D O L E T I

D I A L O G V S,

^c Imitatione Ciceroniana,aduerfùs Défi derium Erafmum Roterodamum, pro Chrißophoro Lon

it;a J o.w^ j. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;3V0QJAia . .s^^?quot;?

kB?Q 8oh5übß«sn£inoi3iiO snoboirnl '^..^ lt;nbsp;lt;nbsp;murntiboulot murnls^ m urtsb j ,^ no-loiodqoHhfU 0ilt;( ' lt;nbsp;^

BERRI MV M ad te feribendi argu^ mentum dum undi^ qua^ue eolligo gt;nbsp;8i diutius,quam {pétais bas,fileo,tuam forte de meo in te amore

wolcntia opinionem mirum in modum 31 fallo,neque tardi aut parum diligentis nomen non fubeo : fed fi qua iftiuG modi fufpicionem tibi mea tam longa taciturnitate commoui,diligentiam adbibebo, illam ut quam pri# mum dele am, perficiamep profedto , mei ut filentq ufuram crebritate poftbac bC copiofo liter ar urn fer« mone cumulate farciam. lam primum return te mea^ rum certiorem fadtum uolo. Idib^Oélobt .Lutetiam uem,nulla neque corporis offenfione, neep moledia» ^teg quoniam id à me maxime expetere te fufpicot, ut quid agam, quantoep otio Üudia mea bt col am bC tuear,quamfamiViarifsimefcribam,bocipfumprmci pid explanabo,tum, quid bic gcratur,per me feies»

Ingrauelcit, mi Scæua,meum in dies findium, uixe^ dicam, neep tu facile conijcies, quanta alacritate, ue^ luti nouo amore incenfus,Iiteras ampledanPlurima amp;nbsp;commentor,5i fcribo,quorum tibi expedationem nullam antea c5mouebo,quam ea preftare me poffe fèntiam,Dialogum de Imitatione Ciceroniana aduer fus Erafmum ad te mitto, quem Gryphio reddes» Amabc) te,ilium quam caftigatiisime excudendum cura, neepcommitte, ut tuum mihi officium in ea re

defit,quod nunquam defuit. Quæ Erafmum,ut nu^ men,colit,amp; Ciceroni antefert imperita triuiahum grammaticoru turba, uix in me conuitfjs abflinebit» Seneó:ute quocp pene defipientem fenern, audaces adoleicenris conamc pro neten fua amp;nbsp;perpetua fcun rilitate rifurum non dubito. Sed feurræ rifu facilius nihil a nobis fertur, neep a filicernio détibus defedo morfum afperiorc timemus. Atqj qui me infolentiæ aceufabunt, ^ conuitijs obruent, Erafmumquód oppugnem,uideant hoe prius,quo Erafmum modo, ab infolentis,ó^ maledici nomine tueantur, qui Cice^ ronis exiftimationi illudere, qui Ciceronis imitationi finden tes infedari aufus eft.Meis linguae Latinae co mentarijs ex integro defcribendis horas ueiperunas tribuojquos ad calendas,plurimum,Ianuarias c5fo cero^Reliquum hyemis tempus in altero orationu amp;nbsp;epifiolarü mearum uolumine augendo confumam. Tanta non pollicerer, id nifi dccreuiflem, dodurum me aliquâdo,quid fit cupide 8ó ftudiolè in literis uer^ fari,

ûri,quid ue laborem pro nominis immortalftate fu# bircjdefidiam peius morte odilîe, la Audits fine ulla intcrpellatione uerfor ,ouo^ tanto fruor, quantum Demper optaui, fperare uifus fum certe nunquamgt; Vnum eit hoc mihi in præfentia amp;nbsp;ab angoribus at^ que folicitudinum concurfu, amp;nbsp;a fortunæ iniurqs profugium,dodrinaamp; literæ : quibus antea , dum per otium licuit,ufus fum femper, utar poftea uel ness gotqs omnibus implicatus. Nimirum me ornare iam eerpcrunt, amp;nbsp;fempiternam mihi fpondent famæ no# ’^iniscß memoriam,quam ne quidem uel cum Crafsi ®pibusjuelcum Varronisthefauris,uel cum omni# busbeatorum omnium delicts commutem» In hoe totus fumait me non folum uixiflè, quod nobis cum bruns commune eft, fed uirtutis ftudiofum uixifle, pofteritas intelligat. Id quod qui ridebunt, amp;nbsp;me in# fanirearbitrabuntur,uoluptatibus fecum interituris liquefcant,8ó fluxis bonis cumulentur, per me licet: Egouirtutem fufpiciam amp;nbsp;colam ,quæ nos tenebris mortiseximitteam unam perpetudfequar, neque ab illa,nifiextindus,abducar, Verum quantum in li teris ftudiojlaborcjdiligentiatp confequar, id omne ad arbitrium tuum conferam, ut fcripta noftra uel comprimi iubeas,uel proferenda cenlèas, qui me ne# que perpetuoiacêreuelis, neque præmaturo ftudio# rum frudu, êdleuiori, quam certiori laude celebrari cupias. Ego meum puto elfe, dum fert actas , oti}^ abundantia polcit,omnia in literis animofe conari,ea

tantum

tantum edere,quæ cum aliorum dodifsimorumiucîi cio, tum tuoj fine afîcntationecomprobari intelligâ. Immenfus ifte fiudiorum amor uctat meherculc, pegt; dem domo,tanquam literis alligatus,ne ufquam efe ram, Quarefadumeft,tuumut Aemilium nondum inui(èrimgt;tuas tantum literasei reddendas curanmî neque Budæum, quod mihi forte uitio uerti pofsit, adhuc falutarim. Ilium primo quoque tempore con* ueniam,hui'c operam meam omnem fiudiumcp,pi’æ^ fens breui deferam, lamLutetiæada rumoresepex# pedas,Adomm'a igitur fichabeto, Longum eftjSi feriptu difficile, quantam hic rerum perturbationcm oftendi. In uulgi fermonibus aliud plane nihil .præ' ter fadlas Chrifto a Lutheranis iniurias, Difsipauit enim conuitiofa quidam in cultum Chriftianum fini ta ifia amp;nbsp;gloriæ exitiofæ appetens natio, quæ inui# diam,qua hadenus laborauit,uehementius common iicrunt, Itaque cum ex infima plebis fece, tum ex am^ pliisimo mercatorum ordine,erroris Lutherani fufpi cione perfiridi multi in carcerem coniedi funt, Iftagt; rum tragocdiarum ipedatorem me præbco, amp;nbsp;aliogt; rum partim uicem doleo cafumcp miferor , partim ftultitiam rideo, qui fibi capitale periculum ridicula quadam pertinacia amp;nbsp;intolerabili obftinatione con^ fiant. Tu ad me de tuis rebus quam creberrime, Si quam uberrime fcribcs, quando amp;nbsp;mea, amp;nbsp;aliéna ad te tam accurate pcrfcribo. Quantum offierj iuftineas, Óiquantoperetibielaborandumfit, ut me expleas

fcribcndo,uidere te niß exinimarem, pluribus uerbis amp;nbsp;rogarem amp;nbsp;obteßarer, defiderio expedauoni^ meæ ne déclics : at ofticiofifsimum hominem ad oftb ciumnonhortabor,nequefua fponte currentem in-, dtabojcxpedabo fine dubitatione abs te non pufib las aliquas li ter as, fed uolumen rerum tuarum in prü mis,turn omnium,quæ Lugduni geruntur, plenifsb mum. ld uero fcribere ne prætermitte,qui nobis equi fint,quiiniquiob uulgatam illam orationum noUra^ rum editionem. Tholofanas furias nihildum ad fa- rhoiol'^nte ^ nitatemredrjfTe,amp;multain me federate moliri auctie, dio. Quod nifi me laceflere definant,irritabunt quie# fcentem,cuius concitati morfus uix ferent poftea, effi dameç ftili acerbitatc,ut infanos infaniæ lux pernio teat. Sed de ijs pauca, ne fola hoftium commémorai tio,ftomachum mihi nolenti faciat. Vofellijs tuis ui#

risKumanifsimisamp; literatorum amantifsimis, Furnerioep noftro,amico fuauifsimo falui

tem à me plurimam uelim dicas. Eos enim omnes unice diligo, cha^ ros^ habeo. Vale. Lute-

tig,quinto IdusNo uembris.

1554»

a 4

AD LE CT ORE Mgt;

Ne hoc nefciaSj Ledor,omnia pene, qûæ Moins di(putat,ôd loquitur, ex Ciceroniano hraiini dialogo afTumpta funt.Cuius te rei certiorem facere ui fum eft,ne Doletum fui difsimilem, id cft,fiilo modó inflatiorc,modó flaccido ede pûtes»

Vale»

D O L E T V S»

Durior cd Ipedate uirtutis, quam incognitæ conditio»

STEP HANI

D O L E T I D I A^

L O G V S,

De ImitationeCi'ceroniana, aducrfus Defide« num Lrafmum Roterodamum, pro Chriftophoro Longolio,

A D

ÏOANNEM b A N G I A C V M Epifeopum Lcmouiccn{cm,uirum eloquentiG finium,amp; eloquenrium ftudiofifsimum»

PERSONAE,

SIMON V1LLANOVANVS»

THOMAS MORVS.

D E R A M C 0^ ram certe præfens, quum Symoni Villa nouano oblatus eft Pataurj a Thoma Moro Ciceronianus Erafmi Roterodami dialogus* Legends uultum perlibenter ulep eo tuli,dum in tranfeurfu peruolu^

turn poneret, Sermoni porro interfui, qui ab illo cum Moro turn de Erafnio,tum de Ciceronis imitas b tione

IO STEPH, DOLETI DIALOGVS tione bene longus, neque' minus quidem dodus ek^ gans^ habitus eft. Vere em'm hoc dicere, uel fine re^« prehenfione, aut aflentauonis fufpicione affirmare pofte uideor, qui de eloquentia, amp;nbsp;artium omnium ration eexadifsime politiisime^ difterere potuiflet, ab illo fi' difcedamus, non ex titille noftra memoria» Tibi uero amp;nbsp;ftudio tanto poftulanti, amp;nbsp;precibus ob^ fecranti, quæ in hoc genere difputabat, animo forte amp;nbsp;cogitatione a me comprehenfa atque repetita,uti« cunque referre poisim : hominis in dÜputandogras« uitatem, acumen, elegantiam^ imitari non facile queam,aflequi fane nullo modo.Quareid tuaapud me gratia autoritäre^ dum impetras, atque efticis, cuius mihi exiftimatiofama^ ch ara eft amp;nbsp;iucunda, il li U s ut de imitatione diiputationem literis mandare uelim, amici memoriam ofticiofe tantum colojaudi^ bus ex leii tent ia non reipondeo ; nee pro rara amp;nbsp;exit mia dqdrina fua, ac mirabili eloquentiæ ubertate, led pro tenui mea amp;nbsp;uulgari icribendi facultate difce ptantem in fcænam adduco. Rem fi'minus gratam Eraimo faciemus, fuftinebir, qui omnia in omneis ib berè ièmper icribere nullo neque' loco neque tempos! re dubitauit,eandem nos ftili Jicentiam indulges tiamep uftirpare, Sed iam periong gradum in Æænam faciunt, tu congredientes in^ tuere,amp;lcoIJoquentes exaudfac

reCtius probabilius^ diflè rentiauiculta»

I TAQ

I®O T A Q.V e' uorato curfîm Erafmi Dia^ ■ logo, dolore grauiter afîèdus Villas O nouanus,edito poft multam cogitatio nem fimulato rifu (ut indignanti'um ________‘^ eft) fic nos mox â prandio lèparatim colloquentes interpellât. Non fatis (inquit) habet ^atauus ifte feriptor a uera Germana^ eloquctia amp;nbsp;Jf’enter amp;nbsp;prudenterperpetuó abhorrere, omniacp luomore Hindere, nifi Ciceronianæ ledioni ftudio^ fiusincumbentemiuuentutem,inani fua amp;nbsp;ridenda ü^borum uolubilitate retardare conetur, atep adeo ^uod aflequi per ingenq imbecillitatem amp;nbsp;leuitatem, *111 non datum eft,ftomachofè modó defpiciat,defpH dendumep Hiadeat, Inclufum quoquè hactenus glt; Er4wt oJtam i/t f^ruatum iracunde dolorem,quem ex iuuenili nefcio j/^quot;^^“^Xjia lt;l^ia Longolq epiftola iampridê accepit, uleifei fe anH tam ejl,qua ton ^ofèjnec fineimmortaligloria,amp; fingulari exiftmia^ |°Jj? ^ud^um tionisaccefsionearbitratur,fi,quemuiuum adoriri, ^''^^po-nedum offendere pungere ue timuit,mortuum impu denter oblatret, atcp perfidiofe mordeat. Occultoamp; recondito odio, dodis tarnen non ignoto incenfus, uitafundum lacerat,quem accepto uulncre, grauius ne inferretur , gratia relata tam ftudiofe placauit, quam diligenter cauit,præfentem ne lacefteret, con# greflu omnino impar, amp;nbsp;uiribus ad certamen, quam latis eft,debilior4 Ac eerte Longolfi ftudiorum ratio# nem ridere non folum malcdico uifum eft : pro ucteri fua 00 perpétua fcurrilitate religiofum adoleicentis b 2 obitum

K STEPH» DOLETï DIALOGVS obi'tum nscnijs perftrinxit, quod in diui Frandfci fa^ miliam ad extremum adoptari uoluiflet, eiuscp or^ natu fepeliri. Sic iniqui èC maleuolentia ieiuni ina# niscp animi documenturn probet inuidia difruptus lènex, audit^ pefsime, quo nomine bene audire ftu duit, Neque mehercule Longolq ftudia ihre non laudare pofsit, quæ tantam illi in dicendo laudem gloriamêp attulereï neque Ciceronem fequentes à tam honefto curfu, fuo confilio reuocare : nee maio^ ' rem eelebriorem ue eloquentiæ famam fibi eolligo’ re, qui libens amp;nbsp;ad metas hæret,amp; humi repere, non altius tollijpukhrum atquè amplum ducit.Sed Mogt; rum fumma cum Erafmo amicitia coniundum, hue accerfi libet, ut quem accuratius legi prohibuit in' dignatio, uetuitep recordatio quæfiti in Longolium rifus,dialogum nobis à principio reeitet, Erafmiep defenfionem fuicipiat, fi quid occurret audiendo, quod uel oppugnandum,uelconuenendum putei« mus, Reguftanti enim mihi non dubito, plurima uel leuiora, uel abfurdiora uifum iri, nifi me fallit quorunda iam ledorum memoria. Ad hanc Villano uani orationem accerfitur fubito Morus, Domum intromido præfto eft frequens adolefcentium coü hors, quæ Villanouano,propter præftabilfs illius dodrinæ atque eloquentiæ ma2nitudmemamp; eele# britatem,perpetuo alsidebat. Amice inter ie, ut rert uirorum humaniorum amp;nbsp;liberius educatorum ufus, confalutant,Tum Moro primum gratias ob acee;

ptum

DE IMIT^ CIC, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ij

ptum munus uerbis plurimis amp;nbsp;amplifsimis Villas nouanus agit, fua^ benigne defert atquè prolixe pollicetur. Verba dum inter le perpétuant, produ^ citur longius ferma, ueniunt in ambulationem , èC fpaiia plura domi faciunt. At Morus î Nihildum meiuuat inambulatio,de uia feffum Si languentem, amp;equiiaótationeconturbatum. Sed quid impedit, quando fudum eft, Slt; nos in agros uocat læta ifta terræ facies, floribus nouis obfîtæ, quin aliqud pro-* ximè urbem exeamus, amp;nbsp;fub quercu ramis diftufa nosinherbam abrjciamus, uoluptatem literatis non indignam capturi, ac iucundè inuicem confabulatu^ ri» Facile in earn fententiam ab omnibus itur : oppi« do confeftim exeunt,locum occupant lata umbra co ueftitum,amp; arboribus innixi confident. Turn V ilia# nouanus, ut otqamp; defidiæ fugitanserat,8dlaboris exercitationiscp maiorem in modum amans :Capiet nos (inquit) protinus loci huius quantunuis amoeni fatietas, adrepctep faftidium, quod folet efle uolu# FdfliJim moI«= ptati finitimum, nifi fermo inf)ciatur,quo hie diei reli P^^'fniHmuw. quumtraducamustuixenimfol pomeridianos tra# dusprxteruedus eft,necp antehoram odaua præci pitabit, Sermone igitur unus aliquis inducat, qui 8C tempon traducedo longus fitfatis,neciucuditate fru duep careat,Nimirum animu frudtuofa ali uoluptatc par eft, non oculos tantum optatis fpedaculis pafei, V illanouani conf Iio utprudentifsimo fieboneftifsb , mo affentiuntur omnes,fermoniscK or diendi primas b 3 illi

14 STEPH» DOLETI DIALOGVS

illi deferunt» Qiiorum quidem hortatu amp;nbsp;fuafu péri* piilfus, ita Morum ad colloquendum appellat;No^^ ui. More, quanta tibi fit cum Erafmo amp;nbsp;amicitiaSi necefsitudo ; neque certe dubium habeo,quo fiudio, qua ue beneuolentia illius exiftimationi amp;nbsp;dignitati fufiragcre. Quamobrem tuum hue aduentum tibiin primis gratulor, ut Eraimi amicus, officium amico, dum a me oppugnetur,præftes : amp;nbsp;mihi fummope# re gaudeo,amico præftandi quoque offierj occafio# nem nactus,amico inquam,licet frigide laudato, non diisimulanter tarnen ab Erafmo læfo. MOR, lam animo cerno,quem commémorés, Longolius is ipfe v«»»»«».u*‘^ V Probfucro:Longoliuseft,quonemo golij amicus, niihi neque amicior, neque charior unquam fui^Coquot; pulauit nos iummum amicitiæ uinculum, morum fimilitudo,amp;^ftudiorum ibeietas. Quid, nifi Jabefa^ Ó:atam mortui dignitatem,rebus quibuicunt^ opus eft, non tuendam folum, ièd augendam iuicipiamf Non faciam,ut a meis offices deièratur,negledus'ue iaceat, Non mobili erpaillum animo ero, fed uolun# täte ita. potius ftabiii,ut morte ipfa, quæ ab altero ah terum abftraxir, coniundiorem confiantiorem^,' non infirmiorem fadam amicitiam nofiram doceam,' Tu Erafmo beneuolentiam operam^ tuam naua: ego, ut mea in Longohum Eu dia omnia confient, elaborabo,accuius uiuam adhuc memoriam tene' mus,hanc, quantum potero, immortalem reddam, amp;^ab obliuione hominum atquè a filentio uindica^ bo.

DE I M 1 T A T^ CIC,

bo. M 0 R, At quid tuopatrocinio indiget, qui nub lam accepit iniuriam, nequê ab Erafmo uel kuiter perfinduseftf magnifice contra, honohfice^ lau^ datus f V I L L, Perfpedum mihi eft aftutum Erak Aflutum Eräßm mi inaenium^Reliquit Lon2olio,quod adimi non po » n ° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i r * r ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• i l^udc jho~ Mt : quæ lummo lure detrahi rorte polsint, cupide ^^„jo.

cette aufert.Sed ne,dum inter nos incalekit difccpta^ tiOjiioftra oratio quóquó ucrfuni cuagetur, excuri rat ue fine modo longius, fie te habere uelim : prb mdm Longolq caufæ enixê inferuire mihi certum effe. Deinde, quod fibifuo uclutiurc aiTumit Erafi nius, Longolio ne utilior, aut acceptior eloquentiæ ßudiofis fit, eolligam. Poftremo in eo uerfabor, ut Ciceronern unum imitandum amp;nbsp;oftendam, amp;nbsp;pro* bem:fedquemadmodum nos ad ilium compona^ mus,planum antea faciam, Etiam, quibus ab Eraû mouitijs notatur Tullius, ea ab illodepellam atquê dimouebo, difeuflo, quantum necefie erit, Erafnn dialogo. Nunc quoniam hue ad animi remifsionem eoncefsimus,8d obledationis frudus eft non contenu tio amp;nbsp;commotior altercatio, kd animi relax atio, ex compofito inter nos conueniat, ut quietê amp;nbsp;placate difputemus,non fophiftarum more, intemperantius uoeikremur. lam hic præfens animo cho,qui corpo^ re ades, M O R. Equidem animo præfens ero , Ôi quæ propofuifti, non inuitus audiam. Magna me tenet tui de imitationeiudiejr) expedatio : at me ma^ ior habet admitatio, quid tibi in mentem ucnerit, ut b 4 Longoln

16 STEPH^ DOLE TI DIALOGVS

Longolf) gloriam ab Erafmo uiolatam dicas, tot or^ nati laudibus. VILL, Longolioquid Erafmusró buat,quid item detrahat,memoria teneo:quodin laude aliqua poni poisit, re uera coadus aisignat, quodomne pundum ferat, Óóabomnilaude felix fit,Longolio manere, iniquo animo grauiter^ patP tur, Atqui tam uaria fua amp;nbsp;inconftanti de longoho fententia, famamillius non obterit, iudicis parum æqui,8lt;^ odium non omnino tegentis omnibus fufpi^ cionem facit. Ex tam diuerfo iudido iubodorari licet, uel coniedura protinus aflequi, Eraimum quid ad# duxerit,ut Ciceronianum dialogum icriberet. Ve# rum id poftea uberius. Nuncnihil cauiæeft, quare recenfere fiiperiêdeas, quas Longolio laudes Erai# mus alpergit,ego quicquid trasfundit,inuidia redun dare probabo,amp; amice qug tu pugnas tributa,obtre dationis fignificatione derepenteeleuariimmutari^ cognolces : led quid de Longolio tandemf MOR, Ex dialogo Cice Pludmum ftnè laudis tulit Longolius. V I L L» omnia°lo^ur ^'’^’^ ^ honorifica prædicatio. MOR. Atnimio Morut. emptum. VIL L. Exidit/am himmo capite hmia, detegitur rcs'prxpropcrc , proditur intempeftue dmulatio, neefibiæger animus ex indituto tempe# rat : perge. M O R.D/u tortus ed,amp;f tandem immor# tuus ed certamini nondum perado, non leui profe# ; do dudiorum iadura, quibus magno uiui futurus \ erat, niCi totumanimum omnes^ ingenij uiresad I in anis tit uU dudium con tulidèt, V J L L, Pulchra óf ( adabr^

de IMITAT, CIC, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»7

affabre digefta laudum makdidorum^ confußo, Abunde laudat Erafmus, cuius obitu ftudia magnû damnum accepifle teftatur,is igitur quicquarn ad# ferre poterat. Sed quid, quæfo,attulilïèt, qui ad ma# nis rituli Iplendorem totum animum,omneis^in# genij uires contulerafT Inani ambitioni deditus dm fetemerè exercuit, ineptis conatibusimmortuus eft, Vnde igitur ille frudum ftudijs, fi per mortem li# cuiflèt,parère aliquandopoteratf uideo,Eum,opi» norjuculentus ille amp;nbsp;nunquam ceflans fcriptor De# fiderius Erafmus Roterodamus, quicquid in bucea, wdn, inconfultó garrire effutireep docuiflet : qua forte ratione bibliothecas nugis, amp;nbsp;prouerbiorum farragineponderofis libris non fine grammaucoru, 5^ intantium admiratione auxiflèt, At nommi pru# dentiusconfuluit, M OR,Nihileft tarnenquodifti Ciceronis fimfj nobisLongolium obfjeiant: alqs do tibus ille magnus erat,etiam fi Ciceronianus non fuilfetjamp;haec ipfa uanifsimi tituli ambitio frudum propemodum Rudiorum illius corrupit, uitam ab# rupit, VIL L^ Quafi uero Longolium fi ab inferis excites, non omnia Ciceroni accepta référât, debe#-relt;p ingenue fateatur, aut, quas de Gallorum, iuriG prudentiæ,amp; urbis Romæ laudibus orationes con# fcripfita Ciceronis ledione alienus, illius plus illu# firarint nomen,qu am quibus fe Romæ in fenatu de# fendit Ciceroni deditus, Amantifsima fidelifsimacp Petri Bembi, 6lt; lacobi Sadoleti confilia Longolio ciccronifimuu c nihil onemautores»

i8 STEPH» DOLETI DIALOGVS nihil profuere, nocuere plurimum ; qui per omnia fcriptorum genera prima ætate diuaganti, aurores iummopere elle uoluerût, ut totam fuam didioneni inquinatam certè quidem illam atque corruptamgt;ad Ciceronis dicendi tormam reuocaret, eumtp unum, ex omnibus fibi imitandum proponeret , amaret» alsidue legeret, exhauriret, concoqueret» Amici iHi uiritaniaeloquentiæamp;lartiumpolitiorum fama cc^ lebres, tamlp exado iudicio præditi, adolefcentis aciem,fallo obiedo Iplendore ölt;^ inani ipe oftenfade^ prauarunt: iuuenem ad infanos amp;nbsp;ridiculos conatus lua adhortatione inflammarunt,in pidrinum contru ferunt,exquo in lucem caput educet nunquam ï ia^ eet ignobilis, in uulgarium gregariorumep munero tantum reponitur,Ciceronis Üih eHingendi ambition ne, tanquam luperditiola religione obdridus, non bimilia unditp coUeda, non pueriles in Prudentium m'giWa er iciit= commentanos, non ieiuna in Catonem fcholia, non M Erafmi op^inMimos Publianos, non in Nucem Ouidij anno^ (^‘'^‘^'^ tationes, non in Laur. Vallam epitomata, non Indi# tutionesgrammaticas,non Florulêtas epidolas,non Familiariacolloquia,non Querimoniam pacis, non Medicinae laudes,non Declamationem contra tyran nicidam, non Apophthegmata,non de Præparatio# ne ad mortem, non Linguae, non Moriæ, non Ma# trimonq encomium fcripdt,non omnibus libris epi# dolas præfixit,non Græculas uoces Latinis afperiit, non Lucianimufcam,non Scarabeum, non Lunu# churn,

DE IMITAT, CIC, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ilt;gt;

churn, non Lapytham e Græca lingua ïn Lannam conuertit, non furrcptas Adagiorum chiliades in fpiflum amp;nbsp;operofum uolumen retulit : non facris prophana mi feu it, non fumptas aliunde in Paulum paraphrafes edidit, non Bedæ errorum elenehum, non Difpundiones in eundêreliquit, non Militem Chriftianum enchiridio inftruxit,non Sermonem prouerbo in noui inftrumenti interpretatione fup^ pofuit : non Paraclefim /non Exomologeßm , non Commetariosin pfalmos, non Paraphrafim in pre# cation em dominicam,non Concionem de mifericor# diadomini,non Comparationem uirginitatis amp;nbsp;mar *y’^n, non Ex population cm lefu, non Cafam natali# tiam,non liturgiam uirginis Lauretanæ, non duas precationes ad uirginem matrem, non tertiam ad le# f'im, non fexcenta alia ftultitiæ amp;nbsp;ineptiarum plena perfriPa fronte confecit. Quid multaC Non una no# lt;^cgt;autuno pede Pans,concept a Gmul amp;nbsp;parta egeP fit,cffudit ue,'quibus per orahominu uolitaret, qui# bus in omnium fermonemueniret: non garrulitate, lion plebeios Pales,non dicacitatem in promptu ba# buit,quauel mediaPinis, mulierculisep fatisfacerc contenderet. Marci Tulip Pudio grauior paulofa# QuidLongoKo ftus,longo tempore parturpt, quae tandem peperit, ^^^*^ ciceroni« non informia,non gracilia aut Prigofa,fed opirao b a bitu ca quidem, Panguinet^ 8lt; oPsibus fpedtabilia,fic '^^S’S’^i nibil poPsit ualentius, aut omni ex parte po# litius conPrudum, Grandis eftuerbis, 8c fplcdidust

acutus.

5 STEPH» DOLETI DIALOGVS acutus,fententiarum amp;nbsp;prudentiæ plcnus,genere toto grains arque elatus. Quam dicendi facultatein nifi ei fuppeditaffetafsiduaaccurata^ Ciceroni's le# dio, eodem eflèt apud eloquentes loco, quem tenet Erafmus^Noli enim putare, More, quicquâ iUi tam Ipedandü ,quiaut Latinæ linguæ, aut Græcæftu^ dio teneatur,quam ut ad eos præcipuê reda fefe con ferat,qui amp;nbsp;uerborum copiam fplendorem^, amp;nbsp;knü tentiarum grauitatem acumene^ fuggerant, nee mi^ nus fapientiæprudentiæ^,quâm eloquentiæ gloria efflorefeant amp;nbsp;abundent» His laudibus cumulatum Tullium coluit ftudiofê Longolius, maluit^ ei ope# ram dare,cuius dicendi formam uel tantum Ïêqui, Ói notâhabere,laudabile eft, quam in qs uerfari, quos uel fî æques, uel fuperes,gloria iuxta careas,for^ deascp inter fordidorum amp;nbsp;impurorum colluuiem» Reuiuifcat,de quo fermonem habemus,licet,laudem aliam prorfus nullam, uitæ redditum aucupaturum putem,quam quód fe Tullio totum inuoluerit: neep ft Ciceronianæ imitationis laudem adimas, reliqua ornamenta, quibus illum magnum fuiflè prædicas, uel curet, uelmagnifaciat ; tantum abeft ut agnituru arbitrer» M O R, Multum tarnen abfuit a Cicerone, cui materia defuit exercendæ mirabilis illius eloquen tiæ, quamin ferqs grauibustp caufis Cicero præftn tit» V 1L L, Abfurdum amp;nbsp;iniulfum argumentum. Tune Ciceronian! gloria Ipoliandum iudicas,cui exercendæ eloquentiæ materia non fuppctiiç aut qui fublato

D E I M1T A T. CIC» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n

fublato fenatUjdoquq organo,euerfacg Repub, non totcaufasdicat,nontot defenfiones lufdpiat, quot üleRomanus orator,amp; ad Quiritcs,£lt; ad patres con fcriptos dixit,reliquitcp pofteris C An idcirco arte de^ , ftitutumquenquam,óiab eloquentia dicendiep fagt; cûltatemùe paratum probes, quod dieendi campo bacætateexcludaturC’Præftitit Longolius, quæ Ib wit,longèmaiorapræftaturus, fituliffent tempos tunmoftrorum mores, 2lt; antiquailla forenfis exer# dtatio, Neque mehercule minoris aut negorij, aut doquentiæ ede eredam, fictam caufam amp;nbsp;quæfitam (idfi etiam tibi â me dan uis) probabilibus argumen lis tuen,quâmueramamp;oblatam defendere, atep ad^ , Utrfarium tum exemplis, tum tedimonijs cominus °Ppugnare,autdegradu derjcere,Longolii uero feri P^dilcutiamus, amp;nbsp;perpedamus ad amufsim,M O R» Ediditepiftolasfanèquam elegantes ac féliciter elas Longolij epu boratas,fateor,fed multas argumento perquam hui ^°^‘^' wiilijplures affedato, quod genus uidentur aliquot, tpiftolæPlinrjiunioris, Atqui tales non arbitrorin «piftolarum numero reponendas, Quid enim bas bcntepiftolæSenecæ,quodepiftolæ congru at præ* tcrtitulumC AtinCiceronisepiftolis nihil ed accer^ fiturndi aut de grauibus ferqsep caufis fcribit,ea, qug toram exponeret, fi licuidct, fcribit, aut cum amicis Jfentibus de familiaribus rebus eolloquitur, aut de ftudijs confabulatur, quemadmodum folent amici præfentes inter fe mifeere fermonem,Qu{d quod Cis

cero

STEPH» DOLETI DI ALÖ GVS cero non cdidit epiftolas Rias, amp;nbsp;quafdam uidetur icripfiflè negkdius,quam loqui folitus eraiC Vnde bonaparsearum, quas l iro Ciccronis libertus coP legeratj'nterddi't,haud,opinorj pcritura,G dodi eas iudkaflent immortalitatedignas, Primum ignuriUa fimplicitas amp;nbsp;gratia fermonis inaftedati, deinde ucid tas abeft in epiftolis Longolq pleriique. Ad hæc quoniam ncc eadem fuitFortuna Longolij,quæ Cb ceronis,nec eadem ncgotia,fit ut interdû inepta fitac frigeat imitatio, Mdl ullius fenator amp;nbsp;uir confularis, fcribit ad fuæ dignitatis homines, quid moliantur duces in proumeqSjUt inftrudæ fint legiones, fignh ficat: odendit periculum,diuinatrcrum exitumteum adimitationem Ciccronis fimilia fcribit ad cruditos amicos amp;nbsp;in ocio uiuentes Longolius, ueluti foiled tus de fummarerum,non ne friget affedatioC Quid quod ipfe in mufæum abditus interdum literis manj! 1 dat iianifsimos rumores, quales uulgd circunuolû tant,indigni qui uel fermone cordati hominis com# memorentur 7 V l L L» Inftat, quod fuperius afle# rui,neciam,puto,tibi exa'dit ex animo. Longolio, quod pro certo omnes habent, ab Erafmorelinqud tur,quod dubium eft,6c quouisiure, quauis iniuria eripipofsit,inimicedetrahitur. Elegantes ac féliciter elaboratas ab illo epiftolas éditas fatetur. Quis hoc niß eloqucntiæ expers, Su infigniter impudens ne# get 7 Sed tarnen multas argumento perquam humili fcripfiGplures aftedato» Ecquod putat, More, Ba# tauus

DE I M PT A T» CIC, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2j

Uuus tuus rhetor humile epiftolx argumentum^ mo do ea epiftola narret explicetcp, quorum cerriorem fieri interfit, ad quem ipfe feribas^’ Ecquid epiftohr NiM epi/loU

r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quM drgumenti

lull amp;nbsp;argument! humilitasÆcquid difputaiC ecquid et ftUibumilitM. probat7 ecquid difleritC ecquid refellit infirmât ue epiftola,quod tantam argumenti aut fubtilitatem, 8utgrauitatem poftulct; Omnino: fuadeat, à fen-' tentia abducat, confifia mutata fignificet : dolorem hniatjconfolatione fuftentet : cafus priuatos aut pU:# lp nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r ? Contmunti ebt^

Ducosexplanet,resgeltascomprehendat: adienben Weldrum confen dumappellet, ceflantem increpet, officia deferat ^benddrumedpiti. poUiceatur : cxpoftulet, qucratur : laudet, ad uirtu^ temincendat : commendet,opem imploret : gratukü tur,gratias agat : difceptet, opinionem refer at : bclla loquatur,diuinet,præfagiat : accufet, fuccenfeat, ftoü machetur : placet,reconciliet, recoUigat, in gratiam reponat,reffituat ; onus imponat,negotiacuret,man dataexbauriat. Quid ^ Hæc ne tot epiftolarum con^ fcribendarum capita familiari amp;nbsp;plebeio turn argU' mentotumfermone exequi non pofsimus*; Argu# menti tarnen grauitatem in Longolq epiftolis defide^ lat. At iftud ipfum tam abfurdè facit, quam hoe inv pudenterSé ridicule feribit, bon am partem epiftola^ rum Ciceronis intcreidiffe, quód ncgledius feriptæ dodis forte uiderentur,amp; earn ob rem non fatis im« mortabtate dignæ,Scilicet princeps ille 2lt; unicusRo man« eloquential deus , cpiftolas conficiendi artem

non

STEPH, DOLETI DIALOGVS non tenuit,negledius, quam deceret, (cripfit : mini# mam hancartis oratoriæ 5^ rhetoricæ partem igno# rauitjfubtilioresnouit, Senem repueraicentem mife# ror More,amp;nimiadetrahendicupiditate occecatum doko,Pari Audio in(edationis,plures Longolij epi# Aolas aftedato amp;nbsp;quæfito argumento elle probate contendit,quod genus leguntur aliquot Plinij iunio ris ; led nec eas in epiftolarum numero ponendas ar# bitratur, Perinde quafi Plinq Longolque amp;nbsp;rebus amp;nbsp;confilijs interfuerit,uel præiuerit Lralmus, ut eer# tum habeatgt;accerfi ta lint amp;nbsp;aftedata,nec ne,uiroruni tam dodorumin epiftolis fenbendis argumenta: aut perinde ac una tantum fit,Slt; certis finibus circumferi pta,neque late pateat epiltolarum materia,cautumep fit 8lt; fancitum lenatufconfulto aliquo, ne ue rcs fe# rias amp;nbsp;à fiatu noftro abhorrentes,ne ue curiofius col# ledos rumorum uentos amp;nbsp;ferpentem famam, ne ue noftram de rerum euentis opinionem, epifiolis com# mittamusj rigethincilla Longolij aftedatio, abeft fimplicitas amp;nbsp;gratia fermonis »abeft ueritas in illius epiftolis plerifque,cum,uelut folicitus,dc regum con filqs, debellorum apparatu» de fada coiaone,de Trequentict epi=^ comparatamanu,deGallorumcoprjsequitatucp,de ^ïgXim«^” Hifpanorum legionibus amp;nbsp;peditatu, de imprefsione fada,de uidoria hue uel illue inclinante,de Italiæ ua# ftitate atque direptione,de oppidorum oppugnatio# ne uel expugnatione, de exercitu aliquo dilabente, de fugatis hoftibus, de dade accepta, de nonnuUo# rum

D E I M I T, CIC. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

rum ftuldtia in bello gerendo, aut ad Odauianum Grimoaldü,aut ad Petrum Bembum, Sadoktum ue literas uerbofiores mittit. Nemo hoc, prêter EraG mum,damnarit,nemo de his rebus plenius amp;nbsp;fæpius feribere, affedati fermonis eflè putarit, id qui noue;;

rit, amici efle partes, amicum in eiufmodi rebus au^ Amid eßt Kmim diendis curiofum, uel uana fcribendo diligenter exr in rebm nouii au plere, Quddfi,utGrimoaldi faciat uel ro2atui,ucl ‘^'quot;'‘^^ cumfum, expectation! latis Longolius,acta publica, res urba' jo cxplm, nas,Italiæ ftatum,ducum conditionem,bella,præ^ lia, interneciones, temporum inclin ationes, perturb bationes: fpem eredam,aut fradam; calentes rumo^ tes,aut refrigeratos fermones : metu perculfos alios 8lt;deditionem cogitantes, alios refiftentesamp; propu# gnationiincumbentes perfcribit, quis id potius alk# lt;^atum mepte fermonem interpretetur, quam offG ciofieffe ducat, atque argutam fedulitatem inamici cupiditate defiderioeç leuando ufurpare cupientisC’ At uerb iftæc præftat in mufæum abditus. Non pu^ tat return rudis fenex , fieri amicorum diligentia poffe, ut, quæ etiam ignorent q, qui uel nomin a dc' derunt,uel in exercitu uerfantur, eaabamicis ank maducrfa8lt; perfpeda,ipforumliteris uerè amp;pend explorate fciamus. Sic Longolius ad Grimoaldum multa,quibus ipfe non adfuerat ,fed quæ multorum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

amp;tnuntqs amp;nbsp;literis cognouerat. Vanifsimos tarnen (inquitille)mandat rumores literis, quales uulgo difsipantur, indigni, qui cordati hominis fermone gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;d

16 STEPHY DOLETI DIALOGVS cominemorentur. Simile nihil prorfus apud Longo lium reperias : omniaamp; uere, amp;nbsp;grauiter, amp;nbsp;fapiengt; ter ab eo Icripta Icgas. Cum autem tantam in epiftolt; lis amp;nbsp;ftili, elegantiam, amp;nbsp;rer urn grauitatem Héritai* tern^ requiras,atqueiftaepiftolas exadè feribendi laudeLongolium pauló longius procefsifle neges, Erafmi tui epiftolarum farraginem perpendito, ftilt; Qttij Er^miw in bim difcutito, rerum pondus commonftrato. Abio* fpi^oUi [criben^ óle, frigide, leiunecp feripta omnia, fordidaomnia, ^‘^' impura omnia, male culta omnia. Quid habet tuus ille morofus alienorum cenfor,præter monachorum conuitia, thelogorum difputationes, rixas, turbasï' Graue fi quid fcribic amp;nbsp;homine illo fuo cordato dP gnum,has tantum ineptias miieet, Inepiftoliscon# cionatur,declamat, theologum agit,de religione ebri Eia na diiceptat,uiuendi morem præferibit: crimina* tur, aceufat, purgat, défendit, tragœdias agit in nU' gis, fophiftarû fehobs tributainculeat, mortuoslin# gu a ferit, Longolium ridet,Albertum pium Carpo^ rum principem inertiæ infantix^ notât, Galloruni ingenrjs diftidit, Denique ne parum leuis forte ub deatur, qui grauis nomine nihil peius odit, ru du s fuos,uentrisep crepitus narrat,ulcus recrudefecre voliminum tur^ declarat,calculidolores remififle fignificat.Atqui uo bd Ulußni fenex luminum turba illiiftrcm fenem afperius urgcre non Brafmuf. libct,artium noftrarum dudiolï gloriam infringere quoqp pudet, Longolq exifh'mationê tueri, nÓ EraG mi laudibus detrahere, mihi in animo eft, Reliqux illius

D E I M I T» C I C^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;27

illius commentationes, quo fint apud Erafmum nu^ mero,tu pro tuo infiituto fac, ut ex te audia, M O R-Orationes duas (cripfit uelut in Capitolio habitas» tongolij ora= Ego eas fanê magna cum animi turn admiratione/'“quot;quot;' gt;nbsp;turn uoluptate ab Erafmo ledas fcio » Eftecerunt enimut deillius ingeniolonge,quam ante,magnifia centius fenuret» Adeo,ut cum de illo præclaram con cepilTet exiftimationem, uidt multis partibus expe^ lt;Sationem illius. Videtur enim in has deprompfifle, quicquid uel fuo potuit ingenio,uel è Ciceronis ora^ Honibus hauferat. V1L L. Eximium amp;nbsp;amicum tei ftinionium. MOR,Eætarnen tot annis elaboratæ, loties fub incudem reuocatæ,toties criticorum cenfu fam perpeflæ, quantulum habent Ciceronis T* non quidem Longolq culpa,fed temporum. Aptifsimd lt;iiccbatCicero,uix aptè Longolius,quandoquidem Romæ nee patres confcripti funt hodie,nec fenatus, ï^ec populi autoritas,nec tribuum fuffragia,nec magi firatus, nee leges, nee comitia, nee actionum forma, ’aecmunicipia,nec pr ouinciæ,foei], ciues : Poftremd Romanoua,Roma non eft. V1 L L, Ad ingenium reditErafmus,folenneepfuum illud diligenter qub dem feruat,ut principio pugere difsimulet, mulceat, adblandiatur, poftea obtredatione impotenter laco ret. Orationes (inquit) uerbis ornatifsim as ,amp; fente n tijs fplêdidifsimas fcripfit Longolius jquibus omniu de fe opinionem multo pluribus partibus uidt: quas tarnen cum tot annos dimauerit atep perpoliuc d z rit.

