ET ERVDITA COMMENTATIO* A V T O R E Dn.McIchiore Clingio utriufque luns Dodorccekberrimo» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

®^PLICATIO ET CONTINVATIO TITVLOR.VAÏ , JurisCimhsamp;: Canonici, E#demAutorc.

DOCTORIS IVSTINI GOBLE-riGoarini lurifconfuïti Epigramma extem-porak^ad Lcdorem,

prior bos uptlt;sßlt;lci conferipferitcetas, Glitt^iiM^^frui^um^ cumhreuitateJoccit

Oßiei^has debcfitßrrereßrrc uices^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Sic breueßc ionium quodeun^ opus ar^itipptm ^rtificentpheee conßat laus breuitatefua.

ILLVSTRISSIMIS PRINCIPIBVS ET DOMINIS, DO= WINO HENRICO SENIOR!, ET DN. HENRICO IVNlORi FRAT RIB VS, SACRI ROMANI IMPERII Altfnenßbui^Cotnitib.ab EJartejtßein,Dofninis in 'Pta^ ucn,SchIait:^ ctLobcnftcin ^c^ Dowinis fuif clcmentißimfs^

TSI IN OMNIBVS SCIENTIIS artibus^, quæ quidem uitæ humanæ falutares funt,ó^ publicæ utilitati inferuiunt,haud obfcurc radii quidam diuinæ fapientiæ confpiduntur : tas* men in morali dodrina Juris legumq;, baud fcio, anmaximêomnium,hiprædan Óóilludres fine« Siquidemnonfolum in prima hominis creations

DEVS Opt*Max.omnisfapienriæ,iuftirieôCbonitatisfonsamp; feas* turigo,noutias quafdam èC femina uirtutum, uim^inteUigendi ho-nefta a turpibusdifcernentem,humanis mentibus indidit,qua omnes Homines,mod0 rarionis compotes fint,conuincuntur,ut numen ali-lt;]uod cheftatuant:, quod hanc amplifsimam totius mundi machis* *^amguT»ernet, quod omnes humanas adiones fenfusque iudicet, quod rede faôlapræmiis remuneret,malefadaueró ctfcelera peenis, ijsq; horrendis amp;nbsp;atrocibus, profequatur, Sed etiam ccekfti uoce kx ^iuina, in promulgatione I)ecalogi, generi humano patefada eft, quæhas ipfas notitias, lapfu primorum parentumobfcuratas,de-nuoilluftrat^ódcaliginementishumanædifeufla,quis, amp;nbsp;qualis fit, quid^ fieri à nobis,quid no fieri moderator 00 creator rerum omnium udit,demonftrat.Etquamuis non eo tantum kgis diuinæ reuda-tiofpedet, ut diferimen honeftorum 8Ctiwpium,initiocreationis, animis nofiris diuinitùs infitum confirmet, ^ lucem hanc diuinæ in-kUigentiae in nobis clarioremreddat, fed ob hanepotifsimùm cau^ fam fada fit,ut labern amp;nbsp;deprauationem totius humanæ naturae, ogt; wniumq; in ea uirium,ut morbum quendam fæuifsimum,kthalcmq;, hæreditaria quadam contagioneab alps in alios propagatum, rietet gat,pcccatumcpin omnibus hommibus arguat daranet,atq; ita to-tum mundum coram Deo reum efficiat : tarnen in fis,qui audita uo^ ce Euangdp,merito filq Dei ab æterna morte libcrati funt, fuum eti^ am ufum amp;nbsp;locum habet,ÔC quæ opera nouæ obedientiæ Deo pro^ bentur,quæ^oificiaChriftianæ charitatis,proximoprefianda fint: deniq; qualem fe unufquifq; poft acceptam peccatorum remifsionem gratitudinis ergô, tumerga Deum, tumerga alioshommes,ih hac uiortali uitagerere debeatjoftendit.

Etfi autem in hac fumma omnium uirtutum amp;S officiorum ciuili-umcxquifinfsimoamp;optimo ordinc quam br€uifsimc,decem fcilicci præceptis, comprehenfa eft: tarnen cum à lege naturæ,cordibus no-ftris ( ut Diuus Paulus ait ) inferipta minimedifsideat ,fed unacuni hac amp;nbsp;eadem fit»nimirum ab eodem autore, DEO fcilicetjprofeda, qui earn 8ó initio rational! naturae imprefsit, amp;nbsp;poftea uocc fua de coelopromulgauit,atq:adhancnaturækgem omnes honeftæ leges cumab alqs earum latoribue, turn ueró à Romanis Impcratoribus fancitæ, utpoteillius enarrationes,uelcircumftantiarum aliquarum defcriptionesjdiftindiones aut limitationes ortum fuum référant, neutiquam his hominem Chriftianum politici magidratus imperio, in huiusuitæconfuetudine, fubiedum,debitam reuerentiAn obedi-entiam^detredare oportet : cùmdodrina Euangelica ordineni politicuradiuina autoritate fancitum minimeabokat, neq; imperia magiftratui abroger, uel poteftatem fanciendi leges ,iudicia conflit tuendi, cohercendiq; contumaces amp;nbsp;improbospeenis amp;fupplicijs, legibus conCentaneis adimat, fed potius amp;nbsp;imperia Si Refpub^ap-probet, atque ftabiliat, fubditos^ ijs qui praefunt reuerenter amp;^ ob-nixc parère: illos nero, penes quos gubernatio eft, bonis bonori amp;nbsp;præfidio, malis uerô terrorieffie iubeat. Quod cum itâ fît, nemi-ni indicés, ftatutis,decretis,amp; legibus ülius magiftratus injeJ^^^^^’f» in cuius uerba iurauit, cuiusq; poteftati fubiedus eft, modo non cum diuina kgepugnent, autquod confeientiam offendat, aut^*’C^’^æ‘ religionis ueritatiaduerfetur, præcipiant autpoftulent. Maximo cnim diferimine inter fe diftinda funt, uita hæc ciiiilis,amp; lufîina æterna atquefpiritualis, de qua Euangelium concionatur,qua?ra-tioni humanæpenitusignotaeft» Interea autemleges politica: fuum locum diuino ipfîs mandatoattributûobtinent, nee minusChru ftianæ religionis cultores,quâm eosquiabhac alienifunt, ad obe-dientiam fîbt amp;nbsp;uenerationempræftandam deuinciunt, dummodd ad Paulinam hancregulamcongruant,utfcilicctbonooperihono* ri,maïo uerô formidabiles fînt, nec limites Decalogi tranfiliant, cri* amfî pro diuerfîs imperiorum locis non ubique eadem fori ratio, ea* demiudiciorumconfuetudo,eadcm^Reipub, forma fît. Itatjetfî nonnunquam fanatici hommes reperiuntur, qui uel ludaicis délira* mentis fafcinati,Ethnicis legibus reiedis, Mofakas in forum 8^ Cu^ riamreducendaseflèdiditent ; uelEuangelicummyftcriummalcad politicas ordinationes detorquentes, nouum hinc corpus lurisle* gumq; ciuilium fabricandum effecenfeant : tarnen hæ ineptiæ, uel pocius furores explodendi funt,quorum prOpugnatores non folum infeitiam, fed etiam peruerfîtatem amp;nbsp;uaecordiam in eo fuam pro* dunl^ quôddeftrudaiÿmôC deletatot annos poliria Mofaica uf^ adeôj

àlt;îfô,utuixruderaquædamrjs iiilods^ubihæc aliquando maxima floruit, confpici pofsint: homines tarnen gentiles ülius formam imilt;’ tan, atqueadeundemmodumiudicia conftituere, forum admini-fttare, controuerfias componere, amp;:iusdicerc oportereafTerunt, ucl impia quadam doliditate leges politicas cum Euangelio commis feent atque confundunt, cum illaead præfentem hanc tantummodó uitam, amp;nbsp;ciuilem confuetudinem ac focietatem pertineant, hoc ue-to ca compleâ:atur,quæ ad uitam æternam fpedant, fpirituaha,cce^ ^eftia, 8cin omnem æternitatem duratura funt. Minimeigitur im-pium aut illicitum eft hac noftra aetate magiftratum politicum in ma# ’^ima pageorbis Chriftianiimperfj,fecundumeasleges, quæàRo# wanislmperatoribus, collatis accuratifsimè fapientifsimorum Uis’ forum fententijs, graui iudicio fancitæ, amp;: litcrarum monumentis, nismorisc pofteritatisproditæfunt,caufasdqudicare, controuerfias dirimere, rerum proprietates ÓCpoflefsionesdiftinguere, amp;nbsp;fonti-flusac uioïatoribus carum peenas 06 fuppficia decernere, dum nihil ^uod iniquum, quod inhoneftu, quod moribus perniciofum, quod tuiquamfraudi fit,conccduntaut approbant, neeperuerfis homi^ num cupidif atibus iudulgent, quales quidem nonnullæ in Spartana Repub. amp;^ ahjs fucrunt* Eftq;piæ mentis hoc ingens Dei benefici# um agttofccre,amp;: débita cum gratitudine ampledi, et celebrare,quod inanimosnofirosuefutiinfpeculum quoddam maximorum bono^ fum, fapientiæ fcilicct amp;nbsp;iuftitiæ fuæ fimulachra transfuderit, le-gumq; femina fparferit, è quibusuberrima ÔC generi humano maxL tnèneceffaria feges iuridicc doctrine enata eft,cuius utihtas in omnes partes humanæ uitæ amplifsima redundat, 8ó ad omnes omnium ordinum hommes promanat. Etfî igitur homines improbi, quo^ rum nufquam non maxima multitudo eft, fuascupiditates legum frenis coberceri,^ in delida fua ab his animaduerti impatienter fe-runt, amp;nbsp;hune ueluti carceremeffringerecoftantur, nee honorificen# tiusdeilhsuel fentiuntuel loquuntur, quam Hippias quidam apud Platonem, qui legem Tyrannum nominat : tarnen redifsimè à eele# flerrimo Oratore Demofthene, louentum 06 donum Deorura ap-pdlantur,quodbonosuirosmaximifaccre,religiose eolere, amp;ue^ nerari par eft, cum fine legibus, fine iure, fine difciplinanullûquan-tumuispotensimperiû, nulla ciuitas, nulla Refpub, confiftere, nul^ la hominum focietas, nulla deniq; uita efte pofsit. Reiedis igitur omnibus,quibus legum autoritasconuellitur,mentes noftrasad cul-turn amp;nbsp;uenerationem earum pic amp;reuerenter fledamus, ipfarumq^ dignitatem omni ftudiotueamur* Qjiod non folum ijs faciendum «ft,qui in fcholis lureconfultorum legum interprétés funt, Ôlt;lt;præ-claram hanc dodrinam diuinæ fapientiæ ptemfsimam difcenubus

proponuntac tradnnt, autinforo amp;^ caufarumtradlationc uerfarv^^ tur,fed hisctiain, qui imperia 0^ régna adminiftrant, qui urbibus, ÓC duitatibus præfunt, qui ad clauosamp;gubernacuIaRcipub.fedent, qui principatum obtinent,amp;2 magifl:ratum,diuinum etiamfacrarum litcrarumteftimoniomunusgerunt, quosomnesnon folùm inno« centia,8ôintegn'tatcuitæ alfjsadredè amp;honeftê uiuendum exem-plo effe, (cd ipfaruinlegumpatrocinium, amp;defen(ïoncmaduerfus contumacesfufcipere,earum^ fiddifsimos euftodesefïe, inprimis dccet. Neque enim leges na tantum euftodiuntur, quando libri S:^ uolumina, in quibusdeferiptæ funt,fcrinrjsinclufa alTeruantur, aut intra panetes amp;nbsp;infcholisfolummodolurifconfultorum de hisuer^ ba fiunt, fed quando magiftratusipfeearumuindex amp;nbsp;executoreft? amp;nbsp;contumaces iuftafæuernate punit, cum fine executione uoxlegu inanisfonitus fit,imô uerô,ubi improbis fcelerum amp;nbsp;flagitiorum im* puniras èC liccntia conceditur, ne exaudiriquidem, inter homines turbulentos,amp;impunè in Repub. tumultuantcs, pofsiu Has par-tes,quicnnq;principes amp;nbsp;Reipub.gubernatores,fuas efïè agnofcunt, » Ss fecundum legum præferipta fubditosfuos rcgunt, amp;nbsp;iuftitiæ ad^ miniftratione redè fungunturp omnilaudedignifunt, SCprardare de Repub* merentur. Cuius quidem quantoperc interfit, non e* P®^ tentum arbitrijSjaut ex opinionibus ineruditorum hominu,üfui (æp^ in aulis, in Curia, in foro, 8(^ in iudieqs, non poftremum locum tc^ nent, res maximas,de quibuscontrouerfiæ funt, dijudicari? ftdfe^ cundum certas, casq; fcriptas leges, ex lurifco nfultorum libres pen^ tas, quiuelutifacerdotes quidam facrarium iuftitiæalqsaptdy^^’ ^ in délibéra tionibus ac controuerfrjs æqualitatis metas, qu3fi intento digito demonftrant, minime obfcurum eft. Horum i^ nurncro, illuftrifsimi Principes,parcns uefter,quoad Reipubli. ilium uiuere interns, DEO uifumeft, meritohabendusfuit, qui multos annos inamplifsima Aula inuftftifsimi Romanorum Imperators, Ferdin nandi,principem inter confiliarios, amp;nbsp;præcipuum locum obtmenSj in grauifsimis deliberationibus, amp;nbsp;de rebus maximis Gonfultatiom^ bus,legu patronum amp;uindicem,iuftitiæq; amp;æquitatis defenforem fe acerrimum præbuit,fumma fapientia, dodrina multiplici^maxv raisepalqs ingenij ornamentisexcclicns , quibus omnibus Inuidifsi* mo Impcratori adeo carusfuit,ut in aula cum fibiquam coniunó:ifsi-mum efTeuoIuerit ? eique præcipuas partes in adminißratiöneregln Boemicitribuerit* Cùmq;àCarolov.laudatifsimo Cæfarc, Sóini^ mortali pofteritatis memoria digno,confc(fi:o bdlo Germanico,am-plifsimailli ornamenta Antiquorum Burggrauiorum Mifnenfium, utuiÿutisamp;meritorumfuorumpræmia,conata : amp;C locus parents bus SCmaioribusfuisdtbitus inter Principes facri Romani Imperii ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conisï^

DEDICTaTORIA* tOnferuatuscfTetjiion folùm ut uirtutchanc dignitatem ttierctur,CtL am atç cti’am operam dédit, amp;nbsp;cùm Reipub.tum Ecclciïæ,ut bonos, amp;nbsp;piosjaudeq; dignos Principes decet,curam Cufcepit, fed etiam V* Cdf ut filios fuos carifsimos, quos fibi fucceflbres in gubernatione aliquando futuros fperabat, in cas terras, quæ hodic eruditionis ÔC fapientiæ po{refsione,utolimurbs Attica, omniû celeberrimæ funt, eo confilio mifît^ut ad Rempub ► rede 8^ præclarè gerendam, mus nus^ patcrnæ dit onis cum laude adminiftrandç fubeundum, admi-niculafap{entiæ,optimarum artium,in primisq; luris amp;nbsp;legum co-gnitione comparata afferretis, baud ignarus quanti référât, eos quitus Refpub. adminidranda eft, minime literarum amp;S dodrinæ rudes,fed ^regiè bis excultos indrudosq; ad cam accedere, amp;nbsp;falutem lîuius,ex illorum fapientia uel praecipuè pendere» Fuit præterea in €0 fumma in rebus omnibus gerendis, ÔC in confilqs moderatio, dementia exim!a,8i^ morum fuauitas fingularis,quibus uirtutibus ea /îbiftudia,eam omnium bcneuolentiam conciliauit, ut non folum indy tæ ueftræ familiæ, fubditisç, fed multis etiam alqs, illuftri 06 celgt; fo loco natis,ingês fui dcfiderium,c uiuis excedcns,reIiqucrit.Cumq; utrunq; ad Principis officium pertineat,8^ tranquiUo Reipub, ftatu, rebusq; pacatis,confîlio,iure, amp;nbsp;legibus fummam rerum adminiffra-re,amp;,ßnecefsitas poftulet,arma proReipub» falute fufciperc,quam-Cispacis quàm belli cupidior fempereiTet, tarnen cùmnontamfua Uoluntate^quâmalicno impulfuamp;mandatoadea capienda cogérez tur,bellumq;inigercndumuelinuit'o effet, ut in bocipfoquoq; lau-datifsimi Principis,8^ ftrenui Ducis officiofundus eft ;ita nihil ab eo quantumuis Fortuna fecunda,fadum commiffumq; eft,quod ud minimam illicrudditatis notam innrere poftet«

Hæ tantæuirtutes in optimo Principe,parenteueftro,ut V. C» hononficentifsinîæ,maximo^ ornamento funt ( quæ enim illuftri-orlauscff'epoteft,quam quæ à parentibuseproficifcitur ) ita utrunq; Ueftrum anniti fedulo, 86 conatus eo referre æquum eft omnes, ut ad boedomefticumexemplumuos comparantes, ueftigia parentisita Ftquamini,ut non minus uirtutum 86ingenfj ornamentorum,quam hneamentorum corporis, effigies quædam 06 fîmilitudo in uobis confpiciatur,idquodfummæ utriq; ueftrum gloriæ futurum eft» Si enim in priuatis hominibus eos laude dignos cenfemus, qui à lauda-tisparentibusprocreatijbisfedignosgerunt, eorumq; honefta fada imitantur,quanto magis ex principibus,quorum res geftæ illuftri lo^ co pofitefunt, morcsq;obfcuri eftè nequeunt, ijlaudem amplifsimam merentur,qui ex inclyta familia prognati,maiorum fuorum præcla-ra fad:a, uirtutesq;, non imitari tantùm, fed etiam fuperare conten-dunt;* Iduerôà uobis fieri, uosq,‘paterni^nimidotes,fapiAitiam, )( «Ij

iüfti*tiam,beneficcnnam,æquitatem,nianfuctudinem,aîiasq;ui'rtiitf83( cum egregia amp;nbsp;inultiplici dodtniiæ amp;^ Jaudatifsimarum artium co^ gnitione,ftrenuè imitari, 8d mihi notifsimum cft, amp;nbsp;à u^is uno ore prædicatur. Quam quidem ob caufam, cùm has meas lucubratio-nes, quascandidatislurisgratas,necparumutiks futuras effe confi. do, tn publicum emitteredecreuiflem, fubnominisVeftri aufpicio cas prælo committendas cflè duxi. Primùm,ut pro benefices ,quæ à V.C.in meprofeâ:æfunt,quakmcunq;animimeigratKudincm uo-bis hoc publico feripto deelararem» Deinde,ut non folùm eorum qui in Academes luridicæ docîlrinæ fe dedicarunt, ftudia conatus^; iuuarcm, fed utalios quoc^,eoscp ueftri fimiks,cclfo loco natos, bo. nos S^ Reipub. falutares Principes,ad doÂrinæ liberalis,légume^ amp;nbsp;Jurisamorem, ueftro exemplo accenderem. Neque enim dubito, quingratiorhuius meioperiskâ:iomultisfuturafît,G V. C* illud non improbari animaduerterint« Qj.iare,ut huiusmeuoti compo* tem efficiatis,hancç meam operam uobis non ingratam cire pana-mini,etiamà V. G. atq; etiam amp;reuerenterpeto« ESalinisSaxoni-cisCaLla,Annofalutis içé^»

Feuda marchixOucatM erc.ßniuntur morte ac dpieitticmccfuccedithares irc. t* Eeuda nondebenturex dccedentwm iudicio, fed principali proutdentia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid^

Feuda propria er impropria quitßnt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4

Feuda tantum ad beneplacita donunorum coneef* fa,eequiparanturprecario nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;24

inFeudaUbus caußs appellationelegtimibmdi«

tinent

ContwioriwncttiJetn eft difciplm^

' tu!p4d«teftdejünai(t»tblt;erc4w

lt;Hri(treg4eft^fc«t

beeijionesDo^loriwn won funt necejjari/peuti leffs,fedfoli«wprob(tbilc$ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2 Teudi depnitio

Dejenpo cwm duodeehn sacramentalibiM î8. Teudi diuipo

Memünt »uturn defcendentes mAfcidi 27 ïcuditli« contentio terminAtur per pares Curif 5 ïc«dlt;tliï libri commentariauetußißimorum Dogt; ftorim extant, er qui put nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a

reudaliumcaufarudccijiones inttttoc[; ßro fun« obferuandiC nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»

Teudicowtraftiw populo Romano juft wtcogni* tlW nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»

Dclinqucivtem coiwiptniiddoinirtuwdHCiint 29

Dies interpellât pro bo mi ne nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6

Doll« nettunem reUunre débet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;40

'DonAreeftdiUpidare,ernonaus:rc 7 Do tut io Conjiant'vni inPapaw Sjlucprew anud» Teudorum ^uoddaw«ft tranptorwm ^^fftetVw k« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8 b^tt • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n

Teudo#

Et pn'mûm,cum inter DD.de audoritate huius hbri, an fcihcet inter libres Juris Ciuilis conn um er ari, in Scho lis legiyö^ in iudieijs ad decifiones caufarum, ficuti ahj li« bri legales, allegart dcbeat,magna fucrit contentio et diP ceptatio: Quibu^ameiusaudoritatempermittentibus, S^ibufdam ueróplanè reijcientibus:Nos quoque,nelibrum reprobatum auc quot;on ancgabilcm,uel faltem de cuius audoritate dubitetur,pr^Iegendum fu« ^•^epine uideamur,cam quaeftionetn paucis attingemus:

Primum autem conftathunclibrum compofitum efie partim ex conßitUe ßonibus Imperialtbus,quaIesfuntConftitutioncs Conradi, Lotharn,Fride« Ficiprimi g^feenndi séc. Partim uerô ex confuetudinibus ÔC decinonibus ßnptis feu recitatisper ObertumS^ GerardumCapagifti,quihuiusoperis lcript«yres,reckatorcs,ó^ mulcorum dubiorum deciforesfucrunt. Quod ausi tem attinet ad Conftitutiones Imperiales,non eft dubium,quin bic liber pro fa parte fit Authenticus. Quod enim principi placet,legis habet uigorem -^ Sedge quod principijnflitut. de iure nat. gen. 8C Ciuili. Quod uerô attinet ’iconfuctudinesó^ decifiones Oberti de Orto2C GerardiCapagifii,dubiS ‘ftanfint Authenticæ.Et primo mdetur quod non fint Authenticae.

Nam certS eft, quod Obertus de Orto n on fuit Imperator, fed folùm Do« ^orôi Iurisconfultus,cui à principe committebantur caufæ feudales, quas exconfuetudine Lombardig decidit,8C illas confuetudines poftea compila-Uit,fecundumAnd.de Ifer.inc.«, circa prin. de feudicog. Idemdeciden« dum eft de Gerhardo Capagifti ; nbsp;nbsp;Decifiones autem ÔC interpretationes Df«7'‘’«rt

dd.óf lurisconfultorum non funt neceflariæ iC allegabilesficutileges, fed folùm probabil es, Si ftatur eis quatenus iuftis ëi certis rationibus defendi poflunt. Licet enim olim refponfa prudentum ÖC lureconfultorum, etiam f”* finePrincipislicentiaobtinuerintuimlegum,l. 2. Poft hunc. ff. de orig. iur; Tamen tempore Diui Augufti conftitutum eft, ut ex principis audo» |,’^j, ’ * titateprudentes6C lurisconfulti refponderent,nec corS refponfa fine prin» cipisaudoritate uim Icgum obtinerent. dJ. 2 Primus, ff.de orig. iur. lila autemaudoritas principisin refpondendo non praefumitur, fed probari de» b«:quiacondere leges eft audoritatispublicac,per publica documenta de-monftraridebcnt.l, Vnica. C, de mand, princ. I. prohibitum.C.de Jure fifcilibilo. Et inlibris feudorumnufquam deprehendipoteft,quód Ober« tusde Orto 5lt; Gerardus Capagifti exaudoritate Imperatorum illas confue-tudines compilauerint. Quare uidetur fequi,quód non fint neceffariac nee allegabiles,fed folùm probabiles,ficuti Bartoli,auc alterius cuiufpiam excel« lentisDodorisdecifioncs,fecundumglofCin I. t.inuerb. ius, ibi«#Itemin eo.C.delegibusi Etin lila opinionc fucrunt quidam Dodores, quos re« cenfentBaLSd laf.inpræludtjsfeudorum, Sediftis ÓCalqsrationibus,quac

tle^Mld, régula eft, quod adus fadustanto tempore,cuius initq non extat memoria, habet uimConftitudonis. J. hoc lure ^ Ductus aquae, cum Gmihbus. AT,de aqua quot.SC aefti. Sed liber feudorum letftus amp;nbsp;allegatus eft pro Authentic coinftudijsgeneralibustantotempore,euiusinittjnon eft memoria. Extant enim commentaria uetuftifsimorum Dodorum in eum,ut Baid, Andr, de Jfer, lacob, de Belui. Sif fimilium. Ergo habeatur pro Authentico, cum tarn longa tempons obferuatio tribuac hbrisaudoritatem, pereaquædec cidit loan. And. in addi.ad Spec, in tit, de fide Inftru, ^ 'Nunc dice nd urn, inucrbo,Reftat, uerftSextumeft temporis obferuatio,

Etperhanc rationem tenet Panor, inc, z. ext, de refcrip, qt^d decree turn Gratiani fit Authenticum, quia in fcholis publice legitur,ôf allegatur. De quo tradat etiam loan. And, in additio, ad Spec, in tit, de appella, ^ in 'quibus,in uerbo,Conqueftionc, Et per earn ipfam quoque rationem tenet Bald, in tit. de pace conftantiæ, in fin, qüôd ilia extrauagans fit Authetica;

Secundo probatur. Nam id quod publicè inftudijs generalibus fegitur, longo tempore, de fcientia Impcratorislegi dicitur, ut colligitur ex nota, per Bart, in 1, gt;, in y. Col, in fin. ff. fi certum petat, Vbi die it,quod fer/ptur« dodorum,quandorcputantur Authenticac,Iegunturin publicisftudrjsSic,' Cum ergó Imperator fciuerit,hec reuocauerit feu prohibuerit, ilia patientia pro ratihabitione habetur. Et idem operatur ratihabitio,quod mandatum« c.fin.dclureiuran.in ^. Ergo fequitur, quod fit Authenticus liber,

' Tertió probatur,quia conftat audoritatem gloflarum fummam •H'^, “^ notât Bart, ini. Vtuim. ff.de Iuft.Se' iure, Scdgloflæutriufquc iur'^aHes ganttextuslibrifeudorum tanquam AuthenticosexiureCiuili, Nam’ne,' i.ext.defeudis, allegat ^z,0i'j.Qu«busmo. feud, amir. Et alios qi^o9“® text, allegat,Quare non eft dubitandum,quin fit fiber Authenticus»^“®^'’* glofi non allegarent pro fibro Iuris Ciuilis.

Poftremôctiamfiprædidæ rationes non extarent,tarnen neceuärqs de* inonftrationibusoftendipoftèt, hunchbrum eftè Authenticum, ^ in nu« merumfibrorum turisCiuifis referendum. Nam Bald, Alua, S^ dominus lafiin praeludijsfeudorumreferuntOdofre. excellentifsimum lurisconfol# turn in AuthenticaCaflà,C,de facrofandisEccle. exprimcre, quódlmpe^ tatorFridericusiunior,currynItafiam ueniflèt, Conftitutionesfeudorum Bononiammiferit, utper Dod. ibidem fubcongruentibustin colligeren* tur,S^ id fadum efte* QuiaDod.inEccIefiadiui Petronij congregatifint, 6C iuflulmperatoriseos collegerint, Quare cüm Imperatoribi exprefséeos approbaüit,noneft dubium quin fint Authentici, Cum omnia prudentum reó)pn(a,auroritatcprincipisreddita,lcgisuigoremobtineanr, d.I. x ^ pc-nulr, ff.de orig. iur, Ideó concludunt Bald. Alua. amp;Jafi quód iftæ conlt; fuetudinesfeudorum,non fokim in decifionibus caufarum feudalium in foto contentiolb, uerumetiam in foro confeientiæ obferuandæ fint, nifiquail tenus in periculum urgcrenr,Et hæc eft communis omnium ferê dod, con* clufio,quam refertô^feqUitur dominus lafon in præludijs fcudorû,Nec obw ftatquodfupràobiedumeft,Obertumde OrtoScGcrhardûCapagifti fuif« le tantum Iureconfultos,non autem Iegislatorcs,ideô corum decifionesnoq pofsint habere autoritärem Legis 5Cc, Qji.iarerefpondetur,quôdcxtacit3 amp;nbsp;exprefB Imperatorum ratihabitione Ô^ confirmationc obtinuerint uinf legis,pft’eâquæ indecifiotjedidafunt.

DE CON SV ETV D. FEVDORVM. 3 temde virc/kuti aha: leges CiuiIcs,Et omifsisfoperfluisdicbreuibus,quód fic, præfcrum quoad illos qui funtimperioRomanofubiedi,pertcx,inQ Vnico, in print» de pace tenen« Et cû ratio,quia cûm hic liber ut Authen-ticus,ficuti fuprà probauimus,neceflc eft quôd liget omnes qui alioqui Icgû buscominunibusligantur,propter expreflam uel fakem tacitam Imperato* tis approbationem.Quidautemiurisfit de alqs regibus ucl principibus, qui uelde fado uclde iurefuperiorem non recognofcunt,uteft in rege Galliæ amp;c.dicemus infrà de pace tenenda.Et de hoc,quo ad faicos,non eft dubium. Anautem ligent EcclefîaSjEccIeiîarum^ perfonas, fi quid in feudum tenu« €rint,dubitari poterit»Et conclude ex commun! dod,fententia,quôdfie. Nä iura feudaliadifponunt,quôd fi contentio fuerit inter dominum 8^ uafallum de feudo,débet illacontentioterminari per pares Curiæ. c» Vnico, inf»dc eontro. fefid.apud pares termi« Necdiftinguitur,fiucdominus fit laicusfi-ueclericus contendens cum uafallo« Namamp;Epifeopi huic conftitutioni parère tenentur/i inter eos SC eorum uafallos fuerit contentio orra, per text« ad literam in c, Vnico, de contre» int. EpiCÔC uafal.

Quare cumin hoc eos liget,fequitur quôd etiarn in alqs ligef, Immo cir« riciöc Epiieopi fubqciuntur iurifdidioni laicorum ex caufafeudalkeftici'* untur^ de iurc domini feudales,etiamfi eifet ruft leus, per text, in c» V erum, extra de foto compe. Vbi quatftio feudalis mota fuit aduerfus quendam prg« pofitutn^Ettarnendicitur,quôdperiudicem kicum quafi decidi poftet,fii feudumfuit fecuIare.Et facit quod notant dodf.in c. Caeteröm,extra de iudû cijsfiC in c. extranfmiflà»ÔC c« v erum,ext» de foro compe.Idcôtp Ecclefia ca* piens rem in feudum à laico, tenctur praeftare iuramentum fïdcliratis,ficuti alijua{alli,fahcm nomine prackti» fecund. BaIdJnfin.pracludio» 8lt;Iafo. in prin.præludio» feud. in t. column 2C inf» de his quç latins difputabimus« Praia diâa tarnen inteftige de conftitutionibus fcudalibus approbatis,fccus de re«s probatis,quarunipaucæ funt,utcft c« Vnicum,inf»deiihjs na»ex marri, ad (tiorga.contra»fecunJaCinprxlud»feu,co(um»x« Hisprarmifsis methodi* camteudi tradationem fufeipiemus. Et quoniam omnis inftitucio de aligna rc,quç à ratione fufcipitur,tefte Cicerone,à definitione proficifei debeat,uc lntenigatur,quidfitdequo difputatur, nos quoque à feudi definitione or-diemur;

Eft itac^ feudum beneficium,quod ex bencuolentiaalicuigratisdatur,ut proprietasreiimmobilisbenefîciatæ penes dantem remancat, ufufruAus autemiftius rei,ùa ad recipientem tranfeat,ut ad eum,hæredes^ fuos mafeu-losSifœminas, fi de his nominatirndidum fit, in perpetuum pertineat, ad hoc ut ipfe K fui haeredes fideliter domino feruiant, fiue id feruitium noroi-natim, quale eflè dcbeat,fit expreflùm,fiue indeterminatèpromiffum» c» V-nico» In primis,infrà,in quibus cauf,feud» amitt. Et eft nomen nouum in. • uentum, fcilicct de iure Confuetudinario, ficuti quoque uafallus nouum nomen eft; Contradus feudi, fecundum Bald, amp;alio8, fuit populo Ro. mano incognitus,6C fi cognouiflènt,fuiflèt eis exofus,propterea quôd feruû tutemperfonarum,uelfalcemmixtam return SC perfonarum fapiat, de quo latins per dominum lafonemin prxlud. feudi colum» 10,

Vide Definitioncm feudi quoque in nota» in de» Paftoralis, de fin, SC re iudicata.

. ColiiguntautemDD.uariasetymoIogiasiftiusuocabuIf. Quidamcnim. Ut Anto.de Prato ueteri fuper Rnb. huiuslibri,ficuti récitât dominus lafon, didt feudum denonunari à fieri,quia ad plura facienda teneatur uafallus Sic«

Sedhæc uidetur effe nimis remota,Quidamdeducunt à uerbo Lombardie co faida,quod inimiciti am fignificat,fecund um gloŒ in c. » ^ Hocautem,in uerb, legibusJnfin,infra dehisquifeudumdare polTunt, Qjiali teneatuf iiaßllus dominum iuuarecontraquamlibetimmicitiam. Sed hacceft nimis reftrida, QuiauafaUusadmultaaÏiateneturjde quibusinc, gt;.infra, de no# uaforma fidelitatis, Ideô ut ilia omnia, ad quae uafallus domino tenetur, coraprehendantur fub illa uoce, alq dicunt feudumdici à fide uelàfiddi-tate. Ëthaecetymologia probaturpcrtext,inc, Vnico ƒ♦ Nulla. infra per quosfiatinueftitura. Nam Heet in quibufuis rebus alienam fidemfecuri infidcconfifteredebeamus,I,i,ff.derebuscred, Et graue eft fidem falkre, tn inprinci. fEdeconftin pecu, Etl. »♦inprinci, ff. depadis, Adeöquod etiamhoftifidesicruandafitjUt notatur in h «-jj» Non fuit, ff. dcdolo, Ta« men eûm uafallus non teneatur domino fuo ad quamlibet leudn fidem, fed ci crédita funt perfona, res,bona,honores, amp;nbsp;quiequiddominushabet. d. c, Vnico, infra de noua forma fidelita. Ideófeudum, propter quod uafallus domino iurat, meritô à fide fiue ab excellcnti quadam fidelicacededu-fi poteft. Et ad hoc optimè facit, quôd uafallus feu feudatariusiniure communiter appeilatur fidelis, ut c, Vnico, cum multis fimilibus. infrà. An remoueri debeant teftes, qui pares elle defierunt. Et fie uox fidelis,eft quafi explicatio uocabuIlFeudatarius, Et itatenent Bald. Alua.ô^ dominus lafon,qui multos Dod, idem tenentes allegat. Et tantum de Etymologiafi* ue nominis defiuitione.Nunc redeamus addefinitionem rei.

Genus iftius definuionis eft beneficium; Dico autem in defininu^ tentuolen^ ex beneuofentia, quia dominus fua fpontc, 0(f non coadè feudum edöc^vquot; redebet.Hinc eft quôdfeudumappeilatur gratia, 8Cnondebitum; QJ“^* quid enimex debito fit, beneficium non eft, I, Proximè. ff. de neu W* Sed feudum eft beneficium, d. c. Vnico. infrâ,inquibuscauf.feud-tatur, Ergónon eft debitum, Præterea, quod feudumnondicatutdebi-tum, fed gratia,inde patet. Licet enim concefsio principis uclaltctius cu« iufpiam alfquo modo dici pofsit debitum, 1.1 -^ permittitur, ff, de aqua quot, amp;nbsp;xfti. Tarnen fi coniunxeris extrema feudi, nempe dominé concefsio* nem óf uafalH feruitia, apparet,quód feudum magis innitaturgtatiat quàm uicifsitudini femitiorum, quia redditus ex feudo femper redduntur, ferm* tia autem rarifsimèpetuntur, Ideö debetattendiin eo,quodplusincft,pet regulam : Quôd denominatio fubiedi fit ab eo, quod plus eft in fubiedo. «, Dornum.ff,decontrahendaemptj. Q.uaeritur. ff. deftatu hotninum; fik* gatisferuis quot;^ Si unus.ff.delega.ifj. Gloff.inc.«inuerbo,iubftantia,in“* ne ferè, de reftit. fpolia. in 6. Itadecidit Bald, in prælud. feud, que/nretyt ö^fequitur dominus lafon. Anautem SCquando feudum pofsiedici priufle« gium,uide lafo, in prælud. feud. coIum. ?,

aUcui. Quod dico alicui, tu non intellige de quibuslibet, fed de habilibus tam turn,QCfeudi capacibus; Q,uiautemfinthabilesô^espaces,facile appare-bit, fi prim um docuerimus qui fint inhabiles: Qgia contrariorum cadem eft difciplina.l. I, ff. de his quifunt fui uel alien, iur, Inhabilesautemfuntpri« Inhabiles j^Q|^ Clerici, c. Vnico, de uafallo milite, qui arma bellica dcpoluit. De-iudefœmiriæ,utnotaturinc. Vnico,infràde feudofœminæ, Poftremô, ‘ omnes quos naturaimperfedosedidit, ut funtmuti, furdi, cœci, hcrma-phrodyti Ôôc. de quibus dicemus infrà in tir. An mutus,furdus,uel aliter ima ProptU perfedusfeud. retinear./^îq ergôexceptis his habiles Ô^ feudi capacesfunt.' fiudd. Et hæc liera funt in propres feudis,quæfcilicct ideô conceduntur, ut fcru^ impYoprU, naperfonalia domino præfteatur» Secus autem in feudù imptoprqs,q^lia

DE CONSVETVD, F E V D O R V M. ^ funt: pnmójSi quis accepent rem in feudS,«t ipfe Ód hæredes fui,S^ cm' /pfe dedentjiabeat» c Vnxco,inf» de feudisnon haben t* propnam naturam feud« Secundo, feudum ïmpropnum, propter quod non debetur feruitium Per^ fonale,fed Reale« Qualiafuntfeuda quarundamEcclefiarum Lombardi», quætantumannuosredditus,SCnonferunia perfonaha curant« Et ilia im. propria feuda, furdi, muti, c»ci, clerici,SC quilibctahj etiam extraneï harre» des habere poPTunt, nifitenor inueftitur» rcpugnet,fecund urn Iafon. poft Baldwin pr»Iud. feudo«

Dico Gratis,ad differcntiamEmphiteofs,qu» non conceditur gratis, ^^^^^ fedutpr»fteturannuusCanon,dequoinfradicemus.Secundó,addift'eren# tiam contratus innominati,do,ut des« Tertió ad differentiam permutations, ut fï una resdaretur pro alia, non effet proprièfeudum,fed permutatio« hem, Si pecunia ôr^quoqucaliæ res fimul darenturpro realiqua, adhucet fet permutatio, nifi precij pars plus ualeret, quàm tes data,cûm emptio eflet« 1. feudi partem. ff«decontrahcnd«empt«I, Sifterihs«^ Si tibi, ff, de action, empti. Quarto dico gratis, quia fi pecuniaS^ fic precium datur, non eft beneuola concefsio, fed emptio« Et fic licet feudum pofsit uendi« c. Ad no-ftram,extra de rebus Eccleliænon ahenand«c« Vnico,irifrâ de natura feu-n. c, Vnico« infra,de beneficio fratris« T amen, quand© uenditur, non eft proprie,licetahoqui fitcontra(ftusirreuocabilis,fecundumlafonem,inpr»-ludijsfeudorum. uerf« Ex iflis«Et uerC nota tarnen. Sed tarnen fuper ilia quaeftione,an fcilicet feudum uendi pofsit, funt uari» opiniones,quia uide-tur,qu0d extent contrary textus« Nam quod uendi pofsit,extant multi tex. tus,utlt;^e« Adnoftram.d. c* Vnfcum,de natura feudi,d«c« Vnicum«infrà, de benefi« fra.Econtra autem quod uendi non pofsit,extat expreflus tex.in c, ’♦infra,de feudo dato in uicemlegis commiflbri»« Vbi dicit text, feudum nonfubpraetextu pecuniae, fed amorc 00 honore dominiacquirendumeft. Ideô glof« in d. c« Vnico, infra de benefi« frat« ira diftinguit : Aut emit quiS rcmaliquam à uafallo aliquo cum confenfu domini feudi, 8^ ualetcontra-df us,ita, quod nihilominus feudum manet. Et in hoc cafu loquitur d. c. Ad noftram,cum fimilibus« Autemit à domino, Sf non ualetutfeudum, quia quo ad dominum requiritur, quod fit beneuola concefsio« Et in hoc cafu in^ telligi debeat d. c« t. infra, de feudo dato in uicem legis commit Sed hæc di« ßindio communiter reprobatur per Dod!« Ideô concludunt, quôd quis per pecuniam pofsit feudum emere ôd per quire ^e à quocunque,fiue domi. nus fît,fine uafallus aliqufs,uoluntate domini tarnen accedenteî hoc proba« tar pergloff.in d.c«i, infrà, de feudo dato ïn ui« legis commif Et eft textus inci Vnico. ibi. Nifi âdominoredemerit,infrà,quemad« feu. ad filiam per* hn.c. Vnico.infrà,deinueftitu. inmarit. fac. Et ira concludunt Bal. Ôd Al# uar.poftaliosind«c« Vnico,infràdebenef. frat. Necobftatc.i. infrà, de feudo dato in uieem leg; cômif. Quia primo refpondetur uerum efft, quôd dominus feudum uendere non debeat, fed gratis concedere: fi tarnen uen« dit,uaJetperregulam,quôdmultafieri nondebeant: fitamen fadafuerint» teneant. Secundörefpondetur, quôdd c« Vnicum, ponittantûm gene« ralemclaufulam,nempequodfeudum nonfubprætextumpecuniæ, Rd a-more domini acquirendum fit. Sed régula eft, quôd claufula generalis de« bet tantum reftringi ad præcedentia illius difpofitionis,ó(^ non ad alia, Ergo illa claufula tantum intelligi debet in terminis illius c« ÖC non ultra exten. di. Loquiturautemillud c.depacro legiscommiflori», ergódeeo tantum intelligi debet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Dico fimpliciter datur,quialicet olim non quibuslibetpermiflum crat in feudare/ed eertis tantum perfonis, quibus fwmmadignitas,aut antiqua con«

fuetudoi^tribuebatjdequibusinc Vnico,infra qui fcud^da.poæ Hodie tarnen quilibet feudum concedcre poteß, qui bonorum fuor um Iiberam lia-bet adminißrationem, euamß rußicus eßet, c, V nico, in princ« uerCNoui« xnfrà, per quos fiat inueßimra.

Habet tarnen feudum cognadonem cum quibufdam alijs contradibus^Et pnmümconuenitcum.urufrudu^Sicutienim ufufruduarfus in ultima uo« luncate de re in qua habet ufufrudum,necjedamper adus inter uiuos difpo nere poteß»Qina ufufruduseiusmorte extinguitur. ÿ» finitur. Infit den-fufilta quocj uafallusinteßametodefeudonihil difponere poteß» c, V nico, in prinunfide fuccefifeu» Secundo conueniunt, Nam ficuti ufufruduarius iionpoteßutißuire,in qua habet ufufrudum,nifi utfalua raancatfubfian-tia.Inßi»dcufuf.inprin,ltaquo(^ua(allusutifrui tenetur faluarerum fub-ßanda» Quiafineconfenfudomininec^alienare,nccpoppignorSre,ncquc quouis modo feudtim obligari poterit,inf»per totum.de prohi. feud. alic. per Fridericum.Item, de prohib. feud, alien, per Lotba, Sedinhoc differuni quod ufufruduarius tenetur cauere de utendo fruendoboni uiri arbitrattrgt; l.».C.dcufufr.cummuItisfimilibus, A uafallo autem ilia cautionoexigitur. Secundo dißerunt,quöd ufufrudustollitur morte,capitis diminutione ufu fruduarq,mutatione rei,0^ quoqp non utendo per modum 8^ tempus S^cd »^ finitur.I nßi.de ufufr.feudS autem morte non toUitur,fed uafallo mortuo de-uoluitur ad fuos defcendentes,uel agnatos proximiores,ut infiper tot.tit. de feud.fuceef.îtê quocp non to!litur capitis diminutioae/ecundu Bat in dX ** C.de ufufr.NeCÇ etiamtoUitur 0 infra longStempus quis eo non fuerit uß*^ Sedfuntcerti modiquibusamittitur,de quib.dicemus in tit. Inquibjisca^ feud.amittatur.Et in tit.Quae fuit prima cauCbenef.amit.Et ideô didpoicß fecundû dod.quôd uafallus habet quidê ufufrudum,fed netp formakJ^^^^ caufalcm.For malern non h abet, quia is tribuit tantum adionê cooß^”^* ^ Aeque.Inßi.deadio.V’afallusautcnahabetreiuendicationemntilM'^** tanquà dominas poteß rê feudalem à quocûcç poßeflore quafi uendi«rc«c« Vnico, ^ Rci.inf.de inueßi.de te aliéna fada. Caufalem ufufrudtï® quoö^ non habet,quia is comprehendit plenum dominin,tam proprietstet^ quant urufrudum,ut in feud^proprictas remanet penes concedentem.û ^nico,in fin.infr.InquibuscauCfeud. amit. Die ergöquódhabct ufu^dlumano* malonfiue finguIarem,fcupotius,utBaI,dtcit,improprium, Etidcónomen ufufrudus fecundum cumin definitione ponitur impropriê pro utilid^i-nio.Cum Emphiteofi feudiÄn quoep habetcognationem. Sicuti enim Em-phiteota perpetuus,fi annuumCanonem foluit,poß mortem fnani deiwIuiÉ tem emphiteotieam adhxredes fuos. ^ Adeo, cum multisfimilibus,lnflt*de locatio. SC condudio. Ita quoep uafallus decedens deuoluit feudum fuum ad filiosfuosuel agnatos,ut iilfraper totum de fuccef. feud, In hoe autem dinca runr.Primó,quöd in Emphiteofi perpétua ex difpohtione iuris fuccedunt tammafculiquàmfœminæ,nififpecialis contrahentium conuentio obßcf, ^Emp bite ohm, in Authentico de non alle, aut permut. reb. Bcclefia, col« la.ï.In feudo autem ex difoofitione iuris fblimafculifuccedunt, c. Vnict^ cum fimilibus.inf.de fucceflio. frat. Sccundö differunt, quia pro Emphiteo» praeßatur annuus Canonflue penfio C». 00 z.C.de iure Emphiteo.c. potuit; extra de loca,Pro feudo autem praiflatur feruitium pcrfonale, d. c. Vnico, ïnf. Quibus cauf feud, amitt. Tertio differunt,quód Emphiteotapropria audoritate cxpelli poterit, fi per triennium annuü Canonem etiam non pe* titum ilbn foIuerir,Quia dies hoc cafu interpellât pro homine, I.2,C. de iure Emphiteo. d,c. Potuit, ext.de locato. Vafallus etiamfiin müle annis débitai feruicia nungu 5 profiteer it, liptere a tarne fru^u qoq assit W^Gl dooUQO nora

Î5E CONSVEtVD. FEVDÓRVM* 7 ^ÏlreqmTnusjUtpraeftcuc^Vnfco 4* Licctinf» Si de fcud, défunt con ten. fit «nr.domi.0^agna.uafal.c.i.tnf,defeud,ftne culpa nonamit. Quarto differut, quod feudum amittitur per tranfitu ad rcligtone ^ Si quis triginta.uerf.Qixi clericus,inf.fi defcu.defun.contentio fitamp;c. Emphiteofis autê per tranfitum ad religioncm non amitcitur,imô tranfit in Ecclefiam,fccund5 glofT in Au« thentico ingrefii.Et ibi Bart.SC alij.C.dc facroiand. ecek. Alias differentias inter feuds0^Emphiteofim,uideapud Iaf.inI.i.mihi,inix.coI,C.deiureEme phiteo.Poftremó differt feudum à contradfucenfuali,quôd in cotradfuceni fualitransfertur inaccipientemomne iusamp; dominium, etiam dlredG,quod habet c5ccdcn8.Et nihilrcmanet peneseum, nifi quod cenfiiarium obligat adobligationemannuorum cenfuum,fecundumglolKamp; Dod.inc.ConirN tutus.in uerbo, luxta,ext.de relig.domib.In contradu ante feudi transfertur in uafallSfolum utile dominium, diredo penes dominS manente, de quo aide laf.fupcr ufib.feud.coIum.xvij.EttantS de definitione feudi cum fuis par^i fib.Nunc ad diuifionê progrediamur, qua ab ordine dignitatS tradabimus» Die ergoprimum: FeudSauteft regale feu dignitatis,aut non eft regales Regale feudum eft,quod immediate ab imperatore uel regeprouenir,8d habet annexam dignitatem,ut eft feudS Marchiac, Ducatus,Comitatus,ueï altcriuscuiufpiamregalisdignitatisjdequibusuide cap.Vnico. infra, quis dicatur Dux,Marchio,ueI Comes. Etinhisfeudisregalibus annexamdis gnitatemhabentibus,hacpesuafani ohm non fuccedebat, nifi ab imperator re uel rege de nouo per inueftituram acquiftuiflèt. c» Vnico. in prin. infra, de feud.Marchiæ, Du cat Usuel Comitatus.

Hodie tarnen ufurpatum eft, quod ÖC in his eft fucccfsio.c. Vnico. in fin? inffà,dcalie.feud. Etglofftin diC.Vnico, in uerbo,fuccedit, infra de feu-do Marchiæ,

Cautumtarnen eft,quod fcudaDucâtUs,Marchioftatus SC Comitatusd^ uidi non debcant, fed ad Unum tantum ex fucceflotibus pertincre. Ita tamert utreliqui prouideantur,c. Vnico^Prætereaducatus,infràde prohib.feuî aliéna, per Fridericum. Sed2C hoc hodie de confuetudine aliter obferua# tur,Ide0dicitBaId.ind.c. Vnico,inf. de feud. March, quod in feudisre* galibus due dignitatis confuctudo praccipue fit attendenda.

Feudum non regale nee dignitatis dicitur,quod conceditur ab inferior/« bus, àprincipe uel rege, uel imperatore, nec tarnen habet annexam digni« tâtem, ut fî prlnceps inueftiat quem de aliqua plebe uel plebis parte, c. Vnico,infrà,Quisdicatur Dux, Marchio,Comes,óóc.

Pro intelkdu iftius primae diuifionis,in quantum dicitur de feudo Rega# hfiue dignitatis, quod fcilicet conceditur ab imperatore uel regc,quçrit Bah *n prxludqs feudorS, An imperator uel rex titulo lucratiuo uel onerofb dua catus,comitatus uelciuitatis,imperi) fine regni, ita pofsitalienare, utfuccefL kri quoq? pr^iudicet. Et primum uidetur quód fic.Nam contradus et donaa tionesprincipis uim legis obtinent. 1. penul. Ci de dona. inter uirum amp;^ uxo. Secundo facit,quia omnisliberalitas à principe procedens,habctmultafpe# cialia bcneficia.l.CSm muha. C. de bonis quae libe, Q.uare uidetur,quód ex quadaifr fpecialitate amp;nbsp;benignitate ualeat talis alienatio.In contrarium uide-, turquödnonuaIeat,Nam quandoimperator uelrexcoronatur,iurat, quód non uelitdiminuere bona imperq uel regni, fed potius augere, unde ctiam Auguftus dicitur, ut notatur fuper Rub. prohe.ft’. ueteris. Donare au* temeftdilapidaTe,ÓC non augere. I. CSm de indebito,cumfimilib«s. ff.de proba. Ergo uidetur,quód alienatio non ualeat,* tiamftiuramêto uaHatafifi Cümprias iuramentum de non diminuendo deroget fecundodenonreuo*

cando,per tcxuadliteram in dntelledo,extra deiureiur. Secundotalcs gratiaeô^ concefsiones pleruncç præfumuntur furrepntiæ» Ergônonu3:^ lent SCc h Vnica, de his qui à pnn, uaca. accep» Hb» x. Pro mtanda ïtaep con-tranctate ica diftingue fccundum Do cl» Aut imperator uel rex in totum alie« nat res imperq fine regnû ita quôd à fe abdicat omne dominium,iurifdidio« nemô6 dignitatem, Ô^ non ualetalienatio, etiamft iureiurando firmata fuib fet de ea non reuocanda» d, c* Intelledo. de iureiurand. Et in hoc cafu in« telligipofluntiuraprofecundaopinioneadduda» Aut non in totumalie* nat, fedita, utretincat diredum dominium, fuperioritatem, amp;nbsp;dignitatem imperialem, ut fit quando quem infeudar de Comitatu Ô^c» Et die,aut infeu-datio fit fuper quota imperq fine regni,ut fuper dimidia, tei tia uel quarta par te, SC quoquenon ualet» Et ita adhuc intelligi poteft d»c. InteUedo,fecundô dd, ibh Aut non fit fuper quota, fed fuper certa aliqua re, amp;nbsp;runout fit læ= puis, ut fiimperator paßim daret in feudum, nunc hune ducatum, nunc a h» um, ita quôd infeudatio tenderer in magnam ejiminutionem iurifdidionis Regalis,8Cquo^ non ualet, per ea quae notantur in c« Grandi, de fupplen* da negligentia praelatorum,in fexto. Aut nö fit faepius, 8C tune aut alienatur, infeudando preciofum quiddam,utinfignisaliquaimperijciuitasfiucduca« tus,Ec folus imperator hue rex fine confenfu principum 8C ftatuum impetÜ feudare non poteft*Argumento eorum, qua: dicit Arch^inc.Cümredeffl« pror* u. q* 2* Autres non eft ufque adeö preciofa, ncquediminuitiurifdiófi' onemSC dignitatem imperiaIem,ÓC ualetalienatio,ita,quôd fucceftbriin tC’= gnouclimperiopraeiudicat,pertexnin c, Vnico* infra, Qiu feu* dare pol® font. c. Vnico, infrà de natura feudi. Et hoc refer ad alienationes epileo® porum, ducum,0Cc* Item refer ad illam quxftionem,an donatio Com*’”**' niinPapamSylueftrum ualeat,dequibus uidenota* inc* Abbate,dereiu^ dicata,in fexto.Bal* in c* Licet caufam* extra de proba.Canoniftasin^-^^'^' telledo,extra de iureiurando*Bart*inProhe*ff‘*uete* fuper rub.EtinJ'5*°“’ hibere. ^ Plane* ft; Quod ui autclam.BaJd, Sd lafo* in praelud* fend* fuper I, diutfione.

Feudum non Regale,habetmultasfubdiuiftones. Prima eft,quôd aliud eft purum,fimplex8Crectum. Aliud uerô non eft purum uel ßmplex, fed qualificatum*

Feudum purum Gue redum primó dicitur,in cuius concefsione nonfunt determinata certa feruitia, ied uafallus domino feruit quoties op«sfoerit,c Vnico, in fin* infrà,in quibffs cauf feud* amir,

Secundó dicitur purum SC rectum feudum, cüm aliquis adipilcitur po neu fionem feudi fine inueftitura,præcedente licentia domini,aftantibusóf ptg' fentibus paribus conuafallis Curiæ. Et illa licentia domini tantum operatur, quantum inueftitura*ldeocß eft tranfmifsibilead hacredes, c. Vnico,inprin; inf*de confuef*redifeudi* Siautemillalicentia adipifeendi poflefsionem, eftèt à domino permifta conuafallis non præfentibus, eflêt quidem feudum, fed perfonaIe,6Cper hoc non tranfmifsibilead ha:redes,fecundum gloCind; c. Vnico,inf* tjuibus mod* feud* confti,poteft*

Feudum uerô nôfimplex nee purum dicitur, quando in concefsione font .annexa certa 1er uitia,uel adieda certa conditio.

Si dominus concederet uafàllorem aliquam fubilla conditionc,utaftet menfæ domini,uel in feftiuisdiebus uadat cumuxore domini in Eccleft» arn, c* Vnico »^ Præterea, infrà,Quid fitinueftitura* c. Vnico,in fin*ibi.(û ue feruitium illud nominatfmS^c. infrà, in quibuscauf* feud* amitt. c, Vnico,in fin, fonda glolE in uerbo, ad certum, infrà, de capita, qui curiam ucnlt; didit. • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tertia

ÖE CONSVETVD. FEVDORVM. 9 Tertia dimGojamp;f omnium præcipua,hacccft, quod feud um aut eft nouum, (tutpaternum,aut antiquum.

FeudumnoUumdicitur, quodeftdenouoacquifitum, S^habuit initium in perfona iftius primi inueftiti iam præfcntis,ucl proximi defundi. e^ V nu co,infra, Qui fell.fint necef ad nogt; inueftf Et in boe feudo fuccedunt ne-que afcendentes, ne^ collatérales, fed tantum defcendentes illius primi ac« quirentis, c. Vnico,infde natura fuccefs, feudi.Sumpto argum. à contrario fenfu. c» V nico» infra, dc fuccef fra r»

Inueftituraautemillius noui feudi probari non poteft per quoslibct te« fles, etiamfi in alqs adibus fint om ni exceptione maiorcs,fed requiruntur pa fes Curiç,hoc eft conuafallnuel breue teftatum,de quo dicemus infrà in d.c» Vnico,QUiteftesfintnecef. Sfe. Anautemepiieopidenouofeudumcom® tedere pofsint, Vide qua habentur in c^ Et extrà de feudis,

Patelrnumfiueauitum feudumdicitur,quodab afeendentibus quaefitum eft,ôd dicitur paternum uf^ ad quartum gradum afcendendo,hoc eft acquifi-tum à patre,auo,proauo,abauo,uel atauo inclufiuè» Et in illo fuccedunt tant defcendentes quâm collateraleis,jta tarnen quôd primus acquirens commua nis parens eorum fuit» c» n uerf Paternum4nfrà,de natura fucceæ feud,

Antiquum feudum dicitur,quod eft acquifitu per afcendentes,ultra quar« tum gradum,amp;^ fie ante atauum, Slt; in eo fuccedunt omnes, qui à primo ac-quirente originem traxerUnt, falua gradus praerogatlua, d, c. Vnico,in fin’ inf.de natura fuccef feud. lia decidunt Dod. in p/adud. feud. Bald. ÔClaf intertiadiuif. Alua.in^.diüifio.

Èx prxdidis ergô infer fecundum Bal. quôd licet quis de feudo patef no fil ue antique de nouoinueftiatur, tamenmanet patemû fine antiquum,Cûnl nec proptercaefficitur nouum,ideö fi pater decrepitæ ætatis inuitafuafede filiosiuosdefeudofuoinfeudari,iftud feudum nihilominus manet antiqua fiuepaternum.c.».infrà,de uafal. decrep.ætat.Et uidc lafo. inprælud.feudi niilu^incoIum.ij.Q^uodautcm adfuccefsionemattinet, in quibuslibei feu* disnota régulas infaHibiles.

Primo,quôd nulli in cis fuccedunt qui ex prifbo acquirente nati non funt, licetfintagnati,exeiusfamiliafiueprofapia orti; In hisautemqUiexprimo acquirente orti funt,obtinent primum locum defcendentes mafeuli, fïlqæ-qualiter nepotesin locum patru fuorUm fuccedentes, quibus deficientibus, oocantur defundifratres,fratrumcp liberi fimul in ftirpes : quibusdeficient nbushabet locum Régula: Qui prior eft: gradu,potior eft iure.c. V nico,de fuccef, feud, c. Vnico,defuccef. frat. c. Vnico, inf. de naturafuccef. feudi.

Pro expeditioneiftiusfecundæ fubdiuifionis,mouet dominus lafonquæ^ ftionem,quam dicit eflè notabilem,8C tam utilem, quàm ulla alia in ufib. feu-dorum eflè poterit. Quid fi dominusconcedit uillam aliquam in feudum de nouo. Et in inueftitura dicit,qüöd fit,uel cenfeatur patemum, auitum Gue^ antiquum.Qu3eritur,utrum propter talia uel fi mi lia uerba feudum, quod in lei ueritate nouum eft,fuamnaturamimmutct, 8Cfeudi anti qui fiuepaterni naturamacquirat, ita quóddefcendentibus non extantibus pofsit dcuolul in collaterales. Item, quôdin proximiores agnatos,fine confenfièdomini alienaripofsit,quod alioquinnonliceret,fi mantret nouum feudum.

Bald, ia c. 1. uerf. Extra, infrà de alie. feud, pater, fimplicitcr tenet, quôd «feudum

feudurnpropter huiufmodi uerbaafTumat omnes qualitates feudi paterni, fiucantiqui, argumenroL Quicunquc» inprin^C, deomniagro defer, h» bro xi. Ibi enim noua Emphitcofis propter concefsionem prineipis, ita pertinetadEmphiteotam,acßexauitauel proauitafucceisioneadeum per= ueniflet. ka quoque bic in fcudo nouo dicendum eft, propter concefsio» nemdomini, Cumbonum fit argumentum ab Emphiteoß ad feudurn, Ô( ceontrà. Suntenimcognata,utlupràdiximus. Et facit pro hacopinione quod dicit Bald, in cap, Vnico^Hocquoquc,uerC Siconcefl[ùm,infrà de iuccefsione feudi. Quod ilfa uerba in feudum antiquum Hue paternun) ideoponuncur ininuekituris,utper eaomnes dubitationesceHenr. Ergo 8Cc, Tertio facit pro ilia opinione, quod feudum regulatur fecundum te-norem inueOiturae, adeo, quod ex padis fpecialiter adiedis etiam natura feudi mutetur. •

Contra naturam feu di eft, ut foemina fuccedat, quia non poteftpraeflarc feruitia, per uulgaria. Et tarnen,fi id fpecifice inter dominum Si acquiren* tem adum eft, ut fœmina fuccedat,fit ipfa per hoc capax feudi. c, Vnico» ^fina.Ibi,itcmftualàllus,infrâ,quidfitinucftitura, Ergo idem hie uide-cur dicendum, quod feiheet feudum nouum mutet fuam naturam,âf acquit rat naturam antique feudi propter fpecialia pada,amp;ienorem inueftiturx« Ita quoque in effcdu decidit Alua.inc, Vnico, uerf, Qjracro quidü,inFt^ de uafal. decrep. atta,

Contrariarn opinionem dicit dominus lafön tenere Oldradum in cooß?® 177. incipienti,tadum tale eft, quidam nobilisdfe, Et pro ca uiderti*’'^ cere, Primó, Nam fifeudum reuera eft antiquum, certum eft, quód prop^^ nouam inueftituram non mutac fuam naturam, utquoque nouumfiat,“'* manet antiquum, d.c. Vnico,infràdc uafal. décrépi,arta,

Ergo econtra, fi feudum uerè eft nouum,non poteft diffquodacq^'^^’ turampaterniHueantiquifeudi, proptcrea quod pro patemoftuc’®^’^®® conceditur. Tener confequentia, quia contrariorum eft eademdiF^'P'’‘’’^' Inftitur. inprinc.de hisqui funt fui uclalien, iur. 1.1. ff, de bis quiFuntfui uel abc. iur.

Secundo fac it,Iicctdicatur in inueftitura,quod tak feudum fitantiquum, tarnen hoc tantum ftmulatum eft, reuera enim eft nouum feudum. Sed re* gula babemus,plus ualere qyodin ueritateagitur,quim quodfimulatêcon« cipitur, C. per totum, plus ualere quod in ueri. agi.

Tertio facit. Nam quidam perfonse funt, qua: feudum antiquum Sipa« cernum concedere poiTunt,nouumautemconcedere non poflunt. Qualcs funtepifcopi Qi abj prælati Ecclefiarum.Ne fcilicct patrimonia Ecclefiatuin ininuantur. c. 2. cum f!mi!ibus,extrà de feud.

Si ergo per huiufmodiuerba, in feudum paternum Cue antiquum Sic» nouum feudummutaret fuam naturam, 6^ fieret antiquum fine paternum, Sequeretur,quôd iliac prohibit« perfon« fæpè in fraudem iuris concede« rent nouafeuda fub Ipecie antiauorum:quod eflet abfurdum inconueni' ens Ecekfijs, ficuti colligit Bald, in pr«Iud. feud,in tertia diuibone.

