-ocr page 1-

-ocr page 2-

Dit boek hoort bij de Collectie Van Buchell Huybert van Buchell (1513-1599)

Meer informatie over de collectie is beschikbaar op: http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732

Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn in volgorde waarop ze getoond worden:

This book is part of the Van Buchell Collection Huybert van Buchell (1513-1599)

More Information on this collection is available at: http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order of appearance:

-ocr page 3-

51

-ocr page 4-

-ocr page 5-


-ocr page 6-

-ocr page 7-

-ocr page 8-

-ocr page 9-

-ocr page 10-

-ocr page 11-

MARCELL! VIRI IL-

LVSTFIS, DE MEDICAMENTÏS EMP IRICÏS, P H Y S P ds^ac ratio nabilibus Liber jante mille acducentos plusminus annosfed/ ptuSj iam primum in lucem emergenS) amp;: fuæ integritati plcrifq; lods reftiz tutus, Per lanum Cornarium Medicum,Phyfi'cum Northufen.

ITEM

SWCLAVDII GALENI LIBRINOVEM nunc primum Latini falt;fti,idlt;^ opéra eiufdem lani Cor narij, quorum argumenta ucrfa pagina indicabit.

Elcnchi in utrunq; opus.

B A SIEE AE AN NO M. D. ^,XXXVI. Cum priuilcgio Impcriali in annos quatuor.

-ocr page 12-

CLAVD IP G ALE NI

Decaufisrcfpirationis» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;liber L

De uulitate rcfpirationis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;liber u

De difficultatc rcfpirationiS- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;libri iir.

De uteri difTeélione nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;liber r»

De fœtus forraatione, , . gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;liber r.

Defetnine nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;libri u»

-ocr page 13-

VIRIS ET PIETATIS

BT LITERARVM P R O V EH E N D A R V M STVDIO CE/ lebemmisjoanni Reineke, Si Gulielmo Rinco,rei metalhce in il/ luftri comitatu Mansfeldiano præfedtis, lanus Corna nus Medicus Phyficus Northufen, S. D»

MNES Q_VIDEM BONAE ART ES AC DIZ fciplinæ, Viricclebcrrimi, â Græcis utpote acutifs. ho/ minibus,aut inuentæ funt, aut ccrte ab alqs quibufcûcp gentibus initio dato, per græcam nationem fie excultæ funt,ut apud nullas alias prius fuifie uideri poffint. Vc/ rum uix ulla eft alia quæ amp;nbsp;totam fe græciæ debcat, Si tota in ipfius lingua adhuc reftct,quam Medicina. Ta/ ^’^flt;iicigt;f^ metfi enim nó cofiftet quando amp;nbsp;ubi primum cœperit, ói mihi fane uidea tur mox cum ipfis hominibus initium funipfifle, ex nature inftinólu ad ^^j.^^^^ experienda auxilia,contra tot mala ingruentia progrefiis, non minus utiqi ^^^^^^ quam alia quædam animantia ad falutaria remédia ex fefe agnofcenda ac nfurpanda aptis,Tamcn antiquiffimi autores Medicina: Græci celcbratur: atep præteritis in prüfens,Apolline, Aefculapio,Machaone ac Podalyrio, ob medicandi gloriam partim ceTro^feMcrer dignis iudicatis,partim nó minus in diuina Homeri Iliade cclebribus, unum fummum artis autorem ac fcri/ ptorem Hippocrate proferemus, cum quo nemo priorum aut poftcrioru ui^pocr^i conferri meretur, utpote qui non, ueluc illi quos recenfui, uni fcculo, fed 0/ mni pofteritati fcriptis fuis commodauit,Si ad çternitatem medicinam pro pagauit.Huncprxcelferunt tamé alp aliquot nó ignobiles medici ac phyfi ci,amp; in primis Dcmocritus.Infcquuti funt etia multi, fed maxime clari Dio des, Anaxagoras,Herophilusatqj Erafiftratus fuerunt, quorum tarnen 0/ mnium fcripta intercidcrunt. Hippocratis autem opera haud dubie diuini ^‘ppocrutk numinis beneficentia in hunc ufq; diem feruata fuperfunt,habentur, legun ^^^^‘ tur, SC in ipfis adeoconferuatareflatnobisuera medicina. Velimusenim iiolimus ratédum eft hunc folum efte Si parentem artis SC propagatorem, ut caliginofiftïmo crrore inuoluti hallucinentur, quicuqj aliunde quam ex iftius doólils-uiri fcriptis, quærendâ medicam artem ducant, aut difcenda tradant,aut edotftnutfibi uidentur: féliciter fe exercere pofte fperant. Ne/ gas ergo tu,inquit aliquis ex illis, quiequam efte apud latinos homines au/ totum, unde medicinam condilcere poftimus C Si unde accepta medicami/ na male affedtis corporibus prolpere accommodate queamus7 An tu Aut cennam,Rafim, Auerroim, Albucafim,ôC quid opus eft recéfere fingulosC tam multos Arabes feriptores infignes medicos, qui hodiein pleafq; 0/ -^rdbefetidr mnibus gy mnafijs régnant,et latine leguntur,nullo loco ponisCSC num tot

a i Itali

-ocr page 14-

4

EPISTOLA

hah ac Gain medici, tot praóhcatum (ut appellant) fchptis editis clan, tibi non uidentur mcditiCSi quidem tales,ut ex his etiam citra Hippocratis co/ Doffow er g’^’donem ac lcótionem,liceat efle mcdicis,Si non uulgo tantum, fed Si pu medici quomo ^^^^‘^ etiam fcholis doóloris titulo infîgniri C Ego ucro Ut nonnegaucrim do fiant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fie hodie publice medicos fieri,Sie conftanter afleuero, tales non aliter me/

Timotheus dicos efle,quâm olim Muficos Timotheus efle iudicabat ab ineptis artifid Muficus nbsp;nbsp;nbsp;jjyg inftitutos. Nimirum quos omnes artem dedifccre cogebat prius, quo

apd fièrent ad ucram muficam ab ipfo difcendam,atq? id duplicate precio cxaólo,quumgeminuslaborclfct,K dediieendiprauarn inflitutionem, SchoU puUb SiL addifcendi ucram artem. Et fane confulcum effet ut omnes publies

^lt;^ fcholæ femel agnitocrrore,omniatum Arabum,tum Italorumac Gab lorum barbarorum Medicorum opera, aut potiusonera, quorum ingo non aliter quam uilisfima feruitute grauiffime premuntur, excuterent ac exterminarent, SC fe Hippocrati ucro artis medici Timotheo formandoS concrederentjuifuræ utiep effent uel fero tandem,in quantis tenebris uerfa tæ fuiffent, ubi ucritatis lumen ex Hippocrate ipfis illucefcerct, ut turn raz iudicandiduo tione,tum expcrientia,quæ duo iudicandi de rebus omnibus uelut inftruz inürumenta. menta homini à natura contributa funt, conflantiffimam Keuidentisfiz mam Hippocratis fcriptorum certitudinem cognofcerepoffint. Seddiffi/ opinionum cilimumefleosqui fe femel alicuius fcdla: opinionibus addixerunt ad uez pertinacia ritatem reducete. At uero non penitusdefperandum, quando nuper adeo Florentina «na Florentina academia refipifeendt aliquando etiam alrjs fpern nobis Academia cxhibuit,quæ exeuffo Arabica: amp;nbsp;barbaræ feruitutis medicæ iugo,ex pro/ Galcnica feffo fe Galcnicam appeliauit, Si profligate barbarorum exercitu, unum calenus fo^QQ^ gz folum Galenum,ut optimum artis medicæ autorem,in omnibus fe fequuturam pollicita eft: quod quum fecit non exclufit utiq; Hippocraz tem, luper cuius fcripta uelut firmisfimam bafim amp;nbsp;folidum fundamenz tu,omnia Galcni opera funt cxtruóla,utpote qui omnia quæ tradit, ubic^ omni arrepta occafionc,ad reuerendum illum fenem-.fie enim ferè appellaz re folet:referat,eius autoritäre dcfendat,ut qui primus omniu redta ufus fit uia,ad quam proxime quide afpirarint AriftoteIcs Si Theophrafl:us,Mul cratica ^^ “^° ^^^ poftea defciuerint,aut tandê etiam corrupcrint:in quibus omni/ bus refutandis acerrimu Hippocratis uindice preftat Galenus,ut nifi Gak nus fcripfiffct,logc uilior Hippocratis gloria apud omnes effet,quu fuerine qui palam hominis dodhfsimi fcripta inceffere non crubuerint, Manetep hoc modo,quafi unum coniunelum corpus,Hippocratis amp;nbsp;Galeni fetipto rum aceruus,in quo uidclicet ucra medcndi ars K ratio, cacp tota comptez henfa eft,ut præter hos nullis alqs medicis fcriptis fit opus. Ingenq faite uiz gore opuseft,ói linguarum cognitione3atc^ induftria diligentia,quibus ad hibitisfummoru uirorum fcripta affequamur. Apud hos enim uelut dixi, grgcos autores medicina nobis rcflat,fic exculta ac propagata eft,ut ad nul

-ocr page 15-

NVNCV PATORI A. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ

los alios potins Ôi maiore mcrito, ctiam ipfam inuentionis gloriam refera/ muSjatqj hos nó aliter quam diuinos homines ueneremur,ueluti per quos nobis ôi fana tutandi,ÔC morbida corpora fanandi ratio,diuinitus eft often fa.Et fané hoc fenfifte uidentur omnes medici qui poft uerum illu Hippoz cratis difcipulum Galenum feripferût.Nam Si Hippocratem Si Galcnû ex æquo fibi imitandos propofuerût, relidiisep omnibus empiricis ac falfô fe appcllantibus mcthodicis,qui ab Hippocratisplacitis defciuerunt,rationa li uia ac methodo ab Hippocrate inuêta Si indicatajSi à Galeno exculta ac dilatata progrcfti funt,Taies funt Oribaiïus,Aëtius,Paulus,qui palam pro oribußm fesfi Galcni nomen pleraq^ omnia ex illius fcriptis accepta prodidcrunr» Aétius Porró latinos libcnter ad huiuscum græcis gloria: participationcm admit/ terem, fed nefcio quomodo hi à Medicina fic abhorruerint,ut nihil extct ^^ quod hunc honorem mercatur,præcer unicum Cornelium Cclfum,quira ^1^^^ men Si ipfe octo libris de re medica cditis,in plcrisq; omnibus Hippocrate Cornelius ipfum expresfit,ut intégras fentétiarum periodos ex ipfo defcriptas fubin/ lt;^^^fM de in eo uideas, Imó tota capita nihil aliud quam Hippocratis fententias ad uerbum reddunc. Plinius contra Romanam grauitatem uifum efte ait, ‘ fiinftar leuium hominum oræcorum artcmmcdicamexercercnt,Sihoc quçftuex immaniuitæprecio fadto. SedSiillud addit.Nonfuiftefutu/ ^tt^P‘^gt;f^‘^^ ram aliter quàm Græce tradlantibus fidemac autoritärem, quum etiam ^^^^‘^^^'^^ imperiti linguæ minus crediderint fe iuuari his quæ ipfi aliquo modo intel ligerent.Et ipfe fané Plinius medicinam ex profelfo non tradtauit, fed ut ar Plinius biter quxdam à fe produdla æftimauit ac expendit.Quare quo etiam latiz na res medica audhior redderetur, annifi fumus nuper ipfos grxcos medP cos latinos facere,aggrcsfi imprimis optimum autoremHippocratem, fed partim rei difficultate detcrriti, partim quæfiti ad rem oportune conficienz dam Mcecenatis fauore ac benignitate deftituti,Si eodem non longe poft fato fublato, ab hac opera deftitimus,non tarnen ut penitus hoc feculum defperare iubeam ab Hippocrate noftro latino legendo. Eft enim bona ^^^^^ pars eins operum apud me conuerfa,fed cui expoliendæ,atq^ ei quæ fuper/ ^^^^.j^ eft addêdæ,tum anni ifti,tum temporum infeiicitas,in quibus talia nullius precrj exiftunt, non fufficiunt. Neq; enim expetendum à me puto,ut meo priuato fumptu hoc ocium mihi comparem, quo publica ftudia iuuentur, quanquam nó ignorem quantam gloria res ifta mihi patere posfinhçc eft: em fcilicet quæ ut ingens præmiû nobis ab amicis proponitur,quâ tamé ut nó ambio,(ic nó adeo cornea fibra præditus fum,ut nó hinc iucöde affïciar. Reges ac magnos principes hæc gloria deccbat, «^«»TwAoa ■wöT ho-m «Akii^oi luhnoioi. Mlhi ut priuato onerofior quarn honoratior exiftat. Hippocrate itac^ rclidto,A ëtium nuper paucis ante cognitum medicü,latinum exhibui fermé dimidiatum,additurus Si reliquû fi tuiftet exemplaris græci copia,8i nifi Italus quida interpres hoc onere me leuaflet, qui parte qua ego nó haz a ; bui

-ocr page 16-

lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÏPISTOLA

bui de fuo connerfam adiccit, quanqua hoc ipfum opus uifum quidé non du pofsideam, K ex integro moliar noua couerGonem,quû etiam interim dum is hanc operam prxftitirmihi exemplaris græci reliqui copia contigc Glt;lt;Ip»i «o-Jio |■^t,5e(j g^ poft Actium/upra tradlationem de refpiratione, libroscp de fez po-cor«(tMM j^iYic, amp;nbsp;uteri diflcólionejac fœtus formatione, omnia à me primum con/ uerfa, non ita dudum indgne opus Galeni de compofitione pharmaco/ rum fecundum locosFrobenioTypographoobtuliJatinum primumà commentdrij me fadlum,^ medicis commentaries noftris additis illuftratum.ex quibu3 uediaSomd Galgniquidem opus omnibus GalenifcriptisJmo uniuerfæ rei medici, ^‘^ uelut Colophonem addit.Noftri autem commentary, niß penitus fallor, aliquot milibus difficilium ac obfcurorum locorum,tum apud grçcos,tum apud latinos medicos intelligendis fufficient/upra inftitutum,hoc eft Gaz leni librorum ^TOTTcvf expoHtionem,0C in integrum reftitutionem.Sed ta men hæc omnia adhuc non funt alia quam à græcis accepta: hinc enim ceu fonte perenni,Medicorum apollineis ora rigantur aquis. Quo igitur amp;nbsp;lax tina parte ftudiofos medicinç iuuaremuSjen uobis ornatifsimi uiri,etiam la KdreeUusîdti tinum w^y^itpey mcdicum huncMarcellum, qui quidemexfuo inftituto nu5 medicus hoc opus latine prodiditjfed tarnen ut in præfatione fatetur, hinc inde eolz le(ftum,ÓC prafertim ex latinis autoribus, utroep ut inquit Plinio, Apulcio, Kedici Idtini Celfo, Apollmari ac Deßgnatiano, fed Si Siburio, Eutropiot^ ac Aufoz quos Marcel/ oio, quos proximo ante fe tempore uixiffe teftatur, illuftrefque honoriz lusfecutus ejl j^^^ ^-^^g ^^ maiores fuos appellat Quare ex his adeo uerbis clarefcit, fub Gratiani amp;nbsp;Theodofq magni Imperatorum ætatem hunc Marcellum Auföntus^me/^ floruiffe Gallumcp atque adeo Burdcgalcnfcm ciuem fuifte. Nam Atv ‘^^ fonius medicus Aufonrj Poetæ pater fub Valentiniano uixit, Si ipfe Poez ta Gratiani præceptor fuit, cui contemporaneum fuifte Marcellum uerißz mile eft, imô etiam étu-aeé^nf^ quando Siburium Eutropiumép ac Aufoniz Butropiusme y^, medicom dues ac maiores fuos dicit, Sed Si Eutropium fub Valenti/ ^^**‘ niano uixifle conftat, quanquam presbyterum Si diui Auguftini difeipuz lum fuifte Volaterranus ex Ptolemæo Lucenfi tradat, amp;nbsp;(cripfîfte Epitoz men Romanæ Hiftoriæ ab urbe condita ufque ad louinianum SC Vaz lentinianum Imperatorem, quæ res tarnen nihil obftat, quo minus amp;nbsp;mcz dicus fuifte credatur.De Aufonio certc medico,ex Poetæ Aufonfj fily Epiz SiT/uriut medi cedio in pattern fatis conftat. Siburius uero,fi tarnen reifte legitur, penitus «^“^ obfeurus exiftit.Eft autem plane Empiricus totus hie Marcelu liber, ex ob MarceUus femationibus cum aliorum,tum ipfius congeftus, adeo ut nee plebeia K az Empiricus gj.pß.(yj^ hominum remedia fortuita inquirere ac prodere neglexerit, atqj ca magna ex parte fuperftitioamp;. SC quanquam Chriftianum fuifte appaz reat,cum ex aliquot locis,tum ex eius feculi ratione,tamen mirum quam ua na pleratç tradata gentibus etiam faftidienda,præfertim ubi carmina attc xit, SC incantationes penitus ridiculas,aliquando gtæcas, aliquando lingua ignota:

-ocr page 17-

NVNCVP AT ORIA . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y

ignoLT.qnod nimirum hoc ipfum eft quod Plinius dixit, homines minoré fidcm habere his quç intclligunt.Eiufdcm uanitatis funt amp;nbsp;charadteres qui Superflitiofù dam peregrini proditi ab ipfo amuleti gratia adalligandi, amp;nbsp;quidam anu/ lt;^‘igt;'mnlt;t, cr lorum fcalpturæ gcllandx, omnino talium præfligiorumacdeliramento/ rum,qualium magtia molc referfifle fcripta fua Xenocratem Aphrodifiéz y^enocratet fcm,5lt; Pamphilum quedam fexto fimplicium pharmacorum Galenus re/ PumphUus fert.Sed SC Plin. eiufmodi fubinde prodere no dubitauikNos ut talia non probamus,iïc reqcere ex opere publico nobis no permißmus, Imô quædâ ex his græca miferrime mutilata fuo nitori reftituimus,ut aliquem fenfum exhibèrent,quâquam quædam fnperßnt eiufmodi ut dedita opera obfeu/ rata uideantur,ne uidelicet intelligantur,atqj fic maioris çftimationis fint, uelut clandedina aliqua ui auxiliarcm opem conferentia, Infunt præterea mul ta Empirica remédia quæ indem apud Galenum kät« tcttous legun tur,ex Archigene, Apollonio,Heraclida(^ 'larétino Si alqs quibufdâ cita/ ta,ut quædâ nobis eo facilius fucrit redintegrate detruncata ac uitiata. Cer te nihil temere in toto opere mutauimus,nifi palam corruptü,qualia multa librarfj Si ignorantia,0i incuria fucrunt admifla.Et tantum fanè me præfta turum promifi Hieronymo Frobenio Typographo Bafilien, diligentifsi/ mo,qui hoe opus meæ fidei ac curæ concredidit.Eft autem hic uir fupra di ligcntiam qua optimos quofew autoresaccuratifsime excudit, etiam non uulgaritcr ftudiofus, ut ueteribus autoribus produAis acquafi nouis fa/ d:is,rem litcrariam omnem adaugcat. Sic nuper autores publicauit nemi/ ni antea notos,5i hac parte laudem omnibus Europæ typographis prærî/ puit, Veluti funt Arriani SC Hannonis periplus, Strabonis Epitome,Par/ thenius de fluminibus Si montibus,uelut ego fentio,quanquam inferiptio Plutarchum præferat,Ôi idem Parthenius de amatorfjs affedtionibus à no bis latine redditus,Ptolemæi geographia, Diogenes Laertius, Aetius me/ dicus,Si hic Marcellus medicus,Si quem aliquando noftra ope inuulgabit Conftantinus Cæfar de agricultura, ut taceam de tôt feriptoribus alqs. Si ConüMiniit præfertim ueteribusTheologis, Erafmi Roterodami auxilio publicatis.il/ cafardé agn lud præterea admonendum duxi,Scribonium Largu nuper in Gallia pri/ mum inuulgatum,ôi publice omnibus latinû medicû feriptorem creditum, totum in hoc Marcelii opere contineri,diuerfis locis infertum, ab ouo ( ut aiunt)ferè ufq; ad mala,adeo ut perorationem etiam Scribonq Marcellus s^ribonim capa$.habeat.Quç res facit ut ego dubite Scriboniû ipfum latine feripfifle. Lurgus Quu enim in lib.Galeni j^Tô7r»f,tû ab Andromacho,tu ab Afcleplade me dicamentaScribonq nomine præfîxo producantur, eadem^ etiâ magna ex parte in uulgato latino Scribonio legantur,uideri poteft Andromachu Si Àfclepiadem ex latino feriptore Scribonio medico tranflulifle ea me/ dicamenta, utpote qui his paulo annofior, fub Tibcrq Si Claijdq Cæfa/ ris ætate uixit, Si fic fanè uulgo omnibus perfuafum efle uidco. At uero

a 4- quum

-ocr page 18-

Scrihonius fcripßt grace

quum pleraqjcxhis pharmacisquæ in Galeno græcc lcguntur,item^ in Scribonio latine habentur, dilTideant turn in return diuerfitate, turn in pondcrum rationc,Si hoc tarnen fic ut ea diuerfitas ex fimilitudine qua/ dam appellationu ipfaru return uideatur oborca:ueluti uerbi gratia, quod nff^t^«iMt»iioy in græco GalenijNafturtiû id eft nse^t/htf^etj legitur in latino Seri boni] cxcmplari,SiA:‘^AZc«/i/09 in græco,æris dos id eft jfX^CiS curS^ habetur in Scribonio,minime cxiftimandum puto græcos homines Andromachu SC Afclepiade talia ex latino Scribonq opcre male tranftulilTc, Scd plane nice ueria, aliquem interpretem pofterioru fcculoru Scribonium græcum transferendojgræca uel non intclle(fta,ucl ex fimilitudine uocum corrupta bona fide reddidifte, hoc eft crrorem ex errore propagafte, uelut etiam in commentarfis noftris medicis abunde declaraui. Indicat autem SC ipfa di/ tftio fe translatitiam cfte,ut quæillud latinifsimum feculum no refipit.Sed SC fi Scribonius latine hoc opus prodidiftetjOon uidetur Plinius eius men/ done fillfic neglecfturusJgnotu cm ipfi efle no potuit, qui poftca fub Vez fpafianis illud fuum naturalis hiftoriæ uolumen cdidit. Quare Scriboni/ urn omnino græcc icripfilse iudico,SC quanquam Romani generis nobilif/ fimæcp Scriboniorum familiæ nomen habcat,ut SC hinc latine fcripfiffe ui deri pofsit,Tarnen tale tum feculum erac, ut quicunqj ex Romanis medici nam tentaret ac exerceret,fe ad græcos transfcrret,atq] hoc eft quod Piini us dixit,ln tanto ffueftu paucifsimi Quiritium attïgcre,ÓC ipfi ftatim ad grç cos ttansfugæ. Atq^ hoc (ànè iudicium meum de Scribonq libro,hoc loco ideo præcermittendum no duxi, quod totum eum librum Marcellus tranf

latinorum medicorum ex quibus fua collcgerit, mentionem faciat, fimiliz terep aliquotics in operis progreflu,Scribonij adco aot eius interpretis nuf qua commcminit/cd fimpliciter illius libri uerba, code etiam ordine trans fcripta habet, ut ego aliquandiu dubius hæferimuter ex altcro fuaexz cerpfiiTet. Verum ubi uiderem in Galeno eadem Icgi Scribonq nomine præfixo, quæ in eo libro continentur, plane translatitium Senbonq libeh lum uelut dixi iudicaui, amp;nbsp;hoc fnetu fufpicor circa Valentiniani Impcraco ris a:tatem,inclinata iam tu re latina. Ex ca itaq^ translatione Marcellus bo nam partem excerpfit, autoris nomine fuppreflo, quod fortafsis etiam ipfe eius libri interpres fupprefsic. Et quando in re obfeura non aliter siburius quis quam fufpitionibus ^conicdluris agerc polsumus,addam Si illud. St/ fit burius cuius inpræfatione meminit Marcellus, omnino Scribonius mi/ hi legendus uiderctur, nifi proximo tempore uixiHe , ac ciuem fuum uelut AufoniumSi Eutropium diceret,quod deScriboniointelligi non poteft qui fub Claudio Cæfare uixit,niG tam inconfiderantem circa tern/ porum Si hominum rationem fuifle credamus Marcellum, ut Scribonq xtatem Si patriam ignorant: aut nifi Siburius omnino is eft qui Scriboni/ um lati

-ocr page 19-

NVNCVPATORIA» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9

nm latinum fccit,6t Scribonq nomine reicdlo fuum prxfixit, que proinde Marcellus ut autorem libn,8i einem fuû,ôC proximi ante (è temporis agno/ uit dum eius mêtionc facit.Quiequid eins rei cft,Liber fane Scribonq ubiq; torruptisfimus, ucl ex toto ex Marcello ipfo corrigi ac reftitui poteL, Cu/ Scribonius rus opus ut uctus,ói medici Empirici,ÔC qui ipfe latine fcripnt,digninïmum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f*

uifum eft, quod ab interitu uindicaretur, turn honeftifs. uiris Hieronymo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ ^/^^

Frobenio amp;nbsp;Nicolao Epifcopio BafilienGb.typographis præftantisGmis, turn etiam mihi. et fane me nihil pœnitet cius operç quam in eo euoluedo ac emendado collocaui, maxime quum ipfe Galenus magis empiricos atqj remedia ufu cognita probet, quam methodicos ex ratione inconRanti ad morborum curationem progrediéteSjUt fpcrem,imó certo Iciam, etiam rei medicæ Rudiofos non exiguo fruólu hoc opus Gbi comparaturos ac leólu/ roSjmaxime ueftris,uiri ccleberrimi,nominibus præfulgcntibus, ac quafi il Iiccntibus,dc quibus iam conftans in his regionibus fama eft,uos nihil nift fgregiuin ac publica commodans probate : SC de te quidem Ornatifsime loannes, frequenter in confabulationibus meminit optimus amp;nbsp;prudentilsi mus uir gener tuus Michael Mcienburgk, huius urbis lyndicus,ac amicus nofter fammus,quam uidelicet integro animo fis erga bona ftudia amp;nbsp;ucra pietatem affcLtus^ut ucl eximiæ uirtutis tuæ gratia fepe cupiuerim tibi no/ tiorefle. Inteuero optime Guiiielmc, eundem affedum cominus amp;nbsp;co/ ram etiam cognoui, ut non iniucunda mentio mihi de præclaris uirtutibus tuisapud honeftisfimumiuuenem Cafparum Emeftum generum tuurti quotidie ferè contingat. Magis enim mirum uidetur inuobis ad hue ui/ géreanimum ad bona ftudia amplexandaac iuuandapropcnfum,queni olim adolefccntibus uobis in publicis Gymnafrjs excitatum, declarare in/ dies amplius non definitis,amp; hoc ferè toti à literis ad rei mctallicæ cU/ ram digrefti ac quafi fequeftrati, quum pleriqj qui omnem œtatem in pu/ blicis fcholis decriuerunt,iam ea ætate qua nos eftiSjnon folum non frudl5 aliquem ftudiorum ex fe oftentent, uerum etiam adolefcentium ftudps in uidentes incommodent,timentes uidelicet ne indies amplius ipforü igna/ uia, imó ignorantia mundo inclarefcat, aut etiam folis ftudioforum ac do/ ótorum titulis fuperbientcs, alias ucl inaulis magnatum colaces agant, CorrupHniày uel caupones fint amp;pincernæ,fordidumquæftqmexomnioccafioneca/ ’f^Mw/o»-« ptantes. Quare ubi acuris SC offices quibus præclarc incumbitis,fucritis ^^^^^‘^‘^‘^ ^^ oeiofiores, aliquando ad hunc Marcellum medicum uobis inferiptum Si à

me dicatum diuertcntcs,aut falutaria medicamenta legere ne pi/ grefcitc,aut fuperftitiofafuauiter ridere fatagite,Me(^ ueftri nominis ftudiofum uel de fidicina

hac amate. O pt. Valete. Nor/ thufæ Calendis feptemb»

ANNO. M.D.XXXV.

Index

-ocr page 20-

10

Sw INDEX MEDICIN ARVM IN^

FRA SCRIPTARVM.

Ad capitis omnes fubitos Si diutinos ÔC mukiplices dolorcs. Cap. i Ad omnes dolores hemicrani) amp;nbsp;heterocranrj fubitos Si diutinos. Cap. ii Ad uertiginem capitis. Cap. i ii Pitynafî Siporrigini, acprurigini, atcç ulccribus, Klendibus^K pedun/ culis. Cap. ^“^

Ad capitis reumata K purgationem, amp;nbsp;ad pituite Si fle gmatis deduz dlioncm,ói reftridionê catarri. Cap. v Alopecqs Si tineis,Si capillo fluenti,atq; infirmo.Cap. v i

Capillo nigrando Si cri(pando,his adicda funt qua: phiegmata Si per/ fridtiones capiris dcducunt. v ii Ad omnes Si mukiplices oculorum dolores,medicamina Si collyria. Si rez media diucrfa,phyfica Si rationabilia de experimentis. Cap. vin

Ad aurium dolores uniuerfos Si uitia omnia,Si furdiginem.Cap. i x Ad omnia uitia narium, Si ad pituitam. Cap. X

Vitijs labioru Si gingiuis,ói ofcedini, Si ons ulceribus, Si foctori. Si linz guæ puftulis Si palati exuiccrationi. Cap. xi Dentium doloribus Si uitijs eorum uniuerfis. Cap. x ii Dentifricia diuerfa de experimentis. Cap. xni Vux Si faucibus Si arterrjs Si raucedini. Cap. x nil Ad anginam uel rynanchcn,8i ftrumas,Si parotidas, Si reumata,Si gladu las,Si ca quæ faucibus hæferint euocanda. Cap. X v

Ad omnes moleftiascu(ris,Si fubitæ Si diutinæ, ac uetuftç Si ficcæ atqj humidç,6i ad pthificosatq; eos qui fanguinolentum exerçant,Si ad empyi cos8ihemoptoicos,atc^eosqui fanguifugas hauferint,nccnon Si ftoma chiftridorcm. Cap. Xvi

Ad fufpiriofos ucl ad dyfpnoicos. Si ad omnes caufas artcriarum,8i ad oomitusreftringendos Si prouocandos,8i ad (îtim arcendam Si fingultus inhibcndos,Si ad reumaticos Si uulfos rem cdia diuerfa. Cap. x vi i

Humerorû Si ceruicum doloribus,Si opis thotonis,Si hircofîs,6i unguiz bus,Si paronicht-js. Cap. x v ni

Ad lichenem Gué mêtagram ,uel impetîginc,8i eIcphâtiafin,Si lepram Si ad cxanthcmata,Si maculas,Si liuores tumorefe^ de facie abolendos,^ ad gênas fcabras. Si cicatrices malarum purgandas, Si ad Icntigincs Si Riz gmata delcnda,rcmedia diuerfa. Cap. xiX Ad omnia ftomachi uitia, Si ad omnes eius caufas Si dolores,Si ad omne crudicatem atqj indigeriem depcllendam,Si ad omné uifeerum atq? aquaz liculi c5 firmationcm,antidot a,cpithcmatia,poti ones oxyporia,undtioncs aliaœ remedia nonnulla.Cap. xx : ' C ordi

-ocr page 21-

Corel's dofon Si corco Si præcorJqs omnibus. Cap»

Ad hepatis ukia omnia,à moleftias uniuerfas.Cap»

Adlienisuitiaomnia,ôd moleftias cundtas. Cap,

Pleunticis Si omnium laterum doloribus. Cap. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xxi ii i

Lumborum Si coxarum doloribus ac torporibus. Si ifchiadicis rcmez dia, Cap.

Rcnium Si ucficæ doloribus Si cauns uniuerfîSjK calculo,6i urinæ difficub tatibus,ncc non Si urinæ incontinentia:. Cap.

Cœliacis ô: dyfentcricis,^ torminofis, Si ad inteftina rupta, internófque morboS5atq5 incontinentiam ftercoris,rcmedia diuerfa. Cap. xx vit Lumb ricis Si tineis Si intcraneis caufis, id eft^tenefmo, Si ad rofus uentris,

amp; ftrophum. Cap.

Ad colum Si ileon remedia diuerfa. Cap.

Ad uentrem refoluendumj nee non SC choleram profjeiendam atque inhiz bcndam/alcs Si potioncs Si catapotia diuerfa. Cap.

Ad ani uitia,ói fiftulaspodiciSjSi hçmorrhoidas.Cap.

Paniculis Si inguinibus 6i intertriginibus. Cap.

Cæpariæ Si uerendis uirilibus uniuerfïs, 8i bernions Hue unis fine infants

bus,Si rebus ueneriis,^ cunuchis fine ferro faciendis.Cap.

Genuum doloribus,Si crurû ac tibiarû ulccribus Si uaricibus Si callispedu, atq; clauis,Si ucrrucis,ôi plantis,ôi pollicibus,ôi talis,amp; articulis, Si per/ nionibus,8i ruptis pedibus, Si condy lomatis ncruorû atep articulorum Si ad cxtrahenda quæ cafu caleata fuerint, uel quæ corpori inhæferint, diuerfa remedia. Cap. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xxxmi

Ncruorû uitqs ac doloribus omnibus,Si arthritidijacparalyfî doloribuslt;^ mcdullarum,rcmedia diuerfa. Cap. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xxxv

Ad podagram calidam Si frigidam, K chiragram remédia phyfîca Si ratn onabilia diuerfa de experimentis ut in alqs omnibus infirmitatum eau/ fis fupra feriptum eft. Cap. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xxxvi

Notis ponderum ac menfurarum Marcellus bis utitur.

denarium unciam femunciam femiftem

fi y

fcrupulum uieftoriatum pondo fextarium

-ocr page 22-

-ocr page 23-

MARCELL vs VIR IN

LVSTER EXMÄGNO OFFICIO THEODOSII Sen. filrjs fuis Salutem dicit.

■ECLVVTVS OPERA STVDIOSO/ rum ui'rorum,qui licct alicni fucrint ab inflituti/ one medicinæ, tarnen huiufmodi cauns curas j nobilcs intulerunt, Iibellum hunc de Empiré/',?*ƒlt;**'^^gt;rs^^ cis quanta potui folertia diligentia^ confcriplî, jremediorum Phyfîcorum fine rationabilium j confedlionibus Si adnotationibus farm unde/

' unde collcótis. Nam fi quid unquam cogruum fanitat^curationit^ hominum uel ab alqs com/ peri,uel ipfe ufu approbaui,uel legcndo cognoui, id fparfum incondim/p collcgi,Si in unu corpuSjquafi difieëta Si lacera Aefculapius Virbij mem/ bra compofui.Nec folum ucteres medicinæ artis aurores Latino duntaxac iermone pcrlcriptos, cui rei opcram uterqj Plinius, Si Apuleius Si Cclfus ^^’^‘i^ Si Apollinaris ac Defignatianus, alpcp nonnulli etiam proximo tempore çf^^^“^ inluftres honoribusuirieinesacmaiores noftri, Siburius, Eutropius atq; Apollinaris Aufoniuscómodarüt,leëtione fcrutatus fum, fed etiâab agreftibus Si ple Deßgndtiäus beis remedia fortuita atq; fimplicia quç experimentis probaucrant didici. ^if”^^i^^ Quorum uobis copiam laborc noftro uigiliacp faciendam, filij dulciflimi, ^^^ç°^-^‘ nam mifencordiam nc uobis ueftrifep experiédi huius libelli neceflitas ul/ ia nafcatur. Tum fiquafucrit profpicienda: falutis Si tuendæ ualetudinis caufa,gratulcmini fupcr hac re labori ftudioep noftro, quod uobis abfq; mcdicunterccflïone,opcm neecnariam curationcmqi prxllabit.Cuius feiz entiæ benefici a uice mutua caritatis humanæ eu omnibus infirmis amicis,

notis,ignotifep,immo uero cum aduenis magis Si pauperculis cómunicare dcbetis,quia Si deo acccptior,Si homini laudabilior mifericordia quççgro hofpitiacpcrcgrinoegcnocpdcfcrtur.Monco fanc fiqua fucrintparam ‘^o'wp*’quot;';'“^* da medieamina nc abfc^ medico autincuriofius componantur, aut indili/ ^^^^ genter habeantur. Nam licet attentilTimc fpecies Si menfuras fpccicrû rc/ medrjs quibufq] adfcripfcro,Si ipfarum menfurarum notas,uel ponderum qualitates fccundum Græcam traditioncm Si medicorum uctcrum confuc tudinem fcorfum libello huic inlcrucro, Si non folum Romana fed etiam Graia expofitione digeficro, tamé è rc eft ut hæc eadem cum pcritioribus conferantur,ac fepius retraëtentur,Si quæ confeëta fucrint,ucl parata me/ dicamina fub fignaculis femper habcantur, nc aut cafus incidac, aut mali/ gnitas alicuius obrepat,quæ beniuole Si fincerc parata corrumpat,fitcp de b rem tv

-ocr page 24-

IT' MARCELL! DE MEDICAMEKTIS

rcmcdio uerienum, amp;nbsp;dcTalubritate pcmiïics, culpctur^ medicina, cum peccant incuriaan fumma me hæc bénigne parafe,amp; tarnen fuper bis moz nuifle fufficîct : nos perinde fanitati ueftrx,atq; opinionimeæ eonfoluiflc conueniet. EpiRolas quoqj eorum quorum ftudium æmulatum me effe fcripfijhuic operi ne quid deeßet, adieci, quarum ledtio Si incitare uos ad necenanam cognitioncm^iK tnftruerc potent ad falutera. Verficulis quocglt; lufimus migmatum K fpccicrum digeftionc compofitis^ Non quod fit dp gnum aliquid in carmine, fed ut ledforem, ferutatorem«^ huius operis ÔC poema pelliciat,SC exoptatio blanda concilier, quod opufcoîtim in infima parte huius codicis collocaui,SC ut fermonenoftro opera hæc folcrtianoz ftra compofita elaudantur, Ôi nugas nortras multiplex foliorum cclct obz icdlus.

DE MENSVRIS ET PONDERIBVS MEDICD

NALIBVS EX GRAECO TRANSLATIS IVXTA HIPPOCPATEM» ’

||^^^^fe NCI A habet drachmas numéro vin, fcrupula xxiiir.

Mina habet libnijUncias ii. Cheme habet ficur ^drachma, 9 m. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Obolos habet denarius vu Cotyla

hemina facit acetabula ßue oxybapha i iir. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Olyfeion

facit heminx partem feptimam quod facit — 12d drachmas ih Cotylos habet—11 ii .quod facit cyathos i lÄ coclearia v i. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Item Cotylus

triunciarius habet hemine tertiam partem. Tctrobolon eft quarta pars heminx. Chœnix fextarq duo funt. Stater eft quod metitur dracht masiiii. Eftautem quanta femuncia.Denarius eft argenteus drachma i. quod facit 9 m. Vidtoriatus denarius dimidia pars drachmxeft. Obolus minor drachma: fexta pars eft. Cyathus pars odtauafexcarq, fed ad pódus drachmarum pars décima eft. Coclearium dimidia pars drach mç eft. Tetrafarius femuncia eft.

Item de ponderibus Si menfuris medicamentorum exltbro XXï Plinq hiftoriarum naturalium.

| Rachma attica denary eft argentei pondus. Drachma cadem j habet in pondéré obolos vi Obolus habet chalcos x Cya | thus pendit drachmas x Acetabulum quod dicitur habet hex minx quartam partem. Hemina habet drachmas numero lx. Mna quam noftri minam uocant,pendit drachmas atticas centum.

Menfuras quoq; ipfas Grxcorum de medicinalibus ponderibus adz didimus.qux fequenti pagina continentur, ut in huiufeemodi rcbus,fi uiz fum fuerit,dc fonce quod aiunt, ipfo petatur autontas..

TTifl

-ocr page 25-

Xts Eft VNVâ

lt;4*

Pif» AttT3o«{/KS« sUSti^SlJt

iltvat^loÄ^xs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gf fiÂiTfaij(iovyyixs iS »où^ÿtKfijfiè^Kxe

M ÔÂ 4« y^^ ji^f*^^^^ •AyçeJf*liai}(ioSoksf i ûboAcf tj^àôjicJTî« îi «igcC7Jfly î^^^'îA wv? ^/Z4A/ZF©'’fc^^«^4|ià7(S •nHiiiiK^nfi^j^i: ^X^Vf^^^vilittg ^ j^ivif^’ifôi'vÂfce « tfSTVhH i^lt;i ilti^tSHf/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tt 50 T^vOuo^ C^ KSTVÂX à^fz KT^là« vgt; ofvSxijioy'n-tx^TOff ^ KjrvAsff a hvxS®^ iKTOy ôîi HSTV^HS w ^»liH «y4 éh kbù (tîew HfcM^wjZiwftpTvAç'r ’fcAaisl^ff At «~ écfèfbsÿs Ai S~ cJiiTKAiLos^isfig Aietg t/lnJ^IJOt/MÖTtK^HiTKAiliHK^TvAvi^i ro âquot; « cÆ xÄifcwJj^ivH »©TVA» tAote (iSj^ t;t^ ro « tivoviA, roà~

Te amp;4lt;^/«^F V^» tAeuov otvov tgt;-^AtZs Ai aji Ai tt“ A» g« •nitoyyioy t^»

Ai S‘ Ai î Al ti SfiSKStX^-ro Cÿ Ai « ro »quot; Ai S s

« wtvAâ’Î;^^.

ro S' ro i Ai « fo y

O LvxSamp;'iyl, ^ ro as ro as Jl~ ro fquot;^

-ocr page 26-

MARCELtï DE MEDTCAMEHTrS

Epiftolæ diuerforum, de qualitate SC obfcruationc medicinrü» EARGIVS DESIGNATIANVS FILIIS fuis Salutem dicit.

^^^- EGi antehac Hippocrads Coi Epiftolammedicinæ autoris uclpcdtiftimi,quamdetuendaualctudinead Antiochumrez gern feripfifte fertur,cùius quia præcepta SC monita uobis ad __ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^J falutis euftodiam nota cupcrem,collegi ut potui,quicquid fez

dem dus contincrc memineram eamep ore Romano interpretans fcripfi. caui fatcor ne ad uerbum uerba trasferrem, quo minus pleraq; linguarum diuerfitate congrucrent,fi parum pondedsin fignificadonibus ueds fieret:

Wcini portes nil

Î1lt;ec Epilloîd ANTIOCHO REGI HIPPOCRATES CO.VS SALVTEM D. tiohdbetur in . Eam tc in hoc regnandi muncre SC culmine rcputans fuftinerc perfonâ ttulgato Bip/ utrex magnus uitâmultisutilem in longum prouchcrcdebcas,ingentéfî/ poer, operum j^yj pfouidcndæ tuæ medens curam,qua experiendftîmus return, mathe/ nn^di^^quot; ^‘^ q'^^H^ apprime adeptus cs,conuenire talibus rcgalis peritiæ ftudqs ar/ nSBippoerd. bttratusfum,domefticam quoep tuendi corporis SC procurandæ ualetudiz Coi, fed dut dl nis feientiâ.fuper cuius obfcruationibus ad tc feribedu putaui, ut SC quibus terius,dut cer caufis morbi exifterent,8C quibus prænofccrctur indices, SC quahbusinter teD/od. edde exordia pedmerentur medelis oftendcrcm.Nâ ferè ut cash turbulcntatcm in^^oUDi P^ft^s nunq; nifi prxccdcntibds folet fignis ingrucrc,ita co rporum immiz oelis explicd/ nenda pleraq? incommoda,ortus propres fignificatione monftrâtur.Spo tur, qu£ efl dco autcm pro ingenita dociliratC3qua noftrâ quoqj fuper his rebus folerz dpudPdulum fiam probas,monitismeisaufcultantem pofte tc rcliquû uitæ tempusfirz Aegmetd hb. j^^ ualctudine et plena incolumitatc produccrc.Corporisigitur humani fit Corporis bu/ ^ ”°bis quaddpartita diuifio,cuius in pardbus fingulis ualetudinû modéra tio continctur.Sunt autcm partes hæ: cum capitc ods fublimitas, pceforis latcbra,utntris receptacL4um,fentina ueficæ.Si capiti igitur cueniet incomo dum,aut tenebrç offunduntur, aut cictur dolor, aut onufta quafi pondère

Cdput

fupcrdlia fenduntur. Aut fit temporû pulfus a{riduus5aut tumdccntibus mane oculis caligat afpcëtus: aut aurcs tinniunt,S: accepto quodâ interius tumukuantur fono.His ergo fignis exiftcntibus,caput eft purgadone cura dum-Sed fuper huiufmodi tarnen leniore medcia: hyflopi ucl origani indi Cl coma imccta defruto fiuc mul Cc qua: fepté ucl plufeulis diebus macérai. De quo liquore poftmodû coagitato atejj colato tepido heminæ dimidiii aut amplioré modû gargarisan oportet die cakdo uel fereno: ita ut refupb nato ore faucibus liquor ille codneat'’aliquantulü,ct agiter alterna nice idep fæpius fiat,donee heminç dimidiû confumatur uel cum phlcgmatc proijci atur: fed hæc iciuno adhibéda curado eft,qua nulla capitiIcuior autc5mo dior rcperict.Hoc remediû qui ncglcxcrit,ÔC indicés fupra feriptis né occur rcnt,necefle eft fendat aut oculorû uida,aut ulcéra indmis auribus crupeda

aut

-ocr page 27-

LIBERVNVS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«7

aut fti'umas in confînio colli,aut pulfus cerebri, aut fuffocationem, aut cirz ca guttur ang{nam,aut uuç deftillationem:glandulas quoeß patietur, Si ta bem fluentium capillorum,Si ulccra per caput efferuefcentia, dolorem^ dentium creberrime.Quod ß â peótore morbus minatur,qui effe ßmplex Si no uiolentiflimus folet,his prxfentitur indicés. Primum pestons fudor pc^hî intimusteftaturæftumftomachilaborantis. SpUnerirquafidiftenfusSi • éminenSjfputamenta fellita,fcapulæ cum latcnbus grauabuntur, Si inpro/ uifo dolore marcefcent,a(riduçofcitationcs ora diducent inportunæ uigi/ giliæ fomnosfugabunt, artatus fpiritus fiti^noéluma maxime inardefeet, expergefaôtis mens erit triftis Si nubila,poft foporem totius penè corpoz ris pulfus,tremor in braches uel in manibus,ficca eciam ruffis quatiet infir/ mum. His igitur fapienter occurritur fi confuetudo fiat fine ullo medicami ne poftccenam uomendu Vtileautem eftetiam ieiunum uomere,magis enim humor noxius qui ftomacho infiderit egeritur.Itac^ qui mane uomi turus eft,debet minutatim rafani radices mäducare, eafep uel fuccum earu tranfmittere,cardamum quoq^Jd eft, nafturtium, fed Si finapi,Ôi crucam deuorare , Si aquam inde tepidam fuper bibere , ac digito uomitum prouocare. Qui ifta cótempfcrit eric his obnoxius uitijs: pulmonis laborc üexabitur ,frcnefim fuftinebit,atræ bills infefta comotio, ad ufe^ uefani eu furoris periculum trahec, iaólabitur febribus acutis, inops fomni agitable pernitiofis uigilqs. Si quando autem morbus à uentre molltur,qui Si ipfe ’^**^ multiformi graffatur incomodo,hçc figna prçmittlr.Torquet aluus Si cor reptos cibos immoderatis fluoribus fundit.Potus in amaritudinem uertlt'*, membrorum omnium exiftunt dolores caufa latente graftantes,nimqs fer uct ruboribus corpus,Si acutis atq; ocultis febribus inardefcit, Aduerfum hæc uenter eft molliendus fine grandi cura aut graui medicamento. Nam qui lapatho uel mercuriali herba ufus fuerit, commode aluum téperabit. fi parum proficiet hæc medela,ói fupra dicta indicia perfeuerabunt,decoz étus urticæ fuccus potui dabitur.Vtilitcr accipiuntur K cymæ caullum mul ta aqua uehementer excodlæ. Etiam braftîcæ humor melle admixto. Si ax fperfo fale temperacus bibi debet ad heminarum quattuor modum. Qui hæc adhibere ceftaueric,his patebit iniurqs,ut aut coeliacus fiat, aut meatiz bus ruptis inmoderato uentris fluoré uexetur.Hlnc dyfenteria oritur Si ili acus morbus,Si ad fuperiora fimus rcdundans uomitibus et empneumatis inficict.Hinc ifchij paflio erit dolorep coxarum, apoplexis etiam his origi nibus exiftet.hinc SC fanguinis per interiores meatus,id eft,per hçmorrho idas fluor multus emanat. articulorum quoep morbus quem Græci arthriz ^^ß^^ tim ùocant iftinc creatur. Cum uero ex uefica imminet origo uitiorum, Ói ipfa non minus caufis pluribus nocens, his fignificationibus intelligiturï inflatio ueficæ adeft,folet enim in earn multus ex alui meatu uentus imrait v nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;b j ti,inde

-ocr page 28-

ït nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MARCELH.de MEDlCAMËNTïS

lijnde adfidua ruótatiojndc incontinentes crepitus egeruntu^inde graufe fomnusjnde urina fordida amp;nbsp;diri odoris egeritur, Ói circa genitalia tumor furgit. His ergo animaduerfisjtali fubueniendum medcla: fcniculi K api) radices uino condito ueteri SC odorato inqcicSjÓi cum fe hæc confufa macc raucrint, cum uini cyathis duobus tantundem mifeebis aquæ calidæ,6i iez • iuno potui dabis. Præterea radicis afparagi fuccus cum uino mixtus, optiz mefumitur.fedamp;ciccrisalbinonarictini decodti fuccus accipitur. ex hac ualctudine nid in exordio curatio adhibita fueritjper urinç difficultatcm Si hydrops nafeiturjôi dolor iecoris,Si uitia renum,ôi ftranguria ueficæ, uenz trem moleftiflîmi dolores uexabunt.Hæefuntde prænofeendis præueniz endift^ morborum caufis.Addidi etiam quibus Si quatenus per anni circa lumpro temporum uiciflitudine obicruatis incolumitas euftodiatur, ab hyeme igitur falubrius fiet exordium.Ex die v 111 calen. lanuarias corpori bus humor aderefeit ufcp ucris æquinolt;îlium,quod incipit v ii i calcn.Àpri lis.Hoc ergo tempore utendum calididîmis cibis,ôi optimis,uino aliquatc nusindulgendum,ufus etiam ueneris minime refpuendus.Ex æquinoélio incipit phlcgma crefcerc,ideft^concretus humor Si frigidus ufq? in ortum pleiadum^qui incipit pridie Idus Maias. ergo turn adhiberi conuenit bene odoratos,fed Si acres cibos. exhinc fanguis ardentior febribus augmenta fuppeditat,ncc minus humor obbibitur,ufqj ad æftiui temporis commué tationcm, quæ ad v iii caEIuIias inchoatutjà quo die uencre abftinendum ieiunandumt^.Ab odtauo enim caK Iulias æftiua progreHio incrementa Cellis exfufeitat ufqj in autumni cquino(flium,quod eft v i calcn.Od:obris. erit igitur utendum frigidis Si fapidis Si bene olcntibus cibis^parcius ieiuna dum,Si à uencrco ufu, ab vin cal. Iulias certe per dies duodecim penitus abftinendum.poft autumni æquinodiumjd eft poft diem vi cal.Od:ob. acres biles uires Siaugmêtum fortiuntutjin occafum pleiadum qui eft riir. Idus Nouemb.humores etiam graues ferpunt. Erit igitur utendum acidis Si acribus cibis,uencre quoq; abftinendumjparcius etiam ieiunandum. Ab hoc rurfus tempore,id eft,â ii ii idus Nouembris fanguis deficit, congruit igitur leuioribus cibis uti,uino indulgere,ncc ufu ueneris abftinerc, in Vin calen.Ianuarias ex quo incipit tempus hybernum.Hæc ut dixi obferuâs ia columi fofpitate uitæ fpatia transcurres, ncc ulla indigebis uifîtatione aut curatione medicorum.

EPISTOLA ALIA EIVSDEM HIPOCRATIS V' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ex Græco translata ad Mœcenatem

Etlunc dUunt abdtiquoCoo JÜppoerdte ef fe tempord in/ dicdnt.^ß: du^{

jvEM roganti tibi libellum promifi, omni cura adhibita deferiz ptum mifijordinatiffimum tuæ falutis euftodê, quem debebis ^ tara diligenter intueri, quàm ferîptus eft. adeurationem enim

-ocr page 29-

LIBERVNVS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t9

corporis tui omnia cxplorata funt, quæ cum return cffcclu comperi temmdgHaex celcriterque complexus fum. intucri ergo omnem medicina: rationem ^^^^•^‘’J^--debebis ► Namque ego diligenti cura,licet fumma breuitate, comprehen/ .^ ^^^^ Epmo di fingula curationum genera,Geut proxime in co libello feci quem Cæfari Uexpreffa^ue noftro coram te tradidi, quas curationcs per temetipfum çftimare poteris: lut in pr£cc^ fapientibus enim ratio uenircin confilium adfucuit» Omne itacg corpus lt;^^gt;'t‘^-hominum,Dccudum,alitumq?exquattuorgencribus confiât,fed præci/ ^^^P‘^^^^^ pue hominum,cahdo,rrigido,ticco K humido. r rigid o enim continentur generibuscon uifcera unde fpiramus. Galore continet'’anima qua uiuimus,id eft qua uita fiant. fentimus.Sicca funt offa quæ uires faciunt ad fuftinendum laborcm.Humi dus eft fanguis quo alitur uita. Per omnia enim uifcera uenæ currunt quæ fanguinem regunt.Sanguis animam,anima uitam fuftinct, fpiritus autem aëris eft,Offa neruis munira uirtutem corporipræftant.Sanguis cum abu/ dat,ualetudinem uitiat.Exco nafcitur fanies quam in uulneribus fcólisui/ demus. Nafcitur 2C pituita quæ naufeam facit. Nafcitur etiarn bilis acida SC amara quæ dicitur mater morborum. Bilis enim cum eft, concitat calorcs. ^^^^^^y^^J^^ De pituita perfridio nafcitur quæ facit dolorem intcftinoru,torfiones ctia ^°^ ^'^ inflationemlt;^,quæ corpus extenuat.fanguis autem à nimio cibo, nimiat^ potatione incipit abunclarc,K cruditate corrumpitur. Qui cum euacuatur extra curfum naturæ infert aliqua corpori uicia,^ in quacunq; parte corru/ ptus incubuit,fatigat K lædit. Nam fanguis animam quoq? uitiat, Si inde os hominis incipit fœtere. Cum eft ergo integer fanguis animam fine du/ bio confirmât,ut poffit frigus calorcmt^ fortius fuftinere.Ät cum abundat cum^ calore animæ corrumpitur, fit fanies : tum amp;nbsp;bilem atram concita/ bit,ói calorcm interdum ac frigus facict,corpori(^ uniuerfo languorem ani mælt;^ malum odorem uel anhelitum faciet. quo facilius igitur commodis ualetudinisfruamur,ói incommoda uitcmus,prognoflica,id eft, præcurrë tia uitia, fignis naturalibus cognofcamus, cognita^ emendemus nc mor/ tifera fiant.Quattuor igitur difponuntur corporis partes, cuius origo in ca/ ^°fp°^gt;^ ^t^/, pite eft,ó^ thorace,deinde uenter fequitur amp;nbsp;uefica. Ita ergo locorum ifto/ ^^^'”f’^^^‘'^ ru finceras notas cognofcemus. Hominis fani urina manc alba crit,SC ante prandium rufa.Pranfi rurfus candida,itcm ante cœnam rufa. Nee ego ta/ men neceffitatem prandendi impofui,fcd magis urinam Si tempora natu/

ralia oftendi. Candida enim urina debet effe, ubi cruditas non eft,mane yrin^fignifi quietocorpore:dcindcmotusipfe K dcambulatiourinaturbat,excitât^ cationef. ucficam,ideo(^ coloratior fit.Quod fi mane urina mutaucrit colorê often/ dit fubeffe uitium infirmitatis, quod tarnen proprijs indicijs intclligfmus.

cum enim à capite morbus oritur,folet capitis dolor comparere; tune Si fu/ pcrcilia grauantur,tempora faliunt, aures fonant, oculi lacrymant, narcs replctx odorem non fentiunt.cum ex his ergo aliquid accidit , caput pur/ b 4« gad

-ocr page 30-

xo

MARCELL! DE MEDICÄMENTIS

garf oportet hac ratione.Hyflopi aut cunilæ bubulæ fafci'culum cum aqua deferucfadas,inde aquam ore continebi's, fed caput calidè tradlabis ut Äu/ at pituita.Quod fi quis ncgligit, capiet epiphoras oculoruin, aut dentium ucl aurium dolorem. Interdum etiam ftrumæ parotidcf^ nafeuntur amp;nbsp;a/ lia uitia quæ circa fauces ceruietfe^ oriri folent. Item diftillatio aut grauedo narium criuEt interdum ulcera in capite nafcuntur, aut etiam capilli defluz Thorax unt.Cum autem à thorace morbus nafcitur, incipit caput fudare, lingua^ fit cra(fior,aut os amarum,aut tonfillæ dolent. Öfeitatio erit frequens fine fomno K quiete.Torpor membrorum,animi dolor,prurigo corporis,bra chia manuf^ adfidue intremifcunt, fubita^ tuflis arida amp;nbsp;inquiéta nafcez Bilis^mater tuv.Exhisergocum aliquid acciderit uitabis uitium graue,fi uomuerisfiue ieiunus,fiue poft ccenam,uel in balneo. Plus autem prodcft fi ieiunus bi/ lem eieceris.Eam enim dicimus matrem morborum. Scd qui uomere noz ïunt,uel non poirunt,quia ftomacho laborant,dccimo quoque die ieiunan , , do, omni cibo fe abftineant,quo facto uitium grande uitabunt, Nam frez quenter uomêdo,folet ftomachus corrumpi. Quod fi à uentre morbus oz rief’, hare erunt figna: uenter uertetur atep turbabitur Si fentict crebros doz Iores,cibusSC potio uidebunturamara. Genua fuccident,lumbi grauabun tur, interfcaplium contrahetur totum^ corpus particulatim grauabitur. Tardabuntur pedcs,pigra fient crura,rencs indolcfccnt.Et poft hæc febriz eulæ incurrent. His itaque cognitis prima cft abftinentiæ utilitas. Turn ctiz am medicamentis aluum purgari oportcbit,ut graue corpus leuamentis adiuuetur.Quod fi morbus maior premere uidebitur,adiicies akeru diem abftinentiæ,!! tamé uires patientur: fin minus,quam leuiftimû fumes cibu, ut ouum forbile tantum,aut aliquid ouo fimile accipias.Hoc qui negligunt fiunt cœliaci,torminofi,dyfenterici,etiam ex eo nafcuntur tertianæ ôi quar tanæ,fiuntpodagricichiragriciLp, morbus etiam articularis hinc accidere folet, Quidam etiam fiunt ameutes, quibufdam fanguis etiam erumperc è naribus folet. Oportet ergo occurri tam grauibus malis curatione prædi '^^ßlt;^^ óla.A uefica qui nafcuntur morbi hæc dabunt figna: plcni uidebuntur, Si cito faturari quos grauabit. Sequentur inflationes uentris, amp;nbsp;crepitus crez bri,uidebuntur ofcitare nee ofcitabunt, fed tantum os diducent: fequetur totius corporis ftuporfomnufep grauis quafi marcor,fieturina liuidaamp; uix erumpens. tumefcunt etiam ueretra, inde Si calculofi fient. Hæc uitia fie emendantur. Feniculum Si apium uino auftero madefacito, uel etiam . earum herbarum radicescontcre, amp;nbsp;ex uini cyathis duobus, amp;nbsp;tantundcm aquæ calidæ accipe adfidue, uel dauci fernen, amp;nbsp;myrtum ex aqua calida fume:uel cicer album fume non arietinum,m3defalt;ftum uino ut fupra fcriz pfi ebibe:uel radicem afparagi,ucl eruum erraticuro,uel ferpiUum decoque eiuf^ aquam uino mixtam bibe. Quæ qui negligunt, fiunt hydropici.Sez auetuc

-ocr page 31-

LIBER VNVS

quetur hïs iocincns Si fenium SC ucficæ dolor. Fient quoq’ calcuIonjUtanz guriam quoque fuftinebunt, amp;nbsp;uentris tumorem. Intucri autem oporz tet ægri uires quomodo poHit fuftinerc medicinam, ut ita febri amp;nbsp;crudita/ tatieiusadhibeatunfiuntergocataplafmata adhibenturep quæ apta fint, capiti, uentri, uedeæ, cruditati, frigori, calori, pro ut tempus exegerit. uti autem ad hæc oportet rofa, aceto, uino, olco irino, linguam quoque ægri afperam melle perfricari, uel mentæ folio, reliquadiligenti medico permit tenda funt, quia iuxta morbos debet adhibere medicinam. Quoniäm oz ftendi corporis fani ÔC imbccilli notas per urinam denunciari, amp;nbsp;adieci cura tionu m confilia, nunc SC compofitioncs medicamentorum adqciam, u/ num ne nafcantur corpori uitia, alterum ut emendatio fanitatem reducat. Aduerfus autem omnes impetus morborum duo funtremedia certifiïma: Primum cft, dccimo quoque die ut te abftineas à cibo amp;nbsp;potionc. Deinde poftero die laueris cibo(^ firmo uteris, qua re Si obferuatione efficics, ne quid omnino uitq corpori tuo accidat,óe perpétua fanitate fis tutus. Eft ôC potio falubris quæ omne corporis uitium climat, Si ualctudine confirmât. Eins potionis iam tecum habes compofitionem, per annos enirn complu res amiciffimc Mœcenas quum Cæfare noftro pariter nos morari memiz nifti,quo tempore hæc obferuando nunquam in ullum corporis languoz rem incidifti. Quo tempore nee noftrum Auguftum quiequam molcftioz ris inconamodi pafTum effe nofti. Ita enirn me tecum habebis, fi libellum meum legendo fæpius traólaris*, qui plenius tibi me abfente præftarc epn filium in omnibus potcrit. Terentfj Vclpifti in ultimo libcllo leges dyna/ mes herbarum, quas ut crefcentibus numeris Lunæ obferues dum tollis S^ componis curato.Si ita non fccens,0i ad deminutionem Lunæ fuftuleris minus ualcbunt. Ipfumctiam mare per Lunam augeriói minui fcimus, L«»« «jr#« ccrebraetiam hominum augentur crefcentcLuna.Cum autem minuituc

Luna,una quæque res deminutionem fentit,quod licet recognoz

fcas ex his quibus cotidie uteris. Tarnen amp;nbsp;per me adz monitus feies omnibus amp;nbsp;minui auomentum amp;nbsp;auz geri per lunam.quod fi ita eft,in herbis quoeç

Icgendis, componendif«^ medicaz mentis uim cius Sê poteftaté nos obferuare debere, nedubites.

Epiftola

-ocr page 32-

Xi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;HARCEttlDEJHEDICAHENTiS

S* EPISTOLA PLINII SECVNDI AD

AMICOS DE MEDICINA»

HREQVENTER mihi in peregrinationibusacci'dit ut proptcf meam aut meoru in fir mita tern uarias fraudes medicoru expe rirer,quibufdam uiliflima remedia ingentibus pretijs uendetv tibus.alijs ea quae curare nefeiebant cupiditatis caufa fufeipien/ tibus,quofdamuerocomperi hocgcneregraflari,utlanguentesqui pan/ ciflimis diebus uel etiam horis poffint fanari,in longum tempus traherent, ut amp;nbsp;«gros fuos diu in reditu haberentjK Quiores ipfis morbis exifterent, Quapropter neceflarium mihi uifum eft undiq^ ualetudinis auxilia contra here,Si ueluti in breuiarium colligcre,ut quocunqj ueniftem eiufmodi infix dias uicare,0i hac fiducia fecurior iter ingredi queam,ut Si feiam fi quis mix hi languor accident,non fadturos medicos ex me uel ex meis reditum, ncc taxaturos incommodorum occafionibus fanitates» Ante omhia autem

oleum uetui

puto in prompto habenda qua: fubito defiderata diffictllima uidenturinx uentU3ficut oleum uetus,quod fi ad manum non erit, celerrime fieri potex rit. Deferuefadtum enim,uel recentiftimum, Si odorem Si uircs uetuftiflix

mipræftat. Et fi forte curatio exegerit aquam marinam in mediterranea A^udmdrind quæri,follicitudini locus no erit,fi ita profpiciatunduo enim falis fextarij in quatuor aquæ fextarios miftî,temperatiflimâ marini liquoriscopiarn facix o^fymcli nbsp;nbsp;nbsp;ent.Oxymcli ucro facile erit ficri,fi in duobus cyathis mellis fextarius aceti

addito pulegio Si falis modico contemperetur. Polenta autem hoc modo Toîentit fiet. Horden aqua perfufum una nodle ficcatur,deinde ad xx libras horz dei adijciuntur tres libræ lini feminis, coriandri felibra, falis acetabulum.

Tune deinde hæc mixta torrentur,Si molafranguntur. Omnibus autem Kdoptim» curationibus mei optimum eft in quo apes moriuntur, Si lana fucida ea bo tuna fuccidi na eft quæ de ouis collo fuerit adtonfa.Cinerem auium uel alioru animalix urn defideratum fic fieri oportettin ollam nouam mittitur auis,auc quodlix vfturarerti b^t aliud animal quod putaueris exurendum,quod addito operculo,circux modus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lito(^ argilla,{n furno feruenti torrebitur,fpiramêto permodico fadlo.Gac

garisationes uero omnes calidæ utendx funt,ficut Si fomenta, ut meden? Cdrgdrifmi di ratio Si ufus oftendit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Alia Epiftola»

Tomentd CORNELIVS CELSVS CAIO IVLIO CAEISTO SALVTEM D,

NTER maximos quódam habitus medicosHerophilus, Cai luli Califte, fertur dixifle medicamenta deorum immortaliux ] manus eftc,non fine ratione,ut mea fert opinio : prorfus enim quod tadtus diuinus efficere poteft,id prçftant medicamenta tur prdpxd qfijg experientia comprobata.Animaduertimus itaq^ fæpe inter deliberax ^s^ribon^Ï^ ^^^^^^ contentionef^ medicorum aueftoritate prxcedentium dum quæri^ eumddCdium 4^^^^^^^ faciendum,aut quaratione fuccurrédumfitægro,quofdam hux miles

-ocr page 33-

quot; LIBER ' V N V S ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-a?

miles quidem SC alioqui ignotos, reuera peritioreSjUel quod fateri pudet, ^«^'“ caUßu longe fummotos à difciplina medicinæjôi ne affines quidem eius profeffi/ ^^^^[^i^'^J^or onijmcdicamcnto cfficaci dato,ptotinus uelut prüfend numine omni do/ f^^^^f^ j^^r lore periculoep liberafle ægros. Quamobrem fpernendi funt quidem qui cello adducie medicinam fpoliare tentant ufu medicamentorumjforfan non à medendo tur^cr Com. fed à potentia effetflucp medicamentorum itaappellatam, Proban/ (^elfoadfcnU di autem funt qui omnimodo fuccurrere periclitantibus ftudent.Ego certe ^'*f’^ß°iJJ‘* aliquoties magnum feientiæ confequutus fum titulum ex ufu profpere da pronundetre^ forum medicamentorum,multofep ex eadem caufa non mediocrem gloriz am tuliffe memini.Eft enim hæc pars medicinæ ucl maxime ncccfraria,cer te antiqui(rima,amp; ob hoc primum eelebrata atq; inluftrata. Siquidem ucz. rum eft antiquos herbis ac radicibus earum, corporis uitia curaffe, quia ti/ midum genus mortalium inter initia non facile fe ferro ignit^ committe/ bat.Quod etiam nunc pleriqj faciunt, nc dicam omnes. Et nifi magna con puifi nccefficate ipfius falutis, non patiuntur fibi fieri quæ fanis uix toleran da funt.Curergoaliqui excludant medicinam de ufu medicamentorum non inuenio, nifi' ut detegant inprudentiam fuam.fiuc enim nullum expez rimentum eius generis remediorum habent, merito aceufandi funt quod tam négligentes in tam neceffaria parte artis fuerint: fiue expcrti quidem. funt eorum utilitatem, dencgant autem ufum, magis culpandi funt, quia crimine inuidentiæ flagrant: quod malum cum omnibus animantibus inz uifum debeat effe, turn præcipue medicis,in quibus nifi plenus mifericor/ diæ K humanitatis animus eft, fccundum ipfius proFcAionis uoluntatem, ^if^^'d wom hominibuS dfifep omnibus inuifi debent effe. Idcirco ne hoftibus quidem ^^^^^^^^11^''^^^ malum medicamentum dabit qui facramento medicinæ légitimé eft obliz gatus. Sed perfequetur eos quum res poftulauerit ut militans Si ciuis boz nus omni modo3quia medicina non Fortuna, neque perfonis æftimat hoz mines,uerum æqualiter omnibus implorantibus auxilia fua,porrc(ft:uram

amp; fuccurfuram fe pollicetur, nullité unquam nocituram profitetur.

Hippocrates conditor noftræ profeftïonis,initia difeiplinæ à iureiuran do tradidit,in quo fandum eft ut ne prægnâti quidem medicamentu quo conceptum excutitur,aut detur aut demonftretur à quoquam medico, uiz delicet longe præformans animos difcentium ad humanitatem.Qui enim nefas exiftimauerint fpe dubia homines lædere, quâto fceleftius perfeefto iam noccre iudicabunt^ Magni ergo æftimauit nomen deeufep medicina: confcruare,pio fanólocp animo quemq; fecundu ipfius propofitum fe ge/ rentem.feientiaenimfanandi nonnocendieft medicina.quæ nifiomni parte fua plene cxcubat in auxilia laborantium, non præftat quam polz liceturhominibusmifericordiam. Definant ergo qui prodeffe adfliclis aut nolunt,aut non poflunt, alios quoep deterrere,negando ægris auxilia, ^ quæ per uim medicamentorum frequenter exhibentur.. Etenim quafi per . nbsp;nbsp;nbsp;.,,

-ocr page 34-

i4-

MARCELL! DE MEDIC AMENTIS

grains quofdam medicina laborantibus fuccurritNam primum cibis, ra/ Gradusme/ done aptoq; tempore dads,tentât prodciïc languentibus. Deinde fi ad ^‘’^^‘‘ nbsp;nbsp;hos non refponderit curatio,ad medicamentorum decurrit uim.Potentio/

ra enim hæc SI efficaciora quam cibi. Poft ubi ne ad hæc quidem cedunt difficultates aduerfx ualetudinis, tune coacla ad fedionem uel ultimo ad Afekpidd^ *’ftgt;onemucnit.AtAfcIepiades maximus autor medicina: negauit ægris defenfio. danda medicamenta. Quidam emm hoc mendacio edam pro argumenta utuntur. Potcram tarnen fi ucrum id effet dicere,quid Afclcpiades fenferit, fordtan non omnino in hanc partem animum intendit. Homo fane fuit qui parum féliciter le in hoc negotio geffit. Itaqj non deterreor perlona, cum re manifefta prodeffe uidcor. Nunc uero cum tam impudenter quida de eo mala comminifcantur,quid poffum ultra dicere, nifi quodammodo parricidium ac facrilcgium cos committere qui hæc dicunt. 111e enim febriz citantibus uitfjsc^ præcipitibus corrcpds,quæ oxypathe Græci dicunt, ne gauic medicamenta danda,quia cibo uinot^ apte interdum dato,remcdiaz n tutius eos exiftimauit. Cæterum in libro qui Parafceuón,id eft,præpa/ rationum inferibitur contendit ultimæ fords effe medicum, qui non ad fin/ gula quæqi uida binas temafep compofitiones Si expertas Si prodnus pa ratas habeat. Vides ergo quam non placeat Afclepiadi ufus medicamenz torum2' cui nifi plura ad unum quodqi genus uitij medicamentacompoz fita habeat,non uidetur dignus profeflione mcdiciiiæ.Sed ifta liccnda noz mine tantummodo medicorum propter quorundam negligendam ladus Dilfimile. proccftic. Raro enim aliquis priufq fc fuofq? tradat medico, diligenter de eo iudicat:cum nemo nc imaginem quidem fuam committat pingendam, nifi probato prius artifici per quxdam experiméta,atqj elcdfo : habeatne omnia poncleraacmenfurasexaëtas.nequiderrorum in rebusneceffaz rqs accidat, Vidclicet quia funt quidam qui pluris alia quam feipfos æftiz ment.Ob quod fublata eft unicuiqi ftudendi ncceffitas,^ non folum andz quos autores per quos confumatur profcffio quidam ignorant, fed ctiam comminifci falfa de his audent. Vbi enim delecftus non eft perfonarum, fed eo dem modo malus bonufe^ habetur, difeiplinæ ac fedæ obferuado périt, quodep fine labore potcft contingcrc,ôC in quo dignitatis atq; utilita tis præftare uidetur æqualitas,id unufquifqi magis fcquitur.Atqj ut quifq; uult,facit ÔC medicinam. Quofdam enim a perucrfo propofito nemo poz teft mouere,0i fane omnibus permifit liberum arbitrium magnitudo proz fcffionis eius. Multos itaq? animaduertimus unius infirmitatis fanâdæ Iciz entia,medici plenum noméconfequutos. Nos uero ab initio redtam uiam fequuti,nihil prius in totiusartis perccptione,quam homini permittitur,iuz Contemptus Jij-gyifnus, Quia cx hac omnia commoda confequuturos nos cxiftiz Ïunïxmmtdi mabamus, nonmediusfidiustam pecuniæ aucgloriæ cupiditatc,quàm corei^uiritur ipfius artis fcicutiæ. Magnum enim ôCfupra hominis naturam duximus,

-ocr page 35-

LIBER VNVS

tf

pofïc aliqucm tuen, ucl recuperate fuam amp;nbsp;unius cuiufquc bonam ualetu dinern: itaque ut exteris pattibus difciplinæ, ita huic quoque qux per me/ dicamenta uirtutem fuam exhibet, curiofe inftittmus, eo magis quod per cipiebamus indies ex ufu profedtus eins, quos interdum fupra fidem atq? opinionem plurimorum exhibebamus. Scd quid ultra opus eft probate, neceflarium ufumelTe medicamentorum; præcipue tibi qui quia percept/ fti utilitatcm eorum,idcirco à me conpofitiones quafdam pctifti. Ego au/ tern memor humanitatis tux, candorifep animi tui, quern omnibus quiz dem hominibus pleniflime, mihi etiam peculiariter præftas mon folum quæ defyderas remedia, uerumetiam fi qua alia de cxpertis in præfenti ha bui,in hune librum contuli quem ad te mifi.Cupio enim mediusfîdius qua poffum tuæ in metam perfeueranti bcniuolentiæ refpondere,adiutus 0/ mni tempore à te,præcipue ucroiflisdicbus: utprimum enim potuifti, non es paffus ceffate tuæ erga me pictatis officium, tradendo fcripta mea Latina de medicinalibus nortro Cæfari. Quorum poteftatem tibi fcceram ut ipfe prior legeres, fimplicitercp indicates mihi quid fentircs de his. Pluri mumenimiudiciotuotribuo.Tu porto candidiffimo animo SC erga me beniuolentiffimo, dignos nomine editionis, non uerbisfed teprobaffi', periculumcp non minus tui iudieqquam egoftili propKr me adifti, quo tempore diuinis manibus ea tradendo confecrafti. Fateor itaque me gra/ lias tibi agere,quod SC prins quam rogarcris confummafti amiciffimo af/ fedtu uota mea, SC quod contigit mihi fauore tuo maturiorem percipere ftudrj huius mei frudtum ac uoluptatem. Ignofces autem fi paucæ tibi ui/ fæ fucrint compofitiones SC non ad omnia uitia fcriptæ:fumus enim ut fcis pcrcgre,necfequiturnos nifi neceffarius admodum numerus libellorum. Pofteaautemfisctibiuidebituradfi'ngula quæqueplures conpofitiones colligemus.Oportct enim copiam quoque earum feleólam habere,quoni am reuera quædam magis quibufdam,SC non omnes omnibus conueniut, propter differentiam fcilicet corporum SC affeddionum quaruminitiuma capitefaciemus:fumm urn enim SCquafiprimum locum hocobti/ net: dantes operam, ut fimplicia remedia prima quçque pona/ mus. Interdum enim hæc efficaciora funt quam ex plu/ ribus conpofita medicamenta.crit autem nota denarrj pro Græca drachma, æque em in libra denary Lxxxnii apud nos funt,ficut drachmæ a/ pud Græcos in/

Dendrij zy drdchmx con/ uenientid,

currunt.

s Alia

-ocr page 36-

MARCELL! DE MEDICAMENTIS Alia Epiftola eiufdem Corncîrj Celfi.

CORNELIVS CELSVS PVLLIO NATALÏ SALVTEM D»

autdusciui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Scribonijgræ derêji^uos plciios utilitàtiscompcri: alioqum cxcufaflcm ni me propoGru ca interprets haberet nihil non di^num fublimi Romanorum maieftate,dc borto medi ^'*eri^fu^Èah ^*^æ ^'’^’^fplendidiflime fchbcrcjdcp perennitati amp;nbsp;litteris mandarc. Ha/ inurprete^pz bebit ergo ôf prüfens tempus Si futura poßeritasan hot perpetuæ uolun/ foprtemiffsm. tatis mcæ curæcp gratiflîmum munustGquidcm bona ualctudmc nihil eft pukhrius. dedi autem operam quantam potui ut ad uerbum transferrem, quæ in Grarcis medicinalibusrcpperi,ncc nccefrariam curam cultus oratio nis putauGquia redtius duxi proprictates nominu cdcre,6£ rem ucram fub herbarum pcregrinarum uocabulis cxplicarc.unum genus fatcor me tranf lationis de indurtria dedinaßc^quo fere Græci utuntur in mcdicatncntotu fcripturisjomnia ad fecundam perfonam dirigentes.Ego ucio in ufum me/ dicamentorum quæ edidi,ominis boni gratia nullam malui quam infinite inferere perfonam. Admonerem(^,0ih cettum haberem te non ignorare, me huiufmodi bona utilitatis magis quam dclcólationis caufa fcripfiffe, Græci medici pódera medicamentorum ad drachmas redigunt,quæ quia ad denarium noftrum conueniunc,oótoginta enim Si quatuor in libram in currunt5pro nota Græcædrachmæ quæ eft figura talis Z, notam denary àr2hmlt;^on/ L^tinam^quam nofti pofui,id eft hanc ^^ÓC ad cius pondus Græcas dra/ Dementis. chmas rédiges. amp;nbsp;quando quæ uolui præfatus fum, nunc quæ defyderas explicabo.

Epiftola Vindiciani Comitis Archiatrorum,ad Valenz tinianum Imperatorem,

m fiepe facratiffimc Imperator,humani generis fragilitas fal /de natura fua qucracur,aliquando tarnen potuimus reddiris *'^”^*^*^^^’^^*^^^ ^ innumeras querimonias rc/ ^ï^ii^frenare.Nam ficut rudis gubemator turbatum mare fulcans,in certus pcriculorum,dubius falutis cuntfta rimatur,Ita Si mortalium natura quæperpétua fanitate optât frui, placida quæc^ defiderat, Scd quia nee mare femper poteft efte traquillum.ncc unus in diem uenti fpiritus durât* nee fecurus nauta ratem poteft fcandcre,cum çquor mole fludluum tollit”: fic necj; mortales poftunt femper efte ualidi aut uiuentes, fed pro ætatis Si tempon's uarictate diuerfis morborum aguntur incommodis. Quæ cum ita fiht,clemcntiftïme Imperator,magna laus eft ucterum inftituta ferutaz ri, maior uero gloria inuenta feruare.Siquidem illi uiam laboribus fuis uir* tutibus aperuerut,nobis^ itcr intelligcntiæ fua fapicntia rcliqucrut.Vndc cura

-ocr page 37-

LIBER VNVS

*7

xum quidam febribus teneretur, amp;nbsp;diu uentris duritia ftrangulatus, die duodecimo iam morti proximus uideretur, adhibitis ad curam muleis 82 magnis medicis ut remedium confequeretur, hoc illisfummum periclitan ti præfidium uifum eft,ut per inteftinum clyfterio ei curatio pararetur. cu die imminenti periculo xftuaret, ÓC ueluti morti proximus curationis ctia extrema depofceret, ego pudoris SC reuerentiæ modum feruans quem cuz E.xemplunieu élis (emper exhibui: proipexi ad tempus ne ueluti turpis cura forti uiro ^‘^tionis arde/ adplicaretur. Cu ergo uidiffem phyfin eius,quam de colore collegi, amp;nbsp;fit citate uifcerum fatigari eum penitus aduertiflem, ilico infufo fale aquatn frigidiffimam obtuli eius ardori , qui cum defyderio recentis quo emz dabatur, totum quod ei oblatum fucrat, ebibiffet^autores medicina: ma gni qui id fpeólabant exclamauerunt,occidifti hominem.nec dum uox eo ru ab ore manauerat,eueftigio eum fomnus occupauit fudorep perfudit» Quibus ego præfentibusjclementinime Imperator, tantis fudoris eius ab/ (lerhonib. laboraui,ut fi dici fas fît, Nilus ex eius corpore uideretut effluez re,uerum cum æger expergefactus,recreatum fe extindis febribus, « ab infirmitate leuiorem effe fenfîifet,uentris etiam cœpit defyderio uehemen ter urgeri.adlato itaq^ uafculo omne alui onus quo grauabatur expofuit, ad tam dirum fœtorém,ut omnes qui illic aderant fugarentur, dicentibus ®g'^^gns medicis quod onia eius interna putruifsetPoft hæc a me æger ad balneas mittitur, ut lauacro eius fîccitas humigetur.qui pcruClus unguenz tis remediabilibus,cum poft balneum ueftimenta accepiflet, fitire fe dixit. ftatim eum abfînthio,in quo libifticû fucrat decodtum, progreffum à bal/ ncopötaui,ncquid eaufationis in corpufculo eius maneret,quo uefica fcy/ balis uel lapidibus per uicina loca meantibus premeretur.Præcepi etiam ei efeam fieri de minutalibus porcinisjd eft, podocylqS amp;nbsp;uentriculo, in que uentriculum acetum cyminatum modico adicbto lafere mitti mandaui, ut: omninoexcoóla caro etiam oftium duritiam emolliret,utfoluta eorum medulla cum iure ipfo abforberetur.non dubium eft autem optime Impe rator,quod ex indigeftione extemarum crudiffimarumep crapularum,uel fuperfufa diuerfî nimietate uini, repletis Si plene tumentibus uenis, potus in uifceribus amarefcunt,aufertur fomnus,fubfequitur calor,atq; occultarü febrium peftis,ó£ quædam phrenefîs pulfu cerebrum inquiétât: uenter du/ refcit,qui iam dudum crudus repletus fucrat exuberantibus cibis, qui dum excoquuntur confumptis quæ humida funt, inflammationes inportuniftiz mas faciunt,qux adieóta calida aqua amplius neceffe eft excitentur. Inde ergo uenter durefcit, inflatur pulmo, fplen diftenditur. pinnæ etiam iecoz ris porriguntur. Quibus coanguftatum ÔC coartatum fel exprimitur,quo infufo tingitur corpus K fit luteum » Cum ergo peruencrit ad ea loca uez narum, in quæ pocula haufta defcendunt, duo mala iunda, id eft, res acris ac duleis j cito auferunt animam : ficuti petrarum humidarum fudor

-ocr page 38-

»8

MARCELL! DE MED ICA MENTIS igni fubicclus cito abforbctur ab igni. pctra autem ipfa cxufla SC concre/ mata^fpongia efficitur^unde calx uel gypfum conficitur. ita cabre febrium irib^^'^d’^^d^ ^^^°^'J''^^*' ^^^^‘^æcruditatiSjCibommcpcongeftio.QuibusconfumpusSC ^^^.^ exhauftis/rigida fine dubio fuperfundenda eft ne penitusarefeanL Nam nimirum eftimas o bonc ImpcratorjCalidam Si frigidam mortalibus indu fam cfTc corporibus enm fingul.T res propriam habeant naturam. Ignis ignem, aqua aquam defiderac. fed ad horum iungendam focietatem fiuc temperantiam procurandam,filuarum materies, lignu^ depofcitur, quod SC nutrit ac fufcitat SC rapit ignem,SC frigidam uertit in caIidam.fed non ita in nobis cft coæquandum. Accipe igitur feteniffime Imperator, quod con ueniens nobis putetur cxcmplum;thermarum fcilicet ab fe calidarum mix do tempcrata,ubi nee ignis uidetur,nec lignum fuggeritur,nifi uapor folus Iponte conficitur,SC aêr calidus fine labore fentitur, none duo unum funtC SC diuerfa atep contraria inuiccm profuntîquot; diuina prouidentia falubri per/ mixtione ac temperie procurata3nonnullam corporibus abluendis fanita/ tem præftant, competentemep medicinam pr^bences,uarios languores à corporibus mortalium pelluntï’Hæccum ita fint,nihil aliud reor mortali/ bus præbendum,nifi id quod cum infirmi effent defidcraucrunt, SC oblatu fibi profuifte fenferunt. His ergo utamur quibus fumus bene experti, SC quorum bencficio confequuti fumus optabilem fanitatem. Nam fimilitcr EwwpI» CU/ quidam cum oculorum lachrymantium reumate carere non poffer,produ *i^ti^^/ ‘^^^ ^^ ^” medium conuentum multorum fpedtantium medicorum. Qui rum infelix ^^’^ infpeétus ab his fuiffet,dixerunt ei palpebras incidi debcre. comburi etiam hemicranium SC rafo capitc uenas fecari, quod Grazei arteriocomon dicut: inponi etiam efcharas,ÓC cum iam omnibus locis dcbilitatum SC eau/ cerizatum caput haberet, nihilcp ei tormcnta,quæ defiderio fanitatis pati/ enter tulcrat profuiffent,deflcbat omnibus infelicitatem fuam.In ultimum hæc ab egregijs mcdicis inuenta curatio cft,ut cum dexter oculus lacryma funderet,uena ei dextri brachq laxarctur, cum finifter fimiliter in finiftro brachio fiercLQuodcum pati cœpiftet infirmus,flcns SC gemes illud Ca/ OtowK uer/ tonis fxpe diccbat: corporis exigua medico committe fideli.Ego autem di f^^ co SC pcrito.Reftiti igitur his nee laxari uenam permifi, magnot^ filentio faóto auólorcs noftros in medium protuli ac rccitaui,dixi(^ ad cos : Si ex multifario tormentorum genere miferandus ifte uel unam medelam fuift fet adcptus,mcrito uos patcretur, fed cum neep inuneftione, neque incifio/ ne neep combuftione,inundationem lachrymarum reprimere potucritis, cur indoefte uenas ei laxari præcepiftis C cum hic iam fcmianimis, uifionê ipfam ferri perhorrefcic, Vndc redditc mihi fapientiffimi uiri hodicrnæ caufas curationis, cur fuerit defuper oculus incifus, cur rafum caput, cut meacula exufta uenarum ; meatus enim inrigatio fiueneritad ealocain quibus

-ocr page 39-

LIBERVHVS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t?

quitus habebat rcceptaculum colledionis fuæ, quo impetu exinde defcen debat deorfum,recurrens rurfum ad fontem cerebri, ibiq? coanguftatus cu fernere ccEpcrit,ucrcndum eft ne perforans cutem,ac pertundens cratem ca pttis,gcncrct in eo uitia diuerfa, aut ne iterum per aliquam uenarum erum/ pat ad aures,faciat(^ hominem furdum,totum oppilans auditum, aut uer/ mes in auribus generet, ucl naribus polypos nutriat.aut oculis ægilopia ex/ cicet,aut dentibus fît möleftus,^ faciat hominem oris fœtidi,atq} corrupts uel quod maxime cauendum eft, ne per uuæ deftillantis, aut exulceratæ uiz tium ipfa mufîce hominis corrupta Iangue{cat,pulmonit^ K ftomacho pla gam inferat : lumbos quoque rencs^ diftoluat, K incipiat humor noxius per inguina ói coxas , Si crura decurrens, facere contradtioncs talorum atque neruorum : paulatim^ auferat greftus, totóque organo tabefcenz te,uideamini potius confumpfîfle hominem quàm curafte, cum uere uioz lenta morte uideatur de hac luce migrarc. Nam fî ceparum acritudo aliz quotiens nobis non manducantibus,noftris tarnen oculis molefta eft, aut finapiubi amp;:mel mifcetur,leniripenitusnonpoteft,fedcalorc eiuscommoz turn cerebrum, ica defudat3Ut oculos amp;nbsp;nares acer humor infeftet: quid puz tamus illi patiuntur, quibus circa oculos cura rurfus aut igni adhibetur aut ferro Square imperator fidem noftrisauótoribusadhibentes,noncredaz mus,quibufcunc^ medicinis,nec uulneri uulnus fuperponendum putemus, fed ica ægris remedium porrigendum effe credamus, ut neq; grauibus torz mentis, neq’ intolerabili medicinæ curatione crucientur. Plura ergo de obz fernatione medicina: pietati tuæ ac pofteris tuis, digna memoria tradidi, qua: homines doóti de expertis remedijs prodiderunt,qua: tua diuina fere nitas oro fufcipiat,ÓC ad memoriam cæteris relinquat,

INCIPIT AD CAPITIS OMNES SVBITOS

amp; diutinos,amp; multiplices dolores»

CAPVT I.

■o capitis dolorem etiam in febri,primis diebus incommodi, ferpylli — i. rofæ aridæ — ii. incoquuntur cum duobus fextaz Kof4 pro ref rijs aceti accrrimi, donee ad dimidias perducantur. inde fumt [mco tur cyathus,ói duobus rofæ cyathis bene cómi{cetur,frequenz terqg curatur ex eo caput:ubi enim incaluit quod infufum eft,nifî reces adq ciatur,nocet.Item prodeft eodem modo ruta per fe uel cum hedera: baccis dccoCla,amp;: capiti tepide infufa.Polygonos quoq; herba,quæ latine fangui naria dicitur, SC menca multis profuit eadem ratione decocla,5lt; capiti tepiz de infufa.Dolorem çapitis leuat fpondylion ,ÓC agni fernen,SC platani piluz læ, Gmiliter aceto incodxi^ofa quoque duplici menfura, fimplæ aceti

e $ commiz

-ocr page 40-

|o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MARCELL! DEMEDTCAMENtlS

commi'xta,ficuti Si polygonos fupenus didla debet excoqui,id efl,ca qii.T fanguinaria dicitur.cum autem plurimis diebus manferit dolor capitis,turn omnium fupradidtorum oportet uncias finoulas fumi, hist^ admifeeri lau ri baccarum,caftorei,nucum amararum, pulcgij^fambuci foliorum, uncias fingulas,0i in aceti fextarqs quatuor decoquere ad dimidias,K eodem mo/ do rofa admixta dupliciccr,fed non tarn frequenter caput curare. Ad 0/ mnem capitis dolorem efficaciter prodeft mcdicamcn talc.crocomagma/ tis — i. aluminis fciiTi, uel gallæ ~ 1. hæc teri ex acri aceto, amp;nbsp;rofa duplicis pondcris uicidim adierta opoitet,ufq; dum mellis habeant fpilTitudincm, atqj inde fronrem,ôi utrinq» tempora oblinerc. Ad capitis dolorem,cura inuetcraucrit, bene facit hæc compofitio .myrræ -X-h. croci-X- ir .amygda larum amararum X-n.rutæ uiridis.-X m .fpondilq « panacis•■X- dn/ gulos, lauri baccarö -X-1 n. ferpylli -X- »♦ caftorei -X-1 .teruntur hæc omnia cum accto,amp; hunt paftilli,cû opus eft diluuntur aceto SC rofa in mellis fpiO fitudinem,atq; ita frons Si tempora oblinuntur. Permanéte ucro capitis dolore,materia quoq; humoris oportet detraherc ex eo per narcs, uel per os,quæ res etiam aunculam uel dentem dolcntibus prodeft: nee minus bis quibus fubitç uertigincs obuerfantur,quos Lotomaticos græci dicuntatera comitiali morbo correptis prodeft,fcd SC caligine impeditos ex magna par te ieuat. debent autem q homines pridic abftincre, SC fuperioribusdiebus aquam potare. per narcs ergo purgatur caput, his rebus infufis per cornu, quod græce rhinenchytes uocatur. hederæ fucco per fc uel hetæ fucco cum cxiguo flore æris,ucl eyelaminis fucco mixto latftc aut aqua, pari menfura. bene detrahit è naribus liquorem SC hæc compofitio. falis, nitri, aceti, olei uctens, mellis, fingularum return dcnarios binos, cyclamini, fucci ftaz phidos agrias quam herbam pcdunculariam, quod eos necat quidam appellant, fingulorum denarios binos. hæc inunummixta,naribusper cornu infunduntur, uel pinna longiore nares intcrius perfricantur. cum fatis uifum fucric fluxifle humoris aut fanguinis, ut reprimatur aqua fiigiz da pura narcs diutius oblui oportet,uel croco macerato in eadem pridic,

Scd fi per os magis detrahere humoris matcriam uifum fuerit, quia non fine tormento quodam per nares ca dcducitur, fuadebimus pyretri ra diculamcommanducare,atquefubindehiantempatifluoremfaliuæ. uel uuam paftam cum piperis albi totidem granis dabimus commanducanz dam,óC expucndam,æque enim SC hæc dcducunt picuitam. bene facit SC fiz Sindpi non ex napi,cx aceto tritum,fed non excaftratum gargarizare, trium cyachorum cajlrlt;it,uin menfura admixta mellis libra una. detrahit enim SC hæc compofitio largiz ter pituitam. Cum uero diu caput dolet SC adtonderi preflius SC adraz di prodeft, ut poftit diutius fricari ,Si aqua calida foueri pura uel lauro inz codla, quo tempore etiam ftemutamentu concitare non alienum erit hoe medü

-ocr page 41-

ttÖER VN VS.

incdi'eamcnto quod ex his rebus compomtur.ueratri albijCaftoreCßru/ thrj, quod eft radix lanaria, pipcris albi, fingulorum denarios fingulos. hxc contuia tenuiter forato cribro traufmittantur, cum opus fucrit per pinnam, aut calamum (eriptorium naribus infufflentur,uel fpicillo tin/ ifto in aqua Si exeuflo , naribus mqduncur : proderit autem ad fternuz tamentum etiamper fe contufum, Si eadem ratione inieeftum ueratrum albumdinguam enim ficcarn Si aridam fternutatio ftatim inundat.

Capitis dolorem quamuisueterem Si intolerabilcm protinus tob lit, Si in perpetuum remédiât, torpedo nigra uiua impofita ei loco qui in dolore eft, donee definat dolerc, Si obtorpefcat pars : quod cum pri/ mum fenferitqui dolet, remoueatur remedium,nc fenfusauferatur eins partis . plures autem parandæ funt torpedines eiufdem generis : quia nonnunquam uix ad duas trefue refpondet curatio, id eft, torpor, quod fignum eft remediationis.

Ad capitis dolorem fadum cjc peruftione prodeft rofa: bonæ fuccus infufus capiti, fed cum fucco de moris faefto pari menfura admixto.

Ad capitis dolorem faeftum ex perfridlione fatis prodeft oleum ingt; num cum ferpyUo Si exiguo aceto infufum, magis autem fi aut iridis radix aut peucedani fuccus prioribus admixtus fucrit. prodeft Si ruta cum oleo irino Si exiguo aceto co(fta,Si tepide infufa capiti,nee minus profunt folia lauri cum irino olco Si exiguo aceto trita Si infufa capita

Ad capitis dolorem factum ex uino nimio profunt quidem Si ea qua; ^^rietos diximus proficere ad capitis dolorem ex peruftione faeftum.profunt Si ru/ tæ folia trita cum aceto admixta eis rofa Si nuces amaræ eodem modo.faci unt Si agni folia quæ nafcuntur in uirgultis quibus Grxei pro uiminibus uz tuntur,eadem^ lygus appellant,cum iridis arida: radice trita, mixta eis roz fa atque aceto.

Ad capitis dolorem factum ex ictu aut cafu è fublimi,prodeft rofa Si irinum oleum aceto decodhum; item rofa: aridæ folia maccrata prius paffo deinde coefta atque trit3,6i ita inpofita,fimili modo profunt.Si fertula cam pana fimilitcr faCta prodeft,uel myrti folia tenera ex uino trita cum myrra amp;nbsp;pulegium ex uino tritum. Si mala cydonea uino coda Si trita atq; inpogt; fita capiti plurimum profunt.

Medicamentum quod repcllcre poflit ea quæ ad caput redundauez runt:caftoreiuidoriati tertiam partem,fphondilq -X- r. nucis amaræ-X- x.. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, rutæ folia X-n.fili maffaliotici X- n.cum aceto prius hæc teruntur diligeter, deinde roße admifeentur.

Ad diutinos capitis dolores, falls integri menfura quantu manus plena p^^ioy ^j^^^i^ comprehenderc poterie,; coquitur ex olco fuperfufo, ita ut fuperet falem, nus c 4. deinde

-ocr page 42-

jl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MARCELLIDE MEDICAMENTIS

deinde cum omnino nihil incurrent de fale alperum, perungitur dolens caz pitispars hoc olco/upcrtp lana fuccida eodem oleo tindta imponitur.

Scrtulæcâpanæcoronæquinqj expand Si aqua frigida pari menfura eoz quuntur donee permadefcantjtuncterunturadmilceturcpopii quod fans ßtjuelpapauchs lacryma quæ fopora à quibufdam appellatur,ad uidlonaz ti pondus adfjcitur. ex his pannus quantum fan's eft linitur, Ôi utrinep tem/ pora tinguntur. Ad capitis dolorem omnem efficaciterprodeft,bacca rum lauri denarq femiffis. feamoniæ -X- i.croci uilt;ftoriati pondus.teruntur hæc optime ex aceto óirofa,cum opus eft dolens pars capitis perungitur, hoc medicamentum fucceftus mirificos habet. Ad dolores capitis puez rorum maxime eius partis quam bregma Graeci appellant. lini fernen triz turn ex aqua imponere oportet : uel oliuæ folia tencra trita cum uino adiez efto uiridi oIco,GmiIi modo fuperponere: uel opq quantum fabæ ægyptiæ magnitudoeft, amp;nbsp;falis duas partes, Si pulegq partem unam tercreoporz tet cum aceto,deinde adrjcere ungentum fupra fcriptum, Si fic pcrungi dqz quot;Vlculculii cd^ lentem pattern capitis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ad ulculcula in capite fimilia mammarum

pitis capitulis,ex quibus fanics manat,radi caput oportet,amp;ex nitro lauari. furz fûtes quoque ex melle coëlos imponere utile eft,uel bulbos fcillæ ex aqua • co0los,ita ut aluminis liquidi tâtundem ponderis ammifeeatur^SC fic caput inlinatur, Ad ea quæ feruefeunt in capite cum rubore, lini fernen conta fum,ôi melle confparfum imponendum eft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ad capitis dolores in

febri.rutæ filuaticæ feminis, uel rutæ noditis radicis, ex qua rhus nafeitut, myrræ, pyrethri, aphronitri, faiis ammoniaci, piperis longi, hederæ albæ foliorum uel baccarum, bdellq, galbani, ballami, iris iHyricæ, finz gulatum Ipecierum denarios denos, caftorei denarios quatuor, balani unguentariæ -X- ii. rhamni -X- x. trita omnia in unum conijeiuntur cum aceti fcillitici quantum fit libra una.fed ita temperabitur medicamen doz nec fpiftitudinem mellis recipiat,atq? ita reponcturin uafo fidtili.Sicum opus fuerit inde fumetur quantum fans fit,quod in linteolo benetenero (pifto inlinatur, perundtum^ rofaceo modico imponetur.

Si uaftior fuerit dolor capitis medicamentum tarn fpiftum fiat infraz fcr^tum,quam eft emplaftrum, Si linteolo denfo imponatur:agni fez minis SC peucedani radicis. -)(- iirr, iridis -X- ii. aceto prius maceratas has fpccies excoques uel contundes,SC rofa dilues,atqueita rafocapiz tt impones. Ad uehementes focminarum capitis dolores, SC lufz Suffocdtio de focationes qua: de uulua ueniunt, quod genus ualitudinis Græci hyfteriz uuluit cen pniga uocanc, SC ad eos qui caduci appellantur, SC ad freneticos, SC qui uertigineshabent.fphondylq denarios fex.caftorei -X- vi.pcucedaz lt;nbsp;ni-X-n. nucumamararum-X-vi. hæc cum aceto SC rofa bene trita SC permiz xta capiti infunduntur. Ad diutinos capitis dolores, etiâ ueternofos quos græci

-ocr page 43-

LIBERVNVS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÎJ

griel lethargkos uocant,Si phrcnctico5,SC ad omnia uioa qui circa caput gcnerantur,cna ad podagram.ccræ •)(- lxx xmi.olci uctcris q(- l xxxiiu aluminis fiffi -X- vi. glutinis taurini -^ x. pcucedani ^ x x. cafTii -^ x. rez finæterebinthinæ -X-xx.picis liquidx^ x.galbani -X- xiiii. aloes-X* xvr. taurinumgluten cumacetoadignem foluitur,pcucedanum amp;cafz fia uino macerata conteruntur Si taurino glutini commifcentur : citera ad ignem liquidata dum calent fuprafcriptis admifeentur.Quæ bene fubaóta manu reponuntur: cum opus fuerit pondus inde denarrj fumitur,Sê dilutu aceto atq; rofa capiti infunditutjfed melius facit hoc medicamétum linteoz lo indueflum rafo capiti impofitum» Ad capitis dolorem fine febri bene facit de experimento capitis dcrafio,aquæ potatio,cibi abftinentiajuentris folutio.fed turn etiam rofa atque aceto curandum caput. prodeft etiam dez trahere pituitamjfinapi aut hydopo ex paflb dccocta.itcm herbi pedunz cularii fcminc,qua grici ftaphida agrian uocant, tritocum pipere 2€ melz le,oleo admixtOjaut iphus herbç pcduculans femine per fe mcllc admixto. Permanente autem diutino capitis dolore profunt ei huiufmodi perunz ótiones.ruta cum aceto K oleo calcfaólo.iridis radix cum aceto, falicis folia trita ex aqua. ferpyllum aceto tritum Ói inferuefadlum cum olco Si aceto. Millefolium quod grid polygonon appellant cum ruta tritum, admixto Km^oîmiii ’ aceto amp;nbsp;olco.nuccsamaræ purgatæ tritæ cum aceto amp;nbsp;oleo,ita ut hic inter grædspoly dum uclut ccrotum cum linteo fronti fuperponâtur. fimilitcr prodeft amp;nbsp;ru 20”®» ta Gluatica trita cum aceto Si oleo quafi cerotum froti fuperpofita.aut agni albi fernen ex pofca tritu. aut ocimum uiridc uel fernen ciusex aqua tritum amp;nbsp;impofitum.aut hederç albç folia quatuor cum aqua mulfa,aut git,quod græci mclanthion uocantjeodem modo fronti impofitum aut naribus inie dum prodeft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ad torridam aut conftridam cutem capitis bene facit

caftorcum,Si balfamumjSi pcucedanum,incodum fimul Si fcorfum in ua fo cum aceto Si cum oleo capiti infufum. nbsp;nbsp;nbsp;Faciunt ctiam huiufmodi mez

dicamenta capiti fuperpofita quæ græci cataplafmata dicunt. iridis radices cotufe q(-vi.Si pufillu rofæ filuaticæ feminis eu farina hordeacca coda,aut fcniculi radices fimiliter codæ cum farina hordeacia. Prodeft etiam ad nimios dolores capitis conftridio eins per fafciolam non nimium laz tam,ita ut ea per mediam frontem Si utraque tempora circundetur.bene fa cit Si fomentum per fpongias molles aquæ calidæ,decodis in ea prius lauz ri folhs Si capitibus papaueris adhibitum. Si undio capiti fada ex folqs lauri Si agni Si populi, tritis cum aceto Si olco. nbsp;nbsp;nbsp;Ad ulccra quæ in capiz

te efferuefcunt cum humoris manatione prodeft aqua calida bis terue die F)cr fpongiam fæpius fupcr ulcera exprefta, quod Græci catantlefin appch ant. Perundioncs autem quas Græci fynchrifmata uocant Si ea quæ fuperpofita dolentibus partibus ndem cataplafmata appellant,

ciufmodi

-ocr page 44-

Jlt;« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MARCELL! DE JMEDICAAIENTIS

dufmodi profunt. folia falicis ex aqua trita,aut uitis albæ radix aqua pura coóla, aut lenticula ex aqua coûta aut afparagi radices ex mclle codlx.

Ad capitis doloretn,folia lauri uel baccas uel florem terere oportet cum aceto Ô^ irinum oleum illis admifcere,atcç ita caput naresq? perungere. Facit Si iridis radix cum malo cydoneo coifto ex aqua pariter inpolîta. Ad omnem capitis dolorem inter initia profunt aquæ réfrigérantes,3^ repellût eum,interdum admixto pane,ucl polcntç polline confperfo aceto. Plâ/ Kticid Graz taginis quoq; fuccus Si rubi aut lehtifei aut millcfolij,aut herbæ urccolaris, etfana^^Us gjjt rhus fyriaci,aut maciæ,quam Græci anagallida apellant.itê mentæ fuc cus,ucl intiborum, uel myrtijucl ftaphidos agriæ infufus capiri plurimum prodeft^ Ad diutinos capitis dolores prodeft infufum capiri oleum ue/ tus cyprinum uel irinum cum peucedano, fphondiliogt;ói caftoreo. iroponi autem ftarim oportet lini feminis farinam Si hordeaceam in unu codtani ex pofca, fed poftea prodeft inpofitum cerotum ex cyprino oleo factum cum ruta. Item bencfacit cerotum ex irino aut fyriacino oleo cum butyz ro dum modo calefarto mcdicaminè caput perungatur. nbsp;Opobalfamo

autem cum ferpyllo amp;nbsp;rofa uel peucedano prodeft eriam lethargicos per/ ungi. Ad omnem capitis dolorem benefacit centaureæ tenuis fuccus eu aceto caïido infufus capitk Ad capitis moleftu Ói diutinum dolorem me/ dicamina infra fcripta facies: hederæ nigræ folia trita admixto aceto, oleo, uino,æquis porrionibus quod fuffïciatin uaiculo quolibet fernere facies,ac poftea frontem amp;nbsp;tempora lines» Cicutæ folia aut fi folia non fuerint ra dicem eius teres Ôi fronti inlines, aut in faccello lineo ad frontem fufpedes.

Aloes a vucroci a vi. gummis 9 vi. album oui Si cocleas minutas nuz mero V. hæcuniuerlàconteresin mortario marmoreo, SJ aceto admixto fronti inlines. Ra fa me paftx quod in magide adhæret 9 vi.ôC cretæ 9 vi» firumê't^p^llo Ô^bulborum incoétorum 9 m. tritos Si. medullam fiueuitellum oui galliz rÿ rafameit nacei,conteres pariter ex accto,amp; fronti inlines. Mûris cerebrum toiles 62 in uinum mittes,ac maceratum 82 tritum fronti inlines. Euforbq 91. croz ci 9 vi. permifee cum aceto,K pariter bene tritum fronti inlines. Hederæ fuccus denfus fronti Si temporibus inlinitur, 82 cum ficcatus fuerit iterum inlinitur, quo fadlo dolori capitis potenter fubuenitur. Ad conpefcenz dum capitis dolorem,pollinem thuris cum uifci fcrupulo pariter fronti inli ne.quod fi dolore medium caput findi uidebitur,hederam cótunde,ac fucz cum eius oleo rofaceo mifce, Si cum linteolo mundo fronti inducito, temz pora quoque ex eo82nares perunge:quod fi grauior dolor fuerit,eriz am cerebro fuperfunde. Limaci calculum quem in capite habet tolle, quod non facile facies, nifi ei dum in uia répit caput fubitoabfeiz LiwccK/dloi deris;quemlapidem quamdiu tecum habueris nunquam ullum dolo/ lus in ea^ite rem capitis nee fenties nee patieris. Lauri baccas numero quinque ex aceto conterejaut feptempilulasftercoriscaprini ex aceto tere 82 fróti inline

-ocr page 45-

LIBER VNVJ

Î?

inline. nbsp;nbsp;nbsp;Herba in capite ftatuæ cuiuslibet nafei foÏet.ca decrefcente kina

fublata, capinque circumligata,dolorem collie. hemicraniæ etiarn effîca/ ^Jerbain c^pi citer medeturjfi in panno rufo lino rufo ligata capiti uel temporibus alligcz tur» Radiccm atradtylidos herbæ quam noftri carduum uocantjuel eins ramunijUcl florem ada ligatum Ä capiti circüdatum,dolori cius mederi co ftat. nbsp;nbsp;Nee minus herbam polygonon quam rubiam uocamus,circum/

datam capiti dolorem tollere experti fumus. Ramus fpinæ albæ al liga/-Grlt;eca ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;°polygonon

tus capiti emcaciter medetur. omapi quoq? Cum ruta cC aqua tritum öi ad mcllis craffitudinem redadtum. Corona ex herba hicrabotané,quam nos uerbenam dicimus fadlajcapiticp impofita dolores tolkt. Cucurbiz ^^^”'^ ^ tæ uiridis ramenta cerebro impofita, infantibus quoq; qui ex dolore capi/ tis naufeam patiuntur,ualidillime profunc. Herba Arumns contrita 3£ cum oleo permixta impofitadp temporibus,K toto corpori cum ip(o oleo

‘ perdudla,incredibiliccr Sê capitis dolorem tollit, Sc languorem fi quis fuc/ rit corpore difcutit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Radix cupreflï tenuis capiti dreundata dolorem

eius leuat. nbsp;nbsp;nbsp;Baccx lauri inpari numero contritæ, SC oleo adiedto calido

fronti impoGtx profunc. Oleum ex nucc iuglande qua: manducatur ex preflum fubitum capitis dolorem, fi co pcrfricctur,mire conpefdt. Maz lum cydoncum,palmulæ quinque, papaueris caput unum, dempto femiz nc, ufq; ad quatuor cyathos cum aqua ad tertias decodtum Si cum mulfa aqua potui datum,ualde prodeft. Folia mali punici diligenter contrita, Sé deinde fuccus corum uel ipfa oleo permixta,potenter etiarn inuéteratos dolores perfanant,fi inde adfidue frons SC tempora perfricentur. Cum intrabis urbem quamlibet, ante portam lapillos qui in uia iacebunt quoc uolucns collige,dicens recum ipfc,ad capitis dolorem te remedium tollere* SC ex his unum capiti alligato,ca:teros poft tergum iadta,ncc retro refpice.

Creta qua: cimolia appcllatur cocla ex aceto, fronti impofita potenter medetur. Sal cum ruta tritum adiedfo mclle fronti inlitum, certilTimum temedium cft. Fæcula qua infedtores utuntur fi fpondam Icdli priprem qua uir cubat petunxeris, amp;nbsp;fpondæ medio inligaucris, dolores capitis re/ mediabis. Ex eadem aqua de qua bos auc afinus biberit paululu fum/ ptum SC potatum tollit cfficaciter capitis dolorem. Porri fedtiui fuccum coclcaria duo,^ unum mellis,permixta ituro dormitum uel in nares uel in auriculam tepidum infundc, ftatim proderit. Pollinem filiginis admi/ xto oui albo, SC quidpiam falis confricato, SC fronti inlinito, SC tafcia fupec ligato, mirabile cft. Anethum ita ut de horto coUedtum fucric dccoquiz tur ex oleo, SC fuccus cius capiti infunditur.

Si de capitis dolore difficilis fomnus fit , amygdalino oleo caput pcrungi oportet. Si de foie caput doleat, cuprefti folia contrita quum polenta de hordco, uel amygdalis, SC fucco portulacæ fronti inlinun/ tur. Magnetes lapis qui antiphyfon dicitur, qui ferrum trahit SC

-ocr page 46-

j6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MARCELL! DE MEDICÄMENTIS

Av^gncfc; d« abqdtjK magnctes lapis qui fanguincm emittit, 62 ferrum ad fc trahit, f^^* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;collo alligati aut circa caput,dolori capitis medentur. Expertum eft mi/ hi pulegium in olco coquere, eo(^ frontem amp;nbsp;tempora amp;nbsp;cerebrum per/ ungere, Glcbulas de limine uel ipfo cardine erafas cum aceto fimul per/ miiee coq? luto frontem mîmes,quo caput confeftim grauiffimo dolore re leuabis. Terra uiua in ouum mane coniecta, amp;nbsp;fub ledtum ad caput con locata uniceprodeft. Duo folia lauricircumeiia rotundabis,re(ïna(^ te rebintina glutinabis 5i utrifq? temporibusadfiges,nin reddita fanitate no .décident. Hirundinumpulli lapillos in ucntriculis habere co nfucrunt, ? ex quibus qui albi maxime fucrint,(ï in manu etiam Gnquli tcncantur,auc circa caput lino ncecantur,ueccrnmos K amtinos capitis mulcent dolores. Tem conu/ ”^^ contaólu terræ lapillorum potentia minuatur. nbsp;nbsp;nbsp;Cornicis cerebrum üns amuUtis codum Si cibo fumptum graues ô^inucteratos dolores capitis effedu mi/ noeens. rabili pcllit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vulturis cerebro paululum cedri,fi inmifcueris, amp;nbsp;nares inde intrinfecus caput^ perfricueris, omnes dolores ftatini minues.

Ex quacumque caula grauedinem capitis exortam qua: intempefti/ uum concitet fomnum,fine dolore diieutit, iï quis inpetigines in afini cruri bus naturaliter natas detrahat, ealcp in feobem delimatas, immixto aceto naribus penitus obftipet. Si dolor ex cerebro gignetur, hederæ folia feptem Ód nucleos purgatos ex perficis ieptem, ex oleo amp;nbsp;aceto decoques, pariterep contcres atque inde tempora Si frontem dolentis obduccs, Ruta trita aceto Si oleo rofacco mixta,mirifice dolorem capitis auerz tit, cerebro ucl temporibus infula. nbsp;nbsp;nbsp;Caput ocimi tritum cum rofacco

oleo aut myrteo Si aceto, fronti reeftiftime inponitur. Scrpyllum dez codtum ex aceto Si tritum redte inponitur temporibus Si fronti. Coro na de puleio prodeft capiti inpofita, fi terram non tangat. Si difficilis fomnus eft ex dolore capitis, oleo amygdalino caput ungere oportet Si tempora : nucleorum ucro perfici farina cum melle Si aceto fronte inlita prodeft, nuclei quoque amygdalini triti utiliter inponuntur. Etiam in tebribus baccæ lauri impari numero in olco contritæ amp;nbsp;capiti inlitæ, là/ nant dolorem. Hederæ folia moUiflîma trita ex aceto Si rofaceo adz uerfus omnem dolorem fronti inlinuntur. Panacea radix in oleo con teritur, Si deinde capiti inftillatur. Ofta de capite uulturis alligari pro deft capiti dolenti. Gallinaccus pullus inclulus abftinctur nodle Si die, deinde eins gallinacei pluma uel crifta alligator ad collumautdoz lentis caput,ac ftatim medetur. Surculus ex nido milui puluino dolen tis caput fuperpofitus prodeft. nbsp;nbsp;nbsp;Murenarum pellium exuftarum cinis

ex aceto fronti inlitus prodeft. Cocleæ matutinum rorem pafcentis caput arundine præciditur, Si in linteolo lino alligator, collotp fufpendiz tur, continuo medetur.

Fradto

-ocr page 47-

LIBER VNVSe

Î7

Fracto capiti tela aranei ex oleo K aceto l'npolîta non recedît nifî fana/ irdütîcdput ucrit, Corni ceruini exufti dnisinlitus frontîex aceto Ôi tofaceo prodeft.

Lanam ouîculæ de inter femora uellcs ÔC cobures, amp;nbsp;in aceto intingucs amp;nbsp;fuper tempora dolentis ligabis. Lanam ariens de fronte uclles,amp; con bures in operculo ollæ nouo,ôi in mortario confricabis,atqj ex accto fron ti inlincs. Scrtulæ campant fafciculum ex aceto decoques, Ôf fronti in/* lines. Caput fî dolere cœpcrit,ouo cum mellc mixto in balnco laua,fta/ dm ceiTabic dolor. Intybi contufi fuccum olco rofaceo, amp;nbsp;aceto acri,a:/ quali menfura mixtum,capici laboranns infundc. Betæ nigræ fuccus té/ poribus dolentis inpofitus, mirum remedium eft, Scrpyllum in aceto decoélû fronti laboranns infunde,ueltemporibus imponito.amp; fi fomnus difficilis eft, oleo amygdalino caput perunge. Rutam uiridem truam , cum aceto acerrimo K oleo rofaceo,Æquali menfura,toto capiti laboranns infundc. LauribaccasxXxv.piperis grana Xxxv.tcre,ô^ tritas cûouo albo tempera b is, Si fronti imponcs. OfTa de perficis etiam duracinis fia gcs, ô: nucleos eorum colliges amp;nbsp;ficcabis in umbra ST cum necefie fucrit eu oui albo tempcrabis K fronti fuperimpones. Caput fi quis fie doluerit ut medium finaluidcatur,hederæcontufæfuccum per linteolum delicatum mundum exprimât amp;nbsp;oleo etiam rofaceo admifceat,amp; fic frontem Si tem/ pora pcrungat,ói cerebro amp;nbsp;naribus inde amp;nbsp;auriculis infundat. Caput fi cx frigore doluerit, ungentum irinum cum oleo laurirto miiee, amp;nbsp;calcfaótu cerebro fupcrfunde amp;nbsp;infuper lana unólam circa caput ponc. Sicui nul/ la de caufa fubito caput amp;nbsp;tempora doluerint, myrra ex uino crafiius trita tempora oblinat,uel fabam freiam in aqua prius maceratam,poftca in ui/ no decoétam tritamep inlinat fronti, uel baccas lauri impari numero con/ terat prius,deinde admixto oleo diligétius terat,adinftar collyrifiSC poftca in futili calcfaciat,eo^ caput perfricec. Purgatio autem capitis ne fupraz ^oUutionct fcripta nafcantur utilifiïma fertur hæc,fi hyflopi aut origani iummitatibus contritis,Si ex mulfæ aqua: cotyla dimidia coclis, os adfidue conlucris.

Capitis ulccrationes fanantur, fi fucco de beta c radice expreflo caput in balneo perfneetur. Si cui in capite tubera nafcuntur,cuprefli baccas uiri/ des in uino décodas tritas tuberibus adponat, ira ut per dies quinqj in ca/ pite alligatum SC fignatum medicamen maneat,poft diem quintum foluac ac renouent hoc fi neceife fucrit ter aut quatcr faciat, intra diem uieefimu perfanabit. Braificx fuccus naribus infufus capite purgato,doloré quo/ que eius cffîcacitcr adimit. Radix pyretri in fole diu commanducata,cna fjituitam expellit. Hiera maior faciens ad capitis nimium Si ueterem do i^crdmdior oré,K ad phlcgmata fpiffa SC conftrida laxanda etprouocanda,cx calida aqua iciunis data, ad fpleniticos ex pofca,ad hepaticos ex uino græco, ad acceffiones cotidianas ante fufpitionem datur cx muria,quia éi uentrem té perat,maxime prodeft etiam melancholicis Si fcotomaticis : danda autem d omnibus

-ocr page 48-

js M ARCELL! DE MEDIC A Mentis

omnibus ieiunis SC bene digedis ad modum nuds aucllanæ,quæ codât ex fpecieb as his,dichados —i.s.v i.agarici —i. s.v Lcolocyntidosjd cd,cucuif brtæ quod habet intenus molle inter femina ficcatum—i. 9 v i.opopanacis 9 xv.lagapcni 9 xv.petrofelini s xv. andolochixrotunda: 9 xv.pipez ri's albi 9 x v.cynamomi,fpicænardi,myrræ troglodyus,folfj,croci,uhcias Gngulas,mellis uero optimi defpumati tantum mittes quatum fufficiat pul ueri fpecicrum fupra lenpearum colligcndo ad fpifficudinem cogruentem, deinde confedtum medicamen in uafculo uitreo aut ficlili fub fignaculo re ponatur. CuprelTi tenuiffimi radice caput coronatum doloré breuî poz nit, Pulegq florem dedringes SC ceres ex aceti cyathis duobus,adqcies ru tx tantundem quantum pulegq, SC unam cepam, SC falis bolu.cum omnia tnta erut,adqcics olei boni cyathû,ÔC tenuiter fubcoques,ac bene permilcez bis, atep aduerfus pilos caput ex eo diligenter perunges.

AD OMNES DOLORES HEMICRANII ETHETEROCRA

nq fubitos SC diutinos»


C A P V T 11*


UeniierMid

ï R C i N V M fimum tritum cum aceto fcillinco mifee, amp;nbsp;frond SC temporibus inline.hoc ad dolorem hemicranq fedandum kiam in perpetuum proded. nbsp;nbsp;Tus,ÓC myrram, SC ouum tez

|rcs fimuf, SC fronti induces uel temporibus fubitus cum hemiz cranq dolor fucrit. nbsp;nbsp;Lafer cyrenaicum cum aceto tere SC inline frontem

cum temporibus, Hemicranium datim curât uermes terreni pari numez ro finidra manu led:i,ÓC in limine cum terra de limine eadem manu triti,óC cum aceto optimo eadem manu fronti uel temporibus inliti cum dolor uc gebit. Fimum uel cineré coclearum SC granum finapis cum aceto ad terz nos fcripulos mifccre, SC temporibus inlinirc proded. Herba drumus-SC dercus murinum cótrita, SC ex aceto fronti inlita, cclericer dolores etiam

Ke(rro«r4»b heterocranq aboient. OlTicula in capite porei duo naturaliter foratainz ueniuntur,id cd unum in dextera parte,SC aliud in finidra, quæ reperta SC f cpofita,ÓC cum opus fuerit licio fufpenfa,medelâ capiti prout inuenta funt prxdant,id ed dextrum dextera: parti,SC finidrum finidrç:fcd prêter te SC œgrum ofiîcula tertius non contingat,quæ ad hanc necedîtatem eolligi diz ligenter SC fcruari debent. Piperis grana Xx i. murini fimi pilulas xx r, finapis quatum tribus digitis pofTis tollere,teres SC aceto acri ad ccroti moz dum pcrmifcebis,ÓC ita froti impones,ÓC aluta defupcr teges. Laferis gra num mcdicinalibus digitis auri inqcc ex Ca parte qua caput dolebit,datim prodcrit. Herba: meuloti interiora,ÓC oui codi uitellum cum uino modi co tere diligenter, SC inde hemicranium uel tempora quæ dolebunt inline, A confedim fanabis. Pampinum continuo de uite leólum cum olco eoz ques atcp fimul tritis diligenter tempora inlines. De muris fimo pilulas feptem teres, SC cum aceto fronti uel temporibus dolentibus inlines. Si

-ocr page 49-

^t IB E R VN vs. / quot;nbsp;„ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^.^

utr aut adulcfcés aut i'nfans hemkraniatn patictnr,obfcruct ut fcmper Inna feptima,amp;:fcptimadccima,^^ uieeGma feptima fe tondeat.mirumremediu Septimdrutu/ habebit,ncq5 caret fi dies martis aut faturni in has lunas incident» Hete? ndrumuit rocraniam Gue hemicraniam difcutit hxccompoGtio, gallæ fyriaeæ — irr, crocomagmatis nbsp;rn.alocs—rrr^fed gallas prias tudes amp;nbsp;cribrabisjtum eæ tera Gmiliter tunfa Ói cribrata mifcebisddi^ medicamen in pyxide conditu feruabis, cuincp ufus exegerit ex aceto temperatum parte frontis quæ do/ lebit impones. Terrç vgyptiaeæ partes duas,crocomagmatis partem uz nam cum aceto diligentißime ac minutiflîme contere,Si partem quæ dole/ bit inlinito. Opf) — i.colophony ^r.myrræ — r. hyofcyami — r» peace/ dani - r.anethi — r n.crocomagtpatis — r. feorfum hxc tundes, Si cribrata in mortario diutifTime c0nceres,0i ex aceto optimo de hoc puluere cöllyria formabis,cum(^ opus fucrit,in cote ex aceto teres, Si fpiHum parti frontis Si temporum quæ dolebit ante diligenter deterfæ frequenter induces. Grana hederæ Si ferpyllum pari pondère teres ex aceto,Si inde totum ucr • nbsp;nbsp;nbsp;' ticem perfricabis. Baccas lauri ex aceto tritas adiedto oleo fronti inpones aduerfum heterocranij moleftias. Peucedanus herba trita Si ex aceto Si öleo fronti inlita heterocraniam ftatim fedat. Herba ud hedera in capite ftatuxcuiuslibct nafci folet,ea fi in pano rufo acia rufa,uel lino rufo ligata, capiti uel temporibus alligctur,mirum remedium hcmicraniæ, uel hetere^ craniæ pr^ftabit. Nouem grana piperis in uino optimo teres, atep ex eo frontem Si tempora inlines in ea parte capitis quæ de hemicrania dolebit Succu de allio in earn aure ex cuius parte dolor hemicranq fuent infundcS.

AD VERT I G IN EM CAPITIS.;

C A P V T III.

S^ D uertiginem capitis quam Grxei fcotoma uocant : peucedani

fatis fit:efl: enim hoc mirabile medicamentum. Cerebri dolores ex quiz bus etiam fubitç uertigines oriuntur difeuties fi planta ulmca caput circum ligaucris,atqi eoronatus ita triduo dormicristexpertum eft. V etcres do/ lores capitis Si uertigines cito emcndabis,fi betç nigræ fucco tempora peril nas: idem præftat intibi fuccus fi cû rofaceo oleo Si aceto mixtus caput inli/ natur. Ad uertiginem abolendam efficaciflimum eft, fi' abrotonum tri/ turn in uini potione tepidum bibatur, uel cum oximelle no acri accipiatur. lt;^uibus uertigines Gunt, aut quibus mens perturbatione capitis alienatur, cochleæ fingulæ contritæ maiores cum fuis teftis ex ealida paffi uel defrua potione datæ diebus plurimis,profunt fi port triduum continuum interpo 'fitum, itcrum plurimis diebus accipiantur. _ Qui unam codeam raaiorem t » d i femiz

CoMetc reme dium

-ocr page 50-

4Ö' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MARCELL! DE MEDICAMENTüT

(èmicodlâ comederk die primo/equêti duns,tertio tres,quarto duas,quift/ to unam,remedium experietur non folum ad ucrtiginé/cd etiam ad fufpi/ ria amp;nbsp;uomitus prodeft. Vertiginem capitis abolet uertonicæ fafciculus cd aqua nitida ad tertias cxcodlus,auc apn uiridis fafciculus cum ture fimiliter ' decotflus ÔC ex mulfa aqua tcpida potatus. Hyofcyami ramufculum in aquæ fextarqs tribus ufeß ad tertias decoques, amp;nbsp;dabis per triduum potui quartarios fingulos,aut etiam minus pro habitudine, uel ætare,uel fexu» Trifolium ui/ Trifoliumherbam,quç gallice dicitur uifumarus,aqua frigida maccrato,5i fumarus cat« aquam dicbus decern bibito,fed ut herbam cotidie mutes. Mify li/ bra una cum aceto acri contrita amp;nbsp;fronti inlita,mirabiliter uertiginem fedat.

PITYRIASI, ET PORRIGINI, AC ERVRIGINT, A T Q.V E ulccribuSjSilendibuSjamp;pedunculis capitis, CAP. iin.

^^^h T Y R i A s i N â^porrigincs capitis quç pleruq; in perniciem fc conuertunt nifi occurratur,pcrungi oportet aflïdue bulbis tri tis,fulfure uiuo, amp;nbsp;uino bono in unum permixtis. Item pro/ 3jdeft cedria tantum ungcre caput,uel allio trito et accro amp;nbsp;nitro. Farina feniculi ex uino capiti induCta porrigincs expurgat, furfures quoqj idem præftant, fi caput inde aflïdue in balnco luatur. Oefypum ex Oz leo tritum SC inftillatum capiti,pityria(ï medetur. Ex uino amp;nbsp;olco amp;nbsp;cc/ dria pruricum feabiemep capitis tolli manifeftum cft,(ï ungatur aflïdue. Prurigihes capitis difcutit fel ouillum inlitum cum creta cimolia,donee are Ïcat,mirum eft. Nitrum alumini admixtum prurigincs capitis tollit, fi inz de frequenter fricetur amp;nbsp;lauctur, VIccra in capitc taquam proprius mor bus præcipue infantibus nafcuntur, fed amp;nbsp;uiros amp;nbsp;muliercs grauiter molcz ftant.hxc ergo felle taurino cum aceto tepefaëlo inlita, efficaci remedio fa/ nantur. Seuûuitulicumfalcfubad:uutiliflîmeadhibetur pityriafl. Tc ftarum muricu uel purpuraru cxuftaru cineré ex melle ulccribus capitis im/ poni oportet. Allium cum fua uefte cóburitur cinifep eius ex olco capiti ul cerofo imponitur. Oleum amygdalinu cu uino optima permixtu expurz gat capitis uitia. Folia rubi in quo mora nafcuntur, arida contrita capiti infperguntur amp;nbsp;defuper lana fuccida Si charta fupcrponitur, Malua erra tica cum urina Humana,id eft puerili trita Si inpofita,ualde ficcat capitis hu mores. Omnia autem capitis ulcéra cum purgata funt iucundiflime ad cicatriccm perducuntur fic.fpumç argéti tunfæ fcTibra,ôi cærç libra,ceruflæ libra, olei rofacci libra,cum liquefaóta Si mixta Si trita fuerint, hæc refrigcz ratur Si adqciuntur his ouorum incodtorum quatuor lutea, id eft uitella, SC flmul piftillo in mortario permilcentur,atq; inde induciturcaput,mirum re medium experieris. Nafturef) fernen mixtu adipi anferinç tritumc^ furz furcs capitis aflidua lauatione dcpellit. Betæ uiridis contufæ expreifetp fucco porriginofum caput frequeter in balneo lotum omni tabe purgatur.

Semine

-ocr page 51-

LIBER VNVS.

4-1 *

Seminc falicis contrito caput laucum furfures cito deficit. Ouo galli/ nacco caput inlinitOjpoftea aqua ucl fucco herbæ cy'daminis, quæ orbicu^ cydâmen eH lans dicitur,caput lauato,hoc padlo Icndcs necati ultra non renafeuntur. ^^^^’^

Puerile lodum nitro admixtum ulcéra qua: crumpuntlautocapitc mire ^ ^ dcliniunnexpercum remedium. Cornu ceruinum in feobem limatum,8i cum uino potum lendes enecat, renafei«^ nó patitur. Scercus fcrofinum uino inmixtum cum rofa liquida id eft rofæ fucco,lendes pedunculosc^ diz fcruciat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Felle uituli caput peruneftum lendes exterminât. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Axunz

giç ueteris fcmucia/cui caprini fcmuncia,refinæ pcrlucide femuncia, alumi nis infeeftorq fcmuncia.alumen tcres in mortario, cetera igni rcfolucs ÔC co fundes : ac fic leni uaporc deficere ucl excoqui facies,ut ex omni confeeftioz ne uncia medicaminis reftet.tum caput lautum diligéter, atq^ ficcacum hoe ■ medicamine perunges,porrigincm^ difcuties. Scobern citream ex aqua deferucre facies nitrum«^ afpcrges,atcp inde caput porriginofum oportet lauarc. Firno bubulo ufto fuccum betæ admifceri, atq; inde caput porriz ginolum lauari oportet. Porriginem potentiffime hac potione purgabis: rofmarinum tcres,fuccumq3 cius uino ucl aqua fcripulis tribus dabis potui, (cd qui fumit fupra limen adfiftat idq? triduo faciat. Fraxinco cincre lixi ’^'’^'“'‘^ f’^^^^ niam maturam nimisfacies,ea^ caputlauabisin balnco: quod cum ficcaz ucris,faponem amp;nbsp;argenti fpumam conteres, eoep caput perfheabis porrigi nem^ exterminabis,G capiti lauto atqj Gccato hoe medicamenaddideris* Creta: cimoliæ p.i.nitri alexandrinip.i. fulphuris uiui P J. hæc omnia tun/ duntur atq? cribrantur,ÔC capiti porriginofo imponuntur. Mali punici cox rium ex aceto coquitur, amp;nbsp;fuccus cius capiti porriginofo imponitur, amp;nbsp;fre/ quenter abluitur, ita ut amp;nbsp;ipfum pomum excodtum ceratur 8i fic exprima/ tur. nbsp;nbsp;nbsp;Ancthi furculi uruntur,eiuf(^ pulucris eribrati—i.cicharbæ — rir. debarba

remittes in olei s .1. amp;nbsp;adrjeies gallæ tunfæ fcmunciam,inlincslt;^ eo porrigi/ nofum amp;nbsp;ulccrofum capite,contra pilum,S[ poftca lauabis in balneo.

Compofitio optima amp;nbsp;experta aa uitia capitis omnia fuprafcripta : pumi/ cisunciam,caftorei —v.fpumæargentiunciasvi. cypcri—ni.myrrx— 111. myrobalani—nn.fulphuris uiui — i. omnia tundes amp;nbsp;chbrabis SC per/ mixtispro aphronitro in balneo uteris. Adipis ueteris fuilLr p.i. Si picis cedriæ p.i. igne diftolues. turn ftaphidos agrur tunfæ unciam mifcebis: Si amp;nbsp;ante horam quam ad balneum uadas ita caput uitrjs fupra fcriptis labo/ rantem contra pilum fricabis,ut infideat medicamen.quod non ante dilues quam ad folium ucnias. fi autem medicamini huic adieceris ladani fcripu/ Ium,capillum nutries pulchriorem. nbsp;nbsp;nbsp;Furfures capitis extenuabuntur fi

ftcrcore murino liquefaólo in aceto caput in balneo perfricueris. Loz tio taurino caput fi laueris,porriginem uetuftiftimam tollit. nbsp;nbsp;nbsp;Vetuftam

porriginem mire adimes, fi herbæ cyclaminis,id eft orbicularis fucco fulz phuris aliquantum mifcucris, Si fel fcrofinum, atq^ inde caput in balnco d ? bene

-ocr page 52-

41

MARCELL l » D‘E *M E D I C A M E N T I S bcnc-pci-fncabis. ’ Vlccra capitis fubitonata fanantur fi afini ftercons ' fucco, Si fcillx contrifx quantum fatis uidebitur, amp;nbsp;bubulx adipis tanmn/ ' dem mifcueris, atque ad capitis ulcéra uelutt ccroto ufus fucris. Fel tau

’ ' rinum mixtum cum nitro Ôi uino K oleo quod fatis fit, ulcéra capitis uel feruefeentem fcabiem fanat. Vlcera rccentia Si uniuerfa uitia ulccrum vlt;Tw«4gt;-Igt;o/j'ncapitc fanant uermes qui in arbore caua uel putrida nafeuntur triti Si in risputridlt;e panno impofithqdem uermes combufti, Si cum anctho ficco pari pondez re triti Si impofiti fanant etiam carcinomata. Inula in oleo difcoèla Si Ca^oethe contrita Si cum butyro ouillo Si melle impofita, Cacoëthe maligna emenz jdat:eadem ratione curantur Si tubera, fed hoc uitq emplaftri panno inlini Vtrnies ulee/ debet. Vermes ulceribus capitis uel quibulcunquc innati^ranarum feb r«« de tolluntur. ea uero qua: intrinfecus fcrpunt,falfamento uetcre tunfo in uiz

V,

cem emplaftri impofito fanantur. Radix peponis contrita Si adpofiz ylcerafaui ta. fanat ulcera quæ capiti in modum faui concrefeunt. Semen rafani '^°‘^^ tritum Si ex aqua adpofitum, fiftit omnia ulcera. Porrum capitatum contritum Si ex melle impofitum uniuerfa ulcera optime purgat. Ab lium contritum cum fulphure Si refina, ulccrum Si fiftularum quælibetuiz tia extrahit. Vetera ulcera etiam carcinofa foueri debent aqua ealida ^ in qua excodta fint holera diuerfa. deinde ipfa holcratrita fi imponanz tur ualde profunt. Farina lini feminis, uel farina erui, uel lenticule, decodla Si ex melle adpofitaifuppurationes Si puftulas ulccrum fanat.etb am genitalibus laborantibus bene adqciatur. Cinis uitium cum axz ungia ueterc impofitus puftulas omnes in qualibct parte corporis curat Si fanat. Folia oliuæ commanducata Si impofita ulceribus manantibus me dentur. Oleaftri cauliculi teneri decodti, Si cum melle impo fiti, carnes fupra olcula in uulneribus quælibet prohibent excrefcere. Herba chez

lid onia cotrita Si cum axungia uctere fubaóta Si impofi ta ulcera uetufta Si putria purgat Si fanat. nbsp;nbsp;nbsp;Nuces iuglandes peruetcres contritæ,ucl quod

melius eft commanducatæ Si impofitæ,fingulare remedium ulceribus prçz ÔK^ïï^crfcoe'^^”*-’ Glandes de robore tricæ cum axungia Si impofitç duritias,quas thés Cacoethes medici uocant,emendant Si reprimunt. Pix brutia cum meb le trita Si impofita ulcéra omnia purgat Si fanat. eadem pix ex uua pafta purgata Si cum axungia uetere impofita,ulceribus medetur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aqua in qua lentifcum dccoxeris, ulcera quæ ferpunt utiliter fouebis. nbsp;nbsp;nbsp;Hedera

ex uino decodla ulceribus quibufeunq^ imponitur prodeft. Cinis ex ofz fibus agnorum redte adhibetur ulceribus quæ non trahunt cicatriccm,

Pulmo arictinus calidus adpofitus carnes excrefcentes in uulncribus ex vlceraferpen æquat Si reprimit. nbsp;nbsp;nbsp;Vim ferpentium ulccrum coercct calx uiua ex acetö

^‘‘* Si oleo rofaceo temperata atque inlita ; rofaceo autem Si ccræ permixta carcinomdtx '^°^ perducit ad cicatricem. Carcinomata curantur coagulo leporis cum pari pondère capparis,quod utrunq; uino afpcrfum una teritur Si fic adpó ' . . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nicuï

-ocr page 53-

nitur. Carcinomans qua: ferpunt drea ukera,fel urnuum ucl dhis de afi ni ungula exuftaper piunulam bene adponitur. Vlccra quæ fordidata funtjfiini uiculim cincfc Si mulicbri ladle purgantur. Vetuftis ulcenbus uertonica cum Gle contrita 6d adpofita mcdctur.Idcm prçflat farina lupini tncodli, K fine cortice infperfa cum uino. Ad porrigincs detcrgendas futa: fafciculum Ä fulphur uiuum cum uino uetcre fimul dccoque,^ caput ex co in balnco lauatante tarnen aqua tepida ficut eft confuctudinis, clue. Ad papulas in capice cftcruefcenteSjUel qualibet parte corporis,etiani ad ignem fitcrum benefacit hoe medicamentum : rutæuiridisp. ïi\ fpuma: argentip .is.accti. s r. oleiuiridis s i.cumacetipartefpumaSirutatcrunz tur,donee leuia fiant, poftca quod fuper dl aceti, uicilïim cum oleo adrjei/ 'tur,uel fuperfunditur medicamini dum tcritur, amp;nbsp;cum bene tritum ÔC perz mixtum fucrit,tum imponitur lócis needTarrjs. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ad pedunculos necan p^^^^^^j^j«

dos hoe medicaminc uteris. oleum cum pulucrc einens cuiuslibet de foco, fed bene crcti,pantcr mifcebis:Si ita teres ut fit ad fpiOitudinem mcllis,atlt;^ inde cum opusfucrit,caput unge. Ad pedunculos in omni parte corpoz ris nccandos cfficax hoe remediu eft:cllcbori radicis uncia,ftaphidos agn'^ uncia,fimul trira adiedlocp oleo totum corpus pcrundtum,ctiam in tunicis nccabuntur. nbsp;Nitri alexandrini,ód ftaphidos agriç,æquale pödus,aphro

nitri quoq; aliquam portionem, SC fulphuris uiui particularn fimul teritogt; ac decimo die in balnco corpus fricato,omnes pedunculos necabis. Se? rum id eft aqua laólis qua: remanec faólo cafeo, fi quis adieclo aceto in po donc aliquotiens fampferit, ita liberatur à pedunculis,ut penitus cxtirpeii/ tur,nee poftca in co renafeantur, Ceruini cornus feobes limatx, SC ex ui/ no potui data:,pedunculos in capite lendest^ nafei non finunt.

AD CAPITIS REVMAT A, ET PVRGATIONEM, ET ADPl tuitæ, SC phlegmatis deduólionem, SC reftriótionem Catarri^

c A p v T v»

S:^^D reuma quod de capite defcendit medicamentum facies talc. ni tri — v i.pyretri — i s .capparis —ii. ftruthq — ii.hxc omnia tun/ I^S^jfa SC in pulucrcm tenuiftimum redadta permifee, atque in bah «â^.aeo feruenti ita utcre,ut tertiam partem pulueris de fuperfcripta menfura fpecicrum mittas in caput,SC perfrices diu ac diligenter, ut per fu/ dorem digcras:poftea aqua tepida laues caput, SC in frigidam mergas, SC crafto fabano diligenter ficcabis. Ad rcumata capitis talpa in uafo ficlili sabanuM claufo ita in furno torrcto,ut tenuiftimum puluerem ex ea facias,cui addes nusem^u pulucrem pjperis albi ex granis decem SC o(fto,5C cocleare unu de fucco oei mi,de quo medicaminc dabis cui medendu erit, in potione uini ucteris cali da cocleare unum : ita ut in balnco in quo nunquam lauit nee lauturus fit, d 4. in folio

-ocr page 54-

4.4- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MARCELLIDE MEDICAMENTIS

in folio rcmcdiumaccipiat: SC intcrpo(ïcobiduo,altcrniskcrum aedpïah* fed cui remedio opus eft,xix.fcrme diebus pordna, liquaminc, amp;: holcrk busabftincat. Ad idem trochifcus: crod drachmas daas, myrræ —ii. calchanti —n. cymini —ri.opq drachmas mturis—L Crocomagmatis drachmas n.aluminis fcifli — i. hæc omnia contrita auftcrifllmo uino per/ mifcebis,ut fine ad craflltudinem mellis, amp;nbsp;inde frontem denfiflimc fuper/ lines ufque ad capillos, inccrmifla femita fuper nafum : præclufo enim id/ nere quod ad oculos humori patere confucuerat, uiam facies qua de cerez bro per narcs fluxus omnis emanat, Si hinc perpetuus decurfus fiet : quo humoresoculorumab omni inundationeficcencur.haccurationein per/ petuum lippitudo remouebitur, fed his quos nimium reuma humoris ur/ gebit, ex aceto acri trochifcus fupra fcriptus imponatur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ad diftilla/

tiones perfriótionefque Si graucdines,cyclaminis herbæ quæ latine or/ bicularis dicitur radieem fupra carbones cukello radito, fumumep eius ra/ menti naribus trahito. Hyofcyami dracbmasduas,apfj feminisbez nc purgati drachmas quatuor, anethi bene purgati drachmam unam, opq ViHoridtus pond^s uidoriati argentei unius, hæc omnia trita amp;nbsp;cribrata pcrmifccto, ar^mteus ^^^^ ^^^^ paftillos temperato, atqueex his fingulos in aquxcahdæcyaz thisduobus, cum dormitum ibit cui medendum crit,potui dato.ciufdem herbx radices fi dccoquantur, fuceukp carum ad crafhcudincm mcUismif/ fus in aquam naribus trahatur,omncm â capite pituitam detrahit mire.

Creta cimolia ex aceto trita,8i quam denfiffime frond impofita pituh tam fiftic. Maftichen cum pipcre qui diu commanducaucrit,calcraól:o ccrebro humorem pituitæ naribus effundit. Ad catarrum fiue diftiHa donem humoris ex capite, turis 9. unum, pipcris 9. unum, contcres diliz genter Ô2 uini nouelli quod fufficiat admifcebis, 3«: naribus tepidum infun/ dcs,ucl gargarisabis, fed utiliuseft naribus infundi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ad caput leuiter

purgandum, finapi tritum ante diem in aceto infundc ad hemina: menfu/ ram, ÔC ex co intra os tcne,ói gargarisa in foie calido iciunusgt;amp;: aperto ore poftmodum fcde ut humor dccurrat. nbsp;nbsp;nbsp;Staphidem agriam fumito, ÔC

pro modo finapis granum, 52 uuam paifam commifcc cum betæ feminæ, Si ex co facito paftillos, quibus fi opus fuerit adqcies acctum, amp;nbsp;eos iciu/ nusinfoieaut inbalincocommanduca,S!:apertumos tene,ut humorde/quot; fluat. Ad caputputgandum quod fuerit humorofum, ftaphidosagnx 9.n i.pyretri 9.n.hynopi 9 Jin.pariter hæc pro modo aftiduc in orc mifta comminucs 8i mafticabis, incuruato capite ut humor ex mafticatione de/ fluat, quod facito aut ad folcm, auc in loco tepido. Ad pituitam ex ore cuocandam. æris floris fcripulus unus, amp;nbsp;de fucco hederæ idem pon/ dus in unum mixtum, amp;nbsp;naribus infulùm, cuocant pituitam, 3i denuerc compcllunt. Radix pyrctri in foie commanducata pituitam Si hu/ morem capitis patefacto ore depromie» Betæ radicibus tunfis,’ cede

-ocr page 55-

LIBER -V N V S

reele fuccus cius naribus ducitur ad humorem capitis cxtrah^unl, Meb lis amp;nbsp;finapis triti æqualiter mixtæ partes tepefiunt ôê humor multus è capb te poft longam gargarizationern deducitur. Ad catarrum reftringendu mittes in ollam rudé pro modo ollæ heminam rofæ ficcæ, K très heminas aquæ mulfæ,ôi heminam fap^jinhibe nucem pineam, hæc coques ad ter/ fias et tepidum gargarizas. Rumicis acumina tenera colliges,fine rubi,K herbam quam ali] burdunculum uocant,alq linguam bouistaddes etiâ ro/ fæ heminam,hæc omnia in ollam mittes, prçterea addes furfuriculas in lin - ' tco ligatas,adhoc ut amaritudinem herbæ deliniant, K fic furfuriculæ ipiæ in faccello combuUiantihæc omnia ad tcrtias decoques K tepidum gargari eabis. Experimentatum remedium aduerfum ingruentem catarrum, ut cœna te abftineas,ôê ab holere,8C à rebus falfis amp;nbsp;liquaminofîs, Nam indi geftione cibi,ÔC uitio cruditatis nafcitur cacarrus,abftinendum fanè ante 0/ mnia pinguibus cibis.Sed fi de perfriétione fucritcatarrustcaldamcnti's ad/ hibitis ilico fopietunquod fi de cruditate,placabïtur illa re fola ut nó cœne/ turjdonee penitus fluxus eins arefcat.cum fubftridtus fueritjad confuetudiz nem ccenandi reuerteris. Ad catarrum reftringendu fapæ heminas tres, 6C fatureix fafciculum, SC hyfopi aUquantum fernere Gmul fades, quonfep inde fextarius fiat,5C fic gargarizabitur ter in die in loco tepido,aut ad folê, atcç hoc tädiu facies,donee inhibeatur omnis catarrus:atcç illis diebus quiz ^“s gargarizas abftinebis liquamine,0C holere,SC falGs ac pinguibus cibis» Ad catarrum reftringendum quineç partes uini, ÔC fextam mellis mifeebis, ac tepefades ÔC fic gargarizabis.

ALO PECHS, ET TINEIS, ETCAPîtLO FtVENTI

atcç infirmo.


CAPVT VI.


ERB A quæ dicitur trichomancs,ucl adianton, eadem K callb ^ nbsp;nbsp;rich os appcllatur.contufa Ôi cum oleo inlita uel incoéta alope

^’das facile curât. Cepe longum quod cçputius nominatur fu/ _________|pcr alopecias terito frequéter,quo fad:o capillos maturius ex/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;; citabis. Nucis efeariæ, id eft iuglandis tefta contufa,uel combufta,8C mi * ’ nutatim trita atcp adiedo oleo impofita infantu alopeciis,capilli nafcutur, Infantum alopeciarum uitia anferinæ adipis perfriétione fupplentur.

Gallinaceorum ftercus cum oleo utroep permixtum alopecqs utile cft. Adcps urfinacumfungisqui in lichnolucernæ concrelcunt fub/ a(fta,SC alopecqs perunctione impofita,priftino decori caput rcuocato cri/ ^“'*2‘^^^ ne rcftituit. Stercus murinum cum aceto tritu ad alopecias unéfas forma priore mirabiliter crincs commodat. nbsp;nbsp;Lac caprinû incoétum fed no adul

teratum aut uitiatû reële alopecqs infricatunmirum eft. nbsp;nbsp;Vitium capitis

in quo funt alopeciç,priusraditur.poft illic cçpa acerrima perfricatur,dein/

. de hordeu cébuftû et in pulueré redaëlû eu urfîna adipe permixtu fuperin ponitUr,

-ocr page 56-

4èr

MARCEL-LIDE MED It AMENTIS

pom’tur.HcrSâcardui ägreftis in mortario ufqj ad kuitaté terko,fucco^ d us expredo locu alopcciç ix.dieb.oblim'to: fed bis per dies ßngulos perudli one renouata. Cum finape nafturtium tritum alopecrjs inlmitu efficacitef prodeft. Cydonia mala difeodta eu uino, dehinc trita ceræqj Iiquefadtæ addita3amp;capin impöGta,capillü nutriunt. Opobalfamo opcrepretium eft , alopecias ungerc,ut cito capilli nafcatur. Nirri rubri a viinpumicis 3 n. fax lis amoniacf 3 vrn.teres diligeter et poftea mifeebistpriufe^ caput aleyonio amp;nbsp;nitro comixto perfricabis,mox medicame imponcs,quo fado capilli na ■ feentur. Magna feeditate capiti adferut alopécie que fie cmendâtur.cx pel le uiperaru cincré facies atq’ aftiduc illic afpergesremendabis fine mora uiti termetum jul ^^ Fermentu fulphuris cobufti quod a fullone fadu fucritjCu olco rofa ceo mifccbis,K de pinnula capiti inlincs. Roboris pilulæ quæ gallas fimi Iaht,Cu adipc urfina trite emendant alopecias. Glandis quoq^ faginç exu ftç cinis cu mclle alopecias inlitusprodcft. Cuprefti pilularu exuftarupul uis tritus ungularu muli uel mule exuftaru cinis,et olcu myrtinu,cinis quoqj ucl fimus muriu tritus,5^ cinisexufti crinacei recêtisuel fimus crinaceireces, amp;nbsp;fandaracha:hçc omnia cu aceto,Si cû pice liquida mixta Si impoßta,ctiä fluentescapillos ebtinent. Leporinæ lanæ exuftç cinis cu oleo myrrino 6C felle taurino, amp;nbsp;alumine trito mifcetur, tepefaduq? medicamen inlitum ad

* modu prodeft. Mufearum capita cóbufta amp;Ccu mcIle trita, capitic^ inlita, mire alopecias tollunt. Fimumcolumbinu fi quis cuaccto tritum capiti im pónat,alopecias amp;nbsp;cicatrices omnes fanabit. Capilli Si barbç nafcécur etia glabro,fi lichenê afini,id eft colledionê dura quæ eft circa crura eius,GÓbu/ Lichen d/ini vas Si, teras,Si pulucrc ilium ex olco uctere imponas.hoc ita ualidû eft, ut ft mulicri Ïhde maxilla unxeris,barbas ci nafei feias. Erinacci caput 5^ pellicu la cobufta,cinif^ ci adiedo mellc inlitus alopccrjs cifo proefeiE caput ante cius per fe combuftum,0C adieda ipfius adipc cinis illc alopecfjs inlitus,etia cicatricofis facit pilos renafei.quod fi' totum ipfum quis exurat,ó^ puluercm èiusbene tritum cum adipe urfina caluo ad integrum capiti imponat,decox ' Tinex cdpitis rem priftinum reftituet capillorum. Ad tineam curandam,fulphuris uiui ^.^ , ,, ii.falis foffieq - r.tunfa amp;nbsp;cribrata hæc, rafo capiti ëi loto in balneo congt; fricabis,itautpriusdeoleolocus capitistincofusperangatur,8ifitpuluiS iftcafpergatur,amp; diufricetürquoufqjliquefiatfudorecapitis.hocmodoin tra fex dies curabitur tinea. facit hoc medicamen Si ad fcabiofos, prodeft Ôihisquibuspuftulæ nafcuntur in facie tanquam elephanciaeæ rubentes. Ad capillos qui poft infirmitaté dccidunt confirmandos cedria Si oleó pa ri pondéré mixto affidue eos ungc Si leuiter pcdina,Iaudabis effedum. Ad capillos decidentes cofirmandos adipem urfina cum ladano milcebis. Si caput perungcs, uel loca defluentium capillorum : aut ladani uncia una oenehum Si œnelæi uneqs duabus, tritis Si permixtis caput perungcs. Ad fluentes êapillos,fcobé de cornu ceruino permifee cum femine myrti nigræ, adiedo

-ocr page 57-

L r B E R V N V s. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4*7

butyro okoq;,ÔC capiti rafo denfiflîme oblinc, ctiam ex infirmitate fluerv tes capillos efficaciter contincbis. Sandaracha cum aceto incoóla amp;nbsp;cm/ plaftri more impofita,fluEntem capiUum ualidiffime folidat. Si quis ma/ leficfjs capillos perdiderit,hac eos ad priftinam formam ratione reparabit: fi lacertum falfum martcnfem cum fuo capite,ÓC lanae purpurea optime in/1««^* conchylio tinda: duas ligulas,ói chartam cubitalis menfuræ feparatim có/ «5^^/*« burat: cincremq^ permifccat conteratc^ cum oleo cedrino paulacim adie/ * d:o, ut craffitudiné uelut glutinis faciat: eoep medicamine glabrum locum perfneet, ita ut prius diu linteo afperiore detergcat» Aphronitri floris pi/ lulas XXX. nucé pineam de qua propter uetuftatem nuclei dcciderint tun/ fam J faponis gallici fclibram, uini aminei cyathos tres, fimul permifcebis amp;nbsp;conteres, Si caput glabrum inlines, hoc medicamine ctiam crifpi capilli nafcentur. Malua cum fua radice uehementer coquitur,cx cuius aqua ca pillus cui curatione opus eft, in balneo affidue lauatur. Olei cicini — i ii.ladani —ii i.ladano trito paulatim admifcebis oleum,et cum mellis eraf/ fitudinem feceris/adices capillorum affidue inlines.

CAPILLO NIGRANDO, ET INCRTSPANDO, HIS AD/ ieólafuntqua:phlegma,amp;perfridionescapitisdcducunt. nbsp;nbsp;nbsp;cap. vir.

HR i s p A N D o capillo copofitionem huiufmodi faciesiaphro/ nitri floris tortulas numero xxx. nucem pineam de qua pro/ pter uetuftatem nuclei delapfi fint,tunfam SC in pulucrcm reda dtam, faponis gallici—i ii.K aminei uini cyathos m. atqj inde caput inlines amp;nbsp;in balneo lauabis: fphondilio quoeç caput perungatur, fed prius radatur. Cornu arictis uraturxinisep eius cG oleo contcratur,atq; in/ de derafum caput frequenter ungatur. Capillis nigrandis infedtio opti/ ma: hirundinum ftercus quantum fufficiat cum aceti lextario, mitte in uas filt;ftilc,atcp in fimo caballino per dies xxxv.fuffolfum habeto, ac fic ma/ cerato, atq? hoc medicamento rafum caput inlinito in umbra per penieu/ lum pidlorisifed feuo ceruino faciem prius perungc,nequid inde dcftillet, Ói maculée,Si dum ficcatur infelt;ftio,olcum intra os teneto,ne SC dentes infi/ ciantur: ac poftquam impofucris medicamcn quarto die caput lauato. Medium lapidcm conterito ei^ admifceto nardi puri quantum fatis uide/ ^^^^^ mediKs bitur, quo medicamine fi frequeter caput ungas prohibebis canos nafci,0i in locum canorum nigri emicabunt capilli. Expericris uerum remedium fi agnum candidiifimi capitis decoxeris: atcp inde caput eius quê canum elfe nolis ungi præceperis. Hoc facito ne capilli caneicant,radicem unam cati lis quanto ampliorê Si uetuftiorem in furno ficcabis,eamtp minutilfime có cidcs,6C in ollam rudem mittes,Si aqua fontana recenti implebis,^ ad me/ diu decoques operta olla, tu in balneo caput fapone optime lauabis. Cült;^ fatis mundu effecens, etia ea aqua qua paraueris de radice caulis, caput ita confr^

-ocr page 58-

4-8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MARCELL! DE MEDICAMENTIS

confricabts tanquam folu ex ca Iaues,mox capilium lintco inuolucs,ncc ub la fupra aqua uteris 6i ita ficcabis, hoc purus ages pun's cria miniftris ufus. Ouumcortii ^^ nigrandu capillu egregie facit, fi ouicoruiniquæ funtinteriora impart numéro in uas æreum mitcas,atq^ illic diu coagites, amp;nbsp;rafo capitc in umbra per peniculu pidloris imponas: fed donee ficcetur infedtio, amp;nbsp;oleu in ore tc ncri oportet,amp; feuo ceruino faciem perungi,ne diftillantibus guttis macule tur.tanta enim folet effe uis eius,ut etiam detes dum ficcatur inficiat.quarto autem die caput lauari oportet poft medicamen impofîtum. Vermium terrenorum cinis,oleo adledlus quo uti fœminæ in pedtédo folcnt,capilios prohiber fencclute mutari. Folia cuprefti trita ÔC ex aceto capiti inlita SC in ficiunt canos SC in corum locum nigros cducunt capillos. Nuces iuglandes adhuc uirides SC teneras,ÓC totidem glandes uelles ex arbore adhuc uirides, amp;nbsp;needum maturitate folidatas,atq7 in pila cótufas cxprimes,earumlt;^ fuc/ co,ad inficiendos canos dum caput pedtis,pcClincm tinges. Sanguifuga rum fextarius duobus fextarps nigri uini mifcetur SC xl. diebus in uafculo plumbeo diligenter claufo maccratur, poftmodum cum ipio uino cóterua tur hirudincs, SC in fole calido,capiti dcrafo,ad permurandos capillos,eatu fuccus impohitur,olco ne dentes inficiantur, donee ficcetur medicamen, in orc detento. Erui filiquæ priufquam arefcanteum folrjs SC caulc fuo con^ tcruntur,SC rafo capiti ut capilli nigrefcant protinus inlinutur. Herba quç; chdm^dSle orxcc chamæadle,latine ebulus,oallice odocos dlcitur,exprimitur etiam cu. cA dulus |^jjg granis,ciufcp fucco cotidie inkto pectine, crines qui inficiendi funt per/ ducuntur. Pomorum de moro maturrimorum — ni.acaciæ p. i. caricas, numero vri. quanto nigriores,panter maccrabiscxlcfti aqua inuafculo ærco claufo, acq; inde capillos femper inlincs SC fricabis:fed quæ fuperfuez rint in eodem uaiculo permaneant,diuturnitatc enim efficaciora funt. C6 pofitio efficax ad capillos inficiendos SC confirmandos SC fpccic augêdoR fœnogreci fextarium,lini feminis tantundcm,calami aromatici p. i. fchœni p. i .catfiæ p .1 .gallæ trichidos p. i. ladani—111. Rhois coriarrj p .r. aquæ flu/ uialis s. Xix.omnia hxcin unum uas mittes SC diebus xl. fub dluo pofiz turn iubebis cotidie per puerum uirginem commoucri.Ita ut fi quado puer ipfe defuerit fignctur,ncq; â quoquam nifi à puero alio uirginc córingatur: poftea recondes diligenter SC fub fignaculo habeto, SC cotidie aqua cadem caput inrora, SC pcdtinc inde madefaóto caput pedte. Ad phlegmata de capitc SC aqualiculo deducenda:fclllæ libram unam in aquæ s.i ii.infuiam coques ad tertias.poftca aceti optimi fextarium adijcics, SC tamdiu itèrum fimul omnia excoques quamdiu ad fextariu perducas,tum eolabis SC adq/ cics mcllis optimi p.r i. Iterum^ omnia fimul tam diu coques quamdiu ad mellis craftitudmem ueniât. Compofitio pulucris ad reuma totiuscor/ poris,fcd maxime ad capitis, ncc non SC ad perfridtioncs SC conftrictioncs cerebri rcfoluendas-.cufoibij — n.piperis — i ni; bacaru lauri ficcaru—111 n famfuci

-ocr page 59-

LIBER VNVS

49

fanfud — ii.centaures — in. ariftolochiæ longe—mi. ins illyricæ—i nu myrræ — nii.bdellæ — un. ricidos — nir.ftyptene (chiftes—îin.ttkria/ Mdluitlktb lexandrinicombuftiamp;uinoueterccxtinóti—nikfalisammoniad — iiii. lt;^idos er ßyf hæc omnia contundendajdeinde cribranda Si permixta in uafculo uitreo ptrrUfchiflcs habcnda5cum neceffe erit cofpergendus in balineo capiti bic puluis uel mé ^4^”^ gllte bris dum adhuc ficca funt,id eft ante^ fudét,K pcrfricanda dintiffime poz ^ alumms ftea quam puluerem confperferis. dehinc lauandum capuc in calore frigi/ fdffiApelUti^ da aqua, ó^ obferuandum ncincalidamcaputmcrgas. in fngidam fanè »ii«futi quotiens uolucris merge,amp;f poftca fabano diligenter exficca. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SAiatmtn

CONFECTIO SIVE DISPOSITIO EMPLASTRI cui uocabulum eft Diétamnos.

Didamnipart, xxv. chamæmeli part.xiiii. fphagni part, ix» cyperipart.VII. polqpart.xir. lapidis gagatæpart. vii. ceræruz fæpart.xii. refinæterebinthinxpart, xiiii. ammoniaeæ gutta:part, xxxv.propolcos part.xn.pfimmythfj part.xn.chaicanthi part.xxiiii. galbanipart.xxv. chamæpityospart. vin. trifolrj part.iin. pen/ tafolq part, n n. ariftolochiæ grollx part. xxxv. centaureæ aut genz tianæpart.xn. lithargyrqpart.cl. refinæ eolophoniæpart. l. terræampelitidos part. xxir. picis brutiæ uel ficcæ G terra ampelitis non fuerit part, xii.lepidoschalci, id eft,fquamæ ferri part.xviii. diphrygia part.viri.aloes part.xv i.libani cadidiffimi part, xn.opopanacis part.vn, chamædryos part. Xli.marrubrj part.xn. artemiGæ part, iii i.iris illyricæ part.vii.libanitidospart.vi. oleiueterispart. XLvni.refinæpityinæpart, XXII. chalcu cecaumenu part, x v ii i. mild part, x 11. chalcitidos part, x, myrræpart.vn. æruginispart. i.

Oleum uctus quantum mittendum fuerit pro modo fpecicrum fupra fcriptarum mittes in ollam nouam, Si calefacies leni flamma uel potius igne: tune mittesfed paulatim de manu infpergens lithargyrum bene tri/ wm Si adGduc fpathomela agitabis,quoufqj oleum ita inheiatur ut colore spAthomtU , lithargyri trahat, Si aliquantulu fpiftcfcat:poftca aut picem brutiam trita mitteSjaut quod melius cft,tcrram ampclitidem G muiter tritam : pro qua diximus picem brutiam mitti dcbcre,quia terra ampelitis uera difficile in/ Terr^AmptU uenitunhis additis cum cœperit mcdicamen bene permixtum effe, ceram ^‘^ rlt;iritlt;if rufam pro modo ut fupra fcriptum eft, poftea refinam pityinam retniO fam adqciesjnee non SireGnam colophoniam :poft hæc mittes ammonia cum thymiama^id cft,guttam bene tritam SC cribellatam : poft addes Icpiz dos chalcu^nec non amp;nbsp;chalcu cecaumenu, deinde addes milton, deinde diz phryges,deinde chaleitim,poftca chalcanthu Si pGmmythium : poft h.æc addes libanon leucon, id eft thus album Si myrram Si aloen. fuper his oz mnibus addes reGnam terebintinam Si galbanum,Si lac uel humorem pa nacis,id eft,opopanacen. Scd oranes has fpecies prædidas optime tritas

e SC cribeb

-ocr page 60-

fo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MARCELL! DE MEDICAMENTIS

amp; cnbellatas mittere debebis ad menfuram uel partes fupra fetiptas, pfout uoluet is conficere medicaminis copiam. quæ cum omnia bene mixta fucz tint Si bene agitata,ollam tolle de foco,ct deinde calido adhuc medicamini herbas fupra fcriptas bene tritas Si cnbellatas infundes. immo manu uel dj gitis moderantibus paulatim infperges, Si adfidue fpathomela commouez bis Si permifcebis.poft hæc omnia mitres chamæmeIum,ÔJ iterum igni no nimio adpofita olla lente amp;nbsp;paulatim decoques medicamen,ita ut illud ma nu non contingas,fed fpathomela agites:confed:o autem medicamine ute ris iïc,ad dolorem temporum uel hemicranr) linteo (piffo induces medica/ mentum,Si fic fronti uel temporibus adpones.Si uero humore capitis reu/ matisantis oculi grauabuntur, per totam frontem emplaftrum induótum linteo fimiliter impones, Si in naribus uel in auribus dolor aut uulnus fue/ rit,(îuecarnulentæ erunt,aut humor inde manabit, olcorofacco folutu mez dicamê immittes.Si fauces angina uel glandulç ÔC parotides occupauerint, Panieuk ^^^ inguma paniculx tentauerint, in initio doloris medicamen linteo inz duólum,fed ficcum adponesJacit Si ad fplenis dolorem aluta inductum et adpontum,nec non amp;: latcrum dolori prodeft fimiliter impofitum. Empyi cis uel hæmoptoicis,id eft,qui fanguinem de uilceribus per os eie Aant pro tbrAumati derit,fi thoraci indudlum aluta imponatur. facit SC ad thraumata, SC ad arz thritim pro malagmate adpofitum: protrahit amp;nbsp;fagittas amp;nbsp;fudes, amp;nbsp;fi qua corpori inhæierint fimiliter adpofitum.ad loca uero pudenda,id eft,ad pe nem fiue ad podicem,cum aliquod illic uulnus fuerit,folutum medieamenz turn cera et oleo myrtino adponitur.Si uero muliebribuscaufis fuentnecef farium, id eft, fi uulua dolorem uel carcinomata contraxerit, ponetur cum oleo fufinato, ita ut emplaftrum contra illum locum qui in caufa eft adpolt; tfeh^ræ natunad carbuculos fanc amp;nbsp;anthracas Ä elcharas aliacp reumati2antia,uel ad ftrumasamp;:apoftcmata, medicamen folutum aliquantulum melle dez bebis adponere.cum autem purgatç fuerint puftulç uel collccftioncs Si uul nera,tum fine melle emplaftrum cum puro medicamine adpones. facit K ad furunculos fimiliter ficcum adpofitum,ó£ ad omnem puftulam K macu lam curandam.Rumpic enim qux concreta funt, amp;nbsp;purgat, amp;nbsp;cicatricat. Cum autem uulnus eft de quo immodicus fanguis erumpit, adpofitu hoc medicamentum ilico Si fanguinem fiftit,amp; uulnus curat,ói cutem conftrinz git,SCcicatricem tenuem facit. Refolutio autem uel compofitioadponendi uulneribus medicaminis talis eft.mittes huius medicaminis—iii.amp; adijcies cerx—i.olei ueteris—vi. his uero qui habent auc in capite aut in auribus, aut in naribus caufas et uulnera, adponendum fic refolucs medicamen fine ccra.oleu fanè pro têpore id eft,fi æftas fuerit minus adqcics, fi hyems amz plius infundes.facit à ad morfus ferpentium Si feraru omniu,amp; ad morfus hominis. Si canis rabidi. neruoru quoqj incifiones uel collifïones falubritet curat.quibus cum medendu fuerit addes oleu rofaceu cu modico aceto lang fuccidx

-ocr page 61-

LIBER VNVS.

fuccidæ infuCo. Cum autem adpofucris his cau^s hoc medicamétum,poft triduüm aut poft dies quincç ligatura qua feceris folues.ß ucro ictu aliquo caput fraólum fuerit SC tefta conlifa, medicamen rofaeeo olco liquefacies, amp;nbsp;fic ipfi fractura: uel uulneribus infundes.infufo ucro interius medicami/ ne nihilominus defuper folu medicamen linteo indud:û adponeSjSC fupra ligabis lanam fuccida oleo SC aceto modico infeefta. de ipfo aut medicami/ ne fi fuccenderis incubiculo,ucl in domojfugabis ferpêtcSj8C fi qua illic ma/ la funt foras eqeies. hoc ipfo medicamine incenfo fuffita mulier facile pur/ gabitur,ctiam fi pecus intra uterum habuerit immortuum ‘. faluberrimum ^^'^“^ aut effe omnibus K uirilibus SC fœmineis caufis ne dubitcs,fi primu diligen ter ac follicitc conficias,deinde ut fupra fcriptum cft,fcicntcr utaris.

AD OMNES ET MVLTIPLICES O C V LOR V M DOLORES collyria SC remedia diucrfa etiam phyfica de probabilibus expe/ rimentis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c A p v t vin»

Hd conturbationes Sclippitudinesfubitas epiphoraf^ oculoru fcio multa collyria, tametfi tarde, magnos tamé effeCtus habe re.fed nullicoUyrioru tantum tribuo,quantum lycio indiep uel t'»««»»«®’’* per ferhoc erh inter initia, fi quis ut collyrio inungaf’, protinus SC dolore præfenti,SC futuro tumore liberabitunfupetuacuu eft aut nuc lau des eius referte,in alijs enim cxpcrtus,intclligcs fimplicis rei uix credendos effeeftus. oportet ergo ut minime quatcr quinquiêfue ex intcruallo lippien te inungi.deinde cu cóbiberint oculi,ad fingulas inült;ftionés,cx aqua quàm poterint fuftinerecalidiflïma fpongqs expreftis uaporari diutius,eodem^ die in balineu duci cu qui inuétus fuerituta ut cu cçtero corpore caput quo/ q? SC facie calidæ immergat,8C foueat,uinum(^ poft balineu ita ut adfuetus eft fumat.poftero die fiqua ueftigia epiphorç remanferint,inungi collyho tpiphou aliquo acriore aquato fub uefpere debet,ÓC rurfus in balncu duci, SC uinum bibcre,hoc modo uno ferme die toUctur epiphora,præcipue incipiés,ncqj adhuc alio medicamento taóla.fed fi ea uis fuerit cpiphoræ, ut nó cócedat uno die,exfpe(ftari oportebit donee impetus eius fedetur, SC ita æget in bal neu ducatur,caEtcracp fiant quæ præcepimus fieri.idem hoc medicamentu etiâ fupra oculos inlirû tardius quidé fed eofdê effeelus prçftat,maxime in teneris corporibus,ut mulieru SC pucrorû, quorû oculi nullius medicaméti uim fuftinerc poflunt.triduo aût aut quatriduo plcruq; tollit dolorê adiutu oui infufione,ôC aquç calidç uapore. Copofitio eollyriorû quâ maxime probo ad recétes epiphoras uet côturbationes oculorû tumorefep SC dolo/ rcs.plâtaginis tritç fucci cyathos il teri oportebit cû croco quod fufficiat,id eft -X- ii.deindc cætera quç infra feripta funt admifeeri pridie macerata cum fucco herbæ fupra fcriptæ,id eft, aloes indicç ^ ni i.gummis-X^ iiii.poftea eiufdé plantaginis fucci cyathos duos addi,ut eu fpiftata fuerit commixtio, c i Collyria

-ocr page 62-

J» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MARCEL LT DE MED TC A MENTIS

coHyria fingancun Vtranqj aut genus mcdicamcnti cxirnje prodefle ludf/ co,proprietate quada,fcd præcipuc quod nulla in fc afpericudinc habet,ut plcraq? quibusfere inungutur homines.nam quæ excadmia, autæreufto, eiufdét^ generis pigmentis coponuntur,quauis curiofe terantur,natura ta/ men fua amittcrc no poflunt.nunqua enim ut fuccus diluuntur,fed cum ad fumma fubtilitate perduda funt, tarnen quafi pulucrulenta necefle eft ma ncant,quæ oculorû partes uelut cofigunt, certe exterius pungunt foramina prima,Si tuniculæ oculi ab initijs adhibita interdû moleftiore futura concis tant epiphora. Quo nomine etiam quod dia glauciu dicitur probo inini tiismaeç prodeft hoc genere quod ex eade materia côftat,quæ nulla afpre tudine habet,quandoquidé eóponitur ex croci -)lt;-v.farcocollæ -X-x.glaucq fucci -X-xx.tragaeäthi ^ v.ôi opij -X-v.hoc cm ego adqcio,ôi ita melius re jlpondct,fcd opiu Si in hoe,Si in omni collyrio mcdicamentocp,ucrü adrjd oportct:quod ex laclc ipfo papaucris filuatici capitum fit,non ex fucco fo/ lioru cius,ut inftitores huiufee rei eópendij Si lucri caufa faciunt. illud enim cum magno laborcôiexiguû conficitur,hocfine moleftia Si abundanter te ritur. ante omnia croeû aqua pluuiali infufum maccrari dcbet.dcindeadqc! opiumuerum atur illi farcocolla, glaucium, opiu, tragaeâthû:priusenim omniafeorfum macerari oportet,non multa eius generis aqua, id eft pluuiali, ut quam prix mum,id eft,fi fieri poterit,eodem die fingantur collyria, folct enim hoc dia neglcdlu mortario inacefccrcihis fere utor primis dieb ns, colly rijs,non fine cæteris auxilijs prout res poftulat, abftinentia dico,8i fanguinis detraCboz nc,meliufi.p ea cçterisproficerc adfirmo. Cum uero pluribus quis diebus uexatus fuerit epiphora. Si perfeuerantia humoris, atq; pituita ipfo ealore oculorum glutinofior uifa fuerit,quod fetefexto feptimouedieaccidcreib CoUyridwe/ lct:tunc proderunt Si ea collyria quoru genusfupcrius improbauimus, coz tdlhcdciudn/ pofita ex rebus metallicis:facilius enim turn paticntur oculi,fi modo cxulcc projunt ^^^. ^- fherintnmuria: quoru præcipue hoc mihiplacet,quod àeolorephæ on dicitur. accipit aut ha;c,a;ris ufti ^-^ x ii .cadmiæ ufta: -^ xi i. ftibij cocti q^-vi. acaciæchylifmatis-X-vr. croci■)(-mi. aloes■)(-iii.oprj-y-n.caftorci uidtoriati pondus,myrræ,lycq,idcm ponderis.gummis -)lt;-xviir.aqua pluz uiali quæ funt dura raacerâtur,ôi diu tcruntur donee Icuiftînia fiant,poftca c,ætcra alio mortario fingula trita admifcentur.cum tollcndu eft,id eft, cum funt fingenda collyria,gummi adijcitur. hoc quida etiâ in initijs utuntur ca oui aquato liquore per fe. Nee non Si hoc collyrio quidam in initrjs utun tur quod a cinereo colore (podiacon appellatur. Componitur auté ex bis, cadmiæ botryitidos uftæ fuper tefta donee cande(cat,à uino falerno extin d:æ-X-XL.cretæfamiæ quaaftcra uocant-X-Lxxx.ftibbcocti-^xx.opq -)^v.gûmisalexandrinæ-)(-xx.tcrunf’hæcomnia pluuiali aqua maccrata, ultimu gummi adr)citur.ance fanè cætera ad Icuitatc fumma tcrantur, Si ne prima tunicula oculi exefa aliafue exuicerata fit, ut purum ulcusfit,diluttur out

-ocr page 63-

LIBER VNVS.

oui alboj^uod eft Fere tenuiflimum. Collyrium pfittacinu à colore ita diz iftum, facit ad epiphoras quæ cum tenui Si acri lacrimaexiftunt.itemad uftiones SC folutas cicatrices SC uaftu tumorc,quod quia loco interdû uidez tur propellere oculu, proptofin uocantjCÛ oui albo,quod eft tenue imponi tut. fed præcipue facit cû quafî fanguine fuffufi funt oculi, SC ob id nullum nifî leniffimum collyriû patiuntunrecipit aut hæCjCroci -X-n i Lcadmiæ lotæ, •X- nn.ftibq -X- nii.oprj -^ n.gummis -^ ii.amyli recétis SC dulciftimi -Xquot; iin. code ordine quo fcripta funt,in mortario debent teri ex aqua pluuiali,amy lum aût cû iam fingédum erit collyrium adqcietur. interdû aût SC hoc fupcr inungantur qui prius Athenippio curati funt. his ferè collyres lenibus, 0/ mnia quç cû tumore SC dolore hunt circa oculos remediamus. Perundtio nes oculorû lippientium Gue inunóliones quæ appellantur galadticç huiuf modi funt. crocomagmatis -X-1 * myrræ SC er oei vïi ► aluminis Gffi -X-Vi, turis X-vi.gummis-X-v i.rofæfloris -X- vi. uino chio non falfo conlpcrfa tez runtur hæc omnia diligcnter.deinde confedla in collyrijs aut pilulis reponu tur. Perundtio oculorû ad omnem epiphora fan's utilis.croci *— i. myrræ — r. crocomagmatis — 1. æris floris—i.aluminis Gfti _ i.turis t.ex uino tez runtur hæc optime:his cofmus medicus adqcere folitus erat enam mandra goræ fucci — 1, SC lentifci fucci—1. ac deinde permixtis omnibus formate colly ria uel paftillos,aut in uas ftanneum recondere, SC cum opus effet utt, ad inungédum uel fuperliniendum. Eft huiufmodi medicamentü quod perichriftarion uoeât græci,quod medicamentü fatis efficax eft,quo ita uti oportet,ut palpebræ fubtilitcr inde fuperlinantur,ne quid intra oculû fluat. recipit autem hæc,crociGculi-X- iii.magmatiscrocigt;X- xii.turis-X-iii.alumiz nis rotundi -X-vi.opd-X- Ii.myrræ-X-ii.gummis-X- iii. ex uino falerno tez runtur hæc uel afperguntur.SC cum bene leuia fadla funt ad craffitudinê bo ni mellis fpiffantur,adqcitur poftea paffi cretici -X* i» 0^ reponitur in pyxide ftannea.cü enim paffum adiedlü fuerit collyriû eric, nâ ex ipfo fuperlini dcz bet. Benefacit hoc medicametû ad fuperliniendos oculos, quo Auguftus ufuseft.aluminisfiffi-X-XL.turisX-x.aloes-X-xv.croci-X- xv.opqX-n. gallæ X- x. rofæ foliorum aridorû X- x. plantaginis fucci uel feminis X- X. ex uino falerno teruntur hæc uel afperguntur,SC cû leuia fadla funt, ac melz lis fpiffitudinem habêc,adr)ciuntur his paffi fexcarius, uel quod fufficiat,SC reponitur in uafo ftanneo uel argêteo. Collyrium nigrum ab Antigono repertû,ad omnia intadla facicns,accipit cadmiæ X- xxxv.s.ftibis X- xx iiir. pipcrisX-viii.æruginisrafæX-viibgûmisX-xxiiii.teritur ex aqua pluuiatica atq; conGcitur.Cofmus adiecit huic coUyrio centaureç tenuis fuc ciX-x.quodredle fadtûreor. Collyrium quod ad omnem epiphoram SC inquietationem Sc tumorem facit fedadum Gue doloré.accipit hæc,pom pholygis X- Viir» cicutæfucciaridi id eft GccatiX- vi. opf)X- «”♦ mandra/ goræ fucci aridi X- v» acaciæ X- vi. gummis X-v. teritur ex coriandri teneri e j fucco

-ocr page 64-

^54-

MARCH L tr DE M E DTC A M E N TI S

CoHyrium Co fmi

Achdriüon

fucco. hoc coHynum prodeft ctïam extra oculos perundumjd eft cfreößx ' Iitum. Collynum ab Afclcpmdc ad epiphoras fpeciatim repertura»’ lt;nbsp;creta: famia: denarios undceim, opij denarios decern, ftibij denanos xu gummis denarios uiginti,aloes denarios dcccm:teruntur hæc Si confîciunz tur ex aqua pluuialu CoJlyrium quod habuit Cofmus medicus inter arcana, mirificum ad omnia oculorum uitia. acaciæ-X- XL.fpumæargentt tritæ bene Si Iota: doneecandiftima Si Icuiftima fiat-X xn • plumbi ufti Si loti ‘X' xvi. ftibq -X xi. creta: famia: denarios duodccim3ccruffæ ^Xvin, cornuum ceruinorum uftorum Si lotorum quod erit candidiflimu X- vin. fquamæ æris denarios quatuor,opq Xnn. æruginis rafæ denarios feptem, cardamomi intcriora -X duos,lapidis hæmatitæ X- quatuor, lapidis fifti X-quatuor,tamaricæfeminisX-iiii.crociX-ini.turis denarios quatuor, myrrç ■X quatuor,opobalfami -Xquatuoislycp X- quatuor,alocsX-quatuor,coftt X- quatuor,pipcrisalbi X- duos,cicutæ fucci aridiX- viii.ammoniaci guttaz rumX-'vni.bdelIæ X-oóto,faliuncæ purgatæX- fex,gummis X-^xv, teruntur hæc omnia diligenter ex uino chio non falfo aufterö, uel ex uino falcrno,ac deinde confeitim collyria finguntur amp;nbsp;in umbra fîccantur,quod K de alps omnibus collyrps obicruari oportet. CoHyriurn achariftum theodotium ab Antigono inuentum ad omnem epiphoram Ôi omne uitium oculorum.accipit hæc, acaciæ X- xx.ftibp X x.croci X- ns.az loes x duos,myrrç x duos,cadmiç X oóto,caftorei uidroriati duas tertias

partcs,opt-) x unum,lycq X duos,çris ufti X- ocfto,ccruflæ X quatuor,nar difpicæ x unum,ôi tertias eius,gummis denarios uiginti,paimarum ofta,fi ue nuclcosuftos,denarios triginta. trita hæc ex aqua pluuiaticaconficium Monemeron nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Monemerum eollyrium dicitur,quod dolores in impetu ftatim

tollit, conficitur Gc. lepidos uncia unam, æris ufti fcmunciam3hæmatitæ— unam,myrræ uneiä unam,opii femunciam. unum hoe collyrium mirabilft ter prodeft,his qui cicatrices nó habebunt ex ouo infufum,ÓC leui admodu agitatione contritum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ad foffufioncs oculorum quas Græci hypo/ Üypoclynii/ chymata dicunt: feenieuK fucci liquidi X tres,opobalfamiX trcs,mcllis at/ tlt;lt; tici X tres, olei uiridisX tres, hyenæ fcllis X unum, euphorbq X unum.

hoc oleo diluitur. Si ita admifcetur cæteris.aquato uti oportebit hoc mediz camento,eft enim acerrimum Si undic^ humores trahit: quamobrem non funt inungendi qui capitis dolorem aut grauedinem habent, Si ante biduu aut triduum aquam bibant quos deftinaueris eo inungere, quanquam me lius facient fi etiam perfeucranter aquam potaucrint, uitio enim moleftiflÏ/ mo facilius inter initia carebunt, non autem præterit me habere te prüden/ tes ocularios, quibus fi nomina dixcris collyriorum hoc in hbro fcriptoru, contendent forfan fe quoq; habere cadem compofica:fcd fi pondera aut ef feeftus comparare uolcs,longe dinerfos inuenies.ego enim ipfe codem no/ mine multa compofita,non qfdem pondcribus Si rebus interdum habeo, lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fed

-ocr page 65-

- — - - . LI BE R-; Vilars, - • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yf

)Ecd maxime probads utor. nee utiq; adfirmo non poffe Si alios cadem ha/ bcrc5nam Si ipfe ab alqs accepnfed raro fcio oculariornm quofdam fimpliz citer tradere compoiitiones, meep multum elaborate, ut ueras Si incorrugt; * ptas accipcrem confcius fum tnihi. neque illud rurfus dico,nouas om nis Si , non aliquibus notas me in hoc libro congefturum compofitiones: ucrumx t etiam quafdam udga tas, Si ut ita dicam publicatas. eiufmodi enim quia ef ficaces funt etiam pïurimis in noticiam ueniunt, nbsp;nbsp;nbsp;Collyrium efficaciffi/

? mum ad tumorem oculorum Si lacrymarum nimium fluorem,etiam fupra ■ perunólum ucl inlitum efficax eft, aecipit^acaeix -X- x vi. cadmiæ -)(- duo/ decim,aloes -X- duoSjCrocijmyrratjOpq leóli,fingulorum denarios binoSjCa * ftorei -X- unum,gummis -X oélo.teruntur hæc omnia diligenter Si ex aqua_ permifcentur, atque inde ftatim collyria formantur ex aqua, quæ funt 0/ mnino mirifica. Xerocollyrium optimum, ad epiphoras acres, Si Xfroroï?gt;ri3 initia lippitudiniSjCroci 3 duo , farcocollæ 3 duo, aloes hepatitidos 3 unu, ' glaucf) 3 unum:h?c omnia diligeter trita fimul recondes in pyxide cuprea,

ÔC proxcrocollyno uteris,

AD EPIPHORAS ET LIPPIT V DINES OCVLo/ rum remedia de experimento Si phylica diuerfa»

AD lacrymas 6i tumores oculorum lippientium reftringêdos,atramcrt turn futorium,id eft chalcantum uiride, cyprinum, tun des 8£ cribra/ bis, Si fadtum molliffimum pulucrcm ex oui incodti albo, id eft lacryma çonfpcrgcs,Ôi facies collyria, quæ in umbra ficcabis atque inde palpcbras inunges 6i tempora inlincs.Si ex reumate lacryma abundans eft, oui albo collyrium temperabis. Si lippitudo Si fanguinis infufio eft,ex aceto tem/ perabis, amp;nbsp;defuper oculos circumlines, ita ut nihil intcrius de medicaminc ingrediatur. tempora quoque dolentis eodem fuperlines. }

Braftica cruda trita cum pane candido madefado fubada, ac fron/ ti inlita, dolorem oculorum plurimum releuau Medicamen ad ocu/ lum diutina lippitudinc uel epiphora laborantcm intrinfecus curandum.la pidis gagatis fcripula fcx, tundes, cribrabis Si aqua pluuiali, uel fontana confperfum puluerem liquidum facies. deinde in ampulla uitrea repones, cum neceffe fuerit pinna aquilina ucl columbina laborantem oculum inun ges : quo fado Si caliginem SC infufum fanguinem abfterges, clariorem que uifum reftitues. Dolores oculorum tempore hyemis frigo/ re contrados qualiter curare debeas. Concham ærcam de melle albo ab/ intus perungc totam,candemque fupragaftrum lotq uiriliscx ca parte ^^a^g^ quot;J qua melle inlita eft, fuperpone ad lotium uerfus, amp;nbsp;per dies triginta bis in die lotium agitari facito , ut omnis odor uel acritudo lotrj,ÓC uirtuseb us ad mei in concha hæreat. poftea rades concham ipfam , id eft, 6 4quot; quod

-ocr page 66-

yff nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MARCELL! DE MEDICAMENTIS

quod melle inlitum fuerat, ÖC rafuram tundes in mortario 52 cribrabis diu, K repones in ampulla,ud uitrea ud cuprea;cum neceffe fuerit,ex melle tem perabiSjSi intrinfecus oculum perugesunirabilc remedium experieris in oz mnibus ferme oeulorum etiam grauioribus caufis. Gramê quod in fum mo trifulcum habebit decref:ente luna radicitus fublatu quam plurimurcz f)one. deinde ex multis unum aufpicante lippicudine ad collum fubliga,ce/ enter incumbentem epiphoram difcutics. Si impetus oculoru cruperit huiufmodi remedium confeftim adhibebis,atramenti futoricfj —I.in aqua mundam dcfundcs,idtp acriter fernere facies:tum opcries ut feruor pauluz kim conquiefcat, atque ubi modicum intepucritin concham transfundes, ibique faciem demerges ÔJ oculos patefacies intra ipfam aquamipaululum quidem admordebit, fed certiflimo experimento dolorem incumbentem auertet, Colophoniæ modicum phœnicioinliga Ôi collo lippienz tis fufpende, ftatim proderic. Dolorem oculorum ut anno integro non patiariSjCum primum cerafia erunt idonea cfuijid eft, quafi matura,dc tribus ccrafrjs lapillos pertudes K gaitano lino inferto pro phylaólerio ute ris,uoto prius faólo contra folem orienté,quod eo anno cerafia non fis ma ducaturus, Herbam quæappellatur perifterion, difcoqucs ut madcfcat ex aqua fontana ad tcrtias,amp; inde oculos fouebis impetu laborantes, intra triduum perfanabis. Vitandæ perpetuo lippitudinis gratia obfcrua ,ut kalen.Ianua. eo tepore quo kalcn.folis die fuerint,ó2 etia hora prima uel oz étaua,amp; dcinceps alio die folis, amp;nbsp;tertio folis die fimilitcr, collyrio tenui inz ungaris, dum conuerfus adorientemrogabis deum ut eoanno dolercoz culos tuos non finat. Cum primum hirundinem audieris aut uidcris, tacitus ilico ad fonté decurres uel ad putcum amp;nbsp;inde aqua oculos fouebis, amp;nbsp;rogabis deum,ut eo anno non lippias, dolorcmqj omnem oculoru tuoz rum hirundines auferant. Expertum remedium ad lippitudinem ne un/ quam tentctur fi quisobferuet fineintermiflioneaut obliuione,ut quotiz cns lauerit deduéla utrifc^ manibus ad pedes infimos aqua, ftatim manus ambas ad oculos referat, atep ad angulos eorum utraqj manuperfricet, X hoe ter facere debebis. Aduerfus humores K fubitos impetus oculoru SC cpiphoras,radicesbcta: maxime nigrçex aqua tepida lauabis amp;nbsp;expreflas fabano ficcabis. deinde tundes in pifone marmoreo amp;nbsp;fuccu inde linteo inz torto exprimes.tum leuiter ad carbones defpumatum tepefacics,SC naribus infundes.ita ut is cui medeberis,aquam tcpidam in ore contineat:SC fi unus oculus laborabit diuerfæ partis nares infundes,ÔC melle attico continges.Si tarnen uideris oculos fucci illius infufione turbatos, herbæ qua quidâ eercz CerébeUumcii beHû canis appellat, radix ex aqua decoquif', eoep humore oculi aduerfus nu herbs epiphoras utiliter fouenf. Farina ordeacea et gaila cotufa cu aqua permiz xta amp;nbsp;colleéla,oculis cu tepore inpofita,tumores dolorckp fedabis.Coriâz dru uiride tritu laéli^ mulieris inmixtu, SC tumentibus uel dolentibus ocuz lis adz

-ocr page 67-

LIBER VN VS»,

57

Ïis adpoGtum ftatim prodeft. idem amp;nbsp;apium præftat Gmilitcr impoßtum.

Ros cœlefte manu munda colkótum SC ruta: filuaticæ contufæ fucco ad mixtu in plumbea pyxidc rccóditum, cü opus fueric aduerfum epiphoras oculoru m frond Si fupercilqs impones, Vino in quo laurus fucrit dcco/ d:us oculi fod dolore potendflime leuabuntur. Spina alba combufta Si bene trita cum ouo fuperinlita, ucl inunóta, fedat midfice dolores oculoru,

GaUæ contricæ turifq; pari modo puluis uino permixtus SC fród inlitus, tumorem oculoru m doloremi^ fedar. Crebro lacrymantes oculos ut ex ficccs,lucernam olco cedrino repletam accenfamt^ fuperpoiïto uel iuxta fu fpenfo ænco uafculo permitte eófumi, inde fuliginem collcdam in pyxide cyprina rcconde, SC cum opus fueritinunge, mirabcrisefficaciam medicaz mend, Caprinus cafeus recens coagulatus fupra oculos pofitus dolores cito lenit, Rumicis fyluadci radieem luna dccrcfcéte collige,SC tecum haz beto niddtffime,quandiu earn tecum habueris non lippies. Democritus adfirmat felle hyenx fi frons perfricctur, epiphoras incipientes SC omnem oculorum dolorem poffe fedari. Si muliens faliua,quæ pueros non pu-* ellas ediderit,ÓC abftinueric fe pridie uino SC cibis acrioribus, sc imprimis fi pura SC nitida erit, angulos oculoru tedgcris,omné acritudiné lippicudinis lenics humoremq? ficcabis. Chelidonia herba in hirundinum ftercorc nafcitur,quç oculis plurimum fuffragatur:maximc aut caliginem deterget, fi pauladm inde oculi fuffundantur,quos cito in priftinam forma reuocato uigorc reparabit, Hirundinis uentriculo fciffo albi ac nigri lapifculi inuc niuntur, qui fi lupino aureo includantur,SC collo fufpendantur,omnem do f^^l^^^.’^^^ lorem oculorum perpetuo auertent. fed SC contra quartanas profunt, cro/ ceo linteo ucl panno inuolud linolt;^ ad collum ualidiorc fufpenfi. Mel in quo apes fuerint mortuæ, udliflimum eft oculis fi nicidum ac purum oz portune SC paulatim infundatur. nbsp;nbsp;nbsp;Qui ciconiae pullum elixaturn cornez

dcrit,negatur multis annis continuis pofte lippirc. Hirundinum pulli plena luna excæcantur,rcftituta(^ eorum acie capita comburuntur:horu ci nere cummcllc mixtorede ufus fucris ad reparandam oculorum claritu/ dinem. Lacertam uiridcm excæcatâ acu cuprea in uas uitreum mittes, cu anulisaureis,argêteis,ferreis,óCcledrinis,(ï fuerint,aut eda cupreis, deinde ^^^^^^^^^^r^‘^ “^^gypkbis,autclaudcsdiligéteratq; fignabis.SCpoft quintuuclfeptimu ^^^-^-^ diem apcrieSjlacertacp fanisluminibus inuenics:quam uiuam dimirtes,anu lis ucro ad lippitudinê ita uteris,ut no folum digito gcftcntur,fcd etia ocuz lis crebrius adpliccntur,ita ut per foramê anuli uifus tranfmittatur.obfcruaz du fanè imprimis ut in loco nitido atq^ herbido deponatur ampulla , SC cu laccrta difccfterit,tum anuli colligantur.obferuandum edam ut luna uctere id eft à luna nonadecima in uicefimâ quinta,die iouis, feptembri menfe caz piatur laccrta,atq;ita remediu fiat,fed ab homine maxime puro atq; cafto,

Lacerti uiridis quern cepcris die iouis, luna uetcre,menfe feptembri,aut edam

-ocr page 68-

^S ' MARCELL! DE MEDICÄMENTIS

cria quocuq? alio, oculos erucs acu cupica,ôô intra bullâ ucl lupinum aureâ clandcSjCoUo^ fufpcndes:quod remedium quadiu tecum habueris oculos no dolcbis.laccrtû fane codé loco in quo ceperis dimittes.uel etiâ fi fanguiz nem de oculis cius lana munda cxcipias,catp phœnicio conuoluas,collo^ fulpédas,uteris cfficaciflimo aduerfum oculoru dolorê remedio. Cancri ocukis fubtilitcr fublatus K in phœnicio coligatuscollocp fufpefusjippitu/ dini incipienti medctur,fi tamé remediu à cafto homine fiat, De manu fi niftra mufeam capies,6f du capies diccre debebis noméeiuscui remediu fa dlurus es,te ad curados oculos eius muica prendere, tu uiuâ earn ligabis iii lintco,ói fufpcndcs collo dolcntis,nec retro refpicies. Ad epiphoras ocu loru fedandas,limaces cóplurcstere in mortario nouo uel nitido, Si adtjee ibi ouu gallinaccu incod:ü,ói tinge illic lana fuccidâ,ôi fronti imponc. Ad epiphoras oculoru pultê fabaceam fine fale,fineullo undo, tepida lintcoz lo inline, 0i oculis de node inponc,ita ut nó alliges,cótinuo feruor recedit, Vt omnino non lippias,cu ftellam Cadere ucl tranfeurrere uidcris numera, 6C ccleriter nutnera,donee fc condat, tot enim annis quot numeraueris no lippies. Ad lippitudinê inter principia fedandann charta uirginem feribe cv^exM,Si licio quod in tela fucrit collo lippiêtis innede. Incipiens lippu tudo mirifice Si fine dubitatióe dcpelletur,fi in charta uirgine fcribas,óïcol lo dolêtis licio fufpendas, lt;pvslt;^lt;xs«i/,ÓC hoc præligamé purus caftus facias. Hoc etiâ remediu indubitate impetus oculoru fi prçuenias prohibcbit,fcriz ptu in charta uirgine. ^ovßfs.s^^ouamp;fcts su^hios tos.uxuriepc^ce. v.cci 'nceuTis «aK0T€t,quod ad collu dolêtis licio fufpendi debet.fed Si cœptâ atqj inucte rata lippitudinê fedat, fi in faciendo ac fufeipiendo prxligaminc caftimo/ nia ab utroep feructur. In lamella aurea acu cuprea fcribcs,of«/toovfW{/l«,5^ dabis ucl fufpêdes ex licio collo geftadu prçligamcn ci qui lippiet,quod po tenter amp;nbsp;diu ualcbit fi obferuata caftitate die lunæ illüd facias amp;nbsp;ponas. Ne anno perpetuo lippias,dc acinis nouê uuç albç antequâ uuâ guftcs,no nies te inungcs,ita ut intra oculos tuos grana fingula fingulis uicibus infun das. Stercus caprinu uino colperfum trituc^ amp;nbsp;inpofitu oculis atq; obliga tu,omnê dolorê tumorêcp detergit. Oculos cû dolcrc quis cœperit,ilico ei fubucnics, fi quot literas nomê eius habucrit,nominâs cafdê,totidê nodos in rudi lino flringas,^ circa collu dolêtis innedas. Si impetus dolorê prç uenerit3abfinthiû uctus K fuliginê coteres diligenter, tu mellis quantu fatis uidebitur adtjeies,^ denuo teres,atq^ ex eo oculos inlines, ualidiflimeproz dcrit. Ne anno perpetuo lippias,cu primu cucumerê nadus fucris,in fon tana aqua cum per triduû clic in uafculo mundo permittes. deinde oculis adapertis facié tuä ea aqua fouere curabis. Qui crebro lippitudinis uitio laborabit, millefolium herbam radicitus ucllat, amp;exea circulumfaciat, ut per illum afpiciat, Sd dicat ter, excicumacriofos, amp;nbsp;totiens ad os fibi cirz cutum illum admoucat, amp;nbsp;per medium expuat, SC herbam rurfus planter.

Qua:

-ocr page 69-

L I B È R V N V s, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0

Quæ fi rcuixerkjtiunquam is qui remedium fecerit uexabitur oculoru do/ lore.ad utruncç oculum hoc facito.quæ fi minus reuixerit,ex alia iterum fa ciat.oportet autem dari operam ut non nimis herba confthngatur,quo fa/ cilius plantata confurgat. Cæpç long? fuccus opobalfamo mixtus,ôi fuc co feniculi, adieda adipe anferina,incipientes hypochyfes difeutit, caligi/ a^pochyfa nef^ extenuat. Accipitrem fi decoquas in oleo fufino donee caro eius refoluatur,Ôi ex eo oculos frequenter inungaSjôC hypochyfim et caliginem difeuties. Chamçleontis fel tantam uim habere creditur,ut hypochyfes intra triduum inundionibus fanet. Lupi fimus diu perfridus ad fummâ Ieuitatem,cum melle mixtus amp;nbsp;inundione adhibitus oculorum hypochy/ fis difeutitjôi ad fummam claritudinem eos perducit fuifufione ficcata,

XE R oc O L LY R I A, ET R E M E D Î A P H Y S I C A DIVERSA ad xerophthalmiam,ÔC caliginem, 32 afpritudincm detergendam,

AD caliginem Si afpritudincm oculorum ficcam^ perturbationem,fi/

ne tumore quam xerophthalmiam grçci appellantjfacit hoc collyriu ^^yophth4/. quod pforic6dicitur,accipit autem hæc.croci-X-xrupforici^xmi.pfimy ”’'f . ^ thq -X- mi.opq idem,piperis albi idem,gummis X- lu cum aqua pluuiali te ^^^^^^’^ runtur hæc,collyria ftatim inde finguntur,ne confedio dilata uanefcat.

