S 1 V E, DE PTLI’^Cl P IS l^ Populuw, Populi^ tn Prinapem, légitima poteHate,

l An fubditi teneantur, autdebeant Principibusobedire, ßquid contra legcm Deiimperent.

1111 An iure pofsint, aut debeant vieilli Principes auxilium ferre aliorum Princi-pum fubditis, Religionis puræ caufaaffli-dis,aut manifeftaTyrannide opprefsis»

IMP. 7 ff E 0 D, ET y A^ iettli». G^f^aä f^o/ußanum Praße-gt; ffttfn Prmtono,

DI G N A vox eft maieftate rcgnaiw tis, legibus ad ligatum fe Princi-pcmprofitcri. Adeó de audoritate iuris noftra pendet audoritas, amp;nbsp;re vera maius imperio cft,fubmittere legibus Principatum. Et oraculo præfentis Edi-Üi,quod nobis liccic nonpatimur,aliis indicamus. Dat. 111. ld. lun.Rauennæ, Florcntio amp;Dionyfio Cofli

Non habentibus Spartanis leges in-ftituit, non inuentione carum magis, quàm cxcmplo,clarior. Siquidem nihil IcgcvUa inalios fanxit,cuius non ipfç primus in fc documenta darct. Popur lum in obfcquia Principum, principe» ad iuftitiam impcriorum firniauit.

CONTEMPTOR SuptrumSUdculop nomine 'i-. notM nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. : (lt;/«lt;**»

Arte ntdla^Pop uit Hitrpiyiif fauos^ Tyrannos ^^inflicuit,Pcftismlt;cc.imaChrifitadttm. ^

Hempe caput magno Cünli in corpore Regf}j' : ■ ^'' ' CorporiseyPopulumÇitleramembra,pacit. ’ Kembra fed vt tanguent,edpUi adverfantid'.Sdnunt,-Tufee^erLan ne edpuheluodfud membrd premtt^ , Sint iguur Keges Popu!tsre,-vt fadere, Leges, Hominere!^ Patres,lußau^ duces. ‘ ' Totus ad exemplum Regis componitur Orbis, Rex ^uoqi pc Populi fe fcidt effe caput. nbsp;nbsp;r ?

Hune veten Rego référant de more triumphuM» •, Q^od Patïtie Patres,^wd Populo focilt;.^ nbsp;nbsp;nbsp;' ^

CONO SVPERAN-TIVS VASCO PRINCI-pibus Reipublicæ, Pus, Fi-delibus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

0 N eram nejetfa, è viri ryinci/^eSf cum bas Stej^bani luntj Bruti,de z/e-ro Princifts i» Po-puium, er Popufi in Ptincipern.tuys ^ pote/?ate,^u^if

ßioner in •vulgus emiiicrem : fore nonnui-lüs,q({ime reprebenderent. Pugnam enim ex diameiro cum Nicoiai Maebfauedt 'Ek-remini, ^uem ingubemada PipMb.duectn idi babfnt, mails arttbus, prauis conßbis, (^ fafo pePi/focraf^ dePirtn/i. B/ibi iguur, vt audad,vitte vertel, cpinor,/ju0 ah^ttid ad caluniniam rapiant, ^uod ege nuda vo-bisnominis/ama cognttiis, biße tantis de rebitf ad vos,boe tempore maxime, feribeo re non vereor. Sedcon^ans in Rempubd^ cam metts amor, ^anirntn, tjuem in earn perpétue deßxum gero, buncmibimctum excujJèrftnt. Deinde tudteaui,bas d/fouta-

ti/ines vehii fane /gt;raclfgt;ne Jeàeh. Nfd' n/w de leuihtte r(bta habentur, fed /eng^ g''autj^in}ts, (^ t» M Re.f/erftfrhationiè-cp^tu nece^rtif. ka^ di^runt de ver4 J^rrficfpù (^ regttm, à ^Kibue antiquum Ju citis^entts, eaenda Maiesiate ,(^dceo Ptf-fgt;feü con/èruando iure, ^uodefttma kges, ^cgentium^rebâti mores vno Omnium cou finfit conRfàuerÜC. Accer/è ve^rorum^ui' dam.^uo bac Régis Maie/b^s, c^ Vdu^a Po fgt;u/orum iura in Gadis refUluanlurin inter grum, Imf erat ores co exercitum duxerufi aduerfus earn gentem, ^'Sa ctditum (^ bo-minum cotemftrix, cadiditatis ^get^diit vinbus artibus^fkbntxa, eoingenium o-mne contudt, Retentiam ^ robur, vt Gab Zes natura liberos, (fr omnis anti^uitatb meribissjegrbfss (frtnflitutü genitwinge' nuos,itf barbare crudelttatisjêruitutem re-digaUn bis autem^ua/iienum decurßbus veterem i/iarn Regnagubernadt^nimtrum ferßeffam effigiem ^ tanquam matromt/n legitimam,caüam, integram,nec vf/is com ftam calamiÜrisantuebimur, pro ^ua nobis c^ïacbiaucdiani tdi ßuriamßueatam, impudicarn (frtmpreibam,ß(büttuere non dubitant-^ua vêtus Rrou/n(iacgt;Rfg»a er impcriU

imperia ad/ni^i/irandi ratio Maiorum ve* Jlrerum fait, tam^ Principej omni Regia^ rum virtutumgenere cumu/ati/^tmi, vein-tl per mamn traditam,quandiu vixerunef diligenter ebfèruarunt. C^^emo ergo bat à nobis ^najiiones oportuit cogno/a.Po^e-mo miht iure perfuaß,/i nebts hos dißerta • ttones infcriberem.,/ore,vt à muhis ddigert ter ob nominis acgetis vesira celebriiaiem iegerentur : ^uaaaHequi tarnen non paud cupide propter initidiam (^ motfisdtfiu-tient,omnes peramanter ob ehgantiatn d0~ ifrina, aquitatem^ cau/i, etiacbntts vin is excipient. Itijutdemea refludio/itsii^uod nulla quem^uam infeÜddt cupidtiate, aut v/larum partium gratia /cripta funt ,/èd Joloveritatis oboculos ponenda d«/iderio^ ex Ga/licarum calamitatum neee/i’itate, ac tutnisi^uopromplumalit^uodfitmum^, res mediti, perpetuum^ pofieriiat/ ^uaratur, fuerut di^u^fu explieata, ldijfuod,qui eas attente Zegent, etiam quocun^^ tempore Zegent, cuiufiun^^ partis i] duegi, ß»t,autna-t(onis,conditionistee,moe(o tarnen Cbriiiia-nam ReUgionem, vel quam Pontificiamt vel ejuam Reformatam appellant, preß, teantur, facilecertoÿ^ per/putent.

11. nbsp;nbsp;Ti^^ cum i/e Ga^/te ea/amitatibns mihi muüiu cum Bruid,erui^itSiprutJeKle^f^obif ü^^ vitogt;/èrmo e//ct circiter abUffc bien-fniiw. ^ v/tro diro^^ »0»pauca de eururgt;f finginibuf cuu/su, inmd (^progrejs’ib.pci^-cum^/emui: eo tandem 'ventum esi, vt, tH' ter caetera, /^udto dhrorum Mae/jiauedijWit ximè crederemus aeui quorudam ingéniai ^Ho artes perturi/andt Bern/), ex eorttm au-c/oritate, ^ui earn regunGam/fie^erentur. ^uarum artium fundamenta, eum in m dhris, fgt;arßm pefimis ea de re/gt;race^tient' êtes editis tecifê,fitis 'vtri§^ conflit Berne-d^um nudum eertius pregtius^ fire, quant fi Prineipum imper/um, ac ius/gt;o/gt;uiorufngt; qui eis/üh/unt, adfita iegitima certaq^prima prineipta refer retur, intra certes fines, utrerum^ petesiatem, ea rattene cedufum in^ ques vitra ettra^ reÜa Betp. admind firattepiane nen p^it confifiere: neq^ tradi ta à (flPacamp;iaueiio difcipiina, nempe ah its princtpiisprerfits euer/a recipt-C^tin dein de harum ^^uasHenum ithrum, in quihus /jac pnneipta centinentur,at^ prehätur ^ expenuntur, mtfit,que eas ipf iegerem, (fi fintentiam de tis meamfigntficarem. Bra-dare equtdem Jumus Stephanus, qui nihil anti-

aniiqi/itu habuit,qu^m vi h^ts^^^^^isfifs, /^ub/ici comf^odi^ratia, Chrißia»^^^ Rdi-gionif farta te^a tuendi cau^, tna^nis ta' boribt/sßiidiis^gerficeret. Eas e^o.ô Principes viri, MachiaiteÜianis (fr fjomimbus^ (fr hbris, ejaorum fcelcratis confits ReJfm-blica in tôt ciuiles diffen/innes, partes, mo-ius^, dif/eâ/a esi, opponi paffe cenfèo, tans quam Principia,tjua vacat firmißma, -vei cobumnas. aut Reculas, etits, hoeprafènim tempore, rcSle reformanda (p‘ codapfa, le' gitima gubernundi rattone denuo furfum engenda, certepiisprudential prasiamt-tus viris fitmmèpiacituras effe con/ido,

Tametfi autem Machtauedtanos lt;juof' Hl. dam,vel Tyranorum mancipia, tn lunium tnfurrecluros,non abs re fttjfgt;icor : quia ta -memd hoc nomine faeïari funt, ^uodper harum ^uasltonum Principes rationes,Ji vos eas audeetis, metuunt malos /teas artes tn ordinem tjuaß redaffum tri,(fr fè à vebd Regibus Prtneipibusß. Populo^detegedos: ^uideorum tras Brutus, virmagnantmus, aut clandeflinos fu/urros curct?Loteturil-le,eorum iniusiitiam,ßelera, rapinas,fra u-des, tandem aliquando adcertißimam Begum Populorum^ faluiem,in quam vnam

F/rw ßwniix/s viribiu /»cumbenJum eJÏ,^i /‘gentfa,cura^/üj/^atefieri. ^Mod/ifal/i äoceriJicuKtyidü/iemi^Mi, nete^^e tU. StJ iä ^U0ff)tgt;i^0,qUi2f/gt;,^rA'/iaé)U/it?7^am ^Utt-f»gt;ï^^ f» hü jsf^ffa/ikofitèitf a^/èr/{f/tur,e/t (farts r^nfi/t't», no zgt;(ro detortis Sacraruvt /t/erartifo te/f/momis e//e (ertajt/emon/fraff t’/r^fx Moraü, PoUtiees^^ /ttentia: docTrina, (!;■ Naiar^taf/f^ffm/ujsa, larffèo^fterKm rrj^safts, fm/^eraiterur/jj^ refmptis cßr/ir-Komtur, i^iurrfarum Gentium snonhiu (^ ir/,^itutts ari/fruuntur: tn i//ttffrilgt;tti acva-rtis variorum Hz/fcritortem exem/tfis, tan-^uaminfjzecuioJfeé/anefapro^onStur. ^J doceneft rattonem z^uod/zerttnet^P/jifaj'o. fgt;ffos,acJ:/^utatores a/fotjuor') iüe,z^u!i^fa^ ni tes c^r certit/s rem oslene/at, ex (fftéifts (^ conß^U'-n/ihut eaujas df Maxtmaa i/6etr pro^ofidenes, fitte reaufaStCoff/^ft, oh ocu^ Zosfij. /lontt, ^ (ognoßeneZoi exh/het,ve/u/i ^rad.’amp;tti zfuthu/^am ad fumma lon/cen-denttvt Geometrarum morei^iios/taittft re imitart videiurvoZuiß, ex/xtniZo Zmeam du(at,ex dneaß/gt;erßctcm,exfu/terfide cor fw confittttat,zfuo genere auid^uam ofient de»da,veZ/gt;rohandt,^ttiei c/artfti,aut bre-' iittts, ^uiddem^ certifie firmt/a^ eße fo-

tenpin quibui ex/f edendisfkmnntsfi ^hmm dam ammi mederationemad/utit ,intjnigt; renda diü^^enter^j. /gt;trfcrutanda ret veri~ tati.tan^^nat» in /futen m demer/i,deditM. ^am erutam ex pref undo, (^ ofunium ee eulu expefttam.f^ui noiint intueri,plané fitneimprebif ^Uh^uam vniuerß vident, earn conßieere ne^ueunt, plane cad, t^J hue ergo modum dt/cufis Hits nofris ^ua,» fiombus dtlucidè nece/^ario^ conß^uttur, ^uodnam Principis in Popuium fit muntu, C7 ^uod Populi in Principem ins (^ offietä^ t^hacmuncra interf dtfiinila efe,mutU4 tarnen ^ reciproca. Porro vtriuf^ certet efe termine/ à Deo ^ natura, Gentium^ meriitu conUhtutosiqui tran/ibit/uos,eum grauiter in Deum ac leges, tus^ Gentiunt peccare, his merit is tranjgrefis, manere in Pepub. rerum confufonem: ab ea ciuilis hn mam^fiederis difiolutienem-. inde Tyrann mdem: ex Tyrannide immunemßditionl: ex ea,ciuik bellum radices agere. Cenfiitu^ to autem vinculo iHo humanaficieta/is fir-m0,atc^ metis illis acfinibsss poßtis,vt ^a fitents ofiendunt'. dr eos veris tuUis^prin-cipiis decemunt atc^ fiabthunt, anne (Jüa» chiauelli do^lrinafundituSinudo^ negotie, plant

fii^/tè cerruii? c^fVitfifftüifWfta^ (^ hu-fnuntf gefferi/ér/iide/ifiifja, fadictiw eud /z/ur ? • Nc^^fu/cra eifie ruituriC ^u/J^uafn /fotefifith/cere, ^ugt;e i//am •v/Za orntj/ue mo-do mumre z/ueauf. reru/zzamene^o hierum MaehzüUtâijtnis ifiJzdfarefiam.defi£» dgre.-pwdeizui. l/i0,z^Uze d/ximfisfir/pm^ ÏMrje ,\Ph/7z)figt;jnbz^df moriêius ac Reif.fiz ^Uf»i^rffm,gt; GmHÜ, (^ Exem/i/ormftz z^er , rts ac- kgttimis artRis v/emurj/xd^g, euw ■ iùaadaT/ercfiafirept^}. Rtfeçe/jgrefiurûs' l tsej^iitfjt, tam fnetumfitu»/ fredent: fi fi ei^ vtrioste/iaiftfiZufi. Shfiz^gu/zif'e certanzet^ ^ee^terarnta, cut».tuf^4 fiztt tatnen, deiner ^Kf.^aid nés ettm tfi fij)rramp; pugt^f^asif ' Confitesmst'^ ne^^ ptùzM cenfite.rt/ude/,»es efi C/jf/fitanos^ necneifis cum eagetc, ^u^t i^curma repudiez, cem^rcium, vdum,z^»^ fUd^cumzzs, !^X{htis fiz zizfua (fi igni rnzer^ dz^iumjefie ziede. Jiiiz^i ver0,zf»cnzam,£' ^uizaZi cztufie defiitztzz,n/7/de^uiden^.fitnZ^ t^U0d0lgt;zzctdt,haigt;tzurhfidiZzofizs e/fi ^^^e^ fizones.fffrZe!fizs(xc74mzdzu»z,azgfifafia efi fi earum Prizicz/ia dzfierzabunz-.raziembus nong7ad/!S,aga»f. St»4uZegt;» vera,cur fi~ d/Z/ofas jggiMfit ?£Ur Priactgu m manzgu-iostaidas arment ^ t^n Przneegs id z^ued

verum e/l, ignoret^^ in re muscimè, ^uie ^ Juatanti) (^ Reip^^me/em, intereU ? Keri’ iai foilsfanè iyra»his, ^ui omnia non ex v-tiluatepublica,ßd expropria libidine me’ fiuniur, quos adeo eperose illi infUtuunf^ ßditio e(fèpoteß: Sapientiautem, Pio^ ac Fideli Principt, quem ^_pas/ioncs iHx docent (^r erudinnty/umma iantum virtue.

Sed, vtbac'^a/lioyjum'Principia, ^, mi. décréta e^ fcitis, ê Principes Pq, FideleSf mulle iuflij^ima :ßc 'etiam,^a vos, re ip/A p'rbbare,tot tlluflres Veßra alliones,perpe» tuqmq^ veßrum Pacis condliada ßudtum, df tot veüra demum''expeditiones, clarè teiljntur. Ita^ par eH, vt, indicate ex his^ decreiis pharmaco,(^ vere remedie,conian ills 'vna omnes virib.certè tandem aliquan do medicandis buius te'mporis dißidiis, (^ n'atis inde mails,lalutares mamu adbibea-tis. Kes equidem Deus Opt.Max ils animis ^ conßhis erexit,e^ Imperatoribus arma-uit, atq. tot gentium/auoribuseo vf^ bea-uit, vt^veßram conßantiam noßri temporis adulattontbus, eß veßramßortitudi-nem noßrorum Gygantum audacia, ^ bu-ius deni^ feeuhfocordia, virtutem inclyta Veßra familiat aegentispn tot Galhcisper-

turt^tü negettà, rebut,prottinatf, Fraceri^ bm^ virü op/fejiteri/, ros i^i/ur baruut ^u^ßionum priucifia/ècu/i, /uJÜt/Mmitt Gaßia de/èuJendamfufee^i/fis, eo exer ci/u eouJirf/fjÇ^ù, ceüe^i/jlü,fluxt/^ü. Démontrant verb tffa,voj »0» t^ùm iß iure /toturf i^i/urpro vejira fa/ute vota 1/benter conei-firnus, at^ f eramus, vosfi/ts vi^/oriis (^ rebus tZ/u/kes tanßem aZi^uanßo com^oji* ta^rma^ace, eoxtra crußelem i/Zurn imm4 uiftmum Tyrannum Turcam,ßiuino be-»eficto ex communi omnium orß/num^vo/ omnes comygt;eßo Cbrtßiani Principes ) ße^ ereto, antmum,copias, mtZitarem/Îietiam, virfutem.auZZorttatem,ar^ /órtunaM effê conuer/uros:^U6 vobis ßucibus,RejpubZic4 ebritianaße botepoientitimo, Zon^^ fit perbifimoaßjürnmam ebriti^Zoriam, Ef eZeta/âZutem,(Zr Reip.^uietem triumpbef, Pß yußß Deus Opt.Max./axit, obteffamUf

vzfN SK^ D ITI TE-neiintur,autdeheant Principibiu obedit e,fî(juid contra legtm Dciimperent^

loBSITVR fot taffe prima fronts hæcquçftio plané otiofa amp;nbsp;inutilisé qua nempe Chri-nianorum axioma certifsimum , tôt Scripturç facræ ts ftimonns, tôt fecu

lorum exemplis, tôt piorum Martyrum ro gis comprobatum,quafi etiamnum cotro-ucrfumindubiumvocarivideatur. Vndc çtcnim, dices, tôt tantæq^ piorum ærum-næ, fi ex vna bac caufa,quôd Deo fimpUci-ter amp;nbsp;abfolutè,Regibus verb,quatenus ad-uerfus legem Dei ml imperét,obtempérait dum effe, perpetuô iudicarint? Quorfunt Vcxô alioqui Apoftolorum refpofum, Deo

magisjquam hominibus parendumefTe? Deinde,cùm folavnius Dei voluntas perpe tuó iufta fit,cæreroruiTi iniufta fubinde effe pofsit: quis ambigat, quin illi vni abfq; vlla exceptione, his cum aliqua femper exce-ptione parendumfit? Atcertè cum hodie multi Principes exiftat, etG Chrifti nomen ij iaftitant, qui immenfam potcriam ne ab ipfo quidem Deo pendentem fibi audadter arrogent, multi adulatores, qui quafi Deos terrenos eos adorent, multi etiam, qui feu metuoccup3ti,feu aliavi coafti, nullain re denegandum eße Principibus obfequium aut cenfeant,aut cenfere videri velint: amp;nbsp;vi tium prætereanoftrorum temporum hoc cflevide3tur,vtnil tam firmii fit,quod non conuellaturmil tam certum,quod non con trouertatur nil tam fanâum,quod non vio letur: vereer fanè, ne cuiuis rem accurate perpendenti,non modó non inutilis hæc quæftio,fed plane neceffaria, noftro præfer tim fcculo,videatur. Mihi certè caufam tot tantarumq; calamitatum,quib.abhinc an-nis aliquot orbis Chriftianus diuexatur, cx'm!nanti,fuccurritilludOfeæ Prophets: Principes ludæiiisfimiles fuerunt,qui ter-fninum mouent. Itaque iram meam aquæ inftarineos effimdam. Ephraim verb con-teritnrinludicio,quia impia mandata fe-quutus eft. Peccatum amp;principun'',amp;po-

T Y R A N N4 Q^ I» 17 J)uli,vno verbohîc habeS. Terminosverb hiouent ij Principes,qui ilia iünfdiÛiona non contenti,quam ipfis tribuit DeusOpt. Maximus, earn quant fibi fuprcniam in 0-ntnes retinuit,viinuadcrc conâtur,quibus, inquant, non fatcft,bonis corporibusque fubditoruni proarbitrio amp;nbsp;libidine vti,ni etiant miferorum animas,quod Ch ri Pu me rum peculiumeft,fibivendicent,qui fold non contéti, cœlum etiam ipfum audaftec aggrediuntur,admotisc[jfcalis inuadere cO nantur:nirnirum,vt air Poeta Oindius.

Qw.t liret,affi-£iMt cœlum ifti.Tcmpla Quicinut» Hier ç^ Meides^zrntodo Cttfahabent,

Populus verb impia mandata fequitur* qui aduetfus legem Dei quicquam îubenti-bus aut alïentitur, aut anentatur, qui tan-» quant diis thura quoda mmodo adolet,qui fôliumDei affedantibus, cùmpofsit, non repugnat;qui quæ propriè Dei funqCæfari tribuere non veretur. Nemo veto eft, qui htècitonvideat. Siquisprincipi impia iu-benti non obtempérât, continuo rebellis* fierduellis,Maieftatis reus habetur lis ca-urnniis petebatur Chriftus,iifdé Apoftoli ^ primi omîtes Chriftiani. Si quis, Efdr.4. aut Neherriiæ.5.ver.7. exernplo, templuiti Domirii extruere parat, regnü atfedat, res nouas nlolitur,in remp.cuniculos agit Ob-ftrepere verb Regib. Continuo adulatore#

l3 VlNDIC* Co^lTRA innumeros audias, fi femel reftauratu fuê-* ritTemplumiftud, a ft um eft de regno : no eft,quod vlla amplius tributa,aut veftigalia ab iftis hominibus expeftes. Qiiæ verb ift-hæcinfania eft? Eæ demum Refpublicæ fir mæ cenfendç fuut, quarumin medio Tem plumDei collocatumeft,quæ ipfæ Terri-Sajfîen.7. plum Dei funt. li Principes verè régnant, qui cum Deo regnant. At contra quç caco-zeliahominum eft , necRempublicam bene conftitutam,nifi euerfo templo,nec Re-gnum,nifi expulfo, fi fieri pofsit, Deo Opt. Max. tutum firmumq; putarit ? Hinc verb tot Gigantæi aufus, amp;Gigantæorum con-fimilcs exitus, totPrincipu exitia,tot Gentium excidia. Qiiod fi noftent ij,quid inter Deum amp;nbsp;Cæfareminterfit,inter Regem ré gum amp;nbsp;Regem, inter Dominum amp;nbsp;vafal-lum, quid fibi ille à fubditis triburi nomb ■ nc pofcat,quidipfisinfubditospermittat:

proculdubio neque rot Principes Regnunl Deiturbare conarentur,neq-, etiam inipfo conatu,iufta Deiiudicis amp;nbsp;vindicis ira,pro prioregno deturbarentur. Neq; verb præ-tereatot calamitates,direptiones,vaftatio-nes Populus pateretur. ïntereft ergo Prin-cipum, fcire, quatenus imperare debeant: fiibditorum, quacenus parère, ne autilli a-lienam iurildiftioneminuadédo, authi extra iurifdiftionem ius dicentiparendo,in pœnam

pœham incitant. Hic verb eft Quæftionis propofitæ fcopus, cuius Sacrampræcipuè fcripturam iudicem faciemus.

flii^ritur, An fubditi teneanturRegibus obedire, fi quid aduerfus legem Dei impe' rent? id eft,vtri potins,Deo an Regi obedn enduinfit.DcRege, cuius amplifsimacen-fetur poteftas,fi conftiterit,de cæterisma-giftratibuseademvia conftabit. Primfiin docentSacræ fitere, Denm fuapte auftori-tate regnare.Reges quafi precarib . Deum per fe. Reges per Denm; Deum iunldiöio-ne fua vti. Reges delef^ata tantum. Sequi-turitaqnc,Sap.6.Prouerb.S.Iob 12.amp;C. Dei immenfam elle iurifdiftionem, Regnm'^i-menfam:Dci inimitam potentiam,Regum preefinitam : Dei Regnum nullis finunbus circumfcriptumeftc, Regum contra certis regionibus regi, certis canceilis terminari. Deinde Deus ex nifiilo crcanit coelum amp;nbsp;terrain. Itaq; is inrc cœfi amp;nbsp;terræ dominus eft,amp;verè proprictarins. Qtficunque verb terrain inhabitant,eins tanqua coloni funt amp;nbsp;emphy teutte ; qnicnnque in terra ins di-cunt,amp; aliqua ratione ceteris præfunt, Dei beneficiarij Sé clientes funt, ab eoq', inue-1 ftituram capere Sé agnofcere tenctur.Dens 1 deniq^folns proprictarins cft, foins dominus ; homines omnino omnes, quo gradu tandem ij fint,coloni,vilfici,miniftri,vafai-

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B 1

JO VlNDlC. CoNTKA li,qui quo ampliores fruftus percipiunt,c^ maioremcenîumdebefttiquo niaiori aù-thoritatepotiuntur, eo fêuerius rationem reddere tencntur:quo clariorcm honorem confequuti funt, eo grauiori oneri funt ob-noxij.quod amp;nbsp;Scriptura facra pafsim do-cet,amp;pij omnes,imbpræftancifsimi quiq; Ethnici femperagnouere. Domini,ait Da-uid Rex, eh terra, amp;nbsp;plcnitudo eins : ac ne homines fuis vomeribus facrificent, nil ter ra ipfa abfque cœli pinguedine proferre fo-let. Ideb verb Deu? fibi à fuis omnium fru-

gumprimitias confecraripofcit:amp; Ethnici ipfi vitro dicauere,quibtis fefe colonos, ip-fum verè Dominum profiterentur.Cœhim Domini folium eft, ait rex Salomon, terra fubfellium. Iraq-, cum reges omnes eins pe dibus fubiefti.fint,non mirum,fi DeusReX regum,amp; Dominus dominantium : Reges verb omnes,miniftriregnieius,iuri dicun»-do conftituti,vocitévur. Per me,inquit Del fapientia, reges regnant, amp;nbsp;Principes indicant terram. At ni faxint,foluo ego balrhen regum, amp;nbsp;cingo renes eorum cingulo ac h diceret: Meumeft,ftabilirereges in folio, a.ut deturbare pro meo arbitratu. Hine folium Regum, folium Dei dicitur. Benedi-dus,ait Regina Sabç Salomon!,Deus tuns, qui te pofuit fuper folium fuum, vt regem loco domini Dei tui, vt facias iudiciumSt iulli-

iuftitiam . Sic amp;nbsp;Salomonern alibi in thro-no Domini, aut in throno regni Domini coUocatumlegimus.Eadem rationePopu t f^n t t, lus ipICjDeiPopulus amp;hcieditasperpetu0 ’quot;‘*-‘-‘*' dicitur: Pex verb adminillrator ciushære- ^'J ’' . ditatis, amp;nbsp;dux popuh Dei. quo titulo Da- »«r jf. uid, Salomon, Ezechias amp;nbsp;cæteri pij Pain- j K'^« «». cipes nominatim afnciv.tur.Cüm verb fan-citurfedus inter Deum amp;nbsp;Regem, ea con- ^ ^ ^quot; * '* ditione fanc«ur,vtPopulus lit,amp; perpe- ^•j^^t.jr. tub mancatPopulus Dei, ncmpevt often- 2.artgt;i.,,,f datur,Dcum fua fe proprietate amp;nbsp;portel- ^a*. fione non exuere,cum Populumregibus tradit : led Fegsïidum,curandum,pafcendii tradcre, non fecus ac is,qui gregi paftorem elic'it,lt;ïrecis nihilominus dominus manet.