DE CONSVETVD, FEVDORVM. « tamantiquijitaquôdineo tarn defcendentes, quâm collatérales fuccedere poflîint. Etid qiioque fine dommi confenfu in proximiores agnatosahena« ri poterie. Ita in c fie cru decidit Bald, in prælud, fend, in iq. diuifionc.ibi. Non tarnen nego, Et dominas lafon in prælud, feud, iniq, diuifionc, uerf Addequodeum decifioneamp;^c. Et inhoc cafu intelliguntur lura SC ratio« nes pro prima opinioneaddudæ,Autconccdens in feudumcum uerbis de quibusfuprà,efttalisperfona,quæ denouoinfeudarenon poterie, ue Epi-fcopusuelpraclatus Ecclefîac 8lt;c, Eedic: Aut illa uerba,fcilicet,Inileftio teeanquamdeueeeri feudoSfe. funtpofea maneiquoinftrumento, SC een-fetur feudum antiquum. Proprer antiquitatem enim omnia pracfumuntm: ncraSCfoIennia,fecundum notai Per Cy,Bald,SC alios in I.Emancipatione; E, de fide inftru. Bart, in I, Admonendi mihi,in feptima columna, Et ibi quoquedqpiinus Iafon,fF,deiurciurando. lafon bic in tertiadiuifione uerf. Subdit, AutinauerbaenunciatiuafuntpoGtaminftrumentonoiiOjEtfub« diftingue: Aut foIusEpifcopusfiuepraclatus nonadhibito Capitulocon« cefsit, Et eft ufus his uerbis. Et non eft dubium, quód adhuc non cen-featurfeudumantiquum. Nam ubi uera fubfiftentia ÖC e(Tentia certa facit negocium uel contradum eflc licitum, qui alias à iure eft reprobatus, propter perfonas uel alias rationes, tunc fimplices uerborum Cautiones, uel partim enunciationes nihil probant, nee eis eft ftandum, Sed magis ex huiufmodi uerbis circumuentio iuris pratfumitur, nifi fic efte per légitimas probationes doceatur.l. Qui teftamentum, ff. de probatio, I. Ciim quis^ Titia, ff, de legatis tertio. I, Non epiftolis.SC I.Non nudis, C. de probatio, Ethoceftquod habetur int Si fortè,6Cquae ibi notât Bart, ff, de EafttempeeuhVbi dicitur,quôducrbaenunciatiuafîuenarfatiuanonpro« tant inter cos,qui non poflunthbere difponere,

Ördin Èpifcopo fiue alio prælato Ecclefïæ re quit it tir, ut feudum reuera 6lt;^ effentialiter fit antiquumfiue paternum, alioqui non poteft concedere* d. c, x. extra de feud,Ergoeiusnudaaffeueratio,quóddici£in inftrumento effe antiquum feudum, nihil operatur, fed habetur pro nouo, SC per con« feqtiens concefsio eft nuUa, d, c, i. extra de feud. N ifi per alias légitimas pro bationes doceatur feudum antiquum reuera efie.Tenet confequentia.Quia ubi fado opus eft,uerba non fufficiuntj, Acceptam, C. de ufuris. 1, domi-olium, ff.ad municipales, c, »♦ extra de eo qui mittitur in pofleff cauf, ref leruan. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Aut folusepifeopus f ue prælatus non eft ufus his uerbis,fed adhibuit to-tumcapitulum. Etfubdiftingue: Aut prælatus amp;nbsp;capitulum fimpliciter S^ figt; ne luramento in inftrumento enunciant eflc feudû antiquum,8C adhuc non habetur pro feudo antique,nifi alqs rationibus probetur, cenfetur enim SC idinfraudem legis fieri, Nam prælatus cum toto Capitulo non poteft res Ecclcfiæ alienate, nec de nouomfeudare, nec etiamdenouo in emphiteo* firn conccdere,nifi fumma necefsitate fiue utilitate fuadente, I, lubemus nul« ii,inprin,8C‘^fcientesi NecfiomnesClerici cum religiofo epifeopoina-lienationem confentiant, C, de facrofanc, Eccle. Clemen, i. de rebus Eccle, non alienan.c.i, de rebus ecclefnonalienan, infexto, Aut Epifeopusfiue , Capitulum non fimpliciter enunciant efle feudum antiquum, fed iuranc fie efle ftcuti in inftrumento continetur.Ettunc propter religionem lurisiu« ran, omnia præfumuntur uera, Maxime fi prælatus eft diligens 8C hone-ftus,Etinc,Suntuiriprudentes. Alioquinfi fecusdiceretur,reprel«ende-rentur deperiurio,Etin hoc cafu propriè loquituf Bal, in iq.diuif in prælud, feudi Cum quo cornuniter dd, quo ad hanc partem, confentiunt, Licet • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»djaf*

d. Taf mtertta diuifione uerf» Tu ultra omnes,nitatur eum, ctia m hoc quarts turn feiheet de luramento dixit, reprobare, quibufdam rationibus.

Et reprobar lafon hoe per id quod Bald» dicit e» »^ Item Sacramenta jtetf» Quatroutrumiuramentumpraclati,infrdde pace iur» fir» VbidicitBald, quôdiuramentum prælatinondatroburcontradui cclebratocum Ecekfia SCc. Sed hoc nihil facit contra poftremum membrum prædidæ diftindio-nis» Nam in eo non habetur, quôd propter folius praelati iuramentum feus dum in terminis, de quo fuprà,cenfeatur antiquum: non ncgatur quôdföhns prælatiahenatioetiam cumiuramentononpofsit præiudicare Ecclefiæ» Sicuti eft textus in c»lntelledo,iunda glof.ibi in uerbo,Regni,ext.de iure-iuran* Sedita habetur in ilia diftindione, quôd turn demum habeatur pro antiquo fcudo,fi ipfe praelatus unà cum c»iurat antiquum efle ♦ Etpræterea additumeft, Siprælatuseftdiligens,â^in Capitulofunt honeftÿ perfon«« Alkgat quoque dominus lafon alias rationes à fimili,quas ipfe uide in tertia diuifione in praclud» feud»

Secundo poteftquxricircahanemateriam: Quid fifeudum reueraerat antiquum,paternum fiuc auitum,Et V afallus commiGt feloniam contra per fonamdomini,itaquódpereamfeudumamiferit,8Creuerfum fuerit ad dominum, Dominus autem remifit feloniam, nee ufus cft fuo iure, reuocan-do fcilicetfeudum» Quaeritur,utrum tale feudum poft illam feloniam ó^r^‘ mifsionemhabeatur pro antiquo uel nouo, Ecomifsis fuperfluis dcclditw communiter, fi nulla noua forma eft addita, quôd propter feloniæ remifsiO' nemnondicatur nouum,fcd maneat antiquum. De hac quaeftionedice* mus infra.

Tertio nota obiter hic, quôd in dubio,quando (cilicetnon confiât utrum feudum fit antiquum uel nouum,praefumitur elle antiquum,8f non nouum. Ideô domino dicentinouumefte incumbit onus probandi,quôd fit nouum, nifi ipfe dominus fit in quafi poflèfsione nouitatis: de qua qu çftionc dicemus infra c, Vnico, de fuccefs, frat,

Tertia fubdiuifio feudi non Regalis cft,quôd feudorum quidam habent propriam naturam feudi: Quatdam ueró habent impropriam nature™»

Propriam naturam dicitur feudum habere,quod conceditur mafculo laicO non casco, claudo, aut manco fiue imperfedïo, ad hoe ut prüftet feruicium peribnale,nec alienet fine confenfu domini SC agnatoruni:de quo in c, Vni* co,i n fin. inf» In quibus caufis benef amit,c, V nico,inf, de alie, (^^* pater, c. «i inf, de prohib. feud» alie, ewm fimilibus.

Impropriam naturam habet feudum, quod conceditur clericis,fœtninis, cæcis,claudis, SCalqs impcrfe(ftis,de quibus in c. Vnico,inf,qnemadmodum feudi ad fcem. pertin. c. V nico,inf. de feudi fœm, c. V ni co,inf. an mutus uel aliter imperf, feud, retineat. Item habet impropriam feudinaturam,fitta conceditur,quôd Vafallus poterit uendere^donare,legate,nd alio modo per adfus inter uiuos fiue in ultima uoluntate fine confenfudomini alienate, de quo in c, «» inf, de feud, non haben, propriam naturamfeudi,

Vtautemfeiatur, quod feudum propriam uel impropriam feudinaturairt habeat,ex ipfa inueftitura qugrendum cft, Nam in ufibusfeudorura maxi-inQeft,quôdfcmperadtenorem inueftituraerecurridebeat, Nam is omni ’ feudorum iuri derogar,8C uim contra(ftusoftendit,c; «, amp;nbsp;quae ibi notât Bald» Sc alq,cum multisfimilibus, inf, deduob, frat,à capit, inueft. Bald,0^laf» hic in quarta diuifione, Qiiarta diuifio eft,q uód feudorurn aliud eft paternum, aliud paternum.

Paternum, de quo hic ioquimur, dicitur,cuius natura refpicit tantum ad mafculos defcendentes, non autem foeminas,c, V nico •ÿ» Similiter, inf. de 1» Corrai nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Maternunji

Matemum dicitur,quod primûm pertfnet ad defcendentes mafculos, 6ó iU nsdefidentibusadfoerninas^ Ecücinhoc feudo cxduditfih'usfiKam, Fiha autemfratremdefundiuclaliumcollaterakm. c Vnico,infra de feudo fœ« •ni. Sicuti au tem large loquendo feudurn dicitur paternum,quod â quocun-S^c ex fuperioribus quantum eft. c»«* uerf paternum,fnf,de na .fucceffeudi » îtaquoeçmaternum did poteft quodeune^ fccmina ex fuperioribus acquifü ^•t,quodt^ fuftagnationiscommunis.Bald.idemdidteflcin feudo acquift« •o per aUutn mater num,qui fuit inueftitus pro fefiC filijs filiæ Nam hoc ex ägnatione defcendit,8lt; prouenit ad filios per fœminam^

Quinta diuifio eft,quódfcudorum aliud dicitur Reale, aliud Perfonate« Peudum Reale eft perpetuum feudum,quod adiuè SC pafsiuè ad hgredes *’‘anfit,hoc eft,inquo hæredes concedentis mortuo concedente acquirunt Mireds dominium. Etecontrà hæredes accipientis utile dominm« Sicutire^ gularifer tit in fe udis, quia unufqutfeß fibi amp;nbsp;hçredibus fuis inteUigitur pro* fpicere.c;t.inprin.infr, de fuccefsio» feudi. c. Vnico, inf.de duobus frat* à cap. inueftitis. c. ». in fin, infra, in quibus cauf feud, amit,

Feudum Perfonalefubdiuiditur.Quoddam enim dicitur perfonale in fpe« cie,quoddam uerô perfonahisimum *

Perfonale in fpede dicitur,quod tranfit tantum ad hæredes dantis,non au« tern ad hæredes redpientis,in quo proprium eft ufufrudus, ut, quando feu* dum exprefsc conceditur ad uiramalicuiustantàm,ut eft feudum Guardiæ, c. Vnico,infra de feud. Guard.Itcm feudum habitationis.c. Vnico, ibi dum «ixcrit,infrâ,Quibus mo. feud, confti. pofsit,

Feudumperfonalifsimum dicitur,quod exfuinaturanequead hæredes dantis/ictß ad hæredes recipientis peruenit. Ideômorte dantis finitur,licet ««‘piensadhuc uiuat. Et contra morte accipientis finitur, licet dans adhuc uiuat. Etfic nufquam ad hæredes peruenit,quale eft feudum Soldatæ,quod confiftit in annua quadam SC gratuita præftationc, fiue fit in pecunia nu* ^erata,iïue uino,fiuc frumento.c. Vnico ^ Soldata, inf. quisdicatur Dux, Warchio,,Comes Ó^c.

Sextam diuifionem ponitdominus lafon hic, quam alq no tangunt,quôd Kudorum quoddam eft tranfitorium ad filios tantum, ut eft feudum nouumï Quoddam uerô eft tranfitorium,non tantum ad defcendentes, uerdm etiam ad collatérales mafculos SC agnatos,à primo acquirente prouenientes, ut eft feudum paternum,auitum 8d antiquum,Et de his fuprà did urn eft,

Quoddam uerô tranfitorium eftetiamadexyaneos hæredes, quando fek Äfftet ft^ «eetquisaccepitfeudum pro fe,amp;: cui uel quibusipfe dedcrit. c, Vnico, inf, Vt«. de feudo non habente propriam naturam feudi.

Quoddam uerô eft,quod ad neminem penitus tranfit poft mortem uafalli, ut eft feudum dignitatis,ut Marchiæ,Ducatus uel Comitatus 8Cc.De quibus fupràin 1.diuifione.Qyia talia feuda de iure non funt tranfitoria ad filios,h* eet de confuetudine contrarium ufurpatum fit, ut fuprà diximus. Item hue f^^^.feudaperfpnalia ÔC perfonalifsima,de quibus proximè diximus, P®cibnalißimo,mouet Bald. quæftionem.Pone dominus conceditmihi rem in feudum,lus uerbis: Con-cedotibidomum amp;feuduminfeudum,adutendum8C fruendum.Quæritur, (ftenieffm utrumpropter talia uerba,ad utendum SC fruendum, feudum morte uafalli vnnögc* finiatur.

Etuidetur primo, quod tale feudummorte impetrantis fïniatur,ncc per* in 1.Sihabitatio,lt;nprisse^^‘^ ^’ ff.de utu 8C habita. Vbi habetur,fi habitatio relida eft, ut quis ea utatur 8ftfuatur, nonuanfeatad hæredes £Cc,Et hancopinionem tenet Bald.

Conttan'aopi'niojtcilicetquôdfeudumhisucrbisad utendumôC friiefid^ conccfrum,nonfiniatur morte (mpecrantis, fed tranfeatadhacredesmafeu^ los, nidetur nerior. Nam certnm eft, quad ilia uerba uti,frui,in concefsionc pofita conftituunt ufufruëïum.Inftit. de ufufrii* in principio,Ettamcn ih de» finitione feudi habetur,quôd proprietas rei feudalismaneat penes conceden tem,Vfufrudus uerô pertineat ad uafalliim,cius^ hacredes, per text, ad lite* ram,in c. i ^ Imprimisjnh In quibus canC feud. amir. Ergo ilia uerba,ad utendum 0^ fruendum in concefsionc,non impediunt quo minus res concef-fa perueniatad hacredes impetrantis.Ét ratio eft,Quia uerba in difpofitioni* bus pofita,intelliguncur fecundum fubiedammatcriam.Et fic fecundum na turam contraduum/uper quibus interponuntur, fSi uno,in prin.cum flmi* ïibus.fF, locatf Naturaautem contradus feudi eft, ut non finiatur morte imi pctrantis,fed perueniat ad hæredes 8^ fucceftbres mafculos.c. i lt;^^üm ucr^ infrâ titprimo.c. », in prin. inf de fucceiK fe ud» c. t. inf de fuccefffnt.Ergo lt;IIa uerba ad utendum 8f fruendum in conceffione porita,debent intelligi Ie« eSdura naturam contradus feudalis, ut fcilicet feudu morte impetrantis non finiatur,ftcuti etia uerbum ufufrudus,in definltione feudi pofitü,c5muniter per dd; exponitur pro utilidominio, quia natura côtradus feudi id requirift Et pro bac opinione uide plures rationes apud D. laf. circa fextamdiuifio' nemfeudi, Nccobftathuicdecifioni d.I.Si habitatio. Quia ibi de natura contradus eft,quód res ad habitationem,uel ufum relida non tranfit ad b»* redes,fed finitur morte, ^finitur,Inft,deufufru,

Feudum ligium dicitur,in quo iuratur fldelitas concedenti, contra^JtJ^* libct, nemine deropto.Etdicitur ligium à ligàdo,quôdini foli ligatuseH» *® hoe autem feudo requiruntur duo. Primum, quod is qui concedit,noo’’*^ gnofcat fuperiorem,quales funt: impcrator,fummus pontifex,regcs ö«“?» Hifpaniæ,Angliac,Scotiæ,Daniae,PoIoniae,Hungariac,amp;fimiIcs.Alioq^^» fifuperioremrecognofcerent, feudum ligium concedcre non poA^'^^’P^’ tex.m Clc.Paftoralis ^ Rurfus, iunc. glof in uerbo,homo^ ligius. De fen« tentia óf re iudicata^

Secundô,quôd is qui feudum ligium confie quit ur,c}uo^non recognofeae alium fuperiorem,nifi eum,à quo habet feudum ligium. féales fünf omnes duces,Marchionesôf Comités imperq Romani,qui poft Caefarerumperto* rem non recognoficunt. Ide^funtligq imperatoris. Fieri autemP°^^“»^^°. quis fît ligius unius,ôf uafaHus alterius.

Principes Germaniac funt ligfj Imperatoris, quia iurant imperator/ fîaen# tatemfalua ad excepta. Deinde quidam funt uafallirégis Bohemiæ,Polo« niæ,uel Daniæ,illi iurant regibus fidelitatem, falua tarnen implt;^’‘3torft nd^ litateiUidegloiramp;quæ ibinotan.ind. cle.Paftoralis ^ Rurfus. De ien. ce re iud. Spec, in «^ Quoniam,in titulo de feud. Et dd. hic indecifionibus.

Feudum non ligium dicitur,quando in concefsionc 8f iuramento excipi* Homgtm tur prior dominus,cuiiam eft Iigatus,ut fî facio tibi homagium,fideHtatc ex* êicitur U^ cepta,qua tali domino meo teneor, c. i. fina. infrà,hic finitur lex.amp;c. ludiurâmen, Sunt autem quædam differentia: inter feudum ligium Ôf nonligium. Pri« tum,(}uoi ma eft,quàdomniabonaetiam non feudalia hominis ligrj, beet non habeat MfaUui , à dominoligio in feudum,funtfub iurifdidione domini diredi, exceptis il-fr^fiitit, ixs,quæ ab alio in feudum habet, fecus in ualallo non ligio, in quo dominas habet tantum iurifdidion^limitatam in bonis feudalibus,no autern inalqs, ut notatur in c. Catterûm.ext. de iud. Ratio autem differ enti» eft,quia homo

DE CONSVETVD. FEVDORVMl i^ Hgiusprindpaliter obligat pcrfonam fuam,amp;' fubqcit dominojdcô per con fequentiam uidetur quotß fubiccifle bona quafi accenbriè adueniétia* Arg,^ L Si paterfamilias.ff. de adopt* ÔC authentica ingrefsi. C* de facrofanc. cc de. Homo autem non Iigiusnon obligat perfonam fuam, nifi quatenusfe feiidS extenditjfecundum Spec*in ^ Quonfami uerf. 17.in tir.de feud*

Secunda differentiadicet in feudis non ligqs rcgularitcr hcitum fit pœnû tcntia,SC fic tefutatio.c. V nico,SC qu æ ibi notan.infrà de uaCqUi contra con« ftit.Lotha.öCc* Et notatur in c. 1, ^ fina* inf de cap. qui cur* uend. In feudis tarnen lig ijs non habetlocum poenitentta, nee refuratio,quia principis bene ficium debet elle durabile* ^Illud,in fin. in authcnticojconfiitutioquæ di« gnita.0^ epiieopa. fil. libe. à pat, poteft*

Tertia differentia eft,quia licet in caufa feu dab fint diuerfi indices, fecun* dum diuevfitatem caufarum occurrentium,2lt; ordinariè pares Curiæ.c. 1. mf. de contro. feud, apud pares tcrmi.amp;c. Tamen in feudis ligifsfolus princeps poteft cognofcere,quia folius principis eft illudinftituere, uel deftruere, uc diximus in definitione feudi ligif.

Qpartadifferentiaeft,quôdinfeudo ligiopotcritquisefle tantum uafak lusunius.fnfeudo autem non ligiopoterit quisefle uafallusduonr uel plu« tium, fecundum gloff in d, Cie. Paftoralis.de fenten.6lt; re iudicaia,

Diffum eft proximo,licet regulariter quis non pofsit efle ligius plurium, tarnen uafallusduorum aut plurium poterit fieri.Nunc pone,quôd TitiUs eft uafaHus duorum,ficuti fieri poteft pro diuerfis feudis,amp; inter duos dominos mouetur bellum,utercp requirit Titium ut iuuet cum propter homagium 6^ feudum,Q_uaeritur, utrum teneatur neut urn iuuare,uel utrunc$, uel falteni 3ucm i|)fe cIcgcrit.Et in hac quæftione funt opiniones. Prima eft quöriin« am,quiindiftindfè concludunt quod neutrum iuuare tenearur.Nam quan« do una res debetur duobus,qui circa earn conuenire non poffunt, alter per al ttrum impeditur. I. quoties. ff.deufufr. Quare cumhicTinusfpedetad u» tr'4n(^,ö^ ipfi conueniri non poffunt, uidetur,quód alter alterum impediat, ctipfefit excufatus donecconueniant,Secundó,dicunt neminem pone düo* tus dommis contrarijs fcruirc,quin akerö offendat. c* clericus, a-. q. ». Qua« teneunüluuando uideaturalterum offendere,confultius eft ncutrü iuuare.gt; Aha eft opinio quonindam diccntium,quód utrun^ iuuare teneatur, pro uiribus feudi,alioquifeudumamitteret. Nam licet difficile fit utric^fcruire, tarnen ilia difficultas non uitiat ncc perimit obligationem, Imo no iuua ndo uidetur feudum amittcrc,cum caufa difficultatifad incommodum promiffo« ' risô^ uafalli, nonautem ad impedimentum ftipulatorisfiue domini feudi pcrtineat.l.Continuus4'J^^'^^‘ff* ^^ uerb. oblig. Præterea optime fieripo« tcrit,quôd fimul S^ feme! duobus dominis fcruiat,per rex.in l.Duorum,cum ibi nota. ff. de oper. liber. Tertiô eft opinio quor undam dicentium,hoc câfuc locum effe gratificationi,hoc eft, fi uafaHus utrunep iuuare non poterit, ftet ineiusarbitrio.quem uelit iuuare ut eXeufetur, quantum ad alium quem no iuuat,ad inftar ferui dominorum,qui fi uiderit duobus dominis imminere pc riculummortis,fiutrunq? liberate non poterit, fatis eft un urn liberare quem ff d *S^^*8^ ’^®Q’elt;ftu alterius excufatur. 1, Si quis graui ^ Si cüm omnes,

Tudiebreuibus, quodderigore iuris uafallus duorum tenctur eum ia» uare,cui fecit primo homagium.Cùm in homagijs fcquentibus uaialli iuua« te debeant adiedia claufula, iure prioris domini excepto. Hoc probatur per tex.adliteraminc.«. ^fina.amp;ibiBal.infrà,hicfïnitur lex Slt;c. Et «fttext. *”% 1 P^”^'^'™' ^ ^I^^ ^ Auocp,inf.de prohib. feifd. alie. per Fride. 1. In ope# lis.ft. locati.Licet tucius QC »quius fit dominum antiquiorem^eui fcilicet pri«

mô fadam eft hômagium,lt;uuare pcrfonabtei: alium ucro^ut fecuftdô (èdt homagium,iuue£ per fubftitutum,iuxta uires ipfiusfeudü Et in hoe non ui« detur delinquere contra prior cm dominum, cüm uafallus hoe non facial ani monocendijfedcaufafibijpfi confulendi, nefcilicctfeudum à fecundo do« minoamittat.Itadecidit SpeeJn *^ Quoniam. uerf,i2.quaeritur,in tir,de fcu-dis.Bab in L i. ^ Ncautem,uerChabeoduofcuda,C, decadu» tollem

0dauadiui(îoeft,quôdfeudorû aliud eft FranCû,aIiuduerà no France Feudum Francum dicitur, quod eft liberum à pœnis Ô^ feruitqsfiueo-perisuafanorum,fecundumBald4npraelud4 feud« Licet autem hoc nomen Francum nonreperiaturin ufibjeu,Tamenhabetura:quipollens,utinf«dc feud,non hab.prop. naturam feud« fecundum laC hic«Dico in definitioneli-bcrum.Quia uafallus habens feudum Francum, plane eft fui iuris,paucisdo mi no referuaris,fecundum BaI,in c«i«inf,de cap«corra,Dico à peenw, quia hti iufmodiuafallifecurifuntàpœnislegalibus,lcilicet, quôd uafallus habens talc feudum,non facile incidit in commiflum«ln hoc tarnen diftinguc î Aut uafallus dolo Ô^ fraude aliquid agit,puta lacdendo dominum ex propofito,uel non indicando infidias ftt vidas domino,turn incidit in cômiftum,fecundum Hoftien, Aut aliquid agit contra dominum non doloôi fraude, ut alienando rem feudalem,amp; non incidit in commiirum,utnotatur inc«fina«de rebusec-cle«nô ali.Dico feruitijs duc operis uafallorum« Nam cùm didio Francum ü* gnificet liberum fine folutum,8C communis uerborumfignificatio tenenda eft«c«Ex literis,cumfimilibus,exr«defponfa, Ideô ilia indefinitalocutio red-det uafallum omnino liberumamp;f ab omni ftruitio abfolutum. 1« In tradendis» eum ibinota.ff«Communiapraediorum« Sedindeuideturfeauiabfurduß’» propter manifeftam contrarietatem,£C quôd propterea talis inteudatib uak* re non debear«c.SoIlicitudincm, in glof«fi«ext«de appel,!, Vbi repugnaoda* fF.dereg«iur« Si,n«eftèt omninoliberum,potius efletdonatioquamfc^dtim« 5icuti«n.quis non poteft efte liber 8C feruus fimul,ita quoep nonpot^*^*^ . no obnoxius amp;C uafallus fimul.ldeó lo« And.in addi, adSpec«fuperR^^‘9,^* depræfcrip,itadiftinguù:AutinconcefsionetaIifeudifuerùtaliquaftt^*t*^ exprefîà, SC ad ilia tenet uafallus ,pptercóuentionê« Arg,I.utiurißurapdi y lurarc.ff.de ope. übe« Aut nulla feruitia funt expreflà.Et tune autp’'?^*^*^ ramentü fidelitatis, 6C tantum ad ca tenetur qua habetur inf« in tinde for «fid ei cûtit.feq, Aut nuniipræftititiuramentu, ficutipotcrit in prima concefsione conftitui ut non iuretur« c« 1« in prin« inf. de cap. cor. Et adh uc teneur ^ptet feudum ad ea quae habenturfn d.tit.fnf.de for.fideli.Ad alia auté nÓ teneturi

Feudum uero non Francum eft, in quo uafallus ita obligaten domfiilt;’ ut facile in pœnam incfdat,fi fcilicct feloniam commiferit in dominü,uel feu dum fine confènfu domini alicnaucrit0Cc.de quibusinf.intit,Q.uib.enodis feu.amit.cum fimilibus.Et de hoe feudoloquiturtotushicfiber feudorum«

Differt auté à fuperiori in muItis.Primó,quia in feudo nó Franco eedefi^ nó fuccedit.Nûquâ. n.reuerteretur ad dominu, cüm eedefta nó deftnat eue« c.i. ^ Mediolanenfes. inf» de alie.feud. In feudo Franco autem ex pado ud confuetudinefuccedicEcclefia,faIuoiuredomini,utnotaturind.c. Cuming ter diledos,ext.de fideinftru,8C in d.c.fi.de rebus ecck.non alie.Secundadn *ferentiaeft,quóduafallusdefeudonon Francoteftari nópoteft.c.i.cumu« mifibus.inf.de fuc.feu. De feudo tarnen Franco teftari poterit cüm fit libéra«

Nona feudi diuifio eft,quôd aliud eft Annale,afiud non Annale. Annale dicitur,quod dominus ftatim anno elapfo quacuncp hora immediate auferre poteriiiniß padionib.aliud fit conuentG,qualia funt feudû Guardian ô^ Caffi Non Annale dicitur,quoîl poft annû auferri non poterit,fèd durât ucl in ali* quot generationcSjUel in perpetuum,id eft,donee mafeuli fine agnaoextite« rintjUideßaLhic« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^«‘®*

DE CONSVETVDlt; FEVDORVM. 17 Décima diuifio eft,quôd feudorum quoddam eft nobile,^ddam uerôBur-genfeiNobilediciturjquodfuüpoflènoremnobilitatftatimquando conce« ditur:hoc fit,quando furnmus princeps concedit alicui Regnum, Ducatum, Marchiam,fiue Comitatum.Eo ipfo enim quód quis talia feuda nancifcitur, fit Rex,Dux, Marchio uel Comes,qui nobilesfunt, c» in print infra,Qjuis dicatur Dux, Marchio uel Cornes»

Feudum Burgenfc dicitur,quod hoe modo fuum pofleflorem non nobili-UtjSi^ cft triplex» Minus nobiIe,Mediocriter nobile, fiC omninoignobile. Minus nobileappcllatur,quâdo Rex,Dux,Comes uel Marchio de feudo quod à fummo principe acquiGuit,partê illius alq concedit in feudü, qui ap« pellatur ualuafor ftue uafallus. Mediocre nobile feudum eft,quodill/ qui à R-cgc,Duce,Comité uel Marchionehabentjiterüalijs in feudü concedunt. Et ifti ap^Ilatur minores uaIuaibres,Feudû omnino ignobile eft,quod con« «ditur ab ipßs minorib.ualuaforib.Só illi appellantur Minimi, necaliquam dignitatem ab eis confequi poflunt.Et hæ denominationesomnes fumuntur experfonisconcedentiumt Docendicaufiiaddeexemplumt Pone, Caciar concedit alicui D ucatum,hoc eft Feudum nobilc,dux concedit partem illius ducatus alicuiBaroni,^d eft Feudü minus nobile.Baro parte fui feudi con^ cedit equid cuidam Hue nobili, quod eft feudum mediocriter nobile» No-bills autem quo^ partem fui feudi concedit alicui ciui fine r uftico, quod eft teudum i^obile,nec aliquam habet dignitatem» Haec probantur per text»’ ionct giofl? in c. «» inf» quis die, dux»amp; in c, 1» infr» tit» primo. ôe c» 1» inf de feu» March, Vide loan. And. in addit.ad Spec.intit, de prefer ip. fuper Rub.in penul. coIum, Bal. Alua. 6Calios circa diuifiones feud.

Vnéceima diuifio eft,quod feudoru aliud eft Ecclcfiafticum, aliud Secu« lare; Ecclcfiafticum eft triplex Quoddam quod Ecclefiaab alio fufeipitin fcudum,quoddam quod conceditur uel fufeipitur à clcrico,non tanquam ab Ecclefia, c. 1 Si dominus, inf. Quib. mo, feud, conft. poteft.c. i.infde de, guiinueft,fecit»Ethocpofteriusintellige, quandoclericusde nouo recipic feudü,fecos fi fuccedit in feudo feculari.Eo»n.ipfo,qu0d fit clericus,feudum ®tnittit.c.ù^ Qui clericus,inf,Si de feud.fue» cont, int. dom. amp;nbsp;ag» Secularc feudü dicitur,quando à laico datur uel fufeipitur, fecundü dd» in prælud» feu;

Duodecima diuifio eft,quód feudorum quoddam non eft diuifibile,quod«: damueródiuifibileeft.NondiuifibileeftfeudSdignitatis, ut Marchis,Du-catus,Comitatusamp;^c.Licetfecus hadenus ufurpatüfit.c.Imperialem ^ Præ« terea ducatus. inf, de prohib.feud. alie.per Fridt,c»i. Omnes.inf.fi de feu. fuc.cont.int.dominumSd ag» Vide Dod» in prslud. feud» Feudum diui« fibilc,cft omne aliud feudum, quod non eft dignitarisSCe.

Dccimatertia diuifio,quód feudorum quoddam eft Iurabile,quoddam ue-ïónonlurabile.Feudumiurabiledicitur, quod cumiuramento SCfidelitatc pratftatur,ficuti regulariter fit» Feudum non iurabile eft,in quo per padum remittitur uafallo iuramenti praeftatio.c.i, Nulla, inf» per quos fiat inueft, inf. de capit. corrad. in prin, '

Decimaquarta diuifio eft,quód feudorum aliud cft Corporale, aliud Incor porale»Corporale eft,quod confiftit in rebus immobilibus corporalibus, ut infundo,çdibus óócJncorporale eft,quod confiftit in iurib.incorporalibus,* ut indecimis,iurifdidione ófc»c»i -^ Sciendü.inf.dc feu.cog.Bal.in c,«, 1. in fi.colura.inf.dcconfue.retflifeudi, Suntamp;aliae multat fpccics feudi, ut feu* dum Guardis, Caftaldis,Camerae uel Cauens,SoIdats, Aduocatiæ 8Ce,

Feudum GuardiçCaftaldiç eft, quod coceditur pro mercede alic 1*1'Us rei, Silapfo anno immediate poteft auferri,fi fimplicfter eft conceflum » Secus ft ad certü tempus,Q,uia tüc per totum illud tempus expedaridebct.c» ». Et ib/ dicemusinf.defcu.Guard. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B iy

Feudum Camerac Gue Cauenæ dicitur, quando quis recfpit annuatfm dé Camera uel Cauena Communis Gue principis,Só tranfit ad hæredem»

Feudum Soldatae cft quaedam annual gratuita praeftatio,qua: ex neutra parte tranfit ad barredes, ut quando abcui pauperi ordinaturprouiGoper principem,SC communiter confiftit in uino uel annona,nec eft propriè feu# dumgt; C4, ^Gna.amp;f ibidicemusinf. Qj-iis dicatur dux.

FeudS Aduocatiæ dicit,quadoaliquiseft aduocatusfifci uel principis,uel illi Aduocatia: eft feudu annexujdê die de alijs offici)s,ut ^jeuraturj uel No* tariatus Séc, De his Sé fitnibb.diuiGonib,uide Bal« Al, laGi^ alios in prael.feu.

Caufa efficiens feudi eft ipfa domini concefsio fiueinueftitura,Dicif autc inueftitura apprehenfio poftèfsionis feudi.c.i in prin«inf,Q.uid fit inueft.Et eft duplex,Propria et AbuGua.Inueftitura ,ppria dicif,quâdo poftefsiorei feudalis uerè Öé rcipfa tradit«Abufiua ucrö dicitur, quando uerbq^el figno traditio fit, ut quando hafta,enGs,ueI aliud corporeum quiddam à domino feudi in fignumtraditur,feinueftituramfacere,dicented«c« ««in prin. infra Quid fit Inueft.Sé ibi coplosè dicemus.

Caufa Materialis eft res immobilis,ut fundus,domusamp;fCiquia in reb tnobi ïib«de iure feudum conftitui non poteft.Licet quidam principes etiam in pc« cunia numeratafoleant conftituere feudû,præfertim G pecunia cefsit in locum alicuius rei feudalis,turn effi'ciunt,utipfa pecunia fit eiufdê naturae,qua-lis eft res feudalis uendita«Sub immobilibus intellige quo($ iura incorpora-Iia,utdecimas,iurifdi(ftioncs8Cc«uidec.i4‘ Sciendum.infdefeud.cog, .

Caufa finalis eft,ut uafallus domino fideliter feruiat.c.i.in fi.inf.In qb.cauC feu«amit.Et quoep ut dominus uafallum defendac, nec afficiat iniuria. Sunt -n.dominus 8é uafallus duo correlatiua,quç funt eiufdê naturae,et muiuô fib» obligati funt,8C uter exceflerit priuatur fuoiure: uafallus dominiofuoutili* quod habet in feudo. Dominus uero excedensamittit iusfuum diretlfi^”’’ c» 1 infin.inf» defor,fide«c.i«inf.Qualiter dominus proprie, feu«priu,

Effedus eft parereacïionê,in quo diftinguejAut dominus uultagcrc con tra uafanû,aut uafallus côtradominû.Primo cafudic: Aut dominus agir centra uafallû ad feruitia præftâda« Et die,aut feruitia funt ^miflà per ftipulauo-ne,amp; habet dominus adionêex ftipulatu.Aut non funt per ftipularionê pro mifià.Et tune agitcondi(ftioneexmorib.i«exdifpofitione iuris fcudorum,fe-cundû gl«in e«i«inf«de côt«inr,do.amp; emp. Aut dominus nô agit ad feruitia,fed adrepetendûfeudû,quiaferuitiûconuentS fibinöpraeftatöt^c« Et habet di-redam rei uendicationem,«I adionêpublicianS uel condidionc exmorib« .Secundo cafu,quâdo fcilicet uafallusagit ratione fui feudi,8é die: Aut eft uc-rè SC ^prièinucftlt;tus,hoc eft,perdominS in ucram Óé naturalem poflefsio-nem feudi indudus,8C cam amifi't,côpetit ei in iudicio petitorioutihsreiuen dicatio,nedum contra extraneiï,fed etiam contra dominiï.Quiautilis adio t« praefertur dired^.l.i.in fin.óé I«a. ff« Si ager uedig« uel empb.pet. Óf nota«per gfofin Rub«ff«dereiucndi.c.»«^‘i.£lt;ibidd«inf.de inueftjdercalic.fada« In poflèfibrio autem haberct interdidü,unde ui, uel adionem in fadü,per uul-garia.Aut non eft in uera et naturalem poftèfsionê indudus,fed tantum uer-bo uel alio figno,Óf fic abufiuèinueftitus,filt; diftinguejAuteft fada ^mifsio deinueftiendo Realiter óf CoiporaIiter«Etdic.Aut q^mifsiofada eftperfti-* pulationem,óf datur adio ex ftipulatu contra dominu, ut inueftiat Realiter, inft.de uerb.oblig.in prin.Aut promifsio non eft fa da per ftipulationem, Öf agitur condidione ex lege,uel potius ex morib«ut notatur per gloff óf dod» c«i.in^e cap.qui cu. uendi, V ide de hac materia copiofiff D lt;nbsp;laf, in prxiud« feu.uerf. Quinto principuliter quæro,mihi inxi.col« C^æ autem fint eau# fe,propter quas uafallus feudum amiuit, dicemus infrainfuis tituhV

2 dines feudorum»Contra illaminfcripnoncm opponuntdd* hïc,qiiód hictnulusnon conueniathuicopcr»,Nam quones

1 contuetudotraniitiniegemicnptain,peruiinomen coniue« tudinisA uocatur kx* ÿ Confiât* In ft. deiur» na. gen* ÖÓ ci* ficutihic pater per totura Iibrum,Êrgóuidctür, quodappcllari debeatlex fcripta,ó^ non confuetudo»

Ad hoe argu, refpondent Bal. Alua.amp; alif» Primó,quia fcriptura bic nort ideóinrcruenerit,utiusfcriptuper ea fiat,fed utmcmorïæcômendet,8^ tan« quam notoria confuetudo nÓ indigeat ^batione. Arg.I.C5trahitur.ff,dc pig» Sccundófefpündcnt,quód ubi cönficitur fcriptura,tune demum dicitur iua fcnptü,quado continet ea,qug funt de fubftantta iuris feriptijUt quia eft kX* hoc eft,lata à confuk,qui habebat poteftatc legis condendæ,uel eft refcriptu phncipis,hoc eft,ab imperatore fcript5,qui habet poteftatc condendæ kgis feriptæ æc ^ Scrtptû.Inft de iur»nat,gen,8C ciuili» Obertus autem de Orto 6^ Gerhardus Capagifti,qui fuerunt conditores huius Iibri,nô habebant po. kftatem condendæ kgis uel iuris feriptiJdeô in hoc libro tantum referSt ea quaefetuabant deconmetudine,non autem afiquid ftatuunt»Proptcr ilia autem relationem nonpoteftdici, quôd confuetudo fitmuratainius Ict/ptrf* Sicuti cùm fus Canonicum refert lus Ciuilc,ut c.Qjiodautem. ö.q.j.per bod iusCiuile non dicitur efk iusCanonicum. Item, quando fus municipale re* fertiu^commune, propterea iuscómune non fit municipale, ut notâturin ci i.Dc confijn 6 Ideö dicunt dd» Quôd confuetudo quandoep pofsit fcribi ad Inemorlâ,utquando populusordlnat iusconfuetudinarium,utreducatur in fcriptïs per Iurifperitos,qui fcribant confuctudines ciuitatis, ^pterea non df tuurius fcripcü,ficuti contradus non dicit in feriptis fieri, quando fcriptura accedit ad perpétua rei memori5,ut notatur in fiCotradus. C. de fide infint;

Hï autem cofuctudines feudorum ideö funt redadac in feriptis, quia con« trouerfiae feudales decidebantur partim iure Romano,partira iure Longo* bardorum,partim ucrô confuctudine feudörum, qUæ in feriptis redada non €rat.Vnde neceflàriumôC utile fuit iïlamconfuctudinem in feriptis redigi.c»' MnEde feu.cog.Non autem idcô hoc fadum eft,^uódfihe fcriptura confue« tudo nonualuiflèt,fedideô,ütmeliusmemoriæ comendarct,5^ faciliuspro* bari poflètper d.iura.ProptereaBart.ini* De ^ib.uerC Sed iuxta promifla,quot; ff.de Il.dicit non eflè de fubftantia confuetudinis, quôd non fit feripta.Et di* ftinguit hoc modo: Aut confideramus confuetudinem,quantum ad fui intro-duâionem,ô^tunceftimpofsibikquôdfitferipta,quia uenitex tacitocon« fenfu populi.d. l.De quibus.ff.de II. Aut confideramus eam quantum ad con Icruationem Ô^ memoriam,8C potefteffe feripta, ut patet in his confuetudi« flibusfeudorum. Vide Bal* Alua. ÔC alios hic fuper Rubrica,

J^^ÿ^ (luifeudumdarepc^nt,^ ^uinon: i^^ gualiter accluiraturz^retineatur, Jlt^ L

HIC tit. diuiditurin duas partes, iêcundum gloffRubric» hic, 8f cornu muniterdd. Inpriraatradatdeperfônisquatfeudû concederc pofsinr. Infecunda,quçeft in-$»Etquiauidimus,tradatquomodoacquiraturfeudiï»' Conceditur itacp feudura dupliciter» Autperprælatos Eeelefiarum. AuC per dominos feculares. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

pofiti Stfc.qui concedere folent feuda de regalibus,hoc eft,de hts rebus, quar inEcclefiam exbeneficioregum uel pnncipum translatac funt» Inde autem ufurpatum eft,quód etiarn de alqsrebus non regalib« feuda conceduntur,(e-cundumgIolKhicinuerbo,dare,quamfequitur Alua^Pralan autem Ecclc« fiarum resin feudS concedere nó poflunt,ntfiobferuetur de confuetudine. circa qua ita diftingue:Aut cocelsio manifeftè nó obeft ccclefiæ,amp;praefcri-bit confuctudo infcudandifpaciojo,annorü« Autconcefsio obeft ecclcfac manifeftè,óf nópotcritinducicófuetudo infeudandt Nifi ita fueritobtcntü ultra memoriara hominu, hoc eft, ut non ftct in memoria hominS rem aliter procefsiflè.Aut eft dubium,an ob fit uel profit concefsio, Ôf requiruntur 40» anni, fecundum glofi hic in uerbo,fi' antiquitus,Óf quæ adduntur per Bat

Domini ueró Seculares feudu c5ccdêtes funt duces,Marchiones,comites ófc.etnominantcapitaneiimpcrqfiucregnhuafaniautcquiabeis^fcudaacci piüt,dicunt regni ualuafores,et ^^ capitanei,quales funt Barones et nobiies, feeSdu BafhicTEt qui ab his ultra feudû accipiût,dicunt minores ualuafores,

Hicdefupremisprincipib,nuIIafitmentio, necopus erat, eûmomnesde gb, hic dicit tex,fua feuda habeant ab iftis principibjdeo tex.praefuppofuit» SECIVITVR. EXPLICATIO TEXT VS*

Archiepifeopus dicitur, qui fub fe habet aliquot epifcopos, quales funt, JMoguntinenfis,Colonienfis,Treuerenfis,Saltzburgêfis,Magdenburgcn fis, Bremenfis óf Rigenfis. Sub quibus funt omnes epifcopi Germanie, e^« cepus illis,qui exempti funt,quales funt Bambergenfis, Mifnenfisófc*

Epifcopi dicunt diocefani hue fuffraganei ArchiepifcoporS, quales funt HerbipoIenfis,Spirenfis,óf fimiIes.De his óf fimilib*nominib*digniiatucc“ defiafttearu uide copiofifsimê per Alu.óf dJarjiicXftörccbtJib.iq. Ardxij,

Abbates funt in monafterijs ordinis fandi Benedidi óf S, Bemhardint Pnepofitifuntin Monafterijs ordinis Canonicorum rcgularium S. Au* guftini*IteminEccIefijsCathedralibusóf collegiatis,

Regni,ideftimpert),quodeftinltalia óf Germania,utinfrà dic^uius de pace tenenda*

Regis,id eft /mpcrat6ris,quia imperator ante Coronationem Óf confecra* tionem appellatur rex Romanorum*c* Venerabilem* ext.de eled. Poteris quo($intelligeredcquocüncpaliorege. Cùmquilibet rex in fuo regnout Monarcha,fecundum And.de lier* óf Alua. hic*

Gloff prima meminitdeflnitionisóf diuifionis feudi, quacfiiptà funt co* piofifs. enarrata.

GloirinuerboDarc,reftringit concefsionem prxlatorum Eedefiaftico* rumadregaliaófc*

Sunt autem regalia,quac ab impcratore uel rege conceduntur.Et poiiunc dici regalia multis modis.Primó dignitates Regales,ut Ducatus, Marchio* natus,Comitatus ófc.de quib. inf.quis dic.dux^arch.uel Comes. Secundo pofluntdici Regalia tributa uel uedigalia,feuportus óf c*De quib.infintif. Quac funt Regalia. Tertiö dicunt Regalia, quac rex praecipit ex priuilegio fummorum pontificum,Ecclefia uocante,fecundu gloif in c. generali, in wer bo,Regalia,de elcc.in ^.Et de his Regalib*Ioquitur hge glof*uidelicet,fi im# ^eratores,uidelicet, fihuiufmodi imperatores Regalia EedefigConce^rin^ quód Ecclefiae uicifsim de his feuda concedere poffent.Sed contra illagloH» uidetur fortiter facere tex.in authentica,hoc iusporredum,Óf in corpore un de fumeur, C.defacrofanc.Eccle* Quiaibi dicittex;planècontrariumill«us quod hic habetur in glof ftüicet,quôd fi ab imperatorib.aliquid fuerit^na« turn inEcclefiaSjhoc nullo modo elle alienandum. Si ueró ab alijs accdl^it, alienari^oflèjferuatisfolennitatibus ibipofitis* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dodo*

Dodotes refpondent ad hoe diftinguendoï Aut praelati Ecckfiarum uo-Iiintinfcudarc bona,quæplenoitire pertinent ad EccIcfiam,eicJ (impUcicer (untincorporata,ó(f hocregulariter facere nonpoHunt.Et inhoccafuloqui« tur d» authentica,hoc ius porredlum. Aut de fais uolunt infeudare,in quibus Ecckü'a habuit tantum diredum dominium, ut quód feudum per mortem uafaIhrcdijtadEcclefiam,ÓCpoflunt,EtinhoccafuIoquiturgIo,hic uerbo, darepoflunt»

Glofia in uerbo,fi antiquitus,quoq? reftringit tcxtum,Nara licet /am didS ht,quad pratlati Eedefiarum de his bonis, in quibus Ëcdelia habuit tantum diredum dominium,pofsit infeudarc, Tarnen hoc quoqt non indiftindè eft ucrum, fed turn procedit, fi confuetudine hoc eft obtentum,ficuti quoque colligiturcxtexjiicin uerbo,Si antiquitus confuetudoamp;c,NuncergôgIoC quærit in^a quod tempus inducatur côfuetudo infeudandide reb.eccleuaftt cis.Etfuperhacquæftionefuntpluresopinionesdodorum» Quidamenirn tenent quód requiratur fpacium tanti quanti, cuius non extet memoria in contrarium.Et pro hac opinione facit lex,hoc iure, ƒlt; Dudus aquæ.fEde aq. quot.ôC æfti»

Aindicunt,quôd requirantur triginta anni, LOmnes.C. de ptatferipurigi 3nno.Et in hac opinione eft Azo Stf NicoI, de Neapo,

Alij nerô,rcquni fpacium quadraginta annorum,8C hoc probant,quia in-feudatioeftalienatio,utnotaturin I. Cûmnonfolum ^ Fihjsautem» C,de fconisquæ Iibe,Et in h i. C, de feudo dota. In alienatione autem return ecclelt; uafticarumrequiruntur quadraginta anni ad praeferibendum. Authentic» quas adiones, C, de facrofanc.Eccl,Ergà ad illam confuetudinern inducen-dam qi»($ requiruntur quadraginta anni:5lt;hacc eft opinio lacobi de Belui.'

Sed hæc opinio communiter reprobatur, quia procederet quando trada-retur de maiori præiudicio Eccleftac,quando feiheet Eedefia alienando amiW teret totum fuum ius,fed infeudando non amittit totum ius, quia retinet do* minium diredum.c. V nico, infra,In quibus cauf,feud,amitta,Quód dom/« nium eft tanti effcdus,quöd uafallus tenetur Ecclefix ad feruitia,Item Eccle f a retinet fpem recuperandi per cafus quac habentur inb in tit, quae fuit prima caur.feud,amir.

Prouitandaitaqjeontrarietate Bal.amp;Alua, ita diftinguunt: Aut infeu-datioeft manifeftè damnofaEcclefiae,8C tune requiritur ad confuetudinemt inducendam tantum,cuiusinitium non eft in memoria hominum. Et ita in* telligitur prima opinio, Aut eft manifeftè util's Ecdefiae, amp;nbsp;pracferibitue conluetudo fpacio triginta annorum,Et in hoe cafu inteUigitur opinio Azo. Qi Nico,de Nea.

Aut eft dubium,an fît damnofa uel utilis,amp;f requiritur fpacium quadragit» ta annorum ad inducendam huiufmodi confuetudinern. Et in hoc cafu intel# Iigituropiniolacob.de Bel, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.£

Quando autem quaeritur, quot adusrequirantur infra prxdidumtenta pus,ut huiufmodi confuetudoinducatur,Refponde breuibus,duos adusré-quiri.Quia confuetudo dicitur quç frequenter fit.hvC.quæ fitlong.confuc, ld autem dicitur frequeter fieri,quod bis fit,fecundum glofffina. in «^fina. in authentico de defenfo. ciui. coila, j.

Conclude ergo, requiri,quód idem pradatus infra præferiptum tempus dederit bis duobus id feudum,uel quódduo pradati duob, uel idem ditierfi» hocmododederint,fecundum lacob, de Bel, amp;nbsp;Alua.hic,

Pro intelledu gloIK in uerbo,feudum dare, itadiftinguc fecundum Ia-cob.de Bel. Aut clericusfiueprælatus dat in feudS rem propriam,6?non eft dubium quin ualeat concefsio^ut inf,de clerbqui iottèftjïuüiprin, Aut non datten»

darrem prop n'am in feud um, fedremEccIefiæ, Eefubdiftingucî A lit dat in feudum rem fpintUakm,aut temporalem«

Primo cafu,quando fcilicet concedit rem fpiritualcm,puta decimas,ius Pa tronatus,item ecdefiafticas iurifdidionesiEt diftingue;Aut concedit ipfam rem,autfrudusrei Si ipfamremconcedit.Etdie: Aut elf confuetudointroa duda,quöd pofsit fieri talis infeudatio, 8C ualet concefsio, per text.noftrum hic, in uerbojü antiquitus. Aut nulla eft confuetudo,ö^ non ualet concefsio. c, Quamuis. c. Prohibemus.SC c.fina. extra de decimis.

Autfrudus rei fpiritualis concedit«Et dic:Aut concedit exaliqua caufa^Et tube fi cortcefsio fit ad certum tempus,0^ ualet.Si ueró in perpetuum,ó^ non ualet,nifint confuetudo«

Aut concedit fine caufa,óó quoipnon ualet,ut notatUr in c.Pcruenit.n q.j* c. Ad hæc. c, Quamuis. c.fina. cum fimilibus. extra de decimis. ,

Autconceditaliquamrem Temporalem, ut arcem,uiIlamS^c. Et die ut diximus fuper gloiÊ in uerbo,dare poflunt. Et quæ in hac diftindione defi« deraripólfüntjtradabimusinquaeifionibus ordine-

ölofla in uerbo,feuda accipiunt, opponic contra text. Dicitur hic, quód àminoribusualuaforibus quoÆcenfeatur elle iure feudi, Slt; habeatur pro ucro feudö. Sed opponitur ^ nna. hic tit.noftro,ubi dicitur, quódfolumib lud propriè feudum dicitur,quod datur à capitaneis imperq, hoc eft, à Duci« bus,Marchionibus,5lt; ftmilibustfecusft à minoribus concedatur Sic, Gloiß foluit.quoddidus^fina- locum habeat de iure antiquo,fecundum quodfea bat inadifferentia,icdhodie de iure nouö idem iuris eft de minimis ualuafo* ribus,quodeftinCapitaneis, quia huiufmodiuafailiæquè nonpoHuntdea ücftirifinecuJpa,atlt;palq»c* Vnico,infràdenat,feu. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Prodeclarationeiftius materiae quacritBald. primo, urrumprælatu’quot;^^ confenfu Capituli pofsit feudum concedercEt omifsis fuperft uis ita rfO’O”* de: Aut uult infeudare de his bonls,de quibus eft antiqua confuetudo im^^’ dandijSC die: Aut feudum eft diftindum,eius^ concefsio attriburafo^P’^^’* Ïato,8ê poteritconcederefine confenfu CapituIi.c.Vnico«^ Idem 1««'^»*'^’®'' pró arg; â contrario fenfu.inf. Epifcop« uel abbatem,uel abbatis Sic^ ^^ P’^* batur à fimili.Nam épifeopusiurans non alienate necinfeudarcres Ecckfîæ fummo pontifice inconfulto,iuxta c.ut fuper,extra de reb.eeck- bon aliéna, poteft tarnen fcudü uetus,de quo eft confuetudo infeudandi, no obß^ntc iu ramento, concedere pontifice no confulto,fecund5glo.in c.x-in«^’‘^°»®“5 ftire,cxt. de feudis. Aut feudum non eft diftindum, fed eius concefsio pert^ net ad praelatum S^ Capitulum ftmul, 2C non poterit concedere fine confenm Capituli. Aut uult concedererem infeudum,de qua noneft confuetudo,^ diftingue:Autc5ceditde nouo animo inducendi confuetudinem,ó^ requi« ritur faltem tacitus confenfus Capituli tanquam populi.argj. Sed Slt; ea. ff. de Il.fecundum facob.de BeI.hic, Alioqui folus concedere non poteft,per tot. (ft extrà de rebus eccle- non alic. Et uidedc hac quæftione Bal 6^ 1 afo. hic.

Secundo quaerit Bal.utrS fupcrior pr^latus pofsit rem Eedefiaeinferioris fibi fubiedæ in feudûdare.Et uidetur primo, quód fic,per ea quae habentur in glofiundis nota. Bart, in I. i.c.Ne f/fcus rem quäuendidit, euincat. Vbi habetUr,fi abbas uendidit rem alicuius Ecckfix fibi fubictftac, tanquamrem ^Itefius Eedefiae quoq^ fibi fubie(ftæ,cuius tarnen res non crat, quodillam uenditionem reuocare non poterit,Ergo uidetur idem in concefsione. Con« (rarium uidetur uerius.Quia fimerior praelatus iuri Ecckfiæ inferioris dero= gare no^ poteft.d. c .t.fnfrà,epikopum uel abbatem Ó^c.Et pröbatur per glof. inuerbo, ficenna,in autheittico, de alie. 8d emphiteo. in prin.colla.p.

ßE CONSVETVD; EÊVDÖRVM. 25 t^äafupcn'ori,ut quod Rector Ecdefiac fnferiorfsnon adminiftrat proprio tiomine/ed nomine Riperions prarIan,SC poterit Riperior res eins in feudum «oncedere.Etita poteft intclligi gloCin d.Li c.Ne fifcus rem qua uendueuin« cat.Auteft mediate fubiedajUt ^d ipfius Redor adminiftrat^iprio nomine* ficiiti Rint ccc'eRgRiRraganeornrcipcdii Archiepifcopi,öf nö poterit coce-dere Riperior res eius.Ita poteft intelligi d.c* V nicûunfepifeopû uel abbatê* Tertio quasi it Batpoft Iacob.de Bel.Pone quad fit côRietudo in Ecclefia de quibuRiam rebus infeudandis,utrum praelatuspofsit parcnribiis,agnatis, cognatis,conftnguineis,uel affinibus fuis illas res in feudum concedere» Ec uidetur primó,quód non,quia bonum eft argumentü ab Emphiteofi ad feu« dum,8lt; prxlati res ecclefiaRicas parentibus, agnatis uel confanguineis non poflÏintconccdcreinEmphiteofimjpertexcin $*hoc ueró iubetnus, uerf Oeconotjis, in Authentico deahe.óC emphiteo.colla,p.Ergó uidetur,quód quoiç non poflunt concedere in feudum.

Secundó uidetur per tex.in cjudicat0,infi,cum c.fequdi.Sp.dift.ubi ex-prefsè habefur,quód e^ifcopi fuis ^pinquis nullo modo debeat cómittere of fiefa eccIefiaftica.Ergo uidetur ^($ quód res eeelefiæ eis cocedere nopofsit.

Tertioprobaturin fpecie pergloiRinc.Vnico,inuerbo,incIericorum, inf.Si deinueftiturainr.dominöa uafak lis oriatur,ubiglof. exprefsè dicit, quód prçlati Ecclefîarû fuis ,ppinquis non pofsint res ecclefiafticas in feud S concedere.Et probatur hoc per authen. Quibufeunep.C.de facrofanc.cccle;

Idem probatur per tex.in c.Peruenit. i.q.j.Et glofibi addit rationem,quia «pifcopi funt egei circa nepotes SC alios cófanguineos fuos,quosquorum ex-tollere ex facultatibus Ecdefiac. Et Archidia.inc. Non liceat,u. q. z. dieft fummiitnpontificem peccare ,fi bona Ecdefiac alienaueritin cafu non licito, «eldederit confanguineis fuis. Eurn fequiturPanor, in CfConftitUtuSjUerf Et uide, extra de religio, domi.

Contrariû decidunt communiter dod-orcs,quôd fcih’cet praelati ecdefiarö Vtruprxi pofsint fuis confanguineis res in feudum concedere. Tu in hac q, ita diftin- Uti £cclc^ guejAutquaerisde rebus Ecdefiac, quas ex antiqua confuetudlne praelati/gt;lt;lt;’'*«« ^°^^ abjs concedere poterant,óó die: Aut quaeris de iure confuetudinario,ó^ certS ßnguineis cft,quôd praelati cas resfuis confanguineis 8lt; affinibus in feudS concedere pofTunr.lta decidit glofin d.c. Vnico,in ucrbo,in dericorum.inf. Si de inuc ”“ ‘^once* ftitu.inter dominu SC uaiallum lis oriatur.Et eft ratio,Q^iia per illam cocefsio Hem Eedefianon lxditur,fi modó confanguineus qfdem padisiUasrccipit,^’^* quib. extraneus quida reciperct,fccundüArchiÖ.in c.Epifcopus.in fi.io.q.t iModo iUi confanguinei fint boni,honefti,Ecdefiac utiles, nee potentiores, quiEedefiâ poftea opprimcre poftent.Ratio.n.prohibitionis eft,ne ecclefia jpter illam cócefsionê Iacdatur,illa autê rationc ceffante, ce fiat quo q^ prohia “üio.Ita decidit Archid.ind.c.Epifcopus.infïn.quemfequiturBaI.ind.Aua dientic. Quibufeunep. C.de epifco.8C cleri.Et h^c confuetudo prçferturiutJ feriptOjUt habetur in l.Dc quibus.ff.de legib. Aut quaeris de iure fcripto, ÔC diet Aut confanguineialioqui funt diuitcs,SC praelati nihil poffunt eis concC dere de bonisEcclefiae.Et in hoc cafu intelliguntur iura fuprà pro contraria opinione allegata. Aut confanguinei funt honefti öC tamê pauperes.Et prg-latietiade iure fcripto poflunt eis neceflaria fubminiftrare pro Riftentatio« , iicuit^.c.Nonfatis,8^,dift,EtfacitgloflCinl.lIlud,inuerbo,aIia caufa.c.defa-crofanc.ecclef.loan. Andr.in additio.ad Spec.in ^ Nunc ucró aliqua,in fini ferè,in titulo de fid.inftru.Et eft ratio, quia aurum habet Ecclefia,non ut (er«

Prima autem ratio debet efle parentum 8^ confanguineorum,per uulga-tia. Aut de alijs rebus de quibus non eft confuetudo ut infeudentur, uolunc concedere

24 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D* MELCHIOR KLING, ' concedcre parentibus SC confanguineis,ó^ non ponunt.Per ea qug proxime diximus de confuetudjne.Et facit ad hoc totus titulus de rebus eccle, nó alle« nan» Et prædida proceduntinconcefsioncrcrumtcmporalium« Secus m beneftcioecclefiaftico,quod indiftindè poteftconcedere confanguineojfe# cundum Panor, m c, Qiiia clcric^ext, de lur.patron. Vide de hac q.lacob de Bel ut Bah 8^ dominum lafonem bic»

Quartó,quia fuprà didum eft,quód turn fine dubio permittatur infeuda« tio rei ecclefiafiicæ, fi concefsio eft utilis Ecclefiæ,quærit Bal,poft Iacob,de Belui, quando dubium cft,utrum contradus fit utilis Ecclefiac, nee ne,quid in dubio fit pracfumcndum,Etomifsisfuperfiuis conclude: Quando decre« turn fuperioris concefsioni eft interpofitum, tunc temper præfumiturcon« cefsio pro utilitate Ecclefiæ fada: fin minus,non præfumitur utilitas Ecd« CiuiclS lib. fiat,arg.ti,c, de prædqs Decurio, ÖCc.Iib« xi. ibi. Icafiet ut nee immodcra. babentde tus uenditor nee emptor ,cuiufcun$ fit conditionis,inueniatur iniuftus,Et pnedijscu^ probatur hoe quocj per uulgatam rcgulam, qua: habet:Vbicunqï inaliquo riaUum. adu reperitur decretum iudicis interpofitum, præfumitur quôd omnia rité 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8d redè proceirerunt,fecundum Spec,in tit, deemptio, ÔC uenditio •^ Nune

dicendum reftat,uerf,Et breuiter fcias,quem refert 8C fequitur Bal, inhCum hi ^ Si prætor, ff, de tranfadio, Et in I, Non enim aliter, ff. de adopt, Et in 1, Q.uacun(^, C,debo, quæ fiber, Et eolfigitur ilia régula ex text, c, Sieur, ext, de fen, amp;nbsp;re iudiea. Êt ibi habetur, fi' iudex fert fententiam', non eft ne« ceflè exprimere caufam quæ ipfam mouet: Quia fus præfumit pro fententia propter audoritatem iudicis.Ideô Bart, in d, 1, », c, de prædqs Dccurio, in* fert,quód decretum iudicis in contradu interpofitum excludit beneficium» I, i, c, de refeinden, uenditio.Ne fcilicet quispoftet conqueri fe iniuj^^^nter ceptum. Licet hoc per aliquos impugnetur, ut notaturper Canoniftasme Cum caufa, ext, de emptio. SC uenditio* Præterea infertBart, in d, h •♦ lt;1“®® decretum iudicis toIIitSC facit ceflareomnem prgfumptionem doli uelmetus, Ideö conclude contradum in dubio iure cenferi utilem Ecclefiæ, cómfupe-rioris decretum interpofitum fucrit, Dicoautemhienotanter fuperioris,ut ' intelfigaturfuperiorum prælatorum audoritatem requiri,non inferiors®* Pereaquænotat Azoinfum,fua,C,detuto.uelcuratore, quinon fatisde» i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uide de hac q uæftione Bal, hic,óiS copiofifsimèD; IaIb:

Quinto quærit Bal, V trum folus prælatuspolsit uafidloremittere fcloni-am,af diftingue : Autfolus prælatus eft collator feudi,8^ foluspotcritfclo-niam remittere, earn felorya ipfum tantum refpiciat,per eaquæ notanturin 1,2, c, de liber, 8^ eorumfibe, Aut capitulum unà cum prælato concedit feu-dum, tunc quia foliprælato felonia noncenfetur illata, 8C folus prælatus quo($ non poterit remittere, arg, c, Câm defideres. ^ Tertio loco, extrâ,de fenten, excommunicatio. Et ita in effedu decidit Bat hic,Alias quaeßiones quæ hic mouentur per Dod, tu ipfe uide.Qiiæ autem dicuntur hicà dodo-ribus de alienatione feudi per uafallos fine confenfu domini,infrà cotamodi-, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;us tradabuntur in titulis de aliéna, feud, Slt;de prohibita afie,

In «^i proximo didumeftdeperibnisquæconceduntfeudum. In hoc au* * tem ƒ dicemusdediuerfisconfiitutionibus,quædeacquifitionererumfeu-dalium latç erant,

Primôm autem de iure antiquifsimo concedebantur feuda tantum ad bc* nepladta dominorum,et poterant auferri quandocunque domini uoluerant, etiam fine eulpa uafallorun, quæ feuda æquiparabantur precario, t i,^.de precario,

Secundo, cum hoc fus efletfublatum,conftituebatur,ut uafalh' retinerenc per annum Sic, Sed hoc quoque fublatum eft, nifi in feudo Guardiæ Si Ca-ftaldiæ, quod datur pro mercedealicuius rei, ôêpotcnï poft annum auferri, 2 ctiamprecioproeodatonon reftnuto, nifiGt datum ad certum tempus, c, Vnico, infra de feud. Guar. amp;nbsp;Caftai. Et eft gloIK hic ïn uerbo,auferre.

