wo^tt, om tie heerffen wete te onpekenente wt te toene.

8 ^tem cock tat Stief taermen in tie epianten van lt;5^anarieri ente fom untere lanten fupeker af maeckt.

9 ^-Öouen aöe tefe ^oo e^er ooc noc^ een untere welneekente en 2froma^ (i)(k,taf |ier te (ante onbekent ee.

J^ct g^emepne Stiet wap in tie paente wateren ente aen tie eanten »anten rinieren.


stiet wóïtf geheeten in ©riee; K«x«ju©- 3« gattin Harundo oft Arundo eiï Calamus? 3n J^ooc^tuptfe^ Stoi^.^n grane^ote t^anne ji Stofeau.

i ^ierpe wmtf gbe^eeten v«ï©-Nadus, en te ^ier af Rebben gier vooztijts tiepijfen ente flitfen g^emueekt gÇeweep.

a ^weete woztt gÇenaemf Kóxaju©- ^S\v?,Arundo fœmitia,ente tit beeft gbettent tot ten pi/pken van ten @ealmepe torenen.

5 Sat terte ^eet avçiYi'i'ceç Syringias,Fiduiaris,taermen pijpen af pladj te maken.

4 SSfet ten vierten beeftmen bier vcoïtijtP g^efereuen, g^elijekmen nv toef met ten ganfen ente fwanen pennen, tie weleke taer om nv calami g(gt;e§eefen woïten.

5 nbsp;oÏVijfpe WOïtt g^enaemt ƒóv«f Donax,ente Rlt;tA.«M©- Kwfi@^ Arundo Cypria,

9 ©af weirieekente Stiet ee g^enaempt in ©nee; r«x«^©- ^.po^aTwè? . 3« ■iatijn Calamus odoratus, Calamus aromaticus , Arundo ödorata . ^n tie S(pofe^ iien eep al omme onbekent, want taf taer voor calamus aromaticus vertoeft wo:tfi

5

-ocr page 492-

ccccçltp Van Xtet CapJv, woïlgt;t.(n ee ^Çfen 9tid noc^ ô^ff« wo«cl van 9ttct, maft (6 ((n tvoiff ( van een erupC Öen ^if(h ghcbjdijamp;at nv voo: fat op:ec^c Acoms gfte^ouïxn no: ft

9tte( ee weem enbe öïoog^e van natunen aie païenne fepf.

9 ;öa( weWeehenöe 9ttet ee ootft Diooc^ enoe werm tot tn Oen tweeïxn graeöt

lt; ^Craeljt en Werchingljc«

©K woïtekn van ^cn ^fifmepnfn 9vict, (tcpn g^cflooten tredu We öooïnen enW3( (plinterawtamp;aeropö^ekpt.^^nPemeta^tjn vermenget »erfueten Ote pijne vaneen

ïicn We wt §uer lePt ^ijn.

Sgt;i( gruene Wateren g^eflooten ^qn goet g^efept op bat wi(öt Wee enbe op We Çeete ^ Ó^efwmen en apopumatten.

^te affe^en van 9tïet met a^ijn vermenget g^enep We quabe poïftfiepben van benS Çoofbe bner bat Çap: mebe wtvalt.

9 t^at wetneeftenbe 9tïet g^eWonchen boet water maften, enbe met faet van ^ppe 3gt; g^e(oben,eogoet tfegÇen We b:oppe(piflfe,g^eWehcn enbe pt/ne van ben lenbenenenbe vanberblafen,enbetffg^enbatwater(abfn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?

iètt feine 9ttet eo alleen ben intvenbig^en leben,bet magÇenJenere, mtlte, enbe ber moebere feer goet tn alle manieren gbehupekt enbe mg§enomen. lt;SnOe bient ooe feer wel ben «benen We van binnen gbequetp ^t,n.

lt; I^tnoecnifle.

Siefaeebtewonac^tt'e^ept van ben «ren van 9ttef «le^pm We ooien eoemt, ver^' popt bie feine enbe maeeftt boofbept We quart om helpen ee.

Van Atetgras.

lt; efatfoen«

3etgra6 heeft lange fmane bla ■ beren oner bepbe ipben fmjbem Jbe met eenen verbenen rngg^e, ^a^oobat^p volnaerooeftbipe«!

eantteb ftWinen. ©te pelen lt;o^ men tn^cben bte blaberen voort, en wapen bipe vier oft meer voeten boocb, enbe bien# gÇen bonen op «nbere elepne peelfteneron«» be peftenbebollehens voort, fcbier ghelijck een not groot. ©le wortel beeft vele biefte fafelingben.

Cl^lactfe*

©it erupt wap bier te lanbe tn vochtige beempben,enbeac bie eanten van bf gratis ten,enbe van ben rienieren,

3« ©ogbpmaent corné bie ronbe peften«! fte boUeftene van bit 9tietgrao voort.

lt; f^aern.

©it ©raß worbt gbebeeten in ©rieex ^ovTOMop. 3n iatijn ootft Butomum in onfe t«le 9itetgra$, enbe baer om^ooworbbet vanfommigben gbebonwen voor b|©rae van ©tofeoribee gbebeeten in ©rtee;K«x«lt; ^«yfOiÇif Calamagroftis. ^n -iatijn Gfamen arundtnaceum.

lt; ^atnere« 9(ietgrao fß tout en brooge vannatnerê.

€r«fbt

Cop.. Ivf.

Butomon.



-ocr page 493-

DrtttJUtclcn. Cnp. totf. fcccgW/.'

.^ommfgBe fcrtiurn hat bit retire toUckenevan SXietgrae in wfjtiößcfoöfn goff?» ^*gt;^ ^Pô^f« î’tc treten »an Örn fcnijnmg^cn gBct))frtcn,alfnu’n öm iwinmnwmpt m^ **f îgt;ù trcnOfii ^arr mcöc waifc^ct.

Van J^atekn. Cap. Ivtp

Cg^eflacht

^3((ektt^i)n (wrebetfepe »an aÇff(act)tf,ôat een heeft rootle hloenten enhe feer ghe^

* fnröen blaïJeren.föat anöer Jeeft Heecke hloemen,enïgt;e langue fmalle hIaDeren, lt;nbsp;^fatfoen.

U FiftuIanX ÖÏOOÖf DiatCUn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Criflagallinacea. ^^i((C Dateien,

» ©ie roobc Oïatefen Rebben efepne fwg^efn^

ten blalgt;fren op her aerhen tpig^efpzept» mhe quot;«^^ i ^g^ lt;lcpne hunne (leien fom (ane; her eerhen truppen nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Ïgt;e,haer aen hie blaherkeno waffen, en font relt;§t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

opwa(fenheonfrenteenfpanneÇootb,enhehaer

oen waffen hie bloemen »an hen mihhel »anhen

fleel tot bouen toe rontfomme g^efef,enhe ^ün »an verwen bmpn roo{,van fatfoene hï hoouen kietelen bloemen ootk wat ghelijtk-i^nhe als hefe bloemen g^erefen lijnjoo »eignen haer bieehe tefkene oft ^auwkene,haer in hat faet lept h^ bïupn enhe plat i^i ©ie woïtel eo teer enhe hun.

©at anher gheflacM van 9tate(en Çeeft eenen reepten (teel, enhe haer aen waffen fmalle rontfomme gÇekerfheblaherkend.©ie bloemt waKen rontfomme aen hoppers, Re van hen (Ïelen,hen bloemen van roohen Dïatelen van fatfoene g^eli(ck,maer bleeek geel oft wit van verwen,enhe hen hefen volgl^en ootk breehe tefkeno oft bauwkene mj een plat vooropen velleken, ghehjek een blaefkenbehetkf. (fnhe haer in lept hat faet, ïgt;af ootk plat ee van verwen geel oft btupnaebtteb-St’e bottel ep hun enhe ton.

lt; plaetfc*

-ocr page 494-

cccc^ltrtj; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vr.it 5\rttelen. nbsp;Cep. Iwf.

i ©if aiipt woibf nv ter tijt $Bfn^emt Fiftuiaria/ntc van femmtß^fn occh m ^tia): 4gt;®»1?«^3n ^^aujnpedicuiaris.^n ^ood^öuptfcfj b:aun ^cu^ftraut, om öat Du beepm, he m he beempf e treten Pace Du erupt veel muß vol lupfen trombe. 3n J^ooebPuptfeb wozDDet ooelt SXoDeteuDe bïaun9ïoDeIg§enaemt.^ier telanDerooDeOtutelen.i^nOf woiDt van fommig^en ^eÇouwen vooz he «xtuT^^ox^fp^-Aieaoroiophosvix ÿumu^*

» ©at unDer gbeflucbt wozDt nv ter tijt g^enuemt crifta gaHinacea enöe crifta gaiii,om Datfet van fatfoene van bloemen enh van tefhenehn roohn 9vateleng^eli)eht.3rt -Çioot^buptfe^ geel 9tobel.3nÏi7eerDuptf(^ geel enDe witte 9èatelen,enDe van fomm^ g^enootft J^anehammekeue.^nDe ee mog^elijek Dat erupt bi van ^Iintu^ lib. ^vüj. Sap.;;viij,Mimmuius g^enaemt wozDt enDe een feabelijtk erupt ets in Die beempDen.

^epDe Defe g^eflae^ten van erupDen iijn tout enDe Dïoog§e van natueren enDe tfo^ men treekenDe.

C Oac^t en ttjcrcki'ftgï,^

I ©ie rooDe 9ïatelen wozDen nv ter tijt g^epzefen tfegben Der vrouwen vloet,enDe tfeM g^en alle bioeigantk in wijn gÇefoDen enDe g^eDzoneken.

* ©at anDer gbeflachtvan 9t a telen en beeft g^een fonDerlinge trachte Die beket e^. ?gt;

t)«n ^Vomdeon, €rtp. btip

€[kameleon « fweeDerlepe aie ©loftoziDee fe^zijft,wit enDe fwert.

lt; ^fatfoen^

’ ©ie witte (Jlwmelron beeft groote bzeeDe pekenDe blaDeren, Den blaDeren van Den wilDen ©ipelen niet ong^eltjtk, maer rouwer enDe fterper, Die veel meerDer, (lertker cn grouer |ijn,Dan Die biaDerc van Den fwertê dbameleon, en tuffe^en Die felue b|aDe^ ren fpzupt wt Der woztele eenen (terpen ronDè pekenDe bol,Den bollen van 2trtitÇautô ft^üf gbeltjtk,Dte weltke vooztbzingben purpure bapzatbtigbe bloemen. lt;^(aet U Den faDe van wilDen ©ajfraen (t§ier gbelijtk. ©ie woztjI te lantk, van binnen wit, van (maetke (uet,enDe aromatijtk van ruetke.

i ©ie (werte ^^ameleon beeft ootk blaDeren Den blaDeren van wilDe ©iflelen van fatfoene (t^ier gbelijt, maer minDer enDe DunDer,f nDe met root be(pzapet. ©ie (teel ea rooDat^lit^ oft bzupn root,vluggere Ditk,enDe wajï ontrent eenen voet ÇootÇ, eü Daer op groepen ronDe l^oofDtkene vooztbzing^enDe tlepne pekenDe bloemkes van veelDer^ lepe verwen, van Den weltken eltk be(onDere,Den bloemê van Dè kannten niet (eer on^ gbelijtk en (è.^ic woztel ee Ditk vafl,van bupten (wert,van binnen geelacbticb, (terp mDe bptenDe op Die tongbe,Die DitwilF gÇequetfî enDe gbebeten gbevonDen wozDt.

lt;] IBlactfc»

i ©ie witte (J^ameleon wafl op Die gbebertbten enDe anDere ongbebouDe plaetfen, enDe groepet gbeerne in vetten gront,bp wozDt gevonDen in ©paengten int ITomntk# rijtk van ^rragon bp Den weggen.

1 ©te (werte ^Çameleon wap in Droogde Dozac^tigÇe plaet(en,enDe ontrent Die tan/, ten van Der ^ee,

^rBaem«

ï ©ietpegbe(lacbt wozDt g^ebeeten in amp;(i(cr x«p«^^^f “xwKór.^n Latijn chains« Ïco albuSjVan ^pUlciU6 Carduus fyluaticus,van (ommig^en OOtk Erififceptrura oft Chryfif-ccptruin,Ixia,Carduus varinus,Carduus irinus,Carduus ladeus.

1 ©at anDer gbeflacht beet in ©rictp x«M«ixxamp;p ojuïxftff.^n Latijn chamæieo niger,van (ommigben Pancarpon,Vlophonon,Cynomazon,Cynoxy!on,Cyno2olon,Ocymoides,Cnidios coccos^Carduusniger,VerniIago,VftiÏago,amp;c.

^epDe De(e gfepat^ien ^ijn Çier te lanDe onbekent,

lt; I^atuccc«

^gameieon e^wermenDe Droogt van natueremenDe (onDtrlingbe Die (werte, Die

/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;werm

-ocr page 495-

Dan ^l^ßweleon. Crtp. böf ,• crccvlv, werm e# m ben tweeden gracht »okomeüfeKmhe h:oog^c tot in hen herben.

lt;r Crackt en ïberchinghe«

Sie woîtei van hie witte ^bamc(fon,mct roohen wyn haer X?ngnnum in gbefohen 4 ee ^ehtoneken,hoohet en taee^t af hie heche wotmen.

Sie fetue wottel met gochen wijn g^efohen,eo goet hen gÇenen hie hwater Iahen, ^ enhe hie ^uer water qualiieken kunnen g^emaken,want jp hoet hie waterfut§tige ont fwiUen,enhe hie vnne io|îen enhe riffen.

Sie felue woitele es ooe goet tfege alle fenijn en verg^tftÇ^ hè menfe^e ingenomen.- (S Sie wortel van hie (werte tj^ameleon en hient niet wel hen menfe^e ing^enomen, S want ^p Çeeft wat verborgen quarto in ^uer,al6 païenne fept,enhe haer om ^oo worht ^p van hen ouhero alleen van bupten tfüc^aemo g^ebrupekt.

Sic wortel van hefe (werte (Chameleon met luttel eoperroo(en en verekèo liefe ver«» ^ wifngÖfjB^faeeil hiefcorft^ept,enalohaertoe g^ehaen worht folfer eff teer jooge^» neefi jp ootk h^ wilht vier,hen omloop enhe aOe quahe ruphte^ept haer op g^teilreken.

Sie felue wortel met folfer alleen vermenget, hoet hieleekjeke witte vieckemenhe^ hie mafen,en hie verbrant^ept van her fonnen m hat aenficljt vergaen, alfmenfe haer op in hiefonnejïriiekt.

Sat water oft hen a^ijn haer hefe wortel in gÇefoheneo, in hen mont gbebouhen, © hoet hen tantfweer vergaen.cafeïne hoet ooe hie wortele met peper en fout vermengst» enhe op hen fweerenhe quahen tant gl^elept.

Dan ^rpngittm. Cap. K^^ C Cg^enaclit»

V^^n ^rpngmm vinhtmè Bier te lanhe twceherlepe geflac^t.Seene worht genaemt lt;^groote ^rpnguo ofttIrupfwortele.Sanher elepn ^rpnguoofi i£rupfhipel.

lt;[ Cfatfoen^


-ocr page 496-

eàlt;$bfÿ Wn ^fiySgtïMtt.' (fop. Itg.

ï â)û gtoote (fH«ó#$ oft Crupfwourk, Beeft größte Breede tvitncf tw6e en^f ronÖ«^ nefjtJgBe Oicke bladeren,vontfomme weit aBefroneelt, enOe met ftehenbe Dotenen Çter enöe buer befet,van fmaeekemomatt/ek.^teliefen^jfnront enOe weipen ontrent ee^ nen voet ÇoogÇe,van verwen benei)« rooï)ac^ttcb,enï)e beter op waflen robe feerpe ro««gt; we enbe pehenbe bolfehene ontrent een not groot,bte rontfomme befet ^ijn met elepne bfoemhene^van verwen bier te fanbe mee|l bemelbfauw met witte ptphlß beter tn ban g^enbe.^nbe vetfl onber befe boörfteno Waffen vijf oft fee flehenbe bfeiberen,rontfom me ben fleel flerrewtjo wa|fenbe,bte met betf opper|levanben fielen Çier te feinbeooeft Çemelbfaitw woiben.iöte wottel ee tbten oft tweielf voeten landt,enbe febier ^o lantfe tatmenfe altemet met gbebeel wfgrauen en kan, vfng§ere bteh, Çier enbe baer g^e^» ftnoopf,van fmaeeke fuetaebtwb.

* ©anber gheflac^t bat (£rupfbtflel gbenaemt woibt,beeft bteebe geeronekelbe buer (neben blaberen,bie witacbticb enbe aen alle eantenmet feerpe botenen befet^tfn 5)ilt; peel ee ontrent eenen voet landt,enbe beeft feer vele jpbe tacirkeno, ba« aen op bop^ yerpe groepen ronbe rouwe feerpe boUekeno,ben bollekeno van ^rupfwottele gelijck, maer veel mmbere,baer vap onber ootk vijf oft feffe depne fmaDe feerpe blaberkeno waffen,perrewif6 rontfomme ben peel gefet.föte wentel eo lânek,fleert, vmg^ero blek, van bupten b:upn,van binnen wit.

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C Ïölactfè»

’ Q^rpugiumwapafe ©lofeonbeo fept op rouwe ongbeboube velben, bïertelanbe worbt Çp g^evonbenin^ölaenberenenbe^eelant op biebupnen, enbe aen bie (anten van ber ^ee.

» nbsp;nbsp;t^rupfbipel woïbf ootk op gfwiifeke plaetfen bter te lanbe gbevonben,fp wap ooein

©itptfeblant op fommigbe velben bp ben 9ibifnproom, enbe op fontmtgl^e boire f;eplt;: ben,enbeaenbie gbemepne praten, enbe worbt baer te lanbe bp ©traeübore^oeel Ô^evonben.

^^epbe befell pelen bloepen §ier te lanbe in ^raedtmaent enbe J^opmaent?

' Sierpe gbepaebt van befen ®ipeien worbt gbenaemt in ©riet; ^fóyyiop.^n Xatifn Eryngium,van piiniU6 oo(k Erynge nv ter tift Eryngium marinum van ben ^rabeufe^en meepero,enbe in bie 3(po(eken iringus3n Suptpb ^rupfwortele, enbe van fommigen (f nbeloo6,3n lüepvlaenberen ootk OJieere wortele.

a ©anber gbeflac^t worbtg^e^eefehm gt;öooc^buptfc^ ÇÜlanpreuw^^raeben bipef. vnb Ovaben bipettier te lanbe (Trupfbipel. 3« ö« 2lpoteken nv ter tijt ooek iringus» 1^nbe eo fonber twijfel ooek een Eryngium,bat wel Centura capita genaemt macb. woibê,

lt; /J^atucre*

lt; Cracljt en Wercklng^e^

©ieblaberen van ^rpngfumaU^p ierp wfeomcitinbequalom met fout te eetene, 31 'enbe Rebben van ben ouberobiervoortijto in bper manieren gbeg^eten gbeweep ale ^iofeoribeo febrijff.

©ie wortelen van bat (f r pngium in wijn gÇefoben enbe gbebroncken,pin goet ben ^^ grenen bie bat eoliea enbe pijne oft weebomin ben bupek Rebben, wat jp bwnbj erimp fel vergaen,enbe bte winbeh fe^epben.

©ie felue wortel in ber feluer manieren g^ebrupekt verweckt ootk ben vrouwe Çuer C natuerlijtke cranek^ept.

©ie wijn baer tjrpngium in g^efoben es, eo feer goet tfeghen tgraueel, peen enbe ©» broppelpiffe.^p boet water maken,enbe ben peen riffen, enbe g^eneep bie g^ebreken van ben nieren,aio bP vijftalen bag^en lanek achter eenghebronchen worbt.

©ie felue wortel in ber feluer manieren g^ebrupekt eo ootk goet ben leuerfut^tigeu^

-ocr page 497-

WnfîerveSffîd. Cfcp. l^. c«cçM|. mbe ben 0 henen Die van rented femjnnteÇ ^hetJierte ^bebeten iijn, oft fentfn ingßenos« TOen^fhben,fonJgt;erhng§ea(eJp met öen faî)e van wiWcn ^^ajlmaken ö^eöïvn^ken tWÎÎJt.

©te fehle woitele helpt weh Den grenen,Die Den cramp hebben, enDe Die met eemge 5 vaUenDe fieehte befmet jifn.

©ie wolfel van ^rpngium griten ghe^oofen, e^ ooch goef g^efept op Die beten van © Den fenOnmgÇe gbeDierten,enDe fonDeiImgÇe op Die befen van Den voifeÇen.

' ^te woîtel van (frupfwoîfele,woîDf m Die2lpo(ehen hier te lanDe gbreonpjc, enDe »9 **^ôÇfÛ^fwenDenouDenenDeanDere Donc magrere enDe verßomen menfehen,om crai^ten enDe voetfel te erifg^ene.

t ©te wolfel van (frupfDißele woiDf ooeh m Der feiner manieren tn Dte 2(pofehen ge# 3 lt;onfï|f,enDe oóek óm voetfef énDe era^ten te ci tjg^ene mg^egeuen, §oe wel Dattet met Defer woitele fpaDe bptoemf.

X)nnfterïe ÏOtfïel

lt; Cfatfoen^

^erre Dtflel heeft facette ÇapiaeÇfighe feer ghefneDé blaDeren, it,n fielen waffen ontrent onDer^aluen voet I^oog^e, en woipen feer vele jpDe feueten enDe fache wf, Daer op wap fen elepne hoefoehen^ oft boHehene ghe# iffeh aenanDeren Dtfïelen.maer veel mm Der, Die rontfomme befet ^pn mef feer:? pc fierche ©t pelen,geit, eh een perre mi Queren pralen rontfomme Dat bodehen waPenDe, Die terp gruen oft biupn roof Ïi,n,enDenaermaelo bleeehoft wifwoi^ Den,alo Defe bodehene opc gaen, joo bien g|en ip purpure bloèhene vooit, en Daer naer wap tn Die felue clepn ronDachfich plat fact. ©le woitel ($ lanch van bup^ (en biupn.

C plaetfe«

©efe ©iflef wafl op rouwe ongebon^ Dep(aeffen,enDe bp Den wegen, en woiDf entrent Die vermaerDe f£oop|ÏaDf van 3lnfwerpen bp Die @ceIDe,enDe ooeh oni» trent Die nieuwe mueren van Der paDt Veelg^evonDen.

lt;Wh

©efe©i|le(bloepet van tn SSiaeelb Waent tot tn ©ogbßtnaent.

lt;[ i^acm«

©tt erupt woiDf nv ter fijt ghebeefen tn iaftfncarduusftcilatusamp;Stciiaria enDe van fommighenvooi Dfe Trow^Kavâ^Poiyacanthus van c^beophiaßue gÇebouwen,Dtetn Latijn van ©ap Aculeüfa gbenaemt ee.^*^ ^ooebDuptfeh Q2?a0en Dpflel, enDe ooeh SXaDen Di jlet J^ter te lanDe oterre Dtfiel. ^*nDe Dat Defe ©iflel g^een Eryngium en cd, Dltjchf gbenoeeb wt Dat tn tvooigaenDe (Captif el g^efcreuen eo.

lt; IJ^atuerci

©cfe ©t(le(e eo ooeh werm van natucren,alD Den fmaech van Der woifele claerhjeh te hennen gbeeft.

ï)p eradu

-ocr page 498-

' (dt^Wp VAn ^Adben, ^A\gt;. Ivf.

lt; Crac^t en Wcrchingije*

^factvan ©ferre bijïdghfpoedert ente met wijn mg^enomen, öuet wafer malten 3 'enk îgt;af graueef Icffen enUe dffen,en^e wozDt feer goet tfegen We Drcppelpijfe geacht, Pan Caerbett. Cap. Igp

^3erï5en^ijntweeöer(epelt;^amenï)e nniot. ©te «famine wortten gÇefaepef, enbe A* van Den (aftenbef epbere gÇebzupeftt.Sie wilöc waffen van felfe enOe en wpïbè mef g^eWnpeftf, ^afatfoen^

y Dipfacum fatinum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dipfacum fylueftre.'

^amme f^aerben.' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^tiOeflaerben.

i ©te tamme ^aerben Rebben ter (ïgroofe (angbebjeebebfaberen, renffemmegbe* (tjeft een fag^é g beft er ft tuffe^en ben me left è eenen hole flee! voorteoemt.brpe oft meer »oeten b00eb»wet ^pbe fachen b:agbenbe,bie met feerpe (leftenbe borenen befet eß,engt; be met (eben oft ftnoopen onberflt;epben,baer aen wt eteften ftnoop twee groote (angbe b(aberen maffen,bte aen ben fleet tfamen tn een »ergaeren a(^o bat bet water baer op van ben reg b en oft bauw »anenbe,baer op bf^ft (tggbenbe.X?p bopp'erße van ben fie«* (en groepen langue rouwe fleftenbe boneftene,mef feerpe erngbebogben baeerften^ b(^ {et,baer tuffeben c(epne witte b(oemften6 wteomen.^n bupfhee waffenbe bê bien bupp ten^ g§e(t)(ft,baer tn naer bie b(oeme faet groepet bat ben ^eneftet g^etyeft ee, maer bitter van fmaeefte.Qrnbe befe boneftene^pn binnen Çolacb«^, enbe baer tn groepen gjemepnd/elt e(epne woimftene,btemen baer in vint, a(fmen bte boUeftene open fnijbt, ©te woïte( e^ (anch effen enbe wit.

i ©atwifbt gbefiaebt eo ben anberen feer gÇe(tftft,maprbieb(aberen^ifnwat fma(^ ber;

-ocr page 499-

lOrtn Crterbe«. Cnp. Içf. cfrcpliv.

î’ffjfnbc btt Mocnutqijn Iqfvcnncb.fnîJf îJte^afçkèe »an Oefen ^nerOê en jifn mee 500 feerp aie van Oen anderen.

5 ÇÔnn Oefen wilOen (S^nerOen woiOt ooek noc^ een anOer g^effac^t g^evonOen baf ab î’erÇootÇ jï met jpnen langden pelen wap,en0e Où Çeeft depn ronOe enerOekeno, ntelt; meerOer Onn een not,en0e anOere eep Oen anOeren wHOen fester g^ek/ek.

I Sù tamme CfnerOen moiOen cp Ote velOen tot fommtge plaetfen »angt;0(aen0eren Çùr te lanOe gÇefaepet tot g^eOtupek van Oen volOere enOe lakenOerepOere.

i ©te wiIOe wapen op oodjitig^e plaetfen ontrent Ote eanten »an Oen Sttemeren enOe van Oen wateren.

i^aerOen Hoepen meeptn ^taeekmaent enOe tn ©opmaent.

ßaem.

©tt gÇenac^t »an©tpe(en wotOt gbenaempt tn ©rtee; •/Apw®-.2ln^lt;*tpn Dipfa-cum enOe Labrum Veneris,van fommtgen 00(k ChamæIeon,CrocodiIion,Onocardion, Cneo; ron,Mcleta,Cinara ruftica,Moraria,Carduus Vcncris,Veneris lauacrum enOe Sciara.^n Ote 2tpO teken Virga padoris enOe Carduus fuiionum.^n ©ooc^Ouptfc^ AartenOtpef^-öuOenpref, QBe0erkarten.©ter te lanOe ^aerOen enOevotOere Saer0en.3«5ran(§owgt;ßerge a Berater, (^0arOon a fonUon on (£§arOon a earOer.

ï ©at tarn gbeflacljt WOtOt gbenaemt Dipfacum fatiuum,en0e Dipfacum album.

* ©te WllOe WOrOen g^ebeeten Dipfaca fyluenria oft purpurea.

lt; Iïatuerc4

©te wortel van Qfaerben fept ©alenuo ee 0roog§e tot in (Oen tweeOengraeOf enOe Wat afvagbenOe van natueren.

©ie wortel van (JaerOenin wijngkefoOen enOe Oaer naer wel elepn gbepoßfen tot 31 Oat jp eenen faelfken gk^Ii,tk e6,gkeneep Oie (lonen enOe ppnlen tn OatJonOament. ^nöe om Oit falfken goet te Oekonwene ^oo moetment in een (operen Onpe Oewaeren.

©te wormkene Oiemen in Oie Ookekene van Oen t^aerOen vint jijn goet tfeg^en Oie SS vier0e0ae(kf(e (ortfe aen Oen bale oft arm gheOzag^en ab ©ioporiOeeprijft.

io«»t3tmcb«tttd. crop. i^tf.

V^2(n Oefen ©ipelen vinOtmen nv ter tijt twee gbeflackten, een metbreeOen blabo A^ten Oie niet en peken, Oatmen ^rttekanto beet,en0e een anOere met pekenOe feer gk«louen 0la0eren,en0e Oit worOt ^karOono gkenaemt.

^Cfatfoem

* 2lrti(kan(o kobben groote breeOe bla0eren,gbelij(k Oie blaOeren van onfer vrouwen ©tpel,maer brnpn0er,meer0eren0enietpeken0e,en0e tupeben Open lt;omc Oie pelen voortjOaer aen oo(k blaOeren wapen Oen voorgeprene gkelpck maer min0ere,op Oops» perpe OragkenOe groote ronöe gkef(elfer0e boBen,Oie aie |p open gaen purpure bloes? men bringkrn,en0e Oaer naer faet leneren,Oen faOe van onfer vrouwen ©tpel gelipk maer meerOere. ©ie wortel eo lanek enOe groot.

i ©atanOergkeflackt Oatl^^arOonogkrkccten wor0t,keeft groote langke blaOeren, Oie oner bepOe^pOenOiepgkefneOenenOemet fcerpen Oorenenbefet^pn. ©tepeeled lan(k,en0e Oaer op wapen ronOegkefcelferOebollekeno,Oen anOerenvolnaer gelijfk. ^nOe bepOe Oefe^pn van eenen gbeflack^enbe worOen voor een gkebeuwen, gbelptk Onwilovan Oen faOe van Oen eenen Oat anOer groepet, enOe fonOerlingke Oie ^'kar^* 0onö,van Oen 2(r tick ante fa0e.©wel(k ^DaUaOine oo(kwelgkemer(kt kerft Oie,tpunt van Oen fa0e quetfen en (roken leert op 05 oaer gkeen (IbarOonö af wapen en fonOen.

lt;[ |3lactfe.

a ^epOe Oefe gkepackten en wapen kier te lanOe van felfo niet, maer worOen in Oie kouen gbefaepet enOe gkeplant.

3^p ip '^pt.

-ocr page 500-

ceed ï)«tt5trtKbrttttö.

Cynara. 3rtit§aUt6.

2(r(K|au(6 enöe ^^attons brrng^m Çuer ßehenhe bollen m 4?oö^flitianK.

i ©it g^effac^f van ©iflcUn fonbetUng^e bat urge wetbt g^maerne van ^aienw in ©riCC^ KW«f«.3*t Ratlin Cynara, Cinara, Carduus amp;nbsp;Carduus faduus,nv tCt tl)t Arocura, Alcocalum fn ArticocaIus.3n-/300CbbUp(fC^ ©trobllboïn.^n^^ahcn Articöca.3n5wtt lt;^ow ^rt^Kauf^ enbe baa naer êta tc (anbe StrtÇùaut^.

bollen wezben gBenaernf «tttov/uxoi SpondyJi.

* J0«t anberwuibtg^e^eeten cinaraacuta/inn^rtußciß en ^fer tefanbe (^Barbonô.'

lt; ^i^atucrc/crac^tcnwcrchingljc.

Sie bollen van ben 2lrtBuaut6 g^eg^eten ^qn een quabe enbe ongÇefonbe fpt)fe,ate 3 ©alenuo in libris de aUmentis ((Buift, btequaet om verteeren ee enbe baer quabe §«i? moten af groepen,fonberlmg^e ab^p noch ^fft oft rouw gBegBeten wotbt, enbe baer om joo bienen ^p beft gÇefoben,enbe wel berept ingBenomen. 5« ïgt;f t mebeepnê en Beb^ ^f«iP ó5lt;f« fonberitngBegBebtupdï.

X)en Onfer viottwen sDiftcI. Cep, Igöf.

C ^fatfocn.

^fer vrouwen bifîelÇeeftgrootebteebe witgroene biaberen bie met vele witte pleehenbefptaepetitin, enbe rontfomme met feerpe fleRenbe boten# henobefet.^ie pelen ^ifn landt enbe vingeer« bidt op bopperpe van ben weldten wapen ronbe boltefeeno,mef feerpen botenen befet, baer wt voort# —»3 ^j^^^u fe^oone purpure bloemen,naer bie welche in bie felue bollehêe fact wap.

-ocr page 501-

ttafljtuffe^en woO«^«’^ papillen befielen, bat ben fabevan wtlbc t^^artamueni feer ®«Ö^cii)(H fn eo,niaer ininber, ronber, enbe bjupnber.Sic wond eo lanek bieft enbe wit.

X)nfer vrouwen bißet groepet Bier te ian# be van feife, f^ier in aUe moefbouen, enbe woïbt oock fomti,t6 op rouwe enbe engheid boube piaetfen ghevonben.

S)efe^öi^ldbloepetin Sötaeekmaeni en^ be in J^optnaent op tfelue faer bat ^p wtge^ eomeneo, enbe aie ^p Çuer faetgpeieuert Çeeft^oovergaet^p.

^(^(^i^d woibt g^e^eeten in@n'ee; «xavöaAwKH.^n-iatijn Spina alba, van fommi^ Ô^en OOeft Agriocinara,Dooacitis,Eryfifceptrom, Spina regia amp;nbsp;Cardus Ramptarius.ÇOan bit 2tra^ beufeben meeßere Bedeguar. 3« •Oöoebi’ buptfeb OJïurien bißel,enbe ^rauwenbißet -Çiier te ianbe X)nfer ozouwen bißel. 3» tJranc^oie S^arbon noßre baute. 3«^^ ^poteken Carduus Manx.

it Batuerc.

©ie wettel »an£)nfet vrouwen bißet ee bzooc^ enbetfamen ireckenbe. ©at faet eo iverm enbe fubtiji van fubßantien.

lt; tracht enwerekingk^*

Ji ©iewoztel van^nfer vrouwen bißet eu ôoei ben grenen bie bioetfpouwen,bie weeek »an magren ^ijn, enbe bie bun m ben bupek enbe te li^t van eanterganek |ifn,al(menfe nietwifninbzinekt.

55 ©iefelue wortel in ber feluer manieren g^ebrupek(,boet ooek water maken,enbe bie vrine loßen enbe riffen.

3têbefe wortel verbrijft bie toubemorwe Ó^efwiüen aio fp baer op g^eßreken worbt.

Qöi)n baer befe wortel in gefoben eo ver^ fuetbentantfweer.

lt;s^faet eo goet ing^enomen ben iong^en kinberen bie in eenteb lebt ben eramp ^eb^ ben, item ben grenen bie van fiang^en oft anber fenijnnie^ gbebierte giebelen jifn.

TîT^^P Sißd §«ft '?®^J* ßfooif bîfebe biaberen, bie op bopperfle jpbe bmpn gnten ^tfn,cnbc ac bie onbafle afcijvatvic^ cube wolladjiicb enbe tontfomme Wep gbelt; (neben enbe op bte epnbdiene met (eer eleigt; PP inf nen

-ocr page 502-

ccccltf. W«2löötttfd)cbt(ld. ffap. Igtftf.

nen (lehcnöe pundtene befet. ^i( (tret ce rent, vingbcre buh, biupnac^tic^, ontrent vier oft vijf voeten boocb*,enbe bner op waffen (eboone ronbe rouwe bollen bic rontfom me bzag^cn veel depne witne^dg^e bloemheno met blauw vermenget, ©te woztel (6, van bupten b:upn.

ciBlactfc.

©efe©tßel ee Çter te lanbe vzemt, cube en wozbt met ban tn cruptltef^cbbere §o^ wen gl^euonben. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;C^t

©efe ©ipd bloepet in SSzaetJimaent enbe in J^opmaent een iaer naer bat fp gbegt; r^’fpf 1 gbewcep co.

IT I^aem«

©efe©i|lel wozbtnv fertiltgÇcÇeetentn ^atifn spina peregrina en van gt;0aleriue (Tozbue Carduus Sphaerocephaius.^n J^oocbbuptfc^ Tßclfcb bipd.oft SXomife^er biftel. J^in te lanbe SXoomfebe bifid enbe ÇOzembe bifid. 3*^ ^rancboie ÇfIjarbonnct ou , Carbonnette.l^nbe wat naem bat ^p §ier vooztifte bp ben oubere g^e^abt ^eeft,en ee noch ter tiff niet bekent. lt;^îen fp bat fp ee bat Acanthus fyiueftris baert wat mebe gdijekt.

S)it vzemt g^eflac^t van ©ipden (6 werm enbe bzoog^e van nafueren,baf aen ^p^ nen fierekenruecKbiemen baer aen gbevodt alfiment ontween wzifft, enbe aen^pnen feerpen fmaeck goet te mereken es.

©efe©iflel enbeefig^een fonbedinge gebzupek batonsbeketee, anbero ban bat3 fommig^e fedfuen batmen bie boOekeno van befer ©i^d in 3taliê in vleef^fop fiebt, enbe gteiif(k bie boHekene van ben ^rtic^aute eebt.

Dan Witte W£cpï)tffd. C«p. Igv.

lt;[ Cfatfoem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Acanthiura. /, quitte wee§ bigd.

3e witte wcc^ ©igd eo ©nfer vzouwcn©igelniet ong^difek, ib Ç^rft groote bzeebe blaberen bie rontfomme bie canten gefne«» ben ^ifn, en met feerpen geken^ be bozenen befef,enbe met een teer faeebf wol leken ouertrocken ^qn. ©ie gelen ^gn lanek enbe biek vol gekenbe bozenen befet,baer op wagen rouwe bollen,van fatfoenem^ bloelt;gt; men enbe fabe ©nfer vzouwen bigel g^e^ Iij(k.©ie woztel ee groot enbe bick.

©efe ©igel wag hier te lanbe aen bie weghen,canfen van ben velben, enbe op on; g^eboube fanbac^fighc plaetfen.

Iicgh

^itte wech bigel bloepet vd in ^zaetk; maent tot in bepnbe van ©oghgmaent, off noc^ fpaeber.

©efe ©igel wozbf g^e^eeten in ©riecf «KwSwp. 3u •iaftfn Acanthium,3n ©OOC^; buptfeb Äif^ wege bigel. 3n ^eerbuptfe^ QBifte wee^ bigel, enbe wilbe oft groofe quitte bigel. 3ntïranc^ow (J§arbon argen; fin on ^éarbonfauluage.

5?af«e;

-ocr page 503-

Dan Äecrenclrtuw. Cnp. Ivf,'. cccdit|, v lt;nbsp;Sämerei

i QBittf mecF.öifle{ee werm van natueren, c Cracljt en Wcrcbingljb

' S)te Haperen oft wottef van defer ^ötflefe ^vn goet g^ebtoneften ende fngbenomen 3( ^n grenen be van den cramp fieek ^tfn oft eenteß ledt vercrompen oft g^efpannen 5f^tgt;en,a(o;öio[(o2ideo ende païenne fertfnen.

Dan Äecrenclauw. €ap. Iguf.

^^gbedaebU

Qi ^erenelauw die in ©rteey gbenaemt ee Acanthos ee tweederlepe ale ©tofcoride# fe^tifft c^am ende wjldt.

IT Cfatfoen, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Acanthus fatiuus. 50eer endauw.


Cefatfoen/

3e tamme ^teant^ue Çeeft ^co^^ te,Steetje, fmeffgr«ene,vette,efigt; fene bfaöere« , be tentfemme Wep ôÇefnebn etWe ghedeum jtfn,g§e(ifclï die badeten van tvit ^oflaettcmpt. S)ic fleel eo (anek, vm^; fixere beft, met langden Rekenden badetji «ene tot bonen toe befet,tn|fc^en den tvekften fc^oone witte bloemftene waffen, ende daer «aer beede ^auwftene daer m geel fact lept. S)te moitelè jijn taepe ende Üjmaehtie^, toot endelaneft.

i ®te wilde 2(cant^ue ee de wilde ©iflelen gÇelt|(ft,fonw ende fickende, minder dan den »ooig^eftreuen aie ®tofco:ideefcrt)ft ,ende ftcfe^cant^ne ee not^ ter tift onbekent. «JJen fpdatdte S^eomfehe di'jlef, dactaf hiervoo: g^efcreuen ee,die wilde 2llt;ant^ue ee. lt;[|0ladtfe,

©le tamme Slcant^ne wafl tn die bonen, lt;nde In fleenachtigbe ende voding^e piaetfen be Siofcondee fcrijft. J^ier te lande en woidt Çpniet g^ewonden, damn der emptkef^eb^ J^ bete bonen,

^amme 2(eant^ue bloepet ^ier te lande in ’Ç)opmaent ende X^og^flmaent ende fomtifte cochfpader.

1 ©at tarn gbeflac^t woidt gbebeeten tn ©nee; «n^vSfg- «có «nwfl« 3« ^bifn Acan^ thus ende Acantha, van fommigçen Pæderota,Hcrpacantha,Mclampbyllon,Topiaria, Mamo-laria,ende crxpula.3n die 2lpoteken van ^mltcn Branca vrfina,ende daer naer in ^ooefv buptfe^ Q5ernftlauw.3« ?7eerduptf(§ sseerendanw. 3n 5ran(Çoie SSiant^e vifine. 3« be 3(poteken Çier te lande eefl onbekent, die daer voo: nemen, ende g^ebtupeken bat erupt dat in naeflvolgbende capittel befereuen ee. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

i ©at wildt gbeflaebt woidtvan ©iofeoiidee gbenaemt Acanthus fylueftris,dat ee wik ' ben:2(eant6ue;

t/^atucre,

©ie woitel van 2((antbne ee dioogbe,endc middclmaticb verwermende.

lt; Crac^ten Wcrckingtie.

©ie wortelen van 2(lt;ant§we ing^edroneken toff en die viine,doen water maften, en«» 3 de flop^j

-ocr page 504-

cccdtttf. Vrtn2gt;ttvtfd)ett35ecrendrtttxtgt;, Cap. lgv(p

Df floppen Oen ^»pey loop, enamp;e ^ijn per goet g^ebrupeht Den grenen ^le m eenu^ left ten tramp §eamp;ben,ïgt;ie van binnen g^equeifl op g^eboiflen ^ifn. ^nbe ben grenen he g^enept^t 51,n tot wtbïoog^en,enbe op he long^ene g^ebieth Rebben.

^efe bottelen gruen g^egooten ^vn goet g^efept op he oerhant^ept, enbe op he^ö (eben he mt ^uer lebt enbetonttuercg^emeejl l^ebbf.enbe hjfg^eltphooth op he Çan ben enbe voeten baer tflebei tiinm eo.

x Sgt;en wilben ^ttanthup ee ben tammen van trachte gbcbjtlt aUS^toftonbee prijft lt;S

VnnÏDwptfd^ertSeerendattïV. Cap. Igvt'f.y

C Cfatfoen^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Branca vrfma.

TÖPtf^ê ^eerentlanw beeft groo^ ^1^ te piupne rouwachtige habere bie per ghetloucnjijn enbe m vijf op pge blaberen »erbeplt.©ie fleel eo lantk ront van binnen hot, met le# ben onberpepben,fomtiit6 eenen vmgber buk. X)pbopperpe van ben fielen wafftn he bloelt;’' men m croonen bte wit ^t)n,naer bie welche het '^ faet groepet bat bïeet enbe plat (6. ^öie woïteP e^ wit enbe lanek.

C IBUctfc^

©epn SSeerentlauw wap aen bie tante van ben velben, in fommighe grafachtigbe legbe Ïgt;laetpn,enbe in bte beempben.

Sit erupt bloepet in ^laeckmaent enbein '-lt;4gt;J4lt;'’ ^opmaent,en te wple joo leueret ootk ^i/n faet.

Sgt;tt erupt woïbt hier te lanbe en in 2)uptfcb;gt; (ant gh’^^f^^ten BrancavrOna, enbe van i'ommv ghen nv tertift pfeudacanthus op Acanthus G er# inanica.^n^^oo^buptph ^eutfeh SSemtlauw, Ober ^emtaiß. 3« 5ïeerbupt(ch Suptphen ^eerentlauw. 3n5runthot6 Çôtanchevîfine faulp,enbe woïbt nv tertift gbehouben voo: tghene bat ghenaempt eein ©rteQtrrjrov/uwop. 2fn Latijn spondybum.

lt; I^atucre*

^uptfchen ïSeerenclauw eo mertkelifck werm van natueren.'

C Fracht enwmkinghh

©uptphen '^eerendauw verteert enbe boet pbepben bie toube gefwitlengcpooten^ enbe baer op ghelept.

Kievan fiolen enbe van Lituanien fieben bepn Q5eerent(auw in water baer toe® heefbeech op iet anbero biffghelijek boenbe,enbe bnnehen bat in plaetp van bier op van anberen ghemepnen biancft.

W« eSuerwojtde. ^np. IgwÖf.

lt; egh^nacht»

5nö?P®*pel hemen Q;uerwoiteI nuempt eo tweeberlepe van gbeffaebte, ©at eenghepacht beeft witte bloemen,op eenè peel onberbalf fpanne Ian(koftlangt; gher wafïenbe,©ai anber heeft fchoon toobe bloem en, enbe en heeft gbeenen fonberi* Iwgbmpeet

c^fatz

-ocr page 505-

Van Cfucrwojtclc. CTep. IgfÖf» nbsp;nbsp;nbsp;«edv.

lt; '^fatfoen.


i ©I'c witfe ^uftwoifcl Be eft fangbe frtii^Oe róuwe (Îchenbe BfaBeren, burr bepöe ^p/ Öen Diep ghefneöcn,fnöf in ömWóelrooöcribbelïcnó fubbfnöe.^ußYBtn óen weRhért cenen peel vooïteoem^ontrent onOerÇalf palme oft meer Çooc^,gefî)(Ke bfaBeren Din^ «ÇcnPe,îgt;aer op wajfenronamp;e platte bollen,rontfomme bie cautenmet flehenOe óoien?

Rene g^ehfeft bte €aj{anfe fnoefleren befft,bie bonen tn bmibbel biect open enbe Bapi:? «c^nd^ ^t)n,baer om maffen fe^oone witte wtflehenbe blaberken^, enbe bat ee bte b(oe^gt; me.enbe afe bte oergaet joo ombtmen tufft^en bte Bapilue grauw fmal faet ©fe wofis lt;el ee fanek ront,in bmtbbef g^emepnltfek gefpleten.van rueelte UefeUfek, où fmaeeke (eerpenbe bitter.

* ©at anber gheffac^t eé, van bfaberen enbe wettefen ber ierfrer t^uerwoitef netto penUfek afleen mtnber.©te bloemen ^tfn fe^oon Oloofen root enbe waffen tuffe^en bte blaberen van ber woïtclen fonber fleel,volnaer opber aerben ltgg§enbe.©fe wettel ee tootverwieKen §eeft ooek eenen gereken rueek.

« ©te witte ^uerwoitele^wafl tot veel plaetfen van Staken enbe van ©uptfcb(anbf„ m boogbe rouwe gbeberebten. Joter te lanbe woibt jp tn ber eruptlief^ebbere bouc ges» (nepet.

i ©at anber gbeflacbt wafl ooek tot veelplaetfen van italien,van ©uptf(^lant,etio be m vGtaneknjek^aU Dtuefliuo fe^iiffG^ter te lanbe eefl onbekent.

Sfiepbe befe t^uerwottefen bloepen tn ^opmaenf,enbe fn ©og^ßmaent;

©terße

-ocr page 506-

cfcclv). Van ^ncnro’tck. C^p. Igvttj.

I ©wpcßffUc^f van ïxfcn ©tpekn woibt ghefiedmm ©««; AïvK«x«vfl«(^wd(h eentn naeinfö »erfeepöen van Acantliaieucc.alßmSiofccnöcbhjdiO van fommigfec» Polygonaton.phyllon CH öl' Ifchias/nOl’ ßtfr V002tt)tß Van Dm ÛComepnfn codi Spina alba, nv ter «;( Cariina ofi Carolina,nafr (ja 10 flip \9?aßnuß Otoottifd} Aeppr, Dpen een ^n(gt; gel van ^oD g^f fonDen Dep ©t’jfd gJ^etihoont bveff, Dorn Die ÇaefîigÇe fiedue onDer ?Ä '’^^^” K’o^.ÇiJan fommigbfnoodt cardopatiü.3n J^ooc^buptfeb lt;^benvnri^,@roft ^5^®i*gt;^Qgt; ^’‘^iï^^’i’frtt’ùri^. 3n Ïf^eerDuptfeb^lunrozifl,witte(Juerwozide, enDe (5:aUina.3n5ran(ljot6 Nadine.

* ^^^*^*’^^’^ôè^nlt;*^lt;f®®wfcflt;«ôÇcKlt;tc^tvan(Iadina, enDe wozDtg^e^eetenirt ^ooebDuptfeb ^(etn ^'berwurt^,Dat ee in ï^eerDuptfeb t^lepn Qjuerwoztel enDe depn ^arhna.3n ^raneÇow |H’nte Marline. OrnDe Defe ©i ßet wozDt van fomraigben gbe# leerDen 9JîtnDetbîoeDerovan9toomengbeÇonDenvoo:Die^ôt|îeI Diein (^Sneer glei» naernt wozDt «««vfl« «^ «emfr.^n Latijn Spina Arabica,van fomnughen Acanthis,enDe van Den 3rabeufcben meepeeß Suchaha,enDe §uer mepningbe Diinet onß Der waerÇept feer g^ehjeh, aeng^epen Dat ©loftonDeß febnjft Dat Spma Arabica Der Aibafpina,Dateß Leucacantha,feer gbclljdï eß.

^0te woztel van (tariina eß werm in Den ter jlen graeDt,etï Dzooge tot in Den DerDen» ^ Oacljt en Wewfeingbe»

©ie woïtei van (Tariina in wijn ^pvfoDen eß feer goet tfegben Die verouDerDe pijnc 2i van Der ^pDen,enDe tfegben Dat lt;saati(a,alfnten Dzpe eroefhenß van Den wtjn Dnndtt, Daer^pin g^efoDen eß.

(J^ariina in Der feiner manière gbebmpeht eß feer 'goet Den grenen Die van binnen 25 gÇeqnetfî oftgÇebozfîen^ifn.enDe Die Den cramp Rebben, lt;i^of Den feinen eßoodt Dat fap van Der woztei feer goet g^eDzondten.

©ie weztei van Barlina gbepoeDert, enDe een Dzaebma fwaer ingbenomen eß feer C goet tfegben Die baefligbe pedtte g^^ebznpdtt, want Carlinafyiucftris? ©zpe©iftfi. alfmen g^eferenen vinDt, Dat bepz vantfaroinß .CO^agnnß Aepfer van SXoomen, eß ^ter vooztiitßvü

Der 3^e|liientien met Defer woztei bevzijt g^eweefî. ©efe feine wozteie van (far im a in Den mont ge^? ÇonDenverfnet Diepijne en weeDom van Dê tanDen.

©ie woztei van Barlina met a^ijn vermengbt gÇeneefI Die qnaDe mpDiebeDen enDe cranwagten aifmenfe Daer meDe beprijdit.

(?ß Dat anDer gepacht van ^ariina Die ©ipeie Die van ©iofeoziDeß Spina Arabica enDe van Dê ^ragt; benfeben meeperß Suchaba g^e^eeten wozDt.^o flopt enDefleipt ^p alle bioetgandt, aüe onervloeDig^e crandt^ept enDe vioet van Den vzonwen, enDe Dw vioet van eatarren wt Den (wofDe in Die ieDen fine^ henDe.aiß ^p ing^enomen wozDt.

Ww inpe Wet Cnp. Iptp.

lt;lt;fatfücn.

^fe ©iflei beeft langbad^tigbe fmaBe biaDe^ *^^ren oner bepDe ^pDen,Diep gbefneDenenDem^ gehenDe Dozenen befet,Den biaDefen van (Tariina jfeer g^eliidt,tuffeben Die weidte eenen rechten ron^ Den Dunnen geet wt wag, ontrent eenen voet Çoodj metgbeiifdten blaDeren bedeet,Daer op aen Dopper!? ge Dzpe vier oft meer ronDe boDeftee wagen,rbtfom!? me met gelten De Dozenen geiifdt Die ingame fnoegt; geren

-ocr page 507-

VrtttbîpejDtHel, (fap, I^tç, ccccbip fleren Sefefjenbe hep boUckene gam in ömiöbef bucc open i rontfomme depne hfeedii? geelebböerhen« Pzagamp;enöeenPelxïl e# Otebloenie. ^nfomma tefe fgt;ollehfn6 mef Queren Pozenkene, bloemen, enPe pei^ijnvan fatfoene Pm boöeliene cnPebloenun »an (Jarlma feer g^eJijdi,alleen veel minPer enPe blcetka naer tgeel treehenPe van verwen.Sie ivóziel ee Pttn,van fmaecke Çeet in Pen mom.

C plaetfe.

SefeSijld wozPi Çier u lûPe vp ongebouPe plaeifen en bp Pen wegen gÇevonPen,’

©efe rDiflel blvepet in ^opmaent enPe in £)og^|Ïmaent

Sefe 3ißel wozPt gcheeien in J^oor^Puptfe^ SzeiPißel,grauws Piflel vnP ©en» Piflel,cnPe Paer naer in ^ZeerPnptfe^ ©rpePijlf 1. t?nPe feront wel te wefme een ma«» ntereenPeg^eflae^tvant^arlina, enPePaer omhebben wpPie feineCarlinafyiuclhis g§enaemt,enPe ee mogbelijck Pie «Kopv« Acoma van ^^eop^zafln$.

C i^atucre«

S5efeS)i(lele6wermvanna(ueren. îOîaer wat crac^tenPe fonPerlmgÇewerelt ^p leeft ep noeï ter ti/t onbehent.

Dan wtlben €(trtb«tn«d


lt; ^fatfoen.

t^feSiflele^ Pen^arf|a^ S mne,P^ ee Pen wilPen lt;©of«gt; feraen niet feer onglelifdt.

©ie blaPeren jijn rouw enj»

Pe flehenPe. Sie bollehene ii/n met vele fleftenPe fmaUe vooz feerpe blaPerftens rontfomme befet, enPe Paer wt comen lapza^ügle bloemen gelijtft aen Pen tlart|amne, van verwen bleeelt geel,enPe veel bleeeker Pan Pie bloemen van t2Iari|amn6. ^mPe als Pie bloemt vergaen ee^oo vinPtmen oock in P^ bol^ leken faet.Pat Pen anPeren Q^art|amne faPe gbelqeh eö,maer bznpnPer.

C i^laetfe«

Sefe Siflel en wag |ter te lanPe van felfe met, ma er wozPt m Per emptltefheb ^er$ |oneng|efaepet.

SefeStflel bloepet fpaPe in X^oölfl^ Waent oft Serfpmaent.

lt;[ ßaent

Sit erupt wozPt gbe|eeien in ©riee; «T^eiKTvw lt;oü KvtK@^ «yçi« enPe vu fom«? mtgen^ióv©-al6 lt;^ê|eop|za|ln6 fenjft. 3it ^atl|n AtraâiliSjSyluedris Cnecus,Fufus agreftis,Colus ruftica,van fommig|en oock Amyron,Afpidion,Aphedron enPe Præfepiû,

nv ter tijt SylueftrisCanharaus, Pat eoin Suptfc| wilPen (^art|amue.3n Pie 2lpoteken eeß onbekent.

lt;/I5atucre4

gilben (Iart|amu6 ee Pzooc| van natueren enPe wat verPeplenPe.

lt;£rac^t en tteeefeing^e» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

-ocr page 508-

cccctott). quot;Octt CörbobettebfttUd. Cnp. l^gf.

Sie foppen,btaberen,enbe faet van befer Si^eï met peper enbe wijn wel verntegbt jijn goet gbepreken op bie beten van ben ©cozpioenen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„ ^^

20^en fept oock.ak Siofeozibee fcrijft.bat bie van ben 0fo:pioenen gbepeken inn *lt; gbeen pijne en gbevoden a^oo langbe aie ^p befe erupben in bner bant bonben, enbe aie ^p bat wt buer bant laten gaen bat ban bie pijne webereoemt«

Dan €rtrbobcnebtcttt«. . Cap. Iggf.

iffWfatfo^n« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Atradilis hirfudor. tSarbobenebiftwe.


ik^jenbc cruppen (anc; ter fernen, met ó^ri* (qcften blaöcren beclcec, »oonbMng^enöe fonöe ÇapïacIjdgÇc öißc I bolkhm^, m^ (aHi? ^en ßflunOm HaDnhene rontfomme b(igt; f«, Oacr wt ïgt;k Hof men vookfomen bk b(ffflï geel fijn. (^nbe aie He »erga^n^oo lembcmcn in bif bonchfue (anch grauw fact (u([c^enwoflacbd(b^apthenGefloten. Str wodflfs lanth ker met vcif vfffchngbfn.

Harbohncbifiue woîbt in bif Çoucn gbf^ flt;*epct

cent

Carbobenebikue blocpct in SSjae (hmaci mbcinJ^ovniaent

©it crnDi woibi van ^Olinine fnbe «S^eoü* |)^:aflu6 oofk root cm g^efiaebf van Atra-dilis g^erchenf, bif bit fduc erupt Atraâilem hirfutiorcm nufmfn,nv tcr tift woîbbetin bic 2lpotchcn g^fbeeten Carduus bencdiöus,enbe cardobenediöus^ cube bacr nuff in^oocb^’ buptficl? ÇEarbobenebift enbe^efegneter bk jlel.^icr te lanbe (^arbobenebifdm.^n t^ranebow iJbarbon beneifl.

lt; i^atnerc* .

^arbobenebifcue ee werm enbe b’oogbe van natueren.

coachten werchingb^^

^arbobenebictim in fpijfe oft bjanek ingenomen oerbnjft bic groote pijne enbe (wip 3 tneiinge in bat booft,ßfrekt bic memone.en ee (eer goet tfegê bic boofbept gbeHupekt.

Q^arbus benebietue in wijn gbefoben enbe ul wermgbebzonfken.gbenee^ bat erimp *25 feloan ben bup(k,boet (weeten,bie vzine (o|ïen enbe bat graueel rtj ff n.i£-nbf verweckt bic natuerlijfke cranekbept van ben vzouwen.

Sie felue wijn baer èarbobenebietuo in gbefoben ee, fupuert bie vervuplbe magbf (S enbe eo goet tfegben bie »ierbebaeebfe eoïtfegbebzoneken.

* lt;^poeber van (^arbobenebiftuo met wijn ingbenomen verteert bie coube fiupmen S bie in bie magbe^ijmenbe boet bie rijpen,rupmen enbe (offen bie op biebozße g^trefen jijn,enbe rupmt mite bpen bie boz jïe,enbe maeckt langben abern.

^tem ^arbuebenebutue in ber feluer mankren gbebzupfkt eeoock feer goet ben^ ebenen bie wtbzoogben,enbe op bie iongbene gbequetfï jijn.

^en notfeate va befen poeber va Q^arbobenebietuo met wijn ingenomê ee feer goet 5 tfegben bie baf ßigb^quot; pe(kte,af^oo bat bie gbene bie befe fieekte bebben eeß bat jp bin^ * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nen

-ocr page 509-

Van wöbe Ï^ifîclcn. Cap* Iggff. cccrlit^ «en XÂvien bu poebenn befer manieren innemenienbe baer mebe fmeeien.terflont verlof wben. «Sfeï»^ î’^ei ooch bte wijn baer bit erupt in g^efeben ee,binnen biei'er^ pe xxtnj.vien gÇebionehen.

barbue benebietue meine manieren of( tfapbaer af in^bencmen e^feer goettfe#^ gÇè allé fenOn enbe vergfufthept^aQoo b^ bie centerfenifn in beeft baer af met en han befeabic^t woîben,ee|î bal bp baer naer lîarbpbenebtemptnneempi, alfmen aen twee fcnd§^pafMnettgt;p (eitere eifperieniie bewnben§eeflt;, biemen mei abeen ^erialiel ôÇeÇelpen en Ii0jîe,bîe mei Ô^arbbbenebKmegÇenefen^tjngÇeweefl, g^whjcJi^ierOî^ npnme snoeft feçnjfi.

«^fapofibwatervanSarbobenebîcmsbôet.bte roobiebepi'enbe bat fmertenvanj^ ben oogden vergaen baer m gÇebmppi»

€arbobenebte(U0 gruen gbeßooten eegoet g^efept op allé Çeete mengtegefwiUen, 3 «P bwiU mer enbe fonberlingbe op bte pepilentiale eonfen. ^nbe op allé beten enbe ßej» ken van ben ferpenien enbe van allé feminntg^e g^ebierien.

VanwtlbeïDtftelcrt. €«p. Iggtp

5^^r wtlber 2gt;ißclen bie aen bte wegpen enbe canten van be velben enbe bvlïc^en A/^ter te lanbe gemepnltick Waffen vinbtmen bjpe gbeflac^ten,bic enber ben naem »anwilbe ©ifîelen begrepen wotben.

lt; Cfatfoen*

Scolyinus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cardui fylueflris tertiura genus.

Carduusfylueftris. ^übe Sifïeie. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^berbe gbefladji van wtlben ^ipelen*




» ©terfle gbefladjt van befen ©iflelen waf! entrent onberbaluen wet oft twee voe^ ^^a §wg6e,enbe beeft ronbe pelen met vele ^pbe feueten befet, baer aen waffen pelten^

-ocr page 510-

■OnnwilbcSiftcIcn, Cap. l^^ff. eccd». tv Bfaamp;frcn,van faffocne amp;en blaßeren van wit wcc^ SiPd geii^Kmafr minbere fon^ öev wolle,enbe bnipnOcr ßmen van verwen, op Oopperpe van ben fielen wapen ronbe l)tflel bolleheno met feerpen Dotenen, ß^elifdt eg^elen al om befet, enbe ale Die open gaen 500 eoemt baer een fe^oone purpure bloeme voott, enbe baer in waffet tfaet ben anberen Sgt;iflelen g^elpek vanfatfoene,maer minber.^Oie wottel ep lamh enbe bmpn met vele aenbangbenbe fafehngben.

a ^weebe gÇeflacbt wafl bn;e oft vier voeten Çoo eb, enbe beeft ronbe eale fielen mef aenwaffenbe luttel jpbe feueten.Ste blaberen Jifn ben blaberè van ben vootgefereuen gbeliiek,al om met feerpe flekenbe botenen befet, maer minber enbe niet ^00 bteet.;0ie bollekeno^tfn elepn lanekaebticb niet feer feerp oft flekenbe, bie open gaenbe purpure bloemen voottbnngben.gite wottel eo (wert enbe eenen voet lanek.

3 Sat berbe gbeftae^t van wilben Stielen wafl oock btpe oft vier voeten boocb,en^ be beeft eenen rechten fleet,gbeen fonberlmgbe3pbe feueten bïagbenbe,maer met vele feer feerpe flekcbe botenkco befet.©ie blaberè^pn bentweeflen gdtfek, maer fmalber enbe meer flehenbe.©ie bollekene van befen ^tfn minber ban van bè tweebè.©iebtoe men^ijn pur pure, c^ faet eewn enbe feer depn. ©te wettel van befen,e« anberenief ban vete fafelingben.

f î^ïaetfe;

©efe ©ifleten groepen bier te tanbe at om bp ben wegban, enbe aen bie eanten van ben vetben.lt;S^weebe enbe bat berbe wotben oock veel m bje beempben gbevonben.

©efe ©ifleten btoepén in P^opmaent enbe m ©ogbflmaent.

çBacm,

* ©efe ©ipeten ^ifn gbenaemt Cardui fyiucftrcs bat eb witbe ©ifleten.

x Q;nbe bie twee terpe ^nn bat gbeftuebt van witben ©tpelen, .bat in (}5viee;rgebee(ert woibt jmóAvju^enbein^afifn van }Miniub carduus fyiucdris enbe oock Limonium van fommigben tpéf Sfo-« j^gó 7rvfdK«vfia:,Phcrura amp;nbsp;Pyracantha.

©ie witbe ©ifleten ^ijn werm enbe btoogbe tof in ben tweeben gracht ato @alenw# fè^nlft

©ie worfet van ben witben©ipeien,fonberlingbe bie fwerte tangue wot fete van b^ 3 fweebe gbeftacbf,in wtfn gbefoben eji^gb ebt oneken iaeebf af buer bie vtine alle qua; be vuptiebept beo btoeto,enbe boet bie vtine flineken enbe fwaer van ruecke woïben,e» verbttfft mito bpen ben flantk van ben oe^feten enbe van ben gbebeelen Itebaem.

©ie fetue wortel met ajijn vermengbt gkeneep allequabe rupbiebept ^befeoïff;^25 bept baer op gbeßreken.

©efe wortel worbt oock in fommigbe tanbengbegbeten 300 )5finiuo febtifff en bifp tg gbftildooek bie longbe feuetkeno van ber ©ifleleterfl wteomenbe aio ©atenuo fept, maer tuttel voetfelo brengben 3p bp,enbe bat fetue waeterachtieb enbe niet goet.

Dan water ïToten. Cap. Iwytt).

lt; efatfoen«

2(f er ^ofen bebben bunne lange fiele, wt ben gront tof op bopperfle vd bè water waffenbe,bie beneben enbe onber bwafer bun ^tfn m3 aenbangbenbe j tot fommigbe ptaeffen efepne bupruebtigbe veefetingben, enbe bonen aen Doppcrfle biek,baer bie blaberen opfangbe fleetkeno aen waffen, bie breef 31m enbe romfomme wat gbeffaert.lt;^uffcben enbe vafl onber bie blaberen waffen bie 57o(en,bie vier feerpe berbe ßekenbe boeeken oft borenen bebben, enbe baer m lept bie keerne bie wit eo,v«n fmaeehe febter een (f aflame gbelifck.

Cplactf^

©efe

-ocr page 511-

Wtt water îToteit ©efe water 57oten woiDen ^ier te lan^ öetot fommigeplaetfenin Dievtjuere eft flaenDe (c^oon elaeren wateren gevonDê.

Cf^^aern.

©it erupt woiDt gbe^eeten m ©nee; *?ƒ/CoÀoÿtvvtTfQ-.^n lt;atljn Tribulus aqua« ticus. 3n J^oocbDupt(cb ^Caffemuf^, QBeibemuf^, @tacbelnu(^, ©pki nuf,'. -Oi^rte lanDe OSater noten, enDe van fommig^en 3)?tnekp(ere. ^Htïvaneftoie 3)ïaere6.

C Xl^atucrc.

QBata noten ^ijncout, öioog^e enöe tfamen trechenDe van natueren.

C Crackt en Werchtng^e^

4 Sif btaOcren van öc ÏBaur nofe^t/n goet g^ehjeR een plaefïer g^elept op alle -j,^^eete vieng^eg^efwillen en fweenngen.

:©te felue blaOeren ^tjn ooe goet g^e^ btupekt tot We (weeringen en verÇïttinge van Pen mont, vervuilingen en argermp fen van Den tantvleefcbe, eft tot Die (wtï(gt; g. üngèvanDêamanDelenen vft Der keelt “ ^(apvan'ïBater noten eeooekgoet m Die eoUpnen enDe meDeepnen tot Den Q. ooghen DienenDe vermenget,

©le Tloten gbepoeDeri jifn goet met wijn tngÇenomen Den grenen Die HoetpilTen, enDetgraueel Rebben.

iÖe|ewater57otenwoïDenooekfomti)temgrootenoot, enDem g^ebiekevanan^? ^« fpORó^Ö^ftf«. nt^’ff f^^ W^ft voetfel bienghn fp Den ke^aerne, enDe maken groote verjlop't^ept m Den bu»tk,enDe (eer ^erDen eamerganek.

Vnn Xowe. ^np» Ig^ttïp c egkeßaebt»

X Ofte ee tweeberfepe van gkeßaekte, c^am Die gbefaepet enDe gbeplant woïDt,enDe wilDt Die al om van (elfe wag.

lt;[ ^fatfoen«

ï ©ie tamme Stofte beeft langbe viercanttgbe rouwe fielen, met vele leDekêö, Die aen efek Iet ront(omme met gruene (malle blaDerkèo ge link een flerre be(ef ^ ifn,©te bloe^gt; men waffen op Dopper fie vft Den fiele gelifek aen wilDe 9totte,en ^ifn vél eoluere bleetk geel,naer Die weleke voorteoemt ront (aet,Dat ierfl gruen, naer root, enDe ten laeflen fwert eo,©ie woifel ee (eer lanck,Dun enDe root.

©le wilDe Stoffe es Der tammer gelifek, maer veel minDer, enDe niet ^oo rouw.©« Moemkene ^ifn wit.©ie wortel (eer DunenDe teer,(omtift6 ooek wat rooDacbficb.

lt;[lSlact(c.

©ie tamme Stofte worDt in perlant,in gt;0laenDeren, enDe in (ommige plaet(en van Brabant bp 'iBergben H.Op goeDe vette velDen gbeplant. ©ie wilDe waß al om van felfe aen Die canten van Den velDen onDer Die b^öb^a m brgóbf”-

lt;L lt;9^

^BepPe Pie Stoften bloepen in J^opmaent,enPe in Oogbflmaenf.

stofte worbt gbebeeten in ©riet; ifvflf ó/«vop.^n Latijn Rubia.3n Pie Slpofeken Ru biatinöorum.^n ,^oocbbupt(cb StoPte.j^iet te lanPe Stofte, eft meeflenPeel S)ïee,eni# éO.O fß De Pat

-ocr page 512-


tx tgt;af pocher »an hen woitcfen OJïfccrappcn.^n ^faneÇoio garance.

x ®at wtfht ^çc^ac^t weiht lt;^cnacmt Rubia fylueftris.Q;nhc hu woiht »an fomitu'^ctt g^fkfrhen oock »ooi cen Aiyffon g^eÇonhen.

©te tamme 9totte eo werm m hen tweehen gracht, enhe hioogÇe tot m hen herhen?

lt;r Cracljt en Werektno^e«

Ste woitef van tamme Otottem^ueme^ water gbefohen enhe gÇehioncften, opent 2( hte »er^opt^ept van her (cuer,milte,meren, enhe van hie moehere, enhe mtto hpen es feer goet ffegten hte geelf«cbt,enhe hoet hen »lonwê ^ner natuerh/elie eranch^ept aio fp achterblijft wchereomen. ”

©te fetue wo:te( tn her feiner manteren gbebntixhfhoet water maften,enhe bjï hie 55 »une feer |ïercftehï(ft,al^oo hat ^p te »cel ghebiupcftt bioet hoet ptOen.

©te woitel »an Stotte ghefehen enhe gbchionclten oft gftepochert,cnhe met wt/n tm S óhcnomen,hoef ftepen hat Hoet hat btnneno itebaems gÇeronnen enhe gbe|ïo(t eo,em he co goet hen grenen hte gbe»anen ^t,n enhe »an binnen geqnetfl oft gbeb o: (Ten ^ijn.

lt;S:fap van hen woitelè ce goet gchtonefte hen g^enc hte »an fentjnnigen gchterten © gebeten ^tm,ht)fghe(i(ch ooeft hie wijn haer hte biaheren enhe wozteien tn gefchen ^qn.

«2fact van 9totte met fpiope»an a^ifntnghenomcn, maceftt hte mt(te eiepn, enhe ^ gheneefl hte ÇerhteÇept »an her feiner.

ii'en penne van hte woitei gbemaceftt enhetn hte moeher g^efet, bzengbt hen »zom ^ wen bner natneritjefte craneftbept, enhe tacebt af hte feconhtne enhe hte hoohe »znebte.

©te wozfei eiepn gbeflooten gheneefî alie feozfthept enhe mpWehept, haer mehe tit^ 0 ehaem benreften.

i ©te wtlhe ^otte en ee tn her meheepnen met biupefteft/eft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;©

eïfaf^

-ocr page 513-

Van Cfkefmtj^t. c Cfatfoen^

^^^cffcfwpt hilft vdc cUpne »ƒ«•!? ^^*^“0^ ^ t ouwe pelen, met »ek i|^j(eöelienß,öaer «en »raffen lan!# gÇe fnialle bUWerhenß, rontfom •^ me bie leOekene pereemtje gbe^ fetg^ehfeft nen hie Öïotte, maer veel minier enhe routver,en van hefe felue lebekene map fenunbere ö^elOehe peefkeno, btag^enbe cleane »vitte Hoemkee, enbe öaer nuer ,ront rouw pet, meep tmee opeen peelken.Stf 5ee( erupt met pelè bibberen en faet blijft al om aenÇangbenbe al ft ueng^eruert tvoibt, ^fafs cnbe eo ^oo rouw hattet ouer oic toughe g^e; preken, bte tongue boetb/oepen.

©ft erupt map at omme ontrent bietup«i kftt^ag^enen§egg^en.

J^(t bfoepet enbe bteng^t ^ijn faet vooïf, olie ben roomer buer.

lt;1 Bactn.

Sic erupt tvo:bt gtheetè in ©nee; «7r«fw, cube van fommigÇen 4)ux«vflf07r©-K9« ójult;f«# XÓKotf7r@-. 3*t -€atl)n Aparine . ^U ^C0Chigt; buptfeb Alebkraut. ^u 5ïeerbuptfcb Çleep trupt.^n tJrane^oio 9tebte ou grateron.

lt;£ ^atucre»

tg^teeferupt es tverm en btooge vd natuert

C Crackt ^n Wcccking^e« 2( «S^fop van bie blaberen enbe faet, van Q^leeferupt eo goet g^ebzoneken tfeg^en bie beet enbe peeek vd bie fenijnnige gebierten. 55 Âîfetue fap in bie ooien gÇebtupptgeneep bie pijne enbe weebom ber ooien.

C ^it erupt gepooten pelpt bat btoet op bie verfeme tvonben g^etept,en met verkent tiefe »ermeng^tjverteert et! boet feepben bie erop«’ pen en etteren oen ben Çato boer op ôÇelept. Dnttwalftroo» CTapJv^vj;

lt;[ Cfatfoen« 2ltproo heeft bunne ronbe effe^ SjS ne peelkeno, enbe elepne fmalfe btaberkce rontfomme bie peten g^etifek een perreken gefet, ben i^teeferupbefeer ghelijtk maer minber, teerber enbe niet rouw maer effen, ^ie bloemen ^ifngeet, enbe wapen veel bp een op eoite peetkeno, op boppet pevanben pelen gj^etifekaenwitbe ÏXotte ,^iewoitef w teer enbe fafelachttfh.

c plactfc*

-ocr page 514-

cccdf^titp WnWftlRïöO.' Cnp. I®^»f.

©É erupt wajl op ong^cBoubc »flï)cn,fnöc fommig^e terg^adjughe pfueffdijg^f^ Hfdt op l)fn Oioeffdbereb bp iouen.

j^et bfoepet tn .^opmaont mbo tn £)og^|lmaen(.

©ü erupt Çeet ïn ©nee; yóAXiop cube tn -futijn Gailium.van fommigBcn Gaiationeü Gaierium.^n 4)uptfcb ^Bulflroo eube van fomnug^en Ö^egerhraut. 3*^ 5r«ne§ot# 3ï)ettt Muguet.

QBa(|Ïroo eo tverm enbe btoog^e van natucren.

lt; Fracht en Wercfeing^e*

S)te bloemen vun'ÏBafflroo gftejïooten enbe op bie verbîuntÇepf g^efept tteehêWe 2( Çitte enbe btant TO(,enbe Çcplen batter verbzant eo.

©ie fehle bloemen op We wonben g^efept, oft in We nuefe g^efleken fleipen bui ï9 bioepen.

©ie bi «beren van TBaiflroo met olie van Dtoofen vermenget, enbe in bie @onne C ghemonnemghenefen bie leben bie verarbept enbe moebe ^tin,alö jp baer mebe bejïre^ hen mozben.

PanWaltncefter,

Cnp. l»5»t).

lt;[ Cfatfoen^

2((meeper^eefiveie viereantigÇe pelen,met vele Iebehc6,bie rótfom me perrewijs befet ^hn,mef feuen oft acljt langue fmaile blaberkêo.

•ter )ie

benblaberen v4 lilee gbelijek, maer bzeeber enbeniet bloemkenowalfen aenbopperpe van ben pe^ Ien,enbe ^pn van verwen wit, van rueeke helt;^ feliiek,g^elij(k ooek bat peel erupt ee. ^faet lt;0 ront enbe wat rouwac^tteb.

lt;[ plaetfc*

Qüalmeeper wozbt ^ier te lanbe in bie ÇOi# «engÇeplanf, enbe^p wap g^ieemeinlom^ berac^ug^e bontkere plaetfen, enbe bpoube voebtigbe mueren.

QBalmeeper bloepet in SDgt;ïepe, enbe ban Weekt §p ooek alberbep.

f^lacm»

©n erupt wozbt nv ter tpt gbebeeten in ^«^ tijn Afperula,Cordiaüs, Herba fiel laris, en Spergula odorata. ^u ©oocljbuptfcb ©ert^frepbt vnb QÔaibmeppcr.^n ??eerbuptfc^ Qajalmeeper. 3« 5flt;»nlt;ÇW65Üîuguef, met weleken naem battet tôt veel plaetfen van €8îabant bep bekent es. @ommigbe maken baer af een ^^euererupt, enbe baer omwozbbet ooek gbe^eeten van ben fëluen in Satijn Hepataria,Hcpatica,iecoraria,enbein©oocbbuptffb-£eberkrau(. ÇOan ben ongbeleerben 2lpoteket e wozbbet genaèt iuamufcata,enbe baer voo: n^ fonber bwalmg^e gébzupekt, C ^atucrc4 ^ÏBalmeeper eo wat werm en bzoocb van natueren,bc ^alproo niet feer ongelijek.’ lt;nbsp;Craept en werekingbe»

•Walmeeper wozbi gbebouben voo: een goet ^epfaem wonbeerupt,in ber manieren 2( ' g^ebiupekt g^elpek bie anbere,baer afin bat epnbe van bat ierpe beel gbefereuen es. quot;

-ocr page 515-

Van empeste, Cap, l^^vn^ ccccl^nlt; ^ (So mmïgÇv fat/uen bat QBaft««lift in ben wijn gbdept, enbe baer af geb^oneften bat §er te vfrHi,(,enbe bie eranthe (ener pereftf.

VanCwIcnc^ Cap» W^vnp

C Cfatfoen, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cruciata

OÏnfette ee eè bteeehgenê erujjf, febter naer bat geel treelïenbe,b^ met (aeeb!? 1 te ÇapHice beefeet ee, enbe vele bnnne 1 mereannae fteelkcv beeft, m^ (ebekêe X

' en knoopnee voelt onberfeepben.©ie bfaberè^ijnefepn b:eefeâeoît,enwa|j'è afti/tvier ^ tfamen enbe ernpfwije tfeg^en maleanberè otter, lt;nbe bonen bie wt ben feinen lebekeno aen bop^ perfle vart ben fielen, groepen vele elepne bleeek geele bloemkenvjontfomme bie fielen bte croon«? kens enbe cranfkenv flaenbe, van ben weleken elek befonbere oock in vieren gbefneben ev,enbe Ó^elifelteenefepnernpfken gl^efatfoeneert. S)ie wolfel en es anber^ niet ban vele teere fafefingen.

lt; iSlaetCe,

^rufette wafl g^eerne aen bie eanten van ben grachten,enbe bp bie waferfoopen, ^p woibt oock ppfommigamp;evelben onber bte Çagen gevonben.

Srnfette bfoepet fester alle ben roomer buer/n fonberfinge van in 03?epe tot in bte ^ogbflmaêt. ^Sacni, ©it empf woibf nv ter tift onber bie crnptltef^ebbero in Latijn genact Cruciata.^n -Çjooc^bnpffclj ©olben waibmeifler. ^nï^eerbnptfdj (^m«? fette.

(TBatueve.

Q^rnfette ev van natnerenbiooge enbe tfamen treckenbe.

*( lt;nbsp;Crackt en Werckingljc. fS^rufette ev eè feer goet bepifaem Wonbecrupf,tof aüe inwebige en wt#' Wenbigewonbè beqnaeenbienßelife, in wijn g^efoben enbe gbebtoneken.

^felue erupt kan oock ghenefen ^’^3^rfuert§epf, afobietvifn baerf ^ngkefobeneeg^ebioneken woibf, enbe bat g^efoben erupt op bie gbegt; feuert^ept gebonbe, gefifek fommige feggè bie ejperientie baer af^ebbt

VftttSoegboonett.

f^apittef. Ixfi;.

irCfatfoen« Qi ^e^boonen l^ebben bieebacbfiü^ effene bteke bfaberen.altift spenen een ßeefken tfamen. vöan

-ocr page 516-

ccfclv»). t)lt;in73ôcvbeonfn. Cap. Iggi'^; fat('ccncgvcottcamp;t(Iue,fnt’c ooth van aenficn ôm feefon^mn SlaOnen vandengÇe^ meinen boenen feer g^ehjdt.^Ote fielen ^ijn bun onber^aluen voet oft twee Çoocb,enbe nen bopperfïe v«n bpen waffen witte bloemheno enbe buee nuer ronbe hnoppelice,baep lt;n bmpn geel fuet vooiteoemt.^^ie woitel ee fundi wit enbe Çeeft vele lebeRene.

lt;[ l^Uetfe*

^Soeyboonen wafïenin neerevocbtigbe plaetfenenbe tn jluenbe wateren,enbe fom^ djU oodt aen bte tanten van ben rteweren.

ïSotyboonenbloepentn ben ^epe enbetn '^laedimaent^oowoibt bet faetrifpj

©it erupt woibt nv ter tijt getreten tn lattin Trifolium paiuftre.J5ier te lanbe S8oexgt; boonen,otn bat I^et met ^pnen blaberen, onfen g^emepnen boonen ôÇeliïth ee. (^nbe fc^ijntwel te^pnebat «lt;ró7rufopifopyrum,batootkphafioion ßbenaemfwoibt, omjpne Ô^eli,chenl|îe,biet ^eeft met ben phafioios aie ©lofeonbee fcbiijft.

^^atuerc^ ^foppion ee werm enbe bioogÇe van natueren. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;iCracIft en Werdunglie«

2( nbsp;nbsp;o?fact van 3foPb^‘’‘^ f® 0^^^ 4eg§en ben Çoefl enbe anbere coube gÇebîeken van berboïjïen met buenieb water g^ebiondten. ^nbeee ootkgoetin aifulehe manière ôbr^îwptht ben gb^’^^n bie bloet fpouwen enbe gbebtetkelijck van leuere ^ijn,

Van VofletttïeeW. €«p, lg»g.

Aiopccuros. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;ö off en fleet tj

lt; ^fatfoeih

XJßenßeert b^ep blabe^ i^} ten enbe b^lmen febier gb^*bf^ ^’^ ^^’^*’^^ gt;nbsp;^*^ lt;^br£’Pbïlt;’flne febnift, maer minbere enbe ben galmen en blaberen van ©rae meer gbrlijtlï- X)p bopperfle van ben balgt; j menwaKenelepne faeebte bapzuebti# gbe aren , ben vCoffenfleerten feer dlekfek.

lt;[ Ï^laetfe,

S^efe çOoffenlleerten en woiben bier te lanbe niet gbe^’bnben, maer groepen tot veel plaetfen vd ÇOzanc^ rtjek op bte cozenvelbenenbe elbere.

S)ït erupt wozbt van lt;^b^‘^P'amp;^lt;’^ fïupgb^’i^^rttti» 0rteer «xamp;7ru»eof, bat eamp; in -iatijn Cauda vnipina tube tn ^wptfeb ?Öoiïett^eert.3n ^ranehoie Xlueue berenarb.

CBatiiere enne crackt 2( ^0an bie natuere eraebt oftwero kingbe van befen erupbe en wozbt bp ben oubere niet gbevonben.

Wn tCragacrttttb«,

Capitfei. irrri.

C Wtfoen* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;x

^ie blaberen van ^ragaebanta |i/n van veel depne teere blaberkens aen een rib^ beken


-ocr page 517-

'Oan'ïLvasitcftntl^A. Cnp.lvvvi, Beften waffenDe oerguert, gdijcft Die nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tngacautha

BidDeren van ^^infen. Buffeten ï”^ wetefte vooïteomen berDe gehenDe Doïenen. ©ie wó:te( ee ^ert ^ouideb ticb,enbedUjp in Den ^oomergbe quc(g woiDt ^00 oioepet Duer wt een gomme Die wit ee. jaiaetfe,

lt;^rdgdf^dntd wag in (2riefen.3n ©reden enDe anDere Dpergbebjtfte lanDê,enDewo2Dt ooc tot fompidets» fen odn vOïdnehriïeh dU in ^angtieï? toeft g^eoonben.

©it g^ewae woïDt gbebeefen in ©rieex Tf«y«K«vê«^n iattinTraga-canthaamp;Hirdfpina. ©ie gbme WOlDt

cecd^ï»»)»

C0(k’7y»«Q-«K«vÄ« amp;nbsp;Lachryma Traga-chant« tnÓc lit ÔÙ ^potcHcn Gummi ^*■3232300 ß^ f nd f ft! t.

Sï^ ó«mmc van «^ragac^anta cö

»etöwog^enöf. öer gummen »d 2(rd tien fester g§eh)(k van nameren.

lt; Crackt en WereMngfje«

^i( gumme van «Sragaeoama e# goet tot Den ßoeß enDe tot Die rouwie l^eptounDer heelen met buentcijoft Q^fuptfter oermeng^t.

3ïlt;»» ^gt;^ P^wf gumme eo goet in^ g^enomentotDiepijneoanDen lenDenen,enDe guetpng^en vunDer Wafenvanfeerpe enDe DptenDe §umo2en eomenDe.

^ Sefe gumme Dient ooeh tot Die (JoUpuen van ben oogden u(e ^iofeotibeo fe^ü/ft?

ge fpnbe Deo vierDe Boee;e?

(A) CO

-ocr page 518-

cccclgvtïf

Vrttt VtCtlÖ jnblCrt


^ 3« vïemt enDe wonDeti# lyeh g§ewa6,Dat van een

^ ^ BlaDt in Der eerDen g^eigt; épiant vooïteoemt enDe maß,enDe anDera niet en ($ Dan BiaDt van BiaDt groepenDe, wo:Df n» ter tijt genaemt Ficus Indica, enDe woïDt van fommig^en g^e^o«^ wen voot Die opuntia van ^üniuß.

^nDe fc^ifnt te ^pne Dat Euphorbium Dat^vannee^eom^ijn §ißone van SlfrieaBefe^nfff,

Vdn Supjeftté,

5r\ lt;^fcwoïm wojöt gBeheetenm ^n«; jSouTTfHîiç cnèem Latijn Bupreftis,tot fom plactfcn w onfer ta^ hn ÇOccmol. ^nöe woibe Bupreftis g^enaernt, om Dat ^p Den ofTen enDe j^nDerimg^e Den hoe^jen feer feaDe^ h)eJtenDe ^mDerft/eh ee. ^n Noonan t woiDt Bp tot (om pinetfen grevons? Den, enDe fomttjto ooek in ^Ôîabant, enDe çOUenDeren, ai Daee Die hoepen aitemet Daer af g^eBeten woïDen.

Sefewoïmeevan Den g^efiacijte van Den @earaBeen peeftfwoïmen en Dtemen ^ant^ariDes oft @paen«gt; fc^e »hegten nuempt. t^nDe Çeeft oiueg^eten g^eiijeh Defe , enDe eo van fotmen enDe grootte aifuiexalö Dte ßguere BetBoonc. ^-nDe Defe ßguei; re Rebben wp tvtilen Çier Bp fetten, om Dat fommig^e Daer »00: g^efleit (leBBen, een anDe: rewoïm.met Den waeiv ae^tig^en Q5upte:gt; (lis nietg^e^ ii/eh.

Bupreftis.

-ocr page 519-

cccclwtg. Dat vijffle deel, des Cruydehoecks, vanbev cvnyben/ wouden enSe vsudjtcn/ btemeti in bic fpiffe gbi^Uuycïf/onberfccct/fatfocn/ nacm, tracht enöc wcrdting^c.

Duer D. Rembert Dodoens.

Wtt flodder ^ap^p

SJïf (bc «ie Sioßon'öce ff^«)ft ce tweeber^«nöc,«^«m enbe wübt

Atriplex fatiua. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Atriplex fylueHris,

«Ranime ^döc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^Köc JJïdöc,

» ^«mmc€9?damp;c^«ft fang^erec^f op w«frc«bc|ldett,ï)tc6cncïgt;fnron(»enï)c«en3 bopper pc otereantte^ ^t)n,me( vele «enwafTenbe ^pbc taehen. Sic bUberen ^i,n (anek enbe bïcet,v«n verwen wie enbe «( oft ip met meel befp:«epet w«eren,fonberlingÇe «le 2P nod) lonck ^t)n.2gt;te bfoeriK Wulffen aen bopper pc viïbè peelhêe veel bp een meen gÇebîong§en,enbe ^pn depn enbe geel,n«er bic bloemen roemt tf«et voo:t bj bleet ee. enbe in depn vdlekene beffoten groepet. ©te wond ^eeft vele veefdtngben.

S0«n befen tammen g^efl«djte wozbt noch een «nber €9ïelbe gevonb?,bpene bl«beo 05 ten,peten enbe bloemen biupn root iijn,«nbere»«nbl«beren, fielen enbe bloemen ber SÏSÏ V99h

-ocr page 520-

cccdgg. Ïgt;fln (V)dbc, (Tap. f.

»ooTg^ffaeuen wi«e^döc tnatte manieren v^n grootte mbeftUfoenc dÇ^ûï^^« i röif milice CCRdöc^effrootkcfnfn langden g^e^peduen fifd, öaer acnblaOam lt;( waffen,ï)(n bfabden van bie tantme ©ïdoewet per ongÇehjdî.maer wat mtnber mi? terontfemme wat ghdterft. Sgt;te bloemc ^t,n gcdac^ticb.cx^fact re bm en wafl m een gbebtonghen ö^dóek acn Die tamme Sie wond ^erft vele vcffdtng^e.

SCan Oefen wi(ben gbeftae^te woiOt ooek noch een anOer gbevonOèOat niet feer beo ^ g^e en wafl maer neer bh|ft,en0e met vete ftjöe taeken ^ern wtb2epf,en0e Ott ö^epae^f Çeeft lanekwoïptghe fmaUe bfa0erkenö,0ie met rontfomme g^ekerft en^tjn.iöie bloei? men,fae( enOe woztelen ^tjn Oen voozg^efereuen wdoen feer g^eh/tk.

1 S)je tamme ïO^dOen waffen in Oie moefbouen.

* ^ie wUOe wozOen aen Oie eanten van Oen oelOen enOe bp Oen weggen g^evonOen.’

SSXf il’ftt bioepen in ®zaeekmaêt enOe m J^opmaent en fe^ier alle Oen Roomer OuerJ

lt; ^aern*

CO^elOewozOtg^e^eetenin @rietr«Te«cp«fiç.3^ Latijn Atripiex^van fommigben chryfoiachanon,0at eo in -£ati)n Aureum oius.jii j^ooebOuptfeb OJïoken en ÏÖÏilten.^a ^eerOuptfeb 5j?el0e.3n 5rlt;*ttlt;§oi6 2(rrot^eo,ott Sóonneo Oameo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

i ©at c^am g^efiac^t wozOt gbebeeten in ©riet; iTSKCpxliçKHmm. 3« ^atifn Atriplex fattua enOe hortenfis.3n ©upt pb tamme ^el0e. 3» ^ooebOuptfeb ^epimfcb S9ïolfen,3lt;zm Ï9?olten,vnO ©arten ^Kolfen.

ft ©atwilOt gbepaebt wozOt gÇenaempt «T^«4)«fiff«yç/«en0e Atripiexfyiueftri$.3tt .Ç)oocb0nptf(Ç 13 it b e^Jolten 2ltkermol(en. ^ier te lanOe ^ilOe ^elOe^^t^ran? chotö ^rrot§eo faulnaigeö.

©at elepn wilOt g^efiat^t wo’Ot g^^eeten in ^ooc^Ouptfe^ klein Steißminè3*i ^îeerOuptp^ Slepn S?el0e,

lt;[ Ratner ^

0)?elOe eo tout in Oenierpen graeO(,enOe votbutfi tof in Oen tweeOen, fonOeding^e 0ie^amme0ietou0eren0evot§tig^ere6 OanOie^ilOe.

lt;[ £rad)t ert werekingb^»

€9Ïel0e in Oie fpi/fe oft moeeg^etipkanOere trupOen g^ebïuptkt moeekt faetbten 3 eamergantk.

«Sfaet van ïERelOe met ÇuenitÇ water ingÇenomen,opent enOe vertoeft Oie verpop? 59 te leuer,en0e eo goet tfeg^en Oie geeffut^t gl^ebzuptkt.

çOîelOegruen gbepooten es goet g^efept op Oie bloeffweeren enOe Çeete gÇefwiDen. g ©ie (Stamme aß Oie bloetfweerenierp beg^mnen te tomen, ©ie lönoe aß Oie felue ^^^””e«te»ergaene.

€u?d0e met pupeexer,bucnitb enOe a^ijn vermenget es goet op Owift vier, enOe op © tfle0erti/ng§efepf.

tï^inDemtirc,

SJïelOe veel in Oie fpiffe gÇebîuptkt,maetkt veel fieekten, beruert Oie mag^e, enOe toet Oat fpzoet op tlt,f enOe in Oaenpt^t groepen,en0e Oaer en bonen es oot feer qnaef cm verteeren als ©iotles enOe ©ionppus ftrijnen.

WntOrtter. (fnp. (j.

lt;'^gbenadit.

^tü3feres tweeOerÇanOe^,groôf enOetlepne, enOe eltkvan bepOen es ootktweeOer? lepe,Oat een wit enOe Oat anOer root.©ie Çier te lanOe g^emepn ^qn.

irCfatfoen.

©root wit Cüïaier wap twee oft Ozpe voeten boocb, enOe beeft wit gruene ronOe pe? (en,0aer aen wapen tale epene bla0eren,0en blaOerê van 5vïel0e van fatfoene volnaer gbeli)tk,maer niet faetbt oft wit enOe meelat^titb. ©ie bloemen waffen gelijtk aê Oie $jS{el0e,en0e Oaer naer volgast faet in ronOe platte vdlekens bepoten,

“ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.” nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;©ie

-ocr page 521-

Xlrtrt flOftfer. Cap. tj.

® S)tc größte roDöe Ç^^aifr ce Oen vuoigÇe^ A fercuen in alber manieren »an fatfocnegbei» w^ Ii)ck,ban alleen jifn fielen ^ijn feboon root,en bic blaberen ^qn b:upn gruen nacr bat root treekenbe/nbe biffg^difey ooek bat fact.

4 i t£lcpn ïO^aier beeft eenêgruenen fiecl,m| .^ »ecl aenwaffenbe ^pbe feuetkene bic indlifek ’ 1 bboebopwafi. gie blaberen jijn lanekenbe fmal, ben blaberen »an ïScetc niet (eer on^ gbdifek, maerpedminber. gicbloemkene 31)»biupnroot, tract wall tfamcng^c^oopt Ô^cüjch acn Wc 5£KcIöc.^ic wond beeft »de • »eejchrig^cn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“ Ä ^at root gbcflacbt »an befen empbe beeft Hoetroobe fielen,blaberen en wonden al^oo , batmen met ben (ape »an befen empbe a^oo feboonenroot (enfuenhan , ab met OScefilte mekt, enbe anbere eefi ben »ootg^^fereuen Ö^eltfek.

C plactfe,

Sit erupt wafl op ongheboube plaetfen en ooek m bic moefbouen, enbe bacrt eene waß bacr cornet aüc faren weberom »oon, en bae» omwoïbbet ootk»oo: onerupt gbebeuwen.

C

3n bmtbbd»an bê Roomer wotbt bit erupt Wet jpnen bloemen mcefl gbe»onben.

©tt erupt woibt gebeetè in ^rice; jêxRrloy. 3n ^atifn Biitum. ^n j^ooebbuptieb enbe ^eerbuptfeb 0)?aier.

lt;1 ^^atiicre, glit erupt C6 cout cil »oebtieb »d natueren.

lt;[ eracht en Wcrciungbe» git erupt in (piffe gebtupekt maeekt faeebigt; ten camerganek, macr en ce ber magren niet goct,enbe cn»oebct bat Itebaem met.

X)an (Sanfen voet ^ap* nj

C^fatfoen,

^^^.^»«ttieiiiSzIj 2(nfen»oet wafi onbcrbafuc»ocf oft twcc»octcnboocbo enbe beeft cenen reebten fleei met acnwap (enbe ^pbc feueten. gic blaberen ^ifn bzeet, rontfomme met biepe ^ «eruen gbc(ncbcn, eenen »oct »an een gane febier gbclijtk, bacr naerbat bit erupt ooek*^ ©an(cn»oct gbenaernt ce. gic bloemen jifn^'' roobacbticb enbe elepn.lt;Sfaet wafiin eengbe^ biongbcmgbeltftk acn bic OJïelbc. gie wa^ tel beeft »de »cefdinghcn.

Cplactfc

-ocr page 522-

cetdg^ff^ TOrtttSde^erttvt Cap. ntj'.

fc«,bp ^fn ßraun enbe weggen,lt;nbe wo’.öt voo: een onerupt â^eÇpttîJen.’

3n lt;25ïaedïmaent enktn J^opmarnt wo:öt bit erupt tnet^pne Bloemt ôÇetfonbert?

^u erupt woibt uv ter lt;01 gBfBeeten m Latijn pes anferinus.^n J^ooc^buptfe^ @cf5 fuf},bat epùtîîeerbuptfcIj^aufeuvoet.^uSraneÇoie^^ùî) ö’oepeou pieb betare, run fomnug^enoock teebtvemf^tobeube oeuto^bat ee^Öerthene boot, ombat bte vertkeneu ale ^p bU erupt eeteu baer af fïeruen.

if/j^atuerc^

^ït erupt ($ tout tot fester in ben berben graebt.

lt;c Crac^t on Werchifiglje*

Sit erupt eovan eraebfen eube werektug^e ber gbemepne ^ac^tfeape feer gRekjek 3f eube mac^ tot alle faken van Bupten g^cBiupekt worben baer ??acètfeape toe «oet en^ tftfquwm«, ‘Van Soegempt, ^«p. tifp

'^ 'CfatfOCn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tragium Germanicum.'

H^t erupt ($ ootk ben OJtelben S35oe;crupt. Slepn en pintkenbe selberquot; vanfatfoene enbe wefenwat g§eU)tk,maer in alber manie!« ren veel minber,^et ee eè tlepn neer teer erupt, met vele tae;^ keno lane; ber aerben eruppenbe. !Qi( bh^ berkens ^pn tlepn wit febijnenbe met meel beflropet te wefene,ben Blaberë van ^cb beg^clijtk maer veel minbere, enbeniet veel meerber ban bie Blaberkeno van ^bel martdepe. lt;3^ fa et eo tlepn enbe wit en wafl tfamen in een g^ebrong^en gbeli)tk aê bte wilbe ^ïelbe.i^nbe bit §eel erupt es van renen feer flintkenben rueek, gbelijek ver^ rotten vifcB,oft fïmtkenbe vi)‘cBfop,oft ge^ liftk eenen vuplen Boek hetkenbe.

lt; paetfe.

S)it erupt wap ^ier te lanbe Bp ben we:? ó5fn,op fanbaebttgßeplaetfen,

3n bmibbel van ben joomer worbbet met Bloemen enbe met faet g^evonben. tr^aem.

©it erupt en Beeft gBeenen fonberlin^ gfien naern in -fatijmenbe baer om l^eBBen wp tfelue om ^pnen vremben ßantk, in @rieey rfayiop enbe in ^aiiin Tr^ium, baf ei ^^oe;trupfgÇenaemf,enbewantmen ooeknot^twee anbere lt;^ragia Bp Sioftonbem vint,^00 ÇeBBen wp bit tot onberfeeet van bpen,Tragium Germanicum gÇeÇeeten. ÇOan fommtg^en worbt bit erupt ootk Vuiuaria genaemt,enbe met bpen naern eefl onber bie cruptiuf^eBBero gier te lanbe ootk Bekent.gt;öan Ç0alevine (lorbue worbbet Garofmos ggenaemt. ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ CracgtcnWmkinggc«

©it erupt eo goet ggeroken ben vrouwen bte met bie paffie enbe fteekte van bie moe 3 bere ggequeltinmenbe biifggelijey ootk op bie nauel gBelept.

Pan^eete, fCggenacgt ^lt;^p» vlt;

Qrete eo tweeberganbe QBit en 9ïóof .©ie Ótoobe ee ootk tweeberlepe.een bie van z^Blaberen enbe wortels ber witte’Beeten ggelijtk co, enbe een anbere bie een feer groote bitke wortel geeft,bat een vremt gBefiacgt co.

eSfat^

-ocr page 523-

' . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r BetanigraRomana.9Ï00mfc^Crootje^ScetC'

* Suwuce^ecfcÇffff groofe bteebac^tt^ ôÇe effene b(aberett,lgt;acr tuffd^en eenê Çoo^* ■ often ß^enbtJcn langem flee! »ootteoemt. 5 ©te bloemen woffen lanejr Die (leien been '^ bouenbenanbefenj enbe jijn bleeehgruen J von fotfoene gÇehjeh flerrekene. «Spet es 41 tont j^ertenberouw, ©te woïteleo(oneft, heft,von binnen witoc^tle^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^

* ©te gÇemeone Stoobe beete es ber QBi't^ te beeten van blaberen,ße(e, foet enbe woi^ , telen feer gÇeItjeft,alleen »an blaberenenbe ^ fielen met wtt maer biupn root. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

3 ©atmemt ó^eflac^t van Stoobebeefe, es ber anbere enbe g^emepne 9ioobe beete »an blaberen,flelen enbe faet, »an fatfoene enbe»erwen ^§eltjeft, alleen bie wotteles »eel btefter en eoiter, feftter een @teeeftrape ôÇeltjeft,bte »an binnen feboon root es em be fuel er »an fmaeefte ban bte wo: telen »an fy _ Ä^;^ bte anbere Beeten.

lt; plaetfe.

Söeeie woibt tn bte moefftouen gefaepet. ©te»tembe SXoobe wo:bt bp ben eruptlte^ (Rebbers ghe»onben.

tij

-ocr page 524-

ceedggtWf. VöttSeete. Cap. »; tC#^

SSeeten kumn huer fan tn Xjog^flmacntccnfacr naer bat ^p d^efarpdi^n.

î35ecfcwoîamp;fgÇcÇenfn»n®HeQTtuTXopi;«wrx«K.3a ■^lt;*^^/a enî^etn We 2(potfften Betain J^ooc^Ouptf^^ CSJîangoft.^n ^rant^ote «ctte.

i Saewïtg^ef(acWwo:öt g^e^enen sicuia,of€ aU(ommïg§clefensicciicaof(Sicia,nv ter «ff Beta Candida.^nJ^oodjöuptfcfj TCetdff mangoU.^ter te tanbe witte ^eete.^« 5ranc§oi6 S^nte Wantte.

x ®at ßhemepn 9ïoot gbeffaebt woibt ^Çe^eeten Beta nigra,ïXofer çn^angoft, 9Ïooöe Ï8eete,enlgt;eiti 5flt;*nlt;^ot6 ïSette rouge.

®eete ($ werm,hîoogÇe enhe afvagbenbe van natueren, fonherl(ng|e hie witte, We mee|l afvag^enhe enhe fupuerenOe eo.

^fap van witte 53eefe g^ehioneken maeekt canterganek, enhe fupuert hie mag|e, 3 maer en mac^ niet te veel g^eWupekt woihen,want anbero ^oo befwaeret We mag^e.

lt;Sfelue fap in We nuefe gbebaen enbe op g^ebaflt,fupuert We berffenen, opent We ^ »er|loptÇept van hen nuefen,enhe verfuet hie ptjne van hen §oof he, fon her ling be ab haerÇuenidî toegÇemengÇteo.

iSfap van '35eete in hie ooien gbehaen, verfuet hie ppne van hen ooien, enhe hoef £ hat tupfen vergaen.

©te blaheren van ^eete rouw gbefîoofen g^enefen hie witte feelferacfjtigbe vletlt;gt; Q hen hee (tc^aerno haer op g^elept, als hie vlerken te tooien met falpeeter gbewie^ lien wolhen.

©ie felue blaheren rouw g^egoofen ^ifn oof goet gbelept op hie vooifs eetenhe fwee Öf. ring ben, enhe op We quahe feoiftic^ehen hes ^oofts a 1(1 ^api wfvalt.

©ie blaheren van ^eeteg^efohen afin ooehgoet g^cli|ck een plaeger gelept op WeJ »erbiantÇept,op hwilt vier,enhe op We bloetfweeren.

©water haer 25eefe in g§efohen es.hoet hie feeOen enhe neten van hen Çoofhe verïgt; © gaenalfmen tb ooft haer mehe waffe^et, enhe es ooek feer goet tot hie eathWelen g^ebiupekt.

^Sie wolfel van ^eete van onher in tfonhament g^efet verweckt tot tamerganek. ^ ^eete vooi fpijfe g^ebiupckt gbeeft feer luttel voetfels, maer es goet ing^enomen^ hen miltfiubtigben,wanf ^p opent,in hefer manieren g^ebiupckt.hie verflopt^epf van her lener enhe van her milten.

» ©ie Oioohe Q3eete met Linfen gbecotkt enhe vooi fpijfe ingbenomen, flopt hen JS bupek.

5 ©ie wortelen van hie Ovoomfebe roohe ^eete, ^ijn goet gÇefohen enhe vooi fpiffe i ingbenomen met olie enhe aji)n,enöe fomtiffs ooek met peeper, g^ehjek hie g^emepne roohe paroten.

Vött^^öolen. €öp. Vj.

tesbenaebt

3e Poolen jifn veelherÇanhe van g^eflac^te, van wefenenhe vanfat^ foene mafcanheren niet feer g^etijeb, hie aitfamenierß onher twee gbCi» ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2 flachten begrepen woihen, waer af hat heen gbeflacht tam es, enhe hat

anher wilht, enhe haer naer weherom in anhere gÇeflachfen g^eheplf, want hie tamme ^ijnfom wit enhe fomroot,enheelch van hefen es ooek veelherbanhe.

«KfaG

-ocr page 525-

X)«»t3îoolett. Cap. »j. cccclj^v.

CCfatfoen.

BrafsicaTritiana fiue capitata. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Brafsica Pompeiana aut Cypria.

OCUtc flupthooicn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«óloemliookn.

ï Sat faße ôÇcf(«£^( »an wüten J5»o(en Dat ^ifn Die g^emepne witte ©inptftoohn; cnDe Defe nebben groote buebe blaberen,met »eie Weite ribben geitjeft aDeren Dnertpoo d^en,»an Den welchen Die ierße eer Die Xoolen fluiten wit gruen jijn, enDe Die anDerr naer»olg§enDe ^eel fneewtt,Die joo»ag in een groeien,euer malcanDeren waffen.enDe in een flupten,Dat ^p tfamen eenen groeten ronDen cloot ghebjeh woiDen.G^nDe ab De^ fe .Kooien Den winter ouerghepaen Rebben,|oo ontflupten ^p ^uer enDe bieng^en bloei? men enDe faet »ooit gÇeliich anDere .Kooien.

gt; ©at anDer g^efiacht »an Quitte hooien Dat ^ifn Die hooien DiemS ©auopKe^e hoo^ len Çeet.©efe .Kooien ^ijn Den witten ©iupthoolen feer gÇeiijcKenDe flupten Çuer ooc toe,maer niet ^oo »afl,noc^ en woiDen ooch joo groot oft ^oo ront niet,aio Die »ooige^ fcreuen,maer b lijnen minDer.enDe »an figuere lang§er.©efe .Kooien hunne feer qua# lijchen Die couDe»erD:ag^en,enDe flemen gÇemepnhjehaiftbegÇint te»xiefene, maer aie Die winter fnet ee^beujeh bp n» int jaer naer one .feeren ^efu ^bhfli gb eb ooi te ^^{.©..f^.g^eweefl ee,|oo biengben Defe Xooien naer Den winter fielen mif^oonen fneewittenbloemen»ooit,enDe Daer naer §uer faet in clepne ^auwhene gbelijehDic anDere .Kooien.

3 ©at DerDe gbeflac^t »an witten .Kooien ee een feer »zenit g^eflac^t, enDe woiDt ^loemhooIegbenaemt.^nDe Dit beeftierß witgruene bIaDeren,geIi)ch Die witte Aoo len, enDe Daer naer ^oo eoemt in DmiDDel »an Dpen in plaetfe »an witte gefloten bIaDegt; ren,»eel witte Diche faeebte pelen,feer »ele eoite ^pDe taeyheno ÇebbenDe, Die meep al tfamen bonen effen enen lanch wteomen.enDe »ap in een g^eDiongben groepen, enDe ml Defe

-ocr page 526-

cccd^^i»p Vrttt kodiert, ^np. ff.

tefc pelen af^oo wapentje woïöen öw Hoeme van befen Aoole g^el^eefen.

4 ^vierbe g^eflac^t öatmen 9ïaephoolen noempt heeft witgruene blaöeren ö^elO'cß bit anDere 'IVttte hoolenjnaer bipuen ong^efloten ni^oo Dat ^p $Çcen (fame tn een ge floten eroppen en Çebben,ntaer htengÇen eenen groeten ronDen hnoop geltjck een Oï« pe voort,ôte onber ôte bladeren rechte botten her aerïgt;engroepet,óte van binnen wtt ee g^eltjtft een 9îape,enôe ghelijdi een 2ïape berept enbe ghegheten worbt.

5 X)nber tgheflacht van ^Bitten hooien worbt nv ter ttft ooc noch een feer vremt ghegt; flacht begrepen batmen ©werte hooien nv ter ttp heet, ^nbe btt gheflacht heeft hoo^ gÇe langue pelen, enbe groote breebe fwertgrnene blaberen , biefeer oneffen en^» be ghertmpeltjtfn. ©te bloemen itfn geel. lt;^faetenbe bie hauwen jt/n ben anberen Kooien gheltfeh.

^Cfatfoenbanoenrootien Ikookn.

Brafsica Cumana fiuc Rubra. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Brafsica SabeUica Cue Crifpa.

SXoobe hooien, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0eeronhelbe hooien. X

I ©terpe gheflacht van Oioobenhooien heeft groote breebe, effene, britpne, boucher, toobachttghe,^ueneblaberen,metrooba^ttghe ribben gheltjch aberen buertoghen. ©te bloemen jijn getobte hauwhee bun enbe laneh.^faet ee elepn ront enbe van bups? ten brupn van btnnen geelachtich ben 9taepfabe feer gheltph maer meerber.

x lt;Sweebe gheflacht batmen Stoofhen^ heet,e6 ben voorghefcreuen terp van blaberen gh^Kj(h,maer baer naer joo erOghet In bmtbbel blaberen tn een en ouer een wapenbe tfamen toe fmptenbe,ghelt,(h bte witte @lupthoolen,bte van verwen licht root ^qn.

5 nbsp;nbsp;lt;sSberbe gheflacht van 9ioobe hooien heeft blaberen bte gehachclt enbe buerfneben ^hmanbere van verwen bloemen enbe fabe ben ter pen gheli) th.

4 èvterbe gheflacht braeght ghertmpelbe gheeronchelbe enbe geffoncelbe blaberen, anbere ben voorghefcreuen gheltjch. •

©at

-ocr page 527-

■OcnXooIen. Cap. tgt;f. cccdp^vtf, J ©at vt/ffle g^cffacbt van rooDen ^ovlfn batmen Çùr te tanbe ^(co^en Çeet, es bat lt;ïlberlt;(epnfïe enbe l'ester een mtlbf ô^eftac{5f,enbe ce van Haberen enbe fiele veel mini» ber ban bat ter jle.anberei ben feinen gheflacbtc ^Çeltfeli. ©tt abepacb^t en wölbt met velem biefptffegiheb:upelîf,maer woibtmeeflalleeng^efaepet,omzijnfaet» baeraf batmen cite flaet btemen vco: Ôtaepohe bagÇetifex vercoopt.

C placée.

5ine befe ^beffachten van Poolen ivoiben tn bie moefboiten Çter te lanbe ôÇeplanf, ©te flooien motben alleen fomtijt^ op bie velben ô^elifeli bte rapen ô^efaepet

©te belle hooien motben gÇefaepet in ÔJîeerte, enbe tn îSXepe, baer naer verplant,’ 3« îgt;^» winter jtfnfe bequaem ont eetenjnbe ale ^p ben winter otterbltjnê,^oo biengen îP tn Ç^leerfe enbe ^phl ^uer bloemen enbe in CO^epe Çner faet. @ommtgÇe hooien fonberlingue bte witte flupthoolen woiben ooeh tn bie ©ogbflmaent ghefaepet, bie in bie ^eebemaent oft èlacbtmaent verplant wotben,enbe in Sömeehmah, ©opmaK ®Ft ©ogbpmaent flapten,enbe ban fijnte beqtiaem om eeten.

©ie tamme .Kooien wotben gbebeeten tn ©neep k^ki^Qm ^^tfai.^n Xatifn Brafsicæ fatiusi^n bie 2lpotehen Cauics,3n ,^ooe^bitptfc^ .Kolen,^n Jleberbuptfe^ JKoolen.^n t^rane^oio ^boup.

i ©at ierfle gbeflacfjt vd witten .KooU wo;bt gbebeetê in Latijn van plint’Uö Brafsica Tritiana,nvter tiit5Brafsicafefsili$capitata,en Imperialis.^n ©OOCljbUptfcl) .KappiQhtattt, ,^ter te lanbe witte @iupthoolen enbe (^abupfhoolen. ^n ^rane^oio è Çotip ^abu^J a ©at tweebe gbeflacbt Çeet in ^éattfn van ÿliniuo BrafsicaLacuturria. j^ut t^ lanbe lt;Sauope hoolen.^n ^rane^oie ^§oup be @auop.

» ©ierfle gbeflacbt van Stooben hooien,beet tn ©rteep van ©ato Kf«gt;§nx(i«.3n ^a# tifn van ^linino Brafsica Cumana.3ti J^oocbbuptfcb Ojicptcr roter holen, »^ier te lans» be ©poote roo hooien, ^n^tanebow t^boup rouges.

i Tweebe gbeflacbt woibt ooch gbenaemt BrafsicaLacuturria.j^ier te lanbe Otoofheo enbe roobe olupthoolen.

Jïoolê jijn werm en biooge tn ben ierfle graebt en afvagenbe fonberlinge bte roobe,'

cCrachtcnttcrchingbe,

Æfap van hooien alleen oft met wat falpeeters ingenomen, maect ben bupeh weech, 3( eit boet eamerganch bebben. ^feilte boet baf ierfle wafer baer bie hoolc in gefebe ^ijn.

^fap van hooien met wijn gebionchen es goet tfegben bie beten van ben flangbert. 03 ©it feine fap met meel van fenigriech vermengbt, es goet gbelept op bie leben enbe lt;1 »oefen baerf flebercifn in es.

lt;^Jfap van hooien es ooeh goef gbebmpcht tot bie oube enbe vervitplbe fweeringben © enbe vlceratien,want bef beplf enbe fupiterf bie felnei

^fapvan hooien bner bte nuefeopgefrofhen,(»puert bie berffenen enbe bat booff. ©

«S^ feine

-ocr page 528-

ceedg^vttft 'Oarttoobe.Xoolen^ (Tap» vp

^fdue fap met wijn vermengÇf enbe lanw in öic ooien g^cUten, ee goei tfegen öie^ ïgt;oofèept enöe tuiten van lgt;en ooien.

«é(ap van hooien van onber in Die moeder met een pepite ghefeöt, verweeht amp;ie na^ 0 tnerlijehe teaneh^epe van Den vionwen.

lt;SfeIiie fap met Çnenic^ g^elijth een fpiope g^efoDen, enDeDiehwile g^eleehtjghe^’.^ nee(l Ine Çeefebept enöe Den ^oejl. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“ i

(rnDe alle Defe eracljten haft ooe Dat water Daer Die Xoolen in gefoDen jijn, fonDer ^j (ing^e Dat ter jlc fop,enDe Dat van Den alDerfledjtflen 9ïooDen hooien, Dat allee oft tuet fupeher ing^enomen feer wel enDe lie^telijehen eamerganeh Doet Rebben, enDe Die nas» rnerlijehe eraneh^ept van Den vionwen verweeht.

Sit feine water (c ooth feer goet tof alle wonDen,want ale^p Diewile Daer meDe gei^,K waffe^en woiDen,5oo fupueret enDe gÇenefet Die feine.

^ie blaDeren van Âoolen enDe fonDerImge Die opperjle foppehes ronw oft feer Intï?^ telg^efoDen.enDe met ajijn ing^enomen,Doen licljten eamerganeh Rebben,en Dat wao ter loffen enDe riffen,en ^qn feer goet in Defer manière Den milffnthtigen gÇebinpthf.

Sie feine blaDerenin Der feiner manieren naer Den eeten mg^enomen ghenefen Die $95 Dionthenfeap enDe Den ^ooftfweer Daer af eomenDe.

Sie blaDeren van .Coolen alleen oft met meel van ©erfden mont vermenget ^ifn 5? goet gÇelept op Die bloetfweeren enDe alDer^anDe Çeete g^efwiöen.

, S)i( feine ghefoDenenDemet ^nenic^vermcgh^ijnooe^h goetgelept op aUevooif^X) eetenDe qnaDe vervnpIDe fweermghen.

«Jïfaet van Aoolen met ^eeDe oft Çnenie^ water ingbenomen, DooDet enDe iaee^t }) af alle manieren van woimen.

S)ie fielen enDe floehen van Xoolen tot a Heben verbiant,enDe m| onDe verehee lie^ Xï fe vermenghf,^ijn goet tfeghen Die veronDerDe pij ne enDe weeDortt in Die ^pDe.

.Kooienm fpijfe gbcbinptht mahen grof en«gt; Brafsicafyiueftris. i3tlDe5ec .Kooien. 3€ Defwaerbloet, fonDerlmg^e Die SKooDe. ®ie witte iijn beter om verteeren, enDe grenen bee^? xer enDe betjnaemer voetfel,fonDcrlingbe ale ^p tweemael g§efoDen 5ifn.

Drtnwtlbeïec^oolé. ^a-Vij,

5ï^ ^^cinlDf^fC .Kooien ^ijnvanblai? Deren fielen en bloeme Den lt;sloo^ ren enDe tlepnen DtooDen hooien van fatfoene feer gelifeh, maer Die blaDeren enDe fielen i^n witter,en^ De meer bapiacbfieb^enDevanfmaeehe veel bit^ terDer.

Sefe .Kooien Waffenopronwe ^ooge plaeü fen ontrent Die eanten van Der ^ee aie Siofcoib Deo fcri)ft.Q:n woiDDen in grêlant op Die booge Difehen en Dnpnen tot veel plaetfen g^evonDen.

fftaem*

SOit gheflacht van .Kooien woiDt gbe^eefen in ©nee; Kf«j^CH«yfZ«, enDe van fomnnghen Haliniridia.3n -iatljn Brafsica fyluertris eilDe Braf-fica ruftica..^ier te lanDe ^ee hooien, enDe wilDe gee hooien,enDe Daer naer nv ter oft ooeh Cau# lis marinus enDe Brafsica marina, Çoe Wel Dattet n^ en eo Die Brafsica marina van ^iofeonDeo beferem um.

-ocr page 529-

Wtt Qpiticgtc. Ödp. ‘»üj, tccdv^yl’ uenjô^cv tvn m tïgt;aïgt;e beedi onber öïe OBinbenahefaeue« (ubkn.

©efc^ookn^ijnfecrwcrmenbeb:ood^vannatucren,cube veel gefeiter banbie «Sammclioofcn.

lt;r Cracljt en werefeingb^

Sk wübe ^lt;( koofen ^tjn van craebten enbe werekinge ben tannuen gbehjeKmaer 3 »eet fiereher en meer afvagebe.en bacr om en bienen fp ooek met ate (pt/fe gbebïupekt.

©ie blaberen van befen Poolen gepooiert,gbenefen enbe pepten bie verfeme wonben Qg^

lt;nbe boen feepben bie ßbefweHen baer op g§elepu

Dctt eptnegte.

^Cfatfoen*

Jiina^te beeft tangbaeßtighe vobï^ feerpe blaberen, bie bonekergruen» faee^t vol fape enbe meeek ^qn, enbe oner bepbe ^pben biep totg^efneben.

—^ ©le fleet ee ront binnen bot, tane; ben weteken bie btoemkèó tfamen in 'een gebron^« gben wa|ïen,enbe baer naer bat faet bat fterp engt;gt; be flekenbe ee.

lt;[)Blaetfegt;

’ ^pinagiewoïbtmbie moefbouen gbefaepeC

0pinagie worbt gbefaepet in îDleerte enbe in 3(pnII,enbe binnen twee maent naer bat jp gl^es» faepet eo » ^oo feueret fp faet enbe bloemen, top wo:öt ooek in ben ©erft gbefaepet, enbe befc blijft aUe ben winter buer buereube en en btengbe gbeenfaetvootin bie ^ente voort.

lt;1 Zi^aein.

©it C9?oeferupt worbt nv ter tift gbenaempt

Spanachca,SpiD3chca,Spinachcura olus,enbe van fom^ migben oius Hifpanicum, van Diuelhue enbe fom# •kigfe anbere Scutiomaiache. ÇCan ben Graben# (eben meeflero ©ifpanacb . 3» ©ooebbuptfeb Spinet. 3n?ïeerbttptfcb 0pinaate. ^016 èfpinare.

C ^atuerc.

©pinagiee« tout enbevoebtieb vannatueren. ''''^^lt;^=^ çCracbtcnWcwkîflgbe* •^

®pinagie gegbeten maeekt faeebteneamerganck.c^felue boet ooek bwater baer ^p^ ^kêbrfpben ee gbebroneken.

0pinagie op bie beete gefwillê getept verfwet bie bitte en boet bie gefwiHen feepben, ^

TOan .CnpAtbum. Cop. t^.

T Sipatbum atv ©iofeoribeo fenjft cv vieroertepe van gbeftacbfe,fonber noeft bat vf/f *** f^r gbeftaebt bat in bie grachten enbe flaenbe wateren waß bat Hippolapathum gbe^ ' ttaernt worbt,baer af wp ooek m bit eapittet ferijnen fetem

lt;[ Cfatfocn»

©it ierße gbeßaebt van ^apatbum batmen bier te Idbe j^afieb oft peerbiek nuepf» beeft fangbe fmake berbe voor feerpe blaberen, enbe tuffeben bpen eomê ronbe knoop# lt;*«btióbf bbU bmpne ßclen voort,met gbelijeken blaberen beefeet. 2(en bopperpe »an • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bert

-ocr page 530-

edp.t^


lgt;ftt liefen wallen veele Sleetltgeef (fepne bfoemkene Deen 6ouc Den anDeren.enDe Daer naer DîjjeeanneÇ biupn faet m Dunne »eUekene begoten. ^0ie wond es fanek effen ens^ jje »an binnen geeh

» ^at tweebe g^epae^t Duimen ^Julienne Çeef,e5 Den »omgÇepreuen mei feer on^fz Itjck,maer ^i|n bluDeren ^ijn meerDer, bieeDer, fuet^ter enDe »001 niet feerp. ©te pelen ^nn Diek enDe funek, enDe trugen »ter eff »iff »»eten beoeb. ©te bloemen gedaebtteb. ^fuei Dipeeantte^ enDe roo(.©ie model eo lunek Dun enDe geel.

5 nbsp;nbsp;^DerDe gefluebt »un Xuputbum es Den terpen (eer g^eltpKmuer ^yn bluDerc ^pn eoder enDe»eelbieeDer, enDe Itgg^en meep op Der uerDen rntg^efpiept, Den bluDeren »un ïBeebbtee feller gbelpek, enDe Dte peel en wup ul^oo boogbe met. ÇOunDefengÇeflueÇtëmoîDt een root gbeffue^t gbevonben, enDe Dit beeft fe^oone lt;3 Doneker rooDe pelen,enDe bïupne bluDeren met rooDe uDeren enDe pefen Duertroeken, Duer rootfupfulfmenfeinpueken mïï)ft)mt»Ioepet,enDeunDero eepvun pelen,bluDe^ ten enDe fuet Den unDeren gbeliiek.

4 lt;^»terDe gbepuebt Dutmen ©urekefe nuempi beeft lunge fmulfe bluDeren,Dte »00: feerp enDe uebter bteet ^t)n,»un fmueeke feer fuer fester gbelpek u^tjn.©te peel ee ront enDe Dun,enDe Duer uen mu^en Die bloemê Die biupnroofen depn ^pn. X^fuet ee biupn Dïpeeun(ie^,Den fuDe »un putieb feer gbelitfk.©te model eo lundi enDe geel. ÇOnn DefengÇeflutÇte ^00 elfer ooeknoel^ een unDere Dutmen Oioomftbe fitrekele *23 tiuemt,Dmelek code enDe freier ronDuebtig^e, mut euntigbe enDe mitue^tig^e bluDeren Çeeft,Den bluDeren »un gt;öeplflt;§ierg^efpck, muer mtnDere enDe niet biekoftbert. ^ie pelen ^pn teer enDe Duer uen mup Dut fuet gbelpek uen Die unDere.

Ç0un Defen gbeflue^te effer 00e een depn mPDt Ourckele Dutmen feuepe ©urekek ^

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nuempt.

-ocr page 531-

Otoomfc^c ©iirdifR,


00 ^urdtefe


-ocr page 532-

cccdç^^if. 'Onn Crtpflrbiiin.Q'rtp.tv.

4 nbsp;©«rekelewoxöc ntccfl mïJü^oücnghffiepet,tvo:î)f nochtans uock g^evontgt;e« in

fommig^e beempöen enöe Oondicrf plaetfen.

©caepe ©»rekele wajl g§eerne op Ojooj^be selben.

5 S^at vOffle ö^f pacht groepettn Die grachten enöc fiaenbe wateren, enbewoïbt hier (e lanöe veel gbevonben. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ ^^t

2ine Oefe è^eflachten van ^apathum Moepen In ^S’aedîmaent enöe tn J^opmaent.

2lne befe crupöen woïben onöer eenen nan» begrepen. 3« Weexx«7r«lt;oj».3»^lt;»«’ HjnRumex enbe Lapathum.3n blC 3poteiïfn Lapatjum.

1 Sat terpe ghcflacht heet tn ©rte; ôfvx«7r«âop.3n -bitton Rumex acutus^n bie^po^’ lekê Lapatiü acutü.3n -^oochbuptfch ïi)ïêgclw»rQ,@rtnl)twiïrt^,©treiflrttgt;iirt^,^ttterlt;gt; ivurt^. J^ier te lanbe patich,e» tot fbmmige plaeipn J^eerbteh. 3» ^rdehow pareUe.

» ©at tweebe ghepacht rootbt gbeßeften xwWop H/atjop. 3» Latijn Rumex fatiuus,van ■ fontmlghen nv ter töt Rhabarbarum monachorum,van (*5alen»0 OOC Hippd!apathon.©ter (e lanbe patientte.3»tVranchoi6 -la pacientte.

5 c^öerfe ghepacht es gbenaemt tn ©rtec; x^^aflop «y^wp, ^n Latijn Lapatbum fyiue-ftre.bat eètnSuptfchwtibe ]0aticb.3n 5rancboi6 pareUe fauluage.

©at root woiöt gbebeetentn Latijn Lapatbum nigrum,enbe nv ter tip van fomnugen ^ Sanguis dracönis.3n ©uptfeh ©taken bfoct.^niJ-rancboiö ©ang bit btagon.

4 $vterbe gbepaebt heet tn ©rtee; è/axï? enbe tn Latijn Oxaiis©« bte Stpoteken A«-tofa-^n©oochbuptfeh©a«r ampler. 3« ï^eerbuptfeh tourekele. 3» 5rancboï6 X^^eille ott ©alette.

©at SXoomph ghepacht eo ooc fonber twiifel een oxaiis enbe pbijnt wel te ^pne bie © gbene bte van ben oiibero ghebt»pckt enbe befere»en eo gheweep, enbe fonberktighe c|«XjfOxalisghenaentt. O?v ter tip wolbt ^P Oxalis Romana enbe Acetofa Romana gbCs» Çeetenenbetn ©uptfeh Stoomph ©urekele.^n^ranchbto ©settle 9ïoinaine.

©at clepn van befen gbeflacbte wotbt gheheeten Oxalis parua.3n bte 2lpoteh? Acero# ^ Wia.3«©vochbuptfth .^Upn ©a»ramp|fér.©ier te lanbe ©caep^ ©urckeleenvelt ©urehele.^n Je^nehow petite ©veille g petite ©alette.

5 c^vippe ghepaeht bat in bie grachten wap heet tn ^rtee; ;7r7rox«7r«fiop.3n i«fl(» Hippolapatbum,0ft Lapatböraagnu,oft Rumexpaluftris.^» ©OOChbUPtjeh iBa|jer antpf# fer,©ter te lanbe ^rootpatteh oftOÖater patick.^n 5ranthot6 i^areHebeaite.

lt; Zlïatucrc«

©efe crupben p/n coube enbe in wenn te rebeiipk getempert, maer brooch van ha# lt;»eren tot fester tn ben berbS graebt,fonberltnghe bat fact, bat ooch tfarnê treekebe eß.’ CCtaclperttttecckinghc«

©ie blakeren van allen befen crupben ghefobè enbe voor fpOfe ingheriomen maken 31 faechten eamerganek enbe ben bupek weetk.£feine boet oock het water baer fp in ge# foben fijn ghebtoneken.

©ie blaberê gruê gepot? m^ olie van SXoofen en wat ©operate vermeght verteer? ^ rit boen verga? bte faechte apopumati? e» ghefwillen van ben hoef be baer op ghelept.

lt;S:faet van patich enbe van ©urekele met water oft wijn ghebionckê popt b? loop S beo bupe; enbe gheneep bat root melpoen,enbe beneemptbat walg? van ber magen.

©tt felue faet eo oock feer goet tfeghen bte beet enbe peeck van ben po:pioenen, al# © jóbbat biebit faetinghenomen heeft,alwo:bthp van een fcotpioengepeken gheenptf ite oft weebom en gheuoelt.

©te wonden van befen crupben in wijnghefoben enbe ghebtoneken pjn goet tfegè ^ bie geelfucl)t,boen water maken,verwecken bie natuerltjcke cranekhept van ben mou wen,enbe boen ben peen enbe bat graueelbteeken enbe riffen.

©ie felue wonden in ajijngefobc,oft rouwgbepoot?, ghfnefen biempbiebept qua ^ be crauwagi? en alle wfwèbighe onfupuerk^ beo lichacß alfmcfe baer ntebe beprifekt.

©water baer befe wonden in ghefob? fifn co oock feer goet tfeghen bat iuetkfel.en ^ guabe crauwagien,alfmen( baer tn habet oft hehaem baer mebe waschet,

^ifn

-ocr page 533-

Ven Crtrtipfrtttrt. Cap. g. cfcclppvft'i.

^f/n Öaet befe wo«eUn t'n g^cfoöen jtXwrfuct bic pijnc »lt;*« bentangen, in ben ^ mom g^e^ouben,enbe van ben ooien baer in ßl^ebaen.

©iewoKeien a^oog^efoben verteeren enbe boen feepben bie dieren enbe gefwiHen^ ontrem ben ooien baer opg^eiept.

©ie feine woitet met a^tin g^efïooten verteer en enbe g^enefen bie §etbe miite, en^ ^ be aUeen g^eflooten enbe opbie^epmeiijeftepiaetfen van ben vionwen ó§eiept flelpt bie vioet enbe onervioebigÇe natneriijelte craneii^ept van ben viouwen.

gt;öan befenwoitelen vinbtmen ooehg^eferenen bat ^p aen ben ^aU ôÇebzaâfn,bie ^ eroppen enbe eiteren boen vergaen.

Van Crtinpfrtnrt. Cap. g

lt;[ ^fatfoen, 2(mpfanaeoeê wiibtmoep erupt, §et §eefi bieebac^ti^ gbe,Meedïgruene, ouer bep^ be^pbenbiep g^efnebë blasJ beren ben biaberè vJ 9taep^ erupt oft van j^erick niet feer ongeii/ek maer minbere. ©te |le(è waffen ontrent (wee voeten ^^ooe^, enbe verbeplen Çuer in veel anbere depne, op bopperjle van ben wekken veie geeie eiepne bioemkeno Waffen ben bioemen van eiepn ©autep erupt vanfatfoene friner gbeiijtk.

C jaiactfe.

Lampfana wa(Ï ((bier al om bp ben Weggen,fonberiing^e aen bie eantèvan ben moef^ouen enbe ontrent voc^tae^i» *tôÇe piaetfen.

^et btoepet fe^ier alle bë Roomer buer. ^Baein,

©it erupt woîbt gbe^eeten in ^rtee; X«g4lt;*VH« 3n ^atifn Lampfana, enbe van fommig^en Napium.

Batucre^

Lampfana ee van natueren wat af^ vag^enbe.

C Cracljt en WercUingtic«

lt;ampfana,a(o®a(en«6feÇîi)ft,vooîfpiîfe meenomen gbeeft qnaet voetfefenbe^f boet quabeÇnmoîengroepen,nocÇtanoioofept©iofeoîibeôbat ^p meer voebet enbe beeter vooï bie mag^e eo,ban iapathum.

SOan hupten tfmhaeni6,rennKbt enbe fupuert jp be hupt, enbe ee baet om goet tfe^ 55 ghen bie feoift^ept gbehiupdit.


Van (Soeben pepnbïfcL Cnp. gf. c ^fatfocn.

©eben bepnbnek beeft bieebe bieke biabercn, ben b laberen van Sur ekele vob naer gbelijck maer eoiter enbe b:eeber.©ie fleel ee bick ontrent eenë voet boocb, enbe baer aen waft bat faet,veelbp een gbebiong^en fester gbelijck aen bie Reiben. S)ie wolfel eo groof,tan(k,bi(k enbe geei,

Cplaetfc*

Soeben fiepnbiiek wuft op ongbeboube piaetfen, bp ben traten enbe weggen, enbe omrent bie tupnen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ij ^ijf.

-ocr page 534-

cccclgg^fttj. Dnn (SoebenIxpnbîfcf. Cop. sp

CC^t» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Totabona. ’^^OfÖf« ÇrçnOîÛK'

Stf opt wotöt met optiert Roemen m Âcaedîmaent en m ^opmuent g^evonben.

^/îaenh

?Öit erupt wölbt g^e^eeten iw ter tift in iatijn Totabona,en van fommtgÇen codi jtçvmaxwop Chiyfolachanon, bat eo in Lati jn Aureumoius.om ion fonbedtnge bueebt wille.


3« -^ooc^buptfe^ ©uter ^einne^en @([v‘^ metbe(..^ier te Mbe @oebe Republiek, -iams? mekenf oo:e,enbe van fommig^en 2((goebe. 3n ^rane^oie lt;^oute bone.

C ^^atucrc.

©oebe Republiek eo bioog^e enbe afva^ g^enbe vannatueren.

lt; Kracht en Werckingl^c.

3 nbsp;nbsp;@oebe Republiek in fpijfe oft pottagie g^egt; biupekt maeeki ben bupek faec^t, enbe boet camerganek Rebben. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;( 55 Soeben Oepubnek gtuen gÇe|îooten fup^ • tiert bie oube fweeringÇen, enbe g^eneefl bie ' verfeme wonben baer op gbelept, en begijn in bie felue eenighe g^ewoimten bie boet Çp peruenenbewtvallen.

Va Cnbutic enbe Ctcojcpc.

O^apittet T^ij.

l^gljenacljt enne onberftect

ïïbimeeo tweeberlepevangÇefiacÇt aie ©lofeonbeg enbe bie oube ÖKee^ pero f(ri)uen,bat een g^eflaebt eo gbenaemt ^amme t^nbiuie oft ^ieo hepe, enbe bat anber wilbe i^uoiepe. Sie tamme eoweberom tweebers» lepe,bieeene^eeft bieebe witte bfaberen, enbe banber fmalle g^efneben •^ btaberen.t2:nbe befg^ek/e; ooek bie wtlbe, een met blauwen bloemen,enbe een met geelen.

lt;[ Cfatfocn»

i Sie witte tamme Submie beeft groote langue bieebe witgruene faeeÇte blaberen, J ^n blaberen van fommig^e ^attouwe niet feer ongheli/ek, bie fïeel ee ront met gekje^ «^n blaberen beeleet.enbe wafl fneUijek op,enbe baer aen waKen ft^oone bloemen van ^^rwen meeß blauw,fomtijto ooek wit, enbe baer naer cornet faet bat wit es.Sw woï(gt; ^0 ee wit enbe lanek enbe vergaet naer bat bet faet rijp ee.

x Sut anber gbeflacljt van tammen t^nbiuie,batmen ^ieoiepe ^eet^eeft ooe langue fmaUe blaberen bie aen bie tarnen fomtijts ooek wat gbefneben ^ijn.Sie peel ee ront. Sie bloemen ^i)n blauw,ben bloemen van ben vooigbelereuen van fatfoene g^ekjek. Ste wolfel eo witlanek fapac^tic^,enbe en perft niet ke^tekjeken, al eep bat /p bloest men enbe faet vooitbitngbt.

3 Sat berbe gl^eflac^t bat wtlbe Ooiepe g^enaemt woibt Çeeff lange boneker gruti? ne enbe wat ÇapiacljfigÇe blaberen,bie fomtijto met roobacljtigbe aberen buertog^en ^ijn.Sie pelen bloemen enbe faet ^ijn ber tammer êicoiepc feer g^ekjek,enbe bpfgpe/ ikey ooek bie wolfel,bie ooek lange fijt blijft buerebe,enbe niet ke^fekjekê en vergaet. ^ nbsp;Sat vierbe gbeflatbt bie geele wilbe (Ïieoiepe,eo van pelen enbe blaberen ber i£ieo

t^f^f g^ekjtk,^t)n pelen pjn lanek,een ede oft meer ^oceb,m^ vele^pbe feueten,bie biais beren ^pn lanek ben blaberen van wilbe tlieoiepe fe^ier gelijek,maer bieeber.Sie bloe men^i/n geelg^efatfoeneert g^ekjek bie bloemen van papeerupt maer minbere.Sie Intubum

-ocr page 535-

-ocr page 536-

ccfclvvvv). tiAtt ^iibtmc crtbc Ctcöïeve. Cnp. ^(f«

woHc((6 fen voet (anek vol wit fape bat ö^er wt vloepet aie ^p gftequetß tvotbt

»• ^ ©ieilïe eß tweebe ge flacht trombe Fnev te Ube in bie gotten gÇefaepet enbe g^eplant.

3 (Sberbe woïbt op bioog^é grafa(htig[gt;e,enbe op onóhetgt;o«bc plactfcn.enbe fomtijte ooclunvoehttghf Ö^^’‘’e*ttï’eo.

4 «Svierbe wap m bie beempben,enbe in voeÇtiô^e waeferaeÇtigÇe plaeffcn, bp ben grachten enbe wacteren. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;[ CpU

S)4^ empben bloepen in bmibbelvan ben Roomer,enbe fomtijis ooek v’oe^berjoiv bedingte bje witte (ï'nbiuie,bie aie 3p woeeb in Oîeecte gefaepet ee.feer v;of(b bleeps ct.lt;2?nbe baer om wo:bt 3p van ben boueniefe bie niet en begt^eeren bat ^p bloept, maer ^at |p groot enbe b:eet woïbt,ierp in J^opmaent oft X^og^pmaent g^efaepet, wdt aie jp fpabe gbefaepet ee,3oo en bloepet 3p van bpê faer niet, man woïbt groot enbe bwet, bie ate bie winter aencoemt,wt ber eerben gbetroeken woïbt,enbe bouc toe geknoopt, enbe al^ooin bie fanelegbelept.bacrin^p geelwitwotbt, enbe bd^oo woïbt 3p met olie cnbeajijn voo: falaet g^egbeten.

lt; ü^aem»

Sefeempben woïben gbebeeienin ©nec^cr.ff'Aç.^n Latijn Intuba, van fommtgt;

, g^en oock mKç'J'iç enbe picridæ.

I ©at ierpe gbeflac^t beet intubum fatiuum iatifoiium,enbe baer naer van fommigben Endiuia, ^n bie '4poteken Scarioh.^n J^ooebbuptfeb ècariol. 3n tîrdeÇoie tSeariole» J^ier te lanbe van ben ?Öïoefv3ouwen enbe van ben g^emepn? man witte Q:nbiute,bie beter bie reepte t^nbinie kennen ban bte ongheleerbe 4potekerb,bie m plaetfe van (f n^ bittie wilbe Xattouwe nemen enbe g^ebïttpeken,

* f^weebe glbeflac^t eo oock een intubum fatiaum,enbe woïbt ge^eeten Cichoriu fatiuum amp;nbsp;hortenfe.^n bie 2(poteken Cicorea domcHica.^n ^oocbbnptpb ^am wfgwartftt.^n 5?eerbuptf(b ^^anime Snotfpe.^nj'r^i'nb016 ilicoie bomepicque.

lt; /Elatiiere.

2)efecrttpbfn3rin(outenbebïoogbe tctf(bier in ben berben gracht, fonberlingbe bie Ïöilbe bie meer bïoog^t enbe oock afvagbenbe van natweren ee.

lt; Machten werekinghe^

Sefeempbening^enomenpereken bieweeckeenbe vereoelenbie verhitte mag^f,2( ien fonberting^e bie wtlbe ^K0ïepe,bie ber magren enbe ben inwenbigen leben meep begnaern eo.

iöefe feine empben ierp gÇefoben,enbe ban met a^ijn gÇegeten, poppen ben loop bee *25 bttpc;,bie van beete ooïfakegbecomen ee.

c^fap van (Steorepe oft bwater baer fp in ghefobc ee gbebronekeje goef vooï bie bee S te letter,tfeghen bic geelfncbt enbe beete enbe berbebaetbfe eortfen,

iöie blaberen van (f-nbiine en ijieoïepe griien gepootf ^ijn tfegen bie beefe verfwee«» ^ ringen en apopumatien van ber magen,eloppinge van ber bertè, beet flcbercijn enbe groote verbtttingen van ben oogen, op bie plaetfen van ben pijnen van hupten gelept.

©le felue blaberen met meel van gerpen mottt verraègbt, ^ijn goet gbelept op bwilt (g vier,enbe alberbanbe beete gbefwißen.

lt;^fap van ben blaberen van ^nbmien enbe S^ieoiepen met oliën van SKoofen enbe J ajijn vermengbt,verfuet bie pijne van ben boofbe baer op gbelept.

^tembit felue fop met ceruppe enbe a^ijn vermengb^eo goetgbelept enbe gbepre/ ^ ken op alle gbefwiHen enbe apopumatien bie vereoett bebooïen te woïben,enbe op alle verbttttngbfn»

-ocr page 537-

Vrttt Sötid}ctt. Cöp, puf.- ccfd^^^VQ',

Ortt^fn 5i)n ttwcamp;fflciifjefu bic tvtïwr te rouw cubt fîrlrrnbr, bic ©anfon btfïrï p^gbduKrnpt woïöt. (^namp;c feu gtiï)fp ^,^ factEter cnöc met pejkenîgt;e en e^ îgt;te Zoafen Uttouwe ô^eÇeeten weiht. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ccmtlom^

Sonchusfylucftrior,arpera.@anfen hïfïef. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sonchustenerior,nonafpera.j5afen(a(tOUtVe»

t ©anfenhifleï beeft Un^Çe bieehe btaherenrentfomme hie ernten htep g^efneheUa lt;nhe met feerpe gekenhe puntten enhe hoienen 6efet.©te |ïee( ee eantac^tieb!, binnen Ço(,met leben oft knoopen onherfeepben met g^ekiehen bfuberfbeeleet.èp bopper fie »an ben gelen maffen geefegb^vulbe bloemen, ben bloemen van ^apenempt ö^liftk: »à fatfoene maer veel mtnber,en aio bie verg.aen^oo comê baer ÇapiaeÇttge boUekene »ooif,bte met bc mïnbe weeft gupuê.©te weitet eo lanek en geel met veel veefeiingben.

* ^afenlattouwe eo met blaberen,gelen,bloemen enbe faet ber vooigbefereuen ©an;; fen btgel feer gÇenfck,maer bte blaberen ^qn wat bieeber, om bie canten met goo biep gbefneben,enbe en Rebben gÇeenboîenen oftgekenbe puntten, maer jifn Zeeleffen enbe met rouw. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tfpïactfc*

©efe trupben waffen van felfo in bte moef^ouen enbe op bie velben, eii woiben voos ontrupben gbebouwen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;'ÏT^t

©anfen bigel enbe jf)afenlatiouwe,bloepen in ^^saetkmaent enbe J^opmaêt, enbe «teeg alle ben roomer buer.

T^acm,

©efe trupben woiben gfte^eeten m ©riet; iróyx«» enbe m Matigt Sonchi,ttv ter tijt Ciccrbitæ.LaâuceUæjLaaerones,enbe van gerapte eubein bie 2tpoteken Taraxacon.

I ©terge gepatst beet Sonchus arperior oft fylucftrior ,^11 ©ootbbiiptfcb ©en^Oigel, 9}?ofjbtgel. ©ter te lanbe, ©anfen bigel enbe meltkwepe. 3n ^rant^opo ^attteron?

a ^weebe gbeflat^t WOZbt gbebeeten Sonchus non afpera,0ft Sonchus tenerior,van ^[pU^ @to iu) ïeiuo

-ocr page 538-

cecdiv^^vttp Van lt;^atttcBfctuyt (Tap. 5ntv

Idue Laducaieponna.^n Jóooc^amp;uvttdj J^afcnkoI.^tcr (f (anbe Jgt;a|'(n lattouwG^«^ fen jivupth,S)aun)öi|lel cnöc Aanwen aupt.^n ^vant^otö pafape au fleure.

Zl^atucre,

Sef^ lt;rui)öf n ^ijn tout «1 biooge van natueren, fonövrhngc afü ^9 noch verfeb ^qn, want al65p g^eöïooc^t ^tjn ^oo;nnp wat werinac^tic^,al6 (i5aknue fm)ft.

lt; Cracljt en Wcrcfeing^c*

^fap van eent'cb van befen trupOcn inghenomen, verfugt óie pifne ent^e ftnagingÇf 2( van ba magren,öoet water maken enï^e Oen fleen Oteken enOe n)ien,en0e ee feer goet tfeg^en Oie Otoppelpijfe enOe g^eelfuebf,

lt;Sfe(ue fap ingenomen Ooet wek Oie”voeflero veel mekk$ m ^uer 6oJ|Ïen (omen,en ^ maeek Çet meUk feer goet enOe g§efon(,a^oo Dat Ote ktnOeren Oaer af fe^oone verwe mOe coluer erijg^en. c^fetue Poet Çet water g^ePioneken Paer Pit erupt m g^efoPen e^.

lt;^fap van tSoneken verfuet Pte pifne enPe vereoelt Pie ^Ute van Pat fonp'^amêt enPe ^ van Pen feamekjekê lePè met eattoè Paer op gelept,en van Pen ooten Paer m geP’uppt.

©w PlaPeren van tSone^en gruen geflooten ^ijn goet gelept op alle Çeete fwiUmgen^ lt;nPe apoßumatten,enPe fonPerlmg^e van Per mag^en.

iöie woztel met Pen blaPeren g^ejlooten, ^tjn ooek goet g§etept op Pk beten enlgt;eÊ^ peken van Pen @co:ptocnen.

quot;Ürtn (^auicl’fcrupt. (Jap. ^ntp

/ij'^tmekferupteo tweePerlepe ak »tofeonPeefejjufft, ©root enPeclepne, van Pen V wekken Pat elepn PïpPerlepe ee.

tUfatfoert^

Hieradum maius. /\ Hieradam minus primum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hieradum minus alterum.

©root ^autekferupt, t^lepn J^amekferupt, ^weePe elepn ^autekferupt;


-ocr page 539-

Van «^rtuiclTcviivt. Sap. ^mÿ nbsp;ccedpvvv.

pei pe van ben |ïflen maffen fangae^ng^e bollekene, bie vooHbîengÇen 7”^^^ geele g^evulbe bloemen g^elt/dt bte bloemen van kaufen bildet. bie ooek in^aDMebugbe bodeheno vergaen enbe mee^ (lupuen. S)ie wonden met feerlandi mbe ^((ftvici veefehngben.

lt; iSUetfc.'

©efeempben maffen op ongÇeboubeplaetfen bp ben tan ten van ben beempben,«^ hnvelben, enbe bp ben megben enbe matertanten.

©efe empben bloepen van tn 25taetkmaent tot tn ©erfflmaent.

^ßann.

^autdiftrupt motbt g^e^eeten tn ©rteg lt;45wwp.van fommtghen ö-oyxtnff.^« ^^'^ ttfn Accipitrina,van 3pUlfIim oodt Laäuca fyluatica,Picris enbe Thridax agria.

* ©at lerflegheflad^t van ©aintkftntpt motbt gheheetenin ©rteQztpeóoopTó^ty«.' 3n •iattfn Hieracium magnum,van fommtg^en Sonchitcs,Lampuca oft Sithelcas©n ©00C^ ^ttbtfcbgt;@tvß ©abu^kraut.^n 5ïeerbuptfc^,@root J^amekferupt

lt; ^atnerc*

C eracht en Werckingh^«

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cßan erachten enbe merektnge jtjn befe ©amekferupben ben Mönchen feer gelffck, 2( j tot alle fake btenfleltfek baer bte teoehe goef toe jttn,tn ber feiner manterè gebmptkf.

©efe empben fijn ooek goet tot ben ooghen enbe tgheftehtr alfmen tfap vü bê felul 05 baer tn b:nppf,enbe fonberltnghe van fghene batmen©upueU beet heet.

Xgt;«n groote iDßUwbtfBel. Cap. gv.

c efatfoen»

ttupt heeft groote bteebe blaberen,bte grooter enbe bteeber jtfn ban bte blabelt;» ^^ren van *-^)ernagic,enbc met elepne botenkeno rontfomme befet ^tjn, enbe tuf* hh^n bpen eoemt vood eenen ghertbben teeren btoofeh^n P« f met gheltfekê blaberen bedeet,

-ocr page 540-

Dntt Örööt Sanwbtfïel Ö*nplt; ^v» ^ro0k ^auwDijlet

cccc^e

6e(Icft.X)p bopperjlc »lt;»n De ßed waffen veel cUpne btaPerkene rontfemme Dfnpeelvafl in een ó^eDzong^enjulfc^en Dm wekkê cm rouw ront btpcl boUchen vooneoemt D^ lu^t purpurc bloemen voonbnngbt Die met Den winDeooekweeb ßupuen. ©te wortel ee Dieft «om mei veel aenwalTenDe fafeting^m.

C plaetfc.

©ü empf waß hier te IdDe in Die beempDê en in vochtige piaetfen onnet Die water edit

©rooie S)auwDijiei bioepet in ^oflmaet.

^it erupt wo:Dt gheheetenin ©riee^Kf/w lt;rio|^ Kx/flt;rio|;. ^u lattin Cirfium.vun fommtgt Bugloflum magnum, mDe Spina mollis. J^ier te lanoe Groote ©auwOißeim Dte ^poteften eeß onbehent.

(Muere.

©roofe ©auwDijiel ee cout enDe DîoogÇe »an natueren enDe van erachten Den i^onj» e^en feer gbeliieft.

C Crackt cnrucreftinçbe.

2( SÖd Defen erupDe f(ii)ft 2inDzeao J^erba^ rm$,D^ Dte wortel aen tlit^aê g^eDîagÇm Die pijne van Den gebotte aDeren Doet vergaen, Dan €onbïtlla. Cop.gvp c Cgkedad^t» Q’onDnlla eotwetoerlepe aUSiofeouDee fc^ït,ftj©ïDot enDe eiepne.

lt;[ ^fatfocn*

i ;Cte auDere donDnUa Dat ee Dat erupt Datmen papeerupt nuempt, heeft langhe blaDeren ouer bepDe^pDenDiep g^efneDen,Den btaDerenvan wtlDen Ifte^orepegeliien, Die meejl opter eerDen wig^efprept ligg^en.lt;i^u|fc^en Dte blaDeren tomen Dunne effe^ ne bole fleeiftene »oort,Daer op oooittomen feboone geele geoulDe bloemen,Dte aio jp oergaen ^tin,in woflaebtigbe boBeheno veranDeren Die met Den winDeweth (lupuen. ^ie wortel ee Dun, laneft, geelachttcb^enool wit meUftaebtieb fapoDat Daer wt vloepct ul^ïP ghequetp worDt.

lt;r lêlaetfe»

a ^te eiepiie Dat ee Dat papetrupt, wafl bier te lanDe al om in Die beempDen enDe grafplepnen.

1, i Sie wemDe (ZonDriHa bloepet tn ^tpe en m '-Sraecftmaeni, bet papeerupt bloepet »an m 4pnU tot m ^oghiUnamt.

5ïaem.

-ocr page 541-

Dfln ^dnbîtUrt.




* JOat «rpe genacht van öefcn anpöen heet tn @rte()f K^ov/f/zA-H.^n €a(tfn condrilla van pUnnie Cohdriiion möc eondriiiis.van font tntgb en oocK cichonon ettOo Seriss nv ttv ttft Condrilla maior.J^Ûr te (anÔO Condrilla..

* ©at anôcr ^bcflacfjt bert tn ©rtetr KÔvlt;rç/’MK?Ttf«.3” ^^tttfn condrilla aitera.2ln bte 3(p6tfIîfn DenSlconis,cnî)e Roftrumporcinum.3n J^OOC^ÖUptfC^ ^OtlliraUt, ^faffm^ Bla(,Pfaffen rorhn.^n 5îeerîgt;ubtfc^ papenerttpt,.Ç)onu rvvfen,^an(lierH0fjnen,etï ^eoiftbloemen.^n garant hots Ptffen lût.