Collyrium ad caliginem amp;nbsp;afpritudinem quod ftratioticon dicitur, recipit ^irMcui hxcjpfimythq X- vi.piperis albi X- i.omphacrj X- n.cadmiæ -^ni, opobal famiX- n.opi} X- ^ gummis X- n» ex aqua pluuiali hoc teritur atcp confici/ tur,quod melius fuperiore ad caligines facit. Collyriu quod ftadon uo/ stado» cant grxci,ad cadem ferè quæ fupra fcripta funt utile,fed magis mulieribus prodefl:,accipit hçc.Cadmiæ X- n.ftibq X- vi.piperis albi X- n.æruginis ra fæ,SC mifyos donee puniccu fiat uftiXfit^gulos s.ærisflonsXi«s.gumisX-v.quidahis addunt, opobalfami X n.trita hæc diligenter pluuiali aqua a/ fperguntur,ÔC in eollyria eolliguntur. Collyrium acre ad extenuandas ci catrices quamuis ueteres, caligines^ angulorum, quod femel inundu plu/ rimis diebus effedum prçftat.oportet autem eo aquato uti,diu enim tenet morfum:accipit hæc.ammoniaci guttæ qua: fit fine fordc p .i.xruginis p. s, gummis p.i.primum cum aqua pluuiali teritur ærugo^poftea cætera adqei/ untur macerata aqua pluuiali,SC turn collyria finguntur. Fel teftudinis cu mcllc optimo mixtu SC diu coagitatum mire caliginé collit, fi oculi inde ad/ fidue circumlinantur,aut fubtiliter fuffundantur. Calliblepharium xero cMcfdrili collyrium primum,accipit hæc.æs uftum,ftibium,cadmiam,æquis pondez tibus mifeebisjterestp diligenter, SC donee fpumam no faciantjUeq; crefeât ad igné lentû agitabis in uafo æreo,ibi(^ tâdiu effe patieris donee réfrigéré/ tur atq; ficccntur,qux poftea ad mortariu nitidiflimu trâsferes,atq; illic ite/ rum ex uino uetere optimo teres,tâdiu quoufey ficcétur,de quib.puluere te ouiffimu fadu,intra pyxidé çreâ codes,eo^ uelut ftibio eu uolueris uteris»

Xero

-ocr page 70-

tfo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;HÄRCELLI DE MBDTCAMENTIS

XcrocoIIyrium optimum coficitur RcJapidis phrygq—r i. croci—i .Glis ammoniad 9 ii.folq 91 i.ærisufti 9 nir.piperisalbi 9 i.omniafeorfum diutiflîme Si diligcntiffime tcres,ut pulucré tenuiflimû fadas,quem permi xtum retondes in doliolo uitreo,6i cum uolueris puIucre ipfo pro ut uolue/ ris uteris. Xerocollyrium optimum SC ad initia lippitudinis probatum con ftat ex his:croci 9 i r. farcollx 9 11. aloes hepatitidos 9 r. glaucq 91. teres hæc omnia diligenter,Si pulucrcmfenuiflimum in pyxide cuprea recodes, amp;nbsp;cum opus fuerit Si intra oculos Si ad fupcrliniendos uteris. Capilli mu liebrcs fuper teftam cobufti Si cum fpuma argenti contrit! atq? ad fumma leuitatem redaôli,xerophtalmias Si prurigines oculorum cfficaciter fanât fi inde inungantur. Ad caligincm abolcndam de experimcnto uteris hoc Pueri inueftis fe®cdio:(àlcm ammoniacum exuftum tere Si permifcecum lotio pueri in/ lotium. ueftis,atqj inde adfidue oculos inunge ucl fupcrline. Naturalem fuccum argemoniæ, fuccum millefolrj,ói fuccum arnogloflæ,id eft plantaginis,col liges diligenter ac nitide çquali menfura,Si defucco marrubrj,rutæ,lèrpylli, euforbq,exprimes per lintcum delicatum Si admifcebis 9 binos,hif(^ adq cics meUis optimi defpumati libram unam,atqj omnia fimul diu conteres. deinde iterum colabis tenui linteo,Si rccondcs in uafculo uitrco,atlt;^ uteris cum opus fucrit ad fuffundendos Si fupcrliniendos oculos caligine labora tes,quibus hoc remedio cito aciem acutiffimam reddes. Malux fuccus ex preffus cum farina tenui mifcetur ac diutifiimc tcritur,poftea adqcitur meh lis defpumati aliquid,ac uiniuti liquidius fianpotenter inde inunguntur oz lt;nbsp;» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;culi caligine laborantcs. Ros nodturnum colliges nitidiflime in prato,Si iu

ampullammitteSjatqjadrjeiesillimellis attici 9 xi r.Si opobalfami 9 vi. ac panter utruep mifcebis, Si fic uteris ad inungendu uel fupcrlinicndu: mi/ rum remedium cxperieris.Succum ucttonicx tenuiftimum oculis infundeï clariores cos facieSjSi importunam lacrymarum deftillationé cito ficcabis. Fel camcli folu per fc fronti inlitu prodeft aducrfum caligine,fed ne omni/ no lippiat dccodlu cum mellis optimi cyathis tribus,amp; croci uncia in unum mifccbis,0C fic fuffufione ad oculos facies, ucl cria fuperlincs inde ealigan/ tes Si lippiétes oculos.hoc medicamine criâ exerefeentes carnes in oculis Si Tugni men ^‘^^‘^’^‘^^^ curant''. Ad caligines oculorum detergendas medicamen ualdc Çur^ efficax:rofæ fieex pugnos duos plenos,cum radice fœniculi diligenter pur gati,Si fœni grxci pugnum unum plenum in ollam nouam mittes,6i deco ^a prima aqua effufa,fic poftea decoqucs ut fpiflcfcat:deindc mellis attici uncia fupermittes. Si piperis fcripulum bene triti : addes etiam pafti crctici aliquâtulum ut liquidius facias, deinde per linteolum delicatum colabis,Si ad fuffufionem uel fuperlinitionem oculorum uteris. Perdicis fel mixtu inelli attico caligine tolkt,fi oculis adfidue infundatur,fed cum modo Si a:^ quali menfura, Aquilx fel cum mclle attico,myrra uera, Si nitro albo,fin gulis uncijs mixtum oculis uifionê acuriflimam prxftat,fi cum modo infun datur

-ocr page 71-

LIBER VN VS.

ddtur.Vtacic ccrtiore intucn omnia poffis,ficus africanx ctia uetcris, dura ricus Africa/ modo pinguinîraæ ad ignem calc Fa dlv fucco exprefTojUinoep diluto,ocu/ ^^ los mungc,gratulabcn’s rcmcdio. Vipcra uiua mittitur in uas nouum fi/ vipera uwd. dilcjSC adqcitur ei fucci Fcniculi cyathus unus, amp;nbsp;tuns granum unû.deinde ^^‘^ uas obturatur argilla,6i circumlinitur A in Furnu fcruenté mittitur,atq? illic excóquitur donce cinis fiat.hoc de experiméto hypochyfes caliginefcp po têter atc^ mirifice purgat. Anagallidos herbç flos purpureus ad mefura obolorum trium diligenter tritus,ói^ cum pauxillo uini uetcris mixtusinum dlioni caligatium oculorum mirabiliter prodeft. Lacertas piflinnas quæ Lacertaepijfin in fcgetibus morantur,quas Græci aruras uocant,comburito Ói ad tenuiflï/ na: Arur^ mum puluerem redigito: atq; ex co eu uino aut mellc optirao caligantcs oz culos inunge,ualde proderit. nbsp;Centauren minoris fucco oeuli ex mellc in nneti, caligine cito depofita, tenuiflimam aciem refumunt. Fccniculi raz dicis contufx fucco, tantundem mellis optimi dcfpumati,utinam attici, miz (ceto,cac^ lêto igne ad mellis craflitudincm difcoquico,rcpofita^ in pyxiz de etiam ærea habeto : cum erit opus, cum aqua cifternina aut muliebri laz éle inungito,quamuis craflas caligines cito difcutics. Fccniculi radicis de nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* codæ aqua oculós adfidue foueto,cito omnem caligincm tolles. nbsp;Caligi natibus oculis,uifus acutior reftituetur,nccç facile in hoc uitium incidct,qui ufus fuerit remedio tali, ut centauren manipulum nitidum in uini optimi, fed nouellaftri congium mittat, aut etiam excoquat,ac triduo in uafculo claufo uel operto macerari faciat.Deinde poft triduum hcminam eius uini mixtara cum calida aqua, adiedto melle ieiunus manente illic centaurea co tidie bibat. Lauri folia x xJeuitet contrita paflb diluito, amp;nbsp;linteo eolato A in caccabulo dccoquito ad craflitudincm mellis,atq; ex co inungito,cfFiz xacitcr caliginem difcutics. Baccæ myrti fupra carbones uiuos ad fufFumi gandum pofitæ,caliginem extenuant, fi oculis apertis fumum carum patiz enter exceperis. Pulli hirudinum uel aflï,ucl clixi,in cibo fepius furapti, oculis caliginantibus cfticacitcr profunt. Lapidé boftrychiten tecum fera ^‘‘pi^ loRrya per habeto,quia ad aciem oculorum excitandam cfticacitcr prodeft. Mu c^‘^^^ risagreftis,id eft, qui in campis inucnitur,combufti cinis cótritus,ói cü mei Ie aflidue inlitus, aciem oculorum caligine extcnuata confirmât. Scarat scarabaHsui/ bæus coloris fmaragdini tantum benefiefj oculis præftarc dicitur, ut uifioz ^'^‘^ nem ei acutiftîmâ reddat, qui eum contcmplatus fuerit aflidue. nbsp;Cocleas

• africanas ueras fuper fpiflam craticula difpofitas ponito, Ód carbones acres adfidue fuggerito, ut æqualitcr comburantundeinde mortario terito ut te nuiflimum ex his puluerem facias, adieótacp mellis attici cotyla una, iteru ualidiflimc tcrito. Si poftmodum in uafculo fictili repone,6C figna: amp;nbsp;cum alicui medcri uoles,fpictllo inde cum inunge,intra paucos dies integram az eiem eius claramt^ reftitues. Fit ex uipcra collyrium ad caligines oculoz •ftum adaperiendas difcutiendafep mirificum. comprehenfam igitur occiz

f fam^

-ocr page 72-

€i, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;HARCELLI DE MEDICAMENTIS

famt^ Ufperam in uafo fiAili reponcs,eatnlt;^ ilhc put re fee re permtetes, do/ Vermes ex ui/ ncccxeauermiculinafcâturjhoscligesamp;contcrcsÂadqdes hiscroci pan/ perj putrefy/ lulum Si itcrum teres,atqj inde collyi ia facics,amp; Ge cum melle attico, aut Ia/ lt;?« die muliebri oculis inunges » idem præftat Si cinis uipcrx combuftæ Geut fupra Griptum eft,fed cum his quæ hie adiedla funt temperatus. Salem quam candidiftimum iciunus G cotidic guftauehs, omnem oculorum eali/ gincm cito extenuabis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fei urGnum atq; hycnæ cum melle optimo

mixtum amp;nbsp;diu coagicatum caligines eximit,G adGdue inde oculi fuffundan tur, aut fuperlinantur. Adipes omnium fluuialium pilcium in fo/ leliquefaÂæ adiundtoep melle inundtioni adhibitæ, miriGee oculis calf gantibus profunt» Hcrbxchelidonix fuccum,fœniculi fuccum,ad quartarios Gngulos mifee cum mcllis optimi quartäres quatuor, amp;nbsp;oculos grauedine amp;nbsp;afpritudinc laborantes inungc,mire prodcrir,fcd GmuI omnia Lapis médius dccoque in uafo æreo,amp; Ge inundioni referua. nbsp;nbsp;nbsp;Lapis medius in lupina

pellicula fubligatus collo,atq; ita diu portatus, fed prius muliebri ladle per tradtatus,non tantum caligines tenuarc,ucrum etiam hypochyGm dilute/ Uygra ’‘^gt;^ obdudtam aciem aperire confucuit. Hygra quæ prodeft ualdc ad caliginem detergcndam,conGcitur Gc.croci— ii.piperisalbi unciam,aphro nitri unciam,myrra: unciam,mcllis attici unciarn. crocum Si piper ex uino teres. nouiflimc aphronitrumSd myrram feorfum conteres, amp;nbsp;Ge uniuerfa coniunges,atq; ad fuffundendum uteris ex mellc. Hygra mirifica qua: K caligines abigit,óc oculis fuffuGs lumen inftaurat, accipit hæc.opobalfa/ mi 9Jii.myrrx sjiLOpopanacis 9.i.s.mellis attici felibram.opopanacem primum ex uino teres diligentcr,tum myrram adrjcies6i teres, poftremum opobalfamum addcs,atque omnia communiter tcrendo admifcebis amp;nbsp;po ftea ad inungendum uteris. Fcllis gallinacci uel uulturini, quod longc magis prodeft, fcripulum amp;nbsp;mellis optimi unciam, bene trita coniunges, atc^ in pyxide cuprea habcbis,5d oportune ad inungendu uteris, hoe nihil potentius caliginem releuat. Ros matutinum quod inhæfcritrutæ,fid fuccum chelidoniæ,ÔC mei optimum deipumatum pari mènera permiiee, arque ad tertias decoque,^ in pyxide cuprea reconde, amp;nbsp;caligantes oculos infunde. nbsp;nbsp;nbsp;Fellis terræ,K chelidonia:,utriufc^ herbæ fuccum,cum mellis

optimi defpumati pari menfura pcrmifcc,atq; ex eo caligantes oculos inun ge,cfficacinimo medicamine uteris. Saturcia: uiridis fucco tcnuiftimo G adGdue angulos oculorum contingas, caliginem cito difcuties.Idcm pra: dat amp;nbsp;ruts fuccus per lintcum tenue expreflus, in pyxide ærea conditus, atque angulis oculorum caligantium adpoGtus. hoc cuiuslibet

Ætatis hominem inGrmiftimi uifus mirabiliter corat, certe G aliquid mellis attici fuerit admixtum.

Remedium

-ocr page 73-

LIBER VN VS,

lt; REMED IVM AD TVMOREM OCVLORVM

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uel nimiam deftillationem,

T) Vlcgp flores dcftnngc,cofcp madefacito ex aqua frigida,K cóterc bez A ne,atq; ex eo panni tenuiffimi partem dimidiam line, ut ex altera parz te panni integas oculos, Si cum ibit dormitum cui medendum ent, fupra oculos pones,ipfa nodte tumorem humoremep oculorum eius fedabis, ï Ad oculorum fubitum impetum uel dolorem remedium effieax fîc.fuez cum cardonis,fuccum urticæ alexandrins, fuccum bugillonis,crocum, atra mentum futoritum,æquis menfuris ifta coniunges, amp;nbsp;addes his faps moz dicum,amp; aceti quantum fufFiciat,ôi decoques ad fpiffitudinem mellis liqui di,atcp ita oculos inde fuperlines,uc modicum ingrediatur eos, ÔC delacryz ment:continuo fanabuntur.

AD WLNERA V LCER ACLVE, ET CICATRICES /, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;atq? carbunculossruftasd^ oculorum,amp; glaucomata atq;

s albuginesdcccrgendas,ÔCpaIpebrascomponendas,col lyria amp;nbsp;remedia de experimentis phyGea Ôi rationabilia diuerfa.

AD fordida ulcéra oculorû cruftasep habétia quas medici eicharas no cant,amp; ad carbuculos oculorü,quos anthracas dicut, facit bene amp;nbsp;per fe mcl atticum purum pyxidc cuprea coditum. Si repoGtum fub Ggnaculo menGbus ferme duobus:quanto enim diutius in pyxide ea manferit effica dus Get.fcd prscipuc hoe quod quida diafmyrnon,non nulli euodes qai^’^iàfmyrnon boni odoris eft nominât: quod etiam ad puftulas papulafep amp;nbsp;fuppuratio ^^°^‘ nes oculorum,amp; ad cicatrices non ueteres, SC ad palpebraru recceem etiam incorporibustenerioribus afpritudinem facit:oportet autéeo ad fordida ulcéra diluto oui albo id eft aquatiflimo uti,deinde cum lacrymç fluere dcz Gerint,cineraceo collyrio fuper inungiatem ad puftulas ex ouo tritum facit ad papulas uero SZ ad dolores eu rubore ôi diftenGone oculi Gcca,bcnc imz ponitur cu ladle mulieris. ex aqua auc ad cicatrices recentes cxtenuandas ÔC palpebraru afpritudinem tollédam teri dcbet:ó£ fubiedlo fpicillo,aut inner là palpebra oculis inferi.eóponitur autem ex his rebus: pompholygis lots -)(- viii.sris ufti •)(- v i ii.croci -)(- nii.myrrs -)(-1 iii.nardi fpics •)(-1.amp; podus öilt;ftoriati,lapidis hematits -X- iis.piperis albi grana x.opq nbsp;nbsp;i.amp; pondus

unius uidoriati. gummis-X- x. teruntur hsc cum chio uino, Si confeftim eollyria Gnguntur atq; in umbra Gccantur. Acriore autem collyrio ad eiz catrices extenuandas amp;nbsp;ad palpcbras afperas utimur,quod quia ex quatuz or rebus, ut quadriga equis conftat, amp;nbsp;celeres effedtus habet, harma diciz tur.recipit hsc:sris ufti -)(- ini.tures arboris corricis-X- iiii.ammoniaci g^*^' ts -X-1111. gummis -X- nii. teruntur hsc ex aqua pluuiali. hoe etiam fuper undtum ad puerorum epiphoras amp;nbsp;qui non fufferunt undlionem optime facit, Collyrium quod proprie facit ad afpritudinem palpebraru Si calloG f 1 tatem,

-ocr page 74-

^4- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MARCELL T DE MEDICAMENTIS

tarcm. oportet aut aut fubriccre fpidliu palpcbræ, autinuerterc ipfatn pab pcbram,ôi fie inungerc.rccipit xris ufti -K- xm i. eruginis -)(• vi. croci ^ x. myrræ-^ i. caffix rufæ fiftularumuiclonati pondus, pipens albr grana XLV. gummis dcnariosnoucm,cumui'no chiohæc teruntur,amp;fie colli? guntur. Ad palpebrarum ueterrimam afpritudinem, amp;nbsp;excrelcentetn earnem,quam fycofim Grazei uocant, in qua eft callum duriflîmum. eft au tem liquidum medicamentum, quod ideo hygra appellatur, quod etiam carnem ex palpebris tollit fine magno dolore.Rccipic hæc:myrrç,turis,cra ci, mifyos fingularum fpccicrum denarios ternos, chaleitidis % vr. hæc te? runtur diligenter ex aceto acri : ubi leuia faóla erunt, amp;nbsp;habebunt fpiifitu/ dinem pafli, mifcetur bis mellis attici p. i. deinde in patella æris cyprq fu/ per carbones pofita infcruelcit, donee mellis habcat non nimium liquidi fpiftitudinem,atque ita reponitur in pyxidc æris cyprip Cum opus eft,in/ uerdtur palpcbra amp;nbsp;per fpicillum adponitur, quod medicamentum fu ffri catur curiofe in oculo ad delacrymationcm : amp;nbsp;ubi defieric mordete, rur? fus inuerti oportebit palpcbram, atque ita pollice inpreftb membranas in nates adduccre,quæ facile fubfequcntur,poft hoc cinereo eollyrio ex aqua inungendi erunt oculi craffius:hoc medicamentum multorum annorum callosaafpritudincs palpebrarum defperatas à quibufdam medicisoeuz larqs, paucis diebus tollit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Collyrium ad uiccra papulas amp;nbsp;epiphoz

ras.cadmiæ-X-vni.ccruflæ-X-iiii. amyli -X-in. oprj-X-ii.acaciæ-X-i.gumz mis denarios duos.tragacanthi denariu unum, ouorum ftmicodorum ui tellos duos, fabæ fine cortice, id eft,purgatæ modicum, quæ ante diem ex aqua macerari debet cum tragacantho, atc^ ita teri, turn formari collyria, quæ lachrymarum impetum SC iugitatem potentiftime fedant ac repriz munt. Collyrium dionyfianum quod appellatur theodotion ad Ldcryinds re/ lacrymam tenuem reftringendam,^ ad ulcéra amp;nbsp;afpritudines palpcbraz iiringens rum SC ad cicatrices récentes efficaciftimum conficitur fic.cadmiæ -X-ni.æris ufti SC loti ■)(• viii.crocomagmatis ^ vin.ftibij -X- nn. opq -X- nn.caftorci ■X- iin.nardi fyriaci -X- niiJycq -X- irir.acaciæ -X- x v r.croci -X- viii.myrræ -X-vnr.palmularu ofta uel nucleus uftos, numero xii.gummis -X- Vi. uini auz ^:- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fteri uetcris bene odorati fextariu unum. terunturhæc diligenter SC confez

ftim ex his collyria finguntur,atqj in umbra ficcantur. Collyrium ftraz tioticum facit ad tumores oculorum SC lacrymam acrem compefcendam at qucadpalpcbrasafpcras SC ad caligincs SC cicatrices ex innere SC puluerc SC fumo collectas. cadmiæ denarios odo. ceruftæ -X- viii.crocodilt ftcrco rum -X-nu.æruginisrafæ-X- n. caftorciX-s.omphacrj aridi aluminisfifti atque ufti denariu unum.piperis albi -X- v.opq -X i s .gummis ^ vi.terun tur hæc diligenter SC ex uino falerno colliguntur,atq; inde collyria forman SpirdgisAMi tur. Collyrium quod appellatur fphragis ab Antigono medico inuen Z^ffi mm, facit ad omne ulcus SC ad omnem uftionem Se piagam SC ruptionem

tunicuz

-ocr page 75-

LIBER VN vs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

lunicularum oculi,amp;: ad omnia oculornm uitia,pra:ter epiphora m inripien tem, accipithæc,cadtniæ-X-ini. pompholygis-)^x.optj-)(-nn.amyii -^ nn.aeadæ -K- ii 11. tragacanthi -)(- m r. gummis -X- ii.teruntur diligenter hæ (jsecieSjSi ex aqua pluuiatica collyria componuntur. Collyrium ftratio? ticum pforicum compofitum ex cadmiæ -^ xiii. s. crod-X- xn, pipcrisaU bi -X- x v. cerufTæ -X- ir.opq -X-1 Lgummis-X- iiib chaldtidis -X- b componiz tur autem pforicum fic, teruntur hæc feorfum fingula bene ficcata. deinde in unum collecta aceto confperguntur,ac poftea in ollam fiólilcm nouam tonqciuntur cum ipfo aceto,quam bene opertam in cquino ftercore obrui oportet,atque illic haberi per dies xl.poftea hæc permixtio in fole arefie? ri debet, ac deinde teri, Ói tum aqua pluuiali collyria formari conuenit, de quibus 6^ inungi oculos, ut fupra fetiptum eft caufis grauibus laborantes, amp;nbsp;fuperlini optimum eft. Ad oculorum omnem dolorèm ÖC præfenz tem amp;nbsp;ueterem,amp; ad caliginem atc^ albuginem, 5C pruritum ateg antiqua, ut ita dixerim, cæcitatem. Nam ut audtori huius remedy de experimento credamus, duodecim annorum cæco intra dies uiginti uifumreftituiftefe Cifaxur/üm dicit: quanto autem recentior ualitudo fuerit oculorum, tanto uelocius eux r^l^ituem rabitur medicamine tali.collyria multi generis,id eft,uel decern confcdlioz num æquali uelnumerouelpondéré,infundes inlotium pueri uirginis, K ad uncias fingulas collyriorum quæ infuderis, feptena grana piperis in mortario nitido diligentiflime teres, ut puluerem fubtiliflimum facias, amp;nbsp;cum mellis optimi defpumati cocleanbus tribus mifcebis, K iterum dix ligenter teres, poftea fimul confundes omnia, id eft, collyria,lotium, 62 piper illud cum mclle, ÔC iterum diutiffime ac diligentiflime teres, collez ólum^ nicide in pyxide cuprea recondes, atque ex eo quemlibet oculoz tum caufarium intus, id eft, intra oculos inunges, quod fl per tempus mez dicamen fpiffatum fuerit, lotium puerile infantis quantum opus fuerit, ut more collyrq liquidum flat, infundes amp;nbsp;fle fub alio amp;nbsp;palpebris, id eft, intra oculos ficut diximus, follidte inunges. hoc medicamine multis expez rimentis probato,conftatnihil eflepræftantius,fîquiseocaftusôCpurus utatur. Medicamen barbaricum ad omnis oculorum caufas uel impetus, flue flnt fcabri 6d lacrymofi, flue etiam uermiculos habeant aut brigantes qui cilia arare fiC exulcerare folent. in ollam rudern mittes très fextarios aceti acerrimi SC ferrum, id eft, clauos ueteres minutos, uel alia minutalia ferri uetufta : SC claudes ollam diligenter : operculum tenuiter pertundes, Si in illo foramine pones aut cannam, aut fambucum perfora/ tarn, unde habcat fpiramentum : mittes tarnen in eandem ollam cum acez to SC ferro, rofæ ficcæ unciam unam femis. ac poftea ollam ipfam coopez ties flmo caballino recenti, ita ut fpiramen illud ollæ per ealamum libez rum fit,hoc eft ut fupra molem illa flmi caballini quo fuerit olla conftrióta uel operta, folum fpiramen emineat, ut femper habeat anhelitum, quinz ' lt;nbsp;f ? decim

-ocr page 76-

ff«? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M A R C E L TzI P E M E D r G A M E N T r s

dedm diebus,quitus ncceflc eft ut in fimo iifo perfeueret. nam omPinp pb feruabis ne unquam ilhs xv.diebus deo periatur. fextadedma die tolles ob lam de ftercore illo, 6£ diligenter mundabis nc quid illic fordidum haereat, amp;nbsp;cum patefeceris ollam,mittes in earn fœniculi uiridis fuccum quanta eft menfura bonæ potionis in uino. deinde agitabis diu amp;nbsp;eolabis linteo tenui ' Si mittes in buccularc rude uel diligenter nitidatum: deinde, lento igne de/ coques amp;nbsp;fempcr agitabis: cum aliquantulum coxerit, addes in fextarium medicaministriacoclearia mellisoptimi delpumat^ód iterum diligenter co agitatum repones in ampulla uitrea,autpyxidecuprea,acfub fignaculo habebis,ÓC cum opus fueric ad caliginem SC albuginem detergendam intez riusoculosinunges. Ad præfentem autem impetum uel dolorem quam/ uis uebemens fit defuper oculos inlincs. quod fi grandis feruor oculorum amp;nbsp;acres uel frequentes Jacrymæ erunt, etiara tempora Si frontem medica/ mineinlineSjita utindteuel quater fupcrlinas : Si cum ficcata fueric fuper/ litio ipfa,nó elues eam/ed femper addes nouam indueftionem. quod fi fea bri oculi fuerint, aut uermes qui palpebras exarent, Si inde fit tumor inue/ dus, cilia fupcriora amp;nbsp;inferiora, id eft, palpebras ipfas, ubi caufa ualitudb nis cft,inungcs: experieris ad omnia fcrê oculorum uitia mirificum medica mentum,fi caftus amp;nbsp;purus eo utaris,dc quo tarnen dum in fimo cfljuix ter/ tia,aut certe media pars remancre debet. ita enim melius fict: nam quanto plus confumitur uapore fimi illius, tanto magis confortatunSC ideo maior ' olla efle debet,ut propenfius medicamen fiat, quod Si diu feruari oportet. Si multis neceflarium eft. Ad oculos fcabros Si palpebras perforatas hu S^ridricum more uetufto, uel pedunculis exefas, remedium prüfens barbaricum quiz ^^^‘^^ dem,fed multisprobatum. Scarabxumpilofum,qui fimilis eft fearabçp uero,in fepibus uetuftis lapidofis aut in foflatis fepium requires, qui cutio nes funt,colore pfeu do flau o quafi leonino, pilofi lucétes. ante ergo quam ilium cutionem tollas,fplium caulis primo manc cum fuo fibi rore uel gut/ ta conclufa in eodem folio teneacur,ut ubi cutioné illum inueneris digitifc^ polliceSi mcdicinali adprehenderis, confeftim fupra folium illud caulis te/ neas,ut fupra gutta illam lotium eius excipias,quia ubi manu adprehenfus fueric,flacim fe fubmeqt.prouidendum ergo ut uclocius fupra folium illud caulis ponatur,ne lotium eius quod cito effundit,alibi excidat, quod comi/ xtu cu illo rore caulis per fpicillu palpebris inponcs,amp; loca fcabra,uel exefa inter pilos perugcs,cnedum rei cito miraberis.quod fi cafu uno in loco uel in diuerfis plures iftos cutiones inucncris,omnium lotium uel humoré que admodu diximus,in folio caulis humidi ftatim de horto fufeipere debebis. S^ adiedis guttis aliorum de caulc foliorum in uafculo uicrco recondcre,ut cum opus fuerit præflo habcas,quia difficultcr huiufmodi befliolæ inueni untur. Ad albuginem oculoru detergendam efficax hoc remediu. uulpc tigud uulpis uiuam capies,ei^ linguam prxcides, ipfam^ uiua dimittes, linguam auto dus

-ocr page 77-

L r ß E R v N V S ', nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^1^

dus arefaólatïJjphoenïcio Iigabis,amp; collo cius quialbuginépatietur fuCpê? des. nbsp;Herbx fymphoniacæ furculum collo cius qui albugincm patitur hgt;

no fufpendes,ita ut per dies triginta illic ßttquanto rccentior albugo fucrit, tantó cittus fanabitur. Rofmarinum combure amp;nbsp;pulucrcm cius cum met Ie attico diligenter tere acpermifcc,atcp inde inunge, cófeftim fubuenies ei qui albuginem patitur. Fabam fradtam purgata atq; uftam ad fummi leuitatem teres, ÔC oculos inde albuginc occupatos adfidue ex aqua circuli/ ^^^^^ ^^^ ncs,miro remedio fubuenies» Pifcis marini felle qui fcorpios dicitur,oculi fél inunóli caliginc atq; albuginc quamuis craffa cito liberabutur» nbsp;nbsp;Sanguis

columbaru de loco pinnaru co momento quo pinna auciliturioculis dû ad hue tepet debet infundi, qui iólu aliquo uulnerati aut fangnine fuffufi fue/ tint:alDÜ quoq; oui incocti cu croco trito oculis fuperpofituA lana alba fuc cida inuolutu medetur. Rana de lacu prendeSjà fpina oculos ei fubtilitcr crues,atq; in panno coccineo de licio ligatos oculis intcrius cruétis fuperpo neSjCito medeberis» Mei acticum amp;nbsp;ftercus infantis quod primu dimittit, ^tercus infdn ftatim ex ladle mulicris qua: pueru alladlat pcrmifccbis,ói fic inunges: fed ^'^?’quot;quot;”“quot;* prius cu qui curadus eft ercdlu ad fcala alligabis,quia tâta uis medicaminis cft,ut ca nifi alligatus patiéter ferre no poffit,cuius bcncfîciû tâ prüfens cd ut tertio die abfterfa omni macula,mirificc uifum reddat incolumê. Ad ci catricê uel plumbü cxtenuandü,5d afpritudinc prurigineep oculoru purgan dâ,ÔChumoré ficcandû,ôi ad fcabras ac fcabidas païpcbras,atq; alia oculo ru uitia,unü hoc remediu uel prçcipuû cft.folia oleagina comanducato dili genter,coruep fucco quê in ore collegcris, cotidic ieiunus oculos ablingito, uel inlinito per linguatcclcriter uitia fuprafcripta difcutics. Ex hirundinum pullis fitcalliblepharió bonu quod afpritudinéprurigineep oculoru poten ter expurgatmee patitur quiequa in his moleftia: cócrcfccre-.humidos quo/ q; naturaliter oculos ex(ïccat,quod hoe modo componitur: capita pullorn ‘ quam plurima igne lentiffimo comburuntur, SC tiita in pulucrcm tenuiffi/ mum rediguntur, qua: admixta rccenti adipc gallinx inundtioni maxime profunt. Intibi ruftici,de quo nafcuntur cauliculi complurcs,contrit{ fuccus in oculum inftillatus celeriter cicatrices ód plumbum oculorum exi/ PlMM^«wócU mit. Caput ftellionis combuftum, amp;nbsp;tritum, Ód mclli attico admiz xtu,oculos lacry mofos inundlionc adfidua ficcat Sd fanat. Pulmonis he dinicobufti cinis prurigines oculorum difcutit, Öd fcabras palpebras emenz 'dat,(ï quafi ftibiu imponatur. Felle catclli dicrum feptem,oculi ex mcllc inundlicitoa Icucomate libcrabuntur. quidam etiamadfirmant efficacif/ fimum remedium efle ad detergéda glaucomata, fi catcllo dierum feptem caput uiuenti diffindatur, öd de dcxtra parte cerebri oeulus dexter, de fini/ ftra G ni der, intindto illic fpicillo inungatur»

Vtleucomata Sdalbuginem quamuis denfam ex oculo detcrgeas,turam tuw er rf«fM Sd anturam herbas uit elites nitidiffime collectas contundes, öd per linteum « berbe

tenue

-ocr page 78-

CZMARCELL! D Ë MË D FC AM E N T I S

tenue fuccum earum exprime, eolt;^ ocülos fnungc. Leucomata ut ex/ tenues Ói difcurias, utere mcdicaminc quod conneitur fic: pumicis combuz ftitritis. xiiii. chaldtidts s.viii. gummis s»quatuor,K Gnapis pufilz lum uttolcretur adqdes, hæcomnia in tcnuiffimum puluerem rcdaóla inunum permifee, amp;nbsp;ex aqua fontana facito coHyria crafltora : quibus fic uteris ut circundetur tribus partibus cera coHyrium, fed extremum colly/ y. nbsp;nbsp;nbsp;rij fit leue ac tenue,quod in ipfum leucoma inpon3S,et iube oculu adopcriri

- paulilperneexcidatcollyriij,quodficxdderit,iterureponatur:poftha:ciri/ unge oculum leni collyrio,ftatim emittet quafi fquamam. fi ergo magnum Icucoma fuerit amp;nbsp;craflum ita curabis:fin autem tenue, eu inpofueris medica men maturius tollcs:poftea uero utere ad mundionem collyrio qu^d græ Didcopon for co uocabulo diaeopon appcllatur,ctenim apud medicos hoc collyrq genus tediarodonut magna habet effedtus fut dignitatem. Turturis fimus ad fummam leuiz diacrocon Icz j-gf^m tritus 5^ cum mcllc attico,aut etiam alterius generis,dummodo opri/ ^enduitt nbsp;nbsp;nbsp;^^ g^ defpumato inundlus, leucomata oculorum potenter extenuat.

' Galli gallinacci maxime albi fel ex aqua dilutu, Si inundlione adhibitum, leucomata oculorum Si hypochyfes fanat, Sdaciem luminum confirmât. Stercus quoc^ gallinaceum album cum olco uetere tenuiffime tritum Ód ad pofitum,idem oculisremedrj præftat. Feluitulidiligentercollcdtum ad cotylx menfuram in uas æreum mitritur, tenuiep igne admoto ita cxz coquitur ut Ipilfctur, deinde mellis boni tantum mitritur,quantum fcllis ilz bus dccodtircmanfcrit: adrjeiunturpodea myrrx tritædrachmæduæ,Ôê croci una, 5d æris flos pauxillum, ac poftea fimul omnia diu coagitata ad tertias decoquuntur, quod medicamen in pyxide xrea debet reponi, faris utile K Icucomatis amp;nbsp;cicatricibus,0i omnibus uitqs oculorum,fi adfidue inz deóJoportune inungantur. Vt leucomata oculorum efficaciter difcuz tias, ungulas afini uiuentis lima, amp;nbsp;fcobc earum quam tenuilfimo qui leuiz tace fua oculos non offendat,cum ladte mulicbri mixto,frequenter inungi to. nbsp;nbsp;nbsp;Araneus albus cruribus longiifimis ac tcnuiflimis cum oleo uetere

contritus,per inundlionem adfiduam leucomata eximit,0d ideo plurescum ' nbsp;nbsp;nbsp;oleo fufficienriterioportet,ne ante confirmatamfanitatem medicamen né

ceffarium défit. Cæpa longa contufa exprimitur ciufqs fuccus opobalfa mo,uel quod efficacius edjadri mulieris admixtus, leucomata 6d cicatrices amp;nbsp;quæ græci argcmata appellat miro effedtu inundlioe adhibita extenuat atq? perfanat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Anemone dicitur à Græcis herba, quæ tantam uim

remedii habere creditur, utportata ab eo uel fubligata collo cius,qui glauz coma paritur,intra dies quadragintaquinqj eum fanidimum reddat.

Vt glaucoma incipiens celeriter difcutiatur,herbam ferpyllum decoque,ód cius aqua oculos adfidue foue ; podea pice liquida pura ac nirida ue/ lut collyrio inunge , cito recipies fanitatem . Perdicis unius fel, opoz balfami cyathum unum, cyperi fidonij cyathi pattern dimidiam, trita i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hæc

-ocr page 79-

- ■• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;11 B Ê R VN VS' J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(f^ hic 5i ad Gamma Icuitarépcrducla,permixtacp i’npyxidc plubca repones 6: inundionc aduerfum glaucomata et hypochyfes,óC caliginê mire utens» ‘ Corui marini fel munefione adhibitum, caligincs tollit, albugincs 82 cicatrices exténuât,carnes cxcrcfccntcs compefcit,Huorcsq; oculorum repri mir, Pilciculi qui cquum marinum fimilat fel, ouorum aibumint mixtum amp;nbsp;cum lana fuccida oculis adpofitum,melius remedium fuprafenptis oculo rum caufis,quam ullum aliud medicamen prçftare mamfeftu eft. Scroll na adipe recenti fi quis contritos angulos oculorum3quos grçci canthus uo cant,interius exteriuf^ inunxcrit,ucrmiculos qui noxf) funt oculis potenrei: educit, Sepia: tefta interior quæ mollis cft,diïigcntifrimc trita, SC mulic/ bri ladle permixta,atq; inundlioni adhibita,fuprad!dlis oculoru caufis plu rimum prodeft. Nardi indici uel fyriaci ex uino ueterc tritt ficcatiep puluisgt; pro xerocollyrio oculis impofitus mirabilitcr prodeft ad ualitudincs fupra icriptas. Mel optimum defpumabis ut bene purum fit,SC admifcebis pa/ ri mêfura fuccum rutx SC herba: chelidoniæ, atep ad tertias decoques, SC eu omnia bene pcrmifcueris,in ampulla uitrea fub fignaculo feruabis,óC uteris miro medicaminc ad fcabros SC lippos oculos inungendos.

ITEM AD OCVLORVM CAVSAS REMEDIA PHYSICA SC rationabilia diuerfajid cft,oculis idtu læfis, SC fi quid fubito eos fuerit in/ greftum,óC aduerfum moleftias pilorum,ÓC ad ægilopas SC ad nydiatopas, SC ad uarulos, id eft ordcolos oculis infeftos,his additx infra collyriorum diuerforum confcdlioncs.

QVocunqjidlu Ixfusoculus, fi fanguinolentus uidcbitur,palumbi/’ nus ei uel pcrdicis,uel turturis fanguis,aut fi hçc animalia non crunr, columbinus de pinna fublatus ftatim,ia eft adhuc calens infundatur. Biz-tumine,fulphure,óC ture permixtis, oculos idla læfos fuffumigato, ftatim fanabis fi frequenter id feccris. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Herba quam græci farcocollam,nos

argemoniam appellamus, fi uiridis crit trita, fin arida calida aqua macéra/ ^rg™o«/4 ta,quo faciliustert poftît,inlitaoculis fugillationcsliuores^eorunima/ græcis sarca^ ture difcutic. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sanguine hirundinis recenti ac tepido inundtus oculus

tdlu Ixfus SC cruore fuffufus ftatim fanabitur. Radix rutx trita SC inlita oculis cruore fuftufis,etiam commanfa SC adfidue pofita plurimu pro deft:uinü quoq; in quo ruta diu fuerit macerata rationabiliter infunditur,

Mulicris primipara: purx ac nitidç faliua ieiunis inftillata oculis liuorcni f uffufionemœ quamlibet crucntam,cfficacitcr adimit,Hcrbx uettonicç fo lia teres, SC fan's triri modicum adqcics, SC fupcr idhu pcrculfum uel cruori/ bus fuffufumoculumconligabis,mire proderit.nam quadoci idfolucris, uidebis ex co fanguiné diftillare,ita omnem caufam extrahet, Lana fuc/' cida madcfadla olco uinotp permixto ac tepens oculis fuperpofita,optime «itia fuprafcripta perfanat, Ad eqciendu qug cafu oculu intraucrint,hcrh4: artemifiatn

-ocr page 80-

MARCEL tl DE ME DI C A ME N TIS

^rteminam ucllesradidtusjamp; indc coronam fadam capiti imponcs/fed tS çui medcndum erit, dum coronam illam in capire habet, quantum fieri po incMdtiones -^^^ oculos apertos habeat. Digitis quint^ manus eiufdê cuius partis 0/ f«pcrfljho/jfz .culum fordicula aliqua fucrit ingreifa ,percurrens amp;nbsp;pertraólans oeulum, ßmlt;e ter diccs:tcruncrcfonco,brcgan,grc(To. ter deinde fpucs, rcrep facies. Item ipfo oculo claufo qui carminatuserit, patientem perfricabis, amp;nbsp;ter carmen hoc dices, amp;nbsp;totiens fpucs, inmon dercomarcos axatifon. fcito remedium hoc in huiufmodi cafibus efle mirificum. Si arifta ucl quælibet fordi/ cula oculum fucrit ingrefla, obclufo alio oculoa'pfocp qui dolet patefaóloj amp;nbsp;digitis medicinali ac pollice leuiter pertractato, ter per fingula defpuens dicesros gorgonis bafio.hoc item catmen fi ter nouies dicatur,etiam de fan tibus hominis uel iumenti os,aut'fi quid aliud hæferic,potenter eximit. j

- Leporem marinum,ucl eius fanguinem cum oleo tcrc,atcp ex co uulfoz fiUs noxijs £um de oculis piloru loca frequenter pcrunge, poft quod Si fi renafcetur pi pdlpetrrtrn jj^moHiores crunt,quibus iterum euulfis,fupradi(ftü medicamen inducitur, tu uero no renafcentur.Si autem etiam lacrymas oculi deftillantcs adfidue^ uitare uis,hederam Si uitem exuftas K in pulueré tenuiftimu redadlas.pari menfura cü fuprafcriptis permifce ad fpiflitudiné mcllis, atep inde inducito del fupcrlinê frequetcr oculos,amp; confeftim defluct humor noxius,amp; aduer fum uulfos palpcbraru pilos prodcrit. Si felle hyene loca quibus molcfti funt pili in palpebris nati adfidue tangatur,cófeftim tabefcent,certe fi prins uulfis lupcrducatur, no rcnafcécur. Pilos oculis moleftos fi exftirpare pc nitus uolueris,loca corn eu prius cos cuulfcris, ranx marina: felle continge: quod fi fel eius repofitu arucnt,aqua marinam ei modice admiftc. nbsp;Sicuf uolucris pilos uulfos non folum in oculis,fed etiam in locis uerecudioribus non rcnafci,ladtc mulieris co die exprefto quo peperit continge crcbriuslo ca de quibus pilos tuleris. Pili fi oculis molcfti crunc,potenter uteris hot medicaminc. lacertæ uiridis fel mifee cum uino albo quantum fufFiccre exv r ftimaueris, amp;nbsp;mitte in uasæreum,pofitumcp ad folem tarn diu agita do/ nee craffitudinem mcllis habeat, atque ex co loca pilorum uulforum unz

' gue. Lucernam fiótilem de papyro 6i medulla uaccina concinnato,atc^ Cdllihlepluri eius fumo, fiue fuligine uel ligny, pro calliblephario uterc, quo palpebras o»fx hgnyfi çj^gf^g g^ glabras fçpius inungendo,dcccnciflimas facies. Glabris palpez ue^u tgine ß^^,^ p^jQ^ induces, fi cefypo quod fub armis ouium nafcitur, adieda myp ra,pariter^ in mortario trita, fpicillo calido loca pilis nuda perduxeris.

Pilos oculis moleftos diligentiftime uelles,atq; eorum loca hircino fanguiz ne rccéti,aut leporis,aut uefpertilionis inlines,ucl canino lade cotinges, aut acu cuprea calido accto fæpius delibuta perduces. Capnos nomine eft herba cuius fuccus uino mixtus atq; inlitus locis de quibus pili ab oculis fuc rint exftirpati,rcnafci eos nó permittit, Ranunculum uiridem eóprehenz fum acu cupreapungito, amp;nbsp;fanguine eius except© palpebras de quibus - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pilos

-ocr page 81-

L T B E R V N V S.

pilos tulens fubiude continge,nunquam renafeentur. in olla combuftarum tritus dclicatiflimc dnis, amp;nbsp;uulfi

bras cradiorcs perunxeris, extenuabis cas Si ad fanitatem pcrduces, ciuf/ dem medulla cum cera Si olco rofaceo æquis ponderibus liqucfaóla Si per mixtajSi ad emplaftri modum impoli ta,dundas palpebrarum Si fi qua ib lie in modum pilularum nafeuntur commollit ac dtfeutit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ægilopia AegHopié emendat fimus columbinus ex aceto codtus Si inlitus.cicatrices quoqj ocu/ lorum Si albugines mire detergit. nbsp;nbsp;nbsp;Inulæ rufticæ radix ualidc comman ducata Si cum fucco fuo impofita,a:gilopas potenter emédat.quæ quia ubi aruerit cadit,rccentior donee perfanct affidue debet imponu nbsp;nbsp;Ad nydla/ ^y^dlopes lopas abolcndas lychnitcn lapidem quem nos carbunculum dicimus, te/ ^^^j”'^^jj^^ cum habeto,magno remedio uteris:quem ut uerum efie fcias, fie experire, fi feftucas leues admotas ad fe rapit, ficut lapis magnes ferrum rapere con/ fueuir. nbsp;nbsp;nbsp;lecur ouillum,id eft,ouis candidæ difcodum, cum aqua made/ fadlum contritumep Si oculis fuperpofitum nydlalopas purgat, Vaz „ Tulis id eft, hordcolis oculorum remediu tale facics.anulos digitis eximes, ^°^ Si finiftræ manus digitis tribus,oculum circum tcnebis,Si ter defpues, terqj dices,nca,rica,foro. Si in dextro oculo uaruluseritnatus, manufiniftradi/ gitis tribus fub diuo orientem fpedtans uarulum tcnebis Si dices. nee muls parit, nee lapis lanam fert, nee huie morbo caput crcfcat,aut fi creuerit, taz befcat.cum hæc dixeris,fjfdem tribus digitis terram tangcs,Si defpues idep ter facies, Efficax hoe remedium hordcolis:noucm grana hordei fûmes Si de fingulis uarû punges,percp fingula punóta carmen diccs:8i proicólis nouem granis, feptem alia corripies, Si fimiliter de fingulis punges, Si carz mê fepties dices.abiedtis etiam his,quinq; fumes,Si idem quinquics facies, idem de tribus granis fimiliter. idem de uno fimiliter, carmen autem hoc dices. liv^i«,(ivfiK,K(tKstt^ut,lt;nvsu§!!gt;t. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Item hoc remedium cfficax,gra/ J^^„ ƒ’^ na nouem hordei fumes. Si de corum acumine uarolu punges, amp;nbsp;per punz Ótorum fingulas uices,carmen hoc dices. ^kA^ lt;pvyt, ^siSn ««ftwxe.Item du gito medicinali uarum contingens dices ter. uigaria, gafaria, uarum«^ graz no hordei ardenti,aut ftipula fœni,aut palea urcs.

CONFECTIONESCOLLYRIORVMDIVERZ forum de experimentis fie.

/^ Ollyrium fa eft urn, ad récentes caligincs, Si cœptas fuffufiones oculoz gt;^rum,conficitur fic.cadmiæ-X- viis.nardi celticæq(-iin.acaciæ-X-is, æhsufti -X- IS. ftibq coefti -X- is.myrræ -X-i. Iycij-)(- i. croci -^i-i. ccz rufta: gt;X- i. aloes q(- i. æruginis •)(-1. lepidos cyphæ «X-1. opq q^ is, piperis grana uiginti.caftorei -X-is. gummis -X- vii.hæcomniainpulucz rem tenuiftimum redaefta aqua pluuiali colliges Si eollyria inde formabis, quas

-ocr page 82-

71-


MARCELLIDE HEDICAMENTIS


nonemertiin qux in umbra ficcentur. CoIIyrium nomine moncmeron,facir adimpez ms hppitudinis ex ouo tnundlum: ita ut cum oui liquidifiimo inunxeris lip picntem,pufillum fuftincat^öi itcrum cum inunges: que cum bis aut ter in/ unxeris cade die iube bis lauari.hoc collynum facit ad fcabrimdines,amp; diaz thefes tollendasex aqua inund:um,rccipic autem hæc Lapidis hxmatitis ■X--xii. popholygis -K xnxroci -^ xrr. myrræ •)(- xn.æris u(H -X-vi. Nardi fyriaci ^ xn.piperis albi grana xx.opq éfvr.Gummis-)(-1 x.hæc uniuerz fa in puluerem tenuiffimum reda(fta,poftea cum falcmo uino cotcres, atq; DiaUbMoi ^^dc collyria facies, quæ diu in umbra ficcentur. CoIIyrium dialibanos, ad fuppurationcs oculorum,confieitur fic * cadmix -)(- s .cerufla: ^ x n.opq •X-1.gummis^ Sr rofx ficcx -^ i-gcntianx -^ s. puluerem tenuiffimum ex his ladlum cum aqua pluuiali teres, SC ita collyria qualia uolueris effinges. ■Diale^idos CoIIyrium dialcpidosaccipit hxc,Croci ^ irr.lpicxnardi-X- v. cadmix -^ is .hxmatitidos r.piperis grana v .myrræ -)ê i- æds ufti ^ s. Icpidos -)(-1» gummis-^fr. rolx uiridis foliorum purgatorum--K-jf .hæc ut fupra de alqs collyrijs fetiptum eft^trita aqua pluuiali fubiges, SC ita collyria formabis.

, Collyrium adlippitudines SCprimosimpctusoculorum,conficitufbe. ,Acaciæ-)^x.cadmiæcombuftæamp; de ladle caprino aut multcbrnquod me liuseftextindlæôCtunlæôCcribratæ ôClotæbenejdonccaqua ciuslimpida fit-X- x.hocquoq; pluuiali aqua colliges,SC ita collyria formabis. nbsp;nbsp;nbsp;Colz

Dinmifyoî lyrium diamifyos, quod facit ad afpritudines oculorum tollendas SC ad laz crymas fubftringendas,componitur fic. miiy comburcs hoc more : conijciz PuU4rit(m esillud in pultarium SC purgabis SC in furnum mittes, ut tamdiu coquaz tut donec fit fanguincum. huius ergo -X- v ♦ fpieçnardi -X- v. croeî ^ ir. cadmiæ -X- s.æris ufti-X-s.opq-X- s.myrræ -X- s. lepidos cypriæ^(- s, gumz mis-X- i.s.hçc tunfa SC cribrata cum uino optimoteres atq; inde collyria for mabis. Quidam adrjciunt huit collyrio uiperam ficcam SC arefadlam bene in foie, tanquam fi fît falita. hanc ergo fi uolueris adijeere, exoflabis prius SC linteolo inuolues, atq; ita fuper cam uinum unde collyrium hoc tempez randum eft defundes, fed prius eam fic præcantabis:ne lacry mus exeat,ne quot;Vipencïncdit extillet, ne noceat. dices autem : quomodo tu non uides, fic SC tuus fuccus ‘^‘‘^'‘’ guftatus nulli noceat,fed ob rem propter qua adiedla es proficlas bene cuz neldcrymato/ rationc precor. Collyrium liquidum delacrymatorlum accipit hæc. chez ^“*”^ lidoniæ herbæ lùcci -X- s. mellls attici -X-1. opobalfami -X- s\ fucci porri -X- s. hæc mixta de Ipfo fucco colliges,uel de aqua fontana, atq; ita collyria forz mabis. , Collyrium ficcum oculis fiecandis utile,confîcitur fîcæadmiç-X- r» ærisufti -X-1. ftibrj-X-r. adqcles huic collyrio fîacrlusilîud facere uolueris, (ladies -X- s. SC tundesatq; cribrabis per tenuiffimum cribrum,SC fîcco pulz ucreuteris. Aliud ficcumcollyrium ad idemclTicax, fîc.cadmiæ-X-viir, falls ammoniaci-X-vn.pIperis-^ v.cafliæ-X-v.tundeshæcatq; in pulucré tcnulifimum rédigés,SC fic uteris, Collyrium ficcum caHiblepharon com

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ficitur

-ocr page 83-

n B ß R V N vs, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7J,

ficitur ficftibq conbufti -X- i.pipcn's albi -)(• s.folq capitulum i .ftibium corn bures amp;nbsp;lotio pueri inpubis extingues K ficcabis amp;nbsp;tudcs amp;nbsp;cnbrabis amp;nbsp;fic uteris, CoIIyriu dioxus ad afpritudincs oculoru tollendas conficitur,cad Collyrium mix-X-xir. ærisufti-X- x. hxmatitis -X- v . myrræ-X- nii. gummis-X- vn. O'®’^*“ hxc in puluerem redadta aceto optimo colliges, ÔC deinde collyria forma/ bis, Collyrium ftaólum accipit hxc:piperis albi ■)(- ii. cadmix-^ Vir, s, std^um ceruffæ-X-v,s,indici-X-v,s,opobaliami ■)(-s, gummis-X-viii. hxcin pub uerem redaóta falerno uino temperabis Si colliges. Collyrium diapfo/ 'Did{gt;foricunt ricum accipit hxc, piperis albi -X-1. croci ficuli -X-i. myrræ-X-ir» amyli -X-i. opn -X- 5' opobalfami ^ s. gummis X- n, aqua pluuiali hxc colliges tunfa atqj cribrata atq? inde collyria facies. Collyrium dialibanumjeadmix ‘DidUb^num •X-1 s. cerufTx -K i • t^ds mafculi -X-1. opq ^ r. gummis ^ i.aqua pluuiali colliges hxc fimiliter tunfa atq; cribrata atq; ita collyria formabis.

Hygra ad fuppurationes oculorum conficitur fic. croci ficuli denarium By^n unum,turis mafculi -X-i. ex melle optimo defpumato hxc bene trita colli/ ges,8C cu eo prius bene permifcebis, SC fic collyria facies. Collyrium idem id eft,hygra recipit hxc,croci-X- m. xrisufti -X-v. cadmix^x-n • hxma/ titis ^ v.s. fold -X-1* amomi ^ r, ftibq i. ceruffx -X-1. myrrx ^ r. opq ■X-i.piperis albi -X-1. gummis -X- n-s -uino amineo tunfa Si criorata hxc cob liges atq] ita collyria formabis. Collyrium dialoes conficitur fic,cadmix ^(- i.s.hçmatitis -X-v.ammoniaci -X- i.s.opq -X- s.xris ufti -X-s.aloes ^n.çru einis -X- s.opopanacis-X- s. falis ammoniaci-X- i.galbani -X- s» myrrx-X- s» rellis taurini -X-s. lepidos «X- s. gummis -X-i.s. cum aqua pluuiali hxc in puluerem redada teres, SC formabis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Collyrium diafmyrncs recipit Dia[mymes

hxc.croci denarium unum,cadmix -X- s. hxmatitis denarium unum, myrrx -X-s.mifui-X-s. piperis -X- S. opq -X- s.gummis -X-s. puluerem tenuiftimum harum fpecicrum cum uino uetere teres, fed collyria inde formabis. Hygra ad fuppurationes oculorum recipit hxc, cadmix -X-viii.fpodi -X-nii. ftibq ^ vii.croci ficuli -X- vii.amyli -X-vii. opf)-X-iiii.gummis -)ê^ mi » hxcinpuluerem fubtiliflimumredada cumaqua pluuiali teresamp;^ formabis. Delcriptio xerocollyrrj quodcalliblepha/ ron dicitur, piperis—i. ftibq — i. folq — i, lapidis phrygq p .ƒ • quem lapb dem diuides in partes feptem SC combures, combuftum extingues hoc mo do,unam partem in balfamo, alteram in omphacio,tcrtiam in lade mulie bri, quartam in uino, quintam in urina infantis, fextam in butyro, fepti/ mam in melle attico,quç omnia in minutififimum puluerem redada cribra tacp mifcebis : quod fi acrius efte uolucris, adqcies balfami unciam, piperis femunciam. Defcriptio acharifti collyrrj: xris ufti SC loti unc. ir. cad/ mixlotx —ii.5i 3 vi .croci—i.opq—i.ói 3 vi.myrrxtroglodytidis 3 m, turisvi .gummis 3 xviiuuinioptimi quodfufficiatquo omnia colliganz tur SC collyria fingantur. Defcriptio trachomarici collyrrj : xris ufti Tracbomuti/ g ôdoti*^“quot;*

-ocr page 84-

7


WARCELLI DE MEDICAMENTIS


amp; loti 3 X vin. cadmiæ lotæ 9 x vin. lapidis hematins unda una, chalcids uftæ 9 xvi.æruginis 9 ix. opij 9 vi. gummis 9 vi.aquæ pluuialisquan/ turn fans fit ad colligendum puluerem,amp; collyria formanda mifcebis.

Defcnptiomufecollyripaluminisfchifti 9 xvin.aloes 9 xvni.myrz ræ9 xviir.croci9 ix .crocomaomatis 9 ix. chalcanthi 9 xviir. maltz granati caliculorum femunciam, qua: trita diligenter œnomelitc conrunz Rojaceum j^g ^ g^ colliges, ÔC formabis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Defetiptio rofacei collyrfj, rofa: unc. nouem, cadmiæ lotæ unciç tres,æris ufti fcripula fcpcem,croci (cripula xir. ftibq 9 nouem, æruginis 9 feptem, fpicænardi 9 feptem, myrræ 9 feptem, opq 9 duodecim,gummis unciç très, aquæ pluuialis adrjcies quantum fufz staHunt ficiat ad eolligenda amp;nbsp;formanda collyria. Deferiptio ftadti collyrq, cadmiæ p.unumjfibij p.s.æris floris unc. tres,mifyos unc.in i. piperis unc. très,æruginis — r . opq — ii. balfami—n.gummisfelibram:hæcomnia diligenter trita amp;nbsp;cribrata aqua pluuialicolliges amp;nbsp;formabis,

froteus Collyrium quod proteus dicitur, facit ad oculorum fuffufiones 8! ad oz mnem caliginem ÔC albugincs detergendas, conficiturfie. cadmiæ uftæ amp;lotæ —v. pfimythq loti — v. chalcitis non uftæ — v. auripigmenti loti — n. piperis albi — très,K 9 xvin, crociuinoinfufi Sitriti — n. myrræ troglodytidis — i.s. guttæ ammoniac! — n.s.rofæficcæ— v.omnia hæc diligentiflîme tcresad fummam Icuitatem, tumaddes fagapcni—in.lafcris — u.s.opopanads— n. s. opr)—is.gummis— ii.s.balfami— ii.quæpcrz mixta atq^ confufa cœlefti aqua col!igentur,acq5 ita collyria formabuntur»

AD AVRIVM DOLORES VRIVERSOS Et VITIA omniaôi furdiginem.

CAPVT IX»

Pomuirgi/ nés

L LIS caprtni 9 Uttum, mellis 9 unum, conteres amp;nbsp;in ftn'gili ^'lÉ^^calcFacics Si infundes, Si lana obeludes aurem. Nihil hoc mez ^dicaminepotentiusneq? certius,etiam fiintrinfecus canceraz jucrint aures. Portos uirgines,id eft non plantatos,impan nuz mero, Si Tumbricos terrenos impari numero capics, Si fimul ex olco opti'z mo ad tertias dccoques, Si tepidum inde quod fuftïciat infundes auriculæ. Lafcr cum ladle caprino incoclo recenti mifcebis. Si inde aures priz us dilues, ac poftea fel taurinum Si oleum cedrinum æquisportionibus mixtum tepens infundes: hoc dolores mire mulcet, Si dubium auditum confirmât, Si pus collcólum expurgat. Coriandrum uiride teres Si in uini cyatho mifcebis Si eolabis, Si lana molli in aurem inftillabis, Si eadem Una obftrues aurem»

Ad aures

-ocr page 85-

LIBERVNVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7t

Ad aures quç grauitcr dolent Si uetcra uulncra intrinlecus habent^meb lis optimi unam parte aceti acernmi duas partes confufas decoques feruori bus tribus,SC longius ea ab igne remouebis, donee commotus feruor con/ quiefcat.tum nitrum addes eo ufqj donee ex uapore agnofeas nitrum refe/ diffejói iterum Icni igne rceoques, neefferueat:tune addes fel hircinum, uel aprugnum, uel uerrinum aut porcinum, dum modo non de ferofa, K commouebis Sf iterum coneoqucs, ae tepefaeies, ÔC inde quantum fan's eft, auribus infundc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Adcps ranarum paluftrium liquefadta ^‘^^^tiitdeps

fi tepens in aures infundatur, dolores nimios mitigabit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dolor au/

rium fedatur etiam canino ladle Si urfino,fi reeens inftilletur. 1 errent uermes euanferisadipeucleuoleodeeoóli fine dubio mcdentur auribus purulcnns. Vrina apri feruatur in uitro fed melius eum uefiea ipfius,quo modo ci lublata fuerit,hæe tepens infula auribus unieeprodeft. Beftio/ lx multipcdcs quç contraélæ in globulos complicantur in oleo cxcodlx in fufieep auribus ftatim profunt, Trcs araneæ uiuentcs in oleo fi ferueanc ad focum pofitæ,atqj inde tepidu auribus quod fufficiat inftilletur, cito me debuntur. Seuum uitulinu adipe anferis mixtu adiedto oeimi fu cco,tepi dum auribus infufum optime ünat. Raphani quoq?, id eft, radicis qua: manducatur fuccus infufus auriculç dolenti,infinitum prodeft, Gari ex/ cellentis cyathum,ÔJ aceti optimi cyathum, 5d meltis dimidiu cyathum, fu/ per aquam feruentem in alio uafo coques Ód frequenter defpumabis de pin nula, tepid ocp medicamine aures inrorabis Ód conchy liatalanula claudest ualdc hoc remedium inter expérimenta laudatur. Fraxini tenerrima tolia tundes amp;nbsp;exprimes fuccum eorum, atq; auribus dolentibus tepidum infundes. Fraxini recentem furculum,id eft,humore proprio ad hue ma/ dentcm,ex unaparte in focopones,Ôi cum per aliam parte fuccus ebulliec fufcipies cum diligencer,8e oleo addito tepefacftum auribus inftillabis» Cardui filuatici fernen ex oleo coques ita leniter nc uratur, quod poftea co labis per linteolum,8J tepidu infundcs dolenti auriculæ, ac deinde lana pur purea obturabis. Groei,myrra:,turis,uncias quaternas contcres amp;nbsp;adqci/ es mcl atticum quantum fufficcre putaueris, ac decodum medicamen aurt culx infundcs. Galbanum cum oleo rofaceo remiflum amp;nbsp;ter aut quater infufum auribus mire dolores tollit. Aluminis liquidi—iiii. mellis — m. aceti quartarios tres:alumen cum aceto teres amp;nbsp;fimul omnia concoques ad tertias-.hoc medicamen tepidum auriculæ infufum,pus optime purgat,ucr/ mes nccat,aquam etiam fi intraueiit educit. Herbç polygoni,quam nos Polygonum fanguinalem dicimus,fuccus expreftus K infufus,mira efficacia dolorê ulce/ ß^fgMMlit rat^ aurium fmat. Adcps anferis miieetur croci fucco, amp;nbsp;allq contufi fuc/ co , qux infufa auribus incommodos fonitus tinnitufe^ carum propric .

amp; unicc tollunt. Pueri inueftis urina reeens auriculæ dolenti Si ulce/ rofæ inftillaca, omni humore ficcato, SC dolorem tollit, SC ulccra mira cc/ 2 i lericatc

-ocr page 86-

7lt;r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MARCELLIDE MEDICAMENTIS kritatc pcrfanat. Lotio humano uetcre ß quis i'am dcfpcratum au/ hum uitium eluen't, falud intègre lenito dolore reftitucr.

Fel ouillum mulfo mixtum fi clyftcrio addideris, Si inde auriculas in hgaueris,expurgatis ulceribus certiffimam fanitatcmconfequcris.ideni fel cum hóle muiieris inftillatum, etiam ruptas interius auriculas cercirii/ me lanaL Coriandri uiridis fuccus cum la etc mulicbri mixtus in/ fufus auricula, doloremomnem potenterauferr. Cannabitèz minis uiridis fuccus tepens inflillatus auribus dolorem apprime tollit.

Senecionis herbæ fuccus itidem auribus infertus, eandem efFicaciam prçftat,quod ab expert© fcriptum Si proditum çft. Si auricula aliquo paclo uitiata fuerit, anferina adipe infufa diligenter expurgabirur, finira/ tiq? reddetur. Compofitio medicaminis ad omnia fercaurium uitia,fic: mellis fextarium,aceti bene acris heminam , radices quæ mandu/ cantur tres, mittes in ollam rudem bene lotam, fcd mundatas Si intégras radices mittes Si paritcr decoques» fed ut ne refrigeretur medicamen, cita/ to igné ufe^ admodumluti aquatioris decoquatur: deinde cumrefrigez ratum fuerit, condcs illud inuafculo uitreo ,ac tepcfaólum quamdiu doz lorem amp;nbsp;tinnitum, uel fonitum auriculas pcrlcniat, in aurem de fpicillo in/ fundes.

Picis fiost Infirmatis auribus prodeft præcipue picis flos , quem piflelæon fnjfcUon Græci uocant, cum olco communi mixtus, ita ut tertia pars ßt o le imam Si.

dolorem fedat/Si no patietur fuppurationem fieri, Si fi fadha fuerit, eodem medicamine perfanatur. ad fummam, ego ipfe diu uexatus auris tædio, cum multis fruftra ufus effem medicamentis , ab hoc fum pcrfanatus amp;:alios complures fanaui.floremautem picis appello, qui excipiturdum eacoquitur,lana fuperpofitaeius uapori.hoeetiam grauemodoremde aure protinus tollit.

Ad auricula tumorem amp;nbsp;dolorem fine ulcere, prodeft herbæ urceo/ laris aut cucurbitæ ramentorum fuccus recens ac tepens per ftrigilem in fo/ ramen auris dolentis infufus.

Cutioncsbeftiolæ funt multipedes, cute duraSJ folida, quætaôtæ complicant fe in orbem pilulæ rotundiffîmæ, polypodas Græci appellant, hæ complures codtæ cum olco molli in uafo ferreo, remedio funt auribus laborantibus,fi inde curentur.

Gliris pinguc, Si gallinæ adeps, amp;nbsp;medulla bubulina ucI taurina Jiquefaóla tepensep infufa auribus plurimum prodeft. Benefacit hoc medicamentum K ad tumorem Si adexulcerationem aurium : aceti acris fextarqs duobus incoquuntur mala granata duo , quibus coriarrj utunz tur, SC quia femper acida funt nee unquam maturefcunt rhoas oxias hxc

-ocr page 87-

LIB ER VN VS. ' nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7f

hxc grxci dicunt.Tum deinde adticiuntur his amp;nbsp;admifcentur alnminis fiffi — r i. acacia: fuci—11. amp;nbsp;cum bene permixta hæc amp;nbsp;coagitata fucrint, repoz nitur medicamentum in ampulla uitrea: cum opus eft, ad tumorcm,calidu per ftrigilem infunditur, amp;nbsp;foramen fummum auricula: lana fuccida tez gitur, ad ulcus autem frigidius medicamen per eiufdem generis lanam 82 aurifcalpium inqcitur, Aliud medicamentum ad tumorem aurium amp;nbsp;ex ulcerationem : mellis cyathi iir.acetiacriscyathus i. s.mifcentur, poftea adtjeitur gari optimi cyathus unus,deinde carbonibus inferuefcit,cuiusfpa ma furgens pinnula abrjcitur,ói tam diu coquitur uel a2itatur,doncc habez at fpiftitudinem, hoc calido ad tumorem, frigido ad ulcus, cum oportebit uteris. Item benefaciet hæc compofitio etiam ad ucterem aurium do? Iorem:aluminisp.i.mellisp.ii.hæc in mortario priusbene permifceri oporz tet,deinde olla noua excoqui, donee habcant mellis fpiflïtudinem, cum Of pus cft infunditur in auriculam ex lana conchyliata, eacp clauditur. hoe Si combuftum locum fanum rcddit,fine dolore Si. fine cicatrice, fi ei protinus imponatur. nbsp;nbsp;nbsp;Si caro excreuerit in foramine auris comprimetur fine doz

lore aut ferro,hoc paftillo qui confîcicur fîc,aluminis fini p.ri.æruginis p.ii mifyos ufti p.ii.rubricæ finopidis P.ii.gummisp.i.terunturfpecies priores ex aceto acri, donee quafi collyrq conredtio leucs fiant : ultimum gummi adi'icitur,3C fingunturpaftilli, qui ad omnia ulcéra faciunt aqua diluti, cm? plaftri more impofiti,cum aut tumores compefeendi funt, aut cicatrices fez nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

dandç,fed aquatioribus his uti oportet cum cicatrix ducenda eft,ut facilius auricula: inferantur.benefaciunt qdem K ad nareS, qualibet caufa exulcera tas Ôi grauiter olentes. nbsp;nbsp;nbsp;Araneas uiuentes in aceto maccrabis,amp; fie conz

teres atqj inde aurem elues,ftatim proderit. McI,butyrum, Si oleum roz faccum, pari menfura permifce,ac tepidum auriculæ dolcntis infunde.

Fel aprugnum,6C oleum amygdalinum pari menfura permifce,tepidu^’ laboranti auriculæ inftiHa. Putorem fordesœ auriculç optime curât eu SordwüüriS curbitæ uiridisfuccus. Si porrus capitatus cum oleo decodtusatq; infufus.

Ad auriculæ dolorem haftulæ rcgiæ radicisfuccuscummelle ueluino infunditur, interdum admilceri oportet turis Ôi myrræ partem, uel cappaz ris foliorum fuccum infunderc,uel rutæ fuccum, aut eius fernen tritum cum rofa, ÔC lentifci fuccum cum rofa aut amygdalino,uino admixto infundi oz portet. nbsp;nbsp;nbsp;Si pus aut fanies manabit ex aure, maluæ fuccum uino Si amyz

gdalino immixtum, uel fucco rofæ uel rofaceo, tepefadlum inftillari oporz tct.protinus effedtum exhibebit. Draconteæ fuccus aut fernen tritum cum rofa aut amygdalino,ôd uino infufum, purulcntæ auriculæ fanitatem maturimam præftat. nbsp;nbsp;nbsp;Crocum tritum cum ladle muliebri, fi inftilictur

tumori auris plurimum prodeft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hyffopum contufum amp;nbsp;cribratum

cum accto Si nitro Si melle infufum,bene facit ad tinnitus aurium atq; infla tiones,fed melius fi cyprinum oleum admixtum fuerit. Ad tumores Si g 9 nbsp;nbsp;nbsp;ad do ƒ

-ocr page 88-

78


MARCELL! DE MEDÏCAMENTIS


ad dolores auris prodeft,croci SJ opq par pondus ex aqua tritum,aut ex ufz no tenui infufum» nbsp;nbsp;Opopanax cum rofa ST amygdalino,ôi uino trita rcz

dtc laborantibus auribus inftillatur» Allium rotundum tritum cum az ccco,rcpo(îtum in pyxide plumbca,S^ cum opus fuen't cum aceto ôC rofa in fufum auribus prodeft. Opobalfami,rofæ,croci unguentarrj,opr),(ingu lorum æqua pódcra,trita,tcpefad:a,mfufa auribus profunt. Virentis pa paueris fuccus cum rofa uel amygdalino,amp; uino,uei porri feminis fuccus cu ladle muliebrijuel ueratrum album tritum cum amygdalino oleo aut rofaz cco,uel fuccus granoru punici mali cu rofa aut oleo amygdalino infufus do lentibusauribus prodeft. Groei -)(-vii.nucisamarç-X-vii.mcllisboni cya thos iii.aceti boni quod fan's erit,mittes ut ipiffitudinê habeat medicamenz turn mellis liquidi,Si fimul permixtum atlt;^ cxcodtu dolentibus auribus in ftillabis. Myrra:,croci;Opi'j,nardi fpicæ,turis corticisjmali punici aridi,faz bx xgyptiacx pulpam,nucum amararum intcriora,mellis boni, finguloru .)(- iiii.caftorei -)lt;- ii.aluminis fifti -X- ii.piperislongi-^ i. tritis his omnibus diligenter Ói cum aceto acerrimo mixtis atqj excoclis, fieri oportet medical mentumtamtemperatumut fimile fitpaftb .hoctepefadtum inftilletur, etiam exulccratis auribus mire prodeft. nbsp;Ad incipientcs dolores aurium

Sf exuiccratas aureshoe medicamen facies,turis-)(-iir.mellis — iii.uiniau/ fteri cyathos 11. aceti acerrimi cyathum bnardi fyriaci -K n.myrrx -X- is.cro ci -X-1. s. nuccs amaras numéro m. aphronitrum uidloriati pondus. pipez ris longi. -X- i.fabx xgyptiacx grana purgata nu. hxc omnia primum per * ^c gt;nbsp;deinde in unum mixta tcruntur, amp;nbsp;tepida dolentibus auribus inftillanz tur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caftorei obolos ii. id eft,duas partes uidloriati,radicis lanarix,{a

viHoridtipo/ lis ammoniaci, ueratri albi idem pondcris, quibus fuperadrjeies croci uiz dus obolorum dloriati pondus,olei irini SC mellis pari mcnfura,id eft,fingulorum •)(- x v r. ^^^'^^ ca fcorfum prius fingula trita milcentur in unum, faciunt bene ad dolorem

Öi ulccra aurium tcpide inferta. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dolenti auriculx oportet farinam orz

deaccam per fc codlam ex aqua mulfa cataplafmatis more à foris inponcz rc,uel farinam lini feminis SC fœnogræci in unum codlam, uel alteram caz rum cum farina ordeacea, fimiliter ex aqua mulfa codlam : oportet etiam extra adhiberi fpongias molles amp;nbsp;aqua calida bene expreffas, deinde tepiz dum inftillarc amygdalinum oleum uel laurinum fxpius in die. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Proz

deft bene auribus infirmis huiufmodi medicamentum : myrrx denariu r. croci .X-r.ftyracis globulos nó ampliorcs quam cicer eft,numero x x x. piz peris longigrana xxx.nuccs amarasnumero xxx.cu aceto hec tcrutur, tadiu donce habeat fpiftïtudiné paftpatq^ ita reponutur in pyxidc cuprea aut in doliolo uitrco:cu opus fucrit medicametu rofa admixta liqucladlu tepidum fiet, quod in lana fuccida auribus inftillabitur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nardi fyriaci

.)lt;- vi. aphronitri -X-v i. myrrx ■)(- mi. pipcris longi amp;nbsp;turis ■)(- mi. mellis atticidenarios quatuor^balani qua unguentarq utuntur in pilulis^ vii.faz

-ocr page 89-

LIBER VNVS.

79

ægypdacæ interiora quæ funt arnara -K vii. diligenter ^ feorfum trita prins hæc poftea permixta enm aceto leuigantur, Si enm res poftulauerit roiacei olei quod fatis fit admifeebitur, atq? ita tepens inftillabitur hoc me/ dicamêtum,quod protinus omnes aurium fedabit dolores. Hæc quolt;^ compofitio ftatim dolores aurium fedat.centauricæ fucco^fi non fordidum ulcus fuerit ex aqua uti oportebit,cum autem multum puris crit, uinum ad mifeebitur. Supra opinioncm efficax auribus hoc medicamentum repe/ ritur:myrrç,croci,opq,nardi fyriaci,turis corticisgt;mali punici aridi,fabæ ægy ptiaeæ quæ funt interiora,nucum amararum itidem,mcllis boni,fingulorô q(- quaternos,caftorei-X- ii.aluminis fiffi-X- iii.piperislongi-)(- i.omnia pri us feorfum diligenter teruntur, poftea cum aceto acerrimo mixta teruntur tandiu donee habeant fpiftitudinem pafti. cum opus fuerit mèdicamétum inftillatur tepidumudem facit egregiè Si ad ulcéra aurium fanâda atq? pur/ ganda. His qui furdi funt Si quorum aures fonant fuccus uuæ inmaturç Si rofæ pondère pari admixtus tepideq? infufus plurimum prodeft.

faciunt bene ad audu uitia,ôi emplaftra quæ feripta funt in libro fecundo, Liber fecüdut plurima rofa, uel amygdalino, Si uino diluta, præcipue quæ inferibuntur, ^iircelli Cyzicena. Terrenî uermes cû adipe anferis decoefti infunduntur auribus Cyziccnacm/ etiam ad iam deplorata uitia. Spumæ argéri 5 vr. olei laurini libram te/ f^fi^* res in mortario,Si coques ad fpiftitudinem mellis,Si auriculæ dolenti infuti des. fi autem Si extern quæ infra feripta funt habueris eadem medicamine admifcebis,croci 9 i.myrræ 9 ii.rofæfi'ccæ 9 n.hæcuniuerfaparitermifee/ bis, Si auriculæ dolenti infundes, qua re curabis Si concrctionem fiue hy/ perlarcofim auriu, fi addes Si aluminis fchifti 9 ii. olei cedrini cyathos iirr.

Aduerfus grauitatcm audicndi, fel bubulum cum urina hirci,auricu/ læquæ moleftiam furdiginispatitur inftillabis, ftatimep fubuentes.

Auribus purulentis nitrum uino liquefaótum rede infunditur,quia fta/ tim prodeft. Ad aurium dolorem quæ pus emittcnt,laridum uctuftif/ fimum teres in mortario,Si fuccum illum lana delicata colledum in aurieu/ lam inmittes,Si fubinde aqua calida fouebis, Si iterum fuccum illum infun des, mira uelocitate fanabis. Pullinum fanguinem tcpidum in earn aurê quæ obtufior crit uel dolebit,infundes. Lotium caprinu fub eo mométo quo cgeritur,tepidum auri obtunfç infundes. Apri etiam lotium in fumo ficcatu Si melle liquefadum auri irifunditur,Si remediat furdiginé uel dolo rem. nbsp;nbsp;nbsp;Ad auris dolorem mei ftillatitiu opus cft,quod ita facics.fauu co

tundes Si fufpcndes in Fintco nitido Si denfo, Si quod decurrerif fufcipies in calice,quem calicempoftea pones in ollula fabri cum calida feruentifti/ ma,quantum calix fufferre poflit, atquc inde medicinali fpicillo in aurem infundes quæ dolebit,quam lana claudes.iacere autem debet in alio latere is cui medendu eft,tadiu donee cobibat mei quod infufum fuerit. Sabuci uuâ maturâ exprimes Si pones ut cófidant fordcs,ôi poft hçc colabis,ut fit g 4, liquidifli

-ocr page 90-

So


MARCELL! DE MEDICAMENTIS


Iiquidiflimus fuccus:de hocliquore duas partes mittes ôf unam mcllis Ail/ latkrj aut certe attici optimi, à fie decoques in uafe duplid ad tertias, tum decoélum recodes,amp; cum opus fucrit,calidum per fpicillum medicinale in Lanumdrino aureminfundes, ita utpoftmodum ipfam delana marino conchylio infez conebylio in/ óla claudas, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cunilæ uiridis fuccus exprefiTus atque auricula: infufus,

f^^^ unice dolorem tolliu ' Vettonica: herbæ uiridis amp;nbsp;recentis folia uel per (è ucl in aqua madefaëta terito,fuccum(^ eorum excipito,deinde adieólo roz Q fucco aut rofaceo oleo tcpido,in aurem inftillato,lanac^ claudito,mirum eft. Si auricula interius ulcerofa erit:porri fedliui fuccum 5 .r. cum mek lis kemina ad tertias decoquito, Si per lanam tepidum in aurem inftillato.

Cannabis foliorum fuccus auricula: inftillatus uermes innatos necabic, K fi quod aliud animal inrepferit interficiet. Eiufdem feminis uiridis fuccus inftillatus dolorem omnem auricula: potenter aucttit. Cæpç fucz cus cum melle permixtus, K auricula: inftillatus, grauiter audientcs emenz dat,dolorem fcdat,purulêta expurgat, uermes enecat. aquam etiam qua: in grefta fuerit amp;nbsp;omnem humorem educit. Cyminum filueftre cotritum fii fucco rutæ inmixtum,inftillatumc'p auricula: dolorem Ienit:ucntos quoz que interius fonantes remouct atc^ omne uitium potenter emendat.

Potygonon Hefbar quam græci polv2onon,nos aliquot uocabulis fed præcipue fan/ UUrîa habet g^^^^^lem dtcimus, mira erricacia dolores annum diicutere, etiam nos exz perti fumus,fi expreifus fuccus eius tepefaeftus auribus inftillctur. Sez N^rdu?« Ut^ui necionis herbæ fuccus cum liquido nardo inftillatus,amp; dolores amp;nbsp;ulcéra au dum,elinardi num lanat. Oleum laurinum ftrigili ferreæinditum atep ita calcfadlum ^^^ infufumep auriculæ dolorem fedat. Vermes ex qualibet arbore rubri coloris conthti cum oleo Öi infufi,dolorcs aurium fedant. Aqua ingrefta auriculam fi dolorem faciet, rubi teneri fuccus expreffus K infufus fine duz bitatione fanabit. Salicis fuccus foliorum cum rofe fucco aut rofaceo oleo,in cortice mali punici calefadus. Si auriculæ inditus, mire fuccurrit.

Gallæ ex uino decoétæ humor inftillatus auriculæ ex qua fanies fluit, etiam quæ fuerint purulenta purgabit. Rcfina terebintina remiffa adz iedto mulicbri laóle inftillata, ruptas auriculas potenter fanat. nbsp;nbsp;nbsp;Nucis iu

glandis foliorum fuccus tepidus inftillatus,dolenti auriculæ mire prodcric, Myrræ tritæ uieftoriati argentei pondus,amp; lanæ fuccidæ nô carptç cobu ftæ pulueris tantundé, infufo paflo cretico fimul terito donec ad craflitudiz né mellis redigas,tum calcfadlû per triduum auriculæ infundito, quarta die fanam cfficics,amp; mirabere magnum remedium. Turis mafculi,myrræ troglodyticæ,croci corycq, tantundem pondcris,nucum quoq; amararum tantundem mifeebis, fed omnia ad fummam leuitatem contrita adieéto az ceto tempcrabis, ita ut medicamé ad craflitudinem liquidi mcllis adducasï turn in pyxidem plumbeam transfundito, atep illic fub fignaculo conditu habetotcum opus erit purgata prius auricula utetc, ita ut ex eo lanula maz defadam

-ocr page 91-

LIBERVNVS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«X

defadam inferas:hocauxilioufcp ad pcrfcólamfanitatêud potcn’s,nanlt;^ nonfolum dolores aurium, fedöC uctera SI purulenta uitia potenfiffime expurgat Si fanat» Galbanum rofa liquida aut unguento nardino dix lutum inftillatumtp, dolorem aurium lenit. Alumen mulfo optima dû lutum Si lana inftillatum, dolorem aurium fanat. Gallinæ adeps li/ quefada Si tepide inftillaca,quodlibet uitium aurium fanat, Galli jvifmJrlt;lt;«4«( gallinacei exuentriculo interiorc membrana,quæpropci (biet, arefaëla uentriculo tritalt;^ ex uino, adiedlo paululo opq, medieamen auribus utilifïïmum fa/ ^Mnitcei cit,quod calefaótum infufum fuppurationcm eius expurgat Si fanat,

Adeps anferinacum crocifucco mixtaSiteperaëla acficinfufa,a/ quam Si omnem humorem de auriculis euocat Si perfanat.quod fi ex idtn alióuc cafu auricula uitiata fuerit, turn per fc anferina adeps fola diligentée expurgata,lcuicp igne liquefaóla, infufa auricula:,Si dolorem tollit, Si uiti/ Vim pcrfanat. cadem adeps adiecto ocimi fuco repefaita inftillatacp do/ lores auricularum infantilium leuat, Aranci triti humor expreflus Si rofe liquida: quantum uidebitur immixtus, lanacp molli madefaóta auri/ eulæ in fertus,continuo dolorem releuat. Spuma equi recens detrada Si cum oleo rofeo infufa,auricularu quamuis uehementes dolores refoluir.

Verrinu fel in mali punici cute ficca tepefadu infufumi^ puruletas auri culas expurgat. Verris cu fcrofam fallet priufquä in terra dc(fillct de uerê dis eius uirus,exceptu tepefaólumi^ Si cum aqua: modico auriculx inditu, quauis molc(tos dolores releuat, quod etia circa auricula inlitum plurimu prodeft. Apri lotiu infufum auricula: ualdc medctur,quod quia uctuftu raagis prodeft,collcótum fcruari debet in uafo uitreo,ut fit ad remedia prç param. Cu felle uitulino Si aceto pari méfura ferpentis fenedtus id cit ex/ uuiæ dccodtXjSi lanula madefadta medicamentu auriculç infertû,maxima utilitatis effe crcditur,fi prins feruenti aqua de fpógia auré foueris. Vituli adipcm refoluta fucco ocimi adicdto,fi pariter tcpcfadla auriculç infuderis, amariffimo incommodo laborantem continuo liberabis. Medulla eiuO dem uituli recens cum cymino contrita infufa«^,quamuis magnos dolores auriculæ flatim releuat, Si iatra triduum tollit. Lotium caprinum inflib latumdolorem fcdat,quodmagisprodefle fuppuratis auribusadfirma/ tur,ob quam caufam prçfentis auxilq plures exceptum Si cornu caprino in ditumjn fumo fufpenfum,diligenter ad neceffarias mcdelas referuant.

Pueri inpubis mingcntis lotium exceptum Si recens ac tepidum auri/ eulæ fuppuratæ inftillatum, humore exficcato dolorem tollit, Si mira cc/ ientate ulcéra ad fanitatem perducit. Saliua hominis ieiuni auriculæ Sdlwilomy indita, uermes fi qui crunt crumpcre ex ca confiât. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nu

Butyrum recens inftillatum,humores doloresi^ aurium fedat.

Terreftres lumbrici combufti ac triti,Si cum rofa liquida mixti, infufiep

-ocr page 92-

81

MARCELL! DE MEDTCAMENTIS

infu(î(^,aurium dolorescitifiîmefedant. Lacmuliebrc mixtum cum fufz phure auriculainfufum dolorem lenit.epiphoras quoqj caiu refoluit, hoc potentius fi ettam extrinfecus eodem ladle aures perunxeris. Si de/ xtram aurem aquam ingreHa fuerit ßniÜro pede infiftes, amp;nbsp;caput in de;/ xtram pattern inclinabiSjßmiliter facies ediuerfo ß finiftra auricula aquam acceperit. Gari optimi cyathum unum, mellis optimi dimidium cya/ thum,accti optimi cyathum. hxc mixta in calice nouo denfo fuper aquam feruetem quam leni pruna feruere facies, ita defpumabisut pinnula omnis fpumas erjeias, deinde cum bene fucrit defpumatum medicame recondes, amp;nbsp;cum uti uolueris tepcfacics,öd tenuiter inFundcs,amp; madefadta lanula auz rem claudes.hoc medicamento ad omne uitium aurium mirifice uteris, fed fi tumor auriculæ erit fuccum coriandri uiridis tepidum prius infundes. dez inde fupra (criptum medicamen cum tumor defiderit inftillabis. Puz rulentæ Si obtunfæ auriculæ ÔC dolorem toiles amp;nbsp;auditum confirmatifiîmû reddes, fi prius eluas eam lafere cum recenti caprino aut mulieris latflc perz mixtOjdeinde inftilles tepidum fel taurinum cum oleo cedrino æquis porz tionibus mixto. nbsp;nbsp;nbsp;Fellis aut ladlis canini 9 unum,mellis optimi 3 unum,

mifeebis, conteres, amp;nbsp;indrigili calefacics, amp;nbsp;auriculæ infundes, amp;nbsp;lana obz eludes,nihil potentius ncq^ certius hoc medicaminc etiam fi intrinfecus can cerauerint aures. nbsp;nbsp;nbsp;Cardui filuatici fernen ex oleo coques,ita lente ne ura

tur,id colabis perlinteumô: tepidum infundes, amp;nbsp;purpura aurem obturaz bis. Herba leucadion cum uinaceis in unum trita, adiedlo^ aceto Kaz qua comm{xta,expreflo per linteum fucco eius,amp; cum lana alba auribus in ferto,poft tertium diem exempta,auditum reftituere adfirmatur. nbsp;nbsp;Carz

damum,id eft,nafturcium tritum cum fico,atqj auriculæ inditû, his qui gra uius audiunt prodefie fertur. Oleum ex nuce iuglande inftillatum auz riculæ,grauius audienti ualde prodeft. nbsp;nbsp;nbsp;Cedri refina hyßopi dccodli az

qua diluta, Si auriculæ indita, fonitus tinnitufey omnis dilcutiet, amp;nbsp;auertet dolorem. nbsp;nbsp;nbsp;Oua formicarum contrita Ôi auribus inftillata,quamuis obz

tunfos auditus adaperire creduntur. Canis adeps cum oleo uetere K fucco abfinthqauribus inftillataquacuncpex caufaexlurdatas aures,miz ro modo reparare creditur. Aphronitrum delicatifiîmum,amp; mel optiz mum,amp; acetum acerrimum,conteres pariter ufqj ad fummam kuitatem et auriculæ infundes : non folum auditum reftitucs, fed amp;nbsp;dolorem emendaz bit. Parum audientes acetum utiliter gargarisant. nbsp;nbsp;nbsp;Si aliquod aniz

mal aurem intrauerit,præcipuum remedium eft, murinum fel aceto dilutu inftillare. nbsp;nbsp;nbsp;Gliri feu blattæ pellis detrahitur, amp;nbsp;inteftina eius decoquunz

tur in uafo æreo nouo cum mellis heminis tribus ufq; ad tcrtias,atq; ica ier uatur,ut cum opus eft ftrigili medicamentum tepefaólum auribus infunda tur. Si caro creucrit in auriculæ foramine comprimetur fine ferro amp;nbsp;do/ lore,medicamine tali:aluminis unciarn femiftèm,mifyos ufti—s.ßnopidis rubric«

-ocr page 93-

LIBER VHVS

tabneæ •— s. gummis—s. trids cæteris ex aceto acd SJ ad inflar collyrq lez wigads, gummi admifeetur ut palhlli corpus efficiat, SJ ficut eollynum triz turn fuperponitur, aut infunditur: hoc Si dolori, SJ purori,ÔJ uulncri medez tur aunculæ. Corticem de fraxino uiridi contunde, ac fuccum cius ccz pidumauriculæadiîducinfundedonec perfaqetur. Mcljmyrram,acez tumjn fe coques,8J in aurem tepidum mittes. Aphronitrum dclicatiP fimum,ôJ mel optimum,SJ acetû acerrimû contercs panter ufq^ ad Icuitatê, Si tepefactum auriculç infundes. propter effeelû medicamen icerum feripfi mus. Porri fectiui fuccum SJ lotium apri, SC oleû cyprinû pari pondéré coniunges,ôJ tcpefaâ:u auribus inftillabis. Hcrbâ,qu r gallicc uernetus dicitur,c0teresamp; exprimes, ôJ fuccû eius auriculæ no audtêtis infundes, hoc remedium etiâ dolorem emendat. Herbâ quæ gallice dicitur blutthagio, nafeitur locishumidis, earn teres fuccum^ eius etiâ fi modieus fuerit, cum modico aceti confundes,6i pariter teres, colatum^ ac tcpefadlum auribus inftillabis. Radicis fyriacæ fuccum in aurem quæ auditu difficili cric inz funde, gratulaberis remedium.

AD OMNIA VITIA NARIVM ET AD PITVIZ tara remedia phyfica SJ rationabilia diuerfa, de experiz mentis multorum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;çapvt x.

B^kERVNQVE erumpitnimiumènaribusfanguis,quicumabuz ^jdanterfluxit nifi Celerius fupprimatur periculum adfcrt:prodez ^’ht ergo aqua frigida uel pofeafubinde tocam faciem per fp5z ^■giam refrigerare. Acetum acre infundcre in aurem proz deft,cuius è regione fanguis fluit,aut in utraq? mittere,fi ex utraq? nare ma nabit. nbsp;nbsp;nbsp;Gypfo totam faciem cum fronte,SC maxime nares,craftius obli

nerc prodcft,6C caput frigida aqua multa perfundere, Cucurbitam quoej? mcdicinalcm occipitio adfigere plurimum prodeft. Inqcere au/ tem intus in narem oportebit codex uiuæ carnem per fc,aut cum turis pok ^^^^^^^P°^gt; line tritam. Vcrbenamhcrbâ,quæquia multa eft SC ubiqj nafciturpoly ^°^°^ gonos appellat'',inferi naribus prodeft. Similiter facit SC lyfimachios her/ ba trita impofita. nbsp;nbsp;Eodem genere proderit SC fpongix particulam præfe

lt;ftamapte forfice,ÓCad amplitudinem nariumfiguratam inijcere pauló preflïus,aceto'infe(ftam, SC interdum eodem inlperfam. Gallæ SC chaici tidis puluis curiofe tritus,atcp in unum xquispoderibus mixtus, infertusc^ naribus optime fanguinem fiftit. Bene fupprimic SC hoc medicamentum fanguinem de naribusprofluentem : mali corticisquo coriarij utuntur p.r, aluminisxgyptq p.i.chalcitidis p.i.diligenter trita hæc SC in unu permixta per fucidam lanam inqci naribus oportebit : facit autem etiam ad omnem cx qualibet parte corporis, uel ex quolibet uulnere fanguinis eruptionem.

Quontam interdum ita ut diximus minus curati,naris uitio prçfocari uiz dentutj^

-ocr page 94-

$4«


MARCELL! DE MEDICAMENTIS


demur,maxime cum obturato utroq? foramine nanum, fpiradi facultas erf pitunnon alienum eft feire qua rati'onc utrunqj preftari poftit,ut neq; fpira do impediatur,necremedium cfticaciftimum, per quod opitulatio naribus efficitur, exdudatur. oportebitergo fumcrepinnamanfen's quammaxi/ mam,uel calami fenpeorq fiftulam modiceplcniorem. deinde aptarc ad 15 gitudinem nafi,atq; ita prçcidere ut ex utraq? parte perforata fit,atlt;^ inuob au tomjdn/ ^^^.^ ^^^^ fafciola tenui lintea quaO inftita, amp;nbsp;explere circuftum cius, donee gumendnum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■

ft^endo uideatur in narem cum cunclationc quadam recipi polie, atq? ita ut eft cir/ cumuoluta immergere earn nafb,aceto acri infelt;ftam,amp; per earn inqcere in/ terdum acetum acre,uel fuccum fupra didtorum medicamentorum.hoc au tern remedio magis uti oportebit cu per utraf^ nares fluxerit fanguinis ab/ undantia. Si quando ulcufcula in naribus fucrint, Gnabuntur fomenta aquxpuræcalidæ per molles lpongias,amp; medicamentorum infra fcripto/ rum perunótione, id cft,fucco de moris cum uino tepefado permixto com pofito ad Ipiflicudinem mellis, Rofx aridæ uel recentis folqs tritis ex uino mclle adiedlo, infici nares utile eft. nbsp;nbsp;nbsp;Vuæ inmaturx fucco eodem

modo compofito quo fuccum de moris componi debere fupra diximus, nares fluences repleri percommodum eft. Malorum punicorum dub cium atque acidorum fucco eodem modo compofito, nares ftipandç funt.

Myrti baccis atque folqs tritis ex uino in mellis fpiflitudinem,uti ut fu pra fcriptum eft conuenic. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Detercbinthi,lentifci, rubi, fruticibus amp;fo/

Iqs fucco fimiliter compofito uti debebis. Sertula campana ex paflo de/ coda amp;nbsp;infufa naribus prodeft. Mel per fe codum Si cum galla fyriaz cacontufa, ac tenui cribro tranfmiffa permixtum, atque infufum naribus prodeft. ' Grauedines narium fedabuntur quæ ex foie aut perfridione generantur, abftinentia ciborum falforum Si inter initia uino remoto,aqua largiore potata,capite amp;nbsp;naribus,nec minus ore diligenter operto.nec non fomentum ex aquæ calidæ uapore, perfpongias molles adhibere extra oportebit. fubinde etiam gargarizare lac tepidum, aut humorem ptilànæ, aut aquam in qua furfures filiginis defcrbucrint,uel aquam ex fœno grx/ co decodam. Sorbitiunculx quoque profunt quæ fiunt ex amylo, uel ptifana,uel oryza. Ad uleera in naribus fedanda plumbi ftercus,quod fcoriam dicut,ex uino,myrteo oleo uicibus adiedo teri oportet, donee fpif fum fiat, amp;nbsp;ita naribus infundatur. Facit 8^ hoc medicamentum bene grauedini narium.pompholygis ^rii.uino falerno Si rofa uicibus adieda teruntur,donec medicamentum mellis habeat temperationem, Si ita narb bus paulatim infunditur. nbsp;nbsp;nbsp;Ad grauem odorem narium (ozenam Græ

ci hoc uitium uocant ) prodeft cgregie hoc medicamentum : æruginis p. r, aut fquamæ æris p.i.in mellis p. i.eoqui oportebit,8i co uti adfidua infufio ne. Ad polypos lanandos,mify uftum,chalcitidcm uftam,æs uftum, çns fquama,paribus ponderibus ficcata hec bene teres,Si co pulucre uteris adfidue.

-ocr page 95-

LIBER VNVS.

adfiduc. Quia ucro plerunq^ uexantur nares grauccîine,quç ex humore earum efficitur,n5 ahenu eft ftirc eius quoq; rei remedia.prodeft igitur qui es unius d!ei,0i ab omni re abftinentiajperungêdç nihilominus nares erut, bitumine Iiquido,aut myrra ftacta,uel pice liquida, poftcro autem die pa/ ftillus infrafcriptus in noclcm fuper cibum dandus erit,Si fi opus fuerit per triduum continuum code tempore dabitur,qui recipit hæc, apq feminis -X-nil, anifi X- ni. alterci feminis,quod hyofcyamos dicitur X- n.opn denariu dimidiu.fiunt aut paftilli ponderis uici:onati,0i alq tertia parte detralt;fta,da tur cum aquç cyathis in. faciunt autem Si ad oculoru epiphoras. Si ftoma/ chi naufeam,Si eiedtiunculas, SC ad omnem fluorem. Sifter fanguinem fcuum ex omento pecoris naribus inlitum, codex contrite X fronti inlitx fimiliter profunt. Aranei tela ficca adpofita fubuenit nariu cruentis fluo ribus:ex feruenti aqua uapor naribus tradtus medetur earum grauedirii.

Gallinacei cerebrum uel fanguis columbinus ob id feruatus remediocp adhibitus, naribus prodeft.fed fi ex uulnere inmodice fluat fanguis,fimus Vulnerumß/ caballinus quomodo egeritur adpofitus ftatim fubuenit. De porro fez guinißfiendo lt;ftiuo trito nares fluentes reële obturantur. Lana fuccida conrjcitur in nares cum oleo rofaceo,0i auriculæ de lana fuccida obturantur, amp;nbsp;ita fanz guis profluens continetur. Coagulum agninum ex aqua fubadtum Si infufum naribus fluentibus mire prodeft. Adeps de anferibus cum butyro pari pondéré infufus profluuium narium fiftit. Terra uel ar/ gilla de camino,uel de furno antiquo teritur,^ ex aceto temporibus Si cere bro naribus quoi^ inlinitur uel infunditur,qux res profluentem nimie fan/ guinem fiftit, Tus Sirefinain farinam redaëta naribus induntur, quod remedium etiam ex ore manantem fanguinem cohibot; De fan guine ipfo qui fluit nomen cius in fronte fcribe cui medêdum eft aduerfum profluuium nariu,ftatim fubuenies. Scribes carmen hoc in charta uirgiz ne,Si linteo ligabis,ÔC medium cinges eum uel cam, quæ patietur de qualiz bet parte corporis fanguinis fluxum.ficycuma,cucuma,ucuma,cuma,uma, maa. nbsp;nbsp;nbsp;Item carmen hoc utile profluuio muliebri. ftupidus in monte iz bat,ftupidus ftupuit. adiuro te matris nc hoc iracunda fufeipias. pari ratio/ ne fcriptum ligabis. Myrram cum nardo puro contere Si inde narcs ïjitrdum pro tange,manc Öi uefpera,fubuenies fanguini nimium profluenci. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Veru nardino ferreum candcns in aceto alfiduc extinguc, SC fumum cius naribus ducito. ver»ferre«

Ruta fxpius olefaëlata,ucl trita inlita, fanguinem ex naribus nimis fluz entern retundic. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Radix urticæ capiti impofita,fi manibus utrifquc fupra caput contincatur, mire prodeft aduerfum profluuium narium.

Herbæ polygoni corona capiti impofita naribus profluentibus mira biliter medetur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Coftum contufum Si cribratum naribus infricato, SC profluuium fiftet,ÓC ulcera fanabit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rana: rubetæ occifx in furno az Rand ruhtn

refadlx particula quanta uidebitur,in linteolo inuoluca,ÓC ex licio collo fu/ h fperifa

-ocr page 96-

fs


MARCELL! DE MÉDICAMENTIS


Ipcnfà eins cui nares fluunt mire prodeft. Linû ucl papyrus tigata furtr? mitad ucrctri uirilis, fanguincm profluentem naribus mire repdmit. Pili capn'ni combufti,adiedta pire Si accto inferti naribus cito fanguinê fiftunr» Lana fuccida ex oue fœtnina decerpta,atcç intorta,madefaCta(^ rofa liz quida,ôi naribus indita fanguinis abudantiâ reprimir, Cocleç tritç eu ace to narib.inditæ,quâuis magnos fluorés fanguinis copefeunt. Si feeminç Corngiumcd fq^guisex naribusnimiedefluat, mâmillæ eius uinciâtur corrigio caprino* prittum p-j^g p^jj uêtre uiuo lepori câdidos uellcs,ôi fcruabis,ôi eu ufus exegerit Pililc^ons fnfQj.j.Qgnaribus fluétibus fuicies. Spcculariacobufta ex aceto teperantuf Si froti eius inlinûturjeui narcs fluûr. Spogiç afrieanæ cobufta: cinis fi na ribus haudat'’plurimû prodeft. Si Si per nares Si per os fanguis fluatjher Verwend bauerbenaquâgræci hierobotanen dicût5cu fuisradicib. ex aqua décolla EierobotAnc ^ pcrcolaca potatur. Porru fectiuu terc^Si fuccu cerebro eius infundc,qui profluuio nariu iaborat,ftatim medebere. Millefoliu ex accto teritur, Si naribus hauritur,cótinuo quauis nimiu ßnguinc fiftit. Si ex una nare fan guis dcfluit,diuerfam auriculécera obturabis.Carmé ad profluuiu fanguiz nis ex quocuq^ mébro manâds.locû ex quo defluit^digito mcdicinali rages Si uicics fepdes dices,et quotiés uolucris répétés,donee fluoré pcruincas,foc non foenó: mire prodeft. Pollicé Si medicinale digitu à fróte ufqj ad cere bru,Sc ïde ufqj ad ceruicê diiccs,Si nonagiesnouies dices, firmio,firmio.qd ad auré eius partis dici oportet de qua nare fanguis propeßus fluit. nbsp;nbsp;Her

bâ uettonieâ tcrcs,cui paululû falis quantu duob.digids pollice Si medicina li capere potucris,adr)cics,Si formata pilulâ rocundâ narib.infères Si oibus uitps porgatas nares cito ad fanitaté perduces. Polypu emédat herba pro froferpindUs ferpinalis,qugt;græcc dracódu, gallicc gigarus appellat,ucl fi fuccusciusna Drdcontion ribus infundaf,ucl fi papyrus inde infecta,SC fpicillo inuoluta narib.inferaz cigdrus ^^^ g^ poftera die cducatur.ois cm morbi radices extrahi eiusinicédóe maz nifeftu eft. Narcs grauitcr olétes emédat fuccus hederçfrequêter infufus. Cuius narcs feetebut remediabitur fi nares muli ofculctur. fimifitcr j^dcrit mulicri fi narcs mulc bafiaucrit. Qui polypu padtur,braflicæ erraticæ radi cé cótcrat,Si eius fuccu adfidue narib.quantu potucrit ducat, intra triduu re mediabitur. Succu hederç Si adftolochia,Si cyperu,ôi dracotcæ femé. Si Tatomdriti melilotum, a:quis menfuris contcre ac naribus infundc,quo faCto non foz lum fetorem, fed edam carcinoma narium curabis. Nafo grauitcr olcnz te fuccus hederæ frequenter infunditur, dracontci quoqj fuccus cum mcllc ' inditur,qux res etia carcinomata extirpât. Ficus etia uctcres contritæ Si in olla eu pofca coétæ naribus inftipantur. hoe omnia narium uitia emendat.

Ruta ex aceto acri cótcritur,atq; inde pinnula intingitur.ea in narcs coie Stercus arm£ ^^ fanguinem fluenté efficaciter cohibet. Stcrcus afinx aridu naribus in CdidlU fli^ftû fanguiné fineintermiftione fluentécito cópefcit. Stcrcus caballinu exprimit du recés eft ciufep fuccus narib.trahitquot; ab eo cui importunius huur, Radieem

-ocr page 97-

quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• LIBER- VWVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;87

Radiccm fymphyti quod halum gallice dicuutjComanducct amp;nbsp;gluriat qui profluuio narium laborat» Ad aurem eiufdem partis dc qua per na/ f ê fanguis fluit dici oportet ter nouies. troxlt;7'OHa/x,lt;rvHv/4a. etia poflea fimili ter dices. Scribes in charta uirginc amp;nbsp;collo fufpédes lino rudi ligatu trib. nodis ei qui profluuio fanguinis laborat. Ylt;x Yt Yw Te Yh Ya Yt. nbsp;nbsp;Si in

manu dextra duo digiti medq lino fimul copulétur, flatim proderit aduerz fum pituita,SC grauediné Si diftillationé nariu. Cinis teftaru ex oftreis fi in moré falis,panc colligatur,^ uorctur,flatim ad remouédâ grauediné na' riu proficit.porri quoq; capitati folia incoéla,fi fine pane manducent: pluri müprodeft. Corrigio canino rudijuec un^ uinélo^quilibet digitus in qua uis manu ligatuSjremediü deflillâtibus naribus prçftat. Oleû calidû eunti dormitû ei qui grauediné nariu patitur, in cerebru infunditur SC in aurcs im mittitlilico prodeft. Oftreaita uticélafuntadhuc teftis fuis claufa,incar bonibus coquuntur,acq; ica cibo dâtur ei qui nariu grauediné patitur. creta quoq; cimoliaex accto tufa ^ denfiflîma froti eius imponifcui fanguis ud pituita defeédit. nbsp;Maftiché eu pipcre mixeâ qui diu comanducauerit,cale

faéto cerebro oém humoré nariu cohibet. Gît calidû toftû in linteolo c5 ligatu ôC fepe odoratu,grauediné nariu ôC pituita dèpellit.tunicæ quoep uez ten's cobuftæ fumus frequéternarib.admotusidé prçftat. Proderit ci plu rimû qui grauediné nariu patitur,fi in charta fe emûgat,eâ^ alligatâ epifto ' læ modo in publicû abpeiatÄ fi in cincrê fe emûgat,æque proficict ad fani taré. Salé torreat ÔC in nocté fibi ad cerebru in facco liget,qui pituitam pa titur. Cœpâ afrâ coditoriâ contufam cû accto acerrimo cômifccbis,ÔC ad/ pones naribus eius cui fanguis fluit,ut ad fe naribus trahat et quafi forbeat, ftatim ceftabit fanics,ÔC fluxus inhibetur. Radicé cânabis brachio dextro ligato:fi cotû brachiû cinxeris de ipfa radice,melius erittfin uero partem har bueris, collo fufpéde ligatâ licio quod in tela fuerit. ÔC ut fcias quanta uis fit huius remedr),ubi alligaucris hâc radicé ftatim fanguis perftringctur,cü fol ucris SC rcmoueris,fluct. Caprificü quæ in lapide nafcitur colliges fine fiez câ,feu uiride,id eft ipfum pomû,ôC in pelle caprina inuolutû ligabis de licio quod in tela fuerit,ÔC ci loco adpones unde cric fanguinis fluxio, ftatim coz hibcbitur,fiue uiro de naribus, fine mulieri de locis uerecundioribus fluat,

VITIISLABIORVMET GINGIVISET OSCEDINIET orisulccribus,ÔC fœtori,ôclinguæpuftulis,ÔCpalati exulcerationi, remédia phyfica ôCrationabiliadiuerfadeexperimcntis. capvt Xi.

i A oris ÔC fauciû ÔC ulcéra quçin ore fiût,ÔC ccleritcr nigrefeût inter initia oportet rebus fimplicibus, idcftaquacalida per fe mulfa, poftea uero decoéla aqua eu lenticula, ucl palmulis, ^^g^^ uel capreolis id eft fummitatibus uitiû, uel malis cy doneis, aut piris fyriaticis,aut rofæ folqSjadieóto mclle curari. Adeps anferinus aut ht gallina/

-ocr page 98-

SS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MARCELL! DE MEDICAMEMTTS

gallmaceus rimas labiorum cgregic curât impofitus. Nigreicentibus ulcc ribus proderit colluere os aqua in qua codlu fit Ientifcu,ueïrubus, ucl myr/ tusjucl rhus fyriacus^uel okaftrûjUel iunci radix,quâgræci cyperon uoeât, aut fimiliter adicôla p fe,ô: decoéta galla fyriaca côtufa.oportebit aût peruz gere adfidue ulcéra fucco rubi,lcnolci, oica fin, rofæ uiridis foliorum, facit bene amp;nbsp;fal tritum cum melle inculcatû copiofe ad nigrediné taliumulceru eruendâ. nbsp;nbsp;nbsp;Labia rupta uel exulcerata mira celeritate fanabis,fi ceram in

oleo roiaceo ad ceroti modum liquefeceris,cum(^ in caccabo ucl acetabulo côferbuerit,anchufæ radices adicceris,amp; refrigerato unguine in noblem la/ bia inlcueris. In oui tefia membrana quæ hçrct,ruptis labqs rcdleadponi tur. Alga marina ficca candidat^ adpofita, labqs ruptis cfficaciter proz défi. A1^ tunicula ucl operimentû pari modo labijs profuturum ut hæ refeat inprimitur. Seuum bonis uel uituli cum adipe anferino impofitum, rimas feifiurafep oris optime iungit. nbsp;Fagi folia commanducata profunt

cxulceratis labqs Si gingiuis,fi cum humore faliuæ inponantur. Serpillu herbam quam galli gilarum dicunt ieiunus diu commanducetcui os fœtez bit Ôi gluriat. Murinus cinis, id eft puluis exufti mûris,cum melle denriz bus infridlus halitum fœtidi oris emendat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Folia myrri Si Icnrifci pari

pondère amp;nbsp;galla: fyriaeæ dimidium pondus una tcri oportet, amp;nbsp;fparfa uiz no mane à ieiuno commanducari, uel ori fœtido imponi. Capitis Icz porini exufti cinis cum nardo uel cum melle impofitus, lenit graue olentia oris ulcéra. Acorum ponticum ieiunus uice maftiches mandat,qui emen dari uoluerit oris fœtoré. nbsp;nbsp;nbsp;Contra oris fœtorê origanu amp;nbsp;falé pari men

fura contcres,ôi inde mane ac uelpera gingiuas fricabis,ut uero os tuu femz per bene olcat cyperum commanduca,uel intra os tenc. nbsp;nbsp;nbsp;Ofcedinê her

ba britanica uiridis,fumpta in cibo laólucx modo fanat,tritæ criam atlt;ç ex prefix fuccus fi ore contincatur,mire prodeft.quod fi uiridem non habuez ris,aridam infundc uino amp;nbsp;deinde fume earn amp;nbsp;exprime,illume^ fuccum in tra os adfidue tenc,aut criam gargarisa ; mire prodeft. nbsp;nbsp;nbsp;Ciccr columbiz

num maccratum tritumc^ amp;nbsp;gingiuis inlitum prodeft. VIcera gingiua rum,tonfillarumtp carbunculos,hac rarione curabis:polêtæ partes duas,amp;: falls partem unam, bene contufam confpargito ex mulfo,deinde ex bis pa nes tenues facito, eol^ furno aut clibano piftoris coquito:^ cum opus fue rit, bene contritos ex aqua gingiuis inlinito, cotinuo fanabuntur. Arboz ris pruni folia eu uino decoquuntur:eoru fuccus exprclTus intra os retentus /.plij,^ plurimu prodeft. Galbanu melle dilutu ulcéra in ore,quç græci aphthas uocât,inlitû fanat. Puluis tenuifiimus cofti,ulceribus quç in ore crut adpo fitus,mire prodeft. Linguç ulcéra uel puftulæ bene accipiunf,fi oleæ ucl oleaftri fucco folioru amp;nbsp;fulphure tritis,adfidue pfricenf'. Rofæ flos luteus, alumcn fcifiTum,galla, iris, pari pondéré omnia diligenter teruntur, amp;nbsp;oris ac linguæ uiria frequenter eo puluerc perfricantur. Cyclaminis fuccus melli

-ocr page 99-

LIBER VNVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;89

mellî lycio æqualiter mixtus, Iinguam Si tonus oris ulcéra potennflîmc (à/ Wfî lyàum 'nat,humorem quoeç Sipicuitam largiter infufam deducit. Puftulæ cum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;''

fubito in lingua nafcuntur,priufquam idem loquaris, extreme tunicæ qua ueftiris ora puftulam ranges,Si ter dices,tam extremus fît qui me male no? minât,Si totiens fpues ad terram,ftatim fanabere. Soient gingiuæ quo rundam fluoré infeftari,quas prægnantes quidam uocant. profunt his len/ tifei folia arida cotufa Si cribrata cenuiter perforato cribro:facit Si cinis eiuf/ dem îentifei foliorum exuftorum impofîtus, Si aqua eiufdem dccoéli os e/ lutum iuuatur. Compofitum hoc medicamentû prodeft gingiuis, Si ad omnia ulcéra quæ in ore fiunt utile eft, quod anthera à Græcis appellatur. Anthem corn recipit hæc,aluminis fiffî •)(- ni.myrræ •)(-1 i.croci -)(- ii.cyperi id cft,iunci raz pofi^ dicis -X-treSjgaHæ-X- ii.rofælutei floris-X- ii.fandarachæponticæ-^^-in.tu/ ris mafeuli -K ir. hoc medicamine arido uti oportebit, uel etiam cum melle mixto,ad parulidas aut epulidas,id efljubi ex tranfuerfo gingiua fuppuraz tur,uel ubi fuper extremum molarem increfcit. Molcfte interdum gin giuis Si cancer per os ferpit,qui inter initia negleélus,brcui temporis (patio mortis cau(a e(l.oportet ergo cum primum uifus fiaeritjantequam latius (er pat,fauces{^ occuper,mifyi ufto qua plurimo cum mellc uti fepius, fed anz te dentes Si os eollui debent oleaftri aqua decoóli,aut corticis maligranatu

Prodeft Si hoe medicamentum etiam in omni parte corporis pofîtum contra cancerem,quod üocatur andronios. recipit autem hxc, raaligranati corticis -X- x.terræ mali -X- ix.alocs % quatuor,myrrhæ -X- n. gallx -X- v ir, aluminis fiffi -)(- quatuor,æris floris -X-ri.teruntur hçc fîccata curiofe,deinde admifcetur paftum creticum, ut habeat fpiffitudinem mellis: cum opus eft, uino auftero diluitur Si foluitur. facit hoe medicamentum Si ad carbuneu/ bs,8i ad ignem facrum,8i ad zonam quam Græci herpetem dicunn

Coclearum inanium exuftarum cinis cum melle gingiuis impofîtus, mire prodeft,fî fît hæc adfîdue curatio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gingiuas humidas Si fetentes

hoc medicamine mire fanabis:alumen fciftum,tu3mafculum, aloenepatiti dem pari pondere:hæc in puluerem tenuiftîmum rédigés, Si fîmul permiz xtis uteris,ita utprius os uino uetere conluas, SC fîc gingiuis digito tnedicaz men adponas.utile eft interdum admixto huiepulueri melle defpumato, gingiuas contingere. Ad gingiuarum nimium tumorem, Si fetorem, Si carcinomata,medicamen hoc faciès decrefeente luna,die iouis,fîc:piperis grana nouem teres cum modico lafere, Si cucurbitam fîccam combures. Si caput fardç combures,ac feparatim omnia diligcncift mc teres,ita ut in pub uerem tenuiffimum redigantur,cocp fîcco gingiuas afperges uel continges, SC eu iterum adhibere uolucris medicamentum,uino uetere bono os dues, fed illis diebus quibus adhibcs curationem oleum Si porcinam non man/ ducabis,quo faêto facile te abfolucs fupra feripta omni moleftia gingiua/ rum. Ad ulcéra quæ nafeuntur pueris uel infantibus utriufqj fexus in* h ? ore

-ocr page 100-

^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MARCELL! DE MEDICAMENTIS

ore aut in gutcure, aut in ftornacho,quæ pluribus uno tempore folent accu Vkerd pe^ih dcrcj6i ideo peftilentiofa appellanturjualde utile eft adhibere medicamcn lentiofd huiufmodi.myrræ,nardi fyriaci,aluminis fiftî,cofti,gallç fyriaeç inmaturæ, garnis agninæ aridæ, corticis malorû punicorum, omnium paria pondéra feorfum cotunduntur,K poftea in unum raifcentur,accç inde dantur ad die duæ drachmç eu uini aufteri cyatho uno. nbsp;Malipunici floris -^ lumyrræ

^ ii.aluminis fiffi •)(- ir. croei -ÿ- ii. puluisex his tenuiflîmus Exclus infuffla/ tur per arundincm quod fan's fit faucibus uel gingiuis, quod factum Ôi in/ trinfccus Si forinfeeus omnibus uitps ons infantum ftatim medebitur. Medicamentum quod facit ad omnia, præcipue aut ad ea uitia quç in ore fubfiftunc amp;nbsp;abalicnationcs auditus, ô: ad tumores auriû,Ôi puns inde ma nationê,ÔC dolorem,6C ad palpebras afperas, Si ad ulcéra fordida in oculis, atep in ano Si ucretro,ncc non amp;nbsp;ad carbunculos.uri aût co oportet cû rcfol uendu Si eliquandu cft aliquid ulceris eu melle, cum aut conftnngendû, eu uîno auftero:fed ubi ulcéra cicatrice ducere oportebit,aut fordida amp;nbsp;tetri 0? doris expurgari,cum ceroto ex rofa facto,profîcic aute Si ad tumentes atqj çompreifas fœminç uuluas,prope os ipfius uuluæ adhibitû,eft enim ad oz mnia muliebria utilc,cu rofacco oleoadpofitû.facitetiâad nariû uitia Kpo lypos amp;nbsp;cçtera ulcéra,daturty his qui faguinê efjciunt quantû faba eft,cum aquæ duobus cyathis tcpidæ:rccipic aut hæc,crocomagmatis optimi % vr. mifyosufti -X- v.aluminis rotundi -X-viii.rofæ aridæ-^ iir.æris floris -Krnr-gallæ fyriaeæ -y- x v. omphacqaridi -y- vin. fquamæ æris -y- vi. chalcitidis uftæ -y- Vn.mcllis defpumati g j.hæc omnia feorfum prius amp;nbsp;in unum poz ftea cû uino trita,admixto pafto atey melle,coquuntur molli pruna in uafo •V/i tens Ï“^” Ç*^*^ “^ ^^ cupreo,ita ut fubinde agitetur ÔC coquatur Icntiftimc,donee rubri nicllis fpiflîtudiné habeat,quod medicamentû recondi débet in pyxide eu prca,ô£ fignari. Ad ea quæ in ore fubfiftunt, ô^ ad pucrulorû ucl infantu ulcéra peftilétiofa,croci -y-niijmyrræ -y- v i.gaHæ fyriaeç -yiiîi.aluminis fifti •y ii.turis y ii.rofæ floris y vr.glycyrizæ Ricci y vin. iris y vi. crocomag Isatis y vi.nardi fyriaci y v.piperisy is.amp; eius tertias,cofti y iii.cinnami y vi.caflîæ y vr. polq yir.mellis quod fatis fir.hæc trita diligenter concoc porâtur,amp;: in uafculo çreo aut uitreo euftodiûtur. Si cum opus eft uitqs ors amp;nbsp;faucium remedio adhibentur. nbsp;Anthera ad ulcera K fanguinis eruptio

nes,^ ad eminentias quafi callofas circa angulos geufiarum, amp;nbsp;radices den tium;facit Sc ad uctcra, Si ad longions temporis Sifuras in ano,quas grxet rhagadas appellanr.chartæ uftæ,plumbi ufti, fquamæ rubri æris, auri piz gmenti y binos.fulphuris uiui yr.ficcis his amp;nbsp;bene tritis uti oportet,cft ein efficacifllmu omnibus fuprafcriptis medicamentum. Anthera ad gingiz uas tumentes SC ad ulcera abalienata in ueretris,ÓC ad ea in quibus nimiuin caro uitiofa cxcreucrit : cyperi dcnarios duos, croci denarios duos, myrræ y j.aluminis fifti denarios duos/andarac« denacium unumihgc trita feorz

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fum

-ocr page 101-

LIBER V N V S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9i

fl«m Ôi in unum mixta reponuntur, amp;nbsp;deca fupra didis uitqs adhibentur» DENTIVM DOLORIBVS ET VITIIS EORVM uniuerfis, remedia phyfica ôi rationabilia diuerfa, de experimentis»

G A P v T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Xir,

SD dentium dolorem quamuis plurimi dicant forfîcem remo vorfeisreme^ dium elle optimum, mu Ira tarnen cirra banc necefTitatem feio ^^'^^ profuiflc.itac^cumexefuseftaliqua ex parte dens, nonfua/ deo protinus tollendum, fed excidendum fcalpro medicinali qua cauatus eft, quod fine ullo fit dolorc : reliqua enim folida pars eius ÖC fpeciem amp;nbsp;ufum detis præftabit. fcd cum dolor urgebit uarie fedandus eft partim eollutione quorundam, partim commanducatione, nonnunquam fuffitione, aut impofitione aliquorum remediorum. prodeft ergo colluez re os frequenter radice herbæ quinqjfoliæ incodtæ uino. itê herba urccola ri amp;nbsp;cupreffi baccis aqua ineoef is.akcrci quoqj radix bene accipit, aut eiuG dem fernen linteolo fpifio inligatum,amp; aqua foplus inferuefadum: ctiam fuccuscius tepensdentibus adhibitusplurimum prodeft. Suffiriaütden tes oportet ore adaperto alterci femine carbonibus adpofito, atq^ fubinde os eolluere aqua calida in qua radix eius fucrit incodaunterdu enim è den y^^^i^^n tibus quafi uermiculi quidam eqciuntur.Ieuat dolorem dentium Ói bitumé dentium fuffitum.item commanducare prodcrit mentaftrum uel radicem cotyledo/ nis,qua: herba fimilia folia cymbalis habet, nafciturque ferè in parictibus humidis.pyretriquoque radix commanducata multorumleuauit doloz rem. nee minus alumen fiftum linteolo fpiftb circundatum, Si ita diutius dolentibus impreffum dentibus medetur.imponere uero ipfi dolcnti opor tet denti totum hoe medicamétum,quafi emplaftrum, quod conficitur fic* peucedani fucci -^ nr.opopanacis -X- unum,turis denarios duos,uuæ paftas fine granis -^ r.hxc omnia per fe contundi iubebis, deinde ceram commifz ccri,óiceroti modo emplaftrum fieri.ubi fucrit grauior dolor dentis, auz tifcalpiumlanamolliinuoluitur;deinde tinguitur feruentiflimo oleo,atz que ita denti proximifque gingiuis fuperponitur, poft hoe medicamento dens operitur. fi repetierit aut permanferit dolor nihilominus, itcrum auz nfcalpium cum lana inuolutum ex oleo candenti eodem modo imponi foz pius oportebit, donce dolor omnis adimatur.

Siquando moucbunturde.ntcs,confirmandierunt alumine quo infez étores utuntur Si melk attico, ita ut dux partes fint mellis , tertia aluz minis . hæc mifeeri Siteri oportet in mortario: deinde in patella fiétili feruefieri ut fpiffentur, atque ita recondi in quolibet uafo,dum neæncoi hoc medicamentumprimum aufterum eft, Sinimisconftringitdeutes, poftea remiftius uidetur. Prodcrit motis dentibus Si hoc medicamenz h cum

-ocr page 102-

W nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MARCELLO D B ME DICAMENTIS

tumtaceti accrrimLs j.cédrix 5 r. aluminis fiflip.i i.teritur aluracn cum acó to,mi{cccur deinde cedria, Si unaomniauafo æneo çoquuntur,tçda pingui mota, donee in meUis fpifltcudinem temperatam redigantur. hoe mediea/ mento ß quis ter in menfe dentes perfrieuerit,dolorem eorum non experic lättridUcer/ tur. Ad dentium dolorem bene faeit muria ex piicibus laeertis neteri/ ^‘”'“'” bus,G quis ea fubinde os eolluanucl herbam peduneulariam ß quis eóman * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* dueet5amp; fübinde pitüitam, id eft humoremnoxiumexpuat:ueÏmarrubió

ficco eontufo Si eribratOjß quis dentem eum gingiuis tegat, Faeit béne Si aqua in qua marrubium eodlum eft, eum os aliquis inde eolluerit. Item miUefolium commanducatum, nel anemones herbæ radix eum pari pon/ dere fici commandueata, pituitam dentium detrahit. nbsp;nbsp;nbsp;Cornum ceruinu

combuftum tritum eum aceto,dentibus adpoßtum prodeft. nbsp;nbsp;Radix laz

pathi eum uino eoóla, uel tarda pinguis incodta aeeto, uel papaueris capi/ ta,0i eortex malipuniei pari pondéré uino ineocfta,uel tithymali radix fimi liter eum uino eolt;fta,uei coloeynthidos interiora cu ladle Si aeeto pari men fura trita atqj permixta, uel altetei radix eu aeeto eodta, uel eapparis radix Qperw iun/ codla eum aeeto uetere,uel iunei radix quam grxei eyperum appellant,uel ^lt;*^ Cueurbitæ radix quam rjdem fonehon appellant,uel pyretrum eommandu ^^s^n^h^^ ^^^^^’^^^^’'^^”^ dolorem dentium plurimum profunt, ß Si aqua ipia qua „, ineoquunturoretencatur. Rofæflorisquodeftluteum^vn.eroeo/ magmatis -X- odlo,myrrx ^ odto,gal!x fyriacç-)(- iin.his in unum mixtis Si tritis uti oportet ßceis,ut hoc ex puluere gingiuæ aftidue dentefcp tâgan tun Rofe lapillos uel grana quæ in folliculis cius poftea quam efte de/ ßerit inucniuntur,aftabis Si in puluerem rédiges ad -y- in.floris quoque ei/ us ficci -y- n.myrrx ^ i. teri facies Si ßeco puluere aduerfum dolorem den/ tis uteris:ita ut prius os colluas aceto falfo tepido. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rofx caninx fucci

quam Grxei cynocytidam uocant, uel ipßus herbæ radicis q^ji. lyeij -y- r. cum uino auftero coqui facies,0i adijeies aluminis ^ iiir. myrræ -y- r.Si de feptarum teftis quæ funt interiora -y- ii.his tritis Si in unum concorporatis, dentes Si gingiuas continges,poft hoe uino auftero os collues. Cyperi •y- viih fandarachæ -y- vu. gallæ duas partcs,piperis albi .y- r.aluminis fiP fi -y- n.myrræ-y^ n. Si huius medicamentißmiliseftufusßeutfuperio/ ris,ut ficco puluere girtgiuæ Si dentes tanganturadfiduCjSi poft uino uetc/ re oseluatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sinapis grani -y- iii.piperis -y i.herbæ pedunculariç fie

cæ-y vi.cyperiidem,nitri^ii»pyretri-yiiii. origani-y in. laurifolio/ rum tenerorum -y-1. bitüminis ar.idi -y vi. in fole hæc omnia teruntur, Si ex aqua deinde paftilli Hunt, quorum unus ad diem datur commanducan/ dus dentiu cauia. nbsp;nbsp;nbsp;Piperis -y ii.finapis in grano -y xii.anefi -y- v i. uuæ

paflæpinguisexgranatæ-y xXiiii. pyretri.y iiii. herbæpedunculariæ •y-nn.hyllopi de denario duas partes,lauri folia numéro x.çris floris-yir. hæc cum melle decoquuntur,at(^ inde paftilli fadti ob falubritatê dentium

commanz

-ocr page 103-

LIBER VNVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9^

commanduntur. Emplaftra aut dendbus dolendbus poni oportet ciufz moduaphronitri •)(- ii.piperis-)(-iii.hcrbæpeduncuIarîæ-)(-v.refinæ tere/ bi'nthmæ tantundé,hæc colliguntur,amp;r inlita ltnteolo,uel aluta,dolend ma/ xillæ imponuntur/ed fi excauatus fuerit dens inijcitur in cauerna eins quan tu fît fads medicamenti,ad explendû locû,tu cera tegitur exterior pars fora minis. lté emplaftru alio modo coficiendû aduerfum dêtiu uitia^pyretri-^^* ini.cedriæ-)(-iiii.amurcæ coétæ -X-xvi.fulfuris uiui -X-xvi.picis liquidæ -X-xii.bituminis aridi-X-vn.æftiuistêporib.côfici oportet hoc medicamentu, ita ut fub ortu fideris canis hæc terâtur in foie calidiflîmo,donee habeât ce/ roti teneri fpiffitudinê. lté aliud emplaftru aduerfû detiû dolores^piperis, pyretri/ulphuris uiui,foreos,fîngulorum -X- irii.amurcæ -X-vi.arboris mo/ ri lacrymç gt;X-v.picis liquidæ -X-n aluminis fiffî -X-nn.cedriæ -X-x.bituminis aridi -^vi.herbæ peduculariæ -X-iî.fîmiliter fub ortu canis componitur hoc emplaftrum,ôi ut fupraferiptû eft,adhibetur maxillæ in qua dens dolet,lin teoîo défo uel alutæ inlitû. Itê aliud emplaftru,pipcris,opd,oliuæ æthio/ picæjacrimæ morijmyrræjfînguloru -X- binos,hederæ nigræ bacarû -X-uir, betænigrçradicis fuccu,ueleiufdéfolioru fuccu -X'nn.omnia critain unû co fpargûtur X cocorporâtur,^ melle colligutur,atq; ita ut fupra fcnpiû eft,af fedæ maxillæ ad fedandû doloré dentiu^ôi gingiuarü^SC geufîarû adhibé/ c^ufi^e tur, Dentiû doloré fedabit fi quis gramé mafticet padéter amp;nbsp;in doloris lo cû côlocct. Cauos dêtes cinis murini fimi inpofitus fanat amp;nbsp;fupplet.dicunt: détes ei no putrefeere nec uacillare, qui mane ieiunus fub lingua falcm afti/ due côtinuerit. Denté eu dolcbis fi circa eu gingiua fuppurabit fcalpellabis Si herbæ millefoliç radices teneras comafticabis,tû fuccu eius in ea parte in qua dés dolet tenebis, Papaueris fuccu tritu cû laéle muliebrijdéti caufario infundes,ftatim prodeft.Carmé ad dentiû doloré mirificû de experiméto. luna decrefcéte die marris,fine die iouis,hçc uerba dices fcpdcs,argidâ,mar gidâjfturgidâ. doloré rûpes etiâ,fî calciatus fub diuo,fupra terrâ uiuâ ftâs caput ranæ adprehendes, Si os aperies,Si fpues intra os eius, Si rogabis eâ ut detiû dolores fecû ferat,ôi tû uiuâ dimittes,ôi hoc die bono Si hora bona facies. Vermiculus in cardone herba inuêtus,phœnicio inligatus collotp fu fpéfus,dolori dentiû medef. Cucurbitæ faduæ codæ fuccus in linteo ex/ preflus,ôi in ore tentus,ôi doloré inhibet dentium, Si cohercet mobilitaté. Acetû tepidû fcilliticû in ore tétû. Si gingiuas tumétes côftringet,Ôi côtinct détes uacillâtes. Caprifici radix uino decoéta tricalt;^ maxillæ inponitur, ae defuper ligatur,Si iilud uinü in ore diu cenetur, ualde remedio eft détib. Ruborü cymæ teneræ ex uino uetere coquuntur,6i id uinü fæpius ore con/ tinetur,interdü amp;nbsp;gargarizatunquod ftatim gingiuis, uuæ,Ôi dentibus pro deft.Quincçfoliû in quo fraga nafcuntur,colluitur ex aqua marina,deinde ad tertias decoquitur ex uino aut accto,id(^ in ore diutius continetur:etiam exuftæ eius herbæ cinis prodeft, fi co dentes infriccntur. Vetmes ter/ teni id eft lumbrict decodi in oleo SC triti,infunduntur auriculæ ab ca parte

-ocr page 104-

94- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MARCELL! DE MEDTCAHENTTS

qua dentes dolent: eorundem exuftorum uermium cinis dêtibus cams nel dolentibus infcrtus,amp; cera opertus,facile cadcre eos cogit, comburi autem debent tefta candenti. Odium ex ungulis porciniscombuftorumdr nis, pro dentifricio habitus,plurimum confirmandis dentibus prodeft. -Ad dentes cauos ói exefos ne penitus exedantur aut excidant,facies hoctgummi quod in hedera nafcitur cauo denti infcrito, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Harenula

qux in cocleis inuenitur denti cauo SC dolenti inferta ftatim prodeft.

Gummi cupreflï optime facit, fi infertu die ac notde in cauo dente per manferit. Vt labantes dentes confirmes, cedrum quo libri perunguutur in ore quam diutiflime tene,5C fubinderecentius fumito,non folum dentes cónfirmabis,uerumctiam dolorem eorum auertes, Sepiæos,ucl ipfius combuftæ SC ex melle contrite puluis, adieeda gutta ammoniaci, gingiuis SC dentibus prodeft,fi ita perfricentur ut ex eo nihil in fauces defcendar.

Caprino ladle recenti ficut mulfum fueric os affidue collutum iaboia/ tes ex idtu dentes confirmât, Lentifci decodti aqua intra os frequenz ter dctenta,dentes confirmât, idem prçftat afparagi filuatici fuccus.idem SC omphacinum oleum, id eft bonu uiride, fi calidum in ore tencatunidemSC inula à iciuno commanducata preftabit. nbsp;nbsp;Vt labantes SC dolentes dentes

facile excutias, fuccum hederæ nigræ adiedlo pauxillo olei uiridis habeto ' repofitum ac præparatum3ut cum opus fuerit narcs ex co contingas digito uelpcrfrices:quo fado fpiritum aliquandiu introrfum trahes,dcindecalcuz lo dentibus comprehenfojhianti ore humorem omnem qui ex pituitacon tradus erit,defluere permittes. infinitus enim decurret ufque ad trium her minaru menfura.poft quod oleo puro naribusperfridlo,8C uino ore eluto, dentes fine dolore erunt, SC facile extrahentur. Ad epiphoras dentium t^ipbord den gj pituitam, fi in dentes inciderit,quam epiphoram Græci appellant.

‘‘“'” Liguftri folia commanducato, finitoep egeri pituitam faliua inritatam, quæ dum hianti ore decurrit,dolor definet.fine dolore autem qui caui SC in utiles funt décident medicaminetali:piperis grana numero v. galIæSCgab bani,SC aphronitrijæqualc pondus ad fabç magnitudinem,unà contundes SC contufis mei admifccbis,SC fubiges donee rcdigas ad ceræ lentitudinem, eoep medicamento dentem cauum SC dolentem implebis, ita ut prius eum calida foueas,fine dolorc excidet. nbsp;nbsp;nbsp;Ad dentes mobiles SC dolêtes,8C gin

giuarum tumorem,remedium fic.comus ceruini combufti—ir.folij 3 i.faz iis ammoniaci 3 i.pipehs grana ix.ins illyricæ 3 ix.cx his puluerem tenu/ iflimum facies,SC eo dentes cotidieperfricabis:fi mobiles erunt SC dolebut, facile cadent:SC fi fine dolore ualidi funt,confirmabuntur,8C candidiores SC , odoratiores erunt:melius aut proficiêt, fi in iüóluris,aut radicibus,aut caua turiseorude hocipfo dentifricio aliquid refederit. Ramenta cornus cerui/ ni ucl fcobê eius lima faóla cü uino uetere ad tertias coque, SC inde adfidu/ . oselue: mireproderitroborandis, Porculaca adfidue cómanducata ftri/ dorern

-ocr page 105-

LIBER VNVS

dorcm dcntium tollit. Afncanam fpongiâ (îccabis,amp; fana {nuoluésgt;àtqf indc radice dentis pcrfricabis,fcd caue ne aliû pro alio tâgas, nam cotadlus poft triduû cadet,fî em puttidus fucrit amp;nbsp;dolcbitJacile excidet. Cû primu hi'rundinê nidens tacebiSjSC ad aqua nitidâ acecdes^atq; înde in os tuu mît/ tes.deinde digito obfceno,id eft medio, ta manus dextræ cp Hniftræ dêteg fricabis,amp;: dices.hirûdo tibi dico^quo hoc in roftrô iterû nô erit,fic rnihi dêz tesnôdoleant toto anno.Iterû aliû annû Ôideinceps fequentib. G militer faz cics,fi uolueris remedq huius quotannis manere bencfîciû. Coclcas no/ ftraces minutas cria inanes eolligejSi in mortario marmoreo diligêter tere, deinde puluerc ipfo molliftïmô dêtcs tibi perfrica,quo fadto dolorem feda bis. Si tibi partis Gniftrç des dolebitjcubito dextro calidâ fabâ codlâ trita inponc ÔC diligêter liga.Si ucro partis dextrç Que fuperior fiuc inferior dês dolebit,cubito finiftro ligato fimiliter fabâ,5ê hoc per triduû facito. nbsp;nbsp;Do/

fore dcntiû Si gingiuarû hac maxime curationc copeices,fi mcllis —Lalumi nis infeeftorq —i n.fubfcrucfacias in pultario ÔC agites ac mifccas,tcpcfa(ftû ^p medicamê orc cotineas, Acorû pôticû cû aceto ôê cû tçda ufqj ad quae tas dccodû rediflîme aduerfum dolores dcntiû gargan-atur. Succus cy/ daminis amp;nbsp;mcl lyciû æquis portionibus mifcêtur atep inde dolor dcntiû co fricatur. Lapathi radix in aceto accrrimo coquitur,accp eo accto décès co luûtur,uel fouêtur. Millefolq radix fub primo dolore détiû comäducabi tur,SC qfde détibus qui dolcbût diu cómanducata retinebitur, intolerandâ moleftiâ prçfentiflîmo remedio cocreebit. Oleû cû aceto ex tertio dccoélû dû adhuc caler rede ad fcdandos dcntiû dolores orc retinebitur,ita ut plus aceti quâm olci mittatur. Radix terra: mali furculo erutaôi comaducata, ft orc cotineatur inter initia quide excâdefccre facit doloré dentiû,fed mox cû potêter extinguet. Porcclli ladêtis uétriculo,id eft aqualiculo exêpto,qd in inecriore cute luteû adhæret lanæ c5iunges,madcfada^ ea,illû humoré auricule inferes,cuius è diuerfa parte dés dolebit,ccrtiftîmo remedio ftatim fubuenies. Mori radix têpore meffis inciditur,ca fuccû apnflimû inhibert ^lon radiât do dolori dentiû emittit,quê ideo eolligi et feruari oportet,utcû opus fuerit [went détibus inponatur. Nucleus galle cômâducatus medetur dolori humoricp détiû, Hyofeyami radix mixta uel madefada accto ÔC cômâducata,mire dcntib,medetur. Plâtaginis radix rede mâditur,eiufdécp fucco in aceto de codo falubriter dûtes côluûtur. Fimus corui lanula obuolutus dêti cauo in fulcitur minutatim,ac fine dolore eum difeutier, Veretrum id eft bulbus quodeft genuscepæ in acctodecoquitur,idlt;^acetumorc continetur, ut mobilitas dentium fiftatur, Rumicum in quibns mora nafcuntur,pam Ra^j^xworj pint decoquuntur in uino auftero, quod uinum adfidue orc dctentum,uel ferens ipfa folia commanducata dentes labantes confirmant, Bcftiola qua: braftica: innafcitur,dens uitiofus fæpius confricatus,intra dies paucos eqci/ tur. Æris floré Horefep hederæ pari pódere in unû terito,uinocp mifeero ac naribus

-ocr page 106-

$«■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MARCELL! DE MEDïCA MENTIS

ac naribus moderate cum dentium dolor fueric infunde,ftatim omnis mo/ kftia dentium compefdtur ÔC fanatur.

DENTlFRICIA diversa DE EXPERIMENTIS.

CAP VT XIII.

E N T i fridum quod fplendidos fadt dentes confieitur fic. faring ' nbsp;nbsp;nbsp;jÇ^o’^'dcaccæ s.i.confpargi oportet aceto cum melle mixto,6{ fub/

K^jS'g* diutius,atque ita in globulos diuidi fex, quibus dilatatis ad/ ^^^^^mifeeri falls foffieq femunda,deinde furno coqui,donee in carz bonem redigantur.tunc teri oportebit eadem,6i admifeeri fpiex nardi, uel folq quod fatis uidebitur ad odorem faciendum:hoc Odtauia Augufti foz ror ufa eft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dentibus curandis benefacit radicis edulis, id eft qua:

manducatur, cortex arefadta amp;nbsp;contufa cribrataqj pro dentifrido adhibiz ta. Vitrum candidum quod fimile eft cryftallo diligenter tritum adz mixta Ipicanardi, pro dentifrido adhibitum plurimum prodeft. Vtunz turplerique etiam huiufmodi dentifrido,herbam urceolarem quam pluriz mam cum radice eolligunt,deinde lotam uno die ficcant, poft diem recenti muria macérant,tertio die expreftam in olla noua componunt, fubinde faz lis fofticq quafi tabulata interponentes, atquc ita percoquunt fornace bal/ neari, donee in carbone redigatur,poftea tritæ admifcent fpicænardi quod fatis fit, quia 6C candidos facit dentes amp;nbsp;confirmât: Auguftam conftat hoc ufam Meftalina. deinde aliorum Cxfarum matrimonia hoc dentifrido uz ' fa funt. nbsp;nbsp;Cornuum ceruinorum uftorum in olla,5C ad dnerem redadoz

rum. s.i.mafticheschix -^ vrii.falis ammoniaci femundam,diligenter hçc trita in unum concorporantur, Ôi perfricandis dentibus adhibentur.

Folq — i.cofti — i.piperis a vin. maftiches grani — ii.hordei farinx nitidx.s.viii. fingulatim fingulas fpecies tundi uel teri facies,amp; cerni tenuz iflimo enbro.farinam uero hordei in ollam grandem nouam mittes Si adq des meilis optimi quatum fuffidat, ut neq; ficca fit, neep fupernatet farina, poftea fimul fpeciebus omnibus in ollam miftis,adiicies fafdculos feptem herbç parietalis,ita ut folia huius herbas fint in fafdculis,nó uirgulç: deinde operculo fuperpofito Si claufo, uel gypfato diligenter de argilla, mittes inz furnum calidum,ita ut ufq; in alteram diem furni feruor duret, donee exuz rantur omnia quæ funt in olla. quæ cum exufta fucrint,fimul uniueria diliz genter tundes uel teres Ôi cribrabis,ôi puluerc eo cotidie uteris, ad candoré dentium faciendum, 6i gingiuas firmandas, amp;nbsp;catarrum reftringendum.

Dentifridum ad dentesnigros emendandos, hordei farinam delicaz tam,^ fal tritum cum melle confricato donee fibi cohereat,^ poftea pafta ipfam linceo inuolutam comburito,ac puluerem tenuiftimum facito,atque co dentes mane ac uefpere confricato, cito candidiflimos facies. Lapis parius tritus ad fummam leuitatem amp;nbsp;pro dentifrido adhibitus,intra diem dccimum

-ocr page 107-

LIBER VNVS.

97

dccimum quamhbct nigros uel pallidos delates purgabit, Nitfo codto atque conti ito uelut dendfricio, utere ad dentes purgandos. Porei un/ gularum oiTa conbufta tncacp amp;nbsp;cnbratajadiccto nardo,0i folio, friólione frequenti dentes candidiflitnos præftant. Lana fuccida melle inlita den/ tes perfrieli miro modo candorem maximum confequuntur. Denti/ fricium optimum ac faluberrimum fic.cyperi -7 ii.falis ammoniaci —11.pu micis uncias tres,marmons candidi uncias tres, Lhœni anthos,uncias qua/ tuor,caflîæ uncias u.folq unciam r.piperis albi unc.i.fpecularis ufti —ixor/ ni ceruini ufti — i.oftrei teftarum uftarum — i.aluminis fcifll — i.maftiches — i. turis optimi — r. myrræ—r.tunfis cribratili^ his omnibus Si in pulue/ rem tenuinimum redadtis, atque permixtis ad incolumitatcm amp;nbsp;nitorem dentium uteris. Pernæ Icrofinx os quod eft ampliffimum combuftum tritum«^ optimum K falubre dentifricium præftat, gingiuas enim ficcat Si adftringitjdentese^ ab humoris iniuria Ä tumore défendit. Cybium optimum ac uetuftiftimum oUæ inditur,aclt;ç argilla circumlinitur, K furno ardenti obncitnr,uc ad cinerem cybium excoquatur. tune adiedto patio Ia/ pide contufo,falfamenti fupra didli fauilla conteritur, hoc dentifricium ita bonum eft,ut ad inanitatem dentes non finatperuenire. Maftiches — r* turis optimi uncia una, myrrx unc. i. folq unc. 1. iris illyricæ uncia 1. caffi» une. i. tere hæc diligenter atqj permifce,ÓC dentifricium facito, quod mira/ bcre. Nardi fpicæ—i. amomi — 1. pipcris—1. his tunfis enbratisep ad incolumitatcm dentium utendum effe de experimentis fuademus.

Compoßtio dentifricn,quam Artemius Dianio oftendit,contra dentium • ftridorem. panem candidum ficcum uetuftum qui teri pofTitJalem,piper, folium, coftum, cornu ceruinum,hæcæquis pondcribus teres ad maxi/ mam leuitatem. Si cotidie inde dentes curabis, quo fadto ftridorem eorum qmnem humoremque depelles. Ad eolorem nitidum reducic dentes, nitrum cum porro rudi eoelum, amp;nbsp;pro dentifricio fumptum. nbsp;nbsp;Ad den/

tes nigros purgandos, panem candidum amp;nbsp;pumicem pari pondéré conbu re SC tere, atque adfidue hoc dentifricio utere. De fepiarum oflibus, quod eft molle,unc.quatuor, falis ammoniaci uncias ii. marmoris candidi — n. fchœni anthus unc. iiii. caftiæunc. ii. folq unc i.piperis albi femunev am,hcrbx eyelaminis fuccum SC mei lycium quantum fufficiat,æquali men fura permifee, quibus rebus dentifricium egregium facies, quod dolorem dentium fedat,eofque confirmât SC candidiftimos reddit, fed qua: terenda funt diligentiflime terantur, atque cribrentur,ÓC fic omnia mi/ fceantur, quod dentifricium nee nori SC alia omnia fu/ pradida, in pyxidibus ligneis aut corneis

debene recondi.

i Vu«

-ocr page 108-

$8

MARCELL! DE MEDIGAHENTIS

WAE ET FAVCIBVS ET ARTER IIS ET RAVCEAquot; dini, remédia phyfica ^ rationabilia diuerfa de experimentis.

CAPVT xiiir.

®^^D faucium uuxq? tumorem, hac ferè omnes cot^onnone uu ^es^^debetjqux nullam afpritudinem habet,amp; fans effieax eft.uuæ ^‘■^''^æ ^^“^ primum granu eius incipit perlucerc fucci, s.iiii.mellis attici «.Lmifecto in unum,atq? in æneo uafo coqqi tOjfubinde mouens donce mcllis habeat fpiffitudincm,accp inde fauces edz tinges. nbsp;nbsp;nbsp;Altera ad eiufmodi moleftias compofitio,cum diutius uexata:

funt partes fupradicta;,ut facile placentur : aluminis fiffi denarios ii. gallas tunfe -X- n.omphaeq aridi -^^ i.croci-X- r.pafli crctici s.i. hoc decoquitur ua fo fiótili ad medias,ita ut qua: tcrenda funt diligenter trita admifceantur, uz trunep autem medicamentum (ïgnatum ftanneo reponendum eft uafcuz Io,amp; uua uel fauces adfiduc inde cangendæ. Vbi fuppuratio faucium fufpeda eft diutius permanente carum tumore,amp;: interdum fcbriculis non fine horrore incurrentibus,oportcbit quidem gargarizare aquam mulfam, uel cum ficis aridis decod:am,fed perungi fauces utile eft hoc medicameto, quantum tadtusfuftincrc poterie paulo^prefrius,quod conficicur fie. mellis bonidefpumatiheminam.refinçterebintinæ p.i.rofæfuccicyathosv.refiz nam cum rofa duplici uafo,ut folent unguentarq uti,liquefieri oportet, dcz inde admifceri mel,amp; coqui donee fpiftum fiat medicamentum. hoe etiam cum cruperit fuppuratio uti oportebit, cxpurgat enim amp;nbsp;explet omnia. Vuam lupprimit diu iaeentem, fal amp;nbsp;galla contufa çquis ponderibus,admi xta,ói ita per coclearc adpofita. Item gallç -X-ii.æhs fions -X- n.menarum fine ouis,id eft pifeium falforum capita x. hæc comburuntur,Si ita ceteris bene tritis trita admiCcentur, fed poftea nihilominus in unum diutius rerun tur.oportet autem tangi digito humido medicamentum,3i fie uua ab imo reeftam diu fupphmi furfum ucrfus. Ad arteriam exalperatam fimplicia quidem hæc faciunt,gummi alcxandrinum, uel tragacanthu per fc fub linz gua rctcntum3fcd compofita hæc ad tumorem arteriç maxime profunt:pa paucrisfiluatici iam maturi uiridis tame adhuc, capita quam plurima uafo filftili conrjeiuntur, atq; aqua fuperfundif tanta ut fuperfint de uafculo duo uel tres digiti.hæc ubi triduo maccrata fuerint,eodê uafo incoquutur donce madefcant,poftea exprimuntur omnisq; aquæ percolatæ prius diligente^ méfura capitur,ad cuius foliditaté mcllis attici quarta pars mifcetur. deinde in duplici uafo tam diu coquitur,doncc mellis habeat fpifritudiné.hoc mez dicâentû K ad auriculæ tumore amp;nbsp;ad tuflïm facit. Altera artcriace ad fiuo rê artcrix,iK ad raucitatê,óC ad tufirim,amp; ad Ipiftum fonu uocis. accipit hæc, tragacanthi-X- vi. gummis acanthini quod ex ucrmiculis qui iHic funt uern doectuc

-ocr page 109-

r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LIBER VNX^S. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;99

docetur, denarios fcx,myrræ denarium i.turis dcnarios ii.croci -X- Lpiperis albi grana xx. cariotarum recenrium trium pulpas medias, ddradta cxtcz riore cute,uuç paflæ incorruptæ purgatis interioribus granis,denarios vin» gummi K tragacanthum paflo cretico uno die amp;nbsp;una nodte maecrari oz porter, poftero die pilo mundo contundi, SC cætera trita mortario euriofe admifceri.inde dari debet fabæ magnitudinis globulus,amp; fub lingua tenez ri, Ôd deuorari ftatim quod liquefadtum fuerit. hoc medicamentum pipere dctraólo Kadtumorem arteriæ facit ,fcruandum autem eftpyxidebuz xea. Arteriace qua mclior non eft, refertur autem in Afdepiaden mediz Afdepiad^ar cum optimum,facit ad omnia fuperius didla,^ quidquid in arteria uitij eft ^^^^^^^ efficacitercurat.conftatex his,myrræoptimæ pinguisdcnarios xxiin» tragacanthi candidi dcnarios xxxviii. glycyrisæ radicis dcnarios xvirr. rcfînæterebintinæucræ dcnarios xxxvi. tragacanthum ficut eftcontunz di amp;nbsp;percribrari tenui foramine oportet » deinde myrram tritam feorfum admifccri,ói rurfus utraque in unum diu teri, atq? ita in pilam conr)ci, amp;nbsp;ibi cum concaluerinc omnia idlu pilæ afliduo, terebintinam paulatim mifcez ri, donee omnium unitas fiat. poftea glycyrisam contufam amp;nbsp;cribratam, mortario^ nihilóminus diligenter tritam,fcnfim adfpergi cÓuenit.fed ubi hæc bene mixta fuerint, dum calet medicamentum plures accédant amp;nbsp;pilu las faciant uitix magnitudine, fit enim cito duriftma hæc arteriace, amp;nbsp;hoc ipfo præcedit exteras quia linguae fubicóla non facile foluitur, amp;nbsp;ita diutiz us exhibet falubritatis effeeftum» BralTicæcrudæ folium leuiftime tez rito,ex co fuccum exprimito,quo uua contaóta potenter fubleuatur»

Pruni folia fiue fatiui feu filueftris ex uino decoóla, amp;nbsp;fxpius gargari/ 2ata,uuam refilire compellunt. GaUætritæpuluerc uua contacta, coz dem dierefîlit, fi ter ci intericétis horis medicamen fuerit adpofîtum.

Capitis fummi uertieem fi quis uuam laboranti mordeatinopino, oz -vertidtmor/ mni eum moleftia liberabit. In principio doloris uua bcne fubleuatur, fi az fusimproMf4 qua frigida ucl pofca adfidue gargarizetur. Lotiumuetus humanum adietlo croco ab infeio ne faftidiat epotum, ucl gargarizatum, mirum in modum uuam reprimit amp;nbsp;confumit. Cinis teftarum uftarum ex oftrcis cum melle tcnuilTime contritus uuæ inlitus prodeft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rubi coliculi tcz

neri difeoquûtur ex uino, idep uinum gargarizatur,quod confeftim unam prominentem cocrcet. Folia rubi arefada in umbra in cinerem conz crcmantur,is cinis in eoleari uuæ fubie(ftus,præfentaneo remedio earn conz trahit. Hirundinum exuftatum cinis ufquc ad pcriculum laboranti uuç, cum mcllc mixtus potenter inlinitur. Alumen fciflum leuiter tritutn uel tunfum, uuæ fubditum prodeft. Chalcitidisfcripulumunum, turis fcripulos tres, caleis uiuæ denarium, mifyos, nardi, folq fcripulos biz nos, croci ficci, fcripulos duos, omnia tunfa amp;nbsp;cribrata in unum mifccbis, deque eo puluere in cocleari pofito uuam tanges, ter manc, ter ante balz i i neum,

-ocr page 110-

too nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MARCELL! DE M £ DTC A ME K TI S

néüm,ccftum expenens retnedium. Sali’s granum, pani's micam,car^ Amtdett^ni Bonem mortuum in phœntdo aHigabis, Si lino circa collum uuam dolend fufpendcs, Succo ucl befte caprifici in cocleari ponto nua optime fubz leuatur» Vrtica tenrur eiufque fuccus expreflus SC tepefadtusab eo qui uuam dolet falubriter gargarizatur. Lapillus qui in fpongia africana inuenitur phcenicjio obuolutus, linóquc ligatus collo fufpcndiz tur eius qui uuæ uitio laborat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Carmen ad uuæ dolorem quod

ipfefibiqui dolet prxcantet, SC manus fupinas à gutture ufque ad cercz brum coniundlis digitis ducenSjdicat.criffî, crafi,cancra(ï. quibus didtis rurz * fum manus à gutture ducat, SC ter hoe facial Laboranti uuæ diuturno la bore hæc cura fuccurrit. hirun'dinem uiuâ tcfla africanæ cochlcæ includes, ‘ eam^pheenido inuolutam, lino drcacollum fubligab{s,intra^ diem no/ ' num omni moleftia liberaberis, De uua paffa cliges granum quod unum intrinfccus nuclcum habcat,eumqucin phcenicio alligabis, SC bud/ bus,id eft, in regione uuæ inférés SC tcnebis, SC dices, uua uuam emendat, mox ipfum phœnidum fupra uertieem eius tcnebis,Si idem dices, en mep ter ipfum feceris, SC carmen dixcris, collo dolentis fubligabis. Rofx ficcæ partes duas, myrti partem unam, cum aqua mulfa dccoques, SC laz boranti de uua dabis garganzandum. Lenticulam, ficus Gccas,SC furfures , cum aqua mulfa decoqucs, SC pro gargarifmatio uteris ad u/ uam reparandam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Allium cum fale tritum, in cocleari adpofiz

Phyldüerium '“*” “^æ ’ i^^^bcmcntcr cam relcuat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AHq umbilicum quo gra/

na contincntur,acque ubi radices inhærent, cum ipfis radidbus in phœniz do conliga, SC laboranti de uua, luna feptima phyladlerq more fufpendes, Ouum exinanitumcomplctum uiua terra,lóco claufo fi' abfcondaz tur ab co qui de faucibus SC arteria laborabit, remedio præfenti fibifubz uenit. Olei ucterisquodfatisedt infufum naribustumorem arz tenarum reprend periculo fuffocationis cuincit. Fimum columz binum, ficus aridas, SC nitrum tundes, eâque mixta extrinfecus adpones. hoe medicamentum alpcriratem faudum mollit, dcftiHationcmt^ caftiz gat. Cocleæ terra tantum excufla, inlotæ coquuntur , dehinc trtz tæ cum pafld cretico aduerfum faudum molcftias hauriuntur» nbsp;nbsp;nbsp;Vt fau

dum duritiam lenias, medicamen facies tale, myrræuncias iir.crod une.r. tragacanthi uncias trcs,ammoniaci unciastrcs,mellis quod fatis fic.omnia hæc trita atque permixta rccondcs, SC parato certóque fubfidio, ad artcz rias crafliores SC ad difficultatcm uocis uteris. Ad tumores uuæ SC faucium reprimendos , gargarizari oportet tepidam aquam mulfam cum humore ptifanæ SC cum mellc decodtam . paffum quoque cum glycyriza 3uel hyflopo, ucl fœnogræco, uel lini femine dccoctum iuuac, nee non SC aqua maluarum illic incodtarum gargarizationi plurimum prodeft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bene opitulatur SC tomentum per fpongiam

adhibitum.

-ocr page 111-

LIBER VNVS.

loi

adhibitum ex aqua cah'da arteriæ amp;nbsp;faucibus,quas pattes poftea tégi opor tebit lana fuedda pura. Sedant tumorcs faudum amp;nbsp;uuæ perundtioz ‘PerunHionti ncs quidam,ut fucens de moris coclus in mcllis fpiditudinem. Item ma ftomAticte li punici granorum fuccus. Item uuæ acerbæ fuccus code modo dccodlus» prodeft amp;nbsp;Icntifd ÔC terebinthf, Ôi rhuS fyriacijÔi myrti ô: rubi, amp;nbsp;roGe fuez cuSjfi cum melle hæc omm'a decoquantunpruna quoc^ profunt matura, fi aqua in qua coóla fuerint,gargari2êtur, aut os ex ca eolluatur. hæc omnia profunt etiam anginam habentibus amp;nbsp;cætera uitia in ore nata effîcaciter eu rant. Non defînente faucium tumore profunt non folum fomenta molz liter adhibita faucibus atque arterfjs per fpongias aquæ calidæXcd etiam ca taplafmata uel fomenta de farinis.itaq; imponi oportebit qfdem partibus, farinam ordeaceam ex aqua pura,uel mulfa coCdam.ucl lini feminis larina, uel fœnogræci farinam fimiliter coólam. fed mirifice profunt pulli hirunz dinini pingues faliti,ucl rccentes afiï,in cibo fumpti,protinus enim omnem pracfocationem, SC tumorem faucium tollunt, uerum fi purare fauces uidez buntur, oportebit fxpius gargarisare aquam cum ficis aridis codtam, uel aquam mulfam cum fupra fcriptorum admixtione t quod fitantusfuez rit tumor ut etiam præfocari aut ftrangulari fauces uideâtur, aluum fubtraz here dyfierio oportebit,aut fanguinem emittere de brachio,uel fub lingua uenam præciderc. Thymbræ ex aqua coôlæ,uel aceti uapor,per arurt dinem ore receptus prodeft ad tumores oris,ói gutturis, amp;nbsp;faucium.

Origanum tritum cummclle impofitum ulccra ons purgat, nee patiz tur ea longius ferperc, codtum uero cum aqua SC arida ficu, atque adfidue gargari2atum,facitódadaliauitia,idcft Slt;adanginam,amp;linguam fideraz , nbsp;nbsp;nbsp;. tam quod genus morbi Græci paralyfin uocant. nbsp;nbsp;nbsp;Sorbitionibus uti oz ^^'”ƒ^'* portebiteosqui de nuaSd faucibus laborant,fa(ft{sexamylo,ptifana,ory/ ParAlyfn lin/ 2a, alica, farina triticea, faba alba,urtica tenera cum lade décoda j deinde g«« cum ex aliqua parte rclcuati fuerint, turn uti ouis forbilibus debent.

Ad uuas callofas SC nimium tumentcs, mirifica hæc compofitio eft, facit SC ad cætera faucium SC oris uitia, eft autem hæc:æris floris -X- ri. chalz citidis -X n-picis liquidæ cyathum.coquitur pix donee amittat odorem,dez inde adrjciuntur ei mellis cyati fex. atque iterum utraq; mixta inferuefcunt. poft hoc adrjeitur uini aminei fextarius, SC rurfum coquitur, ubi autem bez ne decodum fuerit,cætera fuprafcripta quæ ficca funttrita adqciuntur: itez rumi^ decoquitur medicamentum donee fit fpiftum uelut mel. RhuS. quo coriarq utuntur foliorum tenerorum colledorum æftate ,pr{ufquam fernen arbufculæ eorum habeant ■)(- xxiin.macerantnr in aquæ nitidæ co gqs tribus totidem diebus,totidem(^ nodibus, deinde exprefta folia abqz ciuntur,aqua in qua maccrata fuerant transfunditur in uas ærcum SC coqui tur donee in mellis (piftitudinem redigatur : oportet autem moueri aquam ipiarn rudicula, uel fpathomela æris rubri. poftea adrjei debent trita hæc.

i ? myrræ,

-ocr page 112-

loi.

mARCELLTDE MEDICAMENTIS

myrrrE,turis,nardi fyriacæ,cinnam{,ca(riæ,fingulorum denarq binu deinde bis terue feruefieri medicamentum, Si reponi in pyxide cuprea. facit ad oz mnia uitia qua:in ore nafcutur,K ad uuam,amp; arterias,amp; anginam,ó£ ad auz riculas ex quibus puris multum fluit,Si ad ueretra K ad nigredinem carbuz culorum, cruftas quoque Ói papulas omnes, Si maxime ea humoris uitia quæ in node concitantur expurgat.fed fl uctuftate medicamentum inarue rit, remittitur Si temperatur uino auftero bene calido. Remedium Cofmi medici ad anginam, Si ad omnia uitia quæ in ore nafcuntur, Si ad aures pure manantcs, Si ad carbunculos atque ad ueretra quæ nigredinem duxerint, Si ad cruftas. Si ad ulccra in pcdibus fubtrita caleiamentis : thus fyriaci % ir. myrræ -X- mr. caftîæ -X- ir. croci -X-11. mcllis atrici cyathos n, coquitur medicamentum lente in cinere calido,donee fpiftum fiat, reponi/ tur in uafo ærco. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Arteriace ad grauedines oris amp;nbsp;capitis,5v ad pleuriti

cos,2i per tuftem Gnguinem cqcientes.cóficitur fic,pa(ri crctici fextarq^duo dccoquutur ad tertias.dcinde admifcetur turis uidoriati duæ tertiæ partes, myrræ dimidia, croci una, tragacanthi denarius unus, gummis -X- r. pipez ris grana numero uiginti, glycyrizæ fucci -X- m. cariotarum pinguium fucci exemptis intcraneis -gt;lt; m. gummi Si tragacanthum in aqua mulfa maccraz tur. deinde utracp trita cæteris bene tritis Si leuigatis admifcentunpoft hoe globuli finguntur ad fabæ magnitudinem quos fub lingua tenen oportet, amp;nbsp;quod de his liquefadum fucrit ftatim deuorari.hæc compofitio facit ad omnia arteriæ uitia amp;L thoracis,SC ad uocis interceptionem. nbsp;nbsp;nbsp;Compofiz

itomatice do quæ dicitur ftomatice,facit ad tonfillas Si uuas tumentcs, amp;nbsp;ad uulnera

6i ulccra in auriculis uctera,excepta ex libris Ptolcmæi regis,qui Euergetes appcllatus cft,accipit hæc, fucci ex moris radiai in foie codi s, unû femis, glycyrizæ fucci ^ ir.corticis lycq -X- s.myrræ troglodyticæ -X-i.alu minis fif/ fi -X-1. nardi indici •)(■ s. mellis attici cyathos nu. uini malei cyathum i.quæ arida funt feorfum teruntur,ÔC in unum cum uino temperantur.deinde paf fum his admifcetur,ÔC coquuntur omnia in cinerc calido,donéc mcllis fpifz fitudincm habcant.non oportet autem ignorarc, utiles effe arteriam imbez cillam habentibus geftationes, deambulationes,corporis uociftp excrciraz tioncs,contraria autem balnea, SC omnia quæ uidentur caput implerc, ucl humores excitarc. Vuæ amp;nbsp;faucium dolori,fimus agnorum priufquam herbarn guftcnt in umbra arefadus SC confridus atq; cmplaftri more adz pofitus medetur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Succo codex acu transfoflæ inlita uua fanatur,ita

ut ipfa coclea in fumo poftea fufpendatur. Vuæ deftillationi quæ oz mnibus ferè periculofa eft ( nam SC phthifin, SC fyntexin,óC alias molcftas ualitudincscrcat)profunt porri fediui folia non coda fine pane adfiduc manducata. Oleum calidum ei qui de uua SC artcrqs laborat,eunti dor mitum in cerebrum SC in aures infundi utile eft. Vuam toto anno non dolebit qui cumprimum uuam uidcrit procedentem, finiftra manti

-ocr page 113-

LIBERVHVS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÎOJ

digtco mcdicinaUSi polliccgranumuulfum fic transglut{crit,utdcnnbus non contiagat. Stcrcus caballinum rcccns colliges Si in furno calez facies, tunc oleum medio capiti infundes contra uuam, SC fic ftercusprxz didum in panno ucl in lintco fpiflb capiti fuperligabis in nodlcm.

Frumenti grana fuper candentem tcgulam poncs Si difpcrgcs ca, 52 cum uideris ex his humorem nigrum exire de codeario colliges, Ôi fubinz de uux adpones, ftatim remediabis. Ad fauces 3i arceriam impcz ditam , remedium utile ßc.croci drachmas oóto, nardi drachmas duas, fchceni anthus drachmam unam, amyli drachma i.s. rofx lèminis dracht mam unam , mellis actici cyathum unum, cum tenuiiTtmo puluerc fpcciez rum fupra ditdarum mifcebis,quot; SC decoqucs tenuiter, SC ad peruncHonem faucium uteris. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lacbubulum rcccns mulfum Si lento igne calcfaz

cflum gargarisatumque arteriam conftriólam infufo catarro,SC fauces cxaz iperatas, priftinx fanitati reftituta perfanat. Vuæ dolend SC deftillanti medicamentum prxfentancum, fic: gallæ rufæ femunciam, aluminis fcifi fi fcripulos ix, myrræ pinguiflîmæ fenpulos. ix. cunicularis herba: aridx fuper mundam tcgulam combuftxcincris femunciam, hxcomniaintez nuilTimura puluerem redacila, Si in unum permixta feruantur uafo uitreo, SC per triduum codcare femiplenum ieiuno, SC bene digefto intra os infez ritur, ut uuam contingat SC inlinat. Caufticum ad uuam penitus CM^àc4 minuendam ucl confumendam fic,fœniculi drachmam i.calcis uiuæ dradi mam i. aphronitri drach. n. chalcanthi drachmas rr. ioni drachmas ir.con tufa hxc SC in puluerem rcdadla pcrmifcc,SC fubige cum cincre lixiuq ficulz nefSC impone ficcum ita ut hæreat uuæ ucl faucibus. Raucis SC graz uedini uocis plurimum prodeft, tragacanthum fi fub lingua diu teneatur, aut piper, SC paulatim faliua quæ collecta fuerit forbeatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Raucus

fioua incoóla recentia fingula per triduum ieiunus hauferit ftatim remez diabitur, Raucis fi in balinco dament SC aërem calidum intra fauces recipiant, fatis utile eft.olcum quoq; uiride in ore tepidum teneant, SC adfiz ’^^^ g3fgari2cnt,etia in balneo plurimu prodeft, Ad uocem darificanda radicê edulcm quæ incoëla mâducatur,cu mulfo coque, SC deinceps ipfum mulfum bibe,SC radicê ipfam maduca. Ad uua deftillanté platani pilula quam fingulareminuenerislino traieëtam fufpende collo laborantis.

Vuam caniculatam SC codeam germanâ conbure SC contcrc, atqj ex eo pul ucre mixto,pollicc fummo uel certe codeario, uua ieiuno tange per triduu.

Herbæ cymbalitis radieem ante folis ortum colliges finiftræ manus diz gitis pollicc SC mcdicinali in nomine cius qui uuam dolebit,SC licio conligaz tam collo cius fufpende, Picem möllern cerebro cius impone qui uuâ do IcbiCjSC præcipue ut fuper limen ftans fuperiori limiti ipfam picê capite fuo adfigat. Aa dolorem uux feribes in charta,SC collo laborantis in lintcolo fulpêdes, formica fangumc nó habet nec fel, füge uua ne cacer te comedat.

i 4. Araneara

-ocr page 114-

to4. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MARCELL! D E ME DI C A ME N T ! S

Araneam quæ furfum uerfus fubic amp;: texit prendes, 62 nomen eins dp ces cui medendu cht,amp;: ndiKics,nc cito fubeat uua eins quem nomino quo/ modo aranca hæc furfum repit amp;nbsp;texit, turn ipfam araneam in chartam uir ginem lino ligabis,lt;X colio laborantis fufpendes die iouis, fed dum predes araneam,ucl phylaólerium alligas,tcr in terram fpucs. Medicamen canfticum ad uuam fine ferro tollendam,de quo etiam ifchiadici curantur,' cakis uiuæ—i.faponisalbi pilulastres, finopidis hoceft minfj,modicum,li Ltxiuium co/ ^*^’^”’ unde operantur coadtiliarq aliquantum,in ununi mifcebis hæc, 02 tidiUanorum t^oagitabis diu, 02 repofitum habcbis,ut cum opus fuerit utaris. nbsp;nbsp;nbsp;Dcfcri/ ptio trochifei plurimis rebus fatis utilis ,id eft, ad uetuftas tuffes 62 reuma/ ta,quç in arterqs confurgant,ad paralyticos,ad eos qui ex incommodo tre munt:ad ueficam,ad hydropicos,ad opifthotonicos, ad pedu fubitos do/ lores ucl grauedines,ad longas uikerum caufas uel dolores, ad phthificos, ad inediam,ad Iienis,ad hepatis,ó2 ad inteftinorum dolores,ad duritia quo que hepatis rcfolucndam, ad partus extrahêdos qui ante maturitatem fuc rint enccati,02 fi quid poft partum refederit euocandum,quod medicamen ^utycUdnus ^^^ ^b Ëutychiano archiatro primum traditum fertur,cuius defcriptio ta/ Archidtrus lis.ftyracis ^. iiii.iris illyricæ denarios. iiii. hyofcyami. % i. opopanacis.

«X- ini.myrræ troglodytidis-Xnii.refinæ terebinthinæ X-aLpipcris albi -X xn.aphronitriXXLopqXxr.galbani-X-nn.hxc omnia diligétiffime tun fa cribrata 32 trita,ut permifccrr interfe poftnt, aqua nitida in unu colliges, ita ut ftyracem 32 galbanum feparatim ante contundas,quæ fimul confula aqua colliges, 32 trochifcos ad menfuram oboli facies, 32 cum necefiarium fuerit ex aqua calida bibendos dabis,cum cyathis tribus tcrnos,pro ut çtas aut uirtus fuerit.

AD ANg'iNAM VEL S Y N A N CH E N, E T S T R V M A S, ET parotidas, 32 rcumata, 32 glandulas, uel tonfillas, 32 ad ea qua: faucibus hæferint cuocanda,remedia rationabilia 82 phy/ fi'ca diuerfa de experimentis. capvt xv.

Ldlercyrendi cum

In G i N AE prodeft fanguinisdetradlio, cucurbitarum adhibi ^tio, cæteraqp auxilia quibus medici efficacius utuntur, medica/ mêta aut fimplicia hæc reclc faciunt. lafcr cyrenaicum aqua diz ..^.».É^^gJlutum craftius per pinnam faucibus adhibetur, uel cuphorbiu aqua dilutum fimiliter impofitum, compofitionum autem hæc funtapta, fellis taurini,falis,aceti,mellis,olei ueteris, æquas partes in unu mifeeri opor tet,82 cum opus fuerit pinna perfricarc fauces diutius laborantes. Item bene facit 82 hoc medicamentum compofitum fic.gitfrióli Xn.pyretri Xr-fagapeni uidloriati pondus,trita hæc cum melk miicétur,82 ita faucibus ad hibentur. Facit bene 82 medicamentum hoc compofitum fic.fellis tau/

rini X n.fucci cucumeris filuatici X l eachryos 82 mifyos animati X fingu/* los.

-ocr page 115-

LIBER VNVS.

10?

los.mca Îixc mène admixto reponuntufjcum opus ed aqua tepida diluun tur,ÔL fautes exjndepcrungunturjCoguntufep inde quam plurimum deuo/ rare qui faudum dolore uexantur,foïuit enim uentrem Ói ita uehementiflïz meprodeft. Itembenefacitóihocmcdicamentum.hirundtninorum pullorum exuftorum cineris -X-1 • hyflopi ■)(- r. nitri ^ i. piperis denarq fez miflemjaferis -X-ii. hoc medicamento amp;nbsp;fepius fauces 5^ preHius fricari oz porter. nbsp;nbsp;nbsp;Multis SC hoc profuit medicamentum.cofti, oprj, anefi, fchœz rii, caffia: rufe, fingulorum denarios binos, git denarium unum, amomi uiótoriatipondus,afariquodeftfemen,^ii.aiuminis fifli-X- r.gallæquod GilixmeH» eftmedium magnitudineciceris pilulasnumeroquinq^jCrocidenariosu. lt;i^intertuipy crocomagmatis uidtoriati pondus, myrræ uióloriati pondus, ariftoloz/**^** chiæGræcæ denarios iiii.cinnami denarios tres, hirundinum filueftrium exuftorum pullorum cineris denarios v. nardifpicx uióloriati ponduSjmel le attico defpumato comprehenduntur hæc omnia diligenter trita:cum au tem opus fucrit reparari hoc medicamentum, adfeietur quod fatis crit ciuf dem mcllis SC fic fauabus inferetur. hoc LiuiaAugufta femper compofiz turn habuit, SC reconditum in uafculo uitreo, facit enim mirihec aduerfum anginam SC fynanchen. Medicamentum ad anginam quod dez uoratur quantum digito uno tolli uel eolligi poteft, componitur ex hisgt; rhusfyriaci denarij femiftem, hyflopi tantundem, cæparum cypriarum : capita tria, lafcriscyrenaici quantum erui granum eft, uini bene odorati eyathos tres.cum uinocepæita teruntur utfoluantur,deinde mittuntur inuasæris rubri atque adr)ciuntur cætera, SC coquuntur ad mcllis craftituz dinem.hinc dabitur bis uel ter digito Üngcre ci cui medendum eft.

Ad fynanches moleftiam, SC faucium dolorem pcriculofum, effiz cax medicamen, conficitur diligenter, SC reconditum in præfidio habetur, lus in quo hirundinum pullicodli fuerint accipitur tepens, SC intra fauces continctur, atque aliquid inde transmittitur. Sed præeipuc contra fynanz then prodeft, fi hirundininos pullos uiuos in nido prcndas,8C uiuos incenz das, Ut puluis ex his fiat, die iouis, luna uctcrc. fed obferua ut inparcs in nido inuenias,6C quanti fuerint exuras.horum in calida aqua puluercm biz bendum dabis,ôC de ipfo pulucre digito locum fynanches ab intro continz ges, miraberis remedium,fed inlotis manibus remedium facies.

Rutam,allium,lafcr,xquali menfuta trita,fiexuinogargariser qui fynanchen patitur,certum SC prüfens remedium fentiet. Præz cantabis ieiunus ieiunum, tenens locum qui erit in caufa, digitis tribus, id eft medio,pollice,ac mcdicinali,rcfiduis duobus eleuatis dices;exi hodie na ta,fi ante nata,fi hodie crcata,fi ante creata, hâc pefte,hänc peftilentiâ, hue dolore,hune tumorê,hunc ruborem,has tolles,has tonfiilas,hunc panumgt; haspan{culas, hanc ftrumam, hancftrumellam, hanc rclegionem, euoco, cduco, excanto, de iftis membris, medullis. Ad tonfillas herbx quæ . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lingua

-ocr page 116-

loç


MARCELL! DE MEDICAMENTIS


lingua bubula dicitur radix, circa collum inligata plurimum prodeft.

Gladioli folium medium diuifum,amp; in fimilitudincm coronçin fe conez xum,ac pro torque circa collum habitum, tonfillas fedat» nbsp;nbsp;nbsp;Pruni arboz

ris folia ex uino dccoda amp;nbsp;gargarizata tonGllas molliunt. nbsp;nbsp;nbsp;Turis manz

naôêmyrra amp;nbsp;cinnamomum amp;nbsp;galbanum æquisponderibus fcparatim / ad leuitatem contufa,cribrata(^ ÔC cû refina terebintina ceraep decoéta pluz rimum,atq; emplaftri modo adpofita,fananttonfillas. Si adipe Icoz nina tonfillæ interius pcrungantur,eodem die fanabuntur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lac capriz

num uel bubulum,uel ouillum recens muKùm dum calet, uel etiam calefa/ (ftum gargarizatum,tonfillarum dolores Si tumores cito fedat. Plantaz go uel eius radix diligcntiffime contrita, cum axungia uetere impofitain panno uel linteo,prodeft anginæ,uel tonfillis. Cyclaminis fuccum amp;nbsp;mel lycium æquis portionibus mifeebis amp;nbsp;eo gargarifmatio ad omnia faux cium uitia potenter uteris. Pulticulam ex alica facies,in quam capita porrorum contufa mittes, amp;nbsp;fimul dccoqucs,amp;deinde colabis, amp;nbsp;forbitioz VfwUfub ”^ ^^ contra faucium moleftias cum uolueris uteris. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Si quis gnllum

Ungud manu contriuerit, Si ad tonfillas uel fuas uel alterius tenens ter adplicuerir, tadlu illo tumorem fanabit. nbsp;nbsp;nbsp;Tonfillis rencs uulturini aridi in mclle triti

uel decoóli, mirum remedium præftant,fi pro emplaftro adponantur.

Cæpælongæconditoriæ fucco,adieólo melle permixto,intcriora faux cium pertradtantur, quo fadfo angina laborantem à pcriculo liberabis: refina quoque ucl liquorecedri arboris angina adfiduepcrundlafanatur.

Myrti foliorum fuccus gargarizatus ucl etiam tranfmiHus , anginæ pluz rimum prodeft. Myrram concritam ex aqua tepida conftanter abforz bendam dato ei qui anginæ pcriculo laborat, ftatim eum liberabis.

Hirundinum combuftarum ciniscum melle attico mixtus/aucibufdp inditus,Si anginam reprimet, Si ulcera fi qua arterps inerunt contada purz gabit fanabitep, 1 aurinum fel mclle permixtum. Si extrinfecusfauciz DUS adpofitum,ucl pro unguine indudlum,anginas efficaciter fanat. Idem præftatSi caprinum fel fimiliccr adpofitum. Si fubira angina ita fauz ces præfocabuntur,ut nullum auxilium celeriter inueniri poffit,ferro quam acutiflîmo ex ucnula quç fub lingua eft,in parte finifl:ra,quç ftatim de hoc morbo pallefcit, fanguis emittatur,continuo fubuenietur. nbsp;nbsp;nbsp;Herbæ pro

ferpinalis quæ dracontion dicitur,contritæ fucco admifceto falfam aquam Si olei parum,atque inde linguam Si quæ funtcirca linguam Si fauces perz fricato,donec uomat cui medebere, cito fanabitur. Alumen tritum ex pofca gargarizatum,anginæ molcftqs prodeft. Lini fernen Si anethum cum fale Si oleo Si aceto dccodtum, bene contra faucium dolores gargariz zabitur. Nucis iuglandis nuclei triti cum ruta Si oleo impofiti, laucibus profunr. Ruborum caules teneri teruntur fuceufep corum expreftus Si in fole coagitatus donee fpidetur ad craftitudinem mcllis, ab interiore parte faucibus

-ocr page 117-

L Ï B E R V N V s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1'07

faucibusSî gingiuis inlitus, plunmum prodeft. Pullus hiVundinis filuez ftnSjUel melius Ïï ripariolæ, certè ctia domcfticx,aflus uel elixus comeftus, anginam uclocilTimc certiffimeep fanac. adco ut hominem ah hoemorbo per totum annum tutiflimum præftet. Ad paroridas fedandas, alpha deli herbç radix inuoluta lana fufea,SC circa collu fufpéfa,remedio plurimu erit. BraiTieç dirpes fiue dipites arefaélx uel conbudxjóC in puluerê reda ólf,SC cu axungia uetere fubaôtæ,atcp emplaftro alutario parotidib.inpofi tx,fatis profunt. Lupino emdo deme folliculos atq^ ex eo farina tenuiffi ma facito,qua melle fubalt;da,uice malagmatis parotidib.adponas,cócinu9 dolores tumorefep fedabis i idé prædat SC cu aceto decodtus fimilitcrcp ad/ pofitus. Herba uerbena cu plâtagine in orc cotrita,adic(do modico falls pro emplaftro adpo(îta,parotidas mire difcutit:quas eu apcrucrit,detralt;fto . falc fola côtrita SC impofica, ederiter fanabic,nec cicatriccm magnam faciet. Noeftux iecur diligéter feruatû,atcp ex unguêto nardino trito auriculis fub inde infufumjCelcriter paroridu uitiu omneperfanat. Oftrei reftarû eobu darum cinis cum mellc impofitus parotidas cito foluit. Aqua marina te pida uel ex marino fale infecta, parotidas fpôgia prius duc,turn calcem eu axungia uetere fubactâ inponito,confeftim fanabis. Spumæ argent! p .1. olei ucteris p.ii.falisammoniaci p.ir.galbani p.ii.fimul hçcomnia permilz cebisjita ut fpumam argeti in oleo dccoquas ufq; ad eralTitudincm mellis: turn adijcies falcm,SC poncs ut ferucat.item galbanum addes ÔC rurfum po lies ut ferueat. poftea fimul omnia eolabis ÔC recondes, ÔC cum opus fueric more emplaftri miro reipedio fedandis parotidibusuteris. nbsp;nbsp;nbsp;Vitium ex/

uftarum cinis cum ccra SC refîna paribus ponderibus adpofîtus parotidis prodeft,fed unà dccoélus. Stercus columbinum tritum cum farina oc dcacia ex mclle fubaedum SC calidc adpofîtum,nafcêtcs parotidas compriz mit. nbsp;nbsp;nbsp;Adcps urfîna pari pondéré cum fcuo taurino ÔC cera permixta at*

que adpofîta,parotidibus mirum remedium eft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pingue laridi quod

inter cutem ÔC carnem macram eft,fî parotidibus adponatur, ÔC illic ligetur, cito fanabuntur. Mus araneus fî in orbitam incidcric,naturali fato illic detentus emoritur.hunc illic inucntum,argilla, aut lintco, aut phœnicio in/ uolue, ÔC ex eo ter circunfcribc parotidas,quç in corpore fubito turgebunt, mira ccleritate fanabis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Maluæ radice lino uel licio traiccla,aut arz

nogloffæ,id eft plantaginis radice fîmiliter collo circundata ftrumas fanari manifeftum eft. Mentaftri fuccus cum uino gargarisatus fre/ quenter, ftrumas tumorcfque difeutiet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Farina hordeacca, pix li/

quida,cum cera ÔC oleo mixta pcrcoôla^,adic(fto pucrili lotio fubacT:a,mo re emplaftri inpofîta,ftrumas utilitcr fanabit. Galbanum inpofîtum fuz per ftrumas facile eas difeutit .idê præftat ÔC fal ammoniacus adpofîtus,uel denfîore liquore inditus aut inlitus. Côtra omnes ftrumas ÔC feeminis ÔC manbusutililfimum eft, fî cor lacerta: uiridis lupino argenteo elaufumin

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;collo

-ocr page 118-

log nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«ARCELCl DÉ MEDIC A MENTIS

collo fufpenfum femper habeant. Fei bubulum uel caprinum ad inagt; pientes ftrumas optime facere expérimenta docuerunt,nam pœnituscreG cere non finentur, fi eo adßdue tangantur» Caneri fluuiales combufti triti amp;nbsp;cum melle adpofiti ftrumas difeutiunta'dem præftant Si teftç echino rum ex accto tritxôCadpofitæ. • nbsp;Si uoiueris explorare utrum ftruma fît

loci illiusqui tumebit,antequam medicinamadhibeas lumbricum terrez ftrem ad tumorem adplica,ÔC poftea fuper folium ponctfî ftruma eritjunv bricus terra fiet: fî non erit ftruma, integer arque inlæfus permanebir Sepiæ tcfta minutiftime contufa cum axungia uctere fubadtaôi impofîta, ftrumis medetur. nbsp;nbsp;nbsp;Nafturcium cum alumine contrituminlitum uelim

T dlpdntm pofîtum, ftrumis opitulabitur, gt;nbsp;Talparum capita recifa cum terra fua quot;P‘^ contunduntur, Ô£ pro emplaftro adponuntur ftrumis ,'utiliter profunt,ob quod paftilli inde fadi in pyxide ftagnea reponi debcnt, ut prçfto fînt eu opuseft, nbsp;nbsp;nbsp;' Calx uiua cum refîna liquida ÔC adipe fuilla fubaéla. Si addi

to melle impofîta, ftrumis mire medetur. nbsp;nbsp;nbsp;Vngularum equinarum ex/

uftarum cinis cum oleo impofîtus ucl inlitus ftrumis medetur. Acu offea id eft fpieulo try go nis quç paftinaca dicitur,ftrumam fepius punge: ftatim arefcit. nbsp;nbsp;nbsp;Ad ftrumam fedandam buxi tencra Si cicutam teres uel cótun

des,ói cumaxungia fubigcs,ÓC in panno tenui indudlum medicamen adpo nes. lt;nbsp;Virgulas teneras buxi, manipulum tenerumurticæ unipecia: in ollam rudern bifcxtialcm cum aqua mittes, amp;nbsp;ad medias decoques.poftea de aqua ipfa dormitum eunti ftrumofo calidum quantu pati poftit forben dum dabis,non tranfmittendu, fed ad eum locum qui dolec intra os tenen/ dum.quanto auté diutius aut calidius tenuerit,tanto citius fanabitur.fufficit autem ut ternas forbitiones fîngulis noctibus intra os teneat. nbsp;nbsp;nbsp;Medica

men ad fauces curandasfîcrutæ a vir.mentæ femunciam, folrj ftmunciam anethi tantundem,apq idem, coliculi feminis idem, cucurbitæ amp;nbsp;marrubq idem,teres diligêter hæc omnia amp;nbsp;permifcebis,ôi cum opus fuerit fauces in/ de tanges. Item puluerem ad idem,uel qua: intra os dolent,conficies fîc. pipcris — i.folq—i. fpicæ nardi 9 xn. myrræ a xii. cofti 3 xn.caflîç fifta Lx 3 xn. aloes 3 ini. guttxammoniaci — 1. dadlylorum ofta exuftorum 3 X11. falfarum fardarucapita trita 3 xir. rutx feminis 3 xn. mentæ 3 xir. pulegq 3 xii. anethi, apf),coliculi,cucurbitæ,marrubqfcripula duodena.o/ mnia tundes amp;nbsp;cernes,6ó quæ urenda funt fupe. teftam combures amp;nbsp;teres, atlt;^ in uafo uitreo repones, amp;nbsp;cum opus fuerit fîcco co uteris. nbsp;nbsp;nbsp;Ad fy/

Synanche nanchen remedium fîc.cuniculum uiuum in olla rudi combures,^ pulueré de ipfo cum cofto amp;nbsp;folio æquis ponderibus mifcebis, amp;nbsp;fîc in potione plc num cocleare de hoc puluere cum uino dabis,atqj etiam fauces inde perfriz cabis. lt;nbsp;Caput uiperæ linteolo conligatum, collocp fufpenfum, tolles optime fànat,aut prohiber innafei. nbsp;nbsp;Lac caprinum cum malua Si exiguo

faledecodtumgargarisarum^ tonfillis prime medetur. Menarumfal/ . . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;farum

-ocr page 119-

LIBER VN VS. *

gt;09

farum uftarum de capitibuscinis ex mclle inlitus faudbusangina cobibet.

Aqua in qua mus codtus fuerit,aducrfum anginas falubriter infeio pro/ pinatur. nbsp;nbsp;nbsp;Caninæ cutis corrigium ter collo circundatum, mire anginam releuat. Multipcdes cutioncs qui in ftercorc nalcuntur, quicp contadli in globuiis complicantur,adicdta tertia parte refinæ, ualidifTime triti Si ma lagmatisuice impofiti, incipientcs parotidas aperiunt Ôdexpurgant, matu/ ratas ucro perfananr. Axungia uctus cum tefta uaG falfamentarq conz , tufa fubacT:acp Si adpofita,colleâionem parotidum laudabiliter difeutit.

Vulpinis tediculis rccentibus parotides pcrunclæ, cito difeutiuntur.

Muricum teftæ uruntur, earumep cinis cum mellc parotidibus falubri/ ter inponitur. nbsp;nbsp;nbsp;Fimo capræ axungia uetus permixta ÔC fubadla, atcp uc cmplaftrum adpofita, parotidas perfanat. Calcis floris (cripula iir. allq (picas duas cû axungia tundes Si imponcs parotidibus malagmatis more.

Nafturcium cum lomcnto contritum fanat ftrumas, etiam marrubium cum adipc mixtu adpofitumep prodeft. Exulceratis ftrumis muftelæ fan guis redte inlinitur, uel ipfa in uino decoéta falubriter imponitur. CoX clex quæ falinis inherent, cum teftis fuis tunfx ateg inpofitæ ftrumis effica citer profunt. Talpæ cinis ex melle inlitus ftrumis,uel iecur eius inter ma/ nus tritû adpoficu,plurimû prodeft. nbsp;Scrumæ optime medetur radix uer c^^^^c)foruin benæ ß cam tranfucrfam refeces,extremamt^ eius partem laborantis collo quot;jn^r^toru^ fubncétaSjpriorê aut parte in fumo fufpêdastarcfcéte enim ca,ftrumæ quo tnUo que ficcabuncur,Si omnis earu humor arefcet.cü fanus fuerit qué curaris, ß tibi ingratus extiterit,utrâqj parte in aquam conrjcito,ftrumæ renafeentur.

Vrticæ radices eu aceto codlæ c5tuGElt;^ ac fubadlx manibus tepidç ira/ ponuntur,incipientcs ftrumas cotinuo côprimunt.hæcaûteura non folu dt (cutiet prorumpêtes ftrumas,fed Si maturas ita aperict ut omnib. radicibus penitus extradais, ad certiffimam fanitatem fine ulla cundtationc perducat.

Adeps caprina eu calce fubadha Si appofita, ftrumas ftatim dilToluit SC fanat. Lupus marinus,id eft pifcis tantç efficaeix eft aduerfum ftrumas, uc ad quamlibet partem corporis admotus,ftrumarum uicium omne perfa net. Aduerfus languorem faucium expertum medicamen hoc facies, pi/ pcrisalbi—i.naporüfeminis—ini.rutæ uiridis 9 vi.abfynthrj gallici 9 vr. laferis optimi 9 vi. meUis optimi fcxtarium.de his tritis commixtis in unu, coclearium plenum dabis ieiuno uorandu,uel fauces inde cotinges. Aprj feminis quantum tribus digitis c5prehendas,tantundem Si falis, Si finapis alexandrinijadrjcies rutx quoq; uiridis pufillum,addes Si allq fpicas v.hçc teres diligenter. Si adiunges aceti boni quartarium,ÔC dabis bibere ex aqua calida,fi iam per dolorem faucium manducate non potent. Adipis ucte ris—.i.cuhs grana iii.laferis grana in.fatureiæpufillum,allrj (picas Xi.tcres Si calefacies ßammula tenui, atœ inde collum eius Si fauces diligcntiffime perfricabis qui de talibus laborabic. Remedium ualdc certum Si utile k faucium

-ocr page 120-

ho


MARCEtLl DE MEDICAMENTIS


faucium doloribus fic.fcribas in charta hæc.

£i^Of/'Tpilt^gt;i)^vno^ TOKVCtJinff Kott TX^ttfu^^s «hiny quot;TismvieJhy» zSoiv ßi o^yvi vi^T^^'ay vaii^’'T«'^t quam chartam in phœnicio obuolutam lino conligabis^collocp fuipendcs, mcmincnscp ut mundus hæc facias, amp;nbsp;ne tertia manu fcriptura tangatur.

Gallam tunfam Si cribratam atq; alumen utrumq; æquis portionibus fumes,Si prius in oUam nouam mittes,Si mel bonum atc^ alumen utrunc^ adrjcies. Si in unum decoques,atq; inde orificia geufiarum Si fauces intrinz fecus perfricabis. Vettonicam,argemoniam,uerbenam, rubum, fez tiecionem,mentam,cucurbitam ficcam,hinc amplius mittes fardæ caput aß (atum,piperis modicum,teres hçc omnia diligenter Si mi(cebis,6i fie etiam per pinnulam delicatam faucibus inferes, mire hoc remedio carbunculum amp;nbsp;quidquid mali intra fauces erit curabis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Olei boni cyathum unum,

Si fuccinum uerum,in ollam nouam mittes atc^ ad medias decoques. deinz de fuccinu tolles Si combures Si teres Si puluerë eius in oleû fupra feriptum mittes,Si unàiterum diligéter teres,atqj inde tollibus quotiens opus fuerit adponcs,experieris magnu remediu. Ad parotidas conuenit nodhuæ ce rebellu butyro mixtû adponi,difcutit enim ferè eas fine dolore Si moleftia: oportet autem per aquam marinam feruentem,nouisfpongfjsillicdemer fis,Si linteo uel fabano intorco,utrincg expreffis,uaporare eas, acq; ita obliz nire hoe medicamentum, fuperep tegere ïana fulphurata totam maxillam. Bene difcutit parotidas iris illyrica cótufa coólaex pafTo, Si more cataplafz matis farinç hordeaceç,calida bis uel ter in die inpofita. Difcutit Si hoc mez dicamentu parotidas antequa fuppurent,quod conficitur fic. fpumæ argeti p.ii.ceruflçp.i.falisamoniacip.i. çrisfloris p.i.acetis.r.oleiueteriss.ii.fpu mam,cerufram,fale,per fe Si cum aceto terere te oportet mortario marmoz reo,deinde oleo admixto traqcere in caccabu amplu, ne extra effundatur. Si ad igne ponere,efferuefcet enim ualde.cu hçc fupcr ignem pofita habuez rint emplaftri mollis temperatura,deponi oportebit caccabu: cum uero dez fierit fernere,paulatira afpergcre æris floré,Si mouere fpathula medicamen tu,ne extra fundatur,6i rurfus coquere donee habeat emplaftri Ipiftitudiné debebis. Ad ftrumas benefacit radix cueumeris filuatici coda ex aqua mul fa Si trita,atc^ ita inpofita.hibifcum quoq? eodem modo codû Si inpofitû melius facit» Marini lepores oleo ueteri inicdi benefaciût difcutienais ftru mis,fed cu ipfo oleo in plumbea pyxide clufi,qua dieb.xl. diligenter alligaz ta oportet haberi.poftea ex eo pinnula oblinendæ funt ftrumç,fuperc^ eas pellis lanata non nimiu tonfa,tegcndi gratia inponêda eft.præcipi aût opor tet, ne quis hoe medicamento manus inquinet, aut inquinatas priufquam bene eluerit, ad os referat. Ad ftrumas,Si ad duritias mammarum,mß rifice facit hoc medicamentum,antequâ fuppurcnt,Si poft fuppurationem nihilominus utile eft, accipit ha:c. olei ueteris P. i. fpumæ argenti p. unum,

-ocr page 121-

LIBER VN VS» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»I

gallx fynaeæ p.n.mannæ p.r,êCunciafn,galbaniP. r. enm oleo coquitur fpuma donee ceroti fpiffi habeat temperaturam, deinde admifcetur ei gal strumie la, QL fecundum hanc manna. cum emplaftri habuerit fpiffitudincm,tolli/ lurabigni medicamentum, K cum deßerit fernere pauladm galbanum mifeetur : deindelinitur inaluta cum opus eftadponi, tertio uel quarto die loluitur, (î non fuppurauerint ftrumætfedfi apertæ fuerint, hyeme alternis foluctur, æftate cotidie. nbsp;nbsp;nbsp;Malagma ad ftrumas Si ad omnem

^duritiam relaxandam mirificum, fic: reiinx terebinthinæ p. n. ceræ feliz p^.^^^^^ bram , propolis quam quidam ceram facram uocant p. i. galbani cerafdem p. i. olci ucteris felibram, hæc omnia cum oleo ad ignem liquefieri 0/ f»ortet,amp; poftea mifceri uifci de quercu p. 1. xiphq radicis quod nos gladio umappcilamus.p.i.feculæputris.p.i.aphronitrilibræquadrantcm, opo/ Fcf«U panacis p j. hæc omnia ordine quo feripta funt trita cribratacp in cacabum conqciuntur, opopanax oleo diluitur SC foluitur, ubi temperatum eft mez dicamentum, manibus fubigi tur, linitur cum opus eft aluta, amp;nbsp;fic adponiz tur. Gland ui is facies remedium fic:farinam,mel,crocum amp;nbsp;caricas,fimul GldnduU mifee SC contcre atq; unum corpus facito, SC ita linteo inline, ôi fuper glanz dulas pone. Carmen mirum ad glandulas fic: albula glandula, nee doz deas, nee noceas, nee paniculas facias, fed liquefcas tanquam falis in aqua: hotter nouies dicens,fpues ad terram,SC glandulas ipfas pollicc SC digitó medicinali perduces, dum carmen dicis,fed ante folis ortum, SC poft occaz fum, facies id,pro ut dies aut nox minuetur. Glandulas mane carminaz bis, fi dies minuetur,fi nox ad uefperam: SC digito medicinali ac pollicc cóz tinens cas,dices:noucm glandulæ forores, oóto glandula: forores, feptem glandula: forores, fcx glandulæ forores, quinque glandulæ forores, quatz tuor glandulæ forores, tres glandulæ forores, duæ glandulæ forores, una glandula foror, nouem fiunt glandulæ,oólo fiuntglandulæ,feptcm fiunt glandulæ, fex fiunt glandulæ, quinque fiunt glandulæ, quatuor fiunt glâ dulæ, très fiunt glandulæ, duæ fiunt glandulæ, una fic glandula, nulla fit glandula. Ad ca quæ faucibus inhærebunt remedium, fi os aut arifta hæferit gulæ, uel ipfe cui acciderit, uel alius, confeftim ad focum adeurrat, SC titionem uerfet, ita ut pars eius quæ ardebat forinfecus emineat, ilia uez ro quæignicarcbatflammæinferatur, conuertens uero titionem ter dices remedii gratia te facere, uti illud quod hæferit in faucibus tuis,uel illius que peperitilia,finemoraSCmolcftia eximatur.hoc inter certiftimaremedia fubnotatum eft. Herba appellatur uincaperuinca, ex qua fi fauces obligaucris dormitum eunti eius cui aliquid ex his inhæferit, mane fanus confurget. Omnia quæ hæferint faucibus hoc carmen expeUet: Heilen vinedper/ pcofaggeri uome fipolla nabuliet onodieni iden cliton. hoc ter dices SC ad «'«‘^lt;‘ fingula expucs. nbsp;nbsp;nbsp;Item fauces quibus aliquid inhæferit confricans,dices: '

xi exucriconc, xu,crigrionaifus fcrifumiouelor,exugri concxu,grilau.

i Side

-ocr page 122-

nt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MARCELL! DE M E D I CA M E N T I S

Si de pifcc os faucibus hæferit, fpinam mediarn eiufdem pifcis infnnz ges, amp;nbsp;aliquam partem ex ea pollice amp;nbsp;medicinali digito fuper uerticem ez ius cui os uel fpina hærebit adponcs, fed utilius erit fi nefcienti id facias.

Ad os, fiue quid aliud hæferit faucibus, hi uerfus uel dicendi in aurem eius qui offocabitur, uel fcribendi in charta, quæ ad collum eius lino allige tur, quo remedio nihil eft præftantius.

IVI« 1^01 yc^y^uy [nepKhliJ J^amp;volo TTiha^av

l^fKi/@^7ri(i'^ei^ 'b7rcüvH Tn^aitp/óveiec

Ad reumaticos efficax remedium fic,muftcla die iouis, luna uetere ca/ pta, uiua in olla rudi ita excoquitur ut teri poifit, K in puluerem redigi,qui puluis collcólus ex melle 8i bene contemperatus, ieiuno reumatico ad diz Ligullt;entcn cm per cocleare dabitur, fed unius ligulx menfura mire proderit. Ad fy ^^‘^^ nanchen remedium efficax fic. rapx feminis heminam, caulium feminis heminam, opopanacis femunciam, laferis sim, allq modicum, falis mon/ tani modicum, omnia hæc diligentiffime trita, amp;nbsp;melle colled a, laboranti dabuntur menfura ac ratione, ita ut terna coclearia ieiunus accipiat.

AD OMNES MOLESTIAS TVS SIS ET SVBITAE ET DI utinx, ac uetuftæ, amp;ficcxatc^ humidx. amp;ad phthificos ,atqj eosqui fanguinolentum QL purulentum excreant, Si ad empy icos, uel pleumoniacos, atq; cos quibus cafu fanguifugæ intra ftoz machum inrepferint, nee non Si ad ftomachi ftridoz rem, Si ne media doleant, remedia phyfica Si rationabilia diuerfa de expez rimentis.

CA^vT xvr.