Hoc perlpicue agnouerunt pp reges, Da- ^ uid,Salomon, lofaphat amp;nbsp;cæteri: qui etfi Deum Regnorum amp;nbsp;Gentium Dominum agnofcebant, rihilo tarnen minus regna-bant ; imb eb magis, qub alacrius Deo fer-uiebant. Hoc idem Nabuebodonozor ip- ' cAr»quot;-f-fe, quantumu'sEtiinicusamp;potcns Monat ”•’' quot;■ cha,tandem profitetur : quem ciim Daniel Pvegem regurrtvocaret,cui Deus cœlorum, regumpotentia,amp; gloriamdediflet: Quin- '^‘*’' ‘/^[ imb, ait, b Daniel, verè Deus tuns eft Deus ^ ’^_ Deorum, amp;nbsp;dominus Regum, qui régna tradit quibufeunq-, vult, vel omnium bomi num vilifsimis. Propterea verb amp;nbsp;Xeno-

Z2 ViNDic. Contra phon ipfe, in inaugurando Cyro , Deo im* primis litatum dicit ; amp;nbsp;pafsim Ethnici ey nam authores DeumOprimum Maxima regem fummumprædicant. Hodie veró in Chriftianorum Principum inauguratione, ïj perpetuó Dei famuli, Populo luo regun-' ido deftinati nuncupatur. Cum iraq; reges, Dei vicarij tantiim fint,in Dei folio ipfo au-tliorcconftituti,Populuslt;]uc fitDeiPopu» lus; neeveró vicariis,nificorum,quorum perfonam gerunt, caufi honos deferatun fequitur proculdubio,rcgibus propter De-urn,non aduerfus Deum ; Deo feruiétibus, non aduerfantibus: Dei iura tuetibus, non inuadentibus,obtemperandum.

Hic obiiciant forte nobis Afientatores aulici,Dcum fiiam omnem in reges autlio-ritatem cotuli(re,coclum fibi rctinuiire,tcr' ranragendam fercndamq;pro libito regi-bus tradidifle: Cæfarédeniq; diuifiim çum loue imperium habere. Digna fane vox Cleone aliquo impurifsimo Alexändriadu larorc, aut Martiale, qui Domitiani edida, Domini deique ediftavocare non veretur. Dignaamp; nefandifsimo Principe Domitia-no,quem Dominum deumq; etiam vocari voluilTe, Suetonius narrat. At certè amp;pij Principis auribus amp;nbsp;piorum fiibditorum ore prorfus indigna. Manet femperiila Dei »;amp; ^t.v.ti. omnipotentis fententia:Non dab o nomen meurn

meum alteri, non transféra gloriam meam in alium,idert,non earn cuiquâ potentiam tradam, quin fummum ius mihi perpétua recipiam. Deus fua fe potentia amp;nbsp;authors îatenunquamexuit.Sceptruminmanure' Pf^ii-net,quo fremétes reges compefeat, amp;nbsp;con ^‘‘fgt;‘quot;-^-tumaces coterat. Libram in altéra, qua ius inique diftribuentes examiner.Supremive rb imperij nulla certiora figna dari polfunt. Qtibd fl aut I mp erator, eu m Regem ali que créât,faluofemper fummoimperioid taf cit, aut rex,puta, Fianciæ, cum extranco, vel etiam fratri filioue ditionem regendant pofsidédâmue tradit : cafus regios animad- ,,, uerfionem Regiam amp;nbsp;fupremum domina-tumperpetuo recipir. quinamp;li minus in formula inueftiturç fiduciæüe expreflerint, ipfo iure excepiffe purâtur. Quanto verius DeusinomnesReges,in feruos, inquam, amp;nbsp;miniftros, earn ubi authoriraté ret!nct,à quibus amp;nbsp;rationem eum repofeiturum, ßc pœnas de iis fumpturum, fi fuo officio male fungantur,tories legi mus ? Reges itaque régisregumvafaUifunt, per glaciumregiæ authoritaris infigne , inueft iti. vt eoîgladio legem diuinam tueantur, bo nos proregat, malosperdant,non fecus ac p cr cnfem,lcu tum,vexillum,valàllos àDom inofuperio-nfeudo inueftiri videmus, ea lege, vt ei ül-demMmis,quandocunq-,opu s fuerit,miB-

X4 ViNDic. Contra tent.Vtveró vallillos eos definiamus,ita amp;nbsp;quæcunq-, vafaüis, regibus, apprimè ctiani conueniunt.ValaUueTeudum à domino fu* pcriore accipit, cum munere iuris dicendi amp;nbsp;onere müitiæ coniundum.Rex regum à Dco,vt iudicet Populum fuum,amp; aduerfus i.Stn.t t. hoftes tueatur.Valallus legen} amp;nbsp;conditio-iru-t'H- né à Domino fuperiori accipit. Rex à Deo iubente,vtlegem luam perpetuó obicruet, amp;nbsp;ante oculos habeat. Si feccrit,tü ipfum, tumpoftcros regnum diu poireiruros : fin contra,cotrarium expcrturos.Vafallus fefe domino fuperiori iurciurando devincit, fi-fltut.17. demq; amp;nbsp;obfequiumpromittit. Rex pari-ter ex legis diuinæ præferipto fefe impera-tururn iurat.Vafallus deniq;,ni iufiurädum ferner, feudum committit, ipfoq, iure fefe omni prærogatiua priuat. Rex quoque, fi Deurn negligat,fi ad eins hoftes trasfugiat, fi feloniam aduerfus Deum committat, amp;nbsp;ipfo iure regnum committit,amp; ex fado ple runq^amittit. Hæcex federe inter Deunt amp;nbsp;regem fieri folito(cSfederatorum enim nomine feruos luos dignatur Deus)perfpi-cua erunt. Duplex anten} fedus in Regum inauguratione Icgimus primu,inter Deunt amp;Regent amp;nbsp;Populn,vtellet Populns, Dei Populus. Secundum verb, inter Regent ^ Populum, vtbene imperanti bene obtent* pcraretuf. De fecundo poftea videbintus:

Inloæ inauguratione legimus fanftum Fa^Miata fuiflefotdus inter Deum amp;nbsp;Regem amp;nbsp;Po- ut««»-pulum, aut, vt alibi dicitur, inter loradam '''’^quot;’ fummum faccrdotem, amp;nbsp;vniuerfumPopu lum amp;nbsp;Regent, vt effet populus Dei. Simi- gt;Vf* ’^‘ literlofiamamp;vniuerfumPopulum'fœdus ‘^^quot;^ inüffccumDeo. Vndeintelligimusinhoc , R^.t ,,. fœdere faciudo ftipulatum fuiffe fummum facerdotem Dei nomine,al?.ege amp;Popuïo, tanquamverbis conceptis, Annon curatu ri client, vt Deus pure amp;nbsp;rité in Regn o Ïu-daicocolerctur. An non fcllicet itaregna-tvrus effetRex, vtpopulum Deo feruire filteret, inq; Dei lege contineret. Deinde an non ita populus Regi obtemperare vellet, Vtnihilo fecius Deo in primis obfequcrc-tur. Regem verb amp;nbsp;Populum taquam reos promittendi,inlegem Dei iuraffe,Icfeóue folenni facramento Deo coledo imprinds obligaffe^Vnde ex fafto,cum primum iftud fedus fancitum eft, lofias Si loas deftruut idololatriamBaal, amp;nbsp;cultum Dei reftituut. Capitaveró fœderis bæc erant in funtma: Vti turn Rex ipfe, turn etiani Populusvm- ^ j.^^^^^ uerfus,Deura ex legis fne præfcripto,amp; fill guli colcrent,amp;vmucr{i colendum ettra-rcnf.fi facerent,Dcum ipfis affuturunt, rei-que public« iHoruTn præfuturum. Sin mi-ttus,miflos faüuium amp;nbsp;difperditurû: quod

2^ VjKDic. Contra exmultorum fcripturælocorum coBario,-' D^ut.if},. j^g apparet.Mofes moriturus,eas conditio' 'Dtii.ii.v.iti. i^*^® fœderis vniiierfo Populo recéfetpnox-hfgt;tcc.t. que legem, id eft, ipla paftaconuentaDo'

mini,in Area fœderis afleruari prçcipit.Mo fevita fünfte, lofue conftituiturduxPop.it-li Dei.Dominus itaq; ipfe eum admonetjfi resfuasprolperègerere velit, nealege latu Dcnt.c.37. vnguemrecedat.Is veró cumprimum Ifrae jJr.e ƒ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^*^Ç terram Chanaan ingrefsi lunt,vtpalam

nem à Deo mittatur facrificiis rite peraftis, Jegemcoram vniiierfo Populo legit, mox-lt;Jue mira,h üs paftis ftarent, pollicitus : dir ra,fi negligerent,minatus. In fumma,fi 1er gernferuarent, profperèrem gefturos: fin Iècus,difieftum ac peftiindamm iri obre da tur. Idem quoq; moriturus, amp;cuidentius quidem.Quotiefcunq; vero earn defcrunt, in manus Chananæorum traduntur,amp;Ty rannis mancipantur.Iam idem ómnino foe dus, qiiod interDeum amp;nbsp;Populum fub iii-dicibus fuit, fub Regibus amp;nbsp;eum regibus obtinuit. Poftquam Saul vnftus,eleüus amp;nbsp;plane conftitutus eft, Samuel his verbis Po f.S4/n.e.i!, pulum affatur : En Regem, quem elegiftis, amp;nbsp;petiiftis. Ecce Deuspofuit eum Regem fuper vos.Obeditc amp;feruite Deo tam vos, quam Rex vefteï,qui eft fuper vos. Alioqui amp;nbsp;vos,amp;: Roc veftor peribitis, Quafi dicat:

Tyrann, ç^. i. X7 Voluiftis Regem, Deus Imncvobis Regent dedit. Ne tarnen putetis Deunt quidquam de (uo iure imminui veile, velim intelligar tis,Regem non fecus ac vos,huiclegi cuR» diendae deuinRum ciTe, ac, ni fecerit, can-dem pœnampairuruin: deniq;, Saulem eC fe Regent quidem vobis datum, qui in bellum, vtcupiiflis, v©bispræcat,atealege,vt legem Dei interim fequatur.

EicftoSaule,quódpaftono lletiiler,Da- / K«^.«-'-pid eademlege Rex conRituitur, vt amp;nbsp;Sa^ w-*-jomóquoq;Dauidisfilius. Silegem meam ^^ ^^ obferuaris, ait Dominus, ego confirmabo ^^^ ;^_ tecum paaum,quodpapigi cumDauide. ,.««».»•lt;. Quódnam veróeft hoc pactum? Extat in v.if-e.7-iib.Paralip.his verbis: Nunquam aueilctur ’'quot;‘'^• à facie mea fucceflor ex tua ftirpe in folio Ifraelis,modó filij tui obferuentlege meant tuo exemplo. Sin verb idolis feruiant,ex-peUam vos c terra, quam vobis pofsiden^ dam dedi, amp;c. Hiixc liber Legis tempore ,jf^^.j ,,. lofiæ repertus,vocatur liber fœderisDo- ver.i. mini(quemDcusSaccrdotesRcgitradere Deuif v.it. iubet,proindeq:, Samuel Sauli tradit) ex cu ‘■^‘^■‘^'•■ iuspræfcriptoïofiasipfe initfeedus corant ^'c^„„_^^ Dontino.HincetiamLe:^,quæ in A.rcafcr- „5^.„. uabatur, vocatur PaRio Domini cunt filiis Ifrael. Deniq-, Populus fcruitnte Babylonia ealiberatus, fœdus cum Deo renouât, Sc quod Pactum Domini viohffet, tot fe cala-

^,^^.^ mitâtes merito pafTum agnofcit. Perfpieuw ‘’‘ ergo eft,Reges, tanquam vafaflos in legem Deitanquarnfuoerioris omnium Domini, iurare. Atveró,quodanteaattigimus,fi fi’ dem non feruant, filegem violant, vt il tos feudum propter feloniam, fic hos regnum co m mittere legimus.

Reges ludæorum, quod ante interDeum »*^tgt; vJ ^ populum fub lofiie amp;nbsp;ludicibus. Vide-*rlt;. nbsp;nbsp;' ' mus vero pafsim populum,fi quado legem neglexir,aut fedus pepigit cum Baal, man-cipatum fnilTc feruitiiti Regum Chanaan, Iabini,Eglonis amp;nbsp;cæterorum. Vt autem i-demfedus e{l,itaeadcm eft fedifragorum t.j;. pæng Saui contra quam lege Dei fancitum sStm.t.tf. erat,facrfficiatraöareaudet,moxetiacorN vjt. tra difertum Dornini mandatum Agagum

Regem Amateeitarum feruat-Propterea amp;nbsp;rebellis vocatur à Samuele,amp; rebellionis demumpcenasluit. Sacrificafti tu,ait. At prœHitilFet te obfequutum elTe Deo. Qbfe-quiumenimproe-flat facrificio-Reiecifti Do minum Den tuum, at ipfe te reiicit,ne am-plius regnes foper lfraelem. Adeó verb hoc iuris obsinet, vt non fecus ac propter Maie ftatis, afeftatide proprièregni crimen filij patemo feudo priuantur, non iph modo t^Ktieu nbsp;Reges» fed ipforum adeobben eafdem oh

Tyrann, lt;^. i, 19 15eoadidoladeficit. Allias Proplieta,Regnum Ifraeliticum cotinno fub Roboamo filio diuifum iri prædicit.Compleftirur de-niq; verbum Domini ac decern tribus,par« fcgni potifsima, à Roboamo, adleroboa-mum eins fcruû deficit. Curitaveró? Qiiia, ait Dominus, defecerunt à me ad Adar o tb Deum Sidoniorü,amp; Chamos Deum Moa. bitarurii, amp;c. difrumpam ego vicifsim rc-gnum eorum. Ac fi diceret :Paftum viola-runt,conditionem non impleuerunt : neq; cgo,itaq-, amplius teneor.Maieftatem mc-am imminuere volunt;egoTegnum ipforS verè imminuam. Cum ferui mei fint, mei meo regno eiieere ftudent.At ego per lero-boamum, per feruum, inquam ,ees regno eiiciam. Qiiid verb,cum bic idem feruus vc Titus,ne Populus Dei colédi dcfiderio,Hic' ïufalem reuertatuT,vitulos inBethel erigit, amp;occafionem peccadiïfraeli offert? cum, inquam,Populum Dei à Deo, feruum ab hero abalienat amp;nbsp;abducit? quænam tadem «ft tam ingrati clientis in patronum, tam nefadi plagiarij pee na? Moriturei primum filius, deinde vniuerfa eius gens per Baafæ facinus extirpatur ad vltimum mafculum vfque, Propheta iUa idcirco fieri proteftan-te,qubd à domino fuodefecifTet. Eft isituC caufahaec amp;nbsp;frequens, amp;nbsp;idonea, prompter quamRex feudoiDeo accepto priuetur.

30 ViNDic* Contra filegem Dei oppugnet,amp;aDeo, ad ipfius hofics,ad deos,inquam,gentiumtransfu'^ gis t.Etvt paria crimina pares pœnædecct, confimilem omnium Regum Ifraeiis amp;Iu dæ, qui talia patrarunt, exitum,fummumgt; in Sacris literis legimus. Tainetfi mutata eftamp;Ecclefiæ Iudaicæ,amp; Regni quoque ipfius forma, cum quæ prias ludæa termî-nabantur, per totum orbem diffula effepof fint .’de P.cgibus tarnen Chriftianis idem prorius dicendumeft. Euangeliumfuccef-fit legi, Reges Chriftiani ludaicorumloco funt.Idem paftum cft,eçdem conditiones, eædem pœnæ,niimpleantur, idem vindex perfidiæ Deus omniporens. Vt illi denique legi, fie hiEuangelio obferuado, tenentur. cuius propagationem finguli in primisamp; ante omnia fe curaturos (pondent,cumin' augurantur.. Herodes Chrifii Domini Regnum, quodprouchere debuiflet, reformi-dans, Chridum ipfum,quafi regni afleftati damnar.En verb amp;nbsp;miferè perit,amp; regnum ipfe fuum perdit lulianus à Chrifio ad Gen tiles transfugit. Atpauló póftidem Galilæi (ita enim Chriftumprobrosèvocabat) vin dicem dexteram expeiitur.Plenc veró finit fuperiorum feculorum liifioriæconfimili-bus exempiis, quæ nee noftro etiam feciu lo nobis defunt. Aliquot abhinclufiris ple-rique Reges Babylonicis poculis inebriati, Chrifti

T Y R A Ïî N. Q^, I. 31 Chrifti hofti aduerfus Chriftum, Lupo ad-uerfusagnum militarunr,vt etiamnumpîe tiq-, militant. Vidimus veto nonnullos,in flagrant! crimine, in ipfoq-,adeô,quodagi-tabant, fcelere periifle : quofdam etiam à triumpho in tumuium elatos fuilTe.Ncc cæ tcros melior manetexitus-Statnempepcr petuohæc fententia : Coniurént licet om-nes reges wrræ aduerfus Chriftum, amp;nbsp;A-* ^p/'».»^ gnumnoftrum diripere conentur, necefle ^f*'’”-quot;*-eft tandem illos manum cedere, pedibus Chrifti fubiici, amp;nbsp;AgnumRegem Regum^ ^^„, ,j amp;nbsp;Dominum Dominatium, vólint nolmr, confiteri. Quid verb de Regibus Ethnicis ftatuemus?Proculdubio amp;nbsp;n ij extrinfecus non vnguntur à Dco,funt tarnen eins valal li, amp;nbsp;ab eo vno potétiam fuam acceperunt feu forte,feu alia quanis formaeligantur.Si fuffragio;Dcus régit cordahorrrinum,amp; di rigitquo ipfevult. Si velfôrtc-.fors eoniieb tur in finum, Inquit Salomon, amp;nbsp;indicium eins a Domino. Is perpetuó vnus eft, qui ?„,.,#. pro fuoarbittio Reges tollit, amp;ftatuit, fir-mat amp;nbsp;euerrit.Hac ratione Cyrum vnftum Domini vocatEfaias. Daniël verb Nabu D*quot; ».»«. chodonozor amp;cæterosàDeo potentiam ^^^■'• ^-accepitfeait, vt amp;Paulns, omnes omnino -p^j^^ magiftratus. Etfi enim Deuslegem fuam non itadifertehis atq;illis commendarit: eft tarnen quod agnolcat,fe,quod régnant.

^2 ViNDic* Contra ^ Deo fupremoRcgi debere. Iraqi fi tributu eo nomine Deo perfoluere minus eurent: fairem quod Deo à fubditis debetur, inter* cipere amp;nbsp;auertere ne tentent,aut vlla alia in re diuinam fibi iurifdidionem arrogent-ld verb propriè affedati regni eriméeit, quod Deus in ipfos reges EthnicosgrauifsimèvJ tus eft. Principes, ne in tam atrox crimen incidanr, fuam à diuirtaiurifdidiené in pri* mis dirtinguant necelfe eft,amp;eó quidenl accuratius, quodin eodem folö, in eadem re,in homine,ihquam,Deusamp;Rex,iin fuumambo capiunt. Confiât homo ex cof pore amp;nbsp;anima, Deus corpus finxit, amp;nbsp;anh mam quoqi infpirauit. Vtroque ergo opti-mo itire vti folus poterat. Quod fi nberali* terindulfitRegibus,vt fubditorum corpo* ribus bonisque, ad eorundem tarnen cori feruationem, vti pofsint : meminiffe fanè debent,vfum non abufum,concede Inpri* mis verb nil quod animæ, tributi nomine imperent, habere fe, qui fuam ipfi Deo tri-butariam profiter! teneantur.Rex capit tri-butum cenfiimue à cofpore,iisq;,qtiæ corlt; poris minifterio acqüiruntur coluntiirue* Deus ab anima præcipuè, quæ fuas etiarri funftiones per corpusexercet. Ad rributit illud pertinent fruitus, mimmorum penfi-tationes, amp;nbsp;cætera ónera turn realia, turn perfonalia. Adhoepreces, facrificia,con-ciones,

ciohes, cultusq; adeo diumus ,tum priua-tüs,tumpublicus. Qiiæ quidem adeodi-ùerla amp;nbsp;dii tinfta funt,vt neutrum alreri officiât: fifeus Dei Cæiaris fifeo nil adimat^ fed cuiq-, ins luum confiet. Deniq; cœlum térrœ rnilceat,omniaq-,in antiquum chaoä reducere velit,qui hæc confundaf. Hæc o- i.Chroà. ptimè düdinxitßauid, qui ados officiarios is. ver.isî deftinanit in rem Dei, ados in rem Regis. i.Chron. Sicamp; lofaphat alios in iudicium lehouæ, c^s-? alios in litem Régis,id eft, alios qui eultum Dei,alios quiluraRegis tuerentur.Quod ft vtntmq; tributum fibi vendicatPrinceps, perinde ac fl Gigantum more,cœlum pete-re amp;nbsp;feanderexonétur: Regni affedtati reus cd, amp;nbsp;non fecus ac vafallus,qui regalia inra inuadit, feudum committit, aceofæpifsi-mc Ipoliatur ; amp;nbsp;eo sequins, quod eavafalli ad dominum fuperioremaliqua: Regis ad

1Deum,homuncionis ad omnipotente nul-lapoteftefleproportio. Quotielcunque c-nimPrincepsaliquis infolenter dicit:Ego P['t-c-i4gt; fcandam cœlum, extollam folium meurn '’quot;•«•

fupra Relias Dei,Si eró firn dis altifsimo: At ego contra, Deus inquit, extollam me ip-fum,infurgam aduérfus tc,amp; excindam no mentuumadvltinios nepotes vfq-,. Et tua quidem confiliaeuanefcent: quod veró femel decreui. mutari non poteft, aut in caf Exodx.f. fum cedere, Dicit dominus Pharaoni ; Di- ^g j^-c C

34 ViNDic. Contra mittepopulum meum,vt mihi feruiat, vt mihi facrafaciat. Quiaveró fallu tumidus Deumülumfibi notum non elle refpódet, præceps ruit. Nabuchodonozor vult 11a-tuarn fuain coli,hbiq; diuinos honores ex-hiberi.Confellim effrenem miferi homun-cionis audaciafn reprimitDeus. Qui Deus videri volebat, homo efie définit, amp;nbsp;auia defertaqUoca afini inllar oberrat,Eo vfque !?)lt;lt;gt;:,C.4.. dum, ait Daniel, Deum Ifraelis rupre mum S'^an.c.f. omnium Dominum aqnofcat. Balrhafar c-Ter.ii- ius fiiius, facris Temph vafis diuino cultiii ad fuam ebrietatem abutitur. En verb quia Deogloriam non tribuit, cuiUs in manua-nim.a eius omnesq; viæ erant,regno pclTun dato,eadem node trucidatuf. Alexander Magnus adulatorii voce dclcftäbatur, qui louis filiumeumefTe, amp;adorandum pro» t.Mach. ptereaaffirmabât. Enveróinchoatosqua-f.i.rfî. j. fide domito orbe triumphos præpropera mors interfecat, Antiochus vniendi regni prætextu, vnumquenque Legern Dei mif-fam facere,amp; fuam fcqui iubet. Templuni ludæorum prophanat,altaria polluit. At multas calamitates, clades, flragcs exper-tus, fraais prollratisq-, viribus, animi mce-rore tandem conficirur,in eoque,quod fu-dæos ad impietatem adigere voluilTet, tain t.Mdcb. grauia fepatiprofitetur. Deniq; fi repeta-c,6. mus, quis Neronis exitus fuerit, qui Chri-ftianos