î8 STEPH« DOLETI DIALOGVS rit, cum tories fub incudem reuocarit, toties critico# rumcenfurxfubmi'fen't,quam longo in teruallo ad Aliud/k.n^,aJiud Ciceronem acceduntC lam aliud ftantem,aliud feden fedens Erafmus. ^^^^ Erafmum (entire cernimus, Laudis exceprione e coelo detrahit, quem nuper in ccclo ede omni laude uoluerat, Aliorum operam, criticorum cenfuram 6i iudiciu Longolio exprobrat, temporis fpariulongin quitatemep obrjeit : quibus ille neep adiumenris,ne£p diuturnisamp;afsiduislaboribus a(ïèquutus eft, utuel tantillum Ciceronis habeat. At non fua quidem cub pa, fed temporum» Apte enim dicere uix potuit,u£ Cicero, qui (emper apri(simè dixit, Rifu penccor; ruo. More, cum animum ad inauditas iftas Erafmi No«aptèJixjïinepriaspauld diligenrius aduerto. Igitur non apte Logolim Erafmi dixit Lonpolius, öuód patres confcriptos, duód po ludlCïO ejuod päs. lt;nbsp;♦ rgt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\ 1 nbsp;nbsp;nbsp;«1 r

tres fo„pnpfoïP^“(^otnaniautoritatem,quod tribuum lunragia, fnxerit. quód magiftratus, qui nulli funt, effe ipfe finxerit» An bic mecum rifum non prolixum edasC Apté fcb licet dicere,lioc non ipfum eft caufæ (èruire, caulæ propria dicere, in argumentis turn refellendis, turn aduerfario opponendis crebrum eflè, potenria debb litare, debilia, quæ ad rem noftram faciunt, enixe confirmare,deprimenda deprimere,attollenda aP tollere, crefcere,cum opus eft, remittere, cum opor; teat : augere, minuere, docere, oblecrare, affedus fuis locis mouere, denique in ijs fingulatim prudent ter uerfari, quæ caufæ fufccptæ congruât,quecp nos iuuentmaximê, non argumento répugnent, autper inerriam

DE IMITAT» CIC» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2^

inertiam noftram aduerfèntur» Singula ifta quando quidem amp;nbsp;acute amp;nbsp;ingeniofe, peritertp amp;nbsp;feienter à Longolio perfeda non dubitamus,quid oratori tam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

eximio ob dccentem illam ad uerba Romana allufio^ Df^^^j tongoHj rem obloquimurC quid, cum ne quidem næuum'iUußo ad antu autlabem in toto Veneris corpore Momus perfp^ ^“quot;^ '*^^‘‘’ ^°“ t * mana.

dat, kue nelcio quid calumniaturC' QP^d non po? tius fpedatam formam,uenuftam membrorum com pofitionem,pulchra oris lineamenta, optimum has bitum, fpetiofum^ colorcm intueatur atque fulpis ciat,quam oculos ad ima amp;nbsp;uiliora deqciatC Magis ftratuum antiquorum nomina minus apud nos uiis tatanoninuitus fatear, led non id tarnen dabo, pas trumconlcriptorumordinem,amp;officia fie omnino fublata,ut illos antiquis etiam nominibus compellas riredeincaufis dicendis non conueniat. Senatum habetRoma fuum,habet Gallia,habet Britannia,ha betHifpania,quiquandocerto fenatorum numero confiât, caufam haud facile dicas, quin eos patres conferiptos uerbo proprio amp;nbsp;fignificanti appellare liceat. Legibus hoc etiam tempore gubernamur, mas lient fuffragia, adiones intendimus ï municipes, fos «os, ciues noftros habemus ï neque eft, in quo hæc exoleuerint, nifi forte uocum immutatione a barbas ris inueda atque induda» Vocibushuiufmodi Lons vodbui Roma^ goliusredeutipotuit,non apud imperitam multis tudinem amp;nbsp;plebis fecem, fed audientibus dodifsimis LongoHu^^ü^ cruditisfîmisep uiris,antiquorum iftorum uerborum de indußna, d j non

JO STEPH^ DOLETI DIALOGVS non ignans» Adde,non Friburgi Brifgoiæ, non Lon dinunon apud Hifpanos autbarbaram aliquamgen tem,fcd Romae in Senatu,Latino populo intuente 8^ aufcultante,orationemLongoIium habuiffe, illiccj? uerbis deinduftria ufum, quæ illic nata, quæ illic nota,quæinicufitata, uulgata, atque grata client: quorum ufu fi' abUinuiflet, inuidiam, qua premeba' tur,auxiflct, ea liquidem tantum accufatione in iudi^ cium ab aduerfarrjs uocatus,quód Romani nominis gloriam makdidis deprefsiflet, quód Romæ cligné tati detraxiikt, Quam inuidiam, quo potuitmodo prudentius fapientiustp knire autcommodius extin guere, quam ea incukans uerba, quibus maiorûglœ riam ob oculos iudicibus poneret f amp;nbsp;charam libiiu^ cundamep Romanæ antiquitatis memoriam teftare* turf Eoconfilioa iuuene ingenioib fadum cd, ut obibktis amp;nbsp;defitis nominibus æquaks noßros ap# pellarit,ut orationem ad hominum fludia amp;uolu^ ptatem accommodarit,qui adhuc Romam return do mïnam amp;nbsp;Riorum magißratuum ordine efflorefceiB tem iomniant,qui tametfi honoribus amp;nbsp;dignitate or^ batifint, bonorum tarnen inßgnia, amp;nbsp;fuperba glo^ riofacp maiorum nomina Romæcp mores libenter audiunt atque agnokunt Fa euer o fi uis, ut forte uis,LongoIium adedate'magis, quam uJlo confihb, auteaquamattuJi,ratione, uerba abætatis noßra: ßatu amp;fmoribus remota in orationem luam conies ciik, patres conkriptos iiberius appeßaße, quos iuif f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dices

DE I M I T A T^ CI C» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;51

dices apte appellate debebat» An ideirco cuiquam sutUo w» «ƒ!/, dubium fit,lublato return ufu,uerbis ipfis pofle nos “^^^ 'pP^ ^^^^ fine uitio uti 7 Quis fic loquentem iure barbariei no^ t^Hpop^’iW,^' tetC Bonis ominibus, uel fecundis auipicqs ad rem ^reffus kim. Propne Gcloqui poffumus» Vbi ta^ men ominum,aut aufpiciorum ritus C ubi cultusCubt obferuatio f ubi inanis illa religio aut fuperftitiocRe^ manfit tantum loquendi ufus,res ipfa cxolcuit,inters cidite^ iampridem. Multa mihi huiufee generis in mentem ueniunt,amp; tibi fortafie plura, fed ad rem regt; utnarjamp; hoe fine dubitatione afleram,Patres conferi ptos,aptê proprieep, a Longolio uocatos, cui dclibe ratumerat, indices falfa gloria, inani^ nominum auitorum fplendore commoucre,inccnderc, infatua'

te. Sed meam hanc defenfionem nihilo fecius Prak DeUberdtum ent musimptobabit,quam Lonooln orationum argu# Longoho now= ... nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X ntimauitoru (bic

mcntacontcinnit. MOR» Ludicrumillc plusquam4o^p,„jj,;.j^y;,p ferio agit,non aliter alludensad ætatem Ciccronis, hkfre. qu^mis qui feripfit Batrachomyomachiam, allufit adHomerieam lliaden, ranis,aemuribus,rebusCp ridiculisacfriuolis,deorum,dearum ,heroum fplen^ didauerba, factacp accommodans» Ita Longolius ^^^§§^tat capitis diierimen, ornatas cohortes, gla^ diatorum manum,quorum uiolentia, autoritas am^ plifsimiordinis ,ac fecundum leges agendi libertas fueritimpedita» Fingit prilcam illam Romam orbis reginam,amp;huiuspræfidium ac tutorem Romulum cumfuisQuiritibus,fomniat patres conferiptos. Si

d 4 augu

JI STEPH» DOLETI DIALOGVS auguftifsimum ordinem.Populum in fuas tribus dP ftindum,prætorum ius,tribunorum intercefsionenU fomniatprouincias,colonias, munidpia,amp; focios urbis fepticollis : récitâtur Senatufconfultum, atan* tur leges,appellantur ueteres illi Romanæ duitads principes, è monumentis excitantur. Quid nonf perquam faceta res eft. Cæterum cum nee fit ex hi# ftoria petitum argumentum,ut faltem per fidionem fuo cemporijftus^ perfonis conueniat, qui fieri po# tuit, uthictotum exprimeret Ciceronem f In hacta# men materia,tan to ftudio, tanta^ dexteritate inge# nq, rem gefsi't egregius iuuenis, ut hodie neminem norim,uel apud I tal os, quem exißimem idem præ# flarepoflè, tantum abeft, ut Longolq Jaudibus ah# quiddetrahereuelim, Hæceô tantum dicuntur,ut adoldcentte fludijs proipiciam, ne lè fuperftitiofe' di fern tiet aftedtatione Ciccronianæ fimilitudinis, ficut hacintentione ab utilioribus, magis^ necefiarqs ftu# dqs audiatur» V I L L» Magna fol ici tu dine fum, More,atqueintimis fenfibus angor, quod iam Eraf# mo nomen rede'poisim adicribere, Proftiftim nelau datorem uocem,quem tributarum laudum tam fubi td peeniteat f acerbum obtredatorem appellem, qui obtredationem tam profufis laudibus miieeatfiê# Erafmi natura nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uerfipellem autbilinpuem nominabo, oui mo#

ermoret. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

do candidus iit,modo ater nimium : qui Jinguam al# teram melle delibutam, alteram toxico diflertam ac ngentemgerat» Cedo, quid Jtalis omnibus antepo# nit

D E I M I T» C I C« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;35

nit,cuius argumenta,ut inania amp;nbsp;ludicra ridetCqucm Pop» Rom» finxifîe, quem Quintes fbmniafîe coar^ guitC Somniauit uigil atque animo excubans,quæ nifîcaufe mferuïffet, non apte, fed inepte: non co^ piofe\fed exiliter amp;nbsp;preße: non fublate, fed atténuai te : non ornate, fed fordide amp;nbsp;inquinatè: non granit ter,fed leuiter:denique non oraton'e,fed grammatice dixiflèt. Nihil fupra modum, fed omnia intra moü dum potius, nihil inops, nihil ieiunum, nihil infla^ turn, nihil corruptum : nihil ceifans, nihil redun^ dans,nihil circunfluens, nihil fuperuacaneum : nihil iion uerifimile atque probabile, nihil fenatui Roma^ no non conueniens, nihil caufæ fulceptæ non con^ gruum,nihil non laudabili inuentione, amp;nbsp;arte admi^ rabili accommodatum.Audet tarnen impudens leur ta rem tam feriam, ut ludicram,alpernari : adolefcen ûæ ftudfjs profpicere fe putat,eam cum admonet, ne Ciceronianac imitationihæreat,eam cum a feriptore tam diuino dehortatur. Mallet forte Apuleq Afinu, Beroaldi declamationes, Alexandri grammatica,Bæî ptißg Pij racemationes amp;nbsp;ipicilegia,Caroli Vituli epi fiolas, Britonis fynonyma,Porcorum pugnam,d iuss uentute legi, ut nulla maiori laude in dicendo proces deret, ijfdemque finibuslubhfteret, quibus ille fub^ hitit:uel quanto Vatinium odio Cicero iniedtatus eft,tantoipfacontemptu amp;nbsp;defpicatu Ciceronis li^ bros auerfaretur, Porró cuperet præclarus iße amp;nbsp;ß# delis fuafor,eloquentie: Audio negledo,alia nos utw e liora

54 STEPH DOLETl DIALOGVS liora magisép neceffaria fequi, Qtn's nifi emota amp;nbsp;alie nata prorfus mente hoe non infanu iudicet, eloquen Quihu nominUtixftudio utilius ullum dicif qua exteris animant^ bui utile eß elo^ ß^^^ præftamus,qua ad deorum numen proxime ac^ cedimus,qua nos inter nos coniungimur, qua dolo# rem aperimus, qua moleftias leuamus, qua animum defpondentes fultentamusf Neque edam fi philofo^ phiæ fludium intelligat,hoc à Cicerone abeft : fimul cum fingulari illa eloquentix facilitate, amp;nbsp;Latinifer Non folum ärtii monis copia,Pbilofopbixinftituta atep prxcepta ad dicendi laude,fed^ animum excolendum affarim fuggerit,rcrum caufas phiioßgt;pht£ eba indagat,rccóditiora Icrutatur, amp;nbsp;quiequid ad fapien fiitutK cldrui ci= tis grauitatem conltauamep pulchrum en, aut ad mo

derandos ÔC cohibendos animi' motus neceflanunij nobis plena manu è Græcis dcpromi’t. MOR, Non prophanum philofophiæ ftudium,fcd lacras hteras, Chnlbcp dilciphnam Eralmus intelligitJn quam fed pus lUultrandam fi uigiüas collocaflet, quas adionigt; bus illis ludicris impendit Longolius, quantum utf^ litads uel religion/ Chriftianx, uel ftudijs, uel patrix allaturus eratf Profecto m/lèret me adoIe/cenus,Te^ Itatur lè Icr/pfiflè edam oradones quinep in laudcm urb/s Romx.Opulchrc collocatam operam. Quan torcctius earn collocalïet,fi ciu/tatem illam, atep eos præc/pué, qui bonas literas ibi profitentur,oraaonii! bus aliquot elaboratis,ad Cbrifticultum,acpietatis amorem inHammare ftuduiHetf Atquibus tantum uigiiiarum datum eftf V J L L, Aperit bic fe latus ür monis

DE IMITAT* CIC* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;35

morn’s campus,ut non Erafmum folum, fed unnicr# famLutheranorum fedam^infolentiæ^glonæintole 'DeLutlcro, amp;■ rabilis,demenuæcp accu fern, qui luis commentarrjs, amp;difcrepantibusinter fefe fcriptis, Chrifti difcipli^ nam ud illuitrare amp;nbsp;patefacere,ud ornare,ad eamep nos rapere arbitrantur* Quid^ Num cum illo uoeife ran Übet; O^ uanas hominum mentes,0 pedora cæ# ca.Cæca mehercule inanis laudis ßudio* Et eft^fi dqs placet, quidiuina humanis laboribus, amp;nbsp;uigilqs iu^ nare fe poiïè crcdat;En,qui hominum fcriptis amp;nbsp;con filijs adbortationibusep nos ad Chrifti dodrinam amp;nbsp;arnplexandam,amp;colendamincendi potius fufpice^ tnr,quam uel renuentes fumma illa dei uoluntate, amp;nbsp;i^fu adduci,trahi,rapiqj exiftimet;Quæ(malum)eft: iftaimpudentia atque arrogantia, facris humana mis feeree amp;nbsp;in diuinæ potential focietatem uenire uelleC Ergo minus potes Chriftus,amp; patris æterni numen* Ergo fradior illa eft,2lt; debilior uis coeleftis ad concis bandas retinédasep hominum mentes 2lt; ftudia, niß EraGni,amp; theologoru quorundam blateronum ope ra, labor, uigiliæ,fcriptacp opem deo tanquam fupra uires conantiferant.Ergo nobis impofuere,tenebras nobis olFudere, reconditos amp;nbsp;abftrufos, non obuios fenfus diuini autores reliquerc.Ergo Erafmi comme# tarijsàinterpretatione opus* Ergo fpiritus ille ceG fat, nobis omniaedocendis apatre præfedus, Illius fungitur offido, illius partes fubit, illius negligentia amp;ddïdiamfardtfua loquadtate Erafuus, fuis nos

j6 STEPH« DOLETI DIALOGVS fcriptis ad religionem inflâmat. Ergo fi nelitera qu^ dem ad inftiturionis noftrac libros accefsiflet, Chrifti non fatis teneremus praccepta, Chriftum non audigt; remus, Chrifti madata non exhauriremus. Ergo nifi Chridiani milftis enchiridio, nifi paraphrafcs in Pau lum fomniafiet,nifi garrulo hoï de re Chriftiana gar^ rire libuiflèt, Chriftu non no{ceremus,Chriftü lente amp;nbsp;faftidiofè amplexaremur, Longê alia eft dodoru rctw co ^ bonorum opinio, atque Eraimus exiftimat ♦ Rdw re igio. nbsp;nbsp;gi'onem omnem ingenua animi indudione, metu amp;

reuerentia contineri, non uerbis induci, iâpientibus exploratum eft. de qua ft diiceptes, aut liberius uergt; QuibufrebuiUboCiuscj^ fcribas, languet reuerentia, tollitur fenfim ditur religio, metus, conueUitur rei diuinæ opinio, religio^ w rem uulgarem dilabitur, atque difsipatur, Paulo bic fuftus, acutius^ ratiocinemur,More, Rem ucra narrabo, amp;^ te mihi ftibicripturu non defpero. Quid Lutherusf quid Zuinglius7'quid OeeolampadiusC quid Buccerusf quid Eraftnus;quot; quid Melanchthonï' quid Lambertusfquid Farellusf quid reliqua recent riorum theologoru ièntina fuis tam acutis amp;nbsp;luculen ris in Geros libros comentarps genti Chriftianæattu litf Videor hic aliquê unS mortis minis, amp;f uitxperi« culo territUtnodaraid uoce profiten tê, ièd Üridisla bris muGitantê audire.Supcrftitionêfuftulerunt,reli gionêretulerüt,amp; Cuis nataUbus reüituerut.lnfolens 0^ arrogatix plena oratio.Sic igitur de hoïm labore, ÔC autoritatepédet nititur^ religio nobis hoc tépore reiUtuta^

DE I MI T A T^ CI C^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;37

reßkuta, Sed aliquâto {ècus,atc^ fperabât, eucnit,Er^ rorum (quos uocât) dum fontes aperiût, Chriftianæ perfuafionis dû capita qu^dâ di(cutiunt,amp; omnia ad fuâfententiâ nutumep reuocant, dum religion? uelut QMnfum nlU dimant amp;nbsp;perpoliût,fit profedd, ut introfpedis my- l^^^'i^cfratiù^nt fierijs,quæreuercbantur antea, multi iam multa nc^ Lutheri conatw. gligantjUana^ amp;nbsp;commentitiaopinentur,Chrifti in^ fiitutionem defpiciant, Deum human a curare negêt, animam corpori non fuperftitem prædicent,credâtcp omnia morte deleri,nec ullum fenfum manere,Hanc ttoflnfeculilabemamp;maculam conflauit exploden^ da Lutheranorum curiofitas, qui cûm errantes in. uiamreducerc (id quod diâitant)amp; ad frugem bo; namreuocareftuduerunt, religionis dignitatem la^ brfaâ:arunt,notiora (ut humanum eft rerum nota^ Hiwn^now rent turn faßidium amp;nbsp;contemptus) afpernandi anfam de^ quot;^^^ fijiidui. deruntjdiuinaeuerterunt, Humana mtroduxerunt, p^ jj^p^i^ cj^^ fiupidosamp; rudes acuerunt, acutos 8lt; folertes infa^wit tuarunt.NuncErafmus inconfultd clametLongolq malecollocatasopafas:nihil Chridianæ religion! at^ tuliffe,nihil utile conatum queratur: adolefcentis tam ineptisconatibusimmortuimifereatur,PlusErafmo pj^^ reUgioni Lutheroep religion! attulit, earn cum reuerenter co# proß^t Longo« luit,malu!tcR ad omnia conniuereSi prudenter fik^liiß, f^mdurfue re,quam,quæ rehgionem cuerterent atque pellun# ^1,^^^ ^^^ ^^^^^ darent^commentar! : rem fuperuacaneam conari no# mus dum omnw luit,quodfciuntomnes »docente Chrifto, docere,«wfeuerunr. tanquamChridus,erubu!t, Obqciat,quæ uolet,2lt;

c 3 uidebun

38 STEPH» DOLETI DIALOGVS 'nr^inigami^ uidebuntur, Erafmus :fua,quaomnes fokt,garnit has. Iitate nos obtundat : non fidem mihi tarnen faciès homines (eos Temper excipio,quibus uel crédita duif tatis alicuius Chriftiane adminiftratio, uel fingularis omnium confenfio, ad id Tukipiendum exatabaG Auguftinum, Hieronymum, Chryfoftomum, Cy^ prianum,amp;reliquos pietate potiuserga fuos dues du0:os,quam gloria kmiuftos, amp;nbsp;inanis oftentatio^ nis hudiOjUt Erafmus amp;^ Lutherus, flagrantes) lacra^ rum literarum interpretes aut elk plane, aut elk ullo modo polk,cultores tantum elk debere mihiperfua^^ ’Efp-enda int(r= deo: nequeeflrenatam iftam interpretandi audadam preiMdi duddeid probo, quæ m immenfum amp;nbsp;infinitum facile oub tiitbeolopts Cerj r ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ r r r

Mdttid^. dem crelcat,gignatfp lua Iponte lexcenta controucrgt; fiarum uolumina,frult;flum nullum pariat,alios tan' turn in alios incendat,amp; rixam kmpiternam excitet, non Chriftianam fidem confirmet,aut alat,nullo niH Deipræfidio flabilem amp;nbsp;conflantem futuram» Præ^ , nbsp;nbsp;cepta lua li alia, quam prima Apoftolorum cmintia^

donc , indigere cenfoilkt, explicatiora rcliquilkt Chriflus : quorum nequerationem quilquam expli^ catam habeat,neque knfiim teneat, nifi ab eo fonte hauriat,a quoprimum dimanarunt Jelu Chrifiocru cifixo» Grauilsimas commentationes Lutherus pro-* ferat, lueuJentas paraphraks Eralmus emittat,inau# dita OecoJampadius crepet, mon Ara narret Zuin^ ^UuSiüupcndêi Lambertus abiedio cucullo laquai tur,unusc(ïnihilominus ChnüuSfquifuo numinc

mouct

DE IMITAT» CIC;

mouet,qui a{cifdt,qui allidt, qui trahit, qui retinet, qui feruat,qui transfugas poft culpam agnitam redis pit j qui defertoribus ignofcit, amp;nbsp;aditum ad caftra optata patefadt, Frigent cum frigido, mortalium commentationes adhortationes^, niß qui ipfe ignis eft,frigentem torpentemcp exdtet, calefadat, intiarn^ met. Commune nihil habet,cum Chriftiana fuauita^ cominune nibd teamp;lenitate ftomachus : Chriftiano hominiirajindb ^^^'^ gnatio,miuriæ conuitiaep non latis quidem conue^ ftomachui. munt. At quid Luthero Eraßnoue in Monachos, iuEpifcopoSjin fummum Pontificem acerbiusC quid conuittoßus C quid ardentius f Non tarn ftupido in^ p«. genio fum. More, aut ita rerum ignarus, ut Mona# ^os uitam agere dicam,quæ monachi nomine figni# ficatur,quæ monachis propria eft : neque Epifeopos dtioGs moribus plerofque, amp;nbsp;uita flagitiofa eftc ne# gem5horum hominum ordinem uoluptatibus ma# §is,quàm religioni deditum non diffïtear,neque Ro# *1^008 fern per Pontifices omni uitio caruilL afie# ramjmulta Romæ nihil minus quam chriftiane fieri, ’Jtniquereligionem propeomnem impotenti facer# ^otumlibidine,auaritia,ac fitructis ad pecuniam ups, labefadatam,focdatam^,meapte fponte haud du# ^iepr^dicem.Non tamêtantas excitatas amp;nbsp;à Luthe# W amp;nbsp;ab Erafmo tragoediasjtot fada omnibus conui# tiSjtotcp maculas alperfas probem. Quam duplices fintMonachorum mores,quam difcolor fub cueuF nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^’?“

*0 uilcolore luta, nouere maiores antea: Epilcopos ßi^^

c 4 non

40 STEPHgt; DOLETI DIALOGVS non omnibus uitijs puros fduere : facerdotes ex re qualibetlucraligurire peripexere,grauioraamp; animi altitudine fapientiacp digniora, à mentis humilitate remotiora,quam Lutberus,proferrepotuere, Satius iUis tarnen uifumeftamp; cautius,ad hominum lapfus conniuere,omnibusindormire,quam tot turbasmo uere,quam dentata charta amp;nbsp;conuitijs ifias homi# num peßes ex ulcer are, quam crabrones irritate : hoc x unumrati iJli quidem amp;nbsp;gnari,flagitiofos a'flagitio uerbis non abduch Erafmus contra , quod omnia impudenter audeat, quod omnes Jacefcat, quod hi-' lum in omnes diftringat,qudd in monachos inueha^ Eraftnui ow«/=tur,quóddebacchetur,qudd Lucianumomnibus ri but ridendis Lu= dendis amp;pungendis impie æmuletur, eo fane nomi^ aanwn lt;f'««^‘lt;= „^fej-jo'triumphat, gaudio exultât, læticia dehpit, earn fibigloriam ut maximam uendicat, ea idibendi licentiajamp;h'teris amp;nbsp;Reipublicæ non uulgariter inièr^ uire iê putat : qui eodem ore amp;nbsp;impudentia non fu^ riat,quieadem iniania non præceps ht, qui eadem non fuicipiat,8c obeat,qui mentis ianitate utatur,cui modeßia placeat,amp; temperantia, male operas coho^ | care,nihil utiJitatis adferre,inania conari iaditat, Vfui j nuJIi fuit de Braimi/èntentia, rara iJla amp;nbsp;mirabilis j Longolij eloquentia, quæin rebus paulo folutiorb j bus 8C a rehgione remotis omnino ueriâta eß, qui Utens Caens abborruit : ex qua non de puero lefu concio,non Paraphraies, non Annotationes inepy ßolas Hieronymi, non locorum emendatio amp;nbsp;retib tutio

DE 1 M I T A T. C I C«

4»

turio in Ambrofium,non cola, amp;nbsp;commata m libres Cypriani : non de farciendaecdefiæ côcordianugæ, M 0 R. Pluribus tecum non diieeptabo, quid fuis quiftp commentationibus Chriftiano cultui religion niq^ conferrepoGit : tecum iam,fi ita uis,faciam, nec Longolio Erafmum laudabiliorêobpofita in facris Iltens ftudia præfradius pugnabo : in tua iam arena uerfor, elaboro^,ut,ob quâ Lôgoliû tâtopere efters amp;admiraris, eloquentiaErafmum non minus orna-tum,non minus utilem,non minus quocp acceptû, a temox exprimâ.Didu mirum, quâm Longolio apgt; pbudant Itali quidam. Fateor,Longolrj feripta lau^ dant, fed Erafmum legunt. Bataui oratoris nænias, quæ Colloquia uocâtur,quanto plures terunt mani* tus,quamLongolrj orationes, quâlibetelaboratas, quâlibet expolitasC Qiiid in caufaC Qiùd^niß quod iUic resipfa capit,moraturcp ledorem,qualicûcp fer^ mone tradtataCAt hæc quoniâ theatrica funt, amp;nbsp;uita carentj dormitatledor Rertitep. Vtilitas etiam corns x mendat mediocrem eloquentiam. Qu æ tantum adfc runtuoluptatem,ea diu placere non poflunt,præfer dm fjs,quiliteras in hoc difcût,non foliim ut politius dicant,uerum eriarn ut redtius uiuant. In fumma qui iuuenem illum ad huius laudis ambitum inflammas runt,non optime meriti funt uel de ipfo, uel de re lite raria. V1L L. Non puto More,exiflimare te, allen# tatione me uelle labi, aut in alicuius uoluntatê ambi-tioßus loqui. Proximü tarnen eft, ut meum de Eraf#

f moiud

4Î STEPH» DOLE Tl DI A LOG VS mo iudidum feram,Slt;gt;quid de Longolio fentiam, li^ here quoqj dicam. Adducit me tua oratio,ut ad id ce lerius aggrediar» Principio utilem Erafmu ßc nego, ut reliquis fcriptoribus,extra antiquos,hanclaudem i.dtin£ lingua »i adimo» Latina lingua uti tantu poflumus, illam uerquot; hil quifyM ad^r bis augere, aut fchematibus ditare non item. In quo re f)otc^, e^^' t!^^ alios quidem alqs longe prxdare attp exceUere conlt;’ turn uti licet. nbsp;nbsp;f^j^as, Quibus placet uerborum puritas amp;nbsp;fplédor,

quibus difplicetfordidumSd inquinatum loquendi genus, quibus elegans uerborum delectus, quibus apta amp;nbsp;quafi rotunda conftrudione ereda, quibus non foluta aut difflues,Ied fuis numeris adridajgra' ta eft oratio,laudem facile adipiicuntur : reliquapaf firn fcriptitantium colluuies,nullo eft necp numéro, neep nomine. Atep fi a nobis latine pureep fcribenti# bus, frudus quicquam percipi certe pofsit, hoc ent fortafle,ut détériora fequentem iuuentutê,amp; ad cor^ ruptiora propenfam, exemplo noftro ad antiquoru imitationem inuitemus, antiquoru ledioni inhæren# tes. Quid igitur de illo iudicemus, qui antiques ne^ glexit, amp;nbsp;prouerbialem inconditam^ loquendi for^ ownw dudenda^^’^^^fequutusCMOR.Omnia audenda docuit, docuit Uraßnut. fuperftitiofum uerborum deledum non habendum oftendit. VIL L.Docuit profedô,quæ omnem inge nrj commendationem euertant, non curfum ad illu# ftriora aperuit:inani uerborum farragine contentus, fibi plus fatis indulfitpnepte adbladitus eft,omnia 3^ licere, dC decere, fibi ipfe perfuafit, fcopas diftblutas

amauit,

D É - I M I T, C I C, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;43

amauitjCxpeditum amp;nbsp;incondite currentem Icrmonê, aeprofluentem quoquornodo ftili celeritatem pro# ^rafmißUm. bauit: teretem amp;nbsp;fonorè numerofe^ cadentem ora# tionem refpuit,uerbis non inops,fententrjs etiam fre quens amp;nbsp;creber/ed languidioribus, 8d quæ probabi Itmutcunquefcriptorem magis,quam mirandum, aut magnopere laudandum pr^beant,Præftitit,quæ facilius quifep confequatur, quam fequi aut imitari ftudioGus uelit, Supinusiaceremaluit,quam aldus crigi aut extolli.Plcbciam nominis eelebritatem præ# fiantiorem duxit, quam raram amp;nbsp;ftupendam apud doquentes famam: cuti expoliendæ,quàra confirm mandis neruis diligêtius incubuit : linguæ promptly! tudinem,ódloquacitatem grauitati antetulit, In uub innulgi« .phan gus probari cupqt, dodis frigere, fua non ita magni‘*®^“'‘ Er4miK. interene putauit : uoluminum firuem, non feriptorû degantiam a fe pofteritati relinquendam cenfuitgt; ^^ 0 R, Legitur tarnen, amp;nbsp;illuftri gratia ab omnibus txdpitur,non e manibus dimittitur,illi arridetur, ap plauditur» VIL L.Scurras etiam Sdmorioncs animi gratia audimusgt;fed continuo fatietate defefsi,Neque mediusfidius natura ita comparatu ignoro, ut rebus ludicris facetis'que capiamur. Sedquis plus femel ^^^„0 p^w fo^t Erafmi fcriptalegat,uelrcguftet uorataC MOR,T uneEr^ifnufcnpuie^ adeoErafmi comentationes afpernarisC v 1L L,AgeS'^‘ uerd, eas mihi ordine recenfeto, ut, quæ mea fit de omnibus fententia, inteUigas^ M O R^Quantu ilU lau dis ob tot reftitutos autoï^ ueterum locos ,aut ob tot

f z annot

44 STEPH» DOLETI DIALOGVS annotationes tribuisC VIL L» Dica ingenue, More, amp;nbsp;fine ulla mehercule ironia.Ego Erafmi eruditioné, induftriam, tanti ipfe facio, quantum doleo, ingenij tam multi uirum,ad eos fruólus nÓ perueniflè, quos nobis indole lpondebat,Quó procelsillet,coni]do,fi totum fe ad eloquentia contulilïèt.Sed ad inftitutum redeoJllius annotationes fummopere probo, neque mediocriter laudo,nulla tarnen eloquêtia ornatas ui# iiJ-n rff CopU. deoXibros de copia rerum amp;nbsp;uerborü,tum ex Cice# uerbomm. rone,tum ex Quintiliano copilatos, dubiu eft nerni# Militis chriFtt^tu ni. M O, Militis chriftiani enchiridion pluris forte fa# enchiridion. ^-^g^ VIL L. Opus chahtatis plenü,amp; theologi per# MorU nicomw, fouamaHedantis. MO. Dialogüinbarbaros,amp;Mo hæ encomiü laudant uehementer omnes, admiratur multi. VIL L,Narras,in quibus magis Erafmi dicaci tatem agnofcas,quam uim dicendi ullam contemple re. llt;idet,cludit,delicias facit,lacefsit,increpat, lædit, cachinnum etiam in Chriflum tollit.CÓmutabile ar# gumentum amp;nbsp;uulgare,amp; ex triuiali aliqua fchola du T^popbtbfgmrf/uólum. M O R. Apophthegmata,nififallor,laudabis, Erafim. VI L L, Indignus fene labor,amp; grâmatico, quam ui* ro ad laudem infigni aptior : Laude enim caret, tria aut quatuor,plurimum,uerbaad inuentum appingc re, amp;nbsp;fcholia iftiufmodi alpergere. Seite dictum, ur# bane,facetè,iracundê, fuperbê, iocofè, Cæteraquid

tibi non ignorâti referai M O. Epiftolas ab illo éditas filentiopenetranfierâ. V i L L. Îadurâ nullam Eraf# mi laudis fecifles»Ad epiftolam uix quadrat,toncio* r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;declam

D E I M I T A Tgt; CIC. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;45

declamatio,difputatio,quac Erafmo perpertua funt. Atque fiquid extra hæc in epiftolam conijcit, quid præter aifentationes 7 gratulationes 7 laudationcsf quid præter inepta pro alicuius falute amp;nbsp;dignitate uo U» quid præter leues return geftarum narrationes, autuanas de religionis Chriftianæ ftatu diuinatio^ nesC M O R. Prxtermiièram,quod d primo propo ni oportuiflè putabis» V I L L. C^uid iftud eft Cquot; ^ 0 R. Querimoniam pacis non commemoraui, in exuerimonid pds quauires omnes fuas periclitatus eft. VIL L. Hifto ^^^' dam belle contexuit,exempla pulchrè congefsit atcp cumulauit. Nihil artificiosê difputat,nihil argument tatur,nihil probat, nihil diftbluit : nihil expeditum, nihil ornatum, nihil flexibile, nihil liquidum aut lis herefluens,nihilufquam non adhærefeens:nullæ condnnæ,nullæ exquifitæ, nullæ reconditæ fentens hæ: nihil fuoloco pofitum, nihil docens, nihil oble# ftans,nihil mouens : dura omnia,infolentia,humilia. M 0 R, Mirum fane faftidium, amp;nbsp;haud feio an libe^ rum amp;nbsp;ingenuum , an maleuolentia concitatum. V I L L. Maleuolentia nulla commoueor, ut hæc udfaftidiofèuel morofè colligam : quod res habet, liber cfthicdicendilocus, nec Erafmo quicquam des rogo,hascp iudicandipartes mihi fie arrogo, ut cas quidem dodis Sc eloquentiaornatis communes elfe uelim. MO R. CæteraquæiUiuel ftertentiuel fomgt; nianti exciderunt, quæcp nimia præcipitatione, ues luti medicamentis abegit,ÔC fudit certè potius, quàm

exorn

4« STEPH» DOLETI DIALOGVS exornault aut confcripfit, numerate m prælènda non h ab co : lacebuntapud te minutula, qui multis urgiquot; Conoiiuia £raf. lijs elucubrata ipernis» Colloquia uero quem apud te obtinentlocum,autori (uo tam iucunda C VIL U Simiæmihiinmentem uenit, quæformæ cleganria amp;nbsp;uenuftatc cæteris facile animantibus antecellere ca tulos putat iuos : fic nænias fuas Erafmus, perinde ac reliquis omnium icriptis amp;nbsp;ornatiores amp;nbsp;praeflan* tiores ultro laudat,atque admiratur,Qiiid cenfes,nifi id quod certum eft,neminem, præter ilium, Ieuiaamp; ridieuJatantoftudiolaudaturumÎquot; MO R» ComoCi« dix non diisimilia funt;quæ mores perditos notât, quæ dolos explicat, quæ diuerfa mortalium ftudia perlêquitur,quxpatrumindulgentiam uel alpenta' tem, quxadolelcentium moUitiem amp;nbsp;luxum, qua? meretricum aftus amp;nbsp;fraudes,quæ lenocinia, quæiUe^ cebras ob oculos ponit,quæhominum uitxadmub ta conducit, V I L L* Vtilia multa uitæ exempla fuggcrit comcedia : quæ quam utih'tatis plena eß. Quid in Collo- ^^^^^ ^n2nia funtreturn, quæprædicas Eraimi colloa ^js Erafmus. Q'^’^« Quetcum concionantem , Betam fapientem narrant: coquorum cogteffum, combibonum coma potationes, Monachorum impofturas loquuntur:

pueros caput apenre,comitcr^ falutarc docent» En fumma ilia. utih'tatis commendatio,en frudus, en uo^ luptas, en commoda, quæ ex nænqs tam laudads ca Ironie, pfas^ Pfæ Erafmi coUoquijs, nuJIa neque Longolq, neque xqusdimn quorumuis noibeorum faiptsi utb

Iia,nullafruâ:uofa,expetenda nulla» Qui literasm hoc difcunt, non folum ut politius dicant, uerum etiamutredius uiuant,adutum ad colloquia Erafmi concurrantjcalcgantjcadilcant, ea memorise man^ dent. Dicent police,ut Erafmus.’uiuent redê,ut EraG musîomnia denique, ut Erafmus, Prudens amp;nbsp;fidele confilium. Atperniciofa fuit eorum adhortatio, peß Gme^ de re literaria meriti funt, qui Longolium ad uulgaris laudis ambitum inflammarunt» Tuam Bembe prudentiam,tuam Sadolete fapientiam accu^ Bcm^iu er Sa^n fariintelligo.CruceSdlaqueo digni homines, aut in ktm deeufati ab culeum iudicio legibus^ infuendi, qui tam eximium ^''4’”o-adolefcentis ingenium ad inepta traduxiftis, qui ad inanem Ciceronis imitationc, nó ad fruduofa amp;nbsp;fuc^ culenta Erafmi Colloquia edifcenda, iuuenem ueftra adhortatione excitaftis. lure uos iniuriarum poftulct resliteraria,cui,fic deprauato Longolij amp;nbsp;animo, amp;nbsp;ingenio, damnum tam graue intuliftis. lure uobis adionemintendatjiuredicam impingat,qui aptifsiü mum rebus illius augendis adolefcentcm, ad aliud gloriæftudiumreuocaftis. MOR. Nontuohoefer^ mone ab Erafmo alienabis,quos fummabeneuolêtia implicatos habet,ueteriep amicitia coniunclifsimos.

VILL. Alterum,fcio,lenitas manfuetudoep, alte# rum comitas impediet,ne cum garrulo fene, amp;nbsp;ad dP cadtatem nato fimultatem fufeipiat, aut acceptam iniuriamulcilcatur. MOR. Amicos ad odium uo# care,aut inter fe committere define, tuum de Longos f 4 lio

48 STEPH, DOLETI DIALOGVS

Ifo ludicfum prefer, V 1L L, Define, amp;nbsp;quæ meafit deLengehe lententia,tueniflu prefero. MOR,Sed ui'de, ne illi minera tribuas, quam tibi iam pridcm fuis epi fie lis afcripfit. VIEL. Mihi quid tribuerit, memini : quare par pari referam, MOR, Sic mutuo muli fcabunt, V1L L, Referam ueritate perpulfus, quæilleamereaddudus,mihiultro detulit, MOR, Gratum heminem amp;nbsp;memerem, V1 L L, quid nif fic fum plane natura fadus,ut efficiaapud me poH^ ta interire nenpatiar,autebliuiene intermeri, Lon^ gelium antepene Erafme^qui meErafine anteponit» MOR, Gratefadumamp; amice,led minus fortalfe Df Longolio iu= uerè, VIL L, Accedet hec amplius, In una Longos dicium. jjj cpifiola plus elequipplus artis rhetericæ, plus lin# . cue Latinæ fplenderis elucet,plus acuminis eft, plus Q«lt;c rrafmo P

edufa ut emnid muentienis uiget,quam m emnibus ad unam brak ^rj^a^iarit. mi cemmentatienibus, Nempe Lengehe non ad quæftum fuit, non Frobenq prælo incumbendum, non fatisfaefendum. Id quod Eralmum coegit, ut omnia prccipitaret atqueproijceret,non matura ede^ ret: utabortiret,conceptafuotempore nonpareret: utmagnos fcribendiproceflus efficeret, ut euolaret, non excurreret : ut magis in ops eilet, qu am figuris abundans,ut magis horrid us quam nitens, ut magis Iquallidus,quam poJitus amp;f excuJtus,ut magis graui tatisfailidiofus,quamcupidus, Longolio contra ea una fuit hudiorum propofita amp;nbsp;expedata merces,ut nihil uel pqualium uelpodcrorumiudicioindignum faibe

D E I M I T A T» CIC. z fcriberct ; utgraui^imis acudGimis^ commentant nibus fcfc acerrimê exerceret, ut in mueniendis corn ponendis^ rebus miram accurationem præftaret,ut orarione amplus effet,ut non uerbis abiedus,ut non fouido amp;nbsp;petulann amp;nbsp;furioCo conuitiofoip genere dicendi uteretur: ut non tanquam ignotus amp;nbsp;repen# tinus in oratorum numerum uenirct, fed illuftri an# teafama Celebris amp;nbsp;fpedatus, primas fine con trouer fia inter difertos ætatis noftræ teneret:ut non unus e multis, fed inter multos fingularis eflèt : ut non in# cautusjdicam uel plus etiam quam incautusC ut non fiches in caufis,ut non focors negligens ue, led pru# dens folerscp uideretur. Aflentatoris nota turpifsi# me inurar,uelim,nifi quæ illi tribuo, longe cumula# dora eflè amp;nbsp;ubcriora,dodi omnes cum fateatur,tum teftificentur. MOR»Orationiscopia,fplendore,acu mineLongolio primas nemo præripit, led eruditio# nis dodrinæ^ magnitudine amp;nbsp;præftantia,ut orator pfiilofopho, fic Erafmo non iniuria cedet. VIL L. Occurrunt ad tempus,quæ deLongolio Paulo ante prædicafti,illum fcilicet magnum alrjs dotibus,etiam fi Ciceronianus non fuiffet : per omne autorum ge# nus fefe uoluerat, difciplinas liberales omnes diligen ter edidicerat, ultra iuris pcritiam.T u a ipGus confef# fione teneris, repugnantia tibi non obr)cies» Fuit ille niagnusalr)s,quâmartis oratoriæ infignibus, uiro eloquent! amp;nbsp;diferto multa fimul dodrina fuppedi# tauit:plurimis literis,non ijs certe uulgaribus,fed in« g terior

ÎO STEPH^ DOLETI DIALOGVS terioribus amp;nbsp;reconduis abundaui't.Erafmo rara alio^ qui erudirione ornato defui't eloquentiæ Ipkndor» ^S-^Z^ce--^ exquifita dicendi fcribêdi^ facultas : cui fi re «lU dit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cedel Longolius, fcriptitationum congerie, amp;nbsp;uoluj«

minum turba cedet. Sed plus libro uno laudatur Perfius,quam loquaxille poeta tora Amazonidc Itaque uter utri præOet, cum parta gloria, tum fru^ du amp;nbsp;utilitate adferenda, facile fie confequemur» 'Erd,linio‘Lon Perpetua eft alteri fiili exilitas, ficcitas, ieiunitas,amp;

P^”^ inopia, Verum eloquentiæ fanguinem libenter deperdit, ut uitiofum colligat : fanitatem amp;nbsp;integri«“ tatem orationis negligit, infulfitatem amp;nbsp;ineptias arn-* pleditur, Fradum, attenuatum, aridum, firigofum, minutum,corruptum, puerile, putidum dicendi gc^ nus probat : fyncerus,purus,politus,acutus, conclu nus, fui femper fîmilis, grandis, mollis, mitis, matuü rus,pellucens,non hiulcus3non alper,aut efîe aut ufi LongoUnf. rieri odit. Alter optime inßitutus,amp; perfedê platleg literis eruditus,uerborum fplendore elegans,compo fitione aptus, facultate copiofus, accuratius quodda amp;nbsp;exquifitius dicendi genus fibi lèquendum duxiU Tradauit eleganter amp;fcienter pro fuoacri amp;nbsp;liehet menti ingenio, quæ pleniora funt amp;nbsp;grandiora. Pu^ duit ad excelfa natum amp;nbsp;aptum iuuenem,exiliter an^ gufteep dicere : dixit humilia fubtiliter,magna graufi ter,mediocria temperate. Dignafublèllrjs, dignaro# ftris,digna foro,digna multiplice amp;nbsp;frequente coro'' na, dipna totius Italiæ concurfu,digna indicé credo, amp;nbsp;attente