3^1 ^T^^^^^^^^^ ®^ tuffem Si deftiHationem pedoris,Si pulmonis, Si 01 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;epiphoras oculoru,8i uefîcæ dolorem,Si quibus tubus ftraz

gulatur fçpius Si non fine cruciatu urinam faciunt.Item ad eos ________^’qui fanguinem ore etjeiunpautper urinam reddut:ad deiediz onem quoq5 alui,Si ad tormina,Si grauedinem uentris,Si choleram,Si ftoz machicrebram naufeam quæ cum uomitu fine febri excitatur utilis eft, Si quicquia reprimi Si ficcari oportet optime compefeit : præterea facit Si ad omnium partium corporis dolorem, prçter capitis: quin etiam fi quando alicuius rei caufa datum fuerit, aliæ rei uitio non erit hoc medicamentum.

Cum autem ad omnia quæ fupra dixi manifcfte profit, turn præcipue ad initia phthifeos benefacic. multos enim eripuit ex magno periculo, interz dum bis terue datus hie paftillus . recipit autem hæc , myrræ trogloz dytidos -X- vi, croci -X- v. thuds ^ v, opq -X iiii. alterci albi feminis

•X-nn.

-ocr page 123-

LIBER VN VS.

denanos nrr. apolh’naris herbæ radias corticis ■)(- iiir. contunditur hic cor/ tex per fe ÔC enbrarur tenui cribro. deinde crocum,poftca altcrcum, deinde myrra Si. thus,quibus mifeetur opium pridie in aqua maceratum, SC fubinz de aquæ exiguum adqcitur, donee fingi paftiHi poflint ad pondus denary feminisjicct alq tertia huius pondcris detradla faciant paftiHos. dantur in nodtem ex aqua,cyathis tribus. fomnum faeiunt,dolorem omnem fedanc ut fuperius dixuoportet autem ex co etiam catapotia ficri.quidam cnim faz cilius ea quam potionem fumunt, SC non mukum ad medendum intcreft.

CatapotiumJd eft medicamentum quod no diluitur,fed ita uteft uoz c^tapotium ratur,ad tuffim cum fine modo defluit, conficitur fic.croci % in. myrræ % n. opr) -X-1. contunditur crocum ficcum SC cribratur.cotufæ SC cribratæ myr rç opium admifeetur aqua exigua dilutum,poftea adqcitur crocum,SC cum in unum omnia bene mixta funt,fingutur erui magnitudinispilulæ.dantui: in nodte ternx uel quaterna:, SC fi ficex no potucrint transmitti ex aqua caz iida modica dabunc, SC formabunt''ex aqua. Catapotiu alteru ad tuffim aridam fic.myrrxjpipcrisjcaftoretgalbanijftyracisjopr), fingulorum idem pondcris. Caftoreum SC piper contunduntur sc cribrantur. deinde myrra ante contrita, exteriscontufis SC cribratis admifcetur:ubi omniu uniras faz tea eft/ormantur pilulx ex aqua uitix magnitudinis. dantur cum caldx az qux modico ternx uel quaternx in noctcm,fcd digeftis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Akud cataz potium ad tuflïmuctcrcm,quod6CfufpirioSC phthifitencatos, SC lienoz ios,SC iccur durum habentes fanat,idem inflationcm tollit, SC purgat mulie rum fi qua ex partu fordida refederint, conficitur fic.ftyracis.)(-vi. myrrx ■X- n.s.opopanacis -X- v.refinx terebinthinx.^- iiii.alterci feminis -X-1. iris illyricx % i.nitri •)(- i.piperis albi -X- ii.galbani .^ ii.opq -^ i.irim,altcrcum, piper,contunderc oportet SC cribrare.nitrum mortario terere,cxtera pilo co minucre, SC poftea omnia pcrmifccre, ac facere catapotia magnitudinis fa bx.indc terna uel quaterna in nodtem.uel ficca,uel ex calda aqua dare,quç SC ad inflationcs, diftenfionese^ cum aqux ealide cyathis tribus uciliter da tor. AdcamrcmremilTiorquidempaftillus, fednoncontemnendus, accipit hxc. croci,myrrx,alterci, oprj, pondera paria contufa mifeentur dez fpumato attico melli, fiunt paftilli eiufdem ponderis ut fupra fcriptum eft, dantur iuxta xtatem SC uires in node dieet SC hinc catapotia faccre propter candem caufam utile fit, fed tune aquæ mei adneitur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Paftillus ad

tuffim, SC ad fanguinem rcqcientes, SC ad ftomachum folutum habentes, facit SC ad deiedionem uentris,SC uefieç dolorem, accipit hxc: apr) feminis •X- vi. rofx foliorum arefadorum in umbra■)(- xii. myrrx -)(- xii.croci -X-xi.opq ^ iiii.apf) fernen SC crocum SC folia rofç contunduntur cribraturep, myrrateritur,opiumaquamaccratur:omniadeinde in unum mifcentur, aqua adieda fiunt paftilli ad pondus denarrj fcmiflïs,aut tertia parte dctra da, dantur ftomachum imbccillum habentibus, SC fanguinem rerjeienriz k j bus

-ocr page 124-

114' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MARCELLIDE ME DI CA MENTIS

bus ex aqueX frigidx cyathis duobus ,cætcris ex calidæ totidem cyathis da Vt^iOuf ex ri debet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Paftillus ex odonbus qui benefadt ad omnem internum

odonbuf dolorem,proprie autem ad tuflîm, Ô2 peinons defti!Iationcm,5i oculorum

epiphoras,fadt Si ad fufpirium 6C ad lateris dolorem,amp; ad phtbifi'cos,ucfî/ ca quocp uel renibus laborantibus, uel fanguiné de urina reddentibus cum dolore,utiliter datur,acdpit hæc.cinnami,cafliæ,croci, fingulorû -X- ternos, akerd feminis amp;nbsp;apollinaris herbæ radicis fingulorum denarios quatev nos,pijperis denarios ir.oprj denarios ir. turis denarios iii. nardifpicæ ■)(- n. uino falerno contufa K trita hæc ut debet confparguntur, Hunt paftilli ad pondus denari] femiiîis, aut tertia parte detraéta, dantur in noélem pro/ ut ægri uires funt cum aquæ calidæ cyathis duobus aut tribus. nbsp;nbsp;nbsp;Mediz

camentum quod per coclearium deuoratur,benefacit ad tuflem aridam, Si cos qui difficulter glutinofa exerçant, amp;nbsp;præfocari uidentur interdum. fed præcipue prodeft his qui dolorem lateris cum febre fentiunt quosGræd fkuntici pleuriticos dicut.Iiberat enim ornni periculo cos.hoc medicamentum Apu?

Ici Celfi fuit,ôi præceptoris noftri Valentis, nec unquâ ulli uiuuscompoß/ tionem dus dédit,quia magnitudinem opinionis ex ea traxerat, eft autem hæc.mellis attid libram,piperis nigri denarios duos, myrræ troglodytidis, amp;nbsp;caffiæ denarios (îngulos, ftachyos nardi denarium i. cinnamomi hemiz obolum, quod fi non habucriscinnamomum,duplicemcafliam conqeies. piper cotunditur diligenter ^ cribratur,myrra teritur mortario marmoreo. poftea utraq? in unum mifeentur,deinde mcllis optimi defpumati adijcitur quantû fufficiat,ut fit pfeudoliquidum.dantur inde phthificis coclearia qui na uel fena,pleuriticisctiâ plura K fæpius, fed intcruallo,hoc eft non fimul omnia dari oportet.ôC turn maxime cum tufliunt,6C præfocari uidcntur,dif fieukerep fpirant, fiue etiam non tuftîunt amp;nbsp;phlegma illis interius coquitut dari débet, protinus enim exfereant quæ optant, Ôi tranfitum fpiritus ha/ bent,ôC tuffire definunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Alterum medicamentum ad tuftem aridam

Uallurcium conficitur fic.Nafturcq animati feminis unciam,alterci feminis unciam,opij anmatum ^i.myrrç femunciam,fulphuris uiui femunciam,piperis albi— .1 melle colli gitur hoc medicamentum, datur fabæ ægyptiaeæ magnitudine ex cyathis aquæ calidæ nr. innodlem: facit autem hoc medicamentum amp;nbsp;ad lateris dolorem,amp; ad ftomachi inflationem grauedinemque :cœliacis quoque qui fubito uniuerfa dcqciunt,prodeft: amp;nbsp;dolcnti fuperpofitum uel dreunz datum denti, amp;nbsp;fi exefus eft in cauernam dus infertum,utile eft. præterea adhorrores febrem præcedentes, quæ circuitum habent,datum ante hora acceffionis, utiliffimum eft, fed prius corpore perfricato oleo calido. proz deft amp;his qui fine horrore dreuitu febrium uexantur, quamobrem lexipy retos hæc compofitio dicitur. Alia compofitio ad tuffem aridam, ÖC olutinofam,ói difficulter cxcreantibus: purgat etiam interanea, uomicas Si luppurationes,acdpit hæedini feminis,urticæ feminis, nafturcrj feminis,iris

-ocr page 125-

LÏBER VMVS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rtf

illyric« radias æquis pondcribus. hæcin puluercm redigi K mifeeri opor/ tet cum melle,amp; frequéter l'ciuno per codearium daru Stercus porcinum ßccum inligatum phœnido, amp;nbsp;collo fulpenfum, tuffem moleftilïimam fez dat. HyïTopi —i.mentç ficcæ — r.pulegq ficci —Lmelh's decodU —n.mar rubq —r.papaueris —i. funt qui addunt SC fulphuris uiui femunciam,hçc tri ta permifeentur ut pfeudoliquida fint,SC per cocleare dâtur,ita ut per triduu codearia fingula qui tuffit ieiunus accipiac» Hederæ folia tria cum tribus granispiperis ex uini cyatho,ÔC aquæ calidæ quâtum fufficiat,prima die da bis,fequenti die folia quinq? eu granis quinm,fîmilttcr ut fuprajtertia diefo lia vu. cum granis vir. fimiliter ut fupra, fed infirme ex calda aqua dabis, ' mirabiliter tuffem quamuis molcftam,SC uetuftam fcdabis. nbsp;nbsp;nbsp;Ad diutiz

nam tuffem quæ nunquam définit, SC fatis molcfta eff, medicamen 'facies fîc.Iaricis—i.piperis —i.croci — i.myrræ —r.marrubq tunfi fucci quartariû, ficus ficcas tres,mellis optimi quod fatis effe æftimaueris. coques hæc pari/ ter mifeebis SC contcres,ac fie ieiuno triduo cotinuo coclearia fingula dabis, miraberisremediû,fed fi neceffe fuerit.intermiffîs diebus itetu ac fæpius da bis,hoc etia phthißcos fanat. nbsp;nbsp;Ad tuffem ex perfridlione colledla mediz

camen hoe utile eft.aceti optimi hcminâ,aquç hemina,hyffopi a v i.tandin coques donee ad medietaté decoquantur.tum heminam mellis boni defpu mati adqciesgt;ÓC lento ignc decoques ut fpiffe(cat:antc tarne quàm mei a dip das,fupra fcripta eolare debes, inde terna coclearia ieiunus SC poft eoenam accipies. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ad tuffem remedium utile, refinam terebinthinam SC mei

defpumatum pari pondéré permixta cum ouo leuiter decodlo, debebis te/ iunus haurirc.

Pulcgium ficcum ad menfura cyatht SC naftureq tantundé in pulucrem tenuiffimu rcdige,SC mellis optimi adqce quod fufficiat,ac deeoque,SC maz nc ac uefpere coclearia inde fingula accipe, miro aduerfus tuffem quamuis molcftam remedio utcris'. nbsp;nbsp;nbsp;Ad tuffem nodturnam SC ftomachi confirz

mationem remedium probatiffimum fic.caricas tres pinguiffimas Africa/ c^w^ Afnz nas prima nodte accipies affatas fuper carbones, ita ut fingulis caricis infez ras piperis grana nouena ledla,SC pulegq quod non fucrit in furno aliquan tulum: fed caricas fic affare debes ne comburantur penitus,fed ut refoluanz tur, SC ca hora qua te in Icdlo pofueris, turn cas accipe SC obferua ne quiez quam poftca loquaris, aut quemquam appelles, antequam obdormias: hoc obferuans per tres nodtes facies. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ad tuffem præfentaneum

remedium fic. radices rumicis minutæ eins qua: per campum fe fternit, SC mora fertparuula , colliges fine ferro, SC carum P. iii. in aquæ «. xx. lento igneufquead terciasdecoques. deinde radicibusfepara^is,pondez rabis aquam,SC quantum feparata aquapenfauerit,tantummellisoptiz mi defpumati admifcere debebis , SC rurfus utrumque mixtum tamz diu decoques donee mellis fpiffitudincm habcat. deinde admifcebis k piperis

-ocr page 126-

IIS' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;WARCELLI DEMEDICAMENTIS

pipen's optimi rriti quantum æftimes pofle fufficcrc ut fine moleftia acopi atur,atq3 ex eo medicaminc mane K fero terna coclearia fumes. Marz rubq fafciculum bonum in aqux congio ad medias decoque, Si ex ea aqua v adiedto mellis aliquantulo , ieiunuscotidie fingulos cyathos donee tuflire definas bibe. omne oenus tufli's efficaciter cutabis. Fœniculi radicem ui/ ridenl nitidam in pila lignea contunde,atque eius fuccum ieiunus cum uino ueterc per dies cotinuos nouem in limine flans bibe, ualidiffimc aduerfum tuffim quamlibct moleflam tibi prodcrit. indem proderit Sipuluis exea/ dem radice ficcafa0tus,fimiliterpotus. Porricontufifuccusexprefius cum oleo decodtus Si epotus, plurimum tuffientibus præftat. nbsp;nbsp;nbsp;Verbe/

næ herbæ arcfadlæ tunfeatq; cribratæ tcnuüTimi pulueris coclearia quin/ quemaioramaioribus,minoribusproa:tateminorâ,fcdfincericx uiniami ■ ' nei ueteris cyathis tôtidem, per dies quinq? potanda dabis, febricicantibus - cx aquadari oportcbic,mire tuffientibus proderit, nbsp;nbsp;Scillæ intcrioris me/

dullx tencræ contrits fuccum cum mellis pari menfura decoque,Si inde eti ara fi miniraura, quantum fummus digitus recipcre pofiit, ieiunus cotidie mane 2uflaueris,tufïis molcflia raire carcbis, nbsp;nbsp;nbsp;Tufifis moleflia cito libe

rabere fi' obfcruaucris remedium talc,piperis albi grana irr, baccarum lauri ' grana iinin unum contunde, Si adiectis aquæ calida: cyathis duobus iciu/ nus bibe.deinde piperis grana v.Si lauri baccas v.ex aquç ut fupra cyathis Nwmfrws duobüs bibe,dcinde vn.Si vii.ex aquæ duobus,deindc ix.Si ix.cx aquæ impar duobus, Si fi tam rnolefla tuffis fuerit ut non flatim definat, iterum demi/ nuendo fimilitcr facies,ut ix.Si ix. Si deinde vii.Si vn, v. Si v, m. Si ni.cu aquæ calidæ binis cyathis bibas, Cupreifi baccæ numero impares quam minutilfime tritæ Si cx uino uctcre ieiuno potui datæ, tuffem potentiflime Icniunt,ciufdcm tenera cauliculorum à ieiuno commanducata,ita ut fuccus transglutiatur,mire fanant tuificntem,fi id adiedtis femper impari numero cauliculis per triduum fiat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Myrræ,flyracis,opfj,croci, pares menfuras

contcrito, Si de contritis ac permixtis fpeciebus globulos cx aqua cicerculi magnitudine facito,ac prius quam dormitum eat tuffienti tria catapotia de uoranda,id efl transglutiéda dato,fupcr quæ tres aquæ calidæ cyathos po tandosadqcito.hocremedio nodlurnatuffilaborantcm cito liberabis.

VetricuU gal ’ Ventriculi gallinacei membranulam qua fordes aqualiculi continentur, linacei mem/ arefadlam terito diligenter,Si cum uino potui dato, humidam tuflim fedaz ^rMn bis. nbsp;nbsp;nbsp;TulTem quamuis grauem maiorum natu intra quinqj dies, paruu

lorum etiara intra triduum fanat, qui fulphuris triti quantum tribus digitis capere potcfl, in ouo lemicodlo forbili per triduum ieiuno,aut per quinqj dies dederit. nbsp;nbsp;nbsp;Hyofcyami — i.fulphuris femunciam,fcllis terræ—r. pi/

pen's —i.gentianæ —r.opq 9 n.marrubfi — i.mellis dclpumati quantu fuf/ ficiat fupra didlis fpeciebus, tritis cribratisq? mifcebis, ac leuitcr dccoques, inde fi quis tuffi grauitcr conflidlabitur, paflillum ad magnitudinem fabæ . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ieiunus

-ocr page 127-

LIBER VNvs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«7

îciunus mane hauriat,8C in nodlem cum calda aqua alium paftillura bibat, bonum ualde SC utile rcmedium experietur, Scillæ bulbum unum pur gatu tribus feruoribus in aqua decoques, SC ex eo quod fuerit tenerrimum lûmes—iiii.panacis SC iris illyricæ, drachmas quaternas, ammoniaci — in hæc omnia diligenter teres fed fcillam feorfum confricabis, turn omnia confondes, SC mcllis optimi defpumati ad colligendum in unum medical men quod fufficiat mitres, ateß inde laborâti per cocleare bis uel ter diebus (îngulis dabiSjintra dies vu. etiâ fanguinê exerçante SC uetuftç tuffis mole/ ftia liherabis,dû aut deorfum purgatur,aut per uomitu pituitæ interius col/ Icélæ humor elfunditur. Folia ulmi quæ orientem fpecflantjcum piperis ppj,'^ ,,j^j granis totidê,fed impari numéro tricajSe cum falcrno uino à ieiuno fumpta etiam puruientas tuffes potenter emendanu Salis quantum intra palmâ tenere poteft,qui tulfiet in potionéceruifæ autcurmi mittat SC calidû bibat cum dormitum uadic, neep poftea loquatur,fed tacitus fomnu capiat, cito fanabitur G hoc uel triduo feccriu Millefolium tritum ex aceto potum tuflïentibus atcç etiam ftomacho rupris óc fanguinê excreantibus prodeft, fimilitcr prodeft quinq; folium tritû,atc^ ex aqua potui datum, Quincy ouorumincodoruuitelli cu uini ueteris aut mulG cyathis tribus permixti, sc calide per triduum poti,cxcreationes cruentas emendant, Nuces pi/ neæ inanes contufæ in ollam mittuntur, SC quot fuerint nuces,tot hyofcya/ mi unciæ SC aquæ fextarq ad£iciuntur,hæc ad médias decoquuntur,atc^ in/ de ad tuifis remedium etiam phthiGco bibenda ieiuno cotidie potio, etiam ex uino,G non crunt febres,falubriter dabitur. Si de tuifi ftomachu quis aut latera dolebit,herbæ uettonicçfafciculum cum fuis radicibus in olla no ua decoquat,cum aquæ lixiuæ s .duobus, donee ad tertias confummantur, atqj inde dimidium cyathum frigidum cum dolore urgebitur bibat. Vet/ tonicam, nepetam, pulegium, æquali menfuracum uini s . duobus SC falis puGllo,ad hemina decoques,atqj inde laboranti tuffi SC doloribus ftomaz chi cyathos Gngulos ieiuno ut pcrcocleare paulatim infundas per triduu da bis. Si que tuflis intolerabilis uexat,de lupi iecore arido uel exufto quantu uoluerit cóterat,adijciat(^ uinu mcl SC aqua tepida,atc^ inde ad die cyathu ieiunus bibat,intra paucos dies mirc fanabitur, Inucnta cafu in uia portio Cribri portlo de cribro impari numero foraminu collo inligata, tuffi SC fufpirio remedio eft. Ad tuffemnimiaSCuetcreremediu Gc.marrubq Gcci p,iii.in ollanoua fiêtilê mittes,SC aquç fontanç s ,xviii.8C decoques ad tertias.deinde ipfam aquâ colabis,SC in rude ollâ altéra mitres, atq^ addes illic mellis optimi s, r, piperis triti femunciâ,6C iteru ad tertias decoques,ut Ipiifum Gac.deinde di/ ligenter in uafo uitreo rcpones,atc^ ex co ieiunus terna coclcaria cotidie fu mes. çque prodeft marrubq uiridis fuccus cu mellis defpumati pari mêfura decolt;ftus,SC cocleare pleno mane fumptus SC uefpere, nbsp;nbsp;nbsp;Herba argemo/

nia contrita, SC ex uino uetere diluta potui data,unice tuffiencibus prodeft, tarnen

-ocr page 128-

«8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MARCELL! DE MEDICAHENTIS

tarnen ut dixi qui remediandus eft iciunus accipiat. nbsp;nbsp;nbsp;Bet® radix pipcre

adiedto contcritur, amp;nbsp;ex éo ad pipcris magnitudinem catapotia fiunt. inde bina iciuno data deuorantur) donee tuftis uitium confenefcat. Fabæ fo lidx granum infufum in aqua, adeoep inflatum ut plus humons nequeat haurire,fubito deuoratum, tuftem mire tollit. Lotium humahum ué/ tus adiedto croco ut odor eius occulatur exhauftum, ueteres tuftes, Sd eos qui crafta pituita uexantur emendar. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Si cui faliua refiliens tuftem m*o/

uerit,aliquis ei in frontem fuffleCjftatim définit. Ex ouo duro intcrius quodeft ,paftointritum adicôtisaquæ calidæ cyathis duobus fi antequâ cubitum cas bibens,quietiorcm a tuftî maiorem partem nodtis habebis,amp; eius potionis adfiduitate fanabere. Faba frefa tuftientibus in qua alli/ urn codtum fucrit,maxime prodcft,uel ex mclle in cibo fumpta, efticacitcr remedium præftat.fcd SC purulentas excreationeseohibetSó fanat.

Ficus ficcæ tres cum hyftopi módico,ói paruo rutæ fafciculo, êd quarta/ rio fœnogræci purgati,cum aquæ nindæ fextario propenfæ in olla rudi ad medias decoquuntur SC colatur, inde tres potiones per triduum tufti nimia laborantibus dantur, mirum remedium eft. Seuum ouium decodlum amp;:cumuinoaufterodepotum,tuftïmedetur. Sandaracha quoc^ cum refina terebinthina ex ouo forbili fumpta, tuftem remediat. nbsp;nbsp;nbsp;Vettoni/

ex pollinis drach.ii.in paftï cretici cyathis duobus permixtç aqua ealida un liter aduerfum tuftem bibuntur. Palmare remedium ad tuftem fic.fœ niculi ficci triti 3 ix.anethi fimiliter 3 ix.opq hiipani sii.hçciundlacxmel le optimo temperabisA' ex eo nucis auellanx magnitudine cum aqua cali/ da mane ieiuno, uel etiam digefto ad uefperam dabis. Valde bonum amp;nbsp;utile ad tuftem qualemlibet hoe remedium eft ; app feminis 3 nn. hyoz fciami 3 ir.anethi 3 iiir.opq 3 ii.mellis quod ad colligendas amp;nbsp;glutinandas fpecics fupradidtas fufticiat,cum in puluerem fuerint redadlx. Tufti Si cruditati medetur hoc medicamcn.cofti—iii.cinnami — n.piperis 3 v.item piperis longi 3 v.opq 3 ii.croci — i.mellis quod fans ad hxc trita temperan da amp;nbsp;catapotia facienda,qux cum calda aqua SC mane, amp;nbsp;fero, fed interiez d:is uicibus dari oportet, quod fimiliter Si de fupra fcripro medicamine fiez ri debet. nbsp;nbsp;nbsp;Aquam in qua rutamA hyftopumA rofam ficcam,dccoxez

ris uino inmiiee,^ ita bibendam ieiuno offer tuftientijCito fubuenics.

In ouum forbile maftichç puluerem mittes,fed opus eft ut mox coagita turn ftatim forbeas,ne dilatione fiat crufta : quo exhaufto facile tuftem fez dabis, fi id fxpius feceris. Fabæ grana quinquaginta tofta in furno, piperis totidem,tundes X cribrabis, amp;nbsp;pulegf) tantundem menfuræ quanz turn fabæ eft in puluerem rédigés, ac fimul mclle confparges, SC coques in olla rudi atep agitabis nc conburatur.poftea de tepefadto medicamine per feptem dies fingula coclcaria,fiue manc,fiue fero, tuffi laborantibus dabis, cito fubuenics. nbsp;nbsp;Herba centauria trita ex uino dulci bibitur,mireprodeft

etiam

-ocr page 129-

LÏBER VNVS

119

etiam his qui fanguinolentum aut purulentum extufliunt, quos phthi(ïcos dicunt. Vuam pafTam enudeabis ad pondens libræ fextantcm,amp; dili/ genter teres,adijcies Qnapis optime feparatim triti Iibrç fcxtantcm.ac dein/ de adiedto aceto fcillite cum mellis modico teres et mifcebisjta ut earn fpifli tudiné habeat,ut paftilluli fieri pofliiirno tarne gradesjnde qui phthifi amp;nbsp;diutina tufTi laborat,fingulos cü caida aqua ieiunus mane, Si fimiliter dor/ mitu uadês ad uefpera fumat. Cerui pulmoncs cü fuis gurgulionib.uirgu lis tenfos,in fumo donee arefcat fufpende^SC ex his aliquid cótufum tritu^ diligenter adieóto melle,ecligmatis modo phthifico dato,quê fanari citiffî/ me uoles. Lacerta uiridis uiua immilTa in uas fiólileJnouü,K cü uini s.irr. decod:a ad cyathu unu,incredibiliter phthifico jadeft,fi ex uino eo mane ie iunus bibat coclcare unu. Qui phthifi laborabitjafer tritu in aqua tepi/ da ieiunus cotidie bibat,potêter remediabitur. Cacros marinos inpari nu mero exuftos uel aridos tritos,óc baccas laureas impari numero tritas,adie/ élo melleatcp adipe anferinaremifla,xquis p5deribus,uniuerfa permixta unum corpus facies,atque æqualiter in duodedm partes diuides, ÔC in cibo aut in potione laboranti phthifico dabis,mire proderit. Oua incoda duo in calice diffundes, Si detjee olei optimi 3 in amp;nbsp;axungiæ uetuftiffimæ in trulla ad calida remilTæ sik 6i coagitato ac permixtum phthifico tepidu cotidie da bibendum,donee fane^’,ualdc proderit Qui phthifi adficiutur, py^yßcoru-maritima loca uitare debent, atq; illic maxime ubi pix conficitur commora hubMio ri,ibi^ coclearum carne cum uino exeodtarum adfidue uefcü Pieem præ coquâ,fiue quam uifeofam uocant,amp;: rubricam Icythicam, quam alp pifla/ fphaltum uoeât cum feui ceruini remiffi cyatho uno amp;nbsp;ladtis bubuli uel 0/ Uilli pari menfura,fi quis iam périclitant! phthifico in potu uel in cibo coti/ die dederit,mire ei fubueniet. Mus gliris degluptus ÔC cum oleo ac amp;/ Ie affatus plcumoniticis uel empyicis cibo datus,mire fuccurrit,eos quoque qui purulenta excreant celerrime fanat. nbsp;nbsp;nbsp;Marrubrj uiridis fafciculum, SC

ambrofix fafciculu, amp;nbsp;abrotani fafciculum,mitte in ollam femodialem no/ uam,0C uini 8 jin.SC decoque ad fextarium,tum exprime herbas,6^ cola,ÔC adqee in ollam mellis optimi fextarium SC poftea decoque ad craflitudinê mellis,ex eo uteris ieiunus cotidie plena ligula ad fanguinis reiedlionem (è/ dandam,óC ad ftomachum confirmandum. Butyrum nitidum SC tan/ tundem mellis optimi defpumati coquito donee color rufus fit, SC in pyxi/ de cornea recode, atq; inde mane ieiuno fingula coclearia dato,qui pulmo nis exulcerati uitio fœtidum olet,uel purulentum SC fœtidum excreat.

Axungiæ fuillæ uetuftæ unciæ très, ex uini uetuftiflîmi cotyla una déco dix,potui phthificis datæ potenter remedtantur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Anethi ficci ueteris

pulucrê,ÔC refinæ pityinæ puluerê,cû adipe uetere anferino aut gallinaceo, edendum mane ieiuno empyieo coclearia tria, amp;nbsp;uefpere tâtundem dabis, mirefubuenies» Ad eos qui fanguinem excreant remedium efficax fie.

turis

-ocr page 130-

Ito

MARCELL,! DE MED IC A MENTIS

turfs mafculi diligenter tritijdrach n.ammoniaci unamjeum aceti hemina fi mul contemperabis, ita ut bibi poflit amp;nbsp;laboranti ieiuno hæmoptoico daz bis. Si quis purulentum tuflic, ouum crudum cum pari menfura fucci de porto fcd:iuocxprcffi,tantüdcmcp optimi mellis pcrmixtüjcalefadum leiunus forbeat. Ad excreationem cruentam remedium fic codex eli/ xatx teruntur,amp; ex aqua calida â ieiuno bibuntur,nec non ad idem codex inlotæ ex aqua marina coquuntur K deuorantur. Phthificis amp;nbsp;empy v cis prodeft aqua in qua cydonea mala coôta fucrint, adfidue propinata. ipfa etiam fi incodta manducentur iuuent. Spongix africanx exuftx cinis cum fucco porri fedtiuijhauftus empyicos fanar. nbsp;nbsp;nbsp;Rafani codi ci/

bo fumpti fanguinolentas excreationes celeriter cmendant. Gummi optimum in ore folutum K deglutitum,fummo empyicis remedio eft.

Ruborum in quibus mora nafeuntur cauliculi teneri tunduntur,cx his fuccus exprimitur,qui in foie ad craftitudinem mellis fpiifatur agitatus, hie hauftus fanguinolentam excreationem efficaciffime dudit.corundem m/ borum cauliculi teneri ex uino auftero difeodi eduntur. idcp ulnum etiam merum potatum fanguinolenta cxcreantibus prodeft. Coagulum cerui num,hue leporinum, hue hedinum, in potione folutum bibitur utiliter ah empyicis uel hxmoptoicis.ceruini quoqj cornus cxufti cinis in potione da/ tus fimiliter medetur. nbsp;nbsp;nbsp;Bubulus fanguis uel hxdinus fanguis recens cu pari menfura accti difeodus fanguinem cxcreantibus prodeft fi per coclea re adfidue deguftetur. Glutinum quo charta glutinaturcalidum in mo/ dum forbitionis hauritur,ucl ex aqua calida fanguinem cxcrcatibus datur.

Nuclei amygaalarum,txiticum3aniylonjamp; menta,trita in quaiibct po tionc utiliter ab hxmoptoicis uel empyicis hauriuntur. Semen falicis trjtum,SC ex uino auftero fumptum,fanguinem tuflientes fiftit,0^ uitiu po/ tenter cmendat. Hederx bacex qux funt lutex inpari numero tritx Ôî ex aqua tcpida potx phthificos fanant. Herbx uettonieç folia in urn/ bra arefada Si tunfa cribratacp rcponito, atq^ inde laboranti uulfo uido/ riati argentei pondus ex paffo bibendum fxpe prxbeto.quidam quo po/ tentius herbx huiusauxilium facerent,adiedo melle cribratum pulucrcm c0prehenderunt,atq; inde fabx magnitudine dederuntlaborantib.phthi/ ficis,uulfis,Si reumaticis,eofcp qui etiam purulcnta excreabant incolumita/ tl folidx reddiderunt. nbsp;nbsp;Ad phthificos remedium Si prxfens Si maximu, nam etiam uitx dubios (ànat,ôi quibus fpes fuperefte nulla uideatur. equi Elt;lHi fidiuti fabuam uel fpumam cum aqua calida bibendam per triduum dabis, etiam quern tuffi intolcranda Si diutina laborare uideris, hoc remedio liberabis: xgrum quidem fine cundatione fanabis,fed equum mors fubita confequi tur. Oua cruda duo in ealicem ucrguntur,co adijeiuntur olci optimi —v. gari floris—v. pafli cretici—v. cum^ hxc in calicem conieccris, axungix uctuftiflimx — v.in uafc igne diftblues,eundemœ liquorem ealidu exteris.

rebus

-ocr page 131-

LIBER VNVS

Ui

rebus adqcicSj omniacp paiitcr fuper aquam fcrucntem remittes, amp;nbsp;cahda phthi'ficis bibenda prxbebis» Herbæ fenedonis uiridis contufxS^ ex/ preflç fuccus ad menfura cyathi unius per dies ßngulos potui datus, phthi ficis miro remedio eft,fi interieélis diebus uel fepties propinetur. Rutç teneræ contritæ cum ramufeu lis fuis amp;nbsp;expreffx fuccus,cum aliquantulo bi tumine,ex uino uctere calidojphthÜïcis eeleriter, fimiliter amp;nbsp;empyicis in po tu medetur. Antidotu phthificis incoparabile fic.pipcris albi 9 m.myrræ 3 i.opopanacis a i.turis mafculi ai.opq si.crocificuli ai.singibens a ii.lafe ris ai.rutæficcæ sn.abrotani ari.narciifi sii.uettonicx sii.marrubtj sii.pu legq sin.mcllis defpumati optimi s.i.uini aminci quartariu, papaueris trid 9 i.cx quocucç liquore hoc phthificis propinatum ualde prodeUe memora tutjita ut de cottitis diligenter mixtif^ fpeciebus catapotia fiant magnitudi ne fabæjquç aut integra hauriêda5aut liquefada détur amp;nbsp;mane amp;nbsp;uefpera.

Trochifcus dieledtru prçftâtiffimus ad hæmoptoicos,id eft fanguinê ucI Troch/cus exerçâtes uel uomêccs,uel eos qui maxime cu tufii fanguinê iadtant, huius ‘^‘^^'* cofedliofic.croci sxv.fticcini 3 xv.mafticheschiæ 3x v.iris illyricæ 3Xv, opq -X- iis.pfyllq quod eft fernen nigrum minutum pulicibus fimile — iis. hoc fernen coques in hemina aquæ,donee denfa fiat,quemadmodû de lini fcmine,quam colabis poftcaÄ reliqua omnia trita ex hac aqua colliges, K formabis trochifcos habetes maximos ann.s.alios siiis.minimosufc^ ad 3 i.s. Ita ergo facies ut pro ætate unufquifep amp;nbsp;pro corporis firmitatc acci/ pere poffit. nbsp;nbsp;nbsp;Ad eos qui fanguifugas inlcq dcuorant,cimicum in carbo/ Sanguifuga nibuspofitorum fumus remedio eft, fi ore hianti Si faucibus apertis exeiz ^or^^lt;^ piatur,eiici enim amp;nbsp;expelli deuoratas fanguifugas hac ratione ccrtiflimum eft, In co aceto in quo prius ferrum feruens fit extindtum,butyrum mif/ fum SC calefadtum paulatim, fi abforbeatur eqciet de ftomacho fanguifu/ gas. nbsp;nbsp;nbsp;Ad ftridorem pedtoris deponendum finapis optimi triti cyathos duos, 6C mellis optimi defpumati cyathum mifcebis, SCieiunusdie calido, aut in loco tepido gargarisabis, SC fines patenti ore humorem decurrere.

Ne media doleant,luna feptimadecima femper allq incodli terna grana purgata transgluti,mire proderit. Corallium tritu ex aqua potui datü,re icdlioné fanguinis reprimit.cui rei SC caftaneæ medentur fi coeîæ quam plu rimæ mâducentur. Ad tuflem Vindiciani medici remedium fingulare. fulphur uiuum tcres,SC inuolues dc axungia porei uetuftiftima, SC dabis ut transglutiat tres pilulas prima dic,fecunda duas, tertia.i.tales autem pilulæ crunt ut facile tranfuorari poffint, hoe remedium etiam equis tuflientibus prodeft. Ad tuflem remediü eflïcax:herba qux gallice calliomarcusjati/ ne equi ungula uocatur,colledta luna uctere liduna die iouis,ficcata prius in oUâ noua mittitur cu prunis ardentibus qua: intra ollam mitti debent,fuper ficies fane eius a rgilla diligenter claudi debet, SC calamus infcri,per qué hu mor wel fumus caioris hauriatur intra os, donee arteriâ ornné SC ftomachu

1 pénétrée

-ocr page 132-

Ill nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MARCELL! DE MEDIC AMENTIS pcnctrct. Compofitio ad tunem.melhs dcfpumati pj. anethi fcminis —, in.pipens — i.hxc diligenriflime tnta mifcentur melli,ut cum ufus exegerit bis in die terna codearia qui tuffi laborabic accipiat, Compofitio edigma tq ad pulmonem corruptum reparandu.marrubr) fafciculum unum, hylTo pi fafciculu i.glycyrixx— m. iris illyricæ-ni.inulæ —rii. nuccs pineasrefi/ nofas v.aquæ s.vi.mcllisp.v.omnia hæcin aqua nitidainfundes,kaut ad tertias coquantur,hoc eft ut fimul uniuerfa ad trifextium ueniant,poftea^ addidens fuprafcriptu mellis pondus,ut ad mcllis ueniant dcnfitatê,de qui bus eolatis K in uitro coditis,terna mane codearia,terna uefpcrc,qui fupra/ dióla ualitudine laborabit accipict. Defcriptio edigmatii ad pulmonê cu randû.herbæ gladiatoricix fuccus,lilq filuatici fuccus,marrubq fuccus,çquis menfuris parabitur.deinde quantü dê tribus fpecieb.fuerit fucci,tantü meb lis mittctur,ita ut pofteain fextarium huius permixtionis tria codearia olci uiridis fnittantur,quod tandiu poftca coquetur, quadiu medicamen ad mê furam mellis ucniat.ex hoc ieiunus accipiat terna codearia,ÔC poft ccena ter na,qui pulmonis uitio laborabit, Confectio unctionis ad ipfam puimo nis caulam,olei mollis sj.cymini quartahu,lento igni tam diu coques,qua diu cy minum pcrcoquatur,quod poftca colabis, ÔC addes olei chamæmeli/ ni heminâ, olei anethini quartanum,olei rofei quartarium, olei ranacei hez minam, medulla: ccruinæ recentis—iir.adipis anferinæ atq^ porcinx rcccn/ ris —vi.butyri recentis fine falc —vi.ceræ punicæ —m.hæc omnia ad uapo rem foluta mifcentur,amp; quado æger ungi debet,tolles ex eo —vi.ad tridua nam un(ftionê,6i addes illic (ücci de fœnogræco —ii. febri fugiæ —ii.laótis humani quartarium, quod lac fub hora qua çger ungédus eft mittatur,nec calcfaciat cum cçteris fpecicbus,ói iacens in leóto ungatur lenta fatis manu, fed ante luce poftquâ undus fucrit ftatim lac uaccinum bibat eadem hora mulfum, nó coólum dum calct.

AD SVSPIRIOSOSVELADDYSPNOICOS, ET

omnes caufas artcriarum, de quibus ruptis fanguis emanat, ÔC ad uomitus rcftringendos,à prouocandos,ÔC ad fitim ar ccndam,ói ad fingultus inhibendos, amp;nbsp;ad reumaticos amp;nbsp;uulfos, remedia rationabilia amp;nbsp;phyfica diucr/

fa de experimentis. c A p v t x vii.

D fufpinum facit bene acetum quod fcillkicum uocant, coclca/ rio ter quatcruc fumptumad diem. prodeft ÔC fcilla argilla circundata amp;nbsp;furno coóla purgatis exterioribus putaminibus, ÔC quod eius tenerrimum eft tritum, adiedtis mellis attici dua/ jus partibus ÔC aceti boniuna parte,atque ka deeoefta amp;nbsp;per ligulam uz

VKlpkpKlwo

nam femel in die fumpta, Profuit multis ad fuipirium uel diipnœam depellédam,pulmo uulpis uel iecur in olla fidtili exuftum, atlt;^ ad cinerê re dadtu 6C datu ad dié ieiuno, méfura coclearioru triu,cu aquae cyathis tribus

fi febri

-ocr page 133-

LIBER VN VS

11?

ß febricicabit,fi Gncerus erit ex uino uetcre.profui't Si puimo cerui codé mo do arcfadlus SC datus. Prodcft fufpiriofis hoc medicamentum cuidéter, aluminis fiffi -K-vi.opq -X- i.aqua exigua opiû diluitur, mifectur alumini an/ te tnto.fiunt globuli ciceris magnitudine, dâtur iciuno ante cibum quaterni autquini.hoc medicamentum 5£ ad fanguinis crupcionem ex intenoribus parribus facit,SC ad ueterem tuBemjôC ad phthificoSjUel purulenta excrean tes. Hoc quoq; medicamentum ad fufpihum fatis commode facit, fub phuns-X-i.nitn -X-i.abrotani quod tribus digitis eóprehendi poflît.hçc con tunduntur ÔC tcruntur cunole, cum opus eft dantur ex his iciuno coclearia duo cu duob.cyathisaceti calidi. Aliud medicamentum ftrumis SC fufpiz rio efficax5facic aut SC ad lumborum diutinum dolorem,SC ad paralyfin, SC ad hydropicos,SC ad lienofos,conficitur fic.brioniæ,id eft albæ uitis radicis, •)(-Xir.iris illyricx ^xir.ammoniaci gutte ^xri.afparagi radicis ^vi.fcillç bulbi crudi cencru exinteriore parte ^xri.tragacathi-^vi.his mcllis mifee tur quod fufificiat,(cd prius contufis diligeter SC tritis doneeceroti habeant temperatura.inde cum opus eft datur ietuno 4(- i.eum aqua: mulfxcyathis tribus. nbsp;nbsp;nbsp;Balfami fernen tritum potum ex uino prodeft fufpirioßsjCadu/

cis,phreniticis,pleuritids,SC ad omnia uitia quç in thorace fubßftüt, pulmo nis SC fufpirq caußs medetur. Thymû tritu potu ex uino extenuat SC cale facit qua: funt in ftomacho grauia,unde fuipinu nafcitur,ucntrem quoq; re leuatjanguinê extenuat,SC quæ funt glutinofa SC hçrentia in thorace SC fau cibus detrahit. Origanum cum croco tritu,potatu(^ cum uino fufpirioßs prodcft. Hyftopü quoc^ aridum contufum SC cretum ex aqua,aut uino, aut aceto,aut melle datum, aut deeoeftu cum aliquo fupradióloru liquoru, fufpiriofis medetur. Marrubiu aridum tritu cu mellis coclcario fumptu, uel fuccus cius potus,a:que fufpiriofis rcmedio erit. Chamçdrys extenua ta tritaSp SC pota prodeft fufpiriofis, quæ propter craffitudiné fuâ liquorc aliquo etia aqua extenuari debet, SC fic accipi. Herba tiniatica contufa SC ex melle coclcario fumpta fufpiriofos curat.rutç quoq; atq: herbe blattariç fuccus per fe datus,aut radices earu incoCfcaqua,SC potui datçfimilitcr pro funt.nec nó SC capparis radices idé præftâc,fi ut fupra fcriptu eft accipiatur.

Rcfina tercbinthina deuoratur ad magnitudiné fabæ ægyptiaeæ ab co qui fufpirio laborat uini cyatho fuperfumpto,quæ res magno remedio eft.

Centaureæ tenuis fuccus quantum nux aucllana recipit cum aqua mul/ fa datus,uel ianthidisherbæ quæ humidis locis nalcitur unius fruticis, fo/ lia trita cu cyatho aquæ data, fufpiriofis plurimu profunt. uino uti oportet fufpiriofos in qcétaurcæ,abfinthfj,origani,SC tragorigani,5C hyfopi,ÓC thy mi,SC pulcgifSC rutæ fafciculi retradti fucrint dccoóli. Cupreffi pilulætri/ tæ potæex uino faciunt bene,non folum ad fufpirium led SC ad iocincrisSC pctloris SC uuluæ dolorem, fi fœminis dérunfolia aut eiufdem cu ruta trita ÖC pota peéloris tollunt dolorem, fimilitcr cortex SC radix cuprefti dccoéla l x adeadcmi

-ocr page 134-

MARCELL! DÊ MEDICÄMENTIS

ad eadem profunt, fed faciunt amp;nbsp;ad phalangiorum morfum,G extrinfecus imponantur cmplaftri more compoGta. Acetum ex fcillæ bulbo faz ftum miriGce prodeft fufpirioGszGmiliter acetum ex thymo,origano,pule giolt;^ confedtu prodeft,G adGdue deguftetur.utiles fuut inter initia quäuis molefta,fufpirioGs forbitiones de porto capitato faeftæ, ÓCcx urtica atq; na ftureq femine.perungi auteos oportet rebus calefaciêtib.ccrtc pyretro cum olco deeoefto.geftationes quoq; per uiam myrteam profunt, KG fuper Ie/ ólum fufpendatur illis myrtus,remedio erit. Ad fufpiriofos remedium falutare,fpumam de ore mulæ collige,K in calicem mitte, atqj ex aqua caliz da Gue uiro feu fœminæ quæ hanc moleftia patitur continuo da bibenda, homo ftatim fanabitur,fed mula morietur, Ad fufpiriofos fanandos fel ’ urGnum aqua dilutum bibendum optime datur,intra paucos enim dies po tenter medetur. Ad fufpiriofos remedium potens. herbæ falutaris faz fciculum,K Gcorum africanorum aridorum felibram, exaquæfluuialis heminis tribus decoquito ad heminam, camep potui dato per triduum.

Ad fanguinis eruptionem Gue ex arteria Gue ex pulmone ucl pedtoz re, benefacit fymphyti radix, quam quidam inulam rufticam, quidam az lum gallicum uocant, loca hac aqua frigida K rafa cultello ebumeo ucl ofz feo.datur fextans libræexea,aut co amplius,uelquantumpotueritdez bet manducare K dcuorare cui opus eft, neep enim aroara cft.oportet auz tem co die acetum nonguftetquod interdumpet fe folum magnifice foz let prodeffe. fed huius radicis effeótum refoluit G cum ca detur. nbsp;nbsp;nbsp;Benez facit ad arteriæ eruptionem polygoni fuccus cyathorum duum aut trium per triduum datus.KpIantaginistritxcodcm mododatusfuccus,pluriz mum prodeft»cretæquoque famiædenarius unus,fumptusexaquæfriz gidæ rigore detradlo, cyathis tribus ualidiflîmc iuuac. herbæ etiam polyz goni, quæ ut opinor tiniaria uocatur, fafciculus quantus manu comprez hendi poffit, in tribus heminis aquæ decotftus ad tertias, rcéle medez tur eruptioni fanguinis ex arterqs, G quis inde laboranti cyathos très icz iuno per triduum dederit, oportet autem fentienti uulnus interius, loco ipfo fed à foris fpongiam cum aqua frigida recenti imponcrc, uel ex ace/ to acri, fed frequenter mutare, ne concalefadta noceat, K uetare artus conftringi quod plerique medicorum faciunt, ignorantes quia incitatuc fanguinis eruptio mufculorum compreflîone. quandoquidem omnis conz ftrieftio in utranque partem exprimit uenam. Faciunt K compoz Gca medicamenta ad fanguinis eruptionem quorum hoc eft præcipuum: acaciæ fucci uncia,hypocyftidos qui eft fuccus rofæ Gluaticæ, quam caniz nam quidam uocant, uncia,balauftfi qui eft flos mali granati quo coriarq utuntur,uncia3Opq femuncia. balauftium cotunditur K cribratur, uel Gccû in mortario teritur, cætera pridie macerata in aqua commifeentur diligenz *■ ter, K paftilli inde Gngutur quidam maiores,quidam ad denarfj femiflem;

dantur

-ocr page 135-

LIBER VMVS.

dantur rcfoluti iuxta ætatem ueluiïtutcm in fir mi cxaquæ frigide cya? this tribus aut duobus. hic paftillus benefacit amp;nbsp;ad dyfcntcricos ÔC ad torz minofos. nbsp;nbsp;nbsp;Alter paftillus ad fanguinis cruptionem mirifîcc facicns.accilt; pic hæc:tragacanthi -X- ix.famiæ cretæ -^ vii. rutæ ponticæ -X- 13c* glycyrb £æ fucci ■)(- v.fymphyti fucci vii.gûmis^nii.hypocyftidos fucci-X- vir. tuns -X v. aluminis liquidi -X- v. oprj -X- v* amyli -^ vi.myrræ -X- v. croeî X* vn.plantaginis fucci Xni.ôC pafti myconq quod fans en't,tritis diligenter fa pra feriptis fpcciebus mifeebitur * fient paftilli ad denarios fingulosÔi ad fe miflèsjqui pro ætatc aut uiribus infirmi ex aqux tepidæ cyathis tribus icia no dabuntur. Ad reiedtionem fanguinis ex ore manantis fymphyti ra dix in uino décocha falubriter bibitur.liguftri quoque fuccum ieiuno per tri duum dato,ftatim fubuenies, quæ res amp;nbsp;torminofis Si dyfentericis eft fala bris. Si ex quocuncp corporis loco fanguis per abundantiam nimiam exuberee, S^ fluar, herbæ fabinx fuccus quantus uidcbitur,fiuc uiridis, fiuc ficcæcontricæjex uino picato uetere optimo iciuno per triduum dabitur, fa nabit hæc potio criam in uitæ difcrimine confticutum.facit autem amp;nbsp;ad coli cos amp;nbsp;ad dyfentericos,quibus tarnen dccodha datur. nbsp;nbsp;Qui fubito fanguiz nis uomicu laborat, coralliu contufum Ói in pulucrem redatftum ex potioz ne mixta calida bibat. Ad uomitum nimium reprimendutn fulphuris uiui pufillum ÔC ramenti de cornu cerui tantundem, in ouo forbili tritum Si permixtum bibi utile eft. His qui cibum non continent,aloes minimum cum frigida aqua potui datum, plurimum prodeft. Perfonaceæ herz bæ radix contufa adiccho modico fale amp;nbsp;uino fparfa,ói cotidie recens impo fitafupertumorem ftomachi uomicas omnispcr fudorcm emanationese^ occultas potenter expurgat. nbsp;nbsp;nbsp;Mandragora: drach.hyofcyamitantunz dcm,opopanacis idem,croci ficuli tantundem, myrræ atquc turis fimilitcr, gummis iridem,omnium fpccicrum pares menfuras tere diligetcr amp;nbsp;in pulz ucrem tenuiftimum redigc,atqj ex uino uetere collige,paulo craftius quam fpiflïtudo fit mellis,ex co medicamento ad menfuram uióloriati, id eft diz ^‘^^^^^^^^^ midium drach.dabis ruptum iSC infirmum ftomachum habéti in tribus cya this aqux calida: eunti dormitum, beneficium remedij prima ftatim potio nc fenritur,fecunda incrcdibilis profcólus cft, tcrtia curatio omnis potentif fime cxplicatur. O uum incoólum in caliccm defunditur,ÓC tefta cius fucco marrubrj implctur,ó^ in ipfum calice defunditur, amp;nbsp;mcllis optimi dez fpumati tantundem,omnia hæc in fe permifcetur, ac tepefadha hauriuntur, miromodo uomicas rumpunt,ÓC ad fanitatcm laborante ftomachum perz ducunt. nbsp;nbsp;nbsp;In ouo forbili cimicem unum contritum iciunus ignorans qui forbeat,definet uomere, hoc fæpc expertum cft. Compofitio medicaz minis ad artcriam fananda fic.cofti 3 in.fpicænardi 3 ui. pipcris 3 iii.radiz cis lappa: maioris,id eft herbæ perfonaccç 3 ni.hæc omnia fimul teres SC ie iuno in balneo ex uino candido bibenda protinus dabis, Herbæ ucttoz

1 j nies

-ocr page 136-

ti*? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MARCELL! DEMEDICAMENTlS

nicx folia arefaóla cotufa cribrata^ profunt fufpiriofis fi ex co pulucrc co clcaria fingula ex aquæcalidæ cyathis duobus ieiuni intenedtis d ie bus, doz nee fanentur biberint. Aqua quç in arborum lacunis cauife^ corticib.con fiftere cofueuit,fufpiriofo potui data celcriter eu fanabit,atq; omni periculo Siti[edimdlt;e libcrabit,fi adfidue uel ipG pura calida uel mixta potetur. Sitim quamh’

bet molcftam réprimés,fi aquam tepida cum oleo permixtam biberis Si co tinuo uomucris,denuocp fi necefic tuerit id facies,quo fitis maxima cofene feit. nbsp;nbsp;Gallinacei oui uitellu fcmicoólu oleoep permixtu fi quis forbeat fiti/

re definet. Lapidé de aqua fontana fublatu fiatim fub lingua pone,Si ilz lie aliquandiu tene, fitire defines. nbsp;Glycyrizæ furculu paruum lab lingua

habetOjSi faliua quæ creuerit trasglutito,quo fadto neep fities, neq; os tibi Singultus inarcfcct. Ad fingultus inhibêdos,feftuca qua bibés in calice acceperis pro tinus fupercilio finiftro imponito,continuo remediu experieris. In aqua calidam manus miflæ,diuqî illic retentæ fingultus crebriores inhibere dieu tur. Anulus in finiftra manu in medio digito pofitus, uel ibidem transla tus,fingultus ftatim compcfcit. nbsp;nbsp;Si quis fingultiens aceti fcillitici coclcare

plenum accepcritjftatim fingultire definctjidé praftat Si aquæ fatis frigide adfiduus guftatus,ói fi' quis Ipiritum introrfum reuocet Si aliquandiu conti ncat,fimilitcr remcdiabitur,nec minus huic rei prodeft ftemutamentu in té pore excitatu. Herba trixaginis contufæ in lignea pila fuccus expreffus cum uino calido potui datus,ruptos fiue uulfos Si rcumaticos efficaciter fa/ nat. nbsp;Alparagorum radix ad pondus denariorum duorum,6i brafficæ fo

lia tantundem menfuræ contrita atq^ ex uino nigro uel auftcro potui data, uulfis Si reumaticis mirifice profunt. In pila in qua frumentum tunditur quantulumcuncp fordium aut pulucris inueneris collige. itemep in co loco uel foramine in quo ianuæ pelluli defcendunt quidquid reppereris collige, amp;nbsp;in unum permifee amp;nbsp;tacite uel occulto loco in potioné aut cibum uulfi la borantis infperge,continuo malu dolorep fedabitur, Serpentis fencélus id eft exuuiæ licio alligatæ,ôi uulfo circundatç mire profunt. Stercus uer ris primo uere collegium arefadtumi^ Si tritum in potione datum efficacif fime uulfos Si rcumaticos lanat. Ad cos qui fanguiné per os proijciut rez mediu talc.ccftç nucis maioris cobuftç diligenter terâtur Si eu accto dentur: fed fi febricitat cui medédu cft,cu pofca accipiat pro modo ut caufæ fut,aut ætas uniufeuiufqj patitur,id eft ut unius nucis teftæ, aut duaru, uel etiâ triu dent'’. Copofitio ccligmatq qd facit ad phthificos Si ad eos quib.pulmo per diftillationê uuæ uulneratuscft,iris illyncç—'i.fpicæ cclticæ —r.hyfopi cretici— i.amcos— rr.refinæterebinthina:— ii.pipcris— ir.erui ruftei—ii.bu tyri —vi.mcllis defpumati.p.iii.Si — ix. ca quæ in puluerem redigéda funt tundes Si diligétiftîme ccrnes,refinâ uero Si butyrum liqucfacics léto igne. poftca melle permixtu totum fupraferiptarum fpecierum pulueré colliges. Si fimul commaccratum in doliolo uitreo repones, utendum cum ufus exz egerit, ita Ut mature ieiunis terna coclearia dentur»

-ocr page 137-

LIBER VNVS,

gt;17

HVMERORVM ET CERVlCVM D 0 LO R IB V S RT OPIS thotom'ds,amp; hircofisjSi unguibusôi paronychrjs, remédia rationabilia Ä phyfîca diuerfa de experimentis. c A P v t xvm,

E R i dolorc murtcle exuftç cinis tritus,ÔC eu cera permixtus fubadtus.K cerori more inpofitus,mirc fanat» Ad ceruices neruorum fubicos aut ueteres dolores Si côtu(îones,mcd(ca/ g^mentu ualdc ncceflariû, quod diafteaton dicitur fie, maftiches ryidfiedton —iii.olei rofei librâ,olei gremialis fclibrâ,ucl quod fufHciat.ceræ ponticæ lu brâ,feu{ ceruini libiâ,medullæ ceruinæ librâ,adipis pullinæ Iib.adipis anferi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;: rx-nælib.adipis ferofinæ p.n.fœnogræci fucci hcmitaâ,Iini feminis fued hemû nam,ibifci fucci hcminâ,chamæmcli fafciculu,anethi furculos vii.maftiche eu oleo rofaceo in mortatio contcratur.fpecics ucro fupraferiptæ lento igne decoquâtur,ôd fucci cum cera feorfum mifccantur^ôi omnia mixta eolentur, lie poftea maftiche cû oleo fupermittatur, amp;nbsp;mifeeantut omnia diligenter, mixtaep coagitentur ad focum, SC refrigerata in dolio uitreo rcponâtur,quî bus cum opus fuerit ceroti more uteris. Ceruicis dolor inflcxibilis,quetn opifthotonon grxei uocatjeuatur urina capræ aunb.infufa,aut bulbo trito CÛ fimo eiufde caprx ceruici inlito/ed nihil utilius eft medicameto diaftea/, ton de adipe diuerfa facto quod fuprafcriptu eft. Ad ceruicu dolores re mediu phylicu fic.ieiunus dextra manu faliua tage,SC dextrum poplité pef frica,deinde finiftra manu finiftru, SC hoc ter per fingulos poplités facito, ftatim remediabis. Butyro SC adipe urfina pcruniftæ ceruices ftatim fans buntur. nbsp;nbsp;Cera: felibra,olci cyprini felib. abfinthq uiridis cotuli — ii.fimul ad igné permifcc,ÔC pro ccroto utere ad ornes ceruicu dolores. nbsp;Rigor cet: uicis adipe anferina uel potius gruina perunlt;ftus,uelociftîme mollietur.

Fici folia SC poma eiufdem immatura contrita SC inpofita ceruici fubucniut, Neruoru omniu rigori SC perfrictionib. cito fubucnit malagmate tali : olei laurini p.r.refinætcrebinthinæp.i.picisliquidçp.i.axûgiæ ucterisp.r.deco ctis sc pmixtis una his fpecicb.nerui rigetes ct oftenfi falubritcrperfricatur.f

Opifthotonicis SC tetanicis lotium caprinu cd aqua mixtu efficaciter pro deft, fi ieiunis potui dett Summu opifthotonicis SC arhriticis remediu SC multis experimetis^pbatu coficic fîc.caftorci,pipcris albi,pctrofclini,æqua^ les portióes fimul tûdes SC cribrabis, atq; inde coclcare unu cu uno cocleari mcllis SC aqua: calidæ cyathis duob.iciuno ad dié dabis. Farina lini femiz nis addito nitro ex uino calido in modu malagmatis téperat'', SC imponitur ceruicum dolori, ftatim medetur. Farina quoqj hordei cd ficu arida tun/ fa permixta Sc importa idé prçftat. nbsp;Lcnticula in aceto difcoélajeeruicibé

malagmatis more adpofita,dolores earum mitigat. Ad ceruicum tumoz res fedandos,ouorü uitelli cocli cum adipc anferina inliniuntur,felle capri/ no çquis poderibus permixto^atq; inde ceruices fricâtur. Rigorcs ceruicu feuo bubulo optime perfricâtur,nâ cótinuo mollefcuc,SC dolor ois abfeedic l 4. Herb«

-ocr page 138-

118


MARCELLIDE MEDICAMENTIS


Hcibx uettonicæcontntæ fuccus ad fcn'pulos duos adicdlo mulfopo tui datus,dolorem ceruicum Icnict, fed febricitâti ex aqua cahda dari oporz ter. Sal in faccoealefaótus impofituf^ humeris, omné dolorem opti/ medi(cucit) (ï adfidue commutcturutcalidiorponatunlanaquoq? fuccida ex oleo calido humeris adpofita medetur. Spongia leuiter muerone quo homo occifus eft adeadra, amp;nbsp;ealida humeris adpofita mcdctur,cxtcra ucro quæ funt in laeertisbrachiorum amp;nbsp;cubitis,0i digitis, ac neruis Sf articuz lis caularia, acopis amp;nbsp;ealefadorqs Ôi rcmedtjs diuerfis curantur qua: uarqs liircus aldru loeis funt adferipta. Ad hircos amp;nbsp;alas foetentes remedium fic.hirci maz factor turioris cornu rafum uel exuftum cum felle hirci mifcctur,amp; pondéré çquo myrra adqcitur,atqj inde alccllx demptis prius pilis adfidue perfricantur.

Alumen fcilTum ftyraci mixtum,fi in unum conteras,atep alas fœtidas adfidue pcrfriccs,bonum illis halitum exclufo tetro odore præftabis.

Caro uitulina recens cum aceto co(fta,madida^ alis impofita/ectorem hirci teternmum tollit. Myrra ficca tunla adfidue alas confrica, uitium fœtoris mire emendabis. Laferpitiu uetuftiftimu tundecribra, atq; inde alas pcrfnca,fimilitcr proderit. Nitro ex aqua diluto,uel alumine uino remifto utere quam fæpiftîme ad alarum fœtentium emendationem.

Ad paronychiam ÔC fuppurationes unguiculorum glandem trita cum faponc adponc, ibifcum quoq; cum axungia Si pane trito impone. Vt cxcuffi ungucs cito refurgant, quinc^folium cum adipe qualibet tritum im ponitur, oleaftri quoqj folia commanducata recentibus unguium uulncriz bus reële imponuntur. Paronychiæ ftcrcus ex auriculis impone, Ä lin teolum fuper alliga,mirabere remedium. Ad idem uuam paftam enu/ cicatam cum ture trito lubadlaficutcerotum linteolo induëlam imponi oz porter. De paronychia parietem contingcs,amp; rurfum digitum ducens dices ter, pu pu pu, nunquam ego te uideam per parietem repere.

Addigitorum SC articulorum fubluuium ucl fuppurationem fedanda, atramentum fcriptorum ex aceto tempera,^ de pinnula inline digitum uel articulum dolcntem, lucernæ quoq; fungum contcrc Si impone parony/ chix uel digito contufo. nbsp;nbsp;nbsp;Ad cubiti uitium uel dolorem fpuma argenti

trita cum oleo rofaceo,emplaftri modo utiliter admouetur.

AD L ICHENEM S IVE MENTAGRAMVEL IM PETI G IZ nem amp;ad clephantiafim,amp; lepram,amp; exanthemata,fV maculas,amp; liz uorcs,tumorcs^ de facie abolendos, amp;nbsp;ad genas fcabras,amp; eiz catriccs malarum purgandas,amp; ad lentigincs, amp;nbsp;ftigmaz ca delenda, uerrucasep tollendas, re media ratioz nabilia Siphyficadiuerfade experimentis.

CAPVT XtX.

Ad liz

-ocr page 139-

LIBER VNVS

119

D Kchcnem fine mentagram, quod ui'ti'um neglcdlum fokt ziehen pertotam faciem Si per totum corpus ferpcre amp;nbsp;plures homiz -Menwgr«* nes inquinare.nam Soranus medicus quondam ducentis Ho/ ‘minibus hoe morbo laborantibus curandis in Aquitania fe locauit.huic ergoualitudini maxime medentur cantharidestrita;amp; inli/ t« cum fucco uux amineæ, SC cum feuo ouis uel capræ, fed prius facie lota Si nitro diligenter curata medicamen imponitur,

Adeps uituli marini inpofita mentagra: plurimum prodeft.

Ficulni cauks teneri in aceto excoóti triti ó£ inliti mentagræ medentur Idem præftat ibifei radix cum lupino Ôi aceto ad tertias coóla K adpofita» Flos uifci cum cake fubaólus Si adpofitus mentagræ ualde eft utilise Ad impetigincs detergcndas farina çri mixtam,cum aceto frequenter inducito. Oki myrtini uncias vi. oki fchinini aut maftichini uncias quatuor. lithargyri uncias in. pfinmythfj uncias duas. cum uino uctcre fi/ mul tereSjSi okum ftatim poftea mittes Si diligenter permifcebis,Si fic ute/ ris ad inpetigines abolêdas. Ad impetigincs detergcndas lapathi radices cu aceto coques ad tertias,Si in co iurc iteru oryzâ difcoques, Si fic ad per/ ducédu corpus uteris. Cucumeris filuatici radices ad tertias difcoques,caf/ c^ dccoétas teres diligêter, Si addes lithargyru ac fulphur æquali menfura,' amp;nbsp;cerç paru,atq^ inde loca quç impetigo ceperit perfricabis. Ad feabidâ in petiginé fcillâ aîbâ fumito Si bene c5tundito,eaq; inpetiginê inlinico. Si ad ficcatâ aceto acri mixto fale eluito, deinde fpuma argêti cótufa Si rofa liqui daperungito.Sicü adficcatu fucrit medicamcntü,rurfumutfupra diximus aceto falfo abluito, atq; iteru eadê ratione fcillâ tritâ inlinito, idlt;^ remediu frequêter iterato,donee ad fanitatê perducas. Picis liquidæ optimç aceta/ bulo uni,adiice farina ordeaceâ Si nitru Si apiû tritu Si fulphur æquis pode ribus ac fupcrfunde aceti albi acerrimi acetabula duo Si inpatina decoq; fi/ mu!,ac poftea calidû medicamê linteo inducito, Si fic corpori adponito, no folû impetiginê hoc remedio, fed Si leprâ fedabis Si feabiê. Impetiginé ^ uis inueteratâ cito abokbis, fi fccula uini qua tindorcs ututur cû aqua per/ ^quot;“^‘* mixta locum perunxeris,ita utdum quinquagintanumcrasilliceffe permit tas,8i cotinuo deftringas.nam fi diutius fucrit, altius uis eius infidet,Si ulcus grade faciet. Glutinum taurinu aceto remiflum, adiedto fulfure uiuo lent igne decodtum,ita utad melliscraftitudinem perducatur,furculodp ficulno dum coquitur agitatum ac bis per diem impofitum impetigines quas greci agrias uocant potentiftime fanat. Formiculas quæ herculanec nominan rormice leû tur,cótritas modico fale adicdto,impctigini adpone, miraberis remedium, f«l4«flt;c nam cekriter expurgant, Impetigines Si lepras hæc copofitio potétiffime extirpat:turis mafcuknitri,argenti fpumæ,fulphuris,æqua pondera, cu ace to acri tcruntur Si pinnula imponuntur, ficcatumqj medicamen cluitur, Si turfum inlinitur,adfidue elutum atep ficcatum.

Si locum

-ocr page 140-

ljo, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MARCELL! DE MEDICAMENTIS

Si locum quem impetigo adludit auro circumfcribas,pofl:ea cum'omhi’ no non adpetet. Loco quern mentagra obfcderit,fimum murinum tri/ turn ex aceto oportet imponi, uel ciufdem muris exufti cincrem cum oleo ^Ic^lMtUßs adponi falubre eft. Aduerfum elephatiafim quod malum plerunq; à fa cie aufpicatur,primucp oritur quafi leticulis uarqs Si inæqualibus,cutc alba alibi crafta,alibi tenuijplcrifcp loos dura Si quafi fcabida:Si ad poftremum fie incre(cit,ut offibus caro adftri(fta,tumc(centibus primum digitis atq? arz ticulisindurclcat. hie morbus peculiariter ægyptiorum populis notus eft, ncc folum in uulgus extremum,fed etiam in reges ipfos frequenter inrepfit. unde aduerfus hoc malum folia ipfis inbalneorepletahumano (anguine parabantur. mufteix igitur exuftæ cinis Si ciufdcm beluæjid eft elephantis fanguis inmixtus Si inlitus huiufmodi corporibus medetur. Nitru cotritu Si ex melle Si ladle bubulo impofitum elephantiofis prodeft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Radix

afparagi dccodla in aceto Si trita elephantiofis rationabiliter inponitur.

Mentaftri folia commanducata uel contrita adpofita elephantiofis mez dentutjCedro quoep tabes ilia adfidue pcrundta fanatur, FcI urfinum leprofos admodum fanat fi eo adfidue perlinantur, adeps quoq^ eius liuoz res Si maculas eximit. nbsp;nbsp;nbsp;Apq fernen Si anethi conteres Si cum melle miz

feebiSjatque inde malandriofis quantum fuffidat adpones. Inula con trita impofitafp primo quidem exulcerabit, deinde cxpurgata omni lepra, deterfaip putri Si tabida cute,nouam fimilcmcp extern corpori redder nee cicatrices fœdas efte permittit. Allfj decoCli aqua crura u Icerofa adfi 'Briteinnicii due fota celcriter fanabuntur. Herba quæ britannice dicitur,cibo uel poz tui fumpta,intra diem fextum lepræ moleftiam tollit. Lapati aoreftis ra dices furculo emejeafep fine ferro contunde,adicctocp acri aceto fubige, SC parum falis mifce,atqj ex eo omnem corporis afperitatem in balneo cu fuz dore confrica, cito fanat. nbsp;Glutê uitulinum aceto remiftum admixta moz

dica calce uiua,ut craftïtudinem mellis habeat,inlines locis leprofis atcp illic ficcari mcdicamcn pcrmittes,cfficacitcr proderit. Vulpis ftercus cum ace s. td tere Si perugue lepramjcito fubuenics. omnem autem lepram inlitus hir ExdnthemM dnus fanguis emendat. Ad exanthemata curanda oui codi uitellus cum melle Si pfimmythio tritus redifTime adhibetur. nbsp;nbsp;nbsp;Pelliculæ caprinç raz

menta cum punice trita, acetoep permixta exanthematis profunt. Lotio humano fi nitrum admifcueris,co^ exanthemata frequenter elueris,repriz mentur. Oefypum cum melle corficano tritum Si adpofitum abolet de facie omnes maculas,quidam Si butyrum addunt.fi uero Si uituli fimus SC fel caninum mifccatur medicamen utilius erit, ita ut pariter téperata omnia decoquantur. Coclearum minutarum quç paffirn inueniuntur exuftaz rum cinis cum melle permixtus,tollitex facie uitia omnia,lcntigines quopp Si liuores abolet. nbsp;nbsp;nbsp;Stigmata dclentureolumbino fimo trito Si ex aceto

impofito,ita ut adfidue medicamen fuper ducatur. De tinduris uel maz culis

-ocr page 141-

LIBER VN-VS. , ni?

cull’s corporis abolcndis remedium fie. oculos uel oua læpie in aqua folue ÔC cum melle pcrmifce,atqj inde maculas perfrica,cito abolcbuntur. Lai; mulierispucllam nutrientis cum mcllc Si oleo permixtu omnesetiam uftio num maculas tollit. Si nitrum cum oleo miiceas ad fpiflitudine mcllis, ateß inde maculas inducas^mire detergêtur. (anguine quoqj caprino maeuz læ co ta dl: a: abluuntur. Si aut nefcias unde fit macula,ex cepæ fuco locum perfricabisA dulci aqua dues,fe(àmû(^ comanducatu fuper impones, uel Dulbu africanu tritu cum aceto impones, Ne cicatrices appareant etia de ufturiSjSi utpili renafcatur,facies tale mcdicamexalcis uiuç—ni.adipis por cinæ coctx K colatæ libra pcrmifce,ôi quâto diligetius tere uel cófrica,atq; in modu cataplafmatis adpone. Maftichen, perfonatamjfaponem gab licumjccram ponticam,oleum uctus,fpumâargenti,æquispondcnbus mb feebis Si coques ad fpiffîtudinem liparæ,atq; inde emplaftru maculis in fax cie,uel purtulis^ôi ulccribus adpones. Ad nigredinem Si maculas colli Si uultus purgandas/annam de faba cû humorc peponis id eft fucco eins in? teriore mifeebis, Si faciès trochifeos oëlo, amp;nbsp;ficcabis in umbra, ex odto illis quantum fufficiat teres cum aqua Si inlines maculas,atq? ita uteris ante bal ncum ut ficcetur inlitiojSi fie ingredieris,Ôi cum humorem aeceperis in calo re,tum perfricabis Ôé dues. Ad tumorem fiue liuorem de facie tollen/ dum,hcrbam rhodiam ex aceto tritam inline, Si ficcare permitte, atque ita due. Vrticæ folia contere Si ipfa tantummodo cum fucco fuo cohibenz dis tumonbus uel abolendis liuoribus frequenter adpone. Ad genas (cabras SC cicatrices maxillarum remediû fic.chalcitidis drachmas xx. mb . fyos drach.x.croci drach.vi.turis drachmas x.myrra: drachmas v.opopa naris drachmas v.aceti s.v. mcllis optimi s,ns. quæ ficca funt tundcs Sd in, puluerem rédiges, Sd ex eo coques cum aceto, Si poftca mdle admixto fiz mul omnia teres, donee fufficienter medieamen fit (pi(Tum uel liquidum, Si inpyxide ærea pones, ÔC cum opus fuerit uteris ad perungenda uel fuz perlinienda quæ funt. Ad genas fcabras amp;nbsp;fcabidas Si ueteres eb catrices remedium fic. «ris ufti amp;nbsp;loti, myrræ,oprj, drachmas ternas, cad/ miæ uftæ, Si extindæ uino drachmas oÀo, hæc in puluerem redacta ex aqua fontanaud cæleftiteres donee kuiafint,amp; cum glutinofa fuerinc, fupcraddes mdlis optimi defpumati cotylam unam, deinde perfricando uel terendo concorporabis omnia, amp;nbsp;in pyxide ærea condcs,Si cum uoluc ris uteris ad fuperlinienda quæ funt. Spongia noua cum aqua falfa calida fæpius impofita fuggillationes liuorefque detergit.

Fimus fuillus in tefta arefaetus Si tritus Si cum oleo impofitus, mire fanat liuores. Apium uiride fubtilitcr tritum cum oui albo inlitum, lb uoribus prodeft. Malua crratica trita Si calida panno induóta,6i 0/ leo perundta, Si fic adpofita recentibus fuggiUationibus ac tumoribus SC uexationibus ncruorum ualde medetur.

Ad puftulai

-ocr page 142-

ijl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MARCELL! DE MEDICÄMENTIS

Ad puflulas papulâfuc de facie tollcndas mcdi'catncn componesfie» ßgapeni — n.fcobiseburnædelicaüflîmæix.myrræirs.aphronitn ris.tra gacanthi—vr, tunfa hæc K cribrata cum mellc liquidiflimo K cadidiffimo teruntufjita ut craflîtudinem habeant mcllis défions.ex eo in balneo uel an te horam lauandi fades diligenter inlinitur, K poft balneum eluitur»

Vt liuorem de facie tollas,gladiotum herbam paluftrem harundine aut ofte acuto radicitus auelles, obferuansprorfus ne ferro eamcontingas, buz lus radices tunfæ Si fubadtæ atq; emplaftri more adpofitæ, liuorcs potenz ter emendant. Radicis quæ manducatur,id eft rafani cortex tritus diliz genter Si cum mclle permixtus inlituf^, fuggillationes atq; liuorcs qui ex iiftibus cueniunt celcriter abfterget. Origanum ad fummam Icuitatcm tritum in lintcolo udo adpofitum, liuorcs de quo uolucris loco ftatim tob Iit,mcntaftri quoque folia trita Si adpolîta idem præftant. Nitrum ex mclle Ôi ladle Dubulo tritum atque permixtum adpofitum^, ulceribus in facie natis aut fadlis citiftime medetur. ipfum etiam nitrum cû pulucrc opq K fucco tapfix tritum adpofitumq^ liuorcs ftatim eximit. Cafeus caz prinus mollis ideft recens cum melle fubadlus impofituft^ Si panno defuz per teelus aut linteo,fuggillationes liuorcs«^ ederiter abfterget. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mali

Lentigines

VerruedrU heliotropium

id eft pomi quod manducatur, uel etiam punici corium contufum admixta polenta impofitum,Si liuoresabolct,Si dolores fedat. Lauribaccarum quartarium unum^myrobalani femunciarn, fœnogrædheminam, ferpylli non multum,tunfis quç tundi oportetjatque omnious in unum permixtis, medicamen utile abolendis liuoribus facies, quo per triduum continuum fi ita necefte fuerit uteris. Pulmo ouillus quam recentiftimus protinus dum adhuc tepetadpofitus, continuo difcutit Si cxpurgat liuorcs. Alni folia quam plurima Si recentia fuperimpone Si alliga,medcbcris tumoriji uorem uero etiam eum qui de fanguinc colledtus uidebitur tolles. Abz finthium tritum Si cum mclle diligentiftïme fubadlum malagmatis modo impofitum,liuorcscitocximet. Vitelli ouorumincodlorumcoagitatiSi inliti liuores qui ex tumore aut conlifione aliqua facli erunt, etiam ueteres, exténuant. Ad lentigines de facie tollendas, lêticulam cum fcobe tenui de corno ceruino,ói feuum ceruinum pariter diuide,coque,Si tere,atqj inde faciem uel ante horam balnei,uel etiam in balneo frequenter inlinitojta ut quafi pro pane molli utaris.cfticaciftimum medicamen experieris, fed lenti cute maior pars fît,cornus Si feui æqualis menfura. nbsp;nbsp;nbsp;Herbam uerruca

riâ,id eft heliotropium contufam Si fubactam, adiedla lalis mica, adpofîz tamt^ malandriofîs,uel his qui uerrucas patiuntur,prodefîc plurimum côz ftat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Verrucarum genera omnia fimicanini exufticinis curât impofîz

tus.urina quoqj canis cum fuo recenti luto inlita plurimum prodcft.

Sanguis recens mûris occifî,uel ipfe mus diuifus atœ adpofîtus,lànat Si abolet uerrucas. nbsp;nbsp;nbsp;Fimus ouillus recens manibus fubadlus, Si emplaftri

more

-ocr page 143-

LI B E R V N V S. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IB

more adpofitus, deterget uerrucas. Ad lichenem fabæ farina: un/ dam i.fœm'græci fannæ unc.i. famfuci undam i. farina: hordei unciam unam, aphronitri undam s. fulphuris unc.s. crui farinæ une. s. hæc 0/ mniain pollinem tenuiflîmum redadta aceto colliges, Si permifeebis, amp;nbsp;ica licheni adpones.

AD OMMIA STOMACH! VITIA, ET AD OMNES

dus caufasSi dolores, amp;nbsp;ad omnem cruditatem arque indigeriz em depellendam, amp;nbsp;ad omnem uifeerum arque aquali/ culi confirmationem, antidota, epithematia, potiones, oxyporia, undtiones, aliaque nonnulla rationabiz lia Ôd phyfica remedia diuerfa, experiz mentis probata, ufu^ collegia.

C A P v T XX.

Principale arque unicum remedium adftoz machiamp;lateris dolorem, alia^nonnulla interni cor/

poris mala, feu cum febre, (îueiîne febre fuerint. cft

^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^”^^ compofitio mirifica , multis omnino neceffaria infraferiptis caufis,non ignorata quidem antiquioribus medicis propter eflfectuum probitatem , fedprædpue âPaccioAnti/ ocho auditore Philonidis Catinienfis ufu inluftrata. fedt enim ma/

gnos quæftus ex ea, propter crebros fucceffus in uitrjs diffidllimis, fed ne hic quidem unquam ulli uiuus uiuo compoficionem iftam often/ dit.poft mortem Tiberio Cæfari perlibclium feriptum data eft,SI per cumin bibliothecis publicispo(ita,uenitin manusnoftras,quam antenullo modo extrahere potuimus, quamuis omnia fecerimus uc Icircmus quæeffet.ipfe enim claufus componebacearn,neeullisfuoz rum com mittebat, plura^ quam recipit pigmenta cmi amp;nbsp;contundi iubebat, fallendi fuos caufa . ÔC fane in libcllo ipfc fatetur non à fe inuentam , fed ufu cxadliore comprobatam , ad qux uitia, amp;nbsp;cum quibus SC quemadmodum data proficeret. eft enim non ignora, pon/ deribus tarnen antiquis aut adiecit, aut detraxit aliquid, SC res qua: in hac compofitione funt non utiquc conueniunt ad antiquitatem. inz terdum enim earum quidam SC non tam multa, quædam minus SC pondéré SC numero fpecicrum accipiunt,atqueideo non idem omniz m bus

-ocr page 144-

«4-

MARCELLI DE MEDICAMENTÏS ' bus præftanc ,‘cum intérim hæc mirifica tcmpcratura compofîta miri/ ficos cffeélus habeat.facit uero hoc medicamentum non folum ad fto/ machi Ôi lateris dolorem, fed etiam ad plura uitia efficacitcr.quamob/ ■,rem femperhabendum eftcompofitum.Percurramautemquambre/ uiftime ad quæ uitia qualitcr datum profit, ut Si in libello cius fcri/ ptum eft , amp;nbsp;ego ex magna parte expertus fum. Sanat ergo mor/ bo comitiali correptos quos Epilepticos Græci uocant,ÔC furiofos quos mænomenos dicunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;c

Item fanat quibus fubito tenebræ obuerfantur in oculis cum uertiz gine quadam, fcotomaticos hos Græci appellant : nee minus diuti/ no correptis capitis dolore , quem cephâlæam appellant, prodeft, data denarqs duobus ex aquæ mulfæ cyathis quatuor, cum remiftî fuez rint,ôôfi frequenter quibusneceftaria efteorripientur, poft binasterz nafuc acceftîones danda erit. Hæc antidotos Hiera dicitur. hoc enim nomen tribuit ci propter duas caufas utexiftimo,unamneno/ men eius uerum dicendo, oftèndcret quæ eftet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dicitur enim

Uierapicra ^quibufdampicra, quiaamara eft, a quibufdam diacolocynthidos. alteram quod ideo inditum eft, quo magis fub tanta fpccie nominis commendaret medicamentum, Scd fi longo ex intcruallo acceftioniz bus fupra fchptis, quibus medendum eft uexabuntur, in rcmiftionc ea/ rum Si in alio atque alio dolorc fepius dandum erit medicamentum.

Ita enim aut ex toto remediabitur, aut certe minuetur impetus ui/ tiofum Si fedabitur, interuallaquc maiora accipict. Dari autem opor/ tebit fecundum purgationem bilis. nam fellita amp;nbsp;fpumofa Si glutinofa deqciunt qui acccperint,cum ptifanæcrcmore,autcumholcrc Icuiex urtica Si lapatho amp;nbsp;malua fadto. facit bene hæc compofitio Si ad fufpi/ rium, ÔC ad uocis abfciftionem, Si ad fubitas præfocationcs, ex quali/ bet caufa ortas.óiad cos qui fæpe exiftimant fc abincubone inludi, incule qui ufquc co hac moleftia uexantur ut interdum Si uitæ pcriculum ade/ ant, eft enim uitium non contemnendum, maxime in procefiu ætatisi quibus dandum erit medicamentum proximo die cius nodlis qua ineuz bonempertulcrint,cum intcruallumà fomnofeccrint,Siquod fatisfit deambulaucrint. dari debet ex aquæ in qua hyfopum aut marrubium fuerit incodtum cyathis quatuor ucl quinque, ad pondus denarrj uniz us uel uidloriati, pro ut res aut ætas poftulauerit. Deinde poft hoz ras tres uel quatuor cremor ptifanæ aut altera forbitio leuis dctur. facit hoc medicamentum ad cos quorum mufeuli maxillares cum maxima dolore tenfi funt, adeo utaperireosnullo modo poflint. tctanon hoe uitium Græci dicunt.

Item facit ad deprauatam faciem in utram libet partem, cynicon

-ocr page 145-

LIBER VNVS

hr cynicon fpafmon hoc qdem appellant genus morbi, prxcipue uero ad pectoris latenfque dolores prodcft, ex qualibet caufa factos , fine la«' tend, due manifefta, aut ex cafu aliquo, aut fupra uircs Si fupra modum ponden's portati, uel ex contufionc qua: frequenter gladiatoribus accidere « in prælufionibus folct. Nee minus eorum maxime fanitati conuenit qui arbore aka delapß funt, uel fcalis deuoluti, aut exeuffî rheda uel curriculo tradi, Sed his, id eft ex manifefta caufa uexacis, cum aceti cyathis tribus uel quatuor danda eritantidotus. his uero qui ex occulta caufa laborant, cxaqua mulfa proderit data. Præterea neruorum tenfionibus, amp;nbsp;contradlionibus j atque doloribus omnibus mirificeconuenit. Quam/ obrem facit5Cad tremulos,5dadfideratione tentatosutralibct,unaenim siderati» cum contradlione, altera cum remiftione neruorum confpicitur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;duplex

Paralyfim hoc utrunque uitium Graci appellant, ad quod etiam cum correpti funt, prodcft ex aqua: mulfæ cyathis tribus quatuórue datum ad pondus denarq unius aut uidtoriati, admixto caftorei denarij femifle.proz deft Ôi ad articularem morbum quemarthridm Græci appellant ,00 ad fpinx totius lumborumque dolorem ex aqua mulfa datum iuxta uircs cuiufque. Item ad podagram bcncfacitinam Si in præfentia detradlioz nc doloris releuat,ó: in futurumomnimolcftia liberat.dimidiocnimcez Icrius fanantur qui acceperunt hoe medicamentum quam prins folebanc fanari. quiddicam quemadmodum profit adduritias mammarum muz liebrium,quæ cum dolore magno folent nafei, quafque nullum aliud medicamentum rcleuat,nam has Si ad præfcns admodum curat, Si inz perpetuum ex toto intcrdum fanat, quasquidera caufas plcrique mediz corum infanabiles adfirmant. carcinomata enim Ód cacoethes hæc uitia fequuntur. fed ego honeftas fœminas quafdam fæpiftîme hoc mediz camento adfirmo fanatas . illud uero fupra omnium opinionem cft, quod ftomachicis cuidenter conuenit, cum fit uirofifttmum amariffimumz que medicamentum ,ôdftomachus ne aducrfum leuia quidem Ôd fimpliz cia médicamenta aptusfit.Seddifpofuimus in huiufmodi rebuspotenz tiorem ufus rationem fcqui. expertus enim quifquc intclligct ftomacho quoque hoc medicamentum eximie prodeftc. Remédiât enim cos quiz bus frequenter inacefcit cibus, Sd cos qui ftomachi inflationibus urgenz tur, uel doloribus uexantur adfidue, öd uel naufeant,ucl nimia faliua abz undant, uel inedia confumuntur, ftomachumque ita folutum habent, ut cx eo uarios liquores fubinde reqciant,confcnticntc capite,ut nullum ge nus cibi contincre poftint.

Item ad bilem atram générantes, quos melancholicos uocant bene* facit, oportet autem non continentibuscibos fecundum uomitum proz tinus oleo pcrundlis, öd diutius prefie fricatis dari medicamenti denarium

unum

-ocr page 146-

US

MARCELLr DE MED ICA JM EN TIS

unum ex ac|uæ cyathis tribus, deinde artus coru condringere, Si interdüm olfactarijs reficcre, SC commanducatione oliuarum contufarum, carumep rerum quæ ftomachum condringere folent, fubereólos recubantefque alere,deinde ubi deiecerint folutis uinculis rurfum perungere, amp;nbsp;fricare to/ turn corpus, atque ita uarietate ciborum SC pcrundlionis , domachum pfofitare, ita ut reficianturhalica ex mulfo,aut malorum cydoneorum lucco, uei ex grams punicis tacto, aut fi quos magis deledtabit, rngida pofca : fecundum quæ fumpta, K hapala proderunt oua, amp;nbsp;intubi coCti, nel non coóli ex aceto dati. Itemc^ lactucx, Si caules haplofiles ex pofca decoóli,autungulaporcinaexcoëta SCmadida.uulua quoque,ÓC muri/ cesjamp;peloridesplurimum iuuant,amp;r pomorum præcipue forba,6i ma/ la orbiculata,Si pira fcauriana,crudumina figninaque in olla repoGta. item profunt uua: ex olla fumptæ. Hæcenim Si huiufmodi quæ funt his fîmilia confirmant domachum, quibus elcis amp;nbsp;infequentibus die/ bus utioportebit,paulatim ad confuetudinem progredientes,donee0/ . mni moledia liberentur-

Ed amp;illud domachi uitium quod cum dccitate Si ardore eins Si ßti inrequiebili, Si utita dicam inextinguibili naditur. eccaufin hoc Græci uocant, ab eo quod exficcat omnem domachi humorem. fcimus quofdam uraas aquæ bibide, nee fitim aliqua ex parte in præ/ fentia compelcuide , ad hoc denarius unus uel pondus uiëloriati da/ turn ex aquæ frigidæ cyathis tribus , ita proded ut facile abdinere à potu diebus proximis podïnt.

Lienods ucro ex pofca,amp; iocineris duriciem diutinam habentibus cx aqua mulfa datum fan's conuenin Nee minus hydropicis quibus da/ tur eadem ratione. Sed his per complures dies oportebit in ptifanæ ere/ more fine ullo alio liquore dari. proded compofitio hæc Si colo inflato Si cæteris intedinis. futuras quoque uel iam faëtas uomicas hifdem partibus aut difcutit, aut eelerius aperic.

Item mendrua mouet mulieribus quæ difficulter purgantur. dandum autem erit his medicamentum ex aqua in qua decoquatur herba quæ artemifia dicitur, aut quæ diëlamnos'appellatur. Enam ad papulas, Si facrum ignem, uel quam sonam uocant, benefacit data ex aqua mulfa,detraëlo prius languine,fi respodulaucric. quodSiino/ mnibus alrjs uitrjs fupra diëtis faciendum ed. omnia enim auxilia adhiben da funt quæ ex ufu prodede comperta habemus, quia adiuta antidotos fa ciliores habebit edeëlus.Recipit ergo hæc.Chamædropis quæ herba fimi lima quercu folia habet, agarici,cucurbicæ filuedris, quam eoloey ntidâ ap

-ocr page 147-

L r B E R V N V S. 1)7 pcllantjftœchadis, fingulorum denarios denos,opopanacis, fagapeni, pc? trofelini, terra: mali,piperis albi,G'nguIorum denarios qui'nos,cinnami', nar difpica:,myrra:,folq,croci,fingulorum denarios quatcrnos,in unum omnia diligenter ponderata contunduntur amp;nbsp;enbratur, pratter opopanaccm Óê fa ga penum, QC myrram. hxc enim mortario teri debent, adieólo mclle tez nui,id eft,quam liquidiflîmo.deinde cæteris pcrmifcentur,quæ K ipfa redz pcre debent tantum mellis, quantum fatis erit ad comprehendenda Si. con tinenda ea uel conglutinanda. reponitur medicamentum uafo uitreo fub fi gnaculo, datur ut fupra diximus,ôi quemadmodum diximus,cum fumma obferuationc pro cuiufque rci caufis,ucl mêfuris,ucl neceftîtatibus.eft pror/ fus (àcrum,ut audlor nominis huius appcllauir. Si quando autem cfficaciore uoluerimus uri propter dimeukatem naturalem uitiorû,aut eau/ farum diuturnitatê,ut fi dandum fit furiofis,aut comitiali morbo correptis, uel lumborum perpetuum dolorem habentibus podagrâue cruciatis,cucur bitx filucftris adijciemus ad fupra didla pondéra denarios decern,Si opoz panacis atq? fagapeni denarios quinos: quamobrem utraeç parata debenc efte medicamenta,ut cum opus fuerit ufus utriufq; in promptu fit. illud faz ne præ cæteris mihi credas uelim,dum in alqs rebus ipfe uim eius experiris, hoc medicamento non folum non noccri ftomachum, ucrum etiam refici Sli confirmari fupra omnium opinionem. Medicamentum quod pro/ pricaduerfus folutionem ftomachi facit amp;fluorem eiufdem,maxime uero cum infirmi nihil cibi retinere po(Tunt,5^ quicquid datum eft rerjciunt. reeiz pit hæc, maftiches candidx unciam, tragachanti albi unciarn, apolinaris herbçradicis unciam unam.contunditur tragacanthum cum radice,poftca maftiche trita adr)citur,0i reponitur medicamentum in uitreo uafo. dantuc cum opus eft coclcaria bina,aut prout oportucrit plus minufuc, fecundum uomitum fadum ex aqua: frigidæ cyathis tribus. Ad ftomachi doloz tem Si inflationem remedium, fic: palmarum denarios x xx. anefi -)(- mr* croci ■)lt;- ii.git -K rr.afari -X-ii.myrti nigræ baccarum ■)(- iin. iuniperi baccas e/ nuclcatas numero uiginti. contunduntur feorfum omnia Si in unum corn/ mifcentur. deinde Hunt paftiUGalq ad menfuram dcnarrj,alii ad pondus ui óloriati.dantur ieiunisex aqua: cyathis tribus,aut ex protropomufto, quod eft pafti genus. Medicamentum ficcum ad ftomachi inflaz tionem Si dolorem,^ inediam,mouct Si urinam.Idco facit 8C ad hydropi/ cos SC iecur durum habentes,ói ad auriginem.quam quidam regium, quiz dam arquatum morbum uocant. refertur in Mufam Antoniü. recipit auté ha:c:aloes denarios v.croci,cinnami, nardi fyriaca:fpicx,afari, xybobalfaz mi,maftiches chic,fingulorum denarios fcnos,datur coclcaria bina uel terz na,ex aqua: cyathis tribus. Potio Cofmiana ad omnem internum doz lorem, fed facitmirifice ad ftomachi dolores, amp;adtufticos,6i phthifiz

cos

-ocr page 148-

08

MARCELL! DE ME DI CA MENTIS CQS fanguinem Si pus reqeientes, Ôi ad ioeinen's uitia atque pulmonis , 52 , ad laterrs doloremjnce minus ad torminofos 02 conuulfam aut ruptam ahgt; quam partem inteftinorum, amp;nbsp;ad dcftillationes, 02 ad cos qui fomnunl nullomodo capere poiTunt.facit 52 ad hydropicos,ficcatenim mirifice cos» componitur Gedauci feminis denarium unum, alterci feminis denarium l ViflorMtiito/tuns denariumkas,myrræ denariumunum,croeidenariumr.as,Gunt ^‘^ paftilli ad denarq femiffem. dantur etiam febricitantibus S2 Gne febre pogt; tiffimum picuriticis 62 peripleumoniacis ex aquæ mulfæ dilute cyathis duobus, phthiGeis ex pofca. Ad conuulfa autem 52 rupta ex mellc 52 aceto, ceteris ex aqua ealida uel frigida. facit hoc medicamentum etiam ad eos An'd t s 9^^^^sftomachusinaccfcit,

” cofwZ Antidotus qua utiturCofmusad omnia interna uitia quæ fuz pra fcripta funt, nee non 62 ad omnes fetpentumnoxiosmorfus , Recipit ^æ^’ g^ycydsæ denarios vin s. 62 tertias uióloriati uel duas partes,opfj de/ narios fcptcm,S2 tertias partes uidtoriati uel duas, caftorei denarios vi, 62 uidloriati duas tcrtiafuc partes, piperis longi denarios quinque, 62 uidtoz riati partem tertiam,piperis albi denarios quincç, 62 uióloriati duas tertiaG uc partes, nardi fyriaeæ denarios vi s. dauci feminis denari oivr. malobaz thri denarios v s .cailîæ nigræ denarios quinq; 62 uidtoriati femiflem, turis denarios v. Gl denarios v, 62 uidtoriati duas tertiafue partes, rofx caninx fucci denarios fex,acori denarios duos,fagapeni denarios duos,balfami fez minis denarios duos, fcordij denarios v.K uidforiati duas tertiafue partes, myrrç denarios vr. croei denarios vi.62 duas uidtoriati tcrtiafuc partes,fty racis denarios ir s.cinnami denarios feptcm,ó2 uidtoriati duas tertiafue pat tes, singiberis denarios feptem, 62 uidtoriati duas tertiafue partes, phu degt; narios vn. petrofelini denarios xim. 62 duas tertiafue uidtoriati ponderis partcs,fccniculi feminis denarios quatuor,faliuncæ denarios quatuor,rutæ Gluaticæ denarios ir.agarici fucci denarios ii.gêtianç denarios quatuor, iris tllyricæ denarios quinque, aneG denarios très, thlafpi feminis denarios vr. 82 uidtoriati tertiam partem.rofæ foliorum denarios iiii.mifyos -^ v.gumz misacantinidenarios duos,cardamomidenariosquatuor,fehoeni floris denarios quatuor 62 uidtoriati duas tertiafue partes, opopanacis denarios fex,82 uidtoriati duas partes 82 fextantcm,rennæ terebinthinç denarios vu 62 duas tertiafue uidtoriati partes, in uino chio uel falcrno bono odorato, omnia contufa enbrataep confperguntur,62 paftilli inde Gunt diuerGpódc/ ris uel menfuræ quanta auellana, 62 quanta faba ægyptia eft, qui dari de/ bent, non febricitantibus ex mulfo,inGrmis ex aquæ calidæ cyathis tribus.

Pulegium tritum uel in aqua maceratum,adiedto aceti paululo 62 po/ tum,naufeam ftomachi fedat. nbsp;nbsp;Thymbra trita cum melle fumpta pitui

tam concretam in pedtore, 82 ftomachi colledtiones extenuae.marrubiu m quolt;p

-ocr page 149-

LÏBER. VHVS.


»Ï9


1 ’iqüoque tritum ud fuccus eius cum melle epotus,ftomachi dolorem protv nustollit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Scordq fuccus ad menfuram denarq potus,morfus ftomaz

cht tollit,datur enim fine febre languendbus ex mulfo^cbricitantibus uero ex aqua mulfa. Polion herba^qua: à quibufdam libanotis appella/ tur,tritajuel fuccus eius cum melk cenui,id eft modico potus, morfui uêtri's amp;nbsp;ftomachicis prodeft. Centaureæ tenuis fuccus quantum cicer ex aqua datus, ftomachicisprodeft Origanum quoqj tritum morfus ftomachifez .dat,potum ex aqua tepida,extra hit enim concretos liquorcs.

Profunt etiam quædam in aqua macerata ftomacho, ut piragt;malacy doz nia,palmæ cariotç thcbaicæ,mcfpila,capi'coli de uite,rofæ folia, granorum punici mali fuccus. benefacit etiâ fuccus malorum cydoneorû per fc cocleaz rio fumptus,ucl cum alphita aut alica,aut trago,aut orisa» nbsp;nbsp;Solutum aut ^oiw^w^/îow«

ftomachum ÔC omnia reqeientem,initio quidem curari oportet extra, id cft ‘^^'*^ forinfecus, inpofita ei fcrtula câpana codta ex uino uctere,aut ex aqua muï fa,uel myrteo oleo trita,cum aceto amp;nbsp;myrra.nec minus lanam fuccidam ucî fpôgiam aceto intindam Si expreflam adponi oportct.faciût benc ÔC folia uitis crita,ôi mala cydonia trita,ôC palmulæ tritæ amp;nbsp;emplaftri inorc cum ccz roto ex myrtco oleo fado impofita.K folia tencra rubi,uel kntifei, uel pot tulacæ, aut aizoi, cum polenta,ex aqua frigida côfparfa,impolîta profunt. fricandç autem erunt hæ difficultates ftomachi, nec minus fcapulæoko ue tere uel aliquolibet calefadorio unguento. Cibos uero dari oportet huiufmodi. polentam cum paffo protropo,uel cum uino falcrno dulci, uel fauftiano,atque alio eiufdem generis, Item lenticulam cum bcta,ucl oriz ^'^^^ ^'^ß^' sa,incodisillic maliscydoncis,autpalmulis thebaicis, autbaccis myrti ^‘^^ quot;J® “ ’ uclfolqs,autgranis mali punici,aut Icntifci folfjstenerisaut rubi,admiz xto illicaliquo fupra didi generis uino, panis autem huiufmodi difficulz tatibusprodeft fummatim fermentatus,eduliaquoque profunthrc,inz tubi, laducæ ex aceto, braffica:, fifer, codex bullientis fruftella. ungclz lx, turdi, perdices, turtures. attagenx, palumbi, cancri, locuftx, lolligiz nes, fepix,mulli3murices,purpuræ,pedunculi.

Ad relblutum ftomachum dari oportet protinus cum reiecerit paz nem ex aqua frigida,uel ex pofcatSifine hocquidemcontinuerit,fta/ tim date debes lentem amp;nbsp;betam codam, ucl alicam, uel oua hapala,uel ungellam difcodam, uel coclcas elixas, aut murices, amp;nbsp;aquam frigidam. fed fi nihil fupra didorum continuent, dandus crit uini aufteri meri cyathus,amp; ex intcruallo bis têrue rurfus idem faciendu erit. Vinis quoqj Vina failkid utendum eft fatis ftomacho utilibus,aut ex baccis myrti fadis, aut ex maz lis cydoneis prcflis,aut ex iuniperis,uel hyftopo codito,uel origano, uel ex marrubio,uelex ruta filuatica,uel ex herba luccrnaria qua grxci phlomon Bocat,uel ex fcordio,uel ex ccntaurca,uel ex lycio, uel abßnthio,uel ex tere

m 4- Bintho

-ocr page 150-

140 MARCELL! DE MEDICAMENTIS

' binthojUel ex lentiGojUel ex pin's fyriacis, uel ex malo granato^ A J inflationem ftomachi SC uentns dolores, dandum eft huiufmodi medica/ tncntum:piperis denarios nn.caftorci -X-r-opq -)(-ir.myrræ v, petrofelini -X-iin.ancfi -^iiLnardi fyriacæ -X-i.contundutur amp;nbsp;cribrantur omnia,5C permi fœcurjinde datur SC ante noólcm SC in noeftem coclearium,uel plus,pro cuz iuftp uiribus cum cyatho aquæ calidæ, SC mellis quantum fatis uidebitur. hæc potio fomnum conciliât, concodtiones dolorcfcp omnes fedat, præcb pue autem prodeft mulieri quæ colo uexatur,SC uiris eodémodo laboratv tibus conuenit. Item ad tumores præcordiorum etiam in febribus, SC ad tuftîm,SC ad lateris dolorem,5C ad conuulfa,uel rupta interiora, SC ad urinæ difficultatem data plurimum iuuat. Cataplafma hoc ftomaz cho imponere non alienum erit.mali cydonei ex farina coéli id eft illic inz uoluti denarios vi.careotarum puIpæfubadæ-X- rn.ceræ-X-vir, croci-X- rr. abfinthq -X-ii.olei malini autmyrtei-X-iiL uino confpergitur crocum,arida tunduntur,ccra liquatur.SC fimul omnia commilcentur, atlt;^ ita adponutur mane in leóto ftomacho laboranti. Hoc quoque cataplafma ftomaz cho utiltftïmum eft.palmarum interiores partes -X-iir.croci -^in.hypocyfti dos -X-is.mali cydonei coóli ut fuperius dixi -X-vr.abhnthi fucci -X-iii. floris maligranad -X- is .feces uini chq vr.ccræ-X- x ii.olci myrtini -X- xn. chaz melex cius qux fimilia folia habet oliux, ex aquæ codtx -X- vi.mirifice ern prodeft ftomacho,præcipue fuccus eiufdem fimilitcr impoiitus ad conuub fa SC rupta conuenicntiflimum eft. Hiera ad ftomachum confirmanz dum,mouetinterdum uentrcm,intcrdum urinam,conficitur Gc.aloes-X- vlt; xylobalfami, acori,croci,nard{ fyriacæ,mafticheschiæ,fingulorum denariz os fenos, malobathri -X-1. tcruntur quam diligentiffime feorlum omnia.ac deinde mixta in unum reponuntur. Cum opus eft dantur inde cocicaria quibufdam duo, quibufdam tria,ex aquæ cyathis fex, uel mixtis cum uini cyathis tribus,uel ex quolibet alio liquore,pront conueniet ftomacho eiuG dem menfuræ dabitur. Pertice cofmiana. hoc medicamentum ad ftomachi uitia,ôC ad codlionem ualde utile eft.accipithæc,petrofilinidena nos v ir.phu denarios iin.piperisalbi .)(■ xix.inulæ-X-vi.nucum iuglandiu animatarum -)(- vi.nucum pincarum animatarum -^ xii.amq -X- vm. liguz ftici -X-:5,n.2ingiberis .X-vin.carei -X-xn.aprj feminis -X-xrr.aneß -X-vnr.cac damomi-X-viii.acori-X-vi.dauci feminis -^viii.coriandri feminis -X-xn.fee niculi feminis -X- vi. facit bene hæc compofitio cum habeat in fe nihil tetri mcdicamenti,ad inflationem ftomachi,SC cruditatcs,SC acidas rudUtiones, SC ad uentris dolorem, SC urinæ difficultatem, SC ad conuulfa intrinfecus SC rupta omnia SC ad horrorcs,mouct etiam mêftrua mulierum cum difficulz ter purgantur. Item detrahit d qua ex partu,aut aborfu intrinfecus noeiz ua fubftiterunt.datur omnino fine metu,ôC icinnis SC ante ceeng tcmpus,SC

-ocr page 151-

LIBER VN VS

141

poft cœnam.ad menfuram denary unius uel duorum, ex aquæ cyathis tngt; busÄ fi pluspondens quislibet fumpferitjnon lædetur.prægnanti non eft dandnm hoc medicamentum nee fcDricitanti. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Antidotum philonia/ j^ti^of^ j j-i num ad omnes internos dolores,quod ad tenftones ftomachi amp;nbsp;empneu/ loi^i^num matofim præcipue facit,colicis quoc^ prodeft,quibus in dolore ex aqua fn' gida datur,cxteris ex calida cum oxymclite dari debet,tuflcm fedat, tertian nas mirifice tollit,ante momentum fufpitionis datum, omnibus autem ad modum fabæ dandum erit,conftat ex his, croci 3 xv. pyretri femunciam, euforbij femunciam, fpicænardi fcmunciam,pipcris albi uncias duas ferais, hyolcyami — ii«.opr|3 iii.melioreritftaddaspetrofclini 3 ni.daucicretiz ci 3iii.colligitur melle attico,ÓC in uafo uitreo fub fignaculo reponitur.

Stomacho laboranti codex profunt,iï in aqua ferueant, Öi ficcarbo/ nibus torreantur,atq3 ita ex œnogaro fumantur impari numero.

Stomachum rcumatizantem amp;nbsp;dolentem amp;nbsp;languentcm amp;nbsp;diffoluz turn,primummanfioIucida,ó2nonnimium fngida,nec latis calidabene accipit. turn cataplafma fieri debet de folqs uitium , ud fi uineæ folia non fucrint, de rumicis fine rubi folqs, uel de ea fummitate rubi quæ fan's p tenera eft. hoc diligenter teritur cum dadylis quinque minutatim carptis, in aceto diu maccratis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epithematio autem hoc póft cataplafma uti oz portet,quod fieri debet de plantagine ea quæ amogloiTos dicitur,cum ace to trita. cibis autem uti debet cui medendum eft aufteris Si ftypticis.

Cataplafma fit ftomacho laboranti ex pomis cydoneis optime per/ codis, quæpomamanibus fubiguntur.deinde rofaficcateritur00cribeh lo medicinaU cribratur , tum aceti optimi quantum fufFiciatadrjcitur,ói . fimul omnia pcrmifcentur, fadumque cataplafma ftomacho calidum ad/ ponitur. Portulaca hoc eft allium gallicum coquitur diligentiffirae, amp;nbsp;codum bene, cdetur ex aceto ab eo qui ftomachum dolebit, uel uitio/ fum habebit,cito ei proderit.

Cuminum tcres Ói uino mixtum dabis bibendum ieiuno fi non febri/ citabit, fi febricitabit ex aqua tritum dabis, continuo emendabis ftomachi dolorem.Nardum amp;nbsp;maftiche ÔC femé apq cum bacca Iauri,óó abfinthq fc/ mine,æquis portionibus cotcruntur ,puluis hic fuper ftomachum afperfus mire eum reficit. Abfinthrj uiridis manipalum,in caccabo nouo fidili cu aquæ hemina dccoques ad tcrtias, Si in ipfam potionem mittes maftiches modicum,SC piperis triti grana feptem uel noucm,ói fic mane ieiuno biben dum dabis,continuo fentiet ftomachi laborantis mcdclam.

Ad ftomachi carbunculum reprimendum dadyli in uino auftero mace ranf*, ÓCadmixto porno cydoncocodo,ói rola,öC maftiche,ói aloe,^ oleo fofaceo,ftomacho adponütur,ita ut cataplafma inde exadiftïmü fiat.præ/ •^^ÏÉ^ É^^^’P^^ ^”^^ cibum infirmus ftomacho debet aedpere mcllis attici “ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;codearia

-ocr page 152-

H*


MARCELL! DE MEDICAMENTIS


codearça duo uel tna paritcr in uino auftcro dccodi,quod duplu Gt quàm roei, ud pro uino auftcro fuccus rofamm permixcus dctur.Gccat enim do/ machum amp;nbsp;recreat dilToIucura,amp; tarde cibum conficicntcm confirmât»

Meilis libra una,finapis todi ac poft diligenter triti unciæ duæ,pariter coquuntur, ex eo plenum cocleareieiuno qui ftomachi dolore laborauerit Stomadus datur. ^ Ad domachum naufeantem Ói acedentem, coriandri feminis acefcens triti 3 111.51 laclucæ albxfeministriti codeare unum,fi hxcaqua permixta ieiunus accipiat, prodeft. Stomachum conroborat herba abfinthq deeoefta cum uino auftcro,atq? ita fubinde pota, fi fe bres non crun£,quod fi inquietudo fuerit,cum aqua coqui 5: dart debet,mirum eft. nbsp;nbsp;Ad folitaz

neos ftomachi dolores malagma ficcompones,fœnigræci cyathum,Iini fe minis cyathum,ibidipurgatt libram unam,aquæ s.ix.olei s.nii. fpumæ argent! ubram unara,ccræ rudç p.is.hæcomnia in unum concorporabisÄ decoques,ôi cum malagma feccrisin pannum induces, ftomacho a pp az ncs,ôi circa uifcera tam diu habebis, K tam adfidue adpones, donee dolor abicedat. Ad ftomachum faftidientem efeam,^ rcuomcntcm,rof£e medium quod fernen portat,id eft ipfum florem croceum,contundes,amp;a/ luminis fcilli,cyperi,bdellç,abfinthq fuccum3mcliloti,rofæ ficcæ,acaciæ,iris illyricæ,olci nardini,ccræ,opobalfami, pares menfuras harû omnium fpcz cicrum conteres in mortario marmorco,Ôi ftomacho epithematium mirifîz cum fuperpones,ad ignem ut eft confuctudo compofitum, Epithema/ tium optimum ad ftomachum rcparandum:maftiche s uncias vr. aloes — ni.ftyracis— ii.ceræ p.i.nardi — vi. hæc pariter mifeebis,^ epithematium fubtile faciès,quo mukis horis, certe hyeme per cotum dicm,uti poteris»

Ad dolorem ftomachi ucttonicæ radicis fafcicülum in olla dccoques ex aqua, eandemcp ollam fub diuo habeto opertam, cum ftomachus doz lore uexabitur ufque ad certias eandem aqua m excoque, Si inde cyathum unum bibendum ieiunus ad diem fume. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vrticam fernen habentera

jn fummo dcmc,ac diligenter laua, amp;nbsp;ex ea forbitionem facito bcne condiz tarn fine pipere, (ùauiflimc accipieris ad ftomachum reficiendum.

. Laôtucæ nigræ fernen quod ipfum ualde nigrum eft in pila lignea tunz fum,çum melle fubige atque permifee, ÔC indc cotidie ieiunus fume coclcaz re plGnum,bene ftomacho laborantem accipics. Ad dolores ftoma z oxy^orium chi ueteres,ÔC ad ftomachum fatigatum façies oxyporium fie. pipcris feorz fum teres fcmunciam,amp; bulbos x 1. incodos feparatim nimium diligenter teres,ôi uttume^ mifçebis, turn adqcics mellis optimi defpumati s 11. Si ita in olla noua coques ad tertias. Si fumes ieiunus diurna cocicaria fingula biz na uel terna,tandiu doncc corrigas ftomachum laborantem» nbsp;nbsp;nbsp;Butyri liz

^oram dccoque quo ufq; indc pars fexta decedat. turn cum eo ferpyllum co ,que, ôi fi patietur ftomachus tuus, ieiunus illud fortiter manducabis : fin

auccm

-ocr page 153-

LIBER V N V S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14- J

autem faftidiurh crit,pultem facies SC tu in ea mixtu manducabis. Sal tri/ turn ex mulfo iciunus contra dolorem ftomachi qui biberit remediabitur. uenter quoque oftifragi arefacftus SC potioni afperfus, plurimum prodeft. Stomacho exulcerato, cicatricem hoc medicamentum inducet,aloes a viir.mifyos fcripula vin.turisfcripula viii. tunfacribrataque,hæcmclle / optimo comprehendcs.fi pleniusuel ualidius faccre uolueris hoemediz camentum, myrrham SC ancthum ex tertio adijcies, SC dimidium coclearc cum potione mulfi iciunus accipics.

Stomachi dolorem concicaciftlme fedant, abfinthq uncix tres, ruta: ' unciæ iii. ex aqua ad dimidias coclæ SC iciuno ad menfuram potionis boz næ potui datæ. Marrubq uiridis fafciculum decoques ex aceti fextaz rijs tribus, ufquc ad heminam. tum exprimes marrubium, SC adijcies dez fpumati mcllis quartariumSC iterum decoques, quoufquc adcraffitudiz nem cocat,inde cocleare unum contra dolorem ftomachi iciunus accipics. ” Herbx uerbenx tunfx SC enbratx pulucris codcaria quinque, laboz ranti ftomachi dolore dabisieiuno per triduum, in tribus optimi uinicyaz this, cæterisproutuireserunt dato,febricitantibus fane ex aqua ealidadaz redebes.fedfi quis cxulccratum ftomachum habuerit, caprinum lac co/ (ftum frequenter bibat. Ruta: lernen cum fulphure uiuo minore menfura adieefto aceto contcrito ,atque iciunus manc guftato, optime aduerfum dolorem ftomachi accipieris.

Repentinum ftomachi dolorem très ceputq longi purgati, SC finz gulicum mclle fumpti ftatim fanant, nee non SC tcrræmalumcomcftum dolores ftomachi celcriccr caftigar. Solutionem ftomachi infirmi/ tatemque confirmât oui femicodi uitellusSC gallæ pars dimidiatrita, fi anteduas horas quam cibus fumatur,mixta hæccum uino hauriantur, fed ructereSC tepefadfo. Rancorcm ftomachi temperatcaro uaccina stomiuUra» ca. uini SC aceti æqua portionc difcoda SC cibo fumpta. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cor

InBationcm ftomachi fedant, marathri,id eft feniculi, »5C aprj ra* dices, in uino alboodorato uctcre infuCx, de quo fi iciunus quis cya/ thos duos potet, cum calidæaquæ cyatho mixtos, optime accipietur.ru/ tæ quoque hortenfis paululum cibo fumptum, ucl in potione dilutum atz que epotum, inflationcs ftomachi compeftit.

Inflationemftomachi potentiftimcdifcutit,fimusuitulirecensex uino potui datus, hoe Si dolores cius ex frigore aut cruditate obortos mi/ rabilitcr mulcet. Remedium phyficum magnum aduerfum doloz rem ftomachi. in lamina argentca fenbes SC dices, aritmatho aufer doloz res ftomachi illi quem peperic illa.eandem laminam lana ouis uiuç inuolu tam collo de licio fufpendes,ÓC id agens dices, aufer michi uel illi ftomachi dolorem aritmatho.

stonmchUa^ ß^itia

Polorcm

-ocr page 154-

14-4« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MARCELL! DE MEDICAMENTIS

Dolorem amp;nbsp;inflationem ftomachi fanat lecur lupuprius aqua cothurn, mox arcfadlum Si tritum potioniq? infperfum. Faftidium ftomachi relcuat papauer filueftre, quad gallice calocatanos dicitur, tritum amp;nbsp;ex la/ éhe caprino potui datum. Epithema optimum ad ftomachum refi/ cicndum,mihitp expertiflïmum,conficitur fic.maftiches, turis, nardifpicæ, aloes,abnnthq,fingulas uncias,ftyracis—iis.croci — iis. cerx, amp;nbsp;medulla: ceruinæ,fîngulas libras.ftyraccm SC crocum pridie maccra uino ueteri infuz fum, Si fic diligenter tere, medullam Si ceram remitteigni,cetera tunfa cri/ brata^ Gmul miice Óe ccroto fuperinfunde,amp; in panniculo uterc ad ftoma churn duabus ucl tribus horis, 6d fi durius uidebitur quam ene debet, ole/ urn nardinum aut gleucinum ad^ce ut moUefcat. Hynopum coótum cum oxymcllite iciunus, ucl poft ccenam, qui per codeare cotidie accipiet, facilius conficiet cibum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Radiccm fœniculi in uini cyathum radito. Si

priufquam cœncs,ucl cum dormitum ibis, potui fumito,quo fadto melius digérés, nbsp;nbsp;nbsp;Lafcris ueri modicum,ex aquæ frigidæ cyatho dilutum, dor/

mitum iturus bibe,digcftorium mirum experieris. nbsp;nbsp;nbsp;Mellis attici libram

unam,uettonicçtritx—irii.in unum permifce,^ pone ut confcrucat,quod cum rcfrigeraucrit,facics paftillos nucis aucllanx magnitudine amp;nbsp;poft cœ/ nam fingulos hauries,quo faCto apprime quoslibet concoques cibos, imiamma nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^*’^”’ ^^^^^ embamma digeftorium optimum amp;nbsp;utiliftïmum,iïc. ligu/

ftici drach.nir.gingibcrisdrach.i.petroiclinidrach.r.piperisdrach.i.cpithy mi drach.i. SC lafcris fcripulumdimidium, tunfa hæcac diligenter cribrata miiccto cum pafto, hoc facit amp;nbsp;ad eos qui cibum teuere nó poftunt,eumlt;^ uomitibus rcicdlant, mox ergo ubi cibum fumpferint, dato paftillum ad modum nucis aucllanx de mcdicaminc fupra fcripto,óC ad prüfens eos ab/ ftine potu,cito remediabis. Epithematium uehementiftimum ad cibum conficicndum,nc.2ingiberis ex aceto maccrati p.i.auri pigmenti p.i. feculæ p.i.calcis uiux drach. n.Gnopidispontica: p.r.lixiuæ s.i.trita hæc in ollä no micteSjôJ fernere faciès fimul, donee mellis craftîtudiné habeant,6i cû oz pus fuerit inducta panno calida uifceribus adponcs. Cu ibis dormitü,2in giberis modicu fub lingua teneto,ôi ex pafca calida manus laua,optimc di/ geres. Vrticæ —iii.iriscalydoniæ —m.fchceni - iiii.cypcri —iii.magma tis —ni.petrofclini—nir.inulæ —ii.piperisalbi—ii. mcllecolligcshæc 0/ Oxy^orium mnia trita Si uteris oxyporio optimo ad digcrédü,unde etiâcœnatusparu accipies. Cum te in Iccto pofucris, uentrem tuum perfricans dices ter, lupus ibat per uiam,pcr femitam, cruda uorabat, liquida bibebat. phyfieu hoe ad digerendum de experimento fatis utile. Pulcgium Si nafturciu ex aqua fimul dccodlum,mane bibe,emendabis uel diicuticscruditatcm.

Quereus uiridis folia,cum falis fpuma contrica,6i potui data, remedi/ ant cruditatem. nbsp;nbsp;Acorum ponticum tritum ex aqua calida,potum menz

fura

-ocr page 155-

L I B E R V N V S. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14-f

fura cyathi unius, iciuni ftomachum rcficit cruditate depulfa. lis qui nec potu iuuâtur,ncc dbo, amp;nbsp;ftomachi ruétus amaros patiuntur centaufcâ id eft fel terrç contritam ad menfuram denary argentci ex aqua: calidx cya this tribus bibendam iciunis per triduum dabis, ftatim difcutietur infirmiz tas. nbsp;nbsp;nbsp;Succum abfinthii,quern Græd chylon abfinthiu uocant,auellanç

magnitudine, in aquæ calidx quartario bibenduna da ieiuno,componetur ftomachus, amp;nbsp;adpetentiam ciborum habebit, quifquispadetur ex infir/ mitate faftidium. OxyporiummirumneronianumxftiuumSChyc/ ^eronlanun» male, fi ci cum uolucris piperis aliquid adieceris, quod faftidium ftomaz oxyporium chi marcoremc^ deterget, conficicur fieJn mufti recentis Si dulcis congium exuuisalbis fatfti, atque inollamgrandem minî,addunturcydoncav. non purgata, totidem mala punica, additur Si forborum maturorum fex/ tarius, Si thus fyriad fcxtarius,crod fcripulus. hxc coquuntur ufq; ad craf/ iitudinem mcllis. poftea diligenter colantur,repofitum medicamen feruaz tur in nitro fignatum, fed omnino diligenter colatum,ut exeremeta omnia feparentur , indedatur ieiunoligula plena grandis, hoc eft oxyporium quo Nero utebatur ad digeftionem, quod Marcellus medicus egregius 0/ ftendit, quod Si nos ufu probauimus. Nam Si ftomachum mire compo/ nit, Si humores ßecat. excrementa quoque illa data dyfentericis, mirabili efficacia profunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Oftifragi uenter madefadtus adpoGtuscp his ad

ftomachum qui cibosnonconficiunt,utilift'imuseft,ucletiam fitantum manu teneatur, plurimum iuuat. Oxyporium dionyfianum ad dû TDionypdnut» geftionem,Si ad rigorera ftomachi,Si ad confirmationem aqualiculi, com oxyponum Heitur fie, cydoneorum incodtorum tunforumdp fucci s.r.mcllisdcfpuma/ ti g.i,acetioptimi s.i. hxcinunum permixta uafo duplici dccoquuntur, donee foliditas ad unum fextarium redigatur : additur pulucris pctrofclini uncia una, cymini femuncia, Si bene contemperatum medicamen uafculo uitreo conditur fub fignaculo, atque inde coclcare plenum à iciuno accipiz tur, Oxyporium olympianum polyctesad digeftionem parandam, olympidnunt accipit hæc.piperis — is. zingiberis — is, in puluerem redadta Si creta hxc, oxyporium dum ad digeftionem temperanda erunt,ex melle dabis, nbsp;nbsp;nbsp;Oxyporium

pancharianum ad digeftionem,quod Si aqualiculi corruptelas ucl acidica/ tesconfumit Si ftomachum marcentem recreat, tertianam etiam cum uino Si calida fub hora datum,mire tollit,conficitur fic.piperis uncias quatuor,a III, fefeleos—r.zingiberis — is, ameos — i. 9 vi. anefi uncias duas, libyftici — is.iuniperi hifpani — 1 3 viii. ita ut luniperum ablutum purgetur fublaz to femine,8i fic teratur.hæc omnia in puluerem redadta reponuntur in doz liolo uitreo fignato, ligula plena ex mulfa aqua datur ieiuno,

Aderuditatem quæ naufeam facit remedium fic, ucttonicæ drachma una, in oxymelitis cyathis tribus mixta potui datur, ius quoque pulli ucl ubicodtus fucrit, cruditati opitulatur,fi in primo prandio forbeatur.

n Ad digez

-ocr page 156-

M-ff nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MARCEL LÏ DE ME DI CA MENTIS

Ad digeftioncm parandamjiumperi baccarum cnudcatarum, K xfitz gibenSjSi petrofelini maccdonid, Si pipens uncias fingulas, mellis libratn unam .qua: funt Gccatundes ucl tercsSicribrabis diltgentcr.pofteamel codtum,idcft defpumatum admifcebi's,ÓCuterismedicamineSiiciunus, SC poft cœnam,per coclearc accepta quanta fit magnitudo aucllana: maio/ fis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ad ftomachi dolorem in impetu cohibendum, pomorum cy/

doneorum cutem tolles, atque inde uncias quatuor, SC pulcgrj unciam u? nam, piperis unciam unam, singiberis uncias tres, allq gallici uncias tres, mellis felibram, aceti quod fufficiat adfjeies, SC diligenter trita omnia per/ mifcebis, atque inde coclearc plenum dabis, etiam cibato. Antidotum ^M^dot^ ^^^^’^^^^*” multiplex, mirum.facit ad cos qui efeam non digcrunt, SC qui male rudlant,SC ad ftomachi dolorem,SC ad lateris,SC ueflicç,ÔC renum mo leftias,SC ad omnia quæ intcrius caufas malæ ualetudinis habent, id eft ad fcotum, ad febrem cotidianam,óC tcrciana,SC quartana, ad fanguinem tuft fientes,ad fufpiriofoS, ad dyfcntcricos SC ad calicos, SC ad hepaticos, SC ad nimiam uigiliam, SC ad ftrophum, ÖC ad inteftinorum dolorem, morfum etiam ferpentis curat,ter ad diem uulneri impofitum,uel potui datum.con/ feólio h;tc eft,cinnamomi unciam i. myrræ uncias iii. piperis — i. caftorei femuncia, galbani — i. ftyracis — i.cafiix fiftulx femunciam, piperis longi — i.cofti — r.oprj femunciam, fpicænardi t. croci t. mellis attici s.i. omnia ifta tundesdiligenter, SC cernes bene, SC in pulucrem molliflimum redaefta menfurabis,prætcr opium SC galbanum.galbanum in olla noua excoques, ita ut ter bulliat fuper prunas:opium autem cum uino uctcre teres,ÓC permi feebis diligenter, SC turn cetera omnia fimul permifcebis diu, SC diligenter agitata recondes fub fignaculo, in pyxide buxea, aut in doliolo uitreo, SC dabis cui uolueris ad modum aucllana:, cum mellis coclearibus tribus, uel quatuor. SC poftea dabis potioné calidæ aquæ, SC cum dederis accipics mer . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cedis quodcunqv-multi enim qui cito curati funt, ingrati extitcrunt,propter

quod ipfum antidotum achariftum appcllaturjid eft fine gratia.

ebymation Oxyporium quod dicitur chymation, facit ad calculos, SC ad re/ oxyporium niun, dolorem, SC ad inflationem ftomachi, phlegmaticis quoquepro/ deft, SC halycis, fed SC tortiones SC hamorroidas curat, SC qua: in ano na/ fcuntur.reftringit SC racnftrua nimia, SC hepaticos SC fpleniticos,6C tufticos folitaneos curat,SC cadiuis prodeft, accipic hæc.Inulæ — i.fœniculi feminis uncias tres, piperis nigri uncias ii. tundes hæc feparatim SC cribrabis bene, SC conficies uel permifcebis mellc femicodto^SC dabis nucis pontica: magni/ tudine cum aqua calida.quidam hoc in oxymclite foluunt,quidam in uino mixto accipiüt,alrj cofuerunt cocleario accipere puru ad lapides eqeiendos.

Deferiptio panni ruftici facientis ad uifcerum curationem fic.olei p.i, axungiçueteris p .1 .butyri p .1. herbæ fabinæ p.r. barbæ iouisp .1. tamdiu hæc dccoques quam diu herbæ arefcant, poftea eolantur, SC additur cera:

-ocr page 157-

LIBER VNVS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14-7

cerælibra,reGnæ p J.fannædc pulcoio p.r. pulucris de bacca laurip.i. de Hz mo ouillo unde ouibus in lana hæœnt p.i.hæc omnia in unum corpus redi guntur amp;nbsp;permifcentur,ôi inde pannus inducitur,amp; quotiens uolucris repaz ratus ftomacho adponitur. Dia tcflaron quod febrem fedat,^ uifcera componit.accipit hxc,olei coclearia cria,aceti codearia tria, mcllis boni de/ fpumati coclearia tria,uini ueteris boni coclearia tria, hæc ta diu decoquun/ tur, quam diu omnia ad tria coclearia redigantur, 8i ita linteo indudla fto/ macho fuperponuntur,uel ieiuno tcpida per coclcare dantur. facit hoc me/ dicamen ad omnes ftomachi moleftias. Ad dolorem ftomachi, uel tumorem,ucl uifceru infirmitatem,remedium fic.fucci ex abfînthio S.i.ace/ ti optimi s.r.olei mollis S.r.ceræ ponticæ libram unam, medullæ ceruinç —• nn. hæc lento igne decoques ufc^ ad menfura fextarrj. exinde linteum den fum tingucs,óC mature in leóto uifceribus adpones,utcndum in horam n.

Confcdlio oxymclis dia (cilliu, ad ftomachi caufas fic,(cillæ librâ com minucs de haftulaligneaacuta minutiftimispartibus, Ôifuperfundesillic aquæ nitida: fontanæ s ni.ac die tota Si noéle coopertum uas in quod hçc miferis,efte permittes.alia die in olla rudi cum ipfa fcilU deferuere faciès len to igni ufq? ad fextarium aquæ, turn lintco nitido exprimes (cilla ipfàm ut fcxtarius ille defluat,adr)cies huic fextario aceti optimi fextarium, amp;nbsp;mellis optimi defpumati p.ii.rurfum in eadem olla fernere ufqj ad fextarium. tu recondes in ampulla nitida,amp; ßgnatum habebis,ôi cum imparationem fto machi fenferis,coclearea fingula plane tepefacta ieiunus accipies. Ad ^‘^fp'^ ftomachi dolorem remedium phyßeum fie. in lapide ialpide exculpe dra/ W’S«'^ tönern radiatum,ut habeat feptem radios, amp;nbsp;claudc auro amp;nbsp;uterc in collo.

Epithematium ad ftomachum confirmandum fie,aloes — iri. turis maf/ culi — n. maftiches albæ femunciam, ftyracis — ii. croci is.meliloti femun/ ciam, ceræ ponticæ uel etiam rufæ uncias mi.nardi uncias vi. ius abfinthrj pontici unc.i. hæc omnia (èparatim tunla Ôicribrata milcentur 8i coquun/ tur,5ê inducuntur in panno atcç mature ftomacho adponuntur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ad

digeftioncm parandam,quifquis follicitus erit acorû ieiunus cômanducet, amp;nbsp;iaclct ,radicê quoq; amarâ ^ inlotâ ieiunus comanducet.Nec no ancthi fernen etiâ uiridis maducatu iuuat.nâ amp;nbsp;fomnû côciliat,ôi digeftioné parat.

Copofitio mcdicaminis fubfragi, quod facit ad digeftione amp;nbsp;uitia fto/ subfrdgium machi, fine aqualiculi.accipit hæc, petrofelini macedonici — rr. apq feminis tnediedmen —i.fcfelcos —v.piperis —v.nepetæ montanç —iin.pulegfj ficci quod in fu mp nô fuerit — iiii.thymi ficci t.libyftici etiam feminis—iianulc radicis tun fæatcç cribratæ t.singiberis t.exhisomnibus tunfisatqj cribratispuluerê molliftimû faciès, adrjcies deinde mellis optimi defpumati quatum putaue ris mitti oportere, id eft ut prope liquidæ ac téperatæ eolligi poffint fpecies fuprafcriptæ,SC fie recondes in uafo uitreo, amp;nbsp;cü uolueris ieiunus,cum tamé te digeftu £ènferis,fingula coclearia no pleniftima matutinis horis accipies.

n x Confedio

-ocr page 158-

14-8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M A R CELLr DE MEDICAMENT!?

Confedtio cpithcmati) quod ftomachi uctuftas caufasemendat, Sd ad digertionem confirmât, accipit hæc. fæuum taun'num, ccram ,medul/ lam ceruinam,axungiam uetcrcm,rcfi'nam terebinthinam, horum pondez ra fingula æqualia,Si mcllis uncias trcs,maft:iches uncias iii.fimul mifcebi's, quæ liquanda fucrint, liquabi's igni.Et quæ tundenda in pulucrcm tenuifz fimum rediges.Si confcdlum medicamé linteo tenfo induces ,ôd ftomacho uel uifceribus adpones, quod tarnen ante momentum prandq dettahi con uenit, Aliud Epithematium quod ad eafdem ftomaebi caufas efz ficaciter prodeft fic. ft/racis uncias duas,aloes uncias duas, petrofelini — r. ceræ libram i.nardi libram i.maftichcs uncias ii. refinæ fridtæ pondo s. rez finæ terebinthinæ uncias ii, quæ liquida erunt, Si quæ tundenda,fimiliter ut fuprafcriptis fpcciebus facies.Sifimilitermedicamen ufqueadhoram Aretee^hh prandq uteris. Itemaliudepithematium quodaretc dicitur,quod facit ad uetuftas caufas ftomachi, accipit hæc. cardamomi unciam i. libani unciam i. ceræ unc.vi. refinæ uncias quatuor, ftyracis uncias ri. olei cyprini unc. i. uini ueteris heminam, cardamomum amp;nbsp;libanum femote tundenz dum amp;^ cribrandum, ftyrax uino infundendus. Si reliqua quæ remittenda funt,lento igne foluenda,5lt; turn fimul omnia permifcéda, quod epithema fimiliter lintco,autphoenicio inducendum. Si fic ad uifcera adponendum. Ói in horam prandrj fi non fatigauerit habendum,ita tarnen ut aduerfo pez dtore cuiuslibet pueri tcpcfaólum ponatur. Intyba decodla in cibo fumpta, aut eorum aqua pota, ftomachum purgant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Herbam uct/

tonicam menfe Äugufto leólam cum femine amp;nbsp;radicibus fuis,fed fine ferz ro erutam,arefadlam diligenter Si cxcuiTam ne terram habeat, contundes ÓCcribrabis,acpulucriseius tenuiffimi cyathosduos, cumaquæfextarqs fex in olla noua ad tertias decoques, ollamlt;^ ipfam opertam fub diuo rez pofitamhabcbis,cxquafi quando ftomachi ardores concitabuntur, coz clearea duo aut tria laboranti glutienda dabis, mire fubucnics.

Herbæ ucttomcæ fafciculum,herbæ nepetæ acpulegq uirgulas fingu las K falis paululum, cum uini ueteris heminis tribus in olla rudi ufque ad hemina decoques,Si iciuno ftomachico mane coclearia fingula,aut eo amz plius dabis. Quotiens ftomachi morfus fentire cœperis,glycyrisæ fuccum de furculo cius trahito, aut ipfam fub linguam ad magnitudinem cicerculi habcto,nccdoloremftomachi neefitim fentics, Laebuz bulum tepidu incoólum, fubinde fumptü,exulceratum quoq^ ftomachum fanabit. Coclca cruda dcuoraca,ica ut dentibus non tangatur,ftomachü curat,ccrte languentê fi per triduu fic fumatur, emendat. Cocleas fed uez ras africanas códitas ex falc Si paulo olei coólas, fed non purgatas,qui ieiuz ' nus ternas aut quinas cotidie K frequenter fumpferit, rariftimo ftomachi dolore ucxabit.certc fi carbonib.toftçfumatur,melius profunt. Si quis cy mini triti ex melle terna coclearia cotidie ieiunus accipiat, ftomachi dolore mire

-ocr page 159-

LIBER VNVS

r4-‘9

mire carebit, Stomacho remedium optimum de experimento talc eft, pctrofelini uncias tres,fall's uncias duaSjUardi fpicx unciarn, amomi uncias duas,hyftbpi — n.uettonicæ uncias duas. hæc omnia in cucumam ficlilctn nouam mittes quæ fit fextariorum nouem^eamep aqua fupplcbiSj Si obtuz rabis ut modicum fpiramenti relinquas, Si dccoques ad tertias, ac denuo aqua fuppIebis,Sirurfumad tertias dccoques.tune adqcics mcllis opti/ mi defpumati quartariu^Si tertia nice ad medias dccoques,ac poftea in uaO culo uitreo aut fictili recondes fub fignaculo, atcj^ ex eo aduerfum ftoma/ chi laborem terna cociearia ex aqua calida,fi febres crunt,aut ex condito ie tunus,fi non crunt,fûmes. Ne ftomachus perfrigefcat undtio falubcrri ma hæc eft.foliorum lauri,6i baccarum,fcEno græci,lamfuci,cuprcflî, roris marinijuncias fingulas contundes,5i in uini ueteris fextarqs v.per criduum macerabis,quarto die olei boni fextarios tres adr)cies,ói in olla rudi ad pru nas non acres ita dccoques,donee uinum confumatur,tunc colabis,6i excrc menta uel fordes abfjeies, Si rurfus ollam cum medicamine ad tenues pru/ nas reponcs,citp addesceræ otetdæ libram, refinæ terebinthinæ purgatæ le libram.hæc omnia permixtaSi coagitata,ad modum cerotirecondes.Sicû ^^^'^^^^P^ opus fuerit no folum ad ftomachi, fed etiam ad neruorum SC muiculorum *’ perfheftionem uteris faluberrimo unguento. Antidotum Hadriani quo j^„tic[ofttm utebatur Cæfar Auguftus,quæ potio dat omni corpori forticudinem,quif/ Hadriani quis cnirn ea ufus fuerit,ncc ftomachi, nec iocineris, nec fplcnis, ncc cordis, ncc lateris,autpu!monis,aut coxarum dolores patietur, fed nec tuftem,nec perfriótioncs,nec fpafmos,nec coli dolores fcntiet,necdyfentericus, nec hy dropicus,nec fufpiriofus,aut cholericus erit. facit etiam hoc remedium con/ tra omnes humores noxios, Si omnia uenena uel malefîcia in cibo, aut in potionibus data.copofitio ergo eins eft talis.fœniculi femin{s,cymini,gum mis thebaici,phu,pulegrj,origani,piperis albi,herbæ fabinx,pctrofelini, ce dri feminis,chamcdropis,cafliæ bonæ,iouis barbæ,rapæ feminis, nardofta chyos,iunci feminis,euforbq,echyos radicis,hoc cft capfellæ,cyperi, pyrez thri,trifolrj feminis quo mulieres utûtur in capite, amomi, fcrpyîli ficci, genz tianæ,ariftolochiæ longæ,rutæ agreftis feminis,omnium fupra (criptarum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

fpecierum uncias fingulas. Item rutæ radiculam,quç facit ad porcorum inz commoda,agni radieem, hociamfani fiue agrimoniæ radieem, draconteæ radicem, quæ radix eft quafi coftum Si bcneolcc,acori radicem.harum fpe cierum fingulas femuncias adpendcs, Si omnia uel infra uel fupra fcripta diligéter tunfa Si cribrata,in puluerem tenuiftimum rédigés, ac poftea cum melle attico quatum ad fpiftïtudinem fufficiat permifcebis, atq? ex co cum opus fuerit,quanta auellanæ cft magnitudo,ieiuno dare debebis.

Confedtio aceti diafcilliu, ad digeftionem,Si ftomachi uitia fic.fcillam fûmes Si inde tolles duriftima quæque Si propres, deinde omnia tencrriz ma concides minute ut habeant libram femis, eamc^ crudam conijcies in

aceti

-ocr page 160-

IJO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MAR CE LL I DE MEDICAMENT IS

accti congium unum accmmijSi cum diu macerata fucntjót combibent, tol les fdllam K cxprimesadep acctutn perco!abis,amp; in uas bene picatum repo ncSjCiuf(^ accti ieiunus manc fi forbeas fingula nel bina coclearia, ftoma/ churn curabis.SC quod ad oris olidi ualctudinem attinet, hoc medicamento odor malus cmédabitur,ôi fi in nafo polypus fucrit hoc aceto gargarizato crjcitur.quod quidem acetum SC ad claritaté oculoru,ói ad auditu auriu opti mum eft,fi adfiduc gargarizeturtad uocem quoq? Si ad fufpiriu amp;nbsp;ad fplez ncm,optimum remedium eft.fi quis autem inde ad diem forbeat uel dimi/ dium cyathum,colorem optimum habebit, amp;nbsp;facilius fufpirabit, amp;nbsp;cibum melius conficict.Nam fi quis multum comedcrit,amp; non coxcrit, Si cibus ei in ftomacho inacuerit forbeat de hoe medicamentOjContinuo definec cruz dus efte. ut fcias uero quantam uim habcat, etiam caducis datum prodeft. Nam fi uel duos cyathoscadiuus inde forbeat,Zeurrat paflus milleducen tos quinquaginta ieiunus,mire remediabitur,fi uel tertio aut quarto die id acceperit.quod fi quis erit in accipiendo cotidie patiens,penitus carebit hoc Cdducus mor æo^^O’ hoc medicamen SC uentos erjeiet SC ucnas purgat. Nam is morbus bi unie moz ex uentorum multitudine mouctur. frigefcie enim corpus de inparatione, uedtur ^ naufeam facit,SC uomitus mouct.Si quis ergo hoc fumat,omnem efcam SC potionem bene concoquetjóC nulla res ei nocebit. ac fi uoles hoe medicaz mine phthifim fcdare,adde uini duleis paululum,ói fic dato mixtum forbe re iciuno. fi quis fanguiné cxcreabir, hoc medicamine accepto, facile eqeieç omnem molcftiam,ôi ucnæ ei purgabuntur,quodcp ad puImones,ÓC arte/ rias corruptas attinet, per uomitu fanabitur, fi hoc medicamento utatur ad fiduc.ói: fi quem aqua intercutis tcnebit,id eft fi hydropicus erit, fanabitur, faciliuf^ curabitur fi recens morbus fuerit. nam per urinam illum cito di/ geret, SC quod ad fplcnem attinet extenuabitur. oportet ergo prius uiderc unde quis morbus ueniat. fi a fplcnc erit, uenter foluetur, aut crura turgez bunt. dari itaq^ oportebit manc ieiuno duos cyathos, certe uel unum cya/ thum fi fatis infirmus erit dato.quod fi ab iecore erit morbus,mellis cyathu aut pafti commifces cum cyathoeius aceti,idqueper dies aliquotdabis, primum nanej fudoribus uehementiffimis, poftea etiam urina multa pur/ gabitur,deindecibumSCpotionemlibcntiflïme fumet,omniacpcito con/ coquet. Ad ftomachi dolorem arcendum, cymas finapis uiridis ex az qua diligenter coques in olla noua, caf^ conditas olco SC liquamine man/ Bromure^/^^”^ obferua Ut paululum falismittas dum coquuntur, proprer mdrüßnapis Bromum, Mel,rutam,cyminum,piper,fimul tere SC utere pro oxygaro [dlearcetur ad inhibendum ftomachi dolorem, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Papauer noftrate cum laóte fuo

fimul decoques in aqua, SC ipfam aquam diligenter colatam, ftomachico cum melle attico potui dabis, iris tunfæ heminam,cyperi tunfi hemiz na,in uini aminæi fextariu infundes,ut una node macerétur, deinde addefi refinxterebinthina:—ix.cerg— m. ftuas cu olei cyprini felibra liquefacies, deinde

-ocr page 161-

LIB ER V N VS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-, » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J$ti

deindéfimul omnia mifcebis Si manibus fubiges atquc malagmatÏs more ftomacho laboranti adpones. Ceram,adipem anfcrinamjói butyrum in fe dccoquc,ói in panno tenui ftomacho calidum adpone confeftim do/ lori ftomachi fubucnics. Peucedani radieem contritam ex uino qui fre quenter biberitjnec ftomachi dolorem^nec pulmonis inflationem patietur.

Item ad ftomachi dolorem perfici folia uiridia teres^ôC cum axungia uc/ tere purgaca fubiges, atque in panno ad ftomachum poncs. idem præftat ^^^^^‘^ß^ mentaftrum quod fupra ripas nafcitur ßmilitcrimpofitum. Oxiporium oxyporiuM eydonite quod facit ad ftomachum S^ tulTcm^empncumatohm quoqj fol/ cyàonice uit,Só digeftionem citiflimam prçftac, conficitur hc.cydonca matura purga bis de foriSjSi deintus, amp;nbsp;penfabis ad pondo triajCoquefque ex mulfo in ol Ia rudi,óC cum fuerint co(fta,eqcics de olla in catinum uel mortariu, feparaz bis deinde fuccum illum que cxcocta dimiferint. poftea remittes cydonca ipfi in olla,Si tune addes ibi aceti pondo duo,mellis optimi pondo tria,ma ligranati exprefti fextarium unum, coques poftea lento igni donee unu cor pus fiatjód habcat mellis lpiflitudinem,poftca aut refuncUs illud in morta/ hum. Si tcres diutiiTitne,donec omnis duritia diftoluatur.ói dum teris fumz matim adijcics femunciatn zingiberis SC piperis triti—rr.petrofehni—i.Si fi mul iteru difcoqucs,ac poftea mifcebis mulfam,ubi cocta fuerint cydonca, atqj ita in uafculo uitreo rccódes,Si cum opus fuerit per cocleare ieiunus aez cipies Stomaci Si capitis dolores tuftem quoq^Jógafep ægiitudmcs en rat,£idyfentcricismcdetur,Icptopyrexiasfanat,dolori etiam faucium Ód fynanchæ fuccurrit,tale medicamcn.piperis albi —is .mellis attici—is.afart — r. uettonieæ, faxifragæ, calîiæ fiftulæ,pondus ut fupra. hæc omnia trita cum defpumato mellc mifcebis Si dabis cocicarium grande plénum ex co/ dito mixtum, febricitanti uero ex aqua calida. Antidotum multi/ plexadmultaremédia, recipit hæc.crocifcripulos xv.piperis albi uncias Hs. amomi fcmunciam, pyretri femunciam, dauci cretici femunciam, fo/ lij malabathri,nardoftachyos,cafriæ,apij feminis,euforbij, rutç feminis,pc trofelini,rofE iîccç,opij,lingulas femuncias,opobalfami 3 vi.mellis boni p. ii.cinnami t.fi non fuerit cinnamum,mittcs caftîæ fiftulç duplum pro co,Si hæc omnia tunfa cribrabis cribello tenui. Si fic mifces opium cum mclle, Si mictes in mortarium Si diligcntiffimc teres donee unum corpus fiat, ac fic o mnia permixta mittes in doliolu uitreum.cu opus fucrit,ex hoe colicis fabç ægyptiaeæ magnitudine cum aquæ frigidæ cyathis tribus potui dabis, loei nerofis qui ieeur grauiter dolebunt,cum uino mulfo dabis, ut fupra fcriptu eft.epilcpticis quos caducos dicunt,dabis ut fupra.plcuriticis cü aquç mulfç dabis cyathis tribus.Stomachû dolentib.cu pofeæ cyathis trib.dyfentericis qui perfoluto uêtre funt,cü aqua frigida dabis. periodicis febribus qui labo rat,id cft acceftionibus diurnis Si noëturnis,cum aqua calida dabis.quibus dentes dolent,Si quibus fanguis.de gingiuis defluit,cum pofca frigida, aut a cum

-ocr page 162-

Ift nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MARCELL! DE MEDICAMENTIS

cum uino dabis,îta ut refolutum in ore teneant. fpleniticis ex pofea dabis. Paralytids ex aqua calida.ptçcordia dolentibus,itidem ex aqua calida.torz tiones uétris qui patiuntur,ex aqua calida dabis.morfi'unculas leucs qui pa tiuntur,exaqua calida dabis-Secundasetiam mulicnbus5quçex partu uel ex abortu remanfèrint, difeutiet fi ex fucco fœnogræci codti, uel ex mulfa, bibendum detur. Apoftemata etiam ÔC omnia intrinfecus colleéta expur gat,ex mulfa datû,uel ex fœni græci (ucco.Sicca uero tuffî laborantibusex mellc folo dabis. Ad uuam ftillantem ex mulfa gargarizandum dabis. his uero qui fungos ucnenatoscomedenntcu oxymeflis cyathis tribus da/ bis. nbsp;nbsp;nbsp;Venenum fi quis biberit ex fucco ptifanæ refolutum accipiatJn 0/

mnibus fauè paffionibus triduo córinuo dabis.fi neceffe fuerit, iterum alio triduo dabis. omnibus fanè quantum fabæ ægyptiacç granum eft dabis.

Confcdlio potionisad omnem fanitatem utilis, ÔC ad ftomachi confir/ mationem,accipit hæc lauri baccatum purgatarum unciam unam, myna: —i.genrianx—r. ariftolochix rotunda: -— r. puluerem tenuiffimum ex his (peciebus feparatim tunfis facies, Si poftea permifeebis amp;nbsp;repones. amp;nbsp;cu uti uolueris,coclcare unum cum potione calidæ aquæ ieiunus accipies. Si inter pofitis diebus cum uolueris icerum accipies. Primo uere tame incipies hac potione uti,Si deinde quomodo uolueris, per tempora triduo córinuo ute/ ris. Antidotum quodfacicadomnesdoloresinternos,ó:ad ftoma/ chum confirmandura,recipit hæc. apq feminis 9 xxr.anethi fcminis 3 ix. caftorci 9 vi.pipcris9 in.oprj 9 m.myrræ 3 iii.hæc omnia feparatim tunz des,ói ex meUe optimo temperabiSjSi cum uolueris dare potionem,in moz dum fabæ globulos facies,amp; dabis ex condito,fiuc uino uetere: fed fi febriz AtuMßd Mti citauerint,ex calida aqua.hæc confeólio dicitur athanafia,facit ad lateris S: ^oiif^ ad coli,præcipue ad ftomachi dolorem. Lini feminis, 00 feenogr.xei, Ä fœniculi farina:,finguli fextarq cum aqua mulfa dccoótijóC in panno ftoma cho laborant! Si uifceribus duris adpofiti,plurimum profunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Adeos

CockitHufus q^gg fubito linquitanimus,amp; quibus mens alienatur,aut uertigo eft,codec cum fuis teftis tritæ incoétæ ica dantur per dies quinq?, uc prima die coclea una,cum pafii cyacho pocanda detur.alia die duæ,cum duobus cyathis,cer tia die cres,cum cribus cyachis,quarta die duæ,cum duobus cyachis, quinca die una cum cyacho uno. Potio efficaciffima ftomachi remedio, fic. apq feminis drach, vr. pctrofelini drach. iiii. fpicanardi drach. iiii. myrras drach.iiii.piperis longi drach. v. contrica uniuerfa hæc diligenter in unum mifcentur,deindc adijcitur mellis optimi defpumati quod fatis fit,atqj in ua fo uitreo mixta feruâtur.inde cum opus fuerit poft balneum drach iiir.aut etiam minus,fi infirmier erit qui accepturus eft,cx aqua calida, uel ex muiz fo,in potione dabuntur. nbsp;nbsp;nbsp;Porri capitati excocli in cibo fumpri cum ace

tb plurimum profunt ftomacho laboranti. Vrticæ fernen cochu iuuat fto niachü,fi cum pane mäducetur, K cum iure fuo.cydonea quoqj incoda,in melle

-ocr page 163-

LIBER VNVS

mcllc fcruata, icîuno data plun'mum profunt. ThalafTomcli quod ia/ Th^hj/'omeU cundiffitnc SC inflationcs dcponit,SC ucntrcm purgat fine ftomachi uexatiz onc.eft emm SC odorc SC faporc gratifllmo, quod hoc modo fieri debet. a/ qua manna ex alto id eft de profundo,uel aqua cækftis cum Cale mixta,pa ri menfurx mcllis optimi defpumati permifeetur SC fcruatur in uafo fictili. SC cum opus fucrit tcpefacla potui datur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Purgatorium effieax quod nee do mach urn ucxat,ncc caput grauat,SC bilcm dedneit.Lachs caprini fex/ tarium.falis ammoniaci — n. mcllis optimi — i. in unum omnia diu contre ta SC permixta iciuno potui dantur. fed poft potioncm diu inambularc de? bct,ut ipfa potio melius motu corporis profit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sambuci liber inter cor ticem se furculum rafus SC tritus, adq; nucis iuglâdis magnitudine ex aqua «el mulfo potus,miro modo dctrahicbilcm,acftomachum rclcuat.

Vettonicæ herba: folia in umbra arefaefta conrunde SC cribra,atquc ex co pulucre paululum SC mellis dccocli cyathum unum permifee. atq; inde port cœnâad magnitudincm ciccris transgluticndum dabis ci qui cibum c/ uomic ftatim,ôc non poteft contincre. nbsp;nbsp;nbsp;Radieem ficulncam uini ucteris cyatho uni inradc,SC priufquàm cœnes ucl cubitum casbibito, fi uitio fto/ machi laborabis. Laferis ucri modicum ex aquæ frigidæ cyachis qua/ tuor dilue,se dormitum iturus bibc,ut cibum bene concoquas,aut cius radi cem guftato dormitum uadcns,idcm tibi prçrtabit. Rorem marinum iciunus commanducct, aut in aqua calida cxcoctum bibat, qui cruditatem patictur,ftatim remediabifur. Compofitio potionis ad dolorem fto/ machi fiue ad naufeam reprimendam fie. herba: mandragoræquænafei/ turinlocis montanis fuccus expreftus ad podcrisfcripulum dimidium,po/ tatufep ex aqua calida,ucl ex mulfa, naufeam cxpcllit. abundantiam phlc/ gmatis purgat,fedacep dolorem ftomachi, SC faftidium difeutit. ultra hoc autem pondus ne dederis, quia nullius ftomachus uim eius poterit fuftine/ rc. nbsp;nbsp;nbsp;Pulcgium cum oxymelite dceoertum, ad menfuram heminæ tepez fa(ftum,ieiuno SC digcfto dabis bibendum, no folum ftomachum refieies, fed etiam fi circa cor aliquid crit uitibeadem potione fanabitur. nbsp;nbsp;nbsp;Ad fto

machum componendum uteris remedio tali fatis commodo. rutâ, apium, anethum,cyminum,æquis portionibus coques eu uini ucteris fextarfjs duo bus,poftcaaddes olci amari s.r. SCiterumcoqucs,uclaliquandiu combulli re permittes,arque inde cum utcunq; refederit feruor,pcr globum lanæ fuc cidæ ftomacho quod fuffîciat infundcs,ita ut poftca denfus lanç floccus fu pra ftomachum iaeentis ponatur. Poft horam quam hoc fcceris de nardo tepido ftomachum perfricabis, SC de fabano molli leuiter detergebis dein/ de infirmum deambularc facies. Confeeftio epithematij, quod fto machi uctuftas caufas cmcndat,SC ad digeftionem confirmât, cerâ, feuum taurinum,mcdullam ccruinam,axungiam ueterem, refinam terebinthinâ, horum pondéra fingula æqualia mittes,deinde adfjcics mcllis — in.mafti/ chea

-ocr page 164-

1^4' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MARCELL! DE MEDICÄMENTIS

ches undas treSjquæ liquanda fuerint Iiquabis5amp; qux tundenda tundes.K ficconfedtum medicamen in linteo adponetur ftomacho, quod ante moz mentum prandq fubtrahi conuenit» nbsp;nbsp;nbsp;Item aliud epithema quod effica/

dterprodeft ftomacho amp;nbsp;uifcenbus. ftoracis — n. aloes—n, petrofelini — i.ceræ libram unam^nardi p.Lmaftiches — n.refinæ fridtæ p.s. refinæ te/ rebinthinæ — ii.quæ liquanda funt liquabis amp;nbsp;quç tundenda tundes K per mifeebis.ôi fie confcdlum medicamen fimiliter linteo induétum ftomacho adponcs. Ad confirmandum ftomachum ucl conferuandum, fi quis infirmum habet dequartanælaborc,epithcmatium tenucjaxungiæ porei/ næ,butyri5refinæ friclæjherbæ fabinæ,cerærufæ,libras fingulas,ceruftç — in.ceræ ponticæ — m. hæc omnia feorfum parata milcebis, Si fimul déco/ Polyiirchiunt ques,ôô fie uteris. Deferiptio polyarchy ad ftomachum poft diutinas febrium moleftias componcndum.caftîæ — i.rofæ ficcæ — r.cyperi — near damomi—i.nardoftachyos—r. nardi celtici—i.malabathri — i. iris illy ri/ cæ—i.œnanthes—i.maftiches chiæ—i.croci—r.amomi — r.meliloti—r. abfinthq —r.cofti—i.guttæ ammoniaci—i.aloes—i.turis—i.myrræ—i, bdellq drach.viir. ftyracisdrach.x.in uino infufæ,xylobalfami drach.nrr. fchœni anthus drach.iin.refinæ terebinthinæ drach. xlviir. nardomyri drach. LXiiir. ex quo cerotum faciès adiedtis olei rofci drach. Lxvi. ceræ ponticæ drach.cxxviii.opobalfami drach. xvi. hæc omnia tunfa cribra/ MdgildUd ^^»^ cætera uino optimo madefacta,fimul in raortario colliges, ex quibus trochifei uel madgalia fient. ceroto uero faefto uel puluis fupra fcriptus uel rameuta milccntur.

CORDIS DOLORÎ, ET CORCO, ET PRAECOR/ dqs, remedia rationabilia diuerfa de experimentis.

CAP VT XXL

Ræcordiorum dolorem catuli laiftentes admoti uifeeribus ha manis,transferre in fe adicruntur, idtp exenteratis perfufisep uino deprehenditur uitiatis corum uifeeribus. Ad corcutn carmê.in lamella ftagnea feribes, Ôi ad collum fufpcndes hæc, ante uero etiam cane.côrcu nec megito cantorem, utos utos utos,præpara/ botibi uinumleue, libidinem difcede anonnita. In nomine dei lacob, in nomine dei fabaoth. Item ad id aliud carmen, corce corcedo, fta/ gne,paftores te inuenerunt, finemanibuscollegcrunt, fine foco coxerunt, finedentibuscomederunt. Tresuirginesin medio mari menfam marmo/ ream pofita habebant.duæ torquebant,ÔC una retorqucbat,quomodo hoc nunquam facftum eft,fic nunquam fciatilla gaiofcia corci dolorem.

Ad cordis dolorem ucl ad cos qui lumbricis in corde uexantur. aqua maluæ cum melle pari menfura permixtam tepidam ieiuni bibant.

Ad cordis dolorem herbæerythrodani,id eft caulis purpurci, hoc eft marini

-ocr page 165-

L r B E R V M V Sr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ijy

nianni, uel fifimbn’æ fuccum, ad plenitudinem conchulx oblonge, quam Grxd telynen, alq chemam macram uocant, cum aqua calida prope noz d:em dormkum uadens bibat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pinus uiridis adculx contrite ex uino

optimo potui datæ,cordis dolorem fedantjita ut qui potioné acceperit pin/ guibus cfcis abftineat» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dolorem cordis leuat cymini æthiopici com/

manducati fuccus frequenter tranfmiflus. Aduerfum cordis pulfum uel dolorem mirum remedium quod in lamella ftagnea feribes, xaf/a^kcd ko:/ fixi/KCüU LxfuzvKav.Si phylaóterium de ftyrace fubfumigabis, Si in collo ex licio fufpendes:ita proderit ut ftupeas. Ad dolorem præcordiorum cataplafma egregium. lini feminis fextarium unum^œniculi feminis fexta/ rium unum ex aqua mulfa decoques, SC in panno calido præcordiis fçpius adplicabis,mire proderit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ccrotum ualde efficax ad cordis dolorem:

ceræ felibram,olei cyprini felibram, abiinthij pontici felibram. abiïnthium tundes,ceram remittes K permifcebis ac pro ceroto uteris. nbsp;nbsp;Qui præcor/

diorum ardore uexantur, fi etiam febres amp;nbsp;lumbricos habeant, hoc reme/ dio (anabuntur.ouum crudum (ummiter apertum cxinanies, idque implc/ bis oleo uiridijSe defundes,amp; lotio uirginis pueri implebis, amp;nbsp;defundes, tu adqcies parum mellis, Sï in unum cum oui ipfius interioribus permifcebis, amp;nbsp;potandum ieiuno dabis. hoc Si ftercus uetuftiffimum K lumbricos no/ xios peUitjÓC febrem acutiflimam relcuat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bulbi cxcotti triti inliti tu/

morem præcordiorum Si uentris cmolliunt. Item profiel es fi ocimum triucris SC eo præcordia fpiffîus inleueris. Fœniculi farina cum pari menfura mellis decoda5ceroti modo panno inlinitur, SC calens tumori præ cordiorum inponitur. Malagma ad præcordiorum tenfionem 6C uen/ tris ac ftomachi duritiê diutina cum dolore, quod Si iecori SC lient prodeft, conficitur fic.ceræ p.r.gutcæ ammoniac! p.i.iris illyricæ denarios xxn.opo panacis denarios xx.anefi denarios xxv. fænogræci feminis -X-. xxv.rez finæterebinthinæ. p.r.adipisfuillæucterisp.i.acetiacris s .i.mellisp .ir. mei cum aceto permifcendum cft, atc^ illic arida omnia die ÔC nodte mace/ randa funt. Terebinthinam uero SC ceram SC adipem liquefadta in unum cæterisadmifeere oportet, SC deinde manibus diutiffime fubige,donee fine offenfione malagma temperatiffimum fiat. nbsp;nbsp;nbsp;Ad cordis pulfum,fiue fa/

liiTationem,fuccinum uerum mittes in aquam feruentem, SC illic eflê patiez ris, atque inde per triduum laborant! fingulos cyathos tepefadtos, fi n!/ mium erit frigus dabis bibendos,hoc remedium ÔC hominibus SC animal!/ bus prodeft.

AD HEPATIS SIVE lECORIS VITIA OMNIA, ET moleftias uniuerfas, remedia rationabilia SC phyfica d!uerfa de experimentis.

CAPVT XXII.

Rutx

-ocr page 166-

I^if nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MARCELL! DE MEDICAHENTIS

H VT AE filucfln'smanipuloj'nollam nouâconicdlo dccoftoz que ex tribus heminis aquæ ad heminam,adfjcies mellis librâ, rurfuf^ ferucfacies,ex eo per triduüm ieiuno potum dabis ioz cineris dolorc nimio laborant^ Hirdnus fanguis adhuc calés fupra prunas cxcoótus,Si cibatui datus iciuno,iocincrofo mederi tra/ viuerrA ditur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Viuerra tofta porcelli ladlcntis modo inalTatajK cibo data ieiu/

MepAticA nojmire iocinerofo fuccurrit, Hepaticc cxperta fic.piper album Ói ma/ cAtapotiA fliehen æquis portionibus tundes amp;nbsp;cribrabis,rurfuf(^ in mortario teres,at que ita olco hilpano optimo temperabis,ut fit fpiflum. inde catapotia fad/ es magnitudine deeds atque in fok ficcabis, ut durefeant. tune in pyxide re condes, amp;nbsp;ex his unam pilulam ieiuno in ouo forbili dabis,adijciefi^ paru falis,fed per triduum dabis. Tumori iodneris adprime medetur hoc remedium.inulæ radicis undas tres,quç Grèce dicitur helenium, decoques ad médias in aquæ fextartjs tribus,atqj heminam ex ca ieiuno in dolore bi bendam dabis idcp per triduum facies. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ad uetcres iocineris dolores

potio optima fic.nardifpicæ 3 vin.croci 3 n.myrræ 3 iii.caflîæ 3 viii.fchœ ni 3 vni.omnia trita Sicribrata mclle optimo compræhendes Si dabis ieiu/ no in potione 3 iii.ex aquæ mulfæcyathis iiii.quoufq^ uitium extirpes.

Ad tumorem iodneris Si ad dyfpnœam remedium fic.petrofelini,co/ Dilpn«A ft|\chamæpitys,çqua podera tundes cribrabis Si dabis ieiuno epatico duo coclearia cum aqua mulfa. nbsp;nbsp;• Melanthium id eft git,quantum cocleare re

cipitur,contere,ôi da cum uino tepido duld bibendum ieiuno epatico.

Nimium laudatum iocinerofis remedium fic.picem duram contere,S2 ex ca da potandum ieiuno epatico cocleare unum cum uino auftero.

In lamina ftagnea feribe. Ite i/fcfa)V,amp;dcfupcr nomen eius iocinerofi cui mederi uolcs (cribe. laminam uero licio ligatam collo eius fufpendes, mundufep id facito, Abfinthq florem, caftïam,crocum,nardilpicam, aftarum,fchceni florem,folium,maftichcn,xy!obalfamum,amomum, ein/ namum,ad drachmas feptenas,aloes indicæ drachmas vi.tundes Si cribra bis fingula feparatim cademey mifccbis,atcy inde coclearia bina ieiuno cpa tico cum mulfa aqua tepida aut uino uetere auftero per triduu dabis,quod CrdpulA remedium Si ad digeftionem,8i ad crapulam deponendam facit.

Antidotum ad epaticos fic.peledni feminis,eupatorfj, iocineris lupini, picis brutiæ,cofti,fœnogræci,piperis:paria hæc tundes, cribrabis, Si melk comprehendes,atque inde catapotia ad ciceris magnitudinem ex aqua ca/ Philonium ^“^^ dabis. Antidotum philonium ad iocineris Si ad omnium uifcerum antidota intrinfecus dolorem fic. croci drach. v .pyrctri drach.i.piperis albi drachm, xx.hyofcyamidrach.xx.euforbij drach.i.nardiindici drach. r. opq drac. x. quæ funt ficca tunduntur, cæccra in mortario conteruntur, Si permixta melle comprehenduntur. Hæc potio his modisieiunis danda eft:cceliacis Si colicis qui fine febre erunt, ex aqua frigida, febhculentis ex aqua in qua * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;anethum

-ocr page 167-

LFB ER V N VS, - - - - nbsp;nbsp;- - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1^7«

anctham ad tertias decodtum fucritan dcclinationc uero febris,ad magniz wdincm auellanç.fplemtids ex aqua eu cappare decodta cyathis tribus,ma gnitudine qua fupra.epaticis dimidium aueîlanæ modum, febriculcntis ex hydromellis cyatho, uel ex aqua mulfa, in qua anethum cum furculis fuis fucrit decoclum.orthopnoicis,magnitudine aueîlanæ remiffa in aceti fcilli/ tici cocicaribus quatuor,ex aquç calidç cyathis quatuor.ad {pafmum Si cor dis dolorem uel tremorem,exaquæ muffe cyatho magnitudine auellanç, Ad lateris dolorem ex aqua mulfa magnitudine aueîlanæ,contra noclc da bitur.ad fingultus amp;nbsp;quibus frigus etiâæftate infedcrit,cx aqua mulfa,mo/ do aueîlanæ,phthificis ex fucco ptifanæ, uel ex mulfi cyathis tribus modo aueîlanæ. dyfcntericis ex pofca cyathis duobus, modo ciceris arictini. Au/ riginofis ex aquæ mulfe cyathis duobos,aueîlanæ duplum.dyfuriæ K cab tulo ex aquæ cyathis tribun qua très manipuli apfj fuerint dccodli, magni/ tudine aueîlanæ. Potio ad epar utilinîmajpræterea hæc ipfa eópertu 02 prxlèntancum remedium cft,etiâ ad lateris dolorê.accipit hæc.piperis — r, cofti -— i.lupini ficci amari —i.hçc omnia ficea tunfa enbrata mixta fimul re poncs,cum opusfuerit unum cocleare plenum,uel fi uires infirmiores funt, rafum id eft ruclatu,cum uino auftero ieiuno epatico per dies tres uel quin/ que cotinuos dabis. ita ut in eo latere complicatus allquandiu iaceat,02 coo/ periat fe fagis.02 cum cœperit fudarc, leuct fe 52 deambulet diu. Item ex^ pertum atq^ utile ad epar remcdiu,de folqs fici aridis, id eft ficcatis fub urn/ bra 52 arefa(ftis,tritis cribratiftp,de quo puluere cum condito ad menfuram tria coclearia accipiet epaticus ieiunus,52 in eo latere diutule iacebit. deinde ambulabit,52 per triduum continuum hoc medicamen accipiet fimiliter ob Icruans. nbsp;Prodeft mirifice hæc compofitlo ad tumore 52 dolore cum duri

cia iocincris 52 lienis.item ad renium dolore benefacit.nâ 52 colorê corporis reftituit,qui propter uitia fupradiótaru partiu corrumpitur, pallidufcp con/ fpicitur.prodeft hoc idem medicamétum,ctiam ad aquæ mutationes,id eft ad hydropê.cóficitur fic.croci -)(- x.nardi -)(- n.caflîæ -X-ii.cofti -)(- is.fchœni -X- i.cinnami,)(- i.myrrç ftaôtç -X-^niellis optimi ^xxv.datur ieiuno qua/ ta faba eft ægyptia ex mulfi cyathis mr. Remedium efticax ad ioeinez ris duritiam uetercm,quod 52 hydropicos,52 lienofos, 52 arquatos,52 quib, opus eft moueri urinam,potentiftîmc fanat.mulicbribus quoqj caufis proz deft,nam 52 ex partu refidua purgat,52 mammis tumentibus prodeft. perz duci illud,id eft potari,ex mulfo uino oportet,conficitur fic.anefi -X- ix.dau ci -X- ni. petrofelini idem,iunipcri idem, fills idem, tragacanthi ^ i s. pana/ cis radicis denarios vni.iris,myrræ, cofti, amomi, fingulorum denarios fez nos,cinnami -X- ni.caflîæ -X- vi.fmymq quod eft fernen holeris atri -X-viir. nardi fyriaeæ ^ iin.acori -X- viii.balfami feminis -X- vi.opfj -X- v. erui mo/ liti s.i.fcilfecoctæ-X- ii.uini chq aut Icsbq quod fatis erit. paftilli ex his ia puluerem redadtis, fiunt denariorum duum uel trium, 52 dantur cum opus o eft ex

-ocr page 168-

hS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MARCELL! DE MEDIGAMENTïS

eft cx mulfó, iciuno SC digcfto. Antidotes quæ zopyte didtur, facit non folum ad iodneris, fed SC ad latens,óC ad pectoris, SC ad ucfficæ dolo/ res SC ad tuffem uctcré,5C ad hydropicos,SC arquatosgt;SC lienofos, SC ad eos qui mala medicamenta fumpferintjquæ fine poftea daca,{îue ante pota fue tint,per hoc remedium non nocebunt,conficitur fîc.myrræ -)lt;- viis.nardi fy riaeæ ■)(- v s.croci ^ i s.fchœni -X- nxaftîæ ■)(- iirr.cinnami denarios vr.pipe/ ris albi -)^ i.piperis longi -)(- r. turis -X-1. fcordq denarios iir.polq -X- ni. rofx aridæ -X- in.rapç feminis -^ ür.anatis fanguinis recentis -)(- iiir. eiufdem ariz di fanguinis -X-rii.melle mifcentur cotufa èC cribrata omnia,donee habeant ipfios mcllis temperaturam,{nde plenum cocleare datur, fed à ferpente per cuftïs,aut morfis, ex uino, exteris ex mulfo uel aqua dari oportet. Ma/ lagma ad omnem uifcerum dolorem,præcipue ad iocineris ftri(fturas,con/ ficitur ßc.nardi celticæ id eft faliuncæ -^ xr. iris -X- vin. meliloti quod à noz bis ftrtula capana dicitur -X-xxv.cyperi -X- viii. ammoniaci thymiamatis, SC ftyracis % viii.cardamomi -X- vir. croci idem, omniafupra didla contun fa Sc cribrata uno die SC nodte in uino uetere macerantur, prêter ammoniaz cum3hoc enim aceto dilui oportet.poft hæc ceræ p.n.refinæ fridtæ p.i. olei rofci p.n. uel tria,ut fufticiens uifum fuerit addentur, liquefiunt quæ liquez fieri debent,8C refrigerata atq^ rafa exteris mifcentur, atq^ unum corpus ira fit,ut diligentiffime fubigantur.hoc SC ad præcordiorum tenfionem benefa cit,8C ad ueftieç dolorem. Attali regis medicamentu,quod facit prçcipuc Attali régis g J iocineris uitia,SC ad auriginem,SC ad aquâ intercutê,SC ad lienofos, SC ad medicamentu pfæ(;ordiorum inflationcm,SC ad pedloris dolorem, SC ad cos qui col orcin luridum habent,conficitur fic.croci -X- x.nardi indici •)(• n.caffiæ -X-ir.myrrç ■X-1. cinnami -X-i.fchceni floris -X- i.cofti—i. hxc feorfum contunduntur SC cribrantur, deinde ex fingulis eorum fupradidtis pondera fumuntur, SC in unum melle mixta colliguntur,atque in pyxide argentea reponuntur.indc . datur cum opus cft fabç ægyptiç magnitudo cum mulfi cyathis trib.fi fine febrc fuerint qui fumpturi funt,fi febricitabunt, ex aqua mulfa dabitur.pro deft etiam calculofis hæc copofitio,fed ad omnes caulas ieiunis SC maxime digeftis oportune dari debet. Ad dolorem iocineris phyficu remedium fic.calculus fiue lapillus qui à calculofo fuerit eicdlus,fuper iecur dolentis ab clycea potio ^’g^tus ftatim proderit. Glycea pota SC uentrem laxabit,SC iocineri pro/ duleis derit,SC digeftionê ftomachiopitulabitur, quam glycea fic facies, aceti s.r, mcllis p.ii. aloes — iii.fceniculi radicisp.ii. quas fublata cortice diligctcr fic cabis, Sc tundcs, atep una nodle in aceto macerabis.poftera uero die cxcoz ques ad medias SC colabis,tunc admifcebis mei SC coques fufficiêter,atq; ab igne fublatü refrigerabis uttepelcat,poftea aloen teres,SC mifcebis,prçtcrca apfj uiridis pugnum plenum, SC tantundem rutç uiridis addes. hæc omnia ad fpiflitudinem mellis coóla colabis SC refrigerabis atque inde codearia terna cum aqua catida ieiuno SC digefto per triduum dab is.

Item

-ocr page 169-

LIBER VNVS.

^9

Item ad l'ocincris dolorem remedium fie lupinumjahnnthiumjcoftu/ce nu græcû fed quod toftum fit,pari pondéré hæc ficca tundes,ôi cribro medi cinali cribrabis. unde iei'uno codeare propéfum ex aqua cah'da per triduüm dabis, quod intermiflîs aliquot diebus, rurfus per triduum fimiliter bibenz dum dabis. memento tarnen ut feenumgrxeum diligenter torreatur,ut bez ne tundi poiïitjSC omnia obferuetque infrafcripta funt qui remedium acee/ pturus erit. Iccur lupi fublatum luna decrefcente in fumo ponitur, amp;nbsp;cum ficcatum efi teritur, inde particula trita mifcetur pulueri æquis portionibus faëto de fœnogræco,lupino,ôi abfinthio amp;nbsp;cofto,ita ut ex eo quod in fe to turn permixtum fuerit,menfura codearis cumulati detur ad diem no febriz citanti ex uino mixto,fi febricitabit ex aqua.ita ut per triduum hoc medieaz men ieiunus accipiat, Si porredto brachio in dextro latere uel femihora iaz ceat.inde diutiffime deambulet, Si tardiflïme cibum fumat, amp;nbsp;obferuet ut illo triduo punffimus Si digeftiflimus fit,^ frigidam non bibat, neque falz fum aliquidaut dulce manducet. Violas agreftes fiue filueftres conz teres, ÔC foccum earum cum pari pondéré mcllis decoques, Si ex eo codcaz ria terna ieiuno ad diem iecoritico dabis. ad lateris autem dolorem fi ex iez coris caufa fuerit thymi fcripulos duos,02 aquæ quartarium dimidium ieiuz nusbibet. Compofitio medicaminis ad iecur,quod diateflaron dicitur -Didtelfaron cofti — r.fœnogræd — i.inulæ radicis — i. fœniculi radicis—i. hæc omnia feparatim diligenter tundes K cribrabis, Ôidelicatiflîmum puluerem menfu rabis Si poftea permifeebis, fed in foie omnia bene ficcato antequam conz tundas,amp;^ in una porione codeare plénum mitte.fano ex uinojfebricitâti ex aqua calida,uel ex mulfa aqua,ut uentrem foluat,potui ieiuno per triduum dabis,ita ut accepta potione in dextro latere aliquädiu iaceat, amp;nbsp;poftea diu dcambuletjôê digeftiffimus cibos fumat .hoc remedio fcitore nihil effe præ ftantius,ctiam fi fceminis,fed non prçgnanribus detur. nbsp;nbsp;nbsp;De medio ofte sepilt;e os fepia:,quod eft molle,puluerem facies, amp;nbsp;in mixtione conditi oprimi iccori tico ieiuno per triduu dabis, ita ut in dextro latere aliquandiu iaceat cu acce perit,K poftea diutiftimc deambulet. Ad iocineris doloré remediu fic. intyboru fucci heminæ, aquæ cyathos tres mifcebis fimul, amp;nbsp;calidu dabis, donee totu triduo perbibatur. quod fi ex ipfo dolore cui medendu eft turz gidus Si indigeftus fuerit,porrij capitatum incoCtum manducet. Gentia nam ex pafto decoques SC ieiuno iecoritico per triduum bibendam dabis. ' Piperis albi grana xl. falicis folia ad hanc menfurarn ut falciculus inter digitos duos Si pollicê tencatur, eucumeris quoq? quantu tribus digitis tolz kre potueriSjContcre in unum, amp;nbsp;per triduu iecoritico ieiuno da ex aqua ca lida bibendum. nbsp;nbsp;Cofti femuncia,aloes epatiridis—i.maftiches granoru

— ii.eupatorrj — i.piperis — ii.amomi femunciam,rhapontici femunciam. aloen maftichen fimul teres Si cribrabis bene.reliquas fpecies in pila tunz dcs,ÓC cribrabis bcne,ÓC omnes poftea in unu cofundes, à repones diligen

o X td

-ocr page 170-

Iffo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MARCELL! DE MEDICAMENTIS

ter in pyxidc qualicunq^xum uolucris potionê dare iccoris üitfó labôra’ntf, in oils uel caccabo rudi fcdcxcodlo.quartarium fœnogræci decoques. prr/ mam aqua fundcscu fernere cœperic,ôi alia fondes eu feruebit.tertiam coz qucs ad tertias,Ôi repones nas in quo ad tertias decoxcris fœnûgræcû, cum fucco SC humore fuo,ÓC inde potionem in calicem mittes^ôi addes de pulue re fuprafcripto codeare plenum.^ quando accipit is cui medendu cric,dige ftus 8i ieiunus accipiat,ói acceptam potionem bene digerat,ita ut cum bibez ritjtenfo brachio dextro iaccat in ipfo latere, amp;nbsp;hoc per triduum bmiliter fa ciat.hæc potio iccoriticos etiam ueteres mire fanat. Epaticis herba een/ taurea ex uino dccoóta,ac potui ieiunis data,mirifice auxiliatur. Herbç ucttonicæ in umbra arefadta: puluis,cx aquæ calidç cyathis duobus,iciuno iccoritico potui datus, magnifiée prodeft. Potio faluberrima ad epattz cos, à Procliano medico oftenfa Ficatum lupi integrum folqs lauri inuolz ucs,ói ita ad folem uel ad ignem ficcabis, amp;nbsp;ficcatum diligenter fublatis foz lijs in puluerem rédigés, quem pulucrem in uafculo nitido feruabis, atque ex eo coclearia duo, cum piperis granis decem tritis, adiecto mclle optw mo defpumato quantum fufficiat, cum caroeni cyatho, in potione ieiuno dabis, quam prius ferro candenti calefacies, amp;nbsp;diligenter in mortario per/ mifeebis, fedentique in leólo dabis, ita ut accepta potione contradbis gentz bus hora Integra in dextro latere iaceat,^ poftea uel una hora dcambulct.

Herba: uerbenæ folftitio Icëlx puluis, in coclearibus quinque cum uÊz ni aminci cyathis tribus, iciuno potui datus mirifice prodeft, fed pro ætatc aut uiribus uniuicuiufep potionem dabis, Afini iecur tritum, cum pez trofelino amp;nbsp;nucibus iuglandibus purgatis ac mclle inlitis, in cibo datum cz patico ieiuno,mirabilc eft. nbsp;nbsp;nbsp;Procliani medici remedium de experimenz

to,ad epatis fuppurationes, SC ulccra SC apoftemata, fic, fagapeni uncias n. myrræ trogloclytidis uncias iii. cardamomi uncias vi. caftorci uncias in.pi peris albi uncias duas,aut fi album non fucric,duplum de nigro mittcs,opq optimi uncias ii.hæc omnia tunfa SC cribrata per impubcspueros,aquaplu uiali mifccbis,^ facies trochifcos de binis drachmis.qui trochifci in umbra, no in fole ficcentur.uiris uel fenioribus integros, pueris uel minoribus dimi dios trochifcos,infufos in aqua calida dabis, id eft non febricitanti cum uiz ni aufteri meri cyatho uno,infirmo autem ex aqua calida dabitur. fed quiz bus medendum crit nihil pingue manducêt,non oleum, nó carnctn,fcd de lenticulç farina pultcm,cum oxymclle coSbam, admixto anetho amp;nbsp;pulcgio manducent, SC pofcam poftea quam excreare uel fitirc cceperint, tepidam accipiant, SC fenfim bibant. Qui palmulas dadylos ex aceto frequenz ter manducauerit,iocineris dolore carebir. De lupi pra:da, id eft,de rez liquijs ueruccis, aut capræ, aut cuiuslibct animantis, quam comederit carz^ nem, uel pcllcm, ucl os, collige SC ferua, Si quando aliquis iecur dolucrit, inde eum tange, continuo fanabitur.

Origanum

-ocr page 171-

I LIBER VN vs. ’ iSï gt;nbsp;Origanum in aqua decoquc ad tertiaSjôi poftea mitte mdlis quod fuffi ciat atc^ iterum decoq^ diligenter ut bulliat, amp;nbsp;inde da epatico iciuno quod laris fit adfidue bibendum, ualde fubuenics, Lacertam uiridem pren/ de,6C de acuta parte cannæ iccur ei tolle,Si in phœnicio uel panno natural^ ter nigro alliga, atque ad dextram pattern latcris, aut brachq laboranti ex patico fufpendc, fed uiuam lacertam dimitte,Si dicitoei, eccedimitto te uiuam : uide ut ego quemcunque hinc tetigero epar non doleat.

Ad duritiam iocineris moUiendam , Si quamlibee ueterem dolo tem fedandum benefacit cunilæaridæ,quamlatureiam quidam uocant, in puluerem redadlæ denarius unus, ex mulfi cyathis duobus fi non febriz cicabit,uel totidem calidæ aquæ,fi fcbriculentus eritjaffidue datus. Ad iecoris dolorem potio falubris conficitur fic.pipcris — i. eupacorrj — r. cofti ■— iii.bacani — ir. fœnigræci — is. omnia hæc trita Si creta feruabis, Si cum ufus exegerit dabis in uini potione codeare plcnu ieiuno,ita ut in dextro Ia tere tenfo brachio iaccat cum acceperit. Epithematium ad iccur fananz dum fie.guttx ammoniaci p.ii. ccræ tantundem, olei rolèi tantundem, cro/ q__ i.gutta ammoniaca cum bono aceto teritur,doncc bene trita fit, Si gluz tinofa fiat,crocum fi ficcum eft tunfum Si cribratum, guttx ammoniaci ad/ mifcetur,ói diu teritur,fi humidum eft in aceto madefactum primum Icpa/ ratim,deinde cum gutta ammoniaca teritur. quibus tritis cerotum de rofco oleo Si cera punica faclum refrigeratum admifcetur, Si tam diu teritur uel fubigitur,donec unum corpus fiatjUt magdalia Inde formentur,qux ftoma cho phœnicio induefa Imponantur.

AD LIENIS SIVE SPLENIS VITIA OMNIA, Si molcftias uniuerfas, remédia rationabilia Si phyfica diuerfa de experimentis.

CAPVT XXIII.

S D llcnofos benefacit tamarici longe à mari colleóli arefadi Si IJcontufi pulucrisdenariusunus,autpondusuióloriatidatum ex aqua ieiunls uel ex pofca. Prodeft lienofis inula ari/ ä da Campana contulà Si cribrata menfura denarq unius ex uinî veteris mixti cyathis quatuor iciunls data. Potio ad lienofos fic.balani quo unguentarq utuntur,dcnarios duos,capparis radicis -X-1. hederç nigræ perichtf^f^o^ haccarum denarios duos,pcriclymeni,quam fyluæ matrem uocamus s, galbani denarq s. cardami nigri, id eft nafturcq feminis -X- ns .piperis nigri i.fcillx coôlæ -)(- n.hæc omnia colllguntur ex melle, fiunt globuli parui, dantur denarq duo uel unus pro ætate aut infirmitate ex oxymellc uel ex aceto mixto, in cyathis quatuor auttribus. eadem potio benefacit ad hyz dropicos ex aqua mulfa data, nam urinam mouet plurimum per qua purz gantur. nbsp;nbsp;nbsp;Lienofos fanat,extra cutem Impofitum,finapI aceto pridie ma

o 1 ceratum

-ocr page 172-

’ («Tt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M A R C E L L I D E Al E D I C A AI E N T I S sindpißmus ceratum SC tritum a dieet a Icnricula ex accto codta. oportet autem aparte lienis impofitum medicamentum tam diu illic efte, donee dolorem pad n5 poftînt qui utuntur.poftea folio calido demittantur, ubi plures cos contins ant dum definit fcruor,alioqui exilient ad primum feruorem, maior enim in cute fit dolor calda tactis.poftca ceroto rofaceo cos pcrungi oportebit.

Aliud lienofis remedium eadem ratione impofitum. finapis cyathos duos,git cyathos duos, naftureq cyathos nii. myrobalani corticis cyathos iiii.pipcris cyathos ir.finapi pridic aceto acri maceratum,deinde tritu, con/ tufis cçteris pcrmifcetur,pannotp inlitum medieamentu inponitur,fafciaep longiffima alligatur,uel pluribus in unu c5miftïs,quo tardius foluatur.hoc cfficaciftimum remedium eft,ÓC multoru annoru lienofis omnes caulas tob lit,atcp duriciam,fed poft hoe fi quæ rcliquiç manfennt,ammoniaco tollen / dæ erunt frequenter illic inlito Infantibus lienofis dari oportebit aqua ca lidam in qua candens ferrum dimittatur,uel lac caprinu femicodtu,fi capræ tantumodo hedcra pafcantur. proderit his SC finapi ficcu contufum ceroto tenui mixtum,extra cutem impofitum,ut fafcia diligenter ligetur. Ma/ lagma ad Iicnofos,SC ad iocincris tumorem,fic.ammoniaci guttæ pondo r. ceræ p.i. rofa: pondo r. ammoniaeû ex aceto teritur, mixto crocomagmate quantum colorarc poffit.ammoniacu itaq; teritur quo ufq? leue fiat, SC mei liscraffi habeat fpiflïtudinem. pofteacera liquefacfta SC rofa adrjeitur, ac prins mortario bene SC piftillo commixta, manu utraque fubiguntur. facit hoe malagma SC ad luxum,8C ad capitis dolorem,fronti fuperpofitum.

Malagma ad licnofos fic.myrobalani p.r. aphronitri xxx.capparis radicis -X- x xv.cardamomi -X- xxv. ammoniaci guttx.-X- xxx. ceræ p.r. irini olei p.s.cera iririo foluitur, quibus ammoniacum aceto dilutum mifee/ tur,poftca arida quæ funt cribrata admifcentur, Si fie diu in mortario rerun tur.dcinde manibus bene fubiguntur. nbsp;Medieamentu lunrj Cnfpi,quod

Ambreßa

appcllatur ambrofia.hoc ex mulfo datu lienofis prxcipuu præftat auxiliu, phthifids quoq; SC bis qui diffieuker ex imbecillitate loga reficiutur, SC qui • mali funt coloris,nee non ad alia malta uitia fatis utile eil, recipit hæc. croei optimi -)(-ir.cinnami,nardi,cofti,caffiæ, myrræ/feheeni floris, finguloru -)(-fingulos.his contufis SC cribratis mcllis attici admifcetur quod fatis fit.indc datur ex calida aqua ad fupra dióla omnia uitia quantu faba: noftratis mo dus eft. Lienofis prodeft hyacinthi feminis denarius dimidius potus ex accto SC mcllc, polion herba, ucl tamarici folia, aut eiufdem fernen, aut cortex, uel herba quam nos utrum,Gra:ci ifatida uocant, qua infeólores uz tuntur, fimilitcr pota plurimum prodeft. Ammoniaci denarius dimiz dius,pipcris grana quinque,rubi tencri cauliculi tres, hæc in unum trica mix fccntur,ÓC dantur omnia iciuno lienofo una potione, ex aceti femimixti cya tho uno, mire aduerfum dolorem SC duritiam lienis prodeft.

Capparis radicis uel corticis, fcillæ buibi aridi ex interiore parte, ra/ dicis quoque panacis, fingulorura denary deni, contufi SC cribrati, aceto

-ocr page 173-

'LIEER VNVS

K melk confpargunmr , fiunt paftilli denanorum fingulorum , dan/ tur lienofis ex accto amp;nbsp;mcllc » quidam addiderunt his, piperis ^ tuns albx radias denarios dcccm, tritos.fadt hoe medicamentum his additis, 5^ ad hydropicos. Si ad fufpiriofos, eft hoc utile de expehmento. Inponcn/ da funt lienoßSjSi maxime his quorum nimium duri Si tumidi funt licnes, medicamenta huiufmodi,Gnapis Si pyretri, paria pondera ex accto trita chartxque inlita quam horis tribus habeant. deinde cum dolorem incole/ rabilem ferre non potucrintdeducendi funt in balneum, Si ibi in folium calidum dimittendiSi fouendipræcipue hislocis in quibus medicamen/ turn habuerunt inpofitura, fed a fortioribus retinendi funt in folio,cxiliunt enim fubindc, Si fugereconanturnon fuftinentes feruorem. à folio uero unguendi funt oleo, Si tergendi, turn cerotum ex rofâ inponendum locis peruftis, quæ in fequentibus diebus, fi fatis exufta fucrint, curari debenr.

Pinguis fici arida: contufæ denarios xxv. capparis,radicis fine cortiz cis denarios quinqj, aphronitri denarios quatuor, hy fopi fafciculum. con/ tufa hæc melle temperantur, doneeceroti habeant temperaturam, dein/ de inlita linteolo fuper lienem ponuntur, Si duabus uel amplius horis illic habentur. deinde is qui curatur ad balincum ducitur Si in folio calido ali/ quandiu fouctur. Malagma lienofis utile fic. ceræ libtam unam, am/ moniaci guttx denarios deccm,lapidis afitj floris, id eft cincris denarios üi gintiquinq;,balani quo unguentarq utuntur denarios xvi.bdellç denarios xvr.croci denarios r iir.refinx pityinæ -)(- x xii.olci laurini fextarium dimi/ dium. aceti p,nii.hoc gencre componitur hoc quod niliacum malagma di/ citur. arida ex accto tam diu tcruntur,donec leuia facia habeant meiiis fpif fîtudincm,quæ ad igné folucnda funt cum oleo Si adipe liquefacta in mor tarium fupertrica infunduntur. deinde uniucrla permixta cum refrigerata fucrint,manibus fubiguntur. nbsp;nbsp;nbsp;Ad licnes qui non ab infantia,fcd poften

Uilidcu mid/ gm4

indurucrunt, malagma fic. myrobalani,panacis,pyretri pondo fingula,baï fami feminis -X- x. finapis p.i.his tritis acetu acre mifcetur. Si diu permixtio ifta fubigitur.cumep ex ca malagma factum fuerit,rubrica eoloratur, amp;nbsp;im ponitur,atqj tribus horis habetur. poft hoc in balineum homo ducitur, Si folio diu fouetur. Æris florem tritum bene cum finapi, aut etiam folum, mittes in acctü,fimul^ in bucculari decoques.ita ut aliquadiu illic bullianc, Siad fimilitudinem pulticulæ fpiflentur. pofteainuaccinam uefficacalida ca transferes,ita utduob. digitis liquori huic ueffica maior fit, tü fplcni fatis calidu medicamen adpones,ligabis fafcia,tertia dies fotues.mirabili gratula beris remedio. Guttam ammoniaciinacctumfciiliticuminfundes. poft biduum ita teres ut in panno poflit induci, quo faélo fpleni adponcs, Kfafcea diligenter ligabis, Si uteris tamdiu donee pcrfcconfumatur,ôifi/ ne balneo abftergeatur. Ad fplcnis dolorem expertiflimu remedium fic. «rdamomi,pyrctri,finapis,turis mafculi,aphronitri,gqualia pódera de fin o 4. gulis

-ocr page 174-

KT^-

MARCELLI DE MEDICAMENT IS

gull's fpedebus contundes amp;nbsp;coques in aceto fcillitico,8C in unu mifeebisjo/ cumcp cui medicamen adponesdrequentius detergebis, amp;nbsp;adpofiru mane medicamentum in horam feptimam efle paticris. poftca cum cui medebe/ re,ad babneas ire prxeipies,arque in ealida diu foucri fades. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ad fplez nem remedium mirum fic.picis dura: optime tritæ — i.SC cofti triti — ii.per/ mifcebis,ói ex eo fingulas potiones ex uino uetere mane ieiuno per triduu dabis,ita ut in finiftro latere qui accipit diu iaceat. Ad fplcnis dolorem remedium effieax fic.gallas de quibus encauftum fît, quantas uolucris po/ ne fuper carbones uiuos,Si exurcs non nimie, ita ut puluerem de his in quo fit aliquis fapor gallarum facere poflis.de quo pulucre optime trito coclea/ re plenum mittes in potionem uini uetuftiflimi,ói potetur. Ebuli contufi fuccu coclearia tria ex uini ucteris cyathis tribus per triduum da licnofo bi/ bendum, ita ut ebulum femper fecum habeat qui remedium accipit, nee terra ipfum ebulum ferrumue tangat. Cornum bouis combures ex ea parte qua capiti adhæret,^ in puluerê tenuiflîmum redige, arq; ex eo pub uere coclearia duo,cum aqua: calidæ cyathis tribus,ôi paululo aceti, ieiuno fplenitico per triduum da bibendum. Cataplafma ad fplcnem, quod ianuarius medicus ofl;endit,fic: pyretri — m. myrobalani — rii. grani fina/ pis — iii.cardamomi — iii.urticx feminis— iii.pipens —» iii.ha:c omnia te/ rcs ÔC cribrabis diligêrer,0i cum aceto fcillitico permifcebis,ut unum corpus fadas,atque inde cataplafinain panno dcnfo fupra fplenem imponcs, fed prius locum ipfum cui medicamen impofiturus cs3ex nitro aqua remiflo la uabis,ita ut fpuma uel pinguedo nitri illic adhereat. Cataplafma ad Iplc nem de experimento fic.airium purgabis, Si ante diem in acetum acerrimu infundes mature,cum pofiturus eris,tercs cum ipfo aceto, ud de aceto fub/ Iatum,ita ut fpiflum fit ficut cataplafma, Si tepidum fupra fplené adponcs, amp;nbsp;fafcia cóligabis,^ uteris ufq; ad horas prandq.hoc fi triduo cotinuo ufus fueris,miru remedium experieris, fed patientia opus efl: aduerfum uim me/ dicaminis, quod plus proderit fi poftea balineis utaris amp;nbsp;in folio calido diu foucaris. Herbx eyelaminis quæ orbicularis appellator radix fufpenfa collo,ita ut contra licnem dolentem fit alligata, cfficacitcr medetur.

Porri primitiui fedhiui fuccus expreflus, amp;nbsp;aceto pari menfura inmixtus, abforptufep à lienofo fepius prodeft. Chamepitys cum oxymelle,02 abfinthio paribus menfuris decotfla,^ potui data, utilitcr lienofis occurrit.

Herba falutaris, id efl: fpina alba qua Chriflus coronatus efl,quæ uez E^uiUn^uA lut uuam habet, licnem lenitcr in codem loco perfricata fanabir. Equi lingua arcfaóla,ói ad leuicatem trita atcp ex uino potui data, protinus utili/ tatem fuam fedato licnis dolorc manifeflat. Stercus mulinum cum oxy mellc lienofis potui datum dolores efficaciter tollit. Hircinus fpien ca/ Ïidus,id efl flatim ubi de pecude fublatus fucrit,fupcr liené hominisimpo/ fitus SC alligatus mire dolorem intra paucos dies auferet fi poftca ad fumu ' nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* ■ fufpcndatur

-ocr page 175-

LIBER V N V S • nbsp;' ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;('ƒƒ

fufpendaturjUt illîc arefeat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hædinus ucro lien G militer ut hircinus fu/

per fplcnem infantis adpofitus,ôi tumorcs SC dolorem eins emendabit.

A lanio licnem uituli quanti uolueritemcSjeumt^ medium exiecabis, feruatis integris eius latcribus, ut undiqj contineatur, atque eum qui dolet fplencm in balineum duces, Si per mediam feiiTura illius lienis à capitc corz pus eius omne fummittes, ita ut ufque ad pedes lien décidât. poftmodum ipfum licnem in fumo fufpendes, atcp arefieri facics.quo faólo cum tumoz ribus etiam dolores lienis, is cui medeberis fedari fentiet, omniet moleftia cito liberabitur. Ebuli radicem quam fine ferro euellas aridam contu/ eMki fam Si pollinis modo cribratam repones, inde cocicaria tria ex uini cyathis tribus in limine flans contra orientem per triduum bibito ieiunus:fcd omni no obferua ne cbulus ferro contingatur, aut nc ipfe dum remedium accipis ferrum tecum habeas. Ebuli baccas permaturas exprime, atque ex co fucco uiro tria coclearia ad diem da bibenda,mulicri duo,quo fumpto deijz ciet per uentrem inftar fanguinis.tum intcriccto triduo rurfum dabis,6i per hæc interualla répétés,dando potioncm donee perfanes. fi propter amariz tudinem folumfuccum haurire non potuerit, tancundem uiniautoxymelz lis augebis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Accti fcillitici cyathum unum,mellis attici a ni.uettonicæ

tuniæ cribratæ s tres, in unum mifeebis Si adrjeies aquatn calidam Si dabis iciuno per triduum fplcnitico potioncm. Lotium eius qui fplenem doz let quotiens urinam fecerit collige, Si cinerem de foco cribratum in unum fubigc,5i panno induólum fuper fplenem imponito , amp;nbsp;una hora calidum habere permitte,maximo cum periculo liberabis,fi fepius id feceris.

Alltj purgati capita tria,adipis porcinx nimium uetuftæ p .i.fimul con teres Si panno induces, Si fupra dolorem lienis imponcs, Si fafcia conligaz bis. Conq id eft cicutx radicis p.unum,adipis uetuftæ hircinæ p j. allq purgati p.i.olci cedrini p.i. fimul teres Si genus malagmatis facies, Si fupra fplencm alligabis,nec ante quartum diem folues, certiftimam fcics hanc efz fc medicinam. nbsp;nbsp;nbsp;Optimum fpleni remedium tale eft.gentianæ tunfæ,coz

clcarium dimidium,fcllis terræ tunfæ cocicaria tria, fœniculi tunfi coclcare unum Si dimidium bibcs ex picato mero,uel nigro auftcro tepefacto,ita ut diligenter fupra feriptæ fpecies cribratæ in pollinem redigantur, Si fic miz fccantur. Rubiam herbam qua infectores utuntur tunfam ex picato RubUinfeHi uel auftero ucl nigro uino aut ex pofca dabis bibenda ieiuno fplcnitico am *''*'’* plitudinc nucis auellanæ, confeftim proderit. Laudabilc fpleniticis rez medium fic.hieram botancn,quæ uerbena appellatur,contunde cum axun gia uetcre Si induótam in panno albo mundo inpone fplcnitico, dolore fez dato uidcbis fanguincum locum in quo dolor fucrit. nbsp;nbsp;nbsp;Solea pifcis fplez

ni inponitur,uel torpcdo,ucl rhombus, fed impofitus rurfum uiuus in maz re mittatur,mirc prodeft. Qui cotidie ieiunus ferum caprinum,fcd caz rum capellarum quæ hedera palcuntur bibent,fplcne confumpto crit.

Sarmentorum

-ocr page 176-

KJ«? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MARCELL! DE ME DI CA MEN TIS

Sarmentorum cini's aceti cyathis duobus afperfus, rcdliffimc h'enofo ieiuno ex aqua tepida datur bibendus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caninus (plcn recens fupra

fplenem hominis imponitur^dicente eo qui adponit,remedium fe fpleni fa cere,poftea Iplen intra parietem dormitory cubiculi tedlorio id cft capfella inclufuSjreponitur,K defuper ter nouies fignatur. Splen uiuenti catulo exemptuSjCibo^ fed codus (plcnitico datus ignoranti, liberat eum quam/ uis grauiter laborantem. nbsp;nbsp;nbsp;Sedant lienis dolorem radices uiolæ Iuteæ,fi

ex aceto fpleni nice emplaftri adponantur. nbsp;nbsp;nbsp;Tamaricis radicem uel foz

lia trita ex aceto Lnbat,qui de fplcne laborat,cuiusufum fi experiri uolueris da porco cdendam per dies nouem, cum eum occides fine fplcne inucnics.

Lacerta uiridis uiua in oftio fplenitici ante cubiculum cius fuipenditur, itautprocedens Si rediens earn fempermanu finiftraSi capite contingat, quo faefto mire ad fanitatem proficiet. Herbam urceolarem in aqua decodlam da lienofo cum oleo Si liquamine manducandâ^mire fubuenies» Sifymbrium,abfinthium,nepetam,marrubium,æquali menfura ace/ to maccrata tericOjSi mclle mixta,led cum polenta hordei modica impone lieni emplaftri modo, potenter medeberc. nbsp;nbsp;nbsp;Hederç folia tencra tundes

fuccumt^ eiuscum uino auftero lienofo ieiuno per triduum potui dabis.

Filicis radicem tunfam impones lieni cum axungia uctcrc^camcp radix cem mundatam ex aqua ad tertias decoques, ita ut quod de fextario decor ólum fucrit per triduum cum oxymellc aut mero auftero ieiuno lienofo po tui dctur,fummum remedium cito experietur. nbsp;nbsp;nbsp;Ad fplenis dolorem rez

medium egregium fic. quinq; capita aUq, diligenter in grana purgati, per dies feptem lienofo manducanda dabis, ita ut primo die grana xxxi, coz medatieiunus,fecundo die grana xxv.tertio xix, quarto xv. quinto xi, fexto ix. feptimo vii.bibat autem conditum fatis piperatum.quo fadlo oz mne malum peruentrem digeret.fedSiporroscomedatante diemquam alliummanducet infufos inaqua, quosincodlos ueltrcs auteo amplius, quod tarnen no fit nimium,femel manducare débet» Nitri albi matrona lis pilulas v. uel vn. in aceto acerrimo folues, ex quo fingulos cyathos per triduum lienofo ieiuno bibendos dabis. Herba uettonica ex uino decqz Aßni fplen ^^^^ potui lienofis data,plurimum prodeft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Si quis de fplcne afiqi

arefadto cotidie ieiunus pauxillum manducet, ita poteter fanabitur ut intra Hippuris triduum utilitas remedy huius appareat. Herba hippuris contrita §2 cum uino auftero aut cum oxymelle potui data, potentiflime lienofis fucz currit. Hedera: filuaticæ nigræ folia contrita amp;nbsp;ex uino potui data, liez nofis maxima auxilio erunt,ita ut prima die tria,deinde quinqj, tertio fep/ tem, quarto nouem, quinto undecim, fexto tredccim,feptimo quindecim, oeftauo xvn.nono xix.dccimo uigintiunum dentur. Vtiliflïmum lienofis hoe remedium eft. capra: laótarcs abftinentur à cibo per triduum» tertio die hedera tantummodo faturantur SC mulgentur antequam bibant:

-ocr page 177-

L IBER VH VS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IS^

fi cx eô ladle fextarios très per triduüm cahdos Qatim quomodo muifi fue rint leiunus lienofus acceperitjita ut nullos alios cibos illo triduo manducet, potenter fanabitur. Herinacci lien affus in cibo fumptus lienofum cfz ficaciter curare fertur. Vulpeculæ ctiam lecur aridum tritum cum oxy/ mellc datum lienoßs mire medetur. Coclearum combuftarum cinis cum lini femine atq; urticx femine tritus, adiedto melle quod Catis uidcbiz tutjadfidue à ieiuno lienolb acccptus,intra paucos dies cum fanabit.