Tyrann. Qj’» 3^ ftianosvrbis incendia infimuktos federate contrucidauit: quis Cahgulæ, qui fibi fa-crihciainlfituit; quis Domitiani,quiDomi «usDeusqj vocari voluit: quis Commodi amp;eorumomnium,qui honores fob Deo debitos, aut libi vendicare, aut Deo tollere voluerunt ; exitialem eorumperpetuó exi-turn comperiemus. Contra verb Traiani, Hadriani,Antonini Pij, amp;nbsp;cæterorum duf-rnodi fatis profperum : qui fi minus Deum coluerunt, Chriftianis fakem fuo more co-Icre permiferunt.In fumma,vtvalalllrebelles, regnumue affedantes, amp;nbsp;fupplicium extremumrr,erentur,amp;fcudum ipfo iure committunt:ita amp;nbsp;hi,qui aut legem Dei ex pafto obferuare nolunt, aut obferuare vo-lentes inaudita caufa perfequuntur. Cum itaeg videamus eodem ferè modoReges à Deo regno inueftiri, quo vafallos à domino luperiore,feudo,iifdcm de caufis eo be-neficio priuari'.eodem fermé loeo bos,quo illos elle. Reges omnes Dei valaUos elle,o-mnino ftatuendum eft . Hoc verb pofi-to, quæftio nöftra facile finictur. Si enim Deuseft Domini fuperioris löco,Rex va-falh : quis non Domino potius, quam va-fallo, obediendum pronunciet ? Si Deus hocpræcipit,Rex contrà;quis Regiaduer-fusDeum obfcquium denegantem j rebel-lemiudicet? Imb verb quis non rebdlionis

^é VlNDIC»CoNTRA damnet, fi aut Deo fegnius pareat,aut Regi eainrepareat. Deniq;, fi hincRex,illinC Deus ad dcleftum nos vocet;qtns Regem, vtDeo militemus,deferëdum non ftatuat? Ergo non modonon tenemurobedireRegi contralegcm Dei quidiniperanti,verùm ctiam fi obediamus,rebelles (umus,nort fecus ac fi aduerfus Regem colonus,pro fe-niore Regis vafallo, arma fumerét, aut edi-00 fuperioris,quam inferioris:Vicarii,qus Principis: Miniftri, quam Regis obedire Mallet. Ac propterea incidimus in execra-tionem Micheæ Prophétæ , qui Dei voce éoS ómnes,qui impiis Regum mandatis öbfequunrur, deteftatur, amp;diris deuouet-Legern Dei quum dicimus , intelligimus duas Legis tabulas Mofi traditas, qtiibus tanquam lim.itibus immobilibus, authors tas Principum omnium circumlcribi de-bet.Prima,Dei cultus,fecunda officium er-gaproximum continetur : primapnquam, Pietas, fecunda luftitia Charitati cohiiin-éta, quibus Euagelij promulgatio non modo non derogauit,verum etiam authorita-tem àdiunxit.Prima autem vt ordine,ita amp;nbsp;dignitate prima cenfetur.Siqueminnocen tem Prlnccps occidi iubeat,n quem fpolia-ri, fi cui vim inferri, nemo cui vel tantillum confeientiæ fuperfit,parere velit. Si fcelus fuum, adulterium puta, parricidium,aiit

Tyrann, Q. t, 37 quidfimilc, comprobari flagitet, prodibit inter ipfos Ethnicos Papinianus aliquis, qui Caracallam coram reprehendat, amp;nbsp;mo li,quam parère rnalit:

VdpiM,^ damoto diâet peimi Tauro, falfumteftimonium diccre non fuftinebit. Quid verb, fi nos Princeps cum idoliscom merciumhabereiubcat?fi Chriflum cruci-figere ? fi Deum eiurare, execrari, amp;nbsp;quantum in nobis etit,cœlo pellere,an non mul tb gequius parere detreétabimus^Quin po-tius quia non fatis eft abdinere à malo, ni faciamus etiam bonum, non modb idola non colemus,verùm Deum eo modo,quo præcipit,colemus;nec modb Baah né pro-cûbemus,verùmDeo facra faciemus,qua-haànobisrequirit. Etenirn Deum quidem coleretenemur propter ipfum ; at Principe honorare, vtamp; proximum amare, propter Deum. Qubd h verb proximum lædcre, feelus eft, fi Principcm violate, piaculum cenietur quo tandem nomme tâtum tant-que atrox crimen cenlebimus, quo ipia fu» premi omnium Domini Maieftas petitnr? Inlumma: vtlonge graums eft. creatorem, 1 quàm creaturam, hominem quam imagi-nemlædere,amp;.in iure gramoreft pœnac-ius,qui MaieftatemRceiam læfcrit, quam qui ftatuam eidicatam fregerit: ita non dm

5^ ViNDic» Contra bium eft,quin eos, qui primain legis tabu* lam violant,grauior amp;nbsp;atrocior vindifta, quam qui fecundam, maneat (etfi vna ab alterapendet)adeoqj cautiusadhucinilia, quam in hac agendum fit. Exempla verb maiorum docere nospoffunt, quæ cautela ‘ hacin re fitadliibenda.Achabus Rex,Iezar ;.r.iS. bele vxoreinlbgante,Prophetas Dei vnde-quaq-, comprehenfos occidi iubet. Abdias nihilominus,Aulæ Magifier,eos abfcondit amp;alit. Inpromptu excufatio ell. Inomni obligatione,quantumuis (hifta, Deus per-petuóexcipitur. Achabus idc,omncsBa31i facrificaré iubet: Elias nihilo fcgnius arguir Regem, arguit Populum, lacerdotcs Baal impietatis conuiftos adnecempofcit. In-uito deniq; Rege vxorio,fremenreq;impia vxore cuitum veriDei rertitucre conatur.

«ee.f.i». SinAchab obiicit,quod hodiemi Princi-Lr/.ir- P’^® foient, quód Ilfaelem turbet, qubd rebellis, qubd feditiofus fit, vt omnium, qui crimine vacant,hoc elfe crimen folct: Inab

verb, refpondct. Tuis ipfe es, qui Ifraelem tua rebellionc turbas,qui à Domino tuo ad hoftes, à Deo vero ad deos alienos transfu-ceris.Eodé modo Sidrach,Mifach amp;nbsp;Abd« nago, Regi Nabuenodonozor parere no-lunt, vt neq-, Daniel Dario, Eleazar Antio-cho,amp;innumeri alij. Poft verb Chriftiad-uentum, cum lubentur ApoftoliEuangeli) prædi'

Tyrann, q. i. 39 prædicationcm omittere, Indicate, aiunt, vtrum iuftumfit coram Deo^ vobis potius, qu'am Deo obedire. Ita modo mandatum Chrifti impleant, quid Reges fentiant, fuf-que deque habent. Ipfi denique ludæi A- ^mbr.Ei quilamargenteam ftatuamque Caiigulçin piß.n. templo collocari non ferunt. Qind veto Eujeb. Ambrofius,mbente Valentiniano Impera tore,vt bafilicam MediolanenIe m Arrianis traderet ? Conuenior, inquit, à Comitibus amp;tnbunis,vtBafilicæ fieret maturatraditio , dicentib. Impcratorem iurc fuo vti, eo quodin poteftateeius effent ornnia, refpo-diiSiame peteret, quod meumeilet, id eft, fundum meum, argentum meum, ius hu-iufmodi meum non refragaturum. quan-quam ornnia,quæ meafunt, effentpaupe-rum:verum ea,quæ lunt dimnajmperato-ris poteftati nó effe fubiefta-Quid verb pu-tamusrefponfurueumfuilTc, fi de\iuoDei téplo idolis mancipando confultus fuilTct? Exempla h^camp;ïnnumerorum Martyru m, qui mori, quam patere maluerunt, quibus plenæ funt Hilloriæ, legis difertifsimæ in-ftar effe pofsint.At fanè ne lex quidem difer tisverbis concepta nobis deed. Qiiotiefi cunq-, enimApoftoli Chriftianos monét,vt Regibus amp;nbsp;Magiftratibus parcant,quafi de induffriafaciant, Deoparendum inprirnis amp;nbsp;ante ornnia præmonét:præpofterl iftius

4° ViNDic. Contra ebfecnii, ad quod aduîatores Principû fini plices cohortantur, nufquam ne leuequi-^‘^’ikc.ij. dem argumentumreperias.Omnis anima, ^lt;il(ogt;n, inquit Paulus, fuperiori poteftati lubieda efto : nam nulla eft nifi à Deo. ( animam o* mnerndicit, ne conditio vllaexcipi vidca-tur.)Satisex bifee verbis concludipoterat, Deo potins,quàm Regiparendum elfe. Si cnim régi propter Deum, certè non contra Deum.At ambiguitatem omnem præcide' rcvult. Princeps (fubiungit) miniftcrDci eft,propterboiium noftrum,ad faciendam iiiftitiam. Sequitur adhne idem: quia Domino potins, quàm minidro obtemperan-dum confiât. Needum tarnen fatis elfe pu tat. Reddite,ait iile tandem,cnitributnm, tributum eui honoré,honorem : cni timo-rem,timorem ac fi diceret,quod Chnftus: Reddite qnæ funt Cçfaris Cetari: quæ Dei, ^^•^’' . Deo. Çæfari tributum amp;nbsp;honorem,Deo ti-^^' ^py^- morem.ConfimiIiterPetrns,TimeteDeû, ^-lt;^‘*P-t: henorate PvCt’cm. SeruiobediteDominis etiam diieoiis. bfæceodcm,quo dicuntur ordine,facienda Innt.Ncmpevtnon tenen tur dominis ferui obedire, fi quid aduerfus • Regis madataimperent ita ncc fubditiRe-ObiePlio, gibns,fi quid aduerfus legem Dei. Obiieiût n«. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nobis impij.' In iis etiam, qnæ ad confeien-

tiam pertinent. Regibus obediendum eile, amp;nbsp;Petrum Paulumqi nobis,quah h unis im piæ

Tyrann» Q^ T» 41 piæ fententiç authores, obtrudere non ve-rentiir. Indeque quamcunq-, legem lanciat ij^pj^^^ „. Rex,parendum,quamcunq-,reiigionem fu ^'^^^ perftitionemüe feftetur, obfequendum fta i.ÿft.f.i, tuunt. Qiùm antinepte, aut impie,nemo eft,qui non videat. Aiunt,ibi difertè obedi-endum efTePrincipibus non propter iram, fedpropterconfeientiam ergaDeum. Cou fcicntiam cum opponunt iræ, perinde eft, ac fi dicerét: non formidine prenæ, (cd Dei amore non verborum metu, fed verbi diui nireuerentia,parendnmeire Vt pari ratio- Coloß. c.t. ne Panins, ad Coloffenfes, fertios ita beris ver.n. inferuire inbet, vt non heri oculo, aut fur-cx.fedipli Deo feruirefeputent,nqn vthe» ri ^ratiam demereatur, cuius oculos etiam fallere poffunt, fed vt ofiicio fatisfaciant, quod iUis impofnitDeus, quem nemo faU iere pofsit Deniq; alind omnino eft, propter copfeientiam obedire,alind in iis,qnæ ad confeientiam pertinent. Nequcij tanè, qnicrucem Setormenta quxuis fufeipcre, qu'amPrincipibus impia inbentibus parère maluerunt.nos ita docuiflent Einldcm i.^^t^.v. impndentiæ eft,quod idiptis obiieere lo# tr.rfr.n, lent Obfequiumpræftarefacrificio. Nile-nim eft, quodcanfam ipforum citius ingu-larepofsit. Sunt illaverba Samuelis Pro-phetæ,SaulemRcgê reprehendentis,quód præpofterè facrificando, Dei mandatum

4i ViNDic* Contra fecutus non eHet-Quod fi )pfe,quantumuis Rex,Deo obfequi tenebatur.fequitur fanè, fnbditos aduerfusDeumRegi non teneri. In fumma: qui Barbarorum Calucuthano-rum more, Dei cuitum ab hominis arbh trio, Religionen! à Rege,tanqu3mTellu' ris Deopendere volunt,fi feripturæ facræ, quod opinor, minus tribuunt : difcant fah te m ab Ethnico Oratore,in omni commu-nicatequofdam effe officiorum gradus, ei quibus quod cuiq; præftat, intelligi pofsit, vt prima, ait, Diis immortalibus, fecunda

patriæ, tertiaparentibus, deinceps relique reliquis gradatim debeantur. Vtcunq; ve* rb crimen læfæ Maieftatis atrox fit proxt' mum tarnen facrilegio, quod inDeurndi' uinasq; res propriè committitur,a lurecon fultis vocari, adeó vt Templum effringere, quàmvitæPrincipis infidiari, grauiuspU' tetur.Et hæc quidem cuiuis homini, modo non prorfusimpio,fufficere poïïe videntur.

Lgt;^ N LOGEAT RESTITERE Rri^â/fh Legem Dei vtplafHt, (^ Ecc/e-ßam Det valanti; quibtts, quo-/noói0,(^ ^uafCNW,

jj^^|K^j ÆC Quæftioprima fronte uif ^”;; ficUisamp;arduavidetur,ebqui-V ‘^^’^»'^‘aS'Sjqubdeumfubpiis Principibus luperuacnajub im piispericu ofavideretur, vixquifqua eam, nifi leuiutculèattigerit. Ex fado quæritur, Principi legem Dei obrogantiEcclefiamüe deftruenti,aut extruendam impedienti, aft refiftere liceat. Hoc verb,fi eiusiudicio fta-mus, Scriptura facra nobis definict. Sic-nim,quod ex ea facile probabitur,vniucrfo Populo ludaicolicuit,imb fi iniuftumfuit, nemo,credo,negabit, quin idem de vipuec fo Populo Chriftiano alicuius Regni, idem plane ftatuendum fit. ConGderandum eft bicimprimis,Deum elefto ex omnibus Po pulo Ifraelitico,vteflet fibi peculiarisPo-pulus,fœdus cum eodempepigifie, vt eilet is Populus Dei. Extat id pafsim in Deutero nomio. Vis autehuiusPalionis crathæc.

!fgt;eu.c.7. Eubus amp;nbsp;fingulorum contribulibus in ter-r.ö.f.14. raChanaan pure coleretur, Ecclefiamque faam m medio eorum pcrpecuó conftiW' tamhaberer.quodtumèmultisaliis locis, turn dilertèDeuter.ï7.apparer. IbiMoics amp;nbsp;Leuitæ,qiiafi Dei nomine ftipulantes,V' ?)cut.iï. niuerfumPopulum congregant, hisq-,ver-per.i^. bis affantur. Hodie,ü Iïrael,Populus Doini lofufc.n. ni Dei tui lis.Obfequere ergo Deo tuo,amp;c. dijerliM. Clinique, ait Mofes , lordanem tranheris, ftanribus hinc ad mótem Garizim fex Tri-bubus, illinc ad motem Hebal fex reüquis, Leuitæ legem Dei perlegent,ac obferuatu-nsfaulla omnia, violaturis infaufta preca-buntur. VniucrfusveróPopuIus reiponde-loßf^.i^. bir, Amen. Quod à lofue poliep turn terra Chanaan ingreflo, tum moribundo obfer-uatumlegimus. Hinc animaduertimus, v-niuerlum populum obligatum elfelegiDei curandæ,Ecc!efiçq; tuendæ,vcè contrario idolis Gentium exterminandis è terra Cha naan. quæ ftipulatio ad fingulos pertinere non poteß:,fed ad vniuerfos tantum. Quo ctiam amp;nbsp;illud pertinere videtur, vt omnes Tribus circa Arcam Domini caftrameta-rentur amp;nbsp;tentoria fua figerent : vt quæ vni-uerforum curæ com mendata eiTet, ab vni-2^um.i. nerGs tegeretur. Vfus veró paftionis i-Juiiic.c.i?. ftbis demonftrari poteft . Ciues Gabaa è ^10. Tribu Beniamin Leuitæ cuiufdam vxo-rem

Tywann. c^e I» 4$ iémvi conftupranrad nccemvfque. Leui* ta induodscim frufta concifamTribubus duodecim mitrit, vt tantum fcelus in Ifrac-lepatratum vniuerfi expient. Congregatur vniuetrus populus in Malpha. Poftulat à Beniamitis tanti fceleris cófcios noxae de-di.RecufantiUi.Ac demum Deo approban-te, bcHuminBeniamiras communi cófiüo decernitur. Hoemodo lécunda Legis Tabula in Tribum integram, quæ peccarat, vindicata. De prima verb habemus exemplum euidentifsimuminüb.Iofue.Poftqua :o[ue cM. Rubenitæ, Gaditæ amp;nbsp;Manaiïæi, cis lorda-nem ad fua fe receperunt, eximium ftatim altarein Galilothprope Amncm extruunt. Videbatur hoc contra madatum Domini, quo non hifi inChanaan facrificare heebat. ac propterea fufpicio efle poterat, he aliènes deos colerevellent. ReTniuerfo Populo , qui trans lordanem habirabat, nuncia-ta,inducunturComitiain Silohjvbi crat ArcaDomini.Conueniuntvniuerfi. Mitti-tur ergo ad illos Phinees facerdos, Elcaza-ris films, qui de peccato in legem commiP fo coràmagat. Vt verb publica authoritate hoc agi feiant, eximij quiq-, ex vnaquaque Tribu legati mltthntur, qui cum iis expo-ftulent, eultum Dei Corrumpi eo modo, Deum earebellione infenfum fore, nec ip-hs modb, fed Ifraeh vniuerfo,vt quondam

in Béelphegor : deniq; ni defiftant, bellum publice indicant atq; denuncienr. Quod proculdubio confecutum fuiffet, ni tribus ilix proteftatæ fuiflent, fealtare illudmo-» numenti tantum inftar extruxifle : ex quo cis Iordanisamp; trans lordanis eandemelTe ac perpetuó fuille religionem appareret. Quotiefcunq^veró in cultu Dei vindican' do negligenrius fc geflcrunt,grauifsimc af-fiidos eos fuiile vidcmus. Nee alia fanè de caufabisaBeniamitisvidi fuifle videntuG quam quod, duminiuriampriuato fadam vlcifci latagercnt, dum ftuprum punire, irt jure Dei vindicandoadeó fegnes effent, ac quotidie etiam adulteria cum idolis impu-nita finerent. Fuit ergo primum hæc Pa-dio inter Deum amp;nbsp;Populum.

fin^ni ills lam ex quo Reges populo dati funt,non ter Tyrum modónon defiithæc eadem padio,verum O' Tdfius etiam perpetuó cófirinata amp;nbsp;repetita fuit. I^^^^- Diximus in Rege inaugufando duplex fœ-i-7{eg c.ii. dus initium fuine. Etprimumquidem in-t-Chron. ter Deum, Regem amp;populum , Gue inter c.i3.V.i3. fummum Sacerdotem,Populü amp;nbsp;Regem.

(populus enimz.Chron.primoloco poni-tur.) Finem veró eius eum fuiffe, vt populus effet populus Dei, id eft, vt is populus EccleGa Dei effet. Quorfum fancireturin-ter Deum amp;nbsp;Regem, oftendimus. Quorfum inter Deum Ócvniueifum populum, exa'

cxaminandum. Certifsimu fane eHjOenm non fruftrahoc egilfe . Ni enim aligna au-thoritas amp;nbsp;promittendi, amp;promifla piæ- ' . ftandi populo fuperfuilîet, fœdus plané fu-peruacuum fuiflet. Videtur ergo Deus fe-cin'e,quodin dubiis nominibus creditores facere folent, vt plures in eadem fummam obligentur, vteiufdem rci duo pluréfue rd promittédi conftituantur, à quorum vno • quoq;,tanquamprincipali reo folidumpe-tipofsit.Ecclefiam vnico homûcioni coin mittere lubricum erat. Earn Iraq-, vniuerfo populo commendat atqj committit. Pote-rat Rex intamlubrico gradu conftitutusi facile in impietatem delabi. Ne itaq; colla-bercturEcclefîa, populum interuenire voluit. In ea,de lt;|ua agitur,ftipulatione,Deu«, vel eins vice.lummus Sacerdos eft Reus fti pulandi ; Rex amp;nbsp;populus vniuerfus, puta Ifrael, font rei promittendi, amboexvni eademq-, caufa, amp;nbsp;quidéex voluntatc con-iundim obligati. StipulaturSacerdos, an non promittant,populum fore populum Dei: an non opérant fe daturos,vt Deus Templum fuumEcclefiam fuam in medio eorum perpetub habeat,vbi rite eolatur ? Spondet Rex, fpondet Ifrael, ( vniuerfitas i.T^fg.f, enimhominum vniusperfonævicein fufti L^nórtuo. net) amp;quideni coniunftim,nondiuißm, n.'D.dcfu vtexipfis verbis apparet: incôtlnenti,non dàcomi».

48 VlNDTC»CoNTRÄ ex interuallo. Conftituunturergo hic duo Rei, Rex amp;nbsp;Ifrael, ideoq^ æqualiter in folp l-ftnon^n dum obligantur. Quemadmodum ergo, guH.C.ß cum Caiusamp;Tinus .eandem pecunia Seio ccrt.pet.l. ftipulanti cortiunftim promiferunt, finguli penul.^. ipfo iure in folidum tenentur, amp;nbsp;ab eorum (leduob. alterutro folidum peti poteft : ita tenetur f'eis.z.amp;’i. Rex per fe, Ifrael item per fe,curare cauere, §-i-S).eoi{. ne quid detrimenti Ecclefia capiat. Vter verb negligat, Deus ab alterutro Integra rent petere poteft, amp;nbsp;eo quidem magis à populo quamaRege,quopIures,amp;difficiliusl3' buntur,amp; magis foluédo funt,quam vnus. Item vt in duobus correis,præfertim Fifca-lisTributi, vnusita in folidum tenetur, yt beneficio diuifionisper noucllamconftitu ^■.CH poß. tionemluftinianiconcelfovtlnequcatftu !J^-decen: Rege amp;nbsp;Ifraele,tributum DeoRegiReguni ßb.amp;ihi promittentibus,vferq;infolidumtenetur. fDobiores. Demum , quemadnlodurh in duobus reis promittendi, in ilspræcipuè contraftibus, quorum obligatio ratione culpæ commit-titur,(qualisefthic)vnius culpa nocet alre-L.cutndpi ri;ita IfraelDeumdeferat,Rexverbnegli* garebit. genter ferat, tenetur culpa Ifraelis. Confi-J'.°''‘^^‘-^- militer, fi Rex ad alienos Deos transfugiat, C (öd'*' quot;^‘^^‘■^sfwgiatmodbjfedalios etiam fecurn abducat: denique quouis modoEcclefiaiu perdere conetur : ni Ifrael eum quaft è fuga retrahat, aut etiam cöerceat, eius culpa te-nebitur.