Tcrtïô,acccfsitconftitutiOjdifponensquôdu3faI.'i retinebant res feudales ad uitam,necdcuoluebant cas lurefuccefsionis ad fih'osôfc.Et hæc quoque eftfublata,exccptoco,quoddiciturde feudo Marchiæ, Ducatus, Co. mitatus uel akerius regaliséignitatis ab imperatore datae. Quia ilia feuda de wigore confuetudinisfiniuntur morte accipientis, necfuccedit hæres, nifi de nouo ab imperatore inueftiatur, c, i.infràde feud, March. Licet amp;nbsp;hoc hodie aliter fit ufurpatum per confuetudinemjCcilicet, quôd habeatlocum fuccefsiQinec extinguatur morte uafalli,fecundum glofl^ hie in uerbo ufque ad uitam.

Quarto accefsit conftitutio, quôd uafallo mortuo, dominus potuit unum ex fikjs cius eligere,ôe feudum conccdcrc,ali}s exclufis.

Quinto addita eft alia conftitutio, quae admittebat omnes filios uafalli, nonautem nepotes nee collaterales.Sed hxc omnia funtfublata.

Poftremôitaqueaedita eft conftitutio imperatoris Corradi, quae iusfeu^ dorum nouifsimum continet, Isenim enm pro corona fufeipienda profici-leeretur, rogatuseft a uafallisquiineius feruitio erant, ut fuccefsionem in bonis feudalibus quoque extenderet ad nepotes Si alios defcendentcs,0^ quoqueadfratres, fiuafallusfine filio decefterit, Conftituit itaque, ut nepotes ex fikjs, item fratresfuccederent, in hoc tamencafu diftinguit textus: Aut wafaUus decedens, reliquitpoft fcdcfccndentcs, hoceft, filios uel nepotes ex fihjs, Et illifucceduntfikj in capita, nepotes autem in ftirpes. Aut nonreliquitfilios nee etiam nepotesex fikjs. Et fubdiftingue: Aut reli« quitfeudum paternum fiue auitum,SC tuncfratresfine akjcollatérales,qui natifuntexprimoacquirente,fucceduntfaluagradus prxrogariua,filiabus cxcluGs, Auteft feudum nouum,quodfcilicctipfe uafallus primum acqui-fiuit à domino. Et tune, fi in concefsione nominatim adum eft, quôd reu» dumquoqueadfratresfiueagnatos uafalli pertineat,ÓC fuccedunt collatérales.

Si uerô de hoc exprefseaftum non fuerit, SC mortuo uafallo fine defeen« dentibusreditfeudumaddominum.Hocdicittext.hic cumquibufdamglo, ufœ ad Hoc autem, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

GlolT in uerbo, frater, tradat quacftionemdefuccefsioncinfeudis. Pro cuius incelledu tu primôdic, quôd nulla difpofitio teftamentaria in rebus feudalibus ualet. Quia feuda non dcbentur ex decedentium iudicio, fed principali prouidentia, c. Vnico,in prin, inf. de fueceik feudi, Arg. L Si ar-rogator.ff.de adop.Et ideo text, in 1, lege, ff,dc uerb. fig. Vbi habetur,quôd teftamentariaehacreditatesconfirmentutSCCi adresfcudales non pertinet# fed tantûm ad iuccefsiones in bonis hæredkarijs fiue allodialibusjgitur conclude, quôd in feudisfitfuccefsio tantnmab inteftato,circaquamtuitadi# ftingue: Aut uafallusdecedens reliquit feudumnouum, quod fcilicet ipfe primfim acquifiuif,Et in eo fuccedunt tantûm defeendentes mafculi fapaces, Nififpecialiterde filiabus Si collateralibus conamp;entumfit.uerf. Sin autem, hie tit.noftro, c^ Vnico, infrade fuccelT. fra, Aut reliquit feudum paternum

fine auïtumjftuc enam antiquum,quod fdlicet per alïquem ex ma/oribus aü^ quiG cum eft,SC poGca iure fuccefsionis ad alios per uentt,Et diet A ut defuna dushabuitdefcendentesmaGruIoSjUtfiliosnaturales^ legitimoslaicos,u€l nepoteslaicos ex Glijs naturahbus ÖC legitimist Et fuccedunt filq in capita, Nepotes autem in ftirpes,Gue extent unâ cum fuis patruis, fiue foli. Semper enira Giccefsio in ftirpesfit,quia in fuccefsione afcendentium ingrediuntur gradum paternum» Licet Axo SC quidam alij fuerintin contraria opinione, quad fcilicetnepotesfoIi fuccederent in capita,Sedilla opinio procederet in fuccefsione collatcralium remotiorum, Vide de hac q. Bat bic. Et hæc fuc^ cefsio defcendentium durât uGp in infinitum, ƒ• hoc quo($, hic tit, noftro. ci 1. inf, de natura fuccefsio, feu.

Aut non reliquit defcendentcs mafculos capaccs. Et die. Aut feudiim eft foemininum, Gue Glia emerit à domino, Gue dominus propter fermtium pa« tris Gftæ dederit, amp;^ fuccedit Glia alijs cxclufis, c, Vnico ^ Glia, infra de iuc. ce ft feud, c, Vnico, inGa de natura fuccefT, feud, c. Vnico. infra quemad,’ feud, ad Gliam pertine- Autfeudumeft Mafeulinum, QC uocantur fratres defundi in capita,fi foli funt, Glquerofratrum cum cis in Girpes: fratribus autem non extantibus, uocantur filq fratrum quoque in capita, c, Vnico, ƒ♦ his uerô, infra de fucceft fra, Afeendentes autem femper cxcluduntur in fuccefsionibus feudi, c, Vnico, in prin.infrâ de natura fucceft feud; Fra* tribus autem fratrum^ filqs non extantibus,uocantur agnati, qui exlinea primi acquire nt is, funt proximioresin capita amp;^ in infinitum, d, c, Vnico* uerf,his uerô, inGa,de fuccefsio, frat, 0(^3, c, Vnico, infra, de natura fuc« cefTfeud,

Paterno') auitoGucantiquói nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

îieilleÿtinto) Ideft,inteftamentoinftituto in bonis feudalibuï* inextraneum) Qiiinoneftdelincaprimiacquirentis,

Secundo quæritglofCin uerGEx quacuncf caufa 8Cc, Et in uerCItem bot! GcintelligiturÔCc. Vtrumhaéredes,ad quos deiure fpedat fuccefsio feudi» cxcludantur ab ea propter cuIpam,Et diftingue: Aut quæris de culpa defun-lt;fti,aut de culpa ipfiushæredis.Primocafui Aut defundus deliquitinipfum dominum per feloniam amp;c, Et tune fi feudum eft nouum, redit fimpbeiter addominum,Guedefundushabuerit fiIios,Gue non,c, Vnico, cum ibi nota» infrâ,Si uafallus feudo priue, cui défera, Aut eftfeudum paternum, auitura fiue antiquum,S^ excluduntur defeendentes ufq^ in infinitum. Et collateral les ufcg ad quartum gradum exclufiuè. In quarto gradu autem Gue remotio« ri admittuntur, d.c, Vnico.cum ibi nota.inf. Si uafal.feudo priue, Gloifthic, 5ierGItcmhocGclntelIigatur.BaI ÔCAlua, Autdefundusnondeliquitindo* minum,fed aliâs deliquic,propter quod feudum amittere debebat,ÊxcmplS, ut occidendo fratrem, uel delidfum aliud committendo,quod uenit appellat tionepyricidq. Et tune G feudum eft nouum, quoque reuertitur ad doin'* num. Si uerô paternum fme antiquum fuerit,reuertitur ad proximosagna* tos, non autem ad Glios «afalli, c» Vnico, ^ Denique. werf, fi uerô,iunc

DE CONSVETVD. FEVDORVMlt; X7 glolK in uerbo,Ad proxfmos,infrà,quæ fuit prima cauCbencEamit,

Secundo cafu,quâdo fcilicet quæns de culpa ipfiushærcdis fuccedere uo» Ientis,Et die breuib« Aut culpa propter fansfadionem per dominum remifîà eft âf fuccedit. Aut non eft remiflà,ô^ non fuccedicEt hoc cafu, fi parens de« Ïinquentis û'ueconuafalli,qui ipem fuccedendi habent,delinquentem ad do« tninum duxerint,ut fàris(aciat,uel ipfum à fe feparauerint, ipiî feudum reti« nenr.Sin minus,quoquc priuantur.c- V nico 4 Infuper« inf, de prohib, feud,' ahc. per Frider»

Dealijs quaeftionibus ext.glofEamp;præfertimutrum frater in feudo pater« hofuccedatiurefucceflorio ucl iure accrefcendi» Vide Bal, hic,

Glo,m^erbb,Nominatim,tradat fallcntias ab illa communi Regula,quae NoM quoi habet,quod frater fratri in feudo nouo non fuccedit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in cauß fin

Hgc Regula fallit primSm,fi in inueftitura exprefsè didu eft,cur fuccedat, idlib.appet per textum noftrum hie,Et cap,Vnico,inf, de fratrib,dc no,bencf,inueftitis. latione leg} Tumenim propter padum licet.quodal io quin on Iiceret,ficuti in fimili ha» tif^i ^'^^'^' hetur I. j C, de pignorib, I, Labco,cl, prima, ff, de contrahen, emptio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^ umunt

Secundo fallit,fi feudum de communibus bonis fratrum in communione ^'*«’» ^^^ exiftentium domino fciente cmatur-c, V nico, inf. debeneffra.amp;l quodrater fratremfucce. Si autem domino ignorante id fieret,fecuseßet, ne fcilicet dominus inuitus alium quam uellet fibi acquirat uafallum, quod tarnen de^*’ ^^^L^r communi pecunia expenfum eft,reftituaturpro parte competenti,d,c,Vni=^ co,inf,de fra.de no,benef, inueftü nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcmde.

Tc#ió fallit,quando feudum nouum emitur communi nomine fratrum in communione exiftentium domino fciente,licet pecunia non fucrit commua nis. d. c. Vnico, inf, de benef. fra,

S ed contra fecundamfallentiamopponitgloft? in uerf. Sic ergo- lm o ui^ detur nihil referte cuius fuerit pecunia,pro qua feudum emitur, fed fatis efle quódcmatur communi nomine.Namin omnib.contradibus hoc eft Regu* lare,quod non attenditur,cuius fit pecunia per quam contrahitur,fed tantum cuius nomine contrahitur,attendi debet, ita,quèd fi quis ex pecunia akerius ematrcmaliquam,fitresementis,ô^nonilltuscuiusfuitpccunia,l, Si ex ca pecunia.C.de rei uendi.bSi patruus.C.Communia utriufqj iudicij.I. Ad pro« bationem.el 1. C, de proba. 1, Non unde.C. Sicertum petatur,

Refponde, uerum eft quod in contradibusnonattenditur,decuius peen nia res ematur,fcd tantum cuius nomine,per d.iura.Sed h^c Regula fallit in multis cafib. Primo in terminis noftris, quado fcilicet feudû de c5munib.bo« nis eft emptû, fit eorum de quorû pecunia emitur,d,c,Vnico.inf de ben/fra. Secundo fallit in pecunia dotali,quia quod ex ca emitur,fit res dotalis, In hoe tarnen diftingue: Autibluto matrimonio alioquin extatbonamariti, ex quibus uxorifatisfieri poteft pro fua dote,Et illares ex pecunia dotali empta* non eft dotalis.l. Ex pecunia, C, de iure dot. Aut no extant ahæ res,ex quib, poteft uxori pro fua dore fatisfieri,SC turn fuccedit res ex pecunia dotaliempta infubfidium dotis. G!oß-inl.Siutproponis,inuerbo,nonnegal|if,C,de rei uend.Gloæin d.I. Sipatruus.C.GommuniaMtriufqjiud.I, uxor marito« ff. de dona. int. uit, Ô^ uxo.I.Resquac, ff.de iur,dot, Etita quo^^ciditBak SCAI«a,hicï nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C^q

Tertto fallit in pecuniapupilli,nam Si res ex ea empta fit pupilli,fecundö gloCin dj.fi ut proponis.C»de rei ucnd» Diftingue tamenï Aut eft emptaà tutoreuel curatore, 0^ turn fit pupillj,rccundumgïofr, in dj. fi ut proponis; AutcftabaIioquâmàtutoreempta,ÔÔ poteft uendicari in fubfidium, hoc eft,quatenus pupilli fuam pecuntam repctere non pofsint. Arg, 1, filiae,in fi» IF. defolut,Quartofallitinpecuniamilitis,d.l.fiutproponis.C.de reiuendi. Quinto fallitinpecunia fuïiofiuel prodigi, Arg, I. z,iunc, gloæin uerbo, Adolefccntium, C. de cura, furiofi, I, Marcellus, ff, de fideiuf, fi Interdum, fE de condic, indeb, Quia illa iura æquiparant pupgt;IIos,prodigos 8C furiofoà in beneficijs amp;nbsp;priuilcgjjs.Sextö fallit in pecunia Ecclefiæ,(ecundum glolE in d, I, fi ut proponis, ÔC in dj. Si pacruus,

In hoc lt;^ habes differentiasinter iuscommunefcriptum SC uftis feudo« rü,quo ad fuccefsiones.Pi ima eft,quód de iure córnuni fcripto in bonis Allo dialibus fuccedut tamfilij quàmfih'ae,nullafexusprærogatiuauaIente*^Slt; quis igitur, in Authentico de hæredibus ab intefta» uenien colla, 9,1. Ma« ximum uitium, C, dclib, pratte,amp; exhacre,Seddeiure feudorum filixnon fucceduntin feudo,nifi in certiscafibus, de quibusfuprà diximus, SC infra dicemus,

Secunda differentia eft,quôd de iure comuni in collateralibus duratfuc-cefsio in bonis Allodialibus ufep ad decimum gradum tantum,(ecundS glolfi in ‘^ fina, in uerbo, Nate, inft. de fucceifi cogna, Et poft ilium gradum degt;» uoluitur ad fifeum. In ufibus uerô feudorum admittuntur collatérales agna« ti,nati ex primo acquirente ufcp in infinitum, per text, noftrum hicNota ex hoc textu hie in uerbo,ad eas,quôd padura conceptum in pcrfona fiffae, ui* detur quoc^ conceptum in nepote ex ea, quia caufa SC origo habent difpo* neredefuocaufato,utefttexf,hicrecundum Bal,

Glof, in uerbo,legib, tradat differentiam inter ius Romanum SCiusLon^ gobardorum. De iureenim Romano in bonis allodialibus aliter fuccedunt filiæ,quàm de iure Longobardorum,ut patet ex gloifi

Quod gloifi hicdicit,filiamnihilominusad fuccefsionem, nonobftante quod patri promifit fe dote contentam, ÔCad bona paterna nullum regret fum habituram,ucrum eft,quando filia non iurauit hoc padum feruare, Se-cus,fipadumiuramentofueritfirmatum,tunc cogitur contenta e^^ dote, nee habet regreflum ad bona paterna, e, licet, de iureiur, in 0, e, Qpamu» de padis in 0, *

Glof. in uerbo,à fucceisione, diuiditur in très partcs,Tn prima ponit regu-Ïam,quód confuetudo uincit legem feriptam, c. Vnico,inf, de feu, orig. De hac régula uide quæ notantur in I, De quib, ff. de II, ôC in c, fina,ext,decon-fue.ln fecunda parte ponit aliam regulam,quôd conditio feemmarum in muî ns eft deteriorquàmmafcuIorum.De qua uide glof, inl,in muftis, ifidefta« tu hominum, Econtrà autem mafculorum conditio in muftis eft deterior, quàmfœminarum,Deutroc5uide copiofifs. Spec, inquot;^ Rationeigitur fui, in uerf, Regulariter, intit,de procurato,in tertia parte ibi, Sedquare, ponit rationem, quare fœminç in feudis non fuccedant,uidelicet,quód feuda idea ^onceduntur,ut uaiàlli dominos in belîo iuuent, c. Vnico, ƒ penul, infrà de capitulis corradi,c, Vnico ^» Item qui dominum, infrà quæ fuit prima caufi benefamif, fœminæ autem propter fexusfragilitatem belligerari non poC funt, I. Qjiifquis ^ ad hlias. C, ad I, lui, Maiefta, Ergô adfuccefsiones feudi non adilittuntur,Sed contra illam rationem opponitgloff. Certum eft quod nepotesexfiIiabuspoffunt3ominumiuuareinbeIIo,8Ctaraenin foccefsio»

DE CONSVETVD. FEVDORVM. 29 ne feudircmouentur.c.Vnico. inf. de fuccefC feud, Gloflà fatetur contrarié utn,ôd re(pondet,quôd omnium quæ à maioribus noRns ftatutafunt, poteft reddiratio,I. Non omniS, ff. de II. Ideô ftct pro ratione uoluntas, quad fcili-cetitaplacuitconfuetudinifeudorum, necaliquam aliam rationem allegat glofE Tu refponde poft Iacob, de Bel, SC Alua.hic, rationem glolE quare fia lianonfuccedauueram eflè,præfertim quod ad ipfamfiliam attinet.Licetau-tem in nepote ex filia illa ratio non militet,tarnen is propter alias rationes ex« cluditur, Nam mater eft media perfona per quam nepos in bonis aui fucce# ditj. Meminimus, cum mulnsfimihbus. c. de legit, hæredib. Sed mater ipfa nullum ius habet in feudo, Ergo nee nepos ex ea tenet confequentia. Qiiia fticceftbr non debet efle melioris conditionis quâm autor eius, 1, Q,uod ipfis* ff« de reg, iuris,

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^.Ploc^uo'iucfdendumi

Id cft,Iicet in feudo nouo exprefsc padum adifeiatur, quod ad collatérales quoqjpertincatiure fuccefsionis, tarnen fuccefsio uirtute illius padifecun« dumulum antiquum tantum extendebatur adfratres patruelis. Ethodie de iure nouifsimo uft^ ad feptimum gradum,

Frutr« patrudes} VItra quartum gradum,’ lionprogreditur) Etiampadoadiedo de fuccedendo;

MißcuUf defcendentibiK) Quia in defeendentibus feudum nouum ftatim fit patcrnum,auitumuelantiquum,ldeôomnes ex primo acquirente defçen-denteswfep in infinitum fuccedunt,

Vtuerb um Infinitum,hie in tex, poft turn intcnigas,dic fecundum Alua, Aut feudum eft nouS, SC tarnen in inueftituradicit, quod collaterales quo^ fuccedant in eo,8C turn durât fuccefsio uirtute illius padi ufque ad feptimurn gradum inclufiuëjintereosfcilicet qui non funt nati ex primo acquirente, Sunt tarnen agnatiôC colIateralesjSC hoc eft quoddicit tex, hie,licet moder# no tempore uf^ ad feptimurn gradumfit ufurpatum, Aut feudum eft pa# iernum,auitum fine antiquum, Ettuncomnes ex primo acquirente nati,'in linea direda et obliqua,ufcß in infinitum fuccedunt‘,etiamfi fibi inuicem fa^ di funt collateralcs,Et fie collateralis collateral!, agnatus agnato, in infinitS fuccedif,Quia refpeduprimiacquirentisomnesfunt defcendentes, Et hoc eft quoddicit tex, hie, Quod in mafeulis defcandentibus hodienouo iure, ufque in infinitum extenditur.Et eft text,in c, Vnico.inf. de natura fuccelK feudi,Et tex,in c.fatis,infrâ de prohib. feudi alie,per Lotha,

id eft,Si dominus contendit feudum nouum efle poft mortem alicuius ua-fallijSc idco fibi apertum, Agnati uero contendunt feudum paternum fuifle, ideô ad fe pertinere, tenentur agnati probare duodecim facramentalibus fuis,hoc eft,conuafallis iuratis,quódillud feudum fit paternum, SC fedefun# do fuifle proximiores,Etde hoc dicemusin ^ Cumautem,infra,fi de inuc# ftitu, feud, contro, fue,

Gloff in fin.dum dicit de feptimo geniculo,errat. Quia fi feudum eft pa# ternumSC probatur,paternum non eft necefle probari,quôd aliquis fueritin feptimogradu fine geniculo,fed fan's eft fenatum ex primo acquirente, SC nonextatepropinquiorem, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Htc ÿSlt;n't. infrà defend, dar» mini* ualuaforibuSifuntcorredi per con* fuetudinem recentiorem, quae habetur in c» Vnico,infrâ de natura feudi, Qlim enitn erat differentia inter feudum,quod concedebatur à capitaneis régis Hue regni ualuaforibus maioribus,hoceft,Ducibus,Marchionibus0^ ComitibusStfc; Quia illud habebatpropriam naturamfeudi,necpoterac

Alijs) Scilicet minoribus ualuaforibus. cenjetur ) Ncc poteft aufcrtifine culpa, A minoribus) V aluaforibus,qui feilicetfua feuda non à rege,fed à Duel bus,

r^archiombusuel Comitibus habent. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'1

Auferrequeunt) Minoribus,infrâdefeü»dat,minimisuaIua,Hic tit, quoep eft corredus.

An Si quandouafallipofsintpriuari feudo,8f exquibuscaufis,dicflniusin fra in titulo de feu, fine culpa non amu. Et in tit. quae fuit pri. cauf, benef, amitten,

SVmmar/umfecundum Alua» Feudumquod daturratione Guardiæ ueJ Caftaldiæ,uel pro mcrcede alicuius rei,nô eft durabile, quia reuocati pc# terit clapfo anno, nib in concelsione fuiflet adiedumcertum tempus» quia tunc nonpoteft reuocari ante tempus finitum.Et dominus reuocas laliafeu* da,non tenetur ad precq reftitutionem,quod accepit pro ipforu eoncefsionei Didum eft in proxirnq^quodfeudum datura à minorib,ualuaforib.po-teritdeiure antiquo regularitcr reuocariquädoeße^ domino placuerit,N6c in hoc tit.habesaliam fpeciem feudi,quod poft annum reuocatur,fcilicet feu

' dum Guardiac,Caftaldiac,8C feudum quod pro mercede alicuius rei datun Guiribi. nbsp;nbsp;nbsp;Dicitur autem feudum Guardlai,quod concefliim eft illi,qui deputatus elf

cuß;odM. ad Guardiamfiue Cuftodiam alicuius caftri, Et propter hoc feudum fibi lEtuium conftituitur,uel talis Guardia habet feudum annexym.

Guardia nbsp;nbsp;nbsp;Feudum Caftaldiæ ueró dicitur,quod dominus concedit alicuijppter Ca*

^uidi nbsp;nbsp;nbsp;ft a! diam,id eftadminiftrationem quam exercer» Dicitur enim Cadaldusis,

?eudK Cdgt; cui res domini gubernandacommittitur,fecundumglofr.inl.fina,Inuerbo, fialdia. Seruo»c» Quod cumSCc.Etglofft hfein uerbo,Siuerö»Et hæcfeudaomnia CdJl^WiK.^poft annum rcuocantur. Die tarnen, aut dominus uult auferre ante lapfum anni,amp;^diftingue: Aut habet iuftamcaulàm 8C poterit auferre. Si enim au« fett officium,cenfetur quot^auferrebeneficium» Arg. 1. Quifibi prauextu. C, de f^rcfanc.Ecclef. Aut nullam iuftamcaufam habet, ^ poterit quidem auferre officium,non autem bcneficium,ficuti in fimili dicitur de magiftra-tu qui non gefsit officium culpa cim'um, quia nihilominus habebit folatium.

DE CONSVET^D. FEYDORVM. 51 Utnotatur in c Aduerfus, extra de immuni. Ecclef. Auc uult auferre poft lapfum annijS^ dic : Aut feudumeft datum ad certum tempus, uel cumali=* quo aliopaâo,^ contra illudpadumuel ante tempus auferre non poters, Authentica qui rem huiufmodi. C» de facrofand.EccIer. J. Eidem.C* locatie Aut ftmplicitercft datum, 3^ auferre poterit dominus poft annum etiam fia ne culpa, per text, hie* Ratio autem quare bate feudaitaauferuntur, hæceft: Primo, quia hufufmodi officia Guardiæ, Caftaldiæ SC fimilia nondurant ui* tra annum, Officiales enim ingrediebantur eorum officia in Calendis ha nuarqs, æ minebant per annum, I- Publius, in princ ff. de condidio.SC demonft, hPridie. ff. deferqs. Vnde finite officio, cenfeturquoque fini-tumfcudum,quiaceflante caufa,ceffateffeffus.l.Adigere 4’Q.uamuis, ff.de iurepatrona. Et icainefTedu décidant Bald* Iacob, de Belui, SC Aluaro,^ hic,

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^Siucr6,

Si CaftaldUs didt fe rem aUquam pofsidere nómine ptoprij feudi, per hoö . Qon défendit fibi poffèfsionem,nifïprobet de iure fuo.

Ponecarumiecundumintclledumgloffihic, in ucrbo,fibi. Quidam mi* fes habebat quendam fundum, qui eratfeudum proprium, ipft tarnen nefcie* bat proprium feudum eflè,ob id fadus eft Caftaldn, amp;nbsp;accepic ignoranter Ölam rem à domino,tanquamfeudum Caftaidiæ. Anno elapfodominusuo= Ïebat illud feudum reuocare, miles autem certior fadus, after it non eflè Ca* ßaldixfeudum, fed proprium,ob idreeufateedere, Quacritur, Vier te-ncatur ^robare,an dominus,quód fit feudum Caftaldiæ,an ueró nnlcs,quód fitfeudum proprium. Et primo uidetur, quód uafallus non debeat admitti^ etiamfi uelit probare quod feudum fit redum 5lt;proprium, Nam ex quo tecognouitillud pro feudoCaftaIdia:,cenfcturperhoc iuri fuo redi feudi renunciaftè, I. Sifcruos,cumfimilibus, C, deadio. emp, 2lt; uenditi. Secundo cfto,quôd uafallus admitti debeat, tarnen uidetur quód non fit one« xandusprobatione, ficut text, hicpoftulat, fedfatiseflè quodiurct, 06 ftee einsiuramento,pertext, in c, Vnico« ^Si quis,infrâ,fideinueftitu, intet domi, ÔC uafal, lis oriatur. Tertio uidetur, quóddominus ceneaturpro« bare effe feudum Cafialdiae,S^ non uafallus, quód fitfeudum reeftumpet text,expreflutnin c, Vnico^ Itemfiuafallus. infra,fide inucftitu,feu,con* trouerf, fue. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Contrarium decidit tex. nofter, QiiÓdfcilfcct Caftaldus qui rem pofsidet fiomine proprq feudi,domino dicente efte feudum Caftaldig, tenetur probat xe per conuafallos Gue pet publicum inftrumentum effe redum feudum,' Nam ex quo uafallus fatetur fe efte Caftaldum propter offieq Caftaldfæ qua-btatem,præfumitur quo(Ç qualitas benefieq fine feudi, Sicuti beneficium, Quodeonceditur cuftodi,cenfcturconccflùmcaufacuftodiæ,SC uillico caie fa uillicationis,difpenfatori caufadifpenfationis, Arg, Authentic^ licentiam, cumibinota,C,de Epifeo, SC eler, Hæc ergo pratfumpticiuristransfere enusprobandi in ipfum uafallum,ut fcilicec probet non eflè feudum Caftal* di«,fed proprium feudum,non obftante quod pofsidet-1, Siue pofsidetis. C,^ de probatio,Et hoc eft introdudum in fauorem dominorum,amp;: in odium efit cialium,qui pleruncp tech nis dominum circumuenire folent,Et ita quoep re* fpondet glofftit.fequenti inuerbo,ratam,Bal,ó^ Alua.hic.Nccobftanthuie decifioniiuraprorationibusdubitandi alIegata.Etprimó nihil facit ^uod di* öura eft uafallum non admitti adprobaa^uni, r^amexquo recognouitpro C uq

feudo Caftaldiæ,cenfetur iuri fuo per hoc renunciaflè Ô^c* Quia ad hoc rc^ fpondetur,quód hoc argumentum procedir,quando guts feiens recipit feu» dum proprium pro feudo Cafraldiæ, turn uidetur iuri fuo renunciare* ÿ» au-tem non Ioquitur,quando uafallus ignoranter accepit feudum proprium pro feudo CaftaldiæJtafoluitgloæhic in uerbo,fibûEx quafolutione glof po-teris (ècundum Bal. ÔC Alua. tria colligerc: Primùm, fl per errorem fit fada recognitio feudi, aliter quàm fit fblitum,talis recognitio caufa cognita non præiudicar.ArgJ. cùmfaIfâ,ÔCquæibi notant Dod. C. deiur.SCfac.igno. Secundo,fi quis habetius in aliquare,amp; fcientercontrahit,(uper ipfare fibi præiudicat. 1. Si aliquam rem, fE deacq.poflefsio. h Qui rem, c.Iocati, Tertio conigiturexinafolutione,quôdinfadisantiquispotius præfnmitur error Ô^ ignorantia,quàm in fadis recentibus. Nam hacc glolK præfupponit, quôd ifte uafanus,de quo in^J» noftro, ignorabat qualitatem fui feudi, quod non effet uerifimilc fi fadum effet recens.Et dicit Bal, hoc notandtim eife.

Secundo non obftat tex; in c, Vnico ^» Si quis. inf,fi de inueft. int.domi, SC uafal, lis oriatur, Vbi habetur quôd flatur iuramcntouafalli,necopus fît probatione,quiaadhocbreuiter reipondetur,quàdibi uafallus pofsidebat rem pro feudo proprio ÔC redo,Dominus autemcontendebateum non effè inueftitum,ftatur hoc cafu iuramento uafalli, ied in terminis -ÿ noffri, uafal-lus pofsidebat rem non pro feudo proprio, fed pro feudo Caftaldiæ. Ideôfl contenditnon effe feudum Caftaldiç,fed proprium,requiriturprobatio,nec fuificit iuramentumjccundum Alua.hic.

Tertiô non obftat tex, in c, Vnico, ^ Item fl uafallus, inf. Side inueftfîu-ra feudi contro. fuc,Qj.ha ibi non conftabat,quàd uafallus erat Caftaldus/ed dominus fine aligna ratione allegabat eum Caftaldum effe,giiod uamiusne-gabat.Ideô ipfe dominus tenctur probare guod dicir,Ei .n. gui dicit, tneum-bitonusprobandi,non ci qui negat, l,Ei qui dicit, ff ,de probatio, Hi'^ 2“' temin terminis «^ noftri uafallusfatetur fe CaftaIdum,5Cdicitfe pererrorem 8C ignoranuam feudum fuum proprium pro feudo Caftaldiæ accepi^E neceffe eft ut probet ilium errorem. Quia præfumptio propter 0®*^'^ ftaldiæ eft pro domino contra uafallum,quae præfumptio transferconus probandi in uafallum,d, l,fiuepofsidetis,C,deproba,Dod,ponuntinuu^® ^uas folutiones,fed hæc uidetur uerior.

r*| vidam dominus habebat uafallum, qui plané folus erat fine proie ma« ^“^fculina,nelt;p etiam agnatos habebat,ad quos feudum potuifletporue-' nire,ob ideomortuo,feudum ad dominum fuiflèt reuerfum, Ideô abus quidam illoualallo uiuofineeius confenfu impetrauit à domino inuenituram illius feudi in diem uelfub conditione,utfcilicettumhabcret cffedum,cùm primus uafallus decelsiffèt, Qtiæritur nunc,utrum iHainueftitura ualeat,^ obliget dominum eius^ hæredes SC fuccelTores, Et uidetur primo, quod no ualeat. Nam illa inueftitura efficit, quôd inueftitusiperat mortem uafalli ui-nentis.Et tarnen nemo in mortem alterius fpem ponere dicitur, I, Inter ftipu* lantern 4» Sacramêta. ff, de uerb, oblig,Secundó iHa inueftitura de feudom* uentis, eft contra bonos mores, 8C inducit uotum captandae mortis aliéna» quod fimpliciter iure eft prohibitnm,adeà,quôd tale parfum etiam cum in-ramen tef non ualeat, per tex. exp reffîim in I,fin. C. de pa dis J. Qui 11 ƒ er« fiitis, ff. de acq, hæredita, l. Éx eo, b defund, hb, ftipula, l,Padum,qno 0«

DE CONSVETtDgt; FEVDORVM, ^| lait C» de colIatio.Tertio facit c* fecundum,ext, de conceisio, praefaen, Vbî cxprelsè piohjbetur,quôd concefsæ prebendarum non uacantium,etfie eo-turn qui adhue uiuut, fieri nô debeau Ergô idem eft in feudo,Quarto,quód tabs inueftitura de feudo uiuentis etiamfub conditione uel lt;n diem fieri non debeat, tenet exprefsè glofl? in d. I» fina. in uerbo,obferuare» C» de padis* Quin£Ô,quôdtaIisinueftitura fit nullius momenti, probatur per Regulam Catomanam,quæ habet:Quod ab initio non ualuir,tralt;ftu temporis conuale^ fiere non poteft. I. penul. cum fimilib. fF. de reg» iur* Sed hæc inueftitura, de qua hie tradatur,ab initio non uaIet:Quia prior ualallus manet in poflefsio-ne» Ergo uidetur, quod tradu temporis,2lt; fie poft mortem prioris uafalH quoq? non ualeat.

Sed iftisSCquibufeunepalifs nonobftantibusdecidittex» nofter notabilia 1er contrarium,quôd fcilicet conceisio fada per dominum de feudo uiuctis, quifuccefiferes legitimos non habet,ualeat amp;nbsp;teneat,fi modó eft fada fub ilia conditione,ut poft mortem prioris uafalli effedum confequatur» Ita decidic tex, hic» Etconcordatc. Vnicum»inf» Qui fucceflb» teneantur» c» Si quis inueftierif» infra de feud, dato in ui, legis commifîb. ^ Moribus» infrà, fl de feud, defun» conten» fit int,dom, 5^ ag» uafal, c* Vnico,infrà de der. qui in-Uefei. fa,

Tu tarnen pro intelledu iftius quaeftionis ita diftingue: Aut dominus feu# ^um uiuentis fub conditione concedens eft prælatusEceIefiafticus,ut archii «pifcopus,Epifcopus, Abbas, Abbatifla,uei fimilis, Aut eft dominas laicus, ut Dux,Marchio, uel Comes öf^c.

Primo cafu diet Aut illud feudum non pettlnet ad res Ëcclcfiac /cd ad bo»* ”^ P^^monialia ipfiusprælati» Et ualet concefsio indiftindè,ita,quód eins fuceeflor obligatur.d. c, Vnico, in prin, infrà de der, qui inueft, facit, Aut feudum pertinet ad res Ecdeliæ, Ôd fubdiftingue t Aut concefsio illa con» ditionalisfit cum confenfu illius uafallfiqui feudum pofsidet,inputa quôd fe* cundus uaàHus quoquemittaturin poflefsionem feudi, amp;nbsp;quoqueobiiga-tur fuccefTor prælati feruare illam inueftituram,per tex» noftrum hic in uerfi Nifi ille qui inueftitu. amp;:c. Aut non fit cum confenfu uafalli pofsidentis, amp;* dicî Aut uafallus pofsidens decedit ante prælatum inueftientem,ô6fie quôd prælato in eins uita aperitur feudum» Et tune fuceeflor prælari tenetur illam eonceisionem habere ratam, per text, noftrum hic, uerf» Sed fi iIIc»Quia in« ueftitura peruenit ad eum cafum, à quo finecontrouerfiapoteritincipere, quiafeudum uiuenteprælato apertumeft, quodadhuc poflèt concedere 0 conceflùm non eiTet SCe, ut c, Vnico,infrà de eferi, qui inueftitu. fecit. Aut inueftituram faciens,deceditante uafallum feudum pofsidentem. Et hoc ca« fufuccelîôrprælatinontenetur illam conedsionem habereratam,per text, noftrum hic in uerf,Etantc deceflerint, SC d, c, i, in uerf, Nifi fuerint fada,quot; infrà,quifucceiîô.tene.d'ÿ Moribus,uerf»Secuseft,infrà, fide feudo de» fnn. conten, fueritamp;^c. d,c. Vnico, infrà de der, qui inueft, facit» Et ratio eft,quia prælatus non fuccedit antcceiïbri ut hæres,fed iure eledionis. Arg» c» Addecorem,extràdcinftitutio,c»i»extràdepræben,SC dig»Ergô non tenetur habere ratum eiusfadum, quôd fcilicet in uita anteceflbris non eft fortitumeffedum, Præterea prælatus non habet audoritatem difponendi defuturis in præiudicium fucceflbris» Arg» c, precarijs, extra de precario^ c, x. ext. de rerum permutatio

Secundocafu,quando fcilicet laieus,utDux, Marchio uel Cornes aliquis conceditalicuifeudumuiuentis,fubillaconditione, ut habeat poft mortem pofsidentis,die quôd illa concefsio indiftindè ualet, amp;nbsp;hæredes conAdentia tenentur earn habere ratam, fine ipfe concedens^rior decefferit, fiue uafal-, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lus pof#

lus pofsidens, per text, hie fn ^Iaici.6^ d. c. Si quis inueftierit, infra de fell* do in uicemlcgiscommilKdatam.d. ^* Moribus. inf. fide feu, defunc. conf* ^WC*’^f* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.az

QiiôdautemhaccconCefsioualeat, probari poteft etiam per rationes» fimiha, Nam cerium eft,quod fi filiusfamilias habet feruum ad Caftrenfe pecuhum pertinentem, ÔCpater eius filq legaUeritalicui illum feruum, fi-lio uiuentc. Si filius deceflèrit ufuö patre ab inteftato,tale Icgatum pofteafu* miteffcÂum, óf tarnen pater teftatuseratde peculio filq uiuentis, I. SeruS fift),inprin,fÉ delega.»» Ergöidem eft dicendumde feudouiuentis,decc-dentisfcilicet fine legi'timohærede; Secundo eft fine dubio, quödfeudum habet cognationemcuni ufufrudfu, quia dominus feudi eft loco proprie« tarq,Ôf üafallus loco ufufruduarq, ut diximusfuprâ in definitione, fed cera iuris eft,quôd fi proprietarius in uita ufufruduarq ufumfrudum illius rei alq cuidam conceflèritfub ilia conditione, ut habeatpoft mortem uiufrueSuarq uiuentis,ualet concefsio,per ea quæ nôtantur in Î. qui frudus. ff.de ufuf le« ga.Ergôidemiudicandumeftinfeudo. Tertio, hic contradus edebratut fuper reipfiusdomini concedentis,qui fcilicet tempore concefiionis habet diredum dominium in re conceftà, nee ullo modo eft obligat us primo ua* Ïû4ttn «s fallo de noninfeudando ahf in cafum caducitatis,ncc poteft uafalIus hic con« wamp;vot nbsp;nbsp;queri de aliquo præiudicio, cûm ftatimôf immediate poft mortem eius feu«

heimfdU. dum reuertatur ad dominum, Qui^ipfe uafallusdeeo difponereSf teftari non poteft. c.Vnico. in prin. infra de fucceff feudi. Cûm ergo ex difpoft' tioneiuriscommunishocius,fcihcetutfeudum poft mortem uafalli fine Ie« gitimo hxrede decedentis reuertatur ad dominum,ipfe dominus habeat,non uideo rationem,cur dominus fuum ius in alium transferre non poisit» Cûm quiltbet return fuarum fît moderator Ôf arbiter, ft in re mandata. C. Mandat ti» Et poteft obqeiuafallopofsidentiRégula: Quod tibi non obeft,ö^ ««^^ prodeftjimpedirc non debes.

Quarto certum eft, quödfeudum non fol um reuertitur ad dominé”” P^’' mortemuafalli,fed muftisalijs modis, ut dicemus infra, Quib. mo. ftud. amitta. Et infrà, Quæ fuit prima caufa benef. amitten. Ergo dominas ante mortem, fub conditione tamen,dc qua fuprà,deeodifponere poteft»

Ratio autcm,quarchæredesindiftindèteneantur habere ratam iHa con« cefsionem, hoc eft,quia hæres gerit uicem defundi, óf habetur una perfona cum defundo,utin Authenticodeiureiur.âmorien.præft. poftprin.Ideó teneturfratremdefundiratymhabere, iuxta illudjcx qua perfona quislucrum capit, eius fadum quoque præftarc debet. I. Ex qua perfona, ff» de Reg. iurlt;

Nec obftant huic decifioni iura pro rationibus dubitandiallegata. Et pw-mó nihil facit quod didum eftillam inueftituram efficere, quód inueftitus fper a tin mortem uafalli prioris, cûm tarnen hoc fît prohibitum Ôfc, Quia ad hoc reipondetur, quod ilia ratio non habet locum in feudo, cûm dominas Temper habeat fpe de feudo uafalli,quod ad ipfum reuertidebeat poß mor« tern uafalli fine hæredibus decedentis. Et tarnen ilia ipes in iure nufquam reprobatur. Quart dominus illam fpem,quam omni iure habet in aliuni transferre poterit,infeudando fcilicet, fub conditione,de qua fuprà, • Secundo non obftat I. fin. C, de padis. Et 1. quifuperftitis. ff.deacq. hæ* redita. Ôf 1. Ex eo,cum fîmilibus. C. de inutilib. ftipula. In quibusprohibe# tur, nefiatpadumdefuccefsione uiuentis. Quia refpondetur,quôdillaiu« raloquûturdeiure comuni fcripto,fecundum quoduiuens poterit peradus inter uiftos, ucl in ultima upluntate de rebus fuis allodialib. dilponere uelte« ftari. Ne ergô impediatur huiufmodi libéra dilponendi Ôf teftandi facilitas, prohibitum

{prohibitum eft pacifei de fuccefsione eius qui de ca diiponere potcr/t. Nos autem hie loquimur de iure confuetudinano feudor urn,quod non regulatur feeundum regulasiuris communiste*«, infrâde feudi cog, Nullusenim ua« fallus de feudo diiponere aut teftari poteft,fedfîline hæredib, legitimis, hoc t’ftjilijsmafculisaut agnatisdccelîerit,reucrtitur feudum indiftindè ad do« minum, c, Vnico* cum fimilib* infr. de fuccefsio, feudi. Et fie uafallo uiuo habet dominus ius in illo feudo,fcilicet ius diredi dominq^propter quod po« iterit de feudo difponere,itatamen,ut fiat fine præiudicio uafaUipofsidentß, fer text, nofir um hic, amp;nbsp;alia iura concordantia.

Secundo iura contraria prohibent,ut diximus,paónmde fuccefsione ui« Mentis, fed hæc concefsio, de qua nos loquimur, non eft padum de fuccef-hone uiuentis,fed potiuspadum collatum in defedum iuris tcr[q,fcilicet,ft ^ tertiusfi«e legitimis hæredibus deceflerit, quod pad urn utiep in fe habet •uris ordinem,fiC eft ualidum,lta refpondet Bal, in d, c, ». infra de feud, dato in uicem legis commifib.

Tertio rerpondetur,quôd ilia iura ponunt generalem Regulam de pado futurac fuccefsionis prohibito. Nos autem hie fumus in càfu fpeciali. Et ha. hemuspro nobis Rcgulam,Generi derogaturperlpeciem.r.generi.cxt. de Reg. iuris in fexto;

Tertio nonobfiat c. ». exts de conccrsio,præben. Quia Alua, poll And/ de Îfer. ira refponde t,quód concefsio praebendarum non uacantium idea fit frohibita, quia frequenter petebantur. Ideô propter illam importunamSd infolencem frequentiam proceflerit prohibitio Latronenfis, Tu die efle di-uerfam rationem inter feudum amp;nbsp;præbendas, quiaconCedens prsbendas nullumtlominium habet in pr^bendis,fed tantum ius patronatus,nec poteft ipfeuacantesretinere,obid quoegdenon uacantibus difponcre non poteft„ Secus eft in concedente feudum,quia ipferetinetdiredum dominiu in feu« do conceftb,8C poteft pro feipfo,fi uult,feudum apertum retinere. Ergo eft diuerfa ratio,St quoep diuerfum ius.

Quinto non obftat glolT in d. I, fin. C.de padis,quia ad hoc refpondetur, quod nos hie habemus text. 0^ nullius glolh autoritas tarn magna eft, ut tex-tibuspræferri debeat. Immô glolf creditur propter textum in eaaUegatum, utnotatur in 1, ut uim. ff, de iufi. amp;nbsp;iure,

Poftremo non obftat RegulaCatoniana, quia haecconcefsio,dequanos loquimur,ab initio ualet,faltem quo ad hoc,ut obliger dominum eius^ hçre« desad feruandam illam concefsionem poft moftem uafalli. Et per hoefie quoc^explicatustit.inf.qui fucceftb.teneantur, SCc.». infrâde feu, dato in uicemIcgiscommifló.ut^Moribus.c. Vnici,inf,fide feu, defundi con« ten* fit SCc. Étc. Vnicum, infrâde cler*quilnueftitu.facit*Et per hoc fine quoqueexpUcatæ gloft hic in uerbo, Archtcpifcopus,amp;:inuerbo,Com« pelluntur,

inue^iturdm) VerbalemÖó abufiuam, Eft enim inueftitura duplex, Pró* friaSCimpropria,

Inueftitura propria dicitur,qu3e fit per traditionem pofTefsionis rei feud/« iis,utinfia,quid fitinueftitu*in prin.

Impropria inueftitura dicitur abufiua fiue uerbalis, quæ fit uerbistantûrA interueniente annulo,uel hafta, uel alio quodam fimili fignocorporco, fine tradicione effedualiipfiiis poftefsionis* Et de hac loquitur text, nollen

Ff«Ji) PertinentisadEccIefïam, Secusenimfi praelatusEccIefiafticusde proprijs bonis infeudet,tune enim idem iuris eftjn ckrids quod iiPlaicis, utdiximus,

Parcs Cun'æ dicuntur ualalh^qui ab codem domino fendu tenent» c» Vnn CO» ucrf,Teftes,ïnfrà,fi de inueft» inter do. Ô^ uafal, lis oriatur.

Brcuetefiattim) Dicitur publicum inftrumentum,fecundum Alua, in fit. proximo fuprâ.

vacutboccO Idcftfuperfluum, quia idem habetur in C Si quis inueftitus; in£quifucceflo.tenean, Etinc. Siquisinuefticrit. infra, de feudodatoin uicern legis comminbriæ. Et in •^ Morib. infra, fi de feud, defunc« centen, fit int. do. Sc ag. uafalli. Et in c. Vnico. inf de ekrü qui inueftitu. facit.

Dehacquatftione, utrum fcilicet archiepifcopi, epifropiSC prxlaii Ec* defiarumpofsintfcudaconcedere cognatisSC confanguineis, uidequædi-ximusfuprä in prxludijs.

HontämencognAtK dabunt) Tu diccontrà.Si cognatflunt utiles Beckfig,tune poterunt cis concederc,ut diximus fuprà.

Pr^didorum') Prælatorum Ecckfiafticorum, nihil habet à prædeceflôrc. Q,uia prælatura fit ex ekdione,non ex fuccefsione«

Dealijs quaeftionibus extra textummotis, An fcilicet pradatus Dofletdi-minuere annuum Canonem in pr»iudicium fucceflbris, Item,aniucceflór tefteatur folueredebitapratdeccftbris. Item,an prflatus inueftiens de kudo nondum aperto pofsit didam inueftituram reuocare, V ide Alua.hk.

fN titulis praccedentibus didum eft de perfonis,quæ pure SCfub condition ne inueftituram facerepoflunt.Quia autem facpè inter dominunióC uafal-lum propter inueftituram contentiones oriuntur,fequitur hic titulus de cons trouer fia inueftituram. nbsp;nbsp;nbsp;,

Quidam autem dicunt hoc capitulum eftèfuperfluum, cûm idem habeas tur in c. Vnico. infra de controuerfi a feudi apud pares terminanda, Et hoc uult glolT hic in uerbo, (lautem« Sed refponderi poteft fecundum Alua« quad non fit fuperfiuum.Qiiia hic tit. tradat,uter inueftituram probate te# neatur, controuerfia inter dominum Ôf uafallumorta. Sede« Vnicum alle« gatum infdè contro. feu. apud pares termi. tradat,apudquos indices trada« ridebeat« Etficfrint diuerfæmateriæ.

Alq autemtituliinfrà pofiti funt,qui idem uidentur continere, ut infr. de contentioneinr.domi.S^ uafal.de inueft« 5C inf.fi de inueftitu. int; dom. Ö^ uafal. lis oriatur. Etinf. fi de feu« defun. conten.fitint.do.SCag. uafafSfe« • Qiiitituli licet tradenceandemmateriam, tarnen in fingulis titulis inferun« tur dccifiones,quae omnes non funt repetitac,ficuu ordine uidebimus«

Pose inter dominum 5C uafàllum oritur contentio fuperinuefiitota, ua# fallodiccnte fe uerbalitertle aliquo feudo inueftitum, ideo petitie mitti in poflèfsionemreakm.Dominusautemecontrânegateum inueftitum. Jdcó

DE CONSVE T*V D. FE V DOR V M. 37 didt fe non tenen ut mûtat eum in poflefstônem^Qiiæntur itacg cui incum« bat omis probandt. An uafallo,quôd fit inucftitus,uel dommo/juàd eum no inuefticnr,Et in bac quæftione diftinguit rextust Aut üafaUus dicitfeudum ad fe pertinere ex inueftitura noua, aut ex fuccefsionc.

Primo cafu die: AutinueftitUra cft Verbalis,autRealis, Sieft Vcrbalis inueftitura,ut abufiuaSCimpropria, puta, quôduerbo St^fignis aliquibus inueftituram facit» Et tune uafallus tenetur probare fe inueftiium,6lt; non dominus, In bac autem probations attende,fi dominas habet alios uafaHoSjqui pares uocantur,SC is qui fe inueftirum dicit per extraneos telles, hoc eft, eos qui nonfunt conuafaliijnueftituram probare non poterie Scd tenctuf pro= bare per conuafallos, ÔC fie pares Curiatuelbreueteftatum, hoc eft, inftruc mentum publicum, lia loquitur text, nofier in prin. Si uerô dominus inue-ftiens non habet alios uâ(allos,ôf poterit is qui dicit fe inueftitum per telles extraneet, qui non funt pares Curiaè, fiueperbrcue teftatum probare, fe uerbaliter inueftitum. c, Vnicö ÿgt;Quodaurem, inf» Deconfue, redi feud* e, Vnico,inf An teßesGnt neceflairj ad nouam inueft, probant Et fi ilia Uerbabs irtueftitura hoc modo fuerit per uafallum probata,tenetur dominus cumquoque uerè SC realite rinueftire, hoc eft, in pofiefsionem mittcre,pet text,noftrumhie in prin. Ecfi différât mittere inpofleisione quæ uacuaeft, præftabit ei omnem utihtatem,fccundum gloiß hie in uerbo,pofiefsionem# Etdicemusinfra.

AutinueftituraeftRcaiis,hoceft, quod ua fallus inueftituram 8C pofieG ftonem reipft confecutus erat.Ecdic, aut dominus fatetur inueftituram. Dû cit tarnen non efie proprium feudum, Rd Guardiac fiue Caftaldiæ, SC diftin. gue: jAut uafallus cft Caftaldus,negat tarnen feudum Caftaldiæ Gue Guart* diac efie, Sed dicit proprium, 8C probabit ipfe Caftaldus quod proprium lir,c, Vnico ♦ƒ» Si uerô Caftaldi,0Cibidiximus,fup,defeudo Guar diac 8C Ca* ftaldiæ, Aut uafallus non eft Caftaldus,née Guardianus, amp;nbsp;domino dicen« feudum Caftaldiæ efie, imponitur onus probandi,Et in hoc cafu dici Aut doa minus probat feudum Caftaldiæ fiue Guardiæ elfe. Et tenetur uafalluspoft lapfum anni id domino reftituere,nifi uafallus pofsidens per pares Cüriæ üel breue teftatum probare poterit, feàdôminO,poftquâmin Guardiam fufeec pifièt,pro feudo proprio accepifle.Et in hoc cafu loquitur ^ hem G uafallus^ inprin. hic tir. noftro.

Aut dominus non probat efie feudum Caftaldiæ, êc tune uafaÏlo defertuf iiifiurandum,quód iuretfe feudum proprium gofsidere.lta loquitur d, ^ Itc fi uafallus. uerf. Domino uero SCe* hie tit. noftro. Et beet hæc dccifio SC aliæ quædam icquentesfint contra uulgatamregulam, Adore non probante,re= Us,ctfî nihil omnino præftiterit,abfolüidebct,I.Qui aceufare.C, de ede nd o. Tarnen eftiufta ratio,cur uafallus pofsidens nihilominusiurareteneatur,dc quainfradicemus.

Aut dominus negat inueftituram,6C die î Aut negat cam fimpliciter, Aut dicit uafallum rem feudalem tenereloco pignoris,Qjjado negatfimpbeiter, diftinguetAutuafaHus habet à domino tantum hoc feudum, de qUo eft con-trouerfia. Autpræterillud feudum habet ab eodenl domino quolt;j alia feu# , da,dcquibus non eft contróuerfia.

Primo cafu dic : Autuafalluspoflèdit rem feudalem ad minus per annum? Ettempore controuerfiæ adhucpofsidct,Etdabitur uafallo defenfio,id eft, defertureiiufiurandumadfuidefehfionempropter pofiefsionem, ftiheet, quód iuret fe inueftituram realem à domino accepificjta loquitur ^Srueroi in prin. bic tit. noftro. Et quæ fit ratio,quód pöftèfTor bic teneatur iurare,amp; fic titul urn fuzpofièfsicriis a'legate , contra legem cogi.C. de petit* hatte«

infra dtccmus»AutuafalIusfutt aliquandoin poflefsione/ed tarnen empöre vontrouerfiæ non eft tn pofleftione. Et die: Aut dominus poisidet, Ä fubdia ftingue: Aut uaCailusper pares Curixfiuebreue teftatumprobat remad fe pertinere,8C obtinebit. Aut non probat.Et datur domino defenfio,hoc eft, iuramentumad fut defenfionem propterpoflefsionem» Etin hoc eafu loquia tur d ^ Si uerô» uerf. Siautem,hicin tit» noftro. Aut neuter pofsidet,neque iiafallusnecpdominus.EttScautfuntparis conditionisdominus et uafallus» Et ci qui conuenitur,dabitur defenfio, quia fauorabiliores funt rei quàm a* iftores, 1» fauorabiliores, ff, de reg. iur, Aut non funt paris conditionis,Ô£^ tûc boneftiorideferendum eft iuramentum,(ecundum ea,quæ notantur in I, In bonxfidei.C,detureiu.c,fina,extrade tureiur.

Secundo cafu,quando ftilicet uafaHus ab eodem domino habet alia feuda præter id, de quo eft controuerfia,Et die: Aut uafallus eft in poflefsione ill/« us feudi,de quo eft controuerfia,9^ fibi defertur iuramentum, AiH nonpoC fidetuafallus. Et tunc fi probat per pares Curixuelbreue teftatum inuefti# ruram,^obtinebit. Si ueró nonprobac,0^ regulariter dominus abfoluitur, nee grauatur per iuramentum, quia cam tn alqs rebus aduerfarius fit uafallus ipfiusdominiexxquitate,remittitur domino iuramentum, Etinhiseaiibus Ioquitur^Siuerô,uerf, Si uerô feudum,hic c. noftro. Et tantum de eo membro,quando dominas negat inueftituram, Nune de eo dicemus, quan* do dominus dicit fe uafallo rem feudalem pro pignore dédifié, Vafallo ueró dicente fe pro feudo accepifie. Et die: Aut dominus poterit probate contra* lt;ftum pignoratitium,amp; tenetur is,qui pofsidet,domino rem reftituere uirtu* te contra(ftus,uel probare fe deinde, poftquam nomine pignoris accepifièt, quoiÿ nomine feudi accepifie,fi tarnen dominus pignus probare noy potu-erit,dabitur illi qui pofsidet defenfio,hoc eft, iufiurandum, Et in hoc cafulo* quitur ^fimihter, hic tir. noftro. Et tantum de primo membro principalis diftineftionis, quando fcilicer uaiallus dicitfeudum nomine inueftituracad fepertinere. Nune defecundocafuprincipalidicemus,quando fcilicetua* fallus dicit rem ad fe iure fuccefsionis pertinere, ut quiafuit feudum antiqun fiue pater num,00 fe fuccedere defunefto. Et diftingue: Aut uafallus pofsidet totum,medietatemuelaliquam partem feudi pro paternofîue anuquo. Et domino dicenti non efie antiquum,incUmbit onus probandi, Aut uafallus pofsidet quidem, non tarnen pro feudo paterno fiue antiquo. Et die, fi pote* ritprobarequôdiute proprietatisuel allodq acceperit, uelrem feudumpa* ter num elîc,ÔC obtinebir:fi l^oc probare non poterit,dabitur ei defenfio cum duodecimfacramentalibus» Et in hoc cafu loquitur^ Gùmautemjhictiu noftro,

Vuerit') Scilicet quiauafallus dicit fe inueftitum à domino,Ôf propterea pCa titmifsionem in pofiefsionem,dominus autem hoc negat»

Quid iuris fit^ Id eft, cui imponatur onus probandi,’ Et)i muellitura) Verbalis amp;nbsp;abufiua, ParibusCurite') Ideft,conuafaIIis.

• quot;inueftituseHj Scilicetuerbaliter, Poffeßionem) Scilicet realem 8ë uacuam. inpofleßione') Et fic realiter amp;nbsp;proptie eft inucilitus» A domino) Dicenteeumnoneflèinueftitum.

DE CONSVETVD^ FEVDORVM. ^p 'Detur) Ideftjdeferatur, inpojfeßione) Cum tarn en m eapnmûm fucrit ♦

Vel) Scilicet non eft in poftèfsione.EtprobaueritaUodimn^Uclpatcrnmn feudum obtinebir*

Hæc autem confuetudo Mcdiola» fcilicetquód brcue teftatum peralios quamparesCuriac confirmaripofsit,habettantumlocum Mediolani» Etibi talis confuetudoapprobata eft,non aUtem alibi,fecundum Alua bic» Tu die breuibusjAut dominus non habet alios uafallosfiue pares Curiæ» Et tune confirmatiopoteftfieriper alios etiamnon Uafallos» c» Vnico. ÿ» Quidautem» ftif de confuc» redi feu. c» Vnico» inf» de uotis feudorum»Et in hoe ca* fu poteft intelligi confuetudo Mediolano. Aut habet alios uafallosi Et tunc per cos qui uafalli non fünf,breue teftatum conßrmari ronpoteft,SC ita in-teUigitur tex. in c» Vnico Si enim,inf. Qiiid fit inueftitu. Perfigillum tarnen domini quoqj confirmari poteft breue teftatum,fecundum Bal.hic, glo*' in uerbo,poflèfsionem, quacrit» Quid fi conftat,quód inueftitUra uerbalisói abuftua fada fucrit, neceiiam dominusidneget, differttarnenuafallumin poflefsionem realem mittcrc,8C h ic eft in mora,quid iuris fit.Et diftinguit in effedu» Autpoflèfsioreifeudalis eft uacuaabomni impedimento,0^ fieper alium non occupata, fiC tenetur dominus præcisèadtraditionempoflcfsio-nis,adeô fi in mora tradendi fLierit,teneatur uafallo præftare omnem utilitatê lei feudalis,6C nihilominusmittere in pofrefsi(Jhem,c. Vnico»in fin;infra de noua for» fidelita» Poftquamenim femel fecitinueftituram,Slt; fufeepità ua« fallo iuramentum fidelitatis,non poteft amplius pœnitere,ôô hic non libéra-ïetur praeftando intereflè,per text, in c. Vnico» gt;nbsp;fi fadta.inf.fi de feu» défunt conten.int»do.Ôi ag.uafal» Autpoflefsiônoneft uacua, ita quôd dominus non habet poteftatem rei tradendaî,8C tenetur dominus ad intereflè, Arg» h fiferuus» ^ fin» H. de adio» empti.Et ita decidunt Bal, SiC Alua» hic»

Pro intclledu duarum gloæ in uerbo,in poffefsione,oppo, contra text? dicitur hic,fi' uafallus fuerit in poflefsione rei feudalis,amp; dominus moucrit et controuerfîam,nec tarnenprobauerit,quôd uafallo in dubio deferatur iuramentum ad tollendam côntrouerfiam.Ét fie uult textus,quôd reoimponany probatio,adore in probatione deficientc,fed contra hoc fortiter facit uulgaa ta régula: Adore non probante,reusSdc. 1» Adore» C» de probat.I»Q.ui accu-fare» C»de edendo. Refponde: Aut pofleHorfimplicfter negatie uafallum ils lius eflè qui agit.Et fie negat adori diredum dominiu in re iua poftWla corn* petere» Et prop terca precise 3^ abfolutcpctitTe abfolui, S^ tune ador te.

40 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ö/ M E L C H Î O*R K L I N Ö, «etur probarc,Ce habere in ea re diredö dotm'nium,tn qua G defeecr/t, habe2 locû dida régula: Adore nô probâte SCe» Et m hoc cafu intcH/gû flora con-trana.Et eft ratio, quia nihil fubeft ex qiio colligi pofsit prefumptio pro ado ïe, Aut poflèflbr couentus fatetur le elle ualàllû adoris, ador uerô ncgat fe inueftiturarafeciflè» Ettuncnonhabetlocumrégula:Adore non probam» te5Cc.Quia co ipfoquôd pofsidens fatet fe efle uafallû,fatetur per hoc ado-rem haber e diredom dominium in re poffeHa. Et fie ex ipGus rei confefsio-ne adoris intentiolundata eft, ita quôd transférât onus probandi in ipfum reum. Habemusenim regulam,quódomnisresnoftrapracfumltur libéra, Ôti nemini conceflâ,niG'probetur conceflaeffej. Altius. C, de ferui»1, loei lt;orpus •^ Competit» ff. Si feruitus uendiceturj. Si priufquam* C de no. ope* Donciatio» Quare G poflèflbr fatetur fe uafallum effe, fatetur quoque per hoe rem adoris efle. Et tune nohpr^fumitur quôd ipfirco Gt concefla, nifl probet, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Circa hanc tarnen Oafalli probattonem tu ita diftingue : Aut uafaflus non pofsidet,uel pofsidetquidem, non tarnen poflèdit per annum domino feien-te,ÔC non contradicente. Et turn non admittitur cum iuramento, fed tenctur per pares Curiae uel breue teftatum probare fe inueftitum: 5C ita intelligitur tex. nofter in prin.amp;fglolEhic in uerbo, in poflelsioneja. prima, Aut poflèdit per annum domino feiente fiC no contradicente Et die: Aut conftat ,quôd non eft inueftitus,feddolo0^ iniufte polsidet,0£^ tunc tailsabufluaSf iniufta poflefsio ei non patrocinatur, cum dolus neminem releuare debeat, I, V^* rum. $» Tempus, fl, pro focio.I. Eam.C, de liber, caufa. Aut eft dublum,^» fitinueftitus, Ettunc fi domino feiente8^non contradicenteperannum poflèdit,habet propriè locum iuramentum,quód fcilicct iuret fè inut^itum efle, SC hoc propter commodum poflèfsionis,quod magnn eft,ï. Is qui deftig nauit,cumgIolÊibi,inuerbo,poflèfsioncm.ff,dereiuendica.cgt;Vnico.cum ibinota. inna de conten, inter dominum Ô^ uafallum de inueftitu, c. Vnl* co, Siquis. uerG Siautem.infrà,fideinueftit, óf ualal, lis oriatur. £lt;lt;» in effedu refpondent BaUSC Aluä.

Idem die,G dominus eft in poflefsione rd feudalis, Sf uafallusmouetcon-trouerGâ,dicens lb inueftitum, 0^ tunc G nullam aliam rem à domino in feu* dum habet,nee inueftituram probatepoterit, defertur domino iuramentum» quôd eum non inueftierit.

In hac tarnen quæftioncdiftinguunt Bald, Sd Alua, Autdominusuu^ abfoluj,idcö,quia uafaHus nTgt;neft uafallus. Et tune tenctur iurare donif* nus uafallum non eflè. Et in hoe cafu intelligitur texrus nofter in ^ Siue^ ró,uerf. Si autem non fucrit, Aut dominus uult abfolui,ideo, quia nihil eft contra eum probatum. Et tune non poteft cogi ut iuret,fcdhabet loM cum difta régula: Adore non probante 8CCi c, i. extra de probation Et efttextusin c* Vntco ^ Sacramentum. infràde confuctudine redifeudi. Quia hoc cafu nulla præfumptio eft pro aftore, quæ transférât onus probandi in reum. Et fie aides multumintcreflè,utrum dominus agat contra uafallumpofsidentemóf fatentemfe uafallum. Anueró uafallusagat contra dominum pofsidentem. Quia prioricafu pracfumptio eft pro adore propter diredum dominium. Pofteriori uerô non item. Et per hoc Gntex^ pheatæ dux gloffx, in uerbo, in poflèfsione, ufquc ad uerf Qiiid ergo crif.