DE IMITAT, C IC, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n

amp; attente audienti conatus eft animofê, perfecitqj fummaarteamp;prudentia, Sublatam nidiciorum ra-tionem, eau fa sep dicendi morem ingeniofê retulit: fcripfit,quæ fupra æqualium noftrorum uires effe fa cile concedamus,feliaep illi antiquorum oratorum ætati afsignemus. Adeo, ab tills tempore tantum abeft j non ulh's eloquentiæ om amends, aut gloria: antiquos Romani eloquq principes propius fubfc# quitur, exprimit, repræfentat. Cuius tam ample amp;nbsp;cumulatæ laudis inuidia iemiuftus Erafmus,dialogs Quidnraf!nM gumLiccronianum euomuit: hnxit, lub cuius perlo g„,„ ciceronit-naXongolq ftudiarideret,conatus afpernaretur,glo num feripferit, dam infringer et: maioris impatiens, Longolium lau demaiorê, podefsione laudis exturbare adnixus eft. Laudes tarnen afperfit detrahendo amp;nbsp;maledicendo, odium ne luum plus fads patefaceret, omnibus nihb lominus perlpecdum, Non aliud fenem inuidia fla* grantem ad uulgarem illam deimitadoneCiceronias: na difputationem conferibendam adduxit, quam Longolio detrahendi ftudium, quod quoniam a me fatis probatum eft, boe locomihi ipfeadmoneri ui# deo, utadeampartem,quam de imitadone propo# fui, nunc tandem ueniam,amp; Erafmi dialogum per# curramus, MOR, Hoc â te fieri cupio, mallemcp iam fadum,quam Erafmo tam uehementcr recla# matum, VIL L, Eraimi laudibus tam ipfe amicus fum,quam qui maxime, fed nee popularis fenis au# toritas, nee gradofum apud multos nomen, me qui#

g 2 dem

J: nbsp;STEPH, DOLETï DIALOGVS dem terrebit,quin,quæ uera funt,8lt; uera effe meciim fdunt omnes, libcre atq^ intrépide dicam, De érudit tione amp;nbsp;dodrina Erafmum plurimü femper ÖC ama^ ui,amp; laudaui, morum candorem amp;nbsp;animübeneuo# lum,modeftiam conftantiam^ in eo fæpe requifiub curV-rafmiK to= QP^ pertinet toties in maledicam Longolij mortui ties in Longolij memoriam incurrereC toties deillius ftudijs mention memorem incurs nem facereC' toties inanes (ut uocat) illius labores cof natus^ miferari;' toties quiefcenti obgannireC Pafd^ tur iniqua cômemoratione,ægrotans ex inuidia anw mus:dolorêleniri,uel parte ex aliqua leuari pofiè fpe rat,quum de dolore cu amicis per literas comunicat, Hinc creber ille in epißolis florulêtis de Logolio fe^ mo,hinc ille aliquado rifus,hinc iUa interdû obtreda tio, M oXogolij cauiam,obteftor te,mifsa iam facia# musjamp; ad inftitutu fermonc ueniamus, VI LXógius mihi nihil erit,hoc mihi mod d des, non tanqua unus aliquis exindodorugrege, fed ueluti exiftimator do Apud quos ntd,^ dus amp;nbsp;inteJJigcs,des hoc mihiinquam,Erafmüiuue# gna Lrdfm auto mj,' quadâ dicendi impunitate amp;nbsp;licêtia, icriptoru nu ritus er multum * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j nomen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mero,tantum apud rudes a barbaros magnu,nulla eloquétie laude Longolio proximû: ßmul hoefatea# Longolius longe re,8i. mihijfi libet,Iargiaris,LongoIiü omni dodrina: Erafmo prdßun^ ^ gj-j-fg dicêdigloria non Eralmo fecundfijed illum

Jongeplurimum^ anteire: hoc/pfum dum rede o; mniü^ aflenfione cocedes, no terogabo,utEra/mili bris utiliora icripta Logolifucl dodis gratioraamp;^ac^ ceptiora eße mihi annuas, lüud quidé te ena renuéte

de IMITAT* CIC* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÎJ

amp; negate, ueru facile credet,qui id fcietjbonSErafmi Bo«4 ErdlmUu^ operûpartê,eo uiuoiam interfjflè:quas nuHæpoftea'^w^wt'o«« p^s Iiteræ,nulla uox,nulla fama notas cuiquâ faciet: mue ^° ‘*'‘*° nilesLogolq cômentationes defiderari ÔC expeti, ora tiones uirili amp;nbsp;grauiore ludicio fcnptas,fumma uolu^ ptate 8lt; admiranoe a doÆs omnibus Icgi amp;nbsp;laudari» M O.Non temere fit, ViIIanouane,ofïîcm fi folum fe^ quamur,amp;amici exiftimationi inferuirecupiamus,ut arcem fæpe ex cloaca faciamus,uel ex mufca elephan tem. Ego uero Erafmo,fî quis alius, plurimum amp;nbsp;fa-* 'üœ,6dfiudeo,neque quenquam laude cumulatioâî remarbitror. Veruntamen quàm rede uere^ mdi^ cem,dodi ipfi uiderint, amp;nbsp;fcriptoris,tam luculcnti las boribus fai ternît diligentiæ indufiriccp applaudcnt*

ViLL* Laborem laudant omnes, Ôd admirantur: ftilipuritatem,elegantiam, grauitatemcp requirunt* Sed eodem relabimur , hoc lam fans difcufsimus* Nunc te audio : capita Ciceronian! dialog! pcrfeques re,atpræcipua,8Cab!neptrjsuacua. MOR* Cicero* ni qui fiudiofius operam dant, morbo grauifsimo affedos fingit : quam interiorem luem, non phthis fin, autiderum, non malum in pulmone infidens, non febrem,fed nouum lepræ genus uocat, in uenis decronis imiti^ amp;nbsp;corde graflantis,inter ius quiddam adurentis, ab“®quot;™* quot;°““ ^^= intimis animi penetralibus , quæ in cerebro funt, Sïw^ï.^^*'^ proficilcentis* Imó uerd dementia: genus appellat, quod non totam mentem adimit, fed unam modo partem animi infufcat,uerum infigniter : ueluti funt, g J qui

Î4 STEPH* DOLETI DIALOGVS quifibiuidenturcapite taurina geftare cornua,aiU nafoprælongoonufti,autingensidcp hdile portare caput,exïli collo innixum,rnox comminuendum,fî Ïc ud tantulum commoucat. At non tanta cft morbi acerbitas ,quin medicinam fe fadurum Iperet, amp;nbsp;pob liccatur Erafmus* V I L L* Egregium ccrtc medy cum : mcdico tarnen nihil opus eft gt;nbsp;ubi nullus neque morbus,neque uitium Jnfani elTe potius putem, ani# mo fanis amp;nbsp;beneualentibus medicinam uelle adhibe^ re,Num extremæ dementiæ eft,eloquentiæ ftudium mterpretari infaniam çquot; Quis in hunc modum infano medicinam faciat» Tanta infania fi quis clïèt, quanta eft Erafmus,ifti infaniæ medicum fèofferret. Verum infaniam non herbis aut potionibus fuperamus, ro do amp;nbsp;prudenti confilio,fapientia^ depellimus ï qua quoniam Erafmus caret, quis eum in deiperaris ha' bendummihi non airciuiatur ;' Bella meherculeamp; pulchra translatie,infanos cos appellate,qui Ciceros ni imitando incumbant, IRam infaniam confilio fuo, QuintiliMUi imi ^ adhortatione concitauit Quintilianus, his nos uolt;i tationisCiceronu cibus ad infaniam rapuit* Ciceronem unum fpefto n‘efudfor. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mus,hoc propofitum nobis fit exemplum,illelepros

feeiife fciat, cui Cicero uaide placebit. An non con# Rringendus Qiiintilianus ;■ an non loris cxdendusC qui iuuenum animos ad infaniam excitat iT An non fingularibushonoribusdignus Erafmus, qui ab in# fania nos reuocat,qui fanitatem reftituit,qui Cicero# nis imitanonem fugiendam admonet, qui per omnia feripto

DE IMITAT, CIC, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H

fcriptorum genera peruagandum hortaturf Atcjiii pluribus forte,quàm fanum deceat, cuminfano agi^ mustreliqua expedo,' M O R, Iftiufmodi infaniæ morbo confedus nuper Longolius è uiuis excefsit, VlLL, Quaqua parteimpetumin Longolium fa^ cit;quem ad extremum tantum perOringere decreueü rat,ftatim à principio lædit, lam qua infania ipfum ilium fefe in Ciceronis ledione exercuiffe narrat,fum^ niatim,quæfo,complcdere,Inani fermone perftrepen tem,8lt;uerborum copia circunfluentem redundants temcpErafmum audiremoleftumeft:paucis omnia comprehendito, fcurræ dicacitatem prætermittito, M 0 R, Faciam, Annos feptem totos nihil attigit, prêter libres Ciceronianos Longolius, à cæteris non minorereligione temperans,quam Carthufianitem^ pétant à carnibus, nequid alicunde hæreret alienæ phrafeos, ac ueluti labem afpergeret nitori Cicéron niani fermonis, Proinde, nequid peccaret impru^ dens, quicquid eft aliorum codicum, fubmouebat ab oculis, nec ulli prorfus erat locus in illius biblio^ theca.præterquam uni Ciceroni In Ciceronis faU ^^j^a ptiseuoluendis acrcuoluendis adeo erat alsiduus, ut it^rUct ^rAÇmM totum propemodum edifeeret : nulla eft in omnigt; ift ciccroniano busdiuiniuirilibrisuocula, quam non in lexicum'‘“''’S’-alpbabeticum digefsiffet , Annotarat iuxta litcra^ rum ordinem formulas loquendi M, Tullio pecu^ liâtes, Congeftcrat in uolumen pedes omnes,quibus Cicero uel incipit,uel finit commota, cola, périodes»

§ 4 qui

sc STEPH» DOLETI DIA LO GVS quibus^ numeris horû media temperat,tum quibus fententqs quam modulationem accomodctait ne tan tïllum quidem poffet fubfugere. VIL L. Pulchrum , nbsp;nbsp;Longolrj ftudium commémoras,quod heet Erafmus

rideat, rede tarnen conftitutum atque apparatum cenfeo : nequemeherciilctam morofa fuit Longolij in uerbis cura,uocem ut nullam nifi ex elencho Cice^ ronianæ didionis erutam, in fcripta fua conijceret: nequeea in compofitionisornatu,ftili^ forma folh citudo ,utomniaad Ciceronis lineamenta fuperffe tiofius exigeret, Ridiculam uerborum calumniamfu giebat,uocem nullam reformidabat, quæ uernacula eHèt,amp; urbis Romane propria,quæue autore aliquo non pefsimo defendi pofTet» Stili mora, aut religio fa tarditate,nihil aufus eft minus feliciter, nihil earn ob rem lacerum,nihil ieiunum conatus eh, autferb pilt : fermonis ingenfjep libertatem impedin', animi fui aciem, Slt; generofos impetus, anxia inutili^ cogh tatione frangi aut retundi noluit.Ducem Ciceronem in feribendo habuit,non in illius uerba ficiurauit, ut nihil iuo arbitratu tentaret» Demonftrat tarnen, id quod in præceptis oratoris primum eft,cuius potifsh mum fimilis eflè ftuduit,atque ita,ut quæ maxime in co excellant, ea quam diligentifsime perlèquatun Df iwitttw»^’ Itaquehïcnon extrahendum,quindeimitationeuer^

ba ipG faciamus,fed quanta maxima heripotent bre; uitate,inLongoliumperpetuó intuentes, utnofca; mus, rede ne ifta artis oratoriæ parte ufus fît» Arris pars

DE IMITAT» CIC» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;57

pars magna ( fi Quinuliano fidem habemus) quin ex Qs^ttiHano, imitatione conrineatur,dubitari non poteft.Nam ut inuenire primum fuit, eftcp prædpuum, fie ea, quæ beneinuenta funt,uene lèqui» Atque omnis uitæ ra^ tio fie confiât, ut quæ probamus in ali]s, facere ipfi uelimus.Sic literarum dudus, ut feribendi ufus fiat, puerifequuntur: ficmuficiuocem docentiuin,pido^ tes opéra priorum,rufiici probatam experiméto euh turamin exemplum tuentur. Omnis denicp difcipli^ næ initia ad propofitum fibi præferiptum formari uidemusæt hercule necefie efi,aut fimiles bonis, aut difsimiles fimus»Similem raro natura præfiat,fre^ quenterimitatiotquæ Peridematep AlcibiademSC tadem ætate Thucydidem, acutos, fubtiles, breues, fententrismagis,quâm uerbis abundantes feripto# rts,fimiles inter fe effecit. Non potuifiet enim (ut in# quit iUe in oratore) accidere,ut fuiffet unum omnium feribendi genus, nifî aliquê fibi propofuiffent ad imi tandum,Confequuti funt hos Critias,Theramcnes, Lyfias, qui omnes ilium Pendis fuccum retinuerût, fed fuerût paulo uberiore filo.Fuit femper aliquis,cu ius fe fimiles plericp dTe ucllct.Sit igitur in arte dicen dipræcipuum,utunius alicuius fimilitudinem imita tionealTequi contendamus :id quod turn exercita« tionibus crebris, turn magnisgt;tum maxime fenben#

do adipifcimur»lmitationcm uero tribus potifsimu imwaïiohil,!« conftare non ambigis, uerborum copia, fententiaruconjlst. uarietate,ÓC componendi ratione»Copiam autem uer h borum

58 STEPH. DOLETI DIALOGVS

verborum dele borum fordere prorfus fci'inus,mïï in ea dcledusha^ ^^“^- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;beatur : cuius amp;nbsp;ducem amp;nbsp;principem eflè Ciceroneni

non negaris. Etenim Lfuium Andronicü, Appium Antiquum Un^ Cæcum,Cornelium Cethegum, Ennium, Ncuium, èU‘elatin£tépuf.p[^nmjj^^ Cecilium, Pacuuium, Adium, C.LïC^ hum, P. Scipionem, Gracchos fratres ante perfe# dumillud Linguæ latinæ tempus, omnia antique, pleraque dure loquutos memoriæ proditum cft' quorum afperiorem amp;horridiorem icrmonem,uo'^ ba^ tritis auribus amp;nbsp;eruditæ Romæ intolerabilia cli mauit pofterior ætas, duram^ amp;nbsp;ieiunam Ermonis formam fuftulit, atep unótiorcm quandam amp;nbsp;fplciv ''didiorem loquendi coniuetudinem induxit. Quafe* hdætate floruit ille diErtorum 8^ eloquentium uu rorum coctus, Elortenflus, Cæfar,L. Domitius,M» Claudius. L. Torquatus, Brutus, Cælius, Seruius Sulpitius, P.LentuIus. At quis in tanta darifsimOi^ rum oratorum mukitudinc primas in eloquentia K^ nuiflc diciturr Ciceronem nemo ultro non refpon^ Cieeroniinotne,^gt;jj^ q^p linguæ Latinæ lumen fplendorcp elu^ non hommujed . nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. . n r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

eloquentie nome xit,cuius nomen non hominis elt,led eloquentiæ: m efi‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quo uerbum nullum alperum, nullum durum, nub

lum horridum, nullum infolens , nullum humile, nullum in longius dudu, nullum improprie tranb latum, nullum defitum, nullum obfoletum, nullum antiq uatum. M o R.Quorfum hæcf VIL L. Vt inf telUgcis, primam imitationis par tern 1 ß fplendida 8i pura uerborum copia atq ue ubertate conßarc puKt mus,

DE IMITAT» CIC, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;î2

mus,non aliunde,quâm a Cicerone earn aut queren pwr^ urrborwrn dam eile, aut comparandam : in quo nihil nouum, ‘^°P'^ !^°’^^ nihil Romani fermonis principum ludicio non corn* ‘one^tenda^^^' probatum, Quód,fi qui Gallice, Italicè, Hiipane ue feirecupit, cum qs uerfarineceUehabet, qui Galilei, Italici, Hifpani ue ièrmonis rationem exacte tenent:

an Latine loqui cupienti,unum Ciceronem legendü ^^tif^è loqui cu^ nonexiftimes,purifsimum linguæ latinæ fontem,^ÓXgénXƒ'^^quot;^ flumen , oceanum C Fac aliquot elle uerba uel ad rem rufticam,uel ad fabrorum arteis, uel ad fuppelle dilem domeßieam ,uel ad Medicos, Chirurgos, Aftrologos,Pió:ores,Architedos,Cetarios,Lanios, Pißores,Fartores,Coquos,Vnguêtarios pertinêtia: an ita certe multa funt, ut eorum pattern tibi non promat Cicero, partem aliunde uel fefquihora accer^ ferenequeasCAt illam uerborum congeriem, qua communis ßruitur fabricatur^ oratio, quis æque puram, fplendidam, ornatam^, ac Cicero fuHL ciatCMOR, Confert igitur nihil reliquorumauto^ rumledio, V1 L L A N, Confert plane nihil, quod ad uerborum copiam ubertatemtp faciat : erudition» nem forte auget, amp;nbsp;hifloria exemplisep cumulât, Latine loquatur Liuius, Plinius uterque. Quintilia' nus,Gellius, Columella, Vegetius, Vitruuius, Sc* neca: non alqs tarnen uerbis,atque Cicero,utuntur, fed aliter compofitis, hiulce fæpe amp;nbsp;uafie contextis, nee ad numéros latinos, Ô^ germanam linguæ latw næ phraßm cadentibus ♦ Qpare qui latine loqui

h a optet,

co STEPH, DOLETI DIALOGVS

optet, unum ci Ciccroncm imitandum cenfeo, nd# lum præterea adiungendum aut ad fermonis puri# tatem, aut ekgantiam, MOR, Sic nulla eftexce# prio, Ciceronianus non erit, in cuius libris, uel una dictiuncula reperiatur, quam non pofsitin Cicero# nis lucubrationibus oftendere,totamcp phrafimferi# ptoris, non aliter, quam adulterinum numifma, re# probam iudicas, in qua uel unum uerbum refede# rit, quod Ciceroniani charaderis non habeat no# tam : cui foli, uelut cloquentiæ principi, datum eft à fuperis, Romani fermonis monetam cudere ♦ Ifta lex feuerior eft etiam Draconis legibus, ft ob unam didiunculam parum Ciceronian am, totum uolu# men damnatur, quanuis alias elegans amp;nbsp;facundum. Non ferenda eft ifta morofitasatquefaftidium,ut fcriptum alioqui dodum amp;; elegans rerjcias, amp;nbsp;indi# gnum ledu indices,non ob aliud,nifi quod ad Cice# ronis imitationem non fit elaboratu, V l L L, Falfo amp;nbsp;inepte colligis More, Cicerone uno, præterea nullo, cum utendum moneo, fie certe moneo, ut, quæ apud Ciceronem reperias,non aliunde accerfas, quæ défunt, a puro amp;nbsp;bene Latino fcriptore mutue# ris : quanquam uix mihi quifquam perfuadeat, Ciceronis libros ita uerborum inopes , ut ad rem quamlibet amp;nbsp;ornate amp;nbsp;plene tradandam, fermo# nis copiam non adminiftrent, Obteftor te, Cicero# nianumnomemuidialibera, pro Cicerone, penum

DE IMITAT* CIC* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;i

linguae Latinæ audt Anquæi'n pcnu funt integers rima 8d optima omnia,tibi non ufui eflè malis, quant aliéna, ea^ corrupta amp;nbsp;inquinata, undiquecorroga^ re 7 an præpoüeri es ufque adeo ingenq, ut fruge oblata,glande uefd in delicrjs habeas,ut aliorum for^ desmireris,diuinitus a Cicerone acceptam, SC nobis relidam linguae Latinæ puritatem candorcmcp ne^ gligas ;^ Ne tu hoc loco noftram morofîtatem accu^ h, quibus nihil quicquam probari quereris, quod Ciceronianum minime' fit, Quod Ciceronianum ch, q^^^ ciceronU Latinum illud uocari placet: nihil enim Ciceroni num eft, Lutinu proprium, quod Latini quondam non probarint, ^^I^' quod non receperint,quo non ufi fint,quod non elec gans,terfum,Slt; uenuftum putarint. Quid tuus EraG mus 7 Prouerbiale luum forte loquendi genus obc Eruaricuperet : Ciceronianum, quod Latinum inc

terpretor, odiofe uitari uellet atque explodi* Scriptor i^f^^^^p.^/'^uL res omnes Latinos diligenter uoluendos amp;nbsp;accurate h^ im^ndui ^r^ ftudiofe^ legendos uetat dodus nemotextra Cicero tfr Ciceroncm. nem quenquam ullum imitandum nemo quoeß pau lo dodior fuadet* d quo reliquis omnibus aliquid ace cefsit, cui nihil a epteris acceptum eft, ad quern reliqui fefe effinxere, qui nullius autoris Latini imitatione ufus eft, fita (ponte omnibus numeris abfolutus 8d perfcd:us,reliquis omnibus maior, nullo neque Grec coneque Latino inferior : ad cuius imitationem cone tendereilluftrius fit,quam reliquorurn eloquentiam fuperarepræftantius* Certê ft alijs operam dandam, h j aut

6i STEPH, DOLE TI DIALOGVS

aut Horas aliquot tribuendas adhorter, his nomini# QMre reliqui bus abbortabor : Primum,ut quid a Cicerone, turn [criftores legedi. uefborum,tum lèntentiarum, uel fumant, uel furri# piant,uelmutuentur, deprebendamus, amp;ad illius imitation em alacriores efticiamur,a quo magnienam nominis icriptores multa fumereperfpiciamus. De# simile, inde, ut,quemadmodum quidereóa déclinant, iibi in deuia aliquantum aberrarint,amp; per falebrofos mi# nimecp planos locos iterlan^uentes fecerint,optatius in uiam redeunt, atque recta attendus inambulani: fic per omnia autoruin icripta fatis prima actate di# uagati,errore tandem percepto, nos ad Ciceronem cupidius recipiamus,totos^ confcramus,Poßremo, Stuuk, iitjficutobtuiumquotidianicibi iuauitate palatum, acetoaut acerbiore aliquo iure irritamus, guftatui^ confulimus, ita afsidua Ciceronis ledione contra# dum,iï quod contrabi poteft, faftidiü, autorum cru# diorum acerbitatedepellamus : aut, quab olcitantes Sc obdormientes,incondito aliorum icriptorum Ure# pitu amp;nbsp;murmure excitemur,ac noua relidiæ uolupta tis,id eüjintermifTæ Ciccronianxlet^onis cupiditate fub/iliamus. Realia ulla,quam ifta alacritatis reno# uatione fcripiores omnes magis conferre aut pro# deiïè non opinor, M OR. Quibttamen,utquia Ci i ceronis lineamentiamp; non recedunt,ipiï ferè adeo Cice nbsp;nbsp;nbsp;i

ronianinon iïnt,utfubindc deftituantur grammatt# \ cæüihCidqsf VILL, Niuematramloqucris,rem^ nbsp;nbsp;1

narrasin omnimemoria inauditam, J^ouumddf.^ nbsp;nbsp;/

DE IMITAT* CIC. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C3

incredibile,ut qui in tarn alto amp;nbsp;profundo flumine natet,non fe,quó uelit,impellat,ferat,rapiat, amp;nbsp;aqua rum gurgite ex animo non utatur, modo natandi pe ritus fit,nee fubere aut cortice indigeat. M O R.Aeni^ gma» VILL. Breuibus explicabo. MOR. Age. ViLL. Incredibile,utcuifitfamiliaris Cicero,illius opes communes non habeat, modo antea dodrina fitliberaliterinftitutus,amp;aliquo fcribendi imbutus ufu^necingenio fans acricareat, MOR. Rem nihil dumteneo. VILL. Apertedicam. Simileueri non eft,autullaratione probabile,ut qui Ciceroni ope^ ram det,amp; in illius Icdionc accurate uerfetur, uerbo' rum elegantia,fententiarum grauitate,compoGtionis hnitate,amp; æquabilifluxu,diues non fitamp; beatus. I^e arbitrate in Ciceronianis à me numerari, qui cob oui ciceroniuni betas ex Cicerone aliquot loquendi formas, pafsim noimnandi. Si ubique inculcant, grammaticorum elementorum interdum ignari. Ciceronian! nomen ei tribuam,qui Ciceronem diligenter legerit,qui Ciceronem intus bd incute nouerit,qui Ciceronem unaledione (ut tuus Erafmus librorum hclluo) non uorarit aut abforbfe^ ritded fenfim delibarit,deguftarit,reguftarit, exhau# ferit,bene^ cocoxcrit.Expedas quern tanta diligent tiain Cicerone uerfatum nominem C Longolium Ciceronian^ profero, Ciceronianum agnofeis. An grammaticæ Longohiw. fubfidijs deftitutum $' An iciunumC an attcnuatumC Ilium tu cum Erafmo committe,or ationis argument tumutriep dida. Tremitiam metu, non fenedute

h 4 Erafmus

C4 STEPH, DOLETI DIALOGVS

ErafmuSjterret fern's canos adolefcenti's pubes : pre# mit intermortuos fems fendis, crefcens adolefcentis Ingenium : uincit fem's balbutiem elegans iuuenis fer^ luliM clt;fpr Serf mo» lulium Cæfarem Scaligerum tibi hie obijcerem, uirum Ciceroni's lectioni multum deditum, in quo i pfitpro M.TuU grammatical fubfidia non deiideres^dicendi facultas Iio Cicerone, tem laudes : fed quam Erafino plagâ inflixit, Longo iam tempore obduda, drmone meo refricare nolimî hominê prudes pene præterrj,ne Eraimi dolor recru Ad ScaUgexiord^cfccret, Superat omnem ia ne admirationê diutur# nonn^gt;ondü”'^ ’^“^ ^^”’^ garruli filentium» Mirum eft,maledi dis appetitum fenem^balbutiendigarriendiep anfarn non arripuiflè, Sed mirum ei non accidit, qui Eraf Q«lt;e Erafmi uU mum no ignorer,fciatep uelites ab eo amp;nbsp;tyrones auda res^condtui. ^^^ laceisi amp;nbsp;urgeri : ueteranos amp;nbsp;ualentes lanidas non temerè uel oftenfo digito offendi. Stunicas,Su# tores,Bædam,Hiipanum Monachumjahos^ kuiof ris impetus ferre quidempotuit, fregit loquacitate, impuJitaudacia: eloquentiæpræddio munitioribus neque obnititur, neque reddit: uidoria coadus camp;i dit,manus dare non dubitat, uidi nomen bis uod' busaièrepeliens» Furit ScaJiger, maJedidis certat: ignota pugna Eradno, inuidim certamen Eraimo» / ironid. Ratione, non conuitijs pugnat, ftomaebo nudo ed, 1 omnia modicComnia temperanter, omnia confiant f ter» M O R» NonScab'gerieloquentia, dd conuitia, 1 Eraimum à reipondendi dntêtia abduxerunt» VIL* 1

IntclU /

D E I M I T, CIC, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;65

InteUigoîconuiobfus conuitiofum, ut cam’s mor^ dax canem mordacem, timet : bene eft, ego, unde mea digrefla eft oratio, lam reuertor, Verborum cos: piam ita a Cicerone comparandam monemus,ut de^ Q«ogt;«oJo uerbo tura nobis opera, ne integros uerfus tnutuemur,™^^°^'^^^^’‘^^ aut quad centones quofdam ex Ciceroni's uerbis confuamus, uel, quæ apud ilium rariora funt, po^ dus imitemur, quarn quæufîtata amp;nbsp;pafsim occurs tentia, Prxcipuum fit hoe quoque, ut illius uerba qmW primum m omnia tanquam in emblematcuermiculato expofita cicerone legenda

. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• j 1 dUendendum.

dilpiciamus , animaduertamusque quid elegans, quid mundum, quid proprium, quid translatum, quid in alienum locum immigret, quid in fuo confia dat : quid uarie ftrudum, quid diuerfe : quid pus turn fit amp;nbsp;fimpkx,quid coUocatum, quidcompofi# turn Si coniundum : quid duplicatum quid exagquot; geratum, quid iteratum, quid commutatum,quid ornatus caufa iniedum, quid officio fungens 8lt; ne^ ceffarium, quid ffridens , quid lene, quid flucns, quidadhaerefeens. Animaduerfa fic proprietate at^Secunduimiwtios: que fignificatione uerborum, tutó ad fentêtias pros quot;^ P“’’’» grediemur. Sententiarumuarietatem, uim, copiam, granitatem adminiftrat magis natura, quarnimitas tio. Neque aliter pidoris labor in irriium cadat, Smlr. qui ad fin^ulos linearum dudus, penicillos paras i nbsp;nbsp;nbsp;tos, coloresque in promptu non babeat, quarn qui

1 otationi conheiendx incumbens ,fententias aliuns \ nbsp;nbsp;nbsp;de colligat,non cas ultïobenigneque öfterentem na

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i turam

C6 STEPH» DOLE Tl DIALOGVS turam fequatur. Ciceroni's tarnen ledionem in hoc genere maxime' neceflariam arbitramur, ut uelut confopitam fomno cogitationem noftram, uel eam ipfam ofcitantem amp;nbsp;dormitantem fufcitet amp;nbsp;exa^ cuat: animumque percutiat, eorum,quæ illuftria, infignita, explicataque Icgimus, traduda in memo' ham imago: ac quæinchoatafunt amp;rudiatantum in animis noftris ièniagt;in uim raaiorem deducatgt; facia^tque, ut fcribentibus nobis præfto fint ea 8^ accincta. Recordamur multis fæpe locis,quid acute, quid grauiter,quid remifle Cicero : quæ quanquam non qfdem uerbis,aut non eodem orationis fono ad rem noftram transferamus,iuuant tarnen £lt; ad fimigt; litudinem inuitant, nihil minus qu am inuentis alie« nis fimilem : ficcp unius uerbi imagine, totius fern tentiæ fæpe fit information Aqua dum nobis inters dum hæret, amp;nbsp;cum pcrplexi in medio curfu fubf^ ffimus, obuiam prodit loci in eandem rationem à Cicerone tradati memoria, quæ nos dubitantes im^ pellat, Sd excogitation! noftræ animos faciat, do^ ceatque, quatenus aut pes in rem præfentem effe^ simile, rendus fit, aut a propofitio referendus, Atque Ifi eet uiam , qua nobis aliquó proficilcendum eft, non ignoremus , amp;nbsp;late' femita pateat , tarnen fi, quiillaciterreda fecit, cius ueftigiaappareant, tam# etfi pedem in eadem non imprimamus, dubitatio# nem omnem fane' adimunt, 06, ut fine erroris fufpb clone inambulemus , admonent » Sic , quanuis comm

DE IMITAT. CIC. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;67

communis eft fententiarum excogitatio atcjue iiagt; rietas, i]s tarnen ut rede commode^que utendum fit, uiam quafi indicat amp;nbsp;oftendit Cicero Tentent tijs omnium maxime creber amp;nbsp;frequentatus , In quo imitando quid impedit, quin aurificum in^ duftriam atque artem æmulemur Ç^ an fi a te bra:? ^-^^^i^ deam illi accipiant, non earn, fi libet, fic immus? tent, ut nihil formæ primæ mancatC an non ex cateb lokonem, turn ex Leone catellum conflentC Ita fen^ tentias ex Cicerone collectas fic inuertere arte no« fira pofsumus, ut fua, fi uiuat, Cicero non agno« fcatjut furti non agat, ut nihil iure répétât. Qua« propter, quandoquidem fententiæ lumina funt amp;nbsp;gemmæ orationis, non ex ftercore eas conquirent das eliciendasque putem , fed ex ditifsimo Cice« roms mundo, gemmis kedifsimis amp;nbsp;undique pelt luceniibus Ipedabili. Sententiarum uero uarietatem fienuUonegotio, Ciceronem legendo dignofcas amp;nbsp;quæras, fi omnia eodem femper modo oratori non dicenda intelligas, fi, ut ipfe , omnes locos inget niofe fcrutere amp;nbsp;perueftiges, ex quibus eruas argut menta, oblèruesque ut ille uerecundis (quod kre fit) minimeque pugnacibus principes, ut intenfis, (quod raro faciendum ) ut elatis , ut uel ad offen« fionem aduerfarrj, uel ad fui commendationem pa« ratis, ut narrationibus explicatis amp;nbsp;dilucidis uti« tun ut tenue filum in docendo fequitur, ut calli« i z dius

«8 STEPH» DOLETI DIALOGVS

dius 8^ argutius interdum argumentatur : ut pro ratione temporis, amp;nbsp;caufæ natura, iudicum animos Redit, afficit, regit : ut quibufdam locis uim elo; quentiæ totam expromit , ut fefe totum numéros fè amp;nbsp;uolubiliter fundit, ut res auget amp;nbsp;amplifia cat, ut neruofius, uehementius, concitatiusque in' furgit , ut leniter ie remittit , ut lamentatione 6^ plangore forum aliquando complet , ut omnia aptè, eleganter, peritè, prudenter, ingeniofè, arn# Rciofcque agit « Ea ipfa qui animo percurfa habe; bit, fententiarum non carebit uarietate aut copia» PoRremi inutile Sed de bis hadenus ♦ Sequitur, ut, quod ad extrem lonnparf. ^^^^^ hanc imitationis partem feruauimus , breuh ter a nobis explicetur ; dicamusquedecompofitio; nis lenitate. Lenitatem compofitionis efficiunt fo; Numm oratio^ nus ipfe, amp;nbsp;numerus, quibus Ril urn a Rilo facile ”^* diflinguas ♦ Soluta autem quanuis fit oratio , in^ gredi tarnen amp;nbsp;procedere libere debet potius, quam uel uagari, uel licenter errare ♦ Circumferiptione amp;nbsp;ambitu,tanquam in orbe inclufa currat,acin qua# drum numerumque redigatur. In quo, fuperbifsh mo aurium iudicio morigeramur : quæ perfedo completo'queuerborum circuitu, amp;nbsp;concinna coag; mentationegaudent,quæ curtalèntiunt,quæ redun dantia amp;nbsp;lafciua répudiât, que morofè expedant, ut apte uerbis colligata cadat Icntentia.ItaqLquod hue pertinet, quid in Cicerone diligêtius obferues, quam quæ

DE 1 M 1T A Tt CIC» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O

que numerofa funt, amp;nbsp;fonora 7 Exercitatus, fcio, fti^ lus hâc compofidonis fuauitatc præftat,ubi nifi adfit naturæteliciras,labore teinfinito amp;nbsp;pucrili confece-ris,nihil edcceris. Conducit tarnen apud Ciceronem numerofæ orationis ftudiofifsimum , accurate cir# cumfpicere , qua potifsimum rarione uerba inter fe collocet,numerofamcp amp;nbsp;aptam comprehenfionem txtruat. In primis habet quoddam deledationis au' cupium,uerborum conglutinatio amp;nbsp;circuitus, non contractus ille quidem amp;nbsp;minutus, fed fine élabora# tæ concinnitatis fignificadone molliter leniterep defi* nens, Collocari autem uerba ita a Cicerone cemi# roos, ut inter fequam aptifsime cohærcant. Voca# voMliMwcon^ üum concurfum luo more uitat, ne orationis hiatum curfum uiM d^i atque fonum afperum indecore efficiant : à literarum ^^’ uaftitate refugit, ne Itridant horridius atque obfcœ' mus : Andtheta crebro confert, quæ numerum ora# torium ipfa necefsitate gignunt,amp; fine indufiria con# fidunt^NonjUtplærique, infradaamp; amputata lo# quitur, hnitis amp;nbsp;aptis lætatur, mauultcp orationem pariter cum fententia excurrere,quam inconditam daudicare,autinfiftere. Sic tarnen continuandi funt QuowoJo conti ^ perpetuandi numeri in oratione, ut uerfus fonum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;*

cnugiamus PermixtafititaoC temperata numeris, ut dilloluta tantum ne uideatur, Lateat quadrandæ orationis induftria, fic mifccantur, fic temperentur, fîcpræteruolent numeri,tantum ut non fluctuare, ÔC uacillare orationem nofiram fendant, qui earn æqua# i 3 liter

70 STEPH, DOLETI DIALOGVS liter amp;nbsp;conHanter ingredi cupiunt, anguftam coneP fam^ uerborum Üructuram ödere. Nihil fiat extra modum : ne poëma componere exidimemur,poema tis fimilitudinem uitemus. Sic numéros obfcruemus, ut non toti è numeris conftare, fed ne numéros afper nariaut negligere:ut non ambitum illumnimium ampledijlèd ne abpcere ijs dicamur, qui neque agro fies,nequeinhumanas,neque rufficas aures habent, Non quibuslibet generatim partibus numeri interfe^ rantur,numeris tantum terminetur fententia, numci* rofè folum cadat uniucrfa orationis lpecies:non a numeris uacet,in quo aures acquiefcunt, uerborum comprehenfionis exitus, Cæterum, ne, quod orator OrJo numéros num numcrum efficit,filentiotaatus præteream, or^ oratorios effidt. dinihæc omnis laus tribuenda eß : quo, ut par eft,. feruato,omnia numerofê atque iucundê fluunt, quo paulum commutato,iifdem uerbis,eadem ftante len^i tentia,ad nihilum omniarecidunt, dilabuntur^ per^ plexa amp;nbsp;obfcuritateinfulcata. Qiiem cum Ciceronis leëlionecognitum atque animo comprehenium ha# bebimus,tum illud non ignorabimus, quibus rebus locisq, conueniat numerofa oratio, quibus item ora# tionis partibus proprius fitamp; congruus uel dady# lus,uelanapeftus,uelipondacus, uel trochæus, uel vßati or^ifio«wiambus,uelpæon,uel creticus, uel dochimus uel di# fobt^pedes, nbsp;nbsp;choreus, Itaque,quod eftpulchrê amp;nbsp;oratoriê dicere,

uerbis ledifsimis loqui,fententijs optimisiiti, oratio# nem molh'ter a^quabiliterep ftruere, cum nos doceat

Cicero

DE I M I T A T4 CI C. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;71

Cicero,quid aliorum nugas lordcscp fedemur, quid expetamus ^ quid uel pili faciamus 7 Hactenus mihi uideor,de imitatione,quac fentirem, potifsimum di^ xifTe:fiquidpræterea cfi,admoneri meabs te non pocnitebit. MOR« Admonebo,fiquidoccurret,fed nuncidpotius, Ciceronem unum ut imitandum fa# tear,non tarnen quibuslibetingenqs congruit Tub Hanaphraßs: ficmalè ceiTura fit aftedatio. Deinde fi defint naturae uires,ut inimitabilem dicendi félicita' Rm alfequaris,quid ftultius, quam in eo difcrutiari, quod non poteft contingere ^ VIL L« Tullianam phralïnquibuslibet ingenijs non congruerepruden ter coUigis, Erafmo modo congruit nullo, T ullianæ didionis fugitantiori : quibuslibet tarnen conuenit Latinæ linguae cupidis,quicp id in optatis amp;nbsp;uotis ha bent,pure, fplendidc, ornate, copiofe, grauiterep di' cere, Cicerone obledantur, nee unum e multis repe# dunt alendis explendiscp praeclaris ingenijs aut aptiorem,aut accommodatiorem, Neque mediusfi# dius quenquam mihi probaris,fruftra Ciceronis imi# tationideditum, Imitari Ciceronem,eundem fempcr, ^quot;™° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9

libi perpetuo connantem racilius multo queas, dédite.

quam feriptores alios flilo uario amp;nbsp;disfipato, Nemb nem ullum ab afsidua Ciceronis ledione,omni laude uacuum redire fpedes : Refert alius uerborum elc# gantiam amp;nbsp;copiam, alius compofitionis fuauitatem, alius orationis acumen, unusomniaeximiè Longo# bus, M 0 R, Necmateriae cuiuis, neeperfonis omni# i 4 bus

72 STEPH» DOLETI DIALOGVS bus congruit, et, fi congrueret, quædam négligera præftat,quâm nimio parare. Si M, Tullio tanti con fiitiffet fua faeûdia, quanti nobis,aliqua ex parte ne# glexiflèt orationis ornamenta. Nimio uero paratur, quod tâto ætatis,ualetudinis, ac uitæ etiâ dilpendio emitur : nimio paratur,cuius gratia difciplinas cogni tu magis necefiarias negligimus. Denicp nimio para# tur, quod pietatis iadura quæritur. Si ideo difeitur eloquentia,utdele(fi:emusocio{os, quid attinet rem fccnicam tôt uigilqs perdifeereCSin ut perfuadeamiis

, quæfunt honefia^eflicacius dixit Phocion Athénien fis, quâm Demofthenes : fæpius perfuafît, M. Cato Vticenfis,quâm M. Tullius. lamfiin hoc paratur eloquentia,ut feripta nofira terantur manibus homi# num,etfi citrafiudium contingeret Ciceronianæ dp dionis fimilitudo,tarnen arte uarietas eilet affedan# da, quæ Icctoris naulcantis ftomacho mederetur» Tantam uim habet in rebus humanis uarietas ut nee optimis femper expediat uti. V i L L. Deum im# mortalem,quam hic fui fimilis Erafmus,quam bene dicendi infuetus, quam ineptus. Eloquentiam fimul cum eloquctiæ principe amp;nbsp;contemnendam,8ó abijcié dam monet, cum re fcenica illam faftidiofe confert, Sed accipito ad fingula. Non materiæ (inquis) cui uisnec perlbnis omnibus conuenit Tulliana phra# sinule. fis. Sanèut ex f)fdem coloribus pictor uel Hercu# lem,uel AchiUem, uel Stentorem, uel Therfitem, uel Helenam,uel Ceruum, uel Simiam, uel Gruem ,uel

Pigar

DE IMITAT» CIC» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;71

Pigargum, uel Mufcam, uel Formicam, uel Colu# brum, uel Montem, uel Cœlum pingere poteft : ita Tulliana Phrafîs,id eft, linguæ Launæ ubertas, fplendor, puntas, ad res qualuis quadrare non poG fit» Qui's iftud quæfo præter Frafmum7 An ut Tub liana phrafi rede apteque utamur, Catilina, Verre, Vatinio tefte, Pifone, Philippo, Salluftio, Clodio uno aliquoopus fit, in quos inuehamur, debacche# mur, torrentemnoftram eloquentiam deriuemus atque exhauriamusC An Pompeius, Cæfar, Milo, Marcellus, Ligarius, Sextius, Balbus, Cecinna, Silla,Cluentius,Rabirius,Deiotarus reuiuifcat ne^ celte eft, ut in laudatione, defenfione, infirmatione, difputatione,Tullianaphrafimreferamus!r An lau^ de dignis uiris, an flagitiofis, an reis amp;nbsp;fontibus noftra caret ætas,in quibus uel laudandis, uel degt; fendendis, uel in fidem noftram recipiendis, uel criü minandis, uel accufandis Tulliana phrafis iaccatC Clodrj, Catilinæ ue perfonam depelle, an non ea^ dem, quibus illi cooperti erant, manent flagitiaT an non eadem fceleraC Milonis nomen omitte. An qui eadê uirtute fint amp;nbsp;animi fortitudine,noftra ctate no reperiasC an non in deliberationem noftro etiam tempore resuocantur, de quibus difceptare phrafi Tulliana integrum fitC lnfumma,Tulliano eloquio qui abundet, latum habet perpetuó campum, in quo Tullianam phrafim apte commodeque amp;nbsp;pro# fundat Si explicet. Quod fi res facras tradet, de# h fintcp

74 STEPH» DOLETI DIALOGVS fînt^apudTuUium nomina noftræ ætati nota, ca

fuo ludido aliunde quærat, Ciceronis uim, neruos, prudentiam, acumen^ imitetun Non ea noftra eft vocw ^«a^mTulhani moris ignoratio, ut illum uoces quafdam, àGrifcw»7MttH^f=^jjæ Ifogyæ Latinæ deerant, à Græcis mutuatum, cum de philoiophia fcriberet, nefciamus, icimus id etiam certó, Ciceronianam imitationem uerborum religionc non contineri : dictionis puritate amp;nbsp;fplcn* dore, fententiarum grauitate , fuaui 8^ numerofa oratione, illam quidem metimur atque æftimamuSt Nimió uero paratur, quod tanto ætatis, ualetudii* ironia^ nis, ac uitæ etiam difpendio emitur, Erafmum au^ dite , adoleicentes clarifsimi , Erafmo aufcultate, Erafmi confilio fubfcribite» Heu miièros atque in# felices : Ciceronianam imitationem ne afïèdate,Ci#

ceronis lectioni ne operam date , Ciceronem abq# cite. Aetatis, ualetudinis, uitæ etiam dilpendium adfert, diiciplinarum ignorationem inducit, pietatis ftudium extinguit ♦ Peftem ingeniorum te tem# mam, luem nefariam, perniciem inauditam. Ob ni# mium impuri monftriftudium,ægra5lt; infirma ua# letudine fuit Longolius, fpiritum mifere duxit Lon# golius, occidit præproperè Longolius, difciplinas magis necellarias. Cicerone uno contentus, negle# xit Longolius, His, nifi mca me fallit opinio, uod# bus libens Erafmus odium fuumdiuturnum, quod in Longolium inueteratum habet , pafceret atque fatiaret,inuidiam fuam qs cupide uocibus fatura#

ret;

de IMITAT» CIC» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7;

ret: Sed inuidi animi crimen horret, maledid nogt; men uitat, nee opinantem clanculum ferire mauult. Luce tarnen ifta clarius inipicitur uerfutum fenis confilium, quorfum hæc , ientimus omnes atque prouidemus» Animo maleuoto obièquitur maleuo^ lus, falfa de inimico prédicat. Nimirum quis EraG mo credat, Longolium Ciceronis imitatione extin^ dum, uel extingui quenquam ponce quis Cicero^ nis LeCtione ætatem minui, aut ualetudinem attent tari, quis morbum contrabi,ut putet,ab Erafmo adduceture an cum ad Ciceronem nos componG mus,médicamenta, herbæ, potiones,aut alia, quæ. naletudinis integritati ofticiant , magis opus funt, qtt^m afsidua,eaque grata, amp;^ uoluptatis plena le^ dio, quam iucunditatis plena exercitatioe An iu^ bum nobis alimenturn fubdrahendume an parce 84 duriter uiuendume an fobrietate corpus atténuant dumean dcibo lautiori, uinoep fapidiori abdinen# dume an genio non indulgendume an ioco amp;nbsp;ludo non uacandumC an domi latendum e an perpetud ïnuigilandum e laborandum e infiidandum C an ea denique facienda, que corporis habitum deprauente ^uæ macerente quibus natura langueate quibus uG ta abrumpature Nihil ed. More, quare his nominb bus inuidiam Ciceronianx imitationi Erafmus fa^ c^rc, autconcitare conctur. Accurate quidem amp;nbsp;dn Ïlgcnieradtamacutióiexadioratoris ledionem in^ , k 2 cumb