T Y R A N N. o. Il» 49 ftebitur.Brcuitcr;non fccus-ac fi périculuni fit,nevnus èrôis ptomittédi, fuabodapro-digcndojfoluendo efle definat, akeri datur irt eum vtilis adio, ne correi eulpa damna patiacurdta Ifraeli in relt;Tcm,Resi in Iliaa lem, fefe idolis mancipantem, aut quoms modo fœdus rumpentem, ne aut huius ii-lc,aut vicifsim hic ilbus eulpam luat. Quod verb ea rtipu!atio,dc qua agimus,eins gene ris fit,ex aliis ftripturælöcis apparct. Saule Rege Îfraelis condituto, Samuel Sacerdos amp;Proobeta Domini, bis verbis Üraelem at' ^Siim.ct fatur:Tam vos,quam Rex veftér, qui eft fu '»•i’rgt;'a4' per vös,fequiiflini dominum Deumveftrfu ^ ^*^' qUÓd fi perfcueraueritis in malitia, ( mali-tiam vocat, quod hominum Imperium* quam Dei maiuiffent) tam vos, quam Rex vefterperlbitis. Addit verb rationem quia placuitDeo,vos facerepopuló fuum, Hic vides duos reos manifeftè coniungiin eiul-dempœnæ ftipularidne. Sic Afa.Rexluda* Azariæ Propbetæ hortatu, vniuerfum po* pulum,Iudamnerripé amp;.Bcniamin,in Hie-rufalcm conuocat, fadus cum Deo percu-tiédi caufa. Intereant amp;nbsp;multi ex Ephraim, Manaffe, amp;nbsp;Simeon, qui Dei pure dolendi caufa eb fe rcceperänt.Tum verb, facrifieüs rité peraftis, fancitur fadus, bis tanquam . ' conceptis verbis: Qtucunq-, non iliuocaue i^hran, ritDominu Deum Ifrael, feu minimuSjfeü fx/.y.u«

50 ViNDic. Contra maximus,morte moriatur. Cum maxinW dicit, ne Regem quidem ipfum huic peen» eximi vides.Quis veró hanc à Rege pœnaiM repofcerepofsit ( detemporalienimhica^ gitur) nifi vniuerfus pöpulus,cui ipfe iurat, non fecusacpopulus ipfi? Eodemmodo legiraus, lofiam Regem, vigintiquinq; an-nis maiorem,vniuerfumq; populum fcedus cum domino fanxifTe, promittentibus ambobus , felegem amp;nbsp;ftatuta domini euftodi-turos, continuoque quafi implendi, aliqua ».^/^•^‘ ex parte, fœderis caula Baalis idoldatriarn *’'^*‘ deftruftam fuifle. Etplura forte accuratius t Cluron. Jegentiteftimoniafuccurrerent. Curvero velimus vniuerG poputi confenfumrequi-ri,cur Ifraelem ludamue ad legis diuin® obferuationem aftringi,cur fanftèpromit- ' tere,fe perpetub populum Dei fore,nifi vd-limus pariter, authoritatem facultatemiie ei conceiTam,qua turn fe à pefiurio,tum Ec clefiam avaftitate vindicet? Qiiorfum e-nim fedus cumpopulo,vtfitpopulusDei, fi fefe ad alienos deosperRegesabducipa-titur, autpatitenetur? VtDeus purècola-tur, fi populus ferui loco eft,quo cum nulla ^;‘Igt;^odat obligatio elfe pofsit? Si deniq-, nonlicetei opérât dare, vt id, quodpromifit,prælle- i iwü’^^' ^^'^’^®'^®*^'‘-’-™^° fœdusfanxit,quineq;

* promittendi, neq; rem promiflam præftan diiuamp;habuit? An venus, fcedus cumpopu-10 ,

T Y K A M N. 0, 1 T. ^t Îo fâncicndojremquc earn fieri {Hpulando, ius ei eiïe, amp;nbsp;rem promittendi, amp;nbsp;præftart* di,amp;præftandam curandi,euidenter often dere voluit ? Si ridemus ènim amp;nbsp;aûiona fummouemus,qui cum feruo filiôue fami-lias contraxerit ; an non impudétes fimus, qui cale quid Dco tribuere velinius ? Hinc verbeft,quodregibus feedus vîolantibuS, Propbetæ ludam ,dornum lacob, Sama-riant perpetub alloquuntur, vt eos officq fuiadmoneant. Necidtantum,neRaa!ifa- lercm.c. Crificcnt,fcd vtRâalemetiam,eiusq-,Sacer »^'•w.id. dotes ,Rege inuito 54 réclamante, detur- «^M^’’«* bent Si exterminent. Sic cum Ach ab occi-diftet Prophetas Dei, Elias Prophetacon» gregatpopulum, amp;nbsp;quafi Concilium indb cit, corripit, coarguit, conuincit. Populus verb eins hortatu. Sacerdoces Ëa.al morte mulctat. Nempeofficium futimdeference i.î^e^.fuç. Rege, eft quod fuo fungatur Krael ; nee cm r.19. multuariè ant temcrè, led publica autbori-tace, Concilio habito, caufa ordine cos-ni-Ca. At contra quotiefcunque Regi, cul-tumDeiviolanti,non obftitit Ilrael, quod dlximus de duobus reis, quorum vnius culpaalteri nocet,vfüveniftevidemus. Vt enim Rcx Idololatriæ amp;perfidiæ fuæ,itâ Ifraelnegligeritiæ, conniuentiæ, focordi® pœnas dédit : amp;nbsp;co quidem fæpius hoc, quàm illud accidie, qubdRégis plerunqu«

^z ViNDic» Contra exemplum Principes, Principum popular fequatur, amp;nbsp;vnius exemplo vniuerfi potius peccét, quam vniuerforum vnus refipifcat. t.Sitm.c-i^ Exemplisrcs dilucidiorfiet. Cur,quæfo,fu fum delctumq^ Ifraelis exercitü, vna cum Saule Rege putemus? An Deus vlcifcitur , peccata Principis in populum? an Parris, in filium?Acerbum cft,aiunt lurifconfulti,parentis fcelera,filiorumpœnis lui.Alienifce-létis qucquampœnaspati,iuranon finunt. Abfitveró, vtis quivniuerfam terrain iudi-Cene[.i^- cat, inquit Abrahâ, perdat iuftum cuin im-l’-v- pio* Quinimó,ait Do minus, vt patris,ita amp;nbsp;3)eut.i4- filij anima mea eft.Nec pater filij,nec pat ris filius culpapatietur. Anima,quæ peccauC* F^^h iS rit,morietur. Annonergo potius,quiapö-^ '* ‘ pulus Sauli legemDciviolanti nonrefifte bat,amp; pios impie perrequenti,Dauidcin fd licet amp;nbsp;Sacerdotes domini,applaudebat? E multis pauca fi miliaprofercmus, Saul idégt; vt tribus ludæ poflefsiones amplificet, fidé t.Sitm. nbsp;nbsp;publica,iam inde ab ingrelTu Chanaan Ga* e.ix. baonitis datam frangit, ipfosqüe adeó Ga' baonitas, quatum quidem poteft, è medio tollit.Violabaturèo fado tertium legis prs ceptum. Deus enim teftis eiufce Padionis fuerat, Quin amp;nbsp;fextum,innocuos enim in-luftcinterficiebat. Vtraq; legis Tabulavin-dicanda erat.Et Saul eiusq; familia quidem eafceleraperpetraiïe dicuntur. Interea ta

men, Saule,iam è viuis fublato,Dauidelt;^uc Rege cnnftituto, cofulcus dominus refpon dctjtertium iam annuiTi,propter idem fce-lus,terram Ifraelis vniuerfam famelabora-re.Neceaprius defiit,quàmfeptemè fami* lia Saulis , Gabaonitis tanquam noxae de- l.cnm'eT.s, derentur. Curveróhic,cumvnufquifq-, ex ^.de^a» fuo admiffo forti fubiiciatur, nee alieni cri- nü. minis fucceflor conftituatur quifquam, v-niuerfum Ifraelcm fceleris huius teneridi-cas, ipfo reo iam viia fundo, amp;nbsp;adione cu icoquafi cxtinfta:nifi,qui3 cumdeberet ^ poifet publico amp;nbsp;manifeRo fceleri fefe opponere,negligenter tulit ? Cur peenam L.Qndi irrogarivis,queneminiabfq; culpaiurein- ifiui.C.ie fl.g!tur,nifi peccarit ? Qua verópeccarunt, P'^^^^-nm quatenus peccatum tolerarüt ? Eodem modo,cum Dauid mandatloaboamp;præfe-’' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

ftispopuli Ifraelitici,vtpopulüreccnfeant, graue co ipfo crimen commifiile dicitur.

Nempe vt Ifrael Deiiram prouocaret, cum Regem petcret, quód in tins peritia faluté fuam collocate videretur : ira hoc facinore Dauid,qui ex multitudine viftoi iam expe-ftabat. Idenimproprièeft,quodPropheta ^bdcuci. vocat, facrificare retibus, amp;nbsp;hamis thura a- Vfr.iff. dolere:quæ fpecies idoloîatriæ efbPr^fefti quidem,quia præuidebant id Ifraeliexitia-le futurum, primùm paulifper refragantur: deinde etiam iudiciscaufaócperfunaoric

$4 V i N D i c. Contra »■.SäK.c. çenfumagunt. At populus vniuerfus pleftu ^ • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tiif.Nec Dauid modo,fed amp;feniores Ifrae-

roK. Jis,quivn!uerfitatemreprçfentant,faccum induunt,feleq; cinereconfpergunt. quod tarnen propter Davidis parricidium adul-terio cumulatuni neutiquam accidit. Hic quis non videt,v.niuerfos amp;peccalïe, amp;nbsp;pee niteredebuiire,amp;pœnas deniq; luide? Da-indem nempe impia præcipiendo, Deum pr.ouocade: prsefefcospopuli,quos tanqua impcrij Confortes amp;Aircirores, Ifraclisno mine, redamarc oportuit, aut conniuédo, aut legnius repugnando, vniuerfos deniqï ad eum quafi deleélum comparédo?Deum veró, non fecus ac imperacorem , legionis vniuerfe delidum, vniuerfali terrore, par-ticulariquorundam fuppücio, quadaquad f-Chron. decimatione caftigafle? Cur veró tandem, #.nT’.io. Manaife Rege Templum Dei polluentc, »•^eg-e. Deum non ipfum modó Manaflem, fed v-»4quot;i’-4.. niuerlum populum alloquutum cHc legi-

mus, nifi vt Ïlraclcm,taquam alterum pro-mittendi reum admoneret, ni Regem in of ficiocontinereqfuodamnofuturum? Ec-Xfr.ir.r.4. quidenim iîludalioquiapudleremiam,do mum Inda propter impietatem amp;nbsp;crudeli' ^un/} in ^^^‘^’^ Manaisis Affyriis mancipatam fuif-^laLsi. fpjUifi eo ipfo,quód fceleri non leRitit/ce^ ^'wbjn ^'^’® ream fuiffe ftatuamus ?Propterea AU' f'/l^Cr guRinus amp;nbsp;AmbyofiuSjHerodes amp;nbsp;Pilatus

Tyrann, q. i i. $ƒ condemnant Chriftum , Saccrdotes ncci tradunt:populus ferè illachrymatur.vniuer fl tarnen puniuntur. Cur ica?Quia,quem c manibus impiorum magiftratuum eripere potcrant,quia non fccerunt,occiderunt. PJura verb in hanc fententiam ex omnis ge ncris Authoribusaddi poffent, ni Chriftia-nis Sacræ fetipturç teftimonia iufheere de-bereuc.Cçterum quia boni legislatoris eft, non tam curare,vtdelidapuniantnr,quam ne vllacommittantur,cauere : vt boni Medici diætampræferibere potius, quæ morbos arceat, quam remedia, quibus coerce-antur:pius cerccpopulus,non modó eoer-cebitPrincipcm, Legern Dei impie abro-gantem,veriimetiam inprimis cauebit,ne quidquam eius culpa ncgligentiaue fenfim introducatur, quodtéporis tradu,purum Dei cultum corrumpere pofsic, nec crimi-naindiuinam Maieftaté publicè commif-fa,nontolerabitmodb,vcrum etiam crimi num occafioncs diligenter auferet. Qiiod in confringendo æneo ferpentc,Ezcchiam R.egcm,inexpoftulando cumcis lordanis, de altari eredo, Ifraeiem,clt;5uocato Conci-lio publico,fccillelegimus.ïeaq; licet li rae-li,fiRexlegem Dei Ecclefsamue vertat,rcfi ftere : nec id modb,verum ni fecerit eiufdé criminis tuebitur, amp;; eandem pcenam luct. Refiftct verb vetbo,fi verbo oppuguabitur;

vi,fi vi; artc,inquam,amp; Marte, Quin amp;nbsp;do* lo bono, fi dolo : cum nihjl interfit, vbi iu-fium bellum fafceperis, vtrum aperte pu-gnes,anexinfidiis. itatarnen,vt perpetuö dolumàperfidia,quæ nufquam licita eit, accurate diftinguat.Verum video iam, quid /fu^uß,in hic opponi poisir. Quid,inquies?An vero JoJuam'ij. vniuerfammultitudinc, belluani,inquani, ^.t.demb illam innumerorum capitum,tumultuari fiilt;^. la.D, ^ concurrere in earn rem, quafi agmine fa dedoloinn fto oportebit? Quis verb in ca turbaordo h- efie queat?quæ Confilij,quæ rerum geren* darum fpecies ? Cum de vniuerfo populo loquimur, intelhgimus eos, qui à populo authoritatéacceperunt, magiitratus,ncm-pe, rege inferiores à populo deleftos,aut a-liaratione conftitutos, quafi imperij Confortes amp;Regum Ephoros, qui vniuerfum populi eoerum repræfentant. IntelÜgimus etiam Comitia, quænil aliud funt,quant Regiri cuiufq; Epitome, ad quæ publica of innia negotia refcruntur. Eiufmodi erant feptuaginta in Regno Ifraelitico , quibus quodammodo prçerat fummus Sacerdos, qui de rebus fumipis iudicabant,è Lx x.fa-miliis, quæ in Ægyptum defeenderant, fe* ni primum elefti. Turn Duces, feu Principes Tribuum,in fingulis finguli. Demum Indices amp;Præfefti hngularum vrbium,id eftjChiliarchæ, Centuriones amp;cæteri,qui totidem

Tyrann. Q_ i t. 57 totidem famiUis præcrant. Deniq; fortes, P«rpurati,amp; c^teri, èqnib.cóflabatur Cert cilium publica, quod fæpifsimè indiftum Isgimus, bis verbis ; Er congregari funtfe-niores in Rama, vr in cleóïionc Saulis . Et t.Jaw, f.r. congregatus eft vniuerfus Ifracl,autvniuer i Chren. c. fus Ïuda,8lt; Beniamin,amp;c cum vniuerfam ir.^ is, turbam eo conuenifie.verifimile non fit. ’•^1’»'. c.ij.

Eins generis funt in omni Regno bene conftituto, officiarij Regni, Principes. Pa» res, Patritij, Optimates, amp;cxteriabordi-nibus dclegati,è quibus conflaturautCon cilium ordmarium.aut Concilium extra or dinem,Parlamentum,Diæta,cætericg con uentus, in diuerfis regionibus diuerla nomina fortiti;in quibus ne quid autRefpubl. aut Ecclcfia detrimenti capiat, prouiden» dunt eft. nu verb vt finguli Rege inferiores funt,ita vniuerfi fuperiores. Vtenim reftè Bafilienfisamp;Conftanrienfis Synodi, Syno dumOecumenieam Pontifice fuperiorem efte ftatuerunt, vt Capitulum Epifcopo, V-niuerfitatem Adore, Curiam dccurione, eumdeniqi, qui ab aliquo eoetu autUorita-tem accepit, eo ccetu inferiorem efte, etfi fingulis fuperiorem: ita dubiu efte non po ten, quin Ifrael, qui Regem petiuit amp;: con-ftituit, quafi Adorem publicum. Saule fu-periorefit, Ifraele poftulante,lfraelisq-, gra tia conftituto, vtpluribus poftea oftende-

jS ViNDîc» Contra tur. Iraq; cum rebus bene gerendisjOrdinö oç-us üc, qui in tanta turba feruari ncquit: ea verb fæpe accidant,quæ multitudini abf que publico periculo ac difcrimine duino pofsint : quicquidyniu.erfo populo conce-di aut committi diximus, officiariis Regui: , quicquid IfraelqPnncipibus dó Senioribus

. Ibaelis conceffum commiflumq^dicimus, s-CtvCuj. quod glt;vfus ipfe comprobauit. AihaüaRe gina,OchoziafilioRege ludæ mortuo,v-niucrCim ferè ftirpem Regiem delendam curat. Vix puer vnicus Ioa.s,in cunis adhuc vagiens, lofabæ amitæ prudentia Gmul amp;nbsp;pictate,fupereft. Uk verb rerum funimam jnuadit,amp; lex annos in luda regnat. Mufla-bat turn forte populus: nee enim promere, quicquid animo premebaptutuerat. Tandem loiadas fummus Sacerdos,vir lofabç, ConBio cum Principibus Ifraelis claculum inito, coniurationeep rireperafta, loamfe-ptimo anno ætatis vngendum coronan-dumqj curut.Matrem verb non modb è fo-lio exturbat,verum etiam è medio tollir, Baalisq; idololatriacontinub deftruit-Pro-. baturloiadæ facinus,amp; meritb. luRacaufa mouebatur.Tyrannidé enim,non regnum oppugnabat. Tyrannidem, inquam, pri-S^artol.df mum fine titulo, vtloquuntur lureconfulti Tirannid. ueoterici. Lex enimRegiiiludaicimulie' S)eut.i7. res adfceptrumno vocabar, Deinde etiam

CKercitio Inuafcratcnim nepotu regnum fumnio kelere, amp;nbsp;fcelera inKumera com-mittsbat. quod verb caput fcelcrum erat, ncglefto Deo vero,ßaalcm adorabat, ado-ranque iubebat. luftè verb, amp;nbsp;ab eo,cuius munus erat,vindieabat. loiadas enim non crat priuatuSjfed Pontifex fummus,ad qué rcrum etiam ciuiUumcognitio turn pertU nebat. Deinde habebat alTeclas Principes ludæ amp;Leuitas, denic-, crat affinis Regis. Qribdverb nonindicitde more co mina in Mizpah, non culpatur.vtncq; etiam.quod furtiue confilia inirct, amp;nbsp;clanculum coniip rarer. Alioquienim res minime fuccefsif-fet,amp;in incaffuni cefsiffec. Coniuratio an- S^trtoLi» tern bona malaueeft.vtbonum.malumfie TraU de finem Ipeâat, amp;nbsp;ab iis, quorum eft, ant fe- Gutibh. cus,initur. RcftecrgoPrincipesIudafece- ô^GiW. runt male verb, fi fecus fe gefsiflent. Vre-nim tutor cauere debet,ne pupiili bona de-pereant: ac ni facijt,actione tutelç tenetur: itaamp;hi populi falutemtueri, qui fetotum iplorum curse tradidit, amp;nbsp;credidit.fuasque in ipfos aftioncs omnes quodammodo tranftulit. In fumma ; vtlicet vniuerfo pos pulo repugnarc. iraamp; Principibus Regni, qui vniuerfum repræfentant, non fecus ac decurionibus pro corporis vtilitate. cotra Fl^. Lifo. 1 ere. Vtverbreferturadvniuerfos, quod Ti-dere^^, publice per maiorem partem geritux ; ita, ^‘*’'‘^-gt;

60 ViNDic. Contra quodmaior parsPrincipS feu optimaturn fecerir,omncs.q:jod oinnes, vniuerPuspo» palusfcofTcdicecurzVernni hiç alianobis cxoritur quayßio.

S^atuamus ia m Rpo urn a! iquc m, 1 egem ' DeiEcdePa uueabolere: Vniuerfnaiccon fendre, aut maiorpm tairem eius partcin, Principes automnes, aut plures conniae-re partem interim aliquarituUm populi, v-num,inquam,aliquem exPnneipibas Ma-giftratibusq legem Dei retinere,Deuniq; rite colcrc veile : quid licers pûtes , G ReX aut earn partem ad impia facra cogere, aut ei püs facris interdicere velit? Hic de Gngu-lis. feu de priuatis, non loquimur, qui vni-uerGtatis partes non cenfentur, vt neqj tabulae, claui. papilli, nauis ; aut lapides, tra-bcs,cæmenta, domus. Sed de aliqua PrO' mneia vrbeüe, quæ regni partem faciat, vt prora.puppis,carina nauim: tedum,paric-tes, fundamentum, domum facerc dictm-tur. amp;dealiquoMagiftratu, qui eins Pro-iiinciæ.vrbisüecuram gerat. Equidem G e» xe.mpJis cerrandum eft, etG ea propteraf-fuctam hominum-incultuDeidefenden' do,deGdia,rariufculafunt:tamen non prof fusdefunt. Lo b n a,vrbsSacerdoralis,fe-lè fubducit loramo Regi Iuda,ab eoq-, quo-dammodo deGcit, quia defecerat à Deo pa trum fuorum, à quo ipfa deGcere nolebat:

amp; fortèverebatur, ne P.Aalifacra facere co-geretiir.Confimiliter Antiocho intente,vt ludxi vniuerß,legem ipßus fequerentur, fuamc]-, à Deo aCecotam defeterent refpon detMatbathias: Non obtemperabimus vt tranfgrediamur noftram Religionem. Nee veró id modo : verùm Zc!o Pbinees corre-ptus, eo ipfo, qui ad impia facrificia concilies fuos adigebat, !ua manu inrerfecto, arma capit,in motes fefs recipir,manum colligit. Deniq; pro Rcligione amp;nbsp;patria,pro a- mWdf.rv ris,inquam, amp;nbsp;focis, aduerfus Antiochum v.v.4ï.f *- , adeoprofpcrè,Deo fauente bellum gerit, verM-c-i-vt Hierufalem recupiret, amp;nbsp;armis Genti-lium,inEcclefiæpernicicm coniuiatisjro fcis,debiïitatis. purum Dei cultü reftituat. Qiiód fi fpeftemus, quis ilie effet, erat^la-thathias MachabæorUm parens, ex tribu Leui.Itaq; non liccbat ei iure fanginnis.R» gnum àTyrânide vindicate. Qjn vero cum illo.initio montigenæ,incolæ Modin,qui-bus vicini, aut ij etiam ex vniuerfa Îudæa, quiEcclefiam reftitui cupicbant,fefe adinn xerant. Cæterùm vniuerfi ferè,amp; maximi quiqj Antiocho obtemperabant,eiusó; im perium vitro patiebanturiadeô vt eius exer citu penèprofiigato, Ipfoq; demum miferè mortuo, cum excutiendi iugi perpulchra i. vf^j^ ^ dareturoccafio, filiumipfius Regem ac do s v j, ^ ƒ minum non modo non inuitiagnofeerent» (y-^aßitn\

vcriim ctiam ad Regnum capcHcndum irt* f r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uitarentPoflèm ctiam hueadduccreexeifl

labino Regi Chanaan, iamque vicefi mum annum ei leruiebat. Iraq-, tato tempore ius regni quodammodo præferipferat, Urael ferè vniuerfus Deos alienos colcbat. Præ-cipuèquæq; tribus,Ruben,Ephraim,Beiv ianiin,Dan,Afer,amp; cæteræjquarum maiö-res erant vires,labino adh^rebant. Nihüo-minu5 Debora Prophetiffa, qu^ius dicebât Ifraeli, excitât ad arma trions Zabdort, ' Ncphtali,amp; Iiachar,vel faltem quofdam eX illis tribubus, Duce Barab, Sifaram magb ’ ftrum militiæ labini fundit, Ifraelcmq;tan ! demingo Chananæorum,inuitum,amp;tantum non renitentem non liberat modó, ve rum etiam cultu Dei verireftituit, Veriim quia extraordinario motu Debora excita-ta videtur,nec diPertis verbis Scriptura pro batLobnenfium fa£tum,etfi tacendo confentire videatur, vt neq; etiam libri Macha-bæorum vfqucadeó magnafuitinprimiti-uaEcclefia aurhoritas, ac prætérea legibus magis, quam exemplis, difceptandumvul-go dicant: ex fado, quid iuris ftàtuendum hr,examinabimus.

Diximus,Regem iuralfe in legem Dei, Eedefiæc^; conferuationem,qUatenus fieri poiTetjfpopondiirc. Vniiierfumitemlfrae-lem,

lem,tanquam vnum aïiquem,ideni ftipu-lante Deo,promififl’e.Iam vcró diciiTius,fin gulas etiarn vibes, finguUrumque vrbium, quæ Regni partem faciebant, magiftratus, idem G giUatim quatehus ft:a intereflet, di-fertèfpopondilïe.qtiod amp;nbsp;vrbes amp;nbsp;Societas tes omnes Chriftianas tacite fecilTe confer quitur.Iofue lenio conieftus,amp; morti pro- loßiez^, ximiis, congregat vniuerfum Ifraelem in Sichern adprælentiam Dei.Eratenim in Si ché Area fœderis Domini-Eo dicuntur con tienifle Seniores Ifrael,PrincipesTribnû, indices amp;nbsp;præfefti, atq-,ij adeó omnes, qui publicamauthoritatem in Gngnlls Ifrachs \ rbibus obtirtebant, amp;nbsp;iuraffe m Legé Dó-mini, vltroq; amp;nbsp;fponte Dei omnipotentis iugum elcgilTe. V nde cuidenter apparet,fin gulos Magiflratus, Vrbium, à quib.mittc-bantur,nominefpopodilTefe curaturosSé operam daturos,vt Deus ex Legis præfcri= pto in medio fui eoleretur. lofue verb turn Tofneu* fœdereinterDeum Sépopulum fanftè per- ucc-ip euflo, tabulisq; fœderis rite conhgnatis, in perpétuant rei memoriam,lapidem illico erexit. Itaq; fi Area Domini accerfendaeft, conuoeâtur omnium regionum Vrbium(^-, ^ (^j^fdt,. Principes, Chiliarchi, Centuriones Præfe- ^^j fti,8é cæteri, Dauidis Sé Synagogæ Praeli iXhr.c.f. ticæ decreto Sé mandato.SiTemplumDo i.']^e^-c.7. mino extruendupde m prorfus obferuatur i. ch’, eau

AcnequidquamRegibus creatisimmuta« tumputetur.fœderiîub loa.interDeumamp; popiilum.itemq; fub lofia fanciudo iidein omnes interfunt,iidem omnes figülatim aftringuntur. Itaqi nonRexmodófedRe-i.^r^.r.n. gnum; nee Regnum modo vniuerfum fed i.^eg.c.ij, Regni partes omnes Deo figillatim fidem i-Chren. amp;obfequium promittunt. Non,inquam. (np.ii. Rex iTiodó,fed Ifrael:nee Ifraeltantum fed fingulæ Ifraelisvrbes, earumq-, præfefti fe fanftè Deo deuinciunt, amp;nbsp;quodam quafi hominio ligio in perpetim aduerfus quem-Jibet adftringunt. Exemplum ex iis,quçho die in vfufunt, defumprum, remluculétio-rem faciet. In Imperio Germanico, cum Imperator inauguranduseft.adfuntÈleflo res amp;nbsp;Principes, turn Ecdefiaflici, turn lai-ci,aut ipG aut per legatos. IremPrælati.Co mites,Barones deniq; omnium vrbium im perialium legati,cum mandato in earn rem fpeciali.ac fefe,eosq;,quorum vicemgerut. certis fub condicionibus, Imperaton fub' mittuntacfubiiciunt, Iam,efto aliquis,qui Imperatoremvltro agnitum, degradu eo deiieere conetur, quiipfeimperiu affeftet, Principes vero amp;nbsp;Barones auxilia débita, amp;nbsp;tributa confueta Cæfari denegent, quin non conniucant modö ipfi, fed etiam cum aduerfario perfide colludant.an non putas, Argento ratenfes foitè, autNorimbergen-

fes j qui fidem legitimo Imperatori promi-ferunfjpfædonem ülum iure optimo arce-re amp;nbsp;excludere polTe?Imô verb ni feCerint, hilaboranti Imperatori fuccürreriht, an fi-deipræftitæ fatisfeeilTe eenfebis?ciütn præ-fertimis,qui præpoii turn kiumnon prote-icitjcurrt polïètj in pari caufa fadori habeti-dus f’t.Quod h ita eft (vti reuera in confeflb L.i.Lómi eft) ari non idem LobnenfibuSjautModii nedelittui henftbus, amp;licetj amp;nbsp;ex officio conipetir,fi ^.vlt.U.di Deum,cuius obfcquio feféinpnmis deuin remiUti dos fciunt,cæteriRegni ordirtesdeferue-nnt?Exiftatergo loramus,autAntiochus aliquis^ quicbltum ven Dei tollat, quifefe Rlpra Deum extollat: conniueat,aut collu-dat Ifrael: quid ci vrbi, quæ Deum pure có-lere cupit,faciendum dicenlus ? Primum, dicat curU lofue, Vos qtiidem vniuerfi eli-gite, vtru malitis obedire Deo veto, an diis Arriorrhæorumj At ego faltem amp;nbsp;familia lôfüec.ii. méaferuiemusDominoj' Eligite,inquam, remr. vtrum huic j alienum imperium nullo iure inuadéti,eairi re patere velitis;ego fanè cui fidem præftiti,quoquo euétu feruabo.Nec vllatertus fanè dubito,quin lofue omhi co-natufuo, cultumDei veri,inTamnathSe- j p rath vrbe Ephraim,quæ eins pofiefsio amp;nbsp;fa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^’’®

milia erat,retinuiffet,etiamfi Ifraelitæ,Deû AmorrhæOrum in terra Chahaah colivo-luiftenC. Quid fi y erb Rex vltérius pcigat.