In fecunda parte ibi, quid ergo erit, quxrft gloff Quid fi neque dominus neque i^fallus pofsidet feu^um, de quo eft conrrouerfia, Utet tencatur iura* re. Et h»cquxftio eft infra in diftindioneabfoluta,

DE CONSVET^Zü. F E V D O R V M. 4lt; tjloæ in uerbo,partis breuibus,quaerif,utrum uafallus, qui fâti'ônc partis Jîoflèflæobtinetin parte nonpoflèflàjicuti life difponirur^ habeatneceflè iiurare,didam partem nonpoiftflam effedefuo fcudo. Et reipondet, quad ^ßf» Quiaratione partis poffeflac præfumiturpropartcnonpoflefla^Etra* Itionetab'spræfumptionis debet obtinere indida partenon pofiëffa,media ante iuramento. Et ifta glofl? appreba,

GloflZm ucrbo,proprietatis,eftobfcura, ut aUteminteJIigaspone fic ca^ fum: Quidamuafallus habuitquafdamresinfeudum à domino. Etillud feudum pro parte domino reftituit, fub hac tarnen conditione,ütpro Cany-bio ilÜus partis acciperct aliam rem â domino iure proprietatis 8ë allodff; EtficuafaHus retinet partem illius feudi pro feudo, Et pro alia parte acqui-fluit rem pro Allodio, Pone nune, quód fllam pattern feudi quam retinuit, tarnen Al^dium retinuerit» Et illam partem amiflam, pro qua non habuit Cambium,uultrepetere,

Quaeritur,quidteneaturprobate; EtdecidicglolÏa,quódteneturprobate per pares Curix uel breue tcftatum,uel alias, quod tak Cambium pro parte feudi fadum fit, quo probato pracfumptio eft pro eo, ita, quod per iu-ramentum retmet partem feudi amiOam, pro qua non habuit Cambium.

Glofla in uerbo,iuftis,mouet quaeftionem,quomodo probetur,quód iftud feudufit patern3,adhoc,ut uafallus in parte nonpoflefla obtinere pofsitiTii poftglolïamfecundumBald.Sil Alua. ita diftingue : Aut feudum in perfo-na partis ipfiusuafalliagentis. Etfie pater fuit primus acquirens, SCrequiri-tut, quod hoe cafu probatio fiat per pares C uriac ucl breue teftatum. Nee admittunturexiraneiteftes, quietiamalioquiinahjs caufis funt idonei. Ec ïnhoceaRiintelIigiturglolÉcumiurrbusin ca allcgatis, Aut illud feudum fuitantiquum,amp;fpoflètprobatiofieriper extraneos, alioqui idoneos, cap« Vnico. uerf.Nonam.infrà, Q.ui tefres funt neceifi ad no, inuefti, proban« fladcciditEaldtlacob. de Bel. SC Alua, bic,

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;GlojJa in Uerbo^ it^it

tlaec glo Pa uera eft, quando feudS in perfona patris ipfius ador is fuit no* UUm,fecusfi fuit antiquum.

Glofla in uerbo, probate,quxrit- Si uafallus cum domino litigans pofsi-det pattern Feudi litigiofi, pattern uerö non pofJ!det,ncc etiam de parte non poireiraprobat,quidreqUiratur,ut in parte non poffefla non obtineat. Ec diftingue fecundum Alua. Aut pofsidet partem feudi, uel earn pknè probau Et poterit iurare fuper alia parte non poffefla. Nee eft hoc cafu necefle, quad iuret cumduodccimSacramentalibus,tdcft,conuafalIis, fedfufficit, quodipfefolusiuret. Aut non probat dealiqua parte plene,nequc etiant pofsidet aliquam partem, aUttotum, fed folum fcmiplenê probauit'de iure fuo, quod habet in huiufmodi feudo. Et necelk eft, quad iuret cum duo# decim facramentalibus, ft ipfumfeudum obtinere uolucrit. c, Vnico. infra de content, int. do» ÔC fide.deinueft,

Gloifin uerbo,iure,repetit partem qUaeftionis praedidac proximac,fcilice^ fl uafallus pofsidet partem feudi litigiofi, an pro reh'qua parte non poflefla ipfius uafalli m rainé co abfeß alqs teftibus ftàri debcat. Et uidetur quod uafallus cum fuo iuramento audiri non debeat,fed dominus iuret,per tex. in c.V-nico.uerfiCaîterûm.infide contemio int.doA fidelem deinueftitutf amen

42 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D. M E L C H f o R K L I N G, glofCdetetmïnatcontranumjqiiôdfciIicetuafallus poCsidens pattern feudi fuper reliqua parte non pollelû, cum fuo iuramento fine alqs teftibus aud!« endusfîuc Vnico «^ Si quis. nerf. Si autem aliquis.\ infrâ fi de i nue fijn ter do* ôC qafal. lis onatur^Nec obftat c.primum,inbdc content, inter do, amp;nbsp;fide# lem de inueft,Q,uia poteft tribus modis refponderi ,fccundum Alua.hic.pri» mo diftinguendoîAut uafallus pofsidet partem feudi» Et tunc dicitur fiari eins facramento,domino in probatione déficiente » Et in hoc cafu loquitur tex» nofter Sd’glofT Aut uafallus nihil pofsidetexillofeudo, fed dominus. Et tunc ualalloinprobationedéficienteiuratipfe dominus» Et in hoc cafulo. quitur d, c» inf, de conten» int» do, 0^ fide, de inueftitu.

Secundo refpondetglolE Aut confiât quôd eft feudum, fed tarnen dubita-tur de ipfius feudi qualitate, utrû feiheet fit pater num uel collaterale,fit tunc uafallusfolus iurat,ut hic,Aut non conftat,quód unquam fuerit feudum. Ec tunc iuret dominus,5C in ifto cafu loquitur d, c, i. infra, de conter» mt, do. 0^ fide,de inueft. Et italoquiturgloffufipad fin. Alua.poftglofKclarrusrc« fpondct,hoc modo:Autifte uafallus probauit légitimé etiam de parte no poC fefla,Sd tunc obtinet abfeg ahquo iuramento, c. Vnico. in fin, inf,de content, int. me 8d domi»de portio. feu,fra.mef defun, Aut probauit fokim de parte pofïèflàplenèôd legitime. Ettunc quia de parte non poflefla non eft plenè probatum,fedtanttTmcftpracfumptio propter partem pofleflam probatam.' Et tunc quo^î obtinet,præftito tarnen iuramento per ipfum fol5,ut hie. Aut de parte pofiefta non probauit plene, fed femiplenê. Et de parte non polTeflà nihil omnino probauit,Et hoc cafu obtinet uafallus, fi iurauerit cum «2. i^ra' mentahbus,feuelafeendentesfuosinueftitutosfuifle detailfeudo, Britain^ telligiturd.c, «, in prin.inf, de conten,int. do, Slt; fide, de inueft»

Vafalluspofsidens feudum tanquam redumjteneturilludrcftitw^’'^^*^ mino probanti fe per Guardiam concefsifle, Nlfi uafallus probauerit/e po^ dieftam Guardiam fufeepifte illud in feudum redum, Vbi uero dominus nt-hil probat,dirimitur controuerfiaper iuramentum uafalli pofsidentis»

Glofft in uerbo,per pares, diuiditur in duas partes. In prima, «Î'^æ ^“ “*^ ad ucrf.Item quaeritur Stfe» opponit contra tex.hoe modo: Vidctur quôd hic tex»nullo modo pofsit procedere,ficuti colligitur per argumentum âfutrici* ente partium enumerationc,Nam aut uafallus fatetur efie feudum Guardiac# aut negar,Si fatetur eftè feudum Guardiac,tune clari iuris eft, quôd dominus non eft onerandus cumprobatione, quôdfcilicec fit feudum Guardiae, fed ipfe uafallus probare tenetur,quôd fit redum.c, Vnico,in fin. fuprà de feud, Guardiae,quod eft contra tex, noftrum hic, dum dicit,dominieftprobatio. Si uerô negat uafalluselle feudum Guardiae, Ôé dominus poft eins ncgatio-nem probauerit feudum Guardiae eflè,uidetur quôd poft iW^m neganonem uafallus ampliusaudiri non debeat,etiamfi uelitprobare quôd fit feudumre-dum. Quia propternegationem conuidus eft de mendaci^,^^^« daces autem ultro non audiuntur, I, Cum de indebito.n.de probatio, Authentica,contrà quipropriam,C, de non nw»pec«»quod eft contra tex,noftrum hic, uerf^ uel probarc Aéc»

Cuitt INDICE RerumacP^rborumnotatuâi^orum tutßuäio^ Cuf Lcâor ^uamuis materiaf/jßne ne^otio obuiam babcat»

INGENVO AC OPTI-MAE INDO LI S ADOLESCENT! GE ORGIO CLINGIO HALENSI, CLARISSIMI DOMINI Dodon's MekWons Clingif, lunfconfulti cekberrimi,filio^amico fuo charifsïmo,Dodor Iuftinus Gobkrus GoannusJunkonC

VM, SVAVISSIME GEORGI, VIR clarifsfmus iuxtà ac dodifsimus Dominus Dodor Melchior Clingius lurifconfultus,parens tuns cha^ rifsimus,proximis diebus ad me minnet hos Gom-mentariosfuos in aliquot leges libri primi Pandedarum de Legatis Ô^ rideicommiCsis : Item in feudo

turn ufus feu confuetudines, ab ipfo quodam publice in eeleberrima Academia Vuitembergenfi prekdos atq; conferiptos, petqflet^; me, ut hie typis Egenolphianicis (quibus iam antea eiTent alia quoq; com mentaria ipfius imprefla) euuigarentur,curarem: feci id equide quan turn per ocium amp;nbsp;ualetudinem licuit, morem^ gefsi optimo amp;nbsp;hu-wanifsimouiro patrituo,mutuæbcneuokntiæamp;: amicitiæ noftræ caufa. Qjiodenimobfequium,quodmunus,aut officium parati-uspr6mptiusq; pro mea uirilifubeam,quam quo bonis uiris ami^ cisgratificari me pofTcexidimem? Si quid igitur in me eft,quod fen-tio quam fit exiguum, quo amp;nbsp;patri tuo uiro dodifsimo, amp;nbsp;tibififio tanto patredigno,quodgratum eft cfficerepotero,Iubenscertèfece#( ro. Eiusenimanimiatepingenqergaomnesdodos amicos femper mefuiflèarbitror,fæpeîj;aliâs(nifanor)teftatusfum. Tuus autem parens præterquam quôd uir eft cum dodifsimus turn humanifsi-mus, fummoperè etiam ob id laudandus eft,quôd te filium fuum in-genij eximij,atque optimæ indolis, liberalibus artibus,Grammatica, Diakdica,Mufica,adeo^*Græcis fimulancLatinisliterisredcfidelL ter^-inflituendumcutaucrit ab incunabiAistuis, cuifæpc pater dixit; Difee puer uirtutem ex me^uerum'pie laborem^Fortunam ex alt^c. ita ut nunc etiam in patrias erudiaris artes, hoe eftgt; ad luris difciplina ac ftudia,quae,utipfe quandoq; dicere fokt, neminem in paupertatc uiuerefinant. Quod fi hodiepkriquealfj parentes etiam in fuis libe* riseducandiscurarent,praeftarentq;, minus forte effet laborum SC dolorum in Rebufpublicis amp;nbsp;ciuitatibus» Vbi fæpenumerô negli^ gèntifsimê iuxta ac,ut ita dicamjicentiofifsime pueritia educatur,ex quo deinde fequitur,ubiadokuerint, quod nihil frugi præftarc po-terunt: quin 2lt;S parentum fuoru res, multo quandoq; fudore partas, fuafocordia,pigritta,Iuxu,8(: prodigalitate profundant, nqp cogi^ tantes iUudeloquentifsimiGraeci oratoris præclarcdidum;, fcta«?«:

e/!cKaT5i^(!;ÄKj««T’cty«fl«, Tty xT^lt;r«c33 j^^AtTrw-Tfgfli; tîv«. Qjiod VenufïllüS poëta Flaccus ficuenuftifsimcucrtit:A4)»wwore/ï«trr«f, ^uâmqtue^ rcre, parta tuerk Etfi enim pingue tibilucukntumq; patrimonium parens tuusprocul dubio rdinquet,tamcn prudentifsimcfecit,quód tefiliumfuumcharifsimü optimis etiS artibus, ut dix^Grammatica, Diakëhca,Rhctorica,Mufica,Graeca pariter 8c Latina, ab infantia tuaimbuendudederu# Ex quo mihi amplifsimadc tefpern concipio, te in uirS olim Reipub.utilem SC falutarem euafurüefre,minimc^-,nt hodie (proh dolor Jpkriq^funt,«A«samp;gt;^« futurum« Mirum enimin modudckdor tuo ingenio,tuiq; fimilibus adolefcentibus,quife bo^ nis 8d literis amp;nbsp;morib.inftituendos praebent, ferunt^j patienter infti* tutionismoleftias amp;nbsp;ærumnas,hoc eft,ferulas, tædia amp;nbsp;Ialfores,uc^ lut amarasdifciplinarum radices,ut olim frudus ex illis dukifsimoS, quemadmodum difertifsimus orator Socrates dicerefokbat, confer quantur,nimirum ws^tu/ótts^i^s iM quot;^iK^KS, M^tvs ^ ^AvKetTiT^vièvn*-lt;^æ fi nunc parentes primüm,deinde etiarn proies cogitarent(niblt;^ cnimiam dico de præceptoribus) multó,ni fallor,melius tokrabiH* «sc^ageretur domi forisq;:8ë quidem,utmea fert opinio, in Rebuf publicis ÔC ciuitatibus,non tantum effet ocioforum nebulonum,k^ Tum^jfrugestantum,utilkdixit,confumerenatorum» Quofof^^ refpexit etiarn fapientifsimus Cato, autquifquis horumautctf fü‘^ uerficulorum^dicens;

Sed ifta,fuauifsimc Georgi,prorfus «‘ff^iff^dvuntuidcMUtS^tiOS^ ad te,qui liberaliter amp;nbsp;honefte mox à primo lade imbutus es in lit^^^^s iuxtaac moribus bonis,ita ut ceteris ädokfeentibus omnibus pul* chru amp;^ imitabile exemplar cffe pofsisJn quibus prope omnibus ftu* dps^uirtutibusbabesfocium, Ha^^f^iM, dC conterraneum inuenein ckgantifsimum8^honeftifeimum,Samuekm Kefnerum Haknfen’» conciuem feu atfumt^irH^tuum,mihi charifsimum^cuius ingeniOjpf^* bitate Só eruditione in utraque lingua,Græca ßmul amp;^ Latina jm3g^^ quoqffpesparentibusamp;patriæclucet. Quoties uerô admek^’^’^ lt;fcribit autem crebro acdiligenter) tones mefuæ literæ ßngulari gaudioafficiunt,quaproptereumparentituotibi^cupio eß^ quant commendatifsimum iuxtà atq; charifsimum«His iam bene uak Geor* gifuauifsime,meo^* nomine parentem tuum reuerenter a^ bonon^ ficcfaluta. Idemteiubeo facerein Matbia Kelnero, uirooptimoS^ Kümanifsimo, Samuelis parente. Rurfus uaU ex Fran€of®’‘Meent fubipfisCêlendis Maijt AnnOf gt;$^5# - - - .

l^^^^æsRO INTELLECTV TltVLl PRAÉ. ■ihÿ7?^^^^^* mitceprimûm,fecundum Alex, de h Imola hic,quôd liera ’^* \v ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^““^ Lego, de quo tradat hic ntulus amp;nbsp;duo requêtes, ad

i4^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cipiturduob.modiSjIargêSCftridêXargè Capit,quâdo comprehenditinftitutionemhærediSjdnedamuelfidei commiflànanijUtfiteftatorhocinododicitinteftamentô fuo:Lego Titio omnia bona mca, hoc legatum idem con kV:finctaefi dixiflprjnftiruo Titium haeredem meum. De ioc tam^funt opiniones,AnfciIicetha:c interpretatio liera fit, Quiaqui* damdodorestenent,quódnonhabeatuim inftitutionis, ut loan, delmola. Sic 0^ in I.Centiirio/upra de uulga. óf pupilla. fubftitu. 0^ in c.Rainutius,in t. nota, extra de teftamentis.Bart.in d.I,Centurio,in j.coI.uerQ fed quid fî te-ftator.Salyce- inf fi.C.familiæHercifcundæ.Bal. inl. quoties.C. de hatred inftituen.Et mouentur primôm hoc fundamento,Nam licet de iure duode-cim tabularum,uerbum Lego,fuerit iierbum cômune,amp; latifsimè interpre* tatum.l.uerbislcgis.ff.deuerbo.fîg. Tarnen perfequentem lunfprudenti-amhæcSCfimiIiaucrbafuntreftrida,ficutidicittcxtusin d. h uerbis legis* interpretatione coâguftatSeflè,uellegS,üel aüôforitateiuraftatUentiû ^c. Et proptereadicunt extare fpeciales ô. diftinôlos titulos de hæredibus inftia tuendis,8^ de legatisamp;fc.Secundô, quôd uerbum,Lego,non fit diredum ad infiitiMionem hæredis,probatur per text. inl. muher ^ fin.ff.ad S.C.Treb.

Contrariamopinionem,fcilicetquôd uerbum,Lego,rclatum ad uhiuerG* tatem bonorum, comprehendat inftitutioncm 06 fubibrutionem diredam Ô^ fideicommiflànam,tenent Bal. in 1. fin. C. fami. Hercif. Panor. in d.Rainal-dus de teftamentis. Alexander deîmo.Ôd do. lafo hic.Et probatur hæc opinid primo per textum in d. C. Rainaldùs ^ Porto, lunda gloffin uerbo,Iegaiiir, deteftamentis.dicitenim textus inter caetera, aliam medietatem, amp;nbsp;reiiqua bona paterna, uni ex patruis fuis amp;nbsp;filqs eius legauit, adijciens, ut bona,in quibus hæredes,ex teftamento üelj ab inteftato 06c, Secundo probat tur per textum iunda glolïà in h his uerbis* inprincipio,S6 quac ibi notan. turfuprâde hæredibus inftituendis, Diftiriguunt tarnen ina Dodoresirt hoc, Autuerbum, Lego,referturaduniucrfifatem bonorum,alio hærede inftituto,86tuncncquclegâtuni neque inftitutioncm diredam importât* fed fideicommiiTum uniuerfalc. I. cûmex filiô,inprincipio,fuprà de üuk ga. 86 pupilla. fubftitut, quem textum Bah 06 Angelus dicunt efte potifsi* mum ad hoc ponderandum, Aut uerbum,Lego, refertur ad uniùèrfitatem bonorum,nullo alio hcrede inftituto,ô6 tune trahitur ad inftitutum,ùt fi tefta* tor dicit in teftamento:Lego Titio omnia botta mea, idem cft, ac fi dixiflèt, inftituo Titium in omnibus bonis meis.Et in hoc cafu loquitur d. c. Rainai-dus,86 gloiTordinaria,86 quæ ibi notantur in d. 1. his uerbis. fuprà de hæredibus inftituendis,86 glo.in ^ fi uerô nulla.in uerbo, relidi, in Authentico dchære.86fideicom. Ethaneopinionemdicit Alex, de iureeflè ueriorem„ quem fequitur hic do. lafo. Et refpondet Alexander ad fundamenta pro prima opinioneadduda,Et primo ad textum in d. h uerbis legis. ff. de uerbo. fignifi. quôd ibi uerbum coanguftatum intelligi debeat, quo adîegandum* quantum teftator uellet,quia hoc cft coardatum per lege Falcidiam^kituulc glof. i. Secundo refpondet add. 1. mulier. ^fin. ff.ad Trebellia. Quia is tea xtus non loquitur de uni uerfitate bonorum legata, fed tantum de céria pot»

If one S^e* Ét in fumma,fi docïorcs,qui fuprä pro prima opinions r da ti funf^ |3robè infpictantiïr,apparet,quöd huic fecundæ opinioni non contradicunt, quia ipfi difputant quid iuris fit,fi quotta hæreditatis,non uniuerßtas bono» rumlegatafitjSC de uniuerfitatc idem in effedu fentiunt,quod iam dictum cft, ficuti apparet ex decifione Ioannis de Imola in d.c. Rainutius,in fecurt-do notabili,qui exprefsè dicK,quód Barto» in d, I. Centurio, idem fentfat. 0^ per hoc po teil quotp reiponderi ad decifiones Salyceti in t fin, C. fam- Herein filt;: Bal. in I, quoties. C, de hacre, inftituen. quod inteUigitur quando uer-burn. Lego, rdatumeftad quottam hxreditatis, ucl certam quantitatem. Nos autem hic loquimurde uniuerfitatc bonorum Icgata:amp;f facit hasedP lpuratio ad hoe, quia fi obtinetur legatum untuerfitatis,habcat uim inftitudo nis,fequiturquödtalis legatariusteneaturfatisfacerecreditoribusjtanquam hæres: fi autem hoc non obtinccur,dubiû eft, an tails legatarius ten«atur cre-ditoribusjcumah'oquilegata tranfeant fine onere inlegatarium,peruulga-ria: fed de hoc legato uniuerfitatis in larga fignificatione hic tit ulus cum ft« quentibus non loquituri

Stride autem capitur hoc ucrbiim,Lego, quando in teftamcnto,codici^ fo,uel ab inteftaro rehnquuntur resparticulares,óó quantum ad hanc fignifft canonem funt feparati dtuli ,de hxredib.inftituen.SC de legatisÄ de hac ßtP lt;fla fignificatione loquitur hic tituluscum fequcntibus.

Secundo, pro intelledu tituli 0£^ legum fequentium, eft præmittendunt» quid fitlegatum.Item,quid fitfideicommifTurn. Definitionemlegatihahes an I, legatum» ca, ult. infra eodem, amp;nbsp;in I, legatum, infra de Icgatis 2» ^^^ definitiones in effedu concurrunt.PauIus deCaftro hiC, quernfequum^'' Alexander de ImoIa Si dominus Iafo,dicit legata proprie did,quae fiurft ii^'^' bis difpofitiuis,0d communiter diriguntur ad honoratum. Si fic Iegatariu*i^» «t: Lego Titiofundum: fidefcommifta uero did, quando uerba teft^tor^ dirigunturquidem ad honoratumSt' fic ,Iegatarium, funt tarnen pret^rP inflexa,nec difpofinua,ut fi teftator didt. Lego Titio centum, ÔC io§®5“S tjtreftituat Sempronio,Inftitut.de fideicommiffi haereditaun princiPæ’^ per totum de finguhs rebus per fideicommifi relidis. Et fic legatum dfeer-mtur à fideiconimiflro,habendo refpedS, ad quern uerba dirigantur» Qp^n« doenim uerba fonant,quôd quisaccipiathæredifatê uellegatum,non intet ueniente media perfona,inter teftatorem SC accipientem, eft direda inftitu* douellegatum. Quandoautemuerbafonant,quódinterteftatoremÔCac« dpientemeft media perfona,fideicommiflum cft uniuerfale, uelparticub« re, fecundum fubiedam materiam. I.earn quam, cum glof. in ucrbo,direó^* C, de fideicommifi Bart, poft glofTin I. z. in princip. in uerbo^^ftedis. L. Communia de legatis. Bart, in d. 1, Centurio,in ultima q, prin. fuprä de um* ga, sc pupilla. fubftit. Et licet Dolores ilia copiofius difputent, cum tarnen fideicommifla hodie fint adæquata legatis,nos’intermittemus, nam difputa-bimus SC properabimus ad textum, T u uide Paulum de Gaftro, AleX»de Imoi 8C dominum lafonem hic«

Vires fideicomm iftbrum funt attributs legatis,uel hic legata amp;nbsp;fideicom miflareiedisdifferentifs,quoaduirtual£meffïcaciam,funtadgquata,ita fummat D, lafb hanc I.

Hcc Äio fummariafimul non cönueniunt,Quia non cft idem dicere, fidei commiflorum uires funr attrtbutac legatis,Et dicere, Icgata SC fideicommifla . fibi inuicern funt ad^quata.Nam quando plura a d^quantur feu ex»quantur . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad inuicern

Dfe LÊGA, ET fiDEÏCOMMIS. 7 fed tnu(cem,hæc redproca exæquano importât, quod illud quod uha res ha« betplus quàm altera,attnbuatur alteri, amp;f econuerfo,ficuti loquitur d» 1.1. §* omnia»C* comunia de Iega,8C d •ÿ» noilra» Infti, de legatis.SC textusinl. quia KUtcm,in fine principq,fup fi quisomifia caufa teftameti, Authentica in fuc« cefsione,iundagIof*ibi.C.defuisSClegitimisliberisJdeó dicendojegataæ fideicommiflà exæquata funt,hoc importat,quôd ea quæ deerant Iegatis,cx fideicommiflorum natura fuppletafunt:0C econtra quacdeerantfidcicommif fis, exlegatorum natura fuppleta funt: hoc autem deerat legatis, quod ab in« teftato non potcrant fieri ficut fideicômiiTadtê poft mortem hæredis non po-terat legari, item à legatario non poterat legari, quae tarnen omnia in fidei-commiflo locum habebant, per iura hie in gIoCalIegata,ideô hxc omnia at* tributa funt legatis^Econuerfo autem quadocj quxdam inerant legato, quae no erant jièfideicômiflb,fcilicet,quôddominiû rei legarac ftatim mortuo tew ftatorereda uiaamp; fine fado hæredis tranfibat in legataris fide, 5C adita hæ* reditate uere,adeo quod penes hæredem nSquam reperitur fuilTe, nee ante nee poftaditam hæreditatem, LAT itio,cum fimilib, ft. de furtis. hoc quoeß propter iUamreciprocamadæquationem eft attributum fideicommifsis,fc« eundum PauL de Caftro hie, amp;nbsp;fie patet fecundum fummarium uerS efle fe-eundum ius nouifsimS dj, C^communia de legatis,d ^ noftra. Inftir.de legatis, fed hic fummarius non conuenit noftræ legi, quia in ea no eft recipro-caadæquatio,fedadæquatiofimplex,fcilicet,quôdlegata fint adæquata fi-deicommifsis,nec habet in ca, quöd fideicommiflà econuerfofint adæqua« taIegatis,Et ideô primus fummarius propriè ad legcm noftram pertiner, feiw ficet,quód uires fideicommiflorum fint attributæ legatis, no autem econtra# Na qufndo non fit reciproca adæquatio,fed una res adæquatur ad aliam fini pliciter,tunc iUi rei,ad qua fit adæquatio, nihil adi]citur,fedreiadæquatæ at-tribuitur quiequideft plus iuris in ea, ad quam fit adæquatio.ExempIum* lt;âm ira dicunt: Auguftaeft adæquata ipfilmperatori,quoad priuilcgiaj, princeps,fuprà delcgibus.hæcadæquaMo quia noneft reciproca, nihiltri-Îsuitlmperatoridepriuilegîjs Augufta, fedipfi Auguftæ adæquatæ Impe# ratori priuilcgia tribuunt Jtem dicunt ita,conditio mulieris adæquat mafeu* lis.Lmaximumuitium. C, dclibe,prætcritis8C exhæredatis. per hoc nihil tribuiturmafculis dcpriuilegqsmuliebrisfexus,fedipfis mulieribus acqui« runtur priuikgia maiculorum,quia mulicresfunt res adæquatæ, SC mafcuU funtad quos fit exæquatioJta quoej cüm in L noftra habeatur, quöd legate fint exæquata fideicommifsis,nonpoteft inteHigifecundumBar. hic, quódl iuralegatorumdentur fideicommifsis, fed magis econtrâ,quôdiurafidei« commifîbrum dêtur legatis»ÔCde hoe cft textus expreflus inti41Iud,in prine; ff, dedonatio»caufa mortis.SC per hoc apparet,quód expofitio lacobide Arei non fit bona,ÓC fic cöuenit primus fummarius propriè ad texts noftrS. Quia autem iura nouifsima,ut diximus,8C dicemus infra,legataSC fideicómiflTa re* ciprocè æquiparentur.d; L «» C» communia de legatis ^ fed non ufque.ôC d 4* noftra» Inftir» de legatis, die fecundum fummarium de iure effe ueriorem,Iia eet non propriè conueniat textui noftro» Et inducit Bar» hanc difputatio* nem ad quæftionem, pone in ciuitatc eft ftatutum, quöd exæquata fit condi« tio nobilium ÔC ciuium Jtem conditio fcholarum amp;nbsp;ciuium: hic infpicièdunt cft,dicit,quomodo fiat adæquatio,quiafi fitreciprocè SC adinuicem, quóefe priuikgia unius trahuntut ad alium,hoc eft,quicquid plus commodi habene nobilesuel fcholares,trahitur hoc ad clues,SC econtrà»d»l»t»C;cômuniadelc garis,in iuribusfupràaHegatis» Si autem fieret æquiparatio nonrecipro-cè,fed his uerbis,Volumus quöd nobilcs æquiparentur popularibus,8c tSc populäres nihil haberent à nobilibus, fed nobiles à popularibus, quöd priua

nonhabebaht,fecundumdj*pnnccps. fuprà de legibus, Ô(fdj, maximurtl uirïum.C.dc lib. præ.ô^exhaercdatis^EtKadccidunthic BanPaubdeCa# itro«S^ do. lafo hic.

GlofT in uerbo,per omnia,diuiditur in tres partes. In prima opponit qua# tuor modis Contra cextü,hoc modo, Dicitur hic,quód legata per omnia ex£-cjuata fintfidcieommiisis,fcdcontra iurecautumeft,Cuius aliqua particula-iiseftfalfa,eiusuniuerfahsquoepeftfalfa.I.fiisquiducenta. ÿutrum.ff. de rebusdubijs.fed hic in gloC enumeran tur differentiae, in quibus recenietur, quód legata différant â fideicommifsis.Ergó illa uniuerfalis,de qua loquiiur textus noffer,fa!fa eff.

GloCinfecundaparte,quaceftibi,boceftdcmatcria,ponitordinctresfo# lutiones ad lilas oppofitionesjduac pofterioresfolutiones, fecüdücómuniter dodores fic paru faciuntadpropofi'tumïprimaautemfolutio gl^ ucraeft» fedgloibcum hacfolutionefecundumBart.incffedu hocuuIt,quódinh3C rnaterialegatorumSC fideicommiflbrumconfidcrandafint tria iura. Prini3 i us eff ïus antiquum,fecundfi quod erant didæ differentix,amp;f de'hoc iurclo# quuntur iura contraria. Secundum eff: media iuris prudentia,quae eft in I. no ftra,Q.uia hoc iusdigeftorumdicicureffe media iurispruJentia, cum fit ins medium inter ius antiquifsimum,I, u.tabularum, ÔC leges impcriales,quac funt in CoJice SC lnftitutionibus,utdeclarat textus in ^ Caeterum. uerC me^ dia.lnftitudekgirimaagna.fucceiENouifsimumiuseftiusCod.ôf Infni^* tionum,de quo in d. I.x.C.communia de Iegatis,amp;J in d «^ noftra,cumfequ^i* tu Inftitü» de lega. per quae iura nouifsima haec lex noftra approhatur. B^r. ponit hie quatuor iura, Paulus de Caftro fex, fed quia parum diflentinot^ gio. non recitabimus.Ét haecfolutiogloG ut dixi, licet communiter«pp’'°' betur,tarnencotraiftamfolutionem opponitRaphaelCumanus,hocinodo, Jmmo per banc legem noftram,quac eft de media iuris prudentia,Iegata non funt per omnia adacquata fidcicommiisis: hoc probo,quia fi hoc uerum effet, falfum diccret Imperator, qui fibi attribuit, quàd ipfe de iure nouifsiino Ï’âc adæquationemeffeceri^in d.I.fciliceti.C^communiadelega.ÔCind. ^no-ftra,iundo«ÿfcd non ur^*lnftitu delegatis,ubidicittextus:Neceflàri3du-Ximuslegata fidcicommiisisèxæqüarc.Siergô per hanc legem noßgt;'3'^ ^’^ aequa io per omnia eftetfacla,uticpn5 fuiflet neceffàrium Imperatot^P^’' *^* nouilsimum illam exæquationem facere, Ôi^ fic fequeretur quôdd. 1. 2. ôC d ^»noftrajcflentfruftraab Impcratoreordinata. Érgô per hanekgemnew ftram non eft fada exæquati^. Alexander refpondet ad hanc obiedionem, quoduerbum,neceffarium, intelligicur, id eft,utile, ficuti enam expolt; nitur in l.i.cumibi notaris, ff; folu. matrimo. Sedhaec refponfid nihil facit: aefiexaequatio per legem noftram plcnê effet fada,neque neceffariumne--que utile fuiffetaham lègemeade recondere. Secundo refpodet, quod uerbum neceffàriUm,refpiciatadiusantiquifsimum,quoder3tanteiusff.fe-Cundum quod pleniiis crat jjuifumfideicommifsis quâm Iegaus,quod non e# rat.deiure ff.fedfolutioquoquefacit. Tuexmente D. lalbnishichocmo-dorefponde:ExæquattoeftdupIex,uclupràdiximus.ExarquatioffinpIex,â^ Exæquarioreciproca. Exaïquatiofimplexeft,quaïtant«niexaïquat legata fideicommiftis.non autem econträ,SC dehacfimplici exæquationeloquitur •exrus nofter. Exacquatio rcciproca eft,quac xquiparat legata fideicommif fis.SxT uicifsim fideicommiffàlegatis. Haccexa:quatione®dciureantiqiiifs.' neep de media iuris prudentiaerat. Nam lieer deiure ff. Jegarorum üires in quibufdam quoeperantattributæ fideicommißis,ut in hoc quôd adlio quæ legatis ^ßbatur,competebat quoç^ pro fideicommifsis,ut m I. fi res, infra de lega,;. T amen ut Bart, hic dieft, dubium erat,an in aJqs quoque idem effet.

DE LEG A. ET* FiDElCOMMIS. 9 Îdeonèceflanum fuit,quôd Imperator hoc fpecificè amp;f in d, 1. z» ^ amp;f omnia, tnduceret,ficutt exprelsè dieft fn d. ƒ» fed ufep» L his uerbis,fed quad nulla fit inter ea differentfatfed quod deeft legatfs,hoc repleatur ex natura ffdefcom« minbrufn,Slt;^ ff quid amphus eftin legatfs, per hoe crefcatfidefcommifloruin naturatqua: uerba utfep important reefproeam exaequatfonem, fdeö tu tene prfmamfoluttonera,amp;^dfcbreuibus,deiure uetuftißimofufflemuItasdifFc« renrias inter IcgataSCffdefcomifla, def ure ff» attributas efle ufres ffdefcoma iniffbrumIegatis,utEutrum,amp;:deiure nouifsimoattifbutas elfe ufres legatorum fidefcommf fsfs:8C tantum de prfma folutfone glof.Poftcrfores duæ fo-iutfoncs,ut dfxfmus,parü facfunt, tamê Ut tertfam folutfonem fntellfgas, dfe earn efle mentem gIo»Quod Vlpfanus, quf eft códftQr kgis noftre,forte df* ccbat,per omnf a fere exxquata funt Slt;c ffcut etfam fn ffmfil dieft tcxtus fn ^ gt;Jnftft.dedonatfo» Etflla dfdfoferc pofita per Vlpfanum/uft forte detra-lt;ïfa per cotipflatores dfgeftorurn»Vel fortè per VIpfanum erat negatfua po-ffta.fcflfcet non exaequata funt Ó^G quæ negatfua per compflatores fuit dec tradia,fed qufa eft aperta dfufnatfo, hæc folutfo communfter non tenetur» Q,uód autem hæc glofla dfeft, legata SC fidcicommifta , quo ad efFe« dtum^tu fntellfge de effedu transJatfonfs domfnij, Ód de ahjs, de quibus fuc prà. Qiiódautem glof, dieft hfcefleacquiparatfonem,etiamquoadnomen^ hocreprehendftBal. hfeper hoc quöd nomfna appellatfua funt immutabi« Ifa*h 4. fnfeo^Sed Modernf communfter concludunt, quad gloæfn hoc im* ûicritô reprehendatur à Bah quia non dixit quod fideicommifTum appelle-turIegatum,SC econträtSd fie quöd nonmutet,fcd hæc Atmens glo. quôd 0-mnefideicommifTumpoftetdfeiIcgatum, ôd econtràJ.SdfideicommifTum^ C de kga* 5, fid fie quôd cenfentur Anonyma idem importantia, Glomfn j, parte,quac eft f bf,fed in cafu,fterum opponit contra textum hoe modo, Imó adhuc eft differentia inter legata fid fideicommiflâ î hoeprobo, quiafialfcuifimpliciterlegatur Iibcrtas,dfcitur diredalfbcrtasj fiautemie* gacur ut ab hærede manumittatur, dicitur ffdcicômffîàrfa, ergô eft differ en« tia. Glofffoluit duobus modis,prfmö concedft effe differentia quo ad ufurrt nomihfs,nonautem quo ad effedum iurfs,8d fle quödtantüm nomine differ fannhanc folutfonem tenet glof» öd dlt;^ fed nonullt;5,fn uerbo,exacquare,In-ftftu»dc lega» Öd glof inl» x; fnuerbo,adfones,C» Communfade legatfs, dumdicit,quód f»cnmuero^apparat»dd ^fubuentum, ffnt corredatfidfic Hol une iUg g{o»quódhodfe tantum fit differentia inter legata fidfideicommif-fa,quo ad nomen,non autem quo ad effedu iurfs : Sd fic uult in effedu glofE quôd nulla fit differentia inter iibertatem dir ed liegst am,2d inter Iibertatem fidefeommiffarfam fide»

Sed contraillam folutionem glofCfortiisime opponitur» Nam eft darifsia mi iuris,quôd quando libertas rclinquitur feruo per fidefcommfHum, ipfe fer HUS poft mortem teftatorisipfofure non eft liber, fed requiritur, quôd ipfe «acres teftatoris,quf rogatus eft,eummanumittai adualiter „niff haercs effet contutnaxuelabfens,tuncdccernercturlfbcrtastalf feruo per decretum fu« dfcis»I«fhC» de^tefta. manumifsione» hpenub C, de ffdefcom Jfber. l»ffn»C»: quf manum» no poffunt.hcum uerô. ^fubuentum»ff»de fideicomfflarijsli* bcr»fedfilegatur feruolibertasdirede,8dn5 perfidefcomifTum,ipfeferuus ipfo fure,fid fine fado haeredfs ftatim poft mortem teftatoris eft liber, per di« « dafura.ErgoinlibertatenonfoIumquoadufum loquendi, fed etiam quo adeffedumfuris,eftdifferetiafnter Icgatum fid fidefcomifTum,fid hæc differentfanonhabet dubfum,etiam de furchodierno,fecundum glofTfrU» cum inter ueteres.C. de fideicom.Iibertatfbus» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

fter difponens de æqin'paratione legatorum öd' fîdeicomm»flbrum,proprïê habeatlocunu'n fidèïcornmifsisfingularibuspecumari)s: Ôd dicit notanter fingularibus,addtfferen«am ftdeicommtiïbrum uniuerûlium,quç nonfunt exaequatalegatis,dequïbusedâmtextusnofter intelhgl non debet, Ôdhoc tenet glolT hic in fin. Secundo dicit pecuniarqs, ad differendam libertatis inteftamentoreltdo,quôdineaadhuchodiefiit difFerenda, fi legeturdire# ô-ê,uel relinquaturper fideicômtflum,ôd quôdin hoccafu intelligantur iura contraria.Et licet Bar.SC Saly. in I. », C, Communia de legatis, teneant hanc foludonem, T amen Barc» hic impugnat cam quafi inter pecuniam SC liber-catem reliAamjnuHa pofsit allegari differentia. Ideô ipfe Bart, hic refertfo-ludonem Pétri de Bella.qux folutio in effedu coincidit cum priorij ta enitn dici^quôdexacquado per hanc legcm noffram eft fada, in his tantummo-ô cafibus, in quibus circuitus, qui fit infideicommiffb,inutih'seft hærcdûin quibusautein circuitus h acredi utilis eft,in hislegataSC fideicomrHiflàedain» quo ad iuris éffedum,nonfuntacquiparatai Jnutilis autem eftcircuitusin iegato certo,rei fiue pecuniae,Quia idem eft,quo ad commodum hacredis,fi« ue dominium rei legatæ ipfo iure tranfeat in legatorum iure per manum h?« redis. Ideô in talibusintelîigendus eft text us nofter. Inhbertateautemrc* lida,ltcm in fideicommiisis uniuerfalibus,circuitus eft utilis hæredi: hoepa* tct,Quia filibcrtas legaturdiredè,feruusiplbiure fitlibcr,necdiciturpoft manumifsionclibertus hæredis,ièd libertus teftatoris. ^ qui autê. uerf. atis» inftir.de fingulis rebus per fideicom.rcIidis.Si uerô libcrtas relinquitur ft^ uo per fideicommiflum,h actes manumittendo confequitur iuspatronatus in feruo.d. ^ Quiautem,8CI.his quibus. C, de fideicommiC libertadbus. Ira quoc^utilis eft circuitusinfidcicommiflb uniuerfali,quia hacres dir^nsre« ftituendo haereditatem exSenatufconfultoTrebelIianico-$»fedquia.cumin finitisfimilibus. Jnftit. de fideicommilK haereditat, Igiturinhiscapitibus manet differentia inter legataSC fideicommiflà,cdam quoad iuris effedum. Et licet Bart.in d. I.t.C.Communia de legatis,quorp teneat hanc Iblutioncnu Tarnen hic impugnat earn, SC reprehendit Petrum, hoc modo, qiród eti« am in alqs legatis poteft efleutilitas, quandocaperentur demanuhæredis, utputa,quôd teftator inftituit Titium hacredem, SC légat Semproniofun« dum, qui fundus Titq fundo ferufebatî hoc cafu poftet Titius ilium funduta legatum retinere, donee patiaturlegatariusillam feruitutem iterum impOs ni. I. Papinianus, fi;deferuitu. l.Si leruus Titrj,infrà eo, Itern,fil^g^tutn effet in diem,SC hæresfubpanaaJfj cuidam eflèt obligatus, poterit intérim anteeuenturndieicrediroriluo ex illo Iegato fatisfacerc, £c fie poenam cui« tare. I. Imperator -^ fi cautum,infrà de légat, ». ÔC fie non tantum in fideicom mifsisuniuerfaiibus ucl libertate, fedetiamm legato diredo circuitus po-teft elfe utilis hæredi:SC cum iJla reprehenfione Bart, tranfit Angelus hic.

Sed communiter ModerniconcIudunt,quôdBar.inhocmalê reprehen* dat Petrum de Bel. Qgia utilitatesquas poterit habere hacres ex legato dire« d'o,dequibusloquitur Bar.funt cafu aies, SC acciduntaliquo extrinfecocoiu fiderato,8C fic funt de rarifsimê contingentibus, nee dependent ex natural« gatorum. Vtilitates autem de quibus loquitur Petrus de Bella, funt régula» resSCordinariæ,ôlt;: proceduntdefideicommiftbrum natura, Temper enimex • enanumifsione hæredis,quam facit ex fideicommifto , Tequitur utilitas iuris patronarus. Et Temper in fideicommiflb uniuerfali Tequitur ex eins natura detradio quartæ Trebellianicæ, per iura Tuprà allega. Jdeô cornu ni ter Mo* dernifequuntur didam Toiurionem Pétri, Ôfpræferrim Paul. deCaftro,Io, de InTO.Alexan.de Imo.^D. lafo hic, £C fie eftin effedu abfbluta gloffin uerbo,per omnia.Quodad quafftionesattinet,quactradantur à dodoribus, hic extrà glofli omittemus eas,Slt; remittemus ad dodores^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1. Hæc

Xprcfsio conditionispereutnmödü,per que exnccefsitate tac/fè/neftj J^nihd operatur,fècundum Bar* Vel ficfecundum Paulüde Caftro:Con« diti'o quæ tacitê ineft,fi à teftatore exprimatur,non reddit legatum conditio« nale. V el fic fecundum lafonem ï Conditio appoOta legato, qu» demre taci# tèinerat, non reddit legatum conditionale»

Pone,qu(dam condiditteftamentum,8^in ëöinftituitpÏures hacredes, di* cendo,Titium,Caium,PauIumód Sempronium inftituo hacredes, amp;nbsp;uolo» quódquifquü ex fupradidis mihi livres erit,det Sticho centum aureos* V el dicit hoe moao:In teftamento inftituo Seium hxredem, ^ ft harres erit, dec Sticho centumaureos* V el dicit boe modo: Inftituo Seiü hxredem,6C G hae-feditatem meam adierit, det Sticho centum, amp;S fic legauit his uerbis teftator Sticho centura.Sed quaeftio cft,utrum propter uerbumquifquis,itê propter didionem,fii boe legatum fit conditionale, uel purum* Quia fi eft legatum conditionale, fequitur,quód fi Stichuslcgatariusnunquam hartes inftitutus hatreditatem adiret,8lt; fic pendente conditione morerctur,non tranfmitteret petitionem iftius legati ad fuos hacredesj» Vnica ^ fin autem aliquid, C* de caducis tollen. I, Si Titio,in princip. infra quando dies leg* ce. Si autem hoc legatum non eftèt conditionale, ftd purum, fcquitur,quôd ip Ce legatariua tranfmitteret petitionem legati ad fuos hæredes, etiamfi dccederet poft mortem teftaions ante aditam hatreditatem. l.fi poft diem,in princip. cum infini* tisfimilibus, infra,quandodieslega, cedir. Igitur eftm^gnæ importantie, utrum tak legatum,de quoloquitur textus nofter,fit primo conditionale uel putum.Sed lurifconfultus in 1. noftra,decidit non efte legatum conditiona« l€,fedpurum. Ratio decidendi eft. Nam licet didio,fi,de fui natura importet conditionem ^ longé magis,in fi. Inftitu. de lega. 1. qui promifit,cum fi« milibusjfuprade conditione indebiti,tarnen quando conditio tab's apponi« tur,quae alioquiexdifpofitionc iuris ineft, bate appofitio nihil opcratuf, càm regulam habeamus,quód exprefsio eorum,quac tacitê infunt,nihil ope* rentur, per textum bic, Si in I. non redè, C. de fidciuiK fed hæc con« ditto,fi'hareserit,uelfihatreditatemadierit, cxdifpofitione iuris omnibus kgatisSefideicommifsisineft, hoeprobatur. Namlegatorum uisexualidi* tateteftamenti depcndet,óf teftamenti uis ex bat redis inftitutione accipitur. 4 Ante hacredis.lnftitut. de lega. óf 1. i.in fin. ff. de uulga.óf pupilla. fubfti. Ét quod bate conditio in teftamentisfit femper uacua,fi hæres erit. Item fi hatreditatemadierit,eft textusexpreflusin d. l.fi Titio. ^ quaedamautem conditiones.inf. quandodieslega.cedit. Nee etiam fatiscft,quemefle bat-redem inftitutum,ntfi etiam hatreditatem ad ear. I. fi ncmo,cum fimihbus, fu-prade tefta. tute, Quiaper aditionem quaficontrahitur cumcreditoribus óf kgatarqs,amp;^ex hoe quafi contractu battes poftea legatario eft obbgatus. 1.’ apudlulianuminfi.ff.exquibuscauf.inpoftèffteatur •^ fibatres. Infti. de obliga, quæ ex quafi contractu nafcuntur,ôf hoc no folum locum habet con-dito teftamento,fed etiara quando Iegataamp; fideicommifta rcliâa funt ab in-teftato,quianeccadebentur,nifihatreditasfitadfta per eos, quibusabinte* ftatodebetur.gloffieft adhocnotabilisinl.quifilium «^ feruus, in uerbo, codtcillls, infra de hatre, inftitu, Ôf eft textus in I. 2. fumpto ar. àconti^rio fenfu,8f ibiBart.inf.de fideicommif.Iiberta. Igit«r enm ex difpofitionc tuns hoc omnibus legatis infit,quod nondebcatur, niftfitaliquis heres,qui

hærcdi'tatcm adeat,fcq«Kur,quód exprefsio illarum conditionum per teßa^ toreni,fci'Itcetfi hæres erit,uel fi hxreditatem adient, nihil operetur, nee fa-ciatlegatumconditionalc,quoaduimamp; effedLim,amp; legatarfus poft mortem teftaton's,ante aditam hæreditàtemrdecedens tak legatum tranfmiïtit ad fiiüs hxredes: 2C fic adiedio huiufmodi conditionalis, quæ à iure infunt, po-tius habent admonitionemquàm conditionem. L miito»^ fub conditione« uerf hanc autem. fupra de tuteiis,£C notât Bart» copiosè in 1. •♦ inz, Ö^ j» coin, infrà de conditio. Ôc: demonftratio»

GlolK in uerbo, Seius,opponit contra fecundam pattern textus noftri, ibi. Aut fi haerescrit,hoc modo: Imö uidetur,quód Icgatum,fub tali condition«, fi Seins hæres erit,6Cc. fit conditionale. Nam, quando quis inftïtuit Tioum fiC Sempronium bærcdes,8C dicit,fi illi duo hæreditatem meam adierint, uo* lo,qtiód dent Caiodecem:finuncunus tantum adit, alter non legatum, quo ad portionem non adeuntis,conditionale eft,neclcgatarius ante aditam ha« reditatem decedens ttanfmittit illam portionem adfuos hæredes, per textum ind.h fiTitio.uerf.fitarnen duos.iundra glolKin uerbo, cohæredis, infrà quando dies lega. uel fideicOmmilfi cedit folucio. GloÜJhic, £C Bart, in 2. op-po.refpondentadhoc contrarium hoe modo,quöd textus nofter in feeuoda parte loquitur,quandounus tantum erat hæres inftitutus fubilla conditjo-ne,ÓC fic tacite inerat,quôd teftamentumde necefsitate ex aditioneillinstanlt; turn confirmaridebebatjideoc^conditiohabeturprononadieda* Sed lex contraria loquitur,quando plures erantfub tali conditione hæredes infijtuti, nee tacite inerat,quódteftamentum ex unius aditione conhrmaretnr, fed fi unus adire noluit,potuit alter adire, Öd fua aditione teftamentum coffifn^’^* ideo^ in non adeuntisperfona códitio ualuit,£^ fic legatum refpe^n nóadeuntis eratconditionak,6Crefpedu adeuntis purum. Sed contrahanc fok* tionem uidetur facere principium textus noftri,quod quoeß loquinn de phfe ribus hæredibus inftitutis,ÔC tarnen dicit, legatum fimpliciter non efe con. ditionaieamp;^c. Refpondetur adhoc,uerumeft, textus loquitur deplunbi» inftitutishæredibus,onustamenlegatirefpicittantùmeos, quieuweffedtf hæredes fadifunt,hoc eft, qui adierunt,ficuti patet ex dicfione,qnifquisjgt turinperfona adeuntium conditio fuperuacuaeft.d.I.fi Titio» ^T^^dam autemi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. «

GlolL in uerbo,conditionak,diuiditur in du as partes. In primaponitefte-dlumlegatorum conditionalium,hoc eft,quöd legatarius ante aditam hacre« ditatemdecedenshoe iuslt;ion tranfmittitadfuoshæredes. Infecundapowc de duabus conditionibus,quæ tarnen legatum non faciunt conditional^P’'** ma eft conditio iuris, quæ alioquinineft. Secunda eft,fi kgetur quid lub tali conditione,fub qua hæres quotp eft inftitutus, 6^fi quis hoc modo dicat: Inftituo Titium hæredem,fifacftusfuerit ConfufSólego Semproniodceem, fiTitiUs hæres fadusfuerit ConfuI: hæc conditio quolt;^ non/acit legatum conditionale,quiatota hæreditas eft fub conditione fuif enk, S^ legatum ex* pe dat uires hærédita tisStfCi

Sed contra priorem folutionem ad d. I» fi Titio. uerf fi' tarnen duos,datam, adhuc opponit Bart. d. hinconditionibus. ^hæeferiptura, infra de cond^ tio. Sé demonftra. Quia ibi habetur, quöd plures erant hæredes inftituti, öc • legatum ab eis relidum fub conditione, fi hæreditatem adierint, amp;^decidit textus legatum non eflèconditionalc,idco^ poft mortem kgatarq anteadu tam hæreditatem tranfmilsibile ad hæredes. Barto.ineffeduhoemodore-fpog^lecLicet in d^hæcfcriptura,erantinftituti plures hæredes,nontamen omnes grauati erant folttere legata,fed tantum is,qui primus nominatuserat fub hac conditione, fi primus hæres erit, det Titio centum, ideocß potius clt demonftra.

DE LEGA, ET FIDEICOMMIS. IZ dciTîonftratioquâmcondinp,quiahæc conditio alioqui ex fun's difpoGtione ineft,5C fie concordat cum textunoftro» Simile dicit Bart»ind.I.fi Titiojn fine, inf quando dies légat. ccdit,quia ibi quoep erant duo hæredes inftitud, Ôd ita Iegatum,fi alter ex his adeat hæreditatem,det Titio centum,hoc lega= tû refpeÄu eius qui adit, non eft côditionale, fed refpedu alterius non adeun tis eft conditionale,ideocç fi legatarius ante aditam hæreditatê dccedit,tranC mittit tantum dimidiamiegati ad fues hæredes, fi autem legatarius ante adû tara hæreditatem non decedit,acquirit totum Iegatum,dimidiâ fcilicet,quod attinet ad portionem hæredis adeuntis,acquirit ex diipofitione teftatoris ex preiïà,8C fie ui teftamenti. Alteram autem dimidiam acquirit exdifpofitio-nelcgis, nam quando duo funt hæredesinftituti, alteradit,alteruerônon adit,difponitlex,quôdportio non adeuntisaccrefeiteum fuo onere portio« ni adenitis, h fi mihi 00 tibi,in principio,cum ibi notatis, inf. eo.b Vnica,cû ibi notatis, C.quando non petentium partespetentibusaccref.ideoeßhaeres qui adit hoc ca'u tenctur folueredimidiâlegati ex teftamentOjôd aliam dimi» diamexdifpofiiionelcgis.Sedquæri poteft fecundumBart, hic,fi is eft hæ. res inftitutus, ad quem alioqui ab inteftato pertinet hæréditas, ô^ eft fub ilia conditione hares inftitutus,det Titio centum,fi hæreditatem adierit, utrura legatumfitconditionale,8lt;conditiodefecerit, fi répudiât hæreditatem ex teftamento,8^ adit earn ab inteftato,Refpondeturquôd non, quia licet hoc ofudeficiatuoluntasteftatoris, tarnen fuppletur hoc ex difpofitione legis, quod debeantur legata.l,»,pcr totum,cum ibi notatis,fuprà fi quis omifla cau-ia teftaraenti,Secus tarnen eft,fi teftator legathis uerbis,Quifquismihi bares erit,8(: in teftamento apponeret claufula codicillare,hoc modo dicedo,Si teftafnentum meum non ualet iure teftamenti, ualeat faltem iure Codicillo-rum:hoc cafu talia uerba faciunt legatum conditionale. Nam quoties quis ex uiCodicilliacquirit hareditatem,dicitur ab inteftato acquirerc« ^» Codi« cillis,cum fi ini lib us, Inftit. de Codicillis,nec eft opus Codicillum confirma ri hæredis inftitutione Sd eius aditione,ficuti teftamentum ^» diredo autem, cum ibi notatis, Infti, de CodicillisJgiturtalia legata debenturex uoluntatc teftatoris exprefla, 6C funt conditionalia propter ilia uerba inferra,8C propter claufulam codicillarem. Ideo quia ex uoluntatedefundi exprefla, haredi« tate ex teftamento non adita, poterant legata deberi ab inteftato, amp;nbsp;fichac conditio,fi hares erit,tacitè non ineratexdifpofitione iuris, ficuti à teftato-re exprefla eft,Ideoque habet uim conditionis,0^ facitlegatum conditionale: fic hac difputatio Bar.a dodoribus in effedu hie approbatur,nemo enim eft,quicontradicat.NalicetD. lafo hie ex ea faciat fexconclufioneSjfiCdiG* puteteaspro amp;nbsp;contra, tarnen ubiqj concludit cum Bart.

Extra gloff examinât duasquæftiones. Prima eft. An exprefsio corum qua tacite infunt per uiam conditionis aliquid operetur. Secunda quaftio eft. An exprefsio eorum, qua tacite infunt per uiam difpofitionis aliquid o= peretur.Prima quaftio eft hie decifain textu,fed contra illam decifionemte« xtus opponit Bar.Quod exprefsio cor urn,qua tacite infunt,aliquid operet, hoc probatur.Nam Bar. contra textum noftrum in quantum uult,quôd con= ditio quæ à iure tacite ineft,nihil operetur,fed ualeat adus, ac fi conditio no effet adieda, hoc modo : In exharedatione liberorum hoc à iuris difpofitio* ne ineft,quôd ad hoc ut exharedatio ualeat,requiratur aditio ex teftamento. I. filium ^» fed cum exharedatio,inf. de bonorum pofleffi contra tab. 8^ hac ' uerba,quifquis hares erit,important aditionem hareditatis,fiC tam^ fi quis hoc modo exharedat filium fuum,quifquis modo hares crit, filia exhares cfto:hac adiedio conditionis uitiofa eft,SC operatur quod exharedatio nulla b

,4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D» MELCHIOR KLING, eftpertcxt intj. ^filiusaiKem,fupradcIibe.2lt;poflhii» Ergo idem diccru dum hic eflecin legato fub talt condidone relidï'o»

Dû adhocS^ftmtha contraria refpondet, quod in dJ, j«^ fi filius,fit ca-fus fpecialis.ficuti in omnibus alijs legibus contraries exemplum in I. fi in diem ^ feruo, infra de condido, amp;^ dcmonftrat. Sed per banc folutionem non habemus refponfionem ad contrarium. Bartolus poft Petrum hic alt. ter rdpondet, fcilicet, quöd in d. 1» fi filius, condido per alium modum cx-primitur,quampereum,quitacitèincft:hocprobo,quia cxbæredado fihj uelfiliæ,nonporeftfieiifubcondidonc, fed debet fieripurè,d»üj ■ÿ^purc, infra de hberis2lt;pofthumis,ü fiquisSempronium,infin,cuminfinids fi» milibus,infra de hæredibus inftitu. Igitur hæccondido,quifquis modo bærcsent, nonineft tacite ex natura exhacredadonis.ficudineft ex natura legatû Et fie in exhaeredadonc, quac hoc modo fit, noneft forma ^xhærea dationisferuata. Cùm ergô formadeteftè rei,ô^exhaeredado fit res odio« fa, forma exhæredationis pura précisé feruanda eft,ita, quôd nihil addinec minui debeat,fecundum Bald.in t fin» in z. coIum.C. de fuis Si legidmis hæ* re. Itcmexhxredadoliberorum habet dupheemeffedum, unumanteadi-tam hæreditatem,8Cahum effedum poftaditam hacreditatem. Ante aditara hæreditatemhuneeffedumhabet, quôd liæres edam extraneusinftitutus non impeditur adiré hacreditatem propter filium exhæredatum,poftadi« tam uerô hæreditatem iter um habet alios effcdus,ut in dr I, filium, ÿ fed ex* hærcdado,infrâ de bo, poffi contra tabulas ♦

Quandoautemteftatoritä exhttredat filium, quifquismihi hacres crit, filium meum exhacredo, utique ante aditam hacreditatem filius non cenfe-tur eflc exhxredatus, fed practeritus, quæ præterido impedit, quoniamhac«, res feriptus adiré pofsit, Ôtf teftamentumeftnullum, Inftitu,deexhacreda, libe, in princip, ergô longé alia ratio eft quàm in 1, noftra, Ô^ ita quoque rc. fpondet Cy, in I, fi arrogator,fuprà de adoptio. SC in d -^ filius, amp;nbsp;fuit de mente glofl? fin, in d. 1, fiquis Sempronium ,fuprâ de hacre, inftitu. Sed Alexand.deImo, poftRapha, Cu,impugnat banc folutionem, hoc modo: Jmmôlegatum purum quoque habet quolclam effedusante aditam haerc-ditatem, quia ante aditionemacquiritur dominium rei legatat fidé , poft aditamuerê amp;^c, Die breuibus,tarnenfemperefiè diuerfitateminexhac-tedatione QC legato, fcilicet, quôd exhacredatio non poteft fieri fub condf. tione, igitur dici non poteft, quôd conditio tacite infit, legatumautcm fieri poteft pure in diem, öd fuß conditione, öd conditioncsin legatispoflùnt elle conditiones iuris,ut fihaeres erit, de qua loquitur textus nofter: ud conditiones hominis, utfiConfulfadusfuerit, igiturualetfolutio,8deft ilia obiedio plané diuerfa,nec quadrat hoc cum effedibus legati, quia lega-turn bis uerbis, quifquis mihi hacres erit, nonimpedit effedum legati,ante aditam hacreditatem, ficutieffedumexhacredationis,Tuipfe uide iHamdia Iputauonem,

Secundó opponic BartoIus hoc modotlmmoadhucconditionis^xpreC fio, quac tacite ineft,aliquid operatur,hoCprobaturper rextum in l/i ita «^ ik Icfiuolet,infràeo. Vbi habetur, quôd illauerba. Lego Titio centum, fiuo-gt;etódc,faciuntlegatumconditionale, Ödtarnenilla conditio alioquin tacite ineft, quando fine uoluntatelegatartf non poftitacquiri legatum, Barr.re-fpondet,ifta conditio, fi uolet, non inefttacitê,quialegatarius poteft habe« re ödti^fmitterelegatum,etiamfinonuclit,nampoteft ignorare fibi lega. lumefl^ 1, Cùm pater. ^ fiurdo, infiâ de Icga,t' Igitur hacc expreftiomc-tito

DE LEGA. E-? FÎDEICOMMÎS. 1^ Htô quid operatur^quæ folutio onginaliter eft gloiftinb aliquando, in Uert bo, adierit, infràde conditio, amp;nbsp;demonftratio. quae folutio per Dociorcsap. probatur.

Quia autem iam dictum eft, 8C habetur hie in textu, quod exprefsio con« ditionisquac tacité ineft,nihil operatur,quod etiam non habet dubiû,Quae-ri poteft,fi teftatof huiufmOdi condjtionem,qua: tacite ineft, eXprefterit, fid adieceritfuam efle uoluntatem,quôd tails conditio habcat uim conditiohis, 0^ faciat legatuin conditionale,utrurn ualeat hæc adiedio, Bart. Bald, Paul, de Caftro. Öd dominus laid concludunt, qu0dfic,pertextUmexprefluitn in t in conditionibus, ^ hæc fcriptura, uerf. nifi forte* infràde conditions amp;nbsp;demonftratio. qui textus fccundum Baldum in I. Vnica, in fin. principe. C. de cad.toll, eft unicus 00 fingularis in iure, nee reperitur alibi. Ideô poteft teftator faccre, quod legatum aliâs tranfmifsibile, quia ftatim no trahfinitta* tur,fecuivlum Baldum in I. fi pater,in quarta quaeft. C. de inftitutio. 6d fub* ftitut. S^in I. Vnica, in x. nota. C, ut adfio. ab haere.Sd contra haeredes,fed dubirari poteft, quomodoconftare poftet inhoecafumens teftatoris uolen-tisefleconditionem, Baldus in d. I. Vnica, ad fin. princip. C. de caducis tollendis dicic, Sdualdèfingulariter, quod quando teftator diceret. Lego Titio centum, fub ifta conditione, ft Caius haeres erit ôCc. COnftat dc mente teftatoris ex ilia cJaufuIa,fciIicét fub ifta conditione Ôdc. quod uelit con« ditionem eftc. Si autem fimpliciter dicat î Lego Titio centum ,fi Caius hats res,autnonexprimendocïaufulam,fubiftaconditione, Conftare de mente teftatoris,quôdnon uelit eftc conditiortemJ cum Bald, tranfit Paul, de Ca* ftró hie.