76 STEPH. DO LE TI DIALOGVS cumbendum eft, aduiuum cxploranda atqueinue^ ftiganda omnia,lèduló confyderanda,perpenden# da, amp;nbsp;ponderanda omnia, led nihil tarnen ita intens ta cura,aut tam anxie atcp Iaboriofè,ut aliqua fiat ua letudinis oftenfio,aut ut morbo implicemur.Studiœ rum laborem, ud, fi ita appellate libet, triftitiam hi# laritate condire, remittere, intermittere, animos re^ Corpus bene cu^ ^3^2re nouere dodi. Corpus bene curatum, amp;nbsp;libes ratum poüuldnt rius educatum poftulant literæ, uidum paulo delica liters, tiorem Si. undiorem amant, languidiorem corporis conftitutionem non tolerant, opimiorem polcuntï . triftem animum aut tædio affèdum répudiant, an-* gorem âlêarcent. Sic Longolius amp;nbsp;animo amp;nbsp;cor^ pore comparatus, diu Ciceroni ftuduit, neque earn ob rem in morbum incidit : naturae perfoluit, cum uitam uelutprecariddatam repofcere uiiaeft,cde^ rius fortaflè, qu^m debuit, ièd non citius,quam potuit. Poterat uel ad natalem diem uixdum ipi^ rantem è medio tollere , ea lege atque conditione natum , qua in hoc mortale diueribrium iJlabi^ mur,unum aut item alterum fabulæ humanæ adum ipedaturi, ac mox adprimum naturæ imperanf Adndtnrienutu lis nutum e theatro ceftiiri, coque redituri, unde euittexcedimuf. p^yl^ ^1^^^ j^^^ j^^j^ adrepierimus . Ceffet igia tur Eraimus TuUianæ imitationi fraudi importun ne uertcre, quod natura iubente accidit.Ceffet muen tutem ualetudinis Si mortis denuntiatione a' Cicero^ ne reuocare, Ceffetiaditare in Ciceroneimitando no bis

DE IMITAT, CIC» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;77

bis per (bcordiam falutem, tempus, ætatem, inge“ niumdefluere. Corporis habitui nihil obeft Cicero^ niskdio, animo amp;nbsp;ingenio prodeft: ualetudinem no offendit,uoluptatem adfert, Commoda kxeenta in^ uehit,damnum nullum, dilpendium nullum neque ’*ig^nij, neque ætatis importât : nomen illuftrat, glo ham conciliât,facundiam addit : cuius facultas plu^ fis Ciceroni connitit,quamreputatErafmus,Ne21e' QB‘'”^ ^'^ A • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;® nrow jtudtwin

«0 Ultæ dilcrimine, prætermilia patrie charitate,polt i^jjo^ i,i eioquen habita negotiorum ac rei familiaris ratione, Athenas tu comparand^, profedus eft : illic fe diu excoluit, fuam illic eloquent ham auxit, ftili ubertatem amp;nbsp;lafciuiam multa diligen ha élabore depauit : Molonem amp;nbsp;Philonem pluris bus annis audiuit, nihil non expertus eft, nihil non fubijt,nihil non pertulit,ut ad fummam eloquentiæ laudem adfpiraret, Eamnuncilli uelftertenti obues

earn nunc illi nullo labore aut diligentia, nulla exercitatione conftitifle clamet Erafmus, Conftitit, quanticonftare poteft, neque,fi fciuiflèt alia eflè oras honisornamenta,quam quibus totus fplendet,las bori aut ualetudini pepercilïet,ut præftanti illa laude effetcumulatior, Comparatamimmenfis laboribus, 6^acerrimisexercitationibus, turn fumma induftria abfolutam amp;nbsp;perfedam, nobis per manus tradidit, nobis reliquit : quam ftudiofe fequamur, quam tota mente atque omni animo intueamur, quam, ft fieri ullo modo poteft,quod nullo plane poteft, animofe æmukmur. At nimio paratur,cuius gratia difciplinas k 3 cognitu

78 STEPH, DOLETI DIALOGVS cognitu magis neceflarias negligimus.Quid ad hubs uocis in fuient lam arque indignitatem addi poteft» quem impedqt Ciceronis imitatio, dialedicoru feiens tiamnedifceret,automnesphilofophig locos ne noP fe uelletC Phylicis ne deledlaretur C Geometrie ne operam daret : lus ciuile ne teneret C rerum geftarum amp;nbsp;memoriae ueteris ordinem, imperioforum popugt; lorum amp;nbsp;regum illuftrium bella audire ne expeterct;' Qiiis hæc dicendi facultati uicina atque finitima aCi cerone uocari,quis ad ea difceda nos â Cicerone co# monefieri nefcit ;■ ld Cicero facit fcilicet,id eius ledio fuadet,hanc nobis dat mentem eius imitatio,ut loqua ces tantum haberi uelimus, no difciplinarum omniu cognitione inftrui cupiamus : ut inanem uerborum ftrepitum amemus , rerum fcientiam negligamus» Enimuero theologi apud Cicerone nihil: facile allen# tior, Pietatis igitur nihil : nego,Pietatis colendæpr£# ceptis inhitutisc^ uix careat,qui tanto Philofophiam Chnßn ßbiigno Audio amoreep complexus elf, Chriftum non loqui# tumloguino po= tur : Ignotum loqui non potuit, a Chrifti lege non à Chriftilegeno omnino aliéna aut remota plunbus locis Icribit, buis aliéna fcripfit. ad philofophiam eolendam adhortationibus, plus religionis,plus uitæ candoris integntatisep ille nobis inftillat, quam theologica fua garrulitate Erafmus» Nullum nobis theologiæ inftitutum deeft,Chrifto 11 credimus,amp; fidem habemus. Quid attinet rem tot fu peruacaneis foriptisfuadere,quamampledi,nifi au# , tore amp;nbsp;foafore ChriAojnemo pofsit f in qua nee con firmam

DE IMITAT» CIC» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7p

firmamur, quam nec rite nec ordine colimus , nec retinemus, ftimuhimnifî infiHentibus Chriftus ad# moueat f dubitantes m'fî impeUat atque incitetC lam definat Erafmus theologiæ ftudium fibi in gloria am bitiofius ponercjfuas in theologiam operas laborescp uenditare putidiufculum arbitrctur,inanes eos prorquot; fiis,amp; frudu omni carences» Reipondeat bic potius, «luainfania atque amentia,ideo diiei cloqucntiam feri bit,ut ociofos tantuoblcdemus» Plane de fuo omnes ingeniopendit» Otiofis tantum mulierculis, amp;nbsp;ple# biinconditx,quiafuisfcriptis amp;nugis rifum mouc^ re atque fatisfacere fempcr laborauit, quia fcurram agere tantum nouit,eloquentiam fiefadam putat, ut otiofis folum gratificetur Ói inferuiat. Sin, inquit, in bocdifdtur,ut pcrfuadcamus quæ funt honefta,effi# catius dixit Phocion Athenienlis, quamDemofthe# nes : fæpius perfuafit Cato Vticenfis,quam M.Tul# lius» Quibus in caufis. More, tanta fuit Phocionis, Catonis ue in perfuadendo félicitas 7 an in Milo# nis, an in Ligarq, an in MarceUi, an in Syllæ defen# fione 7 an in Verris accufatione $’ an in rei alicuius ca# pitetuendo,autinfalutecuiufquam feruandaC Per# fuafit uterque fæpe,iêd res, que adhortatione potius, quam perfuafioneindigerent,Reipublicp commodis per fequidem utiles, populates, gratiofæ» Sed quos iudiciorum laqueis irretitos, tones expedieruntCquos tones de reis exemeruntC” quibus tones falutaremli# teram procuraruntç quos tones fuo patrocinio abfo# k 4 lutos

So- STEPHgt; DOLETI DIALOGVS lutos fordidatæ dien turn affinium^ cohorti,quos gementi uxori, quos plangentibus amp;nbsp;fupplidbus U« beds obtukrunt C quorum tories dignitatem atque exifrim ationem, falutem tp fua eloquenriatutati funtC Orätio pro liga An pro ligariocaufam dixit Cato C^ an illi in Cæfaris no^^ww efficax oJjmyj fram^ fuppetias tulitf an ilium in defpera^ tis amp;nbsp;perditis habitum erexit $' an Cæfarem pernri ciofe amp;nbsp;atrociter de illo cogitantem mitigauitfanle# niuit f an placauit “T an Cæfaris itomachum amp;nbsp;indri gnationem in manfuetudinem mifericordiamc^ con# uertit 7 an codicillos abqcere coegit îT Quanta hæc perfuafionis exemplar quam iUuftria documentai' quàmeximiæegregiæcp fignificationes C an hoc fa# ten dubitabit Erafmus, MOR. Fatebitur fortaffe, utnedereleuioripertinacius digladietur, fed quod proximé dixi,actutum obijciet. V 1L L. Quidiftud rei eri 7 è memoria mihi effluxit : iterare meo rogatu potes, MOR, Iterabobona auriumamp; uenia amp;pa# ce, quæ hoc iam femel d me hauferunt, fed ribi mo# rem geri libet, V I L L, Die modo. MOR» Tan# tam uim habet in rebus humanis uarietas,ut necopti mis femper expédiât uti, nee alio nomine magis com mendatur Homerus amp;nbsp;Horatius, quam quód re# rum^ac figurarum admirabili uarietate,non finunt oboriri tædium ledionis, Ad hanenos natura quo# dammodo finxit,fuum cuiep tribuens ingenium, ut uix duos reperias, qui eadem uel pofsint uel ament, Iam cum nihil fit humano ftomacho delicarius, aut faftidio

81

DE I M I T A T, CIC, faflidiofîus, turn ad eruditionem parandam tantum uolumnium nobis fit deuorandum, quis pollet in perpétua ledione perdurare,fi cundorum eilet idem ftilus, ac fimilis didiof Præftat igitur ut in epulis, itaamp;in feriptis elle quædam détériora, quam per o^ mnia fîmilia, Qiialis autem eilet ille conuiuator, qui cum plurimos acciperet, inter quos uix duo palan iudlcio confentirent, cibos apponeret omnes eodem niorecondîtos,etiam fi delicias Appicianas appone# retC Nunc dum alius alio dicendi genere capitur,fit ut nihil non legatur,Vt ne repetam ipfam quoque naturam repugnare ifii affedationi, quæ uoluit ora^ tionem elle Ipeculum animi, Porro cum tanta fit in# geniorum difsimilitudo, quâta uix eft formarum aut uocum,mendax erit fpeculum, nifi natiuam referat mentis imaginem:amp; hoe ipfum eft, quod imprimis deledatledorem, ex oratione feriptoris aflèdus, in# dolem, fenfum,ingeniurnque cognofcere, nihilomb nus quam fi complures annos cum illo confuctudb nem egeris. Et hinc diuerforum tam diuerfa erga li# brorum fcriptores ftudia, prout quenque genius co# gnatus aut alienus, uel conciliât, uel abducit : baud aliter, quam in formis corporum alia fpecies alium deledat, olfendit ue, Dicam quid mihi contigerit, Adolefcens adamabam poëtas omnes , uerum fi# mulatque fum Horatio fadus familiarior, præ hoc omnes cæteri putere cœperunt, alioqui per fe mi# rabÜes,Quid exiftimas in caufa fuiflèc nifi genio# 1 rum

82 STEPH, DOLETI DIÄLOGVS rum arcanam quandam affinitatem, quæ in mûris illis literis agnofcitur. Hoc genuinum ac nariuum non ipirat in oration e, nihil nifi Ciceronem cxpri^ mentium. Quid quód probi uiri^qu anquam paruin felici forma nati funt, nolint tarnen appofita period na, formofifsimi cuiuipiam mentiriipeciem, ac ne pingi quidem alia forma fuhineant, quam dédit na' tura , qudd turpe fit mentita facie imponere cui# quam, amp;nbsp;ridicula res fit mendax ipeculum, aut af fèntatrix imago, VIL L A N, Doleo tantum efle in Eraimo garrulitatis fiudium, utinepta quouisloco fundat,amp; abiurda impudenter loquatur, ièd hoc me magis excruciat, tui te amp;nbsp;infiituti 8C promifsi tambreui oblitura, ut, quod te minime fadurum, modd receperas, inanem Erafini fermonem ineul* ces, amp;^ hanc nobis moleftiam exhibere nihil prorfus uerearis, Quidindicendoaut in icribendo uarieta^ tem tantopere laudari attinetf Numquandouane dida amp;nbsp;icripta ex omnibus maxime' deledare amp;pla cerequiiquam mortalium dubitauitClnfigni uarie' tatis laude commendentur amp;nbsp;Homerus amp;nbsp;Hora# tins, ca. uoluptate ledores capiant, ea iucunditate ad 1e alliciant, an minor in Ciccronis Jibris uarietasf an produdior rerum omnium fimilitudofad quemd tecomponas, in quo fi totus fis, cui fi hæreas, quid uetabit, quorninus pidorum more, qui ex eodem eolorum apparatu eandem propofitam formam,ua# ric profua quriquearteamp;uoluntatereddunf:.tu uer# borum

DE I M I T A T» CIC, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8j

borum proprietatem amp;nbsp;elcgantiam ab iJIo fumas,ac ita uanc rem ipfam diftinguas amp;nbsp;trades, ut tuo, non aliunde alTumpto uti uidearisÇ Nunquid minus ua# riamnaturameffedicas, quod in hum ano corpore tffingendo, uno femper loco labra, nafim, oculos brachia, homachum, manus, amp;nbsp;omnia feparatim niembra conftituatCanquod unumamp;idem perpe^ tu6 os homini atque fœminæ inqciat, minus uaria ccnfeatur^T Varia eft amp;nbsp;diuerfa, quanquam cadem ftrnper forma humanum corpus quadret, led no^ tis quibuldam diftindum atque uariatum , aliud ^tiidem breuiori ftatura, aliud proceriori, aliud La' bris promifsioribus, contradioribus aliud , aliud babitu ftrigofiori, graciliorcque, aliud magis læto amp;nbsp;curatiore. Non lecus,qui in Ciceroneuerfatur, «adem femper uerbaufurpet necefle eft, led ad rem fufeeptam ita diuerfe accommodata, ut fimul Lath tie, pure, eleganter, proprie, apte, ornate, copiofe, denique TuUiane loquatur , amp;nbsp;uarie, ut nihil re^ petitum, aut plus feme! didum iudices, M, An^ ionium, Craflum, Catulum, Cæfarcm, Ciceronem, Hortenfium, fac in uiuis efle, amp;nbsp;illos pro reo aliquo defenfion cm efflagita, eamep ofRciolefulcipiant,amp; fordidato reo atque ad pedes prouoluto patrociss nium præftare uelint, nunquid Latine loqui nolens tibus,alia,quam quæ in linguæ Latinæ ufu funt, quærenda aunt uerba, fehemata, tropic” an qfdem

1 z uoeih

84 STEPH* DOLETI DIALOGVS

uocibus, fimilicp omnes didione non utentur C Si^ mili prorfus, fed eadem uerborum puritate amp;nbsp;de# gantia contextam fuam quifque orationem pro in* genq amp;nbsp;excogitationis uarietate immutabit atque uariabit,fic mehercule,utillos fplendide,ornateque, amp;nbsp;uariediuerfeque omnes dixiffe intelligas* Terfe 8^ uenufte fcripfit Cicero, ad illam fe uenuftatem compofuit Longolius. Terfus igitur uterque amp;nbsp;ue# nuftus, laudabilis uterque amp;nbsp;magnus ; quis tamen alterum ab altero diuerfum amp;nbsp;uarium negetÇ’quis in utroque eofdem ftilidudusac lineamenta agno^ fcatC Eadem uia, qua Longolius, qui Cicero neming fequetur, uarietatem cumulate præftabit, nee acef det,ut Erafmi fuafu ad détériora defledat,ne per omnia fimilis fit ♦ Nimium continuatæ fimilitudi# nis uitium effugiet facile, qui eo quo Tullius modo, uarius efle ftudebit* Nihil minus fiet, quam ut con# uiuatorem imitetur, qui, cum plures accipiat palati iudicio diferepantes, cibos apponit omnes eodern modo con duos. Rem infulfam, amp;nbsp;à iblertis prüden# tisep hominis arte remotam. Cocipotiusperiti ex# cmplo utetur , qui ex armo ueruecino plura edu# lia, amp;nbsp;diuerfas menfas conficit, aut tam uario iure uitulinam ,bouillamue condit, ut uel ferinæ gt;nbsp;uel pulpamenti ,uel carnis fartæ guftum faporemque ref erat. Sic enim feres habet: qui Ciceronem accu# rate legerit, amp;nbsp;ilium exade imitari conetur, non operofum eft , ut fcriptori uarietatis laude nobili dednus,

DE IMITAT» CIC» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8s

deditusjuaria oratione ledorem obledet atque rctb neat Qui copia capiuntur, ijs ubertate fatisfaciet: quos breuitas iuuatjprefTa amp;nbsp;contrada dicendi,fi uo kt/peciedelcdabit : qui altum amp;nbsp;fublime orationis genus amant, dato amp;nbsp;grandi ftilo , ab illis gratiam inibit, famamcp oratoris non uulgaris conlèque* tun Naturam uarietatis ftudioiam nullo fane pado mihiquisquam probaret, nifi nos eiufdem cupidos, amp;de re qualibet uarie feribendi facilitate præditos procreaflèt Velitipfailla orationem dïè ipeculum animi : an natiuam mentis imaginem oratione, uer^ borum Ciceronianorum fplendore culta atque orna ta referre non licebit, Aufert ne liberam, quæ fentin mus,6lt; animo agitamus , dicendi atque feribendi fa# cultatem diuinus ille Romanæ eloquentiæ parensC dim nos uerborum copia, fehematum cumulo, fen# tentiarum grauitate, numerorum oratoriorum fua# uitateinftruit C cum nos fandis philofophiæ mftitu# tis excolitC Putas ne ualentem Laniftam,enfè expoli# to impedin',ne corpus in omnes partes ad arbitrium fuum uerfet,8c fblita uolubilitate circumfiliat f Ita^ne quoqueCiceronis imitatione mentis aciem perftringi cxiftimas,aut in certam fententiarum regionem corn# pelli,ut ex ca egredi uetitu Gt 8C nefasçNon grauatim dabo,prout quenque genius cognatus, aut alienus, uel conciliat,uel abdudt,ita noGra effe erga librorum fcriptores ftudia : fed cuius genius Latini cloquij di# gnitati fplendoricp amicus fit,qua potius, quam Ci# 1 3 cero

sc STEPH, DOLETI DIALOGVS

ceronis imitatione obledetur Latinæ facundte longe omnium principis f Haud aliter quam in formis cor? porum alia fpecies,alium dclectat,oHcndit ue, in fed? ptorum etiam lueubrationibus plures fefe offerunt Pill formæ,quibus uarie afficiamur : quis tarnen tant ï’^gl’g^s amp;nbsp;focors formarum ipedator, aut tam igna rus iudex,ut pluribus uenufta formajamp; liberali uultu ad du dis uirginibus,pulchrioris uenuftioris^ amore non incendatur,negledis ftatæ formas cæterisÇ’ Non cognitos habet Eralmus generoforum animorum co natus,Slt; laud abiles cupiditatcs. Quisexcelfo Ô^da? to animo,Terfitis aut Stentoris res geftas, fibi potins £èquendasproponat,quàm præclara Achillis aut Hedoris facinora $' quis uelites nefcio quos ignobi? les Slt; obfcuros imitari malit, quam ad Scipionis, Pompeq Cæfàris^ gloriam contendere ^ quis pro? mde plebeiorum amp;nbsp;triuialium feriptorû nugas cqua? repulchriuspræftantiusuearbitreturgt;quàm ad Ci? ceronis umbra uellongointeruallo accederef quam inter Ciceronianos reponi C Atuero probis, inquit» iiiris graue eft amp;^ religiofum , piaculum^ uidetur, quanquam parum felici forma natis^appobta perlé? na Ipeciem, fórmofilsimi cuiulpiam mentiri acne pin giquidem alia forma fuftinent, quam dedit natura» Incredibilem amp;nbsp;inauditam Eralmi fimplicitatem : can didos plane amp;nbsp;cximios mores, luuat hic Aelbpid npologi obiter meminilîdquo uulpem fingitpredam alpemantem^quam aftequi non poterat,Eo Eralmus modo

de IMITAT» CIC, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;87

niodo, uir bonus amp;nbsp;uerè fîmplex (hoc fi fatcantur, quicum dolis confutum clamant) qua decorari orna rit^ nunquam illi conceflum eft, perfonam Ciceros nianam turpem 6^ parum decentem putat, eamep probis uiris non conuenire fcribit, Verumnon fine crimine,amp; uitio damnat, quod tametfi non alTequu-tus eft,iure tarnen ab co laudari, amp;nbsp;ad id iuuentutem inflammari debuifle dodi om nes arbitrantur, M O RVS,Eftoiftud,utuis, Anaberuditis merito non ridenturimprobiquidam,quiuiros alioqui dodos amp;nbsp;eloquentes , ac nominis immortalitate dignos, non alio nomine reijciunt, ac è bibliothecis fubmoi uent, nifi quód fe ipfos ftilo maluerint exprimere, quïiinCiceronem,cfim impofturæ genus fit teipfum noncxpnmere,fed aliéna: formas præftigium oculis hoininûobiicereÆthaudfcio,an multos inuenturi fimus,qui totam corporis fui fpeciem uelint cum alic na commutaretmulto pauciores puto elfe, qui men^ temôdngeniütotumcumalterius ingenio fint per^ mutaturi. Primum quód nemo uelit alius effe, quam «ft» deinde, quód fuis quifeç dotibus fie temperatus eft natura: prouidentia gt;nbsp;ut etiam fi quid adfit uitq, uirtutibus adiundis paria facial. Habet animus fa# ciemquandamfuaminorationeuelutin fpcculo re# lucentem,quamanatiuafpeciein diuerfum refinge# re,quid aliud eft,quàm in publicum uenire perfona# tum$ VIEL, Bona ccrtcucrba,amp; mire expeditat lied quid ueri aut grauis habent, aut homine fapientc 1 4 digni

88 STEPH» DOLETI DIALOGVS d^mV Prindpio fi quis cloquentiæ laude minus for«! te floreat,uirtute tarnen ah'a,aut recondita aliqua di# fciplinaatqueeruditione clarus fit, cuius præftantia amp;nbsp;celebritate immortalitatem mereatur,inuentus ad# hue nemo eft tanta amenda aut impudetia, qui quem uirtutis nomine eternunouit, pofterorum memoria indignum cenfeat,aut ea tantum caufa a bibliotheds fubmoueat, quód fcribendo Ciceronem non referat. Sic Plinium utrunque, fic T» Liuium, fic Quintilia' num,fic Q_» Curtium,fic Columellam,fic luftinum» fic Vitruuium,fic Vegetium, ac reliquam pracclaro' rum fcriptorum turbam amp;nbsp;colimus, amp;nbsp;obieruamus, \ tametfi Ciceroniana ucl puritate uel elegantia non omnino præftabilem. Deerat Erafmo garriendi argu mentum hoc nifi ad cæteras nugas adiecifïèt, impro# boseflèquofdam,quiuiros alioqui dodose biblio# thecis fubmouerêt,quód ièipfos ftilo exprimere magt; luerint,quam Ciceronem» Velalio, quantum egoiu# dicare poflum, aftu calliditatecp in hunc locum incur rit,ut quos fibi non fads æquos ièntit, ifto rifu,uelut telo feriat,terreatcp, ne Eraimi nomê minus aut fufpi tiat,aut admirêtur,qudd totus â Tullianaphrafiab# horreatjblateretc^ ridicule potius, quam Latine lin# guæ candore amp;nbsp;Ciceronis grauitate utatur» Putauit ifonid. enim homo multi confilq,amp; pij animi, impofturæge nus eflè,lèipfum non exprimere, aliéna: formte præ# ftigium obijcere : quafi uero, qui Ciceroni imitando ftudeat,non feipfum,ut ante diximus, libéré quidem expri

DE IMITAT. CIC. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;89

exprimât, aut ingenium, quod Erafmus infulfè amp;nbsp;abfurdè fcribit, mentem^ luam totam, cum alterius ingenio permutet,Proinde cuius efi hæc,mTi demeuis tisamp;inG'pienusjfententiaC alium efIe,qLiâm efi, udle neminem,Répugnât tam inepte uod,fapientum pru dentia, qui confilium ad tempus fubinde mutant, amp;nbsp;quad è re fua atque exiftimationeeft, aliunde petere non dubitant. At in publicum perfonatum uenire nonreprehenlione aut uitio caret. Quam perfonam geftat More,qui fana mente amp;nbsp;integro animo, Tub liana eloquêtia ornatus in publicum proditC eum ne quifquam fubfannetC eum ne quifquam rideat7 Ne# mo ita comptum,perfonatum exiftimat,fed, qui pru dentifsimo cuitp amp;nbsp;uirtutis Audiofifsimo proprius dl, eo ornatu expolitum recognofcit, Hic uero de te folcitari non ineptum fit aut alienum : quoniam ferb P^orum imitationem,laruam perfonamque appellat ^afmus,qua perfona ornatus in publicum uenitC lJuplici ea quidem, amp;nbsp;utraque deformi atque horri# da,ne(^ inter dodos fatis tolerabili. Verborum per# fonam(danos ita loqui porie, licet alpere 8d nouè) noratr) Hemifiichr)s,Apuleiimpuris uocibus,Bero# ^di adagf)s,fibiip{è confecit, tandem poft inanes la# bores in eum modum ftilo inquin^us,quo leprofi fa öcs,maculis tum marcentibus,tum pallentibus amp;nbsp;fa nieimmunda plcnis,turpitermifereep feedata.Sen# tentiarum Laruam^hic etiam uerbi ueniam a te peto) nndenifi a Luciano ariumpfit, autore omnium ma# m ximè

.$0 STEPHgt; DOLETI DIALOGVS xime dicaci amp;nbsp;conuitiofo,reli'gioni's experti,dci igna^ ro,amp; ad omnia turn facra,tum profana ridenda progt; iedo4 Fallen's uerd, hi'c G a me expectas, ut, qui po^ tifsimüm lociJjrafmum dicacitatis,editi^ liberius Si infolentius in multa rifus arguunt,ex eius feriptis no minatim eliciam, atquein apertumproferamXeuiOi« rf hominis iudiciodum in hoe genere aduerfor, Si opinionem infirmo, commiflum à me nolim,ut hu^ ius cxiltimationem acerbius oppugnare, impotent tius ue labefadare uidear:foluni id probare Gnaden reep adnitor, qui alijs turpe ehe fcribit, Ciceroniane perfonatuminpublicum uenire,eum ipfum turpius oblcceniusep perlon atü in fcænamiam diu pro dij G fe. At me diutius ne teneto, quid in fumma Frafmus deimitationefentiat, breuibus explica, MOR, Am^ plcditur imitationem,led qup adiuuet naturam,non uiolet : quæcorrigat illius do tes, non obruat.’probat imicationcjled ad exemplum ingenio imitatoris congt; gruens, aut cert? non repugnans, ne uideamur cum Gigantibus ^îo/^^jt^F-Rurfus imitationem probat non uni addidam præicripto, a cuius literis non auGs di^ fcedere,ied ex omnibus autoribus,aut certe prxGan tiisim is,quid in quoc^prxcellit maxime, tuo^ con^ gruit ingenio,decerpentê,nec datim attexen tern ora* tioni, quicquid occurrit bellum, fed in ipium animu uelutin domachum traqcientem, ut transfuium in uænas ex ingenio tuo natum, non aliunde emendb catum ede uideatur, ac mentis naturx^ tux uigof

rem

DE I M I T A T« CIC» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^i

fem amp;nbsp;in dol cm fpiretgt;ut qui legit, non agnolcat ems* Hema Ciceroni detracdum, fedfoetum e luo natum cerebro,quemadmodum aiunt Palladem e cerebro louis, uiuam parentis imaginem referentem : nee ora tio tua cento quifpiam fit,aut opus mufaicum,led ipi ransimagotuipedoris, autamnis e fonte cordis tut ptomanans.Sit autem prima præcipuaep cura peni# tuscognofeendæ rei, quam tradandam fufeipias^Ea tibifuppeditabit orationis copiam, fuppeditabit afte flusucros amp;nbsp;natiuos.Ita demum fiet, ut tuauiuat, Ipitet, agat, moueat amp;nbsp;rapiat oratio, teep totum ex^ ptimat, v IL L» Defperaram tanto in Longolium odio fuffufum fenem, amp;nbsp;inuidia inlanum, reóti quic^ 4*^301 tandem eloqui poire,quem hoc loco reßpifee# i'egaudeojamp;non abfurdam omnino de imitations fententiarn ferre iplè uideo* DoCte monet amp;nbsp;probe, 9^ositaad imitationem hortatur, ut non quiequid stridcc,orationicontinue) attexant,fed quæad imi^ tstionem a fcriptoribus fumunt, in ftomachum trabis aant,amp; bene concoquant,ut tranlmilTum in uænas, udutnoftrum renafcatur,non uideatur aliunde cor^ togatum.Placcnt qu^ in earn rationem erudite dilpu tat: difplicet hoc tarnen, amp;nbsp;redi iudicfj opinionem, quamillemihi commouerat, plurimum certe fallit» Difplicet meherculê quod imperitè fuadet, ex omnb husgeneratim autonbus comparandam imitations» Omnes fummo Audio amp;nbsp;diligentia legendos, ex ijs, quæ fplendidiora funt, colligenda non repugno,

m 2 unum

unum Ciceronem imicandum anero,nifi nobis illucl accidcreuelimus,quodi}s, ut uidere eft, frequemer accidit, qui, cum uitam partim Romæ, partim Lute# tiæ Parifiorum, partim Londini, Partim Friburgi egerint,nequeRomanæ tandem, neque Gallicè, ne# que Britannice, neque Germanies, exadè aut pure fciunt, inepte omnia loquunturamp;balbutiunt. M 0» Tu ne tarnen iftorum fuperftitionem,dicam an amen tiamf in Cicerone imitando laudas,qui ne peruulga# tis quidem didionibus utantur,nifi confulto codice, quê fibi ex peculiaribus Ciceronis locutionibus congt; fcnbuniC' qui nee grâmaticis præceptionibus fidunt, necTerentq, aut æque probati autoris uerba red^ piunt,qui non hyberna node unicam epiftok period dum abfoluunt,quibus prima cautio eft, ne cui Lari nè loquantur: qui uerba nunquam finelonga prx# meditatione faciunt,qui ex Cicerone excerptas 8Ó concinnatas formulas fermonis habent, aut ad falu* tandum, aut ad refalutandum, aut ad gratuiandum longinqua ex peregrinationereduci, fiueex graui egrotatione rediuiuo, aut ad agendas gratias ei, qui beneficium contulit, aut ad bene precandum ei, qui nuper uxorem duxit, aut ad eins, cui uxor interijt, deplorandum cafum paratas, quas prætergredi ne^ farium amp;nbsp;iceleftum ducant7 VI L L. Ifia ab Erafmo maleuole colleda non ignoro,ut Ciceronianorum ri deret diligentia,amp; gloriam minueret. Qui tam angult; da amp;nbsp;fuperftitiofa Imbendi loquendi ue foUicitudine ^Hig

D E I MI TAT» CIC»

flligetur,nemoCiceronianum iudicat, ncque etiam, qui Ciceroni’s ledioneobledletur, Ót tam diuini fert^ plons uim ubertatemep perceperit, illis inepties ridiü culum fe præbet,rcrum copia, amp;nbsp;fententiarum uarie^ tateabundantiisimusjipfat^ uerboriim compofitioÿ nenonimpolitus, amp;nbsp;æquabiliin fcribendo lenitate piofluens, Terentfj uerbum repudiandum prorfus , ^^ nullum moneo, quad mams ad orationis folutæ li# J^^gX “ f«nt bertatê,quam ad carminis feruitutê accedat, quodt^ modo orattoni fo potiusincompofitionis feriemS^ ordinem cum lenb^^^‘^ comuniMt» tateillabatur,quam ftridens cum Qrepitu præcipitet, Äique quod cum alqs fuo loco eleganter uenufte^ conGftat,8C pene lateat, non uelut nouum, aut ut ab extranca aliqua coIonia emigrans, inter alia notari deprehendi tie pofsit» Reliquorum autorum uocibus wo,nulla uiro dodo religio eft,in ciuitatem certe Ro-manam admifsis,non peregrinis, amp;nbsp;nimia uetuftate, ficuti uino,non fugientibus , aut acefeentibus : quis cnim delicato palato infipida non faftidiat Ç” quis acer ba non refpuat C quis putrida non oderit C fimilia qui fugiet, exadum amp;nbsp;redum Ciceronis indicium in uer# borum deledu imitari exiftimabo : recepta amp;nbsp;ufu co# probata uulgata^]p qui morofe negliget,eam, qua ma ximeexceUit Cicero,uerborum copiamSd foecundi#

tatem ridicule afpernariprædicabo.Promptamuero u^p^owpafo-amp; expeditam loquendi facultatem tarn uehementer quendißcultute, laudo, quam qui uehementifsime, fed ea præditos paucos admodum noui : ncque certe ulla aut nature m 5 felici

54 STEPH. DOLETI DIALOGVS feliatatc,aut ftudrj uehementia, aut ingenij amp;nbsp;memö^ n'æ magnitudine,aut ulla exerdtarione Ód ulu fierinv telligas,ut tam dode Sd eleganter ex tempore loqua^ mutjquam quieri amp;nbsp;odofi poft multam excogitano' nem Icribimus.Plemora luntamp; uberiora quecharns reponimus,quam quæinter nos confabulamur: ßi^ lum cogitatio alit C^auget, formaturep meditanone oratio,6d adbabitum uenuftiorem adolelciu Quare qui fibi ne uel uerbum quidem, aut non fatis pro^ priumjaut male collocatû amp;nbsp;alperius cadens, aut ru-diusprolatum cxcidat,amp;mctuütamp;cauent, amant^ perpetuam ftili æquabilitatem amp;nbsp;inoftenfum oratio^* nis curfum, non italibenter , neque nifi necefiano lingua Latina utuntur,uitant^ odiofèillius oftenta^ rionis fulpitionem,in quam iure incidunt, qui, nepa^ rum familiärem amp;domefticum habere Latinum lêr^

monem cenieantur, canes enam amp;nbsp;brutaLatinè allo^ quuntur, icruosamp;^ fccminas Imguæ Latinæ rudes, Latinecompellant,omnia deniqueLatine cH'utiuntgt; Quam damnandam amp;ridiculam confuetudinemno abs re execrantur eloquentiæ ftudioft, quodq; præ# meditatumamp;Jonga cogitatione accuratumfit, De# mofthenis exemplo eloqui malunt,qua'minconfulto amp;fimprudenterLatinum Lrmoncadomnia profico« Bud^ia. ^^* HocBudæum Galliælumen, uirumc^ omnilau-Erafmut. ^^ maiorcm faéiitare audimus, quod Lr a fin o igno' ttim credimus, cuius ftomacho oneri eft Sgt;C naufex, uerborum fcntctiarumc^ pondus ÓCgruuitas ; omnia.

euoinit

55

DE IMITAT, CIC, cuomit cruditate coadus, nihil decoquit frigiditate concretusóóexanguis, Attulithoc profedo German nis uitium nimia illa Latine loquendi cupiditas, S^ quotidianus ufus, ut dodius multo tcrliuscp uerba Lciantamp;loquanturjquam fcribant,nec difcriminis quiequam inter eam,quæ feriptis ac lucubrationibus doquentium inefle debet,grauitatem,amp; familiare col loquium conftituant,Caue autem pûtes,quanti apud nieeft,cuiutrunqueamp; prompte loquendi,amp; difertè feribendi munus â natura contigit, tanti eflè quen^ quam. Tanta laude illuftres, tanta gloria daros, tan^j tauirtutecumulatos, pro eo,quód reliquis excellût, admiror, ièd nee illos quidem pro nihilo confeftim ^uco, aut minus etiam laudo, qui extemporanea doquentia defedi, rar am quandamamp; admirabilem fcribendofacundiam præftant, acminutulum illud nature, non hominis uitium maiore uirtutc redimut, W 0 R,Vera iüa quidem amp;nbsp;reda, At de Longolio,Slt; witationis partibus fatis iam fuperep difputatum fit, Nunc, cuipoftcriorc anteuertimus, primam dialogi Erafmi partem, quanquä ferius,referemus,Non Lon golq gloriam minui, no illius laudes deprimi audies, Marcum illum tuum Ciceronem Arpinatem Orato rem,quem tantopere fufpicis, amp;nbsp;omnibus uirtutibus fpedabilem narras,infantiæ accufari,ac plurium infi' mulari coarguiep uitiorum intelliges, illius nomen itamoxobtritumfpedabis, ut nec pedes nee caputt illius eloquentiae famam non folum eleuabo, fed ui^ m 4 tam

$6 STEPH» DOLETI DIALOGVS tam etiam hominis mores^ difcutiam, uiastp omnes perfèquar,ut,quem unum imitandum mones/ugien dum abqdendumeç probem : tu uide ut his iioran^ dis moleftqs conftantem te præbeas, Ciceroniani nomim's tam ftudiofus, 8^ uindex defenfbr^ acerri; mus. VI L L. Conftantem facile mepræbebo,Ô^ ani mi gr auf ta tem retinebo, qui ad triuialia Erafmi conui tia callum iam pridem obduxi, atque obdurui. Non me dam efttantam efte Erafmi impudentiam, tanss tumc^p maledicendi ftudium, ut quo ore Longolium IpoliarecontenditjCodemTulIrj nomen attenter, nee non contaminare conetur : fed infant amp;nbsp;furentis ucrü

ba refer, MOR, Ego certe id libens. VIL L, Au^ diambaud dubièJibentius, non uoluptatem ex tam acerbis maledidis percepturus ullam, fed Ciceronis exiftimationem pro uiriJi defenfurus, amp;nbsp;Erafmi info lentiam uerbis,quo ad eius fieri poterit, repreflurusï tunifi pro tuain Erafmum beneuolentia amp;nbsp;ftudio, iflos diafogi locos memoria complexus es, memorie tereppronuntiare potes, defcripto récita, MOR» FacJam, Etenim tametfi inaudita amp;nbsp;incredibiJi amiew tia Erafinum profèquor,non tanta eft tarnen noftra, quanta eft Ciceronianorum tuorum diligentia arque fèdulitas,quiuna Ciceronis lectionenon conrenti, uniuerfôs illius locos æquè arque ungues cogniros habêtjamp;memoriæ curiofe' mandant, Alibi côtra au^ roris cuiufuis libres fèmel uorafîè fan's eft, a uriniert# ptionem fanrum interdum legifle, VIL L, Nihil mi# rum

DE I M I T» CIC,

$7

’‘Umjntainfraternêamp;tu amp;nbsp;Erafmus inuiccm ama# ïgt;s, morum fimilitudine congruences. Non maiori puto diligentialibros quofuis ab Erafmo, quam à te ^^gi. Eadem fuos leuitate proqcit, qua percurrit alles nos.Sedadrem ueniendum : Longius, quam licet, ^’gredimur. M O R, Venio. In hac igitur es fenten^s ^’3) nullam in alqs oratoribus elle uirtutem imitatu ^'gnam, quæ non eximia fit in M. Tullio. v 1L L, ^taprorfus,utantea dilTerui, M OR,Nec ullum in ^ocellé n^uum,qui non maior fit in cæteris.V 1 L L, Sententiam nihil muto,neque hoc concedo, in Cice^ ’’One ullum eflènæuum. M O R. Non hic profcram ^’Brutum qui totum hoc dicendi genus, quod Ci:« ecconi uifum efi optimum, improbauit:cumcp fias ’ns aediuifionis propofitiones,uelut caufæ totius co luninæ,præcipua fit orationis pars, in oratione pro ^^ilone, quam adeo fulpiciunt omnes, Brutus non probauit primarium ac fccundarium caufæ ftatum adhibitum à M,Tullio,fed eandem caufam aliter tra dauit, Non obqeiam Pomponium Atticum,cuius Unguiculos ac miniatulas cærulas a le metui lcribit Cicero,quibus ille notare folitus eft,quæin M.Tub lij feriptis offendebant.Non M,Catonem,qui Cices ronem,cum fibi maxime feftiuus uideretur, ridicu^ lum appellauit. Haden us amp;nbsp;uiros graues ,ôd amicos Ciceronis recefui, Hîc fi adrjciam Gallum,Lartium,* Licinium, Ceftium, Caluum, Afinium î fi Cælium, ac Senecam, fi complures alios, qui cum de Cicéron n ms ing

$8 STEPHgt; DOLETI DIALOGVS nis ingenio non magnifiek fenferunt, tum orationis genus damnarunt, alqs illum appellantibus ari# dum, ieiunum, exuecum, exanguem, elumbem, ac diflblutum, möllern, ac parum uirum : rurfus alijs tumidum, afiaucum, ac fuperfluis redundantem; refpondebis hæc elle uel inimicorum, uelinuidorum iudicia, qui iam triumuirali profcriptione deiedi, fa^ mamedam molid funt, fi minus extinguere,certe oblcurare» VIL L A N. Inuidorum amp;nbsp;inimicorum elle iudicia quid ni rclpondeâ C Verum alios ab alijs fecernamus,ÔC fîngulorum de Ciceroneopiniones fèparatim expendamus. Improbauit genus dicendi Brutus, quod optimum Ciceroni uifum cd» An uel duos uno dicendi genere oblcdari uideas C Suum (ecutus eft Brutus, Ciceronem non ita magni fc* cit, Quidf unius ne Bruti iudicio ftabimusC illius ne fententia Ciceronem improbabimusC repent in oragt; done pro Milone, quæ reprehenderet, magis adeo forte, ne parum acutus amp;nbsp;fubtilis uideretur, quam iuftaamp; probabili ad reprehendendumcaufaaddu^ dus. Purius eft pofterorum indicium, Brutum igi^ turdepellamus,amp;indiuinailla oradone acurate o# mnia d nobis ponderentur: quid non exadum Sd ablolutum occurretf Sentio, quod obmurmuratUi« rus fit Erafmus : Pofterorum indicium purius elTe utique fatebitur : tarn exadum,quam antiquorum fuit præcifê negabit,hoc^ addet, nos tam longo in^ tem allo à perfedo linguæ Ladnæ tempore feiun# dos,

D E I M I T A T» CIG. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^

ctos, ui'x rede de linguæ Latinæ præftantiaSd arte theton’ea ludicare polie, Brutum redius ludicafle. Sane, fi æmulado atque inuidia, quæ facile inter dufdem laudis cupidos lerpit, ut par erat, abRulîct. Ludicare rede etiam poITumuSjfaciIius multo,quâm *■0» iudicatam affequi, aut tanta elle eloquentiæ ma^ gnitudine, quanta antiques claruilîRmcmoriæpro^ ditum eft. Primarium ac fecundarium caufæ fta^ ^üm adhibuerit Cicero,quid tarnen diuerfum à pro# pofîtione diuifionis notesC quid non confentancum Si quadransf quid alienum, aut extra ordinem ex# currensf An Bruto maleuolè iudicanti fidem,quäni Ciceroni diuinè amp;nbsp;fupra omnem admirationem at# que laudem dicenti, honorem habere malimus ;quot; su quod ille leuiter reprehendit,animaduertere quiG quam in Cicerone pofsitC Ciceronianx laudi detra# ^Q'ßj BrutI reprehenfione ridicule Erafinus cona^ dir,frufira fimul amp;nbsp;abfurde Pomponij Attici un^ guiculos amp;nbsp;ceras miniatulas obqcit,eas Ciceroni me tui fuifle,ineptêfcnblt. Attici indicium neque timuit Cicero, neque neceflariolubijt. Tantum Attico trG buit, utfe illius caftgationilibenterfubmitieret,ut iuulta,quæ dubia haberet,neque fatis ufitata uG derer, cum illo communicata uellet : ut illo denique fuorum fcriptorum uelut canone atque Ariftar^ cho uteretur , Quæ fi limatulo uiri tam dodi iu' dido perpoliri cupqt,autagreftesfimus plane nilï n 2 fingul

loo, STEPH» DOLETl DIALOGVS fingularem Ciceroni's prudentiam confiliumque lau demus , aut ftupidorum ÖÓ inertium nomen non efFugiamus, atque cornmunium literarum èC poli^ tioris humanitatis expertes uideamur , nifi ab aus! tore tam eleganti elucubrata, amp;nbsp;iudice tam exirnio climata magis magisq? amplexemur, atque omni ex parte abfoluta pertedaque exiftimemus ♦ Co# gnofee autem quam infanierint, quanto'quc maio# rem fuæ leuitatis, quâmfapientiædeclarandæ cau' fam quæficrint, qui, cum de Ciceronis ingenio non fatis maomfice fentirent, illum aridum, ieiunum, exuccum : exanguem , elumbem , ac diflolutum, möllern ac parum uirum:rurfus tumidum,Si fu^ perfluis redundantem uocarunt» Tuum hic iudi' cium Cæfar, tuum illud diuinum indicium hïc ap^ pello, Elumbis nc atque exanguis fuit turn Tub lius, cum te Ligario atrociter minitantem, ardenti fua iile'oratione, uelut fulmen de coclo, tetigitC cüm te totumcalefecitf cumteadlenitatemtardum, fuis ille aculeis fubitó pupugit C cum te celcriter com^ mouitC cum te iracundia amp;nbsp;furore uallatum dcrc^ pente expugnauit f Tuam hïc quoque confeienü tiam appello Verrest möllern ne Ciccronemac pa^ rumuirum iènfifti,cum te contra mirabikm illam atque præftantem Hortenirj facundiam , amp;nbsp;reum peregit , amp;^ damnandum muldandumque iudieP bus perfuafit 7 Rem ut eft, explica, amp;, quod uiri boni