66 VlNDIC^GoNTRA | Præfeflos mittat, quinos ad impia facra a-digant, Deurn deniq; è medio noftri expek 1ère iubeat ? an no Regi Regiisq; portam, » póffumus, occkidemuspotius, quamDeU Regem Regum vrbe noftra excludamus? Ad vertant bic Municipes, Ciiiéfue amp;nbsp;mU' nicipiorum ciuitatumq'^opuli Dei præfs' di,duplex fe fœdus mlilïc,duplex luliuraü-dum preititine. Primum amp;nbsp;antiquifsimum Deo, vti populus fit populus Deitfecudum» amp;nbsp;proximum, Regi, vtipopulus obfequa-3.o.Cclliit, turRegi,tanquam duelpopuli Dei.Itaq;vt tic forma yj^g Regi, aduerfus ImperatoréRegémuc fill amp;nbsp;c.i. fuum coniuranti,quantumuis magnam an cnouafs ^^ authoritatem accepiflet, fi in vrbe noftra '■J°''^’ cbfelTum dedi pofceret,parendum non fo' ret,imó ex ipfa fidelitatis formula omni '' modo refiftédum.Eodem paâ:o,fummuni ’ feelus, acvix vllo modo expiandum arbi-tremur, fi Deurn in medio noftri habitants iubente Principe,vafallo,inquam, amp;nbsp;mini-ftro Dei, aut expellamus,aut in manus ho-ftium, quatenus in nobis fitum eft, proda-mus. Dices tu forte: Verùm vrbes adPrin-cipempertinent.itaq’, adirum iure denega-renonpofsis. At,lnqua ego,vrbes non con fi ftunt in lapidum coacerHatione,fed in po pulo:populus veró, eft populus Dei,qui Deoprimùm,dein Regi tenetur. Quantum verbad ipfas vrbes perrinet, etfi adReges vrbiuin

Vtbiümpoteftasjaó municipestameriper- Senator. tinet dominium. Sunt etenim vniuerlain ^^ I^^irf-Regisimperio,noninpatrimonio-.Deusve ‘-^-^.i^e^ rd vnus eft omnium vete proprietarius do* minus,à quo amp;nbsp;ille imperium, amp;nbsp;hie patrimonium habet. Ergo,ais,licebitfubditis, ReligioniscaufaaRege deficeré? An non verb,fi feme! hoc ftatuatur,quam rebeUio nifeneftram aperias,vides? Attcde veto hie patienter)amp; ré accurate conhdera.PolTem ego vnico verbo refpondere, cum optio al-terntrius datur, aRege magis, quam à Deo deftciSdumelTe, aut exAuguftino, vbi non j^uvu/l.c, en;iuftitia,ibinonelTeRempublicam.Iufti- j.i.U(gt;.tie tiam verb nonefle,vbihomo ipfumhomi- Ciutt.S)a, nein Deo veto tollit, amp;nbsp;immudis dæmoni- ^ Ub.^. bus fubdir,cum iuftitia ea virtus fit,quç fua lt;.4. cuiq-j diftribuit. Iraq; qui eiufmodi domi-niis fefe fubtrahut,d^moniis fefc fubtrahc-re, amp;latronu multitudinempotius, quam Rempublicâdeferere.Verùm,vtaltius rem repeta,videntur, qui eo modo fe geret, quo diximus,defeftoru loco non clle-Deficiunt aRege vel Republica,qui hoftili anirao,Rc gisReipublicæùe imperio fefe fubtrahunr. Iraq-, amp;nbsp;inter hoftes numerantur,amp; pierun quequibufuis hoftibus periculofrsres exi-Kunt Hi verb,de quibus agimus,nil fimile L.f.S).4t habent-Primumimperata racere non reçu- t.miuut. lant,modb ea imperétur,quæ iure pofTunt,

^8 ViNDic, Contra । aut faltem Deo iriniriarri non faciunt.'.Tri-buta, veftigalia,muneri, oneraqj confueta non detrcctant,moóó id tribun,quod Deo debetjoon interuertatur. Gæfari Cæfarcm aßenti parent:Gæfari fines fuos excedenti,' anenum imperium affeftanti, Dei folium inuadenti, fupcriorem amborû Dominum bello netenti,parère,iniuftum putant; Deinde hoHiliter fepropriènongerunt. Ho-ftium eftlacefferé,prouocare,vltró imprel- j fiones facere. Hi deinum lacefsiti, armis infidiisq; petiti,v ix tandem imminente vil dequaq; morte, arma capiunt,fèfeq; aduet fus illatam vint tuentur. Acpropterea cum hoftibus non quotiefeunque velis, pàcem habeas. Neq;enimquotiefcunq;armade-pones, aut laceflere defines, deponant üH cor!nuô,amp;otium capeflant.Cum his,quo' tiefeunq; optaris,præfto eft. Define cæde-re, cedunt ; define Deum oppugnare, defi-nentpropugnare. Arma fi velis iis èmani-bus excutere, fatis eft, modo rie percurias. Qtria enim non inferût,fedexcipiuntiftiis, vbi enfem repofueris, ftatim dypeum abÜ' ciunt, ac propterea plerûq; infidiis amp;per-fidiæ patent, quodexempla recentiafatis oftendunt, Vtvero fugitiuum cumferuum ' non dixeris, qui vulnus intétanti Domino manum opponit ƒ qui furenti fefe fubdacit perlèquenti, ceUulæ fuæ ianuamputerea dum

.Tyrann, Q. i i» 6^ dum furor deferuefcit,octiudit: multo minus hos defertores cenfere queas,(cum fa-nè feruorum nomine amp;nbsp;loco non cenfean-tur) qui pari aut etiam vehementiori furov reperciro,Principi portas vrbis claudant, vbi refipuerir,amp; ad fe redierit, imperata fa-cere paraît In eo genere eft Dauid dux exer i.Sdw.e. cituum Ifraelis. lubSaule furibundorege, n.Vfr.n. quif^peamp;calumniisvexatuSjamp;exinfidiis iSam.c. petitus,montiü alperitate lefe tuetur, quin if-ver-is. amp;nbsp;Ceilam quoq-, vrbém furori regis oppo-nere parat. Is enim quofcunq; poteft, ad fe allicit quidem, verum non vtSaulis vitam, quod euidenter apparuitjpetat, fed vt pro-priam tueatur. Itaqj lonathan Saulis filius, non veretur cum Dauide fœdus percutere, amp;nbsp;identidem renouare.quod fœdus Dei Ie houæ vocatur. Abigail verb difcrièair,Da-uiderri inique petitum gerere bellum Dei. Inepgenere funt amp;Machabæi^qui obïa= ^-Mach. tam ab Antiocho pacem, falua Religione, f.ö.v.üo. tymcum belkim commodifsimè geripo-terat^recipiiint turn à Demetrio Rege, turn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;)

etiam ab aliis. Noftro verb etiam tempore meminimus eos,qui pro vera religione,ad-Uerfus impietatem in Germania Galliaq-, Jgt;ugriarunt quotiefeunq; Dei pure colendi poteftasfaftaeft,armavltrb depofuifte, amp;nbsp;plerunq-,adeb,cumaurSaulemPhiltftiniar ma alib vertere cogèrent, aut Antiochum

Î7Ç ViNDi Ci Contra vicinorum impetus reuocarent, aut aü^# hello continuando opportuna effent om«* ma. Eiulmodi ergo fignis polsint hi à defe-.Öoribus facile diffingui. Eff veróamp;aliue manifeftifsimum, h ita reccdant,vt quotiel cunqj fecefsionis caufa fublata fuerit,ni extrema necefsitas impediat, redeundum to tuant.Tum enim non à Rege,fed à loramo ' vel Antiocho: non,inquam, à Republ.feto priuatavnius aut pluriumTyrannidefece- I dere putantur. Hanenos diffinftionem Theologorum Parifienfium cœtus(Sorbo nam vocant)fæpiusdocuit. Anno circitet CIq CCC.BonifaciusoftauusPontifex, Regalia, quæ ad Regem Francorum perti-'/fnnules nent, fibi vendicabat. Philippus Pülcher, Fntncia, Rex Francorum, eum per literas acerrime Archiuii obiurgauit.initium erat: Ph i l ipp vs, amp;c. i Camer^e Bo n i f a c i o,lefeprofummoPontifite ^^tio(it gerenti,amp;c.Ac turn quidem vniuerfi agno-ttigrum , fcebantPontificemeffevicarium Dei inter Lutetife' ra,amp;Ecclefiæ vniuerfæ caput. Itaq^quod vulgó dicunt, communis error, iuris loco . erat. NihilominustarnenconuocaraSor-«' ^°”* refpondit,RegemRegnumq;,abfqi

, vllaSchifmatis culpa,eiufmodiPontifich ; ^”‘* ’ obfequio fefefubtraherepoffe. Schifmae-nim non feparationem, fed caufam facere Quod fi iulia caufafubeifet,feparationem ä Pontifice,non abEccleha, amp;nbsp;àBqnifacio quidem

tjuidé propiiè,non à Pontifice fore,eo vfq; dum bonus aliquis iedem Potificiam tene-ret. Inquævero difcriminavniuerfiRegni animas ab Ecclefia , ni hæc diftinftio vera fit, feparatas cSiicerent, nemo eft, qui non facile diiudicet. An non verb,rege iura Dei 0pt.Max.inuadente,animasq-, hominum, quas Chriftus fanguine fuoliberauit,durif-fima feruitute opprimente, multó acquius , eadiflinftione vtilicebit? Confimiliteran- ^nn^les no ClQ. CCCCVIIL Benedido deci CaraU. inotertiö Ecclefiam Gallicanam tributis A^^on/tie^ amp;exaftinnibus grauante, Clerus Gallica- ''^*‘^quot; nus aCarolo fcxto conuocatus ftatuit, Re* gern amp;nbsp;Regni incolas Benedifto obtempe-rare non debere,nempe hæreticOjSchilma tico,ea dignitate prorfus indigno. quod amp;nbsp;ordines Regni probarunt, amp;nbsp;Senatvs Lutc tianus Areno comprobauit. Quin amp;quos Benediftus decimus tertius, tanquam Ec-defiçhoftes Sc defedores anathemate per culerar,protinus abfoluendos cenfuit,8ci-pfoiurcEcclehæ communionenon exclu-fos fuilïe iudicauit amp;nbsp;vt alias fæpè in Gallia amp;nbsp;alibi quoq; faûitatum pafsim legimus. Ncmpe vt euidenter oftenderent,fi is, qui Principem locum obtinet, fefe male gera.t, ab eo fine defedionis crimme fecedi pofte, Scaliud omnino efie,ainalo Pontifice,a-liud ab Ecclefia,aliud à Rcge impio. aliuda

regno fecedere. In ea verb caufaLobnen' ?quot;'^*'lt;Ç-*^' fes iuifle videnturjquos re ftituto in integrü »9-V.S. £)g j culm, inter Ezechiæ fubditos annume

rari legirnus . Qiiodfi verb hæc diltinftio obtinet, cum Papa Principis alicuius(qui eum fuperiore agnolcit)iiira inuadit:an no P , lógeiultiuSjfi Prjnceps,ü vafallus,inquam, ' ^ Regalia Dei iura ad ferapereconetur ?Sta-obed tuendum ergo tandem, vmuerlum popu-lum,Principem impia iubentem, aut pia ve tantem, authoribus iis,qiii populiauthori-tatempenes fe habent, autpluribus coerce re polie amp;nbsp;debere. Deinde vniuerfos autfd tem potiores in fingulis regiopibus vrbj-busüe, authorib. præcipuis magifiratibus, tanquam à Deo primiim, dein à Principe conllitutis , impia facra 4 fuis moenibus ar-: cereiure poire,pia4ue iifdem tueri : quin 82 Ecclefiç,quævnaomninoeft, pomœria db latare polie : ap nj fecerint, dminæ Maiefta' tis,fi faltempotuerint, reos elle.

^npfiu4ti Supereft modb , vt de fingulis agamus, qui priuati dicuntur.Primum ex federe in-frinu pojgt; ^gj. ßeum amp;nbsp;vnjuerfum populum, vt fit po 4/ pulusDei,finguljnontenentur. Vtenim

tuiufq, Vi betur : ita nee quqd debet vniuerfiras, fin-niutrf. nbsp;nbsp;g'^'b debent. Deinde,non tenentur ex officio. Tcnetur enirn quifqj Deo inferuire in

lononhabentporeftatem, non (yng^ip^uf magiftratu, non habent imperium, non v|-lum ius gUdij. Iraq-, vt gladium priuatis i^ 0 tradidit Deus, nee itavfumgi^dij ab iis repofeit. Priuatis dicitur: Mitre gladipmtuu Mdtt.i,^. jnvaginam. At magidratibus:Nongeritis Î^onj.i», gladiqm fruftra.Illis,fiftringanqculpæda-lur;his, ni cum opus eft,frringant, magna negligentia culpæ loco eft. Quid verb ? di? pcs. An non fmgulis fadus eft cum Deo,vt vniuerGs? idiotis,vc naagiftratibus ? Quor* fum ergo circuciho, quorfum Baptifmus? quorfiim illatoties repetita tota Scriptura faeri fœderis mentio ? Eft fane ornnmo: fed longe diuerfifsimum. Vt enim omnes om-ninofubditiiufti Principis,cuiufcunqi tandem gradus fint,tenentur ei obedire:quida Verb,peculiar! quadam obligatiqne,vc ma- 1 giftratus,curare præterea, vt cæteri obedi-ant:ita omnes omnino homines,Deo qui-denrinferuire tenétur: at quidam,vna cum maiori munere,mains onus açceperunt,a-deb vt de cærerorum culpa,ft negligant, quodammodo teneantur. Curare debent Rcges,vniuerfi, quiqj ab vniuerGs gladium habent, Magiftratus,vt EccleGæ corpus rite gubernetur;Gngu!i,vt eins tantum Ecclc Gæ membraGnt.llli,ne Templum Domini pol!uatur,ne collabatur, fed aduerfus pm-nem corruptionem intemam, iniuriamüe

_ cxcemam tutum fit. Hi, ne corpus fiiuifl» *' ’’^^’* quodTempliimDeieftjimpurumfit,vtiii gl^ ’^^' eofpiritusDeiinhabitet. Quienim valb- j

lus, Deus quoquc eum vaftabit. Illiseadc caufa commiHus eftgladius, quo extrinfe-cus accinguntur.His commendatus taturt gladius fpiritus, verbum nempe Domint, quo Paulus Chriftianos omnes aduerlus Etgt;heCc.6. Diaboli impetumaccingit. Quid ergofa-Vi:r.i7. cient, fiRexipfos ad impiafacraadigereve lit ? Si, qui ab vniuerfo populo authoritat« habent, Optimates fefe opponant, aut fu' faltem magiftratus, parcant, obfequantur, amp;; omni conatu, omni induftria, tanquaW Deo ipfi militantes, pios piorum conatuS adiuuent ? Habent exéplum inter alia Cen-turionumamp;militum,qui Principibus lu-lt;îaIoiadæhortatu,Ecclcfia ab idololatria» Regnumque aTyrannide Athaliæ Regin« vindicantibus alacriterparuerunt. Sin opn mates amp;nbsp;magiftratus furiofoRegi applau-dunt, aut faite non refiftunt, præfto eft con filiiim Chriftinn aliam ciuitaré fe recipiant Af^tt.i0‘ Habent exemplum piorum è decem Tri-Ttr-i}, bubus Ifrael,qui veri Dei cultu per leroboa mum fublato, vniuerfis conniuentibus, ad ( »iCor. f quot;- Regem Iuda,apud quem cultus Dei reman y.ij c.if, ferat,fefe recipiunr. Sin alió fugere non da-vtf.^. ■ tur,vitspotius,quam Deo renuncient,cru ciü'

cifigantur potins,quam Chriftum, vt Apo»-ftokisloquitur.denuo crucifigant. Nokte, ^^i’-t-s. aitDominus noftcr,timere eos,qui corpus tantumoccidere poiTunt. Itaveroamp;ipnus amp;Apoftolorum,amp;innumerorumpiorum ‘ ’ Martyrum exemplo edofti fumus.Ergo ne minipriuato licebitarmis rcfiitéré ? Quid ergo de Mofe ftatuemus,qui Ifraelem,inui' toPharaoncRege,abduxit? DeEhod,qui Exed^t. decimooftauoregni demumanno,quoRe i^c, gnum vRicaptum videri poterat, Egloncm lud.c-t. regem Moabinterfecit, Ifraelemq-, Moabi- v.iff. tarumiugoliberauit? De lehu denique,qui i^^g- f‘i Ipramum Regem, cui ipfe militabat,inter-fecit,Achabi ftirpem deleuit,Baalitas ad internecionem omnes excidit ? An non e-rantilliomnespriuati? CertèGipfosper fe fpeftes, quia ordinariè conftituti non erat, pnuatos dicere queas. At ex quo extra or-dinem vocatos fcimus, ipfo quafi Deo, fuo iUos gladio euidenter accingente,non modo priuatos non cenfebimus, verum qui* bufuis ordinariispotiores. Mofisvocatio 2lt;expreiroDeiverbo,amp;;fignis euidentifsi-mis comprobatur. Ehod dicitur à Deo ex-citatus,quiTyrannum occidendo, faluum faceretlfraelem. Iehu,iufluElizæiProphe-ræ vndus, qui ftirpem Achabi deleret, etb præcipui quiqÿ.Regem cum, antequa rem aggrcdetetur,lalutarant. Idemdecæteris,

7^ ViNDic, Contra qui ex facra Scrjptura adducj pofsint,often dipofsit. lam veró çum neq;Deus ore fuo, neq; ej^tra ordinem perProphetasloqua* tur,eft quód hac in re fobrij in primis amp;nbsp;cir cumlpeftifimus.Siquis enimeam fibi au-thoritatem, quaft diuino (piritu afflatus,at roget,videatfanè, nearrogatia in flatus fit, ne Gbiipfe Deus fit, ne fibiex fe magnos il-losfpiritus fumat. neitaq-,concipiatvani' tarem amp;nbsp;pafiat m endacium. Videat veró e-tiampopulus,ne dum fub fignis Chrifti mi lirare cupit. Theudæ forte Galilæo alicui, autBarlozbæ(quodnon itapridemin Get mania Muncerianis accidit ) magno fuo malo militer, Nee eo quidem id dico,quod idem ille Deus, qui nobis noftro hoe fecu-lo Pharaones amp;nbsp;Aehabos immittit, libera-tores etiamaliquandoaliquos extra ordinem non exeitet.Certe ipfius neq; iuftitiç, neq; miferieordiæ quidquam vllo tempore deeedit. At fane fi minus exterioraiHa ligna adfunt, interiora faltem hæc agnofca-musexelFefl:ibus oportet, menremab ont ni ambitione vacuani, verum amp;nbsp;feruiduin 2elum, confeientiam deniq; amp;nbsp;feientiam, ne aut errore dult;ftus,alienis diis:aut furore ambitionis pereitus, fibi magis quam vero Deo feruiat.

Anamm Porróne quidfcrupulifuperfir,refpoii-iitUèprt dédum iisvideturomnino,quiEeeIefiam ar mis

armis defendi tton poffe aut cenfentjaut '^^Hgione certè,quod verifimilius eft, cenfcre videri

volunt. Aiunthi,non fine magno myfterio ^■’^oda.o. Deüm vetuiffe in Lege,ne altare ferrö poli-' retur. Confimiliter eó,quódin extriiehdo SalomonisTemplonullus ferræ malieiue

ferrei ftrepitus auditus fit : Ecclefiam, qu^' i„f„f viuumTemplum Dei eft, armis np eile in- «.'^f^x« ftaurandam,innui volunt, quafi lapides ip- ver.7, fiexiapidicinis,abfque ferrö excifi fuerint. qUodipfeScripturætextus falfunieffe, ar-guit. Quod fi fpeciofæ ifti allegoriæ oppo-namus, quod Nehem.4.cap.legimus, partem populi cæmentû,partem enfem,quor; dam atiamvtrumq^ in extruendo fecundo Templo geftafie, ne nouum opus ab impiis turbaretur, népe,non vt gladio extruerenti fed ne dcftrueretur,cauerent: codemq-, mo doEcclefiam nó propagari armis quidem, fed aduerfUs hoftes, qui propagationem c-iuS impedire conantur,propugnari.Deniq; pios Reges amp;nbsp;Principes innumeros, culm Dei aduerfus Ethnicos armiS, quod tota fcriptura adparct,vindicane; ObiiciUntilli continues :illaquidem locuiti habuiffe fob lese:at ex quo Chriftus gratiam attulit,nec pnalerato quidem equö,fed afellöveftus Hierufalenn irtgredi voluit,omriino defiiile videri. PrimumJn cófelTo apudomnes eft, Chriftum, quandiu in terris egit, non iudi-

tis, fed rei : non Regis, fed priuati partes Ögt; giffe. Iraq; quód arma non traciant,ad rem non pertinere. Verum hos iam rogatos ve-lim:An per aduentum Chrifti,ius gladij ma giftratibus'ablatumputent?Siaiunt;obftat ÿÇflW.ij. Paulus, qui magiftratus non fruftra gcilare AS9,}.}i gladium dicit, ^ aduerfus plebis impetum opem eoriim nonrecufat. Sin contra:cut ius gladij habere eos velint, nifi vt bonos feruando, malos malè perdendo, Deo, qui ipfosgladio accinxit, inferuiant? Qua verb magis in re,quàminEcclefia,quæeidicat3 eft,aduerfusimpios tuéda?inpeculio Chri fti aduerfus prædones aflerendo? Rogarim deinde,an inilitiam omnem inter Chriftia-J^^tthiS. nos exauftoratamputét.Siaiunt:Curergo ^»c^.V. lefus Centurionis orationem exaudit?Cut *4. milites loannes ftipendio contentos effe, neminéconcutere iubet,militiam deferere ■^^,10. non iubet? Cur Cornelium Centurionem, primitias,inquam. Gentium Petrus bapti-zat ? nee tarnen ad cingulum militiæ depo-nédum hortatur? Quód fi veró militia lulia eft, quæ tandem illa iullior elfe pofsir, quæ fuperioris iuiru,pro Ecclefiæ defenfione, proquepiorum falute fufeipitur ? An enim autvlla maiorTyranniseft,quam quæ in animam exercetur?autlaudabilior militia, quam qua extrema Tyränis coercetur?Ro garim demum, an vüa Chriftianis heilage^ rere