Sed hacc decifio Bald, imp ugnatur per Alexandr urn 8C Arctium,qui di* cunt, Quôd hæc claufula, fub ifta conditione,non reddat adum conditiona« lem, qui de fui natura non erat conditionalis,per textum in I. Meuia, infrà de manumilLtefta. Qixia ibi dicit textus exprcfsc,quód quidam teftator tribus feruis reliquit libertatem, fubhac conditione, utmonumento fuoalternis tnenfibuslucernam accendant: SC decfditur,etiam{ï ifti tres non accenderint lucernam,tarnen efte eos liberos,Ói^fic hacc claufula fub conditione, non déclarât teftatoris mentem fuiflè, eos fub conditione liberos efte. Idem pro-batur per textum in 1. x «^ fin. infr. de donatio. Dominuslafo hic, non ob« ftantibus huiufmodi impugnationibus,concludit cum Bald. amp;nbsp;Paul, de Ca« ftro,8^dicit efte uerifsimum, alioqui ifta uerba,fub ifta conditione,nihil im« portarent, 8^ urnen uerbafemper debent fie intelligent non fint fuper Aua, fed aliquid operentur.I.fi quando,in prin. cumlt;îmilibus,infrà eo. Nee ob-ftant iura per Alexandrum amp;: Aret. aftega. amp;C d.I. Meuia, infràde manu-mift? tefta. amp;:d. I. 2 i^ fina. infrà de donatio. Quia ad hoc refpondetur, quôd multum interfit, An teftator, qui legando dicit, fub hâc conditione, utaturparticula Vt, uelutatur particuIaSi, Nam fi utitur particula Vt, dL ccndo, Lego Titio centum,ut accendat monumento meo lucernam, certum eft, quôdeius legatum non eft conditionale,non obftante quôd dixit,fub bac conditione, quia didio Vt, de fui natura non importât conditiônem,fcd modû,ut habetur per totum titul. ff. 8C Cod. de condid. ob caufàm.ôd BartO* lus in d. 1. z ^ fin. ff. de donatio. Sed in didis contraries legibus non eft particula Si, fed didio Vt,Ergà propter exprefsionem iftiusclaufulæ,fub con» - ditione,contra naturam uerborum non poftunt efie conditionalia. Ec idea textus in d. I. Meuia,dicit cxprefsè,neque ex contcxtu uerborum,neque ex mente teftatoris colligi pofte, quôd legatum fit conditionale, cûm teftator non fit ufus uerbis condicionem importantibus. Secus autem eftet, üteftator diceret, Lego Titio centum, fi Sempronius haettdicatem meam adierit, nam b #

hoc cafu Kcet hæc conditio alioqui infit exiuris diTpofîuone, tarnen quia te-ftator appellat conditioncm, ipfa appellatio teftatoris opcratur,quôd lega« turn habet uim Icgati conditionalis, per iura fuprà allcga. à: in his terminis fumus nos, ÔC ficadhiic Rat régula,quôd expretsio conditionis, quæ tacite inert,regulariter nihil operatur, Sed adbucopponit Ëartolus,quôd conditio tacita non minus fufpendat quàm conditio pura, quia in location nibus amp;nbsp;condudlionibus etiamfi nominatim non agitur , quôd inueda amp;: illata pro mercedefint obligata,tarnen tacite ineft. K Item quia conuen-tiones,in princip. fE depadis.fed breuibusreipondetur hoc nonertecon-trarium,fed ius concordans,nam cûm hoc ex iuris dilporttione infit locatio-ni,uti(^ nihil operator,fi partes nominatim exprimunt,amp;’ fie concordant»

Sed ultra oppofitiones Bar» D, lafo hic adhuc opponit fortiter,imô expref fio conditionis,quæ tacite incft,aliquid operatur:hoc probatur,nam adus le« gitimi. Utemancipatio, acceptilatio,hæreditatis aditio Stc.poRtynhabere tariram conditioncm,8lt; tarnen fi talisconditio,quæ tacite ex natura adusin« erte poteft,cxprimitur, uitiatur huiufmodi legitimus adus propter expref-fionem conditionis. haduslcgitimi,pertotum ff, de regulis iuris. Et fieex« prefsioconditionisjquaetacitêincftjhocoperatur, quodadus, qui fineex^ prefsione ualuirtcr,propterexprefsionem inualidusfiat, ièd huic contrario port Bal,Si Rapha, Cu.refpondet D,Iafo breuibus,cùm ex natura huiufmo« di aduû fit,ut pure fiant,ôiS nô fub conditione, d, I. adus Iegitimi,cû fimihb,^ Ergô necertè ert,quôd nulli fint illi adus,fi contra ipforum formam conditio exprimitur,ficuti fuprà de exhçredatione didum eft,Quôd autê in d. I.adus Iegitimi,uerf,nonnunquà, habetur,quôd in acceptilatione,quacquo(^ adus legitimus eft,tacitè pofsit inerte conditio, hoc eft intelligendum, quôd hæc conditio tacite infit ex natura promifsionispræccdentis,utputa, quôiobli« gatuserat fub conditione ,8^ acceptilationehberatus: hæc acceptilatio ha« bet quidem tacitam conditioncm, propter promifsionem conditionale prx» cedentem, Igitur cûm ante conditionis euentum conditionalispromifsio nihil efficiat,neqpacceptilatio quicquamefficerepoterif,nificonditio, q«« eftin promifsione, fueritpurificata, Ôd tantum de ilia quærtione Barf. qu» habet,utrum de exprefsione eorum quæ tacite infunt ,per uiam conditionis aliquid operetur.

Seconda quæftio Bart, eft de exprefsione eûtum,qiiaE tacite infunt,fi ex« primuntur per uiam difpofitionis,an exprefsio aliquid operetur, ExemplS, liocineftarrogationiàiure , quôd fi quisarrogat impuberem patremfami^ Ïiàs,ôd impubesdecertèrit,qi^d arrogator tenetur hacredibus impuberis rc« ftituereomnia bonaimpuberis,ô^ quoep partem quartam fuorom bonorum propriam,Iam fi talisarrogator condit tertamentum, 8d dicit non conditional liter, fed difpofitiuè, Volo, quôd filius meusarrogatus accipiat quarts par« tem bonor um meorum,fi ante pubertatem decefferit, Ô^ fideicom.committo, ut illam quartam reftituat Seio,utrûtalis exprefsio difpofitiuè fada, aliquid operetur, ita,quôd fideicommiflum ualeat:amp; decidit Bart,quôd non,quû il« la quarta d ebetur arrogato ex iuris difpofitione, Ergô tertatoris exprefsio ni hil operatur,per textum in I, fi arrogator, uerf, cæterôm,fuprà de adoptio,

Sed contra illam decifionem opponit Bart, quatuor modis, Ôf primo d.p talis fcrfptura,infrà eo.Quia ibi tertator rcliquit plura legata, quædam pure, lt;]Uædam in diem,fid quedam fub conditione,Sd addidit hanc claufulamîQui« bus legatis dies appofitus non eft,eas hæres meus annua,bina,trina die dato: QCpoftea addidit in codem teftamento,Lego Titio centum præfentia, quæ« ritur,utt|am exprefsio iftius uocis,præfentia,aliquid operetur. Et dicit tex« tus, Qjiatnuis didio,praef«ntia,fit fupcruacua adiedio, quantum ad uim S£ effedum

Di LCGA# ET «FI D E I C O M MI Sgt; #7 effedum kgati pertinct propter priorcm claufulam,tarnen ad hoc profic/ef, ut prüfend dïc Icgatum dcbearur,ó^ fic operatur exprefsio illius, quod aho« qutexpn'oribuscIaufuh'si'ncrat,quodpugnatcunidcciGoneex d, hfi arroa gatoramp;fc. Bartolusadhocrcfpondet, Quodmd.I.fi Arrogator, tacitein= crat ex ncccfsitatc,6C fic ex fun's difpofihone,igitur exprefsio nihil operatur; Sed in 1. tails fetiptura, tacitèineratnon ex necefsitate, neeg ex iuris difpo« fitione/cd ex hominis S^ fic teftatoris uoluntate, qui potuit alium terminum legato afsignare,igitur exprefsio aï iquid operaturpta quo lt;5 refpondet Bart» in 1» re coniunda,in y.oppo, infra de le ga. j.Sed hufe folutioni dicunt AIcx; de Imo. amp;C D; lafb» obftare h non redè» C» de fideicom» 8C propterea dant alias folueiones,ex mente Bal, S^ loan, de Imo. in h fi in diem, J» i, infra de con-ditio.SCdcmonftra,hocmodo,quôdquando legatum purum relinquitur,dea betur quidempraefenti die, quo ad obligationem, non tarnen quo ad folutio-nem,fed q^ando exprimitur,quód præfenti die debeatur,ficutifuit in d, h'ta-hsfcriptura,tunc enam debetur quo ad effedum fblutionis,ideó ad aliud ex. primitur quäm inefÏct,uc notant dodores in 1 liber homoma, i. ^decem. in^ frà de uet bo, obligatio.Qjuia concludunt,quód in tah cafu non fit danda alia dilatioadfoIucndura,quoddicitBal,efïè notandumadl. quod dicemusin-fràdefolutionibus.Secundô refpondet D,Iafo ex mente Bal. hic,illud quod tacitè ineft,fi exprimitur per modum difpofitionis, non poteft operari damns amp;: grauame:QCin hoc cafu propriè loquitur textus in d, I» fl arrogat3r,ubi fideicommifltim eft grauamen 00 onus. I.cohæredi. ^ Cum filiac,iunda glo. in uerbo, tcnebuntur,fuprà de uulga, ÓC pupilla.fubftit, Sed illa exprefsio bené potefi operari commodum 3^ fauorem: ica loquiturd, I.talisfcriptura, SCita Bart.quoqj refpondet in cftedfu, infra infua diftindione.

Secundo opponit Bar. contra d, I. fi arrogator, hoe modo:Subßitutio pu-pillaris retinetur tacitè fub fubftitutione uulgari, amp;nbsp;tamê fi quis exprimit iliS fubftitudonempupilIarem,exprefB plus operatur quàmtacita, hoeproba-tur, Quia tacitapupillarismatrem impuberis àfuccefsione non «xcludit.l. fin. C» de conflit. Öó fubftir, ExprefTa ueró fubftitutio pupillaris matrem ex-cludit. I» precibus. nerf, fi ueró fubftituit. C. de impube» S^ alijs fubftitutis» Ergomultumoperaturexprefsio illius, quodtacitèineft, Bart.adhoc refpondet, Tacita pupillaris ex de fundi uoluntate praifumpta ineft, 1^ lam hoc,fuprà de uulga,Sè pupilla.fubftir.ldeô propter exprefïîim cefîat taciturn, quia iam tacitè non ineft,de necefsitate igitur aliquid operatur,fecus, fi inefi fet exnecefsitate,ut hac I, noftra;amp;: banc folutionem quotç tenet Alexander de Imola hic. •

Sed cum hac folutioneBart, eft fibqpfi contrarius, ut colligit D, lafo hic,' QjaiaBart.inhacfôIutionedicit, ubi tacita uenit ex præfumpta uoluntate defundi, fi exprimatur,facit c effare taciturn, 8è fic aliquid operatur. Et infra in fecund a quæftionedicit,fi taciturn uenitexpraefumpta uoluntate defun-di,utI. conficiStur,inprincip.fupri de iure Codicillo, Tune fi exprimitur, nihil opcratur.Qjuia inter taciturn 6C exprefTum nulla eft differentia, I, Cum quid.fupra fi certum petatur,Slt; fic eft fibi contrarius. Item dum Barn in fin» huius folutionis allegat legem noftram,uidetur ad pracfens propofitum male aHegare, Quia nos hiefumus in terminis, quando taciturn exprimiturper uiam difpofitionis, l,autemnoftra loquitur, quando exprimiturper uiacon. ditionis,ideômeliusallegafiet d,f, fi Arrogator,

Et propter hoc D, lafo hic,amp;f in d. I,Cum quid,fup, fi certum peta. Sè in d; I,Centurio,fupra de uulga.fubftit. dataiiam Sf nouam folutionem, hoc mo* do:Quod 1, difpenfauit cum patre contra omnes régulas iuris conlt;nunis, Quod fcilicet pater pofsft facere fubftitutioné pupillarem pupillo, qu» fub.

18 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D* M E L C H I Q R K L I N Ö, ftltutfo eftteftatnetttumipfluspupinuLpatrjsamp;^filnïfupra de uulga. amp;nbsp;pa» piUa* fubftit* Voluit Jta^Icx, quad pater filio impuberipofsK iubftitucrc penitus cxtraneutn,ó^ excluderc matrê impuberis, à fîçearn légitima priua* re.quod ipfc filius nonpotuiHetfacere, fifuifletmaiorj, Papmianus^ fed nee impuberis,infra deinofEteftamento. Cb §• licetautem, de teftamentis in d, Iftae ergo difpenfationes contra régulas iuris communis funi ualdê odi-ofæ 8C multum reftringendac.c* odia, cum fimilibus,de regu, iuris in 6, Igitur cum batedifpenfttio legis, quæ permittit patri per fubftitutionem priuarc matrem légitima ex bonis filtj fui, odiofa fit, uti^ reftringi debet, ut tantum procédât,quando pater exprefsê fubftit uit filio pupinariter,fecus,fi expreß^ non fubftit uit,licet aIiäsfubuulgaricontineaturtacitapupilIaris,EtdicicD« lafoißamefle proprlam 0^ fundamentalem folutionem ad hoc contrarium» Tubreuibushoemodo quoque poterisrefponderc,quódtacitaö^exprcfla fubftitucio pup)IIaris,fint duæ diuerfx amp;nbsp;feparatx fpecies fubßitutionis änn re introducé ac^fecundu Bar. óf doctores in I.i. fup. de uulga.óf pujftlla.iübft*« Igiturneceiï'ecftjquódhabeantdiueriaseffedus óf operationes, óf quicx-preflam exprimit,non dicitur tacitam,quac diuerfa fpecies eft,exprefsiflê,nc* que exprefsio hominis eft,fed Iegis,quia lex ira cxprimit,d. l.precibus.

Teriiô opponit Bar. dJ.Titia,infrâ ad l.Falcidiâ,Q,uia ibi habet,Certn cß quôdis,quirogatuseft per fideicommiflum reftituere hærcditatcm,poteric retinereinreftitutionefidcicommiffi quartam Trebellianiçam,ôf hoc efte* iuris difpofitione,ut toto tic, ad Senatufconfultum TrebeJlia. Ôf tarnen fi t^* ftator exprefsê dicit, Volo ut in reftitutione retineasquartam.hæc exprefsio plusoperatur quàm quod tacite ineft ex legis difpofitionc,ut patet ibi, Ba^^^ in effedu hoc modo refpondet,quando teftator non exprimit de detradio”® quartæ,fitdetradio ex iuris difpofitione contra ipfiustcftatorisuoluiÿatem, poft exprefsionem autem fitfecundum teftatoris uoluntatem,ideô expreß*® aliquid operator, quôdicilicet exprefsio fit fecundumuoluntatem teß^^®“ ris, ôf ita quoq? refpondet Alexan, de Imo. hic»

Qjiartôopponic Barr. d.h», inf.fi pendente appellationc mors int^^'^^^ nent 1. Nam certum eif, quod in muftis delidis ex iuris difpofitione nenit publicatio bonorum delinquentis, Ôf tamenfi infententia capitaliiudex non exprimit publicationem,ôf delinquens pendente appellationedecedit,dehgt; dum extindum cft,adeô quod etiam publicatio locum non babet,fecus, fil index in fententiacapitali exprimit publicationem bonorum, namhoccafu defundo etiam deünquente pendente appellatione, battes tenetuf appclla* none profequi.ôf fi non det^eritiniquitate fententiç,proceditpnbbcatiod; I. óf fie exprefsio iftius taeiti muhum operatur.Bar. refpondet ad hoc,Quod publicatio uenit ad capitalem fententiam accefloriê, ideô acceftoriê exprim« tut,in fententia nihil operatur, quia exprimitur per eum modum, quo ano-quin ineft, fecusß publicatio bonorum in fententia exprimitur principaft« tcr,tuncaliquidoperatur,exprimitur enim aliter quàm tacite ineftjSf italo-quiturd.I.i,Dicitur autem exprimi principahter,quando exprimitp^*'^®?^ lam,Ôf,ut dicendo,condemno cum,ôf publico bqnâ»Acceflbriè autem dieP tür exprimi,quando uticur particiila,Cû,Quiadi^iQ Cum, habet accclToriê uenire.f.i.âf a. infrà de pecuhoIega.Etfic uuftJSart, quando index condem* nauitaliquê capitaliter,ôf public auiteiusbona per diaionemóG Ä fie prin* •cipaliter, tune extindo reo pendente appellatione,nô extinguitur publica* cio bonorum æquè principalis,feeus fi accefloriê expreisiftet.LimitatumaU* tern ad hoc didum Barr, wide apud Bat in l.Vnica, inz.coI»C. ne ex dlt;Mlt; • dis d^undorumfalue. ini, J. C, fireusud accula* morwuslucdnôfdowi* nuslalohici nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(Jp/oïô

Quintooppomtui contradidamrcgulam, nam certumefl,quodfiquis Hipulatur fundum tfadi,cenfetur qiioquc uacuarn pcflefsionem tradi, tacitè Üipulatus efle» 1» ratio -^ fi emptor,fuprà de adiO» empti 3^ ucditi,Et tarnen rt quisexprcfsêhocmodoftipulatur, Promittismihi fund urn dare, uaciiam^ poflefsionem tradi, illa pofterior adieciio,quæ tarnen ineft priori, operatur quod frudus à tempore ftmulationis petipolÏènt,qui tarnen alioqui uirtua te primae claufulæ non poflent petn I. fi ftipulatus, fuprà de ufo» Gloff in d» 1*0 ftipulatus,in uerbo,uacuam,reipondet, Adiedio fme exprefsio operatur, ut coniunda faccrcnr,quorum neutrum per fe fatiseflèr»

Et hanemateriam de exprefsionc fcilicetiaciti per mam difpofitionisjin-ducit Barrad duas quaeftiones»Prima eftjure cautum, fi Arbiter infuo budo condemnat quem adioluendum fubcerta poena ,amp;: infra certum tempus,fi condemnatus nonfatisfacitinfraillud tempus,inefditin poenam,necpoteft purgare moram. Secus,fi Arbiter fimplicitcr codemnat ad foluendum fub poena,nêc tarnen exprimit diem, turn eft dies à lege, fcilicet quatuor menfi* um, I» 4. fi quis condemnatus,in glo. inf» de re iudica» E fi» Si gloH. C.de exe-cuttone rei,hoc cafu poteft purgari mora ufep ad litem conteftatam. I» fi eûn» dies‘^»fi»cuml.fequenti,ô(:^l» Celfus,inprincip» fEde Arbitris: SClîcficon-demnatus non foknr in diem ab Arbitre ftatutum, mora purgarinon poteft, fecus fi nonfoluit infra diem à lege ftatutum,tamenadraittiturpurgatio mo« ræ» Nunepone, Arbiter in fuo laudo ilium ipfum diem expreisit,qui à legc ftatutuseft, hoc eft,condemnauiteum adfoluendum infra terminum (quatuor menfium.Quacritur nunc,fi condemnatus non foluit infra illûterminum, an pofsit purgare moram non obftante Arbitri exprefsione*

Jn bac quæftione funt duac contrariât opiniones» Prima opinio eft, quod moraipofsit purgari, non obftante arbitri exprefsione : Ód hanc opinionem tenent facob» de Are, And» de Pifis,BaI.Alexand, de Imo, 8lt; Raph, Cu, hic^ Guil, de Cu,in d. I, fi Arrogator,fuprà de adopt. Et mouentur primo per id, quod in fimili dicit glolf. in c, «, de conftit, in 6, in uerbo, fadi, quod ftatutS difp0nensidem,quod ius commune,dicatur efle ius commune,ergo dies legis ab Arbitre cxprefîà,quo(ç dicatur dieslegalis,8c non dies Arbitri,Secun do mouentur per textum noftrumhic.qui exprefsèuult, quódexprefsioik lius quad à iure ineft, nihil opcretur. Tertio mouenturper textum in I,cum tale, $. Meuiç,infra de conditio.ÖC demonft, Vbi Meuiat legatur fundus fub hac códitione,fi non nupferit,quç conditiotacitè, complcditur diem mortis Meuis,amp;f tarnen eft quoy expreflum ibi, cöm moritur,8C dicit fextus,quód hæc exprefsio nihil opcret ,Ergó idê bic £Cc, C^uarto mouent per hoc, quód ilie terminus quatuor menfium,eft terminuslegalis,0ó non arbitralis,!,4 ^fï quis condemnatus,^ ibi eft gloiT, ordina, inf, de re iudicata.Et dicût hic ter-minum in fauorem debitoris efle introdudum, ergo non debet in efus odium quiequam operari:operarctur autem in cius odium,fi exprefsio Arbitri effi* ceret,quominus poftet purgari moratS^funt quidam alq,quosrecenfct A* lex» de Imo. hic,qui eadem tenet,fcilicet,quód mora purgari nOn pofsit pro pter Arbitri exprefsionem, ''

Contrariam opinionem tenent Bar, Salyce. Si D» lafo hie, loan ,dc EnoL amp;Paul. de Caft.in 1, fiinfuîam.infrâ de uerbo, obIigatio,’Angc, óf Paul» de Caf. in I, eumqui certum «^ cum pure, inf, de uerbo. obliga, loan.de Imo; inc,ex infinuatione, uerffed aduerte,de refcript, Petrus dé Ancho, in •♦ lt;, in ultima col, uerf, non obftat tettia,de conftitu, in 6. Et mouentur his uer-bis, 8C primo,Qjiando Arbiter exprimit diem legalem fob pœna,illequi no paret,offenditfimul ipfam legem, Ô^ quoquceiusminiftrum,Erg^ plus eft: quam fi Arbiter tantumexprefsifletdiem,qui yeg« non foerat. Licet enina

tempuslcgale,hoceft,quatuormenfiutninnttacitêa Iegc,non tarnen itain* cft,tanquam praefumatur tudicem fic uoluilTcJcd meft tantum miTerationis caufa,exindulgent ia legis, præter iudicantis uoIuntatemJ« fi cum ^u fupra de compenfatio. Et ideó,fi arbiter hoc exprimit,declarat uoluntatem fuam, nee exprimit eo modo, quo tacite ineft^k Titia,infrâ ad legem Falcidiam, Secundo mouentur,Nam tale tempus quatuor menfium tacite inerat non de necefsitate,quia Arbiter poierat aliumdiem ftatucre, cui partes tenebantur parercjflue æqua fiue iniqua eflet» t diem proferre ^ ftari, amp;nbsp;1, quid tarnen, ^ folutionijfupràdc Arbitris,Ergö Arbitriexprefsioaliquid operafund J, talisferiptura,uerf, quodfifortê,inf.eo,amp;Hianc opinionem tenet expreisè gloik in d, I, eum qui eert. ^» cum purè, in uerbo, exprefsè, circa fin. ferè, fup.de uerbo; obligatio, ficuti Ange, ó^ Paul, de Call. glolT ibi etiamhoc modo intelligunr,

Nee uidentur obftare huic opinioniiura pro prima opinione aHf gata, Si PrimSm nihil facit gioHjn c.i. de conftit.in e, Vbi habetur,quód ftatutudif. ponensidemquodrus commune, fit ius commune, Quiarefpondetadhoc Petrusde Ancho.ibi, quódis,quinoafa(isfacitin termino legali ab Arbi-'tro expreflo, offenditlegemó^ eius minifrerium ,5lt;exprefsio Arbitriauget effedus illius termini Iegalis,igttur agitur cum transgrefibre durius,per fta* tutum autem non augetur cffeduslegis, quia contra transgreflbrem ftatuti non agitur duriusquàm contra transgrefibrem legis, 6ó fic h«c fimilitudo nihil heit. Secundo, nihil facit I noftra, quia in ea dicitur de exprefsione teftatoris,eo ipfo modo,quo tacite ineft,hicautemfecus, ut fupra didum e^ Tertio non obftat 1. cum tak »^ Meuie,infra de conditio. amp;nbsp;demonftratio, , Qinaibiturpis8dreprobata conditiofacitccontinebattempusmortis.Iggt;f‘^’^ exprefsio illius qup in reprobata coditione inerat,quo^ nihil poterat t^e^“ ri, In quaeftione autê noftra, tam terminus legalis quàm Arbitri,ubi^Ik*^ eft, Q,uartó,non obftat d. 1.4. ^fi quis condemnatus,inf. de re iudica Qpia Bart.adhocrefpondet, quod illa lex loquitur in iudice, qui tempus kg^le praefigendomutarenonpofsit,quod non eftin Arbitro, quipoteftp^r « ’* lium diem ftatucre,d.I.diem proferre, $♦ ft3ri,amp; d.l. quid tamê ^, folutioni,^ I.Celfus,in prin. fupra de Arbitris,Ergó cum à parte iudicis terminuslegis fitde necefsitate, à parte Arbitri ucró de uoluntatc,hoc cafu non eftbonum argumentum à indicé ad arbitrum. SedhancfolutioncraimpugnatAlexan, de Imo. Nam certum cft,quód arbitria funt redada ad inftar iudiciorum. 1.1, fupra de Arbitris,ergó d nbsp;fi quis eondemnatus,dilponens de iudke.quoej

debetintelligide Arbitro propter illa aequiparatiönem. Nee obftathuic re» fponfioni d, 1, diem ^ ftari,fupra de arbitris,quæ habent quod fentetiae Arb'* tri ftandum fît, fiue fit «qua fiue iniqua, Quia hoc uerum eft, quando Atbif ter nonpronunciat contra regulam luriserrore expreflb,fecusfîcontràpro^ nunciat,ut notant glolf ÔC dodores in d ^ ftari, fed hoe idemferuatur in iu« dice*t». Si quaeibinotantur C. quorum appella. non recipitür, Äficeft idem in Indice,quod in Arbitro,amp; fic ubi iudicisadus nullus eft abfij^ppeL iatione,tunc quoep idem eft in fententia arbitri. f apud Cclfum, ƒ h^^ fe« quiritur,cum ibi notatis,infrà de do.cxcep. fed fiindex udit exprimerein fen tentia minus tempus quàm lex, non ualereteius adus. d.l. 4 ^fi quis con* demnatus,cum ibi notatis,Ergô propter ipfam æquiparanonem idem dicen-dum eft de Arbitro, ÔC fic quodillud temp us legale non dependeaf de uolun-tate Arbitri,fed eft de necefsitate. Sed ad ill am impugnarionem Alexandri refponderi poteft, fcilicet quod dicitur arbitria redada die ad inftar ind/ci» orum,uç#umeft inhis,fcilicet in quibus non eftdiuerfitasinfpecieinduda inter ludicem 6^ Arbitrum?fed quod ad terminum pr9efigendum attinet,in fententia

DE L E G Ai E T* F I D E I C O M MI S^ .^ fenicnna eEdiuerfitas in fpecie induda,per d* h Celfiis,in princtSf d.Lquod tarnen ^ fokitioni, fuprà de arbitris, Ergo generi derogatur per fpeciem. h dolf claufiila,infra de uerbo, obliga* 1, fandio kgi's,infra de pœnis Jgitur ui« detur,quôd Bart, opinio fît ucrior,praefertim propter a utfioritatetn gio. quae in Innufmodidubijs opmtonibus magna ell,ut notant dodforesinc, Vnice, ^•practerea,de cap. Corradi,

Secundo mducitBarf.hancmaterianiadah'am quæftiortem. Ilia bæfedk tasdicituriufta,quaeobuenitabinteftato. I.j. ^ deillo.ff pro Ibcio. Pone* nunccontrada eft focietas inter duos,amp; inferta claufula, ft qua iufta hæredi* tasobuenerit,ftt communis,SC accidit,quàd alter ex focqs à cognato fuo, cut ab inteftato debebat fuccederc,inftituebatur hgres in tcftamenio, Qugritur, an tails hæreditas debeat comunicari inter fociostSC in bacopinione quocp funt duac contraria: opinioncs. Prima opinio eft,quod tabs hæreditas non commun^abitur in totum,fed tantum in légitima,quae debebatut ex neceü fttate, in alia tieró feeus,ut hanc opinionem tenent Iaco.de Are.loan.de Imo* Petr.de Bex.amp;: dominus lafo bietäf mouentur,primû per textum in I,iIIud,in princip. fuprà de acqui.hacre. ubifucceflurus ab inteftato inftituatur hares, nondeferturibi légitima haereditas ab inteftato,fed ex teftamento. Secun« do mouentur per textum in I. lure noftro; ^ fin. iunda I. fequenti,fecunduni primamleifturam glolK in uerbo, extet,fuprà de teftamen»tute.Vbi eft texlt; tus,qu0dfiquisefttutor legitimus ab inteftato, ft fado teftamento creatine tutor,non dicitur amplius tutor legitimus,fed teftamencarius.Tertiómouen-tur exeo,qu0d uerba padi in focietate comprehendunt folumhaereditaten» obucnientemab inteftato. d.l.j ^ de iHoj fuprà profocio. Ergo ipfæ partes fibi debent imputare,cur legem apertius non dixerintjCtiarnde fucceftio* ne ex ifcftamento. I.ueteribus,fup.de pad.Qiiarto mouentur hoc fundamei* to,conditio debet impleri in forma fpecifica.I.qui haredi, in principe ÔC I, Meuius,infra de conditio. amp;nbsp;demonftra, fed forma fpecifica eft de hære^ ditateobueniente ab inteftato, Ergo de hareditateex teftamento intelligf nonpoteft.Qin'ntomouentur, quodteftatorillû hæredem fuumabintefta« to priuare poteft inteftamento totahæreditate,excepta légitima, Authenÿ nouifsima.C.de inoffîcio.teftamento.ô^ hoc uer um,quando teftator fuit palt; ter,mater,auia,auus,filiusuelfiliaamp;:c. fecusftfuit frater hæredis uelcogna=c ti, quia tune eum totahæreditate priuare in teftamento potüit.1. fratris,cuni fimiIibus.C,deinoff.teftamento.Et fie,quando teftator eftpater uel matérie amp;^c. tota hæreditas depédet ex eius uoluntate, excepta Iegitima,uelfi eft fralt; ter uel extraneus,uniuerfa hæreditas fimplicit« dependetex eius uoluntate.’ Sed Bar. fuprà dixit circa oppofitiones, quando id,quod tacite ineft, ex uo=lt; luntate teftatoris ineft,tune exprefsio aliquid operatur^ l.talis feriptura.uerft: quid ergô,inf. eo.Ergó,quia teftator hæredem ab inteftato inftituit bare« deminteftamento,hæcexpreflàinftitutioopcratur,quôd noncenfeturhæss reditasab inteftato, fed ex teftamento, 06 fie non communicanda,fecunduni «a quæ fupràdida funt.

Contrariamopinionem,fcilicetjquodinahæreditas habeatur pro fuccef« fione ab inteftato, nonobftante teftatoris exprefsione, amp;nbsp;quôdtotadebèaÊ communicari,tenent Bart. amp;nbsp;Alex, de ImOt hicjPe. Ô^ Cy.ind. I. fi arroga# tor,fuprà de adoptio. ôl mouentur hoc fundamento, quôd tota hæreditas den beatur hæredibus ab inteftato ex præfumpta mente defundi.I. conficiuh^ tur,in princip. fuprà de Codicillis.Ergô fi exprimitur, nihil operatur. Qui» inter uenim à expreflum non eft differentia,l,cû quid, inf.fi certum petatur, amp;nbsp;dicit Alex, banc opinionem effe ucriorem. Sed prima opinio,(|uicquid dicat Alex, uidetur fecundumlafoncrnhic deiuicuerior, QiiiaBart. in hoc

furtdamcnCo, quod ad fecundam opimonem allcgat, eftfibijpn contrarias# fuprà enfin circa oppofitionesd» t tab's fcriprurapnfrà co, dC d. L fin* C» de in-ftitut, amp;S fubftit» exprefsè dicitiquando taciturn ineft ex praefumpta uolunta-te defundi,tunc fi exprimitur exprefsio, aliquid operatur, cuius contranum in hac quæftione dicii,nec etiam poteft refponderi ad fundamentum ultimiï, quod pro prima opinione addudum cft,igitur uidetprimam feruandam eflè, V t autem ifta materia plenèintelligatur, SC inra concordent, Tu exmen^ te Bart» amp;nbsp;Ba t bic hoc mododiftingue: Aut illud quod tacite ineft, expria mitur per modum conditionis, aut per modum difpofitionis. Quandoper modum conditiortisexprimitur,diftingue:Àutapparet ex contextu oratic= nis fuiflê mentem cxprimentis,quód exprefsio illius taciti aliquid debeato-' perari,6C operatur exprefsio, quod legatum habetur pro conditionali,quod alioqui non fuiHet conditionale» t in coditionibus ^ hæc fcriptura, uerf ni-ft force,inf de conditio» amp;nbsp;demonßratio» Aut mens exprimentis^on appa* retjSi^dic: Aut id quod exprimitur, inerat tantum pro parte, pro parte uerö non inerat, 6C tune exprefsio opérât prorationcilliuspartisr,quac non inerat tacitè:8Cita loquitur tft Titio,in ft infra,quando dies legaticedir, Auttotum inerat tacitc,8lt;diftingue : Aut illud taciturn exprimitur eodem modo, quo tacité ineft,^ nihil operatur exprefsionta loquitur lex noftra, cumfimili' bus; Aut exprimitur aliomodo quâm quo inerat,5C exprefsio operatur, ut hoc ineft in exhæredatione,quod non ualet,fi' haereditas non aditur: tarnen fi teftatordicit,exhaeredo Titiumfiliummeum, ft Sempronius hatreditatead* ierit, uitiatur exhxredatiopröpterillam exprefsionem, quiaexhaeredatio debet fieri pure, ÔCfic exprimitur fubconditione, 8C ftc alio modo: S«J ita Iolt; quituri,? *^filius,fùprâdelibe»ÔCpofthu,ô^l» fi ita legatum lt;$♦ iHi, fi uolet, infra eo*ôf glolt in h aliquando, infrâ de conditio. amp;nbsp;demonftra.Sdioc de exprefsione,quae fit per modumconditionis,

Quando uerô illud,quod tacitè ineft,non exprimitur per modum co nd ie tionis,fed per modum difpofitionis,0^ die ex mente Bal, hie: Aut taciturn in# eft tantum ex interpretatione,uei ex coniedura, Qé uti^ operatur exprefsio illius taciti,fïcuti uidemus,quód fubllitutio tacitapupillaris, ex interpréta# tione quadam eft in exprefla uulgari, igitur expreffa pupillaris plus ope# ratur,quâmtacita,I,precibus,C,deimpube, Stalijs fubftitut, amp;nbsp;itaquoque intelligitnr. I, talis fcriptura,infra co, Vbi enim aliquid exprimitur,non eft recurrendumad conieduras, 1, cümex filio, ^filio,fuprade uulg3fó^ pupil# ia. fubftitu, I, continuas -^ cum ita, in fin» inf, de uerbo. obliga, Aut taciturn no ineft ex interpretatione iielcoiedura,fêd ex difpófitiónibuslegalibus,^ die : Aut exprefsio fit eo ipfo modo,quo tacite ineft,8^ diftingueî Aut aliquis fentiret damnum,ft' exprefsio aliquidoperaretur,amp; tune nihiloperatur tS^in hoe cafu loquitur I,fi arrogator,fup,deadoptio,Aut aliquis fentiret commo* dam fine damno alterius,a operatur exprefsio^ in hoe cafuinteHigipoteft 1, Titia.inf. ad I, Falcidiam, cum fimilibus * Aut exprimitur per ahum mo* dum quâm quo tacitè ineft,0^ operatur exprefsio,8d in hoc cafupoteft inteb ligi 1,1, infrà, fipendente appellatio. mors inter, cumfimilibus,

• L Rror nominis proprij non uitfat legatum,fecusfi erretur in corpore ud -L/in nomine appellatiuo ♦

Pro intcllcdu iftius legiS pfaernittendum eft, quod hic textus loquitur de errore circa res Icgatas tantóm, no autem de errore in nomine hæredis uel le gatarq,tel teftatoris Ô^c, quia de his Ô^ fimilibus erroribus pofthac dicemus, Hæcergô lex habet dedfionestrium qua;ftionum,Prima eft^utrum error in nomine

DE LEGA. ET’FÎDEIGOMMIS. ij In nomme 4)pr/o rd legate uitiet kgatiim ♦ Exemplû, teftator habebat duos fundos^ScuipronianûôC CorneiianumJcgauit autem Titio fundum Çorne-lianum^ cuiusfines demôftrauit, quac demonftratio non quadrabat cû fundo Cornehano,fcd Scmproniano,^ fie apparetteftatorem fenfiflède Sempro-niano, licet Cornelianum expreflènt,errando in nomine proprio, Quatrie tut. An Semproniusdebeatur,an ucró error uitiet legatum.

Secunda quatftio eft,utrum error in corpore rei legatæ feu in rei fubfian« tiauitieclegatum,utputa,quia teftator uoIebatIcgarepratum,quodiuxtaTi cin3 credebat eflè, amp;^ dixit, Lego pratü,quod habeo iuxta Ticinum,com ibi nonerat pratum,feduinea,ÓCfic error in corporejquæro, utrülegatu ualeat# Tertiaquæftio cft,utrum error in nomine appellatiuo reilegatæ uitiet k-gatum,de hac quæftione extant exempla hic in textu uerf. quódfi quis.

Qjiod autem nunc attinet ad primam quæftione, decidit textus hic j quod error nom/hispi oprij non uitiet legatum, modó alias conftet de corpore ex demonftrationefinium.Ratio autem iftiusdecifionishæc eft,Qmàd nomina propriafuntinuentaad recognofcenda ea, quibus imponuntur«L ad reco* gnofcendas.CJeingc.öC manu. fi ergo ex demonftratione eóftare poteft,de qua re fenfit teftator,error nominis propre uitiare non debet,per rationemlt;: !• fi quis in nomine» lnftit»de Iegatis»kem quado confiât decorpore,exprcC fio nominis proprij cenfetur efte fuperflua,l. »»infin, infra de dote præîega« ta, 1.1. in fin. fuprâde adio» empti. 1. certum» infrâ, fi certum pet^tur, Vndc exprefsio nominis proprij erronca, tanquam fuperflua uitiare non debet, per regulam. I. Vnico, in princip. C. de rei adio, Ita colligit D» lafo hic,in primo nota» ÔC bæc uerafuntin Iegatis,feddubitaripoteft,utrum error in no* mine proprio uitiet aüos adus inter utuos,uel in ultima uoluntate» Bart» hic in quarta quæftione decidit, quôd non, per iura, quæ hic in gloiT in uerbo, fed fi in corpore, alîegantur,2C ülaiuracxaminabimus in explicationcillius glofiàf.

GloiT in uerbo,uocabiiîo,pl'æfuppohit,quôdctl‘orin corpore, ÔC error i« rubftantia,fit idem,fed contra hoc opponitD» lafo hic» Immô differentia cit inter errorem corporis,5^ errorcmfubftantiæ,pertextum expreflùm in 1» fl inuendirionibus,uerfinde quæritur,fuprâdecontrahendaemptionc, Vbi textus poniterrorem corporis, SC errorem fubftantiæ,tanquam diuerfa,dicic enim,Inde quærit, fi tn ipib corpore non errat, fed in fubftantia error fit SCc» Ergo glo» male dicit.Turcfpondebrcuibus,Q.uôd nomen fubftantiaponic impropriè,pro quadam fubftantiali qualitate,ficuti patet ex exemplo in texa tu pofito, dum dicit, utputa, fi acetum pro uinit) ueneatSCc» Ö^ita refpondec gloiT ibi,in uerbo, in fubftantia,

GloiT in uerbo,nominauerit. Ex hac gloiT fecundum omnes Dodores habes regulam,ubi difcordat nomen propriG âconfinibus,ucl ab aliarei qua Iitate,attendunturpotius confines ueliei qualitas,quàm nomê propriG,6C eft tatio fecundum Paulum de Caft. hic,quia illæ demonftrationes 8C qualitates teperiuntur ueræ,demonftratio nominis reperitur falfa»Idem eft econtra,flt; demonftratio nominisrepcritutucra,SC demonfiratio finiumfiue qualitacG falfa,potiusattendereturdemonftrationominisproprij, quam finium, pet textiim expreiftimin I. quibus diebus ^ qui dotalem,infrâ de conditio.SC de# monftrat. In dubio enimdebetattendiillud,quod facitadumualere,fiuefiC nominÉs,fiue finiumdemonftratio»!. quoties,la.»,8Cl, ubi,inf,de rebus duS bijs. I ta quoep fi teftator rei legatæ adiecit duas demonftrationes,quarum una conuenit rei Iegatæ,aliaueroattenditurilla,quç facit adum ualere,textuseft notabilis in I» p enul ^ paterfamiliàs, ff, de lega. j, uide hic Bah PauWde Cafi^ A!exand.ÓC D» lafo. Et tantum de prima quaftiOne,

Quodueróadfecundamquïeftionem atnnet,fdlicetutriimcrror in cor« pore uitiet legatum, textushicdeciditquódfic,rauoeft,quódinhoc cafu deeft uoluntas reftatoris,Slt; fic deficit difpofifio,amp; hanc rationc afsignattext» in kin ambiguo,mfra de rebusdubijs,ÓC textusin I, quoties,in pnncip.fupra de hære.inftituen«ôlt;^ in I.fime inuacuatn,in principe inEdeacqui.poflefK

GlofEin uerbo,fed fi in corpore, diuiditur principaliter in duas partes, in prima dedarat textum per exempla declarando, fcilicet, quando dicatur er« ror in corpore committk In fecunda,quæ eft ibi,nota ergó 0£rc,rcdit ad prio« rem regulam,de errore in nomine proprio,5^ adducit iura concordan. X ap* paretexiftisiuribusallegatis, quôdgloæineffeduponittalem Regulam: Error in nomine proprio non uitiat,in corpore ueró error uitiat, hoc ucrum eft. Primo in legatis.Secundô in inftitutione hîtredum^Tertiô in contradi* bus ftridi iuris^Quartô in contracribus bonæfidckQiiintô in adisiudicialû bus«Quiain iftis omnibus error in nomine proprio non uitiat,nfodd confier de corpore SC de reipfa, 8C quód in legatis non uitiet, eft textus bic, 6C in 1. fi quotidianum.Ctdelegau /»fiquis in nomineJnftitgt; delegaj.patronus. ^ Iibertus,infrâ de iega, ?♦ k Aediculis ^ Argento, infra de auro ÔC argen, fi« ga.kpenukinfiderebusdubijs Secundôquôdin hæredis inftitutione non uitiet,eft textus in 1. quoties,foprâ de hære, inftituen. 8C in 1, fi in nominee, de teftamentis, Tertiô,quôd in contradibus ftridiiuris non uitiet,efi tex« tus in kfi innomine,inE de uerbo, obliga, quia loquitur de ftipulatione,qux eft contradus firidi iuris. I. quicquid aftringendæ, inf. de uerbo. obligatio. Quartô,quôd in contradibus bonæfidei non uitiet,eft textus in km uendi* tionibus, uerf, plané,fup.de contrahen. emptione,quia loquitur de emptio-ne 8C uenditione, quicontraâ-useftbonæfidei.^aduuautero.In^itn. de adio. Quôd in adibusiudicialibus error in nomine proprio non noccar, . probatur per textum in 1, fi in iudicis,fuprà de indicés,ôf in k idem Pompo« nius feribit, fi frumentum ^‘ cum errem, fupr. de rciuendicatio, Igitur con« elude cum glof.quôd error nominis proprq fimpliciter nó nocer,modó con« • ftet de corpore.

Scd contra hoc quod di dum eft de contracribus ftridiiuris,uidctur face-redidumloan.Andjn additio.adSpecu^rationeautêcaufæ,uerkquidfi indubita. in uerbo, decretorum,in tit. de referipti praefenta, Vbi dicit, fi quis impetrauerit referiptum fuper quadam eedefia, de cuius corpore confiât, SC ' errauitin nomine proprio presbyter/ tenentiseam,referiptum eflè uitiatum, Cöm tarnen refcriptum fit firidi iuris, e. fignificante, de refcriptis. Tu fi-eundum lafonem hicomifÄs fuperfluisbreuibus refponde, Quodrefin« ptaimpetrata adprxbendas,dequibus loquitur loan. And. fuut ambitiofa, SC ex hac caufa reftringenda per textum expreflum in c.quamuis,ekgt;.if P“^ cip.de prxbendis,in 6 , D.Iafohic colligit quatuor notabilia ex hac gio,quac poterisuidere;8Ctantumdefecundaquaïfiionehuius textus. Qood ueró attinetadtertiam quaeftionem,fcilicet, utrum error in nomine appffiaduo uitiet, Diftingue: Autquærisdenominibus adiediuis, quacquotj dicun-tur nomina appcllatiua,8Cin bis error non uitiat,utlegando Stichum albu, eumfit niger,fecundum Bal,hic,quiainaadiediua non continent fubftan* tiam,fed funtaccidentia; Aut quæris de nominibus appellatiuis fubftantP “ uis,utdehis,quæin Dialedicalocogenerûô^ipecierumfunt,uthomo,hos, •afinus,ueftisôCc, SC in bis error uitiat per textum nofirum hic,8C concordat • ineffedutext,in 1. in ambiguo,infrâ de rebusdubtfs,SCk Labeo,in fin. infrâ de fupelled. lega. de quibus hicinglolKin uerbo, nondeberi, Ec huius akcifionis fecundum laib.hic in j. notab. poiTunt allegari quinque ra# xiones.Pi/ma eft, quödnohiina appellatiua impofitafuntrebusâ naturauel [ luregentium

DE LEGA, ET FIDEICOMMIS. 2J Ïurc gentium, fecundum Bald, hic, 5^ in d. I.quoties,infrâ de hçre.inftituen» iJeocçfuntimmutabilia, Ô^error ineis nocimis: 8Chanc rationem afsignat textus hic, Q,uôd error in nomine appellatino præfupponit fummam fttil-titiam, ficuti, quandoquis errat in nomine fuo proprio, in quo nemo fanae mentis errarepræfumitur, Ideótalis error acribus hominum accommodari non poteft, amp;nbsp;eft intolerabüis error. I. fin, in princip. C. de hære. inftituen. amp;nbsp;notât Bald, in d, I. quoties. in fin. amp;^ habetur hæc ratio hic in textu,in uct® bo,ftultitia. Tertia ratio eft, Quando teftator errat in nomine appellatiuo » lt;leficituoluntasineoquodexprefsit.lncoautem ubi adfuit uoluntas,deficit dtipofitio8dfcriptura,d.l. quoties, amp;^ perconfequens, fignificatio uocis nullomodo poteft trahi ad ea, quæ funt in mente retenta, propofttum enim in mente retentum nihil opcratur, I« fi repetendi. C. de condidf. ob caua fam;ólt;:^nc rationemafsignat textusin d.I.quoties,fuprà dehæredi.infti« tuen. Quarta ratio cft,quöd nomen appcllatiuumimpofitum à natura uel iure gentium , importât propriam fubftantiam cuiufeunquerei. Ideö e« ins corruptio per errorem inducit corruptionem formae fubftantialfs.Quod enim eft in intelledUjnon poteft fenfu percipitSdhanc rationem afsignat Baldus in d.l.fi in nomine, C.deteft ament is. Quinta ratio eft. Quod res non poteft carere nomine appellatiuo,quin carcat efle Sfe^amp;S hanc rationem afsignatBaldus in d.l.fi Fortidianum.C. de Iegat.i.0^ has rationesfequitur hie dominuslafo,

Glofla in uerbo, non deberi, diutditur in duas partes; In prima pontt iura concordantia, Infecundaopponit contra textum. Immo error in nomine appellatiuo non uitiat.Qiriadiuerfa chart» QC hbri,0^tamefiquis Chartas legauit,cenfeturquoque libroslegafle,necuitiat error in nomine ap« pellatiuo,pertextumin l.librorum ^ quod tarnen,infra delegat. j.glolE ibi foluit, quando ratione confuctudinis alicuiusloci exprefsio untus ap-pelfatiui poteft adaptari ad aliud,tunc error non uitiat, Ô^dicit Bartolus hie in d, 1. librorum, idcô errorem non uitiare, quia fit conformitas no-minum appellatiuorum. Idem tenent ahj Dolores hie, ut Bartolus in I. quæfitum, infra co. ^ idem in effedu tenet glofla in d. ^ fi in nomine, in uerbo, intelligantur, Inftitut. de lega. Et fic colligitur exfolutione Barto. Iimitatioadtextumnoftrum,qu0d feiheeterror in nomineappella-tiuo non uitiet, quando eftproximitas fine in nominibus, ficuti inchartis amp;: Iibris. Sed contra illam folutionem Slt; limitationcm Bartoli ^ commune opponit dominuslafo hic,poft Petrum de ftex. hocmodo: Immoadhuc error in nomine appellatiuo uitiat etiam, quando eft conformitas nomi-humîhocprobatur,quiaueftisquoque habetmagnamconformitatemcum fupelledili.quia dubitatum eft, an appcllacione fupelledilis uitietur ueftis.I, ninfrâ de fupelledili legata. £lt; tarnen ilia conformitate non obftante ui-tiaturlegatum, fifupcllex legatur pro uefte,pertextum noftrumhie,Item impugnatur ilia communis folutioSC limitatio per ipfum textum ind.I. librorum. Quia ibi habetur, fi quis legat chartaspuras,non debentur Iibri,0d econtrà,nifi aliunde conftet de uoluntate teftatorisSCe. Ergo conformitas Verum non attenditur hoc cafu, alioqui textus ibi non adderet hanc particu-lam.nifi nos urferituoluntas Ô^c. fifola conformitasfufficeret.Ideô ipfe alio modo refpondeat ad hoccontrarium, quod textusin d.l, librorum lt;ÿ*qu(fd tamen,non fundat fe fuper proximitate feu conformitate, fed fuper demon-ftrata teftatoris uoluntate, quae demonftrata uoluntas colligitur ex tribus. Primûm quad teftator,qui uniuerfas Chartas legauit,non habebat »lias Chartas quam libros, Sccundó,quód ftudiofus legabat ftudiolb chartas. Tertio, quód ufus loquondi plurimum c5currebat,quia plcriq; folent libros chartas

äppellarCjficuti ex textu apparct, Ergô ilk textus, utfuptà dix/mus,cft cm* tiinocontrafbludonemBarc. quiaconformitas nominum non fuiflètatteiu ta, fi nia non concurriflèu Et ultra illam impugnationem folutionis amp;: h. «nitanonisBamaddit D. bfo hicaham impugnationem, probando, quad nonobftante conformitate nominum, adhuc error in nomine appclladuo uidetadum» Nam tutorS^curator habentmagdam conformitatem, quia appelladone curat o ris ue nit tut or,fal tem largo lump to uocabulo ^ bate o-mnia,iundïa glofKin nerbo, ad curationem, in Authentico, uthiqui obU» gatas fe habere perhibent Ö^c. SC Authcnticaminoris,iunda glolKin uerbo, a curatione, C. qui dare tutores pofsint, SC econtrâ appellatione tutoris uenii c:urator,per tcxtuminl. pater Seuerinam*^ conditionum,inE de conditie, 8C demonftratio.Et tumfi is, qui filio impuberi inteftamento debet dare tutorem,dicit in tcftamento,Do filio meo curatorcm,errans in nomine appclladuo,ifte error ita uitiatdationcm,quödctiamfiinedatus curator boa nafidcadminißrauerit bona impuberis, nihil ualet,adquod adminißrauit, per textum in I, tutores, ^ curator,fuprà de adminißra. tuto, Ergóeon-fot mitas nominum non impedit, quo minus adus uitietur propter errorem, d. ^ Curator, Sed Barto. ind,I. tutores,refpondet ad hoc, quod ibi dado euratoristdeo uitiat,quia tutoris oHicium maius eß,quäm curatoris,cûm tutor datur principaliterpcrfbnacpupini,0d in confequentiâtantômrebus,Cu-rarot autemdarur principaliter rebus,amp;f in coniequentiam peribnac minons,!.in copulandis,C. denuptijs. Ergô nomentutor,quodeßplus,poteß capiprocuratore,quodeßminus, nonautemecontrâ: Ö^ißamlolutionem fequitur Paulus de Caßro, in d.l. pater Seuerinam.^ conditionis natura, Si hæc refponfio Bart.ad d. I.tutores,fortèualerepoteß,adhuc tamey non eß refpófum primae oppugnationi,8C illam quis fcqui poteßpropteriuracic* ca earn adduc7a,contracommunemfoludonem,

Glo.in uerbo,uocabula,diuiditur in tres partcs,inpnmadcclarattexwm, Infecunda,qua:eßin uer.nifi hoc,ponitfal!entiam.Intertia,qua: cßibbuei nifi,ponit aliam fallendam. Scd hæc glo.fecundum Barto. 8C dodores in prima 06 fecunda parte fibi contradicit; Q,uia in prima parte dicit gloß^ Û tc« ßator legatequum, cônifenierit, licet conßetquöd de mulo fenferit» tarnen non ualerelegatumper iuraimgloß.allega. Et infecundaparte uultgloll. ualere legatum, fi inter teßatorem 06 Iegatariumadumfit,fiequum leget, quod mulus debcatur, hæc pugnant inter fe,BartoIus hie pro declarations gloß^ dißinguit hoc modo : Äut confiât teftatorem erraße in nomine ap-pellatiuo tacite, propter aliqua certa indicia, puta, quia coram quibufdam tclt; fitbus dixit fe uelle legate mulum, Ö6 tarnen legauit equum,turnlegatum uidatur, quia prima uerba coram teßibus prolata,funt tantum uerba enun-ciadua nihil difponentia. Autexprefsê confiâtteßatorem uoluiflcnominate equum pro mulo,86fic præmificprotefiadonem , qua difponit 86c,’ tunc ualet legatum illiusrei, quam proteflatus efi uelle legarc. Et fic uult Bartolus,fi quis protefiatur,quôd aliud exprimitur,contra naturam uocabu« li, 86 aliud fentit, quôdproteftado tarnen pofsitoperari, utualeat,dc quo fenfit,ô6 Bartolus56 communiter Doctores hic fequuntur.Idem deciditlo-241. de Imola inl.quotics , fupràde hæred. infiituen. 06 in I. » ^ Hoc autem. infrà ad Trebellia, Paul. deCaftro* in I. quæ extrinfecus. ucr. Item, fi confiaret, infrâ de uerbo. obligat. Sed contra hoc opponit Alexander de ImoI. Immo prôtefiado exprefse præcedens, hoc non potefioperari, ütdebeaftirmulus,quando^ equus legatus. Hoc primo probat per decÉ-fionem Bartol, qui in hoc cftfibqpfi conttarius in 1. fus, quipro emptorc.

DE LEGA. ET FIDEICOMMIS, 27 mihiimo.colum* in primaqucefb. pnncipa.uerC feddrcahocdubitatur,in uerbo,fedf«homo,infràde ufucapio. Quia Barto, ibiin effeduhoc nuit, quôd homo non poteftfacere, quôddicendobouem intclligatur deequo, uel de mulo* Remm emm uocabula immutabiha funt,per textum noftrum, amp;: homo fidionemfmc audoritate legis inducere nonpoteft.bfifortèjin« frà de caftrenfipccu.

Secundo mouetur per glolK Angularem SC notabilcm m ^ In hac re,m «erbo, Quibufcunque,Inftituude uerbo, obh'ga. Vbihabetur,fi adum eft inter me 8lt; te exprefsè, quôd dicendo a intclligatur, promittis, 8C dicene do b intclligatur promittOjamp;T quacritur, fi hoc modocontrahitur,anfi't fit« pulatio,ôlt;^ decidit gloff quôdnon,nonobftanteiliaproteftatione,quia in hominum poteftate non eft efficere, quôd litera a fignificet promittis,amp;f lis fera b premitto» Igitur hæc gloflà noftra cum deelaratione Barto»^ Do* dorîï,non poteft procedere,ôt^ dicit Alex, quôd Nico de Nea»hoc quoeg rc. prehenderit, per textum noftrum Ôt^c.

Tertiô opponiturtextus contra gloff amp;nbsp;Bart, textusin I. plané ^ fi ea-dem, infrâ eo. Vbi habetur, fi teftator in eodem teftamento légat fæpius es andern rem, ut fæpius dicendo, Lego Titiodomum^ Vel fæpiusdicens do, Lego Titio centum aureos,hoc legatum tarnen femel debetur, mfi eni-dentifsimis probationibus oftendatur teftatorem facpius uoluiflc legate, 0^ tarnen repetitateftatoriseiufdemrei exprefsio uidet infecontinere expref-ßm proteßationem,öt^ hæc oppofitio eft Aretini,

Sediftis non obftantibus,defendi poteft fecunda pars glolL noftree, 8d quot^dedaratio Barto, Nam hoc eftindubitatè uerum, fi resquae legari debet,eft præfens, 06 teftator earn digitodemonftrat,fubalio tarnen nomis ne appellatiuo,ut dicendo,hunc equum tibi lego,cùm bos fit præfens,quem etiarn demonftrat, ualet legatum, non obftante errore, per glofl?nota, in L quæ extrinfecus fed amp;f fi in rei,in uerbo, Appellatione, Sé quæ ibi notans tur infrâ de uerborum obligat, quæ glofl? fecundum Angel, Sé loan, de Imolainl, fi ita ftipulatusfuero,in principio,infrâ de uerborum obliga, Sé quoque alq Do(ftores,quosrecenfetdominusIafohic,uerfultimo,inquantum eft fingularis, Sé alibi non reperitur in iure, ÔC allegantur quoque ad hoc alia iura, ut I, certum, in uerbo, An digito oftenditur, fuprà, fi certum petatur,Sél, nemo,inprincip, fuprà dehæred, inftituen,iun(ftal,iubemus, C, de teftam, quæ tarnen iura nihil faciunt,*quia loquuntur de errore in nomine proprio, de quo hic non difputamus, fed tarnen allegata gloif per Dolores hie approbatur, ut per Bartolum, Ange, loan, Ôé Alexan, de Imo; Bfper Dominum Iafonem,8é per Ange,Sé foan.delrao.ini, itaftipulatusfu# erohancfummam,inprlncip. de uerbo, obliga,Angelus in L quoties, in princip, infra dehaeredibus inftituen. Sé fie decidit glolT, approbata,quôd tantum operatur res in præfentia demonftrata digito, quod operatur uolun. tas uerbis fatfia. Ergo idem dicendum eft, fi teftator exprefsè proteftatur 8lt;^ difponit,fi equum legauerit, quôd muIusdebeatur,Cùmnon pofsit eße diuerfitas inter demonftrationem adoculum, Sé huiuimodi expreflam di-fpofitionem, Nee obftanthuic decifioni fundamenta fuprà in contrariun» adduda, ôé primô nihil facit dictum Barto, in d, I, fi is qui pro emptore. Quia fiponderatur Bartolus,apparet,quàdibiloquitur interminis primæ partis gloifi rationefcilicet, quandononex proteftatione aliquaq^ldiipo-fitione,fed exaltjsindicés conftat, teftatorem de aliofenfiflè,quàm quod exprersit,quia nonloquitur de quadam exprefla difpofitione, igitur con« cordât, Sé per confequens nihil facit régula allegata, quæ habet,quôd ho-

mo non poteft inducerefidlionemfinc aucîoritate legisÔ^c»Quia hoc ue« rum eft in fidione indudiua, ut quando quid fingitur, quod in rerum natura non eft,f«cutfcum ins poftliminij fingitcaptum ab hoftibus reuer» fum, nunquam fui He captum, uel quando lex Cornelia fingit cum, qui in captiuitate mortuus eft, prima hora captimtatis mortuum cflè, de quo in ^ Si ab hoftibus« fnftituu quibus modis ius patriae: poteftatisfoluitur, amp;nbsp;copiosè per Bar rol urn in dj.fi is qui pro emptorejn tertia quaftione princip. Sed de hac fidione noshicnon loquimur, fedpotius de fidlonc declaratiua, quæ retro trahitur,Slt; cft impropriè fidio.tfedamp; fiquisfti* pulaf« ^ quid ergo, cum lege fequenti,6C quæibi notât Baldus fuprâdc ufufrud.

Secundo nonobftat gloflà ind ^ inhacre* fnftitut* de uerborumobli* gat, Qriialoquitur inftipulatione, quae proforma requirit exprefsionem uerborum, nee conftatfolo confenfu,fedconfenfuamp;uerbisfimul,iccun« dumglofT t non figura, in uerbo, Vocibus, cum fimilibus, infra deadio# nibus2C obligationibus. Hicautem loquimur in lcgatis,in quibus attendis mus confenmm æ uoluntatem, t Cûmquæftio,infin* C, de teftamentis* t inconditionibus primum Iocum,in principio, infra de conditionibusSC demonftrationibus*

Ter.iónon obftafd.tplane,quiaadhoctelpondet dominuslafohiCjTu refponde breuibus,óf primo,Quód repetitio noneftproteftatio* Secun* dó habetur ibidem, quód fpecies faepius legata fimplicitcr, tantum femel debetur,quantitasueró faepius legataquoque tarnen femel debeatur, niß eUidentißimis probationibus aliud oftendaturthocnonpugnatcum glofamp; noftra, fed concordat* Idcôexprædidisfecunda pars glolB Slt; dcclaratió Bartoli defendi poteft* Quód autem glofE in fecunda parte fondât ft ft* pereo,quôdnutu legatû relinquipofsit,allegandol*nutu,infra de Icg^.J« Tuintellige uerum efle, quando teftator qui prius articulate loquebatur, nunc propter infirmitatem non poteft articulate loqui. Qjiiaispoteßtiu* tu legari. Secus,fi naturaliter loqui non poteft, ut mutus, uel nifi rempote legati articulatè loqui poftet, hiscnimduobus cafibusnutulegatnmrehn-qui non poteft. Prima limitatio habetur in d* l,nutu* iundagloftibi.Se^ cunda limitatio cft Bart, ibi, quam referte fequitur hic dominus laib, qui allegatadhoc Iacob,Butrig;ôfSalyce* inl* exempla. C* de fideicommifsis,

Glofft in uerbo, hominumidiuiditurfecundum Dodoreshic in quatuor partes. In prima déclarât textum hic,quid fcilicet uclit textus,in uerbo,homi* numuocabula. In fecunda parte,quæ eftibi,econtràafsignatrationem uerßtatis inter nomina propria ÔC appellatiua. In tertia,quae cft ibi,fedquia deadiediuisformamaliam quaeftionum. In quarta,quae eft ibi,8C facitj^æ* gat iura concordantia,Exprimit ergo gloflà in prima parte daufulam,bomi^ num uocabula, duobus modis. Prima expofitio eft, quôd claufula,homù num uocabula,fîgnificet Uocabula,quç ab hominib us ipfîs rebus imponun# tur, ut cûmdico, fondus Cornehanus, fondus S empronianusôi^e.{^Hura hic in glolL allé, quia illa fubinde mutaripoffunt, fàltem mutatis pofleftori* bus:amp; hæc expofitio uera eft,6C quoque per Dodorcs approbata»

Secunda expofitio eft,hominum uocabula,id eft,quibus homines nunco* pantur, ut Lucius, Titius,8C hæc expofitioin fe quidem uera eft, non tarnen congruit textui noftro,fccundum Bartolumôf Âlexan* de Imo, hic. Se» cunda pifs gloff. cft facilis, reliquat duæ partes quo^ font faciles^

mine perfonarum difponenttum, ut fdlicet in nomine teftatoris,haeredis,Ie« gatanj^ucl enam contrahentium,6C error uitiat j. finali. C. de hare* inftitu, Aut erratur in nomine alicuius rei,ÓC die: Am erratur in iyllaba alicuius no^ minis proprij,fiuc in toto nomine proprio,fine in nomine patriae, fiue in no« mine Parrochix alicuius, fine in nomine confinium,6C error non uitiat a* dum,neque inter uiuos,neque in ukimisuoluntatibus, neque in iudiciali' bus, neque extraiudicialibus, mode de corpore confier; amp;^ in hoc cafulo« quiturprincipium textus,SC h fi Fortidia, C» delegatis. 1. qui habebat, in« frâde manumiffitefiamen» I» hisuerbis* ^ fina, 8C h quoties, fupràdehærcà infiituen, h patronus -^ Sempronio, amp;C $* hbcrtis,infrà, de lega» ;. h fi in no« mine, fuprà deuerbo« obliga.hinuenditionibus ^ plané, fuprà de contra« hendaemptionej.il in indice, fuprâ de iudicqs. 1. Idem Pomponius feri« bir,fi fruçpentum.^ Cumin rem,fuprà de rei uendica. Aut erratur in cor# porc,fiue in fubfiâtia rei Iegatæ,d^ uitiat errorfita loquitur textus nofter hic, uerf, fed fi in corpore,8Cd J. quoties,inprincip. fuprà de hacre. infiitu. Aut in nomine appellatiuo rei,ÔC die: Aut errat in nomine appellatiuo adiedino, utputa dicendo boue nigrum,cûm fit albus,Ôf non uitiat error,modo alioqui confier de corpore 1. fi in rem,fuprà de rei uendica. SC glo. hic,in ucrbo,ho^ mtnum»uerf.fédquiddeadiediuis. Aut erratur in nominibus appellatiuis fubftantiuis,SC die: Aut erratur in nomine ofFicq^SC non nocet crror,fi alio^ qui confiât de corpore, per iura fuprâ allegata,de nomine proprio allegata; Aut erratur in nominibus fubfiantiuis return, ut dicendo uaccam pro boue, ôCdiftingue; Autefiquædam conformitas nominum, ÔC nontemeré uitiat error,fecundum Bart. Alex. SC alios, qui allegant ad hoc I. librorum ^ quod tarnen,inf. delega. j.Aut non eft conformitas nominum,SC die: Autde con-fuetudine loci fumitur unuin nomen fubftantiuum pro alio, amp;nbsp;non uitiat er* ror,d.l. librorum ^ quod tarnen.uerf nam SC ufuJ.Labeo. ^ nee mirum,ôC ^ uerum,infrà de fupelledili lega. Aut non eft confuetudo loci,SC die: Aut teftator fiue contrahen tes ante aCfum exprefsè proteftati funt,fifcilicet dicat de uno,intelligatur de alio appellatiuo,SC tunc error quoep non uitiat : SC ita loquitur gloif hic,in uerbo,uocabula,in fecunda parte. Aut no funt expreß sê proteftati, 8C tunc: Aut teftator nominandobouemdemonftratafinum, SC facit ptoteftatio, quod error nominis appellatiui quoc^ non uitiat, per gloC in l.qux extrinfecus ^ ied ctfi in rei, in uerbo,appeIIatione,0C quae ibi notan tur cum fimihbus, infrà,de uerbo. obliga. Alioqui fi' nihil pratdidorum fub-cft,uitiat error nominisappellatiui, per texcum noftrum hie, in uer« quod fi quis, cum fimihbus.