DE I M I T A T» CIC, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lOi

boni nomen temper neglexifïe uifus es,hîc nunc am* bi arque afteda. Elumbem ne Ciceronem çxpertus ^s,cum tibi impetu tanto infiaret f cum te uerbis fois terete cum te paisim uulneraret,cum te uix refpirarc pateretur C Tua hoc etiam loco M, Antoni mihi imi» ploranda eft fides atque teftimonium. Frage odium, be te ipfum fupera : accepti à Cicerone uulneris me# nioriam depone, ueritati, quam fimultati inferuire: conftantiæ amp;nbsp;grauitati,quam dolori amp;nbsp;animi ægritu lt;tiniobfequi malis, Aridusne amp;nbsp;exuccus Tullius, cum exuperâti illius in te eloquq flumine fenatus re# dundaret C cum te fuæ facundiæ incremento obrue# retjeumteuerborumfuorumuortice gurgiteep de# primeret^Tcumte ab imo conuelleret conuulfumep demergeret C' Paulo nimium fimlongus,fi reorum fufamp;agiarecitem,qui Ciceronem omnium copiofifsi# Gnium,uberrimum,etFicacifsimum,amp; in caufis dicen dis potentifsimum clamant,illius patrocinio amp;nbsp;defen Gone abfoluti.Infufurrat deinceps mihi in aurem Phi lofophia,ut,qui Ciceronem aridum uocant,eos ad fe allegem,utquamfufe2lt; ample à Cicerone tradata literisLatinis fuerit,hoc ipfum nefcientes, certiores fa ciat : atque hoc certe officio gratiarn Ciceroni referat, quiilliin Græcia tantum diucrfanti,domcfticas fedes apudLatinosparauit,deditlt;pornatum Græco non fordidiorem aut abieeftiorem. Ex hacubertatis amp;nbsp;foc* cunditatislaude,obtredandicaufam aucupâtur alq, acCiceronem ut iuperfluis redundantem Slt; profu# r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n j fiorem

lOZ STEPH« DOLETI DIALOGVS

fiorem increpant« Magna eft illius oratoris uirtus, quæ tot ad inuidiam obtrcCtationcmq; incendit,nub licerterei,quam gloriæamp; laudi,tam infidiantem« Nihilo tarnen fedus aModis repeUuntur, amp;nbsp;rident tur, qui Ciceronem nimix ubertatis accufant, quant qui ilium aridum amp;nbsp;exanguê uocant. Copia amp;nbsp;über# täte om nes longe luperat,breuitate amp;nbsp;prello contra# ólo^ dicendi genere,cum res poftulat, nemini pror# fus cedit. MOR, Tribuantur fanc hæc indicia uel odio uel liuori, Certe fateberis, opinor, cum eruditis omnibus,facctiam feu rifum partem elle artis retho# ricæ« VILL, Fateor, MOR, NemonegatCicero# neminiocandofuiflè multum, alq nimium prædf cant,tumintempefi:iuum,amp; fcurrilitati proximum» Atqp modum illi defuüle, quemadmodü Demofthe# nifacultatem,dodorumferêcon{ènfus fuit: nee ad# modum repugnat Quintilianus culpam in Tironem conferens,qui nimium indulferit numero didorum, ac plus in congerendis ftudrj, quam in eligendis iudi cq adhibuerit, Verumhæc Tironis aceufatio in pa# tronum recidit,Sed hæc uteunep haben t,quis unqua in hoc genere laudis primas tribuit M, Tullio f La* cedemoniorum peculiaris hæc erat laus, amp;nbsp;fecudum hos, Atticorum. Adeo ut cum poëma bucolicum Si comoedia lepere facetiacp potifsimum commedetur, ad hanc uenerem Latini ne alpirarint quidem.Ehigi# tur aliqua uirtus oratoris, quæ redius petatur ah alijs , quam d Cicerone« Audebimus ne Ciceronis locos

DE IM IT A T, CIC» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loj .

iocos cum C,Cæfans,aut cum Ocrauq didis confers re chaque fi res feftiuitatem defideret,aliquod potius ex0dauq,quàmex Ciceronisdidiseftingâ. VIL» Eftplaneoratorismouererifum,fedquanta funt uegt; nufiate afperfi fuo loco fales, tam diligenter uidcat orator,quatenus à fe ridicula tradanda fint, ne feur^s rilibus potius ioeis amp;nbsp;mimicis abundet, quâm facetè ’Îidis animos iudicum apte commode^ exhilaret, Tenuifsimum ingenq frudum,rifijm elle nouit Cice fo*quamobrem dicacitatis moderatione amp;nbsp;temper rantia,amp; raritate didorum, diftingui a leurra in cauü fisuoluit, Præftititidem, dum diceret, grauitatemamp; hueritatc fuam iocos rifumep nimium uitando : inter ^icosamp; familiäres urbanior amp;nbsp;dicador forte fuit, fed apud quos omnia licent,nec ea caufa fatis rede ab obtredatoribus feurrilitatis mfimulatus eft, Ridicula ^icendo mifcebat,fi beneuolentiam eo fibi modo con dliandam,fi aduerfarium ioco frangendum, fi urba:# *11131€ impediendum,fi' eleuandum, fi deterrendum, firefutandum : fi triftitiam ac feucritate iudicum mb *igandamamp; relaxandam,fi odiofas res,quas argume ÖS diluere non poterat rifu fibi difloluendas uidebat: fic tarnen omnia,ut in fcurrile uitium nunquam dila^ bcretur,ut politus amp;nbsp;urbanus, non inepte dicax ui# dcretur; ut uerborum turpitudinem amp;nbsp;rerum obfccc ntatem uitaret, non ingenuitatem ac ruborem fiium proftitueret, Dtnique ut laudabilc amp;nbsp;honeftum, 8^ liberale,ut uenuftum,lepidum,elegans, bellum, amp;nbsp;Its n 4 tera

4 STEPH» DOLETI DIALOGVS teratum : ut acutum öd ingeniofum locandi genus,ut dignum foro,ut iudi'cum grauifsimorum auribus du gnum fequerctur ; quod læpe admfrationem magis, quam rifum moueret» Lacedemonios longe oninu bus lepore præftiufle: C» Cæfaris amp;nbsp;Odauq Ingenia urbanis falhs^ fermonibus accommodata fuifle, no tanta eft mea return antiquarum, amp;nbsp;hiftoriarum l^o# manarum ignoratio, ut quidem nefciam, hoe feio ta^ men certó,ÓC confirmare cum doctis audeOjquod ad hancartis oratoriæ partem, beneep dicendi laudem pertinet,nihil Ciceroni neque â natura denegatum, neque a doctrina non delatum fuifle, omnia abunde fuppeditafle» M O R» Aliud abs te quæro,Num fen tentias ponas inter ornamenta didionis» V 1 L U Ornatum maximum orationis efleputo. M 0 R.Per literas,amp; tuum tam acutum indicium, an in hoc gène relaudis Cicero omnibus antecellitf V I L L.Ncmo antecellere dubitat : qui ita creber eft return frequent tia ut uerbis non amplior fit,qudm fententiarum mu mero. MOR, Attamen Publium mimographum’ in hac laude omnibus præfert Seneca, VILL, Qui ipfe frigidis amp;nbsp;triuialibus iententrjs immodicus eft, lententqs ambitioie indulgentem laudat, led apud eloquentes amp;nbsp;dodos fide autor nulla. Nee mediufi fidius Philofophiæ præcepta tradenti conuenit, tan^ turn abeft ut oratori, fermo fententrjs perpetuis con^ textus, Orationêilluftrare debent, non totam tegcre 8è obducere feiitctic.M o,Agedum,Nónne tes inters'' dum

de IMITAT, CIC, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;105

dum exioit breui'tatemf V I L L, Non incredibilc, M 0 R, Hui'us exemplû utruin réduis petes à Salluü ftio Briitoue, an a Cicerone^ VIL L.Bruti quid con fiat, quo ilhus uel breui'tatem uel ubertatem cogno^ feasC Sallultius biftoriam fcn'pfît,cui ut genus oratio ms fufumatquetradumnonomnino negatum fit, propria tarnen magis eft breuitas,ne ad ordinem tem QudreU^oriie porum,regionum defcriptionem,confiliorum, ado^rfpn« ßt preß'm rum, euentuum, rerum denique geftarum narratio#^‘^ ^ bnuiw. nem, ledorem arredum amp;nbsp;animaduertentem po^ dus,quam orationis filum (pedantem, nimiauerbo-rum copia oneremus, amp;nbsp;longa auidius perfequentis alacritatem retardemus. Extra hæc.Demendi maior ^ft amp;nbsp;promptior, quam addendi facultas : quód fi ubertatem odcris,amp; fermonis lafciuiam non ames, 2x Ciceroniani eloqufj luxurie , quæ magis arrb debuut, carpito, M OR, In Demofthene laudatur uis orationis,amp; neruofum quiddam ac naturale, ab utro hoc redius petemusC VIL L,Sua cuiep linguæ phrafis eft,fed omnium linguarum communis rheto rica: cuius partem ullam d Demofthene aut ingeniös fius,aut acutius laudabiliusue, quam a Cicerone tradatam,eruditi nullius teftificatur neep opinio, ne^ï quefententia, M O R.Rurfumres interdum poftulat feueritatem : huius exemplum redius ne petemus à Cicerone,an â Bruto amp;nbsp;PollioneÇ’ V I L L, Fac Bruti amp;Pollionisfcripta ut extent,turn, an ab illis,an âCi cerone petenda fit feueritas, dilpiciemus, Interea ita o mihi

lOÖ STEPH» DOLETI DIAL OG VS inihi per Cu a kun arbiträre,nulla Brutum, aut Politos nein laude præiktille,quæ in Cicerone maior no fue rit, M O R. Vbi negotium inuolutum,partirionibus explicandum cli, utrum à Cicerone petemus, an ab Hortenlîo, aut fi quis fit Hortenfio fimilisC V1L L» Illuftres lucre amp;nbsp;late patentes Hortenfij partitionesï Ciceronis non ita fefe produnt aut exponunt, quam quam non minus explicatæ amp;nbsp;faciles : nifi Cicerone hoc minus elegâter ul um partitionibus dicas,quód, Ut Hortenfius, caufam in partitiones diftribuendo, digitis non micaret,quódmanum non efierret,amp;-' caufæ capita,ungues fingulatim premendo,non enu meraret. Illo tantum faltatriculæ amp;nbsp;hiftrionis geftu, uel ratiodnatorum more, Ciceronem in partition^ bus Hortenfius fuperauit.Quid aliud,quo Ciceroni detrahas,in promptu habest MOR» Nemo non fa^ tetur fidem in oratorepræcipuam elle, ham conciliât probitatis amp;nbsp;grauitatis opinio, eleuat artis aut inlt; temperantiæ lulpicio. Habeatur lanc uir bonus Cice ro,quod uix illi Fabius,licet impendio fauens, audet tribuere: quod diïsimulari non potefi, artem ma' gis oilentat,de ièplura gloriofe commémorât, licengt; tiusin alios inuebitur, quam Cato, Brutus, aut Cto Iius,cui ianditarcm tribuit Quintilianus.Harum ita^ quererum exemplum noheredius petemus ab Ari Hide, Phocione, Catone, Bruto, quam a' Cicerone^ VIL L,Breuidicam quod ièntio,Quanquam in ora^ tore, ficutiin alijs,fidem omnium maxime'laudo, 6lt; uitae

DE I M I T A T* CIC, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;107.

intæintegriratem, cuius opinio beneuolentiam ora# ton conciliât, ftudioiîlsimè amplector, nihil tarnen uitæ innocentiâ,probitatemcp morum, aut ad artem dicendi, aut ad dilciplinæ cuiuluis cognidonem ad^ ferre iudico: nec mihi placer fida ilia oratoris diffînP tio,utuir bonus fit,præfcribens.Non fides eloquent tem,non mores facundum,non uitæintegritas,dilèrÿ turn quenquam aut dodum efficit. Tribuit eloquen tiæfacultatem amp;nbsp;didiplinarum pentiam,tum inge^ nq felidtaSjtum immenfus labor, atq? uehemens ex^ watatio: qua fi in arcem eloquentiæ inuadas,amp; com pilatis rhetoricæ adytis, omnia tibi obuiam prodeât, acute amp;nbsp;cito reperies, diftinde amp;nbsp;ordine diipones, grauiter amp;nbsp;ucnuftè pronunciabis, firme amp;^ perpe^ tuo memineris,ornate amp;nbsp;fuauiter cloqueris : neque, ii omni federe fcateas, amp;nbsp;quot;omnium teterrimus atque flagitiofifsimus fis, ideo oratoris nomen tibi auferri pofsit, Oratorê uirum bonum antiqui earn ob rem Qg^re antiqui diflinierc, ut ei autoritärem adderent, quód concilias oratoran uiram tianimos dignitate hominis,rebus geftis, uitæ exiftb matione fcirent, non quód eloquentiam probitate, aut morum integritate uel iuuari, uel confiare exiftb marent. Enituit ne illa femper in Demofthene fidcsC duxithe morum candor atque uitæprobitas'Tindb gnus igitur oratoris nomine, quódanginam fimuquot; lauit: dignior Phocion, quód iufiitia Celebris,quód probitate infignis fuit. Sed Phocionem cum Demo^ fthene confer, eandem uterep caufam defenfionemep

0 2 rei alic

io8 STEPH, DOLETl DIALOGVS

rei alicuius fufdpiat : utcr fulmina in dicendo præ^ ftabit^T utcr ingcniofius fbi animos auditorum con^ aliabit;” uter plcm'us doccbitf utcr acrius concita^ bitC' uter acutius difputabitf uter uniuerfos caufæ fuiceptæ locos doótius facundius^ perfequeturCin^ gethïetua probitatis prædicatio, frigetfideiglona» ualet uigetque, uel cum iedere amp;nbsp;nequitia, eloquent tiæ magnitudo atq ue facultas,quæ in quouis amp;^ p^f“^ dito èC flagitioio effloreicere poteft,probitate neque tomparatur, neque alitur,neque augefcit. darof nem omnium nequiisimum,omnium inconftantifsi# mum facias : Catonem Brutum, autScipionem Na^ beam omni probitatis, uirtutis,grauitatis^ laude cü mules, bene moratos amp;nbsp;uiros bonos, inftitutis amp;fa^ (Sis commendatiisimos fingas : cui tarnen primas in eloquentiatribues;^ quisfamamoratoris célébrions amp;nbsp;laudations referet;Non hge a me idcircirco dieun tur,ut fidem, probitatem^ in oratore minime efle debere fuadeam,eiïe enim debet fi quid aliud : ièd ut illudpotiusoftenda, ultfmam folere fieri in oratore, ficuti in conficiendis nuptiis,demoribus quæfiione, Spedatur in uirgine forma, de diuitqs inquiritur, ogt; mnia deniqj diligenter præter mores diieunutur, Jta in oratoreingeninprimum expetimus, turn munda èC iplendidam uerborum copiam, rerum prudentie amp;nbsp;identiarn, exercitationé^aterum bonitatem amp;nbsp;fif^ mitudinc,uocis Ienitatem,gefium moderatum,amp;de# centem,uenufium^ corporis motu indTe cupimus:

probitatisornamentum fi ad bas laudes accedat,ma# iorcertèeftoraroris exiftimauo, fi défit, nihilo quü demminorautleuior uidebitur, Valeatmultum ad uincendum,eorum probari mores qui caufas agunn concilientur quam maxime ad beneuolentiam, eos rum animi,apud quos agitur,fi oratorem iußum, iiv îegrum amp;nbsp;religiofum putent : eftîngat mores orator fis oratio : an, nifi fit plane hebes, genus illud amp;nbsp;uer^ borum,8lt; fententiaruin adhibere, an eam actionis less nitatemfacilitatemcp,an eamuultus fuauitatem afsb ’^ulare,an eam pudoris fignificationem præbere no pofsit ;^ qua probitatis,pietatis,grati animi,non appe tsntis,non auidi,non fcelerati aut uitiofi,fibi exifiima tionem eolligat Ç” qua mentes iudicum permoueat;ut aceufatorem oderint, amp;nbsp;reo faueant, ut delatoribus inuideant,ut reum faluum uelint, ut milèreantur, ut f^adlenitatem dent,ut à feueritate réfugiant;quot; Ac me, •i^diuquidem cogitantem ratio ipfainhanc potifsb niurn opinionem ducit,quare ueteres probitatécum Qj^^^e ucterrs doquentiaiundamuoluilTe arbitrer, ne fcilicetelo#protoncumfb quentia commodorum amp;nbsp;incommodorum plena in# îHndam ftrudusorator,probitatemamp; iuftitiam nifi fequere# **°'^”^”^ tur,odio,aut ultionis cupiditate, aut ambitione ineen fus in eam potius partem propendêret, qua Rei pu# blicæobdlet, quam fuamdicendi uim ad omnium utilitatem conferret. Qua in re fi quis animo colli' gat,quantam operam Cicero dederit, ut Reipublicæ prodelfetfemper, obeffet certe nunquam, anillum

o 3 eloquen

no STEPH» DOLETI DIALOGVS

cloquentia armatum ad oppugnanda, non propos gnanda patriæ commoda fuille putabit f an in illofo dem,quam ab co abfuiffe narras, probitatem^ defi# dcrabitC an in illo conftan nam requiretC Qui fi ne# farios Catilinæ conatus repreisit, li patriam a prodP tione,a egde,ab incendio,a direptione, à uaftitate fer# uauit,qui ft en fes amp;nbsp;ficas, coniuratorum^ uim ^ ei# uium fuorum iugulo amp;nbsp;capite repulit, qui ft Rempli# blicam a perditis impulfam 8ó corruentem fuftenta# uit, ft influentes in Rempublieam parricidas confilio amp;nbsp;fapientia contriuit,compulit,domuit: ft magnis po puli Romani lutftibus funenbusep fubuenit, ft eidem omni femper prudentia,ftudio,diligentia, labore, ui# gilijs confuluit: ft fuas utilitates publicis commodis pofthabuitdi Reipublicc caufa, graues contentiones, fimultates,odia,inimicitias,fufcipere non dubitauit,fi illius nomine nullum periculum aut uitæ diferimen reformidauit : cur illi tot laborum, tot fudorum, tot periculorum,hunc faltem fructum capere non liceat, ut de fuis in Rempublicam ftudrjs aliquando glorie# turf ut,quæproRepublicafufceperit8^ egerit, fre# quentius commemoret f lila non Ciceroni glorie ac# cufationemfaditant,fèd auiro Rcipublicæ commo# dis dedito,in hoc tones prædicata fufpicor, ut ad ea# dem capeflenda iuuentutem excitaret,ut male de Re publica cogitantes frangcret, dum turpem amp;nbsp;cala# mitofum exitum feeleftorum audirent, Veruntamen, quandohoc teueUe uideo, uoloetiamCiceronisin

Rempu

DE I MI TA T* -CIC, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ni

Rempublicam bénéficia crebrius ab illo commemoi rata, infuipicionem animi glorie appetentisindde^ re ; ideo ne parum ornate dixit C an idcirco mino^ rem fui cloquq admirabilitatem apud æquales fecit7 AnquoduitaimpudicaSC flagitiofa fuit Salluftius, an quod ganearum luftris obledaretur,an quod nc^ quamC infelicius ideo hiftoriam (cripfit 7 an quód re^ rum nouarum,feditionum cupidi amp;nbsp;infoletes Grao chijideo eloquentiæ laudc carueref Inconftans lîtjeÿ: uisamp; duplex (ut à fuis appellatur) Erafmus: aliud fcribat,aliud fcntiat : Chriftianæ fimplicitatis Audios furn fe efiè fingat, amp;nbsp;Lutheri commentationibus tegt; triorafceleratiora^cogitet ;deferuo arbitrio libros ^dat,amp; arbitrium in libertatem aflerendum omnium *naximêputet:Lutheropublicèinclamet, amp;nbsp;priua? Eralmut puhlicè firn Luthero omnia aflentiaturiconuitia amet, rixas, ^»thero in^ = turbas, difsidia, altercationes gratas habeat : aduler '^^h^^ajfentL tur,parafitum agat, amp;i Scurras fua dicacitate imiter tur, mr : aifentationis uitio laboret, nummos à quouis impudenter emulgeat : epifcopos cpiftola aliqua (id quodperpetuó facit) aut librorû fuorum inferiptio^* ne,auro argento^ emungat : Nihilominus, fi qua doquentixlaudeclarusfit,autfi quadodrina diici^ plina^ excellât,illius amp;nbsp;eloquentiam, amp;nbsp;dodrinam difciplinamcp laudabimus,atque eandem pofteritas mirabitur,amp;: prædicabit, non ignaralaudem dodri-næ,8{ feientiæ præftantiam de moribus pendi minis mèdebere,ufu^fereuenire,utin diffoluto ÓClibei

o 4 rius

112 STEPH. DOLETI DIALOGVS rius uiuenti acnus uiuaciustp efflorcfcat ingeni'um,amp; difciphnæ extet altior cumulus,q u àm in morofe reli# giofccpdegente:quiuel literis tingi, nel diligentius expoliri,nefarium,ut monachi,putet,amp; à pietate rd^ gione^alienumfentiat. MOR. Nondubito,quin te damnaturi fint multfiqui dodrinam fine probitaK amp;nbsp;morum candore commendes, VIL L. Nihil mo' ror ridicule religioforum iudicium:ego fiteras non cultu probitatis quæri, nee probitatis Audio quen' quam impediri,quin literas dilcat,amp; in omni dodri# na:2snereexcellat,aflererenon uerebor. Seddehis nimia. Tu,quodgeftisfacereCiceronem infectan nc omitte, MOR. Tibipareo,amp;ad in ftituturn redeo meum. VIL L. Bono animo es, amp;nbsp;uires collige anv moiè obtredator. MOR. Quid nobis infelicius, aut magisridiculum,fi'totnoftris laboribus, nihil aliud quam inanem adallacem Ciceronis umbram aflèqui contingat f Quis unquam ueterum fic admiratus efi Ciceronem,utab unopetendaputarit omnia diStiof nis ornamenta f Cui mortalium hactenus, ficindub fit natura,uel in una quapiam diiciplina j ut unus in fingulis eius partibus excelleret omnes, ut no aliquid reliquerit in eo defiderandum, aut ita dederit, ut non ab alqs iuperaretur f quanto id incredibilius in dicen j difacultate,quædiiciplinis propemodum omnibus ƒ con Aatjquæ tot alias res defiderat, quas nemo præs# 1 ceptis tradere poisit f Fingamus hodie Ciceronem 1 uiuere,amp;f efie quendam Trachalo {itnillimum,utrum 1 malles ƒ

D E I M I T* CIC, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;113

nialles à Cicerone uocis moderationem petere, an à TrachaloC^ Opinor ab eo,qui hac parte præfertur o# ninibus, Pudoris ac modeftiæ fpecimen utrum mab les à Craflo, fi uiueret, petere, qu am â Cicerone Et ne de fingulis commemorê,non ne à fingulis,in quo cæteris atteftarentç'Itaquemihiprobatur Zeußdis exemplum, quod fecutus etiam Quintilianus, imitas tori præcipit, nee unum efle legendum, nee omnes, nee quoslibet, led ex præcipuis deligendos aliquot eximios,inter quos Ciceroni primas tribuit, non fos litudinem. Summum enim efle uult inter proceres, non folitarium, exclufis cæteris, VIL L, Erafmum omnium fapientifsimum prudentifsimumep iudica, nifi Mc deliret amp;nbsp;repuerafcat,Naturam cuiqua morlt;= talium fic indulfiflè ncgat, ut in quapiam difciplina, unus fingulis dus partibus omnes antceat.Rccorda^ te,More, amp;nbsp;Erafmo fignifica, natura non magis uas i^äturänon md^ rietateobledan, quam uno aliquo perfedo 2lt; undis g*^ MneMe obie que abfoluto opere non nunquam fuperbire, fuasep ^^„„^“p^rj^flo omnes fimulinterdumuires generofo conatu oftens opere n5»wnq«i tare,Formas egregias,quas nonnullis elargita eft,te# PpftW**. cum primum reputa, An Narcifsi,an Endimionis tibi non in mentem uenit,tanta formæ elegantia atep uenuftate,ut Lunam amore folicitaffe didus fitC An Helen am. Led am, 8lt; omnes louis peUices non in memoriamredigisC quasefflidim à loue adamatas, quid,rogo te, fingimusgt;nifi diuinam quandam fors mam, qu a uel fummu deorum mouere poffent, illis

p à nat

114 STEPH» .DOLETI DIALOGVS

a natura tributam honificantcsC' Ad ucriora me re' uoco, Apellem pingendi arte omnibus præftare uo^ luit, Phidiam tanta fculpendi peritia inftruxit, ut nulli prorfus cederet» Poëticorum numinum turba non recenfebo, quibus ob hoc tantum diuimtatem docta antiquitas tribuit, quód unius alicuius artis di fciplmxcp præftantia omnibus admirationem excb tarent,amp; de cœlo in terram dedudi, non in terra ge; niti uiderentur» Quid Homerum,Pindarum,Plato# nem, Ariftotelem,Demofthenem tarn féliciter natos, amp;nbsp;tanta diiciplinarum artiumcp omnium cognitione præftantes in aliud â natura editos putemus,nifi ut, quas communiter in cæteris ingénus formandis uw res fuas quafi fadidiofe exercet, in his dparatim anw modus alacriustp periclitaretur, totasip dudiofe ef funderet, uulgarium exemplorum tædio affeda, 8^ rarorum aliquorum operum coflandorum cupidaC Eadem erga Latinos, qua in Græcos,beneuolentia, Ciceronem, Vergilium^ Romæ naici uoluit, omnw bus numeris, quod ad ingenij uehementiam, amp;nbsp;exw miarn eloquentiæ laudem Ipedat, poft hominum memoria longe abiblutiisimos atep preftantißimos, Erras uero, ft meitainiànireputas, utGeometriam, Dialedicam, ÔCreliquas artes, quarum partem ora# toriæ faeukari neceftàriam tradunt, a Cicerone aut petendam, autpetipofte dicam ; quis enira hoe, nik inianus dicat f Quiequid eft in bene Jaudate^ dicerw di arte poft turn, in Cicerone conftare cen/êo: quæ uiam

DE IMITAT, CIC, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;115

Wam ad dicendi facultatem amp;nbsp;ftemunt, amp;nbsp;mum'unt, ab alijs aüiimi exploratum eft, Nam nec artifex, cui difcipulus erudiendus comittitur, infirumenta, qui^ bus ad artem opus eft, fufficit, artem tantum expliü cat: ita oratori, quæ ex Geometria,Dialedica, amp;nbsp;ex ülo difdplinarum circulo accerfenda funt, exgeo^ •betris amp;nbsp;dialeCticis''quærat. Romani eloquij facub tatem, à Cicerone petat, eamcp aliaru difciplinarum cognitione ex alrjs fcriptoribus illas præcipue periè^ ^uentibus comparata, ft uidebitur, fulciat atque ex^ aggeret, Quæ præceptis tradi non poflunt, nobiß cum innafcuntur, amp;nbsp;multa fènftm exercitatione elu^ cent, fefe^ diduro non quæftta offerunt : ut uocis •uoderatio amp;nbsp;lenitas, geftus, uultus ad rem accom^ Juodatus : quæ licet arte non deprauentur,magis ta^ u^en naturæ indulgentia,amp;^ profufo fauore,iudicioçp uoftro conftant,quam induftria aut labore concilian ^ur. Quid a Trachalo potius, quam a Cicerone, ft Utetc^ uiueret, petendam uocis moderationem moü uesÆmittatur ab inferis hue uterque,amp; aliquis cum 11118 eandem orationem pronunciandam in fenatu ha beat,an, qug in Cicerone corpore gracili uox gracilis commendabatur,eadem alq corpore robuftiori coiv ueniet 7 Qua corporis habitudine fis amp;nbsp;proceritate, ad cam dirigenda eft uox, led femperprore decore flexa amp;nbsp;immutata. Nunc ad Zeufidis exemplum: quod Quintilianus imitandu proponitJile cum He? knæ pingere fimulacrum uellet, muliebris formæ p 2 pulch

nß STEPH* DOLETI DIALOGVS pulchritudine cxcdlcns,ut non putauit,omnia,qua: quæreret ad uenuftatem, uno in corpore fe reperire pofle,quare plures uirgines pulchritudine Ipedabili unum in locum conduxit, ut certius amp;nbsp;elegantius ligt; neas duceret ; eo quidem modo,fi elegâtem aliquant uelimus eloquentiæ ipeciem effingere, non unum ali quem autorem nobis proponamus,cuius omnespar tesjquocun^ fint in genere, cxprimendas nobis ne# celTarioarbitremur« Tuam fententiam non anteafe* quar,quam hoe difiolueris.Si poft exadum illud,amp; ad tot elegates formas effiétum Zeufidis opus, aliud quilquam muliebre fimulacrum pingere uoluiflèt,an colledü Zeufidis indicium ex tot uirginum pulchm tudine,in lineis ducendis amp;nbsp;imitandis fequi tiitó non potuiflêtC an de integro conducendæfuiflent forma æque præftanti uirgincsC an non facile,qua quiduis parte in corporc muliebri pulchrum amp;nbsp;uenuftum fit,in Zeufidis exemplo non perfpexilTet^ an omnia diligenter a Zeufide obferuata amp;nbsp;comprehenfa,non ctiam obferuaftetC Itain Cicerone,qui ex Græcis ora toribus quicquid ad ornate dicendum pertinet,fe# duld 8^ accurate collegit, an omnia artis oratoria: lineamenta contemplari,obferuare, notare, ddigere, amp;nbsp;quafi' manu tradare comprehendereep difficile fit, aut operofumC Vilius eft amp;nbsp;abiedius Zeufidis exem plum, qui unam tantum mulieris formam exprefsit* Amplior Cicero ad imitationem amp;nbsp;copiofior, qui nullum dicendi genus, nullam caufæ federn omfi fît,qua

DE IMITAT» CIC» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;117

fi^ua ingeniofc amp;nbsp;penè diuinè non fit ufus.Qtiam^ obrem non eum folum legendum,fed foluin in,dicen do imitandum monebo, folum ad uim eloquentiæ cxprimendam,amp; pueris amp;nbsp;natu grandioribus propo *^ani,idmodo memi'nerint,uarietati ftudendum,fic^ tegendam amp;nbsp;arris amp;nbsp;uerborum imitarioncm, utiles ^oaquam appareat, fed nobis occulto üiam elegant terferibendijamp;fapienter dicendi oftendat» Nempe ^onferendus fit Zeufidis imitator, qui Pirrham p^ *^urus,eos in fenilcm uultum colores immittat, qui 3diuuenilem Helenæ faciem fi'nt appofiti, tantum ui^ deat,ne quid tortum,ne quid mancum, ne quid muti ^om efièrat,ne quid a communi membrorum compo fidone amp;nbsp;ordine difcrepans,ne quid ridiculum faciat, ®«c fie Zeufidem imitetur, ut in uitium imitatio dila^ batur^non imitantem iuuet» Linearum dudus in He^ ^^oæ fîmulachro fie oblèruet, ut in Pirrha pingenda *^on cos fine mutatione référât, fedita ad rem fuam componat,ut nihil deforme fit, amp;nbsp;minus decens» Cigt; «tönern iridem qui fcquatur, diligenter caueat, ne, ^uæ Cicero fuo loco amplificat,prepofterè extenuet, aut prefsius explicet : quæ deprimit,ne attollat,amp; la^ t^usinfimilibus diuagetur, ac uimfuæ eloquentiæ fondât : denique id femel fit monitus,ne quid inepte, ne quid infulfe,nequidabfurdè,aut{cribat, autdiü eat,omniafummo iudicio exequatur» MOR» Inte hoc redeiam pofsim torquere,frangas potius quam eorrigas, Nulla te difputatio immutabit, aut à fen*

p 3 tentia

118 STEPH, DOLETI DIALOGVS tenda cl cd licet, in qua manere perpetuo decreuißt Interim tarnen illud mecum cogites uelim, quanta pars Ciccromanorum uolummum mterciditj amp;iii his,diuinum iJlud opus deRepubhea, cuius fragmen turn neicio quo fato feruatumjnhil aliud,quam def# deriordiquorumuoluminumdiicrutiat animos nœ jßros,quac cuiuimodi fuerint,hinc licet æftimare Leo nem,utaiunt, exunguibus. Ne quid edam comme# morem de tot epidolarum libris, de tot orationibus iniuria temporum interceptis, de tribus uolumini# bus,quibus Tiro Jibertus iocos amp;nbsp;feite dida Cicero# nis compJexus eflè Jegitur, deep cæterorum huius ui# ri fenptorum naufragio» Qui poteß igitur abfolute' efle Ciceronianus ,qui tam multa illius non legeritf Pr æ ter ca Cicero non tradauit omnes materias, de quibus fi forte dicendumfuerit, unde tandem pete# mus oradonis fupelIedtiJemfanprobcifcemurin cam pos dyßos ahipô)percundaturi, quibus uerhis iUc taliafueritdióiurusQuxCo illudbonabdemihire^ fpondeas, totum Ciceronem ex prime nd urn cen^s, i anmutilum f QuodGtotumquantuseG,8cfolumi / qui totum, qui fe totum non exprefsit f Rurfus ea nbsp;nbsp;1

parte, qua fenobisconfpicuum fecit, mutiluseGac i uix dimidiatus, Accedit, quod in his etiam ipCis qux

extant,aliquando ribUpfenÓ fatisfeeit, Siquidemde

inuentionelibrosjCubfUiuto oratore, ueluti damnar

uit,amp;^orationemproDeiotaromunus leuidenfe uon

cat. Adbxcin his quæ feripCit tantum non etiamrea

cogno /

DE IMITAT, CIC» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«IJ

cognouitjipfe Cicero non eft Ciceronianus, cui’ufmo dl lunt libn de legibus, præterea multa. Qui fiet igi^ tur,ut totuin,quantus eft,æmulemur, quem 8^ mu^ tilumhabemusjamp;truncum,amp;in nonnuUis indola# tum,ac fui difsimilcmcNifi lor te probafurus esillu, quiinchoatas Apellis tabulas, aut rudes Lyfippi fta^ tuasimitans, Iperet fe alterum ApeUemaut Lyfip^ pumeuafurum, lam fi quis fibi proponat infignem Lyfippi ftatuam cffingendam,cui rubigo uitiarit mê' turn amp;nbsp;os, aut ei parti non impofuerit artifex fum^ niam manum , an grauetur eins partis exemplum ab alio quouis artifice fumere, ne recedat ab exem-plo,cui ft addixit C an potius habeat illud, ut eft cor' ruptumô^imperfeclum,æmulari,quâm ex alterius artificis figno,quod deeft,fupplere C VIL L, Ifta nos ïoquacitate non obtunderet Erafmus, neque garruli* tatiscaufam aucuparetur, fi cum dodtis nolftt, Cice^ ronisimitationem, ut ante diximus, non tam uerbis, conftare,quam artis exprefsione diffiniri,neque Cice ronianum uideri, qui anxiè magis uerba Ciceronis emendicet, quam reliquas illius uirtutes in dicendo Lquatur. Itaque fi de qs fit nobis forte dicendum aut fcribendum,quæ Cicero ne cogitarit quidem, aut ad quæ Cicero didionis fupelledilem no fuggerat, ideo non minus Ciceronem imitabimur, fi bene Latinis uerbis ca efftramus,et ufitatam Ciceronis elegâtiam, facilitatem,ftili lenitatcm, ordinem, acumen retinea* mus,dignitatem^ eloquentiæ non deformemus, ad p 4 cuius

KO STEPH» DOLETI DIALOGVS cuius uim oftendendam amp;nbsp;cxplicandam fatis mulfa Deibeneficio extant M» Tullrj fcripta. Etenim ita eloquentiæ Eudiofis profpexit amp;nbsp;conRiluit fumma illa Dei prouidentia,ut, in quibus neruos omnes in^ tendiflet,amp; fuam omnem cloquentiam exhaufiflèi di uinus orator.ea modo habeant amp;nbsp;legant» Plagam, fcio^grauifsimam accepit res literaria , interceptis de Republica,de gloria, de ludtu minuendo,amp; multis epiflolarumCiceronislibris» Præftantiora tarnend grauiora,quæ ille fcriplèrat ad nos peruenerunt, quP bus fi operam demus, quæ fî diligenter imitemur,to^ turn,ut nunc eft,Ciceronem (quod fieri non poflèpu tat Erafinus, imitationem in uerbis tantum conflit tuens) præclare exprimemus : uerborum Eilicet La^ tinorumpuritatem non abeo folum dilcemus,fed eleganter omnia,ornate,lplendidè,acutê,grauiterfagt; pientercp eloquemur. Senis uero tui fentcntia, nc ilIa quidem,quæpauca Ciceronis habemus, uel digna ledione,uel imitatione funt,impolita eacerteamp;indo lata» De inucntione libros fubftituto, inquit, oratore damnauitin ijs quæ fcripfit tantum, non etiam reco^ gnouit,ipfe Cicero Ciceronianus non efi. Senem delirantem perfacile mehercule ferrem, rifucp libentius cxciperem,quam tam abfurdam fententiam pluribus oppugn ar cm : at æqualibus meis confulam, ne ri# diculo ifto iudicio debilitati amp;nbsp;fradti iuuenes alacritaü tem abijciant,qua ad Ciceronem imitandum content dunt,amp; quantulu Ciceronis,dij immortales à barbar rorum

DE I M I T A Tgt; CIC, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in

rorum immanitate crudehtateqß feruarût, ea ut male culta impolita^ faftidiant,uel ofcitater legat, Quam delirat amp;nbsp;balbutit fenex; Libros,mquit,deinuenuogt; nedamnauit fcripto poftea oratore^Nonfieprotb nus opinantur eruditi, quibus perfuafum eb, quan^ lt;luam libros de muendone antea edidit,quam ora^ torem fen'pfit, tarnen eos ipfos oratori fic accommoü ^atos amp;nbsp;neceffanos, ut interpretadonis loco haben plane pofsint, In oratore dum L.Craflus, Catulus, Or^^or accroc ^•Antonius, Cæfar, Cottaep colloquuntur, maio^ fön m'm eloquendæ promit, amp;nbsp;illam propè forent fem dicendi grauitatem retinet, uiros grauiisimos fa^ cundifsimosep grauifsimèfacundifsime^ dilputan^ tes inducens î ac eorum perfonis dum décorum amp;nbsp;proprium dilputadonis genus tribuit, ftili ubertad, return ponderi indulfit,atque Aribotckm in ea re nonimitan^lèd fuperarc conatus eb. Libros autem a^dinUMfde-deinuentione ita feriptos uoluit,ut nihil prêter nudaw«érto«f cicero. artis rhetoricæ præcepta, nihil præter orationis pars« num diffinidones amp;nbsp;explicationes haberent. Inuêtio inuentio. quid fît, pluribus debgnant, amp;nbsp;in ea caufæ conbitu^ donemponunt: mox decôbitutione controuerfîam pendere déclarant, earnep multiplicem amp;nbsp;uariam fagt; dunt,fîue fadti,bue nominis,bue generis diieeptado^ nerndefideres, Caufarum fîmul exordia proponût,^‘‘“P”lt; ocorJilt;, corumep uida perfequuntur ; uulgare, commune, commutabile, longum, feparatum , translatum fu^ giendum admonent:quando inbnuationc utendum q nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fit,oft

122 STEPH» DOLETI DIALOGVS

mrrationcs. fit, oftendunt » Narrationes deinceps, amp;nbsp;narration num genera compJeduntur, eas breues, aperças, partitio. probabiles prædpïunt»Tum partitioni breuitatem, Confirmatio. abfolutionem, paucitatem praTenbunt. Confirmai donem argu mentation e,ratiocinatio ne, j'ndudione, complexione,enumeratione,figno,exemplorumcol ConcluJio. lactone conftare prcdtcant.Conclufioni enumeracio^ nem,indignationem,conquefti'onem afsignanc, Que omnia licet uenuftius, uc omnia clcgacifsime, cangat in oratore Cicero, neq? quicquam,quod ad arcem di cendi aptum fit,præcermiccac, faciles tarnen amp;nbsp;uulga dores rhetoricæ prcceptiones non ita digerit,necç ica finguladm,amp; quafi oracionis par ces alias alqs neâé# do,pcrcurric. Quid podea in oratore fuo, quod in ait] s rhetoricæ libris precepiiTet, uelut imperice amp;nbsp;in^ docte traditum, correxitfquid à iè feriptum emenda uitCquid immutauitç Tu1ne quod pluribus locis ea^ dem fæpe répétât, idcirco antedida negligi debere fuadeasCan quodille non dilsimilia in officiorum lii* bris,qudm quæ de finibus, fcripCit,ideo libros de fini bus, tanquâ inutiles amp;nbsp;fuperuacaneos, dânari uelisC Tam ridiculum eft,quod Erafmi uerbis pronuciafti: Cicerone in qs, que tantum icnpfit,nôrecognouit, fui elle dilsimilem, uixep Ciccronianû uideri, cuiuG modi funt libri de legibus, Mirum î hominem ætate exada,longo rerum ufu, diu in literis uerfatum, tan# ta ingenq celebritate amp;nbsp;fama, omni ad extremum iu# dicio carere,6lt; mentis fanitate elle nulla,Dialogos de

DE IMITAT, CIC, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nj

legibushumili amp;nbsp;tenuiftilo fcripieritTullius:non uerbis amp;nbsp;fcntcntijs, ut in caufis intumefeat: an ideo fuidilsimilisC an non Ciceronianus Cicerof Ciccro* nianè dialogos lcribit, quemadmodum caufasdicit Ciceroniane,nec^ lui dilsimilis eft,qui humilia humi^ liter amp;nbsp;exiliter, elata amp;^ grauia date amp;nbsp;grauiter tra^ ^at,eadem lèmper uerborum lenitate amp;nbsp;puritate, ua tiato tantum pro rei uarietate ftilo, amp;nbsp;accommodato ad rem prælèntem, quæcp in manibus eft, leribendi genere. Non meiniuria irrideas, More, fi,qua quiG quam politiorigrauioriep oratione ad dicendum uti pofsit, hic nos dum animi gratia colloquimur, amp;nbsp;de tenongrauifsima dilputamus,eam ambitiofê affe^ lt;^em, amp;nbsp;uerborum Iplendorem, longiores fentetias, aut numeroftus cadentem orarionem aucuper. Iti? dem rifus caulam, amp;nbsp;repræhenfionis argumentum ptæbuiflèt,nec Ciceronianus fuiflèt turn demum Ci ceto, fî, qua indices commouebat, amp;, in quam uo^ lebat partem, ra piebat im pel leb a tep audientem co-* tonam, candem eloquentiæ uehementiam in dialog gispræftitiftet. Turn inepte artem oftentaftet fuam, cuius nimiam oftentationem proximè illi obi]cie^ bas : turn ilium Afiaticumamp; redundantem iure ob# tredatores appellaftènt, turn hebetc, amp;nbsp;iudieq ration niscç expertem uocaflènt,qui,quod conabatur,non nolTet, nee rerum decorum calleret : turn non paruo noftro commodo illum abqciendum negligêdum^ admonuilTesjfcriptorêcommunifenfu uacuum, Sed q 2 tarnen