Cfl^atuere,

©efe «upben ^ffn (ont enbe b;oogbc van na tuer en, g^ehfeft 6te ^nbinten enbe S^ lt;|vicpen.

lt; toci^t cri WèrefeingVe»

» lt;^fap van ôte ^roofe (Jonballa alleen oft met wijn tngbenomen ffelpt ben loop bf^ 3( Supcyjfonamp;erftnö^e Die van bitte van Der (ener ootfptonekrieempt .

«î^feine erupt met ipnen bladeren enbe tvotteien gbeflooten enbe tnöbcnoin(n, eö''3i feer goet tfegben bic beten van Den femi n nig b enfer pen ten.

©te*groote tSonUtUa itereKt voelt bie mag^e enbe Doet Die fptjfe verteeren aio ©vlt; £ fotÇeue flt;§«)ft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

» Papeerupt ee van erachten enbe werdtingben ber ©e^otepen feer gbelifdt di mac^ © baer voóï altift g^ebiupelit woïben.

3tf«t papeerupt boet bat Çapt bat aen bie feeefen van ben oogden anerree^t^ wafï ^_ wt vallen enbe wel waffen,alfrtten efap baer aen bteltwilo flrifekt.

-ocr page 542-

V«n Crtgeron. ^cp. P»O'


lt;Cgl)cnac^t

lil £)e wel Dat StofcoMbre enbe bie oubere maer van om (Erigeron geftreum en beamp; V ben,^oo worben nochtans n» ter ttjt van ben g^eleerben twee g^epaebten gefielt, ren groot enbe een c(epn,bie empferupben gemoeten worben, baer wp nodj een anber bp g^evuec^t Rebben,tn ©uptfeh ©njferupt g^enaemt.^aer bner bat tjrigeron nv ter tôt brperhanbe van g^efladjte eo.


3t groot drupffriipt Beeft wit gruene wat Baprad^ttge bfaberen citer bep^ l5^ben ^pben btep g^efneben enbe gbefeaert, g^ehfeh btebtaberen van wit COfJoflaert erupt.©te fleet wafl twee voeten oft meerrwodj, enbeopbop^ perfle van ben fehlen waffen efepne hnoophene, enbe bte worben etepne geele bfoemkeno, bte feer volehenvergaen enbetn witte woüac^ttgfie oft grife BapraebtigBe bcüelienf veranberen,gBelij(h bte bloemen van papeerupt, eh met, ben winbe weeB flupnem^iewortel ee fafelac^tie^, enbe ^et^eef erupt ee van eenen feervrembenruetk.

* ©at depn (Jrupferupf Beeft gruene bfaberen ouer bepbe^pben ooek biep gefneben, ■ ben bfaberen van baf groot (Jmpferupt van fatfoene gBefijekenbe, maer veel mtuber, gruenber,effenber,enbe min BaprafBtteB.©te fleetwafl ontrêf een (panne BoocB,enbe baer aen waffen geete bloemen,bie ooek voteken in witte Baprae^ngBe botleken veran^# beren enbe wecB flupuen.©te wortel ee (afelatBtuB, (fnbe bit erupt en Beeft gBenen fonberltng^enrueek.

5 ó^berbe Erigeron bat wp ©rifferupt gÇenaempf Bobben, Çeeft eenen bunnen ree^^ ten boneker rooben fleel,met etepn bun faee^t Baprken beeleef,enbe baer aen waffenbe ftïHóB^ fw*^^^^' blaberkenc ^p bopperfle van ben fielen waffen elepne Boofbekte baer wf elepne bleeek geete bloemkeno voorteomen,bie terflont naer bat ^ open gegacn iijn

• ver atv

-ocr page 543-

le)«« ^rtüferon. Cftp. ^^i ccccvctii.

Vfr4nïgt;erfn,fnï)f ^00 Çaefï grijs oft nut tooïamp;on.ïJat eentge fouten mogen meinen (Wet nuf wel en aenmn then)Dat Oefe bloemen van lerp grijs maeren,trant binnen ben feb nè bac^,enbe fomtijis binnê bte felue me b^ ^p open gegaê ^ijn, ^co woibè ^p grijs,enbe eoits baer naer ^oo opent §em bat ftnoppeiitn, enbe bietrttte grijfe papillens met ben fabe,troïben met ben tombe toetb g^ebieuen.^ie tvoitel es bun enbe feer teer.

lt;} laiaetfe.

i ©at groot t^nipfcrupt tra flop fanbadjtigbe p(aetfen b^bentreg^en enbe g^emepi? nen fïraten.

» ©at etepn troibt refe tn bte moef^ouen gfieronben.

3 ©rijferupt traft m fommigbe bonekere bo^e^en en op bozre bepben,

I ^root Q^mpferupt bfoepet m ^laeckmaent enbe ©opmaent, a ©at depn wo:bt met bloemen ane ben ^oomer buer g^eronben enbe fomtijts ootk mben winter a(fï met feer eout en es.

3 ©rijfempt bloepet ooek tn ben mibbe( ran ben ^oomer»

T/iaern. lt;

©it g^efta^t ran erupbe troibt gbebretrn tn ©nee; Hfi/fop. ^n 4attjn Senecio,van fommtgbe Herbulum oft Erechtites . ^U gt;)oocfbuptfcb èrmbthraut, 3’^tï^lt;'a(5ois lt;Senejfon.

1 ©at lerfegbeffacbt troibtgbebeetenScncdomaior.J^ter te (anbe groot (fmpferupt, enbe ran fonimtgben tëtifom.

a ©at anbere es genaemt ^mpferupt oft depn (Irupferupt, enbe es feer wel bekent, 3n -(attjn Senecio minor.

} ©at berbe es oot een reebf Erigcron enbe Senecio naemeltjek tgene baer, lt;^beopbta? flits af ff |:tjft, want,als roozfept es,^ijn bioemê woiben feer Çaefl wit enbe grijs, baer naer bat Erigcron ^pnen naein §eeft.^nbe tooibt nr ter ttjf ran *£onrabus ©efnerus Stifuyipiup g^enaernt enbe onber bte g^eftacbien ran Cony za gbefteit.

^‘/3atiierc.

^rigeron als î^ankis ferijft es ran natueren wat rerfoelenbe, nochtans feÇepben^ be enbe rerbeplenbe,

C Crackt enWercktngke«

Çrupfcritpf met ^pnen bfaberen enbe fielen in water oft fneten wtjn g^efoben enbe 4 gkebiontken es goet tfeg^en bte pijne enbe weebom ranber magren bte met kefte óee^ Ie enbe ckolerijfke rofktifkeben rerlaben es.

©te bfaberen met ben bloemen alleen oft met wat wijns gbeftooten, ^ijn goet gbe? SS lept op bte beete gkefwiüenran bat fonbamet enbe ran ben ffameltjtken leben.

©ie felue blaberen ran (frupferupt met bat alberelepnfle enbe alberfijnfle poeber (£ ran wieroofkt gkemengbt,gkfnefen alle wonben enbe fonberlingke ran ben fenuwen baer opgkelept.

©at wit grifs kapt baer bie bloeme in reranbert met faffraen enbe wat waters ge? ^ mengkf.es goet op bie oogden bie feer leken gbejlreken.

©at felue grijs kapt met fout verblijft bie croppen enbe (lieren aen ben kafs baer ^ opgbelept.

a ©at clepn ^rupferupt woibt ootk met anbere(ritpbe m^ olie enbe a^tjn gbeltjfk fa? ^ tlt;*et gkegke(en,enbe en es gkeen quabe oft ongkefonbe fpijfe.

Van Cattouwe, CTap, ^vttf\

lt; lt;gkcflackt»

•iattouwe es tweeberlepe,^am enbe wiibt.ra ben wekkê bie tamme reelberlepe es.

lt;L Cfatfocn.

I ©at ierfle gkeflacbt van tamme ^attouwe, keeft langke effene eale bieebacktigkc blabeten,bientettoeen flupten, enbe baer tuf)eken groepet eenen ronben fleet, baer wit meUkaektitk fap m es,outrèt twee voeten kooek waffeube, enbe in bopperfle reel oZ^ feuet?

-ocr page 544-

purtltettô bw^fifn^Gbaer op efepne geek 6 (ce mitent »ooHeomen,bie in wtf ^ijè ba^t^ Hen veranberen. •Sfaet eö wit Ian(liac^ttc^,enbe elepn. ^ic wo:(el ee landt enbe bidt, f^ierg§elijdteen'peewoï(eie,m«ef minbere.

* lt;^weebe g^eflac^i van -(aiteuwe ^eeft g^eerondtelbe g^evoitwen enbe tfanten g^e bîongÇenbiabereng^ehfdienbe fester eenseaffö frafeynbeanberß eeß van fïdêJMoe^ men.faet enbewoneien ben vooïf(^:euen feeeg^ehgit,

’ lt;?berbe g^efiadit, bat eö bte afberfel^oonfle enbe a(berwit|le -£at(o«we, enbebefe Çeeft größte bieebe Haberen,bie feer bidt tfamen van eenber woitei wa|fen, af^oo bat bteonber(leopbereerbenwtg^efptept hggÇen, enbe bte nubbefpe volnaer ouereen iva|ren,fnbeg^elt,dïeeneatgt;up6 Rooie toeflupten, enbe anbere ee|l oodt van fielen, bloemen,faet enbe wotteien ben ierjleng^eiijeh, enbe bit g^eflac^t ee bat aiberliefei» It,(kfle bat meefl tn bte fpijfe begbeert woïbt.

* 5ïocbvtnbtmcnfert)ft Columella een anber g^efiac^f van ^attouwe bie bondter gruene enbe fester purpure biaberen beeft.

’ 3tem noeb een anbere b»eno biaberen liebtroobacbtieb lt;fffw ^^be feer teer enbe welfmaedienbe 5t,n,maer befe twee gbeftaebten ^i)n nv ter tift onbehent,

C l^laetfe«

^attoitwe wotbt in bte moeffioitê tn goebe vetteeerbe gbefaepet, enbewafï g^eerne veerbe van een,want anbero en Ran ^p niet bteet wotben óft pupten en eroppê enfgen.

lt;attouwe wo:bt v’oeeß enbe fpabe alle bet jaer buer gbefapet, maer fonberlingbe in bie ïOïeerte enbe 2(pnll,enbenaer but ip gbefapet ee binnen twee oftbtpe maenben, joverijgbt^p bloemen enbefaet,enbe ban eneofp met bequaem om eeten.

^aem;

-ocr page 545-

X)cn Cattouwe, ^np^ çvfff* ccccgcvlt; ir/ï^acm»

lt;^amme^a(toiiwrwoïï)( ^Çc^memn @rK’(;amp;f(ir«|Hju4f®..3n-(a(t,'n Laducafati-wa.^nbie3(po(fh€nLaduca.3n »^oo^buptfe^ ^attu^ ober^^aauck.^Htïrancfioie caudle.

i ©a(ter|ïe gheffacijtvan ^^attonroe en Çeeft g^eenen befonberennaern, banket wo:b£ alleen Laduca enbe ^actouwe g^e^eeten.

» t^ireebe g^epac^t wozbt g^ubceten van piïntue Laduca crirpa. ^n J^ove^buptfe^ J^ranfer -fatneh. J^ïer te labe geeroneftelbe ^atfenwe. 3« ^*ranf^oi6 -faictue erefpue.

3 c^berbe gÇeflaC^t wölbt gbenaempt van 30hntU6 LaâucaLaconica,Laâuc3 fefsilis, vd ^ohimena Laduca berica,nv ter tijt Laducacapitata.^n -^ooc^buptfe^ proper iati? lt;tc^,enbe7Bei(ferlatttc^.3n^efrbuptfe^ g^efloten iattonweenbe erop falaet. ^n 5ran(§ow luiaue tefîne.

©te tamme iattouwe ee cont enbe voefene^ tot m ben terpen oft tweeben gracht.

C £racl)t en ïbercfeinglic»

©te tamme ^attonwenvooi fpijfetngbencmcn,malten beeter bfoet, enbe^tjn bee^^ ter om verteeren ban anbere moeferupbenjonberftnge ale^p ntet rouw maer gefoben gbegbeten wotben.

^attouwe vooi fptjfe g^ebinpekt ee goet voor bie ver^tttmg^e van ber magen enbe €© tfeg^en bat walg^en,ip verjlaet ben botp enbe maeeht tup om eeten,en b| fonberltn^ quot;nbsp;g^e aie ^p rouw met a^ijn gçeg§eten woibt.

^attouwe voelt tn ber fetuer manteren gbebiupeltt, boet welenbe gberupeltjelt fla«:lt;2 pen, boet liebten eamergandt Çebben, enbe maeelit ouer^» vloebiebept van meldt, enbe eomito bpen feer goetben gbenen bie niet gberupen en kunnen, enbe ben voeperen enbe fuegbenbe viouwen bie te luttel foeb^ b^^^fk gt;nbsp;^»1’^ Fier toe bient bie iattouwe bep eer ^p opgbefeotene^,^ ^ant ab bie peel begbtnt te wapen, jeo woibt bie ^at^gt; touwe bitter,enbe en eo niet bequaem om vooi fpipe oft anberpno ingbenomen te woibene.

©ie blaberen van -iattouwegruen gbepooten,|t)n goet Óbdrptop verfebeverbiantbcpt eer bteblepnen vooiteo* men enbe op alle verbittingben enbe wilbt vier.

lt;?faetvan^attouwe langbe tt)t gbebiuptkt,verbiooebt bat manlpck fact enbe verbupt ben lup van bpflapen.

^felue fact ab JOliniuß fcbiuft. eeoock goet tfegben bie ©cotpioenen met wijn ingbenomen.

Van wtlbc Cattomve. Cfap« g(^lt;

lt; Cfatfoen.

a^*’ ^Hï’f ^attouWe beeft langue enbe ouer

bepben ^pben btep gl^efneben wttac^ug^e lt;Hï^ ^| blaberen, btevan onber lane; bie mibbelpe ÿ nbbe met veel peltenbe boienen befet ^ijn, ee ront, lanek, enbe ^oog^cr wap fenbebanaenbie’tamme 4^attouwen,rouw, met pelten^, ben boienen, enbe g^eliieken blaberen beeleet, aen bop«» perpe van ben pelen wapen bie bloemen gbelt)clt aen bie tammenlattouwen, enbe baernaer bat faetbatbiupn

-ocr page 546-

ctcf$c»j'. Den »ilbe C^tt^uwe. Cnp. çÉe»

w,anöf« îgt;en fabe van tammen ^^auomven gf^ft/tLiSie wond ce deyn.

©ù erupt traft nen bic canten van Dm vc(bfn,6p ben weggen enbe bijf^pcnjeRfn on ôÇebouben plactfc^fomnjte coch in bic inocffioucn,cnbc bacrt cene g^efapet cc, bacr cornet ht^tdiidicn alle jaren weberom van fdfe voort.

^aftouwe Hoepet in .^opmaent enbe X^ogi^ftinaenf.

©it erupt worbt g^e^eeten in ©rice; ^çijal «yfi©- 3» -iatijn Laques ryiucftris,van ^oroafîree pherumbrum.3n bie 2(potehen Endiuia,^oe wei noc^tâe battet giffen oprfc^gt; lt;e (ïnbiuie en ce,van fommighen Serrioia.3n -^ooc^buptfcb^ttber 4atttcb'3’^ îîeetv bup(fcb 'lüilbe -éattouwe.^n à'flt;’»lt;amp;ot6 iaietue fanuage. '

lt;[ jj^atucre»

©iewifbe ^attomreee enw berfe vannatuer^fout enbebroogÇe tôt in ben berben graebt,enbe een beete feerp enbe afvagbenbe,enbe metwerrnte g^etnengOt.

«?£fap van bie wilbe ^attouwe met ftneniel^,a^tjn g^ebroneften, iaee^t af buer ben ea 1 mergantlt biewaeteracbtigbe vocatifÇeben.

^fetee fapinghenoinen boet fiapèenbe verfuet allé pijneenbe weebom enbe ce goet lt;25 ffegÇen bie beten van ben^eorpioenen enbe j^halangitn.

^pbfeverbrantÇept cebit fapooek golt;(g^e|lrcftenmet mefekvan vrouwen versets mengst. .

«Sfeine fap in bie oogden ghebaenjuaeekt daer ghcfic^te enbe neempt biefeenen^ enbe bupfler^epf bacr af.

-^faci van befe ^^attouwe verbrijft oock bie fuß van bpfiapen, enbe ee van erachten ^ ben fabe van bie tamme ^attouwe gbelijck.

DrtnpoïcelcpttC. Cfap. gg.

^Cgkctlac^t ^JSCrcefepneeetweeberiepej-^amenof iBilOt, enbe baer en bonen vfnbtmen oock *T^noc^ een berbe gÇcflac^f,bat alleen in oie foute gronben enbe lanbcn voortfoemt.

CCfatfoeit

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tamme ^orcelcpne^ecftbickc vette renbe brupn roobac^tig^e ßefin,

bie rec^t op ontrent een fpanne oft meer boo(^ wußten, enbe bacr aen vete ’ '’^’^ fatfoene lantkacljticb enbe voor ront . ©ie ^^^^^’bloemkenowaßen tuß'f(tfn bie btaberen enbe ßelcn, enbe op boppet ße van ben ßelcn,enbe ^ßn feer clepn enbe blecck geel, enbe ate bte vergaqo» tomen bacr elepne ronbe biche gÇefloten fcaelkcno. bacr in bat fact lept bat clepn enbe quot;nbsp;(wart C6.©ie wortel co teer enbe fafclaf^tic^.

* ©ie wilbe J)ortelfpnf ^eeft bicke vette ronbe ßelen.gßelijfk bic tamme, maer teer^ ber,f lepnber,cnbc oock roober,enbc en maßen niet rec^fep, maer liggßcn wtghefprept enbe cruppen lanc; ber eerben.©ic blaberen ^ijn minber, bie bloemè enbe faet^ijn ben anberen g^elijtk.SSepbc befe ^C^oredepnen ^ßn vol fapo enbe van fmaceke fucracl^tic^, enbe worben met a^ßn enbe olie g^elßek -(aftouwe in ben Roomer gbeg^eten.

C plaetfe«

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;©ie

-ocr page 547-

SawudfttnC


Portulaca marina«


n[ifc()'25urgf(,obcrïSurtjeIkraut. J^ier te fanDe Otoomfebe poïeelepne oft tamme Poieefepne.^n^ranebow pourpier ou pourceline Domepique ou eultiue.

Ælt;^ uj ^weeDe

-ocr page 548-

ccccvcvitf, 'ÜnnPóïfcIcvnc, Crtp.vv^

a lt;^wcelgt;eó^ef(ac^tBeetnv (erttftPortuiacafylucftris.^n ^cocböuptfd) TDilbf biir^ f^d.^n^ïcfröuïJtfc^g^cmfïjneofttvilöc ^Ooïcckpne. 3n 3f^»(bot6 ÿourpùr faul^ «age.ÇiJîaer en ee nochtans öat wilbt g^enacht niet bacr af tn fommióhf« bocchen vd ^fofcoïWee óhfn*^ftien flutet,öte heet »an natueren e$.

©te tamme enbe milbe ^Ooteelepne wotbt in bie fpijie g^’^hjeft £attouwegebnipchf, 2( enbe maeekt eout enbe »oebneh btoet,enbe gh^ ^f^ ff^*^ lutte t »oetfet6,maer co goet ghe«gt; bnwekt ben ghenen bie een feer groote bitte in bie bermen en mag^e hebben, ^oteelepne in ber feluer manieren ingbenomen, nf^Pt oö^ *’î®f^ 'x*« humuerï enbe *25 »an rijfenbe »othtiebeben,e6 goet tfegben bie pijnen enbe weebom »an ber blafen enbe nieren,enbegheneeflbie felue alwaert bat fp»erargeri waren.

3i)oïeelepne flerektoock bie traneke beete maghe, enbe »erbiijft bie guabeweïlujïh £ gÇe bïoomen,enbe bie (up »an bpflape'n.

lt;^fap »a |)otce(epne gebtonekè et »4 ge (ijeke eraebt en werekinge,en baer en bouen © ^00 eeft goet tfegben biebeete eottfen enbe tfegen bie wotmen bie in bè bupek groepen.

^fe(ue fap »an poteetepneingbenomen, bdpt bengbenenbie btoetfpouwen.eUbe £ (Ïelpt bat rooi mel^oen.enbe bie»loet»an ben fpeenen enbegkebloetganek. ^felue boet ooek bie y otcelepne gbefoben enbe ingbenomen.

^fap »an ^ottelepne met olie enbe a^ijn »an ÏXoofen tfarn? »ermengbf, opt booft jj gbegoten,»erfueten bie pijne enbe weebom »d ben boofbe ulo pemant »ab te lange tn bie fonne tegaene oft te jïaene bpen gbeeregbeu beeft.

Tfegben bie »erargernijfe enbe bitte »an ber moeber »an binnen enbe tfegben bie ^ beete »erfweeringen »an ben bermen,ce bat fap »an ^^oteelepne goet met een tltperie »an onber in bie moeber oft bermen gbefebt.

©te blaberen »an JJoteelepne met meel »an ©er jlen mout »ermengbt, gbclept op j^ beete roobeoogben,»erfueten bie pijne enbe »eriagben bie bitte, enbe in ber feluer ma;gt; nieren bienen ^p oock tot bat wilbt »ier,bitte enbe pijne »d ben boofbe, en tot alle va^ bittingben enbe beete gbefwiHen.

Potcelepne in ben mom gbebouwen enbe gbeknout, Beneempt bie Buemiebept »an ^f ben tanben,enbe boet bie tanben bie Ioo |ijn weberom »ap paen.

3n fomma poKelepne »ereoelt al bat »erbtt eo,enbe baer om oock Belet ^p bat bet x »ier in bie wonben niet en corne aio ^p baer op gbelept wotbt, alleen oft met meel »an Berßen mout »ermengbt.

^faet »an))otcelepneingbenomen, boobet enbe iaeebiafbiewotmen, enbeflopte ben loop beo Bupejr.

.^0 oock befe ÿ)o:celepne bie Saxifraga »an ©iofeotibeo, ^oo co 3p goet tfegben bie 5Î lt;oïtfe enbe tfegben bie btoppelpiffe.enbe pilt ben bit»» enbe beeft macht »an ben peen te Btekenp enbe boen te loffene.

Van Crew mertna. Cap. ssf.

lt; efatfoen»

£reta marina beeft »eie vette bicke lange (malle Blaberkêo febier gelijek bie Jïotcegt; lepne.

-ocr page 549-

Vrttt Creta mciïtia. f^W-Ste flccl feront en wafî eenen voet oft onî)ej-^aluen voet Çooc^, enDe ôaer op (omen vooit ronöe (roonheo, We voonbun^ g^en witte bloemkeno, enbe baer naer ben vÖenchei fabe gbehjeh maer meerber, ^ÖiV woïtel eo bieft enbe weirieekenbe.

lt;[ plaetfe«

©it erupt groepet aen bie ernten v4 ber 3ee»enbein foiue lanben, enwoïbttot veel plaetfen van topaengien quot;öïanchnjdi en«» be Engelaut aen bte jee (anten ouervioe«» bie^ gbevonben. ^n ^tabant wo:bbet in ber eruptiief^ebbero ^ouen g^epiant,

Q'reta marina bloepet ^ier te fanbe in ©og^flmaent enbe ^erffimaent, maer baert op ^pnen natuerii/then gront ßaet baerbioepet vroeg^er.

t/i^aern»

©it erupt woîbt gbe^eeten in ©riet;

Kf/S/iopH KfiT«M»H‘3*^ lt;attjn crithiraum enbe Bari, ^n bie Sipoteken Crctamarina,enbe metbpennaemee^ÇierteIanbebekent,3otî’^lt;'»^(Çoio*-Ôarine, .

fflatiucc.

(fréta marina eo broogÇe van natueren enbe afvagenbe, enbe mibbeimatid} werm.

lt;r Craept en Werckingke.

©ie blaberen oft faet oft woMelen*oft anegaber tfamen in wi/n ghefeben enbe gbe:» 5( bîon(ken,boen water maken, verweekt bie natuero Cepæa. ^Dater ^Oeng^en lijtke eranek^ept van ben vzouwen, enbe ^yn goet tfeg^en bie geelfue^t

©te blaberen van befen wotben in pekel g^e# lept enbebewaerfenbebaer wtgbeg^etfngjbelnek bie eapper6,enbe in bier manieren g^ebtupekt, ^oo jijn ip ber magren ooek beguaem, enbe openen bie verßopt^ept van ber f euer,ï(y;ilte enbe klieren.

Van water pongVe. Cap.ggf|.

12(ter pong^en l^eeft ronbe vette ßelen ^i met veel tarpkeno enbe ^pbe feueten, j baer aen wapen vette buke blaberen, 1 ben blaberen van J^oteelepne niet feet ongelij(k,maer ronber, brupnber, en (wert grueno ber, bie alfmenfem ßuekenwipft, goebenrueck wtg^euen.©p bopperße van ben ßelen enbe ^pbc tacjrkeowaßenveel fd^oone blauw bloemkèo, ben bloemkene van @up(§el^epl niet feer ong^elij (k. ©ie wettel eo wit enbe veefelac^tic^.

©it erupt waß aen bie canten van ben graeÇ# ten enbe van ben ßaenben wateren, fomtijto ooek *gt;anben9tiuieren, enbe groepet vaß aenbwater a^oo bi biekwile vanbe water ouervloepetwotbt.

-ocr page 550-

ccccc. Wtt depn CJevbtnotcti. Cap. »»iif.

QBater pongben bloepen in SSXepe enbe in s^raeekmaent.

©it erupt worbt gbebeeten in ©neep khtt«/« enbe in latifn Cepæa.n» ter tiff »an , fommigben AnagaUisaquanca enbe Becabunga.3n J^OOebbuptfeb ^aUerpungê, ^aeb^ pungben ober pungben..9ier te lanbe‘Waterpongben ^^^Sf^tteboie ^erle.

^Saniere.

©it erupt e^ werm »an natueren tot febier in ben tweeben graebt.

OCracbtcntterclungb^

©ie blaberen »an ^aterpoughen met wijn gebroneken^ijn goet tfegben bie couw^ 2i piffe enbe broppelpiffe,enbe tfegben bie feorftbept »an ber Olafen »an Hnne,fonberlin^ äb^lt;*l6 ^p met ben wortelen »an ^orae(eruptmgbenomen worben.

©le blaberè »à befen erupbe worbê ootk met olie eft a^ijn gegeten, en ^i/n een goebe ^ enbe beguaerne fpijfe ben gbeitc bie qualijekê water loden,en »à ben graueel peek jijn.

VAnckynQcrigt;tn0ten, €rtp. ççtt).

^I ^fAtfocn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eolbocaftanon,

beren bie ierß »oorfeomen ^qn ben Ha^ beren »an gemepne^iJeterfelie »olnaer ■gbdt)(k,maer minber enbe elepnber gegt; fneben,maer bie aen ben geel wagen ^ön ben bla# beren »an ©iUe niet feer ongbeliitk. ©ie bloemt kene gin wit enbe wagen in eroonkens gelijek aen bie ©lUe. ^faet eo depn welrieekenbe, ben fabepd komijn oft ^knekel niet feer ongbeliitk maer minbere.©ie wortei eer ont gbeliitk tenen worbei oft depn ront appelken, »an hupten brupn »à bw tien wit, »an fmaetke ben paginaken »olnaer

ôÇdifck.

Cjaiactfe«

^U erupt wa|î tot veel ptaetfen m J^oIIant en^

Öc pedant op öic corenodDen enöe 6p öm wegen, ^nbe worbt ooelt ve(e m t^ngdant g^eoonben. 3n Brabant worbet van bie erupthefhe^ber^ m bie bonen g^eplant.

©it erupt Hoepet en feuert ^ï/n fact in ^meeft^ ntnent. lt;nbsp;^acm.

Attempt worbt in§eelanbt depn (ferbtnoten ghenuemt. ÇOnn fommigê erupthefbebbere worb^ bet voor Apios gbebouwen, »an anbere »oor Meum, »an ben berben »oor eeuBulbina,maer metgbeen »anbrpen en Çeuet gbehjeftenifTe, wp Rebben fom!gt; tij te gbemepnt bat Çet foube wefen Bunium maer »inbenbe bat baer mebe ooe niet wei ouer een en coemt,^oo bunchet one meer te gbeliidten met bat^oxeoK«V«voiJ Boibocafta# non »an Alexander Trallianus batU» ternit UI ©rieeftefaubt àyfioK«V«vop Agriocaftanon g^e^eeten worbt,baert feer mebe gbehicht, want bie wortei ee gbrlOeh «« Bulbus,enbe ee »an fmaedie ben Ç^apanien niet feer ongbeliidï,a^oo bat bet baer om wel Bolboca-ftanon amp;nbsp;Agriocaftanon,enbein onfe tafe eerbt ^apanien gbenaëmt mach worben.

lt; ^I^atitcre»

©ie wortel »an ben ^erbtnoteneewerm tot bp ben tweeben graebt enbewattfa^ wen treekenbe. ^Îfaet ee werm enbe broog^e tot febier in ben berben grabt.

- t^raeÇt

-ocr page 551-

Van (Oflluwe enbe Wintewdofen. ^«p.gwttï/, ccccq',

lt;r eracht en Werchinghe*

Sic^erbittote«woîhettw^edanîxm Die fpijje rthib^updit, enhe^ijn hacrinvan^t fmacchccnDc van (rac(jtfn,öfn ^oïen öioucn paßmalun in 'âi’abant nttempi« niet feer ongheiijdi^p been water maken,cube ver (Irreken bie ma^Çe, enbV g^dten ttw'Ïgt;^ belbaer voetfei,enbeÿi|n goet ber biafen enbe ber nieren.

^olboeaßanon aie '4le;anber cJraOianue f(^«ïfi f^ óoct gßcbnipekt ben grenen 25 ^ie bleet fpeuwen.

^faetinghenomen verweekt bienatnerii/ekeeranekhept van ben vtouwen, iaeeÇftt *ƒ bie @eeonbine.Soet water make enbe bie vnne riffen enbe 1 effen, enbe es feer geet ïgt;ettienbenen,nieren,biafen enbe mitte bie verpopt ^ifn.

■Van OOrtluwe enbe Wfnterroofert. ^«p. ^gW/.

^eghf nacht

Vs 2(n ben COÏaiitwen vinbtmen veei ghepachten, van ben welekt font tarntke ÇS)?4^ A-lt;iuwen»enbefomwiIbe^ifn,bieoo(k ekk veelberlepe ^ijn. Swtamme0)?aI»wc biene bloemen Çier te ianbe ^interroofCh ghenaemt woïben,5ijn menigkerhöbe, niet »an blaberen,pelen oft wa|fe,maer van fatfoene enbe veritwe van ben bloemen, want cemg^f hebben enekele bloemen,enbe femmigbe bobbele,bie fom wit,fom tiffverwichs fom licht root,fom fe^oon oft bmpn root, enbe fom gbefpeeekelt ^ijn. Sie wilbe ÏÖ^a/ luwe ee oock tweeberlepe,@root enbe depn.

lt; ^fatfoert.

Maluatatiua. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nlalua fylueGris clatiof,

'^amme OJ?aliiwe,2Binterroofen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;©roote 9Jïaluwc* y


-ocr page 552-

cfcccij. Dnn OOßluwc cube Wmterroofcn.O'rtp.ttûÙ-CÜXaluwen.Sie (teel es ront enbe wapfes oft feiten »oet hoocb oft hoogeer, enbe baer aen waden dboone groote bloemen »an »eelDerlepe»erwen, g^efatfoeneert gelijeft geä* mepne dXuluwe bloemen,maer »eel meerDer,fom eneltel,fom Dobbel.2(ls Die bloemen g^erefen 3iin3oo cornet tfaet »ooïf,DatinronDe heeflienswad. Sie wortel es bidt en |ftdï,eft blijft lange tijt buerenbe aUe jarè nieuwe blaberen eft delen »oortbringbenbe. i Sie groote wilbe 5}?aluwe beeft ronDacbughe »ette blaberen bie rontfommewat gbelierft 3ijn,enDe brupnDer,minDer enbe edenber 3ijn Dan Die blaDeren»an Dè QBuv terroofen.Sie jleel es ront enDe wad twee oft Drpc »oeten boo(b,enDe baer aen waden bie bloemliens,»anfatfoene Den enehelen ÏBinterroofen gbeli)dt,maer »eel nunber,m vijf blaberltcns gefneDen,»â »erwen li)f»erwKh,eft baer naer cornet faet Dat ront enbe plat es,gfltjch clepnekeefhensaefatfoeneert.Sie wortel es (anek eft rebelijcken bick,

3 Sie clepne wilbe 07? a lutte es Der anDere wil^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Malua fyiueftris pumiia. be2S)ïaluwefeer gbeltjck, maer bie blaDerê 3ijn (Tlepn ttilDeO3?aluwe. À wat ronber enbe mmber,Die bloemen wat bleecif ,lt;jf •’ïr?» lier,enDe bie delen en waden niet recht op,maer /■ eruppenlanc; ber eerben. Sie wortel esootki' (anth enbe bick.

Cplaetfe.

Sie tamme OCRuiuwe bie be 7üinterroofen btaegbi,worbt hier te lübe in bie bouè geplant.

Sie wilbe waden op ongeboube plaetfen, ben wegen enbe aen bie canten »an ben »eiben.

Sie QBinterroofen bloepen in Sopmaent en^j^^ be Soghdmaent.Sie wilbe 0)Ïciluwen beghtn^ nen te bloepen in 95raeckmaent, enbe bloepen

»an Darren »ooit tot tn Den .^erfß enDe te wpfc 300 (eueren 3p ooeh Çuer faet. lt;[ ßaent,

5S)?a(uwe woJbr gbeheeten in @rtecy ^«Ä«xH. 3n Latijn Malus,van ppthagmac aviit^« Anthe iiia, »an^o2oaßre6 Jii«/w/x« Diadema, van Den Qrgpptienen choconis, »an jommigc Vrina mûris. 3n J^ooe^Duptfe^ })appet. 3» 57eerDinnftb Sæaluwe.^n ^»■^^»«^‘^’^ OSuufue.^n Wc ^po^ teilen Malus.

I ®at lerpe g^eflacljt »an Maluwen, woîD( ^heßeelen in ©nee; M«?^«XHKH7rivfH. 3n Latijn Malua fatiua,»an fomnng^en Rofa vitra marins.3u ^ooe^Duptfe^ ©arten päppeln, ©mrof; »Der ^erh^rof^. J^ter te (anDe '^ßinterroofen.Ju {Vrane^ow 03?aulne be tarbin.

* Sie wtlbe 03? a lutte beet m ©nee; jwo£x«xH «yçfa;. 3^ Xewtfn Maiuafylueftris. 3« «OooebDuptfeb^bemepn Pappeln. J^ier te lanDe ^ a lutte enbe Aeefkenferunt.^n grancltoie S9ïaulue fauluage.©nbe »anDefengheflacbte bat hoocfj opwap woïbt ge^ Çeeten Malua elatior.

5 Sat anDer ttilDt gbeflac^t bat het alberelepnfïe es,worbt gftenaemt Malua fyiueftris pumikjOft Malua pumila.3n Suptfeb Clepn ÇQîalUWe.

lt;r ßatucrc«

sie ÇOîaluwen ^ijn miDbelmatteh wenn eft »ochttch,»an natuerê»erbeplenbe/uDe inorw mahenbe. lt;nbsp;Cracljt cn WcrcHlngb^.

eOïaluwe m bie fpijfe ghebrupcht »ceDet wat meer ban bie €attouwe,enbe boet heb^ 2( ten tamerganch belgt;ben,maer en es ber muggen met goet oft hequaem,wftt 3p maeekt bie fe(ue weeek enbe wadi.

Sie

-ocr page 553-

T)«n witte fOttlttwc. Cop. «v», cccccti/.

©k Diabeten van ÇS)?aluwe rouw met mat foute gegbeten ^tjn goot tpó^fu ïgt;if ptp ^ «fUjtvfcöommfn cnöc on fweamg^fn van Ocn «term enOe van Oer blafen.

«^^otöm fefucngbebtflïm.mïJetottgraued m^e jïemee oodiPie Ç!)? a (uwe gód, ^ in mater oft mijn gbëfoamp;en enbegbeDzondten.

SVïalume m^ üè mottelè gefobenee feer goet tfegen alle fentin en vergÇiftÇ^, affinen © lt;er|îont naer bat me b^ fop van 0J?a(i«ve gebtoneltê ^eeft tfelue meberom onergherft.

©mater baer 9)ïalume in g^efobenee verfuet enOevermotmet bie Çerbjc^ept van (^ ter moeber,alfmen taer tn habet.

«f^felue mater ee ooek goet tot alle verfmeering6en enbe roumie^eben van ber hlafen ^ ntoebere,ber men enbe beo fonbamente,met een ehflerte baer in gbebaen.

(f^faet van CiJïalume met mi,« g^ebtoneken boef bie vtoumen veel foc§e enbe mefeke ® (rijgenden eegoet ben gbenè bie pifnein bie hiafe Çehhê,envan baf graueel fieck^un.

^alume g^enee|l bie heten tan ben hien enbe mefpen,enbe treekt alle botenen enbe ^9 fplintero mf,baer op g^elepf ofte gÇe|îreken.

COïalume roum oft ghefoben,alleen ghefïoofen off met verkenn liefe vermenget ver 3 fuef.ri/pf enbe boet fineken alle eoube enbe beete g^efmiOen.

Sie mortel van ^alumen in bie affe^en g^ehraben enbe depn g^efloofen, ee goef J5 g^elifek een plaeßer gbelept op bie fmeerenbe vroumen hotsen.

C ULtcrkiefingbe.

^of bègehtuek v4ber fpi/fen^o es bie tarne Öïalume heeter en hequaemer ban bie milbe.maer tof bê gehnipek vd ber mebeepne om bie Çerbtehebc fe vermormene, en bie gefmiHè te feepbene,^© i^n bie milbe ®ïaiumc heeter en trad^ngber va mereke ban bie .««mmf. Van Witte aoaluwe. Hup. ggv.

-ocr page 554-

cctcdtif. /Van witte (Oftluwe. Cap. »5».

^^ ’^^^^^ £9ïlt;»f«wc ee ben an beren OJïafuwen feer g^ehjeh moer veel wK^ F^^^lj ter enbe faee^teVj^p Çeeft ronbacbngÇewitte peelte en fester woUae^tt# F 1 ^^^ blaberen,bie van grootte enbe fatfoene ben Haberen va bie g^emepne (tl^irr ghciijf li allusie pelen ^tjnrontenbe wapen ree^top.©ie bloemen ^ijn ben bloemen van wnben OJïaluwen vd fatfoene geltfekenbe, naer ben welchen bat faet vooiteoemt gfeUjeli aen ble anbere.^0le wortel eo groot enbe bich,vart binnen wit enbe Iiimac^tic^. lt;

x ©af anber gbeflad^t van witte ïERaliiwe baer lt;^heopl^rapu6 af fcrifff, beeft ooch ronbacbtig^ejWitte.faec^fe enbe feller woUac^tig^e Haberen,gbelt,(h bie anberewnte €0ïaluwe,maer veel nieerbere,ben blaberen van èauwooiben van fatfoene en grootte feller gÇeli)(h.©ie pelen ^on lancR.bick enbe perek enbe baer aen tulfeljen bie blabe(igt; ren wapen op coite peelkene geele bloenikeno, naer ben welchen volgden g^eplopoe Çupfkeno baer in Çet faet lept.

* OBitte ÇO^aluwe wap gÇeerne in vocljte en vette plaetfen,bp bf water« eff grachten. i ©at fweebe gÇeflacljf ee §ier te lanbe viemf, enbe en woibt niet g§evonben ban in fommigöe neerpig^e erupt liefhebbers bonen.

i ©efe Ö)ïaluwe bloepet met ben anberen wilben 5S)ïalnwen.

i ©ie tweebe woibt in bie ÇfReerte off 2lpnlI gi^efaepef. enbe in bat epnbe van ben Roomer leneret 5p ^ner bloemen enbe faet.

I ©if gÇeflac^fvan OJîaliiwewoîbf ghebeetenin ©rie«; «xJ«i«in «fafijn Akhæaengt; be Hebifeus oft ibifcus,van ©aleniis oock Anadendron^van fommigen Ariftalthæa.^u bie ^pofehen Bifmalua enbeMaluauifcum.^n J^oocljbnptfcb üblich ober Q;ibifc^. «gierte lanbe ^iffe maluwe oft‘^Bitten biienip.3« ^func^ots ^inmanlues.

x ©at anber gbeflacbf woibt va lt;^^eopbrapu6 m ©riecy 00c iKScciK ^cd (juckkxx ^ye‘^ g^enaemf.^n Xafijn oock Hibifcus enbe tot onberfceef van ben anbei en Hibifcus Theo-phrafti.^an 4mcenna woibf bit erupt Abutiion g^e^eeten met welchen naem bat {^ef onber ben eruptlief^ebbero behent es.

l/Ï^atucre^

“ïBitfeïDïaluweesooch mibbelmatic^werm gÇeliphbieanbere maer b:oog§er, enbe tot in ben terpen graebt brooch.

lt; Crackt en Werekingh^

©ie wortelen van witte ÇÔîaluwen in wijn ghefobenenbe gebronchen^ijn goettfelt;3( g^en bie pijne enbe weebom van fgraueel,enbe van ben peen, roobê lie^aem enbe tpi^ g^en baf @eiafifa,enbe ben grenen bie benen,cramp Rebben, oft van binnen g^eboi^ pfttg^effuerf^tin.

©ie felue wonde in verfem fnef melch g^efoben,genefen ben hoep als Ritmus fepf. fS lt;ï?otben tantfweer^ijn ooch befe wortelen goet,enbe verfueten bie pij ne alfmenfeiS in ajijn pebf,enbe in ben mom hout.

©ie wortelen vd witte COïaluwen in wijn oft ÇuemeÇ wafer gÇefoben en elepn ghe* © poofen,gÇenefen en heplen bie verfebe wonben.boen feepben en verbeplen aiberÇanbe Çerbe coube enbe ooch anbere gefwtllen,als3nflatten, -âpopumafien achter bie ooren enbe van ben borpen,vermorwen bie eiteren,boen rtfpen enbe wtbrekè alle veroitberbe 2lpopumafien enbe gBefwtIlen,gbenefen bte clouen van bat fonbament,enbe verbrip uen bat betten enbe fcubben van btn fenuwen enbe fenuac^ftgl^e leben.

©ie felue wortelen al^oog^efobcn en clepngepooten en met verekens liefe oft garnit fen fmout oft m^ «Jêerbenthun vermfg^t.verfuete bte 2lpopumaftêen fweeringen van ber moebere,en openen bte verpoptheben vd ber feiltet m^ een pepus van onber gefebf.

lt;?ot allen ben voorgefcreuen peckten en gebreken ^ijn 00c bte blaberê vd fSïalitwe^ goef tn ber feluer manière gebrtipckf,maer met ^00 goef oft trathfich als bie wortelen.

©te blaberen van befe witte CO^aluwe met olie vermenget, g^enefen bte verbrant 0

-ocr page 555-

TOrttt Gtgtttcem ewvt. Cnp, g^vf. ccccf»;

ÇfDt van ben vierc oft van pecten watere.enbe ^epUn bte beten van Çonbê enbe men:?

Jcben,enbe bie gelten van ^efpen enbe ^ten.

«^fnetbjoogbf oft gmen gbejiooten enbe gbebîvntIîen,gÇeneefl burbot COïef^oen, ^ enbe flopt alle bloetgan(ft,enbe bie loop bee hupe;.

^ù feilte met a^tfn veemengb^veebMjft bie witte enbe (werte pledten enbe vletKen 3 bee aenficljte,al(ment baer op in bie (onne oft m een ßoue flrtjcltt.

lt;^(aet van witte Maluwe met water enbe a^ifn oft wijn gbefoben, ee nut enbe be; ^ lt;ïuaem gbebzonthen ben gÇenen bie van OBefpen enbe ^len g^epehen ^ijn,


Van Gigntaevta emyti €ap. 55»f.

lt;rlt;fatfoen« • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aicca. ©igmaerteerupc ® 3ó*iilt;’^f^ö lt;’^«pt ^e van ben g§e; 1 nbsp;nbsp;nbsp;naebtevan ben witben 59ïaluwen, 1 aie ©tofemibee (ept, maer fijn bla p beren fifn meer geelouen enbe bie;

^quot; pet gÇefneben, enbe in veel beelen verbeplt, fester gbelt;(h bie blaberen van gt;öer; bena maer veel meerber. Sie pelen fifnront en nbsp;nbsp;, wapen reebt op ontrent twee oft bipe voeten Çoocb,enbe baer aen groept liebt roobe oft liff; (f verwigbe bloemUene » ben btoemê van anberen COlaluwen van fatfoene gelijekmaer ben wetc; ken bat faet ootk gbelijeh keefkene gefozmeert Ogt;X »ooiteoemt.Sie woztel (e biek, twee voeten oft meer lanek van binnen wit.

Sit erupt wap op fommige ongeboube plaet; fen aen bie cantè van ben veiben en aen bie Ça; gen,enbe en e$ bier te lanbe niet feer gbemepn.

CCut

©igmaerts erupt bloepet in bmibbel van ben aoomer.gbeltjek bie wilbe ÇOîaluwen.

lt; /îîaem«

Sit erupt woibt gbebeetenin ©riet; W«, enbe biffgbelijek ooek tn Latijn Alcea, ^n bie 2lpoteken eep onbekent, van (ommigen,Herba Simeonis en Herba Hungarica. ^U S’^^^bbUptfeb (Sigmare krallt,@tginunbfwur(^, oberSocblenfen. 3« Ï^^^tbuptfeb ©Igmaertd erupt.^tt 5rantbow èmmaulue (auluage.

t/i^atuer^

®igmaert0 erupt ee mibbelmaticb in wermte en eoube, en wat bïooge va natueren.

lt; Craebt en werekingbe»

Sie wol te ten van be fen (gigmaerto erupbe in water oft wifngbe(oben,enbegbe; 2( bion(kcn,pelpen bat root lt;3)1 eli^oen,enbe beplen enbe gbenefen bie gbequetpbept enbe gbefeuertbept vanbinnen.

Dnn Vcnecffdie eoahtwe. G’öp. ^gvlf. cefatfoen*

5e çOeneetfebe CDlaluwe beeft ronbe teere pelen, bie boerin veel aubère » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;verbeplen,balt;r aen wapen bontker gruene vette gbeelouen, enbe in

L 1*^^^ beelen verbeptbeblaberen, ben blaberen van 2((antbU6vanfatfoene enbebtinekenbe eotuere febier gbelijek maer veel minbere, benblaberen van gigmaerte erupt niet feer ongbeliieKSif bloemen wapen op bopper; pevan

-ocr page 556-

eM(dgt;f. ‘Ortn'Ocnfctrdic^todijwc.Cfip, ^gv/p pevanbenßd^rnbcpinbtcafbafdjcon^ AiceaVcncta. ÇOenfftfeVîVîalmm fie ónber dk ?9ïa(«tve Ho enten, van fat^ foene ben anberen ïOïalutve bloemen vob naer d^eUieb ooek tn vt/f blaberc verbepk, bie op bat w(er(ïe wk oft Heeeit geel fijn, enbem bintbbel van bet bloemen bmpn |,ur put root, baer een gout geel bobbeken mbmtbbel witvafï. ^nbe befe bloemen en gaen met open,ban btpe oft vlet vten naet bet fonnen opganek, een vte oft twee oft meet voot mibbac^, enbe ak fp een v:e off onbet^alue open geweefl ^ebbe, foo fluptS fp Çuet toe enbe verga?, en ak fp vetgaen Jljn.fo foemt baet een blaefhen vooïf,baer meen tont Çapîaefcue^ bolleken groeper, baet m ftvert faet vóotteoemt. Sie wottel ro teer enbe elepn, enbe flerft atletgren,a^ foo bat bet erupt alle taten van nieuwö g^efapetmoettvoiben.

Cplaetr^

©k erupt eo Her te lanbevtemt, eff en worbt met vonben ban In bet eruptllefftcb/ beta Çouen baett g^efapet worbt.

Sit erupt worbt gbefaepettn OJJeerte eft 2(prtn, enbe lnlt;S5raefkmaenf efl J^op^» maent ^oo brengbet fijn bloemen. c/i^aem4

Sit erupt worbt nv ter tijt gbeboitwen voor een gl^eflaebt van Alcea, efl worbt ges»

Çeeten Alcea Veneta,van fommigen oock MaluaTheopkrani. 3« Jôwebbuptfeb vOeneW* get pappelnobet 5Beffertof^(in.3n5?eerbupffd) lt;BenecifcbeÇV?aluwe. Q;nbebtten 16 gbeen bppeeoenak ÇOîatt^loluo mepnt COJaet febllnt meet te fpne, bat Solanum COîanleum baet af In tberbe botek ^apjcij.gbefneuen ee, baert groote g^elljtkemffe mebe beeft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C^atuecc.

^Defe éJïaluweea van natueren werm enbe voebdeb gÇeHjtkble wlkc CÖ? a luwen.

lt; iCracbt en Werekingb^«

^tengbepen bat befe €9? a luwe werm enbe voditub e6,;oo febint jp oo(k weltewefe 3( «e van erae^ten enbe wereklng^en gbelljek ben g^emepuen wilben 5£Kaluwen, maer baet af en bebbe lek g^een fekete e^perlentle.

Den Voncommeren. ^«p. gs^tt).

lt;[ ^gkefiactit

^X^neommerenfijn tweebetlepe Æam enbe Oßilb^Ste-Samme worben voor fpljfe ^gbebrupekf.SleOßllbe en fijn baer toe niet bequaem, enbe blenen alleen tof ben g^ebrupek bet mebeepneUienbe baer af Rebben wp In baf berbe beel g^eftteuen.

lt;[ efatfoen^

tamme enbe etelljeke ftoneemmeren Rebben langue rouwe fielen, lane; § nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 ^^*^ eerben (ruppenbe,baer aen waffen rouwe ronbae^ugbe bkbtren, enbe

8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fommlg^e elepue clauwïerkene.^ie bloemen waffen tuffeben ble blabere»

^‘^ fielen, enbe fijn bleeek geel, enbe ak ble gperefen es, ^oo voient ble —- mue§f ble lanek eo enbe met veel fllpkene van bupten befpraepet enbe langt; ó5lt;

-ocr page 557-

quot;Ortrt S'ôiteommcvctt.

ôÇe »Oien Beeft,Oie taff geiten ($ (nix next^ made ^(d, enbe baa tn groe^ct wit btabf faet.^te trotte! ($ rebelt,choi ianek.

Çotteommeren wotben tn bte Çouen g§egt; facpetjcnbe waffen geemetn plaetfenbaer bte fonne reel feètfnt.

J^opmaent enbe X)o$^flmaemwoï^ ben bte lt;£ottcommerett bekwam om eten, maer tn j^afßmaent wo:ben ft, rt/p, lt;[ ilïacm.

Sttg^eflac^t van (S^oneommaenwoîbt «v ter (t,t gbeheeten tn ©rtee; o-îmç ^it^iç^. ^n^att/n cucumis fatiuus,oft Cucumerfatiuus, van fommtge Cucumis anguinus, oft Anguri a.

3n bte 2(potfhê Çueumer.^ttJ^OOefjbuptfe^ / li^iteuman. 3« 37eabuptf(^ Q?oneomme;gt; ffn-3»^’’lt;’«lt;^’gt;,'ö ^oncombte.enbe feront M weltefpne tg^ene bat van ©alenomiibris de alimentorum facultatibus jixHAoTriTre^op Melogt; pepong^enaerntes.

lt;[ Mattiere.

Cfoneommaen fi,n cout etï voebdeb van nat«eren,tot fd^ta tn ben tweeben graebt.

lt;[ Crachtenwerchtngfje»

Coneommeren voot fptffe mg Ben om en, rOngoetbamag^tn enbe ben bermen bte ver^tt fi,n,maer grenen feer luttel voetfeU enbe bat ooek met goet, enbe baeromalp menfe te veel tn fptf fe g^ebtupeltt.foo vervuil? fp bie aberen met veel quabe toube,voc^gt; tte^eben,bte,tvant fp tn gbeen goet bleet veranberen en kunne, ten laeffen groote eott!gt; fen enbe fieehten maken,aio païenne fe^nfft.

^faet van (Îoncommerenmet melek oft feer fueten wijn ingbenomen, boet flirten ^ Itfek water maken,enbe ee feer goet ber blafen bte van binnen gequetfï oft wat vafwo^ ren enbeverffopt ee.

©te groene blaberen van ^oneommeren met wi/ngbeftooten, gÇenefen bte beten S van ben ^onben baer op g^elept.

WnPepoenctt. Cap, g^’S«

lt; Cgl,eflact,tgt;

J1S ^poenen fijn een gbeflacbt van ^ontommaen, enbe fïfn nv ter lift veelberlepe» @roote,ronbe enbe platte, van ben wekken bte grotte oock tweebalepe fifn, wit enbegruen.

lt; cfatfoen«

gegroete )?epoenen Rebben langue ronbe blekeÇole rouwe fielen meü ^^‘^’^^’^ ^^^^^ boienê befet,enbe baer aen waffenbegroote bieebe rouwe blaü beren,met vier oft vl,f blepe kernen vet beplf,ble veel meerber fijn ban bte g^ blabaenvai (2^auwoo:ben,(^nbebp befen blaberen eome ooc voott (^lan^ wieren, baer mebe bat befe ^epoenen booc^ waffenbe enbe ellmmenbeal om aen bake enbe buer va ff makè.©le bloemenwagen tuffeben ble blabaen,enbe fijn feer groot,binnen bol,ombletaniengbefcaat,van verwen geel.©le vluchten fifn fea groot blek enbe lanckwoiptcb.en van ben renen geflachte biupn gruen, veel ribbe beb^

ÇÔÇO if benbe,

-ocr page 558-

tfiiDf, cn^f fat leite fallen, enbe van pepones lati. ï)f n nnöcren g|cffacbte wü, mef faeebten ;\X„ tunnen fernen lHÏgt;ftl«. ^n öfe v: nekten wnfï ï)(it fact t'ai bleef enöe wie ee, ënbe ^ ^quot;^ veel meer bet ban «S^oneommet (net

^ai fweebegbeflaclf met ben ronben »nulten |eeft ooeh rouwe {lehenbe fiel? enbe bUberen, meier bïe jleelen p/n mingt; ter.enbe eruppe meeß lanc; bet eerben. S)te bleiberen,0,n ooek depnberenbe met 200 Mep gefnebm.Sïe bloemen p/n geel ben bloemen vein unberè 3i5epoenen vein fatfoene g|eltj(h. Sif muc|t es tont enlt;! bc pla(ac|ttlt;|,»em ben een! ooeft gruen, enbe »an ben anberen wit, enbe baer m groepet oodi bat faet, bat minber es ban tfaet van anberen 33epoenen, nochtans «0(1 meerber bd tfaet »d Ö^oncommert ^berbegfuflaebt van 30epoenen,es ben tweebê »an cruppenbe gelen,blaber^ en bloemen far glelifdt, maer bie gelen en fijn niet 200 touw. ©te »iuc|f es plat bleef en tont, m2 een fae(|te bunne (celle becleef,ronf(omme bie cantê gecronckelt engeftoneelf eent bueftelaer f(|ier gelgc henbe

-ocr page 559-

quot;Onnpepoenen. Cap. ^^.- accd^i Itenbe.ehbf Oder in lept batfaetjbutwKeeenbeben Soneomnirr fube ooeftg^eli/cft niaer meerber.

4 çOun ben pepoenen »mbtrnen oeek een wilbt geflae^f van rouwe fielen eß «un bla beren ben tamme m alber manieren gelijek,alleen fijn mnebten n/u minbere en be van fmaedte bed bitter gbeliidt bie (2^oloqutnttba,wilbe t^auwoorben enbe wtlbe Concom meren bpenbit wtlbtg^eflat^t van natUeren enbe erachten gbelOeJ^eo.

Clamp;lactfe»

Sgt;efe ^Beflaebtc van JOepoenen wo:ben cockm bie Bouen3Bcfaepef,enbe woiben irt We fpijfe ghebiupekt wtgbenomen bie wilbe. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;£ C^U

v:ucbtc woibê in XJcg^flmaent rijp,oft fomtijte eer alp v:oee^ werm weer eg;

©efe Vluchten woiben getreten in ©riecy KtTrovt? enbe in ^ad/n Pcpones,van ©ale UUö OOtll SiKuoxtTTovs? SicyopeponeSjbat eOjPepones cucumerales.

“ Sat ierpe g^eflaebt woibt getreten in ^ooc^buptfeb Jeeben. J^ier te lanbe 3^epoe uen.^n ^ranlt;bow p“oupono,enbe nv ter njt in ^^atijn Magni pepones,van fommig^e« Cueufnerés Türcici,en baer naer «Surelufeber (^U(umeren,en «^eidtf^e (f ontommerc.

* iöat tweebe gfieflacbt bat ooek een gbeflacbt van J)epoenen eo.woibt Pepo oft Cucumis marinus, van fommigben ^5u(eomarm3n^uptfeb ^ee (5on(ommeren.3n ^ran# eboie t^oneombie marin gbebeeten.

j c^berbe gbeflacbt bat bieebepepoenen fijn, enbe baer om ooekgenaernt fijn Pepo ncsiatijWoiben van fommigbeu gbebeeten «^ oiekfcbe QXeloenen,

^Z^atuere,

Sie tamme p/n tout enbe voebtieb van natuerl,maer niet ^oo voebdeb aio bie Çon commeren. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÇiCtacbtPtiitoercfeingbc.

4 nbsp;löievzuebten vart ben tammen^Oepoenenen wozben niet veel rouw gbegeten, maee meefl in vleefeb fop oft fuete melck gefoben,enbe al^oo berept fijn fp beeter eft min bm^ beril,elt.bft bie ^ontommeren, enbe ooek goet gebiupekt ben genen bie eenige hitte in bie magbebebben. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;• . . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_

“ ^Öat binnenjle van ben Pepoenen tlepn ge flootenverfuet enbegbeneefl bie beete fweei? tingbe van ben oogben baer op gbelept, enbe belet bie vloet van ben bumoeren enbe votb«gt;


titbebenin bie Oogben fiiukenbe op bat vooi#’ ~ |bóft gbelept.

lt;^faetvanben pepoenen met meel enbe ben fape van ben feinen vermegt maeckt bat aenfiebt feboon,enbe verblijft alle vleckè.alp ment baer mebe in bie fonne wzifft.

® ©ie woztel van 3i5epoenen een bzatbma fwaer met baenub water oft OJîeebe ingbeno men boet bzaken enbe ouergbeuen.

(J ©ie feine woztel met buenieb vermengbt geneefl bie qnabe biagbenbe ftoiftbeben van benboofbe.

Van Ctmtlkn. €«p. g^g.

lt;[ Cfatfoen^

3trunen fifn ootk van ben gbe^? f flaebte van ben tS^ontommei? ren, enbe fp bebben rouwe rom be fielen met aenwaffenbe tlauz wierkeno , baer fp baer mebe aen tupnen enbe flaken vap maken * ©ie in biabe^

-ocr page 560-

ccccc^. Vrttt «mtHett: C^p. $gglt;

61aöcrcn van ©(ruilen fijn pa g^cfntDen cnöe gÇaloucn, van fatforne ben Bfabam van (Soloqumttamp;a far g^eUjdi.^tc vîwÇten fijn rent fnöc van buptm grufn,cn Daa in waffen bzupne (werte bieebe lteernen,van fatfoene ben heernen van peppenen gÇeÿ iijek maer minbere. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;[ I^UCtfC.

^Defe vtne^ten wezben voek van (ommig^e eruptlief Çebberc in bie gölten gÇepfant

OniKen wozben in bat epnbe van ben roomer met ben peppenen rijp.

®i^ôÇrnlt;ïc^t van tjpnepntnteren woibt ghebeeten Cucumisc!truius,enbfop(kvan. fommig^en Anguria.3nbie2(pptehencitruiura,enbe baernaerin ^uptf^ (Uitruilen, ^n^rant^pw ^pnepmbe citrin.

^wiibtgbef(acfjtvanbefeneebïeopïecb(e^pfp(]Uimïbabaeraftn bat berbe beef g^efcreuen ee. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;[ ^atuere» ö^itmUen fijn ppek eput enbe wc^tic^ gbehjek bie peppenen.

C Crac^t en Weccktngtje«

^0an erachten enbe wereking^e fijn bie (invullen ben peppenen optk (eer g|ekj(k, 3 ïfl’ *n (PnP v(t in mebeepnen g^ebzupekt.

Van aoetoenen ([ Cfatfoen«

pioenen truppen laney beraer^ bengÇelijtkbie (Jpntpmmeren, enbe Rebben teere fielen m^ aen^ waffenbe elepne tfauwierkès, til ronbac^tig^e rpuwe blabertlbie bloemen fijn geel gÇeltjtkbie blpemenvan Gontommeren. ©te vïut^ten jijn lantk ben ^ontommeren potkfcbiergeltjtk, maer bic^ ker,van bupten met bun ^apzkl bedeet,fon;» berling^e als (p npe^iontk fijn, en van bin^ «en geel, (inbe baer in lept b5 faet ben^pm tommer fabe (eer g^elijtk.

c i^laetfe.

ïOïelpenenwpïben ppek in bie holten g^e^ (aepet, enbe moeten gÇeplant wpiben in goe^


be vette gemefieaerbe,pp bzppge plaetfen,en baer bie (onne veel en jïerekehje fe^ijnt, wät^^i anberß (p en cpmen (p hter te lanbe nj vpoït.

5D?e(penen wpïben in Äogbßntaent enbe i^erffimaent rijp.

lt;Baem.

®e(e viuebf wpzbt ghebeeten in ©riecy van ©alenueai'Kvo bat es tn Latijn cucumis, enbe ee (onber twijfel bte Cucumis van ben pubers,baer bte Cucumerafminus b^ wtlbt ges» fladjt af es. 570 ter tijt wotbt be(e (ipneom^ mere tn ©rieQ juHXo7r(7ric^. ^n iatijn Mciope po,van (ommig^en Meio.gbenaemt en tpt jommig^e plaetfen van italien poe citruius, enbe Cucumis citruius. 3» ^ooc^pupfe^ Oxelonen. ^n^ïeerbuptfdj çÿîeleenen. ^n ^rane^pjp^ïelpns.

« ^^atnece.

SOïeloenen jijn ben Peppenen van nameren fe^ier g^elijek » maer niet fop votliW èrae^t

-ocr page 561-

Den Sniiwoojbett. (Î^p. ^SSO* ccccc^ji

lt; Crac^t en Wmhîngl^c»

CÖJefoenfn ßjnvan trachten ten pepoenen feer g^eltjeft, nochtans en maften fp foo ^ lt;}uaöen bleet met, noc^ ooeft 500 raffelen tamergantft.enbe baerem fee fijnfe eet ber^ ter ban We pepoenen.

X)rtn Crtuwooibcn. Cap. ^^^tp

lt;Cgl)cflac^t

jl*3(uwöoïben |tfn fonberltngSf btperlepe van ghefladjte,@too(e,((epne etibe lan^BeJ ^©ie van blaberenenbe fielen maUanberen feeróleftjeft fOn, fonber bieftjilbe baer af tn bat berbe beel g^efebtenen ee.

tCfatfocn.

Cucurbita cameraria maior, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cucurbita minor?

@rootelt;£auwöwben, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(Slepne^amvmbm?

i^ÄSS ^wttjoviben Rebben langue teere fielen î met aentvaffenbe vele ranc^ftene / nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;«^^lt;llt;*ttw’’^ifkenô,baermebebat fp Çnervafl maftenbefeerÇoocbcltm^

*ttfw*lt;*iï'^ *’fff^ ^^^ fP ^9 eem^^e paften, ^aghen,tuinen oft^boeme, baer fp buer om tomben mnegben gheplant fijn * tout fonber behulp van eemge '-^=^ flaften en ftunnen bie tZanwoorben met g^eeltmmen, maer moeten lane; ber aerbenblpttenvltbberenbe,enbebanenftunnen fp ooeft g^een vruchten voort gÇeü bïenaben.Sie blaberen Ofn ront,TOtfacbttcb,fae^t,enbe fester wollacbtt(^,bè blaberen van groeten kliffen van fatfoene velnaer gÇeltf(ft,maer minbere. ©te bleemè fijn tott elch tn vtff blaberftenegÇefneben.î^aer bte bloemen groepen btevnicÇtè, Wefer^gmen enbe met een bun faee^t Çaptften beeleet, enbe naermaele geelae^ttcb enbe fester eael, enbe van ben tergen geflachte feer groet, rent, bteft enbe breet fijn.^n btemnegten lept -bat faet bat lantft enbe bleet ee,ep tfmaelfle rpnbe ttvee h^eeften hebbenbe.

SOvO m; lt;^n?ecbe

-ocr page 562-

«cccgif. Wtt frtiiwôôîbcn. (Top, pppif

x nbsp;nbsp;t^wecDc ô^f nlt;»£^t « Den »er jîen van fielen, DfaDeren,bloemen en pDe fn affe manre

ren gef^eKoHeen öte vîne^t w minDer gefatfoeneertgelijth een ronDe penche, m^ eenc langden ÇaIfe,DweIfk tbeßefatfoen van Den (J^antvooïDen ooek eo, want DefewojDen Djetviïo,fonDerhnge vanDen pefgromo voo: ßeKeben aU fp wt gevoelt fijn gebmpee.

j ^ôerDegepaeÇceoDêvooîgefereuêooeftgeCucur^jtaanguina. 4^ang§e ^auwoïDen, fffeKntaer Die vme^il en fijn n^ eoit en Dieft, gehieft Die anDere,maer DieftwiloDipe ofivier voeten fajj^ft,en ontrent eenen arm oft been Dieft,en anDero en Rebben fp geen onDerfeeet.

A ^onenDefeDrpe manieren van Æamme: eauwooïDen,ioo vinDtmè ootft nooc^ een an^ Der gepatst aio fommigJegeleerDe ferifnen, Dpeno Vluchten feer coit fijn,en maer ontrent renen vinger Dieft,eßanDero ooeft van blaDes ren enDe fielen Den vooig^eferenen ghehjeft

5 SOan Defen vinDtml ootft een wilt geffacht/; Daer afin Dat tiapittel van doIoquintiDa in' ' Dat DerDe Deel.ghefcreuen eo.

S)ie Dipe ierfle gepatzten woorDen Bier te (anDe in Die bouengheptant.

4 S at vier De geflacht waflin fommigelan^ Den op rouwe enDe fleenachtig^e plaetfen.

dauwooiDè woiDê hier te lanDein X^ogfl maent enDe ^erfflmaent rijp.

tl^acm»

(JauwooiDen heet in ©rieer Koxóm^« j^s« KoxóKwSffltttTto/'iMOï'. 3n -éatijn en in Die 2(pogt; (efte Cucurbit i.^n J^oot^Duptfeh^urbo/Jn ^rant^oio Sourge.

© ie Dipe ierfle ge flach ten wool Den geheet _

, ten van ]?liniU6 Cucurbitscamcrariae,van fommighen ooeft Pcrticalcs.'

j ©at ierfle geflacht woiDtnv ter tijt geheeten Cucurbita magna en maior. ^n/^occh^ Dtiptfeh Ö^roft feurbk^n üleerDuptfeh groote tauwoiPè.^nfVrdthow (*^rdhe courge.

x ©at tweeDe geflacht heet Cucurbita minor.3n -^oothDuptfeh .Klem Aurho.^n onlt;# fe taleillepne tJauwooïDen.^n granchow petite Courge.

5 ^DerDe gheflachtwoiDt ghenaenit Cucurbitaanguina,fnDevan fommighen eucurW t3obionga.3n j^oo^Duptfch tang Aurbo.3n ^tabant ^ange CanwoofDt ängran lt;hoio o: oiirge longue.

4 ÄvierDegheflacht Dat hier te lanDenoth onbeftent eo.woiDf vanpiiniiio gheheeten 3n ©riec; c-op^iç Somphos.3n iatijn Cucurbita barbara enDe marina. nbsp;nbsp;^ Mattiere« ©efe (TauwootDen fijn cout enDe vochtich tot in Den tweeDen graeDt.

c Cracht en Wereftinghe»

ÇauwooîDenroiiw enDe onberept voor fpijfemghenomen, fijn een feer guaDe enDe ^ onbeguame fpijfe aio ©alenuo fcrijft,Die mage vercouwenDe,feer vetlaDenDe enDe pij » ne Daer in maftenDe.

COlaer aio fp ghefoDen, ghebacften oft anDerfîno berept gegeten woiDen,^co en fijn lt;9 fp niet feer hmDeritjcft, enDe vercoelen enDe maften vochtich Die verhitte enDe Drooghe maghe,verflaen Den Doifl,enDe Doen lichten camerganeft hebben,maer feer luttel voet fele bïinghen fp Den hehaeme aen.

^fap wt Den dauwooiDè Die al heel ghefoDen fijn gheDouwf,met huenieb enDe wat C falpeetero gheDïoncften,Doet fonDer groote pijne camerganeft hebben.

-ocr page 563-

Vrttt Xftpett. Cf4p.’ ^jtt^.' cecewfty.

^fehle bod oock öie wijn bic cenen nac^t lantk in een wighchofbc (Ïauwoïbe gÇes’ g) flacn Çeeft alfmen hem nuc^iercn biincki.

©41 bmnenfïe »an ben (Jaiiwooibcn gcfleofen «erfnet en verfaecÇt bte Çeete apolt; ^ pumatïen enbe gcfwiUcn,bicvei-^ï(fïng£ enberoobic^eben van ben oogden, en fonbeflt;* ïmge bic pijne van bac ^cci f{cbcr(ijn,op bic plactfc van ber pijnc en gefwiflen gclepl.

^fapvanbenCfanwoïben met olie van roofen vermenget, verfuct bic pijne van^ ben ooien bacr in gÇcbaen.

^ fehle fap in ber feiner manieren, oft aUeene ce ooek goet op bic vetbjaniÇepf ,op 0 bat wilbt vier,enbe op aUc ver^it^ept gÇefîreken.

Sic raneylicne van (£auwo:ben met fneten wijn enbe luttel a^ijne inghenomen, a g^cnefen bat root meli^ocn.

Sic «^eoijfen van itanwoiben tot affehen ghebiant ghenefen enbe heplen biegaff cv ten van vcrbiant^cpt ghceonien,enbe bijfgelije; ooek bic onbe vleeratien enbe fweeringt; g^envanber manliehbcptbaering^cflroepet.

lt;?faet van ^aiiweo:benc6 ben fabc van (Tone orner en van erachten febïer gheltjek, ^

Ïgt;an 21 op en. CTcp.

lt; ^fatfoen.

2(pen hebben ierp groofe rouwe breebe blabercn,bic aen bat fmal pc ouer bepbe fpben biep gefnebg enbe gekerft fijn, enbe bacr naer aio bic winter ontren voorbp e# 300 erughen fp ronbc flclcn.bacr aen enbe op Waffen elcpnegecle bloemen,vooitbring^en^ be elcpn biupn fact in elepne ^auwkene, in alle manieren gclijek bic ^oolc, bpen bic 2îa pen,van bloemen,pauwen enbe fabc feer ^e^ ftjek jïjn.Sie wortel có ront blek,van binnen enbe bupten wit,enbe fomtijto een hoeft fom tijte macr een vupfl groot oft ooek minbere.

gt;0an befen Otapen vmbtme ooek noch een ghcflaeh(,nict bat van fommige SXoobc 9ta^= penghenaempt worbt,bat wponber bic ^ce - V^ylt;(/'^ lt;cngçejlelthcbben,macrccnanbcrcbatvan rouwen blabercn, pelen,bloemen, bauwen eil

van fommige (ruptiictçebberc, otc mp gc|cpt hebben bat bic feer ebete alberboorluchtichpc ^oninghinne Suwagicre van ^unaheren enbe Seemen jrc.2(lbufbantghe 9ïoobc rape tn bacr rijtkelijtke plaifante bouen op hetfe boen voeben. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C JBIaetfci

SXapen Waffen gbcerne in goet gheoeffent lanbt en worbe tot fommige plaetfcn tup Phen bic ^tjngacrbcgcfacpct,ale te j^upgaerben enbe bacr ontrct,bic feer groot wor ben,macr meep op bic eorenvclben,fonberlinghc alp ivoren rijp ee,enbc bic en worben niet ^00 groot. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;C9h

Ovapen worben ghefaepet in tbeginfel van ben roomer, enbe bic moghen groot worlt;j ben,enbe in j^opmacnt oft Sopmacnt naer bat het ivoren ghemaepct ce,enbe bic blij «en ghcmcpnluk depn.^nbcin ^pril aie bic winter voorbp ce, ^00 brenghen fp pelen enbe bloemen.^» ^epb enbe ^raeikmaentjoo worbt het fact rijp.

^aemi

-ocr page 564-

ccccc^mu Vùft Xrtpen; Cap. ^^^iUp

lt;[fiaem* lt;nbsp;slapen wcïüc d^acm( m ©nee; yoyyuA«i k^ù yo^jWic-S« ^lt;*^0’i Rap®* 3*^ «ÇooiB* tup tfeh Stuben.^’i 3'‘'lt;’»’lt;^oi? 57 ^’H^’iivonö. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;L^atnere.

SXapen fijn werm en noc^tie^ »5 natnet en. lt;[ Fracht en Wcrcfeinglje« slapen vooi fpijfe ^ÇebîUpekt afuum ben lufineme rebenjth voetfehalfmenfe ntei ie 3( »rel m en neemp^enke ooek wel verteert, want anders alfmen te veel inneempt oft tfel iie batmen etet niet wel en verteert,^oo maken (p vele ouervloebig^e voe^tit^eben enbe winbenin tlK^aem,fonberltnöe aie fpróuw gegeten wo:bc,wdt ban ^oo fijn fp ber ma^ g^en ove quart,enbe make winben,opt»lafingen en weebvmmê in bè bupek en bermen.

SXapen met meirk glxfo^en vrrfueten bie pijne van bat flebereijn baer op gbelept. ^ X)lte van 9toofen tn eene wtg^e^oolbe Otape in bie affe^en gebrabCgenee|l bie eaek C fielen,bat eo verfweeringben vanben vei ß'enen van reubegbreemen. lt;^ot ben feinen eeoork bat water goet baer bie SKapenin-gbefoben fijn,alfmen bie baermebewa|ft§et. ^tfin oork bie gbefoben 9tapen baer op gbëlepf.

iöieiongbe feuetkeno Van benOïapenalofp beg^innen te frieten gegeten boenwa;*^. lt;er maken,enbe pjn goet ben gbenen bie met ben fieen enbe graneel g^equelt fijn.

«^ faet van 9tapen,eo ooek góet tfeg^en alberbanbefenijn, enbe baerom woibbet tn (5 bie lt;^erïakelen(bat ee mebeepnenbitme tfegenfenijnenbe vergbiffeniffen gebïuprkt) gbfbaen.fonber Imgbe in bie g^ene bie pijne enbe weebom vèrfueten.

©beolie van 9ïaepfabege|7agben,eo ooek vangbelijekecraebt, enbeiarebtafbie ^. wo:men bie in bat liebaem groepen,alfmenferouw inneempt,

Xgt;nn eteeïmpen. (Top. gssiiïf.

lt;[ Cgljcflac^t

üfeekrapen njn nv ter tijt tweeberlepe,^^ amme en wilbe. lt;nbsp;'CfatfocH*

Napus hortenfis. examiné feckrapen. Napusfyiucftris. ^loogbe ßeekrapen«



-ocr page 565-

Vrttt SteeBvrtpett, Cep. ^^^üij. fcccc^Vj

* «Saturne ©tfdirafpcn Rebben ^roote bjcebe blabcrm, öm blafft en van ben ÖèapS f^ter geft/eh tnaer effenbef. @t}n fïe(en p/n ronf, mbe wafTen omrent eenen eubuus, igt;at es onber^aluè voet ^oöc^ oft lboger, ertbe baer aen waffen bloemen,bautre en faef 0§ehjeft aen bie 9ïapen.©te monel ee feer taneft enbe bieli,anbfrö ben Ovapen geißelt.

* ©le mtlbc @telt;Rr4pen pin ben vootgeftreuen niet feer ongeti/fh^naer bie btaberê. Pin van onber tot bonen meer g^eJterft.enbe bie tvotfel en ie niet ^oo taneft, niaer eo:^ ter enbe ronber.fc^ierg^eüjekenbe een wilbe peet e. C jèlaetfe.

* ©teekrapen motbenin ‘Otanekripk veet gefapet/nbe fonbeilingbe ontret '^Miió2

* ^ie wilbe maffen in fommig^e tanben bp ben rieuteren enbe materloopf, enbe bper g5e(i|(keeonbeplae(fen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;KC^t

©teekrapen btoepê in bie iente g^ekfek bie Ovapen en6e booten. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;^5acm;

S5efe 9tapen motbenin Briefe g^ebeeten BowWtf. 3n-£ati|nNapi,3n^oocrj0 ï’uptfeb©teckruben.^n ^-Siabantfebetak ©teekrapen enbe 3i5«riifcbeSlapen. 3n graneÇoie ?7auean on Ï^anef.

t Sat lt;Sam gbeflacbt motbt gbebeeten Napus fatiuus»enbe in j^ooebbnptfeb -^ruekg fïeekfubembat ee broog^e ©teekrapen.

* S)ie 7Bilbe motben Napïfylueftris g§enaemf,enbein j^ooebbnptfeb ^a^jteebubert bat ee natte ©teekrapert. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C il^ütucre.

©teekrapen fijn van nnfueren ben anberen Slapen aie ©alenneffrijftabelijck, lt;nbsp;Crackt en werekingbe.

©teekrapen in fpiifegÇebîupekt grenen min voet jele bananbere Slapen, enbe an^ 3( bere fijn fp van erachten ehbe merekmghen buer gbelijck. lt;^ fact van befen Slapê ee S3» pock feer goet tfegen tfenün,enbe moibt oofktn bte .^eriakele mebeeijnen vertnenglt.

Pön Xaponcclen. Cöp. j;uu».

lt; ^gl|cnacl)t«

^2(poncf U fin tmeeberlepe,Ç(epne enbe groote. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ç ^fatfocn^

Rapum fylueftreparuu.(^lepne SÏapOnfflf. nbsp;nbsp;Rapum fylueftrealiud. inhere SiaponfCkh;



©te


-ocr page 566-

ccccfg»f'. Vrtn Xepöttfekd. Cep. çp^v.

i ©û clepttc enbe g^emrvnf Oîaponerfen Rebben tap depne ronöaebttßc bfabevè, ben bfabcrè M ï3tolf«e fester gdtgt;tfe,enöc îxter naa tome bit pde »oo:t,ötf ront,^ata(^lt;’ tub cube omrent twee voeten ÇootÇ pjn » met langue fmalJe bfaberkene bedeet. '^en Uopperpe van ben peten maßen ftboonebtoemheno, van verwen enbe fatfoeneben wtlben blauw ^Ioe;henß (baer af tn tweebe beel cap.fyuf g^epreuen ee) feerß^ehph, ttaer, bte wefdte ooeli lange eantigbe Çaiiwkene vooïtcomen,baer tn bat bet faet lept, bat (eer depn es.©te wonel ee (anetfomtijte ontrent eenen depnen vingber btth,wtt on van (maedte ben Diapen ftbter geluch/nbe wotbt in ben winter in faiaet gbegeten » ©ie anbere Qïapontelen bie noch ter ujt niet (eer bekent en pjn.bebben ierp bteebe 6Iaberen,enbe baer naer aen bie pelen (malle,enbe btag^en een oft twee rechte hole pe fen,baer op (eboone biche aren wapen, vol van depne langacbtigÇe bloemhcno, bte eer fp opengÇegaen p/mg^etiph cromme boïenhene baer om paen, enbe aie (p opengbe^gt; gaen pin in vier depne (malle blaberheneverbeplt pjn,vanverwc blauw,peer(cb,a(clj#’ verwteb oft wit. 2(16 bie bloemen vergaen fijn, (oo tomen baer vele tlepne bauwhene, vap aen maltanberen waPenbe vooti,ben bauwheno oft Çup(ken6 van Dèapontelc gfigt; Itithenbe,maerminbere.©tewo:tele6 bitkwit (apac^tieb, benwoddenvan depnen 5Xaponte(en van fatfoene enbe fmaetke (eer gbdtftk.

3 ^ßan ben gbe(lacbte van ben ÏXaponcelen pjn ootk bie O?ariettes en bie J^alftrup^ ben baer af in bat tweebe boetk ^ier voot g^e(djteuen ee.

lt;[ (Slactfc,

I ©ie efepne 9ïapontelen wapen Çier te lanbe aen bie tanten van ben vdben onber bie Çagl^en enbe aen bie tupnen.

* ©ie anbere wapen meep in bte bópenen in pereken leemaebtigben grom,enbe anbee re vette voc^tig^e bontkere plaetfen.

’ ©ie depne Dîàpontelen bloepen in Sötaetkmaenf enbe J^opmaent,

* ©ie anbere btengben ^uer bloemen in ÇOîepe voort.

lt;/iïaem,

©ie ÏXaponcelen betten in (^riet; jo^j^«yf/«. ^n 4ati|n Rapa fylueftris,bat es wi^ be Stapen.

* ©at ierpe gbeflacbf worbt nv ter (pt gbtnaempt Rapomium enbe Rapuncuium. 3» paruum ©oocbbupt(cb klein ÎXapuntjetn. .^ier telanbe tlepne oft gbemepne SXaponte ien. ^n^rantbom Üiaiponte.

? ©at tweebe g6eflac^t,e6 ootk een manière van Sïapontden,

lt; ^iatuere,

Staponeelen p/n van natueren ben Dtapen wat gbeltitk,

lt; iCrackt en Werckinglje,

Stapontelen in (pipe gbebruptkt mtt a^ijn enbe (out berepf,maken appetijt om eten 3 ienbe boen water maken,(onberltng^e aio (p te voren wat g^efoben pjn gÇeweep.

ÏXapontelen met meet van -Lupinen oft van ©rauitk vermêg^t, maetht §et aenpe^t lt;3 daer enbe bie Çupt bes licijaems (eboombaer op g^epreken.

^fap van ben pelen enbe blaberen van ben 9ïapontelen, (onberling^e van ben tlepi^ S tien met vrouwen mdtk in bie oogden g^ebruppt maetkt tlaer g^eftebu

X)fln XabOd. €ap. gçgff.

It Cgkeflacljt oft onocrfccct

2(bijs estweeberlfpfj^am tube wtibt, van ben wekken bie lt;^?ammeootk tweeberkpe es,een met ronbaebtigbf worteltngdijtk 0tttkrapfn,bifmfn in OSrabant niet veel en vint,enbe een met (eer lange wortelen bte ^kr (eer g^emepn fijn.

C Cfatfocn.

©ie tamme 9Ïabijs,bat es bie gbemepne beeft groote,breebe, rouwe blaberen, otter ’ bepbe fpben biep gbe(neben,ben blaberen van ^tapen niet (eer ongkeintk©»e pek fijn ronk

-ocr page 567-

ronf.entc batv opwafTen vek Kc^f pmf^e Momth^ö,' fkkin vier BlnbrrRms verbau mbe «U bk ^berefen ftjn,^oo volgbcn baff ronbe Çauwhfn6,fnbe bacr m fept bat face bat bïupn enbe ront cö.©tf woïtfl van ben fcnfn ce cenen voet oft onbcrÇalnen fantft , »an hupten enbe van binnen witjeerpac^ttc^ van fmaeehe.Qrnbe van ben anbefS bkfc enbf £o:f ^ebjeh een ©teehfape.bte fiefdierenbe feerper van fmaedte e^ ba bk Idg^e.

* ©at wtlbtg^ef(ad)t van S^abijo, Çeeft blaberen ghelifdi bat lt;?am 9ïab(jo, waet minbere enbe meer ó5efneben.@ijn fielen waffen ontrent cenen voet oft meef ÇôoôÇi «nbe baer aen waffen vele ^eek bloemkene, enbe baer naer depne ÇautrÛêo baer tfaet in lept,bat ooek elepn e6.©k woitel ee ontrent eenen vingeer bidt, van fmaedie eenert iong^en Üiabije g^enoedj ó^elifeK oft codi fiere her.

Cplactfc,

« ©te tamme 9tabtffen woiben in bk moef^ouen gefaepet,enbe moeien alle taten »an ttieuwß gBefaepet wciben.

* ©tc wtlbe stabil# ivafi aen bie grachten enbe eanten van ben flaenbè enbe locpenbc wateren. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;C#^

i ©ie lt;^èamme Stabiffen treiben meefl gÇefaepet in OStaedtmaent enbe J^opmaenti enbe btefifn bequaem in ben winter om te eten, enbe bloepen terp in ^pun oft ^epc, want bk in bk 0?Ceerte ghcfiepet treiben bloepenin tfelue iaer in 0}?epe oft ^gt;25:aedï maenf,enbe fijn mito bpen om ter tafelen g^ebient te woibene onbeqnaem.

? ©at wilbt geflae^f bleep et tn ^iafchmaent,en eoite baer naer joo leueret pfn faef

* nbsp;nbsp;©at ier fie geflacht woibt van ben 0rkdten van Athenen en van anberen onbere g^fReefen çeiepKv!çHS^Ç«c(}Kvtçwp.iÇ0ç.^tt -Latijn Radicula enbe Radicula fatiua, van fom^ miglen Raphanas.^n bk 4ppkhert Raphanus minor,^n r^OOdjbUptfd) StettiC^.Çier « 3gX ianbe

-ocr page 568-

cfccfgvftf. Wn Venectfd^c (Wnltwe.Cfnp. ç^Wf.

hnöe SXaWfe. ^n {^raneÇot^ ÏXaUf ou dffoït.

i ©atanber Jbfflütht co a^enafmtpatpwryaïfia.^tt Xattjn Radicuia fyluedris. 3^ J^ooc^buptff^ ÏÖtlöfr Sieftteb.^n ïïmöulUfeti rotlöc Diabie en van (ommtg^on tv««? ur SXaövo Dot co Radicuia paluftris^H ^rauc^oio Dïaifou fanua^c cc Ótaifo’t ocauc.

1 «S^amme Otaöjjo co wetm m beu betten 3ract,cnl)c bïoogc tof m öcn ttocchen.

* ©ic tPilDc Dtaöijo co tratett$cr cnOc percher Oan Die tamme.

lt; Crac^t en Wercfeinglje*

©te wortefenoanDen c^ammen raDijfcn, motDenmet andere fpijfen «o tertt/f ge^^ Itjclt ootft bier »001 tij to geg^eten, maer fijn meer een meDcerne Da fpijfe aio ©alenuo fepf,TOant Den hc^aem en g^cuen fp g^een ooctfel oft feer wcpmeÇ, aengÇefien Dat fp fcrep enDe DpfenDe op Die tongue fijn,

©ie tongue flcelltcno aio Die SKaDijo begint op te feieten, mogben ooch fept Die feluc^ ©aïenuo met olie enDe a^iin g^eg^eten woiDcn, aio ^p te ooien g^cfoDen gemeep 0fn, enDe genen meer voetfelo Dan Die wolfden, ^oc wel Dat fp oock feer luttel ooetfdo bp bieng^en.

©ie wolfden van OtaDifo fijn fmacltdifdt in Den monf fepf ©iofcoiiDco, maer Der (g magren en fi,n fp niet goef,wanf fp maken winDen enDe opwoiping^en.

SiaDi/o woif den vooi Den eten g^cgeten Doen Die fpi/fe walgden, enDe nacr Den eten Ingbenomcn Doen fp Die fclue finchen.

©ie wolfden van övaDijo fijn tooi Den efen goef gegeten om te blacken,enDe fonDcr^ lingue Die fcoiffcn Daer af.Die met fpiopc van a^tjn ingbcnomcn flerckekick Doen ouer^ Ö^euen enDe blaken,enDe vele tape flupmen afiag^en, enDe mito Dpen Die fmnen enDe Dat ver fiant feerpen.

©water Daer OCaDifomg^efoDeneo gÇcDiontkcn Doet wafer maken, enDe biceckf^ Den flrcn.enDc Doet Den fduen loffen enDe riffen.

lt;^fclue wafer macekt ooek Die tape flupmen Die opiDie boiflc liggen rijpen enDe Doet^ Dte fclue loffen,enDe co mito Dpen goef f fegten Den verouDerDen §ocß, enDe alle veria# Dent^epf van Der boificn g^eDiontkcn.

OtaDifo co ooek goet Den water fuebtigben gÇcbiupekt,cnDe Den grenen Die in Die le#^ Her gbebicek,enDein Die IcnDenen wecDom oftverfioptbept Rebben .^temDengbenen^ Die fwacr flapericb pin met a^ifn enDc moflacrt gegbeten.

©ie felue woitclen fijn ooek goet Den grenen Die van Den Q^ampernodien fieck pfn, j^ eft Hilfen oft anDcr fenifningfienomen Rebben,enDe Den genen Dte pifne enDe wecDom in Den bupek,cnDc Dat colica Rebben aio pliflonieuo enDe pia;agoiao feggben.

©ie woif cl van SKaDifo verweckt ooek Die natuerlijeke cranek^ept van Den viouwS* enDe aio ]:Miniuo fepf Doet veel mcltko enDe foc^o erijgben.

QÏaDijo wolfden met apin depngbejïofen gbenefen Die ÇerDiebepf van Der milten Daer op gedept.

©Ic fclue wolfden met buenief) vermengst beDwingÇen Die vooitoetcnDe fweerim ^ g^cn,enDcgenefen Dte guaDeffoiftbcDen enDe wfuaningenDeobapro vanDen bvefDe.

SKaDijo wolfden met meel van Folium vermengt t, verDipuen alle blauw geflag^en plccken,liifeken,cnDe fpioet enDe plceken van Dat acnficbt.

«^ fact van ÎXaDifoingbcnomcn Doet flerekelifek oucrgbeiicn,cnDe Doet Die vrine lop^ fen,cnDc alp met Çucni4 lt;nölt; ^Pi« gÇeDionckcn woiDt,5oo DooDct enDe iacebt Die woi men af.

lt;ï^fclue fact met apin ingbcnomcn maeckt Die milte depn enDe Doet Die berDiebepto}} van Der feluer vergaen.

lt;Sfact van StaDifo met fpiope van apfn gbefoDen co goet tfegen Die fquinantie alp 51 men Dickwilo Daer mcDc goigdt.

x ©ie wilDc SKaDifo co van trachten enDe werekingbe Den tammen gbelijek, maer in alle manieren veel percker,enDe cofonDerlingbe om Die viine Doen te loßene.

^faf^

-ocr page 569-

X)lt;ttt öOectrrtb^id Cap. ipwpvti, «ecc^tg.

lt;[ Cfatfoen*

^maötjö Beeft groofe tïfeBe 6(4 Oerenvan fatfocne ten BlaOmn van Ben greoten -éapat^um Bats’ men patùntte nuempt feßfa gße quot;i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;kjtk maer groofer enBe rouwer, / ©te fielen fijn teer to:t enBe Bun enBe op Bop# perflevan Bpen waffendepnewltte Bloemkês enöe Bner nner depne ^auwkene Baer tfact m »ooî(oemf.©ù wodd ee Unek enke Buk, van fmaftke fecr feerp enOc op Bte tonge BijtenBe. (fnBe Baer om wo:Bt fp efepne gejloofcn, met BiefpófeJonBerkngbemet Benvifc^,nv ter tijt vooi d)?oßaer( g^egeten.

L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jaiaetfe. j €9ÏeefraBtgt;6 woïD( meep in Bte gotten gÇe^ ^ plant,euBe Baer Bp eens geplant es, Baer Bkfft Çp langue laren wafTenBefonBer vergacn.

C^h COïeerraBifs fpmpt tot In 2(p«'l en InOätaetk tnaent ^co Bloepet Çp. lt;[ Zî^aem^’ ©It erupt woîBt nv tertqt gÇeheeten Raphanus magnus,en Raphanus môtanus.^n moetij Buptfclj 9Jïerreitlc^ vnB ^ern. 3« Btahant meeft 9ïap§anus van fommigen ootk 0)ïeerlt;» raBI|s,3n ^rafcBols granB Oiafain ou granB Oiafottet Ötap^anus. OBU erupt wotBtnv tertl/ivan fommIgêgeleerBengeÇoutv? voo: ^««pwo? Raphanus van Ber aIBeroufier @riee^ ken van2(fÇenen,Baer af Batmen ferf/ft Bat Bp vlantfc^ap Beeft met Ben ^Ifngüer^ lgt;r,*3)Ïaer en es Blep«(p«vo? van Theophraftus niet, oft van Ben anBeren naereomellnlt;’ g^en ©rtetken van 2lt^enen,Ble voo: Raphanus §ouBen,Ble Brafsica van Ben skomep# tien Bat fijn onfegBemepne kooien.

©om anBere mepnen Bat Befe ïOleerraBIfs Bat Thiafpi van ^rateuas es,maer Çaer llcBer mepnlng^e en Is Ber waer^ept niet feer g^ellfek.

ç/^atuerc,

îDleerraBIfs es werm enBe Btoog^e tot fester m Ben BerBen graeBt fvnBerUngBe Ble iowtelen In Ben weleken Ble pïlnelpale erae^t es.

lt; Crackten wercktns^c«

©le woîtelen »an Befen ^eerraBys es van eraraten Ben anBere raBlf fen feer gÇe^ 2( Il|ek,noc^tans flertker en meer verwermeBe.maer niet ^oo feere Ble mag^e Beruertoe.

©efe wottelen elepngeflooten Blenen welm plaetfe van ÇOloeflaert oft van auBe# SS ten faufenmet Ben vlfebg^eg^eeten, wantin Bper manieren Ing^enomen, verwermen fp Ble magBe, maken appetijt,enBe Boen Ble vlfc^ verieeren.

«ïSes ootk Bp ejperlentle BeuonBen Bat SöleerraBIjs Ben wljngaen Belet te groepen S cnBeJ^em Bpnaer Boet vergaen Baer vaß aen g^eplant, Bweltk Bie longe ©rieken met Ban 3(§enen,van BleSramBe Bat es SSiaffItaftrIjuen,

VrtttPecnenbeCrtrötcn. Cap. 55w»tï).

lt;Cgïfenac0t

^^en fijn B:per5anBe,©eele,3ÏooBe,Ble BepBe tarn n/n enBe gÇefaepet wo:Ben,ea T^wilBe Bie van feffs groepen.

3636 Ij ©tapf^p;

-ocr page 570-

i ^ic geek peen ^ebbe bonther grufne pfi-SKpbyiïn’fylueftris.soïnh ^cf cftcOcgctfnt^ g^efneben blaömn, bm blabcrê van Xernef (4*^ Ó^ftt^Ktnaer on^beftje ved bjumber meerber enbr tlepnbcr g^tfntbS. Su fielen fijn rent, van hupten wat ^aptae^tie^ van binnen bof, enbebaer op waffengreote eroo-nen, bie voonbnngen witte bloemen, en baer «aer rouw faet.ben fabe van tintje van fau foene met feer ongehjtk. Sïe wonef co bult, landt,van bupten enbe van binnen geel,enbe, , woibt in bie fpijfe ^bebtupdu.

i Sie roobe 3i)een biemen gbemepnltje ^a^ f roten nuempt pjn van gefneben blaber^flei? len, bloemen enbe fabe ben vooig^efereuen óehidtSie wonefen fijn oodi fanek en btek, maer fijn van bupten enbe van binnen bmpn • root.

3 Sie wi(be 5?een biemen voelt gt;Oo$eIfneß ’ ^eet,fiin ben tammen van biaberen fielen eil Hoemen niet feer ongbeli)ck,maer bie biabe^» ren flm-watrouwer enbe miin ^befnebenoft '^ verbepit.örnbein bmibbel van ben eroonkev ^ (uffcbenbie wittebloemkeno, wafl een oft tweepurpure blo(mken6,bat faet eo ooek rou wer enbe bie wobei eo minber enbe ^u ber.

J)laet#

-ocr page 571-

Wnpeett enbe (Tarotett. CTcp. öööVftï. ccccc^yj.

*•» ©tr tamme peen woïbentn btemoffljoucng^efaeijet.

J ©le wiioe maffen aen öie eanten van Den veioert,bp öen mr^hen en^e op rouwe oiv ôÇebouhepfaetfen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^C^U

33eenbloedentn^zaedîmaent enbe Jpopmaent, enDetn X^ogfif^maent^oowozöt Çuerfaetn/p.

33een moïöengbebceten m @rïee; 7«^vx(voi ^n «fatipiPaflinacæ.

i ©at tetfie óbedad^t ivo;ö£ ge^eeten, jarspoArvor Sjutfof.enbe Paftinaca fatiua, nv ter ftfe Staphy!inusiuteu$.2n©oocbî)ui;(fcf)^5lt;’mpafîinep,^4pefîtnaeÇfn,vnî)^eel «ibê.^n ^:abdtfc^@ee(pec,ÿootc.enOe oodt ©cel tvoîterê.^fn ÿr^cÇoie jOafÏenabe tantne*

* ©at anbev gÇeffaeÇt ee oodt een Staphylinus fatiuus/nbe mozamp;t genaernt Staphyiinus niger.^n .^oot^Ouptfe^ root pafïmep.jn ??eeröiiptfc^(f arotc.^n 5r^lt;5ow Q^arotee. (f 11 Defe twee (âme Peen fe^pnè oork wet te fijne bie æw««? Daucus baer Theophraftus af fenjft Lib.9 ca pa 5, en be bt e van Galcnusfexto de fimplicibus /aiiMç ^«cpvMoÇ bat Cö Daucus Paflinaca g^enafmt WOZbt.

3 ©at Wltbt gbeftadjt beetm @rieQ S'ftfpvxZvocayfios'.^n -faftj'nPaftinacafylueftns.^n bie 3(poteke Daucus, afetn tweebe beet voo^fept (e,van fommigen oodt Paftinaca ruil ica, Carota, Babyron enbf sicha^u ©oocbbuptfih ^ßtlb pf^nach ober^Btlb pe(Ïenei;,vnb ÇOogetnefl.^n^îeerbnptfcb gt;Oogetoncp,enbe ^roonkene enipt.^n grancbciepape Habe faniuage.

lt; Zi^atuerc»

©tewoïteten van peen fijn mibbetmanebwerm enbebzoog^e. ^faetvan ben fe^ Ken enbe fonbertingbe van ben witben ff werm enbe bjoog^e tot in ben tweebe gracht.

C Crédit en Werekingb^»

©te woitetenvan f^ern enbe (pareten in bte fpiffeg^cbzupekt grenen rebetfek goet 2( voctfekenbe aengÇefien bat fp ooek wat aromatijck fijn,^oo verwermen fp oock btem-wenbtg^e Ifbfn,atfmenfe te rebeItfcke manière geb:«pek(.want alfmenfe te veel oft te btcwtlögl^ebïupek^oo.boen (poockm dieÇaem quaetac^nc^ btoet groepen.

©te wonden van J)een enbe fonber tmg^e van ben wtlbc tn alle manteren ingfienoa 59 men boen water (offen, enbe verwereken ben lUfl tot bpflapen.ÇSnbe baer om fept X^i^ plette bat befewo:te(en erae^t Rebben van hefbe te makene.

©te fe(ne woztel van ben wt(bê peen gepoebert enbe met OJïeebe oft Çuenfe^ water S ing^enomè opent bte ver fïoeptbeijt van ber (euere, mt(te,nteren enbe (enb(n5,enbe pfn tutte bpen goet tfeg^en bte gee(fue^it enbe tfeg^en bat grauee(.

^faet van ben wtlben peen verweekt bte nattier (tjeke eranekÇept van ben vrouwen enbe ee feer goet tfeg^en bat opflijgfien van bermoebere, metwijn gbebjonekenoft^ tuet een peffue van onber g^efebt.

^fe(ue faet (ofl ooek btevnne enbe bat graufe(,enbe ee mtte bfjenfeer goet beugte# ^ .ren bte qua(tekc water (offen, bte watcrpdjtieb fijn, ptfnetn bte fijbe oft tn ben bnpek eft tn bte (enbenen Rebben.

lt;;^faet van wi(ben peen tng^enomen, weber flaet alle fentfn,enbe e# goet tfegben bte ^ peken enbe beten van ane fentfumg^e gftebterten.

Of?en ftrijft ooek befen fabe toe bat bie vrouwen baer af vruebtbacr worben, aie fp © bat btekwï(6 g^tebrupeken.

©te b(aberen van peen gruen gbefioten enbe met Çeunieft vermenget fupueren bte ^ onrepnevoorteetenbe fweertngben.

^fae£ van ben lt;?$ammen ee ben wtlben van erae^ten ge(ijck, maer tn aKee met ^00 3 perek.ÇLRaer bte werteten van ben «Stammen fijn beter enbe bequamer om eten.

Vanpa^iinaïeneii OOoren. €flp.5ggf5.

lt;[ ^gbenaebt.

r'ïfflmaken oft affmen beeter fept sonoren fyn tweeberÇanbe ^am enbe wi(bt.

3cX nj ^fa(tfi

-ocr page 572-

cc«c$$ff. VrtnPrtfïitiöBcttóftiWóKit, Crtp. sss^s»

’ S5tr fammc 5Po:en festen groofe langer Blaberr«, van verf bhberen acn een ^((i lun waffenbe,vergaat g^dneR ï)ie BfaDeren van Oioten oft van Q^ft^enboom, van De weRRen eRR DefonDere BteeDac^tR^ enDe rontfomme gekerft ee,^uerè ßee( wa|Ï fom^ tijt$ fine wane RngDe Çoogb,enDe beeft veR votenReno.enDe (eben g^ekfeR DR fïeRn van ÇôeneReGDaer op aen Dopperge eroonReno wagen,Dte voottbnngben geeR Hoem Rene,enDe Daer naer Dieet faet g^ekfeR Dat faet vanSiUe oft meerDer. ^Rwoiteï es DRR enDe (aneR.van fmaeeke fuet enDe feer Deguaein om eten.

a SR wtlDe ïD^oien gfn van MaDeren fielen bloemen enDe faet Den .Jammen feer ge RrR , maer DR blaDeren pfn wat mmDer, enDe DR geien ooeR wat DnnDer, enDe DR woiRf ($ ÇerDer mmDer enDe nRt foo bequaem om eten.

lt; pilaetfe*

1 SR lt;^amme woiDen tn DR moefbouen gÇefaepef.

1 SR wilDe wagen bier te fanDe Dp Den weggen enDe op ong^eDonDe piaetfenJ

?Ü?oien bioeren tn QSiaecRmaent en S'^'P’ï’^^^ wt»d lt;« ^^R «’inter eer fp gebfoepet ' ÇeDDen,joo ftjn DR tamme Dequaem om in (pigegbeDtupeRt te woiDene,

lt;^aem4

I Sat ter ge wmDt bier te fanDe tn onfe 2lpoieRen gfienaemt Paftinaca, enDe Daer naer in ^eferDupiRb pagmakenjn ^ooebDuptfeD Î0îoîen,e» Sam moten, ©aer naer Die fefue ootknv^er te fanDe examine mootengÇeÇeeten woîDen.^VtVraneÇoR wotDen liefe wottefen tlbaup g^enaempt. ^nDe Defe wotDen van fommigben voot een lt;r/eraf op Sifarum gbeboiiDcn,van ben anDeren voot een Staphylinus en Paftinaca. Q;nDe fe^ijnf wel te fpne Die j-«^vÄZvo? Dat re paftinaca van ^afenne iib.8 De Simpiicibus,

-ocr page 573-

Vrtrt Snvtcvn'ö’telFertö. «Jap, $1.' cecce^î^üf. » ©af Wiföf Ö^cffac^f ßccfm fommige ^pofchtn BrancaleoninaoffBaucia.^n -500C^ ïgt;upfc^ QütIC'mozen.^n3?wïgt;upffc^ ^lÜtlPc €9?o;cn.3n g^rdeftofe ft^a«» fauluage. Qrnöe öif wo:öf gÇfÇfcffn in ©neç uevepô^o^rxop en van fommtgfun afo öioffonöeö fen) ff iA«£piKop,Ni4gt;f lOf/jO^xyiviopjo’^JioKTo'vopjXujwK.^n -^aft/n Élaphobofc ûd Cerui ocellus.

ÇQ^oîen lî/n warn en^c ^jooge van natueren, fonörrhnghe Daf fact öaf wmrr fâ ' îJîoog^er ee tgt;an îgt;te watden.

Oacl)t en «jcwBingöc*

* ©te woîffkn van ïS)ïoïen jn Oie fpqfe gbclöth bie ^Oeen gBcBnipdu, grenen Beefa ^ voeffe^enDcmecr öan Dfe Jkfn,fntgt;c fi)n geef Oer (ong^cnc.Den meren en Oer boffen. ©te feine wonelen Doen oock wafer maken,verfuefen We pijne van Oer fijben, ver^ ^ Wijnen ötewinamp;enenW weedom van öenamp;np(k,en0eft,ngoefWn grenen Oieverreekf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, pjn off van Binnen gÇeqneffl off gbeboißen.

2 Äfaef van Ben wtlBen 0)?o:en eo goef ffegÇen alle fenljmfnBe Çef gbmeep alle Bef? € enbe 0eken van alle (rnppenBeenBefenlinntngegÇeBterfen met wijn geBtoneken. ^n eo^oojlerekBaer ffegen Bafmeng^eferenen vinBf,Baf ab Bie h erf en BU empfeun Ba( l^ner gheen feminmeB g^eBterfe g^e^mBeren off gbeletten en kan, VanëttpcïerwoltcWettó» ^np^ ^L

lt; Cfatfocrt^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;sifarum. ©npekerwouelkene.

jgt;0wker woïfelen BeBBen ronBacfjfig^e fielen,enBe gÇefneBen rontfomme ghe kerfBe BlaBerkene veel aen een fleelk? ?waffenBe, Ben BlaBeren van ÇUîoîen nie f feer ongBelifek, maer veel minBer cnBe eaelBer.©te Bloemen maffen op eroonkeno en jï/n wif,enBe Baer naer eemef faef Baf BieeBac^fte^ re. ©le wotfelkeno fijn wU enBe onfrent eenê vin# gÇer lanek,enBe gangen veel Bp een, enBe fijn van fmaeeke fnet enBe Uefelnek om eten.

lt;Ï3IactfC4 ©efewoïfelkenowoïBBêin Bleboften geplant

©efe woifelkeno woiBen tn Ble ïCReerfe «f Ber iferBen g^enomen enBeg^eg^efen, enBe Ban woiB? We alBerdepnfÏe van Ben feinen weBerom geplant

Ble ffegen Baf naefïe laer goef woiBen en Beqnaem omefen. (^nBe alfmenBefe wozfeIkeno laef paen fonBer verplanten, ^oo Bieng^en fp Bloemen enBe fact m ©opmactu enBe ©ogßmaenf.

^J^aent,

©efe wolfel wo’Bf gbebeefen m @rlec; s«r«fop 3n Latijn sifer enBe Sifarum, enBe Baer naer van

foinntïgê Seruillum, Seruilla of( CheruiHa.^n J^OOC^ ï’uptfdj ©frltn,@ifrlin,fnbe van fommigm^am


Dèapnnf^el.^nîîeerBuptfeÇ énpckerwoifelken^, enBe ©erllkn.^n ^ranebob Ö^berup petite.

^^ïatuere«

©npekerwoitelkeno fijn werm enBe B?oof b van natnerc fof in Ben tweeB? graeBt.’ gerächt eft Oierckingbc.

lt;5upfkerwo2felken6 gbefoBen enBe gbegefen,fi)n Ber magen goef, maken appetijt 3 enBe Boen water loffen.

^fap van Ben wwtelen met gÇeptenmelfkgÇeBioneken flelpt Ben loop Beo Bupey. ^ 3636 mj ^faet

-ocr page 574-

cfcffvvitij. VrtttgbcfttcyrtPcterrcIi'c. Ç^p. ^Jp

^p€{ »an î)efen wolfden met wnn ^chomhmiWFamp;ujft tgt;ie îvinUn cnOc opHaprt; S Ô^fn van Den bupdbenamp;c gÇencfß Den ^ùk.

DnttjV^mepttpeterfeltG (fap, ^If*

fCfatfocn» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ApiumHortenfe. ©Çcmfpn J^efClffHd

B3^’ gemeine ^fferfdte Berfc gtudifgdmtdöfrnïgt;e invert ïgt;rdfn »rrDeptOr NaOrrUme

rontfcmnir ôÇ*W)lt;h ff« PS^f

gbfknft. ©tf fielen fijn rent irnbr baer op traffen depne eroonhfn6,»ood tnngfOe Bleeekgeelc bloemkene, mör tart tiaer depn ronOac^tte^ faefOac feerp »an fmarehe/nÏJe gort »annteeke re. ©te wc:^ «el re wit en lanchacQttdj geltjek Ötr woitrl van vörndid marr »rel mtnörrr.

^Orterfrlir wo:l)t in Oir morf^ourn g^r«! farprt rnlgt;r wapgremr in gorDr »ettr error.

©ir gemrone |)rierfeltr Morpri in SStare^ »narnf,rnOein.^opinarnt woiOt ^uev (art njp,rrn iarr narr Dat ^p gefarpet geweejl re

©ir gmtrpnr ©uptfcljr peter feitr wo:bt fifWerten in ^riety «nxivop ngd ctAivop KH7r«Zop 3« -iatijn Apium en Apium hortenle. ^n OtC 2ïpoteke Petrofeiinum. t^nOr Oaer naer in '^ooc^ïgt;uptfcI)Prterfifg^en ober Peterlin. 3n ?7rrr0iiptfc^ Pderfrlir. 3n g ranc^ote OnprrfiL

lt;r ü^atucre»

©ir gÇemrpne petrrfeiie Dat re j^of eppr,re wenn fn Om twreOrn grarOt, rn 0:oogt; • g’^r tot tnOrnOrrOen.fonOrrling^r Oat faet,0at mrrroriwrrmtrnOr Oroog^f ban Oir BlaOrrrn oft wodrlrn.

lt; Crackt en Werekfngke*

©trg^rmrpnr prtrrfrlir wrt anOrrr fpijfring^rnonirn re Oer mag^mfrrr gort 3 'mOr bequarm,en0r Dort Oir fpijfr »rrtfrrrn,rn0r marekt lufi rnOr beg^rrrtr om dm, «nOeöortwatrrniakrn.

©ir wo:te(m»an0rfr petrrfelir inwatrr gÇrfoOrn rnOegbrOionekm opmen Oir lt;9 »rrfloptOrpf »anOrr leuerr »an Om nirrm rnOr »an allen OminwenOigben te0m,en0r OomOir »nnr toffrn,m0r Oen firm mOr Oat graurrlrijfm mOr afgarn ' ^mOr wrOrr;» (larnalkfentjn.

^otOen feinen reoork Oat fart frrr gortmOr bertrr OanOir wodrlm, Oat niet lt;^ alleen Oie »erfiop^eOm opent mOr Om fmijne wröerfiarf,maeroo(k alle winOrn enOr cpblaftnghr Ooet ferpOm. Q;n0r Oarr om worOOrt in Oir lt;Srriakatreompofifim »rr^ mmgbt.

«S?fdur fart re ooek frrr gort tfrgm Om korft, in aUr ^(rrntadw« gbeOaè Oir Oarr © tor Oirnfidijek 0jn.

©tr b(a0eren»an Oefr prtrrfrlir met Stoot »rrmmgbf,gbf«fff« OierooOr gbefwol ^ lm oogbm,en0r Oir fwrrrmOr borßm Oir mrt gbrelomert foefi vcrlaOm pjn.

50«»

-ocr page 575-

Van joiiftroitw merer.

Cfatibcn^

— rç^.^S’iiffrouw merek beeft boneker !^®(S^9’'uene bknekenbe, in veel beelen 1Si^'’^‘^Mïl’eenbe rontfomme gbeü* ^^^^‘^^^’^ bte veel meerber ' enbe grouer fijn, ban bie blaberê igt;4n gemeine peterpKe. iötc fleUn fijnront cube veröepkn ^«a m veel anbere fiedhene^ öaer opwajTmeïepne croonken« vooïtbïtn^’ ; öbenbe witte blocmhcns, enbe bacr nare per depn faet,ben fabe van ghemepne JJeterfehe ? g^ehjekenbe maermmbere.StewoztelÇeeft veel aenÇang^enbe fafehng^en,

^euffrottwmeKk wag van felfe tn font«« nng^e voc^ttßl^e neere plaetfen.Q^nbctvoJbt ooek vele in bte Bciien ahevlant.

3oufpouw tnerck Mcepet tn^raeckwaff, cn leneret Çuev fact in J^opmaent ettZbog^p maenf.een taer naer bat p g^efaepet geweeß r^jöamp;fkpk biegbemepne peterfeke.

Zl^aetn*

©efe ^ppebeet in^neer^XMmivop.^rt Latijn Apium paluftre en Paludapium, bate6 tn 5?eerbiiptplï -^bjeeck eppe, van fontmig^en ïicAfOff-tXivop ayfiop.Hydrofclinon agrion,en Apiü nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_____

rufticum.^n bie ^poteke tvozbt bit erupt genaempf Apium. ^n J^coc^buptfe^ C?Pfftlt;Çv 3n ^^eerbuntfeb tretet ^ouffrouw menXenbe tot fomnitge plaetfen naer bie ^potegt; nero Öïppe.^o 5flt;tntamp;üW Se 4^’atÇe.

lt;l!5atucrc4

^ottffrokw merek eo wam en bjooge van natuerê geltfek bte ghentepne peterfeke?

lt;r Cracbtcnïöercktngbb-

^faet enbebtewoïtelen van^ouffrouw merek pjn van erachten enbewerckingÇenît ben fabeenbetro’telcvanbieabemepne ^eterfeliefeer gekjekalo Stofeottbeo fertift. c^fap van joiijfiomv merekjueuert bie quabe vlceratten enbe fweeringbe fonbeti» ^ Jingle van ben mont enbe keelen met anbere baer toe btenenbe fnbpantien vermengt tnbequot; gbcbnipekt.

Sefe ^ppe ee ooek per goet als pitntuo ptijft tpgÇen bat fenifn van ben (pinnen. ^ Vnnbercbiïppc. Cap. ^luf.

Cfatfoen»

r’

f ^ quot;’^”^ ^^^^^ y’^*” ®^*quot; hebben willen befertjn ^^htergbelaten wepn bat beng^eflae^ten

^i?i?ber bie gfieflac^ten van Q:ppen,5oo worbt van ben oubero een Ö^ppe be^ (Cffwenbie 'Sereb eppeglbenaempt worbt. Se weteke ( ateep bat (p onbe^ kent eo)wp bier ooek Rebben willen beprijuen.om bat bier niet en (oube iet Ä^^^ ^^htergbeiaten wepn bat ben g^eflae^ten van ^ppen aengaet.enbe ooek *:^^^®-^ont bat wp ^open, bat befe ^ppe te beter g^euonben (at mog^en wotben, om bat wp bie plue nv met Queren naern bekent maken. Sep t^ppe fept Siopo«^ beo ^eeftbunne teere pelkêo ontret een (panne tan(k,baeraenclepnetaeirkeno wa|pn met depnen eroonkeno gbetiick aen ©ebeerknekunaer veel minbere,baer op lanckae^ tieb (aet voo:t(oemt,bcn (abe van i^omtjn geltic bat bun, per wel ne eken be enbe (terp op bie tongue eo.

3?laefp,’

-ocr page 576-

tcccc^^vf; Vdtttjctttbcpcterfeltc. €rtp. gUttï.

ClSlaetfe, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„ nbsp;nbsp;nbsp;, , ,

Sit g^effat^t van ^ppc waft op Boogje bergen,in ongbeboube peenaeçttgf pww, fen,öaer naer battet ^ereb eppe g^fnlt;»f»nt wölbt.

Sefe Œppe worbt gÇeÇeeten in ©riee; ^to^xwop. ^n Latijn Apium montanum, bat rein j^ooebbuptfeb^^erebepffie^.^n^eerouptfeb '-^fveheppe^f ïf^^^ï^’^’^ 2((§e^ txs niontatgnee. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;jöatucrc»

Sefe Q:ppe eö van natueren ben anberen ooeh gbelijeKmaer veel percher ab ®agt; tenue fept. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^eracht en WmKingbc. c^fuet enbe bie wortelen van ‘Sereb eppe met wijn ingenomen boen pereneli/eh wa ^j ter mahen,enbe verweeken bie natuertijeke eranek^ept van ben vrouwen.

lt;^felue faet ee ooek goet vermengst in «Ile «Seriakale (ompofitien enbemebeepnen g» bie water boen (offen,enbe in alle bie verwermen,

Dörtvjcmbe peterfdte çCfatfoen^

^3^ *’^tbe I^eterfelie Beeft breeb# quot;quot;nebtige Blaberen in veel beden veibeplt bie ouerbepbe fi,bc biep g^ejneben enbe rontfomme g^e '^ kerft pjn. Sie pelen fijn bun eiï wajfen ontrent twee voeten boocb,enbe baer ©p eomen voort elepueeroonkeno voortbrin# genbe witte bloemkfe, enbe baer naer clepn faet bat brupn eo,ben fabe van gemepne lt;erfe(ie niet feer ongelijek, maer beeter enbe tneer ^romati/divd rueeke, enbe feerper vd fmneeke. Sie wortel te bun, enbe §eeft veel eine Bangenbe fafelingben.

Ï^lactf^

Sefe vrembej)e(erfe(ie wap veel in Ç9?a iebonien op peenaebtigBe rouwe ongeboube plaetfen, enbe ooek tot fowmigBeg^elijeke jilaetfen in S uptfeblant. Jpter tequot; lanbe wort fp in ber eruptItefBebbere bonen g^efapet.

Sefe )5eterfelie blopet in.Çopman(,enbe feuert Çaer faet in Xropmaent.

^aem.

Sefe vrembe 3?eterfelie worbt gBcBeeten in ©riee^ rtr^oa(xivo|/, enbe om bat fp veel in W^necbcnien wap TriTpeaéxivopjuaKW'oviKóp Pctrofelinon Macedonicum.^n Latijn Petrapiü Apium faxtiale en Pctrofelinü,bat (6 in J^OOCB^ ^uptfeb ©tem Q^pffieb ober ©tein petera’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;/ lt;in.3n 5?eerbuptftb ©teen eppe.Jn ôraneÇow ^Oerpl beo roefies. Sefe ^ppe worbi roek van fommigenongeleerben ^potekero genaemt Amomum.j^iff te j^jnbe worbC fPÔ^fÇfdenorembe peterfetie.^nÏraneboioïiJerpleprage.^nbc bej-e ^-ppe ^^ feu ber twijfel bie opreebtepeterfelie bie naer bie plaeife baer fp meep wap ieterfelie van SIKaeebomen gÇenaemt worbt.

f^atucre,

SfR 2?ppf tö werm enbe broog^e tot fe^ier in ben berben gracht.

-ocr page 577-

Wrt Öroo« i?ppc. (Trtp. pl». ceewggvff* lt;nbsp;Crac^t en Werefeing^e*

^f4ef van befe vertvedu We natwerh/efte cianchhept van Den vïolitvê, Bef boef w«gt; 3 t(vmah(n,enb( bie«ht enbe boet (offen ben fleen enbe baf graue el mef ber winett.

©ft felue faet feepbt ooelt alle winben enbe gbeneefl mne bpen We pijnen, weebont? €9 men enbe erfmpfelen van ber mag§en enbe van ben bupek.^fem ee ooek feer goet gei» Wupekt tfegben alle coube gl^ebtehen van ber ßfben.nieren enbe van ber blafe.

3n alle ^erfaliale eompofitfen enbe bie baf wafer boen (offen eo btf faef oodi geef ^ vermenget.


Wngroote ^ppe. Cop. gl».-

lt; Cfatfoen« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hippofe unon, ©roofe ijppej

%3^’ Ö’^pote (ïppe Beeft groofe ^Weebe Wupne blaberen, ben B(a beren van gbentepne J^eterfehe ^mec feer ongbeUfdf, maer veel meerber enbe Bmpnber, ben B(a beren van Angelica fcBier aenfienfijdï.totp ^^ «en fleet eo ronf enbe wajl bipe off vfer voefc Çoocb,enbe baer op waffen ronbe croonkeno »ooïfWfngbenbe efepne wfffe Bloemlieno en be baer naerjandi fwerf faef,baf welneclfê^ be eo enbe van fmaedte Wfferaebfteb. ©fe woffel eo wtf rebelffdt landt enbe WtKvooift bifng^enbe een veffe olieacbffge en geelatb ^3 ffg^egumme btefeer Biffer ($ enbe van fma heg^etifdïinprrba, We baer wfvloepef aU fp wiÖ^^d‘^lt;'Wf» enbefn ßndten gefnebêee, flSlactfw

©efelt;2?ppewaflfn fommig^e lanben m neere bondtere plaetfen baer veel lomberc re. J^fer te lanbe wölbt fp m ber erupttief^eb tere §ouen g§efaepef.

©efe ^ppe Btoepet tn ©opmarnf. enbe in X)og^ßmaen( woibf Bner faef nfp.

irji^acm*

©efe (fppewo:bf gBeBeefen fn ©riet; uttkooimvop ^n iatijn Èquapium enbe öiüü tru(n,van fommfgen (TM^^viop kjÓ «yf (oaiwvop Smymium amp;nbsp;agriofelinum.i.Apium fylücftre. 5ïv fer «ff oodt Petrofelinum Aiexandrinum.^n bie 2(poteke nfef fonber bwalfnge P««» fciinum Macedonicum,wanf mef bfe rechte ^t^eferfehe van ^acebonfl en Belief geen ge lifeheniffe^n ©ooeBbupffcb,woibf gbenaenipf @rof^ eppicB ober ^roß epff#. 3« 5ïeerbupffe§ ©roofeeppe.^n^ranc^owSleèeQtare^e.et 2lle;anbïe.

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tBatiierc«

©efe ^ppe es van nameren werm enbe bioogje g^elffdt We anbere.

^0acl)tenö3crck(ng^c»

^faef van bfe ©roofe eppe alleen off met Buenteb wafer ingBenomen verwedtf bfe ^ «amerlifdte erandt^ept van ben vïouwen,fcepbf alle win ben, pijnen enbe erfmpfel van ben Bupdï,bet verwermf bie ÇupueraeBûeB fijnjeubben enbe eoube (OïffenÇeBBê. ^ff ee feer goet tfegben bie bi oppelpiße.

©ie wolfel van ©roofe eppe Bieedtf enbe iaeebf af ben fiel, enbe boet bie vnne rif ^ fen enbe toffen. ^nbe es goet tfegben bie pifne van ben lenbenen enbe van ber fif ben.

3n fomma bie ©roote eppe es van erae^fen enbe werdting^en ber g§emepnber ÿe r^ WKrg§elt|dï, en tot alle falten Beeter enbe Bequaemer ban Weg^emepne^Oeferfelie, '^ ^an

-ocr page 578-

cccecg^vnf. WttwflbeCfppe. Cop; j)I»t.

^^^^^1^^ ^’^’l’^ ^^^ ®^9 volgenbe ! Ijken oubê tS^beopbraftum jÓBilbeeppe genaemt beb fUSEi^^M?*“ tï* IV* “=--------fneben blaberen, ben bla^ beren van ben QRilbê l^aftinakfn ker i:t(nfi(nUj(^ mnet veel mmï)fr.lt;St|n fielen ftjn ron^ÇoI, vier vfvt)f voeten lanek, ^enehl ontrent üer eeröê bïupn root,op bopper|ïe van öen weleftc waf fen ronöe eroonhene, voortbungenDe witte bioemkeno, naer öen wekken vofgÇt plat rouw faet benfalJe van S^iOeniet feer ong^ekjeKmaermeer ï)ere.©ie wo’td ee in twee oft ktpe id«» ge wo:teikeno verkepit bie feiben ne^ amp;erwaerto,maermee|l öweero,§er(gt; waerto enbe berwaerte wtg^efpzept Waffen, enbe beet enbe bïanbiebvan fmaeeke fOn.Sit heel erupt met fifnê fleet en biaberen ee vol wito faps, gelt;» (ifek bie lt;^it^pmuUc, bat baer wt vloe î5etalpôÇe()ueflwo!bt,

tlBlaetfe«

©it erupt wo;bt ^ier te (aube gbe^ «onben in voefjtigbe plaetfen, ontrent ben flaenbe wateren enbe aen bie can«» ten van ben grachten, maer en ce niet feer gbemepn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cpt,

©efe wilbe ^ppebloepetin SStaeckmaent enbe in.Çiopmaent worbt Buer faet rifp ^^im

©efe Q;ppe worbt g^ebeefen in @riec^ «Mvop ayfwp ngüV^ocnxivop «y^wp-^n Latijn Apiumfylueftrcjbat eoin j^oocbbuptfe^QBilber eppieb ober^pffieb ^n ?Qeerbuptfe§ QÖtlbeeppe.^ntïracboifi ^gÇe fa«luage.(^nbe baer afvermaent‘lt;:Sbeopbrague lib. »if.eap.uïf.ferifuenbe bat bie wilbe t^ppe roobe fielen beeft. Cfnöe ©iofeortbeo in tberlt;! be boeek eap.l;vif.3n fommige 2lpoteken beet befeOrppe bier te lanbe Meum.©aer bie wortelen van befe ^ppe,voor bie wortelen van bat opreebt Mcum gbebrupekt worben.

I^atucrc.

©efe wilbe ^ppe enbe foi^erlingbe bie wortelen baer af fïfn wenn enbe brooge tot in ben berben graebt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“ ^Crac^t ert ïöcrckinglic^

©ie wortelen van befe QBilbe eppe in bie mom gbebeuwen enbe geknout verfueien3 bie pijne enbe weebom van ben tauben,enbe treeken veel voebtiebeben wt ben boefbe.

Vatt water ^ppe. Cup* glvtp

lt;[ egbeflaebt«

V^TO befen erupbe vinbtmen bier te lanbe twee geflaebten.een groot enbe een depn A^bie alleen baer om vanfatfoene verfeepben fijn,om bat ^p opongbelifcke plaetfen Waffen,want bat eene veranbert in bat anbere.alfl van fijn plaetfe gefielt, enbetn een anbere geplant worbt.eSe weten bat bed in bwater wafl worbt elepn op bie eerbe,enbe bat op bie eerbe groepet worbt groot alfl in bwater gbeplant worbt,a^oo bat befe twee lt;rupben in ber waerbept maer een erupt en fîfn.bwelck niet alleen ben befen,maer ooek meer anberen erupben gbetuert bie in bie wateren oft natte beempben groepen.

^fatfoen

-ocr page 579-

tgt;rtttWrttevC?ppe.’ , C?4jj; gWf^ eec«,^^^.


« ©fe^rooff wacrr (fppc |«ft vó^e Ço(è tïoopQf glatte ßelen.cnOc langßeHaamp;erert

»an »eel, (fegten maUanöeren euer jlaen^

be enoe gÇeitjfft »luegbekn wtg^efpKpöc Bfaberftene »etgäert.van öen we(dten dth brfcnbcrc effen ear 1 en tontfomme gehjeft ren fag^eg^eherft ee XJp Öopperfïevan ben ({etenwaffen ereonhfß, baeropPooJteo^

Wen witte bloemftene.Sie woitel es fafelacbtic^ enbe woipt veel elepne ranerhens wfJ Jött heel erupt ee van ßereker enbe befeltfeber rueck ban eénig^e (fppe óft ^buffroutö inereÏt enbe rieekt fester gelijeh een kofleh/elte peterolie alßm lïuehengcbïoltè woïbfj i 2)« tienne water (^-ppees bervobîgÇeft^îeuenvan ruecheghelOtk, fifnßelcn pin ooeh ^o( maer mtnbere.Sie Haberen en Ó/n ben groeten niet ß^ehjek, niaer fijn ben llaberenoan Aeruefe meer aenfienltjek, Çoewel fp nochteerberenbemeerg^efne^ ben fijn. ©lebloemkene |t,n wit ehbe wafTen tn feer elepnê (roonken0,feer»ajl enbc tiaiiwtn een g^eb:ongen,©ie wolfel es fafelacijticijenbe wo:pf cock veel bunnerant;# hens wf,bje lanc; ber eerben (meP fp:cpben,enbe bacr aen oaß maken.

^|Slactfc.

t Sie groofe water ^ppewaßinbie grachten enbetnbtefîaenbe wateren.

» Sie elepne waß in natte neere vocl^ttg^e beempben, niet veerbe van ben ßambert ttgt;ateren,noc^tans niet baer inne.

lt;C$ü

Qöater lappen Hoepen tn QSïaeekmaent etibe .Ç)ôpmaent C Bacilli

Sü erupt fcHjnt wel te fpne een g^eflac^t van bat gßekeeten woibi In ©rieey «ó|i. ^n Latijn Lauer enbe sium en fonberlinge bat van (Irateuas befereuen es. ^nbe baer óm macH wel sium Grateuæ mbe Lauer Cratcuæ g^fnafmt Wölben, ^n J^öoc^buptfclj Jeetet wafer ifpffieü. ^n ?7eerbuptfe^ water ^ppe. ^n ^rane^jois Tte^e b’eaue, van .remmigÇenSôeriei

9 57afUf^

-ocr page 580-

ffcffvvv. DcH t^rtucdiö, Cw, »Iviif. ^ïatuerc/cracljtcnttïercfeing^c.

©it erupt re (onber twijfd tvcimcn Ojoog^evan namaan enk van eta^ten ^nöc?l wmlung^fu Dm auberen @tumg(uh)dï.

C«p. ®lvtïf.

Caucalis.

Dnn ^aucaUd

C lt;fatfoen4

^^tucahecefm ^apra^fteb enbe

*gt;* wat rouwaebdeb erupt, ber wtb ber Paflmahcn tuet (eer ong^ehjek. ©qn blaberen fijnbcu (^onauber Bfaberenvolnaer gcüjeli maermeer-^ gftefueben. ^p bopperpe van ben coïten ßeelheewaften ronbe erooiv hens, vooïtfbïengbenbe witte Hoenig Itenevanben wekken bie buptenge bte meefte btaberen bebbe. «ï(aeteö5s«K lanekenbe rouw gneUjek t(aetvan lt;-^,^^ ivUben ^agmaken , ineerocr ban ^’ Çomynfaet.

d^lactfc»

5)ti erupt wo:Di (vierte (anbe,ongt; irruK ber ojja^en op bie eoten velben g/jevonben.

J^ftbloepetin töraeektnaenf toitebaernaer^o woïtpjn (aet rj/p,

^it erupt wölbt ge^eete tn ©neex K«vK«x/'f(nbe ooekin Latijn caucalis. c^an fonnmg^en «AauKts^ «yfi©- bat C6 Daucus fyiucftris.^n Die ^poteken ceponbekent.

C Zi^atuere»

Çaueafsoeewerm enbebîoogÇe.

lt; Ccacîjtenïbrrchingljc.

Ç^aueake boet wateren btevîme

Ioffe«,ôÇfAïtk b;e iôau(U6 ben weidten (laneahö van naateren eube crae^ten fea 3 g^ekjek eo aie SJalrnufi febnjft.

Vim 6m)gt;3nto«. Cap. yliy, «fetfoen.

3^ f^ kpt Çerft liefen aie ® tofeonbre feptgekjek bte C^ppe, mbe ter eei béz waertp neer gfutog^en ßetekebiaberen, van rueekentet wat feerp^epta ^’J'owatffefc enbe kefekjek, van verwen naer tged treekenbe, bte meerber enbe tetter fijn ban bte Haberen van Q;ppe. op bopperpe van ben fielen wapene((pneerconkene,g^lt;k)(kaenbte ©tUe, vooîtbnngÇenbe geef« bfoetiikene,naer ben wefeken vooïieoéntt efepn t ont (wer t (aet, gefifek (act ra .Koofen, bat (eerp enbe bitter van (maetke ee gbekjek €£Rp»§a.S)tc wond ee rebdijek fanek. facc^t.vol (apOjWdrteekenbeJeerp van (maceke^van bupien (wert,van binnen wtf.

C (Blaetfe,

0mptr*ium afo S^iofeotibeo fept wap in (£ilteien, op bc berdj 2(manue in fleenae^^' tig^e rouwe enbe botre plaef(cn. (ïnbe wo:bt nv ter tijtvan (onmugben neerpig^en crupuief^ebbero in bic bouen gbefaepet.

SS?aem,

-ocr page 581-

XîfW Sittymton. ^np. vliv lt;1 lîîacm.

©ft enivf ivo:ft gebefte ïn ^ncfjr r/zófviop.^n -(tltt|n Smyrnium, ^H (£t^ linen ece petrofdinon, Vel fomimgê ooi öb^flknuö fept Hippofelinóagrené,

lt;[ /Etatuere»

0mp2nicn etnrerm enOe ïgt;:oog§c tot ïn ten berben gvaeöf.

lt; lCracl)tcn werefeingh^.

^ _©« Blaberen mbe woiteien van tompmion verfoetê ben ouben Çoe g, enbe mahen ben abem (anek.fp ^oppg ben loop bes Supek^j en fijn per gcet gheamp;ïnpelït (fegen bte beten enbe fles» ke“n van ben femjnig^en gbebterten, enbe (fegen btebïoppejpifïe.

©te blaberen van tompinion boen feepben bte berbiebeben enbe verfeme g^efwtHenen vergabehngen, fp bteo^s gen bte vfeeratten enbe fiveenng^en, enbe boen fUipten bie wonben baev op

Ç lt;Sfae( van Cmpinton ee goe( (fe^? gben bte gbebteken enbe verfîoptÇepe van bermftten meten enbe blafe, bet verweekt bte natuerltjeke eranekfiept van ben v:ouwen, en Çet taec^t af bte feeonbtne.

lt;Ö Æ feilte fact eô eoek goet (fegten b^ 0eia^ tiea,bate6pijneenbe weebomvan ber kopen mettvtfntng^ienoinfn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

©te wtnben enbe opbfafïngben van ber mag^en boet ooek bit faet feepben enbe vers? gaentn ber feiner manieren tngbenomen. Ji lt;^faet van ütnpimon boet ooek fweeteh, ’ enbe ee feer goet ben waterfne^ngben enbe tfeg^en bte eottfen bte tot §nerber ttjt webergt; tomen g^ebinpckt.

Drttt^etud. Cnp. I.

C efatfoefi«

Cererolium.

^•rnel beeft witgritene teere t’rt veel beden verbeplbe blaberkèo, btewat^aptadjttef) fijnenbevi riieeke Kcfekfek.^ifn fielen fijn ront bun enbe ^ól, enbe baer op Waffen demie croonkene vooïtbïtng^enbe^^Cv,^ Wttte blormkeiw, en baer naer feerp Idtkaek^ ttek bmpn fae(.©te woitel ee wn en n^ groot. ÿ l^laetfc*

Xernef es bter te lanöe g^emepn en woibt öl om m bte moefbonen gbefaepet.

§?9 a ^d

-ocr page 582-

ecaeg^^ff. Wti Äevud. €(tp. I.

Xerue( bie m CO^eerfe oft ^pïtU gefaepet e6,b(oepef feer vioeeb enbe feuert Filer pet in QöïOfekmaent oft ^opmaent.OJ^aer bie in X?og()|îu^^len^ gÇefaepet wölbt,blijf tul Ie ben winter buerenbe enbe en btorpet niet voo: m :^pnn.

ir/I5acm»

©lt;i erupt worbt gbeÇeeten wan ^ciununa chærophylum enbe chærephylium, nw ter Oft wan ben g^emepnen man,en inbie 2(poteken Ccrefoiium. 3n -^ooitbuptfe^ Aoip fdkraut ober Xerbelkraut.^n O^eerbuptfeb Xeruel.^n^^raneJjowjÖu eerfuetl. ^atucre»

S)tt erupt eo wenn enbe broo^Çie wan natueren.

lt; Crac^t tn Werckinglj^

Xerudmet anbere etupbenin bie fpijfe g^ebrupekt es ber magen goef en bequaem, 2t g^eeft ber fpijfengoet fmaeek,enbemaeek fuß om eten.

Aeruel ee ooek feer goet ben grenen bie Çuer water quakjeken kunnen gbetoP'en, lt;35 olfmen bat erupt in wijn pebt,ben wijn baer af brinekt enbe b^ gefoben erupt wan bup^ (en opbiebiafetept,

©en ouben werfïoruen mano eo kernei ooegoet gebrupekt, want fp boet Çuer wroomS enbe gerek worben.

Datt (Sengtbtum. Caj;

^ '^fattoen« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gingidium.

3ngibium eo wan biaberen bloe^ men g^eknoopte gelen, enbe wan

keno erupt naempt.aengenlijek, maer fljnbiaberenfijn teerber enbe meer en tiepnber g^efneben, enbe bie geien bunber en ejfenber, enbe Bet beei erupt en eg niet hapr^ ^ lt;»ci^tic^oftrouw,gehjebiegt;0ogetoneg, maer giatenbe eael,wa fmaeeke bitterac^tiefj, ©ie bioemen wagen op eroonkens, enbe fijn wit gbeiijek aen bat ÇOogetoneg. ^aer bte btoe^ inen eoemt bj faet woort, enbe ato bat rijp es, ^00 worben bie geeiken^ wan ben eroonkeno |eel Bert g^elijek eiepne Berbc gociken6,enbe baer mebe koter? bie 3ta(iaen? efl 0paeng« faerben Çuer tanben. ©ie wortel eo wit enbe bifferac^fie^.

»efben.^ÄaU Stoffonbee fenjft m 09«'m rflOden. J^ter (e Unbe en wo:bbr£ n^ gbf^ »pnbenbanbp fommt^^c auptlüf^cbba«.

^Kt te (4nbc bloepet bu erupt tn X^og^fl* macne cube kuert plu fact m J^erfflmacnt.

Stt erupt TOOK gebette m ®rtec^yigt;y’/w(/.

■ 3*^ ^^otifn Gingidium.^u @pncn Lepidion.vau fomnugfn coiK ul^Sïofeoïtöeö ferOft, mbé foubfrlmgbevanbeu9tomepnenKifacutum,cnbebaer nflertre)2bbet noc^beben bardjö in epaengien vifnaga gbenaernt. 3n bie Slpotehen m SuptfdJanbt enbe biec te lanbe eeß onbehent.

lt; flattiere»

C^ingi*

-ocr page 583-

■OrtrtîT.u'lbcFcntcL Cop, bp fccfcinn^ftf, 05tn^’t»ntittaU^a(cnu6f£nff(fnf6trf{fffrrofntt, mavr ^e özcog^c (of tnîgt;fn ■ fwfchen^rafbt. lt;nbsp;£racl)f CH Weccbmslje*

©jn^töintn veuw off ^befoben tn i)ie fptijcj^hebjupekt ee her mfï^Çcn feet goet en^ q( be bequam als ©iofioïtöfe fmjff, omödtCft bte magbebioog^t enOe verficveht^oo phrnus fept

^it feilte eruwf Inwi/ng^efoben enbe qhfb’cndien, es bee Ma fen goef, boet water 55 enbe bte wine Ioffen,enbe es goet tfegben bat graueel enbe tfeg^en ben ffeen.

©le Çerbe (feeikens van ben eroonkens fijn goet cm bte tanben tnebe te fupuere en S te koteren,aeng^eften b^ fp j^ert fîm en alle »iiplù^ept Ite^teltjek af netne fonber bat tü(vleefcl}teqiietfene,en baer en botte ooe eenen goeben git erin ben mont achterlaten.

Van tïaclbe Herwet €aplt;Kp

çC^fnlfoen, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Scandix. ^aelbe kenter. gt;nbsp;erupt es van Çoog^ben fîe# len blaberen enbe bloemen ber ghemepnber .Kertiele met feer ong^dtfek, maer met Itefelijek vanrtteehe.dfn pelen ftjn rôt

enbe ÇertaeÇitteb. ^Ôte blaberen ber X^ruet aenfienltjek maer meerber meer gefueben, enbebutpnbergruen. ^te bloemkens pin wtf enbe Waffen tn elepne eroonkens, naer bte weleke Idek faet volgbt eenber elepnber paek naelbe feer geltjekenbe. Sie wortel es wtt enbe vinghers lanek.

lt; IBlaetfc*

Sit cruet worbt ^ler te lanbeop fommn ghe vette ackers enbe velben gpevonben. f Cpt.

Ï^aelbekeruelbloepet tn CO^epe etï ‘5rae(k tnaèt,en eorts baer naer ^o leweret fijn faet.

lt; fiaern,

©tt erupt worbt glyheeten m ©rtee; e^Kv/i^'^n 4attjn Scan dix, Herba Scanaria oft Acuia om bat fijn fact een naelbe geltjck es, enbe baer naer hebben wp oock bit erupt m 3?eerbiiptfc^ 0?af Ibtkeruel g^enaernt.

lt; f^atucre, ©caubt; es werm enbe broogfie tot m ben tweeben graebt.

getackt ert Soerckingkc»

0eanbtgt;in bie fpijfe ghebrupekt es ber magren enbe ben hupek goet en bequaem 2( enbe es kier voornjts een ghemepn moefertipt onber bie Griechen g^eweep, maer van elepnber achte enbe weerb^,enbe alleen voor een wtlbt moes gherekent.t^nbe baer om heeft Jlnpophanes hte^oortijts (f uriptbes verweten b^ fijn moeber gheen moes en vertochte,maer alleen ocanbtpals pitniiis fchnift.

Su felue erupt ghefoben enbe ghebroneken ópent bie verpopfhehebè vd ber lettere 55 nieren enbeblap,enbe es ben feinen mwenbighen leben feer goet,‘

Van wilbe Xernek (fnp. htfv

lt; 'ïCfatfocn,

^3r\3e wtlbe Xeruel es van blaberen enbe pelen ben (otheerlmck wat ghelijtk,fp her ft groote breebe per ghefneben enbe tn veel beden verbeplbe blaberen baer fomiijts witte pletken op gheoonben worben, Sw pelen pjn ront enbe wapen twee ^3? «I oft

-ocr page 584-

ctc(c^^^iiiji Tdlt;»«»flbe3tlt;wïd. (fep. hïf.

oft drpe voeten ^oofd, op dopperjïe van den Myrrhis. Qöilde .Kernel wekken ronde troonamp;eno wajfen, voortbrin

ôÇenOe witte Hofnilïcn6,enï)e öaer nacr laneJi Oulï groot fnef.®te wortel eo ront enöe laneft, van (maeehe öen Peen met feer ong^chjek. Q;nïgt;e Dit beef erupt enöe (onderlinge dteterfl wfeomende bladeren fijn met elepn Çaprkens dunnekene befet,ende van rueeke ende (maeCi^ ke der Bernde feer g^ekjek, daer om dattet oock wilde Xeruelgkemiemt wordt.

Ç ISIactfc»

©k erupt weiß tnSupfc^lant totfommige ^ plaetfen in die beempden van felfe. J^ter te lande worddettn der eruptltef^ebbero Çouen gÇefaepet.

^ilde .kernel bloepet inden Çüîepeende in Sóraeekmaent,400 wordt Inter faetnip.

lt;/!5aem»

S)tt erupt wordt getreten tn ©rteexH^ff«?.^ ende in Latijn Myrrhis, van fommig^en ootk ^ puff« Myrrha,ende nv ter tt/t Cicutaria,om datÿ ? tetden tge^eerlmek dïe cicutain lattin ghe^ «aemt wordt wat geltjek ee.^n -^eoe^duptfe^ ^ilderhorffet^n ï^eerduptfe^ wilde .Keruel. 3« ^fttotfeow ti Kit taire ou^'erftld’afne. fBatuerc* tÜîpnÇw ende fonderlmghe die wortel eo werm tot m den tweeden graedf,ende fubtt)l van fubflantten. fóacljtcnwctcfeïngtjc»

©te wortel van ÇOîprrhw met wijn g^edroneken verweekt die natuerlifekeeranek#^ Çept van den vrouwenjaet^t af die feeondine ende doode vruedten, ende doet dte vrotii» wen die van Jundeverleegdt fijn goede fupuennghe Rebben.

©te felue wortel m der feiner manieren doet water maken ende e« goef gÇiebrupekt w den g denen die van den ÿi^alangïen ende dpergdelijtke femjnmg^en gdedtei ten g^f^ beten fijn.

©te wortel van 50?presto in vleefcdfop gdefedm fupuert die bor fïe van ane flnpmen S ende onfupuer^ept,ende ee goet den grenen die wtdroogden,

59?en fept dat defe wortel tn wijn gdefeden goet gdedrontken ee in tijt van J^eflilen? © tiejendedatdtedrpeoftvtermaelvandefenwtjndrtnektjvan die pepiUmte meigt-c# raeekt en fal worden.

Van ^oiadcrupt. €«p. lutf.

lt;[ CgdeÛaedU

Q'oraelerupt eo tweederlepc ^am ende ‘ICtldt.

lt; Cfatfocn.

S^^g^2(m Çoraelerupt worpt terfl wt langue effene ronde feueten fonder blader ^^O^ven,ontrent eenen vingeer diek die vet ende malfcd fijn, ende bonen em bot punet ^ebben,de weltke daer naer ^uer vtrbrepden tn feer veel tatken, |l^die feer vol elepne bladerkene g^elijekl^apr dangden. (fnde aen defe jie«» leneomen vrucdfengdelijekronde bcficnvoórtdieierpgruen fijnen daer naer geel root worden,fdjier van verwe den coraelegelijek, daer in d^ fact lept d^ fwerf w.©ie wortelen fijn dun ende Ian(k,ende waffen duer malcanderen g^evloejiten.

©4t

-ocr page 585-

©4f wHöt^Tozaffaupf ce »an ùrfl wccowchl’c fcucfcn cn^cvnn uîucÇ(cn,l)cn cam^ men met feer ong^eltjcMjnaer andere bed rouw enOe ßehenOe, want tn plaetfe »5 Öen langten Dunnen hapîkene bacr öat tamme mebe bedeet eejoo Çeuet feer öunne §erlgt;c code JiehenDe lgt;otehene,baer bie ßedkene al omme mebebefet fijn.

O^laetfe^

1 (f ojadet um fonbedm^be bat tam waß m ^otgoigmen^enbe m fommigbe andere fanoen aie m®uptfc^(ant tn ßeenacbtißbe plaetfen Oaer leema^tigben enOe vetten gionOt ee.j^ter te lanóe woïOOet m Oer erupthefbebbere bonen ^beplant.

i SwilOtwotOt tot fommigbe plaetfen van italien gbevonOen.

©te (an$blt;^ bloote fenetkene comen wf tn 2(pïttl,en0e ban worben fp ^befoben mbe met olie,font enOe ajtjn gbdtjek faket gbegbeten.©tev:u(bten oft beften wetbentn ©oßbßmaen trijp.

i ©at lt;^am OTotaderupt wotbt ^ebeeten tn ©rtee;«0Tr«f«y®ü.3n Xafijn Afparagus, enOe tn Ote 2(pofeken Speragus.3n Jjooc^buptf^ ©pargc.^ier telanOe (Totaelempt. 3n $ran(boie 2(fpergee.

* ©at wilbtgbcflacbt «’Oïbt gbenaempt in^rfee; «cr7r«e«)-©-7«TpKi©-,Kjuvc««vT«. 3n iatt/n Afparagusfyiueftris,en Corruda. jn bte 2tpoteken bier te lanOe eeß onbekent.

lt; ^atiicro»

^oraelcmpt enbe fonberlm^b^ ^*^ wodden fifn mibbelmaticb In wermte enbe fon^ be,en0e watbtoogbf »lt;»n natneren,

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3?^ tn, O^raebt

-ocr page 586-

ccccf^^wf, nbsp;nbsp;Vrtti (WoRAert. lt;Ïrtp. l».

tiCracijten ïbcrclu'nglK« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_

©te wn^Çe fcuefhenevan (S^ojafUmpt g^cfoOtn tnöc nice eft’e enbr a^îjn aÇicaÇ^ 4 tfn,ïgt;ocn water mahcn,(«h( fijn gou tfegbrn Ote Ojcpun'pifiC enör Coen fani^ten (ai? mergandî Rebben.

;©ù woucktt van ^oiaefcmpt afleen oft met tS^urren gbefoben enbe g^cDiondwn, *3 opmen öie verftopthept van ber lenere enbe van ben merè,enbe fijn nnto bpè (eer goei (fegten biegeelfneÇt, bioppelpißc, verjîopt^ept van ber vunenenbe tfeg^tn bat gr ai? Meel enbe Peen.

€SKen fen,ft oeeït befer wottel toe bat fp in ber feiner manieren g^ebrupdit bte pijne ^ van b^ 0(tatïea verfuet enbe nnnbert, enbe van alle leben bte wt buer lonetneren fijn.

Sie feilte woitel in wijn g^efobene^goet ben grenen bic van emigre fenijnnig^e^ g^cbïcrtcn g^ebeten fijn.

PAnaooftAcrt. «Jap. Iv.

lt; Cgïjeflad^t

lt;jJZï.CP‘^crt eetweeberlepe, lt;$am enbe ^ilbt, van ben wekken oodi bte óJamme iwccbcrUpc ee^fen met grootadjtteb wtt fact,enbe een met elepn bmpn fact, i ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ccfatfoen»


pt tam witCDïopaerternpt^eeft grootacbtigbercntre blaberen ben blabCi* Irm van Ovapen terp niet feer ongbelijck maer mtnbere.mbe baer naer ans? betebtennnber enbemeerg^efnebenfijn, aenbte peelwaPenbebterouw ^^^^(^apiadjtùÇ enbelanek ee^enbe bipeoft vier voetc Çooeb wap, enbe tn ve» ( — fijbe tac;h(n6 ^em verbepltjant): bte wekke bie bloemen groepen bie geek lt;'fVki} fijn,enbe baer naer volgben langue baptad^ttg^e bauwkene baer tfaet m lept, bafi

-ocr page 587-

Dntt (Wofîncrt. €«p, I». cfccfvt5v»if.

ïâf rent,6(ef dtgccl cnhc mcitbcr ban rarpfart re,wan fmaefkf frap f «De Çf et.

* ©at aiWa lt;èam gl^cftac^t met öen bzuimen fabe » bat te bte g^entepne 0?^cfÏaer£ es van bfaberen fielen enbe wafTe ben vooïgbefereuen g^edfek. ©te bloemen fijn geel. «Sfaet ee biu^njlepn enbe minber ban raepfaet,anbeio oodi feerp enbe Çeef.

5 ©at ^ilbt gbeflaebt Çeeft oodt groote bieebe feer gbefneben rouwe blaberen enbe fielen g^elijek bié lt;^amme,maer eè mtnber enbe en wafl j(oo booghe met. ©te bloemS fijn bleeeekgeel gbefatfoeneert g^eltjek een erupe,enbe baer näer völgben ronbe lange Çauwkene bie vol roobadjiu^e faeto fijn.

lt;[iaiactfe*

*•* ©le tamme CO?oflaerben woibentn bieÇouen enbe op bte vefben gbefaepef.

5 ©te wilbe groepet van fdfö in fleenac^ttge en waferae^tigeplaetfen en bp bc wegt

©tetammeenbewtlbe CO?oflaerbenbloepenttt25:aeekmaen(enbe©opmaent,ertgt; bc leueren ter wijle ooek buer faet.

C ^^aemgt;

CSJJoflaerf woibt g^e^eeten m ©nee; a/vHTn.^n Latijn Sinapï.2^n bte Ofpotelte Sinapu enbe sinapiü.^n^ooc^buptfe^ 0enff.3n {îrand^ots (Seneue ou COlou^arbe.

« ©at lerfle g^eflae^t woibt genaempt ^ntm KiTraZop Sinapi hortenfe,enbe tn bte 2lpo^ teken ^er te lanbe Eruca.^n j^oockbuptfe^ ^eiO'eróSerijf.3*^ 5?eerbuptflt;§ wit CO?o^ flaert.^nß'rancboie CO^onfiarbe blaneq.

a ©at tweebewoibt ooekg^e^ouwen vooi een sinäpihortenfe.enbe woibt nv genaernt Sinapicommune.3n ©ooe^buptf(^ i?amer fenff.^n Oïeerbuptfe^.g^emepn CS^oflaerf, oft tam COïoflaérf. ^n^rane^ow CÓlouflarbe ou 0eneue be farbtn.

3 ©at lt;nilb( g^eflaei^t woibt nv ter fijt gbenaempt a/vHTnayfiop sinapi fyincdre.^it J^ooelbmnfe^v Wilber fenff.^n C^eerbuptfeb Wtlben mcfiaert.^n 5ran(^ow SEKou# ßarbe fauluage. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f ^étucce«

SOJoflaert en fonberlinge b^ faet es wenn en biooge tot fester fn ben vlerben graebf.

lt; Cracljt en öjerekrngbe.

^fanvan co?oflaert met a^ijnvermcnght enbe tin;n g^emalen es een goebefau^^^C fe,bienenbe tot alle berbe enbe rouwe fptjfe t^p vlrefcb oft vijeb.want bet boet bie felue verteeren.enbe es ber magren goet bie felue verwermeube, enbe maeekt lufl om eten, ■^^felue faet es goet m bte fptjfe g^ebiupdu ben gbenen bte eoit van abem enbe ver# 05 ƒ opt van bol pen fïjn,want bet boet bte taepe flupmén bte be boipe vet laben rtjfen engt; be rijp woiben.

1 2llfmentfaetvan COïoflaerttn benmont neempt enbeknoitwt, ^oo treckt wt ben C ' hoof be alle taepe flijmtcbept enbe purgeert bte berffenc, en verfuet bte ptjne enbe wee# ! bom van ben tonben. cafeïne boetet ooek met Çiienid) water vermêgl^t m ben mont ge# Çou ven oft gbegoïgelt.

«j^faet van CO^oftaerf met buente^ enbe a^ijn gbegoïgelt g^eneefl ben bupgb, enbe © ; verblijft bat gÇefwtl van ber keelen enbe van ben amanbelen.

©tt felue faet gbeneep oock bJetoube eoitfen met ^eebe oft bufutcb water gbe# ^ biondten,enbe verweckt bie natnerltjcke tranebept van ben vioitwc, enbe boet bat wa# ter enbe bie vitne loffen.

lt;^Jfaet van C9?opaert tn bte neufe gbebaen,boet ntefen, enbe es mits bpen goet ben 0 gbenen bte be vallenbe fteckte bebben,tnbe ben viouwè bie va ber moeber fleck fijn om bié tot buer fernen boen te comen.