ÿ Struts inßituerit, QViafummatium hie difponft de diftributiuis,Tu pro intcllcdu film«

^marqSCtextus, diebreuibus, diftributiua efleduplicia. Quædam enim dicuncur difttibutiuafimplicfa,quaedam uerô diftributiua dupheia.Di-fiributiua fimpheia dicuntur, quç mediante uno uerbo abfoluunt orationem perfedam,ficuti eft didio, quilibet.Pcrfeda enim eft oratio, fi teftator dicit, 3uilibethæredummeorumdctTitio centum. Diftributiua uerô duplicia icuntur, quae mediante unouerbo, nonabfoluuntorationemperfeda^b qualiafunt didiones,Qiiifquis,Si quis,SC Quicun^,quiapcrfeda oratio no eft,fi quis dicic,Quifquis mihi haeres erit 8Cc: fed requiritur, quod ahud uer« bum adqciatur,utputa,det Titio centum,fecundum Bart, in 1. in hoc articu-lo. uer. fed quare,fuprà dehæredibus inftituen.quaedodrinaBart.com« iftunitcrapprobatur,ÔCpracfertimp« Paulum’de Caft, SC DJafonemhic# Nunc adpropofitum.

Diftributiuum duplex,i'd cft,ad perfcdionem orationisrcqu/rêsduo vift» ba,Gcutidiftribuit adium prïmi uerbi, itaqiiocpdiftingui’cadium tccundiuer biJïOcdicitfecundumBal.Pau* deCaft, Alex, dclmo.SdD» lafohic. Hoc fummariumtantumdicit,ftqui'sdieftfnteftamento, Quifqufsmihibattese« rft Gallfcanarum return, det Tftfo centum, ôdc.Hæc didio QiwTquis, ficuti diftnbuft inftftutfonem hæredum,fta quoq^ eo modo diftnbuit legatum,

QVidam teßator Habens bona Italica ôd GaIIica,condfdft teftamentum, _S^fneofnftftuftpIurcshacredes,amp;addfc fn teftamentobanc elauni* /

Ïam: Q,uifqufsmihi hæreserit fnbonfs Galileis, detSempronf* decern, Qiia:ritur,utrumomneshaercdes,quf res Gallicanasacquirunt, dent fimul tantum decern, An uerôquflfbet eorum teneatur date decem,Et decfditiex* tus hfc, quad omneshæredes fimul teneâtur tantum decern, Ratfo decidendi eft, quôd teftator praefumitur pro ea parte grauaflè, pro qua honorauit,boc eft,quatenus qucmlibet inftitufrhæredem ,amp; fie bonorauft, eatenus quoep cenletur eum legatfs grauaflè : dC hæc ratio habetur hfc fn textu, dum ditif* Quonfam ad omnes eos res GaUfeanæ pertfnent, concordat L ab omnibus, infraeod, l,fiplunbus,infradelega. z, hoe fallft,!» res Gallfcanæfnteftamento uni hæredum e fient afsignatæ.b ex fado,fuprà de hæredibus infini* en*ÔC per hoc quoeß eft abfoluta glolft hfc, in uerbo,ab omnibus,

Sed contra hanc decifionem opponit Bart, hic:Imô uidetur,quôd quibb^ hæredum teneatur dare decern,neeomnesliberentur una fumma decent,per tex. int quffiliabus^fi' quisita Icgauerit,infràeo, Bar, refpondetibijdmft-butfuum adusprimiucrbi,attributt cuihbet in folidum; Dixit enim, Aft^’ filiamihinafcetur,ÓC natiuitas cuiuslibet eft in folidum, ideó adum feei*”* diuerbiattribuic cuihbetfnfolidum,quodhfcnon eft ;SCha:c folutio appro-batur per Paul, de Caftro,8lt; D, lafonem hic. Et fie poterfs eolifgere Regu-ïam generalemï Quaratfonediftributiuumduplicaturefreaaeftumprimi uerbi,eadem ratfone dfftribuft quoef cfrca aeftum fecundf uerbf,hoc cft,ff di« ftribuitpro parte cfrca adum primi uerbf, diftribuitquoque pro P^rte ehea aeftum fecundi.Et ccontrà,ff circa adum primi uerbi diftribuit fn ftlidum^ir caatftumfecundi uerbf,quoc^infolfdumdiftribuft. Alfafolutio, lut noftra diftributiuum intereft hacredibus,hoceft grauaus,fedin t contrarie,inteiew legatarijs,hoc eft honoratis;

ÏN ultimis uoluntatibusnon poflumus fn elecftfonfbus uar fare, boe dieft fecundumBar, PautdeCaft,SC Alex, déImo.VeIfic:EIedfofema fa-cfa,non poteft iterato fierf. V cl fïc,qui femel elcgit, totum fus ebgeudi con« fumpfit,hoc dicit fecudum Bal, V el fiefecundum lafonem,in.ulttois uolun-tatibus eledio eft inuariabilis.

Quidam habebat plures feruos, 6fcondfd/tteftamcnfUïn,fnquofegauft Titiounuexferuisfuis,adders,quôdipfe Tftiuslegatariusinteromnesfer« uos debeathabereeledionem,t eftatore mortuo, Tufus femel elegft fetua.

DE LEGA* eI FIDEICOMMIS. ^# öif tarnen podca pœnitufc cum iftius elcdionfs, proptcrea uolebat 3 prima ea ledïone difcedere^óC ahum elfgerc» Qugrebatur, an poffet: 5lt; deddit textus fimph'citer,quöd nontratio decidendi eft, quod in ultimis uoluntatibus ck= dio feme! fada,trahit fecum exccutionem,ehgensenimftatim effidtur do* minus reilegatæ eledïæ, ergó dominio femel acquifito in re aliqua, ampha us uitiari non poteft,Hæc ratio habetur in h apud Äufidium, infra de optica ne le ga ta, ficutiquoiçinahjscafibus poftexecutionemfadamàiureuelab liomine,non poteft mora purgarh h qui ob rem nondefenfam,fuprâ de conlt; di.indebitij.fi iscui,infràde!ega.i fecundumPauI»deCaftro, D» lafo# ncm,fed tarnen de hac ratione pofthac dicemus^

Gloflà in uerbo,poftiiraus,diuiditur in quatuor partes, tn prima aUegaS duas leges concordantes,quarum prima omnino concordat. Altéra non lo-quitur de eledionc return legafarum, fed de eledione adionum fine reme-diorum,iSeôgIolKc,um myfterioJaHegatilîam legemin Arg.(nfecunda,qua£ eft ibi,amp; hoc remouet contrarium de La. infra de optione Iegata,quod indu» dum eft per Bart, hic,amp; fie ponithaec particula limitationcmad textumno# firum. In tertia,quæeftibi,adquodplurafuntneceflària, enumeratfex re-quifitaad hoc,uteledio ualeat. In quarta,quac cftibi,fedarg. contrà oppoa nit contra textum. Prima pars gloftper fe patet. In fecunda, ut diximus, habetur limitatio ad textum noftrum, quôdfcilicetlegatarius turn eligen* do uariarenon pofsit,quandoprimaelediofuit ualida,fecusfi fuit inuali-da prima eledio, quia turn habet locum uariatio, 3^ poteft kgatarius de no« uoehgere,perdJ. x* infra de optione kgata. Ex qua gloffi poterit colligé régula,quód adus nullus non impeditrepetitionem eiufdem adus,ad quod .conc(»rdattextusin I. quiper falutem,infin.fuprd de iureiuran.Ethoede-daratur per multos adfus, Quia ekdfio nulla non eftekdio,ncc habet nomen eledionis, ideoqucnonperimitfacultatem eligendide nouo,ficuti quoque fententia nuIIa nondicitur eflèfententia, nee perimit iurifdldio:« nem iudicisordinarq,de hoe eft textus in 1. quarta ^^ condemnatum, infra, de re iudica. amp;nbsp;facit ad hoe,quod notât Bald- in c. conftitutus, de tranfadio« fedprædida proceduntinhis, quæfiunt abaliquo iure proprio, turn fl a-duseft nullus,admittitut reiteratio 00 repetitio, fecus fi facit iure aliène, unde index ordinarius, qui iurifdidionem habet iure proprio, fl femel iudi« cauit,ô^ nulütcr poteft denuôiudicare. I.abfentê.infràdepœnisJJi ut pro« ponis,amp;:iifi praefes.C. quomodoamp;fquandoiudex.Secus eft in indice dek« gato, qui non habet iurifdidionem iure proprio. Ideô fi femel iudicat, fi* uebenè fine malè iudicauerit,funduseft fuo officio, quôd amplius iudi« tare non poteft, per ea quæ notantur per gloffiô^ Dodores,in l.iudex poft« quam, inn à de re iudicata, V ide D. lafo. hic.

GlofC in ?. parte enumerat fex requifita, quæ funtneceflaria,adhoc, ut «ledio femel fada fit ualida. Primum eft,quód is qui eledus eft, fit de fer-uis teftatoris,SC non alienus.d. I. x. infra de optio. kga. fi tarnen teftator nul-lumferuumhabcret,poffetextraneoscligere,utdetura:ftimatlo. 1. Tina. ^ Semproniæ, inf. de au. amp;nbsp;ar. kga.Secundô,quôd omnes fer ui teftatorisfint exhibitgquia fine exhibitione non poftet deliberare, I. ?.amp; 4. inf.de optione kga. Tertio quod hæreditas fit adita.l.lulianus,inf.eo. amp;J, optione, inf. de optione kga, quia teftamentum non ualet,nifi hacreditas fit adita, Inftn, de hacre. quæ ab intefta. def. in princip. cum muftis fimilibus. duarto, quôdeligens tempore ekdionisfitmaior.l.Aitpraetor, ÿ fed etffchæredû tatem,fupràdeminoribus,I.pupillus,fupràdealt;quiren.hære, Quintore-quiritur adus ekdionis,hoc eft,quôd dicat,€ligo,8lt;: non uolo ehgere.Sex-c «4

32 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D. MELCHIOR KLING, tô,quôdeligcnsfit fui iuns»dJ.Iunanus,inf,co,8C eft ratio, qinameledlio. ne agens debet efle liberum 8^ expedit urn,fed conftitutus fub aliéna potefta* te,noneft agens,ut habetur ff.£lt; Infti.de his,quifuntfui uel alie.iuris,Ergô non poteft eligerc, Sed ultra ilia fex requlfita glofK SC Bar. D; lafo addit duo aliarequifita. Primumeft,quôdcleâiofiatintempore.l. unumex familia, inprincip. fid 1. cam pater nbsp;nbsp;à filia,8C quae ibi notât Bart. inf. de lega.z. fed hoc requificum non pertinet ad noftrum propofitum,quia nos hie tradamus quando eligitur res legata,dida autemiuraloquuntur, quando eligitur per« (ona,adquampertinetfideicommiftum. Secundum eft, quodelediofiat in ipfa forma à teftatore data. 1. ft tibi. ^ unius,8C ibiBarjnfde optionelega.

Nunc uideamus,utrum fex requiftta glofK fint uera,0C quod attinet ad pri* mum sc fextum, non opus eft multa difputare, quia ilia non uoeâtur in dubi-um. Secundum uerô,quod habet de exhibitione totius familiae, qppugnari poteft. Nam opponitur textus in I. fi is cui, inf, de lega. x.Vbi habetur, quod legatarius quocp habebat eIedionem,8C tarnen famiha feruorum non folum non fuit exhibita,imô ipfe legatarius ignorans fibi eledionem competcre, uendicatunumferuum ignoranter,amp; dicit textus, quod eligendohbiprsf« iudicauerit, adeôquôd amplius non poftet uendcre, 8C hinc Bald, in c. fina. in#, colum.deferi]'s,reputat adhocfingul. Bart, in d«L fi is cui, foluit, SC diftinguit hoc modo : Aut eledioferuirelinquitur fimpheiter,SC in gene^ re,ut in terminis fi noftræ,ÔC tunc requiritur exhibitio totius familfac,ad hoc, ut eledio ualear. Aut eledio legatur alternatiuè,dicendo,Lego Titio Sti« chum,aut Pamphilum,quern ipfe eIegerit,8C tunc eledione feme! fada,am« pliusuariarinonpoteft. Etin hoc cafuloquitur I. contraria. Et eft ratio, quiainalternaciuisiitrunCp eft in obligationc,SCutruncjpoteftpeti,^ceo-pus eft declarare animum per eledionem,fcd ftatim adita hacreditate,poteft adioinftitui, SCunusex akernatiue relidiscum effedu peti.I. plané, ^ fi ita Titio,inf.eod. Sed in legato in genere rclido pluribus feruis cxiftentib. nulluspoteft cum effedu peti,quafifit in obligatione, fed necefte eft, quod primumpræcedat eledio, qua fada, eleduseftinobligationeSCpetitione. Ergofiin terminis d.Lfiis cui, legatariusnon elegit, ficutieligere nonte-netur,fedunum ex feruis uendicauit,fi errauit in uendicatione, qua: eft for* tior quart) eledio, non poteft ita uariare,fi'cut in eledione uariatur, Et hanc folutionem in effedu tcnetPaul. de Caftro, Rapha. Cum. SC AIex.de Imo; hic.Sed quids Moderni aliter refpodent ad I. fi is cui,quôd feilic et legatarius ibi non manferitin terminis »udat eledionis, fed quod traditio quot^ fuerit fecuta, quae licet fiat ex caufa erroriea,nihilominus tarnen transférât domi« nium.É5^fubtilius,infi.fupràdecondid.cauladata nonfecuta. Igiturin d» I. fi is cui, traditio tranftulit fecum executionem cum effedu, quia fuit dominium translatum,SC ita confumpfiteledionem,quôd uariatio amplius no a dmittitur, d. 1. apud Aufidium,in fin. infrâ de optio.lega, Secus,ß fada efi fetfimplexelediouerbalis,nonfada exhibitione omniumferuorum, turn non ualeret.Et ita loquitur fecundum ipfos. I. quarta, inf de opt. lega. Sed hacc folutio Modernorum impugnatur hie per D. lafo. SC bene. Quia in d. I. fi' is cui,in prima parte,quæ in contrarium allegata cft,nulla fitmentio tra« ditionis,fed tantum uendicationis. Igitureft diuinatio, quicquid diciturde fraditione.Traditio enim fadi eft,8C non iuris. I. confilio ^ ft. fuprà de curai furiofi.Etfadanonpræfumunturnifiprobentur,utnotatur/n fi in bello fadae, infra de capt. SC pofti, reuerf. Ergo ilia traditio quoquc non poteft præfum*.

Et efto,quôd conftet traditionem in terminis 1. contraria: interueniflè,fl-cut tarnen non conftat,adh«c tarnen nihil facer et,quia fada effet ex caufa er ronea.

DE LEGA» ET FIDEICOMMIS» 55 rôrtcâ,qiiæ Iicet transférât dotninnim, d, ƒ* fubnlms^Tamen tak dominiunl reuocabik eft per conditionem indebiu,uel ob caufam, uel fine caulà, per ea quæ notanturind*^ fubtilius.

Tencnda eft igitur fol ut 10 Bart.fuprà relata,quia eft communis,Ôf non di* uinat.Et fie habcs unarn limitationem ad hoc fecundum requifitum de exhk bitione,quod fcilicct procedit,quando ekdio legata eft fimphciter Ô^ in ge-ncre,fccusfialtcrnatiuè,tuncenimnon requiriturexhibitio famihae.dj* fl iscui,infrà de légat» »♦ Secundôhmitatur hocrequifitum, quando legataris us poft ckdionem femel fadam,fciui t plures fer uos teftatoris extare,qui exa hibiti non erant,amp; tarnen fuam ekdionem ratam haber,nam tune dedio eft: confumpta,8C uaktprima,ita decidit B afin l.fin» ^ fedSf fi qui's.uer.fedpo# ne. C.communia de le, quem fequitur hic Alex, de 1 mo. Ô^ alkgat ad hoc te^ xtum in 1/1 is qui Stichum, fup; de procura.

Tertiumrequifitum,fcilicet,quôdadhoc, ut elcdio uakat, requintur, quôd hæreditas fit adita, non habet impugnationem.Qpia ratio per Bart, ak legata fortis eft,quôd feiheet teftamentum non uakt,nifi hïcrcditas fit adita, necetiarndebentur legata ante aditam hæreditatem. I. eamquarn ^ Tune enim. C. de fideicommilE t fi ncmo,fuprà de tefta. tute.Sd 1.0 nemo,mfrà de regu.iuris. Igitur quoC^ non poteft eligi ante aditam haereditatem, ÔC fi ekZ dio fada eft,utilt;^ inuaUda cft,quoniâ ele crû eft,quôd nô debebatur. Et licec Raphael Cu.hic hoc requifitumh'mitét,quôd nô procédât fri kgato alternai tiuoîquia in eo,utipfc uult,uakt ekdio,ante aditâ hçreditatê, alkgat ad hoc text.inl.fi ufufrudus,inf.quando dieskga.ce.Et alkgat Akx.de ImO. in ar, d.l. fi is cui,tnftà de kga.i.fed ilia iura non probant illâ limitationem,amp; ratio Bar. flîprâ alkgata,non minus procedit in kgato alternatiuo quàrn fimplici, quia licet eius dies quo ad tranfmifsionem ad hæredes, tarnen non cefsit, quo adpctitionem0Cekdionem,necpoteft hoc exdidis iuribus colligi,ficuta-pertè patet,2lt; quocp D.Iafo hie concludit,nec habet dubium.

Circa quartum requifitum,quod habet de maiori actatc,dift t ngue : Aut ia quiekgit,nondumeftnatus annos quatuordecim, fed tempore eledionis fuitimpubeSjS^ekdioeftinuaIida,S^italoquiturd.l. fi pupillus, fuprâde acquiren.hæ. Autcligenstemporeekdionisfuitmaior annis quaruorde-» cim,nondum tarnen natus annos 2$. amp;nbsp;ualet quidem eledio, fi tarnen inca I3efuseft,fuccurritur ei per reftitutïonem in integrum: Slt;ita loquitur tex« tusinl.Etfifinc,inprincip.fuprà de mor,£lt; itaineffedu diftinguit Bart* Alex, de Imola,óó dominus lafo hic» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Quinrum requifitum,fcilicet cüm dieft, V 0Î0 cïigete amp;c. eXaminabimus infrà,utferuemusordinemBarti Sextumrequifitumnon habet dubium.

GlofC in quarta parte,qua eft ibi, fed arg. oppOnit contra textum. Imó uw detur,quódinhuiufTnodiobligationibusalternatiuis quisfæpius pofsit pro arbitrio cuitare uoluntatem,per text.expreffiiminl.enquicertorü, ^Cunt pure,infra de uerbo. obliga. Bart, hic refpondet ad hoc contrarium, Quôd aliud fit in contradibus, ubi poft ckdionem licetUariare, Si in hoc cafuloa quiturl. Contraria.0^ aliud in ultimis uoluntatibus, in quibuspofteledio, nem non licet uariare,ut l.noftra,a: Bar. fequunt Bal. Paul.deCaft. Alex; deImo.8CD.Iafohic,Slt;communirerdodores. Etponitßart.rationemdw ucrfitatis,quód eledio fada poft aditam hgreditatem,ftatim trahit fecum eÆ cutionem,hoc eft,quód is,qui ckgit,ftatim fit dominus rei kgatac ekdç.Igk tur amplius non admittitur uariatio d. I. apud AufidiUm, infrà de optionc k# ga. a^ eftglofft inI. huiufmodi ^ Stichum,in uerbo, non poterit, fli qua ibi notantur infrà cod.6f gloffinfftatu liberum,^nucrbo,nonpoterit, infrà de kga« z.5lt; glofT, inTl.Ü quis ftipuIatusfitStichum^inprincip.inuerbo, quem

quem uolu^nfrâ de uerbo. obliga, Secus in contradibus, in quibus fine tradidone non transfertur domimum/eddaturadioperfonalïsexftipulatu, uel fîmilis, fecundum naturam côtradus 8Cc,Et h æc ratio omifsis fuperfluis, confîrmaturàfimtli. Nam licet fentenha interlocutoriapofsitquandocunc^ reuocari per eum qui tulit, b quod iufsit, mf. de re ludica, T amen quando fe# cumtraxiïexecutionem,nonpoteftampliusreuocarûglofl7 eft nota» SCap» proba» Ô^ quæ ibi notât Bart» in I» i ^ fin. infrà de præto. ftipula» Ergà idem multimis uoluntatibus,inquibusquo(^eftexecutio» EtexhacrationeBarr» colligit D» lafo hic duo notabilia» Primum eft, fi quis Ecclefiæ uel ciuitat» uenderet uel donaret inter uiuos iiïam uel illam rem aIternatîuê,8C fleret ele-dio,quôd poRea non admitteretur uariatio, quia ipfo iure amp;nbsp;fine traditione ftatim poft contradum transfertur dominium inEcclefiam uel ciuitatem, pertextumfnl» fi»C»defacrorand»EccIe» Secundumeft,fi Stichusferuus tuuseflèt apudme,puta excaulacommodatijamp;^tupromittcresmini Stichû, aut Pamphilum,quem tu uolueris,8^ poftea eligeres Stichum penesme exi^ ftentem,quoc^ non licita eftèt uar iatio:hoc cafu per retentionem 06 tuam pa* tientiam,unetraditione quoq; transfertur»I,qua rationed interdum,infrà de acqui»rerumdo. § interdum» Inftit» de return diuifibne»

Sed contra illam rationemdiuerfitatis per Bartallega; non poteftoppo* ni»lmô in ultimis uoluntatibus non femper fit executio ipfo iure,SC per con= fequens non fit in eis executio: hoc probatur, non fi legatur quantitas alter* natiuèjUtp Uta,Lego Titio centum loachimicos, uel centum aureosinauroi Item quando legatur legatario res hçredis,uel res aliénaÔ^c» non transfertur ipfo iure dominium per eledionê,igitur lex non facit executionem,fecund« Bart» inl. i. in penul» quæftione,fuprà eo» Igitur habet locum uariatio con« tra rationem Bart» â^fatentur Ange. amp;^ Paul» de Caft. hic contrarium» Tu breuibusrefponde,amp;^ primum,quôd in legato quantitatis pofsit efle limita« tio ad hunc textum, quôd habeat locum uariatio ante traditionem, quia dominium fine traditione non transfertur, fed reliqua non faciunt in contrari« um^QuiaglofTnoftra SCBart»fuprà circa primum requifi'tum,dixerunt requin' ad hoc,ut eledio fit ualida, quôd reseleda fit teftatoris» Igitur Barto*’ femper præfupponit» Alias rationes diuerfitatis uide apud D» lafo. hie»

GIofTin quinto requifito,inter cetera dicit, quôd ad hoc, ut eledio uale« at,requiritur,qu0d legatarius dicat,5^ non dicat, uolo eligere, quia uerbum Volo, nonlnducit difpofitionem» Nam certumeft,fi agens eft liberum,nee impeditur,SC patiens eft difp^fitum,fi' uult agere, immediate agit, ut fi' dico, Voloeflehæres,ftatimfumhæres,per tex. inl.per procuratorem,infrade acquirenda hæreditate,ô6 fiamdubitari,inf. de hære» inftituen. Ergo idem hie dicendum,cum dico, Volo eligere,fequitur eledio,cum nullum fit impe« dimentum,^ uoluntas fit liberal Secundô eft textus exprefluscontrahanc glofl?inl»PamphiIolt;$»propofitum,inf»de lega,;, Vbi exprefsè habetur, quôd uerbum, Volo,inducit difpofitionem,ut fi dico, Voio relinquere, fta-tim eft relidum,0^ facit ad hoc,quod decidit Bar» in I» gerit, uer»ad primum, fuprà de acqunendahæreditate»Barr» in hac quaeftione pro folutione diftin« guit: Autis, quidicit, Voloeligerehanc rem,prius non delibprauit, fed pro tota eledione, hoc eft, pro ipfa deliberatione, 0^ quoque pro reiacce« ptatione dicit fimul,uolo eligere,amp; noninducit eledionem. Qina uoluntas eligentisnon eftlibéra, propterea, quôd deficit deliberatie, Ó^ illa uerba, VoIo,nihil aliud importât,quàmprimnmotûcligentiscrgaillârem»Autelb genspriusdeliberauit,ita quôd tempore eledionisnihil fupereft, niflreiac* ceptatio^ fic eledio refeript tantum ultimum adum priori præfuppolîto, îSCualet eledio: S^ hoc membrum diftindionis probat Bart, per duo fundamental

DÊ LBOAi ET ÎIDEICOMMIS* ^ menta. Nam fi datus eflet terminus,ut délibérés quid uellcs eligere, 8^ adue# nienre termino, eligeres per hæcuerba, Volo eligere banc rem, eflet fit* ma eledio,argj* fed etfi abo. lier» plané. amp;nbsp;I. omnes qui,inf, ad Trebelha, ÔC notât Bar.ini« fiquis, fuprâ de iure délibérât.Ergo idem dicendum efl,fide# liberatiofine terminiprarfixionepraecefsit.Secundóprobatur.Nam 11 ad in terrogationem alterius,cuius intereft,rcfponderes,uoio eligere hac rem,in* duceretur efedio fecundum glolE in hm uendentis, in uerbo,in uendentis, Uer,(cd quidfi dicam. C* de contrahenda emprione.

Sed quia hace refponfiorpfi Bart. nonuideturfafFicicns, proptcreaponiC hanccóclufibnem,quód uetbS Volo, per fe SC abfolutê pofitum fine racione adiundi nihil imporrat.Etpro declarationc iftius coclufionis, hoe modo con eludit: Aut uerbn, V oIo, habet determinationê certae rei,£lt; inducit difpofi-tionem,ut fi diccrem,uolo illam rem,eflet elcdio.l.*.0d I.apud Aufidium,inf,' deoptioneJega.I.huiufmodit^* Stichumjnf.delcga. lt;. Aul uerbum,Volo, non habet determinationem certae rei, fed alicuius uerbi infiniti, amp;fubdi« ftinguit:Autadusimportatusper illud uerbum abalio,8lt;non àuolente,8d inducit difpofiiionem,ut fi dico, uolo fieri,kê, uolo reftitui haereditatem,!. »; fup.mandati.l. x.cü fimikb. C. Communia de lega.amp; eft ratio,Quia hoc cafta in uolente non eft facicndum,aliud tarnen explicarefuam uoluntatc/n quod facit per uerbn, Volo:facit ad hoc,Li.ibi,in tali uolumus rehgione uerfan.C. de fumma tri.5^ fide catho. Aut adus eft explicadus à uolente,amp; no ab alio, amp;nbsp;dicit : Aut file adus non confiftit in nuda uoluntate, fed requirit cum ef. fedu adum uolentis, ut fi dico, Volo afeendere arborera,SC non inducit dû fpofitionem, quia fola uoluntate non afeendo, fecundura glolT. in d. 1. in uo. lt;abun*,tnucrbo,in uendentis. Autaduspoteft cxplicari nuda uoluntate, Sefubdiftinguit: Aut de natura illius adus eft pendere in futurS,ut in ultima uoluntate,Sc tunc uerbum,Volo,iunduminfinitiuo,quo^ inducit difpofi-tionem,utfi dico,uolo rehnquerc,idcm eft, acfidicam,reIinquo:8Cin hoc ca fuloquitur d.l.Pamphilo ^ propofitum, inf.de lega, j. Nam ctim ex natura fit ultimarum uoluntatum, ut pendeatufque ad mortem. 1- 4. infra de adi# mendis leg. 1. conficiuntur. ^ fin, fuprâ de iure codiciilo. Aut non eft adus, quando de fui natura pendere debet in f uturS, fed in continenti expcdien-duseft,8C dicit: Aut uerbum, uolo,fuit prolatum ad partis interrogationem, uelfaltem poft deliberationem, 8C inducit diipofitionem d.I.fed etfiadio, cumfimilibus fuprâ allegatis,infra ad Trebcllia. Aut non fit ad partis inter-rogationem, neque poft deliberationem, Sc nog inducit dirpofitionem,quia nbsp;nbsp;(

per hoc eft tantum fignificatiofada,quôd primus motus uoluntatis cligen-tisco inclinet, ut fuprâ didumeft,8Chaccuerafunt, quandoadus depen-det tantum ex uoluntate proferentis. Quando autem depëderet adus ex uoluntate proferentis, 8C altcrius cuiufpiam flmul, Ut in contradu emptionis, Iocationis,8C fimilibus,ubi adeffe contradus requirit utriufc^,2C tunc diftin« guendum eft: Aut uerb0,Volo,pröferiur ab uno tantum,ut quod emptor dicat,uolo emere,dC nihil dicit, fecundu gio.in d.l.in uendentis. Aut profertuje ab utrocj,0C die : Aut profert per uerba pracfentis temporis, ut quàd unus du cat,uolo uendere, SC alter dicat,uolo cmere,8C inducit difpofitionem fecun* dura glofllin d.l.in uendentis. Aut per uerba futuri temporis, ut fidicit,fi uolucro uendere amp;^c. ÔC nihil inducit. I. fubhac. infra de adio, SC obligat. I? centefimis gt;$• fi.infra de uerbo.obliga.Hatc Bart.in effedu.Q.uod autem ar-unetad primam partem huius diftindionis, quando uerbum, Volo,iungi-tur nomini, no habet dubium, quia nemo dodorum illam partem irqpugnat; ReliquaBal. hie6C Paul.de Caftro,quoqi nonmagnoperè reprehendunt, fed Alexander de Imola S^ dominus Iafo,8C quidam alij,impugnantea quae de uer^

de uerbo infini« modi dida fi«Et colligit D» lafo ex diftindione Bart* rcgife lam cum tribus faIIentijs,Q.uód uerbum, V oIo, cum infini«uo,non inducat difpofi«oncm,Hxcregula ex mente Bart» falhr, primo,nifi poft terminum datum ad deliberate refpondendum eflèt probatum* Secundó,nifiadinter-rogationem eius cuius intereft, refponderet» Tertió, quando adus eft ex-pediendusabalio, Öóuolens non habet explicate aliud, nifiuoluntatemfu« am, ut ft dico, uo!o te gerere negotia mea óóc,Sed contra hanc regulam Ban opponitur,imó uidetur,quód uerbum, V olo,iunduminfinitiuo,inducacdi-fpofttionem.etiaminadibusinter uiuos,per textum expreftum,ind.l.hu. iuimodi^Stichum,infraco* Quiaibihæreshabebat eledionem dandiie-gatario Stichum aut Pamphilum,6«S dicit textusibi,fthacres dixerit, Stichu lê uelle dare ,mutare fententia ampliusnó pofsit, fiC fic loquitur bictextusin materia eledionis inter uiuos, amp;f uerbum, V oio,fundü eft infinitiuo : quem textum loan, de Imo,£lt; D. lafo hic,ad hoc adducunt,ö^ Are, inl,tJIodius,in 3.to,fup,deacqui,hære,

Dominus lafo hic ad hoe contrar/um refpondct,quód uerbum,uolo dare, md^ Stichum,magis tendit ad executionem Sf implcmentum quamuer« bum,uolocligere,igitur citiusinducitdirpofitionem,quia uoloeligere, tendit ad fufpenfionem Ó^ deliberanonem : ÖC probatur hace fbluuo, Nam muU tumintereft inter hæc uerba, Volo adiré hæreditatem,S^uoIohæreseflè, quia priori cafu non inducitur aditio,pofteriori fie, per ea quæ dccidit Bart, in I, gerit, uer,adprimum de Uerbo, fufpenf, fuprà de hæredibusinftituen. Cd in J, palam ^ fi fubconditione, in fin, infra ad Trebellia, fid uidetur pro-ban per textum in d, filtern dubitari,in uerbo,hacredem efle, ft ip.de hærc.in-ftjtuen. Ergo quolt;^ debet efledifferentia inter haec duo,Volo dare,4^ Volo ehgere,

, Sedhxcfolutionihiluideturfacereadpropofitum,quia hicingeneretra* damns,anuerbum, Volo,inadibusinteruiuos iundum infinitiuo, indu-car difpoftiionem, Cd utrinque eft infinitiuus,ftue dico, uolodare, ftueuolo cligere,fiue dieo,uolo haeres efle,uel uolo hacreditatcra adiré,Igitur nihil rc-fert,quibus uerbis quis adeat, fi fi quis mihi bona ^ fed quid ft mandauit, fu# pradcacqui. hære,

Tu poft D,Iafonem hic,omifsis fuperfluis,dic breuibus, pro faluada regu-laBart. Ôd quoq; pro fuppletione illius quod deeifiCXuandocp uerbum, Volo, in adibus inter uiuos, iungitur infinitiuo, qui de fui natura fignificat fu* fpenfionem uel deliberatioycm infuturu, et tunc no inducitur diipofitio, uf fi dico,uolo eligere,uolo matrimonium contrahere,uolo conftteriSdoi Nam biscaftbusrequiritur adusextrinfecus, icilicet, eledionis contradusuci confefsionis futur æ;Sd in hoc cafu poteft procedere régula Bart, fie un que-que ipfe facit m ent ioncmdcliberarionis Ódc. Quando«^ uerö uerbum,Vo* lo, iungitur infinitiuo,quirefpicit cxecutionem fidimplementum de præftn« ti, de fui natura, neerequirit adum extrinfecum ulteriorcm procompletio-neadus, Ödtuncinducitur difpofitiodepræfenfi,ut€ùmdico, uolohabere hanc rcm,Icem,uolo libres efle. Item,uolo maritus eflè.Item,promitto,quód teferuareuolo pro légitima coniuge, matrimonium de pratfenticontrats eft,Q.uia in his eflentia adus dependet ex uoluntate proferentis, abique alio

• «eius fado extrinfeco. Itaineffedudecidit Bald, infi Vnica, in6^. colum» uer, pone quod reus dixit,C.de confelsis,8d in I,«.in ;.oppo.C, de fumma tri-nitateSd fide catho, Panormita, in c, ex parte, inj, nota.de fponfalibus,£d in c,iurai^t in i, nota, de probatio,8d in o. quemadmodum ^ illud autem. deiu» reiurando:Sd ex hoe pater/olutio d,fi huiufmodi ^ Stich um, quæ habet,U0’ lo daredde. quia fuprà didum cft,quód uerbum, dare,quoq? non refpicitfu. , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fpenfionem,

DE LEGA» ET TIDEICOMMIS* ^7 fpenCohem/ed tendit ad executioncm 8C impkmêtutnjgiturb acres,qui habet ele6ionê,fi (emel dixerir,uolo S tichum darc,fatfs eft quo ad hoc, quôd le gatarhis poftea poteft Stichum pctcre:8C hanc limitationem nota ad regulam Bart*de adibusinteruiuos*D»Iafohabet alias duas oppofîtiones contrail* lam regulam,qiiæ non magni momenti funt,qiias ipfe poteris Iegere,Et tan* turn de rcgula,n«ncexamtnabimus faUentias.Prima fallentia eft, quâdo poft terminumafsignatumaddclibcrandumdicir, Voloeligcre, tuneinducitur difpofîtio Ô^ eledio:adducitadhocdj»fedetfi alio* Ô^ dj. omnes, fuprà ad Trcbellïa. per quæ iura tenet idem Bart, in h gerit, uer. ad primum,fuprà de acquirenda hær, quôd per ilia uerba, Volo adiré, prolata poft terminum da« Vob ddin. turn ad adcundum, inducitur aditio, ficuti econtrâ per uerbum, nolo adiré. Poft tempus ad repudiandum repudiatio,ita per dida iura tenent Bartolus ÔC PauhdeCaftroinl.fiquisferuus, fupradeiuredelibe, öi^Dodoresin h qui fc paths, CAmde liber i,

Sedcertê d,I, fed etßalio. ó^ 1, omnes, non probant illam limitationem, Qiiiaibi folum habetur, quôd hacres, qui adift poft tempus datum ad deli* berandum, non poteftdicere, quôd coadus fufpedam hacreditatem adierit, 8f nihildicit de uerbo, Voloadiré, poft terminum prolaturnt itaineffeda dicitBaId,inI, 2,104, oppo.C. dciurcdelibe, IdeódominuslalbhicilIam limitationem Bart, probat à fimili, Namconfefsio fada poft terminum ad Confißia refpondendum,prxtextuerrorisreuocarinonpoteft, quia propter terminS ß{ilt;it cenfetur deliberata,fêcundum glo,notabilcm,in c,ex literis.in ucrbo,admo-nita de diuortfts,quando allegat Panor, in c, olim ex literis, uer, fi dicatur,de refcriptisiBatin 1, cum primum, ad fi,C,de libe,caufa,D,lafo in I. error,in fi, C,dciuys8Cfadiigno, Ergo idem eft in noftro cafu, ft' quispoft terminum dteit, Voio eligere, cum fit eadem ratio, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vota di^t

Secunda fallentia approbatur à Dodoribus, aridem tenet Bart, in 1, ge* **» rit. ^»ad primum. uerf Item fi in ter rogatus,infrà de interrog adio,SC ^ præ« terca, infra de inutilib. ftipula. Eodem modo approbatur quoqj tertia fallen« tia,8Cfacitadeam,quod notât Bald, in Authentica, ei qui,in5,coIum,uerC quaero,nunquidhaccuerba,C.debo, audo; ludicis polsidcn, Qjiiaqux« ritBald,ibi,fiiudexdicit, Volo te ireinpoflefsionem illius fundi, utrum per hoc inducatur effedus primi 8ó fecundi decreti, 6t decidit,quöd fic, cum adus mifsionis debeat explicari per alium,SCadiudicem proferentem fpedat fola uoluntatis declaratio. Et tantum de prima régula cumfu is fallentijs,

Secunda régula, quaeexdiftindione Hart, c8nigitur,cft,quôduerbum, VoIo, iunduminfinitiuo in ultima uoluntace,inducit diipofitionem; Idem Volo, Ver» tenet Bartolus in I,«, in 2, col um. uerf. huius gratia, C« de iummatrinitate, fgt;um, iun^ Si fide catholica, Allegat ad hoc rationem diuerfitatis, Quod idçô in uI« ^flt;^ •«ß^ timis uoluntatibus difponat, quödultimac uoluntates habeant dependen# w^* tiam in futurum SiTc, Scd tam ratio quàm régula impugnatur; Nam licet ultimauoluntas dicatur ftarein fufpenfo, tarnen hoc non cftideö,quaß de præfenti nihil difponat, fed idea, quôddifpofttio,quxftatim eft perfc-da,refolui poteftper contrariam uoluntatem fequentem, quod durât ufque ad mortem teftatoris,I, cum bic ft atu s ^ ait,cum ^lequenti, de donat. inter ui. Sc uxo. Et in hoe cafu quoque intelliguntur iura per Barto, allega.» ut I,remlegatam,inf,dc adimen,Iega.6Cl,conficiuntur«^ fi.inf,deiure delib, 8C prêter ilium effedum non diciturefle in pcndenti,I,fi,in fi.fup,Cómunia præ.Ergô cum ultimæ uoluntates,quo ad difpofttionem ji5 fint in panden-tia, fed tantum quoad refolutionem, per contrayainuoluntatem:h*c ratio non uidetur efte fuffici€ns,2lt; fic nihil •

Sccundô,quod attinet ad rcgulam ipfam Ban^quæ habet, quod iicrbum^ Volo, cum inflnitiuofnducatdifpofitionem. d» tPamphilo* $♦ Propofitum, fcias,quôdBart. fcquuntur in hocCy, 8CBaId* hi'c,8^ Batml« m uenden« tfs,in 6. q. G. de côtra» emp, lo» Ro. in L i» ^ fi quis ita, infrà de uerbo* obh-ga, 8d allegat Cy. ad hoc textum in d. I, huiufmodi. ^ Stichum, infrà eo,pcï Arg* âmaioiiadminus. Qjaiais textusloquiturdeadibusinter uiuos* Ergo multô magis procedit in ultima uoluntate, cûm magis faucatur ultimis uoluntatibus. 1. in teftamentis, cum fimilibus,infràdc rcgulis iuris*

Sed contra illamregulam Bart* eft communis opinio Dodorum, ut Ang*’ AIexan.£lt;^ loan, de ImOla, Pauli de Caftro, Raphachs Cu*ó^ Aretij hic, ÖC Paul, de Caftro in 1.1* C*defumma trinitate óCfide catho*Etmouentur prat-cipuêexeo,quóderubefcimusloqui, quandofine lege loquimur ^confl-dercmus,in Authentico, de triente0^femiflc,col*j. fed Barto; adfuumpropofitum nullam concludentemlegcmallegat. Ergo 2lt;c* Nee ®bftat,quod aUegauerit ad hoc d*l.PamphiIo^propofitum, Quia ipfc Bartolusin ài I. gerit, uerfiquaero quid ft conuocatis,fupràde acquirendahæ* decidit,quód is dicatur deliberate pronunciare 8C difponcre, qui conuocan's amicis dicit, VoIo relinquere,ó£ quód per hoc inducatur legatum.allegat ad d.LPamphi-lo ^ propofitum* Idem dicitBart. in 1, fin, fuprà de teftamentis, Ô^ fie uulc Bart* quod in d*I,PamphiIo,ideôualeat legatum, quod conuocatis amicis teftator itadixerit,5C perconfequens uult, fiamici conuocati non fuiftent, qu0duerbum,VoIo,iunduminfinitiuo,in ultimis uoluntatibus non indu-xiftet difpofitionem, Tu die,ultra Modernos, fccundum D* lafonem hie, quod in d. $» propofitum, quandocunt^ concurrebat copulatiuè, propter quae merito ualebat legatum* Primum eft, quod teftator nequc libeioSjHC^ cognatos,0^ficnulloshæredesabinteftatohabebat, qui potuiftènt talc legatum impugnare,igiturfaciliusualet* Secundo, quód teftator conuoca# batamicosfuos, quo fignificatur, quóddeliberate illa uerba pronunciaret, igitur meritó dlfponunt,ficuti Bart, in præaUega.Iocis uult, Tertió, quód teftator ibi fuit miles, ut tenet glolK ibiin uerbo, contubernal, Ö^militum uerba enunciatiuafimpliciter amp;nbsp;propter aliud prolata alioqui inducunt difpofitionem. I, ex his uerbis* C, de teftamento müitis. Quarto, quód teftator ilIa uerba geminauit, quia primöm dixit,fe uelle relinquere,8^ poften in* cerrogatus iterum codem modo refpondit, quae geminatie oftenditenixatil uoluntatem, I.balifta,infrä ad TrebcIIia; amp;nbsp;alioqui uerba enuncianua ge-minatadifponuntfecundumBartoI.in I* enm feimus* C.de agrieo.óC cen-fi. li* n, 8lt; notatur in d. 1* e:^his usrbis, C. de teftamento militie* Quinto, illud relicrum fuit fadum contubcrnaIi,8C fic focio, ÔC per confequens per-fonxmultum diledae,quod quoquemultum operatur*I*in teftamento,CLim glofT, in uerbo, debuifte, infrà de fideicommiff üb er ta. Ergo propter tot concurrentia uerbum, V olo,cum infinitiuo bené difponit, alioqui non, ^ ficefthic textus contra Bart. 3^ ita colligunthic Alexander de Imola, dominus lafo, â^ quidam Moderni alrj. Alexander hic ponit diftindionern, ex qua poteft colligi folutio,hoc modo: Aut uerbum, Volo relinqrierc, poni-tur in teftamento, SC tune inducit difpofitionem, ratio: Quia in omnibus teftamentis de necefsirate requiritur,quôd teftes flnt rogati. h hæredes palàm, • ^ in teftamentis, fuprà de teftamentis* I.hacconfultifsima* C, de teftamen* tis.Is autem qui rogat teftes, utieç deliberate pronunciat coram tcftibus,Er-gô propter huiufmodideliberationem inducitur per tafia uerba difpofiticî 66 in hoc cafu poteft procederc opinio Bart * Aut tafia uerba prefer untur in codicinis, 86 non indueuqf difpofitionem propter defedum deliUcratiuff* In codiedUs enttn teftes non logamur^fed fans eft, quód cafu adfint, t ft C. de - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;codicil-

DE LEGA. ET. FIDEICOMMlS. 39 codicillis,ergô uidctur cefTarc deliberatto : Ô^ idem fn effedu tenet loan, de Imo.indJ.gent. inâ^cob Ôif m hoc cafu pote ft pro ceder cimpugnatio con« tra Bar.

Sed hçc diftindio Alex.fortifsimè oppugnatur.Et primo,quód eius fun-damcntum,fcilicet,qiiód rogatus teftium inducat delibera«onem,non fit ue tuni,hocprobatur.NamIicetinteftamentoteftesdebeant efte rogati, non tamê neceflè eft,quódab ipfo teftarore rogêtur,fed ftifficit quod rogent per notarïum.Ica décidant D.lafo amp;^ Paul, de Caftjn dj.hæredes palâm ^’ in te-ftamentis.Ioan.in ^ fin.Inftit.de teftamentisamp;fc.lgitur nonfequitur, quod per rogationem,qua: peraliüfit,teftatorcenftatur quid deliberate facere.’ Secundo facit contra Alex, quódfufficitteftesrogatos efte poft conditum teftamentum,d, I, hac confultifsima,ibi fcripturam confignatam uel ligatam 8Cc.teftibus rogatisofferrefignandam.C.de teftamentis, quiaibi colligi-turquódttftatorprimumpoteftfuamuoluntatemfcribere, amp;nbsp;pofteateftes rogare,Sc illam fcripturam offerre.Ergö nihil facit ad deliberationem roga-tio.Tertió facit contra Alex. Quod notary condunt inftrumenta tam in uIti« mis uoluntatibus,quam adibus inter uiuos,amp; in omnibus debent e fle roga« ti. § nos autem,in uerbo,iniungatur,in Authentico de tabellio.col. 4. Bart; int feruus communis,infrade ftipula.feruorum,amp; in Authentica, fi quisin aliquo. C. de edendo,ft ergo rogatioinduceretdeliberationem, fequeretur quod uerbum, uolo, cuminfinitiuoinomnibusinftrumentisinduceretdi, a^^^^^ fpofitionem,cüm in omnibus notarius rogatus fit, quod effet contra gJo^*LTgt;wX^ £CBar. hic,9C ficapparct,quód opinio Modernorum,qui tenent contra Bar. f^j^catJe^ adhuc firma fit, pratfertim ideó,quód Bar. profua opinione null urn allega. hi^cratio» «erittextum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„ent,

Seéprofuftinenda opinione Bart.D.Iafoadducitquædamiura 6( ratio* nes,ô^primôdicitfacereproBartolo,fcilicet,quôduerbum,uoIo,cum infi-nitiuo inducat difpofitionem.Allegat ad hoe primum textum in tÓf eo modo relilt;ftum,inf.eo.ubi habetur,quod hæc uerba,uolo hereditärem meam Titij Volohare» cfle,inducunt fideicommiflïim uniueriale.amp; fiedifpofitionem. Secundo ah ditaté mei iegat textum in I. fi pater. ^ qu3cdam,inf,defideicom.ubi quoq? habet,quod Titij tjje. hacc uerba, V 0I0 ancillas meas libéras eflc,inducunt libertatem, SC fic difpo= ^°ilt;^ ttnab fitionem,etiamfi pronuncians ab inteftatodecefferit.Sed hacc iura nihil faci= gt;”f^ li' unt ad propofitum, quia fuprà didom eft, quod uerbum, efte, de fui natura ®quot;‘“ ^u^' inducit dirpontioncm,namftquisdicit,Volo ancillas meas libéras ene,idcm ^Ij^jt^trbtt cft,acfidicatdifpofi'tiuê,Volo fint liberi: uel quandodicit,Volohaereditatê ^y^“^^** . mcâ Titij efte,idem eft,aefi difpofitiuè dicat, yolouthæreditasmeafit Ti« tij.Tertiô alkgatD^ lafo.in l.qui indignam,C.de teftamentis, quia ibi habe« ^^ tur,quôd nihil refert,quibus uerbis teftator difponat,fiue per uerba pr�n« lis ftue futur! temporis, quia nihil intereftfiuedicat,inftituo,fiue uolo, fine cfto,fiue erit SCc.fed fatis eft,quàd conftet de uoluntate teftatoris quouismo= do. Quarto probatur,Nâ licet uerba enunciatiua regulariter ita difponant, verbdOMn tarnen fi in ultimis uoluntatibus principaliter propter fe proferantur,indu« dating rc/ cunt difpofirionem,ut fi dico,credo daturum,Item,fcio te hçreditatem mcam gulmfer reftituturûTitio,Letiamhocmodo,amp;l.ô(^eomodo,inf.co» Bar.inh Titia,in non diJifo,-princip,inf.de lega .2. Dodores in 1. ex hac fcriptura, inf de dona, Bal. hie in nunt, fin, Alex.de lmo.inl.fi quismihi. ^ fed quidfi mandant,fuprà de acquiren. Iiære.Ergô hæc enunciatio, V olo relinquere,in ultimisuoluntatibus quoq» '^oiff^tim»' inducit dtfpofitionem.Quintó probatur,Nam licet infinitiuus fit adaptabilis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“*

ad omnia tempora,tarnen iundus uerbo præfentis temporis, importât præ- ^tm^uolun fenstemflus,gloffté/Dodoresinl.î:‘ÿ»ftipulatio,infràdcuerbo. oÿiga.Er,^ ' ^2;”* go uidctur, ft dico, Vdo relinquerc, quod idem fit, ac fidicerem,Tehnquo. ^g^^^J^i^

Sexto probâtur. Nam fn ultimisuoluntaubusuerba non debent eflefuper* fliia ,fcd aliquid operariJJi quando,in pdncip.inf» coifed illa uerba, V oio rc:* ImquerCjOnihil difponerentjcflèntin teftamento foperflua. Ergo nccefiè cft,quóddifponanr. Et fiobifcerctur,quódclauruIa,VoIo relinquere, fn - gnificetprimöm animimotum amp;Cc, ut fuprà didum, refpondetur,quódin ulrimis uoluntatibus hoe non quadreti Nam in ultimis uoluntatibus fecuta morte teftator amplius non habet uelle. L i.C* defacrofandis Eccle* Igitur illa uerbanon poflunt intelligidc primo motu, ficutincontradibus,amp;di» cit dominus lafo/e confulturum ÖC iudicaturum fecundum hac opinionem, contra communem,SC uidetur ene acquior,cüm in teftamentis uoluntateste« ftanriumpIeniusinterpretenturquàmincontradibusXinteftamcntisjinfrà de regulis iuris,

aVod cómune èft,mcum cH,quantum ad difpofitionempartis mcg,ho^ ^dicitfecundum Bart,Paul,deCaftro, Alexan.delmo, 6d communi* tcrDodoreshic,LicetDlt;Iafoimpugnec hunc fummarium,fcd tarnencuid lt;uo lummario tandem coincidit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;c^srs.

Titiuscondiditteftamentum,8(^in co legauit hoc modo certum fundumi dicendo,Lego Sempronio fundum Cornelianu, qui meus erit cum morior* Et tempore teftamenti illiï fundSnon habebat, fed tempore mortis habebat feu cómunemcumCaio, Q.ugriturnunc,utrumhoclcgatüualeatin totmn, an pro parted Et in hacquæftionc erant dug contraria fententiacIurifAnfub torum. La beo enim ( ut dicit textushic)pronunciabattotumfundumdebjlt; , ri, EtpofluntprohacLabconisfententiaadducidux rationes.Prima,quód »urccautumeft, fiquis legatfundum.fciensalienumeflè, debeturkgatano torus fundus, hoceft,quód hærcsredimereôClegatariotradcre,ueI xftima-tionemeiusfolueretenetur, ^ fi res aliéna. Inftitu, de Icga,I,cûm rem ai ie-fiam, C, de Iega,Ergô idemdicendum eft,fiquislégat fundum communem# feiens pro parte alienumeflè, quàd legatarioprimùmdebeatur parsteftato« ns,6lt; reliquam partem hæres teneatur legatario relinquere, uel aeftimabo^ nemprædaretSChanc rationemponitgloŒ in^fequenti, inuerbO) con-Hat, Secundo, fi teftator dicit,Legofundum, qui meus erit,cenftwr con-ditionaliter legate, hoc eft, qMÔd torus fundus debcatur, fi modo quifquam tempore mortis de eoeiusÉierit,Q5iia conditio impleri débet in forma fpe-cifica. I, qui hæredLamp;^L Meuius,infrâ de conditio,amp; demonftra,ô^ hancra-tionem aUegant Raphael Cu, amp;nbsp;Paul, de Caft,

Contrariam fententiam défendit Trebatius, quôdfcilicctea parstantôm debeatur,quae tempore mortis eftet reftatoristquam fententiam Cafsius ap* probat, Nee obftat prima ratio pro Labeoneadduda, quia in terminisno-ftris teftator non fciuit, quód tempore mortis res legata eßet futura commu* nis,fed dubium erat, In dubio autem teftator non uidetur grauaflc onere re* dimendipartem focq fui.I, unum ex familia ‘^ fi rem. uer,namfuccurfum, infra de lega. 2. Secunda ratio quo^ non obftat, quia illa uerba ( qui meus ^rit)intelligunfur,hoceft,quatenusmeuserit,proinaparte debeatur, utdicit textus exprelsc in I. fequenti,^ fic ftat fententia Trebarq Si Cafsij,Qjiód teftator legando fundum certum his uerbis (qui meus eritcûmmorior) ft temporeinortis fqerit communis cum alio,debetur legatario tantum pars te«

Sed quia textus nofter notanter loquitur,quando res ccrta,aut pcrfona le* gatur,a: loquitur de legato particulari certe ÔCdeterminatæ rei, dubitari po-teft,an idem fit in legato incerto ÔC indefinito,ut fi quisdicit in genere,Lego Titio feruos mcos,qui mei erunt tempore mortis, amp;nbsp;fuerint communes tem* porcraortis,qtrumquo($debeaturparsteftatorisf Ô^uideturquod fie, per textum in I. fi quis feruos fuos,infrà ddega. j» Vbi habetur,fi quis feruos fit-os lcgauerit,communcs quoc^ continentur. In contrarium facit textus in L hoc legatum,infràde légat» j. Vbi exprefsè habetur,fi teftator legauituxori quæ eius caufa paratafunt,nô ueniunt in hoc legato quæ parata funt ad com-munem ufum mariti 8lt; uxons.Ergô in legato general! SC indefinito, non ueniunt ea,quæfunt communia»[demhabetur inEQuintus,la.».infrade auro amp;nbsp;argen, lega.amp;f ini. legatis uxori,infra de lega. i. Paul de Caft. hic rcfpon-det ad hoc con trarium,allegando rationem diuerfitatis, Nam is qui legat om nesieruosfuos,amp;:ficconfequenter illos, quiin totumfuntipfius,uti^cen-fetur quijque legafle illos, inquibushabetpoteftatem:Sóita loquitur d. I, fi quis feruos. Is autem qui legat uxori,quae eius tantûm caufa parata funt,n5 cenfetur legafle ea,in quibus habet ufum cum marito propter exprefsioneS SCitaloquunturiuracontraria.SedBar.ind. I. Q.uintus,mchus refpondet, quod icilicet poflelsiuum fuum uel fuos SCc.refertur ad dominium uel quafi', quod poteft habere etiam in parte,pro qua fuus eft,fed nomen ufus non reel pit hocmodo diftindione l.ufusfuos,fup,de ufu S^ habita.quam folunon cm 0.1 afo hic quoep approbat.Et ex his infert Bal.in d. 1. legatis,fi princeps exi-raatcaftra abcuius nobilis,mtelligitur ilia tantûm eximerc, que pertinent ad ipfum folum,non autem quae ille nobilis habet communia cum alio, in quibus iurifdidio eft promflcua8t:communis,66d. I.legatis, SC in tu in ultima q.fupja deftatu hominum,dicit,ft dono alicui omnia utenfilia mca, non ueniunt ea,quæ habeo communia cum alio,quia in his attenditur ufus, qui efi: indiuiduus,utfupradidum eft.AIexan. de Imola hic multa colligit,quern

Nota ex hoc textuhic in uerbo, res aut per folia, quod appcllatione rei non uenit perfona,puta feruus uel ancilla,quia textus ponit tanquam diuer-fa,dum dicit,c0m res aut perfonalegatur SCc.

Sedhuicnotabilifortifsimèopponiturtextusini.omnia. ^» fi.inf. dele-ga, i. ubi textus exprefsè decidit, quod in legato omnium rerum ueniunt quoepfermSf ancillæ,quæ funt in fundo.perquem textum ibi inferunt Bah Io.de Imo.SC Paul, de Caft. quódpublicat/s rebus alicuiusintelligunt quoc^ publicatiferui,uaiàIli,ÔCfubditi,ô^inl.i.fupràyeftatuhominum,Bal. deci» dit per d.I.omnia^^fi.quód appellation» rerummearum, ueniant quoque homines mei,nifi effent fanguine Hindi. Etexhisquoque colligi poteft,fii quorundamrebuseftconcefraimmunitas,extcndafur iHa quoque adperfc-nas,6C ficfortes oppofitiones contra hoc notabile.Sed tu poft D.lafonem hic ïcfpondebreuibusïAutdifpofitiodercbusfitindefinitè SC uniuerfahter,ÓC turn nomen rescomprehenditquo^perfonas : Ód in hoc cafu intelligunt lu-ra contraria.Aut non ponitur indennitê, fed fub quadam determinatione ccrtærci,ÔC non comprehenduntur homines,6C in hoc cafu intelligitur textus nofter cum notabili.Quia notanter dicit,cüm cerra res legatur ÖCc.

Gloff in uerbo,communis,ponitilIamregulam,Quod commune eft,me-um dicere poflum,óCallegatadhociuraconcor. Bar.pro intelleduiftiusre-* gulæ,ôi5 proconcordand!siuribus,diftinguithichocmodoï Auteft aliquid communepIuribus8Cuniuerfi's,SCquodcoramuneen,meumnon eft, licet firn inilla communionc. I.in tantum,fuprà de rerum diuifione.I^f^ifi hac, qui manumut unt ur,fupr ids in iusuocando* •

Aut eft commune pluribus 8C finguliSjEt diet Aut quacris,an id,quod ini'* hi cum alio commune eft,meum fir, quo addifpofttioncm partis meac, 8^ dic^ quod fie, pertextumhicAinh J.fuprâdecondi, inftir* à: h'. C, qui tefta* face,poÄ hue quoc^poteftreferritexjnh lu! fan us Ridern Celfus/uprà de atftio, empt. licet Bar» dicat elle fallentiamjfed non eft fallentia,optimè enim quadrat cum hoc membro» Aut quaeris, an meum fit,quoad difpofitionem partis focq,amp;dic,quôd non eft meum,quod commune eft hfalfoiCi de com-munium rerum aliéna. Aut qua:ris,an id quod commune eft, ita dicatur me-um,quôd fuper toto difponere pofsim,amp;: dic: Aut res communis ita deftina-'' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ta eft, utficmancat communis quoad debeat diuidi, Ô^dicitur meum, quod

hoc modo commune eft» I» in tantum -^ Rcligiofum. uerf»in commune,fu* pra de rerum diuifionc,8C l.fi acdes,fuprà communi diuidundo» Aut res communis non erat ad hoe deftinata,ut maneat communis,ÔC dic: Aut fifcus ha« bet rem communem cum priuato,ólt;r poteft fifcus ratione partisfuæ ^otam rê Ucndere,öd focio partem precq fut dare» 1. Vnica» C»de uenditio»rerum fifca# lium cum priuatis» Aut priuati homines inter fe habent communionem, ucl eft communio inter partes, Ô^ dic : Aut fus communfonis in inroep non eft parked unus eft propriccanus,alter uerôufufru(ftuarius,8ddicit res com« munis illius eire,qui habet proprietatê»I» i» lt;^ dominiû,fupràad Senatufeon. Syl.* Aut ins communionis in utroque eft par, hoc eft, quod non dilputa-tur de proprietate SC ufufru(ftu,SC die : Aut unus exfocqs reicommunisdift ponit de re communi in commodum utriufeg,^ ualct eius difpofitio,ac ft cf* fetdominus infolidum.l.ftipulatio» ^finali, fupradénoui ope.nuncia» A«/ unus ex focqsdifponit de re coramuni in damnum 06 difpendium conform* 8C non ualet,fed à focio prohiberi poteft,ne faciat, quia quo ad hoc res com« munis non dieftor unius tantóm»l» Sabinus,fuprâ communi diuidundtgt;

Sed haec diftindio Bar» in quibufdam impugnatur, SC primo in quanta« Barr, unit illud non dici meum,quod comune eft pluribus SC uniuerfis,hoc eft,id quod eft Vniuerfiratis,CoIIegq, uel Communitatis, nondicitm«^ fingulorum:fed contra hocuidetur fortifsimè facere textusinhi.infh^^P’^^ decolleg, illicitis» Vbi habetur,fiquis in duobus Cöllégqs fucrit,quôdehgt; geredebeat,in quo magisefle uelit,utexalio rcccdat,8C tumrecipiatexeo,â quo recedic,id quod ci competit ex ratione, quae communis fucrit,0^^‘^^P« parct id eflefmgulorum,quod pluribus commune eft,utuniuerfitatis,quià . quilibet poteft partem fuamrecipcre» Bart.ibi rcfpondet, quando f^^^^gi-’ urn dinbluitur,quoad unumtantöm,resquaeerant VniuerfitatiS)C“*ciun-tur finguloru proportionabiHter,SiQta loquuntur iura contraria, nos autem loquimur de rebus uniuerfttatis.qux nÓ diflbluunturtfed hac folutio imp^ gnatur per DJafonem hic,quia textusind 1.«. nonloquiturde Collcgiodiw fbluto,fed loquiturde unocollcgiaro,quitranftulitfeadaliud coHegiiT, Id^oi ipfe hoc modorefpondit, quód textus contrarius praefupponat, quodibi Collegiumnonfblumhabebatbona,quaeerant totius Colftgq, ftd etiam bona,quæ erant cómuniapIuribus,utfinguIis8Cc» Praeterea is textus loquit de Collegqs,quæ durant ad tempus,Bart, ueró loquitur decollegip amp;nbsp;Vni-Vmuerßt^ nerfitatibus perpetuis,de quibus dici fokt, Vniuerfitas non morene, a fic nonmorb Äat conclufio Bart» firma, fcilicet, quód id, quod eft commune pluribus, ut tur, vniuerfjs,nondicitureflèftngulorum de Uniuerfitate,

Ex hac conclufione poteft inferri fecundum D.Iafonem hic,lt;iuód fingu« de V niuerfitate poflunt eflè teftes incaufa V niuerfitatis,quia non dicuntut deponcLc in re fua,cüm hoc non dicatur meum, quod eft mihi cum pluribi^ ur uniuerffscommune,8Chaecillatioprobaturper gloff in d, hin lt;anturn y V aiuerfitatiSjin uçrbo/clcripfeuqftiprâ de iet um ^ü^iCiQü^f^^oÂnkümu»

DE LÊGA\ ET FI DEI COMMIS. 4^ hicipes,riïprâ,quodcuturcçuniuerlifatisnomjhe,glôfl? in I.idoncl,fupràdc tcftibus^amp;iefttêxtusiiinda gloæm c. cûninuncius,deteftïbus. quomodo autembocintelligaturjSC anmdiftfndé procédât,mdc Dodores in præalle-gatislocfsjô^ Di Jafonem in dj, fibac«^ qui manumicntur,fupràdein fus uocando:ponèntô(faîiæ mukæ confequennae inferri.

Secundôinfertur exhacconclnfione, quôdfi Senacus Venetotum pro* miferat nô ponere officiales in cerns terris Hungariæ fu b magna pœna,Ta* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*®

men fi etuis aliquis V enetusefi elect us ab hominibusillius terræ,poteft hoc ^^‘^* officium acceptare,nec per hoc Veneti inciduntin poénam, quia is etuis nihil egitnomine uniuerfitatis,fed nomine fingulari,et ita deeidit Pe, in conG 200. quem refertfiC fequitur D. lafo hie;

Sec unda conclufio,quæ ex Bart, diftindionc coHigitur, hæc eft î Quôd ea quae funt communia pluribus, Scfingulis,poirumdicere mea, quoaddi-Ipofnionempartis meæ, haecconclufio non impugnâtur, limitâturtarnen primô,fiAtofratreshabentcaftrumcommune,alternôpoteft adacmulatio* _^æ nemCocif fuam pattern extraneouenderc. Quiarpecialifsimum eft in ^^^^^“^ commua didionibus, quôdunus ad æmulationem alterius nonpoteftpartemfuam ^nof^ff.^ uenderetiHamlimitationemponitBal.inl.Mier.inrocietate.C. qui tefiam, jj.^^ face.poffiSC Bar.in fii.cum allegatis.C.ne fifeus uel Reipub.0^ probatur hoc pertextum in 1. quiconquecaftefiC.de fundis limitrophis lib. a. 8C gloffi in fi per prouincias. C, de ædificqs priuatis, SeCUndô limitatur hæc cen* clufio ina'dionededote.Namlicethæeadiofit communis patris SC füixji f^quod fiinpatris,SCfinonfoIum,fupràfoIu.matrimo. Si fiquihominé. ^ fi gerit.infrà de folutio/ramen quo ad agendum pro parte,nee patris nee fi-hæ dicitur,per dida iura?