Lienofus oxyfera adfidue bibere debct,^ dum curatur in ucntrcm de/ bet iaccrc. Ruta cum adipe anferino uel gallinaceo contrita panno in/, dudta amp;nbsp;lieni impofita fedat dolorem. Stercus aprugnum ficcum contri turn,ex uino potui datum,pulchrc non folum fplenis, fed amp;nbsp;renium dolori medetur. Corticem caprificus arboris detrahes, amp;nbsp;dum recens eft ad fplenem uel etiam fi opus fuerit ad lecur poncs. 8i ubi tumor Hue duricies folenisuel iecoris erit,ibi corticem diutiuscontinebis. deinde in fumoeam fufpendcs.quod cum facies rogabis,ut ficut cortex ille paulatim furno ficca tus arefcit,fic fplen uel iecur laborantis arefeat.hæc autem res tantum ualct, ut fi catulis recens naris fiat, dicantur omnino non crefcere. Cyperi drach.vi.radicis quæ mariducatur feminis cyathum unu, propenfum, cum aquæ fextarqs tribus ante diem infufis in olla noua,ad tertias decoques.po ftca ipfam aquam potandam licnofo ieiuno per triduum dabis,mire fubue nies. Si quis agnum recens natum confeftim manibus diuellat,Iienem^ cius ubi extraxerit calidum fupcr lienem dolenris inponat,ac fafcia liget, K dicat adfidue remedio lienis facio:poftero die fublatum de corpore eius pa rieri cubiculi in quo lienofus dormirc folitus eft, luto prius inlito ut hxrere poffit imponat, atque ipfum lutum uiginti feptem fignaculis fignet ad fin/ gula dicenslieni remedium facio : hoc talc remedium fi ter fecerit,in omne tempus lienofum quamuis infirmum SC periclitantem fanabit. nbsp;nbsp;Ad fplc/

Oem remedium probatum fic. cap paris eft herba uel leguminis genus,nam lupino fimiles filiquas adfert, nafcitur in locis faxofis : huius radicem colli/ ges,^ findes in partes duas,quarum unam ficcabis, ac minutatim concidcs mittes in pilam ligneam,atcç illic diligenter tundes.deinde in olla rudern conr)cics,Si cum aceti heminis tribus ad tertias decoqucs, amp;nbsp;colabis atq? in/ de ieiuno licnofo fingulas potiones mixtas bibêdas per feptera dies dabis» obferuaturoneperillosdiesunquam frigidam autcalidam aquam bibat, fed tantummodo uinum uctus inmixtum meracum. parte uero dimidiam radicis illius lino ligabis,amp; ad fumum fufpendcs,atq; illic donee perficcetur ^^^^^^. ^^^^ mancre parieris. nbsp;nbsp;Catellum laólentem dc canna occide,amp; de ipfa canna ti^fplen

fplenem eius tolle,ac nefcienti fplenitico, incarbonibus coótu, uel affatum, manducandum dato. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ammoniaci drach. v i.ex aceto dilutas per lex

dies licnofo ieiuno dabis bibêdas, ita ut fingulis diebus fingulas drachmas accipiat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aceti fcillitici africani cyathos tres,SC roris marini — iii.conte/

res

-ocr page 178-

IffS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MARCELL! DÊ M EDICAM ENTIS

resdiligentcrjac leiuao licnofo per triduüm dabis bibcndos,qaapotioncfï ft quid expcrto creditur,(pleniticum de ultimo pcriculo libcrabis. Malaz gma quodóCI^Icnisóiiocineris dolorem Si tumorem po tentifïîme curat, crocomagmatis fextarium unum, gutta: ammoniaci libram unam, ccræ li' bram unam,olei rofacei uncias tres. ammoniacum cum crocomagmateex aceto tcresjta ut colorari poffit,atq5 illic triduo cfTe permittes,donec mellis fpiffitudinem habeat.poftea cera liquefad:ajK rofaceum oleum, fed eu fus rofa rritumjadqcictur.ói fimul uniucrla diligcntius conteruntur, atq; induz d;um in panno medicamen fpleni uel iecori adponetur. nbsp;nbsp;nbsp;Picis durx iez xtarium,fulphuris uiui —. r.fimul ad ignem remitte ÔC permifee atqj in char ta uirgine induótum fpleni adpone, non prius emplaftrum ab co recéder, quàm penitus perfanetur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ad fplcncm remedium fingulare,quod de experimentis probatis Gamaliclus patriarebas proxime oftendit, fic. lapi/ dis aflrj unebm unam femisjuifci quercini uncias fcx^calcis uiuæ uncias tres, olei cedrini unciam unam. hæc à luna fextadecima confici Si coqui debent, omnifariam tarnen poft quintam decimam lunam debet hoc medicamen pararfSi tam diu coqui, donee habeat fpeeiem malagmatis. deinde maniz bus fubigi, SC induci in pcllem alutaciam, atqj inde tepens loco fplcnis adz ponffafetaque ligari,uc illic iugiter maneat diebus ac nodtibus quatuordez cim, per quos dies abftinendum balncis, SC frigidis, SC ucnere, SCpomisoz mnibus,^ holeribus,8C dulcibus uniuer(ïs:tamen tempore hyemis hoe me dicamen adhibetur, propter moleftiam fudoris, ne humedbatuminfirmius fiat.ipfo tarnen die quo confedtu fuerit ftatim debet adponi3quo effieacius profit. Ad fplenem remedium efficax, die iouis liduna finiftrum pedem nudum in caprifico ponet,qui dolores fplenispatietur, SC cortice quantum pes eius prefferit incidet, camep tribus horis de fafcia ad fplenem pofitam conftringet,fublatam inde fumario fufpendct,neq; unquam aut ipfc remo uebit,aut permittet ab aliquo tolli. Ad fplenem remedium fubitum atqj fubcile.tres caricas in aceto optimo uefpere infunde, SC manc iciunus eas ac cipe,ÓC hoe triduum facito. poft hoc ferri ex caufa ad hoc fadti maffula, ter ardente extingue expotione abfinthiati,ÓC bibe,acq; hoc per triduu facito. Ad fplenis dolorem,cuminum quantum tribus digitis poifis comptez hendere,cum uino tritum,ieiuno laboranti dabis bibendum.

PLEVRITICIS ET LATERVM D 0 L O RIB V S, REME/ dia phyficaSd ration abilia diuerfa,de experimentis.

CAPVT XXIIII.

AL A G M A ad lateris SC pedoris doloré, SC quidquid moleftu ex perfridtione colligitur;bene enim calfacic, SC ideo ad omnê dolorem prodeft,cóficiturfic.famfucicontufi fèmunciam, iris coneuf« idem,cypericontufiidem, refinæ terebinthinæp.s»

cera;

-ocr page 179-

• LIBER VN VS,


'*1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*


cera: P4.olci cyprint p.s.uini amminei s J.in hoe qua: ariJa funt contufa ma ccrantur uno die ÔC node,tu in oleo,ccra SC reßna liqucfiunt ad ignem. dez inde fuperfund uncut uino 8i pigmentis maceratiSj^ mifeentutjac manibus diu fubiguntur.hoc poft dies triginta cfficacius prodeft, initio enim humiz dum ualde eft, Si uix inlitum manet, Malagma ad contufionem latcz ris.idem facit amp;nbsp;ad fufpeótas uomicas aut iam facias, apcrit præterea iociz neris Si præcordiorum duritiam, Ôi ad dolore eorû ucre conuenit. proderit etiam omni loco dolenti impofitUjConficitur fic.cyperi, ammoniaeæ guttæ, cardamomijbdcllæ,turis,rcfînç tcrcbinthinç,nnguloru — binas5tus ÔC bdel la macerâtur pridie infufa uini ucteris fextariojCætera côtunduncur. deinde Eeræp.Lg^olei cyprini s.i.cû cerebinthina liqucfiunt cæterisqj miftenturjSC diu manibus fubiguntur.quidam adqeiût myrræ— i.croci — i.cihnami — n

Copofitio hçc mirifica,non folum latcnSjUcrum interaneotû dolores mi nuit.hcrbæ gentianæ drach.xx. iris illyriex drach. xl v. myrrx drach.x. piperis drac.xii.feparatim omnia in puluercm redaôta mifeeto, atq? adrjee his mcllis optimi defpumati quod fatis uidebitur, amp;: ad magnitudiné nucis aucllana: cum aquæ calidæ cyathis tribus potui dato. Herba quæ iris ap pellatur,maxime fi filueftris erit,inligata latcri doloré èius protinus tallir.

Herbx uerbenx folftitio coUcdlx arefadlç Si contufx puluis in cocleari bus quinep, robufto öd ualido ex uini amminei óc ueteris cyathis tribus, fez bricitanti ex aqua calida potui datus, mire dolori lateris medetur. Hetz ba: gentianæ à fagapeni drach.fingula: contritæ,amp; eu aquæ calidæ cyathis tribus potui datç,dolorem lateris fedantofi in latus quod dolct poft curatio nem infirmus diu iacuerit. In lapide lafpidc phrygia aerizufa fi nota in fra Icripta inlculpta fuerit,id eft ^ys. K collo dolentis latus fuerit fufpenfus, mire proderit, Herbæ uettonicæ foliorum in umbra arcfadlx tunfæ cri bratet^ 9 ir.cx uini aut mulfi cyathis duobus potui fano, fcbriculento ex az qua mulfa dantur,confeftim dolorem lateris emendant, Apri ftercus aridum cotritum SI potioni infperfum,dolores lateris fanat mira potentia.

Codex exemptç tefta fua,amp; cum ptiftana coélæ,lateris doloribus me dentur,meliusfi humorem ptifanæ ipfius forbendum dederis: ipfas quoc[j coclcascontufas uclut malagma, fupra dolcntem locum lateris imponi faz tis utile cft, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V erbafei radicem amp;nbsp;rutæ coliculu,Ôi albi piperis grana ix.

in unum contrita ex aquæ calidæ cyathis duobus potui dabis ei qui lateris dolore uexabitur, Marrubium ex aqua tritum,falubriter bibitur aduerz fum lateris dolorem, coriandri quoqj fernen tundes ucl ter es,Si cribrabis Ô2 cum melle coques, donee fpiftum fit. inde manc SC fero coclcaria terna dabis pleuriticobibcnda. Sulphur uiuum Si picemcedriam pari pondéré fimulpcrmifccs, Si nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

pro malagmate dolori latez

risadpones. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p Lumborum

-ocr page 180-

tÿ3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MARCELL^ DE ME^^CA MENTIS

' LVMBORVJM ET COXARVM DOLORIBVS ET torpori, fiue ifchiadids, remédia phyfica Si rationabilia

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diuerfa de experimentis.

CAPVT XXV»

D lumborum dolorem curatio optima ha:c,cucttrbitæ ßfueftrid floccorum aut feminis -X- niLpyretri -)(- m.myrræ -^ ir.in puluc rem rédigés, ex quo fiunt paftilli ad menfuram denariorum bi norum uel fingulorum, dantur ex paffî xyathis tribus, mixtis aquæ pluuiatis cyathis fex, fed his quibus hoc remedium dadam eft aluus acriclyfmomanedetrahenda eft. Ad lumborum dolorem K paralyz ticos antidotos hiera medici Pacer) Antiochi,quç melius omni medicamen

to facit.fedamp;ad paralyßm mirifice hocacopû facit3quo oportet infirmum 40 folc diu fricari,aut foco flamma præcalcfado, recipit hæcolei fabini de/ narios fex, cucumeris filuatici radicis recentis -X- x V. hæc radix in magnitu/ dine iuglandis nucis concila uafo fiótili nouo ex oleo coquitur donee fuccu ‘omnem remittat,K quafi arida fit.poft hoe radix abf)citur,ói per linteu aut colum tranfmilfo oleo, adrjeitur dum calet, ceræ ponticæ in frufta reda^a: p.i.oleicyprinip.i.oleiirinip.r.olei launnip j.oleiueterisp. ii.piperisalbi contufi 0: per tenuiffimum cribru tranfmiffi-X- ir.pyretri cotufiSipcridem cribrum traicdli -X- i.hæc in unum mifcentur, reportitur medicamentum ua fo fiólili.facit præter remedium lumborum,^ ad omnê doloré corporis 82 ncruoru,muliebria quoq; loca duriffima mollit,cu diu alps medicametis ni . hil profedu cft,hoc prodeft. Malagma quod propric facit ad lumboru dolorem.picis liquidæ S.ri.olei ueteris s i.refinçtcrcbinthinçp j.ceræp.u. mannxp.benïs,aphronitrip.triens. coquitur pixcuolco,doneefpiflafiat, poft hoe adpcitur refina.deinde cera,ói fecundu hanc ex interuallo manna, ubi emplaftri habebit figuram medicamentu tolletur ab igne, amp;nbsp;cu tepefee •recoeperit,aphronitrumafpergctur fenfimne fuperfundaturquod incacz cabo eft, Malagma ad omnem dolore ucterem ex qualibet caufa faClu, præcipue ad lumborum dolorem fie. bdellæ-X- ii.ftyracis ^- v.cefypi -)(- is. ammoniaci -Kv.pipcris albi-)(- n.turis-X- v.baccarum lauri p j.terebinthinç •K vi.opopanacis *)(- ii.adipis taurini ■)(- vi.mcdullæ ceruinæ -X- v.propolis P,s.olei ueteris p.r.ceræp.n.turispollinisp.i.olcum,cera,rcfina,propolis,li/ quefiunt.deinde turis pollinis pondus fuperius didtum adpeitur, 82 eætera 'minutatim uel in unum contufa,poftea decoquuntur fimul omnia,opopa/ Anodynomef ‘’^‘■^*” ^^”^ o^^o ‘^*^^* pfius oportet. Medicamentum quod facit ad dicAmentum omnes membrorum dolores,quod anodynon appellatur.facit autem præ cipue ad lumborum dolorcs,conficitur fic. myrrx denanos odlo, croci de/ narios feptem,opopanacis itidem,ftyracis denariog duos,alterci feminis -X* y. opp -X VI. mandragora rancis uel edam CQfticis -X1. piperis albi -X i» '1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confparguntut

-ocr page 181-

* L r B E R V N V s. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;171 confparguntur trica amp;nbsp;cribrata hçc omnia ex aqua pluuialitflunt paQilli up Aoriati tertiæ partis,dantur ieiuno ex aqux cyatho uno,0C ex pafli cyatho uno. nbsp;nbsp;nbsp;Malagma ad coxxdolorem,niaftichcschixp.s»aDrotani fucci s.s.turis p.s .falis ammoniaci p.s.ariftolochiæ rotunda p.n.anftolochia: di gitalis p.ri.fpumæ argenti p.T.propoleos p.i.cotis cretieæ P as. re fin æ pityiz næ p.is.olei uetcris p.rii.olei laurini p.ni.galbani p.i.lcpidoscyprrj P.s.cerg P.is. finapisalexandrini g. in. aceti fi. in. omnia hæetunfa quætundenda funt, amp;nbsp;remifTa quæ liquefacienda funt,(imul excoquuntur ; K poftea tarn diu manibus fubiguntur,donec denfum malagma fiat. Ifchiadicis coz deæ crudæ tritæ in uino ammineo,cx pipcre pont mire pLofunt, nbsp;Pelïem lupi aluminatam,per dies fex lumbis dolentibus inpone,ftatim fubuenies. Lumborum Si ueiTicx cruciatibus laboranti prodeft in balineis,ÓC loco ralido,du illic eft urina egercre. nbsp;nbsp;Lana fuccida, nitro, fulphure,oleo,accto, pice liquida,feruétibus his,tinól:a 6f quam calidifTimc fullinere poffit bis in die appofita,prodeft lumborü dolon, Remedium miru aduerfum ifebia dem uel arthritim,berba eft ucl frutciftu quod maxime circa fcpes uinearu nafcitur,latine cytifus dicitur:uirgultis eft fubtortis ucl curuis, folqs oblonz gis bene uirentib.floribus conclufis oblongis albis,uel etia galbineis, bene olcntibus,id eft mellito odore, frutedtuipium femper uirésçftate atq; bye mexoiJigitur die iouis luna uetcre liduna ante prandiü,óó datur ei cui remez dio futura eft,ieiuno anteprandiu trita,ita ut no fuccus tantu eius,fcd amp;nbsp;foz lia quomodo trita fuerint,ucl flores eius fi fuerint,fic dentur ex meri uini ue ten's,Hue etiam nouclli quartario gradi.fed qui accipict3ftans accipiat,6C cóz tra orientem bibat,ód cd à dextra parte potionem acceperit,ad finiftram,rc tróue non refpiciat, amp;nbsp;rcddat caliccm ei qui dederit potionem. hoc per triz duum faciet, fed qui datums erit potionem, una hora, uel uno die Icdtam herbam fimul contempcrare debet, unde fint tres potiones,ita ut à nullo az lio quam ab eo qui daturus eft,herba illa uel potio,6C ab co qui accepturus eft, tangatur.hæc qui bene obfcruaucrit mirum remedium inueniet.

Ad coxx fubitum ftuporem uel dolorem, aphronitri — i.finapis —1. piperis femun;iara,tcres Si trita mifcebis ut pulucrem facias,óó in balneo lo cum de quo quercris perfricabis. Remedium ad ifchiadem fic.colliges herbam quæ dicitur brittannice die iouis uetere luna 8i liduna:ficcabis amp;nbsp;rc poncs, quia hyeme non apparet.nam SC uiridis prodeft. teres hanc cum tri bus granis faits,6i cum piperis granis quincç aut feptem, addes SC plenum grande codeare mellis,SC uini potionem bonam,6i fi uolueris modicum ca udæ aquæ adqeies, Si fie bibendum dabis. fed hanc herbam ter dum tercs Siantequam colligas præcantare debes fie. terram tcnco, herbam lego, in nomine Chrifti, profit ad quod te colligo.medicinalibus digitis cam fine ferro præcides ucl auellcs. Ad ifchiadem de experimento remediû fic.ra dixbugillonisfine ferro eolligitur,uclcruiturpalo acuto. hæctunditurin p x pila

-ocr page 182-

fyt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M A R C E L LI D E H E DT C Ä H E N T I S

pibjuel tcritur in mortario,ói fuccus cius exprimitur,ita at in fucco co fit nd -'quartarius. deinde grana piperis xxv. teruntur Si mcllis libra adqcitur, ac uini uetcris fèxtarius.hæc ornnia cum fucco fupra fcripto ad modum condv ti permifcentur, amp;nbsp;laboranti in balneo cum iam prope laflus fueric, per tri/ duum potanda in caldaria tribus potionibus dantur,mireprodcrit.

cbalilUcum Defcriptio ceroti chalaftici quod facit ad omnes totius corporis dolores nrotum præcipuc ad contufiones membrorum 0^ neruorum infirmicates,ói ad fto/ machi dolorem.infigne eft certe imprimis ad lumborum amp;nbsp;reniu dolores, cóficitur uctcre luna amp;nbsp;liduna à mcnfc martio in quodlibet tépus xftiuum, recipit hxc.phlomi libra,herbæ fabinæ p.i.barbæ iouis p.i. baccx lauri p.i. has fpecieS tunfas coques in olei fccundarrj boni libris nii.poftea eolatis 0/ , mnibus mitres in oleum ipfum, rutæ ficcæ —. vr.pulegq ficci — m.fympho/ niaeç fuccum — vt.haftula: rcgiæ fuccum vi.uerbenæ fuccum — vr.ibifci fuccu — viii.fœnogræci fuccû —viri.lini feminis triti —viir.maluæ erraticæ fuccu — viii.hçc omnia mifcebiscu fuperiorib.(ùccis,ôi decoques ad tertias, ita ut mittas caricas ficus iiir.quætamdiu coquâtur donee nigrcicât.poftea addesaxungiæuetcrisp.ii.feuiceruini p.i.butyrilotip.r.mcdullæ ceruinas , p.i.fcui bubuli p j.ccræ — vi.refinæ fridlæ uncias fcx. hæccum cæteris herz bis remittes,ôi cum his quæ fùpraferipta funt omnibus permifccbis,ôf repo nés in uafis fiôtilibus,aut in Iigneis,aut corneis,ôi cum uolucris tepcfadlo u/ teris contra omnes dolores jUt fupra feriptum cft. nbsp;nbsp;nbsp;Ifchiadicis ÔC lumboz

rum doloribus, porri feefliui triti fuccus expreflus cum uini hemina ieiuno potui datus efficaciter medetur.æque prodeftSCapp fuccus fimiliterdaz tus. Herba chamçdrys contufa Ôi cum melle potui per triduüm data, confeftim medetur lumborum ô^ coxarum dolori. herba quoqué fenecio in cibofumpta, coxarum amp;nbsp;lumborum dolores certiffime fanat. Adiz . pc urfina dolentes coxas perfricajContinuo Gnabis. Qui tefticulum ieporinum codfum ieiunus comederit5cito coxarum dolore releuabitur.

Radices ex integro tritæ cum pane remollito mifcentur, atcg inde caz taplafma fadtum, coxarum uel lumborum etiam renium dolori inponitur, ftatim prodeft. Incrcdibilc amp;nbsp;unicum remedium ifchiadicis amp;nbsp;arthriticis hoc eft,quo ÔC ipfe Äufonius medicus fanacus eft, fli multos ita iaeentes ut mouere fc fine cruciatu nequirêt, intra quinqj dies ftarc,ambulate aut intra feptê dies fccit,cóficitur fic.fimu ibicü luna feptimadecima colliges,quan^ amp;nbsp;alia luna uetcre collcdlu fimili effïcacia profit,dummodo medicamen fez, ptimadecimaluna componatur.ex co ergo fimo quantu unius manus puz, gno pleno potueris comprehendere,dummodo impar fit numerus pilulaz, rü,in mortarium mittes,atq^ adqcies piperis grana xxv. diligentiftime triz, ta.tuncaddes mellis optimi heminam,^ uini ueterrimioptimi s.ii.K cotri tis prius pilulis uniucrla milcebis, amp;nbsp;repones in uafculo uitreo,ut cum fueric opus paratum habeas medicamentum ad fubueniendum, fed ut maior

-ocr page 183-

LIBER VN VS.

«TJ fît mcdicaminis effîcacia, luna fcptimadccima illud faccre debebis, 5J cum daturus fueris rcmedium,à die fouis incipe,ô^ per dies feptem continuos da/ tOjita ut qui remediandus eft,dans in fcabello contra orientem bibat. quæ potio fi ita ut fcriptum eft,data amp;nbsp;obferuata fuerit,etiam ß omnibus articu/ lis amp;nbsp;coxa infirmus contratftufque fuerit,^ immobilis ac dcfperatus iacuez rit,necefle eft ut feptima die ambulet, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ifchiadico remedium efficacifliz

mum fiexaftorei femuciam,pyretri, nitri,euforbq,adarces, uncias fingulas, olci cyprini libra.qux tundenda crunt ßccata tundes Si cribrabis, Si fic olco cyprino mifcebis,Si decoques,atq; eo medicamine fic uteris,ut ifchiadicum iacetem in foie diutiffime perfrices in coxa quam dolet,deinde ad balneum ducas,8i cumfudauerit, diutiflime compellas in tofta caldaria commorari.

Ad coxarum Si ad lumborum dolores, herba chamæpicys cotrita ex uino potui data plurimum prodeft. Cucurbits femine contrito in ficul neo uafculo,adie0to oleo Si a ce to, coxa: Si lumbi perfricati, potenter fanan tur,ßcut expérimenta docuerunt. Serpyili aridi contuß Si in puluerem redadi fcripulos tres, adieCto modico melle permifce, Si ex eo tres globuz los çquali pondéré facito,atcp ex his ßngulos cum mulß cyathis tepefadis binis,iciuno per triduum dato, incredibiliter lumborom dolori medebere. quod ß illo triduo no penitus qui laborat fuerit abfolutus, iterum per aliud triduum dabis. nbsp;nbsp;nbsp;Radix afparagi trita,8i ex uino potui datajumborum

Si coxarum dolori mire medetur. Nuclei amygdalarum triti Si ex ace/ to poti lumbis medentur. Nafturcium cum farina permixtum,Si ex ace/ to calido,lumbis medetur ß impoßtum fuerit. Gladioli radix contufa cum fulphure uiuo Si adipe urfi'na,lumbis impoßta plurimum prodeft.

Remedium coxendicis mirum de experimento ßc. mufeerdæ nouem tritæ ex uini quartario, fuper fcabellum uel fcllam laboranti potui dantur, ita ut pede uno quem dolct ftans ad orientem uerfus potione bibatjSi cum biberit faltu defiliat,Si ter uno pede faliat,atq? hoc per triduum faciat, con? feftim remedio gratulabitur. Malagma ifchiadicis mirum ßc. ftyracis uncias n. picis p. ir. ceræ p. i. guttæ ammoniaeæ—vi. reßnx terebinthinæ : — vr.galbani —n. mannæ tuns —ii. omnia quç tundêda funt in puluerem rédigés,Si admifcebis his quæ igni remittenda funt,Si defuper aceti quantu fuffïciat medicamento dum excoquitur mittes. Si cu opus Fuerit calido ute/ ris. Ad ifchiadem remedium didatum à lufto medico,ßc.herbam ar/ gemoniam,Si herbam ucrbenam,Si lapathium, Si bugillonis radicê æquis portionibus uel ponderibus mittes in pilam Si tundes, Si cu tunfæ bene fue tint3addesuini candidi S nu Si manibus agitabis cum ipfo uino diutiftime: t)oftca omnia mittes in linteum fpiftum Si expreffa colabis^atq; his quç co ata fuerint defuper addcs uini aliquantulom Si piperis grana triginta trita. poftmodum ex hoc medicamine quartarium calefaótum ieiuno laboranti in balneo dum in folio,eft per triduum dabis bibendum. Ad ifchiadem p ? phyßeum

-ocr page 184-

174«


MARCELLIDE MEDICAMENTIS


phyßeum remedium. teftudînis aquatkx crus præcide, amp;nbsp;phocnkio inuoz Iutum,ex ea parte qua quis ifebiadem patitur adpone^potenter remediabiz tur. Gît quantum tribus digitis tolli poteft fumptum tritumi^, amp;nbsp;pafli cyathis duobus afperfum, adieeftis aquæ calidæ cyathis totidem epotum, maxime prodeft lumborum dolori. Fel terræ tritum ex uetuftiflimo uino bibere dabis ieiuno fupra limen ftâti uno pede qui coxam dolebit,fed non in uitro banc potionem bibat. Præfens remedium ad coxæ doloz rem fic.artemifiam aridam tundcs,cribrabis,amp; ex uino dabis bibere ieiuno, continuo emendabitur uitium, Herbæ pteridis id eft filiculç quæ raris gallice dicitur, quæ^ in fago fæpe nafcitur,radices tunfæ in potione ieiuno dantur cum uino, coxarum doloribus laboranti. Hederam amp;nbsp;berbam fabinam æquis portionibus tritam ex uino auftero ad modu auellanæ daz ri ifcbiadico ieiuno oportet per triduum.eadem potio etiam aliud malu cox xendicis purgat. Trixago berba fcruefacta cum aqua ac triduo potui data,ifcbiadicum mirifice fanat. Crocodilus terrenus pixciks fummis partibus, egeftiscp interaneis,cx iure coïtus,cibatui datus,magnum ifcbia dicis præftat auxilium. Fimus aprugnus uino remiftus tepefadtus coz Iatus(^,amp; duorum cyatborum mêfura potui datus,ifcbiadicis faluberrimc medetur. Rubiam qua pelles inficiuntur,cotidie bibere ifcbiadicis utile cft Si in balneo feruenti lauari. Geniftæ rami plurimis diebus in aceto macerätur.deinde tunduntur amp;nbsp;exprimuntur, ex eo fucco cyatbus unus ad diem ifcbiadico quoufq; fanetur offertur. Fimum bubulum feruentem, quem in cinere ardêti calefeceris,coxarum dolori inponito,plurimum proz deft. Vermis terrenus exfoditur amp;nbsp;in ligneo cauco ponitur, fi fieri poz teft fiftb Si ferro alligato.tunc aqua perfunditur, rurfuRp eodem loco un/ de prolatus eft defoditur,aqua uero in qua dilutus eft, in eodem poculo bi bitur ab ifcbiadico ob infigne remedium. Ad ifebiadem remedium fic, berba pentapbyllos folqs fragorum fimillima, iouis die colledla,6d cum ui no trita, in balineo in folio data potui, bac ualetudine laborantes cito reme diabit. Ad ifebiadem remedium fic. cera rubea,ÓC ftercus canis quod eft album: boe ficcatum in fole Si in modum farinæ cribratum cum fuerit c6tu fum,lento igni cerç remiffa: admifcetur per partes,amp; olei parum,tantum ut: mollius idem efficiatur medicamen: fed antea tarnen colocyntbide K cenz taurio curetur cui medendum eft, ut fi non profecerit, curationem iterum. adbibeas.

RENIVM ET VES SIC AE DOL ORI BVS, ET C A VSIS uniuerßs, amp;nbsp;cakulo, ÔC dyfuriæ, id eft un'næ difficukatibus, amp;nbsp;ftranguriæ, nec non Si fubmejulis,remedia phyfîca Ôi rationabilîa diuerfa de experimentis.

C A P V T XXVL

Adrenum

-ocr page 185-

LIBERVNVS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I7f

D renum tumorem auc exukerati'onem étiam fi fanguinolenz tam urinam quis faciat,hoc remedio fanabitur. rofæ aridæ fo/ Iiorum,papaueris nigri feminis,nucleorum pineoru,paria pon b^^^sj dcra contunduntur feorfum^SC in unum mifcentur. inde datur quantum nux iuglandis,ex padi cyathis duobuSjóC aquæ cyathis tribus.

Alia ad renium dolorem potio,quç etiam quad harenam fabulofam interdum detrahit,accipit hæc. apq feminis, petrofelini, anifi, fingulorum ^ fenosdenos, dauci feminis ■)(- iin.khœni -)(- vi.croci %xxii.mellis qua/ turn fatis uidebitur. hinc datur quantum lupinus ex mellis ligulis duabus, amp;nbsp;aquæ cyathis quatuor. Ad renium tumorem Si dolorem remedium cfficax,quod facit amp;nbsp;ad iocincris amp;nbsp;lienis tumoremjSi ad hydropicos,ói ad cos qui mali coloris propter hæc uitia funt.accipit hæc.croci -X- x. nardi in/ dici -)^ ii.cofti ir.fchœni -)(- i.cinnami 1. myrræ ftaélæ -X- i.mellis optiz mi -)(- xxv.datur quantum fabæ magnitudo eft ægyptiacæ,ex mulfi cya/ tho mixti cum aquæ cyathis duobus,£cd febneitatibus ex aquæ mulfæ cya this tribus dari debet. Ad tumorem amp;nbsp;dolorem amp;nbsp;exuicerationem ueftï cæ bene facit aqua pota in qua ferrum candens dimiflum eft. hoc traólum eft ab aquis calidis quæ funt in Tufcia ferratæ, quç mirifice remédiant ueftï cæ uitia,unde appellantur ueftîcariæ,qui locus quondam fuit Milonis Bro chi prætoris, hominis optimi,ad quinquagefimum ab urbe lapidem.

Ad tumorem Si dolorem uefticæ,ôi ad eos qui difficulter urinam redz dunt fic.alterci feminis,maluç feminis,cucumerisedulisfeminis purgati,fïn '^.‘^^^ ^^^^ gulorum -X- fenos,amygdalorum dulcium purgatorum,nucleorum pineo rum purgatoru,fingulorum -X- ternos,opq r.croci X- y .paffo contufa hge pmnia con{parguntur,datur hoc medicamétum ad menfura denarq unius, ex pafti cyathis duobus amp;nbsp;aquæ tcpidæ totidem. Ad ueflicam exulce ratam remedium fic.nucleorum pineorum purgatorum X- r.cucumeris edu lis feminis purgati cyathum,anefi cyathum,papaueris nigri X- n«ü'oci X n. palmas cariotas x xx. has macerari oportet pafti s. duobus, acq; conteri, deinde his adqci cætera, ex eo dari nucis iuglandis magnitudinem ex pafti cyathis tribus. nbsp;nbsp;nbsp;Ad fanguinem per urinam cum dolore reddentes. alu/

minis fiflix i'tf^gacanthiX i.tragacanthum pridie aqua maccratum,aluz mini trito admifceri oportet, deinde fieri paftillos ad denarfj fcmiflem,uel tertia detradta: datur ex pafti cyathis tribus. Ad calcuiofos optimum remedium eft (colopcndros,quam nos faxifragam appellamus,huius con tufæ X i»cx aquæ cyathis tribus, per dies xxx. datur. eodem modo data hierobotane prodeft, quam nos uerbenacam dicimus. Multos cum admiratione effedtus audiuimus narrantes, Cafilini nafci in lapidicinis bez ftiolas adhærentes faxis quafi ucrruculas:has datas tritas ex aquæ cyathis tribus,findere,ói per urinam extrahere lapides de ueftica. Ad calcuiofos remedium utile fic.cucumeris feminis,dauci,anefi, apq, petrofelini, myrræ, fingulorum

-ocr page 186-

17lt;S' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MARCELL!, DE MEDICAMENTXS

fingulorum denarios temoSjCaffiç daphnin'dis,ci'nnami,nardi,fîngulor«m denarios fîngulos.trita hçcomnia aqua colligunturjfiuntpaftillilupinî ma gnitudine,dantur ieiuno ex aquæ cyathis ternis per dies quadraginta, hoc medicamentum tunditur uel componitur in pila lignea, amp;nbsp;pilo ligneo. qui contundit anulum ferreum non habcat, hanc enira fuperftitionem adiecic Ambrofius medicus Puteolanus qui adfirmauit multos fe hoc medicamen to fanaffe. detrahcre autem dixit poft diem feptimum fragmina quædam lapidum quafi harenam. nbsp;nbsp;Ad calculofosjienofos, hydropicos, medica/

mentum effieaxjquod amp;nbsp;urinâ detrahit5amp; lapides in ueflîca extenuatjCofid tur fic.eryngti,pyretrijfaliuncæjfaxifragæ,fingulorum denarios denos, po/ Oxymyrfwe, [q^folipariftolochiX,fingulorum ■)(- quinos,oxymyrfines, quæ feopa regia leepst rc^a „o^^fy^^ucci heminam.hæc omnia cotufa SC cribrata eolliguntur ex aqua, fiuntpaftilli fingulorum denariorum,dantur lienofis ex aceto amp;nbsp;mclliscya this tribus,calculofis ex paflo mixto,quantum manus capit ,aut tefta auri/ culæ mahnæ.quod medicamentum datur per dies xlv. cuius beneficio in harenam foluuntur lapides in ueflîca reperti, hydropicis auté ex mulfi mix xti cyathis tribus danoum cft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Contra calculum amp;nbsp;alias difficukatcs

ueflicx,lapillum qui in gallinacei ueflîca, aut in palumbi uentriculo inueniz tur,conteri Si afpergi potioni prodeft.Itcm membrana uentriculi cius trita. fimusquolt;^ columbinus infaba fumptus.item glebuladenido hirundw num diluta ex aqua,pota prodeft. nbsp;nbsp;Ad renium dolorem confeótio mez

dicaminis fic.refinæ colophonicæ — r. galbani — i.opopanacis — i. ceræ— Vi.fcui — Vi.axungiæ ueterisp.i.rutæ—iii.baccæ lauri—m.herbæ fabinç — iii.olci quantu opus fuerit, Aminis urticæ—iii.ifta omnia fimul coquun tur Si colantur amp;nbsp;circa renes in pellicula alutacia adponuntur. Ad urinæ diflïcultatem,murino fimo fummitatem ueretri,uel imum uentrê inlini pro deft. nbsp;nbsp;nbsp;Ad calculum expertiffimum remedium fic.afparagi radices,amp; faz

xifragam,lappæ radicem,apii radiccs,ebuli radices,allfj capita triajoliafali • cis,pctrofclini macedonici modicum, hæc omnia contcres amp;nbsp;mifcebis amp;nbsp;ex paflo bibenda per triduum dabis.fi paflum non fuerit,ex mulfo ucl condiz to bibat,fcd fi non febricitabit cui medendum cft. nbsp;nbsp;nbsp;Ad calculum amp;nbsp;uriz

difficultatem. paftinacæ hoc cft holens quod manducatur fummitatê, id eft corticem cius teres, uino picato permifcebis, amp;nbsp;bibendum iciuno daz bis. nbsp;nbsp;nbsp;Modicum de fuccino lapide,amp; cypcrum amp;nbsp;piper contundes 3^ coz

qucs,amp; coclcare unum plenum ieiuno dabis,qui urinx difficultate ucl calcu 11 dolore torquebitur. nbsp;nbsp;nbsp;Rcnibus medetur alum gallicum cuius radix tri

ta diligenter, Si in uino decoóla bibitur. intcrdum etiam ita dccoquitur ut fpiflum emplaftri more renibus fuperponatur. Rencs Icporis crudoS fi quis potent glutiat.fin minus,co(ftos tranfmittat, ita ut dentibus cos non cotingat,cito remediabitur.radix quoq; afparagi ex uino trita amp;nbsp;pota,proz deft renium dolori. Ibifci libram unam,ftercoris ouilli recentis p .ii.axun

-ocr page 187-

LIBERVNVS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f77

giæ uetcris P. îi. h ree omnia contrita pariter mifeebisSJ in fana fuecida reniz bus adponcs cmplaftri modojftatim proderit. nbsp;nbsp;Ad ueffiea: dolore SC ad

eos qui urina uix faciunt remediu fic.feminis petrofclini cyath.in.fœnogrç ei cyath.ni.tofta hæc cotundes, addito myrre mod!co,ói pipcris granisax, uini cyath. ir.omnia in unu céteres Si miicebis,ÓJ in balinco calido bibenda potionê dabis,miru eft. Ad urinx difficulratê Si calcule lotiu caprinum, fed montanum tepidum potari oportet,admixto uino cum aqua, ob fafti/ dium » cyminum quoq; africanum quod fummitatc trium digitorü potuez ris prendere ex uino mixto calidum bibatur. Ad urinæ difticultatcm urn cæ quantum duabus manibus ampleófci potueris fafciculum,cum uini conz giq dccoctum ad duos fextarios rédigés,Si manc bibendum iciuno per tri duum dabis» nbsp;nbsp;nbsp;Herbæ mcrcurialis ex aqua decodlæ ius, adieëla myrra •

tritû,uefficæ lumborumt^ doloribus fubuenit, fi a ieiuno potctur adRdue, Ad dyfuriam id eft urinæ difticultatcm Si cakulum, echinos tere cum Dysuria aculeis fuis,Si ex mulfa aqua frequêter accipito.ad cakulum autem, rubi ra dices fine ferro colliges,lotafep dilioécer in olla noua coques,Si ex eo quod decoxerit cum uinojfi non febricitaoit, ex aqua fi incommodabitur,bîbcn/ dumdabis. Cancriteftam diligenter tercs. Si uino fubdulci mifeebis, Sicolatam potionem dabis bibendam ei qui calculi moleftia labotabit.

Herbæ millefoliæ — n. Si cius quæ herba facra dicitur tantundem te/ rcs Si coques ex aqua Si ex mellc,atq5 ira bibendam dabis,urinæ difficulta te Si cakulo laborant!. Menfe nouembri ante idus cafdem fernen fra/ i^nxinifemen xini colliges,Si in tepido furno ficcabis, die poftera ficcatum tundcs, SC cri/ brabis Si rcpories,Si ex co dabis cakulofo ad diem cum uino uctere bibenz dam ligulamunâ. nbsp;nbsp;nbsp;Adrenium doloré remedium fie, aprjfeminis — .r.

fœniculi feminis—r. pipcris fcmunciam.ex hisbene tritumSi cribratu puiz ucrem facies Si habebis paratu.Si cum opus fucrit, cocleare plenum in caliz da aqua bibat ieiunus,qui dolore renium laborabit. Ad lapides de uefti ca cijciendos remedium fingulare, hircum fegregatum uel claufum feptem diebus lauro pafces,Si poftmodum â puero inpubi occidi facies, Si fanguiz Hireïnus [an/^ nê eius excipies munditer,cx eo dabis laborati in uini cyatho kripulos tres. 2«« at uero ut eius rei experimêtum capias,lapillos fluuiales in uefticara mittes, in qua fanguis exceptus fuerit,nam in ueflica cxcipi debet, Si fignatam rez ponc.intra dies feptem folutos penitus inuenies. nbsp;nbsp;Antidotum ad renium

dolorem fic.fœniculi feme recens,petrofelini,dauci,singiberis integri,pipe/ ris nigri,porti capitati feme, folia malabathri,grana pipcris albi.omnia hçc æquis ponderibus tundcs Si cribrabis Si mifeebis cum melk attico,5i ex eo pilulam ad modum auellanæ,ex aqua calida iciuno dabis. Ad renium dolorem unguentum fatis cfticax fic.caftorci — i.cuforbq femunciam,puk gq — is.ceræ — m. fatyrq — iri.olei amari—vr. cyperi femunciam, myrra: —i.tefinæ terebinthinæ femunciam, pipcris — is.oiei laurini -- vi. opobak

-ocr page 188-

lt;78 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;WARCELLI DEMEDICAMENTIS

fami—i.hæc omnia ficca tundes Ä cribrabis amp;nbsp;mifcebis Si decoques, K li/ quido medicamine uteris in balnea, ^crunges renes, coxas, amp;nbsp;fuper pez d:inem,omnis dolor cito definet. Trochiieus ad renium doloré amp;nbsp;uef/ ficæ dolorem ac uulnera,6C ad eos qui urinam fanguineam faciunt ucl puru lentam, accipit hare, opq drach. iii.de nucleis pineis excaldatis amp;nbsp;purgatis drac.iii.croci drac.in. amygdale duleis ex caldatx amp;purgata: drac.iir.aucl lanæ purgatç Ôi excaldatç drac.iii.cucumeris feminis purgati drac.xri.hyo fcyami albi feminis cyath.nr. app feminis cyath.iii. fceniculi feminis cyath, iir.lapatq feminis drach.r. hæc omnia primû feparatim teres,amp; permifeebis cû paifo cretico.tu ex co facies trochifcos habentes drach.Gngulas,amp; dabis bibendos fingulos cum aqux mulfæ calidæ cyathis binis. utile eft hoc mez Conditum ne/ dicamen etiam ii per ueretrum infundatur. nbsp;nbsp;nbsp;Confedlio conditi nephriz

fhriticum tici quod facit ad dolorem renium G aliquo cafu uexati fuerint,amp; ad ueffieç purgationcm,Si ex ea ca!culos,ucl fabulones cijciendoSjGc. herbs uettoniz ca:—r. herbs faxifragæ—i.herbs qus appcllatur grscc afaron,fcmunciâ, feminis dauci femunciarn, feminis petrofelini macedonici unciam,croci—r. fpics nardi — i.pipcris—ii.uini candidi optimi ueteris fexcarios fex,mcllis dclpumati optimi s.i.quodhoc modo defpumabitur,ut mittatur in ollam Si accipiat uini parum de fupra fcripta mcnfura,amp; cum cceperit bullirc,fpuz ma omnis codeari paalatim tollatur. herbs autem omnes in pila tundunz tur,iïmiliter SC crocum. fed feparatim omnia Si cribello tenuiftimo cernunz tur,nec non Sd piper teritur. qus omnia crcta fimul in mortarium mittutur, K paulatim uino adieélo diligenter teruntur. qus cum trita fuerint, adfjeiez tur amp;nbsp;mei SC uinum totum fupra lcriptü,amp; diligenter permifcebitur. poftea condeturin ualculo cannarum,cum autem fueritneceftariumremeaiü,poz Qljx pifln^ tionem in piGnno calice caida mixta ieiuno dabis bibendam, ita ut accepta nm potione uedtetur. Ad calculum remedium efficax fic. nuclei pinei graz na purgata xxx.palmulaspurgatas infufasxv.tragacanthi 3 xvi. maliz granari duleis fuccum 3 viir.croci 3 n.myrrs 3 ii.hçcuniuerfacontufaamp;fo luta in fc mifcentur, 32 ex his qui calculo laborat mane ieiunus accipiet coz clear unum,ita ut non manducet ufqj ad horas prandfj tardions. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ad

renium dolorem remedium utiliflimum Ge. cueumeris ueri femê in tefta po nes,fuper carbones uiuos,ita ut temperate exuratur, nem nimis,ncq; paru, amp;nbsp;ex co 3 xn.ôi malus feminis fcripul.x vi.ÔC amygdals amars purgata: 3 xxxvi.hsc feparatim tunfacum in tenuiflimum puluerem redadta fue/ rint fimul mifceto,óC ex eo cum hepfematis, id eft faps cyatho, coclcarc r. ,de mane ieiuno dabis bibendum. Ad renium dolorem herbs uettoni , CS trits pondus denariorum duorum,fano ex mulfo,febricitati ex aqua ca Iida,bibendi4 dato. nbsp;nbsp;nbsp;Chamspitys ex uino trita, atlt;ç ita pota,plurimum

prodeft renium dolori. nbsp;nbsp;Baccarum cuprefTi uiridium contritarum fuccus

eolatus cum uino potui datuSjmke renium dolori medetur, ita ut G nceefle fucrit

-ocr page 189-

ALIBEK VUVS ■

filent,pet alios nouetn dies adaudlo numéro baccarum, 8^ itcru fi ita opus fueritjpet alios nouem dies deminuto numéro detur,quoufq? ad una baer eampotio numeruf«^ defcendat:fed interpofito uno die debet eflecom/ mutatio potionis de maiore ad minorem modum* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lanam fuccidam pice liquida inline, Si umbilico impone, ftatim renum dolor fedabitun

Artemifiaherba eft quamgallice bricumumappellant,hancubÉ Artem^cb ftafeatur require,amp;inuentam mane ante folis ortum finiftra manu extra? ^‘^^ hes,amp;ex eanudos renesprxeinges.quofaefto fingulariamp;præfentaneo remedio uteris. Pice liquida polliccs tarn pedum quam manuum ab unguibus ufque ad prima articulorum initia inlines, Si chartam fuperz pones,intratriduum itafanabere lumborumdolore,ut per fmgulasno/ êtes detrimenta doloris intelligas, Qui renium dolore uexabitur,in char la rudi fcribat charadteres infra fcriptos, Si auro uel cupro includat, Si cir/ ca renes alligct, miro remedio utetur, nü^ccß^aciüd, Pafli cretici cya/ thos très,laçais caprini indem, feminis eucumeris grana triginta tria, opri/ ine trita fimul una porione qui biberit, abfoluctur renium dolore. :, Molliginem ex uino optimo bibat, qui renium dolore uexabitur, MoHigo confeftim fanus erit.fuccum quoque radicis amaræ cum meile mixtum biz bat ieiunus, uel ex uino auftero, ftarim remediabitur. Artemifi/ aratundes Si cumadipe fuilla autqualibet uetere fubiges,Si panno in? duólam pro malagmate renibus impones. Mulier qua: geminos ' pepcrit renes dolentes fupercalcet, continuo fanabit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Remedium unicum, Si quod citiflime renium dolores cum admirarione perfanat, fic. bitumen fuper carbones uiuos poncs,8i fago grandi ad modum caueæ cos operics,atq;illicinteriusnudum qui renium dolore uexabitur, fupraipfos carbones federe præcip{es,uc fumus ille corpus eiusomnecircumeat.hoefi neceffe fuerit Si ter facies,ut penitus fanetur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Radix afparagi trita Si cum uino pota, renium dolorem optime tollit. nbsp;nbsp;nbsp;Ocymi fuccus in mali granari cortieem fufus,Si potus,plurimum renibus prodeft. Fel herinaz cei cu uefpertilionis cerebro,Si canino ladle renibus impofitu, mirum pro/ deft. Adeps anferinuscu eiufdeccrebro Si butyro Si alumine, Si eefypo impofitus,aa ceroti modum,effïcacitcr renibus prodeft. Stercus colubw num tritu cum ordei farina Si adipe fuilla, Si ouorum albo fimul permixtu ^^.^^ {„edpi^ Si codlum,emplaftri more redtiftime renibus imponitur. In capitibus pi tc muUorunt fciu,id eft mugilum aut mulloru fpina inuenitur cani fimilts.hæc renibus ad * pofita uel alligata,miro remedio eft. Plantago ex melle trita Si inpofita, renibus ftatim prodeft. Oua fæpiarum in cibo fumptajurinä móuet, ou^fepidrum Sirenium grauedinê tollunt. Inula trita Si cum uini cyathis tribus per tri duü pota,piurimüprodcft renibus feparandis. Axungiæ uctcris felibra, olei ueccris felibram,famfuci felibram,rutæ fafciculum una decoques. Si la/ nam ibi fuccidam tingues, ac renibus fupcrinpones,mirc fubuenics,

Adueflicx

-ocr page 190-

»8cgt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M A R C E L L I ’ D E M E D I Ç A M E N T ÏS

, nbsp;nbsp;Ad ucfficæ dolores Si flrangun'am,cardLÙ fernen ex uini fextatrjs duO

bus ufeß ad heminam decoétum amp;nbsp;expreffum atq; colatum potuicp ieiuz no datum,plurimum prodeft. nbsp;nbsp;nbsp;Plants rutaces Si nepets radices, bac/

escp lauri, in uafo fidtili cooperto diligenter codls, ne uis medicamenti ez manet,potui dantur,ita ut prius expreiis colentur, mirabilitcr ueffics dolo . ribus profunt. Herbs quæ græce fiCymbrion dicitur trits fuccuscxz f)re(rus,óê iano ex uino,febricitanti ex aqua potui datus,miru ad ueifics do ores remedium eft. nbsp;nbsp;Fœniculum cum radicibus fuis dccodlum amp;nbsp;potui

fiimptum,eificaciter ueffics doloribus prodeft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Glycyriss command

ducats fuccus deuoratus uel tranfmiflus,urinam cfficaciterprouocat.

Trifolium minutumcum pipere amp;nbsp;pulegio quantum fatisuidebitur tritum,^ cum uino potui datum,uefficam fenek^ purgabit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Herbs

uerbens contrits fuccus expre{Tus,adicctis uini cyathis tribus potui datus, admirabiliter continuo urins difticultatibus proderit. Herba qus grax men dicitur nodorum xxvii. ex uino ad médias decotfta amp;nbsp;expreflaatcç colata,potui(^ ftranguriofo ex uini cyatho uno mixta data,adeo potente? Ç fuccurrit,ut ubi fine tormento urinam facere ccEperit,dari non oporteat,{cd febricitanti ex aqua fola dabitur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Si quis uitio ueftics aut ftranguris

laborans,lignum tamaricum ardens lotio fuo extinxerit,definet ultra cruciz ari. Cuprcfli folia tenera ex aqus fextarqs quatuor ad fextarium deco d;a,ÓC exprefta atqj eolata cü uino potui data, ftranguriam eeleriter emenz dant. nbsp;nbsp;nbsp;Heders nigrs baccas v.aut vii.aut undecim,prout stas sgri uiz

reslt;^ patientur,contritas ex aqua mulfa fumptas, mire prodefle manifeftu eft, etiam fi fanguinolentatn urinam ftranguriofus faciet, ex aqua tantunv Auis offifrd/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;calida eas potare debebit, Auis offifrags ucntriculus falitus ut

uctmulus feruari poftït,aut exuftus Si in puluerem rcdactus,cum uini potione datus» urinam efficaciter prouocat. Muli impetigines in utroej crure fuper ge MuU impeti/ nua nafcuntur,^ ueluti cutis arids modo inhsrent,has incende,^ ftrangij ^‘’^^^ riofum diuaricatum defoper pone,ita ut fuffumigationê illa expanfis uefti bus tegat,ne qua odor aut fumus cmanet,eftïcaciflïme incomodi eius uitio Afmirenes carebit. Afinirenes«refadti atq; exufti triti^,id eft in puluerem tenuifti . , nbsp;nbsp;nbsp;mum redalt;fti,06 ex mcnfuraconchulsunius,cum uini meri cyathis duobus

ftranguriofo potui dati efficaciter medentur. Verris filuatici lotium cum fua uclfica in fumo fufpenfum Ói adferuatu, ftranguriofis cum potione miz iPilieaprini xtum potui datum,efficacifl'imc prodeft, Pili caprini combufti tritiep Ód in potione dati,ftranguriofos potenter emendanc. Pedum agninoz « rum decoëtorum ius potui fumptum,ftranguriofis plurimuin prodeft.

Herinacei caro optime dccoCta atqj in cibo fumpta, ftranguriofis miz rcfubuenit,ói cito naturalem urinscurfum rclaxat. Codes crudscon trits cum teftis fuis amp;nbsp;ex paffo per dies feptem, aut ut plurimu nouem po/ tui dats, efficaciter dyfuris profunt, nbsp;nbsp;nbsp;AmyJi femunciam terito atqj ach

dito

-ocr page 191-

LIBER VNVS

181

dito ouum recens, amp;nbsp;eins oui teftam ter paflo inpleto, idq? poculu diu agi' tatum amp;feruefaól:um, ftranguriofo reuerfo â balneis dato,omni eum dolo re ac difficultate celericcr abfolues. Cicer arietinum in aqua decoquito cum fale,eamcp ftranguriofo ad binos cyathos bibendam dato, efficacicer iuueris, fimus palumbinusin forbitione fumptusex faba facla, ad mi rabile ftranguriofis præfentat auxilium. Turturum fimus ex mulfo co/ lt;ftus amp;nbsp;ceroti modo uentri ac renibus laborantis impoiitus, efficaciter pro/ deft. Mentæ bene tritæ coclearia duo ex aqua calida ieiuno per triduu dabis,continuo uefticam releuabiSjUrinamt^ laxabis. Pulegq faicicu/ lum in olla noua ex uino uetere ad tertias decoques, amp;nbsp;exprimes atqj cola/ bis,Si ex uino ieiuno ftranguriofo potionesfingulas per triduum dabis.

Lapillus qui inuenitur in fcorpionis marini cauda,tritus utilirer bibitur cu uino,à ftranguriofo. V ngularum aprugnaru exuftaru cinis potioni in lperfus,plurimum urinx difficultates iuuat. nbsp;nbsp;nbsp;Leporis cerebrum in uino

utiliterbibitur,eiustp tefticuli tofti falubricer manducantur,ab eo qui ueftï/ j^^°”^ ^^’^^^ cæ moleftf)S laborat. Anferum iilucftnum hnguæ aflatæ efficaciter fu Anferu ßluez munturin cibo a calculofis. nbsp;nbsp;Cymini — i.rutx —r.piperis femunciam te/ ßriumlinguae

res diligenter,Si cocleare plenum in meri ueterispotionem mitres, SC aqua: quod fufficiat adrjeies.poftea ferro candenti fæpius inmerfo calefacies,^ ie inno bibendu dabis,efficaciffime fubuenies ftranguria laboranti. Spon gia ex rubo rofario agrefti fumpta, amp;nbsp;aqua frigida donee madefcat macez rata,ac deinde trita Si ex aqua per triduum potui data,efficaciter calculofos emendat. nbsp;nbsp;nbsp;Pifcis fcorpio affatus in cibo fumptus,optime calculofo pro/

derit. Codex inanes id eft fine came fua,cafu inuenta: contufx Si in pul/ uerem tenuiffimu redalt;ftç,in potione calculofis daeæ medentur. Vngulç equinæ feobem, uel exuftæ cinerem, fi calculofus in potionem acceperit, cito fanabitur. nbsp;nbsp;Herba faxifraga fi ex oleo Si liquamine mâducctur,intra

triduum calculos foluet. nbsp;nbsp;Calculofis expertus adfirmat incredibiliter fuc/ aircinifam

curri remedio tali:fi hircum melius fi agreftcm,melius fi anniculu,Ôi fi' mêfe s^^^nismedicn Augufto claudas loco ficco per triduû, ut ei folas laurus edendas fummini ”*^ ftrcs,ôi aqua: nihil accipiat,ad poftremum tertio die,id eft aut iouis aut fo/ lis occidas.melius autem erit fi caftus puruftp fuerit Si qui occidit. Si qui ac/ cipiet remedium, exfedto igitur gutture eius fanguis excipitur, utilius fi ab inueftibus pueris excipiatur,comburitur in uafo fitftili ufm ad cinerem, uas autem in quo torrebitur coopertum Si inlitum gypfo in furnum mittetur. quod cum uapori exemeris in puluerem contcres, nee non Si polypum ma rinum identidem ut dixiexuftum, in pul uerem rediges.confeótio autem uniuerfi medicaminis hxc eft. fanguinis huius hirci uncias tres, piperis al/ bi uncia una,polypi exufti cineris uncias tres,thymi uncia unâ,pulcgii une. unäjapi-j, feminis olufarri uncia unam.hæc omnia feparatim tunfa. Si ad le/ uiffimum puluerem redadta commifces, Si dabis infirma,melius fi die fob's

q aut

-ocr page 192-

181 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MARCELL! DE MEDICAMENTIS ant l’ouïs codearis menfuram in men potione,aut cuinfeunque dulds poav li.prouidere autem debes nt digefto ac ieiuno potio detur, amp;nbsp;rurfum ut ca/ dem potione bene digefta, cibos accipiat, amp;nbsp;eo melius erit fi banc potioz nem cum condito, port balincum in fabanis adhuc conftitutus acceperit.

Supra omniaeffieax aliudexeo facies medicamentum (îc.fanguis hircinus ea obferuatione qua fupra excipitur in patella ferrea candente ut aduri poflit amp;nbsp;ftringi continuo ipfe fanguis, ita ut poftea in puluerem redi/ gatunucl certecontinuis aliquot diebus ad folem ipfum languincm poz nes, ita ut rore iam decuifo, poft horam fecundam ponas, amp;nbsp;ante nonam colligas. pofteaquam ita fucrit ficcatus fanguis, ut nullum humorem haz beat, colliges eiufdem cruftulas SC teres, atque ex co leuiffimum puluez rem rédigés. deinde accipies herbam tribolum cuius herbæ ipfum tribo/ Ium, hoc eft fernen fpinofum proqeies, ipfam autem herbam leótam de locis maritimis Gccabis, tundes SC in puluerem rédigés. confeftio autem medicaminis totius hæc eft. herbæ tribo li uncias duas,piperis uncias duas, pctrofelini macedonici uncias duas/oltj fertulam id eft coronam due fphæ ram unam. hæc omnia feparatim tunfaamp;ad leuiftimum puluerem reda/ efta, cum fanguine hircino mifcebis, SC dabis infirme die folis aut iouis coz clearis menfuram, in meri potione aut cuiufeunque dulcis liquoris. proui/ dere autem debes ut digefto ieiunóque potio detur. quam cum acceperit qui calculum patitur,mox lapides folutosomncsper urinamemittet.ut ucro ammireris fanguinis hircini uirtutem, adamas lapis inuidtus, qui neque ignineque ferro uincitur,fifanguine hircinoperfufusfuerit,mox foluctur. Ad uefTicæ dolorem Si urinæ difficultatem, herbam glaz diolumdiligenter fodito,utomnem radicem eiuspaloligneo cruas;cuz ius radicis corticem diligenter nitidatam ficcabis optime, Si teres atque cribrabis, ut in puluerem tenuiftimum redigas, atque ex eo coclearia tria mitres inmortarium,Ôipipcrisalbigrananouem trita,Simyrræoptime tritæ pufillum, Si uini optimi s .n » atque hæc omnia in unum permifeebis Si conteres, ac laboranti in balneo, id eft cum in pifeinam defeenderit daz bis bibendam potionem, Si monebis ut fe poft balneum calidiffime traz rftet. hoc medicamine feu uir, feu mulier, feu puer, feu puella,pot^ntiflime fanabitur. Cocleam grandem unam uiuam prendes,8i cius carnem eximes, ac folam teres in mortario, Si cum aceti acris coclearibus tribus da bis bibendam, attç hoc per triduum facies. deinde intermiffo triduo, nifi ftatim expulerit calculum, fimilitcr remedium Si fi necefle fuerit fæpius daz bis. Filicis radicem, afparagi fpongiam,api} radicem, Si petrofelinum fimul diligenter teres,Siieiuno.calculofo cum uinodabisbibendum.

Violæ erraticæ rufticæ radices, Si apq. Si uiolæ coronariæ femen,una contrita Si ex aqua calidaà balineo continuo potui oblata, dolores ueftîz çæ cito abigunt.

-ocr page 193-

LIBERVNVS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ISJ

Lapk ex ucffica hominis qualibet curatione fublatus, H teratur amp;nbsp;ex ui/ ni cyathis tribus calculofo potui detur,lapides uefTicx humane innatos, ef ficaciter difloluere creditur, Cimex foraminibus uerctrorG cófricacus,do lore ueffîcæ prorinus tollit. Vehica apri rcólc aduerfum ueflicx dolores in cibo fumitur,ita ut mulier fœminæ,uir mafculi fumât. Nafturcium tri/ turn cum uino duici cibario dabis ueffîcæ tædio laboranti per triduum poz luffed fatis (piffum poculum detur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Veificam rekuat coliculi cocci a/

qua triduo à ieiuno iugiter pota» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ad ueflicæ uitia curanda, myrræ fez

munciam bene tritam cum multi uetcris cyathis tribus dabis per triduum ie ïuno exeunti ftatim a balincojta ut dum fabanis operitur,fingulos in diem cyathos bibat. Si in ueffica aliquid mokflix fueric nitri florem,uel fi flos non fuerit,ipfum nitrum conteres,amp; cum aqua in qua coliculi coóti fue/ rint, uinoqi picato uel auftero rubello duriffimo dabis bibendum per tri/ duum,uel diutius fi ita opus fuerit,magnificcntiflimc proderit. nbsp;Prima lu/

te puer uirgo rorem de folps caulium excuffum, in noua olla excipiat, non minus fextarios quatuor, eo adqcies mellis quartarium,^ fœnigræcibenc mundati K loti quartarium, amp;nbsp;singiberis uncias trcs,atq; ita decoques hoz ris tribus,6i inde bibendu dabis manc ieiuno calculofo quartarium tepenz lem.hæc potio per triduum fumpta menfura quartarrj,ó: ueflïcam,ói renun culos,Sê inteftina uniuerfis fordibus purgat. nbsp;nbsp;nbsp;Piperis grana ix.ciufdem

póderis fulphur,trita fimul in uino uetere dabis bibenda ieiuno calculofo, folet ftatim perniciem demouere,tï tarnen ultra dolor manferit, iterum da/ bis fimilem potionem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pellem leporis recentem in olla munda,ucl tez pf^f icporis

gula, ita cum lana fua combures, ut in tenuiflimum puluerem redigere poflis, quem cribratum in uafo nitido feruabis. inde cum opus fueric tria coclearia in potione dabis bibenda,quæ res hue calculos,fiue uefficæ dolo/ res continuo compefeit. fed multo potentius erit remedium, G leporem uiz uum in olla noua claudas, amp;nbsp;gypfo omnia fpiramenta uafis obftruas, 6C in furno ufq? ad fauillam tenuiftimam cremes, tritam«^ ÔCcribratam recodas, acque inde certas menfuras in potione uini offeras calculoßs,öi qui fangui/ nem mingunc,mire eos fanabis. Cimoliæ cretæ tunfæ s.in.Óó farinç or deaceç s.iii.ex aqua coques,ôi in faccos tres lineos mittcs,coq; fomento ui riftim mutato ut bene calcat,calculofos feu ueflîcç dolore laborantes ter in die uaporabis,potenter fubuenies. Item aliud ad eos certiflimum remez dium. pruna quæ in fepibus nafcuntur eolliges, amp;nbsp;eorum nucleos tolles K feruabis ad præfidium,amp; cum opus ericin pila tundes quam optime,amp; criz brabis quam minutiflïmc,atcp inde ex picato, fine auftero ac duro uino da bis ieiuno bibenda in potione diurna coclearia tria. nbsp;nbsp;nbsp;Hoc uero medica/

men non folum ueflicam curat,fed etiam uulnera intrinfecus latentiaamp; uo/ micas perfanat,conficiturfic, cucuma fextariorum nouemrudis aquaim/ pletur, SC ad dimidias coquitur, turn adqciuntur in earn ipongiarum afpa/

q 1 ragorum

-ocr page 194-

184.


MARCELL! DE MEDICAMENTTS


ragorum undæ quatuor, apq radicum tantundem, faliuncæ lotædih'gen/ ter uncix duXjcafTiæ fiftulæfcmunda, amomi 9 viii.petrofelinidimidîuni quartanum^ns illyricæ unda una,maflichæ chiæ undæ duæ. deinde aqua cucumam fupplebis,Ôi de gypfo præclaudcSjUt tarnen modicum fpiramen ti relinquas,atq; ita coquens daudes cucumam,ne medicamen exiliat,ói ad medias decoqucs,ac recondes in ea.cum opus fuerit dabis ex eo cum potio ne uini quantu fuificiat ad boni mixtura,fed amp;nbsp;ieiuno amp;nbsp;dormitu eunti da/ bis. nbsp;nbsp;Petrofclini hcminam,apr) fcminis tantudem,in cucuma fidtili noua

prius imbuta ex aqua decoqucs ad tertias, ita ut oclufa fît cucuma ne medi/ camen ebuUiat.poftea aquam colabis, amp;nbsp;addito melle iteru ad tertias dcco queSjinde ieiuno calculofo potionê per triduu dabis. Calculos potio hçc adßcac fumpta eu paflb uel codito no finit gigni, coftp cóerefcentes cofrin git,SC per urina harenç modo promit,cóficitur fic.calaminthç,id eft nepetæ —n.fill's p!cftorq,piperis,fuccini,faxifragæ,petrofclini,cyperi, zin gibe ris, — fingulas,tûdcs SC cribrabis, SC codeariü plcnu cu uini mixta SC calida potio/ ne ieiuno bibendum dabis. Ad calculu remedium miru fic.hedera quæ in quercu nata fuerit uulnerabis cupro, SC permittes humore qui inde mana uerit indurari in modum gummis, poftea fublatu codito refolues SC admif/ ccbis,ÓC bibes quotiés ufus exegerit. Hcrbçphyffalidis baccas ternas per triduu glutiat qui ueflîcæ calculo dolebit. Herbç britânicæ radices co tun dcs,ôC terna fcripula ex aqua calida calculofo ieiuno potui per triduu dabis. eiufde herbç fuecu expreftum in duplici uafo decoques,ita ut fucci eius natu tails fextarius fiat,que cu mellis defpumati hemina mifcebis,0C poftea in fe decoques.SC cu colore mutauerit refrigerabis,atc^ inde cocleare unum ex a/ qua calida,fi uehemetcr febricitabit calculofo potui dabis, ftatim etia febris extinguetunfi' uero fine febri eric,ex uino ea potionê debebit accipere. Ad reniu dolorê cmplaftru utile fic.axugiç ueteris p.ii.farinç s.i.olci p.i.ccfç fe librâ.his liquefadis adqeies fulfuris côtriti felibrâ,nitri côtriti Si. cribrati feli/ bram.omnia permifeebis SC concoqucs atcç inde renes confricabis,uel mo/ ‘e emplaftri adpones. Herba fabinam in mortario tcrcs,SC cum axun/ gia uetere fubiges,SC fic renibus adpones. nbsp;nbsp;nbsp;Ad urinx incontincntiam,rc

medium fic.fœniculi radieem SC ramufculu erui contunde, SC ex uino ucte/ ‘ e da bibcndum,continuo remediabis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vrinam continet lac caninum

Sc adeps eius cum alumine dacus, ita ut fit fabæ magnitudine globulus qui datur. Cinis coclearum africanarum exuftarum fi potctur,urinæ in/ . ontinentiam fcdat. Anferum trium linguas inaffatas fi quis ederit, mnæ profluuium non patictur. nbsp;nbsp;nbsp;Vcftica uerrina coêta uel ufta,cornez

lenda aut bibenda cfficacitcr datur ei qui urina fuâ non poteft continerc. SuJjmt'mli Leporis cerebellum ex uino potû,urinæ incontinentia réfrénât, eiufdem tefticuli torrefadti SC ex uino poti,par remediu fubmeiulis preftat. nbsp;nbsp;nbsp;Vn/

gues aprugni exufti tritic^ in potioe fumpti cfficacitcr fubmeiulis profurit.

-ocr page 195-

L I B E R V N V s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iSf

Qui urinam teuere non poteritjeapræ ueflicam comburat, amp;nbsp;cincrem eins ex aqua cum uini potione bibat, Vern'ni genitalis ufti cincrem biz bere debent ex uino qui urinam continerc non pofiunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Incubilicaz nis urinam faciat,qui urinam non poteft continere, dicatcp dum facit: ne in cubili fuo urinam ut canis faciat. Vrinæ proprix quantumeunqj ignoz ranti fubmeiulo efficaciter offertur,ucl res quas comminxcrit in potione ex primuntur aut ibidem diluuntur, Si ita ei infeio ipfa potio propinatur.

Vitrû tercs diligenter Si cum pice cedria mifeebis.atq; ita chartam uirgiz ne inlines Si renibus adpones,quo medicamine diebus feptem iugiter ufus fanus firmiter eris. nbsp;nbsp;Ad reniculorum doloré ob feru ab is ut poft balneum poicam ealidam bibas per plures diesA quotiens dolore interpellatus fue ris idem facies. Conditum ad reniculorum dolorem uel ad calculum, C‘’«lt;^^«'^ fic.faxifragx—i.uettonicx—i.pctrofclini — i.apfj feminis —i.rutç feminis 3 xvni.piperis—ii.uinioptimi s.xii.mellisoptimip.v.tundesomniaatcp cribrabis,amp; conditum cum exegerit neceflitas racies,eo(^ ubi reniculoru do lor aut moleftia calculi fuerit uteris. Saxifragam herbam,petrofclinum macedonicum,piper,mei,uinum,ex his omnibus conditum facies, amp;nbsp;labo/ ranti calculofo per fingulasfeptimanaspotionem iouis die dabis, eóficien/ da autem potio die iouis luna uetcre erit. Ad calculum potio falubris, cóficitur fiefemen apr),libyftici,fœniculi,ancthi,xquis menfuris tritum miz fcetur,ói herbx faxifragx grana v.cumini grana tria,piperis grana v.uerbe nx folia tria,0i falis per modicum adijcitur. ex omnibus autem feminibus fupra fcriptis xqualiter quantum tribus digitis,id eft pollice amp;nbsp;ab codé terz tio SC quarto leuari poteft mittitur, dein teruntur omnia diligenter, poftca adqcitur carceni optimi potio grandis.ad hanc fane potionem mifcendam radices afparagorum SC apq,ói anethi. Si fœniculi lotx diligentiflime in fex nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, fextarios aqux nitidx mittuntur,ita ut radices ipfx tegâtur aqua,atq; in oh la rudi coquuntur ad tertias. ex ipfa aqua fed ealida mifeêda potio carceni amp;nbsp;accipienda per triduum.fufficiunt autem duo huius aquefextarq ad tres carceni maiufculas potiones. fed fi ncccftitas prxfentis doloris exegerit,per triduum continuum dabuntur.fi uero quis timeat tantummodo dolores fu pra fcriptos,autaliquando pertulerit,accipiet etiamfanushocmodouez tere luna tres tantum tribus menfibus fingulas potiones, amp;nbsp;iugiter contra hunc morbum erit tutus amp;nbsp;(anus,

COELIACIS ET DYSENTERICIS ET T O RMIZ nofis,SC ad inteftina rupta,^ internos morbos,atq5 inconz tinentiam ftercoris, remedia phyfica Si rationabilia diuerfa de experimentis.

CAPVT XXVII.

q ? Paftillus

-ocr page 196-

|8(S- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MARCELL! DEMEDICAMENTIS

HAftilIus ad cœliacos amp;nbsp;torminofos optime fadens.acadîe, ba/ lauftq id eft mali granati quod cytinum uocatur germen ante/ quam florefcat,hypocyftidos,opq, fingulorum denanos qui/ noSjaItcrd,cretæ famiæ,fingulorû denanos fcnos.his bene tun ftsSi cretis,ex uino myrteo Runt paftilli denanorum Rngulorum aut femif fiumjUt iuxta ætatem aut ualitudinem dentundantur autem ieiunis Rne fc/ brecx uini myrtei aut Rgnini cyatho uno,cum duobus aquæ mixto:febrici/ tantibus uero ex aquæ cyathis tnbus.hoc etiam per dyfterium immittitur, quotiens defurrexerint torminofi, quibus amp;nbsp;R grauiter adflióli funt, ftatim Coelidct prodeft. nbsp;nbsp;Ad cœliacos id eft qui fubitc amp;nbsp;multa defundunt, ÔC ad aluum

dtatam,Si ad leuia interdum tormina5medicamëtum potens fic.forborum aridorucotuforum s.ii.rhusfyriacx quo coci utuntur s.n.mala granata re centia x.mala cydonea matura x.hçc utraq^ coquötur in fapa/ada ex mu fti adhuc in dolio feruentis fextarqs xxxvr.quo ufq^ ad fextarios duode/ cim decoquantur,ói doncc maloru coria percoquantur, Si fint madida.dcin de ita terun^'hçcfidili mortario,ut grana omnia c5minuantur,poftea thus amp;nbsp;forba arida admifcentur tunfa Si cribrata curiofe, amp;nbsp;cu fapa quæ eft refi/ dua temperantur.omnibus ergo in unum bene coad:is reponitur medica/ mentu in uitreo uafojdätur indé ieiunis ligulæ duç uel tres^fine ullius rei ad Tormintß naixtione. Paftillus ad torminofos effïcacior,conficitur fic.acaciæ-^ nn» croci •)(- n.gallæ -)(- viinhypociftidos -^ inr. lycq -)(- nii. myrræ ■)(- ini. rhus quo coci ututur,nardi fyriaci fpicç, aloes, fingulorum dcnarios binos,anefi, gummis,fingulorum -X- ternos, piperis nigri -^ ii.tcruntur hçc diligenter K ex fucco rubi cauliculorum,uel ex uino Signino collyria formätur,ritu eoru quæ ad oculos fiunt,cum tarnen ita fueritleuis confelt;ftio,ut in ungue nulla appareat afpritudo.finguntur autem alia denariorum finguloru,alia femif/ fium quç inqcianturjfed redius ad hanc menfuram paftilli dabuntur, ita ut unus ieiuno ante meridiem, alter in noétem ex aqua, fi febres erunt,ex ui/ no fignino,fi fincere corpus fuerit,detur. hoc efficax medicamentum eft, fi cætera quæ in huiufmodi caufis curationi uel cibatui funt neceflaria,obfer/ Pdimius loco uatione amp;nbsp;oportunitate congrua fiant. Paftillus qui clyfterio inmittitur cauterij torminofis per anum,cu olida amp;nbsp;fanguinolenta depciunt, id eft cu inteftina eorum cancer occupauit,quo quafi cauterio tunc tantummodo uti oportet, alioqui nocct.Ideocp à quibufdam ignorantibus ufurpatus accufatur quafi nociuRs, recipit autem hæc. chartæ combuftæ cineris -X- xxx. calcis uiuæ •^ xxiiii.arfenici quod eft auripigmentum -X-xii.fandaracæ -X- vi.hæc tri ta uino confparguntur, in quo rofa amp;nbsp;lenticula prius coquuntur, ut poftint fieri paftilli -X- duu aut unius. cu opus eft teritur unus paftillus amp;nbsp;inmittitur per aqua,ut fuprafcriptu eft deeoefta cu rofa K léticula fi febres erunfin mi/ 'nus,ex uino eadé dccocta utilia erunt.facit bene amp;nbsp;myrti fafciculus cu olca/ ftri uel oliuæ ramulis utroej modo,prout res exegerit incoólus. potio autc

cum

-ocr page 197-

L r B E R V N y s. ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’187

cum l'nmifTum fuent fupradidlum mcdicamcntû, hæc conuenir.irt nodlc in ' aqua cataporia dantur,quæ fiût fîcmyrrx -X-ii.Iycfj -X-ir.turis -X-i.opi] •)(- r. alocs -X-n.acaciæ -)^nii.myrti baccarû nigrarû -X- vf. ouorû ex aceto cocloz turn uitellos ii.hæc trita uinoSurrentino confparguntur.ôJ fiuntpaftilli^ fîngulorûjdantur febricitâtibus ex aquæ cyathis mbus:finc febre, ex mufti furrentini cyathis duobus» nbsp;nbsp;nbsp;Ad uentris dolorê ÔC inflationé inteftinoru,

amp; præcordioru dolores,Ôi ad conuulfa Si rupta interanea, Si ad urinæ diffiz cukaté remedium (îc.panacis -^ mi.piperis % i iii.dauci cretici radicis uel fe minis -y- v.fulphuris uiui -y- s.opq duas tertiâfue partes uicftoriati poderis. caftorei -y- s.myrræ ^ iir.hæc trita Si cribrata uino cofparguntur, Si ex his fiunt paftilli magnitudînis tupini, dantur cum res poftulat ex aceto Si meb le in unum mixto cyathis tribus. ad uitium autem mulierum quo correptæ fuffocâtur, quod græci hyftericen pniga appellat,ex aqua mulfa dari opor Hyfience tet Si quantum nux audlana eft,detrahit enim urinam copiofam. nbsp;nbsp;Me/ ?quot;**

dicamentum qud dodecatheon appellatur, mouet urinam, facit Si ad eos Dodecutbcon quireficiendi funt poft grauem imbecillitatem, facit amp;nbsp;ad auriginé haben/ tes, Si ad iocineris Si renium dolorem, Si ad lienofos, Si ad hydropicos Si difficulter urinam reddentes.crapulam quoque non patitur, uino nigro po ; tum,fubfifterc.prodeft ftomachicis Si mulieribus à uulua laborantibus,Si ad omnia uenena Si ad ferpentium morfus atque idtus, Si ad interius com uulfa fatis utile eft,confîcitur fie. myrræ denarios duos,cafliæ corticis ^ ir. iris -y- is.apq feminis ^ ii.Si tertiam ui(ftoriati,acoii -y- i.uuçpaflæ fine gra nis denarios fex. hæc omnia uino aruifio contufa cribrata«^ confpargun/ tur.dein ex his fiunt paftilli -y- fingulorum, quamuis aud:or dicat fe paftib lis ufum, etiam ad denarq femiftem cum uini fupra didli cyatho. Medicamentum mirum ad cœliacos Si ex cruditate grauedinesdolo/ refque cuiuslibet partis in corpore fuftinentcs. nec minus ad oculorum fa/ cit Si renium dolorem arcendum, Si ad fcabiem ueficæ, Si ad iocineris du/ ritiam, exficcat enim corpus, prodeft Si ad arteriam : denique in omnibus laborantibus adiuuat Si concoéliones, Si urinam mouet, conficitur fie, Nardi fyriacæ,croci,myrræ, caffiæ, cofti, cinnami, caftorei, fchœni floris, piperis albi, piperis longi, galbani, rcfinæ terebinthinæ,ftyracis,opii,fin/ gulorum denarios quaternos, alterci feminis, anefi, apq feminis, fingulo/ rum denarios quinos, tragacanth i denarios fex,mellis,uini falerni, uel fimi/ lis huius fextarios fingulos.hæc omnia contunduntur Si cribrantur, donec molliflîmam tenuitatem accipiant, tum in patellam fidtilem nouam mel infunditurtcpcfaôlum molli pruna.dein uinum inftillaturmaceratopri/ usincotragacantho, uiciftimep cæteræ fpecies infparguntur. tum fimul mouetur medicamentum Si omnia omnibus permilcentur. cum autem cro cinum colorem habuerit mcdicamentu,transfunditur in mortariû marmoz teu, Si ibipiftillo bene fubaétû reponit in pyxide cornea: cû opus eft datur

q 4^ ad fupra

-ocr page 198-

1S8 - MARCELL! DE MEDIC AMENT IS

ad fupradida cum uini cyathis tabus admixto aceto atque melle prout ui'z fum tuent» nbsp;nbsp;Ad eadem remedium effieax, quod conbeitur fic.myrrx -)(-

quatuor,croci amp;nbsp;panacis denarios ternos, alterci -^ v. anefi denarios duos, apq feminis denarios quinque,opq denarios duos,papaueris capitati K fa/ fix denarios quinos,gallæ fyriaeæ inmaturæ denarios vi. mori ex rubo ira m atu ri aridi -)^ un» rofe aridæ -X- vi.balauftrj -X- iir.rofæ caninæ fucci -X- in» thus fyriaeæ •)(■ v.palmarum purgatarum ^ xx» quæ coquuntur ex aquæ cifterninç fextarfjs tribus,donee relinquatur fextarius unus.deinde ipfç paï mæcxprimunturprælo aut coclca,ex fucco eodem atq; aqua modica fiunt de fupra feriptis fpeciebus in puluerem redadtis paftilli ad -X- fcmificm,dan tur fimiliter ut prius medicamentum dari oportere præcepimus. Pro/ deft torminofis plantaginis fuccus, uelrubi, uel Icntifci, uel rhusfyriaci,ucl herbæ millefolfj,uel terebinthi, omnium ad ■)(- femiflem potus cû uino uel aqua. Benefacit torminoGs rumicis fernen quantum ligula capit tritura ex uini aufteri cyathis quatuor,uel aquæ totidem,in tempore potum»

Glandes quercinæ très aut quatuor,uel eiufdem folia,uel liber ciu§ eoz élus ex aquagt;quæ uel fola uel cura uino torrainofis potui data plurimû pro Ceratis, uiola deft; Ceratitidos quara herbara uiolam raarinam appellamus radices. manna f^j^j^ digitorum raagnitudine incodhæ uino auftero torminofos iuuant, fi fllud uinum adraixta leuker aquæ calidæ potione potctur. nbsp;nbsp;Herbæ britz

tanicæ radix uel folia incodta, uel aqua in qua taraarici folia amp;nbsp;fernen incoz élum fuerit,torrainofo potanda dctur,ctiaracum adraixtione uini aufteri.

Plantago codta ante alium cibum data ex aceto plurirao amp;nbsp;exiguo fa Ie atq; oleo,torrainofis plurimum prodeft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Plantaginis aridæ femen

tritum ex partibus duabus,^ papaueris capita arida trita ex parte tertia, oz portet per cribrum tenuiter foratum trar)ci,ex eoep puluere dari torminofo iigulæ magnæ menfuram,interdum plus aut minus, cum uini ueteris mixri non nimium3id eft cyathis tribus » hoe medicamentum ante fomnum utiliz liter etiam ad uefperam datur. nbsp;nbsp;Prodeft termine fis huiufmodi forbitio:

halicæ hemina percoquitur cum ceræ amp;nbsp;rutæ ^i.admifcctur fanè his amp;nbsp;ma lum granatum,atq^ ita fimul coquuntur in aqua » poft hoc exprimuntur oz mnia,6i coagitantur diu,ac fi opus fuerit, adijcitur alica coda ut in modum pultis fit.ladis quoq; bubuli aut cuiuslibet denarius r.admifcetur,^ fic forz bctur.fi autem maducare panis more illud uolucris, addes illicoua incoda tria amp;nbsp;polcntæ nitidæ delicatæ quantum fatis crit,ut panis fieri ex co poffit, qui etiam frigidus comeftus plurimum prodeft. Medicamentum ad torminofos huiufmodi fatis utile eft.croci -X-1.amp; duæ partes uidoriati,nar/ di -^ ir.acaciæ -^ m.gallæ -X- iii.aloes uidoriati pars tertia, lycq -X-1. opq -X-s .tragacanthi -^s.S^ tertia eius,turis ^ i.amp; uidoriati partes duæ,myrræ -X-duo, piperis-X- s.terunturôC cribrantur hæcdiligenter,atque ex uino fiunt paftilli lupinimagnitudinis, dantur cum tribus cyathis liquoris cuiuslibet, tara diu

-ocr page 199-

LIBER VN vs, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«89

tam diu quoufq; conueniat ut tormina uniuerfa fedentur. Immitti tor/ minofis per clyftcrcm oportet uinum ex piris fyriacis fadtum eu fucco plan taginisjmirifice enim facit hoe remedium K multis experimentum dedit.

Palmarum numero uiginti pulpæ,iunci radicis-X- x. gallæ immmatu/ ra: •)(- x.myrrç-X- v.tunduntur amp;nbsp;mifcentur uniuerfa,atq? ex omnibus fiunt ex uino paftilli numero triginta,dantur fimiliter ut prædiôla medicamenta ex quolibet liquore, Balauftq ^X- v.opq denarios duos.gallæ inrna/ turæpilularum denarios ii.tamarici feminis.-X- ir.turis^irii,rhus fyiiaci -X-quatuor,uinaccorum toftorum -X- v. hinc pilulam ad duum denanoru pon dus,cum potione ex uini nigri cyathis tribus totidemep aquçcalidæ mixta, torminofo dari oportet. Si torminofi uel cœliaci propter frequetes de/ furrecliones uiribus deficientur,danda: erunt eis forbitiones ex cremore far ris uel ex ptifana fadlæ,modG per fe folæ,modo cum rofa unguentaria mi/ xtæ,uel lus gallinæ pinguis cxcodlæ cum butyro, ucl lac caprinum aut ouif lum tepidum per fc, ucl etiam decotflum cum butyro. amp;nbsp;lenticula fimiliter fidla prodeft. inponcnda uero funt torminofis fatigatis à ftomacho ufq; ad inguina unguenta quæ IpirTant curem,ca quibus unguentarq utuntur.

Medicamentum quod peranum inqeitur torminofisfic.ca'eis uiuæ,fan/ daraeæ, auri pigmenti, fingulorum paria pondéra, teruntur una omnia ex aqua uel ex iucco plantaginis,doncc poffînt coire,tune paftilli fiunt,cum 0/ pus funt teruntur amp;nbsp;inqciuntur ad cuiufquc uires ut plurimum ^iiii.aut mi nimum -)(- ii.cum hemina ucl ut plurimum cum cyathis ix. aquæ cum myr tis decolt;ftç,ucl cum rofæ folfjs,uel Icntilco.mcdicamcnto fane hoc uti opor tct,non inter initia torminofis,fed cum malignitas uitq apparuerit:ÔC fi non codem die quo primum adhibetur profuerit, etiam fequenti fieri oportez bit.fi quis autem morfus inteftinorum cum inmiftum crit medicamentum, aut cum redit infcquitur, infundatur ftatim per elyfterium lenticulæ déco/ (ftç aqua uel furfures,fcdabitur cofeftim dolor,cu cas dciccerit torminofus. poft iniedioné fane dctur cibus. Aliud medicamentû quod mirifice pro deft torminofis,fiuc febrem habucrint, feu fine febre fucrint.plâcaginis fuc ci hemina frigida uel tepida immittitur per clyftcré in anum,uel per fe fola, uel cu uino ex piris fyriacis faólo.hoc medicamentû etiâ fi ægcr cibû horre/ fcit reftituit ci cupiditatem manducandi, facit uero fitim intolcrabilcm, fed moderate bibendum. Paftillus ad torminofos effieax, confîcitur fi'e. acaciæ q(-1. mali granati corticis -K- vin. gallæ fyriaeæ immaturæ -X- v. opq •)(-v.myrti baccarum nigrarum-X-vn. rhus quo coriarq utuntur -X-viii.uel ciufdem fucci -^ vi. alterci feminis •)(- viii. turis -)(- viii. rhus fyriaci ^ vin. hxc omnia animantur,pr.ætci acaciara,tus,opiû, amp;nbsp;contunduntur fcorfum amp;nbsp;in unum mifcétur,uinocp omnia myrtino conlparguntur,atq; in pyxidc fieftili rcponuntur.fi quis uolet paftillos faccre,adr)ciet gummis -)lt;- vi.dabi/ tur cx hoe medicamenco iciuno torminofo -X-1. ex aqua ucl ex uino mixto myrteo

-ocr page 200-

190 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MARCELL! DE MEDTCAHENTIS

myrtco.iclcm tnedicamentum immictitur per dyderem ad méfuram iuxta ▼«4 f^^icu uires cuiufque. Vinis uti oportet torminofosex myrto^ôi pins fyriacis, ex malis cydoneis,8i terebintho,ex rhus conano.cx glande querdna, ex Ia pathio,expopuli frudlUjCX rubojex hypocydide. qux omnia dccoquun/ tur feorfum cum uino Surrentino aut Signino : potioni uero admidetur az qua cidernina decocta amp;nbsp;fub diuo pofica. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Prodeft torminofis lac poz

turn in quod lapides feruentes fæpius uel ferrum candens dimidum fuerit, Cibitormina/ ß tarnen non febricitabunt. nbsp;nbsp;nbsp;Cibi profunt torminofis huiufmodi,panis

noforum fermentatus duruSjpukes diuerfxjenticula aceto condita, braffica,planta/ gOjintySa, mala cydonea, uuæ ex oUis^palmx ex litore, capreæ, palumbi, anateSjmerulæ, turdi, grues, mulli,loligines,polypi affati, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Torminofis

funt extra cutem imponenda hxedana fuccida ex aceto, uel rofaceo ucl ma lino olco admixto.item plantago,apium, millefolium, intybum, lentifcum. per fe trita hxc, uel admixto uino audcro, quo magis addringant, adpoz nuntur3podcaccrotum ex oleo myrtino,uel malino,id ed habête cortieem mali punici,adponitur, cui amp;nbsp;galla fyriaca Si acacia admifcentur. nbsp;nbsp;nbsp;Torz

minofis primis temporibus condringendis fucci utiles funt, ut plantaginis, acaciæ,mali granati corticis,hypocydidos,millefolfj,intybi,lécifci,rubi, per fe tantum, uel cum uino ex piris fyriacis faóto, mixti. medium autem curz ^cf„g fum habentibus torminofis quod tempus grxci aernen uocant, oportebic infunderc per clyderem rofam ucl oleum myrteum cu ceruda.ccdenieporz Paneme ^^ impetu molediæ uel difficukatis,quod tempus grçci paraernen uocant, conuenit lenticula,ptifana,cum adipe caprino cocdaanuctcratis uero tor mi nibus profunt quæ uehementius IpilTant, 6: a putorc atque abalienatione corporis uindicant,ut ca qua: ex cake,charta uda,amp; auri pigmento compo nuntur,0i poffunt inhçrerc purgatis ulccribus: quo tempore rediri oportet, ad priora omnia edenda præterquam ad lentem SZ ptifanam.ducunt enim cicatricem,fed prçcipue ceruda,admixto uino.empladra uero quç extra eu tem cicatricem ducunt foluta ad ignem cum oleo myrtino adponeda funt.

Dyfentericos recreat pulmo pecudis,id ed ouis, decotdus cum fini fez ^depiadeus mine, ita ut Si caro manducetur, Si aqua ilia potetur, Trochikus trochifous afjepiadeus prædantidimus ad uentris fluxum amp;nbsp;dyfenteriam,quam nul lusalius tam facile dringit quam hic,conficitur fic.apfj feminis femunciam, hyofcyami fcmunciam,anefi 9 vr ♦ opq 3 nr.hypocydidos 3 ni .croci 3 nr. myrræ troglodytidis g iii.colÜges hæc cum aqua aut cu uino myrteo,id cd in quo myrti baccæ cotdæ fuerinnhoc ipfum medicamentum uentri adpoz Gtum, ita uteeroto myrtino colligatur, epithcmadyfcnterlcis aptidîmum ed. nbsp;nbsp;nbsp;Tormina patientibus multi uentrem uiuentis anatis adponunt,ad

firmantes tranfire morbum ad anatcm,camt^ mori.quod fi uefpcrtilioniS fanguine uentrem oblinas torminofi, in omne tempus dolore rcleuabis.

Si in aqua frigida dyfentericus pedes ufq; ad genicula ponat, fed fi

non

-ocr page 201-

L r BE R V N V S. ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;191'

non fcbncîtabi't,6i de uino auftero potioncm cahdiffimam bibat, cito fana/ bitur. Confedlio medicaminis min aducrfum dyfenteriam» teftâ locuz ftæjd eft illam fpinofam uel aculeatâ quæ eft iuxta capuc^combures nitide amp;poftea teres,ut in tenuifTimum puluerem redigas. Si fieei qui uentris Au/ xu uel rafura laborabit,ex uino uctere, fi non febrieitabit, aut fi ina:qua lis entjcx calida aqua dabis, ira ut de fingulis locuftis teftas fingulas intégras exuftas per triduüm bibat, mire fanabitur. nbsp;nbsp;nbsp;Mellis herBinam,uini uetez

ris fextarium,pipcris grana dueenta,teres diligenter, Si conditum ex bis triz bus fpecicbus faciès. amp;nbsp;ieiuno dyfcnterico mane meralcm calicem calidum plénum dabis,ftatim prodcrit,fed fi neceffe fuerit, ex eo condito ipfum pie num meralem per triduum dabis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ladtis caprini ftatim mulfi grandi

potioni,additur de coagulo hædino fruflum quantû auellana grandis eft, quod digitis mcdicinali Si pollice fublatum uel miffum, qfdem digitis con/ tempcratur,amp; datur laboranti dyfcnterico dum adhuc calec lac, antequam coagulo ftringatur per triduum.hæc potio ieiuno dabitut contra orientem bibenda. Succinum de ccrafo filuatica exures, ÔC de tefta oftrei æque suninticer^i facies,paribuf(^ menfuris puluerem tritum,cum melite autcum uino aufle ro candenti ferro calcfadto,bibendum dyfcnterico dabis,mire proderit.

Ouum recentifiîmum aperies K in calicem uacuabis,ac teftam dus im plebis melle optimo dcipumato,ncc non oleo uiridi bono,amp; in ipfum cali/ cem defundes ac fimul omnia permifcebis, Si diu agitabis,ac poftea in caliz da aqua ipfum calicem tepefacies.Slt; fic dabis dyfcnterico cui medendu erit, mire proderit. Rhun marinum fiue rhun orientale, quod eft minutum robium fimile lenticulç,quantum tribus digitis prendere potueris,mittes in mortarium amp;nbsp;teres cum uino. Si poftea in aliud uafculum mittes calidam, atep ibi tepefacies,6i fic dabis dyfcnterico bibendum, ftatim remediabitur, fed per triduum continuu hoc remedium,8i poftea quoticns fuerit neceflaz rium,dabis. nbsp;nbsp;nbsp;Vitrum teres diligenter,^ cribrabis amp;nbsp;maftiches grana te

res,atqj æquis menfuris permilcebis,^ ex his fingula coclearia dyfcnterico inuino coóto,per triduum uel quotiens opus fuerit dabis, miraberls remez dium experimentis probatu. Ad dyfenteria remediu efficaciftimu fic, rofç filuatica: baccas oblógas rubicudas maturas Inparl numero uel feptem uel ix.uel xr.tritas diligenter dabis laborati dyfcnterico,ad potionis modü cu melite ftyptico,uel ulno uetere,fi non febrieitabit, uel cu aqua fi febricita bit, K fi necelTe fuerit,per triduum dabis, miru experieris remediu. Ad dyfentericos mirum remedium quod uêtrem K purgat ÔC ftringlt fic. gypfi peregrini triti—.i.fpecularls combufti triti —i.de teftis oftrearum combufta rum — i.hæc omnia pofteaqua crita fucrint SC mixta, tollet inde qui dabit remedium tribus digitis prioribus cum pollice quantum femel capcre po/ tucrit, amp;nbsp;in potionc uini uetcris puri, fi non febrieitabit dyfenterico dabit: quod fi inæqualis fuerit, in calida aquæ potione accipiet. Fimum cabalz linum

-ocr page 202-

19t


MARCELL! DE MEDICAMENTIS


li'num combures Si dnerem fimi ipfum cum uino uetere mifccbis, amp;nbsp;contez res ói fic dabis dyfentedeo bibendum fine aqua, fi non febncitabit.

Aluminis fcilfi a mi. cum aceti codearibus tribus mifccbis K teres Si eolabis Si tepidum cum aquæ duplo dyfentcrico dabis bibendum.

Pumicem mollcm,fpongiam de qualibct rofa unam, gallam unam fez mis,corticis ficci de malo granato fcripulos mi.pipcris grana XLix.diligen riffimc tereSjSi cu uino uetere permifcebis, amp;nbsp;paflillos xquales inde facies, ut cum opus fue^ finguli in uini ueteris hemina foluti dyfentcrico per tri/ duum dentur,ita ut ipfa potio ferro duro calefianinfigne rcmedium cito ex perietur. Leporis uentriculum cum fimo fuo,uino uetere lauabis, ita ut fordes ipfe ibi fint amp;nbsp;mifceantur.auc fi in uctriculo non inueneris,pilulas de fimo ipfius inpares numero tritas cum uino uetere dyfentcrico dabis biben das. Ad uentris fluxum, maftichen albam teres amp;: in potionê mixtam mittes,ÓC calefacies bene ipfam potionem in aqua calida, amp;nbsp;bibendam per triduum dabis. Herbam plantagincm colliges ac teres, amp;nbsp;fuccum eius cum uini ueteris potione fi non febricitabit, dyfentcrico per triduum dabis.

Ad uentris fluxum uel ad dyfentericos, iam defperatos rcmedium fic, uermem undecoccum tinguitur teres,Sicuuinouetere optimopotionem mixcam Si ealidam per triduum dabis. nbsp;nbsp;nbsp;Ad dyfenteriam fiue torminoz

fos. Si qui deieClionem nimiam patiuntur fic, ouorum uitellos codbos fiue inco0los,uuam agreftem acidam,amp; gallas,pari menfura tere ac mi(ce,ÓC bi bendum medicamen tepens trade. nbsp;nbsp;nbsp;Frumenti tofti grana inpari nume

ro,fimiliter hordei 6i pifæ,cu meUis defpumati hemina mifce amp;nbsp;tere, amp;nbsp;dy/ fenterico per uncias fingulas diebus fingulis dato. Coliculos ex aceto co(fl:os,alltj fpicas quatuor purgatas,oua incomba duo,fimul contere Sf adijz cc uini ueteris heminam,^ feruefadum medicamen dyfentcrico da bibenz dum, Ficum dupliccm amp;nbsp;palmam pinguiiTimam cum uini ueteris hez mina ad tertias decoque,amp; piperis albi triti uiginti grana admifce,amp; tepidu dyfentcrico potui dato. Veftem oui delicatam interiorem ficcatam con/ tere uino mifce K cola,Si ex aqua calida dyfentcrico da bibendam.

Laccaprinum ferucnsadieólopolenta:quantumfatis fit,cum fucrit quafi tenuis pulticula dabis cui fupra bibendum. Coagulu Icporinum cx uino dilutum tepidum dyfentcrico dabis bibendum, de quo coagulo fi fingulos fcripulos in fingulis ouis forbilibusieiuno per triduum dederis, mire fubuenies. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vini ueteris feces amp;nbsp;iocineris caprini fruftum fuffici/

ens in ollam rudem mitte,Si facito ut bulliat,atq; inde ieiuno cœliaco fuffiz cienter da bibcrc. Bulbus africanus rubicundus contritus adiedbo uino quod ferro duro candenti calefiat,potui datus cœliacis medetur. Paz lumbum ferum ex paffo concoque,atqj inde potiones fingulas cœliaco per triduum da bibendas. nbsp;nbsp;nbsp;Ad cœliacos herba plantago amp;nbsp;lentifcus feparaz

tim cx aqua coquuntur.poftca in unum permifcentur, SC tue adiedbo aceto cum

-ocr page 203-

L I B E R V N Y s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I9Î

eu pane in cibo fumme profunt. Herbæ uettonieç in umbra arefadæ tu ftcnbratæ^fppuluiscLunuino potus.cœliacisplurimumprodt’æ Mali granati cortex ficcata tunditur Si cribratur, Si- puluis ex eo tnifcctiir eu ouo/ rumuiteUis tribus,diutp in,morcm panis fubigitur,ac fricatur, atq; inde pa/ nis formatus in foco coquirur,SC fie conmanducatur. qui fi propter nimiam aufteritatem offenderit,cum lenticula fine oleo codla,adic(^o acerrimo ace to,à ieiuno manducari debet, quod co plus proderit quo propenfius fuerit manducatum. Herbæ quinq;foliæ radix in umbra arefa0la,contufac^ amp;nbsp;ex uino poicntç uice pota,mire coehaco fuccurrit. fed fébriçitanti ex aqua ealida da bihendum. Capræ fîluaticæ iecur carbonibus inaflatum, 02 per fe fumptum,cceliacos remcdiat, idemep arcfactum 02 tritum 02 cum ui/ no potui datum,certiffimc auxiliabitur. nbsp;nbsp;nbsp;Cafeus fiecus. tranfmarinus ue ^HgaJUcunt

tuftus, adiedto fili gallico 32 forbis aridis, diligenter omnibus tritis 82 cum uini uetcris cyathis duobus potui datus, cœliacos mire fanat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vimli

adeps ex fœmina fublatacum aquxeotylis tribus dccoCla, 32 forbitionis more fumpta,cœliaco plurimum prodeæ Cœliaco Si ei qui cicdlio/ nibus uel doloribus acutis alui uarqs uexabitur , potenter fuçcurres, fi mu/ hebre lac quam plurimum ieiuno potui dederis, donec perfanctur.

Hædinum coagulum magnitudinc fabæ in uino myrteo remiifum Si ieiuno cœliaco potui datum, cmcaciter prodeft, Membrana quæ eft in ucntriculo ganinæ ficcata 32 trita,32 çum uino auftero cœliaco ieiuno poz tui data medetunita ut ipfa gallina prius. uel biduo abftincatur à cibo, 82 qui potionem accepturus eft ante diem frugi fit,32 non cœnct. Oua in aceto cura teftis fuis macerata, 32 alio die in patella infufa ibit^ tofta, cœliacis in cibo data plurimum profunt. Pulticula fit ex alica prius tofta quam acci piataquam, infufa uero aqua ccra remiifa illic mittitur ,82 dum excoquet coagitatur,82 à cœliaco ealida forbetur. nbsp;nbsp;Galla commagena com buritur,

82 cinis eius extinguitur uino,contritufcp uentri cœliaci inlinitur,ftatim fubz uenit. Flos hederx tribus digitis fumptus diligenter tritus, 32 ex uino auz ftero cœliaco potui datus medetur, nbsp;nbsp;Seuum ouillum decodtum in uino

auftero,32 calidum potui cœliaco datum,manifefto remedio erit. Laridi uetcris pinguis —^ iir.mcllis boni deipumati tantundem, uini uetcris, aufteri cyathos m. ouorum codtoru uiteUos tres, in unu permifces fimulœ ta diu teres donec ad craftitudine mcllis adducas.deinde in pyxidem condcs,arqj ex ea cu opus fuerit cœliaco nucis aucllanæ magnitudine ex uino,fi fine fez bre erit,fi rebricitabit, ex aqua ealida dabis,mire cclcritcrcp fubucnics. Oua decoquutur ex aceto donec indurefcant, 82 uitelli coru tofti çû piperc efui cœliaco dantur,çito medetur. nbsp;nbsp;nbsp;Cafeus ouillus uetuftus in cibo fumz

ptus,uel rafusô2cû uinopotus,cœliaco medetur. Çocleç cû teftis fuis co tritçduç,82 oua cruda n.32 pafli cyat.n.aquç cyat.in.fimul permixta omnia ac diu coagitata,82 in uafo fictili calefadta, ad modu potionis cœliaco data r medentur.

-ocr page 204-

• 194’

MARCELLL DE MEDICAMENT! S

medentur. Serpentis exuuiæ cû rofaceo decoquuntur in uafo ftagneo,ô^ Epiphora poftea trirç uétri cœliaci utiliter inlinutur. Ad omnes epiphoras uetris,ca/ wntris feum uaednü molle calidû inponi oportet, quo tepore dyfentcricis potioes ^^‘^^^ ferro candeti calcfadas dari cóuenit. Glus taurina aqua ealida refoluta cœ liad uêrris inflatione utiliter inponid Grauiffimu uêtris uitiu eft ilcos,cui maximu remediu eft,difcerpti uefpertilionis fanguis inlitus uentri. nbsp;nbsp;Fre/ quentiffime euenit ut ex qualibet caufa fubitus dolor uêtris exfiftat.fed qui Leporis talus ^^j - t^p^j^jg p^^g habuerit,huiufmodi cafum id eft fubitû dolore uêtris nun qua incurret. Dyfenterids medet aqua in qua pilule cupreftî decodlç fue o . rint,cû uino auftcro epota. Aqua in qua laud folia fucrint dccodla,potui ^^entris fumptajinteftinoru doloribus medetur. Ad profluuiu amp;nbsp;incotinentia ue tris remediu fic.maluadrcufofta ferro quod ex utraq; parte acuta adem ha beatjK prçdfa à fuperiore ad inferiorê parte,id eft ufeg ad radice, deinde ra dix eins inuoluta panno rubro,portata ab eo cui remedio opus cft,proflu/ uiu uêtris cius inhibebit. Bete cobufta: K in pulueré redadç atq^ fubaôlç CU aceto amp;nbsp;à peêtore laboratis inguinu tenus inlitæ ualediftïmc adftringut profluuiu deieêtionêc^ uêtris. Ros marinu cu creta molli tritu Si cu aceto modico uêtri inpofitu alui profluuiu fiftit. Rubi fpinæ radices K coliculi teneri cu uino aminco auftero ad tertias decoquuntur, atqj ex eo uino cya? thus ad dié iciuno uentris profluuio laboranti potui datus optime medebiz tur. Herba oxylapathos cum femine fuo arida cotrita amp;nbsp;ex uino calido pota magnu incontinêtiæ uentris preftat remediu. nbsp;Pruni filuatici baccas corticemt^ ac radicê eius arboris in unum ex uino ad tertias decoques,atc^ exeofingulos cyathos ad diem deicétionis tædio laboranti ieiuno potui dabis. nbsp;Iris illyrica,ideft macedonica, qua: fuerit grauiflimi ponderis con tundatur,óe in pulueré cribratum tenuiflimumc^ redigatur,at(Ç ex eo men fura acetabuli unius dimidiati cum pafti cotyla una permifceatur, Si coagy tetur, atque inde cocleare unum cœliaco mane ieiuno detur, ita at Si à cœz rertiones ^^ abftineatur,mirifice proderit. Si quis tortiones fubito pati cœpez tic de uentris nimietate,pcdes fuos in aqua calidiflima quam diutiftime tez neat,ftatim fanabitur. Sanguinem caprinum fi polentç furfuribus, adz ieéta refina miieueris, atep emplaftri modo ano uentri«^ adpofueris, pom dus omne SC libidinem deiedtionis efficaeiter réprimés, lecur uerrinum recens combuftum contritumdp ad fummam leuitatem, cum uino fed fine falc potui datum,efficaeiter fupprimit nimiam deiedtionem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Leporis fanguis recens defufus, Sd cum polenta codtus, Sé datus dyfenterico, illico uentris profluuium Gftet. Hircinus fanguis exceptus amp;nbsp;coagulatus, ac fuper carbones aflatus,in cibo datus, mirabiliter profluuium uentris emen dat. Ceruini cornus de ipfis radicibus quæ capiti hærent, fcobes liz ma tenuiffimus fadtus, amp;nbsp;ad drachma: menfuram cum uini aufteri cyatho datus,fiftet nimios uentris fluorés, fi ucl triduo iugiter bibatur.

paait

-ocr page 205-

LIBER VN VS

Panis antiques ex Lidte caprino decoóluSjK more forbitionis «entris fluxu laboranci bis ad diem datus,cito fuccurret. Aqua in qua cortices fabæ ad tertias decodtæ fuerint,fi bibatur plurimum cœliaco proderit.

Folia fici arefadta fole,deinde combufta amp;nbsp;in cinerem redaéla » atque ex uino auftero potui data, uentris fluxum efficaciter fedant.

Medulla uaccina cum farina tenui fubaóla, amp;nbsp;uelut excodtus paz niscibatui data, mire dyfentericum fanat, maxime ß Sd cafeus bubulus recens manducetur, Adipem caprinum de renibus fublatum, miz lee cum polcntæ furfuribus atque adqce illic cyminum, 60 anethum,0d acetum,æquisportionibus, atque ex aqua dccoqueôd colatum forbitioz nis more dyfenterico dato fumendum, mire eeleriterque fubuenies.

Lacouillum quod candentibus glareæ lapidibus in ipfum lacdcz ^^pidcig^/ merfis excoquatur dyfenterico potui cum ipfis lapidibus datum mire pro/ deft, ita tarnen ut prins de ipfo laóle ferum omne tollatur, lecur hircinum miftum in ollam nouam cum uini aufteri cotylis fcx ad tertias decodlum,{cd durn excoquitur compundlum, Ut humor eius cum uino permifceatur, poftca dyfenterico potui datum efficaciter pro/ deft. Dyfenterico amp;nbsp;torminofo, amp;nbsp;ei qui iam corruptum fanguiz nem egerit, faluberrimum medicamentum eft tale. allq fpicæ quatuor, Sioua duo incodta, in unum teruntur, his^ additur uini ueteris fcxtariz us,Sicoquitur ad tertias, inde ieiunus quam plurimum poteft fi bibez rit, efficaciffime intra triduum fanatur, Spondogoseft lanugo spondogos quidam, qua: in rofa filuatica folct nafci, earn tritam cum uino auftero, defperatis iam dyfentericis potui dedi, mirantibufque compluribus fez piffimc de abrupto periculo liberaui. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Torminoßs maluægrez ex albæ radix trita,potui^ ex mero uel per fc fola data, remedio eft,

Farinæhemina,ouorum uitclli très,piperisgranauiginti,contriz nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• ! ta in unum mifeentur, Si fubiguntur, panis ex his formatur Si in foco coquitur, torminoßs efui datus plurimum prodeft.

Millefolium contritum ß quis torminofus ex aqua frigida, proue uirtusautætas eiusfe habebit,bibcrit,celeriterfanabitur.

Lotos unde tibiæfiuntinfcobem fedta uel rafa, atque ex eopulz uere coclearia tria cum aceto fcillitico torminofo ieiuno in potione data, mirifice profunt. l’orminibus maximo remedio eft laAuca, ß dcz coéta cum cymino trito Si olco manducetur. Sal tritum, finapi triz turn, ouum crudum, in unum uas mittuntur, Si tcfta oui ipßus oleo uiriz direpletur,Si in ipfum uas defunditur,ßmiliterSi mcllis defpumati,Si uini aufteri ßngula; teftæouorum plena: funduntur, Si ßmul uniuerfa eoz clean diutiftime permifeentur, Si tepefaéta torminofo bibcnda dantur, celerrime profunt, Ruta cum hyftopo in aqua ad tertias decoquiz tur, atque eadem aqua in potione uini a torminofo falubriter mixta poz r I. tatur

-ocr page 206-

19lt;S’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MARCELL! DE MEDICAMENT IS

tatur. Malum punicum in olla gypfaca claufum, in furno combu/ res,ÓCpoftea diligenter teres , arque in puluerem tenuiffimum rédiges, quem repones amp;nbsp;paratum habcbis5amp; cum opus fucric ad fubitas tortiones cum uini potione detur, prodeft continuo. Si quacunque caufa tortiones quis pati cœperit, mellis optimi libram decoquat ad tertias,eiz que addat uini cyathos tres Si aquæ anethinæ cyathos tres, amp;coagita/ tam ac tepefaótam hanc potionem ieiunusbibat,continuo fanabitur,

Fabam integram fridlam calidam in acetum acerrimum mittat,amp; made fadam torminofus manducetjeito fanus erit. Ad profluuium amp;nbsp;incon tinentiam uentris remedium fic.fpongiam quæ in pruno filueftri,uel in (pi/ najaut in rofa filueftri nafcitur colliges,Si fupra batilum torrebis amp;nbsp;diligen/ ter teres,atque in caliccm mittes, ac defupcr ouum incodum defundes, K bene permifcebis.deinde fuper batilum candentem defundes amp;nbsp;coques, ac laboranti cœliaco quafi ouum tortum manducandum dabis.

Rathiuiuii

Baccæoliuarum in uino trita: cccliacisrcde propinantur. portUaca quoque ex aqua feruefada è polenta afperfa conditur, inde offæ complu/ res fi edantur à dyfenterico, plurimum iuuabitur. Vngula por/ cina combufta ad cinerem Si trita, portera die ex uino haurta, mirabiliter dyfenterico prodert. Cinis cribratus aceto commixtus, uentri ÔC renibus calidiffime inlitus, certiflime uentris abundantiam ftringit.

Rana uiua fi uentri torminofi adponatur, in earn uitium confertim tranfire dicitur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Torminofis faluberrime aqua marina per elyrte/

rem infundetur, fi molertia diutina fuerit. Fimus columbinus tritusexmelle uentri inlitus,alui incontinentiamftringit.

Meßindru/ ftd

luniperi baccæ tritæ ex uino nigro potui datæ comprimunt alui ni/ mietatem. Caput caprinum cum pilis fuis contuliim arque difco/ dum cibóque fumptum, rupta interlus inteftina dicitur glutinare.

Pilos leporinosadiedo melle comprehendes, atqucinde globu/ los paruulos facies, hi finguli fæpiusglutiti, inteftina quamuis pcrniciofc rupta, certa coniundione connedunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Verbafci radicis corti/

cem detrahito eiufque contritæ fuccum per linteolum exprertum, ex a/ qua aut uino bibendum dato, omnia interiora uitia quæ ex frigore aut Ia/ bore,aut pedoris lumborumue dolore nafcuntur mira efficacia fanabis.

Lotiumhu/

niMum

Scrpyllum ad pondus uidoriati argentei tritum bene ualenti ex ui/ no,fcbriculento ex aqua potui datumjomnes uentrisdolores fedat.

Humanum lotium uctusadiedo croci modico, ut odore eiusoc/ cultetur, ignorant! potui datum,quamlibetuetcresin uifceribuslatentes morbos fanabit : uomitu enim inritato , amp;nbsp;eiedionibus concitatis , 0/ mne uitium ualenter expurgat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vt explorari polTit

ex latentibus morbis , qui fit ille qui uexat infirmum , comprehend!/ que qualitas uitrj ÔC pars uifccrum portie, catulus fœtæ canis ladens die ac node

-ocr page 207-

LIBER VNVS -

197

ac node earn co qui laborat accumbat. is poftea fedus infpicitur » translaz tuf(^ in eo morbus, baud difficile notatur, ita tarnen ut æger ei lac de fuo ore frequenter infundat. eum tarnen catulum cum fuerit exfedus obrui 0/ portet.nec ab re eft fi triduo idem catulus uiuens cum ægro maneat.uitium enim ægri tranfire in eum ufeç adeo certum eft, ut moriatur catulus,homi/ nemi^ morbis latentibus releuet. Ad dyfentericos folitaneos, cocleam plcnam cum tefta fua uiuam teres. ad cuius pondus infra fcripta trita mix fcebis,id eft cafei ueteris quantum eft cocleæ dimidium,oui medullam in a/ ceto codam, panem candidum uetuftum uel toftum, uel quod eft melius nauticum, rutam, piper ex uino quod cum prius ferro candenti calefeceris potui fine aqua miniftrabis,fed amp;nbsp;baccas myrteas adqcies.hæc omnia com teres 3^ in potione uini ueteris ieiuno dabis. nbsp;nbsp;nbsp;Ad eos qui fanguinem per

inteftinum iadant, uel per corruptu corpus inferius effiundunt, remedium fic. herbæurticæmalculæfummitatcsteneras colliges ôi cótundes fuccue^ eins expreffium per triduüm miniftrabis bibendum.fi autem cum aqua friz gida,aut aceto acerrimo,aut pofca frigidajd ius mixtum dcderis, quamuis defperatos de fupra fcripta infirmitate protinus liberabis. Lac caprinu ex coagulo temperabis,ói: dum tepet antequam penitus conftringatur dyx fenterico bibendum dabis, cito remediabitur. Remedium ad tortioncs, phafianu uiuu in uino necabis,dabif^ ex co uino bibere ei qui patitur tor/ pj,^ß^„ui tiones,confcftim remediabitur. Confcdio cydonitis ad dyfentericos amp;nbsp;cœliacos fic. oleum in uafe duplici coques,quod dum in igni eft,óC fcruet operitur alio uafe in quo cydonea diuifa ponuntur. oleum tam diu calebic igne fubiedo,quam diu poma fuperpofita excoquatur : turn oleum folum feruabitur quod fupra didis infirmis ad perundionem amp;nbsp;efcam utile erit. cydonea quoqj ipfa efui dentur cceliacis ac dyfentericis. Iniedio ad dyfenteriam. amyli uncias tres, amp;nbsp;ladis caprini codi pro modo quantum uifum fuerit adqcies,^ ita iniedionem facies, nbsp;nbsp;nbsp;Seui hircini uncias duas,

olei uiridis fextarium dimidium. hæc fimul in duplici uafe remifta ÖC calefa/ da inrjeies, Epithematium ad uentrem ftringendum fic.floris uuarum uncias duas,rofa: ficcæ unciam una,mafticis unc.r.aloes unc.i.gaUæ uneiä r, aluminis fciffi unciam unam,acaciæ unciam i.cerx p.r. myrtini olei p.i.picis uncias tres, de bis omnibus tunfis cribratis atc^ permixtis magdalia facies, qux in panno denfo aut pbœnicio induces,Ôi fie uteris ad uentrem.

Item aliud epitbematium ad uentrem reftringendum fic.florem uux ompbacum,rofæ florem,aloen,gallas,alumen fciftum,acaciam,mali grana ti florem, balauftium, mafticben, æquis ponderibus tcres, amp;nbsp;uini myrtini quantum ad coniungendum puluerem fufficiatadmifcebis.dadylorum quoeg carnes purgatas Si uino infufas fubiges, SC cerotum myrtinum faci/ es,ac fic omnia permifcebis Ä magdalia facias,quibus ita uteris ut fupra fcri ptum eft.

r j Lumbricis

-ocr page 208-

MARCELL! DE MEDICAMENTIS

LVMBRICIS ET TINEIS ET INTRANEIS C A V S ISe id cft tenefinojSi ad rofus ucntns,ÓJ ftrophum, ud intcilinis ruz ptiSjCorumqj dolonbus, remédia phyfica Si rationa/ bilia dinerfa de experimentis.

CAPVT xxviir.

I ERVM remedium ad tineas neeandasS^erjeiendas.pertnduz urn allium quam plurimum edat qui hac moleftia laborabit, amp;nbsp;betaceoSjamp;r cafeum möllern manducet» poft hoc autem fili/ cis macedonicæ aridæ contufæ cribratç denarios viii.cum mei le quantû ipfe uolucrit fumatÄ poft boras quatuor dentur ei aloes Si feam moniæ fingulorum denariorum femiftes, ex aqua: mullæ cyathis quatuor: cum uero cœperit defurgere,aqua calida ci fupponatur, qua poftea clui ôi foucri debet. Ad lumbricos dcpellendos fatis commode facit fantoni/ ca herba, qua: abßnthium dicitur, fi nd uiridis cum aqua ad tertias coda potetur, ud ficca trita ex melle manducetur. cornus quoqj ceruini limati li/ ma lignaria fcobis quantum quatuor ud quinque coclearia fint, ex aqua in qua dccodus fuerit ipfe feobes potus ad cyathos tres, mirifice facit, ra/ pi etia feminis cyathus,ex pafTi cyathis tribus pridie maceratuSjdeinde tri/ Tenefmos j^g g^ datus,aqua exigua adieda, infinitu medetur. Tencfmos cft innz tatio ultimæ partis diredi inteftini, in quo uitio fæpius libet defurgere fine caufa.proderit ergo ad hoc uitium depcllêdum,quotiens defurrexerit quis, ut uino auftero mixto cum aqua calida fe foucat. Verbena: amp;nbsp;myrz ti amp;nbsp;oliux ramulis iundis, ita ut dua: partes myrti fint, fimul«^ dccodis, uticonuenitaqua frequentiusad fubluendum. quinetiampenicillumtin/ dumeo liquore,amp;:nonnimiscxpreftum,atque ano adpofitum prodez rit. ud eodem modo globulus ftaminis adpofitus iuuat, diutius enim ua/ porem continet. perungendus autem anus crit Ipicillo, lycio patarico, ud indico, ex calido uino. Collyrium hoe inrjcicndum,quod amp;nbsp;ad 0/ mnem deiedionem, 0^ tormina bene facit, conficitur fic. acaciæ, amp;nbsp;mali granati corticis ufti fingulorum denarios quaternos, hypocyftidos amp;nbsp;rhus quo coriarq utuntur, S^ oprj fingulorum denarios fenos, omphacq dena/ rios mis. croci denarios quatuor,teruntur hæc omnia amp;nbsp;cribrantur diligen ter. poftca uino auftero eolliguntur. ud temperantur, Si fiunt collyria maz gnitudine nuclcorum pincorum. amp;nbsp;cum opus fuerit ano inqciuntur.

Lumlrid ^^ lumbricos profunt huiufmodi compofitioncs. ferpylli denarii quatuor, triti in cremore Icnticula: quantum fint cyathi duo dati, ud ipia fola per fe Icnticula, fi quis cam aceto infufam codam comcdcrit.

Serpylli triti, denarq nouem, abfinthq denary duo, clematiti/ dos denarius unus, amp;nbsp;duæ tertiæue partes uidoriati, nitri denarq feptem, lupini farinx denarq feptem , falls denarq quatuor, terræ mali denary quatuor

-ocr page 209-

L IBER VN VS . , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;199

quatuor, fid aridæ denarq quatuor. hæc omnia colliguntur uino audero, arque ex his finguntur globuli fabç magnitudinc ex quibus dantur ieiuno, aut poft cœnam oéto uel nouem, cum aquæ mulfæ cyathis tribus.

Compofitio quæ facit ad tineas Si lumbricos eruendos fie. ferpyb li denarios duos,coriandri denarq ferais,famfuci denarq ferais, nitri denaz rq fcmis.cucurbitçfîluaticçinterioris,fed quod cft fine feraincjin pulucrcm redadtæ denarq ferais ,malipunici iraraaturi, ÔC adhuc obftridti,fine cortiz ds eius triti denarq ferais,rutæ tertiam partem amp;nbsp;fextam uiétoriatipoderis. mellc colliguntur hæc omnia, dantur ex his globuli feptem quantum fax bæÆgyptiaeæ magnitudo cft, uel cum aqua calida uel ex uino fi finceriz tas erit, ÔC iciuno amp;nbsp;poft cœnam. Ad lumbricos nccandos remedium mirum fie. feriphq denarios quatuor, cucurbitæ (îlueftris interiora trita de/ narios duos, lupinorum farina: denarios oefto.ex aqua fiunt globuli fabæ magnitudinis,dantur robuftçætatisfcptem,pucris terni uel quinicum raul fa aqua. nbsp;nbsp;nbsp;Ad tineas necandas remedium competens fie. filicis radicis ari

dæ3nafturcq feminis -X-feptenos, coriandri feminis -X- V. nitri -^ ir. hæc 0/ mnia trita dantur iciuno cum aquæ mulfæ hemina. Mali punid fuc/ Tine^f eus radicis,ucl foliorum eiufdem aqua dcco(ftus,potuilt;^ cum fak datus, tiz ncas nccat. nbsp;nbsp;nbsp;Marrubq Si abfînthq amp;nbsp;lupinorum paria pondéra in aqua

mulfa coéta,iciuno bis aut ter potui data,aduerfum tineas Si lumbricos plu rimum profunt. Farina lupinorû découla ex aqua Si more cataplafma tis uentri inpofita lumbricos uel tineas necat. nbsp;nbsp;nbsp;Ad lumbricosSi tineas eq

dendas rcmedium potens fic.crui,filiculæ radices purgatas ad uncias fingu las feorfum tundes bene in pila lignea. deinde adqeies inulæ radicis s viir. ammoniaci unciam,Si coriandri feminis manum plenam,ôi euforbq denaz riostres.has omnesfpedes feorfumconteresbeneufq;ad fummamleuh tatem,ôi fi uiridis fuerit radix filiculæ,quando illam tundes fuccum eius ex primes, Si ipfum admifeebis. fades pilulas magnitudinc ca qua ano inqd poftint, ip fa sep fartas infundes in ccruifiæ nouæ fextarqs duobus Si mellis cyatho.quod fi in ea prouincia fadêdu fuerit hoe mcdicamcntu,in qua cerz uifia nó eft,cx aqua dabis in qua myrtus coóla fit ad fextarios duos, aut cu fapæ mixtæ fextarqs duobus,atqj ex co temperabis potionem Si dabis bh benda: intra horas quatuor deqciat oportet uermiculos uel tineas.ante triz duu fanè iubebis eu cibari allio Si pane per fc,5i tantumodo pofeâ bibere.

Inflacionibus inteftinoru prodcft,uel ferpyllü potum ex uino nigro,ucï cuminum filuaticum tritu ex uino nigro, uel aqua pota apiaftri quod grçd erotion uoeät per fc data, uel fuccus dus uino raixtus,ucl origani radices co tufæad •^(-i.ex uino datæ,uel ruta trita ex aquæ cyat.iiii.pota,ucl ciufdê dez cotfla radix cu accco Si mcllc data,uel pulcgiu fimiliter potu,uel fîliquç fyri ,Rcæ folia,ucl roris marini aqua deeoefta ,ucl pctrofelinu ex uino tritu datu, uel origani dccoóli aqua,uel ancfum tritu quantu trib.digitis conprehendi r 4, poteftj

-ocr page 210-

too nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MARCELL! DE MEDICAMENT!?

poteCt. pro de ft edam m'trum cum ui'no aut aceto datum, tolkt em’m protu nus inflationem Si dolorem intcftinorum:ucl lauri folia trita ucl ciufdébac ex aut flos ex uino potus^aut panacis radix ex uino pota» fed panaces non folu inteftinoru dolores,ucru etia cholera lanat, prodeft ex uino uel aceto feruetfaptj ferne trim dam iciunojuel terre mak' ’)^i.tritus potus ex uino ue tere,ucl hyfopi aut origani uirgulc v.cum uini hemina feruefaôtç,amp; ieiuno potui datç. Fomenm quod grieft inteftinoru dolorib.fic.acem aut aqua in qua ruta ineoefta fucrit calidam uentri 8^ umbilico imponcs.dilcurit enim confeftim amp;nbsp;fedat dolores. Carmen ad rofus flue hominu flue animaliu diuerforum fic.palmam mam pones contra dolenris uentrcmjóC hçc ter no uies dices, ftolpus â cælo cecidit, hune morbum paftores inuenerunt, fine manibus collegcrunt, fine igni coxerunt, fine denribus comederunt.

Ad lumbricos egerendos felle caprino madefaëtam lanam umbilico adponc.idem facit amp;nbsp;fel taurinum fic adpofitum, nee non braflîcæ fernen trimm ex uino uel aqua ita oportebit adponi. Ad lumbricos Si tineas eolieuks ex aqua codtis origanum admilcebis, ac ieiuno bibêdos in die tres cyathos dabis. Ad uentris rofus remedium fic.piperis albi unciam r, cyminifaccati — i.rutæfoliauiridia —i. nitri 9 in. euforbrjpermodicum. hæcomnia melle amp;nbsp;aceto paritcrpermixtainpilulasad modumfabærez diges,8C bibendas paulatimcum opus fucrit ieiuno ex uino mixto dabis. Si ucntriculus perucrfatus fucrit alicukaquam bibat undc pedcs lauez rit fuoSjSC de lana ouis qua: à lupo occifa fucrit ad uentrem fuum alliget.de herba quoq; quæ mûris auricula dicitur nouem folia tollat, amp;nbsp;cum pipcris tenons talus gratis nouem terat^ôC ex aqua bibat per triduum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Talus quoeç lepo/

ris uentriculo fubligams,dolorem eius cxcludit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lcnriculæ hemina in

aceto madefada amp;nbsp;cibo potuiep data ieiuno, extindtos lumbricos eximit.

Malua cum finapi codla amp;nbsp;in calice pofita ac forbitionis modo fapius guftatajfuccurrit moleftqs lumbricorum. nbsp;nbsp;nbsp;Granorum de malis punicis

dulcium acidorumdp fuccus expreffus, pafto eiufdem menfuræ Ïmmifcetur potionef^ duæ de permixto fiunt, ôi una ante cœnam datur, alia poft cœz nam,poftera die terriaue lumbricos ucl tineas potenter expellit. Sterz eus caprinum aridum trimm adiedto melle potui datum ex aqua calida,mi re producit tineas. Ceruini cornus combufti cinis trims ex aqua potus tineas potenter expellit. Raphanus ex aqua ad tertias decoquitur,ca^ uino mixta,ad extirpandas tineas utiliter bibitur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Radix inulæ in uino

decoquimr. deinde fuccus eius exprimitur potuil^ datur ad tineas enecan/ das.fed ca radix pofteaquam eruta eft,terram non debet adringcre.

Allium in œnomclite codlum amp;nbsp;uoratum proderit lumbricis uel ti/ neis necadis.aqua quoqi in qua lupini decodti fuerint,addita ruta amp;nbsp;pipcre trito,potui data medetur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Acini fine corymbi hcdcræ,tres contriti in

oxymelite utiliter aduerfum tineas bibuntur, aut uentri inlinunmr.

Abfinthij

-ocr page 211-

LIBER VNVS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lof

' Abfinthq Gcci Gntom’d cotnbufti,cyathum unu, corin’ ccruini combuz fti cyathum unutn,apij feminis trid cyathum unum mifcebis,amp; iciuno qui dneas lumbdcoflt;^ patietür ex aqua calida potui dabis modcratam menfu/ ram luxca ætatem fumends. Ad lumbricos erjcicndos remedium mi/ rum ßc.fatureia: fafeem bonum cum aquae S.m. mittes in uas amplum, Si diligenter claudes.poftera die colabis adde pteridis tunfæ Si aloes tunfæ diligenter drachmas binas,amp; mcllis defpumati quod fufheiat.inde iuniori/ bus iuxta ætatem dabis,fenioribus plufculû amp;nbsp;adqcics colophoniæ drac. i, ira ut qui remedium fumunt,carne abftineant,per illos dies, SC allium manz ducent. Coriandrum uiride uel cius fernen decoques,in aqua in qua lupinospriuscoxeris, amp;nbsp;cum inde aduerfum tineas uel lumbricos ieiunus fumpferis potioncm, ueótaberis,aut dcambulabis. Nafturerj feminis coclearia quatuor,SC filicis quç in arbore nafcitur p .r.agarici —niaunipcri— m. coriandri feminis s.i. cxradice fyriaca p. r. corni ccruini ufti — nn» nitri alexandrini — in.fcammoniæ — iii.dthymalli p.i.hæc omnia tundes amp;nbsp;cri/ brabis, mifccbis,ói repofita habebis.óicum opus fucrit dabis tinearum uel lumbricorum moleftia laborantibus in potione pofcægelidæ,iuxta ætaté, fed digeftiffimi ab omni eica hoc remedium accipcre debebunt. Acori tunfi,crucx fcminis,coriandri ficci feminis, cardamomi coclearia quaterna, iuniperi uncias tres, abfinthq fantonici p.i.hyfopi uncias fex, corni ceruini uftiunciasii.didiamnip.r.filicisquæin arbore nafcitur ßccae p.i.omnia hçc tunfa cribratacp mifcebis,ólt; recondes,^ cum opus fuerit paftillos facies fa/ bx magnitudine, amp;nbsp;dabis ei qui laborat moleftia lumbricorum, ut edat in ficu,etiam ficca, abftentus tarnen pridie, ica ut fit digeftiftimus cum hoc re/ medium fumit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ad lumbricos cijciendos,remedium fic.ariftolochiæ

longç contufx 9 ir.cum aquæ cyathis duob.iciuno bibendos per triduu da bis.nucleosquoq? deperficoamaros, ieiunusederedebebit, qui lumbricis j^udeiperß/ uexabitur. Ad uentris dolorem remedium efficax fic.fordes de cardi/ corum nc oftq tolle digitis duob.pollice amp;nbsp;mcdicinali,ói fuper umbilicum laboran tfS adpone, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Baccas lauri tres cum herbæ uinex coclcaribus trib. pariter

contundes,ói adrjcies uini calidi cyathis tribus,Si colatum bibendum dabis ei qui uentris dolore uexabitur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Corrigia canina medius cingatur, qui

dolebit ucntrcm,ftatim remediabitur. Contra uentris dolorem,arge/ moniæ herbæ radieem palo lignco effodito, camlt;^ tritam ex aqua biben/ dam dato. nbsp;nbsp;nbsp;Lichnum ardentem umbilico fuperpone Si dcfuper cueur/

bitam mcdicinalem, aut caliccm oblongum, fi cucurbita non fucrit,admo/ ucto,ói paulifper contineto,confeftim dolorem uentris auertes. Pule/ gium commanducatum,Si ad umbilicum pofitum atq; illic alligatum,ne ca dat,dolorem omnem uentris continuo difcutit. nbsp;nbsp;nbsp;Ancthi feminis paulu/

lum contritum ex aqua potum,internos uentris fcdat dolores. nbsp;nbsp;nbsp;Nitrum • '

aceti cyathis duobus liquefaólum Si potum,dolorem inteftinorum potenz

ter

-ocr page 212-

»Ot,

MARCELL! DE MEDTCAMENTIS

ter nuertit. Quotiens dolor 6i contradtio inteftinorum ucntris oriewr, ucfpertilioni's fangumem uentre manu pcrfricato, amp;nbsp;ad prüfens fubucnics, amp;nbsp;in totu annum medebere. nbsp;nbsp;nbsp;Pipcris grana Lxxx.contrita amp;nbsp;ex aqua Lotijgullus pota,mire tollunt uentris dolorem, ä cui in uia aut in loco aliquo dib ficili fubitus dolor uentris aut inteftinorum fucritjotio fuo deguftato con/ ' tinuo fanabitur. Si quis talum leporis fecum habuerit, immunis à doz lore uentris óC periculo huiufmodi perpetuo permanebit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ad intefti/ na ruptajeporinum ftercus, atq? etiam pili,ucl lana eius de fubuentrili cum melle dccoólaad magnitudinem fabç gluticnda frequenter data, quamuis pernitiole ruptis inteftinis eeleriter medetutjita ut etiam tenuiora qua: fuez tint difhipta glutinet;fcd adfidue hoc medicamine utendum eft,donee peri culum omne collatur.

AD COLVMET ILEON REMEDIA DIVERSA.

CAPVT XXIX.

O L 0 8i omnibus inteftinorum doloribus, 6^ tam hominibus ^A/dKd4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^Ï quam iumentis ex hac re laborantibus cfficacifllme fubuenit,

1 auis galerita qua: gallice Alauda dicitur,fiuc ipfa aflata in cibo fumatur, fiue cum plumis fuiscombufta redigatur in cincrem, atqj ex eo diligcntiiïime trito terna coclcaria ex aqua calida potui per tridu urn dentur. Vnicum eft inteflinum offifragi mire naturç, quod omnia dcuorata citiffime conficit: huius pars extrema colligiturjamp; rcponitur,6i eu opus fucrit,ucntri laborantis alligatur: remcdio miro omhes inteftinorum dolores citiHime fedat. Lupi ftercus dummodo non in terra inuentum, fed fupra fuftcm,aut fupra aftulas,aut fupra iuncum,colliges amp;nbsp;feruabis,ÓC cum opus fueric laboranti colico alligabis ad brachium,uel ad collü in ofte, aut in cupro,auc in auro clufum,licioqj fufpenfum: fed prius ex ipfo ftereoz repuiillum ignoranti ex aqua calida bibendu dabis,mirc cclcritcrt^ fubuez nies. Ouü recens crudu fummiter apertu dcfundes, amp;nbsp;eius teftâ oleo uiri di implcbis SC dcfundes,mclliftp tantundê dcfudcs.fimiliccr lotio pueri im plebis Si dcfundes, tum diligenter omnia permifcebis,amp; in aqua calida tez pcfacics, ac iciuno bibenda dabis. hæc potio non folum ftercus uctuftum, quod dolores inteftinis facit,ucrum etiam lumbricos cfjcict,amp;: ardorcs prx cordiorum febresep fedabit. Erucæ fcmunciam contercs,amp; ei qui lumz bricospatictur ex uino ueterecandido ieiuno amp;nbsp;digeftiftimo bibendamdaz bisJatis proderit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ad interaneos morbos.fcrpylli pondus uidtoriati

argentei concritum,S^ ex uino potui datum, febricitanti autem ex mulfa az qua tepida, internos dolores uentris potenter emendat. nbsp;nbsp;nbsp;Verbafei radi

cis cortieem detrahito Si concundito,ac fuccum eius per lintcum exprimito, Lotium luf CU mep ex aqua mulfa aut uino bibendum dato.omnia intcraneorum uitia f»‘ifgt;ugt;» qux ex frigore,aut laborc,aut indigene erunt^mirifice fanabis. Lotium humaz

-ocr page 213-

L r B E R V N V s. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loj,

humanum uctus adicclo paululo croco,quod odorem ei'us emendet, igno ratiti potui datum, quamuis uctcres Si latentes interaneos morbos, Si uoz mituSideiedlionibusconcitatiSjpotentiflimefanabit» Laborantibus tenefmo, id eft qui de perfridtione adfidue federe cupiut^Si nihil deqeiunt, Tenefmui lac bubulum decodium frequenter potum,maximeprodcft. Holus , difcodlum cum fale plurimum fumptumjaduerfum tenefmu iuuat » oftrea quoq^ ex mulfo Si pipcre codla utiliter accipiuntur. Potio afperfo plù/ rimo pipcre,fub nodlem calidiftime fumpta, fummo remedio aduerfum te nefmum efle confueuir, nbsp;nbsp;nbsp;Senedlus anguis cum oleo rofacco decodta in

uafo ftagneo,atqj inlita uentrffi tarnen illicnon fit exulceratio,tenefmo rez medio eft. lus pifeium marinorum in patina cum laclucis codtorum, utiliter aduerfum tenefmum forbetur. Aqua marina ex alto hauritiir Si feruatur in uctuftatcm,ac poftea cum uino auftero bibitur.deinde rap hani manducantur uc fit uomitus facilior,qui tenefmi caufas effundar. Herz bx uettoniex folia in umbra arefadla Si tunfa cribratacp,ad fcripulum i.ex aqua: calidæ cyathis duobus pota,opnme profunt,abfep his quibus ex ern ditate inteftina torquentur. nbsp;nbsp;nbsp;Herba quæ pyemon dicitur trita ex paflb,

ucl mulfo,uel carceno epota,inteftinorum tortiones fedat. nbsp;nbsp;nbsp;Ad coli inz

flationem bene facit cumini Gluatici fernen per fe, ut eft, datum, quantum coclearia tria in aquæ caldæcyathis quatuor. Colice mirihea lulq Bafttgt; cito leuat,dein tolîit inflationes coli,amp; omnis partis corporis.facit Si ad ftoz machi imbecillitates,ôi ad inteftinorum alioqui dolorem, quem græci ftro phum appellât,ex aqua hyftbpum aut rutam incodtam habente. nbsp;nbsp;Item

benefacit ad (anguinem,Si ex interiore parte,non enim patitur IateGeri,nec intus uulnus conuerti,fed Si cito fupprimit fanguinem,Si uulnus cogit coirc. dandum autem his medicamentum ex aqua polium codlum habente aut rutam.Prodeft Si torminoGs,Si cceliacis,datum ex aqua ccntunculum herz Centuncuïuf, bam incodtam habente,quam Græci gnaphalida dicunt, aut etiam forbis èf^^^^'^^^^i incodlis,aut fyriaca Gliqua.LienoGs datur ex mulfo uel paflo, aqua ammiz xta. eodem modo dandum eft Si cis qui fanguinem per urinam uel aluum tcddunt,ncc minus etiam mulieribus,quæ fluoré fanguinolento infeftâtur, quemRhun erythron Græci dicunt, uel quæexpartuabortuue reGduos uulux dolores habent. Si in totum quibus fupprimendus eft fluor, aut ex aliqua parte corporis inflatio collcnda. recipit autem hæc,fpicænardi,cofti, pipcris albfpipcris nigri,pipcris longi,myrræ,oprj, apollinaris radicis, cinz nami,afari,acori,churiSjbrafticæ feminis,caftorei,GnguIorum denariós Xn. opopanacis -X- x.ftœchadis,dauci,ameos, Gngulorum denarios xvm. Gz liscretici-X- xxim. mclleattico hæcexcipiunturac mifcentur. Datur non plus quam denary pondus aut uidloriati. cæteris prout cuiufqj uircs poftuz labunt dummodo infra hoc pondus, ex aquæ calidæ cyathis tribus in noz

quot; demfecundumccenam.Hæcpotioetiam febricitantibus tutôdatur,uez

“ turn

-ocr page 214-

104. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MARCELL! DE MEDICAMENTIS

rum cocbads in tbfo dolore prodeft.ui'treo uafc fubfianaeulo, ut moris cd, feruatur. nbsp;nbsp;nbsp;Ad colt dolorem factunt quidem mtrihee que fuperius poO/

ta funtjfed extern medicamenta in alqs uitfjs dolorem Icuant in prxfentia, CoUcum pr£ hoc uero quod didturus fum,fupra hominis fpcin conditionemep eft.ideo üantiUimiwt primotempore nc fidem quidem habet, poften â nullo fatis digne laudari poteft. nam ÓCm prxfentia dolorem tollit,ói in futurumremediat, ne cum unquam rcpccat,Raro enim quis iterum, ucl ad fummum tertio, hoc acce/ ptomedicamentojuexatuseft.quamobrem fi quandorepetierititerum do Ïotjdandf erunt per triduum amp;nbsp;tune potiones5eodcm modo quo prima da ta fuitjnterdu uero amp;nbsp;tertio in dolore, codem genere potioncs dabuntur, quod raro quidem accidet, ut poft primam potioné dolor redeat. fed fi ad monente caufa,tterum atq? iterumdata fuetit,in futuru quoep ita remédia/ bit,ut ne fufpicio quidem ulla huie uitio relinquatur. G quando tarnen repe tierit hoe mafum frigus ex multitudine cibi prçccdit,grauitaté(^ quandam amp;nbsp;torporem eius loei,id eft coli,fed fine ullo dolore fentiendum infert,pla/ ne ut tu intelligant5quanto malo carucrintjqui ilia moleftia libcrantur. hoc medicamento primu mulicrcula quidam ex Apbrica ueniens multos Ro/ mæ remediauit.poftea nos per magnam curam compoGtione cius accepta id eft precio dato ci quod deGderauerat qui uenditabat,aliquot non humi/ leSjOe^ ignotos{anauimus,quorum nomina fuperuacuum eft referrexon ftatautem medicamentum ex his rebus.ccrui cornua fumuntur dum tenez ra funtjôi quaG in tabulas ucl partes breues 6^ tenues diuifa in olla ßdlili co ponuntur,opcrculo(p fupcrpoGto,ö: argilla undiep circudata fornace, aut furno uruntur,donee in cinerem candidilfimum redigantur, atq; ita trita in uafo uitreo mundo reponuntur.cum dolore coli habebit aliquiSjante diem , , abftinebitur quam poturus eft medicamentum ab omni cibo, atcp ita po/ ftera die digeftus atque ieiunus accipiet ex hoc puluere cornuum exufto/ rum coclearia tria cumulata, fatis amplajquibus mifeeri debent piperis albi grana ix.tritaamp;myrræ exiguujquod odorem tantummodo prçftare poft Gt.hæc inunumcommixtainmortario diligenter agitantur ac teruntur. deinde cochlea uera Aphneana, id eft inde allata fumitur, quam maculo/ Gftïma,Slt; uiua G' Geri poteft,in alio mortario cum fua tefta cótunditur, atqj ita teritur donee nullum ueftigium aut afpritudo appareat teftularum. po/ ftea uini falerni non faccati cyathus adijcitur. amp;nbsp;nihilominus rurfus teritur, magis enim tune apparebunt afpritudines,G quæ refederint, quibus leuatis iterum adrjciuntur duo cyathi eiufdem uini atq? ita cum priore compoGtio ne bene admifcentur,poftea transfunduntur quæ funt in mortario in calice nouum:qui calix fuper aliud uas ponitur ad carbones, amp;nbsp;adßdue mouetur coclcario liquor,ne quid fubGdat,aut pcruratur.ubi bene incalucric adqciu/ tur in eundem calicem,dc his quæ fupra fcripta funt, co cl car ia tria, SC rurfus permouetur uniuerfa permixtio, cum autem calore fufficiéti temperata erit

-ocr page 215-

LIBER VNVS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»zof

potiojdabitur cpotanda uctfus on'cntcmjftatiin dölor Gne dubitationc ccf fabit. fcd ut penitusaboleatur, dan potionem fimilitcr oportebit per i'nfèz quensbiduumifed quibus hocrcmcdium dabitur,ci'bu in prandio tantum/ modo, autde tempore in cœna exiguum capient,quo facile confîcianc, ne crudi cam fumant.poftea ucro in confuctudinem uidtus fui remittentur, 0/ portebit autem remediatos non intempcranter in futurum uinum bibere, Tamctfi enim à coli dolore tun fuchntjmetuere nihilominus dcbent ,ne a/ lia parte corporis æc^ adfîciantur ob intemperantiam,ob quam utique co/ lo fucrant ante ucxan\

Antidotus Cofmiana quæ facit mire ad colum, eadem mouct urinam, Antidotus c» amp;nbsp;prodeft omni aduerfe ualitudini, fanat SC inflationes pcriculofas omni/ fgt;”ilt;^fi‘^ urn uel plurimorum inteftinorum, quem morbum Grxci ilcon appellant: facit SC ad hydropicos, couficitur fic. forborum femimaturorum denarios dccemjmarrubqfucci denariosxini.cétaurcætenuisfucci-)(-xiiir.lcillæfuc ci denarios xiin. mandragora: fucci denarios vi. haftulæ regiæ fucci dena/ nos fex^opq denarios quatuor Jafcris cyrenairi denarium r.polrj fucci •)(- vi, opopanacis-^irii.rofçcaninç fucci-X-iiir.galbani-X-irn.caftorci^iiir.aga rici -^ ini. fagapeni -X- x.gummis ■)(- iiiL artemifix fucci -)(- nn. cicutæ fucci denarios mi.rcfinæ terebinthinæ denarios quatuor, millefolq fucci •)(- rin. trifolq fucci denarios odto,uitis albæ fucci denarios vn.plâtaginis fucci ^n bdellx denarios riir.draconteæ radicis denarios mi.terræ mali ■)(- x.rhus fy riaeæ -)(-vr.acori SC afari -)(- quinos uel fenos^meliloti -X- vr. inukt radicis -X-■^’ i-glycyriza: -X- vir.erucæ radicis X- vii.panacis X- vi.cypcri denarios mr. ftœchados X- vi.iunipcri denarios odlo, abrotani denarios quatuor, cha/ ma: cypri X- irii.hyfopi X- ini.pulcgq X* im-pctrdfelini X- nn.holus atri Xquot; iiii.dauci X- vi.apq feminis X- vi.paftinacæ feminis X- vr. fœniculi feminis denarios vr.arotelli feminis X-vi.altcrci feminis denarios Vi.urticx feminis denarios vi.radicis in cœna quç manducatur feminis X- x.balfami feminis denarios riir.cachryos feminis denarios riii. crui albi farina: X- mr. pipcris albi denarios vi.piperis longi denarios vi.caroi X- vi.rutæ filuaticç feminis X riii.baccarü lauri X vi.amomi denarios iii.malobathri vt.myrræ X- vr. turisX vi.caflîæX vr.nardi lyriacæ X x.croci X xn. fchœni florisX vrrr faliuncæ denarios viir.cofti X vi. iris illyricæ X vir.cinnami X vr.olei ma/ gdalini denarios x.opobalfami denarios riii. tunduntur SC cribrantur quæ in puluerem redigenda func, remittuntur diligenter quæ mollienda funt 0/ mnia.daturpotio nucis auellana: magnitudincex mulfo,febricitantibus ue roexaquacalida^adauriginemquoq^SCad ferpentium morfus hoe anti/ dotum fatis utile eft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Colice Bafti mirihea quæ prodeft fine fopitione, CoUcenajJi

eadem ucntris fanat uitia omnia, facit SC ad difficilcm fpirationcm,SC ad in/ ternos dolorcSjConficitur fic.mandragoræ radicis fiue corticis denarios fex, thus lyriaci denarios fex,cinnami denarios fex.acori denarios fex, braftîcæ s feminis

-ocr page 216-

xotf

MARCELL! DE MED I C A M E N TIS

aut de refte uentrem circumcinxeris, de qua quislaquco uitam finicrit, Colum fanat,cum pinnis upupacxufta, amp;nbsp;ex uino cinisciusi

fcminis denanos vi.cofti -X-vi.iridis denanos vi.pipens longi dcnanos vL piperis albi denanos vi.cicutæ fucci denanos xii. opopanacis denanos vii s .ftœchadis denanos ix.daud cretici denanos ix.mei -X- ix.Phcebus adq/ ciebatjUt autflof remedi) huiusrcfcrt,myrræ -X- vi.opfj denanos vi.afari de nanos noucm^caftorci denanos ix.contufa hçc êC enbrata mifccnturjamp; ex nielle colliguntur diligenuflimc uniuerfa, arque ex co medicamento quanz turn nux aucllana eft, datur cum cyathis tribus aquç calidæ/cd peft dbu, iciuno cnim non oportet dari. Coli dolorem auertes, fi de laccrtarutn caudis fummitates tulens, amp;nbsp;auro inclufens, amp;nbsp;ligaucris circa umbilicum;

Rf^iJ fufpen^

diaria

tui datus. hirundinum etiam ftercus,in cibo, ucl in potu fumptum, tribuit Euphagosanz ^°^° fanitatem. Hoc antidotum bue oxyporium quodbuphagos tidetof dicitur,facit ad coli inflationes,amp; ad digeHionem, unde mane icinnus aceiz pies catapotia tria magnitudine grani pipcris conficitur fic. Nepetx uncias tres,pulcgtj ucteris uncias tres, libyftici fcminis uncias quatuor, petrofclini unc.i.apq feminis — is .thymi unciam unam. piperis unc.fcxjmellis optimi non defpumati quod fufticiatadconcorporandasSitempcrandas fpecies adrjcictur, ÔC in dolio uitreo condctur fub bgnaculo habendü,Gcut ufquez quat^ haberi debent uniuerfa medicamina. Ad ileon ucl colum, bacz cas lauri oólo concides, SC coques in uini fubdulcis cyathis tribus amp;nbsp;calefaz ftum ex co poculum iciunobibcndu dabis. Croci 9 ii.myrræ aii.opq 3l fingula quæcu tcres feparatim amp;nbsp;poftea fimul parata in aqua mifcebis atc^ jn modum faoæ paftillos fados in and inqcieSjmirc eolo remediando proz derir. Satureix furculos dccem tolles tribus digitis, conteres Si uino ammineo finecro mixtoscolo laborati dabisbibendoSjGncerum qui bibez rit experictur remedium. Publq paftillus colicus,api} feminis heminam, fœniculi fcminis quartarium, piperis grana xx vrr. faturciæ floris, uel femi nis quartarium, omnia hæc diligenter tcres ôicribrabis,ôi cum pipere bene trito permilccbis.dcinde in mortario omnia pariter cum uino uetere quatv turn diligcntius tercs^ôi facies paftillos quindecim quos ficcabis:cum Gccati fucrint fingulos paftillos coli dolore laborati dabis folutosin ternis cyath. uini uetens calidi.fcd bene eos folues,ut totu ebibi poflït:paftilli autem paz ris ponderis efte debent, Salicis foliorum drachmam cum piperis granis uigintiuno,ex uino diligenter teres,amp; triduo tres potiones ex eo biz bendas dabis coli dolore confcólo. Herbx ucttonicæ pollinis 5 vr. ex aquæ calidæ cyathis tribus colico iciuno bibcndos per triduum dabis.

Piantaginem qua: Gnelanugine fucrit,contufam cum faleadponito ad umbilicum colici,mire prodcrit. Anulus de auro texta tunica fit cxufta,cui infculpituruicegemma:pifcis,autdclphinus,ficutholochryz fus fit, amp;nbsp;habeat in ambitu rotuditatis utriuflt;^,id cft Si interius Si exterius gracia

-ocr page 217-

LIBER VN VS

107

grands Iltens feriptum. Bios^nÂ^çi fin nvamp;t/ n6hov7roigt;V5. obferuandum ante ent ut fi in latere finiftro dolor fuerit, in manu finiftra habcatur anu/ lus, aut in dextra,fi dextrum latus dolcbit.luna autem decrefcente die iouis primum in ufum habendus erit anulus. Ad coli dolorem requires fi/ mum lupi.â!: offa qua: ibidem inueneris contundes, Si puluerem ex his fa/ cics,amp; in aqua frigida iciuno bibendum dabis. Ad coli dolorem xir kal en. April, uiolas manc colligi facies,Si teri in mortario diligenter,poftea ' in rriortarium ipfum mittes uini ucteris potiones vri. Si cum temperaueris cum uiolis,a die fuper icripto potiones per feptem dies continuos dabis:fcd cautus effe debes in uiolis colligendis,quia plcrxqj funt noxia:. nbsp;nbsp;nbsp;Ad co

li doloré,fcriberc debes in lamina aurca de graphio aurco infra icriptos ca/ rad:eres luna prima uigefima,ói laminam ipfam mittere intra tubulum au reum,Si dcfiiper operire uel inuoluere tubulum ipfum pclle caprina, Si ca/ prina corrigia ligare in pede dextro, fi dextra pars corporis colo laborabir, autin finiftra fi ibi caufa fuerit,habere debebit. fed dû utitur quis hoc præ ligaminc abftineat uencrc,3i ne mulicrem,aut prägnantem contingat, aut fepukhrum ingrediatur,omnino feruare debebit. ad ipfum autem coli do/ lorem penitus euitandum ut finiftrum pedem femper prius calciet obfcrua bis.hi funt caraderes fcribendi in aurea lamina.

L -)(- M © R I

L -^ M © R I

L -X- M © R I

Leporini ftercoris pilulas feptem tere, Si cum duici uino colico per tri/

duum da bibendum. nbsp;nbsp;nbsp;Ad coli dolores mentaftri folia quantu tribus di/

gitis adprehendere potueris tolles,Si his adrjeies fœniculi feminis coclearia duoihæc in unû quam minutiflime teres,poftmodu addcs uini ueteris opti mi cyat.iin.0J turn calcfactam potioné quantu digitus pati poifit,iciuno bi bendam dabis,continuo uentos emitter,SJ deiedionem facier. hac ergo po done fi quis triduo ufus fuerit,quamuis graues coli dolores cuadet. nbsp;Gal/

linam per totü diem à cibo abftineto. dein poftero die cum earn occideris, crura ciuScum fale SJ olco inaflato, SJ iciuno colico qui fe pridie cibo abfti/ nuerit manducanda dato, mirifice profueris. nbsp;nbsp;Corydalus auis,id eft quç corydalui

alauda uocatur,quç animos hominum dulcedine uocis oblclt;ftat,cü fua plu AldutU ma in uafo fiólili gypfato in furno pofito,ica conburitur ut teri poftit.contri tæ autem tenuiftimus puluis reponitur, SJ cu opus fuerit ex co coclearia n. uel tria cum aquacalida per triduum aut quatriduu dantur,incrcdibiIehoC' colicis remedium,quod adeo prodeft, ut omnia medicamina merito fupe/ rare uideatur. nbsp;nbsp;nbsp;Stercus caprinum recens in aqua remiftum colatuep cum

mulfi cotylis trib. SJ piperis contriti granis Lx.in tres potiones diuifum per triduum datur.ita ut prius corpus eius colici cui potio dada eft acopo peru/ gatur,ut pcrfriclioncs omnes coaóto fudore difccdant,miro remedio fana

. * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;s t bitur

-ocr page 218-

io8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MARCELL! DE MEDICAMENT»

bitur. Succinum rundes,Si ex crus fanna duo codeana cum aqua non ol mium feruend bibenda colico ieiuno per triduu dabis, cfficacirer proderdr, '^S'^ill'eldn^ Sanguinem anguillçcum rubello mno duplici menfura comungeSjóC ex 2“'* aqua tepida mixtü colico ieiuno dabis bibêdu, fed fub dolore dari oporter.

nam Si præfens remediu feret,amp; in futuru morbo huiufmodi liberabit. St aduerfus colum uiro remedio opus erit,de ariete que lupus occident faicio lam puer inpubis facial, Si inde uirum ad corpus adcingat. G uero mulieri medendu erit,fimiliter dc oue quam lupus occident,pucTla uirgo cingulum faciat,3C muliercm circa corpus accingat,efficacitcr prodeft.

Lepori uiuo talum abftrahes piloscp cius de fub uencre tolles, atque ipfum uiuum dimittcs,de illis pilis uel lana filum ualidum fades,amp; ex eo ta lum Icporis conligabis,corpus«^ laborantis præcinges, miro remedio fub/ ucnies.cflFicadus tarnen ent remediumjita ut incredibile fit,fi cafu os ipfum,. id eft talum Icporis in dercore lupi inuencris, quod ita euftodire debes, tic aut terram tangat, aut â mulicre conringatur,fed nee filum illud de lana Icz pons fa cl urn debet mulicr ulla contingerc. hoc autem remedium cum uni firofucrit ad alios translatum cum uolucris,ói quotiens uolucris proderit.fi urn quoqj quod ex lana uel pilis quos deuentre leporis tulens, folus pu/ rus Si nitidus facies.quod fi ita uentri laborâtis fubligaucris plurimum pro dcrit,ut fublara lana Icporem uiuum dimittaSjSi dicas ei dum dimictis cum, füge fuge lepufculcjôi tecum aufer coli dolorem.

Euphorbfj drachmam rédiges in tenuiffimum puluercm, amp;nbsp;ex co par/ tes duas facics.unam cum ouo fcmicoólo ieiuno colico dabis. alteram ter/ tio die fimiliter facies,mire ac fine repetitione emendabis coli dolorem.

Cempofitio nbsp;nbsp;Compofitio colicc primaria,nardi folia,fpicxnardi indici,amomi,pipc/

coUce ris albi,cofti, papaucris,lentis fyriaeæ, uncias fingulas, myrrar, singibens, afari pontid,lcmuncias fingulas in puluercm rcdigcs,6i cum mellc optima defpumato quantum fufficiat permifcebis,Si ieiuno colico quod fatis fit da/ bis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Compofitio colices,ex libro Philonidis,quæ etiam Tiberio Cas?

fari componebatur,graues SC inuetcratos dolores mitigans. mihi quoqj ex perimentis notiffima,accipit hæc. apq feminis hcminam,anethi tenuiter a/ refadti femunciam, caftorei fcmunciam, nardi fpica: femunciam, opq fez munciam,croci femunciam,pipcris longi fcmunciam, pipcris nigri femunz. dam, pctrofclini femunciam. apium pridie macerabisSC teres, extera tun/ des amp;nbsp;cribrabis, amp;nbsp;mixta cum apio in mortario diligentiflime conteres, 62 mellc defpumato optimo compte bendes acq? in uafo uitrcocondcs.cum opus fuerit dabis denarios fingulos,cx aquç calidç cyathis tribus. Ad co li dolorem, ftercusbubulum recens exprime per linteummundumamp;fuc/ cum eins in qualibetpotione colico da oibendum ,ftatim fubuenies, quod remedium efficaciffimum effe multa expérimenta docuerunc. Papauer ex aqua mulfa decodu dabis colico ieiuno bibendu, confeftim fubuenies.

Inter

-ocr page 219-

H-BERVNVS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;109

Inter exporta fubnotatum eft hoc colicis mirum rcmedi'um,(ic. fici ficcæ unciam unam,iris illyhex unciam r. uettoniex—i. in oHam nouam miftes, cum bifextio aqux, amp;nbsp;cum fuprafcriptis ad dimidias coques, amp;nbsp;inde hemi/ nam dabis ieiuno colico potandam, nbsp;nbsp;nbsp;Herba qux millefolium appcila/

tur trita ex uino auftero nigro utilitcr colicis bibenda datur. Herbam nepetam dextra manu colliges, in quantû fufficere pofte credideris, eamtp ad leuitatem contcres,6i cum uino duici ac uetere,ucl lybiccnfi, colico ieiü/ no per triduum dabis.fed uini modus fit quartarius, facillime prodcrit.FuU ginis bene tritç amp;nbsp;cribratx ternos denarios per triduum ex aqua calida ieiü no colico potui dabis. Lacercum uiridem quem Grxci fauron uocant capies,per(^ eius oculos acum cupream cum lycio qua longo uolueris traq/ cies,perforatifcp oculis eum ibidem loei ubi cœperas dimittcs,ac turn filum prxcantabis dicens. trebio,potnia,telapaho,hoc ter dicens,filum mundicef recondes,cum(^ dolor colici alicuius urgebic prxcinges cum totu fupra urn bilicum,óC ter dices carmen fupra fcriptum. nbsp;nbsp;nbsp;Prxfentaneum colicis reme

dium fic.oua putidiftima in folc ponico ut perficcentur, cum aruerint conté oudputidijfi/ rcsS^minutiftimepcrcribrabiSjóCadprxfidium indoliolo uitreocondes. m^ cum^ in aliquo aufpicabitur coli dolor,in hemina aquç calidç dabis biben da coclearia tria. nbsp;nbsp;nbsp;Coftum SC piper pari pondéré tundito Si cribrato, in/

de fcripulum unum ex aqua colico da bibendum. Stercus murinum ex quocunq? liquore ignoranti colico ne horrefcat bibendum dabis, mirueft.

Subpofitoria colica inuida. myrrx uncias tres,croci ficuli uncias duas, SuppoßtorU piperisalbi —ii.opq hifpani—ii.hxc omnia tundes uclconcercsS^pilulas ‘-‘^^‘^‘^ facies magnitudine fabx folidç,ÔC tres fubpones.habebis fanè curam ut x/ ger dormiat,amp; nc uomat,uomitus enim concitare confucuit. Ad coli dolorem remedium phyficum fic. ftcrcus ouis montanx menfe feptembri déficiente luna pridie inclufx mane excipics,amp; fole durabis,atq; in pulucrê rcdigcs,Si habebis in uafo uitreo fine ftagneo. cum ufus cxegeritcocleare plenum colico ex aqua calida fi febricitauerit, fi fincerus erit, cum uino per triduum dabis.* Quis agnum quem primum pariet manu cxcipies, ita ut terram non tangat,ói de fronte eiufdem agni lanam tolles, fed Si de ipfa oue,ôi uerris qui coitum cum fcrofa faciet,fernen eadem lana excipics,ita ut terram nó tangatsK includes lanam cum femine uerris in lupino aurco, uel tubulo,óC alligatum in brachio uel medfis partibus corporis, colico fufpen/ des. nbsp;nbsp;nbsp;De nouem coloribus,ita ut ibi album uel nigrum non fit,facies ex

fingulis fîngula fila, amp;nbsp;omnia in fe adunara acu argentea per oculos catuli nouelli qui nondum uidct traijciesjita ut per anum eius exeant.tum ipfa fila in fe counata torquebis, amp;nbsp;pro cingulo ad corpus medfis partibus utcris.ca tulum fanè uiuum confeftim in flumen proficics. Ad colum remedium phyficum fic.canem de ftcrquilinio aut de aliquo fordido locoliacentem ex pellat ÖC fuget,qui patictur çoli dolores,00 ftatim illic mingat,ilico remédia/

s j bitur

-ocr page 220-

110

MARCELL! DE MEDICAMENT IS

bitun

Îniedtio ad coli empneumatoßm ßcolei anethini uncias fex,buz tyri exfalati —iii.nardi —ir.hxc permixta amp;nbsp;calida per clyfterem infundun tur. Ad colum fanandum remédia infra feripta de Profdochi medici rez medijs elcélis. lotium ichneumonis cum lade uaccç nigræ dabis in impetti coli potandum,cotinuo fubuenies. Iniedio ad colum ßc,colocynthidas duas,ôi rutæ,amp;: fœnogræciA baccarum lauri quantum fan's exiftimaueris, in aqua coques diu,6i addes mellis parum amp;nbsp;ita inrjeies coIo laborantem.

Olei rutacci heminam,afphaki iudaici uncias quatuor, caftorei uncias quatuor,terens permifeebis amp;nbsp;fie inqcics colicum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Allq caput purgaz turn tritum infundcspici liquidæ atque ita inrjeies,flatim fedabitur coli doz lor. De experimento ad colum.rubi foliorum fuccum, amp;nbsp;capparis fuc/ cum,aut rhamni,5i mellis tantudem milcebis,0i dabis plenum ex co codez t»!eâionesdd are aut node,aut fan's mane, colico potandum. nbsp;nbsp;nbsp;Iniedio ad colum fie. calicos butyri coclear unum, cedrix coclear unum, opq quanta erui fit magnitudo, olei p.unum,in quo baccæ lauri xv.tunfx, amp;nbsp;cymini quantum manu capiz as,cum fpeciebus fuprafcriptis infufis amp;nbsp;diligentiffime tritis coquantur : ex co qui laborat coli uitio infjcietur,ita ut prius ealdam aquam bibat.

Confedio inicdionis ad colu fic.opr) drach.vi.caftorei drach.nri.myrz ræ troglodytidis drach.i.croci drach.r.nitri drach.ii.euforbrj drach.ri. rutæ filueRris drach.ri. mellis quantum denferi omnia poHint.quibus permixtis trochifeos diligcntiiTimos fados fcruabis,^ cum neceffitas fuerit inqciendi adqcies olei anethini uncias fcx, butyri exfalati — m. nardi — ir. his omniz bus de trochifeis quorum deferiptio fuperius continetur adrjeies quantum fabæ granum eft,in aqua modica folutum, amp;nbsp;ita hac deiedione diligenter uteris.

AD VENTREM RESÖLVENDVM, ET OMNEJ difficuItateSjticc non ÔÎ ad choleram prorjciendam,uel mhibendamjfales,K potiones,ói cacapotia ca/ chartica, diuerfa de experimentis.

CAPVT XXX.

v o N i A M interdum res poftulat óf per aluum detrahere mate ’'*^^ omnis humoriSjfiue hydropis, fiue diutinæ Üppirudinis fecundum fanguinis quidem dccraótionem ,quaóC fcabiem, SJ __igné facrum, amp;nbsp;papulas habentibus fubuenitur:nam maxime phlebotomo huiufmodi circa cutem fummam uicia innaca fedantururaqi non tam alienum iudicauimus horum quoep genera cxponcre,fed prius di Ala wil' ^^®“5AI“æ®^““‘’’*”®^‘®^”^®*’*”®^^*®*’^»®^^“æ^”*^3^bocfîmpliciarcmc/ °^J^ dia. mollit ergo aluum herba mercurialis leuibus holeribus quarn plurima mixta. nbsp;nbsp;nbsp;Item mollit aluum, nitri ^ femiflïs,mixtus cum refina terebinz

quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“ thina

-ocr page 221-

L r B E R V N V s ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;il»

thina, Sj auellanæ nuds magnitudme deuoratus. Gaules quoq; quinque ucl fcx,cum fall's granis totidem, ÔC apq icminc paribus menfuris dccodli, 15 uino non auftero, tnolliendo uentre plurimum profunt, fi amp;nbsp;ipfi manz ducentur, Ôiius illudbibatur ante cibum,ut inter prandiumamp;: cœnatnab num Icniter molliat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ouilli laélis fextario fi quis adqeiat cnid purgati

denarios quacuor,X difeodtum ita ebibat, molliet uentrem. Quidam tribus heminis uini adqdunt aloes denari) femifTem, 5C ita totum per par/ tes aqua mixtum bibunt ut molliant uentrem. foluit autem utiliter aluum ipfa aloe per fe uidtoriati denarq pondéré ex aquæ cyathis tribus ucl friz gidæ uel calidæ epotaca. Purgat optime uentrem chamelæa her/ ba, quæ folia fîmilia oliuæ habet, quorum quinque uel fex dari oportet trita ex aquæ mulfæ cyathis quatuor frigidæ, fi adfuetus erit cui reme/ dio opus eft, fin minus calidæ, adiedto fans cocicario : detrahit enim lar/ giter bilem. Purgat bene aluum filids radix iota SC rafa atque in minimas particulas concifa , ad femundam aceto afperfa, deinde co/ da ut folet bolus coqui,Si ita cum panis uncia confumpta.

Purgat bene hæc compofitio uentrem,aloes denary femi(Tis,colo/ phoniæ denari) femiffis; una teruntur hæc, adijdtur mellis quod fatis fit adcolligcndaea.daturex aquæcalidæ uel frigidæcyathisquatuor»hoc medicamentum ftomachum non corrumpit,

Globuli mirificepurgantes uentrem qui ut fumuntur, ita integri GMuli p«r^ deijciuntur, nee lædunt ftomachum, conficiunturfic.colophoniædena/ glt;it(gt;rii rij quatuor,bdcllæ denarijduo,gummis denartj duo.hæctrita laducæ fucco colliguntur, ÔC fingunturpilulæ magnitudinefabæ,dancurâ tribus pilulis ufe^ ad feptem pront cuiufc^ uires patientur.

Globuli qui etiamcœnatis dantur,amp; effiduntmane aentrisde/ iedionem quantum fatis fit,fic, colophoniæ denarios tres, aloes Si traga/ canthi binos: hoc pridieaqua maccratur,pofterodiecæterisadmifcctur. fiunt inde globuli fabæ magnitudine, dantur à tribus ufq? ad feptem. pro/ funt plurimum uentri,Si ftomachum nullo modo uexant.

Cucurbita filuatica trita , quam Græci colocynthida uocant, cobf^’Ä detrahit per uentrem QC pituitam , êt bilem luridam , nonnunquam SC atram deorfum ucrfus uocat ,fi cum mulfa aqua detur.

Item cucumeris anguini radix , Si eins quem edimus detrahit bilem. fed anguini radicis cortex candem uim quam ueratrum habet, nifi quia paulo remiflior eft, K multo magis uiribus caret quam eucu/ men's quem edimus .Anguini ergo cucumeris dari oportet denarios vi s. ex aqua mulfa.detrahit enim pituicofa Si biliofa. cucumeris quem edimus radicis dari oportet ^nii.fimilitenuel fparti feminis tantundem.fimilicer 0£ iridis radices datæ profunt.ltem thapfiæ radices pituitaôi bilem decrahut; nee minus epithy moniprçftât hoc melius quod atriora SC acriora deducut.

s 4- ^berba

-ocr page 222-

MARCELL! DE MEDICAHENTIS

K herb a urccolahs qua: appellatur detrahit biliofa amp;nbsp;aquati'ora. nam cumb U quam graeci onidm uocant,dctrahit aquatiora per uomirum.aquani uez ro folam deducit mori lacryma ucl radix incocla potui data. Iris calefacit, foluicjpurgatjconcoquit^ulceris quoqj interni duritias mollit,ô: uentris fl ri/ Auras mouet. Irinum oleu per clyfterem immiflum pituitofa amp;nbsp;aquata amp;nbsp;purulenta SC atra dcducit.polion ucro biliofa ÔC atra, oleo cham^mdino mixto per fellas deducit.feammoniæ fuccus folam detrahit bilera,datur ex aqua ad denary femilfem Si tertias cius cum falls -gt;^ v. fed ftomacho in fir/ mo non conucnit. Elatcrion purgat furfum per uomitum,aqùam ucro deorfum Si pituitam Si bilem omnis generis deducit. plus aute eius quam ulAoriati tertiam partem non oportet dari » cyclaminos uero detrahit per fellas pituitam Si aquam. hippophacs detrahit pituitam Si liquores aqua/ tos,datur eius drachma cum aqua mulfateiufdcm quoq? lacryma uiAoria/ ti ponderis data ex aqua mulfa,bilem purgat.nam radix tatum aquam dez ducit. Cetaurci tenuis fuccus quantum nux auellana recipit, potus ex aqua mulfa uentrem foluin Item herbæ ipfius teitæ denarq iii. ex fale Si cxiguo ’ acetodati cum aquæ cyathis vi.biles deducut.meconidos quoqj herbs fuc cus cyathis duobus datus detrahit bilem. cucurbits domefticæ fuccus cyaz thorum trium cum uini albi calefaAi hemina datus,Si olci femuncia,dctraz hit pituitam Si bilem, fed oportet quibus hoc purgatoriu datur, ut poflea quam plurimu deambulent.Damafonq radix detrahit furfum dcorfumc^ pituitam atcp biIem,Si ex uino Si aqua mulfa data. fed fi per fellas aliquis magis uoluerit purgari,(uccum fumanfi furfum ucrfus,radices cius accipiar.

Veratri nigri radicis -)lt;- femiflîs,ôi eius tertia portio pota ex uino pah fo,pcr fellas detrahit bile.ueratri uero fuccus albi ad menfurâ denary unius potus ex palfo detrahit pituitam,Si per uomitum Si per fellas. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chaz re^yohu^ ^^^æ^ *î’Jæ dicitur reftis olius aquam detrahit. calfacit enim plurimum,ea dem prodeft hydropiciSjSi elephantiâ habentibus,fi quis eius feminis gra/ na numero uiginti dederit ex aqua mulfa. eiufdé folia tenera trita Si in gloz bulos redaAa aquam mouêt,fi quis ca per anum iniecerit: profunt enim Si ad duritias uentris laxandas,Siad moroos interaneos depellcndos.

Purgatio uentris qus facit ad lumborum dolorcSjSi ad omnium fez brium moleftias depcllendas,accipit hsc.fcammonis -X- viii.ueratri nigri, anefi,aphronitri,nardi fyriacç,calliæ,cinnami,G'nguIorum denarios binos. dantur hsc trita Si mixta cum aquæ mulfæ heminaidatur interdum ucl ex aceto,uel ex melle,uel ex aqua fola.abigit etia conceptu foeminis prægnanz tibus datum. Purgatio uentris altera fic.fcammonis •)(- xii. ueratri niz gri-X-xvi.croci-X-v.myrrs-H-vii.cinnami-X-vii.panac2S-)(-viii.pipcris-^ v.aphronitn -y- vi. trita hæc Si in puluerem redadta mcllc conlparguntur, datur ex hls -)lt;-1s.ex aquæ frigidæ uel calidæ cyathis tribus. Aa ucntrê laxâdum cucurbitæ filuaticæ interaneoium,fcammoniæ, aphronitri, paria

-ocr page 223-

LIBER VN VS

pobdera in unum teri oportet, arque inde dan globulos tres fabæ magniz tudine ex caida aqua. conuenit autem aqua couigi, ucl conipergi hoe mclt; dicamentum. Aliud remedium ad uentris purgationem fic.uuæ paffa: exemptis grams contufx -X- iin.anefi -X-vin.elaterrj id efteucumerisin par tes diuifi loti Si fîccati -)(• v i r.ueratri nigri -X- xVL cunilæ feminis purgati in/ teriora % xri.hæc in puluerem redaóla colliguntur,0£ ex aqua datur quan turn fabæ tria grana funtjuperep acetum cum melle mixtum bibitur.

Item aha uentris purgatio ciufdem effeólus,acdpit hæc.feammoniæ PurgAtionti •5lt;- viii.ueratri nigri -X- vin. cucurbitæ filueftris interiora ^ vim aphronitri ***”* .)(- vrir.iridis -X- vni.nardi fyriaeæ y^vs.Si uicloriati partem tertiam, myr/ ra: idem ponderis. puluis ex his faólus melle colligirur, dantur ex medica / mento hoc globuli quantum fabæ magnitudo eft addenarios quatuor uel quinqj,quibus deuoratis acetum melle mixtum fuper dandum eft.

Ad omnem moleftiam febrium,^ ad lateris dolorem cum febri.item ad lumborum dolorem moleftum, Si aduerfus liquores glutinofos Si fpif/ fos per uentrem digerendos^redte dabitur hoc medicamentum fïc.cucuibi/ tæ filuaticæ interiores partes aridas quæ quafî pluma fuut -x- vi.croci ac pa nacis denarios fenos,marrubq fucci-)^ viii. gtycyrisæ-X-iin.piperisalbi vr. piperis longi .^ vi.ftœchados -X- vi.fchœni floris -X- iiii.malobathri -X- m. paflb eolliguntur n ita hæc omnia, dantur ex his denarfj finguli cum aquæ calidæ cyathis binis uel ternis. Soluunt uentrem fuperpofita hæc.cutii meres filuaticosmaturosarefieri oportet, deinde cotufos felle taurinocon/ fpergi,atcß emplaftri modo inlini alutæ aut linteolo fpiifo ad magnitudiz nem digitorum quatuor,ut umbilico tantum fuper ponas,quod ftatim tob lendum erit ubi uentrem mouerit. Et hoe medicamentum eiufdem rei gratia umbilico fuperponi oportet autlaterijquod recipit hçc.cucurbitç fik uaticæ interiora,quæ quafi flocci funt,aluminis liquidi,characiæ tithymali, lathyridis herbæ, laferis cyrenaici, paria pódera trita felle taurino collegia, Uteri uel umbilico cum cucumeris filuatici maturi fucco,eodem modo quo fuprafcriptum remedium,fuperponuntur. nbsp;nbsp;Hiera ad refolutum ftoma/ ^'^ chum Si reqeientem quodcunc^ fumpfcrit, conficitur fle .aloes nigræ X- v* maftiches-X- inr.cinnami,fchceni floris, malobathri,nardi fyriacæ,croci,afa ri,xyloballâmi,fîngulorum denarios fenos.hæc trita uel eontufa melle con/ fparguntur, amp;nbsp;ita reponuntur, amp;nbsp;cum opus efl: ad modum fabæ cum oxyz melle dantur. nbsp;nbsp;nbsp;Purgatio qua Cofmus medicus frequenter ufuseft,quæ hiera minor dicitur,facit ad omnia qua: fupra fcripta funt,conficitur fic.fcaz moniæ denarq uidloriati ponderis partem unam,ueratri nigri X-1 • panacis X- s.ex melle confparguntur hæc trita,datur ex his quantum nux auellana eft ex aquæ mulfæ cyathis quatuor. globuli quoqj fupradida magnitudiz ne Gecijde hoe medicamcnto duo tréfue dantur ieiuno,uel poft ccenam uo tandi. Turundisad foluendum uentrem uti oportet ciufmodi.ßci ariz

-ocr page 224-

114« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MARCELL! DE MEDICAMENTIS

dæ,pulcgn,ab(întht}, aloes, nkrt/cllis taurini arefadi ex inten’ore parte,hoz rum paria pondera melle bene percodho colligt oportet,amp; fingi turundos, qui peranum immittantur. Item turundi ad uentrem laxandum fie, cueurbitæ filuatteæ floccorû intenorum -X v nttrî nigri ufti ^v.ficrpinguis pulpæ-X.ini.mulfæ p J.coquutur hxc omnia ex mulfo diligenter Kpoftca fiunt turundi,quiüus amp;nbsp;abfinthij aliquid admifcetur, atq; ita ut fupra didu eft ano inpeiuntur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Herbæ pedunculariæ •)(• iin.farinæ ex lolio -^ rni.

cum felle taurino liquida amp;nbsp;melle percodo mifcentur paria pondera,SC fiz unt turundi qui fimiliter ad laxandum uentrem ano inrjciuntur. Sucus haftulæ regiæ admixtus farinç ex tritico,deinde fubadus in panis modum 06eodu^in furnoatc^ efoidatus purgatbeneuentrem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epithymi^

vn.falis -Kv.in aqua mulfa fi potu dcderis,pituitam 06 bilcm omné per uen trem detrahes. nbsp;nbsp;nbsp;Agaricum detrahit per uentrem (pifiTum 36 corrupturn

humorem.cuius ut plurimum dantur denarij duo,cum falis -)(• ii.potadi ex mulfa: cyathis v.minime hoe remedium ftomachum lædit, omnemlt;^ put gat humorcm,nccp fanguinem corrumpit, nee fi quæpartes interius turner cxulceratjuerumctiâ adiuuat. prodeft 66 iocincris tumoribus 36 quos grxd peripleumonicos appellant. nbsp;nbsp;Cueumcris quo uefeimur lêminis cyathus

tritus,06 nucum pinearum purgatarum cyathus contritus, 66 fal cum mellc tritus,in unum mixta hæc foluunt ucntrcm,fcbres quoc^ aduenientes inmi nuunt,morfus flomachi fedant,acres liquores bilescp reprimunr.

a^h4 mulfa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aqua mulfa ex mellc crudo,pota uentrem mouct,exténuât glutinoG,

licni prodeft.eadem interim's præftat remedium, S6 ucnis quæ funt in pro/ ximo circa inteftina medetur, liquores etiam qui pulmoniinfidunt,66diffi/ cile cxcreantur dcpcllit.fcd ftomacho aptius eft mei aceto mixtum, minus enim inflat,efficacior eft tarnen humoribusaqua mulfa, magisenim exte/ nuat liquores 86 iucundius fumitur. Abfinthium potum mouct bilcm maxime iocincri infidétem ,codum quidem cum aqua fumi debet, nam 86 f)er urinam,06 per uentrem cruditatem omnem deducit,ö6 ftomacho opitu atur,S6 fanguinem fpargit,cuius fumma potio eft ^ vi.cum falis -X-ni.mcl lis cyatho uno,S6 aquæ fextario.fed fi magis aliquis aluu citare uolucrit,fa/ lis^-vii.admifccrc debet. nbsp;nbsp;nbsp;Dantur bene ad foluendum uentrem potio

nes,ucl polenta cum aqua,in qua faturcia,aut pulcgium, aut thymum, aut herba mercurialis incoda fucrit: fed 06 hxc ita in tribus fextarqs aqu.r de/ ' coquuntur,doncc ad fextarium perducatur.ad inflationem ucro ftomachi faliucam in aqua dccoqui oportet, 86 exiguum acetum adijci atq; ita potui dari. Hyfopum uentri mouendo uehementiuseft quara abfinthium, datur autem fimiliter dccodum,atcp cadem mefura, prodeft etiam hisqui bus in pedore liquores glutinofi fubfiftunt,qui 86 fpirandi diffieukatem 86 ftridorem ftomachi faciunt. item hisprodeft qui in toto corpore uidentur liquores concretos habere, nbsp;nbsp;nbsp;Alkum cum herbg mercurialis folqs aut fez-

mine

-ocr page 225-

' L r B E R V N V J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;il ƒ

,twine codum,uel cum ruta SC abßnthio codtum, magis mouet uentrem: liz quores autem omnes adicdlis duabus radiculis ueratri nigri, etiam in febri datum deducit per uentrem,uel furfum uerfus per uomicum purgat.

Embamma quo uenter foluitur fic. feamoniæ denariu unum,2ingibc/ EwJlt;lt;ww4 tis denariu unum,piperis denariu r.nitri denarium r. hæc contufa SC enbraz P«»?'*^®*^ ta reponuntur.inde cum opus eft fumitur coclcare plenum, SC adfjeitur em/ bamma fadlum ex garo SC aceto menfura cyathi dimidfj. ex hoc ladtucam aut uuluam comedere ieiunum oportet, led fenfim no uniuerfim. cum quis * per uentrem purgatus fucrit,ctiam uomat in balineo mcdicamentum.quo reied:o domum reuerfus cibum fufficienter SC uinum fumat.

Vinis uti oportet ad inteftinoru dolores fadtis ex ruta,SC puleio,apio, -vind ^d^i^i^ .origano,anefo,dauco,thymo,hyfopo,panace, diclamno,anetho,

Sambuci fernen tritum cumuino datum,6C uentrem mouet, SC prodeft inteftinorum doloribus.chamxdropis quoqj fernen ex uino datum,fimiliz ter prodeft. nee non SC chamxpitys trita ex uino pota,idem præftat.etiam fernen balfami potum ex uino iuuat uentrem,calefacit enim uifcera, SC extc nuataedifcutitinfiationes. prodeft SC ad hoe nafturcium potum ex uino. nam SC calefacit SC mollit uifcera SC urinam mouct. prodeft SC inteftinorum doloribus SC inflationibus,SC fufpirium reprimit SC rupta componit.

Ad uentrem foluendum herbam polypodium teres SC in ptifana ieiuz no forbendam dabis,ftatim foluctur qui acceperit.

Ad fupprelfionem uentris,nitri SC cumini certum quid æquo pondère cx oleo concorporabis, atqj inde ad magnitudinem fabæ grani maioris in anum infjcics. Ad uentrem eliciendum alumen ad magnitudinem fa/ bæ refolues, SC ano iniicies,ftatim omnem duritiem laxabic.

Ad uentris ftridturas foluendas, betaccum concides minutatim cum terræ modico,quod ei dum auellitur adhæferit, SC in ollam coni]cics,SC adq cies liquaminis optimi SC olei optimi SC uini quantu æftimaucris necelfariu, SC coopertam ollam fuper carbones pones, quod cum lento igni fuerit per codû,nitri unciam unam uel duas minutatim fuper fpargcs,SC turn fuccum ilium de oiia uel ius cum uino mifeebis SC bibes.

Vt uenter facilis fit, nitri perlucidi, ftaphilàgriæ, betæ, mellis codi modicum, hæc permifcebis atque in modum collyrf) rotundi interius in anum intjeies. Confedio falis cathartici fic. feamoniæ uncias lu. singiberis uncias tres, petrofelini uncias tres, falis ammoniaci uncias qua/ tuest,maftiches uncias duas,piperis albi — i. ita ut fcammoniam coquas ut minus ledat. coques enim fic.mittes in paftam, SC deinde mittes in furnum ut cum ea coquatur. SC aliquantulum plus mittes,ut eu coda fuerit ad pon/ dus fupra fcriptum ueniat:ÓC cum refrixerit tolles, SC fic omnia teres SC mifce bis, SC ad quod uolueris, manducandum in conwiuio pro quibufeunque lalibus uteris. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Confedio

-ocr page 226-

IKST

MARCELL! DE MEDIC A ME N T I S

Coiifedio catapotqjfcaraoniæ — i.aloes epaticæ—n.bdellæ 3 vi.cti phorbq 3 in.hæcomniainpuluercm redigcSjóó poftea de caulibus nó plaz tatis fuccum fades,K fic commifces,ói facies paftillos puGlloSjSv Gccabis de uorandosc|5poftcœnam,uelmaneieiunodabis. Confcdtio falisca/ thartici.quam Marcellus oftendit Gc.falis duri SC aflati pj.—ir.falis ammo niacip.r.—iirr.pipcris albi —in.zingiberis—nir.inulæfèminis —rr.amcos —m.hyfopi cretici —iir.laferis radicis —ni.thymi —m, folq—in.apfjièmiz nis — ni.anefi— in.pctrofclinimacedonici— rir.origani — quatuor,naftur cij feminis—tres » hæc omnia tunfa cribrata atq? in puluerem tenuiffimum rcdaóla Si in unum commixta,reponcs in uafo uitreo, amp;nbsp;inde quoticns aliz quid fumes feu bibes,quafi pro alijsialibus uteris,emédantur his uitia hçc: indigeries,phlegma frigidum quod de cerebro defcédit in ftomachum: ad omnes humores fuper natantes ftomacho qui de feile rufo concitantur» Ad dolorem quoqj faucium facit,amp; caliginem detergit,amp; omnes humores in uiieeribus cotrac^os.fanat SC iecur,0i fplencm,ói tuflem curat. SC cos qui uixanhelant reficit.curatSi colum,ói morbum articularem compefcit. digc ftorium mirificum eft.febres cotidianas temperac,fcbrcs acutas compefcir, id eft hemitritaicas, quartanas comprimit.mira in omnibus eft eins comoz ditas. Liquamen catharticum quomodo confici dçbcat.singiberis 3 nr petrofelini 3 tres,pipcris 3 trcs,Iaferis 3 tres.feamoniæ 3 unum, liquaminis -g.i.hxc omnia permifcebis Si fic uteris. nbsp;nbsp;nbsp;Ad uentris facilitatem betas re

centcs de horto cum fale coque,Ói carum aquam cum uino calidam bibe,02 ipfas ex oleo manduca.carnis etiam porcinæ recentis p.tria, cum aquæ s,v, amp;nbsp;cum fale coque ad tertias,^ bibe tepidum ius cum uino. Ad cholera proqciendam herbæ quæ græce dicitur chamæpitys, fyriacc ucro pityfori/ hs,folia nouem mitte in aquam calidam SC bibe, omnem choleram per os prorjeies.radieem herbx ipfius percuties ferro, amp;nbsp;non amplius quam duas guttas excipies in aqua calida amp;nbsp;bibes. omnem cholera per uentrem proqz cies.fed cauc ne plus fucci hulus accipias,ne Ixdaris,na SC os G nimius (it,ma leaccipit. nbsp;nbsp;nbsp;Confcëlioabfinthiati ad choleram Si phlcgmata proijcien/

da SC ad uentrem laxandum Gc.nardoftachios 3 vi.fchœnoanthus 3 ii.coz fti 3 o(fto,maftiches perfonatæ 3 quatuor, abGnthq herbæ 3 unum, croci 3 n.folq 3 vi.uiniueterisltalicoss.quinq;,mellisoptimi S.unum SC femis.

Item alia confedio abGnthiati cathartici,uini uetcris s.quatuor, rofx Gecx 3 n.caflîæ 3 im.fchœnoanthus 3 ii. folq 3 n.amomi 3ii. cofti 3 n. maftiches 3 n.herbæabßnthq Gliquam unâ, croci filiquasquatuor, aloes epatitidosGliquasquatuor,mellisoptimi B.i.hçcomnia feparatim tunfa SC in puluerem delicatum redada Gmulmifccbis, Sc Ge excoques lento igne ne fcrueat SC uteris cum uolueris. Ad bilem reprimendam raphanum ex pipere, SC lini femine, fi quis iciunus manducaucrit, fortiftime b ilem cxz preftam inhibebit. Fimum uituli recentem fi quis ex uino potui dedez rit

-ocr page 227-

t i ft E R V N V s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XJ7

h't ill's quos Græd cholcncosuocant,manifcfto pcn'culo liberabit.

Lcnticulam lauato diligenter ex aqua munda^dande earn aqua nitida fernere finito paulatim. Si poftea ipfam aquam eolato 6ê dato cbolerico bi bendam, mire proderit.

Abiïnthq uiridis — BIL falis marini — i. iïmul tcrcs,amp; fextario ferueh/ fis aquæ perfundes, ói tenui linteo eolabis, atque ipfam aquam laboranti dabibendam,

Herba mcrcurialis pro certo bilem potentiflime protrahit, fi ca cocla uice holens ueicaris, ciusep aquam in qua cocla fuerit adicéto mcUe pota/ ueris.hoc etiam ægns fine difficultate fuccurrit. fanis eadem aqua cum con/ ditofiitamalint,optimedatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;v -

-Adcholeram reprimendam.pulegiumcommanducatum fuperum/ cMetdmfHp bilicum impoficum obligatumep , fupprimere choleram amp;nbsp;intempefti/ nos SC eontinuós uomitus mire conftat.Si de cholera autem tanta concis tatio üomitus eft, ut contineri non poflÏt,hediofmi aut erdeç ramulos tres aut quatuor cum mali granati fucco contritos abforbendos dato,continuo fedabitur. , nbsp;nbsp;nbsp;*

. Vinum myrteum forbendum dato,protinusuomitu comprimes.lau vomitu. com/ ri baccas aliquot contritas ex uino potui datas fuccurrere cholera laboranti priment^ bus confiât, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Mororum de rubis fuccus epotus efficaciter prodeft choleris repriz mendis.caulcs quantum maiores difcobti ÔC ex aceto fumpti fimiliter mez dentur.

, Cydonca bene matura non coéta in cibo accepta fimiliter profunt.bac cæ itidem aquifolq tritæ,cu uino potui datæcito fubueniunt.

Ad alu«m concitandum, Aisoon herba quæ Latine fedum appellaz ^'zoonjedtt tur,cx uino contrita potaep plurimum prodeft,

, Herbæ uettoniex in umbra arefadæ folia contufa, amp;nbsp;in puluerem re daéla ad pondus denariorum trium ex hydromelitis cyathis nouembiz benda per triduüm data,uentrem fine moleftia continuo mouent.

Braftîcæ tenerrimæ contrita: fuccum expreflum fi quis ad fex cotylaz ' rum menfuram adiedtis uini cyathis tribus iciunus biberitjita ut pridie non cœnepôC bene digeftus fit, mirifice ac fine ullo txdio aluo concitata purga/ bituf,

u Orbicularis herba: quam Græce cyclaminon uocant, fi quis exprefio foaoanum perunxerit,mira eeleritate experietur alui folutionem,

-i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;h^ Vtpun

-ocr page 228-

»1# nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MARCELL! DEMEOICAHENTIS

^^^puJ'gsrioneuentris releuato corpore falubriter ætatem agas,al/ uum hoe gencre concitabis.gladioli radicem longitudine ac plehitudine digia poÜids fi fœminæ remedium dandum erit, fi uiro ad craflitudp nem duorum digitorum amp;nbsp;longitudinem unius, dabis deralam amp;nbsp;lotam contritamque ualcntidime, adiedti's aquæ cyathis quatuor aut quinque: quam potionem çolatam admixto paululo mcllis caiefadam potui dabis.

Herbæ britannica: fuccus perfe folus pro uniufeuiufque uiribus potui fumptus,iïne pcriculo purgat.quo ualidius auté purgari uolueris, hoe amz plius fûmes,ita ut menfuram fextarq non excédas.

Lauriculiteneri,ideftcymxlauri,cum nepctaadiedlo fale contriti, K cum aquæ tepidæ hemina in potione fumpti, concitant aluu pituitam^ amp;nbsp;lumbricos ccleriter eqciunt

Sambuci coliculi teneri decodi cum oleo Si garo nianducati,ucntrem continuo foluunt.

Aluminis liquidi paululum lana inuolutum Si podici fubiedum euoz cat ftcrcuSjSi fine fatigatione dedueit.

Frequenter experti folutionem uentris adfirmant tali remedio fè ede purgatos : mellis acetabulum , Si falis triti tantundem , cum aceti fextario uno feruefaciunt , atque ita node fub diuo cælo fereno uas lez uiter opertum relinquüt,8i manecum pridie ccena abftinucrint,cum aqua^ quantum fufficiat minutatim bibunt,quo fado non folum uentris, fed enz' am atræ bilis ac rufæ tædio abfoluuntur.

Serum de Iade bubulo, adiedo mellc Si fale quantum fans fît,potui fumpcum,morantem aluum impellit.

Serum de lade equino potui datum, facile Si fine periculo uentrem molliter purgat.

Afininum laccum melk potui datum, uentrem facile Si fine pericuz to foluit.

Salis marini triti , Si mellis oprimi defpumati , Si aceti fcillitici, femuncias fingulas in unum mifcebis , Si teres Si aquæ mundæ frigiz dæ quartarium adrjeies, Si coagitabis , Si ieiunus calefadum Icniter bi/ bes. turn deambulabis,atque inter deambulandum, calidam aquam pauz latim quotiens uifum fuerit fûmes, potenter hoe remedio uentrem moranz tcmbilest^ purgabis.

Malagma purgatorium ad paruuïos,(ï ob infirmitaté porionem purz gatoriam bibere, aut fuftinere non poffunt.

Lupinos crudos ficcos in ollam nouam miffos in furno torrebis ficcatos^ ac tunfos uel molitoscum felle taurino ueluitulino mifcebis Si' lubiges

-ocr page 229-

LIBER VN VS

fubigeSjamp; pro malagmate ad imum ucntrem ab umbilico deorfum uerfus impones-Nam fi fuper umbiltcum impofoens, ftercusomne furfum uoca/ bitampofitum autem deorfum uerfus,Óf bilcm detrahct,K pituitam dedu/ eet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sales cathartici fine ftomachi iniuria, ut nee interma dole/ sales cd/ ant,acctpiuntur feu in prandio cum efca, feu in cœna.Si autem ieiunus uoz t^«»'^« lucris cum mulfo accipies codeare plenum,componuntur ficSalisammo/ niaci unciarn unam, zingiberis ficci unciam unam, laferis radicis — unam, feamoniæ unciam r.piperis unciam unam, fœniculi feminis unciam i. tcres omnia Si cribrabis, Gnè cu uolueris ut uehementius moucat coclearea duo accipiat qui alui difficultate torquebitur.

XD A NI VIT IA, ET EIST VLAS PODICIS,. BT hæmorrhoidas, remedia phyfica rationabilia diuerfa de experimentis.

CAPw xxxr

’ IP A R A ad intcrtrigincs,6: exafperationem,^ tumorem ïntertriginet ani, mirifica fic. Spumæargenteæp. ii.cerufe p.ii. tuns pof linisp.ii. aluminisfiflïp. i. adipis fuillxenematæcuratæ p. n. uiniaufteri uetcris s.is .rofe sus. olei uiridis pondo fez mis. teritur Ipuma amp;nbsp;ceruffa, alumen ex uino diluitur. deinde adqcitur tus in puluerem redaCtum. amp;nbsp;cum primum hæc leuia bene fucrint, oleum SC uinumóC adipem liquefaólamcumrofa fupra Icripta mifceri oportet.

Lipara rufa facit ad filfurasani quasrhagadas Græcidicunt:eadem Lipdraruß.^ ad omnes ciufdem partis exulccrationes, êC uitia diutina bene facit, accipic hæc. Spumæ argenteæ denarios xvi. mifyos ufti denarios vr.rennæ tere/ binthinæ -X- x ii.ccre ■)(- vr.cerudæ denarios xvi.chalcitidis uftæ -)lt;- vi.olci myrtei P.i.omnia diligenter terutur cum olei pondère dimidio.tum reliquu oleum Si cera amp;nbsp;terebinthina liqucfada mortario fuperfunduntur, amp;nbsp;conz corporantur atque ita in doliolo uitreo reponuntur. Ad condylomata Condylomas ani facit bene elaterium fincerum quod eft fuccus cucumcris filuatici conpo fitus in rationê paftilli, aceto dilutus 5i ita appofitus:itê propolis per fe fub f acta ÔC more emplaftri impoiita plurimum prodeft. Facit bene hoe mez dicamentum ani uitpsfie. refnæ terebinthinæ denarios vr.ceræidem.in uz num hæc coquuntur quantum oportet, amp;nbsp;adrjeiuntut his gagatis lapidis triti denarrj quatuor, multi Si iridis contufæ ac uino mixta: SC lubaefæ maz nibus uelut farina, aliquid addiderunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Hocquoque medteamentum mirifice prodeft aniuitrjs, confiât ex: his. aluminis melini denarios duos, chalcitidis denarium unum,fcculæ dcz nanu i. teruntur hæc omnia diligenter, permixtat^ cum opus eft uino aut aceto diluta adponuntur. Hæmorhoidas fic curari oportet.primum ut t •2 proz

-ocr page 230-

210 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;WARCELLIÇE M' EDI C A MENTIS

Cenuureum prodcant totæ, quod ut fiat,anus hoe mcdicamento perungetur.centaurd fucci denarios duos, hçc herba lannæ fel terræ dintur amp;nbsp;ubiq; fn agns nafd tut. eft autem tenuis mukoium ramorum m rcólum furgentium,habet flo. rem exiguum purpureumiabfinthq fucci denarios duos,aluminis liquidi -X' duos^mifyos denanu unum, herbæ peduncularix -X-1. mellis quantum ad comprehendenda ea fatis erit. his pcrunólo ano, aut lana tindta interius trufa 3 cum defederitquis ad fellam SC apparuerint toiæ hæmorhoides, fu/ pra fcripto medicamento rurfus bene tangendæ funtundique, præcipue radices earum,quas bafeisdicunt, de fpicilli latitudine inlinendæ funt, fubinde imponente medico cumulate medjeamentum Si aderuftatè imz / primente , donee bene combibant. totum enim in eo eft, ut ab omni parte faturentur. eft autem hoc medicamentum fie. chalciudis uftædena/ riosquatuor,ærisflorisuftidenariosquatuor, mifyos ufti denariostres, æris fquamæ denarios duos, diphrygis denarios duos,forcos ufti denarios duos,aun' pigmenti -X- ii.hæc teruntur diligenter, atep in tenuifttmum pub uerem rediguntur,ód iïcca ut dixi hæmorhoidibus imprimunturundique, poft hoe tenue fimplex rafum linteolum imponi oportet, amp;nbsp;fuper hoe pagt; nem autopyrum ex aqua maceratum amp;nbsp;tritum, rofa illic pro olco adieóla. hoe medicamento fine magno labore circa feptimum diem cadere cogun/ tur hæmorhoides. oportet autem bis die panem imponi, nonnunquam X in no(ftcm,G circa eas tenfionem fenferis,quarto die aurifcalpio auerfo,qua partem cyathifcon græci uocant,fenfim tentare ac mouere eas,quo eelerius excidant. hoc medicamentum omnem carnem ex omni parte corporis ex/ PdnerAtidnui ulceratam K excrefcenté,Gne magno morfu tollit, Puluens pancraciani ^‘^^'^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confedtio ad rhagadia uel exochadia fic. aluminis rotundi uftulati amp;nbsp;ficcaz

ti unciasiii.aluminis(ciftïunciasiii.nitri ufti 9 vi.ærisfloris 9 vi.omnia hçc permixta K trita fcruabis,cum utendum fuerit cum aceto acri inlines ex ochadia uel rhagadia,fed adfidue ut intra quartum diem fanentur. nbsp;nbsp;Ad

ani uitia amp;nbsp;tumores Si uulnera copoßtio fic, refinæ terebinthinæ 9 xx vit, ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uifcifcripula xii.cadmiæ 9 xir. fpumæagenci 9 rx.ceruftæ 9 ix.mifyos

9 ix.herbæ arnogloftæ 9 ni. olei ueteris libram. hæcuniuerfa contercsÄ mifeebis. Si per dies quantos oportuerit ad locum doloris adpones,

Ani uitia omnia optime amp;nbsp;citiflime curat oleum bombicinum uez rum,fi adfidue inde tangantur, ita ut intra triduum uel quatriduum rhagaz dia amp;nbsp;exochadia ftirpitus tollat, fi adfidue ponatur. Nucleos de dadtyz lo combures SC cóteres quam minuriftïme,amp; de puluere eorum loco ani ex ulcerato fiue uulneribus eius ÔC fiftulis frequenter impones. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Herbatn

polypodium teres, SC fic in prifanam mitces ÓC forbebis ieiunus, hoc ÔC folz uet uentré,^ anu mollit tumentê. Ad rhagadia in ano nafcenria.fpumç argêti —i.olei rofci — i.permifces SC adfidue adpones. Plantaginis folia SC radices, SC herbam cétenodia,SC rubi fummitatc,ói mefpila, SC cydonea,

ÔC nuces

-ocr page 231-

LtfeER VNVS

ill

amp; nuces gallas,Side fahee frondes quæ tenerrimæ fuerinfc, cum atramento futorido,cx aqua coques fimul unfucrfa,adiecta quarta parte aceti^St cola/ bis diligenter,atep inde fouebis eas partes unde hæmorhoides flaunt.