COïoflaertfaetmetvt gbenvernicngbtverbitjft bat (tipten van ben ooien, enbees © goet tf(gbfn bie boofbept gb^lVl^ eenplaefter op bte ooien gbd’^Pl*

-ocr page 588-

ecccfgggvtt)'. Vuti^cïtcB. fföp.bf;

^m ptiif per »an ©Ïepad'tfaft met vOßfim ^ÇrmafdK ce feer geef op (Çceff e^Çe^ je lept Öen grenen Die met eenen fnwren flaep(oaermenfe ntet nf ontiveelien en Ran^be^ »angben fijn.^tem tót Diepóne enDe weeDomvan Der ^opm Diem? ©etattea nuemt» cnDetot Dte ver^eiDemiïte.esDefeplaeger ooehgoet. t^nDeDefghehjeRß ooekDenman ierfuf6tig^enopDïebiipeI{gfte(ept.3nfominaDefe plaeper ee feer goet lot alle touDe gbebiehen ptjnfn enDeweeDommenJonDei Itng^e Dte vet ouDert ftjn, want fp verwet mf Die IeDen,enDe Doet Dte eouDe voefjttebeDen feepDen,enDe treeftt Dte feine Daer wt

^faet van ÇÜîojîaert met Çuenicb.verfclj fmontjoft een Dun falfken van wa« enDeX vite gbemaeeRt,vermenget geneep DtequaDe fto:ft§eDen Daert ^ap: meDewtvalt van ^en ÇôofDe.neempt weeralle vlethèenDe fp:oet Dee aenftcb6,fnDe verDïtjft alle blauw ôÇf f*lt;’ôÇ‘’’^ ^’^^f ghepooten pletken.

^^aa van \9ïopaerf g^eneep ooek alle quaDe erauwagten, enDe ce goetop Dte be^OJ? (en van Den flang^en enDe truppenDe gbeDterten met a^ön vermenght ghelept.

0ilt; reoch van ^opaeft faet vertaec^t alle fenqn enbe alle femjnntge' g^eDtertem ^

Van i^ertcB. Cnp. bf.


lt;[ Cfatfoen«

Qjrtek heeft groote rouwe Stee«» De blaDerengbeltjek Dte blaDe^ ren van ÏXapenen Dunne Dapi^ aebttg^e pelen, ontrentonDer# Rainen voet kuk,Daer aèvco’b romen vele geele bloemkeno voozibnngheiv

De pauwkene enDe faet Den 2taepfaDegbegt; Itfek maef heet enDe feerp, ghebjek Dat faet »anO)ïopaert.S)wwoïtele6Dun en fleert. lt;nbsp;I^laetfe.

^ertek wap oueral bp Den wegben, aen üUDemueren,oponghebouDe plaetfen, enDe i^ voek Dtekwtlo op Dte velDc, fouDerltnge Daer Stap? gewaPen bebbf, al^oo Dattet febtint te wefene een onerupt oft vtttum vd Dé ïXapen.

^eruk bfoepet In OJïeerte oft^pnll, tot in DmlDDel van Den Roomer, enDe ter wplen 300 wozDt ooek pin faet rtjp. lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^aem*

©ft erupt wozDi nv ter tip gbebeeten Ra-piftrum,enDe van fommtgben ootk sinapi fyl# ueftre.^n .OoocbDuptfeb J^eDerleb.^n ??eer

Duptfeb J^erttk.^n ^ranchob^Oelar ou De la lt;^oïi(ÏIe.

^erfek en fonDerltngbc fijn faet es werm enDe Ozooghe tot In Den DerDen graeDt,Den 5}?opaerDe van natuerén fester ghelljtk.' _ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t^racljtennjcrcklngbc. ©n erupt en woïD( nv ter tip m Dte meDeepnen ntet g^ebzuptkf, maer van Den faDe^ maken fommighe OJïoPaert gbeltjek van ‘3)ïopafrtfaet,Dte voo: optet^ten 9!J?opaert met Die fptife geg^eten woïDt.waer wt blinkt Dat Dtt faet Den 0)?opaertfaDe va tracht ten enDe wereking^en ntet ongeliiek en es,enDe Datfet Daer voor gebiupekt mach woz^ Den, boe wel Dattet af w t 00 goet ntet en es. (f nDe Daer om, wozDDet ooek van c^b^*’* Pb^apus enDe©alenus onDer Dte faDen gerekent Dlemé In DIe fptjfe geb:upekè maeb.

^gbegt;

-ocr page 589-

î)Àn JlnBcttc, €lt;tp; lutf. effect vwfv.

Cgljcflacljt, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;

SA^^ ï’f fen (Mtî)îgt;f vinôimen twfe gijcjiaa^tvn, cen ^am,of( ôa( gÇfmepn fß mOf **^lt;nffß3hfbj-np(litivo’ö:,aiigt;c«n Xödöt.

t Sie tamme Oiaftette Ç«ft ^oncRevetnteneMtt'cren, etter Ber^e fpben btep ó^ffnó ï)rn,ï)te van fmaerhe Çwt enOe feerp fijn Ctin jkkn traOen cenen voet oft infer ^ooc^ mOe öaer am maßen vdegrrle btoeinlimFman t'en wefehm vo'ßben elrpne ^ainrhès tafr m het fact Ifp(,ö!f trotfel te laneft enOt fafetae^ tc^» möe nfperft niet üe^fdÿc^ hm man roemt ade tarm meOerom.

t ©te TOttöeSXahfttf re Oer dammen feer g^chult, maer er in alle falten mmberen^ be elfpnber,fon0frtingle van ^laöermmöe bloemen Me fOih öffl£gt;fr ß/n f«^^ efepn# ber baumhene vooîibnngÇm.

S ^Sollen befeaßefiacfjien ^oowoîblooeh Bter te fonbe noc^ een onber ÎXalteffe m he Çouen gbevonben hemen SXoomfe^e SKahette beetjCnbe öie ee van fielen tlaberê enbe bloemen ben tvilöm ÇÜ?onaert,baer wp ^ner voor öf g^efereum hebben feer ghdOfh. anbere ban bat fijn blaberm met ^oo rouw oft t^aptad^nch en fijn.enbe bat fp be^uaez tnerfijninhefpijfe,

lt; 0ïaetfe«

1 ©te tammeDïahettewotbt tnhe fiouenehepla^i/nbe troth oodt^ner te fanbeger vonbenrnfounmgh^ronwe ongheboube flèmac^nge piaetfen.mbebaer her vooïtijt# Rupfen gheflaen hebben.

* ©at wtlbiwoïbt ooeh m pemaefîttgÇe plaetfen.enbe bp ben meg^en ghevonbm.

ÏXahetten Hoepen fonberUngBe m ^tarehmamimbe J^opmaent

-ocr page 590-

ececc^l. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tJnn X«Ï£ttc. Cdp. Mp

Otafterre woïöf ôÇcÇmen m ©hcQ tvfamp;M’p.^h lt;««)« Eruca. 3« 5rlt;in(Çef$9togt; (guette,möf bner narr Çw tv hnöf 9îûhf tu.

1.3 ®lt;tt terfîc ÿbcflacbt cube bqfgÇrhjtk cetk bat bvrbf,wo;ïgt;( gcßcftfn Erucafanua en/ be horttnfii.^n TZeerbuptfe^ SXcómfdjv Rakette.

x ©atwilbt «kflucbt treibt g^enaemt Erucafyiucftris,b^ cetrUbv SXakftte^« Sran# cß^ote ïXoqucitc faaluagf.

SXakettf fö trerm cube b:oogl^e tot tn bvn berbv« grafbf.

lt; Cracljt en Wcrckingljc.

SXakftrefegoet met fattoiwv, pouckpnf of bpfig^rhjtkc anbvreeoübe etupben 3 in tfaiavt ßfgffrn,fnbv tn fultkcr manivren g^vbuiptk t, fbo co fp ber magren goet cn^ bcbcquacnt.cnbc maeckt baf bic coubc empben ber magren niet en Jetten,macr alleen fi^ebntpekt foo maeckt fp ^ooftfweer enbe vertrenm te feere, enbe bacr om cnfalmcn bte Oiakette niet alleen tn ncmen,macr aftift met ^aftouwe oft JOoicclcpnc eten.

Oïakette tn bte fpijfe g^ebrupekt maeckt oock lu (l tot bpflapi.cnbc fonbcrlingbc bat S9 fact,enbe boet bte onne folgen enbe helpt bic fptjfe verteer en.

«??faef van 9ïakcffccogoef ffegten bat fenijn vdbcn ©coiptocnê.cnbe »ananbere S bpcrg^eltjckcfcntinntg^cgbcbtcrtcn.

'^felne fact met Çuenteb vermenget neempt af bat fproet enbe bte vlecken »an bat ^ acnftc^f,cnbc verbnift oock bte fmerte Ittfcckcnen met offen galle vermengst.

CDîen fept oock bat bic tfact van Otakette te voicn tngl^cnomcn ^»abbe eer ^p g^tfff*^ ^ gfien wcrbe,btc flaggen met g^cvoclcn en (cube,aie piintuo fc^n,ft.

Ôic woîtcl van Otakeffe tn water g^cfoben treekt bic fpltntcro enbe gebroken been^ a beren wt,baer op gÇclcpt.

t)fln 5)î«go«. €«p. bttf.

Cfatfocni

xf^^^gon Çceft langue fmalfe bonckero Z^gruenc blabcikcno, van fmacckefccr Çect enbe fccrp fcbicr gbehftk bic Otakette, benblaberenvan bte gbemepne ^pfepen^ feer ongÇcltftk,macr tanguer enbe meet ber. S)ic fielen fijn ront ontrent twee voeten Çoeeb, enbe vctbeplen liner tnvcclanbere flcelkcno,baer a en Waffen depne knoppekfo bte huer cc luttel openenbe, depne gont gede bloemkcno met fwert vet menget vcr«|ocnt Q'nbealobicvcrgacn^oo cornet tfaetvcoif.

Sic wortel eo lantk,biin,mj veel aenwapenÿ be veep ltngßcn, truppenbe enbe her en bacr elle taren nieuwe feuctkeo voortbrtngbenbe. 9Can befen crupbc fcbnift Siutlltuo m ftfn (wetbe boctk revf. cap. battet wa fl envoorfi» coemtvan^ifnfacttnbie wortel vdSKabifo, rft tn een clpflcr van ÇOîcerfwtbel batmen Scylla tn Satijn nuempt gbeflotcn/nbc a^oo tn bte cerbe g|cfcf,cn bacr om, fept hp,bcuet bte natnere van bepbc, enbe fmactkt ccnbcle bacr a^ijn,enbc ecnbcclo nacr fout.

lt; fBlactfc»

©ragen werbt tn bte honen gifplant, ehe be ce oock met feer glcmcpm

-ocr page 591-

VrtnÔîacfô». Cap. Ivt’tf. cccccglp

Sîagon ee gruen van tn Wc ÇS?î«tu,(o(f p ôfn winter, maer in J^opmaem foo k^ «fftÇp pjn bloemen.

©ft erupt en es van ntemant ban van OiueUiuo befcreuen, enbe eh ee oocit met feer bekent ban aUeen tn fommiß^e pfaetfen van ÇOiandiniek enbe nt fomnu^e ireben bur te lanbe al52(!inverpcn,^tuefe(,CD?efbcIe at. baer bit erupt van tvt ^jdeUnjeli eerp ß^eeomen eo (f nbe baerom en ^eeft bit erupt anber^ gheenen naem ban bie hern van ben ^rane^oifen gbegbruen eo,bie bit erupt ©tagen g§enaemt bebben, est baer naer, WOtbbetin Latijn Draco g^ebeeten/nbe van fomiUIgben DracunculushortenGs.

lt;/^atucre.

©it beef erupt ee bittieb enbe btanbenbe in bie mont enbe op bie longe traer tvt bat bliiekt battel lot in ben bet ben graebt beet enbe btoogbe eo,enbe bet 2îaKci ten vâ na# tuerenfebiergbfhjek.

lt; Cmbt en Werchingbc»

©it erupt eo ooek goet met bie fcaiaben enbe Matton wen gegbeicn,gbeli)elï bie OCa# ;^ ftette,wtintbft beetert ooeli bte eouwiebeptvan ber ^iattoutven enbe bpergbelijcke erup ben. titube baer en bouenen beboeftmen niet veel a^uw op fouio.iot ben falaben baer bit erupt in gbebaen tvoibt.tvaht alu 2iueKni6 fetijft bit erupt ee fmaeekeUjtlt (terp cn^ Ïgt;e fout gbenoreb van fijn feinen.

VanXerfle,

Cap, Kg.

Nafturtium.

lt; '^fatfocn. n^frPe beeft fmalle gbeeloum hiaberen. van fmaeeke beet enbe perp, pin fielen pin ront ontrent eenen voet laneh, enbe baer aen wapen vele èlepne witte bloem/ heno, enbe baer naer elepne bieebe bupp keno, baer in b^ b^ lt;nbsp;pflt; vootteoemt b^ roobacbtieb ee.

Cplactfe»

.Kerpe worbt bwr te lanbe al om in bie moefbouen-^ sb^P^pft«

©ie .Kerpe bie vioeeb gcfaepei es bloepei in ^5ïae6 maeni, enbe eotto baer naer ^oo leuert fp buer faet. ©iefpabegbefaepeiee btengbi b^f*^ bloemen enbe faetfpaeber'voozi.

©at erupt wozbt gebeeten in ©riee; K«elt;r«M«H. 3«

Latijn Nafturtium, van fommigben nv ter uit Cretsio. 3n©oocbbuptfcb .Krefi vnb harten kreß.3n5?eet7 biiptpb Äerpt.^« ^raneboie ^report.

^Jî^atuere,

.KerPe eo bff t f gt;^be b:oogb tot febier in ben vierben graebt,fonberlingbe bat faet enbe erupt alp bioogbe C6,wantnocbgroen wefenbe.jooeneep ^oobzooghe noebooek ^00 beet niet.

lt; Crackt cn Worekingbe.

J^erPe in tfalaet,enbe met bie -éattouwe gebiupekt, re van trachten ber Ovaketten gbrlptk , enbe eo feer goet met bie coubetrupben ingbenomen,maer alleen gbebzupckl beruert fp be magbe, enbe boet burr letfel,aengbepen bat fp te beet enbe te ftei p eo,

^fart van Xerpe mgbmomen boet eameigantk hebben enbe boobet enbe iaeebt af ^ 5^ ïgt;re

-ocr page 592-

ceccc®I0. TpdnWrtteröevfle. ^«p. l$.

Weweîmen^Çet maedn öiè JwKe eUpn.Çetverroecht occk öic natuerhjdte aandt^ej^t »an amp;en wemre«,enïgt;e Doet öic feeonOme enW öooOe vïut(»tfn loflen.

’^fdue fact f6 ©och ßoet (|Vg^fn We flanglun enüe femjnnig^e ^[uWerfen, enöe ver Z iaed^t ©if fclue niet (pnen rood» alfl gÇebzant woz©£.

lt;3:|'lt;ie( van ÏXnffe met bccnócrfop oft eenig^e andere ©perg^ehjehe voc^itgÇe fpijfe 2) jngfienomen.öof t ©ie (aepe ßupmen ©te op ©te bozfïe ügg^en nipen en©e Io|fen.

^fehie pet vermenget met Çuerueb g^eneeß ©ic vfrl}ef©f nulte, het ©cet vergafn (S dlequaberupöie^ept fn©f feoïftf;epf,^ftver©e);Iten©e ©oetf(fp©fn aUe (ou©ege)WJl^ (e«,cti©f l^et belet ©at wtvallen van ©en §apzf,©afv op g^eflrehen.

^ct ©^ 0(tatifa,©at eo pijne en©e tvee©ottt tn ©ie hopen, en©e tot ©ie verou©er©e pip ^ «e van ©en hoofse,fn©e tot alle fou©e vet'ou©et©e g^ebtehen eo ©at faet va Aerffe oodt goet met a^ijn en©e l^uenicb vermengst en©c ©aer op g^elept.

3n fommalt;Sfaetvangerffefo©enfa©e vanO^vflaertvéltrachtenenbewerdiin^ 0 g^dt feer g^elijdt aU païenne fc^ïtift

Dan Water Berffe. Cap. Ig.

C 'êrgticnaclih

5öaterherjïe eo ttveeberlepe.^root en©e depne.

-ocr page 593-

DrtrtWAtcrl'crOcti, Cep. Ig; eccccgWf, Çe( faff l£j)f,amp;af cUpn ent^e gref f$.®if wouef (^ wft fnamp;f veefefac^dc^.

i ©if ((fpnf'^üa(frhfr|ff,0tfmfn cock Q?of(kof£jr Moemke^ nucmp(,Çffff wfl tenbi? «(fett’^Çf bUamp;frkfne.enbf öaer nafr ^oo fofmf fqn rent ßff (ken vooit, amp;a( ontrent ffÿ «en voet (anek eö,enbe baer aen waffen (angac^ttg^e Haberkeno, oner beugen fijïJen ï’tfP 0^efnf öfn t’fn bfaberen van Otakette vofnaer gek/fk. ©le bloemkene ti'alfen aen Ï)opperfle van ben pelen,enbe fijn van verwen witacljtidj, oft ke^t (ófverwic^. (fnbe „lgt;aer volgden naer cleane Çanwkene baer t faet tn vooiteoemt.

(Liaiaetfc.

i ©te groote ^aterkerffe waf tn We gracié,paenbe waterè, en tn fomige fontepne. » ©te itoe(koec;bfoenikene waffen tn neere vofljttg^e beempben, enbe ontrent ben grachten enbe ßaenbe wateren.

« ©te groote IBaferkerffe bfoepet tn j^opmaent enbe ©ogbpmaenf.

1 ©te elepne fekter alle ben roomer buer.

0 f^aern.

1 ©afterpegbeffackt eegrjenaempt tn ©rteexeriop.^nXatt/nooeksiumenbeLauer. 3n ©ooebbnptfeb SStanplirelf^-^n^raneboïe Areffon b’eane, .91fr te lanbe^ater^ kerffe,enbebaer naertn bte 3pofeken Nafturtium aquaticum.

a lt;?Weebe gkepackt beet tn ^rteej rKni^eeiop K«^/«^/vn.2n Latijn Sifymbrium Carda-mine.©an fommig^en ooek sium.^n ©ooebbuptpk 0uiubblutn, wtlber Xireff^, vnb wtfen .Krelfi-^n^eerbuptfck i^oeckofçbloenien enbe depnlBaterkerP’e. ^njran^ lt;^015 pafferage fannagf.©an ben emptkef^ebbere Flos Cucuii, enbe van fonnnigbeti Nallurtium aquaticum,

tU^atuere*

55fpbe befe empben pfn werm enbe Woogie tof tn ben tweeben graebt.

lt; Crackt en Wccchingpc, pfeudobuniu. Barbarxa.Xüintfrkfr(Te.' ‘JBaterkerffen fijngoet vootjalaetaffeenoft wet anberi empben mg^enotnen, enbeatfoo gf:# bnipektj^oo boen fp water make enbe b^ graueel enbe ben peenrpfen, enbe fijn goet tfegben bte btoppefpijfeenbe eonpijfe, enbe tfegben « Oevers flopt^ept van ben meren enbe van ber btafen.

©te elepne QBaterkerP'e boet 00e fpioet vergaen van ben aenficktf en aUe vteeken.alo fp tfnat^te baerop gbetept wotbt enbe tfmoïg^eneafg^e^ waffekenwoibt.

quot;Ortit WtntcrïerfTc. (fep. Isp

C Cfatfoctb

3^ lt;tttpf Çeeff gmene vette bieebe effene ronbacktigl^e blaberen, ben bfaberen van Qrppeoft van Dîaepempt met feer ongÇekjek, maer meerber enbe Weeber ban bte blaberen van €'ppe.totjn peten pjn ronf tn veet peetkene bo^ nenverbeplt, baer aen waP’en veteelepnegeete btoemkens, enbe baer naer depn tangle ronbf ^iiwkfne,bafr tn etepn fabekè beftoten groepet. ©je woitet ee biek enbe tanek.

lt;[ ©laetfe.

©it empt wap op bte vetben, enbe 00e tn fom^# iktge moe fronen, enbe op ong^eboube ptaetfen.

©jf empt fe meep alle bè winter buer gmen. tj maer

-ocr page 594-

eceecj^teïf» V^^n WtntcrïerfJe. CöpJgf»

maer in SÖÏf^c fnamp;f Cbwcclimacnt ^oo Morvet mOe Rufret fijn face.

Sit tntpf woïM Afbretê in ^cod)ï)upijcl;gt; «ö.^orböfa In autrnbe ï'nfv narr tn lu ttins.Barbaràehevbàjfnôevan 0116 Barbaræa. ^n ^rât^ow J^n bf Ou fu'nctf *2?ar(»are. lt;^oc l'oinirtighe plaetfen van ^labant woiöi Dit eiiipi g^f^nttn Ctefnerupt ont hattet tfeg^en Den |Ïffn enbe craned gort f^.^n J^cUât mOf tot font anDerr plartfrrt Qöintifrlïcr|fe,omDat(ft tfivtnterß voo: XaK?met Dm falaDm a^fö^nmtro:Dt,fnDc Dacr naei’ WOlDDct ooth ghmacmt Nafturtium oft Cardamum Hybernum. (JnDf Dit (flipt feront wfl tc fijne D; jLw^ogowtop Pfeudobumon. ÇOan £gt;iof(o:iDe6,ti;nïm(r6 m (6 geert Siderit« Latifolia Oft Scopa regia 416 fommig^C inepnm.

lt;[ /Satuecc#

®i( erupt (6 werm cnDe Dioogbc tottn Den tweeben graeDt vofeonielt/elr.

lt;C Crackt en Weretnrtghe»

OBinterherlfe esooclt eêgoet falaet erupt,en Daer om tvoiDDet tfwinters met De gala'll bf ge lijdt ^erOe gegeten,en Dient Daer toe oodi feenrefgelijdt Die Xei (Teen Oiakette.

Attempt fitpuert ooeitDievervupIDe wonDenenDe fweering^m, eü nefnipt afDat*2gt; ©uertoHicb vleefcb Daer opghelept oft tfap Daer af,Daer m gbeDnippt.

^e6 ooeli bp fekere e;pertentte BevonDen , Dat bet faetvän DefenerupDe, Dat waters boetloffen.Dat graueel Doet rijfen enDe afgaen,enDe Die Dzoppelpiffegeneeß ^tveldi ' van pfeuDobunium ooelt gbefereuen woiDt.

Vanwübcnfevflcn. Cnp» l^ij.

lt;gt)enac^t»

V\^n ben wtfDen XerffenDteonDer Den naeni van lt;^?b^^^fp* begrepen moeien wor* A^Den,vinDtmenfonDerIinge vier gbeftacbten,Dte maléanDeien en Der Aci pen van fmaedte ntet feer ongÇehjeh en fijn. lt;nbsp;Cfatfoen^

Thiafpi. vOiffeUrupt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Thiafpi altcrum. ^Soeren heiffe.

-ocr page 595-

Dan wilden ,Xcrfletti ffnp. l^t j. nbsp;nbsp;ccccctil».

■ i 3 af ter ftf gbeffacbf van lt;^61afpi ^af Çôïffekrupt Çm' teMnùc ßbenannpf wejbf Çffft /angacbtig^f finaUe blaï)crlièi5,fn ^crOe tape pelen enfrenf eenèvoet böoeb,ïgt;aet: i «en ekpn fpöe taerkene wa|fen,vooï£amp;nngbenPe depne tvnfe HoenilUö, «acr öè trele^ ken volabcn plane ronöe hautvkenö.off Ijupfkene,bonen een fcaetlukm VebbcPe,bacr. tnelepnronf faet lept b^ van finaeeke beet enöe btanbenOetnbhnontjtvatnaev^ooek oft 2(penpn finakenöe,enbe van vennen bnipn ee.

* ©at ttveeöe geflacht batmen “boeren kerffe nuempt,beeft langachftge enbe bietös* «^tiglf blaberen bie men ber enbe bteeber fqn ban bic blaberen van ben terpen,enbe rontfemme wat abcfneben oft abelierft. @ijn pelen fijn vont enbe ontrent eenen voce fan(k,enbein veel peeikene ootk verbeplfsbaer aen wapen elepne bnpfkene fcbier gbc;^ lijek aen fefkene erupt,baer in bat faet lept bat b^ff fnbe feerp eo.

5 ©at berbegeflacht van Silben kerpen Thlafpiminus. ^SePemempt. bat SSepemempt beet, ee van blaberen en^ï be pelen minber ban bte vootgbefereuen, enbe bet beeft feer vele bunne tatjkene oft riphenß,baer aen faet enbe bloemc wapen óbf kfek aen bie anbere.maer minbere. 4 nbsp;nbsp;nbsp;©af vierbegbeflacht beeft langaebfige (mallerouwe wugruene blaberken6,enbe ronbe boufachtigbe tape peelkce, baer aen wapen witte bloemkens, bte ale fp vergaen vooïtbnngbfn bzeebe b^uwkens, baer in brupn faet leptb^ feer beet van fmaecke ee, gbfkpkkfrpefaet.

lt; i^laetf^ ©efe crupbê wapen op bie velbê, en aen bte can(ê,op ongeboube plaef fen, en bp ben wegben,enbe wotben been ter eenber plaetü fen,enbe banber ter anbere veel gevonben, , ©efe crupbê bloepê en leuerê bner faet in bê|oomer,vü in ^epe tot in ©ogbPmact.

lt;^ïaenïgt;

Töilbe ^erPe woïbt gbebeetêin ©riecy 5lA.«WtK ^Xaa-Tr/cTiofj Koüa-zvHTTi«y^top. ^n-ia«« tijnThlafpijCapfella etlbe Scandulaceum, Vart fommigben oock Myitis,Bytron,Dafmophon cnMyopteron. 3« J^OOChbuptfcb lötlbcr ^tff^ 3« 5ranfbow ceneue faitluage.

* ©ierpe gbeflacbt ee bat opteebfThiafpi baer ©tofconbee af ferijff, enbe baf woibf bier te lanbe gbebeeten gt;Öip'cl(rupi,enbe van fommigben in Latijn Scordothiafpi.

x ©at tweebe gbeflacbt wotbt nv ter fijt gbenarmt Narturtium mfticum enbe Sinapi ru-nicum.3n©üocbbuptfcb '25aurn fenp, ober ‘25aurn cref^, enbe baer naer in Jfeciv buptfeb “loeren mopaert oft ‘boeren ket Pe.

lt;/!^at«em

QBilbe .herpen enbe fonberlinge bie faben baer af,pjnwerm enbe btoege tof febter inbenvterbengraebf.

^rCracbtcnwerckingbe.

.^fact van baf ierpe ^b^^fP’ i»3blt;»b»«en iaeebt af van onber enbe van botten bte 2(

-ocr page 596-

feeffvbf, Tl)fl«T^llt;ifpt»rtn€lt;nibtctt. ^cpJ^iïf.

gaöf fhöeóte^fclc vccbtidxï’o^bftvcnrfcht tüf natualnduaancltlB^ vd ben we«/ wen/nöf bctïïci't tic opepumatten bte binnen tflidjacmegbcßvofpct fijn wtbîflîcn.

lt;Sff (ne fact mei f en (Ipfîmc non enter g|^f fett w fuel Die pifne van tat^fiatiea. lt;25 ^et ten feinen tienet ooek van hupten taer op ghelept gtelijek tfaef van 0J?ojÏafrf. ^I^innerniffé.

2ienge|ïen tat het fact van «S^lafpi feer^eet enfïerfkvanwfvekeef!,^ootoetÇcf bioet afgaen,aip te veel ingenonien tvo2tt,en es ten beviue^ten vioutven feer hinter/ iî)(kenqnaef,entetaeroinenbeÇooîtnientniIichtelijfhenvan binnen in tegheuen.

Xgt;mt ^l}Infpt van Kanbun, Cap, Ivttp

^^fflifoen, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Arabis fine Draba. ^hiafpivd (Z^antifn. jt erupt trap ontrent eerien voet t*®®0^f» eùÇeeftfmaKeblater/ * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;keno,ten biaterhene van ^beri^ fester g^ehjek. X)p topperpe va tvaffen tie bioemkens in eiepne rente eroonkene, tie van verwen fie^t peerfe^ fijn. Q;nte taer naer volgden platte Çauwkene,ten ^auwkene van ten an/ teren lt;^^Iafpi van fatfoene ghfiqek maer mintere, tger in iept tat fact tat ^leet ente feerp bp tente van finaeekeee gheltjekt fact van ten anteren lt;^^iafpi.

lt;lBlactfc«

S)if erupt en woitt ^ier te (ante met ghc# vonten tan in fomnuge feer nergigbe erupt/ kef^ebbere houen.

-Ç)et bioepet Çier te (ante in Âoghfîinaêt, ente eene taer naer ^oowoïtt fijn faet rijp.

i^it erupt woïti gebeetenin ©rifQ «Af«?». 3n Latijn Arabis eute Draba. gt;0an plintue aie fommig^e mepnen Dryophonon. ÇOd ten cruptlief^ebbere nv ter iijt «g^Iafpivd ^an/ tien.^a tie2(pofeken ee^ onbekent.

C ü^atuere»

«iï^iafpivan kantien ee van natueren ten anteren c^^lafptfeer ghefnek.

lt; eracht en werekingh^«

Æfaet vantefen eruptewoitt tïoeghe in tie fpijfen vooï 35cpet in tjappaboeien 2( gheb:upfkt,ale S^iofcentee fchnjff.

Dßn ^rpfimott. €ap. Igfitj'.

««atfoeft.

SXpfîmon heeft iangachtighe euer bepte fpten gheeieuen ente tiep ghefne/ ^^ten biateren,ten biaterè van Oteonifche SXakette oft vanwiitè SÖïo’flaert met feer enghelijek.Sijn pelen fijn tun en taepe ente laten Çuer bupg^en ^ ghelijek wißen,ente taer aen wapen velegeele bloemhene, naer ten weie/ ken volghen depne tunne h^uwkene taer m tat het fact lept,tat heet enz te feerp van fmaeeke ee.^ie wond eo lanek ente tiek ente heeft veie veefeiinghen.

O^Iaetfe«

©tt erupt wajï h’er te (ante ai om bp ten weghfn, ente op rouwe ongheboute ente ootk ßecnaehtiö^e pludfen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ijt.

-ocr page 597-

Drtrt (?i'vfimon, (fop. Iwinf. cccccvlvfj» ffCyt* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eryfimon Diofcorides, Irió. ^rp netton bfoeyet l^ict te lanbe ouervbèi» bic^ m ^zacekmaent cnbc ^opmacnt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/^ ^it cruyt wo:bt gc^cctc tn@ncc;l^ia-tiioy.

3n LatijnIrió,van fommu^hen x«M«Z7rMoi»^ Chamaeplion, CnbC bit C6 bat Eryfimnm van ©tofcoubce.^acr niet van •^Çeopbîafîue, want (î-ryfîmô van lt;?Jhcop^2ajlue en ce ben (^nifnnon van ©iofeonbee nict g§cW/lt;ft aie wy cibcre bteeber bewyfen feien.

ç^^atuerc*

(^ry^ntonce Çcet cnbc biop^Çc vannai (neren g^cinek bic .Kcrffc.

lt; Crac^t eft Werckîngljei

3 lt;Sfact van t^ryfinwn met ^nenidj vers# mengbt cnbc biekwiie gl^cietkt ce goet cm bictaeyefïuyincnvanber boifîcn enbeioiv g^cneboen te ri/fen cnbc te rijpen, cnbcce mite byen feer bequaemben gbenen biceott van abcm nin cnbc eenen verouberben Çoefl Febben. Q;n ^ier toc bient bit fact befî. aiß ierfî m water gbeweyckt ce gbeweefi en baer naer opt vier geb:ooc^t, oft a 1(1 in beedj gÇe«gt; wonnen g^ebaekenee g^eweeß, want an^’ here cep tercet.

2)it feine fact in ber feiner manier? bereyt enbe gl^ebzuyckt ce ooek goet tfeg^en bie geclfnc^t.pijne en crimpfei vil bè buyek, tfegi bic ptjne en weebb van ber Çopen. * 3tem tot alle fenijn enbe vergbtftbeyt.

^fact van Eryfimon m| buenicb en water vermenget, ce goetgeieyt op ben verboïgbeneantker, Ijerbe fweeringen, enbe clieren ontrent ben oozen, enbe op bieverouberbewerbe apofînmatiè van ben bozflen van ben vzonwen, enbe van ben fcamelijeken ieben van ben mane, want Çet boet bie^erbe eonbe gj^efwii^? len fecyben enbeverbwijnen.

X)ön3bmö. Cnp. Iv»,

lt; Cfatfocft»

^^»meÇefft renbe (îedhcs ohtrent onöcr^alucn »oft ^9 ^oog^G Oie Çuer in veel an^ ^gj^g öm ckpncvevlgt;epkn,ï)afr ujsïssasia.. ^f jp^g-fii c(fi;nf fmane Mai» berhene wat meerber ban bte Habffif hens van ^ei ffc. Sic bfoemKena |tfn cUpnenbe wit, cube baa naa volg^fn tlepne bauwhene baa bat fact in kpt, bic woud ce bükacfeticf} wit enbe feerp

S3 M') »nf'

-ocr page 598-

ccccc^ltüj. quot;Canpepevevüyt. ^ap. J^vf. tjiamp;f lx ft van (inaaftf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;plactfc«

^^frtö 4 va ft 01 ^falifn mbe andere befte lanbetijSp bteoube mueren rnbe op anbf^ ïc rouwe enbe ong^eboubo ptaf tfen.J^ur te lanbf worbOet van ben a«pUiofêfbto 1« bsC^oueng^ffaepet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;^9t» ^betwHoepet enbf (eucret fijn faettn bnubbd vanben^cemere.

r/^aern,

Sn erupt wo2bt gebeeten tn ©neç i^içi'ç nou K«^j'«iitlt;vTmi, en vu fontmt'gCM7r/V'«t/. 25n 4atljrt Iberis Cardamantice Lepidiam f nbf van joinnUgfn Nafturtium fylueftre.^U bW :4potfiifnffponbclifn(. ff ^5atucce, 3bfno 06 feer beet enbe biccabe, van natueren ber ^erß'en gßebKft-^Üacljten wercftmglie^

90an 3bene faulten bieoubere en fonberlmge ©amoerafee b4 bw wand baeraf, 2( m^ verließ liefe vermengst,en op bte hope vier vre ben maßen twee vxn ben vrouwen gl^flep^btepijnevanbat ©eiatiea g^eneefl, alfmen terflont naer batmen teruptaf

iKoiiF‘i««n‘gt;‘'fi(i'’gt;it8o«- x^flupepercrurr. (fop. l$»|.

lt; CfatfoClh nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lepidium Pauli. Pipentis.^ pipmtU^t, t^pererupt beeft langue bieebafftP j gbe Waberen ben^auruß blaberen feijier niet ongbelmli, maer breeber,


^/ langbcrenbe rontfomme watgOe^ ’^ quot;’ lterft”enbe ronbe taepe fielen ontret twee voeten boocb,baeraen bonen aenbopper:«^ pe waffcnvele elepne witte bloemde, enbe baer naer elepn fabelten. ©ie wortel eß laneii enbe flecbt laner ber aerben eruppénbe, enbe tot veel

flaetfen alle wren nieuwe feueten enbeblaberen ^^^^C^ vooitb’inagenbe. lt;[îBlaçtfp4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'lt;7^x1


Pepererupt troibt Çter te Unlbe m fommig^e Çouen g^epianMnbe baerteenßwel geplanteß baer blpiiet gbeerne wafTenbe af^oo batme naeiv maelß tfelue niet wel verbrijnen en ban.

J^epererupt btengbt fijn bloemen enbe faet in ^raedimaent enbe Jjopmaent.

©tt erupt woibtnv ter njt tn -fatijngebeeten rïperitiï, van fbmmtgen ooell Sylueftris Raphanus. ^nJloeebbiiptfcb^'feiyerbraiii.^n^teerOuiufcb ^epererupt.^n ^rane^oiß J5a||erage. ^n bit febijnt feer wette fpne bpwz^up Lepidium van Paulus AEgincta en ^liniuß. 9)ïaer en eß noc^tüß tuet bat Lepidium van SMofeohbeß, geltjeliet ooe tuet en eß bat Piperitis van ÿltnnw, ni eefi battet fomtijtß alfoo ooell gbenaernt worbt.

' ^ßatiicrc.

S)it erupt eß beet enbe broogbe tot m ben berbengraebt;

^Oacbtertïöcrclüngb^«

^it erupt WOK nv ter tut vü fömtgè in bie fpüfe voor lOepcv gebrupelt^baer tn hattet 3 bie era^teafmaeeh và be peper beeft,en baer naer worbbet ooe ^epererupt gebrete.

3tê bie wortel van befen erupbe aengef en b^ fp feer beet cß vd era^tê ben Cwo0aer# lt;5^ ben en Oïnhetten febier gelijdixn bient octli feer wel tot b; ^fiatien, met eenige fuete vettubept al6 ©anfen oft eapoenen (mout vennengbt, enbe hupten op bie |ope gelept.

-ocr page 599-

‘Ortnwrttev peper, Cap. ts^fp cccccvltV»


'^fatfoen»

2((cr peper ^ffft ronöe effene cale pelen, met vele leöen enöe Itnoopè onber peppen, Öner am

maffen lange fmalle blaberê, öê tlaPeren va tilgen n^ feer om 8eltj(ft,ble vd fmaedte Çeet enDe feerp geltfc |5eper 0/n,aen l)opperpe van öen pelè, tnp h^en Die blakeren aen Dunne peelhce eomc. Me bloemen vooït,ifamenm een gedongen fester g^ehpft aen Me£9ïelDe,Dte elepn möe ivtc fijn,en ab Defe bloèliene gerefen pim^o coêt Daer bmpn breet fact vooK, D^ ooe ^eet op Die tonge ee.Ste monel ee veefelacfjoc^.

lt; plactbi

©it erupt mafi Çier te lanDe al om bp Den grachten poelen enDe fïaenDe wateren,enDe w neere voc^ttg^e plaetfm,

©ft erupt bloepet meefl tn .f)opmacnt cm De X)og^|ïmaent. ;

©it erupt woiDt g^e^ecten in ©rice; Jæ^oTTWif». 3*^ -Satijn Hydropiper amp;nbsp;Piper aquaticum,3n -^ooc^Duptfc^^affcr Pfeffer oDer ÇSJîuehenhraut.^n ^eerDuptfeb ^a# ter peper ,3n g^ranebob Ç^uraige. 3nDie Slpotekcn cep onbehent.

lt;^atucrc»

OBaterpeper es werm enDe Droogte tôt in DcnDerDengracDt.

tOac^tcnwcrcfemgljc*

2( ©le blaDeren met Den faDe van J5epcrlt;gt; erupt gÇefiooten vertecren en Doen vergaen Dte couDegeftviïlen cnDcDieouDc ^erDlehe^ Den,en Doen ooek feepDen Dat gerönne bloet ii0Ôamp;f»M onDer tg^ene Dat blauw gbeflagt; gÇcn oft gÇeflooten c 6,Daer op gbr lept.

©le blaDeren vd ICaterpeper gcDioog^t enDe gbepoeDert pjn ooch goet m Dte fpip fen, tnplaetfevanî5cpcr ghebiupekt gamp;clt;» iijekDat'Pepererupt,

Va p er fiefemv t. tfaJg v«p lt;nbsp;efatroen»

ÎSr^^lfl'UP^f^ î’^^*^ ^aterpeperevd bla«» Deren fielen enDe tneen gbcD:ongÇert bloemf feer gelnck, maer en ce ntet §ect off feerp,maer meefï fonDer eentg^en mereko Iiïekcnfmacek. ^Ifn fielen fijn ront enDe gÇeknoopf. ©le blaDeren ftfn lanek enDe fmatg^eHitk Dte blaDerè van QBaterpeper, maer biupuDcr en in DmiDDcl bmpne fwertgt; aefettgbe

35vrfïlt;ï’f''MP^’

-ocr page 600-

ccccct Van perfteBerupt efap^ I^vttf, «cfcttg^c ph(ken ^ebb^nhe.öe welche bte bibberen van bat Qöaterpeper wel en Çebbê. Ste bloemen ftjn (tjfoerwte^ oft root,enöe walfen ooeh m een gj^ebtongben, enbe baev «aer volg^t bïupn bzeet fae t.^ie wortel es geel enbe veefelae^tte^.

fï^lactfc»

Sit erupt waf! ooeh tn vochtige «eere plaetfen, en ontrent ble eanten van ben wate^ ten,eü wozbt buhwllo bp bat “ïBaterpeper g^evonben. ff C^U

®tt erupt leuert fijn bloemen In j^opmaent en X?ogb|ïmaèt,en eozto baer naer fijn fe^et. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;I^acm,

©it erupt wozbt nv ter (t/t tn gattin g^e^eeten perfiearia. 3« J5oocbbuptfcb Perfiefj ftrauf ober 5lo(^kraut.3n ï^erbuptfeb perfiek(rupt,en van fommigben völooempt.

fèatuct^ 3?er|ïehcrupt es tout enbe broog^e van natueren.

lt; Crackt en Werchmgh^«

35er|iekerupfgrueng'^e|lootene6goet g^elept op öle verfeme wonben,want bet velvet roeit enbe befeermtbie feine van alle verbtttingpen enbe apogumatten. cafeïne boet eoek bat fap van ben blaberen baer tn gbebïuppt.

Vanpepervan^ttbtért^ €ap» Igtg,

C 'agkenachu

Vs^^nbefen^^epervinbtmen bïpegbeflacbten, een met mtbbelbaeren langbenenbe r^bleken Çauwen,een met langten enbe fmallen pauwen, enbe een met bzeeben eow (en pauwen,anbere van wefen enbe van fatfoene maleanberen niet feer ongbelij tk CCfatfoeft,

Capficum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Capficum oblongius.

poeper van pubien. / nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^anekj^eper van^nbien.

jOrpcr

-ocr page 601-

DAnpcpctVfttt^ttbfen. Cnp.lvttf, ccccAi.

Q:per van 3nbié heeft Brnpnacbgt; Capficum latum. Street Peper vu pubien.

Ktighe viereaniighe gelen ontrent eenen voet lanek, baer aen wap fen bonekergruene teere effene

HrtDfrfnjüfn HaOncn vangheid

wepneÏ^^ac^tfctjaUc volnaer ô^fh/ch fmaelöcr cnöc fcnper. L^iipVljè ök blätteren /^^T^

op (Oïte ï)«lie ßff Ikfiiö wanen We Bloemen,

We gbemepnlijeh mjf of( fes blnberhene ÇeB^ Ben/nbe mit van verwen fijn met een groen

Verrellen in DmiöPel. Ï7aer öie bloemen ^oo «omen We pauwen voon, bie ejfenenbe «iel Om , enbevan verwen ierß eer fp rijp fijn gnic,enöe naermaele root oft bontker bnipn, van fatfoeneaenbat terfe g^eflac^tontrent eenen vingeer ianeh.aen tweebe langher enss be fmalber, aen tvterbe b:eet tort enbe ront. Q;nbe in befe pauwen leet bat faei,b^ bleeeki? geel, bteet.^eet enbe feerpvan fmaeekeg^e^ Ü/ek peper es.

C plaetfc.

St‘i erupt en wag gierte lanbevanfelfô n(et,maer woJbt van fommigÇen entpiliep Çebber6gheplartt,enbe metgroote forge en^^ beneergnçeptbewaert.

IT Cot

J^ittU lanbe woibben bie vruchten van befen peper in ben ^^erf g enbe fester ontret ben Winter rijp.

IT^îaém,

Sit vîeinbt erupt worbt gÇenaempt van 3ciuariuö in ©rire; K«7rlt;nwp. 3« Xatiitt CapGcum,van 2luieenna zingibercaninum, van piiniu6 ab fommtgfw mepnen Siliqua« ftrum enbe Piperith,nv ter tin Piper Indianum,PipcrCalecuthium ócpiper Hifpanu.3n .^OOClj buptfclj^nbiamfeber pfiffer,iibalf(buttfcbcrpfeffn-.^n5?eerbuptfclj peper van^f^ bien.enbe ^replie Peper.^n granebow @uinec on popure b’^nbe.

lt; ^ïatueret

Peper van pubien ee heet enbe brooclj tot in ben berben graebt.

stockt en werekinghw

^faet van befen vremben peper worbt cock tot veel plaetfen in bie fpiffe ghehrupekt 3 ienbe ^eefi baer in bie feine craeljt enbe fmaeek bie bat peper Çeeft enbe baer ën Bonen maeekt oock bie fpijfe geel febier ghehjek 0ojferaen,enbein bper maniéré gheBrupeke joo verwennet btemagbe enbe boet bie fpijfeverteeren. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. '

Sit felue faet boet oóek feepben bie eroppen, elieren enbe afberhabe coube ghefwel, Sp enbe verbrijfi bat fproet en alle vleeké van ben aengein me t Çnenici^ baer op gegreken. * lt;nbsp;ï^ittöerniffe.

Sit faet ee forghefijek biekwilo oft veel g^ebrupekt want het heeft een verhorghen djuaethept in,baer inebe battet bie honben boobet affinent huer ingheeft. ,

DrtrtPepcr. €lt;tp. Igv.

ç^gh^nachu

-ocr page 602-

ccccclij. Vanpepev. ^np. Igg. ^^fatfoen»

vO^tn ben f^tfocne »^ bfn boome baer b^ peper op groepef.en hunn? mp anbero nia 3 g^ef(njiien,bah bat wp bp ben oubero op bp ben ebenen bte m bie lanben ontrent 2^ngt; bien enbe € alehouten verheert Rebben beferenen vinben,aenghefien battet een v:êmt faet eo bat ontrent befe lanbc ntet en groepet.ö;nbe baer om en feien wp bier af anbeiö niet fenjuen b4 bp bê oubcro,op bie eoilfi in bie lanben verheert bebbc gévonbc worbe. bie noefjuic niet^eliithenfpzehê.plinniófenjft bat biepeperboó ben 0cneuerbocsn ^Ibelijih ee.p^ilofïratuegbelijeht ben peperboom enbe bie vznebten baer af, met ben boom enbe vmebten van ^gmioeapuo. Sioftonbeoenbe fommigbe embere fertjuè bat (iet Peper op een tlepn boóhen in 3nbtè gropet, enbe bat bet Ideh peper (b^ gehf eh bte cattehene eo bie am bie '•^erehenboonien vooz bie blaberc voozteonien) bat lerße fpeen fel ee bat terflont naer bie bloemen vomteoct. Smeleh met ter tig groot kult enbe ivig tvo;bt,vooztbnngenbeveelb(fienaeneen geelhm tfarnenbanghenbe, enbe b^ befebe^ pen noch onriipwefenbe bat nut peper fijn,en als fp rijp enbe fivert pin, batghemepn fvert peper fgn öienv 1er tig in 3nbim tfaUhouienenbe lanben baer ontrentveri» fteeren.ftriiuenbatbetpeperhietenwapopboomen, niaer opeen manière van een QBinbe,ben witten OBijngaert, bat es ber ^zponie gbeligh, bie buer om bie boomen mbe hagren »vint,baer aen bat langbe bunne peelh»ns vooncoinen.baer bte viue^te« rn peper eozenen ronfomme aen langten,in alber maniéré geligh bte 'Jelbefien voozt lt;omen,g^elighmen bat bier te lanbe fien mach,want wt ^nbien noiben bie peelhens met ben pepereozené baer aen banabenbe tn pehel bewaeri, tiv ter tijt loi Ontwapen gbebzoebt.Ornbe befe beften als fp onrijp afg^eplueht wozben, blijnen witaebneb, enbe bat es lt;5^peper batmen wit f»eet,enbe als fp beti rijp |i)n po wozben fp fwert enbe enj# gben veel rimpelen,enbe bat es (ghemepn fwert peper. Sefe feltie nieuwe aiilburrs ferimen coch bat bet lanth peperg^een viiicbt eu es van befen gbewafle, maer battet oen fommigbeanbereboomhensvoozteoemt,baertaen groepet glielijth bietattehens eren bte j^tafelaers oft ^Senhenboomen.bte welche landt peper ghenaemt wozben, om bat fp ben pepere van fmaeehe cnbecracbrengbelijeh fijn.

C|Blactfè.

^et peper groepet in bie (?planben van bie Jnbiaenfe^e ;ee,aïsin «S'apobzana biemen lt;$itmatra bee’,mbe in fommig^e anbere ^planbehens baer onirét.van wat^ ren battet g^ebzoefu wozbt tot ^alehouten bat bie maebtiebfïe eoopjïabt van ^nbien es,baert met bp gbewiclge,maer bp ber maten vereocbi wozbt,g^clighmen bier te laty bebat(£ozenvereoopt.

lt;Bann.

Peper wozbt getreten in ©riet; ttÄtfi. 3» Latijn Piper. 3« J^ooc^buptfe^ Pf‘'fflt;i^ 3n IVrancbois bit popure.

peper es werm fff bzooge tot in bc berben graebt,fonberlinabe bat nit enbe fwert, Want bat lanth en es al^oo bzooabenief.aengbegen hattet verl vcdgicl^eptsmbelt;ft,

lt;1 £tacl|t en ïöccchtngl)^.

peper in bie fanfen vermenget gbeeft ber fpijfen goeben ftnaedt, enbe boet appetijt 2C çebben enbe bie fpijfen wel verteeren.

Peper ingbenomen boet oodt water lofTen.enbe tverbziift bie winben enbe weebom qj van ben bnpth.alfmen baer toe ^am lis blabert oft ^cm:)n neempt. 3tem ^et es oot h goettfegenaUrvdgbiftbrp*mbetfigen aHebetêen flihen van fenijmuge etibegfufik g^e glybierten.enbe baer om wozbbet oeeh tn bie ^ enahale eompofitien vei me» g^t. Peper vod baeneomen van ber eoztfen gebzomhen, oft met one vermenget enbe op «£ 0idjaein g^eßrehen beneemt bie ^upuenng^tn mbe bte toube van ber tozifcn.

T^P^f

-ocr page 603-

PdnCodcF. Q'np, Ivvi. cccceWf.

^^^pet met Çuenù^ oft fpiope gbefed« regoet tfeg^en ï)en wrou^ft^m (ouïgt;c Çoe(l ^ rnöf tot alle roithe fiethton van ber boîfîe onöc tonale no.

pepernietOtopincn^^dtnout treditveefvoc^tic^rpte wtben^oofbefnamp;efnpiK'rt^ Üïf berufnen.

peper met 6«entdj vermen^Çt es cock goet op öie fqiunantie gbefïrdun, want bet ^ ïgt;oet öat gbefmd feepöen enöe vergaen.

Peper met peek vermengst »erOnfft he eroppen ente ekeren, enbe alle tou^e Çer^e 0 “^ gÇeftviUen.enbetreektwthefpItnteroenamp;e öoienen.

peper en De fonberlmg^e Dat (anekee opekgoet vermengte tn ötf eoOpnen Die Dat »9 Ô^cpe^te verdaren enDe perek maken.

WnCoocï. e’ap. Igwf;

^CgljcflacOt

^^oekeeDiperbanDe vangbeffadjte, «\^am,witDfenDeB:ee(€oödt, Datmen^afe ^»occh Ijier te lanDe nnempt.

i /Jam -fooek Çeeft b (aber en g^eftfek ©ra« oft 2(pe«pn, tuffe^en Den wetekc tn twee De taer vooneomen ronDe ^ole gden,Daer Die bloemè enDe faet op maffen, De Hoemen lt;nDe faDe van 2(peupn g^ehfek.totfn woitet eo ront gelifek een bnlbuo oft 2(peiipn bof • »anveel dpfleren aen een Çang^enDe vergaert, Daer onDer aen ^ang^endepne Dunne . Çapîac^tig^c fafelmgben,

i SmilDt en ^eeft gheenbladeren, maer beeft in pfaetfe van Den bladeren langfie,’ Dunne ronde Çole pijphen«,tuffc^en Den welchen eenen ronde Werden fled,twee oft dipe voeten ^ooefe wap,Daer op die bloemen ende faet vootteomen. ^ie wond ee ooc ront, '444 maer

1

-ocr page 604-

cfcfclîit). Va« CdOcB. Ccp. Ivvf.

innerc^fonbadp^fren,cnöe Çeef( fotn«)(5 nen^^nng^enöc depnerente6oBekenj,^ tner nteiitve planten ente fpiupten af voeïteomen.

ÇOan tefen ßbenac^te vinttmen ooeh neet ‘^m tat mmter ee, «ntere ten veeighe^! lt;29 fereuen van blaö’eren pelen fate ente wedden g^diieh, ertte tu greepet gemepnlijek in tie beempten.

5 Sj l^^rte ieedt tatmê ^Öne (eeeft nnempf, Ailium vrfinum. ©ae ^eeek. 6r(Ö ôÇrmepnüidt twee greete bieete blnte«^ ten,ten bfateren van Cù^epebleenihèe fester gÇelijeïi,(Uffeln tie welche een eft twee tun ne pedhene veoîteemen, taer ep vele depne wittebieemhenewapen, ©ie wettel eevan fatfeene eenen tengben ioech bol gbdijdt en feer perch van methe ente van finaeche. lt;nbsp;|Blaetfe«

« ^am Xeeth wo:tt tn tie belten pieplant.

* ^wiltt ^eoihwap van fêlfsep tie teteP^ velten, aentieÇaghen, ente in femmig^e teeinpten.fenteihngbetat clt;ei;n, want tat greet wap nteep ep tie velten.

5 ;?*a6 leech weitt g^eventen in voc^tig^e teneherc beP'cben.

* ©wtlt-feoeh bJeepet ente feuert pjnfaet lu Q5îaeihinaeni ente J^epmaent.

^ S)aç ieedi bleepet in '4pnO cil in Ç0?epe, çjilacm,

4eo(U weîtt g^ebeeten in (^rtec; crKogt;o/»y. 2^n Latijn Aiiium. ^n J^eecbtnptpb Aneb# leeb eter .fenebleueb. ^n ?7eertnpt{cb 4;eeCt 2Jn f^ranebeie 2til ou âu;.

« ®at ierpe gbepacht weîtt gebeetê Allium fatîuuin,ente tam itoch eft ƒ eoeh.

* lt;2^weetegef adn weîtt gebeeten in ^riee; •ipioffxcfo/of^ ^n Latijn Allium angiiinum ente

Ai'iumfyiucnrc.3n ^eoebtuptfeb '^Diltcr hueblod^ vnt ^dt hneblech. 3*^ ^W(i tuntfeb TUiltt leoeh.^n 5ianfl;e;67Uiy fanlnage.

$ 2)41 tei tegbeflacbt weitt gbebeetennv ter tip in Latijn Allium vrßnum.3n/leeeb^ tupifeb QBah hnebleth eter .^neblaueb.^n Offertiipifeb ©ae looch.^n ^ranebei# Slu;t’enre.eu Tlilt’eure.^it 4eo(h ftbtjniweitewefenetat ^oechtat^iofcente# Scorodopraffum bcet,ofc ait' fOittinig^e meinen tat Ampdoprafum.

^^^îatuerc.

ioeehee werm ente tieeabe tot febier m ten vierten graetf,

lt; eracht en Wmhingbt*

lt;ooelt vooî fetife reuw ingenemen en gbetft ten liebaeme gbeen voetfrf maer inge^ 3 nerert guaet bleet,cm tattet feer beet ce, maer alp g^efeten oft gbeeoecht weîtt tôt battet fijn feerpbept vei liep,tan tn mähet al^oo equate bleet niç,cn boewel tattet feer Jiitielveripiebp bïengbMoovoetd noebtane meer tan alp routvingbftn’nicwoïtt.

^oeeh tient ten g^men tie grove taepe colite bumociencn vecbtitbctenouci buer ^' lebben,want bet toet tic ccvtebumoei cnfccDtcnertcvcriccicn.

^eoeh toet coth feepten tie winten, opent aUe vcrpepibfpi,teetet cnteiactÇt af al S Ie bïcetc woimrnjnte bd toet water mahen ente tic vïine lopen.

■£coeh re coth goet tfegben alle fcminente vergbiftbfbMn tic fpiifengbenut,cftin O, Idjngbffotenente taer afgbffïtnihcnjWantwi fijn epgb^ï^ natuerejooweteipaet

-ocr page 605-

VattCdOcK €rtp.lgg|. cccccl». 1« aUe fen(jn,öf|oo öat alle fem/nnlg^eó^ebjeru« Dner af w(^ vhen. Q^nöc Darr em woïtgt;e( van (païenne prin« Oer meöcepnen Der boeren enbe ber lantlupben «JSenahel g^enaempt.

3tem ieoeft eo féet goet gelept op bie beten van ben verwoeben Çonben,enbe op a^ 0? (e beten enbe fielten van alle fent)nntg^eg§ebterten,alo (pinnen, fcoipwenen, oberen cnbebperg^eltjflïe.lt;^ot ben feluen eefl ooclt goet, affinen tloodtin wijn ^febt enbe ben tvijnbnnehf.

^oodt mg^enomen betvaert enbe befeermt bie gÇene bie veelberÇanbe wateren,qua f^ be enbe vuple bïintiten moeten.bat fp bacr af met ftedt en worben.

4[ooelï rouw oft g^efoben gegbeten,maeelït bte ßemme elaer, enbe g^eneefl ben ver 0 ouberben Çoefl,enbe ee feer goefben g^enê bie waterfuc^tieb fijmwdf ^et verbrooebt bie magbe enbe verteert bat water,enbe baer en bouen |o en mahet g^eenen fonberlin g^en borfl.

lt;^ïfelue ^oodt met groue ïOïariolepnetn wijn gbefebè enbegbebrondte, boobet bie «9 tupfen enbe neten bte een menj^tb ’gt;“^‘^ Ol’i lt;«§lt;*«« ^rrff.

lt;èot bte ptfne van ben tanben es ^oodt ooclt feer goet, want Çet boet bte vergaen, 3 affinent met a^t/n wtifft enbe tfegben bte tanben lept,oft alfmet allee oft met wat wte^ rooelto tn water jtebf,enbe ben monbt baer mebe fpoelf,cft affmen tfelne in bte gate vJ ben quaben tanben fleeekt. lt;^felHe boetet ooclt alfment met ganfen fmout vermenget rnbetn bie ooren boet.

4ootlt gbewreuen enbe op bie papen van ben boofbe gelept,böet bie oerouberbe pip JS ne van ben boofbe vergaen.

^oo(It tot affe^eng^ebrant enbe met bnenieb vermegbtabeneep bie quabe crauwa-i gien enbe rupbiebeben van ben Çoofbe enbe bat wtvallen beo^apiof baer op g(wfîreliê.

3n ber feiner manieren g^ebmpcltt ^oog^eneep enbe boet vergaen bat ^ooclt bie ÏOÏ blauwe gbeRoofen off g^efiag^en pleeken.

3fem -footlt eo ooclt goet gbebruptltf tof bte quabe witte feericljeben,loopenbe gaten 57 van ben boofbe,enbe tot alle quabe vrembe erauwagiemmet font enbe oli^ vermenget enbe baer op g^efïrelten.Stifgbeltfer ooclt op bat wilt vier.

-ioock met verclteno liefe vermengetboet ft^epben Çerbe quabe verouberbe gefwilfê .0 Ç^nbe met (offer enbe Çerp vermenget trecltetwt bie quaet^ept van ben ftfieien, aio 3)liniuo fcrijft.

4ootlt verweckt ooclt bie natuerltjclte crancltÇept va ben vrouwen,enbe iaeeßf af bie P feconöine.alo bie vrouwen in bwafer fitte baer -fooclt tn gf'cfobè ee,oftiooclt op gloep mbe kooien branben,enbe ben roock van onber ontfang^en.

0ie Çoenberen enbe pinnen aio fp bie fprouwe Hebben worben met ^oofk genefen. »0 lt;nbsp;ï^inbcrniflc»

^ooclt co feabelifck enbe quaet ben cf^olericken men (eben, enbe allen ben grenen bie Çeef van natueren pfn.^nbe boet quaet,fonbei Itng^e ben oogden,enbe letfef ben g6lt; fif^fe,bijfg^elt)tkoock ben boofbe enbe ben nieren*

■Oan CoocéfonberloocS. Cap. i^çÿ.

c ^fatfoen*

^3^erupt ÇeeftietfîronbacbtigÇe blaberen, fermiergelifek ÇOiolettlerupt maerbreeb ergrooter enbe bleecker van verwen. cS^uft'cljenbefeeoemt bie ' ^ fleel voort,ontrent twee voeten ÇoocÇ,baer aen waffen blaberf bte langer enbe fmalber fijn ban bie ierfle,enberontfomme gheketft,ben blaberê van betelen niet feer ongeliftli,maer meerber.®iealo fpin fucken gkewreuS worben,gÇelt,ck Xoockrieckenefi fmaecken.2(en bopper(ïe van ben pelen waffen vele tlepne witte bloemkeno,enbe baer naer tlepne langue ]^auwkfo,baer in fwert faet lept* Sie wortel ee fanckaebtieb bun enbe koutaektieft.

lt;l9laetfe*

Sit erupt wap g^eernein neere ongkeboube plaetfen,geft|ek aen bie canten van bï 444 ij beempe

-ocr page 606-

cccedvh Van CoocB fbnberlooÆ ÆnpJ^iVfp

6femphen cube »an voebtue »eiben, fomtïifö Aliiana. A ^ooeh fenbee loodt. ootk aen bie tuinen enbe mueren.

enbem Qamp;xaeekmaeni, enbe baer naer ^oo le«ere( fijn fae(.

tü^acm»

©U évitai woibt n» ter (t/ttn-fahing^ei» Çeeten AHiaria,van fommigben coch Scordotis, maer en eebte opzeebte ©eozbotw niet, want bie wozbt ooek Scorditum «Çenaentpf, bner nf Çter»ooz ^§efereuen ee, Pandeäarius Çeet btt eruptjPesafininus.^n J^eoe^buptfe^ treibt ge« naempt 9tnobloe|)kraut,4;eue^el,ober @aß kraut.^nî^îeerbuptfe^ -îoeek fonber looek. 3n 5rancboi6'2((tap:e.

^j^amere.

Sit enwf ce ÇeetenbebioogÇevannatues’ ren tot febter tn ben berben gmebt.

f Cracljt cn Wereking^e*

21 3n We mebeepnè en I^eeft bit erupt geê fon^s DerlingÇegebzupek, maer m bie fpijfe wozbet »5 fommigèinplaetfeod -(eeck gl^eWupekt. 53 ®ie onßbeleerbe ^tpotekere g^ebmpeken bit erupt »oÖz @eo2bium, n^ fonber bwalins? öfte,ab(cbieral om kennelijtk ee.

X)an5treurn. €rtp. l^giï/.

^ '^gl)Cnact)t* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Crommyon Cepa. 2lpeUpn. ys2(n2(peupnvtnbtmen »eelberÇanbegÇeflatÇten, bie eenigbe AL'fi,n triable anbere root,fomldek,fom rót,fern groot,fern elepn, maer al »an eenber erael^it enbe fmaeek, bekamen battet ben eenen J wat gereker ee ban ben anberen,ertbe »an bUberen bloemen en fabe quot;nbsp;malcanberen met ongbelijelt.

lt; Cfatfoen»

2(peupn beeft blaberen fcbier g^eltfek 4ooek, bte binnen bol fijn. St)n (leien fijn t ont,enbe baer op waffenronbe bollekenemet witte biinne»elleken6ouertro(ken,baer wt flappen »eel witte g^e(lerrebe Woemkens,bie in elepne knoppekeno oft boflekene »ergaen, baer in twee oft bipe elepne fwerte tantig^e fabekeno liggben.©iewoztel ee ronf,off lan(kwoïpicb,»an »ele feelfering^en »ergaert, waerafbie biiptenfle bie bunpe fijn.

lt; I3laetfcgt;

2(peupn wozbt ^ier te lanbe al om in bie Çouen gbefnepet, en waß g^eerneinmozweaerbe, C'^^t» 2(peupn wozbt g^emepnlijek g^tefaepet in ‘STleerte, inÄogbßgt; maent es ^p »olwa(fen,enbe wozbt §p wt ber aerben g^enomen ern be bewaert t^nbeeeß batmen Çem ban weberomin ÏÓÏeertein bie eerbe plant,^00 bzeng^t^p bloemen in 53zae(kmaent, enbeleuert fijn faet in .^opmaem enbe X^og^ßmaent.

. 2(peupn wozbt gbebeeten in ©neer KeóMMVüH ^’^ ^atifn Cepa enbe .Cepe.3n»0^®lt;§^‘^y^f^S^’^^^-3**uw«lt;6öwX)i6«b»«

-ocr page 607-

Wtt^rettVn. €lt;tp.lggHf. cacclvi^j f^atuer^

2(pfupn w werm tot fc^ür tn ben vielten ^meot/nbe gtef van fuf panden.

^OacljteftWercfemg^e»

2ïpcupnföefnwïnïgt;aclj(jg^efpt;(e,nocl5tan6 appetijt malienne,en^e ^rcnetaepe^l Rumoeren feepïienïie mbe vertffrenbf,tnaer en g^eeft öen Hc^neme gljeen wetfehfonü’ berItngÇe aie Çp routving^enomentvoibt. ÇSJîaer aie Çp tivee oft bî^e repfen glßefoben ee g^ewepjban en ee §p met joo feerp, enbe b:eng§t wat voetfeleÏp, nocIjTane feer wepmeb.

^tem^Ipeupn tn fpI/fegBebrnpektmaeeltt (aee^ten eamerganeh, enbe boet Me vnne 2) (eßen enbe veel watere maken.

2(penpn opent ooek Me fpeen aberen in ©rteejf gke^eeten Hæmorrhoides, met olie oft t£ a^tjn vermenget enbe aen tfonbament g^epreken.^tjfg^eItje; ooek bat fap oft geheel met appelen g^eb’aben met cattoen m tfonbament g^eßelt.

3lpenpn met 9tojpnè enbevijg^envermenget,boet bte eonbe gkefwillenn/p worben ^ inbe wtMeken baer op g^elept.

^fapvan 2(peupn m bte oogden gbebzuppt verdaert bat bonekerg^eßefjte, enbe Êf neempt af bte vleeken enbe beg^innenbë feellen van ben oogken.

iÖjt feine fap in bte ooten gebaen,eo goet tfegè bat gualkek booten en b^ ttiptê van ^ ben ooten.^tem tot ben ooten baer etter enbe vnpliebept wt loopt, om bte te fitpiieren.

lt;^fap van Tlpeiipn in bie nnefe g^ebaen boef niefen enbe ftipnert bie berßenen. @ ^felne fap met een peffite van onber gÇefet, verweekt bie natnerltjeke eranekÇept J^ »an ben vionwen enbe treekt af bie feeonbine.

^tem op bte beten van ben qttabê bonben eo tfap va ^peitpn feer goet gÇelepf, met 3 Çuentcb,9îupfe enbe font vermeng^f.

c^ot bte witte vleeken enbe bie ledtjeke feotffü» porrum, 3^arfpe. v JC hept be^ liebaemo, enbe bijfg^eltjc; tof bie feoift^

Çepf van ben ^oofbe enbe bat tvtvallen beo (mpts co tfap van Xpeiipn ooek feer goet, baer op in bie fonne g^epreken.

lt;?Jfapvan 2(peupn met fmont van eapoenen vermenget, eo goet tof bte blepnenvan benvoegt; ten, enbeg^eneep bte plaetfe baertvel afg^es» wtenen eo baer op gkepreken.

^pe«pn veel g^ebtitpckt maeekt Çooff fweer, rn boef veel flapen,enbe eo qnaet ben oogden.

DrtnPflveye, tfap. Iggtitj. c ^fatfocn.

2(repe^eeft langue bteebac^ftge ffalt;gt; men g^evoitwen blabcren,van meeke enbe fmae(ke,benblaberc vanSIpen^’ pn niet feer ong^elijek, enbe baer en tuffdjenwa^in tweebe taer eenêrongt; ben jleel,voottbnng§enbe eenen ronben bot met bloemen gbelijck aen 3peupn, en baer naer faef ben 2(peupn fabe van fatfoene ooek getnek maer van verwen grauw. ^te wortel eo wtf enbe mirtgt; ber ban een clepnen 2(peuprt.

30arepe worbt Mer te lanbe febifr at om tn bie^ouengbeplant, enbe en worbt niet veel tot fabe gbelatën, maer worbt meeß bag^ekjejint

2Q2l tij moeo

-ocr page 608-

fcccduttf. Vön Pörcve« ^«P- WÄ|7 inciß enbe onöfff fpnffn^^ebzuijdu.böa (oe bötmen tue bhberen a^^n^bi^ fester tot öa (fröm tof/nbe ba« cm en kan Die Parese met ItdjulOdKn op g^efeefen.

^OarfpfbfofpettnCîJîepeenbejn^XixafthmafnG (tnida narr batfp g^ffarpeup. rrfi fahr bat fp met «fglcfnföm en co ghcwccfl * want alfmcnfc Duhwilo affmjbt, ^oo bxfng^t fp feer fdben fact enbe bloemen, ^nbe baerom feri,uen fommig^e bat Parepe g^een bloemen oft fact en leuer^bat met wace en co, want ^arepe btemetafg^efno ben en woibt.biengijt bloemen enbe fact vomt.

^'arepe wo2bt gebeete m ©nee; reairo^.^n Latijn Porrum.^n Jpooc^buptfe^ ^aneÇ. ^n^rant^oio poureau.

^le 5^aiepe bic met afg^efneben en wo:b(,c6 gbenaempt m ©nee; Trfarop mlt;p«\m rófi.^n lattin Porrum capitatum.

,©ïe anbere parepe bie af g^efneben woïbi,l^eet In ^atffn van (Tolnmella enbej^a^ labmo,Porrum fediuum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ff ^atUeïe»

pavepe co werm enbe btoog^e toim ben berbè gvaebi van ben naiucr5 ben 2(pettp« met feer ongÇelijek.maer met ^oo flerek.

lt;1 Oac^t en Weuktngi^e«

5^arepein bie fptffe gÇebîup(kt,maeekt quaet enbe gr of bleet, wtnben, enbe fwaren 3 bioomemfonberimge aio fp rouw g^ebtupekt wotbt, maer aio fp twee oft bïpemaelge^ foben g^ewcefl co,ban ee fp beter enbe bequaemer om eten.

^tem parepe boet water loden,enbe bic grouc voc^tie^eben ft^epben enbemacekt^ facetten eamerganek.

^fapvan^jarepemetbuente^ g^ebïoneken cogoet tfegbenbic beten enbe fielten ^ van alle fempmig^e gbebterten.

parepc oft bj fap baer af m^ Çueme^ oft cenige fptope vernugbt. en biewtlo geleckt, a fupuertbieboïfîe,boetbfefînpntè riffen,en ge nbsp;nbsp;nbsp;bchœnopraion. 55iefloo(k.

iieeflbîveroiibcrbfÇoefîenbe Çeefe^îtÇept. ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X

ÿai epe tngÇenomen verweekt ooe bte na(gt; tue'rlifeke cranek^ept van ben viouwen, en^ be alfmenfe m ^ee water fiebt, enbe baer m fibt,^00 opent ^p biemoebere enbe vermot* wet aüe fierbleÇept van ber feiner.

^Die blaberê van |)arepe (îfIpè ben bloet* gantk,fonber linge wt bè nnefe, Afflue boef ooek tfapmet a^tfn enbe fifn poeber vâ wie* rooek vermengÇt,in bte nnefe gbepeken.

«ISfaet vanÿarepe eogoet vermenget mj bic mebeepnen bfe ben fleen bieken.

^felnc fact peipt ooek allé onervloebig^e bloetganek met alfoo veel vtne^ten van Sölptt^ue ingÇenomen.

^ï^inDcrniire.

?)arepe maect qnaet bloet en winb^^p boet (waer bîoomc ^ebbe en verbonekert b^ gÇc* peinte, Q^n eo feer quaet ben gbenen bte cent* gÇe fweertnge tn bte nieren oft blafe Rebben. DanStefioocK ^«p.lgç».

lt; Ufatfoeft,

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5^^^ ’” plaetfe vd blaberen,

’^bunne teere clepne Çole ptfpkeno g^e* Ii/ek clepne bfefekene, feer biek bp een wteo# menbe.

-ocr page 609-

Dan }5ïcnoöcK O’cp. Tg^v. ccffcïiv, menöf,van (marche öcr|)arepn» met frer onß^rbjek. t^u0c^en befr Bkfacfjtjgbr Ha^ berkaw.wafTen fornd/te ronöc |lfdkfn6,vooî(bnngÇfnî)e clcçnr knoppe kfnt5,gbek)(ft «en 3(ofup« maer verI mwöere bie »of van ckpne purpitrc blocmkcne woîamp;tSk wo:gt; trien fijn griijck cirpne Ttprtipnkfn«, marr verf ntinDcrr.rn waO'm vrei bp rm.rn barr arn banahm vrU läge fafrkngm. ff IBlaetk,

S25irfloock wo:öt§ter (rianbem h'rmorfbourngÇrpfant.

j^rt biorpet tn ^(^e (ü in QSïarckinaêf, rc tare narr hattet vetpot oft gefaepet es.

C Zl^acm,

S)tf g^efïac^t van]?arepeiro’ht gbe^eetentn J^oodjhuptfeb ©cbnttfautÇ, ^:pß/ laue^.^n^fffhuptfclj^ieftooekjonïbattettnplaetfevan blaheren elepne btefehene h’aea^t.^n branch016 JJetit ponrean. 3^ Latijn oft ©net; en heuet g^eenen naem hte bekent eo. t^nhe haer om Rebben top tfelue naer hen ©uptfe^en naem in ©nee; «TtoivoTTf«trop enhe cock in Latijn Schœnoprarum gÇenaemt. (Wenige mepnê h^ hit ‘Kiel's* looek Porrum fediuum e6,macv hat huer mepningÇe niet gort en eo bkjekt wt tghene h^ in hie boecken van Q^ofumeUa enhé panahnw g^efereuen paet, hie wp int vooigaenhe eapitteivolg^enhegbeferenen !^ebbê,hat Porrum tcöiuum en Porrum capitatum een hmtR fijn,enhe van eenen fahr g^efaepet enhe gewonnen woïhen,aneen haer m verfc^ephen, hatmen hie eene 5?arepe iaet waden,enhe hie anhere hiekwilo affmjht«'

^/5atuere,

ï9ie|Yooek es werm enhe htoog^e tot fdjier in hè herhf gracht,van natueren her pa/

repen feergbekjek. lt;nbsp;CracljtenWerckingl)^,

^iepoock wotht in hie fpijfe enhe in hie moefen gbebznpekt g^ekiek hie J5arepe, her 4 wcleker hat tfrlue Q5ieflooek van (rächten enhe werekinghen oock feer g^ekjek co.

Van «^ottbtó boer. Cap. lowi.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;Cg^eflacljt,

V\2(n hefen .^onhefoock vinhtmen nv ter tqt twee gepachte, ef groot,en cc e(epn,atw A^here maieanheren ghekjek. ç 'Wfatfeen,



-ocr page 610-

. «ccd^, Vß« j^ottbw lööcB. Cop. Ig^f.’

* ^at gvüolt;|ïe J^onöefcodï ^erft (lt;iiig^e bifföac^d'ö^c Slaberc, fn ïxia en (nOc^ftt waßcfncn rfcbtcn vcnöfn fîcc(,vooîtbîingÇenîgt;c»Cfl pmfe^adjttge 6(lt;ïuwc blokken« teen bouen öc^nbere romfomme ben |ïf€l g^efft,îgt;ù van onber opwaafö Mofpcn.^ic woïtef rent g^f 10(11 (fnen ^pcupn.

* i£)a( dfpn ^onOefoodt fs ben vooig^ffcvfUfnvan blabfffn, bfofwen (nbf tvoKf^,

(m gÇeI0dî»inaa nunberc. lt;nbsp;jBlactfe^ j^onbeJoedi wa|l tot fomnn'gf plaftffn in bie bcffcblt;’ü’ *’^‘^^*' W ^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^« tvozb^

b(tnif(ß[uv£gt;nb(n,banin bfrduptlu’fbcbbfre ^ou(n,baff tfdUf fl^fplantwoibt.

J^onbefoodt bfoepf ( in dafflf van^pnU enbe in SXepr»

©itó5^Klt;*‘^i®lt;*”lt;’^tt9^^‘'^^f®”^^^ twiif‘'^^^« manifff (nbe gbffiadjt van ben Bulbus gj^fnaemt in ^riff^jSoxeof^tTw/iju©-. ^n 4ati}nBulbuserculcntus. ^n ^oodj^ buptfdj wvïbbft g§(nafmt J^unbfknoblauf^ fü baa nafr in onfe iak^onb^loodi., lt;1 /^atucre/cracl)tenïberchingl)e.

Putbus f fculentue ce ab païenne fept,quac( om vcriccii, Çp maedu vcd ivinbe, lt;nbc grof taepe cnbc coiit voctfd,vooi fpijfcinglcnomcn.

Dan velt 4pc«)gt;tt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cnp. I^^vtf.

lt;[lt;fatrocn» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bulbus fyiueftris» çôd( 2(pfupn.' beeft langue biabetegÇCi? lijdï bat ióofH, macr felbe meer ban ! twee,cnbc tußeften befen tv aß eenen 1 j onben holen peel ontrent een fpan ne landt, baer opwallen veel geele gbeperrebe bloemJtene, bie m depn btpeeantige bondtene vergaen,baer tn bat fact lept, bie woZf» (elee ront gbelijek eenen 2(peupn.

lt;1 i^laetfe*

©efen 3(peupn wap tot veel plaetfen van ^ooebbuptfebianbt, infanbig^e v la et fen, ongt; trent ben balen enbe waterloopen, fomtqeooek onber bie bagben.

©efen ^ulbue bloepet tn O)? eerte,en in Tiphll jo lettert bp pjn fact,en eozte baer naer ^oo ver^ btrijnt bP.alfoo batmen tn ben ïSpepe enbe baer naer,nccb blabcren nofÇ pelen meer en vinbt.

^at naem bat befen ^tilbue bp ben onbero gbebabt bffft,fne6 noter tijt noch niet felter:# lijdt bekent.Orenigbf mepnen bat hp eo Buibina gbenuempt, bte anbere Willen baer af maken een ßoXjSof l/ät/i}/^, bat co cfculentus Bulbus, naer onfe enbe van fommighen geleetben mep:^ ningbejoo en ee befen ^uibU6 g^een vJ bep^ ben. t^-nbe baer cm wotbt hp van cno in -iatifn - gh^naempt Bulbusfylucftns. 3n J^ooc^buptfeb« Unbtwotbtbp ghebeeten 5elb^n'ibel,ober2l(ker^wibel,enbaer naer in^ïeerbuptreS velbt 3lpeupn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ ^atuet^

©efen velt 2(peupn cf merm enbe bzoog^e tot inben tweeben graebt bat aen fpnen ^itterae^tte^ enbe wat tfamen treekenbe fmaeek eanwoiben.

gerächt ertWerdungbe»

Sgt;ie

-ocr page 611-

Van »ft velt Xyettyn. nbsp;Cap.rvyvtïf. ccccdï$f/

S^tec^penertttevaiiïJcfe« Söulbue beb^^Hjenjuen öat öepn velt 2(pcupn biebnbc ^ g^fftvïdfn vennojtvft enPe feepöen boet Daer op g^efept.

3tetn Pat Çp onPer Pie alfebf” g^ebiaPm enPe Paa nacr met Çuenidj wel vermêgt ^ feer goet gbelept eo,op quaPe vuple voltige vooHo etenPe fwemngen enPe vlcaatun.

Van »ft »eU ^peupn. ^«p. Igg»«).

lt;^ftltfoen* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Omithogalum. ÏBttVflt^fpeuiin.

van ‘^ulbue beeft fmaHegrafacbtïge

PfaPerhene, ontrent een palme (dek, enPe Paer en tu|fcbcn)a({ eenen gruenen ronPen fleet,on^

trent ec [panne faneft.vooïtPzmgbenPe vier oft o:)f depne Hoemkens, Pte van hupten gruen pjn enPe van binnen mit, van fatfve^ ne eenPer Zeiten met [eer ong§e(t|ck,[onPer tmgÇe eer [p open gbegaen fifn, maer veel mtnPer.^Ktvoïteleo ront geltftk 4peupn oft ^ufbuô, van hupten enPe van binnen wif,[eer Itfmacbticb gbeltjck Pie^Adivoz^ te(e,al[men[e tn flueken wzifff, van [maee^i feewat[(erpacbtKb.

lt; plactfe*

©tt erupt waflni [anPacbtigÇe plaet[ert Piegbehout enPegbeoeffent wozPen, enPe wozPf tot veel plaet[en van ^zabant, [on^ PerltngÇeontrent ?0ïee§eten [cbier malle eozevelPen g^evonPen.

3« OJleerteenPe 2lpziU tomen Pte hlaPe^ ren van Pe[en 'i^ulbue ter ft ivt,en tn 0)ïepe Pte bloemen.(fnPe achter Pat Sözaeekmaent voozhp eo, 500 en wozPt van Pe[en trupPe met meer gbeften.

^^Placm*

©tttruptwozPtgÇebeetentn@rtecxo*fvifiô7«xopen tn lattin Omithogaium.^n Ptc 5(pofekenee(lonhekent.3n57eerPupf[cb bobben top t[elue g^enaernt tvitvelt^pcu# pn,om Pat gbeenen anPeren naem one bekent en eö.

lt;[ /i^atuer^

©e[en ^ulbue eo mfPPelmatIcb werm enPe Pzoocb van natueren. tempten wcrcfeinsbc*

©tofeoztPee fert/ft Patmen Pe[tn ^Sulbue rouw enPe gbefoPen Innemen mac^ enPe 3 P00Z [ptf[egbebzup(ken.

©e[en Q^ulbueeo ootk[eer beplfaemenPegbeneefl Pie verpor wonPenPaer opg^e S9 Ï^pt gbekjek Pte ^aelrooztele.

DanjeeTtpeupn. Cap. Iggig.

lt; '^gb^naebt

X)an ^ee 3peupn vinPtmc nv ter ttft twee ge[lacbtè. Oren m^ [malle hlaPerê Pweldt Pfe *^opzecbte StiOa (è.(^n eè m| hzeePè hlaöerê P^ vooz lt;5tilla meeßgehzupekt wozPt, fCfatfocn«

©te bollen van Pie terfle enPe opzeebte @ttlla,ftjn [eer groot enPe Pick, enPe witter Pan Pie bollen van Pen gbemepnen i(( 2(peupn.©ie hlaPeren fijn laneh enPe [mal enPe wifgruenacbtïc^ van verwen.


-ocr page 612-

ccccd^tp VrtttjccTCvciivn, Cop. Ig^f^;

* ©afgFuittfÇn d^^nlt;*^( van^ff2(f|)«pn Scilla communis. Pancratium. Çeeft ooc groofc Weite Bollen, meter gemepni* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;©^emepn ^ee 21peiipn. lijek roober enöe Weiter van feelfer? ban We bollen van ben anberen. '^ijn blaberen fijn groot enbe Bteet ben gelten Blaberen fester g§eh,tlï.®te Bloeniltene fijn elepn enbe geel enbe tvaffen aen bopperpe lane; We flee^ Iiene.Qrnbe baer naer cornet fact voott.

lt; jBIactfc.

^(( 2(peupn en wafï ^ler te lanbe n| van felfe, maer worbt wt ©paengten Bter gbe^ broedt tot ben gbebrupelt ber mebeepnen.en^'

' be van ben feinen worben fontmtgbe m ber cruptltef^ebberö gotten gf^eplant.

« Sat terfle g^eflac^t van befen vremben

2(penpn, worbt gebeefen, tn ©rtee; «rx/M* en bemiattinsciiia/^tt bie 21 poteken squiiia. 2!n ^ooebbuptfeb {Oïeer^wtbel, enbe baer naerin ÏQeerbuptfdj ^ee 2lpenpn. 3n {ïran* ebow 0ttponUe,on @qwifle,gt;0an gerapte Cepe mûris,bj (6 m onfe tale.mnpfê 21peupn.

* iöat tweebe gbeflacfjt worbt tn bie 21po# teken meep al om voorsquilla gbebrnpekf, en ee noebtasg^een oprechte. 0)ïaer ee tge^ nc batgenaemt worbt tn ©rteej 7r«gt;Kf«Tiop» ^n •iatijn Pancratium, bWClck ber 0lt;)UtIfen van natuerengbeltick ee,enbe baer voor fon ber eentgÇe bwaltnge g^ebrupekt maclj wor^ ben.^’nbebit tfclueworbt ooclt g^fbouwen

van ben welg^eleerben ptere ^elon voor een Bulbus Littoralis vd é^^eopjttaflu«,baêr ooc grootegeltjckentïfe ntebe befft.wât pancratium van ^jofeortbep en Bulbus Littorali« »an^beopbrajlUBfebijnen eentewefene.

C /i^atucre»

©quina ee werm tot in ben tweeben graebt enbe broog^e tot in ben berbenjeer fubz (ijl van fuBpantien.feepbenbe enbe verbeplenbe van natneren.

lt; Crackt cn Werckmgkb«

tSquiDa bat ec ^ee 2(penpn in beeeb ghefloten enbe ban in eenen Çouen , oft in |eet 3 vier wei morwe gkebraben,enbe tuet een aekfle beel fonte vermengst, ontrent eenen lepel oft twee ingbenomenboftcamerganck bebben, enbe taeebt baerbuer aftaepc flqmacbtigbe voebtiebeben.

©quitla in ber feiner manierengbebrabeneeoock goet vermengbtinWe mebeep^SÖ, nen, bie water boen malten enbe bie vtine riefen enbe tn aOe mebeepnen bie bienen ife^ g^f n waterlaben,geel vrouwe,opworpinge van ber magen,enbe ci impfe! inben Bnp tk.

3tcm @qnilla g^eBrabenmet buem^ enbe olie ingÇenomen, boobet enbe iaeckt C. af We langue enbe Breebe wormen J

3n bie mebeepnen bie goet fijn tol ben veronberben Boefï, enbe cortie^ept van ben © abem enbe bie betapeflnpmenvanber Borjlenboen loffen enbe rijfen, ee épiiiUa Beo rept aio voor,feer goet gÇcmengkt, wantin fUlcker manieren gheBrupekt boet lip We tapeflupmen fc^epben^nbe loffen.

©quilla met BuemebBerept enbe ingÇenemen, maeckt liebten enbe faeebteneaeS merganek,^felue boet ootk tfaet met v^gben oft Buenieb ingbenomen.

^en feelferhen oft twee vanber wortel van ©quiUa rouwonberWe tongbe gelept tj, Beneemt

-ocr page 613-

‘öftnjeeXye«)’«. (Jap. Iwvtt’. ccccdgiïp

Beneemc öm waterfucf^tigben Queren öo; jï,a(6 ^DUmue fcljnjff.

ï5lt;jutaa ïn aj!)n mo:we gamp;f jo^enenöe denn g^fßampt r^ feer «Cf£ Ó^ffcpi op Wf @ Beten enOe (tfhcnvtin Dm aDfrfnJiungbfnrnamp;f Opn-griflijchni feniimgcn gfOierten.

«!SWn«en0e van Den oqinUatn cite oft ^erBentÇîjnaÇf foOen, re feer «oct gbdept ^ enöe g^ejlrelien op Dte douen van Oen voetenDiefg^ehjdt oodt op Où eacli^tefeu enOe Winden,fonOerlmg^e onOer Oie affe^en g^ebiaOen.

©quilh m Oer feiner manieren glybitixht öheneeß ooch Oie kopenOe gaten van 3 Oen Çoofoe enöe Oie fecUen Oner op g^ejlrehen.

©ïe blaOeren van eqitina,verö;ijiien enöe Doen febepOen öie croppen enöe citeren, X »ter Oagben Oaer op gedept.

5:)pt^agoja5 fc^nfft oat ©qutfla aen Oen poft oft opperfle »an Oer Otteren gle^an# lt;£ ^^en,atle toonerpe enöe gupgelrpe vertaedjt enöe weOer Oaet.

^erptntö fept Oat wanneer Otebloemen van 0qniÜa bmpnacïjttctjfiin, enöe metÇ^Î, (tcbteltjelten oft volken envergaen.Oat öan een vttie^tbaertaer fat wefen,enöe öatter »eet coteno Waffen fat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;♦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

» pancratium eo van erachten enöe wereWng^e Oer ©quitta feer g^elijcK,alleen niet ?lt;, foo fkrek oft craeljttc^. ^nöe mac^ Oaer voo: tn alle faken aio ©atenuo fept gebnipckt Woïöen.lt;2:nOe wotOt ooch g^eltjck Ote osqutlla berept abjÖtofeottOeo feVijft, “ -

lt; ï^inDernilTc*

©quida ea een feerpe feer verOeplenOc enöe fubtijt make nOe meOeepne Oer nanteren »an Oen menfetje fcaOeltftk enöe g§ewelt OoenOe,eefï Oat fp rouw Ing^enomen oft ggt; bïnpcktwoïOt.tfnöeOaer ontab0atcnu6fept,enfalrtic Oefen 4peupnnietgcb:uplt;# ken Oanterfl g^efoDen oft gfiebïööen.

. X)rtn4ff0btllcrt. Ccp. t^ggi

-ocr page 614-

cccccb^. “VrtttMobflktt. (fdp.lvvv,

* S)ierße gbefaebt »an ^ffobiüen biacgßt langbe fmane blaberen g^cKjek btc ^a/ repe,enbc tuffeben öpen eoenu veert eenen ronben fleet, cnbei baluè voet oft twee voc^ ten Çoocb,baer aen van botten ben nnbbetc,tot acn boppcrflc toe,feboone witte oft feer bteeeke tijfveruwîg^c bloemen waffen,bic van onber begbmnè te blocpen enbebonen epnbe nemen.^nbeate bte btoemen vergaen^oo votg^cn baer etepne ronbe gcplopbe Çauwken6,bic m brpen baer ontplnpcken als fp rijp fijn, baer m lept bat fact b^ brupn. r^ .©ie wortelen waffen veet bp een,van fatfoene etek getijek een groote lange eeckcle, oft wat tang(ier,van binnen wat veofnebiteb,van fmaeelie ter ß wat tfamen treekert^ te,cnbc nacrmaele btttcracbttcb,nocbfanö ntet fecr vremt oft wonbcrltjek va fniaceke nlfoo battet gbeen wonber en ee batmen befewortelen §ïer voornju g^eg^ecten ^eeft «Ie .^efiobue en fommigbe anbere ftrijucn.

» ^at anber gbeflaebt van 2(ffobi0en beeft ooek fmadeblabcren gÇdijtk b^ voorgel fcrcucn.maer minberc enbe eortere, enbe tuffeben bpen eoemt ooek eenen rechten cffc^ nen flcel voort,ontrent tweevoeten boodj, van ben mtbbcle, tot ben opperflen toe bc^ elect,met bUeekgecle bloemkcne in feffen gbefncbcn,ben bloemkene van ben anberen 2tffobiUcn met fecr or.gbel!jeh,tè*nbc aie bie vergaen ^oo volgden baer depne m brpen gbebcplbcbauwken6naer,bacrtfaetinlept. ^iewortel vanbefen eeiontgbeüjek renen 4peupn bol ben wortelen van elepnê oquiOen biemen [wnteloock [net feller gc^ |jjck,maerwat meerber. 3*^ fomma befe Sljfoblleee ben voorgbifcrcnen metfeer eng§cltjlt;k,b«n alleen van ber wortcle,bat bet meefle onberfebeet ee, battuffeben befe twee ce,want met ben blabcren fielen bloemen enbe fact en fijn fp makanberen n^ fecr 0ng^clijek,be^aliien bat bie blabcrenvan befen torter fijn, enbe bie bloeinert_verbfr vaneen flaenenbe met500 biefit enbe vaflinmakanberen en groepen.

5 Q^ouen befen fco efjer oedv roeb ceberj’ be gÇeflacljt van 2{ffob;llen. ^nbc bit [leefc langite fmâllcblabcren, bic langher enbe fmalbcr fijn ban bie blabcren van benier^ pcn2lffobillen.©ic fielen fijn ooek ront en baer acn waffen fdjoonc gccle bloemen,cn^

ïgt;( haa nan' »eignen vonDe ^duwltme gbclt;gt; lijdt hnoppen bun- in tat ^ce fact kpf. iÓic iroitclcn fijn veel woïtclhcne bp ccngchjclt a en bic teilte 2 ffobtlkn,maer cleft bcfonbCi» te ($ (angber cnöc fcuiWer.^nöcötc Mabe^* renvanbefen 3^cïgt;jKcn bipnen tfwintcrs gtucnciWccn vcigaen met aljgÇeüjfkbic fclabcrcnvan ben «nberen. ®ie woïtekn iroipcn wt efepne rantjkene * bacr mebe bj fpvooitfcftcn mbe vcrineincbfulbigcn, ais» foo bat van een plante op couen jacrenoed «nbere groepen. , c piactfe.

ÏtffobïUenen woiben ^ter te fanbe «fet geoonb?, ban tn bic ^ouè »4 bê crupthef^cb ibcr6,bacr fp g^cfacpct en gbcplant woiben*

« Sterke geflacht »0 ^ffobtHcn bfoepet in €0ïcpcen m'^MCchmacitrott bj fact rijp. gt;nbsp;©anber lenevt fijn bloemen enbe fact ooehin ^racekmaent.

^ ^5acm«

5)jt erupt wölbt glu beeten tn ©nee; «r4)éƒU©-.3k -latjjn Albucus enbeHaftuU

-ocr page 615-

VrtttîIffoMIctt. ^rtp. Itwv, cfffclw. regia.^n öfc ^potckfn AfFodi!ius,en baer nacr htcr u tanOc onöcr bie fntpthffbcbbfró 2(ifo^IIen. ©IC Hocmc met Pen fled wotDt gamp;c§«tcn m ©hec; «vóteiK«? Anthericos, enPe m Latijn aie pimtus fept Albucum.

* ©ICrfle ß^e('(4C^t WOtöt gm^Ciript Afphodelus mas,f nbe Haftula regia massent)? (Ö Ödt ö5enac^t Dacr ©tofeoMöe« af ßbefereuen beeft.

* c^tVeebe WOJÖt gbenaempt Afphodelus fœmina, CUbC Haftula regia foemina, enÏ)C ÖK (Ö tg^ene Pace ©alenus af fc^hjft in lib.de alimentorumfacukatibus.

^/Hiatuere.

* ^tffoPïHen enbe fonPerhngbf öic woztelcn van Pat terfîc ô^ff(«c^t fî/n warn mbe Öïooc^ van natueren tot in Pen tweePen graePt.

* ©ie wortelen van Pat anPer g^effaebt fijn tverm enPe Piooc^ tot feJjiee in Pen Pew Pen graePt.

lt; Craept en Werckinglie,

’ ©ie tvoJtefen fonPeUingbe van Pat terfle gbeflacbt van 2(ffoPinen gefoPen enPe ge^ 2( P:onehen,Poen water maken enPe Pie v«ne (often,enPe verweckc Pie natuerfifeke erde«! Çept van Pen vtomven.

©ie feine trotte! een vierenPeef looto, met wijn ingbenomen, es goettfegben Pie ^ pifne van Per fpPen,boefï, erimping^e van Pen fenuwen ƒ enPe fpanning^f fnPe treCi» kenPe van Pen (ePen,fnPe tfegb^n Pie g^^feiiertbeot.

©ie feine rooiteleo oock feer goet tfegben Pie beet van Pen fenijnnigÇengbePierten, (T «Ifmen Pipe vierenPeel loots fwaer Paer af met wijn Piinekt,enPe Pie blaPerê^bfoemen mPe woitelen met wün g^eflooten op Pie wonPe enPe beet lept.

lt;Sfaet van 2(ffoPiaenenPe Pie bloemen met wijn gbePtontken, pin oockgoet tfc^ © g^en tfenijn van Pen @coipiocnen,enPe anPere fcnpnnigltc gbePierten,enPe verweet ken tot camerganek.

©iewoitelenvanSIffoPineninPioefem van wijn gbefoPen pin goet opPievupIeS vooitsetenPe fweering^en gbeIep(,enPe op Pie veronPerPe fweeringen enPe apopumaj» tien van Per viouwcn boipen enPe vd Per manlijckbcpt.0p es ooc goet tot Pie verfeme apopumatien met meel van ©er pen mout vermengd t,enPe Paer opgelijek een plaw per gedept.

e^fap van Pen woitelen met ouPen goePen wijn, wat CSÂpirÇa enPe ©offeraen tfa# ^ mengbefoPeneseen goePe mePeepne vooiPie oogden, PiePatg^epe^te claer enPc feerp maeckt.

lt;èfeluc fap alkene oft met wieroock, Çuenieb, wijn enPe 0)ïpirba tfamengÇe^© menget, gbeneep Pie Piag^enPe enPe Pie loopenPe ooien Paer in g^ePiuppt.

«5JfeIue fap in Per feiner manieren vermenget es ooek goet tfeg^en Pen tantfweer, j^ fn Pie ooie gbePinppt van Per fpPen Paer Pie pijne niet en es.

* ©ie affeben van Per verbianPe woitekfonPerlingbe van Pat tweePe gbeflacbt, gbe^ 3 neep Pie qnaPe fwceringben van Pen boofPe Paert bapi wtvalt. ©nPe Poet P^ §api we# Perom groepen,alfmenfe Paer op prijekt.

©lie Pie in Pie woitele,of( Paer Pie woitele in gbefoPen es, es feer goet tfegê Pie ver# X* hantbept van Pen viere,fp geneep Pie (Iaekbielen,en verfnet Pie pijne van Pen ooien.

XfdnXOiin^cizvt. dop. lpvv|.

lt;[^gbcnacbt, ■ 3Jngaert esvee(Per(epe van gbcflacbten, maerierpenPevooial, fooes pp tweePerIepc,=^amenPe ^l3iiPt,als©iofco:iPfS enPePe onPers f^iip nen.©ie tamme TöiJngaert es menieberkpe foovanfatfoenealsvan eo# (nere,alfoo Pattet met wel mogbekjek en es, alle Pie gbeflacb(en te vertel# ----------'lenoft bp feriftete pellen,Paerom fal ons gbenoclj wefen Pat wp Pen fel# «entammert'ïBtJngaertin Pipe gbeflacbtcn Peplen feien ,waer af Pat ÇetierpegÇe# flachte feboo root es,Paer binpn root fap wteo2t Pattinctuere gbenaemt woiPt.lt;Swec Pe blauw,Paer wit fap w((oemt,Pat nochtans 00e root woiPt eep Patment op.pjn finp# ïöSöïó men

-ocr page 616-

fffcdw»), DdttWfttgrtevt. Clt;ip-tSï?»i. men laet ffaen. lt;Sberbe wtt,waer af bat witten wijn foemt,btf wit blpft^nbo alle befe tamme Wijngaerben pin »an M iberen enbe boute mafeanberen ^(fpek.

C efatfoett«

^?wölt;*lt;‘’t kffp »fIe bunne ^outac^fig^e raneken, metg^eelonenffOiPen bebect, Wbaerwt nieuwe g^ekneopte rant^keno ivf Cornell, »eoübnng^fnbe wt elck febt bïeebe gbekerfbe enbe g^emepnftjdtin »ijf beefen gefnebenblaberen,enbe langue tlanwierken^enbe bïaepkene.baer mebe bat ^p bemfeliiè»ap maeckt «en fatten, bobmen, pakfn.enbeafbat ^p genaken can. tfnbe bie fef tie nieuwe ranepteno bzingen ootk »ooit ghemepnlick aen tweebej tberbe enbe »terbe lebt ierp efepne trefkeno, met clepne witte bfoem«’ kene,enbe baer naer feljcone bnipuen, »an »eef bOî? fien ifamen vergafrt,baer in efepne keernen geuon bfnwoïbfn,bwef(k ^et faet»anbenwijngaert co.

lt; IBUctfc»

QBijngaert wapgheerne op gbeberebten baer bie mibbaeebfe fonne febijnt, enbe m beete fanben, «fs in (Stat iën enbe epïanben baeremrent ^ar? ^f batten, tsgt;paengien, groeien, (Raubten, (pinden, ^Z 3tafien,efi meer anbere bate fanben,bp wap oock t ’ m ^zanrijek, enbein ®uptfcbfant ontrent ben v, ÎXbijn, enbe cock tot femmigbe plaetfen »an 57e# berfanf,afsin '^Özabdt, J^enegouwe enbe in tfanbt »an -(up(k,'5)?aer bie bier lt;f I^be wap biengbt feer ffeebten wijn voozt.i^nbe bat om bat bte fonne bier niet perek en eo, enbe bie nachten cczt, QBant afs Çon pantin ite he Afp fa ferOft,®« fonne moet ïien wijn fijn ciac^t enöe pevfiibept gOeuen, bic nac^t fijn fnettehepijfnoc bat feffjnfef »an ber manen fijn rijptebept, ^nbe öaer cm fijn bïe wijnen van (Janai ten, lt;£ unbun rnbeanbere bper g^eltjehelangen fuetenbe pfrfk,want btefonne fc^ijm baerfeer pertk en he nachten fijn tfemere baer langer ban Çier te lanbe. Qînbe baer cm cods Jijn bte wijnen van ben 9tbijn enbeoan benJanben nooibtwaerte gj^eteg^en met met perek oft niet ^o fiiet,om bat bie nachten coïter fijn enbe bte fonne minber mae^C ^eeft, (f nbe cm bie feine re bene en wap in îj?ooîWfgÇen, Sweben, ® enemareken, ^epvaien,puppen,enbe anbere ectibe fanben cock g^eenen wijn,want bie nachten r fijn baer t^oemero feer eoit,enbe bie eradjt »an ber fonnen ee feer elepn.

©teOBijngaerf Bfoepet in 5?eerfantenbe tn®up(fcbfanlt; ontrent bat begbinfef »5 ^zacekmact. ^nin^erftmaent woibenbie bzupuen »ofccmelijck rijp, ^n bte mact baer naer,bat ee in X?lt;tober,wczbt bie wijn gbepap enbe in bie vaten gb'ebaen, enbe baer naer wozbt bie maenf in Suptfef QBijnmaent gbenaempt.

lt;JRaem4

®ie tamme ^fütjngaeft wozbt abebeftenm ©riet); an-nQ^oçênôlt;poçoç ksü «jxTrtxof “jut f;c,?{n iatijn Vitis vinifera.^n Jjccff biujifff QIlt;finreb, ^Sii 57eftbupijch ^ijngaert, 15*t^tuufboi6 vng gt;üigne?

f ii^atuere*

®ie Sfaberen enberanepkens met bfn efauwieikene pjn coitt enbebzoogbe vanna# filet en tfamen treckenbe.^^tefgbelijex oock bteonrijpe bzupuen, 0)ïaer biequot; rijpe bzup# iien fijn werm enbe vccbtich totinben iet pi graebt. Qjnbe aie bie felue gebzoocht Pi«, enbe

-ocr page 617-

tgt;lt;mW0'n^lt;ut». CrtpJ^ggp tccccigvif»

möf öaer af rop/n g^emaf dit esjoo |ïfnfe blooey cnöe wcrm afe ©alenue fd/.

^ Cracfit en werefemgbe«

Æfap van ben gruenen Maöe«n rançkene enöc dautviahfn6,vanï)cn '^Bi/ngaert 3 g^fö:ontken,re goet ben grenen Oir bloetfpoutren, mbe ben rooben kcfeacm Jjebben, mbe ben bevzue^ten vioiwen f fegten bat walgden enbe bzaken. lt;$felue boen cot bie ranlt;;kene enbe tlauwierkene alleen tng^enomen.^tfm ootk bie kermen enbe ßeenen van ben wuchten tn water gÇefoben enbe gl^ebtontken.

^Oie felue dauwterkene enbe blaberen van ben ^^óngaerf geßooten enbe met meel 55 van g§er|len mout vermenget, ft/n goet gbelept op bie pijne en weebom van ben hoofss» be van Çitte tomenbe,enbe op bte ^eete fweenngben van bev magren.

^Öte alleren van ben btooghen 'iBOngaert rangkene geb^mt, met a^tfn vermengt ^ geneeß bte vtfg^en en aenwaßtngen van bat fonbament, naer b^ fp afg^efneben fijtt

©te felue apefjen met olie van roofen enbe a^qn vermenget ee goet gebreken op bte© bete van ben flangen,op bte leben bte wt ^uer tonttuerè fijn, en op bte vergüte milten:.

©te gruene biupuen maken wtnben tuben buptk enbe tn bte mag^e, enbe boen ca^ ^ ntergandt Rebben.

9ïofijncn,öat fijn bte g^ebtooc^be wtjnbntpuen,fi)n feer goet tfeg^en ben Poep, en^ ^ be tfeg^en alle g^ebteken van ber long^ene,meren enbe blafe.

3tem bte felue rofijnen fijn ootk feer goet ate ©alenup fept,tot bte verflopt^ept en © br weet^ept van ber leuer,want fp openen enbe ver flertken bte felue.

©te fïeenen van ben beften enbe vmt^ten tn water gl^efoben, fijn feer goet (fegten © ben rooben Itc^aem enbe tfeg^en ben loop tn ben buptKaljinè bat water van onber ni$ ren tip fierte febt.

3tem bit felue water baer bte rofijn fleenen fn gbefoben fijn flelpt oot bte oitervloe^ 3 btgbe natuerltjtke trantk^ept van ben vïouwen,«u fp baer tn baben enbe fitten.

©te felue fleenen tlepn g^eflooten enbe met fout vermenget boen vfrgaen bte |er^ ’S lgt;f Ó6lt;fttgt;iflen,enbe gbenefen bte g^efwoUen viouwen boiflen,

Dan wöben Wtfngao*. Cop.lü vvi).

OBtlben ïBtjngaerf ee tweeberlepe aw ©toftonbee ft^ttjft, bte eene bieng^t bloeplt;gt; (elenbebzupuenrooit, maer btebiupuen enwoiben nenimermeerrtjp. ©teanberO biaegbt tlepne befiekeno bte tot rtfp^ept tomen.

^efatfoert#

533tlben wijngaert es van rdtken,blaberen enbe dauwteren ben tamme ^t7ngaerp tefeergÇekftk.

i ©at eene enbe terflegbeflac^^bieng^t bloepfel, enbe baer naer 'viut^ten gÇeltjek voekbentammenTBtjngaert, ntaer bte nutzten bltfuen onrijp, enbe en kunnen tot g§een rifpitbept gberaken.

i ©at anber en tweebe gefladjt,biaecfjt tlepne bnipfken6,met tlepne beftekto. Q^nbr befe biupfkenc woibenrtip,enbe woiben g^ebioocljt g^eltjtk btegroote biupuen. l^tt baer af woiben ghemaetkt tlepne rofijnkeno btemen ^Jer te lanbe lt;Soimtamp;en naemt.

©teTBUben wijngaert woibfgbe^eeten tn ©riet; «juTriX©- Äyej«.3tt'CakfkViti« fylueftris enbe Labrufea.

lt;^J fap bat wt ben onrijpen befien van befen Wijngaert enbe bïffgjrlljd van atle on rijpe biupuè foo wel van ben «Samme aie vd ben Q33ilbè geperfl woibt, beet m ©riet; cjucpwRiop eil tn Latijn Omphacium.3n bte 2lpoteken Agrefta. 3n 57cerbuptftb ÇOerpus, 2 ©ic viutht van bat tweebe gbeflat^t woibt ^ier te lanbe tn bie ^poteken genaemt Paffuiæ de Corincho,enbe in ©uptfcb t^^oiint^m.

S»S£gt;^ ij l^atufr

-ocr page 618-

accciv'oHi. W«wflbcttWf)tiglt;icrt. €öp.Igg$lt;f.

C ü^atuere, ®te6(aï)erfn,vlt;inQlun6fn^flt;(lt;ïUH?ïniKn6 »(jnben QBHÏ’fn tvOngam ftm ««öt Ïgt;ïoog^e cnDe tfamrn »«kmöf van natumn » cnOc öüfó^cWK; oodi Out fpccnfel van îJatùrflf g^fnac^fjCnöe Dat ^Öerpue.:^« Cfettnt^en fijn wam fnï’c vodjUd^ vd na^ tuam ciiïgt;e trachten ö^n Öiofpmn met feer on^Behjek.

f Cracijt en Werekinglje« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ .

Stebïaamp;aen.ranQkftwrnOeOtïfgBfltjaootkïJïe tlmtwiakene van bf«^rttgt;f«4 tvijngaert,fijn van trachten enbe werektn^^e d^dvek Ben blaBa fmrançknwenBe dauwtakene van Ben dammen wi/n^aert/nBe fqn Bienjldijek m alle faken Baer Bic famine toedoet fijn.

®ie bloemen enBe Bat fpeenfel van Bat ierßewUBt ö^ßac^t mg^enomen pdpen^^ ten loop Bea bupe; enBe alle blvetganek.

Sat feine fpeenfel van hupten op Bte mag^e g^elepf,heneempt Bte walômgÇe,enBe lt;S Îgt;at opwoJpen van Bet feinet. lt;?^felue Boet Çet ooek alß mgÇenomen wo:Bt.

3tem Btt fpeenfel met a^Ón enBe olle van Oioofen vermengst vetfuet BtepOnevanS BenÇoofBeBaetopgÇegotenoftgÇelept, enBeee ooek feet goet ßbelept opBtequaBe rootte etenBe fweettng^envanBen mannekjeken leBen.

J^et gt;Öetpua te van etaebtenenBe wetektng^e Ben fpeenfel enBe onttfpenwtfnBtnp^^S ttenntetong^eltjek.fonBetling^ealfl g^eBtooc^t enBe gÇepoeBettwotBt,enBealfoo g^eb:upckt,enBe ee een feet goeBe meBeepne voo: Bte weeeke enBe vet^ttte mag^en, want Çet gerekt enBe vereoelt Bte felite.Boe enBetn wat monteten Battet wotBt Ingres? nomen, t^P tn fpt/feoft anBetgne.

gt;0an çOerpue met fupeker oft Buentd^ woïBt een fptope gbentaeekt, Bte feer goet ea$ itfeg^en Ben Botg tn Bte Iheete eottfen enBe tfeg^en alle walgingen, htaking^en, hetne# ringden van Bet magren,van Beete geele eÇolettieke voc^tte^eBê ootfptonek nemenBe.

Ste feine fptope es ooek feer goet Ben hevtne^ten vtonwen gÇehtnpekt, want fp®» maetkt ^uer goeB n appetijt enBe Beneemt alle qnaBeIngen, enBe Btefg^elijek ooek ^at walgden enBe Braken.

Str ^wint^en fijn van erachten Ben SXvfpnen met feer ongbeltjek. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

çt^pnBe BeevljfgeBeeb,

-ocr page 619-

ccccd^t'^. Datfeflc ende laetflc deel,des Cruy beboecBó / vnnber boomen/ l^ngl^en/ enbe alle ffcutad^tis^CQ^cwafjsn/^n van l^wcvbcv »tult;^tctt/ gummen enoefapen onOerfeeetJatfoen, naern, nuuiere, tracht enöe mcrclunghe.

Ducr D. Rembert Dodoens.

Dan Xoofem


®^P* P


9toofen Pjn veelberlepe van gheflachtc,van ben weltken bie fommig^e tamme enbe welrietkenbe Dvoofen pjn btemen in bie Iconen plant, enbe fommighe wtlbe Oioofen aen bie eanten van ben velben van felfo wapenbe.

C ^fatfoen« - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;óê^P^ffei tammen langue hoittach^gt; tighe roebè enbe tatken ;, rij, oft ®^®^';x,voeten,fomtijt6 ootk hoogcr, ab fp wel g^elept worben, wapenbe, bie tot

veel pluetfen met vele fterpe Çahenhe öooïj’ «en befet fijn. 'Xgt;ie blameren pjn landt van w/f oft feuen tfeg^en een wapende blameren vergaert, van ben welelten eldt befonbere, rontfomme ghelijth een fagÇe g^cherft enbe rouw ee. lt;^Sußc^en bte blaberè op tone fleeli# hene tomen bic hnoppeheng voort, met vijf blaberhene befet,baer af bic twee ouer bepbe fpl’^o ghcbaci t pin, bic twee met ghebacrt, cube bat vijfpe maerop eenfpbeg|ebaert. 2116 bic hnoppcliens open gl^egaen fijn, foo verthoonè ^uer bic fc^oone welnetktbe Itefs» Itjdte Otoofen, va verwc wit, in bmtbbel veel geel hardiens (^ebbenbe. 2llo bte bloemê ge^^ refen fijn,foo waßen baerronbac^tigehnop pehen6,bie als fp rijpen root worben,en baer in lept hert fact, tujfchen wonaddteh §apr^ kene bepoten.©te wortelen van ben 9ïoofe:» laere fijn h ou tach t ich m; vele tathen gelijtft ïue wortelen van tienne boomkene.

«j Rebben

-ocr page 620-

ccecd^ç» Van Xoofett,' (Tap^ p

petten een tt«Wfvüwef«irc^rnï)«t root enüf nuf Merck root, ftWe fcMfr tneamaf£ van wrwen wrffttôfjCnôe anön^ fee fqnfe ben anberm Ü^oofm gbclijck.

4 ^viaïscg^cptuM pin Dif Mupu pjoumfdjeroofen öe wfUIic^'vön ranekm enOc Materen ben «nörre« fester ôÇfüïfft fijn.®?«fr tie Moenu van Oefen fijn beet fc^oon bu|)n roof,cnferrltefffijek van tucehe.^^nOefe bien? brflm bertnebcepnè gebnipekt j ?^ vijffle ^beflacft « een manière van enehelenjnbe depnen roofkens, enbe woïbt kaneel roofhene g^enaemf.©:c Maberen van befen fijn minber ban bie blaberS van ben anberen.^te rane;liene fjn bun.ooek me ( boiehene befe(,van verwen Mupn roof, lt;nbewapenfeMeraffoofanekafebte ÿgt;îomnf^e roofen.^Ow Moemkene f^n e(epn rnfke(,we(neekfnbe,van verwen bleeekroot.

^ «Jïft Pe abeflacbt van Dtoofen bie ®?iifket rooflïene,fe ooek van rane^kene bunber,’ van blaberen enbe bioemen minber ban bie anbere SXooffn,maer waß febier ooek foo Çooc^ aie bie piouinfcfce roofen.iTiie bioemen van befen gkefiae^fe fijn efepn enbe enigt; kef,van verwen wit,van meeke ooek liefelijek,van fa ffocne ben wilben Otoofen en ben Q^aneef roofkene niet (eer ong^efijek.

7 S^fe wtlbe SXoofen pjn van rouwen pekenbe b(aberen,(aeken,enberaneken mef bv^ renen befef,ben tammen Otoofen ôÇefijek,nocfjf«n6 van raneken bunber,enbe vél bfa^ berenveel minbere.Sie bfoemen fijn ooek enekefvan eofiierewif, off naer batinear# naet freekenbe,enbe en Rebben garenen fonberfingkenrneek.f^nbe ab bie bfoemê gegt; refen fïjn.foo fomen baer ronbe hnoppekene^ghelifk at bie famme Oioofenenbe baer infept baf fact ooek in woflachfige hapikene beffofen. ^p befen wifbe SXoofefaer wap biewib eenronfgke§apïfg^fwa6,baf van eoluere wf ben gnienenroobac^fic^ ($t(nf be bit woibf baer op gl^evonben ontrent bie ^laeekmaenf.

S ÇOem ben gÇeffaefjte van ben wifben roofkene fijn ooek bie biipn SKoofkena. Çôait ben wekken bie ranepkene Çecf rouw fijn, af om m^ feerpe boiekene fêer becfeef.-©ie bfoemkene pjn efepn.enekef en wif,rebeli)(kwelriekenbe. (fnbe bitg^e^eef gewae elt; neer enbe kef albermmfeonber alle g^effackfen van 9toofen,ffp tamme oft wifbe. M ^ botten befen effer ooek noch een gheflacM van SKoofen. J^et welekc geefe skoofm bîaegÇt,anber6 ben Q23ifben roofen van bfaberen enbe pelen g^elijek.

'W €amp;p bengkeffacljten van ben IXoofen mach ooek wel gepelt woiben biewefrieekenbe églantier,bie vem raneken enbe rouwen taeken met boienen befet,ben wifben Öloefe* laer g^elijek ee.oijn bfaberen fijn ooek ben fefuê niet feer ongelijek, maer gruenber, enbe van rueeke feer liefeltjek.®ie bloemen pjn enekel,minber ban bte wilbe Ótoofen van verwen meep wit fomtijte roof enbe baer naer wapen ooek knoppekena gfwlijek aen bie anbere 9ioofen,baer bat faet in fept.

C J^laetfe,

Ste tamme SCoofen enbe bie églantier, worben in bie konen gk épiant «©ie wifbe roofen waffen tot veel plactfen van ^^rabant enbe ooe in anbere lanben.aen bie eanfï van ben velben,bp ben gradrfen.enbe op anbere ong^eboube plaetfen, tuffeken bie boz renen enbe 5amp;ïeemen,bat aeljpe g^eflac^t woibt op bie bupnen aen bie eanten van ber jee in wepvlaenberen g^evonben.

©ie vijf ierpe geflachten van tamme 9î0ofen,bloepl in ®?epe eA in ^meekmaent; ^^fg|ekity ooek bie wilbe SXoofen enbe bie (Eglantier. ®?afr bie ®?itfket roofken# bloepcn in ben ®ïepe enbe baer naer noch eene in J^erfpmaent, enbe baer ontrent.

lt;1 ^am.

©ie SXoofe worbt gkekeeten in ©neep fó/of;. ^n Latijn Rora. ^n J^oochbuptfeh SÏofe.3n5ranehow9vöfei5.©ieblabetenvanbie bloemen worben gkekeetminia/ fijn Folia rofarum,baf eo blaberen van 2ïoofen.

©ie witte enbekene vatt ben feluen blaberen,baft mebe bat fp aen bie knopp5 vap gouwen, enbe biemen af fnijbt alfmenvanbf 9loofen eonferue oft fprope maeekt, kee^ sen in Latijn vogues rofarum,enbe m ©rieep owxte riy ^o/Si/.

©le geelf haprkene bie in bmibbel van ben Roofen wapen, Beeten in ©rieep Svt^ rSp

-ocr page 621-

quot;Oan Xoofeit, ^«p. f. ceccctv?^/. rSpfo^Sp.^n flt;wtfn Fioj RoCx. 3» ï*ïf 2(pctdifn en van üen^ra^eufc^en W'feßerö Anthera,£»at f6 l»’f bloenif van amp;en Oivefen,

JÖatkrtöppeäenvan ^en OCwfen eer DdUef epen aaeMvô’îK^B maf tut Calix.

iOi'evOfbfaöerhfn^amp;arr öat hno^pehSenamp;ekg^tnfd van öenDicofentn beffofen lept,Reefen Cortices Rorarum,ï)at w feeKert van öen SXoofen.

©te rVnöe knoppehe« facr Pte bfoetnen op toafjen enbe ba er b^ fae( tn beffofen lept P/n ^henarnte m @ftffX’**4’‘’^^“'T«p foefap.^n i^tijn Capita Rofamm.

i ©at terpegheflai^t van tantmen 9ïooffn,trOïbt0fifnaentttn3tah'fn RofaDamaf-cena.^ter (f lanbf Rofaalba 3» Z')vocfgt;öup(fcbQVeifi rofen, 3rtquot;?7eerbuptfcljQ33tt(c 9ioofen.3n5ean(l50ï6 'ïslance étoffe. ^nbc bù gf}cfiacfgt;t febijnt te trefene bat|)iflt;» mue tn iatijn Campanam Rofam nuempt.

£ nbsp;nbsp;entree be gbepad^t van 9ïoofen ee gßenaempt Rofa purpurea, enbe Rofa rubra, ^n

.^ooc^buptfcbÓCoter Stofen. 3»^wamp;up(fcb9ïoobeStoofen. (fnbe onber bitßbe^ pacht 'voiben begrepen bie pimtueTrachinias naempt, onber bte welcke MilefixRofa» bieaiber bnttjnfle Stoobe Stoofen fijn.

5 (^’beibe gbefiaebt woibt g^f^f^ten hier te (anbe ^Stou/nfeheroofen ^tt -Ovoch^ buptfeh -ïtebfarbighe rofen, enbe befe fijn bp auentueren bte van ^hnme Alabaudicæ Rofaegbeheefenpin.

4 .^viéi be gpeftaebt wölbt hier te fanbe ooek J^iouinfeh gbebeeten en tôt onberfeecÉ van ben anberen binpn pioutnfcheroofenghenaempt.Qrnbe befe fcljtjnen te trefen bie Rofx Milcfiæ van ^(mtuo.

5 lt;^vt)fpc gbeflacht woibt van ben ernpthefßebbere Œaned roofftene genaempt, ei5 bit ee bp auentueren Rofa Preneftina Plinij.

lt; c^feflc gefiacbf weit genaèt vd ^fmiue tn 4:attjnRoraCoroneoia,nv ter ttjt Rofa fera; amp;Rofaautûnalis.3n oufe taie ÇSXufhe(roofItîe,om b^ fp na b^ ÇÔîufeue feijnè te rteekS.

7 'A^feuenJfe gÇeflacht ce ghenaentt tn ©rtee; Kwc/é/op.^n Latijn Rofa canina/n Roi fafylüeftris.^n^oocbbuptfchQBtiber rofen en J^eekrofen. ^n S?eerbuptfeß 7Dtlbe roofen.^n 5ranfhot6 Stofes fauhiagee. ©at rontbapiteh ghewâé bataenbefert SBiiben rofeiaer bicwtie wa|î,woibt tn fomnngbe Sipoteken Ecdegargbenaentf, maer met fonber bwaltngbe,trant Bedegar es bte btpeie btemen ghentepnltjek Carlina heef.

lt; ^ogake feins naemsi enbe Die ^idojtc»

3^ Stoofe woibt tn ©neex R ho don gbfbeetfn,oin bat fp cenen goeben feer (lefeè hjeken riieck ouervloebtch wfgheuenbe es,als ÿ)lutarchus fdtiijft.

ÇÔan ben roofen tvoibt oock ghefereuen bat fp terpinael met ban wttgheweefîert Çebben,enbe bat fp root gbctvoiben fijn van ben bloebe van btegobbinne ÇÔenus, ba€ m befer naerueighenbe manieren ghefehtet es.

’f-r ÇOenus babbe lief cenen ^onabclmck :^bonts,cnbe tSTars habbe pjn kefbe ne ÇÔd nusghftepf,enbe fienbe bat ÇOenus nteer (tefbe bioech aen 3[bonis,foohffft hP 2(bogt; ms gheboo^hbpenbe bat gt;0enus atfoo Tfbonibem verghéten foube, enbehuer ttffblt; (ofhftit'venben.©ttweffnbegt;0fnusesmet grooter hc*c0en ghetOopen om^bônw te helpen,atfoo bat fp onuerpenltjck gbeuaHen es tn eenen roofelaer.bact fp huer voez (en tn ghequetp beeft, bte per ftjn treiben bloepenbe, alfoo bat bte roofen heet rooc »an ben bloebe ftjn ghftvoibfn,tvelck cotuer fp noch ter ghebemkemffe vd ÇOenus be^ Çoutvenbe |ttn.2lnber fenjuen.bat ÇOenus tretenbe, tn ben roofetaer gbefpiongen es, »an gramph^PiOm bat Sijjars huff kef 2tbonts gheboot (tabbe.

‘ 0omm:ghr pggh^^^ ^lt;*t ^lt;lt; roofen root pjn ghewoiben van beft hemelphê biancft ÏQectar,bie baer op gh^f^oit ts van lt;£upibo, boen hP uen ber gobentafel fpelenbe,bert . eroee baer bat ^?fetar tn was met fpnen vlueghelen om ghewoipen heeft. ^nbe baer ’^€ö'zö mj om

-ocr page 622-

cccal^^Jù Van Xoofcti* Ö^ßp. f. om fert ^ßiloßr«(«ß,^ae bie 9ïoofe tgt;K Sfoeme o^n i^^upiöo c^.

©ic Bladeren van ben ÏXoofen bat es van bte bfocme, fijn van natneten werw enbe een wepntcfjvocbncb.nocfjtaneeenfbeele tfamen (reehenbe. ©te Hoeme, bat e^ bat geef bat tn bmibbef van bte Stooftn traft,es btoog^eenbe meKltehgU tfamcti ti eeheiv be.van bpergtjehjehe natuere fijn ooeh bte bottehenö,hnoppehen6 bat eu bte vuu^ten, enbe bat ront §ap:ac^tic^ g^emae bat op ben wifben Stoofelacr groepet.

lt; Cracljt dl WcrcMtnglie«

lt;$fap van ben Stoofen fonberlmg^e van ben albev rootfïemoft bet water baer fp m 2( gbewepchtoft gOefoben fijn,(è een van ben g^ebenebijben mebeepnen, bteeamergane maken enbe fonber forgée mach tng^enomenwoïben.©tt fap oft water mec^t af met ben camerganek bte geeleebolertjehe voebnebept,enbe opent bte verßopiftept van ber (euere,bte|e(ite|ïerekenbeenbefupiierenbe, enbeee mttebpen goetm alle beete coït«» fen enbetn bte gbeelfncbt gbebmpekt

©at feilte fapee ooek goet gbebmptkt tfeg^en bte doppingbe enbe beutngbe vd ber ^ petten,want bet boet alle quabë voebttebeben j bte tn bte aber en fijn enbe aen tberte, febepben enbe afgaen.

lt;Sfeine fap ee ooek goef gbejlreken op bte beefe enbe verhitte oogben, enbe op alle ^ beete gbebïeken.fonberlingbe op bat wtlbt vier.

3tem bte Stoofen elepn gljeflooten fijn goet gbelept op bte verbitttngen van ber box© pen,hnagbmge enbe verbitbfpt van ber magen,enbe btefgbfIneke ooc op b^ wtlbt vier.

©te wijn baer biooge roobe Sioofen tn g^efoben ^nn ee goet tot bte pijnen van ben ^ boofbe,ooghen.ooien,tantvleefeh,blafe,erfbem,enbe van ben vïonweltjeken lebS baer aengbeßrehen.

©at geel bat in bte Stoofenwaß bat bte bloeme van bte Svoofengbebeefenwoïbf,^ felptbte vloet van ben v’oiiwen,fonberlmgbe bte witte enbe aUe bloetganek. ©ie vruchten inghenomen ßoppen nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lafminum. ben loop beo bupe; eU biefgbelijç ooek alle bloetganek.

©iewtlbeSïoofenfept ^Mimuemet Beeren fmout vermenght ghenefen b^ wtvaUen bee hapre vél ben hoofbe baer op gheßreken.

©at haprachtteh gewas van bè wi^ ben Stoofelaer es goet ghebnipet tfegc benßeen enbe broppelpiß'e,want het boet ben ßeen enbe bat graueel rnfen, enbe bat water loßen.

Xgt;ßn3fiftninw. Cap, ff.

lt; efatfoen^

ƒ st fminurn waß in manière van eenber h^’óhf gt;nbsp;^Ä Ilt;*f lt;nbsp;^h^*ii lepben en wtbrepben Só'amp;clycfc l’ir Stoofelaers en ^ iVijngaerben. J^et heeft vele bunne tankens met knoopen, bte m$ wit voofcb merch,gelijek bte ÇOlier tacken ghcvult fijn, en baer aê gropen boncker grtiene blaberê,tn vijf oft feue anbere verbeptt, van ben wekken eick befonbere effen enbe langaebtteh es, rn rontfomme bte canten niet gekerft.

©ie

-ocr page 623-

Dtirt'^nrminttm, CTap. ff. ccccclggtïf.' S^K Hofmt'ii fïm »K (anek fuet enöc tvdrtedun^e, mOf waffen vier oft vijf bp fc (int ^opperße van Dm ihelkcrw.

^ûfrttînum traft in femnupe fanDm als tn gpamgien enDe in Q*nac(aiu tn DR Ba g^cn van feife. J^itr tc (anDv troiDDct acn Die eanten van Den gotten g^teplani.

C Cyt«

^aftninum bioepei bier feianDein J^opniaent enDe X^oô^fîmaent ®ie vtuebte en cvinen bier ie ianDe niet »oott.

0acm.

S^R gÇetvae troiDt gÇeÇeeten van Den 2irabeufc^en 3antbacb enDe ^efemin, enDe taer nacr bier te ianDe enDe in ^tanekrifek onDer Die (ruptiiefbebbers 3lt;’f’^’‘^W‘a f« ^iefeininü/vd fotninige we portae en ^opnenu. ^n Latijn nv ter tift ooek Apiaria,ont Dat Die bteDen öi2flt;^*'^lt;^ ontrent Den bloemen fijn, en van fommigben Leucanthemum.

lt; fiatucre«

Serapio ferijft Dat ^Jafminum werm van natuerenes, tot febier in Den tmeeDen graeDfjDtvelek ooek goet te mereken ee aen fpnen fmaeck Die bifteracbficb ($.

^Oaebt ca ttiecckmgb^

^afminnin g^meefl Die quaDe Dicogbc feoift^eDemenDe rooDe piecken,fn Doet feep 3( DenDieeouDegbeftviden enDevergaDeringljeDaer opgijeiept

lt;?feiue Doet Die oüe van Den bloemen van ^e^Owniim gemaeekt, Die ooek in Die nue QS» fe gbeReken oft Diekmilö 5ibfrcken,tbloef wt Den nliefe Doet loepen.

jafminum verDtooebt ooek Die eafarren enDe Die voebnebept van Den ber(fenen,(n; ^ De ee goet g^ebtupekt tot Die eouDe gbebreken van Der feiner.

•OflnetUMd. €rtp.t(f. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Clrt„,nonI,da„if.„.

C ^gbenaebt

jp^pus es nVieDerlepe aie :^iofeoïR oee enDe Die ouDere ferijnen.

* ©af eene een maniere van eê erup t Daer af Dte frgnere bier gbefielt e«.

* ©anDer ee een bontaebttefj gemas, eiï Daer op trciDf gbeiionDen Die vette web ; ïiebept Dietadanum gbenaempf wo’Dt. ‘ ©at terftegeflacbf ee eè maniere van ten erupt wefenDe, Dat gbeen Ladannm 'voott en btengbR ee ooek tmeeDerlepe, te weten çfRanneken enDe ^tjfken.

c^manneken beeftrooDe bloemen,en Çet mtifken mitte,anDere foo fijnfp mal canDeren gbebjek.

C ^fatfoem

lerfïe geflacht vei Cftflitr Daer gbeen Ladanum opgbelt;' f ^ iionDen en woiDt, beeft ron De bapracbtigbe g^fknoopte ®' fielen, in veel anbere elepne fpDe ReelkensverDepIt, Daer aen maffen ronDafbtigbe bapiaebtigbe faeebte bias» Deren,Den blaDeren van «anie niet feer ongbeltjek, maer eo’ter enDe meernaer ’• bet ront treckenDe. ©te bloemen maffen op Dopperfie van Den gelen, vd fatfoene tenen enekelcn toofken feer geltfek, van

-ocr page 624-

cccccl^çtttf. Vrttt €tfïttd. Cfip. ftp

verwen aen öa( mannegen roor.enöe van Dat wiifhen wtt. QjnDe Darr narr foo (omen Daer Rnoppekenö vooït,enDc Daer tn groepet Dat fact.

lt;Sp Dewo:telenvanDe|en(Jtflu6,tvotDt tn Die lanDê Daer 1^ p van feife groep et ge^lt;^ uonDen fekere aenwaßtngke.van verwen font geeljoin wit, font groen, enDe Daer wt woïDt fap g6eDnt(kt,Dat in Die ^ipotekeng^ebnipekt wotDt.

x Sat anDer g^efiac^t vanï^tpue Datooek -leDon g^e^eeten woiDt, eo een Çontadj^» ticÇ g^ewa6,tn manière van een boomken groepenDe5enDe §eeft faecijte blaDeren, Den anDeren van faifoene niet feer ong^eli)ek,matr tangeer enDe bmpnDer groen.

(fn op Dit gewaö woïDt genonDen fekere vetti(^^,Daer af Datmè Ladanum maeekt, 0 De wetekein DmiDDei van Dè foomer,en mt Çeetfle vanDen Dage, op Die iongke blaDer^ keno van Defen ^!(Ïiiegroepet,Die(naer DafDie bloemen faet en ouDe blaberkenog^ei? refen fiimin Den foomervootteomen enDe wtfptupten. ©weieke vettie[upt niet alleen eten Di/ baerDen van Den g^epten blijft bangende (gbelijek SiofeotiDee en Die oiiDere gbefereuen Rebben) maer ooek bp fekere Dikgentie enDe neeifie^ept vd Den menfeben, met injltumenten Daer toe DienenDe vergaert wo.’Dt, aio nv ter tijt fommige geleerDc fcbujiien enDe fonDerling^e pierre SSelon Die in i^retaghewanOeU en verkeert beeft.

lt; IBIactfc«

i ©ier jle gkeflac^t van Çfijîuo,Daer af Die ßguere Çier gefielt eo, waft tot veel plaet^ fen van italien, Ottilien,(J^anDien,tapper«,enDe in meer anDere Çeete lanDen.op fleen «^it’gÇ^ fouwe ongbebouDe plaetfen.

x ^at anDer ghefladjt wo:Dt fonDerlingbe in SanDien enDe in (Tppero gkeuenDen.

x lt;SweeDf tjifluo bloepet enDe Icnert'fijn faet in Die -ieme TenDe tozio Daer naer foo riffen fijn blaDeren.^fegten Den Soomer foo enjebt bP weDerom nieuwe blaDerkeno, op Die weteke in DmiDDei van Den Roomer enDe tn Dat beet jle van Den Dagke, gbeuon^ Den wo:Dt een vettiebept,Dte met neer piebept vergaert enDe gbeD2ooebt wo:Dt,

j ©atterpe geflachtvdDefen gewapen, woiDf gebeeten tn 05rief; K/7(9-K9àK(’lt;r«(3-, van fommigbenCiffaron enDe Citharon.3n -latijn Cinus/nDe Ciftusnonladanifera.

©at bp De woiteien van Defen (£ipu6 groepetwoiDt gbebeeten in ©nee; Ü7roKW,^, van fommigben Erythranon enDe Cytinus. (^nDe Daer wt woïDt fap vergaert Dat ooek ghenaemt woïDt Hypocifthis,enDe Dit wo:Di gbebeeten in Die 3(poteken Hypoquiftidos. x ©at anDer gbeflacht van lt;j;ipU6,wo’Dt ooek gbenaemt in ©nee; xft/op «xw/op. 3» •iatijn Ledum,Ladum,enDe nv ter tijt Ciftus Jadanifcra.

©te vettiebept Dic van Defen blaDeren gbenomen enDe vergaert wo:Dt, eo genaemt ^j^ in ^nee; xecæwop.^n Latijn Ladanum,enDe in Die '^poteken Lapdanum.

lt; l^atuerc» ,

I ©ie blaDeren enDe bloemen van Stpb«^ fijn Dioocb tot in Den tweeDen graeDt, etv De wat ifamen treehenDe.

x ©at bp Denwoitelen gbeuonDen woïDt,eovan gbelifeker natueren, maer meer (n^ Ç5 De Perther tfamtntretkenDe.

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C eracht en Werekinghe^

i nbsp;©ie bloemen van ÇtpbU6 in wi|n gbefoDen enDe gbeDtontken, pelpen alle loop Deo 3'

bupe;,enDe alle bioetgantk,enDeverDïoogbenalieoueruloeDtgbe voebnebeptvan Der inagben enDe van Den anDeren leDtn Deo bupej.

©le blaDeren van t^iphuo beplen enDe gbenefen Die clepne wonDen Daer op gbelept. ^ x ^ppotfpbte peipt ooek alle loop enDe vloet Deo bupty,enDeeo veel perther vd (racb#€ te Dan Dte bloemen oft blaDeren van t£ipbuo,enDe Daerom foo pelpt bP ooth Dat root me(^oen,enDe Die oueruloeDigbe vloet van Den v2ouwen,enDe alle bloetgantb.

-iaDanum wj ouDê wijn geDtoneken pelpt Dê loop Deo bupe; en Doet Die vime lopen. © iaDa/

-ocr page 625-

VflnSîrtetnbeftctt, CTap. ftïl. ffcfchivw. tabanum es ootk feer goet (of ötf ÇerDùhfpf van Egt;cr moeövr^ met een peffus a^e^^^ 6i«9elK,enl»etgt;oei ötf feconöine afeomenopg(oepenïgt;e eókng^efept, enöe öenrooeft Öaer af vanonöerontfang^cn.

Æ^felur Xahanum met wïpïrfia enî'e ofte vâ ^pHÇu^,es goet (fegten ö^ mtvanen.t^ fees bants op thooft geflrehen^want bet maeeht bat bet bap: met meer mt en val(,maer Öaert mtgbeoalien es,en liant gbeen anöer öoen groepen.

^abanummet fut^'mebivater oft obe van Oioofert vermertgbe verfnet enbegeneef^^ Me pOne öer ooten^Oaer m gbeözuppt.

:.?i(s ^aöanum met wtfn vermengbt op Me htteeken gbejlreken trozM, foo boef bf^ ‘^ Me feine vergaen.

^aöanum Dient ooch feer wel In ane faßten enDe plaejïereh Me verwermen * vermez? 3 wen enDe pijtie verfneten,enDe Dte op Die bozp tfegben Den beep goetgbelept ft/n.

Van Sïrtcmbe/ien. Cop. fttf.

^lt;gbcnacbU

^zaembeften fijn tweeDerlepe vö gefiatbte als SÏueUiuS ferijft. ©root enDe tlepne^ lt;nbsp;Cfatfoen, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rubus, ^laembefien.

lt; ^fatfoen»

- 3e èroote sszaembefîê bebbert veel langbe Dunne rantken,me£ » C^ ^ lt;nbsp;A.I-.„H.X,..„.„^J 0JJ|J-fff^(^

fetjDaer meDe Dat fp aen Die tlee Deren Mpnen blt;»nób^« ï*lt;»« ben * ; gbf’^^’^ Me Daer voozbp gaen. 3(en Defe ranc Men wanten Die MaDeren Die oneffen,rouw en ; rontfomme Diep gbeherftfijn, vart verwert onDer wttacbtiebJ'ouè Mupn grot ©te Moe;^ ^ men fijn wit,Den bloemen van ^erDtbefiert J met Ver onabelijdi. (f nDe Daer naerwaffen Die bziipn rooDe vtuebten, Die van vele tienne lt;nbsp;Defiehensvergaertfijn, eenDer O)ïoerbefiert M niet ongbelijfh.maer veel minDere, enDe vol ’ roots enbe wi)nacbticbs faps fijn. ? ©ie tlepne Sememen fijn Den grooten in lt;nbsp;veel manieren gbeHidt, maer Defer truppen meep met buerenrandten lant; Der eerDeUi Die Daer aen tot veel plaetfen lfcbtelijtlïblt;zo ken enDebuer feluevap maken, nieuwe wor telen frijgbenDe.©ie rantken van Defen fijn voek met Dozenen befet, maer Die Dozenen en fijn niet foo fterp. Die vzutbt es ootk gbelijek ren tlepn ÏÏRrerbefte, maer es minDere Dart Dievzu(bten vanDenanDeren, anDers vart veruwen,fape enDe fmake Den anDeren gbe^» lijtk. ©ie woztelenvan bepDebebben veel Dunne rantfkens Daer meDe Dat fp lantp Der eerDert truppen.

IflBUelfc^

©ie Q3zaemen waffen al om bier te lanDe aert Die tartte vart Dert velDen enDe in Die Doffeben enDe anDere Dpergbelijtk ongbeoeffenDe plaetfen.

©ie “^zoemen blocpen van in ^epe tot in ©opmaent,eilin©ogbßmaen( woZDen Die SSzaembepen rijp.

lt;ü^aern*

©ie ^zatme fonDerlingbe Die groote.wozDt gbr^^eten in ©riet; iSlt;^©-.2n tatijn Rubu#

-ocr page 626-

c«cdgg»f. tJrtttSwembeftett. Cdp. ûïf.

Rubus amp;nbsp;Sentis.^« ^Mc^Duptfc^ ^Kmf«.3n ïïefröuptfc^ SSïeemen en ^îaemen.' ®ie vzuf^t van öen fel«? Beet m ©nee; Moeopr»? ^kth. 3n Latijn Morurubiamp; Vacinia. 3n Oie 2lpo(ehen Morabad,cnamp;c van fommig^en ongbdeerDen Morabrafsi.^n^ooeb* öupffeb^iombeer. ^n Jïeerbnptfe^ ^Ôîaembefkn enbe J^ag^ebepen. ^n^e^’n^ c^ote Ötoncee.

x ©te depne ^leemc woïbt van 5^eopbïajlu$ g^e^eeten (n ©nee; x^Mw^'^f^-chaniaebatus, baf €6 m Baffin Humirubus.©ïë vlucht van befen woibt m ^ennchoi# geo naenipf (Catherine.

©te tongue feuethene met ben iongbf n b(aber5 vd ben ^îaemen pfn couf en b:ov gÇe (of febtev in ben berben graebf.enbe tfamen freckenbe van nafueren.enbe biefghe*» hje; oock bie onrijpe viucbfen.^ie rijpe vluchten fijn werrnaebfich enbe tfamen tree^ kenbe.tnaer niet foo feer aU bte onrijpe.

^ Crac^t en Wereking^e»

©ie iong^e feuetkens van ben ^laeinen gÇenefen bie quabe heete (weeringen van 3 ben monf en van ber kee(en,enbe biefgbelijck ootk bie gbefwiHen van ben amanbelen enbe benhnpch,a(6 fp in ben monf biewiiegheknonf woiben.

©ie felue iong^e feuetkene boen oock bie fanben vafï flaen,a(fmen met Çuerîfape ^ oft mef ben water bacr fpinghefobenfijn baf fanfvleefch wafcht lt;^otbenfeluen bie^ «en ooek bie onrijpe viue^f en in ber feiner manieren ghebinpckf.

Cafeïne fap vd ben iongen feuetkee off b^ wafer baer fp in ge fob 2 fijn ghcbioncken, S^ peipf ben loop be$ bupe;,ber vrouwen natueriijeke cranekhept enbe alle bioefganek.

©ie biaberen g^eRoofen jijn goef gÇeiepf op bie crop van ber magren (fegten bie © beningÇe van ben herte,enbe pijne enbe weechepf vanber magren.

©ie feine biaberen ghenefen bie fpeenen.enbe bebwingen bie vooste etenbe fweerin# S g^en bat fp niet vooifo én gaen.baer op ghelepf.

©ie onrijpe viuchtè eer fp rijp woiben nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rubus idæus. nbsp;nbsp;nbsp;©innebefien. iJ nfghcpluckf, floppen ben ioop bes bupcy, ben rooben iiehaem enbe aüe bioefganek.

Æfap vd ben feinen vluchten m^ hne# ttidj gefoben, es een feer goebe mebeepne, tfegijen aüe heete fweermge enbe fwiliin^ ghenvanben monbe,tonghe enbekeeie.

©ie woiteien van ben linemen pjn goef tof ben fleen enbe boen bie viine rijs» fen,enbe baf wafer ioffen.

Van^innebeften, ffn.».

lt; Cfatfoen» ^nnebefien fijn een gefiachlt;= te van '^leemen, fp hebben raneken en biaberen ben an beren nj feer ongeiijck, maer niet foo rouw oft jlekenbe,

noch met foo veie off foo fcerpe boienen nief bcfet,bjcwiis ooc fonber eenige boie^ «en, fonberiinge bie ionghe raneken bie n^ veriaert en fijn, ©ie vlucht? fijn roof, bc anberlanbcrs vd fatfoene gelijc. ©ie woifei es ianek cruppenbe en bienghf alle iaren nieuwe fcueten vooit, bte ten twee«« ben iare bloemen enbe vluchten blagen.

lt; J^laetre,

©innebefi? woibè tof fommige plaef*

-ocr page 627-

Diin lt;^tttttcbc(ten. ^«p. v. cecedg^bfii pn van 5)untfcbfanöt m Rondure amp;o|fcbf»^ ^fuonöê.bifr te Mnbe woîamp;c ß)tn bfe ^oug gcp(ä{,al ivaff^bê ßl^fcmf in lomkrac^if^f pbetp.öaer öic fonné met veel en febqnt.

jÇÜnrtebfjîêblôfpc irt ^ÜJepe en m Oöiaechmaf^öfe vunste ttwöhn^opmaci tijp^

S^efe Q5!Cfhicwoib(gbcbfeicrttn@net;BerrofiWi«,25nXaa'fnRubusidsus, nner ben berch tda öictn depn Afu lepi, met verbe van Troia, t)afr befe 'Sieemen oueruioe^ bulj majfen enbe terp geuonben fijn gbnveep.^n Suptfeb ^mnebmemen.^n ^ran^ chois {y-ramboifter.

©ievittchtvan befer Q^îaemen tvoibf gbeÇeetenin ©nee; Mó^op tK? ^«fi^ t/«*Ké. ^n -fattjn Morum rubi idæi/^^n Joocchbiiptjeb ^pmbeeren enbe J^oïbeeren,2n 5ïeer^ ^»9tflt;§ J^Wnnebepen enbe 5^nibefien,3n ^raneÇois ^rambotfes.

^innebeften pjn van nat neren ben ^i^îaembepen wat $|é(tf(R^maà rtuchfans nkï 500 feer tfamen treehenbenoch eoeh met ^oo feer verbiooghenbe.

lt; Oacljt en Wercfting^è,

©te bfdberen, ion o; he fenethens, milchten enbe woitefen van befen SSwemen fïfh 3( van erachten enbe n?ertlun$he,benbltiberën,tonahefci:etlïens,v2uehten enbewonden Van ben anberen '2amp;ïaemen met feer ongheli|ek,al6©tofeo:tbes ferijft.

©ie bloemen van befen “i^xaemS met hnenieh vermenght,fî)ngoetgepreHcop We ^ fwininge vd bc ooßc,cn op batwilbf vier, wdt f» boè bat wilbt vier peruè en vergden.

©te feine bloemen fijn ooek goet geWonekê ben grenen bteeen eranche enbe wceeftt S mMcHf'm. -OanSiem. erop, »ƒ, lt;[ Cgljcflacijt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ,

^r^^f ^f’^f^ne Kremes tweeberiepe van geflachte, bteeen es groot enhoeebop* wajfcbe.©ie anber es clepn en bte blijft alttjt neer,en baer aê wap bte^-örê rape, «rŒfatroÈft.


-ocr page 628-

ecccd^^vtïf. t)(trt Sjem. Cnp. vf.

* ©te groote '•-Stern bteii^^t tcrfl van öen tvonelen ^erOe perclie hciKacïjiîgÇe fielen »oott,enöe Oner acn waff en vele öiinne I mg^e taepe eanttglje riffkene met veel tae;^ ltenß,öte ßuee tret taten biipg[ten,enöe met hc^tettjeh en tóen. Q;nöe aen befe tae^ie rofkend maffen etepne bonekergmene blabethenfi,enbe baer tuffeben groepen feboonc itoetrteekenbe geete btoenikene,ben bloemen van türmten van fatfoene met ongeltjek. 21(6 bte bloemen vefgaen fifmfoo eomen baer voott platte blt;*uwkenfi,enbe baer tn lept plat b^ft bmpn faet.©te monel es lyrt enbe bciuacbdcb. ©efe ^tem maß btekmit« boogber ban eene lane; mane lengbe.

» ©te elepne ^rem ee ben vootg^f freuen,van bouten ßeten,bunnenrijfkeno, etepné bUberkeno.btïumen en geelen bloetnè feer getijek, anbere ban b^ bP ’'’^f^ nimber eó,eti bat bp met-bboeb op en maß,maev alttjf neer blijft,n^ ouer bzp voete beeeb ma ffenbe.

lt;l3ïactfe«

«»* ©ieôft’ûfenïnbedepnen ‘Szem, maffen op bozre bfplgt;én, aen bie canteftvan beft velben,bp ben megben,enbe ooek in fommigbe boffeben.

14 ^im bfoepet in ^epe enbe in ^Szaeekmaent. 3n J^opmaent mozbébie baurnkl# enbe bat faet rijp.

5.4 ©ie ^zem rape mozbt gbevonben in QStaeekmaent enbe in ©opmaen(,enbe bijp gbetijek ooek bat gheftaekt buer gbek^k.

CBaem,

p 1 ^zem mozbt nv ter tijt in Latijn gefreetc Genifta,Geneva enbe Geneftri.^n J^oOcb* knptfeb ©intßenbeJ^frimmen.Sn^raneboio^eneß. t^nbeesfonber tmiffeteen öbeftaebt vanSpartium*

5 ©at aenmaß van be ^zem mozbbet van ben cruptliefbebberß en van fommige an# bere,tn©uptfeb^zemtape,enbein LatijnRapumgcniftæ/nbcRapagcnctirc genaemt, enbe es fonber tmijfel een gbeflaebte van Orobanche enbe Limodorum.

4 ©at gbeflaebt ber ^Szeni rape getijek mozbt gbebeeten van ©lofeozibeß in ©rieep ^f®^«®^» 3*^ ^^iz^ Orobanche enbe Eruangina. ^aer en eß bie Orobanche van lt;2 beo# Pbztipn^ wet» mant van c$beopb^lt;’ßz‘o foo mozbt bitgbemaßgenaenipt XHjuó/lt;5«lt; «u Limodorum.ÇOon fom anbePc en fonberlingbe van f^ honen mozbbet oot gehenen. ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(rTTfM

-ocr page 629-

t)rttt33îctn. Cfap. »f. tcécetg^f^x StrTrfoxCdjilöaf fß in Latijn Lcguminumico/jniOuptfdj oft tn ^rant^ow f n Çfuct ßtf^ tien naem öie one behent ee.

f/ï^atuerci

’Stern ee wenn enbe ôtoo^Çe tôt fester tn ben herben gmebt, ôfoagÇenhe van nd/ eueren enhe fubtijl van fub|ïanttfn.

• lt;nbsp;Crackt én Werchtngt)^

©tebfaberen nifkene enhe loppfhene van hen Ornent th wijh oft water ßffohc,ft,n 2É goetgbebîupekthenwaterfuehngben.enhe allen hen grenen hte eentgheverfîoptÇepf m hie léttere,milte,nieren oft blafe hebben, want fyta^heif afeenfheeïe huer hen ea^ merganehenheeenfheele huer hte vztne aDewaterac^tt^be fubtijleouervloehigevoeb# ticbehen.lt;!ïfelue hoet oodi hat faet ontrent een vierenheeUoote inghencmen.

lt;Sfaet ee ooek goet gb^btupekt enhe vermenget th alle tncheepnen hte water ionen, ^ mhe hen neen bzehen enhe hoen riffen,wat huer fijn fiibtijl eraebt fo vooïheret hwerek van hen anheren haer toe htenenhe meheepnen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

©te bloemen van 'Szem met verhene liefe vermenget verfueteh hte pt/he van hat fleheretjn haer óp gbenieken.

©och foo beeft hefen 'Siem alle hte erachten enhe wereinhge van hen (Spaenfehm © blenden maeb haervooiin alle flechten haer hte opaefebe toe hi£t,gebïupekt wot hen.

©te rape van hefen Siein wozht van fommigben e;permetitatuer6 nv ter tut g^e# ^ Çouhen vooz een feer fonherlthgbc meheepne tfegben hen fïeen,enhe om water hoen te Io|fen,gbefohen th wijn enhe gbeh2onchen,want aie fp feggben,fp opent alle vei flopte Çept van hen meren enhe vanher blafen,fp hoet hie vztne loffen enhe riffen, fp bzeeekt hen Heen,enhe taegbt af hizt graneel.

«Sfap van hte verfebe rape beplt enhe gbcurefl alle verfebe wonhen,enhe ftipitert hte J verouhert enhe vet vuplt fif n,bet mach ootk gbebzupekt wozhen th anhere qiiahe fwee# ringden,want bet furniert hte felue enhe bzengtfe tot gbefontbept.

êrnhe om hat fap beter tebewaerene,foo falmen tfap wt hen verfeben wortelen gbe^ 0. houwt th hte fonne pellen tot hattet huk enhe vet wozhe,oft men fal haer toe mengbe^ len wat buenieb6,enhe alfooin hte fonne pellen, enhe han fait beter enhe bequaemet ftin,om hte vervuplhe wonhen enhe fweenngben mehe te fupueren.©o(k fo maebmen van hte wortelen ab fp bpeane hzooge fijn olte laten flaen, hte tot alle faeken hièt,haer

. hat fap toe goet eö.

©te olte van hte Srem rape fupuert enhe verhrtfft alle vlerken, pfeckenjproet enhe ^ niafen,van hen aenfiebte enhe van hen hebaem haer op htewtle gbeßreken.

çôan ©robanebe febrtfft ©tofeorihee,hathien eten macb rouw oft ghefohm geftfek 3 hie tongbr fruetkene van âfparagim. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Van 0pacnfd)cn 353 ent. Cap. vi^

^efatfoen,

^P^*^*^^^^^ ^^^’” ^f^i^^ ®®*^ bruten pelen, enhehaer wt Waffen ld«/ J gbe hunne taepert)fken6,hte oft naerkt enhe fonherblaheren pfn,oftmet 1 *'^^*’ depnen blaherkene bgt;fc r‘^^lt;‘ ï^^rr veer he van een befet. ©te bloemeh pfn geel hen bloemen van hen anheren Stemmet ongbeltpk, enhe hert --------^hienvolgbenooekbauwkene, haer brupnplat faettnlept,gb^kfekaen hen anheren Stern.

» Sp hefen vremhen Srem,fouhe óotkwel mogben gbepelt worhen, eenhremtgbe/ wa6,hatlangbehunnebrupn gruene, reebt opwapenhe rancfkene beeft, haeraert clepnacbttgbehoneker gruene blaherkena wapen, alttft htpe bp eengbeltpkaenhie (flaueren maer tiiinhere.©ie bloemkenp fijn rónt tn vijf oft fePen gbeheplt, her gbe«» mepne SugloPe bloemen van fatfoene met feer ongbekfeKvan verwen geel. ??aer htebloemenvolgbenronhe bepekenß, ontrent een ^rwtte groot, hte aie fprijp fijn,-fwert fijn,enhe haer tn lept hat faet,hat plat eß enhe febier gbelijek een -(tnfe.©ie woz^ leieelanrh en hun,enhe vlihhert befwaertß enhe herwaertP onherher eerhen tot veel ^(£^ ij placid

-ocr page 630-

ccccdg^^. VrtnSpÄcnfdjettÄKWi C^cp. tff.