STEPH» DOLETl DIALOGVS tarnen quid illius, inquit, omnia tantopereadmiraü mur, qui Ria interdum ut abieda amp;nbsp;ieiuna fpemitC' Orationem pro Deiotaro, munus leuidêfe uocauit, igitur quiequa illi deeffe fenferat. Quid Erafmofiiv gi poteft Hultiusf Quod Cicero præ alps fuis diuinis icriptis paruum fortafle duxit, nee uehementer hu# dauit, minus hoe abiolutum Erafmus iudicat : hinc Ciceronis opera deipicit,hinc ad imitationem non fa tis elle ieribit : hinc,qui Ciceronem iequitur, cum co confert, qui cum infigneLyßppi ftatua fibi effingen dam propofuiffetjcui rubigo uitiaflèt mentum amp;nbsp;os, aut ei parti non impofuiflet artifex fummam ma# num, grauabatur eius partis exemplu ab alio quo^ piam artifice fumerez Hîc Erafmolafciuè garrienti, ita quiuis reipondeat, Scriptorum elegantiam nulla neque uetuftate,neque annorum ièrie,ut fignum rult; bigine, uitiari, Manfit eadem in Ciceronis icriptis nique à Cicerone uenuftas,qua ab illo amp;nbsp;compofita, 06 reliera funt, nee uJla illis labes macula ue obrepfit: quæ qui fibi imitanda proponit, quid aliéna mutuel tur,cum bis nulla parte conferendaf At luis Cicero iummam manu non impofiiitdra eflè fac, fi libet, An minus notam Ciceroni, quam Eraimo linguam lagt; tinam dicesfqui,cum iua omnia prpcipitet,qui,cuni omnia proficiat, qui,cum nihil eh'met^ quiequid ta^ men a' ièproficiicitur, fine ulla uel calumnia, uelro præbenfionis metuexirenon iolum pofie, fedlaua de eßerri debere arbitratur » An iua Cicero uel cogit

DE I M I T A T» CI C» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nj

cogitatione tantum informata, uclutcunque repos fita, non tutius, non cum maiori laudi's expedatione euulgare poterat C Eruditionis iudieijep plenior fuit illiusnegligentia ,quàmomm's Erafrni, uel Erafmi fimilis blateronis diligentia : quanquam tam diligen tem amp;nbsp;uigilantem non lcriptorem folum, fed confus fmamp;patriæ defenforemquis negligentiæ accufare audeatC m O R. Omnia ut Ciceronem diuinè feris pfiflè alTentiar, ilium tarnen habemus no modo trun cum ac lacerum, uerum etiam ita deprauatum, ut, fi reuiuifeeret, ipfè, opinor, nec agnofcere fua fcripta, necreftituere poffet, quæ librariorum ac femidoftos tum audacia, incuria, infeitiaep corrupta funt. Vt ne commemorem intérim fuppofititiajalfocp titulo Cis ccronem autorem mentientia. Quo de genere funt lis brirhetorici quatuor ad Herennium, hominis haud ^uaquam indodi. Sunt amp;nbsp;inter orationes, quæ non a Cicerone fcriptæ,fed ab alio quopiam erudito exer cendæ didionis gratia confidæ uidentur, Adieda eft nuper oratio pro NL Valerio, quæ folcecifmis (cas tet, tantum abeft, ut Ciceroniana dici pofsit, Nec des funt, qui Portrj Latronis dedamationem in Catilina, pro Ciceroniana legantoratione» Proindefi deuotis animis nos unius Ciceronis imitationi dediderimus, dtra ddedum exprefluri, quicquid apud illum com pererimuSinon ne nofmet in fummu conieccrimus di fcrimcn,ne cum diu multum^ nos ipfos torferimus, tandem Gotthicas uoces pro Ciceronianis flofculis q 5 ample

uö STEPH, DOLETI DIALOGVS ampleélamur æmulemurcp ^T V1L L, Mancum Cv ccronem paucis locis habemus , nee parua ifta loco# rum aliquot factura impedft, quin nos ad dfeendi fa# cultatem fan's amp;nbsp;abundanter inflruat. Deprauatum uero antea, amp;nbsp;librariorum incuria infcitiacp corru' ptum,(ïcreftituituirorum doCtifsimorum turn Gal/ lorum,turn Italorum diligentia, amp;nbsp;afsiduus inliteris Iabor,ut omnia in illo nitelcant atque fplendcant, ut in illo nihil iam oftendi,nihil dilplicere, nihil anfmad' uertipofsit, aut,ut mendofum, notarf Incubuitin earn curam ante omnes Gellius, quem fèquuti Val# Ja, Politianus, 8C ex noftratibus aliquot, Budæus, Longolius,eum ita expurgarunt,ut,fi reuiuifcat,illis gratiam relaturus fit,nihil in fuis fcriptis mutaturus, Suppofititia,amp; Ciceronem ementiêtia,quispro Ger# manis Ciceronis fcriptis recipiat, qui illius Icdione aures habeat paulum tritas f Quo de genere an fint quatuor ad Herennium libri, non grammatici quf dem, fed in figniter dodi plurimi certât,amp; adhuc lub indicé lis efUnclinat tarnen in hanc fèntentiam pro# pè eloquentiupars, utnediutius,tanquam ipunpilli apatris fèdibus amandentur, amp;nbsp;inter Tullij lucu# brationes numerctur, Adiedam nuper Ciceronianis orationépro M, Valerioiblcccifinis featentem,inter Ciceronianas dodus nemo conHituit, fokreifinis lo# Jis commonefadus,eam a' Cicerone ede aliéna,Portij etiam declamationem tametfi acutam amp;nbsp;elegantem nemo pro Ciceroniana legit, Quamobrem non peri# culum

DE IMITAT» CIC, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«7

culum fît, necum diu multum^nos ipfos torfen^ mus,tandem Gotthicas uoces pro Ciceronianis æmu lemur.Non tanta fagacitate canes feram fubodoran# turamp;exdtatamperïequuntur: neque tanta naturæ prudentiaflores mternofcunt apes, âi fuauioribus infidunt,quanta penna amp;nbsp;fbkrtia Ci'cerom'anas uo^ ces à barb ans {êcernut,qui Ciceronem uel femel lege nnt,5^uerborummundici'em fuauitatemcp fludiofè ineoanimaduerterint. Ecquam putas Cæfari fiuflè qu£€lt;£[lt;(» no:gt; ftiliCiceroniani notam,qui tanto iudicio,qui tam fciê ^‘nßdo ^'lt;^^°= ter amp;nbsp;pente Ciceronis fcnptadqudicab at, Slt;ab 31^8”*^^^°^”°^^^quot;’ fecernebatC Nota ea erat perpétua,ut,quæuerbis mundis,puris, proprijs, fignificantibus, Iplendidis, ornatis, rotunda Slt; æquabili ftruétura cÔpofîta eflèt oratio,earn Ciceronian am putaret,eamd Cicerone profeââ erederet : cuius indicium fî fequamur, quis nobis in Ciceronis fcriptis ant uocibus cognofeen^ dis imponet C an foloccifmos pro Ciceroniana eleü gantia ampledcmur 7 M O R, Âliud efl:,quod te for^ te magis commoueat. Quid quod eruditi non ne^ gant in Ciceronis fcriptis inueniri foloccifmos inex^ cufabiles,quales amp;nbsp;olim exciderunt, amp;nbsp;excidunt ho^ dieuiris multum dodis, dum in uarias res diftrada cogitatione, magis fèntentiæ præcedentis memine^ rint, quam uerborum, eoep fit, ut periodi claufula prioribus non refpondeat» Quod genus fit. Diutius commorans Athenis, quoniam uenti negabant fob uendi facultatem, erat animus ad te fcribere : initio

q 4 uerfa

U8 STEPH, DOLETI DIALOGVS uerGbatur in animo, uolebam, aut ftatueram, poft magi's amfitjin animo erat : quæ uoces eundem effiquot; ciunt fenfum,{èd parum congru unt fjs,quæpræcefîc rant. Quin Aulus GeJliushbro 6. cap. u. profertlo cum ex lecundo libro Ciceroni's de gloria, in quo ma nifeßd lapfus eft,uerfus aliquot Homericos exilic dos. H, tribuens Aiaci,cumibidicanturabHe(ftore. VI L L. Vulgare eft, cuique elle linguæ multas lo^ quendiformas,quæduriores uideantur, amp;nbsp;omnibus grammaticorum regulis normiscp Iblutæ, quas ft k^ gibus 8^prxceptionibus aftringas, linguæ illïus db gnitatem uioleSióé uim libertati adferas. Eo loquendi genere fi Romane',utRomani, uliis eftmodicè Tub lius,id ne ut uitiofum animaduertendum duces f/An multa Romanos domi inter loquendum uftirpaftè dubitas,qiix fcriptis ela{a,pofleri ab ilia xtateremo' tiares,afperiora iudicaruntC quorum nulla condetri nbsp;nbsp;,

tio,Ced in uCu tan turn 8é loquendi conCuetudine Riete poGta.Romanêitaep fetibens Tullius uerbumpriori nbsp;nbsp;ƒ

fentenrixnon addidit: Erat animus ad tefcribere db / xit, Piaculum hocputat EraCmus publicis RippUca^ nbsp;nbsp;ƒ

tionibusexpiandum, Acquedirum ac tetrum facb ƒ n us Cicero admittit, cum uerfus Homericos Hedo^ ƒ ritributos,Aiaciafsignac Qpis hxc ab Erafmo Rcco 1 collegia iudicet C Ob hxche Ciceronem abijciédum j fuadebit C ob heene negligentius imitandum probat nbsp;nbsp;1

bit f In eapnquit,uitia neceiJario incurrendum eü, R nbsp;nbsp;ƒ

totum Ciccronem exprimamus, Exprimemus certi ƒ totum /

DE I M I T A T, C I C. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;129

totunîjamp; his,li hbet, abftincbimus, quandoquidem non raris iftis loquendi modis,fed uerborum elegan ^•ajamp;fententiarum graiiitatc referenda exponitun MOR, Obfèruatumtameneft,ôd memoriæ prodi# ïnm, Ciceronem dixifle quædam,quæ nemo dodus putauit imitanda : ueluti cum ait, in poteftatem efle, pfo in poteftate efle, Rurfus in edido M, Antonq ^•Tullius ueluti Barbaram amp;nbsp;Latinisinauditam uo

Km proicindit, pqfsimus a pio, cum ea apud probat nïsimos linguæ Latine feriptores reperiatur,ldem ut folœcon in eo reprehêdit,quüd fcripfîflet,facerc con tunidiam,quemadmodum Latine dicimus, facere ’niuriam,cum apud Terentium optimum, ni fallor, ^Ifgâtiæ Romanæ autorê ita loquatur Thais : Nam fi ego digna hac contumelia fîm maxime, at tu indL §nus, qui faceres tarnen : opinor enim tacite repeti eontumeliam. Idem ab his uocibus nouifsimè amp;nbsp;no^ nifsimus,ceu male Latinis abflinuit, cum eis non ue^ riti fint uti M,Cato,amp; Salluftius. Qua religione M, Tullium Ä, Gellius teftatur ufum,amp; in alijs 'multis didionibus,quibusautores bene Latini,amp; anteib Lm, amp;nbsp;poft illum frequêter ufi funt,Fertur amp;nbsp;gemL num,ir, fcripfiflè,quotiesantecedebat longa uoca^ fis, uelut in caufla, uiflè, remifsi, pro caufa, uife, ro mifi.Numigitur totum Ciceronem imitantes abftigt; nebimus ab his , quæ contra dodifsimorum ho^ minum fentendam uni Ciceroni non placuerunt C aut eafequemur, quæ nulli dodi uoluerunt imitari.

acne

130 STEPH, DOLETI DIALOGVS

ac ne ex eu fare potueruntC VIL U Libenter,iindc all quis inuidig flatus oflenditur, uela dat Erafinus, claf lern in Ciceronem inflruit,atc^ idoneam nadus terns' peftat^m, 8d prora Sc puppt totum fe ad obtredatio# nern rapit, Tullq nauem,uelutiad barbanei feopu^ lum allifam^ndet, Dixit Ctcero (tnquit) multa, quæ nemo dodus putatimitanda, uelun cum ait in poters flatem eße. Tam uino madebant, More^quipotefla^ tem pro poteftatedefcnplèrunt, quam ridiculus efl Erafmus, qui hæc mmutula confedatur, libraries rum negligentia orra, non a Cicerone profeda.Ät in M, An coup edido, pplsimus a pio tanquam baris baram uocem non fa u's rede notât, apud probatifsh* mos linguæLatinæ fcriptores frequentem. Idem bunc loquendi modum improbe reprebendit, facere contumeliam ; qua locutione uti non ueritus efl Te' rentius : nouifsimè quoq? 8^ noui/simus nimium re^ ItgioCefagibPii fsimus, facerecomumdiarn, nouifsb mè, nouifsimus, Ci uelutipartim barbara, parrim ut nouais dura uitaait Cicero^ non hoe certe temere, Neep mehercule mihiperfuafero, ut^qux toJerabilia nouilfet, ea in fenatu coram linguae Latinae prineb ƒ pibus, tanqua barbara 8^Latinis hominibus ignota nbsp;nbsp;nbsp;f

rcprehendiliet.Çhns Ciceronis ingenium ufqueadeo ignorarit, i]C,q uorum reprehenbone,in reprehenbo^

nispericulum uenibet, ea illum reprehendere uoluif

fe arbitreturCSequitur,ut q uare a nouifsimê Sgt;C nouif

bmus abbinucrit,paucis ipiè audias, amp;illum uerbo^

rum /

D E I M I T, C I G* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;15«

rum deledu fapictcr ufum,non rd^ibnc uitioG abu' fum cogno(cas,ln Italia,i'n GaIHa,in Britannia,in Hi«! fpania,ud in quauis etia urbe, peruagata multa ucr^ ba, multos^ loquendi modos eflè læpc intdligas, quos elegandæ cupidiores,aut ut duros amp;nbsp;male pro? prios,aut ut recéter natos,aut utinfulfos amp;nbsp;uenufta? tecarentes negligùt,Sic prorfus multas quonda Ro? mæ percrebuilïè uoces nó ambigo,plebi amp;nbsp;r udi mul ritudini gratas,oratoribusamp; exadboriauriü iudicio uiris non continuo arridentes:quas,fi Catonem ob? foletædidionis peramantê,aut iï Salluftium audace uerborum architcdü opificem^ imitemur, non retp demus: fi Tullium locutionis mundæ amp;nbsp;puræ obier uantifsimû 6^ undicp iplendentem fequemur, ucluti f^d, aut ex lacuna aliqua erutas Tordes refpuemusgt; Cætera que illi exprobras,ne nauci quidem facio.Fe ^atur cauflàm,uiflè,remifsi,duplici,n,uel leptcplice, ^cripfiilè« Nihil hæc neep ad eloquentiæ facultatem, ncip ad adionis lenitatem : noftram Ciceronis imita donem negieda non minuent, M O R. Age,fi totus ^itexprimendus,an illius exemplOjMufis amp;nbsp;Apol? bnenullo fcribemus uerfusC VIL L.Orator fuit, no poéta Cicero,neep carmin a reliquit,quæ imitari poG fis. M O.Næ tu bonam eruditionis partem Ciceroni adimis,artem pocticam cum illi adimis.Cæterû quid uetat, quominus utamur hac laudis diminutione,in bis ctiâuirtutibus, in quibus ab alps iliperatur,quê? admodu in toto genere multis eft inferior, ne dicam r 2 omnib

ijî STEPH» DOLETI DIALOGVS

omnibusCquam multos uerfus admifcet fcriptis fuis ex Homero,Sophocle,amp; Euripide paru féliciter uer# fos, prêter Græcorum exemplum in iambicis earn ufurpans libertatem,quam fibi Latini comoediarum fcriptores permiferut. Tu fi quid fimile uoles facere, num uereberis eafelicius,fi pofsis, ac minore licentia uertere,ne fis parum Ciceroni fimilisC An non uitiat orationê folutam, qui uerficulos,quos uertedo facit fuos,parum reliquædidioni congruentes admifcetC Turn quoniam identidem ille fuis libris afpergit uer^ fus Ennianos, Næuianos, Pacuuianos,amp; Lucillia« nos,horridam illam amp;nbsp;inconditam antiquitatem refi pientes : tibi religio erit fimiles, imó difsimiles uerfus ex Vergilio, Horatio, Ouidio, Lucano, Perfio ue proferreC quoru lucubrationes, ut minus horroris, itaplushabent, turn elegantie turn cruditionis» An hic metues uideri M.Tullio dißimilisC VIEL. Cicc^ ronis laudi nihil magis detraho,eum cum poètam nego,quam Vergib] lam à uiolo, illi cum aufero nogt; men oratoris. Sua uterep laude floruit : alter in foro celebris,alter mufis recoditionbus clarus. Nee illud adhuc fuæpotentiæ exemplü natura edidit, utunus utroep munere irquabi liter excellerct,amp; fumma artis oratoriæ lacultatejód uerlus (cribendi facilitate.Cice^ ronem artis poéticæ laude fpolia ,illum uerfu corn# ponendo omnibus inferiorem clarna,facilè iflam lau dem concedit multis, fed,quod efloratoris propriü, apte\diflinclè, ornaté amp;nbsp;copiofê dicere, quonià in co Audio

DE IMITAT, CIC, ftiidio ætatem c5fumpGtjG illud Gbi alTumityUidetur idfuoiure quodâmodo uédicare, Verfus autê, quos fcriptis Gus uel ex Homero, uelex Sophocle, uel ex Euripide adfperGt, G paru féliciter uertit, quid ilium earn ob rem agitas f ld ne Ciceroni fuilic negotfj pu? tas,utGudium,laborem ue Giumin uerGbus poeta? rum tarn exacte uertendis poneretC Verfuum autori? rateamp; fententia utebatur, eos utcunque uertens, fed 3pte, amp;nbsp;eleganter ad rem fuam translerens, Stertenti quidem Erafmo hocipfum excidit, Ciceronis oratio? •isnijUerGculiSjquos admifcet,parum relique didio? nicongruentibus deformari, Effluxit ex eodem infa? *riæfonte maledidfum, quo ilium perftringit, quod Ennianos,Neuianos,Pacuuianos,Lucillianoscp uer? EiSjhorridam illam amp;nbsp;inconditam antiquitatem reG? pientes libris fuis identidem inferat, Quos, quæfo, præterillos, citarefua ætatepoterat 7 An eos, quo? rum lucubrationes ut minus horroris,ita plus elegan ^’æ amp;nbsp;eruditionis habere Erafmus prædicat C Suaui? t3tis plus forte habent,eruditione amp;nbsp;dodrina anti? quos non fuperant. Ipforum tarnen ÓC antiquorum poétarum uerfus fcriptis noftris li a nobis afpergen? rur,a Tulliano more non recedemus ,amp; ilium ex? prefsius imitabimur. MOR, At quid eft necelîè fem^ per ac modis omnibus elle Gmilem,cû fæpc potius fît dfeparcmjóCinterdum facilius fuperare,quam pqua? re,hoceftmeliora Gribere quam GmiliaC V J L L, Tantamefte Erafmiinfolentiam facile profedo ere?

r 3 dam

134 STEPHgt; DOLE Tl DIAL OG VS dam, ut Ciceronemafè fuperari,aut antiquorum poctarumuerfibusdegantiora fcnbi pofTe,Hbi ipfe fuadeat : fed qui illorum deganti’am ucnuftatem^ ab eo æquatam,non dicam fuperatam,putet, nißqui de menus potedate exierit, non repenes, M 0 R, Ëa eft tarnen multorum opinio, fed illud ipfi pugnent, hoedetemodoquæro, 1Î quis ufque adeo deditus fit,amp; addidus Ciceronian non pehculum fît, necæ' eus amore,uel pro uirtutibus miretur uiti'a, uel leiens ipfa quoque uitia efiîngat 7 VIL L. Nulla funt in Cicerone unia. MO R. Nulla, niiî forte iblceciimus uitium cit apud alios,apud Ciceronem non eft. Atfo Iccciimos,ut diximus,eruditi commonflrant in libris M. Tullq, Nifi Jabimemoria uitium non eft, amp;nbsp;hoc commonftratumeftàdodis. Si uitium non eftim* moderata mentione propriarum laudum etiam ilium grauare,cuipatrodnaris, quod in Milonis defeniio^ nefadum teftatur AiconiusPedianus ,amp;uixuiqua non ftibmoleftus eft hocaftedu Cicero,non ßnecaUi« fa,ut eleganterinquit Seneca, fed fine fine glorians» Et baud Icio utra refitintemperantior, deiêglorian^ do,an alios infedando« quocunque colore defender ris bæc,illud inficiari non poteris, baeduntaxatin parte,redius exemplum ab alijs peti pofte. Ego uero Jubensmiftîim facerem ièrmonem de moribus, mil rbetores ipd contenderêt, bonum orarorem elle non poiîè,quinon fitidem uirbonus, VILL, Solœdfi muni nullum in Cicerone deprehendimus, omni ut# do eu

DE I M I T A T» CIC, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;OS

tio ea parte caret, In poteftatem effe, unde loIocciG mum notaSjfcriptum eft ab indodis aut dormitanti# bus librarqsjnon a Cicerone,elegantiæ ftudiofifsimo didum, Nec memoria lap fus eft, cum fuperiorem periodum uerbo claudicare uoluit, Nufquam Ie im^ moderatius autmagnificentius iadat, Res à ft pro^ Re publica geftas non fine argumento narrat :nuft quam,nifi commode atque perneceftarió,commemo tat. Neutra re intemperans eft, aut de ft gloriando, autaliosinftdando. Summa omnium uoluntateamp; gtatulatione,de fradis amp;nbsp;reprefsis perditorum co na? tibusjde ex tin do coniurationis Catilinæ incendio,de fouata Republica amp;nbsp;publicè Só priuatim gloriatur, Libentifsimisomnibus Verrem, Clodium, Anto? niumtp inftdatur : neminem probum offendit aut lædit, bonos laudat, amp;nbsp;didis perhonorificis ornat, Sed immoderate glorietur,ftft intemperanter iadet, omnium inftdator fit acerrimus (à quibus uitrjs Ion? gifsime abeft) uir fit minime bonus,amp; omnium mor? taliüpefsimus,nequifsimus,teterrimus : eane, deum immortalem,obftabunt, ne a mortui clegantÜsimis dodifsimis^ ftriptis, copiam, uenuftatem, grauita? temcp haurire abunde pofsimus f ea ne gloriæ ftudio nos incendentf ea ne iaditantiores nos efticientCea ne uitio aliquo, aut flagitio nos imbuent 7 Mores fibi quifque aut perditos,aut probos eftingit,non ex ftri? ptorum ledione induit. Nil Ipirant, ml inftillant Ci? ceronis libri,quod aut nos nequitia tingat,atque infi?

t 4 ciat.

yé STEPH» DOLETI DI AL OG VS dat,aut mentem animum^ cuiufquam a redo honc' ftoc^reuocet» MOR. Animofumpaironum,amp;fuæ exifti'mati'onis defenforem eximiè ad omma info manda paratum habet Cicero, Verum age , num tibiuidetur elïeuitiofa compofitio, fi didio fequens incipiat ab ijfdem fyllabis,in quas defijt præcedens, uelut echûs imaginem ludicram referens C Quodge« nus erit,fi dicasjne mihi dona donata, ne uoces rde^ ras feras,ne per imperitos fcribas baffo. Ineptamamp;' abfurdam compofitionem non negabis, Atqui talon proférant ex amafio tuo Cicerone, Ofoortunatam natammeconfuleRomam, V1 L L, Nullo maiore conatu elabar, fi culpam in librarios conijciam,Si uerfumiftumita a Cicerone relidum dicam, O'for^ tunatam Romam me confule natam, Sed id à medi! dum nolim, hoc uelim potius confirm atu, ißum aut fimilem fyllabarum concurium uitio, non iienuflaK carere: ut illudaliudj Africa terribili tremit honda terra tumultu, Quod Vergiliusin hoc hemißichio non uitauit, Cafus Caflandra canebat. Occurrunt hæc fcribentibus, naturæ felicitate, uel a nobisptu^ denter quæruntur, ut rem cum emphaß exprima^ mus,amp; fubijciamus oculis. Scilicettanto eratCicero ftupore,tanta ingenq rufticitate, tam agrefti iudido, ut non citius,quam nos,uerfus afperitatem fenfilfeU tanta erat ille uerborum inopia amp;nbsp;paupertate, ut cle^ gantioremóó fuauiorcm uerfumuelfaltâdo hindere nonpotuiflet; tamdifioluto erat ille amp;nbsp;exißimariw

DE I M I T A T» CIC, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;137

nis negligent!' animo,ut,quem nouilîcr ridiculum,amp; indignum fua mufa uifumiri, incudi reddere nÔ ma luiiîet, quàm impolitum exire, M O R, Non replis! gno, Sed nondum elapfus es. En tibi nihilo meliorc compofitionern ex oratione foluta refert Quintilian nus : Res mihi inuifæ uifæ funt Brute. Ne quid can lummer intérim de duobus mololsis in claufula, Quidhic memorem de uocalium crebra colliiîone, qu^ reddit hiulcam amp;nbsp;inameenam orationemfan no l^oe quoqj notatû eft a dodis in Cicerone^ V1 L L, Huius etiam præpoEeri uerboriim ordinis culpam ’n Librarios confero, ficqgt; Ciceronem fcripfifle cren ^odnuifæ mihi res uifæ funt Brute. Ita nec compofi' ’’^nis lenitatem deEderabis,ncc duos in claufula mo ‘0II0S calumniabere. Numerorum tarnen rationem ’’l^’c^ conftare non neceffe eft,modo numerofe cadat P^riodus. De uoealiü collifione Cicerone ita in Oran ’orefcribentem audi. Habet (inquit) ille tanqua hian Cictro, ^s concurfu uocalium, molle quiddam, amp;nbsp;quod in-dieet non ingratam ncgligentiam,hominis de re man §’sgt;quàm de uerbis laborâtis.Si quando igitur Tuin liusuocalium concurfu Schiatu non uaftius refiden te,fed paulum fubfidere uideatur,aut infra,quam fo Iet, dl ductus fit, facit hoc confultó, non uitioaliquo, autorationis eleganter ftruendæ ignoratione. Cum ceteris illius laudibus hanc elfte uel maximam declan tabant, qui cum eo caufarum capita partiti, peroran ”onem femper illi relinquebât, in qua lenifsimo uem s boruni

i}8 STEPH^ DOLE Tl DIALOGVS borum fluxu , amp;nbsp;quadrata oradoms foudura ad commouendos SC condtandos afiedtus peropus eft» M O R» Negkxit,inquis, confultó uocalium colhfio^ nem Tullius, non anxie uitauit interdum oradoms hiatumï nihil redamogt;modó fateamur quiddam ede apud alios,quod apud Ciceronem nó fît, amp;nbsp;fît apud alios melius,Deinde ex te quæro,ecquem nouift feti ptorem tam uigilatem, tamep felicem, ut non alicubi dormitaritC Vtrum igitur pûtes elle c5fultius,imitad dormitâtemTullium,an uigilantem Salluftium, aut Brutum,aut CæfaremÇ' An non fîc Homerum imitai tus eft Vergilius,ut multa correxerit, non paucardt# querit^nonne fîc Hefîodum, ut nufquâ non uieedt» Non ne fîcHoratius eftLyricos Græcos æmulatus, ut ex unoquoep decerpês quod eflet bellifsimum, oü mnes poft fe reliqueritcAn non fîc imitatus eft Lueb lium, ut quedam in illo feiens prætermiferit, ab alijs fumpturus,quöd imitatioe dignius eiretf Quid alios commemoremÇ’ Num ipfe M,Tullius tam admirabi lem eloquentiam ex uno quopiam contraxitC an poü dus exculsis Græcorum pariter acLatinoi^ philofo phis, hiftoricis, rhetoribus, comicis, tragicis, lyricist demum ex omni feriptORi omnium genere fuam ilia diuinam phrafîm collcgit,contexuit^abfoluitC Simo dis omnibus libetimitari Cicerone, Slt; hoc illiusexw plum imitemur. VIL L. Quo mirandum eft magis, quocp rarius accidere feimus, tam uigilâtem effe lcri; ptorem quenquâ,ut nunq dormitet, eo admiration?

noftrani

DE IMITAT, CIC, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;13^

noßram plus plus^ augetincredibilis Ciccronis uir tus^qui nufquâ non uigil eft,nulquam non in uerbis experg€faâ:us,diligens,nufquâ non in fententqs lyn «us, acer, acutus,nuiquâ non ad omnia fummo cœ natu pa'fidenda,amp; eximio ornatu excolenda prom^ ptus atep excitatus, nec^ eft, quare ilium dormitaflè calumnieris,6d uigilantê Salluftium,aut Brutum,aut Cefarem imitari malis,Cælàrem dormitantê non de^ prehédes, Salluftium pro uerbis peregrinis amp;nbsp;extra--nds in urbem Romana alcilcendis labdrantem forte reperies, cuius inanem circa bæc laborem amp;nbsp;anxiâ fo lidtudinê alpcrnamur, reliqua eius om amenta non ïeijdmus.Cæfarem undiep candidum amp;nbsp;nitidum’am plexamur, Ciceronem omnibus longe fplcndidiorc üluftriorê^ fequimur atcp imitamur à Vergilq mos ^z^ exêplo non difsidentes,qui ex Homero,quibus fduuari polie nouerat,in rem fua tecte occultocp co uertebat:qup fibi nulli eflènt ufui,rclinquebat,multa immutabat amp;nbsp;uariabat.Hefiodum Homero inferior «m ßcfequebatur,ut fequêdi fatietate aliquado defa tigatus, longius excurreret atq? antciret. Idquodfi in Cicerone effi'ciemus,quis celeritatê noßram, quis firenuitatem non commédetC’ quis conatus nofiros, quisuirium magnitudlnê non admireturC quis inge nij alacritatem non probetf Horatium præterea non Higiemus, ex unoquoep Lyricopocta decerpentem, quod eßbellifsimum, Sic Tullius admirabilé fuam doquentiam non ex uno quopiam contraxit, fed ex s 2 philofop

140 STEPH» DOLE Tl DIALOGVS PhilofophiSjHi'ftoridsjRhetonbuSjComiciSjTragi^ cis collegit.Nihil tarnen minus,quarn Philofophos, Hiftoricos,Comicüs,Tragicos, dicédo imitatur : no omneis,quod præcipit Lralmus,lequitur,nó omnds æque exprimicfuo utitur, non alieno loquêdi genii’ re» Omneis diligenter legerat, Demofthenem pracci# pue rebus omnibus relert» Omneis etiam ut euolua^ mus amp;nbsp;legamus,monent oratorum præcepta,fedut unum imitemur,iubent,cui hereamus toti,cuius ima gine amp;nbsp;fimilitudineinfignes ab eloquentibus digno feamur amp;nbsp;colamur» MOR. Quid;quot; an no hoc potius docuitipfe Cicero, caput effe artis, artem difsimuh^ recFrigct enim amp;nbsp;fide caret,ac uelut infidiofa timeiuï oratio,qug fignificationê artis dedit.Quis enim abeo non metuat, qui fucum amp;nbsp;uim parat animis noftris^ Itaque fi féliciter Ciceronem imitari uolumus, difs^ mulanda imprimis eft ip fa Ciceronis imitatio» Atqui nufquam dilcedit ab illius lineamentis, qui uerba, qui figuras, numéros, ex illo concinnat, quædam imitans etiam non imitanda : ueluti quidam Plagt; tonis dilcipuli, addudis humeris præceptorem rc^ ferebant: Âriftotelis auditores lubbalbum quiddam in loquendo, quod in co fuifte legitur, reddebant: amp;nbsp;quoniam manifefto præ le fert imitandi ftudium imitator, cui uidcbitur ex animo loqui, aut quid denique laudis aftequeturÇ Nimirum id quod alIF quuntur q,qui fcribunt centones. Deledant for# tafsis, fed paulilper, fed otiofos folum : cæterum

nee

DE IMITAT» CIC» necdocent,nccmouent,nec perfuadent» V I L L» ^ï^gr^gie ftultus eft Erafmus,aut eximius caiumm'a tor.fcandem elle debere feribit diligentiam amp;nbsp;caution nem artis difsimulandæ in oratione,amp; imitarionis te^ gendæ,aimaliquemæmulamur» Artis caput eb in caufis,artem ipfam difsimulare » ne infidias fibi ftrui fxiftiment iudices,fi ullam artis fignificationem præ# beamus. Imitationis fummalaus eft S^ commenda-to,tanquampcnicillo exprimere, cuius imitatione obledcris,Ac fi hinclaudari cupimus,quód Cicero^ otmimitemur,quis nos laude optata illuftret, nifi ib bm à nobis reterri amp;nbsp;exprimi perfpiciat C quis te ^pukio minus quam Ciceroni,aut alq probato fcri? ptorideditum iudicarit,nifi Ciceroni, quam Apuleio fimilioruidearisC At qui Ciceroni uacant, nihil lau^ dis airequuntur,centones tantum fcribunt, dcledant otiofos duntaxat, cæterum nee docent, nee mouent, “tefuadent. Indignor, More, quam prius ridebam, ßtafmi importunitatê»Quem uult, plus puer aut in^ fansfenex,nobis ad imitandü proponi C cui uult nos fludere;' an nullus præcipuè fequedusÇan per omnes gtneratim uolitandum amp;nbsp;uagandum; Quis hoe tam pernitiofum confilium, nifi infipiens dabitï quis,nifiL demens,cxequetur quot;T quis,nifi plane hebes,ali') quam CiceronihæreatC quis alium,quam Ciceronem imi# tetur J'omamentis omnibus longe latccp fplenden# ïtm,quibus alr)uixinterluceant,qui tanta nos eloquot; quentiabreui ditat,0i cumulate'M O r, Recte loqucgt; s 3 ris

Ml STEPH^ DOLETI DIALOGVS ns,fi facundiam oftentationiparamus, non ufui.Vc rum plurimum intereG inter hifirionem amp;nbsp;oratorem, Ïlli dekdlafïe (aus eft,hic etiam prod elfe ftudet,fî mo'' do uir bonus eft : quod fi non eft, nec oratoris nome tueri poterie. lam demonftrauimus,opinor, in Cice^ rone quædam ede uitanda, quædam in eo defidera^ ri,quædam fie adefte, ut in his,ab alrjs hac parte fdÿ cioribus fuperetur, fed donemus nullum elfe uirtu' tum aut ornamentorum genus, in quo non fît ext© ris uel par,uel fuperior : certe in alqs, alia magis em^ nent, ob raritatem, quæin M. Tullio ornamento; rum denfitate uelut obfcurantur : perinde quafî fi eet tas ftellas notare uelis,facilius id non facies,fî rare lus! ceant,quàm fi' tota codi pars pariter infignibus obk ta fît. Itidem fi' ueftem conlpicias totam gemmis obte^ lt;ftam,minus te capient fingulæ. VIL L. Balbutit,ut antea Erafmus,nugatorrjsoble(ftatur,amp;fiiam gar riendi cupiditatem nullo loco continet,Rede,inquir, in Ciceronis imitation e ponitur a nobis opera, fife cundiam oftentationi paramus,non ufui. Hue fubin# de reuoluitur,his nos uocibus enecat. Ergo quæ ex Cicerone eloquentia difcitur, oftentationi paratur: quæ ex reliquis fcriptoribus eolligitur, ad utilitatem quæritur. Non nos oratores efticit Ciceronis imita# tio,hiftriones ut uideamur,facit. Ciceroniana facun# dia ornati,obledare poifumus, nihil cuiquam profil# mus. Vbiilla, Erafme, eloquentia f a quo diieiturî’ a quo comparatur f qua oratoris nome afiequimur.

DE IMITAT» CIC» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;145

^iftrionis famam fugimus f qua prodeilc poflumus, ’’onfolumobleâamusÇ’tam fruduofæ cloquentiæ fontes digito oftende, Magno mortales beneficio ^gt;bideuincies,magnis nos menus ubi aftringes atque ^bligabis: quam uoles mercedem,pro hoc officio dc^ pofce,offereturjproponetur, dabitur» Senem fî pre^ ^inuitemus,mediusexhypocaufto fortaffe exiftet, Rifuplenaîn ^pudorisimmemor,his nos uocibus, unde illam Er.-i/ïiwm, ^hquentiam hauriamus,admonebit. Mea in Cato^ ^m fcholia perlegite, mea in Laurentium Vallam ^pitomata perdiicite,meam de puero lefu concionem ^^pendite, Querimoniam pacis, quam ætate florens, ^in medio hudiorum meorum, curfu, confcripfî, laminate atque ponderate» Vo bis ill a, ilia diuina flt;ïipta,uobis ilia, non frigida Ciceronis opera, eloÿ ^utntig facultatem fuggerent,qua oratorum famam, ^on hiftrionum nomen confequamini,qua omnibus fills utiles» Quid aliud ifta adhortatione fuaderet, ^oamfuo dialogo nobis fuadere nititurC nempe ut Ciceronem abr)ciamus,amp; fuas nugas fequamurC De^ iiionftrat, ut opinatur, in Cicerone quædam eflc u^ 13nda,quædam in co defiderari, quædam fie adefie, 111 in his, ab alqs hac parte felicioribus fuperetur» Quid demonftrat calumniator C in poteftatem efie, proinpoteftate efie : periodum uerbo claudicantem» Verfum alperiorem» Minutulis his maculis, amp;nbsp;librae worum incuria afperfis deformatus Cicero,nc lectio^ He quidem nofira dignus efi,imitatione prorfus indi^

s 4 gnus

4 STEPH, DOLETI DIALOGVS gnus, Exadum hociftud eftErafmiiudiaum,hæcea eft Erafini de Cicerone fententia, hoc ipfum eft EraP mi de Ciceroni's imitatione confilium, Quoufquefe' nem in hunc modum amp;nbsp;garricntcm amp;nbsp;delirantem fo ftinebimus f Quoufque iftam de eloquent^ princi' pe ita conuitiofe iudicandi audaciam probabimus^ Quoulque nobis imperabimus f quin ftium quifque ftomachum in eum erumpat,quin fuos quifque acu# leos excutiat f quin eû ftilo cofodiatC Hoc mihi igno# Ices, More, grauius ft commouear, aut ardendus quicquam loquar, Bilem mihi concitat, non intempt rantia,aut ingenq kuitas,fed iniblêtiæErafmi magni tudo,qui tanta impudétia 8^ infania Cicerone uexat, qui illius exiftimationê tato furore atterit,Sed hoc fa# cundiores ulcifcantur : ego obtrectatoris maledida perfequor, Donat (perinde quaft id obicurû fît, aut dubium cuiquam) nullum eftè uirtutum aut orna# mentorum genus,in quo non fît cæteris uel par, ud fuperior Cicero : certè in alqs alia magis eminent ob raritatem,qug in illo, denfîtate ornamêtorum obfeu# rantur, Ornamentorum omnium denfîtas eft in Tul lio,at ita apte amp;nbsp;uariêdifpofîta,ut aliud alij lumen « fit,amp; ad fplendorem adiumentum,non fibiproxima obfcuret,Tum in tantauelut fmaragdorum denfîta# te,cum nullus fît uilis aut abiedusjan non maioris fe licitatis eft,amp; minoris prcterea negotq, quoquo teuer tas,quicquid libet, pulchrum amp;iplendidum capere atque auferre pofte,qu dm in alio krip tore ifdufmodi omamen

ornamentoruminope,dietoto exercerijamp; uix unum tandem aliquem fmaragdum colligeren Aliudita ca^ lummatur obtredator. Si certas ftellas notare uelis, facilius ld facies,fi rare luccât, quant fi tota coeli pars panter mfignibus obfita fit. Non ßellarum raritas fa dt,utquas uelis,facilius notarepofsis^neccarundem frcquentia ingensue numerus impedit, qum aliam ïb alia facile diftinguas, fi qua coeli parte,aut ad pri# t^amuigiliam, aut ad conticiniumamp;nodem intern# psfiam,aut admatutinu crepufculum ftellæ uoluan# ^fj teneas, aut fi qua hora uel oriantur, uel præcipi# ^^ntjinteHigas»Iouem,Saturnum, Martern, Vene# •^Qö» uel undiep ccelo ardenti amp;nbsp;micanti notes, fi lo# t'gt;sfedem,uel Satur ni, Martis, Veneristp locum ani# 'tto benedimenfum habeas» Indern in tanto orna# quot;t^ntorum omnium fplêdore,quibus fulget Cicero, faaletropum a tropofecernas, fi fchematum locos ^^^fsq; noueris. Non nos ille fimilium fatietate defa t'gat, fed diuerforum uarietate recreat : ingenerat ma totem infpiciendi cupiditatem, fitcp, ut quemadmo# ^um uifco obliti fi in plumis uolutentur,toti plumis eooperti exurgant, fic nobis in Ciceronianorum or^ namentorum copia cumulocp uolutatis,ornamcnta tplauelut inuifcata hæreant,toü^ omamentis collu ceamus,Rogo te,More,ueritatem nimia altercatione tteamittamus» Eximiam orationum aut epiftolarum formam fi quis nolfe uel aflèqui defideret, ad quem ^tJ^e,nifiad Ciceronem,conferetnquem,nifi Cicero# t nem,.

14^ STEPH^ DOLETI DIALOGVS nemjegat;’ quem,nifi Ciceroné,imiteturC’ Anj^uod quæret,uel VarrOjUel Salluftius,ucl Cxfar, udTi^ tus LiuiuSjUcl Cornelius Tacitus, uel Plinius, ud Vegetius,uel Vitruuius,uel Columella, uel Quintin lianus fuffidetf An hi orationcs reliquere,in quibus artisdicendiluminaconipiciasT’ anepiftolas Icripfe re, in quibus tantam hili felicitatem, facilitatem, pu# ritatem,iucunditatem^,quanta in Cicerone eft, du# cere uidcasf MOR» Sit ita, amp;nbsp;colluceant ornamentis toti,qui in Ciceronis ledione uolutatur. Feremus ne tarnen perpetuam uocis contentionem;’ feremus io# corum intemperantia C feremus indccoramparuim^ uirilem in initio dicendi trepidationem $ Feremus mentum læua demulceri C 8^ fi qua funt alia, in qui# bus M. Tullius uel fîbi, uel airjs difplicuitC Feremus quidem forte, modd, qui Ciceronis uitia expriment, fimul illa exprimant, quibus ifta uel texit, uel penfa# uit, VIEL, Non neceflè eft, qui Ciceronem totum exprimere laborat, Ciceronis ut uitia exprimât Nee ca uitia in Cicerone fuerunt, quæ uitia interpretaris» Decuit Ciceronem uocis contentio : Decuit in initio dicendi, trepidatio, Decuit mentum læuamulcereî quæ in Cicerone nemo ante Erafm um,ut uitiofa no# tauiulndicatuocis contentio,codem oratoremhu# dio aHeCtum,quo indices inflammare contendit : ar# gumento eft oratoremnon abfcpanimimotuloqui, Aperit trepidatio mentis fimplicitatem,amp; beneuolen dam oratori conciliât, eosep pudoris opinione nobis

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adiung

DE IMITAT, CIC, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;147

sàungitj quos abahenare folet, audadæ animi^ cfÿ frenati bginficatio. Ciceroni pulchrum fuit, mentum ^æua mulcere, ut fuum cuitp decorum gebum dc^ ^^ntcm^ natura tribuit, Hæc tarnen exprimere non ^onabimur,5^ Ciceronem totum uel exprimemus, ydæquabimus. Aequari enim quin pofsit, uel quin lamæquatus a multi's effet, non dubito, b re man fib fe antiqua ilia eloquentiæ propagatio, caufarum in ^^natu dicendarum confuetudo atque facultas. Si no firo hoc tempore,natis tot præclaris amp;nbsp;felicibus,nuU ^^^ re antiquorum ætati cedentibus ingenqs,ea effet ad eloquently ftudium inuitatio,quæ apud antiquos ^’tï fi ij effent propofiti amp;nbsp;decreti eloquentiæ hono^ '^fs,quibus olim amp;nbsp;Athenis amp;nbsp;Romæ Horuit,!:xercb tatione crefcunt, amp;nbsp;adolefcunt omnia,qua fi in altio;; •^^nï gradum extulit eloquentiam Tullius, an illam ’amlabantem amp;nbsp;indmantem aut fuftentare, aut ab tins extollere nequeamus C Sed quó hac ætate j„ ^(„.p^ 2^ fo» P^ogrediatur quis eloquentiæ ffudio incendatur C pora noüm, ^ds fe eloquentiæ dedat f Quam non rifui folum Saberi uideas , fed quam tibi fraudi fæpceffe, qua inuidiam tibi amp;nbsp;uitæ periculum creari fentias. Qua infirudos, non laudibus, ut antiqui efferunt, nonobferuant,non fufpiciunt,non admirantur, aut diuites, aut nobiles, aut facerdotqs diftenti quidam uentres,popiniones^ natigulæ atque abdomini, Quaornatos uulgus conuitiofo, ut arbitratur, no^ mine grammaticos appellat, bC cocis agafonibus^ t 2 uilior

148 STEPH» DOLETI DIALOGVS uihores atque abiediores ducit^Quæ per deum im^ mortalem m tanta contemptione efflorefcant ftudiaJ’ quæ artes certatim colanturC’ quæ ingeniorum mui# tanb; ut anriquos amp;nbsp;imitari, amp;nbsp;æquare adnitanturf quis tandem honos aut quæ merces propofîta,cuius expedlatione, fi quando laborefrangamur, adprio# T:JonmagiieffectYQfn aUcritatem redeamus f Non nunc magisch Z\^qZ^S^'^^'^ quondam, efFoeta natura, nee minus aeons filitin jindis w^ amp;planè dfuinis ingenqs ferendis potens, Sed qui na S^’^^i^' fcuntur, menteamp; ingenio felices,alq fpe honorum exclufi ftudia negligunt, alq contemptu retardation quo literas,amp;eloquentiam pafsim elïe uidcnt, Ine# ras eloquentiam^ auerfantur : alq periculo ternth quod eloquentiæ amp;nbsp;liter ar urn humambrum nomi# ne conflatur, a literis, ut a ueneno abfiment,nrerun inuidia icatentem,amp; periculis redundantem fêquun# tur«Quïbus tarnen ipfa uirtus merces eß, qui^ fulpi suj^iciofd er tur dofa. iHa Sdturbulenta tempora non diuturna fort porT ”°^^**^™^’°’’ “”^’ tranquilhbra^, amp;nbsp;literarum ftudqsæquw^ ra atqp amiciora appropinq uare coniedura augurait tur, literas cupidius amplexantur, Sc conatibus non diffidunt, lpe^ funt optima,omnes antiquorum uit tutesamp;exprimi,amp;æquaripolïè:Itaque quod Jibe# nus amp;nbsp;Jongius a' propofita dilpucatione digrcdiês, intetmiCi, hoc conhanter pugno,paulo fupra no# dram ætatem fuiffe, quiomnia Ciccronis lineament ta, quoad res lülcepta Sc argumentum permiCit, eief ganter exprefsit, ÔC xquauit, neque multos uod {ira

DE IMITAT* CIC* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;145

firaætatedeefle,qui,ni'fiingenij felicitate abutantur. Si operam fludium^ fuum in uoluptatibus,Ôi rebus uirtuti aduerfis collocent, Ciceronem propius imitai turi,amp; non infeliciter expreffuri uel æquaturifînt.