Rubi fummitatem colliges,amp; mala niueftria,rubum autem in mortario tex res,Si (îlueftrium pomorû fuccum exprimes ÔC pariter mifeebis, ac fomen/ turn inde factum calidum hæmorhoidibus adponcs. Chartam diligenx ter exures Si cinerem eius flue fuliginem ficcarn ad fluentem hæmorhoidis uenam tam diu adponcs donee ftringatur. Ad ficos qui in locis uere/ licüt cundioribus nafcuntur,de orbita rotæ collige caluos lapides nonprægran/ des net^ paruos Si pone in foco ut bene candefcant,ôi lotio infantis eos ex tingue,poftea de ipfo lotio locum adfidue laua, ita ut frequenter mutes Si lapides Si lotium infantis,tantum proderit ut iedtione Si ferro opus non flt.

Extalem prominentem uino iauari prias, deinde cedro ungi, Si poUi/ ExtdUspfomi cc propclli introrfum oportet. Ani uitijs omnibus plantaginis radix nens dccrefcente luna die fatumi occidente (bic collecta uel fumpta,8i pellicula uel panno phcenicio obuoluta,ac licio ligata Si lumbis circundata, cotinuo fanitatem præftabit. nbsp;nbsp;nbsp;Sertulam campanam ex uino aut paffo codam

terito Si adponito ad anum,eocp uino in quo fertulâcoxeris Si prias Si pox ftea anum foueto,celeriter fanabis. Caro ani fuperuacua fine dolore confumetut,fi arancorum fila adponcs quæ in uineis inueniuntur.

Cedria qua librarq utuntur,fi anum ficofum Si ad feótionem fpedtanx tem frequenter uino calido prius elutum, fpicillo perunxeris, atq? ita quiex ueris,mirabiliter caroem fuperuacuam confumes, fed ad fanitatem leniori/ bus medicamentis poftea perduces. nbsp;nbsp;nbsp;Extalem nimis prominentem rex

primit gallinaceus uicellus, fi coctus integer ab ipfo ægro illic calidus adfix due cotineatur. nbsp;nbsp;nbsp;Ad fiftulas uulneru in ano uel quç nafcutur in locis ue/

recudioribus terræ mali radix cótufaSi fiftulçinfcrta,auc in puluerem reda óta,Si CÛ uino uetcre infperfa,ita prodeft ut celcriter expurger,folidet,Si ad omnem fanitaté perducat,finc qua nee medici huifmodi caufas curare pofx funt, Tithymalicontufifuccumexuino fuper fiftulam uulneris exprix tïiito,deinde fomentum huiufmodi alligato,id eft marrubium in cinere cax lido (ubcoquito,Si adieóta uetuftiflima axungia diu fubigito,Si linteo inlix turn calidilfimum fiftulæ adponito,Si ter aut quater in die feruens medicax men renouato,mirifice proderit. Os humanum contufum Si in pulue/ oj hurndnum rem tenuiffimum redaCtu cum melle inlitum etia duratas ani Si antiquas fi ftulas fanat,fi per triduum continuum adponatur. Ad nates uel podix cem fiftulofum olei optimi fextarium,lithargyrii felibramjeruginis libram, turis mafculi nigri felibram,rcfinæ libram, mellis fextarrj unius quadrâtem, aceri s. n. hæc omnia in olla rudi fimul decoques Si more cmplaftri indux ces. nbsp;nbsp;nbsp;Ad hæmorhoidas eos^ qui fanguinem defleiant. porti fuccus exx

preffus ieiuno potui dacus,ha:mothoidas continuo defincre facit.

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t j Adeps

-ocr page 232-

«1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MARCELL! DE MED I C A ME N TIS

Adeps cygnt hæmorhoi'das com pHtnitjfi aut potui detur,aut loco itv dc tangantur. Symphyti radix quæ herba gallice halus dicitur,aut corn/' manducatur,aut ufta SC trita in potionc datur,aduerfum hxmorhoidas ni/ mium profluentcs. Spongiam marinam exurcs^ôi in cinerem rédiges amp;nbsp;cribrabis, Si inde cocleare plenum in quacunq^potione dabis ei qui hæz morhoidum nimietate uexatur. Ruborum cauliculi teneri tunduntur cxprelTustp ex his fuccus in calidiiïïmo fole ponitur, ut ufqj ad craflitudi/ nem mellis fpilTefcat, bic hauftus cfficaciflime hxmorhoidum fanguinem fiftit, Coagulum ceruinum deglutitum, fanguinem ex intimis profluz entern facile ftringit.idem facit Si coagulum leporis. Luna xiii. hora nona antequam cxeant uel erumpanc mori arboris folia,oculos tres tolles» digitis mcdicinali Si pollice manus finiftræ, amp;nbsp;in oculis fingulis dices. abfî, apià, phercos,mittest^ in coccum galaticum,^ in phœnicio lino conchylia ta: purpuræ conligabis Si dices. tollo te hinc tota hxmorhoida, abfîs pa/ phar. S^nudum eum cui remedio opus eft, præligamine illo cinges,

Ani uitia Si condylomata felle caprino pcrunóla fanari certiffîme con ftat. Malicorium cum uino optimo ufqj ad duos cyathos decodlum, panter^ contritum SC malagmatis modo impoßtum,potcnter ani códyloz mata perfanac. Butyrum SC adeps anièrina SC oleum rofaceum permiz xta pulchcrrime profunt ani uitijs. Sanguis caprinus cum polenta imz pofitus ani uitium omne perfanat. Rhagadas canini capitis ufti cinis afperfus adiungit, SC ftercoris albi canini betæcp cinis infcrtus,fimilicer opp tulatur. Iris illyricæ cinis cum mclle fubacfus utiliter imponitur ani uitps fi' ipia iris in furno diligenter uratur, Adeps anferinus cum etufdem ce/ rebro SC cefypo SC alumine fubigitur, SC imponitur ani omnibus cauiis.

Carnes ex capitibus mugilum hue mullorum dccoclæ SC cum mellc fubacfta: atq? inpofitæ,uitiis ani plurimum profunt. Oleum uetus SC pp cem SC pollincm triciceam decoque,ÓC ano exulccrato calens medicamé in/ ponc. Radix rubi in uino ufq; ad tertias coquitur, coq; uino ani uitia SC ïHtcJlinupro/ difficultates fouentur. Ad ulcera in ano faótacharta:combuftæ,fed minens enarum cius drach.i. auripigmenti drach.i.lepidos drach.i.fimul conteres, SC mclle comprehenfis uteris emplaftri modo. nbsp;nbsp;nbsp;Ad cos quibus intefti/

num inprobe prominetremediû iîc.cbuli fucco turpitudinem circumline, powgo ani ‘^‘^ temediabis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Porrigincs ani extirpât taie medicamen. picis,re(înæ,

ceræ,butyri,fcui caprini,argcnti fpumæ,fingulorum paria pondéra remitte Syringium ^ ßt’^ul contempera atqj ita inline. Ad fyringium ocl ani uitia,lauabis locum uino uetcre,8C tercs teftam oftrei, SC fordcs intra pullinum uentrera repertas contundes,SC cochlcam uacuam,SC cucurbitam uftulatam tercs di/ Iigétcr,mixtatp omniacum in pulucrem tenuiftîmum rcdegcris,uulnen ad poncs,mox uitium omne fanabis. Item ad ani uitia prominentia quæ rcuocari non poifunt, Rubi ubi mora nafeuntut caulcs ceacri, « buxi fo/

-ocr page 233-

i2^

gt; It.ij5f cortex mah' granari,uel i'pfa poma eius,amp;lt; cortex robon's arbons unde coria conficiuntur,in tefta fupra primas ponuntur, 8i intra nas ubi ofïertur furnantia conftituuncur,ut fupra fedcat infirmus conclufus diligcntcr^nc Ri mus foras excat.quo fado cum conatu anum cidem fumo offeratan recch ti tædio hoc remediû ter fa dum fubuenietan ucterc uero tædio frpius fieri oportet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ad idem quod Ôi. libidines offerendi Si conatus réprimer, ce/ parum rotundarum ucl etiam aliarum folia aut cortices ficcas,amp; pieem du/ fam,iïmul carbonibus incendeSjSi uafo ut fuperius didum eft,conclufo fez debis, amp;nbsp;conatus dabis ut fumus Si uapor ano fufcipiacur:præfcns experié/ ris remedium. Compofitio ceroti ad uitia ani fie. fpumxargenti—ir. cretæ cimoliæ 9 n. ceræ punicæ a n. ceruffæ — ir. quæ omnia ad fummam Icuitatem teruntur,tum in uafe argenteo cera cum oleo roleo remittitur, fie rcliqua confunduntur. Compofitio ad ani uitia fie. cicidosdepidoSjChal .canti,fchiftes,hæc trita menfuris paribus, melli defpumato mixta ad ufum huiufmodi feruabuntur. Ad fyringium remedium efficax. oliuæ me/ ,dullam cum feminc auenæ æquis portionibus tercs,amp; puluerê ipfum aqua' eælcfti confperges, faciès^ ex eo collyria quæ fiftulæ ani inrjci poflinc,quç: per triduüm inieda fiffulas in profundo pofitas foras producent,ut poftea poffint medicamine leniore fanari. nbsp;nbsp;nbsp;Inteffinum extremum quibuspro/ minet Si exccdet,quoticns proccffcrir,totiens uino calido in quo herba uer bcna coda fucrit,admixto tenui lixiuo lauari oportebit.prodeft SC illud pi ce liquida peruguere SC fic introrfum rcpelli,bencfacit adhoc SC cinis ex iar/ mento fadus atq; cribratus ficeufep infperfus.alumen quoqj fiffum tritura cidem loco impofitum,plurimum prodeff,

PANICVLIS ET INGVlNlBVS, ET INTERTRI/ ginibus.remedia phyfica SC rationabilia diuerfa de experimentis, capvt xxxii.

^'I^^O ^ ^-A ^ -^ A quod difeutit ftrumas, parotidas, paniculas, quas Pduiculd^ph^ uocant:omncs quoq; futuras fuppuratio/ gcthlon

1^^^ difpergit, fadas uero aperit. facit SC ad dolorem articula/ oicntorum omnium Si iunduraru, prçcipue ad lumborij do/ Iorcm,atq; inflationem ftomachi uel coli:conficitur fic.picis hifpanç,aphro nitri, refinæ pityinæ, ceræ, lauri bacearum, fingulorum denarios xxxv. adipis caurini ■)(■ xv.ammoniaeæ guttæ -)R xv.iris -)(- xv.galbani -X- xv.pi péris albi -)(- v.quæ debent liqueficri, diffoluuntur igné, SC oleo exiguo dix luuntur. cætera tunfa SC cribrata bcne afperguntur tepenri medicamento, quod diu agicando mifeetur, deinde manibus fubigitur, ut malagma exa/ diffimum fiat. Malagma ad omnem dolorem corporis,fcd præcipue panicularum,ÔC omniumarucul^mentorum, facit ÔC ad podagram, eadera’ t 4. difeutic

-ocr page 234-

124 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MARCELL! DE MEDICAMENT! S

difcunt uomîcas aut apen't. pedion's quoq; concodtioni amp;nbsp;caufis intcrancis prodeft,óê lumborum dolonbustaccipk hæc.ccræ ^ viii.ammoniacx gutz tx -K x.bdellæ -^ x.iris -X- vi.galbani-X- iii.terebinthi'næ-X- v. contundun turpiloordine quo feripta fuut omnia. deinde cyprinoolcoquodinimo fubfidere foletcoiliguntur ucl pcrmifcentuncera in aquam feruêtem in miz nimas partes concila prius dimittitur,ut illic moilefcac, deinde fubadta maz nibus in pilum cóqcitur cum exteris fpeciebus atqj illic diu malaxatur.

Paniculas aperit feuum pecudis cum falc tofto pofitum. item lacenx cinis,uel ipfa diuifa adpofïta. item codex cotufa: uel cinis carum cera admix xtus adpofituSjamp; fimus columbinus cum farina inlitus prodeft.

Inguinum tumoremrodex minutx tritx cum mclle inlitx fedant.

Ad inguen.fruftum ueteris fpógix ad pedem alligabis,ói radicem aïz terci finiftra manu digitis medicinahbus fûmes Öf alligabis in aHo pede. ód de Cucurbita ficca I6ga circulum facies, Si inmiflo licio circa pedem liga bis.

Pariicula ne ad fedlionem ueniat remediumfic.gypfum aqua calida bene có(perge,doncc in fe cocat amp;nbsp;fpinctur,6d fic inpone fupra paniculam. deinde chartam fuper alliga.qux rcs Si aperit câ,ôd fanat.poftea utcre maz intertrigincs lagmate molli, ut cito ÔC bene cicatricet. Ad intertrigines cxcalfadlas Sd dolentes remedium de experimento fic. in mortario plumbco de piftillo plumbeo,mifium oleum rofaceum Sd uitellu oui,tam diu teres Ut fpiffetur, ita ut de codem plumbo du teritur pars aliqua mifceatur, Ód cum fuerit fpifz fum ut emplaftrum in linteolo tenero induces, Ôd loco trito intertrigini ad/ pones.hoe remedio per triduum donee locus cxulceratus fanctur uteris.

Aduerfum inguinum paniculas remedium fic. nafturcium cum pice in pofitum paniculas difcutit.maturis uero aut maturefcentibus paniculis tale medicamen adhibcbis,id eft lenticulam,ód lauri baccas ex tertio iuxta men furam lenticulx decoques in aqua,ód diligetiffime manibus fubigcs,ód cum lana calidum fomentum adpones,quod cito ac uehemêter Sd dolorem difi Eruum cutiet Sd humores noxios purgabit. Eruum uetus in farinam mollifliz mam redaólum,Sd cum mellc inpofitum,paniculis medetur. nbsp;nbsp;nbsp;Mirabile

hoc medicamentum paniculis fanandis fic.hyofcyami foliorum uiridium, p .ii.refinx pityinx.p .ii.cerx P .ir. adipis porcinx fine fale p .ir. galbani p. ir. omnia hxc tunfa uel remifla in unum corpus rédigés, Sd cmplaftn modo adpones. Calcem uiua, allrj capita duo,uitcllos cod:os uel incodlos ouo rum trium,fimul omnia permixta,Sd cmplaftri more adpofita, omnem tu/ morem Sd dolorem panicularum dilpergunt Sd fedant. Galbanum fo lum inter principia dolorispaniculxadpofitum plurimum prodeft.

Fœniculi farina ex mulfa aqua decoóta,addita axungia adpofita, doz lorem inguinum fcdat.fimushircinuscum mclle dccoótus adpofitus,pani/ cu’is fanitatem congruam prxftat. nbsp;nbsp;nbsp;Creta cimolia trita Sd cum aceto lu

perindud:a,cohibct panicularum tumorem. nbsp;nbsp;nbsp;Siuc incipientem panieu/

lam

-ocr page 235-

LIBER VN VS: ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Zl^

km comprimï opus fit,flue cocodtam cliiToIuijprTfiabit utiliffimum reniez ' diumcinismuricumuelpurpurarum exuftarumcum oleouetere impofiz »tus ud fuperduólus. nbsp;nbsp;nbsp;Lupini ex aceto codi SC fubadtiA pro emplaftro

adpofiti, caufam panicularum maturant Si minuunt dolorem» Ficus aphneana uetufta ex uino decoóta,tunfa uel trita,utiliter paniculis adponiz tur. Ne inguen ex ulcere aliquo aut uulnere intumefcat,furculum anez thi in cingulo aut in fafcia habeto ligatum in fparto uel quocuncç u inculo, quo bolus aut obfonium fuerit innexum: feptem nodos facies,Si per fingu los nettes nominabis fingulas anus uiduas, Si fingulas feras,Si in crure uel brachio cuius pars uulnerata fuerit alligabis » quæ fi prius facias antequam nafcantur inguina,omnem inguinum uel glandularum moleftiam prohi/ bebis:fi poftea, dolorem tumorem^ fedabis» Surculum quoq? ex myr to terra tad:um, fi quis gerat ab inguinibus tutus erit. Inguinibus poz tenter medebere fi de licio feptem nodos facias,Si ad fingulos uiduas nomi ncs,6i fupra talum eius pedis alliges, in cuius parte erunt inguina»

Si ab equitando uexata fuerint inguina aut intercrigincs dolebunt, fpuz EquîJ^umî ' ma equi fricentur, ftatim remediabuntur, Stercus fuillum cum olco pcrfrictum,8i in tefta calcfadum Si inguinibus (opofitum,plurimum proz deft. nbsp;nbsp;nbsp;Pollex eius pedis in quo inguina erunt,cum proximo digito liga/

tus mire medetur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Si quis ab equitando aut ambubodo inguen haz

bueric,fcribat in charta uvcrTos?,ói ad femur fibi aHigct,cito fanabitur.

Ad condylomata inguinum uel quarumlibet partium,malicoriu cum uini optimi fextario adcyathos duos dccodtum amp;nbsp;cum eodem uino triz tum,atcp ut malagma impofitum condylomata fadla perfanat»

Medullam canis ex uino uetere fubige SC emplaftri modo impone coz dylomatis,potenter ea fanabis. nbsp;nbsp;nbsp;Argimonia trita SL adipi anferinæ adz

mixta impofitaœ condylomatis medetur» Oleum uetus cum polenta decoques 6C calidiffimum condylomatis impones. nbsp;nbsp;nbsp;Folia rubi contrita Condytotudü

amp; cum ceroto rofaceo impofita,fanantomnia condylomata»

Adcps anferis cum cerufta 86 oleo rofaceo amp;nbsp;cera pontica in unum cez roti modo compofita Si impofita,utiliter condylomatis medetur»

Mus araneus qui cum in orbitam incident moritur, uftus in cinerem re da(ft:us,Si cum adipe anièrina permixtus condylomatis infritftus, miru rez medium adfert» Ad intertrigincs fanandas, libyftici folqs commanduca tis fuccum exceptum fi ei loco adpofueris, cum morfu quidem, fed cótinuo fanabis» nbsp;nbsp;nbsp;Gallæ contufæ in uino codlæ atq; impofitæ, intertrigini pluri

mum profunt. Calciamento quo uti foles lotum inguinu laborantem fi perfricueris, confeftim intertrigines tolles. nbsp;nbsp;nbsp;Axungiam pcrueterem li

quefadtam Si cerufam bene tritam permifce,donccacopi craffitudinem ha bcat,atq; inde intertrigines perfrica,eftïcaciam remcdfi ederitatemq? miraz berc,nam hoc medicamen etiam rhagadas efficaciter fanat, nbsp;nbsp;nbsp;Cretam ar

gentanam

-ocr page 236-

ll«?

MARCELL! DE MEDICAMENT IS

gentariara cum uino uctcre tritam impoliestritis i'ntertriginibus,optimc ac cipiens. Qlco uetere amp;nbsp;aqua caliqua pcrmixta arifidue inguina foue, continuo fubueniesintcrtriginibus artritis. Si exuicerario intertriginum erit, fpumam argenti ex uino cóteres,ci^ puluerem pinci corticis tunfi mib cebis,amp; locum inlines. nbsp;nbsp;nbsp;Ad inguina Si apoftemata remedium fic. equiz nus fanguis maxime admifTarq equi frequeter inlitus hutufmodi moleftias fanat.ungulæ quoc^ cius cóbufta^ciniscumoleoadpofitus idem præftaL Cocleæ uiuæ contrite cum myna SJ impofitæ inguinibus, cfticaei aux xilio fubucniuntded relinquedx funt loco cuiadpofita: fucrint, tarn diu do nec ipote décidant,quod fiet eu perfanauerinn Arietis quam pinguiffimi lana,plena fuisfordibus combufta amp;nbsp;in puluerercdadla, prodeft plurimu Multipedes fi go cincrc cx aqua locum inguinum perfricaueris. Beftiohe mulcipex des quæ in loeis humidis ÔC fordidis nafcuntur quæ^ contad;e pilulam de fe faciunr,c0rnra:,adicd:a tertia parte rcrinx terebinthinæ cmplaftri modo adpontæjCoHedtionesincipientes quas Græci apoftemata uocant, adco (à nantuttenaciftimecmplaftrum hæreat donee perfanent Lotiofuillo . locum inguinum dolentem adfidue pcrungue,aut cum eo lanam fucefdam adpone,ftatim medeberc. MuIiebrescapillicombuftiôCcontritiatq; KenUrua inliti cum uino aut cum aceto,inguinibus medentur. nbsp;nbsp;nbsp;Menftruis mulie bribus inguina dokntia uel tumentia fi contingantur, ftatim fanari credunz cur. Talus bubulus combuftus tritufe^ adicéto melle,inlitus inguinibus dolcntibos uel tumentibus prodeft, nbsp;nbsp;nbsp;Inguina tumida 3^ dolcntia Gnaz bis,fi ipfo ucrctiQ dcnudato,id eft redudra pellicula, adfidue ea contigeris uel perfricaueris. Apoftemata ut remolliantur, aut fi mollia fuerint,ut difparga ntur,facies medicamentum tale,quo nihil potétius eft.herbæ mar rubq folia uiridia contundes,aut fi uiridia non fucrint,inuoluta folrjs malue uel perfonaceæ fub cinere calido coques, deinde panem cadidum infufum uino ucteri addcs,SC axungiam mifcebis,ód tudes de ligno in lignca pilaTcd obferuabis ut panis infufi amp;nbsp;axugiæ partes fingulæ fint,herbæ uero partes duæ: quod emplaftri more mane amp;nbsp;fero loeis neceftarrjsimpones,

Inguinibus mirabilc exhibet remedium,ex gallinacea ala ofticulum ex/ tremum, coclcario terebratu, nodisep fepte licio ligatu, atq; ita brachio uel cruri eius partis quæ inguina habet fufpenfum. nbsp;nbsp;nbsp;Lipara ad intcrtrigincs fic.ceruftæ,fpumæ argéti,mcdullæceruinæ,feui ceruini,libras fingulas,ouo rum otfto album,uini boni q iiii.turis pollinis unc.quatuor,rofæ campanx p.unum,aluminis femunciam.ceruftam amp;nbsp;fpumam tundes,cçtera remittes Si in mortario cerendo uniucrfa mifcebis. Porti/ gincra intertriginum interficies hoc medicamine: pi/ cis,refinæ,ceræ, butyri,feui caprini, fpumæ at/ genti, uneqs fingulis in unum per/ mixtis,fi utaris adfidue.

Ceparix

-ocr page 237-

LIBER VNVS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«7. .

• OEPARAE ET VERETRO SIVE VERENDIS V P tilibus SC tefticuli's dolenribus uel pendentibus, Ä hernio/ fis fiuc ui'ris.fiue infantibuSjSC rebus uenerqs, Si cunuchis fine ferro faciendis, remedia phyfica Si racionabilia diuerfa de experimentis.

CAPVT XXXIir,

D tcfticuli cumores cuprefTi baccæ ex uino coólcB conueniurtt, '**^^ ^*®*‘ Si faba quafi concicula cum multo cumino codta Si adpofita more cataplafmatis, nee non amp;nbsp;uua pafia cum cumino contuz fa amp;nbsp;tepens adpofita plurimum prodeft.ad ucretri üero tumo ^^quot;^ ^lt; fem,lcntcm ex aqua codtam Si tritam imponi utiliflimum eft. Si ulcus in pene fordidum fuerit,aut cancer illud tentauent,uel iam occupauerit,anz droneipaftilli triti ex uino impofiti benefaciunt. nbsp;nbsp;nbsp;Omne ulcus in omni

parte corporis fordidum, quod turn inteHigi poteft cum candicat, amp;nbsp;quafi cruftam perdudam albam habet,purgat mei per fe adpofitum, uel iris arv da contufa Si cum melk eadem ratione.Sd terræ mali Si panacis radix adpo fita purgat fordida ulcéra uel in uetendis uel quoquo loei fuerint, Mirifice hoc medicamentum purgat ulcéra quælibçt, etiam fi cancer tentaucrit,eft autem lcne,conficitur fic.auripigmenti denarios vi.xris fquaz mæ -K iii.claterq -)lt;- i.chartæ combuftx cincris -)(- nnex his tritis cum opus eft cocicaria tria,rofx cyatho permifcentur, amp;nbsp;linteola carpta in eo tingunA, tur,atc^ ita ulceri fuperponuntur.hoc medicamentum cito fie fine ullo mor/ fu expurgat fordidiflima ulcéra ac fanat. nbsp;nbsp;Teftibus qui defcendcrint fpu/ quot;^^1^ P^^**^^

mam coclcarum inlitam medericertum cft,fi inde tangantur. nbsp;nbsp;Venerem

conciliant paftcres in cibo fumpti uel oua corum.item gallinaceus teftis de xter inarietina pelle collo fubligatus raire prodeft. item ftcllionis cinis in linteo obuolutus,finiftramanu portatus ucnerem ftimulat,translatus inhi bet. Qui in uencrê infirmior erit,tcfticulos millonis ex aqua fontana,quç perennis eft,cum melk dccodos edat ieiunus per triduum, ftatim remédia bitur, nbsp;nbsp;nbsp;Vc in uencrem cum uolueris fis paratus,remedium tale facies.la/

certi appcllatur fine ftelliones qui per parictem repuntgt;curti func,quitp grç ce afcalabotæ uocantur. hi quatuor infunduntur in acetum acre triduo uel j^ß^^f^ quatriduo, quoufq; putrefcant, hoe tercs in mortario, amp;nbsp;adiunges galbant fieUiona 3 iX. abrotani 3 xii.caftorei 3 xit.fulphuris uiui 3 xii. refinæ terebinthiz næ 3 xii. croci 3 xii. euzomi qua: appcllatur herba mcntiofa,fucci ^ vr. mentæ fucci uiridis 3 vi. ftaphifagriæ 3 vr. iris illyrica: 3 vr. aluminis fcifti -3 vr.myrrx 3 iii.feminisherbæfymphoniacæficcæ a rii.hæc omnia fepa/ tattm tfita,fimul mifeebis amp;nbsp;iterum fîmul teres, inde emplaftrum facies uel pictacium

-ocr page 238-

128 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MARCELLI DE MEDICAMENTIS

pittadum, 5^ pones in dextri pedis pollicc cum uti uolüens'uëncrc, amp;nbsp;euffl Clt;p4ri4 ceflare uolucris ad finiftn pedis polliccm transfères. Ad cæpariam fatu reix ficcæ florem collège, amp;nbsp;puluerem inde facito, êi mclilotum combure amp;puluerem inde facito, ii militer de cydoneo ficco combufto, etiarn de eo qui in arbore (diet ficcus remanere, puluerem facito, SC cribello medicinali oranem puluerem cerne Si permifee, ôC cum uino uetere calefaólo löcum in linejCtiam linteo illic adpofito tege,ita tarnen ut duç partes fint de fatureia, amp;nbsp;fingulæ de meliloto amp;nbsp;cydoneo.fed quotiens medica.mê poneSjuino uez

' terecalidopnus locumélue. Myrram in puluerem delicâtiflimum rez dige,^ ad locum cæpariæ adfidue cum uino uetere pone,mire femediabis. Ad infantu tefticulos uitiofos uel tumentes remedium effieax fic. Ara . neam quç per filum Eium fe fummittit,qnado furfum uerfus currit rape,62 cum aqua ealida tritam continuo da infanti bibendam. Ad abundantiz am fcminis præparandam erucam decodlam bibat,quotiens quifcj inopia feminis fe laborare perfpexerit, uel potius adfidue incodlam manducet.

Ad uerttri curam auripigmentum amp;nbsp;aloen æquis pondeiibus gt;nbsp;tritum Kin puluerem redadtum mifcebis,amp; uteris cum uino uetere,ita utpriusuez retrum uino uetere eluas, amp;nbsp;fic medicamine confpergas. Ad ueretri dolorem cafèum caprinum SC mei pari pondéré in pultario fidlili coque,Ói bis ad diem impone.fed ante uino uetere locum qui curandus eft eluas.

Folia myrti ieiunus cómanduca, 5^ in ulcéra ueretri expue,ftatim pro/ derit. Ad tumores Si dolores tefticulorum braflica incodta cum fale tri ta impofitaq; prodefte adfirmatunpaftinacx filuaticæ radix fimiliter impo fica çque prodefte dicitur.portulaca quoq^ trita cum polenta adpofita tefti culis medetur.ex fimo bubulo panis fadlus SC exuftus in furno aut in foco, amp;nbsp;poftea in cinerem redadlus,ó{ cum aceto feyllitico fubadlus, dumep ferz uet tefticulis adpofitus fçpiusep mutatus,admirabiliter Si ftatim prodeft.

Spogia ex pofca acida amp;nbsp;tepida adpofita,ftatim fedabit tefticulorum dolores. Adeps uituli amp;nbsp;nitri modicum una permixta amp;nbsp;ceroti modo impofitatefticulisjtumores omnes amp;nbsp;dolores perfanare dicuntur.

Bulbi ex mulfo triti atep inliti dolentibus tefticulis medentur.

Rutæ ramuli tenerrimi triti Si inliti tumorcm tefticulorum quauis maz ximu fedanc. Farina lini feminis cum refina amp;nbsp;myrra pari pondéré per mixta Si impofita tefticulis,doloriactumorieorumfubuenit. nbsp;nbsp;nbsp;Tefticuli

nerniofi, tumentes aqua marina rationabiliter fouentur. Hcrniofis,ramicofis, Kimicoß, hydrocelicifq? afparagi duri radices ficcatæ Si cotufæ,8Ccribratæ cum aquæ HyiiroceUci hemina potui fçpius datæ,celeriter fubueniunt. nbsp;nbsp;nbsp;Pilulas cupreffi uirides

ex uino uetere ad tertias decoque, amp;nbsp;cyathos binos cotidie ieiuno hemiofo potui dato,turn folia ciufdem trita tefticulis imponito, mire prodcris. nam hoc remedium multis experimentis probatum eft. ' ' Laprdem ignarium contufom

-ocr page 239-

LIBER VN VS

2X9

cohtufutti rednæ mixtum pro emplaftro impone ramicofo j flatim prodev ' rit» Si puero tenero ramex defcendcrit, cerafum noucHam ladicibus fuis ftantem mediarn finditOjita ut per plagam puer trarjei poflit, ac rurfus arbufculam coniunge,SC fimo bubulo alijfcp fometis obline,quo fadlius in fe quæ fciffa funt eoeanr.quanto autem eelerius arbufcula coaluerit, amp;nbsp;cica/ tri'cem duxeritjtanto citius ramex pueri fanabitur. nbsp;nbsp;nbsp;Teftibus nimie creO ceutibus deutæ radix trita Si cum oui albo importa medetur. nbsp;nbsp;nbsp;Ceruibb p.i.turis maiculi fclibram,tunfa hæc atq^ cribrata mifcenturSC cu aquæ plu uialis Sum.ad medias decoquûtur,ex eo cotidie teftes tumentes inliti citiffi me reprimuntur.Contufîs SC compreffis teftibus cito fubucnies,fî cicutæ fo (ia trita cu pauculo aceti inducas,ita ut medicamen glutinofum faciaSjK per triduu ponas 0£ mane ac uefpera renoues, nbsp;nbsp;nbsp;Baccæ cupreHi cotufa: cum axungia uetcre fubaâ:æ,amp; tanquâ malagma impofitç,herniofos etiam ad ultos SI antiquos potenter iuuant. Ad ueretri doloré tumoré^ remediu (ïc.betam de qua femcn,dccoque ex aqua,atcp ea adfidue ucretrum per tri/ duum foue,ó: tumor fedabitur, ÔC uitiü omne reduóla pellicula fanabitur, Succo herb a: uettonica: tepido uino mixto ueretrü adfidue föue, uel ipfam ; trita adponc. nbsp;Portulacæ fuccus tubo laboraati per ely fteriu inmiffus my re prodeft.ipfa etiam trita fuperimpofita iuuabitjK quia cito arefcit,plufcu'' lü fucci eius expreflum debet ad neceffitudinê huiufmodi referuari. nbsp;Pub uis tenuiffimus de myrti folijs arefadis ulceri ueretri iniperfus celerrime pro deft» Nucleos pineosminutos purgatos numero xxx.adied:o pauxillo croci fimul tritos,(ï quis ex pafiï cyatho cotidie per dies ix continuos bibat, mire penis uitio eeleriterip fanabitur. Eruum purgatunijmolitu,amp; in fari nam tenuiffima redaólu,adied:o turis polline cu uino uetere codu, tepidu ueretro inpofitu SC adopertum^citiffime prodeft. Verris cerebru cod:um veretricurb^ Si cum melle adpofitum carbunculos in ueretro efficaciter fanat, nbsp;nbsp;nbsp;Dcns ^^^^^ cabaUinus cotufus 32 in puluerê tenuiffîmû redaelus, ueretro infperfus efliz caciter prodeft. nbsp;nbsp;nbsp;Arietini pulmonis dum in craticula aftatur fuccus exeez ptusjmyrmecias quç in ueretro nafci folent^unCtionc fuapurgatSi difcutit.

Canini capitis recetis exufti cinis ueretri uel tefticulorum tabidis Si hu midis ulceribus infperfuSjaut cu aceto adpofitus, adeo prodeft ut fpodium Si utilitates eius, in hifce curationibus uincat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fel caprinum cum melle ueretri doloribus ulceribustp inlitum prodeft. Caro uaccina recens uere tro impofita ulcera eius Si epiphoras mire perfanat. Salfaméta exufta contritat^ amp;nbsp;cum melle ueretro inpofita, aduerfum omnes dolores amp;nbsp;fumi gationes fingularem efticaciam præftant. nbsp;nbsp;nbsp;Anethum ficcum uritur, ciz nist^ eius tritus aut cum uino uetere ueretro infpergitur, aut cum melle fub adus adhibetur. Lac afininum cum lana fuccida ad umbilicu habcat, quotiens quis in uenerem uoluerit incitari. Erucæ feminis 9 iii.bulbi ru veterem ind 3 ni.n«dei pinei purgati 3 vi.fpicæ nardi 3 m. teres fingula diligenter amp;

» permifcebis

-ocr page 240-

230 MARCELL! DE MEDICAHENTIS

permifcebis atœ inde globules fades ad formam nuds auellanç.K eu opös foen't fîngulos liquefaeftos in caprino ladle potabis, fi in ueneré uolueris ac cendi. Satureix creticæ 3 i.myrræ a i. nuclei pinei purgati quartarium. erucæ feminis—i.fcillæ purgatæ—i.omnia hæc contrita mifeebis Ôi globu los ad magnitudiné fabæ facies,Si fingulos ad dié ieiunus cu caprino ladle potabis,ß uolueris eflc falacior, Pyretri triri pulueris cocleariu plenum cum paffo potü,excitat in uenerem inutiles mares. Qui potuit Si no poz teft,utreparctur in uenerem,radices cucumeris agreftis concifasminutatim in olco decoquat,0i in uafculo uitreo referuet. Si cum opus fueric unguat fiz bi in balineo interiusSi exteiius omne ueretrü,fed fapone nó abluat,ftatim incitabitur.poterit aut fequentib.dieb.fi necefle fueric etia ßne lauacro lierez tru fibi ßmiliter eodé medicaminc perunguere. natura genitalis maior amp;nbsp;fo lidior uidebitur fide lilq radidb.tufis cataplafma ei inponas,quæ nihilomi nus Si ueneri incédédæ fatis utilis eft. Hcrbæ rebus uenerqs aptæaapha nus cruca,alparagus, porti fcdliles,uel capitari, ocymu, fœniculû, fatureia, p i?dnaca,cardui.hx efui datæ etia mares nafd faciunt. at uero cotrariç funt puleium,apiu,ruta,coriandrü,menta,ladluca,nafturdij,anethum. Ad ra micofos Si quibus ueretra Si tefticuli dolebunt.medulla panis ficca in morz tario conteres,deinde oleum in fartaginé mittes.Si fic medulla panis tritam fuper oleum mittes,^ paululu friges,calidumc^ fuper pedlincm dolens ad pones,mire fubuenies. Fabam frefam in mulfam aqua infundc,ói cum bene permaduerit contere,ac dû teres uino afperge. Si tanqua malagma ca lidum uerendis adpones,ftatim dolentib.ac tumentib. tefticulis medebere»

Verendi uirilis clauulis Si ulcerib. aloe trita utiliter inponitur, cü priuS uino eluta fuerint uitia ueretri, Emplaftru uiride,quoa medici chloran appellat,ex rofaceo remiffum in linteolo tenui inlitum, ueretris exuiceratis utiliter inponitur. Scuum pecudis à rcnibus uulfum admixto pumicis dz nere Si faie,redliffime dolentib.Si tumentib.uerctris inponitur, Arietino rum uellerü cinis cum aqua mixtus Si adpofitus, incommodis ueretri repuz gnat. Vngulx mulinæ exuftæ cinis falubriter infpergitur uirijs ueretroru,

Carbunculos de ueretris exterminât muricum uelpurpurarum in carz bonibus uftarum cinis cum meUe permixtus.idem præftant fingulari effica da falfamenta difcodla SC cum melle permixta tritat^ adpofita. Perz mixto alumine K myrra fel bubulum ad craffitudinem mdlis fubadlum Su inlitum,ca quæ ueretris ferpunt raira celeritate perfanat.fupra etiam beta ui no codla redle imponitur. Cocleis quæ nudæ inueniuntur adijdtur az liquid triri turis,^ albi ouorum,atque inde ulcéra tefticulorum tumentia,0£ hydroeelæ puerorum fiue ramices fuperliniuntur, ut modo glutinis adhæz refcat,pueri uero cotinentur in ledlulo, donee omnis turpitudo reprimatur»

Cydaminis fuccum melle lycio æqualiter mifeebis, Slt; inde pendentes tcfticulos inlines,optimum fertur eite medicamen.

-ocr page 241-

LIBER VN VS

Î?»

Vt eunuchum fine ferro facias,radices cicutæ ex accto tercs,K indc tefti/ Bunuchi ßni culos ipinînime inlines. turn linteolum fupra ligabis ne excidat medicamé. f^^^° hoc quantum tenerioribus infantibus feceris, cuentu cfficaciore proueniet.

Herba eft quæ græce nymphéa, latine claua herculiSjgaUicc baditis ap/ pellatur, eius radix contunditur Si ex accto edenda daturpueropercohriz nuos x.dics,mirandû in modû fiet eunuchus. nbsp;nbsp;Muliere quâ tu habueris, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ^

ut nunquâ alius inire poftît facies hoc.laccrtç uiridis uiuç finiftra manu eau dam curtabis,câ(^ uiuâdimittes.caudâ donec inmoriatureadé palma elaù fam tenebis,Si muliercm ucrendaq; eius,dum cû ea cois, tange. Si quem ad ufum uenerium infirmû uolueris efte, ubicûcç minxcrit, fupra lotiû eius obicem,id eft axedonê ex ufu figes. Vt rébus aenerqs aptus fis,piper tri turn cum oleo amp;nbsp;melle mifce,ÔC cum coire uoles, uerenda tibi inline. Noz cere pofte fœminis dicut fi quis membranâ oui balano fuo ingérât, K cum feemina coeat. Si quem coire noies fieriep copies in ufu uenerio tardiorê, delttccrnaquæ fpontc extinguetur, fungosadhucuiuentes,in potionc eius extingucybibendamc^infeio trade,confeftim cneruabitur. Siquem uoz les per node cû fœmina coire non pofte,piftillû coronatum fub ledo illiûs pone. Scmenladucçtritû ex aqua potû,uigorê coitus cneruat. nbsp;Natuz

ræ fine ueretro uirili remediû effïcax fic.fi' in uerctro fummo clauusnatus fù erit,Habens callû purulentû,hoc modo curabitur.butyrû, farina fabç,ôi md dicum mellis mifcebis,atq; in modû cataplafmatis coques,amp; in linteolo inli ncs,Si fie ad locû adplicabis,mirû remediû experieris. nbsp;nbsp;Verctra ut audid

ra uideâtur,panacis radix in uino bono triduo maccratur. cüqj coeûdû eft, fœmori inligaé',re perada in uino repofita,tjfdê ufibus referua^’. Vt fern per fis paratus in uencrem,porri lernen tritum, amp;nbsp;rutæ fernen tritum æquis portionibus mifee cum Iade caprino recenti, ôCieiunus adfidue bibe.

GENVVM DOLORIBVS, ET CRVRVM AC TIBIARVM ulceribus, S^ uaricibus, amp;nbsp;callis pedum atq; clauis, 6C uerrucis, ôiplantis,ôi pollicibus,^ talis,ói articulis, K pernionibus, amp;nbsp;ruptis pedibus,óC condylomatisneruorum atque articulorum,^ad extraz henda quç cafu calcata fuerint, ucl quæ corpori inhæfe rint, reroedia phyfica amp;nbsp;rationabilia diuerfa de experimentis. CAPVT XXXIIII.

M dolori mufeus ex pifcina uel lacuna uel ftagno colledus, Genuü dolor giadiedo paululo falis fubadus,ói inpofitus prodeft. Hederç ni Sgræ baccarum hemina,ficus aphricanæ p.i.axungiæ—• x.contufa hæc amp;nbsp;cû uino uctere fubada genibus inlita, potenter dolores eorû abolét, Genua fi tumebunt, uel inftabilia erunt,aphronitra copiofa in pafto cretico confringes,ói madefada comminues. hiftp addes lanam fuccidam, u 2 SCgeniz

-ocr page 242-

_±ÎÎ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M A R CEL LI DE M EDIC A MENTIS

Si genibus impofitam panno contcgcs,Si aHigabiSjSi ne fucus emanet pet Arleen cruru liculam lanatam fupcrpones. Vlcchbus crurum Si tibi'arum,mcdctuf adeps ur(ï cüm herba rubneata tunfa.cum hæc ergo in unu corpus fubadta coierintjimpofita uelut emplaftrum,eonligantur ut diu mancanc. Vice ra tibiaru qua: intrinfecus ferpunt felle aprugno, cu refina Si cerufla mixto, fine difficultate fanatur. Ofla ex maxillis apri uel fuis domeftici urutur, ulcera.i^ perniciofa cruru illo cincre afpergutur. Fimus caprinus in aceto feruefadtus Si fubadus inponïtur,quo omnia taliu ulccra locoru purgatur Si perlanant'’, butyro bubulo cu oleo cyprino aut laurino poftmodu addito Varices nbsp;nbsp;nbsp;Varices ne nafeâturjacertæ (anguine crura puero ieiunus inline,in totû

carebit hac fœditate. Ad uarices ficcâdas,feui htrcinip.r.faponis P.r,in Uz nu mifcebis Si lintcolo inlitö medicame adpones. Tali aut plâtæ fi tu me bût,ut fine ferro fanent'’fronde ulneç ulridé ac tenerâ aqua feruéti perfundi to,maccratâ^ côterlto,ôi fuper pofitâ coligato. Mufcus aquaticus uirens ex oleo tritus inpofitusep cû linteo,tumoré dolorécp plantarû copefeit. Li mus aquaticus cû oleo fubadus Si adpofitus, pricipaliter huiufmodi tumo ri ac dolorib.prodeft. Fimus aprugnus in aceto decocflus Si cû melle fub aétus inpofitusep plâtis uel taliS,mitigat eorû dolores. Pernionibus Si ru f)tis pedib.pulmo arietinus inpofitus omni afpcricate leuigata moleftiâ to! it, nbsp;nbsp;Cancri marini ex oleo inpofiti,pernionibus utiliter profunt.ita ut fox

ueantur aqua in qua eruum difcoótü eft, Glirium uel foricum uel uermiü terrenoru cinis ex oleo inpofitus, pernionib.medetquot;, Coclcarü quæ nudç inuenlunt'’exuftarû cinis oêm exulccrationé pedü fanat. Agninus pulmo uelarietinus uritur, Si ciniselus cû oleo inponi^quot;, uel ipfe crudus adraotus pernionü ulcerib,utiliter alligatquot;, Fimi gallinarü uel colubini cinis ex oleo inpofitus,ulcera pedü curat. nbsp;nbsp;Dentes caballini tüß ulccra pernionü,fi fint

tumidi,utlliter curât, Caprini corrj cinis ex oleo inlitus pernióes prime ab olet.teftudinis tegumê concrematur, dusep fauilla ex uino Si oleo tepcrata ulcerib.pedü utiliter inducit'', Scillç bulbi qd interius eft cû oleo deferuec, €o^ oleo dolores pernionü perundl mitefeût, Mora agreftia dû adhuc rubêt ante^ ullius generis morû comederis inter manus cófrica,corücp fucz co crura qua: dolere cofueuerût,per triduû cotinge, no modo prçfentê moz leftiâ mitigabis,ucrû ctiâin rcliquû tépus eo uitio carebis. Alumine ex a/ ccto pcrûdli perniones fanant'’.braftica quocp trita adpofitaep pernionibus medetquot;. Foliû,coftû,alumê liquidû,alumê fciflum,pari podere in unû eoz tcre,Si uino ueteri mixta,ulcerib.fiue rupturis hiantib. interdigitiis adfidue intenU^tu Inpone,potêter medeberc.interdigitia fanat cera in oleo cyprino remifta Si inpofita, Pulmo ceruinus inpofitus Si fçperenouatusexcalciamétoIç(bs pedes fine dolore pfanat. Leporinus qcp pulmo muleo efficacius ut fupra inpofitus curat. Ad ea quæ caleata crût,Si ea quç corpori inhfferint extra. héda,leporis coagulum cû malua tritû Inpofîtumt^ potenter opitulabitur.'

Spongia

-ocr page 243-

L I B E R V N V s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IJJ

Spongia ud lana lotîo madefaôla adpofîtaep fine dolorc quæ corpon l'nz ' t hælcrint eximit.fi ftirpis aliqua inhæfericjaccrtam per medium feiffam, et quot;nbsp;loco apponito cclerrime cducetur, ucl capita lacercarum côtu6 impofitaep fimiliterprofunt. Si echini aculei pedibusinhæferintautaltcui corporis

* parti,in lotio humano ealenti pedem diu tene, facile excutientur^ Obier/ uabis ut quodcunq; de corpore fuerit eiectum, licio alligatumcandclabro fufpendas,aut undta oleo lanula inuolutum in uétrali geiles,dolorem non paticriseiusloci dc quo fuerit aliquid eduelum. nbsp;nbsp;nbsp;Mus degluptusamp; per

medium exfectus appofituscp,omnia qua: inhafcrint cotpori facile pordu cit. ’ Cruftaud oiïafcpiarumcomburuntur,ciniscpearüimpof]cusedu dt quacunq^ corpori inhafcrint. nbsp;nbsp;nbsp;Allium dixum cu pice inpofitu arun/

dines extrahic corpori adfixas. Filicis radix trita arundinc extrahit, rurfum arundinis radix tunfa inpöfica^- filicem qua corpori inhafcric ederiter ex/ trudit. Aquifoïrj radix contrita inpofica^ his qua corpori adhafenne potenter medetur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Blatta id eft beftiola adftrieftis tumentibust^ de

iniutia pedibus SC talis, trita atq; impofitx,omnia qua inhaierint corpori potenter expdlunt. Radix filueftris cucumeris cum farina lini feminis impofita ualde prodeft erjeiendis bis qua corpori inhafcrint. Vreica raz dixcum falc trita atq; adpofita producit quacunq; hafchnt aut calfata fue rinc. nbsp;Cuiufeunep animalis coagulum maxime leporis cum pari pondéré

, tuns uel uifci impofitum, permanere in corpore qua calcata funt non finit* Argimoniarn herbam tcres,ói loco cui aliquid halerit fuperpofita con/ |igabis,confeftim proderic.hoc expertum c{Tc,lcgi. Terra malum cum mcllc teres amp;nbsp;inpones ad omnia quacunq; calcata extrahi uolueris, hoc faz tis utile experieris. Nepeta contrita,ucl rubi folia,nam idem praftant, impofita loco cui aliquid inhaferit, potenter medentur, fi defuper ex horz , deacia farina maffula nimis falfa amp;nbsp;calens adponatur. Lardu eoefu cu ' P”^§^’ fuo,adpofitumq;,potentcr omnia expcHitquç corpori inhçfcrint,ft

illic alligetur. Clauis pedum calling amp;nbsp;uerruds hac remédia utilia funt, ^^‘^^^P^^uff* Nam plerifq; nomine claucllorum pernicicsarticulisincrefcirqua obduraz ta callo quodam rigcfcit,incrcdibt!cscp exhibet ambuladi difficultates.hac moleftia pracipue hac medcla extirpatur. auro fcructi circuitus eoru ucenz do defignatur.quod potius eft, cum dolore maximo ad momentum ferre, quam inueterato etiam carcinomatis morbo noxa perpetua debilitatis inz currerc. Vrina muli uel mulç uel afini cum fuo luto inlita amp;nbsp;clauos abolet óC callis medetur. nbsp;nbsp;nbsp;Fimus ouium impofitus,uel lacerta iecur aut Qnguis

. in lanula adplicitus, ucl ipfa lacerta exfcóla adpofita,clauorij intra triduum perfeuerantiam tollit. Fimum columbinum ex aceto coófum,êlt; in mo dum malagmatis fubaótum atqj adpofitum,ad omnia fuprafcripta utilifliz mum elfcconftac. Fimus apri,ucl fuis domeftici recens inpofitus SC poft tercium dié folutus, efficadter clauos ucrrucas SC call os aufert. nbsp;nbsp;nbsp;Si fupra

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;u 5 callum

-ocr page 244-

ÎÎ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MARCELL! DE MEDICAMENTIS

Callum alles ex pofca codta per triduu utariSjßne difficukate fanabcre. ena G urina canis uirginis cum fuo luto impoßta callos ucrrucascp eófumit, tam diu tarnen inalligata qua diu eas excutiat, Tribus fabæ granis clauum tangitOjCat^ in fterculinio defodito,ne renafci poflînt.quâto maturiuscom putruerint,tanto celerius clauos fponte decidere miraberis. Clauos qui in articulis fupcrcrefcentes dolores exhibere confueuerunt,incidi uel radi ad uiuum oportet,prout quis pari potucrit.atq; de lupiniscrudis prius dccori/ aris farinam fadtam fubigere cum melle amp;nbsp;emplaftri more fuperponerc-

Subrafo clauo calcem uiüam uifco fubaólam impone, Ä linteolum fu peralliga, cito medebere. Auri pigmentum tritum amp;nbsp;reGnam terebin/ thinam liquefaóla ad Gmilitudinécerori impone,clauellis prius deraßs:mi/ re proderit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vrticæ rad’x,medulla capriGci,amp; Gos chaleiridis, pari pon

dere conteruntur.hæc Gmul mixta loco clauelli fuperpones SC alligabis,dic tertia folues.ftatim decider,uel G adhuc remaferit,iterate inpones,6C triduo illic medicamencum effe paricris. Cum poreus iugulabitur,is qui uerrti cas habebit, fanguinem cius fubiedta ea corporis parte fufcipiat,dû adhuc calidus exilic,Ói mox ubi Gccatus fuerit, ftarim abluat. citum remedium exz fjcrietur.Mulicr fanè remedium de ferofæ fanguine faciat. nbsp;nbsp;nbsp;Stercus co?

umbinum uel folum ucl cum ouo tritum, dolentibus articulis inlitum pro/ deft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Felle urGno perfridti articuli dolore releuabuntur. nbsp;nbsp;Vt frigora

amp; pruinas facile fubftincant,nec adurantur articuli, terrx malo cótufo cum axungia uetùre perungantur. Pampini uitium triti admixta hordeacia farina articulorum morbis medentur. Aquifolium cum cure amp;nbsp;fale Si oleo fubadum impoGtumep medetur articulis. nbsp;nbsp;nbsp;Ineuftbs articulos ara/

nearum telæ cum oleo impoGtæ faluberrime fartant. nbsp;nbsp;nbsp;Fraduris articuz

lorum cinis ex femoribus pecudum fadus,Si cum cera mixtus,mire mede/ tur. Inuidam potionem ad ifchiadicos Si arthriticos facientem,in ricu/ lo fuperiore de ifchiadicis pleniftïme fcripGmus, fed quoniam tam diuinus cius effedus efkiterandam putauï,ne quis arthriticis remedia requirens hu ius ignoratione fallatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fimus ergo ibicis in Glua uel in monte eolligi/

tur.G Geri poteft luna x vii,Gn res urgebic quoeûq; die eolligitur. fane fepri madccima luna medicamentum Geri oportet, quod ßc facies. Fimum cius quantum pugno pleno tolli poterie, dummodo pilulæ inpari numero ßne, conteres ualidiftime ad fummam leuicaté, turn piperis grana xxv. addcS amp;nbsp;mellis heminam Öi diu teres. dehinc uini ueteris adqcies s. uii.Si condiri more milcebis porionê. fanè qui accepturus eft ex die iouis diebus lèptem conrinuis accipiat.eriam G omnibus oftium compaginibus adfedus Si con tradus iacebit,incra diesfeptem ita fanabitur,ut nunquam paribus dolork bus implicetur. Condylomaris articulorum amp;nbsp;neruorum fertula cam/ pana ex paflo amp;nbsp;cretico décoda,cum^ oui duro uitello amp;nbsp;cü uuç palTç nu/ dels triris mixta,medetur, ita ut malagmatis modo impoGta fuperligetur.

Acopwm

-ocr page 245-

L I B ß R V N V s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IJf

Acopum ualde utile K certuin remcdijs articulorum atqj neruorum fie. Acopum wcdullæ ccruinç,adipis uctcris,butyrijfcui ecruini^refinç friélç,picis cedriç, picis ïagunculansjccrxjfitiguloru—ternas in ærco uafo remittes lento igni diucp agicabis ut coquantur.Tum percolato medicaminc ut res pofeit utez ris. Spumæ argent! uneias ir. tundesôC butyri amp;nbsp;adipis ueteris ÔC rofit campanç uneias ternas remittes Ä permifcebis,ôi poftea in mortario fimul conteres 54 fie uteris ad articulorum Ôi neruorum confirmationem.

Argemoniam ex uino auftero coques Si teres, adrorans interdum eo dem uino herbara. turn fomenti modo calidam condylomatibus articuloz rum uel quibulcunque alqs fuperpones, amp;nbsp;ne décidât alligabis. nbsp;nbsp;Serpylz

ium æque cum uino auftero codum pari diligentia articulis impones, poz tendus remedium experieris. Si condyloma intolerabilcm dolorem facict,medullam panis ex uino auftero fubigito K imponito, cum fumma efficacia proderit. Argemonia trica cum adipe permixta fummam medelam condylomatibus exhibée articulorum. Spumam argenz tiSiceruftam fimul ex uino conteres æquisportionibusamp; impones conz dylomatisifi üulnusfeceritjfulphurisuiuiunciamadiicies. Si quanz do non exulceratas eminencias tollere fine ferro uoluerimus, ut uerrucas, neuos, clauos, aliâfue eius generis moleftias,hoc medicamento utemur: N«»»/foflétó calcis uiuas denarios vr.feculx coctæ denarios ni.nitri ufti denarios m.hæc teri oportet Ôi lixiuo colligi de cinere caprifici faëlo, uel de farmenris, doz nec leue fit, ôi paftî fiat temperamentum. deinde adqei débet rubricæ aliz quid aut atramenti quo poftit eolorari, qux fimul mixta in patella fi'dili co qui oportet ad mdlis fpiflitudinem, atque ita pyxide cornea reponi, mcliz usfanè eft recens hoc medicamentum, cuius ufus talis eft. id ipfumquod deftinatum erit fine ferro tolli, id ipfo fpicillo de hoc medicaminc obliz netur , K cum fatis niger locus cui imponitur , Si quafi peruftus uifus fucrit , turn oportebit non poni medicamentum, immo etiam abftergez ri, ôipanem ex aqua Si rofa confedtumSC tritum imponi. hoc Si ftruz struma mas fanat autequam fuppurentur. oportet autem cum hoc medicamenz turn cruftam fecerit in ftrumis, nullum aliud adhiberi. Cum uero aliz qua pars talium locorum fuppuraueric, Ói cimidus fuerit qui id patitur lêlt;ftionis , turn uifco quam plurimo medicamen colligi Si conglobarf, atque ita adponi oportebit in aluta in tantum fpatium circumfeóla quan^ turn modus ulceris fuerit.ea fanè parte ponetur qua aptum erit ulcus aperi ri.hoc ego medicamento fæpe diutinos dolores etiam peólorisSC lateris 82 lumborum fuftulijcum ad nullum aliud malagma dolor cederet.cxulceraz ta enim parte cuiufeç dolentis loei, cum humoribus poftea uitium omne fublatum eft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Varices curat adeps gallinaceus cum cxpa

,trita inpofitus ucl perdudtus adfiduc, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Articulis luxatis fcuum

-ocr page 246-

ljlt;y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MARCELL! DE MEDïCAMENTlS

pecudis cninfcuiiq; cum cincre de capiHo muliebri fadto medetur. Fm^ menti grana ix tn tegula candcnti combures Si in cmeréiedigcs, amp;nbsp;cymini quod duobusdigitispoHice SC medicinali tenere potueriSjGmiliter urêduni in candcnti tegula pones,Si de terra quod tribus digitis tenerc potueris, ad des.nec nô amp;nbsp;laferis modicum quod inter duos digitos teneas adijcics, idcp paritcrconteresôlt;uinoconglatinabisôiadclauumadpones.idetiâfurun/ Fwrunc«!/ eulis utile cft» De fimopulligallinacei quod rubrum fuen'tcolligcsamp; ad/ pones clauellis,atlt;^ inde eos fçpius line's,ucheméter medebitur. Ad uari - . ces fugandas remedium fîc.hcderæ radiccm toiles cum fucrit luna in aquaz , rio,amp;circundaeas,cito mcdeberc.hcdcræ baccas tres quæper parietem rez pit,pedi in quo funt uarices alligato,uei radicem eius circundato. Rapa exaquafalfa decoques SC fupcrponespernionibus iam erumpentibus,mez Sfm^ extr^ dellam utilem experieris, Spinam ex pcde uel quacuqj corporis parte, ^”‘** fi altiusadacla fuerit, fine dolore cxtrahes,cu arundinis radiceadpofucris, in mortario lapideo contufam SC adicéto mclle fubadla, donee ad craflituz dinem ceroti redigatur,ÓC lintco fpiflo inlita adponatur, in quo frequenter fpina ipfa eiedta inuenitur. Marrubium contritu admixto fale modico impofitum, æque proficere confiât ad extrahenda ca quæ corpori inhxfez rint, Herbam urtieam ßue uiridem Gue Occam contrita adieéto quoliz bet coagulo adponcs cuilibet inhxfcrit,confcflim miraberis ederitaté mez deHæ. Scercus aprugnum ex uino fubadlum SC cmplaftri more inpoO tum,quicquid inhæferit corpori celeriter extrahit amp;nbsp;fanat. Butyro amp;nbsp;mez ,dulla ceruina SC felle taurino cu oleo cyprino aut laurino perftiefa genua fa nantur. Talorum tumonbus K doloribus, mufculus marinus tritus ex Kdlundrid Q^’^Q ueterc,impofitus medetur. Malandna:, SC frigorc aduftis pedïbus prodeft cuiuslibet pecudis fcuum cum alumine tritum uel excolt;n:um,ÓC ccz roti modo impofitum. Attritu calciamentorum fadtos clauosgt;cmendat ucteris folcæ exuftæ cinis cum oIco inpofitus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vlceribus omnibus

pedum in qualibct parte,adeps urfina addito alumine medetur. nbsp;nbsp;Ei qui

patitur uarices,feui hircini fclibram,amp; adipis de capone libra,fimul permifz ce,ÓC in linteo die iouis ceroti more adponc, potenter fubuenies. Stercus aprunum tunfum cribratumltp amp;nbsp;cum melle détérioré codlfi SC fubadlum, articulis inpofitum medetur. Ranas contritasaut ucntres earum fcifios pro malagmacc articulis inponito, efficaciter quofcunqj dolores corum fez dabis. Vitulinum fimum recente articulis laborantibus inlincs, ftatim fubuenies. nbsp;nbsp;nbsp;Ad uerrucas SC clauellos pedum remedium efficax fic. rapo

, rum fernen quantum tribus digitis adprehendi poteft adiedto lafere contri turn SC inpofitum atc^ inligatu clauellum etiam morticinum cxcuticSC per/ fanat. Sardas uel falfamentum fine ofTe exuftum SC confridtum adponc uaricibus,ftatim prodeft. Verrucas minores cógeftas,quas græci myr mecidas uocantjUt abftergcas hoc facitomodlc cu uideris ftella quafi prçdz pitem

-ocr page 247-

Liber vNVs

pitern fe ad aham partcm transferentem, eodem memento locum in quo uerrucæ erunt quacunc^ re uolueris deterge,pronnus omnes cxcidct.quod fi manu tua nuda id feceriSjContinuo ad earn tranfibunt Ad uarices qui fuffunduntur ÔC claudi non poffunt, lanuginem de papyro adpone,conti/ nuo daudentutjid cd illam lanuginem quæ uiridi papyro in fummitate eft quad paniculæ eminentis. Lapillum quélibet inuolutum hederæ folio ad uerrucam admoueto,ica ut earn tangat lapilluSjatcç ita celebri loco abijz cito,ut ab aliquo inuêtus colligatur, miro modo ad illum qui collegerit uer rucæ transfcruntur,K idco quot fucrint uerrucæ,tot lapillis tangi debnet.

Vrticam nouellam cum aceto acri tere,autexuftam lomenti more ad/ pone uaricibus. nbsp;nbsp;nbsp;Ad pollicem contufum nucê iuglandem cute intcriore ^‘^^^^ ««w/ mundabis amp;nbsp;cribrabiSjamp; cum modico mellis adponeSjContinuo fanabis. '“^

Clauellis amp;nbsp;callis qui in pedibus molefti funt, fan guis lacertæ uiridis eu flocco impofitus mire medetur. nbsp;nbsp;nbsp;Lumbrici terreni triti cum oleo impofi ti,profunt clauellis penitus cruendis. nbsp;nbsp;nbsp;Faba in aceto 6C lafer miffa amp;nbsp;tu/ mefad:a,fi clauellis alligetur,mire proderit. Salicis ramoru primoruni uel fummorum cortices cxuruntur,earum cinis cum aqua impofitus clauel/ lis confeftim medetur. Beta cum mclle K cum ficu arida contufa ateg impofita, medetur articulis. Ad fpinam quæ corpori etiam fi in profun do hæferit,auellendam,remedium efficax fic.florem cineris id eft fummita Cincrisßos tem fauillç colliges nitidiftime,amp; cum axungia contufa mifeebiSjatq? ad lo/ cum in quo Ipina hçferit leuiter alligabis.ftatim aut fpinam ipfam extrahit, aut ita ad fummitatem cutis educet ut facile poftit auelli.

NERVORVM VITUS AC DOLORIBVS OMNI/ bus,Si arthritidi,ac paralyfi, SC doloribus medullarum, remedia phyfica amp;nbsp;rationabilia diuerfa de experimentis, capvt xxxv.

® ERvis Si arthritidi adeps uulturina cum felle eiufdem Kcu ax/ ^*^0^^ uetere ac melle malagmatis more adpofita medetur.

Ncruorum nodis capitis uiperini exufti cinis cum oleo cypri no adpofitus, plurimum prodeft. Tremulis Si quibus ner/

ui infirmi funt, utile eft holera cum aqua tantummodo decoóla cum pane manducare,K oleo caftorino in balnco adfidue perungi. Ranam rube tam Si adipis urfinæ — iiucu olei uctcris fextarqs tribus in olla rudi ad me/ ’ dias dccoquito,deinde colato.hæc unclio frequenter adhibita, non folum neruos confirmât, fed SC paraly fin rcpellit SC reprimit. Malagma etiam ad podagram Si arthritim SC ad omnem dolorem SC tenfionem ner/ uorum fic.ammoniacæ guttæ p.i.ceræ p.i. axungiæ ueterisp. s. olei ucteris P.rr.oleicedrinip.i. rofacei aut irini olei p.i.croci —i.aflq lapidis — i.myrrç i.aphronitri femuncia.in patella noua liquéfiât axugia,ÔC cera eu oleo uc tere

-ocr page 248-

1J8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MARCELL! DE MED! CA MENTIS

tere foluatur, poftca oleum myrti'num Si rofaceum amp;nbsp;cedn’num amp;nbsp;ammo/ niacum tritum admifcetur, amp;nbsp;tune fubducitur flamma ne effcrucfcat mediz camentumjfecundum quæ adrjdtur crocum tritum ex aceto,deinde myrra trita alpcrgiturjultimu nitru ó^aflius lapis additur,amp; fie compofitu medica/ ^‘^opA mentum reponitur in pyxide. nbsp;nbsp;nbsp;Acopum ad perfridlionem laflitudincm

lt;K dolorem tenfionemt^ ncruorum quod hyeme adhibitu non patitur per frigefcere quamlibet partem membrórum,hoc Augufta Liuia utebatur, ac cipithxc.Samfucifloris sj.rorismarinifoliörum s.i»fanogr^ci p.r.uini falerm' congium,olei uenafrani p.v.prçter. oleum omnia triduo in uino ma cerari oportebit, quarto die oleum admilceri amp;nbsp;coquî in pruna non aeri me dicamentum,donee uinura confumatur. poftea percolari per linteu duplex olcoœ adhuc calentijccrç ponticæ p .s.adijei eouenit.reponitur medieamen turn ndiili uel ftagneo uafo.ufui eft lenta manu perduólum omnibus mem bris. Acopuni ad neruorum caufas quod per uindemia componitur, antequa muftum defcruefcat fic.mufti recentis congios v. amp;nbsp;olei uenafrani paan hismacerantur fpecies quæ infrafcripta: funt contufæ K percribrata: grandioribus foraminibuscribrijid eft iris illyrieç-X- XL.cyperi -X- XL.fœni græci -y- XL. pip cris nigri -X- xL.xylobalfami -X- xt.calami odoratt quo un guentarq utuntur -X-LXxx.fchœni -X- Lxxx.faliuncæ -X- l xxx.fertulæ campanæ -X- xnn. cafliæ nigræ-X- xxiiiL cardamomi -XxXL ftyfacisX-xxvin.cofti -X- xxnn. my rræ minnex ^ xxi. caffix daphnitidis Xini. foicx nardi X- XL.hæc cum mufto SC oleo macerantur in uafo ftagnco aut filt;ftilipofica per dies xxx.oportet auté uasbene claufum Si alligatum bis in die folui SC permifeeri omnia. deinde rurfus operiri SC fignari, ne uires cz uanefcant. poft xxx dies eolantur macerata. de quibus quafi olcupurum excipient quod reponitur fidlili uafo. facit ad omne uitium SC dolorem cor f)oris,ÔC neruorum uniuerfas molcftias. nbsp;nbsp;nbsp;Acopum ad perfri(ftioncm,ÓC

aftïtudinem,ÓC neruorum doloré,quod odorisgrauioris eft. nam illud fuz perius boni odoris eft. accipit hxc.ammoniaci gutex X-xv.galbani X- nn. refinæterebinthinxX-VLccrxX-xxv.mellisp.n.olei ueteris s.i.cefypi—■ i. medulla: ceruinx— i.opopanacis X- vi. quidam hoe non adqciunt. cera, oleum,SC terebinthina liquefieri oportet.deinde extera adrjei, nouiffimum ammoniacum addi tritum curiofe.hoc qui pcrundus fuerit,etiam à ferpête tutus erit. Acopu quo ferè femper Liuia Augufta SC Antonia ufx funt.

• facit ad perfridliones SC arthritim,6C neruorum omnium dolores,cuius per undhio non patitur perfrigefcere artus,SC refrigeratos calcfacit, componitur hyeme hoc modo.adipis de porca ftcrili P.in.uel etia anferinç adipis idem ponderis,quaaqua frigida bene lauari, atqj in nouum uafculu coqci oporz tet,cui adrjei debent,uini ueteris odorati S .1 n. SC fpccies infra Icriptx nó niz miscontufx ponderis huius:xylocinnami — i.cardamomi—r. cyperi—r. fchceni—ni.rofxaridx folioru—i.fcrtulx capanx corollas x.hxc omnia inferue

-ocr page 249-

L r B E R V N V S 239 iinferuefiunt Riper carbones, deinde refrigerata eodem caccabo reponutur^ pofterotp die iterum infcruefiunt rcconduntur^ eodem modo. tertio die rurfus calefiunt,ÓC colantur per linten, nel ex iunco fadto de induftria colo. uinum rurfus atc^ adipis quod fupereft in aliud nouum uas conqcitur. de/ inde ubi congelauerit fe adeps oportebit fundu caccabi perforari SC uinum omne cmitti,atq; in priorem caccabum adipem eandem conijci Si uini ciuG dem recentis eandem menfuram adqci, fpecicfq^ non nimiscontufas neqj percribratas has infundi,nardi fyriaci — i.faliuncæ—r.amomi — i.caffiæ — i.myrræ — n. cinnami — ii.rofæ aridæ foliorum — n.dcinde mane femel Si in noóle femel mixtum hoc inferuefieri debet, idem Sipoftero die fieri oz portebit. tertia dic cum feruefadla fuerint omnia percolanda erunt Si tranfz ferenda in caccabum priorem pertufum.fed ante diligetcr Si fpiffe foramen eins obturandum erit, atque ubi congelauerit fe adeps, extrahendum obz turaculum erit Si fpilfamcntum remouendum,ut uinum omne effluere pof fit.quod cum defluxerit,adeps ucl medicamentum quod refedcrit uafo fta gnco uno uel pluribus diligéter opertis Si adplumbatis reponetur, harum compofitionum fi qua fides eft,Si ipfe ego utilia remédia fempcr expertus fum,ói alios idem fenfifte confirmo.nam Si illud adijcio, nequaquam huic acopo comparari pofte alia medicamina, quæ in (îmilibus caufis pleriquc amicorum mcorum,quibus æque ac mihi credo,egregia fe expertos cum iti re iurando adfirmauerunt. Illud autem meminifte oportet medicaminum peritos uel ftudiofos, nonnunquam eadem medicamina in qfdem uitfjs corporis, ucl fimilibus infirmitatibus interdum melius deteriufue refponz dere,propter corporum inæqualitatem,aut differentiam ætatum, aut opor tunitatem temporum uel locoru, fed adfirmo profperos euentus,fi quado opus fuerit adhiberi,has copofitiones femper habituras» Chalafticum olympianum cerotariu infigne,ad neruoru dolores Si tumores3quod idem ad rhagadia Si ad puftulas utile eft,conficitur (ïc.turis — ir. maftiches —11. fpumæ argenti — ri.ceruflk — ii.molybdenæ —11. olei rofei p .1. ceræ alba: — nn.adipis anferinæ — ii.medullæ ceruinæ — ii.fuccum laétucarum quan turn fufficiat.ita ut ex fupraferiptis qux teri necefte eft,cum fucco ipfo bene terantur,ôi poftea fupermittantur unguenta, id eft oleum cera Si adeps an feris amp;nbsp;medulla ceruina. Si fie eófeelum medicamen in pyxide ftagnea aut in uafculo plumbeo reponatur.fîmiliter in contraólione neruorum caro pa/ lumbina fumpta in cibo prodeft. Ad morbum articularem fic. pipcris grana ix.iuniperi grana ix.fceniculi fcmunciam, melliscyathum i. ex uini potione hçc eu omnia bene triueris Si permifcuerisun folio balnei calido bi benda dabis. Confeótio medicaminis qd facit ad omnes dolores 86 ad 0/ moes tumores neruoru Si membroru omniu uelcólifioncs fine feruore,fiue frigore fuerint excitatx .præcipue autem facit ad faucium tumorem Si doz lorem qui grgce dicitur parifthmia,c6ficitur fiefeui taurini fed uerip.unum

-ocr page 250-

14.0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MARCELL! DE MED! CA MENTIS

feui ucruectni recentis—ni.feui hirdni rccentis-—vi.pdrdnæ axungi^reccß tisp.ixerxnitidæ p.i.refînæniddæp. i.fcuum uel adipcm uniufcuiufq; ge/ nens purgatam K tunfam ad fupra fcriptum pondus adpendes A fic in cac cabum mittcs,tum adfjeies ceram SC refinam, quæ cum fuennt fimul lento igne Iiquefaóla,colabi's ea amp;nbsp;in uas quod uoluens defudes, atq; uteris cum opus fuerit. Ad dolorem medullarum remediu ficolei cyprini p Jï.mc dullx ceruinæ —vi.butyri uaccini —in.feui taurini —iii.adipis anfenni — m ceræponticæ — vi.bdeîlæ—in.œfypi — ni. de his omnibus (peciebus tufis excoélis purgaris unum corpus faciès,ôJ pro ceroto uteris. nbsp;nbsp;nbsp;Ad paraly/

fin Si neruorum dolores herbam urceolat e madidam in pultarium nouum mittes,SC ad prunas donee fe remittat excoques.tunc in mortariû conques, amp;nbsp;adiedlo lomento Ôi aceto quantum fatis fit, diurinîme conteres, Se pro malagmate locis dolentibus adpones. Hcrba britannice uiridis eu radi/ cibus fuis contufa SC exprefia atlt;^ êx uini cyathis duob, uel tnb, potui fumz ptâ,neruorum quibuslibetdoloribus potéter medetur, quantu experimen ta docuerunt. Herba uettonica trita amp;nbsp;inpofitagt;neruos etiam præcifos co iungit amp;nbsp;glutinat. Myrti folia uiridia admixto modico fale ÔC aceto cotu fa,neruoru poplitumcp doloribus profunt, fi his adfidue perfricctur. De tribus cumulisjterrç qüos talpæ faciunt ter finifira manu quod adprehêdc/ ris toiles,hoc eft nouem pugnos plenos,SC aceto addito tempcrabis,amp; fubi ges atep co malagmate cû opus fuerit efficaciter uteris. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Medulla de fpiz

na hyenæ admixto felle eius ÔC oleo uetere ad temperiê K Icnitudincm aco pi decoéta,neruorum uitia omnia dolorefep audlorcDemocritopcrfanat.

Stercus caprinû cum aceto codum ôi fubadlum atq? ad crafutudinem WMltipftift mellis impofitum,articulorum contradioncs relaxat ôc tremulis prodeft.

In locis humidis Si fôrdidis fub lapidibus inueniuntur beftiolç multipedcs quæ contadæ contrahuntur Si rotundantur, ex his xxr contrite cum opti mo melIcjSd ex aqua potui per fiftulam datæ paralyticis medentur.ideo au tem per fiftula potandæ funt ne dentibus noceant,quos fi contigerint nigri Ver«« terre ßeant. Vermes terrenos aut exuftos aut ficcatos,conterc cum axungia , ”' oetere,6C adqce hcrba fenecioné,^ cacumina buxi tenera,Si tus mafculum, cotrita«^ hæc fimul permifce,SJ emplaftri more adpone neruis præcifis ucI uexatis,confeftim cos reparabis,quod remedium bubus etiam SC iumentis fimiliter prodeft. Remedium ad arthritin Si omnium membrorum 52 neruorum dolores fic.ibilcip.ii.herba: fabinæ p. is, notiæ p. iii. hæc omnia mittes in uini ftyptici s.is.poftca adqcics cymini—vi. axugiæ ueteris p.m. olci mollis S.iii.tum fimul omnia im olla rudi excoques,tâ diu ut herbçiHg ita molles fiant,ut digito folui poffint. quas exprimes per linteu diligenter ut fuccus earn cum reliquis fpeciebus fuprafcriptis fimiliter expreftis omnis coletur SC emanet.poftca adrjcies ibi fpccies infra fcriptas tunfas SC diligen/ , ter cribratas, id eft adarces—m.euforbq -, ni.caftorei—m. piperis — iir.

maft ie hes

-ocr page 251-

LIBERVNVS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*41

maftichcs — in.feui taurini p.i.fcui caprini p.i.refinæ fndtæ—vu. balfami — iiihopobalfami — nuuini s. viii. œfypi ollaris—nr .medullxceruinæ uncias treSjrefinæ terebinthinæ p .i.permixta hçc omnia tam diu decoques, donee ita omne uinum excoquatutjUt uix fextarius remaneat. poftea adq/ des ceræ rufe — vr. K dum feruet coagitabis Ôi fublatum de foco medica/ men diutiflîme dum rcfngeietur agîtabis, Si cum unum corpus eius feceris in doliolum uitreum, auc pyxidem ftagneam recondes, Si cum opus fuenc parum medicaminis loco,qui curandus erit impones, fed diu perfricabis ac poftea linteo inuolues ne indumenta inquinentur3quod remediu poft balz neum neruis relaxatis conuenientius fiet.fed cui medendum erit liquamine Si porcina abftincre dcbebit. Decamyri calefaólorfj confcd:io,ad ner/ Dfe^w^ro» uos confirmandos 8i recreandos, poft iniuriam frigoris aut aliquam uexa donem fic. coforbq —i.pyrethri —i.myrræ—r. amomi — i. folq —i.pipe ris — i .ftyrachis 3 vin. ceræ 3 viir. nardi fcrupulos olt;fto, opobaliami 3 vni.de his omnibus tunfiscribrads remiflisq? facies unam confeddonem quam in pyxidem ligneam aut corneam recondes. Si cum opus fuerit ute/ ris. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Item ad eadem acopum de fpeciebus nouem facies fic.maftiches

9 vi. ftyracis 3 vi.nardi Si dieftamni tantundé,olei uiddis 3 xx.olei phyl/ lini 3 XX. olei myrtini 3 x.ceræ — ix.opobalfami 3 vi.h.vc fimiliter ut fuz pra fcripta conficies Si recondes, SC fimiliter lenta Si calida manu perfricans ad placandos ac rcparandos neruos uteris. nbsp;nbsp;nbsp;Stirpes brafticæ cum radiz

cibus fuis comburito,earumtp cinerem aceto confpargito Si adieefta uetere axungia fubigito,id malagma impofitum neruos ualentiftïme folidat.

Quercini ligni combufti cinerem qui uino Si oleo diluerit, dolorescp neruorum ea uniftione pcrfricuerit,fumma celeritate fanabitur. Stercus caprinum mellc mixtum impofitumc^ fuppuratos neruos expurgabitSi ad fanitatem ufq; perducit. Si in cubitis aut articulis aut quacumq; corz pods parte neruorum cotraeftio dolores exhibebit,lumbricos tres terrenos cum melle tritos malagmatis modo impone, omnem dolorem mollito riz gore fcdabis. Pannum muliebrem id eft,méftrualem oleo madefacftum excoque.deinde exprime, Si ceram illi oleo fufficientem addes ut cerotum facias quo arthriticum uel paralyticum utiliter perunges. Confedlio az copi ad reficiendos confirmandof^ neruos fic. thapfia: — 1. adarces—is» canchryos unciamis. euforbij — is . uuæ fyluaticæ fucci — nir.pyrethd— quatùorjtefinæ terebinthinæ — vr.ceræ rufæ—viir. olei cyprini — un. piz pen's uncias quatuor,finapis uncias 1 i.hæc omnia feparatim tunfa Si cribra ta in unum mifcebis, Si lento igne diutiftimc decoques,ói femper agitabis, deinde refdgeratam pyxidem ligneam aut corneam recondes. Comz pofitio cmplaftri quod appellatur fmilion. facit ad omnes neruorum conz tradtiones relaxandas,ói ad quaslibct contufiones placandas,dolores^ fez dandos, conficitur fic.refinæ fridtx — vi, butyri exfalati uncias vi. ceræ unz x cias

-ocr page 252-

î î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MARCELL! DE MEDICAMENTIS

cias fcx,mrn' m puluerem fubtiliHimum redadti uncias féx,quæ fupra notai* ta font lento igni in caccabo fidtili foluuntur,quæ cum fucrint foluta fuperz ponto carbonibus caccabo, paularim nitrum quod tn puluerem redadlutii fuerit fupermittitur amp;nbsp;agitabitur. obferuandum fane ne feruorem grâdcm ducat aut bulliat,ac totû fupcrfundatur amp;nbsp;perçât, quod ß ualidius hoc mez dicamentû faccre uolucris Cupradidtis fpeciebus admifcebis,re(înæ terebinz thinæ uncias quatuor, galbani uncias in. foluendum galbanum manibus calidis, ficut folet cera molliri,ôd in fupra didtis fpeciebus mittendum cum fuerint folutæ atep permixtæ. turn demum omnia diu agitahis, ut medicaz mentum ficut cerotum fubdliflîmum fiat, quo poftea uelut emplaftro ad ^iiipilfelau fupra dictas caufas potenter uteris. Compofitio dia piflelæu ad nerz uos rigentes SC offenfos placandos,S^ ad uifcera mollicnda,conficitur fic.pi cis liquida: pondo n.ccræ pondo i.pulueris fœnigræci uncias tres. pulueris cy mini uncias tres,baccæ lauri pulueris uncias tres,falis ficci triti uncias tres, pix liquida remittetur amp;nbsp;colabitur, addita deinde cera lento igne foluctur. fid omnia quæ pulueris funt mixta mittentur Si coagitabuntur amp;nbsp;coquêtur, quo medicamine refrigerato uticonuenietpro malagmatc uel emplaftro, ad ea quæ fuprafcripta funt.

ADPODAGRAM CALÏDAMET FRIGIDAMET chiragram,remedia phyfica amp;nbsp;rationabilia diz uerfa de experimentis.

CAPVT xxxvr.

0 D A G R A M lenitœfypum cum ladle mullens amp;nbsp;cum ceruf fa adpofitum.fimus quoc^ bubulus recens calidus, SC pulmoz i^ nes pecudis calidi recentes,amp; fel arietis cum feuo fuo, à fimus gallinatum recens adpofitus plurimum iuuat,nec nó SC codex aphricanæcum fua carne, combuftæ cinif^carum exuino inlitusmedcz tur. Cerotum aduerfum pedum dolores hoc modo facies.olei pondo ii.medullæ ceruinæ uncias fcx, refinæ frixæ uncias fex,butyri uncia unam, hæcpariter in caccabo foluunturamp;colantur. poftea adpeies lini feminis heminam, fœnigræci heminam, quæ ita panter concoques ut fpiifum fit. deinde colabis amp;nbsp;de ipfo colato ita défum temperabis, donee cmplaftrum Pare^orieufn facias. Remedium paregoricum, ad podagram fic. cupreflï bacz cas uirides quot uolueris decoque ex aqua marina donee molles fiant, deinde contundc in pila, amp;nbsp;fubinde aquam ad(parge,amp; manibus fubige ut tanquam malagmafit,inde inter initiadoloris impone,ftatimmitigabiz tur dolor.

Malagma efficaciffimu ad podagra fic.camis agning p.vi.caprinç.p.vt bubulæ

-ocr page 253-

LIBER V N V S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i î

bubulæmafculinxpondo fex,pidsliquidæp. v.ueletiamvr.nîtn'p.vjir. baccarum iuniperi pondo fex,ceræ p.decern,hæc omniaconcerpe,contun/ de,coque: Si cum liquidum fucrit medicamcn,adqce cæpam ÔC fubinde per mifee, Si. deinde galbanum mitte quantum æftimaucris fufficere pofle Ôi fubindeagita.quæcumbeneliqucfadla Ôicommixta fuerint adqeies fub phur amp;nbsp;nicrum amp;nbsp;baccas lauricontufas, deinde cum bene permixtumSi concorporatum uideris medicamen,ab igné remouebis, Ôi mittes in pilam ligneam, atque illic tam diu battues, donee fit fubadliffimum, ôc cum ex co malagma facereuolueris,oleo manus perungeSjâC ita induétumlinz teo denfo uel phœnicio pedibus adpones.

Malagma fiuc acopum adpodagram efficaciflîmum quod menfe Acopum poz Augufto fieri debet,refinæ fridlæ pondo tria,ccrx p.vj.olei ueteris p.oôto dagriett»» galbani uncias quatuor, opq uncias quatuor, opopanacis uncias quatuor, æruginis uncias fcx,guttæ ammoniaeæ uncias quatuor, adipis leoninæ un/ cias quatuor,adipis Icopardinæ uncias quatuor,adipis taxoninx uncias im adipis anferinx uncias tres,feui taurini p.i.radicis maluæ erraticç uncias nir. radicis cicutx uncias quatuor, radicis ibifci uncias quatuor, radicis eucume/ ris agreftis quem ficyota agrion dicunt, uncias quatuor,radicis cucurbitædo mefticç uncias quatuor.infundes radices omnes fupra feriptas in aquâ luna duodecima, excoques lunz. quindecima, ita ut ad tertias excoquas, ôC de cxcotflis fucci expreffi pondo duo uel duos fextarios faciès. opopanaeem K opium infundcs in uinum,guttam uero amoniacam Si galbanum tudes, K deinde fimul omnia permixta lento igné decoquesac faciès quaficero/ turn, amp;nbsp;uteris hoc modo ut inlinaslinteum delicatiflîmum quod fine ruga ampleélatur pedem.deinde falciola leuiter inuolues,ad hoc tâtum ne cum pedes in ledto moucrislintcolum rcplicctur,amp; medicamen inlitum décidât, nam fi arétius ftrinxeris nerui offendentur. hoc ergo medicamen ôi in ac/ centu plaçât dolores,Ôi in declinationc confirmât fanitatem,

Herbæ uerbafei quxminoribus folqseft fummitatcsteneræacfolia trita inpofita intra paucas horas adeo fedabunt podagrç moleftiam,ut qui ufus fucrit etiam ambulare poffît.

Incipientem podagram difeutiet betarum exuftarum cinis Icuiflîmus admixto fanguine bubulo fubadlus Si impofitus.

Vettonica cum aqua ad tertias décocha ac potui data,ipfâque cum de/ coxerit trita atque adpofita podagræ plurimum medetur,

Herba fenecio quæ in tegulis nafeitur, cum fale trita uice malagmatis impofita, podagricis prodeft. Malagma potentiffimum ad poda/ gram,ad fraôî:uras,ad tumorcs, ad codilomata,etiam ad renium dolorem, fi illic imponatur, quod fieri oportet fpcciebus infrafcriptis fie. afphalti p, unum,cerx pondo unumjrefinæcolofoniæp.unum, picisbrutiæ p.unum, chaleitidis p .i.fpumæ argenti fcfcunciam, ceruflx fefcunciam, aluminis ro/ x 2 tundi

-ocr page 254-

2 4- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MARCELL! DE MEDICAMENTIS

tundi fEfcundamjalumim's fcifli (èfcundamjmifyos fEfcundam,gallæ fèfcuH damjopq feminis fe(cundam,opopanads fcfcunciam,aloes fefcuncia, myr/ rx fcfcundam, tuns mafculini fefcundam, herbx mandragora: — i s. accd quod fuffîdat.quæ tundcnda fuerint tundes amp;nbsp;cernes,qux liqucfacicda ad ignem refolues,^ colata in unum permifccbis,amp; leui uapore ignis tenuitcr decoques,amp; aceto paulatim c6fpcrges»dcindc facies trochifcos qui habeant finguli—binas,quos cum ufus exegerit leui igne refolues SC fic pcdibus ma lagmatis more impones» Remediu præfentaneû ad podagra SC ncruoru SC laceris SC renium 6C lumborum dolores,SC ad ftrumas,óC ad parotidas, SC paniculas fic.pumicem marinum,baccas lauri,xruginem,xquo podcre con tundes SC teres cum pipere SC fale,quantu ædimaris pofic fufficere,adï)cies SCpicis durx,8C oIei,SC mellis aliquantum,SC fimul omnia ufq? ad fpiflïtudi nem decoques, SC colata cum oleo fyriaco fubiges, SCpro malagmate cum Mitlirid4tica opus fucric uteris. Compoßtio mithridatica ad podagram SC neruo/ idpodagnim f^j^ dolores SCcontradhiones fic.cerx unciam unam, mcdullxccruinx drachmam i.adipis urfinx drachmam i.dnnami drachmam i.piperis nigri drachmam i.myrrx drachmam i.rofx aridæ drachmam i.i'ris piftx dracht , mam r.adipis anferinx drachmam i.adipis gal’inacex drachmam r.ammo niaci drachmam i.caflîæ rufx drachmam i.turis mafculi drachmam i.guttg ammoniaci drachmam i.herbx monoeci drachmam i.rutx filuaticx drach mam i.peucedani drachmam i.aphronitri drach. i.croci drachmam i. tuns pollinis drachmam i.ftaphis agrix drach. i. caftorci drach. r. nucis amarx drach.i. cuateri drach.i.refinx terebinthinx drachma r. cefypi drachmam unam.qux tundenda erunt tundes SC cribrabis. qux remittenda erunt len? to igne liquefacies SC colata mifcebis, SC emplaftri more cum opus erit utez ris, Fomentum ad podagram ßc.fabx nigrx fntegrx fextarium moz les SC in farinam rédigés cum corticibus fuis, de lapide farcophago uncia. r. tundes SC cribrabis, SC ex aqua tepida permifcebis atej in pannu indudum impones pcdibus SC alligabis.

Remedium ad podagram quo pro acopo utendum eft fic. feui hircin! felibram,cerx fclibram,picis fclibram,turis mafculi uncias iir. adipis urfing —iii.olei ueteris uncias trcs,olci irini unc.iir.falis ammoniaci —iii.axungix ueteris felibram,medullx ceruing—iii.mcdullx taurinx —iir.adipis anlcriz nx— in.lenticulx fupra aquam natx — in.accti S.n. hxc omnia diligenter lento igne liquefaóta SC colata recondes,SC cum opus fuerit uteris.

Ad podagram SC neruorum dolores SC parotidas SC mammarum duz iitiem,quam SC mulieres SC uiri pati folent,remedium fic. picis hibericx p.r, falis heminam,fcenigrxci farinx heminam,iris — iii. cerx felibram. picem prius coques ut remittatur, deinde fingulas res adfjeies SC coques, aepoftz modum colabis Sc tanquam malagmate cum opus fuerit uteris,

Potio ad podagram SC neruorum dolores quam pridie non ccenanti per

-ocr page 255-

LT BER VNX’“ S

ur

I^cr duos cötinuos mefes iciuno ad nuds aucHan^ magnttudinê ex duobus cyathis aquæ calidx dabis, componitur fic.petrofclini drachmai.centaurci drachm.i i.marrubq drach. i. fcordq drach. i. tundes hæc amp;nbsp;cribrabis ÖC in puluercnj cenuiffimum redadla defpumato melle colligcSjUt fpiffum fit me dicamentum Si recondes» Ad podagram fubitum amp;nbsp;facile remedium fic.aluraenjacetum,lotium humanum uctus, xquis meufuris permifee atqj adde ceræ p.i.opq — i. ladbs canini unc.i.rofx ficeæ undam r. opium Si lac amp;nbsp;rofam teres in mortariojCeram nero Iiquefacics,ói fimul omnia permiieç bisjatep inde pcdcsinlines,0i folia betæ autladucæ defuper aHigabis

Ad podagra: fubitum dolorem rcmediumfic.calccm denuo coques 0i tcreS)adtidef(^ œfypum SC rofam tricam^et de permixtis pedes perungucs» PhIomi undas crcs,rumicis undas tres,ibifd uncias tresgt;cyclaminis un das trcs,myrræ tunfæ unc.r.phlomum molesgt;ôd dices quaradiu moles,fum mum cælum, ima terra, medium medicamentum »deinde fimul omnia co/ da colabis Si ex bis pedes cum opus fucrit perfricabis. nbsp;nbsp;nbsp;Ad podagram remedium de experimento fiefpermatiez drachmas quatuor, liai feminis drach.quatuor,crucæ fern inis drach. quatuor,fchœni drac.n. caftorci drac» n.myrræ drach.ii.nardi fpicæ drachmas ii. gummis aethiopici drachm.n» falis drach.n. piperis longi drach.unam,nucleorum pineorum drach.vin» fàtureiæ drach. nouem. hæc omnia tunfa cribrata Si in pulucrem tenuiffî/ mum redada, tritaep in unum permifeebis, Si ex co drachmam unam ad diem ieiuno in potione ex uini cyatho temperata dabis. nbsp;nbsp;nbsp;Sambuci folia cum primum proccdunt ad libram colliges Si teres,plantaginis quoquc ra/ dicera ad libram colliges amp;nbsp;contundcs,2lt; axungiæ ucteris libram purgabis Si contundcs,ôC poftea fimul omnia fubiges,atcp inde pedes inlines,SC eau/ lis folium fuperponcs, confeftim præfens remedium ad fedandam poda/ gram expericre. Fimum ciconiarum fed de nido ipfo dum ciconiæ pullt; los habent fumcs,5lt; cum axungia uetuftifiima permifeebis amp;nbsp;conteres, at/ que cmplaftri modo pedibus adpones,elficaciter podagram fanabis.

v nbsp;nbsp;Ad podagram Si ad omnes pedum uel manuum ÔC aliorû membroz

turn dolores ex perfridione relcuâdos, bene facit hoc remedium fic. fceno græci s.i.lini feminis s.r.ibilci contufas radices quinep, hçc ante diem infun des in aquç S ix.dcinde poft diem decoques ufq? ad tertias,poftea colabis K fuccum omnem eolliges atq; adfjeies eiolei p.ix. amp;nbsp;fucci laurini id eft,de folqs uel de baccis teneris lauri exprefti S. r. deinde iterato decoques pari/ ter, quoufq; omnis fuccus fupra fcriptus confumatur,6i olei tantummodo fumma refidat, quod iterato colatur,0f addutur in eo oleo quod fuperfuc/ rit laricis—ix. terebinthinx unciæ iirr.balfami — n. ita ut prins hæc in ua/ fodupliciad ignem lentiftimum refóluantur, amp;nbsp;fiepermifeeantur Si diutiftï me coagitentur, atq; in ufus fupra fcriptos neceflarios ad perfricandum re/ feruentur. Ad primos podagræ impetus molliendos.Ahariæ herbæ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;x î partes

-ocr page 256-

24.amp;’

. M A R CELLI DE M EDICA MENTIS

partes lt;Ïuas contundcs, amp;butyri unam partem permifcebiSjSi contcres al/ que ita pro unguento uel emplaftro uteris. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VImi cortex contufus diuz

riffimcóCcum aqua manna ufqueadeo fubadus ut maiagmati fimilisfit, pro emplaftro adpofitus, fedatpodagræ dolores,

Viuo lepori pes amputatus amp;nbsp;alhgatus ad podagram, uel ei'us pedis partibus quæ dolebunt,plurimum prodeft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vituli marini aut quod

melius eft by ænæ pelle fadta cakiamenta fi quis in cotidiano ufu habuerit, cfficaciter podagræ morbo carebit.

Pueri inpubis detonfi fuper pedes dolentiscapilli, atq; illic aliquan/ diu compofiri,compefcunt dolorcm.probatum remedium eft felle caprino non manu fed pinna pedes perunótos confeftim dolore releuari.

Feniculi farina ex hydromelite decodla amp;nbsp;inpofita chiragræ medetur.

Podagra ut fanare difficile eft,fie incipienri inter initia occurrere prom/, ptum eft.nam inter initia eins cum dolores afperrimi funt, fi quis uena ad/ uerfa in brachio pungatur nó modo præfenti dolore releuabituGfcd etiam in pofterumperpetuo liberabitur.

Vtiliterin dolore perunguntur pedesoko in quo diu décoda fint in/-teftina ranarum.ranæ quoq^ rubetæ exuftæcinis,cum fambucicoliculis ter neris tritis, amp;nbsp;feuo hircino uetere permixto amp;nbsp;decodo pariterdp impofito prodeft. Folia cuprefti contrita, cum panis mollis partibus duabus ÖC axungia uetere fubaótajmedentur doloribus podagræ.

Semen geneftætunfum amp;nbsp;cum axungia fubadum doloribus geni/ eulorum potenter adhibetur. Muftclæ uiuæ combuftæ cinis,cum oleo rolaceo à aceto pinna inlitus,pödagricis prodeft.

Hedcra contrita amp;nbsp;cum orisa ac melle décoda atqj in unum pexnn7 xta amp;nbsp;denuo trita podagræ amp;nbsp;chiragræ Si neruorum offenfionibus mede/ tur inpofita. Vrtica trita cum fanguine miluino aut palumborum per mixta ,atcp ex eo pedes inliti efficaciter fanantur. Mirificum podagræ remedium nee impendio fumptuofum ficcupreffi pilulæ duodccim,pafti/. nacæ quam minimç totidem decoquutur cum turis tunfi uneqs tribus, cum olei fextario SC aquæ hemina SC axungiæ ueteris uneqs vi. SC ceræ tantun/, dem, quæ infpiflata amp;nbsp;conglutinata panno inlita pedibus adponuntur.

Todagrdeidi/ Ad podagram cum feruore amp;nbsp;tumore rubicundo quam calidam uo/ ^ cant, hæc faciunt primis diebus adhibita. herba urceolaris per fe,amp; cafeus mollis recens per fe impofitus,poftea herba cui falispufillum admifcere 0/ portebit. Item bene facit apium uiride per fe uel cum polenta adpofiturn. Nec minus utilis cft portulaca atque plantago.fpongia quoque rhodia uel aphneana mollis ex aqua frigida adpofita iuuat. lanam etiam fuccidam ro faóCuino infedam poni conuenit, fubindeautem hæc omnia mutari 0/ porter priufquam calefiant,

Prodeft adomentum fabæmolitæ cum fuis uatgulis fadum,aceto ac melle

-ocr page 257-

LIBER VN VS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;247

ac melledilucum atque ita impofitum: educitenim fanguinem, SC dolorem leuat. Belle fadunt amp;nbsp;raala dtrea quam maxima quinque cocla ex a/ ceti fextarijs tribus, donee madida fiant:quibus tritis adrjeitur aluminis fiffi uncia una, myrræ unda una, atque ita malagmatis more feruenti poda/ græ imponuntur» BenefacitSCaloeacetodilutaóCperpinnulampez dibus indud:a.opium quoq; hóle muliebri dilutum SC fimiliter inlitum iuz uat, Mirifice hoe cataplafma podagræ cuilibet fuperpofitum mede/ tut, tollit enim triduo dolorem, lomenti more compofitum bc. feniculi fez minis cyathi duo,mufd de ftagno cyathi duo,polenta: tenuis cyathi duo, commifcentur hæc inunumcontufa trita atque mollira.deindeconfparz guntur aqua pluuiali,2C ita temperantur ne durum fît medicamentum, nêz ue fit aquatum nimis. quod impofitum protinus leuat, id eft intra triduz um tollit dolorem. conftat autem cum qui hoc mcdicamine ter in menfe inter denos dies ufus fuerit,in noóle non laboraturum podagra: dolore.

Ad frigidam podagram quæ fine tumore eft, confidtur cataplafma fic.deeris nigri moliti fextarius coquitur ex aqua amp;nbsp;diligeter tcritur,cui adq citur axungiæ pauxillum,ôC dum ealet medicamentum pedibus inponitur.

Fœnogrædfeminis SC hordei farinæbinos fextarios cribratosin unummifeebis,SCdecoques ex aqua,atqueaddesolei quod fuffidat,ac fubinde calidum cataplafma pedibus adpones. bene facit SC ibifci radix ex aqua mulfa coëta SC impofita.fambucum quoque cum axungia,6C braf (icascinis cum axungia inpofitusplurimum iuuat. ubi autem impetus ceft fauerit,SC in hoc SC in priore genere podagræ,calida aqua marina diu fo/ uendi funt pedes: uel fi hæc non erit, aqua pura feruenti, fale adicólo fo/ ueantur. poft hoc malagmate uti oportet quod ad parotidas fcriptum eft; tollit enim cito reliquias podagrç per fudores,SC in futurum confirmât nerz uos nee patitur facile uitiari.

Adutramlibet podagramremedium fic.Torpedinem uiuamniz TÖrfieJouiud gram cum admonuerit dolor, fubrjei pedibus oportet in litore non ficco, fed quod adluit mare,ÔC tam diu premi donee fentiatur torpor per totum pedem SC tibiam ufq; ad genua.hoc SC in præfenti tollit dolorem SC in futuz rum remedial. hoe modo Anteros Cæfaris libertus fupra fidem remediaz Antentc^t lus eft. Malagma Narciffianum ad utramq: podagram egregium. cez quot;^ ræ pondo n.refinæ pondo v. olei ueteris pondo vs. olei fyriaci pondo is. aphronitri in paftillis pondo 1. cardamomi puri pondo unum, iris illyricæ pondo unum, piculæ pondo r. agarici pondo 1. fœnogræci pondo 1. een/ taurei pondo r. apollinaris pondo 1. alterci p.r. coques liquanda, quæ funt tundenda in puluerem redaóla mifeebis,atq; ex his paftillos facies SC in caz pfa noua reponcs,quibus diebus uiginti iugiter uteris.

Malagma quod SC ad podagram SC ad omnem colleólioné bene facit accipit hæc.ammoniaci uncias v.galbani unc.n. picis duræ pondo v.refinæ . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;x 4 terebinthin^

-ocr page 258-

14-^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MARCELL! DE MEDïCAMENTlS

tcrcbi'nthi’næ pjLolei uetens P js.axungiæ uetuftæ p.iir. œræ p. v.fulphtv ris uiui pondo v.hæc omnia dccoques in patella fiétili uel caccabo amplio' rc.fulphur tarnen ÔCammoniacum extra teres Si fie inmifeebis cum dcco/ quere cceperis, fed agitabis indanter^nc fubfidant in fundo quæ in puluez Hygidcon/ ’'^™ r-dacta mittuntur. nbsp;nbsp;nbsp;Confedio medicaminis quod appellatur hy/

feaio gia.facit ad chiragricos,ad arthritim,ad ilf) döloretn,ad uêtris mole(lias,ad neruorum contralt;itionem,amp; ad omnes dolores qui funt in corpore/onfief tur xii.kaien,Iul.no intereftquo die,uel luna uelmalina,dummodo fûpra fériptus dies obferuetur,quo medicamen fiat fic.olci p.xxv,fed optimi,ui/ ni optimi pondo xxv.quantum bonum fuerit uinum, tantum mclius erit medicamentum. ferpylli campeftris fafciculos x. tam grandes quam ma/ nusuiri recipere poteft, fed fupra feripta die collegi debet ferpyllum, ut fta tim recens cum fupradicflis liquoribus coquatur,quod oportet tarn diu co/ qui quo ufq? ad olei menfuram liquor omnis ucniat. cum refriguerit cola/ tur diligenter, amp;nbsp;ubi nitidum fucrit,addes refinx pityinx pondo tria, opo/ panacis libram fcmis,galbani libram femis,ceræ rufe libram femis, ftyra/ cislibra,opobalfami— vi.hxc omnia confundesin ifto oleo.flyracem fa/ nè poncs in bainco amp;nbsp;ibi folues atq? in mortario tcres,ói remittes omnia in uas æreum,ibiqypones ad focum fpecies fuprafcriptas,quæ ta diu coquan/ tur quam diu foluantur bene. deinde de refina puluerem facias amp;nbsp;afperges medicamini du adhuc coquitur,quo malagmatis loco cum opus fuerit ute/ ris. nbsp;nbsp;Cerotum ad chiragram SC parotidas amp;nbsp;tumores diuerfos amp;nbsp;fiftulaS

6cfurunculos.accipit hæc ceruffæ p.i.ammoniaci p.i.olei pondo unum, ce/ ruffa terenda in mortario diligentiffime. deinde oleum paulatim fupermit/ tcndum,amp; cum fimul trita fuerint omnia, mittéda in caccabum uel rrullam ut ferucant,amp; dum coquuncur fine intermiflionc agitada. fed cum denfum' ciTe cœperit medicamé ad fpeciem ccroti,tum ammoniacum tritum diligcn - nbsp;ter fupermittendum, coquendat^ fimul omnia horis fex,lento igne ne ad/

urantur,Sd fine ceffatione dum coquuntur agitanda,cum uideris omnia bc nc mixta,defunde in aquara frigidam, amp;nbsp;manibus fubige uel perfrica amp;nbsp;fic repone, amp;nbsp;cum ufus exegcrit alutx inline,êi fic adpone locis neceflarijs, i ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Remedium ad podagra uel maxime ad arthritim fic.aceti optimi quan/

Ardnedru te/ '^^’^ uolueris,quod mclius crit fi ex uino ftyptico fucrit,telas arancarû quç hex cupreßo in cuprciTo inueniuntur, buxi fummitates tenerrimas * hxc in olla noua co/ quenda funt diutiflimc, ex quo aceto pofca temperada paulo acrior quam ad bibendü,ex qua pofca uel calefaóla uel frigida prout caufi poftulaueric lauanda membra hoc eft arthra uel iuntfturç quæ dolent,amp; deorfum id eft eu humeros uel cubita laueris ad manus fummas uel ad pedcs fummos de/ ftringendum deducendum^ mcdicamen.poftea ucro ^ hac pofca laue/ Geruid ^^^ membra quæ lauari ncccftceft,adponfs herbam quæinaquæ iugis Cdrddmine dccurfu nafcitur quam Latine berulam, Grxee cardaminen uocant.hæc diligenter

-ocr page 259-

LTBER VNVS

24-9 '

’’diligenter purgatut, amp;nbsp;teneritudo eins tunditur, ST ita uel tepida uel frigida prout (alubriuseft, dolenti in modum cataplafmadsadponitur, amp;nbsp;die bis autter uel quotiens ficcari cœperit mutada erit.quæfi ruborem feeërie,tune magis profuiffe intclligetor » adhibendum dehinc parygrum cerotum in/ Parygrum cé fra feriptum fic. eerufix/putna: argenti,eeræ punicæ,olei rofei, olei mollis, rotum lacrymas ouorum. horum omnium pondera quæ placuerit mifcebis, mo/ dus enim non eft definitus. cera primum in oleo molli ferueat tam diu doz nee ftringatur, poftea puluerem fupra feriptarum fpecierum fuper addes, deinde oleum rofeum uel lacrimas ouorum admifcebis, atque ita bene agiz tata amp;nbsp;mixta omnia fubcoquantur igni, quod medicamen repofitum cum ■ neceffe erit in linteo inlitum membris dolentibus adponetur.

Farinx triticex s.unum,amyli uncias feptem, ceræ uneias feptem, olei rofacei æftate, hyeme autem olei communis s r Italicum.fanèutpaflïo iz pfa uel calidius uel frigidius medicamentum pofcit fieri,ita facias. farinam ante diem infufam in aquæ s Italicum concoques admodum glutis. poz ftea amylum feparatim tritum in mortario amp;nbsp;cerâ remiffam in oleo fuperz mittes,ôi fimul omnia diligenter teres,Si cum opus fuerit adpones in linteo podagra: cuilibet. Galbani femunciam,opopanacis uncias duas,cafto rei uncias n.ceræp.ii.oleilauriniunciasn.oleicômunisp.i.oleiueterisranz cidi p .i.aphronitri candidi pilulas duodccim,medullæ ceruinx pondo unugt; butyri p, i.clauoscaligares de fterculiniocolledlosdedextracaliga viir, de finiftra fepté, in fingulis linteolis alligato,fic in æneum mitte .deinde ita cum fupra fcriptis decoquejUt emplaftrum denfum facias,pedibus cum uo lueris adponendum. opopanacem fane cum liquaueris, galbanu poftea li/ quabis.dehinc omnia reliqua cum coxeris colabis,Si fic de permixtis omni bus emplaftrum facies,miraberis remedium podagræ quia palmare eft.

Ad imoetum podagræ remedium quod Artemifius Dianio oftenz ditfic. croci u arios duos, pulueris afiani id eft, de lapide magnefio qui in uenalibus difficile inuenitur unciam unam:fed fi hie non fit pro pulz uere aphronitri — i.mittes 8i ouorum quatuor lacrymam, non medullam. hxc trita SC mixta conponuntur in modum ceroti quo fuperlinuntur pedes de pinnula. Farinam de meliloto in lotio humano SC axungia uetere concoque,eam(^ panno inline, SC mox ubi dolor aufpicabitur pedibus imz pone,pro certo ftatim cum mulcebit hoc remedium. Axungiæ p .tria, refinæterebinthine p.i.picis liquida: p.r. ceræ comunis P.i.lulphuris uiui.p.i rutæuiridis 3 iii.fchœni — ii.bdeHçrecentis— ir.cum omnia remittendare miferis,8C cætera mifcueris,nouiflîme fulfur tunfum adijcieSjSC omnia iuxta ignem exagitata mifcebis. hæc copofitio præfidio feruata quamuis acre im petum podagræ orientis extinguit. Olei cyprini modium in æncû confjz cies,cum^ primu feruebic mittes in illud uulpé malculû uiuû,8C tam diu co qucs donec corpus eius furculo facillime transforetur, tune oleû percolabis

-ocr page 260-

iS-o - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MARCELL! DE ME DÏCA MENTIS

62 adqcies in id famfucijfaliunc2,cyperi5cardainomi5nngularü rcru fclibrasgt; euforbij — im. adarces p.r.rcG'næ p.ni.ceræ ponticæ p.n.hoc cerotum mire podagram lenif. nbsp;nbsp;Vcrmiculos terreftres in aceto per nocté manere cura/

bis,ut fc omni fordc purgent,mane eos ficcabis,5t ex his— ix.in nbra axuz giæ mittes amp;nbsp;diutidimc conteres ut unum corpus cfficias,5C pro ceroto ute/ Ldp» Medim fis a j fedändos pedu quälibet moleftos dolores» nbsp;Médius lapis ladle mil

liebri dilutus,ôi pellicula lupina conligatus portatus^ Si in prçfenti amp;nbsp;dein ceps in futurum tempus podagram certifiTime fubmouebit. Golumbinæ pinnæ maxime primu nafcentes utke cum urtica atq; inpoGte podagra: do lores leuant» Terreftres lumbnei ad menfuram acctabuli in melliscotyla contriti Si inpofiti pedibus qui prius oleo rofaceo undli fucrint, ac tertio die foluti,Si ftatim rurfum impoGti,5i confeftim dolore leniunt Si in pofterum tollunt» Vulpem ex aqua coquito denee moUefcat, Si ex aqua percolata pedes adGdue foueto,quo fadlo doloribus facile careti hoe remedio quida cuculus frc^ucoter experti funt. Lenticula quæ in aqua nafcitur quam tenerrima jjerba contufa,Si antequam cubitu eat ei qui dolet pedes inpoGia,deinde inrerpo/ fito tempore fubIata,Si herba cuculus trica in reliquam parte nodlis impoG ta,mire dolores podagra: Cedar. Farina fruméti ex aceto codla, dolorem podagra: ftatim fedat impofita, fed lenius nedteame crit adiedlo melle no multo» Pampini uitium triti Si impofiti tumorem pedum mirabiliter ex/ ficcant. cinis quoq; uitium cum axungia uetere fubadlus Si impofttusidem præftat. nee non Si ad hoc fal ammoniacus cum pari menfura picis Si ceræ codlus imponitur. Plantago cum axungia fubadla Si impofita lenit pe/ dum dolores.limus quoqj aquaticus cum olco fubadlus plurimu prodeft, . Adeps urfina cum feuo tautino Si cera pari pondéré decoquuntur, cotp ceroto podagra contadla lenitur.nec non Si radix cucumcris erratici ex ace to codla Si podagra: impofita fuccurrit. Potio quæ fi anno intcgro fuerit potata5podagra libérât laborantes, componitur Gc.chamçdryos p.i.cêtauz reiunciastres,ariftolochiærotundæ uncias tres, ftcechados unciastres, agarici—i.cypcri Aminis -^ ni s.aloes ^ m s. hxc pondera fingularu reru tunfa Si cribrata adpendi oportet,Si mellis attici libras vi.cóprehendi. Su* mitur aut hxc potio à ieiuno Si maxime digefto,méCura cius eft argétei Cri puli pondus,bibitur ex trib.cyath.aquæ calidæ,8i fi non continuati dies fue rint in accipiendapotione,anni tarnen fpatiû in dieru numero fupplcatur»

Fel apri cu feuo quolibet pofitum, optime placat podagram inprxfens, Carmen idioticum quod lenire podagra dicitur fic. In manus tuas exfpues antequa à ledlo terram mane contingas,ói â Cum mis talis Si plantis ufq? ad fummos digitos,manus duces Si dices.fugc füge podagra,Si omnis neruoz ru dolor de pedibus meis Si omnib.membris meis:aut fi alrj præcantas, diz ces ulius qué peperitilla.ucnenü ueneno uincitur, faliua iciuna uinci n6 poz tèft. ter dices hxc,Si ad fingulas plantas tuas uel illius cui medebere fpues. , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Reraediuni

-ocr page 261-

LIBER VNVS

î^ctnccîium ad podagram fic.lanæ fueddæ non lotæ p.i.uini ueteris nel amminei s.ii.olciompliacinis.i.aphronitricommunisp.i.lanaminfundes in uinum per triduüm,dehinc exprimes lanam uehemctcr,amp; admifcebis ui no quod exprefTcris aphronitrum tritum,addes Si oleum, Si fic mifcebis o/ mnia,ói in uas uitreum mutes, amp;nbsp;feruabis. Cum autem opus fuerit mediz camen,pancm infundcs in uinum uetus uel ammincum,qui cum bene mol litus fuerit exprimendus crit,ói terendus in mortario,ac dü teritur fupermitz tendum medicamcntu quod in ampulla eft,ita ut ad denfitatê cataplafmaz tis redigatur, addenda amp;nbsp;olei rofei coclearia duo.fic inducendu medicamen turn in linteo amp;nbsp;ad ponendum locis dolentibus.fuperpofito uero linteo,faz iubre effe auólor remedq huius adfirmat, fi uel ipfa lana quæ expreffa eft, uel alia fuccida fupra cataplafma hoe ponatur,ói kuiter obligetur. Com fedlio en^laflh quod rex Ptolemçus inueniffe dicitur,accipit hæc, feui tau pigigifj^’^g^ hni remiHi colaticp atq? in paftillos coadli P.v.refinç frixç p.v.medullæcer ^^ emplaftrti uinæ — vi.fucci mentæ — ƒ i.fucd mêtaftri — ii.fucci fœniculi—n.fucci mar rubq — n.fucci hyofeyami — n.fucci plâtaginis maioris —n.fucci lapathi — n.fpeculariscodfish quam minutiflime triti p.r. quibus in ordinem prçpara tis,feuum Si medulla lento igni in uafculo æneo remittentur.tum refîna có/ minuta atq? trita fenfim in kuum fupermittetur,ut fimul liquefadta permi fecre fe poflinc. deinde in mortariö marmoreum diligeter eolata mutabunz tur quæ adhuc tepentia diligentiffime conterentur.quæ cum denfari cœpez rinc,dum adhuc calida eruntjita ut calor fuftineri manibus poflït,fuccos fuz prafcriptarum herbarum fuperfundes,ói iterum diligetiffime teres Si priufz quam penitus defînat calor, præparatû de fpeculari puluerem mittes, Itaqj omnia fimul mixta,ôi diutifîime trica atqj ad fummâ leuitatê redadta, in ui treo uafculo reponétur.hoc emplaftrû utile his rebus ad podagra, Si neruo ru dolores,côtradtionek^,ad luxa uel fradla, ad puftulas oés,ad duricies o mnes prçcipuc ad mâmaru uitia,ad carcinomata,ad glâdLilas,ad uulnera oz mnia quolibet modo inpreffa, uel uetufta uel recentia, ad lumborum Si ilq dolorem,ad fcapularû doloré,ad phthificos,ita ut emplaftrû hoc inducant, ôicaldam aquâ mulfam bibant.addentium dolorem,ad gingiuarû carcino mata, ad capitis Si oculorum dolores, ita ut cmplaftrum dolentibus oculis fuperponatur. ad membrorum dolores contufioncf(^,ad omnia omnino, præcipuc ad podagram Si ad neruorum offenfiones placâdas res faluber/ rima cft. Deferiptio acopi quod diaciffu dicitur accipit hæc.baccas lauri Acopurn dia/^ uiridesc.cupreftî c ix.hcrbælabinx p.i.rorismarinip.r.fœnigræci S.i.hçc dlfn omnia diligetiffime tunfa atqj trita infundes in aquæ pluuiaris s.iii. Si oki p.ix.atqî illic triduo conmaceranda effe paticris.tû lento ne adurantur igni tam diu coquentur, quoufq; menfura aquæ quæ miffa fuerit excoquatur, turn omnia colabuntur,atc]î his adrjcientur hederç comunis fîccæ—nn.di/ ligenter tunfie cribratæc^, nec non Si refinæ aftlofæ p, iiii.ceræpondo ir»

“ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;” nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ permixtis

-ocr page 262-

' iîî nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MARCELL! DE MEDlCAJJEKTlS

pcrmixtis omnibus atq; igne liquefadtis medicametum’ paratum in uitreo doliolo reponetur,ex quo fi quç doluerint corporis partes pcrundlç amp;nbsp;ton fricatæ ûnitati cito rcftituenru^mulieribus etiam cum ceflauerint tempora, fi autad lumbos, autadimum uentremponatur, menftrua ftatim prouo/ cabuntur,nec non amp;nbsp;calculos mouet,fi ex eo ilium aut uenter imus fricetur, podagræ quoq; prodcft, fi uel mane uel notule pedes ex hoc medicamine perfricentur. Deferiptio ceroti fiue emplaftri podagræ ÔC articulis amp;nbsp;ner/ uis ôi multis rebus infraferiptis fatis utilis fie. feui taurini p. iii. refinæ frixæ p.n.fpecularis exufti p.ir.ccræ ponticæ p.ii. olei mollis p. is. fucci marrubq — n. fucci plantaginis — n. fucci uerbenæ—n. fucci mentæ — ir. fucci fym/ Phlomuh^erz phoniaeæ uncias duas/ucciphlomi—n.quæherba longa amp;nbsp;lata Si mollia mu rabdos q^ J^^ofa folia habet Si thyrfum longum lanofum facit quægræcedicitur hermu rabdos.feuum uel cera uel refina feparatim lentiffimo igne foluunz tur colanturcp, Si in caccabo poftea cum fupra feriptis fpeciebus mifeentur, deinde fimul decoquuntur, poftea additur oleum Si iterum modicum fer/ uorem ducit.deinde remoto ab igni caccabo,mittitur puluis fpecularis exu/ fti Si diutiftîme agitatur.Tum medicamen adhuc pfcudocalidum diffundi tur in mortarium. Si illic diutiftîme manibus fubigitur. atcç inde in pyxide aut in doliolo uitreo reponitur, quod medicamentum ad omnes colledtio/ nes Si glandulas Si parotidas Si ftrumas,öi ad omnes tumores,Si ad

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnes puftulas, Si ad omnia uulnera fananda potentifti/

mum eft,nec non Si ad ftomachi Si uifcérum uitia SC ad lateris ßi renium,ói lumborum,ói coxarum

; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dolores effïcaciftîmu eft. Neruis quoq?

placandis Si luxaturis Si fraduris folidandis utiliftï/

mumeft.

-ocr page 263-

LIB ER'VN VS'

QVod natum Phœbus docuit,quod Chiron AchiIIem, Quod didiccre olim Podalinusatcp Machaon

A genitore fuo,qui quondam uerfus in anguem, Templa Palatinx fubqt fublimia Romx.

Quod Cous docuit fenior,quod(^ Abdera fuafit.

Quod logos aut methodos (implcxq? empirica pangit. Hoc liber ifte tenet,diuerfo e dogmate fumptum»

Namq; falutifcras dilponit pagina curas. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

Ifticreppcriesper nomina,pert^ medelas,

Defcriptas fpecies Si pondera menfurarum Congrua,qux fapiens fûmes moderamine certo.

Ne fallareuide,neuquxfunt parta faluti, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

Vertat in exitium non folers cura medentis.

Surne igitur medicos pro tempore,proep labore, Actatist^ habitu,fumma ratione paratos.

Gramine feu malis ægro præftare medelam, Carmine feu potius,namq; eft res certa faluti Carmen,ab occultistribuens miracula uerbis.

Quæ curis hominum phyficorum inuenta pararint, Quxep fuis natura bonis terrât^ mariq?

Edidit ilia fuis altrix fimul atc^ creatrix

Fœtibus omnigenis quos parturit, ergo falubres nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Suggerit impenfas ponto Si tellure creatas,

Angue,fera,pecude,Si fruge,alite,murice,pifce, Ladte,mero,pomis,lymphis,fale,mclle,ÓColiuo, Succis,unguinibus,tædis,picc,fulfure,cera,

Polline,farre,fabis,lino,fcobe,uellere,cornu, Baccis,amp; balanis,lignis,carbone,fauilla.

Floribus amp;nbsp;uarrjs herbis, holere atq? metallis, Sandicc,amp; creta, piimmyto, pumice,gypfo, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

Cadmia,chalciti,chalcantho,chalco K adufto, Cafsitero molli, lepidecypria, atq^ atramento.

Prome etiam feu tunde prius feu contcre gyro.

Quod uiride hortus habet, uel quod carnaria necum, Allia,ferpyllumcp herbas,thymbramep falubrem, Brafsica^ ÔC raphanos,ac longis i ntyba fibris, Etmentam,Si finapi,coriandrum,prototomum(^ Erucam,atqï apium,maluam,betam^ falubrem, Rutam«^ amp;nbsp;nafturcum,ó£ amaraabfinthia mifc, Pulegiumc^ potens,necnon amp;nbsp;lene cyminum,

v Palmula

-ocr page 264-

HARCEtLÏ LIB. VNVS

Palmula nee defint Idumcs,nec pruna Damafei» Quæ cum multiphci contnuens orbe terendo Ïn pattnis excoóta dabiSjaut grandibus olli's Vernm adoperta coques,ne fumida iura faporeni Corruptum reddant,quæ mox faftidiat æger. Adde amp;nbsp;aromaticas fpecies quas mittit Eous, Vel quæ ludaicis fragrant bene condita capGs, Tus,coftum, folium, myrram,ftyracem,crocomagma, Afpalathum,gallam,elleborum,nigrumlt;^ bitumen. Et nardum,amp; cafias,^ amoma,amp; cinnama rara, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Balfama,peucedanum,fpicam,crocum3atq?bedellam Ïrim,caftoreum,fcillamcp, opium, panaceam, Refinam,lepidum,euforbium,git,atc^ pyretrum. Zingiber amp;nbsp;calidum,mordax piper,^ lafer algens, Agaricumc^,afarumlt;^ potens,aioen,aconitum, Galbana,fandaracam,(amfucum,pforicum,alumen, Acaciam,propolim(^,óiadarchen,cnicon,acanthum. Andrachnen,acoron^,opopanaca,pompholygem(^, Cypcrum,ladanum,fagapenon^ amp;nbsp;tragacanthum, Scammoniam,cypen,malabathron,ammoniacon, Deniqj repperies iftic quod lucis in orcu, Indus,Arabs,Seres,Perfis diues^ Sab^us, Vicino fub fole legunt,quod præbet Orontes, Eximium ignoto mittit quod Nilus ab ortuj Decerptumfoliis,ramo,cute,cortice,uirga.

Quodtp ab Idumæis uedlum feplafia uendunt. Et quicquid confert medicis lalagea cataplus. Hæc quicunq; leges poteris difcemere tecum, AgnoEenda magis fine exercenda rearis.

Quifque tarnen noftrum hoe ftudium dignabere,qüæfo Præftes iudicium purum,mentem^ benignam.

Sic tua perpetuo uegetentur membra uigore, Etperagasplacidam per multa decennia uitam. Sic non incufes ualidam placitacp Eneótam, Ncc tibi fit medicis opus unquam,nec tibi cafus, Aut morbus pariant ullum quandoq; dolorem ; Sed procul a curis Si fano corpore uiuas, Quotep hic funt uerfus tot agant tua tempora lanos.

Marcelli de medicamentis Iv bri finis.

-ocr page 265-

INDEX TAM VOCVM aV A M RERVM qua: apud Marcellum obferuatione diz gnafuntuifa«

A

Aranearum teϣ ex cuprefo

14a

Bpnthidti confeiliones

V i*^

Arete epithematium

»48 )

Afcdldbot£,àcÜiones

i2-7

Argematorum curatio

«a

Accti diafciUiu

149

Argemonia,Gr£cis SareoeoUd

Acetum mulfuin

«4

Arißolochi£ digitalis ufus

»71J

Achiirijlum antidotum

146

Artemij dentifricium

97 j

Acharifton coüyrium

75-54

Artemifiacinilus

179

Acme

190

ArtemifiusDianio

149 J

Acopa ad articulas

155-158

ArotcUafeminis ufus

10$ J

Acopon ad conßrmandos nemos

X41

Articuli perfriili autfradi dUt luxdti curd 154

Aeopon ad paralyßm

«70

erxj5 -

)

Acopon ex noucm rebus

141

Arteriarum remedia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J-

(.98

Acopon podagricum

145

Afclepiad£ defenßo

14j

Acopi dia ciffu defcriptio

151

Afclepiad£ artcriace

99

Aegilopia

Afclepiadeus trochifcus

»90

Africana: muUeris medico: peritia

X04

Afini iecoris ufuS

yiSOj

Aizoon,fedum

1’7

Aßni renes

190

Alopecijs curandis

45

Afntfflenis ufus'

l«lt;Sj

Aüij gaUiciuÇus

»7«

Affaragi Ifongi£ ufus

tax

Aluum moUientia

XIO

Atanaßa antidotus •',' quot;;•

' t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;15X

Ambrosia medicamentunt

161

Attali régis medicamentum A-k-''

. 15a

Ambroßus Puteolanus

»7«

Atiari£ kerb£ ufus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- r :

14«

Amuletafuperßitiofa

7

Auguili medicamentum

55.

Amuletum ad uuam

100

Aurium doloribus curandis '

74C?'Wlt;fe

Anatis uenterad quid con ducat

190

B

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

Andronicos,cancer

89

quot;ÇyAcaniufus

1Ä«,

Angin£ feu fynanches remédia

134.105

.iDBalaufii utilitas

1X4.18(5

AnguiÏl£fanguis

108

Barbaricum medicamen pro oculis

Ani uitiorum remedia

119 Zy inde

Barbaricum aliud

66

Anodynon medicamentum

^■70

'Berula,alias cardamine

149

Anferumfylue^rium Unguie

igi

Beßiolarum in lapidicinis CaßUnindfeentium

Anteros C£faris libertus

147

»75

Antheracompofitio

89

Betdeei

198

Anthcr£ herb£ uis

90

Pilis morborum mater

19.XO

AntidotumPhilonianum

141

Bilis deducend£ purgatorium

155

Antidotus Cofmiana

X05

Bilcm reprimentid

116

Antidotus diacolocynthidos

»54

'Bilis atr£ curatio

155

Antidotum Hadriani

149

Bifexticilis oUd

108

AnulifuperRitiofafcriptura

XOlt;S

BlatU peUis utilitas

flx

Aphthæ

88

Blattari£ herba ufus

»15

Apofiemata inguinum quo curanda

116

Blutthagio herba

85

À qtt£ferrat£ in Tufcia, qu£ appeUantur ueßea

Britannic£fherb£ufus

88.150-17’

ri£

»75

Promus cymarum ßnapis fak arcetur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;150

Aqu£ marin£ ufus

XX

Puccularc

66.l6y.

Aqualixiuaad quidconducaS

»17

Pugiüonis radicis ufus

i-7t

Aquamulfa

«4

Pugillonisfucci utilitas

0^

Aqu£ueficari£

»75

Buphagos antidotus

106

Aquißl^ baccarum ufus

*7

Purdunculw eß lingua bonis

45

y

X CabaHi

-ocr page 266-

INDE

X ' ' • '

C

Cedrilt;epicisufuS

C deoethe (^aus daritiie

4i

Centaureie, qua C^ fiel terra: dieitur er ußus

deßeriptioa ZXO

Cndiuis conuenientia

14lt;S

Centunculus gnaphaUs

xoÿ ■

Caducus morius unde rucucdtur

150

Ceraßacra

111

Cxcis uifum reßituem eoüyriutn

«5

Ceratis,uiola marina

199

Cicfte Afidticlt;e conditorilt;e u[ui

85.iO4

Cerui pulmonis ußus

*1^

Ciepie Cypriicufus

105

CerebeUu canis,herba

Cxparite remedie

1X9

Chalaüicum cerotum

17s

Calculi remedili nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;185.184.195

Chamæalie,ebulus efi

49

Cdlculoforum remedium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ff^.if6 ^inde

Chamtecypriußus

CdUiblcphdrium 'quot;■ ''

59

C hamelced,refiis oliu£

CaUiblepharion ex lygnißucfuligiuc

70

Chimation oxyporium

146

C'aUiomarcus herbu

1X1

Chiragræremedia

I4lt;s.s49

CalixPißnnus

17S

C holeram fupprimentia

“7

Canabisfucciußus

80

Cibosnon continentibus remed.

»51

Cancrimariniußus w

119

Cicatrices ufi;urarum quomodo curentur 151

Canthi ^uidGnecis

lt;59

Cicharba

Cdbttt

16

Cidaminis herbte ußus

4M64

Capitis dolorum tant ßubitomm duam diutinoru

Ciconiarum fimus ad quidprofit

14$

remédia

19,ere.

Cimicumfiumus ad quidconducat

1X1

Capitis dolori ex uftione autßiäione autaliunz

Cimicis ußus ex ouo ßorbili

11$

•' de orto medendo ‘ n-

î’-îi

Cincracium coüyrium

«59

Capitis ulceribus manantibus ßanandis

îî

Cineris flos ad quid profit

157

CdpitißraHo

57

Clauis pedum curandis

155

Capiti ex frigcre doïenti

57

ClauicaUgares

149,

Capitis ulcerationibus -^

57

Codearumußus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;59.141.14s.15s

Capitis reuma,purgatio,pituitd,phlegmd cr ca/

Cochlea germanica

loy

tharrus quornodo curentur

45

cochleæ falinarum ad quid conférant

1C9

Capillis flucntibus,nigrdndis er merißandis

Caliacorum cr torminoßorum cure

186.19t

A-6.cr/i-7

Celt remédia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i.zi.er deinceps

Capparis ßkni utilis

167

Colicum praHantifsimum remedium

104

Caprarum laäarium ußm lienoßs

166

ColiceBaßsi

1:$

Caprifici ußus

87

CoUcecompofitio

xoa

Carbunculus

71

Colica ßuppofitoria

X09

Carcinomata

4i

CoUutiones

4.57

Cardnomatum t:^ cacoethes curatio

gt;55

Colocynthidis ußus

xir

Carani ußus

185

C ollyriorum uariorum confediones

$1.27 efe/

Cariclt;e african^e

«5

inceps er

Carinen ad corcum

l$4

CoUyria metaUica quando proßunt

51

Caßsia dupla pro cynnamomo

15«

Collyrium Coßmi

54

Catantlefis

55

Collyrium nigrum

59

Catapotium quid

«5

Componendi medicamina cura

15

Catapotij cathartici conßedio Catetti ladantis ßilen qutdeonßerat

XI6 167

Conditum adcalculum Conditum nephriticum

18$

178

CatuUladentis ußus

»97

Conditum piperatum

166

Caules haploßles ad quidconducant

I5lt;S

Condylomatis articulorum curandis

154

CauRica compoßtio

105

Condylomatum ani remedia

119

Cauüicum medicamen

i;4

Condylomatum inguinum remedia

XX5

Cautio in ßanguine nariumfifiendq

84

Condridionis artuum remedium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1x4

Contempt^

-ocr page 267-

TN MARCELLVM

Contemptus,glorii erpccun{£in medico re^uu ^¥itur-- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14

Cordis doloribus curdndis

*54-155

Coronecrdmuletd

55

Corporis humMi portes qudtuor

14.19

Corrigij conini emfture

201

Corrigium cdprinum

84

CoruimdrinifeüisutilitdS

Coryddlifeu aloudeufus in medicints

2O2.XO7

Cofmi coUyrium

55

Cofmiremediumdddngindm

102

Cofmiandpertice

140

Cofmidna patio dd dolores internos

157

Coxarum dolori curondo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fjicr inde

CrapuliS mcdicMtiii ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;154

Crct£ ciinoUx ufm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' - 1x4

Cribri portio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;117

Crocodiliufus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;174

Cruditdtis^'lomxchicuni • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;145

Cvateriufus

. Cuculus herba

CucumdßdliUs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;149

Cuniltefcufdtureheufut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;itfi.iix

Cuniculiris herbe ufus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- loy

CutionchbcAiole quxmultipedef z^polypodes' uocdntur,lt;idtiMdconferont 75.76.109.1x6

Cybium

97

Cydonite oxyporium

*51

Cydonitis confeüio

*97

Cydoniorum oleum

ibidem

Cymbdlitis herbd quid pofsit

105I

Cyme ruborum dd quid conférant

59

Cynicos ffofmos

«ï5

Cypcrus iuncus

91

Cyzicend empldflrd

79

D

1 quot;XEr^m^n confedio

24*

Deldcrymdtorium coUyrium

71

Democritus

240

Denarij {y drachme conuepientia

25,24

Dentium doloribus CT uitijs curdndis

9*

Dentifriciorumudrid genera

94

Dietdeibum non continentium

*54

Dietd in jlomdcho foluto

«59

Ditdepidos coUyrium

72

DidUbanos coUyrium

72-75

Didloes coUyrium

«5

Diamifyos coUyrium

72

Diapijfeleucompoftio

*42

gt; Diapforicumcollyrium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i - -

— -75


Diafmyrnes codyritmi

Diafmyrnoneuodes

rnojleoton

Diotefforon oxyporium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*47-159 •

DidlomniemploilriconfciUo

Dige^ioniporonde .

Gionyßonum coUyrium ^uod Oquot; T beo dation ua

cdtur

Dionyßdnumoxyporwnt

Dioxus coUyrium

Di/fnxe remedio

Dodecotheon medicamtntum

Dolor diutinus quotnodo curetur

Dy furie curdtio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;..

Dyfintcricorumcurd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;190.191.197

Brietotimedentio lt;*

Bbuli radicis cy boccorum ufus

Bccdufis Homdchi

Blater^is

Blephantidfi cumtio

Brnbommo

Bmbdmmdpurgdtorium '

Bmpldßrd dd dentium dolores

Bmpldßrdpurgdtorid

Bmpirice medicine utilitds cr Idus

Bpdtisuitiorum remedie nbsp;nbsp;nbsp;’

Bpdticdcdtdpotie

Epiphord dentium (ptomodocuronde

Epiphorisoculorum erlippitudinibus curandis

51.55-58

Epiphoris uentris curdndis

EgmUngudinmedicinis

EquifdUud

EquiJfume dd quid conduedt

Eruiufus

Efchdrequidjedrum^ remedie

Eutychidnus drehidtrus

Exenthemdtis curdndis

Excdlddre

Exemplum curdtionis ardentiftfebris

Exemplum curdtionis Idchrymdntium oculorutn mfelix

Extdlis prominentis curdtio

F

Abe Aegyptidce pulpa quid fît

Edbdhumoreinßdte

Edcici mdcuUs toUendis

Educium remedie '. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;99.xo5-*O9 febris erdentifsime curdix exemplum

gt; nbsp;nbsp;5 nbsp;nbsp;teint


-ocr page 268-

INDEX

Tebris incéndium amp;nbsp;refinRio

17.X9

Tebrifugd utihtds

122

tecet uini ueteres dd quid conduedni

»91

feculd

III. 12 9

Termentumfulphuris

4tf

Terri mdlfuhem dbfyn thidto extmdte ufus 16 g

Ticdtum lupi dd quid conferdt

I«O

Tiens AfriedUte

«I

Tici foliorum dridorum ufus

»57

Ticis curdndit

221

Tißulis dnifdndndis

221

Tijluldrumcyfuruncuîorum remedid

249

Tator ndrium curdtur

Tolid Perfici quid proßnt

»51

Tolid ulmi

«7

Tolij Jobard

182

Tomentd

22

Torficis remedium

Tormieg Herculdne^

»29

Tungi lucemitrum ufus

45.129

Turunculorum remedid

X5tf.x49

Turfuribus edpitis

41

Tloris Idpidis Ajfij ufus

itfJ

Trdxini foliorum ufus

75

Trdxini corticis utilitds

85

Trdxini fernen

»77

Trigidd mfebrib ddnd^rdtiof

28

G

/^ Aldâicæ mundiones

55

Vj G uier it £ feu dldudd ufusinmed.iQi.iQ-/

Cdܣ medium in internd piluld

105

GdUdrum dd encdujlum ufus

104

GdmdlieUs remedium dd ff lenem

163

Gdrgdrifmi

22

G urum excellent ddquii

75

Gdßrum

55

Cendrum feubrdrum curdtio

151

Gejidtionum per uidm myrtedm utilitds

124

Ceußdrum curdtio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;90.95.110

Gingiudrum remedid

88.89

Git,gr£ci meldnthion uocdnt

55

Giddioli herbd ufus

182

Clddiutoricid herbd ufus

122

GUnduld

111

Globuli,purgdtorif

211

Clutinumchdrtdrum

120

Glycedpotio duldt

»58

Crdmenherbdnodofd

180

Grduedines ndrium quomodo toUdUtur

84

GrtlliufusddtonßUdS-

I0S

Gummi dcättthiniujia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9t .151

Gummmi Alexiindrinum äd ^uidconfcriit 99

H

Aemorrhoidum remedid

HArenuU in cochlds muentte ufus 94

Halycis utilia

Karmdtis coUyrij fonfedio

HediniUenisufus

BemicrdnijdolorumremedU nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;58- 59

Bemitritdiciefebres

He^dtiededtapotid

Hepfemdfidekfdpd

Herbd in capite üatux

HerindeeiUendd quid conferdt

HcrindccifcïHs uÇut

HerindcciuÇuf

lîermurdhdos

Hemiofomm cum

Keterocrdaiitcurd , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■

Hierdmdior

Hierd Pdccij Antiochi

Hicrd pierd dutidotus

Uicrx picne compofltio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;15 «,140

îlicr£Gr hicr£ minoris uis

Hierobotdnes.i ucrbcn£ ufut 56.i6$.i75

Hippuris herbd

îîircus,dldrum factor

Hircini funguinis ufus »5tf.177.1g1.1s1

Hirundinum puUidd quidconf crût 101 air undo ripdriûld nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;izf

aordeoU nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jt aumerorumcyceruicis ddoribu^ curdndis nj aumorcs corporuiuxtd 4 dnnitemporduelduy genturuelminuuntur

HydroceUcorumeurdtio

Byienie peUis pes aygid confediio

Kygrd mediedmentum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«2.04,79

54 ^9

Hypochyfes aypocy Ridât ufut Uyftericepnix r IAnudriu! medic ut GT dus cdtdpldfmn Id/fis drdconemfignitut

Juffies PhrygU derizufe ufus ïedneris Rriduris curdndit lecoriticorum ueterum curdtio

Ueos uitium uentristamp;dus remedid . 102. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

124 gt;97. îtf4 lt;47

«59 163 *94

-ocr page 269-

IN MAR CEL LV it

'Jnfpetigimbuidetfrgendis ii^

Incubo iî4

Jnguinum cura tt^.amp;deinceps Jttiediones ad calicos ‘ no Intertriginibus curandis . xi9.Z24.xi$ Intedlinis ruptis glutinandis 196 înteftinoruminflationiscura 137*199^101 Intcfcmi prominentis curatio xn inuèntu difficilia,m promptu babenda - xx

Iridis fylueßris Ujus 'ifcinadicomm curatio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;171.17x.17j.174

Julij Bafsi calice lunij Crij^i medicamentum pro phthißeis lußi medici remedium pro ifehiadids

L

LAcertus martenfis

Lacerttepifsinnœ Arur£

Lacertauinocodaadciuidproßt

Lacerta excitcata ut uifum recipiat

Lacertusuiridisjgriccefauros

Lacrimasreßinguentia

Lanafuccida.

Land conchy liât a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7‘gt;*77-9o

Lanapurpurca -

Land marina concbylio infeild

Lanuginisdepapyroußus ■

Lapis boürychites

Lapis in uötriculis birundinu o- dus ufus .50.57

Lapis medius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' 47.1Sx.x50

LapisParius

Lapis ex ueßea hominis ^uomodo toUendus 185 Lapides Gldrelt;e

Lapidus ßongi£ Aßrican£ 'Lapilli ex gaUinacei ueßea ufus

Lapilli ^ui inuenitur in eau daß or pij marini ufus

* igi

Lappie mdioris.i.herbte perfonacea ufus 1x5

Laridi ufus 7 ?

Lafer Cyrenaicum 104

Loeris ueri ufus i55

Lateris dolortbus 157.169 'Lauriculi teneri ufus 1’8 .Lendibus necandis 4*

Lentiginibus toUendis 15* Leporis marini ufus «10

Leporis cerebrum ’81 Leporis uentriculus cum ßmofua lt;]uié ufum pr^z ' ßet dyfenterico . . ' ' 191

■Leporis uiuipes 14^ Leporis talus ad duid utilis 194^100,10^108

Leporine pedis (ffl^uis mira ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-- . • 1^

Lepre extirpatio • gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1x9.150

Leptopyrexiarum curatio

Leucadijherbaufus

Lexipyretus compoßtio qualis

Lichenißuementagrie curandi 1x9*159

Lien aßni

Lienis feu j^lenis morborum curn

Ligula

LiguU menfura

Ligußrifucciufus

Limacis caleulus in capita

Limus aquaticus

Lingua uulpis ■ '' •

Lingu£ ulcerum cura

Linguafyderata nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

Linum Gaitanum

Lipari rufa ufus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ii9.it6

Liquamen catharticum quomodoßat

LiuiaAugußa

Liuite Augura; medteamentum

Lixiuium coaSilidriorum

Lixiuia fraxinca matura

Lotij hominis in medic.ufus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;196.101

Loti} uaporis efficacia '

Lotij caprini ufus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;81.177

Lotos unde tibia ßunt

Lucernaria hcria,qua: Styphïomon ad quid conr - ducat

Lumborum doloribus curandis

Lumbricoscurantia

Lumbricis necandis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«93.199

Luna decimafeptima

Lun^uires

Lunarumfeptimarumuis

Lunaris luminis quantitas ob feruan da in legen/ dis zy componendis herbis

Lupimariniufüs .

Lupiiecurad quidconducat

Lupi iadneris ufus

Lupi pr£d£ reliquiarum ufus

LupipeUisaluminata

Lupi ßercoris ufus

Luxaturis crfraiiurisfolidandis.

Lycium indicum

LychniteS

gt;

MAcia greeds anagatUs

M.agdalilt;t

y nbsp;4 Kagidis


-ocr page 270-

INDEX

Md^idis tnftrumentipifiorïjr^dineii

54

Neruorumnodisquieuraddhibenda

Magnetes Idpis duplex

5lt;ï

Heruorum contraAionis remedia

»4*

Kalagt»d dd Uteris contuponem, er ad uomicas

Meuis toUendis

*5?

fu/peihu

169

tiigredini er maculis colli toUendis

15»

Kdldgmd purgdtorium pro pdruulis

xig

NiUdcummaldgma

«05

ndldndrioforum curdtio

IJO.IJtf

Kotia

140

Ai dUnthium hepdtico conuenit

»5«

Numerus impar

I14

lAdli granati caliculorum u[us

74

Nux efearia

4$

Mdmmdrum duriciet tollende

145

Nucis teßa combußdufut

ui

iildrcetlus quo tempore cldruerit

tf

NucesiugUndes

4*

Maziches perfondt£ ufus

XI5

Nuckorum perpcorum ufo»

71»

Mdftiche ex ouoforptd dd quid conferdt

118

NyAdlopes

7*

Medendi grddus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

14

O

Mcdiriitfcriptores nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5.4-$.tf.i5

ƒ ^ Ctduixfororis AugußUmperatoris den/

Kedici mores qudles ejje deieant

ij

V_-/ tifricium

l^edidn^ grddus feu curandi ordo

X4

Oculorum dolortbus uarijs curandis

»8.5»

Mediedmentorum uires iuxtd corporum dUerfir

Oculorum tumori lt;y deßiUdtioni curandte

tatem ejjeemedces

159

ibidem er contra uaria earum ulcéra

Mtllycium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i9gt;96.iC6

Oefypiufus

150

Ulcl optimum

IX

Oefypus oUdris

»4»

Wd jiiüdtitium quomodoßdt

79

Oenelaum

lAembrdnaex uentriculo gdUindeeÏ

■ 81

Oenogdrum

14«

r\embrdnlt;e de teAd oui ufus

SS

Ole£pliorumufus

lt;7

M.effdlinæ Augupie dentifricium

90

Oleum ex nuce inglande capitis doloribus mede/

Üenfurdrum medicdrum nomina sy pondera 14

tur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

5?

chardAcres 11

Oleigremialis ufus

«it

r^entdgrteciird

«19

Olei randcei ufus

lift

MiüeßliumfGrdcis polygonon

55

Oleum recens deferueßAumodorem er uires ut

miluijfdnguinisufus

14«

tens prlt;eßdt

li

lAironidoi ufus

ZIX

Oleum fecundarium

*7*

Mithriddticddd podagram

144

Oleum uetus

XX

MoUigo

»79

Olympianum oxyporium

*4«

lAonemeron coUyrium

54.7X

Olympianum chalaßieum

»59

Vionoccud herba

X44

Opij Hilfdni ufus

X09

Morbi occulti cognitio

196

Opium uerum

$»gt;

Mori radicis fuccus

9^

opiAbotonos quis morbus,er cim remedia nf,

Muli impetigines ''

IgO

Oris uitijs curandis

87

Multipcdum bejliolarumufui ’JS^7^-i^9-r.i.6

Os humanum contufum ad quid propt

ZM

Muridldcertorum

9^

Os pern£ ferophinæ

97

Murts drduci ßtum

107

ofsifragiuentrisufus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;145.180

Mûris dranei ufus

115

ofsifragi inteAini unius mira uis

ZO»

Mufculus deßdgno quo conducat

Z^6

Ouum coruiin medic.

4#

Myconijpdfsiufus

’1$

Oud ßrmiedrumad quid profunt

^

Myrmecides quomodo curentur

1Ï7

Oud aceto maceratd dd quid pn^unt

W

N

Ouum tortum

196

TV T Ardumliquidum,eßndrdinum

80.8$

Ouorum putridifsimorum upS

tO9

Ji_ y ï^drtum uitijs curandis Sierdeinceps

Oudfepidrum

179

J^afturcium animdtum

«4

Oxyfera lienops bibenda

f^t

Hephriticumconditum *■ nbsp;nbsp;. • .

ï78

Oxymelitis confeAio

ti

Ï^eronianumöxyporium

H^

OxymeltdidfciUn

«47

-ocr page 271-

IN MARCELLYM

Oxymyrßnc^fcopd rega

•\ 170

Podagne frigide remedia

^47

OXy^arium

141,144

Podicisremedia

X19

Gxyporium ^uo Nero ufut eß ad digcjlionë 145

Polent£ confeilio

11.

Oxyporiauaria nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;145.146.151

Polygonos uerbena

85

Qzena quid,Gr quornodo ei medeatur

‘ nbsp;nbsp;nbsp;84

Polion herba,alias libanotis •_

«59

P

PoUicicontufo

^57

TT) Accij Antiochi remedium mirificum 155

Porri uirgines

74'

X Pdeeij Antiochi hiera

»70

Porriginifeupityriaß » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;40.41.43:

Palmularumdailylorumufns

160

Porrigo ani quomodo curanda

111

Pancharianumoxyporium

* 14$

Porrigini intertriginum mterßciendlt;e

116

Pancratiani pulueris confeHio *

J. ' IZO

Portulacaußc^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.n

*4«

Paniculi

50

Polyarchium

«54

Panicul£ Gr£cis phygethlon gt;nbsp;quomodo euren/

Polygonum fanguinaUs

7$

tur

115.114

Polygonen multa uocabula latina habet

80

Panisnautidufut

197

Polypi remedia

86

Panniruß:icide{criptio

146

Polypodijherbteußts nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, .

11$

Pannimenjlrualis ufui

141

Publij paßiüui colicut •

106

Paroeme

190

Pueri mueUis lotium

io-^q

Paralyß$lingU£

101

Pugnimenfura nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,,

60

T^aralyßs cura

»55'3^4o

Pultisßbace£ußcs

58

Paregoricum remedium

141

Pultarium

71

ParietaUs heria

96

Purgandi er uenam fecandi ratio

XI o

Paronychiæ curatio

118

Pußuliserßippurationibus ulcerum

41.

Pariiihmiorumcura

140

Pußulis papulisue deßeie toUendis

Parotidum curatio

137.110

Ph£on collyrium

51

Parulis er epulis qui morii

89

Phaßani m uino enedi ufus

197,

Parygrum cerotum

149

Philonium antidotum

‘5«

Pa^iüi uarij ad tufsim nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;111,115.114

Phlomißtcciufus

=^52,

Paßiüus ex odoribus

114

Phanicius pannus

56.1611

Paßmus loco cauterij

186

Phthißs er fyntexis unde

lOS

Paßinacteußts

»7«

Phthißcorum habitatio

quot;9

Pediculis necandis

45

Phylaäerium

100

Pedum morborum curatio

lï«

PhyffaUdis baccarum ufus

184

Pedunculi capitis quomodo curentur

45

Pleuritids curandis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ï 14469.16 9

Perichrißarium medicamentum

Plumbum oculorum

Periclymenos,fylu£ mater

161

Pr£notio morboruquiacapitetpeUorct uentre

PerunHiones ßomatic£

1'01

aut ueßcaoriri folent

gt;t

Pecus utero immortuum

51

Procliani potiones pro epaticis

160

Picis ßos^pißelfon

ProßtMÜo uentris ßßendo

194

Picisdurlt;eußus

»5«

Propolis

IIG

Piene ex aloe compoßtio

’57

Profdochi medici remedia ad colum

110

Pilicaprini

180

Proferpinalis,dracontion,gigarus

90

Pili leporis

86

ProferpinaUs herb£ ufus

iO6

Pilis noxijs palpebrarum extirpandis

70

Proteus collyrium quot;

74

Pyra Syriaca ad quid conférant

87-18 9

Protropum paßum

»57

PeHus

’7

Prunorum infepibus nafcentium ufus

185

Pifo marmoreus

Pßttacinum collyrium

55

Pityri^ßs cura

40

pforicum

59

Podagre remedium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X4i,i45,i44

Pt€ridi5hcrb£ufuf

174

Podagra ealidæ remédia

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ptolemäus

-ocr page 272-

Ptoîemlt;eus£uergctes

•Oi

SedrdbdUS uiridis

6t

P toi emai regis cmplaürum

M*

Scolopendriufus

t-J^

Scorid quid

84

£ A vinquefoliumfrdgdferens nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^j

V_4 CUiartarius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;75*»09«ii8a7i

Scorpq pifcis fel Scripulus

«T

R

Seminis dbunddntiæ pdrdnd£

118

Adixcdulis

JLvRrfdix Syridca

5lt;Ï.97

XOl

Senecio teguldrumiherbd Sepid os

145

159

Kamicoforum curd ■ - '

1X8

Septimdrum lundrum uis

59

’Kuna.ru.bctA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r .

8$

Sericdprini ufus

i«5

Kanarumadeps

75

Seriphijufus

«9gt;

RdHA uiuA ufus m medic.

1^6

Serpentis exuuij ufus

116

Kanarum inteHind ^uo conducant

i4lt;ï

Serpiüum,gildrus

89

Kafamen pdfiie

54

Sicofis eyy dus curdtio

«4

'Rducedinis rcmcdid

98.105

Signd bond udletudinis ex urind colore nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 %

Kefinædfllofteufus

X51

Sil GdUicum

»95

Keftis [uj^endidriteufus

X06

Silis piHorij ufus

184

Kenihis curdlidis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

175

Sindpi non exedftrdtum

Rhdgddds quamodo cures

90.XXX

Sindpifmus

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;161.161

Rhinenchytes

50

Singultui inhibendo

116

Rhodiie hcrbd uftus

151

Sitifeddndd

1x6

Rhoccoxeis '

Smilion empldftrunt

i4i

Rhus erythros,quis diedtur

105

Smyrnij ufus

157

Rhus mdrinus dd quidconduedt

»9»

Solidfdnguinis humdni

»53

Rofdprorofdceo

19

Sonchos,cucurbitd rddix

9^

Rofdceum coüyriunt

74

Sordnus medicus quo remedio xoo hommes end'

Rofe fyludticie bdeedrum uftus

gt;9»

runt mentdgrd Idboruntes

«9

Rubid Græcis polygonon

55

Sordesdurium

77

Rubixinfeiiorumuftts

i«5

Sordes cdrdinum hoRü ddquid conducant tot

Ruilus dmdros ftddntid

145

Spdthomeld

49

Rumcx mordferens

95

Spermdticaherbd

145

Rumex mordferens dd quid conduedt

«5

Sphrdgis AntigonhcoUyrium

Ä4

R utit ponticie ufus

115

Spind dlbdrdmus

55

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S

Spind in cdpite muïlorutn

»79

O A bdnum .i. pdnnus erdjfus

45-49

Spind extrdhendd

X56

K-J S^lt^ cdthdrtici confedio z^ ufus

xi5.xi9

Spleuisfeu lienis curdtio

161

SdUffdtionem cordis peUentid

»55

Spondogos quid,O' dus ufus.

195

Sdliud hominis

81

Spodidcon collyrium

1$

S dlutdris hcrb£ ufus

1x4.164

Spongid Afriednd ufus

Sdmbuci coliculorum ufus

2-18

Spongid rubi rofirij ufus

181

Sdmbuci liber dd quid conduedt

»55

Spongid prunifylueftris ufus

*9^

Sdmbuci uud utilitds

79

Spongid Rhodid, Afriednd

X4lt;

Sdnguini nurium fiftendo

84

Spumd equi dd quid conferdt

Sdnguini uulnerum fiftendo

85

Stdólon

59

S dnguinis eruptioni medentid

114

Stddum coUyriuta

75-74

Sdnguifugd Hordtee

IXI

Stercus dfind

Sdntonicic herbx ufus

198

Stercus durium

1X9

Sdrddrum ufus

15«

Stercus mentis primum

«7

Sdrddrumfdlfdrum ufus in medic.

108

Stigmdtibus obducendis

150

Sdpdconfedio

JS6

itomdehi

-ocr page 273-

IN M A R CELL V M

Sfomachiuitiorum remedy ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»55-’J5

Stomdchicccuufis

Stomachicdrbunculo reprimendo

Stom ächt ßftidio toUendo ztr [olitMcis dolori/

bm

Storndchicruditdii

Stomachi perfriilioni

Stomachus accfcens

Stomachusfolutut

Stomaticæ perunaionn

Stomatuecompoßtio

Stranguri^doloribusfcdandii

Stratioticum cottyrium

Stridori dentium toUendo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;94. ^^

Strigil

Strophi inteßinorum doloris remedie 205

Strumic

Strumoforum ingratorum talio

Strumis curandis iQ7.io9.crio9‘t55

Struma: exploratio

Strutio,radix Idnarid quid conßerat 51

Subfrdgium medicamen

Submaulorumcuratio

Suedniueriußus

Succittum cerdß

Sujfocatio de uulud curanda quomodo ji

SuggiUdtionibuc Uuoribus^ detergendii 151.152

Suppoßtoridcolica

SuperßUioßd medicdmenta 56.58.70.71

85. 86. 8 9.95.10;.105.104* »O5-»»O-111.112

I28.i45.i44.»55.i56.i67.i7i.i79.2oo,2o6

x07.208.109.145.15»

SHßßiriofis quomodoßuecurrendum

Syciosdgrios

Syderdtio duplex

SymphytonthdlumO'eiuiußui

Symphyton, inuU rußied, CT dUum gdUicum idem

Symphonidc£herb£ußus

Syndnehes remedid

$ynchrißmdtd

Syringij remedium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;222.225

T

TAlpdrum cdpitd

Tamdriciufus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;161.180

Teneßmi remedia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;198.205

Tcrræcontddusdmuletisnocet

TwiC ampeUtidis rdritds

Teßd locuR£ ad quid couduedt

'leßieuU Icpormi u[ut

Teßium tumentii(m,^pendulorum curd nf TeHudinisdqudticteufus

Thdldffomeli

Thordx

'rincisneedndis

Tine£ capitis quomodo curentur

Tinidtic£ herba ufus

Talles quid[anet

T onßüdrum remedia

Torminoßorum pharmdea WOr dcincepi Torminoßorum cibi

Torpedinis ußus

Torpedinisnigr£ußus

Tortionibusßubitiscurdndis

Toßdcdlddria

T rdchomdticum coUy riant

Trdumdtd

Tremülorum curdtio

Trifolium gaUiceuißumaruS

Trigonisdeusoffta '

Triobolus herba

Trochißeus Aßdepiddeus^

Trochißeus dielcdru ''

Tubißrdngulatio

Tunic£ ueteris exuߣßumus di quidprofit 87 Tura^ anturdherb£

Turundifubdititij

Tufsisremedia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ni.nz (iy deinceps

V

Aruli

VdS£ris rubri

Venerem concilidntia

VenuldfubUngud

Venter nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;sj-zç}

Ventris fluxus remédia

V entris incontinentia remedium

V entris roßus remedid

Ventri refoluendo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;210 CZ inde

Ventriculi gdUindcci membrand

Verbena polygones *

Verbena,hierobotanc

V erdtrum,bulbus idem

V ermes arboris putridic

Vermes ulcerum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

V ermes ex uiperaputrefadd

Vermes unde coccus tingitur

Vermium terrenorum ußus

V ermiculus in candone

Vermiculi dentium

'Vfrnetusherbi '


-ocr page 274-

INDEX

Vertigo Greetsfcotoma dut^ curlt;t

J?

Vleerdfruimodo

4*

Verrisuirut

81

Vlcerdferpentia

ibidem

Veruferram

«5

V Icerd peiHlentiofd.

93

Verrucaridfheliotropium

Vlcenbus cdpitis

4X

Ver ruedrum curdtio

»Ji-155

Vlcufculorumcdpitii curd

5X

Vertids htfi curdtio

99

Vnguiculorum pdronyebid ^fubluuiu ^uomo/

Vcficd

l^tlO

modocurentur

1X8

Veternoforum feu lethdrgicorum dut phrenctico

yomiedrum expurgdtio

«15

rum curd

jy

Vomicisfujfeilis curdndis

169

V idoridtus drgenteus

44

Vomitui reprimendo

IX$.ll-/

Vidoridtus dimidium drdchmæ

1^5

Vreeoldris herbe ufus

y 6.96

ViHoridti pondui oiolorum trium

Vrinefignifiedtiones

«9

Vidoridtinotd

«59

V rine incontinentidm mediedntid

184

Vinum druißum

«87

Vfurd dnimdlium, fiue in cineres reddUio, quo/

Vinum lybicenfe

109

modofidt

11

Vinum mdleum

lOX

Vudcdniculdtd

«oy

Vindfrditid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I59.i9o,xi5

Vuue Cf ßueibus medendi:

99

V ini piedti ueteris ufttr

»i5

Vulnerumfdnguinifiilcndor

Vinedperuined

in

Vulpis pulmo

lu

Viniicidni remedium dd tufsim

IXl

X

Violdrum dgreüium ufut

«59

^rocoUyrium

55

Violdrum noxid

xo7

^ V ^erocottyrid dd dolores oculorum 5 9

Vielte luteie rddicum ufut

166

'X.erophthdlmid cz eius curd

59

Viperd uiud ufd

61

y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Z

Vipeneinedntatio

71

j^Ljoud,herpes, cr eius curd

89-»5lt;

Viuerrtctoüieufus

15lt;S

Marcelli India's finis.

BASILEAE IN OFFICINA FROBENIANA

ANNO M D XXXVI

-ocr page 275-

«^ CLAVDII GALENI

MEDICI PRAESTANTISSIMI LIBRi V, lAM PRIMVM inLatinamlinguam conuerfijano Coma/ rio medico interprété.

Decaufîsrefpirationis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;liber i

De utilitäre refpirationis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;liber i

Dedifficultaterelpirationis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;libri ni

BASILEAB ANNO Ä D XXXVI

-ocr page 276-

-ocr page 277-

s* ÓRNATISSIMO VIRO DOMI« lt;•$'

NO GVLIELMO REIFFENSTEIN ILLVSTRI/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

um Comitum Stalbcrgcnfium quxftori acconfiliaz no pnmanoj lanus Cornarius medicus Phy/ ficus Northufenfis Salutcm D»

^VAE POTlS^lMVM CAVSAE SVNT, OR/ natifs. Gulielme, ob quas pleriqj Galeni libri hadtez 3j nus relidti funt * nemine ex his qui reliquis manus adz 1 moucrunt, eos attingente, quo aliquando Latinis ho/ 1 minibus notiorcs redderentur, Dimcultas nimirum S2 ___defperata utilitas, neq; enim his tertiam adderc libet, qua multi uerbofitatis Galenum infimulantes, eius fcripta ut garrula,amp; ca qua: propofica funt,non ufquequaq? exequentia j neglexerunt. Et certe fi ulli aliqui eius libri ob has caufas pofthabiti funt, hi earn ignominiam fen fcrunt qui de pulfuum Si refpirationis ratione ipfi funtconlcripti.Si qui faz ne ex his operibus utilitatem defpcrant, Hippocratis adeo unici artis mez dicings parentis SZ propugnatoris cxemplo nituntur, afférentes fi comoda effet ualde utriufeg rei cognitiojminime fuiffe ab illo præteritamjquum ne apex quidem in omnibus Hippocraticis fcriptis repcriatur,qui pulfuu mez tioncm faciat.At ucro ut hoc uere de Hippocrate proférant, fie negate no pofrunt,quin refpirationum diligentiffimus obfcruator in cgris fuis fuerit, amp;nbsp;fi tale quid inconfideratius auderent,extant fccundus SC tertius de diffiz rili refpiratione Galeni libri, in quibus hie uir nihil aliud agit quam quod fententias Hippocratis undiquaq; ex ilîius fcriptis perquirit3adducit,amp; exz ponit, tanCp qui turn fenferit aliquando futuros tam fupioos Hippocratiz cæ doctrine .xftimatores, ut uel non uifuri fint, uel alias temere negaturi, refpirationisrationemexadtiffimam Hippocratem habuiffe ututiliffima, amp;nbsp;ex cuius obferuatione uel grauiffimorum morborum cognitio nobis cóz tingat.Reftabit itaq; difficultas,quam non immerito negligentia: fuæ præ texent,quod tarnen an honefte facere uideri poffint dubitandu exiftimo, quum nihil adeó difficile fit, quod non humanus animus iugi SC affidua meditatione affcqui SC cuincere poffit. Quare nos rem utiliffimam efféper fuafi, nulla difficukate deterriti fumus, quo minus totam traólationem de refpiratione Galeno conferiptam,latinis hominibus legendam exhiberez mus,indionum exiftimantes rem fine qua uiuere non poffumus, non effè notiorem etiam his qui magnis dodtrinarum titulis fuperbiunt,afinum cuz nianum Iconina ueftitum circumferentes. Quanquam SC nobis non deeft quod de difficukate huius operç conqueramur, quodexcmplana uulgata ex quibus hxc reddidimus tcediffime funt mutilata, fperamus tarnen noS A i turn

-ocr page 278-

turn in his,turn in alij$gt;^ua: exhoc autore reddidimus, genuinam fenten^ aiTeqUutos cHc. de quo ut fidem noftram his qui de Ghreis GalenijSC nó/ ftris Lacinis iudicare non poiTuntjapprobatun affirmare non dubréamus, quin quantum in nobis fuit omnia fideliter præfticenmus, Ita utriufqj lin/ guæ paricer Si rpi ipfius doólos,indices Ferre poflumus .Si magiftros: arqj utinam fit qui nobis tarn bene uelit,utfi' quid in his uel alps noftris fcriptiS à uero diflbnet,uiuos admonere ac edoccre dignetur,gratiam utiqj habitu/ roSjmaiorem certe quam nos hinefperamusjn ranta hodic iudiciorum u^ rietate50i uilifiimorum ftudiorum apuduulgus honore acdignitate. Cuz ius tarnen gratiæ apud faftuoibs quofdam fincenoris medicina: contem/ ptoresineundænonfumadeôappetens,quàm ut quofdam fiudiofos iugt; ucnesgt;qui de his Si dextre Si amanter (enriunt, utcunq? demerear, quoru iuuandorum gratia turn bæc, turn alia quæ baden us a me conferipta funC inuulgaui^magis quam quod hinc aliquid gratiæ plemoris expedem, aut quod amplius quiddam rebus noftrisaccedat, quando in hunc diem non repererim aliquem noftrorum laborum æquum æftimatorcm,cx quo ali/ quid accefliftct,quo maius otium ad talia abfolueda fupereftet.Meo cnim fumptu Si lucro quod ex return medicarum ufu accedit, huiufmodi inquiz to Si prodo,ut non folum nihil ex his res Familiars noftra augeatur, fed etiam damnum non Icue patiatutjquando fæpe rei medicæ ufuncgledo, aut certe non ita anxie, uelut uulgus medicorum per omnes platcas ac cirz eulos uiliflimç aliquando prædæ inhiare FolctjCxquifiroJiuc tan^ ad lort ge honeftius Si utilius ftudium incubuerim. Cuius inftituti mei me adeà non pœnitCt,utmaliminhacqualicuncç fortuna ucritatis Si finceræmedl cinæ amator cenferi, remep medicam in primis in amtcorum,ôi eorum qui medicina: honorem habentcommoditatem exercere,Si publico orbisthe atro hæc noftra uidenda ac legenda proponere, quam in maxima aliqua aula medicus purpuratus uiderFaut in publica aliqua fehola qualicunq; art ' ditorio,quorundam meram ignorantiam fuam profitentium, atc^ optima ' adulcfccntulorum ingenia deterentium more,noftra clatius iadtarc. Hxc apud te co libentius refero ornatifs. Guliclmc,qucd fciam quam acriprxz ditus fis in his omnibus æftimandis iudicio,Si quód nó femel apud me bó norum ftudiorum æque ut corundem ftudioforum fortem deplorare uiz fus cs,Ncmpc quód fere fic comparatum eft, ut qui artes eoufqj traeftauez runtjUt aliquem quemcuncj; tandem ufum exhibere de fe poft int, uulgd imó apud omnes ex çquo longe fint honoratiores Si maioris æftimatioz nis, quàm qui iam eó pcruenerunt ut etiam dcperditam artem de nouo co dere ac inftituere ualcant,fi hac parte tantum prçftent, Si non item fe uulz go utendos exhibeant. Non enim propter fc,fcd utilitatis Si lucri gratia oz mnes diiciplinæ expetuntur ac coluntur,Si proptcrea maxima pars no ulz tra in his aftequçdis progreditur,quam ut aliquam Ipeciem fibi aftormet,

., A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qua

-ocr page 279-

DEDICATORIA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ

qua uulgo fucus fiat. Honeftas Ôê quod in unaquaq^ mnâduni eft,à ncmi ne expenditur, amp;nbsp;paucifsimi hçcaflequutur» Verum hæc longius apud te Optime ac Ornatifsime uir,qui tibi hunc noftrum laborem pr^fatione di care cóftitui,tum ob eius de quo iam dixi, iudicq excellcntiam,tum ob finz gularem erga me meacp ftudia benignicatcm,qux ambo proptcrea notio ra effe cupiam, ut quarn plurimis excmplo fis, quo fimiliter de bonis ftuz dqs rede cenfere pofsint,Qui iam fenex es,Si à pucro aulicis principum ui rorum négoces occupatifsimus fuifti, amp;nbsp;tarnen no intermififti quo minus quantum ocq hinc fuffurari potueris, ad philofophix naturalis, amp;nbsp;maxiz me medicina: ftudia cognofcenda impendcris : atque hinc adeo contigit tibi,ut in Plinio intelligendo uix putem hancætatem habere aliquem qui tibi cóferri pofsit,ex ipfis etiam qui publici profciTores habentur. De mez dicis enim no dico,qui hunc ut inutilem hodie ex fchola fua cieccrunt. Vc rum quarn rede id ab ipfis fadum fit, aliquot locis in commentarfjs noz ftris medicis declaraui,quorum guftum proxime tibi exhibui.Hos itaque Galcni libros à me latine confcriptos tibi in amicitiæ noftræ teftimonium priuatim dicatos beneuole,ut noftra foles,excipe,eos^ filqs tuis Icgédos propone, quo per hos ipforu animi ad philofophix rerumcp naturaliu ac medicina: ftudia accendatur,qui iam in utraq; lingua affequenda, eximia fpecimina de fe præbent,in publico gymnafio Vittenbergenfi.Quod fi hi libri patrocinio tanti uiri commendaciores, à ftudiofis rei medicæ probati féliciter excipientur,cogitabo etiam quaprimum de pulfuum ratione ipfis communicanda,utôdp{à uelut multa cum refpiratione comz munia habens,amp; fimiliter hadenus à nemine tentaz

ta,latine legatur. Optime uale. Northuz

fæ x Martij anno m d

XXXV

-ocr page 280-

-ocr page 281-

CD GALENI DE CAV

SIS RESPIRATIONIS LIBER VNVS, lANO

Cornario medico interprète.

ESPIRATIONIS CAVSAS P R AEZ fenti fcrmone demonftrarc ea potiflimum gra/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' tia inftituimus, quod neq? controuerfia de ip(a defendijneqj ipfa impedita, autetia penitus prç/ dufajCorrigi poHitjab eo qui caulàs ipHus ignoz ret.Qui enim caufam efficientem reuera deprez hendcrit,is demum folus turn offenfionis diffez rentiam,tum curandi modum cognofcet. Cçtez rum ut rem rudi modo adumbrcmus,quumtres Rej^irdtionit

fint in gencre refpirationis caucultas uoluntaria,inftrumenta uoluntaz eduf^tres ti fubfcruiétia,amp; ad hçc utilitas ipfa^ob quam etiarn prioribus caufis opus ‘ '^tilUds habemus,VtiIitas fanè principcm inter refpirationis caufas locum obtinet, utpotequx innaticaloris fymmetriam óócommodcrationcm conferuat, 8C animalis fpiritusfubftantiamnutrit.VoIuntasuerodifponit Öiuelutad rythmumcoaptatrefpiratoriasadlioncs.Veruminftrumentorum ipecics j mfirumetd multifida ac multiformis exiftit. Quædam enim ad ucdluram fpiritus dez ftinata funtjquædam aerem fufccptant. Quædam uero ex cis ea quæ moz uentur mouent.Principium itaqj eft acr qui per os Si nares trahitur, matez ria exiftens utilitatis refpirandi,bifariam partitus^Si altera quidem minore fui parte per nares ad cerebru defertur,altera ucro maiore per alperam arz teriam in pulmoncm deuehitur, Atqui ipfa arteria organum uocis,uia eft refpirationis. Pulmo ucro uelut uetriculus profudus fpiritui deftinatus eft, eins autdilatationcm amp;nbsp;contraftioncm thorax gubernat,qui mufculis mo uetur,amp;: ofsibus articulate conneclitur. Qui Ôi ipfum feptum tranfuerfum refpirationis organu eft: Rotundius autem eft Si m centra fuo.neruofumgt; MufeuUintra circumcirca ucro carnofum:Sicut etiam circa coftas mufculi,quorum in me ßp^^'^ t^‘fffp dqs ipfiu$ regionibus duo Si uiginti numerantur, duo quidem primaru co '^quot;^^^ ^t ftarum, totidem etiam extremaru, Si præter hostres ex collo utrinqj pro uenientes,deinde hi qui iùxta fpinam porreéti, Si cum ipfis qui circa uenz trem fupcrioréconfiftunt oôLo,atq5 tôt fanè funt mulculi refpirationi fubz feruientes. Actiones autem fingulatim eorum qui in fepto trâfuerfo funt, üt refpirationcm inuiolentâ operentur. Eorum uero qui circa coftas funt, ut thoraeem exaefte dilatent Si contrahant. Qui quum duplices fint,cxtcr ui exfpirationem, interni infpirationem perfîciunt : Si primorum quidem duorum aétio eft,ut fupernam tantum thoracis partem dilatent, extremq turn uero ut inferna cius pattern contrahant. Qui uero èx collo deueniunt, a retrahunt

-ocr page 282-

# nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE CAVSIS RESPIRATIONIS

retrahunt fimul amp;nbsp;dilatant altas thoracis partes. Ex redis ucro circa fpin3 muiculiSjhi qui adclauiculas extenduntur,fines chartilaginum quæ ifthiC funt contrahunt, quemadmodum etiam hi qui ad coftarum in fpina radix ces porriguntur.Quidemum circa fuperiorem uentrem funt mufculi,fepti tranfucrfi fedes exiftentes,thoracis contradionem iuuant. Quum itaque duo genera refpirationu fint, inuiolenta ôô uiolenta, haheat^ utraq; ipfax rum proplias partes duas, infpirationem uidelicet Si exfpirationem, fit ut Rcllgt;irdtionii in totuni quatuor fint refpirationis partes, Cæteru in fingulis his quatuor pdrt« 1111 partibus propria quædam inftrumentoru natura cd. Inuiolenta: quidem infpirationis feptum tranfuerfum, VioIcntæ uero turn fima humerorum, turn interna mediarum coftarum pars.Similicer autem Ôi exfpirationis,in uiolcntæ quidem muiculi circa fuperiorem uentrem, Violentæ uero extern na mediarum coftarum pars. Atq; hoc quidem modo mufculorum res fc habet. Porto nerui duo qui ad feptum pertingunc,ex connexione inter quartum Si quintum colli uertibulum progrefsi, in ipfam neruolàm fepti partem fe inferunt.Qui uero in mufculos mediarum coftarum ex fpina di Îperguntur,ad pedus deferuntur non utiqj redi fecundum iongitudmem animâtis cxtenti, neq; uelut mufculi, obliqui, fed alias tranfuerfim ferunz tur,caput habétes uertibulum,finem uero pedus.Quin amp;nbsp;qui in alios mu fculos refpirationis opifices feruntur nerui, ferè omnes ex fpinali medulla nafcuntur.Quare quu tales amp;nbsp;tot exiftant refpirationis caufæ,manifeftum ^.^^ uel penitus rudi exiftimo,qua in re fingulæ inter fc diftent, Voluntas equi *'”' * dem fimiliseft equiti,qui habenaru motu equos impcllit. Habenis auteni fimiles funt nerui,quemadmodum equis mufculi.Sic uero Si utilitas extre mum refpirationis uotum eft,quemadmodum uidoria artis aurigandi.

FINIS LIBRI DE CAVSIS RESP IR AT lONlS

CD GALEN! DE VTI

LITATE RESPIRATIONIS LIBER VNVS, IA/ 110 Comario Medico interprète.

v A E N A M eft utilitas refpirationisCquod em'm non uulgaris ea fit, hinc apparet, quod ne momentum qui dem têporis, ca deperdita, fufficere poifimus: ex quo manifeftum eft, ad nullam particulate adionem, fed ad ipfam uitam earn referte,Quemadmodum enim fi his quæ ad iter faciendum nata funt priuati fuerimus, ambuz

-ocr page 283-

.’ ' t I B E R V K VÎ

ambukndi' dàmnumlèntimus, amp;nbsp;fi hts quæ ad utdehdu utilia funt prinati fucrimus^non uidemus: ita etiarn fi hts quæ ad uitam ncceffaria funt prtue tnur,morimur .Quod eft tgttur illud tam ingens à refpirattone nobtscotn modum^Num antmæ ipfius generatio eft,ut Afdepiades ait $ An genera sententie ti^f tio quidem non eft, ucrum corroboratio quidam, ut Nicarcht Praxago/ ri^ de utUitti/ tas ‘^ An innati calort's uenttlaho ac refrigeratio quidam, ut Philiftton Si te rej^irtt^ Diodes dicebât CAn Si nutritio amp;nbsp;refrigeratio ut HippocratesV Aut horu tionii quidem nihil eft, uerum arteriarum expletionis gratia refpiramus, uelut Erafiftratus putat^Tot enim funt ferme feétæ fententiarum de utilitäre re ' foirationis,etiamfi aliquæ ex relatis non uideantur differre, uelut eoru qui dicunt innatum calorem corroborari à refpiratione, Si qui dicunt eundem jUentilari,Nihil enim diuerfum dicunt ht ab his qui refrigeracionê fieri tra/ dunt,Atqui didtionem nonadeó,fed fententiam fpedtare oportet, quæ là ne in omnibus una exiftit.Refrigerationé enim ipfam nó propter feipfam, neluti neq; uentilationem,aut corroborattonem,commodas perhibet,fed quod infitum calorem confemanc. Atq? fi hoc hæ très opiniones comma ne habent,nempe infiti caloris cóferuationem,difftctlis plane de omnibus ipfis tradlatio oboritur,óC quç ægrè difeerni pofsit,propterea quod animç ,fubftandam ignoramus .liquidem igitur adio animæ eft uita,atcç ipfa à ^^f^fj^^^^a refpiratione magnopcre iuuari uidctur, quadiu itaqj utilitatis modu igno/ rare nos oportet; quoufq] fane animæ fubftantiam ignorauerimus,ut ego plane opinor. Attamen audendum eft Si ueritas inueftigada,quam etiarn fi non aftequamur,omnino tarnen propius,quam nuc fumus,ad eam per? - .

V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i “ nuocdpltdO/ nememus. Et primum utiq? omnibus lupra relatis lententqsin duo capita ^m'umunten xoadis, utrum tandem ipforum uerius eft,inuenire conabimur. Videntur timm enim aliæ quidem ex eis ad aeris qui infpiratur fubftantiam refpicere, aliæ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’' nero ad qualitatem. Qui igitur animam generari dicunt Si nutriri, Si arte/ nas expleri, fubftantiam folum caufantur. Qui uero uentilari,04 roborari, acrcfrigerarijqualitaté.Iuxta quam rationem etiarn qui cibum ut dulcem, aut autterum, aut calidum, aut frigidum exhibet, qualitatem folam refpi/ cit:qui uero ut nutricntcm,is fubftâtiæ refpedu eum offert. Hoc igitur pri mum detcrminabimus, Verum fubftantia aeris qui per infpirationem ad/ Ciuiejiia uenit indigemus,an qualitate,an utriscp.Quandoquidem igitur poft^ in fpirato aere,fubftantia eius abundamus, nihil minus fuffocamur,quam fi nihil ornninoinfpiraflemus,apparcre uidetur fubftantia eius nobis non suljiMidde^ opus eüè, Verum ad hoc Erafiftratus inquit, quöd neq; cor ipfum aerem ^. '^°^ ^^ ex pulmone trahere poteft,fi refpiratio cohibeatur: in huiufmodi em eon ^rafiArdU ftitutionibus æqualcm organorum refpirationis molem fecudum dimen/ opinio fionem feruari,Si igitur aliquam aeris partem adcraheret cor,uacuus relin ,queretur adtradi locus, id quod itwofsibile exiftic. Ne itaq; impofsibile

., fiat, neq? ab initio inquit,eum tranftwmb Qportet enim fi aliqnid tranftu/ ; , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mendurn

-ocr page 284-

MO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE VTILITATE RESPIRATTONIS

fumendum eft, non folum efte quod trahat, fed SC quod tribuat,Mon tnV buk autem thorax æqualem dimcnfionis molem feruans, neqj fgicur cor ipfum tranffumcre poteft, fed conatur quidem ut anrea,perfide autem nP ,, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hifiatep I'nde cofcquitur fuffocatio, Quandoquidem igttur utex acre quid

attrahat cor,thoraccm id permittere necefte eft, permittit autem quum di menfioncm tranfmutat, tranfmutat autem inipirantibus nobis aut exfpi/ rantibus,^ tunc fane cor tranffumet.Ate^ hæc quidem Erafîftratus.Cætc rum qui ei contradicunt, primum quidem quod neqj demonftraueritalk Contm ^raß cubi,Quód uacuu omnino non fit in corporibus difperfum,fed quod non flratum ßf^j^eruatim difpcrfum,commemorant.Poftca uero etiamfi hoe concéda tur,Quôd neq; in mundo ufquam uacuum fit ammixtum,attamen no im pofsibilc effe aiuntcandem fubftanna fufam amp;nbsp;penitus teniarn maiorem quam antea locum occupare. Et tertium, Quod cum cuidentibus fermo ipfius pugnet. Videmus etenim cor in refpirationiscohibitioncaerem ex pulmonc adtrahere, id quod ad cordis diftenfionem confequitur, Nequc enim pofsibile eft diftendi Si nihil adtrahere,uacuus nanq? fic fieret locus. Si uero non diftenditur, manifeftum cft quod ncq^ mouctur,atqui appaz ret ipfum moueri,contrarium itaq; primi confequitur, nimirum cor in refpi fro^tafu rationiscohibitioneacrem adtrahere. Ad hæc uero Era fi ft rati fcólatorcs ^^‘'^^ rurfus tum de fufione, fimulcp contratftionc contendunt, omnino contrat ria ftatucre conantcs,tum de uacui complcxu, amp;nbsp;quod cor à pulmonc qui dem tunc nihil trahat, ucru â magna artcria,cui prius ipfum fuppcdicabat, . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quidam uero neque diftendi neep contrahi cor dicünt,fcd ueluti concuti.

Porto qua:ab Afclcpiadæ feeftatonbus diéla iunt, uifum cft mihi merito rclinquéda cftc,utpotc manifcfteabfurda,amp; iuftas reprehéfioncs ab ipfo Contr4£rd /^fdepiadeindepta. Duplex igiturnccclTarió aduerfum illosfitcontradi/ ßflrauos jq-jQ jfg quidem ut contra cos qui ab artcria acrem attrahi aflerunt, mem/ branas agnatas id impedire,quemadmodum ipfe Erafiftratus inquit,dica mus,His uero qui concuti folum cor perhibent, quod præter id quod cuiz dcntius cft loquatur, indicemus. Apparct enim quod partim diftendatur ac partim contrahatur.In commune autem utrifqj dicemus, omnium artez riarum motum æqualiter fieri tum circa refpirationcm,tum iuxta ciufdem cohibitionem.Equidem quæftio de fufione fubftantiæ in infinitam fermo nis longitudinem apud utrofq; cuagatur. Ad hoe uero quod à magna arx tcria cor aerem trahere nó poteft propter agnatas membranasjtef^ndert tes,inquiuncErafiftratum de naturaliadminiftratione hxcdixiiTc,non de ” ® uiolenta atep ea quæ fit præter natura. Quum enim neceftarium fit cor di/ ftenfum adtrahere, tue ex pulmonc quidem id facere quum habcac quod inde trahat, minime uero a magna arteria aecipcre, quum membranæ id fieri prohibcant. Quum uero deftituitur pulmonc nihil fuppeditante, tuc fane ex magna artcria ipfum reueHere membranis uiolcntcr præberc coax ai«

-ocr page 285-

LIBER VKVS-

ij

élis.Cætcrutn de motu arteriarum quod turn circa refpirationcm,tum iuz xtaeiufdem cohibitionem fimiliter fiat, nihil miri effe aiunt Erafiftrati fez dlatoresjn tantum cnim cum folummodo cuariare à naturali difpenfatio tie,quod no a pulmone,fed à magna arteria cor fpiritum trabens,eundem rurfus ad illam remittit, atq; ob hoc ipfum animal fuffocari inquiut,quôd pulmonis impenfa SC contributione fit priuatum. A tque hæc funt quæ ab wtrifep cotradicutur, His accedit amplius quod nondum eft relatum, lam uero priuatim SC feorfim ab alijs dicctur, quód mihi ualde efficax, utpote euidetifsimum exiftcns,uidetur,Quid fit tandem quod circa refpirationis Q£^^‘o^ cohibicionem prohibeat, coraerem ex pulmone trahere,cotrahi uero tho racem hoe ipfum pati à natura aptum C Si cnim inftrumentum effet quod ' peep diftendi neq; cofidere pofsit,fortafsis fènfum aliquem haberet quod ab Erafiftrato dicicur,Quando uero iuxta illius ipfius traditionem contraz hi poteft, quid prohiber etiam nunc in tantum confiderc ipfum, in quanz turn à corde euacuatur7præter alia enim SC per mufculos pro animaris uoz luncate moueri thoracem Erafiftratus ait,etiamfi quodcune^ tandem moz leftum eum premat,undcquaquc ramen per mufculos ipfum moueri, una cum hoc quod prohiber fuperne fieri euacuationem, quod in fpiritus dez tenrionibus SC egeftionibus contingit, Vndiquaq; enim in eiufmodi adho nibus thoracem premimus SC contrahimus, fuperiorê afpcræ arteriæ mea turn cum ui claudentes,ut ne quid per ipfam euacuetur.Quod fi no folum non premamus,fcd SC ipfum meatum aperiamus,largus acr cum quodam ftrepiru foris fertur,atq; appellatur huiufmodi, efflatus quidam,ab exfpiz ratione quæcitra ftrepitum fit,copia SC uelocitate motus tantumodo diffe rens.Etenim ut infpiratus acr accruatim rurfus reexfpiraretur, multa undiz quaq^ tenfione thoraci opus fuit. At uero tenfio ipfa tribus adtibus co muz nis exiftit. Apertio uero fuperni meatus,propria eft ipfi efflatui.Itaqj nihil molcfti eft etiam quu refpirationcm cohibemus,und{quaqj premere thoz racem ac fupernum claudcre meatum, Ita cnim no eft quod obfiftcre,fed .etiam opcrationem trahefitiscordisiuuare pofs{t,8C aperce coarguitur fab fum efte quod Erafiftratus dixit,Quod impofsibilc fit cor ex pulmone ae opinionis rem tranflumere circa refpirationis cohibitionem. Licet enim unicuiq; exz exploßo perimentum à feipfo accipcre, ita ut fexcentiesinfpirationem faciat, pluriz ;mumcp undilt;^ thoracem premat,8Cnihilrurfus exfpiret:apparebitenim nihilo minus inipfo cor pulfans,fuffocaturautem homo,atqj id eo magis , ac citius,quo plus infpirauit,quod ipfum etiam mediocriter indicat,nó fub ftantia fed qualitatc fpiritus cor opus habere. Si nanqj cor fubftatia opus QiidHtdte^^ haberct,magisutiqj ex penuriaipfius, ^ exabundantia ucnçconfideret, ritusindy , atqui hoc non apparet quod contingat, fed quum maxime fpiritu redunz zemm - dat,tuncpræcipue affligitur.Tertiû ihfuper non uulgarc fignum eft, quod qui hoc raodo fuffocantur per exfpirationem fanantur ; oportebat autem

; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;magis

-ocr page 286-

«A

DE VTILITATE RESPIRAT! ONIS

magis infpirationé effe quod fanaret, fi ob penuriam fubftantiæ aens fuf/ flradop^nh focaremur.Tria fane hæc manifefte profligant Erafiftrati fcrmoncm,unu ni contraria quidem ac primum^Quôd cor acrem trahere poteft circa refpirationis eoz hibit{onem,nihil cnim in hoc obftare uifus eft thorax, Alterum autem fez cundum,quôd tune magis fuffocamur,quum plus infpirauimus,Et tertiu, quod netç tametfi ualde uehemêter thoraeem undiquacp comprimimus, circa refpirationis cohibitionem,acr à corde cofumitur, fed expetit animal cauCaf^ca/ ‘^^^P'^*'^’’^ ‘^*’*æ ^1^ fuffocationis medela.Ex his equidem perfpicue con/ tionis Icquitur,non ob inopiam fubftantiæ aeris,fcd propter aliud quiddam ani malia fuffocari.Porró ad rcliquas ex præditftis cótentionibus rurfus tranfz gredientes, confiderabimus prius qui dicant ueriora, ac primum fanè earn Contra £raß cratftabimusquç eft de motu artcriarum,Equidé hi qui cótra Erafiftratios ßratum contendunt, motum artcriarum mutari oportcrc aiunt circa cohibitionis tempus, fiuc concuti folu,fiue etiam contrahi cor præfupponamus. fi enim concutitur,omnino immobiles fieri oportet, quum nihil ab ipfo accipiant: fi uero diftendatur ac cotrahatur,dupli4 apparcre oportet pulfum, Quum cnim naturali modo habet animal,ubi contrahitur cor,fpiritum in arterias mittit,hæ uero ubi implentur,diftendunt':ubi uero diftenditur cor, ex pub mone attrahit,hæ uero tunceuacuatæcontrahuntur.At uero circa cohibiz tionis tempus,ubi diftenditur ab arterqs trahit:atcj omnibus fanè manifè ftum eft,quód recurrct ipiritus qui prius per ipfas ex corde fuit dclatus,at/ que ita fi par fucrit priori,parem etiam faciet diftentionem arteriaru, fi uez ro paucior,minorem omnino faciet ^ antea diftentionem, atque ipfam ni mirum circa id tempus faciet,quo prius contrahebantur,id uero nihil aliud Explopo opiz çQ ^ duplicari motus arteriaru. Atqui hoc ita fieri non apparct, quarè ma ^rapAratum ®^ falfas effe controuerfias, Amplius autem amp;nbsp;hoc interrogant, indu{l£ an nihil ex arterfjs euacuetur circa cohibitionis tempus 7 Antea equidem

V-’

QualHo quum fccundum naturam animal fpirabat, ipfc Erafiftratus ornne id eua/ cuari opinatur, quod ad iplàs à corde eft demiflum. Manifcftû eft autem extra corpus id excerni,aut quomodo alias euacuareturC Nunc autê quid tandem dicenc C Num pertranfire quidem ita uclociter ipfum per arterias, uclut etiam antca,non tarnen ucl minimû eius euacuariCEt quomodo poß fibilc eft alia quidem euacuari,nô tamé rurfus attrahi ex ambiente$Quôd cnim cor ab arterqs attrahat ubi diftenditur, neq; uero hoc ipfum diccre li cet, Atqui fi omnino pofsibile eft quum cor diftenditur attrahi quicquaw ab arterqs extrorfum, ex fuperfluo thorax Si pulmo funt fadi: neqj cnim hoedici potcft,quôd minus trahat ex artères quàm ex pulmone,quando incumbentibus etiâ membranis nihilominus tarnen trahere poteft. Ma/ nifefta autem fi fit hæc expulfuum magnitudine,atq; unicuieç patetquôd multo magis traheret,fî non in magnx arteriæ ofculo rnembranx innate cflent.In uniuerfum autem fi net^ cor,ne^ ulla aliqua arteria/piritu in rez fpirationis

-ocr page 287-

LIBER VNVS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1}

fetratioms cohibitione caret,id quod ex ipforuin diflentionibuSjquæ can/ dem ut prius molem conferuaiit, fit manifeftumjfuffocatio tarnen excipit euidcnter, palam fit quod non inopia fubftanti'æ ipfius acris animalia fufz condufto focct,patctcp iam etia Afclepiadæ opinione una cum Erafiftrati efle confu repetitit tatam.Similiter item Praxagoræ Si Philotimi,ôi fi quis alius nutricationis folius ipfius animalis fpiritus gratia nosrefpirare dixit, Cæterum rationa/ biliter Si ex præmcditato in fermone adiecium eft,foliuSjnecç enim quod impofsibile fit nutriri animalem fpiritum a refpiratione indicat hic fermo, fed quod fuffocatio cohibita refpiratione non propter nutrimenti anima/ Ls fpiritus defedlum ipfis animalibus contingat : adeft enim ipfis largus in pulmonc fpiritus,atq; alias logins tempus requiritur ad hoc,ut animal pro pter nutrientis fpiritus inopiam pereat.At uero cum Afclepiadæ de anima Contra Afde fermonibus no tantu hæc,fed alia etiâ alibi à nobis dicta pugnât, Demon P«lt;«^f'« deani ftratum enim in illis eft, q? animæ fubftâtia etiamfi no una fît,pcr omnem S^’^f' tarnen uitam ad multum tempus durer.At iuxta Afclcpiaden,neq5 nume/ rare pofsibile eft quot fubftantias habeat, Siquidem fane quæ paulo ante crat, nunc pcnitus perpt,alia autem nunc eft, paulô poft amp;nbsp;ipfa interitura, generabitur uero rurfus altéra,quod impofsibile amp;nbsp;abfurdum cfte,illic cia/ rc â me eft demonftratum, Ad quæftioncm igitur an ipfius aeris fubftan/ tiæ,an alicuius qualitatis inopia,animalia fuffocata moriâturC iam refponz fum ac cuidenter indicatum eft, altcrum impofsibile eife, rclinquitur itaq?

altcrum, nimirum ob penuriâ qualitatis alicuius animalia inrefpirationis 06 lt;iuaUtdtis cohibitione fuffocari.Quæ fit igitur ifta qualitas inquirendu ucnit, Quan/ ‘‘lt;^ris penurii doquidem igitur, ubi amplior quàm fecundum naturam caliditas in locis ^’^‘^'^^‘^f^ff^ circa cor Si thoracem fuerit congregata, quemadmodû in æftuofis omniz ^jy^ de bus contingit morbis, ftatim amp;nbsp;amplius folito refpirare appetimus,uidcri ^uaUtate pofsit utiq? refrigerationis gratia refpiratio fieri. Verum rurfus fi perfrige/ opinio ratisijfdem organis,quemadmodû in magna fame,quam bulimon græci appellant. Si ubi quis in magno frigore fit uerfatus, contingit : non folum non refrigerare earn quæ in nobis eft caliditatem oportet,fed etiam calefa cerc, ut quæ parum abeft quin penitus fit perfrigerata, Si tarnen refpirare appctimus,uidetur fane contrarium efle,ei uidelicet, quod refpiratio refri/ gerationis gratia fiat. At uero aliqui contra inflates, refrigcratione femper ‘^^^^''^^ opus habere aiunt, infitam animantibus caliditatem, uerum quum auefla ca fit,ampliorc, pauciore uero quum debilior fit fadla, atcç eiufmodi affez éliones non folum non contrarias huic dogman efle aiunt, uerum amp;nbsp;tefliz monium præberc opinantur. Arduum igitur hoc primum efl Si difficile iu dicatu, quum ab qfdem apparentibus fubcontrarias iudicationes habe/ J^.^ ‘° ant, neutros enim pofsibde efl à fententia fua auocare. Alteros quidem, Quod refrigcratio efl utilitas refpirationis, fiquidem calcfacftis refpirandi . organis, magis confueto refpirare appetimus : refrigeratis uero, uice uerfa

B minus

-ocr page 288-

»4-

DE VTTLITATE RESPIRATIONIS

minus infpiramus.Al teros autem, Quod nequaquam herum gratia,refri ^ip^ocr. gerationc opus habemus,Quum dicit igitur Hippocrarcs,inquiüt,in libre ” prxnotionum,Spintusfrigidusex naribus atqj ore cxhalans, permdofuS ’ iam ualdc cxiflit,ciufmodi aifcdlioncm animo condperc quis poteftjqua lis aliquando contingit, Repcrict autem ut opinor,talem ubi mukum per/quot; frigetata fuut refpirationis organa fad:am,Oportebat igitur inquiunt,nez que in totum refpirare hoe modo affeftos, utpotc qui quod refrigeratioA ne indiget no habeât.Quemadmodû enim fi neq? omnino à principio fta tim quiequam faótum fuifiet quod refrigeratione indigcrct,nulla fuiffet re fpirandi utilitas, Ita edam fi prius crat,nunc ucro perqt, non indigebimus» Contrdm ß/ Ad hæc porrô inquiunt, quod motus per refpirationem fufflando aceem bi/pßopinio dat, idipfum ucro non idem eße eum priori,non longa difiertatione mihi egere uidetunpriusenim dicebantrefrigerari, nunc ucro accendi,contraria autem utiq’ funt refrigcrari Si accendi,altcrum enim cxtinguit,alterum acz cendit calidttatem,ói alteri ut ne uratur quod ipfum fufcipit corpus, contin gidaltcrum ne pctfrigeicat idem,facit,Nifi (anè per accides frigidum accen ^^’^‘^ dicant, Ita ucro non refpirationis utilitatem, fed efficientem eau nam cidens tüct^tent. Præftat igitur ad id quod commune habent hæ fententiatum fez élæ tranfirc,atqj illud prius perfeturari, Neceflarium enim eft omnes quiz Commune ont cunqj de infita caliditatcaliquid dixerunt, de ipfa conferuanda foniniarc, nibusßHis jiQjj poflè autem exsólc amp;nbsp;articulate fententiam fuam exprimcrc,at(Ç ob id opinor, alp refrigcrationem, alq uentilationem,alii corroborationê fcriz Simde ad bunt. Maxime ueroputoipfosadhæcimpcllipcrea quæ circa flamasap patent,has enim manifefteuidemus ita citopcrire quumacrepnuaræfue rint,ucluti animantia, Quemadmodum indicat médicinales cucuibitæ,ôî omnia quæ angufta amp;caua circumpofita,acpcrfpirationem prohibcntia, facile ipfasextingût.Siitaep repertum fit quid tandem flâmæ in huiufmo di difpofitionibus patientes cxtingnantur,forte etiam inueniri poisit,quicî nam fit,quo ut utili à rcfpiratione,caliditas animantibus infita huatur, Adl ipfius autem inuentionem omnes modos percurrcmus,per quos flammç ^‘*^^^^‘^ extingui amp;nbsp;augeri,Non folum cnim ficauum quiddam quis ipfis extinguMt circumponat,led Se balneis,6ifolis ardoribus,Si cxccllentibus frigoribus, amp;nbsp;ueheméter uentilatæ,^ multitudine materiæ fuper ipfas coaceruatæ. Si ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;contra inopiaalimenti,uidenturextingui.Augentur autem acroborantur

à moderato frigorc. Si fi moderate ucntilcs. Si commoderato abundantes. duplex mo/ alimento. Prêter hæc ucro ctiâ illud infupcr addatur, Quod omnes flamz tus ß^mmdri mæ duplici motu moucri uidcntur,altcro à materia ex qua acccndunf,pcr

quem maxime furfum feruntur Si undiquaq; difpergun^ altero ucro huit cótrario,ad furjpfarum principiû ac uclut radices ucrgcntc,per quem confî dunt Si contrahunt.Etenim fi facis ^ maxime fupernâ extremitaté aecca deris,côfcftim ad infernâ perueniet ignis,Si fi pohq lucerne Hammâ extia xeris

-ocr page 289-

LIBER VNVS

If

Xeris ad extrernu fuligînofæ fauillæ furfum uergentis alium ignem admoz ueris, iam rurfus ardentem lucernx fumculu uidebis, quum nihil tak fieri pofsit, fi ignis motum furfum tantum haberct.VItra hæc uero omnia cui/ denter apparentia, etiam rationc perfcrutabimur primu quidem quod po ftremu omniu relatu eft, à qua necefsitate duplex motus fiat, poftea uero ^‘‘^“’ ‘^quot;P^ÿ alia fingula deinceps. Quadoquidê omnis flamma uelocifsimâ habet cor/ ”^^^^^ ruptionem,femper enim in ambientem difpergitur, ob id neceffarium eft, etiâ generationem eius uelocifsimâ elfe, alias enim neq? minimo mométo duraret,Atqui generatio uniufeuiufq^ flâmæ eft ex fubietfta materia accen di, mcrito igitur non folum extra â proprio principio, fed amp;nbsp;contrariû ipfi in proprium principium uergenté motum fibi à natura infitu habet,At üe ro Si corrumpi omnem flâmam neceflariu cft,fi aut mateha,aut altcro mo tu fît priuata.Vt enim in uniuerfum dica, uelut fepe etiam in alrjs locis de/ monftratu eft, Ex motibus cotrarfjs quorum alter alteru mutuo excipit SC cofequitur,altcrum fîne altcro cofcruan impoisibile eft» Ob id igitf mode/ Motuumcon/ rate frigido ambiente aere omnis flama opus habet,Qui enim exceUenter trariorum calidus eft, motu alterum ipfîus immodice extra extcndendo,fn'gidus ue/ ^lt;^'° ro alteru immoderate intra protrudendo extinguiuVtercç fane immodice uentilatus flammam ad materiam reprimit, uelut etiâ frigidus facit: fupra modu uero moueri,flamma difpcrgit,uelut etiâ calidus ambiens facit» Cæ tcrum ex his quæ motu immodice intra cohibét,eft SC cucurbita,SC quieqd aerem eoru quæ ab interna flâma c6bufta funt, prohiber ad externi frigo/ ris contaftu. At uero cómoderatio omniu, coferuatrix eft flammaru.Eodê modo igitur nó difsimile uero eft cotingcre SC circa iniîtâ animantibus cali ditatem,utpotc quæ materiâ unde accendif fanguiné habet, à natura item j^p^ c^n^i infîtum principiu motus in utranq? parte,ita ut altcro priuata,etiâ rcliquo Mem cx necefsitate priucf,SC ob idipfum fîue à refpiratione prohibeas, fîue fan/ guinc,ftatim corrumpic,nam amp;nbsp;lucernæ flamma tolles fuffocado,aut om/ nino olco priuando»Simile itacp ponito cor funiculo,oleo fanguiné,orga/ no pulmonem,circûfîtus nanqj eft forinfecus cordi ad cucurbitç fîmilitudi nem»Vcrû quo tempore expirât animal, adfimilauens ipfum potius cucur bitæ pcrforatæ:ubiuero rcfpiratio cohibet^imperforatç ÔC undiquaeg con clufæ»Quemadmodu itaq; cucurbita perforata flammâ intra fe extingue/ re no poteft per foramen refpiranté,quæ ucro contra c6clufa eft eueftigio fuffocando earn extinguit,Ad eundé roodum pulmo arélus SC denfus, ue lut in refpiratione cohibita cft,cxtinguit:perforatus SC rarus qualis circa rc fpirationê eft,infîtam caliditatê conferuat.Ego ucro etiâ quum fornaeê ui/ simile ad ßr/ derem,ob id quod perfpirationem non haberet, cxcingui,6C poftea ipfum ^'^^^^ aperiri, atq; turn multâfuliginêexfpirare, turn multu puru aere externum inlÏ3irarc,atq; utroq; fado flammâ fplendorem rccipere,non paruâ efte ra liocinatus fum exfpirationis utilitatem ad hoc ut id quod ueluti fuligo fan

B 1 guinis

-ocr page 290-

ter

DE VTILITATE RESPIRATIONIS

guini's eft cuacuetuf. Faufila cnim Si fumus amp;nbsp;fulfgo, amp;nbsp;omnis huiufmoJi uftæ materia: fupeifluitas, nihilo minus ^ aqua ignem extinguere confuc Condupouni ^jj.^ Quare ex omnibus potifsimum recipiendi funt qui dicunt infiri caloris '^ gratia animalia refpirare.Nam amp;: moderate ucntilari utile eftjô: medioeri/ ter refrigerari: Ambo enim hæc intemam caliditatem uidentur corrobora/ rc:neccnariûlt;^ eft motum habere ad fuliginofum, ut ita loquar, extra eua cuandum quod à fanguinis uftura redundat. Hæc quidem feientificaper/ fualioncm non habent,ne(^ neceflariam demoftrarionem^qualcm in alqs femper adducere in ufu habcmus,non tarnen fideomnino carcnt,Vclociz itxplopo reU tas cnim interims animalis talem cauftam defiderat, Quum alimcntu quiz ^uarum opb J^j^^ quod hi qui nutritionis ipfîus animx gratta refpirare nos dicunt, can tiionum ßjpf^fJongiore tempore opus habeat, Generatio ucro animx qua Afclez piadcs caulfam tradit, confentiat quidem uelocitari,pugnat ucro cum alqa infinitiSjSi cu his qux in principio dióla funt huius tradtationis,ói in comz . ., munc cum omnibus fedtis qua: ob inopiam acris pcrirc animalia putat re fpiratione priuata. Si igitur uclocitas intericus animalis, propter alimcnti fùbftanriæ ipfius anima: dcfcd:um fieri nd poteft, propter generationem autem ipfius fieri pofsibile eft, fed per falforum argumetorum prætextus^ innatç ucro caliditatis pcrditio nihil habeat quod ie ci opponcre uideatur* Vtiï'tdt refbi ’■^^^°”‘ ’^^'^ magisc6fcntancum eftjUtalqsdimifsis hancrecipiamus.Toz fationis efico ^^æ ’^4^ ^^”^ receptam cxplorabimus,quandoquidcm alqs ucrior appa feruatio calo/ rct. Itaq; ex ucntilatione principe ipfius infiri caloris, amp;nbsp;ex moderata refru ris ndturalis gerationc,« cx cius quod in ipfo uclut fumofum eft in totum dcfluxionc, unum coaccruatur caput amp;nbsp;fumma, confci uario uidcliect caloris naturalisi ‘Conprmdtio j^ p^^ igitur principia uideamus an pofsibile fit omnia rcduccrc particula perenumera/ ^-^ nbsp;nbsp;primum in manus fumamus id quod circa balnea continocre mdez

cularium coussin quibus diutius ucrlantes cxoluimur,actandem etiam morimurjSi 1» balneiscur cnim propterca quod calidum rcfpirando attrahimusid conringit,oporte exoluamur bat inquiunt, etiam cos qui fuper lebetem aqux calidæ confiftunt, deinde progredientem inde uaporem rcfpirando hauriunt, candem iniuriam pee pcti,ói tarnen hi minime uidentur lædi:cx quo confpicuû eft,Quod nó ob caliditatem rcfpirando attra(ftam,fed propter fpiritus cx toto corpore eua cuationcm,in balneis exoluamur. Quomodo igitur amp;nbsp;hacambiguitatem diffoluemusCSi utiqj hoc copulatum uerum efte diccmus,Quód fuffbeaz ri eos qui cx Icbcte uaporem infpirant oportcat, fiquidem omnino refrigtf. rationis gratia refpirarint, ucrutamen fi non adtraxcrint ipfum uaporem, ne fuffocantur quidem. Suffocantur enim non minus qui cx lebetc uapoz rem rcfpirando hauriunt,^ qui in balneis. Si ucro etiam non fuffdearenz tur,nihil fortafsis miri cftct:pcrfpiratio nanq; per uniuerfum corpus, fimilt ter ut ca qua: per os fit,in balneis offcnditur,Nó funt autem cadcm,pcr cS tantu uiuatu fpiritu attrahere,amp; turn per os,turn per lotû corpus idem face te.Eiuä

-ocr page 291-

L I B E R P R I M V 2 t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ly

re-Eius rei pocifsima demóftratio in mukis ægris concingit, qui per totum diem iudicatorie exudant, arque id multo magis ^ qui in balneis, non ta/- ; men exoluunturßmiliter ut illi,neque omnino fuffocantur,quoufqueex/ Cernum frigidum aerem fpirando attraxerint. Quod fi ipibs pallqs contez d;os,calidum aliquid refpirando haurire coegcris,confeftim fuffocaris;atz qui fi perfrigeratos amp;nbsp;rigentes ita contegas, nó folum non fuffoces,fed ne que omnino lxdas,donec fuerint excalfadi, nam tune non amplius fuftiz nent, ueluti non confuctum. ex quibus omnibus confpicuum eft, Quod non ob euacuatu ex toto corpore in balncis (piritum exoluamur ac uitam Propt«* «Iiz finimus,fed propter caliditatem.Admirari porró fubit nó tam alios quam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ ^quot;“^

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;neubmexo^

fcralntratu, qui tam euideter apparetia uamtatis coarguere audet, Quem i„ti^„^ non ucrifimilc eft inexpertum effe Doliaris uaporarq hydropicoru,quod Doliarc uapo non minus ab alqs ueteribus quama Chryfippo Cnidioeft laudatum. rariumhydro Euacuâtur enim hi toto corpore multo citius amp;nbsp;amplius quam in balncis, P’^^orw non tarnen fuffocantur, propterea quod frigidum aerem inipirant, quo fi quis ipfos priuet,brcui immoriuncur.Quomodo igitur inquiunt,in grauez olentibusfpecubus,amp; recens cake oblitis domibus,amp; ab extindtam pruna rum fœtore fuffocamur C luxtaErafiftratum equidem,quia tenuis in eiufz modi conftitutionibus exiftit aer, atq; ab arterqs non recipitur, nee contiz netur,fed facile €uacuatur,ec ob inopiam fpiritus animal perit.Nos autem dicimus, Quod nihil fuerit, utpote quum Erafiftratus nihil tale demon/ contre unli ftrauerit : quod aut tenuem in talibus redderet aerem,aut ut ne ab animan fi^^i^*^'^ num corporibus recipi ac contineri poftet, nifi forte uera caufta alia fit, aut difficilis extet inuentu. A d prædida igitur longius fermonem extendere cogimur,conabortarnen pro uiribusin compendium omniacontrahere, , Si uero nihil habeam quod dicam, recifis multis contradilt;ftionibus,id ap/ patere aftero ,motusuidelicet arteriarum in eiufmodi difpofitionibusnez que magnitudine neque tempore prioribus inferiores efte, utpote quç ple na: fpiritu qui per ipfas fertur exiftant : oportebat autem in eis non folum uelociorem aut minorem pulfum apparere, fed eas etia omnino pulfu pri/ uari,utpote aere ipfarum uentriculos explente penitus priuatas. At uero fi Pro Eraß/ Erafiftrati (inquiunt) cauftam retjcis,altera nobis profer ♦ Proferam aut fi ^rrfto prius uos dixeritis mihi, ob quam caufam marini pilcatores ex torpedinis Torpedi/ cótadlu torporé incurrät.Si uero nihil habetis quod dicatis, hoc tarnen no ”‘^ ’“* bis referre permittatis, nêpe uim efte huius animaris ftupefadtoria eorum quçcontingit adeó fortem,ut etiam per infixum ipfi tridentem admanus pifcatorum perfacile uitium accurrat, Itaque concedetis pikium quafdam effe qualitates ac uires,quarum aliæ torporem,aliç altiorem foporem,aliæ DifsMe bigiditatem, aliæ putrefadionem, aliæ aliud quoddam malum inférant, Aeris autem nullam talem uim effe permitteris7 Verum non habemus

B $ aiunt

-ocr page 292-

I«.