Sefe ^Jcm wajl tn ^paen^’en «P Potte enoe tteo^Fe pfaetfen, Çiet tlt; I^nPe m WotPt hp wet «bevonden,Dan afleen tn bet eruptltef^ebSete gotten.

Sefe‘^tew bfcetiet (net te fanbe tn ïöïaeeltrttaent enbe wtlifpabet, tnX)0d^fllt; inaent wo:bt pjn faet 0,’p.

lt; U^atuere» 0paenfcbc Sözern ee werm enbe btoogb^ »an natiteten.

lt; Crackt en W ercktngke«

^te bloemen en faet »an ben Spaenfeken btem ontrent een »terenbeel loote fwaer3 ingk^nomen met buew^ water,boenonergbenen enbe btahen wet gbewelt gbelktft wtt 5ïieftrupt,maer fonber perikel enbe fonber fotgbe.

«éjaet afleeningbenomen boet camerganch bobben, enbe taeebt baer bueraf»eelSÖ wateraebttgbr ffPf flijmaebttgbe »oebttebeben. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t

^tei ijfkene in water gbfft’fPflit enPe ban tfap baer wtgbfPoMwt oft gbfpftP’fff’S

-ocr page 631-

.T)an4fBevb«ttt.' Cap. viïf. «clt;cï^gpp depn eroofkengebtoneke, esgoet ben gbenen bte be @qittnAtïe,baf ee fwtïltngbentef (mte enbe pijne in bte keeie Rebben,enbe ben grenen bte van bat ßdattta fieek fifn.

Van XcVerbï ernt

Ç '^rfatfoen«

^ (ï|vn 'i^zfin f6 ben gfumepnen lt;-ôîf m met feer ongdîjfh.jnafr bP fiin\ip^oo (wcgÇjHofÇ ocdi rt^ foc redît op,fcbifr cp ber nnv ben liggcnbG^p beeft ved biuv lurtïnten^vanemm ('cuten fled voo:tfogt; tnrnbe.bafr nèwaffen vde fmaOe hngacb«» dgbeHabn lienô, enbe aen boppnjle vek feboone geeU bfoemhenp; ben bbeinen van ten gÇfmepnen S»wm metfm- onghdt/fk inacrmüibere, en baer naervolgden finale Çaiiwk£6,cnbf baer in kpt plat bîupn fart, èif wend ce bert gehich van bJ anberen.

^plactfc^

i^efe 25îent n^oîbt g^enonben op kegÇe êngÇeamp;oubf pladfen, enbe fomujtß tn voebs» ttg^c (eemaebtighcngrpnt, Q:nbe ivozbt on^ (rent ^Intwerpen g^rvonôm. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

i^efen ^Sîem bloepct tn Jjopmamt enbe X?ogBlîmafnf, oft oodt noch fpaeber, enbe lt;0ît6 baer naer worb Hin fact njp.

fflacav

©if (dipt féfonber ttriffei een gÇefiac^f »an '■^tem, enbe bad ont mac^f wel tn la^ lt;0« ô^eÇceten wotben Gcniikhumiiis.3« iJ^eerbuptfc^ tvotbet genaentpt ^eherbteni ©te J^ooc^buptfeben maktbaer af eert Flos tindoriw,enbe beetêt tn §tter fpiake^crb Blumen, ©eelferbittmen enbe ^epbenfmuek. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ t,

lt;^atucr6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;— ©ft erupt eb werm enbe btoegbe van natuert n, CCbcOtenWerckrilgh^* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■

Sfekerbtem ee van erachten enbe wertking^e ben gbetnepnen Stellt gßeWek,tttaer at niet ^ed foc perek.

van fteBenbe ^nm. Cap. t^, efatfoen.

«î^ekenbe Kötern beeft vele bunne^outen roepkettb oftrt/fkenb, bie iet^eü a(8 fp noefj tonek fijn,vol vandepnen gruenen blaberkcb Ofn tuftebJ ben weieken depne botekenö waffen, bte teere en weed* fî/n en met feer en ßci^ ken.ÇOîaer au befe rüfkens verouberen enbeoueriart^ wotben, ban fou tvotben fp naeekt en fonber blabeten meeß geitonben, eft ban wotben bie botenen bert enbe ßeken feer. «Stifttenbte depneblaberkenp wapen btebloentebte bleeekgeel fijn van fatfoene ben '-Stern bloemen gOeßfeft niaerminbere,enbe baer «aer volgden depne bauwkene baer ront roebadjudj faet in 'Iept.©te wottel eö lands

cube taepe.

i gt;0«n amp;cn gÇeffacBfe mn ben peftenbe Smient fcÇ0«f ®ölt;ft «jeI te fpne bie ^afpeb boîcn.^uf cen rouiv lier f«rp pdienbe gcwae fÿ,vvvj t^bHiigbcnbc rechte beut^tbO!’

-ocr page 632-

weeds'ç/f. Vlt;!tt fîeîctibe Sum. Cnp. (^.'

Geniftdla. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ceniftafpinofa. ©afpclboïe»; '



jH^^e fïntrf;hfn5,fcnïgt;fr Haberm af cm me wet fan^c^terpe, bnbe feer flfkcnttf bo:6 nen frer bfch 6ffft.lt;Siifrc^fn Die rnekhr ôfdf blcrmhcne vociuomfn.fnbc Darr narr haiwltrnö, brn bfermm mbr pauwen van Söirrn van fatfornr g^clijck. Sir wozfr/ lfn|îjnfatKlî,btrfneïnîgt;frffiîgt;rntra0fn£»f,rnbr jd^ifralfoo tarpe ale bir tvoHekrt vanp:angsro;tf{f.

» ^tdimbr ^’cm waff op boîte ongl^rboiibr pfarffm mbr ontrent ben wr^Çf« « ?9 treibt tn Q?:abant tet vrrl plartfrn g^roonbrn.

* ©if ©afpdboîrnwaflooeoproiitt’f ongebonbr pfartfennibr woibt tot fempfart^ fen van bte Aentpenc op bk hepe g^evonben.^nbr cock tot fem plaetfen van italien moanÇOtandutidi.

« ^tekénbe ^Sïem bfoepet tn COïepe enbe m '^ïaedtmaent.

* Q;nbr ter feiner tijt bloepet ooek bie ©afpelboïen.

* ©ferpe g^ewao trojbf nv ter ttfttn iattjn gbeheefen Cenintilsenbe Gcnclt;ldla,b^ ea, cleanen ‘A5i;fm.^n^óorf)buptfdjtroïb(bpvanfominig(gt;etigenaeint (ifrbtpfrvmmen van anbaen Affin Jlrnc^^’blumrikvan femnng^en @tee§cnb pfepinmen. 3” ^Iftv^ buptfeb beet bp flekenbir ^’etn.^nSranebete petit gene ft.

» ©at änbef gbemae hengenen battet met (pnen bleemen enbe pauwen ben Q5ïent gÇfltffk eo.foo febtjnet wel te fpne/en ßekenbe enbe wiibt g^ejla^t van sSïetn, enbe baer om foo macht cech wel gfenaenipt woiben Geninafpinota en Geniftaryiueflns. ^n iJranfltote @enep efpincu; eufaunage. J^ier te lanbe woibbet ©afpelbo:en ge^eeten.

^nbe

-ocr page 633-

'OrtttPîrtttjwdîtel. Cap.v. ceccclpgçtïf.

Ç^nbe en fü ghernTragachanta ôat fg Hirci fpina,0ƒ£ PahurusdU fOinnU^he ^(bOen WlU Iftl mcptlfH.0?O;^ oodl ghetn Nepa oft Scorpius.

lt; ^^atucrc«

®(fkenDc ^Sîfm enöf fonöerhnijbe fun biaOrvcnfijn bjooghe enbe tfamen (ret^ ftenamp;f van naturen.

lt; Oacljt en WcrcMnglje«

SfeSfa^erm van flrftenbe ‘^:e»nm water on wqnäftefebenrnöf gfamp;’ondi? |Ïf(gt;3 pen öie ounvlocWgr natufi hjdtf trandiÇ^ von î*fn v:ouwc,cnï)f ten loop oes bupty.

* -^^faft nici wtinß^eözoridtfnfegofftffg^vnötnbntenöe ptedt van bon ftanavn €Ö cube allenffnijnnfgbc gbebterten.

■0rtnPï«tt3wö2td. Cap. 5. nbsp;nbsp;nbsp;lt;

C lt;fatfocn» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Anonis. J^wngwwirle.

9tangwo:td ^eeft vclebunc tajje rti(hfn6,bünK( (wert grumen ronbadjergben b(abfi heno mbo ^«^^vl (tn-pf bei bf fidtenbe boïenen be '*^^’^*‘^ ‘l'ft fijn. «Snoeien ben wehhen-.^ vooKfotnen wdnedtebeHoemhens van fat foene ben lt;frwten bioemhens gbelijdtenbe, van verwen tneep peerfdjacbneb vft fufnen lvtcbroot,alfenift beet wit, io nnjte occ geel óbelijdt bie ^rem bloeine inaer feer felben, want bie Ptangwodd met bengeehn b^ofi« «ifn,en woîbt met veelgßevonben. liable bloemen vergaen nzn fv voïgb5 baer elepne , 5anwhen6 gbeviiit met heeben fabe. ^' 55te wonef es lundi,feer tape,met buffen taehen veerbe en wijt tn bte eerbe gefpiavef, tombe fomtijts beletfel ben ploeeb bfer alp men tlanbi bouwet, want bat pioeeb pfer en Iian befewoïtel met vooibp noeh metgbeo b:dtfn,om ba: fp feer taeöf es.

lt; ÏSlactfe»

502angwoï(e(wo:bf lot fommtgen plaeu fenvan 'OSïabant gbevonbtn aen bietarw ( 9 ten van goeben enbe vetten eoïfnvelben. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•»,

3?ïdgwoï(f( bloepet meeiï m.'SjafdnnaCt»

©ft erupt woïbtgbebeeten in ©neer «tv^v’eS wvamp;v'e en tn iattjn Anonts en Ononisf ftV ter tljt Arrefh bouis.RcHabouis en Remora aratri, van fommfgben oodl Acurclla. ^U j^oce^buptfeb Jjawbeeamp;eÛXJcbfenbieftîenôe otalkraut. ^n ?7ecrbnptfebÿ:gng# tvoîtelenbe i5taltrupt.3n5r‘tnfb’’»s 2irre(le beuf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ü •

i|r li^atnece,

^ïe weifel vd p:angwo:ff(es biooge rot in'bc berbï graebf, en waf wermatÇfieft,

11 Crackt en werekinghe.

^^ie feoiffenvan bte woïtflfU vanjjrjangwoïteie, met (merntb vermenght enbe tn?’ 21 ^benomen boei water lopen,enbe bieeehtben jleen.«^(elite boet (p oodi m^wijn gbe^? ,-fobfinenbegi2fb?ondïen.

I^gt;ie feine flt;oï||en met buenteb ^«^f lt;^i^n gbefoben, fï/n goef gbebjondten ffegben ^ btevraHenbe fiedtienals jOlmmsfibdlff.,

21 Ifmen oodi bte felue (002(1 en m wafermbe a.’wn tfamen Hebt enbe baf af werm tn (J i£lt;5€ ny ^m

-ocr page 634-

ccccdg^glfff. Dan CraFebcficti. CTap. ^b

ben mout ÇoumetJoogbenefen fp enbe boenreigaen ben tantfmeer. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

©te tongbe ftuetl»en6,eer bte blabeim met rootteomen, afgljeplueut enbe gefouten © fqneen bet]uaeme enbe g^efoubefptjfe root falaetg^eg^cten, fp boen bte vjineioffen enbe bat graueel njfen btdimtlo g^ebtupekt.

Xïfln CmBebefiett. Cap. Sb

z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» lt;r '5rghcnacbt.

Çraïîebef en fjn (meebrr/e«e,bteg^fme»nfle fijn fmert.©ie anberefijn roof.

Wacinianigra*lt;ömcrie (Erakebefltn. ^ efatfobn« Vaciniarubra.9Ï00be^raitebefien»

Ißrumf ronDacIttd^r bladerhme, ben bln^ Beren van efept en ^buejbücm of( vdïD?p:;gt; t^ue a^ehiehenDe, öie tfirmtere met öè blalt;i ^eienvan önöeren boomen afoaUen, enm be^enteweberonum ben fehlen tac;lien; »oo2((omen. ©te bloemen fijn tont, bol, rooi open,en maffen lane; bie taeyhene tuf fefcenbte blaberen, ©levmcbt eerontjerf gruen ban root, enbe ten laefen als fprtjp eejwert, rot faps goet enbe ltefehfeHran^S^^ (moedte. ©te mottet ce ^outac^hc^ bun taepeïnbe landt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

^^àn befen abefkubte motben oochVom^ ttjte beften geronben bie aU fp rijp fijn, mtt ftjn,maer feer fetben.

* ©er roober ^rahebeften boomft^je ftjnbêh ©merten van maffe enbe taçlien p gegt;

-ocr page 635-

quot;OrtU Crntcbcftcn. (J^p. ^f. fcfcdpppV; hjcKm^er bic bibberen ßj« waf fl eeter en Çaber fdjKrg(w(t|(hfnbf ben bfabere tart ben groot en ^Siuxbóomifhbe blauen (fwintere oiirr fonber afvallen oft vergacni ©ic bloemftene fï/n lOfvertvie^ langaf^dc^ ronfjenbe traffen veel bp een aen bic foppehés Van ben taejrhene.iOîfvnKÇteeroot, aubère ben anberen mee feerong^eUjdi.vart fmaeeke amperaebnefj enbe f l'amen freehenbe, maer niet foo fapaebueb alp bie fwertPi £gt;« weifel ec ooch bomaebntb enbe fanek.

5 ^-Sv bengheflachtrn van ben lt;£rahebf|ien mog^eh ooeh Wel gbf|ïe(f Woibenbfê ÇOeen bepen.ÇOet« ben wekken bk |ïeefkené (eer depn toit bun enbe teer fón Idejr ber aerben vokiaer « uppenbe.enbe met efepnen fmaken blaberkene beeket, ben blaberert van gb^ mepnen bof lt;12 bpntue van fatfoene febkr gekielt maer mthbere, op bopperfïè van ben welchen aen feer bunne peelkenp bte befiekenp waffen, ben rooben (Irakebcs» fïen van fatfoene fester geleek maer langher en meerber,van verwen fom root aHemei fom root ghefpkkelf.van fmaeeke wat ampérachtteb fkbe tfamen tredtenbe.

C|êlaetfc,

1 Sie Çrakebeiîen Waffen tn ^Siabant in bte ('offenen ; ^nbe bi'e ©werte fijn feer gbemepn enbe woïben loi veel plaetfen ghevonben.

» ÇÜîaer bic 9ïoobe en fijn met feer ghemepmen woïben op luttel plaetfen gevonben.'

3 gt;0een beften waffeh lot veel plaetfen van J^ollanbt tn neeré voebtighe plaetfen.

t» 1 ^rakebefien bloepen in ‘ïÖïepe,enbe in ®ïae(kmaenf woïben Çuerber vïuebten en^ bebefiennip.

5 gt;0een bepen woïben in J^opmaent enbe Sogbpmaeni rijp.

; Il^^acin.

Ij 2 Sie twee ierfle Vïuebtèn woïben in Sïgt;ïabant ghebeeten ijrakebefien en van fonw mighen poflelbefien enbe J^auerbefien. 3^ ^ooefbuptfeb j^epbelbeeren Slumped beeren vnb s»2uchbeeren ^n ^ati/n mogben fp wel gbenaempt woïben Vacinia om bat Çet elepne Baces fijn.QBant ak fommighegbeleerbe feggen ben naem Vadnium eoemt ooek van Bacdnium,bat van Bacca ghemaetkt ee.ljnbe fonber twijfel befen naem bient Çuer beeter ban ben naem van MyrtiUi.bie huer van fommigben gbrgbeiten woibt,boc wel noebtane bat fp bie opieebte Vacinia niet en fcbijnen te fpne baer ÇÔergilm# af vers# tnaent,fcbïijUenbe albup. Alba LigUftracadunt,Vacinia nigra leguntnr.

3 Sut berbe gkeflacbt woibt m J^oIIant naer bie körnen baeri op wafl, gt;Qeen bejfïett ertbe 'X^eeneoïengbenaemt ö^nbebefebebben wp om bie gbekitkenilfe bief met ben emberen heeff in Latijn Vacinia paiuftria gebeeten, want* anbero gbeenen naem ee one bekent, ten fp bat het Samolus van piiniue es.

^/lïatuece*

Sie ^rakebef en fonberlinge bie fwerte fun vereoelenbe tof in ben tweebengruebt wat verbiooghenbe, enbe tfamen treekenbe, ^nbevangheltjeke natuere fijn ooek bie ,gt;Ceen beften.

f Cracht enwerekïftgb^i

I^rakebefïen enbe fonberlinghe bie fwerte,rouw oft ghefoben, met fupeker oft fon^ i^ ber fupeker ingenomê, fün goet begene bie heete en bianbenbe eoitfen hcbbê,oft hitte in bie maghe,enbe tof alle verhittinghe van ber leuere enbe van ben inwenbigê lebem ©p flelpen oock ben loop bee bupe; enbe boen bat bïaken füllen enbe ophouwen. ®

? ÇOan ben fape van ben (Érakebefien fonberlinghe van ben fwerten, woibt ooc erupt ^ Shemacekf batmen in bie 21pofeken 9to6 naempt, bwelek goet ee in bie heete eoitfen tfeghen ben boifï in bie mont ghehouwen,enbe bient al om ghebiupekt, baer bie beften toe goet fijn.

Sie ÇOeen befen verflaen oock ben boifï, enbe fijn goet ffeghen bie heete eoitfen en ^ tot alle verhittinghe van ben bloebe enbe tnwenbighe leben gbelijek bte itrakebepen bpén fo van natueren enbe wer ckinghe feer ghelifek ftfn.

3n fomma bic CTrakcbefien fonberlinghe bte fwerte, enbe bie gt;öcen beften fijn van QJ natuereneraehfen enbe werekinghe benrooben 2lelbeften feer öh^ijtk en mogen baer »001 ghebiupekt woïben. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c2fak

-ocr page 636-

cccccl^^^Vt Vlt;^tt cScefet ^ap, ^{^



2(gr( ff oof rm tirer Çoufaditfic^ drupçhè met veel biupne Fer^e rfte;ftm# Dner aen wafTen lun^öffjtig^e blaDeren, ï)in blaDercn van ben groeten ^neyboom wat gbehifhfnbfjmaer laugher. «£u|fc^fn btr tacihene baer bte blaberen aen wafTen eemen anber frecUtenc voelt, baer af waffen ved g^eltjrk eoite arebme tn |ï van vele depne bloemhce. enbe baer naer van gt;nbsp;veef canttg^f fabekene tn een gbebiengen vergaert. (^nbe bit faet es peitk vd meeke, bitter van fmaefke,mbe beeft vet eüaefctic^ geel fapinne. ©te woitcl ef hert gÇdt/ek van ben (£rakfbepfn. '

» J)ifr bo mac^ wel g^rpeft woibert bat wiïbt g^ewae bat van J^teronpwo ^oek .Óepben J^pfopeg^enaeint ee ©weidt van eenber l^outacijtige weiteIken bunne peeU hens vooiibieng^t,«niex bet eerben wtg^efpiept, met wttgruene mbewat ^apiacljngc blabfrkms beeïeet,van fatfeene ben blaberen van btegemepne bef J^pfepe fcljterge# Itiek macr éviter,aen boppei pe van ben wefeken bie blèemkeiwvooiteemen ,benbloegt; men van ©anfenek van fatfeene gekjek,van verwen fern bleeekgeef.fom wit, naer bic welekf r onbe knoppekene volgden baer in geel faet lept.

lt;piactfc4

1 ©agei waft in ®iabant op boire ^epben,enbe woibt tot veel plaef fen in bie Xem* pen g^evonbfn.

j -^epben J}pfopfwoibt tot fetnmtgbe plattfen van ©uptfd^fani op wilbe bergaf tig^e plaetfen g^evonben.

1 ©agel bleepet in 0)ïfpeen SSiaechmaent. Jn^^epmaent efl ©egbfïmaent weibt pjn faet rijp.

5?aem,

-ocr page 637-

■OrtnfteBeitbePrtbncrt. C^p. ^i «ccctggpWf»' .^/i^acm*

1 55tcrge $hnv46 woïamp;( gbenarmpf m 'ii:aban( @gt;a^ff, van fomm/g^rn ^fpouftm woïöóftóbchrctcu Myrtus,niPc öif faPen Pan- af MyrtiHi,Boe wef noc^tde ï^attef 0flt;rt Myrtus en re. (JnPe Pacr om woïhöet ooch nv van fommißcn ^^éÇoeten preudomyifiné en Myrtus Erabaniica. 3n ifjoocIjPuptfebfdt woJOPft (o( fomplanffn ^(naemt4K|an vnP ’i?o;{L (£npe wo:ö£van fommtgenvoo: öif txt«gt;v(^öle3gnüt vd cjf^copBjafïu^* bafr((kpnr$^dt)(to'||em({gt;el^(fft.c^aerfc^t)n(wd te wefene Pat tvilOt g^eflad^t van 9CBii6 Paà phnme af fc^«)f( lib.xxnij.cap xj.

i iöic^cpPcn^pfopc tvo:Pt g^f^ff^fo ’» Jpoocbïgt;«p(fc^ -0^PÖfn5^fcp,vnP5fIïgt; jjfop om Pat fp tn Pie jpepPen mPf wifPm vdPen maß. .^n iatqn woiPt fp van foni^

’ inigben Gratia dei gfnacmtifn beeftjiocfj^ane g^een geftjekemffe, met P:e Gratia dei oft Gratfola.Pïc een gepacht van elepn teantonc eX Paer af gbefereuen ee int PerPe boeek in ;(ij. (kapittel enPe fcbijnt wel te fpne sdagoPiinij.ÇOan Çôaknue (loïPue wo:Pt Pefé J^epPen J^pfope Helianthcmum g^enaempt.

^agef cd fonPerhngbe P^ fact re werm enPe Piooge iet febier in Pek PerPen graePt Crackten ïbcrchingpe«

©agef en ^reft g^een tvafraebtieb g§fbïupek iri Pu rtKPefpnen,tttaer Punf wd om 4 gedept te wozPene tn Pie eteerfeapptapen.want bet bewaert Pu d«P«un Paert Pp kpe van motten enPe fetetero.

Dan lleBenbe palmetto Cap* çttf.

Cf'Cfatfocn« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rufcuni. ©tekenPe Palmen.' l3^ Óamp;ewao Patmen ^ier te lanPe lt;£tfhCPe palme Çeef, ^^ ooeh een neer bouta eb tub ^ gbetrasgbehiek Pie @agel, § enPe beeft ronPe fielen met veel arnmaffenPe tae^ken? Pie nut Pone^ keegrueneen Pieke femffen bedeetfijn, Öaer aen maffen vele bnipn gmene Piek? etéb^Ô^e 0ckenPeblaPerkê6, Pen blaPe^ M? ren van ejjïpïtuö ©ft van elepnen 'xSuep w

BoomanPero niet ongbeligk, Pan Pat fp

lt;Ick,vooï een feerp flekenPe Poukebebi» Ben. £?p Pie biaPeren maffen Pie befte# heno Pie feboon root flfn, en Paer in lept bert faet.©ie model eo mit enPe fkebf. lt;[ jaiaetfc.

^tekenPe palmen maffen in^tdliert mPe ^ourgoingien op Pie ftratè bp Pen wegen en op anPere ongebouPe plaetfen, bier te IdPe motPt bp m Pie bouè gepidt.

lt;[ Ot

©it erupt beboumt fijn blaPerê Winter rnfoomerunPe tn italien, en Paert van felfomaflleueret flfn vïuebten ontrent X)ogbfïmaent, bter te lanPe eefl on# »ïuebtbaer.

Sit erupt moïpt gbebeeien tn^rieer tiv^vïw «yçieCtô^v/Miça-nH, nvçT«ntivilt;x « nvKf

«»«« 3« -la«,nKukun),R.ufcus enPeMyrtusfylucHru enPe Scoparegia ak SO^areeHu#

anew)

-ocr page 638-

Cfffdvvvvft). ‘Orttt'T^öngbcnblnbt. Ccp. ^inj.

öUffoï antiquité ((Ïjnjft-^n hcTlpotdtcn Brufcus.3n -^oodjön^tfdj ^euf^öommbe Xfrrklwn.^n ^ZcfrOuptfc^ pfhenöc palm.om hattet Den '^UQbootn,ïgt;te bter tv Inrv Ïgt;f |)alnibooin veel ghebff (en woWtwatgrtijek C6,van fommig^en oot ÇV^ùpfôoitnr

lt; Zi^atuere«

©te trotte kn enOe hpefß6e(t)c; cock oie bladeren fî/n tverm m Den tweeDen graeDf, mDe Dtoogbe tot in Den iet pen. fCracDt ert Wcwfeïnglje»

©te wottelvan 0tehenDe palme tn wijn gefoDen enDe geDtoneken Doet water ma»; 3 henjop Die wine b;eeckt Den peen enDe Doet oat graucel njfen enoe afgaen.enDe mits Dpengoet Den grenen Die De DtoppelpiPe Rebben.

ti'ie felue wottelcinDfv feiner maniéré gebtm;ek(,pjn goet tfegen Die geelfueÇtenDe ^ pijne,enweeDomtn t§oof(,en fp verwecken Die namerltjeke cranekh^ van DértoilwenK ©ie blaDeren enDequot;^Die befieheno fijn van (raceten Den wortelen gbekjek, noc^tano £ nietfoo perek oft erac^tic^,enDe Daerom en wotDen fp oock niet veel g^ebtnpekt.

Dan^ongbenblcbt» €ap» ^j

cefatfoen*


©ng^enblaDt Çeeft ronDe pelen g^eftfek Die lüifworiel^ontrét onDerbaf Jilj^^uen voet BoogB,enDe Daer aen wapen euer bepDepjDen fwertgritene Dielte blaDeren, Den blaDeren van ^auriwboom met feer engbefijek.op Die welegt; !^Ite in DmlDDefeen depn blaDcken wtwaptn manière vorn een tongbefken. } Q;nDe lupeben Defe tienne blaDerkeno.enDe Die groote waß'en ronDe rooD^ aebtigke bepekeno enDevtuebten feber gbdijek een Q;rwtegroot. ©ie wottel ee teer wiManeK enDe beeft eenen goeDen rueeh.

ÇOan

-ocr page 639-

‘Ortn'ÏTönjbfnblrtbt. Cnp. ^Uij. ccccdvvviP.

» quot;O^nb^fen c^onglBfnHabtvmöftMennoc^ ccnanl)frg^ff(ac^(,4l6 fommig^cÓ^c^ kerben, fatfurn bat oocfunv’liebten op bte blaberen voottbnng^t enbe benvootg^e*’ ferenen van fielen,blaberen,vmtften enbe wottelen g^ebjek e6,anber6 ban b^ op fpne blaberen bp bie besehene g^een anbere depne blaberhene en waffen.

5 ^0an noebeen berbeabepafbl febnift ooeh bie welg^eleerbe ÇD7àt(Çwfu« bweklt ben oootßblt;’f^‘‘^“^’^ ’’^•^ wortelen en blaberen g^enoeb öb^^Oelt fö, maer bte wucbien van befen en groepen niet op bte blaberen,öbelii(h aen bte anbere, maer traffen op bes» fonbere fleeIkene tuffeben bte blaberen voofttomenbe.^te wcltJie root fijn, engeltjeh een elepn I^teerhen groot.

lt;[ l^lactfc*

^ongbeubfabt wafl tn j^ungarfen enbe X^oflennfek, enbe ooe t’n fraßen tn botten here boffebf »• *^1^ te fanbe woibet tn ber eruptltefbebbero bt^Ufii gbeplunt.

lt;[ C^tf

«Songbenbfabt feuert pjn viucbten ontrent ben J^erfß.

C Zl^aern*

i Sat terfle van befen crupben worbt gebeetenin ©rtee; ;7r7róyxlt;i.lt;v-op oft uTróyxamp;arop oft iTr'yXiocv'op.fnbe ale fommige fcrijuen i7ri45UA\ÓK«fxop.3n lattjn ooe HippoglofTuin enbe HypoglolTum enbe no ter ttjt V'uularia,Bonifacia,Linguapagana, enbe Biflingua . ^W J^oochbuptfeb 9t»pfFltnhrauf, J^anekblat, 21uffenblat, ïöeerblat onb ^Sungenblat lt;Jnbenaer foinmtgbenoanbpen namen tn 3?eerbuptfcb ^eeftrupf,lt;i2:ongbenbfabt, enbe ejapkenferuptj» 3ranebow J^erbe au; langues.

a «i^weebe febijnt oock wef te fpne een geflacht oan Hippog!ofrum,enbe ee baer om oan fommigben gbenaernt ^ongbenblabt wijfken oan ben wekken bat terfle ootk «ïon^ ghfnblabt manneken gbebeeten worbt.

3 lt;^berbe es gbenaernt in ©riet; (AaepvH «XifwcTftiacjKoù tfïdepw t/KtK.^n ^fatijn Laurus Alexandrina,amp; Laurus idæa,no ter tijt oan fommtgben viâoriaia. 2^n 5ran(boi6 laurier 2lle;anbîtn,bat e^ 4;auru6 oan .2ife;anbrien.

lt; Zî^atuerc»

1 «?îongbenbfabt es oerfuetenbe oan natueren aie païenne fept.

5 £Dîaer bie 4.auru6 oan 2lfe;anbrten ee wer m enbe oerbroogbenbe.

lt; € raclft en Werckingljc»

1 5)ie bfaberen enbe wortelen oan lt;é:ongbenblabt worben feer gbeprefen tot ben géi» 2( (willen oan ber keelen.bupcb enbe oan ben amanbelen enbe tot ben fweeringbenoan ben feluen,in gorgelwateren gbebrupekt.

3n Staken Ó^e ^areeHue fch^tjft bangbtmen bit erupt aen ben bakoan ben kim ^Ö beren aie fp ben buptb bebben.^nbe een boet baer af op thooft gbf f^f K (^ goet tot bte pijne beo felfs aie ©iofeortbee fept.

Q5apttfla tïsgt;arbU6f(ri)ftbat btt erupt feer goef enbe fonberlingbe es tfegbenbtetï fieckte oan ber moebere. ^nbe ba t een lepelken poebere oan befen c/upbe ingbegeuen bie moeber terflont boet flillen enbe finehen.

3 iCie wortelen oan Naurus 2f Ie;anbrina in wifn gbefoben enbe gebronekê boe water S) maken,fi)ngoettfegenbiebroppelpiffe,fpoerwecken bienatueifijeke eranekbi ’^ ken vrouwen,boen liebten arbept hebbeden iagenafbte feeonbine enbe alle onfupuerbept, PenTamartfebboom. Cap. ^v.

lt; CgkeflackU

^amarifchboom eo tweeberfepe aie ©toftortbeo fchrtjf^fflepn enbe groot.

c Cfatfoch, H2(marifehboÖken es ec depn boóken onirêt een? man? lengbe booth waf^ fenbe,enbe beeftoele tac;ken?, oan oerwen fomgedgriienad^ticb, enbe aen fommtgbe anbere brupn,baer aen groepe clepne afeboeruwige blaber ken?,ben blaberen oan J^t^keoft oan 0auelböó febter gelijtkenbe. ©ie bloemen fijn brupn woUaebtieb.eube ai? fp oergaen foo flupuen fp wetb.

©©© ©ie

-ocr page 640-

ccc«»e. Van'amp;itnatfftiib^aini Cdp. vv.

» ©Ïe größte jS^amanfe^boortî ce öf« clcv^ ncnvan Maberen gÇehgk,maerÇp wafl ved ÇoogÇer, niamp;cwoïöt ^o ^oog^ lt;ïte an«! bete grootc boomê,fn ïgt;efc b^enßbt vïuc^fcrt

Ö^chjek epeken appelé, oft ©alnotê groot. M^

x ^i( depne e^amarifcbboom wafl aê ötc ranten van Pen loopenPeenPe flaenöe walt; teren. ^nPe Çp woiPt tot fomnkg^e plaet«» 6p Pen Ot^tjnfiroortJ gÇevonPen.

a ^le groote «S^amartfe^PoP waft in Sp^ rien enPe in (?gppten. ^nPe Pefen co noc^ ter tift onbekent.

Sic eiepne lt;^antarifc^6oP bfocpciin Pic icnten,cnPcfonPerkng^ein Pen €£Rcpc. ir/i^acm»

Sit gbewaewœPt g^e^cetenin ^ricev |uv^^.3tt ■iattfn Myrica enPC Tamarix, in fP^ mtge goePe 2lpoteken Tamanfeus/nPe Paer naer in J^ooc^Puptfe^ ôJamanffen Çokÿ, tiod^tane ooek van fomnngben ÿoi^ enPe €öirt^enbcr^.3n ??eerPnptfc6 f^amarifclj^ 600m. Jn i^raneÇoip Ampere faninage ^ jSamariP.

([j^atuerc.

Sic biaPerenenPe longue feuetkene v^ '^amarifebboom fiinwat werm afvagben^? PeenPe repnigbenPevan natncrcn,fonPcr tncrekclijekf Pzooe^^ept. Sic viuc^tJ enPc feoiffcn vix Pen c^amarifeÇboom Oin PioogenPc (fame treekenPe cH van natuerck Pert galnoten gbelpck. lt;nbsp;OacOt en Wmkingljc,

«^amanfebboom ce een erae^tigfie enPc fonPer lingue incPcepnc tfegben Pic verberg 3 Pc enPe verfïopte unite,enPe beeft alfoo fonPcrlingbc erac^t enPe niaeb t Pat bevonPen re,Pat Pic verekenen Piegbegetenbebben wt troeebenvan^ainarifebboom boutgbe^ macekt gbcen miltc en baPPen.^nPe Pacr om eefl feer goet Pen miltfuebtigbcn P^tt fP Pïineken rót coppen enPe eroefen van (Samarifebboutgbemaeekt.

Sic blaPcren enPetongbe feuetkene van (éamanfcbbooin inwi/n met wat o^ijns ^Sj gbefoPen enPe gbcPzon(ken,gbenefen ooek Pic verberPe enPe openen Pie verfïopte mi^ te.b^ffdic Poet ooek bef fap vanPen feinen met wijn gbcPioneken aie 30Iinin6 fept.

3tem tot Pen tantfweer Pient ooek feer wel Pic rónn “Paer Pic blaPcrcn cnPc iongbe GT fenetkenein gbefoPen fijn,al wermin Picmont gbebourócn.

Sic blaPcren van «Samatifebboom in water gbefoPen flelpen Pie vlocf van Pc v:ou^ S wen,aie Pie vionwcn in Pat werm water ptten enPe bner baPen.

Sit feine water Paer Pic blaPcren oft iongbe fenctkene in gbefoPen f^'n, verPnfft S ooek enöe PooPet Pie neten enPe lupfcn, alfmè tlicbacm enPe Pic plaetfen Paer Pic netc enPe tnpfen fijn Paer mePe waffebet.

Sic vincbtvanPen grooten c^Jamarifebboom cegoet gbcbnifjekPen gbenen Pic5 bloetfpouwen enPe Pen vionwcn Pic bner natncrliftkc erdekept te onervlocPieb bebbê, 3tem Pen gbenen Pie Pen loop Pee bnper bebben, enPe Pie van eenitb fenijnnieb gbc* Piertegbebetenfijn.

lt;t$ot Pen gbcbieken van Pen oogben en van Pen mont. Pacr Pic galnoten tcc goet @gt; |ï)n,njn Pefe vniebtcn ooek goet ghebinpckt.

-ocr page 641-

Vnit^Q’^Cquot; Ctrtp.^vp etcec^if, ^ic feoïiï'e van ben ^amanfchbcom éè van (vachten ben vatebten ó5^K|lt;ft» cnbe bicnc om aue bfoff j^ancKfnbe loop beo bupe^ te fïclpcne.

■Urttti^epbe. C«p. 5»).

. . nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fiEgbenacOt,

^epbe eo 5ïer u fanbe (weeberfepe.Sne eene b:aecÇt Çurt bfoemén fanex bié 0efènj btewozbt groofe^epbegenaemt.^tcanbevc bzmght ^»cr bfoemenop bopperpe van ben pelen bp een m een tropïen,enbe befe wozbt efepne ^cpbc^^c^aun.

I^^PS^pbe eo een boufachndj gewas m^vefen'/ffteno.bert efepnen lt;^aniatife^.# 4^^ S^oontken mee feer ong^elijek, maer veel mmber, teevber, en veel neerber, |^3Hllt;tM^lt;^PWff^^’^óM«^^^*'^^^^^^^”lt;’» ^^” bfaberen van IS^ppzeffe ^^^è^*^*^^^^’*^’^^ f^^*^ ong^eh/ek, maer bzupnber enbe Berber. ©pn bfoemkenS pjn g^ehjtk efepne knoppekens in vieren gÇefneben « van verwen feÇoon Infverwie^Jomtifieoock maer feer (Selben wü,enbe Waffen fanex bie nffkeno van betf mibbefe tot aen bat opperpe toe. ©ie woztef es fanek ÇoutaeÇtieÇ ertbe boneker root’ ©at anber enbe tweebe g^effae^t van J^epbe eo ooek een neer ^outaeÇtieh pnipex^ ften,hebbenbe vele bunne teere rif pens van ber woztefe fpîuptèbe.'^vJ verwêf oobaeÇlt;j (ieÇ oftbmpn,bafr aen waffen feer efepnebfaberkens,ben bfaberen vanbenghemep# nen lt;5îÇpmusvan fatfoenc met onghefifek j maer veef mmber enbeteerber. it ie bfoCi? men waffen bonen aen bopper ffe va ben riffkes vijf oft fes bp een neerberwderts hart gÇenbe van verwen liffverwùÇ root,van fatfoene fanckachtich rent binnen hol, voos open,ghelif(kenbe eenen efepnen holen tonnek?,mmber ban een ^amoelie.^ie wortel es teer cruppenbe,tot veel plaetfen nieuwe rijfkens wtwozpenbe.

V piartlc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^ nbsp;nbsp;nbsp;^^^^

-ocr page 642-

tacc^cij. Xgt;lt;in lt;5c)gt;be. Cnp. vvf.

/•jepben tv^ffen öp boîte,mag^frf,ontgt;iUf^(bang^f, on^Çe boube ber^fn tn »efbea cube in bic boßcbcn cnbc anbere wtlbcrmlïen.

i ©terfïe ß^egaebj van ^epbe bfoepet in tbeg^infel enbe in tiaepc b£ foomer toe in ben J^e: ffi.

* ©at anber g^efiac^t bloepet in bmibbel van ben (corner.

lt; Zîîaenii

I ^epbfn woïbf geheet? in Jjeechbuptfeb J^epben. ^n 5rêie5oio ^ïupere a ^’’'ere, mbe woïbt nv ter njt gbebeutrenvoo: bat bocinacbt.cb g^etvae bat van©io(tozibco S^^eeten troïbt in ©net; *fwK«.lt;ïnbe in Latijn Erice enbe Erica.

* ©ie eiepne J^epbe eo ooth fonber twijfei een gefiat^t vd Jjeubf/nbe baer om maeÇ fp wel gbenaemt tvoiben in -tatijn Erica altera,enbe in ©riet; ifwwdne*.

lt; |5atuerc«

55epbebieg§e((ac5tenvan J^epbe fi,n mertkeiiith bïoot§ van natueren.

veracht en mercHingbe«

lt;?fap van ben Haberen van J^epbe tn bie oogden g^ebznppt gÇener|î biepifnefnlt;’ be roobit^ept van ben oogden enbe fïertht bat gpefiebte.

©oootkbicj^epbe bic cpïèebte^-rita (00 fOnbuer bloemen enbe biaberen feer goet g^eiept op bte beien enbe ptken van ben (langden enbe bpergbelijtkc femjnnk gbeghebterten.

Wn ^ottoett.

C Cfatfoen«

? 3^ gbewao grotpet in manière van tienne jtrupt;hîo oft boom J^ktne, enbe en wotbt met (eer groot,(ti« blaberî pin bieet en#

■ be biep gÇe (ntbtn, nunber ban bie Tßnnaaerte biabtren, anbere hier wat gÇeIiitk.©ie bioemkene fijn get(, in bmtb# bel pnrpurbïupn , rontfomme g^tkerteif. ©ie wüteten (tin (ebier geiijtk bïtebepiat# teg^ebaerbenoten, bie volfifnvanfdjoo# ^^ ren witten (Tottoen, in ben weltken bat fact ^ verboïgben lept.

lt; (Blaetfc. hotteen wafl tn (Jgpptê enbein^nbien, irnbewoïbtootkgbeplantin iîanbi2,ÇQîal; t§en,enbe anbere bpergbeltjtke lanben.

lt; |ïacm»

Hotteen wcïbt gbenaemt in ©riet; füxop »tsüyoetr/’Tnop, enbe biifgbelift; in iattjn Xylum enbe Gofsipium. ^tt bte 2lpoteken z^f!^ Cotum,Bombax, tn Bombafem. 2^« '^OOeb buptfeb SSaumwol, bat ee tn onfe taU SSoomwoUe.

lt; /Satucte»

^(aetj^an (Jottotn ee werm cnbevoeb^ Cicbaleüserapiofcbïtit. f eracht enrperekingb^«

^faet van i^ottoen verfuet btn boe|ï,en#

be ee goet tot alle coube gbebïekm van berbo2nen,5et flertkt bie traebt.enbe vermeer# bert bat manltjtkfaet.

-ocr page 643-

Ï)gt;in (fepperâ, Cap. pvtt|. eccccÿci(f,

lt;[ üZfatfocih nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Capparis. tappers,

3(ppfre ce fê ftehenöf gewa$ feller geit,th Wc ^iocmbific oî§cfftvcclrâlt;;lîcnô epOer aaien $cfp}pct, böcractrap pn rouwe farpc KiRnWc^o^ tenen,enOe öonhergriienc ronöac^ng^e biaWren twee tfegben een, Oen blaOeren van J^afefwoitek niet feer ongften)eh,oft »tl Xluecippelbootn^ak ©toftonbefi fept, maer ronber.^^uffebfo bie bbberen eomc tkpne ftnoppeftene vooa,bicvoonbuni? ge feboone wekiekenbe en geflerrebe blo5 «enö, enbe baer nner waffen ronbe fange »nickten minber ban een ohne,enbe baer lt;n kpt bat fact bat ckpn ee.öie wortef ee laneh boutaebneb met een biche witae^U^» gbe feótffe bebeekt, bie in bet mebeeijnen g^ebznpekt wozbt.

C ïSIaetfe.

OTappers waflen op rouwe ongÇebou# be fïeenaebtigbe eft fanOtac^tige plaetfen, tnbein bie Ragen, eft groept ouervloebicb in opaengien, ^i^'ken, 2lrabien enbé anbere ^eete Ianben,bier te fanbe en woïlt; ben }p niet gReoonben. 03? a er bie bfoetfle enbe nnicRten fijn^ier bekent,bie in peeó Iteloftin foutwt ovaengiWn befe ^eà IftbenoneroloebicR g^eb:ocRt wozben.

lt; jàaem*

(Tappers wölbt gReheten in ©nee; K«îr7r*fif enbe in lattin Capparis, oft fommigen »Otk KwarCoT®- Cinosbato5,b^ CS in Latijn Kubus canis en Sentis canis.^U .^OOCRbuptjC^ Capperen.^n 5rant^ow trappus.

©ie tappers bie in Effrita. 2(rabia, ipbia, enbe anbere Reete fanben Waffen pin (eer Reet, tot fcRier in ben Werben graet, puppen enbe fweermgRen inben mont ma# Itenbe enbe bat vfeefcR tot ben been toe af etenbe.Ç9îaer bie in italien efl ©paengien groepen en pin 500 perek nief,eft pjn bie bequaempeom fegeb:upeke,ma(eltjek wem# wefenbe, bzooc^enbe tfamen trelt;kenbe»an naiueren, fonberlingRebie fc^ozpen van ben woztelen bie bep tot ben g^ebzupek ber mebeepnen bienen, want bie bioemen enbe (ong^e biaberkeno en fijn ^00 eracRticR van wereken niet, enbebaer om Wenen fp bep totber fpi/fen.

«rCracRtenWerckingkc«

©ie feoz^en van ben woïtelen van (£appers,pin feer goet tot bie verderbe enbe ver 3 flopte mtlte, met fpzope van a^Rn ingRenomen, oft met baer toe btenenbe oliën enbe jafnen vermengRt,enbe van bupten op bie mtlte gRepreken.

©efe woïtelen fijn ooek goet gRebzoneke, ben gReene bie pijne enbe weebom in We lt;3 |ope Rebben,bie lammuRept Rebben, enbe bie vmetkf,gRebo:pen oft van Rooge gRe# »aQenpm.

^p verwecken ooek bie natuerfijeke cranekRept van ben »jouwen, eft boen pereke# ^ lijtk We vane enbe bat water lopen,al^oo bat fp bat water bloebicR boen woiben affmè fe te langRe oft te veel gRebzupekt,

©te ferne woneien fupueren enbe reinigen ooek ane oube vervuplbeweberfpannv © ' quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;©©© «j gölt;

-ocr page 644-

tcccc^dtifi Drttt SteBcIbclicn. Cop.gtie* g^e fweeringÇcn.enbe met a^qn vermengbt verbrijuen atle witte leltjcke vlecken enbe pleeken baer opg^ejlreken.

2)ie vrucht van (tappers enbe blaberen fijn van erachten enbe wereWnghe ben wor^ S telen g^fkiek,maer met foo flerck aie ©alenue fept.

lt;Sfaet van ben (lappers met ajijn gbefeben enbe alwermm ben mont ghebouben^i verfnet bte ptjne van ben tanben.

lt;Sfap van ben blaberen,bloemen enbe tonghen vruchten,boobet bie wormkeno van © ben ooren baer tn ghebmppi.

©te (Rappere bat fijn bte bloemen enbetongbe vruchten, bie in fout bewaeit fijn, j^ gheluckmenfe hier te lanbe ouerbrenght,ghfwaffehen.ghefoben enbe met a^tm gegeÿ (en,0in een mebetinalc fptife,bienenbe om appetijt te maken, enbe om bie verpopte le^ nere enbe milte te openen,fp boen ootk bte coube flupmen bte inbie maghe fijn feh^P^ ben enbe verteerenjmaer felue en gheuen fp ben Itthaeme ghcen voetfel oft feer luttel, «U ©alenuo fept.

Van Stefelbefien, ^aplt;^t^. it Cfatfocn.

lt;Seftelhffifn ce cf Çoufac^dc^ pfkenbe gßftraf,onirfn( «vee Oîpe oft vier voetè beoefj wap fenamp;e, enOe Çeef t vele witac^tt gÇe tae^kené enöe njfkee m^ velefeer feerye pektniJe toiekene befeOt taer öè wa|ïen licht gruene,facette,bieeb? '^ CK^tigfie enöe ronöac^tig^e bfabeikeno, ' rontfomme febter gfhjekeen ^ijngaerts -^ hlaamp;t ghefneöen. «^^iiffcljen öie blaöereh 5^ waffen bic eJepne 6loemkeno, en haer natr ronhe befiekcne, bie aio fp rt)p g^ewoiben ^^^ fi)n,(laer Oioofchijnenbe enüe geelae^tiek Vc eft wat rooba(Çtù§ van verwen, enbe van fmareke wat fnefac^tieh. ©w worteleo ïntn^ert enbe houtae^tu^ met ve(faengt; waffenbe fafelinghen.

tlBlaetfc/

©tekelbefien hög^e worbt bier te fan; .te al om enbe feller m alle IVouen, aen öte canten van ben bouen.enbe aén bic tupnen enbe^ag^cng^eplant. fW*.

©te Citekelbeften ^agÇe worbt feet* vroecÇ tn Îigt;îeertf,bîcwtï6 ootk in ©porc^s lutlegnien, in2(prin com^nbtebloemen voort, tn 5P epe bie beften, bte ban in bie fpijfefeer g^ebrupekt worben. 3n bepribe van “ï^raeckmaent worbert bie vruchten rtfp.

Ste ©tekelbefien ÇagÇe worbt nv lertijt tn -éatifn gbebeeten Groffularij.^n^ran^ thoio ^roiffejter.^^nbeaU©efnem# mepnt foo eeftbie «K«v««Kwv»fl©- bateo Spin# ’ CeanotUosvanóèl^eop^rafÏup.

ï0te vrucht Worbt g^enaempt tn Latijn Vuacrifpa.enbe van fommtgÇen Groflul#. ^n ^oochbuptfeb Xiuftbeer en ^rufelbeer.^n 5?eerbuptfth @tekelbeftc,oft ^roep

. Fffïen,tot fommigbeplaetfen ootk ^Rnoefelen.^n 5rlt;’n(boie ©roifleleti.

-ocr page 645-

ceccc^ev

Wn^telbeftctt. Cap. 55« lt;/Iiatuerc»

©fe viUfBf fff fp rf/p e^(affoo fc nuf(l ^bcb’utjelu woïb()eö fout enbc öïoog^c (oC m ben tivffbcn graebt.fnbe (famen (r«hfnb(,van naturen ben enb/pen QSijnbe|ïen »olnaerg^eltjeft.

lt; ôae^t en Weccfeingfic.

©te ijnrt'jpe lt;5ffftfI6e|Ïen ing^enomen (ïelpen ben kop beo Bupey, enbe alle Moftgt; 3 ^aneKenbefonberling^ebatfap baer afß^ebjooe^t.

©te feine hepen fijne och goet gbefept op alle Çeete, oiengbc fweertngÇen enbegÇe 55 fwtllen enbe op btrtlt vier. «Jot ben feinen btenen ooth bte blaberen maer ntet foo wel.

©te onrijpe heften tn bte fptjfe gfiehm^eht maften Inp enbe appetijt om eten, fp oer^ (^ coelen bte ketemagbe enbe lenere^nbe boen »ergaenbie oueroloebig^e tnwenbig^e Çttte,enbe fijn per goet gbehutpeftt ben grenen bie eottfaebttefj fijn.

©te tongue hiaberfteno alp fp terfl wteomen rouw gbegeten boen water maften,enïgt; © be fijn goet ing^enomen bén grenen bte met ben graneel oft peen g^eqnelt fijn.

X)rtn3(elbeJtcn. €öp. gg.

gr ^gtjenadjt.

5T^3e 2(elhefïen fjn bier te lanbe tweeberlepe ©te eene fijn root enbe Itefeltjeft valt fmae(fte.©te andere fwert enbe van fmaeefte onltefelijeft.

lt;[ Cfatkeih nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vua VrfiGalcni. Ribes vulgo. 1 ©teroobe^telhejien^ehhen ponten taepe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^elhepen, eaeften bte met een htupne ftoïffe hebeeftt jïjn. ^s/^ rnbebaer aenwaffen hieebacljngeboiidinv ^ gruene hlaberen.ben hiaber? van TBijngaert van fatfoene niet ongbeftjeft maer minïft e. ^ ©ie hloemen waffen titffe^en bte hiaberen aenbie longue tae^fteno, enbe waffen veel v' *™

cnbenaermaelerootfijn, van fmaeeftewat fueracbttcb,feer ververpbenbe eft Iiefdijcft. ÇV * ©te fwerte Beiheften fijn van taehen hla#i^ÿ beren hloemen enbe otnebten ben anberc ge# ;quot; (tjeft, anbero ban bat fp van oernwen fwert fijnenbevan fmaefteonltefelijeft.enbebaer omenwotben fp ootft met g^eoe^ent, noc^ ootft met ghchnipcht.

Cplaetfe,

« ©te foobe Beiheften wetben in veelÇo/ «engeplant, enbe baerafwotbentnpnftenó -ghenlocbtenbieneffenoben weggen aenbie canten van ben Çonen g^efebt wotben.

i ©te fwerte Beiheften wafen van felfo op »oebtg^e ong^ehonbeplaetfen, hp bègraeigt; len enbe watet kopen.

lt; W*

Sfelhefienwoïbenfier te lanberijp meeß in ©opmamf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

. li/ï^acm.

Su äStwas »WM g5f5«(fn to w Ujtm indfn GroiruM mbn. ctolTularia mnli ttanna,Ribes enbe Ribc(um,^oe welfp bat opteert Rkes met en fijn.

©©© «0 ©ie

-ocr page 646-

eccct^evf. ■V^nTfclbcHctt. Cnp.^v.

©K vjut^ifn woj^en nv ter tijt f^^ftiatmi Groruiæ«anifnarins, (ntf fdjtfn?nwef tt friK ÖK V2U(btCtl etc vd (^ülfruiéfeprimodcmedkamentisfecundumloca gfr^ïfUKirPÏ^ ^fnfltfKT^çaipvXftZVuacvrfi.^JnÔtC 2tpOïChfnfo beften f» ooe Ribes. 3^-^Ococijbllptfc^ ^am 3o^ane tilJrcubeljOber eSrubUn» cube tóant ^^j**^*^^ beerlin, 3« Jeeeibuptfc^ ^^rftehetig euer ^ee enbe^telbtfiebene^v^ groneÇow ^toïpdeij! «anfmanns,

B ©Kellegbfpficbttreibt g^unäcmt Groflulænibræ,amp;Ribesrubrum. 3« 5?ffrbuptf£^ roobe ^flbffifn.3n S^rnncbcieC^icipiIftpcugee, t^nbe beft treiben «Uanmbx 2lpotchfn,(nbe in bte fpijfen gbebiupeht.

* nbsp;nbsp;^ tree be gbeflöd^t treibt gbebeeten Ribes nigrum,en in onfe Wie Cwette öelbe/len.

lt; /Jiatuerc» ©te roobe ^telbe/ien fijn cent enbe rnöiogbenbe lot in ben ttreeben graet enbe Ifamen treekenbe van natueren.

lt; Cracljt ert ïbcrcfeinglic*,

1 nbsp;nbsp;©ie feobe Siefbelïen vereoden bte blt;eti mapbe mbe letiere/n pin feer ged ingÇelt;3 ttomen tfegben alle tnn'enbigbe Fitte bee b(ofi6,fnbe tot alle ^erte eoitfen.

Stdbcfienin ben ntont gebouwen oft gdinouc vereoeKaUc vet^itttngf, ril bof ont# ^ Pnhen alle beete (trillingen van ben ntont,en fp rer (Iaën ben boiß in bte beete eoitfen. Stdbeften foppen oodtben loop beobupe; van beete eboteniehe geele vocbtifbeben S, ©oï(p2ondï Çf bbenbe.enbe bat root nielt^oen, fonbcrlmg^e bat fap bacr af g^tebiooebt rnbe mg^enomen.

lt;Serupt van 2(elbe(ten bat van ben fape met fupdter g^emaeeht woibt.ee tot allen © benvooig^iefereuen ooeh (eer goet.enbe bet beneempt biewalgbingtn enbe optroipin# g^fn van ber magren, enbe bient (eer wel in bte ^eete eoitfen gbegiupdtt.met eenigfe rereoelenbe wateren gbflgt;ton(lten,oft inbenmont tfegben ben boijl gbenoinen.

gt; ©le üwerte'Jf Ibefien en Rebben in bte mebeeijnegbeengbebmi-ek. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1?

Vnn 6flwf«beom.€np.gsf. f efatfoen« 2lufeboom eo een boomac^tie^ !g^ewaot^ienoft twaelf voeten 5 oft meer boocF traffenbe, veel^^ t Çerbe Çouten tadten vooitbitn gbenbe, bie met feerpe (lehenbe ^ boienen befet fïjn.©aer aen witgrueneteere^ Haberheno wa|fenbie rontfomme gbeherft 5 fi|n enbe (ueracbticfj van fmaedte, enbe baer cm,(oi ben faufenjn plaetfevan öurdiele Ï)trn(nbe.©te bloemen fijn lt;lepn,bleedtgeel, tnbe waf(en op eoite peelheno tuffdjen bte fclaberen vooiteomenbe, enbe baer naereo^ wen langue ronbe befteheno vooit.bte tet fl toot fijn enbe naermaelo aio fp bioog^e pjn fwfrt,vd fmaedte fuerac^tte^ en tfame tree# Iienbe,in^ebbenbreenBert grepnkè b^furt faet eo. ©ie wollet eo Çert laneh in veel tae# ken vcrbeplt,van binnen fe^oö geel van ver# wen,van fmaedte oodt wat amperae^tu^.

lt; lêlaetfc«

0au(fbo5 woibt in Qóiabant aen bie ed# (en van fommig^e boKfben.enbe bp fommi# 0^^ Ç agilen g^evonben. J^p woibt ooeh vele in bte ^ouen fonberltng^c van ben cruptltef# ^ebbero gifplant.

4

-ocr page 647-

Drtrt Seufebodm. ^ap. gg|. CC«cgCVfflt;

«Saiifcboö ayc^t nwuwf bfaöerf tn 3pnU gebjc nnörrc teom^/^p tlccpc c m ÇOîcpG rft tn j^erfftmact wozöc öic be peliêó n)p. nbsp;nbsp;^ ^ann.

iöttgetvae woïbt gebeft en tn bte ^Cpotehen Berberis, fonberfingebte vat ebt bte bneï b£ß behêt ee.^n i^ooebbuptfeb patOelbeer @awiicb(^ibfetgt;0frjïcb-3’^ ^eerbuptfeb lt;oaufeboó.3» ^ranebow (f fpnie wnette, on bu Herberte. ^‘n es een gbeßaebt '’^*’ Amyrberis b^ f6 van Öxyacantha bp Aüicennam enbf Serapionem, bte IWfcgbcfiacbtè vaU Amyrberis penen een met ronbercobemuebten, bat van ©tofeonbets öxyacantha gei» naernt e6,baer af bier naer eap.;;xi Ó^rfereuen ee Q;nbe bet ttveebe b^ landt en ftverf faet beeft,bat fp voelt voor bat bepe Amyrberis bouwen, enbe bit ee batmen nv ter ti)t Berberis naemt.Swfldï OOtk wel febijnt te fpne bte öxyacantha bte van Galcnus lib. ï.de aliment facultatibus, onber bte Plantas fruticofas gbereehent WOïbtj Opens Afparagus bat C6 iongen feueth^egoet om eten p)n. lt;[ j^atuere*

©ie blaberen enbe vmtb ten van €5aufeboom fijn tout enbe bioogbr »^ natuerert tot in ben tweebengraebt.enbewat fitbtijl van fubpantien.

lt; Craebt ^n Werchingje^

©tegroenebfaberenvan ©anfeboom bienen om kaufen baer af te mahîtotbeh^C fpijfen gbeltjek bat @itrtltele,enbe bie faufe bie baer afgemaeelit wo:bt,es verfoeien«» be enbe maedit appetij^enbe es feer goet ben gbenen bie verhit enbe foïtfacbneb fijn.

©ie bepehene van toaiifeboom poppen ben loop beo buper,enbe pf IpS alle ouervlee ^,^ bigbe vloet van ben Vïouwen,enbe alle onnatuerltjdtc bloetgandt.

©ie wortelen van ©atifeboom in loogde ghewepeht malien bat hapt geefafmS bat (J Çapî baer mebe bichwilo wafcht.

-ocr page 648-

Mec^e^üh ^^^ quot;ilcatia, Ccp. ^^iji

r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;25fr(Ïe gbepnebt van Stcana ee eê pekrnbe boowachtteb gewag, biagenbe

veel tarhen bte met feerpeboienen befet fnn. «^nlfdjc ben wefdiè bie bla^ ‘^/11 beren vooïteomentn veel anbereetepnebfaberUcßverbepft. ©ijubtoem.» heng fijn wit. egfaet eg breet g^f kjek een lupine, enbe wap in lange baiif»

^ wen,enbe baer wtpeifîimnbatfap, bat fwerteo enbeootk 2l(aeiagbe^ Çeetenwoîbt.

a lt;^$^weebegbefiacijt van Zeaeta eg oodt een flehenbe g^ewag, blaguenbe fange feer# ye boienen,baer aen warfen bfaberen,ben bfaberen van ber gbemepnber Otiipte febter gehjeft.^ie vniebten wapen eoek in bauwkeng geleek bie vinc^ten van ben ierßem

lt; {Blaetfc«

* :^ieierpe Acacia wap tot veel piactfen van tjgppten in biewitberniffen, » ^ie tweebe wag in ponto enbe tSappabotien alg ^tofeonbeg febnjft.

« Sit gekenbe gÇewag woibt van ©lofeonbeg gebeeten in ^riee; «««««.^n ^afijn Acada.enbevan c^beopbapug aK«vfi©.HaKôvâa.Sat eg in Latijn Spina. Siegumme bte Çier wfvioepet eg g^enaempt in bie âpoteken Gummi Arabicum, enbe eg baer gÇe# noceb bekent, Çoewei noebtang bat Çetfap van Acacia, bat ooek Acacia g^enaempC worbtbaer noeb onbekent eg, wantin piaetfe vanbefe Acacia woibt in ber ^poteken bat fap gbebriipekt van wtiben pmpmkeng biemen öieen niiemt, enbe Acacia onree^# re/nek gbebeeten,

? ©at anber baer af bier bie gguere voor bie anbere enbe. tweebe Acacia gbegeft es. worbt van fommighen g^eieerben voor «lt;r7r«x«fl©-Afpaiathus gebouwen, enbe n^ vooï een Acacia .jCOïatf^toiug geit bie feine voor bte tweebe Acacia,bte Acacia Pontica enbe Acacia altera g(ie§eeten worbj.

f^atucre«

Olcacia enbe fenberfingbe bat fap bat van ben euberg g^ebntpekt eg gÇeweeg, eg broogÇe in ben berben graebt,enbe eoitt tot in ben tergen,alg ^aienug fe^rijft.

fCracktertWerckinglje»

^fapvanSieaeiageiptbenloop beg bnpex, enbe bte ouervioebigÇe natueriigke^ lt;ranck§epf van ben vrouwen,enbe Çet boet bie moeber bie gefoneken eg in Çuer piaetfe tomen,enbe vag Bonwen,met rooben wijn gbebroneken.

©it fap eg goet g^egreken enbe g^ebnipekt op bat wüt vier enbe op alle beete fwÜ# 0 ling^en enbe fweeringben.enbe bijfgßelijfr cock tot bte beete pupgen beg montg.

Yearta eg ooek een goebe mebeepne voor bie oogben,enbe geneeg bie roobe gÇefwoi# (£ len enbe veerbe wt gaenbe oogden baer op gbegreken.

Sleaeia maetkt baf bapr van ben boofbe fwert, alfment^apr Wag^f met baf water© baer 2(eafia in gbeweptkf eg.

©ie biaberen enbe longue fenetkeng van 2(ea(ia,maken bie leben bie wt biier ione# lt;£ tueren gbeweeg Bebben vag enbe gertk, alfmen bie leben gooft met ben watert baer fpi«Öamp;efvbenfi,n.

Van lt;0ptiJS. (Tap. ^gifp

ütû^îfngegnvfertigfweeberiepe. ©te eene worbt gBeÇcefen groeten oft grollen Q)?pïfng.©ie anbere eiepnen oft ebden ÇÔ^prtng,

^Cfatfoert«

^e groofcn oft freuen ^^pztue jjwr te fanbeA^enermt, e^een booWiKRi» ^’^ g(un?lt;j6,femti,t6 ontrent eene mans lengbe Çter te fanbe ^oo(^ wap Si^i^ fenbe,bebb(nbe»ele taQluno, baer tten waf^en bonthergmene bfaberen. W^ '’^”f^^(®’f”^/*’^^Ô‘'PO‘lt;^î’fnHabereniiwttÇôineooîîgt;e fester geh/eft. ^n ^' ‘ be baer (iipchcn groepen «n fowmtge wernte fcomerc bier te bnbe.feÇotM nehefehfehe witte 6(oeniken6,ben (^nethbloenien niet ong^eKjeh mner wat minbereJ ^K c(epn( oft ebete^Vîpîtweee een etepn neer g^ewau van wefen enbefatfoene.be« onbe^

-ocr page 649-

VanCiöVM^i Cup. anderen nia ferr ongßcföfKrtiacr veef mtnlx'rr. @0’« bladeren /Ï|ndepn enbe frnaf mtnöcr mOe (malöer ban Où blabcrê van Sï)iK)rbooin,v4 ver^ wen niet ^00 bzuçn afe bïc blabcrcn van ben gro# ^ «en. ^tebfoemiten$ fijn codi wn, ben anberert ^ met ongbeitjck bananfè wat minbere enbe fenv ^p tijfebobbcfbervanbfaberen.

3 3tè nodj effet een berbe OJÏp2fU0 bie be greo^ fïe van blaberfn eß.©ie blaberen van befenfyn fefjier alfo groot a(6 bte bfaberevan ÇOnnootbe^ Peruinca in taujngbenaentt enbe anberee^ befe^ S)ïp:i«e ben anbefen gbehidt

C plaetfe.

C9?iiï(Ué waf in épaengien enbe in ^taffen onirent y^apefö ouervloebtelj, j^ier ie fanbe en groevei bp nfei ban in bie (ionen vanfommiabe lt;r«vthefbebbere,bif ^em in manbekene planten, rnbeinefgroote neerfiebepi bes wintere bewail ren enbe van bte toube wachten, want ^p en kan bie coube van befen fanbe niet verbïagben . Sie Cleanen es oock Çier te lanbe meer g^emepn ban bie gronen.

€9?pïftï6 bfoecet bier te fanbe feer fefben, ban alf heete-^oomere fijn, enbe ban^oo bfoeijei bp (n ^opmaent, vmehten oft faet en kan bp niet ghefeueren.

lt; Zltlaent*

ÎÜîpîtue wotbt gbebeeten in ^rtee; puewH. 3« -^^kjn Myrtus,enbe met bpen fiaettt ce bp hier te fanbe enbe in bie 2tpoteken bekent.

Sievinchfenvan 2S)ïpï(us woïben gbenaemi in bie^poteke ^pïfint.

lt;^o^fóccke fnnjef naernsf»

0)ïpïiii6 wotbtgbenaemt in (^rieeypvf«'vH,naer een longue boebtervan ^ftbenen bie ÇOîpîlîrtegenaemi wae.Sefe was fefjooneenbe fer(k,enbe ginek met huer feboon^ hept aUe bochteren te bouen, enbe met huerber f erekept atïe toughers, fp was van bic @obbtnne paOas bat es Ç^inerua feer bei«mt,bie huer fefbe enbe bebeverkeeren in bie pfaetfen baer bie ebeleionghers to’nopben.fpeelben,kepen enbe huer in verf manie ien erereeerben. Saer fp afs een ^uge eroonbe bie toughers bie in bat totnopen fpefen oft foopen vief one verwonten habben enbeptijs verbieni » ^ube baer om ^oo waeren fommtghe toughers,bie verwonnen waeren, op huer verbofghen, enbe hebben h‘’lt;‘^gt; buer hœf enbequot;mjbt boofgheffaghen. Swelek bte ©obbiuue Ç^îmerua veruemeube, heeft terfont boen groepen beu wefrieekenbe 5i)?pttus, beu wefekeu fp met beu uaem van bieionghe bocht er *^p’fïne ter eerê enbe ghebeuekeniffe van huer, ^ptfineghcs» heeten heeft,enbe feer bemint gheftjek fp bie ionghe bocht er te voten bemint habbe.

^j^atuere.

£nïpït«s es bïooch tot in beu berben graet,eube coUt tot in beu ierftn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»

lt; Cracht en Werekinghe»

Sie befiekens oft vluchten van 0)?ptfus fi)n feer goet inghegh^ten beu gheuen bic 3 bfoet fpouwen,b’aken,o«ergheuru oft piffeu, want fn fefpê alle bfoetganek cube btjp ghekje; oock bie ouervfoebighe natuerkjeke cranekhept enbe vfoet van beu v;ouweu.

Sie feine befiekens fiiu oock goet ghebrupekt tfegen ben loop bes bupe;, enbe tfe^ ^ gheu bie fweeringhen van ber bfafeu.

«Sfapvan benbe/ïckensghebïoochttstotbenvooïghefcrewen oockfeergoet, enbe CS^ bient

-ocr page 650-

v'c. TJan Cmirtwboom, tfcp. vviii\.

öienf.öner m botten (ot Wr weed« entte »oebng^e mdôÇe, ente tfeg^ene he flehen en«»

Ite beten van Oen oeœptoenen entte p^afangien.

c^faet van ®?9HUömwafergbefottenmaeekthat Bau’ fwerf entte bdabatwtvab^ (en bee fe(fß,I)e( ßamp;eneep ttù loopenöe gafen van ben Çoofbe, entte boef bte (eenen ver^ gaen alpnen t^ooff biennie met befen wafer waffdjef.

o^felue faef m wijn g^efoben gbeneefl bie (weering^en van ben wfwenbïgben leben (2^ alfinenfe baer mebe wafc^t.^efe wifn ee eoekgoef tot bie Beete fwidingben van ben oogden met waf pin bloeme verinengbf enbe baer op gedept, enbe g^eneeft bte bïa^ gÇenbe enbe loopenbe ooïen baer tn gÇebnippf.

Ste feluewtfn baer ÇÜîpîtne faef tn gefobcee belet ooe b’öekêfeav fevoïê gebiöekê. é^ 3fembwafer baer^pîfue faef off blaberentn ghefoben fijn flelpf bte vloet enbe euervloebtg^e natuerltfeke eranek^ept van ben v:otïwen al6 fp baer m fitten eü babt cafeïne wafer maeekt bte leben vafl enbe flerek bte gebïoken off wf ^nertonetueren -9 g^eweeg p)n,ale fp baer mebe g^ewalïe^enwofben.

i^te groene blaberen van {Ö^pttue pjn goef gl^elepf op voefeogbe (weertngÇen,enbe3 op alle leben baer eentg^e oiiervloebfg^e voebfie^eben tn vloepen ƒ

©te feilte verfebe blaberen met olie van 9toofen, off anbere van erae^fen ber feiner ^ gÇelijek,vermengÇf,fi)n ooek goef enbe bequaem fof bte vooifeefenbe fweerlngf,wtlbf vier,omloop enbe anbere bperg^elt/tke Çeefe puppkene.

©te blaberen van ïöïpifne g^ebzooebf, met baer toebtnenbe falfkenévermenget^ gÇenefen bte fweerenbe nagÇelen van ben Janhen enbe voeten, enbe bebwing^en bat (weet a Ifmentliebaem baer mebe bcflrtjekf.

Dan Cauwóboom lt;nbsp;^gbenaebt»

5rs3^ bannis boom ee tweeberlepe. ©te ^^ eene Çeeff gruene pelen enbe tae;ken6, enbe I^erbacbtigbe bleke blaberen.©te anbe* re beeft roobacbflge tae^kene fonberltngbe al6 fp tonek fnn, enbe blaberen bieweeckër enbe bunber fijn ban bte blaberen van ben lanberen.

lt;[ ^fatfocn«

©atferpe geflacht van ianrueboom wap (omtl)tP feer Booeb enbe erng^f Berbe bleke prupeken.baer aen wa^en veel taeken bte ab tfamen met een gmene feozffe beeleebf flfn, enbe baer groepen bieebaebtlg^f langue ber«* be bkkac^tlgÇe welrlekenbe blaberen,tupebè ble weleke voozteomen elepne knoppekens vooïfbung^enbe wit grnene bloemkene, en baer naer ronbe langadjngbe vzuebten, ble van bupten Rebben een bzupne veffae^flg^e feotP’e,baer tn ble keerne lept, ble wlftac^nc^ x off grauw enbe vet ee.van fmaeeke feerpadj* Ucbenbebltteraebfle^.

©at anber geflae^t van -(aurue boom, es ben voozgefereuen met feer ongBfIt)ek,maer l^etenwap^oo Çoog^enj, enbewoipt blek^ wlle vele feueten wt ber wozfelè ,ble al^oo Çoo ge fomtijtö wapen aie bS pzlnelpaelè prupek, alfoo baf befen ^aurue felben boomwlfo op# wap.©le longue feuetkene enbe (ae;kê6 van 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;befen

-ocr page 651-

VanCauvuôboom, Cap. gçtïff\ v‘q\ tepn nitt ïccötKb icb ende fomn'Re fchoon roo^nWe als (9 oubt woïöf« batijni opö/ a(hti(b.lt;5te blaöeren fijn ben anOfren van fatfocne gBfUjdi, maa uerlxr möf ïgt;un* öff,ootlï tveIrifftenamp;e,g(Hlijlt;k ïgt;jc anOfre

^î^ïaetfe.

©ie Naurus boomen groeten oneruloebie^ in ©paengtf.enamp;e in bper g^ehjeke bee# ie lanöen.^n Oefe 5?eerlanben moïOt bv in Ote ^onen gbepiant enOe met neerfliehept ifwintere van bie coube bemaerf, mfghenomen in ^eeiant, enbe ontrent ben ^ee canC baerf fouten gront es, want boer grotpet Çp feer wekenbe en ßerft tftvmtereniet, g bei? ajek ^p boet baer ben gronbt fuet eo.

©ie kannte boom en verfiel! fijn bibberen met, muer bkjft tfmintero enbe tfoomerö gruen. Q'nbetn bie concerte oft TlpnH foo aifg|f bp nieuwe bfaberen enbe iong^e (tue ien.©iev2U(^tenen tomen ^ier te fanbeniet voo:t.

Oi^aern.

©ie -faurue boom woïbt gbebeeten in ©riet; «A«^vH.3n -fatijn Laurus. 3« •'^ootbi? buptfef) ioibeerbaum.^n grunt^ow 4aurier.3n ‘ijzabant -(aurue boom.

©ie vmebfen wo;ben genaeniptm 4ati/n Lauri baces. 3» ^eerbuptfefj ^Sakeleer#. 3n J^oot^buptfe^ Xozbetren.

lt; iDojifaeckc fnn^ nacin^.

©te 4;auru6 boom woibt genetten m ©rtet;lt;r«(pvHgt;nuer een ionge botster©apÇ^ ne gbenaemt,biewae bie boc^fft^’’un 4^abon enbe van ber 3lerben. ©efe beminbebÏe ©obt 2(poUo, enbein ]^uer liefbe onf|iekè,vofg^beÇuer af om naer.tot b^ Çp Çuer ten fallen g^egrepen enbe vajIgbeÇouwen beeft.©weftk fp gÇevoefenbeÇeepter'ji^t aen g^eroepen buer moeber bieaerbe,bie terflont (mer ing^tenomen Çeeft, enbeinpfaetfc van ©ap^ne eenen fc^oonen -laurus boom vooitgÇebzoe^t. ©weftk '^pono fienbe eö feer verwonbert geweefl.enbe ^eeft ben boom.naer fijn beminbe ©apène,ootk©ap§ nen gÇeÇeeten,enbe baer af g^etrotken een fat;ken,bat ^pin een gevfot^ten ^eeft een eroone baer af makenbe bie bp op pjn booft abepeft beeft. (ïnbe van brer üjt foo es bie Naurus boom atfiit een teeken gheweep van vantinatien , enbe es ben ©obc 2(poüo bat es ber @onnen toegbefebauen. ©aer om foo fept bte-^epbemjfe.bat bie Naurus boom weberpaet ben quaeben grepen enbe affe toouerpen, affoo bat baer een Naurus tatykens in ^ups es, gbeen quabe geep en faf mog^en fetfef boen, noc^ g^een bfiyem eenit^ I^tnber,enbebatniemanfint^upswefenbefaf met bie vanenbefietkte g^equeft fijn, ©otk foo feggben fp bat bie Naurus boom gbefentbett in bzengbt.Cfn^ be om befe rebtne foo werbe Çier vooztips ben ©enatuers van SXoome op ben nieu^ wen iaers bat^ een Naurus tatyken gbegheuen. ©aer om foo wozben ootk bie J^oeten met Naurus tranfkens g^etroont,om bat bte |)oefïe een manière van vatitinatien es. ©aer 2(ponoouerpeaf es.

f zaatucre»

©te bfaberen enbe bie vzutkten van Naurus boom fîm werm enbe bjooge tot in ben iweebengruebt voftomeft|tk,p2intipaeftitk biévzut^tc bie wermerfijn ban bie bfabegt; ren.©fe ftoï|ïe van ben wonefen es werm enbe b:oog^e tot in ben berben graebt.

lt; Crackt en njercking^c.

©ie vzutkten van Naurus boom met wijn mg^enomen fijn goet tfegbenbie beten 2( enbe feiten van ben,lt;otójpioenen enbe ffegten alle fenijn enbe verg^iffentfe.

©ie fefue vrut^ten tfepn g§epooten,enbrm^ buentefj oft eentefj fpzope vermengbf, 03 fijn feer goet ben gatenen bte wtb2oogben,ömboïpick enbe tp:t van abern fijn,enbe bie . met coube ffupmen op bie bo’pe verfab? fijn,bttwifs geleekt enbe in bie mont geboubc.

©te wijn baer bte vïutkten van iaurus bpom tngkefobenfijn,oft bat fap van ben © fefuen in bie ooten g^ebzuppt g^eneep baf nipten van berfeiner, enbe es goet tfegÇen bte boofkept enbe quaiijtk poozen.

©tevzutbten van Naurus boom,gbenefenootk bte pijne enbe weebom van ben felt; © ben^retkingben enbe fpanningken van ben fenuwen, vofkngï!« enbe bzooge feozfbeo ^^^ ben,

-ocr page 652-

veff. wn ÄH^wtiarb«« ^^p. ^5»lt;lt; lgt;fn,mct öaer fee btrnenöf pfucn oft olk vermengh^amp;aer cp abefirehen.

-Afflue Dorf coch ötr olie van Den Fannie wncÇien ^^epaghen off afgÇefoben.eti ^ ï)acr en bonen g^eneep fp ootk alle blauw g^eflag^en, gevallen off ge^oofen pledien.

C)ie ffcïden van öen woïfelen van ben ianrueboom mef wón gbeOioneken Doe wu^^ «er maken enïgt;e öie wine loßen.(2n0e bjehen Den peen enDe Doen Den feluen enDe Dat gra«eelróf«n.

5)fe feine feoïffen m Der feiner manieren g^ebiupekf opene Die ver popthepf van Der ^ /euere enDe van Der milfen,in fumma ane verpopt§epf van Den inwenDigen leDen, en ïgt;aer om foo p/nfe ooek goef fof Die ouDe geelfueb^óerDe milten,beg^tnfel van waten» laDen enDe om te verwecken Die nafucripeke cranekhept van Den viouwen.

Dan Xbt|ftwtlgpc. €«p. çv».

^rcfatfocn^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Phillyrca. 9ÏÓnO’’^^’

3/nwilge ee eè neer gewap felDen A|^’^ï opclimmenDe, meer tn mantere een kag^e. Dan van een boomken wapenDe,fp beeft vele Dunne fae;^ kenpenDerófkenp. Daer aen wap fen langadjftgbe Donekergruene blaDeren,Den DlaDeren van ^tncooiDegbelóckenDe,maer veel meerDer enDe langher.^en Dopperpe van Den tacykene wapen trofkene m^ witte bloem^s kenegbelóckaenDen fólter, enDe Daernaer volgden clepne bepekena , Dte terp groen enDe naermaelp fwert pin.

ÎKÇtfnwilgÇen wapen tn ^uptf^Iant tot

»eelplaetfen van felfg inDtebagbeneu bcg^ gÇen,enanDereDpergbelôcke rouwe plaetfen. j^ter te lanDe wo:Den fp tn Dte bouègbeplant.

SXpnwtlg^en bloeden tn ^epe enDe In

€Siaeckmaent,tn J^erfpmaent foowo:Dc Dte bepekenaróp.

C/f^aern,

JOtt gbewao woiDt g^enaempt In ©necy ^i^AvftaPhilIyrea.^n Latijn vaPpl/ntUO Ligu^ ftrum, en eo no^tang Dat LiguUrum met Daer cöergtliuö enDe l^olumeBa af fcróuen Daer af Bier voor vermalt ee.^n J^ooc^Duptfeb '^etns» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'^'’' |ol^ltn,S9ïunDfbolt^,9ÏctnwetDen.3n ^eerDuptfeb. SXónwtlg^en, SO^onDt^out enDe .R«elcrupt.3ntVran(^otg lt;Sroefne.

f/iïatucrc.

Sie blakeren van ^ó'nwtlgben pin cout Dioogbe enDe tfamen tretkenDe vd naturk ren.Sie bepekeng pinwatwerm,anDerg ooek van natueren Den blakeren gBelijek.

lt; Crackt cnWmklngke.

©te blakeren van ÏXónwilgben gbenefen enke koen vergaenkte fwiningenapopu^3 inatten,^eefe fweeringbcn enke puppen van ker keele en van ken monke, alfmen kte blakerc tn water pekt,oft tfap kaer wt Douwt,en Daer meDe goigelt oft kie mót fpoelf.

©ie felue blakeren clepn gbepooten pin ooek goef gelept op alle beete quake vootfg ^ iffenke fweetingben.^ot ken feluen kienen ooek kte vluchten in Der feiner manieren

S^ebtupekt.

lt;2fatgt;

-ocr page 653-

Vnn Tlgnus cafltw.

5!lt;fatfüeft4 g^nne ta|luó ee een boom# «cijtic^ g^ewaß, eenen dep# lt;nbsp;- boomken gÓelijck, enbe beeft vefe,fac;ken6 bie tape jjjn enbe Çiier faten bupgen fonber ficbtdiidten te breken. ©ie bia# beren fijn meeß in vijf, fomtijt# oock trt feuen biaberkeneg^efneben, gefijek bie biaberen van .Kempe, van ben nrefeken dek befonbere Idtk enbe fmal es, eenen QBifgen bfabeniet feerongehjtk, maer veel minbere. ©ie b'oemen waßen op bopperge van ben peefkens, in manière van een are,veei bp een, rontfomme ben ßeef,enbe fijn van verwen fompurpur# aefjtic^.enbe fom fic^t piirpuracbticè mj wit vermegbt. ©ie vruebte oft bepekis p)n ront g^ëhjek bie ^Oeper corenen. « tölaetCe.

3fgnu6 capus wap als ©tofeoribes febrijftaen bie tanten van ben rmieren enbe van ben beken op ongeboube ton# wepfaetfen. ^nbe batm^taficnenbe onberewerme fanben, want ^ier te fan# be en worbt ^p niet geuonben ban aOeert in fommig^e neerpig^e empthef^eb# bers^ouen.

3« ©opmaèt es 2ignuscapiiè, kief lt;c lanhc met Hoe men gefien ghcroccfl.

©tt gÇewas heet tn ©rice; ây»^ Agnos/n van fómmt^^en xuy©. 5«yw^-^tt -TiV (tjn Vitex,Salix marina oft Salix amerinaJlWC van fommjgÇen Piperagrefte/jn Ole ^p0têlt;? hen Agnuscaftus,enöe met ^oen naem eefl hier te Ianîgt;e ónöcr Oie ee»ptnef§eamp;amp;cr^îgt;e# kent.^n ^oochôuptfe^ woiObet g^enaemt ücÇafmuIIe. t/i^afuerei

2(gn«6 tapü$ ce wérm en Utooge tôt m Den önöè graeöt, en fubtt/f va fubf^antün.’ C Cracl^t enWercfeingljCï

2ïgnit6 ca fill6 es een feer fonberlmg^e meamp;eeçne enöc f emelle tiooî Öen gÇenen öic ^ in repnùÇept lenen tvtflenjvant hp wföerfïaet anevn(npfdjelu|ïenertt'ebcg§eertè,en bf verbroor^t bie natuerem atber manieren gf^bmpditj^p g^epoebert enbe ingeno^ men,oft in water ghefeben enbe g^ebronehen/oft boeit bp bbebbe gefiept en^ebaer op gbeflapen.tïnbe baer óm foo worbt Çp Cafiùs,bat eerepn enbe fupuér g^enaempt.

lt;?^faet van ^gniwcaflnein^^enotnen verbnjft enbe boet feepben alle opblaungen ^ enbe winben van ber inaghen,bermen,bnpek enbe moeberejn fómmavd aöe pfaetfen baer bie winben vergaert pjn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

lt;Sfehle faet opent enbe gÇieneeflafleverÇertÇept enbe verpopt^eptvd ber (ener (n^ ^ be van ber mil(en,enbe ee goet tfegÇen bat beg^infel van bat waterfaben, een vieren# beef footß met wijn ingbehomen.

«S^faet van Signum ea fine verweckt oock bie natuerlijeke eranekbept van benórou# ^ wemaOeen oft met pólepe ingÇenomen.oft van onber met een pejfue g^efebt.

Äfehie faet fö oock goet vermengst in bie fafnen enbe oliën bie verwermen.verfite# ij ten

-ocr page 654-

v‘«'ttf. Xgt;an Qtnade 0fi Quiitadf. nbsp;Crtp/^g^tp

fen ente tie gramme verßtjfte ente vermoetc (eten gbenefen,^ef bepfi voelt tieefouen van ten eerperm ente va tat fontamêt met water vermeßbt ente taer op gÇefïreken. . Stymie eafhiöeó voelt een fonterlmg§e gbewap tfeghen adefenijningbeabetjer^^ len,|9 ve«aee|t ente verttijft alle (langden ente antere t^nate getjerten van taeren taer ^p g^elept.g^eßropet oft guettant wo;tt, Çpg^eneefï ade ftehen ente heten van ten feinen taer op gbelept,ttffgyc{óe; voelt tat fact mghenomen.

2lgnuo tafino g^eneeß tie ver§eri^ept,ver^opthept,apo|ïnmatien ente fweermgen van ter moctere,al6 tie vrontven in twater fitten taer hp in g^efoten ee.

®te hiateren van 2(gnii6 ea^ue met hooter vermeng^t,toen feepten ente vergaen *9 tie ôvtdtngÇen van ten manneltjdien leten taer op g^elept.

OJIen fibnjft ooek van ^gmt6 eague tat repfente lupten, tie.taer af eentae;ften 3 Oiler hurr tiaghen.niet moete en tvoîtenmof^ gheen verfmertbept en enig^en.

Van SmacFe oft Öitmacp. nbsp;(fep. ^gotj. c Cfatfocn.

^ ^Ü?acke oft alfmen in tie 2(po(eo ^ ken fept C3iimacb,groepetmmagt; niere van een hoomken, ontrent eeno marie lengte ^oog(» » ente freeft vele tae;kene,taer aenwap fen langue ÇapîaebtigÇe faec^te hiateren, in tmittel een rootadjndj |ïcelhtn bebbente/n euer hepte fpten in fee oft feuen teeleng^e^ fneten.tie tfeg^en een otter fiaen, enterontp emme g^ekerft fOrngbelijek tie hiateren van 2(grimonie,ten wekken tefe hiateren feer ge^ Iikk fijn.Sie bloemen walten tuffe^ê tie bla^ teren, ente groepen veel hp eenaenlangte peelkene, ghelqekente ten hloepfele van ten £)kernoten, van verwen witgrtien. lt;Sfaet ee p(at root ente waß in ronte hefiekene.

t^maeke groepet m »opaengienentrant tere Çeete (anten feer ouervloetïeh . J^ier te lante en wortel niet gbevonten, tan .hp fvmgt; imgb e neer (ïig^ e erupt befbeb^r^.' •

©maeke h(oepet bier te (ate in .f)opmaff. Ci^aenu

57, Sk gbewae wo:tt gemoeten in ^ria): f^ç, imte van J^ippotrateo fó©-Rhoos.3n -éanin Rhus,van fommig^en Ros. 3« tie '^poteken »»an ten 2(rabeufcben mee fiere 0uma(^,ente taer naer bier te (ante,' van ten J^iipz liettcve,tie taer mete bet (eer herepten op tie manière van ^paengifn,@maeke. ' f^ , «î^fact van tefert Débite, Woïtt g^e^eeten in ©nee;/»oUtt«r«0*4«entes^ôfo^ Erythros.3n Latijn Rhus obfoniorum.

©If hiateren beeten in ©net; fSç^vgnj'i^f.tKi. 3n Latijn Rhusconaria, ente taer mete wereken tie van ©paengien ente ^tullen tat leer.gc(ijekmen liter te (ante meC tie feozlfen van ten Speken hoornen.

C/Î^atuerc»

Haöfren,(ap ente fact van @uinac^ fijn conf ïn ten tweets ßraftuente tîoo* è^e tot m ten terten,van natneren feer tfamen (reekente.

lt; Crackt en Wctcfeingije«

-ocr page 655-

Ven ^(tUflie^ot. Cnp. ggvrtf, »'evJ

©ïc BUberen van oumacb fijn van trachten enöe werdung^e, ber 3(caoa geh/ck, ^ mbe öaer om foo fielpen fp ooc bc loop be$ BupQ,bte ouervioebtge natuerkfeke cranek Çept van ben v:oin»en enbe ade Hoetganek^n mater oft mijn gefoben ert gebioncken. ©mater baer befe blabcren in g^efoben fijn fïeipt oock ben loop bes Bupe; enbe ben “^ rooben htkaeimvan onber met een eipperie g^efebt,oft alfmen baer in habet, fut ver* bïoochf oock bie loopenbe oo:en baer in gebïuppkenbe maeckt b-j §apï fmert alfl baer mebe gÇemajîchen moibt.

lt;Sfaet van Oonmachinbiefpiffen gbebmpet gelpt oock biifgBefitej- aliefoopbeeS Bnpc;,baf roobe mel^oen,enbe vioet van bie vwumen fonber (ing^e bie mitte.

lt;ijfeine fact op alle verfeme g^eflagben, gÇenalIen,gÇefîooten, g^cqueßen wonben, © lt;nbe b up le gelept, befdjermt bie feine van alle verht(tingè,apoftumauen,eii fmeeringê.

lt;5?fact van @nmach met epeken kolen ge(looten,g^enee|l enbe verbïoocht bie fpee* ^ nen baer aengÇefîreken.lt;?feine boet oock bat mater baer bie hiaberen oft tfaetingÇe^ (oben njn,aifmenfe baer mebe maffehet.

Van (SaUnïel^öitt. Cap. ^gvitf* c ^fatfoen.

Glycyrehia htza. Radix dulcij, ^aHiffie^out,


^niffiebout Çeeft reepte feueten enbe tacken ontrent bjpe oft vier voeten Çooebibaer aen maffen fmertgruene blaberen, van vele eiepne biaberkens aen een jleelken tfeg^en malcanberen oner ßacnbe vergaert,bcn blaberen van 4entif(U8 enbe van «Sragiumg^elijtkenbc. ©ie bloemen groepen op co:te fleelkene tnjfchen bie blaberen enbe tac;kenó, enbe maßen veel bp een,in manière van clepn bolleken« in een gbebtong^n. ^nbe ai« bie vergden fo vol*

ghen baer ronbe rouwe bolleken«»van vele tfamenineen g^ebtong^en ciepne tourne ^^^ Üf ÇUUW4

-ocr page 656-

VcVj. Drttt (ï5nlltnteböitt. Crtp. Vt'»iïf.

Çaiwftfns vergaf run We wflduplatdcbuclj (aetbepofen lept, ©le trcHefeerrctf, Muf Kvan Wunen geef» van bupien Wupn Der ègt;fn(iafn wonefe vanfatfeene met far ong^füjflt, maer van fmaedie fnet.

» ÇOan ©afliOieÇont vininmen voeft noch een anï)er gÇeffac^ï öwefdi öen voo}g^ejgt; ff^ïenen van fiefen enbe bfa^eren g^eÜKk ee. ©ie bloemen oft bauwkene van befen en maffen niet tfameninmanterevan bondieii6,maer mapen lane^aenbunne peellus in manieren van arekenö, gl^eüfdt aen bie ©alega enbe mdbe gt;öitfen. ©ie wotfeien van Offen en fifn ooelt met ree^t, maer Rebben veel taehen Oie bweere ouer enOe buer ntaieanbfrentvallfn.bif vanbuptenbiuijnac^ticlj, van binnen geeladîtif^ enbevan fmaeeke ooek fwet |Ï)n,g5e(if(h bie woztelen van benanberen.

lt;[ iBlactfc»

« f^aniffiebout wafl ais©ioffozibeß fcbzijft in pontoenbe (Tappaboefa.

f * ©at anber wölbt in 25taüfn en tot fom piaetfen van ©itptfc^lanbtg6evonbenJ J^jier te ianbe en groepet niet ban tn ber erupthef^ebber^ bonen baer g^eolant woibf, enbe bat tweebe ee meer g^emepn enbe hier te faribe be(i bekent. if lt;pt« 0alhffieboiu bloepet in Z^opmaent enbe in ben J^erfjÏ foo woïbt ßjn faet rifp.

lt;r/lïacm4

©anilfiebont tvoif gebefte in ©rieer yXvKvfp^ec Glycyrrhizi^n ^afifn Dukis radix, en Dulciradix.^nbie^ipotekenLiquiritia. 3'* gt;^oocbbnptfcb onf^bok^, vnb0uf;^ wurt^el-'^n ??efrbnptfclj 0uetbont ©aütffibont enbe (tatlielfibout. 3*1 ö'^'aneb01'5 SXigliee.^igokfle (ï t^frenitlfe.

» ©afierfïegbffiacbf fßbieGiycyrrhizabfe van ©iofeoiibee befereuen mo:bt, enbe mac^ wei genaempt WOlben Glycyrrhiza vera oft Glycyrrhiza Diofcoridis.

* ©at anber geflacht ee bie Glycyrrhiza communis oft Glycyrrhiza Germanica,bif in bif Sfpotfken bier te ianbe meeflgbebinpekt woibt.Oes biewoitei bie van .^b^’^PÖ!^* fine ov.v6iK»p’^« enbe ivruyAvRsr« genaempt woibt enbe van piinine Radix Scythia, i^n^ be ooek bie woiffi bte «m/^©- Aiimos fonber afpiratie gbenaernt fp.

t/ï^atuere»

©aHiffiebout ee mibbeimatieb treint enbe reeft ich vannatueten.

coachten Werekingb^

©ie wozteien van ©aHiffiebout verfneten bie rouwe boïfïe enbe kefte, openen enbe 3i verfueten bie ver flopte enbe vériaben iongbenf,b2fngben ben boefl tot rifpie bept,enbe boen bie fiupmen ioffemaifmenfeknout enbe in ben mÓt langite tift hout.^felue boet ooek tfap van ben wozte(en m ber feluer manieren gbehmpeht

lt;S?ot ben feiuen epnbe.foo maeektment in fommigbe eloofleren van ©ofiant, Çoefl Qgt; foeeken van ben fape ra ® aöiffiebout, m^ ©engebeer enbe anbere fpeeie baer toe ver mengbt,bie alleen goet fï)n tot benverouberben enbe foiiben boep, enbe bpergbeÜ/titf gbebieken van ber iongbene enbe botfle.

©ie woiteivan ©aütffiebout verfiaet ooek ben boijl enbeververfebt bie bzooge enlt; ^ be verbitte magbe,enbe ee goet tof bie befte gebzeken van ber (euere, tn ben mont gei» bouben oft gbf fotzen enbe gbebzonfkfn.

©ie felue wozteI gbeneefl ooek bie fweeringbfn van ben meren enbe ftozftbebe van © ber blafen,enbe verfuet bie ferrphept enbe bat (inerten van ber vzine, in water gefoben enbe biekwt(6 gbebzontken.

©ie wozte( van f^aHiftiebout met buemeb vermengb^kan ooek gbenefen, a(o 3^(v ^ mus (ebzifff bte wtwenbigbf vleeratien enbe (weeringben baer op gbelept.

3n (omma bie wozte( van©aHiffiebout,enbe bbfgbeltfc; 00c bat (ap baer af.eo een^ ver(tte(enbf,ver(aeebfenbe enbe ooek bep((amemebeepne, fonbetlingbe goet enbe te# guaern ber bozpen.longbenf,(fnbenen,nieren enbe blafe.

Dan Xbamnttó* €ap» ®gt‘g,

C^gbenaebU

Sibamnuo aio ©ioffozibeo febtijftee bzpebertepe. ^’en met iangaebtigbf vette biagt; ber/

-ocr page 657-

3ine bic g^cflac^tcn van SX^antnuö fijn Çoutadjttge gewaffen, bic aie ©iefeenbes failft veel rechte tachen ^e£gt;ben,baer aen feerpe jlekenbe bozenen waß'cn,ahelij(lt aen bie tacken van witte §ag^eboien.

» Sierße ó^eflac^t van bt^amnuß^eeft vele langue fmalle teere vetac^tige blabeb keno,tuffc^en bie welche langue ^erbe feerpe bozenen voozteomen«

1 «Sweebcg^eflac^t^ecftlanghc fmanewitte btaberhene ben blaberen vanoltuen van fatfoene niet feer ong^elijcU maer veel minbere, tuffelsen bie welche elepne cozte , flehenbe bozehene voozteomen.

5 lt;Sberbe ^eeft clepne bzeebac^tighe enbe fd^ier ronbe blaberhfß, van verwen bzupn mbe wat naec bat root trechenbe. Sie bozenen van befen g^eflachte en ß/n nietfoo groot oft foo perch aie bie bozenen van ben ierpe g^eflacljte. Sie bloemen pingeel adjtic^.enbeaie fp vergaen,foo volght bierzucht bie bzee^ ee, fester g§elijch een woz# bel,enbe baerm lept bat fact. lt;|Blact(e«

SX^amnue groepet in bie ÇagÇen enbe ^egg^en aie Siofeozibeß fcÇzi/fc.

» Sierpe g^eflacljt en ce Çier te lanbe met behent.

» lt;Sweebe wozbt hier te lanbe g^evonben op bie bifthen enbe bupnen ontrent bie^eei eantenfoaôerlinghein gt;ûlaenberen,baer*iot fom plaetfenouervioebichwap.

5 ^berbe wozbt ^ier te lanbe in fommighe cruptlief §ebbere ^ouen gÇevonben.

lt;1 zîîaem.

Sit g^eflacht oft manière van haghe. wozbt gÇeÇeeten in ©rtec; ^«juv©- 3” -^^’^ «jn Rhamnus.jn bie ^potehen cep onbehent.

-ocr page 658-

Vctn'f; Von X^ffttbeftetti Crtp. ^»Ö«

lt;[ ^iatucre,

©if blnamp;fffn van OîÇamnue fijn ^zoog^f tot in ^fn (Wfföfn graebt, (namp;f ColK tot (n öen iapen wlfomflOcft.

lt;Cracl)t eft weceWng^e»

©if Biaöfrm van 9i damnas ghenefen Oat ivilOt vier, fnOf tfOwing^fn Oif vooHe 3 rtfnOf fwffnngBfn,(lfpn g^fPooten fnOe Oa« op g^dfpt.

X)«n Xbtinbeftett. €lt;ïp. vvv.

C efatfoen» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rhamnus folutiuus recenttori

21^ Óè^iinbfpfn Ooïen, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SX^tinbefien bozen*

^^ ^^^ ”*^^ booinacbticé ' ^gewas,wpensprupehen ' Otewils eè been Oiek pin. gt;0an0£ weidt? O^^i^nf)^



binnen geeiaebneb ee, mOe Oie po:pts^ feneapaniebznpn Oen feozPen van/^^ Oen kerfelaers fe^ier g^dijek. ©le^i^ tadten Çfbôm f(fi pf ÇfrOf pekenOf Îgt;oîfnfn,fn0f Oner am wapen ronO^gt; artige biaOerfteno Om biaOere van wilOen appdOcotnen van fatfoene waf geftpft maft minOerc ©ie bïoè;? ftmo p/n wit mOe Oad nam volgen lt;(fj,nf fonOacbtigf bepeheo Oie terp genen enOe naermae fß (wert p/n.

lt; jSlaetfe*

©ie Ot^ijnbepen wapen Bier fe (anOe aen Oie eanten vd Of velOen.en van Oen bopc^en en in Oie ^agben.

tCph

Sif ÏX^ijnbepen bioerm in Oen X9ïepe enOe in Oen -^erfp foo wo:lt; OfnOifvzne^tenriiPv

lt; z^aern*

©f(f bozen wozOt bier ff fanOe SX^ijnbepen Oozm g^maempf. 3u J^ooc^Ouptfe^ QBfg^eOozn Oaf ee ^öfdjOozm om Oat bp bp Ofn wegen wap. ^n Latijn van fommigê Rhamnusfoiutiuu», 6p we leken nafm wp óen feinen wilien iaten, aengepen Oaf ons g^een anOere naë men tekent en pin,hoe wet nochtans Oat Çp mef Oen 9t§amnus van ©iofeoziOes oft van lt;^beopbzapn6 g^eenegbetiitkenipeen §eeff,en0f Oaer omooe geen opzee^te ÏX^am^ tins en es. 3n 3fdtifn wozOt Oefe Oozm gbebce(enspinoMerio,m0e vanfommig^fn Spinoceruino,Spinguer2o,en0f van ÇOalerins ^OZOnsCeruifpina.

©te vzne^ten wozOen in ^zabant ^èbijnbepen Oat es in Latijn Baces Rhenanæ gÇf iiaempf,om Oat fp ontrent Om SX^ijn veetghevonOen wozOm.^n^ooetjOnptfd^ ^ft? g|e0ozn betr,vnO QUerfenbeer.

lt;/^atucrc«

SX^ijnbepen pin werm mOe Ozooghe tot m oen tweeOm graeOf.

f Crackt cn Werekinghe^

SXbtinbepfntng^fnomfnpurgfren peieheltiek OuerOen eamerganekmOfiag^m^t af Oie taepe fttimaebfighe fiupmm,en0f Oie gede eboiertjeke vochtiebe0m,maer tfetne mOom fpntftOanmet foztfemOegroot gbewelt, atfoó Oat fp Çft kebaem van Oen menfebe beelbfrnerm,en0e Ouwtis tot bzaken verwecken. ^nOienen,Oaer omniet m^


-ocr page 659-

quot;Vart witte i^agbeböiett. (Êcp. iV^wf; igt;‘ci!$s ^Çe^eueniban ben (lcreken lengten rouwen bo:p(upben,bte (teuer ^uer geft ban ^uer ItcIjaem (puren, öen weeckenenbeonllerehen lubben fijn befebe/ïen mito 6uer^^e^ welbï^^e cruebt feer fcabeftjek. lt;^nbe foo veel te meer bat noch ter ttjt ntet bevonbert en es.baermen bte fe(ue tnebe foube mog^en cozrtgeren oft beteren.

e9ïfï oefe beften eer fprup fijn, maiupn water g^ewepekt fooverwetmenfeboon lt;25 gee(,enbe£l6 fp rijp ft|n gruen.enbe ban wo:bt baer af bte verwe g^entueekt btemen ut onfe tule Óapgrucn enbe in j^ooebbuptfe^ 0a|ftgruen naempt.

Watt witte e^cj^eboten, Cap. ^SÖ|*

Ç^fatCoen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oxyacantha Diofcoridis. QBKte .^agbebcïek, 3e witte ^ageboïê blijft bukwile neer enbe wuft erom.in een verwerret.in^

tijte wafl bp boomwije'^ îeeÇ( op, enbe ban woibt bp ^oogbef quot;nbsp;g^ekjek een wilbe ^'eeiboom, enbe( ertfe^t bukadjttg^e (Irupeken, met afebverwige feeUen beefeet, ©te taci« ken woiben oock fointijts feer (anek rnberee^t fonberkngl^e ab bp thbte ÇagÇen wafl, enbe pin ntet langden feerpen flekenben botenen befe(.©te Kaberen Om bieebae^tub rontfom^ me btep gefneben.©te bloemkce fijn wit feer we( rtetkenbe,ben kerfen en# be piupin bfoemen van fatfoenege# It,tk,naerben we(eken bie viucbten »olgben bat ronbe roobe beftekena ^jn.Stewoitelen ÇebbS veeltaeken tn Waffen btep tn ber eerbèn.

fplaetfe. j^ag^eboten wafl tn biebagben «en bte eanten van ben velben enbe van ben Çouen, enbe ïn bte boffeben. ^nbe ea Çter te (anbe feer gbemëpn.

J^p bfoepet in ben “îîîepe.enbe bte beßekena wotben th ben J^ei fp rifp. tBacm.

©efe boten wo:bt gebe eten tn (iSrietp öluMmid« 3n -galijn Spina acuta. gt;8au fontnh^ gben mçiVK Pyrina enbe TrvrvKvön Pytyanthe . (^nbe eo bte Öxyacantha van ©loffOttbea^ mbe bat terße genacht van Amyrberis bp 3ut(ennartt.3n J^ooebbuptfeb haftet ^ag# bom. J^ter te (anbe J^ug^eboten enbe witte ^ag^eboien.^n jranebete ^ube efptne. Ornbe bit ftÇtfnt oock wel te fpne bte xwetrCecr©- bat ea Kubus cams eubeCaninafentis baer ^^eopbwflueaf fcf^njft.iib.j.cap.i».

©te beßekls vd J^agbenboK ßfn verbtoogbenbe eil tfam^ treckenbe vJ natueren.' lt;0ac^tettWercWng]^c.

©ie bekekene vatt befen boten ing^enomen flefpen ben (oop beo bupe;, en bie vleet 3 ban ben vrouwen.

(f nbe ale fonimigbe nv ter tijt feggben willen foo ß/n befe befiekeno oock goet tfe# €0 gÇen ben peen enbequot;bat graneel g^ebtuptkt, ^S5^«

-ocr page 660-

»'cç. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t)rtii 2311 erb oom. €lt;tp. $gSlt;f.

^UQ^com eè (ivffbfrlfpe,®root enUe ckpuGöK bri^öe ^la u fanbe ^nemepn ß/n.

lt;[ Cfatfoon»

' groote '-öuexboó ee een ft^oó groot Ä/aehtith bo5,hebbenbe bieke^erbe prupe^i ken bie tot veeibef^anbe toereken enbetn(ïiugt; menten bequaem fijn, want bit ^out ee bie^t, vap,^erf,enbe laet Vem feer wel wereken,en? be in aöc manieren fnijben enbe vliegden, em bc baer en bonen feo eep ooe feer g^ebuerieÇ, alfoo battet niet IteÇteltjtk en verrot oft en ver gaet.ifnbe befe Söuejboom heeft vele ^erbe bieke taeken gheltjek anbere boomen bte be? deet pm met veie bonekergruene bzeebac^tige biaberheho^bte met en vei wekkeren oft af en vaUenimaer alfoo wel tfwintero als tfoomero gruett blpueu. ©te bloemen groepen tufle^en bte blaberen aen bie bunne rijfkeno, enbe baer naervolg|)t bat faet.bwekli fwert ee enbe be? floten wap in een ront hupfken, gheltjek een t^ozianber faet groot.

* ©te efepne ^ugboó ee een neer efepn 6o5.» adjüf^ ßetrae met »eel euer twee »orte (soocQ W4|Rnamp;r , maer met lijnen owervloe0ig§en Dunnen nj)hen^,Die meeß van Denrottefe, fomiijte van een eleijn ßmpelten vooHeomen, Çem DieliwiU feer Dieet wtDjepDenDe.©ie bfagt; Deren van Defenfijn Ite^fgruenDer, ronber eft wat nunber ban bie Ha beren van ben groot?, anbere voeh ben vcoig^efereuen g^eitjeh.

Q JBlactfe»

^nexBoóm groepet gbeerne ontrent Boogie gbeberchien op eoube plaetfewgÇeOjefc ontrent bieg^eberc^tenenbe wtlberntlfenvan öwnfcrlant, baerbp veel g^evonbeu worbt.J^ter te taube worben bte gheftac^fen tn bte honen gheplant?

lt;2$u0éöörtt bloepet ontrent ©procheUe enbe ïOïeertë.tïnbeitïb? J^erf|l|oo woïbt |ijn fact tn fominig^e lanben rijp.

t Z^actn.

1 ^uejfboont wöóibt geheeten trt ©nee; kó^©-. 3« fatijn Buxus, ^n ©ooc^buptfdi Sóurbaum. 3n ^r^ine^oto '^oupe. ©iff tr ion*’^ ^uc;booin,enbe van ben gè^mep/ nen man ÿaim boom,enbe bat om batmen bierijfltene enbe mepkene van befen g^c* wage, op ben palmjotibadj in bie kerche bzacebt.

» ©at etepn gbeftac^t weibt van fommig^en g^e^eeten in ©reet; x«M«‘^“l®- 3^ •éatljn Humi buxus.

©ie btaberen van SSue^boom pin wenn bzooeij enbe tfamen treehenbe van natue* ren,bweleh geuren fmaetk claerttiek bewijp.

^ CraefitenWmhingtje. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Q3uerboom en (weft inber mebettjneng^een ghebznpek, enbe van fijn werekingge J enwozbf bp ben oubere oft anbet e experte meekers met fbnberltncx gheferenen belton? bcn,nocfgt;tan6 zoo willen fommige vrouwen oft anbere ongefeerbe bie huer onberwin* ben raet te gheuen tot peekfen bie fp niet en kennen, bie foppekene van ben ^ue^boJ ingheuen ben gf;enen bte van bie popelfie g^efiag^en fijn bat tfeghenrebene eo, wane

-ocr page 661-

■0(m}3ttcwbô5cn. Crtp. ^^^Up Vc^f.'

^Uf^boom en « met aOr? quart voo: Dir ^rrffenrn tng^rnotnrn, «Kier oofK frrr quart vooî Dir frfur Ditwile ghtrehrn.

(Sommig^r gbrlrrrDr Drre tifte fttijurn Dat Dir blaDrrrn van ^ttrybwnt in loogr ^ g^rwrptlu Çrt ^apt gert makrn.alfmrn t§ooft Darr mcDr waffe^rt.

X)lt;t« Suegbojen.

lt; efattoen*

^ 3^ ^ut;Doïrn re rrn boom Dm ^utrboom nirt frrr on# gfüi(l{,hp brrft vrlr Dichr tar# km, vijf oft fre vortm (anek oftlangÇrr,mDrDarracronD# ' «c^tig^r Ditkr blabtrkme, Dm blaDrrrn van '^ugboomg^rlijtk, rnDr tuffcljm Dir frfur ftrrpr ßrkrnDr Dorrnrn. Sir bform# kme comm oock tuffc^m Dir bfaDrrê voort rnDr Darr narr vofg^rt tfart Dat fwert rnDr ront re,ontrent rrnprprr toren groot. Sir wortrfen fijn ^outac^tic^ rnDr waffmwiff wtgbrfprrpt.

Ç5 ^Öan Den tae;kene enDr wortefkene van Defr ^U(;Doren g^eweptkt enDr Daer narr gbefoDen,oft van Den faDr wtgeperfl,worDt Dat 4^ptiutngftrmaetkt, Dweftk Çier voor# tifte in Der meDetpnen groot-g^ebruptkf g^r^aDt^eeft.

lt;riölactfe, ’ S5uc;Dorm wafï in lt;£appaDotimrnDr Aptien, rnDr tof fom pfartfn van italien rnDr van Safmatim. J^irv tr fanDr re §p noc^ ter tiff onbekent.

1/liacm»

Sefe Doren worDt gbeberten in 0rirt; 7rv|«K«vfl« \oü XuKiop . ^n ÏatifnPyxacantha rnDr Lycium. gt;0an c^Drop^rafluecvóTrvfoc Dat re Buxusafinina. jn ï^rrrDuptfe^joo tnac^^pwe(^ut;Dorrn gÇrnarmpt wor# Dm narr Den @rire;fm narm pyxacantha.

lt;|ïatucte»

Aptium re verDroogbmDrJubtiflvan fubflantim, rnDr tfamen fretkenDe afe ®a^ (muefrpt,

ÇCracljtcnWmkinglfc, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

-TpeiumDafvan Dm (ae;kene rnDr wortrlkme oft vanDmfaDrvan ^ue;Dorm3 g^rmarekt re,inglbmomrn,re gort Dm gÇmm Dir Dm buptkloop oftDj root melijom Çrbbrn.mDr Dtffg^rlift; ootk DrngÇmm Dir bfortfpouwm enDr Dm Çoefl ^rbbm.

Sit frfur Aptium ßrfpt ootk Dir outrvfocDigbe vfort van Drn vrouwen van bupten Sö oft van binnen tfief^aeme gÇebruptkc.

^peium ee ootk een gorDr rnDr brquarmr meDrepnr tot Dir voortertenDr enDr flinr# S ftrnDr fwrrring^rnJooprnDr voirn, vrrfwoirn tantvltrftb mDr amanDrlrn, rnDr tot Dirtloum van Dm lipprn rnDr van Dat funDamrnt,Darr op g^r jlrrhrn.

4pcium vrrtlarrt ooth Dat gÇr|îc^tr,rnDr g^rnrrß Dj iruQfrl rnDr flt;oif^rpt Dm ^ winDrauwmmDrèofrkmvanDmoo^Çm.

-ocr page 662-

v'egff. ■ ï)cnlt;jUlft

lt; Cfatfoen«

i ^Olfl trap DwhwtU in manicrr ’van Ç^ïgben onber anber bpïc# »nenjomttjte oeck recht op, en^ ^0cwoiïgt;i gwote Çoog^r hoo^ men met Duke (Irupeken enPe lt;aekcn,oan ken wc leken Çet ^out feer ^ert mbe fn’aereö.tnPwatev finekenöe gelifek ïgt;at ^ou( vAn ^nbien, PJ wekken k^ -^uljl ^outintetenfien met (eer onghekjek enes. Sï^ Makers od J^ulfl fïin öiek eft ^er(,onlt;» trent een^^aurue blaöt groot macr m^ vele Çoeeken, ö(e feerpe möe flekenöe Doienen öï«g^en befebt, enke kefe blakeren bliinen ooek ffoomero enke ((winters gruen gekjek kie S25ucrboonï6 enke ^aurusboome bla«gt; keren.enke en verwekkeren niet hebteh/c^ ken.^ie vnie^tê van J^ulfl fijn rorike be-pekeno.ontrent een t^rwte groot,van ver^ wenrookvan fmaeekeonliefelijek.

fl^lactfe* j^ulfl wap bkf ^^ kike op rouwe onabe/. bouke plaetfen,bp kè weg? efl in kie boffebJ« *

©ie bepekene van J^ulfï pjn in ken’ Jjerffi rijp, enke blijuen noch langue kaer naer flaen fonker afvallen.

J^ulflwoiktnvtertijtvanfommigben gÇebeetenin 05riet;jfu^vflt;r/vHigt;f»«,fukeitt Latijn Rufcusfyliicdris.^n Jranchoie woikt bP genaemt J^oue (j .óouffon.^u /)eocblt; kupt(cb 'Ï3alkki|ïel oker ^rStee^palmen. ^fn^tah? Agrifolium aie îî)îatibgt;oluo (erijft J^ier te lanke J^iil(l.Q;nke febijnt wel te (pne kie Aquifoiia van piinius kie in ^rieep g^enaempt worot «y^Z« ab c^heokonie ©ap fe^t.CKacr en es niet k^ Aquifobum kat van c^beoplvafïus m ©rte;Kf«T«iy®-amp;Kf«T«(y»H g^rnaempt es als J)kniiis flt;b«)ft lib.xxvij.cap.viij.??ocbooek abem paliurus afs (omnughe mepnen.^nke feront wat gei» Ii,(keni(fe te bebbe 1115 kie ófvwwfl^-Oxyacanthus vdc^^ b‘'‘^P^’^ßus,kie akijtgru? es. lt;[ ^iatucre» ©ie bekekene van J^ulfl fjn wenn van natueren.

lt;1 Crackt en Werckingb^

' @oniinighe kte buer vermeten e;penentif te bebbene van ken J^ulfl, feggÇen kat 31 vijf befiekens van .^ulfling^enomen.goet firn tfegberi kat cohea, enke kat fp camere ganek koen Rebben.

?Öan kert ftoiffen van J^uljl wo:kt teer gbemaeekt, kaer men kie vog§elen meke ^ »ang^t,waeraf kat kie manière van maken bekent g^enoech es.

©ie blakeren enkelongbe tacykens van ken ©ul(l,wo:ken gbebïupekt om kie feou ^) wen meketevag^en,gl^elijtkmenin 5ïgt;curgoingienenke (omnughe ankere plaetfen, kte^flekenke palmen kaer toeneemt.^nke ankers en kunnen wp van ©uljl niet gbe* fc^ïijuen.aengbefien kat bp m ker mekcepnen met g^ebzupekt en woikt,

X)anHippelen, Cap» ^pvv.

CCijkcflackt gÇfP^ïc^^f« f«ïgt;f manieren van Appelen f^n feer veelkerlepe, niet alleen vd **lt;fatfoene,m«frootk vanfmaetke grootte enke verwen verfeepken,alfoo kattet met

-ocr page 663-

X)rtttXppdctt. Cap. ^Pg»4 i^c^i niet hebt en w.aHe öte gBenaebten te vertenene,g^eltjcht ootk van gbeenen nooöe en r0,afnj^e|ïenOa(amp;ieb0Oinenöaer ötc peppelen op groeven,fd^ter jnakanöereng^e# Itjch Itjn'chöe batmen atle foeïten mbe manteren vart appelen kan bingoën en vue# gben tot lint el gb^ftacbten,bienertbe tót verefaringe van buerber natuere enbe crae^t# teweten in fuetetfuere, wnngbenbe oft tfamen tre(kenbe,wateracbtió§e, enbe Sippe«» (en bïe tufVeben befen in nnbbde |ï,n* , C Cfatfoert* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Malus» Stppefboomo Slppeiboomen wuiben ^-^^meeß, metter tijt, al Beogbe bleke boomen,b:a(^^enbc veel wt«gt; óbefp^epbeenbebner eenwalfen^ be tacken.©te blaberJfijngrnen ronbacl5tielj,renber ban Hoof van ben J)eerBoomen,enbe fp veriaën tfivintere, en tomen in ben ï^epe weberom van nieuwe vooit, ©te bloemen ji)n meefl wit, aen fom«gt; mig^e Slppelboomenooek lijfven. wicbroot.bievntchiè fijn t ont va menigerlepe fatfoene, eoluer enbe fmaeckalfl vooifeptee. (fnbein bmibbel van ben feinen lic^^ben biupn faben in §erbe veUckene befloten.

f fêlaetfe»

2(ppelboomen wc; ben in bie toomgaeibenenbe ooekin bie Ço^» «en^^eplant, enbe fp ftjngBeeine in soeben vetten gronbt.

©ie Stppelboomen bloepê meefl «1 in tlaefïe van Slpiin, oft in the# g^infelvan ÇOîepe. ©ievnie^ten wölben font hip in j^opmafGfom in ©ogbfîmaêt, bie alber fpaebfle in^erfßmaent.

CJI^aern.

©ie Sippelboom wölbt ßBeßeetenin ©neer ^**.3» laiijn Malus enbe Pomus.3rt ©ooebbuptfclfSipffelbaum. jn5vancBoi6vng jL')oininter.©ieviitcb( woibCßenaemt in ©liée; jKsxop.^n ^anjn pomum enbe Malum. 3n ©ood^buptfeb ^pffel. 3» ^((^^ buptfclj ^ppel.^a 5vlt;*ne^oió vng |)omme.

SWeSIppelè Pin eoiit en voe^tieb vâ natueren,noc^tele bie eene meer bet bie anberei ©ie fitere pin meer verbtoopBcbeJonberltnge bie wiing^enbeenbe tfamen n eckens» bevd fmaeekepin.©iefuetepin min tout enbe fcbier mibbclmatieb en ßBetemperf. ©ie waterac^nghe pin bie albervocljncijpejonberlinge bie niet fuer oft filet,maer lt;upcben bepbenvan finaeckeaBenienaßtfnn.

lt;Cracl)tcn Uterckingb^»

Tippelen verkoelen bie bette ma^bejonberimabc bie fiteracljticb enbe tfamen frets» 3 henbe van fmaeckc pin, enbe moghenabebnipckt wol bun beete eoitfen enbe anbete ■»erbiffin^en van ber magen,efi tfegen ben boip, maer anberb foo pin fp ber magben quart makenbe winben enbe opblapnghen in ben buptk*

@uere Stppeiè gebiaben en tout vcoi ben eten ingenomen. boen liebten en faeclgt;fenlt;S lt;am(rgan(kbfbben. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^ Tippelen

-ocr page 664-

it*t^^.^ Xwfgie «ppd? CürdettS £«.Ctmdenf.€.g^g»f.

Appélen vooffpïjfe ingbrnomeng^runi ticpn vortpI, mPe t»a( (vluc watcrac^df^ € fnamp;t’ mh gof^wan; fp vtrbcrucn tcrgotit m bu magfx/il veränderen m quatre vodj# titl^el)en,fortöerün3ße ôte feer waterac^ttd} ßjn.

:ôie bfaôerc van âppelboomen mögen ^lept woîôê op ôte terfî begÇmnenôe Çeete © fwintngen.en op ôte verfeme monôî,ont tr beletten ôte vei httttngt enôe apofinmatten. Va Xraettaû appelé €itvoenc en Ctmoene. (£,vpvvî.

3f hippelen ôte onôer ben naent Citnum van ôen oubera verflaen wotb^ fifn n» ^^^ter tijt ôiperbanbe.van ôen weleken batterjîeg^eflae^t gÇe§eeten wotbt 4raeiw gte appel. «Sweebe'itntoenen, ^berbe s^ttroenen.

C^Cfâtlbcn* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Malus citriacum Malis trium generum.

Ste boomen baer bte 2(raengie appelen, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^mengte Appelboom.

(Ettroenen enbe limoenen op groepen,map fen reebt op g^eltieh anbere boomen enbe Rebben veel gruene taek?, baer tot fommv ge plactfen aen waffen pertlte flehenbe bolt;f renen.©tf blaberen pjngiuè enbe bt(lt,ben laurue boome blaberen met (eer ongelijeh. Stevme^ten Rebben btehe ftotfïenen fijn van btnnê met tlaer buerfcbijnenbe merci), bat vol fape ee gbevult, enbe baer tuff^en groepet bat faet.

» ^\t 2(raengte appelen fifn ront gbelifek g^emepne appelen,enbe Rebben btehefeotp fen,van bu pt en ter fï gruen enbe naermaele -aiefprifp fijn, fc^oon bmpn geelglulijfh boffer a en, van binnen mit enbe voofaclj^ tieb. c^merc^ee tlaer enbe volfapebat tn veel appelen filer e^.enbein fommtgc fuet. Æfaet es feister gbeltjtk een «Serme toten groot,van fmaetke bitter.

* ©te limoenen fijn langber van fatfoe«» ^ ne ban bie 2(raengte appelen, anbere fruer met feer ong^eltjtk, buer feozffen fijn cock veelbleetker enbe bunber, en Çuer faete# feer tiepn.

5 nbsp;nbsp;Citroenen fijn lanek,feller geltjtk S’en,» temmeren oft langher , '^iier ftotffen fijn bitft van büpten geel vel binnè wit. Æmert^ ee tlaer g^elijtk tbinnenpe van bJ2lraen^ gie appelf,en baer tn lept bat faet, ben fabe ■»an ben feluJ ^Iracngten n^ feer ongelijtk.

Sefe vtutÇten groep? in 3taltf, (Spaen gten.eft tot fommige plaetfen vü vOtantk/ rtjtk.-öier te lanbe wetben 2(raengte boomen gbeplant In ber erupt Itefbebbere bouen. v maer fpenbtengÇengÇeenvtuthten vooït,ban alefpwel bewaert wetben van bie teube,enbe ban ooek noc^ feer feiben.

C/I^a^tn* ;^teboembaeróefcvnKbtcnopwalfenwetbt gÇeÇeetenln®rletf^w;«/iwî.3’* latijn Malus medici,enbe Malus citria. nbsp;nbsp;nbsp;'

©if viut^ten wetben met tenen g^emepnen naemin ©riet;/iHx^^i/imc.enbe in latijnMaiackriavan benoubersg^enaernt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sat

-ocr page 665-

VÂ Xmégte appelé €(trden€ en .Ctmdeftc.€.^î?gnf. vïgv.

* ^ai ter fie gheffacbt woiamp;t oocK gerieften van be onbcip in ©nee):' x(’v«ro/;4KA.op chry^ fomclon.^n galijn Aureum malum fllöe Malum hcfpencum,van fotnimgljen OCCil Nerantÿ zium,nv ter tljt Malum Anarantium enöc Arantium.3n •/OOOCrjbuptfefj ^^omerantjCn, ^n 57ctiöitptfch4eaen!5ïe appelen.^n^raneÇotePomc b’i^’engee. 3« @paen|'d) 5?a#gt; ran^ae.^nbebefenaemen fcbijncn wel betomen fijn van ben naein Ncrantziumibaev befe appelen vooitijts mebe ghenaempt /fin gheweefî aU ^feanber fd^ni'fc

* ^roeebe g^eflae^t tvoibt ^ïer te lanbe ^^eeten in biei^poteltc Limoncs enbe Malum limonium.^nSuptfcfj limoenen. ^n^taneÇoie ^tmone. €nöc btt gheflad^t woibf g^ebeeten tn italien aie ^Intontue'^ttfa fc^n)ft Citnum malum. quot;

3 «Sberbe g^eflacljt ivotbt gebeeten Cedromelon,enbe §tcr',lt;pylanbe genannt citrones enbe Malacitri33n J^oodjbupffd) (Titi maten. 3» ï^eepbuptteb (Citroenen, ^nt^ean^ c^otetS^nrone. ©nbebefe vmebten wviben tn 3(ajie-ii^ 4tmbne6 ö^ej^eeten', aUbie feine ^ufa fept, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;/i5atuerC4 quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.rr

glte feoxffe van befen appelen es merm enbe bivogbej van natueren., nbsp;nbsp;, e’» '

©at btnnenfïe tnereb enbe fap es tont enbe bzcoghe tpt m ben berben graebt jgt; ^faetestverm enbe breegbe tottnben tweeben, enbevangbelt/ehe natnefe fijn fester ooeh bte blabeeen van ben boomen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.i; j^ï ?. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

veracht cnWercfeingbe,

^fap van befen appelen enbe bat bmnenße baer bat fapiu/^fonberlingbe van ben 3 2(raengte appelen,es feer goef tfegben alle fentjnntgbeeómtptien, enbe t|fgen btepeÿgt; ptlenttale enbe anbere Çeeteeoitfemenbebetvaert enbebefeennt ben thenfebe ntetab leen baer af,maer g^eneep oocR bte felue fïeehten.

lt;?feine fap perdit ooek bat Çerte,enbe bonen al ben erop van ber magren,enbe baer ^ cmfoogbenefetooeltalleflantvtc^eptjbenant^ept, n’algbmgbfj'ïaltenenbe buken in btejeete ëo:tfen,oft anbere bpeigbeltjeke fieekten boer bte mag^e te Itjben beeft.

©ie felne vruchten enbe §uer fap,verflaen ooek bui borp,enbemaketi appetijt enbe © ïnflometen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

iSproprVan ben fape van befen vruchten gfremaeckt, es vel erachten enbe merckitb ©^ g^e ben fapen febier gbelnckmtaer beenaerner enbe liefeltfoker om nemen.

©ie feorffen van befen tippelen,alleen oft met fnpeker gbeeoiift|tgbegeten,venver ©i men bie mag§e,cnbe boen bie fptjfe ver teeren, fp verbipuen voek alle qiïabe eoxmptien wt ber magben,enbe fijn mits bpen goet gbebrnpekt ben grenen bie eencrt pmekenben abem Rebben. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

lt;iijfaet es goet tfegben allefemjn, vergbiftbept, peken enbe beten van alle fenimnh ^ ôÇt^ ô^fbier ten,Çet boobet ooek enbe taeebt af bie wo:mê,enbe es feer goet baer tfegen ben kinberen ing^egbeuen.

2(lfmentfaet in bie eer be pelt, fooeomen baer af tenferpe tareelepneboomkens, 0, bie ivelcke voor falaet g^egÇeten,oft baer mebe ghemeng^t fmaeekelijek fijn, en baer ' en bonen feer goet om bie mag^e teperekene, enbe om appetijt enbelnp tot eten te vermeckene.

VanbiebcomCOofe. etap. g^^vfp C Cfatfocn. ’

5^C!;fe boom heeft groote langue breebe blaberen bie alfoo groot fijn batmen wel /quot;-^eenionek kint baer in kan g§ewinben.©ie vruchten fijn lanek en als 11 oncom^ meren groot,feer liefelijek enbe goet van fmaeeke.

CPlaetCc,

©efe boom es van ben Dtelignefen brother inblies Æheuet ghevonben g^eweep (n ©prien bp bie pabt g^enaemt 4lepÇ.

ir^ï^aem»

©efe boom enbe bie vrucht worbt van 2lnieenna i^ap.tJS^CtJ. 3€ŒÇ^-ghenaempt Mufa, enbe nv ter tijt in @prien Mofe, baer fp van ben 3bben enbe van fommig^en fterpenen ghehouben worbt voor bie vrucl^t baer 2tbam af gÇ-egheten Çeeft. lt;nbe es

OTS I) ««I»*

-ocr page 666-

»eg»!. ‘OflnbfeböomOOöfe. ^*’^/-m^'’^' mogbehieb' Die boom Daer pltnius offeniftbb.xij.cap.vj.©ie Pala gÇe^ naempt es enDe Dpee wuebt Ariene

C^atucm

S)icvnuB((Ç9îofe es wenn m^ öc vodjttd) van natueren.

lt; Ctscljt en We«Kïngl)e4 2( £0?offg^fg^ften wDetfea ciï ^ tfokftê ab ^UKfnnafcfjnjftjmaer ïeved $|lt;b}u$(k( »crflopt 'IV ôte kurrê fnörbóet ök flupnun cnDc cholera groepen.

SÖ 0)Ïofe eo ooe goet voor Wé 6oïlt;« ge jnag^c enbe nieren j fp oerfnef We routwe^ept van her Jieelen, fp “ Doet Die onne (o|rert,enDe vermeert Dert Dat nianOjek faet.

VS 0mnaetappelet

j Kapittel. ;xx»»i- a lt;nbsp;Cgljedacljt»

ZpJ Otanaetappelen gin D:per# ^anDe,Die fommigbe (»ebben (ner fap.Die anDere (wet,“Die Der De wiinot^ticb.^nDe bouenDefen (00 eger ooe noc^ een wilDt gbefladjt, Daer af Die bioeme in Der?meDetpgt; «en g§ebnipcht rooiDt. j^: f-

lt;[ ïDfatftien. .4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

©ie ©ranaetappelboom eo ec^ efepnachtteb booin,D:agbcnDe vele lt;af;Itene Daer aen »raffen feboon— gruene finaHe'blaDerheuó . Sié bloemen fijn Çol, van vermen (fa^ ganiebnipn, enDe Daer naer ver«» febifnen Die vMubten Die ront fijn, enDe van binnen met. feboone Itip verivigbe keernbene gbevult,Daer wt Dat fap eoemt, Dat oft fuer oft fuetoft wijnaebtieb van fmaeebe ee.©te feoige van Defen appelé es Dunbert enDe houtacbticb.^ver^ wen daganie bmpn van bupten.

«Elêlaetfc. ©ranactappelé magen inJ^eete ianDc,a(6 in italien, èpaengien enDe meer anDere.

ir/^acntt

©ie ©ranaetappel woïDt gbe# Çeetéin ©riee;/étocusà/ô«. 3n ia lijn Malum punicum , enDe Malum granatum. 30 tiC 2lpotehc Pomum granatum

4'

-ocr page 667-

»ûrt (Sratb^cuppclen. Cap. «vvvfq'.- »'cpvip

granatum/3n.gt;pgt;oo£^Du^t[f(v ©ranaÉopjfff^f^ ^ranc^oïe pommer ^dranalXd.

^K biermt« van ben tanimcn {piranaun woïbm ö|f§réffh tn ©rifQKunvo» enbr in 4atiin Cytini/ïnebfoenu van bfutvilbcn @ranati\a(6 53iof(o.n0f6 fept wv:0£gp uaempt m (*5rwQ /S«x«vlt;rTiop,fnDf bacr nacrin Latijn cech BalauHium.

©k (£o;|]v van oui (Öranact appefen §fct in ©ncQ^jfiop.^n -ialijn Malkonun», dWf Oefh Siditun.

©ie ©ranactapprkn pfn varpf knbt enbf tra £ £ famen £r«Ik hbr, macr anfgabrre tikt aUanó-^icfnnc fijn mrep veiOicecbfu^f fnï'f tR’Hfn trffhfnbfjbkfuneal/ bmiiinjl enbe fijn niffrvöcbtiff^ ban bic anOcre ©ifivijnacbjige fijn nubbetniancb.

©if |(0i|jVn fnöf Hofmen fijn biooc^ enbe tfarnen irethfnbf vannatnerfn.

gerächt en WcrcJimgljf 4

©if vofljncbfpt van ben ©r anaf tappele ré ft n betjiiaentf mebeeijnf v«?ó;bif rtia^^ 3 gbf.want fp jlerehi bie weeehf inag^f » fnbf vereodi bif vfrbi£ff,fp eis boeit gof£ ifegS aUeflauwicbept enbe tvalgingbGöbf^’klï igt;^^ fap van ^raengien enbe (Tnrouifn.uu bf eofffrgoeigÇebnipeluinaUeeoJtfenenbe vubittingben vanberienerf enbebfoegt; bf.fonbeding^c bie vocbtiebep t van ben [neren appelen,enbe baer naer van ben wijni» acbti0ben,n?an(biefne£ffnfijnïnbjeecgt;:tffhniê£[eer beqnaein,. quot;

©ie bloemen van ben iammeirenbeivitben ©ranaten enbe bijfg^ehje; ooehbie ^ feoiffen van ben Appelen,ftelpen alle bloe£0an(lï,gbfpOebfr£ enbe ingbegbenu^cft in fooben mijn g^efoben enbe gbebioneken, enbe bienen ben genen bie ben roobén lie^aê Rebben,enbe ben vieil tv en bie van ber vloet fieek fijn, niet alléén in bper manteren ge^= lgt;:npeh£,mafr ooekalfmenfibueftbabet inttPaterbaer [pin gbefebenPjn.

©ie [eine feoï[[en enbe bloemen flelpen ooek ben bloetganek van ben ver femen won ^ bfn,in alber manieren baer t^egbebinpeki.

©te [eorffen van ben ©ranaetappelen booben ooek bie mo:men, enbe fjn god £fe; ^ g^en alleeoimptie van ber magren enbe van ben bermen.

©ie [fine feoijfen oft bloemen gbenefen bie voc^tie^jept enbe waekÇepf Van ba£ idi^* © »leefc^ enbe boen bie tanben vap paen ,.al[mfn ben mont [petit met ben Watere baer (P‘tn.g§e[oben(ïin.

©ie [to:(Ten van ©ranaden genefért enbe ^fplfrt ooek bie àÇefenfdÇf^i in ec plae a per vermengi enbe baer opg^ebonben,

©ie keernen van ben ©ranaefappden in bie fonné gebiooe^t, [tjn vél erae^ien en © be wereking^f ben bloemen gbdtjejtpfp poppen ooek ben loop beo bupe; enbe aile bleet*’ ganek in ber fdufr manieren ghebtnpekt.

©iefffite keernen met buenie“^ vermenget p/ngdet gbepreken op bie [weeringben ^ enbe vleeratten van ben nfont,mankjekflebcn,enbe van bat [onbamenf.

Ç9?en fept ooek ferijft ©iofeonbeo bat bie g^ene bie bipe bloemen van bentammf 21 ©rartaten inneempt binnen eenen tare baer naer g^een leepe coghen hebben en ^ak

Pmi lt;Qii topp den. nbsp;Æap.g^çtg.

fîCshepacijt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Xiiieappelen pin tweeberlepe. ©te eene fijn rent enbe ivoiben gbehedf n X^keap/ pelen, ©fe anbere fijn meerber enbe g^cfaifoeneert gbehjek bie peerenknbe befe woï^ bfn ©jiepceren gbenaempt.

C ^fatfoen.

©ie boomen van ben Xiaeappelen woiben [elben feer groot, fp Rebben veel iaekert g^clijek anbere boomen, en baer aen waßen ronbachtigpe btaberen,bif op bopperpe jijbe gruen pjn.enbe aen bie anbere wit enbe [âeéÇt,anbere van fat [o ene ben blaberen van ben gernepncn Appelboom gelijtk. lt;^bofp[f l ee purpurae^tief» met wit vermèg^t enbebaer naervolghen bieviue^tenbievanmeeke liefdijek fijn,envanfatfoene [om ront g^fltjek een appel,[om lanekwoipieb g^ekjek een peerf,van hupten met eengeele feeHebebeekt bie met biin wit woUfken géfkjlt;kfattoen hedeet eo. quot;^n bmibbfl van bi

-ocr page 668-

V'c^utïf'. Vahditteappdeni CTap. »jjvf»^ ' valenten hgg^en bie Reernen gljdijdimb« Maiuscotonca. gt;'gt;un5meibcofn g§einepne appelen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rr » tiBlaetfc«

X^neappelen ttoïben m bfe bonen gbe plant,enbe wapen gbeernein lomberacljd g^e enbe voc^ughe plaetfen.

^i( ^Ufâppfîm wojörn m ^afjïman« •fc^c0fmlt;unïn,'p.

£»f X^üf^pprlbconi ivoïïgt;(^ÇfÇffUn m

.^.nCQji^A^«Kv/0vf«. 3*^'^^^^’' Malus coto# rca. 3n lt;^ccçb,î’iwt|'cb XlMt^fobaumcDtr ($ AufiïnbniiïH.^nJrvTncbei^ mg l^omgnn^ ciïrc.Sgt;tv p:u({;t wc:bt g^r^aten mCbiücy ^KXÓp Ku/wyiop . JH ;ilt;l(tjn Ma’um Cotoncü.^U DtC 4po(dKn Cytonium ‘ 'Sn'J^oôc^ùUÇtJ’c^ Xlmufn opjfd mb ^««fnepffd. ^n ^jm^

* Mt(c^.Xittvappd .3«Ï5r««lt;èo«Ïi'omtr.e öcfomg.

i Ste renbr wut^eni troJben (une »g« fonnnigrn Poruacytoniâ, fiîbftn y^eerbuptfefj ^urappeUn.

* ®i( anbere vuifElm bie'^^dödt parfit g^ffatfofiKcrt p jn weïbfn vein ©alfno go ; naernt rfavé!« Struthia (f nbf woiben g^f^fo ten ^tfv tf lunbf Xmepfatn, van fvmmt^ ■quot;óljfnPyracytonia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

cr^-atner^

„...^i( X^ufappelen fun font tn ben ler pen graebf,b:vvgÇf fn ben (tpeeben, enbe (fa/ lt;nbsp;men nceltenbe van natudén.

lt; CraeRten WereMng^e.

’ ‘ ■ JDie .Ciieappekn pelpen ben loop bes bnper, benrooben Itd^aem enbe alle bloe^3 ganeh,chbê fijn geef gReb: upekt ben grenen bie bloetfponwenjcnberlingbe ro«w,wdt bie g^efoben oft gfubaben fijn en poppen foo feere ntet.inaer fijn Iiefelijdur enbe veel beauaenier onieten.

, ©ie bevitti^te vrouwen alobtebidiwilg Xlueappeten eten enbe met Çuere fpijfe ne^0 ''• benzoo erijg^en fp wijfeenbe (eerverpanbigÇe hinberen als Simeon ^etÇtfefnijft.

Xlneappelen met 5uehi^(gbdtjckmen hier vooaijtg piadj te boene)of£ mj fitpehet (J (alfoomen nvboeOberepf.enbebaer afg(wmaedn Xineempt, pin eengoebe enbe feer liefelijehe enbe begnaeme mebeepne vooz bie mag^e, bie be magÇc pertR niaedit/nbe bie fpijfe baer in boet blpuen .iot bat fp verteert eg.

Affine Xiueeritptvooz ben eten ing^enomen popt ben loop beg bupejr, enbenaer© ben cten ghenomen boet eamergandt bebben.enbe flupt ben erop van ber magen vap toe, alfoo bat g^een bompen wt bie mag^e en hunnen opg§elt;hmmen,oft in troeft eoz men,enbe g^enrep mug bpen bie pijne van ben boofbe bie van alfukhe bompe ecemt. ©water baer bie Xiueappelen tng^efoben pin,eg vangbelijtheeracljt, enbe pelpt ^ ben eamerganeh,alle bloetganeh,enbe bie vloet van ben vzouweng^ebzonehen.

©at feiue water boet batfenbamentbatwtg^egaeneg, enbebte moeber bieghe^^ fonehen eg tn ^uer plaetfeweberom eomfn,alfmenfe baer mebe poop.

©tueappeIf n pin ooek gott vermenget in bie plaepeten, bie tot ben loop beg bupf;^, mbe tfegfien bat bzahenen.be watg^en goet fijn. 3iem p/ngoet g^elept op bie l^eete botpen enbe anbere ^eete gljefwiUen.

-ocr page 669-

VcrtPerfen.- (Sap. 5I. vï^'v.

5)^f woffelicn baf op öie £lufappelen wa|l,g5eneeß OteIJarbunliel m wijn g^efo gt;9 ben enbe baer op gbelept ab piinnie fepf.

X5He»5 .Oneappelen belet bat blähen walgl^en en fielten,op bte magbe gejlrelten. 25 ©at bloepfel van ben ^ueappelen flelpt oothben loop beo bupex, bat bloetfpoib ^ iven.enbe bte vloet van ben vxoiuven.^n funima eo van erachten ben Appelen gelijeh.

Panperfen, Cap, ^L i ^gt)enaclit.

•JS liefen fijn tweeberlepe van ßf^effachte. ©te eene worben fpabe rijp,enbe bte jïjrt T^meep wtf,fo»nttjto geefjentg^e voelt root, ©anber g^eflac^t worbt vroeg^er rtj|gt; enbe eo bter te lanbe g^enaeinpt.vtoegbe perfelteno,enbe ^uant perfeo.

t'Cfatfoen^

Malus Perfica, perfebooin. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Malus armeniaca. 2(ttanf perfeo.

j' ©te^erfeboomeoteerber ban anbere boomen, hpen buert gbcenlan^betaven,quot; inaer vergaet enbe perft veel eer ban eentg^e anbere v:uehtboomen.©if bfaberen van ben ^erfeboom fijn landt rontfomme wat gbtiierft.ben bïaberen van TBifgc anbere tttet ongbeltjck ban bat fp cotter enbe bitter van fmaetke fijn. ©ie bloemen fijn peerp ac^(tcl),enbe baer naer volgden bte vtitebten van fatfoene ront gelijtlt een Sppe 1, feb:? 6enbe óp bte eene fpbe een btepe rechte vore,enbe met een bun faeebte wonachtigbe fceb Ie bebedtt, van verwen font wit,font brupn root, font aeefvanpnaeche wonach tief, (in be in bmibbel van bpen lept eenen rouwen gerben fi een, en baer tn lept een Iteerne g^Cï» lijeh een 2lmanbel Iteerne, maer minbere enbe van fmaeche bitter. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

t ©ie vroegte ^erfeboomlteno.fpn van boute bloemen enbe manière van Waffen ben anberen niet feer ongheltj(k,maer bte bfaberen fijn eva enbe breet, bè blaberen va ben

«Ü anbere»

-ocr page 670-

V*t$$.- Vfln Pdfett, Cap. gt

«nörrrn JJapSedme« «fer g^flOdt ©ie vmrÇt re g^ch/fk een pap, mart mm^rrr mOr iroiot vfd rrr rijp.

Prrframp;oomrtt ifoï^rn m bic fioiien mOr Wijngarramp;rn gcpfun f/rnl^r waKm grrmr in monrr farc^ir rrramp;r,rndr ixirr ïgt;jr fonnr vcfl fc^ijnt

pafr^oomm Sforpr»ïu ^puH/nDr bic yjofghr prrfrkrnsmoiörn m J^opmamt njp.^ir aii^rmn ^pafpmami.

©tr paff boomwol Dl ôÇrÇffffn m ^najc KipfriKiï^xiV^n Latijn Maiusperfica. 3n e^ooc^bifplfc^ Pfrrfi'c^bâiim.3«^ranfÇow ong Pffe^fr.

gt; ©wmufibi woihi g^marmpt m ©iwc; ^K\o^ mçinKiii. 3« ^^anjn Mahim perficum, 311 Wf ^potfhm Perficum.^ooc^Oupifc^ Pfafmg. 3^ ïïffrbuptfd) pap«.3« ^ranf^oto pfrffß.Q-nöf van öm fr (um Oir ma lu^tdijfhm van Çurrm firm m fftp? Öm WOlbm gfif^fdm Duracina.

* ©tf viorg^f paff boom woibf g^marmpt m ö^rifapKM^AfA^wftKé, 3» Mjn Malus Armeniaca ©tf VUtf § Cf« WOïDf n gÇf Çf f tf tl ph^K Af^svi«K«.3»gt; 4atl|n Mala Arme# niaca.Præcoqua.amp;Præcocia 3«’^00r^öUptjCb2)Ï0hflUIViii) îQ^pHam. Jpia tflaubO morg^f paffhmo.fnbf ^uam pafm.

ÇOan Offf g^f f(acb(f m fo ma Wr rerfea afo fommtg^f mfpnm.QVam Wr Perfca m rm groot boom.g^f (tjfh rm praboom hf a(u,t grum co mbf mrt mue^tm glwiabm oio cJ^rop^iapue lib.iüj.cap.ij. fc^n/ff.

C Mattiere.

S^ie prafm fijn fou( mbfvoc^cut »an nuturrm tot m ben (Wffbm graft. ^ic Sfodam van bm boom enbe bw birtnm(le heane vi hu vmc^t fijn wam mbr biooc^ tot fc^ta m bm babf^mbr burr ^ua btttaftrpf ootk afoag^tmbr.

lt; Crac^t en WerckingVc.

pafm mgbmomm ra p rup p/n pf(pm bm (oop bm buvaaß ©fopoïïbfa ppe 3: 9)ïaa lt;1(6 p rijp fijn ^00 makm p bm bupek Wfflt;h,fü bom gimbr ^umoïm groep qj rn.want fp bfbaurn tri (lont m btr mlt;»gbf, mbr baaom^oomja(mmg|anpapn quot;nbsp;nlt;ifr anbfif fpijfr mnernm als f^aknuefaijft.

^Öi( b(abfrfn van bm paffboom opmm bir va(ïoptbfpt van ba (mar mbr bof j ftebtm famaganek ^fbbm.mbf (ï/ngort met onbam baquot;a tor bimmbr aupbmjfa g^fn Wr babebafchfe fottfrn gÇfbuiprht

©tf ff (tif b(abaf n op bm naud geflopt boobm mbr bom afgam bif woimm fon bahngbf van bm long^m kihbam.

3(fm' papb(abafn g^rb:ooc^t mbrm btf verfeme wonbm gÇf(Ïrorprt Çfpfm rm (j bf g^mffm bir p(ur.

©te hfane van bfn pafm opd oofk allé vaffopt^fpt van ba (maf mbr van ba « (ong^fnr.mbf re van aac^tm enbr wrrfkmg^f bm btttarn 2(manbf(fn pa gdtjek.

©tf p(uf hfane ro oockgort ipg^m bie bffommermgbr van ba (pmkm, afo @ bemant van ba popripf g^rraakt eo. met Po(fpr water geßootm eft m ben mont, «amp;fÇouwm.

TOrtttXttWttbele«. Cop« SO-

C Cgh^nac^t

3manbf(m p/n fwffba(epf.©if eene fijn fua.©ie anbere fijn bitter v4 fmartke.

^^efatfoem

©te amanbetboom eo van waffe enbe van b(abam ben papboom g^ekjeKmarr |p woibt btfka enbe ßertker enbe mac^ (ang^er buaen. ©ie vnu^t? fijn habe fite/ nm.gbftijfk bte Perppemm,maer effen van hupten enbe met een fnofpahm ghf* tijik bie ^kernotè ouetbeckt, en baer In (tgghen bie 3(manbe((n bie van fmareke (cm («ft»

-ocr page 671-

VattXmattbelen/ ^dp, ^Ip v^'ev^^f.

(Uff. fern ter fijn afe vooïffpf«. Amygdalus/ 3(manbdboom.

^t€ ^fniönDelboornrn 6(ofçrn »ïofclj, met Öen perfcboonifn. löte »iuehten tvüîben tn ^îacdmiaenî tnöf ^opmaent rtjp.

löte 2(manö(lboom wotht ß6c=?

Çeftetn ©rieç «juvy/ax«. 2^11 iaUjn Aitygdalus. '311 .^OOdjÖllpïfC^ 0)?â* Itclbaû.^a ^râcÇoie vng ^rndOter.

StevîUfljt wotOt gbenaempt tn @nfC^ à^vyætexôp gt;(^ ifJivy/KKa , ^n 4atlfn Amygdala mPe Amygdalû. ^n

-^oocf^Pnn(|'c^0)îanPf{. jnï7eer# ôüptfc^iamanPfie. 3» 5flt;’»eèoi^ »ne 4manPe.

^fîatucre*

lôie 2(manPelcn fijnrcPffijcRrn werm van natneren, fonperitnge ôte bittere, Mentet alleen trenn en fijn niaer ootlt Ptoeg^e afoagenPe enPe »erPeplenPe van natueren.,

lt; £racl)t en Weccklnglie.

2(nianPelen»oo: fpijfe tnghenolt;» men gbeuen luttel voetfele en'fop/ pen Pen bupel», fonPerltng^e fonPer Me fluptnen ing^enomen.

Ste bitter 3nianPelen openïaHe »erpept^ept van Per (ong^ene,leuegt; re,mt(te,nteren enPe van alle Peniiv, wenPig^en lePen, enPePaer om foo

O/n fp goet gpebnipeftt tfegÇen Pat Çoe|îen, eoitl^eptvan aPem enPe »erftreertng^en »an Per longpene met lt;Serbent^tjn»ernienöbt,enPe ^belecht ablÖiofeottPee ft^’t/ff.

SCmenPelen fijn ootli goet Pen grenen Piebloetfponmen met ^ImelPonelr»ermeßet SI rnPeingbenomen.

Quitter 2lmanPe(en met fit et en wijn oft bagaert ingenomen,Poen water mafte,gHe^ ^ nefen Pie Pïoppelptffe,en Hin goet Pen genen Pie »an Pen peen en graueel gequelt fi/n.

®tcrtjf oft fee bittet '4manPelen nutster inneempt, en (al Ppen Paclj niet PtonCi? ^ ken woïPen.

Quitter 2(manPefen met a^ijn oft olie »an 9toofen»ermengÇt genefen Pie pi/ne »an ^ Pen booföe,opt »ootbooft gpelept.

©ie feine bitter l^manPefen met Çuenidj »ermenget fijn goct g^eiept opallequaPe @ »uple »ooitoetenPe pveenng^enPe op Pie beten »an Pen quaPen cn »erwoePe ^onPen.

Witter ^manPelen fupneren ooeft Pie ^npt,enPePoen alle »letften enPe pleeftc »an j^ Pen aenpebte »ergaen.

Dan Peeren, €ap^ ^Kp

lt; Ugftenaebt,

V\12(n Pen feeren pin ooeft »eel gbefiacbten, gbelijcft »an Pen Tippelen, ©ie eene pin »ioegbe,PieanPere fpaPe,Ptc PerPe winter jOeeren, femmig^e »ergaen ooeft enPe bePeruen terpont,Pic anPer mogpen Piieren enPe langue tijt bewaert wo:Pen,ee^ ”’ó6^ fO’tfnet oft fapacbttfpjommigbe »et enPe fmoutacptielj.Pte PerPe hei t en P:co/

-ocr page 672-

v'cg^tïï Van pc erett. (fop. ^Itj.

gÇe olt;,o(foo bottet niet wet mogbehjtk enef olie bte gbefhubten wef bp oïbene te fletJ? tene,enbe boer om foo vermonen w» ben/efer b^ bp ben fmoeek von ben pecre meer wthocnmerchen,bon bot fotfoen oft ttjf vonrtjpen,wont bte fmoeck betboontenbe«? tot/jf bte notuere olberbe|ï,enbe (eert bte croebt von ben peeren kennen.

eefatfoen

Sic ^Ocei^ooiiicn tvoïöcn ^rcot g^rltjch öie ^ppcfboomc oft groof«» ter cnOc 6oog^cr en enigen gr cote Wehe flrnpekê' enOe veel Web wo lien We meefl rechtem l^oogewap ffn,enamp;e niet fo Oner oft oner mab canDeren groepen, gBrtfjeh bic tac^ ften van ben ^ppelboomen. Sie Stöberen fijn ronboebtteÇ, van 60«* wen effen enbe feftoon gruen, von onber bitkwilo wo(wno([nte^.Ste viue^t eo meejl (ongoeb(te^„ bene«: ben bleet, eft bouc oè b? (led fmof, von grootte,fotfoene, venven,enbe fmoeefte,feer veetberlepe, 0(6vooii« fept e6,in bmtbbel von bte viuebten Itggê bte fteernè,gelije tn bte oppelt

lt;ïBiactfC4

Ste 30eerboonic woibS tn bte bo^ wen en boomgoerben geptont, boer wofler 00e fótnttjtö tn bte bolfeben en op ongcboubeploetfen,nioer“bte felue woiOenvooi wilbe g^eoe^t

Ste^^eerboomc b(oepctn2(pnH oft €9ïepe enbe tn ben foomer enbe ^erfjtfeo wölben bte viucbtc rijp.

lt; ^aenb

Ste peerboom tvoibf gÇeÇeefen tn @rteex «æi©- . ^n -lottjn Pirus.

3n j^ooe^buptfe^ SSpiboum.^n (îroneÇoto vng potner.

Ste Vluchten tvoiben gbenoempt tn ©rteer «m. ^n ^oftjn Pira, oft 0(0 fommtgÇc fertjuJ Pyra.^n ^oot^buptfeè ^pïcn.3n ^eerbupt7(h peerOn jjrachoiö Potree. f/ïiatucre«

2(lle peeren fijn eout von notueren,enbe tn tgeneroel brooeÇ enbe tfomen freekêbe, noej tone olie gobere niet olleucn veel,wont bte wilbc enbe onbere fucre enbe wrtngbe be peerê bte verbioog^en enbe floppen meeft.en fijn feer tfomen treekenbe. Ste fue“te vette enbe fmoutocbttgc,ftjn meer voc^tte^ enbe fijn luttel oft ntet tfomen treekenbe.' Sic onbere bte tn tmtbbel tuffe^en befe fijn,fi|n von notueren geltjtk ben grenen bte fp meefl oengoen.