Te^tia conclufio Bart, hæc eft, quôd focius poteft uti re communt, etiam inuito focio,quando utitur ad ufum deftinatum, Hæc conclufio quoc^ non impugnatur,fedcolh^unturex eaquædam illation es ad pradicam. Prima cft,fi duofratres uel foei) habentdomumcommunem,quæconfueuit loca-ri,9i^ unusipforumuult locate, aliusueró non,præferturuolenslocarc,pro* pter ufum deftinatum,fecundum Bafi SC Ange, in fiduo fratres,fuprà de ac* quiren. hære. Bafi in d. fit. ad finem. C. qui teftamenta face* pofft 8C in c. x'^ fi quis de manfb. de cótr. inuefti. Bartoon fi 8C hæc diftindio ^ Cum fondât amp;nbsp;ibi Paufi de Caft. ff. locati. Nifi alter qui uult impedire locationem, uelIeÉ inhabitaredomum,tunc effet locate uolenti,fecundum BafiinfiSabinus,in fin.fuprà communi diuidun.ôC Ange, in d.fiduo fratres,

Secundóinferturexhacconclufionc,fi duo fratres uel .focq ihabent dotnum communem pro indiuiro,SC unus ijjCoruifl totam domum inhabitat, no tenetur fratri uel confocio foluere mercedem, quia utitur re commuai ad ufum deftinatumtita deeidit gloffi in d. fi

Conßßio ßädpoß terininum adrefßondenditm prictextuerrorisreuocarinonpoteß 37 Cuius dliqudparticularis eüßlfd,eius uniuerfaUs quoq^eäßlfa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8

Cum,diäio habet accefforiè uenire »S

Delectus non habet lurisdictionem ^re proprio

Dijfenfationes contra reglos iuris comunis funt odiofe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tf

Dißributiuafunt dupUcia

Dominium fine traditione non transfèrtur

Domus communis qua confueuit locari

Dotis aHio eâ communis patris erfiUie

ACceptiUtio eüdÜa^ k^timuf ' iS AâM quifine expreßione ualuiffet, pro» pterexpreßionem inualidMßt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibi.

A étui füllt 7iuïli,fi contra ipforum ßmiAm con^ ditio expritnitur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Adic^io feu expreßio operdtur, ut coniunila ß* eer ent, quorum neutrum perfe fut is e^t t^ Aditione h£rcditatis quafi contrahitur cum ere* ditoribus z^r le^tarijs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;u

Eleäio nuUd non eH eleilio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n

Errorm nomineappeüdtiuoan uitiet 24. ^ Error in nomine proprio reilcgitæ, utrunuitict Îe^tum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;25

Error non uitlat,modo confiet de corpore 29 Error quandodicitur in corpore committi 24.

Effe,uerbum, de fui natura mducitdißofitionem

Commune qttodeit,meum dicerepoffum 4t Extequatio duplex edt,fimplex er t^^iproca 8

Conditio tacitanonminus fufhendit ,quamcon- ^^^‘{'^‘^^foqiifEmportetreciproca ^7 ditio pura nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t6 nbsp;nbsp;^xhlt;eredatto filijuelfilite debet fieri pure, nofub

)NTÏNVATIO TITVLORVM ï RIS CIVILIS ET CANONICI, PER D^McIchiorcm Küng, utnufque Iuris Dq^ dorera»

^E'PB HOC TEMPORE, CL^. rißime DoélorClauditin^uirentibii^^qute 'namße optima lurü docendi dißendi^^ ratio, aliud at^ aliud in mentent uenitcomminißi. Quidamemmueterem^ ^iamdiu rec6^ ptam docendi confuetudinem non temerè immutandam eps ß cenßnt : quidam uerô in uetcribult;s inßitutis,ß quidhabe^

antincommodi^addißentium utilitafcm emendandamßreiudicarut. Cum^f varie bac de re inter doélos bodiediß:eptatur, nulla meliormîbiat^utiiior docendi dißendi^ Iurii uia ex omnibui uidetur^quàm fi eo turn ordme » turn fermons,quo ab initio conßripta lurafiint, uidclicet optima ^ purißimo, tradanturbonarumartium Un^uarum^ß no leuiter inßruHte iuuentuti.C^fi enim meliorem ordinem,qudm ab ipßs Eegumlatoribui datum, confirueret 5? quiip^o Eatino,proprio O'^l^^^'^nti fermonsprudens noua,inepta,monfiro^ JauocabuladcU^eret^autCommutaretf Hancrationemciïm uir clarißtmus O, Melchior din^iif^, in explications ^ ContinuationeTtulorumliir^ Ciuilii (^ Canonictfecutus fit,non potui aedebuiinfiitutum optimi f^ do» Ilißimiuiri,communilt;ißudia, fuaindußria atqueingenio adiuuarefatagen^ tii, non probare, Tbi uero omnibus modU ornatißimo ac celeberrimo uiro, hoc quiequid eH opera, nominatim inßribi dedicariß uoluit, cüftl quodelegantioribusliteriiaclinguti eßsperpolitus,adeoß Iuris confultißin mus,turn quod multamfapè in Comitijs quibifsdam,ac Principu conuentibui beneuolentiamiUi O' humanitatem tuam^eclafaffes t feßuießim hoc qua» licunß officio publice memoremgratumß erga te exhiberet, E^o uero qua tuainmeiamdiu conßrmata eHuoluntas, dari mihi occaßonem cupiebam, mutuum aliquomodotibigratißcandi : idß cùmdemeo aliquando ßcerein animo haberem,tarnen de aliéna iam etiam, donee te,tu aß uirtute z^ érudit tione dignum aliquidconquifiera,opud te uoluntatem hanc meam teßißentam effe uolebamTu,quee tua ell humanitas,cbrßime Do^or Claudi, hancß^ gnißeationem utriußque nßritm,videlicet,tarn Metchtoris, quam lufiini no» mine,finonimportunam,nequemoleßam tibiducas, quanta doUrina tua ©4 Ißlendorem ßrtun(e,patridmquefimul et auitam amplitudinemillufiricirell, tanto illa ipßa etiam humanitas tua magii omnib!fsconßpicua,celebrior^ eil fitura. I^eßßciter nbsp;nbsp;Ek Francoßrto Momi^ Calendis ^uguJ9i,ßlnno

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;□♦Mekhiorem Clingiumlurifconfultum.

OTVM HVNC LIBRVM POTERIS DL nidere prindpaliter in quatuorpartes» In prima tradatne^ gotiiim religionis Cbnftianæ» In fecunda, de aducrfarijs ik liusreligionis. lntertia,de Jure human o, fme pofftiuo,cu^ ius Imperator cap ut Si miniftereft» In quarta,incipit conßia euere iudicia,8C ordinäre magiftratus inferiores»

Orditur autem Imperator in prima parte à lurediumo, tanquamdignik fimoamp;praeftantifsimo:ficutibbriPandedaruma lure naturalï;

Secundo, quianecefle eratcerta locaconftitui,inquibusdiuinarcligio Sc cultus celebrarentur,fubtjcitfecundum Titulumï

T ertió,quia loca per fe nihil praeftarentjnifi eJJènt ordinatx perfonç, ßok bus adminiftratio returndiuinarum committeretur,additTituîum: • De Epifeopü Cf Clericis,

Et quia illis adueriarqs nihil eft contemptius, quam nomen Chrifti,inftti£ obiter Titulos: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Tiu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

DehtiluHnEccltj^ manumittunturi^t'C» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Et breniter quiequid de rebgione Chnftiana dilpoGtum eft dè litre ciaÜi, quæreinhis duabitspartibiïshuius bbn, £lt;in quibufdam libris Awtbenngt; corom« * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tertio,

Tettiôjpoftquam Imperator conftttutiones de reh'gione Chn'ftiana,Ec« dcfi}s,perfonis ecclefiafticis,8d aduerfarqs illius religionis abfolmflctjadmo« uit animum ad difpofinonem Iuris humani, fiue poiitiun

Quia autem humanum lus proprie ex leg« conftitunonibus, fiue manda-«sprincipä,edidis,fiueSenatufc0fuInsö^c«depedet,propQnittresTKuIos:

NontameninilIisTituIisomnesfpedesIuris fcriptf Comprehendït Codex : Deplebifcïds enim,ô^ Prætorum,Aedihum^ ÔC Curulium edidis nf-lui in fpecie dilpoluit j 8C fuperiores fpecies etiam uariè tradatæ funt« Ideô enucl eattenem iftorum omnium fubgenerali Titulotradit:

Cûm ergô ad conferuationem rerum publicarum, lus feriptumintrodu« dum fit,fequitur quemlibet elle obftridumjeges fîue per fe, fiue per alium tenere :amp;? propterignorannam, neminem effe exeufatum, ob id fubiungit Titulum :

De iurfs ©“ fidi i^norantia, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Sed ne ipfum per fe ,fine executore Ôf miniftro eflèt plane m uturn ^nec ali« cui prodeflet, poftulabat necefsitas aliquem conftituere, cui fubditi iuppli, tarent : SC is eft Imperator, Sequitur iraque :

Pofteahabes circumftantiamtemporis,quandofdlicetliceatprincipifup-plicare,fub Titul,

Deinde pro quibus rebus fupplicatio admittatur,8C refcribatur^in Tifr, Si contra lus uel utilitatempublicam cre^

EtinTituIo: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;*

Poftremo addit duo cxempia,qug per refcripta concedebantur,uelutifia« tux SC imagines,fub Titulis:

Ethæc de conftitutione Iuris humani,8C eins capite, hoc eft,Impcratore, dixifle fufficiar,

Sequiturnunequartapars, Etfilegesconditæ eftent,Imperator! fubditi fupplicare poterant.Nondum tarnenfatis erat, quia propter Imperij ampu« tudinem,omnes controuerfiæ coram illo fupremo Iudice,hoc eft, Imperato« i e,decidinon poterant,necefle ergo erat per prouincias^ regiones ordinäre ludicft, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Quia autem ad lu Jicia propriè requiruntur tres perfonæ, Iudex, Ador, amp;nbsp;Keus,in hac poftrema parte Imperator ludices conftituit,SC fic magiftra-Aa

Ordinarij funt magiftratus inferiores poft Catfarcm,6^ funt quadrupliccst ]Maiores,Medij,Minores,8CMinimi. i

Maibres funt iliunres,ut apud nos duces amp;nbsp;principes» Ad quos refer T it«

Medij funt fpedabiles,qui media gerût adminiftrationê,ad qUOS refer Titi De offrie io Aîd^ffri officiorum.

* Deoff'icio T^roconfulfs,^ Le^ath nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V

Minimi funt,qui nec merum,nec miftum habent, fed tantum poflunt co* gnofcere in fummis,quae non excédunt trecentos aureos» Hue refer Tit.

De deffnforibtts duitiffum^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E t :

Dekgati ueró funt,quiuices ludicumordinariorum adittiniftranf. ^‘^^^ bis babes Titulum:

Sicuti autem Imperator fuprâ fibi adiunjiit magiftratus inferiores » lU mw niftros:itauicifsimillis magiftratibusïhfcrioribuMdiunxitab°s mihiftrosi netftpe A fle libres,ConfiIiarios,Slt; CancelIarios.Ideo babes Ti tul,

, De modo mulélarum^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

EtcftobiterinfertusTituI, De coiKraHibus ludicum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TIT V^

11 B R I t L G O D I e Î1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f TITVLI SECVNDI LIBRI CODICIS*

HVnc librUm potcris diuidere pnnctpaliter J'n quinque partes. In prima rraAatpritnainitialïtfSjedi'nonfSyAdioniX'B^Citatfonum; Infecunda* dêami'cabilicompofitionecôntroUcrfiæ, Intertia,de Aduöcatis SC Procu-ratonbus, Jnquarta,dereftKuuoncin integrum, In quinta,quidam tra# datdepracrniisisquibufdam ludiciorum;

Diximus autem infineprimilibri, omne lUdiciumconfiftereextribus perfonis:Ex [udice,Adiorc,2C Reo, ludicum tradatuspartimabfolutus eft, Sequiturde AdoreSC Reo.

Ante omnia tamen,ut ludiciutn fiat,requiritur,ut Ador accédât ludicem^ SC edat adionem fuam cum inftrumentis,8CCi SC fignificet quid Iuris habeati petat^l^diccm Reum citarijdeo habes Tituïosj

Citationefada,plerunc^controuerfiaé amicabilitcrcomponiiblent,metu ludiciorum,Et illacopofitio fit padis SC eranfadionibus. Quareaddunt Tit»

in tranfadionibusäutem fæpè crratur in computando Difpönitergo Im« p erator h uiufmodi errorem,nihil obelïè ueritati,fub Titulo:

Si autem per pada SC tranfadiones res non poteft cómpohi,fit traniitus ad[ liteni* In qui bus requiruntur qui poftulent,hoceft, caufas proponantJnfe* nturer^Tit, De poßulando.

Suntautem illi quipoftuiant,tripKccs, Aduocati,Procuratores,8C Nego* ciorum geftores,

Aduocati funt,qui inforenfibus négoces præeminentibus, præbent liti-* èahtibusfuum patrocinium,quod fit maxime in eorum abfentia, De quibus babestrcsTituI,

2, De^duocattsdiuerJorum ludiciorum, ll'‘ De^duocattidiuerforum ludicum» 111,De aduocati ßfei» •

Quia autem aduocati fæpè errant in offices fuis : Item errant in Ïure ÖC fado, Sæpê etiam multaomirtunt ex Iure, quae proponenda erant, qua: lu» fupplct: Ideo habesTituI,

pc errore aduocatorumtUd LibeUorum^ ndpreces concipien» tium, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• Item:

NonautemquilibetpoieftefleAduocatus,cuminfamesrepellantur* in* Ïertuseftergô Titulus: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Et tantum de Aduöcatis i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;••

Procu»Qtorautem,dcquohicIoquimUr,eft,qyiÏhiÜdiciodomini (SCma-kimê in eius abfentia ) négocia eins adminiftrat, agendo uel defendendo, Et funt duplices,Liciti,ÓC ilIicituDe licitis habes Tir, hic :

Illiciti autem funtpotêtiorcs,SôIitigiofi» Soientcmm interdum partes pa* trocînium potentium aduocare,uel titulos potenttorum, fine aliènes, præ® dijs fuis affigere Ô^c» utaduerfariosfuos abfterreant» Quodhiceft prohibi* tum/amin Adore,quàm Reo,fub Titulisfequentibus:

p't nemo priuatm titulos privdigfûts uel alienis imponat^ Item; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

J^ nemini liceatfine indicts autoritatefgna fîbi imponere^gute alias tenets nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Item ;

Negotiorum geftor eff, qui abfentis negotia fine mandate adminiffrat, DequoeftTit*

Sequitur quartapars» Sæpèautcmfit, quôdin padis, S^in tranGtSioni« bus, item in contradibus 8C iudicijs per fententias lædimur amp;nbsp;circumferibi-mur aduerfarij calliditate,dolo,metu,uel quibufeuntp alijsmodisjdcô benea ficium reftitutionis in integrum eftintrodadum» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Eftitacpreftitutioinintegrum,prioris flatus reintegratio,Etpetiturduo« bus modis,aut lureadionis, aut officio ludicis.

lure adionis petitur, quando quis metu coadus eft, uel dolo ind«dus,ut aliquid faceret,uel non facerer- De quibus babes Tir»

Et bæc reftitutio datur minoribus uiginti quinque an. 5Cmaioribtïs.’ Officio ludicis datur reftitStio ingntegrü quoep minoribus QC maioribus.’ Et quando de minoribus Iæfiisquæritur,diJffingue; Autlafdunturin tab' adu,qui ipfo iure quidem ualeret,fi reftitutio peteretur. Aut in tab adu, qui ipfo iure eft nulIusjCtiam fine aliqua reftitutione,üel fado, fine adu bomi. nis 8Cc.

Primo cafu,nccefiaria eft reftitutio in integrum ad hoc, ut minori fuceur* ratur.Propter quas autem caufas tab's reftuwtio petenda fit, po tens ebeere ex Tit.feq.

Si in communi cademf cau/a in integrum reßitutlo poßuletur^ Sihduerfus rem iudicatam, ^C, Si aduerpis uendttidhem. Si aduerjus uenditionem pignorum.

L I B R I I L C o D I G I s» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

Si ui otnifim beereditat^m;, ucl bonorumpojjeßionetn, uclatb quid aliudreijuirat^^c^

Secundo cafuj^uando fciheet lacditur Minor fn adibus, qui /pfo iure no Ualent,non opus eft petere reftitutionem in integrum, quia nihil eis obeft^ Qpi autem fine illi adus, quaere ex Tir»

1 n quibus caußs reßitutio in integrum non eßl neeeßaria» * I^on tarnen indiftinde omnibus minoribusdaturreftitutio in integrum, fed fæpè denegatur-Etprimo propter perfonampetentis: Vt fi minoralio* qui fingulari induftria præditus fit, uel diligens paterfamilias*

Secundo propter perfonamgt;contra quam petitur reftitutio» Vtfï filiuspe* tal cogtrapatrem,Iibertus contra patronum* Vtin Tit*

Tertio, propter mendaciumpetentis, ut quia in contradu minor dfeit ie maiorem* Ét poftea pœnitentia dudus allegat minorem ætatem petendore-ftimtionem. VtinTir*

Ctuintó,fimafculusuiginti,uelpuelladecem Ód odoannos natiueniam ataiis impetrauerint,ut habeanturpromaioribus,fub TituI*

Sexcó,propter ratihabitionem adus tempore maiorisaftatis,fub Tit, Siinaiorßdiisratutnbabuerit, •

Ft fit reftitutio in integrum in foro illTus,contra quern petitur reftitutio, fub Tit*

Kbi^Z^ apud quern cognitio in integrüreßitutionii agit andaßt^ Poteft autem petere reftitutionem in integrumipfemet qui læfuseft, uel eitistutor, curator,uel procurator, fub Tit*

Et reftitutione poftulata,omnes res litigiofæjSCiniuriae debent manere in codem ftatu,fub Tit*

* Effedusreftitutionis in integrum, eft reintegratio priftini iuris Si ftatuf, fub Tit*

De reputaiioiUbtia qu^ßunt in iitdicio in integrum reßitutioi^* Et tantum de reftitutione Minorum 8^c* nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;.

Maiores autem uigintiquinc^annis Ixfi unà cum uxoribus S^hberiseo* turn, etiam reftiiuuntur in integrtim off icioludicis, ex muftis caufis*

lb Ab fentia eau fa l^eipub. quash abcs fub Tiï, Dcr^itutionctnilitum^^corumquiJ^cip. caufet abfucruntt

Abac autem caufas fumuntur ex quabtate rei, 8C maxime in contradibt^ bonæfidei,utin Tit.

Inter quas tarnen poteft ÔC hace connumerari,fi alienatio fueritfadacauü mutandiiudicq,fub Tit*

Tempus autem reftitutionis dacurminonbus ufep aduigcfimuür nonunt annum. Additur enim maioriactatiquadriennium«

Maioribus autem datur ad quadricnnium.Hochabcsfub Titub De temporibus in integrum refitutionfs^tam Adinorum, (piàm aliarum peijonarum^GrCt

Si autemcontrouerfiæ (ut diximus)padis,ó(f tranfadionibus compote non poHunt,redttur ad indicia,ad quæ fada eftpræparatio per editionem a« dionis de citationis ♦

Fiuntautem bifariam, Autenim compromittiturinarbitros uthudentiS^ ftandumeftiIIorumIaude,ideft,fententiaXicompromiflum ualuit, Vt^aquot; bes bic in Tï^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Qiiia autem tam in arbitrés,quæ funt ad inftar iudiciorum, quàmintudt* ci)sordinartjs,requtnturordoiudiciarius,pracmittichic Imperator Tit*

Partes autem ante ingrenuml(tis,pign.oribus uelfideiuHoribus, bueper iuratoriamcaucioncmfatisdare,ó^ quotpinipCo ingreffit I/tis turare cogun# tur,quód non calumniofê uel agere,uel excipere uelint,fub Ti tuf;

HVnc hbrum diuide principaliter in fex partes, fn prima,ponit tituluni generalemxle iudieqs. In fecunda,quæ perfonæ poffemt elle in iudieijs.

Indices,Adores,dCRei, In teriia,incipic ludidum,8Cc, In quarta,ponitef« fednmIudiciorum, In quinra,tradatde cmibusdam caufisin ipecie,ubi de illis agioporteat. In fexta, agit de quibufeß adionibus, quae in Iudieijs pro* ponuntur,

Quia autem in iudieijs requiruntur multi miniftri,nt apparitorcs,Si^ litiuni executores, quibus pro laboribus debentur falaria,quac fportulac uocantur» S ubiungit ergo Tituium ;

Z^ rportulü z^Jumptibusw diuerfti ludid^i ficiendi^Dt exef cutoribus Utium. « nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Ai^on'bus Su Re/s in genere dida funt,ea hic obiter repetunturXt additur, qui pofftinr dare Indices dclègatos,id eft, commiflàrios : nempe quiiurifdi« dionem habent ordinariam» èC qui dan pofsinctitem quiinludictjspofsint eftè Adoresuel Rei,necne.E£ neminem cogendum ut agat,uelaccuCei,fub Tituh

Quiaautem ludicum officium eft cognofeere in alieniscaufis,prohibc-tur hie, rft quis in propria caufa iudicer : Tub Tit.

Sæpè autem incidunt accidentales caufæ in negocqs priiicipalibus,pro-pterperfonasagentium,reorum,uelftmilium return: difponitur ergoquæ caufæ primùm debeant decidi, accidentales, uel principales, fub Tit.

Deordineiud'cioruttt, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Abfoki to tradatu de Tudicibus, Adoribus 3^ Rcis,ô^c. redit ad indicia, 5^ ponk exordiumiudiciorum,ßuelitis,fub Tir.

Poft litem autem conteftatam,fæpê Adores pIuspCtunbquâmdebeturH Ideo additur Titul,

^Et deiudido cœpto per litis conteftationenl, eämperueniendum eft ad probationesjdantur dtlationespartibus,quæruntduplicesi

Quædam enim dantur ä Indicé gratia teftinm,nelinftrumcntôrum; De quibushic habes Tff.

Sequitur quarta parsonTudicifsautem^pgunftir etiaminuiti omnes, qui funt fub territorio uel iurifdidione ludicis ordinary, 3^ hic eft effedus india ciorum,fub Tit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

* funtrefpondcrefuisIudicibusordin3riis,ftimpetrauerint beneftciumab Ini pcratore,quales funt pupilli,uiduæ,ô(^ aliac miferabiles perfonac,fub Titul,

’.InqUinta, diximus tradan de quibufdam caufisinfpeciegt;ubide ^isagf oportear,quas porcris eheere ex T it. feq.

V bi ^uh de curiali ud cobortaliconditione conueniatur, VbiSenatores^ud darißimi ciuiliterud criminaliter conue^fi antur^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

dn quibics caußs militantes ßripraßriptione^id e/f^exceptione tneompetentis ludicü uti non poßint.

Supra quoque régula tradftaeft, neminem poflèludteem eilè in propria cai/fe. Hæc fallicinquibufdamcaßbus^quoshabeshicfub TituI, Ovando liceat unicui^ÿ fine Indice feuendicare, ^c.

Reales funt,pcr quas domini res faas ab al^s poffeflas uindicant* Etfuhdi* uiduntur inuniuerfalesdd fingulares» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

V niuerialis eft,qua res non figiHatim,fed per uniuerGtatem petimusi“!^^* lis eftpetitio hxreditatis.De qua habes hic Tit»

Quia autem in petitione hacreditatis fatpè obRat pctenti,autteftaogt;^*’^“”' fadumadefundo,inquoaliosinftituithacrcdes:autalienatio,qua uiuuspee donacionem,ucl caufam dotis res fuas alienauiu Ideö praemittit Titwt

Adiones autem reales fingularftfuntjquibusßngulas res prolequimurgt; eirca quas dtfiingue:

Aut res de quibus contenditur,{unt in bonis noftris,id eft,non facrx, non fandæ,non religiofat;

Autpetimusres corporales,quxrcih'cettangipoflunt,2lt;datur rei uendi« catio» De qua habes hic TituI,

Aut res incorporales petimus,quæ fcilicet tangi non poflunt,quales font feruitutes,8C datur adio confeflbria, qua contendimus nobis feruitutem in bonis ^cuius competerej uel adio negatoria, qua negamusahcui in boni* noftrisferuitutemcompetere, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Peribnalesfunt, quæ inherent perronæ•, Ö6 unâ cumperionaintereunt, qualesUmt ufufr«dus,ufusôlt; habitatio. De quibus habeshic Tituh

Reales uerô fuut feruitutes,quærci Jiot eft, fundoud domui STc; inhæs tentjUtcunepperfona ( cUi inhacretSCdebetur) pereatSC intereau Etfubdi-uiduntur in feruttutesurbanorurn prædiorum,âlt; rufticorumpr Vedior urn, De Utriftji babes Tiuhici

De ferai tui ibits ^aciuâ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* ,

lib's autem rebus, quas per didas adiones petimUs, fæpêdantur damna, tumpehdo,cömburendo,ueÏfrangcndo,ita quod de refardendo damnoagu lur. Quocafudiftingue i

Autdämnümdatumeftä libero botnine, amp;nbsp;daturadiolegis Aquili« ad refardendum illud damnumjdeó babes Titulum i

Aut fittó feruo, èc datur adio noxaîis,quâ petitur,ut dominUs ferui, aut b-tisæftimationempræftet,autferuumdetpro noxaJtacjfubiungitTitulumï

Adiones autemreales diuiforiae funt,per quâs petimus res diuidi: Suf funt hestFamibac ercifcundæ,Communidiuidundo,amp;finiumregundorum.

Famibæ eretfeundæfunt,quapetiturhatreditasdiuidi (Hæctarnen eftu« nitiCrfabs»)

Finium regundorum eft,quae proponitur ad diftindionem finis in prafa dq's rufticis* De quibus babes hie très Tit,

Mis additur Titulus,in quo difponitUr,quid iliac priores duae adiones babe# ant inter fe commune,fub Titub

Et in prædidis adionibus pier un c^ crant plûtes cönibrtes eiufdem lifi^ amp;nbsp;repellebantur fæpê agentes,fi quidam ex cisabeflènt,ó^ quoeÿ defende* bantfeexceptioné,fialiquiconueniebanturinaliorum abfentiat 6^ boefie* bat Audio protradatidacbtis,quod Imperator l|icfuftulit in Tiu

Autres de quibus agi(Ur,non funt in bonis noftris; V t religiofae tes,möa numentaifepurturac,8Cc4 Et iUa^ec uendicantur, néc diuiduhtur, fed aliö lurc defcnduntur,uel per adionem in fadum * uelper intérdidum de mot# tuoinfercndojdeó ponitTiq

ï4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E X P L 1 C À T P O T Ï T V Li

Poterfsautcmhunclibrum dimderein qu/ncp partes, fn prima fra^aC a(?liones,quaïcondidionesuocantur, In fecunda ponit regulam ciimquü bufdamexemplisdcfallentijs, In terti'a eft alia régula cum quibufdam faP lentijs. Inquarta eft materia probationum, In quinta redit ad AdioneseX contradibus prouenientes.

Supra autem in fine tertij libri diuifimus Adiones in reales ö^pcrfonaksï SC reales abioluimus. •

Suntautemadioncsperfonales,quçoriuntur cxcontraftibus,quaficon-tra(ftibus,deli(ftis,quafideli(ftis,

In hoe autem libro explicabit cas adiones,qux ortuntur ex contradibusï SC uocantur propriè conditftiones,

Eft autem condidtio adio, qua Ador intendit fibi aliquid dari,5d eft,do-minium alicuiusrei in fetransfert. Et diuiditur Condidioin condidioneni certi,SCcondi(ftioncm ex lege.

Condidio certi eft,qua petimus quid,quaIe,quantum,Et eft duplex: Con^ diftiocerti fpecialiSjSC condidio certi generalis.

Condidiocertigencralisdaturinomnibusalij'scontradibus SC obligation nibus,ubi quid certi petitur.

Ue fu^ragio, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Quarto^ pro repetenda re furto ablata ( à fure tantum) fubTitub nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

Condiftio ueró exlegedat»r,qüa^do ex noua lege adio introducif, néC cauctur quo genere adionis experiamur, agimus ex beneficio ilhus leg*®, quae earn introduxit.Ideo babes hic TituI.

De condicdicnc ex legeßne caufa,uel iniußa caufa^ Etillaccondidionesordine,pröceirulurisferuato,intefttari debenf, Necincipiendumeftab executione,fequeftrando remdebitoris.W^öin# fentur TituI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

De probibita fe^ueßratione pecunitt, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

T^uia autem fæpè teftatores, dumuiuunt, funt obligati, ieddemum poft mortem eorumobligariones8Cad»onesinhxredibusSC cctra haeredes ipfc-rum inCip^unt. Ideoinfertus cßTu.

J\lattr proßlia conuematur^ TVeßhuspro patre^ quot;Paterprofilio emancipaio, Vd: Lfiberti/s pro patrono, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V d :

•S’cruifs pro domino conucniatur, ^n fermts exfuoß^lo poft manumßionem teneatur^

Hæc régula fallit» Primo fi debitor alicmus condemnetur,ïîec eflet fôl-uendo,habeattarnen alios debitores,ilhpoflunt eius cred/tores conuenire, licet nihM cum eis contraxerint, fub Titul» C»

T ertiô,fi lis fuper ddido defundi conteftata fit,ucl a liquid ad hæredes ex eo peruenit,conueniri poUunt ex delicto defundi,fub Tit» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

De delimits dcfinélorum^in (luantum bteredes conuenianturi Q.uart0,ß quis conftituitfe foluturumpro alio, fub Ti^

Qj-iintô fallit in eo,qui propofuit aliquem miniftrum tabernæ, uel alij ne« goti^ioni^^ofinftitor appdlatur,amp;:inexercitore,quemmagiftrum uel re^ doremalicui nauipræpofuiu Hlienimpræponentes poiTunt conueniri ex contradibus præpofitorum,id eft,inftitorum £lt; magiftrorum nauium. De quibus habes TituU

Sexto,fallit in pâtre,quii conuenitur in contradu fihj pcculiotcnus, id dî, quantum eft in pecubo fibj î uel fi iuflu partis filius contraxerit, uel quid ex contradu fdtj,in rem partisuerfumeft,fub Tir,

Sicuti autem pater poteft obligati ex ^nttaffu fibyta Ut conueniaturtfic ccontrà,poteft aliquid ex eius contradu Iucrari,fub Titul,

^Tertia pars tradit aliam regulam,uiddicet quôd quilibct ex proprio coll* tradu tenetur,^ conueniri poteft.

Hæc régula fallit, primûm,fif#iusfamiliàs acceperit mutuum ab aliquo, tunc ex beneficio SenatufeonfuIti Macedoniani, nec ipfe, nec pater eius conueniri poflunt,ut hic fub Titul, ^dSenatuftonfuItum FFacedomanumy ^c^

Secundo,fi mulicr fideiufsit,aut intercefsitpro aliquo, non tenetur ex ifs la fua fideiufsione,fub Titul.

^d Senatufcon/ultum V elleianum,^c. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

Tertiô^ dans chirographum, in quoteftaturjlpefuturænumerationisfc certam pecuniæ fummam accepiflètquam fi non acccpit,habet exceptioncm non numeraeæ pecunia: contra creditorem intra biennium, fub Titul.

Q^iiartô faHitm co,qui parat us eft compenfare.Eft enim compenfatio efe* dut ÖC debiti ex utraqj parte contributiojdco habes Titub

Et per lilas exceptiones minuitur fntentio aeftorurn;econtrario tarnen funt modi,per quos augetur adorum infentio,ut ufura, quae dicitur accefsio ex^ ada ultra fortem, De qua habes bic Tir»

Quarta pars eft mfertafccundæ partihic,amp; tradat deprobationibus,quç iu adionibus requiruntur,fub Tituft

ï)cprobationibi(S, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Eft autem probatio rei dubiæ per argumenta oftenfîo. Et fit tribus mo* dis : per iuramentum,teftes,fiC inftrumenta.

Deteßibus^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

In inftrumentis tarnen fæpè aliter feribitur quàm adumeft, 8^fic mul» fimulantur, quac nonfunu Additur itaqj TituU

In quinta parte redit ad adioncs, quæ ex contiadibusproueniunt, Con* tradus funtduplices ; Nominati,amp;^ Innominati»

Nominatifunt quadruplices : Quidam enim contrahuntur re, quidam uerbis, quidam literis, quidam confenfu, 8fc,

Re contrahuntur, mu tuum,indebit um,commodatum,pignus, 2^ depofi# turn» DemutuoÔfindebitohabuimusfupràduosTitulos:

De contradu autem qui uerbis contrahitur, hoc eft,ftipulan'one,diccmu» infrâ libro odauo,in Tit.De contrahendaô^ committendaftipulatione,ô^c«

Sequunturitaepeontradus, quiconfenfu contrahuntur,quifuntî Mandas tum,Sociefas,Emptio,Venditio,Locatio,8^Condudio,

Materia autem emptionis 5C uenditionis per multos titulos (paria eft, Suh diuide er^ hoc membrumin icx partes, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

In prima tradat,quæ res pêfsint uendi^neene« Poflunt autem uendi tam tes corporales quàm incorporales.

Et hoc cft ucrum,fï tes propriè aUcuius uenditur/ub T/tuL jR,etn alienam ^erentibti^ non interdict rerum fuarumadminb ßrationem^

Vendt uerônonponiinc,pr{môpurpuræ,qutbusprînceps utitur in mat« lt;eftace,nec fericum à barbans, fub Titul,

Secundo,prohibetur uendiSC transfern oleum, uïnum,S^c. ad barbares^ Item arma ad holies fmpertf,fub Tituh

Dc parentibus t^uiflios faas dißraxerunti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»

In fecunda parte traslat quando emptio perfedla, altera pafte inuita,uel utraq^confenttente pofsitrefctndt,fub Tituh

In tertia difponit quód emptio debeat fieri fine præmdicio tertq , fub TlfJ Si propter publican penfationes uenditio fuerit edebrata^ Swe cenfuuel rdiiiuts fundumcompararinon poffè, De communium rerum alienationc.

Quiaauteminuenditiontbus re nondutntradita,rcsucnditafntcrdum pe# rit,ueIaugetur,tradlaturadqueiniUud periculum uel commodumfpetflec, fubTit.

Et fubqcit quid luns fit,fi quis alteriu? nomine emit, ucl nomine proprio,' de pecunia tarnen aliéna, fub Tit*

Inquartahabesquseadionesdenturex hoccontradu» Dantuf autema« ôionesbifariâm : Primo de lurcciuili,de quo habes Tituli

; Secundo,de Iureprætorio,fub Tituh Deadüitijs edidü. In quinta traslat de padts,quac in uendittonibus apponuntur, Sunt aufem Infinita padorum genera,quæ hic recenfeti nonpoflunt« Tu tarnen die pXgt; da eife duplicia,Licita,ô^ iUicita, De licitis padis habes exempla in Titi feq.

Dg padis inter emptorem ^ uenditoreWt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

Illicita pa da funt,quando pacifcuntur,ut fpecics diuerforum corporum irt negoriationibus^non msnoris quam inter fe ftatuerint,uenundentur SCciD« quitus babes TituI.

JJe conuentu negociatorum illicUOy ud art’ficio cr^alaborutrtf nee nonbalncatorum prohiLitis,^ padionibifó illicit^ C^c»

. In nundinis autem exigitur uedigal, quod qui non praeßant, incidunt 1» commiflïim.Idco habes Tiiul, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Contradus innominah funt,Do ut des,Do ut facias,Facio ut des,Facio dt facias.Intcr quos numeratur etiarn permutât o : dC datur ex eis adio pr^tt^* pus uerbis, I deo habes Titul,

Dereru/nperrnutatione^^praßriptisuerbist nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B ’

HIe hbcrpotcfldiuidiprincipahterintrespartesjnprimatradattï^cau'a fis matrimonialibus cum circumflanttjs caufarum, In fecunda de con* cubinatuv IniertiadetuteliSjS^c,

• paratorqsnuptiarum,quaIiafqpt,Spon(alia,Arrae,Prolenetitia,Donationes antenuptias,ueJ propter nupnas,Slt;c^ De quibus habes TituI,

Deß}on/abbif^^lt;^arrhßonfaUti/f,Z^profcnetitifs». nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-^

Sunt autem nuptiac duplices: Primae ÖC fee und ar, Vnaquaccj iUarumfuh« diuiditur in licitas Si illicitas-

' Primo,nomine conianguinitatis 6^ affinitatis,fub Tit, Deineeßts ^inutdibus nuptijs» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Secundô,iiomineofficioAjjn,Q«odquo(ÿfitbifafiamî Aut ratio ne P’''‘ uati

L I B R I V.» G o D Î C 1 S« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ip uaHöÄicq,ut inter pupüIumó^tucorcmjeCGfub Tituh

De interdiélo matritnonio inter pu^ülum ^ tutorem^fiu cu^ ratorcm^filios^ eorum,

Aut ratione publici orfkij : ut fi officiales ÄTc» uelint ducerc fubditasipfo; rum/ubTituL

ói t^uacun^ pra^ditiió poteßaie^ud ad enmpertinently adpp^ poßtarutfiiurtidid:oniju(e aßtirare tentauerint nuptias, ^tiUx prohibitat nuptix enam perrefejiptum principisimpetrarino pof« funt,fubTituf.

Secundx au em nuptixdicuntur omnes ulteriorespoff primas»Et in qui» bufdam caGbus funtmulieribus fub poena prohibit», ideo habesTituf,

Quia autem in nuptijs promittitur uel numcratur fponfo dos, uel de ea ca« ült;tur: item fiant donationes propter nuptias, amp;: durante matrimonio, reci-prot x donationes inter maritum Slt; Lixorem,

In hac tertia pariicu!a,de promifsione,numerationc,0C cautione dotis: Ite qux detur adio,quae interponanturpada,SC de donationibus ipforum edh-#uguni,difponitfubTitub fcq.

De rei uxori^adione,in exßipulatuadicnem Iran^fuJa,^ de natura doiibiisprirßita,

Depadis conuentis tarnfuper dote, pudtnßper donatione ante nuptias y g^ paraphernis,

N uptijs autem contradis, Slt; de dote foluta, fxpé fit ear um diflblùtio pee dtuortium,ita quôddosàmaritorepetatur, Ideoinhacquarta panieufa traçai de diuortijs, fub TituI.

Diuortq autem effedus eft,quôd dos Æftituttur uxori. Fit tarnen illarefti, tutio duobus modis*Primô,foIuto matrimonio per diuorcium,fub TituI,

Soluto matrimonio puemadmodum dos pctatur. Secundo, durante matrimonio,Ô^ quibufdam caufis, fub TituI»

■ Et in dotis reftitutione conuenieur tantôm maritus, non autem fidetuflo-res,qui forcé de fado datieflbnt,fub TituI»

Et fi diuortio fado mulieresdefcendentesamouerint quafdam resmarito« rumfuorum, 8lt;rcpeticrtntdciem,fitcompenfatio dotis, 8C return amota-* r um,fub Tir, hierum amotarum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Nec po*eft uxor pro dote fua mariubonâ accipcre, fed ordine luris ferua« tojcxigere dotem debet, fub TituI, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

AZc pro dote mulierü bôna quondam tnariti abdicentur^ id lt;ft, in fo^ lu turn demur.

Poft diuortium autem fæpê extant liberi, ex feparatis comugibuspreM. creatijde quorum educatione oritur contentio.Difponitur ergo ubi poft di# uortium morari,educari,ÓC ali debeant,fub Tit.

Diuortio fiâo apud ^uem liberi Mordri,uel educari debeant, D e alendis libertsaparentibifiSZi^c^

Poft caufas matrimoniales tradat de concubinis, quarum liberi natural* dicuncur,â^ pofTunt Iegitimari.de quibus babes Titub

De naturalibns liberis^O' ntatribifi eorum, ^ ex ^uibiti COftßs iußi eßteiantur, Qf'C*

Tertia parstradatdetutelis.Suntautemduplices,quialiostuentur: Tu« lores 6^ curatores.

Curatores ueró dantur adultis ufque ad uigefimura annu, furiofis QC pro* digis,cuiuftuntp gratis fint.

De his uero qui furiofis dantur,uel prodigis,extat Titulus infine fdê hk* iuslibri.

In prima tradatur diuifio tutclarum,Eft enim tutela triplex : Teftamenta* ria,Légitima,8C Datiua«

Teftamentaria eft,quando pater in teftamento tUtoresdat, quiinterdum à ludice confirmantur, De quibus babes Titab

Légitima eft,quae datur à l«gc,nullo futore ex teftamento extante; Et «H q uadruplex: Agnator um,Patrono?um,parentum,8lt;: Fiduciaria,D e quitus babes TituI,

Datiua eft,quando neep ex teftamento,neque etiam âlege tutores extant; fed Iudex ucl magiftratus dat,8C in ea requituntur multæ circumft^nti» per-fonarum,locorum,öt temporis: nempe quépofluntpetere tutores,Secundó# ubi petantur. Terrio, quaics debeant effe perfonac qua dantur» Qtiartó» quando dentur,fub Titulis iequentibus.

Qjti dare tutor CS tkl curatores poßintt ^^Uidaripßlut, uel non. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qj^ndo

In fecunda particula tradat de adminiftratione, perkulo, obliganone, fa-tisdatione, fulpitione, SC fimilibus tutorum»

Tiitorcsenimtenenturreddcreranoncmadminiftrationisi Et GexipfoB / rum negligentia rebuspupillorumahqmddamniaccederet,tutoresfuftinc^ buntperkuium^

Pupilh'autemamp;^ Minores ex tutofumuel curatorum dolo conucnirinon poflun^nifiindefadifintlocupletioresjfub Tk»

l^c admin^ratione tutorum^l curatorum^ ^ pecunia pupil, larifoencrandauel deponenda^

Et Iket pi Lires fint tutores,ünus tamehfoluspoteft adminiftrationemage# ï^A nomincpupilliconuenirijfub Tk»

Nullus tarnen futorum admktkur ad tutelamfinefatisdatione, necdufan=» te tutela uedigalia conducere poiîùnt,quia omnia bona tutorum funt óblü gata pupillis,^: per illam condudionem obligarentur quoeß fifco, in prariu-dkiun^upfllor um,fub Tk»

Et ß tutores fufpedi fuerint,remouentur propter fufpitionem, fub Tk» ß/P--^^ ^^toribiflt;s uel curatoribus.

Quidam enim gerunt fe pro tiitonbus,cnm tarnen no fint.De his ek Tk^ De eo (^ui pro tutore uel curatore ne^otiageßtt.

Nee tutores regulariter contra matris uoluntatem daripoßunt« Siautem mater confentiat, amp;C promiferktutoribus indemnitatem,illa promifsio tuto-ribus nihil proderiG

PupiUiautem apudmatrem educari debent,fi ad fecunda uota non trankt, quibus tenentur tutores praeftare alimeniijfub Titulis fequentibusï

Interna partetradatdeadionib«s,quaecompctuntintutelis» Sunt autcra duplices: Adio direda,amp;^ Adio contraria;

Direda competitpupillis,quaâguntcontratutores, ueleorum hacredes, ucl etiam fideiulToreSj ut ràtionem reddat tam de bonis inimobihbus,quàm etiam prouenientibus,fiC ufuris, fub Tkub nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

De h^redd}iu tutorum^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

Agitur autem contra eos bifariäm* Aut tutores générant adminißratto# nemjôC tenentur fimpliclt;ter:aut non gefleruntjÄ^ tunc fi contutores,quibus commißa erat adminiflratio,tanquâ fufpedos non aceufauerunt, de eo quo-quetenentur*

De diuidendatutela, pro qua parte quifque tutorumconueniatur,G tutor nongeflèrit Et in hacadionefpeciah teriuratur contra tutores in litem, fi inflrumentaproferre noluerint,fub Titub

Adio turelæ contraria efl,quae datur tutoribus 86 curatoribus contra put* pillos 8C minores,qua confèquuntur id,quod nomine ipforurn expofuerunt, fub TituL

In quarta parte habes de autoritate tutorum, 8C quibus modis tiuela finia* tur,uel impediatur, fub Tituh feq»

Jt licet tutelafiniatur pubertate, nihilominus tarnen tutor adeflè cogiti^ adultoin his negotijs,quæ ab ipfoinceptafunt,fub Tituli

IN hoc libro tradatur materia fuccefsionis, tam de lurepraetoriojqifämde (ure ciuili: tam ex teflamento, quâm ab inreftato,

Diuidit ergoprincipaliter in fcxpartes, In prima præmittit duos TßUa los alienos plane ab hac materia, Infecundatradat de Iure patronatus, In certiade fuceeßione fecundum lus prætorum, In quarta de iuccefsionibus de lure ciuili ex teflamento, Quinta difponit delegatis. In fexta de fuceeß fionibus de Iure ciuili ab inteflato,

Deferutsß^^tiuts,^^ liberté, mancipiß^ duitatum z^^c* Dc/urtis,^ßruocorrupto ^c^

Secundam partem dixi cogtinerelus patronatus, Habuerunt aiitetnpatio ni in liber tis mul ta lura, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

S ecundó,fuccedebant patroni libertis,ideoq? libertus in fraude® patron! de rebus fuis nihil poterat alienate,

T ertiö,tenebatur libertus patrono,eius^ liberis præflare reifcrcntiaw 8^ obfequium,fub TituI,

Patroni tarnen amittunt hæciura omnia: primo, fi liberti ius auredrum annulo^|im impetrauerint.

De Jure aureorum annulorum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fc t;

L I B RI VI. G o D I G IS, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;23

In renia parte tradat de bonorum poflèfsione,quæ eft fuccefsio turfsprç. torij : 3^ poteft earn peterc ram paterfamilias, quàm fihusfamiliâs : imô etiam tutor nomine infantis,ÔCc.Fit autem ilia petitio à Iiberis intia annum utifemj à reliquis autem remotioribus gradu, fntra centum dies utdes.

Et fi quidam, quibus debeiut bonorum poflefsio, pen er int earn, quids ne« rÔ non petierfnf,accrcfcir portio non petentium portion! pctentiû, fub Tit« Q^wf admutiadbonorum pojß ^ intra (^uodtcmpit^^ lt;^c,

Suntautemduplicesbonoru pofîcIsioncstOrdinariæ^amp;rextfaordinariæ, Ordinariæ fubâmiduntur in eos,quifuntexteftamento amp;nbsp;eosqui funt ab inteftatOjö^c.Ex teftamento funt duac:Secundum tabulas, amp;nbsp;contra tabulas.

fquot; nbsp;nbsp;nbsp;De bonorum pojßßtoüe contra tabulas Îiberti, ([Uiepatronts

fn bonorum autem pofte fsionibusboc^bferuatUT,qnôd ft quidam ex unb eapite defecerinr,de fertur bonorum polTefsiOjfequentibus fub Titul,

Uult,eam repudiate antequam agnofcat Agnitam autem repudiate non po« teft,fubTituI,

Erin bonorum poflefsiombusliberi conlerunt, qu%ex boni's defundc» rum confequutifunt, Ideó fubiungit Titul,

Dccodationibus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Teftamenrum perfedum eft,in quofeptemteftesfuntadlubiti^ó^« Eteft duplex: IVfl irare.S^ ^aganiciim,amp;'Ci nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Qpæ autem perfona: teftamcnt0facerepofsint,ueInonfacere,habesTiflt; Q^f teßamenta ficere non poßint»

Teftamenn autem caput,fundamentum, ^ fubftanti'a dependet ex inßt* tuttonchaeredis,quae eft duplex: Prima Sefecundana»

Secundaria uero eft fuhftitutio, quandö fcilicet inftitutofubdituraliu^ quidam.Er eft qm'ntupIex:Subftitutio uulgaris,pupillaris,exemplaris,cow* pendio(a,0lt; brcmloqua i

Præterea ÔC Ci aliquis inftitueretur,liberiauremfiuenati,ftuepofthunif praEterirentur,teftamentum quoep annullarent.

Ideo funt aut barredes inftitucndi,aut exprefsè exhacredandi. Dé iftisO* tnnibus habes Titulos:

Haeredes tarnen inftituti cogi nö pofTunt adire bæreditatem : habentenim fus deliberandi à lege intra annum,8C â Judice pro arbitrio fuo.

Qiiare ft cognouerint haer éditât cm efle damnofam,poftunt ab eaabfttne# rc,cam^repudiare,fub TituL

Erat quoque olim conftitutum per edidum Diui Adriani,ut hi^* «oie* bant mitti in bonorum pofTefsionem^adita baeredirate« tenebantur Reipub, reftituere trigefimam partem haereditatis : quod hodie eftfublacum,fub Tif»

» . De edt^lpDiui^drianltollendoiet^uemädmodumßfiptus beer a inpoßßionem mittatur. 9

Perditautemhaeresinteftamentoferiptus hafreditatem multisex cauftri Primo,ft eoegeritteftatorem,ut fe üel abum haeredeminftitueret«

^dSertatnßönfultufpSdleianutn^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• i

turn tmperfedLrm,quo adhibttis quintj teftibus,per fideicommiHum aliquid rclinquitur» De quo babes Ticul«

Qu/nta pars difponic de Icgatis.Eft autem legatutn donatio a defundore-lida,ab hacrede præftanda, fub Ticut

Hacredes autem in fraudem Iegatariorum,nc teneantur folucrc legata, fæ-pè nolunt adire hæreditatem ex tcftamento,fed ab tneeftato : quod eft probi* bitum,fubTif,

Fiunt autem legata quineßmodis: Purè,fub conditione, fub poena, fub caufa,ÓC fub modo,

De puro Legato non eft dubium,dercb'quisdubitatur, Veluti fiquisita kgaret: Lego Seis centum, ftuidua manierit: uel, fibacres meus Stichum feruum non manumiferit,det Titio nomine poenac Centura»Vel,quia me in* ftituiftiin bonis liter JS,Lego tibi centum»

Quaerituritacg,ft iliacaufanoneftuera,quianon inftituitteftatorem, uc! fuperior conditio non fuerit impleta,id eft, Seia non manferit uidua, utruni nihilominuslegata ualeant ƒ Etdeciditur,quöd bodie ualeant, fub Tuuli

'Deh^quee fub modo legati^uelßdeicommißt relin^uuntur, Ueconditionibu6infertis, tamin legatis, ^uamßdeicommß^*

Quia autem fideicommiflabodie funt adequata Icgatis/nferti funt Tituli.’ Defideicommißis t

* Et propter obfeura uocabula,quae inferuntur teftamentis,additur TituL Dc uerborum ßgnißeatione^

Exquo etiam adio ex ceftamento,qya petfturlegatum,eft bonac fide/.Se« quitur quöd fi mora contrabitur fuper re legata, nec foluitur, quoddebean« lur ururæ,proptcr moram, fub Titul»

Legata autemÄS fideicommiflà interdum minuuntur pro parte, interdum uero in totum deficiunt»Minumjtur duobusmodis: Primô,per Senatufcon fuItumTrebellianum, quod permittit hacredidiredo, inreftitutionefideü commifsijetincre quartam partem,quae Trebellianicauocatur,fub TituI» ^d Senatußonfultum TrebcUianum, ^ de incertisperfonis^

Secundo, per legem Falcidiam,per quam bacres defalcat quartam parce*!, fi tota bacreditas eft abfumpta legatis, fub Titul»’

In totpm autem deficitlegatum,quando fit caducum. Olim aÄem erant multi cafus,inquibus legata fiebant caduca,quÄuntbodie fublati/ub Tit, Decaducis toUendn^

Qu/a autem inter j'llos cafus SiC tail's erat : Si Legatarius ante aperturam te* . ftamen i decedebat, fiebat legatum caducum»

Hiiius cafus ponitur bic faHcntia,etiam de litre uetcri, uidelicct, nifi tab's legatariusfitdébberisdefundi, tuncenim uteunque ante aperturam tefta# menti decedat,niliilominiistamen tranfmittitlegatum adfuoshacredes, Ód -non fit caduc urn, fub Titub

= Etquamprimum à die mortis teitatorlshodicualetlegatum,itaquôdad hæredestranfmirtipofeft^Nonautemdebeturjnet^etiampetipoteftjnifiad-dira fit bæreditas, fubTitub

Etfiadita hæreditateiegatum nonfoIuitur,potefHegatarius mittiin pof« ièfsionem bonorum defundli,uelperere ut eifatisdetur,fiibTituI, •'

Z^f tn pofjeß'onem legator um uclßdeicommijjorumjeruandurum caufamittatur : ^ quandofackdari debeat^

Siquisautem finetelïamentodcceflerit,uocantur primo defcendenteSjiÏ-öe fi^rint in potebate morientis,fiue emâcipati,tamln bonis paternis,quànî mat^rnis ,fub T it:

Si ueró ùnà cum eis extant fratres,5f forores utrinep coniunc5}-ij fratriim^ præmortuorum bberi, uocantur in ftirpes.

Si ueró fratresutrinc^coniundi non extant, fed conf) nguin ci amp;nbsp;uterini, eorume^bberi,Ô^fuccedunt quoep in ftirpes, cxcluiîsauunculis Si patruis defundi.

Q,uandoautem neepfratres, neepforores. neeetiam fratrum, fbrornmue bben cxtant,haberlocum régula: Qin prior eft in gradu, prior eft in Iure.De his omnibus babesTitub

Quiaautem fibjsfamibàs fæpê defertur harreditas, quae propter patrien* poreftatem cenfeturpeculium,ÓC quxriturinea lus. Die crgOjUtim^HtS^a pecuburn cfle quadruplex*

Secundum eft quafi caftrenfe, quod fuaanduftria filmsfamiliâsacquiritf ßC in bis duobus pater nih-I habet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

-Tertium eft aduentifiû: utfi iibofamibasdefertur hærediraslineamater« na.Ec inea pater habet ufumfrudum,films ueró proprietärem,fub Tit, .• Debon^ materné.

Quirtûcft peculiû profe(ftitiû,quodacquiritfiliusfamil.ex re partis,Ôfc; Et in hoc pater habet plenûdominiû.DequopecuIioôf reliquisextat Tit, iJe bonis qua' liberts mpoteßatepatris conflitutiSy ex matrtmo^ nio^uelaliter acqut^untur,cf^ eorum adminißrationc, Z9quot;C^

De bæredibitii decurionum^ nauiculariorum ^ cohortalium tnilL turn, ^Fabricenßum Z^c.

HVne librum poreris diuidcre prindpalitcr fn quinc^ partes. In prima tradatur de manumifsionibus. Infecundade ukicapion»busamp; præren« puombus.ln tertia de fententia- (n quarta de appcllan'onibus.ln quinta quid iuris fit,fi confeßi uel conuidi non fint foluendo.

in prima,dix(,tradatur de manumifsionibus. Eft autem manumifsio datio libertatis.Ecfitbifariam: Primo inter uiuos,ut per uindidam,coram magi-ifratu 8Cc. Secundó,in teftamento : quod quoeg fit bifariam, Diredè,amp;:per fideicommiflum : quocafunonlicebat olim omnes feruos fimul manumit-tere.ficut M adibus inter uiuos,propter legem Fufiam Caninam,quac hodie eft fublata,fub Tit.

De lege Fußa Camna toUenda. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Et qui manumittuntur, Libertini dicuntur, qui olim erant triplices : Romani, Latini,8C Dedititij.

Pofteriores dux fpecies hodie fublat» funt,ita quod omnes indifferenter dicuntur Latini Romani, fub Titul,

Manumifsio luris eft,quando manumittitur is,qui eft propriè in iufta fer# uitute Jn bis tarnen diftingue :

Aut manumittitur feruus proprius,fcruus Reipub. aut féruus communis; Et ualct manumifsio,ita tamen,ut pofteriori cafu manomiftbr prüftet confo-cio precium ferui,quod turn habuit in eo.

Aut manumittitur feruus,qui fpecialiter eft pignori datus : ucl manumits titur ab eo,qui nó eft dominus.Et regulariter non ualet manumifsio,fub Tiu Decommuniferuornanumffi. ^ nbsp;nbsp;nbsp;•

■ Nontamen quilibet dominus poteft manumittere feruos :ne^ etiam qui. libetferuuspoteftmanumittC •

Manumittere enim non poffunt, Primo, qui in fraudem creditorura ma. numictunt, fid minor uiginti annis, fub Titui,

Q^i manumittere nonpoßunt : ^ nein^audemcreditorum manumit tatur^ C^c^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Manumitti autem non poflunt ferui ad perpétua uincula damnati,fub Titi C)^i non poJJunt ad libertatem peruenire orc^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Econtrï funt quidam cafus, in quibusferuimyentur libertatem, fub T/f, Q^ibitó ex caufisferui pro prarnio libertatem accipiunt-

Manumifsio fadi ed^quando manumittitur ingenuus, qui nunquam fuit feruus,fubTituh

Inbaccaufalibertatisdaturadio,quæuocatuf liberals caufa: S^ compen rit,primó,hbertino manumiflo,contra aflerentem eum feruum.

Deinde datur ei qui lt;niuftè»tanquam feruus ab aliquo detinetur, utpro-ClamcradIibertatem,Q_uo cafuadmittebanturoIimaflertorcsaflerentesiHoS agentes liberos eße. Quæallertio hodie eftfublata, Neq? tarnen quilibet ad libertärem proebmarepoteft. Maiores enimuiginti annisfife uenundari i afs» fint,ad libenatem prodamare non poffimr, De bis omnibus extanC Titu^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Deliberali cauja^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

C^mb!^ ad [ibertatem prodamare non licet ^^^ de rebifi eorum^flui ad bbertatem prodamare non prohibentur.

^oncurritautemcumcaufa libertatisinterdum Qt ab'acaufaaccidentalis» ita quod dubitatur quænam prior fitdifcutiendaJdeo extat Titulus:

Et domini cum feruis fuis fæpê conudunt,quos falfô dicunt ingenuos, ut forte aliquod lucrum eispropcereaaccedat, Quate confl-ituitur,quódqui^ cunqueillam collufionem infra quinquenniumdetexerit,illius fiat tahsfer* uusgt;fub TituI*

Acquiritur autemSCdefenditurlibertasperpracfcrfptioftcm, In hoc fa« mendißinguei Aut quaeritur deftatu Gue conditionedefundi propterlibe« rosrSCfufficitprærcriptioquinquennalis» Aut quaeritur de conditione ub uenris,8Ctunc,fi uiginti anniscontinuis fine alicuiusinterpellationc in libéra täte fuir,liber efficitur.

* ‘ Delon^t temporispriflfriptione^quiepro libertate^i^ non ad^ uer/itó libertatempropontfur.

Olim quoc^ libera millier feruili amore capta,fi feruo commifeebatur/ie* bar ancilla domini illiusferuu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

‘ Erat quoqj in feruis differentia, quod in ^uibuRlam domini habebant pie-* num dominium,in quibufdam femiplenum; Ea omnia hodie ^um fublata, fubTituK

Secundapars habet materiam urucapionis,ftue praefcriptionis. Eft aut^W* ufucapio Jus rem alienam meam faciens,quam iufto Utulo 8C bona fide conlt; tinuêponedi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

•-Et in hat deftnitione «ides, quôdtnarequirunturcopu’atiuèadprtpftri# ptionem;

LIBRI vtv co DIGIS. ^29 ptionem : Primo titulus, ut pro emptorc, pro donato,pro hærede; De qui® bus babes TituL

Secundo,requmtur bona fides,id eft,nefcireremah'cnameflc, uel ubio. famjud facram,fandam,rcligiofam£lt;^c,fub TituL

TertiOjtequiritur bona poHefsio, fub Titulo : Dcacpiircnda z^ retinenda poffeßione.

Sunt »utem præfcriptiones muhiplices^Prima eft longi temporis, decern annisinter pra:fentcs,6C mginnannorum inter abfentes,fub Titub

Hæc autem praefcriptio non indiftinde procedit,ceffat enim interdumtut primojtatione rei prxicribendîe:puta,(i res eft uitioia,aucprincipis,uel tern« ph ahcuius, fub TituL

In (juibitseaufis C^t lon^i temporfs preefcriptio, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

IVereidominic^t uel tempiorunt uendicatio.,temporispra^^ (criptioneßbrnoucatur,

i Secundo ceflat ratione perfbnæ, contra quam eft praeferibendumjutfl prac ^ribatur contra abfentem Rcipub»caufa,ueI contra pupiHum minorem, uel furiofum, fub T it»

Poreft tarnen hac prafcriptione praefcribi hypotheca à tertio pofleftore, fub Titub

Secundaeftpratfcriptioquadricnnalis, quæ competit contra fifcumrem alienam uendcntem,fub Titut

Tertiaeft praefcriptio longifsimi tempon's,xxx^ fcilicetuelxbannorum, qua poteft praefcribi resfurtiua,bona fide poflefla,fub Titub

Sunt ÖC aliae pratferiptiones, ut præferiptio ultra memoriam hominum; Item praefcriptio centum annorum, Scd de his non extant Titulb

Quia autem ohm differentia erat inter res mobiles quaeinprouincrjs,d^ qua: inItalia erant: res mobiles enim prouinciales non dicebantur res man# cipitltaliae uero res erant mancipi, amp;nbsp;ufucapi poterant: immobiles, fpacio biennij : mobiles uero, anno lino : quæ differentia hodie eft fublata, fub Tituh

De ufucapione transfirmanda.,^ fublata differentia rerum mancipi,O' non mancipi,

Ec eft fublata exceptio annalis cum fuis difficultatibus, quae fub Italico contradu locum habebat fub Titub

Inférieur hie obiter 8C modus lurifgentiumj^uo rerum dominia confequi* . mur,AHuuiofcilic€t,fub Ticub

Ïn terda parte tradatur de fententfa. Eft autem fententia præceptum lud/a cis,non naturae,non Iuri,non boutsmoribus contrarium. Et eft triplex: De-finittua,lnterlocutoria,K conuentionalis fententia, quamfert arbiter« De definitiuadicemus«

Eft autem definittua fententia,quando pronunciatur fuper meritis caufae, 8C negotio principafi à ludice competenti : quæ fi fuerit iniqua, ab eo appel-Iariporeftadfuperioremludicemproximum,nififitlata à præfcdo pratto* rio. Hincenim appellari nonpoteft, licet contra earn pofsit fuppheart,fub Tituh nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;

Etfuntfententiaeferendae partibus praefentibus reguîariter,nccpronun-ciatio differenda ultra triennium, fub Tituh

Sexto, fiferaturfententiacontra aliam fententiam, quæ tranfiuitinreni indicatam?

Nonô,fiordo non eft feruatus,ut quia condemnari debuit dominus, SC eft ^ondemnatus proc urator, 8C econtrà»

Decimô,fi luper certa quantitate adum cft,2C ludex pronunciat fine cer-taquantitate, nift feratur fuper interefle,

* Vridecimô,fi ludex corruptus donis malê indicautU De iftis omnibus babes Titub

quot; uerfarium corrumpere curamt, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Siautemomniaquæinfententifs requirunFur obferuata funt, fententiat refeindi non poffîinf,ntfiper appellationem, rèftitutionem in integrum, ÔC per fupplicationem,fub Titnb

Index autem in pronunciatione non debet tantum habere rationem ipfi^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[

Defruélibna Qf^expenfisIUium Z3^c^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

■ Caufa finahs fententia eft,facere finem cótrouerfiarum, quod fit uel con-demnatione,

Et mandatiir exeeuHonGfi ab ea appellaturn non fuerit,8Cc» In qua execu* Clone iicnkreslitigiofa,cum ufuhsä: accefsionibus,fub Tir»

Sunttamen quidam ca fus, in quibus cxeciitio non eft I/cita: PrimójfipïUquot; tes in unafententia condemnatiünt,ó(f unusprofua parte paruit fententiæ, reliqui uerö non»

Contra obcdientemamplius nulla admittitur executio, propter contu« maciarn confortium.