0 R,Sed 6 NI Life, quantulam Ciceronis portion nem nobis referunt ifti Ciceronis iîmfj, qui uoculis, formulis,tropis,amp; claufulis aliquot, hinc atque hinc corrogatis fummam modo cutem, uel bradeam poü tins Ciceronis nobis exhibent* Sic olim Atticum di^ cendigenus quidam æmulabâtur,cum intérim elTcnt aridi,ieiuni,ffigidi^,femper,ut ait ille, manum intra pallium habentes,nec fubtilitatem,nec fanitatem, nee graham Atticorum ulla ex parte poflènt alïèqui* Optimo iure Quintilianus irridet quofda, qui fe ger nianos Ciceronis imitatores haberiuolebat, quód ali quoties his uocibus abfoluerent claufulü,e(Ii uideat, quód ea femel atque iterum Ciceroni forfi tan excidit: fiperiodum longiore ambitu circunduxiflènt, quód Juinitijs præfertim nonnunquam fecit ille, Nee hodie parum multi funt idoru fimiies,qui fefe ualde mirant tur,amp; alteros,ut aiunt. Cicerones eiTeeredunt, fi pri# niauox orationis fît,quâquam, aut,etfi,aut animad' Uerti,aut, cum,aut, fi,quód officiorü libros fic ordia tur M.Tullius: Q_uanquam te M, Fili,periodum uix nono uerfu abfoluês, Etpro lege Manilia : QuSs quammihi femper, Laudatifsimam illam pro Milo^ utorationem fic aulpicatus eft : Et fi uereor indices* i^urfum Philippicarum duodecimam : Etfi minime t 3 decere

IJO STEPH, DOLETI DIALOGVS dccere uidetur.Itc pro C.Rabino:Et fi Qinntcs.Etm epiftohs aliquod firmle eft inidûLEt baud fcio,an iftili bros ad Herennium ob rd tribuant Ciceroni, quod abetfi capiant exordium: Porro de finibus bono# rum librum quintum fie incipit : Cum audifiem Aiv tiochum Brute. Tufculanas quæftiones fie aufpica^ tur : Cum defenfionum laboribus.Et eiufdem operis librum quartum : Cum multis in lods noftrorum hominumingenia. ProL. Flacco : Cumin maximis periculis.ltem pro domo fua ad pontificeSjCummul ta diuinitus. Iterum pro Plantio : Cum propter egre^ giam. Ad hæc librum de natura deorum primuni: Cum muite res in philofophia. Et Scipionis ibmnid Cum multæ res in Africa. Pro Rabirio dicens,ficorilt; ditur: Animaduerti iudices.Rurfus ad Brutum de pa radoxis Stoicorum : Animaduerti Brute.Pro L.Cor nelio Balbo ficorditur.'Si autoritas patronorum.Pro P, Sefiio: Si quis antea iudices.Pro Cecinna: Si quan turn in agro. Pro Archia poëta: Si quid eft in me inge nq. In Vatinium teftem : Si tua tantummodo Vatigt; ni. Ad équités iturus in exilium : Si quando inimico# rum. Ad fen a turn poft reditum : Si Patres Côfcripii, pro ueftris. Pro M, Cælio: Si quis indices. Deprœ uincqs coniularibus: Si quis ueftrum P. C. Quid au tem m agis ridiculu, ac Ciceroni difsimilius eflepof lït,quam nihil habere Ciceronis praeter tales uoculas in orationis exordiorde quibus fi quis percotetur Ci ceronem quur ab qs uodbus fit orfus, rdpondebit, opinor

DE IMITAT, CIC, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I^I

opinor,quod in infulis fortunatis Luciano reipon dit Homerus,roganti,curprimam Iliadis diÆonem uo^ luit eflè Mmp, nam hæc quæftio multis fcculis torfe^ rat grammaticos,illud,inquit,turn forte uenit in men lem. Confîmilis impudentiæ iunt,qui fibi pliifquam Ciceroniani uidcntur,quôd aliquoties infulciant cria atqueeriamjpro uehemcter,amp; maiorem in modum, proualde,idenridem,pro fubinde,cum SC turn, quoi tiesinæqualis momenri funt,quæconncdimus: cum amp;tum,quotics æqualis : tuorum in me meritorum» Quid quæris,pro in (umma,aut breuiter,Non folum l^to, uerumetiam oro contendo^. Antehac dilcxide tantum, nunc eriam amare mihi uideor. Valetudinc tuam cura, amp;nbsp;me, ut facts, ama. Non ilk quidem uir uialus,fed parum diliges: qua locutionis formula fie M.Tullius uidetur deledatus, ut in eadé pagina creü troreperitum inuenias, Simile eft,cum per illud,pro^ ’^omenindicatnon quod præcefsit, fed quod mox Sequitur, Et in epiftolis femel atque iterum dixit, eoü gitabam in Tukulanum, Itaque Ciceronianus fibi Uidetur,qui fubinde dixerit, Romam cogitabam,pro toquod erat,in animo habebam,fiue ftatuera profiss öfaRomam, M, Tullius anni numerum non adferi ^it epiftolis, fed tantum menfis diem:amp; Ciceronian ®U8 non erit,fi quis à Chrifti natali annum adicripkn fi^quodfscpenecelTariumeft, femper utiles lidcm taonferunt fi quis honoris gratia nome dus ad quem ^Q'ibat,fuopræferat,quodgenus fit : Carolo Cæfari

t 4 Codrus

«1 STEPH» DOLETI DIALOGVS Codrus Vreeus falutem. Par flagitium exiftimant, fi quid dignitatis, aut laudis addas proprio nomi# ni, uelut, inclyto Pannoniæ Boxmiatp régi Fer^ dinando Velius S» D» Nee Plinio luniori poP funtignofcere,quódfuumappellat, fiquando IcrP bitamico,cum eius laai nullum apud Ciceronemex^ tetexemplum» Vtparum Tullianus reiicietur,qui, quod aprincipumorticijsmutuatidoai quidaninugt; per ufurparecoeperunt, fummameius epiftolæ, cui relpondere parat, in initio proponat, quódidniiP quam fadum fit à M, Tullio.Noui quofdam nota# tos ut foloecos, quód in falutatione pro S, D. pofut# rint S. P, D, quód negarent hoe apud Cicerones inuenirt Nonnulli uero putant amp;illud Tullianuw clTe, falutationem non in fronte,. fed in tergo literæ’ rum ponere,quód his uerbis admonetur lator,quas quibus deberetreddere,non fine falutationis officio» Quantula res facit,ut ab hac palma decidamusT Mul to uero minus erit Ciceronianus,qui falutarithacfor mulat Hilarius Bertulphus, Leuino Panagathoto# tiushominis falutem,aut falutem perpetuam» V» rum hie quoque longius aberit à Ciceroniano,qui fic orfus fuerit epiftolam : Gratia amp;nbsp;pax amp;nbsp;mifericordia ’ a Deo patre,amp; domino lelu Chrifto. Item qui pro, cura ut rede ualeas,ita claudat epiftolam: Solpitette dominus lefus.autincolumem te fcruet dominus to# tius falutis autor» Quos cachinnos hic tollent Cicero nianic’ Quid autem admiflumeft piaculi? Aanon

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;verba

D E 1 M I T A T» CIC, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lyj

uerba Latina funtCrnundajfonantiajatc^ ctiam fplcn didaf lam fi fenfum introfpicias,quanto plus eft hîc, quam in, falutem dicit, amp;nbsp;bene ualef Qiiid uulga^ *ius,quam dicere falutem C Pr^ftat hoc officium hei tus feruo, mimicus inimico. Quis autê crederet elle Latinum, Dicit illi falutem,8^ iubet illü faluere, nifi nobis fermonê hunc ueterum coniuetudo comment daretC Hoc in aditu. In digreflujuale dicimus, amp;nbsp;his quibus male precamur. Qiianto melior emphafis in formulis Chriftianorum, fi modo uere amp;nbsp;ex animo fimusChriftianicGratiadcclarat gratuitam condor nationem admifforum,pax quietem amp;gaudium con faentiæ, quód deum pro irato habemus propitium: niifericordia dotes uarias 8^ corporis amp;nbsp;animi, qui-l^us fuos locupletat, arcani Ipiritus benignitas, amp;, ntmagis iperemus nobis hæcfore perpétua, addi# tur,âdeo pâtre amp;nbsp;domino noftroIefuChrifto.Cum patrem audis, ponis feruilem trepidationem, afcitus inaftedum filq : cum dominum audis, confirmaris aduerfus uircs fatanac, Non deferet ille, quod tam tareredemit, amp;unuspotentioreft uniuertis faianæ cohortibus. Quid fuauius his uerbis ei, qui iam hæc apud fe fendt; quid utilius hac admonitione ei, qui nondumin hunc affedum tranfijtC Verbis itaque nonuincimur,imó uincimus potius : fententia longe fuperamus.Reftat illud decorü amp;nbsp;aptum, quod ubigt; quecumprimis fpedandum eft. At hæc quanto ma gisconueniunt homini Chriffiano, quam illa,falui u tem die

IÎ4 STEPH» DOLETI DIALOGVS tem dicit,amp; cura ut unleash Tantum faceflat ilia puc rib's imaginatio,n5 fic locutus eft Cicero, Quid mitb fi non locutus eft, cum rem ignoraretC Quoi mihä funt return, de quibus nobis frequenter dicendum eft,de quibus M,Tullius ne fomniauit quidemfAt fi uiueret,nobifcum eadem loqueretur, An non igitui frigidi uidentur imitatores,qui tantum return obfa^ uatiunculis referunt M.Tullium, ac difsimulatis tot diuini uiri uirtutibus , numeris, tropis, formulis, ac dictiunculis,ea imitantur,qux M.TuUio uel placuc^ runt,uel crebrius excideruntCV IL L, Ifta Erafmilo^ quacitate nihil nobis opus erat. Eft id quidem non ignotum, qui uulgaria illa amp;nbsp;ufitata aut in orationi^ bus,aut in epiftolis principia ftudio maiore referunt, partem Ciceronis referte nullam, ex Ciceronianoru coetu ab omnibus cxibilari atcp explodi, Quis tarne, ut rifum Bataui fcurre uitet,ab illis uocibus religiofe abftineat;Quis,fi eæ nobis,ut Ciceroni,inter feriben dum excidut,affedate nos Ciceronem inreleui imf tari, in grauioribus à Cicerone remotos, infolenter, ut Eralmus, clamet;Quis Latine loqui uolcs,his uo cibus uel coadus non utatur C Venuftus eft nonim# modieus earum ufus. At ueró non hac foluin affeen tione (inquit) ridiculi funi Ciceroniani : uitant nimia religione Sd anxietate receptas a dodis multas ferb bendi formas.Flagitium exiftimant, fi quid dignita# lis aut laudis addas proprio nomini, Die, quaefo, More,utrum uitiofius amp;nbsp;reprehenfione dignius pu# tas,aut

DE IMITAT, CIC», nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;W

fas,aut ficTijIIiane loqui, Chriftophorus hongof saluatio cicero,: ^^SjFrancifeo Valefio régi GaUiæ Sat Aut fie Erafi ^'‘‘quot;^^ ””cc 7 lnclyto,uirtutibus omnibus illuftriisimo, ufi ^^^^’' ^‘Orrjseß infinitis darifsimo, atep omnium potentifsi

*^0 Ferdinando Booemie regi,feruus humilimus ,Sd ^«miiculus tcrræ,pauperculus monachus Erafinus, ’^f’edo poft tergum cucullo reuerenter amp;nbsp;cum omni ^üniilitate falutem plurimam dicit. In altero dignam ''*i’olitcrato2rauitatéô^ animicelfitudinê recosnos *^8 :in altero hominis aiientatoris, blandientis^mu^

’’^ainhiantis, amp;nbsp;iftis titulis potentes inefeare uolen# ^^ Ingenium perfpicitur. Sic rem mérétrices faciunt, ^^nos laudibus falfis cumulant, fie bene nummatis '•^fidiantur, Alîcntatorium illud falutandi genus, ut ^0 aflèntatorio eft,probat Batauus affentator,ôd ^tiquo falutem dicêdi modo præfert.Ciceronianos ’^^^tjquôd grauiter loqui malint, quàm allentato^

ÂtquidilliusgarrulitatêimitamurC Aflèntetur, ®duletur,titulorum fplcndore amp;nbsp;cumulo, potetium ^nnaeblandiatur ;Veneri deditis,penem fefquipeda ^ni: gulæ amp;nbsp;uentri indulgentibus,decempedalê uen uoraginem: bibacibus amp;nbsp;uinofis, gruinum cob Hwbonorum decoétoribus,montes aureos:fenibus cupidis, Neftoris æuum: regnum ambientibus, 2°nianam potentiâ:belli ducibus,Cæfaris,Pompei, pnnibaliscp uidorias : eloquentiæ amantibus, non iccronis,quam negligit,fed fuam,qua fe miratur,fa ^^ndiam optet,uotis a deo impetret, ad fuarum epb u z ftolar

lyg STEPH» DOLETl DIALOGVS ftolarum caput comprccetur. Idas Erafmi ineprias facile patientur, quibus nota cft Erafrni afientatio-At fuo iUe ingenio dum per nos nulla reprehenfiont utitur, finatquoque,qui antiquos breuitati ftudciv tes, amp;nbsp;ab aflèntatione fugientes imitantur, in epifto^ læ prindpio, afientatonos titulos, officiorum no' mina, amp;nbsp;fuperuacanea omnia uitioque proxima a# (pernari Si prætermittere . Sakitem plurimam di^ cat, Si nos falutem tantum dicentes non rideat. Rigt; deat tarnen, fi libet, qui fæpius u furpat as a Ciceros nelocutiones,fæpius cum aftedationcufurpant,Si nihil unquam mutant, nihil transferunt, eos libéré cum dodis omnibus rideat, eos enim rident omnes, atqueante Erafmum nemo non iure rifit. Sedquid ad rifum exhortamur, rifui natum amp;nbsp;IcurnlitatiV Sua le {ponte ad fuam garrulitatem innouat,Sigt;qu^ TfcfoîogMmlt;lt;tf=illi pro loquacitatis materia Si figete eft,ex theolo^ rid cr fcgcs lo.çi^ deblaterandi argumentum ducit,eo nos femper 5«4ciW0Er4/mt^^^j.^^j^ ^^ forex, dudit, Aberit (inquit ridens) a Ciceroniano, qui fie orfus fuerit epiftolam.Gra^ tia, pax, Si mifericordia a dco pâtre, Si domino lefu Chrifto » Item qui pro, cura ut rede ualeas, ka claudat cpiftolam . Soipitet te dominus lefus: aut incolumem te kruet deus totius falutis autor, Chriftiana hæc diè nemoinheiatur, fed ut ufu trita ironia ^”^ ’ opus ed ilia Erafrni chantas, qua flagrat, qua ardet , qua æfluat, qua cbullit : qua conflans eft Si modeflus ,qua neminem offcndit, qua neminem laeefs

DE IMITAT» CIC» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ir7

lîcefsit.qua omnes arnat amp;nbsp;colit. Ea nos udutEraß ttium incêdet,ut nihil praeter Chrißum Ipirantia (cri ptisnoßris affîgamus, ut nullis niß Chriftianis ucr? bisuelnugemur,uel rixcmur,uelconuitiemur,ln are *i3)(quod aiunt) fuaEraimus uer(atur,in theatro fuo ^ft»cum de iheologia (èrmonê alicunde aucupari atep ärripere poteft : turn tonat, turn fulminât, turn nihil præter Chrißum amp;nbsp;cogitât amp;nbsp;loquitur,tum uel Chri Hum ipfum rebus omnibus fuperare uidetur : tü nos luis ad Chrißianam charitatcm,ad Chrißiana uerba, idChrißianü cultum adhortationibus,tum nos into Iftabili balbutie obtundit:tum excurrit longius,egrc ^‘tur,euagatur,aberrat : turn omnia fermonis orna# ’’’^nta, atque rhctoricac praecepta ad Chrißianiß Wm reuocat,ut magnam animi uerè Chrißiani ßgni llcaiionem præbeat. Chrißiana feribere poßTumus, ®«eamobrem ad barbariem,aut minus comptas lo^ quendi formas defledtendum eß. An Chrißiana men *2uel charitate(ut thcologicc cum Erafmo loquar) (alutem amico dicere non pofTumus, quemadmo^ dum hoc (èrmonê utif Gratia pax amp;nbsp;mi(èricordia à Dw» Quis pluris haec faciat Chrißiani(mi noßri Uerba Chrißiano animo carentia, quam Romanas noces Chrißiano animo (criptas f Hie fc totum fun# ditErafmuSjamp;garriregeßiens, cam nobis interpréta tionem admurmurat.Quantd melior emphaGs in for mulis ChrißianorumC Gratia deelarat gratuitam côÿ Honationem admiflorum: pax, quieiem amp;nbsp;gaudium u 3 confeien

1^8 STEPH* DOLETI DIALOGVS confdentiæ,quôd Deumproirato habemus propte num: Mifericordia dotes uarias amp;nbsp;corporis amp;nbsp;animi, quibus fuos locupletat arcani ipiritus benigniias, quocß magis fperemus nobis hæc fore perpétua, ad# ditur,a Deo patre amp;nbsp;domino lefu Chrillo. An crimi# numSd (celerum noftrorum gratiam nobis a Deo fieri, an Deum nobis reconciliatum nefcircmus, nifi huiulce rei memoriam fubinde nobis excitaret, præ# fcripta ab Erafmo falutandi formula $' An aliud ere# pant nouiinftrumentilibriCan nos hæc parum do# euere antiquireligionis nofiræ interpretesC Docuere quidem fatis,nec fiomacho aut ira plena epiftola, ob Erafmicum ifiud falutandi genus,aliud nos animad# uertere,aut animo agitare finit,quam quod fcriptum legimus * At femel cucullo tedus Erafmus, cueul# lâtis Monachis ^pria falutatione utitur,ÓC,ut omnes Contraawm cu= fi”’d^shabeat,utendum admonet* Contradum CU# cuüo ingenium, cullo Ingenium, abiedo cucullo non exuit, Vt du# abicilo cucullo pkx cft fere cucullus, duplici quoep ille animo eft» fxui^^^ '^^'^ Chriftianê falutat fæpe,amp; aliéna a Chriftiani mode# fiia knitateq^ fcribit. Pacem fiatim ad literarum ca# put loquitur,mox fui oblitus, aut ad fuam fepotius naturamreuocans,conuitfjs oppugnat amp;nbsp;conuellit, furit,dcbacchatur. lam fuas Chriftianas falutationes iadet, iam Ciceronianos alqs utentesrideat,Erafmu ob fraudulentam fuam Chriftiani animi oftentatio# ncm tam parum laudo, quam certum omnibuseft, M* Tullium barbaras iftas uoces fuiflè uitaturum,

DE I M I T A T* C I C, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vp

quibus,fîuiueret,eumufurumaflens, MOR, Diem totum tua in Erafmum indignatione confumes, nifl Uadalia retraham,nequecæteraaudies, fi, quæplii^ ribus infirmari forte poßint, pluribus coneris infirm mare, Colloquimur, non caufam in foro dicimus, ubiamplificationum loci conucniunt, fermoni famE Hari non apti, Adreliquaigiturpropero, V l L L, Nihilimpedio, MOR, Hoctuorumimitatorumge nus ipfi Ciceroni inuifum eiTe debet,qui per tales imi tatores non aliter infamatur,quam bonus preceptor per malos difcipulos,probus uirper improbos libe* ros dormofa mulier per imperitum pidorem,Perlpe^ xithoc Quintilianus, dum queritur, Senecam infa# mari quorund am immodico Audio, qui uitia dunta# xatimitabantur :itaquefiebat,ut qui Senecam non. legerant,ex illorum {criptis,Senecæ facundiam æfti^ marent, Quemadmodum autem nulli magis feia^ dant uenditantq^ de præceptorum ac maiorum no^ mine,quam indodi difcipuli,amp; improbi filq,aliunde captantes uirtutis opinionem, cum fuis bonis earn conciliare non queant : ita nulli fuperbiunt infolcn? tius nomine Ciceronis, quam qui Ciceronis difsimi^ limi, V i L L, Notior efl amp;nbsp;illuflrior Ciceronis elo^ quentiæfama,quâmquæ labe aliqua aut nubecula inobfcurari pofsit. Boni præceptoris nomen per ma losdifcipulos non contaminatur, neque probum uE rum ob improbos liberos damnamus aut alperna:# mur, Ciceronem qui legerit, amp;nbsp;ilium ob facundiæ u 4 præflan

ICO STEPH» DOLETI DIALOGVS præftandam fulpicit,fî quid poftea légat minus de# ganter a Ciceronis imitatore fcriptum, non idcirco Ciceronem deipiciet minus^ue mirabitur : cuius laUquot; dem noßrum ncque ftudium, neque imitatio aut au# get,aut minuit,Stat illius Integra iemper exißimatio, fed ut illum exprimimus,ita dodiamp; elegantis imita# toris laus nobis aut adeflè aut abeße folet. Probatur in ca exercitatione noßri uel ingenrj félicitas, ud ftu# piditas amp;nbsp;inertia ab alijsirridetur, MOR. Verum» ut,quod à nobis inßitutum cß,peragamus, fac elfe qui totum Ciceronem in uerbis,figuns,amp;numens cxprimat,quod ipfum tamê an multi pofsint,nefao, quantulum is habebit Ciceronis 7 Sithocin imitan-' do Cicerone,quod Zeufisfuitin eflingédo corpore muliebri.Exprelsit lineamenta,colorem,ctatem,amp; ut fummü artificiü præßiterit,aflèdus nonnihil,hoceftgt; dolentis,gaudentis,irati,metucntis, attenti, aut dor# mitantis, Hæc qui praeßitit, non ne,quicquid ars po teß,abfoluit C Quantum licuit, uiuam hominis fpe# ciem in mutum fimulacrum tranßulit. Nee aliud exigi poteß a pidore. Agnoleis formam eius,qu^dc# pida eß,uides ætatem amp;nbsp;afiedus:fortafsis amp;nbsp;uaktu# dinem adde, quod à quibufdam efiedum legimus» agnofcit indolem amp;nbsp;mores amp;nbsp;uitæ Ipatium phyfio# gnomon. Sedimmane quantum illicabeßhominisC Quodex ßimma cute conrjeipoteß, expreßum eft. Cæterum cum homo conßet ex anima amp;nbsp;corpore, quantulum illic eß unius partis, ciufque deteriorisC

Vbi

DE IMITAT, CIC»

Vbi cerebrum,ubi caro,ubi uænæ, ubi nerui amp;nbsp;ofla, ubiintefhna,ubi Gnguis» Ipiritus amp;nbsp;phlegma, ubi ub ta,ubi motus,ubi fenfus, ubi uox amp;nbsp;ferme : denique ubiquæ funt hominis propria,mens, ingenium,me^ tttoria,confiIium;Qucmadmodum, quæ funt homilt; fispræcipua, pidori funt inimitabilia : ita fummas oratoris uirtutes nulla afïèquitur affedatio, fed à no^ bis ipfis fumamus oportet. Verum a pidore nihil sliud exigitur,fi præftitit quod unum ars profitetur: ä nobis, fîtotum Ciceronem exprimere uolumus, •nulto aliud requiritur. Si noftrum fimulacrum, quo ^»Tullium effingimus, careat uita, adu, affidu, Geruis, amp;nbsp;ofsibus, quid erit imitatione noftra frigid ^ns C Sed multo magis erit ridiculum, fi tuberibus, *’æuis,cicatricibus,alia ue membri deformitate demü 'ffidamus, ut ledor agnofcat nos legiffi Cicerone, Pinge nos féliciter exprefsilfe in Cicerone, quicquid bominis exprimere poteft abfolutus pidor, ubi pe^ ^nsilludCiceronis,ubirerumtam copiofa,tam fe# bxinuentio,ubidifpofitionis ratio, ubi propofitio-•turn excogitatio, ubi confilium in tradandis argues '^tntis,ubiuisin mouendis affedibus, ubi iucundw tasin deledando,ubi tam felix ac prompta memoria, nbi tantarum rerum cognitio, denique ubi mens ilia Trails etiamnum in fcriptis, ubi genius ille peculiar

amp; arcanam adferens energiamC Fit fæpius ut æniulatione noftra Ciceronis difsimilimi reddamur, Nihil periculofius eft,quam aftedare Ciceronis ima^ x ginem

If: nbsp;STEPH» DOLETI DIALOGVS

gincm.Male cefsit gigantibus aftcctaffe federn fouis, Nonnullis exitium attulit euocaffe deos, Periculofe plenum opus aleæeftjdiuinamülamôd Humana na^ tura fuperiorem expnmerelinguam. Cicero nafcHor tafsis poteft aliquis, fieri nemo, V I L L. Miraref, nifi Erafmus in re nota amp;^ peruulgata multus amp;info# lens elle uellet, Perfpicuum eft,atque ante oculospo fitum,lineamenta tantumjamp; colorem fimulacro apP dore imprimi poflè,carnem,uenas,neruos, ofla,fan^ guinem,uitam,motum non inqci, Quem hæc,tacen^ te Erafmo, præteribât C Igitur ut, quæ funt hominis præcipua,pidori funt inimitabilia,ita fummas orator ris uirtutes nulla aflèqtur aftedatio,fed a nobis ipfis fumamus oportet, Ç^uandiu his nos uerboruminä* uolucns Erafmus implicabit; quândiu his nos excm plis impudenter cruciabit ; Anquifquamid arbitras tur, fimulacrum ,quo Ciceronem referre contendi^ mus, inuentione, memoria, pronuntiatione confias» Hæc,uitam,acT:um,aftedum, nemos, amp;nbsp;offa fimu^ lacri Ciceroniani Erafmus uocat, quæ uix in fmula;^ cro præftamus : fic imitatione noftra nihil eft frigid dius, Ciceronem non exprimimus, Qiiis etiam (in^ quit)illud Ciceronis pectus,quis reru tam copiofarn, tam felicem inuentionem , quis difpofitionis ratio# nem,quis propofitionis excogitation cm, quis confi# hum in tradandis argumentis,quis in mouendis affe dibus, quis tantarum rerum cognitionem referatîquot; Ad infulfas iftas Erafmi uoces nemo rifum teneat,aiit indigna

DE I M I T A T. GI C» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iCj

Jndignatione non ferueat, Sed neutrum ui'ro graui lt;^onuenit.Quanquam improbitate magis, quàm me? ptijs peccat,grauitatem tarnen retinebimus, confiant tiç ccdemus,amp; à nobis ille ita urgebitur.Quid nos, ut Summas Tullq in dicêdo uirtutes animaduertamus, ^cogno(camus,aut incitat,aut perficitC Earn anb ’^aduertendi cupiditatem,amp; cognoicendi facuhatem ^natura proficiici non dubitas, Itaque an,quæ nos ^deaanimaduertendamouet, amp;nbsp;ad cognofcendaiu? ^at, fimilia conantes defèret Çquot; An nobis cupiditatem iniecitj quam explere uel nolit,uel nequeatC An Tub ^'ouniad bené dicendum uiam patere uoluit,cæteris Omnibus interclufîtC Maueret modo foren G s ufus, honos eloquentiæ haberetur, effet oratonbus apud *^05locusîcaufas dixifTent antea multi, dicerent^ nuncnonpauci,inquibus non unum Ciceronem, ^èdfexcêtos agnofceres,a quibus Ciceronem non fo? ^umexprimi, feda-quari,amp;fuperari forte diceres. Confiteor equidê artis oratoriæ, ficutrerum omniû, ‘laturam effe principem,fedfimulinillamaneofèn? tfntia,eandem return parentem,quæ nobis uirtutum omnium igniculos,amp; difciplinarum amorem ingene? mt,Cicerone in hoc peperifle atcp procreaffe,ut in eo omniaartis dicendi ornamenta amp;nbsp;uirtutes difpicere polfemus. Quare fi ars totadicendi, imago quædam tfiamp;fimilitudo in ingénus omnium infita, quo po? tius obledabimur, cui potius fimiles efïè cupiemus, quamipfi ilU,in quo ueram artis oratoriæ imaginera x î contera

1^4 STEPH, DOLETI DI ALO G VS contemplemur f Quem potius ampledemur,cui po tius hærebimus,quâm iUi, cuius Icdio amp;nbsp;imitatio, eâ, quæ orta eft iam in nobis amp;nbsp;procreata,artis oratoria facultatem educet amp;nbsp;confirmet C qui ea, quæ animis noftris affixa funt, amp;nbsp;a iènfu tradita atque impofita artis dicendi ftudia, confuetudine amp;nbsp;exercitatione, quó afpirant,deducatC qui nobis elegantem uerboiJ rum apparatum conférât C qui non in aures noftras dicêdipræcepta,ut rhetores,infundat,fed qui,quälen nus,8lt; quomodo dici fingula oporteat in animo no^ ftrofuis orationibus infcribat7 Cui potius ftudcbigt; mus, quam ei,in quo certa funtamp; obuia,quæimitari posfis,omniaÇin quo omnia patent,in quo fefe ultro omnia ad imitationem offèrunt, atque proftituunt^ quo ledo nihil dedifcendum, nihil emendanduffl. nihil corrigendum;’ Neque certe id uerendum eff quod Batauus tuus plerilque accidere fcribit,ut tube^ ribus,næuis,cicatricibus,alia ue membri deformitate Ciceronem referamus,Cui tam efffenata maledicen^ di libido grauitatem non excutiatC quem ad loqua^ citatem non impeUaff Næuis tuberibuftp, cicatrf cibus,membrorummutilatione deforme Cicerone^ Qiiæ corporis, id eft icriptorû,uitia, fi in eo uerferis, contrahas,quibus deformis,ut ille,fias ; Ad hanc in# faniuocem,hæcmox alia furentis uerba accedunt, Vt male (inquit) cefsit gigantibus affedafie fedem Iouis.*ita periculofæ plenum opus aleæ eft, Ciceronis linguam exprimere, Libéter obtredatorem aliquan#

de T M I T A T, CIC» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;165

^0 euolutum integumenris difsi'mulationis (uæ nu^ lt;latumcp uideo» Euomuit tandê, quod illi ftomachü prernebat, inuidiæ fuæ ui'rus. Quod eum adduxit, w Dialogum fuum Ciceronianum feriberet, ubi exb *^16 generofê^ executus eft, amp;nbsp;Logolq laudes,quan ^mlicuit, obtriuit, ne uni tantum inuidiffe uideregt; tur,poftcrorum commodis amp;nbsp;gloriæ infidias tendit» Ciceronis imitationem periculi amp;nbsp;aleæ plenam cla^ ^M^ damno aliquo, credo, ob Ciceronis ledionem äffedus.Eafdem dédit ob nimium Tullq ftudiû pce^s Kidieuh uiero» •las, quas Hieronymus» Vapulauit acerrime, uerbe^ nympena ob ci ribus,Dei iuflu,cæfus eb.Inique eam ob rem cæfum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ledione.

^ttun^ dicerem, nifi diuinitus hoc fadum uulgo ia# ’^taretur»Etenim ne horam quidem in Ciceronis le^ ^one ab utrouis pofitâ conbat»Nihil utroep à Cice fone remotius,nihil longius obdudû,nihil minus Ci ^^roni fîmile» Illis tamê nugis cupide nos in metu ad^ tutetet Erafmus,ifto nos dolo libenter a Ciceronis Iniitatione deterreret: fed ftultis forfitan uerba dabit, paulo prudentioribus ifta calliditate non imponet» Diuinam Ciceronis eloquentiam,utErafmus,nobis ^d noninuident, illam unam ut eolamus, præcipiût Sdubent, nec le quicquam præbantius dedifle homi nibus fatentur» M O R. Finge nos amp;nbsp;tibi Ô^ deorum tonfilioueliufsis alfentiri atep morem gerere» A' me tarnen audies illud Horatianum, “Breuis elfe laboro, Obfeurus fio,lèdantem læuia nerui

x s Défie

1(6 STEPH, DOLETI DIALOGVS Defidunt,animiez : profdTus grandia turget.

Ita qui affe étant atticilrnum, pro arguns ac uenufts fiiint aridi : qui genus Rhodiefe, dülóluti : qui Afia^ ticum, timidi. Laudata eft in Salluftio compofitionis breuitas, non ne fi quis hanc fuperftiiiofè conetur æmularbpericulum fit, ne concifusamp;abruptus eua^ date Prædicatus eft in Demofthene uerborum amp;nbsp;ar# gumentorum modus, cui nihil pofsis detrahere. Ad hanc laudem æmulandam fi quis componat fean# xie, quo Demofthenicus efle uideatur, periculo uici# nus eft,ne minus dicat, quam oportet. Applaudnur Ifocratis, Socratis ftruduræ numérise^. Hue quinto hementer annitatur,in periculum ueniet,ne fuperfti^ tione compofitionis fitmoleftus,amp; artifieq iadand ne fidem amittat, Senecæ laudata eft copia. Huius in# cautusaclèdulus æmulator, periclitatur, ne redun# dans amp;nbsp;immodkus euadatpro copiofo. Bruti graui# tatem fi æmuleris anxiè, fortafsis tnftisamp;afper cua# des.Laudatur Crifpi iucunditas.Huius æmulatorue niet in difcrimen, ne pro iucundo fiat ineptus aut Ie# uis. Noui qui cum mirabilem illam Ouidq facilitate conarêtur exprimere,uerfus eftutirêt, amp;nbsp;neruis amp;nbsp;fpi ritu carentes. Et ne fingulos commemorando tibi fiarn moleftus, dicam in genere quod reftat.Inqui# bufdam eminet argumenti fubtilitas, hanc qui uehe# menter affedat,periclitatur,ne uel frigidus,uel obfcu rus fit. In alijs admiramurfelicem artis neglcdum. Hoc qui côtendit effingere, fortafsis in uulgare dicen di uel

^iuelpoti'us gamendigenus incidet. In alio dilucet ftimma arus obferuatioJd qui nitatur exprimere,in^ ddet in fcænicum quoddam dicendi genus, Atticæ fï'Ugalitati proxima eft exilitas : copiofo uerborum ^uxuijuicinaeftloquacitas. Ex rjsuero fiintquædâ, 9uæ fie eminent in autoribus, ut pro uitrjs habenda Iint,niß Hindis uirtutibus penfarentur : quemadmo duin in Seneca compolitionis abruptum,amp; Entent tgt;arum immodicarum denfitatem multæ uirtutes cx^ tufant, ut præceptorum fanditas, uerborum ac re^ ''Om fplendor, amp;nbsp;iucunditas orationis, Nee Ifocratis ^ludaretur cópofitio,nifi peripicuitas didionis,amp; fen ^^ntiarû grauitas illi patrocinarêtunQuæ omnia hue pertinent, ut,cum in Cicerone tarn multa fint huiuG '’lodijpericulofam fcias Erafmo uideri illius fuperftb tiofam amp;nbsp;addidâ æmulationê, quando uirtutes,qui# ^usißa uel commendauit,uel texit,æmulari non pof Turnus. Tam fluidum eft illi didionis genus,ut remif# fus ac folutus alicubi uideri queat : tam exuberans Uerborum copia,ut redundans: tam artis obleruans, ut declamatori, quam oratori propior, fidei iadura r)eclämdton,qiü captans artifiep gloriam : tam liber in infedando, ut ordtori propioré makdicus haberi pofsit: tam effufus in iocos, ut Ca# ^j.^^ toni conful rifum mouerit : tam blandus alicubi, ut abiedus : tam compofitus, ut, feuerioribus ingenqs mollis ac parumuir didus fit, Hæcut fateamur in Cicerone uitia non effe, propter infignem illam na# tufs felicitatem, quam decent, quæ facit omnia t ut

x 4 etiam

1158 STEPH» DOLETI DIALOGVS €tiam uirtutcs fint,fic tarnen fi'nt,ut ob uiciniamnon careant fpecie uitioriim fub iniquo indicé, attamen ille reprehenfionem eximrjs acplurimis uirtutibus penfauit,ut omnium iudicio calumniator impudens habeatur, qui conetur aliquid inhuiusorationcre^ prehendere, VI LL^NullumhadenusErafmusd© dit maius aut exprefsius fuæ uel loquacitati, uel ob# tredationi,uel difsimulationi teftimonium,Loquace tati indulget,quirem neep cuiquam dubiam, neque neceflariam,uerbofius periequitur» Obtredationis fufpitionem infert,qui florentifsima uirum gloriajamp; omnilaude præftantem notis turpiisimis labefadat. Difsimulationê aperte prodit fuam,qui nefaneinfli^ dum uulnus, leuitcr podca abiterget. Nimirumcugt; ius nifi loquacis, fuit, Attico, Rhodienfi, Afîâtico feribendi generi finitima uitia enumerare f SaUuftj breuitatê iucunditatemfp prgdicareC in Demofthene argumentorum modum often dere,omnia denitpin omnibus feriptoribus examinare, ut nobis pcriculo^ fam cum reliquorum, tum Ciceronis imitationem probaretjUt nos à Ciceronis ftudio reuocaret^Cuius porrd nifi obtredatoris,fuit,Ciceronem tamflub dum appcllare, utremiflus ac folutus uideri queatï tam exuberantem, ut redundans : tam artis obfer# uantem, ut declamatori,quam oratori propior: tam liberum in infedando, ut maledicus haberi pofsit: tam effufum in iocos,ut fcurra: tam blandum,ut ab# iedusï tam compofitum,ut mollis uideaturC Anifia

DE IMITAT, CIC, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;16^

3^Uudem, non obtredadonem pertinent;’ an ifta ad ®gt;^nandum,non detrahendum apta funtçSimul cum t^raimogarrulus amp;nbsp;loquax dicar, fi,quæ a Cicerone ^*^teapropuliàui,eademnuncin ilium ab obtreda^ collera Slt; exaggerata, pluribus amouere ßu^ ^fam, Gaudebo potiiis,amp; fumma lætitia effèrar,dugt; P^^x fenis ingenium perlpici, difsimulationem pro^ ^biniquum animum patère, Ciceronem ubi uitijs ^l^rutum probare adnixus eft, fîc inuidiam occultât, ^ttamen (inquit) ille reprehenfionem omnem exb ®ijs ac plurimis uirtutibus penfauit, Quem igitur ^upra omnem reprehenfionem elle putabamus, uitio ’^on Omni caret,caret autemÇ at uitrjs omnibus Icatet: '^^niiflusefi^5(^fi)lutus,redundans, artis nimiumobü ^aruans,DecIamatori,quam oratori propior,maledi# ^Sjdfufus in iocos,abieâus,mollis, parum uir,exan §uis, Colligit hæc Ciceronis uitia identidem Era fi ®us, hæcdiligenter notât,hæc exponit,utà ferfi ptods tam uitiofi ledione imitation e^ refugiamus, Sedquæ uitia funt, uel uitio proxima, diuinis texit uirtutibus. Eftneiam,qui Erafmi uel diCsimulatio# nem,uel inconfiantiam animi,uel fiultitiam ignorer^ Contaminauit,quem poftea ornât : lenit, quem offen derat : hos aftus nobis occultos,hanc calliditatem no bisignotamputat. Quibusredundat uitijs Tullius, ca nos polie fequi fcribit,. uirtutes inimitabiles dicit, necabexêplo præceptis ue peti poffe aftirmat.Colliïs git,nullius imitationem elle periculofiorem, quam

170 STEPHY DOLETI DIALOGVS

Ciceroni's : quem fi totum èC unum tibi propofueris, non in hoe tantum, utillum exprimas, uerumetiam uincas, non prætercurrendus erit, fed relinquendus magis, Alioqui fi illius copiæ uelis addere,fies redun/ dans : fi libertati,fies pctulans : fi iocis,fies fcurrilis: fi compofitioni,fies pro oratore cantor» Itaque fit, ut fi Tulliûæquare ftudeas,pericliteris,ne hoe ipfo penis dicas.V I L.Habet obtrcctator,in quo maledidafua copiofe eftundat.Prope eife putat, ut iftis inuftis Ci^ ceroni notis territa iuuctus, Ciceronem uelut deform memfugiatjUtTulliumtot maculis contaminatum negligat, ut periculi plenam Ciceronis imitationeni reijciatjUt uiam fledat,amp; ftudium fuum omne in nu' gas conférât, ut pro orationibus Ciceronis, Querf moniam pacis legat : ut Ciceronis diuinitatem fafit“ diat,8C neicio quas Colloquior urn, Adagiorum, En# comiorum quifquilias trieasep recipiat» At hoefiupu dis fuadcbit,rede inftitutos d Cicerone non auellet, Periculi nihil habet illius imitatio,neque hoe efi time# dum,ne,fi ilium exprimcre, square, uincere conten# damus,tum aut redundâtes aut pétulantes, aut feut# riles fimus» Illius copiæ, libertati, iocis,compofitioni nihil addemus,cui nihil addi poteft, led copia, iocis, compofitione rede amp;nbsp;perite, ut ille, utemur, hoc^ tantum Ciceronem uincemus,fi id aflèquemur,utilli pares,non illoinferiores uidcamur. M O R.fftalius ïcrupuius,qui magis urget animum, fi non grauabe#

DE IMI T A T^ CI Cgt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;171

ris audire.Än een fes ullum hominem eloquentis no men promereri, qui non dicat aptef Nequaquam: quandoquidem hæc præcipua uirtus eft oratoris^ap^ pofitê dicere» Verum illud appofitum, undeperpen# ditur,non ne partim a rebus, de quibus uerba hunt: partim à perfonis,tum dicentium, turn audientium: partim à loco,tempore,reliquis^ circunftantijsî hagt; quenonerit Ciceronianus Ji quisin theatro différât deStoicorumparadoxiSjde^ Chryfippeis argutijsl 2ut apud Areopagitas in capitis difcrimine lalciuiat facetijs : aut de re culinaria, uerbis ac figuris tragico^ i^um loquatur. Ifte nihilominus ridiculus erit orator, ^uàm fi quis in tragico cultu faket Atellanas ï aut fe# ^bquodeftin prouerbijs, inducat crocoton, fîmiæ purpura,Bacchum aut Sardanapalû leonis exuuio, ^daua exornet Herculis.Nihil enim laudis meretur 4uamlibet per ft magnifiek,fi fît ineptu.Nec M«Tul ^us,q fuo ftculo dixit optimc,dixillet optime,fî ætas ^^Catonis Cenforij, Scipionis, aut Ennq, fîmiltmo^ ^oftiflètlocutus» No tuliilent prifcor5 aurcs coptu ^ud amp;nbsp;numeroftim dictionis genus, nimirum horrid ^ioribusaffuetæ. Nam iftorum oratio moribus illo^ ^m temporum congruebat» Oratio quafî ueftis eft ’’Q^um, Veftis autem, quæ decora eft puero, non de« ^^ffenem: nee,quæ fœminæ congruit,conuenirct uw ’'U » nec,quæ decet in nuptrjs, deceret in funere : nee, 4'’®laudidabatur olim ante annos centum,nunc y x proba