©te bioberen von ben peerboomen fijn oock von notueren tout, bioogbc enbetfo# men treekenbe oio ©olenuo febnift.

lt; ^radjt en Werekingkw

peeren voor fptjfe tngbenomen gheuen wcpnieb enbe luttel voet fels, noeÇtdo meerit bon bie 21ppelen,enbe fonberlingbe bte fuetoe^ttgk^ ^^^^ fmoutoc|ttg^e.

©te fucre wiingbcnbc en onbere bte nj watcrocbtieb en fijn, rouw oft gcbiobc voor quot;p ben eten ingenomcnjlclpen bc loop beo bupc;,enbe flereken ben erop von ber mog^en.

©te

-ocr page 673-

■ ï)4n(V5tTpeIe». Cop. gWf. V'cpg«p

^fe frh« enhc ôpfrghdMfhe peerfn Ofn oock goft g^dept op tgt;k Çede bcghinncn^ (S ôf g^efwiHentcnhe op Dic mfdje tronôen.

«iot Oen feluen ôtenen oock Dic blaôeren van Öen pferamp;öomfn,wan( fp Repten cnPfJD S^cnefen oock öte verfeme roonDen als ©aknus fc^ït|f£.

X)an(V?tfpelen, (Tap. ^htp

CgtjcflacOh

3fpdcrt |ï)rt (wcfDalepe als ^wfeonoes fdjnffl.^D'efpf gbfffaebf wafl op öoïcncrt.lt;Sweeöcg^f flacht Oat fun pjegketnepne CVïtfpfUnlt; kif ooth twir# öalepe fijn,want fbrnmig^c ÇSJîOpdfn pjndfpn, möc bic i’omnugbc fijn ^grootjttiafr van fatfocncmakanamp;frai g^dijdt, cnamp;o Öaa om fbo wozöcw fp oolt;k vooï ren g^rflacbt g^r^ouwm.

7 «»CT

©irrpr gbefk^ebt fe cm boïcnacbncb boem, öenwktr ^ag^eboïen van gÇfdowm rnbegbebatfedbf bhöeren ferr gbdkek.^tr viult;b^joagt;lbcfmfsdfp.nlt;nbcronf,fnbe beeft bipe (leenkens tn als èiofcwibra f^«)^, enbe maihiijf oft fes oft meer (famen bp een gbeboopt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'•G-i-j nbsp;nbsp;nbsp;■»n» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

©te gkemepne ^ifpe(boom,rs cm boom fonberibormen f^ter geltjeh anbere 600* menwaffenbe.©« blaberen pinfmalacbticb eO langaebtK|»mtnbcr ban bieblabcren van 2(ppdboo!ncn,rontfomme ntet gbcbfiftJ©ie.Wolt;mêpjHwit mbetn vijf blabere hens verbepIt.ïQacr bte bloemen groepen bic »iucbtm* bte,van oerwj grauw mbe van fa(focneront|ïjn,ccnmronbm platae^ugbcn appel metfdr ongbdtfrh, fommigbe depn,fom!ntgbegroot,maer altijtmmbereöaneen appelé, op bopperpe eengroote bieeblt;

-ocr page 674-

)gt;*e^^iiÿ VöiifCifpcIctt, ^rtp. wltïf.

bifföe (ruftte îtî4^Çfnamp;e.^«î)ettt ömi^öfl van liefen v:«(§(rn ügg^cn vijf piaffe flefi» iifn,enôe Daf ee tfaef van Den feinen.

» Saf terfte ^^epac^f van ^ifpelboonun es gbepen g^etveep fe Ï7apeI$van öen Çwe^gbeleeamp;en jL'cfr.SInïJz.ïO^afthioIiiö.j^ter te lanöe eeß ónbehent.

* iöte glBemepne l^ij’pclamp;öonien tvozOen tn hle ^ouen enöe boontgaeifen gfieplanf, cnöe waßen voelt g^eerne op r outre ong^ebonVepIaetfen,^^ öen gagen eePe Vozenen,

Ste gbemephe O^ffpelen Worpen in 2ipiill oft SO^epe.enbe tn flaeße van Dê J^erfjl rioowoïöënfp n,p. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;[^acm,

^ ©ie £9?ifpeIPe$ wotöf gfid^eefe in ©riety ^Ùrcjixof. 3« 4^a(ifn Mcfpiius. ^n /jocc^iJ buptfc^ ?7cfpelfgt;aunt.3n ïveerÏ)uptfcl5SÏRtfpeIIgt;oom.3ntïranthoj6vng ^eflTher. ©te vnicbttvotDt g^enaempfin ^riec;ju(lt;r7nXop.3n^a(i;hMefpiium. ^n^ooc^z tgt;uptfcfj;5?efpel.3n ^eéröupffelj een Oïifpele.^n ^raneßow mg 37effle.

* » S^terprgb/flacWeog^enaenipftn @rte(;juéö-7rix©-«f6)y(«KS«Tflt;K0KK©-.3n^aftjrt Aronia mÖe Trigrania.c^e 57apelö Azarolo.

i ©at ttveebe enöe genteen gÇeflacbf wotbf oor getreten in ©hee; ‘m^tax/fEpimclij, mbe van foinmigÇen rtTwviop Sitaniuin,of( aie fommtgÇe feri/nen Secanium. (i^groot g^eflacW vanbefen wo:b( ^ier te Ianbe|)oie nnfptlen g^e^teien.

^flatllCLT«

CD^ifpelen gin eont btoog^e enbe tfamen treekenbe van natneren. ©nbe van gefi/e^ ftenatnere pjn ooek bie blaberen van ben ÇOîifpelboonien.

^Oaeßt ert Wercktngtje«

€0?ifpeIen ing^enomen maken ben bupek herf enoe foppen ben loop, fonbrrfingfie ‘^ ais fp noch genen enbe Çert fiji^tvantals fp gbrleghen Rebben enbe motuwgetvotben ftin,foo en poppen fp foo feer nief, enbe ban foo gin fp bee.naemer cm eten, nochtans foo en grenen fp gbeen voetfel oft feer Intfel. Morus. Öi verb ege b oom, ©ie peenen van ben ÇOîifpelen gepoebert ^7; enbeingbenomen bteken ben peen en boen b^ granedeijfc als ^Infomns Ô)înfa ferßft. ^



omme g^elijtk een fagbe met ^gt; elepnen feaerbekens g^ekerft fijn. Æbloepfel ts elepn enbe woUac^ncb. Sie vzneptm fijn ban vele graenkfs vergaert gelifek bie beften oft viiieb ten van ‘'ÏJzaemen , maer meerber, enbe fangbr^van vetrok terp wifjnaermaels toof.fC laegc grert, wßnadjficl^ va fmaeeke, ^ie trotte Ic fijn geefac^tte^f fonberftnge bie ' (tot gen bie boe bitterae^ticfj va fmaeeke gjn. ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘'-''CÏamp;lartfb;'quot;^’^*quot;-.-Ç0?oerbegè boom trap g^eerne in bie Ço^ iten enbe anbere trenne eü gemepe plaeffert.'

* ©ie CÜ?oerbepebcom erifgbt nieuwe bia^ beten tn ben'^epe, langue narr alle anbere boomen, (fnbe baer om foo wotbt bp vd ben

-ocr page 675-

Dàn rt?0Cvbefîêrt. Cfrtp. (Oittïp tiVuiw-pofUft tnÇucrefabele ßcheeieöie vooîfîc^d’c^jleboo, wat ^v ùr^ wt fnet aie tie eoube ennfmww bp fipba^oo hat ^p öaer af ntet.bfamp;tnbm en wotötgelvcanbere boomen, ^lîaenh

i ©te boom van ben ÇÔÎoerbe|îe« woïöt ßhe^eeten tn ©nee; j^oft« n^à avicajuivs«. 3« -Catijn Morus.^n fommige 2(potfken Moruseelfi. 3n ©oocbbiipticf^ ^Jfanlbeerbanm, 3n ïïeeiönptfclj ïöïoerbcfie booni.^ïi ^rane^ow.vn^ ^eniter.

* ©te omelet wotbt gbenaernt m ©neey jno^ojj. 3« Zatijn Morum. ^n bfe 2(poffiten Morum ccifi.^n J^oof^buptfe^ 5)?aulbeeren, ^n ??eerbiiptfc^ Dîoerbefîen. ^n ^ran? (^016 OJïeure^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^I^atuem

©te onrijpe ^oerbeften fijn com enbe bioo^be totin ben tweeben gract, enbe tfa^ men tredtenbeoannatneren.

©te rijpe ÇÜîoerbefien njn mibbefmattc^ enbegÇetempérf.

©te fceiffcn van ben ^oerbe/teboom, fonberlinge van ben woitefen fijn werm engt; be bioog^e tot in ben tweeben graet,enbe afvagbenbe enbe fnpuerenbe van natneren;

C Crac^t en rbeedunghe*

©te onrijpe ^oerbefien gbebioocbt ßelpen ben loop bee biipcy/nbe bat root nicli^ 3 joen,enbe g^enefen enbe pillen bat blaken,met rooben wijn ingbenomen.

©te rijpe Cöïoerbeften maken ben bitpck los en vodjtte^, en boen catnerganek beb ^ ben,fonberltng(ie vooi ben eten oft nnebter geg^eten,

©te feine naer ben eteningbenomen bebernen liebtelijckenin biemag^e, enbe ma,? (£ Hen winben enbe eoube opblaffngbe in bie feine.

gt;0an ben fape van ben rijpen 97ïoerbepen,woïbtgemae(Hf een confectie in manier ©_ revaneêfpiopejbie feer goet eetot nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sycontorus.

alle fweertiig? en Çeete gefwlUc vd ber tongen,nio(,amdbelc eti keele.

©ie blaberè van ÇDîoerbejjen^ boom met olie vermenget genefen bie verbiantbpaer op gebreken.

©ie fcoijfe'n van ben woitelen van, e^oerbefirnboom g^efoben enbe g^ebioncken, openen bie weif flopthept van ber (euere, enbe van ber milten, en fp boen camerganek hebben, enbe iag^en baer mebe af bie breebe enbe langue woimen.

©water baer bie woitelen enbe blaberen tfamenin g^efoben fijn in ben moni g^e^ouwen, verbiet ,^ bie pijne eiï Wx 'bom vd bè tanben

Xian Svcomoittâ,

(kapittel, ylv.

lt;[ '^fatfocn..

ïjr^3^ ^oom vJ ©peomoiU# es groot g^elijtk een 03?oerbo fïeboom.©p beeft bicke prupeken, enbe vele bteke tacken. lt;5tjn bla^ beren pjn beo Çùîoerbefîeboomà blabcren feer gbelijek. ©te vincht ee gbefatfoeneert abdijek een wt^ be ÇÔijgbe.maer en^ebbengbeen fabeheno oft grepnkensiti.enbe en Waffen niet acn depne iongetaeyi?

-ocr page 676-

»‘cg^”)’ Vrttt epcomonia. Cnp. »Iw.

hfn6,ß^flij(k We vïuc^ten aen anUere hoornen,niacr groepen aen hen flrupeh eff greet fien lt;aeKe«.èi'e weleke ooeh wee en rijpen han aie fp te »ooien g^eque|l ivoiöen.

ÎÔ vOanbefen hoornen weiht een gumme oft fap»ergaer(,0at wthie feoiffen »an hen lengden hoornen hie nodjgeen »ruebten en hiag^en vloepet, aie fp met een peengbe^ hipfi weihen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;plaetfe»

4)te öpeomoiUö hoornen waffen ab Oiofeoiihes fedjft tn (Sfarien enhe ÏX^ohue, enhe anhere lanhen haer hie terwe met wel en greepet. tsp woihe ooelt vele tn 4egpp^ ten gbeplantfenherhngbe ontrentte ßaht van ^Ikapie, haer We felue van Pierre OJeion g^eoenhen Ion gbeweep.

^efe hoornen fijn aftijte griten en hitngen hipe oft »ter maef tftaere »inentenrooit. lt;nbsp;éacm.

S)efe hoorn woiht gbe^eeten tn ©riet; (rvKÓjwofO-enhe »an fommig^enffvx^iv^ 3n iailjnSycomorus.

lt; I^atucre*

® te »n:cf.t ran 0peoineïU6 ee reheUjehen g^etempert ran natveren. *i £5;e gumme et» wenn enhe rei tneiwenhe.

lt; Cracljtenwcrchinglje.

©ie rittest »an ©peomeius eo etn hequaenie »iuejjt om et? inner fp voehet (uttef. 3 enhe heet liebten tarnet ganeh Çehhen,enhe en es hen magren niet gott.

©if gumme esgoet tot hte verrei he milten, pijne enhe weehom »an her magren,eA O tfegtn hie heten en (lehJ ran hen öerpenif.tngenomê oft »d hupt? haer op ge^rehen.

©fff gumme heplt coch hte wenhen enhe hoet hie oithe vergatinghen ftephtn. (£ PnnVijgbeboont.OIfip.glwi, ”quot;- »wstfoem.

lt; Cfatfoen«

^f vOiigWt’oom haer wp n» teg?«» wooihit^ nf fntfum, hat ts hte td* me vOngbehoom, hiaet^t rek tae»» ? Jtfn.hie »anhinnfnmetmereb.g^fÿ Iijfh hat ^(ter hout ghertih fi,n‘fü »an hupten meteen effent glatte ftoilfehedeet. 4?nhe harr aen wapen groote hier he honeher gruene hlaheren ,tn»iiufn g^emepnltjch »er# heplt. 2(fn hopperge ran hen taerkens maffen hie »ii!cbten,hie ront lanthacbttel} enhe gbelifth ^eei keus ghefatfoeneert fijn, hie welekefaecbt fijn enhe met »ele elrpne grepnliens »an htn^ nen g^ernlt. Q^nhe wt hefe »iucbten.als fp brg^tnnen te rijpen enhe g^eqitep woihen »loe«» pet fap, hat wit g^ehielt meleh es, maer als fp beri nip fijn, ^oo es hat fap g^ee(, g^eltjeh als ÿiienif^.

lt; IBIactfe«

©ie ^ifgehom waff oufroJoehith m ©pa?^ gim enhe ^taltm ©ler te lanhe woiht ^p ooeh, maer feer feIhen gbeuonhen.fnhe ^p moet g^e^ iplant woihfn in warne plan en, haer bp hr fontie wel fiehhe, enhe hefeermt woihe »an hen SJootl’fnwint.

©if ÇOngehoh woiht bur (e fdhe fpahegruJ, P/n hlaheren eomen ierff »ooit m hat epnhe

-ocr page 677-

Datt'VtigIxboom* Cep. ^Ivf\ D'e^gmp »an ^epc.©te vnubten wojben bter cock fpabe rt/p m ôatxpnbevan ben foomer.

» Sie tomme ÇÔi/ôbeboom wmbt g^ebeeten in @rielt;y-lt;n/K»«jme0f.3n^lt;*(0'nRcus fatiua.^rt ^coebbuptfeb ^etgcnbaum.Jn 5?eerbuptfcb een -^Öijgbenboom. 3« ^i^««^ lt;^016 »ng 5’0»’^-

Sie vnu^i wölbt g^enoempt in ©tiec; o^Koj/.^n 4«ii/n Ficus, enbe met bpen noem t ■quot;es fp in bie ^^poteken bekent.^n -Çooebbuptfeb em feigen, ^n ^leerbuctjcij een gt;0tp ^be.^n Jfünebowvngg^tgue. ^nbe befe viuebt eer f'p rijp eß.woibtgbenuempttn ©neey ûXvvâ©-.3gt;^ iatijn Groffus. ^nbe aie fp bwegbe ee. 3« -Satijn Caria in ©nee; lax«? fnbe niet x«fiKK,want kä^ikä Carice in ©nee^ee een befonber ggepoc^i van vöip gben in ©pnen groepenbe.

» Sie wtlbe X'pgbebootn woibt gbeheefen in ©rieeitn/K» «y^raKcó ï^mtc'e.^n ^afi/n Ficus fylueftris enbe Caprificus.Sie viiîcbt »5 befen bie nemmermeer rijp en woïbf,ooek $benaemt gbehjek bie onrijpe wu^i van ben (ommenen ©riec; oauvé©- enbe m ^di? tijn Groffus.enbe van fommig^en eoek lt;fivé@-Erineus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t -

lt;/I5atutrc.

Sie verfeme enbe groene ^ijgben/nn wat wbrm enbe feer voebtieb.

Sie bioogbe gt;3tjgben Ojn wenn tot [ebter in ben iweebe graebt enbe wat voebtieb, rnbefvibtijivanfubiïaniien. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. n

Æfap van ben ÇOijgb^n ee beef enbe bïoogbe fof febier in ben berben graebf i enbe taer om ooek feerp enbe bijfenbe. '

Sie biaberen fijn ooek feerp enbeopenenbp.tnaer nief ^oo feere aie baf fapV ƒ ' ■ tfCracbtenWerckingbc«

Sie verfebe enbe groene ÇOijgbcn, voeben meer ban anbere viucbten, maer fp ma^'^ , Ren oock winben en opbiajingben in ben bnpek.enbe boen heb ten camerganek bebblf Stefeine ^ijgbên vercoelè oock bie bit ie enbe verffaen feer ben boijï, maer te veei Çamp; ingbenomen maken fp bie magbe eranek enbe weeek, enbe boen bie infï van eten vers’ -■gaen.

. Sie bïoogbe vOijgb^n voeben meer ban bie verfebe, maer fvoef fel baf fp aèn b:eHs*.C ’ gben en ee niet feer goef, want bie vele Çüijgben eten worben vol wormen enbe lupfen.

^ Sroogbe gt;0tjgben voor ben eten gbebmpekf boen ooek camerganek bebben, mbeS lt;r fijn goef voor bie nieren,want fpboen vat graueel loffen enbe met bie vrine rij fen.

Sie felaegt;öijgbfn boen oock fweeten, enbe boen baer mebe afgaen vele flanekc eniS »nplicbeben, enbe baer om fijn fp goef gbebupekf fof bie kinber poc;keni5 enbe mafe? ren,want fp boen bie feine wfflaen enbe hebiekjeken voorfcomen.

jfem broogbe ^ijgben fijn goef voor bie bo:fe enbe longbene, fp verfnetc bê boef 3? verlangten ben abem enbe maken bie fhipmenrijp enbe boen bie felue loffen,in alber manieren gbebrupekf.t^p rouw ofi gebraben off met ©pfope gbefobc en gbebionckê.

Swafér baer ÇOijgbenmgbejoben fïfn.eö goef gbebronekebengbenen bie gbeval @ fen,van binnen gbequejt enbegbetorpen fijn,want bef boef baf gberonnen kloef feep^ Hen enbe verfnet bie pijne.''''

SOijgen mef fout, Stupfe; enbe Sekernofen vermengt t, web et paen atle’fenijn,enbe ^ «Ue cormptienvan ber hitbf/©nbe eo een fetreetvan Çuîetbribafee coninek van yon# tue, baer mebebaf bpb^ni^gbepreferuefrf b^eft tfegbenaUe peßHennen enbe ver# ghtflbepf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ /

ÇOijgen.in wafer gbefoben enbe baer mebe gbegoïgbeh off in bie mobt' gbr'bouben;^ fijn goet voor bie rouwe enbebeeff^e keefè.énbe tot allé gtcfwiDen'enbe apopumahe van ben mont, keelen, amanbelen enbe tantvleefcb,enbe Mjfgélijcke ob'eft tôt allé g te# fwillen van ber tonghen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ’ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ' ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- ' '

ÇÔÛÔ^fn verfueten ooek bie pijne van ben fanben, en van baf fanfvleefcb baer f fe# ,R gben in ben monigbebóUben.

“^fem Çôijgten met terwen meelvermengbf maken Worw enbe rijp äne'apoßitma!#S tien, bloetfwceren, gbefwillen ontrent ben obren enbe anbere, fonberitngb^ lt;110 if^ift \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;©©© ij van

-ocr page 678-

»'cg^Stïp WnWfjl^ebddm; €lt;5p. ^Ivf. ’

»40 ^laeenöc 040 ^-cni0r.ifcli ba er tof offOKo^bt woibf.O^obf al^ woWfUn »40 lo ' (jfo b4cr bp ghf b4f o tootOf 0,^00 boro fp bte ßbcfwJlf o totb^iJifo.

iötf ffhtf ;Ötj3b^o met Meißen lOffl Vf nvrit^ht. vfrtffrni bif ghfftvtllfo, foöf 0)1 bofo ötf ff (ue fffpbeo fobt Offrant 416 @4lfou6 fept.

3tfoi oi^j^f*’ 0i‘t oofh ßoft lOft wijo 4iff0f, fobf ®frgfo otffl tfatofo ^hf fobfo, ï^ï ben toatfrfuebtig^fo ^§f(i|ck ffo plafpfr op beo bupek gefiept.

vOv^b^n ’Oft ‘j)ÏofÏ4frt f4ft vfrmeo^bt fobf dfeo ß^fpootfo, bofo on g.4fo bat £, lt;upteo fobf fupffo 040 bfo ooïfo, fobe bftfrfo bat ghf^ooi 040 bupuo b4fr op .

Óamp;flfpt

3« fortt:04 btf broogbf ooßbfo O/o ofrmoitofobf.vfrtefrfnbf fó ftibtifï.waltcbf, p robfoiog^fo040buptföfobfÓ40bioofotpic^4f 106gbfbnipfkt woibto »makegn ftPiUfO fobf 4popitot4tifo rijp eobf oioxwf tf oukfo oft tf bof o fffpbfo fobff.ongat ^Öif bl4bfrfo 040 'DOg^fobooot, ofrtffrfo biffroppfo fobf f(jfrfo,.cobf otn^ moitofo fobf bofo fffpbfo ooeft aUf 4obfrf g^ffwtUfo. fifpo g^fgootfo fobebofr op

lt;Sf4p»40 bfo TOOgbfogbfnff^Ï btf;fcttpbtfÇfpf, guabe fvoiiiragtcn/ffpo peerkte, SX m4ffrfo,fpïoft fobf mofeo fobf bpfrg^flofkf 4obfrf mifm4f(kt^fp( 040 bf ttli(|4f^ lOf, fobf »40 bfo 4fofic^t,oift otffl 040 ©frßfo oiout ofnofogbt,fobf bafr op g^f^ prfkfo.bff ofibnjft oofkbif tojottm, oict finowt ofrmenght/enbe ban »ootfomA, me g^fpffkfo.

Sgt;‘‘ pP 0^e*’ee(l ootk bie pt|0f eobf toffboot oao bfo taobfo.affiofo fottofo bâfrés (nnat g^emarckeaen bfo taobt bouwt oft 10 bic gatfo oao bfo quabfo taube (Ifffbt.

©tlfap opfot oofkbiffpffo abfffo,fobf boet famagaofk bf^^fo.am (foolt;lt;S iJaoïfotgr^fprfhfn. Æffluf bofooofhbtf blabfrfo,aifinfo tfoobaoifut baa uifjgt; bfoafgb^- ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-|

3tfm tffkte fap mft mff( oao ^fotgrifck fobc ajifn oermfoght ff goff op ^ff fe^gt;3 ^frajo, foobfrltog^f oao bfo ooftfo gbflfpt.

3(!6 ifoiaot oao ff0 öco:piofo gheilekfo, oft oao fenfo buUfo fobf offwofbe b^t’X gbebf(fOf6,^oof6btf fapoofhgofttó btf woobfog^fbtuppt

Æfap oao bfo gt;0óghfo boet oofk bat mdeh ruoom, fobf fffpt bat meftk webtrom 5^ van ffo bat ghnooofo f5,gbf Itjek btf a^tjo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

2(fyebfooao gt;öógbfboooi met ohf oao SXooffo fobf was vfrmfngbG gbfUfffobtf 3 »frbïaot^fpt. gt;0ao bw ff lue aUebfo ffo toog^e gbçmaf(kt.f6 goft tot aüf rùÿbiffefpr ' lt;nb(quabfflt;oïftbfptalfineofeb4fnofbf walfcÇft. 0

P«rt pmyttten. Cnp.iblvt'f. ^ nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;'-^

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c Cgbcnacl}t. ' ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-'^r^j

SXupotfo ftjo ifrfî fobf »00: at twffbfi (fpr. ^am.fobf QBfJbt ^w tam? mf putpotfo fijo offlbcrlfpe, btf fommtg^f pin wit oftgff(,jptnmtg^è gj (aflaoie bzupo, fommig^f liebt root. ©ie (cne ftjn oolt;k gepot, bKaubne depof, fommig^f fijn flirt mbf btoog^f, fommta^f vn fcb enbr furrafb* T* ttcfe,oao bfo wflckfo f (fk gbeftaebt ffbtfr eeofo bê joobfreo;nafm bffft. ©if wtlbf 30:upmfofijobtf albfrmtnïïfïobf wozbeo ^Ifbio gbroanupt, « ^fatfocn. ,'

©if ptupioboom wap op gÇf Iijfk aoberf boooiF, 4(6 $p bafr tof gbfoffffof woïbe robf wotpt wtocif t4fkeo btf otet bzupofoffffoco pozlffo bftifft fipt,ba(r tot bat bei goomerö gumiof oïofpet als fp gbepuefï fun. ©tf blabefm fijn wat lan^gç^ncb febter roofjontfomioe wat gbffnebfo fobf gbfhfift.©tf blofoifo fijn wtt ^bdtidt tbofpfd »40 bfO t£nf(kfn.©tf v’uebtfn,ftjo inffß laofkwotpteb,foto groot foot ficpu,o4 oer^ Wfo btf ffofwittaebtteb oft gfrlachtub, btf aobfrf bnipo, fobf foot toobaf^ttff',4lö »ooiffpt fb, fobf to bnttbbfl oao bpfo lept ffo langaebtigben bnben (ïffo,ö4fr tn bie kffroe bef(otfOf6,btf butfrat^tte^ oao fmafekf re.Stf wottfl oao bfffo boom fptrpt Çuff oeerbe onber bic cfrbco.fó wozpt tot veel plaetfen tooge puftto wt,btf oock ^00^

-ocr page 679-

.VrtttPjttpmêM. ^,^.g1Wllt;

Prunus. IJïttpmboom* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

ÇoûgÇc op wafTen «fl bat fp met tn Ufto afâÇeÇouben en wotbrn.

» ©le îBUbe wafTen aen blecanten »an ben »eiben,bp bè wellen,enbe op anbere ort# Ó§eboube plaetfen gfiellick anbere Ça^Çm.

©te pntpmboomen bloepen m 2(pna,oft noc^ »zeegier, fonberllngÇe ble wllbe ble (erfl bucr bloepefel »ooitbung^en.

©te eammepmpmen wotbe rlfp In Soflghflmaent.ble ^llbe gÇemepnUck In ble '.Çterffîmaent. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. C^öcm. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

i ©te 30:upmboom wo:bt gÇenaempt tn ©riet; kokwjukxI« . ^n Latijn Prunus. j^ooebbuptfd) JJflaumenbaum.^n tVramJolo »ng pzunler.

©le »m^twotbt geheet? tn ©ried KOKKr^ïxoj». ^n^atlfn Prunü. ^nJ^oocIjbnntfcB rlnjOflaume ober ptaume.^n 5?eerb«ptfe^ een ptupme. 3n 5ranc^ioo »ne I):une. ©le (c^oone groote bmpnblauwe petej^mpmen, wotben»an ^^eoertme jße«evx« 3 l Brabyla gênait, fit in gattin Pruna Damafcena. ^n ^OOf^buptfC^ XiUCtfC^|,»nb blailtV * ^ ÖptUlng-^ler telanbe)):ttprtten»an©amafc^.

©le anbere gemepneeaflanlebïupnc oftpeerfc^e j^mpml, woibl gebefte Hifpanka 55 ©@^ lij ©K ’

-ocr page 680-

*'«8SS» ‘Ôrtnpjnvmen. Cap. gtoff*

Sic gcf Uc^ci^Çe ßf'n g|fna?mp( in'^aajn Cereä möc Cercola pruna. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

©IC grocxcrooOcronöacfjtig^c jOnipmcn wojöcn gbchciicii van fcninngÇcn in 4a#© d/n Pruna afinina.^n ©oocljöiipijr^ OioßpfiaimKn.f iWi' ^icr u lanbf Oîofpiupmcn.

©icalöcrdcpnßcronöc p;upmlicnptvo:öufi©oigt;«^£)uptfc^ Ainn Çcrbppflaumc, ^ cnöf Çicv le fan^c |5a(lokcn ^cnacmpi.

* ©tc iviltJc pniptnlccr woiöi g^Khcden in @ricc; kokkijuhxC« àyçî« ngä «yj/oKoxxrwKXw. 3n 4a(i)n prunus fylueHris. jn ©OOC^ölipifdj lt;5dj[f bCÜCHI. 3” 3?CCrDupi|'C^ ollhc^ Doicn.3n{y-rancboi6 pnimcr fauliwge.

©tc wiK^t 16 ^^cnacmpt in (}5’.ifdKotoci^x3xop«yfiop,gt;t5lt;^«)-rti3KKi^xxop. ^n -faiijit Prunu(yIueflrc,Pruneolö,amp;Prunulü.3n©00CbDUpt}tT2 ’^dî^^î^fn. .^UT IC löOC 01f§fn.

lt;i^fap van Den kStc^cn iroîDi in Die Jlpotchcn Acacia gcnacnipt.cnDc Dact voeî ä^f* t;»pclu.

^0atucrc.

©ie famne ^nipmcn vercockn enbe mähen voebtid).

©te 0ifben fijn eout,D:eoóbe mbe t fa men ircehenóc van natueren.

1 Oacljt en Wcrchingbc*

« 3^iupnifn'ing^fnoïndtgbeiunfefr natel wtfd, mDe öofnlt;5uace-6(ortgféeprtt,3 maer fp maken Den bnpeh tveeeh enDe î ven hc^ieneanaiganek Rebben, fonDei irnghe aie fp noef) groen enDe verfe^ f^n.

©ie bfaDeren van Den ÿntpmhoemen fijn goei tot Die firiKingfienvan Der heeien, ^ en van Den'amanDe(en,aifmenfe in traier peDt en Cc Daer ineDego.’geil.

©tegumme van Defen boomen niet wijn g^eDjoneken bneekt Den peen enDe DedS Dat granrei lopen enDe rijfen.a!^ fo^nmigbe ftiijnen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

» ©lewilDepnivinen poppen Den loopKo biwty enDemaken Den camerganek hert, © en^c van g^f hjeke natuei e fijn ooe Die on: ijpc pmpmen enDe anoere Da fiier ecDc am per van fniaeekefifn.

«Sfap van Defen w.lDen I^m^men e$ een goebe meDeeçne tot ade foop Des biipex, ^ vloei van Den vioniren enDe tot alle bloetganek,(hDe maeÇ wel vcoj TJeana gebinpekt woïDen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• ^VanSebefïen. ’ Cup, (glvuf«

.•1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tTOtfoen» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, B^n geflachten vem Den piupmen en fijn ooe niet feerongbfli)ih,Diemert

in Dic^potehen @ebeflen hceï.©ic wefeke voelt op boemen groeien,Dace af Die firn pek en metnitten enDe Die tacken metgritetien fco^lfen biDetkt fijn.©ie blaDeren fiptronDachtich ©ie v;ncbtenenfijnDen|5nipn:enn| feer ongheli/tkunaer niinDeie,van teuren oock blaiarathticb, va fmaec^ ke fiiet van binnen wit tape enDe kïmathneh, cnDe in DnnDDel van Dpen kggben Die ßeenkena.Daer in Dte keernen befloten fiin,ghek}tk in Die I^mpmen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

fßlactfe«

©efe vmebien groepen in italien enDe fomniigke anDcre werme lanDen.van wae^ ren fphtertelanDcD:oogbc gbeb;o(ht wo:Den.

lt; Iliacm»

- ©efe vluchten woiDê in ©rieer nacr huer lij mach liehest nuf« Myxaamp;Mvf«et« Myxw riaghenacnipt©n Die ^ponken Sebtften,van fonimighensebaft«.

tl^atuece*

©ie natucre van Den @ebefïen treckt nacr couDe en vochtichept, enDe Daer om foo fijn fp oock Dén piupmen van natueren febirr ahehifk.

c Crackt en Wecckmghf*

- nbsp;nbsp;^ebepen fijn goet ghebiupckt m Diebeete coitfenjonDerlinghe als Den bupck ver 3 floptes. '

©och foo fijn fn feer goet tfeghen Den hoep enDe alle hceieenDe foute eatarren op '^

- DieboigenDelonghencvaUenDe. . , lt;nbsp;y* • ,lt;. ï jgt;gt; ?! , ? , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5'1 c/'^lt;v nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3if*^

-ocr page 681-

’ JVrtn^tttot»««.' €«p. sW. “ »'cs^^f.

• ^ffttt ^f bcpm Om ewk ß«^« foc tu Hafe ente meren ôte verhit fijn. enDe tfeg^cn C bie ówppeïpjffe enóe fnijöinabevon bet mmen.

Van^wtuben. Cap. (Vits.

C Cgljcflacht

^ttjuben Om (weeberfejje.aiö ^oiumeUa O^njft robt enbe wie» t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eufatfoetL ' 3nm5en 0)« codt »’nekten »an boomen $^lÿ(H bte ©ebepen, enbe befe otiicFfcn Om t orn enbe (angae^tn^ rensOlijfken jebter metong^eüOk. maer veel mmbere,van vereven roa oft root,van finaechefuct^bte ab fpIan^bennObewaert woïbfn,^fel bo:rc enbe vol rimpelen worben,efiin elek van befen wuefteniept een ^ert langae^tK^ peg Ren, van fatfoene ben XrüjfOeenen niet onAbeüfek.maer veel nunbere. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

3inuamp;f n maffen in roerme lanben, aie in ^Jurken,enbe fommiâÇf anberc d^en/eke fanben. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t lt;/ïiaeiïï.

'' ©efe boom worb( in 4atifn va»Volume«« zœiph«$ g^enaempt ©ie vrue^ten worben g^e^eetenZizipha.^n b»e Apotekê luiubæ. ^n ^loocljbuptfe^ CÖmObeerhn.lJnbe worben van ©alenuo in ©nee; lt;r«f»x«sirica g^enaempt abfom# «lig^emepnen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j/, ' lt;/l^atucre. 3umben O/n mibbeimati^-wenn enbe voebtieb van namerem ^ CraeRt en Weeckingbt.

3«m6fn voor fpijfe ingbenotnen Om quaet om verteeren, enbe voeben feer (iKfeF, 3( tna7r in eleemarienjpropen oft anbere mebeepnen abebrupekt.fooverfueten jp bieren wieRept van ber kef(en,borpe enbf longhene,enbe Ofn goet tot ben RoeO.

^ninben fijn ooek m ber feiner manieren bequacm ben lenbenen, nieren enbe biafe ^ bie vei bit,verfworen, oft van emigre feerpe- nbsp;nbsp;* Cerafus. ^erfelaer, foute bumueren te loben Rebben.

1£)5Xer|en en (SneefeXaX

^'^SbenaeRt.

Xerfen Ofn tweeberlepe, elepne en groot ©te elepne Aerfen wanen op groote boome, biegreoteop elepne. ó elek van befen O/n ooek tweeberlepe,fom root fom fwert lt;[ Cfatfocn/

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^ f'oomen van ben tiepnen Xerfen worben gRemepnlijek groot Rooge en buk, gRehjek anbere grooteboomen.©ie feorffen van befen boom? Om effen eapanie^ ibrupn, twee oft brpe bobbel op mafeanberen enbe laten Ruer afbleeken feRier gRelijtk bie feorffen van ^Sirek?. ©te blaberê 0m groot langacRticR rontfomme gekerf(.©ie bloem? pin wit m vijf blaberk?6 verbeplt ©ie vrucR ten O/n van fmaeeke fuet, van verwen fom rootfom briipn. ÇOan fatfoene béngrooten Xerfen gelijek maer minbere.enbe fom ooth Reet clepn.Q:nbe in befen vrueRt? lept eenen • 0èen,baer bie keerne in beflotenes.

» ©le boomen van ben grooten Xerfen en worben gRemerniOek niet feer RoocR, maer fijn rneeg mibbetbaere boomen, anbere van iitj blae

-ocr page 682-

Hf’c^^^p Xgt;an3ievfenentgt;( t^tdeni Cdp. t berrnm^e Moemènb^« ffepnen Xrrfr^oommgÇcJtfdt« ®if w«c§|cn fi,n wäC fa«tft^ wöïpif^anberêrenuvan fina«hefuf(,vanmtvcnfom Nffchrootfu febur half root mbe half wit Jem b:upn rn vofnarr bed fwert w Om wekken bat fap fd^ con peerfc^ uerwe t,gbeH;eR öaf ^repheft kent.

5 SOan öen gbeftae^fe van ben Xerfen febunen ooek ee wefen hie ^n'ecken.^Oan hen wefeken Me boomkenp g^emepnhjek leer fqn, enbe met booabeen waffen, noch ooch Wee bkk en worben enbe baer om oork niet langue en kunnen g^ebneren. ^DJe blabej« ren van ben «Ïneekeboomèn p/n ooek minbere anbero ben Xerfeboomo van biabn en C^eK/ek'^te bloemen inn wit,bic vruchten Hin rontJurrachtidj, fomfeboon root,font brnpn g^eiifek bie greote (werte Xer|fen,enbe baer in lept ooek eenen ^eentmaer min/ berenberonber,banin bieXeiffen. * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n

2B( alle boomen vloepet ooek gumme g^ekjek wt bie jOtupmboomen enbejJerfr/, . toornen,fonberkng^e aio bie feorffenghequeifï worbt.

^ie boomen van ben groeten Xerffen enbe van bfe Çrieeken werben in bie betten gÇeplant.îOîaer bie boomen vanbendepnen Xerffen maffen mee ß aen bie eanten van ben velben.enbe in bie beffe^en.

Xerffen enbe Crietkenbloepenmeeflin2lprin,enbein ^raeckmame werben bie reebe rijp enbe bueren tot in ^epma'ent.’tï öie ©werte werben rijp in ^opmaent.en bemeg^en verfe^ bueren tot in bat epnbeuan X^oßmaentt^;; ‘i

d^aern, ?; jJt »

SMe beem van ben Xerffen werbt in (fönet; kQ««? enbe ïn tetti^n Cerafus genaemf.' 3n .Çooebbuptfe^ Xrfebenbaum^n ^tantboie i^^enßer. J^ier te lanOe Xerfeboom.

©ie vruchten worben ooek Ktfao-aCerati ghenaemt.^u ©oechbuptfeh Xirfehen ^n ^rantÇoio^trife6..Oiértelanbc Xerfen. r „ j

gt; ©at icrßegheflacht enbe fonberlmgbebat bie albertlepnße vruchten voortbring^C ee bfe Cerafüs baer «^heophraßue af fe^nift. r^j j,:p

? ©at anber werbt van fommighen g^enaemt x«M«xQ«(r©. Chamscerafus. ÇÙÎaer en bie Chamscerafus n^ baer 3lftiepiabe6 Sïprteanuöaf ftbrijft.bpene vruchten brene/ henfehap g^elifdt van w jn maken ‘Jn enfe (ale worben Me iwomengBenad ©paen/ fche Xtrfe(aer,enb bie vruchten ©paenfeÇe Xerfen.

5 ©ie (frieekeboomen worben nv ter tijt ooek, voor een manière enbe g^efTae^t van CerafH$gheheuwen,enbebaerem worben ooek bievtiithtenCcrafag§enaempt.9?a(r onfen buneken fofijn bie (Jriecken bie vrucht bie van Ö^Jheeph^aßue m ©riet; ^ernva f®-,enbe in Latijn van ^h^ebemo ©aja louis flarnnia,g|}enaenipt eo.

tjBatucce« ,

3(ne Xerfen enbe ^rieeken ßfn tout enbe vochtie^‘van natueren, enbebie Criée/ ïten,vertoeler. meeß,enbf baer en bootten po ß/n bie (werte Cnetken,oo(k (fand tree IienbeJonberlinghealofpgbebïoochtnin. - .

lt; Ccac^t en werektn^he*

Side Xer(en maken ben bupek weeek.enbe boen liehd egmerganek Rebben,voor art/ 3( , bere (pii(egeghf(en,maer (pg^euen gheen oft (eer luttel voet(elo,enbe pin quart voor bie eraneke enbe vochtighe mag^e baer fp licite linken in beberuen, fonberlmg^e bie lt;lepne,bie bitkwilo oorfake pjn van eortfen enbe anbere peckten.

©te roobeCriecken maken ooek ben bupek loo, enbe pjn beeter eu bequaewer voor S3( bie maghf,want (p ßereken eeno beelo bie feiue.enbe fijn goet tfeg^en ben berß.

©ie owerte trieeken verßertken bie mag^e meeß., enbe ulo fp g^ebroocht fijn poS ßoppen fp ben loop beo buptjr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ

©ie gumme bie wt ben Xerfenboomen oft Crieekenboond vloepe(,éegoet met wijn© inghenomen ben grenen bie van ben ßeen enbe graueel g^equeft fijn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

©ie (elite gumme eo ooik goet ghebrupekt tfegf en bie rouwu^ept van ber keelen ©. (ong^ene enbe borße,enbe tot bie (uefd^ept enbe ^oeß. ^ „■ .

-ocr page 683-

quot;OattiJójnoelioi. nbsp;nbsp;€rtp. lp v'e^S^.*

3e tomme CTewoeKe beewen wafFen fomfiiu om ÇoogÇe/nbe troît? re^ Of hjeh ótoo^A^f I’)lt;h ontwerf g^emepne boomen.cn fcmtifto blijft hp neer, , enOe grofoft tn momere van Om ^ag^fn,g^fhj(h fommig^e anOfte wiIOe J boomaebnge getraffm./;)f( bout van Oefen boome eo feer bef t. «^bfoepefeI — e 6 bleeehóeet^ïe vuubtm fijn feboon rootjanel^gbe fatfoeneert óbeüjtfc OInfftfn6,niaer minOercenOe m eleh lept eenen fïeen dleMek m OteXXmen.

gt; ©le tviIOe ComoeKen en maffen niet om boogde g^ehjeft boomen maer bhjiiê neer in manière van hagfien walïenOe. jFjet bout van Oen (Ïrupehen enOe oiiOe taeRen fö cofk feer bert enOe taepe.5)ie ion«be taefkeno bf^^f» veel leOen enOe fijn met mereb gbevuh ^belnek Oie tacken van Oen iJKer.SXe blaOeren fijn Óen tammen ^omoehe blaOeren feer öbekjeR Sie bfoemkene fijn wit enOe waffertin eroonkeno , ehOe Oaer naer vollen elepnc ronOaebfi^e bepekens,0ie irrp gruen fijn, en aU fp rijp fijn fmerf.

■ ©ie tamme doînoefieboomen majjen tot veel plaetfen van ©«ptfebfanOt in Oirilf, $beltjek anOere baaben J^ier te(anOemoiOenfpinfommi0beb®‘*t^*^0?t*’‘’kJ’(m\

* nbsp;nbsp;©le wtlOe i^omoelien majfen^en Oie eanten van Oen veI0en,inbie hoghen. '

CW«

©ie tamme CoihoeKeboom bfoepet vïoelt;b in Oie £9? eer te', oft vïoegber, enOe Oaer naer tornen Oie blaOeren vooït.©ie vjuebten wojOenrijp inSegbPmaent. lt;

-ocr page 684-

v'ê'è®^»- Voh ©oÆen, • Cj^/fiptACr

z S»ie wiibe i£ o: nee hen bloepen in ^^pfWenbe CO^epe enOe in ben ^erfff woiben We befiehene-fijpf ' jn:' ^ ^ib/. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.•: ,'•;/.' ...••.'i4’iimC;-gt;.lt;-:,:o^

C Uïacm»

I ©t^'famme ^oinoeliebooin woibt gbebeeten m ©rieefx^ «vi« ?|«:4miB Cornu^*^«^ ,^o0cl2öup{fc^lt;^o:nelbaum,c^|^ierlinbau(n en Ainbeerbaum. 3nÏ*7e.9Ï’i‘p£fd) kloi^ noeliebeonL3’i5‘‘^f’djot6 tfominiero« lêoinoidier. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

» iöie wilbet^omoelicn woiben gfunuemptin ©riec; va c^^eopbiafÏneSfHXvxfav/«, bat es Gomus fceiwna.^n J^oodjOuptfiJj j^artriegel. j^ier te lanbc van fonimtgen tnb ben^Öbeisom bat ötetongbe tac^hene (aie wpg^efcrenen hebben) ben gt;Ö her (sollte Ó^ehjefcen.^n 3^ ran eb on^ mad) bp wel goebeeten woiben l^oimeUicr fauluage.

^i( («mme ilomoelien fijn cent bioogbe enbe tfamen trethenbe van natneren. s- J veracht en werchingbe^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' -v! ^ie.^amme^oinoeh'entnfpijfeoft anberfin6g^ebïiipch{,fïjngori(otïgt;enlobp^ i be^ bnpQ enbe root meibom,e.tbe fp ferchen bie weeche magbe bic verhit e6. ©ie biaberen enbeiong^e foppehene van ben boomen,beplen enbe genefen Oieveiv lt;29. fc^e »vonben,enbe ßelpen bat bloepen baer op gbelept aie païenne fcrijft. ©ie wilbe (loinoehen en fijn ^lergl^ennchp toe btenjlehjch, in tgbebmpeh van ber ^ mebeepnen. -p^^ 002bert, ^ap. Ith nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;',

' 'CCgijcflacljt

' ' ^©iben fijn brperÇanbe,bte eene fijn brei ront,g§cKfch appelf, bic anbere fijn Wg ^at^tteb fewer gbelijch epei enable beibc fi/n bonen bleet, ben peeren met ongehich. «T Cfatfoen* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sorbus.

C cfatfoen» ©ïc (Soïbenboomen trcïöcn^ooc^ w^

ïgt;c fjebben redite bzupne flrupchrn.mct vegt; Ie tachen, barr neW tvafffn langue wtgbe^^ fpzvpbe btaberen, va vele blaberhêe (fam2 aen een ribbeken tfegen maUanberè ouer flaenöe vergeert,van bc welchen eich befai», here langad^nc^ enbe ront femme gehei ft e6.©te bloemen fijn wtt,eO ba er naer voie’v^ Ô^en bte v:ucbtcn,van fatfoene, fern rent, (om lnnchi fom gelach een peere,b^pp,ïïw, eene fiföe.baer |p van berjoottnen'kf/çç^ nen wo:Öen,rooöai:btub'fijn*: „. ,5 ^^^,,.?' •’'iJ'jgt;.r RTsJ^etfC« 'ï;;/ Horben watert gl^eerne m eoube voe^i» tig^e plaetfen enamp;e etnttïnt We bergen,fen Deritng^e hoer ileenae^ngen grom renions?. ^ lgt;ejgt;,TO0ïben tot fontmig^e pUftfen vaiv ©Mptfe^Um g^fvonben. . .u .gt; ^ •;,

Wölben bloephn^eerfe, eôm^J^erfjî aoowo:ben bic viue^ien rijp,. , -r, p . ‘^^ ,

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;/0^acm» /rms'

^tifWom öacróefe vïiK^ccnc^ gfofp^ m tVöJamp;£ ö^f^e^tch m ©nee; ^K3ÜouH. 25n iatijn Sorbus.^n ^ooc^Öup(fcb óper Wö baum.^n 5ïceröuptff^ ^oibfnbvöm. 1 3n ^Tanc^oie wg (Toimtet. •quot;'

.»(»ww5lt;w««M»i«*ertR;fcri«s8a..,;^,t^s„HHi:]^’§%é^ öpciéri?

-ocr page 685-

Wtt4rbut««. ^«p. tóf. v'c^wu».'

Cpderling vng öpoiopjfd. 3n?ïeerbuptfcb «Sorben, ^n 5flt;im5ois me «iorme.

f^atnere« tSorben fijn eout enbe bzoog he van natueren,enbe fe^ier gdijek bie CO^ifpeim tfagt; men treekenbe.

lt; Crackt en Wetekingk^» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

Selben eer fp rijp fijn afg^eptuekt enbein bie fonne oft anberfîns ghfb:oockt,pcp 3 pen ben loop bes bupty als fp mgenomen woiben, oft bwater^^ebioneken woibt baer fpinghefobm fijn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. .

3n fumma Selben fijn ben £0?ifpden van erachten enbe werking^? freier geftjea w mail nut Çcf ï jw ßerck aie ©aknue fen/ft.

VanJtrbutud.

____lt; Cfatfocn«

;^s^E^îKbutii6f6 f? deçnac^f udj boom,n^ ord merr ^ ber bar an £ï»fappel ^^iK^®'”- ^M« Ontvellen ^ pjn met »oobae^tw^e routre mbe feelferadju^be feo:jfen bebeekt. ^u tonghe ftjit effen enbe root enbe baer aen langacbug^e btee be biehadju^e bfaberen, rentp omme g^ekerft. Ste bfoemkï« fijn wt(,e(lt;pn,enbe maffen m efepne ti op hens, enbe baer naer vo^^enbie muhten, bie ront fijn, ben ronben Kolben van fatfoene ghehjek. jerff $irnen.naermaeU geel, en ten laet^ ßen aie fp rijp fijn root.

c I^laetfe.

3(rbw(tto trap tot reel plaetfm ran italien en van anbere lanben, m biriU.^ier te Wbe es ^p onbek?t.

3(rbutu« bloepet tn ^opmamt mbe £)opmaent. ©ie viue^tè troti* ben rijp in ben ^erfp enbe 'tfeghen ben wintere als fp een iaer op bè boÖ g^e^ang^en ^tebben.

lt; Z^aern,

©efeboom worbt g^enuempt in ^riee);*ógt;lt;«f0..3n Satijn Arbutus. ÇOun foninugm ooek Vnedo,hoe wel bat bpen naem berviuebt foebr^eoif. ©le vrucht keet tn Q^rtet; jjt^/xvxep oft als (ommigkr IffenAit^KKvXop.^n iatijn

Vnedo cnÖf Memxcylon,

C I^atuere»

©ie wue^toan Arbutus es eout van natueren.

lt; l^inöcrmffe« ©efe wue^t gÇegÇeten es ber magren quart,enbe maechi pifne m tçooft

PnuCotiiö. Cap.ltttf.

ictus es een ÇowÇ groot boom mj fpnen turken bie (Ätk fijn Jem (eer wijt

-ocr page 686-

Lotus


»anfijiaetltnxöfhjthßoct.

iôtwè wnpvfd m'^pÇîûtiiCntcO^ wo:ö£ üp(h (et vcd plaetfen »,««,^*^

^nîJêJ^erfflvffhflî XoîWôpin ^ Blaueren,fit tn ote petite foc enjôle Bpmeuwe.

^efeBoontwoiUt genaemptin Urteer x^TÓ^^n 4atijn Lotus enUe Celas . 3« italien tôt fonimtg^en piaetfen Bagoiaro, tôt fontanUert Perlai 0.

^T/^atucre,

.(otuofiEiverbîoogl^fnUe ïfainen A^-=^ treehenUe en fwbiijl van fubflantic.?'—^ lt;1 oac^tcnwcrchingije.

Æhout van-(otlu elepngpebto^! hen, tn wijn oft water gljefóöen (le(pt ben (dop beo bupe;, ben rooben liebaent eft ber »touwen »loet,gebtondien,oft anbei fine ge ^ïwpehe;

^ ©te bePeltene tngbenoinen fïelpen oock ben loop bee bupe; ehbe |ljn bequaemoirt r(fn,enbe ber magren met qiiaet.

Vrt» eoftanten. Cop. l». ^ «Kfatfocn. V^^f^

S 3f elt;))iaii(t bomt fi|tijroo( /^««»«i berge btehe boomen, ben ??otc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

boomen met feer ongelijflt.©«^^ blaberen fijn groot enbebieet, rouw enbe. gefrôneei(,rontfom#fO/fÆ me gbeltjtli een fagbe gb^herft. ^ufleben.p'^^^:^^ bie blaberen op boppei pe van ben taehen quot;nbsp;groepen bteQ' a panic,bie van bupten btiipn, quot;^ eael,effen en platacbticbfljmfcbifr gejije eett / bri'^ gbefaifveneert, bie welche infeer roiv we m be ft hier gbc lij th een Q;gelpchenbe ftelpen oft fnoepeten beffotc ligg^bte open gaeneft b»er ftluen onfluptenralotiett^*^ pamen rijp pjn.aifco bat fp van felfa baer wtvaUen. lÊUctfe*

-ocr page 687-

’Oan ffaRnntett« ^npJv, '^c'^^^vtp

Oraflantebooinê groepen gwne in {omberae^tige piaetfen Die ifegben bat 5?cc’ben K^g^ftt-^nbe wo:ben veel gevonben bp ben IXbon enbe ontrent ber Étvitferö lanbt.

G^afïanien woïbê rijp in bepnbe v4 ben ^(vf^, en bueren febier alle bê winter buer. gr^acnb

©efe boom wotbt gbebeetenin ©rieexKacrTava.^n Latijn caftanea mbe Nuxeaftanea. 3n J^ooebbuptfd) A:epenbaumvnb Aapambaum. J^iertelanbe S^ajïameboom -3« grant^owvng (^aPaignier.

©te vmebt e^ gbenaemt in ©riet; Aor:j6«\«v©_,lt;rafe/li«v«^«\«vo?,x07riju«,K«s-«v(Kop K«fvop\góKftS-aviap.^H Latijn Nuxcaftanea,louisglansen Sardianagläs..^n J^oocljbuptfclj; Äeßen. j^wr te ianbe (Jajlamen. ^n 5'rancbow vne ^^ajïmgne.

Cliïatacre* ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, Çaflanien Hinb’oogbeenbe tfamen uetkenbefreier gBelijeh bit CTechclen, enbe werm tot inben ierfïengraebu gf Cracbt ßnW'crchingbC.

; X)nber aUe wilbe vîue^ten ^oo fijn bieCaftamen pie be^uaonile enbe befte om eten 2( fp voeben bat (ic^aem rebelijeh.maer fp en verteeren niet Iicbtelijclien enbe malien her# lt;nbsp;ben tamergantk. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-çOan .' afïanien meel met ^ueniefj vermenget een eleetüariüm gheniaecht, e5 goet ^ - ben grenen bie poepen enbe bloetfpouwen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r, -, 3tem (Jaflanieng^epoebert enbe met ©erßen meel enbe a^ijn'verntei^ó6^ g^ene^ (g lt;„ fen bteg^efwoüen vrouwen boîpemgbeUjtk een plaeflerbaer op g^elept. ' ©ie brupne effene feorffen van ben (^aßanien gbefoben enbeghebroneken, floppen ben loop bee bupe^bat root mel^oemenbe alle bloétgantit. 3 ' ^ ‘; - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;Ortn rïoteboom, €ai3.i»i'.

CWfatfoeft*

3e 5ïoteboomfn worben feer booclj enbe bjtk .enbe trifg^en ved tathen bie^uer verbe enbe-wijt wtbrepben, wt ben weltken in bat ierfle van ber lenten voort



romen langue bletkgeelc jattekene,feister g^e lijek aen bie Q33ilgen maer langere, bie Çuer feinen ontpluptkenenbe tortebaernaeraf« .»allen. Q;nbe baer na er ^00 tomen bie Habei? ren voort, bie lantk, groot enbe wdrikenbe fijn, van vele blaberen aen te ribbekê tfegen malcanberen oner waffenbe vergaert, van ben wekken eltk befonbere ootk groot enbe'-breeteo. ©ie vrucijten waffen tuffdjen bie blaberen,twee brpe oft vier tfamen enbe eltk ro met een groene fnoepere bebetkt, baer on# tgt;er een berbe l^outatljtïg^e ftelpe e6,bacr bie fceerne tuffe^en vtIlektne m befloten lept.

^plactfc»

Ï^oteboomen groepen g^eerne op bergae^ dgÇe enbe broogije blaetfen, enbe worben Çier te lanbe/nbe in ©nptfcblant in veel Ço^» uemenbe aen bic tarnen van ben velbcn gbc; plant.

©fetaitekeno van ben 5?ofeboom begin? mn wl (e' romen in $SXeerte, oft ten lane;?

-ocr page 688-

tgt;c*g^gtgt;«p Van tïoteböom. nbsp;Cap. tof ♦

pen m 2(puU^t( ^ou n troffen rijp ontrent bat cpnbe van /Ooßmaent.

IT jj^acrn»

Su 7?otf boo wo:bt gbc bee ten in ©neer K«fu«. ^n iati/n Nux ♦ ^n -öooefjbuptfeb î^înf^baum.^n ^mneÇoie mg 57oi(ifr.

^ie ionge (£atteJicö bie voo: bic biaberè wteomen, wo;bc ge^eetè in Latijn luii nucu.

©ie vïue^t ee g^enaemt in @nfQ xc^vofj ^ftinxixóp. ^n Latijn NuxregiajNuxiugians, amp;nbsp;NuxPcrfica.3n bie 2(potehen Nux.^n Jjoocböinjtfcb ^elfthnnfj vnb ^9auinnuf|, ^ier te lanbe ©kemoten.^n ^ranthot^ vng ??oir.

5?oten noch grit en enbe verfe^, p/n tout enbe poc^tie^.

©ie b: oog be 5?oten fi,n tverm,oerbïoog^epbe'enbe (nbtijf van fubfïanfien.

©ie fnoejïeren van ben ^oten verbioogben (eer enbe fijn tfamen treekenbe »4 nao eueren,enbe van gbeitjeke natuere (ïjnpock volnaer bie blabcren.

lt; Crac^ün Wcrckingijc«

©ie gruene enbe verfeme botert fijn beguaemer om eten, ban bie b;oogbf, no^tane 3( Joo fi,n(p gUaet om verteeren enbe voeben (eer luttel.

©te bïooge 5?oten voeb2 noc^ veel min ert fijn quaeber om vertferert,fp makï booft^ SÖ ftveer.ea fijn quaet vooi bie mag^,eß ben grenen bie hofften enbe eort van abern fijn.

(^en oft twee b:oogbe 57oten met een ÇÛijgbe enbe wat drupten ingbenomen tfmoï/ ^ ôÇens nuchtere fijn goet t(egben alle fenijn.

3tem b;oogbe ??oten met fout, buenieb, en aijeuifn vermengbt, fijn geef gelept op© bie betê van ben verwoeben Çonbt ^n met buenieb en wat 9ïupten alleen gemeng^t, 300 g^enefen (p ooek bie (weeringbenvan ben boijjen, efi anbere eoube apo^nmatien.

©le verouberbe vette Albten gbene (eu bie guabje (eoîftÇ eben van ben boofbe, enbe ^ boen vergaen bie blauwe g^eflag^en enbe gÇefîooten pieeken, elfpn g^epooten enbe baer op gbelept.^(elue boet ooek bie ©he wt ben^^otfn.gbeperfï,

SÖan ben (noejïeren van ben 3?oten,worbt een mebeeijne gemaeekf bie tof alle (wil$ lingfjen enbe ierfl groepenbe (weermgben van ber keften, amanbelen, enbe van ben inont (eer goet eo.alfmen baer mebe goigeft.

^of ben (einen gbcbieken bienen ooekbie (noefteren in water gbe(oben enbeba(¥0 mebe gfgoïgfIt.Qinbe van g^efijeke eracht fijn ooek (cljier bie btaberen.

Van rïotetnnfeaten enbe ^olte.dapjvtf»

lt;1 Ufatfoen»

©femufeafen fijn vnte^^ten van boomen.bie van waffe fatfoene enbe van 0 Ê blabcren onfengl^emepnen perfeboomenniet (eer ongbelijck en fitn.i^n^ S ^^ ^^^^ vruchten al^oo f^p op ben boom (laen fijn on(cn g^emepnen ©kerjgt; ’^‘^^^” f’f^ Ö^fkjek, maer wat meerbere. @p hebben ter ft van bupten een groene biihe (noepere gbelijek on(e glumepne 07oten, baer (p heel in bo beekt fijn, enbe onber bie (noepere hgghen welrieekenbe bleeek roobacftigbe oft geeb ^'^itg^e gbehaekelbe veHekene oft (eorfkene bwelek bie opreebte ^olie fijn, hgghen# be op cen herbe vape fouten (eelpe.ghehjck bie feelpen van j^afelnoten, in bie welekc bic keerne be(loten groepet.bie (eer aromatijfk es, va p, bic ht enbe vol vetticbepio.

ßlanfe.

^c(e ?7oten Waffen piincfpahjck in baf eplanbi Aanban g^enaemf, bwelek een ep (anbteo gheleghen m bte^jnbiamfebe^eé, en groepen albaerin bie boPchen enbe van felfo in bwilt (eer ouervloebieh.alo ^obouieue ^omanuo g^efacuen fjeeft.,

©e(eD?ofc woibtgheheetenin ©rie(;Kc^vo[.'/avfi(mKÓ[j, enbevan (OmmigbenH«« XoK«fV8[,. 3n ia lijn Nux myrihica .- ^U bie apoteken Nux mplchata. ^n J000^bupt(C^ ©foieaten .^ier te lanbe5fote mufeaten.^n^finfhoto ?7b^ó mufeabeo^..,^.

©at(foï(kfn oft velleken bat tupebf bie buptenpe (notpere, etlbóntï ff^fpegbe# ronben worbt co genaemt in ©riet; Hw^te enbe in iatijn Macer. ^n bie ^pouften Ma«

-ocr page 689-

t)rttt «^rtfeinoten.. ; Cap. (»tïf. gt;c*$W^« ^•3’' «^ooc^ooptfe^ çQîopatfnbfumfn; ifjifnu lunöftJ-efitf möc ÇÔÎuf’CôciHet'mcni

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^Üîatucrc*

5?ô£n«»pcaiEfrt nfn wenn mbe 02009 he ^‘^^ ‘” ^^^ tweebert 9r4eï, enbe vangehieke ha£Ufrev6 ooek95fnoce^ bie^o(tV,enöc bacr en bonen eoek wat tpuien treekenbe.

ttCradjtcnttierckinghf» '

t^otemnfeatfn ncr|Ïerekfn enbe verwermen ote eenbe wrecké enbe waeke ma^Çe» ^ enbe fonberUnge ben erop vun ber feiner, fp maecteentgoebenen welnetkenbeabern, fp bekt bat btaken.eü beneemt bat gieken trt alber mamerè gebmpekt en ingÇcnomt

2gt;te feine fijnooehgoet tot biepifne weebomenbe winbenvan ben bnpek; enbe tot ^ 4tteigt;erflopttteptPan ber lenere enbe mtlte. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»

5?otemnflt;ateng§ebtabencfft bp tvier ghebzood) ghertefen ben loop bee bupep fon^S berkng^e metroobertwijninghenomen; -'

3tein 5?otemnftaten fijn oöek goet vooJ bk moebete, meren enbe bfafe ÿ fp gbene^ O fen bie (oube b:oppe‘piffe » enbe fommtghe ^epmelneke gbebreken van ben mane enbe v:ouwen,fp boen eoek batgraueel loffen efi rijfem fonberlmg^e ak fp tn olie van fne^ ten amanbelen ghewepekt fijn gheweefît nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n Xrl ji v

■^ ©le foelie es van (radîte ben gt;?o‘efeer geln'ck,fp mvicekt cenèwelrieekenbe abem. QJ: fp flopt n^ aUeè ben loop beo bnpep,maer oor b^ root melt^oè.en bie vloet vd bt Vïonwê..

i^oelie bient ootkfeer wel tot bteelopping^e enbe benmgbe van ber Werten,enbe tot^ #Üe toubegheb’eken van ber magren enfp beeter banöteD^oten. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

-Otte van j^odie gheflagen, g§enee|l ooe.bie pifne vd ber magen,benef rntb^walgen @ lt;lt;i b:akJ,boei biefpqfe verteert, efl maeektappetijuvanbnpte up bte magegbeltrekcn,

, ;Vatt‘□«ftl»otcnlt; €rtpi IvMi. ■ ‘ nbsp;nbsp;nbsp;■

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\ C Cglicnacht. ■

-ocr page 690-

»tvl. ' Wn^ftfclnoten. Cäp^lväf.

©te J^afefaeröen woîamp;eng^een boomen^ maer Waffen ö^ehitk bte ^ a^ben, van rß Cer wo»et Ne buer veeröe wtbiept, vowtbnngenbe veel rechte pruschen,van ben wefe hen öte ntfefleöiflïenbeboochwozöenenöcvecl tacken wtwoipf,fommiöeoo(k lanck mbe bun fijn, baermen wfc§ repen af maeckt, om bat fp tape fijn enbe |ert enbe met Itcbtekfcken en bxekê.©teblaberêfijnbteet gerimpelt enbe rontfomme wat gbeherft bie wtfpnipten naer bat bte ^attekené, bie aen bte J^afetaere oock groepen,gberefen fyn. -Suffehen bte blaberen comen bie wuchten voort bzpe oft vier bp een tn venachtige fnoefleren Çang^enbe maer niet Çeel baer in benoten, i^-nbe befe vluchten Çebbe lamp;ergt; be j^outachtigbe fceipen aen; baer bte keerne in befiofen (ept i bic ront,vol enbe vaß d enbe tuet éen teer bun velleken gbelOck anbere keernen becfect.bweUk aen bie tamme J^afetnoten fe^oon root,enbe aen bie wilbe wit oft bieeek ee.

Cplaetfc, . TT 4

©ie tamme ^afelnoten worben in bie bonen gbeplant.

©te wilbe Waffen in bie boffe^en invoc^tig^e bonekere lomberac^tig^ plaetfen. .

©ie cattekens van ben J^afdaers fprupten in ben winter.wt, enbe in bie -iente ^op

-openen fp^aer,cort6 baer naer tomen bie blaberê voort, ©ie 5?otcn worben rqp tn bie ©oflmaent f;

©efe boom oft boomaebtieb gbewae worbt gbebeeten in ©riet; Kafw.7rovTix1l.3n Latijn Kux'«elbna enbe van ÇOirgitmo Côrÿlüs. 3« ©ooc^»buptft§ ©afeljtcaueg vnb jÇjafelnu^baum^3« ^«rbuptftÇ J^afelaer. 1 :

©te ?7ote worbt genaemt in ©net; x«fvoy Trovrixop\9M.xt7rfox«fwop. 3n -lattin Nux pontica,Nuxauenana,Nuxpraencfttnaamp;herac]cotica. 3n ©OOCbbUptfc^ ©afelnuß. ©ict te lanbe ^afelnofe.3n jranebow îQoifette bu^^ouftUe.

©ie tamme 5?oten worben g^enaempt tn ©oodjbuptfe^ 9îburnufj enbe Sîotnufj,' J^ier te lanbe ÎXoobe bafelnoten. ^mbe bat nin bie opreebte Nucespomicz baer bieou^ bere'af ferifuen. quot;

©ie©afelnofen fîm van natueren ben ©)ckernofen niet feer ong^elifck, noebtana broog^er,al eefl bat fp verfem fijn. 2(1$ fp gbebrooebt fim ^00 tretken fp oock meer tot eoube ban bie ©ekernoten.

lt;£racbtert njcrtkingbc»

Jjafelnoten voeben feer luttel enbe ß/n quaet om ver teeren, fp maken winbenin bie 3 mag^e,enbe pijne int hooft alfmenfe te veel etet.

J^afelnotêmet ^eebe g^ebroneken beteerêetl ghenefenbê ouben Çoefl,enbeallt;5 ?p SÖ \ g^ebraben worben enbe met lutteipeepero tngbenomê ^oo maken fp bie tatarrêrifp.

-Oafelnofen g^ebrant enbe met beeren fmout vermenget g^enefen bie quabe fcorft^; ^ Çeben beo boof(o,enbebat wtvallen van ben Çapre baer op ghefïreken.

©ie fnoeßerkene van ben ©afdnoten ßjn oock voor bie quabe g^efwollen kede in © ber fetuer manieren g^difek bte fnoeßeren van ben ©kernoten g^ebrupekf.

Dßrtytfttce«. Cap.lt®.

C ^fatfoen.

3e boomen baer bie^tfîttfn ov gropen Rebben langue groote wtg^efprep be blaberen van vijf, feuen,oft meer blaberen tfeg^en malcanberen ouer aen een roobacljtich rtbbeken waffenbe, vergaert, van ben weicken bat wterße bat voor alleen waß bat meeßealttiteo.©ie vrucht van befenboo


'----ï=i men es fester ghelijtk een elepn ©afdnootken, feer oock g^eltfckenbe ben nootkeno van ben ^qn appden,tn bie wdeke bie keer enen tigghen.

lt; fSIaetfc«

©efe boe eo hter te lanbe vremf,worbt alleen gevonben in fommig§e feer neerßige erupdief^ebbero §ouê. 2)êaer in oprit en anbere ^eete lanbê groept fp ouervloebtc^.

5ïaem.

-ocr page 691-

V4n Jtjïice«, €lt;tp. lig. C,*quot;,^“ c 0ücm^

^cre noodtene wojben w ^ïi((f ■jrim-KKi« cnöf in iatijn Piftada ^enaernt» 3u bu ^Jpoifkfn nv let lijt Fiftid, cube buff lucr in en ff iale gélifia«.

f Ü^atuecc,

{^f fitem pm mibbfinmtu^ werm m-z ä be trat b’oo^bf van iMtuci fn.

21 hipteen openen bie verpopte leitete enbe verflerehen bic tveeehe, fp pin goet en bequaemvoot biemag^e, ntner voos fpup tng^enomen voeben (p feer luttef, © 5 ipieen openen eoek bte verpoptkept vel ber long^ene en van bie bo:p,en pjn goet tot ben Ipoep enbe eoMkept van ben «bem,alleen oft met pipeher ingenomê.

C^ ^tem gipnen niet tvijn ingltegeum weberpaen alle beten enbe peken van afiffeniinnigbe truppenbe g^ebietten, «loSiofeonbeo p^uift.

DSPintpernoté. €«,lg.

cCfatfoen«

.-IfS^ntpernoten pjn wtlbcongkeaeß^i *7^ Te vï neb ten, bie iveleke groepen op boomen bie ooe biektvilo in manière van Çag^en wapen, g§e(i|(k meer anbe^Staphiiodcdron piinij.Nux Veficaria. pimpemotetV^ re wtlöe boome. ^nbe befe boomen, Rebben blaberen in vijf op meer bla^ beren verbepK, ben softer blaberen titet feer ongbelipk, maer minber en# be groenber. i^ie bfoemê pjn wit rót enbe gkeviilt, enbe wapen vier oft vijf tfamen, enbe baer naervolgden ronbe hole blarfkenointwee oft b:pe beelen verfeepben, in bie welfke g her tnepnltjek twee nootkeno liggc, baer «f bie kerne rebelijek fnet ee.

©^lt; gbewae en woibt niet gênons ben ban m bwilt, enbe wotbt vele gegt; vonbenin ©nptfc^ldf, enbefomtipö ©oek hier te lanbe onber bie (togfien.

lt;Cph

©ie bloemkeno coinè in bê SOïepe voott. ©te nootkeno woiben in ben j^erfprijp.

©efe wilbeboom woibf van300* niuoin 0rie(r rafpvxotTévir^op. ^nbe tn Latijn Staphylodcndron g^maemt. 5ïvter tijt Nux V'elïcaria, Arbor vins, cube van fommig^m Piftadum Ger« HHH iij manii

-ocr page 692-

»‘c^Kj. WnCdinbftewfd^eCtiifcn. €op. l^P manifum.^of wel nocbtmio bnttet met bie piftacia feer elepnc gÇehjtHfniffr meft. ©le ome^ten worben in ^ooebbuptfeb Rimpel nuß gbebff^tn. ^ie£tf Innbr^aw* pernoten enbe 0mt 3lntueni5”nootheno.2n ^mneboiè 3?oifette be to.3ntoinf.

f ^atucrc/cracljt en Werchingb^» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ne

gt;0nn bie nntnere erncljt enbe wereWngbe vnn befen nootheno, en Hunnen top niet *e gbeferijuen,nengbefitn bnt fp nergberinep toegbebnipehtenwoiben.

Van CombacrffAe Dufen, Cnp, Igf*

1 ^fatfoCn» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ColouteaTheophralH.

11 XJmbijfrff^c -Itnfen pin een depn bcoiiv A adjiuh gbftvae.van blaöfitn îgt;fn ^f^k grif th, efi sterne met frer cngflîjch.Sù Wormen fijn feboon geel ben bloemen van %’fm feinter geUieft. (i'nOe of? bie vergden foo voltijen öaer(wle ^mblune naer.gÇe^ Iijeh elepne blnefheno opg^eblafen,^^ einer mOebooHiu^tub fijn^enbe gbclnpt grenen eilfmenfe mpuehen bouwt. Q^nbebner in fept bnt fnet bnt pint, (wert, enbe ben -imz' fen niet feer ongl^eltjelt en ee.

c Jêlaetfc»

©it gbewno troibi ^ter te (nnbe nief,bnn in fomiwg§e bonen gevonben, ©nert voo: ^ene niet fonber bwnlinge gepinnt woibt.

©et bloepet tn ben £Óïepe eiï in ©ogbß^ mnent foo worben bie fnben rijp.

1 z^aem«

-lom^aatfcfef -iinfen.

©it boomHen worbt gebeeten in ©riet; JOel c\£bl’0pbrn|Ïll5 Ko\oUTï« Coloutea oft Co# lutea vnn lt;;^b^’^^‘’'“^ ©n^n. 3u •^oocbi’ buptfefj welfctj Linfen. J^ier te Innbe 4.om# bnertfebe ^^mfen, enbe vnn fommigben on# gekerben qunlijehen ©eneboom. cboi$ '^ngurnnubjer. fj^atucre,

©te blnberen er^be bnt fnet vnn bnenfebe iinfen fijn mibbelmnticb wenn enbe voebbeb vnn nntueren.

^Cradjt en wercHingbf lt;

©ie vruebien ont e^ bnt fnet enbe bijfg^flijex ï’k blnberen vnn tjolouten nk ^b^/ 3( op^mpue ftçrijft mnken bie fenpen vet.enbe boen bie felue veel tnelehe g^euen.

Van iönbclbooitt. ^lt;tp. Ivi).

lt; Cfatfoeft^

13(belboomen fijn feboonegroote boomen,bebbenbe rechte bitHe pnmmen, sa^quot; ^’^ *”^^ ^’‘^f feelpncbttge feorßen bebeeht fijn.©p bopperpe vnn ben fnm SÏ^|W Stoepen veel Inngbe tnehen, feer veel rietnebtighe fmnllc blnbei c brngen# bf,a^oo bnt bie felue tneHen nnbero febier niet en febijnen, bnn een hoop

■^^^^^ ^itetblabcren IniiQ nen eenvergnert. ^nbenenbefe tneHen groepen bte vrufbun veel bp een gbetroß, bie weleHe ront enbe InneH fijn, enbe binnen1:enen lnngt; gbm herben fern hebben.

C JBlactfc.

©nbelboomen wnffenin 2(frptHen,2lrnbten,3nbien,@prien,3oetfcbe innbt, enbe in nnbere beete Innben vnn X^ïkukn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;??ncm.

-ocr page 693-

Vrtit Si.ibdboom, CapJ^f. igt;’t^Uif;

lt; Zï^aern. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Paima. S)abffbooin,

^i( ^abelboom worbt geheet? m ©nee; tpowl phoemx.^n latyn paima. (2:nbe bit eo bie opreeltte palm boom. ©te orue^t es g^enaernpe m ©rteey ooek ^ tpolvi^ phoenix, en »an C^alenus £poiviKojS«\«lt; v©-phœnicobalanos, 3^ €aftjn Palmula.^n bie ^tpotehenDadilus. 3« -Ooocljbuptfe^ _ ©aftelen.Jyer te lanbe ©abelen enbe©alt;^ ^^;g ben.^n 5ran(^ow ©actes.

1 Mattiere»

©te tachen en Habere »à be palmboom p/n (out en tfamen treehenbe »an natneren.

©te »ritc^t es wenn en brooge tot fcbier tn ben tweeben graef,enbe ooe tfamen treeften#’ be,fonberftng^e als fo met (reel «ip en ft,n.

lt; Cracljt cn Wcrehinglje.

5( nbsp;nbsp;©aben }ï,n qnaet on »erteere, fp »erpop^ pen bie (euere enbe bie mtlte, fp maften wm^ beninben bupeftenbe weebominbat^ooft, enbe fp genereren grof Hoet, fonberlinge afs fp groen enbe noc^»erfdj wefenbe ghegeten wo2ben,maer als fp wel rijpe en broog^e pjn joo en letten fp foo feer niet, enbe als fp ban van een goebe pet die mage wet »citeert wor ben,joo »oeben fp rebcltjelt bat Itc^aern. ©roog(w ©abcn poppen ooflt ben (oop bes bupe;, enbe g^enefen bat braften enbe walg^en,fonberlmg[ic »an ben bevrue^ten »rouwen,tn p(acpercn »crmcng(it en »art hupten op bic mag^e eft bupek g^clcpt,oft met anbere nicbceijnen »ermenght enbe m#’ . ghenomen.

CT ©aben perekc ooekbic weceke teuere enbe mitte,met anbere bacr toe bienenbe mc^ beeijnen »crmeng^f,(^p »an hupten oft »an binnen titdjaems g^ebrupekt.

© ©te blabcrenenbetaekcn »an ben Patmboomen^cpienbic »erfehewonbenfp ftup tenbiefweeringhen enbe »lecratien, enbe »ereoelcn bie ^cetcfwininghen,enbc bacr om |oo Rebben bte oubers Her vooï ti)ts,als fp eenige plaeperen macchten hier toe bienens be, bie felue in tfteben, glyroert met rijfkens»an galmen,om bat ^p te beeter eracht l^ebben foubemalfmen fien maefj in Qrmptapro ©taealeii^eos.in medicamends fecundi genera,apud Galcnum libro primo.

X)nnl''Iijfboom. (fep. Igttj.

lt; '^glienacht.

Olijfboom pjn tweebeiiepc ^am enbe Uïiibt.

C Cfatfoeft*

*^^^^^^ ^‘^ ^‘^‘^^’^^'^^’^^^‘’‘’^^‘^’^ ^’’^ frfjoonc Çoe^Çf gvo0(r bootnen met »fk(a6 B P^ i ^f«gt;lgt;lt;’f‘' ^’fn wufVfn langntÇtïgbc fmaUe blabncn, öê-^nßebldamp;am nj


8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ ^^*‘’ ®”^l?ftMlt;h marrvff( fmaJOeir fnamp;c mmtgt;fr.©ù Hocmhcne fijndcpn, ©tf wMcijtcn fijn rent fc^trr g^clijdt ptupincn gÇffntfofnfcrt.vâ biirtcn --—terpgruenjiinlö fv nfpönmöenfijn prtrtufbticr^enamp;nn Ï)mtIgt;Dd»an cItkfh (f^t renen ^fröni vapen peen. ^( befe »ruckten n?ör£gt;t ohf g^epa p, bic X)li^ »'n Olipicn g^c^ecten worbt

* ©te «vUbe OlnHoom ce ben tammen fe(nerg^ehph, maer fijn bfaberen fijnwat nnabere enbe tnp'efjen bie wapen veel pehenbe bozenen.,^ie vruchten fijn cocK minbe

Z

-ocr page 694-

^c'$lt«f. 'V(tnlt;3gt;Ii|fl»ödftt. lt;Wiï^^ re fnöc woïOen ^uafijeken nip, alfüo ï)a( öu oüe öie öaer af eoemt altqt genen enöe onnfp ee.

X)ft)f6oomen waOen ß6cerne in fcïcog^ev^nepen, oft op depneneere Çijenelljen6,eiiôe worsen in 'Öpiuiv gten,graften enamp;e anöere öpergehje^ he lanDen a( om ßbeuonöen.

^/îîaem^

* ^Die ^fijfbooin Beef in ©riccr ü«r«. 2ïn 4ai0n oiea. ^n J^ooch;’ tupffeffCeibaum vnb phnen^aü. 3n^Ïranf§oi6 vng X?üuier.

* ^t( miJbe X^üifboó ^eet in @i ieex iy(ieó\«i« van fommißen xóriv©-Ksd «lóioTTiKK Ùa/d.^n 4.ati|n Olealler OJca fylueftrH,amp; Olea Acthiopica.

5^ie vnif^( woibi in ©nee; ooeh ù«i«gÇenaem(.3’^ Xanjn oiiua,enbe bacr naer in^Öiipiff^ eenX^ime.enbe in ^vaneboie vne ^(me.

XJimenûiein pekel gbeiepf enge/ foulen fi/n bectèin ©nee; ColymBades enbe Haïmades, enOe m iaujn Colymbadae.

lt;Uïstuerc»

©iebiabeven enbe ionge feueihfö van bê X?iijfboom2 (tin eoui btooßbe enbe ipmenlreekenbe van naiueren.

©ie onrijpe ©huen fijn oock cout enbe tfamen Ueehenbe, niaer ab (p rijp (ijn,^oo »erroermen fp enbe malien voctjiieb. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'^

©lie van ben onnjpen ©linen es coiil enbe (famen treehenbe.van ben ri/pï, ivf mi Voc^dc^ enbe (nbnjlvan fubpamien.

lt; Crackt en Werchinghe«

©ie 6 (a b ere van ben ©fijfboom fnn goet tot bat roubt vier,lt;}Uübe veoKSflïbe fmeeSt rinßben enbe vlefra(ien,enbe tot anbere klt;flt;*ókf ftviUmgken baer op gfelept.

©ie fe(ue blaberen met Buemeß vermeng!^t, mahen bie vuple fweermgk^n fnpuer 9^ imbe repn,enbe bom ooek anbere quabe vergabenn^km feepben enbe vergam.

^tem bie blaberen van ©lijfboomen fijn goet tot bie fmeeringBen, apoflumatien, iJ pup(Ïen enbe verkittinghen van ben mont enbe van bat tantvleefcb, fonberlmg^e vd ben iong^cn kinberen,w water gbefoben enbe baer mebe bie mont gbefpoe ft.

«?$fap van ben ©Iijfblabei en (kipt bie vleet van ben vioiiwen enbe aUe bloftgdek, 2ï enbe biifgbeltje; oock ben loop bes bupe; enbe bat root meibom,van binnen enbe van hupten g^ébniptkt.

^feine fap es oock goet tot bie roobiebept verBitBept enbe fweering^en van ben oo^ S gken,enbe tot bie loopenbeenbebrag^enbe ooien, rneteoUprien baer toe bienenbe veri» «img^t-

©ie ©(ijiten btenocB gruen enbe onrijp jïjn,ver(ïercken bie magbeenbe maken ap5 peiijt enbe lug om etenJonbevlingBe bie gBefouten fijn,niaer feine worben fp feer gua^ lijcken verteert enbe en grenen gBeen voetfel.

©te rijpe vette ©lijnen maken walginge enbe bemeren bie mag^e, fp maken hooft © (weer enbe pjn guaet voor ben oogden.

©lis

-ocr page 695-

Vrtrt Suit 3flnôbîoct. .'lt;«^»4^«. ’’'lt;^8**gt;*

£)Kf van onn/pen ^öKucttk^twitckt cnDé toet fïiuJirnpie urp beg^tnufn^f Çffît *9 fwiütng^fn fnöc apofïnmaücn.fnl’e vacoch ök ^«tc fwknrtg^ftt ctïïgt;f vkermw«.

3km Of fc ^rUfne onrijpe ofie « oofft gcet (èi Oie oiipfe flintkenOf ftre ertng^c »(te# 3 fatten enOe voe^tkljfOen »an Ont tantvleefe^ » enoe maeckt Ok tanOen vap, met cat^ toen oft teer wotlehen tfeg^en Oat tantoleefei^ gefiept.

XXk van rijpen X?kjufn»maeeht fiap,wrfuet Oie ptjne efl weeOom.Ooet findten Ok Ä g^efwiUen, enOe gbeneeft okg^efpannen en0eoerfrompfnk0en,fon0erltnö§e ak fp met goeOen erupOen g^fwonnen re.

3tfmolif van Jöhjufttj oient feetwelom aïOerÇanOf often van erupOen oft 0(oemc£ of te mähen,want fp neempt feer fiebtefijehen naer huer Oknatufre enOe eracht »an Oen erupOen enOe Moemen, Oacr fp meOe m fonne ghewonnen ofx anOerptw g^efoOen oftbereptworOt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

Van Stut ^nnd bióot Cap. I^tït j. ;

^ ïlCfdtfOCn« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ccratonia Siliqua. ^tnt 3^ffj^^^®®k ?

lt;5 fe muebten wajfen op greotarV'. ttg^eboomê,0?agen0e0unne toe; hens,Ok met hupn roobefeoiffen Oeeket fijn.©je bfaOerJ fijn lang athlifh ed ghelijfk vluegeltnwk ^^^T g^efpkpf »an fes, feuen ac^f, oft neggen blagt; Oerhens am een rootochifb rtbbehemtfegÇfn maleanOeren oiier ilacn0e»ergaert, »an Oen welchen eith befonOere ronOacbtieÇ es,en0e aenOk opperde fijOe bnipn groen, enOe aen Die onOerfïe fiebt gruen. ©k o:lichten ^tin -i platt cromachtighe bauwen fomtijts onOere^r.p Çalucn»oef faneh ,en0eontrent eenen Oupm 0ïeef,0te fuefacbtteb fijn,en0e Oaer in leptOaf . faef,0welcft groote platte breeOe capaente# ÓmpOe heerne fijn.

CPIaetfe, ©efe pauwen waffen tn ©paengkn, 3ftr^ IknenOe anOere werme lanOen.^^kr tejanOe , en groepenfp niet.©aer woiOenaUeen tnfom^ mighe neerjïighecruptlkfbebbers bonen dep^ ne. boomhens ghevonOen. ©ie weUhe bier ff lanOe g^een bloemen nocb»ïUfbfen,»ooïfgt; Onngben en hunnen» /lt; ©cfe bo5 mort genaernt. tn ©rkey wjaaro«« lt;n0e btjfg^eftjey ooeh m ^a«ïn Ceratonia. ©koïwfbti èfet in^rifc;Ktf«énep.3n-€lt;** tijnSiliqua.enOe »an fommtgbenSiliquaduicis,»an Oen g^emepnen (riiptkefbebbere Carobe.3n Oif 2fpotehen Pyiocarada.jn J^ooc^Ouptfeb ©int 3®5lt;^he hot, Oat re in quot;nbsp;©nfe tafe ©int 3an« hoot.

lt;/5atuerc* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

’ ©efe pauwen fijn wat werm O’oogBe enoe tfamen treehenOe van natheren,fpn0fr finghe ale fp niet »erfeb maer Otoog^e jïjn.

lt; Crackten Wcrchingbe. •

©int 3lt;’nshoot noeÇ oerfeb gegbeten Ooet lichten ertoe faee^ten camerganeh Çeb 3( ten,mafr es quart »oor Ote magbe,en0e quaet om »erteeren enOe »oeOet met »eIe.

' ©ie felue pauwen Oioog^e wefenOe.mahen Oen Onpeh ^rt, Ooen water makfn,ffilt;S

lt;n

-ocr page 696-

VC’gI»|i Drtft Crtflißfiltiila. .^np. Ivo.

enfetten ber magbenmet veet,enbe fijn beteren beqiiaemer onUten banbieverpbif.

■OanCßPirtfifltilrt. nbsp;nbsp;ffap. Igp,,, ,

U'cEfatfOOn* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• ..Cafsiafifluia. .

ifCfatfoem -3f bcomen van (Jafpeftfiufe Inn van bladeren ben C'p^tn boome niet feer ongchjei AS-nn

ivtgbefpicpt , van veie biaber# fteno aen een ribbeken tfeg^en maitanberi euer walfenbc vergaert; van ben welchen ; efeh befonbere,landt eü final eo. ©ie vruc^ een fï,n fange, ronbe.fwertc, Çerbe enÇon« ^ lt;flt;Çit^6e pauwen, bié meeji tweevoeVdï ^ fanek fifn,enbe ontrent eenè bupm eftvin^ g^er biek,bic wef eke van binnen in vele w^ merbeno verbepit fijn, baer in plat brupn/ acbficb^faetfepf,enbeftvert,faecbt,fuetac(ï# « eieb mereb, bat bie bfoeme enbe mereb van- r CapW Ö^fbeften, en m ber niebeepnen vert fi^fbjnpeftt wo:be. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f-*«

CafTte ft^nk wa jl m @pnen, 2(r abifrt, enbe bpergheIijeke lanben.

Çalpr ft|ÏuU wo:b( genaue van gemärt* • «oenbe anbere tongbe ^rtee;fc meeßfl'i in ©nee; K«lt;ri«MtA«'v«.bat es in Latijn é*afia quot;^ higra. 3n bic 3lpo£ehe enbevan ben2(r«gt; ‘ beufdjen meeflero Cafsiafifluia.

If


Sät binnenge ftveremereb van ^afpt fijlute es werm enbe voc^üe^ in ben ierßen grarbf. - / irCrabtthwcwBCngtje*

Satbinnenfle pverdnerebvan i£a(Tie ft|fnlf ee’ten^gbebf fid^fe beqtiarnte mebe^^i rijne bie fonber eemgl^e folgte mac^g^é^euen woïben alle tveedte onflepeke menfebS mbe ben beviite ^ten viomven. @p Ia;ecrt enbe maeekt eamerganek enbe iaeg^t baec buer pnneipaeitjelt af bie geeie e^oleriieke voe^ne^fben, eü fomtijte ooek bic (aepeflup men,bie entrent bic bermen vergaert iigbben,ontrent een ome fivacr ingbenomen.

(f aUie co ooek goet gÇebîupeht ben grenen bie ^cete eoJtfen,' p(füre|ïo,gf ei vïoiiwe, çg oft eenig^c verbittingbe in biefeuere (nebben fonberfingbe met vereoefenbe wateren, ' bïandien.oft (ruvben vfrmengbt. ' - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

^ifut ^^tRn eo goet voet bie fenbenen enbe nieren,^ boet bat graueef foffen enbe ^ riffen,enbe pteferueert vèorben peen,met water baer ^-aBiffieboUVoft peerfef wortCi» Ifn,oft t^iéeren.oft aftfatkenin ghefobenfijnvermengbt.enbe'abfb/ondïen.

quot;^Ifmen met (pairie geigelt fee ver fuel fp bie piinc van ben fwUlingen m bie keefe, ^ lt;nbe boet bie gbefwiOcn enbe apopumatien oft pncken,oft rijp woiben enbe wtbïeken. ' Saffie opbte febè gdept baer b^ fieber(tfn in co verfnet bic pi,ne afo 2(mccna ferifff. ^ Van^nagpn^enbeCahuvnutn, €apjgvf\ T.^-' '- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^'vCfatfOOn. ,

i'Tf 7?ago:iAe^een«eer.boomafbtifbgbfwao,bunnetaf;heno vooHbringbenbe, baer

quot; A^ am efepnebf aberkenn waKemaltiit broc tfamen,anbero ben blaberen vd 2fgnug . iapu6 fester ghehjek. ^w bloemen ftn fe^oon geel enbe Waffen veel tfameh aen een ri/fken

-ocr page 697-

Van 5(nrtgvjfö enbe Crtburnttw. ^ap.Igvf. Laburnum; »c'^toff;




nifkenmmamere van^tren, ben bloemen van ^ kooien fc^ierg^elmh. ^^nbe baetnaer volgden | langac^nge hainvkc6,bafr m platte herbe mue^ lt;en figgben en groepen, gelOcli SXoomfe^e boon# kïo g^efatfoneert maer mtnbere. (fnbebif g^ez Çeel ghewa6,enbe fonberlingÇe bte bloemen Hin : van eenen feer per then enbe onliefe lijcltS meek.

* Sen Qlnagpm worbt ooe een gfeeltjek boom; R ac^ttf^ g^ewao g^evonben, bat blaberen bloe^zt men pauwen enbe vruel^ten (weft, geltjek 3lna* gprw. €9?aer bitg^emae eneo met perek van ruetke,oo(k ee ß gemepnlijth grooter en breeber, enbe (et breng^t langher bloemè enbe pauwen, rnbe grooter vruchten voort, enbe worbt ootk grooter,enbe wap (oogher ban bte 3nagprw;

5 25ouen befen foo eper ooek noch ember be booma^tteb ghewae, b^ ooek pauwen braeg^t.-Sie blaberen van befen pin ront ben blaberen van3lfarum fester g^eltjek, maer niet foo biek. Sie pauwen pin plat enbe ontrït eenen elepnen vingbere (dek enbe breet.enbe baer in lept elepn

ylAt peu

ÿiufU


-ocr page 698-

»c'gbttf. quot;Ortn ^nrtflfv«'^ ewbe C«biirtm. Cfap.lvvp

Sefe gbewoffen groepen tot »eelploetfen von 3tlt;tüf« ^«^f fotn wlt;^* gt;« ptoum«/, in bte bo|fcben op bte gbebercljten.

^p bfoepe tn ^D^epe enbe SStoeektnoent.en tn ben -^erfß 500 wo:b? bte otuebtS n/pf

1 ©terffe von befen gewoffen.woJbt gebeett tn^neey w«)^fiff. 3» 3o(0'nöW Anagy^gt; ris.^^n jtohoenfeb t^gbefo. ^

» Sot tweebc wo:bt gbehoiitreh noot bot Laburnum va^üniuo.^tl en eßgb^^^ Ana« gyris noch oocltgbeen Lotus ab fowmigbf lt;}uoli)Selten inepnen.

1 ^berbe worbt von ben empthefbebbero iniati)ngbeiiaein‘ Arbor luda si Arbor la- ' dæ. (fnbefcbijnt te fijne een gbePaebt von Laburnum, oftoioeewgb^’aepnenKoxwt« Colyteavon ^^(op^iaßue,, ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;^atuere« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Sie bioberen enbe foef von 2(nogpnö fijn wenn enbebroogbf »ö« notuaenJ -(f-nbe en ee gbeen (terete c^Jeopbrapi, want (iereie ee een gefaebf vonJ)op«ft'er,^ bot von JXwiuePopulus Lybicagbenoewptee.

gerächt en Wecefetngb^, V

35ie bloberen von ^fnogprie een broebmo fwoervnut wijn bopOért gbfbronckài, 3

- verwtehen bte notiterhjehéeroneh^ept vonben vrouwen,ebbe ioghetofbte feeonbint/c ©te felue bloberentioebgruen enbe veffeb; boen bte eonbe ghefwiPen pnehén enbe»^ vergaenbocropgbelcpt. '

«Sfoet ingbenomen boet broedten enbe ^erglenen feeripereheli/eft eü met getp^ftJj^ Vatt Wilgh^tt* ’ ^‘ïP« ispth ' ! ff . lt;lt;gl)enacl)t , ^^ï2ln ^Hg^en vinbtwen fwegt; feer verfcbepben gb((^^f^gt;M eene wop om hoge enbe worbt groot enbe bnh g^efifeh onbere bootnen, bot onber blijft neer. cnöc bïengbt '^Ciffcn vooU. ® at faße ghe^s

mamp;f oft met biupnrooamp;ac^tig^e.oft met wit ;

lt;eoft ghfflachtigfx poiffen beOfcht Hin' Q^ nbf buer oen wo iff n bir blaberen bie Idth mbo fmol ßjn.Boucn gvuen mbe von onber fc^tfr o febf vertrieb, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

x 35 at anber gl^efloc^t von QBtIgÇf«, bot '^^^^ OBijmen gbebeeten woïbt, cn Çeeft gbeen fonberhngbe ßrupeben, wo« oOeen bp ber '

«erben een groot breet booff, boer Wtvefe -bunnernfhene Waffen,metbonther roobe

Trfin^: ft^C

flt;entbeeieet,bic feer tape fjn enbe huer feer itchtehjelten in ofle wonieren loten bupg^C enbe erowwen. gt;0on befen rijfliene worben g^ewoetht monben, poefen, hom en, enbe bpeighelnelie onberebingb^n.

-ocr page 699-

Vnn Wtlgbcn. tfap. I^Wf

ClSlactre.

vc'^hg»

Ä Tßt(ößcnwa|yvnßlßecrnfmvodj(tß^fpkK(fvn,on(ffn(öie grlt;»f^cc«rnöew«:^ Uf(a»un,(n0v fonamp;düngbe Oü'ïBömen.

©te OBtïgÇe« bfoepen tn tbegntfef van ber -Renten, enbe Çuer ßfoepefef tv a fl (aney acn Dunne fïeelkcne tfamen gÇeCloopkDtvddi affl opc «act ee facebt enDe wonaebnef^ enDe woïDt Dacr om ^e( ó5ebfd Woepfel (Jattekene ö^e(5ee(en.

f 0aem,

©te ^Cifgc boom wotDt getreten tn ©nee; m«.^« ^aeifn Salix, ^n J^eoebDuptfeb ^i’pDenbaitm.^n 51^(5016 0aul;.(5nDewoïDt van ÆÇeopÇîafîup 6p toename ge«»-naernf «xwZK«e;r©^ oie(icarpos,Dat CO tn Latijn Frugipcrda,om Dat ^»ev cattekenP rOgt; fen.eer Dat faet wet nf p eo.

i ©at gheftac^te Dat tot boom opwafl.wotDf gbefveten Salixperticalis.

(ïnDe van Defengkepaebte Dat rooDe feetlen beeft wo:Dt g^enaempt Salixnigra,Saiix 2( purpurea enDe Salixgailica.^n JTOocbDuptfeh i'of QUeiDen./ner te tanDerooDe, mutigen van fommigben ootk Saiix viniinaiis,om Dat Dte tae^kes taepe fijn enDe (mer beter taten bitpgben,Dan van Den anDeren ltgt;ilgben.Cf nDe foriDcr twtffet Defe rooDe Q^tlgen ftfn een gbeflacbt met Den QBtpncn,want alfmen Defe rooDe lötlgbentn neere vodpigbe ptaeefen plant enDeeott bp Der aerDen af hout,foo wapen Daer^Bifmen op.

©attweeDegbeflacbtmetDen witten feotpen wo:Dt g^enaempt Saiix Candida,enDe SÖ van fommigben saiix græca.

lt;;^DerDemetDengeefacbttóbf fco’ffen Saiixvitellina, enDeat$ foinmigbcmebnensa^^i^ iixamerina.iïnDebepDe DefewoïDen tn ^oocbDttptfcb genaempt QiJeift wetDen,enbter te tanDe wttteiüilgben,

x ©te clepne neere TBitgbe wotDt gbebeeten. ^n €aftfn Salix pumila enDe SaUx vimina; lis,van tlotumdta Sabina falix enDe Araerina faiix..^ter te tanDe ÏBifmen, ^n J^oc(bgt; Duptfeb .Klein weiDen,

©ie bfaDeren,bloemen,faet enDe feozpen van Den QBilgben fïfn (out enDe Dzoogbc tot tn Den tweeDen graeDt,enDe tfamen treckenDe van natneren.

1F Oaebt en Wewkmghe*

©ie blaDeren enDe feoiffen van'^itgbemfletpen Dat b(oetfpouwen. Dat oitergenen ^ tnDe btoetb:aken,enDe alle b(oetganck,enDe Diffghettfc; ooek Die oitervloeDige natuer liftke cranekbept enDe Die vleet van Den vrouwen,met wijn g^efoDen en gbeDzoneken.’ QOtIgben blaDeren oft feozpen in wtfn gefoDen verfiteten Die pi/ne van Den fennwen lt;nDe verpereken Die felne.aïfmenfe Daer meDe pooft.

©iegruene blaDeren van'iBilgben depn gepooten enDe ontrent Die feameti/ekeie;? Den gbelcpt Doen Die quaDe tupen enDe vleefcbetifeke beg^eerten vergaen.

©te feo2p'en van ^itg^en tot affeben g^ebzant, enDe met a^ifn vermengb^Doé Die (Q wzatten,weeren enDe eyteroogben afvatten Daer op g^etept.

Van lt;ïpcïen, (Tap, Igvfq.

c efatfoen»

3^IJpekenpin gbemepnlptk grootebzeeDe boomen,met bnerDtekètae^ ^$f«'’f^ï’f f«ïgt;f wijt wtgbefpzepc,enDe Rebben grauwe fcozffen,Die aen Die :«5^*quot;O iong^e Q-pt^kene peel effen fijn,enDe aen Die ottDe boomen, Diek, rouwe oneffen enDe g^ebozpen. ©ie blaDeren van Den (Speken fïfn rontfomme Die canten gbefeaert enDe Diep g[wkerff,enDe Daer op wozDè fomtifte bier te lanDeronDeappelkene gevonDen, Dwetek (Speken appelen gbebeeiè wozDen,gelij(k in fom anDere lanDen Die galnoten Daer op groeven, ©ie vzuebten van Den éejxken /tjn Die (Veekelen, Die in rouwe,ronDe bolc feaelkenp bangben,©jewoztelen van Den ,^peken fijn wtt enDe bzeet wtgbefpzept.

'Sollen Die (Mailloten euDeepeken appelken^ Die op Die blaDeren van Den epeken 333 órpejfm,

-ocr page 700-

Vd. Drtrt CycÏcn. C^p. Is»«f.

groepvn, ^co waffen ooïh no(Ç veel andere Quercus. (f pelten ^oom. Gingen op üie epeiten aie Detee af «^J^eop^îa;» ßUfiLib.tertiocap.viij. bieeöet fe^ïïjft,

Speken boomen maffen g^eeme in fam bac^tig^e magrere Done lanben,gbehjeh v^| ontrent bie ^epben.

©ie t^pchferiiß^en m ÇÙÎepe nieuwe bia#^ öeren.iÖie (peekeien webben in J^effmaent Oi hjp.Sie ^’peken appelen ^roecenin bc^oo; W;^ «ter, enbe beg^innenin ^erfffmaent af teO® vanen.

lt;1 zi^acin.

©ie Qrpekenboom woiOt gbe^eeten in ©rieer Jifu^.^n Latijn Quercus/^ n -Ooocb^ buptfe^ têteijbanm. 3»^lt;5'vunt^oio(£§efne.

©ie valent worbt gbenaempt in (^neer jg«x«v©-.3n «latijn Glansen J^ooc^ibuptfe^ ein ti^te^el, .^ter te lanbe een Qjeeliet. 3« granebom vng ©ianb.

©at rontnootken oft 2ippelken bat op bie blaberen groepet es ghenaemt in ©riet; KHK/f.^n -lattin GaUa. ^n j^oochbuptfeb t^tcbopffel.^ier te lanbe ©peken appel, en ©ainotem^n 5rant(wis5?oi; be gade.

©ie feaelkeno baer bie ©etkelen in ban^ gben worben gbebeeten in Latijn Calices glä; dium. 2^n bte ^potekS Cupulæ giandium.

^|^atucrc.

©ie blaberen enbe feorffen van ben tjptken, enbebie feaelkens van ben ©etkelen pin verbroog^enbe tot tn ben berben graebt enbe ffamen tretkenbe. t^nbe van gelijtke natnere fijn ootk feber bie «Veekelen,maer meer werm enbe min tfamen tretkenbe.

©ie ©alnot? ff jn tout en brooge tot in ben berben graebt,en feer tfamen tretkenbe.'

lt; Cracljt en Werekingke«

©ie blaberen ftorffen enbe ftaelkene van ben ^ptlttn enbe ©etkelen ffelpen enbdi g'^fttefen bat bloetfpouwembloetpiffenjenbe alle bloetgantk, enbebijfg^elijtrootbat foot meli^^oen eil bie loop beo bupt; in water off rooben wijn ghefobê ètîgÇebîontk?, ©te blaberen van tiptken tlepn g^effooten g^enefen enbe Sepien bie verfeme worn ^ ben enbe ffelpen bat bloepen van ber feiner baer op gbelept.

©ie fee:(Ten van ben Cf ptken g^epoeberf eo goet tfegten bie wormen van ben kim ^ beren,enbe tfegÇen ben loop beo bupt; enbe ouervloebigne tamergantk.

©ie ftaelkeno van ben Cf eekelen enbe ftorffen van ben boomen,fijn ootk goet vn^^, mengbt m alle mebetijnen,faluen,oliën plaefferen, bie goet fijn om te ffelpen eenigÇc vloet enbe loop oambloebe oft van anbere l^umoren.

©ie Veekelen fnnfebur ben blaberen enbe ftorffenvantracktengkelijtKnocljfano^ niet ^00 feer ffoppenbe,fp boen water maken,enbe weberffaen alle fenijn enbe vergriff Çepf,enbe fijn fonberlingbe goet tot bie bete enbe ffeken van bie fenijnnighe g^ebier«» ten in mekk g^efoben enbe gpiebrontken.

©etkelen tlepn gpepoten fijn ootk goet gbelepf op bie verfeme beete gbefwinen,enbè5' aio fp met g^ffoute vertkeno fmout vermenget fijn, ^oogbenefen fp bte“quabe voorts etenbe fweeringken enbe »keratien.

©te ©alnoten ff oppen ootk feer enbe ffjn goet tot alle bloetgantk,enbe tot bie loop© bes

-ocr page 701-

»an (Wavme^ctew ffnp» I^f^z ^rDcl^ lgt;f« barer m alöer nia.nurcn„§f( fp »an binnen tngegbeuen.ofun eenigbe ohé, fuliun, pluf (Irren vernKttsb^enbe »an hupten ß^ebzupekt.

@ Unoten (ijn oodi gort tot bte ooebtiebept enbe gBeftritvanbat tantofeefeb, enbe -9 tot alle fioiHtngbcn oan ben atnenbelen enbe Keele, enbe bi/fgbelije; ooeh tot bie pup fit »an ben mont,

3tem galnoten (lelpen bie »loet »an bc »zouwen enbe boen bic moeber bie gefönte 3 hen ee m buer plaetfe keeren,ahnen tn bwater Obi buer fp in g^efoben fijn. * galnoten met ajim oft water gewepekt maken bat Bapz fwert, enbe boen bat oner «R • »loebtrlj oleefe^ verbioi)nen,baer mebe beflreken.

”0«« aoarentrtcBen. CrtJ^fv.

C efatfoen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vitcum. sj««««*««.'

3t gbewa^ ^eeft vele tape taCiS Jien bie bweere wtgefpzept,buer enbe euer malcanberen groepê, en met bleeebgruenefeozffen be brek t fijn, ^te blaberè fun biek



©.ilnoieng^ebzantenbe met a^qn oft wijn gbeblufl, floppen alle vloet enbe loop-Ê van ben blocbe. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' mbe brupnaebtieb gru en, me erb er enbe Ian? gber ban bie blaberen van €25uexboom, an«» bei e huer niet feer ong^ekfek. ©te bloemt kens jzjn elepn enbe gheelac^tie^, enbe baer naer volgden deone ronbe witte bepekens, met tape hmaebttgbe oof^tidbept gbevult, mbe m dek befiekè es een fwért grepnken, bwelek bat faef es.

^f^Uctfc*

ÇOlarenfaehèenwaffen n^wt ber eerben maer groepen op booinen,enbe wozben gbe^ »onben biekwilsop ^ppelboomen,3i5eerboo tnen,^ÏBt!gamp;en enfomtijts ooek op ^inben, 525ereken enbe anbcre boomen, maer bie ab berbefle enbe meefl gbepzefen fijn bie op bie Speken boomt waffeh en g^eoonbé wozbé.

^atentaekenbloepenin baf epnbe »à ben O.)?fpe,enbein baf epnbevanbe -Oefffl wozben bie »zuchten rijp,bie ooek alle ben winter bueren.

t/^aern,

©it gbewaswozbtg^e^eeten in ©neQi^©-. 3» iaftfnvifeum.^n bie 3(pofeken Vifcusquercinus.^n J^oochbuptfc^ ^JJißel oub l^ic^cn miflel. ^ter te lanbe 5ÉK wn^ caeken. 3n tJeaneois ^^ups. \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;H5atwcm ©ie blaberen enbe »zuchten »an C^}? ar entaekenfijnwcrm enbe bzoogbe »annatue ten, enbe rebelijck fubtijl »an fubjlannen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;gerächt enïberekingh^ ' ©le blaberen enbe »zuckten »an SO^drentaeken met mozwenberfl enbe was »er^^j meng^t.maken mozuw rijp enbe boen finthen bieb erbe g^efwilleh.elieren.enbe bper# gbekjekeeoubeapojîumatienbaeropgÇelepf. - '3tem bie feilte blaberen oft »zue^ten met wieroock pjn ooek goef tof bieguabe »er# 05 euberbe fweeringben enbegrooteguabe apoflumaiien. - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“^ ^^aa »an ^arenta(kenmetbzocfem»anwijn gemeng^f, gbeneejl bie berbidjept^ »an ber milt en,enbe maeckt bie unite elepn,op bie flincke fijbe gbelept. nbsp;nbsp;' -, ©efefefue blaberen oft »zweiten, gßenefen ben wit-,bat es bie guabe fweering^©

3331)

-ocr page 702-

»cKf. Vdtt C^fjchcrt en «^atterefiHjfnbddttt.Cßp.Ii»». am Die nag^ckn van Öen Çanamp;m enöc vofffti, met ;J(t fiMkiün vn menget, mOc öarr ppg^fkne. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.H-r-er-.

es - tôîm ffÇïoodî Oat ^d bout van bm ^ttrentachewMe op Öjpthfn boomm gwup fm pphcnöf glym anönfjargoft Hin tflt;‘ghlt;n Oic vaHoiOc fuïMim mix jOopt Ifun, ^ acn Pen biJk ^bf^ïa^^tn.

- Van ffffd^en enbe AanerefTd^en boom. €apJ^g.

iï. \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^gbenaebt.

i^rapnu'? u's ^amp;fopb’‘^|lii^ febnjfc co tioffOn lepe,van Pm wckhen tgt;k «nr ^kr « • A fanbe vf fl'cblt;^n£gt;oom,fnPf Oic anOrre J^uucrflffben gbenaemt wozot.

C ^fatfocn.

Fraxinus. (J([cbm boOm. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fraxinuibubula. Ornus. J^ailfFfffi^Cn.

*^5r^3fS^ir‘:^fttwwbfngrook boogje boontenmet vektarkm, van Oen tvekhm ,**^ ü;eiongbf boUae^tteb fkn binnen met wit nier rij gjtevuit mOekOekene hebben, niaer aie Oje fe(ue groot enöe ouOt roozOen fo vergaen Ote'kOekens enOe 0^ mereb ver^ ' anOertm bout. iöiefeoz|fen van Oefen boom? fijn heel effen ©leblaOeren |t)n groot,

(anriï,bzeet,gbdi|tkvluegbeknwtgbefpïfpf van vele bigotten tfighen makanOeien Vlier,aen een ribbeken waffenOe vergaert. gt;0an Oen wekken ekk befonOere (ungtirip tirij eo enOerontfomine wat gbekei ft. ©ie Vluchten van Oen (ffeben hangen veel bp feii.enOe fijn platte fmalle bauwken6,en0e Oaer tn lept Oat faet,0at bttteracblt;icb es.

• ©ie .^auereffeben wozOen fonitijts ooek^ooge boomf,»naer minOer Ogn Oie ^ffe^ï ^nOe Waffenfeertrag^ebjekop. (fnOeOaer om wozOen fpveel riepn g6évón0en.©ie feoïffen vin Oefen fijn bzupn,0en tjIfen feozffen febter ghelink. ©te blaOeren fijn occ ógt;^oot,l(X(k,veel aen een ribbeken, rouwac^ttek enOe wat ^apzac^tte^ Oen blaOeren van (Sozben

-ocr page 703-

t)rtn ^iTd^en enbe 4attevefl3)enbo0lt; ^Apjg^* x^dUty colbert far gbfh)lt;h^tf bfortulicne flfn wit enbr wafTenm (ropià, mamp;c (»«er nlt;trr volgden renfe bfßdun^jamp;K Kifî grurn,ènnafrinade root pjn.vâ fmnkr enhfffh/tk.

lt; Jälactfe«

i (fffeBm sraffcrt gbamf in »oe^tigBe pfarifrni ontrent bic rttuereh rn waterfoopért* i J^aufi f IfeBcn groepen op Booahe Bergben enbe ooeh irt bonehere boUeÇem

» c5^faet v^mCr-ffcfviiwoibt rijp m bat epnbet^uh ben ^erffï.

» J^auereffe^en bloepen m ben CD?cpf enbe tn beh *^erf|ï trotben bie BejlehenP rt/p;

1 5^ te terpe boom woïbt gbfBeeten tn ©rteey ^iXi«. 3« gattin Praxinus. ^n «CbOeÇ# buptfeb (^feBernbaum,t^j^cBernBoIt^,vnb @tepnef(§ern. 3*^ S^wbuptfeg Œfîe^en lt;nbe (rffeBenboom^^ 5r«nlt;§ow g'iepie.

Ste Bauwhene oft onu^ten van ben (f ffeBen trotben gBenaempt tn bte ^pötelten Lingua nuis enbe Lingua paffarina,

X ^at tweebegheftae^t wo’bt gBenaempt th @nee)r van (^BeopBtafTne jSsM^^'^-Sh 4attjn van @a^a Fraxinusbubuh. '^an plint lts enbe (ïolmncBa. Ornusamp;Fraxinusfyk ueftris. X'an fomnng^en nv ter «jt Fraxinea arbor. 3n J^oceBbuptpB £Üïa(baitm vnb, groffer OJïalBaum ajier te (anbe J^aueteffeben enbe tot font plaetfen ^«alper, 3« ^rane^ow S^ff fhf flt;ïhlhage*

C Zï^atucre»

j S^efe Blaberen enbefeotflen van ^||(^en,fi)n mibbefmaftcB wernt enbe fubhjf v^ fnbflantten.

^faet eo tverm eribe bioogBc tot tn ben ftveeben graebf.

* 5)te blaberen van j^anere^e^en ßjn oeek tverm enbe bîoogÇe van natneren ehb^ fnbttfl van fubpantten.

^£racl)tbrtïbercfeingbe4

? ©te Waberen enbe feotffen van QpQc^entn tvt,n g^efoben enbegÇebîonehen openen ^ enbe flercften bte verfiopte (euere enbe miftc, enbe g^enefen bte pijne van ber ßjben. «i^fe(ue boen fp ootk tn ofte gÇefoben enbe van hupten op bte fpben ghegreften.

^tfhi bte fcotflenblaberen enbe tongue feuetheno van ben ^ffdjen fen ooek goet tn 25 berjèluer manieren ben waterfne^tiglynifp boen bat water afgaen enbe (offen.

Sie feer vet fijn enbe met Buer (mout ver (o ben feien magî^er enbe fianeit woïben, ^ ei(6 fpaÖebag^en nueßter btpe oft vier Haberhene van (I fftßen met wijn innemen.

^Cfm fap van (JffeBen hiaberen feorffen oft iongße feuetheno m^ wt/n gebtonchen S Weber jlaet aUe fenifnjonberhng^e ben heten enbe fielten van ben [langen en rtateren.

Sïïen fept voelt bat bie (Äffchen^oo era^tte^ pin tfegben ade feni/n.bat entrât Buer ^ Dp tn ßuer feabuwe gfieen fenipmicß gBebiertr aBebucren en kan.

^ffdjen van fließen feotffen g^ehtant met water vermengst, gÇeneep bie quabe^ witte erauwagien enbe bpergße(ii(ke rupbidjept.

lt;Sfaet van (Jffdjen boet water maken,vermeerbert bat manlifek faet/nbe maeckt @; lup tot bpflapemfcnberhngBc met ïi^otemufeaten ing^enomen, alv gJfaae, K^tafie, Samaffenu6,enbe meer anbere 2iraheufdje meekers ftrijnett.

ï Sic hlaberen van SauereffeBen in wijn gßefoben^im goet tot bie weebom van ber J^ fpben,enbe verfloptßept van ber (euere, ^nbe in bper manieren gehtupekt boen fp ben Waterfne^tig^en ben hupek fineken.

'Onnpopuherboom, ^apUiggf» fCgßdlacljt

^Oopukerhoomen fün.btpcricre als pimius feßnift. Sie eene es genaemt witte pOi? vutter. Sie tweebe (werte popuKer.Sw berbe Oiatdeer enbebefe b:pe geflachten fijn ber te lahbe feer gbemepn.

CÄtfoeti*

Sie Witte pepulierbpvm wvibt bobeh Ca opt enbe bith.bet bout es wit enbe niet feer 333 h) ^^»^1

-ocr page 704-

ftert om fmjöcn oft wcrtftc.^ie feoîffm fîfn effen wKadjoeft fonberfm^e am We fne;# Jiene.iÖK Hameren fim bleetrontfomme bfe eantc grhof(ht,op bie eenefpbewit faref^t ' enbe woU(K^ttc^,enbe op bic an Derf fpOe effen eael enbe gruen. Qrnbe eer bie blaberen f ^oontomen fooWeng^t befeboom langue troHaefjugbe (attekme voeu vaneoluerc fester mcamaet. -

*~. ©te fmerte Poptiher woibt oodt booth groot enbe buk, bte ftotfftn van befen pjn óotk effen maer btupnber.^te blaberc fötÏlangacbneh achter Weet,voor feerp, romp omme bte eamen feer (uttel g§ekerft,ntet wit faeebt oft trodathttch. ©leetttfekco van befen veranberen ^uerm manière van bnipfkeneveleronbe beftekèe Wag^enbe. ©ie bottekene eer bte biaberf vootteomen, fijn feer welriekenbe buer een gede hfmacbitge vettiebept ble baer tn es.IJnbe van befen bottekene wotbt gbemaecktbie faille bteme« ^Jopulier fällte naernpe.

3 ©te iXateleereeben ftverten’PopitIterboomaenftenItfekjÇptvoîbt ootk groot gbegt;-liftk bte anbere nvee.©te tattekens van befen fijn langher enbe bittimbér ban vu ben anberen, ©te blaberè fïjntonbacbtteb b:eet en eort.biupnber enbebet berban btebla^ beren van ben (werten popitlter.rontfomme-öiep gbekerft » enbe Çang^en aen bunne fïeelken6,enbf baer buer eoemet bat fp met veel fill en Çang^en, enbe^aUijt tfegfjen inaleanberen elateren enbe g^elupt gbetten

CfBlaetfe.

©efe boomen maffen gbeerne tn voebtigbe neere plaetfen.alö tn beempbenj'enbe bp grac^tè fîaenbe en vlttenbe materen. lt;f Cpt»

©teeaitekenP van ben jOopulterboomen tomen voort int epnbe van bie^eerte quot;nbsp;enbe

-ocr page 705-

VanpopuWerboom^ Cep» I^vf. vclv.

Cf1^f tn 3(pha, fnôf ôan nioctmcn ôte bottekene plutbcn ôaennenWe Popiiha fa(^gt; lie af maken wUôt.

* ©te wùtepopuherboomtvoîôt^ebeetenin t^neexxwxn.^n-lattfn Populosalbaeft vd fomm’gen Farfarus ^n -^oot^ôiipifeb pappflbaû,QVetf^^Iberbaum. vnoQßetß ^^opelicepôtn./^tev telanôe ^beelboomen.enôe ôaemaervan fommtgiun eng^efeer# ben tn iattjn Abies met fonber gt cote ôtvaltng^en,want Abicf teeen manière en abe? patbt van ©enneboonien,a(6 rop hier naer verelaeren feten.

î ©te anber J^'cptilierboom motOt ghenaempt tn (Riteer «7«?©-. ^n -iatijn Populus nigra. 3« .^oocbbupifeb lt;!i(pen vnôpopehveiôen. -^ter te lanoe jiîopulter enbe Jjope^ laeee 5n ^’’^^fboif' peuplier.

j aTberbe treibt g^enaem! vd ]0hntue PopulusLybica, 25n©u»tfcb bter te lanôe Qîa# (eleer.^ngrant^om tremble.

lt; /Î^atuerc*

» ©te bladeren enbefeo’ffen van ben mute popuberboom Oi'ngbetempertenbemtd belmaneb tn mertnte enbe eoube,tnaer mat btoogbe enbe afvagbenbe.

ï ©te bortekens van ben (merten enbe g^einepnc popnlterè pin merin enbe bîoogÇe tet tnben terpen graet enbe fnbttil van fnbflantien.

lt; Crackt en merckingkc«

: ©te fee:pen van mitten Popnlteren in mtingkefeben.boen water maken, abenefen3 bteeoitbe btoppe(pipe.enbe fijn goet g^ebiupekt ben g^enc bie bat feiattea, bat ee ptp ne tn bie §ope Rebben.

^fap van ben biaberenverfuet bte ptfneenbegheneeft bie fmeeringbenvan ben ee^*^ ren,bacr ing^ebtuppt.

©ie b la beren enbe tongue bettekens van ben (werten popufter, ver fiteten bte ptjne € van batflfberctin aen banben enbe voeten elepn g^egooten enbe batr op g(gt;c(ept.

©te faille bte van bte populters bettekens gbemaeekt treibt es goet tot alle verhit© tingben,enbetotanf verfebe-gbeftagben vimus. ©(men. gb^Rooten oft gbevallen builen efigbe^ fwitlen baet opgbfßrehen.

Van Olmen, (Tap, l^5tp^ ^C8bfnackt. ,

V\ 2(n ©(men vinbtmen twee geflacb Æ^ten als lt;i$bfvpbta|iU8 enbe €olu4Ai nteOa febtiinen. ©at eenegroepetop bie »elben/n b’anbere op bte gbeberebten« tUfatfocn.

x ©at ierfle gbcflacbt van ©(men fijn z greete b vv3b^ boomen, enbe bebben veel ; tacken bte Inter wijt wtb:epöL ©et bout 'W|^ esbert btiipn enbe taepe. ©te bladeren V;

fi)n.bïeebacbttcb,gbertmpcit,rontfemme wat gbfkerft, op bie wekke bitwils blaep hens wa|fen,baer in gevenben werbt een ^Ó^'? Itfmacbttgeenbeaencleuenbe voebtieb^, tn bte wekkegbemepnltjck clepne wotmlt;gt; hens groepen. (ïnbe als befe voebtiebept baer tn blijft,fo werbt (pin bj epnbe van ben (oemer, buer bte et acht van ber fern tien ben gbfkkk een giimme.lt;;ê(aetvan ben ©Imenes bteet ront plat enbe bun, ben (abe van Ç^dbe niet (eer ongbeltjek 333 ^ m«ee

-ocr page 706-

»c‘I»f. Ven ©Inlett. Cap. I^^ff;

mnerniffrbfi'Jt)if woiwïdi van bm ^(men fpïfpUvn ^ua wi^t enbr bïfct wt^h^ ölt «(vcfldf^ï lt;$ bier Utanbf teerg^fmepn.

» nbsp;©at anamp;rr st klacht van ©injci cö ben vevig^ffarucn van Blaborn rnbe [toute

mn feer ort^ÇtiOf^.tnafr Bet wafl vat ^oog^tr fû en b:«pt hetn foo ivijt niet wijfnöf fffDen bïfti«bft faa vco:t.©te btaOerJ vd Oefen fijn Veel aeng^mamer rd ivoioê Uo «ff ß^t^eten van ben effo»,hoepen en onbere vee,ban bie blaberen van ben lerften.

5 Holten befe twee ^fvefiac^tm van ^Ohnen.l'oovmbtntenoothnocf} boomen bie ben Xtlmen wat aenfienhjeh 0)n,bie welehe o och groot mbe boocb worben.Jjet Çoiu van ttefeneß feer tafpeenbe(tert,cnbe baer ont woibbet vedg^ebniptht tot OJîoJenraben, Cdtrofkn enbe bijagBelnehe mfîntmenten öie lafl enbe gewicht verbtsighen moeten, ©te blaberen fï/n eoeh gfienmpelt enbe rontfomme wat gluheift, tnaerlangberenbc fmalber ban bte fdue,op bte auereef^te fpbe bleechgruen, effen, glat, enbe blnukenbe, •-mbe al^ fy btoogbe fijn ooek welneehenbe. IJnbe op befe blaberen en groepen nein* menneer blaefkenomoel? oolt;h bte beeflen en eten bie niet (co g^eerne als fp bie blabe* ren von ©inten boen, â^(net van befen ee ben (abe van ben ©Imen volnaer g^eIijeh.

lt; lêlaetfc,

1 ©terfié g^epac^i wafi gl^eerne op ptatte, neere velben enbe in goebe vette athero, ed tvo;bt oeeh tot veel plaet|en van ^ tabant aen bie eanten vd ben velben geplant

* ©et tweebe groepet lirurtop bie beraden.

5 ©ie berbe boom,wotbi m bie boß't ben aio tn Sonien bofc^ veel gevenben/nbe tot fomplaetfen aen bie eanten van ben velben.

Æfaei vd bc ©line groepet en rijft in bj epnbe vd 2ipnn,a(ö bie blaberê tvtfpUipten.’

- ©ie ©Imboó werbt gebeden in ^t ietr ^rftxt« 3« -(dtiin vimus. 3n ©oocbbtipi(*ij ÏXu|ibolt^,SXupbaii,gt;Olt;menbaü,Ainbba|l vnb ^^ffenholt^. ^n gordel om vng ©nne*

« ©iêr^e gbeflacbt woibt van cêbeoplwafuc Tj/sxï« bat e/vimusg^maempt. Çôan 3I)ltntu6 vimusC«mpcilris.Ç0an iSolutnetIa vlmus vemacula, enbe Vlmuinofttasjbat re Vlmul Italie#* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;:

lt;Stveebe(teettn ^riet; van^^eep|ïafïue ^f«7^tx(«in -fatijn Monnulwia.^an Columella Atinia en vimus GaUica* \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-• .

«iï(aet van ben ©Imen ee gbenaernt in. gattinSamcra ƒ

©te wormhene bte in bte bkie(heneeno^oofbncljeot van ben ©Imen groepen f»|» g^enaempt in prieel KUTrïfCnipcs.^n ■iatijn tutjce$amp; Muljones»

©ie voebtitÇept worbt nv ter iijt genact Gummi vimi,b^ ee gum me van b? ©Imen.’ ©ie berbe boom worbt tn (î^i itey glhenatmt van lt;àj V^ep^tapue koxuzt» toiytea, en febijnt te wefen bie vimus fylueüris baer plmtue af vermag, ^n ©ocebönptito Jjan* butsen vnb lt;^it(be(cbern,©ier te lanbe ©er(eleer*cn tot fom plaetfen ©erentcer.^iï granelioieniofbitnen^ïmefauluageiniiemen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

^^atuere»

©ie blaberen enbe (torffen van ben ©mten fijn tvermadjlic^ enbe tfamen treeften*

, bevannatneren.

©ie voebtiebept bie in bie blaberen g^evenben worbt ee breogbeube fupuerenbe mbe afvagbenbe. ^ CracijUnWctcftingljC*

©ie blaberen v«n ©Imen pepten enbe gbenefen bie verfeme won ben elepn gbf 000^; 3 ! fen enbebaer opgbdept. é^felue boen ooeh bte binnenfe feorßen aio bte wonbót oaer inebe verbonben worben.

©ie gbebrohen oft gbeborßen armen oft beenen gbenefen ooeh volehen alfmen bie sö leben flooft oft habet tn water baer ©Imen blaberen in g^efoben (ijit.

©ie blaberen van ©linen met ajtjn vermengst,gljenefen bie quaberupbic^ept en^ (£ be((orft[;ept nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;''

» ©ie buptenf e feotfle van ben ©Imen een onte (waer met wi,n oft water ing^énos' © men weeljt af bieeoubcflupmen enbe boet eamerganeh |jtbben. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

©le

-ocr page 707-

X)lt;ttt Cmbeboom. €ap/l5gfO\ ödWf.

Stf »ftdfÇeptmOe veebhf^rpt bic m hf blabvrrn ghfuonbtn wezöt mnedu bi^ ^

Ï»upt rnbf bat arnfubt fetjoon/nbe beet bu vkdun, fp:ou fnbe nwfen vergaart, bacr ®P Ó^rflrehcn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;'^'lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

5.'quot;tf ff lue voflj(K§fp(t ^ept fnbf g^fhfffl oodi bic verff^c tvonbenjbaenn gebacn, ^ «fe bp fekfre f/penentte nv ter «jt ghevonben C6. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- n '; gt;nbsp;•

©te bibberen wan X^mrn lün oock een goet woeber woo: bie effen enbe keepen,ab ^ «2^eop^ïapiieen (iolumenaff^njuen.

Van Ctnbebootn. Cap. Ig5tï|.

Cgkeflackt

3nben Hin (weeberfepeab c^^eep^iafins fehnfft.'îDîannfkfn enbe wtffken.^nbe ^bepbe befe g^fpatbten treiben ^ler (e lanbeg^euonben, maer ba( wtffken e« meer g^emepn enbe beft bekent? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

^^fStfOBU» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“ - TiJiafcemina, ^ïnbeboem.

©le g^emepne ^mbfbeom,ba( es b^ wif^ j v.kenwanben 4tnben, treibt eeekgreetenbe biek,enbe met fpnen langben taeken fo biept Çp bem feer wtjt en bieet wt, een greote biée^ êe fembere makenbe, ab bie fenne febtfnt.^ ^ifn feeiffen fifn van bupten biupnaebtte^ effen eütacGcnbenaefl ben bonte mitvdeb^i (ùb enbe lt;aepe,b(ebiter taten biipgbfn vorn wen enbe wer eken tn alber manteren/ß baer om woibJ baer af gemaeekt b:e baßen baer# men eooiben enbe peelen af biaepet estrttaebtteb ffffn fonber weeren faeebt,fnbe baer om woiben eee blt;

bbemkens ßjn witaebtteb welneekenbe, enlt;» be Waffen veelaebttfb bp een aen een elepn fmal wit blaberkê. S0ie vniebt en pfn depne ronbe be pekens oft boflekene.b-c een gbetroß ghehjeh bfe beften vd gt;0epl enbe baer in lept (Wertaebtub elepn ront fabfken,bat baer wt »alt ab bie bollek ens nfp ßfn en open gaeh.

Sgt;ai anber gbeßaebt ran -éinben. bat bet manneken van ben Stuben gbenaempt es woibt oo(k groot,bifk,en fp.’ept hem wtjt wt, gbeltjek bte anbere ^tnbeboom ©te feoiffen van befen ßfn ooek taepe,enbf bienen om baßen af te maken,maer roitwer.bteker enbe biooffeber.Q;nbe fijn aê bte depne taep ken6graiiwaebtt(b,witterbanaen bte ituben maer nietpowitabbie£)lmenta(p hens. lt;^ bont van befen es veel berber weeralt;b(tgber enbe geelber, ben ©Imen bon« feer aenjïenitiek ©teblaberen“ßjn bieebaebtub. met eflfenmaer ronwacbtteb rontfs» ©mme wat gbekerft ben ©laten blaberen wat geitjek.CWaer bier op en groepen nenw mermeerblaefkens.tfnbe befe boom biengbf feer felben vnt/hten vooit.alfo batmen baer om mepnt bat bo beel ontviittbtbaer es.enbe als bpfe leitert, foo biengbt bpuooit vele bp eengbetroß b^ngbenbe,gbeltjekronbe platte bauwkens,bte voor een feaerbo ken bebben ©en bauwkens van bat opieebt lt;®b*^fP^ befebieuen.lib.v.eap.lpj.ÇOan fatfoene en groote feer aenfienltjek.vd b? wekkS riek op een befonbere ßeelkt b^gbi«

CpUetfc,

-ocr page 708-

»c'lvftf. , l'öiJ.Ctnbcboöm. C^jK^I^göf.’

:öffe boo.n woiöt gbtbfften tn ©riet; cpfAuf«Philyra. ^n XattjnTilia.^« -^ooeb^

M ;ö4tifrilcgb*’f(acbt woïötghrriafmptTiiiafemina/

* ^4t utWn'öhe’j'iacbtrjiiamas, vnDf bier tclanöv van fommwbfn5?pf(pnf. ©!lt;• ffo: ff in ftiöf bfaberen van Den ^^iWn pin mïbbeJmaneb warn,wat bioogÇfj» ttertoe tfa.nen tKfhcnac,amp;fn4gt;bnfn vann^atuirmfcbKr^Ijfltifh. a. r ■

, 'lt;f coachtenWfrchnigb^.

®:e bladeren van ben linben tn ivaiev g^efooen gpenefen bie puppen fnïgt;f quabe^ feeuebeben van ben monben van ben lunbefen.aifnifnfe baer mebe maffebet.

iö«e felue blaoei en fijn ootli gort gefiept op öie gbeßvonen voeten ôb^pootî enbe '25. met water vermengst nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;? j’

^te (fotpe van bén hnben met a^un vermenget geneep bie quabe luphicbeptjwt € leerauwagienenbe bpergbfliMhepozftb.fben,gùÿgt;unm6|\rijft, .

Van pirttunu^f. ; ' Cup, Ig^itïj,

-ocr page 709-

Vanpiatanuô^ efnp. Iggntf» vclrv. ■iatanus es een vtemt Boom hiemen hier vooz tiits in italien enhe te 9îoo:* 1^ meingrootereeren g^eÇouhen heeft, j^pwoîhf groot hooeb enhe fpzept Bem met pinen taeken feer wiit enhe B:eet wt. Sie Blaheren pin Bteet van ^1 fatfoene hen wijngaerts Blaheren feer gÇelii(k,enhe hanghen aen langacb “ tigÇe roohacbtige peelkens.Sie Bloemkfs pin elepn enhe wapen in elepne trofkens. Sie V2ue(gt;ten pin ront,rouw enhe wat woüadjtieb ontrent eene noot groot.

* Sefen platano woiht een Boom feer gekfekin Suptfdjlant enhe tot fom plaetfen van'ï23ïaBant g^evonhen.Ste ooek Breehe Blaheren ^eeft g^elpek hie Blaheren van QÖÖngaat, aen langbe hunne rooöe (leelkenß Çangfunhe. 0)?aer hte Bloemen enhe »iue^tê tjan hefen en pin hen B(oemè oft wuchten van JOlatanue met öbeh)eli. CDîaer pin gBeftiek hen Bremen enhe viucl^ten van Boogtent Befereue^ternaer t£ap.(;;;ƒ. haerteeng^epac^tafe^.

« Pfatanue wap tot vee( pfaetfen van ©reeten.^« 3^^^'^ ^^ §P ®‘^^^ ^^^ f^*^ P^lt;*^lt;* fen g^epfant,.^ier tc (anhe es Ç» onBekent.

* ^te Boom hen platane vanïfaherengÇekitk,woi( tot fern plaetfen van ^Duptfeb* (ant op hoogbe Beeg^en.enhe tn '^jaBant acn femmig^e eantc van hen velhen, maer feerfelhen gbevenhen, piatanue Bloepet in hat epnhe van OJïeerte.

I platanus ee genaemt in ©riee; 7rxlt;ó-«v©- enhe hiifg^ekiey ooek in Xatiin platanus: » Sie anhere Boom hen platanog^ekiek peet tn jpjooephuptfep 2(peïnevnhwalhe# fepern. lt;fnöe en es gpeen platanue maer een gpeflacpt van 2((er,en febijnt wel te piV netgpene hat m ©nee; w«-3« ^^^’H^ carpinusgpenaempt ee, f^Iiatuere*

Sie Blaheren van platanus Pin Alnui. eifert, wat eout enhe voeptiep vânatueien. Sie fee:pen enhe vmepten pin meer verhxogpenhe.

IE Craept en Werckingpe.

5( nbsp;nbsp;Sie vmepten van platanus met iviingpeh:oneken5pelpen hen genen hie van hen toerpenten geBeten pin.

50 Sie feine met ^iefe vermengpt, genefen hie verBzantbept haer op ge# lept.

€ Sie poteen in a^iing^efohen ver fueten hie ppne van hen tanhen.

S SieBlaherengruengÇepootSpin goet gpelept op ^eeie gefwiUen, enhe , ®P ôÇefwoHen enhe lopenhe oogden.

■Van CElfcn, Cap.lgg».

C'Cfatfoem

S^e ^Ifen Pin ooe Çooge groote Boomen met vele taeken, hie feer Bzoopb Pin enhe §uer niet keb!? teliieken en laten Bupgt Sie feoïfTe van hen Boom? es Bmpn. ÆÇout es reheliiek Sert, enhe math feer langue in hwaferhueren.enhe îgt;an

-ocr page 710-

»c'i^. Vrtn ® fen. Cnp. lypw.

langher ban eenteb anber bout,eu baev om wotbè baev af pijfc gemaeekt, baevmen bte fonbeerfele ju wacke en weeeke greube op leppen bie goten cu eanak baernic bg water nicbe onber bte aerbe lept,mafr biiptc bc wateve^o veigaet en verrot bit bont feer keb^ tedjekc.©t( bonten ooc alfo volckcalfï onfeelf oft blootee,rooien btjfgbf{ijc;oocal|ï oubt en btoege eö,©te blabeven vü ben talfeit jtjn in bat aentapen wat fijmacbticb en eleuenbe gbeltjek oft fp met bnenicb bepveken waeren, vanfatfoene ronbacbtieb enbe wat g^emnpeu ben ©afeiaere blabeven met feev ong^elijek. ©ie bloemen van ben teilen fijn langbe eadekenejebiev gbeltjek aen bie ^erekenboont, ©ie vntebten ßin vont gbeltjek eiepne olijfhens,van vele feelferkfe vap vergaert. ©te weleke ak» fp rijp enbe bioogfw fijn,ronifomine open gaen enbe baev ontplnpeken, alfo bat bef faet ban baev wtrupenbe valt. lt;[ßlaetfc»

©ie i^ifenboomen maffen g^eerne m neere vochtige bopeben, eiï in alle waferafb^ tigbeplaetfen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;[ Utjt

©ie kf’lfen botten enbe bvingen nieuwe blaberen vootfin 2(pïtdgeli/ekanberc boogt;gt; invn,3n ben ©erfp foo wmben bte vmebten rijp.

gr Z^aern,

©ie ^(fenboom wotbtgenaft in ©nee; kakA^« ciethra.3n Latijn Alnus.^n J^oocb^ buptfeb ‘gt;ï;rlenbawm vnb ^iidernbanm.^ntf'ianebow vng2iitlne.

lt;[ ^atucrc.‘

©ie feozffen enbe blaberen van ben (f Ifen, Pin eoiif, verb:oogbenbe enbe ffatnen treekenbevannatiieren. fCracljtenWerckingbC»

©le feoOfen van ben (^Ifeiubufv Fagus. Q^niecken.

Çiur tfa nie tvfdïfnöt (racist, fouOen ^oc( «togben tvefen tot bk apoflih maden enbe fwillingcn van örr iKf^ ien.amanöf kn cube van öen monbe g^fhjdi öic fnocpfrê van öc £)l$nv noten,maev tot noch toe foo en b(t*^ ben fpvan influant gb^bnipchtgcs? weei^ban adecom ffeeCue lakenen, vilten Soeben enbe anbere bpeegbe^fX Iijcke (wert mebc te venvene, baer fp goef toe fijn. fô ©te blaberenwoïbè geptefentot Çeete geftutllen en ftveermgen, enbe totade wtivenoigbe ver^itdng^en.

Va SucetC €a Jsgvf ♦

lt; Cfatfoen« h^eeken woibê ooe gveot k’ibood) cube buk.Ste bla^.

bere fijn bun, ejfen,gla(, ^il'bïeebacbtub ben ].5opii^ here blaberen fester g^e?-- ftjek maer nunbere. ©te bloeme van ben ^uceken fijn depne gedachtige eattekenp, nunber ban aè bte Q5eregt; ken boomen onbere Çuer gbelijek. ©te vuubten fijn bï»eeanttgë noot!» kèe,bafr in een fuete keerne es. Q;ni5 be befe nootkee fijn befloten m rou^ï wepekenbe fnoejïeren baev fp tv(jgt; »adenalßfpnjppijn.

-ocr page 711-

Drtn Sttechtt. Cnp. Igvvf, t^clgp Cl^laetfe,

25«f(kenbcom wafi g^eernf op Mache b«eöc oodjtac^tîgÇf or(bert,

lt;2» liechen bfoepén enbe bnngben nieuwe blaöerénvoóKin bat etmbe van 2(pru, ofc m ï)en C9?epe Sie Oïooihene wollen rijp in ben ^erffl alè Die (faßanien rijp fijn,

Ste ^itechenbocm ivoïbf genaempt in ©riee; epH/ôr.^n ialijn Fagusan Jóooc^i» PUptfe^ SSucIjbaum ober 'ióiu^e.^h^rahe^oiö g au ou fouteau,ou ^epee.

SÖieviue^ientvóibehnoter tijtg^enaemt Nucesf3gi.3» onfetaie Chechennoot^ Iieno.ßn^ranc^oie^aine. ^^latnere» 2)ie bibberen van ben Ruethen fiin vercoeienbe.

® ie heerneri van ben nootheno pin wat voc^tic^ enbe wenn van natuerenJ

lt; Cracllt en Werching#*

Sie blaberen van Ruethen pin ^oefg^eiept op beete gÇefwiHen bie ierpbegbfn^^ nen te groepen,enbe op alle bpergbehithe pup pen enbe fweeiingben.

Swafer bat in bie Çolfe 25ue(hen gbfwof’^’f« «gt;011 gb^ufep bie feoiftbebt van ben SS nienfcben,enbe bijfgbdtp; ooeh bierupbubept van ben peer ben,offen enbe papen alp menp baer mebe waffebet.

Sie noothêo en woibè tot oóibooi vd ben menpbê nj gcbiupehf, noebt^la foo pjn fp $ fuet en bequaem om eten.bienenbe pbier tot alle faken,baer bie nootkee van |)ijrt api pelehtoegoetpin. Vatt»crclettgt; eapJS^

C^fatfocn.

Perché worb? oPc biewiis 3*'‘^®t^ boomen, met vele tack? baer a? Waffen vele bun; ne tape rijfhea, bie gemepnkick ne; berwaerto bange en buer wel laten bupg?.Sie porffe a? bie ion je rijp f liêeeo effen glat fapaebneben (f a; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. paniebrupn i aen bie oubC groote

prupchê fo es fp vJ buptê ben, wit, rouw,oneffen en gbeboïpen.eü aen bie mibbeibaeie taeh^fooee fp wat gbefpiehelt,en baer onber naeß ben boute liggben anbere feoiffen bie effen,enbe bun gbebjeh eert papier p|rt,alfoobatniert biavoonipe bie gebiupchte om op te pri/uert, eer b^ parebement oft papier behent wao. Sie Maberc pm bieebachti^ rontf ohime wat gbeherftminber ban bie blaberen van ^Suechè,anbere ^luv niet per ongbeliieh. Sie Lerchen biagben ootk cattehens geliiek bie Sapiaer maer minbere,enbe baer' in coemtbuerfaet voort.

lt;[ {Biactfr« eserehé woibf geuonbt in bie bop pbfgt;c*P ï”r boire ^epbe, en 00e on; tient bic eantf va ben eoïenvelben.

ssereh? bringe nieuwe blabeii in b?

i^XX SfphlI,

-ocr page 712-

Dcl^ff; iDrtM SpôîcBettbdttt Cnp. fgwbiif,

2(p:ili,cnoe m ben J^n f|T foo woJben bu tongue caueftene met ben fabe nip»

Sic OSereken^oom es gÇenaempe in i^viay Wfivi«, 3« ^^lt;»{0’« BetuU^« *9^^ biipife^ îôirekfnbaum.^n ^rane^ow ^Sonleau.

lt;1 flattiere en Wcrchinghe.

©te lt;25fr(ften en (nebben tn ber mebeetinen gheen g^ebî«pck,enbe baerom foc en lt;$ 2( Çuer natuere oft eracht met 6ekenf,bte btnneßc feorffen fijn van ben cubera gekrnpekt in ptaetfe van papier,enbe bte longue n/fkene cm roeben enbe benemen af te maken, fvomen noch ter tijt wek boet.

Van Qpoïeïen^ottt, Capgt; l5^tgt;«|\

'^fatfoen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Alnus nlgra quibufdam. ©pokken ÇoU(.

ï^^poichenf^out en wafïnj m manière van boomen, noc^ en woibt niet feer bt(k.\5Xaer bieng^t voo« veie langue reepte rijfero, Çnerinanbere eiepne verbepienbe, bte met cc btinne (werte (eelie beeieet rim»^,^^ enberbie weUke een geeiac^tigÇeeo.^^’^ ^bout van befen rijfero es witae^tie^ rn heeft tn bmibbei bmpn root merc$^ quot;nbsp;fn.©ie biaberen ßjn bicet g^eitje bte biaberen van ^I(en,ben biaberen van Äerfelaere jebier ge lijdt, maer ronber ^^ enbe bmpnber.©te bloc mîtes fijt wtu afhtt(^,enbe baer naer volgden ronöe beftekens, bie tcrflgmen, naermaeis roof.enbegbebïooebt (wert fijn. gt;öan ftnake vïem“t enbe onitefelfjek.

lt; plaetfc«

©tt §oubt wap gbeeine in neere »bfÇtig^e boffe^en.

J^etbloepetin 2ip2iO, in©ogÇfîe maent wölben bie befiekens rijp.

C flacm.

©it bout wölbt gbenaemt, bier te (anbe «Spoicken ^out, enbe van ben kinberen pijlhout,om bat (p pijlen baer af maken, baer(p mebe (neten. 3n-Ooocb^ bupt(ditanbi, ^aulbaum vnb ^eußbaum . 3« iatijnnv ter tijt van (ommig^en Alnus nigra.

lt;flatucrc4

©ie binnenjïe geef (eoiffe van ©poidtcn bout es verbioogbenbe vannatueren;

CiCracbtmïberckingbc.

©iegeeie feoiKen van ben öpedten bout in wijn oft bier gbewepfkf,enbegeb2one^2£ ken,boen jlerckeliiek blaken enbe ioffen baer mebe bieflupmen enbe vupiiebeptvan ber magben.

©ie(elufgefte(eoi((enin a^ijn gbe(oben enbe in ben montgbebouwenverjïteten'iS bte pijne van ben tanben. Q:nbe g^enefen bie erauwagien enbe (eolftbeben baerop gb^rehen.

©ie biaberen fijn een goet voeber,vooi bie keepen efl bol bie feine wel melek genen; ^ Äfat^

-ocr page 713-

Va Prtpcrtbóttt.Cr.p.Iyyiu C efatfoeft«

2(pen (tont en woibt ooe n^ ^foot oft^ooc^gekfek een booin,maer bktft neer enbe trotpt veel tacken wt. ©te prnpt;ken6 enbe onbe tac^» ken fïfn met witac§ nge fcoiffen bedeet. ©te tonghe met gmene Çebbenbe g^es* Wfek vier peefkens,fancy bte nffkes op^ (oopenbe.bte welche een fctfnfel va vter eantte^ept maken. ^a Çoiif es ^ert en ivitgeef.©ieb(aberen fijn lanek, wat bieebacÇttdj bun enbe teer.©te b(oem:gt; kens fijn wtt enbe hangben vijf oft fes tfamen.enbe baer naer volgden depne roobe ^npfkens vter tfam?, bte welche als tfaet nfp es opc gaen, en ban vtnbtlt;? men tn efek eê faet met een fc§oon geef velleken bedeet,b^ met water oft anbei* re nattttl^^ vermengst ooc geef verwet.

3!)apenhoitt waß bter te fanbe tn bte fag^en aen bte canten van ben velben enbe van ben boffebfU'

.^et bfoepet tn 2(pnU en bte vïitcÇten woiben tn ben J^ciffî t tjp.

^^aenti . Sambucuspaluftrisrecentioribus. tSweUften BpUC S)rt ó^etvae fe^ijnt wet te fpne, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

t^bene bat van ój^eopbiafïn6g^e^ naempt woibt tn t^necy (vwvuM©-Euonymos,3n r^tOOC^bUptfc^ Ijcetcf ©pinbcibaü vnb J^an^oebkn. 3n SSiabant J^apenÇont. (fnbeen es ^Çeen ^ôyi^Zygia oft lugalis, oft gbe^ pacht van Acer gbelpd» fomnngÇe g^emepnt hebben. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-yM


c CcacI^t en Weeehiftglje^

^uonpmoö afe lt;^^eoplnajïu$ ft^nifteeanev« fcabciijdi g^fge«! ten enöe fonOerhng^e ben ^Ijepten, bte bner af lïemen, alfoo veerbe al$ fv met va onber en bonen en (offen. Dan 6wekBen l^ou^

^fatfoen«

A^Töelckè Çont, es bê ÇOKerÇott^ lt;?^te gclijck. 0tjn f^ontenbe fon# berhng^e bteton^bc tacken,flfn m^ tnerch ghelifck bte ÇÔltcr g^evnlt. ©le blaberffifn bleet vtff^oeckit^, ben bfaberen van QBtfngaert van

-ocr page 714-

ixl^ir^ Dull SivdcBenbo ut. ^apJ^^g.’ fatfocne voituet óBffOdï maer mmDae. ©« Hoemhenö fl/n wit cnDc waff^tt in biUf bi troonribvan ben wtfdicn he mibbelfle (fehl fijn,inbe bte buptenfle rontfomme hf canten groo(.©ie truc Men fijn renbe befielientsgbelijeli acn ben ÇOher, tnaer meeM bet eiibe van vertven feboen root.

2 ÇOan befen »»«(men nod) een nnber gbeff^c^t bpen»,Hoemê inronbe troffen wap f en nnbero ben voo:gbef(b:eiien in aie g_^ë«flt;lt.

©weteftes» Çotn tv^fï encrent bie wlt;»tercan(en,enbe in voebte neere piaetfen,

,^e( bioepet tn ben Ó}?epe enbe (fegten ben ^etffi worben bie besehene ri/pJ

©it ô|ewad worbt n» ter tift gÇenaemt. 3n ^afifn Sambucus paiuftris,enbe Sawbucus bquatica,om bat Çet b(oemen,»rue5(en,enbe|ou( met nterdj g^eoult beeft,gÇe(»)eft bie softer.Çûan herbue worbbet Lycoftaphylos gbenaempt.^enigÇe mähenbaer af cha# mepiatanus. 3«’^ooc^^uptfcb beetet èe^wdehen vnb 5óatb^olber. 3« Brabant ^welehen enbe tewekhen hout.^n^raneboie X)biereo«X?ptfre.^nbeen eeg^een OpuMs afe fommiâ^e meinen.

ç jCtâc^t eft Wcechiftcj^^»

©ommiö^e wtHen fe-jgben bat bie befieheno ing^enomen, boen brahen én cameiv^f ganeh bebbejnaer feherhith en eo bot noc^ n^ »à eenige geieerbe oft experte beuonbê.

Dun 25 oogbout. nbsp;€«p. I^sgp

^'Ïtfatföbn^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Accris fpecies, Folio minorj» ^oogbolK;

(*^:14gt;ogbout wafl,fomtiftolt;n ma mere van boomen enbe worbt

ÇooeÇ,groot,en «ijgbt buhe prupe^ hemfomtöte in manière van bagen mbe blijft neere. 0ijn feorffen fijn bick, wat wttatIjtieÇ. ^et Çout eo Çer(,enbemet.water ßrommekene, enbe g^elijtk flammekene gebeeft. ©ie blaberen fijn breet vijfcantieb, gfielijeh bie üweldtcn blaberen, maer minbere enbe gmenber ben blaberen »an toanikel feer gelijek, ©ieorue^teebun (anek enbe plat, febier gbilijck een veerhen »an een clepn »ogelkê,oft gelijek een »lueget ften»4eèsóiefbout oft fprinek^ac.

lt;1 plactfc,

SSoog(gt;out waß , tot femmigbe plactfen in bie boffe^ê en baer worb^ bet groote boomê, enbe aen bie tan^? ten »an ben grapten enbe »an ben waterloopen enbe baer blijuet depn.

Jpjet bloepet in ben Ïö^epe enbe in ben ©frfß worbt fijn faet rijp.

©efe boom woibt g^enaemptin ©rieer trepw/apv©-.3« Latijn Acer, enbe fe^»int wel te fpne bat gefl ac^t »an Acer bat g(gt;enaemt eo Trt/wMd eft,Cainpeftn$, enbe »an fommig^en

-ocr page 715-

Wn (Senetter. Ö'^p. Ig§§(|. vclgw d(8 (^beopbïafÏUó ftn/ff yX^v©- 5yxZv©ü,U5 phnius Gallica. 3« J^oocbbuptfdj ÇffUC $9?aߧoWcr.3tt ^wbant ^ooa^ouffnöcTOüfr^oiK.^n t^ranthow i^rable. ‘' ^ Oac^t en Werebfng^hc*

©ic wonefen va» 3(cer g^cßcoten met wiMcnöc gebiontken fijn goet tot We 0|ttlt; 3 van öa (pDen aie öerenue gammoniciu gÇvfdjïfUfn heefe

Van (Seneneu €ap» Igggfp

C Cg^eflacljh

Orne «eren fijn iwicixtkpe aie ©»fwiihee fa()f(.d#er cc» ócffacïje gtoof

VLz cnï)e Çpogl^c wo:öf,enöc een önt depn enöe neer blïjft,ïgt;a( l^ter tefanbe 6ckh re»

lt; Cfatfoen* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lunipcrus minor. (£Upn ^enewer.

X Sie depne oft ghemepne ©meuerwaß u. jfomtOu om ÇoogÇe mW woîlx grootaefjnefj y gÇdÜth ß^fmepneboomhe^, mam meeß foo 6hjf( hp neer enöe groepet in mantere vu Ven ƒ Ihagßen.Ste taeken van Wfen ©enener fijn met Dunne feotßen beOeekt We hc^teWeken fph/(en,enDe Daer wt vloepet fomtOto fonDer«» i^ jingle tn^eetefanben tfoomeroeen^ummeO aft venie^ept g^ekfek wterooek oft jpilt;^(b '^S^^: ^erß.0tebtaamp;eren ß/nttepnjmaf.^ertjeerp ^^ ” mbeßekenbe, enbe maßen rontfomme bte | feelkeno enbenßkeno,fpWpnena(tt/(grufn mbe en vergaen tfwintero niet.® ie vme^ten fï|n efepne ronbe beßekee » bie terß gruen fijn rnbenaermaeU (wert,enbe ban foo ßjnfe ooc goet van rueeke, enbe van fmaeeke fiiet met een bttteracWtc^naerfmaefjrken.

x ®ie groote ©eneueren ßjn groote booge boomen,bte welekeooek Wagen groote beßen , mbe vtitehten bte a(^oo groot ßm a(o J^afe^ «ofen,fomttjtoooe aio Okernoten |oo®iop ^^ tonbeo fe^f lift.