T Y R A Ïï N. Q_. Il» 7? rereliceat.Sinegant:curergo milites,Cen^ turiones,Tnbuni militum inEccleGam rc^ cipiuntur, quorum vnum id munus eft, vt bcllo inferuiant? Cut intégras legiones è Chriftianis conflatas !egimus,Melitéfem, inqüam,vi£toriatantopereab antiquis Do ftoribus amp;Hilloriographisdecantatainfi-* gnem, Mauritianamq^ martyrio decorata? Qiiod fi veto licet, vt forte tuendis finibusj arcendisque hoftibus licere fatebun tur: an nonmultoæquius,tuendis pus, arcendis impiis, propugnandis deniq; Regni Chri-ûi,Ecclefiæ,inquam,finibus ? Eccurenim /hof j,^-alioqui meretricem Babylonicam decem y^^ jg * Regum,quos ipfa fafcinarit,armis cxtermi natum tandé iri loannes prædicit?Ad hæc, quid alias, de bello Conftantini in Maxena tiuiTi,Liciniumq-,tot panegyric!s célébra-to,tot dodorum calculis coprobato ? quid deniq-, de Principum ChriftianoruinTur-cas amp;nbsp;Saracenos expeditionibus ftatue-mus? quorum vnus omnium finis autfuit, aut elTedebuit, neTemplûdomini aut ex-ttuftum deftruerent, aut extruendum tur-barent?Ergo Ecclefia etfi armis non propa gatur, armis tamé iuftè propugnari pote fl. Quin non minus martyres funt, qui in facto illo bcllo moriuntur,quam qui cruceni Religionis caufapatiuntur. lmb fanèeo vi-dentur potiores,qubd iUi oblatam quidcin

mortem non recufant ; hi verb vitro fcieri-tes prudentesq; fufcipere videantur.Propa gate conanturTurcæ fuam opinionem ar-mis,quiquamcunq; prouinciaarmisfube-gerint, Mahumeris impia dogmata j fola violentia nixi, inducunt, qui arm a in Alco-rano fuo tantoperecommendauit,vtiliac reftaad fuperos iri,diccrenonverearitur: etfi neminem ipfi interea cogunt. At mul-tomagisadhuc isReligionis Chriftiqi Loftis,amp; ij Reges,quos iple fa(cinauit,qui luci Euangelij flammas,verbo Dei verbera,^3-dio fpiritus acies inftrudas opponunt,om-nesque quantum inns eft, ad impia facra, oblatis tormentis adigunt. qui quam fuam fidemvocant, perfidia, amp;nbsp;traditiones fuas afsiduis proditionibus defendere amp;nbsp;aftere-rc non verentur. Propugnant verb contra pij Principesamp;magiftratus,qui propaga-tam propagandamue Chrifti vincam,ne ab apris vaftetur,fepe cifcundant amp;nbsp;muniunt, qui prædicatione verbi ad purâ religioncm conuerfos feu to fuo protegunt, gladioque tuentur.qui templum Dei,è viuis lapidibus extruftfi,dumad faftigiumvfq; adfurgat, aduerfus violentosimpiorum impetus, val lo, fofla,aggerej omni induftria communi-unt. Hçc halt;ftefius,rte quis iri ea quæftione haereat. Sciantitâq-, vnnierfi,aut qui ab lis conftituti funtjUégni officiarij, eorumüe plures,

Tyrann, ç^. 111. St piüres,âüt fmguli,ni RegemLegém Dei corrumpentem, reRituiue prohibentem, intra firies fuos eohtineAnt,ex tœdere cum beo inito graiiitcr peccare. Cities Protiiii-cialéfue, qui Regni alicuius aliqùantulanl partem faciiint,ni impietareni à fuis faltein finibus arceant, qUain Rex intruder« velit, àut piamdodrinam quibukiinquemodis. etiamfi ad templis feeedendunl lit, retinc-ant,confimiliterpœnæ obnoxios elle. Pri-uàfi dcnium, fi ihipia iubenti pareaiit, nulle modo excwfari. Cæteiùm ni extra ordi-hem ad id munus vocatos euidenter appa-reat,fuapteauthotitate armafe capere nul-loiurepoffe. EtcaquidemomniaexSeri-pturafacra cohftarevidehtur.

t^M ET ^TÂTÈNTS PJÎ/,T-. cipi rem/fub/icam aui e/gt;/gt;r/me»ti, aui^cr-^ äenihrefi/kre hccatt Îtem.tjmihu-i iii,^ (jiuo moüle, er lt;jmegt; tare ^er-

V i A nobis hîc de légitima Priiv cipis authoritate agendû efi,noil equidem dubitô, quin Tyfannisi ikmalis Ptiheipibusboge qu^ltU

. odiofafuturafit. Qiiienimquodcunqjh'-bet, fibilicerepucant;nonmirum, fi ratio-nis amp;lcgis vocé fuftinere nullo modo poP fint. At bonis faltemPrincipibus grata eanl fore fperö, qui magiftratûjqua tandem au-thoriratepotfatur,nil nifi animatam Icgem efle fciunt. Nee verb fi quid in ilios acriuS dieatnr, ægrius hi ferét, quafi fuavllatenus interfit.Tyranni Regibus,iniufti Principes juftis,è diametro opponuntur. Itaq; tatum abeft, vtquod inTyrannos dicitur, quid-qu im Regibus detrahat, vt eotra quo plus iUis dctrahitur,eb plus gloriç bis accrefeat: nec illi quidem vituperari pofsint, quin hi 12udentut,ri!ifanèquidfentiant,fusq^i deq; habeo Neq; enim ipfis,fed in iplbs fcribo. Hi quin confentiant, vix dubitare queam, qui non fecus ac Paftores lupos. Medici ve neficos,Prophetæ Pfeudoprophetas,Ty-rannos amp;nbsp;iniquosPrincipesodilïe debent Quod enim odium natura canibus in feras infeuit, ratio certè Regibus in Tyranos in-j eneret omnino neceflc eft : cum illirapto a iuant, hi rapinæ coercendæ nati amp;nbsp;dati fint. AdulatoresTyrannorumfrontem for tè.fi quam habent,contrahent,quos erube fcerc conuenientius eflet. AmiciRegum, fiio,non modbaflèntientur amp;annucnt,ve rumetiam adftipularinonverebuntur. Vt quis ergo hæc legendo, aut Rudio, aut ira moue-

T v R A N N* Q» I 1 t» P; hiöuebitur,ita fe mente affeftumputet. Ad rem itaq; àdgrediamur.

Oftendimus antea,Deum Reges inftitue re,RegnaRegibus dare,Reges cligere. Di-cimus iam, Populum Reges conltiruere, fJÇ^^«^ Régnatradere, eleftioné fuo futfragio com pofulo. probare. Quod quidcita fieri voluit Deus, vtquantumcurtqi authoritatem amp;nbsp;poteva tem haberent,Populo,fetundum ipfum, acceptant ferrent. Itaq^omnem luamcu-ram, cogitationem, induftria in vtilitatem populi conferrent. Nee veró fe,ob aliquam naturæ præftantiâ cæteris hominibus,non fecus ac homines gregibus aut armentis, præeflearbitrarentur. Verumeadem om-nino cum cæteris forte natos, fuffragiis amp;nbsp;tanquam humeris populi exhumoin eum gradum fublatos meminiflent, in quorum poftea humeros rcipublicæ onus, magna exparte,recumbcret.

Aliquot ante feculis,quàm populus Ifrae litlcus Regem à Deo peteret,Deus legem rcgnifenxerat,quæ extat Deuter.17. Cum perueneris in terra, quant Dominus Deus tibi pofsidendam dédit,in eaq:, habitaue-ris,ait Mofes,tu dices, Conftituam Regem fuper me,vt cæteræ gentes,quæ funt in cir cuitu : turn veró eum Regem conftitues, quem Dominus tuns elegerit e medio fra-Uum tuorunt,amp;c, Hic vides eledionem

Regis tribui Deo , conftitutioncm populo.’ Poftquam veróeó ventumfuit, itaprorfus oblcruatum legimus. Seniores populi Ifrae litici, gui popuium vniüerfum repræfenta-« baut, (eó enim nomine comprehenduturj ï.ï^w.s. vt pafsim,.CliiIiarchi, Centuriones, Quin-y^'-r. quagenarij, Decuriones, Indices amp;præfe-éii omnium Tribuum Ifrael, turn veró ma-ximcPnncipesamp; Capita tribuum) conue-niuntm Rama ad Samuelem, amp;nbsp;partim fi' liorum Samuelis, qui inique ins dicebant, pertæfi, partim bellaeó meliusgeftum iri iSam.c.t^. rati,Regem à Samuele poftuIant.Confulen yeraa. ' ti SamueliretegitDeuS,feSauIem elegiile, qui popuium regeret.Samuel itaq^SauJem vngit.quæ omnia ad Eleftionem Regis po-ftuiantc populo fadam pertinent. Aefatis forte fuille videretur, fi Samuel eledum à Deo Regem populo addiixilFct, amp;nbsp;ei paren dum cfle,monuiflet. Nihilominus tarnen quo feRexapopulo confiimtum feiat, Sa-•. avi.c. rnuelindicitComitiainM31pha,ibiq-,qualt; io.rer.17. ß jg adhuc plane Integra amp;nbsp;infeda, quafi, ■' 2’ inqu3m,nondumconftaretSaulis Eledio, fors iacitur, quæ à Tribubus Tribum Reniamin, egentibus genré Metri: è genre Me-tri, Saulem, eum ipfum, quem Deus elegerat,feligir. Turn veró demum,popu!o vni-i.Sit'n.c. tierfo accla mante,Saul Rex nominatus di-ii.Pf/-.i . citur. Ar tandem, ne forti omnia tribuat, poft-

poRquam liberatis Ammonitarû obfidio-ne labczanis, fuævirtutis fpccimen quo-dammodo edidit, ne quicquam fccedenti* bus quibufdâ è populo,ab vniuerfis in Gal-gal coram Domino rexconfirmatur. Hic vides, eum,queiT) Deus iple elegerat,quein fors à reliquis felegerat, fuffragiis populi Regem conftitui. Quid verb Dauid?Eui-détiusadhuc,Saule reprobato, Samuel Dei t.5(lt;)».r, hinuDauidcm,qucm Deus elegcrat,inRe- 10. gern llrael vngit. quo fafto,Spiritus Domini agit in Dauide, Sautern verb continuo deferit. Regnâtne verb Dauid propterea? imb errat,vagatur,exulat,extrema lijpe ex-pcritur.nec prius rex exiftit,quam,mortUo Saule, vniuerß populi lehudæ fuffragiis, Rex ludæ primùm: feptem veto poll annis vniucrfi Ifraelis confenfu,Rex Ifrael in He bron vngatur. Iraq:, bis vngitur,primiim à Propheta,Dei iuffu inEledionis fignum, deinde,iullu populi, dum Rex conftituitur. quo femper recordentur Reges, le à Deo i Saiw.r.i. qiiidem,fcdperpopulum, amp;nbsp;propter popü Itim regnare ; nee verb Deo tantó amp;gladio. vtloqufitur ,regnumacccprum ferant qui gladio ipfü,perpopulum primumaccindi fuerint. Idem prorfus in Salomonc obfer-uaturctfiis filius Dauidis erat, Deusclege-rat Salomonem,vt federet fuper folium Re i.Sam.r. gni fui, amp;nbsp;diferte Dauidi pollieitus erat,fc vomj.

Pd ViNDic. Contra uTyei.r. illitanquamPatremfilioaffutunim.DaiiiJ x.cif.oii. ipjeSalomonen!Regni fneeeßoredefigna-f.i5.p.5-. ratquibufdäm ex Aulæ præcipnis’prælè'.!-tibus.Nectarnen id fatis fnit. Itaqjconuo» * '■^^■*' cat Dauid in Hiernfalem Principes Ifrael, Principes Tribuum,Principescarum tuf' marum, quæ Ratisquæcji temporibusRe-i.Chron.c, gi miniftrabant, Chiliarchus amp;Centurio-3.s,v.uamp; nes fingniarum vrbium,Prçfeftos dominij f.is.7.«. Regij, filios fuos, quin amp;nbsp;purpuratos oin-lt;J?'J4. nes, amp;;egregiosquofqueviros, quideEle-dione ftatuercnt.Ac in eo coetu,Dei nomine inuocato,ab vniuerfo Ifraelis agmine Sa lomó rex prodamatus, in Regent vngitur, inq; Ifraelis folio(ita enimlcgitur)colloca-tur-Tum primum veró Principes,Optima-tesj atq;ipfiadeofratres, eifefeiureiuran-do publitè deuinciunt. Ne veró id in ambi-gua tantum fratrumfuccefsione fadumpu tes, eodéoninino modo alios pafsimcon-ftitutos legimus. Mortuo Salomonepopu-lus conuenifle dicitur, ad conftituendum ».T^fg.c.io Roboamum. Cæfo Amafia,Ozias filius e-t,.Chron. ius vnicus, ab vniuerfopopulo Rex confti* (.i6.c.3S. tuitur. Poftloramum, Ochozias,polHo-f’**” fiam loacham filius, cuipatris alioquipie-tas nonparumpatrocinaripotuiflet, Qiió i.Sam.c. pertinet amp;nbsp;illud Cliufai ad Abfaló ; Sequar, KJtVrr.iS. ait,eum Regem,quem Deus,populusamp;v-niucrfi ex lïraclc elegerint,id eRRegem légitimé

ritimè amp;nbsp;rite conftitutum. Iraq-, etfi Deus Fucernam populo fuo èftirpe Dauidisper-petuam promiferat, ctfi, inquam, Regum liraclis fuccclsio ipfo Deiverbo compro- TfaLtjA bata erat ; nihilo minus tarnen, cum Reges non prius regnalTe videamus,quam à popu lo rite conflituti fuiffent : concludere licet, Regnum Ifraelis,fi ftirpem fpeftas,hæredi-tarium certè fuiffe: at fanè fi perfonas, om-nino Eleftiuum. Qiiorfum verb hæc, fi da Eleftione confiabat, vtin confefio efi, nifi vt tantæ dignitaris à populo collatæ reccr-datio ipfos fui officij perpetub mcmores faceret?

ItaverbEthnicos etiam Reges à populo conftitutos legimus. Nempe cum aut foris bellum, aut do mi lires effent, vnus aliquis, cuiusde fortitudine amp;iuftiria magna erac multitudinisopinio,communicólenfu m Regemaffumebatur. EtapudMedos, in- HeroUiA. quit Cicero,Deioces ex arbitro index,è lu- Cw. lib. «. diceRexcreatus, amp;apud Romanos primi Reges. Itaq^cumRornulofublato centum Senatorum inter regnum Quiritibus minus grarum effet, conuenitvepofiea Reges fuffragiis populi, comprobanre Senatu de-ligerentur.Tarquinius verb Superbus ideo ^tt.Hb.1’ Tyrannus habetur, qnbd neque à populo neque à Senatu creatus, fola vi amp;nbsp;poten-tia nixus, imperium teneret. Propterea

SS V i N D 1 c. Contra Cæfaretfi imperium vi inuaferat, tarnen vt aüquo fakem iuris prçtextu imponçret,in) perium à populo fenatmp accepiße videri volebat. Augukus verb etfi à Gæfare ado' ptatus,hærecfcm fe imperii nûquam, quafi cx teftamento,gefsit. Qiun porius Senatui populoq:, acceptum tulit,vt amp;nbsp;Caligula, Ti berius,Claudius : ISero verb^qui primus vi ac fcelere inuafit imperium, nullo iuris colore fretus,àSenatu danmatus fuit. Omni-no cùm nemo Rex nafeatur, nemo per fe Rex eße, nemo ablq; populo regnare pof-iitiPopulusvcro contra amp;nbsp;per (e eße queat, lt;amp;Rege prior tempore lit: Reges omnes à populo primum conkitutos fuißc,ccrtifsi-mè conkat. Etß verb, ex quo virtutempa-tru imitati filii,nepotésiie, ^egna fibi quafi hæreditaria feeiße videntur, in quibufdarn regionibus Elediopis libera façultas delßf fe quodammodo videatpr, manfiç tarnen perpetub in omnibus regnis bene conkim tis ea confuetudo, vt demortuis non prius fuccederentliberi, quam »populo quafi de nóuo conkituerentur,ncctanquam fuihæ redesPatribus agnafcerentur:ied turnde-mum Reges cenferentpr,cum ab iis,qui po puli maiékatem repræfentarent, Regni in-nekituram, quafi per fceptrum amp;nbsp;diadema accepikent.In Regnis Chrikiani5,quæho-die perfuccefsionem defeiri dicuntur, Iiu-iufee

Tyrann» o» in» ?9 iufcerct veftigiaeuidentilsimaextant. Reges ctcnim Franciæ, Hifpaniæ, Angljæ amp;nbsp;cæteri, ab Ordinib. Regni, Patribus, Patri tüs, Magnatibus, qui vniuerfitatcm popult repræientant,inaugurari folcut, amp;quaii in Regni poflefsionem mitti:non fecusac lm peratores Germaniæ ab Eledoribus, ^ Re ges PoloniæàVayuodis feu Palatinis, vbi ius fuuiTi Eledio integrum obtinct. Nec veró illis Reaius bonos in vrbibus Regni prius exhibetur, quant nte inaugurau tuc-rint. Vtneq-, etiam olim Regni tempus,nifi adicinaugurationis, quod in Gallia accurate obtinuit,cornputabatur. Ac ne ob con tinuatam aliquot fuccefsionum feriem hal lucinemur, in illis iifdem Regnis, læpe filio agnatum , primogenito fecundogenitum Ördines Regni pretulerunt vt in Francico, u/wwlef Roberto Druydarum Comiti, Ludoicum ^t^H' fratremdtem Roberto Capeti,nepoti, Hen ricuna fratrem fecundogenitum ,amp; cæte-ros aliis. Qtnn amp;nbsp;Regnum idem populi au-thoritate, de gente in gentem, extantibus legitimis hæredibus,translatum fuit, à Me rouingiis ad Carlingos, à Carlingis ad Ca-petanos. Qtiod amp;nbsp;in exteris faftum,è ve-rifsimis hiftoriis fatis confiât. Ne veróà Francico,quod cærerorum exemplar (cm-perhabitum fuit,in quo,inquam,fucccfsio plurimum obtinere vidctur, recedamus,

po ViNDic» Contra Pharamundumanno C C C C X IX de-ftum Icgimus : Pipinum, D C C LI. Pipini fiüos, Carolum Magnn, amp;nbsp;Carolomanum D C C L X V111 no habita partis ratione. Sublato demumDC CLXXL Caroloma no,nonaccreuit continuo CaroloMagno fratris portio, vt in hæreditatibus fieri fo» Iet, fed populo amp;Concilio publico deccr-nente.Eodem auftore Ludouicus Pius,an» no D C C CX1 Lquamuis Caroli Magnih-lius,eligitur. In ipfo verb Caroli te Ram en* to, quod apud Nauclcrum extat, rogatpo-pulum,è fuis Nepotibus per Concilium R? gni publicum, que voluerit, digat, patruos verb acquiefcere populi decreto iubet. Vn» de Carolus Caluus, è Ludouico Pio, amp;nbsp;lu* ditha nepos,fefe apud Aimoinum Hiftorio graphfi,Regem eleélumprofitetur.In furn-« ma : omnes omnino Reges, ab initio elcfti fuerunt. Et qui hodie per fuccefsionem regnum adiré videntur,prius à populo conih tuantur necefle eft. Deniqueetli populus ob egregia quædam mérita ex aliqua ftirpe Reges fibi deligerc, in quibuldam regioni-busfolet: ftirpemipfam, non furcuîumde-ligit:nec ira deligit,quin fi dégénérée,aliéna eligere nonpofsit. Qui verb ex ea ftirpe e« tiam proximi funt,non tam Reges nafcuii' tur,qnam fiunt: non tam Reges, quam Re-gum cauditati haben tur.

i Y R A N N. Q» T I T ♦ ^t lam verb,cum Reges à populo conRitu-antur,omnino fequi videt«r,populumv-niuerßjmRegepotioremeße. Eaenimvis ^op^ verbi eft, vtqui ab aliquo conftftuitur,eo ^°‘^^‘”^ minor habeatur, qui ab aliquo authorita- ^^‘ tem accepit,fuo authore inferior fit. Puti-pharÄgyptius conftituit lofephum Paper Ceneßs., familiam fuam ;Nabuchodonozor Danie- Vfr.4. lern fuper Babylonieam Prouincia, Darius ^an.c.i. prxlides centum amp;viginfifuperRegnum, r. s.c.s, Nempe dominiferuos,Reges miniftros co Ri. ftimere dicuatur. Sicetiam populus Regem, tanquam miniftrum Reip. conftituit.

lt;luod nomen boni reges non afpernati funt, mali etiam affedarut, adeóvt aliquot ‘feculorum rpacio,eximperatoribusRoma

nisnemo,nifj manifeftèTyrannus. qualcs Nero,Domitianus, Caligula,dominus vo-carivoluerit. Deinde Reges populi caufa inftitutos conftat. Neq-, emm propter centum plus minus homunciones, cæteris ple runq; longè peiores amp;nbsp;inferiores vniuerfos creatos potius quant illos horum caufa, di-xeris. Ratio veró poftul3t,vtis cuius ratio-nealius extitit, eodem potior cenfeatur. Sic nauis caufa gubemator à domino nains inftituitur, qui, ne ipfa ad catites fran-gattir, aut male curium teneat, ad clauum fedeat. Et ei quidem in earn rem incum-bcnri,cæteriinferuiunt, ac dominus ipfe

px ViNDic. Contra paret,efttarnen ipfe naiiis feruus,vt mc* diartinns quilibet, nee à mediaftino gene, re,led fpecie tantum differt.In Republ.quæ naui comparari lolet,Rex gubernatoris, populus dominiloco elb lili itaquepubli-cam lalutem curand, populus ipfe paret amp;nbsp;obtempérât : cum tarnen non minus fit amp;nbsp;cenleri debeatipfe Reipub. fcriius ac index aiitTribunus quiiibet, nee ab his alia re dif ferat, quam qubd nia-iora onera ferre,amp; plurapericula obire teneatur Propterea ve roquæcunqueRex antbcllo acquirit,aut cum finitima occupât iure belli, aut iurc di cundo,vt quæ in fifcum rediguntur, acqui-ritipfe Regno,non fibi, populo, inqua,qui Regnum conftituit/ion fecus ac feruus do mino, nee vlla cum illo, nifi authore poptn Io,obligatio contrabi poteft.

Pretereaviuuntinnumeripopuli abfque Rege : Regem abfm populo, ne mente qui-dem concipere pofsis.Nec ideó Regiam dignitatem quidamadepti funt,qubd acete-rishominibus fpecie differentiisq-, tanqua Paftores gregibus quadam naturæ præfian lia præefle deberct. Quin potius ex eadem maffa cretos in eum gradum populus extii lit,vtfj quam authoritatem, fi quam poten nam haberent illi acceptant ferrent ac tan-quamprecariam pofsidcrent. quod Francorum antiquus ritus aptè oftendit, qui in clypeo

clypeo fublatuni regem prodamabat. Cur ’ cnim qiiælo,dicûtur Reges inhumeros habere oculoSj innumeras auresjongas ma-niis,cclerrimos pedes?An,quod Argo,Ge-rioni,Midæjaut iis,quos Fiibiilæ finxeninr, fimiles but? Minime verb. At ßnb,quiapo-piikis,cuius intereftjVniuerfus funs Régi o--culos, fiias aures, fuas vires ac faeukates in Rcip.vfum commodat,RecedatàRegepo* pulus : qui modo ocutarus, auritiis, robu-ftusamp;vegetus videbatur, cæcut:et, obfur-defeet,repente concidet:qui modo magni-ficètriumphabat,vno momento apudom-nes vilefeenqüi modo diuinispropè hono-ribus afficicbatur,ludimagiftnim Corinthi agerecogetur.Subrue ikius Gigantææ mo lis,actâquamRhodiani Colofsi imam tantum bafim,corruat, ac in frufta com minua turncccirc eft. Cum itaq-, Rex perpopulu amp;nbsp;propter populumcxiffat, née abfq-, populo cofiftere pofsit : cui mirum videatur fi populû Rege potiorem elle coficludamus?