Secundo, fi fententia fertur contra aliqucM, non poteft fieri executio re^ gulariter^ontra eins coniundam,uel tertium,ne£j etiam contra focium cria minis,fiin crimmali caufa lata eft»

Tertio,G tantum comminationes uel epiftolae ludicisfucrint, nonrecipi-tint executorem rei iudicatæ»

Oyintô, per a cl um extra indicium executorem reiiudicataenonconfe« quitur,cumTituI«iequenr» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Qtiia autem confefsi æquiparantur condemnatis per fententiam, inferitm hic Tit;

‘ Interdum quoc^ Index dubitans de Jure confulit Cxfarem, uel aliospru« dentes ante pronunciationem, fub TituI,

Quarta pars» Subuenitur autem condemn^is in fententqs quatuor mo« dis : Per reftitutionem in integrum, per fipplicationem, per appellationem, per cefsionem bonorum»

De fupplicatione quoep did urn eft fuprâ in Titul» Defententqspracfedo«' tumpractorio»

Reftat nunc de appellatione, QC bonorum cefsicne dicendum. Et primo de appellat» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Eft autem appellatio fententia? â minori Indice perinnocationemmaios,’ ris ludicis proximi prætextu iniquicatis, primae fententiæ refcifsio: SC fiC-infradecem diesappellatio, quam appellans infra annum (qui fatalis dici* tur) exe qui debet. Etfi iufta caufa fubfuerit,poteftindulgeri alinsannns,* fub Titul,

Dc ^/ppeUatiombui., Z^ confultationibus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

fi fcntentia cd lata contra ah'am (èntcntfam,quæ tranficrati'n remiudicatam* Secundo, fi lata eft fententia contra i'us conftiturïom's Sic^ Quibus cafibus fine appellatione fententia eft ipfo lure nu Ha, fub Titulo ;

Deindeiieet inquibufdam cafibusfencentfafitiniqua, tarnen nonadnuCo titur appellatio,amp;c*

Secundójfi lata eft fententia interlocutoria regulariter, nifi pariat (enten* lia illa irreparabile damnum»

Q.uintó,fi in eademcaufa tertio appelletur : regulariter enim teftis 6^ft* miJibus cafibus appellationes non recipiuntur,fub Titub •

Side momentanea poflefsione fuerit appellatum,ne liceatin una eadem^ caufa tertio prouocare 8ic^

Suntautemcafus,inquibusappellationes examinantur, licetnonfintin* terpofitæ,intra decern dies : ut primo, fi quis propter iuftum metum ludicis non appeIIauit:Secundó,fi duo uel pluresin una (èntentia condemnati fünf» et unus appel lat,rchqui uer ö non,examinatur nilulominus appcllatio omni« um nomine,fub TituL

Extinguitur au tem appellatlo mor te appellantis, maxime lucriminalibns, Clt; in ciuilibustarnen locus eft, fub TituL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;।

’ Eft autemcedere bonis nihil aliud, quam bona dimittere 6f deferereerce dirorum improbitatiSf inconftantia;:3^ per hanenonita fubuenitur débites ribus,ut liberentur à debito,fed tantum ne detrudantur in carcerem/ub Tit, Q^i bonis cederepoJJunt^a

Fa5aautemcefsionepoftulantcreditores fe mittiin poftelsioncm bonO* rum debitor is,Si fepararieiusbona à bonis hæredum,fub TituL

De bonis autoritateludtds poßtdendts,Jeuuenundandis : c^ defèparationibits bonorum ^c.

Et in hoc cafu præferuntur FifeusSC Vquot;xor,fidotcm habet in bonis marts ti,omnibus creditoribus,fub TituL

Et fi debitor tabs,qui cedit bonis, in frJlidem creditor um quidam bona ahenaflet, poftunt creditoreseabonarepewreadioneperionaiiàpofsiden« ubus,fub Tit*

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ue reuocandis bis^c^ua^ in ßaudem creditor urn alicnata/unt^O'Ct

HV«c librum diuide principaliter in fex partes.În prima tra dat de Inter-didis* Infecunda de (ÿgnoribusSô hyporhecis-In tertia de esceptioni-bus SC rebus litigiofis.Tn quarta de ftipulationibuscumfuist oharrentijs* In quinta de patria poteftate cumfuis caufis* In fexta dedonationibusamp;^c*

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sunt

Sunt aittem Interdifl-a,formae, atc^ concepttones uerborum, qui'bas præ^ tor aut iubebat ahqtiid fieri,aut prohibcbat.De quibus extat Tit ulus:

De Interdictie nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Ët funt tripltcta interdira : Adipifcendae, poflefsionis, rccuperandæ,5lt;î retinendar*

Adiptfceftdae poflefsionisInterdidafunt, quibus adipifeimur pofleftio-nem,Etfunttria:

Recupcranda:poflefsioniscft,quorecuperamuspoflefsionem fam amif^ fam,Et eft unum tantum,fcilicct Vnde ui,fub Tit,

' Retinendae poflefsiontsiniterdidafuntjquibusagitlirdepoflefsione reti* nenda^Et funt duo:

Vtipofsidetis datur pro rebus immobilibus; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

EftSCalialnterdidorumdtuifio, quia quaedam funtreftitutoria, quibus pr^ttörrcflituiaÜquidiubetjUtfunt: Quorum bonorum, fiCVnde uu De quibus fupra,

* Quxdam ucrofunt exhibitoria, quibus praetor aliqutdcxhibercxubct,' qualia funt: De tabuJis exhibendis,fcilicet teftamento.De liberis exhiben* dis,fcudeducendis,amp; De libero homine exhibendo, fub Tit»

' Ïnfecunda parte tradatur de pignoribusamp;fhypothecis.Eft autemp/gfius resmobilis, propric obligata 8C traditacreditori, ut fit ci faluum debitum iuum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

HypotheCa autem eft rcsfiue môbilis,iïue immobilis, quæ obligatur cre* ditori,non tarnen traditur»Contrahitur autem pignus feu hypotheca bifari* a(n:Exprefsè,fiCtacitè» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Expreité contrahitur per expreflam partium dOnuentionèm/ub Tituh Depignoribiié O bypothecis»

Tac/tê autem contrahitur exuiSC poteftate legis mulns cafibus ,fub T/t* In (^uibtiócauflipignusuelhypothecatacitè contrahitur,

Oppignerari aucem poflunt res propri»» Deinde res oppigncrata alteri oppignerari poteft ,fub Titul.

Oppignerari autera non poflunt,Pnmó,rcs alien«, fub Titul» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ

Secundo,res facra,fanda,0i^ religiofa,6óc. fub TituL Ç^tarespi^noriobli^ari poßunt, uelnon ; zy gualiterpl^ug contrahatur.

iSi res communis pignori dataßt, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

Eft autem triplex pignus : ConuentionaIe,Pr«torium,S^ Tudiciate, Conuentionalc eft,quod contrahitur ex conuentione partium.Dc quo eft primus Titulus huius fecund« partis.

Praetorium eft, quando ludexmittitaliquem in poftefsionem alicuius,ut caueat de damno infe(fto,uel fimili quodam,fub Titul,

Îudiciale eft,cum Index propter executionem fententi« definitiu« mittit quern in poftefsionem, fub Tit,

Quando etiam eadem res pluribus eft obligata,oritur contentio, qu^ham fit potior in pignore: in quo habetur triplex ratio, Quidam cnim potiorcs habentur fuo proprio iure,nt primi creditores, qui habent expreftam hypo-thecam,fub Titul,

' C^uipotioresin pignorehabentur. Quidam uerô potiores habentur beneficioaltcrius:utqui in priorutnere^ ditorum locum fuccedunt propter padum aliquod,fub Tit,

t Si anti^uior creditor pignMuendidcrit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ,

Etinpignorecomputanturfruduspercepti, fub Tit, De partu pignoris^ Zi^ ^ni caiifa.

Et tantum de conftnuendo pignore,Sequiturqualiter diflbluatur,’ Diftbluitur autem pignus muftis modis : Primo remifsione,qu£ quot mo-dis fiatjUide fub Titul.

Secundo diftbluitur folutione debit« pccuni«,nouationc ctc.Hoctamen cafu,fl pecunia, pro qua res obligata eft, fofttafit, SC debitor ex alia quadani caula debeat creditor! pecuniam, fuper qu ƒ tarnen creditor nullum pignus accepit,pofsit creditor nihilominusobtinerepignus, fub Tir,

Tertiô diftbluitur per diftradionem.Si enim debitor non faosfedt credit (ori,poteft creditor diftrahere pignus,ft adum eft. Si uerô adum non eft ela^ pfobient)so,poftunam dcnunciationcmualecdiftradio,quam etiam debitor impedire non poteft,fub Ti^uI, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Vendf no tarnen iure debet fier/,ah'oqui datur debkori contra emptorem rei uendicatio/iparatuseft reftituere precium, fub Tir,

(mpeditur autem diftradio pignons per Iuit/oncm,quae fît foludonc, nel ünsdadone, fub Titub

Solunoenim partis debiti non libérât p/gnus VtcuneJ cnimparsibluta fiq nihilominus totum pignus manet obligatum, fub T it.

Si unui cx, plurihus hœredtbus creditorii ucl debitor^partent faatn debiti Jolucrit, uel acceperit,

■ 1:1 præditra liera funr,fi pecunia adualiterdebitori numerataefî. Sienim fpefutur«numerationisdederitpignus, neeeftpecunianumeraia,tenetur creditor fine luitionereßnuere pignus, fub Titut

-Quarto, diflbluiturpignus, ficreditor ius doming ineoimpetrauerit: ' quod fit, quando nullus emptor extat, Si creditor more folito accedit ludi# cem,uf pro debitoacquirat dominium in pignorejub Tit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Obferuabisautem hoc præcipuè, quod licet inemptione padumîcgi» commifTori« fit Iicitum,in pignoribus tarnen fit illicitum.

Fit autem hocmodo padumlegiscommiflbriac,ficrcditot itapacifeitur cum dc^itore: Si intra biennium pecuniam creditam nonreddideris,rcsop-pignorata definit elfe pignus,nec fit locus luitioni/ub Tituf.

Interna parte tradatur de exceptionibus. Eft autem exceptio nihil aliud, quàm ac^ionis exclufio, fub T in

Inquarta parte tradatur de ftipulationc. Eftautem ftipulatio,conceptio ’ ucrborum,quibus is^quiinterrogaturdafUrumiadurômue feid,de quo eft ihrerrogatus,refpôndet« De qua habes Titut

Qiiiaauterninuenditionibus,8^alqs quibufdam eontrad/busres aliéna# tx emnci foIent,Slt; abenans tenet de cuidione,Ideo obiter eßinfertus Tif«

Eft autern euidio, rei cmptx,uel ex aïiqua lufta caufa accept«,per ludicw fènrentiam abdudio. Creditor tarnen pignons,ft aliénât pignus ut creditor, ft' non ut dominus, pignoreeuido creditornon tenetur deemdione/ub TituI,

In quinta parte tradatur de patria potcftatc, Eft autern patria poteftas ins, per quod filtj 8^ fili«,c«teri^ defcendentes per lineam mafculina patri fub-qgiuntur,fub TituL

De prioribus duabus didum fupra, De tertia eft bic TituE nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t

Parentes tarnen nihilominus fuccedunt liberis emancipatie » decedeftti-bus fine fuis hacrcdibus,fub Titul,

Secundo,fi pater captiuusab hoftibusfuerit reuerfus,uel redemptus,(um enim propter lus poftliminq récupérât omnia priftina Jura, fub Tit,

Quid autern luris fit de illisbberis, qui infantes exponütur,uidefub Titt De inßntibiisexpofitü,^^ liberties fertig i crdehti,^uifanf guinolentoi nutriendos acceperunt Z!^c^

Sextapars tradat de donanonibus. Eft autern donano quedam Überalifas, ix nallo litre cogente conceditur.Eteft duplex: Propria Impro^r”«

Reuocanturautem donationes regulariter propter ingratitudinem do* natarq,fubTituh

Ohm is qui coekbs erat,non poter at aedpere ex donatione mortis caufaî quod hodie corredum eft, fub Tituh

HVnc librum diuideprindpaliter in quatuor partes: In prima tradat de perfonis aceufantium S: aceufatorum : In fecunda de caufis aceufatio-num,hoceft,dedelidis: Interna de abolitionibus aceufationum, cumqui* bufdara generalibus titulis: Inquartadebonisdamnatorum,8i^ eorum re# ftitutione SCc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Suprà autem in prioribus odo libris didum eft de ciuibbascaufts, pro quibus intentantur adiones* In hoc autempoftremo libro tradabuntur ac* eufationes,

Eft autemaceufare nihil aliud, quâmreum criminisperlibellumdeferre, uelfäifire aduindidam* Non tarnen quilibet admittitur ad aceufandum: muïieresenim,ferui,impubères,pupilli, SCfimilesab aceufatione repcUun« tur,fub TituI.

In libello autem quiinaceufationibus proponitur,rcquiritur, ut contine# antur nomen aceufantis 86 aceufati, menfis SiC locus, quando, 86 ubi commif-fum fit difcrimen, fub Tituk

Quibus propofitis,reus etO in alio loco, qu2m delidi detineatur, remitti. turadlocumdelidijfiludcxidiubeat, 86 ibieuftoditur in carcere publico : pnuati enim carceresinterdidifunt, fub TituI»

Et ft pendente aceufatione aceufator uel aceufatusdeceflèrit, finita eftac« eufatio regulariter,fob Titul»

In fecunda parte tradatur dc ^aufis aceufationum, delidis fcilicct, 86 poe# nis deIidorum»Sunt autem poenat delidorum duplices: Ordinariat, 86 Ex« traordinariæ»

Ordinariat funt,quando pœna nominatim 86 fpecificê eft expreflà»’ nbsp;nbsp;nbsp;,

Extraordinariæ autem,quando pœnæ non font fpecificê expreflac, fed ar« bitrio ludicis committuntur»

Ordinaria pœna punfontur, quigrauifsima delida commiferuat, quaka funt : Priftió crimen læfæ maieftatis, ut quando quis contra Imperatorem uel Rempub,quibufcunque modis quid molitur, uel ad hoftes fugit : 86 dicitur propriè crimen perdueUionisjCuiuspœna eft uit» amifsio ,86damnatio me-

mon'æ poft cnrs mortem,fta quôd fucceflbrem non habet : bona enfm confia fcantur,Rib Tniib

Secundum dehdum eft aduhcrium,quod in nuptam commfttitur î Sf im« ponftur adultero poena gladij» Adultéra uerô uerberata in monafttrium detrudttur.

Tertium deftdum eftftuprum, quodinui'rgincmuiduam^ honeftcuM wentem committiturgt; Eteftduplex: Voluntarium, amp;nbsp;Violentum;

Voluntarium,quod fit uolente SC confentiente uirgine, uel uidua : Cuius poena eft publicauo dimidix partis bonorum,fiftuprator honeftus eft ; fi ue-rö humilis,corporis coertio cum relegatione,fub Tituf, '^dlegem luliam de adulteries, lt;^flupro^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Violentum ftuprum eft,quando uirgines ucI uïdux per uim opprimun* tur,ucl abduc untur,8C poteft dici raptus : cuius poena eft poena capitis,qua(n parentes uel cognatiipfi fumcrepoffunt à raptente,G eum in flagranti crimw nedeprehenderint,fub Tit.

•Étlicetadulteria uel ftuprafint dehefta per fe iatisgrauia, fiunt tarnen graa uioraperperfonas cum quibus commitiuntur: utputa fi quis corrumperet earn, cuius tutor fuit, indiftindé deportaretur,Ót bona eius confifcarentur. Item fiferuus concubueritcum domina fua,comburerctur:domina uerô dea capitarcturS^c.fub Tituf

Qjiartum crimen eftuis,fiueuiolcntia, quac eft duplex, lufta Qi. Iniufta, Visiniufta fubdiuiditurinpublicamSC priuatam,

Vis publica eft,quando cum armis uiolcntia committitur: cuius poena eft in Iibcns hominibus deportatio, in feruis autê occifio, li infcio domino uim commifcrunt : alioqui eft damnatio inmetaHumi

Vis priuata eft, quac fitfmearmis: eins poena eft ademptiotertiacpartisbo norum,amp;f amiftio dignitatisSCfamâc, fub Tituf

Quintumddieftum eft homicidium,quodfitbifariamtAutperuim,utfer« ' ro,2Cc, aut ueneno,uel artemagica*

Primo cafu fubdiftingue : aut interficitur extraneus, Sif poena occidentis hodieeft gIadtj,iubTituh

Autinterficitur unus ex afcendentibus uel defcendentibus: pnta^pater» mater/ilius/ïliaamp;c* Etpoenainterficicntiseft,utinfutusculeo, cumcane S^gaflog^fl^naceojuiperafiefimiainuicinum mare uel amneni proljeiatur, fub Tituf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Vis iufta eft, quando dominus feruum corrigit, pater fJium delinquent fern, fub Tit,

De emendatione/cruorum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Secundo cafu, quando q«isartemagica,uelfortileg/outitun Subdiftin* gue: Aututitur ad diuiaandü,Slt; tunefi eft arufpex, augur, ariolus,maïeficus, •- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;punituï

ptfnïtiircapite^Si uerô ucitur arte mathematica,ntAftroIogfa,fccund3 quoft dam eft lïdca; de lure tarnen Canonico omni's diuihatio eft prohibita.

Aut non utitur ad diuinandum,8lt; fubdiftingucJ Aut utftur in finem bonft puta^utdeteganc furta,uelfru(ftUsterræ âtempeftatibusfàlüentür^ Vel quis geßit charaderes in collo,ut cuftodiatur,0^6Êt de lure ciuili nulla cxtat poe* na,quia non peccant contra tranquillicatem publicam, nee aliquem lardant: quia autem contradJeum peccant,imponit lus Canonicö pcCnitentiam, S^c*

Aut utitur arte magica ad finem mali,QC contra falUtem homfnumî uel ut pudicos animos ad libidinem prouocet : ÔÇ pcena gladt) imponitur,fub Tit,

Sextum delidum eft uiolatio fcpulchrorum,iii quo diftingue: Aut uiolan-tur fepulchra hoftium,ó^ fitimpunè:aut uiolantur fcpulchra ciuium noftro-nim,amp; fuBdtftingue:AutdirUUnturtantatriacdificia, ftatux, fiué Epitaphia impofita monumento : amp;nbsp;datur adio ciuibs in fadum,fiue interdidu, Qjiod ui aut dam eontr^wplatorem,ei cuius intereft» Et punitur molans poena pea cuniaria non miims fentum aureis, qui cedunt agents

Aut in uiolatione corporum mortuorum ofta extrahuntur ÓÓ diripiuntur* , amp;nbsp;tune fi uiolator eft hümilisperfona,affïcitur ultimo fupph'cio:fi autem hóf nefta, depor^aturin infutam,autrelegatur, ueldamnatur in mctallum, Aib Titut

Septimumdel id urn eft: plagium, quodproprié fit, quando quis abducif* óf edat patri fibum,domino feruum,aut Reipub* ciuem, amp;nbsp;eos feiens uerw diditituiuspoena eft,fi plagiarius eft feruus,uel libertus, quod beftijs fubq-citunSi uerq eft ingenuu^dißingueiaut eft uihs perfonajöf punitur gladioi auteft nobiIis,8C damnatur in mctallum, fubTit, ^dle^mPlauiatn^e'PIa^iarijt.

Odauumefterimenfalfb Dicitur autem falfummutatie ucritatis dolofè fadaïóifcomraitutur quatuor mod is:

Primo didoeommittitur,ut fiteftisdicat falfum teftimonium, uel taceaf ueritatem : uel »liquid accipit,nc ferat teftimonium * amp;nbsp;hoe cafu poena falft teftis tripleet eft,quia treslacditjófci nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Eft amp;nbsp;hoc crimen falfi,fi Iudex feienfmalé pronuncian Quo cafu tenen-tur omnes,qui Qpem prarftiteruntludicijtem fifalfts legibus utit allcgando,

'Secundófft falfum fcripturarum,fifcilicetfalfumfcribitur,uel ucrumde* letur. QUo refer Slt;hoc,fi quis falfofigillo utitur. Et poena No: ar ij falfum inftrumentumfenbentis hodie eft,utmanum amittat.

Falfum quoque committit, fi quis fibi aliquid adferibät in teftamento, fub TituI»

Tertió fado fal fum committitur,ut in moheta 5fmenfura, In moncta dia ftingue: A Ut aufs habet poteftatem cudendac,Sf cudit falfam, uel detrahidte gitimum pondus,Óf tenetur lege Cornebafde faills.

Aut quisnon habet poteftatem cudendi.óf tunefi alicuiusmonefam,hort recognofcentis fuperiorem,falfaucrit jgne comburitur,öf omnia mus bón# confifcafltur'öfc. . .bjt';!j t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Aut falfat monctam eins, qui recognofeit fuperiorem, tunc deportatur, öd domus dus ( in qua falfum commiftum eft)publicatur Jdc dic,fi quis format

tam boflam monetam rafent, 8^c, Itemfi quls leiens monetam ab alio fa’fa» tam exponn/uftigatur uel rclegatur.

Vfu committitiir etiarn falfum,ut ft quis utatur fnftrumento falfo,uel go rat fê pro mïlitc,eüm non fir,uelferuus pro libero homme, Ita quotjfi qms dolofè utatur falfo nomine,SCc, Ethiomnespoflunt fe liberate abftinendü, Commutitur quotp faifum in alqs muftis eaübus, in quibus ueritas dofofe oceultatur. ER autem generalis poena falG deportatio, De tills omnibus ha» besTituL

De hk qui fibiad/cribunt in teß^mento» Deßlfa monetär nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»

Nonum deh dum ell,quod committitur, quando quis pecunia facit fe cî'^ gi,ad aliquam adminiftrationcm, uel dignitatem, cius pana cil déporta* tio,fubTituI,

Decimum eH crimen repetundarum,quod locum habet, quando quis ed in publico officio, amp;nbsp;propter munera facit aliquid, quod faccre non debet, cuius poena eft duplex : Ciuilisamp; Criminalis,

Siciuiliteragitur, condemnaturin quadruplum eius,quod accepit: ^^ autem criminaliter, fubdißingue : Aut exitus caufae affert damnum in rd-pore: Aut in bonis, Primo cafuiterum fubdißingue: Aut icquiturrJbrs, SC poena eft capitis : Aut non fequitur mors, fed alia corporis lacfio,miuit^ Iudex in exilium, bonameiusconftfeantur,

Secundo cafu poena cft,dcpofitio ab officio ,fub TituI, ^dle^em [utianirepetundarum»

Vndecimumeftcrimcnpeculatus,quodhabet locum, quando pecunia publica,res facra,8i c. intercepta,uel quoquo modo contaminata eft.

Circa poenamdiftfnguc:Aut is qui fubtrahit,eft ludex, SC in adminiftra* tionCjôC poena eius eft capitalis animaduerfio. Idem die de illis,quiopem tu* lerunt,

Aut is qui fubtrahit,eft priuatus afiquis,8f non in adminiftratione,^^ P^' na eft deportatio, Hacc tarnen atcufat^ tollitur fpacio quinqucnntj,fub '^ ‘^ De crimine pcculaüiÂ (^C^

Duodecimum eft facrilegium,quod proprie ftr,fecundum LegiihUiq^”’quot; do quis aufert facrum de loco facro,Ec imponitur poena pro quawnuc perfo« næ,rei,temporis,ætatis,ÔC fexus,Pleri^ in furcam fufpenduntur, Si quis ta« men modicum de templo abftulcrit,damnandus eft in metaUum, uel in infu* lam de^rtandus,fihoneftuseft,fub Tituh*

Decimumtertium eft leditio,quodfit,quando quis mouet populum con« tra magiftratum,Eius poena fumitur pro qualitate perlbnae tt dignitatis,

Et tantum de criminibus •rdinarqs/iue publicii. Sequuntur Atraord/* Iiaria,ftue priuata delida,

duilfs concurrunt,8lt; unà intentanrur,utnim altera alten' praefudkete’S^ con-cludit quod non.Excipitur tarnen adioiniuriarutn,quac fi fuent ciuiliter in« tencara,ampliuscriminahterintcntarinon poteft, fubTituI»

Primum ergo priuatum fiue extraordinarium delirium eft furtum, quod fit bifariàm : Aut quis furatur res uiuentis alicuius, SC hodie pcena eÜ gt;nbsp;quod laqueo pœnam furnit»

Aut furatur haereditati iaCenti,cniöd appeÏIatur crimen expilatac hxtedU tatis^dC pozna eft extraordinaria* V des enim in opus publicum perpetuum^ SC tem^rale darifoIcnt»HoneftioresucróreIegantur,fub Tit»

Secundum priuatum delidum eft rapina, qu« proprie dicitur, quando quis ex propoßto rapit res mobiles : eiusp«na eft,infra annum utiiem » con« demnario in quadruplum,fub Titul«

Tertiumeftcrimen ftdlionatus^quod habet locUm, quando quis uaricta* ris SC mendaci) reus eft,Ut ft unam 8C eandem rem icienter plunbus oppi^e* rareuHabet autem hxc aceufatio locum,quandoaliaadio fpecialis non exi. ftat.Eius poena non légitima,fed arbitrariaeft,modô tarnen in uili perfona, non excedatur damnat io tn me ta 11 urn : SC inhoneftioribusrclcgatio* Infa« mat tarnen hoc crimen,fub Tit*

Quartum delidum eft iniuria»Dicitur autem iniuria,quando hberlbömi# nis corpus uel famalæditur.Et fit tribus modis:Re,Verbis,SC Literis,

Literis,cum quis librum uel carmen,ad infamiam illius pertinentem, feri* pfcrit,uel c0p0fuerit,0Cc*Et agitur in hoc delido ciuiliter,uel criminaliter*

Si ciuiliter,datur a(ftio,in quantum iniuriam paiEis ad animu reuocauerif* Sicriminaliter,poena eft arbitraria,Poena tarnen illius, qui famofum libel* lum inuenit,ncc difcerpfit,iedpandit,capitalis eft,fub Tit uh

. Defimojls libella. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

Quintum crimen eft Abigeatus, q Jbd fit, quando quis dolo malo atienia inftdiatur animalibus,ut iumentis £Cc. SC ea abducit, Eius pcena eft damna« rio in opus temporale, Vbi tarnen ftlud delidum eft frequens, gladio puni« tur,fubTituh

Inférieur 6C hie fpcciale aliqu»d delidum, quod apud nos non habet 10« cumJn Aegypto ( Nilus enim gertis uicibus egreditur ad irrigandos agros ) ft quisaggercs,quibus Nilus continctur,ruperir,comburitur unà cum confi-liarijs,fubTiruh

De zVili ^Q^cribifS non rumpendü. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Sextum dclidum eft occultatio uel receptâtio latronum, uel ftmilium, ^ puniuntur occultarores eadem poena qua ilii quos occultant, fub Ticuh

contracoscapitalisfentenria feratur, priufqnam audiantur, Idcocÿ fu»r re'\ qmrendt per publtca cdidla,utcopiatn fuf praeftentjô^ bona cortim diftnbü* ërtdaiunt inpublicum.Siautem infra annum,poftqnamfciucrintfe requiU-tos,nonappariiennt,occupanturbona eorum,fub TituI,

In criminaUbusautem cauCiSfô^publiasaccirCationtbiis fequirunturpro« fca£tcnes,Iucc meridiana dar fores,quac fi defiefût, Ô^ extant fufficfentes præ* fumntiones,fiuecertffsfmaindicia,proceditur ad quaeftiones, Eli autesn quxfltoj'nquffitfo uentansper tormenta,fub TituI.

ToUitur aurem aceufario per abolitionem. Et cft abolftfo aceufationis in-ftituræ^per fèntentiam interîoeutoriam peremptio.Et fit tribus modis £

Primnm, per principem, qui facit hoc fua fponte, forcé propter diem alb quern !nfignem,aut publicam gratulationcm,aut rem profperè gefiam 5Cc.

Tertio,per mortem accufantis,uel accufati,uelbfennio tranfadofinc cuf* pa accufatoris, fub Tit.

Aecufitoresetiamnonpofluntimpuneab accufatione intentata defift^ re fimpliciter,hoc cnim temcrarium effet, quae temeritas tribus modis Âae» gitur.Am enirn tetgiuerratur,quod proprio fit, quando in uniuerfum ^ ac# tulatione pubfici criminisdefiftunt, Etilliinciduntinpoenam Senatufeon-fulti Turpiliani,quæ efiinfamia, Qi quinlt;^ librae auri,^ extraor dinaria por# na/ubTicut

Aut calumniantur:quod fit, quando fcienterfalfa criminaintendunCew ills poena cft pcena talionis, id eft, CaIumniatoriimponiturfUapœna,qua puni end us fuifletaccufatus,ficonuincipotuiflet,fub TituI.

Nota tarnen hieobKer,qu0OTn facet nemo aliqua macula, fiuc fcripf“’'3 noiandus cft 8Cc. Quia facies,quae ad fimilitudinem ecdeftis pulchriw^^fni# figuratacft,macularinon debet,fub Tit*

De pœnis corporalibusdelinquentium hucuGj didum eft : quidautent lurfs fit de bonis cor um,diccndum erit. Diftingue itaeç ;

Aut quis damnatus eft per fententiam ad rbortem,fiue natura^m» ß?« ^fd uilem î Sf cedunt bona eius cognatisufque a^ertium gradum inclufioé, niö eflèt damnatus propter crimen lacfæmaieftatis,uelhoncftatis, OCc,

•Autfcinterfecitimpatientia doloris, aut txdlo uit», ud etiam ex aliqua me!ancholia,uelobpudorem aerisalicni,ôibonanonauferunturhçrcdibixs.

Aut fc interfecit metu pcenac,propterahquoddelidum,uelma!eficium» proprer quod bona publicanda non erant,ut furtum,homicidium,ô6c, Si bo* na non auferuntur haeredibu%.

fetregitimêdamnatusperfentcntiam, qual/a fünf: crfmcnlatfae maieftans: ud haercfis,0^c, S^ confïfcantur bona,nec cedunt hæredibus.Qu« conflict-üo cömmaniccr fit à Cupenonbus ludfcibus, fub Titul.

Damnatiautem perfententiam, (f àCacfarcfncrrntrcftituti fn integrum, tecipiunt bona,dignïtafcs,famam,amp;f honorem,fub Titulo:

VNC LIBRVM DIVIDE PRINCIPALS ter In duas partes î In prima tradatur de difpofidone lans DiumiSC Canonici. Infecunda deiurisdidione EedeffaRia ca,5óc*

Sicut Imperator luftinianus in Codice fuo primum à lure ____________diuino orditur, 5lt;;poHeaaddifpofitionemIurisciuihs,ma-giftr^iium^ciui!iumprocedit:itaquolt;$Gregorius iX* fuis Conftiiutio« nibuspracmittit TituI.

Deinde progreditur ad lus Canonicum, fiuc polïtiuum, cum magifiratL bus Si rebus Eedefiafticis.

» lusfcriptumcontinctConftitutioncs S^ Refcripta, Conftitutiones funt Canonum ftatura.

•- Refcripta uerô,quæ à fummo Pontifice refcribuntur ad confultationem, telationem,feu imitationem aherius £lt;c, fub TituL

* De rt/criptis* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

tin fecunda parte tradatur de iurifdidione EcdefiaRica, quae eft duplex : V oluntaria,^ Contentioia.

Contentiofa ucrö,in qua cont/nditur de bonis EcclcfiafticisS^c. Si matrix monialibus,2lt; alqs,

Dicemus primumde Voluntariä,8f eius miniftris. Conftituunfur autem miniftriEcdefiactrifariam: Autperpoftulationem ; Autper eledionem* aut per translationem*

Poftulatioeft alicuiuspcrfonac,quae propter defedum aliquem eligi pro^ hibetur,concors0^ certacapiiulipetitio: àficeftquan praeambul^dedio# nis, fub T^tub nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

Translado eft de unaEcdefia ad aliam eum autontatefuperioristranuniu fiOjfubTituIoi

Et hæc dignitatis conftitutio habet locum in fummo Pontifice,Ärehiepi* feopis^EpifeopiSjAbbatibus : item Paftoribus fife*

»' in Ärchiepifcopis autem hoc additur,quod ipli babeant fus utendi paUio cert is diebus,S^ in fuis Eedefifs» Vocant autem pallium, infigne ornament turn Archiepifcopi,de beati Petri corpore fumptum/ub Titulo:

Qiii autem femel eft conftitutus,ut praefit Eeddïae, non poteft t^mere ab ca difcedere,negregemfibi commiiKtmdeferat,nifi hoc fiat autoritate fupe* ïtoris,quod fit exfex caußs*

' Et hæc procedunt,fifunt diligentes, fecus fi fint négligentes, tune enfin fuppletur eorum negligentia per alios,fub Tit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4

Defùpplen^ne^i^cntia pnelatoruM, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

In conftituendis autem prælatis Öi^miniftris Ecdcfiac,principaliter requis runtur ordines,

Eft itaqj ordo ritus Eccleßac,qui fitper manuum impoßtionem poft fuffi« eientem perfonæ examinationem,ut in certis offices pofsit miniftrare* Et funt duplices : Maiores, 8^ Minores»

Maiores,fiuc facri ordincs,funt tres : Subdiaconi,Diaconi, amp;nbsp;Presbyteria Minores funt quatuor : Hoftiarif, Ledores, Exorciftae,8^ Acolytt .Conferuntur autem ifti ordines à fummo Pontifice,Ärchiepifcopis, Epi* ßopis,8^ Suffragancis, ÔCc,

De Ärchiepifcopis SC Epißfcpis,^ Suffraganeis die,quodordinesmine« res quoc^ DominicisÔf alifs feftis diebus coferre poflunt. Maiores uerô no, nifi fabbatis quatuor tempo-rum, in ufgilia Pafchæ,ucI fabbatopoftLattare, in ordinatis autem requiruntur tria copulatiuè :

Primoiuftaaetas.VcinEpifeopoordinando trigintaanni; inprcsbyterii autem uiginti quinep.

Tertio cruditio,fub TituI, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;%

De temporibitó ordinationu/rt,ç^^ualitateordinan^^umt De [crutinio in ordtneßeiendo,

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sccunddjlkgjnmê nati,nifi difpenfet cum eis, fubT/tuf;

^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J^efiliff prcsbytcrorum ardinandh^ucl non^id c/},natfi ex Con^

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cubina^udfiorto,

Quarto fs qui eft obligatus ad reddendas rationes alicuius adminiftratio nis, fob T/tut

Sext^eregrini,d^ qui non font de dioteefi Epifeopi, fine literfs dimiftô« rij‘s,fubT/tuIo:

Ex ôfdinans autem in Ecclelqs conft/cuuntur,qui prçfont EcefeGaerquod fit bi fariâm : Qindam praefont nomine proprio,quidam uerô afieno»

Nomine proprio praefont Archidiacom\Archipresbytcri,Primicerrj, ^« criftac,ÔC Cuftodes,

ArchidiaconusdiciturproprièuicariusEpifcopi: ad eum fpedat omnia aura C/ericorum SC Eedefiseycum cercmonijs,fob Titulo:

ArAiprcsbytereft,quifopcrattenditadminiftraUoni presbyterorum, SC fcftfoiyArch/diacono, fob Ti tub

.Primicerius nihil aliud eft,qu2m praccentor.Eius officium eftjUtpratfitin docendo Diaconis,0^ reliquis gradibus infcrioribUB,fob TituL

Alieno autem nomine praefont uicarqiEft «Äm Vicarius,qui uices alterna Usgerit,fob TituL

Deoff^icio J^car^4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\

In fecunda parte tradatur de iurifdiA/one cotentiofa, fn qua primöm con* ftituit Tudices, qui font duplices. Quidam habent iurifdidionem : quidam Uerô fimplicem notionem 6Cc. • •

Qilt;i iurifdidionem habent,fu^t tfipliccs : DeIegati,Legati,8C Ordinarif. , Delegatus Iudex dicitUr,qui ex altcrius commiftione alicuius caulk red» piciudicialem cognitionem,fob Titül.

De officia 0* poteffate hdicit ddegati, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Legatidicuntur,quiabaIijsmittuntur:ÓC font communlter tantihn Cir» öina!es.Et font triplices * legati à latere,fegati conftituti, amp;nbsp;Icgaii natb Le« gati à latejje dicuntur, qui mittuntur à latere fommi Pontificis. Legati con# * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fotuti dicuntur, non qui mittuntur à latere fomiAi Pontificis, led eis alioqul

Legati nati, ßue dedi font, qui nee ä latere Papse minuntur, nee aliqufd tommile

Suntautem Indicés,uelmagiftrattis,8^ fubditiduo corrclatina, Siibditc# rum officium eft,parère ÔCobcdirè,fub Titul.

' Demaioritate ^obsdientid^ ludicum nero officium eft/ubditosdefendere, Ö^ eorum caufas litigiofaS componere ï q uod fit bifariàm: Aut per amicabilem compofitionem.’Aut per legitimam caufa: decifionem óiSc«

Ad tempus fit,cnm tempore guerrac treuga 5Cpax conftituitur; Dicifür treuga fecuritas praeftita rebus SC perfonis,dilcordia nondum finita, fub Tit.

Aduocatus eft,qui in dubia caufa partibus,mediSte luris inftrudion^con* fulit,fubTitul.

Syndicus uerô,quialicuiusuniucrfitatis, uel CoIIegi) licilicaufam ag^G uel défendit, fub Titulo,

Quôd fi in caufæ decifione quis eft met U coaeffus ut aîiquid faceret, ^^* tur ei remedium refcifforium^el reftituitur inintcgrum,fub Titu,

Idcmdicas.fi Reusinptæiudicium Adorisalienatetres religioft’**!^®^ mutandi, fub TituI»

Arbitrator uerô eft tantum amicabilis compofitor,qui nihil cognofcit,fcd tantum reducit partes ad concordiam,fub Titul.

HVnc librum diuide pifncipalitcr in quatuor partes. In prima ffadai g^« neraliter de Iudici]'s,6C Judice. I nfccunda dep roc effii Adlons ufquc ad fententia, In tertia de procefturei.ln quartade fcntentijsódappeUationibus,’ • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Conti»

Contfnct autem lue liber procefTum Iuris,et ordinem iudidarnini,quo fci^ heet modo litigahdo 5C contendendo procedendum fit : Ideo pr»mittitur ti* tulus generalis;

Indicium autem cd legitimus actus trium perfonarum : ludicis, Adorfs,SC Rei* De Indicé primo dicemusSCc, f Ed autem fæpè magna difceptatio fuperludice, quiaRcus obijcit fe non' teneri refpondcre coram illo uel iHo I udicc.Ideo additur Titulus ;

Poftquam autem de ludicis incompetentia contentio fublataeft, proce-ditur adinchoandum ludicium»

Et primo ofFertAdorlibellumfuas petitiones continentem, cui uicifsim Reus f^pè alium obijcit bbellumjfi habet, quo pofsit recon uenire*Quid er« go lurts fit circa ina,uide Tituh

Libcllooblatotenetur Reusaffirmatiuè refpondcre» qüæ refponfio litis conteftatio dicitur,antequam neep t cites examinari, neque fententia feifi de. bet,fub Titul»

* Litisautemconteftationemfequituriuramehtum decaïumnfa, quodfei« fleet iurant partes fe credere,quód habeant iuftam caufarn litigandi, Q,uo fado proceditur ad probationes,ad quas dantur dilationes,aut à ludice, aut à iegc,quales funt feriae, fub Titulis :

ludfcioautemfurceptócoinciduntixpêpïllicscaulaefÏihui tufputa Caufd proprietatisS^ poflefsionis» Inquiritur utra prior fitdecidenda» Item Reus obijcit fe ab Adore fpoliatum: qux fpoliatio^ extra Iudicium,SC in ludicio»

Extra ludicium fit,quando Ador uAiel cram SCc» cijcit Reum è polïèfsfo« ne* Quocafuquæritur,Gtneprocedenduminnegotioprincipali,priufqua Reus fpoliatus reftituatur,uel econtrâ* Ét deefoÉtur Reum ante omnia re« ftituendum*

In ludicio uerô dicitur fieri fpoliatio, quando Reüs dolo uel contumacia abeft,amp; fua abfentia impedit Ador^m,quo minus procedere polsit* Quo cafu Ador eft mittendus in pofTeßFonem Rei caufa feruandae rei* Et fi miiTus Én poffefsionemfrudus difsipanerit,fequeihandi funt. De quitus omnibus extant Titul.

Deordinecq^nitionutït, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

D e ßqueßratione fiuéluum, . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• Extra

Extra prædidos autem cafus non eft difcedendum à negot/o principal/, nee aliquid ïnnouandum, fub Tituh

Abfolutis autem illis controuerfijs,quac coincidunt, proceditur ad proba* tiones,8Ccomponit Adorpofiriones, quibusReus per uerbum credit, ucl non credit,cogitur refpondere.

Si ergo refpondet per uerbum credit,S(Sficconfitctur,reIeuatur A dor ab onere proband/,quia fua intentio per confefsionem rei eft fundata, fub Tir.

Si uerô reus per uerbum,non credit,rcfpondet,propon/t Ador arnculos, Sf probat fuam intentionem»

Vera probatio fit tribusmodis: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Qjiafi probatio propriê eil praefumptio, quandofcil/cet con/gimusexfi' gnis Sd conieduris,fub Tnuf»

De pnv/untptiontbtts^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f .

‘ Quiaautem teftesfæpêodiouelgratia fubtrahuntfe,neteftificenturjdif*« pofitum eft,quód cogi debeanc ad teftificandum, fub Titul»

Poftquam autem AdorlibeUumintent/onisfuac propofucrit, fd^ proba# uerit, obgeitReus exceptioncs contra libellum, perfonas, SCdidateftium, quibus fe defendinQualis eft pratferiptionis exceptio,fi longo tempore ren* aliquam poflcderit,fub Titul»

Produdis fundamentis utrii^ue, tam à parte Ador/s,qu3m 5 parte Rei fertludexfententiam, quac franfitin remiudicatam,niiï ab ea infra decendi# urn, id eft, decern dies appoietur» Si ergo quis fe laefum fenferit, poterit ad ludicemfuperiorem proximum appellate, amp;nbsp;fufpenditur effedusfenten# tiati Idem eft, filæfusforte nauigauerit,uel alioqui peregr/nando abfuerit, quódnonpotueritappellate, quiahabenghilominus beneficium appella* tionis,fub Titul» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

Appellatione autem légitimé fada,n prior fententia fucrit iufta,pronun* ciat ludOad quem,bene pronunciatö in prima inftantia,æ male appellat^«

Si autem co n ft iter it fenrqptiam iniquam eflc,pronunciat lude-j^dquem, in prima inftanna malê pronunciatum,ÓC bené appeUatum,fub Tic»

De confirmatione utili uel inutili» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TITVLI

HVnc Iibrum diuide pnncipaliter in feptctn partes f In prima tradat dé Ratu dericorum : In fecunda de contradlibus : In cerna de fuccefsioni« bus:lnquarradelurcparochiah't Inquinta deßatureligioforum: In fexcä de lure parronatus.cum quibufdam alqs : In fepcima de facramentis 8^ ritibus Ecdefiaftids.

Primo itaqj requiritin Ecdefiafticis uitae boneflatem^S^ integritatem mo« rum,quaefecundumnouosCanones inhis confiftunr,

Secundó,ut in Ecdefi)s,in quibus habèntpracbcndas,fefideant,fub Ti^ De uita ^ honeftate Ckricoruin^

Et conferuntur præbendæ Clericis ad hoc, ut frudus earum percipiantî quod firctiamfi ægrotant,autabruntcaufaftudiorum,fub Ti tul.

De pnebendüy ^ dt^ifatibita, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Fit autem inßitutio præbendæ,fiue collatie bifariami aut fit de Ïure,aut de fado-

Dilute fit,quando infra fexmenfes poft mortem alicUius fine diminution ne’reddituum alten' conccditur,fub Ticut

Dcfadofit,quandodeferturalicuialtcro uiuente: quæ collatio cft finè efFedu,fub Tituft

Et licet laici etiam polsint habere lus patronatus, pleruncÿ tarnen fpedat ad EptTeopos ‘ ideoqj fi Epifcöpus moritur, priufquam alius eligatur, Capi* tulum eius loco aliquem inflituere debet, fub Tituft

Econtrâ autem Epifcöpus multa quoepfinAconfenfu Capituli facere non poteft: utputa,alienarcresEcdefiaftiÄs,fuöTituIo:

In bis autem quae propriè fpedant ad Capitulum, ut eft cledio Epifeopi, maiorô^ faniorparscondudit, nifi minor pars rationabiliter pofsit aliquid obtjceré,fubTituI.

In fine iftius partis cautum ef in genere,ne Epifeopi, clerici, ucl alq qui-cuncj! fuerint,tentent res Ecdeftafticas alienate, fubTitub

In fecunda parte tradat fere de omnibus fpeciebus COntradUum«Et primo de contradibus qui re contrahuncur,fub TituL

Deprecarß, J^ecommodatot. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Quia autem concefsio feudi habet quandam fimiKtudinem cum locatie» lie£lt; condudione,eftqLio(^ Titulusinfertus;

Ex fills autem contradfbus oriuntur obligationes utrint^, Si conftituun* tut dux perlbnæ,creditor amp;nbsp;dcbitor,Et fatisfacit debitor creditori bifariàm 5 Aut perfufffeientem cautionem,qu3cffc autperpignora, auc per fideiuffo« resJubTituL

f il autem in fine illius partis adiedaquseßio, Vtrum Clerici pofsint de rebus fuis donare,fub Titul*

In tertia parte tradatde fuccefsionibus: quod fît duobus modis: Aut eX teßamentotAut abinteftato, fubTituI, ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|

De teßamentiit^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• •

In quarta parte tradat de Iure parochiali, Debentur autem parochis dcci# mæjprimitiæ frugum,Slt; oblatfones,fub Titut

In quinta parte tradat de ftatu religioforum.Admittebantur autem ad rdi-gionem aduki,fiue puberes uolentcs,6lt;iblutac perfonæ» Maritus enim qui lïncuxoris confenfuingrediebatur reIigfonem,poteratabuxorereuocari,óC ^ontra^ PJeyuneg etiaminfidèles conuerfiducebantur ad religionem, fub

InreligioncautcmfufcipiendaduôcrantneceiTariàî Primo babitu»,qui non facit monachum : patebat enim liber egreiIùs,Secundô profefsio,in qua poft annum uouebant caftitatem,paupe?ta»em,ó(^ obcdientiain ♦ S^ P^t illam profefsionem fiebarit mónachi,ÓC obligabailtur tum demumadftatuta,et régulas ordinum,quód non poterant habere proprium, nee libéré loqui (fis Ïentium enim imponebatur)cogebantur uticibo,pötuex pradcripto Statu# ^orum a^ Rcgulatum ,ó(c. Rib TituI*

Deputabantur autem mo#achis Ioca,ubi habitarent,Ecdefias^ fonfirUe« rent,fub Tit ut

Eft autem lus patronatus lusabcui competens proeo, quódEcclefiara conftrux€rH,uelpræbendamfundan't:amp;: fundata præbenda,conftituuntur cenfus ÖC immunitates,quod fit in confecratione Ecclefiae illius, fiuc altaris, ubt conftituitur,fub Tft;

In feptima de Sacramentis,ó^ ntibus eedefiaftids dieft. Sunt autem facra« menta duo.Pnmum eft facramentum Euchariftiae, de quo fub Tftul.

lt; Ritus autem ccclefiaftid multipliées crant i Colebantur enim reW^iaï 6andorum,8C inftftuebantur ieiunia eertis temporibus: iniungiturîÿ muite« ribus,ne ante purificationem eompletam intrent Eedefiam, licet hoc fit UO. Iuqtarium,ói: nonncceflarium,fub TituI,

Quia autem plcrunqj uulgus religionem,facras »des, SC miniftros V erbt Dei contemnft,adeo quod fi porsit,omnia cuertat, coegit necefsiras, Eccle« fijs SC perfonis ear urn concedcre immunftates £lt; priuilegia, fub Titul. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

De Bccleßs adißcandis, uel reparandis, DeimniunitatcEccleßarumjCamitcrtjy ^ rerum ad ea^ perf tinentium,

HI C fiber tradat caufasMatrimoniales. Eft autem matrimonium maris 8lt; famine coniundio, indiuiduam uit» confuetudinem continens, fub Titut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Etpoteft contrahiuel pure,uelfubconditione. QuandopureSC legitf# me contrahitur,non eft dubium,quin fit matrimonium» Qiiando autem fub conditionecontrahitur^diftingue: Auteft contrada conditio honefta: i# contraho,fiparentlbuspIacuerft:SCanteeondttionis euentum, uterq? fiber eft,0Cpoteft nuberccuiuulr, Auteftadiedaconditioturpis, uel impofii« bib's,afubdiftingue:Autcontrafubftantiammatrimonii, utfiiqufcita eon« traheret lK3ontraho tecum, fi generationem prf fis euiraueris, aut pro quae« ftuaduIterandamtetradidcristS^fimpficfter non ualer.

cum,G patri tuo centum aureos abftuleris,«el aurcum montcm mihi dedcr/s« Et habetur i'!a conditio pro non adieda,ualetcß matrimonium,tanquam pu-rè torttradum, fub Titulo:

SuntautemnuptiaîdupIicestlicitæjSCiincitaî: quæ lubdiuiduntur in in* cedaSjS^ inutilesjnutiles funt,quac non natura,(cd lure pofitiuo prohibente contrahuntur,qiiarum caufæ funt,primo ætas: ut fi mafculus minor quatu^ ordecim annis, uel fœmina duodecim contraxerit/ub Ti tul, . Dede/fionfationeimpuberum^

Scctmdójclandeftina defponfatio,quae probari non poteft, fub Ti'tul, , Declandeßinadeß)ott[atione^

Quartó,ii quis uxote fua uiuente aliam duxerit,0f prioris uitat inGdietur, fecundam habere non potcft,fub Tituh

’ (5_Hlt;n‘tö,cognatio fpiritualis : ut fi quis duceret earn, quam ex Baptifmo fufcepiflèt,fub TituJ.

Sextó,cognatio legalis : ut inter pattern 8C filiam adoptiuam, fub Tituh De cognatione le^ab^ ' nbsp;nbsp;nbsp;.

Septimo,confanguinitasóCaffinitas in tertio Si quarto gradu,fub TiwIgt; De eo lt;^ui cognouit confan^uineam uxoriifuie, ueljponjce^

Inceftæ autem nuptiæfunt, quæ natura répugnante 8C prohibente don« trahuntur: quarumcaufæfunt,primà,ratiofanguinisinterafeendentes Ô^ defeendentes uGç ad infinitum,

Secundo, ratio fanguinis inter collatérales proximos, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Effedus autem incefiarum miptiarum Si inutilium funt, quôd nô haben* tur pro matrimonio,nec liberi mde nMi pro legitimis,fub T (tut

Etfimatrimonium conwa leges,uel Canones conftraheretur,uel kghimî quidem contrada,poftea tarnen dirimi dcbeat,inftituitur accufatio,fub T if*»

In quaacculàtionefiaceufator obtinei^ iroceditur ad diuortium, Efiautem diuortiummaritiô^uxoris cum caufæ lt;)gnitione apud competentem ludicem légitima fcparatiotSC fit ex quatuor caufis,

H, Si alter coniugumfueritinfidelis,flCnoIitfideli cohabitaref uelcohaZ bitat,cum blafphemia tarnen nominisChrifti.Etiftisduobuscafibus,inno# centi denuô nubere permittitur,etiam altero uiuente,

1111. Propteradulterium^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Sediftispofterioribus cafibusfccundænuptiæ altero uiuente prohibioe funt.Fit enimfeparatio tantum,quantum ad thorura,fuhTitul, ».

Licet autcm contra interdida Ecclefiac uel iudfcis matn'monia contrahen# da non fint tfi tarnen contrada fuen'nt,8^ alioqui nullum fubeft impeditnen« tum^dirtmi non debent,fub Titub

Effedus autem dinor tij eft,quód dos redit ad uxorem, amp;S donatio propter nuptias ad maritum,dehnqucns tarnen amittitfuum,fub TituL

Sunt autem quidam cafus,inquibusdubitatur,utrumin cis fint matrimo-nia,ucliiW inter Icproros8dferuos.Deciditur tarnen eflematrimonia^óC quód propter fepram nullo modo dilïolui debeanc, fub TituI«

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T A L I V M.

1-1Vnc librum diuide in fex partes : In prima tradat de delidis, quac corn* A AmittunturcircabonaEcclcliaftica: Infecundadeillis, quæ adoerfan-tur religioniChriftianæ: Intcrtiadedelidislcgalibusï In quaita dedelidis Clericorura ÔC præIatorum,S^ decorum purgatione : In quinta de peenis ca» nonicis : In fexta funtgenerales Tituli, De uerborum fignifica» £lt; de Reg* ïur.Etitatotushiclibcrtradatdedelidisó^ poenis eorum*

Sicuti autem in ciuilibus caufis inftituuntur contra reos adiones, ita in cri minalibusinftituunturaccufationestinquibusfiquisfucritdeprehenfusac:* cuiare calumniosê,puniturtanquamcalumniator» Aceufatore autcdeficient tc,fi delidS eft atrox,poteft ludex exofFicio inquircre, 0^ fic in una eadem$ caufa Adoróf ludex eile poteft,fub TituI»

Primumitacgdicitdehis, qui bonis EccIcfialWcis abutuntur, qualcsfunt Simoniaci»

Commirtitur autem Simon ia, quandoquis emit ueÏuenditfpiritualia,uel fpiritualibusannexalt;utluspat|^i^tus)quando Epifcopus,fiueahoquip3^ tronus pro temporali obfequif praebendam promittit» V el quando quis Èc^ èlefiasuel praebendasfuasfub annuo cenfuconcedir» Velfi quisab Êcclefia «ft prouifus,ut gratis doccat, pecuniam à difcentibus exegerit, fub Tnul»

Infecunda parte dicitdeaduerIarrjsreligionisChriftian£c,Proccditautcni nunc fccundu ordinem decalogi» Et primum ponit dciHis,qui peccant con*

tra prirnamtabulam, quaksfunt ludæi, Sarraceni, Haerenci, SchiTmatlci, Apoftataî,AnabaptiftæÔ£^c»kib Titub

In tern'a pane tradat de deUdis legalibus, amp;S expheat fecundam tabulanij fncipiens ab homicidib«

Parriddiumfft,quandoquis interfieft ahquem exafcendentibus uel de# fcendentibus,uel collaterahbus proximis: de quo babes Tnub hk :

De his quißlios occiderunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Obferuabis autem hunc Tftulum non loqui de lib's parr/cidqs,qui conful# to et deliberate Isberos occidunt,fed de inis,qui aut cafu,aut culpa,âf non do# Io faciunt:uelutifimater dormiensinfantemineodem kdo uel fuffocaue# rit,uelopprcfterit,amp;rc* autalioqui exiracundiaita uerberauerit, ut poftea moreretun Eorumpozna eft,fecundum Canones,poenitentia. His potcris add?re fequentem Titulum :

Homicidium in fpecie eft,quando quis interfieft eum,qui ei fanguinc iu»* dus non eft : amp;nbsp;fit tribus raodis : aut cafu, aut confultô, aut per accidens»

Pœna homicidij cafualis eft pœnitentia, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A

Confultô autem dieftur fieri homicidium, quando quis principalite^i’^ quern aggreditur,ut occidat, V el occidit,cui potuit par cere. Hoc cafu h om i« cida tradendus eft kculari magiftratui,fub Titub

Per accidens fit homicidium,ut in torneamentis, duello uel fagittandOjSfe,’ In tomcamentis autem homicidium commiflum, non poteft imponi pœna homicidij,quia non poteft deprehendi quis occiderin QuiaautemCano# nestorneamentaprohibuerunt, imponitur fecundumeos, poenaoccifo,u£ feilicet priuetur Ecclefiaftica fepukura.

In duello autem,fi Clericus duellum oblatum fufeeperft, uel alt eri ob tuk* rit,amp;aliqueminterfecerft,dcponendus eft ab officio,fub Tftub

Secundum delidum eft adulterium, fub quo comprehenditur ft^prum, raptus,0lt;f{milia,quibusuxorcsuei uirgines uittantur,

Poenaftupri de lure Canonico eft,ducarelf uprataminuxorcin, uel cafti-gari corporaliter,8f facere poenitentiam SCc*

Poena autem adulterij, eft diuortium,amp;amifsiodotis, uel donationis pro# pter nuptias, QC quoque poenitentia, fub Tftub

'Tertium delidum eft furtum,quod comprehenditrapinam,incendium,QC fimilia,quibus bona auferuntur, fub Tftub

De flirt is, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;k nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deufu*

De eius dcfinîtione,diuifjône,5^ pcena didirmeft in Codices ConCtûit enmen falfum in aliquibus, de quibus in Codicc non dix/mus» Utinfornlcx ' gioS^coIluftonc*

Sortilegi dicuntur,qui fub nomine fidæ Ôd fall« rel/gioms per fortes diuï# nationisfpeci'em profitentur/ub TûuI»

CoIIufio autem eft inter Adorem et R.eum,îatens 8d fraudulenta conuen-do, propter quant crlmïna rémanent f«pè impunita» ldeo^ detegi débet* fubTit*î.

In puniendis autem delinquentibus eft quaedam ratio adhibenda, utfe-cundum qualitacem perfonæ lumaturpoznaJdeocpfidelinquensautinlàns* aut impubes,autminor fucrit* tune auc remittitur pœna omnino, aut nutius punitur ,fub T früh

Ïn quarta parte tradat de ddieftis Clericorum æ prælatorum.ProbibentUt autem Clericis quaedam fpeciaba ; Ôd primo,ne alant Canes uel accipitres 8C(i ad uenandum»

8eptimô,ne furtiuè ordines fufeipiantî quod fit,fi fc ingerantmuîtitudin/, ne examinentur,fub TituL

De Clerico non ordinato mint/lrante,^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Prachti autem probibentur, ne indebifas exadioncs presbyteris impo# tiant,nec Ecclefias alicui iubiedas libèrent,nec contra priuilcgia fubditôrürrt quid præfumant,nec nouas Ecclefias in pr«iudicium aliarum «dificent, fub TituI, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ

De primlcgijs O* exceßibuipriude^atorum^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Sicrgoiftisuelfimilibuscriminibus Clerici uel prælati infamati fuerint, nec tarnen poffunt conuinci, indicirur eis purgatio» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Purgatio Canonica fit per iuramentû,in qua imponifur infamaro, lit ipfe furet de ueritate,id eft,fe talem non cftè:5C habcat alios compurgarores,quf-busnotusfit, qui iuientdecredulitatc, fefcilicet credere infamat^im redê 4uraflè* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ec 4

Habet auf cm hæc purgatio locum, quandoinfamatio traxit ongincm à probabihbus comecliiris,uel fide dignis uiris,fub TituI.

Purgano autem uulgahs fiebac perduellum, Qi. indicium ardent/s fcrrC Quia autem per iftas purgationes Deus tentari uidetur,ideo fublatx Sgt;C pro-hibitærunr,fub Tïtuloî

In quinta parte tradat de pO2nisCanonicis,Eftautemcettum,quódmag/-ftratusEccIefiafticuspccnamfanguinisdelinquentibus imponere non po-teftjdeoc^ fi cft tamatrox delidum,ut capitis poena quis puniri deb^t, tra* ditur iudicio fccuIartPœnæ autem Canonic« h« funt;

Tertia,poenitentia, Quaeeft duplex: Publica,SC occulta* Publica impo* nitur pro notorqs enmimbus,occulta pro occultis 8Cc,

Qjiarta poena eft excommunicatio, qua: habet locum in multis caGbust Ut maxime fi quis Clericum perçu lïèrir*

DEM I/IC QVOD SVPRA DE TITV* lisDecretaliumdidumeft, Quienimordinem Tituforum Decretaliumtenet, isiam quoquecomplexus cft Titulos Sexti,Clementinàrum,âCExtrauagantium*

NaraficutiDecretalesiif fecundo ordinem ludiciorum, In tertio de contradibus,6Cldtimis uoluntatibus, Jn quarto decaufismatrimonialibus,In quinto dedelfdis: itaquoeßSeXtus, Clemen* tinæ,SC ExtrauagantesJnfecundo de ordineiudiciario, Intertiodecontra-d?bus,SCu[timis uoluntatibus, In quarto de caufis macrimonialibus,Et in quinto de delidis tradant,ÔCc,

' Hoc tat^n intereft, quod in Decretalibus antiquis comprehendutur plu* res:inreliquisautemlibrispaucioresTituli. Eteftratio,quiacümconftitu* nones Decretaliumeflèntcc)ligeftaî,fæpê acciderantcaiusin eis n^n deci-ft QiarefummiPontificesfequentes,eos deciderunc^SCexiHis deciftoni« bus nouos libres compofucrunt SCc»

Cundiis,tcrtius,quartus, âCprindpïum quinnCodicisomnes Titulos,qui funt in ff.uetcri : quintus autem SC fextus liber Codicis habenc Titulos ff« I n-fortiati : fepumus,olt;ffauus, ÔC nonus Codicis compleduntur TituIos AL Noi* üiamp;fc«

Sicutenim ff. Vêtus origfneniIurfs,Sf eaquæ ex Turegentium principal -liter fampferunt origincm,traslat : ita quoque priores libri Codicis ^ quaks funt:Magiftratus,ordoiudiciarius, contradus, SCadiones ex contradibus prouenientes,dominia,SCalt;ffioncsreaIesó^c, item fponfa'ia ÖC matrimonia-Iia:3^ brcuiter,quacexduobuspraeccptisïurisgcntiumconiguntur,infEue-teri comprehenduntur.

Deinde ficut in fF. Infortiato per totum ferè nihil aHudtra(ffatur,quàm tnateria(1ltelarum,8^ ultimarutn uoluntatum » ita quo^ in quinto 0^ fexto lid bro Codicis ca comprehenfa inuenies,Slt;c«

Dig* Nouum autem tra(ffatmanumifsiones,donationes,dominium, poC fersionem,ufucapionem,alt;ffiones,ó^exceptiones,fcntentiam,amp;;appcnatioa nes^ftipulationem cum fuis cohaerenttjs,publica indicia, Ea omnia funt in ie-primo,o(ffauo,0£^ nono libro Codicis^

Confunditur tarnen bic ordo interdum,quia Tituli de patria poteftatef de adoptionibus,de emancipationibus,depignoribus,deeuidionibus, funt in fi*« ucterl,Et tarnen in prioribus libris nön comprehenduntur, ut Icilicet in

I redigi non pofTunr. Hoc tarnen ob(èruabis,effcquofdam in Codice, qui non comprehenduntur in Pandedis ;

Tituli libri fexti Godicis traduntmateriam fuccefsionum 2i Tituli libri feptimi Godicis,De manumifsionibus,ufucapionibus, amp;nbsp;præferiptionibus, Defententrjs, appellationibus, non folucndo

Hacreditas certis caufis perditur » 4 Homicidium confulto fadum y4 Homicidium8c eins poena nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibi.

Homicidium in torneamentis corn« miffum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibi.

Homicidium quotuplex, einsej pœ. na

Homicidium per accidens Hypotheca quid

ibii

fine

Markus ê religione ab uxore pote,

ratreuocari	50
Matrimonium quid	5»
Matrimoniales caufæ	»9
Matrimonii contradio pure	5»
Matrimonij contradio fub conditio.*
	ibi;
Matrimony diremptio	5*
Miniftri Indien	lt;0
N.
Negotiorum geftor	8
Nemo ex akerius contradn uel deli-
do conueniendus

33	Nonnumeratæ pecuniae exceptio
54		1^
33	Noxalisadio	*3
	Nuptiaeduplices	18
4x	Nuptiaeinceftte
4lt;	Nuptiae licitae 8C illicitae

adhibenda

Interdida quid,8CquotupIicia

Index delegatus

Indices ordinary 2lt; ddegati

Indices ordinary

Indic um officium Indicium ludicioquinon cogantur ludicijs itare qui pofsint liwamentiftn calnmniac ' nbsp;nbsp;^ 47^

lurisignorantia neminem excufat y lus humanum unde depen«ac ibi, Ins parochiale nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yo

Pignusquid

Pign us diûôluitur muftis modis 54^ Pignus conuentionale nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;34

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibii

ibi, 99 Sf 37

s. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Violatie fepukhromm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jp V is Qé uiokntia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;33

Sacratnctita,amp;^HtusEccIefiaftici ƒ• Vfucapio quid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;28

Sacrilegium quid, eius^ pœna 40 V fura non muit urn differt à furto ƒ4 FINIS.

Poftulatio quid	. 4?	Sacrifia	4f
Potiores in pignore qui habcant 34		Satisdatio	(O
Præferiptiones multipliccs	*j	Seditio quid, eius^ poena	40
Primiccrius Probatio quid	4J iff	Sente ntia quid Sententia definitiua	30 ibi2
Probariobt trifariam	48	Sententia refcinditur muleis modis
Procurator	46		ibit
Procuratores duplices	7	Sententia; caufa fmalis	31
Purgatio Canonica	55	Seruicutes duplices	12
Purgatio uulgaris	ƒ6	Simonia quando committitur	ƒƒ
		Sortilcgi	ƒƒ
		Sportulæquac	10
		Stell/onatus crimen	4«
Quaeftio quid	4x	Stipulatio quid	?ƒ
QuandoIudexümul Adorenèpo»		Stupripœna	?4
teft	ƒ?	Succefsionum materia	22
Q uaii probatio eft pracfumptio	48	Suffragium	*4
C^ii prior gradu,potior eft iure	a6	S upplicare quando liceat
R,		Syndicus
Rapina quid,eius^ pcena		Tgt;
Rapina quid,eius^ pcena	41	TcflamentorumdiuiiioSó ratio
Religioforum ftatus Re^tundar um crimen	5°	TcflamentorumdiuiiioSó ratio	«3
Religioforum ftatus Re^tundar um crimen	40	Teftamentum imperfedum Codk
ÎOTntutio in integrum fit in foro eia		dUuseft:	2/
us,contra quern petitur	9	T utelæ	20
ReftitutioinintegrS quæ, âfquan.		Tutela finitur pubertate	3tt
dodenegetur	ibü	T utores fulpedi remouentur	it
Reus remittitur ad locum delidi	57
Ritus Ecclefiaftici multipliccs	ƒ»	V