KPlaetfe^ ©eneuer wotbt g^euonben op ÇdogÇe ber* îgen,tn bontkere boße^en, enbe tn neefe bWe ßraten, Çp maß g^eeme op eouben ßeenaeb* tighen gronbt. lt;C$t»

5n ben C5?epe 500 ßupft van ben ©eneuer gheel ßofken,btref(k voot ßjn bloeme» Ö^e^ouben motbt, baer naer 500 begannen bie depne beftekeno te groepen,We tn ben -Oerfß rijp wotben,een iner naer baf jp vootf geeomen fijn, ©nbe baer om^00 motben vp bie ©eneuer en rijoe, onrijpe, groote enbeelepne beftekeno tfamen g^euonben.

lt;^aem.

©ie ©heneuer worbt gÇenaemt in ©tier; «fx^vS©-, enbe van fommighen «K«r«x’ff Acataiis.^n iatijn luniperus.^n j^cochbuptfclj ißeck^oiber vnb ^ec^olterbaum.^ö Jïrancl}oi6©eneure.

©ie befiekeno fijn g^enaempf in ©riee; AewvflfAe. 3» Latijn Baccæluniperi.^n bte 2(poteken Grana iuniperi.3n © oochbuptfd^Qßeek boiter beeren vnb .Kromerbeeren.

©te glimme bte wt ben boute enbe feotßenvloepet ee g^enaemptinbie 3pofekert Vcrnix,enbe tot fommtgheplaetfen niet fonber groote feer fmghelijeke bmalmg^esan# daraca.want ©anbaraea eo eenfenijnnig^e eotroftue fubßantie biemen bp bie metae* Jen in bieg^eberdjfen vtnbf, baerbefegumme g^eeng^elijekenißemebe en Çeeft.

^r^atuerCf

XX.fê iij ©ie

-ocr page 716-

vdçvf. 'Ortneebetböomi ^np. t^^jBtïp

^ïf öbebeeff ©encuerbern met fpnen bladeren,((o:ffe«, police, wuchten en gurrtif me ee wenn enbe D’oegbe »an natueren,

töac^tcftamp;ercfefng^Ci

©w vjutbten oft befifhenb van ben ©enenere fijn goetvooibfemagbe (ongbene 4 teuere enbe meren,fp gbenefen ben ouben ^oefl,lt;rtmpmgen enbe wmbt m ben bupeft, enbe boen water maken,met wtjn eft Çuerneb water gbefoben enbe gbebtoncken.

©le felue befiekeno ftfn oock goet ben gbenen bw verreckt gbeuaUen oft geboîfîen ^ fi/mmber feiner manieren gbebmpekt.

^fap van ben bfaberemweberflaet aUe femfn fonberhngbe van ben aberê en ffan^ lt;2 gben.enbe eo goet baer tfegben gbebionckê en van bupten op bte wonben gbeflreken, ^ot ben feinen Oin oock bie viuebten goet m alber manieren gbebmpekt.

©eneneren gbebïant,enbe bijfgbehjtx oock buere bepekeno, venagben met bneren© roock aUe fenijnntcb gbebiene enbe alle eoiruptien van ber Iocbf,enbe baer om foo ft/n fp goet gbebiant in tijt van beïffïïgb^ fieekten enbe al om baer qnabe locbt es.

©ie ftoiße van ben ©eneneren gbebianf gbeneeß biequabe feoiftbept enbe mp^ ^ biebept met water baer op gbeßrekem

©le glimme van ©eneneren eo goet gbebiupckt ben gbenen bie met coubeflnpmc^; in bie inagheenbe bermen verlaben ßjn,fp verblijft enbe boet afga? alberbanbe woi^ mê,en ßelpt bie ouervloebige natnerlijeke eranekbept en bie vloet van ben vtouwen.

©ie rooek van ÇOemi; eo goet ben berßenen,bp verbioocbt btcoiiervloebigbevoebf© tiebept van ben booföe,enbe ßelpt bie vloet van ben eatarren,

©fff gnmme m^ olie va Ótoofen vermegßt.geneeß bie elonc aen b^nb? en voeten. ©(

Van Ceberboom.

lt; Cgb^nacbt» ^eberboom eetweebér«» lepe, ©roof enbeclepne.©ie elepneeo oock tweeberbanbe. ©ie eene beeft feerpe en ßekenbe bla«» beren gbelijek bie ©eneuere,©ie «nbere én es niet ßekenbe,

«ÏT Cfatfoen, t ©iegroote lieber boom woibtquot;^ feer boocb groot enbe biek, enbe quot;^ meerber en boogber ban bie witte ©enneboom. ^ijn fcotßen ßjn onber aen bie ßruptken tot bè ier^ ßen tackè toe rouw, en vd barren tot bouen toe feer effen enbeglat, Van verwen naer boneker blauw (retkenbe, wt bie weleke van fclfe witten voebtigben welrieekenbe ©erß vloepef, bie van ber fonnen befeenen bioogb ^*^ïgt;^ ^^^ woibt. ©ietaeken fijn lanek,wijf wfgbe# (piept in anbere veel ta(;keno tfe^ gb^n maleanberen ouer ßaenbe verbeplt gelijck a? bie wifte ©enz neboom. ©n baer aen waßen fret veele,en blek bp een, elepne fmaUe eoife welriekenbe blaberkeno, ben -foitkenboomo blaberkene febter , ^^tHjcli, ^i^ Vïuebten fijn benquot;quot; wittel

Cnp. ISSSöj.

©lepne^eberboomJ

-ocr page 717-

quot;©(tu Ceberboom, ^ap. tç^^îïflt; vclpvtfi wiffcSenncboémè wüteten ^ehicKmaff mewöw Ou h er en ftaöe^enöc Wulfen recht otterepnöe «le eten btetouteSenneboont.Sdehte feer ncrr|îtg^epierre '^eionfcrijft, Q33(Öen Çonte»an öefen (Ïeöerboom eoemt enöe vloepet öie Dunne »ettu^eptbte i(^ Öha van Den ouDere ghenaemt es.

i Steterfleeïepne^Zeöerboom ee Den (Rendier Boomfeer ghdijck, tnaer ahemepn^ ßfeft wat mtnDere.^On fïrupdïen fijn cromenDe g^ewiong^fn en met rouwen fcotp fenfgt;e^^ee(.^Öte MaDeren fï/n final, hert fcerp enöe (hltenDe. ©te »nichten ^vnronöe tefieMenOjgehieR ©eneuer hcfiehenh maer wat nteerDere,»an »erWen ietjl gvucjiacr^ ntaelö gecl,enDe ten (netten root,reDehjck goet »an fmahe.

5 ©te anöere tiepn (JeDerhoom en Wotöt oock niet groot, maer blijft depri eribê rteer gelifdt Die anÖere.©ie blaöeren »an Oefen en fijn niet jichenDe, maer ronOae^tich en; De bot Oen blaOerèn »an ^Jamarifeuö enOevan oauelboom fester gelijdt ©ié »mch^ ten »an Oefen fijn ooeft ronOe beftehene, Oie ierfï gruen Oan geel enOe ten laejlen root p)n,»an fmaeche bitterac^tic^.

1 ©tegroote (FeOerbOom waf! in Effrita enOe üpnenien als gt;öitruuiue febrijft ooeft tn HanOiemop hooghe berg^en enOein conOe »Oc^ttg^e plaetfen Oaer Oie fneuw»eel lept,aio op Oen Sereh ^ibanue,^manuo,lt;^^auruO,al6 '^don fchmft.

x ©ie tweeOewaßin rhænicicn, enOe lot fom plaetfen »an italien enOe fonOerlin# ghein (£alab;ien opOen bereh @arg«nuo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;,

3 ©ie OerOe waß m 4;ptien,eri wo:0t tot fern plaetfen »an vötrindtrijeit eriOe in p:os nineien oodt gÇeoOnOen.

x ©ie groote (FeOerboom Ómegit fijn »meuten tot bp ben twee iarc/nOe wotOt altijt met »luchten ghc»on0en,Die tfeghen Oen winter rijp wo:0en.

^ 3 ©ie depne èeOerboóniheno fijn cock altijt gruen, enOe met »mekten gdaOeUshtb/ benOe altijt rijpe enOe onrijpe »nichten bp ghetijeh Oie ©eneuerboomen.

cfiacin,

©ie (TeOerboom wotOt gbenaemt in ©riec; Kt/^i^ enOe in Latijn Cedrusi

x ©ie groote efeOerboom es »an pliniue in ©rieep xt/^exm Cedrclate ghenaempf,trt ■XatijnWoiOt ftp ghe^eeten Cedrus maior enOe Ccdruscónifcra.

©ie »ettichept Oie wt Oefen boomen eoemt es g^enaernt in ©riet; xccT^n^.^n tatijri ooeft Cedriaamp;LiquörCedrinus,gt;öan2(uieennacerbin, »anSerapio Altran. ©nOe met OefeCedria wer Oen hier »oOttijte in QrgppfenOie Ooöbe lithaemen »anOerimen^ febenghebalfemt,Oiewelche n» ter tijtwtOen granen ghenomen wéiOen èn0e»oos COïnmia in Oie 2ipotelic»ereccht,niet fonOer groote eri mereftclijefte Owalinge. ^ant 0^ »an 0? SIrabeufebS ?V?umia genaemt eo,woï0t »d Oê ©rieche geheete Pürafphaitoji » ©ie depne ierjleSeöerboom weiOtin ©ricer genaemt oCuxe?^©,, usa xécTç©- epoiwwl' 3n Latijn Acuta cedfuSjCedrus Phccnicia,Oxycédrus,enDe Cedrula.

3 ©at anOer depne eo ghenaemt wæe©-xvxfXcedrus Lycia. ©nOeiri ÿzonintien ril# 3ï)ierre ^elon fchnjft Morucinc.

lt; Zl^atuerCi

’ ©ie ©eberboomen fijn werm enOe Otooghe tot in Oen berOe graeOi. ©ié ©ebda bic wt Oen groot en »loepet ee werm tot fehier in Oen »icrOen enOe fubtijl »an fublîamiehi

* ©le »nichten »an Oen depnen fijn ooeft werm enOe Diooahe.macr niet foO feere.

^eracht en Wereftingh^«

©eoita Oat ee Oie»ettichept »an Oen ©e0erboem.»crfuet Oie pijrié »an ben tanOcn^f in bie gaten »an Den quaOengheOaen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

©ie felue ©eOna »erdaert ooeft het tgheßchie eri neempt Die fcellenvan Oen Oogen lt;9 af.alfmenfe Oaer meOe beßrijeftt.

©eOnamet a^ijnoermenghtOobbetbie wormen »an Den oor en, enbemet wijn Oaer©;

-Ç)pfope in ghcfeDcn e» tn Ote obren gheOmppt, »erönjft Dat nipten enOe ghelupt »an öm ooïeri,enDe Doet beeter êbOrén-

; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^0 wj SS»elt;

-ocr page 718-

vclgtoftj, Vfltt Sauelböotn.' €öp. Ig^iWütf;

5!)?f£ deWfl BeBBen Bic »an lt;ïgppun ^ûr »ooï(t)(ö ötc üooBc hc^aemm Bwaëtf» 5) wane amp;« Bewert fp in Queren wefen enöe befeermfe van alle cozruptie. CS}?aer hat le/ tienne vkefe^ verteert fp ente boegbet verbwijnen.

t^ebzia boobet ooeh bte lupfen/nbe alle g^gt;ewozmte i enbe baer om wat baer mebe (S BepreJien ee.en (al van ben ÓJïonen (c^ieterp oft 3)Jf luwen niet g^equetfl wezben.

Sie viue^ten van ben clepnen ^eberboomen g^eg^eten Hm goet tfeg^en ble bïop«»^ ptlpj^fP ^*gt;f*’ ‘^lt;*i^f maken en verweekè ble natuerlljeke eranekbept va bè vzouwen.

Van Sandboom. Cap. Igg^ftïp

0aueïboom ee tweeberlepe^ble eene Beeft blaberen feller g^ellfek ble «^amarlfc^ÿ Iboom.Sle anbere ee ben Sppuffenboom van blaberen aenflenU/ek.

lt;[ efatfoen» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;sabina. ©auelboom.’ 3^ Sau el boom ble Çler te lanbe ?^ bekent ee, wap m manière vâ neer# ae^tlghe boomkene.öljn ßrltpeken wozben fomtlfte blek g^tUiek eenen ^ arm,enbe baer aenwa^en vele tat# hen ble Çuer lichteHleken bzect enbe wijt wtbrep# ben,van befen tatke groepen anbere bunne tat;# hene,enbe baer aen gruene bunne rljfhfe m veel anbere Çuer verbeplenbe, aê blewelche veelbla# berkene waffen, ben blaberen van lt;l^amarl(eU5 fdjler g^ellj(k,maer rouwer enbe meer gekenbe, ble winter enbe (oomer altlft gruen blljuen, enbe Perth van ruetke pin. Sie vrut^ten pjn tlepne (werte bepekene.ben beflekene van@eneuer «let (eer ong^ellfth.

» Satanber gepacht van ®auelboom. bpen ^ppïe|TenboomgrH'!t)ekt,wo2b£ rebeltftkcgroot enbe ^oog^e, enbe trljg^t pruptken bleker ban ble «Jppitlfen boom. lt;f nbe baer aen wapen tatken wljtw{gl^e(pïept. Sle blaberen pjn ben

Q^pprePePsboome blaberê (eer geUpk.Sle vmc^# een fijn ronbe bcfleken6,bie lerp gruen pjn enbe naermaeU (wert.

5rï3lactfe4

■ Sle lerpe lt;Saueiboom wozbt Çler te lanbe In fommlg^e Çouen g^eplant.

a Sleanberewap tn tlepn 21 pa enbem ©rett# en. ^ler te lanbe wozbt ^p (elben gÇevonben.

Sle vzuc^ten van ©auelboom wo:ben tfeg^en ben winter rijp. j^aein4

1 Sle lerpe boom worbt gÇeÇeetenln (brtet;^e«®‘'e-3n Tallin Sabina,3n ble 2(pofe# hensaHina,van (ommtgÇenSammcra.^n J^ooc^buptfe^ ©euenbaum. -^ler te lanbe 0aiielboom.3n Jranebow toaulnler.

1 Sle anbere ee ootk van Sioponbee ß^«Suç amp;nbsp;Sabina gÇenaemt, van JJllnlue ooth Cupreffus Cretica.(fmbt be(e (détint wel te (pne ble boom vd óï§eop^rapue getreten In -©nee; Sfuï« « äu/op Thuia vel rhuium,enbe van J)llmue Bruthes oft Bruta.ale pierre ^ep Ion(eerwel(dj:i)ft.

lt; ^atueregt;

Sle blaberen van @auelboom,biepïmtlpalijth In ber mebetpnen gÇebmpekt wo?^

-ocr page 719-

Vön^VP’-cfRnbódm, Cdp.Iwvvw, Vdvfj’/

p/n werm cnDe bjoog^e (ot tn ben berben gracht, mbe fubtijl van fubfïantkn.

lt; CracIjt cft WereBfng^e»

Sic Uaberen van ©auclbeoni met wijn gbcfeben,boen fo perdtefijck bie wme fof«» 2( fen cube rtjfen,ba( fp occk bat Moet boen volgen,fp venvecken bic natiierhjcke cranek Çept van ben vouwen enbe tagten af bic feeonbine.enbe boobe vtne^ten* ^feine boert fp oOek affinen ben rootk »an onber omfanekt.

Sie feine blaberen met Çnemc(} »ermenght gbenefen bte gitabejvooKO e(enbe fweeïf ^ rmgl^ert.enbe fupneren enbe »erbufuen alle »leeken enbe pleeken »an ben hej^aeme.

0)?et ben blaberen »an @anelboom moiben ooe»erbteuen enbe afgebaenbie wtat ^ ïenbteop btefeamelïjehemanló'elie leben enbe op anbere ^epmekjeke plaetfen g^e«? groepet fen.

(ganefboom ee oock goet »ermeng^t tn alle »ermermbe oliën enbe fafuè,enbe mac^ 2) baer in »oot Saneel g^ebtnpekt moiben,affinen bobbel g^ewieljt neemt, afo ©afenno enbepiimno fe^ninen,

Drttt Cf^pjeffenboom. ^np. Ivvv»,

tCfatfoem

CuprelTus.

?i?ptefïen Rebben bieke reepte enbe langue jïrnpeken.enbe baer aen maffen »an fd^ier bp beraerben tot bonen toe, »ele anbere bunne faeken,bie Çner rtief wijt mt en bïepben,maer fancy ben boom om ^oog^e maffen,alfoo bat ïgt;en dppjeffenboom ntet breet en eo,maer fmal om fooge feerfanekopmafï. 2)ie feotlfenoan ben (Jppieffen fijn 6ïuprt,t)at Çonmt eo geefae^(tc^,^ert,bft^f, enbe afß b:00 g^eeo welrieekenbej fonberlingbe alp ontrent ben »iere toemt. Sie ^ppieffeboomen ^eeft gbeen fonberling^e fclaberen,maerinpfaetfe»an ben blaberen foo bteng§ett bie tacykeneoefe bunne grnene eoxte njfkeno in anbere riffkeno huer »erbepfenbe bie clepne »ouiteno hebben ge^« fiick oft fp »an »de feer clepne bfaberkenO »ergaert wai^ ren.2)ie »nichten fijn ronbac^fig^e greote noten, febier ölföO groot afog^emepnepïupmen. bie afofp rijp enbe bioogje fijn tot »cd pfaetfen open gaen, enbe baer in lept plat graumachtich f^ef.

CpUetfc.

(Tppïeffen hoornen groepen gheemeop Çoogehergert, ienbe op bonepfaetfen,Innrere enbe »oc^tig^e pfaetfen rn willen fp niet maffen.

©ie bfaberen »an ^ppzeffen blijucn a Kift gruen. 2)ie »nichten woiben in ben ©erfp tfegten ben winter ri/p. fßaenn

2)efe hoorn wotbt gheheetenin ©riecy KV7receiar©^.3n 2ati,n Cupreiïus.^n bie 3lpo(eken CyprefTut. ^n ©loodje’ buptjeh ^ppnffmbaum. J^ier te fanbe ©ppzeffenboom. ^n^rauchom^ppn^.

2)ie »nichten motben gÇenaempt in 2ati7n Nuces cuprefskPiluli cùprefsi,ert »an forti tuighen Galhulijn bie 2(poteken Nuces Cyprefd,

lEl^atuerê«

©te »ntcijfert enbe bfaberen »an (Tppreffen fifn brooch tot tn ben herben gracht fort

ixr nierdulijdtc tvfrniie,rnCgt;c (fame n irrrlicnOe van nmuerrn.

-ocr page 720-

ii^eJ^^i Wtt'^bcttbdóHti CnpJg^^Vp

lt; Crac^t en Werchinglje»

©i?»ïuc^ffn Mn Cvpïf|Rn ing^cnomcn fïeJpen öen loop bce Bupt^ vnöe baf roof ^ tneftioen/nbe fijn goet tfegÇfn bat b(octfpouwcn,cnbe tot aUc Hoetßütk.c^fetue boet oodt bat toofer baer fp ïn g^efoben fijn ß^ebionthen.

-Ohe oft faîne baer befeointbtenoftbtc blaberenin gÇefoben fijn, maetfet bie mao ^ ôÇe fîerch,gi(t bat blaften,enbe jîf Ipt ben camerganeft enbe allé loop beo bupe;, enbc ‘ bijftt^eltje; ooeft van ben feamelijthen leben.

^ie nootftens van (2^ppie||en g^enefen ooeft bieg^efeuerf^ept, aio bie bennen g^Oz ^ foneften fijn,van bnpten baer op g^elet)t.lt;$fe(ne boen ooeft bie blaberen.

?)ie qnabe ftveeringbè enbe bat^quaet vleefe^ bat in ote gate van ben nnefe geoepet S) woiben ooeft met befe vinc^ten g^enefen enbe verbleuen.

2116 befeviudjten met bioo^be vette ^tjghen vermenget woiben,|oo boen fpbieS gbefwiHen van ben manlijeften leben jïneften,enbealfmen baer toe ^eene meng^f,5oo boen fp bie eroppen enbe eiteren vergaen baer op ö^elept.

©te blaberen van (Jppieffen met (neten wijn oft §nenic^ water gfiefoben gÇenefen ^ bie bioppelpijfe enbe gelpen alle vloet van ber blafen.

S)e(e blaberen clepn ö^egooten,^eplen bie vergde wonben enbe gelpen bat bloepen © baer op^ßelepet.

3tem befe blaberen met bloeme van ©ergen montgjn goef gÇeleptop batwilbt^ wer,earbonhelen,enbe anbere ^eete vooite etenbe enbe fpiigVenbe fweeringÇen.

©le blaberè en viuc^ten van '£ppiegen,met a^ijn vermenget maftè bat ^api fwert.3

Vrtn jbctiboom. €rtp. Ivvvt)f.


Ç ^fatfocn.

3e 3Bf nboom woibt groot enbe boodj enbe blijft altijt gruen. @ijn grwpt^ ften gjn btth enbe met grauw gbefple^ j ten gelferadjuge feoigenbeeleet. ©ie - blaberen pin boneftergruen laneft enbe fmalg^elijtft een veere,van vele clepne blaberfteno nen een ribbelten tfeg^en malcanberc oiter wag'en# be vergaert, van ben wekften elcft befonbere fmal eo enbe lang^ere ban bie blaberfteno van 9ibfma^ rijn,anbero ftner niet feer ongelijeft, ©ie vluchten fijn fe^oon roobe ronbe begefteno, wat men ber ban bie tfrahebefien anbero ^uer ooeft met feer onghetijeft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

lt; fêlaetfe»

3benboom wag m dreabien, italien, 0paenlt;gt; gien, ÇOianelirijeft enbe©uptfc^lanbf, ^pwoibf ooeft ^ter te lanbe in 2(rbennen bofeb g^evonben, J^ier vooitijto foo beeft bp ooeft van ben ongeleers» ben in bie bonen geplat geweeg vooi «Samariftno.

©ie vinebten van ^benboom, woiben in ben ^erfgrijp.

lt; Zî^aem^

©efeboom eoinC^riee; gbenaemptlt;rAt’xft|van '^hfopbia)ïuö^(\@.,eii aio (^alenno feptk^kt©-Cados. 3*1 .-(amn Taxus, van ben ongbrirerben Slvoteftero Tamarifcus. ^n ©OOCbbUptfcb ^^^t^«* banm.bat eom onfe tale3b(nboom.

?ï«t«rt

-ocr page 721-

■Ortttpiptbödtn. CrtpJgg^Wf. t)dw5(.-

^Dtc3^ff^^®‘’*w ^^ Çfe(feniînntc^,cnamp;e oer men [cfecKf cita naaterenfieefeonfrar^e. ^ï^triöecniiïe.

S)JC 3^fnboom en woiDC tot pïojï|te van Oen menfeben met g^eOmpekt, Çp eö foo 4 feaOekjek enOe femïnmd^.Oat Oie gbenc Oie onOer Oie iomOere van bem flapen.Oaer af tran£kTOo:0en,fomtift6 coch flemen, fonOeriing^e aio bp ^^wpet enOe in ©afeongien, Oaer Oefe boom aiOer feaOelijexte eo,

2tf6 Oie menfebm Oie viiubtcn eten fp erngben Oaer af Oen loop Oeo bupe;, enOe Oie ^ vog^eien flemen Oaer af,oft veranOeren (5u«rquot;eplupmen.

©ie ongbeleerOe 2(potfkero g^ebziiptken Oie feozffen vél Oefen boom vooz Oie feozp lt;£ fen van ^amarifeuo,en0e Oaer aen mae^men mereken wat grootter quart Oie ongles» (eerOe ^potekers Oag^ekit; o oen, a is fp quaOe feaOekfeke Oingen, voo: goeOe meOeep^ «en gbeuen,fot groot actjterOeel van Oen armen eraneken menfebem

VanPqnboom. ^ap* Ig^gvip ^Cgk^flackt»

5P^3eJ)ijnboom eo tweeOerlepe aie oie onOe lt;?bfopbzap«p febzijft, ^amenOe ?**' ^ilOt.Çôan Oen wilOen vinOtmen oock veel gbeflacbten.

lt; Cfatfoon^

I ©ie tamme 5^ijnboÖ mozOt boocb en groot, Çp eri/g^t aen Oopperfle vele tatken, Oie buer weOerom in anOere ronOe tae^kene verOeplen. ©ie akfamenrontfomme befet fijn met elepne ÇerOe enOe febier flekenOe biaOerkeno, Oie feer fmalftjn, enOevan vermen tvitaebtieb gmen. lt;Sboki (6 rooOacbtieb, fmaer enOe van binnen ontrentOenmiOOeie, beet fapadjudj enOevol vetfiebepto. ©ie vzuebten fijn groote rapanie^^ bzupne bollen(Oiemen bier te ianOe jOnnappe^ len beet)in Oie welcke groepen depne nootkeno, m Oie mekke witte keernen hggben Oie (net fijn, enOeinOermeOeepnenveet gebzupekt wozOen. » ^ ©ierpe gepacht van Oen wilOcn Ji^i)nboogt; mcn,n?ozO£ booch groot enOe feer Oiek^maer n^ (00 booth aio Oie tarne pijnboomen. fcijn tac;» ken maffen bzeetmt lange fcerpe pekenOebla^ 0eren.©ievzu£bten fijn eozt onOeniet bert, fp gaen Iicbtelijckcn open en vallen hcbtelijekcaf. €5 ©at tmeeOegbeflacht en map niet om boo^ ge.noeb en beeft gbeen reebt op gaenOe prüpci» ken.maer bzengbt terpont, mt Oer moztell veel taekenvoozt,lan(X Oer eerOê emppenOe.OicIdeh enOe feer taepe fijn enOe baer hcbtelijckc laten bupgben,alfooOatmen Oaerreepen af maeekt Oaermen Oie wijnvaten meOe bint, aio Oie web abeleerOe enOe neerpigbeïOlaftbioluo febzijft. )ie »zuchten van Oefen fijn wat meerOere Oan van fom anOeren wilOen,

wc

£ nbsp;nbsp;«SOerOe gbeflacbt,wap reebt op enOe mozOt groot enOe booth * iwaer niet foobooch

ale Oie anOere wtlOe. ©ie tacken van Oefen wapen gelijek aen Oie rooOe ©enneboom.-©ic vznebt eo lanek enOe Oiek.Oen vzuebten van Oen rooOen ©enneboom febier gbegt; Iijck,in Oie wekke Ozpecantigbe nootkeno Iiggben, Oen tammen J^ijnboomo nootkeno • gbelijckmaer minOere. ©ie licbtelijcken bleken enOe een keernem bobben Oie goee van fmaeeke eo,gbe(t)(k van Oen tammen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^vien

-ocr page 722-

•bc'lvvtf, Drtrtpqnbôôw. Êcp. U^’övvff.

ÏÖ ^ö!fröf âÇffïaeÇf bffff (an^^e Berbe wwe^fen, bic welche wel üc^felifcïtett open en gaen oft van Oen boom en vanen.

ß: $vijfgegheflac^t brrff eièpneronamp;èhoothertè.nj veel meerOer ban Ote S’ppie|jelt;gt; boom Ote Iicljteltichen open gaen enOe afvallen.

^t Oefen boOtrten tóemt Ote vetttc^epi Oienten J^eeifï Çffl * f«^^ alOernteefl wt Oen wtfOen.çr-n Oie feine/)eVfl vloepet meepenOeel wt Oie (coiffcn oft wt Oen boute, macr femtijw wotOt 00(11 eoiub Jperfï in Oie appelen g^evonOcn.

9öan Oefen boomen eoemt ooch Oat motuw enOe Çei t pech, Owelch Oaer wt vloepet «ïöfP$§f^'^twb:0en,naer0te manière Oie c^tbfopbtajbiö leerti Otenoc^ter tijtm C^anOien onOer^onOen woïbt aio pierre ^Seloh fe^ntft

tplactfe*

JÖtev:nc5(énPan Oenpijnboomen wotOentn Oen ^erfjt rifp.

lC|iacin.

©ie pijnboom wotOt gbenaemt in -iatijn Pinus.^n ©rieep niet x/Tvo ah fommigc Mvier ujt mepn(n,maer ttwkh ale claerltjeh Oefenaervclg^enOe veerjheno bcwijfm.

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VergUius Aneidot. j, jpfainter ^edidit flagrantem feïuidit finum Suflinct. ©acr bp Flagrantem pinum te verfîaene eoTedapinea afO OOC OCrUlUO fc^njft,’

OuidittS in cpiflolit Hf roid«M

Vt Ittdii^i perij^nec notis igntbus arp,

Ardet Vt ad magnos pinea teda decs'.

Ifirm Flt;«aor«m lt;jult;lt;rtd

Vlicaecendit geminaspro lampade pinus,

nine Cereris [aens nunc ^«oiÿ teda dat ut.

frudentius in Hymne ctteip^^baUt

teupinuspieeam fertalimoniam.

^t Weichen verfheno te merchen eo Oat Teda van Oen boom eoemt in taiifrt Pinus ge* naemf,in 0e welche ab lt;?beop^taflno febtijft Oie 7rwwlt; Pcuceveran0ert,alfoo Oat ^tee aen hennelijch eo Oat pinus enOe Peuce een boom eo.

©at tam geflächt woiOt gebeeten in ©riecy Ttivxu 'i^t^^. ^n laüjn pinus fatlua.^it ©oochOuptfeh ©art^baü vnO .Sijnbolt^.^n ^rdebow vng Pin.3n onfe tak pijnboö.

©af wilOf gbeflacbt eg ghenaemf in tarifer Trév«« iy^ïx ^^ iatijn pinus fylueftris eiï Pinafter 3« ö^ranebow pin fannage,Oat ee wilOe pijnboom, enOe van Oen gheflachtc van Oen wflOen fiin Oie boomen in ©oodjOuptfe§ g§enaemt, Xjffei holtj ^otenfjob^ ©Oer 5uerenbol!^ ^iebtenbanm ^t.

©af icrjle gheflacht van Oen wilOen woïOf gheOeefen in ^raneÇoio 2(leuo a (Jluo ab pierre ^clon febtijft,enOe Oit febijnt wel te fpne Oie pinus Tarcntina Oaer pimma af vermaent.

55 nbsp;«SweeOe wötOt in italien Mughi sgbebeefen/n Oit mocht men wel nnemen in ©riecy j(«^«i7rtijK«,2{n -Latijn Humilis pinusaut pinUs terreftris.

t^ ^OerOe woiOf fot fom piaètfen in Oie gheberebten tuffehen italien enOe ©untfcb^ fanOt Cembri amp;nbsp;cirmoii ghenaemt.^nOe Oit febijnt te fijne Oat (nacr tfebtijnen vd oie (eer welgbdeerOe pierre 55elon)in5rantbo:6 igutjfe gbenaemt fonOewefen. ^nOe Oif gbeflacbt en eo gbeensapmus.wantSapinusfó Oat onOerjle van Oen firupchvan Abies ab wo bier naer febnjuen feien.

JD lt;ÏvierOe beeft groote gbelijchenijfe met Oat gbeftalt;bi bat van «^beopbiajlno gb^» naemt eo ttivich id\x. 3n latijn Pmus idea.

lt;2vi)f|ïe

-ocr page 723-

VanPti'nböötn. Cfcp. Ipwvvfji vd$$f(f.

^ ^Vllflïf (6 van ^5f0p^ïafÏ0 gbcbcftch ttwkx Tra^oAl« Öaf föPinus marina.

Sw v;ud){ van Drfen boomen rogenaernt m ©ncQxiv^-.^n Satijn Conusamp;Nux pinea.^n Jpooc^buptfc^ vorbei.J^wr te (ante 35i|nappf(fn.

2gt;ie nootkene Die m befe pijnappelen abevonben woiben,beeten tn ©Kee; ffjamp;xot, cnbe van j^ippoerate^ Koyxwxoi. ^n Latijn Nuces pines.

S^at bjnnen|ïe berc,enbe nnbbelpe van befen boomen, bmefeh vol vetoeBepfo eo, mbe gb^kiek een fooitfe bmnt alfl ongehc eb,beet tn ©nee; /«?Ksù /«/lop.^n Latijn Teda ©nbe alo bïe gbe^eele boom van binnen vet enbe vol vettiebept6 gbf‘^'otben ee, foo fept lt;?2beopbïetfhi6 bat bp tn een Teda veranbert ee.enbe ban ^(vft hp ooelt, om b^ Çp verlaben eb van vetti(bept,gbekjek een menfdje oft bter b^ m fijn fmoiit vet fïteht, enbe ban fijn befe boomen bee^uaern,om peelt baer wt te b:anben.©aerotn foo bolen fp feer bie mepnen bat Teda een befonber boom eb, enbe nieten machen battet eeng^e; bteeft enbe eraneh^ept ee van ben pijnboom.

lt; flatucre»

©ie feoïffen van ben pijnboomen ftm biooghe enbe tfamen trethenbe van natitei* ren,enbe fonbei Inigbe bie feelferen van ben vtueljten.ÇOan gbeltjeke natuere fijn ooe flater bieblaberen.

©te heetnê van ben noctkh fijn irerm enbe webtteb en ooe wat tfamen treehenbe. lt;{ tCradjtenïbccclnngbb.

©ie feefferen van ben vmebten enbe bie feo: jfen van ben pijnboom tngenomc Pop^ 2( pen ben (oop be$ bupe; enbe ben bloetgdek.enbe boe water enbe bie v«ne loffen. ^fe^ we boel ooeh fe^fer bwater baer fp tn g^efoben fijn g^ebtomhen.

3tem bte feine gepleit ooeh al baer tvel af gcmtenl ee.enbe ßjn goet tot bte verbidt^ ® Çepf metfeupm vanjïluere etibewieroccbvet menaÇt. (f nbe ab tot befe feelferen oft feotlfen eoperroofe g^ebaen woibt foo fiipiiegt; ^mç. Picca. SKoot ©enneboom, ren enbegbenefen fp ooeh bievootteetcnbc fweering^énenbevleeratien.

©teblaberSvanben pijnboom? genefen bte verfeme wonbe, en ale fp In a^ijn gefoben fijn fooboè fp bte pljnevan bètanb? vergat ©te keernen van ben pijnnootheno fijn goet voot bie longbcne, fp fnpiteren bte bolp rnbe boen bte flupmï lojfen, enbe baer en bo^» wen foo voeben fp ooeh wel, enbe mahen re#^^^ beltjehgoetbloec, enbe baer om foo fijnfp^ goet ben gatenen bte Çoejîen eil wtbïoog^en^»^ in alle manieren gebiupcht enbe Ingenoinen.

©efe Vluchten openen ooeh bfe lenere en^ benteren,fpverfuetenbte feerpieÇept vüber VMnen,enbe jïjn baer om goet b?‘g^enen bte met ben fïeen enbe graueel g^eqnelt jtjn.

€rac^t enbe werchtnge van ben ©erft en^ be peth fal Çter naer verclaert wotben.

X^abtetoobe Ï^ennebooin»

©apitfel. IXKvtij.

lt; ^fatfoen»

3e roobe ©ennebo5 woïbf ooe rebehjeh?groot en booth, maer J niet foo groot aio bte pijnboom enbe blijft alttjt gruen gbekjeh bte Pijnboom? enbe witte ©engt; neboom.^ï ponten eo niet foo root aio a? bic Pijn/

-ocr page 724-

vt^^^iU^, VcnbfêïdöbeÓcttnebö?.^fdpj^w^vftfi J^ijnbootnen/nüc re cocK vcfadjïicb fn^f t’acr vlorpct cot al^fr^ant’c ^np we. S?;« taeftfn van brfen bocnifn fOn Ï^a^adjuc^, enöf öaer wc (pzu^wn an^ne tadunaf.e^ mfpnhjdi au^fwtfêjïxcfr acn greepen ^tc depne grume bla^nhcne, mee roncfonnue ÜW flee ihm?, ma er oiwr bepöeiptifniffg^mmakanberfnoufr g^dijeh vwlifr.jsgf«? frt.Öic vïiu^dfn van befen fijn »innrer ban bk vnu^kn van ben pijnboem.

^t bekn boom vlcerei coch peelt,aio bp ghebiam woibi, ghelijeh wi ben ji^ijnbooi’ men,aio ^Otofeonbeo fdjnjft.

C piactfe,

^efe boom waf! toe veel vlaaien van ©reden,Realien, 'Oianelutjch enbe oofh tn ©ikifeblam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;[ C^n

e^tjn vute^ktt worben oceh tn ben Z^erffl rijp.

©le roobe ©ennebob worbe genaemt m ©nee; mru?. ^n 4anjn picea. '^n J^oodj# buptfe^rot éJ^annenvnb^oi bannebaö,enbaernaer fierce löberoobe ©enneboö.

Ó^nbe bat pitysenbePiceaeenhoorneobewijjïgbenoethScribonius largus Compofitk ©ne CCl.^lbUö le^nfucnbe Refin» pituïn»,id cft,ex picea arbore.

C/Elatnerc enne crackt.

Shkblaberenfeorffen vruchtenenbenootlteno vanbefen hoornen fïfn vannante, 2( renerae^tenenbewerektng^e, benhlaberen feorffen vruchten enbe noten vanben ÿîtjnhoomen fester g^eftjek.

Varti^erftirt ben ptfnboomen enbe roobe Senne,

hoorn vlofpenbe. kapittel. l;;;t;.

tCg^cdackt»

©ie Jperfl bie w( ben J)!jnboomrn enoe ©ennehoomen,vloepf t eo brperlepe.fonber bat ^eeh baer wp hefonbere af fc^njuen willen,int naervolg^rnbe (fa put el.

1 ©eene vloepet buer erachte van ber fonnen enbe van ber ÇUt{ bee foomere, wt ben Çoute,aljl gfh:ohc oft in tween gbehouwc eo,en fonberlinghe, alp afghebeuwen eo.

gt; ©anber groepet aen enbe tuffehen bie feorpen van ben 'pijnhoomen etl roobe ©ene nehoomen.enbe biekwite baer fp gbehoipen oft ghequetp fijn g^eweep.

i o^berbe worbt tuffdjenbie feelferen van ben vriubtenghevonben.

iflïaem^

2(ne ©erp worbt gÇenaemtin ©nee; /«•/»«. 3n €anjn Refina.

i ©iape gbeflad}( heet in ©riet; purw ügt;f«.3n Galijn Retina Liquida.^n bie 3(potf^ ken hiei te lanbe Refina Pini/nbe m onfe tale Dtifnfe^en oft moruwen ©erp.

(Jmbe van befen gheflad^tr eo bie ©erp van ben onbero m ©riet;pmv^KouepMk RefinaColophoniaghenaemt.©iealfoog^e^eeten worbt ombat fpvd ié'oiopbonfjier voortiftoplac^g^ehrocht te worbene.©aer noter tip bie ongheleerbe StpoKKero een manière van broog^en petit oft van verfoben ©erp voor ghebmpthen.

SÖan befen gÇefladjte eo ootlt bie ©erp bienten hier te lanbe fpiegel ©erp nnemf, bie tn ben foomer in bie fonnefmeltanbetobroog^eeo enbe hem laet pot beren. ©te , van fommig(wn g^enaernt worbt Refina arida. ©oe wel bat Çp ntt t en te bic Refina ari-davanbenoubero.

* ©te tweebe©erpworbt tn ©riet;fuT^it^f« 3« Galijn Refinaarida ghenaenit (fn^ be van befen bie wt ben ptjnhoomen vloepet eo gbeheeten pm Ttiv/w Refina pineali1 bie wt ben rooben ©ennehoom toemt fKr/vuTriTvivH, Refina picea amp;nbsp;Refina picea:. Çûâ font mighen Spagasalopiinmo fchnift-(fnbehepbe befe©frpen,enbe bijfghelift; ootlt bic brooghe ©er p van ben witten ©ennehoom,worben nv ter ttjt in bie Slpotelten fonber cenich onberftee(,voor fietst wierootlt vertocht,fnbe van ben ongheltit ben 2tpoteker# Thus enbe Gatipot ghenaemt.©ie bat oprecht wetroocli olibanum nuememniet weteni? be bat olibanum,bweldt in ©riec; ä/^w©- Libanus heef, enbe Thus een bmeh fijn.

j ©ie berbe©frp eo genaemt fKT/vHyfoC(xó,H,Refinaftrobiiina, enbebefe coin bie 2(pc* teken herwatrto oner onhekent.

??atUf#

-ocr page 725-

VanOecB. (fep. »c. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fc'l55».

lt;liiatuerc»

3(0^ J^rrflen p/n werm cnöc b’ooa^r^enöe Duer en ^ouen cock (upuerenöf aWe af^ vaghenöc van natuerrn, f^raebt en öjerchinglje»

J^crfl fupufft en Çeph alle verfeme wonöen enOe öuer om tro’öc Çp meelt tn alle fa^ 4 wen enUe plaefîeren vermeng^tjöte tot vergebe wonöen btenen enbe goet fün. j^erjl vermöget ooeh bie herbe geftviöen enbe ßerekt bte vermoebe leben »15 baer ^ (oe btenenbe often vermengst enbe baer op g^efept oft gbeffrehen.

VanPeeB. ^np. gc.

C ^gbenacljt.

CTeR es tweeb^fepe, bat eeneeo montweenbe^eef lt;S:eer, ^atanberea bert.bivefek oteenpeek g^enaeint tvotbt,enbe vfoepen bepbe tot ben bongt; _ te van ben pfjnboomen enbe ooek van ben rooben ^ennebootn enbe van ^^^^/fomanbere hoornen,aU van ^ebnt6gt;?erehtni(ni6,^artgt;,a{6bet bonf ge^ — btant wo:bt,naer bie ntantere btemen baer toe weet.afe wp §!e”r voor ghe^ febtenen Rebben.

C ^5acm,

53e(k woïbt g^e^eeten fn ©rteer -zc/tv-^vO” ^«lt;0'« P’x«

i Sgt;at moïutv petit beet tn ^rtee; i^io^K bye«.^n iatijn Pix liquida, ^ter te fabe ^eer a S)af hertpeek beef tn ^T^(():^HÿK7rt'lt;\rK,7^KK^fJl7^^^r«nÿù^^^iaralnÿlx. ^n -Latijnpix «rida-^nbie 4pofeken pixnauaiis.2n onfe tule 0teenpe(k.3n g=rancbofo b» pot;.

c flattier b.

peek ee werm enbe bteoghe tof tn bentweebe graebf/nöe rebelijtk fitbttffvan fitb;» flantten,enbe van ben fefnen eo b‘^t ©teenpeck bat b:oocbnr»enbe bat mojuivePeek, bat wermße enbe tfnbttflpe van fnbflantten.

lt;[ Cracl)t en Wercktnglic.

©at motuwe peek(fept JOtofeonbeo enbe (^afentiojmef Çnentcli vertneght fitpuert 4 bfe borne enbe e# goet g§efeekt,ben grenen bie eort van abein fijn enbe tn^ etter op bte ^ei^ïxtlatxn.

3^^*ïi ^ït .P^lt;^ verntonvet ooek enbe mneekt rijp alle berbiehept enbe gbeftvif, eo 05 goetg^enrekenopben^afoaletnbiekeefebtefqutnantjeoft eenteb g^eftoef eo. 3« fontina peek eo goet ver meng ht in alle fällten bie verntorwe, ver fuetc en rijp maken. peek met fernen meel vermengtf verfuet enbe vermöget bie berbtebeben van^ ber moebere enbe van bat fonbament.

4(6ntoiuwe peek met (elfer tvoïb.f vermegbf foobebtvingfiet bie vooito effbeftvej^iö ringen enbe gbeneefl alle gitabe feorftbrpt fnbe riit)biebei)t,enbe aio baer foitf toe g^e:^ baenwoïbfjoöeengoef gbelepf op bte beten enbe (teken vanbè flang^en enbeaberen.

C5)ïoïuwe peek gbeneeß bie elouen aen Çanben enbe voetc, enbe bte aen bat fonba?: ^ went eomen,baer op gbe(ïreken.

©tt (elite Peek met bat fubtijl (lof enbe poeber van ben wierowk g(iemeng5f,g5e^ ^ nee(l bie biepe verftvoren gaten enbe boet bat vleefc^ baer in groepen.

1 @ teen peek eo van erachten ben moitven peek (chier ghelijfk,nochfano niet (o crach 125 lt;ich,waer eo beeter om bie monben te heplè ban bat morutve peek, aio ©alenito fepf♦ Wn witte iDennebodw. Cap. gc(.

lt; efatfoen«

15^5® ^e witte ©ennebob eo een groot,hooch,(dek boom, bie alfijto gruen blijft, |gt \ ^j^j,j i^ffj i)o0ßher enbe langher wa(l ban bie pijnboomc oft voobe ©cn^ neboom.^ijn (frupeken fijn feer recht, beneben effen fonber knoopen oft Bsi^^^ wccren,enbe bonen ghemepnlijck knoopachfich enbe weerachtichen baer -------aenwalfen bie tacken,bie clepne blaberkeno vooitbringè ben blaberêvan 2^benboom fehier ghekjek maerminberenbewitter. ©w vrucht eo ghekjekeenpijn^ ^U 0 appel

-ocr page 726-

ftlöö^’i« 'OrtrtWtttcïDmncboditt, Cfcp.^dp appel maer pnalber en minber,bie ix«TH. Abi«. QBitte ^DennetooiO.

«iet neöenvaeru en bangf^en, gÇe^ Ii)eh aê öïe PijnboÓ.maer optvaer(6 fïaenöe waUen . (Ïnöe van Oefen boome tvo:oen Die maften van Den feepen, Ote nemen enOe Oie fpeeren gl^emaeekr.

^5 “IßfOiefeojffe van Oefen boomen aio fp noch ioeh fifn won een fetjoo«* netlaere Ouerfc^tfneOe weeeke voc6 Hó^f •0f’‘(Ï vergaeri.ale Ote welgc# leerOe ïS)?anf;gt;tbIii6 enOe Pierre -öc Ion fc^njuen, Oie welche bitterac^gt; (ic^ enöe ^romadfek e6,van fmaee# he Oen gheeonßiten feo: ffe n vJ Q'i# trocnen oft limoenen febier gekjek.

(J XJoek woiOt aen Oefen boom een Oïoog^e witte Jperfl gbevonOen ge# (tjeh aen Oiepifnboomen enOeroo«» Oe 2gt;enneboom,0ie ooe voot lt;ïS^it6 Oat ee wtcrooek vertoeft enOe van Oen flechten gbcbnipckt wo;0t.

lt; fÊlactfe*

©te witte ©enneboomen Waffen g^eeme op Ote gebetteten e^woiOt niet alleftn ^reti?,3lt;lt;’ï’^» ‘^P‘’f”* gien, gt;0ianckriftk , maer cock in Pnipffert,pomeven,-€iefian0t,en0e tot veel plaetfen van ©imtfceianOt gÇevonOen. C ^acm.

©efe boom Beet in i^deç ù«t«.3ii gattin Abies.Jn JjoofbOuptfeb weiß «Joannen »nö weiß ©annenbaitm.J^tit te IJOe witte ©enneboom enöe fïlïaflboom.^ntïfttw^ eÇoie Ou @ap ou toapjn.©at onOerfle van Oefen boom Oaf fonOet weerenen, woiOf ghenaernt in ^afifn Sapinus,en0e Out opperfle Oat vot van weeren eoPuftema, aio niet aÓeen pimtuo^maet' oock Vitruuius architedurælib.fccundo tUifcet.

05 ©ie Ounne tiaere Berfï.Oie wt Oen ftoiffen van Oen ionghen boomen eoempt,woïO( nv ter tift gbenaemt Jlax^vo^ T«e‘’^^«^»Lachryma abictis,Lachryma abiegna,ffl van fom* mighen Abiegna retina liquida,amp; Abiegnum olcum.^n italien Lagrimo.^P Ote ^poteken Çier te ianOe Terebenthina Vcneta.^Mi onff tak ^eneeffebe c^erbentbun. ^ommig^C mepnen Oat Oefe J^erß eo.Oie ü«*«/«?/kt/vk oicofa refma van ©ioftonOeo.

^ ©ie Oïoogbe witte ©er ji eo gbebeeten fin-tvn txan-zvH.Refina abiegna, enöe woïOf in Oie 2(potehen oock voot Thus eft Garipot vercocbt,ak öie Orooge ©erg vd Oê pijnboom^

lt;[ I^atucre«

©ie feoiffen enöe Oif fg^efifty Oie Oiooge berg van Oefen boom es van nafuer^erae^ ten enOe wertkingben,0en ftoigen enöe ö:óogèe©erg van Oen pifnboomen feer gelt;i Iffeft,aBeen wat feerper enOe meer afvagbenOe.

® ©le there Ounne ©ergeo werm enOe OioogÇe tot in Oen tweeOen graeOt enOe Ouer pfn bitfeibept,ecck fitputrcnOe enOe afvaabenOe.

9 Crackt tn Werckingk^»

©ieffaere0unne©erg van Oen 'tönten ©ennenboomeningOenomen, entrent2( een half onte fwaer, Ooet tamergantk hebben, enöe iaecht Oaer buer af Oie gheele (^olrrt)tke vothmkeOen , enöe pp fupuert octk enöe gbeneeg Oie gheejuetge*^nie* ren met fuptker oft met k«emtkingkenemen,enöe6p Ooet water maken,öat graueel enöe

-ocr page 727-

W CöKÏcbo0 en gemeine 3^cvm«I)t|n.C.Wftf.tKnv vt)!f. eft ök geen (ogen en riffen,en eo goet Oietrife genomen Oie van öê gebereifn pech pfn. iöefe fe(ue J^ei g met note ÇOînfefjaten enöe fundier ontrent een 5?ot groot mg^^eo 05 «omen.gheneeg öe ö2oppe(pige,en es feer goet tot bie v(oet van öie fiameitfeUê (eOen. Stefe -0f*^ß fö oodi feer goet enöe fonöerfmg^e tof alle verfeme wonöen en fonöeiv ^ fing[ie tot öen monben van öen Çoofôe.ivant bP b^P^^ ^gt;^^^ fupuert feer wd, Xgt;g Co2cïenbö0 en gemepnc'Cermcntl^tin, Caplt;^ct|\ € ^fatfocn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lanx. -[oxhenbeom.

3e 4^o2dienboom wo2bt groot (ngt; De ï)idi,en bïept hem rebelijdi miff mt.met fpnen fachen, Die tape gfn enPe Çuer reDelifdt laten bupgen. Saf Ijout ee rooDaeljticf^, Dieljt, fmaerenbefeer bert.alfoDat ^et vterDaeraen tvet veel gbeDcen en han, ten fp Daftef gÇeüflt;ftlt; Die geenen inDie ealdiÇonen met anDerbouf^ gbebtant mozDe.^^ie feotgen vâ De fen boome u jîjnegenDer Dannen Die ©enneboomen. S)ilt; èlaDeren gfn gruen g^ebadielt enDe wagen Diebt enDe vag bp een,enDe vallen tfegben Den winter aftT^ievuubf eaDen ^)ijnappdengegt; lifeKmaer veel minDereniet veel meerDere Dan Die vmeÇfen van Den (^ppjegeboom.

Tôt Defen boomen vloepei een vetfiebept oft J^ergjDie moniwe, vocljttcb, wifacbtieb, enDe cn(finer eo,Den Çuenieb vnn 2((benen nl^ gt;0igt; fruums febnift in Daf nengen gbe lifch.

2len Defe boom wag oodi een manière van iff n 5m’0”^«^^ f ® *’^” ^^” voofe aenwaö. Sie 2(garieu6 g^e^eefen wo:D(,enDf een goiDe me# Deepneee veel Duec^Den enDe emdjirn inÇeb^ DenDe. gt;0an Diewddie Diebege feboon wit, voofcb enDe feer liebt eu,enDe ooeh liebfeliffhen bieeehf-Sie anDer$e6,Daf eefmer^Dicbf, vag, lt;aepe,fwaer,enffiinDer meDeepnen niet Diens» fdifek niaer e^ quart enDe fenifnnieb.

^Ï^laetfci

S)efe boomen groepen in ^ombarDien bp Dat Otiuier pabus gbennemt, enbe ottert vloeDtcb m Slepen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;If^nt*

Sefe boom erifgbf nieuwe blnberen int begbinfel vd Den tenten, ^n in Den ^lt;tf^ (oo woïDen gfn vme^ten rifp.

©efe boom worbt gebeeten in ©nee; kk^iI enbe in iatijn Lartx.3n fommige 3(pogt; teilen Larga.^n J^ooebDuptff^ -£ercbenbaum,batesmonfe tnle ^ordienboom.

©ie J^erg van befen boomen beet in ©riet; ^»tw« x«^iK/vKK xófi^. 3u €afifn Refin# laricea enDe Refîna larigna ^u bif 3pofehen Terebenthina niet fonber Dwalingbe, enbe Daernner in ©uptfeb ^ermentbifnoft ^erbent^ifn.

©ie voofe aenwas van befen boom esgbenaempt in ©rieer «yaeixóp, ^n^ati/rt Agaricum.^n bic 2lpo(fhen Agaricus.Çôan fommigben Mededna familie.

lt;/^atuero,

©ie Xorchenboom es van natuere enbe eracht met fpnen blaberen, vruebten, feorp fen enbe heernen Den pijnboom enbe ©enneboomenfe^ier gbelifdi, in al noebfane «ictfooerac^tif^oftgcrdtvanwcrdie, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ ©‘

1

-ocr page 728-

vcIggvftf.'Ort Cdutcbdö engcmevttfCcrmeeVO'n.^.gcff.

i ©û ^wß van Offen boom fö werm enOe Oioog^c g^flij(^ ^lt;lt; ^’nï’^ïf ^erp^ mner meer (npiterfnOf enOf afvagbenOe

j 3(g«rw«6 fö werm m Oen urflt n gracOf enOe 0:oogfif tof in Oen iWfcOftt.

©if j^erfï van Oen-foîdîfnbootn, re oockgoct g^dijtk Oif anOm J^frlÏfn.tnOif 3 faJufn fiiOf piaf fleren vermeng^tjOif Oe wonOen^eplen fu^ueren enOegbenefen.

^temOefe ^erfl (upuert codi öte hoffte mei bufntebgbfledit, eilingfenomen boet ^ camergandi Rebben,mOe water malien, bp iafg^t af Oen .'Peen enOe Dat graueel.^n fommaeöDenopjeebten ^erebentbijn van (raceten feer geltfek en mach Oaer vooï gb^bmpdU WOï0en,al6 ©alenue Lib.de iredkamentis fecundum genera f^dffi.

2(garifti6 ontrent een 0: ach ma mm oft meer fwaer mgbenomeniaeebt af Otter Oen (J ramergdik Oie taepe eonOe flupmen enOe Oie grooue rouwe onverteet0e voebtiebfOen. ©aer Ote bfrnenrn,fenuwen,longbfne,botflf.magbe,(e«er, mtlte, mere, moeOer, of£ cerngbf anOere tnwenOtgbf leOen me0e ver laOen oft verpopt fijn.

2(g'arifnaf$goet tof pifneenOe fwtfmelmgbfm (beeft tot Oie vallenOe fieduen fn;= © Oe apopumatten van Oen bei fftnen met fpiope van apfn ingbenomen.

2igarteti6 ee ooek goet tot Oie fonbept van Oen aOem, benautbept van botpen ianek ^ OuerenOe bofp ^if*^ ï’^« ßb^’^f*^ ^‘lt;^ gbfvaOemgbf pooten, van binnen gbequetp oft gbfboïpfnpm^mff b»fmeb wifnalfmenfonOer cottfeee, eftmctÇOîffOealfmenOic (Oîtfe beeft gbeOzoneken.

2lgari(Uö mach cock met fueten verfoOen wijn ingbegbetten wozOen Oen genen Oie gf wtOzoogbfn, fuOe Oie in Oie longbene gbeijuetp fOmoft bleet fpouwè alfmen bu er ea^ tnerganek maken wifOt.

5lgaïifii6 opent Ote ver pept bept van Oer (euer enOe van Oen nier?, enOeee feer goet 0 tfegben Oie geelfuebf.enOe Oen gbenen Oie een gitaOe veruwe fiebben, want bp Ovet Oie guaöe veruwe vergam enOe Oie goeOe naturrelijeke weOerom fernen.

2(garifU6 met a^ijn opent enOe gbeneep Oie verberOe enOe Ote verpopte miften. jj '3garKU6 Ozoogbe fonOer vocbiicbfpt gbfgbftfn perdit Oie eranehe magbe.beneïpt 3

Oat walgben enOe ripfenen enOeOeet Ote fpijff verteeren.

^igarieueesoofkeennifOefimeOiegoetenOe bequaem es tot öOe ouOeeoztfen om X tlifbaemtepurgerene.enOefot Oiewozmen, enOe eo feer goet in Oie tneOeepnengbe^ bmpdu Oiemen tfegben eenieb ff nun fnöe vergbifibept ingbffft.

^ï^inöemilïe.

2(garifuo eo traeeb vei werdungf fn te vfeI ingfnom? maeekt Oie inwenOigbe leOen

»fffk. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;23cctertngb^‘

2(garifit6 wozOt gbfbeetert alfmen Oaer toe t^^engebeer Ooft oft ©al gemma,enOe fonOerlingbe alfmen hem met fpzope van a^ifn ©^pineli gbebeeten ingheeft.

■OrintCerbentbUnboom. Ccp. ^eftj.

C Cfatfocn.

5r\3e -Serfbentbun boom blijft tot fom, plaetfen neer enOe tot fom anOere wotOc Ä-'bP booebenOegroot,aio «J^bfopb^fpuö febzijft. ©ijn blaOeren fijn lanfkvan vele MaOeren tfegben malfanOeren ouer aen een ribbeken wajfenOe vergaert.ÇOan Wflfken e kk bffonOere een 4auruo blaOt febier gbelijfk eo. ©ie bioemkrno pjn elepn mOeroot enOe wajfenveel tfainen gb^boopt, enOe Oaer naer volgben elepne ronOe 0fnfkfn6,bte ierpgrurn pjn,naermalo rooOacbficbenOe aio fprijp fijn fwert,vefacb* tieb enOe weiriefkenOe.©ie woztekn pjn lanfk en waffen Oiep tn Oer eet Oen. «S’hout van Oefen boome f o fdjoon fwert enOe feer va p.

7Bt Offe boom vioepft Oie opiefbte -ècrebentbine, Oie wekke ft boon elaer en Oifker ro Oan Oie voebtige J^erp Ote va Oen feozffen vd óen witten ©enneboÓ vergaert wo:0t,

©ie -^erfbentbijn boomen wapen veel m ©pnen, enOe ouervloeOlcb ontrent ©a* mafco.Oacr fp groot enOe feboon wozOen. ©p wotOen oock in ©renen enOe tot font plaet#

-ocr page 729-

‘Ürtit'Ccïbentbt'inbóóin. lt;2ap. J)cilt;(. vc'Iggfglt; pfacifen van 3^lt;*K^ g^evonlxn.

©te vntfÇt mn öen «^ereSen«’ t^On boom woïötm ö^ afgaen vÆ Dc foomcï met ôtewOnbefien n/p.

©efeboomwoïbt g^c^eetentn

05tlfe; TteMivÓ©- • 3*1 ^lt;*^’ÏW Tere# binthus.©at (amp; «Sfrebent^Jïn boó m onfe taie. gt;öan bè 3(rabe»fc^en meeflere Albotin.

©uvaubt woïbt van 3{ut(en^ na Granum viride ghenaertipt. ©ie ebete Jijerfl ^eet in pricey /htivh TteMivÖivH-^n Galijn RefinaTerebin thina. '^ä 2int(fna Gluten albotin. 3n bie '^potekè bene watiie euer lt;6fp enbehent.

/3atuere«

©te bfaberen enbe feotlfen van ben «Serebtnt^ijn boom fijn werm en verbïoog§enbe totmbentwee^ ben gracht, enbe fonbcrlingbeala fpweï gebiooebt fijn enbetfamen treekenbe van natueren.

©levïUf^teetverm enbebioo# ^Çe tot m ben berben graebt.

©te J^erp ($ tot in ben tweeben graebt werm, ma er met foo feer verbioog^enbe, enbe baerenbo.* uenooehfupuerenbe.

lt; jCracl)tetlWcrcMn51)C4

©le blaberen enbe femffen van -^crcbembijn booinjïefpen bat bfoecfpoiiwen, bat 3 root mehpen,enbe bie vloet van ben vrouwen, tn (uimna fp fijn van eraefjten cnbe werektng^eber^eaeia/nbeblaberen enbe feoiKen van ^entifeuo gbeltjchinber fels» lier manieren ghebiupekt.

©te Vluchten van befen boom boe water maften,verwecken ben nifï tot bppapen, 0 mbe jim goet (fegten bte beten van ben P^alangten met wijn jnghenomen.

©te ^erjï bat es bte opiec^te lt;iJerebent^tjn.vermoiwet ben bnpeft, opent bie ver^ ^ |lopt[)ept van ber lettere enbe van ber milten,^p fupuert bte nteren,boet water maften enbebatgraiieel (ojfen,ontrent een not grooting^fnomen,ab2ltiteenna fcbiijff. c^erebentbijn met burmeljgbelcclii fnpuert bie boijleenbe bte longhenefeer weleff ^ boet bie flitpmen rijpen enbe I ojfen.

«i^erebentbijn eo ooeft goet tot alle mpbteÇept, fcoiftÇept enbe bie tlouen van ben S «en jtebte.enbe ee feer bienfleUjtft tn aUe plaeßeren bte verfneten enbe vermomwen. Äerebent^ijn gbeneejl ooc bte ieopenbe ooien,mj olie en Çuemc^ baer in gebmppt.

■Van CentifcttS enbe OOrtUtg. Cnpj gettW.

C^fatfoen,

lt;entif(U5 worbt tof fom plaetfen rebeiijcft groot enbe Çoodj, geftjeft een mtbbelbaer booin,cnbc tot fom anbere plaetfcn.woipf bp veel fetteten wt ber woitelen.g^eltjeh bie tv!lbeJ^afelaer.©ieblaberen,btea(ttjtgruenblpnen, fïing^ehjch bie biaberenvan ^erebent^ijnboom enbe van ben ff flemen, veel tfamenaen een ribbeken waffenbe 4U jjjj vere

-ocr page 730-

tclvvy. xOrtti Centtfeud enbe OOaRtg. Ctap. $clt;®p SKillbxhroM


mgam,waa minöerc ödöie 6(a^ teren van te «SeretcntÇijn 6oom, vdvenvè toneker^eu? vetaefjuefj. Siefco:pïn fîjn tae^je ente laten Çner wel buigen. ®ic vnicttè 0itt rente befuhrn?, tie Ifflinena^ej» ÇooptgÇelOek aen ten «Serebeno t^Ün boom Waffen.

0331 tefen boom vloepet tfe ah terbefîeente etelfîe J)fr (1 ÇÜ’afîix Ô^enaemf, tir weldie met voc^uc^ rn ee,noc^ met tfamen en vergaert gÇehjektïeantere, inaer blijft in vele elepne pult;;kene verfe^epten, entrent een lt;?eiwen eoien groot (^nte tie befîe SÜÎapir eoemptwt ten eplanten van t^fjioo, tie einer, fc^oon,wit, bjoofad^ttcfj, ente weh rieekente eö.

Q[ iBIaetfc.

^entifeuö groepet ouervIoeticÇ in tat epiantt van tf two, taer ^p ernten ÇO^agi; taer af comente feer gbeoeffent wo:tt, J^p wertt in italien ente fom antere lanti ooc g§evonten,maer taer en leuert Çp Ö^een 03? a pi; ten waere feer luttei ente tat feiten.

Sefeboom woitt gÇenaemttn ©nee; «rx^vO-^n -fatijn Lentifeu».

©le -^^e'P (wetin ©nee; fHr/vHirxiv/vilt;nüü^«7(XK.3n.iatijn Refin» Lentirdna amp;nbsp;Mm ftiche.^ntie ^po'ehen ïOïapi;.

Cf^atucre,

:S)te blateren ente feoiffen van Xentifeue fijn mittelmafidj werm ente ticogPe toe in ten tweeten graett ente wat tfamen treehente van natneren. ^nte van g^eltjekc natnere e^ oeeh tie 0)?api;.

lt; Cracljt en ïterekingke«

©ie blateren ente feorffen van ^enttfeue.pelpen ten loop tee bupey,tat root mefh 3 foen.Çetbloetfpoitwen oft piffen,tie vleet van ten vionwen ente alle bloetganek. Sn^ te fijn goet ghebiupcht t fegt en tat wtgaen van ten eerfterm.

îS^api; ee goet mg^enomen tfegten tat bloetfponwen ente ouergÇenen, ente tot ^5 tie loop tee bupe; ente tat root meli^oen,^p pelpt ooch tie ouervloetigbe eranckbept van ten vrouwen,ente alle bloetganek van waeren tattet fp.

)£S)?api;eeeengoeteentefeerfonterlingÇe meteepne voor tie magÇe,Çpgerekte tie feilte ente gilt tat braken ente outrgÇeuè,bp verfuet alle weetom ente pijne ente marekt lug ente appetijt om eten.

®?agiy g^eknout ente in ten mont gbeb outen vertrooc^t ente gerekt tie Ç(rge«gt; © tien, gelpt tie vioet van ten Çumueren ente maeekt eenen welrieekente atem.

2lifmcrt met îVîagi; tie tanten wrijft foo Worten fp wit, ente tat flap ente weeek S lantvleefe^ wortt vag ente gerek.

If ^pnte te# Cmpteboecyp;

-ocr page 731-

^ppenbia bj a Mn\)(inep,ftle tot btfen mtybebotet. g^^ng^e|ïen beminde ^efer^ bat befebj^e naervofghenbe figuren met va ^f bbvn hunnen ^hf fielt webben, tn bic plaetfen buer Jp wel fouben betae# men enbe bedoeïen,alfoo ee van noobe g^eweeg bic jelue acutere en naer ^et beflupten van befen erupbeboeeh.bp manière vd :2lt;ppenbife b^ cc aeno Çanf;ffIe,baer bp (e vueg§en enbe aen ie bananen.®welch wp ^open b^ ben goeiwiOig^en befere nier mifbagben en fahg^emerthi bat pjoft/tefifeher eßbiefeM «e §ier bupten Çuer plaetfe g§e^elt te fpne^ban teenemale ac^terg^e (aten. ® at alfoo foube moeten Rebben geweefï,waert batmenfe niet Çier ad^ffr bp gevuec^t en ^abbe.

ft/ehenbe febier met pfn ronbiebept,eenen boef pfere.d'n in befe gauwheno (eet b^ faet.

C ïBlactfo«

2)it erupt waff tot fom p (a et fen van italien enbe in ^anguebodi bp ben weggen m »pbpergÇdijehe ong^eboube plaetfen.

3n italien woibbet gbenaemt ^er be dauano,baf ee in Latijn Ferrum equinum,eno tein onfe tale |)eert6 pefere. dnbe febifnt te wefen een g^eflacht van Secmidaca enbe bacr om foubet we( bienen gbepelt in bat xnf.dap.van ben werben boe th.

C Zl^atucre cracljt enbe Wecchingbe»

^it erupt ($ van natueren enbe (rächten ber oecunbacst gbe(i|(h,a(ô fpnen bittre 3 tenfmaethbewijfï.

VrtntCnbttlu« tervefirw.

fCfatfocn«

lt;l31aetfcgt;

-ocr page 732-

»dS^Stf« nbsp;nbsp;nbsp;“Van tCnbuIu« terveftrtó.


tijek g^euonOen.^n lt;^ra ebun waffet onervioeOie^.

« p.nem.

©n erupt woîOtgeÇee^ te in ©nee; T-flSoUç, ^gà 7;fæoX©-X^?*^«^o^'3n -éa;» tljn Tribulus enOe Tribulus terreftris.©n0e eoO^ierfle gefiacht van Tribulus ter? reftris bp Theophraftum. 03il il t c^beophi iipuo be fc^njft ftoeeöevl^anïieTiH '^ bulus terreftris. ^e toeten eenen met bUVerè aio t£i^ eeren, Vaeraf bieftguere Çier ghegeit eo. ® nöc Oen ttoceOè m^ pehenOe biaOe rfn,0ie Darr om in ©neex 45v^\«K«vó©- PhylIacSthus, Dat eo ©teeekblaOt gibes’ naemt eo. ^fi Oefen ttoee^» Oen Tribulus, ft^i/nt te fp^ ne Oen Tribulus terreftris Oaer Diofcorides-itb. mi. cap.rmj.af ferOft.Oie noe^ ter tijt onOekent eo.

çOan vjemt g^efUc^t van geeJm^yr^

'^j^atuer^ «Sribuino eo van natueren tout en toat tfamen treebenOe aie ©aietme fept. c Crackt en Worckingb^* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;K

5i oJfaetvd cS^ribuiue noeb verfebeegoet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\ Oen g^eenen Oie met Oen ßeen enOegraueef gbequelt iî/n.

55 «iî feine faet Çeipt ooe Oen gÇenen Oie v5 aOerenCOiemenint lattin ÇÔiperae naemt) gÇebeten pjngbeOîoneken oft van bupten Oaer op ge fire ken. Ü'nOeOtifgeiiieree goet tfegben alle fenijn enOe verg^ift^ept met toimingbenomen. Daneenviembt gV^(lad)t

gt; van geelen J^uei.

gt;1«

Çauwben oft gbe^ootnöe ^ucl.cnOe fouVe Vaer om befe ftgurre wel Vifncn gbefïett ïn Vat l;niO.(Xaptttf(,van Oen VerDen bocclt* Vacr van twee oft Vjpe gÇf pachten »an ^(^ l^ootnVe -Oucl g^efercuen re, (fentge mfi)^ tifn Vat bet foube toefen papauerfpm ineum Vat 06 feÇunm -^ueb 2Jïaer Vaeo afeneeonö Vie toaet^ejjt niet

Vehent.

-ocr page 733-

Index Græcorum nominum quitus Veteres amp;nbsp;Vin doóli in ftirpium herbammcij appella-tionibus vtuntur.

A^fÓTovo(gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2 «xwTamp;^óXÓ^)©-444 «ttio? lyo.kjio.di’ è^mç t/caet

57^ 140

* ^Aß^orovoy «Ÿjgt;i)gt; 2 aXÖKiK

504 «TroAMVRflff nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;384 /èiTOVIKcd

Aß^OTOVafjStHAV nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2 «XlK«K«j8öp

582 a^ocKoç nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;408.415 ^trevixii

2$

A^fórovoy cnxiMtfoTU eeXtfiQ^

498 a(i«xo? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;415 ^H^iop

gt;9

Kop nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2 «ÄKlÄ

505 «§êtut(riK i.iTs'licpvKf fèli^Koff

439

Ä)-«fi©_tA«/^0p nbsp;nbsp;nbsp;15 «ÄKl/SlCc/lOp

9 Xo? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;15 /Szxiop

411

«yor^lKop nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;677 K\[jc(J'iÇ

lt;544 «fflty(z’lt;n«7lt;ovóxX6)v’i7 ^iÇKTvÇ

668

KKIO-HK nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;284 CcJ^pl^l/icl

478 «pfwyóvóp nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;72 ^iKÎipctçn

i6i

«yK^lÄTop nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;841.14 «ÄOH

501 içltraçoy nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;276 /§XHT7cp

47»

^yv©^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;505 iXtrivx

49 «firaXfl«/« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;504 jSoX^oxct7«VOp

500

i-y^t'oe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;61z «Xvixrop

98 «fzroxóxi« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;z67 dafJsaç i/ti^iJi^aç Aiÿo,

^yfiXafot nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;644 «AeüTTUov^^

^66 «çi^oKo,K\Hi.iacTiTi{z6j 560

«)-floK«S’«vop nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;500 o:^af«Kop

18.200 «firoXÓxwM^Kfaibid» /§ôxC^lpt‘.Tlxop

182

«JflOKOKKIJUHXt« C^O «l^l^l

235 «f 170X0X1«ï/oyj'ÛÀHÎb. ßirfvff

207«

R)flOKOKKI^KXop ibid. «jUju6)VZlt;WtSp

265 Ä^xtzop nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14 jSouÇ«vlop

54

«)f(oxivccf« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;451 «/x;rtX0f «yfz«527429. a^KXiëi/iÇ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;66^ /5o0yXtfült;Xrop

it

•£}fiof/y«v.0- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2 0’, nbsp;nbsp;nbsp;567

«fxivo.^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid. /§ouxzvouç

148

«jfioo-ixivop nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;527 «^fftx@„ iijuif©- 566 Ä^XTop ja^ïvXai 596 /SoujuiXz«

lt;^54

«yf ÄOflf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;451 «JU7riX@w XWXH

527 «pop nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;275 jSowiaff

5gt;i

cgt;lt;a)?if7r«pv«ürza:4i7 ^n■n^\^t^’ù«gt;uvK ibi. «çve(@u nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;84 /Souviop

248

«yw©- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;605 »uniKoç etvilt;poQlt;i{ 566 «fvoyXamp;flr©- nbsp;nbsp;ibid. ß,a\iToixoy

^yX^'^« «Xxi^iacTiop 8 «jU7rtX07rf«(pp nbsp;nbsp;nbsp;554 «foivz« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;502 ßoij7rxtvpop

442

43 $

«yX»o-«ovoj(^6ZXtf ibi. a/MyJ'KKee

^ii «««pop nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;271 jSou7rpM7i?

468

iJ'lKvßoy nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;351 if^Vy/KX»

ibid. «irxXKiTi«? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;270 jSouepflaXuop 166,169

Kii'^iiiop nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;104 «jUvy/aXop

ibid. «trxvfop nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6r ß0v(p6«Jlt;n^

169

«tz^ioop yzfy« ibid. «VRy^Mî?

52 èclt;r7riic\«T@» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;598 ß^aQv^m

*^‘7

«if^lt;i»op juzK^op ibid, «(/«êad?

91 «coTKfay©- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;555 ß^K^vg

668

«fl«v«r©- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;145 «v«y)(fiç

648 aa^K^ocyi^ Tm^K^i ߧ!^c(

39 i

«lytZf©- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;655 àvKiTivJ'ÇOÿ

504 nbsp;nbsp;«? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid. ß^:i^(^

45i

«tyi'xid^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;402 àv/ÇK^vH

497 ievrt/top ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;457 ßaij^iO^T^ioc

ibi.

^gt;^“^ .... nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^5^ «vlt;f^'«Xgt;quot;lt; «gt;?»*

10 4 ««77XKvop nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3 5 0 ßßwy nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J4 5.î5 5

«iÖiottixhCx«?« 644 «vt/'fciroayzop

61 «çtpiop nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;66 zGpuop fl«X«ariop

35lt;S

«(SvOTTZC ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;115 «vtM®VK

365 «TiipàrJixô? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;34 jëpijTjîop

jp 570 «lt;rlt;p«^Tiop nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;429 ß^vccvloc

545

«IM«Hf«KX{oUf 277 «vô^-T^fS/û

5^7

«If« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;401 m,êifiiç

164 «o-epa/iKoC nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;565 ß^vov'ioci^^KMCt

ibid.

»KCiKleC nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;598 ivèiÇlKDÇ

564 «TTfaxTVXi'ç nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;457 ß^üixlt;^

599

«x«XÛ45» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;117 av6in«

502 KTfKcpKiis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;470 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r

«XRVÔR 4$2. 455.598 «vétMOP

*44 «^«^«^ifayfzaibid, r^«x«| '£? ibi. «b«4«^if XKÎ54V7H ibi. » raXtoC/oXop

ftXRvfl« «fR^ixit 456 «vâtjuop «fvAKSJquot;

41

«xava« Xtvxiz^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;451 mBçioTTOfioçq)^ ^77 «epoexH nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;41e rKXio-iif

ibid.

«xavaaxtRvwç nbsp;nbsp;594 «vflvMz?

#x«vôiop nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;451 «véuMzf trtf«

15 «Zp^pop nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;457 y«X\|op

ibid. «xzAxe©- ^ gt;7-*3i y4VTi«viî

252 àd-z'vfiiop 2f«X«lt;Xriop 5 y4p«'viop

404

282

«Rftvôz? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;45lt;î «vxflop

44

«x«v9^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;45}’59^ ftvJ«rop

^S5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^i®F TTovTixop ibi, yiyyz'æiop

55^

«xocT«XzC nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;665 ftv:lt;rou

ibid. «4zvfiùSvT8vixop ibi, yx«^

4*5

«XIV©- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;206 CfVTtJUOp

144 «izvfliop «Qitpop ibid, yX«U^

ibid.

«XOVITOP KVVOXTOVOP nbsp;nbsp;«vTt^op (fvTX«Aÿ ,bi. U «X«v©- 657.650 yXfn©.,

665

507 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;avTiuXAop

573 fcaâuTnxpop nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5 yxiivt^p

»98

«xoviTop XuxoKTov ) ibi. avrzfyi^op

161 ßcAd^i^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;55 yXKX«2ep «yçiop

2 2

«xôviTopTrovTixûpjibi. «vTz/pivop

ibid, ^«XAur'op nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;617 yXz\'@^

66 lt;

«xÓKTop T^Kg/oO^lxyf avvJ'ç©^. i

182 ^«aXâüth nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;220 yX0Oj“Z7riop

5S5 ^«fÛ7rixfop nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5 yXvKuppzf«

592

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;265 ftv^ovif

606

«KOfV« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;457 «7r«fZVK

465 ^«^«xiop 559.361 yXvxuxixfiV

Ht

«XTii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;325 i.7;!e(

622 ß«T09 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;575 yXvxÛ7nxfop

ibid.

gt;XvKvgt;

-ocr page 734-

y\W\10-lÇ

aSy U (no y 285 tXi^ 352 »jutfoxaAM?

gt;77’^79 KeîKttpiviit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tu

|v«4)«Mop

81.82 tAioXfvcros'

81 K^ôviop

550 K«Xo/w(^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;441

yogt;}-UÂOM

514 khiy^^va-a^

81.214 iipiav^nç

348 K«x«M’f“f‘5i'ju«riKÔfib.

yoyj'UXu/tp

ibid. i^h^oftw

z-^y tmccrapiou

53 K«Xftjb@_ èvXHf ibid.

yoyj'UÀH «X1«

155.516 tXXtCo^@_ AîVKOf 296 h(i«kXamp;0(j

13t KKK«plt;^ iv/iKcç ibid.

yofyôviof/

25 gt;nbsp;W.lSoÿ@^ pi^«Ç i99 H^AVÔlJUop

164 KetXAju@_KUÂficçibid.

yof/ûxioji

24 s t^pv«

47 Nfiyifitff;

493 K«Xo^of tpfttypim ibi.

j-oomj-ïjioj;

592 IX/zvH Kiar«ju7rtXof 337 nçtcpioi

269 KaAgt;-Vfiop nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;177

△«cTioi?

6-2^ kKvp@^

398 HÇiepVK

ibid. KAXXzyovofz nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;40

# «Kfvop TKptÂRTH? tjU7r4T^I0{/

106 Hfvyj/ioy

64 6 kaA* 10(1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;380

6y6 tvofof/

382 QKKiKTfoy

40.106 kaAX/t/iXoK : 551

JIokJvXit«'

268 inOUT^TtÇ

335 ’isdyl-iK

311 KAXVK«vêV^0(gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;335

tfl«(iK(râvioy

284 iTnyÜTiç

351 SioÂ'noy

287 KAppCÇO^I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;565

J\kç Jïacpciepôp

673 i-Kq^^ccizra^

592 «TTl/XKÄlf

589 ^‘fGiytfdefZ

624 StfjU©-

49) Kap-j-âpivit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;241

411 KAvVcÉlf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;66

J\am^^

246.521 iznrotKTK

297 amp;x«lt;77n

545 KK77VtTKÇ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;23

J\o(iiKoç ayÇtoç

530 i-niep\t^in«fi7roi) 589 ^Kaa-Tri/iou

ibid. KATTvô? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

^ca/M^Ç^KCplXlVOf 521 i7rTtnngt;.i\IÇ0^

84 SFKXvyûof/

72 KATTvèf (pçetypanç ibi.

O^K^VH

601 iT^TKepV^O])

77.259 StKXVKpAVZ«

634 Koczri£d(i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

tTixifvK «Xi^Kv/ç^ec^Æ^ i^iCneüC

409 ÔKXvTntf/f

344 KK7777es:çiÇ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;595

Jaq:vn iiroct«

ibid. ifibivflofKfiop

ibid. Si^XvÇovep

565 Kftf/'orjuAlTIK» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;548

J c^ipvoet/ns

514 i^ilKU

592 ^Kficfifop

9 KCf^/apcy nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;54t

J if^ipivioii

148 i^iiKniriçoc

ibid. Siio-eop

265 KaJ'pdpivpou nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;57*

JViCpiVlOp iTîfOf/lbjd. iÇi^biJKÇ

43 5 ^Pi/ft/àj^zit 4 88.496 Krf^ixH nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;627

e'wd ^oh/hc

^tgt;6 IfiflaXiif

104 7ÇiJkI Vpi^6Ç

495 KAf©- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;236

tridtTip«

502 îfiito?

627 SpvaMlff

268 SuAf©-

157 KAfTTAfiojZ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;335

/ !KTap@^

230 (fKpvÀ

4CI KA^L« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;63$

J'iawa-îoc

331 tf^wocfaKTiXaf

315 ^V/«

6f8 KApUATTOVriK» 640

/ toç ßd^Kvoe

^i7 iÇl^izy ßordvioif

71 èvZofZ

ibid. KAfvoc jCao-iXvro^i 638

J'iom.wp^^

384 tfTTKKÄVÖ«

455 amp;VF^ff

■ófiy7 S^vx-iXAK

166 Kapuo(j (zv^ijiKop ibid.

iTiçMOy

582 tfZSvAXofXKWiVl

315 K«pvo(l TTOVTlKûp 640

/lt;7IX»

394 ifÛôfAVOp

574 Svpof

195 Kcia-i«pb^MVK , 646

J (XojwHv6lt;oj/

287 îfvflfôJftVOJ/

461 Kiiçtf

548 KAIVIJÖ« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;341

J l'y^cMO Ç

449 (fvflfOÇ

604 n^aßoTKVK

115 K«7«v« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;637

/oMXOÇ

405 lt;fvlt;rijuo}z

547 li^dwop

489 KaÇAviKOfjRAfV0(z ibid.

JovaKhlÇ

45* (ft'Tj'iop

446 iiÇKKIopTOpiyte

ibid. KA^Aviofz nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

441 ii^cepoy

540 nçuMopTopinfoy ibi. K«T«v«yw( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;455

JçdéH

546 (uTrarasfioj/

53 ZifAKOKOcflOfl

143 KAlKAXlf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;550

J'ÇMOVTtCKpiyKXU ZJ^ £Vlt;fcpblOJgt;

J'pccKÔv'ltop nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid, itepçoai}/»

264 1^1«

37 îi’«'

444 XAXfuf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;242

651 ka4h‘°H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;551

J'çotnçK

127 ivepçoa-ivoy

il ZOfZTTOftpVfOVp

235 Kï/ptAOTK nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;667

/(io-fop

ibid, ^vaôvijuof

663 zÄTroyXtfüörop

389 KteffiA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

J\çvOTrfiÇtÇ

547 itfHMifOH

315 z'TtTraiXÂTrAÔojz

482 Kt/fC|«i(A0|i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;615

tTçvç

650 iepv/^oy

92 î'K7ropKÇn6ÿOy

231 KiJp^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;667

J'viarrvçoç

9 ZTTTrOff-ÎÂlVOJZ

527 KiJp@-gt;.v)tltt ibid.

P ßiviT^txo^

55' ^“»1»

ibid. 177770» çiç

92 Ki/f^ 4;oinKH ibid.

■*^ÙlJTI0p

92 2(«

3 8 9 '7 77 77 0»ÇtÇirifet

ibid. x(yxf^ , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;595

EXctio:

644 ^ft«

3^9 îpif

171 KWTAVf 10(1 (4%7« lyj

tX«iccpuMof^

71 AoTTUfOJl

391 Îo-KTIC

6z tnvTtwpttp puiçô^ ibid.

tX0l»J HÇ^KTIVK

^7^ lt;lt;7** nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;659.663 triTTVfou

466 Kipairtx nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;63t

i^KT» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6‘2^gt;6'y6 ^ióiepBoeJ^pop ,

*®4 ‘quot;X^f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;420.617 KQ«cr@- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

iXacTHflop

3'9 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H

îrytoct nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;270.456 xîftxTioy nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;645

IXat/vH

354 HiPvoirptQ^

210 tritt

649 KtpATcviA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

tA«4;iKÔ(/

525 n/voo-poi ayçiiÇ

ibid. Ij(^6»ô6uçop

280 K(9fO|Z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l$f. 516

t?\«^ot’ôlt;nlt;ojgt;

ibid. tKf'mvotç

485 , K.

Kitpetheu Tup po/Z^ 571

îXwaiÀivof»

525 fiJwrocçoy

4*8 Ktcyxf?

242 Kiepd^UT^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;191

ÙeôXfv«ro|/

81 nKtorfimoy pvyK

55 KAKT^

6yo xKKif nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;650

iXiAlO-^AKOff

215 «Xl97yo7riOJl^lt;lKeop J7 K«Â«^«JfÂ(Pff

442 KK77itttt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;500

-ocr page 735-

Kt6«Ç0lt x/xi

Ki^lt;rtoy KlcrS^ KK^cîvÉipOÿ Kiorccçay

KiWoy


I N DEX,


574 Kgix/xS» «y^t« nbsp;nbsp;nbsp;478 X«7r«#op ayçlop ibid. p«pl^«f

302 Kf«^CnS!«A«W“i« 338 X«^«flop v^tfop ibid. i^K^iXH

490 KÿKfj.^nXi!c( 477 xdçi^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;677 ^t/ixii


574 K^Kvioc

- 280 K§Arouy@^

’ nbsp;nbsp;574 Kfarouywp

552 Kfücrcwóyovop

*78.280 Kfaroaóvo^


634 XeiniJ'Ciiçoÿ

612 Xtlçiop ibid. X^Xfiji

453 XtOVTO7r«/l9fgt; ibid. Xim/iop ibid. Xt7rfoKK^vey

499 XiUKaKavfl«

394 KimKV^mQÿ ^(^9 XwxK

177 XWXÓÏ«


^77 lgt;-'^i'WM 578 juaxoMfWIüp


332 KÇKT«IOÇ

XHVÓCpvMop 271.280 HgtSKlAOy

x/f^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;574 *2fiÔH

Xix»fiop 486.491 Xfz'fljuop

XX^â^« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;660 Xf(V«vflt^op

CKTIJ^CflOp Kccç/ecp.nn K^tvoy

543 , ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rfi'vop TTdoptpufoüp ibi. Xtvxôp ÂWtgl

HXnixecriÇ •trinet nbsp;nbsp;nbsp;531 xp/oriop nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;490 xd/oy

KXn^a.TtÇ J\eilt;pViHj\'ç KÇOKoJ'UXtoy 449 XÂæop

fol. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JI xpoKOf 186 xpôjujuiop 556 Xt/èaivl^

404 2\l^«vioTt$


ibid, XtuKo'iop


tt^x^KTmi KXlVOTTÓ/lop


3^5 KU«M0f


XVtCüfop xviætiof xóxx©.


KvitTn

KV/XISp Kvlv.^

KvtK^ iyfta KVlTTi?

xoyH«X.@-KOKKI^HXioC KOXRI^HÄW iyçquot;oc

XOXXI^HXop


177.182 i^iiop j53 i^tK«ix7riJ'i9y ny piXK/xnvpoi)

548 /xiXéipipvTXoy

640 jwtXavfiioji

456 MtXütvópfi^ofi

164 HiX«ll TTiTTi^l 655 t^ixir«

155« 157 P^i«

135.184 lXiK'th6)T^ 55’ P-iXiv®^ .

574 iilt;iX\ar(!(pv^o^

574 PiXlcpv^Xo^) ^74 FtjuwxuXoji


i9$ 680 428 174

*85 299

’47'4 22

455

259 299

552 449 lt;^54 427

598

225 ibid.

«35 ibid.


242 A*t/z«ixvXop

302 XiÇKv£oTÎc^ilt;tgt;e(vccneerf ^ilt;rmK@^ *80 KH nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;226 fj-imiX^ iç^àvlec ibi.


201 K^órop 416.449 xvxXwM’VOf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_

444 xvKX«Alt;iv@-irtf« fol. XijS«ViïüT54gt;Xot05' ibid. ju(lt;r7riX@- Tg/xoxx0.

280.551 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XiCujixop


624


»7


429 KV/x^«M0^

31 xó/xivop «X’®P 467 xü/4(vop Sjuif«i» 656 xwavflt^if

673 XUV«f«C

629 XUVl«

630 XUV0?0T«VH

629 xwóyXamp;aroy


56 Xiyvyixèj/

236 XlôûOTjt^JUOp ibid. Xlvó^ieS-iP

166 Aivó^wyiff «)f lt;«£


254 ibid, ibid. ^(cTTTixop

*5* M^/i'i»


xoxxi^ïAof/«jfioji 630 xuvóyXlt;i)Aroff

KÓXX©U nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;306 XVVÓ^oXOfl

KÓKK^-KVl/iZOf ibid. KWOK^K^^M


X0X0X«ffl0p nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;275

XoXoxûvflûc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;512

KoXoxuvfl« iyfi« 320 XOXOXUvfl« ^/»/llitt^O.


5'2 KOXoXwdl? KoTkoijTt« Koxv^e«/(ff KOXUTl« KOX^IXOp

MlM


320


xwoK^óvop xwójuctfoj» Kvvó^op4gt;@.gt; xwó^vAop xwo/ój'op xuvo«rjS«Top xvvó(r6«To?


642

644 wvèfôfxiç

648.656 XU0V@-4gt;f l'xH

513 xu7r«filt;v-@-

635 xuiref©-


KOv/f/MK MV/^ÏM.» iTi^K

KÓwJou Ko^/avoii xófio^

'•’ KOÇMOTTÔJ'loy XOftfoVOTTOVf


IJO KVTZVOI

491 KUTIV©-ibid. K»ve4o[j

}3 xxvQ-

?.^7 ibid.


299 A«7«wovff

86 X«(r«vo{i

644 Xx/öf»

36 Xcc^vfi?


KÓTIV©-KOTUXH/tóp kotvXhJ'^p ÏTtf« ibid. X«fiuP^ KÇKp^Kli^iÇCU ^77 Xapy^KVH

xfa^ÊH ibid. ?ult;^«fiop


ibid. 428 ïlt;Ï9 ibid, ibid.

57^ 37lt; 620 614


71 fifWAty

72 pkKCóii àyçllQ^

63 /2^Kamp;|/H)2i^@^


Xlt;vop nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;65 Z^ÄXtfop «pif

xéê©- ^ 404 ^^XiSop Ki^OtTÏTlf 166 Koy^mSTf^^^^^i^^ jUSKiep f01«?

XoTTijw« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6^7 nkx«»(i^iviiaièt

ibid. XU7@- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;605 ^hXki^uTvkm

444 Xvxiop nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;611 pnXie(

72 XvxoxJo'vdp 567 XvXOXT.ÄOVTlXCp


450


7^


10


185 XÓxo'^if

444 XUjUH

571 XvÉr/^«Xiop

572 XiJTj’op 593.609 Xu^viff


567 JUHX(« «f ^«VIOXH ibid. fiuKia.KnJ'iiiv'iet

356 tiHXiKpH/lKÜ

8 juRxi« TTtfnxiï 5*5 /2HX.ÓX«f^0JI


289 Xuxvi?«x/«

244 Xuxviç S-Ï^«v6)/Z«T1XK 569 fol.


69 M^Xop ibid. ^HX6p xv/wvlop

571 ^Axop 7rtflt;rixèp


620

618

619

620 268 ^^1 618

620


HJ


juKXoTTWap 507.510 ^KV0H


294 Xvxvaif 617 xccriç

574 Xamp;TOfH/xif©-

385 M

«75 Mkm^

^«Xf op TTiTTifl JU«X«ófO|»

450 ju«x«Koxzlt;xr@u


i4i 156 636 4^3


638

551


MHVWÔtÿ


210

4^9


mM ,537-«70 n!\«lTf«Xii« ^ 359 pix^ójo p0(it(6z^ pófop ibid. pigo[i^(cri lt;i7S

piçoy rnf ^KTii iJ'MHt


fol


558 gt;®5(”“^W0l»

502 j^VKyçoy


.574 M«X«X’', , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

ibid. juflcXaxquot; ^’* 502.504 juvaxotvö«

309 ^«X^X» X’^TTtUTH 502 fMinç

408 peev/ÇKyoçeKÇ 375 /m^oc 485 pK^KlfOy nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;251 (wldfltt

482 ^K(0f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;200 JUVOKTOVOp

MMM


577

638 ‘ 422

555

505

630 ibid. 3lt;Ï5.584i fiVÓTfJi»


-ocr page 736-

^fo/aTiJiC^ fZV6c6v(K ’pvàf^içàç ^vàç UT«;'^^ ' ' fJIVÇIK» fjLvpiilt;pv7Ktp, piip^M ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

'nûpptç pvpO'IVH nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

izvça-lvx iypi'ix iJlVpTCiKocvdce pVÇO-ivlTXÇ pûKv


545 *77w


369 7rtfi94ftlt;àp ojpÔi©-ibi. m^ixKecvi«

260 TrtfirtftÄjiUÄÄWf ibi. Tti^oç ibid. 07rôç xxfxizaîxo*? nbsp;nbsp;261 Ttîpa-iop nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;382 ÂVf«xov«

50 ÔwliÇfjIHef'tKûÇ nbsp;nbsp;nbsp;ibid. •KiTeariTHÇ nbsp;nbsp;^ 119 TtVÇièçgp


TTU^tfi^ep


N«fKiAr©^ V«?©-rî^fio(gt; kÉfioj/ ►xpi?


590 'éitoç (rayocnnvi 262 TrtTT’oo'iXivop - ®''' 526

97.131 lt;ÎÆûfcrufi«xôf ^ 261 TTiTfoenAtyop tiecKt/a» 5i^ cp^'^iAipc . 656 tf . vixop

ibid. cptoo-tXivoji , nbsp;nbsp;nbsp;526 ^wxtaTKv©. 257

587.599 èçiycivai ’/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. 205 irtûxH 671.672 TTu^iorop

ibid. éçtyKv^ iîfwxwiTix» TriuxHajf/« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid. mrvKvSx

ibid. nbsp;nbsp;fol. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid. TrtuxHH/itf©-

ibid. ■niVKHtJ'ocloc '

219 TTSÛxH Trap«x?«

561 TTHyetvofj

4*6 7rs)-«vop«Xioyî24.226


3c 6 óf/yov©-ÓvMTiP 456 ofMivöp


282

182

44«

523 268 ibid.

161


WliCpfU« yvfzepKtK “ifîiçif tint^ elvSlop ^ ^»pKTttHrei 675 Slt;rvptc


épMiôiyaKop '

ópviÖ97ró«fw(» iço^KK^^K OpoßlKIQ^

Spclß^ ôfévnofi spx'f ■


344 ëpj^iQ eriçKmaç

14 èiOTpoXÜvj/


578 'TrxyavoiJ xü/rturop ibi.

109 tstyt/KTiiKeif 196


412 ntStriç

161


TtWÇt/iÇ


189 ZlXfîf ibid.


^ûXoy |ûflf


'^Oflow« élvavÊH cfnuofz

CM/^o^Jïç 24.20

CWlUOp ÏXoKamp;VITl'C eXo^OfV©-exvvfi©-oXvf« é/l£p«K(0{/ ifztpKKÎKoiÇTTQ^


174 Suop

592 óuxótpcüvoj/

175 CCpSeiKptKi oepiyivtoy

6^4 cgiii^hi^arofi

158 OCplOKTOVOll

^6-^ éeptoo-Mço/o^t


579

7i

034 ibid.

444


Tria-oy Ttio^rec Titora^uçci TiiczrecvyÇ« Tn^ÄKi« jnroKox“*


57 nirvaa-cc


5^3 »5 J*} 554 44


206


Ttirvç

TCXccravoç TTXKTVxinnop TTOAt/loÓvlOp

TTÄXlOfl TToKvaXKvSiÇ 7rÓX10f/0f6lt;V0J»


295 TTOUOVf«

459 TTK^ip^TTiar«

6zj TTKvmiÇ


£gt;C)-K«p7ro|/ 7ra)-Hf«r(o(i 562

nouiiÿiaTec 455

287 7roXiy«v6t^o{i

675 TroXuyaXOf/


ivo^çvxiÇ ivaKdçJ op êv07ru|©-


TTUflV« 7rÓf(V9p TtVÇITHÇ TT\IÇÛÇ


papvoç fK wovriKO}/

PKCpKVIÇ pKCpKv'l Ç H^if OC pKlt;peiV9C ' gt;• ^c((p(\v'aç iypiK


Cil Cto ^Cq 3-91 Co^ I9l ibid. }87 291 69 179 607 279

ibid. 5’9 518


369 P to fl 279 pHTIVK 674

486 pHTWiK^ZTItlX 67C


486.489 ptimxMKcepcuvt« 674

407 pHTIVXK^ÇwlvX 67 J ^75 purïvtf pci^iM

ibid. pHrlvH^yçK ibid. piiTtvintivKtvxy

64t pHTIVUlSlTvlV» „

268 pHTnHSfoQtKW

308 pHTtV»j{tVtvX

Cjl.Cy^ pttT!vXTipiZlv6ivt(

^^9 pttTiwvypK

244 pOK

294 po/iKpi^OC

299 papapKCpvi


252.255 7roXuyôv«Top 395 îrKV«KtS' «(TXXUTTI? 255 TroXÛyovop 567 Wavaxif Kp«KX6(op ibi. 7roXuyovop ^p^ip 463 TtKvuKiçxnçwtop ibi. TToXuyovoji ÔSxv 154.415 x«7rup(^

449 TraçixXioî' 611 7r«ffltvio|i


447 ^o/i/iv/çeÿ ibid, ^ôj'g^ i^i ^otec ^C pioc

95*450 ^XÇ


680 «74 ibid, ibid, ibid.

680 ^79 lt;574

616

190 568 ibid.

570

616 604 ibid.


•VU^if râp pq/Z^I 570 TTKçêiVIÇ

* nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;585 Trt/Gvw


iv^vif


£l«\îç iluwon/^ix ö|u«K«vfl©-é^KiPe^ c^uXaTTctfloy ilvpvçatvK âlvpvÇO'iiiX ùypicf

e|u^o7v©-6^uT0vop ilv'rfvtpvTi^oy iliepvf^ojJ '


585


482 Trtxtxivofi mvra/fvop 7iV/T(i.Vt.vp@^

6C} 7tiVTKCpvM.0y

482 Ttivriço^^

587 TTiTTifl


609 Cil


4^!9 50Ó 18.71

15 664 418 582


TToAVKafTTOJI


TroAwtvfof


TroXvriX’i

Â0ÀÛTflX#K


6j2 TrityXioj/

450 Trisxiç Trmx©.


459 5lt;S9 4^8 4^9 6j4


TTlTTOHf yriÇiTiKioi/ TTtflKÄU/^WOp 7rtfi7tft«ji


90 pSç^vçQj'i'l-iKn ibid, ibid. piçoiniTciè'^« ibid, ibid. 2«yclt;7rKvop 262

S«ju4''X®H ^®®

84 0-ceçoiKip nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;412

trap/iKveißiKKccvopC^J


ibid.


34«


268.299 (TÄfKOKÖM«

594


TTOTKIJIoyilTecp 84 iiçeiirtiip yC TTçdQp 285 7r(i«(r.K‘Cf)ffXlt;i)rcp ibi. 552 TTÇO^KTMÇ 84


165 a-KTvpiop nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;192

351 o-«Tü()iop;ß«lt;nXiKOf/ib. 97 croaófiop t^vfipenop ib. 220 (TlSCTUpÙ ^tepv7^op ibi. 3Slt;5*558 ertXNnoy nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;287


o-iKivoeiJïç

fftXKvóyovoy


Û77


JIO TTfOtTlOp ibid. 7r(gt;oo-»wiey ibid. Tr/aç^KX


i99 ’4 291 6^6


crtXivojj

o-tXivop ayfiofi 360,528

ctxivofj xH7r«z''o(i 515

atXivop ü/«Tiop 360 , nbsp;nbsp;544 ato-w^oifte/if juiKfèp87


509 'Jrfihiec 47 ’’/ff“gt;H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

535 ”74?'/’50 ’H^’f 544 fripUif

215 mxviTte nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tio ffiÿip


P5


48^


•'^*quot;


-ocr page 737-

lt;ri(iilt;$gt;a|/


5 ^txXvtntç


lt;rmxi RfKTiKD}2 245 tfïcfsXi juaOraXivüTiRÓ [z fol. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;244

tna-iXi 7r‘.Xo7rovvKlt;ri«^


faXw«* ^K^iç iyçî« S^o:Cpv\!vai

^0l£p\jX7v@^


INDEX.


221

3*8

521

521.522


57 Tf^^KKocvSce


“rfÂyiof/ Tj’ayôvarroiJ Tpacyovop


ROp

O-iVTKonaXK^H o-tvrXop «rHXtvZri?

CilfMVj'cC ithçIkk itktkvikç O'id'KÇtTtJ'iÇ o-iJ'hçItic trtJ'iay (nKvoTTiTTaviç ' (TIW! o-Îkvç oeyf (©-fflKvç 'Ûmç^^ O-ivimi tr/vHTTi «yfiop tr'vHK( RK7r«7op


Ç«£pv\iv@^ «jf lûf ibi. S’Ä^JuxZvO-Hjutpo? ib.


ibid.

479

474 ”4

662

388

ibid, x©^ ibid.

617 s^ó/SiXoi

509 sfovêiK

507.510 5^óxvop ^uwiRop 382 3*9 ypüxvop uTTv^üTiRop ib. 307 spuxv^ ^

537 i^uxv.aXiRKRaCo? 380

555gt;545 sƒ^JXv@-RHÄ«?ûÇ 37 8

535 lt;ryR«/2ivï« 625


467 cp?

^iayçtSy

Cpy7\ouTi§tec

(pV)tKv5ç(à7t^


22i.47i


TfoiyoTfKtvoy T~pKyoçtyKv^


T7J«yofxgt;?

S’cecpvXoJ'ivd'^oy 641 7^«yÓ-^i^ynë^ay


Zgt;\KÇ ^OÎ^KÇ


104

229 ibid.


Tf«yi7rvçoy


'43 10(5

’50 204 189 106

400


cpv?^jriç


289 ibid.

294

463

548


epiiXXop 71.72.416

epwof 556 cpvo-KKif 380

284


(p^lTiVl^X


T7»«XHX»op 154

ry’/É’oX©- Ïw/f Of 461


XcCflOUKKTH


265


^feerwTHÇ 130.131

^fotTM-TTUTcÏl^i^ ibi. TflMKH^

Sfgt;ccnxgt;THÇ xoiXióipuX '


525

X«M«lt;^‘lt;A«VOf270.42o

104 \CCpKl^Kr@-‘


Tfi^iHvap TfiofXiç TyiXojw«vip


624 X‘^P-o^‘^lt;fv^

388


189

351 3”


TfvTrôXiop ry’iJCpvXXop 413

Tyfu^JuAXep ?ƒ Xoproxos


7TitQiçyiv»p.ivoy 422

Tpuxv©- 378


576


Xlt;xHlt;mtÇiç,, XKfJ-O^^-iVKH XK^Kl/^VÇ


174-’9

24


X«M«'K‘^©- 354-337


XftAtoyRUTrKfiAT©- 27

X«/2oaXAlt;igt;p 449


^‘yy 329«545 crvK«|Uivoç CKTK^oy 522.523 «ruRHayfi« truruju^^iop 210 trijRH i!ju‘.f@-ffiirÛfM^çitiy KeCç/KpivH ovKÔlXOÇtQ^ fol* 54»

lt;riT«vi!ip nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;624

trKKußecviKS pilei 340 ibid.


626

627 ibid.

626


rvcpit y«Kivfl@-


39’«44O

181


iiæf 0^(774^1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;549

ûæfioo-txivop «yp 10p 515.


XKAlt;ixiXt*gt;p xtuROf 444 ibi.


CV.0Cfi}iCcVtK (rR«^^uvio[lt; OTf.KvJ'll CTR/AX« av-ip^^üp mo^oTriv/fioy trKÓ\vju@^ c-Küç d'uni ov.igaj'oy iTKoçaJ'àTrçwop tmaçmonj'îs ORÓfTriOp CROpTT/UfOf» Cf^lXen^ a-p.tX«^ KijTTcd« tr/dixenl Xiia


ibid.

535


(TUROp o-i/jL^MToy a-vixcpvroy niyoc wçiyytKÇ 0-CpÔ.Ki\@^ a'(pîvJ'^l^'Q-gt;


562 O-i^OVcTÜMOfJ


210

550 460

101 .554 ibid*

59

106

57 670 405


ibid.

44’


664


454


^(V©- 680 ^oivoi 438 ^oivÓ7rf«Gp 559 ^o7v©- , 439.680

^o7v©-Kiie(


DOORHÄM©-Ù7rt^iRè[2 UTTKROOfZ uTróyXtxjfXrop UTTORirî? UTTOtfiOp y7r'KOHKÇ«6çop UTTÂOCTlXlVOf/


59

40

584

574

40

23’

5?-7


^«(.(caAKôp ptiKoeç

yi^ctiJtixjti.inXo]! X«Alt;lX17rtÛRK X«i^ouiTlTyg \KlMtA\lQp \Knou7:yllt;Q^ X«t^iKKiai


268 672

27 547 610

3’5

282


U7r7rotr4xivop «yfi« 531


Xeipóviojj

Xamp;?wviov «j.lt;7r‘Xop 527

XiXi(róviO(;jw‘y« 29 X‘.Xilt;/'óviof/jwiRf op ibid. Xpv(r«vóijnop 164.169.


^oivo7pÓ£poj/ potvis wfl©-' pt^JUlvÓ©-

* T‘.uflpio^ TlUKpiOp Tiyv-çlç T4uflVü|2


CJKU^VIOJJ foyX’THff lt;’'ôyxlt;^ copcpiç fUTCC^yKVlOfl CÜTciçTlOy dJjâçTOy c^gt;lt;c(yXViÿ torXwtoy lt;v70Vj'ljX0t «n-ov/üxioj,


337 TïVtAo{J

538 Tilt;XttplOJgt;

527«55’ Ttxiç

489 rièvpKXai

487 T10Ó/J«X@_


459 68

439 679 199 102 ibid.

268

474

104.1Ó7 42t 306 ibid.


lt;tgt;«KK

0«K©-


4’7


^73 XÇVa-KTKKTiloy X^va-lnç


, ,. , ƒ 7-4’7 xP’'‘^ox«X*’'°P cptiM{ u47rî:^“TUju«j •jf^çya-ayv.Key


Ttfoy


5’2


TlôUjUaXOÇ »XlOCTKOTriOf ibid.


580 ibid.

555

335 548

450

455


cPk\kçiç Cpctcryaivop epc((rk\oi Cp^trKaÂt^ Cpiçavp^ÿoÿ 4gt;içalt;re( epHyoTTV^op (pity à ç CpêiiçtO^ 4gt;9e(poRTÔvoj» cp6tçiop Cpl^Vf(«


97 XvXio/'uva^iS’


397 X’'^*°4”'^°H

I4.174 XÂRÔpTIS'

404 , T

405 'f’«‘^æ^o|;

496 YtuJ'ojSouviofz

460 •^ivJ'Q/îv.T^l^^-

400 'jLw/oKofedvoTriJS'

661 nbsp;nbsp;nbsp;ƒ ojuSAw

318 4 tv/óvar(iƒ©-ibid. •\.'MiÏ'oCp^

444 -^/xamp;êfof/

602 -iuXMow


444

151

484 6’?

294 ’5lt; 502


544

250

87

437 228

289

329

94


ibid.

T19u.ua:X©u 7rx«flu4gt;u«


X©-


ibid.


Tiôû^«Xof x«pwi«f ib. raç/iXtoy 245


lt;pixup«658lt;pXo'ytop 135 •j-uXory’oopop

^Uyiij'iÇ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ni -^ZiÇK

cpKÔH^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;109 Ô^Z;nop2o6tùKi^op2o6

^7\ôl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;135 teXîerzRapTrop 649

lt;poiyiRo6ocX«v©- 643 tàvcevii 583 0X6®’ 4®7 ipoivll 432.65 TÎKI^-

MMM index


99


-ocr page 738-

Index Latinorum nominum quibus Veteres amp;nbsp;Vin dod:i in ftirpium herbarumqj appella-tionibus vtuntur.

^iiegM repna Uquit Agriocapanum

lt;^‘^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(gt;~6 At Uga

500 Androfamum

27 Anemone nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;}£

61 Arthemifia genera i^.ij

gt;0.563 Arum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;27}

Abiegnum oleum ibtd. Albinum

82 Anethum

232 Arum maculaturn nbsp;nbsp;275

Abies nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6i^.6y6, Alabaudicarold

571 Anifum

gt;55 Arumpaluftre nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;27«

^big4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zy Albutum

564 Anants 58} Anoniu 118 Arundinisgenera 441

Abrotonum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;z AlbucM

565 Anthema

502 Afarum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;27t

Abrotonumfeemiimibid. Alce4

505 Anthemon

144 Afclepiat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;270

Abrotonum mas ibid. Alcea VeneU

506 Anthemon foliofum ibid. Afeyrum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;61

Abrotonupculum ibid. AlchimiUa

127 Anthropomorphos

57? ^fi* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;595

Abpnthiumlatifolium 5 Aleibiacum

^ Anthycellon

13 Ajpalathum 294.598

Abfinthiumarinum ibid. Aleäorolofbos

444 Anthyllion

ibid. A^aragus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;555

Abfinthium Pontieu ibid. Alga

356 Anthyllis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r

5.428 Albarag'fylueflris ibtd.

Abfinthium Graiciæ ibid. Altfma

284 Anthyllisaltera

13 A leidton nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;457

Abfinthium feriphia tbi. Amaria

556 Anthyllis prior

106 Alfihodelufi7^.^6^.^6^

Abfinthium ruftteu ibid. Allium

ibid. AnthyUon

15 Albhodelusfamina 562

Abfinthtufantonicuibid. Alliumanguioum

ibid. Anthirrinum

161 Afjilenium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;550

Acacia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;598.650 Alliumfatiuum

ibid. Antimalum

373 Ajplent urn magnum 349

Acacia altera nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid. Allium Jyluefire

ibid. Any dr on

382 Ajplrniumfyluefire ibtd.

Acaciapontica ibid. Allium t^rfinum

554 Anydros

182 AJplenum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;550

Acantha nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;451-455 Alnus

659 Aononium

118 After Atticus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;34

Acanthis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;456 Alnutnigra

662 Anthtricos

565 Athanatos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;141

Acanthium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;451 Aloe

501 Aparine

462 Atradilis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;457

Acanthus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;455 AloëCaUiea

282 Aphace nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4'3‘4’5 AtraHilishirfutior a^^S

Adthus Germanica ^^^ Alopecuror

466 Aphedron

457 Afiralagus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;420

Acanthus/yluefirts 451. Alfine nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

(9.51 Apiaria

575 Atriplex nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c^yo

455 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Alfine marina

49 Apiafirum 223

.560 Atriplex hortenfis ibtd,

Acatalis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;66^ Althea

504 Aptos 270.420.500 Atrtplexfatiua ibid.

Acer 658.665.664 Alyjfium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;98

.462 Apium

524 A triplexfylueftrit ibid.

Acercampefiris 664 Alimos

606 Apiumhortenfe

ibid. Auena nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;599

Aecipitrina nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;409 Amaracus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;18.200 Apiummontanum

526 Auenaherba nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4?i

Acetabulum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;56 Amara dukis

34( Apiupaluftre 360.525 Aurelia , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;81

Acetabulum alteru ibtd. Amaranthus

151 Apiumrufiicumi6o.^s Aurcummalum 61Ç

Achillea nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^7'*i^ Amaranthusluteut

8i Apium rtfus

ibid. Aureumolus 470.484

Achillea fideritis 151 Amarathus purpur

e“ 151 Apium faxatile

526 Auricula Irpons 59

Achimilla nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;127 Ambrofia

207 Apiumfyluefire

360. Auriculamuris 50.284

Acidonium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;142 Ambubeia

486 nbsp;nbsp;528.627

D Acca iuniperi 66 $

Acinos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2c6 Ambuxum

35 t Apolinum

316 •^B4Cflt;rf»lt;»/Jlt; 608

Aconituinlyco^onu^6‘j Ammi

2}5 ApeUtnarisminor

332 B4fc.e nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;585

Acotiitupardaliachesi6s Ammoniacum

26} Apollinaris

384 Baccinum-. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibtd.

Acorum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;578 Ampeloprafum

554 AquifoUa

61z Balauflium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;617

Acorus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;442 Amygdala

621 Arabis

54 lt;5 BaUote nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;220

Acronfyluaticum 15t Amygdalum

ibid. Arachus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;413-4’4 talaris nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5$

Aculeofa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;447 Amygdalus

ibid, Aracus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;408.413 'Balfamitamaior 2*4

Acorna e^^j Atula^ 555 Amyrberis ^^y.6o^ Arboriuda

648 Balfamita minor nbsp;nbsp;ibid.

Aaianthum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;551 Amyrum

457 Arbutus

635 Barbahirci -? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;150

A-gdops nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;401 AnagaUts aefuatiea

500 Arcium

14 Barbulahirci nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

Aglaophotis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;278 Anagtllisfylueftris

161 Agremone

571 Bafilica nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;282

AtbiopicufefeUi^^.z^5 Anagallis titrât]^

52 Ariene

616 Bafiltcum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;206

Azthiopis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iij Anagyris

648 Aris 276 Arifaris

ibid. Bati nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;499

Agnos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;60} Anadendron

504 Ari far urn

ibid. Batrachij genera ^^9,^61

Agaricum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;677 Anarantiummalum

615 Anfialthea

504 z6zcrinde

Agératum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;81.214 Anchufagenera

8 AriHolochitgenera BatrachtumApulei 561

Agnofehnum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;527 Anchufa alcibiadium

r 8 nbsp;nbsp;266.268

Bellis 152 Bellius ibid.

Agriocmara nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;451 Anchu{aonochiles

ibid. Aronia

624 Benèolcns nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;164

-ocr page 739-

INDEX,

Brt4 teticinHii

474 calamusoderatus ibid, Caltifraga

441 Cduliat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mt Cbryfitti

106 Cedrclate nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cóy Chryfomeloii

»5« 6llt;

Vem nigra

ibid. Calices glandium

650

Cedria nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid. Chrifiophoriana

527

BetantgraRorndna wd. Calendula

146

Cedromeloit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;615 Chry{olachanÖ4yo.^34

BetOnua

15.251 Calieularis

384

Cedrula 66^ Cfdrus ibi. Cicer 409 Ciffrrf 408

BetonicaPauU

25 Calix rofarunt

571

Cedrus conifera ibid, Cicercula

ibid.

ietula

661 Catlion

580

Cedtusmaior 66 y Cicer columbinum

409

Biblm

459 Cattitriebum

351

Cedrus Lyda nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid, Cicerfatiuum

ibid.

ISipennula

116 Caltha 146470.111

Cedrus Pbtxnica ibid. Cicerfyluefire

ibid,

Btfacutam

5^1 Calthula

146

Cedtinusliduor 66-7 Cicer venereum

ibid.

^ijbort^

21 Cammaron

305

Cedrusacuta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;66y Cichorium 486.491

Blattaria

CampanaRofa

571

Celtis. 6^6 Cetauris ^n Cichoriumfatiuum 486

lilfpharit

162 Campfanema

242

Centauriummaius 277 Cicuta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;585,514

iiutum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^5^’471 Cancbrys

ibid.

Centauriumin* ijj,^z2. Cinara

450

UolbocaltMon

Joo Cania

i^7

Cetitumcapita 446 Cinara acuta

ibid.

Benut gemM

257 Caninafémis

60^

Centuncularts 81.82 Cinararufiica

449

Botryt

207 Canina braßica

7^

Centunculum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid. Cintinalis

ÏI535»

Brabyld

6z^ Canirubus

571

Cepa 536 Capea 500 CinolbatoS

593

Brajiicécgenera 4jj er Cannabit vtralt;^

66

Cerafa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;632 Circaa 373 Citfiu 490

tnde

Cantabrica

140

Cerafus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid. Ciffanthemon

351

BrajitcamArinay^^.^yü Capillarts nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jj

I- 551

Ceratonia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;644 Ci/fopbilon

ibid.

Eraptcarunica

478 CapiUus Venerts

551

Ceruilbina nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;608 Ciflus

374

Praßica fylueßris

ibid. Capitarofatum

571

Cefirum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;316 Cifius no tadanifera ibid,

Britannica

107 Capnium

25

Charephyttum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;352 Ci fus tadanifera

ibid,

Briza

392 CapnoS phtagmitts

‘3-

Charophyllum ibid, Ciffarum

574

Brom««

432 nbsp;nbsp;169

T

Chamabalanus 170.420 Citocation

31Î

Promus berba

ibid, CapnosPtin^

»3

Chamabatus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;576 CitbaTos74.Citrdgoit»

Pruta

668 Capparis

593

Chamacerafus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;633 Citrium malum

615

Prutbes

ibid. Caprißeus

627

Chamaciffut 334.337 Clauicuta

551

Pryoniaalba

317 Capfetta

545

Chamacyparijfut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ClauusVeneris

161

Pryonia nigra

ibidt Cap fiel genera 550.551

Chamadaphne nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;31 Clematis Jtgypda

31

PryoniafylueSltiS

529 Cardamanttee

548

Chamadrys nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;24 Clematis altera

Bucinum

148 Catdamumhybemu

544

Chamairis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;174 Clematis daphnoides 31

^f*gf^ff(i/»i

11 Carduus

450

Chamelaa 315.316.317 Cleomaz64Cletbra6lt;i9

Puglojlum magnum 4^0 Carduifylueßres

460

Chamelaa Germanica ibi. Clinopodium

1- 201

DUlbtna

500 Carduus trineus

444

ChameUatricoccos 315. Cnecus

31

Bulbua

560 Carduus taHeus

ibid.

317. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cnecus fyluefiris

457

Putbus agreßa

513 Carduus niger

ibid.

Chamaleovterci} zi^.nj Cneoron 316 Cnicus 3t

Putbus efculentus

360 Carduus ramptarius 451

Cbamamtligenera 166 Cnidios coctet

444

Putbus littoraUs

562 Carduus fatiuus

456

Chamamelum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;164 Cnipes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ■

656

Putbus fylueftris

360 Carduusfyluaticus 444

Cbamamelu album 164. Coccos onidius

317

Putbus vomiterius

102 Carduus vartnus

ibid.

166.444 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Coetos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;106.444

nuntum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ï4a.5oo Carduus Veuerts

449

Cbamame^umluteu^6z^, Coecus cnidius

ibid.

Puplnhatmum 160,169. Careum

136

i6y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Colchicum

PS

170

Carica nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t‘^0

,6iy

Cbamateo niger nbsp;nbsp;444 Colecafion

*75

Bup/cwruw

435 CarpinuS

638

ChamamtlUpurpureuib, Colochyntis

320

PupreHis

408 Carum

25e

Ch am a pit y s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17 Colubra

''^^75

Putomon

442 Carytet

306

Chamametufylueftrei66 Columbaria

»‘5

Bkxim

610 Cafia

128 Cbamttpelon nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;347 Columbinavtra^

ibid,^

Buxus apninut

en Cafia nigra

646

CheUdonium Vtrunlt;^ 29 Colophonium

549

Bytron

545 Caffytha

341

ChiUodynamis 1^4,294 Coins ruHica

' '45'7

A calia

124 Cafianea

037

Chiliophydon nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;131 Coloutea nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

■ 642

^^Cachrys

242 Cajier

»85

Chironia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;277 Colutea

' 64 t

Calles

6^0 Catanance ’

435

Chironia vitis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;327 Colymbadae

^4^

Calathiana viola

254 Caucalis

530

Chironien nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;282 Cotymbades

ibid.

Calamagroßis

442 Caudamurina

?7

Chryfanthemu 164,167, Colytea nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;648.656

Calamigenera

441 Cauda mûris

tbid.

170,360 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Coma

150

Calamintha

in Cauda vulpiaa

466

Chryfifeeptrum 444 Condritta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;87.49t

MMM til

Con«

4

-ocr page 740-

I N DEX.

Condrillii

ügt;id. Cucumisfatiuus

507 Diofciamus

384 Eriphion nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;224

CondriHon

ibid, Cucumerfatiuus

ibid. Dipfacumwuqs

449 EriphiaPlinif nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;269

Coniugulum

337 Cucumisfylueßris 319 Dircion

382 Erithales nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;104

Coniugulunigrum wid. Culices

6^6 Dolichus

405 Eruangina nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;578

Conpligo

169 CuminumÄthiopien 235 Donax

441 Eruca nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;540

Conßligo Plinij

299 Cuminu Alexandrinuibi. Donacitis

450 Erueabortenßs ibid,

Conuoluolus

338 Cuminumlatum

244 Draba ^6S Draco 541 Erucafatiua nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

Conus

637 Cuminumregium

255 Dracunculusmaior 275 Erucafylueüris ibid.

Conyzlt;e

31,493 Cuminum rußieum

i 2j6 Dracunc.Matthioli 274 Eruilie nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;40^

Conyzamas

55 Cuminum fatiuum

ibid. Dracunculus minor 275 Eruilia fylueßris ibid.

Conyzafamina

ibid. Cuminumfylueßre

' ibid. Dracurulus palußrit ibi. Eruum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;412

Coriandrum

257 Cunila 19^^,190.20^ DracunculusElinij ii Erynge nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;446

Cornu ceruinunt

6y Cunilagines

35 Dryophonum

546 Eryngium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

Cornus

634 Cupreßfus

669 Dryopteris

}47 P-ryngiummarinum ibid.

Cornus foemina

ibid, Cuprejfus Cretied

668 Dryopteris nigra

ibid. Eryphia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;169

Corona terr te

354 Cyanusflos

145 Dulcichimum

295 EryßmumDtofc. 547

Coronopodium

299 Cyanusmaior

ibid. Dulcamara

34* EryßmumTheophr. 412

CoronopusRueü^

87 Cyclaminus

280 Dulciradix

606 Eryßfeeptrü 11^.29^.4'H

Coronopiß^edes

wid. Cyclamtn''altera lio.Ki Dulcißda

287 Euonymus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;665

Corchorus ;

52 Cymbalium

36 Duleisradix

606 Eupatorium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;53

Corruda

535 Cyminalis

282 DuradnaPerßea

620 Eupato.adulterinum 55

Corylus

640 Cynantbemis

166 TZfBttfwf

^1S E‘*P^^0’lt;*lt;l^^(i(tlt;'»^ ibid.

Cortices rofarum

^;^i Cynara

450 ^Ebulum

ibid. Eupato.Auicennte ibid.

Coßiu Mger

327 Cynobotane

166 Echion

9.207 Euphorbium 264,468

Cotyledon

Cynocrambe

yi Elaphobofcum

525 Euphrofyne nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^y

Cotyledon aquatied ibid, Cynoglojja

ibid. Elaterium quot;

319 Exupera nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;113

Cotonea

618 Cynoglo/fonPlm^

10 Elatine

534- pAt4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;404

Crapula .

455 Cynomorphos

185 EleophyHon

72 * Eabalupina 384

Craffulamaior

36 Cynoforchis

189 Eltochryfunt 81.214 pabafuiUa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

Crataogonum 284.434 Cyonos Ehryce

244 Elichryfon

81 Pabulonia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ügt;id.

Cratteonum

434 Cynomazon

444 E.mpetrum 1 j

106 Pabulum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;384

Crataus

ibid. Cynoxilon

tbid. Enoron

581 Pagotriticum 400

Crambe

a^jj Cynozolon

ibid. Epabßnthion

342 Pagus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;66t

Crinita s.,

351 Cyperus

294 Eperingium

ibid. Parclußnum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;395

Crißa

444 Cytini

6iy Epibaton ' '

ibid. Par nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;389.590

CriHa gaUindeea

115 Cytinus

574 Epibryon 4

ibid. Par Penniculum alba 389

Criihmurn

499 Cytifus

580 Epichamtedrys^

ibid. Par henniculli rutila 39t

CrocoßiUon

449 Cytonium

618 Epigenißroa

ibid. Parrago nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;393

Crocus ic..

185 r^AÄy/tMf

268 Egigetis

551 Pafelus fylueßris 404

Cruciata

284 ^Damafonium

284 Epilinunt

542 Pafelus hterque ibid.

Cuculus indus

316 Daphnoides

514 EpimeUs

624 Pafeolus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;305

Cucurbita

512 Dardana

14 Epipailis

297 Eeria nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;115

Cucurbit a anguina

ibid. Dafmophon

545 Epitbymbrum

541 Pegopyrum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;400

Curcurbita barbarica ib, Caucium

^^^6 E pithy mum

ibid. Perraria nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iif

Cucurb. camerarite

512 Daucum

ibid. Epitithymalas

ibid. Perulago -* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;

Cucurbita magna ^yquot; ma~ ^Caueum Creticum

ibid, Equapium

527 Perulafylueßris ibid.

68c 4ox ibUt

ior nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;512 Caucus

Cucurbita marina ibid.

248.521 Equimin

Caucus paßinaca 521

.Cucurbita minor ibid, y .Cucurbita oblonge ibid, Cuçurbitæ perticales ibL Cucurbita fatiUiC ibid. Cucurbita fylueßris 320 Cucumis agreßis nbsp;nbsp;519

Cucu-anguinus 519,510

Cucuxitrulut Cucumit erraticus CHeumiï GaUiti

E quif et a

Caucusjylueßrit nbsp;nbsp;5jo Equifetummaiiu

Eerrurnequinum ibid- Eeßuea ibid. Eeßued alters

Delphinium

J47 Equifetum minus

ibid. Picus

Czy

Delphinium alterum ibi. Equitium

ibid. Picus Indica

468

Demetria

115 Erechtites

493 Ficusfatiua

6z-y

Didamnum

250.292 Erica

$92 Picus fylueHris-

ibid.

DiilamnumCrettcu 292 Erica altera

ibid. Fidicula

.35t

Didamnu no creticu ibi. Erice

ibid. Pilago

81

Diodela

151 Erigerum

493 Fihxfamina

544

Diodema

502 Erineut

627 Pilixmas

ibid.

Dionyßa

332 Erubranox

574 FilixqucrM

^1^7

5*0

5gt;9

510

-ocr page 741-

Filicula ViHularia Flamma Flammula flos arncUut Flosainoris Flos Aphricanua Flos indianus Flosrofs Flos tindorius Faeniculum


34«

444 ’35 33’-3«4


Fatticulumerrancti


34 ’31 158 ibid.

57’ ^i 23’ ibi.


Goßipium 592 Herba [eelerata

Gorgonio isi Gramê 451 Herbaftetla

Gramearundinaceu 442 Herbaigt;lticana

Gramen marinum 457 Herbulum Grafiten pamalium ibid, itermodadylus


Granum enidium


Gratia dei Gratiola Groffus Gruina Gruinalis


316 Herculisfanguis 32t zjy.z96

32’. 587 Herpacantha


539 Intylum dgrejle

86 Intybum [atitium

382 intybum [ylueftre

493 inula

313 inula campana

183. iouisfaba louisflamma

455 louis glans


quot;Fanum Sriecü Folia rofarum


tSiy Hibifeus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;504 Iringus

44 cr 43 Htbifeus Theophra. ibid, ibid. Hierabotane nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;113

Gummi Armeniacum z6j Hieracium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;489


FontaUs Fontinalis Fragra Fragaria Fragula Fraxinea arbor Fraxinus Fraxinus bubula


570 97 ibid.

78 ibid, ibid. «B ibid, ibid.


Gummi vlmi Gymnocrithon LJ Alicacabon *^tialicajlrum Halmades Halnnus Harundiais genera Haßula regia Hebifeus


656 nieracium magnum ibid.


394 Hieraciumparuum ibid.

382 Hieracopodium


590 Hippoglolfum

644 Hippolapatum


498

441

505

504


Traxinusfylue^ri$ ibid.


Frugiperda Fucus Fumaria Full erna Fufus agreflis

Alation ^^G^banum

Galbuli Galax Galega Galega altera Galerion Caleopps


lt;^49 55lt;S 13 Cy6 457

4 64

26) 669 4lt;5 4’5 4’4 4lt;S4 41


Hederte genera Hedera mollis

Hed.terrejlris Hederula Hedypnois Hedyfarum Helenium HeUanthemum


3Si

358


MS


Iris iris cerulea iris Germanica Ir» lutca


ibid, ibid, ibid.

2S5 ibid.

384

lt;532 ^i7 44lt;J '7' 275 271

175


Irtifylueli. ryiAy^AyS


irio


589 ifopyrum


HippofeUnum 351 ifatis fylueßrit

HippofeUno agreße ibid, \fchias


Htre» jj^ina Hirundinaria


4 67.58j iugalis


Hifpanica pruna Holoconitis Holofchcenus


337 Holofteum

270.332 Hordeum


547 466 61 10 270.436


19 lunci

619 luncifios

293 luncusacutus

439 luncus angulofus

89 luncus lauis


luncus odorats


66) 4J8 4?9 ibid.

^95 439 ibid.


. ..594 486 Hordeum cantherinutbi. luncus quadrat us lt;nbsp;418 Hordeum galatinum ibid, luncus triangularis ibid.

284 Hordeum nudum ibid, luniperus

387 Hordeum mundum ibid, lunonisrofa

Heliotropin vtrun^ 57


Helix nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;332

Helleboraflrum nbsp;nbsp;nbsp;16^

Helleborine tenui folia


Horminum .217.218 luUnucum

Horminumfatiuum 218 1x1'4


^95


66'i '77 638


444


169

Helleborine 190.19 j

Galla 6^0 Ga^ca 663 HeUebor* niger 169.299


Horminumfyluefireibid. ï Abrufes ^19. ^67

Humibuxus 610 ^Labru Ventris 449


Humirubus


Gaüicricum Gallium GariophyUata Garofmos GeminaUs GeniHa Gentiana


2’7 4^4 122 472 2’9 578.380


Helxine ciffampclos 337


tabumum 648

i8i tachryma abiegna Oys Hyacinthus autunalisib. tachryma abietis ibid.


Hyacinthus


57«


282.284

Geraniorum genera 44


Hemionitis HemerocaÜis Hemeroton Hepatorium Heraclea Heradeon


Hyacinthus Ouidij 177 tachryma tragacantha

Hydropiper 549 nbsp;nbsp;467

’77«’79 HydrofeUmonagrion ^2^ tadarU


548


^77 Hyofcyamus


504 ibid.


131 Hyofcyamus niger Heranthemum 164.168 Hypecoum Herba S. Barbarse ^^^ Hypericum Herba cada iky Hypoeißis Herbacoxendicum- ^6 Hypoglojfum Gladiolus fegetaUs ibid. Herba iniqua Glans nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;630 Herba iudaica

Glandesterreßres 420 Herbalutea Glans fardiana


53 Hyofcyamusalbus ibid, tadaria mafcula ibid.

119 Hyofcyamus luteus ibid. Laduariafolfetiuia ibidt ibid, taduarialatifolia ibid.


cr45 Gingidium Gladiolus


55a


40

59


taduc^ [atiue genera fol- ' 493


574 Laäucaleporina


174


81 Hypopheum


Glaßum

Glaux 46.419.428

Glycyrrhiza 606


6^-^ Herbapedicularis


6z


Glycyrrhiza comunis ib.

Glycyrrhiza Diojc. ibi.

Gnaphalium 82


Herbapulicaris Herba Koberti Herba fanguinalis Herba Sardoa Herba Sarracenica Herba [canari a


223 I Ber»

318 ibifcus

94 ideas Dadylus

43 lllecebra

115 inguinalis

360 intuba


589 40

548 ^7

504


X04.

34


tailuca minor talluca fyluatica Laducafylueßris tadum tadanum tagopus tamium tampada


482 tampfana

268 intubum fatiuum latifo- tampuca 535 Hum ibid, tanaria


MMM Hij


488

489 ibid.

496

574 ibidi

430

118 ’4? 482 489»

110 tapa-


-ocr page 742-

I N DEX.

liiMtlum

481 limnites

277 Malurnaureum

ibid. Mentakomand

ibid.

j-tpathummagntm ibid, Ltmodorwn

578 Malumcotoneum

618 MentaSaraecmed ibid.

täpathumßtilium ibid, Limones

615 Malumgranatum

616 Monta fatlud

210

Laputbum hiuctlrc ibid. Liinonium

460 MalumheJßeritum 61$ Mentafirum

210.212

tarix

6yy Lingua

12} Malumlimonium

tbid, Mercurialts

71

Lafer

2^1 Lingua bonis

II Mnlumpunicum

616 Mercuriatisfamina ibid, nbsp;nbsp;nbsp;l

infer Cyrentiitum ibid, lineunbubuld

ibid. Malum t err iC 268.280 Mer curtails mas

ibid.

laferpitium

ibid. Lingua cams

no Malus

613 Mercurialtsfylueßrtsib,

Infer Syriacum

ibid. Lingudee

12} Malus armenidcd

620 Mefpilum

624

Lat urn comimut

244 Lingua ceruind

174 Malus citria

614 Mcßgt;ilus

ibid.

Lathyrit

J09 Linguldct

12} Malus cotoned

618 Mr«»»

285

LnthyrtK

408 Linum

6^ Malumcotoneum

618 MilaX

557

lauandula

228 Linum triticeum

422 Malus medica

614 Mollis hederd

5S«

Lauandulnfamind ibid, Lithofbermum

25t Malus Perfted

6lo MUeßarefa

571

Launndulnmnf

ibid. Lobi

405 Mamolarid

453 Militans 115.130.131

Lauer

529 loUum

401 Mamiras

295 Militär is mille folia nbsp;nbsp;13

Lauer CrateUte

ibid. Lonchitis alberd

249 Mandragoras

373 Milium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;395*397

Lnuribacci

601 lot*fylueßns minor 41^ Mandmgorasfexmindiy^ Milium Indicum

598

Laurut-:.

ibid, lotus

656 Mandragornsmas

ibid. Miliumfaburrum

398

Laurus Alexandritta 589 Lotus fntiua

422 Mandragorat Theophras Millefolium

S’?« 151

Laurus id^a

tbid. Lotusfylueßris

4M pi

361 Mimmulus

444

Laurus rofed

368 Lotus vrbann

422 Mandragoras Morion Mithridatium

lOI

Ledum

574 luparid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tÿÿ.iô'r Diofcortdis

381 Mo/y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;226.436

Leguminum leo

578 lupinut

411 Mnnia

384 MolyPhny

tbid,

Leilipes

201 lupinusfntiuus

ibid, Marifcus

439 Montiulmus

tS^tS

Lemnitis

ij-r lupinusfylueßris

ibid. Maronium

17 y Mor ar id

449

lens

417 Lupus/aliUarius .3^43 Murrubiaßrum

120 Morum

625

lens Ineujlris

çy LupulusfaUblariustbtd. Marrubium

ibid. Morumrubi

57lt;:

Lens paluftrit

ibid, lußrngo

115 Marrubium mgrumibid. norumrubiidtn

. 577

lenticula

417 Luttumherbd

62 Marrubiuimpnlunreii^. morus 625 Mofe 615

Lenti/cus

680 lyehnis

571 «r

Kulaherbd

549

lepidium . 5j

2.548 Lychnis coronarid

142 Marum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;100.201 muliones

656

leptophyüos

30Ö lychnis fntiua

ibid. Maßiehe

680 Muralis

47

lethe

169 Lychnisfylueßris

14J Mecon

306 Muralium

ibid.

Lethufa

ibid. Lycbniiis 110.145,157 Medica nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^lyc^ii mufa

lt;^15

leuennthemum

572 Lycium r

611 Meletd

449 MUfeUS

555

Leucoion B5‘*^4 ^yco^oi^o^

^6^ Melamphyllum

453 Mufeusmarinut

35*5

leucoid luted

ij5 Lycodonon Pone«

ibid. Melampodium

299 Myagrum

4»^

Leniâteunt

254 Lycoperßum

,158 Meläpyrü 147.401

.422 Myitis

545

libaniuns

H Lycopodion

356 Melanorhizon

299 Myodonon

Hbanotis

242 Lycopßs

8 Melanthium

139 Myopteron

545

libanotides

227 Lycopßs^lueßris

ibid. Mclanth.damafcenuZi^o Myricahumils

590

ItbanotisTheo,

ibid. Lyßmnehtd

69 Melanthium fatiuum 239 myriomorpbos

13«

Libanos

242 Lyßmachium

ibid. Melanthiufylueßre ibid, myriophyllon

ibid.

Libnttus-i,y„i ^

6y^ Lyßmnthium ceruleu 63 Melcia

398 Myrrhd

534

Lieken

J5} Lyßmdchiupurpureuib. Mehlotus

425 Myrrhis

534

Licinidi.

in MA«r

658 Melilot germanica

425. Myrtarid

306

Liguflicunt 1544^1 ^^*i^dtordnd

100 nbsp;427

Myrtus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;587.590

liguürum 557,

,602 Mdld armeaidcd

620 MelUotus Ualicd

ibid. Myrtusfylueßris

ibid.

HgKflr urn album

ibid, Malacitrid

615 Mehlotusfylueßris 425 Myxa

630

Ligußrum nigrum

ibid. Malncociffot

338 Meliffophyüum

22} vtyxarid

ibid.

Lilium

lyj Main tnfand

374 MeUttand

5^

lilium luteum

lycy Malicortum

óij Melo

510 ^^Mapusfatluus ibid.

lilium rubrum

fry MalUdgenerd

502 Melocarpon

268 Mapusfylueßris

ibid,

Lilium rufum

ibid, MaluaTheoph.^o^.^oó Melopepo

510 Maree

282

Lilium fylueßre

i~9 Malum

613 Melopepo G aient

507 Marciffut 182.194

LiUuiuTheophraßi

159 Malum anarantium

615 Memacylon

635 Marciffusluteus 182.183

Limneßon

}22 Ma/wm nriintiHfn

ibid, Menti a^uatied

210 Md^dus rußied 215.289

Nar-

-ocr page 743-

iJardut fylucßris

189 Onocardion

449 Papauer commune

369 pherumbrum

Haßurtium

541 Ononis

585 Papauercornutuiyl.6Sz Phillyrea

601

nasturtium hibemu 544 Opwis

190 Pdpdwrrfrrjt/cam

3lt;S9. Phu

2 89

nufturtium rujiicu

545 Ophthalmica

57 57‘

Phu Grgcum

ibid.

nafturtiumlyluejlreibi. opium

569 Papauerfluïdum

Î71 Phuparuum

ibid.

naftus

4.^ Opopanax

260 Papauer nigrum 1^9.y ^ Phu fylueßre

ibid.

nepa

106 Opfago

582 Papauer paluflre

102 phyllitis

24 8

tiepit a

ill Opulus

664 Papauerrhoeas ^69-^71 phyllon nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;72,4^6

nerantzium

615 Opuntia

468 Papauer fatiuum

5*59 P/fM

674

nerium

i6ti Orbicularis

280 Papauerfylueßre

ibid, pignatoxaris

f “

^95

tier is

ibid. Orobus

412 Papauer rubrum

ibid. Pilula cupreßi

669

ließt on

277 Origana 100.201.205 Papyrua

4 9 Pimpinella

126

nigella

139 Origana Heracleoticum Par alios

506 Pinaßer

692

nigeUa Damafeena

240 nbsp;204

Parietarm

47 Pinas

674

fiigeUa domeftiea

259 Origanuonttts 200.205 Parthenis

15 PinushumiUs

ibid.

nigella fylueßris

ibid. Origanu HiJßanicum 205 Parthenium

18 Pinusldea

ibid,

norion

575 Origanumfylueßre

ibid. Paflinaca nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;52r.5i2 pinusfatiua

ibid,

nuces cupreßi

669 Orchiosgenerafoltoiiy Paßinacagenera

52* Pinusfylueflris

ibid,

nucesfagi

66 t Orntthogalum

561 PediculartS

444 PinusTarentincS

ibid.

Nux

058 Omithopodium

416 Pclecinon nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

4’8 Pinus terrcflris

ibid,

nuxaueUana

640 Ornus

655 Pelethronia

177 Pinus marina

^75

nuxeaflanea

6^-^ Orobanche

578 Pentadr y on

382 picridje

486

Nhx Heracleotita

640 Orobuum

409 Paderota

453 Pieris

489

nuxiuglans

658 Orontium

gt;61 Pentaphylligenera

76 Piper agrefle

60^

nux myrißiea

ibid. Oriza Germanica

594 Peplion

310 Piper indianum

51*

nux perßea

ibid, ofmundi

412 Peplis

ibid. Piper montanum

3’7

nuces pinet

675 Ofyris

75 Peplus

ibid. Piper album

55»

nux pinea

6py Othonna

158 Pepones

509 Piper longum

ibid.

Nux Pontica

640 Oxaluparua

481 Pepones cucumerales ibi. Leuconpiper

ibid,

nux preneßina

ibid. Oxalis P.omana

tbid, Pepones lati

ibid. Leucopiper

ibid,

Nmx KrgM

658 Oxalis

482 Pepones magni

ibid. Macronpipet

ibid.

nymphaa btrat^

162 Oxyachanta

597 Perdicalis

47 Kacropiper

ibid.

fAcimaflrum 1^

[..207 Oxycedrus

667 perdicimn

ibid. Kelanopipet

ibid,

Ocularis

57 Oxyfehanos «

439 Periclymenum

555 Kelanpipct

ibid,

Ocymum 206.400 Oxytnpkillon

428 Per pen fa

271 Pipfriu# nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;548.551

Qeymum matus

206 Oxys

430 Perpon

382 Pipet

55‘

Ocymum minus

206 Oxytonon

569 Perfonata

14 P«r4

6ix

Ocymu gariophyUatum nAoma

187 Perfonatia

ibid. PiruS

ibid.

ibid.

616 Pescornicis

86 Pijfajfhaltos

667

Oeymonidrs

444 Palalia

280 Pes gaUinaceut

25 Piflacia

64t

Oenanthe quot;

^6j Paludapium

525 Petaptes

19 PiftaciumGermanicu ib»

Olea

644 Palma

645 Prtrdpiun

516 Ptßolothia

268

Olea Athiopica

ibid, Palmula

ibid. PetrefeUnum 5“lt;5gt;5}i Pifum

4°7

Oleago

515 PampinuU

126 Petrofeltnualexandr.'iiy Pithitis

50

OUagnus

587 Palturus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;585.612 PetrofeUnii lAacedonicu Pituitaria

3’8

Oleaßrllus

ibid. Panaces 255.254.285 nbsp;nbsp;248.516

Phyt

04

Oleaßer

64 Prfrtdf« Ptldepif

ibid. Peace

671 Pityufa

}o8

Olea fylueßris

ibid. Panaces Centaurton ibid. Peucedanum

257 Pix

675

Oleofa reßna

6y6 Panaces Chironium ibid, phalaris

597 Pixarida

ibid.

Olepcarpos

649 Panaces tierculeum 255 Phallus fattuus

404 Pixliquida

ibid.

Olibanum

6^4 Panax

ibid, phafelus fylueflris

ibid. Plantaginis genera

84

Oliua

644 P^ncarpon

444 Phapoli

405 Plantago aquatica

88

olufatrum

527 Pancratium

502 pbapolon

466 P/anNVfrù

269

Olyra

595 Prtnicwin

398 Philyra

658 Platanus

65S

Omphacium

567 Panicum peregrinu

ibid. Pherufa

460 Polemonia

194

Onogra

69 Panis procinus

280 phiUtarium

207 Polernonium

ibid.

Onirron

569 Papauer

369 phanix nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;452.645 Po/icorü

35

Onobrychis ^^-^^i Papauer album 14.207 phanicobalanos

645 PolipodiuM

34lt;î Ptf-

-ocr page 744-

INDEX.

Pohum

149 Pfeudonardut

228 Rha

Z79 Salicaßrum

5^8

i'ouummcntanum ibid, pfeudopku

289 Rhabarbarum

ibid. Salicmn genera

649

roiydCiUitKus

447 Pfora

99 Rhacoma

ibid. Saliuaris

29t

Polyatbcmum lt;ilt;iudticum Pfyaium , fo^gt;97- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pulcgtum

94 Rhamnus

60 7 SaUxdinerina 601.64 9

197.198 Rhamnusfolutiuus 608 SaUxequina

91

loiyantocrnupatuitreib. Pulegiummcntanum i^y Rhaponticum

27^ Salixmarina

605

t^oiygaid 55-410.4x9. Puleg.fylueßre

212,250 Rhecoma

ibid. Sdluiamdior

216

4x0

Pultnondlis

114 Rheunt

ibid. Saluia minor

2’5

Folygondtitm,

95-450 Pulicaria

55 RJieuin indicum

ibid. Saluia nobilis

216

Polygonigetierd

90 Pycnitis

iio RheumPonticutn

ibid. Saluia vfualis

2tS

Polyhidion

^77 Pyrd

^zz Rhizias

261 Saluia

1'5

i'jlyrbizon 268.199 pjij-d cytoniit

618 Rhos 604 Rhotu ibid. Sambucus

5^4

Polytnchon

351 Pyrethrum

291 Rhus

ibid. Sambucushuntilis

315

PolymchonApulei 555 pyracanthd

458 Rhuscoriariorum

ibid. Sambucusfylueüris 324

Pomum

61} Pyrina

609 Rhusobfoniorum

ibid. Samera

656

Pomumcytoninm

618 Pytyanthe

609 Rhquot;fylueßris Plinij 587 Samoltu Plinij

585

PomumGranatum 616 Pyxacantha

6ii Ribes 595 Ricinus 502 Samptycum

200

Pomus

/^55 ^''^duinqucfoli

ÖP5 Robus

587 Sanguinalis

90

Populo alba

um quot;76 Rofa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;570.57t Saniculd

nS

Populut Libycd

*^ “^^ ^dicula

517 Ro fdcanina

ibid. Sanguinaria

ibid.

Populus nigra

wid. ^^Rddiculdpälußris Rofdlunonis

177 Santalum

595

Porrum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5$«S,558 fol.’jiS

Rofa mdridna

142 Sapinus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;671, 676

Porrucapitatu 558.559 Radicalafyluellris ibid. RofiGr£ca 141.571 Sarcocoita

20$

Porrumfetiiumu

ibid. Rddicula fdtiua

1 517 Rofa Coroneola

571 Sardianaglans

^i7

Portuldca

497 Radix caua

Z69 Rofaautumndis

ibid. Saturciavulgaris

Ï94

Portuldcd mdrind

498 Rddixrhodia

290 Rofdoiba

ibid, Satyrium

192

Portuldcdfylueüris foli. Rddix rofdta

ibid. RofdDamafcena

ibid. Satyrium bdßlicum ibid.

510.498

Rddix Scytlca

606 RofaMileßa

ibid. Satyri.erythronium ibid,

Pr^cocia

6ilt;j Radixfylueßris

zyo Rofdprlt;eneßina

ibid. Satyrium regium

ibid.

Pr^coqua

ibid. Rdnunculi genus

9-/ Rofd purpura

ibid. Satyrium trifolium ibid.

Præfepium

457 Ranuculigenerd ^'iy.^'jS) Rofdrubra

ibid. Scammonium

340

Praßium

220 Rdnunculus auricomus Rofdfera

ibid. Scandix

555

Pratium

^99 fol-^6o

Rofa fylucßris

ibid. Seandulaceum

545

Proferpinaca

90 Rapa

519 Rofafpineola

ibid. Schanophrafum

559

Profopon

369 Rdpdfylueßris

516 Rofed ar hor

568 Schcenuanthos

439

Prunddßnina

6^0 Rapontium

515. Rofmdrinum ‘^

242 Sciara

449

Prundcerea

ibid. Rapontiumparuum ibid. Rofm.coronarimió.iiS Scilla

562

Vrund cercola

ibid. Raphanus V7»6^9 Ro^

604 Scimbron

no

Pruna Dumafcena

629 Raphanusmagnus

519 Rubiafdtiua

461 Scolymus

460

Pruneolum

650 Rhaphanus motanus ibi. Rubiafylueßris

462 Scoparegia 544-5^7

Prunulum

ibid. Raphanus paruus

ibi. Rubus

lt;76 Scordium

101

* Prunum

ibid. Rapumfylueßre

155 Rub.cants ^7t.^9i.6o9 Scordotis

55lt;5

Prunum fylueUre

ibid. Rapum porcinunt

280 Rubus idxus

^77 Scordothlaf^i

545

Prunus

619 Rapum terr £

ibid. Rumicis genera 4S

gt;2.Qy Scorodopraffum

154

Prunus fylueßris

650 Regium

206 inde

Scorpicides

59

Pfeudachdnihus

454 Remenia

584 Rufcum

587 Scorpius

585

Pfeudodcorus

1-^1 Reßna

674 Rufcusfylueßris

612 Scythicaradix

606

Pfeudobunium

544 Reßna abiegna

óyjt Ruta

224 Secale

395

Pfeudocoronopus

2j Reßna arida

674 Rutahortenßs

ibid. Setanium

624

Pfcudodiéldmum fo

.250, Reßna colophonia

ibid. Rutamurarid

551 Securidaca

418

292

Reßna laricea

677 Rutdfylueßris 224.126 Sedigenera

104

pfeudoneUeborut niger Reßnalarigna

ibid. C A bina

668 SelagoPlinij

587

fol.299

Reßna lentijcina

679 '^Sdbindfdlix

649 Semen

589

Pfeudohepatorium

55 Reßna liquida

674 Sdcopenium

262 SeminaUs

90

Pfeudoliaum

75 Reßna picea

ibid. Sacraherba

115 Semperuiuigenera

104

Pfeudomoly

457 Reßna pinça

ibid, SdgapenifuccHS

262 Sena

JJi

Pfeudomyrßne

587 Reßnaßrobilina

ibid. Sdgdpenium

ibid. Senecio

495

Pßcudonardßut

285 Reßnaterebinthina 6j3 Sagapenum

ibid, Senecio maior

ibid. Senea

-ocr page 745-

Sènecio minor

ibid. Sonebm heuis

' ibi. 'T'Amarix

$90 Tragonatum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;145

Sentis

^^6 Sonchui non ajpera ibid. * Tamus

329 Tragorthis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;189

Sentis c^nis

595 Sonchus tenerior tbid. Taxas

670 Tragoriganum 214

SeptifoUuin

yy.1^9 Sonchusfylueßris ibid. Teda

672 Tragopyron nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;400

Seric4

651 Sorbum

654 Telephium

Ï07 Tragut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;106

Seris

491 Sorbus

ibid. Theliphonon

365 Trafus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;295

Seriphium

5 Sorghi

598 Terebinthus

678 Trachinia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^jt

Serpentarid

9.21.275 Spagas

674 Terr£capiliut

351 Tribulus at^uaticus 401

Serptüum S'Utgare tÿy Spargantum

1^6 Terzola

55 Tribulut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;682

Sertuhcampants nbsp;nbsp;427 Spartum

580 Theßum

269 Tribulusterreßris ibidi

Sefeleosgenerait^^.!^^ Sphacelus

* 217 Tefltculut

189 Trichomanes 352.555

Setanitim

588.624 Sphterocephalus

452 Tefliculuscanis

ibi. Trifolium 422.425.429

SeJamoides pamum 87 Spina

598 Teßiculushirci

ibi. Trifolium palußre 4.615

Siéula

474 Spina acuta

609 Teflicutusleporis ibi. Trifolium bituminofUm

Sicyoniii

520 Spina alba 450.456 Teüiculus odoratui ibi. fol. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;421

Sicyopeponet

509 Spina Arabica-

tbid. Tefitculusfrrapias ibi. Trifolium fatidum ibid.

Sideritis

45.119 Spina mollit

490 Teßiculus Vulpis

ibi. Trifolium odoratunt

Sidérais alteret

126 Spina peregrina

452 Teucrium

lOt fol.4Z^.^29.

Sideritis Heraclea ibid, Spina regia

451 Teuthnum

^99 Trifolium pratenfe 422

Sideritis latifolia 544 Spina Ceanothos

544 Teuxihon

268 Trigrania quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;624

Siderifis prima

119,221 Spina bird

46 y Thalidrum

107 Triorchit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;189

Sideritis tertia

45 Spinguerzo

608 Tbridacias

367 Tripotium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;51t

Sidium

lt;17 Spinomerlo

ibid.Thridaxagria

489 Triticum Romanum 59 t

SiUgo 587,588.595 Spinoceruino

ibid. Thalietrum 40,107 TriticurnTyphimum ibi»

Siliqua nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;421.644 Splénium

J40 Thapßa

511 Triticum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;187

Siltqua dulctt

ibid. Spondyli

o^Ÿ) Thlajfi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ti^.^4^ Triticumbouinum 147

Siliqu£

405 SpondyUum 450.454 Thlalhi CrateUet

158 Triticum trimeßre 588

sUiquaftrum

551 Stachys

2 21 Thlalbi alterum

545 Triticum vaccinum 147

Sinapi

5^7 Stichas

219 Thtajßi angußifoUum ib. Trixago nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;24.115

Smapi eommunt

ibid. Stacbas

tbi. Thlaßiiminut

ibid. Trixago palußris 10t

Sinapi hortenfe

ibid. St eBaria

80 Tbridacias

573 Tuber terrs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;180

Sinapi Perßeum

»58 St aphis agria

518 Thridax agria

489 Tußilago nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;19

Sinapirufiicum

545 Staphyhnus lutein

■ 521 Thryallis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;45 157 Typha nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;291.440

Sinapi fylueßre

557.558 Staphyhnus

522 Thryon

582 Typhaaduatica ibid.

Sirica

651 Staphyhnus niger

521 Thus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßy^.ßjö Typha cerealis 591.440

Sifamm

522.5 5 Staphyhnusfaiiuus tbi.Thyia 66 Thyium ibi. Typhapalujiris tbtd.