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m vtnurrliii

mus,de us etiam,vtin lecunda Qiielnone, diftumvolumus, quipopulumvniucrfum ^^^^^ in Omni Regno,vrbéue légitimé repræfen- T^^g«, ofi tant, qui quidem vuIgo,Regni, non Regis ßci^fig; gy Officianicenfentut. Régis Officiarij àRe- iHnayi^^ gepro arbitrio creantur, autexauftorâtur. perOrdit ' quin amp;nbsp;eo moriuo nuUo loco funt. amp;nbsp;quo- num con^

P4 VlNüIC^CoNTltA tuntus «te dam modo mortui habentur. Regni Ofn-trdor la ciarij contra à populo, in Concilio nempe ^u^ûm^ P''^^’^°’^'^’*^'’‘^'’*'^^^2*^1 capiunt,autfalterrt olim capere folebant, nee abfq; eodem ex* auftoiaripolTunt.Itaq; pendent üli à Rege, biaRegno: illialupremo Regni officiario, qui Rex ipfe eb : hi à fupremo dominiopo* pu!i,'a quo ipfeRex, nonfecus ac illi,pen-dere debet, riorum munus eft,Regem curare : horum,ne quid dstrirnctiRefpublica vfquam capiat. lilorum,vt Regi,tanquam domino cuilibetdomeftici, adeflê ac infers uire: horum, populi iura amp;nbsp;privilégia tuen, amp;nequidprincep3ipfc in iUiusperniciem comniittat,omittatüe, diligenterprouide* re. Deniq; funtiUi Regis miniPtri,ferui,do' meftici, ad obfequium tantummodo inQi* tuti : hi ''ontra Regis in iuredicundo veluti AfiêlTorcs, Regij imperij confortes,adeo vt omnes quidam illi Rcmoubl. adminiftrare teneantur non fecus acRex: is tarnen intef eosquafi Præfes,primum tantum locum teneat. Vt veropopulus vniuerfus Rege fu-perior eft : ita etia m hi, eth finguli Rege inferiores fint,vniuerfi tarnen fuperiores een fendi funt. Primorum ferè Ptegum quam la ta poteftas fnerit, ex eo fatis adparet, quöd Genff.1}, Ephron Rex Hethæorum, ius fepulchri A-tfïr. brahamo, inconfulto populo, concedere

them, fœduscumlacôbofenre:népegra- ' uiorancgotia ad populum referrifoüta. Et in iis quidem imperiis, quæ tune temporis vnaferè vrbe circumferibebantut, facile id fuit. At ex quo Reges fines fuos amplifiea-rccœperiint, nec popuîus vniuerfus in v-num locum conuenire abfque confufionc potuit, Regni officiarii^ qui populi iura or dinariè tuerentur, inftituti fucrunt, itatar men, vt fi quando opus eflet, aut populos vniuerfus,aut eins faltcm quædam qu.afi ...^ Epitome,extraordinemconuocaretur. In Regno Ifraelitico, quod omnium ferèPo-liticorum iudicio, optime conftitutum ^'^^‘l’^i i^ rat,eumordinem fuilfevidemus. Habebat A'*”‘’ Rex fuos Pincernas, dapiferos, cubicula- r*^ Tios,magiftros domus fiue œconomos,qui familiæ (uæ profpicerent. Habebatamp;Regnum fuos, vnum amp;nbsp;feptuaginta feniores, Seduces ex fingulisTribubus eleftos, qui Rempub.fiue pacis fiue belli tempore cu-rarent fuos denique in fmgulis municipiis Magiflratus,qui v t illi vniuerfum Regnum, fuas finguli vrbes tuerentur. Hi fiquando de re maxima deliberandum erat,conue' niebanqnec iis inconfultis,quidquâ,quod adfummamReip pertincret,dccernipöte- i.C^rstt, tat. Hos itaq-, conuocat Dauid,quando Sa- f.i9.v.t. lomonem inueftiri Regno cupit,quadoPo t.Chren. litiam à fe reftitutam examinari Scprobari: t-u fa.

i.Sdw.t. qn;in3oreducendjeflArca,amp;c. Quiavcroi t4.ver.4f, vriiüeffurri populum repræfent3nt,vtnuer-fustumpopulus conuenine Jicitur. Idem deniquelonathan, Saulis R-cgis fententia damnatum, morri eximunt,ex qdo à Regc ad populum appellarionem fuifleapparet. Ex quo veró Regnum proprerRoboamifu perbiam fcilTum fuit, Synedrium Hicrofo-lymiranum Septuaginta amp;vnius virorum, eaaurhoritate fuiirc videtur, vt non fecus ac Rex fingulos, in Regé indicate poflent. t.Chron.c, Hiiic autem præeratDuxdomus Iuda,id v nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft Primarius quifq;, ex tribu ludaeleftus,

^’ vtvrbiHierofolymitanæ Primarius extri-■®' bu Beniamin. Exemplisresdilucidiorfiet. lercmias miilus à Deo, qui vrbi Hierofoly-mitanæ excidium nuriciaret,ea propter da mnaturprimiim à facerdonbus amp;nbsp;Prophe-tis,id efhà ludicio feu SenatuEcclefialiico. Demum ab vniuerfo populo vrb’S, hoc eft, ab ordinanis vrbis iudicibus, Chiliarclr* nempeamp;CenturioniSus. tandem aPrin-lerem.ie. cipibusichudatideft Lx x i.virisafsidcn-v.9-amp;i7^ tibusadnoiiamportamTempli,caufaco-gnitaabfoluitur. Ij veró, in eo info ludicio difertè damnant Regem lehorabin, quiV-riam Prophetam paiilo ante li milia comini nantem crudelifsimètrucidairet. Alibi ve

ró legimus, Sedechiam huius Synediijau-thoritaté adeo reuefitum eire,vt leremiam à Lxx ilt;

Tv R A N N» lt;^» Il I.» pT àLXXI.viris,in tetrum carcerem detru-fumnon modónonliberare,verumenam Jf,em.i7. vix in mitiorem trans ferre auderet. Sua- «jr »8.3 dentibus autem illis,vt in lere miæ mortem confentiret,refpondet,eum in ipforum ma nibus effe Jcq; ipfis contradicere nulla in re poffe. Qiiin amp;vcritus idé,ne in fermoncs, quos cum Propheta habuerat,inquirerent, quafirationem eorum,quædixifret,reddi-turus,mendacium co mminifcitur. Ergo e-rant in hoc regno, regni officiary rege fupc notes,in hoc,inquam,quod non à Platone aut Ariftotele,fed à Deo ipfo omnis ordinis authore, omnis Monarchiæ fummo infti-tutore,inftitutum amp;nbsp;ordinatum fuerat. Ta leserantjn Perfico imperio feptem Magi feu fapientes, item ii/.Qrip.igt;i^ quafi honoris regijconfortes,amp;quiregumauresamp; oculi ^Üheri. nuncupabantur, quorum iudicio reges ac-quieuifle legimus. In Spartano Ephori, ad quos arege appellabatur: quiq-, ipfos etiam reges iudicabant, vt eft apud Ariftotelem. InÆgyptiaco miniftri publici r^gi per po- ^riifot.li. pulum eligi tradiq^foliti,eó tantum ne ad- ^' '^‘‘^■^■'^• ucrfusleges quidquam committcrent. Vt lt;!^^'7 ‘M. verb Arilloteles reges, quibus eiufmodiof ficiarij adiunguntur, legitimos pafsim vo-cat,ita etiam nonveretur dicere, vbi ij dc-fint,non Monarchiam elfe , fed aut plane barbaricam Tyrannidem , aut Tyrannidi

quàm proximam dominationem • In Romano hune locum obtinebant Senatores amp;nbsp;Magiftratus per populum creari foliti, Tribunus Celcrum, Præfedus vrbi, amp;nbsp;cæ-teri,adeô vt à rege ad populum prouocatio elTet.quod Serieca è libris Ciceronis de Repub.citât, amp;hiftoria Horatij tergemini,ob cædem fororis aregiis iudicibus damnati, amp;nbsp;à populo abfoluti,fatis indicat. Sub Im-peratoribus verb, Senatus, Confules,Præ-tores, PræfeûiPrætorio,Præfides Prouin-ciarum, quæ populo Senatuiq; tribueban-tur,qu'iproptereaomnes Magiftratus po-puli Romani vocabantur.Itaq^ cum decre-to Senatus, Maximinus Imperator, hoftis Reipublicæiudicatus eflet, inq; eum Maxi r i, '' ' mus amp;nbsp;Albinus à Senatu Imperatores créa ti eftent,milites iurarût,(ê fideliter obfequu turos populo Romano,Senatui amp;nbsp;Impera-Herod Ub. tori,vtcunqi fubTyrannidehoc ius viola* 8.1« oritt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j hodierna verb imperia quod atti-

is^^^^lbini “'•^‘‘^um, Mofchicum, amp;nbsp;alla huius OilmUites g®*’®’'‘®gt;*”®g“®^a^focj’’’*j*”^g’®gt;quàmim ' peria funt^nullum omnino eft,quod fi non hoc tempore, faltem olim non ira admini-ftratumfucrit. Quod fi verb illorum culpa amp;defidiafaâ:um eft,vtquibufdâlocis dete riorem Rempublicam pofteri acceperint, tenentur nihilominus,qui etfi locumho-dic obtinent, ad antiquum ftatum omnia, quan-

T y R A N N, C^. Î U» $19 quantum infe eR, rciiôcara. In Germani-co, quad per Eieftionem confertur, fimr Eleftores amp;nbsp;Principes turn Laici, turn Clerici, Comités, Barones, Ciuitates , Cinita-tumq-, Legati, quivt fuisquiq; locis Rem-pablicam curant, itaetiam in Co minis, v-niuerfi Imperij Maieftatcm,quandoopus cft, repræfentant- vbi, nequidRefp. ex pri-uatis C^faris ftudiis odiisüe detrimenri capiat,profpicere tenentur. Iraq-, alius eft imperij, alius Imperatoris Cancellarius , alij atq-,alij huius amp;illius officiarij, diuerfa æ-raria, diuerfi qnæftores. Et adeó quidem vulgatum eft,Imperium Imperatori ante fei ri,vt Imperator imperio hominium prç-ftarepafsimdicatur. ConfimiliterinPolo- Sfeculut» nicoeum}ocumobtinentEpifcopi, Palati- S^x^nuS, ni,CafteUani, Nobiles, Ciuitatum regio-numque Legati extraordinem conuocati, quorum in eoetu tantum nouç conftitutio-nes fiunt,amp; bella decernuntur. Ordinariè vero Regni Polonici Confiliarij’, Cancellarius Reipubl. Polonicæ,amp;c. etC fuos inter-ea Rex cubicularios, œconomos , mini-ftros amp;nbsp;domefticos habet. Apud Polonos verb, qui difpuret, vter potior fit, Rex, an vniuerfus Regni populus per optimates reprsefentatus, perinde faciat,ac qui Vene-tiis difputet,vtrum dux Republica fupe-rioifit-Quid autem de iis Regnis dicemus,

100 V I N D I C. Co NT R A quæperfuccefsionem deferri dicuntur?Ni hilo' fane fccius res fe habet.Regnum Fran-cicum,quod cæteris non ita pridem legum amp;nbsp;ordinum præftantia anteponebacur j ita olim conftitutum fuit.Etfi verb qui eumio cum tenent,fuo officio minus fatis faciunt, non eb tarnen minus tenentur. Habet qui-dem Rex fuum magnum magiftrum, feU Archia:conomum,fuos cubicularios, vena tores,fcutarios,pinccrnas amp;nbsp;cætcros,quo' rum officia olim àRege adeb pendebant, vreovita funüo,fuo ipfiofficio plane de-funfti viderentur. vnde etia mnum poft fi-nem lu£iusRegij,magnus M agi Her feu Ar-chiœconomus,quædam quahc5ceptaver bapronunciarefolet,quibus familiam Re-giam dimittit, ac fibi quemq; profpiccre iu bet. At nihilominus fuos habet Regnum Fracicum officiarios, Maiorem Palatij, qui poftea Comes ftabuli nominatus fuit, Ma-refchallos, Amiralium, Canceliarium feu magnum Referendariû,Secretarios,Qiiæ-ftores amp;nbsp;ceteros;qui quidem olimnonni-fi in concilio publico trium ordinum Cleri, Nobilitatis amp;nbsp;populi creabantur. ex quo vcrbParlamcntum Lutetianuiti ftatarium fadum eft, non prius in eo gradu conftituti cenfentur,quam aSenatuLutetiano rece-pti amp;nbsp;comprobati fint,amp;nequeetiam abf-que eiufdem confenfu amp;authoritate defti-

tuipoflunt. Iftivero omnes,primumRegno, id eft,vniiierfo populo, deindeRegi, tanquam eins curatori fidem dant. quod vel ex ipfa iunfiuradi formula perfpicuum eft. Comes ftabuliveró in primis,quando Enfeliliato per Regem accingitur, (vt ex verbis, quæ Rex iple pronunciat, apparet) co accingitur, vtRempub.tucatur atq; de-fendat. Habet præterea Regnum Franci- §.fïliuif cumfuos fine Pares, tanquamRegis con~ fayn. Inß. fortes, fiuePatricios,tanquamReipubl.Pa tjuib.trind, treç, fingulos à fingulis Regni Prouinciis ^(‘■s pan^i denominatos, quibusRex inaugurandus, pot.^M-tanquamvniuerfo Regno , finem dare fo- ^“'■’ let. ' Ex quo, illos Rege fuperiores efle, liquet. Hiverb vicifsim iurant, fe non Regem, fedRegium diadema tuituros, Rem-publ.c5filioadiuturos,facro Principis con-filio in earn rem, pacis belliüe tempore af-futuros, vtex formula Patriciatus liquidb patct.Itaqj non fecus ac Pares Curiæ Lon-gobardicp iure,in fententiis ferendis,fcudi dominononmodoafsidebanr,vemmetiâ 'J^enat. inter ipfum fçpe fuperioris feudi dominum Chop^i» amp;vafallum cognofcebant. Videmus etiam ntü Ub.3-hofce Francise Patricios,intcrRegé amp;nbsp;fub-ditos fçpe diiudicafre,adcó quidem,vt cum Carolus v i.in Ducem Britannia: fenten-tiam ferre vellet, obftarent iHi, dicerentq;, non Regis, fed Parium elle eiufmodi iudi-

Tox ViiiDic. Contra ciumji quornautontan nü dcrogare poflet. Eine etiam hodie Senatus Lutcrianus,qui curia Pariu m feu Patrieiorn m nuncupatur, quafi Index inter Regem amp;populurn qua-dantenus conflitutus, imó inter Regem amp;nbsp;priuatum quemlibetjfingnlos aduerfus Re gis procurarorem aircrere, fi quid contra iusinuad3r,quafiobligationetcnetur.Pfç-terea fi quid Rexdorni fiatuat edicatue,fi quid cum vicinis Principibus pacifcatur, fi quod bellum gerendu eft, fi quæ pax,vt nu-per cum Carolo v.facienda, authorem fe-natum fieri oportet, amp;nbsp;in eius afta omnia, quæadRempubIicâpertinent,referri.Qi!Ç quidé non prins rata funt,quam ab eo corn probata fucrint. Ne verb Regem metuerct oenatores,nequeolimin eumgradum,nifi à Senatu nominati cooptabantur, neque abfque ciufdem authoritate , légitima de catuaexauiSoraripoterant. Deniq; ^liters Regis, ni àféerctario Regni fubferibaiv tur, amp;nbsp;referipta ni à Cancenari» ( qui can-ceUandi poteftatem habet) obfignentur, nullam authoritatem habenr. Sunt amp;Pu' ces, Marchiones, Comités, Vicccomites, Barones,•CafteUani,item in Vrbibus Maio-res, Vicarij,Cofules, Sindici,Sc3bini,amp; cæ-teri, quibus aliqua figillatim autRegio, aut vrbs commendata en, vt populum tuean- gt;nbsp;tur, quatenuseorum iurifdidio p2tet,etfi quæ-

Ty R A N N. Q» I 1 U 105 tjuædam ex illis dignitatibus liærcditariæ hoctempore haben tur.Ethæc quidem or-dinariè. Atpraeter hæCjquotanis olim,poft veroaUquanto, quotiefcunquc fairem ne-cefsiras pollui abat, habebatur trium ordi-nurn conuentus,quo regiones vrbesq-, om nesaiicuius nominis fuos Legatos mitre- Âimoïnm. bant,amp;quidemPlebei,nobilcs,Ecclefiàfti-cünvnaquaqs figi!latim,vbi de his, quæ ad Rempubl. pertinebar, publice ftatucbatur. Eius verb cenuentus ea fuit nerpetub au-thoritas, vt non modo, quæ ibi ftatuta forent, facra fandaq:, haberemur, feu pax facienda,feubeüum gerendG,hue Regni pro-/ curatio cuiquâ deferenda, hue vectigal im-perandum effet : verum etiam reges buxus, defidiæ, tyrannidisiic caufa in cœnobia de-truderentur, eo4;authore,vniuerræ adeo ftirpes regni fuccefsione priiiarcntur, non fecus ac primum, populo aurhore, ad regnum vocatæfuerât.Nempe quos confen-fus extuleraf, dilfenfus exturbabat : quos virtutnm paternarum imitatio,in earn qua-fi hæreditatem voearat, degencr amp;ingra-tusanimus, vtincapaces amp;nbsp;indignos fcce-rat,ita amp;nbsp;exhæredes fadiebat. Ex quo fane liquet,fuccefsionem tolleratam quidam ad vitandum ambitum, fccefsionem,interregnum, amp;nbsp;alia Eleétionis incommoda. At lànèvbigrauiora damna confequerentur,

vbi re^num Tyrannis, vbi regis folium Tyrann as im aderet : populi kgitimum con-ucnrum, amp;nbsp;Tyrann! regisüe ignaui expel-lendi,adüeagnatos deducendi, amp;nbsp;boni régis in eins locum adfcifcédi, authoritatem übi perpetuó retinuifie. Nimirum habebat fortèhoe à Gallis Franci,authore.Cæfare lib.v. de bello Gallico. Fateturenim Am-biorix RexEburonu, ca fuifle turn regum Galliæ imperia, vt non minus populus rité connocatus, in regem, quam rex in popu-lum,authoritatis haberet. Quod etiam in Vercingetorige apparet, qui coram populi cœtu caufamïùam agit.In regnis Hilpaniç, prælcrtim Aragonum Valentino,Catalani-co,ita etiam fêle habet. Eft enim penes iu-ftitiam Aragonicam, quam vocant,furnmâ regni authoritas. Iraq; non verentur magnates, qui populum repræfentant, regem his verbis turn in ip fa inauguratione, turn tertio quoq-, anno inconuentu publico di-fertè compellere ; Ta n t v m valemus nos, quantum vos: atfuper nos ambos eft, (lu-ftitiam AragonicaminteHigunt) qui magis imperat,quàmvos.Sæpeverô,quærex ro-gauit,Iuftitia illaabrogat: que edixit,vetat. Trib.utum verb indicere nullum vfquam abfq; eiusconuentusauthoritatcaufit. in Anglico amp;nbsp;Scotico penes Parlamentum, quotannis fere haberi foUtöjfumma return

Tyrann, q^ iii» loy ed. ParlamentumverovocantjOrdinum regni conuentum, vbi Epifcopi, Comités, Barones, Ciuitatum, Regio num de iegati Communi futfragio de repubî. ftamunt. Cuius vfqueadeo facrofanûa eil authiyi-tas,vtjquæ femel fanxcrit.regi abrogareGt nefas. Omnes verb regni ofhciarij ab co co ucntu fafces accipere folent, qniq; ordina-rièregireginæûe in cÓGlio afsident. iil fum ma;cxtera régna Chrj{liana,Hungaricum, Bohcmicum,Danicum, Sucdicum,amp; reli-qua,Gaosregni officiarios regiiue imperÿ confortes habcnt,qnos fua authoritateali-quandovfoseffe,velin regibus ipGsexau-ftorandis, aut hiftoriæ docent, aut recens memoria fatisoflendit. Nccveró eft,qub l iccirco potentiam regiana minui putemus, regesue quaG capitis diminutions paisos. Deumcerte non eo minus potentem cen-_ femus, qubdper fe peccare nop pofsit, ne-que eins imperium anguftius ,quód mere amp;pcfl'urn ire nequeat. Neq; ergo regem,G, qui per fe peccare poGet, aliéna opeRiltine tur;G quod forte imperium fua negligentia culpaue amifsilfet, aliéna prudétia diutiisi-mèretineat.Anetenim eo minus fanum ali quem pûtes, qubd Medici ei afsideant, qui ipfum ab intempcrie dehortentur, qui no-xiorum ciborum efu interdicat, qui etiam inuilum fæpeacrenitentem purgent? An

to6 VINDIC* Contra vero medicos il)os,quiil!ius falutem curat, an adulatores,quiinfaïubria quæq; obtru-dunt,magisamicospûtes? Hæcitaquedi-ftinftio omnino adhibenda cft. Alij funt a-mici Regis,alij C^fans.Amici Cæfaris funt, qui Cæuri inferuiunt : amici regis impera-torisüe,qui Regno. Cum enim quisregni caulä,rex dicatur,regnumq; in populo con fiftat, regno verb perdito, labefaftatoüe, aut omnino rexefle definat, aut minus fai-temrex fit:qui fane regni vtilitati liudent, regis verèamici funt: quiregnivtilitaténe-gliguntauteuertût,verè holtes. Ac vt neq; regnum à populo, neq; regem à regno : ita nee amicos regis à populi regnique amicis feparare vllo modo pofsis. Imb verb cum, qui verè Cæfarem amat, regem eum,quàm pnuatim malint: regem verb abfque regno habere non pofsint:iidem fane regni,qui amp;nbsp;Cæfaris amici erunt. qui verb Cæfaris ma-gis,quam regni, fine populi amici videri vo lent, adulatoresvereSi holiesperniciofifsi mi cenfendi erunt. Qiiod fi verb illi verè a-mici funt, an non regem eo potetiorem amp;nbsp;ftabiliorem fore manifeftum eft’, vtTheo-popus Ephoris inftitutis dicebat, quo plu-res amp;nbsp;potetiores erunt ij,quibus populi re-ajfe/gt;rrfi gnmevtilitas commedatacommiftaq; fue-fcrifgt;tio rit? Dices verb fortafle: Tu mihi Patritios, ebüet;.^ nbsp;nbsp;optimates,regniofficiarios narras. Ego ve

Tyrann» Q^, ^^^» ^®7 ro contra,nil præter lamas,amp;antique,tan-quam in Tragoediis,paludaméta video: antique verb l ibertatis amp;nbsp;authoritatis vix vlla vfquamveftigia cerno. Denique, plerofq-, pafsim fua curare, regibus afientari, populo illudere videas:vix vïquam,qui populi e-uifcerati mifereatur, nedum qui miferio o-pem ferat,inucnire pofsis. Quod fi qui verb eo animo aut funt, aut elTe putantur,re-belles amp;nbsp;perduelles iudicantur, exulant, ac tantum non viftum quæritarc coguncur. Q,uid?itares fe habet.Tanta ferèfempcr,amp; vbiq-, locorumfuifle videtur aut regum au-dacia,aut optimatum partim prçuaricatio, partim ignauia, vt reges quidem earn, qua hodie pleriq;infolefcunt,licentiam,quadâ quafi longi téporis præfcriptione vfucepif-fe : populi verb authoritaté fuam auttacitè cefsifle,aut non vtendo amifilTe videantur. Sip nempeplerüq-, accidit, vtquod omnes curare tencntur,curetnemo:quod omnib. commilTumeft, nemofibicommendatum putet.Nihilominus tarnen aduerfus popu-lumncq-, præfcriptio ,neque præuaricatio ifta quidquam facit. Vulgatum eft,nullam fifeopræferiptionénocere: multb verb minus populo vniuerfo,qui rege potior eft, eu ’“®4j gratia Princeps id priuiiegium habet. Curenim alioqui,cum fifciPrinceps adrnh niftrator tantu fit, populus verb,vt inferius

probabitutjverè proprietarius ? Deinde,an non fcitum cft illud ; libertati nulla, ne diu-tifsima quidem feruitute, violentia præfcri bipofie? Quod 5 verb reges à populo con-ftitutos fuilfe,qui ante D.forte annosviue-bat,nonab eo,quihodie extat,obiicias:at, inquain ego,etfi moriuntur reges,popuhis interim,vtneqjvlla aliaVniuerfitas,nun-^■frlt;}psne quammoritur. Vtenimpcrénemfluuium b‘ttur.7S. fluxusritaamp;populum immortalemortus ^ deindb amp;ipteritus viçifsitudo facit. Iraq-, vt idem (iü,l.iiui e,1j quiantemilleannos,Rhenus,Sequa-r« fuaf. na,Tyberis : idem etia eftpopuhis Germa-

”’Cus,Gallicus,Romanus:(nififorteCoJo-V t de jolu j^ jæ interuenerint) nee aut aquæ fluxu,aut indiuiduorum mutatione, ius eorum vlla-tenus immutari potuit.Prçterea fi non populo, fed patri regnum acceptum ferut, hic veró auo, amp;nbsp;ita deinceps : an plus iuris po-tuitiliçad aliumtransferre,quam ipfeha-bucrit? Quod fi veró non potuit : (vtcertè regjurif, non potuit ) an non manifeftum eft, quic-I.f4, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quid pfætereafibi arrogant,nonjmagis eu, quam prædonem quemlibetvfurparepof-

nis ius integrum habere? Ergo,quod in ali-quo regno Optimatçs aliquandiu opprefsi fucrint, populo præiudicare non poteft? quinpotius, vînon audiretur feruus, qui, quod dominum diutifsimè captiuum deti-nuilTet,

Tyrann, q. iii. top imiffet, non modo fe liberum iaûaret, ve-rùmetiam necis vitæq; poteftatem fibiin dominum arrogaret: neg; prçdo,qui quod aut x x x. annos prædatus,aut prædouis filius effet, fefe extra culpam effe putaret : i-mó veró,quódiutius, eó grauius punire-turdta fanè minime audiendus princeps, ferendusde fucrit,qui, qUodTyranno fuc-cefsit,populumiie, aquoipfe regnum ac-tepit,mancipi) loco diuhabuent, aut optu matibus vim fecerit, quidquid libucrit,fibi licere,autiure conced' putet. Neque enim demûtanni quidquamiuri populi, fcdad-duntiniuriæ Regis. Quid verb, fi optima-tcs ipfi cum principe çôllufere?quid,fipro-dita caufa, populum vinftum quafi,in ma-nusTyranniprodidere ? Iftane præuarica-tione proditionéue authoritas populi in Regem plane translatavidebitur? An, in-quant, eo fafto quicquam aut libertati populi demitur, autPrincipisliccntiae adiun-gitur? Sibiipfi imputent, dicens,quieiuf-modi hominum perfidam fidem elegcrint. At eni m funt ifti,tanquam Patroni,qui vti-litati publicæ, populiquc faluti amp;nbsp;libertati patrocinentur. Itaq; nonfecus ac Patro-nus cum clientis aduerfario de quota litis, vt loquuntur, padus, fi cliétis caufam pro-didiffet, ei minime noceret ; non poten line ifta quafi Magnatum, in damnum ne-

110 Vi N D I C* Contra cemq;populi inita confpiratio, (^uldquim eius iuri detrahere. Verùm amp;C iïli m prenam k^is, quæ in præuaricatores lata eft, inci-üçt, amp;his,ac ft res omninö integra cHet, amp;nbsp;patronû alium eligere, amp;nbsp;ins fuiirh denuo pcrfequijlcxpermittct. Etenim fi pöpuluS Remanus Imperatores fuos noxæ dedit, quiadrurcas Caudinas indecore cum ho-ftibus pepigerat, coafti licet, amp;nbsp;in fummas anguftias redafti, neceafe paÓiorte vllate-nus teneri iudicaiiit : an non multó minus tenebiturpopulus idiugum pati, quodno vi, fed vitro ; non mortis rnetu,fedliicricu-pidine,aut n,qui excutere debebant, impo fucrint:autquipotefant,tolerarint.