17X STEPH4 DOLETI DIALOGVS probaretun Contemplare in piduris, non admodu uetuftis,fortafsfs ante annos fexaginta editis, cultum muliercularumaulicaruniacprocerum,quo fi quis nunc prodeat in publicum, futurum fit ut putribus malis apuerisacmorionibus lapidetun Qiiis enim nunc ferat in honeftis matronis cornua, pyramides, metasepprælongas inuertice prominentes,frontes ac tempora pilis arte uulfis glabra ad medium prope cranium ; in uiris pileorum thoros cum ingenti eau-' da penfili, oras ueftium infedas, thoros in humcris tumentes, cæfariem duobus digitis fupra aures de^ rafam,ueftemlongebreuiorem, quamutad genua porrigatur, uix pudenda tegentem, calceos roftris in immenfum porredis, catenam argenteam a genu ad talum reuindam C Nee illis temporibus minus prodigiofus fuiffet cultus , qui nunc habetur hone«! flifsimus. Da nunc, fi libet, Apellem ex pidoribus: qui fuæ ætaiis amp;nbsp;deos amp;nbsp;homines optime pingere fo^ litus eft, fi quofatorediret in hoc ièculum, amp;nbsp;tales pingeret Gallos,aut Germanos, quales olim pinxit Græcos , tales Monarchas , qualem olim pinxit Alexandrum, cum hodie tales non fint, non ne di# ceretur male pinxifle C Si tali habitu pingeret quis deum patrê,quali pinxit olim louem : tali fpecie Chri flu,quali tum pingebat Apolliné,num ^bares tabu# là C Quid,fi quis uirginê matrêhodie ficcxprimeret, quêadmodû Apelles olim eftigiarat DianâÆt fi quis templa

DE IMITAT, CIC, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;175

^^•^planoftratalibus ornaret fîmulacn's , qualibus ^limLyfippus ornauit phanadeorUjnum hune dice y^s Lylîppo fimilcC VIL, Quorfum hæc,nifi ut fuo ?’^®*igoîiuniodioEra(mus obfequaturÇ niTi ut ib inepte minimccp appofitè caufam dixide pro# °^7 lieep oratoris nomine fpolietC’ uiri iudicio catena ^ fama contaminetîT Ingenio nemo eft tam ftupido, ^^ifummâ primamep oratoris uirtutem efte neiciat, ^pteappofiteep dicere, fed nee ille dubitat, uerba ’'fbus feruire , quæ non cum rerum ftatu mutant ^b fed ad res öd occidentes, amp;nbsp;renafcentes apte fem^ P^rappofite^ accomodari pofsunt : nifi forte Eraft ’^üs(utantiquitatemalpernatur,2lt; nouitaiis cupb ^us eft) nouam linguæ Latinæ formam induci uelit, ^antiquumlèrmonem repudiari, Iudicio acri ora# totjamp;prudensjnonintheatro de Stoicorum para^ ^oxis difputabit, neque in capitis difcrimine facetijs bfciuiet, necdereculinariauerbis ac figuris Tragik torumloquetur,necSardanapaIum leonis exuuio, aut Herculis claua ornabit: omnia rebus, peribnis, tempori, Sc loco apta conuenientiacp obferuabit, quod utaflequi amp;nbsp;exequi pofsit,iuuat mirum in mo dumCiceronis ledio,atqueimitatio: qui ft ætateCa^ tonis Scipionis^ fuilfet, aut ft hoc tempore uiueret, dixiflet apte turn illequidem, nunefp etiam appofitè diceret,qfdem prorfus uerbis, quibus fua ætate db xit.Tuliflèntamp;Catonisamp;Scipionis aures comptu mud amp;nbsp;numerofum didionis genus, tametfi horrb y 3 dioribus

^4 STEPH» DOLETI DIALOGVS dionbus afluetæ horndiora reieciffent, Ipkndidiora polinora^ admififlent : nos omnia diurne dicentem oratorem miraremur, Rem noftri temporis quamli# bet j puris illis Romanorum nerbisjaut fuaderet,aut dilTuaderet, Orationê uero uefii copara. An in tiefte coficieda uariatur neceflario pannus ï' Nihil certemi nus» Pannum eundemfemper in alias atcp alias fop mas fcindit cofuittp farton Ita in orationê conftruen da,eadê fomper, nee ullo tempore, aut ætate immuta talinguæ Latinæuerba adremnoftram accómoda^ mus,fentêtias uariamus, Non dabo hoe aute,utcuh tus prodiuerfis hominum ftudijsamp;luxuquotanis immutatur, ficuerba fubinde uariari : concédataiu turn, ipeciem orationipro re præfenti adqci, Fuerit cultus ante honeftifsimus , qui nofiris temporibus prodigiofushaberetur, Sanequæelegantia crantés uenufta tempore Ciceronis uerba, dicendi^ modus pulcher, nofira ætate nihilominus elegans eft, amp;ue# nullus, amp;nbsp;pulcher» Sed loquacitati Erafmi dum alte# ra parte relpondi,altera impudentius garrit. Si Gal# los (inquit) tales pingeret, quales olim Græcos Apd les pinxit, aut fi quis tali habitu deuni pattern pin# geret,quali pidus eft olim Iupiter,num probaremus tabulamC Dignacerte loquaci quscftio»Græcos,ut temporibus illis, Apelles pinxit. Gallos, fi uiueret,8i necefte eflet, ut his temporibus, pidurus,amp; formani rei propofitæ exprefsurus, neque quifquam eft, qui deum patrem, ut louem pingeret : llli canicies eft barba

DE IMITAT, CIC, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17;

barba promifla, plena annis fades amp;nbsp;rugofa, column busfuper caput uolitans: hic ætate florenti pingitur, f^cptrum gérés, quo fulmina iaculatur, aliquâdo in? •w diuos accumbens,nectar forbillans,Ganymedem biauians, nutu terram concutiens, Mercurio man# ^atadans, aut ad Argum occgcandS,autLedam,Ses= Mem ue falutandam,aut ad Amphytrioné, ne cum Alcmenain opere deprehéderet, obleruadum. Quis tenten,G quid Gtpingédum album, G quid nigrum, ßquidflauum, G quid cccruleum, pidori uulgatos colores omittendos, amp;nbsp;nouos quærendos putafT bfdemcoloribus utitur pidor,artem {olumamp; linear ’’'entorum dudus ad Gmulacrum attemperat, quo '^dlouem, uel deum patrem,uel Chriftü, uel uirgine ’’matrem exprimere nititur, Eodem modo G quis La^ tinê Græce ue {cribet,n5 aliu fermonem, quam quo ^dRomæ, uel Athenis utebatur, aflumet, nee earn ®brê minus apte,aut appoGte tum dieet,tum fenbet, '^odo arte perGciat,ut in re ipfa nihil Gt uel intra,uel ^’^tra, uel fupra, uel contra remain quo Ciccronis amp;nbsp;^^rbaamp; artem plane imitariIicebit,M O R,Quid;’uis* ^tur præfens feculi Gatus,cum eorum temporü ora tgt;one congruere, quibus uixitac dixit Cicero^’ cum btindiuerfum mutata religio, imperium, magiGra^ ^s» refpub, leges, mores, ftudia, ipfa hominum fa^ o^denique quid nonf Quidigitur frontis habeat ’Ihqui à nobis exigat, ut per omnia Ciceronis more ^icamusjReddat is nobis prius Romam illam, quæ y 4 fuit

17lt;; STEPH, DOLETI DIALOGVS fuit ohm, reddat Senatu amp;nbsp;curiam, Patres Confcrh ptos,equeftrem ordinem, populum in tribus amp;nbsp;Ceft turias digeftum : reddat augurum amp;nbsp;arufpicum coh legia: Pontifices maximos,Hämines,amp; ueHales,3cdi# les, prætores, tribunos plebis, confules, didatores, Cæfares,Comitia,leges, lenatus confulta,plebifcita, flatuas,ouationes,fupplicationes, phana, delubra, puluinaria, facrorü ritus, deos deascp, Capitolium, amp;nbsp;ignem facrum : reddat prouincias,colonias, muni cipia, amp;nbsp;focios urbis rerum dominx. Porto quum undiquaq^ tota rerum humanarum fcæna inuerfa fit, quis hodie poteftaptedicere, nifimultumCicCi^ roni dilsimilis;Adeo mihi uidetur res ipfa clamitare, neminem pofie benedicere, nifi prudens recedat ab exemplo Ciceronis.Qiiocuncp te ucrtas,uideas mu^ tata omnia,in alio ftamus prolcænio, aliud conlpid^ mus theatrum, imd mundum alium, Qiiid facias'^ Chriftiano tibi dicêdum eft apud Chrifiianosdero Iigione Chriftiana : num ut apte dicas, imaginabere te uiuere ætate Ciccronisf amp;nbsp;in frequête fenatu apud Patres Cofcriptos in arce Tarpeia dicere, amp;nbsp;ex oragt; tionibus,quas in fenatu dixit Cicero, uoculasalh quot,figuras,amp; numéros emendicabisC Habendaeft concio apud promilcuam multitudinem,in quafunt amp;^ uirgines, amp;nbsp;uxores amp;nbsp;uiduæ : Dicendum eft de laude ieiunipdc pccnitentia,de frudu orandi, deuth litate eleemolynarü,de fan dit a te matrirnonq,de coiv temptu rerum fluxarum,de Audio literarum diuina^ rum.

DE I M I T, C I C.

177

Cuiquemadmodum reside quibus dicendum eft, frant ignotæ : ita non potuerunt ufttata elle uocabuü la»quæpoftilluni noua curebus nouis exorta ftint« An non frigidus orator erit, qui ad has materias ue^ ^“ripannos Ciceroni detrados afluatC V IL L» Cice ’^oniqui ftudeat, amp;nbsp;ea tradare uelit, non pannos Ci^ fO'oni detrados confuet,{èd Ciceronis ledionc,com patata turn fplendida uerborum copia, turn fcriben^ ^gt; forma elegantiore amp;nbsp;uenuftiore fada,ornate,fplen ‘^de,copiofe, uarie, diftinde amp;nbsp;dieet, amp;nbsp;fcrlbct, quæ ^^lErafmus, uel Erafmo fimilis, Adagiorum centos ’^*tgt;usimplicabit,atque inuolueu At mutatus eft tern porum ftatus,mutatain diuerfum religio,imperium, *^®§ifiratus, refpub»leges,mores,ftudia. Ciceronian ut dicamus,reddatur prius Roma necefle eft,cum Eo fcnatu amp;nbsp;curia, cum patribus conferiptis, cum ^4ueftri ordine, cum populo in tribus amp;nbsp;centurias ^dlo» His ne, More, minutulis uocibusamp; nomb

^^ni uerba omnibus in dicendo præftitiiC An his tan ^nididionibus lingua Latina contineturC Pluribus ^on repetam, quæ fatis a me antea diiputata funt, ’’ft,utErafmus,facia,qui utlibri fui nugisamp;loquan ^■tateinturgelcat,eadein millies infercit atep inculcau ^faque quod ad hanc rem pertinet, a me fic feme! ha« °«o« Nihil eft, quod Erafmus obrjeiat, mutata elle °ninia, in alio nos eile profeænio, aliud nos ipedare z theat

178 STEPH^ DOLETI DIALOGVS theatrum,in hacrerum immutadone, fi Chriftfano dicendum eft apud Chriftianos de religionc Chd^ fifana, non, ut apte dicat, neceffario imaginabitur fe uiuere ætate Ciceroni's, amp;nbsp;frequente fenatu apud Pa tres Confcn'ptos in arce Tarpei'a dicere,fedprimum, qua diues erit,amp; bene indru^us, egregiam uerboru lententiarumcj^ Ciceronianarum, id eft, uocum pu^ rifsimarum amp;nbsp;fplendidifsimarum,at(^ fententiaruni graui amp;nbsp;fapiend oratore dignaru, reiep congruentiu lupellecftilê exponet ï quæ ft curta fit in eo genere, Si uerba rei Chriftianæ apta defint,tu,qup cofuetudine diuturna trita funt,amp; dodoi^ iudicio non impura, K bere aliunde aflumet,atcp fententiaruni pondus ex fa cris literis corrogabit : fteep amp;nbsp;CiceronianeSi Chn^ ftiane dicet,necpridiculus autineptus erit,fiuedelau deieiunij, fiuedepoenitenda, fiue de fmetuorandi, fiue de udlitate eleemofynarum,fiue de fanditate ma trimonrj,fiue de contemptu rerum fluxai^,fiue de di uinarum literal^ ftudio oradonê habeat : Quæ quo^^ niam Ciceronianè tradare non po tuit, Ciceronian e tradari non pofte putat Erafmus,Sed quo hee modo Ciceroniane tradaiïèt,teniporum noftroi^ nouisuo cibus addida, qui foluta alia amp;nbsp;libéra Ciceroniane non fcripfitC tanto uir in eloquêtes odio,tanto male^ dicendi ftudio ardens, ut, quæ necaftècutus eft, nee præftitit,ea eximie præftâtes aut criminctur,aut per^ petuo rideat, nee ullam oradonis forma probet, nifi prouerbioR2 farragine, amp;nbsp;exemploi^ cumulo extras dam»

DE IMITAT» CIC» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17p

âam,Quoufcp uero affluere mendacrjs fenem patie^ murCHanc unam habet garriendi maten'â,Ckeronis quod fimios efie dicat.quibus fordent iierba omnia, niß ex Cicerone depromptatqui religionis noftræ uo ceSjUtputidas 8^ fquallidas afpernâtur,Modum iam fedatgarnedi fenex:nominet,proferat,indicet Cica^ ronianû quendâ tanta in uerbis aut iblicitudine aut teligione,qui fi alias noces non reperiat, uel ad cultû noftrum maxime appofitas elle feiat, ab eis religiofe temperet aut abftineat ; turn cum illo ridebimusjtum Ciceronianos conuitiis,utiile,Iacerabimus, Sed cum foant,qui Ciceronem imitatur, multa ab eo in libris thetoricis amp;nbsp;philofophicis fiCta atque induda uerba Latinis anteainaudita, cum etiaapud eum reperiant 15eatitatem,beatitudinê, finem bonore, uifum, uifioss ’tem,fpeciem,propofitü,reiedumjoccupationê,con^ tentionem,fuperlationêj complexionê, tradudioné, frequentationc,Iicentiâjgradationê,ftatum,conftitu tionem, indicationcm,contincns,firmamentü, indu^ dionê5propofitum,aggrefsionê,infinuationê, aeda^ *tiationemjamp; kxeenta alia uel percgrina plancjud in earn fignificationem detorta, quam Pop, Rom, non agnolcebat, an uerifimile eft, illos Ciceronis excplo, quælingupLatine dcellc uidêt,aliûde mutuari dubi tare^Non dubitât mehercule,neep uoces Chriftianas horrent: quod genus funt,ecclefia,apoftolus, epifco pus,Gatholicus,orthodoxus,hæreticus,fchifma,charf fifma, dogma, ebrifma, Chriftus, baptizo, parade# z z tus,eu

180 STEPH» DOLE Tl DIALOGVS tus, euangdium,cuâgelizare, euangeUfta,profeliius, cathecumenus,exorcifmus, euchariftia, fymbolum» anathema.Hæcôi his fimilia,fi quado opus erir,ufur pabunt, V eruntamê, an huiufmodi uocibus neceila-' rio in orationê noftra immigraribus, ud omatiores, ud fordidiores fumiiscAn bis continet Ciceroniana dicédi formaç Aliud eft, quod a tequæfîtû uelim,ôi difïblutû,(î pofsis,quod te pofte non ipero.Finge Ci ceronianû quempiam orationem de re Chriftiana ha bere apud promiicuam multitudinc,in qua fintuirgi nes,uxores,uiduæ,amp;:curati melius facerdotes,quant curâtes,turba ut artium omnium, ita linguæ Latinæ ignara : an quod Chriftû fæpe nominet,an quod ec^“ clefiam,fidem, amp;nbsp;illas tuas uoces tertio quoqj uerbo répétât, rem ideo apertius explicabitC an magis deb étabitCan acrius cômouebitC Obftupefeet utiq? imp2 rita multitudo,netpob frequentem chriftianoi^ uct# borum ufum amp;nbsp;inculcationê,chriftum charius autiu cundius amplexabitun Qiiôd fi doctis amp;nbsp;linguæ La tinæ nÔ uulgariter peritis fcribat,ut dodis doch nort indodis fcribunt,aut lî coram eloquêtibus amp;nbsp;faeûd/s uiris de re chriftiana oret,ac pro ecclefia facrâ condor nem,aut ciuitatê, aut remp. pro ethnico perduelkm: pro hærefi,fadionem: pro fchifmate,feditioné : pro# Êde chriftiana, chriftiana perfuafionê : pro excomu# nicatione,proicriptionê; pro exc5municare,diris amp;nbsp;igni intcrdicere:pro apoftolis, legato s : pro Romano Pontifice,flaminê dialem : pro côfeftu Cardinalium, Patres

DE IMITA T^ CIC,

i8i

patres Confcriptos : pro fynodo generali, S, P, R, ^dpub, Chnliianæ : pro Epifeopis, Præfides pro:» ^'•idarum : pro eledione Épiieoporum , coinitia; P^ofynodica conftitutione, Senatusconfultum : pro ^ummo Pontifice , fummum ciuitatis præfedum: proChrifto capite ecclefiæ,fummum Iveipub.PrxlL ^^ni : pro diabolo,fycophantam : pro propheta, ua^ ^^•^ gt;nbsp;aut diuinum : pro prophetrjs, oracula diuûm: pfo baptifmOjtinduram : pro Milla,uictimam : pro confecratione Corporis Dominici, Sacrofanctum pa •^ificium : pro Euchariftia, fandificum cruftulum: pi’o Sacerdote,facrificulum autfacrorum antiftitem: P^oDiacono,miftam autcurionem : pro gratia Dei, '^Uminis munificentiam : pro abfolutione,manumiG Tonern ponat î an dodos audiences,minus aut doce# ^itjautobledabitjautcommouebitf Verba propria J^ondiefcientamp; pulchre translata dicent, allufiones laudabunt,rem^ tarn eximrjs uerborum ornament tisilluftratam illuminatamcp mirabuntur. MOR, Paganitaseft Villanouane,paganitas eft, quæ ifta perfuadet auribus atque animis noftris. Titulo dun# toat fumus Chriftiani, corpus aqua facra tindum tft,fedillotamens eft : frons cruce fignata eft,animus crucem execratur : lefum ore profitemur, led louem optimum maximum amp;nbsp;Romulum geftamus in pe# dore, Alioqui fi uere, quod dicimur, eflemus, quod tandem fub idle nomen oportuit uel cogitatiombus, udauribus noftris efleiucundius nomine lefuCper

z 5 quern

iSi STEPH» DOLETI DIALOGVS

quem à tanti's mail's erepri,cuius gratuita bcnignitatc ad tantam dignitatem uocamur, ad æternam félicita# teminuiramur : adcuius mentionem contremifcunt impfj fpintus,genen's humaniplufquam capitalesho fles : ceruices ac genua fubmiitunt æthereæ mentes, Qiiod tam efficax eft, ut ad hiiius inuocationem fu# giant dæmones, cedant immedicabilcs morbi,reui# uifcant mortui : tam blandum 8c amicum, ut nulla fit tam acerba calamitas, quin magno folatio lenia# tur, fi lefum ex animo nomines» Et hoc nomine per# fuademus nobis fordidari nitorem orationis, cum Annibal, amp;nbsp;Camillus mera fint orationis luminal Eqciamus,reuellamus, profligemus ex animo paga# nitatem hanc,pe(ftus ucre Chriftianum ad ledionem adferamus,Slt;uidcbimuslucidifsimam ftellam addt^ tam orationi,quoties lefu Chrifti nomen fuerit infer# turn : eximiam accefsifte gemmam, quoties Virginis matris,quoties Pauli, Petritp nomen admifcebitur: multum decoris accefsifte,quoties ex diuinarum hte# rar urn adytis,quoties è Ipiritus fandi lecythis ac my# rothecijs, feuten nam uiderimus interiedam» Mih* crede,fub Ciceroniani nominis uelo,per fpcciofi titti# liprætextum, infidiæ tenduntur fimplicibus,amp; ad fraudem idoneis adolcfccntibus. Paganitatem profit“ teri non audemus, Ciceroniani cognomen obtendi# mus» V I L L, Qiiis fic loquentem Erafinum au# diens,Erafmum elfe exiftimet C quis non potius Mo# nachura benepotum in fuggeftu baubantem, boan# tem

de IMITAT, CIC» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i8j

tcm,tonantem arbitrctur C fed fallor: Erafmu omnes agnofcent,qui Erafmi confuetudincm non ignotam babent, nulla in rcjquàm in theologico fcrmone lo^ quadoris, autinfolentius garrientis. Subito èreda defleditjamp;fe in fuæ dicacitatis campum rapit:ubi Longolio detraxit, ubi Ciceroni,quas potuit, notas Wipoluitjubi nos ab illius Icctione reuocare conatus cft,ncc le quicquam profccilfc uidct,tcrgiuerfatur no *ncallide,Ciceronis imitationem, paganitatem uocat: tituloduntaxat coscflc Chriftianos clamat, lefum oteprofiteri,{èdlouem optimum maximu mjamp; Roü ’^ulum in pedore geftare fcribit, qui Cicerone oblc^ dantur : tum titillante garrulitatis uoluptate, fefe in Hominis lefù laudatione fundit, illius uim explicat, iUudmultis dignationibus cumulât, nemini ignotis quidemillis,lèd in hoc tantum ab co exaggeratis, ut libcriusprofufius^garriret, ut nos fualoquacitate obtunderet, Probatum eft à nobis proxime minutu-* lisiftisuocibusnihilarti dicendiaut addi pofle,aut ^ctrahi. Quid plura in earn rem adducam C offert fè diudjin quo paulum immorandumeft, ut Erafmi wakdida reprimamus,ut tantam conuitiandi libidP nemcompefcamus, Paganitas eft (inquit) quæ dcc^ tonis imitationem fuadet. Paganitatem profiteri non audemus, Ciceronianum nomen obtendimus, Inauü dita ifta Bataui graculi garrulitas, perniciofum iftud Bataui fcorpionis uirus, mcntcm mihi pene adimit, hdt^jUt utrum plus mirer,nefciam, an tam maledP

cum

184 STEPH, DOLETI DIALOGVS cum hominem a natura potuiffe procreari, an a no# bis uel cum fauoreamp;beneuolentia tarn diu tolerart Sadolet^. Paganitatem Ciceronianis obrjcit, Tein paganitatis Bembui, nbsp;nbsp;fufpitionem uocat Sadolete,qui Ciceronem tarn pub

ehre refers, Teeademperftringit Bembe, quitotus Ciceronihæres. Vos feeleris omnium teterrimi infi^ mulat : uobis labem feedifsima turpifsimam^ afper git, tametfiuos amare,colere,obleruare^ fimukt, nemini ingenue amicus, omniu laudi inimicus, Pro# deat in apertum tua Sadolcteintegritas, atque inno# centia.Eluceant laudati ab omnibus tui Bembe mo# res,amp; uita nullis flagitrjs inquinata,an in uobis Cice# ronis alTeclis redolebit paganitas C an in uobis religio nis contemptum olfaciet Erafmus7Hæcuobisfufpî tio nullo modo timend a eft, quæ fi in uos caderepol# fet,amicorum exiftimationem tueretur Erafmus,non læderet', uir amoris, ut præfè fert, in uos multi. At enim inuidia amp;nbsp;odio in Longolium flagras ad quem eloquentiæ laude accedere non potuit, eum religio# nis nomine fuperare conatur. Illum paganitatê pro# feftum icribit,fub Ciceroniani nominis uelo.Lon# golio qui familiariter ufi funt, fimilc nullum de Longolio teftimonium dicent, omnia fan eta amp;nbsp;reli# giola de illo loquentur , bene moratum referent. Ac quoniamquid quisquederequauis ièntiat, faci# 1e aut uultu aut fermone disfimulatur, fcriptis^ nos Eepius aperimus’quæ Erafmus edidit,queque à Lon golio relida funt, iudicibus non ignaris legantur.

D £ IMITAT» CIC, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;185

* ^’^gcnter ponderentur, feuere exammentur, Nemo trafmi ftilum möllern, muliebrem, puerilem, abfur^ ^^ni,abfbnum,perturbatum,difcrepantem,præpo *‘frum,impolKum ,incomptum , dilfolutum abie^ ^Umeç non iudicabit.Longolium plane eloquêtem 3ffirmabunt omnes, ilhc^ non difsimilem dieent, in ^uius feriptis ed ftudiofèamp; multum uolutatus, Ve^ *^^01 nihil hæc ad religionis fpecime. Altera difcutian# ^f parte Erafmi commentationes, Quibus,ut debet, ^ifpliceteffrenataLutheri audacia : quibus inuila eft butherifeda,Lutherum ipfum fub Erafmi feriptis ^3têre,Erafmum totum Lutheri uenenum exhalare efferent, neep alia caufa difsimulanter amp;nbsp;dubie ple^s *^3lt;^locutüillum, niß ut,qua inuidia Lutherum one coudreEraßnat ^ätüm uidebat, earn fua difsimulatione öd dubio an- ”°J^ «perte fau ^pitiep in omnibus fermone fugeret, confuleretcp ^ '^'‘’^^ ^'^^ ^‘*^'^ fuarum lucubrationum immortalitati, quas äpluriü ’®gt;s, fed ^ Gallis maxime,reiecium attp explofum iri

I P^ofpiciebatjfi eadem,quæ Lutherus,fcripfifïèt,Sua ®obis^ dicacitate amp;nbsp;fcurrilitate illudipoÜè fperauit, ^ätpperdifsimulationis cuniculosinduci,quæ aper^ tareieduri uidebamurjfta eßGallorum,ltalorum, Britannorumep deErafmo fententia atque opinio, Apud Germanos, amp;nbsp;Lutheri partibus ftudentes,eo v^ dudit r.raß. ^ft numéro, quo fcurra,ad inepta audax,pugnax,df ’’’“^ dpudfucs. fax : ad grauiaamp;uera difsimulans,tremens,imbecib Üs, locis quibufdam minus, quam uellent, C hr ihia^ nusamp; pius,Longolio quid ufpiam excidit,quod uel

A leuifs.

184 STEPH, DOLETI’ DIALOGVS kuifsimam aut dicacitatis, aut nimiæ audadæ,aul infoknti'æ, aut errons, aut imprj animi fufpicionem commoueret^Perduellionis reusfefe Romædefen# dit tanta modeftia, tanta prudenua, utaccuktorum criminationes tantum difloluerit, neminé fua oratio# ne irritarit^Caufam in Lutheranos dixit : quant forte obrem ilium paganitatis accufat Erafmus,eiquód charam feditioforum nationem oppugnet. Hoc,ere# do,nomine paganitatis labem Longolio inurit, Sed li tem ban c fuam faciat: eam alq æftimabunt Erafmo faniores Slt; religioGores, Ad hæc, quatuor epiftola# rum libros reliquit, ubi quid impium; quid pagani# tati proximumC quid non chriftianu^Voeem unam, More, uel literam ex Longolij kriptis profer, quo inanem Erafmi tui aceufationem adiuues atque cor# robores : proftant, uæneunt, omnibus nota fuut, Grammaticis Erafmi tui mancipijs da negotium, ut Longolium perlegant,omnia calumnientur,utEraf# mo aifententur: quid tandem renunciaturosputasC Id fane,quod confiât, Longolium nulla paganitatis macula contaminatum,chrifiianeq? omnialoquiSi fcribere : impie amp;nbsp;inique flagitri ab Erafmo infimula# ri,a quo abefi omnium maxime, Paganitatis uero amp;nbsp;impietatis plenus efi, qui probum amp;nbsp;uere chriftia# num uirum in paganitatis fufpicionem adducere contendit, Nominis lefu fuauitatem fuauietuf, Vir# ginis matris limulacrum amplexetur : Petri, Pauli im aginem exofculetur : apofiolorum reliquias uene' retur,

DE IMITAT, CIC, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;187

retur: Iigno crucis, amp;nbsp;crucifixo hæreat : Gens (ignis amp;diuorum ftatuis biblfothecam fuam omet: de theo logia perpetuo garriat Erafmus, eum animo ede md nime omnium chridiano, amp;nbsp;omnium maxime im^ pio, inuido, iniquo, deler a roep eredam, qui tantôt pere omnibus detrahere, amp;nbsp;eóuitia faeere geftiat, qui u(que adeo mendaeqs obledetur, qui tam infolenter petulans dtamp;dieaxjquidefundoi^famam non ob^ fcuretfolum,ièd impiorü etiam nomen eis impingat, At his maledidis Longolius non inuidiofus cd : dete nabilis ed/’mbccilliSjCaducus Erafmi conatus. M O, Quifit, ut,quibus Longolium lædi fufpieere, ea du# dus aceipiasj amp;nbsp;tam uehementer mouearisC V 1 L L, Amici exidimationem amp;laudcm deprimi mihi non tam graue eft, quanquam fi t grauifsimum, quam il# lius mores ita ab Erafmo eulpari, ut non folum uitæ dnocentiam adimat, fed obiedo religionis eontem# ptu, religionis fama elarum, inique maculet, Impor# tunum eft hoe etiam amp;nbsp;indignum, ubi iuuentutem ri diculepropofito uitæ perieulo,ualetudinis perturba tione, ætatis difpendio, à Cieeronis imitatione reuo# cari non pofte perfpicit, illius lectione paganitatem contrahi feribere, Quis ad hane impudentiam non comoueaturC quis illum non exagiteCquis eonuieqs nS obruatc Agat uero,infaniat,inuidia amp;nbsp;dolore did Epilogue. tumpatur, garriat, balbutiat,deblateret,repuerafcat, defipiat, eadem iterum atque iterum répétât,ante di# da fæpius ineuleet, Cieeronis imitationem nouum

A 2 lepræ

i88 STEPH» DOLETI DIALOGVS

leprae genusuocet, à Cicerone craton’s pcrfeéti no; men abiudicet.Ciceroncm ipfum multi's uitijs,foto ci's,uocanumhiatudeformem,redundantem,difrolu turn, elumbcm,gloria: nimium appetentem ,fuarum laudum iaétitantiorem,inconftantem, fide nulla, pa# rum in quibufdam Ciceronianum, infelidter iierfus Graecosconuertere,mancum,mutilum, lacerum effe dicat: Ciceronem inimitabilem,Ciceronis nullum ho die elle ufum uodferetur : Ciceronianorum tardita# tem in componendo rideat , Ciceronianos omni partelaceret, Ciceronianos omnibus modis infecte# tur:quid aliud,quam fenis furias maniasep fecuri fpeCtabimus; quid aliud, quam fenis balbutie gat# rulitateep, utfeurræ dicacitate, obleCtabimurC Cice# ronisdiuinitatem nihilominus fufpiciemus, illi nos nihilominus dedemus, nihilominus quifque curfum tenebit coeptum, ac Ciceroni fimilis fieri auebit,amp; contedet.Tu,quod reliquum cd ex Erafmi ineptijs, récita»M O R»Reftattantum,ut,quac fert turn deanri quis,tum denofiræuel paulo remotioris ætatis ferf ptoribusiudida,fi libet,audias, V I L»Ido laborefu# pcrfcdeifacile per me in memoria reuoco, quæ EraG mus iudicia,de antiquis fcriptoribus, amp;nbsp;æqualibus noftristulit»Etenim locu recognofco,q me,quüdatu a te dialogs percurrerem,plus caeteris offèndit,quicp plane Erafmi infolentia, obtreCtadiep cupiditatéindi cauit.Nó fatis exaCte Quintilianus de antics iudica? rat,nifi accefsiffet Des» Erafmi Roterodamfluculen# tiSc

DE IMITAT, CIC, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;183

tiamp;audads fcripton’s, Theologi uerbofi, Monachi augußinenfis fententia, Qui Ciceronem cane peius Si angue odit,qui Ciceronem afpcmatur, qui a Cice^ ^oniskdionc Temper abhorruit, an antiqui Cicero^ nem référant,tanquam perpetuoin Cicerone uerfa^ tüs,expendit,Patêrehoclocoillius infolentiam quis negaritç’ Patuit mox elarius obtredandicupiditas, ^üm iè ad recentiores feriptores contulit,Nihil atti^ •lebat Laurentq Vallæ, P^gß’ Hermolai Barbari, Angeli Politiani, Georgfj Trapezontfj, Theodori Gazæ, Georgij Merulæ, Pomponij Læti, Philippi beroaldi, Pétri Criniti, Antonq Sabellici, Baptiftæ ^natq feculum uelut trutina examinare, ÔC uirorum tamdodorumatqueeruditorum ingenium literasep audaei iudicio perpendere atque æltimare, Magni ^untSiimmortalitatedigni,licet Ciceronis imitation lie non célébrés, ad quamfî fe totos compofuiflent, ’Valoremretuliflènt omnino laudem : quod ab care? •wotifunt,non ideo abijduntur aut negliguntur à do ^.Adxquales noftros propero. Quid uiuorum ^chptadiicuisit,quid defjs fuam tulit Tententiam, nifi 'itnonnullis alfentaretur , alqsinimicê detraheret7 Laudat, fateor, ut par eft, amp;nbsp;minus forte, quam eo# ’'ünieftdodrinaatqueeloquentia, lacobum Sadolet fum,Petrum Bembum,Ioannem Pinum, Nicolaum ^craldum,Lazarum Bayfium,Germanum Brixium, Ptandfeum Oeloinum, Eos omnes modicè: quos 3niplius amp;nbsp;rnagnificentius laudari nemo xgre tuliß

I^O STEPH* DOLETI DIALOGVS fet,aut aflentatorium cxiftimaflet.Sed no caret aflens tationis fufpiti'one,nonnullos ob fortunarum amplt tudinem, amp;nbsp;accepta ab eis munera in numero doctor rum ponere : nonnullos etiam ob nefcio quas præ^ fationes hiftorico alicui præfîxas tantopere mirari amp;nbsp;eßerre, laude quidem non indignos, led Ciceronian riorum nomen nee ambientes, nee Iperantes, Accum Irj, Bartoli^ fordibus inquinatos* Inuidia uero 8^ obtredationeredundat, nee obfcura maleuoliamp; inin qui animi fi'gnifi'cationêrefert,uirum,omniütefiimon nio,tum Latinê turn Græce dodifsimum. Gramman tico amp;nbsp;uerfificatori milcere atcp adiugere : uerfificaton ris dotes pluribus uerbis explicare amp;nbsp;prædicare, uid omnidodrinaatep eruditione cumulati ornamêtaSi uirtutes filentio inuoluere, mentionem de illo leuéS^ frigidam faccre. MOR. Non teneo,quem intelligas» V I L L. Non tenere tegaudeo,utillius nomen expri mendimihiGtargumentu.MOR, Dieigitur,V1 tl Gulielmuf Bus Gulielmus Budæus efl,quo loquacitate tantum amp;di di-iM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dionis uolubilitate maior Erafmus, quibus fe ab illo

loge fuperari fenGt,eruditionis magnitudinc,Giligra uitate amp;nbsp;pondere,Grecarü literarü cognition e,iudicij uehemêtia,morü candore, alpstp pluribus omamenn tis,ea 11tacitus practcrirct, hominis tam illufiris non men obleuratum iri iperauit, amp;nbsp;lè ei apud poftcros prxpoGtum: ac uerßficatorem illi antetulit,eam certe ob rem, cuius eau fam Gallus quidam dodifsimus diflicho fic exprefsit*

Define

DE IMITA K CIC^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i^i

Define mirari quarc poftponatErafmus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' Dißiehon m

Budæum Badio,plus fauct ille part nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;~ ^rdfmum.

Hoc te fateri oportet, fi obtrcdationis fulpitione Erafmum liberare cupias, nifi forte obligatione adi« diidum eum id feciflè dicas, quod Lutetiæ a Badio splendide amp;nbsp;lautc,cum illic ageret, aliquando accc^ ptusjülum re aliqua remunerare neceffe habebat: ne^ que fuifie,quo cumulatius obfonatori gratiam refera ’^ctjquâm fi grammaticum eo eruditionis gradu con^ fttueret,in quo fiatBudeus fummo omnium applau fuatqueafrenfione:cui non foli, quæ potuit, detra# xitErafmus,fed de Gallorum femper ingénus ubicp ^rdßnm de GaU uiale fenfitjamp; cum tulit occafio,datuscB eft iudicandi ^°’'“^, îquot;g^quot;‘j^ weus , inique amp;nbsp;maleuole Icripfit. Verum habet ßt^^ mdleuok Galliajqui Êrafino re nulla cedant, faeileep illius im# iuiieduit. prefsiones fuftineât, amp;nbsp;accepta u ul n er a, fi uelint,ulcfi lcantur,uberrimis ingenijs affluentes,ac quantum fa# tiseftadfcurracdicacitatem reprimend am, do Arina ^eloquentiainftruAi. MOR, HaAenusquietafuit Sifineftomacho noftra difputatio, tu uide, ne, quod internos a principio conuenit,a temode negligatur. Si ab inftituto recedas, dum in Erafmu incenderis, Si quidfupcrefifid^(equamur potius,VIL,Supereft plane nihil,nifi id,^ amp;nbsp;tibi amp;nbsp;oîbus perfuafum uolui, unu nobis feAandu atepimitandu Cicerone, fi uerbis ufitatisSd ,ppric demonftratibus fignificatibustp,no ptregrinu ionâtibus autolentibus capimur,fi delcAu amamus,0CrufticSinfolentia afperitatem^ fugimus,

A4 Ei pu

t STEPH, DOLETI DIALOGVS fi putidam uocum turbâ uitare cupimus : fi orationis lumen,non obfcuritatem amp;nbsp;tenebras : fi fiili uenufta^ tem, no rufticitatê;fi dicendi genus nindum,nó horri dum:fi plenum, nonieiunum: fi diftindumamp;facile, no implicatû : fi uarium,non per omnia fimile:fi gra^ ue,non inane,amp; abie(fium:fi preflum,acquabile,amp;le# ne,non uaftü aut hiulcum quærimus. Itacç hoc uide# rint rede inftituti a dole fee mes, an meo utatur confié lio,an Erafmuperomnesferiptores uagandummo^ nentem audiant. Nos uero iam furgamus, quoniam probe animum relaxauimus,0d cœnætêpusinftau

Annuit Morus,id^ eo libentius,ut fedomicura^ ret,^ quiefceret,ob uiæ moleftiam amp;nbsp;equitatione alf quantum perturbatus. Ea fuit noftra poft meridiem exercitatio^Tum in urbem reuerfi, Villanouaniiulfu Morum domum deduximus,amp; mifsi ab illo fadi,do mum quoep abqmus. Non tantus meus fuit in his fcribendislabor,mi Langiace,quâta mihi eft coftam tia 8d animi grauitate opus, ad excipiéda fenis Bataui côuitia,fi morem fuum ieruet, amp;nbsp;fua in nos loquach täte utatur.Excâdefcet,combibones inducet,qui criu daplurimaamp;male concoda in Doletum euomant» Eungi grauiter feret,qui omnes ftrenuèlacerauiufuu in literis facris ftudiü amp;nbsp;opera rideri grauiter patied hue illucép ab eo comeabunt epiftolæ,querelarum amp;nbsp;expoftulationû pleng, Irêdcbit,minabit, fuccéfebit, omnia detorquebit,amp; calüniabiturjlacelTet.Quid me faduru putasCeonijcere te malo,tp hic a me aperirt

Errata,

Iin,i4, loge,numéro

F^g-'ÿ. lin. 22. lege,mediaftimis

F^gup. lin.2. lege,perite^ amp;nbsp;fcienter

F^g.ead. lin,f. lege, all ulîonem

P3gô8. lin.3. lege,quos

F3g.4o. lin.i^. lege,furat

Pag,42, lin.ult. lege,{cobas

P3g.48, lin.18. lege,non ad quæftum fcribendS fuit

Pîg.îi. 1111.22, lege,uideor

Pîg.CC, lin,22, lege,àpropofito

Pîg.To, lin,14. deme tacitus, aut filentio, 8C ut uoksgt; legito,uel filentio prætereâ,uel tacitus præteream P^g-94. Iin«i4* Iege,odiofæ

pîg.jç, lin,i?» lege,imitationiamp;

pag.j«, lin,19. lege,illius

pag,io3, lin,2;, lege oblccemtatem

Pag,io5, lin,2î. lege,quàm

pagay. lin,«, lege,anteftarem

pag.147, lin.19. lege,progrediaturC’

pag,ig4.1in,7« lege,quó afpirauit

pag,i6î, lin,16, lege,abdudum,

pa2,i7o, lin,8, deme, V 1L L,

B

1^4

STEPHY DOLETVS, IAGO BO ROSTAGNO, S,

ONSVETVDINE magisamp;oB do addud:us,quam quod opus die exifiimaremjdad te literarum dedt Itaque tantam meam in fenbendo dib h'gentiam fedulitatem^ amp;nbsp;proba,amp; auda, noui nihil a me in præfentia expeda : rumor enim quifquis hic increbruit, iam raucus fadus efr, neque, quod fcribam^occurrit. Scæuam noflrum (a# luta meis uerbis diligenter, atep illi inßa,ut,quc a me accepit de Imitatione Ciceroniana dialogum, cum quam caftigatifsime excudendum a Gryphio

curett Meos Latin æ loeutionis commen tarios breui iftuc mittam : qui ut caraderibus elegantifsimis exeufl, amp;nbsp;emendatifsb mi exeant,dabis cum Scæ

ua operam. Vale. Lutetiæ, pridie calendas lanuarias.

EIVSDEM, AD EVNDEM, MO . nocolon iambicum archilochium, CARMEN» quod decentcr faditant homines belli, ^t» quod uolimt munus dare, illud omnino JJfnt,quod fciunt illi futurum turn gratum, ^^■■n fuaue,tum mirè expetitum,cui mittunt: i^oc herde nunc fado libens,amp;,quod fpero * ibi futurum gratum amp;nbsp;acceptum,dono:

Nam quem fcio nullis capi donis tantum, x^antum canoro carmine,amp; non infulfo y^rfu,faluto uerfibus te Roftagne ^^ufarum alumne fuauiorum Roftagne: ^dd tibi precor fub hunc ineuntem annum, ^tlætus æterna fruaris ætatc, omnia ex fententia tibi cédant»

Tu fac boni æqui confulas meum hoc munus, fingulare exofculeris noftrum in te

btudium,amp; uoluntatem tibi ufqj adeo addidam: Vel,quod decenter faditant homines belli, ^ro literario meæ mufæ dono

^^ùte aureum non pondéré leui,at ingentû

Sic,quod decenter faditant homines belli, i^tquod uoluntmunus dare,illud omnino J^fnt,quodlciunt illi futurum turn gratum, um fuaue,tum miré expetitum,cui mittunt: doc nerele tu facies,dabiscp turn gratum, uni dulce,öd in primis mihi optatum munus»

STEP» DOLETI IAMBI CV M monocolon, ad lacobum Roftagnum adolefcentem optimum,amp; ami-cum fuauifsimum»

Naturam non minus nunc fclicem SZ potentem fcrcndis prædai is ingenijs, quam quondam fuit : fed qui féliciter nati Eint,aut uoluptate impikati, aut parentum auaritia ab humanioribus ftudrjs ad quaeftuofas arteis prima adolefcen tia rcuocati,aut laboris plus fatis fugientes,aut paupertate, amp;nbsp;rerum inopia prefsi, ad antiquorum laudem non afpi* rant, iacent^ ignobiles.

CARMEN»

Effoeta non plus en,uel ingenijs inops Natura,quam quondam fuit,miracula Dum rara quædam hominum,uelut luperbiens Sua potentia neenon inexhaußo finu, Fundebat ultro : fed quibus féliciter Nafci dat,amp; largitur ample uiuidcs Acreisc^ fènfus,atque non agreftem animum, Aut plus fatis molles liquefcunt,amp; fluunt Luxu amp;nbsp;uoluptate : aut patrum cupidine Cæca, à bonis amp;nbsp;fuauioribiis ftudrjs

Ignobiles trahuntur ad arteis,fimul

Vt prima tantum eicmenta uix norint bene: Quo fit quidem ut,ficut lolio fterüi nimis, Uppis^ auena^ enecatur ladea Sfges, iuuentus fic cadat mox obriita» Sunt,quos item terret labor,quo Palladis Scandendus eft mons,mons uiahaud ita breui, ^ieneeunoaut altero cuiuis patens.

Sunt,quos fupellex curta,egeftas^ opprimit ^tlpiritus uetat per altum tollere.

Dirum malum,peftis^ egeftas pefsima, Quæ ipiritus uetat per altum tollere.