Sifer

525 Staphyhnusfylueßris lb. Thyladtis

3*58 \7Acuna 576.585

Sifon

248 Staphylodendron Plinij. Thymbra

196 ’ Vaednium i55.i9lt;

Sisymbrium

210 nbsp;nbsp;641

Thymum

195 Vacciniapalußria 585

Sifymbriu cardamtne 545 Stataria

257 Thymum capita

ibid. Valeriana nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;289

Sithclcoi

489 SteUaria

120 Thymum creticum

ibid. V aleriana genera nbsp;ibid.

Sium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5i9,545 Sternutamentarta

^91 Thymum durius 195.197 Vatrachion Apulei 560

Stum Crateuet

yi^ SticbaS

229 Thymehea

515 Veneris lauacrum 449

Smilaxaßgt;era

559 Siratiotes

129 Tilia

658 Veratrum adulterinum

Smilax hortenßt

405 Stoechas

ibid. Tihafcemina

ibid. nigrum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;299

Smilax lenis

557 Stratroticon

151 Tilia mat

ibid. Veratrum album 296

Smyrnium

527 btrutheamala ‘

618 Titbymah omnet

506 Veratrum nigrum 299

Solanum

578 Strution

2ö^.-Tithymalus 306.509 Verbafdgenera fo.109^

Solanum hortenfe

ibid, Suecifa

100 Tomendtia

81 nbsp;nbsp;nbsp;110.111.

Solatium lethale

581 Succus Cyrenaicus

261 Topiaria

455 Verbafcula nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;112

Solanum manieum 581. Succus lAedicus

261 Tordylium

245 Verbafculumminut ibid.

582.506 .^

Suchaha

45lt;ï Tormentilla

77 Verbena nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;115

Solanumfomniferum ibi. Supercilium terrte

3 51 Trachelium vtruntn

154 Verbenaca nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

Solidago nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

121.152 SupercihumVeneru

’ U' Tragacanths 467.585 Verbenareila ibid.

Solidago Sarracenica 121 Sycomorus

^26 Tragacanths lachryma Verbenacafupina ibidi

Somphot

512 Sylua mater

355 fol.ibid.

Vernilago nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;444

Sonchi

487 Symphitummagnum 1J2 Tragium 292.472 Vernix nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;66f

SoaeblU af^era

ibi, Symphoniata

384 Tragium Germanicu

ibi, Veronica nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;140

-ocr page 746-

INDEX.

Vrticainers Vrtica labeo Vrticamortua

Vfiilago

Vua taminea

Vuat/rfi

Vulgago


580 violalutta ibid, Viola Kariana


6^6 ibid, ibid, ibid, ibid, ibid, 280


135 Vlmus

155 vlmus campeßris

1^2 Vlmus Italica

133 vlmus Gatliea

138 Vlmus noßras


118 4«

118

444 3^9 59S

271


Veßarii


Veßearianigta

Veßearia peregrina ibid, Viola matronalis ibid, Viola nigra


402,


Veficula Vetonica

Vetonica altiUt


Viola peregrina viola purpurea

Viperalis Viperina Vifeum Vitalis


140.251

140


Vlmusfylueftris VmbUicusterrte Vmbilicus Veneris


155 «4 9 lt;^51

104


Vetonicaeoronaria ibid, Vetonica coronaria mts


Vmbilicut Ventris alter


«or


140


55gt;i


y^yris


Vet^nicafylueßris ibid.


ibid, Vnedo Vnefera ' Vngues rofarum


»75 lt;^35 VE^ 241.3^9.390. 177 391


ViteaUs 359 Vitex 484


Vicia


4'^


Viola alba 135.137.138.

Viola alba Theopbr. 184


Vitia Vitis alba Vitis nigra


Zeopyron Zea tionocoeeos


570

555


391

39i ibid.


3^7


ibid. Valuer um mains


Viola autumnalis Viola flammea Vtola hyematis

Viola latino lia


’54 135 »37


Vitisfylueßris 329.567 Vrceolaris

Vitis vinifera nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;566 Vrinamuris

138 Vlophonon nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;444 Vrticagenera


^j Zea pmplcx 502 Zisdfiha


lt;^3i

117 Ziziph” 631 Zygia ccj


Index appellationuinamp;nomenclaturaruni omnium Stirpium,hoc operc contentarum,quibus paGim Offi-cinæ Pharmacopolarum,Arabes,amp; noftri cem^ pons Herbarij vtuiitur.

' A Bfinthïum

5 Alkali

106 Aquileia

ibid. OAbyron ibid. -^Bagolaro

^ ■*'Abfinthium Grss Allcluya

430 Aquilina

636

ei«

ibid. Alliaria

555 Arantium

615 Balfamma

Ï7lt;S

Abfinthium ponticum Allium vrfinuin

554 Arbor vitis

641 Ballaminum

377

ibid.

Alors

301 Argentina

78 Ballamita

.*H

Ablinthium Koma- Aleóorolophos

217 Ariftologia

268 Balfamita maior

ibid.

num

ibid. Alphefera

327 Ariftologia longa ibid. Balfamitaminor

ibid.

Abrotonum

2 Alfcebran

308 Armoniacum

263 Baptilecula

145

Abutilon

504 Altercangenum

384 Arreftabouis

583 Barba Aron

‘75

Acatia

630 Altcrcum

ibid. Arocum

450 Barbacapri ,

40

Acetofa

482 Alumencatinum

106 Arthanita

280 Barba louis

104

AcetofaRomana ibid. Amaranthuslutcus 81 Arthemifla

15 Barbarea

544

AcetofeHa

ibid. Amarella

18 Arthemifia vnicaulis gt;nbsp;Barbarica

140

Achimiila

127 Ambrofiana

1’7 nbsp;nbsp;nbsp;17

Bardana maior

H

Acorus

173 Ameos

255 Arthemifia Tragantes Baucia

TB

Acus mofchata

44 Amyberis

600 nbsp;nbsp;amp;nbsp;tragctes

ibid. Becabunga

500

Acus paftoris

ibid. Amomum

526 Arthetica

112 Bedegar nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;451.571

AcutelJa

583 Anagallisaquatjca 500 Articoca

450 Been album

=194

Aeyionium

142 Anaphalis

82 Articocalus

ibid. Behen

ibid.

Adiantum

347.351 Aoaxiton

ibid. Afa

261 Behen rubrum

ibid.

AfFodilIus

179.565 Anethum

232 Afaodorata

ibid. Belle videre

’5lt;S

Agaricus

677 Angelica

256 Alarum

271 Benediâa

122

Agnus callus

603 Angina lini

341 Afia

393 Berberis

597

Agrefta

567 Anguna nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;507,510 Afperula

464 Befafa

226

Agniolium

612 Anifum

233 Afprella

92 Beta

474

Agrimonia

53 Anferina

78 A da feetida

261 Betonica

^51

Agrimonia fylueftris Anthera

571 Aftcrancium

259 Bibinella ,

246

Anthos

227 Aftochodos

229 Bifolium

190

Albotin

678 Apium

525 Athanafia

17 Bipennula 126,148

Alcea Vencta

506 Apium rifus

360 Athanatos

J42 Bifacutum

532'

Akhimilla

127 Apolinum

316 Auellanada

295 Biflingua

589

Alcocalum

450 Aprella

92 Axungiavitri

106 Bifmalua

5‘’4

ZJkakengi

580 Aquilcgia

148 Azarolo

624 Biftortavtraque

21

ilapti

-ocr page 747-

Blaptifecula Bolbonac Boinbax Bombafurn Bonifacia Borago Borda Branca leonina


»4$ Carole

138 Carolina

591 Garota ibid. Carthamus


644 Coloquîntida


456

5^1


Colubrina Golumbinareda


Jiô tiensieonîs


589 Garthamus fylueftrii


ii

B ÎB


Branca vrfina Brunella Brufeus Bryonia Bucheiden Buzeiden Bulbi fpecies


453-454 121 587 327 »92 ibid.

181

8


457 Carui Cafsia firtula Cafsilago Cakrangula Gataputia maior Gataputiaminor Gauda equina Cauda murina Gauda mûris


Goncordia Gondhlla Confolida


21 115

55


Îlt;7'49» 121


Déticuluh canis


4slt;lt; Ruel-


BuglolFa

Buglofla domeftica ma ior nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8


Cauta


Bugloita longifolia ibi. Bugloirafylueitris ibi.


Buguia Burfa padoris ^Achla ^^Cakatrippa Calabrina


121

74 J69


Gaules marins Cauliflores Gaulis Gaulis nigra Cembri Centauria minor Centrum galii


Calamentum Calamétum ibid.

Calendula Cakha Caithula Camomiila


236 646 3«4 4t 30* 509 92 ibid.


166.169


478 .477 ibid.

477


148 Centum capita }49 Centumnodia

212 Centummorbia


montanu Cepe

Cepemuris

146 Cerefolium 146.169 Cerui ocellus ibid. Ceruicaria


»77

217

440

90

1 75

556 $62 532 5^5


Gofohda maior 111.123

Côniulida media 121

Confolida minor 152

Confolida regalis 148 Confolida regia ibid. Confolida Sarracenica


fok Coral lin a Cordialis Coriandrum Corona regia Corona terrs Cornu cerutnum Corota Corrigiola Gorfaluium Cotulaalba Cotulafœtida


Diagridium Diapenfia Didamum


Digiti citrini Diodeia

Diptamum Draco Dracuncülus iis


87 J4‘* ibid« 126 292 I5lt;Ï J92 ’3« 230.29a horten»


ibidj


350

464 ü Laderium 319

257 ■■-'Elæophyllon 72

376 Egheld 648

354 Endiuia 486.495


S6 Enula campant


5^1 90 ^'5


166


Eruca Efchara Efula Euforbium Eufrafia


Cotulanonfoetidai67 Eupatoriuna Gotulalutca ibid. Eupatoriûac


Cotum Craftula maior CrafTula minor

Crefsio

Creta marina


285 Ï}gt; 35« 508 264.

34 5^


J9i Eupatorium Mcfue zi )


36 Ezula 104 Ezula rotunda


508 V®


499 pAba 1-^A A FabacraiTa


. . ’54 164.166 Celluminononis 440 Criftagalli

Camomiila fatua 166 Ceterath 350 Criftagallinacea

Camomillafœtida ibi. Ghamædryos 24.115 nbsp;nbsp;444

Camomillainodora.ib. Chamedrys 115 Crocus hortenfîs 5t Fagotriticum

Campana iazura 537 Chamedrysfoemina24 Crocus Sarracenicusib. Farfara

Campanula gt;54-338 Chamæpiteos

Campanula cerulea 156 Chamæpitys

Charantia


Câpanula lylucftrisih.


Cannabis Candela régis Candelaria Canicularis Camculata Capillus veneris Cappa monachi Caprifolium Cardiaca


66 110 ibid.

3»4 ibid.

55 ‘ 307 1 535 »’9


37^5

Chelidonia maior 29


44-^


Fabaria Faciens viduas


27 Cruciata 284.465 Farfams

24 Cucullus monachi 567 Febrifugia


Chclidonia minor ibi. Ghelidoniapalullre


Cucumcr


507 Fclterrx


Cardobenediäus 458

Cardopatium 456

Carduusahninus 460

Carduus benedictus

Carduus fullonu 449

Carduus Mariæ 451

Carduus ftdlatus 447

Carlina 456.457.57,

Carhna fyiuckris 457


Gordi Cherua Ghermlla Chocortis Citrullus Cicer C icerbita


50

5Oi 5^5 5oi ibid. 409


C icorea domeftica 386


C icorea (ylueüns ibid.


Cicutaria Cimoli Gitocacium Citonium Citrones Citrullum Gochlearü


Cucumer anguinus ibi. Ferde cauaUo

Cucumcr alimnus 319 Feria

Cucumer marinus 509 Ferraria

Cucumer Turcicus ibi. Ferraria minor

Cucumus ci trulli 510 Ficaria

Cucurbita 511 Filago

Cupuls glandium 650 Filicaftrum


Guicuta Cyamus


Cyminum Cynogloffa


«4 CynogloOum

672 Cyperus

315 Cypreflus

618 1 AAâilus

615 ^Daucu$


510


341 Filipcndula


404 3lt;Î 3lt;Î 5’Î

400 19 «5J t77 ibid» 68t

Hf 4»' HJ 51 t9quot;4t 81

345 18


404 Filius ante patrem 69

280 Filix aquatica 545

236 Fior de Cridallo 106


10 Fiftici ibid. Flammala

195 Flos Adonis

669 Flos Amellus

643 Flosamoris


246.521 Flos Ghryftalli

Daucus Creticus 246 Fioscuculi


64t 33M64 268,365

30 25« 106


545 toy Dcnscabalhnus 384 flos Cödantinopolita» NNN nui


-ocr page 748-

INDEX.

nus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;141

Gumi dragagathi

407

lefeminum

. 57J tuf

175

Flos Cyanus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;145

Gummi vlmi

656

lofmenum

ibid. Lupha

275

FJos equeftris 148

LJ Armala

226

lofme

ibid. Lunaria

7J-’i4

Floslndianus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;158

-^Halmiridia

178

Ireos

171 Lunaria maior

98.J4Î

FlosS.Iacobi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^4

Harmel 224.226.

•583

Iringus

446 Lunaria minor

1^4

Flosregius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;148

Hedera

Iris Florentin#

171 Lupinus

4*1

Flos tindorius 6;.581

Hclleborus albus

^95

Iris

ibid. Lupuius

34Î

Fœnû Græcû 419.421 HcHeborus niger

199

Iris Illyrica

174 Luteum herb#

«5

Fœniculus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;231

Hepataria

464

lua artetica

^7 MAcis .

638

Foeniculus porcinus £0.

Hepatica5j.97.535.464

Iuamufcata24.27.464 *■’■*Macropiper 532

198.209

Hepatica alba

457

luiube

651 Maiorana

200

Fraxinclla nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;292

Hepatica aquatica

97

106 Malainfana

574

Frumcntü Afiaticü 396

Frumcntü Turcicü 346

Hepatica palußris

ibi.

Ka robe

643 Malua

502

Herba Sarracenica 268

Keyri

133 Malua Theophraßi 504

Fuga demonum 39

Herba bcnedidi

289

Kitran

667 Maluauifcum

ibid.

Fumus terrs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;21

Herba S.Barbars

544

I Aderoncs

■^Laduca

487 Mandragora

575

Funis arborum 357

Herba cancri

57

495 Marinclia

289

Z^Albanum nbsp;nbsp;nbsp;2lt;5{

'^Galega nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;419

Herba ebueUata

B5

Laducells

487 Marmorella

Herba fortis

Lagrimo

676 Marum 200.201.20#

Gallitricum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;217

Herba fullonum

14*

Lanaria

110 Martagon

*77-179

Gariophjllata 122

Herba Gerardi

159

Lancea Chrißi

123 MaterhIon

99

Garipot 674.675

Herba Hungarica

505

Lanceola

84 Mater herbarum 15

Gclafo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;82 Herba giulia

»'4

Lanceolata

ibid. Mater fylua

Geneva nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;578 Herba S. lacobi 63.64 Lapatium

482 Mater violarurn nt

GencdcIIa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;582

Herba lunaria

»4‘

Lapatium acutum ibid. Maßix

6S0

Gencrtra nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;578

Herbairapia

81

Lapadanum

574 Matricaria

18

GcncItraHirpanic358o

Herba Margarita

151

Lappa inuerfa

14 Matri faluia

. nbsp;nbsp;nbsp;217

Genicularis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;289

Herba D. Maris

^B

Lappa maior

ibid. Medicina familis 677

Genifta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;578

Herba paralyßs

1(2

Lappa minor

ibid. Melampyrum

*47

Genifta humilis 581

Herba Paris

5«4

Larga

677 Mclanopiper

55X

Geniilafpinofa 582

Herba S. Petri

112

Laßulat#

214 Melica

398.425

Genißa (ylucßrisibid.

Herba pinula

Î84

Lauendula vtraq; 228 Melega

398

Genißella nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

Herba Koberti

45

Laurtola

514 Melegu#

ibid.

Gentiana nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;282

Herba Simeonis

505

Lenticula aqux

97 Melilotus

lt;125.427

Geranium fupinum44

Herba ßells

82

Lenticula

417 Metißa

225

Githago nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;144

Herba ßellaris

4lt;Î4

Leontopodion

127 Millefolium

*51

Glandes rerreßres 420

Herba Trinitatis *

i5.Bî

Leporis cuminum 430 Melo

5*0

Gkudiola nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;13

Herba tunica 140

•194

Leucanthemum

166 Melofpinus

37lt;S

Gladiolusfylueßrisi76

Herba venti

505

Leucopiper

551 Memirem

295

Glutenalbotin 678

Hermodaäilus

JB

Leuißicum

234 Memith#

372

Grana luniperi 665

Hepatoriû Mefue 214

Lilium

177 Menta

210

Granatum pomum 616

Hippia vtraqj

49

Lilium conuallium459 Mentaaquatic# ibid-

Granum viride 678

Hires

82

Lilium inter Ipinas 333 MentaGrsca

214

Graflula nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;73

Hirculus

228

Limones

613 Menta Romana m

Gratia dei nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;foli.

Hirundinaria

3^7»

Linaria

72 Menta Sarracenica ibi.

45ii«-587

Hilpanach

479

Linum

63 Mercurialis

72

Grolfularia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;594

Hilpanicum olus ibid.

Lingua auis

65J Meum

528

Großularia rubra 595

Hyacinthi genera

181

Lingua bouis

8 Meu

283.528

Croßularia tranfmarina

Hypericum . /j

. 23^ Lingua cams

10 Mezereon

3*5.516

ibid.

Hypoquißidos

574

Lingua ceruin#

548 Milium

395-397

Groifuls nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;594

Hyifopus

»93

Lingua pagan#

589 Milium foler

. ^5*

Großuls rubrs 596

1 Acea

«5

Lingua pailerin#

6)3 Milium folis

ibid.

Groffuîç trälmarins ib.

■“ lacea nigra

99

Lingua (erpentis

125 Millefolium

*31

Gruinalts nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;45

lacobea

«J

Liquiritia

606 MiUemorbia

41

Guadum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6t

laron

*75

lohum rubrum

432 Momordica

376

Gummi Arabicum 598

lafminum

57J

Longin#

549 Mora bafsi

.576

Gürni Armoniacu 263

Jefemin nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

ibid.

Lubia

403 Morabati

ibid.

Gummi benzui ibid.

leeoraria

404

Lucciola

125 Mor# edfi

Mo.

-ocr page 749-

Morelia

378

Papauer commune ibi.

Podagra lini

341

rum

482

Morfus diaboli

100.

Papaucr magnum ibid.

Polipodium

346

Rhapontica

489

Papauer nigrum

ibid.

Polytrichon

352

Rheu

.^?3gt; ibid.

Morfus galling

49

Papaucr rubru 569.571

Poma amoris

375

Rheubarbarum

Morfus ranae

97

Paracocuh

37 lt;5

Pomum amoris

ibid.

Ribes

59$ 596 ibid.

Morus celG Mughi

6x5

672

Pantaria nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;47

PalTulas de conntho

Pomum aureum ibid.

Pomum granatum 616

Ribes nigrum Ribes rubrum

Multiradix Mumia

»77

667

567 Paftinaca

5^i

Pomum Hicrofolymi-tanum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;576

Ribefum Robertiana

395

Myrtilh 505.587.599

Paftoria burfa

74

Pomum mirabile ibid.

RofaCrsca

Myrtus

587

Pentadaftylon

30»

Pomum fpinofum ibi.

Rofa mariana

142

Myrtus Brabantica ib.

Pera paftoris

74

Porrum

358

Rofa vitramarina

50X

^T Apellus Napium

307

Perfoliata

n4

Portulaca

497

Rofmarinus

216

483

Perfoliatum

ibid.

Potcntilla

78

Rosfolis

35lt;ï

Napus

567

Perforata

59

Prafsium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;214.220

Roflrumcîconiæ

Nardus ruftica 122.271

Pcrlaro

636

Prafsium foetidum 221

RoGrum pordnö

491

Naranzas

lt;515

Perpenfa

^7'

Prcmula veris 112.151

Rorclla

35^

Nafturtiumaquaticum Pentaphyllum genera

Prcmula veris minor

Rouiglione

427

’45 ,

7*^

ibid.

Ruberta

Nafturtium

54i

PerGcaria

550

Prunella

121

Rubia tinöorum

461

Negre caules

477

PerGcum

620

Pfyllium

94

Ruthacapraria

4‘9

Ncpita

212

Peruinca

51

Pfcudomelanthiu

144

Rutha

224

Nenuphar

162

Pcs anferinus

47i

Puleeium 197,198

Rufcus

387

Nenuphar citnnum ib.

Pcs afininus

55«

Pulmonalis

quot;4

‘^Salicaria

398

Nigella

Î59

pes columbx

45

Pulmonaria i’4-5'gt;3

69

Nigellaftrum

»44

Pes cornids nbsp;87.360

Pulfatilia 299.560

Salicornia

106

Nolafylueftris

t5lt;i

Pes corui

560 Pylocaraâa

lt;^43

Sal alkali

ibid»

Noli me tangere

7^

Pesleonis

127 pyrethrum

291

SalGrora

Ï3lt;S

Nuces cyprelsi

669

Pcs Icopardi

3«^

Pyrola

122

Saluia agreflis

2*7

Nuces pines

67} Pesleporii

430

Saluia maior

216

Nummularia

73

Pes lupi

35lt;Î

^ Vercula minor 241

'^Quinquefoliu 76

Saluia minor

21$

Nux

658

Pcs vituli

^73

Saluia nobilis

ibid.

Nux mofchata

ibid.

PctraGnduIa

247

Quioqueneruia

84

Saluia Romana

214

Nux veG caria

641

Petrofelinum 524.5'31

R

Saluia vfualis

2lt;5

ZACellus '^Ocellus cerui

140 . î*5

Petrofclinum Macedo;

nicum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;527

D Apageneftrx ■^^Rapa rubra

378

474

Salufandria Sambucus

239

124

Ocimum ganophilla-

Peucedanum

257

Rapccaulis

477

Sabucus aquatica 664

turn

206

Philipendula

58 Raphanus minor

617

Sabucusceruinus

324

Oculus bouts 166.169

Phyteuma

284 Raphan’ fylueftris 548

Sambucus humilis 325

Oleander

568

Pigamum

40

Rapiens vitam

3’3

Säbucuspalußris 664

Opium

569

Pilofella maior

80

Rapiftrum

338

Säbucus fylueftris 324

Opoponacum

260

Pilofella minor

ibid.

Rapontium

310

Sanamunda

IIX

Opulus

664

Pimpinella

126

Rapum geniflæ

578

Sandri lacobi Hos

lt;34

Origanum

205

PinaGellum

257

Rapunculum

5’lt;3

Sandaraca

66J

OnganumHifpanicum

Pionia

287 Rapunculu maius ibi.

Sanguis draconis

482

ibid.

Piper aquaticum

549

Rapunculum paruum

Sanguiforba

126

Ofmunda

545

Piper CaIccuthium 551

ibid.

Sanicula

ibid.

Ofmundi

4’i

Piper Hifpanum

ibid.

Raued

279

Santolina

28

Oftentium

i59

Piperitis

548

Rauedfeeni

ibid.

Saponaria 141.145.284

Ollritium

ibid.

Leucopiper

S5*

Raued turcicura ibid.

Sarcocolla

26 s

Oftrutium

ibid»

Macropipcr

ibid.

Rauet

ibid.

Sarratula

24

P Alalia

280

Melanopiper

ibid.

Rauetfeeni

ibid.

Saturegia

’94

Palma Chrifti

fol.

Pira citonia

618

Regina prati

40

Satyrionesi89 amp;nbsp;inde

I92.502

Pifareli

407

Remora aratri

385

Sauimcra

668

Pampinula

126

Pix naualis

675

ReGnaarida

lt;374

Sauina

ibid.

Panis cuculi

430

Plantago

84 ReGnapini

ibid.

Saxifraga

248

Panis porcinus

280

Planta leonis

«7

Rena bouis

585

Saxifraga alba

249

Papaucr album

3lt;59

Pneumonantht

154 Rhabarbaru monacho

Saxifraga aurea

ibid.

NNN ij

Saxû

-ocr page 750-

gt;

¥ •

I N DEX.

Saxifraga albæ fernen Solatium

. 578 Tanacetum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17 Vinca peruinca

246

Solatrum mortale 581 Tanacetum mams ibi. Viola

’33

Saxifraga lutea 427

Solbaltrclla

’26 Tanacetum minus ibi. Viola paluflns

97

Saxifraga rubea 50

Soldanella

^58.356 Tanacetum fylueftre Violaria

’35

Saxifragia maior 248

Solidago

121 nbsp;nbsp;185 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Viperina

9

Saxifragia minor ibid.

Solidago Sartaccnica Tapfusbarbatus no Virga aurca

128

Scabiolæ genera 99

»7

Taraxacon nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;487 Virga paftoris

449

Scammonea nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;340 Sophia

Ï07 Terebinthina 677 Vifcus quercinus

65’

Scanola nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;48#

Sorgi

598 Terebinthina Vencta Vifnaga

53^

Scarlea nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;217

Sorgo

ibid. 676 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vitalba

531

Scatum cceli nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;56

Spanachea

479 Tefticulus hirci 189 Vitealis

558

Scatumcellus ibid.

Sparta parilla

559 Tcfticulisleporisibid. Viticella

3’7

Sceuola nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;92

Spatula toetida 175 Tefticulus vulpis ibid. Vimaria

40

Scirpus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;176

Spelta

3 89 Tetrahil nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;22 3 Vmbilicus Veneris 30

Scolopendria 548

Speragus

555 Tctrahit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid. Vngula cabaUina

19

Scordium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lOr

Spergula

5^«464 Thus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;674.675 Vnifólium

»59

Scrophularia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4t

Spergula odorata 464 Thymus 195.204 Volubilis

537

Scorodonia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;217

SpicaCelcica

}56 Tinearia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8t Volubilis maior

ibid.

Scrophularia maior ib.

Spicata

97 Tota bona nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;484 Volubilis minor

ibid.

Scrophularia minor 29

Spica

228 Tomentitia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;81.82 Volubilis acuta

539

Sebaftæ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;630

Spicanardi

ibid. Tormentilia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;77 Volubilis media

337.

Sebeften nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

Spinachea

479 Tragopyrum 440 nbsp;558

Segala nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;595

Spinacheum olus ibid. Trafi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;295 Volubilis pungens 359

Sena nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;322

Sptna mollis

490 Trafci nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid. Vrinalis

75

Serapinum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;262

Squilla

562 Trifolium acetofura Vfnea

355

Serbin . nbsp;nbsp;nbsp;667

Squinantum

439 430 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vftilago nbsp;nbsp;nbsp;402.4 4 4

Serpentaria 9.73.275

Staphifagria

318 Trifolium bituminös Vuacrifpa

594

Serpentaria maior 275

Stataria

257 fum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;429 Vualupina 364.373

Serpillum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;197

Stramonia

376 Trifolium humilc 450 Vuaverfa

3‘S4

Septifolium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;257

Stellaria

87.127 Trifolium odoratum Vua vulpis

378

Serratula nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;24

Sticados Arabicum 229 423.424. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vulgago

*7»

Seruilla nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;523

Sticados citrinum 81 Trixago paiuftrit lot Vuluaria

47X

Seruillum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

Sticas Arabica 229 Turbith Mefuc 511 Vuularia 154.580

Seutlomalache 479

Sticas citnna

81 Turbith Scrap, ibid. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X

Sicla nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;474

Stœcas citnna

ibid. Typha aquatica 440 Xylocaraâ#

646

Sicelica nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

Stœcadosatrinumibi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Y

Sicha nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;521

Struthion

141 Valeriana nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;289 Yfopus

*95

Sigillum beats Manx

Succifa

100 Valeriana domeftica Yreos

’71

529

Suchaha

456 ibidem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Z

Sigillum Salomonis94

Sumach

604 Valeriana hortéfis ibi. Ahafaran

gt;8j

Siler montanum 244

Superba

140 Verbena nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;115 ■^^Zambach

575

Sinapis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;537

Symphytum

fylueftre Vermicularis 104 Zarfa patella

339

Sinapium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

“4

Veronica fœmina 26 Zinziber caninum

1 551

Sinapi Perficura 138

T

Vernix nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;665 Zizania

401

Solanum mortale 58t

Tamarifcus

590.670 Vidoriola nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;589 Zuccomaria

509

FINIS»

-ocr page 751-

Xcgtfîcr »nnbctt ïenbnntfeben enbe tTebcrIlt;mu feigen nacmctt enbe tocttaemcti vnn nllen cruyben enbe ßfutrupen ölf in befen drupbrnbeftk kfc^uucn enbf ö^efigiirferi flam.

/M ^ceftoom cccecdv. nrboJ^i’bc «f«al»«|. lt;Bflt;»öc(oofe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ciu). Cafamenntm f«»f»

^V 2tcaua (cccacviih

arbtttttß ffc««fxxxp. Q5(oft wortel nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xlv. bereb tTakunentum «exif.

2lccriö (cmdvül.

argetine nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IxxPiif. ^exbaert nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«l. (Ealfenuefe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«Ixf.

ffcffdxltif.

arifarum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CflxxPf. aSofxboonfelxxiii.fffflxPi €alfßpoet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eexxp.

2(fonltuni

ffflrp.

artiebantß nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«««el. 53oercxitpt «ffclxxif. CaltifTibout «eeteevk

2(öke

eeexx».

atteroen nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;if. OSoexcuilefenß flxxxix. Canielea nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ceexp.

2ft(bfnlt;’rt

ce«f(xevf'.

aiteroen manneten’ ibib. ^oeewept nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«er«. Cameline nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«ceexxif.

toobe 2(c(benai

ibib.

atteroen tpiiffen ibib. Q^oegpout feecce^xv. CamiU« ffxiiii.tlxpiif.

(werte 2(e(beßcil

ibib.

welrietenb« atteroen ibib. 35oelPcitß erupt manner blauw Camille ceexf.

2(jpeUrupt

(txiiii.

**^*^’ ’*quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^i’* ß^^*^^ ‘Xoonifelf« kamille

2retbiopiö

extif.

^^23alfeine «exiiif. 53oe(fcnß erupt wifften ibib.

StffobiUert

ccfetlxif.

Q5alf«m appel nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibib. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Oioomfebe (familie ibib»

Stlfobin« manwe. clt;eee(x»

«eclxxpf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;25ocm Paren eecxlpf. roobe (familie clxiiif.

2(ffoöt((enwiffFen ibiö.

25alfem munten cexPf. 35oom wolle ecceexeif. (iinefenbe Camille etxpf.

Stganeuö eecceelexvii.

«lepn Halfern cexiiif. Boonen nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ecceitif. wilbc (familie ibib.

2(gnuß faß«®

«eff«cti(.

groote 35alfem ibib. groot« ^Seonen ibib. witt« Oïoomftbe (familie

ÄgrfmonU

liii.

CSaftlicum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eepf. peerbe ^oonFenß eeceiitf. «Ixiiif.

2fpuprt

(««(«(Pf.

«bel'25an(ifttm ibib. roomfebe 35oonKe ccecl. (fancfcrblocmen C(((x(i,

VeU^pupn

f«ecflx.

groue'3?aftlicuni ibtb. (werte Moonen eeccilif. (fanifnen erupt

»»UveltÄpupn

(C((ClX|.

wilbc 55a(tlieum ibib. wilbe Boonen ibib. ceceixxxpiif.

ÿec 2tpupn

«eceelxi|.

33cbefacrß tupfen xülf. ^eeufebe Q5ooncrt ibib. (Tapperß nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eeeeexelif.

2tfe(epe

«xlix.

i25fceP!'rf)upm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xlf. (?(oxnagi« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xf. Carbobenebietuß cecelptif

2f(txntwoxtrf

tflxxxö.

I25eeren etauwen eetlpf. cSoitfeFenß nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ixxiüf. (farlina nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eeeclpf.

3(firancfe

«eexlf.

eeeeliif.teccliiif. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;25oter bloemen eeelxtf. witte (farlina nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibib.

Slgocbe (rtdxxtittt.

buptfeben 55««rentlauw blauw 5Soterblcemf xlp. (faroten nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eeeeexxf.

aipfTon

Xfbüf.

teeeliuf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;OJloemPanCouPantino^ Cartbamuß eecclpif.

2(loe

«««»■.

Q?ecr wortel nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;terfif. pel nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cxlf. wilben (fartbamuß ibib.

akupit mannetî ffclrx«f.

Q3ccte nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eeeelxxiiif. bobbel iSolerbloemen (faffiafiftufa ecceeexlpf.

2tlrupn »tiffen

ibib.

roobe25cel nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibib. «eclxf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caffanienboom

2f(feite

7(oomfcb«^eet Ibi. encFcl 35oterbfoemf ibib. tcecccxxxpif.

Qloomfebe suffi« ibtö.

witte Q5ect nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibib. groot« '2?otcrblocmf ibib. (faftanien nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibib.

iev ‘allen«

ibib.

PSen nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eeeeelxxiif. water 55otcrblotmïxtPif. (fatananee ceecxxxp.

SfePevofj belt'alfenc IM.

Q3erftcrtboom ceecedxif. witte OSotcrbloemen ibib. (fattefeno eeeceexxxviif.

2lm40elbooi» ««««««xxiiif.

QSernagie nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xf. 25xacmen eeccelxxpf. (fattenerupt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tcxlf.

zCmnnbelen

ibib.

Sf-ejteFeno ou«r j«e nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;as^acnibclten nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibib. (fattenpeert nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xeif.

Sttneleo^en

ceexf.

ecceexfpf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;53xanttattouiv« xix. (faucaliß ececcxxx.

2(ineod

eexxxv.

‘^effemerupt (fcecrlp. 3?xant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«cetif. (fauwoxben tececxlf.

Stmini

ibib.

Ä'tonie nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«elf. Q?xeemen «eeeclxxPf. clepn (fauwoxben Ibib»

2tmmonl4cmn

«flxiif.

etcpii witte I25«tonie exif. 23xem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ctceclxxpiif. groote (fauwoxben Ibib,

anagittö ««pfglbHi.

witte 35«tonie ibib. 25xemrape nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibib. laiigbc (fauwoxben ibib.

anboxen

«exx.

Wtrani nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«excf’. aeferbxem eeecefxxxf. wilbe (fauwoxben cecxx.

Xiiboxcn mannchtt ibib.

wilben (Bertram cfxeif. @pa«fcffe(Bxfmfeeeclxxx. (feberboom cccecetxpif.

anboxen wtifPcn

t ibib.

OSeuernaert «exlPiif. fleffbfÓ3xem «ceceixxxlf. elepn (feberboom ibib.

riefenbe'21 nboxen nbsp;nbsp;ibib.

35e««rnell« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibib. 35xcfili« peper ecfcclf. (fentoxie elepn ecxxpif.

(werte‘a nboxen

ibib.

25iefert nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«eexxxPlif. 55xponie nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ceexxPif. éfentoxie groot Ibib,

Water‘2(nboxcn

Ibib.

matten (liefert ceeexxxix. (werte (Bxponlc cobem (fbametca eeelxxp.

Witte 2(nbo;en

Ibib.

merel) 55(tf«n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibib. wilbe ^xponie eeexxlx. (ft^axbono nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ccecl.

Water 2lnboxcrt

fxix.

propOSiefen nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibib. Q5xomuß nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ctccxxxlf. (flrtifttiß oogf;cit cxfif.

önbxofcmoii

Ixf

pferen Triefen nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibib. 25xupnlfcpligt)c ccx. (f leeren nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tcceix.

anemone

«eelrii,.

35leplooct nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;teeeclix. Q5xupn«lic nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exxf. wilbe (flceren nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibib’

cn^eliea

eelti.

33puoet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XP 2?xupnetteF«nß cfxplif. (ficoxepe ceerlxxxpf.

nni)ß

«(XXXÜf.

(Bilpn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cetlxxxlllf. Q5ucxboom nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ecceccx. geel (ficoxepe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|{,(amp;’

«ntplliß

xif.

35ilfcncrupt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibib. 25ucxboxen eccccexf. tamme (ficoxepe ibib*

eppaee

ffCfXP.

geel'25ilfen nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibib. (Sucefenboom «ccceclxf. wilbe (ficoxepe ibib’

optoß

«clxx.

(werte (Bilfen nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibib. 55necFcn nootfeno ibib. (fppxeß nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xxpllf’

«ppelboont

«cceecxiii.

witte 35ilfcn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibib. (BugloKe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Püf. (fppxelTcnboó ccecccfxlx*

appelen

ibib.

35ingclcrupt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ixxif. 3?uplcurum ceecxxxp. cipitß nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ccccelxxiuf*

«rangt« appelen

fffctexp.

35ingelcrupt monneFen nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'Sterben ceccxlix. (fitroeuen «eeceexp*

Cranaet appelé ececeeroi/.

ibib. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XL tamme (f aerben ibib. (f itruKen nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ecceex*

«ueappelcn («(«cttbül.

25ingelerupt wlfftf jbib. Polberß (faerben ibi. clapper roofen eeelxxp’

«tabiß

(cceexlpf.

wilt BIngclcrupt Ibtb. Wilbe (faerben nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibib. (flaueren nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«eeexxif’

^^^n 1« etepn

-ocr page 752-

^c^tflet: vnithcft ^tdbdmfe^cn enbe

depn fleï dauer? eeeerrv. groot Creeftcrupt ibib.


ged fieeu daueren ibib. Creta SOïarina eccereir. peen daueren ibib. Criedenboom cceceexxxii. depn geel daueren ibib. Cricefen ‘ ibib. Wilbe daueren ibib. Crieefen Van euer ^ee gemepn daueren ettixxif. «elxxx.

groote elaueren teetxxix. (werte Crirden Van otter tjerfo daueren lp, ^ee nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibib.

□taliaenfdje dauereu vxeembe Crieefen vél ouer


0^400»


cccccxli. dépit ^ruttxm


bxaFcnbloet «eelxxxif. groot -fruwten biafenwottd edxxiif. mibbd ■£r«wtcrt


Ibib. ibib. ibib.


water bxafenwoxtel ibib. 'Xoomfcl,e €ruwfen ibib bxauirf eeeci|. pod-éruwten ibib ©xpevulbiebept bloemen wilbe -fruwten ibib


fxxxv. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;platte -fruwten ccccviif

bxonefaerto beften eeexvif -ërp^mon bx«puen erupt


eeetxxViif. deeftrupt Clematie altera Clpnopobium Clifjen depn CtifTen ßroote Îliffen CtoexFens Wauw Cloexfen«


fit ((CcMf, Croef


Ibib. buerwas «eeertti. bupuetebeet


ewxxxf. Croonteno erupt eexlvf. bupudo meld f0. ecevf. eeete^^i. bupuen erupt xiiif. Cropfalaet ceefXtV. bupuen feruel


eevli. -f ftdjen exxini, •eftdxnboom

f. flauer-efTe^cn rtex. •èuern-'oxtd


teeff-^Hrii «eteeliif. ibib. ibib. «tdbf.


(fVlf. eïepn-ë«erwortel ibib xxH|. witte-ëiicriWiJtd ibib


ibib, CrupbeFen en ibib. niet dvj. Cr«p|btoenictt


ruert mp bupueii voet txxif. bupfcnt«alt;bt


3lt;liiiî. -Cufo^bittin


ibib. Crupfbalfem Ctoexffe winbe cetxxxvif. Crupfboom depn Ctoexfeno winbe Crupferupt


df. -e^ula xlVf. bupfent fnop mannefeu depn -e^uta eex. eubewtiffen xt. groot-ê^uta


«l$»iiir' eetPii)'. ibib, ibib.


ibibem

groote doertrno winbe ibibem

Coedoecxbloemen ext»


«eif. bttpfenf fe^pcrt fffextiif. ïmlerupt


elepn Crupferupt ibib. bulk appel groot Crupferupt ibib. bulle beften Crupfette «ttlxv. bulk Fcrud Crupfmunte


fliiif. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S

tetlxxxf. ^enigrieef «dxxiiif. ^pertupt «dxxxf. eTlt;trlfonfonfa

ibib. water fiolieren


eeeeerltii. CoerfoeexbxOPt Coebflle Coeiiraet Coeoo0^e Coetongbe


eeeem. eUvif.

w. clrir. Vifl.«.


Cotoifuintappefen cte$p Cornim


Witte Comifrt bxcebe Æomiin


ccxxtvi ibib eerfiti


eex. bulle peterfdie Cnipfwoxtdo eeeexlv). nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■£


Çuedenfd)elle Cuele


«elx. ^eefeWbom txeiiif. -fedelen


Cuttefeno erupt clxxxix. -eerfd appel ©abdboom


^abw ■©abelen ©flueus ©ennïboom


teeeeexliff. -êenblat ibib. ^entotert ibib. -ëerbt appel


«feed, tbib.


^#«it


«etip^fb ^I.tPii* fd^Jl. 5’evif.


eeeece^ff. Jlouwcdbloemcn elf.


Jodie eeeeeeiÇÇ^i^J.

Jontepnerupt $evi|.


ibib. frainbefien eeeedt’^vif. etix. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C5


ceexeif. ©agel eeecd^^^Vif. crlxxx. ©atantwoxtel «IvCfV» redo). ■£erbfbeftirt««pttxxvii). ©albanum tditnif. fcccedxtiii). €crbtbeitcn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibib. ©akga nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eercj’t^,

root ©ennenboom ibib. ^erbt noten nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«eexx. wilbe ©aligaen «lt;pev.

Wit ©ennenb.c«feetxxVf. depn ^erbt noten nbsp;eecet. Öalifppout nbsp;nbsp;nbsp;cecceevi.

©ietarnua eexxx. -äerbt CaPanien nbsp;nbsp;ibib. ©alnoten nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«eeeel.


Concommeren ceecevif. ,lt;:ftl6 Coneommer.ceexix. 'Coxdfrfje Contommeren vatfdi ©ietamuo texxx. €crbtrood etcecix. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;erret).

wtlbcConcomincr.eeexix. ©itle


xxüf. ©omairberlifn ^^iiif. tlcpn-ecrbtrootF ibib. tôamanberlifn wijffen


iet ContomnKren cccccix, Coc ©ille Conbxilla «eextf. bißel Confillebcgrepn texxiif. Crupfbifïet


«mif. ■eercnpxljóinanneFêxxv. $gt;^ifiF.

dxvif. ■êèrenpxifówiïfFen ibib, groote ^awanbcrlifn eff.


Coupla


Coninglpnne erupt Coxaekrupt etelVf.


xxxür. tv.


baut» tifld b^tpebifid ^fds biftcl


«ec(i^ -fgeleo^f« teec^fpr. ^gelerupt tfcelxxxpftf. églantier


ceeetvif. ^gppten aero erupt eceetx. dxxxf.


eetlxitif. ©anfcnblocnren dip^» (xxiif. geet ©anfenbiormen ibib. ffeedxx).


ceeeexxx».

Wilt CoxaderMpt «eeexxxp.

Coxenblocmen


fïIV*


groote Coxenbloemf ibib.

Coxen roofen exltiii. Coxianber eexxxvif.


©anfenbipd («elmPl/. -êlfenbootn groote bauw bipel tfccrc, -épefen appel


onfervx.ouwfbiflet creel). €pcfenbooin Olooinfebe bifiel eccelt). @terre bifiel (eeexlvif.


Pxeembe bifid walbifiel


(cccUU

(({(KldU teeelx.


Coxintben eeecdxvif. wilbe btftden Coxnoclicboó eeeecexxxiiif wilbe oft groote witte bi^ ’Coxnodien


-ëpnbegrupn ■êmpetron ^nbelooó ■englendcv •fnbiute ttgt;ttfc€nb{«{e


«tftelix. eeeectl. iWb. IxXXf. erf. «eexivf. «eedxxf. «ftlxxxvi. ibib.


©onfel bifiet tteef^^fVif ©anfen voet eted^fif. ©anferief ((p^rii). ©ariop^ilaete e^jU). ©afpdboxen eeeed^i'^if ©t;eb«erbe ^umf ceer).


Cottoen Crabben dauw


ibib. fielen


mdi^ -êppc cffccxxv.fctffxxvf.


«««d|. ttgt;fttlt;«gt;cc^)lilt;fïc(c»t tbiô. beïc^-f ppe


Crape HoemVene


tm. valfcft^Xptànimn axoi- b^oerf-eppe


««cxxpf. (C(C(XXV,


«t. t»offeWlt;»amp;«re«


Crapenvoet txxxvif. bobben jpalfèben lt;^rapenvoet ibi, bouberbaert


xix. Clepn water €ppe «eext. eccenç^iv.


ged veruwe 05edwoxtdctt ©cneuer i8enti«en Öeraert ©erflc wint« C?erfie fomerOerpe

©cruwe ged ©cruwe


teeterirp, ttcecxxf. (feettlxp. eclxxxif.

celPtf.

«exeitit. ibib. ibib.

exxxf.


düf. groote ■ëppe eceee^^vlf. Crafebcfien ccecdxixo. depn bouberbaert ibib. groote water €ppc ibib. groot bouberbaert ibib. nbsp;nbsp;nbsp;eetcc^piß.

bonfen . fccexl. peen-éppe


rooöc Crafebefurt


ftverte CraFebcfien CranenbeceF Cranenbald € reef ter lipt dfpn ü reeft erupt


(«b.


ef^^ ©beptcnblabt eee$gt;(jgt;$gt;V groot ©pepten baert çf. ©inoffelen c$f. depn ©iuoffdtn ibib,


xliii). boxen appel eedxxvf. water ^ppe xl». bottcrblocmen xxx. wifbe^ppe Ivif. groot botterb(oemcn ibib. -^ruen


IWb. b^bd


f««xlp/. ^ruwten


feefeigt;.Ï»Vf. teeetfpi^. feeef'pppiii. teet^i). «cevij.


©ingium ecrcri’iVpiti. ©labioluo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;elxxiiif.

©fafcrupt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$lvif.

©obto genabe xlv.ceexxf goebe bfberid' eeeelxxxiiii ©out^


-ocr page 753-

ft» tÔlôK.

H3«idn3; •1111(^3)3


i^«tt»4

•1(53333

’(J;333 ll301«V)3 04X3rdn5

•0)0) X303odj(ln5

•1)10(5333 XSOtOOUlXldnjJ

)I14^J333-I))4^333‘nx3j(l«5

•14^(5^333333 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;011405

•1)4(5(5)333333 «1000541’05


'/i4ÄS$gt;


•14)^333) 30^0)103 30)101 «3X31)14 «xoinoro.piioC

•0101 nbsp;nbsp;3O1110))03 3111111)1) •4)333 rdo?) JOt«0)’43«0C

•0)0) 301110)))’3 «3)01)305 •4â'^33 ,PX3U101«OX0OC

•0)0) •))»3; 30)3p«OX3300 •l^^lj «30XS«C


•1J14JX33}

*lt;ÎX

•X33


^WdlWJ^ }dt)X3ttip(ÿ xOSijdsc^


•X13X33 }àU}JX34 lt;pijdo(^'

•1)4XX3


’.14)333 )dnx303idooâ;

•0)0) nbsp;nbsp;«d3)3) 43005 )))01

I«))33333)OOX5) 43005 ))10t

*^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;43005 X3)»0t

•1!«)33333 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;43005 «10)

’0101 Md3p43OO50)«O0


43^3333 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3Oin044«5 •.Il)^d!p3333 UlttM)«13j3C 4(111X3 4011)101 e«30(13(5’

1)143333 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0»i;(141gt;5 ’1)))lt;53 0«343443«3C 3)4)01 114xxxp3333 3doJ(10 50(134

1^)33 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X3j»5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•11(5(5(5)3

l)))à(5(5) â05W34 6«l«5 9U343443«3C. 3(pjll3VdQ

’)M^^(5p333 t»«tgt;Jd«l«5 •0)01 0M343))3«3£^ 30003

•.011^^^)3333 nbsp;nbsp;•111)^3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0«343))3«3C


iiO0 0«343«l«l«5 •(5(5)333333 nbsp;nbsp;)«OO0«30C

•))))^(5)33333 nbsp;nbsp;«in«t30»5 •11)4)(533333 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;01X3015

0)01 400X0 43005 0)1100 •.11,1())(5333333 nbsp;«111«xn0V5 •1)1(5(5)33333 nbsp;lUtlOllüj»)'

^)33333 nbsp;nbsp;nbsp;43005 O)«O0


•,1111)33333 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;43005 5V0

•^1)33333 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;43005 4)3)0

^4)33333 4300)3302} 43005

•11)1)33333 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;43005

•4)333’1)1)^3 4(ÎI1X3«35MO5

•ll(î(igt;(Î3333 «40t1X «1111)05


0)33 1)113^3

jlil^JX


•QH?

W •1)^133331 •1)113^3333}

•QH)


5

04X«4 oStit’j e^xnj «113)3) 0gxn4)OoxS oqxiij «31j3.)j303J «3)00433?


♦^iqj ujjiiovf^jtjSjotk^


’jxxx)3 4(111X3 O«30(i3(ÿ

♦X1XX)3 2UI3O)0 OI130(i3(J*

'0)0) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;30(i3(^r 11(13)3

•10X33333 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;30(13^

•010) 4lt;inx343itw(ÿ 400x5

•(5)01 4(lttx343int»^ 11(13)3

•X1XXX)3333 4lt;i«X3.p)np(^

•4XXX)3333} «3)j30X3nVCÿ


IW«I)’’3 illAïïpP) 3)003 33? JQJiiXI


looiPi^oa:


03j)5 3)4)01 ’4$.$P’I^^)3 #15 30)104 ’)4à(^)3 03j)5 X34V01 •Oàdlp 03J15 30«3.p«iy •^1(5(^^3333 ^j)5 «3))V«1


*.liilt;èâgt;j3 »1^^J3 ‘]($3333 •1111(^1^)3

*j)l(ïlt;tj3

*l(^d?13 'Od^it


^JlJ )33S 33? X3))0 (pjl^) M’QQoq ()3J13) êîJis W(i3)^ Wgt;3 lt;w«n'î Û3jgt;3 «3jUt^ 3.1)0*11 •)1)(^333333


•lt;Î’^I

•QHI

•Öl']’

’Qi^î

‘^W


«3)004 3)33vUJ «3^00)2) «3)004 odonvj

«3)004 •51134)003

«3)004 H^ll 31)101

«3)004 idnj 315003

«3)004 S^bW M3)00J 3qoox 3)00X3 «3)004 3q)3.p»lj31)3


•0)0) «3)004 30)343)10X3305

•0)0) nbsp;nbsp;nbsp;«3)004 ■5iil100t’5


«3jUt3 34)j33»3U103


’9W •llOvïâpX)) •i!lt3^33333

•3(^


♦,'14^3333

»)l)4)33333}

•4^33333}

•«’•11

*4^1


MlJUIJ ttlOOlJlWiJtllJ iWQtnj «3tl0tU)5 113)1’) 113110,3) 4330(J 1131111-3


U3]044IU30]4 M3J004

«3J3j30UJ poiviiy


.1)11(^^^133333 )3nX34 30)101 l),l(îtï'^33333 )3nX34 30)3»«

,ll^idgt;(îgt;33333 )3IWX iîil3(Î03 )3)?0Oli)x3^


».l^C^Æ333’4â) nbsp;nbsp;nbsp;1(31103

•J)1))33 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4301)11133;

♦))43(^ )dl1X3X3t133X3)V01

•1)1)333 )d)1X3X3l13a; «33))

34) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;)dnX3X3113,^ )303


•1)1)33) •ill) */gt;«} ».ilt;Ïgt;dgt;^333

•.It4^dgt;13

•^1^(^)3

•lia^^)3

•âiid^tî)} ’/»))}


•1)111^)3333

)dll 13X3113,3;

)diix3pd3g;

M3U33:

«31)33; 3)))ai

m3)P3; 30)101

«31)33; 30003

«31)33; P^®

M3ip3' oiriL’jq

•(J1(Ï^J3


«31XW1)O «04 0«34!)35

’âgt;l)3 3)«01)3011)141131)3,5

•|10(î(ï)3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«.11)35

’^1^1^^)33333 nbsp;nbsp;nbsp;«3«

.#ii’0iit)X3))î ««4 o«xntgt;5 0333333 nbsp;nbsp;nbsp;«1000 CnXlW5


’.l^l^à)} ’«ÎHl •i)3dgt;3 •11X333333 •^làgt;)33)

’I^^p3} •^iifp))


M3nip»C


XUX3))


«tir(ÿ


XXX3333 01134)304 tWjViy dojd0 ll14XXX)333343(lnxij «3j»Ci*

3doJ(10 •XXX3333 0«34)ûûd lOjVCy l)l«lt;ï 'X))


pnl)U3)))lt;« pn4113(3)1131


«3t(3û M3j»(ÿ

•1)14XXXJ3333


âlt;uno«»j loJvCj*


pt10 M3Ult««4 •X1XXX)3 0«343))113 «3j»lt;ÿ P«0 «30H3jl)X ’/xxp} )3)ÏOOl)3j»lt;î'

)xX)333’X)X)333pn0 50004 •0)01 X.WJOiVlÿ «10J1Olt;

•1)XXX)333333 nbsp;nbsp;nbsp;’0)0) nbsp;nbsp;431»)3j«lt;ÿ lOUUHrj

)3n0 «3)335 •)X333333 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X3»)3j»^

pn0 •.14XX33 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;)31U3V(ÿ

1)1113110 341)01 •0)01 4304 «3«»Cjr «3)4101


•1IXX)333

•X1X)333

•1))P3333

’X)XX3}

•ijli«

•111)^133}

•X


«Itl«)«!^^ •0)0» )304M3«»lt;4‘X3)»OÏ 4(lllX33ddO0 •())01 1304 lOMVCÿ 11311(13)} 3ddo0 •x]333 )3O4M3M«0303j))rdî2 30SMO1,)0«O0 •X))333 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;)30X«31(t'tp

l3X3333^XXp «3joOXj)0MO0 1)1))X3333 05431««1V45«»(5(’


•4XXX333 «3jX34 5)01100 •)0) ijiioi 4011X3 94430«»(ÿ

•X)XXX)3 ß343)jtl3 O)0UO0


•.ll))XXX) 300)Xj)0«O0

•0)01 )3)SfOO1)O0J«34)MOO0


•Xlxj33

•w

'xHx


P)30l3IJ01) 3)1X3 33Q11301) }33qX3Ç)t3o4


,Jtll)àgt;J3333 3jj33)^ 33)11101 /»4XX 331)31) 30?) 33Bü) 30Q


•4)dgt;33333 nbsp;nbsp;nbsp;3jt)X3^ 30)101

’010) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3jüX3^X3)«fl1

•,111)^33333

îjU33^X3)V01M(Î3)5

•4)$33334 3jt)X3^ «3X300

•1](533333 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3L(X.1^-

•,1))3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M30inOjX3^

•010) «3jX3^ 303j«3«d^


•Xlx •43x331 •lt;))lt;0


*.ipx3


«33


3ir.lt)«l 4011X3 OU3430Î1V(0’

•0101 nbsp;nbsp;nbsp;4d«X3j)V(ÿ400x5

•0)01 4dl1X3j)ô^ 11(13)3

•)))1)3 4dnX3j)»lt;ÿ

‘010) «3^00305130 31)101

•X)333333 nbsp;nbsp;nbsp;«3?O030St3lt;5!'


y3339»)qj30^ •i(3xx)33333 H393q3^SVlt;ÿ


«X10 •4XX333 «XUlVfq 31111)0


43?(}»(ÿ


,114XX)33333| M31)303«M)0 ’0)0) «34)1)01 )lt;Î30)303d)l5 0)0) 3p)fOOl)X30 3)))«l •))) J43««V)« )d30)303dl1Ö 0)0) 3)3)fOO(3X30 3)X30tJ .11)43X 33333 3)0VX)2 «4111113


’01X33


3J3}ÿOlt;«)33(| -lliaxxO


113)33 gt;Ç


♦Qiqi 33»)3j33^3^j3»dCj)


•1!)4JX333 30UO1J)331) U33jj

•qiqi 31)01IOJ_1)331) 3)0030


•0)0) 3()S«Oî))X303«d3)3

It(î'^à333333 X3Vj3jX3^ ,1))4)^333’,1XX 305mO))M30


•MdiJ


«34 nbsp;nbsp;nbsp;’010)


4)1)01 «3 «343«MV«1 d«135ÿ •i)4XXX)

•)(Îgt;3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0113403^

•1133333 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4dl1X3jt134j33^

•13^333 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;43») «3X33^ ’X33

•1033333


«3j;o(y)x3(ii«i3?4 113roOJ)X3(l WVd31)SJlX3(') d0^)X31j jdt)X33)X34


41^11(^)33333 )lt;i«X3)33^ •qiq) 1)3^ )dl1X31(3111(131^ •XXX)3333M


Mo


))»ar •14XX)333333

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•)4P33333

«30t1ttl£, •i))4xxx33333

«11)H3l»j0£; •14)333333


i)X30)3003)dJ ||X30 30(1110111

•11)4XX)333333


•ÔXX)333

•10«

•i«jiÎ333

•.1^(^33333

•1I4XXX3333

•3^

•ilJX3333

•Qgt;'1gt;

•|lt;Î(Î^3333


3q3ox 113(5)110

j3dd» «3QjnS

tU033jl)j3

»)O!)»XÖ

I3@ riinu 0133s 33? ÔVXS 011343X34

0PX0 )31X 1

crxS )(53J

0vx5 doiij

’1)4XXX3333


Ojj‘’«3»(t MV4 6P3g)


’1.3333333


6V3Ö


)j33lj’ 330)3j33Cj’ i3)X3lt;ÿ X33)U3X3(ÿ


114X333333 J3 Jdr 131'1^30


•,l(ïâgt;(Î333333

’0)01

•,1)1^^)33333 3UlJû.C i)l«xp3)33 ttl)1U1304«t)X3lt;ÿ

•4{ï'â'3 H3«130)0 O0d3joC ‘01X333 nbsp;nbsp;nbsp;M3)))tl0O«1X3(ÿ


’W •xixx ixxx ♦X)XX


*1111)33 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3j)3nV5

’0)0) nbsp;nbsp;«34jl)01 X30H3t1t35

('«y ? ? *^)0))M3^3M«V10 X30U31W5

’H9WIV«?P^ 9qw? M?UiVW u?lt;|jjdllVp^K^^J^


)3)tortino{5 301110g) 3)00X5 3ait)0g)3«d3)J 301)10^


’XX]3’,I4PJ »WUWOJ^WO^


-ocr page 754-

iSjoii»

*lt;)iqf li3ji)(^)UVrt» «^m âîJUJuifCflStwj‘jJAIjMJ j^wltJ’rsjddiS «Q^f jjöjflptUJfpJWOJÖ ’Oi'V Ui0jqiiiJn(( •(«xjj» lt;ïï3njiJil0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ü^itètjJJJ ’jqt 3)0ji)iï!«3(pJ»i»il»}r. 'it^»)))9 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«3lt;Mlt;fe -(Jtq) j^Swojwjyq Juajjj nbsp;nbsp;nbsp;Jtïw(ti,jC,3q!i.i4»mjnq -Qm jwpjjjtfcwajwsQ® •Qiqi «3«)oJjlt;ts3Q«o4 »1* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j^auowjyqi ‘fgt;i«xxjj3j »awjno ’qh) wji««Mp.hlt;ialt;ip •Qiqj nbsp;nbsp;nbsp;W)MJ«)dJlt;fe3jO04S ‘OM, nbsp;nbsp;nbsp;wnM»0gt;ÿlt;3j)ilt;« ’(jiqi jJDj 9nq3»£c •iiaxxjjjj ' JJWJ^ •qnji ujwjO(ü(ÉJqj3fiï ‘itoj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tunuwSj^o ‘xixxx» enqwjj^ 'litxxoj ï(0pj(ö •agt;pjJ3J iiJinod.,(^ -qiqt Jitr^qf )00J3 ‘itxxxp «»ypiwiß •qq) jqjjüijqjiiM •ypjwj j3djlt;fcjf(M •iagt;)J jupï^ udju‘qiqj #anji3pS»w«lt;i3)3)’qni »qp^ro juwmüi ’^ijd»J)3J 33d3({;«jV(U •ld»j}jHJ, jw»fqf ‘xxx, jfinwpßPHS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;♦ftxxj»» •IIJJJJJJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;33d.,(f wmj «^ipj ifiivdodqf ♦iHqxxpM jqv^J J^putc ’QP’CG squspui^ ndsjij IW 43d3lt;fej3nm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;W^»to nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;10 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-qiqi JQPlamp;udsp

•qiqi öülS 1(003) mfiÖOCJ •4x3)3333 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;».(O)CÜ ’xxp333 ’QPïfG

«))qti£S uv4 33d3et 43im) '/jA^^^ yoo3j in^iSoï^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•xx3333 •Iioxxx)3333 xbmppjQ^

'4191 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;33di(fc3iJ‘j3^9 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*|yAlt;h •(lAxxxjqjJ«33tl3|dttiCG ’/«!« J;!n33pp3XG

•lt;)W‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,d««333dj «3333(^1 «M^ ’.0 lO^OOjiinifü ’ixxxp JUDOjqdsïfO nV)l

U3tqtlC tlfd )3d.1({s)33t^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•XIXt333 •1114XXX]33333 jroqjtinj^^ Mxxxp’Xïp ÏlW30iqlt;lt;)Jf2

♦(p3333 M3iq«£.M‘’4 33d3(| nbsp;nbsp;nbsp;J3453J M3,'ttnöfA 33j«qj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•XX3333 nbsp;nbsp;•X1J33 pjÿOOl X3)j333fG

'Jliai($33333 Jlt;i»33J3d3^ ♦qiqitl)djM3(«n0fAX3j«q{ ÖM)4)33)lh3U« 3jdnifG ■iO]X3333 pJtölt;W 3333305 •^»)J^333 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;33d3rf, •i))!^3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ldn33 ‘qiqj 311111111.13WOl 311UH 'IQt ll3tU30)(l|)X333fG 3111(M

*A^^d»3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«33jM3lt;t nbsp;nbsp;lt;’43J3tU U3iWnqj’4 33)«!^ •X33 nbsp;3)UaiU 33Jtf(« 3qOO3 •113x3 M3m3(3I(yj333iCÜ

•jl»^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•.ltlt;3^dgt;3 nbsp;nbsp;•1.1X33 3)unm3p4 ‘qill M3dd»33 33303

lA^^ä Jdn33 .PJII«3( nbsp;nbsp;13jiwtu«3lt;«noti3 3yu;3 •qiqi nbsp;3}uniu 31pjmooK, •Ixp333 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;33105

’l»a^di^3 3'ii3ö)q.p.nii(;£ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•(i«3dP3 •qiqj 3juniii 3qoo.i 'xpx «lt;3jij33i»iO3

•qiq) }333yj3330t 3)0033 nbsp;003)Jq3i) «OmnOfA 33j«q( •XO) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;33MrttUjd«X3 'Iliox nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;33JVÏ0G

•qiqt J3331))333d Ud3J3gt; •0^3333 ôUpdfqÔuÇJ ‘ftt» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3)«ntU^33q •xxxp33333 mooqxjynioü

•(13.V 3333i|)333^i ♦())1^,J.Ï333 3;wfp3qu:3 ’919? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3)UinUUl.l()Vg; •,10XX)333)33 UlOOqJülOS

•JllÏ lt;«)WpJ)333^ •101333333 nbsp;nbsp;UI00q«3t«)C5 •11X33'X33 3)ll«ÏÜj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•110XX33

|d(i^p3)333 333jd 9)333^ -qiq, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M3n(.l}C3 •110X1333 0^jdV3 X.piiniOO •1!4XXX3 M3l«30iqi|VlÜ5

•(3333 ’qiq) I«öoqjl));3 3qjia* •.i))ix)MJ3 JsSnJOG nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'QHI

•110)^3 nbsp;nbsp;nbsp;«3lU30jm)333(fc •111)J^333333 UI00qJtljq{ •qiip nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;331)1« 33? 3«lt;Ï3)0p»105 )noo5 31)101

•(9? lU^jl.lOl )dni3,13JX33(^ •1110(1'1333 U100qx3qUi33jq •qnp nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;33mupqq,l« -qiq) 3«d3)0p»i0ó3n0XÖ

•lt;)?9? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•J).t0ct(T^)”333 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•qiq, 33)11« 3)00x5 •(«33 SJOIlViOO G)3(jSU^

«)J3MMP««3dn33 «3)333(6 M330M33JÇf Zf^ '^’JX nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;331)1« «d3J3 •l)P)-33 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3«d3)013t)iß5

•))33 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;)d))33 «3)333(6 •(1’1)^ ,4333qJX3nß VXx •/r^n3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;33ni«*AJ3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C3))3!XVJ0ó

•/«iï^(l)3333 nbsp;nbsp;nbsp;43)9333^ ‘0^333333 «3)0) ß 33d«l)d '(xO )dtU3«3))0m -3X3 nbsp;nbsp;nbsp;«3(|3fq 11)S3»ÏO5

•qiqi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«3X33(6 •qtqt «3)0)0 )3l»f) 3q))lt;« •qip J33t,yoi« 3q))lt;W •11)333333 M3.ptf)«33»iO5

•1)^^333333 nbsp;nbsp;tMd0qX33^ •old) «3)0) ß )3)»(t 3M)’4ltf) •l),0XXX33333^3U)Joi« 31«tgt;) •(xXJ33 HOtOOjUViOS

•9’9) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«33(6)330 •)$333333^)0lß )3j»() 3qOO3 •i))X33333 )X3«yO«l «3X30q ‘iqi ^ajl)« VtOÖVtqUVJOS

•i^^33)33*)^Jgt;d'3333 «33(6 •qiqt «3J03,ßJ340 •1)OXXX33333 nbsp;nbsp;nbsp;)X3))i|0WI •(q) *3«#«) PfOSöï’qUH^

•qiq) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p33(6w33y -qiqt timjnut tmatß •10)333 (pjoui33f •lttxx)333 vz’oSfXqttüJOß

•qiqt 4333(6 lt;M«)’'31U •(1)0^^^333333 «OlOJjß •0)333 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(pjotll •xlx)333 dO3HPiü5

•0^^)333333 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P'3(6 •qiqt P^’lßOqilO) •X)xxx333333^30)q 33P3jO«) •X))X333 jdn33)))i0ß 30033

•qiq, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3P«3))P^ •dgt;)^^(Ï33 )3Sliß 3«)«1»3 •1))XX33333 «3?00!«3q)10) 0XXX333 )(ltU3jpJ3llll»J0(S

•qtq) (ppp(6 3))lt;« •j^OO lt;lt;3(P«)P(3'«POÏ3S)W •qiqi «3)100«)3«I«)P3 •.i))P3333 30in)r^OG 3)3101 •qiq) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^i)P(6 333V0t •|$!(ï),^iÏ33 pSpß •()xx33333 U3r00j(ß •1033333 •«JPJCO (pJJ3«3CJ5

•qiqi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y3)3V(6 300X5 •103(^33 •^0Olt;j3)iß •■*)))0) •(1113333 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;««3.))’00^(ß •qiq) nbsp;nbsp;nbsp;3lt;Wn)PiÜ5 3300x5

•115^51)3333 (put’(6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•1105)33 nbsp;nbsp;nbsp;‘1)333333 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;)noO)qiioj(c, •)9) 3mnj»4Cß 3q))0) «dojj

•115533333 nbsp;nbsp;nbsp;«3)^111)13(6 •5)3533 -fOOlIxtl ß 3)X30lJ •1333 3dnX3 «3))0iÜ5 •1P3333 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3t«n)»iü5

•5)5) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«3.P113XP(6 •qiq) )3)fOlt;«j3)tß •110XXX3333 d)0tÛ5 •q)9) 3j«3nX)ViCß 33X30)j

‘00)5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3)XP3)XP^ •103533*353 )dnX3j3l«))« •qt9) t«OÖ93lj3qX3Oiü5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•1XX33

•i))0)33333 3d3XP^ •1)03533 •3j3)tß «01 )q))01 •0XX333333 «3lj3qX3010S nbsp;nbsp;nbsp;3)n3«3)PiC0 SquopMUf

5)555x333 ‘33133d) ifddvd ’1035x3 jdnxxjxjiß -Inox nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;)dnx3X3qxoi« •9)9) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3)nxnx)P2ûj

•l)l5)X3XXX3 )nO()W3dV(6 •qiq) «3)3)3iß SlpJllIOOÎÔ •9)9) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;W3)3dj)«l 3)0d 'XXXX nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3)nOX)PJ(G'

•b53XX3 )d«XX«3dP^ •9tq) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«X)X)31ß 3)3X4 •q)q) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«X)Xdj)i(G •1XX)3333 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;03113,(0

*o551X3^l))p 0X.P))n33dvd •1)053 nbsp;nbsp;nbsp;«X)3)3Jjß 3)00x5 •1)))XX333333 ttiooqpdj)4cc •XX nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3!tcÎ3)3Srj^

*1))0x5333 «3:00)31,ll’;6 •0,1)1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«3)3)31ß xnooq •XpxXXXXX nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ôn4)^di(jG •919) )d«X3«3»i((, «d3)3

•1B)X3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CXXVIIV^ •5)53 nbsp;nbsp;nbsp;WX)3)31ß xqooq •1X)XXX3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÖX3jdp«)i(G •1)))XX3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3(111X3113t’((G

•1))o555)X3xxx nbsp;nbsp;’1)053 «xjxixiß •x))xxx3 )lt;înx3)))«))oox5 ’Ixxx Mi)Pd «xqlpxviûs

««)P(6 39«X.Pd •1)5X3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3)d3Jß •03X3X3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;31))((Û^9’9! «311))39y2(C XQpOl

’1)1)5x33333 nbsp;nbsp;nbsp;•1))))53 nbsp;nbsp;«31«30)q)35viß ’1)0X333 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«03X3?3J(û ’9!)! «3n))3qVi(Û 31««1P3

•5x33X33 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«)ooqui)P(6; ’9)9) )d«x3)3np»x3)Pflj; ’oxxx)33 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«1113^(0 ’1))X «3n3))xqPiû5 3)00x5

•5553333X3 «34ojj»Æ ’9)0) )d«xxpnpiß3q33«p ’9)9) nbsp;nbsp;j3P)xn3x3«i3qj)0) ’Ix3xx «xnxipqvtco «mrjq

•lM0x5x nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3(Î3)V(6 ’10555 )dnx3)3npiß ’q)9) «33jl)ox)3P)xn3X3iû5 ’Dp M3nDJ39PtO5

•Dio5553 3t«3d)q(pj3V(6 ’l))55x ««33.1x45M0)X3)V« ’9)9) •3«MP«i pP)xnxx3iCG ’I)))xxxp3 X3x5pqvi(û

•lo5p M3lU30J9«3qqP(6 ’9)9) 3dPXjPiß 39M3dP0 ’1)XX) pV)X«XX3iCG nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J(G

(6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’D555pxx 3d3PX •X)3XX33 •30ptM343jpXtt2/ ’9)9) «3H)dtt5 3q))01 •9)9) doxnjwifçl xquox OPIß 3q«333P«) 31)«X3jP3 ‘XXXXXX M3«30J3iCß ’IxXXXX M3«)d«5 3U««Pgt;

aqw? Mj^Jwvlt;iv:^ U5lt;^uva 3?i|)S?^

-ocr page 755-

^f«J© nbsp;nbsp;« KKtó •^n^eiJMM 'jpnoatAJ^anJ 'lt;)i^gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ppmJjpiï •lt;}iqi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ppjnJcd»lt;p9 ’lt;)!qgt; pJJinQJ^JlUüOK) ’Q*lt;1’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P.P^“’9 wo^^ •A^’iïd)»» 9)P.pjn@ •^,!PJJ3ÏJ ^VUI«0 *lt;^333«? J«ü4l3n@ ’^5gt;^p) löotq »30^3110 »il4a»J3 U31U3O]q.piUJ0 •d}^ diJ jauD evipp© ’,lt;!MX)3 •ft|t3gt;^(t jd«»3J33)0 ’|gt;ÏP^3333J MJl^jqPP)© •|J33 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J.Wjll33)0 •/P3, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3^11311333 0 ’.llMjJgt;3333J 3Jn.131133)0 ’^!)iÏ33 .p33npi331Jll3))hM ‘ilWlÏlï^ PÏ3tiJ«33Ï, )004 •/J4^gt;^M» P33tq«331) P3S »ägt;))(i33 4333^pt33)J 113^)115 •tfplt;J» 43J3:qu33)0 •)q) ’«i3PQUt)}| 3Q).p313J3a) ♦lt;J)4) J(itl33pqUVij »0030 ♦Qtqi iaiW3)3QU»l| «dsp ♦âj^i'Æp jdn33pqu0y ♦/„^^^J3»W nbsp;nbsp;Ïlt;in331V^ ♦1« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ïplldj »dgt;P33 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3)03ndJ •âgt;1333’j)^à) ldll33StIlfd( ♦j^p33333 jnofjw3jrodJ ♦/H^di^js •3aj9p^füdJp30 »(}iqt lomsojqpjtodJ 3)))«, »/W^^^P M3W?0jq’p4fÓdJ *^)àgt;$JMJ) JlSvUldJ •ftïcï'iï^pj) 3)pdJ ’.Ijl^^ps p)M«t333dJ •àl^cîiîpj ’Jdn33333dj •Ij^ }dtt3ÏM33dJ ,0030 ’$(f^ ,lt;itU3«33d0ttd3p *j(W^P «II3P„3«3£. 3^3|«3»d0 »11133 ($333 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,3»J0foJ ♦i„)(flt;$ä^333333 j}Oi)W3qtO0 *4dgt;$$WJ0» tl3qM0 •lt;)H} nbsp;nbsp;nbsp;,9«3A,3llU0j Uiüp

*^,«j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,()U3at3MiioJ *.Up3j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;auwQiiüJ *^'.|5'133lt;)t,d JQ 330« 31)00 :llll(ï(ï($P 0Ji3„Oj 33lU0j ‘IIOPO p)rO«133Jlü0 *«dd^p 1131’31^)00 •133 «3j»J3(l0 tl»« ,H0mJ *i($Æ5gt;33333 nbsp;nbsp;11111111311110 ‘M^îî’Æ PP’Ofll 3331110 »,llip33333 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3^31’1110

*lt;3’91 3»i3O)^pp,tj03„ifl,

’Qiqi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tl3lU

•#30jqp,3)1)0 3()M3PP)3«1 •(),q) |llt3O)qj3Pl))0 J3J3U3 ’Qiqi 3Ui3O)q)3piij0 tidsp »11^3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tl3M,3O)q)3,3nj0 ’^^^333333 11330 Q113(13]0 •^^t$333333 •i!l«3tÏ33333 113^3)0 »^1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,lt;11)33 1131)311») 0 ♦ZI^^ . j4iw«»Pï(fe’®

IMUOdJ«) ÏM13»^,»X ’© ’^td»^'^)»’««« eifoC »0 •311) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;)dn33 01I»C ♦©

•iltlj$3?3333 JOOtq 6»C *0 •Qiqi )dii33 0qo3£’,C »0 •«3'1 3111,0)9 «9O3»C’0 *«)^,3, ,lt;ïttW «Pjyoyp^J ^0 •3!($ nbsp;nbsp;nbsp;,lt;in33jult;13»j) ’0

’/^)M, widow «11,0(1,U^^© •,11)^333333

ówpoöu e,Mo^,«)j;’0 •D^ ,lt;ln33 öjuoipujj » © •1«)33, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;wn»qtn©

•1103333, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M10j)l©

•«3»3, nbsp;nbsp;,dn33j43»Ui0t0

•11133,333

•3« ,(111« M3(}1,,301131130 •31)33 ,Q»jq 1131130 •1111)3,, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1)3(30

•.,,133„W, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;113^(1)30

♦Qiq, nbsp;nbsp;nbsp;31tO,U30 „0030

•,lt«33)„ JlfOJM,© «lt;13)3 •133, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«30303113©

•,1)3,3,„, nbsp;nbsp;nbsp;mooipu30

•„33,33 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»11,0

»„ii333)„ nbsp;nbsp;, tilled 330

'.„.I«33333 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»,» 1)1311330

•333,,,,,, nbsp;nbsp;tt^j©

MPQiq?

tl3ij„«, ,lt;lR3,U,O,dgt;'O30 •3l, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M,i

d,«ll»Ul ,(in3,«3O)d5?O,0 ».,33,,,, «3Ui,O)q,ii’o,© ♦,,3«, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,gt;M©

•«333),„ nbsp;nbsp;,„0111)33,0

•„1« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3„0«o, ed»„,0

•.,1«3„ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3lt;13)3»30

•)X333 »ltlOlUUl»30 •qiqi ,Joiq»,0Ult;13), ■Q’l’ ,Joi9»,J«d»lp0 •xpx nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3joiq»3©

•,1«3X33,3, Miooqojn»© »,,«x3, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,in»0 39)101

•«X3, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3,1W0 01l3ir00

’lt;5’9* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;31)1» 0311030

’,«X3, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3,1111’0 3,0030

’lt;5’9) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,,i,»J)3q,

’(},q, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oinrj,(11133

’«X3, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3111» 0

•,1I«X)„33,, «lOO9ptl»0 ’„ipx, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3lt;J33t1,P0

»«X)3, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»))03033»©

•,,I,«X,3, )dt133 onilf»3»© •x,x,33333 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lllt;{H30d»0

•qiq, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„fo,11» 0,0030

•Qiqi 31fo,ll»011113)3 •,1«XX)33 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3no,u»0

•,1«XX3 J3iltl»0,OO30 •i«XX3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;)391M»0

•133 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»llltO31)»©

”i,lt;5.’9’ p„03g «1101110)1’0 it’ll 10 ”',9191 plt;',03£ 0UOtUO)»0 „3ÿq

•JDPX p„5,2 «IIO1UO)»0 •,,xj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uin«,d»0»0 ‘,,XXX Il3»3jy»© «,9)1«, •«XXX), nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«,»3jJ»0 ’lt;5’9* nbsp;nbsp;nbsp;„»©„,jM,»d© ,„«,X,„ },3»M»3)g«„»© 0 ’xixp nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3„0ooj9im3 ’lt;5,9* ,4,„,j33,dn3 3„»(« •XXX, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,dn3,j3„lt;itt3 •9,9* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„(1113 391101 •9*9’ „(iiuulioi ’,,,i!xx„ „dn, sluul», ’„,,, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„dll3 II33)J •„)xx3, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„dn, •11X)333, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„,o, ,9)101

•/X)„„ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„,o, *1’4, •Ixxx) ,dn,,u,ojipui,oo, •1«XX33 Wp»Ulj«)G •,3X3„ ,«M„ 3^JlU00ÏC ’3x3, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;)3,t0013j003 »9,9, nbsp;nbsp;?' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,13(00, „,101 •919, nbsp;nbsp;nbsp;; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Il3joo, 39)101

•919, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ll3jOO3 39003 •919, nbsp;nbsp;nbsp;113(003 3')3llin0ï'((. •,,xx),3,33 ll3jOO3 „»3jtlltl ’,„X333,^XXJ3 tl3jOO3j,llO„ •919, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«3(0031111119 •919, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tl3jOO3),3ll»3gt; ,XX)33,„ „,JO3,9O3HdRr9 •,XX)3333,^XX)33333 lt3jOO3 •«)X, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,I31U3O)93„00O3 »,,lpX,,, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,„0003 •«)X nbsp;nbsp;nbsp;,41,3, e,„3,t90ÏO

’,,lipx,3, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;01,3 •,1I1XX)3,,3„ It3(pjult;l3

•xtXXX33,, ,JI3ll3„»l« ’9191 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„13 3 9113.33313)3(33

•919, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,313 33,pdn0 *9191 tl310tI3ed0M»«„l3 •|)X3333 W,9tlC WA ,31, ',I)X333, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0»30,31,

•,)X333, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„,, •919, wfodj „991,391101 •illO)X3 U3r0dJ 3399t, 3111», */„«xp».„,«)X, 3tod) 33991, •Ixxxj ,111133 33111)3 •919, 113 f 09113 t (39 tl (131] 30 •1110333333 nbsp;nbsp;tl31|39Mlt;b„90

•,XXX, tl3lU30)9tl43„ÏO •„«33333, 6lllltU»„JC, •X1XXX)3 3)3, root S »1)30 •,x ,3»93»9»l)3 31pJ)»(X) ♦X1XX)3, nbsp;nbsp;nbsp;,3»93»9»1,ÏO •„3333,, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1131)0)101 II1I33

•„«X nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,3»« 11(1330

•)’£ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;31,311(1330 •„«XXX) nbsp;nbsp;nbsp;„0011311» 30

’«),„,3, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;333)3,»30

•919* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;113,311’30' 31)101

’9’lt;H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;W)3)»)0,900, ’9’9* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ti3)„»10,„S ’„,.’,X33„ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;)I3)„»ÏC •9H’ ti,),3ii(3d»)O„oo,0 '9’91 I13)331lodtgt;30 tld3)3 ’(«X333,3 tl3,331IOd»ïÓ

’W0WVH3Ö4 3q«? 0?WV« H0^0j4WVp3q03^


*x)x,„„ «nti»„d»ïó ♦9191 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«3d»)0 „339, •919, wd»K,„,Ji„»(i •9,9, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«3d»,43339) „,»ii •«X333„ 2d»,433,9) 3000^9

•„11X3333, «,d»ÏG •9’9’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«,,4VÏC,9„« •9,9, „„4», ,„)Ju,oo9G •)X33,„ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3))39»3O •9)9* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ó„9’’K;,Iio, •„i«x,„„ «.„9»40 ,„»«, •«X3333 nbsp;nbsp;nbsp;6.„9»Kgt;,„M* •„!«X33,„ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;e„9»50 16 •„i«x3,„„ «„»domjr •„1«3X, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;)39U3tl10f ‘9’9) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pdd»,«^ „t«x3,3,,3 t«oo9),dd»,nxy •,„,)3,33,3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„9)pm5f •xxx„33„ «3tu4nïdJoïó •)9) 9,J»ui»@ »« 3iii4iir(i^ •9191 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' M3Ui4nt(fe •xtxx„„,, i«0ô9tti4nÿ^

•„lxxx)3,3„ ,)3,ÿOlt;« 0U»,)(| •«XXX),„„ «31139)39)0^ •919t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;31l(13)33rO(^ 33? •„px3333,tld3)„tO(fc 39)101 •9191 3«d3)333'0lt;t 3111111», •9191 •43p3iolt;fe3lt;pJui«o5ó •9191 31I(13)33rO(t ,ld3ttl3Ö •.1,«3X333, 3lld3)3,rOlt;Ê •9)91 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;U1009X31,3d0;t •«)3,33„ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„,»)3d«lt;fe

•1XX,,33, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;II3JOO(^ •XXX„„„ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Il3.)0,)0;t •11X33 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,43)0lt;X ,9))«^ ’.„X33*.„t«3X, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,43)0(3^

'XpX, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,lllll)0(t •919) ttiniuoiti3)olt;fe ’„113X3, »tUÖUI3)0^

•1!XXX33„ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X)IIO’1](^-

•)X3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;««,4t«4n)lt;tj

•919, «3dlllO)(X,«)« ♦919, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«3dtlio,lt;^ ,330

•„X), nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«3dlU0)(É ♦1.11«,33,33, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cntl»,»](^ •,i«X)3, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»)0ö,lt;,9))S •919t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;113.9(11011131130,^ •919, «3J3«U»tU «3«3Ö,S •lt«XXX)33 11311130)011301^

•9191 nbsp;nbsp;nbsp;,00X0 3),3UldlUlÇ^

•.)«XX3 nbsp;nbsp;nbsp;«43)3 3))3Mldttl,(t-•XXX) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;sn-^oji^ •919, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«100911„(fc 39,)«lt;

*lt;5)9, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;),dd»ti„lt;fc

•.11XX)33333, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«IOO91I.11(R »ilX,333333 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,110010^

•9191 31),J,3„(fc 3911133t«

•i«XX33333 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;113.111 .lt;!0933»1fü 111’0 3ipJX3,3lt;^

•9191 31)3jX3„(^lld3lll3„0

•(ltlXX33333 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3,)3jO3„i^

•XIX )3,tOO! 31)llJ)«j3(^ •)33333 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, 4)1X3 pl),3^

'9’91 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;wj«lt;ta0,9,f«


-ocr page 756-

Ömnlumoxtet eetxxf. ‘Puren (Smetefen ffeteelxiiit. lt;Parert mannefen ©melffenbout ibid. ‘Puren mifffen €^peomoxen eeeeetxxPf. boom Puren @pnnunm (XWij- ^pefenPuren 'll nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;grudjt puren

'Ï^umurifdjboom teceexè. groot Puren ‘^npleuferupt eeteclxxxix. (teen Puren


Ätgtjl« V Anh en ^tab^mfe^cn enbe

spilden © affraen ^^^f.


'Ceer nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;teetfttxxP. fwert Puren

'JZendertef exePii. mater Puren


tttxliiif. tbid. ibid, etexlpf. tcexlPit. eeexlit. eeexlp.

eeel. teexlvif. ecexlv.


CPogbele neft cexlp/. epogbete 9011(011 teeexxp.


milde Titfen SOlae miltoaiad «Plietbout COliev


teetxv. txp. (xxiif. teeeeclxp. teexxiiif


wiUvUcr («xxi«f.t«xxv


quot;CerbentbiOt «{«dïxvit. wU epeftn COotf «abf^.


COnteetfe^e Ccr^otti^O'n


teclt;etlxx»f 'Cetebintbiinboom

ceceeeUxPif.

Cermentbitn


Cerw


ibid, ceelxxxpii


CXoomfdie terme exeb 0 orner terme ccclxxxpttj.


Teen beften GOeeneo^en 9?elt epp.tee *ï)ettcfei rofïJeitcfef Wilde COencfel COevanglnee COerbene


eeclxxxP. ibid.

xxPiif. cexxxf. ibid, ibid.

teclxxüti. exP.


SOlopofupt 'Do^efetupt lt;X)05M«cfï SOegÓttfort COofefaet


x(twf.«cc(L


Söo^febenbeet Toffenfieert CO^ouwen bap;


xtix.

exef, cecexpf.

e(xx.

xevif eecelxpf.

eeetf.


SPilgbe tetcee^li^. roode 2Pilgbe ibid, rim SPilgbe ceetecif. mitte SPilgbe eeeeee^li^. SPinde eee$'4)ppif. Clepn tloe^fene POinde ibidem

©root tloe^fene SPinde ibidem

middel minde ccf$$^p{if'. flePcde minde tte^f^ii^. fwerte minde f(e^Ç(VPiii. ^ec minde nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid,

minguert nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eceeel^Pf.

mildf minguert ffeç$iç.


C^ap0rt '53 bpm bic


ceoef. cnippcnöe rOevBene inan^


cxcbl'. (rxW^


Cbeffenferupt ‘Cblufpi Pan Candien


nefen ende mifffen ibid, neer Perbene ibid, perefene bxoot eelxxx.


COxonmen fpitgel ctviil. ædfpingererupt (xxpf. clepn/geel/groot/mit/Pi(fit Pingbererupt ibid. «Pijgbeboom ceetetxxpij.


fctcalviquot;.


Perefena doot eeeclxxir •^^buniö bloemen tiPiif. Perefenegrue xe


•Cbpmefea nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eetxP. Perefene Penefel eelpii.

Tbpmoe exep. Perpue 'Cbpmue pun Candien Pepl


(btbein


boom PepI milden 'Cbptnup crePif. tlepn Pepl Congbeblut tcectlxxxix. muer Pepl ‘Coxdplion 1


'33o^d'fd,foxen Coxmentilie ‘Coxtfeerupt 'Cragacantba '23xc(0oxi5(tmtm


«xft). fwerte» Tept


ceeeetxpif. tecxxxit'.

ibid, ibid, ibid, ibid.


etexepf picrerupt eexcix.ceelxiiif.

ixxpif. Piiebboonen cceexf.

ex. tlepn geel Pijfpingerempt IxPij. IxxP.


Pilgben OP 2Pgelmoxtele SPuelmefler 2Pulfïroo SPuntlupferupt 2Puter filieren OPuter noten 2Puter pongben SPeebgruo SPeebdoxen 2Pederdoot


ibiö.


cxxxif, ttfflxtiif. tbid. Clxxp. xePlf eeeelxf. cccec. xt.


eeeeefipptf aSJinö^aeïttviiióe

etef^t^Ptif.

aS^Rnerupt ïZPtmerffruen

SPinter roofen mitten beumfi mitwo^tet ïWiinrupte milde aasijnrupte


ctelpf. c^^if. ccetcii. ceeediir.

ipriiif. ce^iÇiiif. ibid.


2Polfô beften eeel|gt;iiii

2Polfô melcf ceePf aPolfo mclcf munnefen ende mifffen ibid

bxeet2Polfómelef ibid,


ffafeViQ. ©pnnctt)f«öfn(gt;e SPolft


‘Crtbulue

CripaRum Tvagoe


edtif. groot geel ptifpingerempt teeeeelxxxif. ibid.


elepn Ä^ederdoot groot mederdoot gulden mederdoot SPedcriet bl«um SPederief


tcexf. root Piffoingercrupt ibid, geel 2Ptderiet tPf. mit PiffVingererupt ibid. rootaPederiet 'CrifieumtppbittiS eeexef. Pilieren txxxpf.txxxpif'. SPeedt


ttelif. metef ilid, teeliiif. ^ec SPolfe melef ibid.

ibid. SPolfe moxtefe tecl^Pif tedP. blaum molfe moxfele ibid, |xix. geel SPotfe moxfele ibid, ibid. Slaolie bladeren fÇ ibid. SPolle erupt ibid


'CwebUt


ere. geel rOdiftfit


ibil). tamme ÄÖceöt


ibid, mit 2Pol!e erupt manner fen ende mifffen ibid.


Ixtif.


•Cpdelofen elxxxiif.etexiif. □oitcfpxoumen Pilieren miltOPeedt geel 'Cpdelofen txeP. txxxPif. mitte'Ï^pdelofen elxxxiii). peen Pilieren Vxeempt Ppdetofeneeexiif'. poet Pilieren


^-^acnermu ^2tz'X)accaria


ccïcix. ‘Dmwo^tie


22?eecbbxec cxxxV. bxeemeed)bxee exxxbif. elepn weeebbxee xxxï. groot meed)bxce


ibid. aPoxmempt ibid. Spondenerupt

Ixxxiiif'. SPonderboom ibid. SPoume


tepif. Pingberboet erupt elpf. root meeebbxee Paleriaen eelxxxix. Pioletten


(biö. ibifc. lt;blt;ti.


aPxdneFerupt aPxangbe


ÇViî, ÇÇipPt. reef, i^üf ce^ti^,


Pulertuf Pun ©tiefen ibi. Pifnugu milde Puleriuen ibid. Piffelernpt clepn milde Puleriuï ibid. Pitfen

0xoote milde Puteriuf ibi. Plumerupt


exxxiif. (teecxxxti. tcceexlp. ecc(xif.{(cexp. teelxtii).


muter meetbbxee Ixxxpiff. exe.

;ee2Peeebbxfe l,p$$tfif. aPtimen eccteeçlt^. 2Pilttrupt teeflf.


S^ptKfne 2gt;fcvtxttpt 2gt;fcvbcrt 2/r'’fP ^(dbaß


2?


Cft$^$»j)'.


tceceefpiil. efp. ibid, fijeiij. tcc^vil.


J^egifler der «^ooebtentfeber frentern

name« tm btfem ^rentevbnd; be^mffen.


J5f0on

Zt TlcKerrfcßef affeufed 2tgatïcijö


2lgrfep 2lgfep T^^oxne


atantxonttj


jyx 2tf6er6aitm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6ff efepnfaiteTlmffcr lt;610. waffer^lndoti^ nbsp;nbsp;nbsp;16(0,

420 rodfjTlfßtrßatim I6iö. sufferampffre 1810. ïoefffer2lnigt;ox7 nbsp;nbsp;I6ld.

2 Sfruun / menfln / toeG Ulndotij / menSin/ vxi» Unseddi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*56 Ö77 6Krt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J7X nbsp;nbsp;efirt 220 2lrttf5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2}j »49 2lftfelt;tt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f87 fefdt 2tn8oxij 2ii ^p0ace nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;415 wlö. TlmelRoxt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;590 cleiQenüet'AnSon) 161. ^pxif6f«mev nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;36;

658 21 mpff te nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;462 fcdw«rf5Îl«ôox5 lt;6lt;Ö. weifj 2tpïlf6fumegt;f 181«

^8^ fanrampffec nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;181de xod8rr^ndox9 181de 2lpoffemkraur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;99

2lt;pffeU


-ocr page 757-

Xtetttevtt namett.


TIpfTi fSaiiM

Ttpffef

W(9

Tlrtfrß 2lH’fft)6(af ^Injcntroofl

Sliigfntroffgttfó 21115 euro iirfs 289 35

3Öflc6of9rt JBölöxidfrt

grofj Ipaf92fttr^ iviCot ]ßafö2(ae^

3B«f(fcei toifotJÔafifjrç

36{fifgfdtg Jfttifan}

3amp;ijfjain mimij RußtT/JBtfffrtt);

kraufi Kaffatii fpitftrlßaffdtp


61) BfaVoSiofwurts

(6(9,

(6(9. ßftcbei)

392

655 ßfutbraut

126

)25 bfntßtropffft

140

589 ßfufWiires

47

37 BoBerefTe^

38°

4)2 Bo cif Bort

’70

1,4)4 6ocHfßo?ß

42’

ßoncti

404

664 Weffcßcßoncl)

407

289 ßo’ß

787

(6(9. ßiont

402

(6(9. ß-zantfattfeß

’9

206 Staune ff

I2I

(8(9, 6zotinffetfeßßfiimfn«47

(8(9, ßiounwnrts

4’

210 ßzemet)

777

lt;6(9. ßzennkzaut

110


wtför (Cucamrt (^7P2’ir”’6âmn 30

ÎOactfffÇ 3DAnne6aut9 tot iDannedaunj


319 (Efcßefmlflcf

669 jSseßefopffef aeberigießef

lt;543 Ægefbraut


lt;574 (6tö.


W(if33Daimcßaui9 676

30au6citfuf3


toaufertffetjoo^ ÏDfimtnt hraufï9fimfnf ÏDemnareft ÏOifc^cfkratit


44 ‘7‘ 210 «6{9.

289


3Dc6 peyffgetj gcffle wurtjef

3Diff


74


ayó


(ófo. 62om6erc

(6(9. ßzueßßrfretj

lt;6(9« 6tuc6hraut

(5(9. 62!ifkTOiir(-3


Jßaff 111) opjfef/mcnKi)/ ßtuf^erntj w 1(6119

Ißatmgcf

großlBatcugcf iCfcjgt;9 Bating cf


77$ ßzti'iWurtj


amp;in6cet amp;iniîat Æ(nboi9 iEiferfeß (EfTmißaiit^ I£fcßfttt6aui9 jEfc^ernßoftj fieiviEfeßet^ jgngcffufj


^7* 650 420

3*54

’79

392

”7

lt;579

lt;573

(6(9.

(6(9.

34'5

^82


3Batßon(t

62»; ij Bato)t(c Jßau'iiwof

JSamp Crefj

JBeerßfait

JBeerfop JBeerwurtj Jßtiifvofßcn

JBf(nßoft3fi9

36cttc9tctfifl»ur(5


102 (6(9.

24


(6(9. 592 747 789 ï7^ 24 z

’?ï 602

122


Óuöet^fkeef Öueßampffet biicßßaimj 6uc662oot ßueße ßncßcfcßetij ßanSucßeij Óiickr^ ßiiffruktaut 6urgf( ßurtjcfäruitf


ctoite^ßiff ßunfjoiff

576 huöiff

5S5 Ötnebefbin) ô(|teE

^, 6tfcgttetcr9ffïtf lt;5 ’ Bjacßel) 9(ftcC 20 92cpö(ftc( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;457

^^, frauwci) ô(fttf 451.457 4)0 gcnf59(fief 487 Ölt;i bareel) ö(f(ci 449 4)0 mortel) 9t|ief 451 mofsolfltfc 487 656 to9e9 9(f(ef 446,449 (6(9, lRom|cßfr9(fief 452 ly fcuW9f;tcf 457

J54 Wof9t9{flcf 612 4,97 iDaffei) 9iftcf 446.447 (6(9, Wc(f5Wfgc9tßef 45» (ß(9. W'ffcßöt(fcf (6(8. 374


1'6 (6(9. (610.

39’

452 478 44*5


jEttt5fac9

jgpff(cßo9rtfppfcß jj2

ßctCßiSpfflfß 120

grofs JEpffteß

ftitp lEpff'cß

7»a(fct lEpflicß

w(f9ct Cpfftcß


^quot;2 126 729 5^8


fc^Wrtrt^triEpFpeO jj»


65i


JBengefbraut 72

Jßettgefhrauf/ mniffv / t»d6f(9 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(6(9.

lBaf9t Ißeugcfürairt i6(. jamer JBenjefbraut (6{»

JBerubfauw 473.474 ^cutfeß ictuUfaW 474


ßeymifcß Burgef

X)i»(f9t Burgef rt ßurtjef 9oE(opffcf 9oßbraut


mailt lt;pfßeß tp^ciiw ßaim) ipßraW ftffti) ipßfu» etßfrf mb cf1’9 ftoatranöff ct9flpffff fr96ffte9 crößectrnßwut lt;'t9fc}gt;5‘’9 etôgaæ etönnfj rt9trrtucR tröwiyiauck cr9wiitt5


(6(9« lt;6(9. (6(9« (6(9.

’97

420 (6(9.

280

73 (6(9. 419 *77 420


«f


49s ßuetetfeß ßup6ai»9 ßV2‘’'3 ßpettßom^


n öotiöfrßar 6jo 5rof59o«9ft6rtt

622 hfef^ 9o«9ft6ac


(6fd.


öottrtccï»ur0 Ö0Zt


?8’«Jamp;* 104 ißt«, («9.

3} 402


»80 etcnßzeifS menff^/Wef#

erfeußauMj crurofs


36 et «taff5 JBertrmj ßefegnetet

rütf9tr33ftttan) 36etfcrfcufj

Jßrtonieß

t»c(f33ßftßott{c

6:am; Ö etunick ÏBerfafs

36 ißetbraut Jßißeruef

JBfffambraut 351tt(3f9 35(tcbcn6aui9

36ftt5cu6ctt5 BtrcKwurtj ßyfemkraut ßftterwuetj ßfatterubratit ßfauw gifget)

ßfaw mert9erf(9 ßfawfeßüJettef


i6f9.

’9’ 478 292 ’4 271 112 €6(9.

’7 277 247 384 4?S 662 790 77 747 282 29 ’7* «7 ’7»


fCar9o6rnc8(ct (Cafmite Capprret) (Ce9er6rtim;

(Lßumtfl’ iCß(tml(fw(f9r

Cßzeuf, 6(1119 (COziftwurij ICüriiviteij


478

778

797

667

166 (6(8.

’9’

299

617


OtTV'’**((f’^f”‘lt;w( 90 (Cofoqufntopf^eftç po


Cünanötr


2J7


fcßtoart3(Co2(an9« 240

CoinStumet) 14$ \vgt;aE9t(Coxftt6fum5 ißt.


Coznefüaun) /Lnjdfclißafo CtsufjÖfwmfij lCreut36aurtt Citcumft^


ftUtJ) ct7»fp(fc9

203 fffeßtnßauu) a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’® cffcßirpßoftj

Ö2acßcuwun5 gt;73.273 ftefn cfTcßera W4ncr92a£ß?wurt327} iyf,rnBart Ö2e}gt;ffjtfcß56tumc9 «jy cefvrubraut ÖiopffWurts nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- f -

92umpcfß(crc9 öureßwaeßa


9oflei3 9ott(t6fumr9


9iin»urt5 9pfmf«t traue öj^ement

bjlt;f9


3*5 rpftrnrieß 787


”4 ^M1)

33 ßa 11)7} fart)

(6(9. toaföt ƒa

232 wc(6r(n


6f9 102 4’2 409 6*3 (6(9. (6(9.

nj (6(8. (6(9.


344

346

*350


® nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^auföttum

j£6crt»urt3 436 4(eßfrbraut grofs (EßerWirts lt;6lt;û. ^f(g6onfn

6)4 hfrip (Eßerwurfj (6(9, 'feigen

Weffj (Eßerwuttj (6(9, ^e(gcn6am9

ßetotraueb 2) ƒcfgtöartjcn fitaut 29 ^^^ **“^9 Stofs ^dgwartjci) wu6fn, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;26 nbsp;nbsp;fifaà *


662 ’77 4«


47 192 301 507 3’9


(6(9.


efefe £ucumcc ■Cutebifeßet (Cucumet


Wtißfin Æi6(fcl} j£fcßef


(6(9.


fO9


J£icpff6(i»n)


^°4 ^eE9tmo2c9


247 jS7 2jl :tf»rff9


-ocr page 758-

^enldi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7çg Weffsöffgeij

^er66tumci} 581 lt;]Slt;«(t

Serf^erßßfumnj f0fö. CSfocke?

-fie^tmSirun} ^ferßerkraut

^ftjkrawt ^'»gerollt


Xrcutcvu rtamctt


*77 JÇfyôfttffffÇ

$78 ^epóffpljpntc^


1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;156 jf^rpön;

998 Src'ß wnf-gfoefemfßt, ßrvatHofutnrn

672 lt;5'ottopffr 6

276 Öß’oftinurß Hf (iïiottknopfli^ rl^ (SSotteegenabe


775 ßtpbeuöfumß^

29,179 i^epöcnkozi;


555 ha^rç wurßff

798 RaJfflnfßauMj ^gz beetèefiet)

140 lîfÛfrprtté

179 kerßeUraut


289 ^17

183 3'7


^inserkraut ^facÖöo«fr


lt;8lt;ô. CB^otffôSergffî

6f ûB'rafj ßfumeg

422 lt;!B'rf«fittj

77 öß'rfuPcß {6(0* (jETrirtócKraitf lt;Cfù, ©'rfttöt wurf3


^fac0 kraut

^nfrrSzo.ffaeß Wiföt ^I’acß

Krotre»)^faeßß nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;77 (ßrofjfidiikfec

jfffaeßßfHöe^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;741 dirunaepeßef

d^teyfe^ifumet) nbsp;nbsp;422 grunößepf

Czauij ^fdfeßßfumr^ gruubefreß grünö riß


*47

^focßkrmit ^foeßehrau jfffoxamox ^oxenßeftj 3rof55Wa«g


jffotswepv ƒ rouwen 0ar ÿrauwfç kraut frepfd^anj frepfc9a«7 Kraut pofeßFoefetkraut fuetet) I)üft5 funffßfat funfffMgerktaut


ï!0 guHtjef 94 gofarij jimtjef n* gufùei) efre 6^2 gurtetkraut 95 gufeßliur.cß tó(ö. amp;


214 ß ißirßftraut


^ETrtmanbfrfe CB'amanàftn^ lt;5^ar6f9 ïoffóf ejargf^ CffarMalopffef

©art9«jn9 ^autQ6xoot (Saac^tunj iSaud ^eit


m 4Î 220 140 , 7S tólö. 99’499 482 427 420 26 994 (Sta, 121


400 18*


ÄrpöenfmucK ^tpürvyfop 187

Jl^epöntfdjwurtatkraut


'27 J^ithefKraut /^itneifc^ia^Xet 1^(metfc^\»ectei Éicfn) ^hfenkSee I^irtet)(ec^d


no

112


Ï9f H 74 2y*


m«t95lt;rfcß jÇtrtjwurtj fcßmartjiJirtjlnurß lt;01.

iDctß^trtjroiinj i0ta.

lt;0(0. j^trßiiMj


ff 90 484


Î99


48? Wt


quot;97 grofjÄaßfeß kraut (b lt;610, hfd^ lSa0tt0 Kraut ißt.

88 ^a nirj^auff 672 J^agOex?

76 j(^a»i»fuf5 (0ia« acker ^anenfufy


66 609 Ïf9 760 lt;61Ö.


geefj^a»! nfiifj

ny kfdnetJ^aMCttfufs lt;6lt;. 24,115 feßvoan^i^anrnf. lt;6lt;d« 171 tnafferi^arteufuß (6(a. 78 Wrifj^ancnfufj f6fö.

6ij i^Wi^oeOtin

2 ViMdti^eMe

150 J^aCßkraut


140,547 X^arcnhniHt

52 i^a rnkrant


tSeet^otnungsSiumei} J^arfiraug *89 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßarft^er

CrefWeiaerfeß 69 J^ortpouia fxaup/root Wflöcrfcß T^arßßaunj lt;ßlt;ö. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jl^arirfgrf

«jBtcfwfßßfumci; jo 4aji-fn»if5 78 Jl^afff»iiß0ari»9 170 J^a.ft£nuf^firauc$ 472 9Çafiftemf5 527 i^a[enfuf5


aScnferic^


lt;B^c«ß6fiinj CßcHßfuß Pettit) lücrfi


Stofs (SEitrfl fuber üSerfl C^ettwurfj ©epßßfat öSieri’iij CS^teßtwurts OffgeV C;aiiiD lt;5lt;fgrv rotgoft ©ifgri? fprek iSifgn; l»afar gftge 9 Soatfergügtg


794 ^^afmhot

(61Ö. Äaßi? pfoftflt;9

tßfo, i^auetj^fttt

2 95auf3üJuita

7J5 j[^aU)^ccQfC f2j j^föerid) 287

177 jk^rrbfircß

*7‘ 95fFgoü6 6a«6fei;

*77 i^ertfrepót

99* i^ertïgrfpap

•Wö» Jl^trtjgrfpe«

02 4tri3Rtaut


J@0c8 krant jÇecÇfrntc^

^^iforr ^vofatJ^ofarr


948 2p foy 140

924 lt;610.

269


66i j6o *f4 73 (6(0.

^17 11^ 19gt;^t


^3^ 640


fern; kmifatnev öxidcUi then) herßenhrauC heftep helh-nSdiM) hcrtir^ate kiifferDeftJ him9^eft3 hirnmef Wdßiitmmtf ktiulit;

klrfct)tl7 hitfc^fuSatm) ^liùfij Kitfc^ft; tmff^tie Rirfct)ei} kfappttreftç kite

6u(Q 6fte rôrffldçWce gaucÇhfte grtijcl) sailed Mee geifüf«


j^opffen nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. , .

^ainungeMumd) 192 geefvoiffVkf«

Uldß^oxKu»56Öfumt ' - ■- *“’-


*84 jÇoxBffre^ 9^ox(frang jlÇoxtDutt5 j^unlkrßtß AJunûfjétimj /^unößöiS' j^imdfjkd’ J(^iittû6 km 0« jÇuttùfjurtge J^nHUffprô Jl^jw6fere5 pynfrQarm« PfIKp gara y ßplfop 5Wlt;6dßpjfop


Jacintti}


J6f »6 aunj

lt;610. j,6ifc0

lt;6(0. Jet,»gttüffrßrr


Î4!


777

162 tóiü.

49

160 lt;610.


927 10

47 177 94* gt;92 *94 (6(0.


*8* 6/0 104 94*


271 'äZuptfeßf^Jingßec 275 490 3«gru9


488 8°

189

104

183

138


jnôiçjjutfiv 5;utt3fï#urt) ^w k

hannenkraut hoppißueaut karree


9* 98° 313


greffe fieiv hl’« Mt^ei) Kff e kleiner fieiijkiee


hterShrauc laan t bh c }to7 à^ee raeijtriif« ïoil'öccfel’«


19'4'9

lt;6(0. nO lt;^97 (Sta* 9’7 lt;57* 672 29lt;S

lt;6(0. ,’97

lt;6ia.

98» (8ia.

97’ 42f 490 4»

4P (010. 429 lt;0(0«

427 490 427 4Ö9 49® 427 422

427


{;tfiij taupnt juftic^


kraut kffttfç groß Meitetf fylt^ Met.et) kruiôi »kraut hneßfecQ kraut knuoloc^ hnoßfoueß ßunÖfknoßfoucQ ■nafuruHoßfoue*) tolfocrhnoßfouc, fi fothnobfoueß (at^rutuioßreucß Koto tre kraul


^77 gt;4' lt;6(0. tóiü«

*89 10 tH lt;6(0.

00 )Ï4 lt;6(0. fhid.

I0(

126


179 weßerRartf^j

502 haryte

126 haßt^hoxueC

464 katjezjfagtf

119 harjf^fcpiDrtMß

lt;8ld. katuil) tcaöeiitj 210 harjeyuiedxf


92

477

449 lt;610,

4P


92 lt;6(0. 104

61


Rofev nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4-7

0Xfprer rötet ßoftij lt;6lt;ö, ßofryhot kraujir kefe^ hfduôrrnofrç

kotßrfKratit


tüjföic feoïffrf hoxluraut ho2«ro}'5


483 r?’^ ißto.

13f

13^ 49* *44


koxi;revfc9 145,77t

wafärkeinßfumo; 145

kra»lt;c0pafo


üMftnßif^


4f

87 f^ ßau«


-ocr page 759-

3,rc«férrt ttaWen-

Ea;irfnRrff5

fßfb, Keßknofpe^

440 fl^eiißoxftj}

Îi.80 Jßefprf

^2’4

6j«V krtfj

54} fifgej}

177 SUJepmßrumetJi

«59 nefpefcaini

Ißfc«

grtcfe^ kcef5

ƒ41 ümaenei}

6iy ßfauro WfrfVbiHmen niffef

1*7

óïunec hnß

' 1'4! flt;»p9

417 nbsp;nbsp;181

ßze nnenb neffef

fßib.

DOifacrkrffj Wj^?? meerfmffy

97 S^eymkraut

30 ßaßer neffef

lt;610*

rotfcnSrifj

54J Weffevunfert

642 gejeyrav

200 pryterneflef

iCtö.

ferottenöiff

ij9 finöbaß

6ylt;5 SWeißirWiirfj

2y9 taußneffef

110

hromerß ferrie

65y finöeßaunj

658 S©tf£0ktaut

46 toötnifftf

16104

feroftencÇfïaclJfj

yf Rnöei}

Ißfö, gUJiftev

470 wefeß neffef

17

kreufffßefc

Î94 Unkraut

7; feßetß StÇffte^

16 tb. nifjrûiirtj

29(5

fereiifjßeec

(ßtö« fofferkraut

107 £l9tft3 kraut

jyo feßKartSHfeftoutts xs»

feurtug nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;16Ó.169 lozoceroaintj

öoi großmfft3kraut

349 Wefjni.fwiittj

296

ftiußenfcjene

j6o fo?6eere9

fßtö. mfßef

6yi nuf36aun}

lt;533

kubiff

160 ferßeußaun}

^77 gOoöefgeet

28} 6aiin}niij5

lt;6lb*

kußox»)

411 fungenkraut

jfy 2l9o(t;

369 rotnuß

640

hiimcf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

i,7,«}0 funjeßfume

is4 moGTcR»}

«xo tßumuß

ißlo«

fcßwctjhumfC

2}9 fnfe^

402 moffttet;

fßiö, ^rffcQnuß

638

voaCathumfC

2}6 fpöwepeft

14} moCtii^

;47O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dgt;

ißtb, SDeßfenßxeeß

weffj Kiimtf

2J9 fpßßoekef

154 acker moftcij

*8J

ftßwrtrf5 ftnmteß

fßfö« tyntn

jji gartet moftei}

Ißib« J0c^fen5ung0e

S

l»aföt feßwartj ftumt c^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;211?

ßeymifcßnioftet}

fßlö. jObermenlcÖ

53

242

wagte

}lt;S9 voifbemofte^

(ßfb» sDcfßauti}

lt;544

ftiittcC

194 flljagfamei}

(ßtögt; joinntoften

Ißfb. jDKuenßaunj

fbib«

hiinfcß öftimrf)

287 seßointerwagfamen monkraut

124 iCfmag

3^9

bunnfgß0kert5

1*0 jy:

kctiij monkraut

Ißib» gctfgt;!Dfniagfn

372

bimfgunö kraut

yy saaier

471 ITlOXtV

122 CnfeeßzamDenffafs»

feunratj

61 Sl^aiora^

200 ßfötmoze»}

247 kraut

75

kurßs

512 2I$afßaun}

és} xofföetnoze»}

12} äDxnnt

161

groß ßurßa

lt;6;ö. großaDafßounj

fßfb, 5amnioxfO

’22 SDPetfutje^

*68

kfd^ kurße

ißfö. flr^aniefbainy

621 jnofeatty

lt;38 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p

ßiittbe kurßs

J27 öBJanöef

fßlb. ntofcatd^ßfinne^

Ö34 pfaffeijßfat

49«

fange KurSs

yi2 2l9angoft

474 meß

3ÎÎ PfafftvOobfiiy

Murßerßaun)

6;4 ßoitj ä^angoft

w» mofjßfume^

jo Pfaffenpfnf

2.3

RuttefKraut

2 roter 2l9angott

♦74 mottenßfume^

„ Si Pfaffen rozftç

49*1

kuttfttßaimj

'618 waföt fl^angoft

722 motfenkrart

Wlb« pafpf

$0»

kutten epffef

fßfö. we{|fet2lDangoft

♦7-1 nmekenkrauf

’49 garten Pappet

lt;610.

fcmvnrQ

72 2l9anpteW

♦4^ muneße kcßfi»}

3510 gßemeyn gorten pappet

kuweyltf^

147 Ä^aegenöteße»}

19° munbtßeftj

602 iöiö.

kjzfferßoftj

672 SBJargenroßfiij

142 munt^

210 toetteblgerpappcC

505

h^n^eftj

tßtÖ4 wftöe Wargfm'OJJHV ßoffotjjrtiunfj

2'0 papprfßaun}

65$

14;

ßerepmuntj

212 pofifnaefien

{2C

racket; Rnoßfaueß

101 2®actfnroflt;9

‘42 ftfeßmuntj 270 kfelßfiacßmuntj

*’• 'Müffbtpapinatßen ißf.

iZafenÖef

228 £19aroßef

212 som papinaeßen

ißtö.

fattuck

495 2V)aßt;offüfe

lt;56y katffVmunt;

i6ib4 pafifney

ißlb*

^attfeß

fßiö« ßWaßUeßn;;

15 2 ktauf5munf5

210 rotPaptneV

ißiÖ4

großer faftfcl)

iß^ö« 2I)?ttjfufefeç

tßtb. Ortfer SzouWeumuntj toffoe Cafune»

lt;6104

hraufer ffattfeÇ

16(0« fl^artetißfumev

JÎ nbsp;nbsp;nbsp;161 b.

janjpopfney

ißlb*

iMetferiTattfcß

f6t8 fUJaltßfume^

757 roßn;unt5

(6iblt; paffpfbeec

yç7

xofföer ffattteß

496 Waptspßauig

^So fplßermunt;

lt;ßib, peonfeij tfiimeç

’S?

£aucß

js8 2®aiitßeec

62y mutterkraut

’S Pfon(t9rofe9

lt;6104

ß^ß èaiifÇ

5^9 fUJaulßeetßa'inj

i^i^ mntffitfle

240 perficO krönt

yyo

fnh Sauc^

fßta« Sl^aurkraut

47 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ä

pefHfenßtourtjef

*9

jießcrktaut 5^464 Waurpftfftc

104 jßaeßtfeOabt

57S pepemevfiraut

99

cö et ff eß echraut

yy weerßirfei}

2yi rotÄaeßtfeßabf

3^° peterfifgei}

724

ßiiinne^ ffeßerhraut jf} aljecrhnff tj

97 ^arcflßeyröf3fti5

1S2 ptterRi}

ißtb.

pef^ffeßetReaut

tüiö* WeiaKf5a^

J74 ^agefkraut

So pef^pcterfii}

426

ffene^

!’i £19! Lißtnkraut

22j jjartenßefkev

440 Pftrbfc0tcanf5

92

ffercßeußaimj

677 2l!?efonct}

yo kfein Jßatecktaut

73 Pfefferkraut

ffeueßef ffeinöottrc

55« SlÇenjctïiouctj 4^2 £l9frcurüi6 kraut

4S2 jßaterwuttjniennKv/ Pfeffer nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yyi

72 wtibfin nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;21 tCauutifeßer PfefFiec

ffcufjßauti)

lt;62 gflJertjenßfiiniei}

192 Jpaterjungfn;

123

ffeufskraut jiy^iS.jcy SwegeiRMut m

^♦4^4 Jßegefßfumen

140 3;nbtaenfcßenpfefffc

braun} ff fuJjkraut

444 Wetötßiumei}

18 Jßegtßv

fßfb« tßtb»

ffewenßifj

117 ^egerkraut

Î4 bonber^egeff^

lt;610, touffe t Pfeffer

f49

ffeWrntauen

fßia, £i9cufcor^

y30 ßfbrjpegctni

lt;ßib« Pfenningkittiit

23

fffeßpeehef

2f4 219(11)302

to Jinöfaefeßenegeftn iy8 pferffng

620

Pfif*

-ocr page 760-

pffrnrtgßatmj pftHÿcoo^et} pf?aiiinc)^ pffiiiimi’tißaun; ^etift^ftanmei) hM^ joffautnet; tofj tSfßjtirtteij Pfnnwici)


ißfö» roiftrofft;

»87 Weif? co fr 9

629 Ttóifaetofci) ißtö. C0fE'0)llCt5

lt;5?o rofmacfi^ ißiö» roß^uß ißtö. roßfe^Wdrtij 578 toßaiföff


j^tgtpevbet Dod; Kill feigen


57' (ßtö. tßfa.

^90

226

‘9


feßfdttjrt; ktatiÉ YOajfi’c feßfangn;

ißtö. fcfjethraiit gtof5fci)Efi»urt5 kfci9 fcQefwucQ


»75 fpiïroffEf Rfcaut (pEcfcnJiicO fpetc^efbraut

29 ipfCWEcßdiny ißfö. |peft5


lErOt ptf!mmr9 752 tst^eySôwt^

PecOenö pfemunê ißt c«ße9

ptrnperttufj potry

Vgt;i{igt; pof^y


^3i S3 3'3 «H 3S9 349 3'3 ƒ?* 629 ißfö.

65j 479 461 72.J09 ißtö.

2


ißtö, fpfeuut

387 ipiEcßffKraitf fjo fpieritug

ißt» fptflTtug

112 ßfaw fpHRrtj fßt. fpinöeßaun;


9 2 fcljirftug Ißiö» fcßffßE9

77 fc^fEßEüo29 fcßfuffcfßfutnE9 t/fmEffeßfuffEf ißi. fpinöEßaun; Wtfö fcßfuj'fefßfiitnf9 fptuft

ißtö, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fpit5miß

ttEifjßfmeffeßfuffef iß» fpxfugkrauf TOeiß / tDofrtEcQtnöe fpjiugRoruEC fcßfuffEfßCuinf9 ißiö, (taßvourtj geef fcßfiilfeföfunte» nbsp;nbsp;tlaBB^urf jmeufinWeiS

ißtö» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«9 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ißtö.

fc9fiitre9 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;380 toofcfekfuüfcpaßamctj

fcl)Warf5efc5fHfte«ißi» ißtö.


514


642 gcEfru6c9

193 naf5ru8f9

212 fÏEckru5f9

617 'a3iirck?fiEcktußf9ißt

677 tußjccl)t0 Kraut


pomerautjei) popEfiDeyöE9 iBetß popetóepöf9 ißt ruwöifaug


Pt”f5 pzaitme

Pfe6e9

PuttgE9 ßaeß pungelf

WaQee pitnge9 Ci iOHErtörf OuEtfcße9 CiiiinrfnßauT9

JÜMtttfc9 opffff » 2RaÖE9 gto6 lRaöe9

• lR4giBuct5


f90 rupßainq

629 rufcl) pottj


709 fOO ' ißtö, ißtö.


’97 629 7’8 ißtö.


Î15 lt;6iö.


4» 106« tff!gt;

050


ÏRopiiutjcfeV 6(^9 IRapuntjefEV

Stof^Kapant^eiet} ^u) IRapuntîcftiJ

PaucÇiopjfEC lÜdutrp


ttKnirlRdufEt} ftd9 iXaiiCf 9 iDafö IRancf 9 lX)Ey9 Kautel}

5ai91RrtiitE9 EcinWf»ör9

‘KEttieß '«ta mettiez toaßetlREtficß

MiiröElRECtfcß IREinfär^ EeirtWEiüf9 toEtf51REi«f(ir9

IRijaBacßdre lRßci9ßfunif9 ÎR^UEC fecaut 'IRnnöfatjg W lRtngEfßfurtif9 ' lRfttECfpi3jE9 IRockfV

IKoötf

Sjaii9 KoöeC gEEÏÿîoùet coûte tO2ß to(e9 pfckrofeÇ (eißfaeßig rofe9


ji485 ^94


^aöanEp ^afft gru9 ^af6cy ßztit^feafßep cceiitj ^ai6e^ etiei^atief grofj ^ai6ef kfEi9 ^afßey fptfj^dfßep wtfo ^afßEy garnet ètumetj ^antchef grofj^amp;attickef ^»fcarßaca kraut


Wtf|c0 fcßfi«tf9 609 fcßniahjßfuig

217 feßmerßEf ißtö» fcßmErwurt5


ißfö. fc^ofrourt? ißtö» RffitjfcßoEwtirij


ißi» PucOffmifj

362 flrtfRraHt

484 Panörfferauf

*3* gt ofjffünötffu'duf

29 ffecÇefopffrf

’9‘47 PetÖfrtöoffef

2 fîccOpatntnj

29 ficinÖZffß


216 feßoßwurt; ißtß, fc^i»afßc9ktattt

ißtö. gtof5 fc9roaf6e9 kraut gofßev Peiuß^cc^ 217 ißfö» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;roterftetußiec^

171 feßmafBEurourt? gt;«'9.271 «rtfjpiinßzrc^ Kff kfet9fcßuoaf6?TOHrt529 pEinßfume9

127 fcßwartjiEurtj 744 ic0weߣfiBurt5

67 fe^Wciußiot iamp;aut 3!o9äuö'ßcctfi9 fcßiDeinfjtoÖ

796 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|cßinfföt9

370,371 ^autjoßaueßfun/170 fc^wertef

ißiö. ^.Joßati« ßiot 644 ßfauw feßwertef ^,JoßanskrOHf 79 nbsp;nbsp;17'»’73

^»JoßttU6 gurtef ' 17 gEeffeßwerfef

^.JloßanatTEußef 796 ^imeffeßwerfrf ^ant ILat^annet} ßfit. Wftf5fcßü)cttcC

nte9 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;239 WiffcO jeßwerttf

^,petcr0koi9 nbsp;nbsp;nbsp;392 feckffRraut

^,pEter6 kraut 47,112

^»aß kraut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$5«

^aturey nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;194

j^rampffee 4gt;lt;tuttcß

jfeauwurij ^awßoonc9


’44 ißtö, 189 IK ißt ißt 723 37^ 224


224 ißtö, ißtö.

602 7’8 $19 7'8 ißt iSc2 29’ 279 ißi.

81


Ip ^iftrtfewiit


^.^acoße^fiitv


109 ^edtfo


594

14Ó

148

393

444 ißi. ißt

461 44« 170*77’

57’

fßtö.


^cammonfea ^c^ö6eij hrtuÉ ^dja/fgrae


eeßfiiniftj Höfffiafl cftfofjCly


48^ ftffhraiit


Î97


cuenSAinf


41 ffukrmit


384 34-4Î


W ßtturfVRttfF


4.36 Wtilftrftn^ J40 wfföctfenff


in 5lt;trticr5ettf|-

131 fetnßjot ißiö» few6 09


fcßlt;’'tpp

frßafftßeuW 92 fetotoö

kfetn/grofjfcßafffßeulB fewfetteftef ißtö, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fißcugejeyt


fc^affturti fcßöffTHußlC fcljannvurtj fc^atfacO fc^f^KMHt


84 figmare kraut

603 figmuttöf^urfj

132 ft«gru9

217 f oj^ainf9

384 fP«t«lt;9


461 73? 189 ißt 37’5 ißt. 612

249 ißt.


38« »*

»49


«7 picOwurtj

«8’’ |cwatt5flic0roiirf3


34 Î27 (64«


472 ftoickenfe^natSet 4$ ^664 firfic9efßfumE9167,782

171 itretffwurt5

fof. Probtfüo29 fo^OoitJ

’73 fufstourtjef


’7’ fruouw ißiö.


’77 74 J162 3’7 ’72


3S2 450 Cod (ßtb.


'Eag5«önac9f

'iCamarifc^ei) ÇoÜ^ 790

'aLau6f9fuf5

'a^außt 9 krop,ƒ


'Eauffutßfac 131 3^6 '^au(ent guföenhraut


668 277

38’ Oufeutkozv

737 Tcujfefeaßßifj

14t 'Ceuffrfe ct,iiWe9

737 'tLeuffEfo öxeck ißtö. 'aZEulfefemtfcß ißiö, 'Ceutfc0f9tugßft

28° 'Ï^0artrtf9

3S4 ret/fc0wact3

472 wti(3 '2L0«ttnE9

277 '3Z9tfrp«6aunj 4quot;3 '2:9^9


$iy 'Coötfty ißtö. 'aZo^njEMtiß«

31 '3ZrflußE«hrauf

398 '(Ccfikoincc

Î37 'Ctcußfi^


87 4S9 Jî’^ 261 3’° 27$ 67 (ßlö.


^34

’97 34’ 77

207 309 79lt;S 'Burkey


-ocr page 761-

Bsveutem nawen.

^«rheDHoîîj

ji)6 Wd^fer ^ifset)

162 eftp) WtyÖft)

fßfd.

wnndtfceetflng

385

to

TOaflTfrmaßfn)

1616. rot/weißwwfi)

1610.

witferlcß

1815«

Jßfrtutntorlff

ijj waffemuß

461 weyffet)

,’87

wutjerflng

1815«

£ï!)frt5rt) 8(0^15

föfö» wapat

6j weytjet)

Ißld,

gceföfofatrtj

ij6 weck()oföcr

66^ Weffeße Weytjei)

J9i

yffenßoftj

6$5

torrSme

n^ tueckßoföfrßauti)

(ßfö« Weiß Wurf 5

94

yngruet)

3‘

toerffeß

j^y wechßoföftßcetet)

fßlö, Wermut

y

yfenßut

367

winter tofofet;

wegctlcß

84 achetwermut '

Ißlö,

6foyfciî8ntflç

Ißiö,

tolofwint?

171 toter / ßxeyter / fptfjer werommut

1815,

yfope

»91

ßfaiiw tofofwitrtî

{6(ût »ntttfEwegerteß

(ßf. wider floß

gt;4t

5am kraut

97

torffj tofofwurtj

1610. »affet WegeticQ

s» wichet)

412

jechet) koxner

3°’

tofmenßßuig

60 »eggtafj

90 idfaerhref;

566

5apf(ïtt) kraut

yS9

tonßoförrkertj

no wegtritt

181d« Sogßefö tolcÇff)

42y

jeifant

3’4

tonfetfrautoSntSfefizy wegtoaetf,^

486 wlfaeWlchcv

4’5

jeltfcftt)

tottfet fcauWfU fc6ucß» geefttegwatfeij

16ta, Wldettoat

?y2

Xi3flfftt)3rlffofel)

Seltfoffu)

1615,

«9

425 wlföewegüiattei)

intö. gufbenwlîtîiectoôt 45

1)2

tooffffftrout

49 5am Wegwatten

Iota« UJlnoeijhcaut

B7

537

toogefncft 246421 Weyat

65 grof3 windet) hraut 161.

ßaurt) 5en,T

J4!

W

Sjain^wefderfeß

69 hfeli) »Indenhrant 161»

Wflffrt3enfiF

537

Waröffc^rn}

659 gerftoelötruß

iotö-f mtttfiD)tnbf 1^

??8

Wltdrr3fU^

Ißlö,

traf'ttmrfTer

464 rotWeiOeneß

1815, fewurtj winde

161.

jamerjenff

1815.

gofae waföf-nfffirt 465- roeiße-.^ufj

461 ffee^ende Winde

3)9

Jennftng

335

Wßföt gfochffij

1^6 »elnreo

566 wlntergriin

122

jltterwurtj

482

WafSt^enß^

560 WiirßoiniingBfum? 41 wofgentut

203

jueyßfat

190

WahtVof

tft w Ißwuttj

94 woffemtfeß

506

jiingenßfaC

589

tTttfat refer)

5)1 weffomei)

107 woffdeer

364 3wf6ei

556

tTttfaffcOcir

156 ix'egOföoïV

6c8 woffwurfj

367 fcfatjwlßef

5601

tVafmurtj

ij2 Wfg''eöoxußffiftJ

161. ßfowotffwutfj

1815,

ackct3wl6ef

1615.

Wßnatfriiß^.rmif

17$ wenarWurtj

289 geefwofffwurtj

181.

mecrjwlßef

562

^«rttffi) ftrjiit

125 writerroffli)

506 wiiOraut

IIO

5yx6ef

673

WalJir éatcni$

101 wpöenßaunj

648 wunderßautt)

3°’

5yfetn

409

tTrtdecûofi

ff Weylifj?

1610. Wundthraut

3*5 JrfffywweyKff

1815.

«JP3^*

TABLE DES NOMS FRAN-

cois des Herbes contenues

en ceft Herbier.

Ache

Ache d’A

Ache Charce Ache d’eauë


Achramp;uuaige Agnpaüîamp;îe. -Aigremoniô^ï^ ^*^

Ail d’ours “

Ail fauuagc Aleuo

Alliaire

Aloyne Alquequange

Aluyne

Aluyne marine Aluyne Komaine


$24

Amandes « nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;621 Auronne nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2 Benoitte

RS 00.529 474

ndre

Amandier nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid. Auronne odoriférante Berle nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;51

Ancolye nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;148 ibid. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bete

ihid.

Angelique nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;256 Aureillcdcfouris 51 Bete blanche

ibid.

529

Aneth nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;232 Aux nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;554 Bete rouge

ibid.

:s526

Anis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;233 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Betoëfne

^5t

$2^

Argentine nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;78 DAcilIe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;499 Betoinc

Annoirtes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;140 -'^Baguenaudier 642 Bifterte

ibid.

»19

at

55

Arreftebeuf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;583 Barbe de bouq 150 Blanc d’eauë

162

Arroches nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;470 Barbe de Cheure 40 Blaueole

»4$

Khid.

Arroches fauuagc ibi. Baganauldcs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;380 BlédeSarazin

596

ihid.

Artichaus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;450 Baltlic grand nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;206 Blé Sarrafin

397

67t

Afperges nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;535 Bafilic fauuagc ibid. Bleuet

’45

556

Alpergoute menue 34 Barille nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;499 Bluet

ibid.

$

Athanafie nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17 Bafsinct 30.359.551 Bolbonac

158

580

Aubeefpine nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;609 Bafsinet blanc 560 Bonnes dames

470

5

Aubifoin nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;145 Bafsinetd’eauë ibid. Bouillon

110

ihid.

Aulne nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;659 Becd’oye nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;78 Bouillon blanc

Ï09

ibi.

Auoync nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;399 Berberis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;597 Bouillon noir

000 2

ibid, petit


-ocr page 762-

Table,

petit Bouillon

m

CheurefueiUe

335

E

Genenc fauuage

ibij.

Bouillon iauuage

'109 Choux nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;477.478

17 Glantier

57’

Genéure

66$

Bouleau

662 Choux cabus

477

-^EIcuo

672

Gentiane

282

Bourrache ou Bourioi

Choux crefpus

ibid.

Bllebore blanc

296

Germandree

24

ene

ii

Choux Boris

ibid.

Endormie

3^4

Giroflée laulnc

’3lt;î

Bourfe de berger

74

Choux rouges

ibid.

Englenticr

57’

Gland

650

Bouys

609 choux de fauoyc ibid.

Enule campane

285

Glaieu

’75

Branche vrfine

455

Choux de chien

7*

Erable

665

Glai^u puant

’75

Branche vi une taulie

Ciccs

409

Efclaire

29

Gleteron

’4

454

Cichorée

486

Eiclayre

ibid.

Glouteron

ibid.

Briere

. 591

Cichorée domcBiquc

Efpargoutte

166

Gloutcron aigu

ibid.

Bruiere

ibid.

4S6

Elpeautre

3^9

Coûte de lin

542

Bruiere fauuage

f?o

Cichorée iaulne

ibid.

El pi de eaué

97

Crateron

4^5

C

Cichorée fauüagc

; ibid.

Ëfpinars

497

Groilelicr

594

Abaret

»7»

Cicutaire

554

Elpinc vinette

597

Groifelles

ibid.

'^Calament

212

Ciguë

385 Efpurge

3^9

Groi.d’outre mer

5$lt;S

Cameline

412

Coing

618 Lupatoire

55

Grofelles rouges

ibid.

Camomille 164.166

Citrons

lt;5'5

Eupatoire banarc

1 55

Guimaulue

504

Camomille blanche

C oingnaciere

618

Euphrafe

37

Guimau. fauuage

505

ibid.

Concombre

507

Exculiife

606

Guincæ d*tnde

55’

Camomille iaulne foli.

Concombre citrin 510

17 Aine

661

Guefde 63 Guy;

s 65»

164.167

Concombre marin io.

* Febue

404

|_I Annebane

384

Camomille purpuree

509

Fenegrec

421

^ ■‘Hépatique

353

164

Concombre fauluage

Fenoil

23’

Herbe au carpétier ni

C amomille fauuage fo.

5’9

Fcnugrcc

421

Herbe benoitte

122

166

Côlouldefarrafine 127

Feuchcre

344

Herbe à cotton

8(

Campanette

537

Conlyre

232

Feue

404

Herbe au langues

589

Cappres

593

Coqutlicoq

371

Fiel de terre

277

Herbe au laitt

306

Canne

4^»

Coquelourdc

560

figue

627

Heibe aux pouilleux

Cardons

450

Coquu

112

Figuier

ibid.

3'8

Carline

456

Coriandre

257

Filipende

38 F3erbcauxpoulniôsJ5$

Carline petit

ibid.

Corme

655

Ftlipcndule

ibid.

Herbe auxpulccs

94

Carottes

5^1

Cormier

lt;gt;34

Flan be

’7’

Herbe de chat

212

Carui

igt;^

Corne de cerf

86

Flambe baftarde

’75

Herbe de cuilier

107

Catherine

57lt;f

ComeJle

«9

Flambe blanche

’7’

Herbe S.Barbe

544

Centaurée

“7

Comillier

6j4 Fleur de S.Iaques

lt;î5

Herbe S.Iaques

65

Cerfueil

531

Cornoillicr fauluage

Fougcurfemtllc

344

Herbe S.Ican

15

Cerifes

632

ibid.

Fougeur mafle

ibid.

Herbe vermineufe lu

Ccrificr

ibid.

Cornoilles

ibid.

Fourment

387

Hcflre

661

Chanurc

66

Coirigiolc

90

Fouteau

661

Houblon

345

Chardon à card.

449

Couillons iSp.Ac.

Fraifes

78

Houflbn

612

Chardon à foulon ibid.

Couleurée blanche io.

Fraifier

ibid.

Houx 612 Hus

3'4

Chardon aquatique fo.

. 327 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Framboifes

577

Hus fauluage

ibid.

;68.369

Couleurée noire

ibid.

Framboîfier

ibid.

Hyeble

325

Chardon argentin 45i Couleurée fauuage 529 Freine

055

Fîyfîope

19amp;

Chardonnet

ibid.

Coullebobes

380

Frefne fauuage

ibid.

I

Chardonnette

ibid.

Courge

512

Furacterre

2}

l Aulne d’cauc

162

Chardon bénit

458

Courge grande

ibid.

G

lonc

459

Chardon.N.dame 451

Courge long.

ibid.

f^Aliot

122

loubarbe

104

Chardon (auuage

452

Courge petite

ibid.

'^Gantelée

’54

luemufcate

^7

ChaÜaigne

057

Creflon alnois

54’

Ganteletz

ibid.

L

Challaignicr

ibid.

Creflon d’eaud

545

Gants N.dame

150

T Aifleron

477

Chelidonie

29

C uraige

549

Garance

462

•^Laiôue

49$

Cherui

522

Cyprès

669

Garipot

674

Laiélu.crefpue

ibid.

Cherui petit

. ’^3

Cyprès de iardin

28

Gafle

J2O

Laiôue fauuage

496

Chei ui Iauuage

ibid.

D

Gencfle

578

Laiâue tetlueou

pom

Chefne

650

n^acs

^43

Genefte efpineus

I 582

mée

493

Chefnette

•4

Dragon

54’

petit Genetic

582

Langue de beuf

8

Langue

-ocr page 763-

Table.

Langue de beuf fauua-

Mente fauiiagc

ibid. Orme i'*

«56

pilofelle

8d

ge nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

Mercuriale femelle 72 Ormefanuapc'

ibi.

nillolec

197

Langue de cerf 548 MeicurwleiTiafle ibid. Ortye ’

«7

bin nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;672'675

Langue de chien 10

Merueilletemelle 377 Ortye grande

ibid.

pin fàuuage

6/2

Langue de ferpcnt nj

Merueille malle

ibid. Ortye morte

”9

piflcnlid

491

Lauande femelle îî8

Meures

625 Ortye petite

’'7

piuoinc

287

Lavande made ibid.

Meuncf

ibid. Ortye Romaine

ibid.

plantain

84

Laureolc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;514

Mil

595 Oruale

2lt;7

plantain d’eaue,

oua-

Laurier '* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6of

MiHcfucine

131 Ozeille

482

quatique

88

Laurier Alexandrin fo.

Millcpertuys

59 Ozeille de brebis ibid.

plantain de mer

84

• 589.

Millet

395 Ozeille petite

ibid.

grand plantain

ibid.

l.entille nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;417

Morelle

37«

petit plantain

ibid.

Lentille d’eaue 97 Morgehoe

49 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P

pois

407

l eue (Te nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;154

Morgei, ball arde

ibid.

pois cices

409

Limons nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;615

Mors de diable

uoo Pain d’oyfeau

T04

poix

^75

Lin nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;65

Mors dcgcline

49 Pain de pourceau

280

poliot fauluagc

212

Linaire nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;71

Mort au chien

313 Palais au heure

44«

polypode

54«

Lin (juuage ibid.

Morueninc

66-^ Painàcoquu

43«

pome

lt;^'Î

Lilcron nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jj7

Mollardc

537 Pdlmede thrift

30’

pomier

ibid.

Lifleron nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ji

Mollardc blanche ibi. Panic

398

pomme de coing

618

Lifct nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

Modardedeiardin ib. Panic d’Inde

ibid.

pomme de grena.

617

Lilet piquant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;359

Moilarde Uuuagi

s ibi. patelle

481

pomme u’orenge

615

Liuelche nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;254

Mouron

51 Parellcfaiiuagc

ibid.

pomoics de perou

‘ 37^

Lunaire nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;124

Moullcdc mer

356 Pariétaire

47

pommes d’amour

375

Lupia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;411

Muguet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;159*464 Paflerage

548

ponceau

571

Lyarrc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;351

petit Muguet

*bid. Pafterage fauuage

5-15

poupons

509

Lyarre noir nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

Padevelour»

151

porreau

5553

Lyane petit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jbid.

N

PaftcI

«3

petit porreau]

559

Lyarre te rrellrc 334

Pallenadc

521

poultot

J98

Lys blanc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*177

Naueau

515 Paftenade iaulne

524

pourcelainc l

497

Lysiaume nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

Naueaurond

514 Paftenaderouge

ibid.

pourpier

ibid.

Lysfauuage nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;179

Nauet

515 Paftenade fauuagt

: 521

pourpier fauluagc

k

M

Ntifle

624 Patiente

482

498

M acres nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;461

Neülier

ibid, patte à chenal

»9

novre

622

Mandragore femelle

Nielle

2gt;9 Pauot

369

poyrier

ibid.

Niellefauuage

ibid. Pauot cornu

572

poyure

352

Mandragore malle ibi.

Noilete Sant. Antoine Pclleboflc

69

poyure d’Inde

55t

Marguerite grande 151

642

Penfée

»35

prune

629

Marguerites nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;152

Ncilettc

tf^o Perfoliate

124

prunier

ibid.

Manolaine nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;200

Noilîllc

ibid. Perfil

524

piunicr fauuage

630

Manol.badarde 203

Noilkr

6^8 Perllld’jfne

534

pyment

207

Manettes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;155

Noix

ibi. Perlil d’eaue

424

pyrethre

291

Marone nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iSxto

No'x galle

6)0 Perfil effrange

520

pvrethrefauuage

ibid,

Marochemin nbsp;nbsp;nbsp;220

Noix mufeade

638 Perfil de roches

ibid.

iiyrolc

lU

Marrubin nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

Pefeher

620

Marrubin d’eaue 119

0

Pefehes

ibid.

Mai rubin noir 214

Peucedanon

257

Marrubin puant ibid.

Obiere

664 Peuplier nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

655

Queue de chenal

92

Malles nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;440

Oeil de beuf

166 Phaleoks

405

Queue de renard

466

Matricaire nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;18

Oeillets

J40 Pied d’Alexandre 291

Queue de fouris

87

Maulue nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;502

Oeillets d’Inde

158 Pied de coq

450

Q.ujntc fueille

76

Maulucde iard n ibid.

Oignon

556 pied de corbeau

ibid.

K

Maulue lauuage ibid.

Oliue

644 pied de gelinc

23

Raifort

518

Melilfe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;225

Oliuier

ibid. pied de heure

45°

grand Raifort

5''î

Melons nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;510

Opierc

ibid. pieddeiars

472

grand Raifain

ibi.

Mente nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;210

Oreille de fouris

51 pied de Lyon

’27

Raifort d’eaue

ibid.

Mente aquatique ibi.

Orge

394 piedd’oyion

472

Raifort fauuage

518

Mente d’eaue ibid.

Origan

203 pied de veau

275

Raphanus

519

ÜUO 3

R au

-ocr page 764-

Table.

Raiponce

Raifin de renar

516 Sang du Dragon ibid. Sencué d 562 Sanguilórbe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;126 feneuedeiardin

557 Toute bonne nbsp;nbsp;484

ibid. Trefle nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;422

Raquette

540 Sap 676 Sapin ibid.

feneue fauuage

54$ Trefle odoriferant424

Raue

518 Sariette nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;194

feniclc

126 Tiemble nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;655

Reble

46lt; Sarrafine nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1, 268

ferpentaire

277 Triquemadame 104

Reforc

518 Satyrion à trois fucilles

ferpentine ?

ibid. Troefne . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;603

Renouce

50 nbsp;nbsp;189 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t

ferpentaire deaue

ibid. Tueloup nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;367

Rcutillcmatin

306 Satyrion àdeux ibid.

fignet de Salomon 94 Tueloupiaulne ibid.

Keucillcm de Vig 310 Satyrion royal 191

fouchet

29$ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V

Riguelifle

606 Satyrion adeuxeouib

foucy d’eaue *

69 Valeriane r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;289

Rigoliffe

ibid. ions nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibib.

foulcie

146 Valeriane fauuage ibid.

Rigliffe

ibid. Saiyrion à trois couil-

foulci

ibid. Velar nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;538

Ronces

576 Jons nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

fquiile

562 Verangenes. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;297

Roquette

540 Sauge nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;215

flipoullc

ibid. Venus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;567

Roquette Sauuage ibi. Sauge franche ibid.

fuiffe

672 Vefee nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;415

Rolèau nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;440.4^.1 Sauge grande nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;215

fus

324 Vefee fauuage fol.332.

Role

57^*571 Sauge montaigne 221 57’ Sauge fauuage ibid.

fuyn

3^5 4‘Î.

R ofe blanche

fuyndevoirere

106 Veruaine nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;11$

Rofefauuage

ibid. Saulx nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;649

T

Vigne eultiuee fo.566

Rofwarin

2x6 Saxifrage nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;249

Tamaris

590 Violette blanche 184

Rue deiardin

2^4 Scabieufe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;99

Tamnclie fauuage

; 78 Violette de Mars 135

Ruc demur

55t Scabieufe de brebis ib.

Taure

124 Viorne nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;331

Ruëfauuage

2x4 Scariole nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;488

Thim

J95 Vitdepreftre 275

S

Scordion nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;joi

Thym de Candie

ibi. Vitreole nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;357

Safran

185 Scrophulaire nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;41

Tiller

658 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Y

Safran fauuage

51 Seau de Salomon 94

Tithimale

306 Yuroye nbsp;nbsp;nbsp;144.401

Salette

482 Segle 399 feigle 395

Tormentille

77

Salette petite

ibid, fene 322 fentflbn 495

Tortellc

538 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;FIN.

sDi'e faute« bù tn hot bwef ensan befen^ruybeboecB gVeWcttcnjifn gVcbetcvt/fAlwcttnIbtt6beterctt.iDtcr|lc5lgt;ctAl hewn fl ôat bl4î)(,lt;^weflgt;e bat captttfl,£itc greote Icttafn buvaoepi?

ijngbe van ben 0: apit{flcn,:416 @. ©iflatbi: ^ {Ja(fcfn,3).

jMaftfG^.^ïH»57.57aem,^a.57atiwf,(r-'^tadj{,(ï(.

Sic depne (etteren beteekenen bie artuiuen.en bees^

(cn van bie eradjten en werthing^cn bie met let«» teren op bie merg^eg^efetverbeplt^ijn.

H.i.^la.

to. ttlj. 01. xviu. xU 01. xxV|. xfiib ff.

ç IHbent.

xxxif.xxlf.25.

XXXVf. XX». ^11‘ xxxigt;i. XX»|. ff. (üif. xxxix. ff. Ixxvf. Iv. '^^ x(Vf}.lxxf.Ol.


fiitf. (xxvtf.ff.


fHmHicfl ffiftn.

^?flUicf/lei'P £o((uw.

SOipow/ttcfl lt;3?tpcrin«.

SOÏcbcrfïttpt/ifeffmc'el'ertrttpt.

Cbaiicpitj e t(xtial leeft Cpu^ efff. xix. 01a. incpitpe textiel.

(S'ai tweede velt Qp^ee / leeft (IxxVitf. xlf. ff.

bat bexbe velt Cpp^có. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

G5cnilgt;tex/(tcff tSeugebex. c(xxx»i,l. xlvif. ff. Æ^onbexbaex / leeft ^ebexbaext. clxxxix.xlPlf.Ol. y. Sefepgon/keff Jpppexfcum.

.Renife/leef .Rempe.

çOiaptjlçtfi ‘:iyitpe.

2llpffciii/pe(t baex bpl-Cii ió bat

aipffo» va ©iefto^ibeo/ wat xxdiff. If. ff.

bie ^Ipffa Vuil ©alentie eube eetv. feWf. ff. ^liniue en gbeliicfen niet niet ben befen.

Æ^aexin tfaet lept batfeex elcpn

te/beft. lt;:nbe baex aen wapen cexfiff. tx»f. 01. fneppefeno ontxent ten envete


gxoof/fnbiewelrfeb^ fattier flctl Itptlbat alp i)l ontpfnpet lue ea filial (^/xcnldepnl we^ inpeoff ibge flatigeffen gelift* teilt enbe bwegpe/leeft tout en#-bewtiitirf^

^ilinni fptuefïxlô / teeff Gillum fplutftxe.

©avaplaô maß / leef ©exapiaß 'S? wlffpe en tfaefte/ae, Sitfe vier xegulen incetnitn wtbof/want fp en bienf piex niet / niatx bieÿ’ bienen in bat.xllx.eapittel / a^ baex fp cerf gpefelt ^ifn.

lt;8 tixaß erupt / feef ftitaß erupt. •Safe Vuffie enbe fifte figuexc ^im tniffet/bic fefte ee batOJlentat» firutn/bie viiffïe eß bj ©ifpm#. b^ium/efl »toet bie toefe jifn.

5gt;anaeeß ^ptrenta/ leef ÿa«a^ teß Cplxonium.


01et^


-ocr page 765-

•txVff. Ixix. If.

lt;exxf. lxx|. 97.

«avU. Ux»|. ff.


97eebere ban/feep meerbere b({. eeeexviff.xxxf.ff.2. -f ilniet omgbecromt/leep enbe ©ange/kepOauge. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, niet foo feere omgbecrontt.

ó{u(p»4\o^/{eett ilurficpti^iji.


Sic fig«nr?ilt;0i minet Ôietwee^ teeexxix. x(j. 97. bt tô bat mônnefen tnbt mott eeeexxxp. xlix. ff.


voer Paen.

«xxxfx. (xxxvf. 97. £xxxf.eapit.(eep.(xxxf(ff.eapfttet. eeeexxxvf. (. |f. j.

lt;txliii).(xxxviif.ff.*. ©ie wortel es (ancf/ tü vergaet eeeexl. {«if. 97.


ceWf. ci.lt;Silt, (tlxij. Of. 97.


ö(fo VolcFf nie fp gefaept efi ge bfoept beep/ IceP bie wo.ztei eamp; eeeexfüff. {vif. 97. We/eR bibft Veel inr? buerfbe.

2(f(i feubfl/kep 2lfa feetibrt.

J^poe fagapeuon / kip opoe fa; lt;ece(iif. fxvf. ff. gapenou/oft »’«lt;! if«gt;*7riin».


2(nbcre niet ronôt / (cep anbntl bic brttwFcnô niet ronbt.

Tâ 09to{p/(ee|î va befen moip. Cefînm SOio^ionie/leep eeßrum ^o^îioniô.

®it erupt/(îe.fee|î.-©eerpe erupt wo^bt nv ter tift genaemt^iÿ’ Pufarirt en Œb2ipa fulli/ie.

^intiacbtid) root tube land'/ feeß


cetxxiif. Vf. 97.

4 ibibem. eclxxiiif. Vf. 97. teixxvf. v«f. If.


2.


Cofub^n/leeP Cofnbxina. «IfaKo'iTlo/j/lceft JifemivTitf umfif.


fifmaebtieb groot enbe ianef.

eeeelViif. {xx. ^/b» ©efe erupben in baer bant j leep


-©^aeuiUuô/fecfî ©^rtcuneulue. eeeexevf. xix. 97.

SOeeJ millier t^ ïKTWt/lttfi veel eceexeix. xxi. 97.


bit erupt in baer bant.

Syfios/leeft iyf^tc. ffritbimum/ terp Critbrnum.


bunber en langere Van vermJ. (((((. xxiif. |f. ISunium beep /kep bie ckpne relxxix.x. ^. ^ntu6/keP75ontuó. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eerbtnoten bebben.

cclxxx. xi. ff. Cuffiben bie biaberen tornen bie fffetxvf. xxxV.97. ^n paruum / leep sin 9ïapunp


ctxtv. xxiif. 97. j. cexev. xxiiif. ^, ftev. xxix. ff. ï.


etexvf. xxxvif. 97.


blocmf op eo^te peelffs vooat/ {eep bie bloemen tornen op to#; te pcelFenö Voort.

©ultiebimum/ kep ©ultitbi»«. ©p^ium/kep Spuien.

9)002 fmalbtr van blabnij kep veel fmalbec Van biaberen.


tulnm paruum.

ttettxxxf. xlix. ff. @mp2nion ©iofto^ibee / kep ©mpanion ©iofeo2ibi6.

teetelVf. Ixxif. 97. ©eo^bitum/kep ©to^bium. eetee. Ixxf. f. 97.3. 2llabaubita7 leep 2{labanbitlt;c. ' ttetelxxxv.xf.Æ/t. Tèos naempt / leep 9ïob nafpt. eteetxe«. xvif. 97. OSombapin / leep 250mbafum.


©om ef rontfaet/leepfomefan ftetexeiif. xviif.97. Cinofbatoó/kep (Epnofbatoe. bere fmerte rontadpige vendit, tetteev. xxviif. ff. ©Iptp^cbiabija/ kep glptp^ri^a fttxxvif. xlvf. ff.2. ©iopc2ibe6^im^R/keP ©lof; ftffffvf.xxviif.97.* ©fptbia/kfp ©tpfbita.


co^ibeó/-enbe.


cttxxix. xlvif. 97. nbsp;onad)baer/kep onatbtbaer.

ftexxxviif. liiif. ff. ©attet lanex/ leep bat fp lantx. fttlvf. Ixxf. 97.7. -f R Pbifnt ocdl ge. boet bit mt


lt;fflvf.lxxf.97.7.


met ben naernotgenberegbek lt;ct(xxiif.fxxxfiff.97.’ 97o?ion/kep 97iorion.


fftlXXXf. Xtif. ff. 2. Ç ibibem.

fffXfVf. x. 'p.


teexeviif. xif. 97. eettif. xvf. ^.


Sltantbee/kep 2(tantbuó.

9??acr meerbereeR längere/ leep maer minbere enbe langbere.

■£n va baeren eep/(jt.boet bitwt met ben naeruolgenbe regele» 9)7ekia/kep937eliea. r J^otf bie terme / kep oorf in bie terme.


teecix. xxif. 97. j. 5?| depn/lt;ye.boet befe tweeregu {é wt/wantfp en bien? pier nj.


(ctftfxvf.xxxv«|.ff Tan vermen CaPanie b.iupn/ kep van vermen root.

tttfffxxiif. xliif. ff. T/efpiluo 2lronita/leeP T/efpi Iue2(ronia.

tettttxxiiif.xliif.97.ï ©etanium/kep ©etanium.

fetettxxxix.lvif.97a. ^olie/letp ^oelit.

ftttffxiv. ixiiif.97.. ^pfofarafta/ leep Xplotaratta. fttttexlvif.lxvf.ff.z ^n bet brengt langer bloemf eff bäumen enbe grooter vruebten voort/leep.^nöe bet brengt pf^ ne bloemen in langadpige ar?» . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bie van verm? geel éiin/in naer

bien volgen bie baumffo in ben meld? bie vriidpt groepen/ ben V2Ufbtf van 2(najp2ió Vâ fat#-pgt;ene gbclifd maer minbere.


Regifterdes Cruydeboecx van die eracht der Cniyden, int vvelcke dierfte ghecal die Pagie beceeckenr, nveedc het Capittel, ende die letteren die nac volghen thoonen die plactle des Capittels daer een yegelijeke gefchreuen llaet.

A Chttrderm fetgaen tfMfmfrt.54.t4.b. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;351.68.4. S37.55.b. 547. 64-4. $62.79.d. 601.