DE VTILITATE RESPIRATIONIS

(arunt) cuidéntem demonftrationem,quænam qualitas hxc ßtj5C quç tart; Sententia dem uis aut facultas,Quid I'gitur hoc ad præfentiaCpcr obfeura em'm nihil rite ncque cuErtitur,nequcconfirmaf. Traufeamusitaquea taubusadcoa' firmationcm cuidentemutramtandem fedlam cuerterequeamus.Quac' quidem igiturneceflario Erafiftrati opinionem euertut, ftatim a principio nobis relatafunt,Quæ ucro noftram confirmant, ta lia quidem non inuez nimus ut nccefiario concludant,attamen omnium aliorum maxime crediz ^ . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. bilia funt,fupra hoc quod à nullo penitus corum quæ palàm apparêt, hæc

quot; nplo^ opinio noftra euertatur. Quare Erafiftrati de refpirationis utilitate opinio. nem, hic iam meritô relinquimus, quandoquidem amp;nbsp;in libris de pulfihus multipliciter erroris eft conuiâ;a,ipfi ucro etiam reliquorum apparentiutrt caufas ad præftntem controuerfiam conducentes, breuibus percurremua;.

excrcitdtio y élut eft Quôd in exercitationibus amplius amp;nbsp;frequentius refpiramus,ne ”‘uenur\^^i ‘^“^ difsimiU uçro eft, etiam ob calorem ex uehemêti motu audum ^“^^^^\emus ficri.quod enîm ncque hic propter uenatum cxplctionem refpiramus, ma-nifeftum eft ex eo, quôd a principio ftatim fepe uchementer contingat, non tarnen refpiratio mutetur priufquam multum calcfiamus:ubi ucro ex calfadi fumus,etiamfi ad multum tempus a motu quiefeimusjtamen canz fie/^iratio i» dem refpirationis fpeciem conferuari uidemus. Quin amp;nbsp;in æftuofis febriz febribus bus fimiliter refpirare appetimus,ob eandê cauffam.Vbi enirn maximum fuerit quod utilitate indigebit, hic etiam no abfonum eft ipfam utilitätctn plurimum augeri : maior nanque flamma ampliori acre, minor pauciorc opushabet.Omnis uero flamma ipfo indigetjob earn quam prius dixt ne tt^ef^irätio in cefsitatem.Nequaquam igitur mirum eft, fi loei circa cor amp;nbsp;pulmonéperz ferfrigemtis frigerati,externum aerem defiderant,indigentcp eius per infpirationctn at tradionCjAttrahunt enim, fed parum amp;nbsp;per multum tcmpus,ualde nanz

^ef^irdtio quc Ói crebró non expedit paruam caliditatem ucntilare.Propter quid igiz , nbsp;fuerorum jur pucri quidem plus amp;nbsp;frequentius, pubcres ucro minus amp;nbsp;rarius refpiz rantCNum quod qui crefcunt plurimum habent infiti caloris, neceflario fe quitur ad multitudincm caliditatis, magnitude Si frequêtia refpirationis^ Siucro animalis fpiritus àrefpiratione etiamnutritur, etiam obid pluriz mum Si frequentifsime pueri refpirant,quód nutrimento ampliore, ut qui crclcant,opus habent. Si ucro etiam fuliginofum plurimum in refpiratioz ne diffunaitur, etiam ob id plurimum amp;nbsp;frequêtifsime refpirant: ubi enim amplius alimcntum conficitur, ibi etiam fuperfluitas ampIior.Quibus ita/ que pueri calidiores adolefcentibus efte uidêtur, hi talcm referent cauftam Adokfeetium crebrioris ipforu refpirationis. Quibusautem adolcfcentes calidiores puez Senum ris uidcntur,hi prædidam cauftam nó admittent. Atqui de fenibus nèmo dubitat,quin fint multo turn pueris,tum adolefcêtibus ftigidiorcs,teftimoz nium autem frigiditati probet ipfa refpirationis fpetics, qux in eis minor

fit SC

-ocr page 293-

LIBER VN VS

17

fit K rarcfcit.Confimiîia porro his quæ in ætatibus fîunt,in tet«poribus,amp; Temporum regionibus, ac naturis contingunt, teftimoniumqj præbet calidis femper ^^ê‘o»lt;*»* rclpiratio maior amp;nbsp;denRor/ngidis minor amp;nbsp;rarior.parum etiâ amp;nbsp;Frequenz ter refpirant qui cibum acceperunt ac biberunt,ob fepti tranfuerfi coarctaz Pranforum tionem.Sic K prægnantes Jn aqua etiam inter entern,Si in hepatisinflam ^otorum mationibusjuentrisc^’ac fpleniSjConfîmiliter refpirant proptereandem cauFTam. Cæterum de propria horura refpiratione, in libris de fpirandi ^^^^^ difïïcultate dicctur. Nunc fatis eft ut hoc rurfus demonftretur, nempe,om nia manifefte apparentia prædidlo dogman noftro, de utilitate uidelicet condußocon refpirationis teftimonium præbere. Videamus autem deinceps num aniz firmationis malis fpiritus à refpiratione nutriri pofsit, Dicamus autem prius quorno/ farUculari» do quid animalem fpiritum uocamus, quum fubftantia anima: nos ignoz rare fimus conFefsi. Quandoquidem igitur uentriculi fpiritus iuxta cerez brum uulncrantur, ftatim immobiles ac fenfus expertes nos reddunt, Oz portet utique omnino hunc ipfum fpiritum ,autipfamanimæ fubftantiz AnimaUf^û amcfle,autprimum utiqueipfiusorganum.Diótum ueroalibi deipiis ^^^'^^ qffid jit fufius Si diligentius,ubi etiam hoc ftatim didtum eft, Quod neceflarium eft hunr Ipintum nutriri. Vnde igitur ( inquiunt ) aliunde alimentum haz bebit, quam ab acre per inFpirationem attradlo C Atqui Si ex fanguinis cuaporatione non difsidens uero eft, ipfum nutriri, quemadmodum mub ris cclebribus turn medicis, turn philofophis eft uifum. Verum qui Erafiz ^ffßf^^ •^ ftratum Fectantur non eodem modo, quo Hippocrati adhérentes, ex in? ' fpiratione animalem fpiritum nutriri tradunt, lllisenim ex corde per àrtez rias ad cerebri membranas, His uero ftatim per nares in cerebri uentrieuz los, peruenire fpiritum uidetur. Erafiftrati equidem de his opinionem ez tiam hic rclinquemus, multiFormiter à nobis in libris de pulfuum cauEs conuidtam. Ad ueram autem tranfgredientes, confiderabimus hoe quod contra Eraß palam apparct, cuius iam Fæpe experimentum fecimus. Quum enim arz UraHopu terix circa collum laqueis conftringuntur, nihil patitur animal neque ftaz nienem tim, nequepoftea,quemadmodumnosaliquadoexperiundigratiaillas ^xpenmeniu laqueis conftrinximuSjatq; totu diem animal infpirare. Si exfpirare,ac mo ueri citra impedimêtum uifum, ad profundam iam nodlem madlauimus, ut qui putaremus tam diurinam experientiam non amplius fidelem ac tuz tam eftc:pofte enim in tanto temporis fpatio quo laquei circunexi fuerant, aliquod ex principalib.membris per eófenfum IxFum effe. Admirabamuc igitur quü reperiremus arterias, ex principaliffimis uitalib.organis ipfo uiz delicet corde,ad principalifsima animalia organa, ipfum uidelicet cerebru protenfas, ita citra omnem uitæ offenfam, iniuriam earn tolerantes. Sed de his etiam in libro de utilitate pulfus amplius quxremus, Quod uero EX eis ad prüfens utile exiftit, cuius'que gratia carotidum arteriarum circa

B 4. collum

-ocr page 294-

10

DE VTILITATE RESPIRATIONIS

Carotides ar/ collum mentioncm fed, idipfum rurfus dicetur, nempe, Quod cerebrum ^^^‘'^ fpïritu à corde allato non ualde habet opus. Reliquum eft igitur aut eua/ porationem ex fanguine ipfi fufReientem efle,aut per nares infpirationem., Atquince euaporadonem largamconnngere uerifîmileefl:,fiarteriæla/ ' nbsp;nbsp;nbsp;queo funt conftnélæ, quod ipfum eriam in libro de utilitate pulfuum de/' inl^intto^er mouftratur. Neceflarium igitureft,exinipirationepernarcs potifsimam Jj^iritum ani ^^*”’^*1^* pattern animali fpiritui accedere, Atque hoe eft quod ab Hippo ^^1^ crate dicitur. Principium alimcnti Ipiritus, os, nares, guttur,pulmo,ÔC alia « refpiratio.Ex omnibus enim his nutriturnullatenusimpeditus. Si ueroeti am impediatur unumquodcunque tandem ex ipiïs, attamen per rcliqua alimentum ei fuggentur, id quod ex euidenter apparenti difcere licct, de quo did:uri fumus, nimirum de fpiritus ex pulmone in artertastotius cor/. poris tranftumptione, quod aut modice omnino, aut neque omninocon^ Expenmenta ^.^ .j. Quum enimaliquando ad os ac nates pueri magnam uefîcam box' ’ buiam aut aliud quoddam uafculum,ut nulla parte quiequam ex refpirax tione per totum diem præteripiraret, appofuiflèmus,uidimuscitra obftaz , . culumpucrumfpirantcm,exquomanifeftumeft,quôdparum,autpenigt; Artcrids ex/ „ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

trinfecis qua/ ^^’^ *^‘“^* ’ atteriæ animalis extrmlecarum quantatum necelsitate urgentur# Utatilus non Si maxime caliditatis. Etenim frigidior fpiritus non fimiliter penitus per? ualdeopus tranfite poteft. Oportet autem prompte per omnia organa,animxfpiriz baiere [m„ tranfite. At uero calidior penitus qüidem pénétrât, uerum primum 82 quot;nbsp;cxurit amp;nbsp;colliquat corpus, poftremum uero etiam ipfe extinguitur amp;nbsp;pez rit, amp;nbsp;in ftupore quidé attonito frigidior eft,in febribus uero calidior moz derato redditur,In ftupore itaque attonito, retinetur ut non facile penitus pettranfire pofsit, amp;nbsp;ob id fane in motus priuationem uitium finit.In febri busueropenetratequidem penitus poteft,uerumexureread fimilitudiz Caliditatis nem ignis, non uero nutrite aut augere ualet. Ne igitur paruam eftè putez moderdt£ t^ys animalibus.moderatæcaliditatis utilitatem, uerum maxime neceftaz nam præfertim fpiritui animali amp;nbsp;principalifsimis organis,iam uero amp;nbsp;uni uerfbcorpori.Iureigitur principiumnaturalis caliditatisipfum uidelicct cor, refpiratione intantum egens habemus, quantum ctiam ip fi modéra/ Cdliditds per ta caliditate indigemus. Demonftratum enim eft,impofsibile efte faluam refl)irdtwncm efte caliditatem citra refpirationem. Infpirans nanque amp;nbsp;exfpirans eft toz conferudtur tum corpus,iuxta Hippocratis fententiam. Verum ÔC nos alibi id demon/ ftrauimus. Moderata autem refpiratio omnibus alijsmcmbris perartcz rias contingit. Cerebro uero amp;nbsp;cordi duo præcipua adiacent refpirationis organa,illinates,huicpulmo. Cæterumutpulmo möueretur,thorace Att eudpord/ ^^p^g habuit,® propterea ut cordi quidé copulatus pulmo,primu refpiran ' «wSt ^‘ organü exiftit,ut uero à thorace mouetur,fecundü. Si uero amp;nbsp;fanguinis euaporatione ad nutricationé,animalis fpiritus indiget,credibile em et hoc ipfum

-ocr page 295-

LIBER V N V S , ipfum ed, maxima habuerint fane animalia SC bane à moderata cali'ditate latilitatem.Etenim frigidus fanguis quomodo in uaporcm foIuereturC Im/ modice uero calidus facile quidem in uapores difpergi poteft, uerum cur/ bidosSC fumofos : talcm uero minime efle conuenit fpiricum animalem, fed ut fi quern alium,purifsimu SC optimum.Ob id igitur ubi fanguis atrx bilis,8C flauæ bilis in uiciofos uapores foluuntur,alter ad atram bilem,alter ad phrenitinjhoc eft mentis pcrculfioncm perducit, proptcrca^ in æftuo/ fis étiâ febribus facile dcIirant.Nam tametfi bonus turn fit fanguisjob mul titudinem tarnen caloris fumofos uapores cmittit,fucritq; SC hoe non exi/ guum a naturali caliditate emolumentumjUt uidelicet euaporatio modéra ta,pura,SC bona fiat,At uero etiam fi quis proprijs conftitutionibus unicui ^lt;(^‘^ttds mo que membroopuseffefuggerat,neq; ficparumprofueritmoderata cali/ diras ad conftitutionisconferuationem.Siccum equidem authumiduim/ ^umconüUu/ modice nullum membrum in pauco tempore fieri potcrit/rigidum autem tionem extreme autcalidum manifefte fieri pofsit:atqui uniufeuiufqj membri fub ftanria frigidi SC calidi SC ficci SC humidi aliquo modo tempcratura exiftit, ut earn à nulla alia re ita citó corrumpi pofte ucrifimile fit,uclut à caliditate immodcrata.Quod fi ita habet,etiam adtionem membroru à nullo prom edUditm con prius kedi cuidens cxiftit.In alrjs quidem igitur organis aólionum offenfa feruat idiotie parui momcntieft,Inhis uero quæ ad uitam pertinent,magni rcfert,ln his ' ï poftremum quæ non folum ad uitam conducunt, fed etiam ad alia ratio/ nem principe habent,maximi.Talia autem funt cerebrum SC cor,quare co rum conftitutionis læfio, cueftigió uitæ damnum infert. atqui ipfam con/ ftitutionem nihil promptius immutare ualct,quam caliditas immodcrata, itaque ambo hoc fermone demonftrata funt, turn utilitas commoderatæ xaliditatis,tum utilitas quæ ipfi per refpirationem acccdit.Neccflarium igu tur iam, non crcdibile folum,fed SC uerum nos inuenifte, perfpicue omni/ bus apparcre,Et fummatim fanè dicimus utilitacem refpirationis eftè inna ti caloris conferuationem, Licet autem quamuis animæ fubftantiam iono/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^^

1. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rationuinnaz remus,atcamcnexdiuuionc nihuo minusratiocinan, nis qua:cuidenccr ^^^10^$ con apparent in demonftrationis ufum aflumptis, ex quorum numero SC hoc ferudtio eft. Spiritum qui in ucntriculis circa cerebrum continetur,altcrum ex duo/ buseftencccftariumcft,autanimæ ipfiusfubftantiam ,autprimumcius organu. Scd fi primu,cerebrü in feipfo animæ fubftâtiâ habere neceftariu Tjeinimd eft,SC hanc infitam efte caliditatem, aut fpiritum,aut totam ipfius conftitu tionis fpcciem,aut fi qua alia præter ipfam incorporea facultas exiftit. Cæ terum neceffarium eft hoc primum, unum quoddam organum ex prædi/ élis habere ad motu fubfcruiens,quum ipfum omnino ad aliquid fufferen dum impatiens exiftat,8C mortis tempore inftâte,per primorû ipfius orga rioru læfioné foluat, Quarc fiue cóftitutio cerebri offenditur,fiuc fimui cir 515,.; ca ipfum fpiritus,fiue caliditas fola,mors ex necefiïtatc animalib.contingit.

Atqui

-ocr page 296-

JU, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE VTILITATE RESPIRATIONIS

Atejui tt^c conditutio breui aliter offendi poteft,^ per caliditatcm immo/ deratamjquemadmodumeft demondratum, nee ipfa etiam hacampIiuS adhucealiditasjed neep quod reftatadhuc tertium, fpintus uidclicetipfc, occafionem aliquam habere poteft akerius repentinx corruptionis, prx/ ter eas quæ antea funt relate, nimirum fubdantiæ ipGus totius cuacuatioz nem,amp; immoderatam calfditatem. At uero in refpirationis cohibitionibus non habemuseaufas, ob quas dieere pofsimus euacuationem totius fubz dantix fpiritus fieri,quemadmodum in uulneribus uentriculis cerebri infli (dis habcmus,ReIinquitur igitur quod ob immoderatam caliditatem uita D«plfx reJjji excedimus.Atep hæc quidem maxima eft refpirationis utilitas, Secuda uc 'rationisuti/ ro eft animalis Ipiritus nutritio. Prior equidé per utrafq; refpirationis parz ‘ nbsp;nbsp;nbsp;1’^ tes cótingit,infpirationcm uidelicet amp;nbsp;exfpirationem, altera nimirum refriz

gérante amp;nbsp;ucnfilante,altera fuliginokim diffundentc.Secunda uero per in fpirationé folum accidiuQuadoquidê igitur aliqua aeris pars,circa diftenz tionem cordis in ipfum cor attrahitur,ut cxplcat fadtam euacuationem, id ipfum magnitudo diftentionis ipfius fufficiéter indicar. Quod uero etiam ad cerebrum infpiratur,in alio opcre eft demonftratum, in quo de Hippo cratis amp;nbsp;Platonis dogmatibus difputamus.Porró quum cor à pulmonc ae rem ad fe partim attrahat, partim^ uicinisarteri'jstranfmittat,quâ ob can Q5*Ä»o fg JJ, tarnen aer qui exipiratur nihilo paucior apparcat, quam is qui per in/ fpirationem attralt;ftuseft,dicetur quidem alio loco diffufius, Nuncautem hoc folum dieere fufficiet, Quod uapor quidam omnino cxfpiraf,parcoz pia portioni fpiritus,in cor amp;nbsp;arterias tranffumptæ. Quæ uero fintcorpo/ ris affeediones, in quibus paulo amplior ^ tranflumptus eft aut paucior, aut compar exfpiratur,in libris de difficultate fpirationis dicetur. Atq; hæc fane mihi de refpirationis utilitate fufficere uidentur.Quæ uero de ipfa ab aliquibus uitiofe didla funt,facilc deprehendere potcrint qui fitv gula quæ hic tradita funt,non obiter,ncc tan/ nbsp;nbsp;nbsp;i

quam aliud agentes perlez gerint.

Finis libri Galeni de utilitate refpirationis, laz no Cornario medico intetz

quot; ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prête.

-ocr page 297-

CL' GALEN! DE DIP

. FICVLTATE R E S P I R AT IO N I S LI B R I TRES, lano Cornario medico interprété.

LIBER PRIMVS

VOD refpirandidifficultasrefpirationisquaï dam Ixfio eft, uclut fentiendi diffieukas ipOus fenfus, amp;nbsp;mouendi diffieukas ipfius motus,ip/ fum fanè nomen turn græcis ^fpncea,tum la/ tinis refpirandi diffieukas,fufficicntcr demon/ ftrat.Quot uero fint læfionis diffcrcntiç,amp; ob quascauffas fiât, ôiquomodo fingulas cogno fcerc oporteat,non ex appellatione diteere cou tingit, fed natura ipfa refpirationis idipfum in/ dicabit. Ob id fane etiam cognitio cius quod ffeundum naturam habet,a Cognitio eo7 ueteribus medicis omnibus inueftigata eft, quü ob alia muka, turn nihilo »^ qt^fn»»/ minus indicationis corum qux prêter natura funt,gratia. Quadoquidem ‘I^'*^ naturant^ enimunumeftquodfecundunaturamhabet,atq;iduelutrégulaÓimen/ ^^“^cogni-fura,ó^ fibrjpfi fimile cxiftit, Varium autem amp;nbsp;di(simiIe,K mukiplici erro/ tionem corum re inuolutum eft quod præter natura habet, adeó ut neceffario fcquatur, quteprêter mukitudine effe infinitum,artc ucro incomprehenfibile:uifum eft ipfis im n^ifw» pofsibile effe, eius immenfitatem certis terminis comprehendere, citra co/ gnitionem cius quod fecundu naturam habet, Quum enim unum lïc hoc. Si animali commodum,palam eft etiam effe modcratum3Si ucro hoc mo deratum cft,immodcratü utiq; fuerit id quod præter naturam habet.Si ue to immodcratu omne duplex gencre eft, aut enim deeft quid ab co quod immodcntu iuxta natura habet,aut excedit. Tot fanc in feipfo particulates differenrias omne duplex habebit, quot pofsibile eft ipfam rem fufeipere, circa moderati exceflus Öi defeólus.Sufcipit autem fimplex duplices, compofitum ucro ex pluribus duplicatas,iuxta numeru corum quæ ipfum coponunt.Si igitur unu quid/ dam Si fimplex eft reipiratio, duplices quidê habebit immodcftias,dupli/ ces ctia gencre refpiradi difficultatcs.Si ucro no unum, duplicatas habebit ' differétias iuxta numeru corum quæ ipfum coponunt.Itaqj fi hæc manife fta fimulcp copendiaria eft doffrina, meritó longa cenfet quæ prçter hâc Rdiiirdtionit aliquid tradit. At ucro quu duæ quidem fint primæ S^ principalifsimæ to/ partei iiu dus refpirationis partes,infpiratio uidelicet amp;nbsp;exfpiratio,duç uero aliæ per accidens, nimirum quæ intcrueniunt ceffationes, In quatuor fine his,uni/ «erfa confideratio de reipirandi diffieukate confiftit. Quarè oportebic om nino unaex prædiôlis, aut plures,aut fimul omnes aberrarc, amp;nbsp;ab ea qux Gcundu natura eft fpecie corrumpi,fi diffieukas refpirandi debet generarf.

Verum -

-ocr page 298-

14- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE DIFFICVLTATE RESPIR A T lONIS

Verum manifeftionsidodtn'næ gratia, non malû fucrit fimpliccm appelé ReJ^iradidif/ rc refpirandi difficultatem, quæ unam totius refpirationis pattern finguläz ficultasfimz jftn occupât, Compofitâ uero qua: in pluribus confiftit.Àtqui quum po/ ^^*-*^^ ^^ femper compofitu nmplicibus,iuxta rationem utiq; fucrit,de his quç natura priora funt,prius mentionem facerc. Quart à fimplicibus refpi rationis dimcultatibus initium fumcmus,atq? ubi has fufficienter cxplica/ uerimus, poftea turn motus, turn ceflationes, amp;nbsp;mutuo,amp; per fe, uicifsim Re/^irationis permutantes,ita etiam compofitas. inueniemus.Quæ igitur funt naturales fecundum na/ jJîffefdm'æ fpiritus extra amp;nbsp;intra meantis C amp;nbsp;quæ item utriufque ceffatioz turam differ , , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* j . ■

rentite DisChæ emm erantomnes refpirationis partes.Quadoquidcm dux ex nis quas diximus partibus,motus funt, fpiritus uiddicet extra amp;nbsp;intra means, dua: uero hos diftingunt ceffationcs, generatio autem motibus compofîz tajceffationibus uero fimplex eft, confpicuum plane eft illorum immodez ftias plures,ceftationum uero binas gencrari.Hæ nanq^ fimpliccsexiftenz tes,iuxta temporis quantitate folum differentias habent, motus uero non folum iuxta hanc, fed amp;nbsp;iuxta quantitatem fpacq localis per quod ferutur differunt,Itaqj duplices quidem crunt immodeftiæipforum,quemadmo dum etiam ceflationum,utræ(^ iuxta temporis quantitatem didud:æ,iuxz ta quas aut ueloces aut tardæ appeUabuntur ; dux uero adhuc alix iuxta quantitatem diftentionis organorum refpirationis differentes gt;nbsp;fecundum quas aut magnas aut paruas appellat. liquidem enim infeparabilia funt 'Temput^ ab omni circa locij motu, tum tempus in quo id quod mouctur monetur, Supauod ^““ ^pacium per q^od mouetur,ob tempus quidé,uelocitcr aut tarde moz lit,Amotuin *^^”^ ^^^ dicimus,ob fpacium uero, multüamp; modiceiuerum diftentionem fepdrabiUa organorum refpirationis,non modicam Si multam,fcdparuaSi magnam funt appellate in ufu habemus, ucluti etiam contratlioncm, cadem enim ratio utriufq3 motus exiftit. Quemadmodum autem motui propria funt uelod Denfum er ra tas amp;nbsp;tarditas3ita ^ quantitati ccffationum,raritas amp;nbsp;denfitas.Denfas nan rudequibus qyg ^jtes Si oleasaut quodcunque tandem huiufmodi, plantari dicimus, '^^^^^^ quum breuifsimum fpacium ipforum diftantia: indicareuolumus. Sic ÔC raras quum multus locus in medio plantatorum corporum fucrit relidus, K ut in fumma dicam, omnia ex pluribus diftintftis compofita hæc nomiz na ufurpant.Quandó igitur Si ipfa refpiratio ex cótrarqs motibus per ceD fationes diftindtis compofita eft, denfarn ipfam redder breuitas ceflatioz num,raram uero longitudo.Hæ quidem igitur uniuerfx funt fimplices rez fpirandidiffïcultates,atcp hxefane ipfarum nomina,tum prifcis alijs medi cis,tum Hippocrati in ufum recepta. Si uero quifpiam aliter appellate uez lit,quemadmodum iam quidam ex recentioribus medicis folent,noftra ni hil intereft,Veru fciat hic quód neep Hippocrati familiaribus, neq; etiam alrjs ueteribus, imó nee alqs grxcis aut latinis ufurpatis,nominibus utatur. Et fi hos negligit aut cótemnit,neq; proprie, ncq^ peripicue interpretatur.

Si nanq?

-ocr page 299-

LIBER PRIM VS

1?

St nancp un urn nomen ambobus tribuit,motui uidelicct 8^ ceflationi,fiue uelocitatcm folam iiuc denfitatem,0C rurfum in contrarqSjGue tarditatem fblam fine raritatcm,K rcliquis in totum non utitur,obfcuritaté palam hic inducit.Multo enim lucidiuseße opinor unieniq; rei feorOm unum nomé ^ow/Wt.pw ipG^ propnu indere, corp perpétua uti, eu feiam quod co mu nia nomina f quæ alterum non magis quam alterum fignificant, auditorem confundut ^nf„ amp;nbsp;perturbant,ut non cognofcat quid fit tandem quod dicitur,priuf^ æqui uocum diftinguatur. Si uero unum edam fingulis rebus quis imponat noz men,non uero quo nos diftinximus modo,fed nice ueria, uelocitatem qui dem Si tarditaté tribuat cefladonibus, raritaté uero Ói denfitaté modbus.

baud feio quid fibi uelit per impropdoru ai incofuetoru nominum ufum, quern pro proprijs Si confuetis inducit. Quod enim omnes qui nunc uiz uunt homines atqj edam antiqui tarditatem Si uelocitatcm de nulla alia re predicant, præter^ de his quæ mouentur,ncmo ignorât. Quam fapiens itaq; fe pcrpetrafle fadtum iaólabit,qui nominum ufum adeó tranfpofuit, ut ceifadonesmotuumnominibus appellee Códquam fapienter fadtumfi cclTadonum nomina adtionibusimponatCQuemadmodutTi enim SC uites SC olcas denfas,ubi modica intcreft diftanda, dicimus, raras nominantes fi amplior interfinfie animalium adtiones quæ per modicum tempus fîunt dcnfas,quæ per multum raras appellamus. Quod fi quis non ita ut dixi, fed aliter nominate uelit,Hcq5 Hippocratem,neq5 alios uetcres,neq5 omni no Græcos aut Latinos fequi dignatus, imo nee manifeftæ interpretatioz nis curiofus,illi permittendum ell ut Cadmeam uióloriam uincat.Cum az cadmed uiHo Iqs uero qui nominum in tantum curam habent, quantum ad docendum rid prouerbiz ert commodum, SC qui omne ftudium eó dirigunt, ut in rebus inucniant ‘'^'^• ueritatem,iam fermonem conferemus de his quæ à principio feribere inßi tuimus. Quum Refpirado genere quidem motus fit, SC ex duabus partiz bus fibqpfi contrarijs compofita, quarum alteram infpirationem, alteram cxfpiradonem nominamus,habeat^ edam duas alias non fimiles per acz cidens partes,quæ quietes ÔC cefladones appellantur, offenfæ utiq? SC læfi ones fient circa motus,in uclocitatem SC tarditatem,magnitudinêej5 SC par uitatem.Circa cefiadones uero in raritatcm SC denfitatem38C prçter has no rcpcriasfimplicem aliam difficultads refpirandi differendam. Methodus ^iffi^^i^i^ enim diuifionis non aliter demonftrat. Rcliquum autem fuerit caulTas caz rum perfcrutari,atcp his inuentis conlequeter ad eompoliras tranlirc.Quæ igitur eft caufta uelocis SC tardærefpiradonis SC uniufeuiufqj reliquarûcMi hi equidem etiam hie methodo ad earum inquifitionem uti oporterc uide tur,^ non fimpliciter enunciarc.Quæ eft igitur Methodus? Quum unum DiffidUumre quodcp ab qfdem pciusaut melius rcddatur,per quæ omnino produci fo/ fpirationum let,fi feiuerimusà quibus caufis refpiratio producitur, feiemus nimirum SC ‘^‘‘quot;/^ refpirandi difficultatis caufas. Quæ igitur funt refpiradonis caufæ?quot; Habes

Simile

C quidem

-ocr page 300-

l«- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE DIFFIGVLTArE RESPIRATION!? capitum tantum mêtionem faccre fuffeccrit.Facultas quidem animalis ma uct thoraccm,cum hoe fimul puimo mouetur. Ad huiusucro motus ubt diftenditur fequitur infpiratio,ubi contrahitur exfpiratio. Demonftratum etiam ibidem eft,maximam 8C principaliffimam refpirationis utilitatem ef fc infitæ caliditatisconfcruationem, iam ucro Ód animalis fpiritus nutritioz nem. Hisitaq? fic habentibus,fi quidem facultas, Sd utilitas6dunuquodlt;qi: organum,redle ac profpere habuerint, iuxta naturæ legê animal refpirat: fi ucro quid ex eis uiciatum fucrit,iuxta illud etiam refpirationcm impedk ri nccefie eft. At uero quemadmodum in pulfuum tradtatione duplicem Similitudo fecimus dodtrinam,aut fingulatim inquirentes ipforum caufas,aut fingula traäationis tim permutationes,Ita Ód hic in utranqj partem exercitari oportet, ut pro/ pullus we poßta cauffa ftatim fcquétem refpirationis difficultatem dicere poffimus, jpir lonis ^ mciffim nominata refpiratiois difficultatc,facilc cius cauffam effïciétem

rationis ue/

lacis

in memoriam reuocare queamusJncipiendum itacp nobis etiam hic iuxta efidem modum afimplicibus refpirationis diffïcultatibus, quemadmodu illic à pulfibus,ód quærendum,Quæ caufa: uelocem infpirationem operen/ caufaref^i/ tur.Veloccm equidem pulfum demonftrauimusex urgente quidem utili/ tate,ac Integra facultate,ód promptis organis fieri. Videor autem mihi Sd caufæ ulz ^*^ cafdem caufas redte referre poffe, fi utiq; non male in libro de militate fusucloci^s pulfuum demonftrauimus, eandem utilitatê à refpiratione quidem ei qui circa cor eft calori,a pulfibus uero ei qui per totum animal difpcrfus eft,có/ tingere.ln co autem rurfus fermonc qui de pulfuum caufis tradï:at,fufficiea ter didlum eft de Archigenis aduerfus Magnum contradidtione, Quod non à facultatis robore uelox pulfus fiat,fcd magis ab imbccillitate.Sd fand non conucnit bis de qfdem dicere,quu unus Sd idem demonftrationis mo dus effet futurus ,Et fiquidem ita circa refpirationis difficultatem,uelutdr/

r^cgligentid ^^ pulfus, juniores medici curioG fuiflent,0i no penitus ipfam neglexiffcnt, circa, rejpù fincerius utiq; hic uelocis morus ratio inueftigari pofletjUtpote quum ma/ rationis dif nifeftior res ipfa effet,Si ob id uel in primis doccri digna. Vcrû baud fcio ficultatem quomodo de ipfa quidem refpiratione plurimum inquifierintjói ncq; utv litatem cuius gratia fit,ncq’ facultatcm â qua producitur, intadlam relique rint,ói de organis etiam ipfis curiöfe perfcrutati,quot,5^ qualia,ÓC quorno/ do moucantur inueftigarint, At ucro refpirationis difficultatem tan^ nó magis ncceffariam,aut non magis uariam, aut non muko difficiliorcm in/ uentu,omnino fegniter prætcrierunt,aliqui ne minimum quidem penitus de ipfa diccntes,aliqui ucro ualde breuiter attingentcs. Quan^ Hippocra ^'tes^uelui ‘■^^ ’^ ^*^”® ^^ morbispopulariter uagantibus,ad Ocftricuiufdam Gmilb oefirualijs tudinem,difficilium fpirationum differentias fcripferit, aquo pundtosSi effedebucz ftimulatos ipfos aliquando à profundo fomno excitari oportebat,5i qua:/ ^^t rere,quis in unaquaq? ipfaru fit affedus locus, Ód quis affedlionis modus, amp;nbsp;qü«

-ocr page 301-

LIBER PRIM VS

^7

K quæ cauffa^Et an hæc ab Hippocrate penitus prætcrmifTa fint, aut ali/ qua quidem ab ipfo relata,aliqua uero nó, Si in quibus id fadtum fit libris aut quomodo,num perfedte si maniferte, auc defedluofe, aut quafi fpar/ firn. Verum nihil horum ullus un^ inquifiuit,Si ncq^ hi qui fe Hippocra/ ticos appellant,ciuf(^ librorum commentarios enarratorios confcribunc, tradtationemderefpirationisdifficukatcpcrfcdle ac pro rei dignitate ex/ plicauerunt. Verum nos quæ in fingulis ipfius libris relata funt, in unu co/ aceruabimus omnia, Si demonftrabimus, quód etiam in hac parte longe teliquos omnes hic uir antecellat,non tarnen iam hoe faciendum eft, neep mppoerdtis enimfolamHippocratisfententiam exponerepropofitum eft,fedetiam proprias dogmatumdemonftrationesapponere,atlt;^ucritatisquæin eis cft certitudinem his qui in hæc inciderint exhibere.Et quan^ præftiterat, ut ne tempus uenerandi fenis opinionipræriperemus,tamenhicprimus liber ra quæ uera funt cum euidenti demonftrationc docebit,qui deinde fe quitur fecundus ea quæ Hippocrates de refpirationis difticultate cognouit exponet.Rurfus igitur repetemusquod dicere rcliquimus,nimirum quód quæftio de uelocitate motus,in pulfuum tradtatione nobis in totum abfo/ luta eft,propterca quód circa illam plurimi iuniorum medicoru multü opc ræ impendennt,circa cam uero quam nuc in manibus habemus omnes ne/ gligentes fucrint,quan^ manifeftior longe fit,ÓCnon minus quam illa uti/ lis exiftat.Verum cauftam etiam ipfe referam in fermonis progreftu,nunc ^egUgentht quod confequés eft abfoluemus,Quóduidelicetomnisuclox motus pro/ ciredrefpird pter urgentem fît utilitatcm,ôi amplius facultatem ei fubferuire potentem, tiSit diffidUs hoc eft integram SC robuftam,ói fi nullum ex organis reludletur, quorum lt;^°amp;gt;^‘t^oncm demonftrationes in libris de pulfibus à nobis relatas dicebaraus. Didlum eft etiam in illis,poftibile efte quandoq; utilïtate multum urgente, etiamfi facultas moderate debilior fit,motum fieri uelocem. Si uero amplius debi Iitetur,n5 amplius poffibile efte fieri uelocem, fed tune denfam magis pro eduffdrefpird ueloci fieri adlionem. Omnis enim denfîtatis adlionum una exiftere cauf/ ^‘°f^^^‘^''^[■^^ fam,priorisfcilicetadlionisdefedtum. Coguntur enim illa urgente non amplius ceffare diutius.Omnia autem hæc in illis libris de pulfibus funt de monftraca. Communis autem eft ipfîspulfibus ratio ad refpirationem, primum quidem quod de omni motu in uniuerfum eft didlum,deinde ue ro parum abeft quin omnis refpiratio ad pulfuum proportionem proprie ^^^y[^^°”^t tatem habcat.Compofita enim cft ex cotrarfis motibus per ceftationes di ^^^^^ ^‘^ ^ ftindlis,atqj eiufdem utilitatis gratia contingit. 5d ex partibus eius infpira/ tio quidem confimilis exiftens pulfuu dilatationi ,infitam caliditatem refri gerat,Exfpiratio uero uelutcontradlio pulfuu fumofum ex uftura fangui/ nis cxcernit.quin SJ ad nutritionem animalis fpiritus ambas adlioncs con/ ferre,8i in ceflationibus earn quæ poft dilatationé fit breuiorem efte, quæ uerocontradlionemfequiturlongiorem,ambobus communia exiftunt.

-ocr page 302-

XS DE DIFFTCVLTATE RE^PIRATIONlS

Cdulfti rej^i rationis ma

'Tardée Tarult;e

Species di^/ ficultatis re j^irandi

Circa in]jgt;i/ rationent

Circa exjjji rationem

Secuniu ca

Uditate abu dafttem

Itaqj quomodo udocitas motibus refpiratorqs contingitjdiólum eft.Càz terom de magnitudine deinceps agam.Oportet igitur ÔC in bac utilitatetn ad opusprouocare, eiep facultatcm integram ac robuftam fubferuire, Ôi promptitudinetn adefie ipfis inftrumentis, eundem enim cauffarum con^ curfum magnitudo amp;nbsp;udocitas requirunLÄtqui contraria corum tarditas amp;nbsp;paruitaSjOon omnino opus habent contrarqs omnibus (îmul,fcd unum ex ipfis adefTe penitus oportet,plura non eft neceffe^Si enim utilitas ualde exoluta fit,foluitur fimul Si uclocitas motus,Si magnitudo dilatationis, cri amfi robore maxime ualeat facultas ipfa,ociofam enim habebit banc quo ufqj animal cius adtione non indigebit.Si ucro magna quidem fit utilitas, exoluatur autem aliquo modo faeukatis robur,aut adfint quidem bæc,of/ fenfa autem aliqua læfent inftrumenta,qualem in libris de pulfibus indicé uimus,quodcunq? tandem ex bis fueritjimpedietur amp;nbsp;uclocitas amp;nbsp;magniz tudo refpirationis. Atq? in bis fané pulfus relpirationibus omnino fimilcs exiftunt.Quarè etiam fi caulïas primum in manus fumentes, confequêtes ad ipfas permutationum refpirationis fpccics pcrfcrutabimur,cófimiles rez periemus, Velut fi caliditate auôta rcliquis refpiratiois caufîis immotis ma nentibus qoalis fit refpirationis difïicilisfpecics quæremus, reperiemus uez lut etiam in primo de caufis pulfuum eft demonftratum, Quôd parura quidem ea auéla , maior manifefte , non tarnen uelocior:plurimura uero auefta, Si maxima Si uelox, Si iam etiam denfa infpiratio reddetur» Eodem modo etiam fi caliditas fecundum naturam fit im minuta, alqs cauz fis immotis manentibus3quôd paruam ita Si tardam, ac raram,necefre eft fieri infpirationem,fed paulo tarnen quàm fecundum naturam minorcm, multô uero tardiorem,plurimum autem rariorem. Robufta enim cxifteii te faeukate non eft poftibile multo minorcm fieri diIatationem,Scd fi utili tas mukum fit exoluta,plurimam ceftationê fieri ucrifimilc eft,non tarnen ' propterca omnino tarde moueri fi' facultas modo fit robufta. Quæ porro exaudto calorc,eædem ex animali fpiritu ad nutritionem urgence, fpccics crunc refpirationis diffïcukatis,cius uidelicet quæ circa exfpirationem conz fiftit.Quarè immodeftia fuliginofæ humorum ufturæ, eafdem refpirandi diffieukates circa exfpirationem operabitur, quæ circa infpirationem funt relatæ. Veloces enim crunt Si magna:, Si denfa:,ubi muka eiufmodi fuz perfluitas fuerit congregata. Tardæ autem Si paruæ,ôi raræ,circa contrari as affectioncs, Atq? ita fanè efte ratio ipfa po(cit,Rcpugnat autem quippiz am eorum quæ euidenter apparent^ Ego quidem omnia hæc confentienz tia circa ætates, Si regiones. Si omnino omnes ambicntis nos acris conftiz tutiones reperio.Confentiunt autem non minus quç circa omnia exercitaz tionum genera, Si circa morbos contingunt. Vbi enim caliditas abundat, ueloces Si magnas,Si denfas,uidere eft fieri infpirationcs. Vbi rurfus frigiz ditas,contrarias tardas^ Si paruas, Si taras. At uero quibus animalis Ipp ritus

-ocr page 303-

LIBER PRIMVS


*9


ritus cuacuatur, K ob id cita renutritione opus habcnt,hi non (blum ual de, fed amp;nbsp;cito, amp;nbsp;denfe inipirant ; quibus uero nihil cuacuatur, hi conz trariam illis habent infpirationis fpeciem. Si uero ambo concurrant, 8i secundujpm calons augmentum, ÔC fpiritus confumptio, hi omnium maximam Si tusanimaUs e uelociifimam Si denfiffimam inipirationem habent, amp;nbsp;maxime fi amz bo uchcmenter fuerint auóla, uelut etiam ubi ambo fortiter fucrint imz minuta,minimæ K tardilfimæ amp;nbsp;rariffîmæ hunt inipirationes. At ue ro Ôi exfpirationum fpecies, ßquidem multæ fumofæ fuperfluirates fint congregate, SC maxima ÔC uclociffima, amp;nbsp;denfiffima erit» Si uero pauciffimæ penitus fuerint fuperfluitates, minima amp;nbsp;tardiffima, SC ra/ riffima. Ex etatibus porro omnes quæ in augmento funt, magnam ÔC uelocem, SC deniam infpirationem facere uidemus. Quæ uero decre ^^‘^^^^'*”* fcunt,contrararam,SCparuam,SC tardam,propterea quod illiscalidiz tas amplior, his minor exiftit, SC illis quidem animalis fpiritus fubftanz tiam cum corpore coaugeri necefte eft, his uero contabefcere.ob utraf/ que igitur causas infpirationis fpeciebus,iuuenes à fenibus euariant, SC propter alias duas cauftas, in exfpirationibus fimiliter euariant. In eta tibusenimcrefcentibus ,tumobinfiti calorisrobur,tumob ipfumauz gmentum,plurima copia humorum confumitur. In decrelcentibus uez ro,quantum ad ipfam uitara folum necefte eft, utpote quæ neq? augez fcunt amplius, à iam funt perfrigeratæ. luxta rationcm itaq? illis uez iox, SC magna SC denfa,his uice uerfa per omnia contraria cxfpiratio ap parct. Hanc uero eandem fpeciem etiam pulfus (ècundum ætatum difz ferentias habere repenuntur, quemadmodum SC hoc in tertio cauftaru „ de ipfis oftendimus.Quemadmodum uero lecundum ætates,ita SC luxz p^y^^ rédigés ta tempora,SC regiones,SC omnes ambientis nos aeris coftitutiones,tum pulfus cum refpirationibus, turn refpirationes cum pulfibus proportioz nem habent. In calidis quidem,ad magnicudinem,8C uelocitatem,6C den fitacem permucatæ,circa frigidas uero in contrarium, SC relatum de his omnibus eft etiam illic,Quemadmodum SC de exercitiorum generibus: ExerdtU in currendo nameç SC lu«ftando,SC quomodocunm alias uiriliter exercen do,ualde SC uelociter SC denfe refpiramus. Quiefcentes uero parum, SC tarde SC rare. Propterea quod in concitatis motibus,caliditas quidem au getur,confumitur autem fpiritus animalis.ubi uero quiefcimus SCimmo ti manemus,caliditas marcefcit,fpiritus autem nelt;ç in totum,aut omniz no modice confumitur. At uero SC ex balneis,calida quidem uelocem,SC ^^^^^^ magna,8C denfarn faciunt refpirationê,frigida uero contraria. In fornuis somnun porro etiam ualde animum ad hoc quod contingit aduertere oportet, NamSC iuxta magnitudinem SC uclocitatcm moiusexfpiratioinfpiratiz onem excellit,quandó ciborum SC humorum omnium confumptiones

C j SC com

-ocr page 304-

DE DIEFICVLTATE RESPIRAT IGNIS

K concodiones maxime fiunt,plunmum igituruerißmik eft În ip^sc» aceruari fumofum recrementum.Et in morbis deniq;, nam Si de his iam tnorba tandeni dicendumjn fcbrilibus quidem omnibus, amp;nbsp;maxime ubi circa aliquod refpirationis organum,aut circa cor,aliqua ea«^ multa caloris co pia fit coaceruata, omnis refpiratio magna Ôi uelox amp;nbsp;dcnfa rcddita apz paret. In quibus ucro perfrigeratus eft calor, contraria, Adeo ut amp;nbsp;quiz bufdampenitusperi}fleputatafit,atque hæceftilla quam Heraclides Ponticus fpiritu priuatam amp;mortua fcripfit. Quemadmodu em in alqs omnibus, fic ctiam bic proportionem refpiratio amp;nbsp;pulfus habere uidenz tur. Neutrum namque ipforum in totum perire poflibilc eft, donce fuz perfuerit animai, attamen perfjfte putare propter paruitatem, nihil miz rum eft. Neque enim his folum, fed amp;nbsp;alqs omnibus extreme paruis commune cft3quod fenfum effugiant. Cxterum poftquam de his quæ refpirationibus amp;nbsp;pulfibus æqualiter adfunt, fufficienter didum eft, Eel^irdtionis d'^æ*^^^^^ ’^^ ^ quantum in ipfisfit , quod no fimiliter habeat. proz (y pulfus dû prætatem enim alterationis facultatum in fingulisadionibus uerifimilc uerjudtes eft Ctiam multipliciter differentesipfarumfpeciesfacere.Hancigiturcon fiderare oportet,ac quxrere amp;nbsp;mcthodo inuenire. Vidcor aut mibi uide _ nbsp;nbsp;, re ftatim ab ipfa return fubftantia,maximam quadam differentia inter

feruuitdlium ®”^”*^ animalia opera amp;nbsp;uitalia efle.In illis enim uoluntas poteftaté haz Cf (WimdUum ^c*: gencrationis,^ potcft,etiamfi utilitasbonafit,amp; facultas Integra, ÔÎ fingula refpirationis inftrumenta ad actionem accommoda,tarnen proz hibere,potcft ( inquam) uoluntas 6^ impedire ipfa à motu: ubi ucro ita potenter cohibere poteft, certe longe facillimum ci fuerit, tarde aut eiz to mouerc,amp; amplius aut minus augere ótpcr longius aut breuius temz pus. In ultalibus uero opcribus non ita habct,fcd quum utilitas bona, 6£ facultas intégra eft,ÔC organa apta exlftutad motum,neqj tardam neep paruâ poffibile eft fieri adioncm.Itacp in pulfibus circa infiamatas par tes euidentiffime apparel, ob motum arteriarum in ipfis dolorem accez dcre uchementem,propterea quod non in nobis fit, motum faccre maz Pwlfw ejl dHi gnitudine minorcm,aut uelocitate tardiorcm, Atqui fi In noftra potefta ouitaUsinuo/ [g effet,minoremauttardiorcm ipfumreddere,nihil maglsexre faccre luntdrid poffcmus,mitigaturiutlq;ex hoc dolorem, Omne namq; inflammaz turn integram quietem defiderat. SI cnim moucantur Si inulcem reran/ tur ipforum partes,premuntur amp;nbsp;fluxlonc infcftantur,amp; omnino doloz re affliguntur.Quod fi quandoq^ ob urgentem utilitatem ad motum co gantur,minorcm plane amp;nbsp;tardiorcm motum facilius fcrunt,quam maio rem amp;nbsp;uelociorcm. Ita etlam crus ubi pars aliqua in ipfo fuerit inflam mata,maxime quidem quIetem expetit. Si uero urgente aliqua utilitatc Ipfum mouere cogamur,mlnus ÔC tardius ambulamus. Verum hoe imz poffibile

-ocr page 305-

LIBER P R TM VS


Ît


pofTibilc cft în artcrqs faccrejNon enim in noftra poteftate cd îp(âru mo tus,ut uel eum qui fit fedare,uel uelociorem uel tardiorem facere,uel maio rem minorem poffîmus,fed necefle eft cum qui adeft boni confulerc, fine uelox,fiue magnus,fîue urcuncç fit uiolcntus.Ideo ubi inflammatis parti/ bus arteriæ mouentur, dolore affligimur quidem, fedneq; obtufiorem, Exemplumo/ neqj minorem,neq; tardiorem motum facere poffumus, quum tamen ab tuslt;irteriitru adionibus uoluntarqs aut in totum crus Ieuare,aut ualde paruum amp;nbsp;tardû f‘^^‘^^^ ^ motum ilii permittere queamus.Cæterum quando paruum Ôi magnu rao turn dicimus,quod non proprie,fed à fpaefis per quæ id quod mouetur fer tur appellamus, omnibus manifeftum eife puto. Atqui quum thorax unu quoddam animalis membru, organum fit refpiratorium,uelut arteria pul fuû Si crus ambulationis,Si quidem igitur refpiratio inter opera uitalia ce/ j^fß,,'f^fiofß featur,confimilem habebit arcerqs motusproportionem.Si uero inter ani a£lioanimalis malia,ad crurum fîmilitudinem mouebitur.At uero inter animalia céfetur, quemadmodû alibi eft demonftratum, Manifeftum igitur quod ad crurû fimilitudinem mouebitur.Si igitur Thorax inflammatus fît,ôi ad motum cogatur,tardius Si multo minus quàm oportet dilatabitur,uenj fi hoc fecez Exéplu rha/ rit,defelt;ftuofe refpirabit.Si uero iterum atq; iterû idem hoc faciet,dcfectus r‘ict! gt;nfl‘(f»/ qui circa fingulas refpirationes contigit, in unam quandam memorabilem ^‘^^^ üc minime contemnendam fummam cógregatus,eó deducet animal ut ui/ cinum fucrit fuffocationi. Verum ut id ne fiac,denfîores aétioncs facit,non amplius tantum ceftans,quantùm folebat quum fecundura naturam habe bat,fimile faciens his qui ob id quod fufficiétem cibum femel ingerere no poftunt,alTiduè modice aluntur: attamen in hoc neceflarium eft totam re/ fpirationem fieri paruam ,amp; tardam,^ denfam,K multó utique minorem quàm par cft,non autem ita multó tardiorem, Etenim dolor non ita graui ter uexatThoracem ob motus uelocitatem,ficut ob dilatationis magnitu/ dinem.Velocitas enim quamuis circa ipfam adtionem fit dolorola, tamen Velodtatisn quia breui tempore omné motum efficit,minus Thoracem offendit : com/ ^'*'^lt;lt;‘«^»^ pendio namc^ eó quo feftinat peruenit,feftinat autem ad quietem,eam(^ ^‘^^ quàm çelcrrime aftequi cupit,tanquam quæ fola dolorem ex inflammati/ one ipfi lenire poffît.At uero dilatationis magnitudo penitus molefta eft, turn propter uiolentiam motus,tum quód comprimit amp;nbsp;diftendit inflam/ ^^tî^^^ mata amp;nbsp;omnibus modis Thoracem dolore affligit. Ob id igitur plus de „^g^^o^-S j^y magnitudine quam de uelocitate refpiratio adimit. Et quum fanè hic folus commodat aftedtus fucrit,nempè dolor quidam Thoracis partium, non uero urgcat titilitas,manête uidelicet calore cordis intra terminos à natura conftitutos, tune motus Thoracis manifefte tardior redditur. Si uero ardor quidam in ipfo corde oboriatur, uelocitas quidem non cxfoluitur, ob eas quas an/ teadiximuscauftas,aufertur autemetiam hic multum de magnitudine, uerum pro ipfa denfitas generatur ob urgentem utilitatem. Quare etiam

C 4lt; ex iam

-ocr page 306-

DE DIFFICVLTATE RESPIRAT TONIS

.. . . ex iamHidispcrfjîicuum eft,quod dolor ipfe per fe circa aliquod refpirati/ dXrcfolV^ °”*5 organum confiftens, paruum amp;nbsp;rardum amp;nbsp;denfum fpintum cfficict. In dolors eu Cum ardore uero paruu adhuc fimiliter,fed défiorem eo qui ob folum fit ardorc dolorem,amp; iam etiam aliquanto uelociorem. Quæ ucro ob folum ardo/ rem contingit refpirandi diffïcultas,eam antea oftefum eft magnum amp;nbsp;uez loccm, Si denfum fpiritum efficere, ut peripicua fit amp;nbsp;facile dilcemi poftic inurdorefolo ucraq^fimplex,ÔCquæexambobus compofitaeft. Quæenimobfolam fit caloris copiam, quamuis denfum reddat fpiritum,fimiliter ut ea que ob folum fit dolorem,ramen magnitudine amp;nbsp;uclocitate palam diftinguitur. Quæ uero ex arobabus cauftis concurrentibus generator, ab ea quæ ob ar dorem fit, fola paruitate differt, ab ea uero quæ ob dolorem,fola uelocita/ te. At ucro refpirationis difficultas ob perfrigerationem naturalis caloris, ïnperfrigera euidencibusnotis ab omnibus his diftinguitur: paruum enim hæc ( ut de tionecaloris j^Q^Qj-^t-m^ ^ft ) amp;nbsp;tardum Si rarum fpiritum efficit, nulli ucro aliarura fimul accidit tarditas K raritas. Cæterum quantum in defeëlibus amp;nbsp;ex? ' ceflibuscaliditatis,ipfa refpirationis fpeciesa confonantia Si rythmo qui fecudum naturam habet,excedit, tantum etiam Si idem cum pulfibus com muniter Si eodem modo habet. Quæ uero in dolorofis organoru affediz i» reUquis af/ ^^^ cotingut, nó amplius eodê modo habent,uerü quatenus euariant ma/ frdiöib.abst^ nifefte demoftratu opinor,Reliquæ tamé organoru affediones quæ citra dolore anima dolorem,perobturationes,autduricies,aut compreftïones,automnino les a uitäUbus coardtationes quafdam fiunt, confimiles uariationes in utrifquc adioniz noneuartant ß^g^ animalibusSi uitalibus efficiunt.Paruus enim in ipfis Si uelox Siden fus fit fpiritus,Et paruus quidem propcerea quód obanguftiam fufeepto/ riorum organorum, paucior quam oportet attrahicur.Denfus uero,quód utilitatisuotum nó cxpletur,amp; obeandem cauffam etiam uelox.oftenfum eft autem in commentarqs de pulfibus,quód quandó magnitudo diften/ tionis fufficiencer explet uotum utilitatis, nihil indiget uclocitate : quando ucro deficit aliquantulum,tunc iam etiam ad uclocitatcm permutatio fit, fi quidem integra Si robufta fit facultas : fi uero neque hæc fufficiens fue/ rit, tune in denfitatem. Ob has itaque cauffas paruus Si uclox Si denfus redditurfpiritus,circapulfus Sirefpirationcs inprædidis affedionibus, atc^ amplius etiam inæqualis,quæ uel præcipua ipfaru eft nota', ueru hæc Si fimul confideratio cauftæ,in pulfuum tratftatione relata funt, Si ibidem didtum eft quód iuxta ipfas partes in quibus obturatio hæret, Si quæ eu his communicant, inæqualitas maxime fit manifefta,Si paruitas pulfuum aut fern per aur ut plurimum cohæret, iuxta alias ucro magis magnitudo* Si uero propinquus principio fuerit affedlus,in hune modumcirca0/ rones arterias communiter contingit, atque hæc quidem illic relata Hint Si demonftrata. Porró quæ refpiratorijs inftrumentis propria funt nunc commemorabimus , ut nihil défit ad fermonis perfedlionem.

Quandó

-ocr page 307-

LIBER P R I W VS

Quango igkur,aut propter tubercula cruda in ipHs conGfl:entia,aut ob te/ spedes d^fz naces amp;nbsp;crafTos humores qui uias fpiritus occuparunt, aut ob durum ali/ filt;^iiltatis re quem tumoré in ipOs conutritumjaut ob quodcuqj tandem ipfis uicinum IP‘^^'^‘^^“*^ SC familiare corpufculum quocunq? modo in tumorem immoderatiorcm^^“*^.^^^^”^^ rleuatum, paucior quam oportet ^iritus propter locorum anguftiam in/ riorum lt;iffè fpiraturjOecefTarioacceditipGuelocitas Si denfitas obprædiétas caufas. dus Species autem in gencre plures huius refpirandi difficultatis confbtuutur, alias alrjs partibus in refpiratorqs organis coardlatis.Tumorcsctcnim prç ter naturamcirca uentrem SC hepar,fplcnem item SC colum, SC his coniun/ jn tumorih. d:as partes confiftentcs,ob fepti tranfuerfi coarólationcm,paruum SC uelo ventris cem^SC denfum faciunt fpiritumJuxea cundem modum SC aqua inter cute ^^ds . laborantibus, K uterum geftantibus, amp;nbsp;his qui fe fupra modum cibo cx/ plcucrunt,SC qui prominentem uentrem habent, huiufmodi fit refpiratio/ nis fpccies.In refpirandi autem difiïcultatc quæ crecta fitceruicc,et Gratis ^^ ^^^^^ orthopnœaappcllatur,uifcofis uidelicetamp;:craflïshumoribus,circaafpc/ ”°’^ ras in pulmone arterias congregatis, fimiliter autem óifialiquid circa ip/ fum induretur,aut tubcrculum nafcatur premens amp;nbsp;coarólans ipfum afpe/ rarum artcriarum genus ( ha: enim fufeipiunt aerem qui infpiratur ) par/ uus SC denfus,ói uelox crit fpiritus.luxta eundem autem modum ctiam,(ï in thorace talc conditcrit tubcrculum,propter qua: fane fæpe turn in pofte i^^^j^^^^, riorem,tum in anteriorem partem luxantur ea quæ circa fpinam funt, imo i^ thoracis SC in obliquum torquentur,paruus amp;nbsp;dcnfus Si uelox generabitur fpiritus, occupante nimirum tumore præter naturam pulmonis regionem, in qua dilatatùs extendebatur. Sæpe uero SC ipfum totum thoracem anguftioré huiufmodi afterftioncs reddiderunt,fi aut ftatim dum in utero adhuc funt foetus accidant, aut etiam poftea obueniât. Nulla eft aut differentia quod ad id quod coarótatum eft attinet,ut pulmo non poffit fuffïcientem aerem trahcre,fiue thorax totus anguftus reddatur,in quacunq? tandem affeóli/ one,fiuc intermedia regio amittatur, ab aliquibus præter naturam corpu/ fculis in ipfisconfiftentibus occupata,fiue etiam ipfe pulmo indurctur aut obturctur3aut intumefcat,uelut in pulmonicis SC peripneumonicis appclla tis uitrjs contingit.Vna enim in omnibus cóiundlaeft cauffa,ob quam par ^‘'quot;^ ‘^^^ ua infpiratio redditur,coarftatio uidelicet afperarum artcriarum. pro/ ^ ptcrea uero quod parua ipla eft, ob id etiam ( ut læpe diótum eft ) denfi/ cenßtasa-tas SC uelocitas accedit. Verum quum iuxta ipfum pulmoncm affeótus i/ udodtas pfe incumbit,quamuis thorax fe plurimum diftendere poffit, tarnen paru paruitatem tnipirant,Ita etiam ubi incermediæ ipforum organorum regiones fucrint lt;^o'”^^lt;^^^^^f occupatæ. Quum uero totus thorax aut fœtibus, aut aliter, paruus SC aoguftus redditur, manifeftum eft quodK diftentionem adfufipfiuspro portionem paruam efficiens,pulmoni cauffa eft uelocis infpirationis. Sic uero etiam quu feptum tranfuerfum ab aliquo comprimitur iuxta inferna

thoracis

-ocr page 308-

9^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE DIFFICVLTATE R ESP IR AT I 0 N T S

, thoracis extremitatem, uelut in uitqs dolorem non inferentibus contingit Huius nanqj rei maxime memorem effe oportet, quód aliquando folius * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;thoracis affedus,aliquando folius pulmonis, quandoep nero intermedia: amborum rcgionis,ad paruitatem,^: ob id etiam uelocitatem ac denfitaté refpirationis mutationê facit,fi fanè facultas fucrit robufta. Nam Öi huius meminiffe oportet fæpe iam etiam antea relati. minime igit'' amplius pleuz spfdff diffiz riticorum,aut abfceffus aliquos,aut omninodolorofos tumores habentiu culutis rc/fgt;iz fuxta thoracem,mcntionem faciemus in hoc Icrmone. At ucro de uitijs do ^‘^^'^i lorem non infercntibus,quæ comprimédo pulmonem,ói coartando alpez ras in ipfo arterias,minoremfaciuntinfpirationem,omnispra:diólusfiniez tur fermo.atq; illa quidem ad affediones thoracis antea conferiptasrefez rentibus rcmus,(n quibus dicebamusthoracem,propterea quod minusdiftenderet ob dolorem,fpiritum facere paruum.Eorum uero qui fuppurari appellanz tnfup^urntis cur affedionem quamuis fepenumcrocius generatio ex plcuritide córinz git,his iam proxime relatis annumcrabimus, quæ uidelicet citra dolorem iuxta pulmonem coardationem faciendo, paruam reddunt refpirationé. Pus enim quod in ipfo iuxta huiufmodi affeóliones continetur, cauffa fic cius qua: circa diftentionem fit paruitatis. Itacp tan^ necç ipfc fccundutn Differents re naturam diftendatur,minime æqualem facit (piritus attradionem. Quoz Ifziratiois^cir j^iodo igitur hxc refpiratoriorum organoru uiciacitra doloremconfiftenz orSg^oiï *^’^ ^‘^ ^”‘”’ præfenti adhuedeeft fermoni ) ab his qua: cum dolore fiunt affeaus^cum diftinguenturCfi fanèóiparuusamp;denfusambobus fimiliter redditurfpk dolore or ci/ ritus,arqj id in uelocicate motusC' In affedibus equidem cum dolore,modi tu dolorem ce quidem refpirant K denfc,non tarnen uelociter, quado utiq^ citra febre ciufmodi accideric affedus: quando uero cum febre,quamuis iuxta paruiz tatem amp;nbsp;uelocitatem fimiliter refpirant,tamcn iuxta denfitatem diftinguu tur.nam non modice ipfis fpiritus denfatur,quod no euenit illis qui ob coz

Q^£^lio

arëlationem oiganorû refpiranonis difficulter refpirantjucrum etiamfî de fior ipfis fpiritus reddatur moderate tarnen hoc fit, amp;nbsp;multo infra fummâ denfitatem. Quin Si exfpiratio febricitantibus maior fimul^ cahdior dl, quod non contingit his qui ob coardationem parum amp;nbsp;denfe exfpp rant. Quomodo autem cognofcere oporteat exacte, turn paruitatem, turn magnitudinem,utriufcp partis totius rcfpirationis,paulo poft dicctur, ubi priusomnem deorganisfermonem abfoluerimus. Quod enim diffiz eukates refpirandi citra organorum dolorem , ab eis quæ cum dolore fiût différant,iam relatum eft. Vtrum aut uclut fimpliciter oftedimuSjCoarda tionem oportere ad pulmonem peruenire,eiufcp afpcras maxime arterias, ut animal difficultatcm refpirationis incurrat,Sic etiam dolorem in refpira torqs organis fieri oportere,Si præfertim in thorace dicendum eft C ( paru enim abeft ut pulmo fenfus fit expers ) An aliquam aliam in ciufmodi rez fpirandi dlfticulcatibus inquirere nos oportet enunciationem 7Nam qui dicit

-ocr page 309-

LIBER PRIMVS

dicit ad folos refpiratorioru organorû dolores ciufmodi difRcuItati's rcfpi tandi fpeciem fcqui,eum non opinor uideri poffe oranem de his rem prolt; bc cognouifTe, aut meminiffe fuperiorum ratioc nationüj'n quibus no ob affeótionemjfed obatflionis facultatem quæ animalis cxiftic,paruus SC dé fus fpiritus fieri oftendcbatur. At uero ipecies difficultatis refpirandi quæ ad coarétationem pulmonis confequitur,nihil opus habet facultate ad fui generationem,quod de illo probe indicauimus ubi totius rei tradlationem peregimus. Verum de dolorofis affcólionibus non fimpliciter id diccre co ucnit,quando fanein reipiratorijs particulisconfiftut. Non enim propter ipfam particularu naturam priuatim, fed quod animali facultati eoru mo? tus arbitnum permiffum eft,refpirationcm ad paruitatem mutari contigit, ut ne amplius uidelicet animal dolore affligerctur,ipià minus quam oporz p^-ouid^tia tetthoracem diftendentc. Atep hæcfanèprouidentia ut ne amplius ani/ p^rtictdAr» mal dolore affligatur,ctiam alfis omnibus particulis adeft,quæ ad refpira/ in dolors toriorum motum fimul mouentur,ftomacho uidelicet K uentri,óC hepati. Si fplenijSi pelliculæ aluum ac inteftina amplcólenti,periton æi nomê gra: cis habenti,^ colo,0i fupcrioribus tenuibus inteftinis, amp;nbsp;mufculis præcor/ diorum,hæ nanq? ad thoracis motus,K maxime fi fuerint maiores cómoz ucntur, Perfpicuum igitur eft quod amplius in magnis thoracis motibus dolore uexantur, minus uero in paruis, SC ob id paruus K denfus non fo/ lum in plcuriticis,fed Si quibus ftomachum aut uctrem dolorofa afTedio infeftatjfpirituserit: minus quidem propterca quod etiam fenfuseismi^ nor eft,confimiliter tarnen difïïculter refpirabunt qui hepar, aut fplcnem, aut aliud quoddam exprædiétis membris dolore uexatum habent. Oz mnia enim talia partim exappenfa partim agnata refpiratorijsinftrumenz t{s,ad horum motum fimul commouentur,Si ob id in refpirantibus offen duntur.Atq? ita no ut antea de refpiratorfis particulis,fed de omnibus firn pliciter quæ circa refpirationesmouentur,communis nobis fermo fiat:atqj audebimus in uniuerfum pronunciare, Paruum Si denfum ipiritum fignu ^’^^^Yk** effe doloris omnium animalis particularum quæ iuxta refpirationes com/ mouentur. Num igitur hac parte folum inter pulfus Si refpirationes diffi militudo eftCAn etiam iuxta ipfam priuatim facultatis cauffam,citra orga norum complexum, aliquam differentiam inuenire licet “^Equidem natuz rales facultatcs omnes femper neceffarijs fibi operis uacant, Si nunquam torpent,aut negligétes funt. Quæ uero fub uoluntatis poteftatem ueniur, hæ fæpeubi ipfa circa alias actiones fucrit occupata,negligêtius perficiun/ ^‘durdUum tur. Ambulantes igituraliquandococitatiusadremaliquamperficienda, deinde inter eundum cogitantes quid, ac poftea id ipfum confiderantes Si esfiderdtia curiofe de ipfo méditantes,multum ab illa ambulandi concitatione remit? timus,non tarnen intelligimusidipfum neq; cognofcimus , quoufq^ fanè mentem ad illius curam adhibemus: quum uero quiefcimus ab illa cura, acq?

-ocr page 310-

î^y

DE DIFFiCVLTA TE RESPIRATION! S atqî cogitationem circa nullam rem amplius babemus, quam circa folanj ambuladonemjtunc ueluc ex fomno aliquo excitati, cognofcimus circa in/ ftitutam adtionem nos fuifle negligentiores, quam pro primo impetu 0/ portebac,rurfumtp ad ipfam actionem nos excitamusgt;Sic etiam qui men ^e^tw»^ '■^ uaciilant,animü( ut puto) in uifionibus uelut in quibufdam curis haben tcs,anim31ium adtionum ncgligétcs funt,ó^ neqj lotium eqciunt,ncq’ ué/ tris onus dcponunt,neqj potum neque cibum petun^neq; quicc^ aliud e/ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ius generis,nifi quis cos commonefaciat. Si uero etiam petant aliquando interim du adhibcntobliui(cuntur,amp; rurfus monitore opus habenr. Itaqj nouimusomnino plurimos qui petita matula,ea^ ipfis data,non iam lo/ tium cfïundcrent,fed matulam ociofe in manibus dctinerent. Alios item nouimus qui exurgcrent quidem tan^ uentris onus depofituri, poftqua ƒ uero defediflent penitus obliuifcerentur,atc^ nihil efficerent doneca præ/ fcnnbusadmoncrentur. Quemadmodum autem per multum tempus az

(f^jQjjggfaciunt hiomnes,Gcetiam magnas.Aceruatim igituromnino pluz mfntem^ord '^'^^‘’^ mingunt,ó: pro una uicc ultra menfuram bibunt,amp; Gngula alia co dem modo faciunr,nec mirum utiqj id effe opinor.Quod enim fæpein de bito tempore faccre oportebat,id ipfum aceruatim urgente utilitatc expie re coguntur,ôi præfertim ubi neceflanu id fit ad uitam, Etenim fi quis miz nus quàm oportet bibat,non ad dies tantum,fed ad integros menfes fufz ficcre poifit.Si uero minus quàm oportet rcfpirct,ncq; minimam dici par tem durare queat.Quare cametfi plus pro una uice mente moti bïbant,ta men quod per multum temporis interfiitium id faciât,eucnit ut uniuerlûs ipforumpotus multo commoderatæ menfuræ inferior Si paucior extet. Verum refpirationis utilitas non expiera,fupra hoc quod graue Si exproz pinquo imminens periculum habeuexcitat etiam ad adlionem, 3C non fiz Mente moto/ ^^ •(. ^Q^p^j-g neque ad momentum,Récupérât autem ftatim id totum, quo m pmtusrd/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r ■ nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r r i

rus a-magn? P^*^ ccflationis tcmpus ruit priuata,atcp ita no rarus lolum, led Si magnus fpiritus efficitur,6i tanto fanc quàm cóuenit maior,quanco fit rarior,quod Mente moti *P^“^ ‘^ P°*^^ ^o*’ contingit: multo enim rarius, paulo uero plus bibunt; parübibunt unde etiam Hippocrates ipfospaucibibos,ueluti modico potu utentesap ' pellauit.Atcphxc quidem ratio demonftrat mente motorum relpiratioz nem in raritatem Si magnitudinem mutari.Teftimonium autem non miz DoiJorei no/ ‘^^^ ^bam oculare experimentu præbct,fi quis in ipfis artis operibushanc ßrifeculi fpeculationem exquircre uelit. Quicunq; uero in adulefcentulorum gymz nafrjs,in fublimibus folqs alti Si undiquaq; cofpicui defidetes,artis opera negligetes funt,quicquid uero in buccam uenerit effutiunt, his non magis riifceptdtio credibilia Runt ea quæ ab euidentcr apparentibus confîrmantur,quàm his Gdlenicüquo qui neep à principio, etiam fi apparcat,quicQ cognofeunt.Cæteru ex hoc dàfophi^d generefophiftarumquifpiamaliquandomecum contendit,déco quod ratus Si magnus fpiritus mente uacillantibus contingit: proponebat enim refpiratiz

-ocr page 311-

LIBERPRIMVS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J7

refoirationem unum quoddam ex operibus uitalibus effe,uerum cum hu/ iuimodi argumento no cofentiebat id quod palàm apparet^unde difeeden dum fibi â me putauit,prorfus emm inquitjciufmodi rcfpiratioms fpedem in delirrjs no apparere. Nam quæ nunquam conati funt fophiftæ in ipGs sopUflamm ægrons obfcruare, de his ueluti qui fcxccnties uiderint impudenter rixanz oftenMia tur, neq; ucrentur fe magnam habere experienriâ iaélare, eorum quæ nez que per fomnium quidem iplî uiderunt At uero quicult;ç obicruant appaz rentia,amp; quæ ægris accidunt,hi ita ut Hippocrates fcribunt,uiderunt enim ut opinor, multos infirmos fîmiles his quosille deicripßtjqui abunde maz gnum teftimonium prædidlo fermoni præbcnt,atqî apponerem fane iam eos quos in populariû morborum libris conferipfit, nifi propoiîtum effet mihi omnem Icquentem fermonem ßeundu, in eorum enarrationem, uez lut etiam antea dixi,referuare:hunc uero folum per fè cum proprijs Ôi fynz ceris demondrationibus abfoluere. Itaq; ferma de uacillantibus amp;nbsp;mente motis hic fîniatur. Quomodo uero quis magnam amp;nbsp;paruâ refpirationem ^^S”“^ optime dinofcat (fcio enim ÔC hoc me in prionbus diftuliffe)iam referatur. JXwS'* Procliue equidem erat opinari, nihil difterre Hue iuxta magnitudinem dix notio ftentionis reipiratoriorum organorum, fîue iuxta fubftantiæ quæ inipiraz tur copiamjmagna infpiratio iudicctur,quemadmodum fortafsis etiam ali qui dicunt, putantes quantitatem infpirationis femper fe habere oportere ad proportionem quantitatis diftentionis organorum : atqui hoc minime in uniuerfum uerum eft,fed diftindione quadam opus habet.quum enim fecundum naturam habent organa,quantitas fpiritus femper ipforum diz ftentionibus fîmilis eft,non tarnen quum etiam præter naturam fuerint di Ipofita,uerum pofsibile aliquâdo plurimum diftendi thoracem,amp; parum externi aeris inipirari. Multæ enim funt affedtiones ( fi modo prædiétoz turn meminimus : ) in quibus puimo coard:atus, multum aerem fufeipere non poteft.Nequaquam igitur ad affeedionum omnium reipirandi orgaz norum proportionem,fed folumafpcrarû arteriarum, infpirationes Hunt: at uero horum diftentionem impofsibile eff per ullum aliquem fenfum di nofcere. Sufficit enim ipfum folum aerem infpicere, quantus infpiratur,ÓC quâtus rurfum exfpiratur.Neep enim ex uentris mole de ciborum accepto rum copia coiedtura facimus,fed fufficit etiam hic folam eorum quæ edun tur infpicere quantitatem. Poftquam uero in exfpirationibus, aliquando quidem omnes mufculi in totum ociofi funt,permittêtes thoraci collabenz tipropriam recuperate conftitutionem;aliquado uero opérantes amplius ipfum contrahunt,ld quod nobisde his fæpe eft demonftratü,contrad:ioz hes itaq^ thoracis citra horum cocitationem, non unquam magnam infpiz rationem facere pofsint, Quæ uero cum mufeulorum concitatione Gunt, quæ fanè etiam efflatus exiftunt, uelut amp;nbsp;hoc eft demonftratû,hç opifices E^**^** tont raagnitudinis, Verum neqj in his denudatu hominem infpicere ope/ p ræprecium

-ocr page 312-

3$ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE DIFFICVLTATE RESPIRAT lONlS

ræpredam duco, ad mufculorum tenfionem cognofccndam, fed fuffîcif fpcciem cxipirationis cum efflatu, notam cognitionis uel maximam habe regt; Vrgente itaque utilitate aceruatim exfpirare cogîmur,ueluti etiâ quutti infpiratioms urget utilitas, multum Si coaceruatum externum aerem attra himus. Quando uero amp;nbsp;de h is fufReienter tranfegimus, repentis capitibus eorum quæ ab initio dióla funt, ad rcliqua progrediamur. Capita autem Kepetitio om/ crant ut opinor hxc,Quód fimplicibus refpirandi difficultatibus inuentis, niumpradi/ connectere oporteatcaufas coniunótasreipirationis,amp; demondrare Gn/ Horum gularum ipfarum efficientem cauflam, amp;nbsp;uice uerfa qux refpirandi diffiz cultates ad Gngulas cauflas coniequantur, in quo fane etiam compoßta/ rum refpiradi difficultatum mentionem facere coatdi fumus. Verum qua/ tenus tratdatio pulfuum cum réfpirationibus confentiatjSC quatenus diffez rat, etiam hoc non erat exiguum eorum quæ explicauimus caput » Podest uero hæc omniaabfolutamnt, confequentercompoßtas refpirandi dimz cultates confiderabimus, hæ nanque defunt adhuc fuperioribus quæ tra/ (danda fuicepimus annetdendæ. Inuentis autem ßmplicibus,non ampliuS Compoßt£re difficile ed etiam has inucnire quæ ex illis componuntur. Quum enim ali f^irundi diffi/ q^g ßf magna infpiratio, ßmiliter autem amp;nbsp;aliqua uelox, Si contrariæ his eultatef ß^j. p^j-^ja gj tarda, neceffe ed quatuor fieri omnes refpirandi difficultates circa infpirationem compofitas, magnam uidelicet fimultp tardam, maz gnam amp;nbsp;uelocem,paruam amp;nbsp;uelocem,amp; quartam paruam ac tardam. Eoz dem modo amp;nbsp;circa exfpirationem eafdem quatuor coniugationes neceffa rium cd fieri, duas quidem magnas, fit duas paruas, quæ turn uclocitater turn tarditate didinguuntur. In ceffahonibusuero impoisibileedcompoz fitam refpirandi difficultatis fpeciem fieri, neque enim duæ oppoßtioncs in eis exidunt,uclut in motibus, fed una fola iuxta denfitatem amp;nbsp;raritatem confidens . Atuero ipforum motuum inuicem collatorum, inipirationis (inquam ) ad exfpirationem,fpecies quædam erunt confonantiæ tonus rez IpiraHonis,Quemadmodum etiam in pulfibus dilatatione ad contratdioz nem collata contingit. Pofsibile cd enim infpirationem fieri magnam,ex/ fpirationem ucro paruam, aut uice uerfa infpirationem paruam, exfpiraz tionem magnam, Aut utrafquc paruas,aut utrafque magnas, ßc ÔC ueloces Ec/^irdtioinz aut tardas Utrafque, aut alteram uelocem,alteram tardam.Quinamp;inçqua icqudUs lis ed aliqua refpiratio, quemadmodum Si pulfus, tum circa motuum ag/ ordinuta gregationem,tum circa motum unum.Similiter autem Si ordinata adnorz Inordinatd Jina^g refpiratio fieri poted,uelut etiam pulfus. Si fanè quot differentia: in æqualium pulfuum, tum circa unum motum,tum circa plures,confidennz urn cxidunt, tot etiam funt refpirationum. V erum quod in principio daz nm huius traedationis dixi,Omnes penitus negligenter refpirarionem tra/ d:aueri4nt,atc^ huius negligentiæ cauflam referam in progreffu fermonis.

Nunc

-ocr page 313-

; L IB E R P tu H VS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^9

Nunc quod inftat nobis abfoluendum eft, ab in^qualitatc iuxta ununi motum initio facto,proptcrca quod fecundu naturam uideri pofsit in me/ inlt;equcil!tdsfe dio pofita cfte carum, qua: cxadtc fimpliccs, amp;nbsp;quæex confeftb compofiz cîidunt unum tæ exiftunc.Contendit itaque aliquando quifpiam mecum fuper ipfa tanz *ff°^**^ quam non compofita, quod alias non feciftet, nifi fimplicibus propinqua eftct,ucrum compofitam cflc inde pctfpicuum eft.Si quis incipiens infpira re uelociccr attrahitaerem, circa fine iicro tarde,aut uicifsim ex tardo prinz cipio,in uelocem définit finem,hanc fane infpirationem neqf uelocem firn pliciter ncque tardam efte dixcrimus,fcd compofitam,utpote quç alteram fuipartem habcat uelocem,alteram tardam. Eodem modo etiam fi exfpiz ratio quomodocunq; uarietur, fine extarditate in uclocitatcm, fine rurfus ex uclocitatc in tarditatcm motu tranfeunte, compofitam efle dicemnSjUtz pote quæ parttbus contrario modo inter fc habentibus, non fimplex fed compofita cxiftat.Similiter autem Si quum ceftatio aliqua feiderit Si diftez cucrit altcrum motum, fiuc infpirationem,fiuc exfpirationem, c5pofitam effe etiam tuncdicemus camqux diftedta eft,utra tandem ea cxiftat. Viz fum eft autem aliquando, raro tarnen, non alteram tantum,fed ambas toz tius refpirationis partes, in uno Si codem homine ita habere, Si maxime hoc fieri, quum humorum copia in afperis arterqs coaccruata, hominem fuffocct ex plcuritide pcmiciofa, aut peripneumonia non expurgata, aut fuppuratione ifthic cofiftente. Quarc Si in hac parte refpirationibus cum pulfibus conucnit,nam Si de illis demonftratum eft,quod propter obtura tiones organorum, comprcfsioncscp Si omnino coareftationes inæquali/ tas fiat. Itaque fi quis ca quæ de alrisarterfjs per totum animal dilperfis, in ArteriedupU fecundo de pulfuum caufsis dicta funt,probe perdidiccrit,maiorem utique lt;^es4eues, copiam fimilia dicendi de afperis in pulmonc appellatis artères habebit.ilz ^^^^“^ las enim ad inæqualis pulfusgencrationcm coardari oportet, afperas ucz ro actcrias ad inæqualis rcfpirationis.Rclatum etiam de illis, Quod ob faz cultatis debilitatem pulfuum inæqualitas fieri pofsit, quum præ impotenz tia artcrias pro una uicc perfecte dilatare non pofsit, Refiftunt enim intez j^^^j^ rim Si conquiefcunt,uclut fenes circa uiam perficiédam. Fieri autem poteft aliquando Si circa refpirationcm quædam inæqualitas, turn ca quæ iuxta in^quiUtat unam aCtioncm, turn quæ circa plures contingit, Si fyftcmatica à Græcis syüematied appellatur,ob quandam facultatis ipfam efficientis debilitatem.Quum ue ro hæc animalis fit,uitalis uero ea quæ pulfus operaf,fieri poteft quædam ad prænotioncs ex ipfis differentia, nimiru pulfibus facultatis debilitatem femper fuqpforum læfioni fimilem indicantibus,rcfpirationibus uero non eodem modo,nifi quis etiam defenbat ægrotantis uoluntatcm.Quamuis enim tcmcrariam refpofionema moderato homine fadtam malam effe Hippoc. diHü Hippocratcsdicit,ucrumtamcninhisqui naturatemerarn funt,nonfoz ^^ P^'^diz

-ocr page 314-

40 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE DIFFICVLTATE RESPIRATIONIS

limite Ium non ciufmodi refpotifionem, fed ncquc ipfum adeo delyrium, qui'c/ quam magnum portendere cenfcbis. Ita etiam habet circa refpirationems fclices enim ærumnarum^ expertes,ac molles,circa fingulas adliones ina: qualiter relpirabunt,etiamfi nihil adeo magnum ipfos cogat. Qui uero ad laborê induftrfj 8i gencrofa mente præditi funt, priuf^ ad extrema debili tatem coru facultas redigat'’,nonun^ inæqualiter refpirauerint,Atucro in pulfuu inçqualitate eadé prænotio affedbois eft, tu in his qui genecofa, tu qui praua à uitiofa mente præditi exiftût.Vt enim uniucrfalitcr ÔC in fumz ma diGam,ubi uoluntas nihil confertadadionem,ibi id quod ßgnificatur æquale eft omnibus.Vbi uero auttotum aut plurimumabi ampbus etiam infpicere oportet mores ipfiusægri. Quemadmodum autem differentia facukatum efficientium adtiones,turn circa pulfus, turn circa rcfpirationes, Diffèrentid lu jj^fcrentes facit prænotiones, Sic etiam circa ipfam organorum naturam, °^naturdm quidam indicationis alteratio crit. Pulfus enim per leues arterias, refpiraz tioncs uero non per folas afperas arterias Runt, fèd non minus quam pee ipfas, imó fortafsis magis,pcr mufeulofum genus, hoc enim eft quod prb mum animalis facultas mouet ad refpirationisgenerationé, ab co uero toz tus thorax motus ipfe rurfus pulmonem commouct eo,quodiximus in ho rum traótatu,modo : pulmonis autem pars funt afperæ arterix in quas pri mum aer qui infpiratur peruenit.Quemadmodum igitur harum affedtioz nes totam refpirationem fæpe inæqualem reddunt, fie amp;nbsp;affedioncs muz fculorü, propterea fand quod illæ fpiritusfunt loci, mufeuli uero primum motus inftrumentum. uerum non eadem affedio in utroqj organoru ge/ p nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nere, inæqualem refpirationem facit, quum neque utilitas ipforum fimilia

exiftat. Si quidem igitur unumquodq; organum in id ipfum, per quod fa/ num exiftens adionem iuuit, etiam ægrotans læditur : afperarum utique artcriarum læfio coardatio quædam effmufculorum uero abcrrans Si in/ ordinatus motus ; atque illarum quidem ut fpiritus locorum, horum uero ut motus organorum offenfa eft j Sd coardationis quidem in afperis arte/ rijs, tumores præter naturam reos declarauerim, aberrantium uero in mu fculis motuumoccafioncs nuncrefcremus.Suntigiturpropriæmufeulo/ ‘ froprZ ’^'^”’ affediones, conuulfioncs, coneufsiones, amp;nbsp;tremores, quemadmo/ dum in alio loco eft demondratum. uerum quod hæ etiam aberrantes motus funt, uerbis non eget. Si fi quidem ambo hæc ita habent ut fciliceC Si affedionesfint,Si aberrantespariter mufculorummotus,atque hæc ipfa funt quæ quærimus,fînem utique nobis hic habebit inditutos ferma, erit nanque aliquando inæqualis refpiratio, propter aliquam harum affe' dionum. Quemadmodum enim ambulatio inæqualis fit, crurum mufeu ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;®^‘^ lis aut trementibus, aut coneufsis, aut conuulfis, Ita Si refpiratio aliquan/

do inæqualis fit propter thoracis mufeulos (utdidum ed}offenfos.

Quarc

-ocr page 315-

L IBER PRIM V S

4-1

fQuare omnium inæqualitatumjtum quç fecundum unam aólioncm,tum quæ circa plures cx ordine confiftunt, aut afperarum arceriarum coaróla/ summa de inf tio^aut thoracis mufeulorum aberrans motus,auc facukacis ipfam efficien/ lt;‘iquot;lt;*^lt;gt;ttbus. tis débilitas, cauffa fict. Scriptum ed autem diffufifsime de omnibus inæ/ ^,^t^”p^/^t-qualitatibus in fecundo de pulfuum caufsis, Ói ob id quæ communia funt ^ rej^iratio/ cum illo fèrmone,omnia relinquimus,nuda folumodo mentione ipforum ni, or quite/ fada.Quæ uero propria funt refpirationi,in hoc libro cxplicabimus. Vti/ nus non litas itaque (uelut etiam antea didum eft) communis utrifque eft, afpera/ rum etiam arteriarum ratio confimilisad leues eft, ucrum mufeulorum ge nus proprium Si priuatim deftinatum refpirationibus eft,prætcr pulfuum rationem.Opifices autem ipforum facultates,partim quidem fimiliter,par tim ucro non ita habent.Quatenus enim caunæ effediuæ funt, eatenus fi militer habent,quatcnus uero uoluntati permiftum eft arbitrium refpirato riæ facultatis, uitalis autem facultas nullum fuperiorem habet dominum, fed libera penitus exiftit,eatenus differunc. Quaquam ÔC adhuc eximium quiddam ad inæqualitatis gencrationem rcipiratio habebit, prêter pul/

fuum rationcm,ut neque hoc prxtermittamus.Eft autem idipfum duplex, nuplex exed partimquidemab ipfaanimali facultatcfolaproficifccns,partimàcom/ ilt;^ntii rej^iu plcxu ipfius ad dolores : atque modicum quidem amp;nbsp;cognitu difficile eft, ^“’'“^ quod à fola facultate proficifeic, amplius uero Si manifeftius acmagis ua/ num quod propter dolorcs.ln delirqs enim fupcrat quidem raritas Si ma/ gnitudo, apparct autem quædam inæqualitas Si ordinis perturbatio, turn ^“*^‘* anima'^ luxta plures refpirationes, turn iuxta unam aliquando folam. Nimirum ,quód Si uifa aliquando plus, aliquando minus, rationem ab eo quod fez '

cundum naturam eft emoueant.In huiufmodi enim uins,racioni confenta ncum eft, etiam refpirationem tranfmutari ac aliquatenus uariari ad inæz qualitatis Si permutationis ipfius ordinis generationem ♦ Quin Si quan/ citas ucilicatis quandiu quidem parum deficit à fingulis adionibus, parua eft ab eo, quod fecundum naturam habet, immutatio : quando uero dez feelus ab co, quod fecundum naturam habet, cótinget fatis multus, tune ncceffarium iam ceffationum quantitatcm,motuum uero no folum quanz titatem, fed iam etiam qualitatem alterari, atque ob id totam refpiratio/ heminæqualcmSi inordinatamreddi.IdemhocSiindoloribusaccidere ^nxta anima/ ncceffariumeft,nequeenimetiamin illis utilitas cxplcturiuxta fingulas ^^quot;^^^^^^^^^^ adiones,nam nequeuelocitcr,nequedenfe,nequeamplius diftendcrc *^omplexn thoracem poffunt, omnia enim hæc ipfis molefta funt, Si præfertim ma/ gnitudo, deinde uelocitas, iam uero etiam denfitas. Dolentibus nanque minus molcftum eft per longius tempus, quam per breuius moueri. Ób id igitur à magnitudine omnino multum detrahunt, à uelocitatc uero mi/ nimum, à denfitate autem auferunt quidem nihil, fed addunt etiam quip/

D j piam

-ocr page 316-

-0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE DIPFICVLTATE RESPIRTI TIONIS piam,paruitatis : ab eo quod fecûdum naturam habet, defectum per caw corrigentes. non tarnen adhuc tantum eft quod apponitur ut omnem cjC/ pleat defeólum.Quantu igitur deficit ad urilitatis expletioncmohoc in mul tis deinceps actionibus coaceruatur, amp;nbsp;quum parum abeft ut animal fuffo cetur, tune uoluntatem cogit ad aliquod tempus, maiorem facere refpiraz tioncm,ói multo ueloeioremjamp;priorcdcnfiorcm.Verumquum inhuiuO modi adlionibus utilitas quidem cxpleatur, animal ucro dolohbus offen/ datur, uoluntas rurfus à magnitudinc amp;nbsp;uelocitate ac denfitate aufert, alt* quando plus, aliquando minus, utpote quxeonfilfj inops fît, amp;nbsp;neque fî/ ftere adtionem pofsit, ob fuffocationis timorem , neque aliquam reperv re doloris medelam queat. Quarè modo ad hoc, modo ad aliud tranfît, illud quidem, ut utilitatem expleturum, hoc uero, ut dolorem mitigatu/ rum : quum ucro omnia quæ utilitatem explent,cxaccrbent dolores,Qua: ucro doloresmirigant,au2cant utilitatem ,atqucnulla communisutrift que mcdcla repcriatur, multiformiter ad omnia tranfit,ob eófilrj inopiatn femper ægre ferens quod præfens eft.atque hinc turn inæqualitas circa fî» gulas, amp;nbsp;omnes ctiam deinceps refpirationes, turn multiformis ilia ordiz ms perturbatio origmem habet. Ex corruptioncenim parilitatis, inæqua/ litatum omnium itemep ordinis perturbationum generatio oritur, dez monftratum nanquc amp;nbsp;hoe in libris de pulfuum differentia, quod pariliz AcquaUtas tas confequenter habens, æqualitas eft : parilitas ucro iuxta circuitus, orz fluid do eft. Ä quód, ubi confequenter habens parilitas corrumpitur, inæquaz Ordo g«j4 1-j^g y ß j ^^j.^ iuxta circuitus reuertens,ordinis perturbatio gencratur. at ucro quamuis multa inæqualitas, amp;nbsp;multa ordinis perturbatio in eiufmoz di affedionibus incidat,fuperat tarnen id genus refpirandi difficultatis, quod iuxta paruitatem SC denfîtatem confiftit. Etenim fî etiam magnam aliquando refpirationem pro una uice faciant, ueluti pertculum facientes in ciufmodi refpiratione, defiftunt tarnen eueftigió propter dolorem, ac per mukum tempus ualde parum refpirant, donee ab aliqua urgente utiz iitate coadi ad aliam rurfus conuertuntur experientiam magnæ refpiratio Jntciuilitiis j^jg /\fsiduitas igitur inæqualitatis amp;nbsp;inordinatæ mutationis,in uelocitate ^tl^rb2‘io ^^ tarditate, amp;nbsp;in denßtatis alterationibus, maxime ipfîs confîftit, quum quandona nunquam quidem fîmplicitcr rararefpiratio fiat, propter urgentemutiliz ximefiat tatem, minus tam‘cn Si magis denfa, atque in hoc fanè inæqualitatcm acz

quirit. Quare dcnfus femper hoc modo difpoßtis eft fpiritus, magnus auz tem rato, tardus ucro nihil magis quam uelox, propter rcpentinam ipfoz rum in utranque partem tranfitioné. Rede igitur antea didum eft, quod adomniadolorcafflidaorgana, quæcirca refpirationes commouentur, paruus Si dcnfus fpiritus confequatur. Et iuxta candem rationem in delyz rijsmaz .

-ocr page 317-

LIBER PRIM vs - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.J

njs magnum fieri 8J rarum fpintum, quanquam eriam his uel maxime inæqualitas comes fit. Exuperat enim in ipfis raritas Si magnitudo: magis cnim X minus rarus,0i magis ac minus magnus fpiritus in delyratibus red ditur, paruus uero Si dcnfus nunquam. Atque hæc quidem mihi fufficere uidetur de inæqualitatum cognitionc,tum quæ circa unarn actionem, turn summd de in) quæ in pluribus confiftunt, Dicta func enim Si de his quæ ratio poftulat tet^ualitAtibm adfermonis communitatemrefcrri.Si euidcnter quidemhæcompofîtæ funt,multis omnino adtionibus ad generationem Si dinotionem indi/ genres, Quæ uero circa unarn adionem confiftunt ( uclut etiam ante relatum eft ) fere uidcri pofsint alicui fimplices efle, Porro non de coacer/ uatis tantum inæqualitatibus, fed etiam de ordinisperturbationibus hie tranfegimus, funt enim fpecies quidam inæqualitatu, uelut etiam de pub fibus eft demonftratum. Ad reliquas igitur compofitas difficilis refpira/ rionis fpecies regrediamur, Si primum fane eas in manus fumamus, quæ circa unarn aeftiontm quancunque tandem confiftunt.Equidem infpiratio ^nj^ir^^tio ma magna fimulcp uelox, ob utilitatem urgentem fit, Si fi organa funt prom/ 2quot;‘‘ ^ **^f°* pta,Si facultas propriam coferuat integram fanitatem,aut certe parum im/ mutatam.demonftratione autcm hie fermo non habet opus apud cos qui fuperius didtorum meminerunt. Rurfus uero magna Si tarda folis mente tJiagna zx motis contingit,atquehis non femper, Si confpicua utique etiam hie eft ^‘‘’'‘*‘* cauflæ confideratio ex prædidis, Quemadmodum etiam quum paruam habent infpirationemSi tardam,hiquibusinfitus calormultumeftpcr/ ^'^ruizy frigeratus . Quæ reftat autem adhuc coniugario quarta, paruitas erat ^“’’‘^ cum uelodtate, Si fit penitus in nulla affedtione fimplici, quemadmo/ dum nequemagnafimulque tarda,quam aliquando mente morisacci/ dere diximus. fequitur tarnen quanquam non femper, fed ut plurimum, ubifimul dolor Si utilitatis incrcmentum concurrunt, parum enim ncccfz fario in doloribus refpirant : incxpleta autem manente utilitate, turn ob hanc ipfam paruitatem, turn quod alias per fe ipfam utilitatem abunz dare propofuimus, non fatis eft folum denfari ipfas adtiones , fed cogunz tur fæpe conuulforie infpirare. Ad eundem porro cum prædidlis mo/ Contmlforia dum etiam in coniugationibus circa exfpirationem, ipfas affcdliones per/ »»f^irAiio fcrutari oportet. Nam Si in his aut facultatem,aut aliquod organum uitiatum , autcaloris modum alteratum inueniemus. Quæ enim uelut fuliginofa , acfauillofa , Si fumofa recrcmenta appeUamus in ealidita/ ruUginofaz^ tis genere , ea omnia terrea funt, Si uelut fcmicodla cum innato ca/ f‘*'”°f^ ^•^^^^^ lore , quemadmodum fumus cum ignc ; apparent enim in hoc cut/ denter acria omnia Si ealida Si fumofa materiæ recrementa , often/ de nt id fufeeptam quidem efte in feipfa ignis uim , non tarnen adhuc

D penitus

-ocr page 318-

44. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE DIFFICVLTATE RESPIRAT IGNIS pcnitus ab igne fe fupcrata, fl am ma enim ita nata effet, amp;nbsp;non adhue ftp ExJpiratio mus effet.Quare fi quis fumofa caliditatc in corporibus animâtium redun Magnacr dantc, exfpirationcm magnam fimulcp ucloccm fieridicat,non urique erz «^^ox rarit. Manifeftum eft autem quod amp;: faeukatem integram efle tune oporz Wdg«rf^^ tct,amp;nullum exorganis uitiatum.Similiter autemÔCmagnam fimul^ pdrM4cr tardamin quibufdam delirantibus fieri, codem modo quo contigit circa tardà infpirationé. Sic Si paruam fimukp tardam fieri bis quibus nullum fumo/ Parua er fum recrementum eft coaccruatum.Et paruam ac ueloccm,quibus eft com/ «f fox gregatum fumofum recrementum,Si dolent tarnen fimul aliquam partiell lam, quæ circa refpirationes mouetur. femper enim horum memorem effe oportetjetiamfi aliquando in fermone rclinquantur.Atque hæ quidé funt quatuor reipirandi difficultatis coniugationes, qua: circa utranque totius Reßiirädidif/ refpirationis partem feorfim confiftunt.Aliæ autem circa rythmum SC con ficuUdtesjux fonantiam ipfius,non circa utranq^ feorfim partem fiunt. Quum enim in/ fa rythma tor (pirationem exfpirationi conferimus, quemadmodum in pulfibus dilata/ tUKrcJptrar * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, T . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n

tionis ï^onem cotraclioni, rythmum hoe ipium appeIlamus.Manircltum autem quod cadcmfpeculationcmhicloeuscxpctat, quam de pulfuum rythmis Herophilus conferipfit. Dicta quidem etiam nobis de ipfis quæ neceflà/ ria funt in pulfuum tradlationibus, dicetur autem Si nunc quam fieri po/ tcft breuifsimis, quibusnam ueluti feopis quibufdam, animum attendere lt;nbsp;oporteac,ut facile cauffas diffonantiç in refpirationibus inueniamus.Qua: - nbsp;nbsp;enim iam iuxta utranquetotiusrefpirationisparte, infpirationé dico amp;nbsp;ex/

lp{rationem,in fuperiore fermone recenfuimus, ca ipfa etiam nunc infpice/ re operæpretiu nunc exiftimo circa ipforum diffonantias. Vclut uerbi gra/ tia ( non enim malum fuerit in uno quopiam uclut exemplo demonftrare * - ■ id quod dicitur ) Sit equidem tardior amp;nbsp;minor quam fccundum naturam infpiratio, Veloeior autemÓi maior exfpiratio,bis fanè quiita difpofiti funt dicemus calorem fccundum naturam imminutum effe, audum ucro effe fumofum recrementu.Rurfus in altera diffonantia quæ contraria mp/ , do habet, ita ut infpiratio quidem fit magna Si uclox, exfpiratio ucro pap ua ÔC tarda, audum naturalem calorem dicemus,Si nullum effe fumofum Duplex cdlor rccrementum.Duplicem enim femper intelligcre iuxta genus oportet calo rcm,altcrum genuinum amp;nbsp;corpori inn a turn, al ter urn uero acquifititium ac fpuriu. Palam igif* eft quod huiufmodi coiugatio nihil euariat ah hisqua: in utraq; feorfim,hoe eft alterutra exiftût .Si ein infpiratio parua ÔC tarda forte fuerit, perfrigerationé fignificat caliditatis fccudu natura, quomodp cüq? habcat ipfa exfpiratio: fi ucro exfpiratio codé modo fuerit difpofitagt; de caliditate præter natura idem indicabit.Nam amp;nbsp;fi magna aliquando 4c uelox fiat,redundatcm fignificabit caliditate prçter natura,quomodoeuq; „habcat ipfainfpiratio.Quarenihil ampliusadprænotioncs,huiufmodi complex

-ocr page 319-

LIBER PRIMVS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4ƒ

Complcxus docet, quâmea quæ ûmfingulatim de âkemtra îpfarum funt rognita amp;nbsp;perfpeda. Itaque ad folas illas comportas refpirandi difficul/ Q^geSpofiM tates animutn intendere nos oportet, in quibus fimpliccs quidem, com/ reßiirandi dif ftiunes funt plunum affedionum, amp;nbsp;ob id flihil certi indicant,côniugatæ fif^^lt^^te^ aU/ ucro alijs quibufdam ,ad certum ac minime fallax difcrimen ucniunt. ‘^ Magnitude enim refpirationis ipfaperfe refpirandi difficultas quædam ^^”„p^ ^’^*”** eft fimplcx, ucrum nullius certæ cognitionis fignum ed, Gquidem K ur/ Magna er gente utilitate, ói Ixfa mente fieri folet. At uero fi cum denfitate confiftat, denß urgentem utilitatem, Si cum raritate, delynum indicat. Similiter autem ^“gf*^^ K paruitas ipfa quidem per fe ipfam, aut dolore afflidam aliquam parti/ *'‘^* culam,aut utilitatem exolutam odendit, ita ut ncquéipfi aliquid certi inz dieet. Quando uero componitur cum denfitate quidem dolorem, cum „ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;..-

rantate uero utilitatisexolutioncm portcndit. Quin etiam fi ipfam den/ p^^Met rar^ fitatem per fe folam, aut raritatem in manus fumas, mfarum neutram per fc inuencris quiequam certi fignificantem, nifi hoe difcrimen acccdat,uc ui/ delicct cum altera quapiam refpirandi diARcukatis ipccieeopuletur. Den/ r^enß er fa enim fimuk^ magna,utilitatis augmentum indicat.Denfa uero fimul^ magna parua,organialicuius quod cum refpirationibus commouetur, dolorem, ^f* oquot; Ipfa etiam rara quæ ad delyria SC perfrigerationes confequitur, Gquidem ^Ç““*^ cum magnitudine fuerit copulata,prius ex prædidis,fi uero cum paruitate ^^^„^ podcrius indicat. Et ob id fane omnium eompoficarum refpirandi diffi/ Rdr^cr cultacum,huiufmodi coniugationcs utiiidimæ funt,utpote amp;nbsp;manifede,8C pdnA condanter,unamquamque affedionem indicantes, denfitas quidem cum paruitate dolorem,cum magnitudine uero utilitatis augmentum. Raritas autem cum magnitudine delyrium, cum paruitate,utilitatis exolutioncm. Fiunt autem quatuor hæ coniugationcs, differentna adionum iuxta ma/ cnicudinem8Cparuitatem,adccdationum differentias permixtis. Du a: emm oppofitiones inter fe permutatæ quatuor condituunt coniugia. Qua rè SC hic perfpicuum iam fit,quód neque plures neque pauciorcs podibilc cd fieri ex his oppofitionibus coniugationcs. Verum in ceflationibus,u/ na fola contingit oppofitio circa denficatem SC raritatem, In adionibus ue ro non folum oppofitio circa magnitudinem SC paruitatem,fcd etiam circa uclocitatcm SC tardicatem contingit. Quatuor itaque etiam circa harum permutationes nafcentur coniugationcs, prima quidem denfa SC uelox, fe cunda denfa fimulcp tarda, rertia rara SC uelox, SC quarta rara fimul^ tarz da. Cxtcrum nullum cert^ cognitionis fignum,fimpliciter SC neceffario ex

• hibent, quemadmodum priores quatuor, ucrum hoc modo didingucre oportet. Siquidem muita ad denfitatem,pauca uero ad uclocitatcm Pfenßpluj^ iranfitio fiat, tum doloris, turn utilitatis augmentum fignificat. Si uero ^^^^ uïcc ucrU ad uclocitatcm plus , ad denfitatem minus,ab co

fecundum

-ocr page 320-

.4-lt;f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE DÏFFIBVLTATE RESPIRATIONIS

fecundum naturam cflcxcedi‘t,utilitatem folamauótam dcmonflrabifo Concurrit autem ad hanc refpiradi difficukatem omnino Si magnitudo, ad alteram autem ante ipfam rdatam, parukas. quarc neep omnino opus habebimus uelodcads meminifle.Si emm coniugatio circa uelocitatcm 32 denfitatem indiftindta nihil certi nobis indicat,quum ucro diftinguitur ita ut uelocitas quidé in ca abundct,ftatim etiam cum magnitudine het^fi ue/ ro dénotas in ca cxupcrct, neceflario eónfequentem paruitaté habet,den/ fa utiqj Gmullt;^ raagna iuxta alteram diftindionéerit,denfa nero fimukp parua iuxta alteram. Sie autem etiam denfa ac tarda cóiugatio demonftra Tienfa plus j b,turj/\bundantcenimdcnGtate,folusdolor indicabitur,ubi ucro tantum “ ab eo quod fecundum naturameft cxcedit, quantum fccundu tarditatem, compoGtæ difpoGtionis Ggnum crit:nam amp;nbsp;utilitatem imminutarn eile oz ftendet, amp;nbsp;particulam aliquam dolore afflidam. Sic ucro amp;nbsp;quum tardez Tarda plusq cas denGtatcm fupcrabit,Ggnum crit difpoGtionis iam diéla:,fcd minus ta denja mcn dolore affici oftendet ita habentes, magis ucro utilitatê ede imminu/ tam. Itacp neque hac coniugationc indigetnus ad prænotioncs, in primis enim quatuor quas utilifsimas ede dicebamus, Ggna habemus amp;nbsp;doloris amp;nbsp;utilitatis imminutx. Quin 32 tertia coniugatio iam didta, rara uidclicet R4r4rt«riox Gmulcp uclox,nihilneceflario indicabic.coincidit autem in dclirqs quibuG dam , Guc etiam cum ipfo utilitatis augmento. Rclatum autem antea eft, quod mente motorum rara penitus eft 32 magna refpiratio, uclox autem non omnino,uclut neqj tarda,Gt enim utrunq^ ipforum inordinate 32 mac/ qualiter.Quando tarnen coincident utilitatisaugmétum^tune coguntur SC multo amplius refpirare,quam G folum mente moti cftênt,32 iam etiam ei tius. Quare neq^ hac coniugationc ad prxnotioncsindigcmus,ca quæper ipfam indicanturcum diftindione iam in primis quatuor cóiugationibus habentes. Reftabat aut adhuc quarta fecundum hoe genus compoGra re/ R4r4cr fpirandidifficultas,Tarda uidelicetGmulcp rara,quæetiâipfa dclirqs quiz ^‘^^‘^‘^ bufdam coincidit, 32 utilitatis imminutionibusutaquc neep hac opus habe mus, nam 32 dclirium,32 imminutarn utilitatem ex primis quatuorconiuz gationibus perfpedam tenemus, Porró non folum ex demonftratione, differentiam circa uelocitatcm 32 tarditatem non neceffariam ad prænotio nes effe (nam neq; G folam accipias,neep G cum alqs copules,commoditas \ècu ^^'9“^ ^^ ^^^'^ fi^ manifcfta) fed etiam ex ipfa rei natura apparet. Quum ez dum tria gene ‘’'‘^ tria Gnt principalia caulfaru genera ipGus refpirationis, utilitas,facul/ raprincipaUa tas,ó2 inftrumenta,palam eft quod, Grepererimusex quibus 62 quot refpi cauffarum re' randi difficultatibus affediones in ipGs cognofcantur, hx quidem nobis f^iratwnis omnium utilifsimæ ad prxnotioncs erunt, reltquas uero omnes ex fuperz ‘^ pondioconGdcrabimus. At ucro repertas funt magna quidem 32 denfa, utilitatis augmentum , 32 contra parua ac rara, imminutionem figniG/ cantes

-ocr page 321-

LIBER- PRIAI vs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4f

Cânccs. Dclirq aiiicm propria eft magna ac rara, dolorum paf ua 62 denfa, Acceflerunt his foriniecus inxquales, quandoque mufculofi generis affez ttiones, quandoque etiam afperarum artenarum coardariones i'ndi'can/ tes. Facukatis autem ægrotantis, primum quidem nullum neceftario repe ritur cognitionis fignum, ex ullaaliqua refpirandi diffïcultatCjquum aliter tcrumnarum expertes, aliter laboris tolerantes, refpirationem forment, fi igitur etiam fit quippiam inæquale Si inordinatum, minime confpicuum eft. Et ipfas inæqualitates itemep ordinis perturbationes générant impaz rilitates quæ circa denfitatem, amp;nbsp;raritatem, SC paruitatem, ac magnitudiz nem confiftunt, ultra hoe quod per fexcenta alia animalis facukatis debiz litas cognofcatur ac innotefcat, ut nihil nobis hac parte refpiratione opus fit, quorum oportunifsima amp;nbsp;plurima Hippocrates in prænorionum tradidit fcriptis. Si quid autem reliólum eft, facillime ex prædiôlis inuez niri poteft. Quod fi quis ipfius refpiratoria: facukatis ægrotantis,atque in signi animd^ ' communi omnis facuitatis animalis, propria figna habere uelit, Si maxiz

lt; mæperfrigcratæ,is alarum nafi motum habebit,^ omnium mufculorum circa fcapulas actionem, amp;nbsp;coaceruatam thoracis collapfi'onem. Quandó enim hic debilius quam conuenit mouetur, circa infpirationes quidem fpiz ritus duCtum iuuant alæ nafi, externum aerem etiam ipfæ fimul attrahen AUnaß tes, eodem modo quo per os aliquid attrahere uolentes, labia contrahiz mus. Rurfus uero circa exfpirationes, coaceruata fit thoracis collapfio, CoUdpßo non paulatim demifsio. Didum eft autem diffufius in libris de muiculoz i^o^^^‘i rum motu quatenus différât collapfio particulæ à demifsione Si laxatioz ne,nimirum quod altera,facukate ægrotance contingit : altera, Integra eaz dem ÔC ualente. Contingit etiam amplius circa exfpirationes, his qui æz gram habent refpiratoriam facultatem, tale quiddam. Thorax tenfioz

' nem, quam antea circa infpirationes fimul cum fepto tranfuerfo obtinuit, ’ ' omnem aceruatimdeponit,tanquamrepentemortificatus.Relatum eft autem in libello de caufsis refpirationis, Quod folum feptum tranfuerz fum exfpirantium tenfionem exoluit, fed non eft idem paulatim exoluez re, ÔC aceruatim omnem deponcre. Cæterum parum quid huiufmodi ex fpirationibus cooperatur mediarum coftarum mufculi,per quorum adtioz nesefflatus fieri demonftrauimus.Talis fane Si ob has cauffas,refpir3rio nis fpecies eft,his qui ægram facultatem habent. Porró quod mihi adhuc deeffe uidetur ad explctionem huius primi fermonis iam dicetur. Quum duplex exiftat ceffatio in refpirationibus,una ante infpirationem,akera an te exfpirationê,uter fanè motus offcndatur,ceffationem etiam ante ipfam, ab eo quod fccundu natura habet,immutat.Duplici igitur exiftête in moz ribus offenfióe,ac duplici item in ceffationib. utilitatis quidé defedus femz per diuturni temporis efficiut ceffationes, redundatia: uero breuis téporis.

Quare

-ocr page 322-

4-9

DE DIFFICVLTATE RS S P IR A TIONIS

Quarc quum dixerimus denfam ^ magnam fieri rcfpirationé, præ copiai caliditaris m utroqj motu,uerus eric fermo. Abundatia nanc^ caloris fccutv dum naturamjinipirarionem magnam reddens,ftatim etiam præcedêtem ipfam ceflationem breui's temporis efficit.Abundanria uero caloris prêter naturam amp;nbsp;fumofi,uelut exfpfrarionem magnam,fic etiam ceffationê prx ceffdth irez cedentem breuis temporis reddit.Quare magnus amp;nbsp;denfus penitus fit fpi/ uistemporu ^.-j.^^^ quando caliditatis redundarit genus, non tarnen ncc^ ipfam refpira/ rionis particulam in magnitudiné, ncque ipfam ceflationemin denfitatem tranfmutat. Sic etiam fi utilitas fublata fit, ob caloris uidclicet imminutio/ nem, ubi quidem innatus calor imminutus paruam inipirarionem reddit, etiam longa ceffatio præcedit. Vbt uero calor prêter naturam fuerit depcr Cd/fdtiolongi ditus, parua quidemexipiratio, longa uero anteipfam ceflario contingit. temforii Sxpenumcro uero calor præter natura auólus eft, calor uero fccundu naz turam imminutuseft. atq; ita ceftatio ante exfpirationem diutini temporis rcdditur:altera uero ante inipiratione breuis. Vtrum enim ex motibus ipla utilitas urgcbit,is præcedentem ceffationê cundtari non pcrmittit.Dilt;ftum igitur nunc de ipfis quantum ad prüfens inftitutum comodum exiftit. Si quis uero adhuchçret circa differenriam caliditatu,huncBon cftnunctem ^^^nato^cd P^ft*““*” ^^ ^‘^ edoceri,fed ad comentarios de innato calore remittemus.-l^j.^ Opinor enim ipfum (nifi penitus contentiofusexiftat) omnishçfitationis fuæ ifthic remédia inuenturû.Quid igitur nunc demum re ft at C Quod addi quidem pofsit nihil,quod non eriam prius fitrelatum. Verum utprçdiêla in mcmoriam reuocemus id iam reftat,quo uidclicet qua: deinceps referen tur facile cum hiscohsreant, amp;nbsp;feqaantur,fi breui totam ipforu fummam Summa omni/ cgpJeeffamur.Porro fumma hge ab ipfius rei fubftanria procedit.Oportet umdi£loru ^^.^ facultatis,amp;órganorum,amp;utilitatisaffeêlionescognitasamp;perlpez lt;ftas habere : demonftrauimus autem quot nniufeuiufej didtoru fint aftez dliones, K quærefpirandi difficultates earum cognitionem exhibeant. Et ' nbsp;nbsp;quod neceftarix quidem fint quatuor coniugationes, amp;nbsp;fupra has inaqua litas quinta.Reliqua uero omnia qua refpirationibus accidunt,tum fimpli cia,tu m compofita,ad quas caufas confequantur neceffariu eft difeere, miz nime uero coucnit exiftimare, neceffario ea aliquid indicate,fed fi quid ex illis ad pranotionem contingit, uelutcorollarium habere, accuratifsimam autem amp;nbsp;cóftantifsimam folam efle differentiam,qux in iam fxz pe didtis quatuor coniugqs confiftit,atq; adhuc

etiam cam qux fit circa inxqua litatem»

-ocr page 323-

CD ÖALENI DE DIF*

FICVLTATE RESPIRATIONIS LIBER SECVN dus, lano Cornario medico interprète.

i c equidé fermo expofitio eft coru qux Hip/ pocrates de retpirandi difficultatc dixit. Didîa funt aut ab eo muka in multis locis, partim qui/ dem in libris ipfi conferiptis,partim uero etiâ in j^iffirentinlb comentarqs. Pleraqj enim in epidemijs de mor brorumÀeem bis popularibus ab eo prodita,fi non utiqj om/ mentarijs n{a,meritó quis commentaria effe cenfuerit.Eft ^^f°ß^^lt;^ i^ igitur expofitio uelutalicubi neterum quifpiam dixit,explicatio obfeuræinterpretationis. Veru

nos non hoc folum præftituros nos effe pollicemur, fed etiam quod uera fint omnia,quæ ab ipfo de refpirationis diffieukate kripta funt, teftaturos effemon tarnen demonftraturos quiequam eorum in hoc libro,fed in præ cedentem remiffuros efrejn quo nihil citra demonftrationem didtum eft. Et ut ne quis Hippocraticæ famæ ac nomini honore habito fledtatur, ac ci tins didtis fidem preheat prius œ per dcmonftrationcs cogatur, primum fermonem feorfim amp;nbsp;per fe conferipfimus. Poftqua uero iffe ipfe cum con ueniétibus ratiocinationibus ac fyllogifmis abfolutus eft, in hoe fanè libro ipfum inuentorê ac ueluti pattern dogmatum uencrabimur. Hoc eft enim Honoreftprf iuftumfimul(^decenspræmiu eorum qui quodcuncß tandem in uita box mwm mtn num inuenerunt, ut uidelicet inuenta ipforum non occukentur,necç homi nibus fint ignota,fed turn ipfa appareant,tum ratio amp;nbsp;methodus quæ ipfa inuenit cognofcatur. Sic enim amp;nbsp;pro dignitate ipfos in admiratione confti tui continget.Primum igitur, quod femper obferuandum ueritatis cukoriz bus cenfemus, ut nihil eorum quæ manifefte apparent occuketur, etiamfi intmifefin «3 cauffæ ratiocinationem quam maxime incertam habeat, ob id ipfum fane oaultamU Hippocratem, cum in alqs omnibus, turn uero in fermonibus de refpiran/ di aifficukate uel maxime laude dignum ducimus. Ratus enim amp;nbsp;magnus ^drMertna/ spiritus fcxcctis quotidie deliris accidere uidetur. Verum fophiftæ qui eins ^^’^^ f^intui cauftam reddere no po(funt,(funt autem hi,uelut antea demonftrauimus, qui refpirationem inuoluntarium amp;nbsp;naturale opus fuipicantur) neque fieri aiunt ullo unquam tempore talem difficilis fpirationis fpeciem, atque pro/ ' ptereaquodeaufæinopesfunt,indeadeó lubftantiamreifubuertereau/ dent,quum non hanc, fed prauam ipforum opinionem fubuetfam opor/ tuit,K lp fa ægris accidentia obfcruare,quod Hippocrates faciebat.Huie é/ * nim,{nquit, fpiritus ad finem uelut reuocato, ratus Si magnus.Huic Phili/ “ fco uidelicet, qui primus fcriptus eft, poft tres conftitutiones, in primo de E morbis

-ocr page 324-

»fo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, DE DIFFICVLTATE RESPIRAT IGNIS

morbis popularibus. Num igitur hüte foil fpiritusrarus amp;nbsp;magnus,autcd am alqs quibufdam, non huic folum Hippocrates fadura uidit C Imo 32 silenus alps multis,6i ei qui deinceps fcriptus eft Sileni nomine, enumeratis enina SC de hoc omnibus quæ ipfi ægrotanti incideruntjuxta ipfum fermonis ft Vxor Dro ^^^ ^xc fcribit. Ab initio huic SC ad finem fpiritus rarus magnus » Rurfus tttaä£ autem in fequentibus xgris, Dromadæ inquit, uxorem a partu SC omniz “ bus alrjs iuxta rationem Fadis,fecunda die rigor apprehendit.Oeinde paw “ lulum progreftus ait,fpiritus rarus magnus.Hoc igitur ftatim in primis die “ bus ita fcripfit. Rurfus autem de fexta die diflerens,fic fcribit: Sexta mane „ fuperriguit,cito recalfada eft, fudauic per totum, extrema frigida, deliraz nit, fpiritus rarus magnus.Equidem in primo de morbis popularibus qua tuor SC decern ægrotos Hippocrates defcribens, quatcr rari SC magni fpiri Sophiliarum tus mentionem facere uidetur. At ucroprædari illi fophiftæ,prorfusnc i^norM uidiffe quidem fe ullum aliquem aiunt magnum SC rarum fpiritum ducen tern,uerumhocfortaftts ipfisnon immeritocredimus.Nequeenimaut hanc, aut alia ullam dyfpnœæ differentiam uiderunt, quum neq; ipfos xz grotos uideant, fed intus defident fraudulentas captiunculas SC fophifmaz ta componetes. Num igitur amplius etiam alp nobis xgri adducendi funt de quibus in alrjs morborum popularium libris fcripfit,ut magnum SCra^ , rum fpiritum ducentibusC an ad id quod nunc propofitum eft probandu à(h/Xu ^æ^^ fufficiunt;' Apparet enim Hippocrates confeftione ac fuffragio omni urn medicorum, ad eorum quæ ægris accidunt obferuationem diligcntifïî mus fuiffe, SC multos hoc modo refpirantes uidiffe. Verum in fequenti liz bro etiam aliorum Xgrorum mentionem facere neceftarium erit, qui maz gnum SC rarum fpiritum duxerunt,de quibus fanè in fequentibus libris ipz Ie Hippocrates fcripfit,ad propofitam uero nunc rem probandam necefta rium non erit,quum hæc ipfa iam fit manifefta, fed ad aliarum quarunda quæftionum in ipfo de ægris fermone contentarum expofitionem.Quare RrfrMï er wlt;lt;z ^^“‘^ etiam fides SC probatio eius rei, quod uidelicct multi fie refpirent, obiz gnus fpiritus ter augebitur.Cuius igitur affedionis huiufmodifpirandidifficultasfigni quid fi^ntfi' ficationem exhibetC' nullius alterius præter^ deÜrrj, ob quam uero caufz eet fam in primo libroclare eftdemonftratum. Commonitionis autem tanz turn gratia,etiam nunc paucisreferctur. Reuera enim proprium defipienz tiæ fymptoma eft,magnam SC raram, hoc eft per longum tempus, refpira R^rwv /^irit9 tionem facere. Quid enim plus infpirare oportebat, quum non pluri fpirp quidiatur tu opus effetC’ aut per longum tempus,quum liceret per breuiusCQuod uC ro non pluri acre opus habeant qui magnum SC rarum fpiritum infpirant, ipfa raritas oftendit. Omnino enim frequétius infpirare urgerentur,fi pluz ri indigerent.Quod uero per longum tempus ceflent,fignum eft non mul toopus effe. Sed uidentur ambæ hæuelut obïiuiofxadionisaffeólus clfc. Etenim immoderatam facere fpiritus attradionem, rurfumep it«'

moderata

-ocr page 325-

LIBER SECVNDVS


ft


moderatam quictcmjcius eft qui neque quando defînerc ab aólionc opor tcatnouit,neque quando rurfus incipere, fed in utrifquc menfuram cgredi tur,ob ignorantiarn conucnientis. Quemadmodum igitur defipientes fez simile pc poftulata macula quo meiant, obliuifcuntur interca^ôC neque mingant, nifi quis commonefadat. Sic quandoquidem Si refpiratio animale opus cftjipfis auté ratio læfa eft^obliuioßöres turn circa adioneSjtum drea ipfa/ rum interftitia fiunt. Ambo itaque amp;nbsp;adioncs,^ quieteS in multo tempo/ re fadentes, hoc modo Si magnitudinem Si raritatem circa totam rcfpira/ tionem faciunt.Num igitur nos quidem fic didmus, Hippocrates ucro ali/ ter fenfit Caut etiam ille in prænotionibus in hune modum fcripfit C Spiri « rus magnus ÔC per multum tempus, deHpientiam fignificat. Quem enim ^•irusf}gt;irit9t in primo morborum popularium rarum nominauit, hunc in prænotioni/ ^J“^^ ^“^^^ bus,pcr multu tempus dixit, pro rationenominismutationefada. At ue/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ *

ro Si in illis ipfis ægns,quibus magnum amp;nbsp;rarum fpiritum fuifte ait, prçter alias accefsiones etiam dciipientiam fcribit * Et in primo quidem Philifco, ^Mifcus hoc modo. Nodem inquietam tulit, non dormiuit,penitus dclirauit. Sic '‘ quidé in tertiæ diei narratione, in quints uero rurfus. Somni parui/ermoz nes,deliramenta. In fecundo auté sgro Sileno didojn fecunds diei cnar ~.^^^ ratione^modice dclirauit inquit,in tertia ucro,fcrmoncs multi,rifus,cantus, cohibere fe non potuit.Si deinde fubiungens ait. Quarta per eadem.Et fa/ nè quod Philifcus SC Silcnus dclirauerint,fi'c meminit, Verum in Droma/ ‘ dç uxore,nam amp;nbsp;hanc rarum ac magnum fpiritum habuiffe dixit,hoc mo do fcripfit. Circa meridiem multum delirauit, Si rurfus citó paru refipuit. « Sic equidé in quinta die,deinde infert. Node dormiuit, dclirauit. Eodem “ modo Si qua: fexta die fada funt dcfcribcns,in hsc uerba inquit-Summs partes frigids,delirauit. Sic quidem igitur in primo popularium morbo/ * rum, ubi magni Si rari fpiritus, ibidem etiam defïpientis mentionem fa/ cit. Eodem modo etiam in fequentibus libris nos commonefacit,nufquam magni ÔC rari fpiritus memor exiftcns,ubi non etiam magni delirp. Quod igitur huiufmodi dyfpnœâ in delirio fadam Hippocrates fspe uiderit cir/ ca ægrotos, ÔC quod omnino de ipfa in prænotionibus pronunciarit, fan's (am didum opinor. Cofirmabitur tarnen nihilo minus adhuc per ea qua: deinceps referentur. Atquiiuftumfueratnonualdemulta deipfadicere. Verum propter eos qui in ratiocinationibus de refpirationis natura aber?

rarunt,Gue præ contentionis ftudio impudenter quædam protulerunt, co/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;

ödi fumus ÔC nos plura quam conuenit dicere,fi quomodo qucamus ipfos uelnunc tandem ad meliorem mentern reuocare. Eft autem in confedo, opinionuaffê quod nulla tindura adeo ineluibiliter imbuitur, ut affedio ad uitiofa do/ ^°-^'j j * gmata citra ratiocinationem. neq; enim ullis petfuafionibus reuocari pof/ funt in ipfis connutriti,ut qui neque in demonftratiuis methodis exercicati

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E fint

-ocr page 326-

7*

DE DIFFTCVLTATE RE S P IR A TI ONIS

fint,ncqi omnino aliquod ueri SC falQ iudidum fibi comparannt, i'mo pk/ hque ipforum neque efle uelint, amp;nbsp;hanc fapienriam odio habent. Ex boz rum fanê numero quifpiarn a; grot urn nobis demonftrauit delirantem qui demjfed neep magnum,neque rarum fpiritum ducentem,deridens itaque, ’^^magisimpudentercachinans,ótturnHippoerad, turnnobisilludens ' abqt,neque rationem rclinquens,neque audire quiequara fuftinens,quànî uis doólurosnos promitteremus, quodnon pugnet hoc uifum, nec^ cum ^ämscrmci/ noftrisdid:is,necpcum Hippocratisfcriptis. Hieenim magnum amp;nbsp;rarum ^nus ßnnaa fpiritum defipientiæ fignum eße ait,non tarnen fi quis deliret,hunc omni/ rarumacmagnum fpiritumducere,atq;hocipfumetiam noftradidta ‘^^ confitentur,quum nihil adukeremus, neque mutemus ex his qua: ille ferü pfir,fcd expofitiones tantum ac demonftrationcs apponamus.Si ucro tibi bone uir inquam inuentum cft,qaod omnibus deliris rarus SC magnus fpi ritus fiat,palam indicas te nihil Hippocratis legifie, quamuis hoc tibi uenz ‘ dices ipfa condemnando, tanquam lanè prius legißes. Verum ille quidem abijt priufqua aliquid utile didieißet. Tu uero quifquis tandem hos libros uerfabis, fi quidem ucritatem reuera araas, Hippocratem audiasin tertio 9ytkion P^p^l'^rium morborü, in ægrotô quopiam nomine Pythionis fic feriben/ ,» tem,in fepttmx diet enarratione^Noólc turbatio multa,delirauit,aihil doe « miuit.Deinde in oóhaua die fic. Seró ruduscxcalfaCtus cß,dclirauit.öi po quot;nbsp;ßca rurfusin nona. Circafolisoccafuminquietuserat,dclirabat» Veluti igit hxc audißi,fic rurfus audi,qualis nam dyfpnœæ fpccics huic Pythio/ m aßuit. Cognofces enim quod neque rarum nec^ magnum fpiritum du/ xit, quamuis dclirus eßet. Mentionem igitur fecit Hippocrates difficilis re/ Ipirationis qua: ipfi accidit, bisper totam narrationem,tum circa fecudam turn circa odtauam diem. Verum de oótaua die prius apponam,in qua ôd » dcliraße ÔC dißicultcr refpiraßc hominem ait, fic feribens. Oclaua manc « quidem parum dormiuit, ßatim frigiditas, taekurnitas, Ipiritus tenuis K spirit9 tenuis imminutus, feró rurfus excalfadtus cß,delirauit. Confequenter igitur bic cz finminutus (-amplexus cß ac fcripfit fimul commifcês, Si quod fpiritus ipfi tenuis crat àfhro ^^ tmminutus, amp;nbsp;quod in una amp;nbsp;eadé odaua die dclirauit. Num igif'iam per loucm manifeßum eß, quod non in omni delirio Hippocrates rarum ac magnum fpiritum fieri ait 7 Nifi fane putas bone uir, imminutura nihil à magnodißerre .Si enim hocputas,manifeßumeß quod nequeimm^ v^emittitfophi nucre quid fit noßi, amp;nbsp;idem eße putas quod augere. Ne igitur à nobis taz ihm ad liter jf^ d,fc3s (èd ad eos qui primas literas ac dementa docent cas. Cæterum mteres ^^j^^ clementa non didiccrat ille fignificationis uerbi imminuere ignarus, fic neque Hippocratis fcripta legerat. Omnino enim fexcentics in ipfisre/ perißetjSC imminuere,SC imminui, 5C imminutionem,circa omnes tere nuz meros Ä genera öC cafus ubique indinata j ÔC contrarium uerbo augcre Sd , - nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;augment®

-ocr page 327-

LIBER SECVNDVS


15


augmento ngnifîcantia. Quare ctiam imminutus (piritus contrarias utiq? fuerit audio. Quemadmodu igitur audtus magnus, fie imminutus paruus spiritus immi eft. Sic igitur Si quum diem fecundâ enarrat Pythionis, Breuifpirû ipfum nutus quid fît appellat. Breuis enim fpiratio Si actionem^ Si quietem ipfam breuem fieri ^reuifîirus indicat,quemadmodû longa fpiratio contra, ambo efle produdla. Atqui etiamfi altcrum ipforum indicarctur, tarnen etiam fie in céfedb eflet,quod non omnibus delirantibus magnus Si rarus fpiritus fieret. Rarus enim Si magnus iuxta ambo longus eft,ôi adtioné uidelicet Si quietem. Breuis uez ro fpiratio omnino iuxta ambo ipfa breuis, quemadmodum ctiam tenuis Si imminutus fpiritus,breuis omnino exiftit. Ipfe itaep Hippocrates maniz fefte nouit no omnibus deliris necedariu efle Ipiritum magnum Si rarum.

Nec uero pugnat hoc cum pronunciato de ciufmodi fpirâdi difficultare la/ spiritus mdg/ to,rarus enim Si magnus fpiritus proprius eft delirq, Si propterea necefiaz nus a- rdrus tio ipfum fignificabit.Non tarnen fi quis delirat,ncccflario magnum Si ra/ deUrij propri rum fpiritum habet.Neqj enim infeparabilem,fcd proprium efle diximus quot;^ quot;°quot; ‘^‘^'^‘^^ delirq rarum Si magnum fpiritum. Quemadmodum efle geomctram,cfre ^^^^^ ‘^ß'P^^'^ architedlum,efîe philofophum,cfïè rhetorem,Si fexcenta alia,quæ fingu/ /-^e ta nulli alq adfunt animali prçter^ homini foli,8i ob id propria ipfius efle dicuntur, non tarnen infeparabilia,quemadmodum eft rationale. Ncque enim quicquid proprium eft, ftatim etiam eft infeparabile. Quemadmoz dum autem hæc nos reprehenfa ab ipfis dialedlica docuit : fie ctiam quod riidleélic£ do taie pronunciatum, fi magnum Si rarum fpiritum ducit, dclirat,ncq; idem arind'd fophi eft quod hoc,fi dclirat, magnum Si rarum fpiritu habet, neqj ncceffarium /^“ reprehéfd eft ambo fimul efTe uera.Non cnim reciprocant hæc inter fe mutuo,fed fo turn reucrtunt.Sicut igitur nemo Olympia uinccre poteft,nifi prius multo ^,„^ ^„^^ ^.g tempore fit exercitatus,Sic ncq; in ueritatis fermonibus elarus cuadet, qui uerjio non didiccrit ctiam horum ludtas.Ec quemadmodu ne cadcrc quidem dez ^similid centi habitu feiunt lutftæ penitus rudes, fed aliquado ad terram fupini proz ' ftrati,6i tcnent,Si ftrangulant,Si non dimittune uidlorc, Eodem modo arz tis fcrmocinandi rudes læpe manifefte turpifsimo cafu lapfi, tantum abcft utuerecundêtur, ut etiam uicifte fè exiftiment, Quemadmodum etiam hie qui delirantem nobis demonftrauit paruum fpiritum ducentem,atq; inde per hoc uifum Hippocratis fententiarn redarguiffe fe exiftimauit. Hie itaz que turpifsimo cafu lapfus, putauit tarnen fe nos proftrauifte. Quomodo enirti non turpifsimus hic lapfus eft C quum fimul inueniretur nihil ex fcriz Turpifsimild/ ptis Hippocraticis lcgifle,et ob id putaffe illius fcripta uana cflc.fimulc^ ni pfusfophir

* hil intelligcret ex illius diélis, fed obaudiret Si idem efte putaret, magnum ^«»'»’« Si rarum fpiritu delirf) efte fignum,6i, ad deliriu omnino didtam dyfpnœâ fequi.Deindc quid miri eft in curandi ratiocinationib.cæcutire eos qui tam parua non cognofcuntï Veru hæc parua ex alijs itidem paruis dependent,

E j quorum

-ocr page 328-

14 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE DIFFIEVLTATE RESPIRATIONIS

quorum item nihil penfi habucrunt.Etenim ignorare quœ facultas refpira tionisatflioncm gubemet, principium eft huiufmodi errorum, ignora turn Prindpium eft autem illud, propterea quod ante ignoratum fuit, unde propoßtiones erronim exquirercopotteatad demonftrationes. Quienim circa hoduètæ genus autinexcreitati fuerint,aut penitus rudes,eiufmodi cafusincurrut. Demon ftratum eti-am nobis in alqs eft, amp;nbsp;maxime in fecundo de motu mufculoz rum,quod hi qui refpirationem inuoluntariû opusefle diGunt,cx co quod non potuerunt à fubftantia ipfius rei propoßtiones ad demonftrationem exquirere, fed alia ut contingentia amp;nbsp;accidentia prout occurrerunt,fequuti funt, inerrorem inciderunt. Verum Hippocrates ipfim return naturam contuitus, amp;nbsp;alrjs ut contingentibus contemptis, in uniuerßim conftantcr pronunciauit in prænotionibus, Spiritus magnus amp;nbsp;per multum tempus delirium ßgnificat, particulatim ucro per apparentia in morbis/ermonem extremis ad rei cerntudinem experientrjs fa dis, examinauit ac approbaz uit. quas opinor actmirabitur qui didis animum aducrtcrc uclit, Difcee enim quod omnibusdclirijs magnus ÔC rarus(pirttus iuxta propriam ipfo rum rationem cornes cft,non omnibus dcliris, fed illis tantum qui non per Rc/^imtojK/ aliam quandam affedionem dclirio maiorem, refpirationem habent aliz ter altcratam. Concedatur autem mihi ut prius unius ægrotæ fœminæ ap iilicaxneta ponamenarradohem,quæin tertio morborum popuUtiumeft confertz ^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pca,ad iam relata demonftranda, K ad ea quæ nunc propoßta funt inucz

o»-D«/m nienda. Äufpieatur itaque de ipfa fermonem hoc modo Iii Thafo Deal/ „ cis uxorem quæ in Leio decumbcbat,febris cum horrore acuta ex mœroz » re corripuit. Ab initio autem contegebatur, amp;nbsp;ad finem femper filcns pab ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;« pabat, uellcbat, fculpebat, pilos legebat. Lachrymæ Ä rurfum rifus, non

” dormiebat. à ucntre irritatio nihil prodibat. parum commonita bibebat, ” urinx paucx, tenues, nihil fubftans habentes, fcbres ad manum tenues, „ extremamm partium frigiditas, Nona multum delirabat, amp;nbsp;rurfus fedaz » tacftßlens. Quod igitur ab initio Ói ad finem hxcipfadeßpuerit dtdiciz mus,Neque enim una deßpientix fpeeics ipfi accidit, neque uulgaris, fed mukæ amp;nbsp;fortes,partim ßlcnti,partim loquenti,6ipartim cum lachryz mis, partim cum rifu. Audiamus autem deincepscx Hippocrate, quad's « dyfpnœæ ipecies ipfi oborta fit, fcribit autem fic. Dccimaquarta fpiritus ~ rarus, magnus, per tempus, K rurfus breuifpira. Hic equidcm rurfus ma ''' ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nifefte per oppofitionem dida eft breuifpira,ad earn qua: magnum amp;nbsp;raz

rum fpiritum habebat. amp;nbsp;nullus fanè amplius,ctiam fi omnino finiftimus nobis fit, dubitauerit de eo quod non omnibus deliris Hippocrates raram K magnam refpirationemfieri dixerit.Itaquein unaamp; eadem feemina utriufque difficultatis fpirandi ex ordine commeminit, ÔC paululum proz

-ocr page 329-

LIBER SECVNDVS

grefTus ampbus fie feribit. Vigefima ferm ones multi, 52 rurfus fedata “ eft,tadturna,breuifpira. Deinde ubi dixit, uicefima prima mortua eft. ad quot;nbsp;finem tonus fermonis hæc addit. Huic ad fine fpiritus rarus magnus,om nino nihil fentiebat/emper contegebatur. Manifeftum igitur eft ex om/ nibus quæ retulimus, quod Hippocrates aliquado magnum K rarum {pi/ ritum deliris fieri nouit, aliquando uero ipfius contrariü, aliquando utrof que in eodem homine fingulatim incidere. Et fanè me tibi demonftratu/ rum efle confido,fi modo mentem adhibueris,ói non quafi aliud agens fu pina aure diëta hauferis, in ipfis quos defcripfit aegris, fingularum prædi/ Ólarum differentiarum cauffam ab ipfo efle indicatam. Initium autem fa/ ciam à poftrema nobis adferipta ægrota Dealeis uxore, in qua omni com pleto fermone, deinde uelut confueuit gt;nbsp;breuiter contenta capita recolligés ^*F j^*^^^* hæc fcribit. Huic ad finem fpiritus rarus, magnus, omnino nihil fentie/ poTaticeMt bat. Etenim quod dicit, omnino nihil, etiam refpirationis utilitatem com/ rationis prehendit, cuius indem diutius negligens erat, proptcrea quod nihil fen/ tiebat, amp;quum per hoc magna quies acceffario perficeretur, rarus fpiri/ tus reddebatur, Nimirum tune primum ad aétionem uoluntatc concita/ ta, quando prope perniciem ÖC fuffocationem peruenit.Quemadmodum autem hæc fcemina non fufficienter bibebat, parum enim inquit commo/ nita bibebat,Sic neque refpirabat priufqua à uiolentia circa fuffocationem admonerctur multo uchementius pungente ac ftimulante amp;nbsp;ad aëtionem excitante,quam hi qui ad bibendum commonent. Vbi uero iam refpirarc cœpiffet, reuocabat nihilo minus omnem priorem defcélum per magnitu dinem adionis, Similiter ut hi qui in meerore ôi luélu fufpirant. Verum illi quidê ob duplicé cauffam hoc faciunt, turn quod circa curâ,ob quâ tri/ ftantur,conuerfantur,amp;: ob id rarius ac minus refpirantes per multas ex or dine aëlioncs,deinde à defedu coaéli, omné ipfum femel cxplere cogunz tur: turn amplius etiam propterea quodcirca mcerores, amp;nbsp;fpiritus,óCcalor intus mouetur.In eiufmodi uero difpofitionibus,latenter K paulatim mul/ tus calor in alto coaceruatus ubi primum hominem moleftarit, neceffe eft amplius refpirarc. Verum in affeéfionibus delirantium,necefsitas quidem à prima cauffa confimilis eft,a fecunda uero non indem exiftit.Neqj enim intro magis cp extra his calor mouetlnifi' fortuite alia quædâ accefsio fiat. Différât aut K febricitando deliri ab his qui alias meerore affedi funt. At/ P^euacationit quiócipfe Hippocratesreperitur inipfis rcuocationis uocabulo effe ufus, “°* quemadmodé alibi SC. de Philifco loquês,huic fpiritus ad finem uelut reuo

' cato.Quid igitur tandem eft quod ait,per têpus Cnam certe amp;nbsp;hociuftum eft exponere. Siuc enim deeft, multum, ut idem ht quod in prænotiom/ quidßgnu bus did um eft, Spiritus magnus SC per multum tempus defîpientiam fî/ ßcet gnificat, Verum fi hoc eft,bis confequenter idem diétu fuerit,tu in Dealcis

E 4. uxore

-ocr page 330-

fff nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE pIFFfCVLTATE RE SPIRATIONIS

uxorcjtum in adolcfècnte in Mdibia.Scribit enim in utrifqne confimiliterp fpiritusraruSjmagnuSjper tempus. Siue multumjapponef, quod dióluni; eft tale fiet. Spiritus raruSjmagnus,per multum tempus, ÔC bis dicetur uti/ que rarus.Nequaquam igitur particulam multum, deefle putandu eft,aut certe non fic deficere uelut nune diximus,fed aliter amp;nbsp;iuxta alium modum, ut fit quod didlum eft tale. Spiritus magnus,K rarus,non cotinenter, neq; *^^ ordine confequenter,fed per longiustempus. Si enim cotinenter3^ con fotinenter,fèd l^quenter omnes refoirationes contingerct fieri magnas amp;nbsp;ratas,no appoz ferlongitit ncre oporterct huiufmodi refpirationibus, per têpus,fedfimpliciter fcribe/ tempus re,SpiritusmagnusSirarus.Siucropluresquidemrefpirationes non fiez rentmagnæ Ôiraræxoinciderêtautem aliquæpaucæ huiufeemodfitunefa ne non fimpliciter fpiritu rarum Si magnum dicere oporterct, fed per temz pus apponcre, aut etiam cum hoe pugnat quod in Dealeis uxore didtu eft in fine totius fermonis. Huic enim inquit fpiritus ad fine rarus amp;nbsp;magnus,' atqui fuperius dixerat in dccimaquarta die, fpiritus rarus, amp;nbsp;magnus, per tempus.Manifefte enim quod nune,per tempus, hoe in lèqucntibus,ad fiz Adßnem» qd nem,dixit. Quid eft igitur ad finemCid uidelicet quod ufque ad finem per • fignificet QQ^nem morbum conringit. Verum cum hoe pugnarc uidebitur, quod in dccimaquarta die eft didtum Spiritus rarus SC magnus per tempus,ÓC rurz fus breuifpira. Quomodo em fi per omne tepus magnus SC rarus crac (pü ritus, etiam rurfus uox breuifpira adfcripta eft C Siquidem enim omnino aliquod tempus fuit,in quo breuifpira crat,non penitus longifpira crat.At uero quod penitus uelitipfain longiipiram fadlaefle, tametfi non per hæc uerba in dccimaquarta die, uerum in fine utique, quum ait ad finem, ma/ nifeftum redditur, ac omnes hoe ipfum confitebuntur, qui Hippocratis didlionem audire funt aftueti. Neque enim fèmel aut iterum, fed ualde frequenter repcritur apud ipfum, ad finem, neque in alio ullo ufurpatum quam ubi per omne tempus indicate uelit. Quare hoc dubium penitus ma net,fiue hoe ipfum,ad finem,per multum tempus fignificare fufpicemur,(ï uc aliud quicquam. Imó lanè neque dubium eft, fed fruftra nofipfos caluz mniamur. Non enim diftecat id quod raro incidit,in ullo aliquo eoru quæ Rrfro continz ß^ dicuntur,fentcntiam in uniucrfumprolatam. Quemadmodumfi etiam ifw fentétiam “‘- diccrcmus. Huicrceminx per omne quidem tempus magnus SC rarus non difcindit erat fpiritus.Incidebat tarnen aliquando rarenter fpiratio breuis.Quod ue ro huiufmodi fermo ipfi Hippocrati fit familiaris, cum ex alqs libris often dere licet,turn ex ipfo tertio popularium morboru, in quo etiam hæc ægro ta cófcripta eft. Peftilentem enim conftitutionem enarrans fic fanè incepit Annus auftrinus, pluuiofus, fine flatibus ad finem. SC paululum progreft fus ait.Etefiæ parui difperfim fpirarunt, Verum ob hoc ipfum fine flatibus annum dixit,quod neque alq quidam uenti,ricque qui Etefiæ appcllantut continenter

-ocr page 331-

LIBER S E C V N D VS

continenter amp;nbsp;memorabiUcer fpirauerunt, fed parui 6? difperijm. Rurfus porró Apollonium in Abderis dccimum tertium ab hac confbtutionc fcri ApoUoniia Dens,poftquam de omnibus circa morbum ipfius diebus recenfuir, ad eau dam totius fermonisappofuit,delirusad finem.Atqui paulo fupra de ipfo * (cripferat hæc uerba. Circa uigefimam quartam per Icnitudincm aha quiz dem in eodem ftatu, parum autem renpiebat. Verum non fufficiens erat ipfum pa^um reßpuifle, ad hoe ut totam de ægroto prolatam fententiam fubuertcret, amp;nbsp;ob id red:e dixit, delirus ad finem, hoe eft ufque ad finem, quod idem ualet quod, per omnem morbum. lam igitur tandem finem ^^^^^^-‘^’^‘^ fermoni imponere oportet,quod per tempus, non idéeft quod,ad finem, [^ß„p^'^°^* Et quâdoquidem hoc demonftratum eftjCaufTam deinceps referemus, ob Caujfx omni^ quam aliquibus deliris rarus amp;nbsp;magnus per omnem morbum fit fpiritus, fiedemm diffi aliquibusueco nunquam, amp;nbsp;quibuldam perlongius tempus, raro intereiz ‘^‘^'’ ^‘‘^^^^^ dente aut ßmpliciter diuerfo, aut etiam contrario. quibufdam uero uice ^'°”“ uerfa,raro quidem magnus amp;nbsp;rarus,üepe uero aut contrarius, aut quoquo modo diuerfus. quibufdam uero ex æquo uterque. In memoriam itaqj 02 hic reuocemus ea quæ in primo libro funt demonftrata, de fimpheibus af/ fedtionibus. Dolorem etenim folum, in aiiquaparticula qux circa refpira/ tiones mouetur fadtum, paruam 62 denfam emeere uniuerfam refpiratio/ nem demondrabatur. Delirium uero folum contrariam illi ipfi, raram ui/ delicet 82 magnam. Augmentum autem caloris, magnam 82 denfam. Et contrariam ipfi frigiditatem,paruam 82 raram. Si igitur à folo delirio refpi cauffddUerd^ rationis ornatus 82 integritas confunditur : magnus 82 rarus erit fpiritus pe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;-^'Jquot;^ nitus.Si uero à folo dolore,paruus 82 denfus.Si uero ambo concurrant, 82 ^^^^^^ ^ ‘^ dolor ueheméter obtinucrit,ob(cura omnino alteratio ex delirio erit.fi ue/ ro moderatus fuerit dolor,aut plus quidem ex dolore,minus uero ex deli/ rio,rclpirationem alterari cotinget aut uice uerfa,aut çqualitcr iuxca utruq^. iSecp enim deliriu ualde perfe^e demoliri poteft alterationem qux fit ex dolore,prxterquam fi ipfum ualde fit magnum 82 uehemens: Dolor uero paruus 82 obfcurus. At uero dolor ubi fortis fucrit,perfedte cuincit refpira/ tionis difficultatem quæ ex delirio inducerctur, ut in totum ne compareat quidem. Sic etiam fi cum alia quapiam aftedtione deliriu complexum fit, refpirationis fpeciem interdum aliam efficiet,fecundum quod aut fuperat, aut fuperatur, aut æqua potentia prædita funt, aut nunc quidem ( fi ita contingat ) fuperat, rurfus uero in alio tempore morbi fuperetur.Demon/ ftrabimus igitur quod etiam hoc ipfum in libris morborum popularium docet, per conferiptos in ipfis ægrotos. demondrabitur autem euidenter

82manifede,ubiprinsparumquiddadeHippocratisuoluntateacpropo/ p^^^^i^if^^j^ fito præfati fuerimus. Exidimat enim ueteres omnia quæ ægris côtingunt ^^^^^ morborg ipfum confcribere,uelut Thucydiden, Veru res nó ita habet,led hoc ipfum popuUri^, s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.edin

-ocr page 332-

y# nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE DIFFIBVLTATE RESPIRATIONIS

eft in quo ucl maxime contraria fuut HippocrarisSiThucydidis fcripta, Thucydides enim omnia (cribit etiam idiotis nota, nihil ipforum penitus Kippoerdtif prætermittens. Hippocrates uero pauca ex his quæad ipfam affectionem. er Thucydi pertinent^circa qua ægrotus cft pcriclitatus : multa uero alia ab idiotis quiz dtsÇcnpto^ (jgj^ negleda,artificio(am uero SC exadam cognitionéexhibcntia,amp; quæ rum coUiüio ^^jgj^ optimos medicos fepe latere poflunt.111e uelox in interpretando, ÔC nihil quod no magnopere iuuet fenbendum fibi duccns, uidebitur tibi rurz fus propria mente emoueri, quando etiam quæ penitus non funt faóla a:X gro fcrioitjhoc ipfum infuper indicans quod non fint faóla.Hic uero etiam ex faills plurima relinquens,minimc uidebitur in nó faólis tempus terenz do delirare, Verum fi meditatus fueris ob eandem cauffam tumillarclinx quigt;tum hæc feribi, tune fanè opinor te ipfum efie ammiraturu, neq? enim uulgaria, neque quæ quilibet medicus aftequi queat hic icripfit. Demonz ft * G I de ^’^^*-’^*^ ^^ autem de his nobis, turn in alijs muleis libris , turn in his qui Hippocdijjèz ^‘^^^ ^“ Hippocratis dilTcdtione fcripci,nec minus ctiam in his qui de Thuz Hione cydidis peRc. Horûigitur mcmor,haud difficulter intelliges ca quæ dicenz tur. Demonftrabo cnim ( quamuis prêter opinioncm hoc efle uidebitur) multos difficulter fpirantes effe in morbis popularibus conicriptos,uerum Hippocr^t« Hippocratem nihil de difficili ipforu refpirationc dixiffe, propterea quod inanifefta dtce jnanifefta crat Si omnibus medicis confpicua » Si enim aut pedlus, aut eoz re re Kimt 0^^^ locos circa clauiculas,aut fauces, alicui inflammari contingat,amp; oh id paruus ac dcnfus ipiritus neceffario fequatur,uelut in priore fermone cft commonftratum, Hippocrates neque difficilis refpirationis ipedem, neqj prorfus quod difficulter ipirans fadius cft, feribere dignatus eft. Multam enim K frequentem huiufmodi dyfpnœç fpccicm quotidic ferc uidereeft Si in peripneumonicis, amp;nbsp;plcuriticis, amp;nbsp;in angina,ac fimpliciterin omniz bus quibus aliquid circa thoraeem ac pulmonem eft inflammatum. Quirt 6Cadhcparinflammatum,6Cpræfertim gibbam dus pattern, Ôi ad iplez nem inflammatum amp;nbsp;maxime ipfius caput, item^ peritonæum, memz branam aluum ac inteftina omnia ampledentcm, eiufmodi difficilis fpiz rationis fpccies confequitur. Imo etiam quibus uenterinflammatus eft# amp;nbsp;magis fi os K ftomachus ipfius, K quibus pellicula aliqua, aut muieuz lus circa précordia, aut ipfum adeo feptum tranfuerfum,his omnibus par uus Si denfus fit fpiritus.Sæpe uero etiam inteftinû aliquod gracile,amp; maz infUmmdtio xime quæ iuxta idunum funt, amp;nbsp;fupernæ coli partes,maiori inflammatioz

*^‘^ correpta,adcó difficilem fpirationem induxerut. Per inflammationem ^uSdÂ,hodic ^^^^ ““”lt;^ intclligédus eft durus,K calidus,K doles tumor, queadmodum ' Phlegmone, Si Erafiftratus uocare confuetudinem habet, amp;nbsp;rccentiores medici om nes# hocejUnfli/ quädoquidem quoducteres Græci phlogofinid nominauerint,quod hoz mAtio ^^je phiegmonem, hoc eft inflammationem dicimus, nemo ferè ignorai Demons

-ocr page 333-

LIBER SECVNDVS

Demondratu cd autem in libro huncpræccdcntCjOb quid hydropicis Si his qui fe aut potu^aut cibis fupra modum expleuerunt, Si prægnantibus, amp;nbsp;qui prominente uentrem habent, paruus K rarus fiat fpiritus.amp;J uniuer/ firn loquendo, omnibus quibusaliquod refpiratorium organum coarólaz tur.Sic ein Si anhelofiSjSi pulmonarqs, amp;nbsp;fuppuratis,amp; quibus fpina dorz fi magnopere didorta ed, aut alius quifpiam tumor memorabilis in qua/ cunq^ prxdióla particula exidit, necedarium ed paruum K denfum fpiri/ turn ducere. Hi igitur neq; uulgares quidem medicos latere podunt, ficut neque affedtiones ipforum, ad quas necedario fequitur fpiradi diffieukas. Nam Si affedtus manifedi funt,Si fpecies dyfpnœæ cuidens cd^Si plerifqj tantum non quotidie cotingit.Verum quod Hippocrates nihil ex tam ma Thucydides tiifedis fcribat,fæpc demodratum cd. Thucydides equidem quæ circa æ^ ^^^^‘^ gros contingunt,uelut idiota, idiotis confcripfit.Hippocrates uero ut arti/ ^^P^'''^^^^ fex artificibusDicamus igitur iam etia ipfos diffieuker fpirantes ægrotos, in quibus non dignatus ed non folum non fpeciem difficilis refpirationis, fednec^ipfum hoe folum firnpliciter dicere, quod diffieuker (piraucrint, . ^^^^^ Quando uero feptem funt ex toto morborum popularium libri, Si ex his rum de mor/ feptimus manifede fpurius ede omnibus uidetutjimo Si recentior ac fubor bis popularib. natus. Quintus uero non magni HippocratisHeraclidæ fill], fed iunioris nippocnttis filrj Draconis. Secundus uero ac quarcus, Si fextus, ab aliquibus Hippo/ cratis filipab alqs uero ipfius Hippocratis ede putantur, non tarnen ut con fcriptos libros, neque ut Græcis inuulgandos,fedcommentarios potius ede. Quibufdam uero qui mihi exatdius librorum uim expendide uidenz tur, aThedalo conferiptos ede quinque libros uidetur, uerum duos ede Libriex p.w magni Hippocratis, amp;nbsp;ob id fane inferiptos illos ede, libri ex parua tabel/ u^tibuU la, Thedali uidelicet, qui omnia quæ pater ipfius fcripferat, in idem coaz ceruare dudio habuit, quo nihil deperiret : folos autem reliquos ex his fez trimus or ter^ ptemlibris,Hippocratismagniedeferèomnibus confedumed,nempe ^^^rborü^a^ primumSi tertium.Proinde rationi confentancum mihi uifum ed,pri/ poerdtisgez mum eos ægrotos qui in his libris conferipti funt, in manus fumerc, po/ nuini dca uero etiam eos qui in alqs morborum popularium libris proditi funt, ipfis datim anneedere, pront fermonis progredus hoe ipfum fibi peculiariz ter podulaucrit, imo etiam quæcunque in alps ipfius fcriptisde reipirandi diffieukate funt dieda.Et fanè primi omnium Anaxionis mentionem facie ^^lt;^^‘lt;^^ mns,quem uelut ipfeait,febris acutaapprehendit,laterisdextri dolor continens, tulsiuit aridas, neque expuit primis diebus. Et primum utique nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, hoc ipfum demondrabimus, Cur tandem quum breuiloquus fit Hippoz crates,licuidetc^ ipfi per unu nomê, quod pleuriticus erat Anaxion dicere, fic relacis accefsionib. quç ad hoe nomen coincidere folét,per illas ipfas ma ^^^^^ gis dignatus fit facere de ipfo enarrationé.Neq? em alias hue moré habet, ^„^.y^ led penit? cotrariUjUt uidelicet ad unu nome ^ çaput,partialia femp redu/ longta

......cat.Neqï

-ocr page 334-

60

DE DIFFICVLTATE RESPIRATIONIS

Ncq5 ucro uenfimile eft nunc eum fortuito fie feribere, qui ncq? unum alfA quoa temere fenbat.Quæ eft igitur cauflaC Singulorum morborum aeccO; Accefiiones fioncs partim ncceflario, partim contingenter 00 ut plurimum exiftût. Ea/ dupUces rum qux ncceflario exiftunt pluresfunt differenciæ,Quçdam fæpe uidet^ uectfftri^ tur,amp; ob id nature morbi proprix efle cred un tur. Quçdam ualaeraro,8i Contingentes pp^pf^f aliquod prxcipuum quod priuatim coincidit. Hippocrates igitplt; quum confuetæ fpecies acceisionu extiterin^tune fane folo uniuerfali mot; bi nomine contentus eft:quum uero aliquid ex rarisincidit, poft uniuerfà^ km amp;nbsp;communcm tonus morbi appellationcm, ftatim illud ipfum diferû minât. Quod fi plurcs aliquando confpiciat affedionum fpecies, qux fin/ gulx fupra comunem Si cofuetam naturam propria diferiminatione opuS habcnt,tunc uniucrfale quidem tranigreditur: enumeratautem ftatim fin/ gula partialia^tanquam fane ex bis etiam illud manifeftum fiat. Pfeuriticis itaqj ncceflario accedit K lateris dolor,atch hic eu fcbre,amp; refpirandidifFi/ cultaSjamp; tufsis. Neep cnim pofsibile eft pleunticu efle^cui non omnia fixe adfint. Vcrû efferri quicep ex inflammationis partibus unâ eum tufs^non quidem neceflarium eftjUt pîurimum tarnen contingit. Sic ucro ettam eo/ rû que efferunffpecies fubrubra,aut fubflaua,aut fpumofa exiflit.Quemz admodum autem in iam didiSjaliudconfùetum,aliud peregnnum cft,Sic enâ in ipGs qux ncceflario coincidunt, aliqux fpecies fxpe,aliquæ raro uiz jtAtiohngio/ dentur.Hippocrates itaq^in propofito nûcægrotoAnaxione, poftquam ris namtioy particularcs affediones diferiminatione indigebât, ut qux ration's fpcciei nis Hippo eflent, quibus ipfis diftindis pfeuriticis accefsionum concurfus manifefte ‘^‘^^‘^ cognobilis redderctur/upcruacancum exiftimauit feribere, quod omnino citra conferiptionem crat inteiligibile. Febris enim inquit,acuta apprehenz dit, ÔC dextri lateris dolor continens, amp;nbsp;tufsiuit aridas, tufsiculas uidelicet, Non folum igitur quod febris fuit, fed etiam qualis'nam didicifti, acuta e/ nim inquit,ôé non folum quod lateris dolor,fed etiam qualis,nempe conti ncns.amp; non folum quod tufles, fed etiam quæ,5C quales, nimirum aridx, neque quicquam expuentes. In eodem autem hoefermone didicifti quod pleuriticus fuerit hic homo.In nulle cm ex omnibus morbis prædidarum afledionu concurfus adeft,prxtcrcp in pleuritide . Per unum itaq; fermoz ncm,amp; quod eum pleuritide conflidatus fit homo, amp;nbsp;qualis hxc ipfa fuez Dyffinaii ut rit^oftenfum eft. Quando uero refpirâdi diffieukas neccflariô’pteuritidcW ”^âsHi^o/ ^^^ukutjde hae feribere reliquit,nccç quodægrè fpirauit hic homo dixit,fi cratinon t jl quidem enim amp;nbsp;de hae quic^ peregrinum ac rarum quod diccret habuifz didta. fet,non utiq; tacuiflet.Quum uero,uelut ucrifimilc cft,confuetam fpccictn ' kruarct,rationabilitereamreliquit. Quemadmodum autem hxcreliquit, fie alla adferipfit, quç neep ncceflario pleuriticis adfunt, ncq; ut plurimum ». neep ex didis intclligi poflunt.Inquit em,fiticulofus,uigilans,urinç autem ” coloratx,multx,tenues,deinde inferens. Sexta delirus,Ad calfadoria uez ro hihÜ

-ocr page 335-

LIBER SECVNDVS


«TI


ro nihil remittebat. Hæc omnia neq^ ncceflario pleuriticis adfunt.neq; con tingenter feu ut plurimu. Si uero amp;nbsp;feptimx diei audmeris enarrationem, adhuc manifcftius cognofces uoluncaté uiri.Habet autem hoe modo. Se/ « prima dolorofa, febris enim fe extendit, Só dolores nó rcmiferunt,tufiesq^ « infedabantjac dtfficulter fpirans crat.Hic fanè difficilis fpirationis mentio/ nem fecit5quum hominê male affligi colleótionem faccret, inter alia etiam ipfam recenfens, quu neqi ea quç à principio ipfi coïnciderât fedata eflent, neq? remifilTent. febres enim etiam infuper fe extendifle ait. Rcliqua uero . triamala(quatuorenimlunt quæplcunticarumaccelsionum concurlum „„„-^pigun pcrficiunt) in eodem ftatu permanere ait,dolores uidelicet,tuncstp ac diffi tidf cocurim cilem fpirationem, ab ipfa morbi fubftatia colligens ac ratiocinationem fa riens hominem dolorofe habere,ac affligi. Si enim ex affedtionib. ipfum morbum conftituentibus, quatuor numero exiftentibus, tres quidem eo/ dem modo habentes permanent,quarta uero etiam peior redditur,omni/ bus manifeftum eft quod homo male habuit. C^uare palam uides quod DifßaUißjird difficilis fpirationis mentionem propterca fccit, quod ca opus fit ad conffi ^'^quot;'^ mentto/ tutionis morbi prænotionem, alias ipfius haudqua^ mentionem fadlu/ ‘^'‘’^ ^‘'”^ rus.ói ob id primum hune ægrum ex omnibus in manus fumpfi,ut often/ p^^^^^” dam quod no male nunc dimcilis fpirationis mentionem facial, de qua in principio nihil dixit,quando neq? in totum ea opus erat. Si enim mentem adhibueris ad ipfam dieftionem, inuenics ipfam hoc indicantem, Septima inquit,dolorofa,nam Si febris fe extendit,inquit,Si dolores non remiferfit, tuffesep infeftabant, ac difficulcer fpirans crac. Hie enim uclut d:xi,unum quidem malum extenfum effe oftendit,reliqua uero manere in codem fta tu.Nam quod oftcndit per hoc quod,non remiferut, dixit: id ipfum ctiam in rcliquis,tufsiculis uidelicct,Si difficili fpiratione, ex communi intdligcrc 'oportet,quum familiarifsima fiteiufmodi interpretatio no Hippocrati fo/ lum,fed Si alps uctenbus fermé omnibus.Sicuc enim dolores nihil remife/ runt,fic ctiam tuffes infcftabant,codem modo fcilicct,nihil rémittentes, Si difficulter fpirans erat eodem uidelicet modo, nihil rémittente difficili fpi/ rationc.Quin Si ipfa uox,crat,indicat fimiliter ut prius.Neq; enim difficul Em,«po ter fpirans fiebat dixit, quamuis dicere potuiffee, Si magis utiq; cp omnia quot;'^“’' aliadixiffet:ficirca ieptimamtandem hæcaffcdtioinfupcracce(siffet,Si prius no fuiffet,fcd nee accedebat uidelicet. Omnino em a principio ipfam cum alqs cofiftcre oportcbat.Rccfc itaq; Hippocrates docuir,in principio quidem enarrationis ipfam relinqucns,poftea uero cius mentioné faciens.

, At uero in alrjs multis çgrotis ficut in principio rcliquit,fic neq? in progref/ fu fermonis difficilis fpirationis mentionem facerc uidetur. Cæterum om/ nes ipfos deinceps adicribam, turn qui in primo morborum populariu, ut dixi, turn qui in tertio funt conferipti, ubi prius appofuero quæ défunt ad/ hucexpofitioniin præferiptum ægrotum, Quemadmodum igitur quod

F difficulter

-ocr page 336-

61

DE DIFFICVLTATE RE SPIRA TIONIS

difficulter fpirans crat, ex fpfa morbi natura cognotufTemuSjCtiamfi’ no po ftea ab ipfo Hippocrate dictum effet, Sic etiam quod diffcilis tpirationis Pleuriticonm ipedes ips parua ac denfa fueht,non oblcurû ert,ctiamfi Hippocrates non reßiirätiop^ir feribat.Velut enim quod pleuritici difficulter Ipirant apparct,Sic etiâ quod Kaacden-aeji p^j-^gj^ acdenfam fpirationem habent.Diximusautem antea quod Hip/ Pleurticus c/ P^^’'^^^^ ”‘^*^ corum quæ etiam alijs manifefte cognof unf fcribat. Atquf tii délirât qd etiam dclirauit bic homojdicit igitur fic de ipfo.Sexta dclirus. Scd hoe qui de rejpirdtio/ dem non ut accefsio natura fuaanimumpcrccllens, fedutaffectus acceamp; ue alteret fori US ad fortes plcuritidas, non (anèalterationcm ex dolore fuperaturum crat,neq} per fdpfum difficilis refpirationis fpeciem formaturö.Verum do lor in latere forcis exiflcns perfcipfum omninorcipirationem alteraturus erac.Si tarnen iuxta matcriam dolor obfcurus erat,deliriü ucro uchemens, omnino fanè aut perfede delirium dolorem fuperaffet, aut certe utplurtz mum, atq^ ita per omnem utiq; morbum talisægrotus magnum Si rarum fpiritum duxiffet, aut plurimum quidem hunc, rarenter autem paruum SZ Adolescent in dcfum,êt hoc Hippocrates penitus fignificaffetjUclut in adolefcécc in Mez MeUbia iibia,huic enim diftentio quædam fubmollis circa ilium crat, fed amp;nbsp;magno « pere dcfipiebat. Scribit ieaq? de diftenfionc quidem fic. 11 q diftentio lubz ” mollis,oblonga ex utrifq^. DcdeGpicntiaucrofic. In dccima die delirauit “ feninnan dccimaquartadiemultumdclirabat,inuigefimafuricbat,inquit.

Sola itaeç uox,furiebat,fufficiens eft ad dclirq magnitudinem indicadain, fed 2c quod modcratus eft ac tacicurnusadolcfccns,non parum magnitudi mppoc. diHZ *^‘^‘^ dclirq auget. fiquidem fanè amp;nbsp;in prædiôtionum Iibro,rcfponfioncste to. 11 pradi/ merarias,ncdum deliria ipfa,malas effeait in moderatis.Neque enimaltez üionum rius rei gratia in dccima: dici enarratione, ea quæ ad mores adolefcécis per tincnt adfcripfit,ut ucro ne putarcmus,propterca quod fcriptum eft,Dclt/ rauic fenfim, (implex quoddam Si uulgare eftè delirium, ob id fane inferr, crac autem modcratus Si taciturnus, per quæ omnia uchementiam dclirij ” indicauit. At uerodiftentionem circa ilium ex utrifq; latctibus,forcafsis pa taucritaliquis paruum acdenfum fpiritum cfficere. Verum perca quæ de ipfa fcripfit,rationabiliter oftendit ipfam a dclirio uieftam efle,ncque enim fimplicitcr dixit, erat autem circa ilium diftentio, fed appofuit, fubmollis, oftcndens quod non fuerit cum magno tumore,Molle enim quod hoc lo Ldpdron,mol to Hippocrates Laparon dixit,uacuum fignificat.Ex eo uero quod, oblon U er uacuum ga,dixit:contrariû oftedit ei quod ipfe fæpc dicit,iliorcuulfo. Quum enim fignißeat a fcpto tranfuerfo tenditur, tunc quidem rcucllitur ac totum occu!tatur,ad thoracem traiftum.Quum uero ab aliqua infra fita particula,tunc fane obz . quot;*7p^ponTur ^®ê^ *P^^ tenGo apparet. Non eft enim quicquam ante (itum quod ipfam obiongo occultct, uelut in thorace funt, turn coftæ fpuriæ, turn ipfum pcctus.Non folum igitur ex his palam eft, quod parua omnino fuerit aftedbo circa iUf urn ad difficilis refpirationis generationcm,fed Si ex eo quod Hippocrates de ipGuS

-ocr page 337-

LIBER SECVNDVS

de ipßus dolore nihiladfcnpßt, nontaeiturus fi quidem dolorofum fuif/ fee, quam hic ipd mos fit, ut nihil eiufmodi return negligenter pr.rtercat. Siquidem igitur fixe ipfa omnino erant parua, neque enim tumor aliquis magnus erat in ipfojneqj dolor,neq; feptum tranfuerfum prcmebat,fcd le cundum uentrem totum extendebar, Delirio uero contra nihil deerat quo minus K maximum Ôi grauifsimum eilet,pro ratione utique ab ipfo penu tus fuperata eft affedtio circa ilium, ut ob id per omnem morbum refpira/ do rara Si magna fit facta.Et propterea Hippocrates utriufquc fimul mez minit, nempe Ä fpecici diffîçilis fpirationis, ôî affedtionis circa ilium. Haz bet autem didtio ipfius hoc modo. Spiritus rarus, magnus, per tempus, oiüif ilq diftentio fubmollis.Vt ne quis negligenter prætercat fermonem,fcd ex ^'^J^*^^°^^ ordine confcquentcs inter fe duas legens afFcciioncs, contrariam difficilis tionedlter.tiiii fpirationis fpeciem opcrari folitas, cófiderct caufiam,cur perfecte quidem fuperct delirium,uincaturautem diftentio circailium,Verumnos fane cauftam diximus. Si mentem aefentetiam uiri expofuimus,6^ oportetiam tranfitionefa(ft:a,rcliquam propofiri fermonis pareem explicate. Quando enim delirium perfeóle uiccrit contrariam affeeftionem, ipfum folum per propriam uim refpirationem alterat5uelut in præferipto dictum eft adoiez fcentulo, qui in tertio morborum popularium ultimus recenfetur. At ne/ ^lt;^1^^/ ro quod etiam dolore perfecte exuperante, nihifapparct præterea ex diffi ^^^UX^pr-cultate fpiradi quam delirium induccre folet, in Anaxione demonftratum udlentan eft, qui Si ipfe in tertio popularium morborum fcriptus eft, octauus à pez ftdend conftitutione. In ipfa autem Dealcis uxorc, cuius etiam antca men rionem fecimus, odaua ab hoc, decimaquinta poft peftilentcm conftituz « donemferipta, ut plurimum quidem delirium cxuperat,rarentcr ucro exu peratur : uerum uerbapauló antea quando exponebam quid fignificet, per tempus, adferipfi. Nunc uero aftedtiones ipfas pugnantes referam, ^^^^^^^’^^^ fcquuturus SC hic fermones ab Hippocrate prolatos. Nulla itaq; dolorofa affedtio huic mulierculæ accidifte uidetur, præualuit autem perfrigeratio, marcefcente infita caliditate, Ex eo enim quod fcriptum eft de ipfa, febres ad manum tenues, extremarum partium frigiditas, hoc oftenditur, amp;nbsp;ex eo quod per omnem morbum contegebatur, quum enim dixiftet, ab iniz tio autem contegebatur, poftca in fine tonus narrationis,fcmper contegez batur ait.Quin K ex moerore initium fumpfiftc,his confentit,Inquit enim, febris cum horrore ex mœrore corripuit.Sed SC ipfa febris cum horrore iu xta eandem cauftam fadta eft. Et fanè etiam hoc,quod potus uentrem pez netrent ac percurrat, neque paruo tempore eófiftentes, maximum fignum eft innatam caliditatcm extineftam efte. Quin SC cutis arida nihil aliud eft quam reficcata. Deperit autem una cum eiufmodi ficcitatibus innatus ca/ lor. At uero quod hæc omnia in ipfa fada fint,ipfa didionu fequela often

’ f i dit.Dez

-ocr page 338-

^4-

DE DïFFICVLTATE RESPIRATIONIS

” dit. Dccima optima enim inquit, irritationes a uentrc turbulence, poftea ” uero ipH potuspercurrebantjiieque confiftcbant, omnino nihil fentiebat? “ cutis aridæ circumtenfio. Rationabiliter igitur per omnern morbum mag/ nus Si rarus fpiritus præualuit, intercedebat autem aliquando etiam brez uis,ad perfrigerationes confequens. Mentioncm autem faciam etiam nue ” ipfius didtionis, uclutantea iam adferiph. Décima quarta fpiritus rarus, ” magnus, per tempus,Si rurfus breuifpira. Vigetîma fermones multi, rurz “ fus fedata eft, taciturna, breuifpira. Vigefima prima mortua eft, huic ad finem fpiritus rarus, magnus. Hic igitur delirium perfrigerationem fupcz rabat,SC propterea raro quidem breuifpira,per omnem uero morbum Ion Re^etudeVy gifpjra feruata eft. Vice uerfa porto in Pythioe cuius iâ antea mcmini,brc thione ^ -^ fpip^fjo per totum quidem morbum erat, raro autem quandoquc lonz ga fpiratio contingcbat,atque id iuxta rationem. Dure enim opponeban/ tut delirio affedboncs breuis fpirationis cauffç, dolor amp;nbsp;pcrfrigeratio,quæ amba: paruâ refpirationê faccre folent,uerû dolor cum denfitate, perfrigcz ratio uerocumraritate. Quod itaque delirauit fæpc fcriptum eft apertis uerbis ab ipfo Hippocrate, ut hoc neminem latere pofsit,fed ncque dolor “ circa aluum,nam amp;nbsp;hic aperte fic fcriptus eft. Iuxta aluum grauitas cum do lore : quod uero perfrigeratus fucripdd infitus calor contabucrit,clarum ex *’ his fit. Sccuda circa medium diem frigiditas extremarum partium, uerum ” magis circa manus SC caput. Deinde confequentcr in tertiæ dici enarratioz „ ne.Sero circa folis occafum fubfrigcfadlus eft parum. In quarta autem die non folum frigiditas, fed etiam quod rccalfadtus fit poft tempus, adferb

« ptum cft.Clarius autem adhuc de odlaua die narrans. Manc quidem dor miuit, inquit, parum. ftatim autem frigiditas, fero excalfadtus eft rutfus. Item in décima die rurfus multa frigiditas ait. Ex his igitur manifeftum eft ' quod ÔC frigiditas erat, non folum dolor, amp;nbsp;delirium in Pythione. Quod uero prxualucrit quidem breuis fpiratio, fuerit autem amp;nbsp;quædam longa fpiratio,perfpicuum ex fccûdæ diet cnarratione redditur, fic enim fcriptum ” eft. Brcuifpirus ad tempus multum. Hoc enim quod ait,ad tempus mulz tum,indicat non folum efte breuem fpirationem, fed ipfam longam fpiraz tioncmabilla fupcrari*. Porro hic Pythion in tertio morborum populaz rium fcriptus eft,tcrtius poft peftilentem conftitutionem..Quarc licet uniz SfMcm Hippo Clique per fe diutius in ipfius fcnis fermonibus immorari ac conuerfari, ne ldt^^2^autis ‘^°^omnesipfosadfcribendo,longumlibrumtexamus.Cæterumquod ’ honorent tîullamdi(ftioncm,quæ his quç nobis didafuntcotraria fit,uolcntcspræz teriuimus, maxime utique credibile fiet huic, qui ad ipfos libros legendos . Gdle. integri/ acccfterit.atque ca gratia indicamusnos,tum in quo libro egcr,dc quocun tusmtidducen que tandem nobis fingulatim diftcrentibus fermo cótigit, fcriptus eft,turn ‘^^ ^ow quotes eft, aut â principio, aut à conftitutionc numerandi exordia fado, utnc

-ocr page 339-

LIBER SECVNDVS

ut ne quis cuneftetur ob hæc Si circa inuentionem pigrefeat, arque auteitra experimentu nobis crcdat,quod minime expetimusjaut nos fufpeétos haz beat tanqj qui perperam adferibamus, quod multi expofitores fecerunt. Verum ilîi propcerea libros filent, ac uolentes cælât ex quibus fingulatim adlcribant didtioncs, nos uero non ipfos folum libros^fcd Si locos ac capiz ta indicamus, quo quifque quod uelit facilius reperire queac. Scimus cnim quod firmiorem fidem habebunt eorum quæ dicimus, qui totum libri loz cum IcgcrunCjCX quo didtionem adferibimus. Cætcrumprxdiclorû ægro rum mentionem nos faccre fermonis fequela cocgit,quum uellemus often dere, iuxca quem modum aliquando folum delirium fpirâdi difficultatcm operctur,côtraria affeelione fuperata ,quandoc^ uero penitus fuperatum etiam ipfum, exile reddatur. Si aliquando quidem ut plurimum exuperat, raro intercidente diuerfa fpirandi difficultatc.aliquando uero exuperatur, atlt;ç ipfum adeo fuam difticilis fpirationis fpeciem interlabétem oftendit. Et iam fane perfpicuû eft id quod à principio dicebamuSjUempe quodjCui magnus Si rarus eft fpiritus, huic omnino eciâ deliriu. Cui uero delirium, huic non omnino magnus Si rarus elt Ipiritus. Porro quod ex propofitis elfe deUranti/ adhuc deeft,id fermoni addamus, omnium ægrorum qui in primo amp;nbsp;tcrz um,fcdnon e/ tio morborû feripti funtcenfura facta, à primo ufq; ad ultimum omnium, montra, deU/ eodem ordinefcrmonemfacientes,quem ipfe in feribendo obferuauit.Pri ^‘^ mus itaq; omnium Philifcus,quód quidem delirarit,ac magnum et rarum ^^^i^^^dueer^ fpintumhabuerit,fupcrioribusfermonibusdemonftrauimus. Quod uez ordoagro^ ro neque dolor quifpiam ipfi fuerit circa ullam aliquam partem,ex quibus torum affeeftis paruam ac denfam fieri refpirationcmdicebamus, nunc off ende/ ^hiUfeta i mus, ipfà etiam hic ueteris diôlione in memoriam reuocata, quæ fie habet.

Splcn eleuatus eft orbiculap gibbofitate. Minime enim etiâ alias doloroz « fum eft uifeus fplcn, neque fèptum tranfuerfum premie, fimiliter ut hepar amp;nbsp;uenter, nifi maximum fane habeat tumorcm circa caput, quod in Philiz fco non crat,^ ob id fplen ipfe fufficiens minime erat,ut fpirandi difficulta tern ex delirio inducta fuperaret,quum neq^ dolorofus effet, neq^ feptum trafuerfum premerct. At uero Silenus qui deinceps fcriptus eft’,cuius item sUenus 11 in fupcriorib. fermonibus poft Philifcum mentione fccimus,quôd rarum amp;nbsp;magnum etiam ipfe habuerit fpiritum, SC quod delirarit,ifthic oftendiz mus.Quod uero nullam affeeftionem habucrit,qu.æ delirium fupcrare po tuerit,hoc loco demonftrabitur. Etenim tertiæ diei ipfius morbi enarratio

fie feriptum habet, Ilq diftentio ex utrifqj oblonga ad umbilicum fubmolz . lis. Igitur Si ad umbilicum fecedebat diftentio^Si ncq? dolor quifpiam, nez que tumor memorabilis erat, Quin Si quod in fine diélum eft, Ilq tremor, nec^ ipfum fufficiens eft diffïcilem ex delirio refpirationéalterarc.Diôlum F î cnim

-ocr page 340-

DE DIFFICVLTATE RE S P IR IT l O NI S

cnim fexcenties iam eft, aut dolorem elle oportere circa aliquam partem, quæ iuxta refpirationem mouetur, aut aliquod ex refpiratorijs organis co ardtari, ut parous Si denfus fpiritus fiat. Igitur neque Sdenus hic,nequc prior Philiicus aliquam aliam affedlionem habuit refpirationem alterarc potentem, præterquam delirium. Neque enim dolor, neque comprefsio organorum refpirationis, imo neque perfrigeratio aliqua aderat, qualem in tertio morborum popularium, Pythioni Ôi Dealcisuxori fadtamefle odendimus. Cæterum très deinceps hisferiptos^Herophontem uidelicet amp;nbsp;Philini uxorem, itemqùe Epicratis reperias » fi diligenter enarrationes de ipfis perlegeris,minus delirium habere,quàm ut iuxta hocrefpira/ Kerophon. ho ipfa alterari pofsit.Imà Herophonti iplen eleuatus eft,Si ilijjaihdiftcn/ ^ ^ ^ ho,neque apponens fubmollis, necç oblonga, neque ad umbilicum.Qua re huic partes circa feptum tranfuerfum inflammatæ fuerunt, quod ipfum feptum primum amp;nbsp;principalifsimum refpirationum organum cfte, nobis Vxor Philini intradtatudccaufis refpirationiseftdcmoftracum. Acuero Philiniuxor ^7 ^^ dolebat,inquit,cor Si ilium dextrum. Epicratis uero uxor no folum cor do VxtrEptent/ j£hat,fed Si lateris,aic, finiftri grauitatem cum dolorc habuit. Ob id igitur neque adferipfit ulli horum paruum Si denfum fpiritum, fed penitus ob/ ticuit, morem hune habens, uelut etiam antea indicauimus, ut quæ omniz bus manifefte cognofeuntur relinquat. Manifeftifsima autem amp;nbsp;omnibus nota crat, uelut item oftendimus, refpirandi diffîcultas iuxta paruitatem clennnHides ^^ denficatem, quam neceftario præferiph très ægri habebant. Quin 52 y J Cleanadlides qui poft feriptus eft, itidem neceftario fimiliter difficulter fpi rabat, ob finiftri lateris dolorem, Verum neque in hoc quicquâ feriptum eftde diftïcilisfpirationisfpecie,utquæ citra feriphonem intelligipofsit, aeton V11 neque uero delirauit hic Cleanadlides.Qui uero poft eum feriptus eft Me ton,neque quæ dolorem inferre poftet, neque quæ aliquod reipirandi orz ganum coardtare ualerct,affedtionem habuit,imô neq’ delirq ullam mor/ bofam cauftam.Verum quid prçter opinionem,^ quod occurrere no ualz de foleat,ipfi accidit, Quinta enim die fanguine ex naribus eftufo,amp;: fudoz re exclufo,pcrfcdtc iudicatus eft. Sanguinem igitur effundebat adhuc etiam poft iudicahonem, uigilans exiftens, imo Si delirabat,inquit,quamz . uis ante iudicationem penitus nô deliraret,Si ob id etiam nos diximus nulz ^itis^rejAetio/ ^^”^ morbofam aftedtionem delirq ipfi affuiffe. Verum fie delirabat,uelut ne,uelut ex ^brrjs ex capitis replctione cotingit, ob hoc autem amp;,delirabat,uocem Hip ebrietate poctates fcripfit,ut oftenderet fimilitudinem ad ebrietatem ipfi fadtam,ex capitis rcpletione. Peruenit enim no pauca fanguinis copia ad ipfius caput, uelut ex his quæ contigerünt coniedtare licec,ob quam fane totus morbus eft iudicatus, fufeipientenimirum capite omnem ipfius affedtione. Verum ex hoc

-ocr page 341-

LIBER SECVNDVS


«^7


ex hoc fanguîne non parum, ftanm in quinta die impetuofe excrctum eft cum fudore, muko ucro magis cp euacuatum eft, in capite remanfit,quod ipfum grauauitjSe hominem delirarc coegit. Vnde lane Hippocrates poft quam dixiiret,balneis circa caput ufus cft,fanguinem ex naribus fçpe poft iudicationem fundebat,ait. Quare in hoc non folum nullum difficilis relpi rationis modum fcriplît,fed neeß an prorfus difficultcr fpirarit. Ncq^ cnim quomodocunq; delirantibus, aut chrqs, fed folis defipientibus magnus 82 .y varus fit fpiritus:atque hoc eft quod in prænorionibus ait,fpiritus magnus amp;nbsp;per mukum tempus defipientiam fignificat.Cçterum ægrotus qui poft ipfum fcriptus eft ErafinuSjneceflario difficulter fpirabat,relicla autem eft Ew/iwuf difficilis Ipirationis fpecies, ob fæpc dieftam cauffam. Nufqua enim ullam aliquam dolorofam affe(ftioncm,aut rclpirandi otgana premcntcm,præ/ dixiffe ipfum 3pparet,atq; deinceps fequentem dimcilem fpirationem ad/ Icripfifteffed ubiqj uelut omnibus notam reliquiffe.Quod uero fucrit eiuG modi affectio ipfi Erafino, darum fecit quum dixit^lia fublimia, diftentio cum dolore.Magnitudincm enim inflamationis declaraCjob quam tarnet/ fi homo delirabat,non tarnen difficilem fpirationem dclirio propriam ha/ bebatjaut certe huius,omnino mentionem Hippocrates feciffet, Quemad modum enim paruam Si denfam in doloribus contingentem ipfe femper relinquere reperitur, propterca quod eft manifefta, Ira quum cam quæ in delirqs contingit norit ambiguam, nufquam relinquit, neque indefinitam præterit. Equidem quæ in Critone poft cum confequenteeferipto accide/ ^”^° ^^ runt5manifeftam cauffam habent.quumenim fecuda die mortuus fiepræ/ ter opinionem, uelut ex ipfa narratione difcere licet, merito de refpiratio/ nis difficukate quiequam dicere Hippocrates rcliquic, aut quod qualis ca tuerie non oblèruauit, aut quod mentionem eius facere non eft dignatus.

Vtrunque enimrationiconfentaneumexiftit, quodnon oblèruauit qui/ Re/^irdtionis demjtum ob mortis uelocitatem,tum propter accefsionum perterrefadtio j^edeseur pe nem ac confternationem : neque enim paruum miraculum eft, hominem ^^tgt;*^omiUd obambulantcm,8d confueta ukç munia obeuntem,deinde magnum pedis digitum uehementerdolentem, prima die paululum fubcalfadlum effe. Sequenti deinde mortuum effe. Quum igitur nulla mora interim fadla fit, fed uelocitcr homo morti concefferit, non autem fimpliciter dcfipuc/ rit, fed ut ait, furierit, impofsibile erat obferuarc quomodo relpirauerit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

Etenim furiofos ne propc quidem accedere fuftinemus, ucrum difcedk mus omni modo, formidantes nc quid mali etiam nobis affricent» Aut igitur nonoblèruauit, ut diximus,aut nondignatuseft fpecieidif/ ficilisrefpirationis mentionem facere, propterinopinatum tot accefsio/

* num concurfum, ad quem folum nos mentem adhibere conucnit, K

F 4. noncirz

-ocr page 342-

C3

DE DIFFICVLTATE RESP IR ATI ONIS

VxorDro/ mid£ XI

non circumduci ac diftrahi ad ca quæ per alios ægrotos inuem'ri poffunt» Confequenter porro Clazomcnium defenbit, qui caput,6C collum,ac lum bos, ut inquit, à principio dolebat, Verum hæc non fufficiebant ad fpiriz turn paruum ac denfum efficiendu, nifi de collo fanè hoe diccre uelimus, ucrum de hoc in progreflu fermonis determinabimus. Ac uero ilium cum tumore eleuatum, fufficiens erat. Quare tametfi hic dcfipuit, non tarnen propriamdefipientiæ refpirationis fpeciem habuit,quum nimirum præ/ diétæ dolorofæ affedtiones exuperarêt. Cæterum Dromadç uxor,quam etiam ftatim à principio huius fermonis appofui, non folum defipuit, fed amp;nbsp;magnum amp;nbsp;rarum fpiritum habebat, quum neque circa thoracem, ncz que circa ilium ulla affedtio effet, quæ paruam Si denfarn fpirationem effi cere ex natura fua poffet.Qb id igit Si Hippocrates omnia quç mulierculâ ipfam apprehenderant exacte defcribens, Circa ilium inquit,anxia^mœz rens. Vitiatis uidelicet humoribus ifthic os uentris mordentibus, non taz men ulla inflammationeexiftentc, neque etiam aliqua alia affcclionc,a qua paruus èC denfus fpiritus produci folet. Et fanè in hac narratione pau lulum progreffus Hippocrates, ubi fcripfit, ilij dolor, uoeem, anxia, apz pofuit. SC deinde rurfus, anxia, fiticulofa. Neque igitur quiequam eorum qua:circa,ilium aut thoracemfiebant,fufficiens erat deliriumexuperare, fed neque calor innatus cxtinguebatur : quemadmodum alqs fic contigiO

fe oftendimus. Quare pro ratione, quum nulla affedtio ex his quæ deliz rio oppofitæ funt, refpirationem alterare poffet, magnus amp;nbsp;rarusfpiritus Spiritus fid/ buic fccminx fiebat. Quando uero adlcriptum eff SC hoc, ftatim reuulfus, timreiwlfus hocipfum adhuc me indicate acadnocare nunc oportet, ne quisfufpicez tur nos id fegniter præterituros fuiffe. Verum nunc fanè id exponerc non eft tempeftiuum,explicabiturautcmin fcquenti librounacum alqsquæ fimiliter funt dicta. Cæterum in præfenti fermone rcliquos adhuc très æz gros in manus fumemus, qui quidem amp;nbsp;ipiî dchpuerunt, non tarnen Aegrotus xij ptopriam delirio difficilis refpirationis fpcciem habucrunt. Ob id in priz mo quidem feriptum eft. Ilq dcxtri dolor, inflammatio fubmollis ex in/ Aegrotus xUj terna parte, ex ca uidelicet quæ ad feptum tranfucrfum ucrgit. In fecunz do uero circa ilium tumor eleuatus cum dolore;5i paulo poft, Ilq dolor, 52 Aegroi9xiUj turfus deinccpS3Circa clauiculam finiftram dolor permanebat.In tertio au (j-ultimas i.li ten, ægroto,muliercula uero erat hæc,uclut ctia prçcedens.Capitis inquit, ^^populanlum ^ ^°^^* ^ pedtoris dolor fortis.02 paulo poft,dolores permanebât.Atq^ hi quidem funt quatuordecim ægroaex primo libro morboru populariü,eo ordine ab Hippocrate,quo etiâ nos ipforû mentionem fecimus conferipti. Porto libro tertio morborû populariû duodecim funt ante peftilentê conz ftitutionern ægroti, fex 52 decern uero poft earn, qui omnesconfentiunt cum his

-ocr page 343-

LIBER SECTNDVS

^9

cum his qux à principio ut conftanter pronunciata fuppofuimuS: pro com perto autem habco,quod ß relinquam ipfos, Si pcrmittam his qui uolunc in omnibus confenfum incucri, ut priuatim Ä per feipfos narrationcs à fez ne conferiptas legant, non propterea ut longiores uitem fermones,hoc Faz cere uidebor, fed quod non pofsim pronunciata à principio fuppofita per totum fermonem conferuare ac tueri.Si uero omnes deinceps rccenfeo,nu gator Si loquaculus elle uidebor, ut qui ea quæ quifep per fefe expendere Îufïîcicbat,ipfe fruftra adferibam. At uero fi penitus me alteru abfurdum incurrere oportet,aut uidelicet fufpitione falfi dogmatis,aut loquacitatem, Repcrio autem loquacitatis aliqua folatia,fufpitionis uero nulla,honeftius f^ç^^|^^^l^ utique fuerit de omnibus diccre. Quæ igitur funt loquacitatis folatia C priz mum ut paucis percurram ipfos ægros, neque amplius fimiliter immorer fingulis, fed nudam folum faciam mentionem. Alterum uero ut adhorcer cos qui neque tarn pauca fuftinent audirc,quo ea tranfgrcdiantur,0i ne fcri pta quidem cife putent. Quemadmodu cnim in magna epulationc quum ^^”’f^ nbsp;nbsp;-

multa fint apparata,alius aliud digit, hoc quidem ut dulce,aliud uero ut fa ^^^^^ ub.^or/ lubre. Sicetiam fermonu apparatum opiparum ene oportet, eledlionem borum yo^u/ autem in utentibus. Primus itaquc omnium ægrotus nomine Pythion, ex larium ipfa narrationc manifeftus fit, quod nullam dinicilis refpirationis caulTam ’ habuerit. Secundus uero Hermocrates,caput inquit,dolere inccpit Si lum bos, ilq diftentio fubmollis, non tarnen quod infra Si ad umbilicum ipfa tenfio procefiTcrit, aut quod oblonga fuerit, adferipfit : ex quo darum fit quod a fcpto tranfuerfo inflammato ilium reucllebatur. Si ob id etiam fub molle apparcbat, ut quod nullam propriam haberet inflammatione. Hie igitur etiamfi dclirabat,tamcn ipfum delirium ab alio maiore afFedu fupe rabatunquemadmodumetiam in tcrtio,8iquarto,quinto^ acfexto.Etez in nim in tertio,iltj dextri diftentio fubmollis,fcriptaeft,in quarto uero, ilium mi dextrum diftentum fuit, Si ad interna procefsit. In quinto autem, colium dolorofumhabebat. Verum in fexto ægroto. Erat autem hæemuliereuz ^* la, præfatus Hippocrates, Hæc incipiente morbo dolebat fauces, Si ad fiz nem ruborem haDebat,gurgulio rcuulfus,fluxioncs multæ,tenues,paruæ, acres,tufsiebat,maturû nihil effcrebat,paulo poft ait.Erac aut Si quid inna tum tabidofum. Quare manifefta etiam in hac fitaffedio prædominâs,in tcfpiratorqs organis cofiftens. At uero earn quæ indc fequifenarrâs ægro y j j tam,hoc modo aufpicatl Mulier anginofa circa Bitonis,progreflus autê in quit,fpiritus fublimis,quod ipfum etiâ in progreflu fermonis exponemus,

. Nunc uero qd propofitû eftabfoluem9.Inodauo uerodeincepsægroto viil tripeu eft. Ilq diftétio fubmollis ex utrifq; Jn nono uero,dolores circa ilia. ^ Verû hcc fane mulicrcula no defipuit.Quç uero fecundduæ mulierculç,ex ^ corruptione fœtuum male habuiffe ait-Aftedioncsuero quas recenfetde ^*

-ocr page 344-

79 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE DIFFICVLTATE RES P IR A TI ONIS

ipfis,ut uniuerfîm pronunciemus, uterorum inflammationes funt,parti'cu/ latim ucro quæ ad eiufmodi affedtionesetiam alias confequuntur. Poftre mam ucro quæ adhucrcftat,cor doluiflc,ait:nonapponens uoccmjanxia, Quin Si frigidum fudafle, ôi per omnem morbum horrorc impetitâ eOe, ac magnopere perfrigeratam, ut uix recalficri potuerit,aut penitus non re/ calfada fit. Quare manifeftumeft etiam hancomnino fecundum utrafq; affcclioneSjtum doloris,tum perfrigerationisjbreuifpirâ fuifle,non tarnen dignatus eft in hac Hippocrates difficilis fpirationis mentionem facerc, ut ordo lt;egroru q^æ ualdc eflet manifefta.Confequenter autem fcquitur peftilens confti/ ts^M^em ^^*^*°’P°^ quarn rurfus,primum quidem ægrum Parium fenbitjn quo dr j ca finem (èrtnonis,ubi quæ in omni corpore continenter permanfèrine fed 11 bit, habetur óó hoc, cum doloribus uigilans, Secundo uero in Thafo de' 111 quo ait. Tuffes autem continentes,humidæ, multæ. Tertius eft Pythion ' ÏÏÏI quemiam antcaexplicauimus. Etquartusphreniticusmentecaptus. Et' ^ quintus cui repente dextrum fœmur dolcrc incepit, Si quum fluxio in parz tes circa caput confeenderet, ftatim quidem delirauit, amp;nbsp;ftatim item morz tuus cft,limiliter ut is qui in primo morboru popularium,dolore circa maz gnum pedis digitum oborto,fccunda die mortuus eft.Quare in his de difz hcili refpiratione penitus nihil fcripfit,ob cauftas quasin illo ipfo iam ante v i rctulimus. Sextusdeincepsneq; delipuit, neqj altam quandamaftedlioz VII nem ægram fpirationeminducentem habuit. Septimusautéægrotusuirz guncula cft,quæ ob fanguinis multitudincm fic circa caput infcftata cft,ue lut in primo morborum popularium feptimusitem exordineaegcr,cuifan guts ex naribus profluxit. Quare quæ iam de illo diximus, ea etiam hue vin transferantur» Oólauus porró ægrotus Anaxion eft, de quo in fùperioriz ^ ^ bus egimus. Nonus autem turn uirgunculæ, turn illi in primo libro morz borum populariü,cui ex naribus fanguis profluxit,confimilem tonus mor X bi cauftam habuit. Decimus ucro qui eft tn AbderisNicodemus,delirauit quidem femel in fexta die,die uigefima per fudorem iudicatus, quum exu ftimaret fe penitus fine febri effe, rurfus febrijt, St rurfus paululum delira uit. Scribit de ipfo etia hæc. Irritationes autem ÔC dolores huic ad finem. Verum qui nam dolores quæfierit fortafsisaliquis T Gordisequidem do lore ipfum ftatim in principio impetitum fuifte dixit. Paululum autem mz de progreflus,dolores omnium,fcripfit. Ob id igitur 02 delirium,quod ext guum 62 per modicum omnino du rans tempus tlli fadfum efte dixit, refpiz xr rationis difficilis fpeciem minime altera uit. Dcinccps porró confequenz j j j ” ter eft mulicrcula quæ ex mcerore in morbum incidit, in qua fcribit. Do L x v n i ^^’'^^ ''’^agni continentes » Quin 62 conuulfiones multæ, ait. Cæterum in aphorifmis certis Ô2 definitis fententfjs, de conuulfionibus hoc modo feriz ” bit. In febribus Ipiritus oftendens,maIum.Gonuulfionem enim figmficar.