‘^Ademdiebenttutesgoet. 185.46,{gt;.208.63.4. nbsp;nbsp;nbsp;24.b. 621.41,1». 64i.59.b.644.62.f. 675.90.4.

260.100.C, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;678.92.0.

Adem /4tickm4kf«.2,i.4.i8.n.4.185.45.b. 254.81. Adem foet Saelrieckende maken. 255.8.4.659.57.4, 4.240.86,4.458.71.4.551.49.4.627.46.f. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c.680.94.4,

Cort Pan adem goor .24.16.4.52. 22.4.ii7gt;86.4.i57. Ztinekende ademgoet.6i’).^6.e. 4.4.171.54.4.195.50.4.195.52.4.204.60.0.208» Verftoptheyt Vanadem.zóS.i.c.

65.4.215, 65.0. 225.75.5.244.88.4,257.98.4. CortVanad^hinderlick.6^ÿ,^6.b,

260.loo.c.261.102.0.265.105.4.264.104.4. AderengheborftenpijndoenVergaen.^^o.t'^.n, 265.^06.4.268.1.0.271.5.4. 274.6.4.277.9.4. Aderen die Verjlopt zijn openen, j^i’^^.a. 285.i4,b.5ii.54.4.521.41.6,327.46,o. 331.48.0» Aderen hinderUjek.^o’j.ïi.a.

000 4 Alchit


-ocr page 766-

Akhimiften orfcco»-/^lt;k.Ji4.95.4.


3cfltfl« VA« htc ctr.c^t


yerkerde Apeß.Vdn dtrtKeeder. Ji6.^,a40^,t^.t, 6c^.z6.g.


Alfenfcijngoot tot Veel crantkhryt.6.zj.

Amborßieh goet.6ci.2^.b,btßet cort van adem. Apoflùmatiai des gemocht s. 178.4o.rf.547.64.f.

A mandelen,f’V^'oringen goet.2o^.^^,e. zc^.z.a.^oz. nbsp;nbsp;nbsp;565.80.c.


565.80.f, 27.k, 461.73.fc.537.53.rf.e,576.4.4.6n.33.c. Apoßumatiendesfondaments.i72.i^.n.

66o.7S.a. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Apoßumatien VandeVoeten.^i,^,^^^,d.^$^.i2.h,

Amandelen Vander keelen,monde,erc.no.io.c.n^. nbsp;nbsp;^9^,19,04

85'^’.57’^‘4«lt;’'5^9'’4.lt;’.6ii.33.f.625.44.rf.627 Appetù,t maken.z^^.^^.e.^^ii. 2^.g.4p.^^.a. 495, /[6.i.6jo.Z7,b.6}S,^6.f.g,6^i,62,h, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;18.b, 498.2O.m. 516.35.4.519. i7.b, 32},40,4.

Aenghrfithtclder,lehoonmaken.Z2^8,ÿig.z^^.ÿ6, nbsp;nbsp;nbsp;5^4-41.4.552.50.4,557.55,4.552.7O.4.557.75.lt;,.

g.4n.25.rf.5o9.29.t.5i3.ï3.t.657.72.f. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;397‘H««.«i5.î6.lt;r.g.639.58.g.68o.94.c.

Aengeßekts feeriekeyt gkeneftn.ï78.2ie}.c. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a deren gkelrrken goct.6.z.b,

Apoßumatien,gkeffeiUen.f-rteeringhen VermorTeon, Armen ende beenengkebrekengkonefen. 6^6.72.^, doentftbrrken,fuyuerrn.6y/[8.a.b.ioo.72.d. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;b

’54-i-f-i59.99-«lt;. 265.ic5.f.374.84.rf, 378.88. Ti Aertdoentoalßen ende fuel voort cemen.z.t.e, /■379.89-4.582-1.^.593.7.^.401.15.rf.411.25.f. ^ 265.105.C.

412.24.C.486.12.^.504.25.rf.628.46.p.651. tedrorfdcmrnfchrnkelpen.8.i.d.

69.b.66o.y^.a. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tanen gkebrekonoftgkeborßengkenefen.td.Z.f.

Apoßumatien die y»t fun,kelpen4ï.'y'i.a, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;teenen tnt liekaem ghebrektn tet doen gatn. 172.

ApoRumatirnvandopeü'tatdoenbrcken.^n.2^,f, ^^.m.i7^.i8.b.^28..t^6.k.^o.^7.f. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' *

Apoßumatien,keeteghrfquot;tvillen dteeaü begkinnen teeßitailt ende tadoodë. ^6^.78.^67.79,268.80,

Vereoelen,doen fineken. 643.63.fc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;teeßen hinderlijfk.i64.76.a.i6^.78.

intvendighe Apoßumatien doenlckryden.Ziy.68.a, teeßen met vier voeten lichtelijek tongen doen crûs ghen.Z42^.88.e,


546.62.rf.


Apoilumatien imfendicl ende ffflccndichfuyucren, rijpen,heelen.^^.'^i.a,

Apcsluniiitie pijne }!crjueten.u6,i^.i.


Coude horde Apoßumatie doen Vertecren,Verfoetë, fthey den,ßntken. ^2t.^e^.c.6^S.^6.d. 651.69.4.

Herde Apoßu.doenyttbrtken,ii2.e[^.e.6^6.65.J.

Hittighe Apcßumätien.a^,62.fAje:gt;.66.g.n6,Syi, iz^.^z.c. I54.i.f.)52,i9.c.384.95.fc.428.40.4. 442.55.fc.515.52.rf.


Keete Ckvleri)cke Apcßun}atitn.i3^.^6.d, Coude Apoßumatien.ö^i.^^.a.

VerJehe ApoßumatiinAco.yr.d.^ey^^o.e,


lAaterien Van Apoßumatien duer die Vrine aßdttn 2i7.63.b.

Verouderde Apoßuttiätiengcet.^6y^ei,e, iaeehte Apoß.opt hooft doen Veriaën.^22.^,b^

Apoßu.aen die ccrfn,65.48.rf.S5. 62,ƒ.570,80 c 384.95.fc.504.2^.d.

Apcßumatienderherfßen(n.67^.^2,d.

Apoßumatien des monts doen vergaen, 602,25,4.

Apoßumatien des wonts doen Tvtbreken, loo.yz.d.

i95.5o.c.627.46.«.644,C3.c.

Apoßumatien Vant tantvlces.6zi,^6.i.

Apoßumatien Vander keelt doen Vergaen,6cz.z^,t(,

627.46.Û

Apoßumatien Vander koelen ’fetbrrken.6^.^7,b.

65.48,lt;(.99.72.(/.j5,5.5o.c.

Apoßumatienaen denhals,Sy6z.f.

Apoß umatien vander botß doen fetbreken. 19.15.(1, 99.72.rf.504.25,d.

Apoßu.Van Vrouteen borßen, 547.64.C. 565.68.^

Apoßumatien der jijden.ilt;iO.t7.a,


T-enaut Xtjn.8.5.rf.i96.52.c.6i5.56.fc.

^enautkeyt Van adem.z6o, jco.c. 2 63.103.4,2 64, 104.4.

quot;Eereydingke des Coriandersfaets.z^^.S^.e, iefekermen Van Aderen,forpenten.zy^.ó.i, ^tfffmenmaeümen.^y^X.cóz.y^^a, telen oftßekenVan Aderen ghtnefen. 67^, $0,/' c82.fc, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ *

toten oft ßeke Van lirn,'fir{frn,'kcr[eïen. 211.64.«; “4lt;73'‘i.5O3-24-^-5O5-25-8-i^’

tecen Van konden.^i2.2ap.d,§c^.2^.g,^07,28,k. tetrnvanvetyccedekcndë.tj^.8,c,i^.62.f.^8.7j,ei,

ii^-i6.g.z]s.6at.k.22i.7t.g.2z^.yyü.2yS.'^,f, iS'^-9y^d.z^^.i,$.e.26i.ïci,i.zyt,2i.a,i^i,6^^fl, 388.i.rf.555.7i.f. 557.73'’-««.4ï-£- 628.46.x. 638.56.rf.

teten Van wttifeken.apiz. 24.^.505.25.^.

toten Van nateren.zy, 2.e,zz^{,7^.b,2^z,^^td. 256. 97 d.ó^j.yo.d.

telen Van pkalangen. 104. 7 6.4.24 6.90. c. 496. J9.fc.554.55.fc.6oo.25.fc.679.95.fc.

telen Van Scerpioenen. 28.18.4.57.40.fc. 59, ,^j_^, ’34-’-8- ^ï.9-lt;i- ï44' 9-‘’- H^. 15.4.171. J4.j’ 200.57.rf. 105.59.4.224.75.d. 232.79,c. „ 8i.f.26i.joM.295.25.fc.389.2.4.458.7o.rt.482. 9.d. 488.15.^.495- 1^-b 496. t9-k 340.57.C, •2565.8.d.6co.25.c.601.24.4.628.46.x.

Efirn vanScorpionenniet gkeuoclen. 458.70. fc 482.9.1/.


EfitH Van Serpenten.s^e^. z^.d. 178.40.g, ij j^^ 96,4.548.64.4.455.48.‘^- 459lt;7*‘«- 49i.i6.fc^ 626,45.(1.659,74.4.

Heete Apoßumatien Van die magen,^zy.^ÿ.e.^Zô, toten endeßeken Van ßangken.ef. 4.«. 14.g.^, 12.rf.488.15.rf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i8.f.28.i8.rf.ii6.85.f.207.6i.lt;i,224.7j .b^^^.


9^.d,

-ocr page 767-

ettbéwercFitt^^c^

94.4.256.97.4.259.99.f. 262.io2.f, 268.1.4. Bloet dat Verhit esgeet, i^^,69.d.^2i'2t.d.^96.zo. zyz.^.b. 281.11. fc. 451.6i.f,477 6.6.558.55.1».

567.81.4.585.9.11,592.16.fc.6o4.26./.65j.7o.d.

675.9.4.


Brifn ban alle 'iiiilde, ler'tcoede^rafcttde dierenghc* nefen.i^.S.c.z6o.iooJ. 261.101.1.282.12,4.

Bftoi V4n Vorjfchengkenefen.4^-/.^9.g,

Beten Van alle feninigbeghedierten ghenefen.S, J.fc, 14. S.fc.c. 27.18.4.28.18.4.5j.25.f. 52.56.4.55.58. 6.164.29.4.171.54.fc. 205.59.4.207.62.4. 225. 72,4.252.79.c. 254.8« .f.zilt;i.3z. c. z^y. 84.fc. 24O.86.c.248.9i.a.255.96.4.259.99.c.26i.ioi. h.z6i.ioz.fzyi.4.a.zyz.^.b. 279.10.4.282.12. Blóet dat gheronnen es onder blähte ge (lagken, doen ' fch(yden.^49.6y.d.


a. 285.14 c. 351.6amp;.c. 4.388.1.f. 412,24.4.425. 4i.b.c.443. 56.4.447.59.f.451.65.^465.75.4. 5i)-39.‘‘. 5)''^9.«. 5j4-5bfc. 5^6.54.4.558.55.1». 540-57-f-555-7'‘’- 55^-74 •c-5lt;gt;-v79-^-5lt;^5.^o. c.4.585.9.fc.59O,i5.f.592..6.fc.6oi.24.4.615.56. ƒ.64 t.59.c.65O.68.c682.fc, tf«fngocr.504.25.4.f. hifii by een houden, ende andere daer by doen comen 22J.72,C.

Bier dat nut fuerenquot;9oordt,i6.9,Ct

1011.225.73 2.

By/lapens lujt makett.yi.i.iiy.36.b. ly.p.^y.c.t^y Bloetgoet niakcn.49y}3.a.6yy3y.d.

46.4.189.47.4.192.49.4.217.69,4, Zt9.yo.c. Bloet aat jitnikt duer die vrine apagen.46o.y2.d, 254. 8i.c. 521. 58.b, 540.57.fc. 655.7O.g. 679. Bloet doen fcbeyden ziy.öS.a.

9yb.


Bloryende leden helpen, öye^^.d, Byjlapctts lufl doen Vergden. 162.28. o. 174.57. o. Bleet dat enfuyuer es duer Oen camergdnek afidgen. 189,47.fc. 495.18.0. 498.20, 0.605.26,4, nbsp;nbsp;178.40,4.195,5).fc.


1^9. ^y.b. 495. j8.f. 458.20, c. 605.26,4, 645,67.c, ^lajtn gebreken goet. 17.10.4.58.28.4.47.55.4.75. 52.b, 162.281. e. 185.46.4.557.11.4. ^zy.^ÿ.f. 0^41-5'} lt;i-5O'-2gt;,.b.g.‘^c'7.zÿ.b. 55'-49lt;‘^’5gt;5-5'« b.^3,,lt;^z.h.lt;^6y.St.f.bo6.zb.f,6^i.^9.b, Iblafengoct.^'r.^yd.Ci^.^y.d. biajoi gequetjibeyt.^i.Cy.b.zi^o.io.a. 467.81.fc. ^lajeu pinnende feecdcm. 14.8.4.164.29.f.257.58. fc 498.2O.fc.$'gt;I.25 4.572.1.f.651.48 f. i^lafen jihorftkeyt Vanbinnê.z6Q.ioo.a.6o6.23,d. lElajelyigt;eringe.a4.6t.d.9Z,6y.b.z6o.ico.a. 500, • 22 4.50J 24./.599.25 b, ^lalenroWüiKheyt goet.^oyz^.f ^lajen igt;frbubfgt;t.i6i,28.f.578.89.fc. VlafrnVerftoptheyt.z.t d.ioi.y4.e.zi9lt;7J-d.Z^3, * 91.4.286 I5.4.5OI.55.C. 5j5.52.fc.579.6.4. ’ßlafen fuyuerenA4Z.è.a,t^9 9Z.a,^^o,ÿO,b, BUfen vloei jielpen.óyo.^^.f. t,lafen binderlitck.410.22.558.74.

' 6y.d. 6lt;^o.68.a.d.l.6yo.3ya.9y3.9z.f.6y9, Blautvepleekengheflaghen, ghefiooten Verdrillten, nbsp;nbsp;nbsp;95.4.680.94.4.b.

94.69.fc. 194.50.0. 2C0.5.7.0. ziy 6yg.zzyyy'Veroudert bloet fpoutvcn.zzi.yi.a, r.2j5.82.4.101.zy.f.yz.t4.c.y3,46.k.529.47. Bloet Vanffeenen fielpen.iepz.Sy.c.^ot.zyx, b. e. 508.37. k. 538. 55. l. 555. 7i.m. 602.24.0. Bloeyen fielpen. 69. ^o.c.y6. ^yb. 120. 88.4.150.

638.56.0. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- ■ -J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;100.4,162.28,0.432.44.6.


^kynentnt lichjem maVen.^^6.yi.f.]6o.yz.4. ^leynen van denï'üetengkenefen.^^y. jyb, ^Ïotta^aghen.ïy9.4id.

quot;ßloet braken oft óuergheuen fielpen. 197.54.4.210. 64.£.216.6 7.4.559.25.4,64 9.6 7.4^4.

fi.ldtrhandc bloehgandi Peipen.Zï.i^.b. ^ï.zr.i.^o, Z9.d. C^.^o.a. 74.54.4.76.55.fc. 77.56.fc. 79. 58.4 84.62.b.e.90.66.a.d,^z.óy-a.icj.yè.ti, 126.55,4.175.j5.fc.216. 67.4,258.85.fc.279.io.f, 50i.27.f.t 584.55.c.452.45.fc.444.57.4.456. 68 /,458.2o.f.5O5.25.fc.558.74./.fc. 56 8.82.fc. 57^-’ ƒ g-574-5-^' lt;=-‘^' yy^-^-^^ f- 59^-15'^-W-i9.lt;t,‘i99.z^.d. óo^.zy.a. Ciy.jü.b.g. 618.55.4. f.k.65o.47.f. 659.55.4.644.65.4, 649. 67.4. 6^o.6S.d.d.l,6yo.2lt;j.a.6j^,^,y.a. 62o.^-}.a,b.

B/offg4iitk die onbehoorlifck es foppen, a^zo,^^ o, 597.21.fc.

Cheronnen bloet doen fekeyden. zy. i3.f, ^9.58, fc. IC0.72,11.121.89.4.122.90.4.195.52.4.200.57.0, 215.65.0.235.82.4.282.12.0.50i,27.f, 312.54.0. 327.46.0. k. 5ï9.47.fc. c 541.57- fc. 462.74.0. lt;5ï7-4lt;^.g.

Gbcrorinni bloet tuffehen Vel en Vlcefch doen Vertee

Bloet dat onfuyun' es duer dievrine afaghen. 343. 59-“.

Bleet piffenßelpen.^i.^Z fc.74.54.4.77 56.fc. 84^ 6Z.b, 90.66.4. 126.95.4.150. 100.4.175. J5.fc, 556.71.0.461.75.4.599.25.4.650.68.4.4.680, 94.4.fc.

Bleet doen piff en ende bloedige cawerganek maken. 264.104.0,412.14.4.462.74.4.546.62. Qjtaet bloet maken. 412.24.4.417.30.4.478.6.^ 498.20.4.511.58.4.554.71.4.558.74.4.650.47. 4.645.62.4.

Bloet fpoutten^etterp^elpè.^.^.e.^tzi.a.’j^.^^.a, y'j.‘i6.b.34.6z.b. 3y.6yd.90. 66.d.d.n6.9y el.iz6.96.b. 152.102.4.175.55.fc. 216. 6y.d. 252. ■ Sgt;4«f-i77-9-lt;lt;-i79-gt;o.lt;«.5oi.27.o.35i.68.4.556. 7i-c. 588. i.f.o. 589.2.4.451. 63.4.466. y9.a.

' 498.2o.f.5ci.2j.fc.567,8i.4.59c.i5 (.^99.2^4, 611.35.4. 618.59.4. k. 621.41.0.637.55.fc. 649,

loo.d.ióz.zS.g.^jz.^^.b.

quot;ßloeyeniet dienuefe jlflptn.tS9^’^Q,c.Z2^,y^,e.z\7f ' ' 84.f.556.7i.4.464.76.b.558.74.ß ’

^loet van t^uade corruptie fuyucren, z6.iy. fc. 545.

•nloet Van -toonden,^uetfuren fielpen. 74.54.4.120.

89.4.


-ocr page 768-

^ffltper V4n tte cr^c^t 89.*. 131.101 o. 162. 28.g. 216. 67.1/. 301.27.1/. i'i6 yt.d.420.35.1/. 457.51.6,465.75.6. 464. 76 6.617,58.0.654.51,6.650.68.6.67 o.85.g.

Ouervloedich hloettft dieyiondenfelpen.^^^,6^.b. Bloei f-fecrengbenefen. 118. 86,g. 4 25.36.0.47 0.1,' ‘^•474-5-A478-6.n,627.46./.

Blutfingbe ghenefen.^^.ó^.b,

Benautheyt Van der borßen gooi. 185.46.6. 274.6, 4.351.68,4.356.71.^.678.92.0.

Borßen doen cltyn blijuen.^S6.^.i^.a,

Borßen dcmpichrytyiiieren,^y^.6.a.2y7.ç.ei,

Borßen berditbeyt Verfueten.2\ 12 24.0,

Borßen doen fiheydëdiebtrtgef’ttcüenfijn.i^S.i.i. Borßengbtbrekengoet,vo,2o.f. 113. 81.0.122.90. 6.185.46.4.196.52.0,225.73.6.229.77.6.262.

107.7 8 4.110. 80,4. 151.101.4. 151.18.4.162.2 8.4. B7'55'‘’''8i,4i«^'^*i89'47'^quot;J9^.52.c.i97.54. b. 201.58.0.224.73.4.235.81.4.258.85.6.24 6. 90. e.26iA0i,f. ijil-io.a.f.z^y.'ic.b, z^yi^.f. 348.64.4.551.68.0.356.71,0.369.81.0,0. 39 5.8, lt;/.396.9'6.399.i2.4.599.13.0.415.28.4.417.30, lt;*.410.33.4.420.33,6.430.42.4. 432.45.4.439, 52.4,451. 65.4.154. 66.4. 461. 73.0.474. 5.k, ƒ2.9.0.486.12.6.491.,6.4.498.20.6.505.25. ».5i3'4o.6.531.49.4.567 81.6,568.82.6.572,1. 8’574’5-lt;‘ lt;'.576.4,c,f. 585.9.4.585.11,6,590.15. jr.59»-*5-fc.595-’9-lt;*.597.11.^.598.22.4.599.25.

6,605. i7«lt;lt;. b. c. 6c^. JI.4.6ii.55,lt;. lt;^17-3^ g. 6i^.i^.a.d.e.k. 621.41. a. 622.42.4. 624.45. 4. 625.44.4.630.4 7.1/. 0. 652.50.0.634.51.4. ^35'-5^-lt;S36.54.4.6.637.55,d.63y.57.c,f,645. 62.6.645.64.6.650,68.4.o.i/.g. 670.85.4.673, 87.4.68o.94.4.6f/îoto4tnfrg4«tk.

Buyek loop ßoppen van beetegeele cholerùke Voeb ticheyt.^^ô.io.c.

102.0.279.10.4.466.79.4.523.39.4.6o6.37.t. 627.46.f.675'.87.rf.

Borßen ende coudeghebreken goet.2j^2.2y,b. 245. 89.0.2 89.17.4.5 5 2.6 8.1.5 53.7o.d,5 92.ï7.4.

7ayefluynnnende Vochticheyt Vander borßen lofa fen.22i.yt.a. 245.89.0.284.13.4. 45871,lt;lt;.518. i7-hi7-i5gt;b.

4.631.49.4.652.50.0, Borßendief'tverengoet.^y^.22.e.6^S.gt;i6.d.

Buytkloop ßoppen in cortfen. 201.38,0.

Rouwfcot idn der borlicngoet, 388.1,0.606.28.

Bbyok loopßoppen niet in certfen.zo^Ci

Buyek 'ivec(k,los maken. 40.29.1/.214. öó.rf. 417. 3°’‘'' 4 77-‘5-lt;*. 484.11.4. 625.44.6.63O.47.i(, r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«30-48.««.652.50.4.6.67i.86.6.679.95.o« Beritenfuyueren.tC.^ÿ.g.lt;^ÿ,y2 a. 101.74.1/. 117. Donbuytkgoet.533.52,4. 8614.122.90.6.135,2.6.i^2.6.4,1^7 24.6.17,. quot;Huytktifeedotti»146:011.514.33.4,

34.lt;i. t^ó.yz.f 221.71.4.252.9 4,4.:cc. co.f. t«tibio/f«g6fnf/f„,36.26.4.28i.n.w.gt;i. 412.14.?, 262.102.0.264.104,6.265.106.4.21 *1.13.4.285. 4-74-5g-5'4.35'lt;«563.79.6.565.8o.k. 14-6,311 34.4.317.46.4.412.24. 4,4:1.34.6. Cancrgancktveetk,faechtmakett.^.6.2.a.m n 22. 4*7.39.f.554-53-lt;-5î8-74’lt;^’57î-5-‘.«ow4.à. nbsp;nbsp;nbsp;------' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;32.22. 6j^.^o.a,6yÿ.92.b.6-^9.ÿ\.d, quot;ßorßenmet etter Verladen, 113.83.4.252.92.4.675. 90.4.

^orßenVerfoptheyt goet. 2.1.4.52.22 4.195.50.4.

208.65.4.213.65.C. 257.84.t. 164.104.4.271.5. ‘'•5“-54-‘‘ó55.5* ^’lt; 55?-55-^’.64i.59.igt;. Borden Verhitheyt goet.'jyi.i.d, ^orßenhinderli'ick.6.2.a,

«•t.c.4 0.29,d.72.51.4.0.118.85,d.13^.1.1,. 152. J9.t.205.59.6.252.94.g.257.98.4.28i.n.f.3C0. 26.o.k./.3o2.28.4.5O5.29.4.327.4 6. w.B.338.53. «•37^‘85.i’«400.14 •4,404,18.4.405.19.4.407« 2C.b. 412.^24.Igt;. 417.50.4. 421. 34.1. 470.1. 4. 47i-i-«‘ 474-5-«'’’.«-t 479.8.4.482.9.4.484* 11.4.495.18.0.502. 24.4.5i2.j2.t,o.d.556.54.4. 54'.59 lt;’-5S7.75-^.558.74.(’.5lt;ï2.79.f. 565.80, 4.567.81.0.580.7,^.608.30.4.612,34.4.613.55, b, 618.58.4.620.40.6. o.'’625.44.f. 626.45.4. ^^7.4^.‘lt;« ‘^. 628.4 6.2.650.47.4,632.50.4. bt 645-lt;Î4‘‘’’lt;55lt;S.72.4.664,8o.4.678.92.6.

D«or den cemergamk. aßaghen beete, geele, cholet rickeVochticheyt.ÿ^.C^.a.vy^.^.f, 2yÿ,'io.dt 299.26.4.5oi.27.4.r.3i7.38.4.j»i.4i.4.522.42. «. 351.48.4.340.56.4.343.58.0.571.1.4.676,

Berßen ende fTviUen dccn.2^6.z^.g. Braken oft ouergheuen docn.21.14.0. 77.56.1/. 84, 62.0.90.66.4.182.43.4.192.49,6.0.211,64./.

233.80.6.272.5.0.5c2.28.rf. 505.29.rf. 457.51.rf.

567.8i.rf.568.82,/.585,ii 6. 615.36.6.6i8.38.g.

1.625.46.4.648.66.0.662.78.4. 664.8 a.h.c.

BrukoH.104.36.^.117.86.0.509.29.1/.518,37.li.5.8. 57./.58O.7.4.

$1.4.

D«or 6r4kf n alderbande fen^nige taye Voebtuheyt, tuer den eamergetnek aßaghen, fierte ^uade MoJ ende ßuymen afiagben.zyó.z^.d, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lancoleufebumoren.lco.26.i,^22.e^^.a.ïA6,26, Ï2uer braken taye , lijmachtighcfiuymen ende beete 4.373.83.4. geele cholericke Vochticheyt doen Vergactt. 104. Duor den camerganek aßaghen, taye, coude yfHint^ 7^ è-^')^’94‘i-^7t..S e.^io.i7.d, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* ’ '

achtighe Vodjticheyt, W Veerde leden,ah hooft, fenuteen,crc.26o.jco.b.26^, 104.4,264.105*

Tarant ende hitte quot;ttt trec\i.tn,^6^. 7 6.4, Bruyne ghene/cn.ni.Bÿ.g.

^uyekloopf}cffcn.2i.i^,a.^t.2i, a. 40.2^.tt. 53,

il. i$9.26.d. 501.27.4.302,28.4.308.30.4.309.

38. c. 60.4i lt;*-74.54.4, 76.55'^-77.56. fc.78.

5i.lt;«.3io.52,4.3ii.34.4.5i5.55.lt;*.3i6.37.4.562.79.

lt;*•ƒ• 078.92.0.

57quot;lt;^-79'58-lt;*lt; 84.62.6.87.65.6.90.66.4.92. D«ordon camergamkaßaghen taye, ßijmaebtigbe

.^‘7'‘’’ 94*^9’^*97’Z°-^’’ *®4* 7lt;’»«*. icó.y-^^.b, Vocbùcbeyt,aüe routoe onuertctrdefluynen,dat

-ocr page 769-

cnbctóctcïtrt^V^.

gèclièatér.26i,io2.a.z(S4.xo^.a. zy'd.g.fzio. Cortfaebtighengoet.^g^.x^.e.^gy.uJ.

U.4.505.29.4.519.40.4.524.44.4.646.65.4.

tmer den camerganek apaghen featerachtige Vocht tiebeyt.^ 11.55.4.514.36.4.580.7. b.

Camerganek fonder[orghemaken 572.1.4

C4i«frg4fiok ftelpcn ende hert m4kë.2(.i4..4.235.80 6.404 i8.6.42o.35.4.457.5r.4.65o.47.4.0,657.

Cortfen ghenefen. 17.10.0.104.76.g.i^,r.h.^{.ii b,i^z.ig.a.i67.:^o.c.z7g.ioh.24gS.2o:n‘.j^i.29.fi Cortfen die langheduerengöet. 121.89.6.128.98.6.

248.91.4.342.58.6.678.92.^ Cortfen der kinderenghenefen.ii4.i,a,

55-lt;t.^7o.85.t.

Coude corifen.22lt;j.7z.h. 244. 88.4.527.45.4.557.

Canekergenefen42,^0.b.8^. 62.ƒ. 118.86. g.274. Coudeverouderdehuyuerachtigheoortfen.z^g.^eji biz6Q.ioo.a.z6i,iöi.g.z6z. 102.0.551.70.0.

Coude cortfen int begihfel doé achter 6hH0.355.51.Oi neete cortfen goet.^'}.:^g,d.ni.gz.b.^4.i.a.b.i4o, 7.a.i6z.28.d.27g.ió.di4^8.zo.d. 572.1.4.585lt; 11.4.C.4.596.20.4.6.4.615.55.4.617.58,4.650« 48.4.646,65.6.

Ô.f.ï^ïO.lZ.C.

Canckerdie verborghen etghenefen 547.54.6.

Caneker doen comen ^17,^0.

Cantharides oft Spdenfehe vliegen onfcddel^ck md~ kcn.ijj.S.c.

Carbunculen genefen ende tst doen breken, ^ndyf, 4i2.24.c.lt;Ïi9.}$i.fc.67O.85.6.

Catarren loop rijpe endegenefen. 24.62.a.2ï.^.66, b,2y^.6.d. 280.15.6.55J. Ö9.lt;i.}84.95.c.45(J. 68./'.57j.2.ç.lt;î}o.48.6.(S4O.58.6.66lt;î.82.g.

Cholera ghenefen.yy.')6.d.2io.6^.b.

Cholera doengroeyen.6i6.\7.dt

PeßUentiale cortfcn.io.t].d,^'j^.yi.i,iSiy^6.d, Cürifenoorfdke.6'^z.^o.d.

Cortfen \gt;er(ioytbzder hayt comende.i6^.z^.h, Cortfen'»dlgingheii^T..y9,d,

Hetde ddechfe cortfen goet.ix.6.c.^’^,^o.c.6o.^Zi b-7^45‘^’^4'^^'^'9O-^lt;^tC.u6.£^.l.i^cf.^^.0, 555'^9'‘*-4^9'4i.lt;lt;gt;48^**iquot;C«^ïlt;3.4o.c.

Clapoorenghenefen.^.^.2i^. a, Clederen voor motten [citers bedaren bepet.motten. Cort vâ adem, 2^.i6.a.ÿ2.6y.e.2^.^.ÿS.a.bepet dJ Clederen goeden rueckgheuen.ioS.ó^.d, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Coude^ende Verouderde derdeddechfe cortf^S-^g.a.


dieren die hert fijn doen verteeren^verdytHnèJcey-den.,^2.^o,a.ïo^.y6. h.ng.9y.a. 215.75.0.258. 8s.f.253.ioi.fc.26}. to^.f. 225. 7J. o.t58.85.r. 4Oi.i5.c.4i7.5o.6.4(S}.75.c. 485.9./. 551.69.6. 555.7o.f.563.79.k.6i8.46,4.651* 6^, a. 6yo, . 85.lt;-.

dieren die hert pin Vermorften ende üjpéajji.^, ^411.25. ƒ.

dieren diefteeren helpen.9^.62.k.

dieren ontrent den oorenfebeyden. 485.9. J. 547. 64,0.

dieren aen den hals Vcrdriuen,fcheyden.^^^. 8. b, . .495.»7-f-

Ÿierdeddechfecortfè- li.6.c.^o.i9.b,^j.^o.c.6o» 4ï.t.76.$5.f.84,6i.e.xi6.9^.l, 192,49.^. 261. ior«g-54Ö»öi«lt;lt;.55o.lt;Ï7.lt;lt;.4ïS^. ^i,d. 449.61.t, 458.71.6.-

Coude verouderdeghebrekengenef.i^,2.i.^l^.^^.k^ Coude tdye ftuymenVdtt der longen rijfen.z^^,89.C. Coûtée fluymen Van der mdgê doen fceyden ende vert teeren494.ï^.h,66z.y3.d

dieren dief-^eren tn diehegenijj'e.^^-.z^.d. dieren int fondament gbenefea.2^.^o.e.

Coude oude herdé gef-^iUen ritp ende monee makenî 5.M.i5.8.t*.)j.2}.h 65.45.6.175.38.0.196. ^i.g. 242.87.0.200.57.0.160.100.0.512.54.0.3(9.404 g.3i8,46.fc.5-3i.99.6.549.67. lt;lt;.55r. 69.6. 555. 7’-lt;’-557-7J-lt;^-5lt;ï'-77«‘‘-57J-’^-‘‘-lt;^75-90.6.

Cóude oude jaechte gheftviUen doen feheyden ende: Vermor'»en.6^.n8.a.246.$o.d.jig,^o.g, dier en ontrent diefchamelijcke leden van den mans, Cóude geftriUê doen Verdxvinen ende Verteren, y 6^ 547-lt;^4-*^*, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;55.o.204.6o.(i.24o.86lt;6.424.37.4.^54.6y,a, doueitghenefen.x\6.^.b.iy2.^t^.ri, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^y2.2.a,648.66.b. Clouenint aenfitbtghenefen.6ylt;).g^.é, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CoUde,berde gef^iaen opt hóóft fcheyden.iÿô.^i,e: Clouen inde lippen ghenefen.6ii.:j^.c. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Coudenverouderdenhüeß.266,ioo.c,6o6.28.b, Clouen aentfondamèt genef.uó.^tb.z^i.iy,c.^óx. Coudegrouehumorenverteren,fuyueren.^io.2i,é, 27.0.449.61.4.604.26.0.611,55.0.675-90.0. nbsp;nbsp;Coudebuyueringe als cortfen.^,t.b.j^.2^,f, 212, c^i Clonenvadenvoetèibandêgeneftn-^ói. 7g.h.666, nbsp;nbsp;nbsp;6.268.1.0.554.71.6. 8z.h.6y^.go.è, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CoudeledcnVerycermë,tyi.^^.b.22‘).y^.f.zgl,ig.d. Collier feeder doêco, 164.29.0.167.50.^.169.32.6. Coude oude Verftoptheyt Vander milten.y^.^i,(i, Colicadatespijn inden buyck, dermengoet.izz.go, Coude geftvillen ende ffveringederoogben,uo,S.gi , 0:164.29.6.176.50.6.246.90.6.248.91,0.302. 265.100.0.417.30.1.577.5.6.600.23.0.659.74.4.; x8.6.311.34.a, 32t. 41.6.346.62.4.577.88,6. Coude Vergaderinghe,endef»eringbé genefen. ly^t 4^6.lt;ig.b.si8.i7.h.6i2,j^.a. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jg.c, Choleriekegeelevochticheyt met vrine ende earners Coudeoude pijnenVerfueten.2^7.g8.f, ganckafdoengaen.j.2.a.6.z.b.z^,i^.b.ios,7y^ Coufpepiffehelpenbepetdroppelpisi ^‘^7^‘i4’‘*'^954^gt;hi2o^.6o,a- ^oz.28.a, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Crachtßercken.i77,88.a,^^z,i‘7.a,

Corruptie vander hebt tiederßaen.Czy ,^s ,h. Cramp genef.igS.^^.c.i^g.’^^.l.zz^z.Sy.f.zSo.iool 6é6,8z,4i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;b,z6z,i0i,b. 264. »05.4,268.1.0.278.9.6.5n.34.d_

45Îlt;

-ocr page 770-

^egtfïcr Vnn bte eme^t 455.66 4.454.67.4.456.68.6.504.25.4. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;b.54o.57.f.553.7o.g.

Cramp den ionghen kinderen gbenefen.4si.6^.e. j3or{btncortfenverflaen.56Z 82 f

Crau'!eagiealderhandeghenefcn.S.i.a.25.6z.f.i9^. Vor^Verflaen.7i.lt;,j.d.9A.69.a'2Z2.3i.b.AOK ^o.f. 205. lt;j9.h. 295.24.6.506.29.«/. 518.59.6. nbsp;nbsp;nbsp;6.5i2.52.6.585.n.c.lt;/.596.2o.6.6o6.z^.c 612*

510.40,b-px-^i-*^' 4io-2i.b.c.456,68.c.482.

5io.4o.fe.ï22.43.c.4io.22.6.e.456.68.e.482. 55.4.61^.56.0.627.46.6,632.50.6. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^

9- 8-55^-Ï5- 111.662. 78.6. beßet rudicheyt ^ Voouicheyt maken, .^^z.^-j.

fchorftheyt.

Crautvagien die Voortfeten ende feer ^UMt. 221.71.

4.115.73.0.360,72.6,628.46.^

Voouicheytghenefcn.i2^.y^.i 521.41.4.554,50.4.

458.7i.4.478.6./.537.55.fc.601.24.C.628.40. 0.667.83.C.

Craureagien die tuit en ejuaet z^n. 5 *555'7^-glt;^57-7ï.^« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a.z2i{.ji.f.2j^.9^,b. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' - jj'

Crau'ifagie dievremt et,lt;j'j^.ji.n, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vroefheyt benemen.n.6.a,22Z.A2 c.

Crimfeldesbuycki,endedermchclpè.iï6.^j.b.iji. Vroghen doen t»at van doen es.29^a.ï90 n a i‘^.d.i97.^4.b.zoo.'jj.a.zio.6a^.d.l.2t^.66.a, Vroomen die ftraerfijn ende quade teeBuùigheVer“ 233. 80.6.23;. 82.4.237.84.4.244. 88.4.260. nbsp;nbsp;nbsp;lt;ïrijttf«.i62.28.«/.254.8f.i.498.2o.lt;;.

100.4.271.4.4.395.9.4.599.12.4 446.59.6.458. Vroomen,ßapen die (tvaerfijn makeiSjA. 84 381 7lt;-Mi7'4H.547.lt;S4.6.ï62.79.6.666.82.4. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9i.585.95.4O5.i5.6.4i7.}o. 558.74,7 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Crimfeltn denbuyckmaken.^2^,i].ij.. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vroomidiefteaerßinmedegequeltgoet 287 16 e-

Croppen doenfcheyden,ghenefen.U9.37.a.zi'i.js. Vronekenfehap belettê.6.2.c.i^^. A6.a.4 -gt;8.6 m' 0.238.85.f.4oi.i5.c.4ii.x3.f.4i7.5o.b.455,48. Veel doen drincken.ii7.i‘8.b.6oo.22 f 621 ax è b.q6j7yc.zjSj.9.h5i’69.b.lt;^^^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vronckenfchapmaken.lzi7.t^.i,.zt7.69,b.^^^^^

*.628.46.^.670.85.^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;----e nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f t f

Croppen aen den halt.Z2i.ji.f.'j9^.3.b.^9^.ij^e.


88.i.m.395.8.c. Vrachten die onnatuerlijck zijn af trecken. 198.55.

g.402. i6gt;b.

Croppen van der ntegenfluyten. 2J7.85.lt;«.6i8.59,d.

Croppen lgt;an der maghen p^n ghenefen. 198.55. d, ^76.^.d,6i^.^6Jgt;,6zi.c^i,b.6i9‘^y.4,

Dempich op die borgen goet. 19.15.6.

Dermf« die ghefoncken zijn helpen. 670.85,c.

Dermen heete ende [cherpe fiekende pijn Verfueten. 425.56.«(.498.20.lt;lt;.

Vermen'^eedoinverfueten. 66.^^.f.ÿ^.6^.4,zw, 6 ^.d. 22 5.75,b.577.88.^.395.8.C.

^roppelpijfegüet.t^.y.aAy.jo, 4.55.25.6.58.28.4. 47ób4.5J.52-6.9o.66.b.i85.4 6./.2oo.57,4. 201.58.4.211.64. ,».235.82.4,244.88.6.245.89* 4.246. 90.4. 248.91.4. 249. 92.4. 260. 100.4. 271.5.4.286.15.4.292.21.4.550.67.6.429.41.4. 4P- 44• lt;*• 44 2- 55-1.446.59. d. 448.60. ai 488.i3.4.498.2o.n.5oo.22.4.527.45.4.551.49. ‘’•55ö«54-‘*-^-5t5»lt;5ogt;‘lt;-544-lt;ïi.c.575.i.i.588.i3. 4.589. i4.d. 521.41.«/. 615.48.C. 639.57.4,655*

, , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7»'lt;lt;-668.83./’.67o.85.f.675.87.(/.

Vermen dteghecjuetfl Ziingoet.66.^3.f.^z-J,6i,b. Vuiheyt int hooft maken.z96.ZA 4 Vermen flijmachticheyt.^y.6^.b. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Veekelen in diekeeledoenygt;t VaBen.z6z.ioi n

Vermen twt corruptie beladen.óiy.i^.d. Eerfderm aetnraßingbe Verdriuen.z6z 101 r ’

Vermen f-weringhe, Verhiamghe genejen.9z. 6y.b. Eerfderm clouenghenefen. 136.5.6.604,26.p.

75-Z457.84.«.}«o-5».fr-395-»-*. lt;505.16.6. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EerfdermghefteiBenghenefen. y6.ss.c. 1^4.r Fz^r

Dfrmenbin«/fr/ijck.52.22.5i2.54,4 4 2.55. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yt.g.zóz.iot.r.

Vochterengenereren.7z.Si.d.i^9-47.c. Eerfdermdie trteiteeder indoen oaen.z3n 1, F Vootshehaemenbe^arenvan corruptie. 66Z.3j.d, 680,94.4.

Voodevruebtendoenafgaen.z7.i3.f.55.25.4.136.5. Eerfdermpijngoet.^yz.i.a

d. 198.55.4. 201.58.6.215.65.4.22i.7i.(/.b 224. Etterfßouyeenghcnefcn.ioo.So.f.

7yf.zzS.j6.a.z^o.7^.a.z^4.^^.b.z^6.9o.a. Exterooghendoenietvaüen. 178.40.^240 861 148.91.6.255. 95.6.257.9ö.6.26o.ioo.g.26i. nbsp;nbsp;262.101.0.649.69.«/.

10, d.262.,02.f.263.i05.c. 264.104.0.268.1.6. Venijnbinnenslichaemsingenomêhelpen.i04.y6.t ^7 •9-b,i,ztii,ii,d,z3z.iz.f.Z9^.z^.d.^oo.z6, Venunighe corruptie verdrijucn.61^ 56 a

CtW^c. ^27.^6.f.j7'yU-b. 411.25.0.462. Venijnghenefen. 2.1. b. 8.3.6.197.54.^ 230.78 d.

toootpfrwgbc, blecke pkekent O'Ct berdr'ijuen.


279.10.C.

Doorwf» ende flinters •»t doé trecken. 52.56. c.6^, 48.6.i74.57.lt;lt;.m.i75.38.6.i82.45.c. zi^.yo.b. 2V»7^4’^^i’^Oi-f'^^^t''^' 292gt;21,6.(lt;.528.46 amp;.588.i.k.39s.7.6.4oi. 15.4.442,55.4.503.24

ABefenijn Verdr^uen endequot;raederßaen.j6.^^.d.ioo, 72:d.ii6.ij.f.izz.9o.c.i97.'i.^.f.i99.^6.b.z2^i 73-e.tZ9.77.c.2-^zj.Si.f.2^o.S6.c.2^6.9o.c.e, i5 7.98.S.i63.io5.«/.284.ij.6.4i9.32.4.459,7,. g.503.24.lt;/.5ii.38.f.523.39.f.5.4.4i.c.5^8.^j„^

5^^gt;59*

-ocr page 771-

r ïenbéWéVcltrtgV^ '

542‘59*c44^7.54-^’.554.7i.lt;i.6o4.26,f.627.46 jFZ«/«i ende pijlen tvt den^Ujue doen^dHen englenei _ 6.638.56.C, 650.68.C. 653,70.1/,?. 666.82.f.d, ,!£(!n.2ji,78.g.i68.(.4.293.2i.(/.

Hooteli'ickfen^n ingenomenhelpen, 101.74.6.248. Tluylnendóènjeheydenende afiaghen,2.1.4.18.11.4. 9i.d.25i.94.d.28o.ii.6.28i.ii,4. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;57,40.4.14».8.11,17i.54.d.i96.53.f.372.8i.6.i88

Venijnich ghedierte mdchteloos maken ende dooden. Z3o.yÿ.c.6o^.z6.f.

57,4o.lt;i.i4».8.ii..i7i.54.d.i96.53./.372.83.tgt;.j88.

1.0.561.79.d,. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'■*

Fluimen doen fturgeren ende (tjldgeth^i.ii.a. 57.40 4,117.86.4.157.24’.t.

Coude fluymë purge.cnde apagc.yï.^i.d.i6^Ac6,d^ ïluymen Tvt'den hoofde duer denmontyvt J^ou^een, ^o.zo.f,^i,^6.b.tyi.^e^.f,29i.ïÿ,b.

^enijnichghediertebetengenef.ö.itf.S.yb.ii^.S.b, 15.8.11.81,60,4.90.66,6,101.74.à. 101.75.6.116 85.f.i8i.4i.4.i97.54.c.f.i98.55.f.i99.56.6.2oi 58.4.203.59,4.2i2‘.65.4. zi6.6y.f.2zi.yi.d, 230.

78.4.6.0 J.i.24i.87.4.246.9o.c.447.59.g.459 71,1.462.744lt;.5f4,33.f. 518.37.6.538.55.11.552.

70.6.646.65.P.

ïluymen }gt;dttder bórjl doen rKgt;mf».i52.io2.c.i7r.j4 Zi96.5i./.i98.55.6.234.8i.é.286.i5.6.4i2.2j.4.' j^2..^9’d.^^7.64.d.^6z.-/ÿ,d.

/fn.i9i«5O‘f-‘95.55'^’' 170.3.4,318.19.4.517.^6.

lt;j.6o8.jo.(t.65ó.7Z.rf» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

ienijnichgedierteyerdrijuenendebevrijen.l.t.c.iC, ïluymenindemdghe,dermen,afiaghen.666.32.f. ' ^.d.^^,i^.g,69.^o,d.i6i.zi.d.i9ÿ.^6.b. 212'65», tayefluymen Vdhder longencdoenri^jen.'^^}}6^,a* it.zz^.yj.e. ï3O.78.c,24o. 86.C.156.97.0.157^ Taye,coude ftuynien duer dienueferuyme: 281.11.6, 9^gt;g’i72'5 6.j25.45’f.374.8.f.555.7i.lt;i. óroue tayéjïuymen ende humoren m die •tet't»endige Vienfehen befchermen van dile hinderlijckfen^n.2ü, leden ende iuhdurè vloeyen af trecken. 265.106, 65.4.224.73.6.f.i52.94.d.i63.io3.(lt;,339.55.4, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.36'5.75.4, Yenijnighe gediertequei[urenghenefen.]i.2i.c. • taye/lijmachtigeftuymeiiaftrécken.i3j.ajjp.d.i92, lenijnende quact vierbdndethertenidgben.ió.i^.4. nbsp;nbsp;nbsp;§Q.b.z64.io^,b.zyo.].a.b. ' 77.56.4.289.17.6. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tayeflijmachtige ftuymeiiduerdeeamergancklof-anijni’anfenijnichgedierteingenomenhelpen.zj^t , ç^d.zyy.zi.d. _ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- . nbsp;nbsp;nbsp;- . FcrtiinVanCdmpcrnolien,€.z.e.zz^,yj,e.^i3.^y.6. Geele}gt;ocbtigcfluymendftdgen.^j.Jjo.d.319.40.?,quot; Fpnïjn.V4nN4tcr'fn.8.3.6,666.82.c, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F/K^men rijp maktn./o/Jfn, 19 6.5J.f. 351,68.4.427, Fcnijn \)dn fcherlinckoft 0pium.zc^.lt;;^.d. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^9,^627.^6.f^6y'y.3j.d. 6y^.9yC.

- lenijnbdnpanghen,S.i.b,i0i.y,^.b.u6.2^.f.zzï.yï, Tüyefuymeiirïjpcn,nfen.z6^.Xo^.b.23^.i^.b.2^1 ,(^^^ 5^g^^^ j^

d.i^o.ii6,d.z^z.ÿ-j,d.zlt;\yg^.f.666.2z.c.

Teni]n\gt;dnfbinnen.6.z.f.2o^,^g.d.^z^.^z.c, Feniji bdnfungen ghenefen.zz^.y^.c. tenijn beftet beten.

lift el en diehdrde cduten af doen bijten. 296,24. c. ^oo.aSid.^oy.zg.d.

asielen ghenef.ó^.epj.d. y6.i^4' ^5'^2.f. 122.91.4. ßo.ioo.d. 176.8.4.

nSlelen int fondament ghenefen.ej^^.^i.d.

aftelen opfnfn.44o.f5.6.

aftelen ende ejuade gdten fuyuertn.^oo.zS.i. aftelen (judetheyt tat doen trecken. 555.71.0. Vleefch indefftelen doengroeyen.zyïi.^.m, adu't»icheytghenefen.6i^.i.6.b,6i'j,^S.a. flederten tgt;erfueten,doen[cheydê.,tpi.^^.c.^j.j^o.e.

^y.io.d.yj.^^.b.i^.óz.g.^^.ó^.b.^j.yo.c.ici 7^.f.io^.76.e.i^9.z6,d.i96.^z.e.i^9.^^.k.z^2

®7-8*ïf9-99-f-^ö4.io4.4.268.i,f.i8i.ii.m.i86 15.6.196.24.4.500.26.4.302.28.6.311.34.4.319. djo.f. 314,44.4.356. 71.6. fc. 370.8i.g. 584. 93.4.388.1.6.39 5.8.f.4oi.i5.f.4i7.3o.f. 445. 60.6.47o.i.lt;/.477.6.c.486. u.d. 514.33.6.579.

6.c.628.46.l’.6s5.7i.c. 677.91.4,

Ilederciin inde tgt;oetëgoet.iy.to.e.^y.,j.c.2ÿo,ioo f.6z8.46.V.

Tluymen maken.6i6.^-jidt

Gdllcdfdghen.ijï.^,d.^^.6z.4, i'iDerte gaüe.i^.n.d,

VerfioptegdUeopenè.i2t.3if.bAi3.92.6.342.58.4,''

Gdten die loofdengenefm.Sj.Cz.f.ÿy.yo.a.^zZ.^^, 6.410.22 b.^'^^.yi.tt.

Gdten diep ghefseoren ghenefcn.^i^.i.n.

Gdten die diep zUn blcefch in doengroeyen, 278. ÿï m.óyysio.f.

Gdten die loepen bdn den looft ghenefen. 563.79. i.’ 6oo.i5.d.

Gdten die loepen Vdn dejt lecncnglenefen.^y.yo.d^ 328.46.6.

Gaten Van berbrantheytghcnefen.^tl^z.i.

Gaten int Itchaem makèn.\^6.yi.f,:j60.yz.a2

Geel/uchtgenefcri. 27.18.4.50.20.C.32.22.C.J3.23.6, 38.27.6.67.5o.6.76.55.g.77.56.c.84.6i.d.ii6. 85’8quot;’^*'^?«6.ii8.98.6. i42.8.4.i67.3o.g. 169, 31.6.170.35.4.6.181.42.6.199.56.4.205.59.6.106 «1.4.21).•65.C. 227.76/4. 228. 76.6.242.87.6, 16i.ioi.?.278.9.g.279.io.d.28i.ii.c.3oo.26.M, 3oi.27,e-3oi.i8.f. 519.40.4.341.57.4.342.58.6, 350.67.6.380.90.6.462.74.4.470.1.6.482.9, r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f-4^lt;5.i2.f.488.i3.4.499.2i.4.5ii.38.c.5j6.5'4, Gcftvtlvant fleder,doen fcheyde.2^9.99.f.lt9.^o.f, nbsp;nbsp;nbsp;6.547.64.6.572.1.4.588,13.6, Gef-tviUen igt;dnt Iledercijn gexta/fen aedie leden ende Geelicheyt doen Vergden Vdnde giélfucht gcbleUcn. iun(lurent9tbreken.z6^,ioej,c. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i6t,zS.b.ji9,^o,b. Tlitfen ende p^len met fenijn beftrekén die -(/onden Oudegeelfuchtgoet.6oz.2j^.g, ghenefen, 26i.iQi.h.z6i.io.b. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Geel/uebt fonder cortfen die veroudert ei,y^.^2,d.

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ~ PPP nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Geel

-ocr page 772-

3.c5t|ïcr vdn bic emd^t GffFVfr'(ve4ortivag4fn.28i.n.f.j,^.^o.«i, i Heetegeftgt;illè,Vercoelen,VeTmorttiè.t9.ii.d,tf).tt,a, Geelvert)edoèvergaê.j^i.69.b.^62.ylt;y.b.6t^ÿ.6i.b nbsp;nbsp;i6.i^.a.^7.2^.a.9.^'.69.c.97.7o.c.nt,ni,c.aa.

Geelvertfemaken.6og.^Q.b. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ ’ ' . • ' i.f.2c6.6i.b.2^2.79.g.2i^. 85.f.569; g,j

Gryten Itchtelifckdüén'^erpen.i^^.ii.e. ; nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;95.6.588.1.1.427.59.4.441.55.4.459.71.2. 461.

CeytenfchadeUickendedootti]ck.6Sj.yg.a. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ 75.4.470.1.C.479.8.6 486.12.^498.,o f,.^9,

Gebreken ende fiecktenyt^ttayefiHymeoorffrbaci^ ,i9.fc.6i8,59.g.625.42.f.644.65.4.660.75.6. hebbengoet.i82.^i^.4. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. GhrfteillendoentV[brrken.62é.^6.l.(S.^lt;s.6'i.d.

Gebreken van coudeghenrfen.^^2.^^.fj ’ quot;nbsp;ÜlleghefteiUenmorte maken.629.^6.p.^. Gebreken op die borfie.2yg.vj,h. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Geffeillen die Vn feb z^jn doen finekenendevergaè.

Gebreken die voorttloopengoet.^iy.jo.i. quot;^ • 528.46.k. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' .

Heymelijcke ghebreken mant ende vrow^eb goet. Gefsnllen doenVerteren,Verdyrïjnen,fcb'cydfn,26ï, 6j9.f8.lt;l. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘- ‘ 102.6.264.104.4.507.29.11.558.6.55.4.578.89.^.

Gebrokenbeenderenttttrecken.2iS.t.d. ' ,Yerfchegeftfillè,buylé,grflagen,géfioote.6^^.yt.d, GebarfiéiAeyt grnefen.^2.67.t,iio. 80.6.215. ^f’*^* GeftiUlen in die hegheniffe doeii Vergaen.^^.22^.d, ii9 t.e.2yy.t}.a, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' Gbefffollenvoetengoei.6')^,7^.b,

Geborfi,ge(iuetfi van 6innc.ioi.74.6.no.8o.6.2oi. Gheuallen,ghefiooten vanbinnenghec^uetfi.i^g.gg. d.26o.ioo.a.279,to.e.

j^.a.2^9.99.d.i6f.iOf,a.26S.i.c.279.iO.r.282.

12.4.284 14.4.289.17 lt;1.527.4 6.4 141.57.6.545.

GheuaUenyanhoitchghenefrn.J^.^i.b.^^^.ii-b, in onm^chtc ghruallen helpen.i^^.^^.h. Gheuatlen^gefmetfn^eborften, dit gheromten blori doenfchryden.u^.6^ (.2iy.'6i.n.'.6o.oo.i.

Crauret doenreylm. i6^.29.r.ti6.iSy.4 417.^9 f. 4Jï-44'‘‘-458.7i.i’.48i.9.f.5.t.j8.f,524.4i.i». 545. 60 4. 544,61.^ 601.2^.f. lt;Ï24.4J.fr. ®P« 47.e.659.5lt;lt;.d.64 6165.^676 91 4.

Grauerlgme.^.S b.^y.^yd. 8 7.^5.4.16730.^.185 4 6.f.i9 7.54 4.211.64.1». 24’6.90.4.580.90.fc. 410.24.^446.59.rf.461.7lt;.lt;1.482.9.f. 500.22, *’•50} M-f-8-5O4.i5-‘‘-5n 58.4.555.51.6.556.54. 6.5 7i.i.».579.6.f.595,i9.a.6ö9.50.fc.6 2i.4i.rf.

61.4.442.55.4.454.66.4.4y6.68.6.462.74.c. 504.25.4.505.26.4.52j.j9.6.678.92.f. ' Chcdicrtm^ali luy[en,vlo){n,'ttMtluy[cn iftrdriittn. 544.60.1/. Chcpeyfeti iit lt;/fr 6f«eii Va Jr/il«j.i54.i.f. Gheiiuetßhryt ghenrfcn.iiy.fiS.d. Chrjüftfihryt V4n binnè ende buytêgenef. 77 ^6,e, eefehuertheytgenef.76.\lt;i.f.io.^9.4.92.67.b.9^,

69.d.n^.92.a 124.94.6.126.96.4.152.102.4.^

378.88.b.424.57.c.465,78.6.504.25.4 565.80 6.670.85.C.

Chefehuertbeyt der ionghen kinJam. 257.98.1. Ghefchuertheyt V4n binnen. 101.74.6.110. 80, b'. 509.26.4. ChefelfehdpbUfdeinaken.ti6.9^.y, Ghefichte ef4frm4kê.6.l.g.25.15.4.215.75 k.V.242 Haltpijne ende j'tvtilingheghe'nefen i^^.io.it. 85.(1.248.91.1. 26o.ioo.k. 261.101.k.265.io2.i. H4gt;r dat dobbel ét VtrdTifnen.ii.^.a. 274.6.4.278.9 k.iSi.ii.g. 295.24.^ 565.75.6. HayrdocgroeyêoppldcjendieVerbrant^erfchcut 424 57.6 427.59 g.457-5lt;.lt;i 496 i9.lt;lt;-5i5«ï5.c. z^n.ryÿ.^o f. 557.15.1 555.70.12.557-7}''’'5''5'iîo.f«î9i.i6.4. Hdgt;r4of» tsnvalten endedie buytglattitb Wakrn. 6 6 7.8 5 b.bepet oogenclaer, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jo6.’9.f.j4 7.65.4. Ghefichte donckfr nidkf«. 155.80. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hnjr dat aen die fchellen van den ooghen auerrechts GeJanne t ende Vercrompen leden genef.'6^‘^,6^,k, nbsp;nbsp;nbsp;teaUydoen tet Vallen ende quot;»el ttaffen.j^gi.tó.e,

627 46.lt;1.652.5o.d. 675,87.4.678 92.6.682.4 Htefltgheßetktenghenffim. 164.105.4.500.26.0,

456.68.c.458.7i./.6r|ï« prßilcntie.

Ghefanden menfeben hinderltck.1,00.26, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hayrgeel ma]ien.no,9o.h.^g7.2i.c.6ti,^.b.

Ghef'tv.Üen aent fondament ende fchameUjeke leden Hayrf‘tfettmakè.i,2'i.4lt;i.e.^9S.2i.d.6oo.i^.d,tioi doenvergaen^ty. o.i.^g^.ïy.a, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

ly.b.e^txÿ k.670 854.

Gheffeiüen doen finekenfftheyden, Vfrg4m.174.57.

H4gt;r’(i« gt;gt;d{ègenef.i.t.d.262.iof.(l.26^.io^.e.i9t» 11.1.501.27.1.518.57 k.54 2.59.c.555.7i./.557.75. k 572 i.6.575.5./.6o gt;.25.lt;1.64O.58.f.

Hlt;*yr W billen genefen ende ander doen quot;tuffen, fit, 54.4.55i.68.4.56lt;.8i.«.

H4nlt;/m Vol fnyßen doen eomen. 512.54, Kerffenen beruert m4krn.i47.i4.d.

HerjJenen drooghen.2^0 86 Her Jenen coude ende Vochttckeyt ghenef. 198.55.Ir.

b 189.47.^219.70.6.242.87.^588.1.^ 404.

18.6 4i7.5o.b.425.56.e.479.7.6.5o5.24.i.542, 59.r.555.76.^628.46.m.^,645.65.k.65i. 69.4. befiet fteeringhen.

CbeltnUm doen fuyutren.tS^.^j.e, GhtftfiÜen doen mtnderen.tt6.^].i.

Gbf/gt;flmgmf(.42.5o.4.47.55.4.ii9.87.4.i27.97 4 574.84.d.f.588.i.k.595-7«^.42j.36.e.478.6. ’’•479'7-*’-486.i2lt;g.5C4-25«lt;^.65».56.f.g.

2 60.100 k.29i.i9*4.555.49.4.5 75.2.c.

Her de gefieiüen doen verdtttjnen ende geneftn.to^, Heeftbeyt doiVergaè.^^7a.6.h.^s^.7e^.d.9j2,‘io.d,


76.b.i69.52.4.i72.54.k.240.86.6.242.87. r. Heefchzdie rerfi coèpt terfiÓt doé verg. 261,101.4.

255.9S.r.^64.IO4.f.595•^•lt;^•4ol.i5.lt;.551.7O.ƒ. Herffenengoetmaken.6 7o.94.d.

567.8i.k.65i.69.4.675.9e.6, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Her jene memoriè,finnc jtfr4kc.227.76.6.595.9.4.

Herffeneft

-ocr page 773-

cttbctvcrcïttt^bc.

Herlfe.pijnendegebri.goet.z6^.io^.a.666.8z.g. Verouderden,gednertgehooftftfeergoet.291.19,4, Herffenenfuyue.zoo.’iy.f.zo^.^^.f.zóz.iot.d.zó'j. 3i2.34.f,32i 41.6.533.49.f.555.71.k.

io6.4.28f.ii.6.3i8.59.(i.3i9.4o.6.53} 49.(/,474

5.6.477,6.^537.55.0.555.7o.f.575-73 g.

Herjfenen fuyue.van flaymen endegroue taye Vocht ticbeyt.^zy.j}.6d.ji,^.ij9.d.s^y,z.c.

Herjfe. Verdroogingegoet ra4kf. 134.1.0.214.66.6.

Herjfenenverfioptbeyt goet.zicj.66.b.

Herffenen Vochtich maken.i^.^.i.e.

Herjfenenfeer cjuaet.6ii.^z.


Herdicheyt Vermorteen. 16^.29.1.iCj.^o.c.iC^.^z. 4.185.46.0.

Alle herdicheyt hclpen.i6.^.tOi:j.d.e, Herten beruertegenefen.iz6.9'j.d.i^6.i^.c.

Horto cloppinge ende beuengenef, iz6.-9^.d.j.^6.iy c.2z8,y6.b..{8j,iz.d.^yz.i.b.jy6,ej.d.6^9,^8.f' Het herteftercken.i^o.y.d.i^9.z6.d.2o6.6i,.a,2i6 6y.d.zz^.yt.d.46'j.yy,h.6is ^6,c.

A en tberteyeringingbegOet. 203.59,6.

Therte verliebten ende jlerckë. ^■i.d.iz6.9t,d.2^, yz.d.^6s.77‘^'

Herten ende hinden befchermen vanfenijn. 523.59.0.

Hickenflelpê.98.7i,d.zto.6.ip.b.l.z^^.8o,d.ii^^,8i, 4.268.1,0.279,10.4.335.5'1.6 550.67.6.498,20,« 524.40,0.615.36.6.619.39.». 639.57.4.

Hitio Voreoe/on. 428.40.4.572.1.0.627.4(5.6.

H*»tf in'ttèdich ende 'itt'ieêdich vercoelè. i2^.9z.b.(j. Hitte des fondamèts endefcdmelijckelcdè.^88.iyc. Hoenderen cortsvet W4kfrt.4oo.(4.c.

Hoenderen den jfrow^vegbenefen.'j'j^.yi.cj.

Hoellêgentf.2j^..t6.d.iz.zz d.66..:^8.g.y^.lt;jz,a,8.ij 6z.d,9Z.6y.c.99.^2.a.iio.8o.b.f.i^t^.t,b.i^y.^, 4.142.8,4.203.59.4.204.60.0.216.67.0.225.75. b.237.84.6.252.94 lt;lt;.157.98.0.261.101.6,271.5. 4.274.6.4.285.14.6.295.25.6.351.68 4.556.71 g 369.81,6 o.584.93.o.588,i.f.466,79.4.467,81 4.47g,6.6.504,25.6.524,4i.(/.567.8i.f.575.5.,-. 592.17.4,606.’ 8.4.611.33.4.621.cji.b.f,6 zy. 46 f.63i.49.4.652,5o.o.64i.59,6.673.87.d. Hrooghenboeß ghenefen.i9.ii.k. lange duerendeheeft doe rijpen. 110.80.6.24 4.88. 4.262.102.0.265.106.4.296. 24.4.6,

Verouderdenhceß:r^penendegenef.2 6.iy.e.^y.^^ d.99.7i.a.ioi.y^.d.ïyi.t,4.d.i93.5o.a.2o6.6i.a zzi.yva.c. 234.81.0.244.88.4.2 46.90.6.262.

XO2.0.263.IO3.4.264.IO4.4.277.4.4.527.46.0.................co«i.agoco. 490.20,0.

‘^^''*J^*‘^^’^*^^7quot;^4’‘’*555-°i'£.558,74.i/, Quadc humoren maken.620.40.b,

Hutjfot oft Vleefch by een doen tvaffen.lliZ.tüz.b, Hoelienhinderlijck.6i8.^6.b. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;} EuckfelendefeborftheytVandiZjnbrauyirnendt

Hooftft^eer,pifn^eedomgenef94-^9-c.tc4.y6.b hoeckenVandenoogkenVerdrijUen.6n.u.d.

116. 5.0.121.89,6.154.1.0.14 2.8.4.162.28.1/. 197 \cuckfelVanfchamchjikeledenverdriucn.z\6.67.0, 54.0498.55 g.iio.64.f.l.zi6,67.a.zz^.’y^,n.zz8 ieU(kfelverdrijuen.8.i.a.i99.'i^.nt.2Qi.c9.b.ii^.t!,9 76.b.zz9.yy.b.z^4.8i.k.24O.26.r.2^z,^^,^, nbsp;nbsp;6,40.40,6.412.24x482,9.», î57•9ö•f•162.1O2.d.264,lO4.4,372,5,ƒ.JJ)o.l8. \n‘^endigbepijnegcet,Z')y96.a.

^■ioi.zy.h,ÿi9.4o.b.^2z.4^,c.^zy.46 0.551.68. iunliurcnpVinVerfoeten zztj.yip.2,9lt;.8.f. g.lt;7o.8i.f.jy8.89.b.^89.2.b.4oi.i^.f..^2y.j9.d iunduren pijn die Veroudert es port.182.43.6.

AckhielenvancoudeVerf!forcn.z6i,ïoi.f.

6.567.01.6.568.82.4.572.1.0.588.13.6.618.39.4. ^Ketltrou7ei(heytgoet.6c6.z8.a.


PPP a


Keelt


Hutiebeyt des hoofts benemen.i^^.ue.

Hoofts drlt;ieytnge ende f-svijmelmge gene.i9.u.d,yy{, S4-*’'‘7i-54'A’98.55.g.2i8,76.b.x5 7.98.r.52i. 4i.lt;).j27.46.f.:?x8 6;|.fl.458.71.4.678.92.«/.

Oude pijn igt;an den hoofde Vcrfueicn.j^^.y.a, Ihooft ftercken.zo6-6i.d.

Hoofts raferniegene.i97.‘)^.e.l^7.()S-e.zg(;,i4 d. Hooftsvoebtiebeyt af trecken. loo 57.ƒ. 518. ^^^.d, 5x8.46.4.557,55 c.555.70.r.066.Sx.g.

Hoofiftvecr }gt;an dronekenfehapghencfen.^’72,6.mt Scbelferen,f(hellè van den hooft ^/oc.4^1.J4.ƒ.474. 5*g’'^44'9? g-befiet fchellen,

Hoofts ejuadefeerichedêgenef. ijS.^o.c.t^/j.^o.ft 265,iO5.c.56i.ö8.f.4io.2i.6.474.5.f.565.81.1.

Hoofts ruydicheyt genefen.iz'j.y^.o.^Co.yi.b. Hooftsfcorftheytgenef i94.5o.f.2J 5.55.0.262.lor. ^.265.105.c.28j.ii.m. 312.34.4.35i.68.(i.442.55. £■.518.37. k.558.55,/.555.7i./.64o.5S.c.

Ouäde loopende fchorfthzdeshoofts.t6z.i8.f.^6o, 72.6.42r.54.f.427.39.k.509.29.f.555.7i.n.557. 73.k. 638.56.r.

Hooft fuyueren.67.’j9.t.

Hoofts Avonden, blutfinghenghenefen.iyj.^^.b.

Hoofrfseeer^beruertbeyt drontkenfehap niaken.6j^ 50.14 7.i4.4.2i7.69.6.4oi.i5.g,4i2.24.42i.54 k.439.52.4.540-57'lt;‘- 55Ï-7i- 5Ï7-75* 655-52'^’. 638.56.6.640.58.4.643.63.4. Honden dooden.y67.79.551.69.

Hopf pi;ii.i96.52.c.547.64.6.6f/ïff Scidtied.

Huychghenefcn.ii8.86.f.z6i.ioi,m,z6^.zo.b.^}7^ 55.4.576.4.4.589.14.4.6.

H«)t daer^fekoon makê.zz^.yi.o.zSi.n.i.jzel.^^t i.422.55 4.483.10.6.515.35.6.621.41.6.657.72.f.

H«gt;'t Vol bleynen ende gaten m4kfn.104.76.», Huyt,ghefont vlecfch open bijten.zoyyz^, Huyt root maken. 104,76.».

Humorenaf aghen.z].tyb. z6'}.to6.d.68o,94.o'.

Humoren die grof zijn Verdeylen . 212.65.6. iz$^ 77-'‘-557-75-«-

Choie rijeVe humoren eijieighen.t^.\^,b. Humoren quot;»t trci\icn.z6^,}a^,f, f'^erte melacclikchumorc apagê.y^S.'i't.c.ïOi.^^.b 'Vrrargherde^ferbrandehumoren ajiaghen.i^.iyb. Vloot t^anhumoren afiaghen.^^S.îo^b,


-ocr page 774-

Sle^l'fïct Dittt bte eVAci^t

Kee/epJ/ngeBf/efi.i34.i.(/.i54.2o.4.3oi.27.k.6o2. Lre/ikevleckett,plecken,'tvittefchellén,crc.Verdrüi z^.a.6^o.Z7,b.6.^6.6lt;i.d. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uen.z6sAO‘i.e.beßetvlecken,ej^c. * nbsp;nbsp;'

Keeleftveringhegenef, zi.is^.d.ïiy.^6.d.i23.93.c. Lemtenvan pockengenefcn.zc^.io'i.d.

203.59.e.269.2.4.46175.6.525.4?.6.576.4.4. Lenden pijngentfen,Verfuetè.^'o..^.b.^y2.3^.d.dAi g.lt;i39. t4.a.6^3.lt;i6.f.g.640.58.t/.65i. 63.h. 55.lt;/.5or.2}.c. 5«8.}7.g. 521.38.^ 527.45.6.601.

Keeleverhuheyt oftrou'^tcheytgoet.u.ó.b.u^.yt,. nbsp;nbsp;nbsp;Zi^.d.6o6.z3.f.6H.^^.b.6'^is,^^gt;c.

4.154.r.c. zSg.iy.e.^Sè.i.fo. 589.2.6.467.81. Lendenverßoptheytgüet.^zt.c.

4,616.37.6.631.49.4.652.501e.

keelerouxte mdkê endehinderlic.z^i.SjA.^oj.iQ.

Keefe }gt;erfch betturè dat hy niet Werghere oft yert rotte.iy^.ö.k.

Kickhoeftghenefen.ïiy.^^-d.îÇ^.^z.a.

Kickhoeft defionghen kinderen.j^.'iz.a,

Ktcbfn.195.50.4.274.6.4.351.08.4.

Kinderf« die eerjl gheboren zijn eeuteelijck vanfet nijnbevriien.^^^.'i^.b.

Kinderen doen pi^en.i86.i^id.

Kinderen Veel Voorts brengen,2ï6.6j.e», Kinderen’Seijs ende Verjlandich te crijgen.öiy.iStb.

Knobelen pyneVerfueten,iiS'7i’P’ knobelen die tot dat ledt zijn genefeii,iSz.^t,.b. koeyendoen veelmelcksgheuen, 5}.37,4.662.78.c, I A kenen gecl,groen,ver'feen,6y^[6,d.

Lakenen,vilten hoeden,fwart maken.66o,y^.d.

Lammicheytgenefen.ï^9,z6.d.i23.y6,b.d.z^8.^t. d.z‘jy.ÿ3.f.z6o.io.b, z6zMZ.b. 264.105.4.6. 291.i9.lt;f.593.18.6.

LdXfrije doen comen.d^xj.'^o.

Leden die moede, firam, Verarbeyt zijn goet.jj6i»

Lf«crgffgt;nkêgoft.6a.amp;.55.58.lt;lt;.76.55.rf.77.56.e. 84.62.0. Ilt;ï4..29.fc.i85.46.lt;lt;.2^i,72.f.t7(),io.4 572.83.4. 442,55.f. 446.59.C, 466.79,4.467. 8i.b, 474.5.1.518.37.^.521,38.^ 6o6.28.f.65ï. 7o.g. 666.82.4.

Lfwer ontflekè, ende ^erhit.^y^().d.ii^.^2.b.ii2^.j. a.h. 152.19.4. 278.9.2.279.io.lt;i. ^55.69.4.578. 89.^. 486.12.C. 595. i9.Ci 596.2014.603» 26.C. 606.28.^.617.38.4.646.55.6.

Letter Verßoptheyt 0penè.z7.i8.b.'^o.2o:c.^2à2.c, 5zgt;i6,a.lt;j^.^8.a. 55.59.4.67.50.6.77.56.«. 84. 62J.101.74.4.121.89.6.122.9.6.128.98.6.1414 8.4.157.24.4.2i6.67.e. 221.71.4.229.77.41252. 79.e.233.8i.6.252.95.e.279i io.lt;/.28i.ii.c. 287* i6.6.297,25.4.522.45.c.338.54.4.54r.59.4.542; 5^-“-545-59-‘lt;-55c.67.6.55i.68.6.352.69.g.572. 85,4.386.90.6.4io.22.lt;/.4ii.25.6.4i8.5i.4.46ii 74.4.47o.i.6,4 74.5,fc.52i,58.c.524.2i,6.535.5i fc.556.54.6.567.8i,g,572.i.4.579.6.4.594.i8.b 6o2.24.g.6o3.2 6.c.62o.4o,e,f. 621.41.6.625» 44'''quot;'5)9.$8.6.64i.59i4,653.7o,4.679.95.c. 76.c.6o4.26.e.675.9O.6, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Oude,coude,Verßopteleuer.yy.^^.a. Ledengebrekêgoet.1^.7 a.iJi.3.f.i7J.i^.b.i3z.2^]. Leuer vercoe{en.i^7o.t.b.^8^ u.d.d. 6.249.92.4.264.105.6.286.15.6.524.41,6.

Leden gebroken oft w den lede ghenefen. 110.80.1.

281.11.111.442.55.4.454.66.6.

Leden die yVt hacr ledt zijn teederinz^niuniluren helpen. iyS.j^o.c. 200.57,e. 203.59.1.536.54.C. 567.8i.d.598.22.lt;i.6oo.25.g.

geblutlle,gequetße,gebrokt lede.^j,e^o.e.20^. 59.1 Ghejßdnnen,vercrompen leden. 171.34.6. 201.58.4. M03.55. c. 248.91.4.261.101.8.271.5. a, zy.:{.6.a. 279.10.4.28s. 14.4.455.66.4.454.66.4.565.80.4

Huyuerachtighe leden goet.z^ï.x^.d,

AÜe intvèdige Icdë /«yK.244.88.4.274.6.4.280.12

6.521.41.6.527.46.4.441.55.f. 555.52.6.602,24.g

Leden die Verhit zijn Vcrcoelen.’t^^.u.a.d.

Lener'ügt;eeckichzjierckë.y^.^S.a.y6.j^.g,l23.^^.h izi.7i.a.^6y.3i.g.lt;jy2.i.d.6^i.'iÿ.a.6^^,6z,ei

Lener fuchtigen goet.2^2. ï2.b.2i^y.2‘j.a.

Letter quart endeVerßopte, 616.37.4.643.62.4.

Leuèdich vlees doè Verterë endevcrd'fvinè.SöS.^i.i

Thchdeinßercken endeVoeden.i3^.i[y.d.i^z.^^,a, 556171.2.588.1.4.389.2.1/. 590.3.6.391.4.6.591'. 5*4. «7^.637.55.4,67518718.

TUebdem middelnidtich Voet fel gheuen. 404.18. b. 407,20.4,408.21.4.6.410.22.f. 645.62.4.

Tlicbdem ei'ireynich voetfel geuc.^96.^.b. 597.10. 6.599.i2.6.599.i3.ii.4oo.i4.6.6i5.55.c. 621.41* 4.622.4214.650.47.4.631.49.4.658.56.4.6.

Tlichdem ongefont endequaet Voetfel.^$2.6,b.Axj^ 5Ó.1/.64O.58.4. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'’

Tlicbdem vertvcrmen.2iz,6‘j.b.beßet i’fr'ft’fmifn.

TlichdemVoofch endedoot m4kefi.382.92.

Lichticheyt ende ydelheyt Van hooft m4keB.582.92.

Liefde maken.’)2i.j,3.b.

Leden daer Vochticheyt in Vloeyt goet.600.2^4.

AÜein'fvendige ledê Verßoptheyt openen. 621.41.6.

Wtseedige Iedêgoet,z6^.io.^.di26^.io^,d.^iz,i^-ft

Verùqfde leden.iyi.j^.b,602^.26.0.

Leden die root ende vol hitten zijn.3^.6z.g.

Leden ver'ïiermen.2^o.^3.m.6o^.z6,d. Leden af fetten,affnqden ende die pijne nirtgeuoe~ Jen.^7H.3.^.f.

Leden doen f^vert 'Viiorden,Verrotten, ende ten laeßc Litteekenen Van die mafeten poexkens doè Vergden afvaüen.^z.sgt;2. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;281.11.1. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* Alle inyvèdige lede cotrarieende bemertemake.2^6 Lochten die quaet zijn beteretti 146.ß.d. 224.75 6 24'5'i-34-5B’55-5‘ö-S7-5i7-58.5i8.39ß2O-4O. nbsp;nbsp;248.9i.f.28 2.23.6.

321.41.524.44.525.45.328.46.585.95.678.921 Logenegebreke als quetfurè,ftt'eringc,e]rc.26.\yx

LihcfkenfUdoen Vergden,zi^.6^ 2.520.40.12.528.

46.1.353.69.^560.72.6.578.88.1.399.13.6.518’

57.k.54D.57.d.575-5-’’-

7i.52.

-ocr page 775-

cttbcwcvc^tn^b«^« 7^.52.4.76.55.ƒ.77.56.0. no8o.f.ii3.85,o.n7, nbsp;nbsp;amp;6.b.z3^.3o.d.zi^.Sf,a.2i'r.3.i.d.z^^.96.d.d.2^y

36.d. 127.96.d. 152.102.0.185.46.4.221.70.4. \ 9^.a.2lt;i9-99-‘:.-gt;-79.io.d. 531,47.0.605.26.6, 229.77.0.2'^1,79.e.'^’i^.yt.b.g. 454.67,4.4 58; mdgheninPdmdtien beteren.6.2.p.^8j.ii.a.

Z'‘f rj^^ q'“'^ x‘^°?‘5/^‘0 ^^V'7’’^‘ ‘’27« ^^Sgt;^fgt;f verladen met coudeßuyrnen, rispen,Icjfcn^ 3i.f.666.8z.a.67^.37.d.678.9i,f, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;nbsp;j/ »

Longenroutvicheytgoet.6ii.^^9.d.6^z.^o.e.

Longen fuyuerenvanßuymen, etter. z.i.a.99,72.d, si‘).2.b. 171,54.d. 198.55.6.208.63.4.211.7/4* 252.94.4.265,106.4.679.95, d.


l^ongen Verbitheytgoet.^^.f.a.^^6.ji,b.

i^ongéverpoptheytgoet.y7.‘)6'.c.zo^,.j^,d^2Z^^y^. h.2Z9.yj.d. Z]2.79.e.6o6.z3.d. 62o.^o.f.6zi. 41.6.641.59.6,

Longen contrdrie.6.z.d.

Loopenderfcbamelijckeledé.67o.36.b.677.9t.b.

Luyfen ende neten dooden ende Verdriuen. 81.60.6. 518.59.6.0.555.49.^535.71.6.668.85.0, ’

Luyfen en-ivormen vol in4ko«. 627.46.0.

met maren oft ftearendroomgequcltfijn.zZj 16 o

M4/oro«2m/o« 26.17 6.627.46.0.628.46;; ’

maefenint ^tebt Verdnuen.172.i^,i. ,82.43.0. maneliekfaet Verdroogé.67.^o.d.r6z.z3.c.zz4.7z l2O.^O.h.:^z8.^6.,.q2l.i^.^.q,^^,^g,f,^^^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

b.6z8./^6.r,6^7.72,0.

mdghedoen drooghen.zz^.96.d.^oi,z7.d.'y^t.68.a.

415.28.4.451.45.4.457.51.4,555.71.^.574,5.; '

maghe die Verdroocht es goet.^iz.^z.b.6o6.23.c.

Maghediefpijfe doenVerteren.26i.ioi.f 491.16.0, maghe dieghequelt es metbeetefteerinsben. 567.

81.6.568.82.0.


^iheghebreken,pijngoetAS.9.d. 101.74.0.185. 46.4.205.59,6, 210. 64.4. 255'96.lt;i.501.27,6. 418.51.4.427,59.0.451.45.4,501,25.4,626.25.6, i^«gfgo«.io6.6i.4,2io.64.4.252.79.d,256,85,4. 285,14.4,501,27.4,528,46,111.442,55,0.507,28. 4.524,41,4.552,50.4,555.51,4.555,52,4.540.57,4. 615.56.6.0,616,57.6.617.58,4.618.59,0.659.57 ƒ.2.666.82.4. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

M42/?f/icrfkfn.5,2,4.84.62.4.i22.9o.6.244,88.4. 248.91.0.25'2.94.2.6.259.99.0. 457.51.4.486* 12.4.491.16.0.498.20.1«.525.40.4.524.41.4.552 5O'«- 555-y.4.652.5o.6.c,659.57.4./.g.64i.59.4. ^44'^^'rö78.92.t.68o.94.o.

Maghen op^verpen ende tedlginge doen Pinen.6.2.d. 32.22.0.204.60.6.206.61.4. 253.8o.(i. 245.81.4. 257-85.«.25:-94-g.i79-'o-‘‘.4’i.23-2-4i7.5o.o'. 482.9.0.493., 8.6.56j.79.6.568.82.o.E596,2o. lt;lt;.678.92.1.

^lt;*Sheverhit,verbrdnt,ontjleken.^j^.2^.a,^C,.z6.a. menfehen vrolijck maken.u.6,1t. 7S-57-‘^'9ü.66,g.i62,x8.f.578,89.fa. 486.12.4.

495.i8.6.498.20.o,509.29.4.568.82.e.572.i.(lt;. 577-5gt;c. 585.11.4.595.19.6.596.20.4.606.28.0, 654.51.4.

t^aghenvertigt;ermé,doenverterè.2io.6,^.d.2^^.33. 4.248.9i.o.255.96.o.(lt;.259.99.c.5oi.27.6.498* 2o-’»gt;537 55.«*55i-69 •«•615.36.0.639.57.4.

W42f?o«k«426in2lt;?o.488,i5.4.572.t.(/.

^»g^gequelt met f'9i’eeringe.^6y .3i,b.'^63.3z.e. magé opbldfinge Onio yvindé Verdriuê, 38.28. b. 117.

ent endevertéren.^^'yi.yij, '

Mdghe Verladen met geele cholerike voebtiebeyt « 5, 2-«-P-49ï-’7*‘lt;'568,82.f.6oo,25.o.6i5.55.4. mdgheyerkilt. 87.65.4.

magen beruertheyt die op zeedencoépt.zo/i.6o,b» maghe met corruptie beldden.óiy.iS.d. ■

maghé 'ffeeckicheyt.zy^.io.a.b.iSz.iz.b.^^y.'it.a, 45i.65.4,568,82.o,576.64.(lt;.6oo.24.o.654.5i.4*

M42/?f«/Hgt;Horon.458.7i.o,474,5.4.594.i8.4.

magehinderlijck.yi.-^,z,d.6.2.m.iz,zz.66..^3.6'7i 50.502.18.507,29.514.56.516.37.518.59*324,44, 3^5^45«3ï8.46.558,54.417,50.421.34. k. 470,1. 471.2.4.474-.5.4.0.502.14.4.512.32,4.314,55,4. 5i8.27,o.54i.59'4,6i5.35.4-o.620.40.6.625.44,

0.626.45.4. 627.46.6.652.50.4.635.52.6. 638, 56.6.644.65.2.645.64.4

2.255.80.535,51.6.445.18. ^195.19. f. bepet nat tuerlijck fdet,

Kans die out zijn ende Verporuengoet.^^i.^o.c. tAAnneUckfdec Vermeerderen. 591,17,4, 616. ^y.b^ 6^’7o.g.bepet luß maken»

Munnehjekhz j'HHÜinge doépneké, Verd'^aijnen.^S^t 9 d.404.i8.t. 410.22.6.604.26.7?,'670.85,0, lAdnnelickheyt IfDeringhe doen ghenefen.z77,3.^.c» 25ï-45'lt;lt;‘4i7'}9-lt;*.5i9.3i.i«568,8i.d. 617.38,6,

Medeci)ndielt;iuaetesnietfchddelick.i6i.zi.d. tieldetfcbe menfehen goet. ijy6^.e,i96.Z4,b.^o6» Z9.d. 522*45.0.

KeldncolieVerdriuen. 8.},(f. 11.6,d, iS.ii.rf, 154.1.0, , 2o6.6£.lt;lt;.3i3.43.c.

KieldncoUfcbe menfehen goet.S,^.d.^ob.z6.a. lAelck inde vrou^^en borgen ddtgheclontert e$ doen feheyden.^iy.^o.k.^z^.i^t.e,

mde inde vroutvé bor.beyvdrévd clottteré.zn,6^.g» tAelck inde Vrowieenborpé doen Vergdé. 224.75,2. Mf/c ouervloedicb mdké denvrou'tvë.io.^.c.»^6.^z, 4.6.252.79.rf.255.8o.d.2}4.8ï.c.24o.86.lt;f.565.75 c.4io.22.4.488.i5.6.495.i8.c,3O3.24.2.5i8.57.ja melckdoenrunnen.^z.zz.b,6z9,e^6,n. melck dat gherunnen es doen fcbeyden.6z3./^6.p, memorie Percken.t,7.27.b.i^9.z6.b.^^3.7i.d.

TAcmorictdcder doè corné als fy verlöre es,i^ÿ,zC.bi

l^enfchen dief^vack ende toeeckfijn, 646.65.4. Menfehen in onmachten tot hen feluen brengen.zo6, 6i.d.

menfehendooden, 258.85.296.24.313.25.565.79.4, 5lt;5lt;S.79-578.8o.374.84.58i.9i.385.95.586.94, 551.69.671.86,4.

Menfehen dootvertvichende bleeck maken. 253,82, ^^7- 84-

menfehen die heet Vdn natueren zijn fchadel^ck»

555-7i- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• .

PPP 5


Î^enfchcn



-ocr page 776-

Äegt'gev van tu erneut

«or/rn.574 84.5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Moeder doen ontßuyten.iyz.tA.b.zu y. j

Menfchen natuere tn Veel natueren hinderlijck. 95. Moeder doen ßuyten.t i6.6y.b. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ *

69.lt;58.25.4.2o6.6i.4.238.85.lt;/,5D7.29.5o8.3o. Moeder disfy tet haerpldetfe es ende Vdndeen flide 309.31.510.32.512.45.516,57,320.40,324, 44. indander Vdlt.i6y.}o.d.2AA.88.b.2t2.Q( a 262 535’49-5öo.72.56i.75,4.564.76.4.367.79.4. nbsp;nbsp;nbsp;io5.f.598.22.4.6 8.38.f.65i.68.i. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

370.81.385,95.586.94.470.1.563.79. Moederdteghef-seotlen'es.i8.ii.c.^iy.2a,a.

Menfchen onghefont.^y.i^.^'i.d. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Moeder met opblaßnghe ende wndè belade 4.5 V-d.

Menfchen duloftrafende m4kfi1.258.85.582.92. I99.55.»».i57.84.4.26o.ioo.g.3o.32 fc.

^,‘95» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Moeder die Verärgert ende Verhtt c^.498.20.1?.

Menfchenfchddelijck.iÿ6.2^.^oy.2ÿ,^8^,Q^.6o^, Moeder obßyghinghe^op dimmen, iS.u.fc, 20.15.4.

ïo.4.671.86.4. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^7'i°-^‘^'^^‘‘O2.g.26}.io}.c.28y.i6.e.2ÿS.2ii

Menfchenforghelijck.yj^.36.a.

Menfehen tealghinghe ende beruerte mukett. 312.24.

315.25.608.30.

Melw^en Viinhdyr dooden.toOiji.c,66^^S^,e.

Milten crdnckheytgoet.6r..h.p.ze\gt;t6.c.i62.2S.b.

c. 521.38.1/.

Vioedrr rou-»icheyt goet.^o^a^^.f.

Motder doenfuyueren altfy gelegen zifn.z^j.iô.eti Moeder met coude vochticheyt iierladen. i^.y.b, i8« iic.2$)5.i3.c. J7'*^'^-’99'55'''’99-5*5'C.2O4.60.4.231.78.€. Moederfuyueren,reynighen. 255.82.fc.328.46.5. 260.100.1/.264.104.1/. 279.10.d,b.349. 65.4. Moeder Verßoptheyt openen, loi.y^.d.iÿÿ. 65.»«« 35i.68.b.442.55.f.478.6./.53i.49.c. 590.15.4. iz9-77‘‘--95-25c.5i5.45.4.437.5o.4.562.74« 626.45.fc.65(.69.€. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.5O4.25.c.558.74.€,6o4.26.g.

Miltecleynmaken.2'iy.ef8.4.462.74.€. 518.57.1». Monden dießmeken ende f's»eerengoet,e^^.^,c,.^St 54^.59-^. nbsp;nbsp;\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

57.fc.i2i.89.€.5.i28.98.€.453.4 6.fc.

Montfetregoet.2^6.8t, 4.

Monts ghebrekengoee,io,h.b.^^o.i^.gt

Monts trerhittcffiieringhe.it.i^.d. 76.55.4. yy.^6t e.y8.sy.b, y^,^i.c. 85,62.1.107.79.4.115.85.4« 110.85.5.127.96.1/.1^6.5.€. 154.20.4. \6^.z^.f. i^9'4 7-Mo5.59.f-iS9.i7,c.5oi.27.k.45t,43.fc« 46i.75.b. 515.42.b. 576.4.4.5.598.22, b. 602.

MUte die hert es minderen ende morseen.^ït.^^.c.

Miltebert ende }gt;erßoj^t eleyn maken. 281.11.^.228.

46.».335.5i.lt;lt;.

IMlte diegefteoUca is doen chtf'tfiïlen.i^t.y^.e.y.'è. 46.n.

liiihege('itioHen,'oerSlopt.i.^^.6o.b.^j^^.66.tt.

Miltegereken. 221.71.4.643.62.€.

lt;f.io2.75»rf4n8.86.b.ij6.5.f.i75’j8.lt;t.26odoJ.

25.d.6i7.58.b.Ó25.44.,d,638.56.fg.lt;Ï44.6j.f* 65t.68.fc.

262.102.lt;/.264.104.€. 268.1. €.278.9.^.510.32. Monn jlantk benemen.z'}^ 8i.d. 6.527.48.1/. 551. 48.€. 535 49.C. 349.65.4. 550. Monti Verhittinghe yrercoelen, ende beetegefttiUen Jj.a.4 62.74.f. 485. 9.k.5i8. 57.«.m.558, doenßncken.^^ö.io.b.^^S.ii.b.

55, k. 54:. 59.€. 590.15.fc.595.18,4.602.24.5. Motten^erdrijutn.6.i.i.èi.6o.b.2o3.6^.c.^Zÿ.ïit 605.26.€. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.668.85.€.

Milte'ïgt;erftoptheytgbene[en.S'i.i9'‘lgt;^o^’7^-‘fgt;^^^’ Motten doen indeclcederen €on!rn.ni.8i.4. 75.4.142.8.4.157.24.4.221. y 1.4.22^,y^ f. 229. Muyfendatfy tjcrißt nieteeten.6.2,k. yy.a.i$2.9lt;{.d,i69.105.5.525.45.€. 341.58.4. Muyfendood(n.Zÿ6,2^.g.

343.59.4.346,62.4.551.68.fc. 410.22.8.411.23. ^418.51.4.462.74.4.474.5.1'. 50(.25.€.52i,58. €.579.6.4.590.15.4.544.18.fc. 602.24.5.603. 26.€. 621.4i.fc. 625.44.f. 639.581.655.70.4. 678.92.5.679.93.€.

N

tiagbekn die t^udetfijnghcnefen.]o,2Cgt;.e,6^.^8.e.

y6.')S.c.iyz.t,^.m.6oo.2^.l,

Maghelen die quaet zijntft doen fallen ende goede doen tigt;affen.^o.2O,e.'y6O‘y2.d.

Mdgelê verfttore helpê.^o.io.e.22i.yi,f,^iS.d^6.k. Hdtuerlijck fact doen rergaen.iói. 28.€. 605.26.4« N4«fZ€n dieyotftdffen ghenefen.e)'j.6^.d, 14,94.€.

2S7.98.1.

N€t€»lt;/oo(/c».8i.6o.k.474.5,g.555.7i.fc.

Nieren ghebreken,pijnghenefen, 2.i.a. 26,iy,d. 524 36.4.75.5ï.fc. 211.64.1». 252. y^.6.e. 245.95.b. i7S-98.b.2y^,iQ-d. ^ty.^^.f. 446.54.(/. 498. to. b. 501. 25.4.505,24.fc. 525.59.4.543.60.d. ^6y. 8t.f. 606.28. f. 6i6.iy.b.62y. ^6,d. 631.48.€. 651.49.fc. 639.57.1/. 64 6.65.€. 666t 82.4.

Milte igt;erhitheyt.jy8,S9.b,^6y,8i.d.

Milte hinderli}ck.6^}.62.4,

Mifmaecktheyt desuenßchts feboon nuAiett. 281. n.

1.282,12.^

Moede benemen.i6,9.d,6o^.26,i.

Moeder ghebreke», •toeedom helpen. 2.1.4.18.11. c. 5i.21.fc. 66.48.1^ 170.75.8.116. 85,1/. 199.55.»».

279.io.4.i86.i5.b.287. i6.c.377.88.f. 5S4.93. 4.429.41.4.44ï-55-f‘ 47i‘4quot;lt;* 537'ï5«ggt; 5^9» tA.c.6i9.^y.d.

Moeder die verhert es pcn#or'igt;ffi, ïgt;erftteten.i8. n* €,i72.34.fc. 178. ^o,b.i. t99'55gt;i^* ^lt;^0« »oO'i*

vieren

-ocr page 777-

nterettge^uetßbeyt.9Z.67.b.tz6.^6, fe.

4.676.91.4.


nieren fuyueren.i^z.8.a.z^lt;).^2,4^

nierenftteringhen.^.6z.d.9z.'6-,,b,ité

150.100.4.606.28.1/.


d.Ï92,i6.lt;lt;.$98.22.ê.

Ooghen fuyueren.ioó.ói.c. Lepe ende lekende otighen niet crigen.^i. 35. h.Gijt 38.1.


Oogen vethhhfytgoet.^9.54.^. 52.5^J. 85.6z.f7.


0.2 .15.4.2 7.1 ^•$4*. 58.4.343.59.4 j8o Heetegefytillen ontrent dooghett.ijilt;.n.a.664-Z9i 3gt;o.M»o-w-‘lt;.4«i.74«Moi.z$.c. 521.5’8.6. g.fió.iz.d.

524.41.6.531.49.0.5^.52.6.556.54.6.543.60.4. S'lveringhe in die boteken Vdn den oogben. 164.29* 579.0.4.0.621.41.6.675.87.6.679.93.6. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6 z

K/fre»6it»i/fr/^6k.4io.22.558.74i

niefendoen.t7Zi^^.f.20o.^7.f. 206.61.1/.314 36.

6.56o.72.4.557.5-5.2.557.75.g.

nootfel ghenefen.i6z,z3,a.


^.402.15.«.


nuefebloeyenßelpen.it.zt.d.^0. 66.etQZi 67 d.

118186./. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;''


Ooghenghefwllen Vermorteê, 4i7.i%a.6i'^.j[6.h OoghenJceUen ende littekenen afnemen. 304.20.4» 263.102 1.427.59.2.496.19.^.662.85,6.

Scellen die eerß beginnen opt ooghe afdoè. 261.10X« k.265.io2.f.ï57,7j.f.

Qoghen duyßer onclaer ^uaet maken, 206.61.4.2334 8o.4i7.5o.5J5.7i-577«75-lt;ï44-öï-g»

Qpblapngbe int lichaem genefen.^Q.^,\^,a


tluefedoenbloeyen,ontßoppen. 30.10.0. lt;2 164 ii8.86if.474.5,6.573.2.6. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;......

nuefedaerqudet vlees ingroyetf fteeringbé in die Oorendieonfuyuerfünreyntgê gaten.6yo.3s,d, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ooren ghef'ivillen genefen.^^.6^.c.^'d^,^,i.

Oorenghetvormt 'tot iaghen tnde dooden. 67, ^o.ci


nuefe Hanck vanfteeringben gbenefen.^it.AG.a. nHe[ef-»eringhe.27^.6.f.^^^.^^.ei

O

Omloop ende alle tlUdderuydicbeytgbenefen » 44 c 58.0.600.25.k.

Alle onreynicheyt fnyuerem^ot.zj.l.

Oncuyfe begerte doen Vergden. 6o}.z6.di

Onßerck Vdn ßnnen.i^6.^i.c.

Onthouden doen.^S.zj.b.

Oockfelen ft4«ck doen Vergdeni^60ijz.a.

Oogen befcermen van Vloet, Vochtteheyt, humoren^ mdfelen^pocxkens crc.185.45.0.206.6110.584* 95.4.588.1.11.509,19.61


95.69.e.252479,i.594.i9,g4667.83.f.

Oorenpijnghenefen.^7.^i,d.^^.^.^.c.6j.^o.c.2o» 59.^85,62.b.9O,66.c.i8ï.46.d. 205.59.2.211* 64.i.22i.7i.4.225.75./.257.98,6.274.6, c.5204 8i.A579-89.rf.e.427.55.«f.4lt;Si.75.c.46j.75.6* 474-5-M^5-9.f’-5'j4if-5lt;Ï5-8o.k.575«5-g«

Ooren fêteren endeßorftheytgenefen.^^^.^^.c.

Ooren tuytenbelpen.zz’i.iy.k.m. ^i.d. 354.50.4. 474.5.c.478.6./.557.55. h. 557. y^. f. 572. i.e, 628,46.0.655.71.6.667.83.^,

Ooren igt;an binnen ghequetft.z^^.SiJ,

Ooren Yoebticheyt ende etter iloeyenßelpê,l^^./^Çt e.ï79gt;^9-lt;l’i3^-9i-‘t’5’i7-7i-f' 5^5- 80,2.600* 25.c.6o5.27.6.6ii.55.c.64 4.63.f.679,95.f,

Oormdorn Vfr/}oppfn.4 4 2.55.f.

P4pyr be'tearen igt;an muyfen.6.i.k.

PeßUentialcApoftumatten,clieren, gbefteiUen doelt quot;(»tbreken,gbenefen.joo.'7i.c,z^^.^^.a,i6o.iou h.i6i.toï.o.


Oogen claer makè donekerheyt belpen, 6.2.2.25.15. 4.(i.24.16.4.^30.20.4.57.27,4.6.52.^6.c. 65’ 48.c.8o.59.(f.io6.6i.c.2i9.7o,4.22i.7i.f,225i 75.k, 226.74.6.252.79* i. 242.87.24 8.91.1/. 920» 100. k. 264.104.2. i65.io6.f. 274.6.1/, 278.9.k.28i.ii.2.5oi.27,2.457.6i.(/.496.i9.lt;/.

Oo2ben die blauxéfijngoet.ó, z.g.


Ooghendieloopengenefen.i3^.^6.c.2^2,2-j,i.»6ji PeßUentie befcermen.ti^,7l,b.i46.$ï.e44^6.63» 106.0.495.17.1/, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0.627.46.6.

Oogendiegei^uetßfijttbelpen,26^.to6.e,^0t.i-7,g. Veßilentiegenefcn.io.t^.a.yy.^6.a.ïoo.j^.a.iyoi Oogben die Vetre '»tßaen ghenefen.^z3.i2,e,

Oogben geeUcbeytvandegeel ende (Juade ver^e gei nefen.zo^.^^.f.Z2i.7l.e.^i9.,^o.b.

Oogben pijngoet.6.z.g.i96.^z,d,2o6,6t.c,22^,j^i k.282.i2.o.572.i.p.59o.i5.g.

Ooghenroodicheytendebitticheytgoet. 34.24.6. 104.76.0.145.12.6.146.13.6.152.19.0.579.89.1/, 4 59-7‘’M98.ïo.6.5ij.52.e,524.4t.4.598.22i


7.lt;lt;.i46.ij.d.i59.26.lt;/.248.s)l4c. 256.97. n.b.c^


i59'99lt;‘.ïlt;54.gt;05.‘*.284.i5. b. 289.17.6.419*

32.«i.458.7i,f.534.53.d.

Pijne des licbaems belpen.i6t^..iiiii.t67.io.e.


c.644.6^.f.


PijneVan buyten endebinnen doé Vfrg««.j77,88.lt;lt;, Pijne^yntcdom van alle leden fcheydè, igt;erdrylenycrt fueten.ii^.So.f.ijo.Hi.e.^y^.^^. g-jyy. 88. rf* 382.92,6.384.9}.d.c./7.595.9.Ä.427.93. c.496.


19.6.645.65.k.

Oogbenfcellen,vlet]ien,ple(ken, donekerheyt genee Plecken des aengheßebsdoé Vergden.ï7i, 34.f.24§4 /e«.i56.5.f.225.75.V.26).io6.c.274.6,i/,28i.


9t.g.4H.23.(/.4i2.24.c.42i.34.g.59«ï?.c.54o*

57.(lt;.6ii.4i,b.657,72.f.


“•5-4i4ï7-^’-

Oogben die root ende loopende fi)n.-7Q.^3.c.3o.^9. A Üe plecken aent lichaem doen vergaen. 162.28. (*

lt;/.404.76.o.i45.i2.4.i524i9.o.i59.26,o.i96.52, nbsp;nbsp;nbsp;z^o.S6-h,zS2,ii.e.}0o.26.h.)Jz,i^.d.}2o..^Oi

PPP U^ fc.355*


-ocr page 778-

y-^^SilïctvAnbïccvAc^t

J’-5ï5-5'-‘^-ï78-88.fr.4ii. 24.f. 5gt;8.J7;k.57lt;,,lt;5.

b.628.46.4.

S'Kvmr ende quot;ivittepleckenjVleckeii int aenftebt Vert driuen.^o].ilt;;.i.

Koode pleeken doen vergden.^, 75.1.4.

V vit te leUjcke plecken ghenefea. 59 4.13. J.

Pleurcfisghenefen.iry.Üi.a.iiJ^.i,b.2oi. ‘)9.d,646 ós.b, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Veroudert Pleurefis.u7,S6.a.i6i.ioi.b, f6cken^ncfen.iyis.b

Cleynp^}eei»,i6.i7.b,6i7.46.e.6i3.z^6,r.

?0pe{lie.i2S.76.b.i^S.9i,d.i6i. 102.4.291.19.4, 5iïquot;4'-g-32'7-46.c.652.69.c.

Polypus oft vleefch inde nuefe doen Verteren. 346. 6i.e,

PuyHen dieeerU beginnen.66i.76.a.

Kuydicheyt van veegbcnefen,66i,~6.b.

„ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sap gruen maken. 6o^,^o.b.

ruyfendieheet ende brandende fijn ghenefen. 47. Schamelbeytvandenionghen knechtkens eleyn be^ 3J.fr.5Oi.27,k.6oo.25.k.644.65.e. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;houdendat fynictentfajfcn.^SG.y^.a.

Puypenvan den kinder monden ghenefen, 658,73.4. Schamelbeyt der mannen ghenefen.45.11. d. 121 80 bepetgheftteren. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0.196.51,0. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ i


Purgtren.^oo.i6.i.befietlt;iitmergiin(k.

Qt^diijck oft Üi)fhoorengolt;t.^oo, 16.0.601.1^,0, Qijd« vlerfch inde nurfe ghenefen ende af doen byt ten.iói.iot.p.iy^.óff.

C^etfueren bef et '^nden.

Kufen gbenefen .199.16 .a.beftt beten,

Kafernie datmenPbrenitii noempt. 2^’j,9S,e.i6^. iO^.d,

Kalemie mdken.^’jo.Si.i.y/^.^^, Kaferniemctydelheyt }gt;ermenght.]3i, 91, ^91,82. 585-93.

Katten,innyfendooden,\ieriagbcn.i96.iJ^.g, In reynicheyt doen leHen.i6i,iS.c.6o^.26.a, Kijp maken.6j99o.b.

Key fende man niet moede feerden noch Verfmerten, 6Q.i^.26.i.

Key fende man oner tœch gheen coude crijgen.ij^i^, 88.ti,

Kikendemükeni^o,i6.f, Qÿalijckrieken. zoo.’yy.f

Kimpelen ^erg4en,i7z.^,n,]i3,^6.i.

Kipfenen Pander maghe.m. 81 ,a. 251.94 .h. Koeden mdken.66i.y3.a.

KoodeUchaemgenefen.'y^^,‘^9-h.^99gt;ii,a. 504.1$. a.^6y.8i.h.lt;jy6.z^.f.6o^.2y.b. 617.j8.fr.618. 59.lt;lt;.(55 6.54.4.

Koodichz int aificht teech nemè.y3.‘)y.c,i^‘i.96.g, Koefe int aenpcht ygt;erdriuen..^i,yi.c.y^,lt;iy,c. Koot melifoengenefen.n.t^.a.y.u. a. 5J.58.C. 69. 50.4.76.55.^.-77.56.(1.79.58.4,82.61.4.84.62. b.90,66,d.9z, 67.a.94.69.b.97.7o,b. 101.74. c.104.76.4.107.78,4.110.80.4.126.95.4. fr.131« 101.4.151.18,4.162.28.4.175.55.4.181.42. fr.214. 66.4.216,67.^.233.81. fr.238.85.fr. 279. io.a.f, 292.22.4.548.64.4.417.30,4.430.42.4.482.9. c.498.2o.c.5'O5.25.fr.5Oi.i6.4.5ij.j2.fr.574.5-c 596.20.C.605,27.^611.35.4.625.44.4. 654.5i« ^Ö5ï«}ï‘4#^jjgt;«58.f.lt;ï44«6}.c. 650,68.4. 670.

85.4.679.95.4.680.94.4.

Kottenmdken.i6o.y2.a.

Kuydichcytendefeborftbeyt alderhande ghenefen, zi.i^.b.26.i7.b.49.j^,d.-j6.‘ï^.c.S‘i. 6i,f. 100. yi.b. i9^.^o.f.io^.^9.g. 240.86. h. 281, „.,; 296.24.4.fr.5co.26.fc.jo2.28.lt;/.5o6.29.(i.ju.j4 lt;/.5i8,}9.fr.522.43.c.528.46./,54j.59.4.55gt;.96. f.j88.i.fr.401.15.fr,4io.2ï,f,421.54.^.445.56, ^•445- 5^-^. 456. 68. r. 460. 71. b-.t{6i,7^.g, 485.100.fr.542.59. ^.601.24.4. 618.46.3.656. 72.C.658.75.C.661.76. fr. 662.78.fr.066. 82.f. lt;^ 79-9}' c.bepet crautvagie.

Kuydicheyt endefeborftheyt bed'teingen datfe niet Voorts engaen.67^.90,d.

Schametijeke ledegenefen.^^.^i.d.49.j^,b.9d,Qß, f.ii}.7i.n.j^i.79.h.i^^.So.c,i6d.i.e,

Schameliteke leden gtlyvUgenefen. iij. 75.n. Scapen Veel melcks doen geuen,64i,6t,a.

Scheyden alle pakt en.zó^.io^.f,

beeilen dieeerf opt ooghen beginnen Verdriuè.iao, 86.C,

beeilen Verdrium. 178.40.c. 264.104-2.551.63.ƒ. 563.79.1.600.23.4.

Stellen van thooft Verdriuen.^74.s.g.

Scelfferen Vandm beenderen febeyden ende die gate Jluyten.i^S.9S.l.z6ÿ,i.d,

Sccljfercn Verdriuen.i6j.io^.e.

Sretlferachtigbe lelijcke teute plecken Verdriutn» 274.6.C 389.2.C.474.5.4.

Sciatica dat es pi^ninde hoepegoet,1.1,4.14.S,d.z7, i8.4.6o.42.c.6i.43.4.76.55.fr.ii5.8j.fr. 196.52. eit' i99-55 k. 225.75.fr. 257.98./. 260. ioo.f. i64.}O4.a.f.z7z.^.c.z7S.9.f.z79.io.a.i^'j.t4^ e.z96.z4.a.^oo.z6.a.^oz,zi.b. 37z. 85.4. .4.01. i5.e.4n.25./.45 6.68.4.504.25.4.551.49,4.536. 54-‘^-558.55-k.54-59-f-.546.62.fr. 548. 65.4. 548.66.4.580.7.^,595.18. t.655.71.4.

Sciters tut die cleederentrerett.6,i,i.üi. 60. fr.j87. 12.4.668.8j.c.

Setters inde cleederen doen comen.m.Zi.a. Seoerbuyckghenefen.107,79,a. Scorftheyt inde nuefe.i62.ioi.p.

Heete fcorftheyt aen die handen.49..34,4. Scorftheyt int aenpchtghenefen.^iz.^^.d. Quadetuittefcorftheytgetiefen,fuyneren. 242.87. fr.279.io.c.5Jt.48.fc.575.2.4.

Scorftheyt bepet crautvagien,rudicheyt. Scoutvenmede teV4ghen.6iz,^4.c.

Scorpionenmachtrloos maken.i^^.^.a.

Scorpioenen machteloos maken ende ben macht tees der cr'ijghen.^6').7^.a.

Secundineapagen.ii6,i,d,i4i.3.a.i46.i^.b,i9^,^z^ 4.198.


-ocr page 779-

cnbc«5ctcïin5b^-

4,198.55.4.201.58.6.217.67.4.221.71.4.6.224.

75.f.228.76.4.25o.78.4.246. 90.4.248.91.6.


z^y.^S.b.zóoAco.g.zöi.ioi.d- 268.1.^.272.5. 4.527.46./.544.6o.4.55i.68.fc.57). 84, b,^6z. 7^.f.lt;iOl.z'yC.y^^.r^.a.^z.^9. {,.555. 7i p-557’ 75.17.575.5. nbsp;nbsp;nbsp;e.589.14.4,648.66.4.669.84.4. Seericheyt ghenefen.2^.t^.b.

Senuen beuinghe ende tffcktngbr. 16.9.6.

Senuengebreken ghenefen.z.i.ti.iy,iö-bA7S,40,c, 182.45.6.252.94.6.257.98.f.26o. 100.6.261. loi 4.262.102.6.264.104.4.264.105.4.265.106.4.

521.41.6.595.9.4.565180.6.649.67.6. 8cn«frt f^Anmngbc treckende. ï^y. 54. b. 198. 55.^. 252.94,6.257.98.f;26i.iói.4.262.102. b, 264. 105.6.278.9.6. J11.54.4.577.S8.4.6ÖI.24.4. Senuen Yermoru'tven.ij^.^ö.i.

Seeuerende m4kf’rt;29i.i9.6.29t.2o.4; Sùckten die beete fiin.}S.![,^^.a, Sieckten die Mdeylengoet.^çç.^.d.

Sieckte die cout,outidie f'iaaer ftjn.z6z. 102.4.296. sproet verdriuc.9^.6$.b.jSz.4}.c.24o.86.h.248:

24.4.521.41,6. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'


Alle peckten die Vereoeh }gt;erpopt moeten fijn. ^y^. 89.f.425.58.4.572.i.c.

Sicckfc4tc igt;erterenbehocuen.z6^.iOj.f.6zS.^6.p.

Sieckten\gt;crfacchteniz6^.io.^.6o^iz6.b. 6Ó6.28, f.6-j'i-9O-l’-(^79’9i-f‘

Sieckte Vun VerbrandeJoute^mtlancolieufthe bumot ren.^zz.^^.c.

Sieckte die vermorsen, Ver'ieermë^fijpen beboetten. . z6o.iöo.e.z6^.ioyf.z6^.iO4.e.z^^,z^. e.5ü2. a8.a.5i9.S7-‘*-5’“5-45-^.527-45-«-558.55^.575.

  • • 5.1. 605.16. e. 628.46.^.651.69.4.669.84.4. 675.90.6.679.95.f.

Sinnen en verpant fcerpen.^iS.^'/.d.

Syde lieeckten,tfeedont genefcn.i^o,ij,a.i^6.^z.e. 2i6.y6.e.zzi.yi.a.zzlt;).yyh.z6z.ibz.c.z6j.ii::,^, g.268.I.C.282.l2.lt;-.289.17.4.511.54,4./.595,8.C.

  • - 429.41.4.456.68.4.478.6.^,521.58. e. 525.59. 6.527.45.6.565.80.6.655.7o.4.g. 556; 72.4, 664.81.4.

Slaep heriï’feken.154.i.c. 255.50 ƒ. 569. Si.d.b.c.e, b.i.}7i.82.4.575.84.c.574.84. ƒ. 2.584. ^if:},. 495.18.^.496.19.6.645.65.k.

GheruSlelijck doen ßapen, 162.28.4.254.81.1.257, 98.^.495.i8.c.

Veel doenßapen.^^y.j^.

Slaghen nietgheuoelen.^^o.^^.e.

Slangbenende fërpenten dooden.zö^.ro^.di Slanghen verdriuen.6$.^o.d.2'i7. 58.2.325.45.e. 542-59-c-

Sluyten doen dié verouderde VOchtighe (weringhé Van den mont ende fchamelijcke leden. 295.25.^, Smetten des lichaemsghenejen.ÿ^.ôÿ.b.^z^.^y^f,^ Si«4kfn/k inden mQnt.z‘)S.9^.t. Snopfnotcringhe verdriuen.24lt;s.^6.f.

Soch inde vrou^ven borßen Verdroghen.6~/,^ó.(t, Sot,pnnenberooft duert tfeni)n.^6^.y3.a, Spannicheyt gbencfen.261.to.bi

Speen aderen opchcn.lt;i^y,y^^c.62^.^ ^ j.

Speenenghenèfen.'^o.2o.e.2^i.:^o.c^ ^Ó. go. f,z^^, 99-g‘^^9.i.c^.iiS.g,^y6.^.e.6os.^^ ïn'teendigbe ßecnenghenefen.tt .yd.

Vloet van denfpecncitghenefen.^ÿS.zo.e.

Spijfe doenverteéett.ui..^ia.b.ii^,^6.d‘.zo'i. j9.bi 210.64.4.257.85.4.48.9f,c.25i. 94.6.255.y6.f; i59-99'lt;^.285-i4.4,49i.i6.c.524,4i.4.557.55.4; 54°*)7*^'55r.^9’‘’-552.7o,4.6i5.jlt;5,£-.678.92,t.

Spijfe doen pncken.yH.^ó.c.

Spijfe doeifsvanghen'.ibid. „» Spijfegeelmaken.^z.zz.e.551.69.4.

spijfe inde maghe doen btyuen tot dat verteert es: 618.58.4.

lil fpijfete ghebruycken.iiz.8z.a.u.^.^^,a.t^o. 1-7, b.i70.i].d.tS)4.^i.a.zr^.66.c.2^6.ii,.b.bepei voort.

ƒpraeck doen comeh die becommert es^vande popelt peA^9.z6.a.i^^.^i.f.ioyd.6io.'^o.g.

pi.g.iiSj. 105. 0.312.5^. d.jiK. ^ö, 519.4.7.1,; 412.24.C.518.57.k,597.(S.b.618.26.:^.

Sj^roct int denpcht ^ferdriuen. lyz. 5^, i. 255. ^6.g; 265.io5./j.588.i.(/.599,i5.^,^u_2j, ui, 540.57,4. 54 5.60.4.551.69.b.

Squinantie,ghcjyeil der keelenghenefeh. 254.81. h', 2 62.101.(71.269.2.4.519.40.4.518.57. n.545.70’ f.’jSo.y.c.

8qutnantiedcr hinderen goet.^4,zi^.c.

Staneken vulicheyt Van den liif VerdriUen.lt;Sz-j,A6i e.6iO.^y.c.

Stanek van den oocxfelen quot;VerdriUen.^zt.^^.g, Steen breken,af driuen,rii[en doen. 15. 8.6.18. u.b: ï6.2S.6.58.28.4.45;52.4.47.55.lt;f.,28.52.t.v^* 8.4.i64,29.4.i68.5i.4.i7i.54.c.i8i. 41.4. j^y.

54.4.198.55.4.211.66.1(1.252.79.6.255.91.4.246; 90.4.249.92.4.2 51.95.4.251.94.4,295,22,4.55,; 68,6.580.90.6,410.22.4,447,51.6,446. 55.^. 482,9,c,488.l5.4.498.2o.tt.5O2,24, c, 504,25; ‘«•5i4-55-^-5i8.57.f.524,4i,6.527.45.6,555.5i,6. 50-54-^'54)-ÖO ‘’ 558.72.^.572,1,4,1’. 576.4; 6.579.6.^.585.10.4.588.15.4.595.19.4.602.24. ƒ.609.51.6.621.41.4.624.45. 6.675.87.677; 91.4.678.92.6.082.4.

Steen inde blafe bTeken.6o.4^.a.z^8.Qï. tcz^zai: 4.550.67.4.

Steen indé nieren breken, f^fen.i2^,^9,b.i^a,^k^-248.91.4.251.94.4. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’'

Preferueren Voor den Sleen.646.6^.c, Stékenbepet beten.

Stemme claermaken.'i^^.yt.g.

Stoppen doen.4ilt;j.28.a.4iy.^oa.b.

Sirumas,gef'S»illcn acdiekeele doéVergac,^^j,è^ i: Suchten Verdriuen. 26^. loj. a. 279.10,4. S7lt; j /. 606.28/.

Sueghen dooden.t,6^.y8.a.

S-reaermoediebeyt Verdriuen. 11.6.4.18.11.4.1J. _j_j.^. J56.Ï2.C,225.72.4’.296.25.4.500, 26.4.32r45*c.* STVaretï


-ocr page 780-

^c5t jlct van bte eme^t

S’fti4roiiJUep beVanghen’ttackermaken. 225. 75. q.

ei6.d.i^2.li.a.iÇfZ.’jQ,b.2ço.26.g.2i{2.çï.f.i^^^ 98.6.260.100.1.261.101./. 265.103.1.291. 19.c, 291.20.4.296.24.^500.26 ƒ.506. 29.C. 518.59, ‘^•555-49'‘'-577-^ï^'lt;^-58^- 9^- f-S45- 9v^. 445* 5^ g‘45'-65 ‘/-456-68.rf.4igt;j,9.6.5O4.25.c.5i8, 4-ö.«-5i7'55‘^-5i5-7i-‘-5''5-8o.6,584.io.c.59o, 1Y.C.595.18./.625.44.^.627. 46. k. 628.46, ƒ, 6j9.y^.c.66i,yii.b.(gt;6y.S) a.6yySy,c,

TantvleeJcb dat bleet helpen.^^.6:.i,

265.105.1/. gt;58.55.k.

^'treten maken.zoA^.a.zy.ïS.g, 77.56,4.157.4,6.

2i2.65.6,242.87.f.i58,98.n, 259.9p. 6.291.19. d.458.7i.6.5;i.i9./.627,46.e.

S'^cten bcd'inngbcn.óQo.z^.l,

S'^erenghenrfen.io.^.b.z^.\‘).b.4y.\^.b.u3. 86.g.

S'^eringe,acbterdoorengene[cn.ai.S6.g.A^\o,zz,e

S^eeringhe int hooft ghenefen.i^iy. 6.e.

Stveringhevan den in'iaendigheleden.600.6^.4, Noortsetendeff»ertnghen des montj.440.55.4.

Tdimleefchlyventighegort.6^4 6^.c.6£^^,6^.i.

Tant'blccfch dat jhntkt Juyuerë.^6i.-].a,6^^,6^,i

Verouderde Voebtigbef-eaeringbe Van den mont ent Tantvleeßb dat Verfxeoren esgoet.óü'yyC. de fchamelijcke leden.i^rzi-d. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tantvleefth dat Voihtuh « en f^ilt.óji.óü.h.

Stveringbe bedyvinghen dat[eniet'inXederts en eet. randenboomuheyt benemen..tp9Ü.2O.i.

65.48.i/.555i49*‘*'4'^’^4'^*^7*5'4'^'^75 9^ d, Tanden koterenende fuyueren.y^^.^t.c, S'^eringheVerergert,vervulr,jlincken.ii6.Si.e.isS. Tanden feboon, Vaß niaken.zi.t.^.d.zziS.Ss.b. 227 86,^.182.4;.c.22i. 71 g. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;76.c,z6^.\.f.af9'S’iO.i.'^y6.^.b.6i'7.tS.c.64C

S'tigt;eringhedieeerßbeginnen.66t,y6.a. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, 65.1.680.94.0.

Droogheffigt;eringhe.')ii.49.b. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'T4i!ii/6r/fbï7frcllt;fn.78.51.r.!2),85.r ,98.55 (.;of

SyveringhedoenJluyten.^yS.^o.g.z6^.ic6.b.zy3. nbsp;nbsp;27.k.572.i 0.617.58.^627.4 6.k.68o.94.f. *

9./.281.11.11.645.62.1/. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Torre luakm omvogelcn te vanghen. 612.54.6,

Oude tfuadeftsiertnghefuyucren ende nieu^V vleefch Tongëgefyt.lle die heet hrfpè.öz'j.^^. d.6iy.\6.i^ indoengroeyen, z6y io6.b.268. i.e.^yz, a^.c. Tongen rou'ivicheytghenefen. 211.64.1.

4‘70^-g- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’^ogt;igf»/'^'efing,hegi)et.^y6.^.g.6i^..^4,d,

Kertegef-wellcn Vercotlen.tzlt;S.9gt;i.b,64-i.lt;Sz.d. ToouerUc yfederßaen,i.i.i.98. yt. b. iio. 8./. 457

Vuyle,oude,beete Voortfetendef'ieertngen fuyuerê. nbsp;nbsp;nbsp;^o.b.^6yy9.l. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•457«

8.5.4.4 7.55.4 6.49 54.4.Éf.6}.45. c.y6.5 5. c.f. Truerichfonderreden,i8.u.ett

9ogt;66.g.9y.yo a.io4.y6.e.i26.9lt;i.b.ioy.y8o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V

6.150.100.1/ 32.101.ƒ 156.5.6.189.47.0.255.94. Vallendepeckteghenefen.i^.zj.c.^4.Z4.c.^8.z8.e 0 L r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;40,29.0.76.55.0.196.52.1.198.55. 0. 254.8,2

^4^-87-^-244-^^-^-^5’- 94 g- -V-98.0,261


rgt;i64.z9.g.iy8 40 b.izi. 71, f. 255. 94. c. 257.

98./.274.6.o 5o6.29.(/.524.44.//.5i8.46./j.,3j

49.4..,55.5i(lt;.5lt;?9.8'.‘lt;.j7*.82.6.578,89.4.582. 9Z.d. 401.15. 4.410, 22.0.412.24.0.420.55.1/.

JOi.f.262.io’.4.265.iO5.r.264.iO4.4.268.i.c 284.15.4.287. i6.f.29i. gt;9.4.296.24.4.521.45.6 527.46.6.528.46.11.429.41.4.447. y^.f. 537^ 55-g«585.io.6.652.59.f.678.92.d.

440 5j'‘‘-4'^f-7J-‘'-474 5.‘‘.47^-6.o.484.ii.4. 498.2o.k.518 37,k.52i 58.6.561.78.6.565.80.

*-57lt;Ï'4'f’W«'^. ‘^•5^8.22.6.600.25.0. k.602. Vallende fleckte der kinderen.^.1^.24 ,e.i2 A ,i,d.zt4 25 6.608.29.4.Ó11.55 o, 621. 41.^.644.05.4. nbsp;nbsp;71.2.287.16.0.419 52.o.

645.65.6.655.71.2. 6‘jo.6d.f. 669. 84.b.6yi. Vee dat m die longen ghebrekelijck ts.sOC,z6,n.o 87.6.670.85.6. nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vee hetvierßcken ibid. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* Keetefiveringhevan denfchamelilckeleden.90.66. VroM-iiuAcii.55.58.4..100.14 6.412.24. ƒ.415.25.

ƒ.151.101.6,257.84.0. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.415.26.4.43.27.4.416.29 4.428 *4.6.642.61.4

Stteringbe die vervuylt ftjn.fuyueren.siö. 8^.1. siy. Vee fchadeUlt;ck.66i.y9.a.

86.4.172.54.111.242.82.0.516.57.o.477.5,(/.52p. Verbranthtytghenefen.8.},.d.J4,8.g^ 47.55.4.60, 6.f,644.65.6. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;42.i/,6i.45.0.104.76.0.1:0.8. k.izz. 91. 6.125^

Stieringbe doen '^tbrekrn,gb(nefen.4lt;i.^z.b.y6.^^. c.f.92.6y.h.121.91.a b.^2.9.-i^.d.iiS. 98.4.150. Ï00.1/.265.106.6.284 B ‘■- 3°'‘ -7-k- SB- A9-‘*' 574-84 .d.e.^77.8i.c.f.4Oi. i^.d. 474.5.0.525. ^i.b.6i8.'^6.fg.

S'!»eringedieonfuyuer,Vochticb,loopèdef^n.8y6z. f.255.80.0,295.25.1/.589.2.0.480.22.6.600.2}./. VerbrantkeytnochVerfcbe.49^.i8.d.

itveringhe doen riipen,'S»!brtken.j88.i k.

yvr^eetidighe juccringhe gkenefen.6o6.z8.e.

92.0.179.41,0.182.45.6.555.49.6.2.440.54.4,

454.66,6.464. 76.4.474. 5.f. 496,19.0.582.

^5’^'5B gt;2 S'625 44. f.628. 4 6.:?;,6j9, 74.t.

Verbrantkeyt Vant ^'tergkencfcii.iy8.^ony^^,Af^ fc.$65.8«.k.

Verbrande ruyle vochtichryt.26.1 y.b.

Verekens voor tvur ende alle ßet\i.ten betraeren, 284.15. d.

Verdrooghen.101. 28. e. 415.28.4.418.30.4.4 28. 4O-‘’ -l4O 55‘»455-7‘ g-

Syeitlinghc doen Vergaen,iio.6^ f,22^z.)i-^,e,

S'tviÜen doen.2^6.1^ g.

T

Tantf'^eer,pijn,quot;meedomghcnefen.}o, 20. rf. ^r.ïi.c. Vergaringke doen fceyden ende Vergaen,6A^.6'.b, j2.^6,b.j6.jya.8^.6i.i.iio.^o.c,u6,a^,b,iz-y. Heete vergaringkegoet.^z^ ^2^.d, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

-ocr page 781-

enbetvereftn^bf-Q^ade vergaringe doen febeyden. S7r^-a.

Vergifiheyt ghencfen.6.2 fyy 56 4.159.26.4.256. 97.4.t».259.99.4.26 8.2.4.284.1}. b. 296.24.4. ïquot;.n-f’-H9-55.‘lt;.}64.77.4.4i4.}2.4.429.4j.f, 4?7*5lt;5‘t.445.58.c.4lt;9.7i.2.5O}.24.rf.5lt;4.}}.

lt;■.551.7o.fc.554.7i.(f.6oi.24.4.615 f6,f.62j,^6, b.65o.68.f.678.92.k.

Vergiftheyt Van fcheerlinck.6,2.f.

Vergifte enPinc]iendelochte.2^6.9j,a,e.

V erherthz Verfaechtè, 184.29.1.259'99.4.18 7. jo,e.

Verhithz Vf reoelë. 56. i6.a.9^,69,e. 104.76.^.154.

i.lt;*.5O2.28.e.57o. 8i.g.57». 89. a, 581.91.4.585. Vleefch in -Ronden oft vlceratii vertecri. ioi,j^,e, 95.b.586.94.gt;. 428.40.4.486.12.2.495.18. f.

498. zo,h, 513.52.2.572.1. £.597.21.4.617.58.4.


Verhittinghe det monts,keelen gbenefcn.n.tj^.d. Verhitheytvanbinnen.tjlt;i.2.b,

Verhitheyt Van aüeintvendigheleden.t'iz^tg-d, Verhitbeyt vander huyt.Vercoelen.ii9.^^,f, Verhitheyt Vander blafe nieren.6p.S.c, Verkiltheytghenefen.i^y.S^.b, Weedom ivt VerkUtheyt.^i.i^.b.

Vermoede ledegrn.i64.i^4.167150.c.x64.iO2j../. Verouderde crancheyt.i6^.ioya.

Verouderde vlceratien.i,:^,?i.g,6o.^2.d,6y^7.a,

Verrectheytghenefen.i^i.Üj.f.ió^.w^.e.zyQ, Vochticheyt vant hert en aderen feheyden ende aft lo.f.525.59.6.541.57.6.595.18.fr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iaghen.^yz.i.b.

Verfaeehten,264,ioj^.e,6o^.z6.e.6c36. z3.f.67^, Vocbtighecoudeapaghen.i.i.a,229.7j,a, 500.26« 90.fr.679.95.0. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* fr.558.74.fr.

Verfcraeptheytenderuydiebeyt Vader buytVerdrii Heetegeelecholeriicke,teaterachtigheVochtich{yt ^Plt;ighen.i2.z2,a.72,^i,a,i^ei.i,a.ijf^,9,b.Z76.^» 4.fr.502.28.£.5i4.56.fr. 517.58.4.519.40. f. 542« 58.4.608.50,4.


Mfi1.422.55.rf.

VtrPuftheyt los endeßap makè.x6.^,z6.i,i67.\o.e Verfebout vanden 'Bi4tfr.555.49.fr. Verpoptheyt^enefen.ze^,i6.a.i6^,29,i.t67.^o.e, axi.7i.lt;lt;.îi9-77;lt;‘«5î4«4’-f’554«7'«f’ Verftoptkeyt van binnen ifmenjchc licbaem Verdri^ tien.i^.i^.a.

Ver teeren den Vifeh doen.^i^.'^^.a, ll^aet om Verteeren,gort.^i^,i9,e. 417.5. d.^6.e. y6,a,6ii,49.a,6^j.^^.a.6^i,^6.a,b. 645.64.4.

Vervaert fonder fake oft verfcbrickt.^2i,^^,c. Vertvermen dicintvendighe leden,^2i,iS,a, Vertve van die geel ghebleuen fchoon mdki.16^. 19. * c.ilt;59.52.ï».i7o.}5.4.

Qjjlt;lt;df vertte des lichaems doen Vergaen ende goede quot;Sveder comen,^io,ii.a,^i2.2^,b.

Vette menfehen mager maken.}2j^,^^,e.

V^ghen langhe t^t goet houden,6,i.i.ti(3.Zo.d, V^ghenoft aen-Vfaßmghe vont fondament ghenefen aip afghe(nedenes.^6y, 8i.f. Viffehen dooden.^oj,i9,e.

Vlctratiettghenefen,to,$.b,c.^2.i6,e.

Vlceratiendes monts ghenefen,20,yb,c, Vlceratien die inneteaerts eten,2Q,^,b.

Vleeratien en fteeringhen die Voorts eten. 50.10.5. 42.50.M.52.56.C.

Qiiode vlceratien ghenefen.i'7.x3,e, Vlecken int aenpebt doen vergaen, ijz. 54.1. 248,

91 g.ï55- PÖ.g.ï«?^ IO5.L 528.46. i, 5}5.5T.,r. 588.».lt;i.4i2.24.f. 445.58./. 545.60.4.551.69.^, 62l.4l.b.657.72.fe

Die feit te ende ffverte vlecken des lichaems krnmê, io7,79.b.c.i62 26,f.2iy.7i o,r.2,^o.26.h,26i» io5.b.265.io5.f. 500. i6.h. 520.40. b.5}5.5i,rf. 4i2.24.c.579.6.b.

Vvitteferlferachtighe vlette doen Vergaé.^y^ .^J^ Witte leeltjcke vlecken ende flecken.y^j^.iH.d. Vleefch doègroeyi in oude fenuè, jiüulê,diepe gat ê daer die beenen ontdetkt fijn.tji. i^d.i^.^^.c^

Ouervloedich vleefch doen Verdsfijncn, 6y. 68. r. 655.^o.c.

Vlieghendooden.2^o.i6.d.296,t^.g.’

V loeyen dooden ende Verdriuen. ff, 25, g. 95.69' ,L I99.S5-quot;.

Vloet vi Votbticheyt in diefenum packen, 588.1.f. Vloet van diefubtijl vochticheyt *t het hooft op die ~ borft beterett,f69,St.b.

VoeyenvS dievoebtiebzin dieledè benemi,f9^.^.f, Vochticheyt temonde quot;»t doengaen,f6^,j^,a, Vochticheyt vander magen ende andere leden droot ghen.f74..f,a.

Wateraihtighe Vochtifheyt afiaghen duer denen tnergan(k.^^S,^^.a.

Groue vochtifheyt r^pen, doen[cheydê,die deberft ende lögene Verladè.i^j,t^.a.zcS.6i.a,ij^.iS.a» Duer dte vrinequade Votbticheyt aßagen.^^.^i.^^ Voeten daer de tvinter in esghenelen.iiiMM» Voet fel beboeuen goet.l29.J^.J.a.

Voet fel doen trigen den mageren ende oude luydeH 447-59-'’-».

Vogelè doé Herui ende pluymè Veranderè.6jl.Zi,h Vri«f/foppen.452.45.4.5’56.54.fc.

Vrwf doen pneken,^60.72 .a.

V rinefcerpichz ende fmerte .6o6.28.lt;/.65i.48.f, Vrinebloedichmaken.^oo,^i,a.6ii^,Si.ci.

V rine loepen ytgt;Mer,bepet maken. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cl^-^*

A-Üc^uade Vuyfichryt duerdie vrineloffen. 460. Vrollick ende blyfchap maken.2o6.6i,a. 211.64.k. Vrowven borgen oft maghen, hcrt,Vaamp; fiifmaken»

Vroh'ftrn borfen hertheyt Verfueten.ty.to.d.

Vrou'tsen natutrlticke cranekkeyt ver'Wefken,i.ïM 24.16.^.27.18.^60.42.4.118.68 k. 156.5.4.4. I57.4.t.i4 6.i5.4.i64.29.4.i7i.54’ «•’7*- ï4 8» X78,4O.à.i95,52.4.99.54.4.198,55.4.199.55 lt;*• 200


-ocr page 782-

Äe^t ft cv vAn bic emd^t

200.57.0.201.58,6.2O3.$9.6.2o8.63.6.2i5.lt;ï5.{f, Vrcwiivn fuyiuren als(y ghebdert Mben. 224.7gt;

217.69. a.^^i.7f,d.h.zi^,y^.lt;t.Z26.7^.d.zz^, nbsp;nbsp;,/.gt;7j.6.4.5j4.55.lt;r;

^^' ''^quot;tu^L ^’ ^^5'^^' ^' ^4°' ^^’ ‘••24^« 87. Nrotifi’C^'itte vloei ^eneÇen.79.'ÿ^.il.\y.ioi.b.\6z, d. 244.88. b. 245.89. (lt;.246.90.4.248.9i.b. ' 28.6.22?.81.6 4ïï,lt;ö.t.572.i.f. 60$.27.c.


^5“'P4'^'^51-^95'^'^55'9lt;ï. b.e, z'^y.ç^.b. 260. Vruchtbaer iaer ende Veel torens Waß.y6z,7o.in.

, roo,g.z6i.ioi,d,z6z.ioz,f,2^^_ 105.f.268.r.6. yruchtenintVeldtfchadelijck...^çz.i7.a. i7'7‘9‘b.^7^-9.i.28i. ii.d. 282.12. ƒ. 285.14.4. ÿnichten int lichaemgroey en ende ßerck Worden. 286.15.0.257.16.4.289.17.4.292.21.4.295.23^4. nbsp;nbsp;nbsp;216.67.6.

^96.24.d.3oo.26.c,5i9.4o.c.527.46./.528.46. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;w^

»1.551.68.6.563.75,8.569.81.^.411.25.0.459.41. WdckermakendiemetfwarenJldepbcudngen fun.

. d.lt;iz^6.^9.c.4'i8.7t,b.^6z.7a^.d.f.a^78.6.g.h.i. nbsp;nbsp;nbsp;2^7.98.d. nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

482.9.f.499.2i.4.50i.25.c.518.57.1.521.58.11. Walghen Iiillen.i98.‘)lt;i.d.2io.64.b.567.81.4,568.

, 5iMï-quot;-.Ï^745-«.5it.49'f-554 - 5}-«- 557-55/. . 82.f.6.7.^8,a.6t8^^.g:i.6i9.s8.g.6a^6.6z.b. 54i«59«6.5 4^'02.4.555.7i,p.557.73.6.558.74. vvdutluy/enVerdriuenendedooden. i7yz8.d.z44, e.f6y.8o.4.567.8i.i,588.i;.6.f89.i4.d.y95.18. nbsp;nbsp;nbsp;Co.d.

••lt;^oo«’$/•6o2.24,g.6o3.26.lt;l.648.66.4.668. Wdtermaken^,rinedoen lolfcn.z.t.a.s.z.a. 14.8.4. • 8i.f.669.8^.d. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;27.18.6.36.Ï6.6.45 52.4.60.42.4 90.66.6.191.

74.4.iiS.86.d.i36.5.4.i37.4.6.i42 8 4,175.58. 4.185.4 6.f.i97. ƒ4.4.198.55.4.199.56.4.201.58. 4.104.60.1/.206.61,4.208. 6^. 6.215. 6^.d.zt6. 67.d.zt4.7i.d.zz6.7c^.d.zz8.7lt;S;d.z^] 80.6. 232.79 6.240.86.4.244.88,b. 245,89.4.248.


Vrouyven Mtuerlifcke erdnekheyt lioppèn. 2134.6. 5i.2b4.55.2}.(:.69.5O.fc.74J4ult;.76.n. 6.77.56. ^'7®«57‘‘*'79 58.(lt;,84-.62.6.90.66.d.e.92,67, 7 lt;».«lt;.i04.76.lt;i.io6.77.6.i26.95.lt;lt;.i3lt;. io?.6.162. 28.6.175.55,6.210.64. d, 237. 84. d. zij, i6.d, ^9’)-'i.i.f.i}6.7i.d.c.i7^ 89.lt;lt;.584,93.c.417.50. Â.42o.5;.r.4j;.45.((,439 52.4.444. 57.4. 456. lt;ï8.f.483.9.k.572.i.f.,74.j.c.576.4.c.585.9.4. 590.15. d.f. 597«2J. 6.599.2}.ilt;.6o5.27.4,605. 27.C. 6017. ji.4.6ilt;.jj.6.6i7.58.6.6i8.j9.f.6^0. 47.f.6j6.54.4.639.58.f.644.6j.e. 649.67.4. 65i.68.i.666.82.f.679.9j.4.68o.94.(lt; 6.

Vrow'iVf« borjlëmet fochlaverende Verfttechtê.179, 4i.6.2n.64.g.524.4i.f. Vrou'ügt;enquot;bor(icndocn fincken.ziï.6^.g. 584.95,(1, VrottWi borftendie ƒ■«gt;eren.4O4.18.c.

Vrou^oë borflë met foch Verladë doëdroogë.Z72.^.f Vrou^een borgen doen pneken naer bet baeren Vant kindedieghefsvoUenfiin.^^i^.^^.d.

Vroni»en borgen die ghef'i»olïen [ijn gbenefenVdn-denvrow^endiebevruthi [i)n.6^lt;i.6^.lt;t. 'i^routven die kint ghebaen hebben die rimpelen op denbuy[doenVcrgaen.]^i.63.h.

yrou'Wen die inde moeder eenighe apojlumlt;itie,[-ifef ringhe,VerßoptheytJhebben..^zf,^^.d.

Vroutven die bevrucht fijn feer h:nderl^ek ende quaei.^z^. 48.'3j’.49.j55.5‘ •54'5-^^* 'VrowKen die[sfderen drbeyt hebben Verloffen. 210. 64.f.22i.7j.(f.555.5».6.

Vroutven bevrucht t^udde laß doen i^ergden. ^88.

VrouWfu die bevrucht fijn 'tedlgen ende braken doen op6oM(/rn.567.Si.4.568.82.g.645.62 d.

Vrouy»en die kinderen draghengoet,zi6.76.b.}67, 81.4.568.82.g.

• yrou-rvelncke leden goet.'ijz.t.e.

VrüU'ffendendrbeytdoenhebben.2^7.98.b.z8i.n. 0.589, ^.d.

Vrou^ven pan inde moeder.^^-z^.d.z^z.^e^.b. y rouwen pan by tßot van die moeder verßueten Ver morgen dlleherdicheyt,^zi.i^.e.

i8.b.23j'8i.6 4ïj,5ö.t.572.i.f.6oj.27.c.

91.4,249.91.4,251.95.4,251.94.4.255 95.6,256, 96.r,257.98.6.264.io4.c.268.r.6.27i.5.4.285. 14 .4.286.15.4.289 •7.*gt;.292.2I.4.295,25, 4, 314, 56.4.327.46.4.328.46.w.n.529.47.lt;lt;.35i. 68.6. 372.85.4.380.90.6.572.82.4.400.14.4,405.19, 6.410.22.4.d.4i2.24.6.4 20.35.6.417. ^9,f.^z9 41,4.452.44.4.457 50 4.442.55.(1.446.59. d, 447.69.(t.45i.9}.6.45i. 66.4.458. 71.6. 462. 74'^'478-lt;^-/* 482.9.0.498. 20. m. 499;3i.4, 500.22.6.501.25 4.C.507.18.6.514.55.d.515.55.4, 518,37.1.0.521.58.6.0.523.59.6.523.40.4.524.4t, 4.6.526.45.4.6.527.45 6.550.58.4.552.50.6.55;, 5*-*’-5H-55-6.5)6.54 ‘lt; 557-55'f- t4O'57- 6.545,' 60.4.544.61.C.552.70. b. 557,7^.b. 558.74.6.

562.79.6.565.8o.4.572.i.r.574.j.d.6.579.6.f. 585.io.4.(/.588.i5.4.589.i4.d.595.i8.c.595.i9.(/, 6o2.24.f.62i.4i.(i.645.64.6.623.7o,6,6lt;;.7i. 4.668. 82./. 669.84.4. 675. 87.4.676.914,

678.92.6.679.93.6.

Wdter oft vrine doenrafen.zy. 18.6,58.28. a.yz, 52.6.101.74.4.164.29.4.164.29.0.167.50.6.^7^ Ï4-f.«9f.52.4.i97-54-‘lt;-2i5-7)-ƒ. i«. 81.4.256. 85.4.246.90.4.502.28.0.596.9.6.457.52.4.451, ‘^J'6.478.6./.498. 20. m. 501.25. c. 562.70.6. 576.4.6.627.46.(/.

VV4tfr drihiken fonder tefchaden.^^^^jiZ Sont Wdter dringt;.ken fonder Iftfel.iÿ8.^^.f, Vvdterdoenvertecren.^^^.yig,

Water dat geeles aßagben duerden camerganek. 262,ta2.a.2C^.io^.a.^QO.z6.m, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* Wdter oft Vrine heet enfnydende es helpen. 90 66. b.i8o.^o.b.lt;i^^.7i.c.67y8y.e.

Water metghewelt endeturbdtie aßagben 44, 6.593.18.C. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

^tck ende grof Wat er maken.'^yz.S^.a. Wdterniet eonnenmdksn,2^.i6,d.a^7.'^^,d,zoo ^7

4.380«


-ocr page 783-

lt;itSö.90.i.44^'5^-^'52’4^'''‘

V^ater afiaghen dtttrdtnedmer^lt;me^.^i9. ^ÿ. dJi Vigt;rl quot;^4ter doen maken.i^j^ji.b.

venter '»ten buyck inde beenen dcen tfrekm * 88* 65.4,

Vledter Inden ghenefen, 6,ï^b.^i.it.n. ]6.i6.b. 171. JJ. Ci 199,56. dl 2OJ. 59. C. X05. 61. 4.225.7J.i.

232.79.fr. 2JJ. 8n b. 251.94. f. 259. ^0tb,i6ot

100.4.261.101.c. 272.5.C. 29^. 203.4; 296.241 4.500.26.^. 5o6.29.4.3n.33'4.3iöi37i4.3i9..f.oi 4.r.32i. 41. fr. 322.43. c; P4.44; c, 329.47.41 538.54.4; 382.92.4.4 29.41.4.442.55.lt;f. 445. 18. b. 318.37.g. 521.58. e. 531.49. »• 5^8' 55*k« 555 • 7*«g • 562.79. b. ^y^. 6,4.628.46. «1 653- 70- b.

Vimtetbeghinnen te Indengoet.i^, 16.4.128, çS.fr. 200i57.(«.602.24.g.603.2Ö.C.

Vl'4rfr dnt inden trnterfuchtigben tJ aßagben ende buyek doeniy2.^i.n.b,6^,yo.gi

Cbefvpiüen ifnnden trnterfuehtighen verdrUuentit^, 73-P‘445-58.t.

Viaterfuchtigben den dor^ benemen.^6^,79.f4 Wnternrhtighe Vochtickeyt duerden enmergnntk njinghen. 496.19.4.

Vvnternchtighe itochticheyt nftrecken.tiy^^^, V Vf fckf tieijteorenleden.^it.^.c.h.

Weerm vnnt liifnfdoen Vntten.6^9.6j.d. quot;Vl^Ut werghenefen. 8.3.4.10.5.4.18.11.4.19.15.4.

56.26.4.47.53.4.90. 66ig.94. Ôç.f. 67.70.C1 104.76.fi 116.83.€. 123.92, e. 130.100.fi i78i3o.g.

185.46.4.252.79.gi 258481.ƒ. 272.5.f, }f3i69.Ci }69.8i.4.g.5ÿi.82.fr.}78.89.4.581.91.4.382.92. 4.586i94ifri4oi.iy.fr.4i7.3o.j.459.7i.i. 470.1. ‘*-474-T-f48lt;5«'ï‘lt;‘.49ï’‘8.C4 513.32.g. f72.i.ci ‘*'f774.*’498.12.fr.6öo.2j.ki 608.29.4,644. 65.a.67o.85.bi ^yijnbrnityren routeicheyt dner nf ^erdrijuen. 3374 55.t

Ÿl^eedom \gt;nn den gheheeten leden urfneebten, 1641 29.14167.50.f.

Vwn4fn ende opbln^nghe der Z^den.1'^9.99.0.

y finden ende opblajlnghe int gbeheele lichnem leert drijnen, 256.83.4.257.68.4.285.14.c. ^lOiH.fi 524.41.C.527.4 3.(1.605.26.fr.

V)»in4fn verdr^nen. 206» 61.4.233.8144.248. çi.c 253.96.4.

Vgt;in4f inden buyck endemnge mnki^S-f.bt^.ót'^t 46.4.640.58.4.

Vgt;w4frti«i/icfc4OBni4kc.2o6.6i.4.4O4.18.4.4 07 20.4.558.74.4.560.76.4.567481.4.

y vinden in fmenfcheit iiebnemdoen fthey den ende Verdeylen.i^o.)i6.ni 446.394fr,

y vinden der tnilten.zöz.toi.d.

yvoluen dooden.^6^.y3.\6'j.'y9.

y Vonden quel[uren ghenefen. 8.5,4.10.3.4.15. y.t. 16.17.fr. 53.22.f, 45432.fr.55,59 ,fr. 4,61.45.fr465.

^ttÏJcwcVctin^b^»

47.4» 69.50.f.76. $5/.8o.^9.b. 8j.6z,p9^2

69.4.ioi.74.r.i2i.89.tf.i22.9iifr.n5.92.4jj,^.

95.4.i24.94.4.i26.95.f.i)o.ioo.rf.i3i,ioi.c.i52* IO2ifr.i99.36,rf.2t6.67./.16i,ioi.(, 263; io6.fr.

28i.ii.fr.28*^.i3.c.3ii. 33if. 322.4ï;fr. j,|,^. 61.^ 549.66.fr.556.7iirf,577.88.rf.f.464.77.4,478.

6.k.6i6.43.tf.675.9o.g,678i92i4.

Wonden befthermenvootallt apoPumatië endeveri hittinghe.i92.6y.e.t2Q,88.a.i26i 95,fr. 150.100.

fr.T5i.iot.c.i52,i9.rf.349.66ifr.553.69.fr.468,2Oi k.3-5O.68.4.6i4.53.rfi

yvonden befchermen Voor fteeringbe, ^pc^umnf tifn.i2Oi8 8i(lt;.i26.95ifr.i27.97.4030.100.6.152.

I9.d.i59.26.f.34 646 6.fr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Vjgt;onlt;ffn die verhit pin ende onetvloedicb bloeyem 126.95.^127.97.4.

Wondfii intvendifh endetetteendiebA'i. I9.bic. 8ö. 79.4.fr.i2i.89.d.ga22i 90.4.122.91.4.126.96.fr4 H'7‘97J‘‘i’i8i98.4;i28.9914.252.94 .ƒ.465.784 4.495.17.^ Cleyne yvondengbenefeni^j^i^.bi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. Diepe Voort [et ende yvonden ghene[en.zZ2.t2.d. C)nreyneyvondenreynigbeni2i6.67.f.2^i.9i.h. yvonden dievervuylt ende fyveren [uyutren.^^i^i 6tib,^9^i6.g.626,^y,ei 6yri^o. 4.101.74. ** 677.61.tfi yvonden die onfuyuer 'Voebtuhpin gbene[. 555.51.rf* Gtoolf yvonden genefen.2y.iiiCiiot. 74.f.555.49.4* Wonden inteendich tlicbaem genefenii22,jfo^a.i^Oi 100.4.152.102.4.177.88,1»* yvonden int hooftghmefen.6jy.9t.éi yvonden met yeferenghequetp ghenefen. x5t.78.rf« Qudeonghenefelijtkeyvondenghenefen.^y.^^.d. Oude yvonden doenfiuyten,ghene[en.H6.b^. e. 265* io6.fr. y erouderde yvonden ghenefen. iSi 17. fr. 60.42. rf* 65.47.4.79.58.tf.ioi.74.f.i64.29ig.522.42.fr* yer[che yvonden.iè.ij.bi 9o.66.g.9i.67.fiii6.85» f.i52iiö2.fr*i59.»6ifii78i40.b. 225.72. rf. 274* lt;ïlt;g-i78‘9-Ciï78'9‘^ 501.27, rf. 424.37.fi 452» ^ 4’^'437* 3'' ^' 479.7. b. 484.11. fr.504.25.rf* 350.68.4.56i.78ifr.579.6.f. 605.27* f*6i5.35.rf* 620.40.e.625.42.c.rf.654.5i.fr.643.62.rf.650* Cb.b,6^6.’J2gt;d.fi6yQ,b^,g, 675.85,tf, 675.90, d.6-jj,9t.bt

yvonden Van Pereken lieden die derbeyden.ó^.^^.vi, yvonden van den fenutven ghenefen.^^^Ay.ti y Vormen dooden ende apaghen.z.i.b.6.2.m. 17. ló, 4.20.15.(1.42.30,c.81.60.11.104.76.4.195.50.fr. 258.85.fri240.86.fr.278i9.b.i92.2i.tf.537.72.i, 411,25.4.419,52.4.fr.498.2o.rf.498.2Oi/.3i4,35. r,5i8.57.l.562.59.fr.6i5.36i/.6i7i38,rf.62o,4o. rfi666«82.f.678.92.k, ttlderhandeyvormidoodi.6,2.n.ity6^.fie^y3.6.pt Breede quot;Vormen dooden ende apaghen, 6.2.m. 8.3.f. ï7-4O‘f- ï44-’^°- “• f • 445- 5841.154. yi.f .562. 79.f.625.44.f,

V4ngf yvormendooden.lt;S,z.m^56z.y9.c. 623.44./.


-ocr page 784-

^c^tfîct vdtt bu c^^i^i enbe tv^rcl’m^bc.

Roomie tvormen äßäghen. ^y.^^o.f. no. 64, c. J44. heymehjeke pUetfen gae^ceyei z^n ^ferdrij-^O'C. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tien.66^. 84.^.

Vi^ormen ^dn iongen kinderendßdgen.^ii,zi.d.6i^. Wratten Vcrdrijuen.')7.^o,g.ï^6.\t.g. 6zS.j!L6.r, ^ó.f.ózo.i^o.d.ó'yO.óS.c, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Wtdrooghengoet,i6,iy.c,6ot.i^.b,

Worm fanden peerdenghenef.io.^.c. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Wtdrooghendelichdmen ftercken.6lt;S.^S.o 84. tSz^

Vinarmen '!vt oudef^eringen ende tfonden doenfterf nbsp;nbsp;d. 189.47.4.221.71.4.252.94.4.256.71.2.454.

uenende'tet \gt;dllen, 484.11. b. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;66.4.458.7i.e,554.52.6.678,9Z.f,

veruiten doen af Vatten.')'/.^o,d,zoi,^3.d.lo6,z^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;z

d.i6o.^/z.a.^6y/9.h.6.^9,6/.d. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Zeeuerendoen.z.^3.9ï.f.

Wratten die op die manlijeke leden ende op andere quot;jijden 'tfeedom gbenefcii.iio.3o.f,zi6,6/.d,

?!^ynbebeö Cvuybcboccfa.

©ÇepHnt ôîÇânfwetpfn in We ç^ainmeïjlrafeinbèn 2(rfUt fegten Seavaba um bp mp 3lt;’*' '’^nOet -icc^ 5(nnp ^ï ^^^33*

1 fr^

-ocr page 785-

-ocr page 786-

-ocr page 787-

-ocr page 788-