Itaq^

-ocr page 345-

LIBER SECVNDVS

haq; fpccicsdifficilisrcfpiratiom's-huicmuIicrculT partim luxta dolores, partim iuxta conuulfiones fiebat. Ob id igitur quamuis délira effet,tarnen magnum ac rarum fpiritum non habebat, ut qui ab alqs duabus fortiori/ bus affeólionibus fuperatus effet, Poftea uero uirgo in Lariffa (èqui^,quæ xii duodccima poft peftilentem conftitutionem ab Hippocrate eft colcripta, amp;nbsp;ob fanguinis mukitudinem ægrotauit, amp;nbsp;per fluxum fanguinis ex nariz bus iudicata eft : itemt^ per fudores,ÔC fluxum méftruorum tune primum confpc(ftorum,quæ ipfa etiam nullam ullius alicuius difficilis reipirationis ftruefturâ habuit. At uero Apollonio in Abderis qui inde fcquitur, ilq dex ^^^^ tri inquit,eleuatio cum dolore. Quin Si quod femper fuerit magnis uifeeriz bus præditus, Si quod dolor circa ilium ipfi extiterit familiaris, hoc ipfum fane in principio narrationis feriptû eft. Nihil igitur miri eft ipfum quam/ uis delirauerit, no tarnen refpirationis fpeciemdelirio propriam habuiffe, quum uidclicet ita magnam dolorofam affedlionem in ilio pofsideret.De inceps ab hoc fequitur mulier,quæ in Cyzico gemellas puellas peperit,de qua fic fcripfit. Capitis Si colli grauitas cum dolore. Quare etiam fpirandi diffieukas fecundü hanc ipfam affuit. Reftant poft hanc duo adhuc ægro ti in tertio motborum popularium libro, uxor uidelicet Dealcis,Si adole/ fcens in Melibia,qui ambo Si delirauerunt. Si magnum ac rarum fpiritum habuerunt,de quibus in fuperioribus fufficiéter diximus.Cæterum quum hic liber iam ad iuftam magnitudinem perueneritjde reliquis om nibus,qux de difficili fpiratione a fene tradita funtjin fequenti libro uide/

bimus.

Finis fecundi libri Claudq Galeni de refpirandi diffÏ/ cukatc,Iano Cornario medico

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;interprète.

-ocr page 346-

71

cv GALEN! DE DIE’

PICVLTATE RESPIRATIONIS LIBER TERZ dus, lano Cornario medico interprète.

i in duplicemdodtrinæmodumà nobisdiuifo, in primo equidem Iibro,quæ medicum de ipfa cognofeere oportet unacum proprijs demon/ ftrationibus oftendimus. In iccundo uero qui ! hue præcedit,amp; hoc ipfo tertio, omniû quæab i Hippocrate de (pirandi diffîcukate dicta funt, in omnibus ipiius feriptis, expofitionem faeû ______________________mus.Quare qui ipforum tantum artisoperum ftudioiî (ùnt,nihik^ de ucterum didis curioGus inueftigandum (uclut ipG aiunt ) cenfent, omnia quæ cupiuntex primo libro fumeienter habebuot. , Qui ucro etiam Hippocratis fenrentiam de his difeere expetunt iîmulcB F«r,cz Urg« potent,ex his lane Iibris earn colligent acaUcquetur.Appetcrcitaquccoz octuad difeen gnokereea quæ ab optimis diCta funt, commune eft omnium natura ho/ dumrei^uiri neftatisftudioforum.Verum pofle etiamipfa difcerc,longiorctcmporcin digct,necp (îmilitcr omnibus expofitum cxiftit-pleriqj cnim prç mukitudi ne molcltorum negociorum,ocio ad optima profequenda priuantur.Hçc fane quum nos non lateant,ea quæ maxime adartis opera pertinent in pri mo horum comentariorum cxplicauimust ucrum Hippocratis fencentiam per reliquos duos libres exponimus^quorum alter fccunduseft,alter terti/ um locum occupauit ordinis à principio conftituti.ô^ oportet fane eum qui caquæin hocipfodicunturaflcquiuclic,ptiusdiligctcrfccundumlibrum Bippocratit ugJjß’ß in quo pn'mum totam mentem ipfius Hippocratisoftendimus, mentemex/ i .. -i * t ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i v

plicat 9“od nihil uuigarc, neep quæ uulgus mcdicorum nouit,lcribcre dignetur. Deinde ucro ÔC particulatim omnes ex primo Si tertio morborum popufa num ægrotosrccenfuimus, demonftrantesquodin multis, quamuis difh/ eulter fpirare ncceiïc erat ipfosægros, tarnen non ad 1eripfît, quemadmoz dum neep aliamulta quçad ca quæ feripta neceffario confequuntur.Qux cnim citra ilium difeere licct,ex his unde feipfum progreflum quædam m/ uenifle dixit,hæc no putauit feribere oportere. In multis ucro etiam ipfam diffiolis rclpirationis Ipecicm ipfis narrationibus de çgrotis adlcribit,quan do aut non ncccnario fequitur ægrotos, aut non promptum erat cognofei ab hisqui ipfius feripta legunt. Hisigitur feopis etiam nune adhærentes Ôi intend, poUquam primum amp;nbsp;tertium morborum popularium in fuperioz ribus expofuimus : rurfus à fccundo initium faciemusjpfie^ etiam rcliqua Hippocratis feripta connettemus, Quemadmodum autem primus 6i ter/ dus,non

-ocr page 347-

LIBERTERTIVS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;71

tins, non folum ab Hippocrate compofiti effe uidentur bis qui optime de liis fentiunt ac indicant, fed etiam ob fpcculationis familiaritatem mutuo in Judicium de li ter fe conncxi,Eodem modo,opinor, habent ea quæ in fecundo 62 quarto ^”^ morboru ac fexto habentur.In confeiTo eft enim iam,etiam hos Theflalum Hippo Sï^^^j^s cratis filium compofuiffejUt qui in parentis tabulis autchartis Guepellibus K membranis quibufdam comentarios repererit, ipfeq? etiam aliqua^caq?

non pauca,de fuo addiderit.At uero quintum Si feptimum morborum po pularium, non uidetur mihi quifpiam genuina Hippocratis doélrina dig? noscenfere^ôC ut ego fentio^neq^ quartum, quamuis quidam etiam hunca Theflalo compofitum effe putent.Cæterum prænotionum liber, Si aphoz rifmi, amp;nbsp;liber de aquis, locis(^ ac acre, ampliuslt;^ liber de uidlu in morbis acutis, quern aliqui ad Cnidias fententias infcribunt,non præter rationem ®* ^“'^“^ ^''* Hippocratis fcripta efle creditu eft.Horum igitur ubi ufus poftularit,mcn/ ç2[cntiL°dd'/ tionem faciemustiteme^ aliorum,qui partim ipfi Hippocrati, partim Euri/ duHurusfit phonti amp;nbsp;Theflalo ac Polybo,ut autoribus defcruntur. Ordiamur itaque iam expofitionem à didtione in fecundo morborum popularium fcripta, quæ hoc modo habet.Spiritus paruus defus, magnus rarus,paruus rarus, exfecundo extra magnus intra paruus,alius quidem extendens,alius uero urgens,du/ morborum pla intra reuocatio uelut fupcrinfpirantibus, calidus,frigidus. Eadem uero popt^^^rium did:io in fexto libroperfedtius fcripta eft. Supra très enim coniugationes jju eBiugia ipflus diflicilis fpirationis,quarta item adiccla eft, quæ manifefte in fecunz ßueparudif/ do morborum popularium defidcratur, no ipflus autoris,ut mihi uidetur, fidUsj^ira^^ culpa, quum perfpicuu flt ipfum non ex experimento quopiam SC memo/ “°”‘‘ ria,multitudinem Ipirahonum difficilium coaccruafle,fed ex rationali diui done, nequaquam igitur rclicturus erat aliquam difficilis fpirationis fpe/ tiem.Verum in hoc quifpiam ex ueteribus defcriptoribus librorum pecca/ Iiit,atq; ita poftea habens liber inuulgatus cft,fcruatustp eft hie error ufe^ hue merito fane, quum aliqui negligentcr plane ueterum libros uerfent, ut ncq^ an defleiat quippiam, neq^ an in alio libro didum flt fciant:quidâ uez ro etiam fl fciant,tamen quoddeeft apponere no audent.Nce^ enim flmiz liter noftri æui hominibus priores faciles crant,neq; prompti ad adferiben dum ueterem didlioné, quæ eodem modo in omnibus exemplaribus fcriz pta effet,fed flgnificationem folum facere contenti erant,quod hic quidem defceftuofe, in fexto uero morborum popularium perfedte, diuiflo diffici/ lium refpirationu fcripta effet,tum quæ fecundum magnitudinem ac parui katern fit, tum quæ iuxta raritatem ac denfitatem. Has enim duas oppofiz du£ oppoß/ lïones,eam uidelicet quæ iuxta magnitudinê ac paruitatem fit,ÓC cam quæ tiones,magni/ iuxta raritatem SC denfitatem, Hippocrates manifefte inter fefe complicat, tu^^if or p^f amp;nbsp;coniugationes difficilis fpirationis quatuor facit. Vnam in qua minor flz ^ff^‘^Z^j^^n^ mulcp denfior quam naturalis,refpiratio fit.Altera quum maior SC rarior, ^^^-^ amp;nbsp;præter has aliam tertiam, in qua minor Si rarior, amp;nbsp;fopra has quartam,

G quam

-ocr page 348-

74 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE DIFFICVLTATE RES P ÏRATl ONIS

quam in fccundo motborum populanum defiderari SC relid:am eflèdixi^ LocusHippoz mus,in qua maior iimulq? denfior fit. Demofiratum cnim mihi (æpc eftgt;, , cratis cor/ etiamfi hoc citra demonftrationê omnibus manifeftum fit, quod duæ opz ruptus pQßtiQties inter fcfc complicatæ,quatuor coniugationes faciant. Cætcrum. didlio Hippocratis in fexto morborum populanum, no folum in hoc difz Ahuslocus fç|.f g^j çg qyæ [j^ fecundo habetunfed SC ineo quod in fequentibus,quanz corruptus ^^ infpiratî^onis magnitudinern cofert cum magnitudine exfpirationisjalz fera coniugatio pcnitus rclicta eft in fecundo libro, indicante SC hic ipfo liz brorum defcriptore extremâ fecordiam, aut fedulitatem. Si enim intégras didliones tranfgrefTus cft, extreme fccors erat. Si uero fimiles inter fe, nez fcius quatenus differunt, unum ÔC idem utrafqj fignificare putauit, deinde alteram fuftulit,ad fummam utiep fedulitatem progreifus eft,correólorera fcriptorum Hippocratis,nó miniftrum,feipfum oftendens. Hoe equidem utile eft circa plerafque obleuras dieftiones meminifte, in quibus aut reliz f ^d '^inh ^^quot;^4“*^^^ccredibileeft,autadfcriptü.Nihilenimuetatiuxtaillas,aut ciscorruptis quod deeft apponendo,aut quod dcliclum eft corrigendo, perfeólum ac in integrum uerum reddere SC abfoluere fermonem. Quemadmodu enim tranfienbez refiituendis re ac mutare ucteres didliones temerarium eft,Sicuelut fcriptum eftcoferz ' uarc,óC paucisquibufdam appofitis,aut immutatis, dubitationes diftbluez re, bonorum expofitorum opus eft. Verum de his opinor me pauló poft per ipfa opera demonftraturum efte quæ facere oporteat:nó enim fimpliz citer,neque prout contigit,hoc ipfum faciendum eft, fed cum demonftraz tione ueritatis return, ampliuscp demonftrando prius ipfam fenis fentenz tiam fic haberc,ÓC utrafque confentire, didtionis tranfmucatione couenienz ti fada.Cæterum ad propofitum iam progrefsi,ó£ perfedtiori didlione ap pofita,quæ in fexto morborum populahu habetur, uideamus qualis'nam fententia ipfa fit. Quod enim ex rationali diuifione inuenire conetur omz nes difficilis Ipirationis differentias, hoc ipfum etiam his qui libros ipfius expofuerunt uidctur,óC coniedlare omnibus facile efte opinor. An uero re dte diuidat, SC an nulla relidla fit difficilis Ipirationis fpecies, hoc nó etiam omnibus inuenire facile eft, fed qui de his iudicaturus eft,eum SC diuidenf Methodus di/ di methodi expertum efte oportet, SC circa Hippocratis dogmata non in^ uidendine/ exercitatû, Et methodus fand ad id quod diuiditur refpiccre oportcre crit, f:q}‘trtd qygjjg naturæ exiftat.Si cnim fimplex fuerit,ea quæ iuxta fubftâtiæ ipfius rationem funt,quot funt, SC quæ ac qualia confiderare oportet, atq; ex his , • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diuidere. Si uero compofitum, utranq; aut fingulas partes diuidcre,ut diz

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dtum eft oportet,totum uero ex modo compofitionis.Veru quæ eft HipZ

pocratis fententia de compofitione,nobis alibi fufifsime didtö eft:relatum 'LocusHippo/ eft etiam in fuperioribus.Quare nihil uetat ad hosfcopos intentione acre erdtismteger, fpcdlu habito,ipfam morboru populanum didtionem intueri,quæ fic haz ex Ub.vife/ bet.Spwitus parui denfi, magni rari,parui rari,magni denfi, extra magnus intra pari

-ocr page 349-

LIBER TERTIVS

7?

intra paruus,intra magnus extra paruus. alius cxtcndens,alius urgens,du/ « pk intra reuocatio,uelut fupcrinfpirantibus, calidus Jrigidus. Quod igitur “ iio quarta folücóiugatio circa denfum 6i magnu cófiftens,in fecundo mor borum populariu relióta eft,fcd K ex fequétibus duabus, in quibus cxfpiz rationem cum infpiratione cofertjakcra fcripta quidem cft in præfenti iam propofito fermone, relicfta cft aut in fecudo morborum populariu, palam uidcre cft. Neep cm in illo libro fcriptu cft, intra magnus extra paruus,fed altera fola difficilis fpirationis ipecics oftcnditur,in qua magnus (piritus ex fpiratur,paruus uero infpirat. In mukis igitur codicibus reperire licet hunc defedtu adfcriptum,uerum in plurimis Si tide dignifsimis excmplaribus re litflus cft,atcp hoe fanè nihil ad præfens refert.Propofitum cft enim nobis perfcóliorê locutionem cofderare, earn uidelicct qua: nunc cft adferipta. Quod itaeç ex fpiritus intra amp;nbsp;extra mcatu,totius refpirationis adtio corn/ , pofita eft,ÓJ quod altera cius pars infpiratio,31tera exfpiratio appellat'' : di/ eftum quidem cft in primo libro ftatim in principio,ucrum ctiafi a nobis di Ólum no effetjuemo fere ignorât .Quod uero nullius alterius rei qj motus propria fint uelocitas Si tarditas, dictum quidem amp;nbsp;hoc iam cft,fed ctiam nunc in memoria reuocetur. Magnitudo quidem amp;nbsp;paruitas uclut nó fuut . nbsp;nbsp;, tóotui propria, fie omnino infeparabilia funt ab eo quod p fpaciu aliquod ^^^^ mfepard aut diftantiam localem fertur:ôi ob id iuxta utranq; refpirationis partem, biiiscji,crta/ dug différentes oppofitiones fient. Altera iuxta uelocitatcm actarditatem, men non pro/ altera iuxta magnitudiné ói paruitatem. Quod uero totius fpirationis ad/ f^^^ hucaliaoppofitio fit iuxtadenfitatem acraritatem confiftens, idipfume/ tiam antea relatu eft.Et quod hæc oppofitio no fit refpirationis, ueluti mo p'iopriJa^bri tus,fcd utcompofitæ rei ex diftantqscoflatæ.Quare in his tribus generib. diUdfunt omnes refpirationis differentias effe neceffe eft.In uelocitatc quidem 6^ tar ditate,propterca quod hæc propria amp;nbsp;ab omni motu infeparabilia funt.In ^^^^^'^^^ ^ magnitudine uero amp;nbsp;paruitate,propterea quod per diftâtiam organorum ^^^^„j^n^Q refpirationis fit motus. Dcnfitas autSC raritas tertium ex prxdidtis genus, erparuitdi neutrius propriaru ac primarum refpirationis partiu proprium,aut infepa/ nenfitas a-rabile eft.Verum totius refpirationis pars fit per accidens quodda, quado rdràM quidem copofita res eft,ex duobus cotrarijs motibus quietc diftineftis con ftans.Hæ igitur funt primæ differentie totius refpirationis. Cacteru quum refpiratio res fit que Si facerc aliquid,amp; pati pofsit, aliud utiqj fuerit diffc/ rentiaru genus in ipfa,utraq5 uidelicct parte æqualiter aut inçqualitcr perfe /^cqudUtds o-éta. Ac uero amp;nbsp;rurfus aliud,ipfius totius ut copofite, partibus inter fc mu/ nuqudhtds tuo collatis.Hec quu ita habeant,fciendu primas quatuor difficilis refpira tionis differétias in propofita Hippocratis didtione fcriptas,totius refpira/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f^' tionis effe.Neutrius em partis eft dcnfitas SC caritas, fi fane meminimus eo ^'^^ n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;e nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pocrdtis rum quæ ftatim a principio primi libri dicla luntöic uero etiam fcquentes duas,nam SC in his due totius refpirationis partes cofcrunt, amp;nbsp;ob id fie feri

G î' ptumeft

-ocr page 350-

7lt;y’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE DIFFICVLTATE RESPIRATIONIS

ptum cfl.cxtra magnus i'ntra patuus, intra magnus extra paruuSjUidelicct Ipihtus.Scquentcs autem deineeps duas differétias in quibus dicitur, alius extendcns,alius urgens^alterius partis ipfius refpirationis proprias efiTe pu tadum cft,quam fanè iuxta fnbftantia eße uel maxime ipfius refpirationis diximus. Extendensenim tardus eft,urgensaütuelox. tarditasautamp;uelo citas ab omni motu infeparabilia funt. Quod ucro deineeps habctl dupla intra reuocatio ucluc fuperinfpirantibus : inxqualem infpirationem offene Loewj dl»« ditjnquireda eft aut eadem oppofitio in exCpirationc^qua ego relióla efle Kippoerdtis credo à tranfleribentibus magis, q ab ipfo Hippocrate, quandoquidem in corruptm gj,p fc^iptis etiam eiufmodi fpcciei diffiedis fpirationis mentioné facere ap parct,ut in fequentibus palam oftendam. Quod fi cui ab ipfo Hippocrate relióta efle uidetur,hic peiora pro melioribus eligit.Equidc penitus nullam inæqualitatis mentionem fecifle, iuxta neutra refpirationis pattern, fed pe/ nitus oblitum efle ac reliquiflc, minime conueniebat Hippocraticæ diligen tiæ. Vcrum ego fanè etiamfi id quod nunc de infpirationc feriptum eft, in totum feriptum non effet, deferibentis magis peccatum cfiTe tp ipfius Hip/ pocratis,diccre audeam. Rationcm autem utiep aliquâ fie haberent hi quiz bus ad peiora animus inclinât. At ucro quu SC infpirationis f{3cciem adcó manifefte indicaucrir,ut non folum dixerit,duplam intra fieri fpiritus reifb cationem, fed SC uelut fuperinfpirantibus appofucrit, quomodo tandem aliquis adhuc fufpicari queat ipfum exfpirationis efle oblitum * De hisigi tur etiam rurfus agemus.Deineeps autem alia adhuc difficilis refpirationis fpecierum oppofitio adpofita eft in fine totius fermonis fic habens. Caliz Kcljnritioa/ dus,frigidus:ut uidelicet SC hie fubaudiamus fpiritus uocem. Quemadmoz Uda czfrigide (Jum enim magnus SC paruus, 6C denfus ac rarus. Sic etiam calidus SC frigiz dus fpiritus exfpiratur, Quaquam SC hic dccepti quidam,propterea quod ipfi non intclligant,corrigunt SC didionen immutare audent: non calidus, amp;nbsp;frigidus,uelutnuncdiótum cft,fcribcntes,fed ipfa cum prædidlo connez lt;ftentes,atquc hoe modo legentcs,Velut fuperinfpirantibus calidum frigiz dum. Hi quidem i^itur fupra hoe quod ipfam diólionem nullam fentenz tiam referentem emciunt,etiam palam produnt,quod neque fenis libros ie gerunt : omnino enim meminiflent eoru quæ in alqs locis ab ipfo funt ferfz pta,dc calida SC frigida exfpiratiôe,quæ quânam rationc aut in illis ab ipfo fcripta funt, aut hic relióta, non habent quod dicant. Si enim non putauit ex difficilium fpirationum genere efle calidam SC frigidam exfpirationem, non rite in alqs locis ipfarum ueluti difficiliu refpirationum meminic.Si uez ro in in illis rite ipfarum commcminit,nunc fanc nó reifte ipfas rcliquit.Vc rum hæc non ita habent. Nam SC hic reefte in difficiliu refpirationum diuiz fione cótinentur.Quid uero indicêt, in alqs locis reifte ab ipfo diiftu eft.Re liiftis igitur iam his qui fic ab Hippocratis mente abcrrant,ÔC omnia magis tp fententiam ipfius intelligunt, ipfi per nofipfos infpiciamus,quidnam in prxnoz

-ocr page 351-

LÏBERTERTIVS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;77

prænotionum libro de diffîdlî refpiratione in hunemodum feribit: Spin/ tus denfus exiftens, dolorem aut inflammationem ßgnificat in locis fuper Tm rcflgt;irdgt; feptum tranfuerfum.Magnus autem Si per multu tempus^deßpientiam oz ^‘°^^^ diffère» ftendit.Frigidusuero ex naribusSC ore prodiês, ualde iam perniciofuscft. ^‘^^n^ipbo ^ Apparet enim in hoc libro,harum trium tantu difficilium Ipirationu ipfum pr£notionib9 mentionem fecifle, atqui fi tot folum funt, quid tandem multó plurcs ipfe halcntur in popularium morboru libris fcripfitCSi uero adeo multç funt,cut paucifz fimarum in prænotionum libro mentionem fecit ^ An numcrum quidem ipfarum none,cómodum cxiftimauit,quid uero fingulæ indicent, non uti/ Ie efle putauit C aut hæ folæ indicant, reliquæ uero nihil C fed pofsibile eft quandoq; prêter naturam refpirare,nulla uero aftectionem in animali prie ter naturam ciTeCant in tantu hoe ucrum effe oportet, ut necelTariu fit,omz nem affedtionem in animali prêter natura fieri difficilis refpirationis cauf/ famï’ Siquidem igitur cauflxrationem habet affedtio ad difficilem refpira tionê,fuerit utiqj hoe modo,Slt; tempore,Si ordine,amp; facultate prior. Quoz modo igitur Hippocrates in prænotionû libro, tantum difficilium refpira/ tionum numeru relinquere uidetur^Equidem ca gratia uolcbam ipfos ex/ f3ofirorcs inter fe confcrre,ói quxrere,ac folucrc,uciü eius rei facienda: nul/ a-eft facultas. Etenim expofitorum cur quis tandem mentionem faciatCEo rum uero qui ante nos uixerunt, S^ quorum comentaria ad noftra xtatem Expo/itorut» feruantur,multas 00 longas nugas conferiptas inuenire eft,quæ uero fic ali/ o-commenta/ cuius momenti funt,penitus ab ipfisrelidta funt.Verum nos fane inquiriz torum Hippo mus ipfa, etiamfi nullam uiam habeamus ad inueniendu ab jllis præmonz ^’'*‘^^^ ult;tnitas ftratam. Didtum quidem à nobis eft, amp;nbsp;in his quæ de optima fedta funt, amp;nbsp;in curandi methodi fcriptis, quomodo talia omnia inquirere Si inuenire oportcat.Imó SC in primo horum commentariorum duplicem uiam often di ad eiufmodi inuenienda. Alteram ex differétqs difficilis fpirationis pro/ cedEntem,alteram ex affedtionibus in organis refpirationis,quam etia faci liorem SC manifeftiorem effe diccbam,ÓC quifquis illa fcripta diligenter ucr fauerit,haud indigebit multis rationibusad præfentium folutionem.Siuc ro negligenter illa tradtauit,aut alias ad difcendum hebes eft,qui quidê ne/ gligétcr tradlauit,rurfus ipfa rclcgenSjidentidem eadem répétât. Qui uero hebes ad difcedum eft,aliud quid agat, ac fciat quod parux naturæ magni f^f^quot; animut uiri fententiam adfequi impofsibile eft, qualis fanè ipfe Hippocrates erat, Quæ igitur nemo priorum aut propofuit, aut dubia putauit,aut quæfiuit, ° aut inuenit,cgo SC proponam,óC dubia faciam, SC quomodo quçrere opor teat dicam,óC dfjs uolentibus inuenturum me fpero.At uero ipfum proble/ Problems ma etiam paulo ante à me rclatu eft, Cur nam tot difficiliü refpirationum fpecies Hippocrates in prænotionum libro rcliquit. Dubitatio uero nunc dicetur,ubi quæ in primo fermone fcripta funtprius in memoriam reuoca/ to.Omnes enim difficilium refpirationum differentias,in illis fermonibus,

G j inquin/

-ocr page 352-

7S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE DTFFIGVLTATE RESPTRATIONIS

V generddifz in quinq; ex toto turn afïcélionumitum diffidlium fpirationum genera rez ficiUum rc/pi/ duxi.Quare adhuc magis dubium cóftituitur problema,(pe etiam quæ fo rationum j^ {.pß-gbat fublata. In ciufmodienim omnibus,in quibus cuiufcuqjtadem rei differentia: plûtes quidem ab altcro quopiam,Gue uiro,fiuc {eiipto,pau ciores uero rurfus ab aliquo altcro dicunt ; una fola fupereft cófenfus fpes fi quisdemonftrare qucat:alterum inprimis diuifionispartibusrem ipfam cxtendine,alccrum uero contraxiffc.H.icigiturfpe nobis fublata: demon/ ftratum eft enim in primo libro neep affcctionumaicq; diffidlium refpira/ donum genera,in minorem numerö reduci poffe:quæ amplius ars foluen/ di quæfita inueniri pofsit ‘^ Cum ob alia enim,turn ob id quod qua:dam prima genera rdidla funt,ampIiustK diuulfa,ct male diff inebm mutuo op Liber pneno/° , r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;u nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i i • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

tionumHippo po^ajacobfeureenarratainprænotionumhbro,reprehenderequismen/ cratis per/ CO pofsit, quamuis fi quis alius Hippocratis liber, is ipfe perfpicuus exiftat. jigt;icituf Atqui obfeurum fimulqp indeterminatum eft quod ftatim in prindpio di/ obfeums fcr (Dionis dilftum eft.Spiritus denfus cxiftens dolorem aut inflammadonem fignificat in locis fupcr feptum tranfuerfum. Si enim non duplex effet fpiri w/mpneno/ tusdcnlus,altcr quidcm cum magnitud!ne,altcr uero cum paruitate,Aut ü tionibut non cx diuerfa affedlione uterq; ipforü generaretur, redte utiep Hippocra Spiritus tes aut indiuifum ipfum reliquiffcc,aut diffcrentiam eins quod per utrunqi ^^ß^ I fignifîcatur non indicaffet.Quando uero ipfe manifefte in morborum po/ pularium libris, akerum denfum fimulc^ paruum, alterum denfum SC ma/ gnum ftatuit,ó^ nos demonftrauimus hos ex prima ipforü differentia effe, male utiq? indiuifo rclidto denfo, fimpliciter fic dicere contcntus fuit, fpiri/ tus denfus cxiftens dolorem aut inflammadonem fignificat in locis fupcr feptum tranfuerfum,atqj hoc fand unum dubium cxiftit.Confequenter uc Spiritus mag/ ro tertiæ differentia: mendonem faciens fic,Magnus autem Si per multum nusetrariis ii tempus delirium fignificat : amp;nbsp;hanc folam ex primis differentps manifefte proloquutus, oppofita: ipfi fpirandi difficultads, qua: rarum SC paruum fpiritum oftendir, nullam omnino mendonem fecit: quanquam fand uelut denfus fpiritus duplex crat, magnitudine SC paruicate diftindlus, fic edatn rarus neceflario duplex eft,magnitudine ac paruitate diftindlus. Veru alte dus folius in prænotionibus meminit ubi ait, Magnus auté SC per multum tempus,delirium fignificat: akerum uero rarum fimul SC paruum rclidlum effe apparet. Quare cx quatuor coniugationibus,quas in morbis popular! bus fcripfit,primæ duæ indiferiminatim SC obfeure ac eófufe didta: funt. So la uero tertia ut diximus,tum ipfa,tum quod per earn fignificat'',ambo ma/ ’ nifefte fetipta funt. CxtcrumnoninhisfolumobfcurusSCindiftindluSjSC qui plura relinquat,fermo effe uideri poteft,fed SC ex eis quæ deincepsinfe Spiritusß-i/ rens ait.Frigidus uero ex naribus SC ore prodiês,ualde pcmiciofus cff.Cur gtdus 111 c[-iim tandem,fi différencias iuxta calidû SC frigidu recenfere ftatucrat,frigi/ dæ tan*

-ocr page 353-

LIBER TERTl VS


79


dx tantum mendoncm fedt 7 Etamplius, Cur nam aliatum duarum, turn eins quam indifcnminanm fpintum denfum nominat,tum quam diftinéle rarum amp;nbsp;magnum,affeétiones ipfas folas adferipßt, non tarnen in quid fix niant figmficauit, dolorem quidem S^ inflammationem à denfajdeliriu aux tern a rara Si magna fpirationis düficultate indicari dicenain diftcrentia ue ro iuxta frigidu,in quid defioet didt : inquit em pernidofum ualde efTe hux iufmodi fpiritu: affedlionem uero ob quam ita difficulter fpirant obfcuriox rem exiftencem,non etiarn didtC quum tarnen præftarct in omnibus diffix dlibusrcfpirationibus,tum ipfas affediones dicere,quæcunq3 tandem hæ fint,turn altcrationis ipfarum modum adfcnbere,manfuetas a malignis dix ftinguendo. Atqui fic non fedt,uerum in prioribus fpirandi diffieultatibus affedtiones, in ultima alterationis modum folum oftendit,amp; quod crimen omnium minimeeffugere poteft, quod uidclicet nihil penitusde inæqüali fpirationisdiffieukatedixit,idipfumfaneetiarniam fermoniapponatur. Q«‘f Kippe/ Éxtendens equidem Öduroens rpiritus,amp; extra magnus intra paruus,ôi in/ f^^' tra magnus extra paruus:ncqj ipfi quidem m prxnotionu libro relati lunt. yff Verum ex his quæ nos in primo libro cxplicauim9, in quatuor difficilium fpirationum coniugationibus comprehenfi reperiuntur. At uero quintam inxqualem, cuius dimidiarn pattern in morbis quidem popularibus fcrix pfic,duplam intra (inquiens)reuocationem,in prænotionum uero libro pc nitus reliquit, lub nulla quatuor coniugationum iuxta ullum aliqucm mox dum comprehenfam inuenire licet. Atq; tot quidem ac tales funt dubitatio nes. Oportet autem hic nos non fimiliter ut multi faciunt, qui Hippocrati contradicunt,dubitationcs quidem facile rcpcrirc,in folutionibus uero ip!a rum hxrere,ucrum primum quidem uiam quanda facultatisinueniïc,dein

ceps uero per aemonitrationem,ea quæ per iplam mam inuenta lunt con/ ^n^flf firmare. Quç eft igif’ uia facultatisToportctem inde initiu fumere.Vna qui

dem communis iUa omnibus ueteribusfamiliarisbrcuiloquétia.Altera uex veterum bre/ ro pcculiaris illa Hippocrati animi altitudo.Demonftratum em nobis eft Mociuentü quam grauis fît fæpenumero hic uir, ut qui ca quæ alqs medicis nota funt Kippocratis prætereat, uclut quæ à nemine corum qui artem ingenue exercent ignorax ri queât.Quæ ucro talibus ignota funt, oîa diligenter fîmulcp perfpicue ex ponat. Si uero hic ipfî mos eft, qd miru cft ambigua ac obfeurâ apud plex rofq^ diffcrcnciâ difficilis refpirationis, earn uidelicct quç fit iuxta magnitu

diné Si raritatê,tum per alia fcripta demóftrare conatû elfe,ut quç defîpien p^y^j^j/, y,p ti.æ propria fît,tu in prçnotionû libro manifeftaria do(ftrina dignâ céfuifte. poerdtis in Verû differécias dcnfîtatis,ut quæ mcdicis ignotæ elfe no qucant,una fum prænotinU ma comprehenfas brcuibus indicalTeJn pleuritide cm Si. peripneumonijs, ^‘^ro anginisep amp;orthopnœis denfusSCmagnus fitfpiritus. Quodfîpleuritis non fît, folus autem dolor circa coftas extet, dcnfus SC paruus fit fpiritus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ “

-ocr page 354-

«Ô nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE DIFFÏCVLTATE RESPIR ATIONIS

Quemadmodu ctiam fi circa es uêtris, aut ftomachu,aut fplenis caputjadt hepatis gibbâ parté.Nam amp;nbsp;in his locis fi quis fit dolor, neceiTanu eft par/ uum Si dcnfum fieri fpiritû,6i muko magis fi fit circa feptû tranfucrfum,ôi parte eius quæ coniungif Ôi cohæret pcritonæo membranæ aluum ac inte ftinaomniaambienti,itemcp mufculosilIiccircûfitos.Atquietiâfi no ifthic folum,fcd longe inferius peritonæû fueritaffcd:u,amp; ofFenfam ipfiusperciz pit feptû tranfuerfum, itidern paruû ac denfum ipiritu efficit. Quin amp;nbsp;uenz trisipfîus maiorcs affedtiones, quæ cû dolore fîunt Si tu more,fplenis item ac hepatis infernæ partes no minus dcnfum ac paruû cfficiunt ipiritû. Et in uniuerfum, fiuc turner quis fit premens ac coarélâs quodeune^ tandem rc fpiratorium organum,fiuc dolor circa quamcunque partem, fie appropin quantem refpiratorqs organis, ut ipfis metis fimul moueaf',denfus aeparz uus erit fpiritus.Rcliquas porró horum cauflas in primo libro rccéfuimus, Qucmadmodûfanèôiquodcaliditate mukain refpiratorqs organiscoaz ceruata3défus amp;nbsp;magnus fpiritus fict : id quod ferme omni die,in omnibus exuretibus febribus apparet,ut neminé latere pofsit. Etenim quod inflamz Phlogoßs ab mations præter natura phlogoGn orxeis diólam, no Hippocrates folura, HiübocTätc ct nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

aU]s phlegmo ^èdomnesferè alp quiante Erafiftratü fueruntphlcgmonem nominarint, nediUa eft «5 à nobis tantüjfed ab omnibus Hippocratis expofitoribus eft oftefum, Hisitac^ ficftantibus,nihil amplius mirü eft, prædiôtasambas differêtias Hippocratem una fumma oftendere ubi ait:Spiritus denfus exiftcns dolo rem aut inflammationem fignificat in locis fuper feptû tranfuerfum, tan^ fanè nos intelligere pofsimus,quód cum paruitate dolorem fignificetjCum magnitudine uero inflamationem. Apponit auté rationabiliter,in locis fuz per feptum tranfuerfum fiue reipiratorqSjtan^ immodicæ caliditatis parz tium,infra feptum tranfuerfum,refpiVationé in magnitudine ac denfitatem eleuare non queant. Atq; uia quidem inuentionis quxfitoru circa primas ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diftcrentias hæc eft. Verum demonftratione ctiam quandâ ad fermonem

apponere neceftarium eft. Nunc enim q? non impofsibile eft,hanc fentenz Demon^ratto tiamHippocratem ufurpaffe oftenfum eft.Demonftrabitutaütcofequeti nis mppocra/ ‘^^•' quod penitus hoc modo habet. Cur enim tandem m utrilq; morboru ticæ inprlt;eno/ populanum libris fecundo ac fexto,has duas fpirandi diffieukatis differen tionibui obftu tias primas omniü diftinguere reperiturC priorcm quidem paruum Si dcnz ritatis ßj^ fpiritû,akeram uero défum ^ magnü,In propofito aüt prxnotionum libro ipfas ignorare uidet^fupra hoc quod poftea ftatim fcribat rarü amp;nbsp;ma caluntd. Hip/ gnumCrarü igitur amp;nbsp;magnü fpiritü nouit:denfum uero amp;nbsp;paruû ignoratfet ww^c^w ^^^^ ^^^ 9*^'^^ ^^“^^ quibus animus in peioré parte inclinât, dicere queat, J^iritum non q^bd quinam fit denfus acparuus fpiritus, cognofcere nó potucrit,atuero noHifte quæ fit affedbo quæ ipfum cfficiat,non potuit nó cognofccre,fed quumdi cat, Denfus fpiritus dolorem fignificat, aut inflâmationé in locis fup feptû tranfuerfum, palàm fît quod amp;nbsp;affectioncs fcribat, ÔC neutram relinquat.

Imó Si

-ocr page 355-

L IB E R T E R T T VS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8t

Ïmó K cundcm ordinem oftendk, quem etiam in duobus morhoru popu larium libris fecit.Perfpicuum itaq? ed quod denfo ^ paruo doloré,denfo ucro K magno inflamationem coniungat. Neq; enim dicere licct, quod in populariu quidem morhoru libris duobus,parui Si denfijSi magni ac den/ fi fpiricus mentionem fecit,in alqs uero nufq.Nam Si in illis ipfis fæpe,ÔC in libro de diæta feu uiólu in morbis acutis, quem etiam de ptifana inferibut: ftatim in principio Iibri,n5 tantum huiufmodi diffieilis fpirationis fpeciem T^if’erïHp. de palam nominat, fed Si ipfam affedtionem in qua fit,Si modum ipfius iux/ y^^‘^-j^°^^ ta quem Içdere folet. Atqui nullus eoru qui ex contentionis ftudio multos Hippocratis libros, uelut non genuinos refcindunt : hunc libru detruncare ac Hippocrati auferre aufus eft. Equidê quæ in fine funt poft balnei ufum plericp tollunt:quæ ucro eoufqj habentur,omnes conferuantSi igitur non folum in hoc libro demonftrabimus,fed etia in alqs fimiliter inuenit'’,quod ' turn differentias, tum affedtiones denfi fpiritus cognofcat,quid adhuc de/ cfte uidebifquot;ad demonftrationem'^Si uero etiam m ipfo prxnotionum li/ bro paulo inferius inueniri poteft, quod Si differentias nó ignorer, Si affe/ dliones ipfis iciat, none credes adhuc amplius id quod propofitu eft fatis effe demonftratuC'At uero quod hçc ita habeant,ncqj mentiamur,^x ipfis uerbis uidcre licetjncipiam autem à libro de uidlu in morbis acutis. In hoe libro ftatim in principio,de morbis circa pulmonem ac thoracem uerba fa ciens, hoc modo ait. Quibufeunq; enim cibus ftatim conclufus eft, fi quis « non fubeuacuatis forbitionem præbeat, dolorem præfentem utiqj exacer/ lt;« bauerit,ôi no præfentem ftatim induxeritjSi fpiritus dcnfior rcddctur:ma/ “ lusautem hic eft,reficcat enim pulmoné, Si ilia,ac pedtinera, amp;nbsp;feptu tranf “ uerfum dolore fatigat.In hoc fermone primû quidem, quôd propter doio „ rem denfus fit fpiritus oftendit,nobis opinor relinquens meditandu gene/ rationis modum, quem in primo horum commentariorum me difloluiffe manifefteputo.Quemadmodum enim dolcntibus cruribus,multû progre di nequimuS3eodem modo,ubi quoddam organum ex his quç in refpira/ tionibus mouend’ doluerit,parum refpirare cogimur,ôC citius defiftere cupi mus.Quando enim fimul cum temporis refpirationis longitudine extendi tur dolor,qui citius cohibet motum refpiratorioru organorû,citius dolore liberad.Verum quâto citius^ oportuit cohibet'’, tanto ipfum animal defe/ dluofius infpiratione participauit. Quemadmodum igitur fi quis paucio/ simile res cibos quam ex ufu fit accipiat, hic ftatim aliorum ciborum opus habe bit,Sic fi quis minus quam ex ufu eft infpirauerit,hic citius infpiratione in/ digebit,ôi in hoc fpiritum ipfum denfari continget. Quo enim tempore inter adliones medio organa refpirationis ceffantia rcquicrunt,eo ipfo nue requielcere animal non permittit: tanquam enim fingulas refpirationes dcfcdluofe refpirans, femperetiammagispropead fuffocationem acce/ dit : huius autem ipfius affedionis timore, citius refpirare urgetur, Si refpirax

-ocr page 356-

8i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE DIFFICVLTATE RESPIRATIONIS

refpiratiorn's organa citius ^ oportet mouet,no permfttens ipfis quiefcere, m quantu quiefcebant,quando fecundu naturam habcbdt.Quando igitur Demonflratio Hippocrates ob dolore,fpiritû denfîorê fieri dicit: uidetur aut per mediatn quod mppo/^ paruitaté denfitas ipfa gencrari: omnibus fanè manifeftu eft, quod etiam o^la^^i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nouit. Quis enim tertiu â primo nofPe queat,fi mediu ignoret»

ritum nouit ^ ptçfertim fi ipfum tertio generationis caufia exiftatCEt fanc paululu pro Puruitas den/ grenus,ipfisfuis proprijs uerbis aperte, paruitaté défitatiscauflam ené tra fitatiscauffu dit,fic fcribens. Etenim ipfum fputu intra retentu prohiber quidé fpiritum ‘’A intra fcrri,cogit aut citó extra ferri. Hic altera rurfus cauffam docet genera/ tionem denfi fpiritus,appcllauit aut ipfam in fuperioribus fermonib.relpi/ Coarildtio lo racoriorum organoru coarétadonem. Quod igitur in dolorc nobis intelli/ gédum relmquebat, hoc ipfum hic ipfe expofuit.Quid eft aut hoe ipfumî* ^‘^‘^“^erat M^^^o ‘^H*- ^P^*^o ‘^^•^^^ arterias,pulmonis uidelicctjcótcnto, SC fpiritus iph/ us regionem prçoecupante, fpiritus circa inlpirationis aótionê intra accede Probibitio m^ rc prohibeLNum igitur aliud quid eft cp parua inipiratio id quod nuc dilt; Iigt;irdtionis,e:y citurC'Non certc,fiquidé iuxta copiam fubftantiæ quæ infpiratlmagnitudi cotiriiutxo lo/ ^^^ refpirationis metiri oportet,uelut in primo librocft demonftratu, ue/ corum,ideeit ^11. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 .

quod puruus *^'^”^ “ °^ aliam quanda cauHam cogi Ipintu cito extra rem dicit, q; ob inz J^iritut fpirationis paruitaté. No eft aut qd hoe dicamus,quu ipfa didtionis ferics fic habeat.Ètenim ipfum fputu intra retentu prohiber quidem ipiritü intra ferri,cogit aut citó extra ferri. Proptcrea cm quod latione fpiritus ad inter/ na priuatu eft animal,quiefcere nó perm{ttit,ut quod de fuffocatione peri/ clitcf,2d in hoe denfus fpiritus generatlNeq? enim couenit ipfas nominum fyllabas audire uclle, quum integri fermones perfpicue dicantquot;, neep aliud Cito exligt;irlt;i/ quiddä ene putarc,citó ad cxfpirationé cocitari, ^ denfe refpirarc.Si aliud te,zy' denfe re quiddä,prohiberi infpirationem fufficienter fieri, q paruam effe refpiratio nem.Verum hic quidé ipfe Hippocrates manifefte expofuit,quomodoiii jt^nijican j^j^gj^j.^ fputo denfus fit fpiritus, per media paruitatcm.In dolorc uero reh* quit,ut opfnor propterea quod multis locisipfe dixerit, adiones organoru à dolore impediri,quum pofsimus nos etiafi ex illo nó audiamus,ex matu fefte apparentibus inuenire.Supra hoe igitur quod ambo hæc nos manife fte in hoc fermone docet,^» 81 dolor,amp; locorum coarélatio, parua efficien tia refpirationem, ftatim etia denfam reddut, amplius amp;nbsp;hoe edocet,quod non hæ folum func denfi fpiritus caunæ,primum quidem in co quod dicit, * diétum eft autem fic in dolore, ipfum hoc manifeftu facit, quod ob aliam caulTam fpiritus iam denfus exiftat,denfiorê fieri dicés ob dolorc,tanep ut opinor 6lt; hic nos ratiocinari poftïm9,febrilé calidicaté ipfum omnino den/ ” fum efticere. Secundo aut in eo qd*dicit, A défo Si multo fpiritu,uelut iam ” dictu eft,fputü crudo modo uifcofum redditu, afcêfum amp;nbsp;exitu fieri prohi * bet. Denfi em fpiritus dolor cauffa eft. Multi auté nó hic,fed calor febrilis.

Cçterum hic ualde manifefte,non magni fpiritus dixit,fed multi.Magnus enim

-ocr page 357-

LIBER TERTIVS


«Î


tnim quantitate circa fingulas refpirationes iudicatur. Mukum uero pofsiz Magnus/pi bile eft aliquando ex multis paruis coaceruari, Ôi apparet fane hoc manife fte fieri in pleunticis, qui magnum quidem fpiritum fcmel ducere ob doloz ^‘’ rem non poflunt,quamuis pluri aere ob febrem opus habeät:ob continuiz tatem uero aólionis, æqualem multitudinem fpintus magnis refpirationiz bus coaceruant.Quod enim paucae magnæ,hoc multæ paruæ polTunt.Eo dem modo SC in peripneumonicis multo quidem fpiritu opus eft, ueru ob locorum coarólationem parum infpiratunetiam hic igitur denfitas multas paruas refpirationes efficiens, ad æqualitatem cum paucis SC magnis rediz git.Num igitur indigebimus adhuc inquifitione fyllabaru ipforum nomiz num,in hoe libro conferiptaru fic confequenter de parua amp;nbsp;magna refpira tione,non contenti rebus ipfis adeo manifefte oftenfisC Atqui hoe nó erat quæfitum, an Hippocrates paruæ ac magnæ refpirationis nomen nofcat» reperitur enim tum in morborum popularium libris feriptum, tum rurfus in prænotionu libro,ubi inquit. Magnus fpiritus Si per multu tempus defi pientiarn fignificat.Verum an duplicem nouit denfum fpiritum,amp;alterum ipforum à dolore fieri dicat,alterum à ealiditate multa in refpiratorqs orga Redemouftra niscoaceruata.Quando igiturhxcdemonftratafunt,fuperuacancij eft ad ta^uanae/tM hucaudiredefiderare nominum fyllabas, Quandoquidem ÓCfecundum fuinumm^uü hune ipfura,quem in prçnotionibus dixit fermonê de dcfipientia,cuipiam '^^^^ dicere licet, non rarum SC magnu didtum effe fpiritum qui ipfam defipienz tiam indicet, 5d dictionem proferre hoc modo habêtem, Spiritus magnus ^ per multum tempus defipientiam fignificat, tanquam fanè nó idem fit, aut rarum dicere, aut per multum tempus, aut quod nos nunc nomina uez nemur,amp; non res ipfas quxramus. Cæterum quando fand quidam in tam tum ad rem adfequendam rudes funt, ut etiam ipfa nomina audire uclint, indicatio ip/o teuocabimus etiam ipfis in memoriam duas quafda dióliones, ex ipfo de uidlu in morbis acutis libro fic habêtes.Spiritus offendens in furfum latioz he denfus aut magnus.Hic quidem habes, fiquidé defideras,nomê ipfum « lt;nagnus.Rurfus aut etiam paruus,ubi ait.Et fpiritus paruus,ói reuulfio fpiz « titus denfa ac uiolenta accedit. Rurfum aut in ipfo prænotionu libro,diffi/ culter ferre morbu inquit. Si fpiritu magnum ac défum efle.hunc quidâ igi “ tur palam ipfo nomine prolato, magnu SC denfum fcripfit, Paruu uero K denfum rurfus in fermone de angina,ubi ait.Plurimucp dolorem exhibent et orthopnœâ,hoc eft reétâ fpirationé.Quod enim in orthopneeis paruus orthopnoea amp;nbsp;denfus fiat fpiritus, ob coarefationem rclpirationis organorum, haud habet^iritii fcioan quifquamignorer, Atqui etiamfitalia abipfo Hippocratedifcere Uelimus,in libro quidem de uiólu in morbis acutis, in uerbis quæ paulo an te adfcripfi,docuit nos quomodo paruus ÖC denfus fpiritus fiat,iuxca fputo tum cohibitionem. In libro uero de articulis ftatim in principio fermonis de fpina dorfi, enarrans luxationes ih pofteriorem pattern, in locis fupra ,1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feptum

-ocr page 358-

DE DIFFICVLTATE RESPIRATIONIS

feptum tranfuerfum, ex tumoribus aut morbis fartas, hoc modo ait (opi/ * nor enim præftabilius effe ut totus fermo ipfiusadfcribatur. ) Quibus fu/ quot;nbsp;pra feptum tranfuerfum fuerit in pofteriorem partem luxatio,his amp;nbsp;coftas J non uolunt in latitudinem augeri,fed in anteriorem partem, amp;nbsp;ped:us acu „ tum fit,fed non latum,ipfi^ diffieuker fpirantes fiunc,ôi fiertorofi. Mino/ » rem enim amplitudinem habent uentriculi fpiritum fufeipientes amp;nbsp;emitten ” tes. Nam amp;nbsp;coguntur circa magnum uentriculum, collum habere in ante/ ” riorem partem luxatum, ut ne pronum fit ipfis caput. Coardtationem igi/ ^ tur multam faucibus hoc exhibet,cui accedit quod ad intemam partem rez „ pit. Nam Ód réélis natura difïîcilem refpirationem hoc os exhiber, fi intra Komines élu/ rcpfcrit,donec reprimatur. Obhancigiturrem huiufmodi hominescluxa K4ti gutturis ti gutturis magis apparêt quam fani/Iuberculoficp utplurimum tales dr/ “ ca pulmonem funt,ex duris tuberculis ac crudis. Etenim occafio luxationis ” in pofteriorem partem, amp;nbsp;diftentio, plurimis ob eiufmodi colleélioncs fiz « unt,quibus fanè uicini nerui communicauerint. In hoc toto fermone luxa tionem in pofteriorem partem, ob tubcrcula in pulmone cruda amp;nbsp;dura fic ri dicit.Dimcultatem uero refpirationis ob coardlationcm locorum,appel/ Stertorofare/ Iguit autem huiufmodi ipfius differêtiam ftertorofam. At uero in libro de ^ir4.,»fS „j(^„ in morbis acutis,quando eorum quibus in paruitatem amp;nbsp;denfitatem ^^^X«^ gt;^cfl’k3öo uertitur meminit, etiam hoc ipfum orthopnœæ nomé appofuit, amp;nbsp;ftertere ipfos dixit. Quare etiam quum in libro prænotionum de angi/ na narrans dixit, plurimutp dolorem exhibent Si. orthopnœam, no aliam quandam difficilis refpirationis Ipeciem quam paruam K denfamficap/ pellauit, Omnes enim qui ob coarélationem non fufficiéter inlpirare pof/ funt, de fuffocatione periclitantur fi decumbant, K ob hoc tum thoracem totum turn collum,reélum habere eos oportet,utpote quum non paruum ptgMr« reilt auxiliu ipfis ex huiufmodi figura accedat, ampliora enim fimukp longioz utilités j.^ o jnnia refpirationis organa fiunt, partim quidem per redtam figura in diredlum extenta,partim uero minus in fefe concidere prohibita amp;nbsp;impedi ta. Manifeftum eft autem etiam ipfum Hippocratem, fic ut nos nunc did/ mus,de ipfis ftatucre ac pronuciare,per hæc uerba ex libro de articulis iam

” ante rclata,ipfidp diffieuker fpirâtes fiunt amp;nbsp;ftertorofi. Minorem enira arn CoirHätioor P^'^^'^*^^^ habent uentriculi fpiritum fufeipientes Siemittétes. Omnibus ganorum^par ’amp;^''’ 4^* °^ coardlationem locorum feu organorum diffieuker refpirant, uusj^irituf, etiam paruus fît fpiritus. Si ex necefsitate fequunt'’duo fymptomata fîue ac fiertorofit re cefforia mala, Stertorofa uidelicct refpirationis fpecies,^ paulo ante didta J^irntiOforz orthopnœa,fîue fpiratio rcdla. Et fané uelut de induftria ipfa diffecans,al/ ^'^^nt ‘•^*^*’*” *“ prænotionu libro fcribit, pernidofis anginis ipfum adefte dicens, akerum uero in libro de articulis, in prænotionum quidem libro, ortho/ pnœam, in libro uero de articulis, ftertorofam refpirationem.Porrô inli/

* oro de uidtu in morbis acutis ambo in idé coegit Hippocrates, fie feribens*

partim

-ocr page 359-

LIBERTERTIVS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-8f

partim uero ab orthopnœa amp;nbsp;ftertore fuffocati, Vtitur auté K alibi in fuis fcriptis utrifque nominibus uclut idem indicate potentibus. Quandoqui/ venßj^mtus dem igicut adeo diligenter in libro de uidtu in acutis morbiSjde omni den/ genemtiojdHi fi fpiritusgenerationc enarrauit, Nihil mirumeft fî caput tantumôCfum/ ^^^^^^^^^^ mam totiusfermonisin prænotionum libro confcrip fit. Quod uero om/ y„^^g^^ nia exade tradidcrit de fpiritu denfo, nihil amplius opus habeo pluribus j„ prlt;enotioni oftendere,uerum ubi hoc folum in memoriam reduxero, quod aut ob do tw tradiusii Iorem,aut locorum coardtationcm,aut caliditatis multitudincm^denfus fit fpiritus, deinccps totum fermonem ipfius Hippocratis adfcribam hoe mo/ do habentem. Quibufeunque enim cibus ftatim cóclufus eft,fi quis non “ fubeuacuatis forbitioncm præbcat, dolorcm præfentem utique exacerba/ “ ucrit,Ôi non præfentem ftatim induxerit,ôi fpiritus denfîor reddetur. Ma/ « lus autem hic eft, reficcat enim pulmonem, amp;nbsp;ilia,ac pedtinem, ac feptum « tranfuerfum dolorc fatigat. Ac uero amplius dolore lateris cotinenter exi “ ftcntc,ô: ad calfacftoria non rémittente,ac Iputo non excunte, fed amp;nbsp;crudo “ ac uifcofo permanente, fi quis dolorem non foluac,aut aluum emolliendo, “ aut uenâ fccando, utrum tandem ex his contulerit, ucrum pcifanas fie ha/ „ bentibusexhibeat,horumrepentinamorscontinget,Ob hasigiturcauf/ « (às,atque alias huiufmodi adhuc amplius, hi qui tota ptifana utuntur, fez « ptimo die aut ctia citius moriunr, partim quide mente moti, partira uero “ ab orthopnœa ac ftertore fuffocati. Tales uero ueteres fyderatos effe puta ” bant, ob hoc maxime, non minus autem quod Si mortuoru latus liuidum « reperitur, fîmilitudine quadam ad plagam. Cuius rei cauffa eft,quod an/ « te folutum dolorcm moriuntur. Cito enim anhelofi' fiunt. A denfo uero “ ac multo fpiritu, uelut iam dieftum eft, fputum crudo modo uifcofum red/ “ ditum afcenfum K exitum fieri prohibet,fed ftertorem facit, in chartilagi/ „ nofis pulmonis partibus decentum ,amp; quum ad hoc res ipfa peruenerit, « mortale ut plurimum exiftit. Etenim ipfum fputum intra retentum prohi/ « betquidem fpiritum intraferri,cogit autemcitoextra ferri,atqueficad “ perniciem mutuo fefe affligunt. fputum enim retentum, fpiritum denfum “ facit : fpiritus uero denfus, uifcofum fputum facit,ac lubricum fieri amp;nbsp;elabi « impedic. Si quis hanc dieftionem diligenci animaduerfione in animum « adfuma^ipfamep fæpe relcgat,fpero equidem facileeum pcrfuafum iri ex his quæ diAa funt.Quod enim non magna fapientia indigeat denfi fpiri/ tusin fuasdifferentiasfeólio, amp;nbsp;quod ipfam perfedle in hoe libro antea conferipferat, ob id fane in prænotionibus ualdc breuitcr perftrinxit, tanz quam qui iam ad feientes rem omnem, uelut compendium quoddam ferz monis faciat. Tres quidem igituriam nobis coniugationcs difficilium rez fpirationum inuétæ funt. Deeft autem adhuc quarta, in qua paruus Si raz

H rus fit.

-ocr page 360-

8lt;r

DE DIFFICVLTATB RESPIRATIONIS

Curpdrudcr rusfit fpiïitus. Cur igiturtandem I'pfarelidla, frigidamexfpi'ratj'oncm fed rdra rejpira/ pßj. r ^„ quod non alia eft patua dmul^ rara, ana ucro frigida 7 ManifeZ fiigidafcri^a ^^^^ autem hoc eft. Contrariam enim ipfi magnam amp;nbsp;dcnfam,cx immo/ derato ealore in refpiratorqs organis coaceruato generari demoftrauimus. Pdrua ctrard Neceftario igitur parua amp;nbsp;rara his ipfis organis perfrigeratis crit. Et fane efi frigida Juonobis dubiafolutafunt,nempequodnequequarta difficilis rcfpira^ tionis coniugatio, parua uidelicet amp;nbsp;rara, rebeta fit,ncquc item ealida. Calida enim in altera denfi fpiritus parte, quæ a principio relata eft,corn/ Tent'd c wd/ prehenfam habebimus, eadem eft enim cum denfa amp;nbsp;magna : raram uez ^naefr ealida fQ g^ paruam in frigida, nam rara amp;nbsp;parua à frigida nihil differt. Cur igi/ tur tandem non raram amp;nbsp;paruam, fed frigidam ipfam fcripfit C quod prix mum quidcmab cuidentiore accefsione ipfam oftendcreuoluic.Deinde quo oftenderet cauftam ob quam ipfam perniciofam dicit : ÔC tertio quod fic quam eelerhme nos intclleduroscfte lufpicatus eft, eandem hanc nihil à rara Si parua differre, 6C contrariam ipfi ealidam nihil differre à denfa ÔC magna. Frigidus enim fpiritus omnino rarus eft Si paruus, uclut etiam in fecundo oftenfum eft libro. Denfum autem Si magnum,cum qui inflamz mationem refpiratoriorum organorum indicat, haudquaquam quis dixez rit,nifi etiam calidus effletur. At uero Si in co quod apponit ad folum frigi dumfpiritum, quod ualdc iamperniciofuseft, manifefteoftendit quam fententiam de prioribus tribus refpirädi difficultatibus habcat. Siquidem enim Si ex illis aliquam perniciofam putaflet,omnino utiquc adfenpfiftet. Num igitur extra periculum ipfas efle opinatus eft $ ncquaquam, fed non Trigidusfrgt;m quidem pemiciofas, non tarnen extra periculum. Perfrigerari enim refpiz fw cur pemi ratorps organis palam perniciofum eft, quum ifthic fane cor fitu fit, quod ‘^'^ principium Si fontem infiti caloris efte feimus. Veruminflammationem multam efte ipfis, aut dolorcm, aut defipientiam, non omnino pernicio/ fumeft. Eiufmodicnimealiditasin multisacutisfcbribuscoincidit,quot autem Si quibus morbis dolor adfit prædiôlum eft. At uero Si ip(a defiz - pientia non neceftario perniciofa eft. Quod uero ita de ipfis fcntiat,mani/ auUdrej^ 'i/ ^^^^^ oftendit per confequentem dieftionem ubi inquit. Facilcm uero fpira randt difficult tionem ualde magnam uim ad falutcm habere putandum eft, in omnibus tas extra peri acutis morbis, qui cum febribus funt. Si in quadraginta diebus iudiiantur. eulum efr §i enim magnam uim ad falutem habere putauit lacilem fpirationcm,ccrz tenon femperextra periculum difficiles fpirationcs opinatuseft.Quarc aliæ quidem omnes rclpirandi difficultatcs hoc folum habcnt, quod non extra periculum fint : poftrema autem omnium relata, fupra hoc quod SC periculofa eft, Si perniciofa, non procul à morte hominem efte annunciat: ob id igitur non fimpliciter perniciofam ipfam efle dixit, fed etiam ualde.

-ocr page 361-

LIBERTERTIVS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;87

appofuit.K ncquehoc rurfus contcntusJntuKcn'am tanquam propin/ quam mortem fola hæc (pirandi difficukas annundet. Adeo cnim pernv dofa eft, ut mihi uideatur, quod neque quiequam de ipfa Icripfiflet Hip/ poerateSjOiß omnem modum de refpiraodi difficukadbus recéfere uoIuiO fet, Quæ enim iam morientibus fiun^ca nullum magnum momentum in prænotionibus habent. Eft autem bonorum medicorum opus, non quæ ^quot;quot;’ idiotis iam apparent prxfagire, fed quæ ipfos latent, amp;nbsp;quum nihil mali ^^“^ æger habereputetur,apparent. Verumquum omnesexordine diffidlis (pirationis fpecics knbere ucllet, uidetur mihi etiam huius meminiffe, Ôi amplius adhucproptermagnxK denfæ oppofitionem.Hæcigiturtan/ dem hic finem habcant.Cur igitur nihil in prænotionum libro de diffieuh Curdedifflctd täte refpirationis inæquali fcripfit C quamuis cognolcatipfam non lol urn flt;^t^rcjptratio in fccundo amp;nbsp;fexto morborum popularium, fed etiam in primo ac tertio, p^^'^^Jo^.|^ Kaïnplius in libro de uieftuin morbis acutis, 6i aphorifmis, 6i alqsmul/ nenferipfit tis fcriptorum fuorum locis. In fecundo cnim Si fexto morborum popula rium, luxta præferiptam dieftionem meminit ipfius, ubi ait. Dupla intra Lodin quihm rcuocatio uclut fuperinfpirantibus. Si amplius in fccundo morborum po/ inaqudUs re/ pularium, ubi cnarrat quæ Lydæ acciderunt, Spiritus intra duplicabatur, itfratioiusme adferipfit. Hoc cnim differt ab co quod dixit,Dupla intra rcuocatio uclut nbsp;nbsp;'

fuperinfpirantibus. In fexto uero,Siucro fpiritus intusrclinquatur,ait. spiritus intut Nam SC hoc idem eft cum co quod in libro de uidiu in acutis dixit.. Spin/ r^^^^i(^ tus offendens in furfum latione. Quemadmodum enim quidam infpiran simile dupli/ tes non femel hoc faciunt, fed per ceftationem ipfam actionem diffecant, wj^irdtio/ fimilitcr ut pueri eiulantes,fic etiam exfpirantes. Quin amp;nbsp;in his quæ in coz ^‘f^ ptf^ros demlibro poft fermonem de balneis habentur, Ipirituum protenfiones ^^^'^pi^ii^^ ^fg, dixit, adtionem diftedtam oftendens. In primo ucro morborum popula/ tenfiones rium in Philiko, hoc raodo ait. Huic fpiritus ad finem uclut reuocato. Similiter enim ut dupla intra rcuocatio, etiam hic didtum eft, uclut reuo/ cato. Rurfus autem in Dromadæ uxore. Spiritus rarus, magnus, ftatim reuulfus,inquit.Nam et hoe fimilitcr didtum cft.In aphorifmis ucro etiam spiritus ftd/ quid fignificet huiufmodi fpiritus cdocet, fic feribens. In febribus fpiritus ^quot;” ^^^^1^ offendens,malus:conuulfionem ern fignificat.Secundu rationem igitur in quot;nbsp;morborum popularium loco paulo ante citato, Dromadæ uxorem conz uulfam morcuam effe dicit, in qua prædixerat, Spiritum magnum,rarum

ftatim rcuulfum. Vbi land Ô£ maxime mirari licet, quomodo utrat^ diffici nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;*

lis fpirationis fpccies,propriam ipfius affedtionem indicauit. Non cnim fo lum conuulfa eft hæc muliercula,fed etiam delirauit, ut quæ non folu pro/ priam conuulfionibus fpirandi diffieukatem haberct, fed etiam earn qua:

eft deßpienti«, Quare quod hanc inæqualcm reipirationis diffieukatem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Hi Hippocrates

-ocr page 362-

88

DE DIFFICVLTATE RESPIRATIONIS

Hippocrates nouent, manifcfte eft demonftraturn. Quoduero etiamîs prænotionum libroeam rationabilitcrreli'querit,uelut etiammukapraez notionis figna^confequenter fuerit dicendû, ubi prius in fumma eius menz tionem fecerimus, quôd nequede fignis drea ætates, aut regiones, aut ho ras,aut populates eóftitutiones, in pmiotionum libro quidquam fcripfit, amp;nbsp;quidem integro libello de aere, locis, amp;nbsp;aquis ab ipio fcripto,amp; in aphoz rifmis his omnibus in compendio rclatis, imo neque de urinarum iudieqsa ea quæ in aphorißnis fcnplitan prænotionibus recenfuit,ôi neque quæ ad muliercs pertinent in aphorifmis icripta,ad librum prænotionum tranftuz lit, quanquam ÔC hæc, amp;nbsp;alia multa in aphorifmis relata, prænotoriæ me didnæ partis exiftant, uelut ipfe fuis ipfîus uerbis indicat. In eo enim quod ” dicit, Si uero borcas fuerit, tuffes, fauces,alui duræ,emittendae urinæ difz quot;nbsp;fieukates,horrores,laterumdolores,amp;pedoris, Quandohicpræualuez n»îuiapW ht, talia in morbis expedare oportet. amp;nbsp;in eo quod ait, Quum æftasfit rifmisadpræ/ “cri nmilis,fudores in febribus multos expedtare oportet : manifeftum fez notionesper/ ipfum facit, quôd talia prænotoriæ artis partis efleiudicet, Expedtareez ^‘^^^^ nim Sifperareac timere,amp; omniahuiufeemodiuerba prxnotionisproz * pria funt.Et fane etiam in eo quod dicit. Si quidem hyems fqualida amp;nbsp;bo ” realis fuerit, uer autem pluuiofum amp;nbsp;auftrinum, neceife eft æflatc febres * acutas ,Silippitudincsamp; dyfenterias fieri: manifefte hoc idem indicat, ÔC i^, nbsp;nbsp;nbsp;„ multo fane magis, quum de urinis feribit in hune modum. Quibus urinx » cralfæ, grumofæ, paucæ, non fine febribus, mukitudo ucniens ex his tez ” nuis prodeft, Maxime uero tales ueniunt, in quibus à principio, aut brez, ” ui,refes fubfiftit. Si rurfus. Quibus urinæ conturbatæ uelut iumenti,his es 2 pitis dolores aut adfunt, aut aderunt. Et rurfus. Quibus in feptima die iuz „ dicantur, his nubeculam habet urina in quarta die rubram,SC alia iuxta ra » tionem. Similiter uero amp;nbsp;quæ ueficæ ac rhenum affediones indicant, in aphorifmis feripta funt,in prænotionum uero libro reliôta,itemcp alia om » nino muka,quemadmodum Si huiufmodi. 'Morbis cuiufcunquejncipien ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“ tibus,fi bilis atra aut furfum aut infra fubierit, mortale. Dyfenteria fi à biz

” le atra incipiat,mortalc. Quibus in febribus fanguinis mukitudo undecun queeruperit,hisinrcfe«flionibus aluihumcôtantur.Eiufmodi itaque Ôd alia multa in aphorifmis feripta inuenire licet, ipfius prænotoriæ artis pac Dedeutismor us exiftentia.Cur igitur nihil horum ex prænotionum libro rccenfuitC ^^tbnumî^o P'^°P*^^’'^^ ^^“^ quôd de acutis morbis in illo docere propofuit, uelut ipfe j^^^j turn in principio,tum in fine libri dixit. In principio quidem ubi ait, Conz « fiderare auté fie oportet in acutis morbis.In fine uero ubi hæc uerba adfiri a^imerbi« pfit. Hæc uero de acutis morbis dico,amp; his qui ex ipfis nafeuntur. Qui ue acutisnafcanz ^q ß^j. qui ex ipfis nafeuntur,ipfe Hippocrates rurfus in eodemlibro reçen

-ocr page 363-

LIBER TERTIVS


89


fet. Hydropcs ex acutis morbis nah omnes mali. Et rurfus. Facilem uc/ « ro fpirationem ualde magnam uim ad ialutem habere putandum eft, in ’* omnibus acutis morbis, qui cum febribusfunt amp;nbsp;in quadraginta die/ “ bus iudicantur. Nam Öi hic acutorum ex tranfmutatione mentionem fa cit,uelut in libris de iudicialibus diebus demóftrauimus. Quin amp;nbsp;in alqs multis locis eius libri ßgnificauit, quod aut de acutis morbis, aut de his qui ex ipfis nafcuntur, fermonem facial, Velue etiam hoc loco. Sudo/ res optimi quidem funt in acutis morbis omnibus, qui in diebus indicia/ libus fiunc. Et quid multis uerbis opus eft 7 quum ipfe manifefte in illo «'ppo^r^fff libro oftendat, quod multa prænotoria figna uolens relinquat, alicubi J^’’^J^‘’j^ quidem fic dicens. Ne decipiat autem te,fi ipfa ueßea aliquem morbum lenterreUn/ habens, eiufmodi quandam urinam reddat. non enim totius,fed ipfius ^uit fecundum feipfam fignum eft. Nec ucro apponit figna ea in prænotio/ num libro, fed in aphorifmis ipfa fcribit. rurfus autem fic ait, Oportet lt;« autem amp;nbsp;impecum morborum popularium citó animaduertcre, SC tem/ « poris conftitutionem nozi ignorarc,Nec tarnen de hoe quiequam in prx “ notionum libro nos docens. Propofitum enim eft ipfi, ut dixi, folum ea quæ acutorum morborum propria funt recenfere : quæ uero diuturnis propria funt omnia relinquere. Quare rationabiliter etiam inæqualem refpiràtionis difficultatem, ex alio morborum genere exiftentem,hic re/ l^^ç^^°j^’'°^^ liquit. Si etenim conuulfis refpiratorrjs organis fit, fuerit utique amp;nbsp;diu/ turnorum morborum comes hic affeetus, amp;nbsp;hac fanè ratione nulli, fiue acuto, fiue diuturno proprius. fuerit autem utique amp;nbsp;eorum qui citra fez brem fiunt, uelut etiam conuulfiones. Verum ipfi propofitu eft in præ/ notionibus,dc his qui proprie acuti nominantur facere fermonem. Sunt -Aewh worh autem tales qui omnino cum febribus continentibus fiunt, uelut ipfe in libro de uiólu acutorum oftendit fic fcribens. Sunt itaque hi acuti, qua/ „ les ueteres nominauerunt pleuritin,amp; pcripneumoniam,amp; phrenitin, amp;nbsp;« taufum fiue febrem æftuantem : amp;nbsp;alfj quicunque hisconfimiles,quo/ « rum febresomninofuntcontinentes. Nequaquam igitur conuulfiones ” huius morboru generis funt, unde neque propriam ipforum refpiratio/ j^,y^^g ' p^o^ nis difficultatem fimul cum his recenfuit, quemadmodum neque de uri/ prucomlfio/ nis,aut egeftionibus, aut alqs omnibus,quæ in aphorifmis fcripfit, pro/ nibus pterea quod acutorum morborum propria non erant. Cur uero neque de talibus difficilis refpirationis fpeciebus in prxnotiombus docuerit, in ^^^.^ ^^^ quibus aut fola infpiratio,aut fola exfpiratio eft magna,fuperuacaneum nbsp;nbsp;compoßt^

puto nunc explicate, ut qui manifefte in primo horum commétariorum re/^irationi!, demonftrauenm, Quod ad has quinque difficilis refpirationis differen/ ^ pr^enotioHi tias,de quibus nunc dicere defino, omnes reliqux commode reduci pof ”‘’quot; i^’'quot;

H # funt

-ocr page 364-

90*

DE DIFFICVL'TÀTE RESPIR'ATIONIS

curuelociset font. Neque emm âut uclods auttardæ refpiratîonis in pracnotionunî tardlt;enonme/ |,ß(.o mentioncm fcci't, iuxta eandem rationern, oftendimusenimquod ”^‘”^^“^ omnes aliæ differentia: in prædidiis contineantur. Quarè Hippocrates «trunquc ipforum reële feciffe uidetur ; in morbis quidem popularibus diuifionem in omnesparticularcs fpirandi diffieukatesponens, inprxz notionibus uero amp;nbsp;aphorifmis, quantum ufui crat commodum, ac nez ceffanum. Quando igitur hæc nobis iam fufficicntcr funt dcmonftrata, ' iîiftenus oh/ Reliquum fucrit fane adhuc, etiam alios reftantes iermones ex omnk feuritâtem in ßy^ ipfius fcriptis exponcre, initio rurfus à fecundo amp;nbsp;fexto morborum expUcduit popi^^arium fumpto.Inutrifqueenim hislibris,confequenter ad prix mam omnium relatam diélioncm, in qua omnes difficilis refpirationis

« differentiasdocet, hoc modo feriptumeff. Sanatorium continuarum ” ofeitanonum fpiratio longa : in abhorrentibus a potu. Si uix bibentibus ” fpiratio breuis. Quod fane hic per longam fpirationem, fpiritus per loti gum tempus Facius, hoc eft rarus, inluperep magnus indicetur, in fez cundo libro eff demonftratum, quemadmodum etiam per breuem fpiz rationem, is qui per modicum tempus fit, hoc eft denfus infuper^ par/ uus. Sanatorium igitur auc fignum, aut cauffam tontinuarum ofeitatio Ramer ma/ yy^^ ^ ßgj.j magnum Si rarum fpiritum, utrunque fanèdemondraripo/ gnus J}gt;irituf j.^Q gj^yy^y quidem yt affeëlionis in contrarium mutatæ, cauffam nez tiones ro, quod contranorum contraria fint remédia.Qkitant enim amp;nbsp;cum hiatu diftenduntur continentcr,cb uaporofum quendam amp;crafium fpiz ritum in mufculoru genere eóntentum, uclutin alrjslociseft oftenfum* Quibus uero hoe contigit jftatim etiam continenter exipirantjUtpote quum in exfpirationibus eiufmodi fpiritus expurgetur amp;nbsp;euacuetur. Sf uero quis non ita continue, fed per longum tempus exipirationes faciat, manifeftumcftquodprxcxiftcntcsin ipfoaftcëlionesceffarunt,atque ita fignum fanatorium ofcitationis longa fpiratio erit. Atqui longam fpiz rationem etiam uelut cauffam fanantcm continuas ofcitationes intelligez re licet, atque hoc ipfum non longo fermone mihi indigere uidetur. Rez fpirationem enim ad plurimum tempus cohibere, quod ipfum fpiritus ce(eniiolfgt;trt detentie nominatur, qua ratione fingultus fanat, cadem etiam ofcitatioz ofculiones ‘^^^ fanabic. Equidem faciunt hoc etiam in cxcrcirqs omnes Ath!erx,pcr ç^^^t uim cxpcllcre conantes quiequid fine humorum,fiueuaporum,intez nulbus circa cutem meatibus detinetur.Ob hxc igitur fpiratio longa coti tinuarumofcitationumautfignum,autcauffamedicatoria cxifiit.Cx/ terum,inabhorrentihus apotuamp; uixbibentibus fpiratio breuis , hoc ipfum fanènon ita manifeftc, fedconieóluraliter dictum eft. An uidcliz cet phreniticos abipfo nunc indican putandum fit, propterea quèd alio loco

-ocr page 365-

LIBER TERTIVS


91


I0C0 dixit, Phrcnitici paucibibi, ftrepitus facile fentientes, tremuli: arque Pbrenitid hos magis quam quibus partes circa pulmonem amp;nbsp;cor perfrigeratç funt, P^‘*lt;^‘btbt ut fimul Kper longû tépus rcfpirent,amp; frigidu exfpirent.Breuis enim fpi ^7%rfS ratio utrifqueindud:a fanatorium fignum eft. In perfrigeratisuero non lt;.pj q. pg^fru folum (ignum,fcdetiamcaufla.Qucmadmodunienimfpiritusdetentio geratos fanat fuperflua cuacuare poteft, amp;nbsp;ob id banc in fingultientibus, Si mukum ofeitantibus, amp;nbsp;cum hiatu fe diftendentibus, amp;nbsp;continue fe exercitantk bus aftumimus,fie continens refpiratio uentilare fimulamp; excalfaccre perfrigeratapotent.luxtabancigiturrationem etiamin fecundomorz ^ borum popuSarium confuluitdiligentiamadbibendam efle,utexcanz.. defeentia inducatur, Si colons reparandi, Si fanguinis in uafa fubter cu/ ticulam colligendi gratia, tanquam fane Si excandefeentia innatum ealo Excandefeen/ rem excitarc queat. At uero quod denfiorem omnino reddae refpiratio tin excitât cif nem ipfa animi excandefeentia,nemo ignorât. Aftumemus igitur ipfam ^°^^ in perfrigeratis, Si decoloratis, ac gracilibus, ex quibufdam interuallis. Si temporibus oportunis, nonfanè itacontinenter, ut ualde facultaz tem onendamus, fed uelut exercitationes innatum calorem corroboran tes, non immoderatas facere iubemus,fèd turn oportune, turn modéra/ te aftumimus. Sic etiam breuem fpirationem fiuc per fe, fiue cum cxcan defcentia procuramus, non fine oportunitate Si modo adfumemus.Por ro bic diligenter animaduertere ad ferraonem ipfum oportet, Si non pu rrigiditasalu tare eandem afteôlionem effecum ca quæ nuncâ nobisoftenditur, earn micutistilU quamin præriotionumlibro recenfuit, de qua dixic.Spiritus frigidus ex naribus Si oreprodiens ualde iam pcrniciofus cft.In acutisenim mor ^^ bis de quibus in illo libro fermonem facit, buiufmodi fpirandi difficul/ tas mortem portendit. In alqs uero morbis qui citra febrem confiftunt, frigiditas cotum animalis habitum apprebendit, Si accidie quidem nez que bis extra pcriculum, non tarnen penitus perniciofa. Ex bis autem eft Si ftrangulatio uteri appcllata; Si omnino omnes fpiritus interceptio spirite mter nes, quæ mulieribus quidem afsidue, Si præfertim uiduis accidunt : raz ‘^^^^'^^^ ro autem aliquando Si uiris. In buiufmodi enim omnibus affedioniz bus præ multitudine materiæ frigidæ innatus calor grauatur, ad fimilitu dinem ftammæ,quæ præ muleis bumidis lignis fufiocatur. Quare ceiam accendere quandoque pofsibile eft banc, ubi materiam exuperauerie:ali ^‘^ quando camen confumpea materia neceftario etiam ipfa fimul extinguiz tur. Quemadmodum in bis qui in acutis morbis fie exfpirant,nulla fpes mj^iritut mf fàlutis relinquitur. Horum itaque meminifte oportet, Si amplius quod terceptioncre in interceptionibus fpiritus omnem refpirationem perfeefte pernfte, nez J^irationo pe

H 4, quefo’^f«*

-ocr page 366-

91 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE DIFFICVLTATE RESPIRATIONS que fufpicari pofsibilc eft, ncque fie habere apparec, fi qui's quod COIV tingit diligenter confideret, Minimus autemfimulcp per longifsimum tempus ipfis fît fpiritus, arque hacrationeplerofque latet ac Fallit.Vez rum fi quis diligenter animaduertat , aut etiam digitum quempiam naribus ægri admoueat, percipiet utique refpirationem. Quod fi quis etiam præ naribus pilum, aut tenuem lanam fuFpendat diligenterac pro beconcerptam,uidebitquodetiamhxcipfamoucantur. Inhuiufmoz Spiratto irez j^ ßj^^ affeótionibus fpiratio breuis, hoe eft motus refpiratoriorum ^^uil^comz ^fg^nofum perbrcuetempus,quem uidelicet etiamdenfum fpiritutn f„Q^^ appellamus, caufta fimulque fignum fanatorium exiftit, luxta ean/ dem uero rationem continuarum oleitationum, non folum refpiratio per longum tempus,hoe eft rara,fignum fimulque caufta fanatoria spiratie ïogd gj^jd,,. fej etiam magna. Vocatur enim hæc amp;nbsp;in fecundo libro fpira/ tio longa. Primario etenimeaquæperlongum tempus fît, hoc eft ra/ ra, hoc nomen pofsidet ; fecundario uero etiam magna, Atque de his Exfecundo quidem fîc habet. Apponamus porró amp;alia uniuerfa abipfo de fpi/ morborum j^j^jj difficultate conferipta. In fecundo equidem morborum popular' Ant^ge^s *-*^”’ ’ *“ Antigenis uxore præfatus, quèd anhelofa fuerit ante partum, «;^oy poft hæc infert ï poftea fimul cum partu pus reuomuit. Quare amp;nbsp;hoc cum his quae à nobis demonftrata funt, confentit : anheloG enim funt, quidenfum fpiritum habcnt,6i fimul thoracem multum diftendunt« Anhelofi Contingic autem hoc, aliquando quidem in affedtionibus multa in/ qui fint fpiratione indigentibus, amp;nbsp;profeólo etiam à curfu, aut alias quomodo/ cunque uehementi exercitatioae faëta, ciufmodi fpiritus accidie, amp;nbsp;om nibus ardentibus febribus. Fitetiam ut demonftratum eft, quando obturatio,autcomprefsio, autcoardatio quædam inrefpiratorijs or/ ganis exiftit. Tale uero quiddam apparet accidiffe etiam Antigenis uxori, quemadmodum pus indicauit. Huius equidem primas in fecun/ do morborum popularium fpirandi difficultatis meminit. Poft hanc Lyrid ucro eius qiiæ Lyciæ accidit, de qua uelut antea dixi, fcripfit. Spiritus « intra duplicabatur, non tarnen magnus, atque hoe fecundum rationem» Affedumenim erat inipfa neiuofum organorum genus, ut etiamab/ foluta urinarum fupprefsio fieret, amp;nbsp;ob hoc fane duplicatus fpiritus fiez Contegeidtur bat.Quur autem non magnus C An quod erac perfrigerata C Conte/ Hippo, m per gebatur itaque inquit. Demonftratum eft autem quod hac uoce in per/ fiigerdtisujur ffiggraug iuxtainnatum caloremutatur. Confequenter ueroSide an/ Spiritus g‘®oßs tunc fadfis differens fic fcribit, Spiritus his non ualde fublimis, fubUmis tanquam uidelicet ut plurimum fublimis fpiritus anginofis fiat. Sie au/

temuoz.

-ocr page 367-

LIBER TERTIVS

tern uocarc ipfi mós eft paruum, Si uelut alicui uideri pofsit, co loci up que ad fauces ingredfentem , non autem ad thoracis profunditatem defeendentem. Quoduero eiufmodi fpiritus neceftario exiftatin his qui quodcunque tandem refpiratorium organum dolent, antea diz dlum eft, Quæ igitur caufta eft, ob quam anginofis fpiritus non ual/ de fublimis erat C An quod ncqueanginx fpeciesipfis confueto more fadla erat C primum cnim inquit, fauces non inflammata:, uerum iacen “ tes. Deinde fie ait. Nam fuftbeabantur plurimi, niß quum deglutire '‘ cupiebant, SC omnino tota narratio de angina tune fada illæfaspcrman/ fifte oftendit ipfas fauces, uerum uicinas his partes uerticulis colli conz tinuas affedlas fuifte. Nam Si ipfa ucrticula luxata difcclsifte ait, parz timintra folum, partim ucro in obliqua. Quumigitur neque aliud aliquod refpiratorium organum ipfis fucrit affedtum, neque fauces ipfæ iuxea propriam rationem, fed ob communitatem tantum pofitionis ex affeólionibus participantis, meritó non ualde fublimis ipfis fpiritus erat. Etenim fi penitus non fuiftent fauces infeftatæ, nequaquam fane fpiritus fublimis fuiffet. Quando uero per confenfum ex uicinis infez ftabanturjmediam prædidtorum conftitutionem accepit moderate denz fatus. Deinceps porró ab hac conftitutione, alterius meminit in Perin/ spiritusfublb tho faëlæ, hoc modo narrationem incipiens. In Perinthum circa folftiz mis^eftpuruus tium ferè æftiuum uenimus.Deinde recenfet totam morborum fpeciem, '”^lt;^'^‘ lt;^^^^ à caufo ardenti febris genere exorfam, uerum uomitoriam faëtam, Si ‘^ ad plurimutn tempus inueteratam. Çuin amp;nbsp;quod citra uomicus, caufi ^crintha ' febres his factx func, SC quod uenter ipfis multa egefterit,appofuit. Vc turn ex his,tum ex alrjs omnibus manifeftum fit, eius coftitutionis caufz fam in pituitis putrefcentibus fadam effe, ita ut refpiratoria organa illay fa permanferint, ite mep ipfum os uentris, uerum ex inferioribus par tiz bus initium impetus fui fumpferint ardentes febres. Meritó igitur ipfis neque magnus ^iritus fallus eft,quemadmodum his fit quibus in puiz mone ÔC corde febrilis caloris multitudo congregata eft : SI paruus fanc non erat omnino, utpote qui non dolcrent,neque perfrigerati effent. Si quidem igitur paruus amp;nbsp;fublimis nihil diuerfum fignificant, iuxta ratioz p^^^fç^r^^ nemutique fublimes fpiritus ipfis fados effe dicit, non tarnen ualde. uimisjpiritus Poft hanc uero conftitutionem nullius deinceps difficilis refpirationis non differuni Hippocrates mentionem fecit, ufque ad illam didtionem quam priz mam omnium in principio huius libri appofui, cuius initium hoc eft. ^iritus parui denfi, magni rari. hanc ucro totam iam antea expofui. Teropeftiuum igitur iam fuerit mentionem facere difficilis refpirationis,

, : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H y abipfo

-ocr page 368-

94 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE DIFFICVLTATE RB S P IR A TIONIS

ab ipfo in ægroto quodara confequenter conferiptæ, cuius nomen non exprefsit. Habet autem fenis di'ëlioms fenes hoc modo, Spiritus fubz denfus,iliadolcbat,amp;refpirans,amp; quumuerterctur, Apparet autera Ôi hic æger teftimomum præbcrc his quæmukotiesànobis funtdid:a. quando enirn ilia hue précordia cum refpiratorqs organis coniunda Ex^ttdrfo ^untjobidipfumfanè dolentibus ipGs,fubdenfus fpirituserat. Arque norborum hæc quidem difficilis fpirationis genera in fecundo morborum populaz fopulariü num fctipfit. In quarto uero primum meminit uxoris Nicoftrati in Cra/ Vxor^ico/ none,quæparuumôC denfum fpiritumhabuit. Deinde uxoris Anti/ firdtunCrd. genis anhcloix nonnuper fadlæ,fcdà phneipio exiftentis, ut Si tufsiz YxerAntiz rctlemper.Side haclanenuUaquæitio tuent.uerum deuxore JNico/ gents ftrati in Cranone, ob id mihi uidetur paruus Si denfus fpiritus apponen dusefle,quoddelirauit. Didumenimiam fæpeeft quod contrarius, hoc eft rarus Si magnus fpiritusdelirq propriusexiftit. Quare quæftio/ ne omnino dignum eft : cur hie quidem non fiebat, uerum ipfi contra/ rius, qui dolorum proprius eft, paruus uidelicet amp;nbsp;denfus. Neque ez nimin narratione ægritudinisullius particulæ dolorem aliquem fatftum efleappofuit, fed neque tumorem notabilem circa ilium, aut thoracem. Quid igitur eft quod reuera ilia habuit mali C Mihi cquidtm uidetur dn plex morbi fpedes circa hanc mulierculam â duplici principio conftitift fe.Ineo enimquod defipuit,ôicollum,ôios,ôi nafumconuulia haz buit : manifeftum fit quod in capite caufia aliqua ipfius morbi extiterit. Ex eo uero quod cibus intra conclufus crac ufque ad decimam diem, « in urina refes cruinam fpeciem præ fe ferebat, non paruam in hepate faz ótam efte inflammationem exiftimo, per quam fuperna afteólio uidla, non potuerit fecundum feipfam refpirationis fpeciem eftïngere.Didtum enimeft amp;nbsp;iam ante fæpe, quod iuxta præualcntem affcäionem ipiä difficilis refpirationis ipecies formatur. Hoc ipfum uero uel maxime inz DeUrdretiipz ‘^‘^^‘^ ipfius delirrj paruitas, amp;nbsp;ipfa adeo fenis didio, delirare enim ipfam poerdtieR lez dixit. Solet autem huiufmodi uerb'o uti, ubi paruam Hfionem indicaz uiterdefipere re uelit:quemadmodum SC hoc fæpedemonftratum eft,Nihil igitur miri eft, quum ipfa parum quidem defipucrit, fortem uero inflammaz tioncm circa hepar habuerit, non ipfius defipientiæ, fed inflammatioz ni propriam refpirandi difficultatcm euenifle, Atque ita fane de his Pneumdtodes, habet. Quid uero quum pneumatode aliquem fadum cffedicat,iaz er p«eKwlt;lt;tiz'telligere oportet C Num eum quemin librode uidfu acutorum pncuz ds^quidfigniz matiam uocauit 7 ita ut pneumatodes amp;nbsp;pneumatias idem fignificent» ficet Hippoc. ^^ pg|, ygçgj^ pneumatodes is qui uentrem inflatus eft , fignifîcaz

tur7Ät

-ocr page 369-

LIBER TERTIVS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Çf

tur f At ucro quis fît pneumatias in libro de uiólu acutorum ipfe manifez ftifsime expofuit. quum prædixiflet enim, cito pneumatiæ hoc eft an/ helofi hunt, ftatim connettens infert : à denfo ucro ac muko fpiritu, at/ Pneumafiai -que hoc fane etiam ftatim in principio huius libri expofui.Cxtcru quod ffitinhelofia in quarto morborum popularium habetur confiderandum eft, tpfa di/ iftionc fubfcripta, quæ hoc modo habet. Vir mctallicus,ilium dextrum '‘ intentum, iplen magnus, aluus intenta, fubdura, pneumatodes, deco/ “ lor. Pofsibile eft enim utrunque, ÔC difficultcr fpirantem ipfum fadtum p^^^^^^otts efte, ob iliorum affedtioncs, Öi uentrem item inflatum fuifte. muko ue/ Qrpro anhelo ro magis obfcurus eft qui deinceps fequitur ægrotus, fie habcns.Teme/ fo, or mfluto neifilius habuit quidfpiritus,utuiridantis pallohseffet. Nam S^huic (it^f^i^fotefl quædam ualde mala hepatis affedtio aderat, ob quam Si diftieuker fpi/ ^P'”^’ djro rare ipfum pofsibile erat, Sd uentrem item inHari. Color entm uindantis p^^ infiatione palloris, male affedti hepatis fignum eft. Porro quod deinceps ab eo di ampi pote^i citur hoe modo,Maritus Lcchus apud Sitodochum^arquato morbo in/ « feftatus,ad quem feptima die ingreffus fum, odlaua moriebatur: neque ‘* mingens,ncque egerens,ilia magna Sd duragt;0d fpiritus denfus:nihil quæ/ “ ftione dignum habet. Duris enim non moderate, Ód magnis ilqs fadlis, rationabiliter denfus ipfi fpiritus erat. Verum penitus obfcuru eft quod continenter deinceps in ipfius Lechus morbo didtum eft,hoc modo.De finente autem febre,fpiritus non eft folutus, Quälern enim difficilis re/ spiritus no [o fpirationis fpeciem habuerit, neque ipfe maniftfte indicauit, neqj aliud lutta quoddam eiufmodi acceflorium malum fiue fymptoma fcripfit, ex quo quis coniedturamfacerc pofsit dcaffedtione ipfi fadla. Atqui ód poft hahe non paululum progreffus, in hunc modum narrare incipit. Vxor Pneumatodet Temenei pneumatodes, poteft enim difficultcr fpirans intelligi, poteft rurfut ambi/ cciam quemadmodum plurimi ex cnarratoribus huius loei putant,iuxta ^mm ilia inflata dici. Verum mihi fand uidetur melius effe, Ód forcafsis necef/ farium, inflatam iuxta ilia dici, magis quam difficultcr fpirantem, pau/ lulum itaque in narratione progreffus, Ód quodammodo facilius fpi/ rans,inquit,tanquamquiiam prædixiffet deipfaquoddifficultcr fpi/ « raffet,Quoduero pneumatodeis appellate foleat,eosquibus denfus eft fpiritus, didlum quidem in fuperioribus eft, fed Ód nunc manifeftum ^^‘^umdtodeis eft. Rurfus enim in peins mutabantur huius mulierculæacceffotia mala, ^ ^f^„^ Ód circa dccimam fextam diem ipfam mortuam effe ait, denfum fpirium ritum bubétes habentem. Quin Ód quod poft hanc confcriptus æger, etiam ipfe den/ fum fpiritum habuerit, ob iliorum affedionem, ipfa didio manifeftum facit, hoc modo habens. Filius erat mulieris ipfius Apemanti fororis, « üia magna,Ód fplen,fpiritus, egeftio amar« bilis. Quemadmodum «*

enim

-ocr page 370-

DE DIFFICVLTATE RESPIRATIONIS

cni'mpneumatodeishoc eftanhelofos,aliquando uocat,cosqu{dcn^ Spiritus pm/ futn Ipiritutn habent, Sic quandoque etiam fimpliciter, fpintus fcnbitlt; ^^f^^^^ur ^’^’ uero miri eft, fi magnis exiftentibusilqs, fpintus denfus fiebat, jo IO ur j^gj^ etiam rurfus progreftus in ipfo, denuo inquit, ilia uero intenta ex « rant, amp;nbsp;fane erat etiam tufsicula modice ficca. In uniuerfum cnim ueluz ti diximus, quando aut tumor, aut dolor quifpiam in partibus iuxta ilia conftitcrit, paruus amp;nbsp;denfus neceftario fit fpintus. Quare neque hoc mi « rabile cuipiam uideri debet, quod etiam in his qua: poft bare fcquuntur, ” quum antea dixiflet, ilium fubmolle, apponat : pneumatodeis hoc eft ^t^^ul^um ^^^^^®^”°^ualde.SienimLaparon Græcisuacuum amp;nbsp;molle,hypo/ fignifiedt laparon autem fubuacuum amp;: fubmolle ßgnificat : in tantum fane diffiz eulter fpirabunt, in quantum partes circa ilium ipfis male habucrint.Mo derate itaque ipfis affedis, moderate difficulter fpirabunt. Quemadz « modum rurfusinferiusineodem libroubiinhuncmodum fcribit,Fa/ ” mulæ,quam recens emptamuidi,duriciesin dextris erat magna, non ” ualde dolorofa, rationabiliter infert, amp;nbsp;non ualde difficulter Ipirans ,Siz quidemenim duricies non ualdedolorofa erat,certenequeualde difiv eulter fpirantem ipfam effe uerifimile erat. Sic uero etiam in fine iam liz ” bri, de feniore narrans, atquc præfatus, mente motus eft moderate, in/ . ” tulit, non ualde difficulter fpirabat. Semper enim iuxta magnitudinem cdufflmdgni/ r^ufix difficilem refpirationcm facientis, etiam ipfà difficilis refpiratioz ficdtejfeiium nismagnitudo producitur. Verum hxequidemin quarto morborum popularium fcripta funt, quæ omnia his quæ a nobis de difficili refpiraz Ex quinto liz tione demonftrata funtabundeteftimonium præbent. Porto in quinz iro morioru ^q morborum popularium, decimus quartus argrotus hoc modo leriz fopuldnum^ pj^yg pQ^ jj^ Lariffa Hippofthenes peripneumonia apprehenfus effe „ medicis uidebatur, erat autem nequaquam, uerum principio ludlanS, Kippo^hmes in duroloco ccciditfupinus,aduerfario ipfiillapfo,amp;lauatus eftfrigi/ rfgcrxim da,amp;ccenauit,0igrauior faeftuseffe fibiuidebatur. Sequenti autem * febricitauic, amp;nbsp;tufsis apprchendit ficcior, amp;nbsp;fpiritus denfus. Deinde pail ’’ lulum progreffus,Quando uero tufsiebat,inquit,dolebatpciftus 64 „ dorfum .Nihil itaque mirum eft, fie affeétis partibus thoracis, denfum fpiritum fadtum effe. Cæterum quod in fine fermonis habetur, Neque » ftertorcm habuit, ad demonftrationem didtum eft,quod non fuerit pez ripneumonicus hie homo. Teftimonium autem probet hoc ipfum, his quæ ftatim à principio in hoc libro à nobis dida funt, quando hanc diz dionem ex libro de uidu acutorum expofuimus, Partim uero ab orz thopnœa amp;nbsp;ftertore fuffocati. Nonus deinceps amp;nbsp;tricefimus ægrotus in quinto morborum populariu leriptus eft, itidem amp;nbsp;ipfe défum fpiritum haben#

-ocr page 371-

LIBER TER TIVS


97


habcns. Adferibam autem Si hie ipfam diétionem hoe modo habentem. Puer à mulo pereuffus uentrem Si hepar, mortuus eft quarta die, fpintum * denfum habuit, ÓCnon incelligebat qu{cquam,K febri's corripuit, Non oblcurum eft in hoe, Si peritonæum membranam aluum ac inteftiz na omnia ampledtentem : item«^ feptum tranfuerfum, una cum nentre Si hepate inflammata fuifle, Si ob id etiam puerum delirafle. Verum iuxta delirium non habebat difficilis fpirationis fpeciem, maior enim affedtio cirea ilium, iuxta fefe, ipfam refpirationis fpeciem efformauit. Minor ue/ ro penitus eft fuperata. Hæc quidem in quinto libromorborum populaz riüm habentur. Rurfus uero ad fextum tranfgrefsi, cuius etiam iam antca ^* /^*^® '’'‘”’ communem ad fecundum librum diétionem expofuimus, reliquas fentcn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^‘*^

nas hue pertinentes recenleamus. bunt au tem rcreomncsexiam prædiz iftis manifeftæ. Etenim fpiritum folum fimpliciter (cribens, in acceftorrjs spiritus ßm ' morborum malis concurrentibus, pro difficili reipiratione (eribere demon P^'“^quot; ^ß^^ ftratum eft, ea uidelicet in qua denfus fpiritus redditur. Eundem uero am/ ^^^^^‘‘^'^ plius denfatum, anhelofum uocare, itemep anhelationcm in confuetudi/ Anhelofus a ne habet. Quare in fexto morborum popularium ubiinquit, Si fpiritus anhelatio^pro intus relinquatur, refpirandi diffieultaté cum denfitate intelligemus. Simi “ehemeterde/ liter autem Si inmuliercula in Cranone, in qua fic fcribit, Splen ^^^^^^ ^^^‘^^'^uj^ magnus, febris ardens, rubicunda, fpiritus: prædida difficilis fpiratio nis fpecies accipienda eft, in qua fpiritus denfatur. Quemadmodum etiam in filia Agahs puella. Quod uero différât denfus fpiritus ab anheladone, manifefte indicauit, habet ipfa diétio hoc modo. Filia Agafis puella exiz seHione nu ftens, denfi fpiritus erat, mulier uero fadta, ex partu non ita diu dolorofa « exiftens leuiter,magnum onus fuftulit,Kftatim quidem ftrepuiffe circa « peplus uidebatur, lequenti uero anhelationem habuit, Si dextrum coz '* xendicem doluit. Deinde confequenter,fpuebat(pumofum inquit, ab ini “ no autem erant florida. Equidem ex toto accefforiorum malorum concur fu manifeftum fît, quod tuberculo in refpiratorqs organis inueterato 62 ægre concodtili rupto, hæc exfpuerit : amp;nbsp;quod ob hæc cubercula denfi fpiz ritus fucrit. Porró inferius in eodem libro circa conftitutionem,quam hoc modoincepit,Tuffescœperuntcircafolftitiumhybernum. Quibufdam Seaione vil uero8dfpiritus fimulfublimisfiebat,inquit.Etfanèquod fublimis fpiri/ spiritusfu/ tus eft paruus amp;nbsp;denfus, in fuperioribus explicauimus, SC profeólo etiam anginas circa illam conftitutionem faólas effe ait. Male itaque fentiunt spiritus fMt/ qui fublimem pro magno dictum effe putant, propterea quodhic tho/ g”^^'’ ^ racem fublimem amp;nbsp;eleuatum facit, ipfum plurimum diftendens. Pro/ «.

greffus autem paululum , pneumatias nominat quofdam , 6C dictum PneumdtiaGr etiam de hoc eft antea, quod aut inflatos, aut anhelofos fic uocat. ^^^^ ‘^’^^^

At uero

-ocr page 372-

Jgt;S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE DIFFICVLTATE RESPIRATIONIS

Spiritus ob/ At ucro quî deinceps fcribitur, fpintus obfeums, paruus eft, Si proptetea Pquot;’'«^ nó apparês^qualis Si in intcreeptionibus fpintus, amp;nbsp;in fuffocationibus utez d cócomitatunatque huiufmodi quiddam uult etiam ex ipfa diétione indi ” care,quæ Ge habet. Et fpintus tabefcentibus obfcun mali, amp;nbsp;non parientiz ” bus, amp;nbsp;quicunque alq tales ab eadem conflitutionc. Mulieres etenim non patientes,funt autem hæ omnino qua: non probe purgatur,maxime à fpiz ritus interceptionibus apprehenduntur, quemadmodum fanè etiam quas diutius maritis funt uiduatæ. Quare fpintus qui non manifefte inGgnes funt, neque patentes, eos obfcuros appcllauit. Ex his igitur progreffus quifpiam inueniet, amp;nbsp;citra meam ultcriorem opem, omnia alia de difficili fpiratione dióta,tum in genuinis,tum in fpurps Hippocrati inferiptis libris, quanquamnos ferme omnes genuinos in hoc fermone locos recenfueriz rUriBippo/mus. Atueroquandoquidem Ói hi qui ad Theffalum fiiium ipfius refez cfatis non ge/ futur,Si qui ad Polybum generum, itidem artis Hippocraticæ funt, 6i non ^'^^’^^ procul ab his abfunt,ea quæ Euryphontis effe uidentunferuntur autem in ter Hippocratica fcripta ; G mihi ocium contigerit aliquando maius, aliura adhuc quartum adrjeiam librum,in quo exponam ea quç in reliquis • Hippocrati inferiptis libris continentur,dc refpirationis difficultate.Nunc uero alqs rebus inftantiz

bus ac urgentibus,ad illa non cranfibo.

Finis tertq Si Ultimi libri Claudrj Galcni de refpirationis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

difficukate,Iano Gornariomedico interprété.

-ocr page 373-

-A'







. z ..


-ocr page 374-

-ocr page 375-

CL- GALEN! MEDICI

PR AE START IS SIMI, LIBRI Q^V A T V O R, nunquam anteaLannis hominibus uifi, lano Cornario medico interprète.

De Vteri difledlione, liber l

De Fœtus formationc, liber i De Seminc, libri ii

-ocr page 376-

-ocr page 377-

5gt;ORNATISS^ VIRO DOMINO M^

’CHAELI MEIENBVRGO SYNDiCO AC SCRIZ bx iScnatus Northufen. fopremojanus Cornarius me dicus Phyficus Northufen» S. D»

NTER OMNIA GALEN! SCRIPTA MEZ didnæ dudioßs ucl unke necefTaria ac comoda gt;nbsp;nuiiis podhabendi funt hi quatuor libclli, ipßus corporis hu mani primordia continentes,quod uerum ed tocius ac tis medics fubiedrum gt;nbsp;nbsp;nbsp;Huius enim gratia omnes

____medicinspartes excogitats funt,acqjipfaadcotota natura omniaprocreafiTeuidecur, utnon immerito unus homo a magnis philofophis minor mundus fit appellatus. Quare eo magis mirum uidcz ri debet,quod hsc utilidima tradlatio hatdenus à paucidimiSjöC fere nemi ne intégré cognita ed SC tra(data,ignorantibus in commune omnibus noz bis phyficam nodri ipfius originem amp;nbsp;conditutionem,nifi hoc notionem uocarc uelimus, quod quifque ignorare non poted, ex uiro Sc feemina ui/ delicet parctibus nodris ortum nos habere, Sed fic fere dudia mortalium habennqus enim ucl maxime obfeura Si difficilia funt,ca nemo perferuta ri fatagit: qus uero non funt adeo magns rei aut utilitatis , in bis picric^ omnes Turnus plus fan's occupati. Cuius rei exemplum eximium habez mus ho rum li brorum Galenit racla none, de fœtus formatione inquam, uteri(^ di(redioncacfcminc,quiomnesufcp in hunediem omnibus sque intadi iacuerunc,ne(^ quiiquam eorum qui alios Galeni libros nobis in Latinamlinguamconuertereaggredifunt,hos libros unquam centauic, Non dubium quin immenfa rerum difficultatc,at^ ipforum librorum ob feuritate omnes fint deterriti,Quæ obdacula fi plcriqj ipforum hoc modo etiam in rcliquis uertendis animaduertident ac expendiflennproculdubio indem fibi ab illis temperafient, aut certe diligentius optimi autoris optiz ma fcripta reddidiffenn Quid enim didïmulare opus edC quum ferè totu habcamus hodie Gaienum Latine,ut uidetur,loqucntem, non funt ex to/ to centum librorum numero tres aut quatuor ad fummum, qui tolerabiliz ter Icgi queant. Itacp ego diccre foleo de eiufmodi f^inis Galeni interpre tibus,nuiios Galeni libros melius ab cis tradatos eflc quam quos non atz tigcruntEx eorum uero numero uel in primis funt hi libclli, quorum tam necedariam atq; utilem cognitionem medico dixi, quos tarnen ne diurius defiderarent hi qui Gaienum fua lingua loquentem adequi non poflunt, i^uper ueftere aggredus fum, SC ut mihi uideor fic reddidi, ut iententiatn autoris ipfidimam exprederim,didione alias nobis familiari, qua non foz 1 gt;nbsp;ko

-ocr page 378-

/04« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E P I S r o L A

leo temcre à pïöponro cuagan’, aut quicqiw afcinau ïntcrlmcrc, quod nel pilum latumà Græca fencenda difcedat. Atque ut apud te ornadflitnc Michael, cui hoc genus librornm præfatione dicandum duxi, libere pro/ loquar, quid de hac Galcni differtadone ac difceptatione contra nobilens peripateticum in primis inftituta fentiam, Videtur mihi Galenus totam rem loge altius æftimaflèjquam Adftoteles,cui nefcio quomodo fads fuit ’ de his rebus (impliciter proferre ac pronunciare,nullis demondradonibus, neep ex corporum diffectione teftimonqs addudis, per quorum cuiden/ dam Galenus fuæ dodrinæ certiffimam fidem nobis facit. Neque enfm opinabilem dodlrindm prodit, fed certam firmiffimis radontbus, atep ar/ tis feotoriæ corporum oculadbus experimentis fultam, ut nemini uel hu/ fus uel illius autaritas fucum ac impofturam facere poffit, re adeó pugnàn te,ôc uióloriam proclamante. Eft autemalias hæc tradatio tarn obleute, ut non fint aut Græcis aut Latinis alq prêter Ariftotelem amp;nbsp;Galenum, qui eins cognofeendç gratia aliquid operç feuen'oris impêderint,Nifî quis Herophili, Praxagoræ,Dioelis,Athcnæij Empedodisq; Si Stratonici o?* piniones producere uelit, quæ tarnen ut feriptæ nobis non extant, fie ma/ gna ex parte ut futiles à Galeno producuntur K redarguuntur, Si nifî quis3 apud latinos Albertum ilium Magnum appellatum proferre audeat.Cut magis ut patriæ laudis ftudiofo, quam ut Alberti in rebus phy ficis doclrE nam undiquaep approbem, acceftero:tantum abeft ut quorundam con4 clufiones admittam, in quibus opinionis Ariftotelicæ, Galcni amp;nbsp;Alberd,' in fcholis publicis uendlationem iaólant, quum neque Ariftotelem neque .Galenum fua lingua unquam legerint aut intellexerint, quod ipfum pari/, ter de Alberto, quiadeo magni fit ab illis, pronunciari poteft. Verum ma xima pars horura quum non fit quod uidericupit, tarnen interim uideri gaudet, Si uideantur fanè per me edam his autoribus dodiores,modo mi hi ne fit talis quifpiam patruusjmo nulli(quod opto)fincere ueritatem a/, manti ac perfcrutanti. Verum quo progredior mi chariftime Michael,quiq quid id eft operæ quod his pure amp;nbsp;fidcliter uertendis impendi, uelut fines, rç medicina: ftudiofis iuuandis ac demerendis à me elaboratum eft, ita ti/i, bi priuatim dicatur SC inferibitur. PoiTem magnitudinem laboris mei mu( tis uerbis iadare, atque id citra uanitatis fuipicionem, fed unum fit eius re| argumentums quod nemo apud Latinos hanc materiam traClauit, amp;nbsp;nez mo horum librorum Latinis exhibendorum onusfubirefuftinuit. Nam qui de feminë qerfi funt libri a ueteri nefcio quo interprète, prêter infetiptt onem nihil Galçni habent. Cui addi amp;nbsp;hoe poteft, quod in plenfq; loeii / exemplaria uulgata corruptiftima funt, ut diuinatorem magis quam intet / v pretem requirant, amp;nbsp;propterca fanè apud te rem maioris æftimationis eO fe uolo; quum tibi non exiguis nominibus firn obftddes, quo ufdelicetO

noa

-ocr page 379-

NVN CVP AT ORTA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;toy

non re paria faccre queo, opinionem fakem tibi in animum indacam,tanz quam qui egregium hoftimentum autpotius hoftimenti fignificationem, pro tot offices K beneficns erga me tuis feras, SJ muaus adeo accipias tanz tis animi tai dotibus dignum, priefertim ea prudentia, Si in rebus agendis æquantmitate,quibus iam multis annis Si optima fuadendo, Si utilia pro/ curando, de Imperialis urbis Northufen. repub. optime meritus exiftis. Cætcrum quxhodieeftiudiciorum uarietas autpotius peruerfitas,tan/ turn abeft ut ftudiofos return phyficarum hoc pro magno aliquo benefi/ cio accepturos efle, fpcrare audeam,ut gratiam habiturus firn his qui hæc patienter legcrint, Si ftudiofe rimari ac experiri,8i ßneere indicate conten/ détint, in quibus non mea,fed Galcni placita publice, citra tarnen meæ fen tentix mancipationem,communi omnium interpretum libettate, propo/ no. Tu nero ornatiflime mi Michael, quum fœtuum Si feminum ratio/ nem,quam homo ipfemultismodis cumplantis acarboribus commué nern habet legeris, cogitabis en tibi quales ftudiorum fuorum frudtus re/ pendit Cornarius, pro his quos fuperiori anno ex hortis ac uineis tuis de cerpfit, Certe hi non horni tantum autunius anni funt, fed per petuo manfuri atque dutaturi. Hxc fpero cogitabis,

quis enim damnet fua uota libentetC op/ time^ ualebis. Northufx

x Martij. Anno

MD xxxv

1 gt;

-ocr page 380-

toff


CD GALENI DE VTE

RI DISSECTIONE LIBER VNVS, lANG Cornario medico interprète.

E VTERI SITV AC MAGNITVDP ne amp;nbsp;figura hie fermo futurus eftjitem«^ unde pendet,6^ unde nutritur, amp;nbsp;quibus coalefcit, K quæ cotingitjK quæ ipfum intertcxuntgt;amp; qux prägnante muliere intra uterum nafcuntur iux ta fecundam,aut pelliculas feetum continentes. Situs itaqj eft intra peritonaeum membranam atuum ac inteftina omnia circumcirca ample/ dentern , inter ueficam ac redum inteftO

num , huic quidem ferme toti incumbens, ueficam ueroiuxta partem ad umbilicum porredam,ubi fundum ipfius eft,ut plunmu fupereminess iuxta partem uero ad pudendum tendentem ipfa uefica uterum excedit vepca ^®^^0’A^ °^*^o ^’^ ^*^ uefica quidem circa pubem fita eft, collum breuius 82 rgt;ffa pubis ^axius Habens quam uefica uirilis,quod inter ofta pubis, ad feemineum pa Rfdww inte dendum,prope externum K fupernum ipfius finem,pertingit. Redum ue jlinum rointeftinum offi facro,amp; quibufdamfpmx uerticulis innititur, Nara Of facrum fping circa hoc aliquo modo intus fima fit, amp;nbsp;ob id etiam extrinfecus gib/ ba apparet, quemadmodum alicubi etiam Hippocrates de ipfa dixit. Ip/ fa itaq; fpina alias fecudum longitudinem reda, obliqua eft à facro quidc Spinelgibba ofte ufque ad magnum uerticulum,iuxta quod crurum connexus adopta/ tuseft,hucufcß enim gibba eft.Nam amp;nbsp;uefica Si genitura,^ laxior podicis Podex pars hue incumbunt.Podicem autem dico totum redum intcftinum,laxi/ orem uero podicispartem, infernam redi inteftini partem, ubi etiam ma/ spUder xime dilatatum eft, amp;nbsp;ad cuius finem adftridior podicis pars, Sphider Græcisappellata exiftit,ad cuius fanè comparationem diftinguendo alte/ quot;nbsp;Geniturei ram redi inteftini pattern laxiorem appellaui. Genituram autem appel/ Hagnitudo lo fiue feminalia uafa, fiue etiam uterum ipfum. Magnitudo porró non '^^^^ æqualis in omnibus eft.Minor enim multo eft cius quae non prçgnans eft uterus, Maior autem prægnantis : at uero quæ nunquam prægnans fuit, ipfius longe adhuc minor uterus exiftit,82 iuxta ætatem his quibus nondu adeft tempus uenerem experiendi.Nam 82 alias femper minor his eft quç uenere non ucuntur. Conandum autem ut magnitudinem eius quæ roo/ derate habet defcribamus. Icaque iuxta fupernam extremitatem fundi propinqua eft umbilico, infernam autem pattern circa pudendum muliez ris habet: 82 eft à loco ad quem pertingit ad extremitatem pudendi exter/ nam,non idem in omnibus fpacium,ut plurimum uero moderatum unde/ cira digi/

-ocr page 381-

DÊ VTERI 0 15 S» LIBER VNVÎ i6^

Pudendum muliebre

Tigurd utr^ n

Apices pue cornua ute/ ri

Vuluafuit pampinofor mis

P«tuu ßM

diï) digitorum. Secundum latitudinem ucro ad utrunc^ latus per fuos apf ces Hue cornua extenditur. Vcrumde extremitatibusfecundum profund ditatemtam didtum eft,quôd turn ue(îca,tum inceftinum reétu eius fines circumfcribunt, Si quôd ilia qui'dem incumbit,hoc uero fuccumbitjpfum autem mulicbre pudendum,amplitudo uidelicet inter ofla pubis,circa ex/ Cernas partes peliiceam eminentiam adnatam habet ad fimilitudinem prç putrj quod in maribus exiftit. Cæterum quod ad figuram uteri attinet,to turn quidem reliquum corpus Si maxime fundum uefiex fimile eftunqua/ turn uero à lateribus exortus papilläres ad lumbos nutantes habet, hac parte uefiex non amplius fimilis eft.horum uero figuram Herophilus ucr tigini circuli per medium diftedli affimilat. Diodes uero cornibus ia ena/ fcentibus,Si ob id etiam apices fine cornua,denominatiua apud græcos for ma appellauit.Eudemus aut retia uocat,non cradens utrum ob id,quód ua fa ifthic ad formam pampinoru uitis contortoru fint c6plicata,an quód ip fos adeó exortus retibus aftimilarit.Praxagoras aut Si Philotimus finus ip fbs uoeât, unde etiam uteru mulieris duoru finuu dicunt:multoru aut finu/ urn eum qui in animalibus eft, quae multiplici partu funt fcecunda. At ue co quod fuis uulua, Si fi quod aliud animal multiplicem fimul partum ge/ ftat, multorum finuum eft, hoc quidem ualde uerum eft, non tarnen in mulieribus hoc nomen decere arbitror. Primum enim fuis uulua pampi/ noformis eft, deinde in finibus fœtus concipit. Mulieri uero Si alqs anima libus,quæ mulieri fecundum uterum fimilia funt, ueluti capræ Si uaccæ,nô in cornibus reperiuntur fœtus ( multo enim haec minora funt quam pro magnitudine fœtus ) fed in reliqua tota uteri cauitace. Verumhiutopi/ nor: quum nec^ utilitatem, neque actionem apicum fine cornuum dicere poftint,eiufmodi abfurda comminifeuntur Si in animum inducunt. Quan do uero longior futurus eflet fermo, Si alias etiam iniquum foret,fi de cor/ nuum utilitate,Si adtione quid dicerem. Si non de alrjs fingulis circa uteru idem facerem, ob id fane etiamhobis hæc res in aliam tradationem diffe/ rctur. Satis enim multa funt, ca quæ circa uterum nafcuntur, ut ipfa per fe confiderentur,Si quod cuiusc^ opus fit,Si quae facultas. Si propter quid ca lia iuxta magnitudinem,Si fitum Si formationem,6i c6nexionem,Si ad ui/ cina communionem,fa(fta funt.Nunc uero ad id quod confequens eft pro grediamur.Confequens autem fuerit de concretione Si appenfione,atque alrjs qu^circumfita font dicere. Excorporibus enim utero familiaribus, ^^f^^^i^ alia fola contingunt ipfum,non etiam coalefcunt,multa uero uniuntur, ne/ fj^ 0.tsici que feparaucris ipfa citra fe(ftionem,funt autem Si quç per excoriationem- m diftbluuntur,Si multis quidem appendet, Si multa in ipfum funt inferta. Contingit igitur uterus,qui quidem modcratam magnitudinem habet,te/. qslt;c comm nuia inteftina, alias autem qui excellenter par uus eft ea contingit folum cu git

I 4. quibus

-ocr page 382-

»08, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• DE' VTERI D ISSE CTIONE

Qui^Mf dpz - ^miet

Qjtihuscon neUitur

quibus coaluiL Rurfijs uero maximus, ( tail's autem eft prxfcrn'm qui fee turn geftat ) latera impfet ac imum uentremjK multa inteftina contingit, Appendet autem per fibrofas quafdam Si tenues diftantias inteftino rez do amp;nbsp;ueficæ: plures autem funt ueficæ appendices. Appendet item offi ft crOjSi fecundum plcrofq; etiara ei connexus eft per quidam robufta liga/ menta neruofa amp;nbsp;mufeulofa. E tantis autem corpufculis etiam ex uertieufia iuxta fpinam pendet » Connexus eft autem mufeulis ipfius magnis, qui utrincß memorabifes exortus faciunt, atque hrjpfi in utramc^ uteri parte, amp;nbsp;in ueficæ collumjôi in federn diftribuutur, Laxa funt autem hæcomnia

ligamenta, Si ob id uterus pIun'mummoueri,Sihabitu fuo tranfmatari poteft.iSunt autem ligamenta Si appendices non minus prædidis,quæ in ipfum uterum inferuntur,partira quidera texentia Si perplicantia ipfum u/ dutin ute/ teri corpus^quorum pars non exigua funt nerui à fpinali raedulla orientes, ris inferitur partira uero increraenti ac nutriraêti ipfius uteri itemep foetus gratia fada, ^”'tnt«r ^^ ^^^^ arteriæ Si uenæ. Veficæ uero Si podici coalcfcit folum iuxta collura Q«Æ«î cou P^»quot; pclliculofa aliqua Si arteriofa corpufeufa cura aliquantula pinguitudiz le[cit ne^ôi ab ipfis quidera per excoriationem fcparari poteft, adeô autem exa/ de coaluit,ut una Sicadem putetur effe caro. Coalefcunc etiam utero Tez ftes Si feminalia uafa, Coaleicit idem pudendo circa eolli extreraitatem, Quare cum uterus quibufdam coalefcat,quibufdam appendeat,quibufdâ connedatur, Si quædam ipfum intertexant, quidam nutriant : ad collura quidera ueficæ, Si inteftinum redum, ac pudendum, fimiliter autem 62 ad teftes, Si feminalia uafa, coalefcere dici poteft, alrjs uero partibus uefiz cæ , Si inteftini redi appendet. Qflî autem facro turn appendere turn con nedi dicetur. Medullæ uero fpinali Si mufeulis iuxta fpinam folum con/ nedi. Neruis autem Si connedi, Si coalefcere, Si complicari. Arterqs do mum SC uenis connedi, 02 coalefcere, S2 complicari, 62 nutriri rede dice/ tur. Quomodo autem fecundum magnitudinem 82 fitum,tum uenxjtum arteriæ habeant, Ô2 quot numero fint, 82 unde originem traxerint, confez quens fucrit tradere, A uena caua 82 arteria magna ei incumbente, exoriz ''teXXn ^”^“’^ ‘^^æ uenx 82 duæ arteriæ, utrinque fane una, uena quidera â uena caua , arteria uero ab arceria.Deinde altera quidera â dextris ad dextra,alz tera uero à finiftris ad finiftram uteri partem delata, antequam in ipfum uterum inferuntur, ramulos ad teftes extendunt, 82 poftea ad ipfum uteri corpus inferuntur, ipfumque intertexunt.Hæc itaque quatuor uafa paulo inferius fita funt,quàm ca quæ fub rhenes deferuntur,Verum uenæ multo funt arterrjs maiores» nbsp;nbsp;Alia autem adhuc quatuor uafa,à uenis 82 arterrjs

ad rhenes procedentibus exortura habentia, non in omnibus mulieribus, fed in quibufdam (inquit Herophilus:in) uterum ingrediutunquod ipfum ego

-ocr page 383-

LIBER VNTS

■»09

«go quidein alqs animalibus non repen, prxterquam rariHlmc i'n fimps, - non tarnen dubito quin Herophilus ipfa fæpe in mulienbus repcrent. ; Eratenim circa alias parteis abunde erudicus,amp;: ea quæ per diHedtioné coz j^^^^jj^^ gnofcunturexadiffimetcncbat,amp;plurimameius rei cognitionem non ut ^^^ plericp in brutis animatibus,(èd in ipfis hominibus adeptus erat. Hic uero ctiam uafa uterum nutrientia pelliculis inferi tradic.Ex quibus uefieam pêz dcreab uterodicebamus,fictif pelliculas femper craffiores amp;nbsp;durioresac c callofiores fæpius parientibus.Hxc uero etia in alqs apparent animalibus. At uero K alix quidam uens amp;nbsp;arteriæ ab utraep uteri parte circa collum inferuntur,ab ea quæ ad pudendum SC fedem peruenit diftindlx.Atej tan tus quidem eft de nutrientibus atq; intertexentibus uterum uafts fermo.I/ Tunics , pfum autem uteri corpus duæ tunicæ funt obuerfim pofitæ,ÔC externa qui «^^^ dem neruofior,interna autê uenofior eft:à natura autem aptas funt ut mul/ tumdiftendanturóCcontrahantur,atcpexeis externaquidem fimplexêC una eft,interna uero duplex,SC partes ipfius comittuntur quidem inter fc, noncoalefcunt autem,neep uniuntur fed folum fe contingunt, SC â circum/ fita tunica continentur Si igitur per excoriationem eas feparare uelis, duo tibi uidebuntur uteri cfle,fub una SC eadem tunica fiti, hanc enim tunicam, uclut uterum in duas partes feparare amplius no potes.Habet autem mul/ tas afpretudines illa tunica,maxime circa fundum. At uero neruofa quæ ip fam ambit,multó craffior quam ueficæ tunica eft,ÓC multis uenis ac arterfjs interftindta.Cæterum collum uteri mufculofum'exiftens, ex carne natum eft dura SC cartilaginofa,8C fempet durius fe ipfo euadit, SCprogreffu tem/ ‘’ ‘^^^^^ poris cartiliginofum,adeó ut quæ fæpius pepercrunt,aut iam aniculæ funt, his multum durum SC cartilaginofum collum exiftat. Affirailat autem ip/ fins naturam Herophilus gutturi fumrao. Habet autem collum foramen roramen perquodmulieri menfes euacuantur, SC fufeipit in fe mulier mafculigcni/ poKt turam,exit(^ ex utero per ipfum etiam fœtus, Incrcdibile enim didlu eft:

, quantum hic meatus pro tempore amplitudinem euariat, utpote qui fpe/ cilli extremum,aut paulo craflius quiddam in reliquo toto tempore fufei/ P*^’ pregnante autem mulierc uehementer clauditur,ut nihil fufeipere poft Gt. Vbi uero fœtus ab utero refoluitur, dolores partus ipfum quam pluri/ ' mum diftendunt,SC quod mirum auditu cft,animal totum hac tranßt. Fi/ nit autem collum ipfum in muliebrcm Gnum non rcdlum, neq; redta in 0/ ranibus,(èd déclinât SC diuertit in Gniftra ac dextrâ, furfumep ac deorfum, De ante uero SC retro circumftanttjs,quod fanc Gmiliter in omnibus habe/ ant,iam didtum eft. Porto tunicæ uteri neq^ fecudum craffïtudinem fern/ r , per eodem modo habcnt,fed in prima quidem ætate ueluti paruæ, ita SC te J^icJ^^ nues cxiftiint.Prodeuntibus autem iam menßbus, iuxta magnitudinis ra/

/ Gonem etiam craftitudo augefcit, SC quum iam tempusconcipiendi Si pur gatio/

-ocr page 384-

no


DE VTERI DISSECTIONS


gationis muIicr cxceHïrjquemadmodum magnitude i'taamp; craflitudomv nuitur,atq; ita quidem circa ætatem habetauxta cafus uero incommodita/ tum,quxcunq; morbi ipfi mutare circa uterum folent,non iam inflituimus narrare. Quæcunq; uero quum fecundum naturam habetjcafuscircuftan? tiaru circa ipfum immutât ca referemus. CrafTus quidem amp;nbsp;magnus ac tu/ midus apparet,ubi ipfa lunaris purgatio prodit. permadefcit enim tune a fanguinis humiditate.Contra uero tenuis SC ficcus eft uterus qui quam Ion giflime ab co tempore abeft. Craffior item prçgnantis,craHiflîmusautem eins quæ fepüfime peperit.Rurfus autem eins quæ iam cócepit craflus eft, eius uero quæ iam pariendi tempus prope habetjmagnus quidém,ueruni tenuis.Craftitudo enirn in magnitudinem SC prolixitatem extenta infumi

TeHesf«/ tninurum

Ddrtos peb

Ucula Tunica, ruz bicunda Arteri£ z^r ueiJ£ tefim

VafA farina lia

tur.Interpofîto uero tempore inter iam cnumeratajcraffitudo pro magniz tudinis ratione habet. At uero teftes fœminæ à latenbus uteri fiti funt, fingoli ab utrac^ fundi parte,prope cornua, magnitudine multo minores quam in maribus,figura itcni SC corporis mifcclla omnino multumdiffez rentibus. Lati enim funt feeminis,rocundi uero SC oblongi maribus,SC gla dulofi quidem illis,tcncra uero carne mafculis. Compled;itur autem utrü/ uis corum propria pellicula tenuis,qualis eft quæ in maribus dartos à græz cis appelIatur.Verum tunicam quæ rubicunda uocatur,SC ferotum, feemiz næ teftes non habent. Atqui SC arteriæ SC uenæ teftibus inferuntur, exeis quæ ad uterum deferuntür in fingulos Gngulæ progredientes : ucrum côgt; mixta inter fe hæc uaiâ priufquâm inteftem inferuntur, adcæfariei modu intorquentur, non alio modo quàm etiam in maribus contingit. Quare fi torturam ipfam fine circumuolutionem diffeecs,unica fedio, multatibi oz feula aperiet,non quod multa uafa diffecueris, fed quod unum fæpe, Cæz terum SC uafa feminalia è teftibus exorta, rurfusfimiliter fernen continenz

tia,quemadmodum etiam in maribus,apparent, Sunt autem propc ipfos teftes amp la,SC fenfilem cauitatem habentia,anguftiora uero SC ueiutnon caua redduntur,paulo longius inde progrefta,deinde rurfus iuxta cornua Ari/loteîcf (3ilatantur,ubi fané SC in uterum inferuntur,Has auté infertionesneq^ Ariz ^EudemL ftotclcs,ncq5 Herophilus, neq; Eudemus nouit, mentionem uero horum feci,non ut qui foli non fciuerint, fed ut qui alias circa corporum difledioz Triodes ^‘^^ Optime inftrudi funt. Dioclem enim SC Praxagoram ac Philotimum Traxagoras ^ alios ueteres parum abeft omnes,non difljmile uero eft,ficut alia multa vhüotimus quæ in corpore funt,ita SC bas ignorafte. Craftius enim quodammodo SC non exade circa difledionem funt uerfati,unde neq? ipforum aliquam raz tionem habeo. De illis uero non habeo quod dicammeeß enim reprehéz dere ipfos audeo,propter exadam in alqs diligentiam,necß fané ita pa.ua funt hæc uafa,ut aliquem latere poftint. Verum de eis quæ in ueficæ coli« inferuntur exade ab ipfis didum eft,quod uidelicet in cundem locum, in

quem

-ocr page 385-

LIBER VN VS

Ul

cjucm etiarn in maribus folent,fe conferunt, K quod glandulofa funt naia hæc,amp; quod à teftibus extenduntur utero adnafcentia.De his uero quæ in xta cornua inferuntur nihil dixcrunt,quan^ etiam hæc per fenfilesmeatus fe ingérant,quemadmodum ilia in eollu, amp;nbsp;genituram amplius intra fe ha/ bentia appareant. de ipfis autem diffufiusinfequenti fermonedeadio/„,-^ ^^^g^ nibustraóiabimus.Iam uero id quod unum ex numero eoru eft, quæ nos nUus traólaturospromifimus,ÓCadhucreftat,tradatur,Nimirum quæ prçgnan Quieintra '' te muliere intra uterum nafcuntur^funt autem hæc,Pnmum quidem fecun ^^‘^^^'‘^•ftti da utero adnalcens,deinde pclliculæ fœtum continentes,amp; ipfe fœtus.Spe ç^^^^f“^ cics autem uniufeuiufq; natura tab's exiftit. Seconda ipfa uafa mulea funt, secuntüt. turn uenæ,tum arteriæ, ex propinquo inter fe fitæ, fpacia uero intermedia membranis explentur.Ex pelliculis uero altera quidem totum fœtum amz pledlitur, Altera autem incumbic duplicata circa eminences ipfius partes, caput uidelicct amp;nbsp;coxendices,ac pedes. Suntep nomina ipfis, altera enim agnina, altera farciminalis appellatunfarcimini enim fimilis eft, unde a fi/ p^^'^w^«« guræ fimilitudine nomen habet. Ambæ autem albæ funt ac tenues ferme p”^”^'^^ ad aranei telæ formam.Adnafcitur porró fecunda utero hoc modo. Vafo fardminaUt turn uteri ofcula quæ intra ipfum perueniunt, QL per quæ mulieri menfes purgantur,apcriuntur quando mulier eft conceptura.Cótingit autem hoe codpiena tempus, incipientibus fluere menftruis purgationibus,aut definentibus. ratio er Aperiuntur equidem Kreliquo omni purgationis tempore hæc uafa, fed tempm non concipit intra iê tunc mulienneep enim potcft in utero fernen manere, utpote quod multitudine influentis fanguinis eluitur. Quado uero ceftanc menfes,amp;: quum incipiunt,aperta funt uafa,amp; purgatio ipfa lunaris,ncque multa,neqj coaceruatim elïunditur,fcd modica amp;nbsp;paulatim,{anguineo hu more uelut exudante. Quare ob afpretudincm quidem fernen utero adz hæret,abundans autem alimentum habet paucitatem fanguinis in ipfum ‘confluentis.Priuf^ enim fluere cœperint menfes, mulier non conceperic, propterca quod nutriente priuatum fit ipfum fernen, amp;nbsp;unde hæreat non habet,Leuis enim tunc uterus eft ob conclufionem uaforum, quarc defluit fernen amp;nbsp;cum tunica ipfius non unitur. Apcius enim ad concretionem eft afperum quàm leue. Ob id igitur etiam ex inanimatis plcraq^ : inquit ^‘^^^ Diocles,uelut ligna amp;nbsp;Iapides,unire inter fe uolentes,fi leuia exiftant,prius 'fcalpendo exafperant.Nam ÔL labia,amp; palpebræ,ôi intermedia digitorum ulceratafæpe concrc(cunt,quum uero fecundum naturam habent, quauis femper ft contingant,non concrefcunt ob leuitatem. Afpcra nanep iuxta inæqualitates inter ft implexauniuntur, leuia autem firmam anfam non habentia,etiam fi ab aliquo ui adduóta in unumcomplicentur, facile refob ^J^'^^^^^* uuntur.Atqj hæc quidem didta funtjfadumep eft euidens iam,quôd fecu teriofeulii da tatum iuxta uaforum ofcula utero accrefcit,ôC iuxta aliud nihil,Accrefeit Ac(re[dt

autem

-ocr page 386-

DE VTERI DISSECTIONE

gutem hoc modo, Vas quod in fecunda nafeitur pnnnpium habet extrez V4x [ccud£ mitatem eius quod in utcrum (e ingerit, adcó ut quis duo hæc unum eflc poflit dicere, Vnita enim funt iuxta o(cula,alterum(^ ab altcro cranHumit* Vena quidem fanguinem auena,artena uero ipintum ab artena. Quarc tantæ funt uaforum fecundæ diftanna: quas membrana diftinguit, quanz turn eft fpacium in medio uaforum in uterum ofcula apcrta habentium. Iuxta hxc uafa ctiam Cotyledoncs fiue acetabula funt, uinculum firmuni Cotj^ioes fecundæ ad uterum cxiftentes,quanlt;^ hominis uterum cotylcdonas habe re,fint qui ncgent.Nafci enim eas in uaccis,capris,ac ceruis,atq; alfjs anima libus aiunt,corpufcula laxa,mucofa, figura cotyledoni herbæ, quæ Ô^ cym/ Q^îdpntin balitis dicitur,fimilia,unde 52 nomé habenc.Verum Hippocrates utiq; air* brutiscoty/ Qu^cunep moderata habentescorpora bimeftresauttrimaftresabortiut, ledones ^jj.^.^ maniteftam occafionem,his cotyledones muco plenç funt,8e præ gra 2 uitate fœtu tenere non poftunt,fed abrumpitur. Atqui Diodes Caryftius, ’ « 32 Praxagoras Cous Nicarchi filius, paulo poft Hippocratem nati hæc quot;nbsp;dicunt,ói multi alq. Num igitur omnes ignorauerunt C Sed fas non eft dc Quidpntm tantis uiris ita fentire. Quid igitur eft tandem quod dicunt C Ofcula uafo/ homineco/ rum in utero ita appellant.Nam Si hæc eminentias ad cotyledonum fimw tylfdones fitudinem innafcentes circa imprægnationis tempus habent, quales item in inteftino reefto in hæmorrhoidibus fiunt.Dico autem hæc non ex uatict nio,fed à Praxagora dodus. Praxagoras nanc^ in hunc modum dicit, his uerbis,CotyIedoncs funt ofcula uenarum ad uterum peruenientium.Qua re quod habeat fanè uterus cotyledones,Si quatenus hæipfæ ab ipfis quæ in brutis animantibus funt differant,ex dialis manifeftum iam faólum eft Vdforufccu fe opinor, Vafa itaqj fecundæ inde unde dieft urn eft initium fumentia, fecu dtemixiurd jam intertexunt,mutuo^ mifcentur amp;nbsp;concrefcunt. Modus autem mixz turæ 8i mutui congreftus talis eft. Meditare radices arboris multas SC tez ^™'‘‘^ nucs , duas uidelicet aut tres inuicem uniri, ita ut ex ipfis aliæ radices gigz nantur,maiores quidem magnitudine, pauciores autem numero, deinde etiam has inuicem coire,atm alias fimiliter gigni, poftca uero ex his etiant eodê modo alias3atq5 hoc iemper fieri donee in idem omnes conueniant, ac finiant fub fummam terræ fuperficiem in earn arboris parem quæ ftu pesappellatur. Etenim uafa hæc uelut radices quædam funt,multacp ac parua concreicunt,^ concreta maiora prioribus fiunt, atq; deinceps femz per maiora redduntur, fiiniunturq; omnia in duos ucluti ftipites,uenofii quidem in uenas,arteriofa uero inarterias, qui quidem ftipitcs utrique ex utraqj partc,dextra Si finiftra3ad ipfum fœtu fe ingerunt circa umbilicum. VmUlicus Neq; enim aliud quiequam eft umbilicus quam quatuor hæc uaià, in mez dio fui Vragum:quafi urinæ Si lotq dueftorem appellatum: habentia, Hic ^*■lt;lt;2*’ uero eft phneipium pclliculæ farciminalis, quam iuxta eminentes fœtus partes

-ocr page 387-

LIBER VNV5

partes incumbere di'cebamuSjpcrforatuf^ eft ad fundum ueGeæ ipfius fcc tus,amplo SC memorabili meatu ^ adeo ut ucGcæ unio fît ad tunicam farci/ minalcm,pcr uragum in media utriufq^ Gtum. Qua parte uero primum uz ragô dilacaco, pellicula enafeitur, afperitas multa SC ueluti feabra apparen Atqui Se humor non modieus in utraq^ pellicula continetur,alter ab altero Humor 'm diuerfus,ac turn colore,turn copia diffcrens,flauus enim eft in farciminali, f‘^ilt;^lù albidior uero aliquo modó in agnina, SC hie etiam copia altcrum uinciu Nam SC pellicula altera altera maior eft,Siquidem hæc totum feetum inte* t-ibfr Gale, git.Illa uero iuxta quafdam partes iph incumbit » unde autem hi humorcs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^'* gcnerenturjSCCJuxabipfisfitutilitaSjinalio fermone de foetus diftedtioz'^ ^^^^ De referetur.

Finis iibri Galcni de uteri diftedione, fano Comario medico interprète,

CL- GALENI DE FOE

TWM FORMATIONE LIBER V N V 5» ÎANÔ

Comario medico interprété*

HE FOeTWjm FORMATIONE AÔ6RË5/

ft funt SC philofophi aliquid feribcre,nulla eoru de quiz bus diflerunt perficiendorum fiducia ex corporu diffez . dlionc accepta, SC fane nihil miri eft ipfos a uericate abz crrarc,atqj inter fefe diffentire. Quando cnim eoru qui diligenter circa dilfcdlionis artem ueriati funt,cognitid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.^ 3

nem aliqua eftugerunt, Multo Utiqj magis uerifimile eft aberrate eos qui proprijs opinionibusex fefe meditatisconfifi hue progtefti funt,citra cogz nitionem eorum qux in corporu diftcólionc euidencer apparent. Hippo/ crates autem primus eorum quos nouimus, de fcetuum formatione quid tit^poet^ uerc prodidit, non rationa libus fufpicionibus fcquelam rei SC quæftionis pcrmittens,fcd fenfilibus cognitionibus,atcp his non paucis, quemadmoz dum aliqui uniuerfalia pronunciata ex his qux femel aut bis üifa funt, fâz eientes.Cuiufmodi fanè nunc medicus quifpiam fuit,qui feetu triginta duz orum dicrum per abortum eieelo, manifefta iam formationis lineamenta habente,femel tantum uifo,tanquam in omnibus fœtibusficcontingetet pronunciauit,atlt;^ hoc cum neq; ab Hippocrate,neq^ ab alps,qui de histez bus quiequam prodiderunt,tradita legiftcL Neq^ enim unus ftatus ac eer/ tus terminus eft foctibus,aut manifeftç formationis,aut motus,auc partus, Sed ut ab Hippocrate fenptum eft,SC ab alqs qui cum fcquuti funt fide diz

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;K gniftimis

-ocr page 388-

”4- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE FOE T VS FORMAT! ONE

gniffimiSjGc tota res habet. Gcnituram itaqj fex dicrum proIapGm côtefTî LjWw de pfatus is qui libcHum de natura fetus fcripht, hue ts ipfe Hippocrates eft, mturdfx/ Que difcipulus eius Polybus, exaefte fimulcp manifeftc enarrauit his uerz tusmceru big./\tqui genituram quæ fex diebus in utero mannt ÔC foras prolapfaeft, • - ^ ip(c uidi,ÔC qualis turn animo meo obuerfabatur, ex ilfis ipfis rcliquorum « coniecturam facio, Vt uero ego uiderim genituram fex dierum exiftentê « enarrabo. Mulicrisnobis famih'arisfamulacantrixmagnææftimationis *‘ ex uirorum confuctudine erat,quam in uentre concipcre^non conueniebat “ ut ne minoris æftimationis redderetur. Audierat autem cantrix ipfa qualia „ mulieres inter fe dicunt,quód quando mulier conceptura eft in uentre, gez « nicura non egreditur,fed intus manet. Auditis autem his atc^ intellecftis, « hoe femper obferuauic,ÓC quum quandoc^ fentiret genituram non exeunz quot;nbsp;tem,dominæ expofuit,ói fermo ftatim ad me peruenit.Ego uero quum au ** diftem iufti ipfam ad terram faltare,SC pofttp lepties iam exnlqftctjgenituz „ ra in terram profluxir,K ftrepitus fadus cft,atq^ illa confpeefta ipfa ammi « rata eft.Qualis autem erat ego referam, uelut fi quis ouo crudo externam •* teftam circum circa adimat,in interna uero pellicula inclufus liquorpeliucc ** fcat.Modus quidem talis erat,5d ut abunde dicam, ruber erat liquor amp;nbsp;roz 2 tundus. In pellicula uero fibra: quædam albæ ac craffæ inefte uidebantur, « cum cruore craffo 6i rubro obuolutæ.Circum autem pelliculam foris crucz « ta ueftigia inftar fugillatorum. luxta medium uero tenue quid eminebat, * quod mihi umbilicus efte uidebatur,óC per illum fanc fpirationem extra K * intra primum facere apparebat.quin amp;nbsp;pellicula genituram ambiens ac co quot;nbsp;plelt;ftens tota ex illo tendebatur. In hoc fermone pellicula genituram am biens amp;nbsp;comple(ftens,ea quæ fecunda appellatur erat.Quod uero albas ac Sff«»lt;i4 craflas fibras in fe habere cum cruore crafto Si rubro uidebatur,generatioz nis uenarum ac arteriarum lineamenta fuifte putandu eft. Augefens enim fetus femper à fccunda compleóti uidetur, quæ uenis amp;nbsp;arterqs plena eft, ’ Necç enim aliud quic^ præter hæc tria,fubftantiam ip(ïusconftituunt,ue rum multæ omnino funt hæ uenæ amp;nbsp;arteriæ ex propinquo inter fe extern tæ,comprchenfæ ÔC coiundæ corpufeulo continuo tenui amp;nbsp;m embranofo» Quod fi prægnantia animalia diflecentur,quæ non procul à natura homiz nis abfint,uelut funt capræ,oues,fucs,boues,equæ Si afînæ, Hæc ipfa fecu Vdfdfecun/ da utero prægnantis cocreta uidetur iuxta arterias Si uenas.Cæterum prin ^ cipium generationis horum uaforum ex arterqs Si uenis uteri eft, quarum extrema in internam uteri regionem ofcula aperta habent,ôi per has fobs fetibus ad imprægnatas communio exiftit,Ex nulla enim alia parte fecun da perforata eft,Imó neep contingit uterum,præter^ iuxta hæc fob uafa. Rcliquum uero fpatium ac corpus quod interiacet,uteris quidem intrinfez tus fubtentum eft,ipfos autem coniengit folum,citra concrecionem, Atqd

uab

-ocr page 389-

LIBER VNVS

n?

oafa in ipfa fecunda anguftinima principia habent, per quæ ut dixi, unita func extremitatibus uaforum ipfius uteri. Sccedcnriaauté ab ipfo in idem inter fe perueniunt mutuo,tHodo quam fimilimo uelut radices in plantis. Quemadmodum enim in illis, ex multis amp;nbsp;tenuibus extremitatibus inter fe cocuntibus aliæ radices craffiores generantur, amp;nbsp;ex illis rurfus mutuo u/ niasgt;aliæ,Ô£ hoc fieri non ceflat donee omnes in trunci feu ftipitis principiz urn definant, Bodem raodo K arteriæ ac uenæ in fecunda inter fe eoeuntes alias générant feipfis amphores, ex quibus rurfus mutuo coeuntibus, alias rurfus generantur. ateg quum hoc ipfum eis fæpe contigit, tandem in du/ as artcrias ac totidem uenas totus ille partialium uaforum cogreflus abfob uitur. In quarum medio meatus quifpiam generatur in fundum ueficæ ip/ fius foetus perforatus,quem periti arris fedloriæ uragum,hoc eft urinx du lt;ftorem appellauerunt. Altcrum porro huius meatus ofculum,ubi a quatu/ or uafisfegregatur,paulatim dilatatur, tenuem pelliculam farcimini fîmilê ^^^^“^ fig^*^^ gencrans, quæ forinfecus altert eiufmodi pelliculæ,in qua fœtus co tinetur, prætenditur. Nomina uero his duabus pclliculis fetftorix arris pe/ riti indiderunt, alteram à figura farciminalem, alteram quæ fœtum conti/ Pellicula net agninam appellantes.Atq^ hæc quidem extra fœtum exiftunt. In ipfo p^^^’^fj^ uero fœtu propriæ partes,prima omnium cutis,tegmen amp;nbsp;indumentu con ^j^^ genitum ab ipfo opifice produdla.Deinde confcquenter fub ipfa,côtinuæ cutis his quatuor uafis intra cutem partes,quarum nullam poftibile eft generari priuf^ omnia fecundæ uafa in prædida quatuor fuerint congregata. Ni/ mirum quum fingulæ fœtus partes,turn circa primam generationem, turn circa omnem deinceps adminiftrationem, apto ac idoneo alimento habe/ ant opus.Nulla autem alia eft fœribus nutririua materia , prætcr earn quæ ipfis ex prægnantibus fuppeditatur. Nequatp igitur poftibile eft aliquam Alimentun in ipfis generari particulam citra fanguinis fubftantiara. Nee uero quæ ab ^‘^^'** bç amp;nbsp;cxangues partes funt,ex ipfo fanguine generari poftibile eft,uelut he paris fubftantia generatur. Celerrimam igitur generationem hocuifcus ex fanguine habet,utpote quod fimillimam ipfi corporis fubftâtiam pof/ uepaf fideat. Si enim feóla animalis uena, profluentem inde fanguinem in aqua moderate calidam illabi fiueris,confimilem coagmentarionem fubftantiæ hepatis acquirer. Hoe igitur uifcus promptiftime coagmentatur ex hoc foz lo quod circa uteri corpus continetur,id perpetiens. Reliquæ partes fingu læ quæcunque carnofç funt ÔC fanguinariæ longiore tempore indigent ad generationem. Quemadmodum fane amp;nbsp;arteriarum ac uenarum corpus, penitus exangue exiftens,ex feminis fubftantia primam generationem ha Arteria cr bere rarioni confentaneum eft,quod ipfum fernen ad extremitates uaforû nenam exfe in uterum peruenientium eft allapfum. Promptum enim Si facillimum eft '^^^^ ^ff^ ipfi, ex fua ipfius fubftantia multam uifeofitatem habente talem particule

simile ad plantas

K * ipeciem

-ocr page 390-

Uff


DE FOETWM FORJMATIONE


Simile ad ar bores


Alteru par


fpedem efficere.Porró fada iam prima uafbrum radicationc,in ofculis cox rum quæ in uterum procédant, uerißmile eft fané opificem ipforum,ferne uidelicet,alimétum ipfis fuppeditare,fanguinem ex utero rrahendo,amp; pari latim 0c primum generata dilatare, atq; in longitudinem excendere,auge/ relt;^ amp;nbsp;fenOm in idem coagmentare tenuiora ad ampliorum gencrationc. Vafa itam amp;nbsp;pelliculas rationi confentaneum eft ita generari, prima comz page ex feminis fubftantia accepta, Confequentcr uero incrementum in longitudinem amp;nbsp;amplitudinem, uelut in arboribus uidemus, ex principio trunci quod reliquum eft, tum quod in altum extenditur, turn quod in raz mos feinditur, generari. Hoc equidem uelut fundamentum deincepsdiz cendorum fupponatur. Videamusautemdeinceps quomodo ueriómile eft fatum à facultatc feminis totum confequentcr effigiari, initio rurfus ab bis quæ circa refediones apparent fumpto. Apparet ex his quatuor uaOs quæ appellatum umbilicum, Omulc^ meatum iuxta uragum conftituunt.


efiue^ds pe ftatim ubi cutem fœtus penetrarunt, altcrum par eueftigic uniri, atq; una netratacute uenam magnam generate, ac hepati inferi. Dico autem inferi, quaO imaz vmnetmox gjnem amp;nbsp;fpeciem quæ in fedionibus apparet interpreter amp;nbsp;exponam.Nez rurjusfcidt. ^^^ ^^-^ prius exiftenti hepati hæc uena inferiturxontrarium enim omni no Ocri par eft,quando fane hæc ipfa umbilicaris ucna,uelut arboris ftipes introrfum penetrans, biOda primum Oeri apparet,amp; utraq; pars eins mulz tosexortus faccre,0militudine ac proportione ad arborum ramos. Deinz de alteri quidem Offuræ uenarum parti prædidam fubftantiæ hepatis car nem, alteri uero Mefenterium gencranti, amp;nbsp;uentrem Si fjslenem, Si inteftiz


Artfridrum diuerfd a uc nis ratio


Uepatis er cordis gene


norum uertiginem omnem,Si omentum amp;nbsp;inteftinum redum uocatum innafci,quum neq? hæc ipfa antea extiterint, fed ad fifturam uenarum con genita Ont,quemadmodum ipfa hepatisfubftatiapriuatim Ongulis uenis adnafcitur, amp;nbsp;in communi omnibus, forinfecus, 0muI^ ad unam uifceris fpeciem effigiatur. Non tarnen 0c etiam artcriæ,poftquam intra eurem pc netrarunt, ftatim aut adnafcentem Obi aliam fubftantiam habent, aut in multas partes fcinduntur,fed quam diutiffime dux permanent,amp; ueOcam fœtus fufcipiunt,ibilt;^ Ormatæ turn aliorfum,tum ad profundum corporis feruntur,donee in latum Si facrum appellatum os perueniant, iuxta quod duæ quædam arteriæ apparent,SC Ongulæ ab utraq; parte in crura deferuz tur,maxima nimiru quæ in fpina eft in ipfas diffjffa,quæ ipfa fane Oniftro cordis ucntriculo eónexa apparet. Ncq; uero uelut in hepatis generatione nulla quæftio rcliqua fit,eodem modo etia in corde apparet. Hepar ctein in altera parte uenæ ex umbilico dclatæ ac multiformiter 0ftæ;muitiformc tum difcretionem,tum concretioncm habet.Cordi uero materiam, ex qua


ratio diuer/ gcncraf,ex imprægnata aut per artcrias, aut per mediu hepar fuppeditari ^“^ necefte eft,iuxta uenam quæ ex ipfo fublimis fertur in fupernarum huius uifceris


-ocr page 391-

LIBER VNVS

»7

- uifcens partium generationé. Verum longum ad hoc tempus utiqj requi/ racur,ói non ftacim cum primis diebus contingat,in quibus hepar genera/ tionis principium accipitjac paululumab uteri corpore diftat. Quem enirn liquorem rubrum amp;nbsp;rotundum intra fccundâ in genitura fex dieru pclluce fcere Hippocrates dixit, hic fane hepar ipfum fuerit inarticulatum adhuc amp;nbsp;informe. At uero in abortibus fœtuum fupra triginta dies,prope inter ie fita manifefte apparet tria hæc animalis membra, Hepar,cor Ôd cerebrum. Hepar ateg malus quidem utrifq^ alqs hepar, inferiora uero ipfo longe funt iuxta magnitudiné turn cor,tum ccrebrum.Nec uero poflibileeft inuenire,quâ' p^f*^„ do cor principium formationishabeat.Abortus enirn qui in primo menfe formationis fiunt,nihil manifeftum docent, K diffeólio animaliu hortiinibus fimilium cordis eü iuxta eundê modum n eq? ipfa quieep conftans oftendit,quam diu fanê in ignotum articulatus fuerit fœtus. Vbi auté in articulos iam digeri cœperit,plurimæ quidem aliæ partes nullum manifeftû lineamentum habent. Solæuero prope inter fe fitæ tres hæ confpiciuntur, uelut iam dixi cor, cerebrum K Loc9 ex pn hepar. Ab initio igitur quando libros de femine fcribens,cogebar de ordi mo libro de ne temporis fingularum partium formationis aliquid dicere, Cor fîmiliter f^'»îgt;^lt;^ ^^ ut hepar circa primosgeftarionis in utero dies,uelut fundamentum quod dam generationis obtincre dixi,ex utilitate ipfius quæ in perfedis corpo/ ribus maxime memorabilis exiftit, ad hanc ratiocinationem perdudus.

Vbi uero reliquis omnibus turn medicis,tum philofophis complacitu cfte repen',fœtum ufq; ad manifeftam effigiationem fimiliter utplatasguber/ nari,probabilius etiam mihi uifum eft nullam ipdus generationis in princi pio efte utilitatem,lmó penitus hepate pofteriorem ipfam formari. Veru hoe ipfum quomodo fieret quxrebam, Ex duobus enirn his alterum ne/ ceffarium cft,aut ex emergête ex hepate fanguine,unà cum hepatitide ue/ ^^^^^^ na etiam cor ipfum generari oportcre,aut per magnam arteriam,quæ Si i/ plà (ànguinem habet,non fblum fpiritum, uelut Erafiftratus opinatur.Cæ return plerofq; decipi uerifimile eft,^ præfertim philofophos,ut qui nihil fciantdehisquæindifteôtionibusanimalium apparent, ex quibus maxi/ DiffèHio ani^ me comoda funt,quçcirca uiuentium refedtionê,artificiofc ad partiu in ah maliuMuorM to fitaru denudationem faótam,apparêt. Quare etiâ iuxta hoclongus ferz mo fit his qui ipfum totu fcientificc edifcere cupiut. Vnus etenim eft liber a me feriptus in quo refpirationis utilitate confidero. Deinde alius ilium fe/ quens,de arteriarû ac pulfuû in ipfis utilitate,in quibus fi quis legédo feex ercitauerit, cognofcet fœtu in principio gencrationis,neq^ artcriarum neep nbsp;nbsp;nbsp;.

pulfuu,nccp cordis,neceflaria utilitaté habere, quéadmodum neep plâtas. ratio mpna Et tarnen etiâ de plantarû generatione prius aliquid confiderafle oportet, cipio nonne Ex his cnim quæ ad plâtas neceffaria funt,cognofcere licet qualibus Si quâ cejjani ris fœtus opus habet,donee ab una anima gubernetur, uelut etiam plantæ

K } Voca/

-ocr page 392-

118


DE FOE T WM ^0 RMATIONE


Animldùs ^°^‘^^^^^5autemanima hanc,quando de hac l'pfa tradlano non cft propo nuturam ap ^Jta,cômuni tonus fubftandç appcllationc natura appcJlâtes, quod ipfuni feUat nunc ctiain exadistradtationibus Chryfippusobfcruauit,n5 quéadmodu AH ftoteles 64 Plato hinc difcedétcs,ambo quidé animam nominaucrût, ueiu Ariftotelcs nutritiuâ apponcnSjPIato ucro appctitiuam.Quandoquidcin igitur nuncinHitutas ferma non obîter5ncc ociofc,uelut quû alla aliqua tes propofita eft cobderamus ,fcd ad fummâ certitudinem daboratur. De gez neratione ^ gubernationc circa plâtas côtingente uobpfos prius admonez bimus.Quum enîm immixta fit ipfa ac fola,utpote plantis neqj iraeundiæ, nec^ ration is fpccicm babentibus, fpes eft Gneerâ Ôi non fpuriam ipfarum gubcrnationé nos inuenturos elTc. Principiu igitur rurfus nobis de plantaz rum generatione fiat,fçmine in mcmoriârcuocato,quod in terram modez GMcMt/o fate humidam ac calidam fît coniectum , Sit auté hoc quercus aut alicuius fUntarum jfagjfæ planté, facilius enim in magno corpore gubcmantisipras natura: adlioncs confpiciemus.Statim cquidem ex femine duplex quilj3iam exor tus enafeens uidetur,alter infra in terra, alter confimilis ad acrem fuper terz ram.Tenucs aut quû exiftât in principio hi exortuSjprogreffu téporis craf fëlcunc (imu1^ in longitudinê extcnduntur,ôi poftœ mcmorabilcm mag nitudiné naclæ fucrinc,in alios cxortus feindûtur.K fane his ipds rurfus in alios cxortus diduétis,deinde ctiam his in alios,in unaquaep temporis par te ipfos omnes nutriri ßmulc^ augeri contingit.Quin ^ fruétus extremita *^^”f«X ^^^^^ ipforum innafei omnibus planta iam perfedta. Quum igitur fœtus candem habeatcum plantis in prima generatione gubcrnationcm,mcritô equidem pauciflîmû augmentum ipHus primo tempore contingit:quando uero iam manifefte in articulos digeri incipit, uberius. quéadmodum fane articulatis iam,maximû K uberrimum,circa multas partes natura ipfbrum gubcmatricc efficaciter opcrantc.Quis igitur terminus cd primi temporis. Tempus ne in quo fœtus nondû cordc opus habet C Mihi quidé uidetur is c(ïe,in quo ceiJtMis cor iam uniuerfa fiffura uenarum circa hepar fatda cd. Voco auté uniuerfam disinfoetu guandoquidé duplex cdgt;nó mihi primo talis uifa , fed confentientibus in hoe uiris artis fecandi corpora peritis omnibus. Vena etenim ex umbilico datimubi primum in intemam cutis fœtus regionem peruenit, bifanam finditur, quemadmodum in duas maximas partesdipes in muitis arbori Vendrurd/ busfcindi uidetur. Deindequum utræqj hæuenæ alias uenasindar raz tio repetitd morum producant, illxt^ rurfus alias, amp;nbsp;hx iterum alias generent, donee ambæ fiduræ in fines quofdam dcfinant,ipfa propria Hepansfubdann^ de qua antea dixi, in orbem circumnafcitur, amp;nbsp;media fiffurarum fpatia ad Hepdtisge/ fimilitudinc dœbcs herbæ expier, atque ira quidem cxortus ex inferiore neratio uenainfimis huiusuifceris partibus fiunt, per quas fane partes dextram uentris partem amplcditur. Exortus uero ex altiorc uena in gibbis partez bu8

-ocr page 393-

L ÏÖE R ' VN VS

119^

bus hepausfiutjubi feptum tranfuerfum cotingit. Et ob hanc fanè caufam duæ hepatis portæfœtibusfadlæ funt.Etenim ipfius magnx uenx,quam Hepdtispor per umbilicum fern uidemus,uniuérfe alix corporis uenç turn partes^cum tlt;e du^ germina exiftuntjAltiore quidem porta gratia gencrationis omnium quç circa hepar funt faóta,inferiore ucro gratia generationis earum qua: in uê/ trem,amp; fplenem,K omentumjinteftinat^ omnia fcruntur.Complcto autê iamhepate,exuenisquidemiuxtagibbamipfiuspartem,uclutexradici/ y^^^^^^^ busquibufdam ftipcs,coaccruatur maxima cotius corporis uenaquam ^i^jppo/-ob id cauam nominant iuxta exccllentiam quandam, reliquarum compa/ crate diâa ratione raagnitudinem ipfius indicantes.EÏJppocrates ucro ab hepate, un/ hepatitis -de exórtum habere uidit, hepatitidem uocauit. Huius igituruenæ in ani/ malis longitudinem extentæ, altera quidem pars infra fertur iuxta rtredi/ am fpinam firmata. Altera uero furfum per medium theracem in colluni - fertur, primos quidem exortus non modicos in feptum tranfuerfum faciz ens, poft ipfos uero alios omnino tenues in membranas thoracem obfepi entes,SC in tunicam cordi obuolutam, poftea uero K in dextrum cordis ué triculum âtqj ipfum thoracem» Eodem porro tempore rationi confenta/ neum eft etiam uenas ex inferioribus pottis in omnes partes circa uentrem fiflas, his ipfis gencrationis cauftas fieri. Quo temporc uero fuperna hc/ patitidis pars in ipfum cor furfum fertur, in codem pars ea quæ infra fer/ tur, exortus à feie turn in rhenes facit ( primi enim hi prope hepar fiti funt ) turn in locos circa fpinam ac lumbos. quemadmodum fanè fu/ pernamultra feptum tranfuerfum parteni,tum fpinæ,tum thoracis,a furfumlata hepatitideexortus accipere ucrifimileeft,^exipfis genera/ tionis materiam habere, in quo tempore etiam cor ipfum formatur. Ac/ . cederecniminipfum iampoteft etiam prædiôlum artcriarum par,inu/ nam iam coalt;ftum,quod ipfum etiam in media fpinafirmatum uidemus ufqj quo prope cor perucniat.Ex hac igitur arteria credibile eft cor fangui nem multo calidiorem eo qui in uenis eft haurire, K tanto fane ipfum eali dius hepate fieri, quatofanguisfanguinecaliditate exuperat. Quumuero duo ipfius uentriculi fint, in dextrum quidem fanguis ex hepate ac/ ^“^ ‘^^^^^^ ccdit moderate calidus exiftens. In finiftrum uero , multo ealidi/ '*^’*^’^^^^^ or eo ex arterrjs affertur. Poftquam autem uentriculos habucrir, amp;nbsp;matcrias utrafquc, fubftantia nimirum ipforum expleta, turn fane K ipfumpulfat,amp;arteriasfimulcumfeipfo mouct eodem fuqpfius motu, ut non folum uelut planta , fœtus gubernationemhabcat,fediam eti/ amut animal gubernetur: qualialanè animaliafunt Chamæ,Ôdbuc/ tatusiäm cina,^ pina:,conchçqûe ac patelle: aut minimo aut penitus nullo pulfatili ut pläu çy motu indigum.Demonftratum enim eft pulfuscalidis corporibusadeiTcj lt;ini»ilt;ii

K 4» Nullum

-ocr page 394-

lia


DE FOETVS FORMATICNE


Nullum autem exangue animal cft manifeftccalidum,nccp manifcQcrali dum exangue.Erat quidem igicur amp;nbsp;citra caliditatem tordis,infita à natura exiftenstepida caliditas in fanguine uenarû,ôi ob id etiam in hep a te, nerd cor habentanimalia uelut ignisfocum quendâ, nam amp;nbsp;citra hoc,calidiras Smile cor/ (anguineorum animaliû confimilis eft foco in ædibus hora æftatis.Cætez * ^ ignis *■ ^ ^uéadmodum domus accenfo in ipfa igné fit calidior, fie amp;nbsp;corpus aniz malium ex corde acquirit caliditatem maioré ea quæ infita eft à natura uez Sdnguis nr/ *’*^ ^^ hepati,ôi fanguini uidelicet in ipfiscotento.Nam in arteries Era fi ft ra tendra con tùs quidem hune humorem penitusnon contineri putar. Nos autem puta trd. Erdfi mus,quemadmodu etiam apparet, magis tenuium pattium amp;nbsp;calidiorem firdtum fanguinem in ipfis cxiftcre,talcm qualis ctiam in fauciatis ab eis efflucs cxz iftit,atc^ mihi uidetur Si Plato hoc indicare quu inquit in Timxo. Cor uez ro fimul cum uenis, K fontem fanguinis eius, qui fecundu omnia membra uehementer circumfertur, in fatcllitumdomiciliu conftituerut* Non enim fimpliciter fanguinis fontem ipfum efte dixit, fed eius qui feeudum omnia , membra uehementer circunfertur. Talis autem no eft qui in uenis propric ^bitëucnl ^PP^ll^^l^ contineturgt;Nam ueteresfane nomen uenarum in co muni utric^ diätefunt ualbrum generi attribueront. Quemadmodu autem corpofterius hepate generari rationi confentancum erat, ob id enim prægnantis utero propinz quius hepar locatum eft, fie cerebrum adhuc longius quam cor ab utero Io Cerebri e/ '^®” conueniebat, utpotc quum etiam ftrudlura ipfiuspofterius fit produz Yer^h ^^'^‘^^’ propterea quod neq; indiget quiequam fœtus fine animal quod in utero geftatur cerebro,quum neq? uifu opus habeat,necß auditu,neq^ guz ftu,nelt;^ odoratu,quemadmodu neq^ artuum aólione, netç alia aliqua pcz nitus uoluntaria adione,nctj radius fenfu, nee imaginatione, nee ratione, nee memoria. Pofterius igitur tandem circa tertiu temporis ordinem, tum cerebrum, turn omnia circa faciem funt formata, quo tempore etiam artus per iunduras digefti ac compofiti funt. Si omnes prædidæ partes ad perz offiscdpitis fedtionem fupplïus ftrudluræ peruenerunt. Manifeftum eft autem quod generdtio Sicapitis 05 pofterius omnibus alqs offibus congelatur amp;nbsp;firmatur, amp;nbsp;ob id iuxta finciput adeo tenue Si imbecille eft,ut in recens editis puerulis moz tum cerebri,non folum tadlu,fed etiam uifu,dcprehcndamus.iEt iam quar tum tempus adeft a primo conceptu, in quo partes iuxta motum pofte/ rius formatæ corroborantur, óf eafanè gratia infantes adtionibus anima: nutritiuæ robuftiftimis utuntur, fecundu autem locu roboris habentadio nes à corde, debiliffimæ uero funt quæ a cerebro procedut, quu non folum no currere aut ambulare cruribus ualeant,fèd neqj ftare,nedum ratiocinari quid utile,aut difcere,aut alicuius fenfilis affedlus,aut rationalis difciplinæ, meminifte poffint. Poftremu aut Si os capitis ipfis roborad, 82 dentes enaz fcüt7ó2 calua pilofa redd id. Quare K oculis, 82 optima animæ parte,ratioali uidelicet

-ocr page 395-

LIBER V N VS


nt


nïdelicet,manifefte imperfedi infantes apparent. Vna cum organis enim anima: facukates abfolutç,adiones fuas obeunt. Licet boe ipfum etiam diz itjpcyfeéliin (cere,fi quis libellum legere uelit, in quo demonftro,ad corporis tempera/ fontes menta anima: facukates fcqui. Quid igitur tandem Cbryfippo uifum eft, SC alqs mukis tum Stoids,tum peripatetids pbilofopbis,ut de corde pronu opinio ex ciarint,Quod SC primum inter animalis partes nafcatur, QC per ipfum alia: P^^ditur^ glgnanturfamp; quod ut primario formatu,ncceflariurn fit amp;nbsp;uenarum amp;nbsp;ner üorum principium effeT Ncq^ enim primum gencrari manifeftc apparct, amp;nbsp;antea demoftratum eft,quod in omnibus artibus idem artifex rum pri/ mam opificrj partem facit, tum reliquas poft earn omnes ufep ad complez tionem.Arterias igitur SC uenas neceffe eft primas omnium ex ieminis fub ^^^.^ ftantia generatas e(re,quemadmDdum (K in libris de femine eft demóftra/ „f„^^^ tum. Quare etiam fi alius quifpiam fimiliter ut illi qui dc corde pronunei generate auerant,aut fccundam,aut hepar principium efte dixcrit omnium anima/


cordif fr»


maria gtne ratione


lis adbonum,minime credemus,quum alia gencrationis prindpia unicuiq? corporum generi effe fciamus,alia item gubemationis. Alq enim funt qui orbes ædificant,alr) qui gubemant.Quéadmodû etiam naues, 6C quæcûcp aha extruût quidé alq, ututur aût alq bis redte iâ fabrefadtis. Quin ôi drea facultatcs uitam noftrâ adminiftrantes ac gubemantes,ratio poftrema 0/ mnium fada K abfoluta eft,SC tarnen imperat Ôi gubernat res bominum, fdidter quidem,ubi uniuerfa anima iuxta naturam babeat, infelicitcr uero quurn præter naturam fuerit emota.Verum non eft propofitum nunc no/ bis de efficacia circa adioncs tradare Jnftitui enim in boe fermone de fœ/ tos formatione dicere. Qui fane ferma ipfe per feipfum non pbilofophis folum, fed amp;nbsp;medids utiliifimus eft, ob eos uero qui pronûdata ad demo drationcs adumunt â quibus id facerenon oportet, neceffario nobis inuez fligatus. Quidam enim ex propria ipfiusquçftionis natura initium fume •^c ocgligcoteSjdcœôftrationes ex obfcuro petitas profequunf',ôd arrip idc. At uero medids multam commodus edjquado aut dimidia corporis pars aut fere totaderepenterefoluta. Si immobilis ad uoluntarias adioncs ia/ da eft,SC ad bæc aut penitus fenfum perdiderit,aut obfcurum fenfum rein quum babet, ut fdant cui corporis parti auxilia adhibere oporteat. Hoc enim inpoffibile eft cognofcereantequam inueftigatum fit, An ex feipfis omnes animalis partes turn fenfum turn motum prædidum babeant.Aut facultas quçdam ex cerebro per neruos ipfis influât,uelut omnibus artis fe 4, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;doriæ corporum peritis eft confcftum,aut ex corde,uelut quidam aiunt.


Prindpiage nerationis er gubermt tiontsaiuer ßeffe


XfUitas fut iuilibeüi


Cæterum Stoid baud fdo quomodo fermonem hunc inutilem ad finis fn contr^Stoi tientionem, in quo iudicato felidtatem ede aiunt, aggrelfi funt non folum w querere,fed cciam citra ea quæ ex refedtione apparent, ex quibus utiep ip/ iüm inuenire poteranr. Sed enim poft^ peruenerunt,ueluti in alqs muleis


-ocr page 396-

Ut


DE FOETVS FORMAT IONE


itactiamhic ad reiinurilis fibqpfis confiderationcm, oportebat ipfoS ex -manifefte apparenribus, Gmiliter ut artis fcdonæ periti medici faciüt,prio cötn aïios ^’P*^ demonftrationis facere. Qui uero cor primu formatu eße pronun/ de corde fd ciant,necß quic^ quod ex refadione appareat habet,ex quo prolato inué ƒ0 odinites tionisinitiumfaciant j ncq; ahamaliquamrauonalcm demonftrationem* aliam ex alia ignorantiam connedunt, per cor ipfum alias partes generari diceteSjcffet^ hoc ficut generationis iplarum, ita amp;nbsp;gubemationis ducem. Prius quidem igitur quum res artis fedoriæ nondum in tantam cognitie/ nem perueniflent, in quantam nunc progreHæ funt, par erat dubitare de phneipio animaliu partibus amp;nbsp;fenfum,amp; motum,pcr neruos immitcentc.

Sen^s er lam uero hoc ipfo mukis refecandi corpora artis pcritis confeflo,amp; affedi ttiotusprinr q^q^ fanatione ex diuturno amp;nbsp;cófono expenmento omnibus medicisiuz cipium jjj-gjg g^ nullo amplius ex ipfis ncq^ in furioGs citra febrem, neq^ in perctz tisatra bile, aut ratione Gue memoria quomodocunc^læfîs,autphrcniti de cum febre laborantibus,auc lethargo apprehenGs,auc comitialt aut du/ pore attonito affedis, à capitis curatione recedente, IpG foli quærunt adz hue quæ manifefte cognofeuntur omnibus ipfa inucnire expetentibus.Ve rum de his fatis in prüfens. Demonftratum cnim alibi eft de his,in quæ in utiliter ad Gnis cognitioncm, fe aliqui Philofophi in longas quçftiones im mifcrunt,neq5 credibilem faltem quæftionis fuæ prçtextum inuenire pote tes,quêadmodu fané fpeculaciui,qui Guc philofophiâ Gue felicitate dicerc oportct3proponut. Caterum quod pradidis apponere neeeßarium eft, quodep ipfum etia prçdaris philofophis,uclut alia quæ ex refedióe appaz Hfropfcili rentjignotum fuit,tempeftiuu fuerit mihi iam dicere,initio ab his quæ Hcz circdfeHio/ rophilus fcripGt fumpto.Etenim narrationesfedorias ccnfetnullu præiuz »« iudieiü dicium ad dogmata facere,cx eo quod hanc partem ex illa natam eße dici mus,quéadmodum aliqui male intelligentes faciunt. Ex alqs enim appare cotuitunon hbuSjfacultates nos gubernâtes repenti,nó ex Gmplici cótuitu particular«, cognofei Dinotionibus autem quibufda hic fermo no indiget, ut quæ diffufæ in liz ninotio i bris de Hippocratis ac Platonis dogmatibus funt relata, in fumma tarnen triplex quanti hue neeeßariu erit,etiâ nunc dicere oportet.Prima igit dinotio, ex i. ex uenis prçfiOs gyf laqueo apprehéGs arterqs,ói ucnis,ac neruis cft,in quibus patz ' tes quidé ex altera laquei parte proprias adiones obire uidentur,ex altera uero penitus perdere.Quod ipfum etiam in medulla fpinali apparens,ma iiexneruis nifefteuiderelicet.Vbienim circaaliqucm fpinçlocumipfa fueritdifteda,

Nerui quidem qui fupra locum fpinæ ipß medullç incumbentis faudaz nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»

turn,ortumhabent,turnmotum,turnfenfumconferuareuidentur. Qui uero infra, omnes cueftigio perdunt. Manifeftom igitur ex hoc Gt, has uiexarte facultates ipß medullæ fuperneexccrcbro inßuere. luxta eandemratiz

^^^ onem , quum arteria quacunque tandem illaqueata , id quod ex ipla -^ fupra

-ocr page 397-

LIBER V N V S

fupra laqucum continuum cordi cft pulfare,uelutanteâ appareât,8i altéra pars infra laqueû ftatim pulfu priuctur,confpicuû fane etiam hic eft, Artclt; rqs principium motus ex corde eife. Hæc igitur optima eft Si manifeftifliz ma iudicatio principrj adionum. A qua confequens eftinueftigatorucorz ^.^^^j^ ^y porum fubftantia,num eadem per omnia fixant penitus diuerfà.Nam me ^^^ ex fuhr dullæ quidem fpinalis ac ncruorura per omnia eadem cerebro fubftantia ßantia nu exiftit,Quemadmodum Si continentium ipfa tegminum ) eadem eft cum forum inqolucris cerebrum continentibus. Arteriaru uero fubftantia nihil,ne pro pc quidem,cordis habet,quemadmodum neqj ucnarum,hepatis. Quum igitur eadem apparet,manifeftum eft tenuiora craftioru germina efle,quç abfep illis nec^ generari poftunt,quemadmodum neqj rami abfep ftipice, Quum uero alia uenæ fubftantia manifefte appareat, aha cordis Si hepaz tis,obfcurum eft fanè quod ad hæc apparentia attinet. Num ex corde uez Ven^ flt;(tt^ nacaua enata exortum fuu in hepar diftribucrit,an ex hepate accepta prin ®^*’** ^**^*^ cipio in cor inferta eft, aut horum quidem neutrum eft,ueru alia tertia parz ticula eft huius uenæ principium,Quarc merito in hepatitide uena,a fedo rijE artis peritis quaefitum eft principium gcnerationis,De neruis uero con feflum eft. Quod fi inuentum fit etiam,hepar efte principium generationia eaux uenXjcrit tarnen adhuc fic obfcurum,quod ad hoc attinet, num ficue genitu eft prius,ita etiam inperfedis iam corporibus gubemationis prinz cipium fit conftitutum,an ab alio quopiam hoe ipfis exiftat. Quin Si de hoc difcrimen fieri oportet,an magna uafa paruorû principia fint, aut patz ua magnorum.Nam Si in his medici aliqui deliquerunc, quemadmodum etiam is qui dixit,ucnarum in uentrem Si inteftina defeendentium princiz ’ pia generationis efte fines,quum hi fines ne mente quidem concipi queât, fine eo ut uena ex fecunda in hepar accedat, Si ex fefe exortum in ipfos diz ftribuendum mittat. Ex hoe enim apparente rationabile eft computare, / ^f^'z*’ , . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;v • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;- htudinead principia uenarum m utero fimtha elie extremitatibus radicum m arboriz ^/^„f^ ffi Dus,ftipiti uero cuipiam uenam per umbilicum in hepar procedentem afti umenuitia/ milari,atcj fi hxc ita habeant,omnes uenarum extremitates quç in anima/ f^rn li uidentur,ramulis Si non radicibus confimilem proportionem habere.

Agg^^^^“^ ^“® autem aliquando etiam de hoc fermone confiderationem facere,iuxta quem modum dicere liceat,primas omnium horum duorum uaforum tunicas ex Icmine natas cfte,qux fanè uafa Si fœtibus Si perfedis maxima apparét,magnam artenam dico,8i uenam inter umbilicum Si hez par,8i his fiftis uenas in fecunda generari, Si deinde horum fines radicum finibus in arboribus fimiles efte. Sed Si fecundum hunc fermonem neque hepar,neep cor primum genita apparent. Ad fui enim generationem fanz guinea fubftantia confpicue opus habent,quam per uafa ex utero neceftaz rium eft peruenire. Rurfus igitur quod Si iam ante dixiraus,fernen opificis rationé

-ocr page 398-

Ît^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE FOETWMFORMATIONß

rationcm habebi't. Vafa ucro per quæ fanguis à prägnante attrahitur, ad * Vdfrf primo uifcerum generationem omnium prima gcncrabuntur,Sccunda autem ab cor er hepar his hepar Si cor,uelut domus fijndamentum,amp; nauis carina. Quo tempo demde ^cne/ rc ucro hæc effingit facultas 10 fcminc exiftens^rationî confentaneum eft ' nbsp;nbsp;nbsp;’’‘*quot; fanè amp;ah'a quidam effingi, turn bis uicina,turn inter hæc ô^uterum fita.

Neqj cnim uerifimile eft un^ quiefeere aut ociofam ftarc facultatcm qux turn plantas turn animalia effingit ac format,fed omné uim omnibus par/ tibus fimul infereretp amp;nbsp;adaugere.Nequa^ igitur ab aliorum opificio na tufa animalium formatrix defiftet,fed amp;nbsp;uenas K arterias femper findens ad adnafeendum his alia uifeera propeller,quéadmodum amp;nbsp;hepar amp;nbsp;cor adnafei didum eft,una cum hocquôd amp;nbsp;figuram deccntem,amp; pofirionc, amp;nbsp;quæcunq; alia huiufmodi partes habere conuenit,dcbito modo opéra/ op(«;o faïfa tur. Omnibus modis igitquot;meritô reprehenduntur quidam qui à primum exploditur formata particula pronunciant rdiquasgencrari, Etenirn cauHailliuspar/ tis opifcx no certe poft eius completioncm a fœtu egrefla eft, cura hac his Primum natd quasiam fecitpartibus demandata,Ut teliquas oignant. luxta hanc ratio/ fdrs reliquat j^^j^ artenaz Si uenæ primum generatæ alias partes gencrabunt. Nec uero non ÿ^mt gj-fgi-jgj-yj,^ gg uenarum corpora hepatis aut cordis fubftantiæ exortus effe apparent,quemadmodum cerebri amp;nbsp;eius inuolucrorum, turn medulla (pi/ næ turn nerui uidentur. Maxime igitur credibile eft, quantum fanè de re/ bus obfcuris pronunciare licet,id quod amp;nbsp;arterias ÔC uenas gcncrat,hoc ip/ fum eafdem etiam fîndcre,ÔC in omnes fœtus partes adduccre, fingulalcp üionum ex P^**^’^^^^ ‘“^^^ proprioS loCos ipfis aftormare. Quin Si credibile uel ma/ ^^^ot^ium ^‘^^ omnium eft, formatas iam particulas ubi perfede SC ad fummû fuc/ rint abfolutæ,6C opcrari incipere aófioncs fuæ ipfarum fubftatiai proprias, SC neep rhenes inaigere aliqua alia parte ad propriam adionem obeunda, neep utetum, neqj Iplcnem,necp inteftina,necp omnino ullu aliud naturale Parti» deflu/ orgnaû Quando uero neep iuxta quantitatem,necp iuxta qualitatcm,fub xus er altera/ ftantia partium pcrmanet,nimirum defluxu ipfarum magno quotidie fié/ tio tc,ÓCqualitateitemmultiformiteruariante,auxiIio utiep inter fc mutuo 0/ pus habent,quo SC euacuatum rurfus explcatur, SC uariatum ac alteratum corrigatur.Hæc uero auxilia quot fint SC qualia,non folum nullus philofo Laau^Ua P^^^ exacte inuenit,fcd neep medicus quisfpiam eorum qui citra difledi/ onis notionem ad ipforum inquifitionem progreffi funt. Cor igitur ( hoc enim folum aliqui animal gubernare uolunt ) poftqua refpiratione fuerit priuatum,ipfumep moueri ceffatjSC cum ipfo totum animal petit, priuatur autem refpiratione non folum ftrangulatis, aut ob inflammacionem par/ tium circaafperæ arteriæ fummû meatu infpirationis obturato, fed SC ner/ uis thoracem mouentibus male affelt;ftis,fiue per fed:ioncm,fiue per contu/ fioncm,fiue per iaqueum,quorum omnium neruorum-principium eft me ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dullai

-ocr page 399-

LIBER VN VS

dulU fpinaliSjUcIut cerebrum illius, Quemadmodum igitur cerebrum cor/ di ad perfeuerantiarn utile eil,per neruos thoracem moucns,quo diftento Cordts auxUï quidcm infpiratio contingitjcontraólo autem exfpiratio,Eodem modo uti “*” ‘^. quot;^lt;^ litatem quandam exhiber cor cerebro, amp;nbsp;his hepar,uelut in libris de his eft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* demonftratum.Porró non his tribus folum principijs mutua inter fe auxi/ lia contingunt,fed etiam alqs omnibus particuIis.Quo igitur ftatim ex una , m memona reuocem quæ de (ingulis aiqsj m Iibns de ulu partium lunt dk ß^^ j^^^ j^g d:a,propter hepar generati funt Si rhenes,amp; ueficæduæ,quarum altera bi par generatie lis fufeeptrix in ipfum uifcus adnata eft,altera uero urinæ fufeeptrix ad rhe n.cs locata eft. At uero feculenta huius uifceris excrementa depurgat fplcn. Quod uero SC uenter hepati alimentum prxcoquit,amp; inteftinorum obuoz lutio gratia diftributionis in ipfa faóla eft, amp;nbsp;hæc amp;nbsp;alia omnia circa finguz los corporis locos,in commentarrjs de utilitate partium demonftrata funt, quorum nihil, ne leuiter quidem, fcientes turn medici, turn philofophi qui cordi omnia deferunt,audentcr penitus pronunciant ac fententiam ferunt.

Verum hæc omnia amplius fortafsis quam in rem propoiitam nunc con/ ignorantM te uenit extenfa funt à me SC dilatata, merito uiris artis feCtorixperitis indig/ tneraria nantibus,propterea quod aliqui non folu de his quæ ignorant fententiam ferunt,fed SC confident er eos qui contradicunt reprehendut. Cxterum qui partem primam à natura efformatâ,alias formate putant,atq^ hanc ipfam Refutaturopi cor efle adftruunt,non folum errant circa utriufe^ fententiæ pronunciatio/ ^i^^ß^ßde ncm,fcd etiamfi concedatur eis, cor non folum primum omnium formari, ^°^‘^ fed 6i ipfum reliquas omnes formate,ad hæc nó neceflario fcquitur,a(ftio/ nes in perfeólisanimalibus pet illud fieri,neqj idem eft aliquid aut genera/ AdiSes b ani tionis,aut gubernationisprincipiu eile.Tranlgrefsi igitur ad hoe quod ma/ f«lt;dibut perfe xime in hac traólatióne propofitu eft,demonftrabimus ipfos neep ea quæ ^^ ^^J^ fiquot;* a medicis probe inueftigata funt,inquirere dignatos efle,fed putafte fi a na ^^^^‘^^ ^^^ tura fœtum formari dicant,fe fan's dixiffe, quum tarnen nihil plusdixerint

Aï,

^ nomen omnibus familiare.Nemo igitur adeó ftupidus eft ut non intel/ ligat efte quadam genetationis foetus cauflam,quam omnes naturam no/ ^^^ff^ßi minamus fubftantiam ipfius ignorantes. Quemadmodum autem ego de/ ^‘^^amp;^°^‘^ monfttaui ftruóluram corporis noftri,fumma oftendere opificis ipfius fa/ pientiam acfacultatem,fic opto ut oftendat mihi philofophi fotmatorem feu fidorem,Num deus eft quifpiam fapiens amp;nbsp;potens,ut excogitarit qui/ dem ptius qualiter fingulorum animalium corpus fabricari c5ueniat,dein/ cmaßtode de ueroipfius potentiam oftendant,iuxta quam ea quæpropofuit fabrica ^^o^e^hfit uit,aut anima quædam alia præter dei, Neqj enim eius quæ natura appel/ latur fubftantiam,fine incorporea ea eft,fiue corporea,ad fummam fapien tiam uenire dicunt:quam fane omnino habere neganf.utita artificiofe fee/ tuum formationem effeciffe credédum fit. Hoc enim Epicuri amp;nbsp;alioru om/

L nbsp;nbsp;nia fine

-ocr page 400-

115


DE FOETVS FORMATIONE


fronudatum nia fine prouidenha fieri putantium audientes non credimus.Et tarnen nez geminum ce barium eft,aut iuxta motum quendam brutum Si inartificiofum,ad opti iimü ridi ””’*” fioc® peruenire fetuum formationé : aut uelut hi qui miracula conz culum ^’^^^^*^’ principio motus ipfis indito, abcunt quidem ipfi, uerum miracula conftrufta ad aliquod non multum fanè tempus,artificiofe mouentar,Sic etiam ipfos deos,cóftruólis ft minibus plantarum Si animalium ad tantam motuum fuccefsioné ac fcquelam aptis,nihil amplius facerc. Sed prius qui dem reprehendere. non haben opus, utpotc ab hominibus ad quos mihi uel maxime hiefermo inftitutus cft,iam condemnatum.Alterum ucro dili ixpenCwaUe g^^^'^^ mfpidcndum cft. An pofsibilc fit huiufmodi humiditarem, qualis nm frenun/ ^^^^ ^‘^ genituram apparet, in ranto numero motuum inter fe mutuo fut dati cedentium nihil dclinqucrcjufq? ad couenientem finem.Quemadmedum t nim optimum cft,ut nihil in ciufmodi fortuite adu in rara partium copia delinquatur,Sicadmiratione dignum cft, fcquelam motus artificialcm fiez ri ab aliqua fubftantia irrationali,uelut ipfi aiunt. Magis autem adhuc miz randum id eft, quod per omnem uitam cotingit, omnibus nobis id palam Plyßologoru uidentibus, quod nullus corum qui nature indagationem (phyfiologiara (uptnitas circa • j l r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j c

tidiottum ragt; S’^æ^ «leunt) prohtentur, ncqj cognouit, neep inquiliuit quornodo herct, tionem Quid ucro eft id tandemCRatio adfionum ipfatum particularum.Vcrum claritatis uberioris gratia,uno aut altcro exemplo (ermonem finiemustareg fumamus fanè in manus prius quidem furnmam manum,qaæ digitos om Confideratie nes ex tribus ofsibus compofitos habct,intcr fe mutuo cóncxis.In quibus» adicnum opinor, prxftabilius erat prius fe exercere cos, qui quornodo omnia circa manus j-Q^Jujy, g^ mundum habeant, inuenire uelint,quomodo uidclicet eóftrudi fint,ói per qua: organa motus ipfis contingat: quandoep quidem extenfis iuxta iun(fturas,tum fimul ó£ multis,tum fingalisfcorfim,quadoq3 ucro in obliquum flexis, arq^ id bifariam, aut ad paruu aut ad magnum digitu. Si enim cognouiffent quod per mufeulos omnes hi motus fiant, quod nofle fanè non poflumus priufquam per refedlioncm denudauerimus, admirati eftent utilt;p,quomodo non folum nos, fed Si parui pucruli hune uel illû diz j^fl- „ gitum extendere autfleeftere iufsi,cueftigió iuftum faciunt,quum nondum l^guce ^^‘^^^ 91^^ motorius mufculus extet. Amplius autem adhuc in lingua admiz rati cflcnt,in qua neep fedorix artis periti confentiunt de multitudine muz fculorum ipfam mouentium, tantum abeft ut conftantcr Si certo fciant,qui mufculus fit fingulis particularibus acftionibus prçfedus.Verû hoe itidem mufeulos uoz ^‘^’^‘’boribus mediciseft inueftigatü.Et quidam certe ex ipfis unnquenep luntatem no/ iDtifculü,uclut animal quoddam,uoluntatê noftram percipere dixit, attraz firamintclli/ hcrc^ Si obuoluerc linguam ad conuenienté figuram cólonx acaptæuo iere,opinio cis.Scd hoc quidé alqs omnibus incredibile effe uidetur.Mirandu auté apz parct puerulu patuum audita panis uoce, quu neep quornodo lingua figuz

tetur

-ocr page 401-

LIBER VNVS

retur fciat,ncq; à quibus mufculis ad partiales adlioncs ducaturj’ntegru taz men ordinem confequenter dicere,lingua multas tranfmutationcs ßngulis uocibuscóuenientes faciente.Quum igitur plures in nobis mufculi exilât, non eft credibile unumquenq? ipforum animal eftc. Quare ego ob id reliz ifta hac opinione,ut quæ fidem fui facere non pofsit,ad aliam tranfgreffus fum ab alqs uiris propofita. Quod nerui trahant muftulos in fua ipforum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^ ^^^ principia, ex quo contingeret, motus fequi ad ofsiculu inferius ex his quæ j;* ^^^^ iunAuraconftituunt, in quod ipfum extremitas mufculi inferitur. Veru amp;nbsp;opinie hic fupra id quod non fciamus nos quem mufculu attrahere oporteat, adz hue ctiam magnitudo ipforû reluótatur,quum minutifsimi nerui in mufeuz los infiti fint,qui neq; in uiuente animali iuxta uoluntarias actiones mouez ri uidêtur,uelut mufculi,fed ncq? in mortuo per manus noftras traólati mu fculos attrahere apparent, quemadmodu mufculi trahunt offa circa iunólu ras.Atqui ex eo ctiam q? finguli mufculi piopno ipfi uolutati motu mouen nbsp;nbsp;nbsp;„ . ^ * tur,non fit credibilc,fèmen fimilifci ut miracula conftrudum cfTc,ipfumó? non cognofcere, neq; penitus intelligere ca quæ tacit. Quapropter fermo |^^^^ damnatur etiam eorum qui dicunt corpus fuu ab anima efformarijcx quibufdam apz parentibus crcdibditer conftructus SC obfirmatus,indc contradiclionê haz bet.Cófirmat equidê ipfum ufus partiu corporis,qui fimul ut nata funt ani Am^amejfof maliaipfisadeft* Apparetigiturunuquodqj animal illa corporis parte fe nare corpo/ ad uindiótam parare,^uæ alias fupereminet, Vitulus quidem fronte impez ra,opinio tere priufep cornua enafcantur, pullus equinus calcitrare,nondû folidis unz gulis.Velut ctiam catulus mordete tentareuidetur,etiâfi nondû fortes haz beat dentes,SC ex uolucriu animalium genere ad uolatu niti,etiamfî nondu tanta fît facultas. Hæc fane oftendere uidentur animam partibus utentem nofTe ipfaru ixilitatcm,ut quæ ipfa illas conftruxit, SC nó ab alio faëtis utaz tur.Cæterum propter quid,ubi uoluchmusparticulammouere quocunq; Qg^^^ ^^^ tandem niotu,ftatim moueacur,quum non nofcamus mufculu earn ipfâm dUna moucncem,ucl maxime omniü difficilimum inuentu exiftit. Vix itaque ex uniufeuiufq; mufculi niftcdionc, à uiris fecandi corpora dodis propria az dio inucnta eft.Efob id aliquibus uifum eft,aliam efte animam quç fingu ’as partes £onftruat,aliam quç ad uoluntarias adiones impellat,ÓC uidetur j^„intt fanè iuxa hanc rationem in animantiu corporibus adhuc ipfa anima perz duplex manerôquæ partes ipforû finxit SC formauit. Non enim pofsibilc cft cam quæ lunc adeft fingulis partibus couenienter uti,perire aut earn quæ ipfas conilruxit.Difficilis igitur cft fermo ac ratio de anima quæ partes animaliz um conftruxit, quacenc^ tandem partcanfam apprehêdendiquiscaptet. opificisnofl^ Vnumitaq; folum cft quod mihi uidetur artemopificis noftri manifefte an fortune indicate, quam ipfamartem f quis ingenuo SC libero animo intueatur,imz pofsibile eft brutç ac rationisexperti fortunæ deferre.Quû itaq; fint in cor

L x poreno/

-ocr page 402-

118 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE FOETVS FORMATIONE

porc noftro mufculi multo plurcs quàm a quitus partes circa uoluntarias adtioncs fnouentur,unufquifc^ ipforum Sè figuram dcccutcm habet,amp; ma gnitudincm,ôi caputjôi finem, amp;nbsp;poGtionem,amp; ncrui ucuæcp ac arteriæ in (itioncm,ita ut amp;nbsp;pro magnitudine amp;nbsp;pro loco infitionis hæcipfa quadrét, atqj quû hæc tot numero fint, nihil reperire queas quod meritô reprehenz das,quod ipfum etiarn in librisde utilitatc particularu nobiseft demonftra tum.Atqui fi trecentaru partium ftrutîturæ fingulæ deeem habeâtfeopos, apparcant^ omnes partes egregie fsdtæ ac rite abfolutæ,omnes utic^ feoz pi ter mille numéro fient: Ôi tarnen nondû diélum eft quod maxime omni Mirdculda ^^^ *” ipfarum ftruëturisadmiratione dignum eft, Aequalcm uidelicet nu Hurxcor/ ’'^^^‘^”^ elTc mufculorum in finiftris partibus, ad eosquiindcxtrafunt,uez po„y lut etiam arteriarû ad arterias,amp; uenarum ad ucnas,ac ncruoru ad neruos, ut etiam ter mille feopi gcmincntur.Idem etiam in ofsibuseft plunbus exiz ftentibus ducentis,nâ amp;: in his fingulorû feopi plures ^ quadraginta fîunt, quos geminatos palam eft plures oétonk milibus futures. Eadé ars amp;nbsp;cirz ca omnia uifeera exiftit, amp;nbsp;omnino circa quacunq; pattern. Vt fi quis ftruz (fturæ fcopos numeret,in aliquot dccies millenarios, non fimplices millcna nos numerus ipforum excrcfcet,fiquidé omnes partes ad fummum fucrinc rite abfolutæ.Hos itaq? fcopos ego,uelut dixfhaudqua^ efediderim titra (^pifex fdpien fapientifsimum eundem^ potentifsimum opifieem falt;ftos cfte.Quisucro ti[s.^jMcn ^‘^ ^*^ fperabamus nos prius à philofophis audituros cfte.qui fané de muti ignotus ‘^°’ ^ °‘^ uniuerfa generatione pronunciantes fententiam ferunt. Multo ez nim facilius efte opinabar, hoc ipfum cognitû habere q^omodo ipfis corz pus conftrult;ftum eftet.Et fané quum me difeipuli more uni ex ipfis primo iubmififtcm, fperabâ quo modo in Geometria dimeticndæ terrædemonz ^hlofophorü ftrationes audicram, fie etiam de illo epifiee me auditurû cfc. Verum ubi ignorantid j^^j^ folum non mathematicas amp;nbsp;potentifs/mas dcmonftratioacs,fed nec^ rhetoricas probationes dicentem cognouiflcm,ad altcrû tranfgreflus fum, qui 36 iofe ex proprijs fibqpfi fuppofîtis argumeans priori contraria proz nunciabat. Quin Si ad tertium ac quartum experiunù amplius gratia proz greffus, à nulle irrcprchenfibilem demonftrationem audiui. Ob cam igiz tur rem uchementi triftitia affeeftus, halt;ftenus permeipfum ra«oncm aliz quam fortem in animalium conftrult;ftionibusamp; opificio inuenit? conatus GdlfUttï igno fum^quum uero nullam repererim,hoe ipfum fané hoclibclloeonfftuma runtiam fudm me ac teftatum uolo, hortort^ acoro philofophosin hac re pr^ftattes ut confitetur inquirant,an quieep fapienter inuenire qucant,atq; ie nobis libcraliter'om municent. Quum enimuideamuspuerulosloquentes quæcunt^ tandem ipfos proloqui iuflerimus,uclut exempli cauira,fmymam amp;nbsp;fmilen,3ó fnic gma (fic enim græci appellant quç nos myrrham,falpellû amp;nbsp;faponem) ne que normt mukulos lingua ad eiufmodi uovs exprimendas apte mouenz tes,nc^

-ocr page 403-

LIBER VNVS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n^

tes,neq; quod amphus his eft,horum ipforu neruos, maxime quidem crez dibile ac probabile ego opinorJînguæ opificem, quifquis tadem is eft,aut Galent opinio ipfum adhuc in efformatis partibus permanere, auc animalia ipfas partes frotabäis conftruxiiTe Si fccifle,ut quæ cognofcât uoluntatem principalis animæ noz ftræ partis. Quando uero ad hoc confequens effe inuenio, aliam effe ani/ mam iuxta principalcm rationis noftræ partem, aliases ehe in fingulis par tibus,aut penitus unam comunem ePe omnia gubernantem,ad coßirj inoz piam dubius redigorneq; ufe^ ad poflibilem diquem intelleólum,nedum HaßtatioGa/ ad conftantem cognitionem, quiequam inueniens de opifice omnium noz kniMceps drum fidtore. Etenim quum audio quofdam phiiofophos dicere, Matez riani ab xtemo animatam efle,ad ideas refpicere, feipfam ornare,adhuc ez dam amplius meditor, unam animam ede oportcre, tum quæ nos formaz uit,tum qua: nunc fingulis partibus utitur, Verum huicopinioni rurfusrez pugnat ignorantia animæ nos gubernantiSjSJ partium appctitibus ac moz tibus ipfius fubferuientium. Qui enim de clementaribus uocibus dicere co ^^^'^^^^^^^^ nati funt, ufq? eo progrefsi funt, ut pronunciannt,talcm quampiam lingua ad dentes fectores appcllatos firmata fieri, aut eos qui in fuperna, aut eos qui in inferna maxilla fiti funt : Si rurfus aliam quampiam fieri lingua furz fum ad palatum réfracta, aut ad aliam quampiam partem. Quemadmo/ dum fanc etiam de fpiritu, qui per afperæarteriæ fummu efferturpronunz ncßintn ciarunt,ilium ipfum quidem aliquando in foramina narium intus perforaz opiniones ta peruenire;aliquando uero per apertum os efflari, Si quandoeg multu ac accruatim,quandoq; paucioremóC paulatim. Verum mufculoshuiufmodi DemußuUs motos operates nullus, ne prope quidem, nouit,quando fanè neep his qui ad magnam experientiæ famam circa corporum refedlionem peruenerut, conftanter adhuc 5d firmiter inuenti funt. Cæterum qui nihil horum nec^ inuenerunc,neq5 penitus inquifiuerunt, proterue penitus pronunciant non CatenuU ßk unam aliquam fententiam, fed longam ex ordine quafi catenulam connez »0 pronund^f dtentes,cuius ftatim primam iundturam quafi fulcrum reliquarum fuppoz ^^’''*’” f^if^ nunt,quam tamê ncq^ fenfus cognofcerc,neqj ratio perfcrutari queat, Cor *‘*‘”*”’ omnium partium primam generari dicentes.Poft quam deinceps altera fe 1 quitur.Ipfum cor reliquas partes effingere ac formate,tâquam perierit opi n fex ipfius,quifquis tandem is eft,óC nó amplius fuperfit.Deinde confequen teruelut indefequens inferunt, Quod etiamdeliberatiua animæ noftræ j^j pars in ipfo corde confiftat. Si uero dcliberatiua, amp;nbsp;ciborum ut ipfi aiunt, pocuum,ói rei uenereæ,ac pecuniarura appetitiua,utique etiam in ipfo coß ftetirafcibilis Si contentiofa, quæ omnia nullam necefsitatem habent, fed iuxta primam notionem aliquibus pofsibilia ac probabilia effe uidentur, poftea uero per multa apparentia ródarguuntur. Etenim prima formatio confuutio in arterias,ac uenas, fecundamQ ac hcpar,non autem in cor nos ducit, fiue

L 3 ratio

-ocr page 404-

no

DE FOETVS FORAIATIONE

rationc fern ipfam confidcremus^fiuc ex his quæ in refedionibus apparct æftimationem faciamus.Secunda uero hanc fcquens formatio, item^ ter/ tia, uelut antea nobis didtum eft, nos ducunt : quod itidem faeiunt omnia quç poft partum adnafcuntur SC accedunt, partim quum prins in totu non . nbsp;nbsp;nbsp;, affuerint, partim uero manca Si impcrfelt;ftaexiftentiaperficiuturacabfofz

Stmiutudo na nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\ i ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

torum ad paz i^iï*^tur.Porro uel maxime omnium quisammiretur Iimilitudinenatorum rentes 3lt;^ patentes, quo nam modo ipfa fiat. Apparet enim rurfus anima corpus Animatn cum formantem ex parentibus in ipfum fœtum peruenirc,tanquam uidelicet in femitte paren/ ,'pfo feminecontentam.Qua: igitur ipfiuseft fubftantia,dicere non habeo, turn m fatum proptcrea quod ab aliquibus audiucrim, qui perfuafum hoc habêt,ut aiur, re,opinio ^i^od anima incorporea cxiltat,a Iimul cum icminc ingrcdiatur,ipfo^ fez Diuerfe ^opb mine ad futuri fœtus formationem, uelut materia conuenienti, utatur. At triones de opi/ uero aliqui ipforum non matcriamjfed organum animæ,fernen effe aiunr, fi(e,o-dema/ matcriam enim efle fanguinem maternum.Alqcontraria dicunt,uideturez ^'‘^’‘^'^meMo ^^'^ ’P^^ fernen ipfe opifex efte,amp;: quibufdam quidem totum,aliquibus ue

ro ipiritus in ipfo contentus. Et fand mihi iam priuatim de his fcriptum eit in libello, in quo Chryfippi didta in libris ipfius de anima examino, amp;nbsp;adz hue amplius in altero libello, in quo confidero eos locos,in quibus a feipio ^quot;‘duJa^Ga/ ‘^*^^”*^*'^^P^^’^Q uideturinfcrmonibusdcanima.Cætcrû uelutdixi,quum y^^ nullam opinionem fcientifice demonftratä repererim, dubitare me de aniz ma: fubftantia confitconquando fanèneejj ad crcdibile autprobabile quic quam peruenire pofsim.Ego quidem igitur dubitare me,accófilti inopcra Animainfemi ^^^ fatcor,de opifice fœtus caufta.Summam enim uideo in formatione fa ne fatum non pientiam fimulcp potentiam: amp;ncq5 animam in femine,plantaticiam quiz format dem ab Ariftotele, appetitiuam uero a Platone, â Stoicis uero nc animam simUitudo na quidem, fed naturam appellatam, fœtum ipfum formate cxiftimo,quum Xt^j ‘^GaU ^’^^ folum non fit fapiens, fed amp;nbsp;penitus bruta ac rationis expcrs:ncq; rurz numdubium Pusdifccdcre prorfus ab hacopinioneualeo, propter fimilitudincm natoz facit mm ad parétes. At uero â rationali anima poft partum per omnem uitam Anima ratio/ recedo,propterea quod ante corporum difleeftionem nó cognofcamus,nez nalemnegat q^g partes corporum,nclt;^ ipfarum adiones. Cæterum quum quidam ex ‘^^^^quot;“^ Platonicæ fedæ dodoribus mihi dixiffet, Animam per totum mundum

Antmam mun nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f

dlfatusfor/ ^^tentam fœtus tormare, artem quidem amp;nbsp;racultatem ula ipfa dignam exi mare ftimaui,uerum icorpios amp;nbsp;phalaneia,amp; mufeas, amp;nbsp;culices,uiperas(^ ac uer mes,lumbricos item 3i afcandas ab illa formari,animum inducere non po Summafenten tui,nimirum huiufeemodi opinionem prope ad impietatem accedere fufpi tia Galeni catus.Nec uero ipfius materia: animam ad tantam artem peruenirc,rationi Qpißdj ars et confentaneum ede mihi uidetur. Hoc igitur folum de caufta animalia ipfa fapientia ma/ formante,Ut pofsibile me pronunciare puto, Nempe, artem Si fapientiara gna ipfam exiftere maximam. Quemadmodum Si hoc, quod poft formatiez

nem

-ocr page 405-

t IB ER VN vs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ijl

nem corporis,ipfum uniuerfum corpus per omncm uitam tribus principijs motuum gubernetur,eo quodex cerebro eft,per neruosetmufculos,quod Tridprind/ ex corde,per arterias,SJ quod ex hepatc,per uenas.Ex quibusautem prinz pi^tcorput ciprjs hæc fiant, hadtenus non fui aufus palam confeffa opinione pronun/ ^‘‘^’«’«‘‘»^w riare, uelut in mukis opcribus indicaui, 8i pr^fertim in eo quo de anima: (peciebus traóto,de animæ fubftantia nullatenus fententiam ferre confilus fum.Ncqj enim hadtenus repen ullum aliquem,qui mathematicisSi linca °^ ‘*”''»lt;* ’»lt; ribus demonftrationibus utereturad adftrucndum,num omnino incorpo rea fit anima,auc corporca,aut prorfus fempiterna, auc corruptilis Si inters tura,quemadmodum in tradlatione de animæ fpeciebus explicaui.

Finis libri Claudij Galcni de foetuum formatione, lano Cornario medico inz

terprete.

vxCV GALEN! DE SE

MINE LIBRI DVO, lANO CORNARIO medico interprété.

LIBER PRIM VS

V AB EST utilitasSC quæ facultas feminis C Num duorum principiorum materialis amp;nbsp;effiz cientis rationem habet, quemadmodum Hmz pocrates opinatus cftC An alterius tantum emz Hippocratis cientis fcilicet,uelut Ariftoteles putat,qui princi f^^nflouUs piumquidem motusabeoinmenftrua tecK/ menta proficifci exiftimat,nó tarnen ex eo aniz mal formari ac effingi concedens $ Operæpre/ cium igitur eft confiderare K drjudicarc tantôt rum uirorum diOonantia^non credibilibus rationibus, quibus plurimi turn medici,turn phiiofophi gaudent, id indicium permittendo,fed ex euidentiz bus,amp; per euidentia demonftrando.Quandoquidem uero ab experientia jjemonJlrdtio uniufeuiufqj quod quæritur, etia ipfe Ariftoteles certa amp;nbsp;uidrieem fentenz per que fiat tiam affumi oportere ad demonftrationê putauprimu hoc diligêcer confiz An fernen in/ derabimus, Num intus maneat fernen cis quæ funt concepturæ, an excerz t« maneat co naturC'Triplicem autem expedit facere eófiderationem.Euidentifsima quiz

L 4 dem quam

-ocr page 406-

gt;0

dem quarn etiam ego Erpe fed, equas amp;nbsp;canes, amp;nbsp;uaccas,amp; captas,amp; oueS Primumexpe/ obferuando,an cotineant quandoep poft coitum fernen, aut femper excerz r»»e»t#»»i» nant.Stadmitaq? mihiamp;àpnncipio didtum eft abciufmodi return pen/ ^’'“f'^ ti's,fe diligenter obferuafle, tunc fernen in feeminis animalibus cotineri,ubi funt conceptoratuerum etiamfi reprehendar ob id, cofiteor tarnen uitium, quo per omnem uitam inquinatus fui, quod nulli fidem habuerim eoruni qui talia narrant, priufquam etiam ipfe eftem expertusea,quæfaltem poft fibile erat in experientiam uenire,Itaque neq; de hoe,bis qui fe uidifte qua fæpe fadla funt narrant, crediturus cram folis, ctiamfi maxime concordes in hoc aflerendo uiderem,fed confueta incredulitate ufus,duplex feci expe rimentum,alterum in animalibus fernen exccrnentibus,alterum in eis quæ Secundum in continentätaq? neque eorû aliquod un^ concepit quaeexcemût, amp;nbsp;omnia muhertbus j-on^gpefunt q^æ retinuerunt.Alteram uero uiam cognitionis,admulieres tranfeundo,perficerc decreui,percundlaturus eas quæ mihi uidebâtur maz xime pofte feipfas obfcruare,an ftmiliter in ipfis cotingat, uelut in animanz tibus Drutis,meipfum increpas interim ob id (cur enim ueritatem nó dicaO quod difterentiam quandam putarem efte conceptionis in rationali amp;nbsp;bm to animante, feire tarnen cupiensan quod fîtaftequerêtur, plus fane quam fperaueram reperi,ut minime pœniteat me curiofitatis.Motum enim quen Conceptionis dam fe circa uterum percipere dixerunc,ut qui ueluti uellatur ÓCpauIatim itt uocMum feipfum contrahatur,ubi fernen concipiant. Et fanè mihi hæc oratio conciz pere fernen,amplius^ ipfum nomen conceptio, inde â mulieribus impofiz Tcrtz«jw fx j.^ pfpg uidebantur.Tertiam igitur adhuc uiam perficere operæprecium duz ^'^^fc^tofs ^*’ ^^ft^^ relccris omnibus medicorum qui de huiufmodi re tradut fcriptis, reperi etiam illos dicentes fernen uiri intus mancre, ft mulier ftt conceptura» Quidam uero ex ipfts diligentiores etiam uteri motum feripferunt, ftatim apponentes, quod Ói obuoluatur femini, Si undiquaque ipfum ampleóla/ Gbuoïutio ute j.^^. jq^^ ipfum itaque ftatim ftatui experiri oportere per refedtionem, ac ^fernen confequenter multa prægnâtia animalia diftecui.Omniumigitur uteriap/ parebant fœtibus obuoluti, ftue maior,ftue minor, fine omnino paruus eft Plato fet. Videntur enim(ita ut Plato ait)uteri qui amp;nbsp;uulus appellantur, uelut ani mal quoddam prolis deftderio affici,amp; ob id attrahere ad fcipfosfernen SC circumcirca in rugas complicati continere, quemadmodu amp;nbsp;hoc ipfum alft quandouiris euidenti fenfu eftperceptum,nimirum adcucurbitulæmcz dicinalis fimilitudinem attrahente utero ipforum pudendum: fit autem taz le maxime ceftantibus iam menfibus, quo tempore præcipue uteri fernen tio er tempus concipiunt.Hæc quidem igitur dicta funt a me propter quolda huius tem?

poris philofophos,qui fèipfbs Ariftotelicos ac Peripateticos appellant: nc que enim ego ita cópellarim hos uiros,adeó fentetia: Ariftotelis ignorâtes, ut putent ipft placere, mafculi fernen in uterum fccmin^coniedum, prim cipium

-ocr page 407-

LIBER PRIMVff

cîpi’um quiJem motus mendruo tecremento fmponcrê, amp;nbsp;podea excemi, nelt;^ aliquam partetn corporel fubftantiæ fœtus fieri.Dccepti autem funt cx primo de animalium generatione libro quem fané ex quineg legifle uiz dentunScripta enim funt in eo hæc,Quemadmodum enim diximuSigene lt;* rationis principia uel maxime quis ftatuerit fœminâ SC marem. Mare quiz '‘ dem ut qui motus amp;nbsp;generationis principium habet : fœminâ uero ut qua: “ materiæ. atq; hæc quidem non longe poft principi urn funt, inferius autem ” paulóineodemlibro ampliusKhæcfchbit.Sedcontingitquéadmodum « rationiconlentancumeftjpoft^ mas quidem formam exhiber amp;nbsp;principi/ * urn motus : fœminâ uero corpus amp;: matcriam, uclut in latftis coagulationc, '* corpus quidem lac cft,fuccus uero aut coagulu principium habet coagmen “ tans.Ex his uerbis commoti aliqui, principium motus fernen menftruo re/ ,, cremento exhibere putant,ói rurfus excemi. Quidam uero non hoc dicere ipfum aiunc,qd nos omnes qui phyfici appellamur putabamus, fed quod Phyßcomm fœminâ materiam folam fœcui concipiendo confert, mas uero turn hanc, ^PP^^^_ turn etiam formam.Quare quifpia ex cis uchemencer nos derifit,fi putare/

mus rurfus excerni lemen a rœmina extrorlum, aut incus manens m nihil inteUigmtitun rcfolui,hoc enim fequi aiunt,fi putaremus corpoream fubftantiam nó con fundi ac permifceri materiæ fœtus. Communem igitur utrifqj demonftra/ bimus fermonem cx fecundo de animaliu generatione, hunc uidelicet.His « confequens eft dubitare ac dicere, Si nulla pars immiftæ in fœminâ genicu * ræ nafcendum fœtum ingreditur, quo uertitur corporeum ipfius,fîquidcm “ per facultatcm quæ in ipfo eft operatur^Deinde conlcqucnter de anima SC “ mente diftindionem faciens,iuxta finem eius didionis hæc fcribic, Cætez rum genituræ corpus, in quo fimul abfcedit fernen principe animalis, par/ « tim quidem feparabile exiftens à corporc,quibufcunq; diuinum eft impie/ « xum,talc autem eft quæ mens appellatunpartim uero infeparabile ; ipfum ** fernen genituræ diffoluitur Ód inflatur,naturam habens humidam êd aquo “ fara. Quare non oportet quærere an ipfum femper foras exeat,ncque ulla pars formæ quæ conftituitur cxiftat, Quemadmodû neep de fucco quæri « mus qui lac coagulat,nam âd hic tranfmutat,ôd nulla pars eft molis quæ co lt;« agmentatur.Hic lèrmo utrofep redarguit, ut qui non affequantur Ariftote ” lis fententiam,tumeosquiputant femperforas excernigenituram,turn qui parte hen fœtus. Alteros uero priuatim redarguit is lermo qui in priz „jonum ex mo cofequenter ad præferiptu habctur,cuius principiû hoc eft. Sed contin ipfo Anfo git quemadmodû rationi confentaneû eft, poft§ quidem mas formâ exhi tele bec Si principiû motus,fœminâ uero corpus Si materiâ. In fequentibus cm omnibus demonftrat q, uelut ex ligno à fabro fit menfa,cx cera aût Ôd for ma,pila,codê modo ex recreméto méftruo,ôd motiuo ex uiro principio,c5 ftituit'’ fœtus. Quapropter neep excernere aliqua animalia genicurâ inquit, fed dû

-ocr page 408-

M

DE SEMINE

fed diflribucrc tantu in foetninam animalem ealiditatem, effeq^ talia qns/ inje^orum dam ex infedis, ita ut fœmina quidéarticulu in marem demittat, atep ubi generatio pgp rnuku tempus commorctur, in complexu corpus quidem accipiat nub lum/olam uero facultatem formantem,amp; formam ipiam fpccificante.Rc Iidis {gif’iam nomine tantu Ariftotdicis, amp;nbsp;ufq? adco ab opcre alienis, ut neq; quæ circa primu aut fecundu de generatione animalium ab eo fcripta ^^^orum ^’’f’^^*^*^^ * furfus ad ipfum Ariftotclé progrediamu^qui diffolui amp;nbsp;inflari expenfio §®”*f“’'5*” utero dicit.Si enim ita earn inflari fufpicabimur^quemadmodu feimus mufti liquore inflatu permutari, ex minima liquida: fubftantix mo le,plurima acris moles coftituetur. Apparet aut hoc etiam in uentis qui ex VfWoruw gf flunks exlpirant, aut ftagnis,aut mart, qualcs funt qui flnuales appdlatur, neratio ^^ |„g„'n,'. maximi enim aliquando fpirant, utpote fubftantia ipforu pluru ma reddita, ex minima liquoris mole. Quin amp;nbsp;fubterranei appdiauhoc idem indicant^difloluta enim accruatim in acrem humiditate quæ in terra eftjhuiufmodi uenti fpirant. Quomodo igitur fi in prima conceptionegez nitura inflatur, minorcs Si minus inflati iuxta illud tempus uteri apparent, nimiru undiquaq; cxadlc feetui obuoluticOportebat enim utic^,uefut uca trem inflatu uidemus in molcm eleuari ac diftendi: ita Si hos in magnitudi nem attollijSi dolore aft ici ob diftcntioncmC atqui no apparet hoc ita conz tingcre, funt cm c6tralt;fti Si doloris expertes. Si fi quis refecarcuditanimal quod recens cocepit, uidebit utcros cxaôlegenituræobuolutos, ncœ uero cxcemi uidcfiuxta pudendu mulicbre ipfe flatus, quemadmodu ubf uenz ter inflatus eft,turn ru(ftus,tum flatus infra pénétrâtes,ipfum cuacuât,Si ta KuHkw fignu morem ciuscotrahuntjtaq; ncq^ minimû habemus quod dicamuscredibi infidtionis gc/ le facerc geniturâ inflari,nô flatus extra per uteri collû egrcdicntcs,non ma nituraeße nifeftariû tumorem intus mancntem,non diftentionem aut dolorem fenß Concefsio alk j^ • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fœtus oeftare incipit.Cócedcntes aut fi ita uis,hunc ipfum oc

üus fententiæ okuræ humorem inflari Si dinolui, atq; exciderepaulatim Si latenter, perz Ari^otelicte fctutabimur iuxta ratione ab ipfa rei natura progrediendojUtru in ipfa utez Duplex qua:/ ri amplitudinc menftruu recrementum cctincatur, Si fernen aceruatim alla ftiodbfurda b^-pj ipfum pcrcutiat,atq^ exhibito motuu principio rurfusexcernafiuxta uteri colluiaut eo tempore quo fœmina mafculo coit,pcr uafa accómodata ad cam rem femini obuia ueniat, appctens fufeipere cam qua ex eo aflequi Contra prim a. tur facultatë.Vcru utruq; abfurdu eft. Si em in uétre uteri aceruatu ac moh to tépore cotentu cft,nó amplius utiep fanguis hoe fucrit,fcd grumus.Qua do.n.excidcrit ex uafis fanguis in quodcuqj organu cauu in animali, ftatim fit grumus:quarc nó ex fanguine, fed ex grumo iuxta hanc rationé animal producemus, nullâ ctiâ credibilé occafioné inuenire potentes, qmodo fold fernen cxcernaf.Cóucnientibus em ipfis femel in idé iuxta uteri amplitud» nem, nó pofsibile eft altcru cxcemi,alterum manerc.Si uero obuia uenit fi:

mini

-ocr page 409-

LTBER PRIM VS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

tmni fanguis, oportet fanè hanc obuenrionem 6J congrefTum ipforum, in contrat/ oiculis uaforum fieri. uerum fi hoc ita habet, utrum in tot partes diuidi fez ^»^'’* men dicemus, quot funt uaforu ofcula, ita ut ad fingula fua pars dcucniac, autcohærens fibijpfi permanere. prius equidécum feminis uiicofitate non cofentit, 0£ altera quapiam fubftantia modérante opus habet, utpote qux a diuidat ipfum,6C ad fingula ofcula deducat. Altcrum uero longe conuez nientius eft feminis fubftâtiç,amp;: tertia alia fubftantia non habet opus,præ/ ter uteri attradlionera,Ôi feminis eieólionem. Quemadmodum enim uenz simile uteri ter,ubi cibos cócupifcit,cum fundo fuo ad ftomachum rccurrit,ipfoqp ftoz #4 uentrent macho uelutmanu quadam utitur, Eodem modo uterus propter concupiz fcentiam qualitatis feminis obuiam uenit, totus quidcm accurrens ad puz dendum, collo uero uelut ftomacho,ad fimilitudinem manus utiturjntru/ ‘denti fimul ipfum fernen. Iraq; fi' quando hic ftomachus debilitctur,plane stomnchtK ad fimilitudinem ftomachi uentris, fernen attrahere non poteft, atq; id eft «^‘’^ q|uod ab Hippocrate didtum eft : Non poteft ftomachus ipfius attrahere « genitura. Verum de his rurfus. Si uero etiam aliabatur uaforum ofculis fez « men, K rurfus difcedat inq^ aerem refoluatur, Quod erit principiu foetus;

Primum equidé cauftam inuenire oportet elapfus fanguinis femini approz ^^i^ -^^^^^ pinquantis ex fingulis ofculis uaforum,deinde alteram quç totum in idem ^^d^ coaceruet.Poftea autem amp;nbsp;cauftam pellicula: totum hunc fanguinem forin (ccuscooperiétis.Hoc enim nó amplius ex ratione tantum,fed ex eo quod apparet necefsitaté habet. Apparet enim nobis orbiculatim continens con ceptum,ftatim poft primam conceptionem,fiue plurium,fiue paucifsimo/ rum fit dieru. Nam amp;nbsp;trium amp;nbsp;quatuor à principio dierum fçpe excidit mu lienbus genitura in pellicula contenta gt;nbsp;quin Ä ex refedfione animalium id PeUieuheon/ deprehedere licet. Videbis enim manifefte uterum quidem totum circum ‘^^P^^”^ S.‘. fernen contradlum, pelliculam uero huic obuolutam. Prxftat autem Hip - “^* ^oope( pocratem audirc de his dicêtem in libro de foetus natura,Erudiet enim nos ÿeculationis certitudine,deled;abiti^ cemperado qualicunt^ didione nar ratione,quo nimiru uchementia huius fermonispaulifper remitted,5i quie fcet cu utilitate deledas, ut deinceps uegetiores redditi, alacrius ad refiduu fèrmoné cotédamusJtaq; iam Hippocrate ipfum audiemus. Vt uero ego * uidcrim genitura fex dieru exiftenté enarrabo.Maliens nobis familiaris fa mula cantrix, magnæ æftimationis ex uirorum confuetudine crat, quam * non conuenicbac in uentre concipere, ut ne minoris æftimationis redderez „ tur. Audierat autem cantrix ipfaqualia mulicres inter fe dicunt, quod «= quandomulier conceptura eftinuentre, genituranon egreditur,fcd inz * tus manenauditis aut his atque intelledis,hoc femper obferuauit,ói quum “ quandoc^fentiretgenituramnonexeuntem,domina:expofuit,amp;fermo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

ftatim ad me peruenit-Ego uero quu audiftem, iufsi ipfam ad terra faltarc, „ «poftquam

-ocr page 410-

CL^SALENI DE S EH IN E

lt; * * amp;nbsp;poftquam feptics iam exfilrjftet, genitura defluxit in tcrram,amp; fttepitu# ‘ nbsp;nbsp;nbsp;* faÄus cft,atq; illa confpedta ipia ammirata eft. Qualis autem eratego rez * fcram.Velut fi quisouo crudo externam teftam circumcirca adimat, in inz terna autem pellicula inclufus liquor pelluccat. Hæc quidem Hippocrates Genitura in/ teftatut de eo quod intus maneat genitura,amp; q? pellicula habeat.Äpparct tus manet fe/ autem amp;nbsp;in feeftionibus animalium hæc pellicula, ex utero pendens iuxta cundum Htp/ nias portes iuxta quasfuntofcula uaforum, de cætero uero injtotuilli’quiz ïra^Ar^ote^ê ^^*” fubtenta,non autem coalefcens: cohærens enim fibqpß fernen manés eo tempote quo ab utero adtrahitur,extcnditur quidem amp;nbsp;dilatatur,omni bus uteri partibus æqualiter ipfum appetentibus : propterea uero quôd uiz feofum eft. Si craffum,Si calidis corporibus conuerfatur,facile pelliculam ill

Simile

duit. Quemadmodum hoc amp;nbsp;in externis rebus uidere eft, nempe bis quas piftores præparant,in uafe quodam calido amp;nbsp;lato farinam moderate liqui dam oblinentes,uocantur autem hæ,liba,dulciaria, cruftulatp amp;nbsp;placent«. Quälern enim forinfecus piftor ex frumento in libis, talem intrinfecus n^ tuta feminis operatur pelliculam, femine quidem amplius extendi coaefto, ob id quod omnes uteri partes ipfum appetant, amp;nbsp;périclitante etiam in diz ftentione ne diuellatur, imo diuulfo fæpe quum liquidius amp;nbsp;infirmiusexi/ ftens,a multis pattibus fortiter attrahitur:uerum ß hoc pcrpctiatur,deff uit amp;nbsp;excidit atq; corrumpitur, continuitate cohærentiæ ipfius foluta-Siuero in diftentione renitatur,ut ne diuellatur, (uifeofum ante amp;nbsp;mukum ac craO fum huiufmodi effe oportet ) eueftigio pelliculam induit tota aus externa pars quæ uterum contingit, difeedit autem ab utero, quemadmodu Iibum à uafe æreo, nelt;ç enim pofsibile eft leue cum leui copulari. Et quod maxi/ me fermoni fidem facit,ubi afpera eft uteri tunica, talis autem eft in ofculis uaforum,illisfolisconned:itur. Cupiam autem relidtisiam apparentibus interrogdt Af Âriftotelcm interrogate, Num prima amp;nbsp;communifsima animalium orga/ riHotelem ^^^^^ quitus omnes partes gubemantur,concédât etiam ipfc efle,uenam 52 arteriam ac neruurnCSi enim hoc concedet,facile arbitror me ipfum perfua „ nbsp;nbsp;nbsp;, . furum,quod exfemineeorumecneratioexiftit.Exanguiaenimfunthïcc

nerui,exfemi/ uaforum corpora,Ut licet euacuato ex eis ianguiue uidere, amp;nbsp;tenhone muh mine gene tam fuftinent. Equidem neruus euacuatione ne indiget quidem,uelu tarte/ rantur na amp;nbsp;uena.Nulla enim fenßbus cauitas eft in ipfo. Hæc igitur o admiran/ de uir, Num ex fanguine aut ex femine natura formate tibi uidetur C Ve/ rum quód non ex ipfo fanguine,quemadmodum carnes,eft manifeftum, nec^ enim albus eft,neq^ uifcofus,ncque adeo craflus fanguinis humor, ut vends^drierb dum tendcretur, amp;nbsp;in fiftulæ modum cauaretur, cohærens Gbiipfi permaz , neruos ex ucre poflet.Si uero tranfmutans ipfum prius natura,ex rubro facit album, ^^riArilott ^^ ^*9^^^° craffum, ex non uifcofo uifcofum,oblitaeft fanè inßtorum ßbi les put Mit motuum,de quibus tu ipß femper teftimpnium probes,ÔC fruftra laborar* ftudens

-ocr page 411-

LIBER PRIMVS


2J7


Dudens huiufmodi parare fanguinem, quale à principio habet ipfum fez men. atqui naturam nihil fruftra operari à teipfo didicimus : igitur neque

nunc oblita eft circa maximum ipfius opcrum.Neqj enim maius operçpre tium aut lucrum naturæ, aut etiam cuicung; opifici eft, quam conueniens principium.Hoc itaqj non folum dimidium totius ( ut adagiu habet )fed Prinapiudt potentia totum efte etiam ipfe confiteris, fequens in hoc præceptorem tuz

midiu totius

Principiuta totumeß

um Platonem.Muko autem magis in naturae operibusprincipiupotentia ' totum eft,quanto fane maiora omnibus artibus natura operatur.Sed no oportet fermonem longius extendere, neqj externa inducere teftimonia aduerfus Ariftotelem difputantem, qui adeo multum tribuit principes a mukis negkeftis ac damnatis,ut non neget guide hoc,quod fernen habeat opificis rationem ad producendu fœtum. Verum ex ipfo fœtum fieri non dicit,fed ex fanguine menftruo,principium motusa femine accipiente.Cæ terum fiquidé fufficiens eft una plaga unuslt;^ contadtus ex lemine in men ftruum fadlus, ad tantam ac talem motuum fucceftionem faciedam,ut ex ipfis animal producatur,opere teftaris quodpincipium totum eft.Nequa/ quam igitur 6 amiciftime Ariftoteles tantu crime laudatæ à te nature nos præterire oportet,ut ftatim in principio fruftra operetur.Facere namq; ip/ fam amp;: uenam amp;nbsp;arteriam,ÓC neruu maxime neceflarium eft, habés autem ad hoc amp;nbsp;albû,amp; craftum,amp; uifcofum humorê, cqcit quidem hue ut tu pu/ tas,ex fanguine uero aliu fimilé gignit. At uero fi fanguis ex fe ipfo eiufmo/ di humorem generandi fimulep formandi facukatem habet,femine non in diget,Si uero ex illo facukatem accipit,quid indiget primum fecundo f amp;nbsp;quo antequàm ille facukatem aftumit ad hoc minifterium utiturïOportet enim aut facukatc feminis,aut corporea fubftantia contempta, natura alio pro ipfo uti.ucru neutru reprehendere poteftjpfum em fernen facukatem fanguinis exhiber, amp;nbsp;ex tua adeo fententia fubftantiam aptiftimam habe? re apparet ad principaliflimorum organorum formationem, Si nanqj exz Semimsapti anguem efte horum trium organorum fubftantiam uuk natura, habet taz t^^i® km materiam ipfam genituram,fiue craftam, amp;nbsp;talis magis quam fanguis exiftit,fiue extendi Si in fiftulæ modum cauari,ac quam longiftÏmeprogre di citra diuulfionê,quidnamad hæc omnia aptius uifcofo reperire queatC omnia igitur quibus ad horu triu uaforu generationé opus habet, feminis fubftantia cóprehenfim poftidet. Ne igitur ipfum infamia per fermonem iiotcmus,quandoquidemneqj natura hoc ipfum operefecit. Neq; enim fcHeArifio quod fpiritu uitali plenum eft te latct, tu enim unus es qui fernen Ipumæ teleifenferit probe aftîmilafti,multas bulks præ paruitate inuifibiks fingulatim in unu defemine conuenientes ipfum operari tradens.Tu etiam fabulam non reprehendifti quæ Venerem ex ipfo nata efte tradit. Quid igitur eqcis ex utero eiufmoz diprincipiumanimalis» autquodorganum eo melius naturædabis,aut;

Opinio Ari fioteUs defe mine

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M uentres

-ocr page 412-

H«’

D E S EMIN E

«êtres,aut meatus,aut pellicufas,aut uafa produôlurçCrnquies em uri^trf am ipfe,quôd alia quidc perforantur,alia aut inflanf,alia dilatantur,alia dl ftenduntur ex materia in animalis formatione, nifi forte etiam hic uaporc fanguinis organum habe bis,ut amp;nbsp;nuc natura quod promptum eft etjeies in alio huiufmodi efficiendo fit occupata. Quomodo igitur non maxime contrarius hic fermo operibus naturæ eft,fi excerni quidem in aerem difio Confequens lutum fernen dicamus,rctineri autem fänguinem mcnftruumCQuod enira abfurdum ut alienum excemit fingulis menfibus,hoc ipfum nunc ei ut familiahfiimu tribuimus. Si uero prius quidem alicnü, familiare aut fit feminis qualitate aflumpta,ex illo fane hanc familiaritatem ac finceritatem acquirit, utpote quod prius ipiam habeatmeqj cm difthbuere aliquid uicinis poflit, quod no prius ipfum eins particeps elTet.Rurfus igitur hic natura reperitur quod primitus familiare amp;nbsp;ßncerum eft erjeiens, quod uero illius particeps eft ez Iigens:quan^ neq; qualitatem ex femine in ipfum menftruu fänguinem diftribuat Ariftoteles,fed femper principium motus concedit folum,tan^ qui ad miraculi fimilitudinem fuæconftitudonisfupelledilem intra fecon ferner,6^ ex hoc folo quod tale principium accipit,p!urimo motui fufficiat. Atqui non propter motum, fed ob qualitatis familiaritate Si alienitatem, uidere eft ipfam naturam aliud quidem eligere, Si cotinere,aliud uero auer N4tjlt;rd« at fgfj g^ propterea eijcerc, Neqp enim etiam in uentre quicep mancns uidere Hare c^cere ^^ corum qux non ipfi familiaria exiftunt.Quid autem opus eft dicere de alienum uentre adeo manifefte,aut per uomitum quod moleftum eft ipfi eqeiente, aut iuxta inteftinum idem excernente,quum uterum uideamus fimilia per ficietemC Demonftratum enim eft in naturalium facultatu traeftatu, quod hicfimilitcr utalia:omnes partes,trahataccontineat familiare, eqeituero alienum,atqui excernit fanguinem menftruu ut fuperfluum. ncqua^ igi^ fmÿtüuu/ róntinere ipfum poteft un^ ut familiärem, non enim eft hic utero familia rodUenus ris,fed ipfum femen.Si propterea fuiceptorium huius organum natura utc Semeutero rumfecit. Quantum quidem igitur exfemine ipfo uteru contingit,hoc ftaz familiareeß ffm pellicula fit,quemadmodö paulo ante eft comonftratum.Reliquu uez ro totum habuit quidem S^ ipfum infitas facultates,attra(ftoria quidem fa miliariu,per quam attrad:uru,8i alteraturu,alimentum(^ fibi fadturu crat. laeultates Expulforiam autem alienorum Si fuperfluorum.habuit præterea Si matez feminis j.,as familiäres quas attraêlurum erat ab utero,fanguinêuidelicet Si fpiritu per ofcula quibus eft connexum.Si fanè hxc ftatim à principio per ambiéz tem pelliculam nondum duram fadam attraxit.fimui igitur ferebatur quç eb Utero ex uafis attrahuntur,Si pellicula femper magis fiebat dura, atque ad finem quidem penitus iam dura erat Si cohærens,totumlt;^ fœtum orbi eulaeim ampleôfens.Solæ uero illæ partes perforate erant,per quas mate rix ferebantur.Nam attradione nuilo tempore quicfcente,raancbat femz pet

-ocr page 413-

tIBER PRIMVS


^59


per pelliculæ foramen coalcfcere non potens, ob cam Gnè caufiam quod neq; aliud quieep alten coalefccre poteft, ubi femper mobilia corpora in PeUîcultc fo medium eorum interueniunt. Foramen itaq5 pclliculæ non folum non co ^^^(^^ , aleicit, fed ctiam femper ampliaturgt;pro ratione copiæ eins quod perfluit. Perfluitautem femper alimentum, nó femper pari copia, proptcrca qued neq; ipfum quod alitur femper æqualcm magnitudinem fcruat, fed crefcit j^n^enH affidue augeicens, utneceflanum fit iuxta proportionemaugmenti illius, affluxus materierum copiam infiuerc,fanguincm quidem ex uenis, fpirit«m ucro cum fanguine tenuium partium modico à calido, per arterias. Quin Si temporis progreffu necefiarium eft hanc uiam in firtulæ modum cauari, Si perfedtam abfolui ac uas fieri. Scd enim non conuenit, iuxta unum na/ turæ opus motuum confequentiam enarrando, fui obliuifci ac longius a principio abirc. Regrediamurigitur rurfusad illud. Poft^ itaqj fernen adfundum uteriallapfumeft,6iimpoflibileerat ipfum totum oblincre, SemenmuK utpote qui exortus utrinque uclut cornua quædam habeat, natura fane eti ^^^^ am hæc alio femine, ipfius fœminæ uidelicet illeuit, quemadmodum alibi anobiseft demonftratu.Referetur autSi nunepaulo poft, nc fermonis co tinuitatem diftecemus. In hæc etenim cornua,fingula ab utraq; parte exi/ ftentia, uas fcminale fc ingcrit ex fœminæ teftibus profeCtum. Quando y^^ p^f^''^ igitur fub idem tempus fœmina fimul cum mare fernen cmifcrit,femen per knmlicrit''''^

utrunqj cornu eieôlum,Si in medium uteri fpatiû deiatum, fimul quidcm oblinit uiaSjfimul uero peruenitad mafeuîi fernen,ipfumZp ctiam huic mp fcctur,K per pelliculas mutuo inneduntur, quas tune in propria profcdlio neipfummulieris fernenproduxit,uttotamgenituram amplcdens hanc fœtuiutilitatcm çxhibcret,ÿ ut ucîuti alimentu quoddam mafculo femini fieret,tenuius enimeft ipfo ôi frigidius,familiarius uero cRomni alio in nu tritionem. Cæterum utilitas quam dixi exhibere ipfum circa pclliculæ ge/ nerationcm,diligcntïorc expofitionc indiget. Pelliculæ nanqj totam geni/ turamamplcôlentiimplcxum, dependec quidemprimum peripfamex e-minis cornibus,conneditur autem rurfusomni reliquo uteri fpatio.Concupifeut Uerisdefine cnim omnes ipfius partes fernen compledlfid uero facere non poffunt, ni/ rium mirum longius disantes,quam ut ipfum contingere queanr. Quin K poft multos dics,augefcente fimul famine,Gmukp utero femper feipfum magis obuoluéte,alias alla ipfius pars femê apprehedit. Itaq^ cû adhuc mollis fit gi^iuffijg^ pellicula ipfüm cótinês, ÔC uaforû ofcula aperta,apprcbêdit pér ipfa uterus cctabuloru pelliculam,Quêadmodum Polypodcs quxcunq^ per acetabula fua conti/ Polypodis gcrint.Adeó enim funt ofcula uaforum,PoIypodum acetabulis fimilia, ut ‘‘^ àceubu/ neep ipfa etiam aliter appellêtur.Verum de hoc à me abfolutius in quinto ^^“^^’^* Difledionis Hippocratis eft dictum,ubi redarguo ignorantiarn eoru qui j^^^^^f^^ bunc uirum accufant,0iputant carnes orbiculatim olculis uaforum in quiz

mit

M 2 bufda

-ocr page 414-

lt;40

DE S EH INE

bufdam animalibus adnafcentcs,ipfum acetabula fine cotyledoncs apprlz Iare,ncque enim has ita appcllauit. Nam ucra acetabula fines funt uafoz Aretdiuld ‘^i’m,pcr quos in fingulis menfibus fuperfluum fanguinis ex toto corpore •tthomine in oterum deriuatur. Quodcunqucautem horum ofculorum fernen conti/ gcrit,idipfum fibi in alimentum attrahit,nimirü pellicula ad fefe perforata, utpotequæ mollis adhueSd recens coaólaexiftic, deinde temporis pro/ grclfu, uelut antea dixi,uas fit abfolute concrefcens, fimulcp uteri uafi fi/ mile rcdditur.In promptu porró eft tibi circa prægnâtium animalium dif/ (èétionesuidcre externam fœtuum pelliculam una corn atterris ÔC uenis.

Sff«»44 Appcllatur autem pellicula hæc externa fecunda, quam pertranfeunt arte riæ amp;nbsp;uena:,materias ex utero ad fœtum docentes. Altcri autem pelliculæ quæ furfum ad cornua pcrtingit,appellationem à figura indiderunt: farci/ mini enim fimilis exiftens,etiam nomen ab illo dcdudlum poffidet,ac far/ hinaus cinunalis appcllatur.Vtilitas autem ipfius quæ fœtui inde contingit,in pri/ mis quidem diebus ea eft quam iam dixi: augefcentibus aut liquidis recre

mcntis,ut alterum ex eis fufeipiat. Sed de his paulo poft exadius dicetur, Rurfus autem regredior ad id quod in principio eft dilatum.Semen equiz dem trahit ad fe per nafa ad uterum pertingentia, fanguinem SC fpiritum, corexfpiri utrumep ad fuam propriam cauitatem. Attrahitur autem fimul, uelut eti# t« erfdngui antea didum cft,cum fpiritu per arterias,magis tenuium partium amp;nbsp;calidi Hfp^rexfi °*- ^^^’^ ^^ ‘^ uenis languis,atcp ex his fane calidiftimu ex uifceribus pro guineuend/ ducit. alter uero fanguis craflus,hcpatis originalem Ipccicm conftituit,atc^ hanc etiam plerçcp uenæ per fecundam latæperficiunt.Arteriæ uero ad alt/ ud calidius uifcus fcruntur,quod ob exccllentcm caliditatê, uelut fiamma quædam,moueri non ceflat,fcd femper uicifïim diftenditur amp;nbsp;contrahitur. Ét uenæ quidem ac arteriæ matcrias in hæc uifcera deducentes, uelut radi/ ces quædam ipforum exiftunt.Quæ ucro in totum fœtum protenduntur, Arteridrum truncis fimiles funt in multos ramos diftradtis, generatio autem his eft ex feminis fubftantia in fiftulæmodumcauata. Tertium uero principium a

rum

tattiouend/ rum

tieruorum quo omnes produdi funt ncrui,generations ex folo femme habet. In per mixnone naneg ad fernen muh'ebrc,multac bullæ ruptæ funt,ex quibus m^ tro K ad profundum fpiritus feipfum feruare cupfens cefïit, neep enim uez lot uapor erat fed per fe mobile phnefpfum anfmalfs.quemadmodü amp;nbsp;uêz triculum fine cauftatem humorem continentem, plenum fpiritus ipfi femt/ ni produxit.Quo ucro neep etiam inde prompte euacuaretur, firmam fibi domum facit,ex liquida feminis fubftantia,qux ipfum ambit,id quod ipfi craifius amp;nbsp;durius erat,ad externu lincamentu dctrudendo, quod ipfum uti que temporis progrenu calcfadum K rcficcatum,os futurum erat. Hoc in principio quidem facultas opifex ac animal formans operator,nerum iux ta principium nondum apparet præ paruitate. Quando uero primum ap/ parère

-ocr page 415-

LIBER PRIMVS

parère incipiunt,maxima funt tria hæc, ex uicino inter le fîta, amp;nbsp;fè mutuo côtingentia.Principiû quidem neruoru futurij,quod cerebrum appellamus ^„-^ p^i^^gt; in altiore fede locatû.Subiacent autê ipfi cor ÔC hepar mutuo fe cotingetia» pùfcerebru, Tépore uero progrediente hæc iâ diéta tria principia longius diiparâtur, for, hepar Si in totû quod cis afiforraatur animalis corpus^germina trasmittuc. Spina lem namqj medulla cerebru uelut trûcum quendâ producit.cor uero maxi j^f^^ß^ mâ arteriam quam Aorcam Ariftotelcs appellat, hepar uero uenâ cauam. fpin^ Et lane apparct ftatim à principio fimul cû horû generatione circa medulla Arteria fpina ipfa eo modo,qué paulo ante dixi, firmata. cireü cerebru uero calua ^^^^‘^ obduóla,Si thorax circumcor,uelut amplaquædaac firma domus fitus. qui utiqi circa partum nó folu domus,fed primum Si principaliffimu refpi rationis organu futurus crat. Hæc quidê igitur aliquanto poftcrius fiunr. Cæterum rurfusad prima animalis cóftitutionemfermonéreducamus, amp;nbsp;quo nobisbono ordine fimulép manifefte res tradaf^omne feetuum gene Qudtuorte rationt in quatuor tempora diftribuemus. Primu quidem in quo circa ab/ pora fatuM ortus Si circa dillcdtioes, feminis fpccics exuperat Si dominât'',quo tépore ^ neej Hippocrates,qui in omnibus admirabilis eft,fcetum uocat eâ anima/ Iisconfticutioné,fcd ut nupcr adeó audiuimus,in genitura quæ fex iam die tu fuit elapfa.Poft^ uero expletus quidem fanguine fuerit fœtus,cor uero « amp;nbsp;cerebrum ac hcpar,adhuc inarticulata funt Óêinformia, firmitaté tarnen iam aliqua éi magnitudiné memorabilem habent, hoc fecundu tempus e/ rit.carniformis aüt amp;nbsp;non amplius feminiformis eft ipfa fœtus fubftantia, igitur neq? genituraamplius huiufmodi fpecie Hippocratem appellare re/ pcrias,fcd ut didu eft fœtum. Tertium deinde tempus eft, quando tria ut ^^^ diélu eft principia manifefte uidere licet, reliquarum uero partiu omnium defignationé per lineamenta Si quafî adumbrationé. euidentiorem nanq; uidebis circatria principia formationem.obfcuriorê uero partium circa ué/. trem,ói multo adhuc his obfcurioré circa artus. hi einpoftcrius ramificat, ^^^^^ ^^gt;”^ ut Hippocrates dixit,proportionem qua ad ramos habent per hac appel/ ^^^^^ ^'^* lationem oftcndercuolcns.Quartum deniq? SC poftremu tempus hoc eft, im ’ quu iam omnia in artubus funt plenc articulata,^ non fœtu folum,(èd iam etiam pueru nominat id quod in utero coceptum eft admirandus Hippo/ crates,quando ÔCpedibus calcitrare,Si uelut pcrfeélu animal moueri dicit. Cæterû nihil nunc opus habeo fœtus uelut animalis métioné facere, uelut planta enim omnem turn gcnerationê,tum formationem a femine habuit, duplexlt;^principiummotusamp;formationis ftatim à principio ,queadmo/ similitude dum illc indicauit.Qualis enim eft radicatio plantis deorfum ÔC infra terra, feetuum ai talis eft fœfibus infidb artcriaru Si uenaru fecundæ in uterum. Qualis uero planM (urfum nergens truncus in plantis, tales funt in fœtibus a tribus principijs exortus.Rurfus, quemadmodu plantæ duplicem exfeminibus habet ex/

M j ortum

-ocr page 416-

DE S EMIN B


ortum, furfum quidem truncum amp;nbsp;ramos ufqae ad extrema germina pra ducentes, deorfum uero radicadonem diftribuentes, Sic amp;nbsp;in fœnbqs, multifidæ font arteriæ amp;nbsp;uenæ, uelut trunci quidem in totum fœtum,ucluc Kurfus AC/ radices uero, in uterum definentes. Quapropter iufta aceufatione Arifto cnfatAnjio telem aceufauerim, non folum quod neglexerit, quæ negligere ipfum non . telem conueniebat, fed amp;nbsp;quôd fui^pHus dogmatû oblitus eft, amp;nbsp;naturæ opera differenter exponit,circa plantas SC circa animalia. Videns itaque in omniz bus plancis fernen non minus materiale,quam opifex feu efficiensprincipi urn in fe habere, in animalibus altcrum aufert, quanquam hoe folum fuf ficiebat uiro circa naturam admirando,genituræ utilitatcm offen de re.


CoUatio ß/ inilituiinis


ViffimiUtu/ io alit^uci


Duo princi/ fia fœtus de quifîticia


Principium fœtus flan/ taticium


Sccundii


Si enim natura feminis non alfjs uiribus producit plantam, alqs animal, ea qua: in plancis uides ad animalia cransfer, eandem enim proportionem in ucrifque reperies. Opus namque habet plants fernen terra, ut ex ipfa noz triatur SC augefcat, Indiget SC noffrum fernen utero, ob eafdem caufas. Radices ßbqpß generatplanta, quibus trahat alimentum ex terra. Sceun da itidem uafa, f cetuum radices.Producit truncum à feipfo fernen, SC ab ib lo ramos, deinde alios rurfus in alios ramulos diflciffos, SC poftea illos rur fus in alios, atque id ufque ad extrema germina fieri non ceffar, Id ipfum etiam hic uides,truncos quidem tres iuxta unumquodque principium finz gulos, utpote arteriam aortam, uenam cauam, SC mcdullam fpinalem,rut fus autem ex his multos exortus oei ramos, in alios rurfum minores ramii los diffedos, deinde illos rurfus in alios, atque hoe itidem fieri non edfat ufeç ad extrema germina. Si uero tripliccm hancplantam uides, aut fanguinariam, aut carnofam,ea gratia non conuenit aliud quiddam SC no plantam ipfam putare. Opificem enim eundem ambo habent SC animam plantaticiam. Verum illud coHfid,cra,quód hæc plantaanimal futuraelf, non reieda quam à principio habuit facultate, fed altera infuper acquifita. Ex loco autem in locum ipfum tranfire oportet,ubi perfcólum fuerit SC ex utero folutum, at uero hoc facere non poffit, fi frigidum fimilitcr ut arboz rcs fieret, SC fi organis ad ambulandum aptis carerct. Quo igitur fiz mul moderate calidum effet, in quantum animali calidum effe conuenit, fimulcp locos mutare poffit, duo principia acquifiuit, alterum organorum quæ euffoditura funt ipfi naturalem caliditatem, altcrum eorum qua: fubz feruitura funt omnibus ad quas concitatur adhonibus, fed his quidem po fterius utetur. Principium autem plantaticium omnium primum habet, quod non ex fanguinc, fed ex ipfo femine, arteriam SC uenam, SC neruum,' os item SC pelliculam producit. hæc cnim fupra habitus fermo expofuit,Sfi fecundamquidemprimumforinfecusipfi circundcdit,ac fimulcumipfo farciminalcm pelliculam fecit,adiuturam quidem,ut didtum cft,fecundatn in maccrierum atcradlione, fufeepturam autem formati animalis urinam.

Neceffaz


-ocr page 417-

LIBER P R I MVS


gt;45


NccclTanumenim cratenamei quodadhuc in utero gcftaturammalGrez cremenca generari tôt Si talia,quotôC qualiafunthisquæ iam ab utero funt exclura. Scd ex his urinam K ftercus, formatis iam Si articulatis par , ticulis, à principio autem ftatim uaporem à fœtu defluentem, qui fimilis j^^^.^^^^^^^ . eft perfet^orum animalium fudori: amp;nbsp;huit fane neceffe erat aliquam pelli/ ^^^^^^ , culam generari, quemadmodum urinæfarciminalem. amp;ûnèiam genera ta eft agnina appellata totum fœtum orbiculatim ampledtens. farciminali PeUicuU nanque, quamuis priufquam agnina fuerit gcnerata, ad talc minifterium âgnintt uti natura iniuftum putauit, fimul quidem propterea quôd tenuis amp;nbsp;infir ma erat, utpote ex ferofiore femine gcnerata: Oportebat autem pellicuz lam fœtum contenturam crafliciem habere robuftam, ut quæ non folum fudcris uas futura eflet,fed Ói ad fequuturos artuu motus renifura. Ad hoc * ucro etiam quód anguftior erat farciminalis quam ut totum fœtum inte? gere poftet. Vc quid igitur ipfum non ampliorem fecit C fubinferre forte , quis poftit.Quod fanè muliebre feme multo paucius eft mafculojdidtü mi hi etiam antca eft: nequa^ igitur poflïbile erat, amplam fimul amp;nbsp;longam facere farciminalem pelliculam, fed eft neceftario longa, utpote in ambo uteri cornua fufpenfa, quare pro ratione fîmuk^ neceifario angufta faóla , eft. Huiufmodi itaque quum fit ipfa,ÓJ ad hoe tenuis, pelliculam fanè quç uaporofas defluxiones fufceptura eftet, amplam amp;nbsp;craftam mox cum pri Ciu£primo . ma genituræ cóeeptione , forinfecus ei natura circumtendit uaporem emifi f^^tus tépoz , furæ ob caliditatem.Cæterum reliquarum pellicularum nulla in primis die . busneceftariamhabetgenerationem.neque enim fuffeciftet adipforum omnium opificium feminis fubftantia. At uero progrediente tempore r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r n i lt;nbsp;r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ QUtefecudo

PeUtcuid fardminaUt

. lœtusiamiactus quod paulo ante lernen erat, nutnmento accepte auge/ ' fcebat, amp;nbsp;iam magnus exiftebat, quandó fanè difparari quidem oportez bat cor ab hepatc, integi uero ipfum per fe proprio opcrculo ac uelut muz ; nimento, circumtendi autem amp;nbsp;uentri peritonæum membranam â re ipfa . hoc eft circumtenfione ita appellatam, fublini uero amp;nbsp;thoraci membraz

nam fuccingentem nominatam. T une quoque cerebrum operiri oportez bat duplici inuolucro. Si medullam fpinalem tum qfdem ,tum alio tertio, ÔC omnem fœtum omnia externa lineamenta pelliculofa accipere, quo fint . hæc ipfi operculum, ut ne à recrementis, quæ agnina pellicula fufceptura ' erat, læderetur. Poftremum uero ÔC cutem generari oportebat, carnoz , fa fubftantia ipfi innutrita. Vfa eft itaque natura ad omnia hæc geniturç uifeofitate. Quantum autem in ipfa craftius ôC magis terreum erat,ac miz nus traeftile, ad oftium regionem delegaoit. Totum enim fœtum iam for mauerat, ut quæ nun^ circa ullâ aliquam partem fegnis efiet. Et fanè ter cium nunc fœtus tempus appropinquat, in quo natura omnium fubftanz . tiæ feminis partium,quafi per lineamenta defignatione fada, in articules

Q2lt;f tertio

M 4 cxgde

-ocr page 418-

»44

D'B SEM IN ß

cxaólc digercre atq^ abfoluere has partes tépus habatt, Simul itaq; fupef feuit ^ efreufeuit omnibus oflibuscarncs,fïmulq? pinguiffimu ex iphsex/ fugês,terrea illa Si arida ac pinguitudinis expertia penitus perfecit. Quanz viemirnne ^'’”’ ^“^ ^^ ‘P^® uilcofum exfugés fïngulatim traxit,idipfum in finibus ofli dreuoffdks »’®’ *” ligamêta,quibus inter fe cohærerent produxit. Secundu fógitudinê ucro orbiculatim Qmnê,tenues mébranas prætexit,atq; has circûoffalcs ap pellant,quibus carnes fuperfeuit,Vfa cft auté ad offiü opificiu maxime ca/ loris facukate,penitus adaflans ipfa amp;nbsp;reficcans:nam illis hoe comodius ez rat,ut quæ dura futura crant,atq; iraetiam pinguitudo maxime effluxura erac,quéadmodum fpuma quædâ ab his quæ feruorem tolerant. Cæccru ubi ipGs offibus carné fuperfeuit priuftp mêbranis integerer, ibi minus ati/ dum ciufmodi totum os faélû eft, Extendit aût à circûoffalibus mêbranis ctiam carnibus gracilia opercula,Quin Si neruum in unâquamep ipfarû in duêlum difperfît,ubi prius difloluit in fibras araneorû telistcnuiores.Alte ras auté fibras fimiliter tenues ex ligamentis induéfas, Ô^ carnibus implica tas inuexit,atcp ita rurfus in unum amp;nbsp;idem ambo fibrarû genera coêgit,to/ Mu[cuU *^^»»» quidé organum in quo hæc fabricauit mufculû efficiendo, id ucro ubi Tendines fibræ congrediunt''tendiné.Et ligamentorum quidé non modicam,ut dixi partem in mufculos indidit,neruorû uero non in hos folum,fed amp;nbsp;in uifeez ra omniafimilem facit diftributioné.Eft auté amp;nbsp;aliud quoddam fibrarum

Qg«« fez minegene^ rentur

Qu£exf‘tin guine

genus,turn in uétre,tû in intcftinis,amp; utraep ueßea, et utero,ac eorde gene/ rationé ex femine habés,quibus uelut nexui euipiâ,totû uifecris eorpus cir/ eu eirea accrcuit,gcnerationë ex fanguinc habens.Omnia em quæ carnofa fpeeie prædita funt,ex languine generata funt.Mébranola ucro omnia ex femine ortu habent.amp; ob id quæ ex fanguinc generata funt,fi corrumpan/

tur quandoq; facile rurfum generantur,ut quæ materiam generationis lac gam habeant. quæ ucro ex femine, aut neqj prorfus, aut ualdc raro rege/ ncrantur,quan^ efficients ipforu caufTam nódum perdiderint: neq; enim reliquit natura animal,’nee^ oblita eft uirium fibi infitarum. Quas enim à nullo acquifiuit, fed ex femine habet, cas impoflibile eft ipfam abqcerc.

Cur igif fi quis ex corpore noftro pinguediné aut carne amputet, general: Curex femi rurfus in loco deperditæ altera pinguedo ÔC caro: arteria uero aut ucna,aut nenAUde/ neruus,aut pellicula,autligamentu,ant tendo, aut chartilago, aut os femel

regenerétur

deperdita,no amplius regenerâfCôi quod mirabihus eft,eu ahqd ex his fu^ erit denudatu,ac tcdlono opus habuent,amp;: perdueftione ad cicatneê, Caro quidécircunafcit'’ unicuiq^ prçdid:orû,fimilc aut ipG denudato nullo modo amplius innalcitur,ncqï fi ipfa pæonia pharmaca adhibeâtur.Sed propter quid cotingit huiufmodiCnu q? carnis materia etiâ nue extat,illoru ucro nul IiusampIiusC'itaq^ putas q? arterie tutïiea,autncrui eorpus,gubcrnaté ipfa facultaténó amplius habeat talisfubftâtiæ cftetlrieé^qualé ipfü poSidet^

-ocr page 419-

L IB Ê k P R I M V s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14;

Atlt;^üi fi quid aliud amp;nbsp;hoc naturis ineftjUt fibijpfis fimilia faciant. Quorno do namep alias nutrirceur corpus,fi eiufmodi lacultas non femper ipß per/ ^^tura fi maneretC Omnino enitn deHuit aliquid â fubftantia untufeuiufque,^ ob fimäef^ek id opus habet nutriente. Simile autem efle oportet id quod ex alimento apponitur ei quöd iam exhauftum eft Si infumptum. Atque hic te tuoru fermonum commonefaciam amiciflime Ariftoteles. Ex duobus enim ah terum neceflarium, aut in cibis uniufeuiufque corporis quod alitur partes inferri„ac deinde fimilibus ad Emilia accedentibus fieri nutritioncm,aut al terato iam alimento. Verum prius dogma, fimilarium uidelicet partium, ipfe redarguifti tanquam non uerum. alterum uero quod alterationê pro/ ponit ut uerum conftituifti. Non tarnen ex omni in omne fimilitcr tranfz mutationes fieri, dicere Iicet,In id enim quod natura: eius quod tranfmuta tur propinquius eft, facilis tranfmutatio eft, 5^ ob id (anguini facilimum eft camem fieri, difficilimum uero pelliculx Si neruo, K uenæ, amp;nbsp;artcrix, Si tunica:. Primum igitur unumquodque corum qux nutriri debent fami Ratio nutri liarem fibi ex (anguine trahit fuccum,quem3dmodum Hippocrates fenfit, Honis Si à nobis alibi fufius demonftratum eft, turn de his ipfis, turn quod aliud crafTiorc fanguine indiget, aliud tenuiorc, aliud ealidiore, aliud frigidiore, aliud pituitofiorc,aliud magis atrabiliario.Scd 5C finceriorc ac puriore quç dam opus habent,amp;: rurfus alia quide puriore, alia uero ferofiore Si quam exaélilfime elaborate. In quibufdam nihil refert, etiamfi non tale fit ip/ fum quod nutriens futurum eft. Cæterum poft attraólionem familiaris fucci in unamquamque particulam, id quidem quod attradtum eft in mul tas partes diffolutum, in modum uaporis his quæ ipfum attraxerunt ap/ ponitur, ac diutiori tempore tranfmutatur, nam SC hoe ifthic abunde eft demonftratum. Deinde uero per longi temporis moram id quod hoc at traxitfibqpfi unitôeaffimilat.Nequaquam igitur unaquæque primarum partiû animalis à principio quidem ex femine nata effe uidetur, aliud autê Ex femnè effe ipfarum ultimum amp;nbsp;familiariftimu alimentum. Quomodo igitur hoc »^^‘‘^xfemi^ generetur,facilimum fuerit nobis breuibus oftcndere.Volo autem demon ”5^quot;quot;^ ftrationem fermoni apponerc, quôd hoc pra: fenti tradtationi familiariffi/ ^^^^ ^^^^ mumexiftat. Quemadmodum igitur cum deutilitate Si facultate femi/ modogene/ nis ferma effet, ab euidenter apparentibus incipientes, Ôi dicentes in utero retur manere fernen quando concepturum eft animal, inde conclufionem infez rebamus, Eodem modo opinor: etiam nunc ab apparentibus in diffedh/

lt; onibus initium facere conuenit. Apparent igitur arteria Si uena in ’ titrumque teftem non recta nia, ficut in alia omnia , procedere : fed ^^^^^^.^^ multiformiter ad pampinorum uitis aut hedcrarum fimilicudincm ^,^„^f^ß■^^ inuolui, Vnde fanè puto etiam ipfis artis diffecandi corpora pe/ p^mpinofor 1 ritis in mentem ueniffe , ut aliqui quidem hederiformem aliqui «« i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pampino

-ocr page 420-

DE SEMJiJE

pampmoformcm ipfarum naturam appellafcnt, In multis itaqr eiufmo^i uertig!nibus,quas fadunt pn'ufquam ad teftkulos peruemant, licet tibi uv detc fanguiacm paulatim albefcentcm, Si ad finem poftquam iam tcftcm contingit uasipfum/cminis fubftantia in ipfo manifefte apparet.An uero etiam ex teftium natura alterationem aliquam aflumat, Si alias impofTibi/ le fit ipfum perfici,in prüfens confiderare præterinittamus. Sequamur au/ Te^cs non tem fi uiSjprimum Ariftotclem,Quód telles ad feminis generationem ni/ ^u^tfez j^j conferunt.Quare non plurimam, fed totam feminariam humiditatem ^^ienTmfé ^^”^ Arteria,tum Vena operantur. Natura itaq? eft ipfis generatiua femiz t:undu Ari/ nis,ucrum ex Gnguine ipfum gcnerarunt per mulcum tempus in eis uerla/ fioteknt nbsp;nbsp;to.Hxc enim eft utilitas uertiginis Si obuolutionis. Alteratur autem utiqj Artcru er fanguis tranfiens in fernen. Omne uero alterans in fiam naturam ducit id uend gene/ q^gj alccratur,quod fanc etiam apparet : album enim Si crafTum Si uifcoz ran Jemen ^^^ ^p. fernen,upturn Ut arteriæ Si uenæ nutriat corpus. Videtur porrójCti/

quot; am Äriftotcles in bis nobifcum (entire, cum inquit, Contrarium itaq? his Semen fluid q^æ ueteres dicebant, dicendum eft, Illi cnim ab omni abiens, Nos uero « ad omne ire à natura aptum fernen dicimus. In eadem fententia hxret etv « am quum inquit,Vtilis itaque recrcmenti pars aliquaeft ipfum fernen,uti/ « liffimum autem eft extremum, Si ex quo fane unaquæq^ particula genez ratur. Vnde opinor admirabitur adhuc amplius aliquis ipfum, in primo libro de generatione animalium,in prxfcripto quidem fermone, in quo uc teribus contradicit, conantem de feminis fubftantia demonftrare. Quod Arifloteles unaquæque particula ex ipfo generctur. Inferius autem ab ipfo quidem, fib^pficon/ nonautemex ipfo, generari tradentcm,exquocnim generatur fanguiz tradicit ^etn menftruum id elfe, Fortaffis igitur dixerit quifpiam magis dubium Si obfeurum nobis faeftum effc fermonem. Si enim arteriæ Si uenæ fernen generate poftunt,cur amputatis partibus ipfarum, non alias pro ipfis proz ducunt C Duplex autem fuerit Si ad hoc refponfio. Altera quidem, quod Vcn£(iui/ iamaliqui uiderintuenas inmagnis ulceribusnatas, quemadmodum Si lu[di rege/ nosip(ï,tum iuxta alias quafdam partes,tum iuxta caput, fatismemorabi/ les Si multas, Altera uero, quam neque tefponfionem fortaffis appellari pcrmittet,fed uagum excurfum fine explicationem, fi quiscirca didtionem magis eft ftudiofus: referam enim caufam, ob quam non multis uifæ funt uenæ in ulceribus renatæ, fed omnino pauciflimis, Arteriam uero Si nerz uum nemo uidit, ncquc uel raro cuipiam regenerata. Hæc quidem igitur paulo poftcrius diccmus, ut nihil defit fermoni. His uero quæ ex Arifto/ Anftotchs rjg adduxipriusfinem imponere uolo, Nimirum quod teftes ad feminis ^^amp;ip/ generationem inutiles elfe pronunciauit. Vt enim hoc ita ftatuat,uenæ Si forum udfis arteriægenerationem ipfiusconcedit,eis uidelicct quæinteftes deferunz ' tur.Non autem quod his quidem natura infit generandi feminis,alqs uero

non

-ocr page 421-

LIBER PRIMVS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14'y

hon infit, ucrum fi etiam in ali’o quopiam animalis loco artena amp;nbsp;ucna fiz militer effent inuolutajenam iuxta ilium ipfum huiufmodi humor apparc ret. Si icaqj gencrantjetiam nutriuntur ab ipfo,fed nutritio K gencratio niz Arterite er hil fimile habent,ad id quod ita eft exhauftu amp;nbsp;confumptum, amp;nbsp;pars fuit uente genelt;' id quod confumptum effcorum quæ nutriuntur, Nutritio partes generac rant fernen, eorum quæ nutriuntur,fed non ex alia materia generatum eft totum uas, ^^^^^J^^^ ex alia nunc ipfius generantur partes. Manifeftum igitur eft quod fi quide ex (eminaria humiditate nutritur,ex eiufmodi etiam in principio fuit gene ratum.Ec ad Ariftotclcm quidem fufficit hie fermo. Repetamus aut quod dieere diftulimus,primum quidem quod uena raro uifa eft regenerata,dez inde quod reliquorum nullum uifum eft.Vas nanep quod ptæexiftenti ue hæ innutritur ( huic enim cohæret )non in omni corporis natura largam Si curuend. copiofam materiam ad generationem habet.Si itaq; neep caro préoccupa ^««^»f«^ uerit,in ofculo præcifæ uenæ orbiculatim cnafcens,ncq; larga materia hugt;' ^^è^^^^^^^^^ moris deftituetur, poterit utiq; regenerari.oportet igitur fimul robuftifli/ raam teperiri in præcifis uenis facuïtatem: hæc enim eft opifex eius quæ in hafcitur: fimul aut amp;nbsp;materiam feminariam tantam, ut ne à præoecupante carne quæ excrefcere folet,ofculum claudatur. rarifïime autcotingit ambo hæc fimul in unum concurrere. Si itaq; in uena quæ fimplicem amp;nbsp;tenuent tunicam habet rara eft generatio,nihil utiep mirum eft in arteria: quæ fexz tuplam refpedu uenæcraftîciem habet: non rarum,fed impoffibile effe ge herari,propterea quod amp;nbsp;tantæ materiæ præparatio impoffibilis excet.Sic Curaluru butem Si fingula alia,quæ ex femine generationem habent,ob largæ mate partiurey/ Hæ penuriam rurfus non nafcuntur.Tantum enim nullibi aceruatim conté '^^t^f^^.'^ turn fernen reperire licet,quantum unûquodq? eorum quæ deperdita funt, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

indiget ad generationem,quin Si quu per muîtum tempus coaceruari pofz fet,à præoecupante carnis generatione impeditur, Verum iuxta primam ex femine generationem, coaceruatus adhuc eft humor, ex quo uafa ipfa formantur.Opifex autem ipfius duplex eft,tum facultas quæ in ipfo ferai Generdtio ne eft,tura quæ in uteri uafis,quibus allapfum eft.In ulceribus nanq; ob lar primauafe^ gæ raateriæ inopiara,tantus opifex nobis fegnis erat. In generatione uero ^^^ animalis in utero, larga erat materia, Si adeft ipfi opifex alius,non folum rangés materiam,fed Si per totam ipfam perambulans.Nihil ita^ mirum tft prima naturæ organa uelociter in fœtibus formari, turn ob materiæ eoz piam fimulcp præftantiam,tum ob opificum ipforum circa adionem effiz caciam. Quando uero Si de his iam demonftratum eft ad id quod reftat ex dilarisprogrediar. Ad Ariftotelem equidem expeditiffimus (èrmo fuz (t,teftes feminis generatione priuantem. Si enim illi non générant ipfum, ^^flo^^^‘^ (nanifeftü eft quod arteria Si uena. uerum non conuenit Ariftotelis igno/ ^^”2^“* rantiam ptorefugio habere,SC tantum dogma indemoftratum relinquere, 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ne forte

-ocr page 422-

14.$ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE SE il INC

ne force aduerGrius quifpiam exprobret nobis, quodßmufemus quidcnr nos ueritatem amare,arripiamtis autem ferm ones magis quam demoftrez mus.Non etenim G Äriftoteles ignorauirteftium facuicatem » ob idenam nos conuenic uaGs pampinoformibus omnem permittere feminis genera/ tionem.atq^ ego fane fatear me pudore confundi,G ipfis omnem permitte rem.uerum hoc quidem prompte in Ariftotelisgratiamatripui, ut ne mb hi logior aduerfus ipfum fermo extenderctur. Redeo autem rurfus adeos qui putant omne fernen a teftibus generari,ac primum quidem interrogo, Alu opiniO' Quidnam tandem in uaGs quæ ad ipfos deferuntur fuperne apparec con/ ifolis tefit/ tentumC Gquidemfolorumteftium opuseftC Quemadmoducniminuen tuffemege/ ^^.^^^ inteftinis Gnguinem reperire non datur,propterea quod nihihn to/ ’^ * turn ad generationem ipfiusconferuntjSic ncqj in ipfis uafis fernen fuerit, utpote nihil adiuuancibuscius genera non cm. Co nie quenter autem Se obz uolutionis quxram utilitatem,po(fibile enim opinor erat dicere,Melius SC facilius eOcaUt uafa citra huiufmodi in ipfis materiâateôlâ ad teRicuIos pro cederent,fi mortuas SC alterare impotentes uaforum tunicas ftatuunt,utpo te quæ materiam muito tempore in eis uerfatam alterare non poffint. Aut fi concedunt quidem hoCaSC fecundum furjpforum naturam cas alteration nem facere uolunt,uerum SC hoc adhucabfurdius eft,SC fimile,uclut fi quis ignem frigidum efie dicat SC calfacere. Nihil enim aliud eft permutatio SC alteratio Iccundum qualitatem,quam aifimilatio patientis ad ipfum effici/ ens. Atqui fi etiam hoc concedatur,cra{fum SC uifeofum, ac album efficient id quod alteratur,quod nihil aliud eff,quam feminis ipfisdeferre generati onem,at(^ hadenus quidem de his. lam ucro alteram fermonis partem . percurramus, Quandoquidem SC medicis quibufdam uifum eft, Teftea ^ArXic ”*^*^ ^‘^ feminis generationem conferre, SC plurimi fane etiam credibi/ Ufeq^uetet les demonftrationes inuenerunt,ac interrogantibus cauffam reddunt. At/ qui non magisipfisealefadis quam perfrigeratiscauffauetacontingat, fi nihil conferunt ad feminis generationem. Verum refponfionum aliquaa Ariftoteles primum dixit,uerbi gratia,Quod teftesciufmodi utilitatem fe minalibus uafis exhibent,qualem lapides appenfi circa redas foeminaru telas:detrahentcs enim ipfa augent reduplicationem,quam ilie ad hoc uti/ km exiftere dicit,ut fcminalis recrementi motus ftabilior reddatunubi uez ro ut ilie inquit ablati funt tcftes,uafa ipfa retrahuntur. At certe quam per/ frigerati funt uehementer,fteriles SC non gencrantes reddunt, quamuisad hue detrahere poffint. Cur igitur tandem dicit etiam,quod feminatium ua nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»

forum pcrfrigeratio,non ipforum teftium,cauffa eft fterilitatisCCur igitur ubi hi funt contufi,fteriles faciunC quia etiam feminalia uafa:inquit: Gmul cum eis contunduntur. Cur ubi funt in feirrhum indurati, etiam ilia Gmul indurantur 7 SC in totum,quodcucp tandem quis protulerit affedus genus

quod

-ocr page 423-

LIBER PRIMVS

14-9

quod tefti’um derintatem fade, ex db en'am uafa feminaha partkiparc air. Præftiterit igitur fortafsis altius rcm repctere, atq^ de feminalium organo/ rum conftitutione prius exacte tranfigere, citra quorum cogmuonem neqj semm^iu orf intelhgi queant qux referentur. Arteria itaq; K uena à uafis drca fpina pro ganomm con gredientes,per ilia deorfum feruntur,donee peruemant ad uenam teftieUla ftiitlt;'iio rem appeUatam, Eft autem hæc pars animalis iuxta caput tefticuli incum/ bens, quod græca cpididymidis appellatione plcnius ßgni ficatur, amp;nbsp;fiftuz la: multæ ex ip fa in teftem perueniunt feminarq humoris plena:. Huie tefti Bpididymi!, eulari uenæ. Si arteria ÔC uena adnata funt, circa pauld ante relatam obuo/ “J*^ ^f^*^“ lutionem, amp;nbsp;paruam quandam à feipfis diftributione ipfi exhibent, priuC quam in teftem inferâtur.Atuero Qi feminalis meatus, quern aliqui uarico seminaUt fum adftitem appellant, inde genituram hauriens ad pudendi exortu fubz meatus uchit. Et ob id puto etia Herophilu exiftimafle, eum nihil adeo magnum cooperari ad feminis generationem.Quoufep enim intra ilia funt arteria Si uena,Omul cum alps omnibus uifeeribus communi omnibus opereulo pez ritonæo appellato integuntur : hinc uero peritoneum utrinq; memorabili foramine perforatum eft, Si meatus ab ipfo fit maximus ad teftes defeenz dens.In hoc meatu Si uaforum obuolutio generatur. Si uas feminale ex ue na tefticulari enaicens ad ilia afeendit, contingens quidem iuxta exortum, ipfum tefticulum, non tarnen ex ipfo generationem Habens. lam uero rurz fus altius repetens. Si animum diligentius fermoni aduertens,iuxta utruqj mcatum,uelut fiftulam quandam arteriam cum uena defeendentem repez nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t

rias:afccndens uero feminale uas. Inde uero rurfum non amplius extra puz bis ofia, fed per profundum Si fupra ipfa in decliue fertur,donee ad ueficx perueniat collum,cui continenter coheret ipfum pudendum.Euidenter itaz que manifeftum eft ei qui didta per difteStionem c0fidcrauit,Qu0d uas ft Scminale um minale propterea quod longifsimu faCtum eft, tantam uiam circumeurrit: llt;»^ÿ^^gt;”^gt;f* fi enim extreme breuc eflet,a uena tefticulari redta ad collum ueficx pcruez nirct,6i fane fi intra peritonxum,tcfticuli fiti eflent,uafis feminalis dimidia pars perderetur,Si arteria: it cm dp uenæ obuolutio.Quo igitur hçc fieret,Si uas feminale augefcerct, natura Si peritonæi meatum fccuit, Si teftes infra locauit. Contingit enim ita fanguinem in uafis morantem concoqui Si in grumos cogi,Si uas feminale longifsimum fieri, quo amplius eiaculetur cirz ca unam adtioncm fernen,Si ob hoc ipfum utiq; uaricofius fecit ipfum iuxz ta ueficæ collum, unde fane Si nomen ipfi inditum eft,uaricofi adftitis. Si ^‘lt;^ /^'”‘^» quis igitur hæc uiderit, admirabitur uiros quibus uifum cft, teftes à natura ^„j^/^ ”**”** ea gratia prodult;ftosefle,ut feminalia organa detraherét.Vtrum enim uoz seminaUs Iunt,num ut ea quæ obuolui præftabat,rcdta procédant,aut ut Adftes uaz meatus ricofus C Moror auternhic fortafsis non neceftariô,quum maximum teftiz centra An^ monium habearn ex animalibus quç intra peritonæum tefticulos habent, ^®^‘‘km

N quemadz

-ocr page 424-

DE SEMINE

qucmadmodû funt Si aucs. Non em'm utiq; amp;nbsp;hi's dixcrit qutfpia cos c ua/ fis fcminalib. appenfos efie, uelut lapideSjftaminibus telaru, utpotc quum altius in tpfis fita fint feminaria uafa . fortafsis igitur perturbât quod paulo ante didtum eft, Quod uafis femmarq memorabilem longitudinem efle oporteat:uidctur enim fitus i'ntra peritonæum dimidiam ipfius pattern abz ftulifie, earn nimirum qux cum uaricofis uafis ad teftem deferebatur. Vez rum fididteensbæcanimaha turn tefteshabere feptumtrafoerfumcontinz (uUsfitui genteSjtum Icminales meatus amplilsimos, in promptucit lolutio hæljtaz donis. Nam intcruallum quod à fepto tranfucrfo intcriacet magnum cd, amp;nbsp;locus calidus. Quare quantum ex longa uaforum obuoludonCjK ex fez minalium meatuum Iongïtudine,fcminis copia in nobis augefeit,tantum in illisex meatuum amplitudine Si tcfticulorum fitu.Seminarq enim meatus tantoplus pofsidentampl{tudinis,quantum longitudinc deftituuntur. Si/ tus uero tertium in alto fadtus,propter diftantiam uafis feminarqs memo/ rabilem longitudinem præbuit,propter uifeerum uero calidifsimorum uici nitatem, non parum ad generationis uclocitatcm femini contuIit.Scd hax quidemex abundanti. Cæterum illorum fermo fufficiêter redargutus efi, folo fitu teftium conuidtus,non minus quàm per ea quæanteadixûRedai: gui autem pofsit ucl maxime etiam per hæc. Oportet enim iam nos corn/ memorare,quod omnes fere turn medici, turn naturales philofophi deuti Iitate Si facultate teftium ignorantes negligunt, Quod in his quibus hi exz liurfai eStra ^^’^^ ^“”*^ ‘'‘^’^^ uenæ tcfticularis contadhum, nihil patitur uas feminadum, Ariüotelem Depedt autem animalibus non folum feminis emifsio, ( refugium enim e/ rat hoe his qui rebus uenereis abftinerc uolunt ) fed Si uirilitas, amp;nbsp;ut ita diz reRes exfe/ cam mafculofitas. Sic uero etiam fi animalis foeminx tefticulos exicindas, äesconCe/ neqj libidine concitatur unquam tale animal,ncque marem admittit uenez ^uentid rcæ communionis gratia, perdit^ fi ita diccre licet,foeminofitatem. Itaque fœminas fues apud nos caftrant, non folum in Afia, fed etiam in gentibus fupra Afiam fitis ufque ad Cappadociam,atque fiunt omnes Eunuchisac caftratis mafculis fimiles,uberius alimentum accipientes Si pingucs, fuauio rcm(^ carnem reliquis feeminis habent, qucmadmodû SC marcs maribus. Non tarnen fimiliter pcriculo uacans ablatio teftium fceminarum eft, pro? Teftium in [cc peer locum in quo funt fiti. A lateribus enim uteri ab utraque parte finguli minis fttus adiacent,arteriam quidem Si uenam, ucluti hi qui in mafculis fünf, pampiz noformiter fîbqpfîs inferta accipientes,uas uero fcminalc ad utrunq; cornu finiens. Necefladum igitur eft utrunep latusdiffindere, fi quisexfcindere uclit, atq; in hoe fand maius pcdculum eft ^ in maribus. Hanc igitur qu» Te^isuis tâta cft in tefticulis facultatem, haud fcio quomodo omnes neglexerint. Si, maxima ^^^ conférant aut non conférant femini quærunt. Deinde alq quidem extre me errauerunt,ut ÔC hoc ab ipfis abftulcdnuquidam uero generari quidem

-ocr page 425-

LIBERPRIMVS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ijI

ab ipHs fernen Jixcrant,quid ucro aeddat omni animali,ob quod fdgidius K debilius redditurcaftratum quçrere rdiquerunt. Verum fi feminis cinifz fio fola,amp; nihil aliud,teftibus ablatis deperit, propterca quod fimul diuelli tur ut illi inquiunt, uas fèminale, unum utiq; folum oborirctur ex fedtione ipforum dctrimcn£um,nimirum pueros generare non poffc.Tanquam igi tur pucrorum nulla cura fit, fed fine athlcta certamina magis fufeipere ft uz deat,fiue aliquod aliud huiufmodi exercitium obeat,huic lane cafte uiuere bonum efte nouimus,atq^ quum hoc noc adfit ipfi ex teftifi felt;ft:ione,opor tunum uriq; nobis fuerit eorum qui olympia exercent tcfticulos exfecare, ut qui non folum pueroru generationis curam nullam habeant, fed amp;nbsp;omz nem quameunq; aliam corporis particulam prompte uidlorix gratia pro/ iedturi fint, Verum fedtio no tuta eft: adeo, utpote quæ fimul cum teftibus robur totius corporis exfeindae, aut fi no cum teftibus robur,fed cum femiz narijs mcatibus,ut fortafsis iilorum aliquis dixeric,confidcrare amp;nbsp;hoc opor tebat fecundum quern modum fiat, Si quidem quum neuter horum exfein datur,{êd folum à teftibus diuellantur.Quare rationi conientaneu eft,non propter manentem ad hue amp;nbsp;feruata, fed propter penitus perditam ex aniz mali particulam, uirilitatcm fid robur pcrirc. Itaq? uidentur tibi quemadmo

, dum lapides tclis.fic teftes feminarfjs uafis appofiti eftcTSed nunquid pro '^^ßfquot;”' ffUib pe ad utilitatem ipfius cordis accedcreCPcrfrigerantur itaqj qui ipfos perdi ^^Q^^i^f^^^‘*^

, dcrunt, nimirum altcroinfitæcaliditatisprincipiopriuati, fid concidit ipfis omne robur,tanquam qui iam fencs fadli eftcnt,ncq; ampla eft: ucna,ncqj floridus fanguis, fid arteriæ paru fid débiliter pulfant, uelut fenibus. Quare 8d roborisprincipiu funt animalibus, fid multacaliditate irrigat acaffundut toto corpori,fid ob id ipfis priuati, depilcs non circa mentum folum,fed cir/ ca uniuerfum corpus hunt, paruascp ut dieftum eft:,uenas habent quemadz modum muliercs,oeqj rem ucneream appetunt, ut qui aliud quiddam ma gis quam animal exiftant.Quare hac parte teftes etiam ipfo cordi præftan tiores funt, nempe qui ultra hoc quod ealiditatem ac robur animalibus exz hibcnt,amplius etiam generi cofcruando præfunt.His igitur fid tantis priez teritis fid ncglc(ft;is,pbilofophi fid medici qui ante me fuerunt,deparuis ac ui • Jibus litigant, quærentes an teftes ad feminis generationem conrerant.Nos • itaeç rurlüs repetito de ipfis fermone dicamus,quód fupra ea quæ iam rela ■ ta funt, etiam adhuc illa non modica figna funt, Quod per iplos teftes toz '^^ß^^t^tu ab turn corpus altcretur. Non folum enim fuauior eft caro caftratarum uidtiz ^^^^^^ ^^^^“^ marum,infuauior autem non fedtarum, fed fid qualitas ipfa carnium fimile quiddam tefticulorum qualitati habet, graue fid uirofum,ut ita dicam, ufqj etiam ad fimilitudincm odoris.Itaq; alios quofdam hæc ignorafte nihil mi tumeft, Ariftotclcm nero minime conueniebat, qui ipfeadeó nobis fæpe dixit,quod paruæ particule maximarum akerationum toti corpori cauftæ

N x exiftant

-ocr page 426-

lyi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE SEMITE

exiftant.hoc enîmilium folumapponerc conueniebat, liquidem âbîat# aliqua particula totum animal altciarur, caufla akerationis eft ipfa partica la, non utiqueeiufdem,tumab animali ablata, turn præfens : fed Pqui/ dem ablata perfrigerat, præfens utique calfacicbat : fi uero debile reddit^ roboris utique principium erat. Eodem autem modo, fi abfedla appetenz tiam coeundi aufert, ex illa fanc generis fuceefsio animalibuscontingebar.

CoTtatio cor/ Hoc quidcm tertium neq; cor ipfum exhibere poteft, quare illud quidem dis er tedium uiuendi folutn, teftes uero bene uiuendi fuerint principium : quanto au/ tem melius eft bene uiuere quam fimpheiter ÔC folum uiuere, tanto funt in animakbusteftes corde prxftantiores.Iuftum igiturcratipfoslapidtbus afsimilare, qui filis dependent inter texendum, amp;nbsp;qui fola grauitate utiles exiftunt C Quæ igitur exiftit caufta ob quam exfeóli, fimul totum animaz lisrobur refcinduntC Oportebat equidem maximum quoddam problez Looij-Arifïozma Ariftotclem feciflèjin primo deanimalium gefieratione,ubi utilita/ tclisi degene temcorum exponens, propter conftruandam feminalium uaforum redu/ rationeanima plfcationcm,teftesanaturaprodudos tradit.Exiguumenim hoccft,at uero omnisanimalium roboris principium in ipfisapparct, atque hoc erat nel maxime neceftarium fcifcitari, inter ea quæ de tefticulorum utilirate inr ueftigantur. Reliélo itaque ipfo, K nulla cius in primo mentione falt;fta,in ^dcanimalitm qumto præter inftitutum, quando de uoce acuta amp;nbsp;graui fermonem facit» generatione oftendcre conat'', quomodo teftibusexfc(ft!s,debiliuscirca adiones ipfum w cor reddatur. Habet autem fermo cius hoc modo. Omnia autem exfeda » in mulierofitatem mutantur, amp;nbsp;propter remifsionem neruoß roboris in ” principio, fimilem feeminis uoeem cdunt. Remifsio autem fimiliter fit,u^x ’’ lut fi quis demiftam chordam deorfum, extentam facetet perponderis ali »' cuius appenfionem, quemadmodum quæ telas texunt facere Iblent, nam » amp;hæ deorfum ftaminibusdemifsisponderofos lapides appendunt. Sic ” enim 6i tefticulorum natura appcnfa eft ad feminarios meatus, hi uero ex ” ucna cuius principium eft in corde, Hic quidcm eft Ariftotclis fermo. Atz tendamus autem ipfi iam dido capitulo circa finem, quod totam prædiz di fermonis fummam compendio comprehendit. Ob id enim inquit ,’in caftrationibus animaliaad debilitatem tranfmutantur,quoniam cordis: ex quo firmitas amp;nbsp;uigor corpori accedit ; exolutioncm K remifsionem fiez ricontingit ,ablatis ponderibus quideorfum extendebant, tanquam Gz nccor ipfum non ex proprio temperamento amp;nbsp;natura robur habeat, fed ex teftium dctradione ad lapidum quorundam fimilitudincm appenfo/ ' rum. Verum etiamfi non ex propria natura cor tale robur habcat ,acalfjs

Rurfu!contre particulis tranfmittat, utpote quod principium exiftac, amp;nbsp;aliquo altero ex AriHotelent trinfeco auxilio ad hoc opus habeat : pro tcftibus utique (èxcenta alia auxt lia habet,quæ dcficcre né poflunt, donee animal fuperfit:cx quibos ununi cutdenz

-ocr page 427-

LIBER PRIM VS

..cuidctitiffimum amp;nbsp;potentifRmum referam ipH cor dcorfu me.x tender c uo/ lend. Quum enim artena aorta ad fpinam aducniat,quid adeo difficile fa Probatio ai „ erat nature ipfum uas iftic fortibus uinculis alligarc,pcr quç tctrada amp;nbsp;uio ^uidenti lencer tenta fecum totum cor traheretC Ncq; impodibilc erat edam arteriç „partem quæ ad clauiculam furfum fertur, iftic affigere. Nihil enim refert quod ad chordæ téfionem attinct,cuius edam ille ipfe mcminit,in quacuq; tandem partem due furfum,fiue deorfum,ip(ïus diftentio fiat.Et ut uerum fateamur,exambabus partibus tendere oportebat,Si hoc,nó furfum ac de , orfum folum,quæ inter fe oppofita funt,fed ÔC utrinqj ex lateribus,aut anz te amp;nbsp;retro,autedam fecundum obliquam quameunq? tandem oppofitio/ ncm. nbsp;nbsp;nbsp;Siquidem igitur non fufficiebat cordi propria natura ad robur, fed oportebat ipfum,uelut chordam aut ftamen,acqui(îticiâ affumere tenz Gonem,promptum erat, opinor, naturæ hoc ipfum per prædidtas arterias nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jv faccre,amp; per uenas ac ncruos K pelliculas,non minus quam per artcrias.ex quibus nullum adeo prompte ab ipfaaufcrripoffit,quemadmodûteftcs.

Sed enim quand funt hi ponderis tandem C Quomodo uero peruenerit jnterrogdt tandem ad cor tendo qua: per eos contingitC Tametd enim non conringe Anßct.de ret interim plures flexuras effe uaforum ex corde ad teftes procedendum, tc^iup5de/ tarnenforinfecus priusponi eos oportebat,quo ad ipfum tédopcrueniat. ^^'^lt;^»‘lt;^^ Quin SC uaibrum uaricofbrum obuolutiones operæprecium erat Ariftote lern códdcrare,ÓC rem ipfam in foris apparendbus priuscxpcriri,dquidcra ratione apprehendere ipfam impotens erat. In quorum enim medio obuo lutio quædam extat,impoffibilc eft ex altero ad akerum tendonem pcrue/ nire,priufquam obuolutio in redtum dirigatur. Tanta eft autem ante tez des inuoludoôCuerdgo uaforum,ut dquidem redta dirigerentur ufq? ad « media fœmora peruenire poftint, atq; ita nulli alp hominum robur inefle oportebat,fed folis illis quibus teftes multum Iaxi,aut omnino debiles cxiz ftunt,óiobidfenefcentibusóCdebiIibushocuitiumcontingit. luuenibus ' uero 5i robuftis nun^ in tantum tefticuli laxati funt. Quid porto in aniz malibus dixcrimus quorum teftesfubftridifunt,^ nó pendlcs quêadmo Tellesfuurn dum ex ftamJnibus lapidesd' ueluti in quadrupedum gencre fuibus, in uoz lucrium generc nó uni faltem aut duabus, fed omnibus intra peritoneum prope feptum tranfuerfum in fpina drmati funt, Si tarne etiam horum aniz Teßes uolu malium caftratio indrmum reddit totum corpus. Si uero etiam à drmatis crium particulis cor ipfum detrahi dicemus, oportunum utiq^fucrit Si rhenes ipz fum detrahere, multo magis quam teftes,itemep fplencm, Si uentrem,0i , quodeuneç huiufmodi.Procedut enim in omnia ucnæ Si arterie,ultra hoe obublutiöis quod etiam ipfa uiciniora dnt cordi, atq; hoc citra intcruenientem inuoluz uaforu ante donem, Cuius etiam ipdus haud fcio quomodo utilitatem non intcllcxit, *^ft^^ cxipfapendere exiftimans teftes, uelut à ftaminibus lapides:maxime

N ï enim

-ocr page 428-

»lt;4

DÉ S EMINE

etiim cotrana funt obuolui,amp; deorfum tendi. Quomodo fgitur rh tu dem locum ambo congregauit natura,amp; utrunq; uas turn inter fe mutuo,tû per fe feorßm,amp; uaricofum fecit,ôi códuplicauit 7 Si enim utilis cft obuolutio uaforu,non folum inutilc,fcd d^ noCens ipG fucrit tefliculorum pondus.Si ucro hoc utile erat,cor male detrahitf.ueru his cócciïis ipfi,ali)fcp ciufmodi fexcentis,unius uiieeris quod reuera cor detrahere poteft, mentioné facie/ mus.Siquidé em omnino nó ex propria natura cor robur habet,fed ex ac/ quifita amp;prçter natura tenfione ipfum accipere oportebat,nihil fanè opus fjofusdb erat paruu adeo corpus, ipfum uidelicet tefiem, ex tam longo interuallo, 'fuidenti ex ipfo anned:ere,amp; id per uafa adeo Ionga,atq; ad id inuoluta etia,quum hepar habeac magnitudine molis cófimilijóC propinquiflime fitum,K per maximam omnium in toto corpore uenam annexum, reóla à corde,citra AriHot.con obuolutioné,ócflcxumtenfam, Abfcedétesigituriam ab hisquç euidéter trafeipfum cx diffectionibus apparent, Ariftotdem ipfum ut uirurn nature dodlum iadueUHr propriarum opinionum commonefaciemus, qui femper quidem aut inG/ tam caliditatem,aut inGtum fpiritum,aut cciam bonum temperamentum» / nbsp;nbsp;nbsp;Gnitatis ac roboris particularum caudam facit.In prxicripto uero fermone

folam quæ ex appenGs contingit tenGonem, quam (anè ede uiolentam amp;nbsp;præter naturam,quando cuipia forinfecus contingit, etiam in chordis,quas ipfe propofuit,uidcre licet. Rupuntur itaqj G paulo ampliori tempore ten/ ft adferuentur,amp;: ob id relaxant ipfas cithartda: lyras amp;nbsp;citharas reponcn tes, ubi iam ab opera cedant. Nequaquam igitur ob id quod pfalkntibus earum tenGo utilis cd,exidimo earn fecundum natura m chordis ede,nccg enim noftris utilitatibus metiendum eft id quod in unaquaq; re eft fecun/ dum naturam.Sic namqj etiam uidcimis qux maedantur mors fecundum naturam erit,utpotc quæ utiles nobis futurs funt. Atqui etiam G chordis fecundum naturam necedaria tenGo erat,ob id utic^ non etiam cordi. Vbi T»i«(!lio»if pnim ex induedione demondrationem fcientiGcam non conftituimus,nul/ ^^’u/ut ^^^^^^5 ex exemplo conftituerimus. Immoror autem diutius fortadis opi/ nionem palam uitiofam redarguendo, ut qus nullum adeo idiotam late/ Vot«w pro atjunde optarim fanè G podibile edet, ut nihil talc unep ab Ariftotele di/ Ari/iotek clum effet,fed omnino quemadmodum alq omnes Gluidet, K problema de cadratis penitus intaólum rcliquidct,Ob quid uidelicet in teftium exe/ dionibus totum corpus effeeminatur. Inquiramus igitur nos argumentis Cilmi do/ “f^”^cs demonftratis, amp;nbsp;palam apparentibus in didedionibus. Artcria e/ üriaddete/ nim amp;nbsp;ucna qus in caput tefticuli Ic inferunt ,feminalcm humorem conti fiAus nere iam apparét,atc^ ipfe tcfticulus totus huiufmodi humore plcnus eft, amp;nbsp;qui etiam circa uenam tefticularcm contentus eft, ex hoe trandumptus cft ad ipfam, quemadmodum ex hac rurfus in uas fcminale, cuius partem adcolem

-ocr page 429-

t IBER P RIM VS

alt;^ colem uergentem Herophilus adftitem uancofum appcllauit : qui quiz dem ÔC ipfe delinquit in eo quod uafi feminano plufquam teftibus deferC feminis generatiouem,non tarnen fimiliter uc Ariftotdes fallitur, qui lapv dibus ex ftaminibus telarum appenfis tefticulos aflimilar. Ne itac^ proz longemusfermoncm, fed ex eis quæ manifefte apparent condudamuSjafz fumptis etiam quibufdam à nobis alibi demonftratis, atque ab ipfo adco Codudit çS Ariftoteleconfeflis, Vnaquæq? animalis pars humorem adfe locoaliz menti influentem in fuqpfius naturam permutât. Eft autem unicuiqj par ticulæ hinc eflequod uiddicet eft^non fecudum humorum qua:ipfi infunt co^ nutriri naturam,fed fecundum folidorum corporum fubftantiam, à quitus enam contenus iam humoribus alteratio concingit. Verum Gquidcm hoe ira habet, continetur autem in teftibus feminarius humor, ab huiufmodi utiz

qae corpus ipforum nutritur, Vnaquæq? autem particula fibi familiariO fimum operator alimentum, quare teftes fernen operantur. Demonftraz turn porró eft amp;nbsp;arterias amp;nbsp;uenas fernen opcrari, uerum hæ quidem pau/ cam in multo tempore, Teftes uero non folum multum, atep id breui tem pore,(èd Si exacte daboratum. Sinceriftima enim exacte eft ipfis feminis cualitaS3amp; propterca ederrime omnes animalis partes eins participes faciz minis teJUH tint. Necç id mirum eft, Gquidem fane etiam fi quis modicum aut cyrez in omnes a/ aaicum fuccum modicum exhibeat, turn per urinas, turn per fudores ali/ «'^-^^'^ Plt;^^ quantulum ea qualitas apparet, quemadmodum etiam:opinor: fi quis ru/ *^^‘^^ i:am,aucallium,autconfimilcquippiam offerat. fortes enim facultatcs in fuam naturam totum corpus alterant. luxta eandem deniqj rationem mi nutiflimus liquor ex his quæ uenenofa appdlantur, animalis corpori il/ lapfus, totum corpus breuilfimo tempore transmutât, ac fuæ naturæ fi mix le reddit. Quin öd fanatio per auxiliaria medicamenta, alexipharraaca græcis appdlata contingit, quæ fimiliter totum corpus alterant alteratione uenenofis contraria, non fubftantia ipforum in totum animalis corpus pe netrante, neep enim poffibile eft modicum adeo liquorem pauciftimo tern pore,corporis molem aliquando maximam explere,fed qualitatis diftribu done facia, Qu al is diftributio etiam forinfecus uidetur, ex iplendore folis in ambientem aerem contingere. Intra nos autem ex corde in arterias, ex cerebro in neruos. Quid igitur mirum eft etiam ex teftibusin totum corz pusfacultatéquandâdiftribuiCqualisneruis quidem fenfus 6imotusex cerebro,artères uero pulfandi facultas ex corde 7’ Atep ea quide facultas in fj^^^^^i maribasroboris0Cmalculofitatis,in fœminis uero feeminofitatis caufta nofitasun/ cxiftit,24 ob id animal fœmina teftibus cxfe(ftis,caftrato mafculo aflimila défit tur. Rdiquæ enim omnes partes cafdem facultatcs in utrifque habent.

Quditds fe

Quod ucro in altcrutro præcipuum erat, Si ob quod alterumexeismas extabat, akerura feemina, hoc ipfum ubi perdiderunt, quod reliquum eft N 4 utruc|

-ocr page 430-

DE SEMINE

utrumq; Gmilitcr habet tan^ fi à pnndpio ncq? mas neq? fœmina genez ran eflent/cd terdum quoddam ab utrifqj diucrfum, amp;nbsp;neutrum illorum.

AttraSio ^“’^^^^’^‘^ memonâreuocemus ea quæ fepe demonftrauimus,Nimi/ familurts ‘’'^ quod unaquæq? pardcula famiharé fibi humorem ex uems trahit, ufqj humons adrecrementaedam.Sicoftendebanturamp;rhenesudnamattrahentes, ÔC uefica bill's fufeeptrix bilem trahens.Trahunt igitur edam teftes feminanu humorem, quem préparant ante ipfis uafôrum inuolutiones, deinde ac/ cepto frudlu qualitatis ex ipfo, amp;nbsp;uiciiTim de fua ipforû qualitate per hoc tempus frudlu impertito citp communicato, paulo poft quod fuperfluum eft in meatus feminarios deponut,hi uero in coitu foras excernunt ..fi ucro ah'quis immodeftius uénere utatur,teftes femê frequêtius ex uafor û inap/ JmmodcRus ludone trahenteSjpèrfeóte ipfa euacüant,amp; fi refeces huiufmodi animalno uenensufus repères in fpfo feminarium humorem. Quemadmodumrurfusfidiffetes jeme ex M ^^^^^^jq^odà ucnereabftinuit,pludmum amp;craffilfimum fcmércpcri?s.

Velim autem amp;nbsp;te quicunc^ tandem mea feripta uerfabis,edam nue in ha/ norem ucritads, ea quæ didta funt exquirere, non frigide ô^ ofdtanter, neep enim fie inueniantur,{cd primum ad diftcdlioncs progrediendo, Si ai ligenter intuendo quæ diéla funt antea,Si maxime ea de quibus nune dite re ceftaui, Nimirum quod animalia quæ à conuerfadone foeminarum ab/ ftinent,omnia femine plena habent, primum quidem uaricofum adftitem, AlfHnentid treinde totum uas feminale, deinde uenam tcfticularcm, Si poftea totun àuenerc fez tefticülom, deinde edam uafôrum obuoludonem. Si uçro animal alb tuen coacer quod per affiduos coitus omne fernen euacuauit, eius ncq^ alia ulla pars

**‘^^ fernen habet, nequeedam obuoludo. Circa hocigitur tempus teftes ex fuprapofids ucnis feminarium humorem, quantum eius in ipfis cotinetur, trahunt. Eft autem modieus hic, Si ad roris fimilicudinem (anguini am/ Semindrius mixtus,huiufmodi autem illas opus habere eft demonftratum. Violenter humor qudz igitur eo, per tefticulos utpote potendori facultate præditos quam uenæ ^quot; ^^ funt,detra(fto, Venæ ipfæ rurfus à fuprapofitis reucllunt, hæ uero rurfus ab his quæ deinceps fitæ funt,deinde hæ rurfus à uicinis,atq5 hoc fieri non ceffatjdonec ad omnê corporis particulam tranfiumptio perueniat, adeo ut omnes totius animalis partes proprio alimento euacuentur. Re/ uellit enim femper id quod perfedte eft euacuatum,ab eo quod plus habet uelut uioléter eripiens. hoc igitur quum femper fiat,Si omnia uelut incho/ ro inter femutuopardcipent,in tantum fanè omnia uafaac partes totius animalis euacuari necefte eft,donec fortiffima ex omnibus pars expleatur. ' »

Neqj uero folam feminariarn humiditatemab omnibus animalis parti/ ïmleciüitds ^“s auferri continget hoc tcmporc,fcd etiam fpiritum uitalem. Nam SC er mors ex hic cx artères una quum feminali humiditate euacuatur. quare nihil fdr« mirura eft immoderato coitu utentens imbecilliores reddi, à to/

to corz

-ocr page 431-

LIBER PRIM'VS


’$7


to Corpore utroque fincerifsimo ablato, accedence i'nfuper uoluptatc, quæ ipfa per fc fufficiens eft uitalem firmitatem diffolucre, adeo ut iam quof/ voluptd/ dam ex nimia uoluptate ac iucunditate mortuos eflc condet. Scd hæc qui ^'^ “'* dem prêter inditutum dicuntur, quanquam non ita ociofe 52 prater rem , dióla fint » Quxritur nanque non minus quam alia ab ipfis hoc problema, Cur maxime coitus exoluit, amp;nbsp;dicunt fanè ad hoe muita ac falfa, propte/ rea quod prima principia ignorant, ad qurc necedario hoccôfequitur.Cæ ^*‘°^^^* tcrum inditutus fermo feipfum ad propofita uocat, amp;nbsp;dicit ex femine om/ nibusfolidisanimalispartibus generationem ede, ex femine etiamnutri/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f‘*’‘^^^

tioncm:quemadmodum rurfus carnofis omnibus ex fanguine turn genera ^^er^ûrern» tio, tum nutritio exidit. Vnaquæque enim pars ex qua primum facta ed triuntur fubdantia, etiam femper nutritur, quod nutritio expletio fit fubdantiæ de fluentis. Quaproptcr etiam nunc generari licet quæcunque à principio ex ianguirte funt gencrata, non generari autem : præterquam alicubi uenam quandam, atque id raro : quibus ex femine generatio à principio contigit, Atque mihi fanè uidetur aliquid ultra apponerc ad fermonem, fortalsis non necedarium ede. Quando uero totam tedium naturam enarraui,non utique malum fuerit Si de uafis feminarqs rurfus diccre, Si nanque femine plena apparent, quo tempore animalia ucnerenonutuntur,fortafsis in/ terrogauerit quifpiarn quo modo hoc fiat, num trahant genituram, aut te des ad ipfa per maximam tedicularem uenam smittant; Refpondendum ç^^iüo dcü4 igitur ed his qui hæc interrogant, utroque modo fieri expletionem, Rela/ fis fimmants^ tus autem ed etiâ hic fermo in libris de naturalibus facultatibus, ac ibidem femine plcnii fufifsime demondracus. Nunc uero inde quod ad præfens commodû fue/ rittransfumendumed.Demondratumenim edunamquanque parneu/ km trahere ad feipfam familiare alimentum, ex quo ubi fructum cœpitjd quod reliquum ed excernit : utpote quod fîbqpfî quidem recrementum e/ xidit,alteriuero abipfafitæ particulæitidem nutrimentum futurum ed. Atque hæc quidem refponfio illis danda ed. Si uero quis interroget,cuius igitur gratia uena tedicularis à natura nihil frudra faciente producta edC curumat^ huic refpondebimus piædidtorum organorum gratia produttam ede,ni/ '^^^^^^^^°'-mirum tcdiculi, feminarq meatus, amp;nbsp;arteriæ, amp;nbsp;uenæ, in quibus prius acer/ “* uatur fernen. Non enim pofsibile edc, tediculû citra periculum ipfis uniri, quum uehementiisima cocitatio in feminis emiistone fiat. Neruofa etenim cd arteriæ itemlt;^ uenç tunica,quemadmodu etiam uaforu feminaliu.glan dulofi autem funt tedes amp;nbsp;molles: facile itaqi per fortem tefionem durum amolli abrumperetur,utpotedebilibus planeanfis appenfumSC conne/

xum. Itaque inuentum ed â natura uenæ tedicularis corpus medium,non venseteÜKU/ fitu tantum, fed ÔC totius fubdantiæ fpecie. Tanto enim ed mollior uafc Idriscorpus . feminali » Si uafis pampinoformicer inuolutis, quanto tcdiculo durior. i*^^^^^ ( . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et rurfus

-ocr page 432-

DE SEHINS

Et rurfus tanto neruoGor eft fccundum naturam teftîculo, quanto illis car^ noGor. Quarc neruofo quidem ÔCduro inepta focietas amp;nbsp;coiundlioeft ad-molle Si camofum. Quod uero in medio amborû eft, aptitudincm amp;nbsp;pro/ prietatem habetjUt cum utroq^ copulari pofsit.Tâtum etenim duridei ipß adeft, ut non rumpatur à uafis fcminalibus diftenta: tantum autem rurfus moIIicieijUt conoruenter habeat ad fubftantiam tcfticulorum.Conncôlun tur igitur per mediam ipfam tefticuli cum fcminarqs uafis.Aut ß magis ue/ Veniitellicuù ricatem ipfam dicere oportet, Vena tefticularis principium eft radix uafo/ rù ^uidfit j-yj^ feminalium,quæ ex toto tefticulo fernen in feipfam haurir.

Finis primi libri Galcni de femine, lano Cor nario medico interprété.

CD GALEN! DE SE

MINE LIBER SECVNDVS, I A N O C O R/ nario medico interprété.

o N s E CLV ENTER autcm diccudum fucnt de muliebri fcminc.quæcunqî fanc in fupciiori explicatione dicere diftulimus, Principium uez ro etiam horu funt ca quæ cuidenter circa diffc étiones apparent. Adiacent quidé igitur teßes utero,utrinq? finguli, cófimilem uaforum inuo lutionê, uelut hi qui in maribus funt, fufdpienz tes. Verum hæc uafa non in eundem locû pro/ cedût,proptcrea quod neqj foras,qucmadmo/

dum marem,fcd in ipfos uteros,fœminâ emittere fernen oportcbat,ideoq^ uelut mafculo femini obuiam euntes uteri, prælongos exortus à lateribus Vdï fetninak extendunt-per quos fernen fufeeptant. Maxime ucro plenum eft uas femiz nale in animalibus ucnerem appetentibus, ficut uicifsim uacuum, à recend coitu.Habet deniq^ idem non modicâ aliquando copiam,etiam in his qua: ex longo temporis interuallo imprægnantur, in quibus fanè manifeftcuiz Comun dcbisin prxlongiscxortibus,quos etiam cornua fine apices appellant, hu/ morem feminarium craffum. Ad hunc enim locum antea diótum eft/areiz Opinio [alfa minalem pellicula peruenire,item^ genituracraflam. Admirari porrófuz bit etia hic eos qui dicut uas feminale extra uteru ofcula aperta habere. Pez riculum quidê igitur fuerit, ne in hunc libru omnem particülaru generatio/ nis diftedtionem transferre pofsim, fi omnia quæ occurrant ßngulatim fee mone explicareuelim.Scioautem rurfusquod etiamß ueritatemipfam folam

-ocr page 433-

LIBER SECVNDVS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^

fohm docucro, detrahetur fermoni fidcs. Quo igituf neque fuperflue ferz tnonem extendam, neque omni fide defertum id quod trado relinquam, poteftate pr^bita omni quicue^ tandem uclit,ut iubcat fibi à me quodcun que cupiat ex his quæ per dinedtionem apparent demoftrari, ca fola enar/

■ rabo qua: ucra exiftont. Sexcentis itaque iam palam demonftraui fpcdlla duos eufpides habentia,dipyrena Grxcis appellatajorinfccus per uafa fez minaria, intus per cornua uulua: capra: traie^a. Si ucro bos aut afina,auc equa,cflct animal,non folum hxc, fed triplici ac quadruplici horum crafsi/ ^P‘’f'^

' tudine. Aut ligna buxea rotunda K oblonga,item per cornua traicóla. Aut ctiam fpccilla lata ad fpathæ formam, fpathomelas Grxcis diefta. Often/ dent autem hoe etiamfi nos mors intercipiat, omnes fodales, neque enim adeo difficilem habent chirurgiam, fed fi quid aliud eorum quæ ex diffe/ '■ (ftionc apparent, promptamacfacilimam. Quemadmodumigiturmcrito multos medicos reprehendimus, fie iure Hippocratem laudaucrimus, qui primus omnium hæc inuenit. Ait itaque in principio libri de natura pueri. Hippoentes Si genitura ab utrifque permanferit in utero mulieris,primum quidem mi/ ” ftetur fimul,ut muliebri nó quicfccnte,S2 coaccruatur ac craftefcic calcficns. “ 6£ rcliqua qua: deinceps docet, quomodo uidelicet ex genitura utraque fi/) mul mixta generatio fœtuum perficitur. Herophilus autem non fcio quo/ modo cftundi ait feeminarum fernen, quanquam fanè de tefticulis exacte ieripferit, in tertio de diftedbone ipforum, in principio in hune modum in/ ,.. quiens. Adnati funt amp;nbsp;utero tefticuli à lateribus ex utraque parte, in pau/' cis différentes à mafculis.Dcinde uero cófcquentcr no poft longu adeo in/,« tcrftitii4,hæcucrba habet, Tefticuli in fœminis adnati funt ad utrunq?utc/ «« ri humcru,alteradextrojalterafiniftro,noinunofcrotoutercp,fcduteruis ” feorfim in tenui ac membranofa pellicula contentus, paruus, amp;nbsp;fublatus, “

• glandulis fimilis, circa tunicam quidem orbiculatim circumdatam neruo/i „ fus, carne uero minime friabili, quemadmodum ctiam tcftes mafculorum. « Equabus autem ualde ingentes funt. Annexi autem funt membranis non « paucis ad uterum,8C per uenam ac arteria ab utero in ipfos infertam. A uc/ quot;nbsp;na enim amp;nbsp;arteria qua: in utrunq; teftem inferuntur, uena quidem à uena, * arteria ab arteria connexa eft. Seminalis autem meatus in utroeç non ual/ « de apparet,adnatus eft autem utero ex externa parte, alter âdextro,altcr à « finiftro.Inuoluta eft itidem ut in maribus prior eiuspars, K rcliquu fere to * turn ufq; ad fine uaricofum eft, K infertu ab utroq; tefticulo fimilitcr ut in “ maribus,in carnofam colli ueficæ partcm.Tenuis præterca SC obliquus cxi/ quot;nbsp;ftit in priori parte, iuxta quam coxaru ofta contingit, ubi etiam dcfinit,ad « pudendum ex utraque parte ad interna infertus. Cxterum adftes uarico/ » , fus in fœmina non confpicitur. Hicquidemeft Herophilifcrmo. Quod'•

' aero mihi ut maxime mirum in animo obuerfatur, id fane narrabo.

Quum

-ocr page 434-

DE SEMITE

Quum amp;nbsp;fitum,8imagm'tudincm,amp;: naturam tcftium in feminis aniro^Iv bus diligenter conferipferit^non relinquens etiam de uena Öi arteria,quç (e utrintj in ipfos inferunt quiequa, fed exaëtam plane faciens narrationem. Deinde cófequenter de feminali meatu, quod adnatus eft utero forinfèeus ab utraqj parte,uere dixit.Quod ucro nó ualde appareat,{d mentitur. Me ^°”^^pZ^w ^’Q*^^^’^*^^^^ magnitudine,deinceps ucro molto maeis mentitur,quum inquit,in ueficæ collum eum inferi, eodem quo in maribus modo. Neuter enim fcminalis meatus in ullo aliquo mulicbri animalfin ipfum uefeç cob Ium inferitur : imô neep in ipGus uteri collum,quan^ multo uicinios quam uefica: amplitudo extet,fed tarnen neep ad hoc perringunt,uerum à latera/ libus uteri partibus adnatfalter hinc,alter inde, ad fummu peruemunt utcr SetMu mu que apieem hue cornu à fua parte fitum,ibidem intra uterum fernen effunz ^^^^ dentes,quod impragnatiscoaceruaturcirca eum ipfum locum.In ptofufio nibus uero feminis per fomnum, primum quidem in uterum illabitur, po/ fteai^ foras euacuatur. Quemadmodum uifum eft etiam nuc in muliercu/ Ia ex uteri morbis infeftata, primo quidem in utero, ex hoe ucro foras plu/ rimum Ói crafsifsimo lemen effufum.Ipfa autê longo tempore uiro uidua/ ta, tantum ac tale coaceruauerat, Verum tune tenfioncs quidam lumboz rum,Slt; manuum,amp; pedum ipfam apprehendebant, ut conuelli uiderctur, in quibus etiam excretum eft fernen, amp;nbsp;uoluptatem confimilcm fibi conti/ gifte dicebac,ei qua: in coitu percipitur.Hoe itac^ ferne craftum erat amp;nbsp;mul/ ,, turn, ob id quod multo tempore non eftet euacuatum. Alqs uero paucius All nai ^ ^^'4“*^““ elabens apparet, fæpe intrinfecus ab ipfo utero, uelut urinar, opinio Qi^^propcer Athenæo minime fides habeda eft traded, quemadmodum in maribus funt mam ma:,fie ctiam in fœminis particulas feminalcs difpofî tas efte, ipfa fola parucularum proportione in prima formatione fada, no ctiam adione adferuata, quû non uideat quod uiris non funnprçterquam • paucis quibufdam : glandulofa circa mammas corpora,ut quæ fœminis in/ funt maxima. Fœminis uero non folum uafa ferninaria femine plena funt, fed etiam te ft es. Qua prop ter Si paucifsimis maribus mammas eleuatas ui/ dere eft,amp; ncq; his adeo mernorabiles. Omnibus autem fœminis in femi/ narijs uafis fernen continetur.Quemadmodum igitur fi in omnibus mafeu lis lac drea mammas contentum uidcretur,non opus eftet ratione de ipdus fubftantia amp;nbsp;quod extet perfcrutari,eodem opinor modo, quum in fœmi/ nis lemen contentum üideamus,non oportet querere an fernen excernant. Ne igitur Hippocrati amplius reludentur, qui in principio libri de natura pueri inquitSi fernen ab utrifq? permanferit in utero mulieris.Scd quærâc vtilitdi femi/ P®*’“® quam utilitatem exhibeat. Poteft enim ( uelut diximus in libro qui ms muliebris hune præcedit) natura ex ipföfardminalempelliculam generate. Poteft e/ tiam alimentum familiare amp;nbsp;primum ipfî mafculo femini fubornare.Pofte autem

-ocr page 435-

LIBER SECVNDVS

KTI

autcrn Hippocrates etiarn opinatus eft ex utrifque permixtis unum perfez cftum fernen Hcn\etiamn hocita efte impofsibile fit.Itaq; quod fœmina ad aippoerdtii . uencré incitctur,ucl maxime pofsibile eft. Et multo fanè melius crat^ex apz op'^PP parentibus credere,quod mulicbrc fernen cxiftat:quam uero facultaté haz beatjtatione fcrutari. Apparentia igitur etiarn ante dióla funt,ÓC nunc rutz fus referentur.Meatus feminarq femine plenfiexcernunt hoc citra fœminæ cum mafculo congreflum,quin amp;nbsp;effufiones feminis per fomnum fimiliter ut mares patiutur, quemadmodum prius in uidua muliercula dieftum eft, amp;nbsp;in animalibus in quibus in uertice pellicula: farciminalis fernen reperitur, quod ipfum apparés uel maxime redarguit Ariftotclem, nee minus etiarn Âthenæum, fed Slt; ex recentioribus medicis quofdam, qui ua(â feminaria cStrdArifto/ cornibus inferta efte tradunt, Ói foraminibus quibufdam obliquis perforaz *‘^^‘^^ c^ Athe la,fernen forinfecus iuxta uteros effundere.Etenim concefferit quifpia ipfis ^“i^^^gj^^ uera loqui, (utpote qui Lynceo acutius cernunt,in eo quod minutifsimu fo ^^^ ^f^os ep ramen uident,obtufius autem quam qui fuffufos oculos habêt,in eo quod fundidicentes maxima non uident ) quum neq? in totum inueftigauerint unde fernen id coaceruatur in pellicula farciminali quod circa ipfius uerticem exiftit,ÔC cur confumatur quod iuxta uterum effunditur. Merito itaq? quifpiam ipfos re prehenderit, Ex duobus enim alterum certum eft. Aut enim uifa re dubia ultro filuerunt,aut net^ omnino quæftionem efte putauerunt.Atqui ultro filere,non bonorum uirorum opus eft, omnino uero quæftione indignum putafle,hominum languidi intelleólus exiftit.Num igitur in hoc folo deliz querüt,auc multo magis in quibus nihil horum eftC Mentionem equidem faciunt menftruorum recrementorum, materiam familiärem ea fœtui dez

T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ t puus Anttote cernentesoemen uero opihcem corum conlhtuentes, cotendentestp muiz ^^^ ^^^^^^ tis uerbis contra eos qui à toto corpore fernen uenire dicunt. Si demóftran rent tes quod nó uideant hi, quis fit qui omet ac ordinet ipfum fœtum, illume^ ipfum facultatem quç in femine eft efte diccntcs,ut qua: effingat ac formet fœtum,Paulo poft horum obliti,nó fentiunt fe tot ac tantas facultates maz teria: cribuere,quas antea opifici detuIerunt.Quod enim opificis opus fit fiz FdeuUdsfemi/ mile aut difsimileeffïcere ipfum fœtû alterutroexparentiousnemo ignoz f^i^indfculifor rat.Pueros autem matri fimiles,ob alimentum fimiles faólos efte aiunt, atz que inde longum fermonê producunt, oftendentes quot alterationes turn simUitudo fœ animalibus,turn plantis, ob alimentum contingant. Deinde non fentiunt, tusddmdtrem quod nullam carum alterationum de quibus dicunt,fpeciem akerantem oz exdUmétoefi, ftcndere pofsint.Neqj enim perfæç arboris planta in Aegyptum tranfpor tata fpeciem altcrauit, fed commodo apprehenfo alimento, frudtum efui aptum produxit, quum antea talis non eftèt. Neque ouiculæ aliquando in StWüpf^ aliudpabulu tradudlæ,priusexeo akis capellis fimiles fiunt, quemadmoz

O dum

-ocr page 436-

K?!

DE SEMINE

dum neque capellx ouiculis, aut afinis, Si equis. Casterum incoitibus am/ Toetut ex cob malium diuerfi generis ipfe Athenæus fatetur accedere quippiam feecut a tu animahum matrc,non ad utilitatis commutationem,aut tenuitatis,aut crafsiciei,aut uo rb^diuerf^^ ^^^*'^^’^’^’ ^^^ altenus cuiufdam huius generis. Parua em hæc Si materiæ foz cx utroqi mb 1*^5 ipfius circa animal fpcciei uitia ede. Quç uero ex matre accedut totam xtali^ecid fpeciem immutat.Si quidemenim afinifernen equa uterofufcipiat,fcetus fi'*'^^ non folum patris fpeciem habent, fed ex utroqj parente mixtam. Si uero uulpes canis fernen fufetpiat, etiam hiequod nafcetur no canis,fcd mixti cii iufdam ex utroqi generis reddetur.Et quod multo adhuc maius hoc eft,irgt; Athen^usßbi feptimo quem de iemine fcripfit libro, infuper fatetur Athençus,haud fcio ipfi eötrariuf quomodo id non fentiat.Plus enim habere ait à matre quam à pâtre quod nalcitur,de cqua quidem mulum, de afina ucro mulam. Quemadmodum etiam quum uulpes cani mi{cebitur,quod gencratur fi quidem canis mafeu lus extat,uulpis fpeciem habet. Si ucro contra, in canis fpeciem ipfe fœtus tranfinut quod quidem ex uulpe cft,uulpes caniformis fiat : quod ucro ex cane eft,canis uulpiformis.Etenim fi ouiculam hircus incat,ouiculâgenera

reran. Tanquam nihil minus ad fpeciem nafeentis conferatur à marre, ue/ rum plus etiam g à pâtre.Oporrebat autem non folum non plus ex matre fœtibusadefle, fedneque minus .Omninoenim nihil immutac forma ex fpecie animalis fine plantæ, fed ex feminibus omnia raie principiû habent. Et quid opus eft longis uerboru ambagibusCConfîtentur enim hoe etiam . illr)pß contra quos maxime mihi inftitutus eft hic fermo, conficentur inz Et Jigt;ecies er quanijhoc fcilicct, Non folum fpeciem accedere materiæ, ex qua fit aliud forma ajemt _ j j - homo, aliud ucro quercus, aut platanus,auc hcdcra,fed Si formam cedit, falfum *pl^m perhci a icmine matenam erringcntc.Atq; hoc iplum circa rormatio er hoe eü ncm,non folum figuræ, fed etiam magnitudinis, amp;nbsp;pofitionis uniuftuiuft^ particulæ,feconiedtaredicunt,infuperepex mutuaipfarum concretione. Quo igitur fciant quantum délinquant, interrogabimus ipfos fermonem Qdi‘cjlio qui ex ipforum dialis conclufionis uice fequitur. Vtrum facultas fœtum efz fingens oculum quidem,ói nafum,ói fuperciliu, ac fingulas alias partes abz foluere ex natura fua pofsit,materia uero tum adunci «K fimi na(ï,tum ocuz li glauci Si nigri opifex fitC An ciufdem facultatis eft nafum effingere, eunz demep ftatim aduncum,aut iimum ,aut retftum facere C Quemadmodum opinor etiam Polyclctus quando fatellitem finxit, non iple quidem nafi Si oculi opifex fuit, luto uero ut reeftu eundem facerct permifit. Atenim quo nihil défit,iuxta utranq; refponfione fermo nobis tranfigatur. Ac primum ^tf^anßo ad ponamus eos nobis refpódiftc,nafum quidem ab opificc,rc(ftum uero naz alteram parte fum à materia produci, Et fecundum eundem modum,oculum à facultate

-ocr page 437-

L IBB R s E C VN D vs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;KfJ

effîngente, glaucum ucro aut nigrum à materia,arque eodem modo etifm de alqs, Vnamquanque à femine quidem fieri, talem ucro aut talé à menz ftruo. nbsp;nbsp;nbsp;Atqui hoc etiam conceflo,fcquetur hoc quod generatur femper

matri afTimilari. Similitudo enim ex partium fit formatione, non fecunz dum communem fpecicm,fed iuxta infitas ipfarum differentias» Veluti communis fpecies hominem facit, K equum 8€ bouem. Differentia ucro iuxta partes, fimum ÔC aduncum facit,amp; in his fimilitudo aut diflimilitudo ad parentes confiftit. Rurfus igitur ponamus eiufmodi formationem Re/}gt;ofiQcii ex feminibus fieri, uerum fiquidem folus mas fernen emittit, nunquam fa/ ^(^^•^^pitttè nè uilus fœtus matri fimilis fiet. Quare utrinqj fermo dubius relinquetur.

Si namque à facultate,hoc eft à femine fimilitudo perficitur,folis maribus QH'^ftionit fœtus fimiles euadent, matri uero nullus unquam fimilis reddetur. Si ue/ '^^^^‘^ i^^^^i ro ex matcria,hoc eft menftruo, fœminis foils, patri uero nullus unquam fimiliscrit. Atqui utrifque fimiles effe apparent. Quare uanæ funt fen/ tentiæ quas pro certis ac firmis affumunt.figuram ptenim fermonis fyllo/ gifmoconftantem nemo ignorât, quifaltem leuiter de demonftratione quiequarn didicerit. Quo ucro manifeftior fit etiam modice exercitatis, utrumq; fermonem feorfim proponam. Similitudincsfunt ex ^minibus, fernen eft ex folo mafculo. Hic quidem prior fermo eft, alter uero hie. St/ militudines funt ex menftruo, menftruum ex fola fœmina. Manifeftum igitur fit iam quod, utrum tandem quis uerum fuppofuerit, falfa conclufio fequetur. nbsp;Atquineqjaliud tertium reperias, fed ex menftruoamp;femine

animalia generantur,uthincnonaliudtertium nobis fitinueftigandum. Rclinquitur igitur ex reliquis affumptionibus alteram non effe ueram,erat autem altera ipfarum, in qua menftruum folius matris effe dicebatur. Ab tera uero in qua fernen folius patris. Quare ex his omnino altera eft falfa. Sed matris folius effe menftruum uera eft etiam iuxta iUos ipfos. Igitur falfo dicitur, folius patris effe fernen. Palam eft autem fine fernen dicamus fine generatiuum fernen, iuxta utranep didionem, hic fermo perficietur, ita ut aduerfus eos qui fœminam in totum fernen emittere negant, fimpli/ Y(g^i„^fg^ citer fernen nominemus. Cótra eos uero qui feme quidê emittere ea dicat, tnéatq; hoc fed hoc no generatiuu,etiâ generatiuu ad fernen addamus. Atq; hçc quidê generatiuu ad ipforumopinionemredarguendam fuffecerint. Licet porró amp;nbsp;circa cmittere,itc elenchum,cx diretto demonftrationem facere bifariam, Si per hypotheti cum. Si per cathegoricum fyllogifmum. per hypotheticum fic, Si utrifq; ‘°^ * ^^ parentibus fœtus affimilantur , iuxta communem cauffam in utrifque exiftentem affimilantur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Atqui utrifque parentibus affimilantur fœ/

tus, igitur iuxta communem cauflam in utrifque exiftentem affimilantur. Deinde rurfus. Si iuxta communem cauffam fœtus parentibus fimiles fiunt, aut fanè iuxta feminis, aut menftruorum fubftantiam fimiles fiunt.

O 2 Sedmenz

-ocr page 438-

ilt;s‘4

DE SE JH INE

Cur fpeda mAgisfecun dt»gt;n matréf ßmilitudo fe cudum dite/ rutruparen temfidt^

P ronucidtu pritnum

Sub^dmid pro mdterid

JPronucidtu fecundutn

Sed menftruorum fubftantia communis non cft, iuxta feminis itaqj fut/ ftantiam fimiles redduntur. Per cathegoncum uero fie ratiocinando cofti/ gimus. Quandoquidem fœtus utrifque parentibus adfimilantur, comz mune habent principium quod eos ipfis parentibus aflîmilat. Similitudo enim fœtuum ad parentes iuxta principium contingic. Deinde ultra præ didtâ ratiocinationern, aliam proponemus hoc modo.Aut ex femine, aut ex menftruojfirailitudo fœtuum ad parentes exiftit, fed non ex menftruo igitur ex femine. Deinde poft hanc rurfus aliam proferemus. Si ex femine fœtuum fiuntfimilitudines,neceftariumeft Si fœminam fernen ez mittere, quod multi pueri matri fimilimi appareant. Hæc quidem igitur Athenæi H Ariftotelis gratia diefta fint, quandoquidem gaudét ac ftudio habent demonftrationibus fcientificis uti. Nos uero per nos ipfos rurfos Icrutemur, fi qua tandem eft cauftajob quam fpecies animalis magis iuxta matrem fit, fimilitudo autem iuxta alterutrum parenrem. Etenim fi etiam quam maxime fernen emittit fœmina, atque hoc etiam generatiuum, uez rum neqj plus ncque magisgeneratiuum mafculo, oportebit itaque (èmz per fœmininum feme fuperari,mafculinum uero ipfum uincerc, quare per feipfum 8i ad fpeciem, amp;nbsp;ad fimilieudinem producendam, dominium obz tinebit. Verum quid mihi utdeatur ad buius fermonis folutionemjconfe/ quenter recenfebo, ufurus ad folutionem pronunciatis fuppofitis ab Ariz ftotele in fecundo de partibus animalium, à nobis in primo de utilitate partium demonftratis. Natura equidem corpus præparat animæ mori busSifacultatibus aptum. Mores uero amp;nbsp;facultates ex temperamento fubftantiæ infitos habet, unde etiam prima ipforum gencratio eft, quemz admodumamp;hocab Ariftoteleeft demonftratum. Contingit igitur ex his fuppofitis tan^ fulcris concludi, fpecies animalium ad fubiedas gcz nerationi fubftantias confequi, amp;nbsp;efte ipfum animai equu aut bouem, aut hominem,aut quancuntç aliam fpeciem, iuxta fubftantiam unde fadum eft,SC non iuxta facultatem illius fubftantiæ motoriamq^ amp;nbsp;formatoriam. Nihil uero refert inpræfensmateriamaut fubftantiam uocare,manifeftu eft enim quod cum fubftantia multipliciter dicatur,unum nuc ipfius figniz ficatum fecundum materiam ufurpamus. At uero in animalibus fubieefta ad generationem ipforum fubftantia,menftruu folum eft, uelut Ariftotez les dixit,Principium uero motus ei ex femine accedit.Et fanc etiam ipfe Az thenæus fimiliter ut Ariftoteles materiam generationis animalis in menz ftruo collocat,facultatem uero motoriam in mafculo femine. Continget igitur ipfis ex his dimidiam partem propofiti problematis fufficienter fob ui, reliquam uero dimidiam dubiam relinqui. Propria eft enim menftruo animalis fpecies: iuxta materiam enim ex qua fit fpeciem conftitui demon/» ftratumeft: formauero uniufcuiusquefpecici,uelutietiam anteadicebaz

mus

-ocr page 439-

L IBE R SE CVND V S

imuSjfempcriuxta mafculum conftituctur.Quorum pnusaliquo modo uè rum eft,nó tarnen penituSjakerum autem penitus falfum eft. Si enim ma terix genctationis animalis fpecies propria eft,prins nerum eft.Si nero no totaled aliquid etiara ex eo quod facultatem exhibet, fpeciei ammifcetutj hoe falfum eft. Demonftratum enim antea eft,non omnis animalis fpêcié iuxta matrem effingi,fcd plurimam quidem iuxta illam,habere auté ÔC ali quid à patre. Quare impoftibile efte uidetur,ut quantum reefte foluatur, QttgjUo fi Athenæi SC Ariftotelis pronunciata omnia ut folida fulcra perfiftant.Có Unciuituri» fideremus igitur utrum tandem ex cis nobis remouendum fit,ac prius qui diffolutu dem immobile feruare oportet,utpote turn à nobis, turn ab Ariftotele, in trad;atu de utilitate partium,per manifefta euidenter demonftratum, Rez mouendum isitur pronunciatum pofterius,de menftruo SC de femine pro nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-latum, Neq: emm lemen facultas loium eft,led SC matena qûædam.Nec^ ju pronun^ menftruum materia folum,fed SC facultas. Quód igitur fernen quide SC datum a d materiale principium animalis maxime confert, in priore libro eft de/ monftratum. Quod uero menftruum conférât ad principium potentiale in hoc demonftrabitur,modo tantum ex hisquç in priori libro de feminis generatione demonftrata funt,in memoriam reuocauerimus,quod fernen eft fanguis exade percoctus à uafis ipfum cotinentibus. Iuxta hanc e nim rationem fanguis non folum materia genérandi fœtus fuerit, fed SC fernen ^quot;‘^ potentia. Apparet autem SC Athenxus in hâne fententiarn poftea necef fario perduótus efle,quando quxrit, Quomodo matri fœtus aflïmiletur, uerum quidem quiddam dicens, non tarnen fibfjpfi conftans,uelut rurfus demonftrabo. Nunc uero ad id quod propoßtum eft progrediemur.

Quod quidem ex materia SC facukate unuquodq; animal gignatur, in co/ j„ ^„^ ^-„p mune confitemur. Quod uero turn fernen,turn menftruG, habeat utracq niat Galc.di principia, non tarnen æqualibusuiribus prædita,fed fernenquidem effe/ Arijlote.ac dtiuum fortiffimum,materiale uero modicç molis, Menftruum autem ma nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘'°f^ teriale quidem plurimum, potentiale uero feu eftcebuum debiliflimu, illi ^^‘^ equidem haud fcio quomodo ignoraucrunt, nos autem prxterirenono/ p ortet,bis qux iam demonftrauimus in memoriam reuocatis. Sietenim materiale gignendi principium, iuxta quod fpcciem animalis abfolui dez monftratum eft,in folo menftruo eftet, fœtus utiqj exacte eiufdem fpeciei cum matre generaretur. Quemadmodu etiam fi effedbuum folum in fez mine effet,femper utiq; fimilis fieret patri. Quando uero utrunq^ ambo ipla prineipia habet, prxdominatur autem in menftruo materix copia, in pointa (^u£ femine uero facukatis aut roboris, Merito: opinor: fpeciem animalis iuxta ^^^^ ^fo^lf^ matrem magisrefert fœtus, quam iuxta pattern, etiamfi ipfius fernen ad materiale principium conférât : Similitudinem uero non magis iuxta ma/ trem quàm pattern, quan^ quod ad robur feminis attinet,fœtum patri

. O 5 fem/

-ocr page 440-

1^4

DE SEMINE

femper aifimilari oportebat. Veru genitura muliebris conferens ad ualcta ' diné,facultaté ex menftruo per nouem menfes prodeuntê afrumpfit,qu3n u ic reje ^^ ^j^^^ primu congreffum minor crat Si exuperabaó. proprium enim mu/ fimo 'corro ^'^^*^‘ femini eft fuam ipfius fubftantiâac facultatcm magis quam nafculi borari ni augere atqj corroborare. Cæterum quando etiam de his fufficienter de terminatu eft,tempus utiq^ oportunu fuerit eófiderare id quod ut dubium

Quid pro/ ponaturi ncgAHtibus

proponitur,tum ab his qui fœminâ fernen emittere in torumnegant,tum qui generaciuu fernen emittere no putant.Si cm ita res feraninquiût: ut fcc mina no folu materiæ fed etiâ faeukatis principiû cflcr/uperuacaneus effet mafculus. Quidam ucro etiam galhnaru hac parte mentioné faciunt, quæ fubuentanea Si fauonia appellata oua patiut,citra mafeuli mixturam. Ém/ muliebre pedocles equidé futuri fœtus partes diuulfas effe perhibet,eaf^ partim in o«(t Cubuen ®afcuîo,partim in muliebri femine cónneri, atq? inde etiam ipfius uencrei uLa cóplexusappctentia animalibusoriri,nimirüdiuulfispartibus inter fe uni ri appetentibus. Abfurdus eft hic fermo,tribués primu quidé unicuiq; par/ rmpedocUs ticula:,ueluti animali,innata appetentiam unionis Si mixture ad totius ani opinio abfur malisperfcólionéabfolucndam.Deinde non fentitfe uaforu utnufep femi dlt;i nis permixtionc facere,non relidis etiam fimilaribus,uelut etiâ liquidé ap

paret.Iuxta ipfum enim omnia in feipfo cotinebit fernen,Si ex omnibus az nimalis partibus coponef’, ex arteria uidclicet Si uena Si ncruo,Si offe amp;nbsp;ik gaméto ac carne, finguliscp alqs inordinate inter fc pofitis, Si ordinatore . . acornatoreindigétibus,quoexipfisanimal gignatur. Quid igiftandccrit tibfnrdd 4^^°^ ordine ipfis diftribuet C non equidem ueluc quida aiunt, Similiu ad fimilia raptus.Iuxta haneem rationê,unum magnu os in fœtu erat, omni/ bus uidelicet offeis particulis in unum cógreffïs, una etiâ chartilago, una ar

ten’a,neruus unus,amp; fingula aha code modo. Aho igitur aliquo tertio opus crit partib.in utroq; femine difperfis qui ordinet ac omet ipfas. Quarc aut tertiu feme nobis quærédû eft,cui häc faeukatê tribuamus,aut in primis fc minibus ftatim cónneri fatendu. Abfurdior auté adhuc Empedoctis fermo eft no intclligcntis quod tandê augmenta fœtui futurû fit.Quum enim ne ceiTario minima fint primæ arteriæ amp;nbsp;uena:,amplius uero ÔC ofla, Si nerui amp;: chartilagines,óf ligamenta pdliculç^ ac carneSjSimile fanc efie oportet AïimentuM g^^j jpßg affingitur quo augefcant. Vnde igif hoe habebimus^ Apparet ' “*milieu ‘^9^‘‘^é nihil fœtibus afflucre prçter menftruu,hoc uero fanguis folum eft, no fane copofitus ex neruis, amp;nbsp;uenis amp;nbsp;artères ac oflibus, K alqs omnibus partibus.Si uero ex akerato Si tranfmutato fingulas has partes fieri dice/ mus,In femine utiq; artificem qui hæc operatur fuppofitum efie oportet, pinionem 9^^ ‘^ ^ principio habeamus abfurde omnino diuulfas partes pronuncia' tmpedoclis mus.Et quomodo fanc funt diuulfæC num fingula: oOis capitis partes feor firn in utroqî femine cireuferiptç funtCôC rurfus uniufeuiufq; uerticuli parse Deinde rurfus feórfim Ôibrachioru amp;cubitorû fingulorycR aliorûCAn om uiura

-ocr page 441-

LIBER SECVNDVS

Ilium fimul offium fubftantiam informem amp;nbsp;confufam utrunqj fernen ha/ betC Deinde ex ipfa alius quifpia artifex fingula oiTa effingit, deinde alius coponitCQueadmodum ex luto lateres effingit quide latcru opifcx5C0po/ nit ante eos inter fe xdificatorC Atqni hçc omnia impoffibilia finite Hngulis inftrumentalibus partibus amp;nbsp;maxime gcnitalibus colluffiatis. aut cm in u/ troc^ fem ine utroruq; turn mafeulinoru turn fœmininorum organoru funt partes.aut muliebriu in muliebri,uiriliu in uirili. utro aut modo res habuez ritjubi ipfa femina fuerint permixta,ambo organa in ipfo fœtu effingent. Quareomnesnoftri foetus tali fpecie producentur, qualcsplaftæ fingunt At/arJ«/« quos HermaphroditOS appellant,utraq; genitalia mebra turn uirilia, turn f^^**“^ muliebria habentes.Si uero pereunt altera,etiam crus perire,aut mania,aut jifarugene aliq; alia partem neceifariu eft. Multiformiter igif Empedoclis opinio eft rdtionem in abfurda,0i adh'uc dubiu relinqui uidetur problema à principio propofitu. lt;ii(lt;^^ffi Quam ob rem,fiquidé muliebri animali etiam fernen ineft, mafculus gene ratus eft.Cur fcemina fola non generat per ft ipfam. Ä nobis quidem iam Repetit pro poteftate foluta eft hçc quxftio in priore libro,Dicetur tame nihilominus poßtumpro etianue.Porro ncq^ Athæncus,nccp Ariftotel. neq; alius medicus aut phi ^^^J^^^j^^^ Iofophus,eius folucndæfacolcatem habuit. Pleriq; ucroconGmile quid fa dunt his qui motum omnino non efft pronunciant, propterea quod non fciunt quomodo fiat. Et oportet fane in hoc Empedoclem magis laudarc quam Athenæu ôiAriftotelem,propterea quod ftruato eo quod apparet inueftigatcauftam.Si enim in his rebus de quaru rationali caufta dubitaz mus,rem ipfam fuftulerimus,tcmpeftiua occafioné dicendi habcbimus,qgt; neqjuidemuspenitus,neqj audimus,imoneqïfentimus,neq;rccordamur ^^^^ ncq; fomnia uidemus,co quod dubia eft in his fingulis caufta ipforu gene rationis. Quod quide igitur foemininu animal ftmen habeat,ftnfibus ere/ ß^ns cogno dendum eft,qucmadmodü antea diccbamus,ncq; permittendu rationi ut fdtur ea fubucrtat,quorü fubftantia euidenter exiftere apparet. Quæ uero fit (^urmatgez caufta ob quam quum etiam feemininum animal ftmen emittat, mafcu/ quot;^’'^^“^ A^» lum tarnen fit gencratum. Aut cur gencrato mafculo etiam adhuc fer/ uatura fit foemineum fernen confiderandum : Præftabilius nanq;,opi/ Auteur fee nor, eratipfum habere excrementum conferensad fœtus gencrationem. m'm£ fernen At uero Athenxus contrario omnino utitur fermone,obhocenimfœ/fquot;“‘‘f“'”^‘^ minæ excrementum ftminale efft neeat, quod ftnguinarium habet, duo nbsp;nbsp;nbsp;Sf«flt;

uero ipfi generan excrementa non conuemebat. Apponit autem ah/ quando fermoni quod non poffibile fit unum animal utraq; in ftfe habere ^^^^^^ ^^^^ ptincipiagenerandi fœtus, materiam uidelicet-gê facultatem.Verum haud ^5 ftio quomodo id eueniat,ut errore fedudus idem ipfc circa plantas gene/ ßt rationis principia non efte difcreta tradat,ftd ambo in ipfis cftc,tum mate/ dx,tum facultatis.Ariftoteles uero etia magis adhucin quibufdam anima libus uifa elfe ait omnia inprægnata,ôC nihil in ipfis diferetü aut fegregatu 0 4 exiftere

-ocr page 442-

DE SEMINE

eKiQ:erCi(ed uniri. Quarc huius tó gratia non expédiant externu accula/* Ab Adräfti toré^cd ipfi feipfos detjeiunt ab Adraftia uidli.Nos porrô id in quo dubq a^emeß A hærentin priorelibre iam folutû efle dicimus. Primu etenim neqj appetb riH.etAthe q^fît coitum focmina,fi non habcat telles Si fernen, atq? hoc non ex ratio? ^‘^TM^r ®‘^“5probabihbus,qualibusilli utuntur, fed feientificis Kdemonftratiuis seminis mu afferentes,fidcm omnibus facicmus.Suifecerit ante uel foiastefliu exfedliz tiebrisuttlb ones cxponereac proferre, quas apud multospopulos in foemmis fuibus ^^ta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;faciunc. Apparent cnim ha: non amplius feipfas uerribus fubrjeere uclut an

’ tea,fed omnis uenerei coplexus oblita: elfe. Oflenda aute tibi confequen? ter etiam alia non paruam muliebris feminis urilitatem. Si enim per refedli ^^ onis ulum uolueris pelliculam farciminalé appellata inipicere, ex feminaz rqsua(îsappenfarn,quam etiam ex muliebri femine generari dicebamus, Videbis fanejlatiminipfis rcfedlionibus, q? impolfibiIcerat mafculo fez mini omnes uteri partes oblinere. E diredlo enim eiaculatu per uteri coMu; ad fundu clip uicinas partes fertur. Ad latera uero ufq; ad cornua diuertez re iph impoflibile ell, Si hanc igitur non parua utilitate generando fœtui ^^^ exhibet muliebrc fernen. Quin Si uclut propriu ac familiare alimencu maz Iculo femini exillit,nempe humidius Si frigidius exillens,quu illud cralfius fit Si ealidius. Ne igitur impoflibile die dicamus,fœminam utraq? excre/ menta coaccruare. Apparet enim quod ipfa co acer uct, Si reefe utiq; ut pof fibile afleritur,quod manifellc exiliere uidetur. Non cnim iropolfibile eft hoc quod manifefte exillit, Veru ratio quæ ipfum ealumniatur,minime probabilis ell,utpote contraria his qua: euidenter apparent. Ne Igitur fruz ^^Qrmonh ^’'^ generate! elle fernen muliebre dicamus.Melius cnim erat ipfos mod ice Athenai caftigato fermone dicere, Impoffibilcelfe fœminâ Si fanguinariu habere' excrementu, Si fernen generatiuu. Si enim ob temperamenti frigiditatem fanguis fuperuacaneuscoaceruatur, Forti autê caliditate opus dl ad gene? rationê feminis exacte elaborati Si percodi, Et humidior quidé dl foemlz na ac frigidior,calidior autê Si ficcior mafculus, Rationabiliter igitur altcri quidê deeft quid ad exadam feminis percodione, Alteri ucro impoflibile efl fanguinariu cxcrementum habere, præ caliditate Si ficcitate idipfum to turn reficcante.Ob id igitur Si animalia quæ ficciore temperamento prædi oudgdUind ca funt,uelut plurimæ gallinæ,8i ex pifeibus non pauci,oua generate foicne rucrpifcM citra mafeuliconuerfatione. Deeft tarnen etiam hisquippiamadperfedi atru mdßu onê,fi non allumant ex illocaliditatem.Non tarnen impoflibile ell animo icoi lonem ^oj^Qp^fe j-gje temperamentu animalis corporis, ut perfedu animal gene/ ret abfep altcrius comixtione. Animal tarnen perfedu in felpfo concipere, uere difficile eft Si fortaftis impolTibile. Per multu enim tempus ciufmodi conceptum feetu nutriri oportet, hoc uero fieri non poteft citra hoc ut fee/ minaexcrementisredundet, Excrementis autem redundare non potent citra

-ocr page 443-

LIBER SECVNDVS


/lt;s'9


dtfa hoc uttemperamento multum frigidior 32 humidtor cxidat. Quabs ub(fucnt,neqj memorabilcm feminiscopia, ncq; fernen ipfum uifcofum, semémulle/ nelt;^ calidüjneqj craflum generate poteftjquare neq^ generatiuu. Demon/ hrecumon. ftratu eft enim in fuperiore fermone, quod tak effe oporteat gencranuum fi^^ê^”^^^^^ fernen,ut ftatim fimul ut effufum cft,fubftana ipfius partim inpclliculam ^^^ abeat,partim in uas diftédatur,partim uero puIfet.Ob hancrem igitur nez ceifaria oftenfa eft fœminæ humiditas Si frigiditas, in his animalibus in quibus natura fimile animal ei quod in utero geftat effingit. Quod enim in plantis eft terra,hoctalibus eft ipfa mater alimentum irrigans ufq? quo totum animal perfedte fuerit abfolutu. Caufta uero horu eft alimenti dif/ ferentia, plantis enim humor ex terra alimentu eft, Animalibus uero fru/ d:us,herbæ lac ^ aliorum animaliu carnes. Quemadmodu etiam femini plâtarû humor ex terra fufficiés eft: femini uero animaliu,quando ncq? co medere adhuc,necp bibere conceptus foetus poteft,materia in uenis matris inftum alimentu exiftit.Oportebaf igif ipfum matri copulari ac coalekerc se,„i,^i^„g^ quéadmodum plants fernen ipß terræ. Cæterûnon parua hæfitatio exei/ cc/fittis pit hune fermonê,dc fimilitudine iuxta particulas natoru ad parentes. Si eriim iuxta prædominans fernen fimilitudine fieri contingit,omncs partes Dubüdtio alten parentû fimilesgencrabuntur,cuiufcuncp tandem fernen prédomina de/tmUitudi biturud tarnen fieri nonapparet,Âtquifiquidêpoftîbile eft aliquas partes gt;^lt;^ndtorunt à feminis mafeuli motu obtineri,aliquas uero à muliebris, non amplius fi/ milarium partium effe uidebitur fernen. Et tarnen uidetur magis omnia/ lio taie effe.atq? hoc erat quod nos in comuni confitebamur cum Ariftote le Si Athcnæo,qui ex fanguinis percodione ipfius generations confticuut ‘^^^'^ 00 ex omniu animalis partium eliquatione.Si tarnen etiam fimilarium par tiûm exiftat,ôi mifeeatur in utero muliebre ferne mafculo,poffibilc eft ipfa ^^^^ ^*’ circa fœtus effingendos inuicemprædominari iuxta diucrfas partes, quan do fane ÔC ex pelliculis circa fœtum farciminalem tunicam appellatam ex folo muliebri femine generari, fuperiori fermone eft demonftratum. Pof/ fibile eft autem, etiam fi diffimilarium partium fit taie fernen, potens efle ut ex omni furjpfius particula,omnes animalis partes efficiat.Hac nanque catione femina ipfa differunt, Quod id quod primû elapfum eft,aut craf/ ,_ fins cft,quod uero poftea fequitur circa fecundâauttertia eiaculationem, ^‘^ auc tenuius aut frigidius,aut imbecillius,aut fubftanciæ infiti fpiritus minus particeps.Qucadmodum etiam uice uerfa, quod primum imbecillius, auc

( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;frigidum, aut fpiritofum exiftit.Contrarium uero ipfi id quod prodqt cir/

cafecundam aut tertiâaut quartam eiedionem.Deindefic in permixtione prædominatur in aliquibus quidépartibus fernen mafculû,in aliquibusue ro feemininum. ubicunq? uero dominetur, ea pars dominanci aflimilatur. Etenim in omni particula materiæ opifex fîmul adeft. Neque cnim difere cum

-ocr page 444-

170

DE SE MINE

Smilitudo nätorum ad parentes dr cadiuerfas partes Anfeminis caufjafexus partes uaru entur

quot;Diuerfitas mafculorum

afameUis

Stratonid phyfidopi/ nio

Cajligatio opinionis Stratonid

Cürfili9 ma tri ßmilim9

Similitudi/ nes dupUces f^eciei er ßrm^

turn eft feorfim quidem mouens, rurfum^ féorfimquod mouetur,fed tez ipfum mouet Si concinnat fernen, amp;nbsp;fane etiam auge feit, uelut antca,dicc/ batur alimentum ex uterum geftante trabens. Nihil igitur miri eft utric^ parend natos aftimilari circa dinerfas partes. Num igitur etiam Gc de gcnitalibus partibus candem cauflam ponemus, quod partim malculæ Gz unt, partim muIiebresC amp;nbsp;quod mafculus toto corpore à fœmina difterr, non folum inter homines, fed etiam uniueria animalium genera çquot; Etenim G quis e longinquo conipiciattaurum, ftatim cognofeit mafculum,citra co tuitum partium genitaIium,Si leoncm Gmiliter cognofte licet ac dffeernere à leæna, gaHum à gallina, hircum acapra, amp;nbsp;ab ouicala arietem. Sic uero etiam uirum difeemimus à fœmina, non exueis ueftibus antea quo pardz urn differentiam inipiciamus, fed indutos ac cotedlos a qpbis uifos. Nam amp;nbsp;toto corpore inter fe différant,2lt; ex partibus qux pofteræ appcllantur, aliquæ in totum feeminis non funr, aliquæ non eiufmodi. Barbæ nanlt;ç amp;cnftæ, amp;nbsp;calcaria, ac dentes excrti mafculorum animalium partes funu Ceruis uero etiam cornua multa,SC iuxta has partes fœminæ maribus inz feriores funt. Differunt etiam amplius in hoc quod alia ipnt pilis magis denudata, alia hirfutiora,alia molli pilo ucftita, amp;nbsp;latis coxendicibus præz dica5alia amplo peólore, amp;nbsp;multisalqs diftcrentijs, ut non abfurde opinaz tuseffcuidcripofticStratonicusphyGcus, Mafculum animal ex maffulæ genituræ dominio generari, muliebre ex muliebris, Sic tarnen SC uenis SC artcrijs ipfa differre putat quemadmodum genitalibus particulis,cxpers nimirum cxaólx dilciplinx corporum rcfctftionis. Non enim numerus folum,fed K formatio aepoGtioeadem eft, omnibus artères ac uenis per totum turn mafculorum,turn muliebrium animalium corpus. Verum bac parce plurimum aberrauit.Cæterum opinari mafculum animal,ubi malen lum fernen præualueric,amp;: muliebre iuxta muliebris feminis dominium gez nerari, fatis probabile eft.Pugnat tarnen contra hoc quod fœminæ fæpez numero patri Gmilimæ gignantur,^ ex maamp;ulis non pauci matri. Præz ftac igitur fortaffis non Gmpliciter dicere, ob feminum dominium totum turn marcm,tum fœmellam generari, fed circa diuerfas partes. Pugnatauz tem ut didtum eft aduerfus hoe, quod non folum genitales partes ipGs di aerfæ Gnt,fed etiam totum corpus. Oportebat igitur : opinor: inquirere quæ nam cauffa Gc, ob quam puer aliquando quidem mafculus gignitur, uerum macri Gmilimus. luxca fuperius igicur habicum fermonem, dupliz ces apparét effe Gmilitudines natotu ad parences. Prima quidé fecundum Ipcciem cociusfubftâciæ,quû homo ex homine,^ equus ex equo gignif, amp;nbsp;hanc fanè macer magis exhibere apparec.Alcera uero iuxta differétiam eorum qu^cadem fpecie exiftunt,hominis uidclicet ad h ominem,ó^ equi ad equum

-ocr page 445-

LIBER SECVNDVS


17»


ad cquum. In quibus prxdominans fernen plus pófte demonftratum cft.

Inuenta eft autem nunc tertia fimilitudo prêter priores, quæ eft ut mafeuli sintiUtudo ier ad mafculum, aut fœminæ ad fœminam, de qua nunc uidcre propofitum tinfexus udfe/ eftquomodo fiat. Nequeenim quum ingenitalibus partibus dominium ^um contingit,ob id etiâ toto corpore mafculus à fœmina differt, neque quum penitus uicerit alterum fernen. Multi enim mafeuli matri fimiles Hunt, Si. fœmellæ patri. Quæ eft igitur alia prêter has caufla T Mihi quidem una fola reliqua efle uidetur confequensad temperamentum qualitatum aeft/ Temperamett uarum,fic ucro caliditatem Si frigiditatem appellate folcmus. Confideran tumeß cM(f4 dum igitur an iuxta harum permutationem mafculus amp;nbsp;fœmina generari ßmiUtudinis poteft. Apparet autem Ôi inter ipfos fœtus adhuc, mafculus fœmella non ßxusadfexß, folumealidior, fedSC ficcior ftatim à principio efle, cuius rei gratia etiam j^^^^^”/*^^'^ mafculum omnesquibus hæ rescuræ fuerunt,non folumHippocrates, Mdßulusadi breuiori tempore effingi ac formari dicunt, fœminam uero longiori, arque dioretßcdor hoc fie habere turn in abortibus, turn in prægnantium animalium refedtio nibus apparet.Vtrum igitur ipforum humidius Si frigidius efle putandum Mafculus dtù eft Ç Num quod ftatim fingularum partium fpeciem profertôi oftendit, nsfermatur feorfim quidem cfsis, feorfim etiam nerui, fingulatim ctiam arteriæ óê uez nx fingularumcp aliarum partium An quod ad plurimum tempus ferai/ niforme ôi fanguinarium apparet C Aut manifeftum eft hoc antea, quod ealido amp;nbsp;ficco citius ofla congelantur, citiusep nerui extenduntur, Si citius uenxacarteriæin fiftulæmodumcauantur,atqucaliæomncs partesefi fingunturCQuemadmodum enim lutum liquidum nullam figuramaut figmentum fufeipit, moderate uero durum fulcipit,Sic « primus ac recens ^^^^^^ fœtus fimilis eft reces coagulato lacti. 8i quemad;nodü hoe nullus corum simile ad ide qui cafeos cogere ac cfficere folêt, effingere aggredit'',prius cp moderate fit cogelatu, Eodem modo neque natura animal. Neque enim etiamfi aggrez derêtur amplius quiequam efficerent, materia nondum compagem haben te, fed fine fulcro ac trcmula adhuc diffluente . Neqde enim figulus lutum autceram liquidam effingere tentât priufquam moderatam habeantfirz mitatem. Ob id fane etiam ficcius eft quod citius accipit formam . Amz plas autem arterias SL uenas Si thoraccm, S^ ut fimpliciter dicam, omnes ^gt;»P^ti^i«^o partium cauitates habet quod perflatur, quemadmodum etiam hoc mul/ ^^^^‘“^^, to magis fpiritus mukuscalidus operarifolet .ItaqucSi arterias maiores amp;nbsp;fortius pulfanteshabet, ac totum corpus concitatum acuegetum ad tnotus. Talia autem omnia non folum in iam editis, fed etiam in his quæ

adhucin utero geftantur, fignafuntcaliditatis prædominantis.Etobid ctiam in dextro utero mafeuli geftari uidentur. Si raro admodû uifa eft fee niella in hoc utero,quemadmodu rato etiam intra finiftrû uteru mafculus^ Sieucro

Dexter uterus

-ocr page 446-

»7*

DE SEMHJE

Sic uero etiâ ex tefticulis magisfaginatus dexter exiftit, 82 primus quidem bextertejlis tempore pubertatisinflatus,generatorcsmafculorum facit,macrior uero SC poftcrius tumefcere incipicns fœmellarum gcnitorcs oftcndct.Didlu porz ro de his uberius in quinto refeólionis Hippocratis, illius enim funt hxc in ucnta.Nuncautem tantum ex ipGs furnere fatis crit, Quód liquidem dexz træ partes ftniftris funt calidiores, quemadmodum certe funt, fuerit utique hoc lignum mafculum calidiorem efte. Demonftratum eft autem amp;nbsp;ficcio ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rem, eft enim calidior amp;nbsp;ficcior. Verumquod fit talis omnes confitentur

qui modo aliquid de temperamentis prodidcrunt. Quinôi quódad huz iufmodi temperamentum robur adhionum confequatur,itidem confeflum curmeilcHlitc eft. Quapropter uero fœtus eiufmodi temperamento præditus tefticulos fies extra pen extra pendentes habeat, Si iuxta ipfos pudendum prælongum,ÔC uterura ‘^^^^ ex nulla parte. Contra uero humidior fimulcp frigidior tefticulos intus ha beat, ttemlt;^ utcros,itidemcp intrinfccus totum pudendum,in præfenti ferz mone confiderare propofitum eft. Vidcor autem mihi uidere, aliquid ex hisquæ inrefedtione apparent, incitabulum nobis fore ad inueniendum ea quæ quæruntur, Eft autem hoc ipfum proportio genitalium membroz Proportio mé j.^^ [uf^^ mafculo, tum in muliebri animali. Si quis enim geminæ natuz ^^”'^ ræ uterum efte animo concipiat,ita ut tum extra peritoneum elabatur,tum taUnmutroqi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ r r ' r

fic inucrtatur, K quæcunque nunc quidem extra iplum lunt, interna hant, Vierusinuer/ ^ ^“æ ^“’^^ ipfum nunc funt,forinfccus appareant,fuerint fanè hoe moda fus extra pro/ tcfticuli in fcroto, nimirum uteri amplitudine in fcrotum commutata, periz pendens tonæo uero in pclliculam rubicundam appellatam, atque fic fanè ipfi teftiz culi non extra uterum uclut nuc funt uidebuntur, fed intra uterum recepti. Cremafieres Quin Si pcnfilis neruus, cremafter Grxcis appcllatus, ( eft autem utrinq;

unus ex muiculis iliorumexoriens) fimiliter in uterum procedere apparct drea peritonæi foramina,eodem modo in mafculis quidê uia exiftens arte rfjs ÔC uenis ex fupernis deorfum : uafis uero feminarqs ex infernis furfum In fœminis uero intra peritonæû fitus hic appendix ex mufculo in uterum demittitur iuxta utranque partem dexteram Si finiftram,ut Si hi appendix ces eandem proportionem habeant cum penfilibus ncruis mafculorum, Collum porto uterorum quod SC ipfum intus in fœminis fitum eft, in maz Pre^Mwm ^^^^*® ^^ ipfum uirile pudendum effedtum*, Si extra locatum : præputium autem uirile,muliebre eft pudendum in fœminis. Quemadmodum enim hoc operculum eft ftomachi ipforum uterorum, fic præputium pudendi uitilis pciliculofa excrefcentia eft intus caua, præterquam quod multo maz ius id in fœminis quam mafculis exiftit .Omnia igitur genitalia membra tum mafculum, tum mulicbre animal cadem habere uidetur, aut pofitioz ne diffcrétia,propterea quod altera intra peritonæum funt,altera extra,auc magnituz

-ocr page 447-

LIBER- SEC V,N D VS

tnagmtudme, uelutin præputio, Xteftibusnuperadeo dkebatur. Quin

amp; uafa telles nutrientia ex tjfdem uenis amp;nbsp;arteries procédant. Eandem e/ VdfatelUutu tiam habent proportionem principia uaforum uterum nutrientium cum ^‘^pf^tm er his qux in fetoto funt uirorum. Nee nero neruorum principium utnfque diuerfum eft, fed ab qfdem mcdullæ fpinali’s regionibus à in uiris, amp;nbsp;in fceminis proccdit,O mnia igitur quæ genitales partes condituunt in utrif/ queanimalibus exiliere apparet, SJ in nulle penitus fœminâ à mafculo, aut mafculum à fœmina fuperari, fed uno folo differre, quod altera: par TOiß^tuß/ tes intus, alceræ foris exiftunt. Quare fî animo uolutabis, quod in ani/ malis quod in utero geftatur formatione, genitales partes primam deli/ neationem Si quafi adumbrationem intra peritonæum accipiant, poftea uero emergantjfic utique malculi animalis generationem didiceris. Quod ucro natura eiufmodi partes non aliter effingere foleat, ex multis indices lidturteopiß/ condifcere tibi licet, ex uno quidem amp;nbsp;quod primu in recens editis anima ‘^'“'” mirandu libus apparet,detibus nimiru intra Ioccllosfuosadhucoccultatis,oculisuc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* ro in plenlque adhuc claufis,in aliquibus uero neque articulatis.Exaótum autem horum fpcdaculum babebis abortus contemplando, amplius uez ro amp;nbsp;in pr^gnatium animalium refectionibus reperies turn alia, tumipia genitalia membra eiufmodi generationem habere. Cæteru uiro circa naz turam exercitato hæc fola confiderare fans erit quæ nunc dicentur. Natu ra organis utitur ad particularum opificium, Si maxime earum quæ cauiz tates habent, Si aere Si igne. Nam Si dilatare, Si infufflare, Si extendere, j^eyis ^^ i^^ig Si ficcare, Siroborare corpora ipforum opus eft. Si uero foras exfpiraz oper^ tint, relinqucnt ipfam maceriam. Circa unamquanque igitur prædiéta/ rum partium natura omne extrinfecus lineamentum, uclut feptum muni tum,effingit.Poftquam uero opifieq fpeciemdelineauit,aceruatofpiriz tus impetu utens, fimul Si quod effidtum eft propellit, Si quod continet ac ambit fimul perrumpit. Si uero aliquando circa ultimum opus debiz lior reddatur, ipfum quod faciebat imperfedu derelinquitjQuemadmo dum profeólocirca totumtalparum genusapparet,quibuslineamenta ^‘*^P‘‘’'“°^ quidem oculorum intus exprefta funt, uerum foras emergere non potuez runt, natura circa hoc faciendum debili fada, ut propofitum opus abfolz uere non poftet. Oftenfum eft autem fuffïcienter ab Ariftotele, quod ex animalibus quædam imperfediora fint Si circa partes aliquas. Si aliquan do circa totum corpus. Oculorum itaque, quando fanè in horum mentio nem incidimus : in aliquibus animalibus adeo perfeda eft Si efficax naz cura, ut nihil ipfis défit ftatim a partu, fed mox fimiliter ut animaÜa in ui gore exiftentia cernant. In aliquibus uero aperiuntur palpebræ. Si longo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^‘^^‘gt;^ tempore opus habent ad certam Si exadam adionem.Canes uero cçcos

P catulos

-ocr page 448-

DE SEMINE

catufos parère præ feftmatione, etiam prouerbiu iam didt, Verum fi qqf^ exadt a appellan'one uti uelit, imperfedlos podus quàm cæcos aocabit rez cens édites catulos, utpote poft paucifsimos dies uifuros. Talpas autem fyfiredeaci reuera cæcas amp;nbsp;efte Si gencran dieet. His ipfis porrô adhuc amplius oculis Vermes pnuata funt plurima oftreorum genera. Vermibus ucro quibufdam in to ‘^^^**^* tum oculi non infunt, quibufdam ipfum folum ueftigium fatis obfeurum.

Quare natura uelut gradus quofdam habere uidetur, primum quidem ai quo parum quid à plantis abfeeftit, animal faciendo quod unum fenfum erddus ndtu/ h^b^at, ipfum uidelicet tadtum. Secundum uero in quo etiam guftum ap? Mirndfer/ ponit. Et tertium in quo olfadlum. Deinde quarto graduiauditum addit, feaum ^ quinto uifum, poftea differentias etiam ipforum quas reccnfui.Nihil igi tur mirum eft, quemadmodum talpæ oculos habent qui intus articulari K particulatim digeri accomponi eœperuntjUerum natura ipfos extra produ Simile cere non potuit:eodem modo amp;nbsp;genitales partes muliebribuSanimalibus intus effigiatas cncjamp; extrinfecus emergere non potuiffe, propterea quod tota natura ipforum debilior fitamp; imperfedtior,quemadmodum etiam . ,,. AriftotcIcs dixit . Verum tanto fand muliebrium animalium natura perfe lior er imper “‘“‘^ ^*^ quam talparum, inquantum talpæ nuUo cæcitatis commodo truz feüior untur: non parum uero ad generis propagationem muliebre animal com fert:nam ut humidius Si frigidius produdtum, recrementa fecum connu/ triturum erat ad alimentum fcetibus ipfis idonea. Et fand paucis capitibus TaminSlerius ^^^‘^^ ipforum naturam perftringemus. Quum primi K recentis fcetus fj^gw« compagcsliquidior fitK frigidior, tune amp;nbsp;principium formationis ferius accipit,K finem adeó tardum Si debilem,ut hç partes foras emergere non pofsint : amp;nbsp;quum circa partes quæ poftremum effigiâtur naturam delafla/ ri ac debilitari contigit,imbecilliores etiam alqs abfoIuuntur.Dcmóftratum * autem nobis in alqs operibus eft, quodcunt^ fuperuacaneum,fiue ex com/ modo alimento fiue non commodo fit, à fortioribus partibus ad debilio/ res propelli, ideoep muliebre animal quandoquidé imnccillius fadlum eft, .. . _ etiarecrementisfuperuacaneisredundat.Quadoucroomniuipfiuspartit! Sdngutms me/ Jebiyfsin^ç nbsp;nbsp;nbsp;genitales, ob id fane in has fuperuacaneus fanguis pucnit,

qui falubris quide purgatio fit feeminis priuf^ concipiant, tempore uero geftationis in utero,idonea materia in alimentum ipfis fcetibus exiftit.Hcc igitur à me didta funt,amp; manifeftum iam fadlum eft,in calidiore amp;nbsp;ficciorc fcetus temperamento, mafculum animal generari, in frigidiore uero amp;nbsp;hm ^^Xrw ®*^*°*^®»*”'’^æJ’f^’Specæni autem fiue genus animalis ( utrunque enim di cere licet ) hominem uidelicet, SL equum 5d boucm,ad naturam materix in animalis generationem fubiedlæ confequentem efte. Quemadmodum fa/ nd S^ forma; fimilitudinem ad utrunque parentem eftigiantis ac formantis facultatis

-ocr page 449-

LIBER S E Ç V N D V S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I7f

fecukatiseffc quæïn fcminccontinctur. Quare tnum Qmili'tudinu triaprin npia habebimus, Similieudînê generis animalis iuxca fubRantiam ex qua gencratû eft. Formæ uero iuxca motum ex femine, Earn ucro qux eft aut mafculiautfœminçex utrorumq? principiorum tempcramento, Vcraque autem principia appcllo menftruum amp;nbsp;fernen, Hæc quidem igitur fuffi^ cere mihi uidentur. Nam quod parentibus afsimilantur nati iuxca feminis r3cioncm,non pacris folum, fed eciam marris, ex rclacis facis manifeftü eft, Videamus porró deinceps de adfticibus glandulofis, quos inexperti circa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

refecandi corpora ipcculacioncm in cocum ignorâc,experci uero omnes ue/ Adßites lucunoore,fernen concincrcpronunciauerunt.Pudoreigicur confundor g^^^nduloß ob mukicudinem S^opinionem ipforum, ramen quæfcio eciam hiedicen/ da funr quemadmodum in fuperioribus de reftibus feci. Cur igicur rädern fi feminis funr amp;nbsp;hi uafa, animalibus quibus reftes exfceti funr dépérir pez nirus coeundi apperenriaCOporrer enim urique coire quidem ipfa,non au/ tem generate, propterca quod tenue Si ferofum eft fernen in ipfis contenz turn, Atqui apparet hoc minime iîc fieri. Et tarnen impofsibile eft organa quidem generädi feminis uiribus prædita habere,ipforum uero ufum non habere.Natura enim inficas facultates animalibus omnium corporis orgaz norum dcdit,atque cas nulla inftitutione edoeftas ad proprias adtioncs ob eundas, hoc ipfum ucro Si à nobis in libris de utilitäre particularu,ôe prins ab Ariftotcle,a'i')sqgt; multis tum medicis, tumphilofophis demonftratum eft. Quare nihil opus habeo adftrucre Si confirmare aduerfus illos inftitu to fcrmonc,uerum communi Si omnibus nobis cofeftp fuppofito,quod ui delicet neque inutilem aliquam neque fuperuacancam particulam natura facit3nequc citra facultatem ca ufuram,repctam fermonem.Adftites glan/ Adßites gldn/ dulofi ex teftium caftratione nihil perpeisi, caftratu animai ad uenereum dulofino funt coniortium non excitant, tanquam fanè quiduis aliud magis exiftentes ^ ^ß ßminakii organum fcminale,ôi altcrius cuiufdam utilitatis gratia generati.Quemad modum enim fi alia aliqua particula corrupta,illæfis exiftentibus oculis, ui ^quot;”'ie fus nobis non exiftat integer, nó fanè oculorum aólionem uidere efte dicez remus,Et fi cruribus nihil la:fis,ambulatio pcreat,non utiqj his hanc adlioz nem deferremus, Eodem modo opinor,quum glandulofis adftitibus inte. gris feruatis, pereat in animalibus uenereum confortium, minime certe gez nitales particula: illfjpfi funtcenfendæ. Sicut igitur ex eo quod in eundem locum, fimiliter ut uafa feminaria in uiris ofcula aperta habet, probabilitcr Réfugia ratiocinati funt ipfos eiufdem utilitatis gratia gencratos cflc,lta oportebat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;=

etiam ipfos ratione colligere,in feeminis non eiufdem utilitatis ergo produ èlos eflc,quum uideant aliter in eis definentcs.Deinccps uero quum dubq h^reant circa pugnam demonftrationu,ueluc eciam nos hæfitauimus, con

P 3 fiderare

-ocr page 450-

17«' *

DÉ S E AI I N E fiderare oportebat,urrum necclTano ueru fit hoc, quod canaks in cundcni’-locum ofcula aperta habentes, eiufdcm utilitatis gratia fint falt;fli. A ut hoir -quidcm uerum fit, quod qui eiufdem utilitatis gratia faéli funt, in cundcm locum incurrunt.Non uerum autcm fit,quod qui in cundem locum incur/ ' runt,acceffariô in candem rem conferant.Cuius exemplum elle potent ue fieæ meatus urinam in eundem hune meatû deriuans, in quem omnes qua üulofi^Muor ^“®‘' ^^ft^^®® ’^ mafculis ofcula aperta habent. Quare no oportet ad aliam particulam digredi, fed ex ipfa iam propofita difccre, quod non fit neceda rium,canales hue meatus in eundé locum ofcula aperta habentes ad unam aólionem conferre. Quod fi etiam ex alrjs huius rei fidem facere oportet,.

^^r kculentis exemplis adduótis abundc confirmabit. In uniuerfam internam exempta 0^*^ amplitudinê,quam fauces appellant, quæ comedimus ac bibimus per os illabuntur,amp; ex perforatione iuxta narcs, turn aer qui infpiratltum muz cus (appellat huncHippocrates ut plurimum blcnnam, alq etiam myxam Gl4«d«k ad ^ ®^ ^^ grauedinem.) Amplius autcm ultra hçc,ex cerebro per palatum re Imguam cremenrum,amp; ex glandulis ad radieem lingua: fitis laliua.In inteftina ucro excrementa ex uentre perueniunt, amp;nbsp;humor biliofus ex hepate, Si ex glanz dulis quibufdam alqs rurfus hic fitis,humor uilcofus fimilis faliuæ, de quiz Glandule iux bus glandulis non parua quaftio orta eft inter artis rcfccandi corpora pez tamtefiina ritos,quæab Hetophilo Ôi Eudemo initiû cœpit. Et fane mihi uideturferz mo hic cocrcendus efle,ô: quandoquidem fortuite principalium partium, quas glandulæ fenfibilitcr madcfaciunt, mentionem feci,ad optimum Ma rinum aliquid dicédum e (Tc, principes rjfdem in ufum fermonis aflumptis, quæ ille ipfe exeuidcntibusftatuit.Duplicem igitur omnium gladularum W4n*»Mï du/ ’^^‘^'^^^^‘^ ^^^ ^*^ • ^’J^ ^^'^ fulciunt uafa fublimia, qua: findi folcnt amp;nbsp;diz pUcemgladu/ uulfionis peticulu circa uchementiores motus fuftinere.Aut ob humorum larum utilita/ gencrationem partes madcfacere pofrunt,quæ humceftatione uifcolàôC ex tem tradidit natura difperfa indigent, ut ne facile reficcatæ pigræ ad motum reddantur.

Atq; altcru quidem gladularu genus, quod uafa quæ findi folent fuleit, in prçfens relinquamus,utpote quo nihil opus habemus hoc loco. Aggredia muraut altcrum in fermone cófcquens,id quod uifcoforum humorum eft generatiuum, quod ipfum amp;nbsp;corporis fubftantiam aliam habere ipfe Maz rinus tradit: effe enim inquit, ranus amp;nbsp;cauernofum, amp;nbsp;humiditate plcnü,ac , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uclut fpongiam madore imbutam : non tarnen ex omnibus ipfis fenfiles

' meatus cnafci.In hoc fane genus gladularum amp;nbsp;artcrias amp;nbsp;uenas inferi ait, ^ quafdam uaforum in Mefenterio glandulas definere : duplex naque Si àrcaintefl^a bamm glandularum genus ede,quod amp;nbsp;utilitas duplex cxiftat:dcnfas qui dem amp;nbsp;ficcas, quæ ualà quæ findi folent fulciunt : taras ucro amp;nbsp;humectas» in quas uafa inferuntur. Has ipfas etiam humiditatem uelut pituitolâm generare

-ocr page 451-

L i B E k s E c y fi D V s

»77

generate ait, quæ ipfa humiditas internam inteftinorum tum'eam fublim't amp;nbsp;quad inungit. Quod uero etiam glandulæ quæ faliuam générant fenfîz libus uaiïs ipfam in os profundant,fere non amplius quifquam ignorât,fiz cut neque quod totas fauces glandulæ humectent, ciufdem gratia utilitaz tis. Hoc ipfum enim æqualitcr ab omnibus artis refecandi corpora peritis eónfefïum eft. Marinus porro adhuc alias ultra relatas iamglandulas, quæ alias partes irrigent, reccnfet. Verum quum obfeuram Si incertam ft dem habeant ipfas relinquamus. Porro in præfentem ac iam nobis propo ntam rem, fatis erit mihi fidem Si probationem ex euidentibus K manifez ftis fumere. Si enim Si oris amplitudinem, SC gulæ fummum,ÔC ipfarn guz ji^^ß{^ji^j^„^ Iam,ôC uniuerfum inteftinum, glandulæ humeólant, nihil fanè mirum eft duloforumuti etiam ueficæ collo fimile quoddam auxilium præparatum effe, ut ne reficz Utas catum aliquando ægre mobile reddamr, Cæterum multó magis ucridmiz le eft huiufmodi auxilium ipfi uirili pudédo à natura præparatum effe,pro pterea quod memorabilis magnitudinis in uiris hæ glandulæ exiftant:pez riculumeniminipfiseft,nequumprælongum SC nudum fit pudendum ordinatum, aliquando reficcatum obtorqueatur, Si meatus eius conniueat obturatus.Infœminisfanèipfumuteri collumneque prælongumneque nudum eft,fed intus fitum,SC ex ambientibus ipfum ac circumfitis multam humedtationem fufcipit.Imo ex ipfis menftruis etiam irrigatur. Potent for Alterauiü tafsis SC natura mordacitatem ex urina reuerita, hunc humorem uelut unz ^‘^‘^ guen, huic pudendi mcatui præparafte. Fortafsis autem SC tertia aliqua inueniri queatutilitasfiquisdiligétius perfcrutetunhoc modo enim SC alia multa diligenti inquifitione perueftigata in omnibus artibus inuenta funt. Virum itaque demonftrationis amantem ac ftudiofum eiufmodi problez mata per multum tempus fcrutari ac expendere conuenic. Vbi ucro iam demonftrata funt,ipfis penitus adhærerc,quorum problcmatu in quæftio nem mcrito uenientium unum eft SC hoe ipfum,Si in adftitibus glanduloz De^^joM/îxdfw fis feme generaretur,caftrata animalia ipfum utiq; excernere appeterêt. At quod admîtes qui appetere non uidentur,palam igitur eft quod neep gencrat.Hoc igitur gldndulofi fez folum nobis per feipfum immobile ac coftans feruetur,donec fcientifice in/ gt;^^ttnongü uenerimus,quâmnâ utilitaté animali exhibent adftites gladulofi.Fortafsis ^^‘^^^ quidem ucræ funt quas iam dixi. Forte auté inueniri pofsit alia uerior.Proz ... . babilis enim eft ratio quæ has inucnit,no demonftratiua,quemadmodum duiofi ddHitit ea quæ palam fidem fecit, fernen in ipfis non generari.Quare SC folos nos demoftrarino Si primos hoc ipfum de glanduloforum corporum utilitaté tradidifte non pojjunt erubefcimus.Quéadmodu neep antea erubuimus quado teftes uniuerfum corpus natura fua alterare demonftrauimus, ac fieri per ipfos mafculum SC fœmellam,per fuijpfius natura nelt;p mafculum exiftere neque fœmellam.

P } His enim

-ocr page 452-

■178 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE SEMINE

His enim qui demonftrationcs fequi didiccrunt, turn ilUc relata ratio hoc ipfumdemonftrauitjtuxnetiamquæ nunc didta eft idemabunde prxft^ tit, quod uidelicet nequc continetur, neque generatur in adftitibus glanz duloGs fernen. Si uero Si utilitates ambas ipforum iam relatas ucre inuenz tas effc quiscxiftimauerit,licetei amp;nbsp;hocnoftro inuento utfquum non pro hibcaturaliam quandam tertiam inquirere, Cæterum de eoquodfernen in ipfîs non contincatur, ut abunde demonftrato,credere oportet,0i priori bus nobisignofcere acueniamdare,deceptis exeo quodinuirisin eunz dem locumjßmiliter ut uerauaia feminaria, ofculaaperta haben t. Lo ei enim communio etiarn ucilitatiscommmunionem ipHs indicauit,probabiliter quidem, fed non ucrcgt;, uclut nos iam demonftraz

uimus.

Finis fecundi libri Claudp Galeni de feminejano Cornario medico interprète.

-ocr page 453-

-ocr page 454-

-ocr page 455-

INDEX IN GALENI IZIBROS De‘rESPIRAlt;

done,De utero,Fœtu 06 Semineperz quamcopiofus»

cefsiones morborum duplices, ne/ ^ffdrite amp;nbsp;contingentes 6o 'Accefsiones quatuor in pleuriticis concurrunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6i Acetabulaßue cotyledones in multere 140 Aflionumprincipium AAiones in animalibuf perfeAis non fieri per ipfumcor

AAioncs,manus,linguce,mufculorum ii6 Acuti morbi cumfebre continent funt 89 Adfies uaricofus

Adultes glanduloß non fint uafaßeminaUa 175 Admîtes funt quatuor

A'dftitum glanduloforum utilitas iy7

Adfites glanduloß fernen non gignunt 177 Aegrorum ordo in quibus Hippocrates' retira/ tionem obferuauit ex primo libro morborum popularium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;65.66.67.6»

Ex tertio

Acris er ignis opera

Aeris fubßantia non indigemus

AequaUtas in reßirationc quid

Agnina pellicula

Alimenti foetus aßluxus

Anhelofus er anhelatio pro ßirituue'hementer

Anbeloß qui fint nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9iquot;9'7

Animlt;efubAantiaignota^

De anima

Anima in feminefoetum non format tjo

Animam cum femine parentum in fatum perue/ nire opinio

Animalium ac naturalium uirium cofideratio 55 Ariftotelis opinio deteilibus etipforuuafs 147

Arifiotelesfibijpfi contrarius

Ariftotelis er quorundam aliorum errores circa fernen er puerorumfimilitudinem 161.162.

Arterilt;e carotides

Arterie qualitatibus extrinfecis non ualde opus habent

Arteriarumaßerarum coarAatio, paruarn mßi rationemefficit

Arteri£ duplices,leues,aßcr£ .

Ar terix er uen£ ex femine générant ur 115

Arteriasfanguinemcontinere

Arteri£prifcisuen£diAie

Arteri£ er uen£ prim£ generatie

Arteria aorta à cordeproduAa

Arteri£cr' uen£ fernen générant, er ab codent nutriunturquot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

AttraAioßmiliaris humoris

B BAlnea ob caliditatem nos exoluunt,non ob ßiritus cuacuationem

Breuißirus quidindicet - *

, C ^

CAliditatis moderat£ utilitas nbsp;nbsp;zo. er xx

Caliditas perinßirationecoferuatur zo CaliditasconferuataAionem

Calor corporis duplex

Canis cachs paritprouerbium

Carnofa omnia exfanguinegenerantur 144 Cauffa alterationis reßirat. in delirantibuf 57 Cerebrum Jfiritu à corde aüatononualde opus habet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;za

Cerebri generatio

Cejfatioßiratoria iuxta longumerbreuctemr pus

Cognitio corum qu£ fecundunaturamfunt,pro/ dcAad cognitionent eorum qu£ prater natu ram funt

Cottatio cordis er teftium

Conceptionisuocabulunt

Concipiendiratio graphicedefcribitur 159 Concipiendi ratio er tempus

Corex ßiritu er fan gaine arteriarum conAitui/ tur

Cordis er hepatis generatio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;si6.i^o

Cordis principium ignotunt

Cordis generatio er firmatio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;117.119

Cordis uentriculi duo

Cornua fitte apices uteri

Corporis noftri ftruAur£ miracula

Cotyledonesin hominibus er brutis iiz.140 Cremafter neruus penfiUs

Cymbalitis ßue cotyledon herba

D Delirium ex capitis repletione uelut

brietate

DelirorumreJfiratioqualis

Q nbsp;nbsp;nbsp;Deliris


-ocr page 456-

INDEX

DeUris dccidit ^iritus rdrus ^ mdgnuifcd non omnibiK nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;49.$t.5j.6$

Differentia operum dnimalium cz uitdUum yo Differentia aHionum iuxta organoru natura 4 o Differentia librorum À commentarijs 4 9 Diffcilium refpirationum genera tjuin^ 7a Dipy renafpedUorum cupides nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;159

DiffeÜioanimaliumuiuorum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;117

DodoresnoffrifecuU nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;56

DoUare uaporarium bydropicoruM i-j

E

17 Tflatuscumnuiffulorucocitationefïut ^7

^Eraßfirati opinioncs de animte fubflantidf

Erroruihprinapium

Eudporatiofanguinis an commodet zo

Exeüa omnia in muUeroßtatem mutantur 151

Excandefcentiacalorem excitât

Expérimenta

Exffirationis (^ mffirationis cauffe ^.zy 16

Exffirationum diuerßtas

Expoßtio t^uid

F

FAcultates nos gubernantes non cognofd ex

ßmplid intuitu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;izz

EardminaUs pellicula nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;115.140

Eilius cur aliquando matrißmiUimus 170

Elammarum augmentum cy extindio unde 14 ,

Elammarum motus duplex nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14

Eaminam [einen generatiuum emittere, efatw

firmatiuum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;16^

Eamina fernen emittente cur mat generetur 167 Eamina uiro debilior er imperfediorcur 174

Ecemindfatus cur ferius effgientur ibidem

Eatuum ßtus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;107

Eatus cutis er indumentum

Eatus generdtio,dlimentum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;115.118.

Eatusaftuumramifiedtio

Eatus incrementumpropagations pUntdrucom

paratur

EaAsincrement!gradus,feutempora quatuor

141145174

Eatus ex coitu diuerforum animaliu diuerfecffe/

deißunt

Eatus er ffrmam er ffedem 'afemine materiæ de cedereffdlfum

Eatusffecies curmagisfecundum mdtrem,ßmili tudofecundum alterutrum parentem ßdi 164 ErigiditasaUainacutiSt alia in morbis citrafe/ brem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9»

9t

■ G

Cy Alenicumfophiffa^uodadifceptatio 5^

TGdleni integritds in adducendis locis 64 Galeni hteßtdtio de opißec noßro

Gcnitdlium membrorü proportio in uiro amp;mur liere '

Genitalia membra cur faminis Mra non emerz '^ gantutmafcuUs ’

Genitura quid Galeno

Genitura in utero non infian

Genitura trium er quatuor dierum fepe cu pdlia culd ßbi obuoluta exddit mulieribus 155 Genitura quando exciddt, quandouepeUiculant induatmanfura nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t^è

Genituram intus manere contra Arifiotelem i^à Glandule iuxta inteßina

Glandularu duplex genus er duplex utility 17« Glandulitadlmguam

Gubemdtionis er generationis prindpia effe dir uerfa

Gutturis eluxati homines

H

HEpatexfanguineuenarumoriginem dur

cit

Hepdtis port£ du£

Efepatisfubffantia

Bepatls generdtio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;118,140

Hepatitis pro uenacdua

Hermaphroditic

Herophili indicium circa fediones

Hippocratis laus

Hippocratis diligentia in reffirationibus obfer/

uandis

Hippocrates breuilequus

Hip. librorum de morbis popularibus inferiptoe

rum numerus er cenfura

Hippocratis commentatorum uanitas

Hippocratem non adfequitur animus hebet

Hippocratis locus corruptus

Hippoc.liber de prienotionibus

Hippoc.que in libro prlt;enotionum reliqaerit79'

Hip. liber de uidum morbis acutis

Hipp ocratis libri non genuini

Hippocrati quidßgnißcet reuocatio SS Eer tent

pus SS-S^-Adfinë‘ÿ6,lt;;7.Erat6i.Dyffnaa

60. Laparon 6z,96.Phlogoßs 90. Conteger batur 9Z.Delirdre 94.Pneumdtodis er pneU matids 94.95

Honor eß premium uirtutis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4 9

lUuto


-ocr page 457-

IN GALENVM

I Limn rcuulfum longo opponitur ^i'

I mmoderdtum omne duplex ^If In dubijs quid freien dum 79 In f qualités rej^irationis frfret^atied ? 9 IniequaUtas c^ordinis perturbatio maxinu in

rejpiratione 41

InæqudUtatum refrirdt-iinis fummu 41-45 Infeâorum generdti» ’54 Infrirdtionis diue'-jitas 41 Jnfrirdtio conuulforid 41 Intefrinum rr^lum lofi

Lçyorum corruptorum reRituendorü moz dus

MAgnitudinis dildtationis organorum mf

commoda

Magnitudo à motu infepdrabilis efr -^q

Mtnifefrd non occultdndd

Utdfrulofrtds ^ fœminofitds unde iqq jAdfrulorum dfœmelUs diuerfrtds 170

Mdfeuli curin dextro utero, fameïhe uero in fi/ nifrroferegerdntur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ffi

Medici boni opus

Membrdnæ dreumojfales

Membrdnofd omnid exfemine ortum habet 144

MembragenitaUautrorunque tantumßtu dijfez

runt

Men^ruorumproprietas

Menfiruafemini eiaculato non obuiam uenire 155

Menüruusfanguis utero alienus

Menflrui fanguinis ratio

Mente motorum exemplum, er magnie longtcfi

achones 50

Mente motorum friritus qualis qg

Morbi qui ex acutis nafcantur 88

Mors unde xi

Mulieris uas [eminale

Muliebrisfeminis militas

MufcuU intrafeptum tranfuerfum, thoracem mo ventes er refrirationifermentes xxij 7

Mufeulorum affeiliones propria:

Mufeulorum motus frlso pronunciatarumfenten

tiarum catenula

Mufeuli

Ares cerebri organum reffiratorium to

Nafiahe

Llata ex fanguine deperdita quur non regene/

rantur

Nataex femine,nutriuntur ex femine 145 i^dtura fatum eaufantis fubütaiaignota 11$ Ndtura dttrahitfrmilidrid eteijcit dUena fbii^9 Naturd fbifmilefrcit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14$

Liegligentia circa reff irationis diffcultatem td er tf

licruorum generatio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i^ó.i^o

I^ominibus proprijs perfficuis u ftatis utendu x$ i^ominum inquifitio,re demonfiratd,Udna eH 85

üutritionis ratio

Pificis nofrri ars,immerito fortunée ratio nis experti tribuitur

Opificium nature incorporibusanimalibus mi/ randum

Opiniones uarite de ffiritus fubäantiaer quali/

täte

•5-14

Opinionum ajfedio ineluibiUs 51 Opinioncj de uoce,ffiritu, mufeulis ii-j.iz^ Opiniones uari£ deopifice, materia er indru/

IJO ’57

mento fru dur £ corporis nofiri Opinio AriftoteUs de femine Ordo in reff iratione quid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;41

Ordo formationis foetus ereoruqu£ foetus tem/ pore producuntui in Utero nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;141-145

Orthopnoea quid 55

Orthopnoea habet ffiritu paruum er denfum 85

Osfacrum tos

Offa pubis los ofsis capitis generatio 1x0 ofcitationesftnatjfiritus rarus er magnus 90 Ofrred c£ca 174

OuagalUnarumer pifcium citramafculi coitio/

nem

168

'

PArtium corporis defluxus e^ alteratio, er earum mutua auxilia

Partium corporis regeneratio pofsibilis uenis ex ceptis

Partes corporis folid£, ex fanguine generantur ernutriuntur

Paruitas caufa denßtatis eil

Pellicula genitura obuoluta ex uifcoßtate femi/ nis eras'd er cdlida generdtur sys PeUiculæ circum genituram obuolut£ frrdmen quo dlimcntum trahitur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;159

Phlegmone ah Hippocratephlogoßs dicitur so Phreniticipducibibi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;91

Plantarum generatio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;118

x Plante


i

-ocr page 458-

INDEX

’Plantit dupUce ex fetninibm bdlent exortu 141 Plcuritidis peripbräßs

Pneumdtodes er Pneumdtids ^uidfignificent 5gt;5-^9'7

Podexquid

Populdrium morborum libri

Priegndntis utero innafcentid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;111.115

Primum ndtdri pdrtem rcliqudi non gigncre 114

Pnncipid tridcorpus guberndutid 151

Principid fœtus trid

Principiafœtus dequißtitid duo

Principium fenfui er motus

Principium in ndtur£ operibus non folum totius

ditnidium,fed ipfum totum eß:

Pudendum muliebre

Pulfusquid

Pulmo cordis orgdnum reffirdtorium 10

P ulftK er refpirdtionis eddem rdtio 26. er’ 2-1

P ulfus uelocis cduffd

Pulfia dëf edußd

Pulfui drteridrum in pdrtibus infldmmdtis 51

QVdtuorconiugid ßuepdriddifficilis re/ Ipirdtionis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-jy

Quicjtio decorporum fiilore quisßt 1x5 Quicßio dijfcilimd dednimdpdrtescorporismo uentc,ercdquicipfdsßruxit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uj

R

RAro contingent, uniuerfdlem fententidm

non difcindit

Reciprocdtio dUud q reuerßo

Refpirdtoriie obferudtionis utilitds

Reffirdtionis edußie tres

Reßirdtionis pdrtes qudtuor

Refpirdtitnis utilitds

Refpirdtionis fréquentions e^ rdrioris in fdnis cduffeudriie nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I8.19.x9

Refrirandi difficultdsßmplex ZT compoßtd x4

er 58

Refpirdtionis^fecundum ndturdm differentiae

i4

Refpirdtoriae difficultdtis pdrtes fex

Refpirdtionis er pulfus diuerßtdtes

Refpirdtionis difficilis fpecies diuerfe

X9-Î0.Î5

Refpirdtionis uelocis cduffai

Refpirdtionis denfae cduffd

Refpirdtionis tdrdiecduffai jg

Refpirdtionis mdgnac er pdruaceduffd ig

Refpirdtionum difficilium cdu ßlt;e

Refpirdtionis er pulfus ßmiUtudo xe-CZiy

Refpirdtionis uelocis utilitdS ,. 51

Refp-.rdtio efr ddio tnimdlis »i

Refpititio in dolorefrlo,in drdorefolofrm dolor reßmulerdrdore nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jj

Refpirdtio ob perfrigerdtionem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;54

Refpirdtioni: exeKpldBippi^rdtiobfrrudtd m

lt;rgris 53.51.5i.54-57.$9-6i.65.64

Rcfpirdtionem pdruim comitdtur fretfderue/

Refpirdtionis differentiae 'm uitifs dolorem ./nfer

rentiiiK er non inferentilus

Refpirdtionis mdgnae er pdrua dinotio

Refpirdtio in£qu«lis,crdinatd,inordindtd 59

Refpirdtionis execUentid duplex

Refpirdndi diff:cultdtes cempoßtae qua dd praer notiones ßeiunt

Refpirdndi difficultdtes iuxtd tres cduffds refpu

rdtionis

Refpirdre per tempus quid

Refpirdtio cdlidd et frigidd

Refpirdre densè,er cito exfpirdreidem

Refpirdtio frertorofd efr pdrud er denfai

Refpirdtio pdrud er rdrd

Refpirdtio breuis phreniticos er perfrigerdtot fdndt

Refponßo temerdrid, db bomine moderdto ßäd, mdldcenfetur

Rbenes er dult;e ueßae 'm bepdtis purgdtionent

generdtoe

S

f Anguisimmodicecdlidus'm Udpores fumo/^

* fosßpiritui dnimdli contrdrios difpergi/

tur

Sccundae nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;11X.114.140 Secundd,iuxtd udforum uteri ofculd dccrefcit

111

Seüionum dinotiones,cxuenis, neruis, arterifs, 'corporum fubüdntid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;122.12^

Semen dn intus munedt concepturis experiment td nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lyx

Ex femine generStur uenf,drteriie er nerui,non exfdnguine ut Anfrotdes putduit 1J6.140

Seminisßcultdtes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;158

Semen


-ocr page 459-

IN G ALE N VM

Stwrn utero ßmiUare 159

Semen muliebre 159 Seminis definitio 146.165.169 Semen quomodo generetur CT unde 145.140

SeminaUs meatus 149 Seminis tedium qualités in omnes animaUs par/

tes dißribuitur »55 gt;nbsp;Semen coaceruat abflinentia à uenere 156

Seminis muliebris effußo perfomnum 160

Seminis muliebris utilitas s6i Seminis utrorung; permixtioneunum fema: per

fcdum fierifrlfum 161

Semen fioemineum fenfibus cognoficitur i6f

Semen muliebre curnon fitgeneratiuum 168

Seminum differentiae^recefisitas J6^

Seminalium organorum con^itutior 149

Seminaleuaslongifiimum 149

Seminalia uafafie habere mfeeminis, quemadmo/

dum mammie in uiris/ilfunt 160

Seminarius humor quaUsfit j^fs

Senem appellat Hippocratem Galenus ob letatis

honorem 64

Sententia: uari£ de reffirationis utilitate ^

Sexus partes an feminis cauffa uarientur ijQ

S ignafiacultatis animalis affed/c 47

Similaritas quid 145

SimUarium partium fiemen 169

Similia 8.i4.i5'i5»ï9«40.5i.5ï*lt;ï9.8i

SimiUtudincs uarhe quaUtatem e:^- interitum indi

cantes

Similitudo natorum ad parentes Galena dubia,

acdeeaopinionesuari£

Drfimilitudinc natorum ad parentes dulita/ tio

SimiUtudines natorum duplices ,figt;ccieiO'for/

Similitudo natorum ad parentes circa diuerfas

partes

SimiUtudinis fexusadfexumcauffaeff tempera/

mentum qualitatum, ßue caliditas cr fiigidi/

tas

Singultus e:tr ofidtationes fanatffiritus deten/

tio

SophiRarumofientatio

S ophißarum ignorantia

Spathomela

Sphider quid

Spina gibba

Spina medulla «

Spirationis or efflatus diffrimen u

Spiratio breuis qua e:^ quibus commoda 9z

Spiratio longa qua 9z

Spiritus qualitateindigemus ii

Spiritus animalis quid fit 19

Spiritum animalem nutrit inj^iratio per na/

res

Spiritus rarus qui dicatur

Spiritus rarus z^ per multum tempus idem 51

' Spiritus imminutus quid

Spiritus denffs,magnus z/~ rarus,frigidus, den'

fusermagnus

Spiritusfiigidus cur pcrnicioffs

Spiritus Ritim reuuljus quid

Spirituum protenfiones

Spiritus intus rendus cz intra duplicatus ST

Spiritus denßes acoardatione locorum fiueffira

tionis prohibitione gcneratur

Spiritus interceptione refpiratio non penitus pe

nt

Spiritus nonlolutus

Spiritus fimpliciter pro denßoaccipitur 96.97

Spiritus fitblimis

Spiritus obffurus

Stertorofa refinratio er orthopnoea coinci/

dunt

Subffantia pro materia

Suffocationis cauße

Suffocatio incobibitione reffirationis, quur fiat

Suffocatio ex ficcubus graucolentibus, domi/ bus recens calce oblitis cz prunarum extiti/ darum fa tore

T

TAlparum oculi qualesfunt

Tendines

Tenfionesmanuum ettr pedum ob fernen in utero coaceruatum

T eßium arterite o^uena

Teßesfaminarum

Tellium arteria or uena pampinoßr/

mis

Teßes non adiuuant feminis generationem fccun dum Arißotelem

Teßiumuis maxima

Tellium mfeeminisfitus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;150.159

Teßiumuolucriumfitus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i5o-’$5

a nbsp;1 nbsp;Tffl«


-ocr page 460-

Teßes exc^ol confè^uentid

Truest o tunt alterant corp Ui

Teliium utilitas,ca ferè quæ cordii 151

Teßium coUatio ad pondéra textoru appenfa fia minibuifinepta

Telles fuum

TcftiumfcminaUuniqi ualbrum condußo contra

Ariftotclem

Teßis dexter, c^uo maßulorum aut fexmeUarum genitorarguatur

Teßicularis uena Epididymis

T horacis inßammati exemplum

Teßicularis uena,lt;^uale corpus

Te Hicularis uena quid fit

Thoracis tubercula qualcm eßieiantrefpiratio/ nem

Thoracis coîlapfio

Tria inueßigan da circa foetus prindpium 155

Tunicarumutericrafsitudo

Tunica rubicunda

V

VAforumfecundiemixtura m

Vafafeminalia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;110.114

Vafafeminalia quomodo femme repleantur s^-f Vas feminale quando plenum cz quando ua/

cuum

Vafa teßes nutrientia mulieribui ijfdem ex uenis er arteries procédant quibui er uiris

Vafa uteri er feroti àfimUibus nutriuntur ifi Venaru er arteriaru ratio diuerfa 116.118.140

Vena teHicularis curproduda

Vente cauie ortus dubius

Vente quam ob cauffam quibufdam regenerant tur

Veneris ufus immodicui fernen exhdurit 156 Venerea uoluptas uitalem firmitatédiffoluitis^i Ventorum generatio

Vermes caci

Veficlt;efitus

Virga uirilis ut collo uteri rejfondet, ita pr^pu tiumfudendomuliebri

Vmbilicus

V oluptatis ua

Vragus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;112.114

Vterifitus,figura er magnitudo

V terus qute contingit

V terus quibus appends er quibus connedi/

tur

Vtero uidna erfamiliaria corpora.

V teri cornua fiue apices

Vtero qute inferantur

Vteri uente er arterite

V terus à quibus nutritur er quibus coalcfdt 109

Vteritunicte

Vtericollum

V teri collifiramen

V teri obuolutio dreum fernen

V teri ßomachus

Vteri uaforum generatio prima

V teriJfedUa uaria

V terus muerfus extra propendens nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17t Vtilitas libeUi Claudij Galeni de foetus firma/ tione

V uluafuis pampinofirmis


Indicis nouem Iibrontm Gaz leni finis»

-ocr page 461-

INDEX C H A R T A R y M utriufque opens.

abcdefghiklmnopqrstuxy AB CD EFG HIKLM N O P Q. Omnes cerniones prêter H quaternionem amp;nbsp;Q duemiOnem.

BASILEAE IN OFFICINA FROBENIANA PER HIERONYMVM FROBENIVM ET NICOZ EAVM EPISCOPIVM MENSE MARZ

TI Qgt;- AN NO H D Q XXXVI

-ocr page 462-

-ocr page 463-

-ocr page 464-

-ocr page 465-

-ocr page 466-