Quiifit^ lam verb cum à populo reges conftituti guntfinû. fint, üsq; quidam quafi imperij confortes adiundi, quiipfos in officio contineunt,SC finguli quidem rege inferiores,vniuerfi verb mperiores: fequitur,vtvideamus,curpri mum conftituti ffierint, amp;nbsp;quod fit ipfo-rum maxime officium. luftum enim de-mum quidac bonum ccnfetur,cum euni finem attingit,ad quem inftitutum eft. Pn-mumfanè palam eft, homines naturalibe-ros, feruitutis impatientes, amp;nbsp;ad imperan-dum magis, quam adparédum natos, non nifi magnæ cuiufdamvtilitatiscaufaimpe- , rium alienü vltro clegiffe, amp;nbsp;fuæ quafi natU rçlegi,vtalienam ferrent,renunciafle.Neqj enimj

Tyrann, q^ 111 ui enim,aitÆfopus,equus libéré anteavagan folitus,frenum fefloremüe vnqua, nifi tau-rivincendifpe,admif)iret. Nonitaq; ex ini-' memus,eïeftos fuilTe reges,vtbona multo-rum fudore parta,in proprios vfus conuer-terct: quifq; enim fua amat, fuaq^ fequitur. , neque,vt publica potentia ad fuam libidiné abuterentur : quifqjenimferè potentiores autodio,autinuidiaprofequifólet.Atfanè, Vt turn fingulos à mutuis, turn vniuerfos ab externis iniuriis, feu iure dicundo, feu vim vi repellendo,defenderent. Propterea, biquit Auguftinus,qui alisrum vtilitati c5- /iusuß.li. fiilunt, impefare dicuntur, vt vir vxori, pa- ^^'t^e Cb rentes filiis: ij veró,quibus confulitur,obe» uit.Txi, dire, etfi qui ita imperant,iis verè inferuiut, cir. quibus imparare dicueur ; quia,vr ait idem, dominandi cupiditate non imperant,fcd officio confulendi : nee principandi fuper-bia,fedprouidendi mifericordia. Seneca verbepiftola x c r.Penesfapientes,ait,au-reo feculo regnum crat.Hi cótinebant ma-nus,amp;inferiores à validioribus tuebantur. Suadebant, diHuadcbantque, Si vtilia atq', Wutiliamonftrabat. Horum prudentia,nc quiddeeiïeqfuis prouidebat. Fortitudo ar-cebatpericula,bcneficiis augebat ornabat, que fubieüos.Officium erat imperare,nou regnu. Nemoquatumpofletaducrfu.seos, experiebatur,per quos caperet poffe, amp;c.

Imperare ergo nihil aliud eft,quam confu-IcreJmpcrij finis vnicus,populi viiütas. Im peratorum regumq; officiumvnum,vtpopulo confulant. Regia veró dignitas non cft propriè hónos, fed onus : non immuni-tas, fed munus : non vacatio, fed vocatio: non licentia,fed publica feruitus:quæ ideo honoreafficitur, qubd primisillis tempo-ribus moleftias illas,nifi honore quafi con-ditas,vix quifquam deguftare voluiftet. Vt nihil eo verius fit, quodille dicere folebat: Si,quantis moleftiis diadema regium in* nolutum effet, omnes cognofcerent, qui vel inviarepertum capiti imponere vellet, inuérumirineminem. CumigiturMevm iikid, amp;nbsp;T v v M, orbem inuafiflent, ac de return dominio inter eines, mox veró etia de finibus inter finitimos bella exoriren-tur.populus advnum aliquem confugere cœpit,qui turn, ne tenuiores à diuitibus: tum,nevniuerfi à finitimis vim paterentur, iuftè fortiterqjprouideret. Vtveróautli-tes,aut beiia magis ingruebant, is etiam e-I;gcbatur,cuius de fortitudine,autdc indu* ftria,magna erat omnium opinio. Iraq-, reges olim creati funt, vt domi ius dicerent, forisveró exercitum ducerent: neemodó hoftium excurfiones, agrorum depopub-tiones, cæterasq; corporis calamitatesde-peilercnt: verum multó magis flagitia, fce-lera,

Icra, vitia arcerent à republica, a\it coerce-rent : quorum akerum beUo, akcrum iure pcrficitur. Id verb exomnibus tumfacri^ turn prophanis Scriptóf(bus pkinu elfe pö-teft. Populus Dei primùm Regem alium non habebat, quam Deum. Qiiia enim in mediopopuliverfabatur, amp;nbsp;refponfa.inter Cherubim in grauioribus cauksedebat, amp;nbsp;duces belli extra ordinem indicesque dtß-gnabat: vicariis opus elfe apud cos nonvi-debatur, qui fummi regis præfentia perpe-tub fruerentur. Ethniciverb,qui tantis be-Reficiiscarebant,in eurn finem regesinfti-tuerunt. Itaq; cum populus Dei, iniuftitiæ filiorum Samuelis pert2Efus,amp; fencdutiS^ muelis minus confi(|^ns,regem exemplo cæterarum Gentium, id eft Ethnicomm, poftulat: Danobis, inquit, regem, qui nos t.Ç^w.f 9^ iudicet,qualem cæterægenres habent, vbi y,y. ty^xo. primum amp;præcipuum regis miinus attin-git. Paulo verb pbft,vtfunique. Qiûn imb nabebimus,ait, Regem kiper nos, vt cæteræ Genres. Rex nofternos iudiçadir, amp;nbsp;e-xibit ante nos,amp; acics noftras inftruet. At illudfemper primo loco, quiaordinarium amp;pcrpetuumeft: hoenonnifi extra ordi-nem,amp;,vtloquafitui',in cafu. HincArifto-, teles, temporibus Heroicis, reges omnes, ^ri^t in iudices amp;nbsp;duces belli fuitTe,ait; Lacedçemo Tûljt.c.n-niorumverb reges, fuo etiam temporç in liba-f^i, H

114 ViNDic» Contra exercitutantum (nee tarnen fine fcytalapJ cft mandato Ephororum ) abfolutè impe-* rafle. Similiter cum Medipereffræncmli-centiam mutuis fefe iniuriis perpetuovexa rent,Deiocem tandem,cuius in arbitration nibus fpeftata fuerat iuftitia, primiim ludi-cem, mox amp;nbsp;Regem elegerunt, fatellitesq; ipfi, quo facilius potentiores quofq; repri-w mere poflet,attribuerunt.Cicero verb om*

nes olim Reges fruendæ iuftitiæ caufacon ftitutos fuifle,ait: eandemq;omninoRegn conftituendorum, quæLegum rationenl fuifle,qub nempe ius omnibus æquabilô foret. Quævelexiplàvocumvijinomni-bus ferè linguis,manifcfta effe polfunt. Reges,à regendo,rcgeb^ntenim fines tiimpu blicos,tumpriuatos. Imperatores,Ducei excrcirus,Principes,qui primi in acic:vnde principia apud Liuiuni.Græcis /3««x«ïf,co-Jumina populi,«7x‘quot;, Principes, »' yi(ji.i «r Du ces excrcitus. Hebraeis,Indices, qui amp;nbsp;Reges aliquoties inlibroludicum. German» Äv’mäen/Reges, fiuc à fortitudine,fiueàpru-dentia:jÇ)crçogcn/Duces, qui acies educunt: Comités, c^muen/ quos ex antiquis Alcma-

itb.iJliad. a7réKgt;if^ aut deferibit Agamemnonem, xi^-Ouid.li.6. «[icTifaf/fia.!riKtet.t’i'}'it.^apjiif^if9(gt; T eù^tiTiult Mtt^w- amp;nbsp;Ouidius Erichtheum.

}k^it)À iuiiiim,vididtfnçpotentior armis: «xiûifgjmc dtiobus verbis,regum omniû principumq-, officium definiinc videntur. Hæc de Ethnicorumregibus,quorum qui' lt;lem exemple ludçi reges ’kpetiucrunt,amp;; conftitucrunt. Iraq-, Regina Saba Salomo-nidicit,ipfum àDeo conftitutum effe, vt iu «licium Sciuftitiam faciat. Ipfe verô:Tu me T-Cbron. Domine elegifti in Regem populi tui,amp; iu- ^ 9-Vfr.s^ dicem filiorum filiarumque tuarum. Pro- Sit^ien.9. pterca boni reges, qualcs Dauid, lofaphat, ^^•’'• amp;nbsp;cæteri, quia omnibus ius ipfi dicere non potuilTent,fetfi in grauioribus cau{îs,vtè Samuele appatet, fupremumhbi iudicium t.s^m.c. recipiebantj nil prius, negue antiquius ha- tj-.^rrj. buerunt,quàmvtiudiccs bonos,8c peritos 1. chro.it. vbiq^ locorum conlHtucrent,rem^-, iudi- r.4.ûr t. ciariam foUicitécurarent, fed; gladio ma- le m-iî». gis ad dues impies coercendos, quàmad i.dfrtn.c. hoftcsarcédos,accinâos effe putauerunt. ’s-ver-i. Infumma;Princeps,aitApoïl:olus,cftmini ^^-n» ' ftcrDei,inbonumamp;commodum fubdi-torum inftitutus, gladioque tuendis bonis aduerfus improbos accinftus ? cui in earn

‘ remincumbenti honor debetur. Cùmita-que reges incomodum fubditorum à Deo ! inftituti, amp;nbsp;à populo cenfliruli fint, cpm-! modumverb illud duabus maxime in re-j bus cernatur: iuftitia inter dues, fortitudi- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;)

qui fuæ tmtîimvtilitatijibidiniüe inferuit, quiiurâ omnia negügit amp;peruertit, qüi ift populum quoüis hofte fænior'amp;î tfuculcn-rioreftjTyrannum proprie dicipoflerquæ vero ira adminiftrentnrimperia, vtcunque laîà fint,non nifi magna latrôciniaelTe,coii fequitur.

^quot;^^/ï. Hîcnobis vlterius paulo progrediédum quot;^■^lt;c,4.. eft:anetcnimRex, quiaiuridicûdopræeft» lt;?* ®. de Ci ex arbitrio fuo Îus dieet? Rexne, înqu3iTi,à “’t®«. Iege,anLex à rege pendebit? Philonidas: ^ifK irrtet iiiiçi,viS'et7lt;i'ti'r.0f ó S'iS’oiKtàf rritLOfr ^ It^ç^çrèf frr^ ßft 9(fX f.iftiliir 11 if'i/J dy/feïiif x^’ltrK^-irBi 11 S't^x ïe'if ^^ÿ- !l-dctamp;cuKitgt;.Q(r. RefponderetPaufaniasSpar-tanus viiicoverbo: Legibus in homines, nonhominibus in Leges authoritaté con-uenire. Quin. amp;nbsp;Agefiîaus ipfe Spartæ rex, Imperarorem Legum imperara faccre o-^icerdit. portere affirmât. Veru eft,quod rem ipfam 0j^^ ak'iufculèrópptamus. Certècum populus ins æquabile qùæreret, id fi ab vno iuftoamp; Lono viro conféquebatur, co contentuse-rar. At quia vix id fieri potsrat, amp;nbsp;raro con-tingebat : fæpè verb, dum arbitria Regum» legum inftar cfient,euenicbat,vt alia aliislo querentUr: Leges tum,quæ cum omnibus vna cade mq; voce loquuntur,a prudentio-ribus,amp;,cætcris Magiftratibus proximein-uentæ fuerunt. Regibus Verb id præcipuè 'muneriscommendatum,vt legum cufto-des,

Ty R ^ ^jN» Ox 1147/ 117 des,miniftri amp;nbsp;çqnferuatorcs eflent-Inter-dumctiam, qyia Icx inomnem euent-uni profpicere non potuerat, quædam ex ea-dem æquitate naturali fupplerent. Ne veró legi vim facerent,optimates,de quibus an-tea, fubindejegjbus ^populo adiuniti fiie-runt. Iraq-, eftquod rcgeslsgiipfi pareant, eamq-, tanqi,amr4ginam,agnófcant,amp; i u-potentiarn il'ain muliebrem magis, quan» potentiarUjdequaSatyrieus: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r

^if:vo'o,fKiuhço,fitprorMonevçlunti(t, K~t^lttft(gt;^^^if' afealienifsimam efTe debere putept.Nec ve ro eo fe minus imperare fentiant,quod legi obfcquantur. Cum enirn lex quoddam quafi organum fit,diuinitus datums quo fo cietates humanæ regantur optime, amp;nbsp;ad beatum finemdiriganturiperinde ridiculi fuerint reges, qui legi obfequi turpe duxe-* nnt,acGeometra foret,qubregula,gnomo ne, cæterisque organis, quæ à peritifsimis quibufq^ad agri menfionem adhibere fo-lent,vtiablurdum amp;nbsp;indecorum putaret: aiitnauta,qui phantafia fua duce,temerè errare amp;nbsp;vagari, quam aduerforiam, feu pi-xidem nauticam curfum nauis reftè diri-gere mallet. Quis veró ambigat, quinlegt, quamregi parère,ideft homini,vtilius Slt; honeftius fit ? Lex eft boni régis anima:per liane mouetur,fentit, viuit. Rex Legis organum gt;nbsp;amp;nbsp;quafi corpus, per quod illa fuas

nS VU’N D'quot;ï C« Contra vires exerit, fua muneraobir, fua fènfa elo-quitur. Animae verb,quam corpori,parère, iuftius eft. Lex eft mukorUM prudentum in vnumcoUeftaratio amp;nbsp;fapienria. Flurei autem oculatiores amp;nbsp;perfpicaciores funt, quam vnus. Tutius itaq; eft Lege m, quàm hominem, quàntumuis perfpicacem, du-cem fequi.Lex eft ratio fine menSjab omni perturbatione vacua, non ira, non cupidi-täte,non odio,non Audiortiouetur,non precibus,non minis fleditur. Homo con* tra,quantumuis rationis particeps finira, vindifta, abode fubinde appstitu vincituf, xapiturque. amp;nbsp;ita variis affeftibus pertur-batur, vt fui ipfe compos non fit : nempe, quia ex appetitu amp;nbsp;ratione confiât, qui» hicinterdum vincat,fieri ncquit. Iraq;Va-}entinianus,impérator bonus alioqui,quii duas vxores fimul haberé voluit, idem fin-gülis legepermifit. Cambyfes Cyri filius, nuptias cumgermana fororc,quia fo forent 1 dcpcribatjlicitas effe voluit.Chabades Per-farum rcx,jadultcriorum pœnam fuftulitgt; /Tales verb fubinde leges expeétemusopol tet,fi legem regi fubieftam elle volumes. Denique lex eft mens, vel porius mentium congregata multitudo : mens verb diuin« ; «uræ particula, vt qui legi parer, Deo paré-TTC, Deumq^arbitrum quodammodoface-1 f c videatur, Contra verb, quia homo et

T T it A NN? Q. I f T* up iwnte diuina,Ranima ilia belluina con-ftans,fibi fæpenon confiât, fæpedementat amp;infanit:cùm verb ita afficitur,non lam homo, fed bellua eft: qui Regi parère •nianult,quam Legi:belluæ, quam Dei im-f’«num malle videtur. Itaque,ait Ariftote- Aà/tût. K. «*,A!cxandn licet pr^ceptorjDiuinitatem tleMuna turn nulla re aptius, quam cum antiqua Ic- •^■'gt;gt; Cf h i. gefocietatis humanæ bene conftitutæ con folit.(,r* Ferre queas. Earn qui Reipub.præficit,Deû præficit;qui hominem,vcrè belluam. Qiib etiamProphet« alluderevidentur,quiim-Wania ilia imperia, belluarum rapacium nomine pafsim depingunt. An non verb planébellua erit, qui cæcum, quàm ocula-turn: amentem, quàm mentis compotem: belluam ,quàm Deum, duecm fcqui ma-lit? Inde verb faftum cft, inquitidem,vt cùmprimis temponbus reges abfolutc im [lerarent, quorum arbitrium lex erat, pau-opbftinter politiores ôcciuiliorcs pafsim legitimi fièrent,id eft,Legibus feruandi« euftodiendisque obligarentur:abfolutève-rbilla poteftas, penes Barbarorum reges tantbm maneret. Et eam quidem tyran-nidi proximam idem ille vocat,tyranni-dem^ueabfolutevoeaflet, ni à belluisilli» fpontèrecepta fuiflet. At non eft forte re-gium, dices, voluntatem legibus alligatam nähere : Imb,inquam, nil magis regium,

KQ V l N; P 1 Çt C O N -T K A quàm legum-^rinculis coercere libidinem. Miferum cil, non facere omnia, quæ velis: Biitèrius veto, vellc,quod non licet: miler-pmiim,podc faccrp,quodita velis. Videot Utihiaudire Durionium Tribunuinplebis,. .aduerfus lege-m^Sumptuaria his verbis in-tercedent:cm;Ff^ni funtinieûivobiSjQui-- rites,aliigati amp;nbsp;conftriéli eftis durifsinto fet uitutis vineulo. Pcriit libertas:Lcxdataeft yobis,Quæ vos frugi tlTc iqbet. Quid veto opus eu libertäre,il volentibus luxu petite, non licet ? Idem fere hodie reges plenque legumq; adulatore^ : Periit regia dignitas, nibregnum nqbis perdereliccat.Periertinï reges,fi leges conferuantur, Mifcrum forte elf viuere, niqnotiefeunq-, in fania vexaris, tibi manus confeire conceditur. Quid e' nimjquæfojaliud faciunt reges,qui legibus vim raciut,Gnequibus nullavnquamnon modo imperia,verum etiam latrocinia con öfterepocuerunt?Valcanr ergo Aulicorum aflentatorum impia nugamenta, quireges numina, reguin relponfa oracula vocant: nee verb verentur regibus luaderc, nil per le iuftum çJe, fed vt rex ita vel fcc us iulfe-nt,iun:uminiùftümue fieri: quah Deusiple fit,quipcccare nullo modo pofsit. Certv iu ftum cit, quicouid Deus vuk, eb tantum, quia vult. At quicquid rcx vuk , iuftum prias ciTe débet,quantipfc yelit. Neques-nim

Tyrann* c^, ni* ixi nimquidiurtunieftjquiarexfanxit:fediu- ' Rus elt rexgt; qui quæ per fe iufta lunt, fanfta nbsp;nbsp;nbsp;’ quot;nbsp;'

efle iiiber. Laque non dicemus,quod Ana-Xarebus Akxar dro, de CJyti, quem inter-, façcrat, mteevehementer anxio : Themin atque-Iuftitiam afsidcrcregiyoon fecusac Ioui,quje.quieoiiidcicordifuejrit,confe-ftimfanciarjt.Qiiinpoduçregnispræfide-re,quæ,fl rçgesiepum maieftatem violent, ,. ^ • ., laedanuieyprenas ab ibis grauifsimas repo-fear. Non, quod Thrafyniachusillc ChaU ecdonius, Principum vtilitate amp;nbsp;libidine ills omne deftniriiquin imo Principum vti- '-licatem iure terminari, libidinem legibus f coerceri. Non,quod mater Antonino Ca- -racallæ,quôdliber,licerc: verum,quod pet leges licet,collibefcere debere. Non denif que, quod ipfe Caracalla, Imperatores leges dare,non accipere. Quin potiusin om- O^e^wi nibusregnisbeneconftitutis, regem apo- T^ultlet pu!o leges, quas tucatur, quas^s intueatur, gestta* accipere ; quod fi quid contraeas, inue ea- fgt;uat. rum fraudem facial,iniuflurpiudicari. Hçc exemplis demonftrari pofTynt. Antequam rex efiet in Ifraele, Deus illi Legem per Mo ^f^-^r^ fen præfcripferat,tum Sacra, turn Ciuilem, quam perpetub ante oculos haberet. Vbi verb Saul cleans eft, amp;nbsp;à populo conftitu-tus,Samuel earn ipfi deferiptâ tradit, quam diligenter cuftodiat,nee prius cæteri reges,

K^mx. quam in ipfius verba iurati,recipiuntur.Rp »0 vf--.ir. tug ygf^ gtjt hic,vtvna cum diadeinatctc-ig'lgt;xjni)i, ftimonium ( quod Legem Dei doâifsimi quiq; interpretantur) regum capiti impo-neretur. Cyrus, hquis leges patrias rum-pere renter,tanquam legum cuftos,legibuJ ».Chr^n.c. auxiliumpromittit, leque, cum inaugura-n.wj, tur,iifdem colendis obnoxium facit, vt-x.‘}{fg,c.ii. cunq-, CambyG,fiiio Cyri,adulatorcs quid-T.tr.er'ti. uisliecre obftreperent. Reges Spartç,quoa Senofgt;h. legitimos vocat Ariftoteles, iureiurando lib.S.T^t fingulis menfibusrenouari folito, Ephoris ^^’ regninomine ftipulantibus ,feiuxta leges patriæ à Lycurgo latas, regnaruros iura-iertlf.L4f Jj3ut. HincArcfiidamus,Zcuxidamifilius, ^ rogatus, quinam effent Spartanæ ciuiratis præfe6li?Lege£,air,amp; legitimi magiftratus-Ne verb lege» contemptui effent, diumitùs infpirata8,velpotiùs à Dcoipfo cœlitùs acceptas jaftabant, qub non ab hominibus homines, fed à Deo Opt. Maximo fe iudi-cari putarent. Ægyptiorum reges omnia agebantiuxta Legum decrcta,feqj legibus parendo beatos fore profitebantur.RomU-Jus Romanum regnum inftituensjcum Se* natu itapacifcitur, vt populus leges ferat,i' pfenerumpaNtur, prouidcat,legum4i o** dos habeatur,Antiochus 111. AGærcx,o-fiittyf. mnibusregnifuivrbibus fcripfit : fi quid in HtUc-U-t. Ut«ns,quæ eins nomine feriberentur, legi-* bus

Eus repugnaretjCrederét, le ignaro fcriptaa ftiilfejamp;proptcreanon parcrent. Etfiverâ lureconfulti quidam dicurtt, Cæfarem O-* ^lauianum Senatus dccreto folutum fuilT« lcgibus:Thcodofius tarnen, amp;nbsp;omnes iufti Impcratorcs fefe legibus alligatos clTc pro-fcfsi funt, ne, quod vi extortum fucrat, iuris locum haberct. Nimirû armis amp;nbsp;poten-tia C^faris proftrata relpublica, nil aliud po teratliberè dicere, nifi fe libcrtatem aminf-fc, Quia verb Cæfarem,Tyrannü no minare non audebat, legibus folutû, quod idem erat,ac plane ex lege predicabat.Idcm verb ius in omnib.orbis Chriftiani bene mora-tis imperils perpetub obtinuit. Neq; cnim Imperator, Ilex Franciæ, reges Kifpaniæ, Angliæ,Poloniæ,Hungariæ,amp; omnes om nino legitimi prirtcipes, Archidux Auftriae, Dux Barbantiæ,Comités Flâdriæ, Holland diæ,amp; rcliqüipriùs in principatû rccipiun-tur, quam Éleftoribus, Palatinis, Patricii«, ' Paribus, Optimatibus,Baronibus, fe feeun dum leges patrias ius cuiq; fuu reddituros, promilcrint.Et hæc quidé adeb,vtprouin-ciarum,imbnevrbiumfingularü quidem municipaliaiura,in confulis prouineiis mu nicipiisüe ipfis , vllatenus immutare pof-fint. Sin fecerint,non minus crimen Maie-ftaris in leges committant, quam populus in ipfos,u fecundum leges imperantibu#

124 ViNDIC» CoNTkA parère recufent. In fummarPrincip^slegi-pmi,leges à populo accipiuntjdiadema verb, honoris: fceptrurn,poteftatis infignejVt {Sclt;\cceptas tueacur, amp;nbsp;ex earum præcipuè irj^elagloriam fibiquærant.

jfn^ri.i: ^,,p.md ergo ell ? - An non licebk principi (e^snoHM pauas leges ft^^,y.crerefuc ab^pg^ic ? Sa-^'ß.f^^fri'C pe, quia régiaçrt^iouertere nop modo, ne f‘^ßit. gyÜ,CQCra,inde fraudem léguai fiat:vcriini ej^in, ne quidin jpfis défit, aut fedunder, nje vetuftate pb,fo}efcant,ne oblipionefcpc y hantut: fi qmd abroganduin, frirrogadum, (i^ÿPgandunj-putabit populum., populide Pff imates aut Ordinaries, aut extra ordj-jjefp-conupearos admonebit,legemq;ro-I^bir. Atlanènon prins inbebit, quam ab judein rixè expenfa co-ipprobataér, fuerir. ybi verb iulTcrit, non eft amplius pœniten-tia? loens, cidem omnino parère tenctur. Quia eniinpUts,excmpïa,quam verba mo-ncntiquam tulerit , ipfeferat oportet, cum fenftrafane amp;,iniquequodammodo Prin-çeps à fubditis pohtdars vidcatur, vr leges curent,qui quas euftodire tenctur, ipfe ne-gugit.Neq^eniin.reges à fubditis impunita te,fed equitate amp;nbsp;iulntia differre conuenit. Proprere* Augufrus ,etfi deercto Scnatus legibus ^dutus dieebatur : eu in adclefcen-tem repreben lerer, qnbdin legcm Iuliade ^ultcriispcccaret: ac iiie eandem ab Augu

fto, qui legem tuliflet, violafiobiiceret, erratum agtiouit, acptce meerore cibo abfti-nuit: adco nil magis naturæ cóuenit,quam vt, quod verbo doces, exéplo ipfe doceas. , SolebatlcgislatorSolonleges cóferre cum TeinaJlh. uumilmatis,quiaillæfoeiêtatem hominu, Orat.cont vthæccommercium conferuanc, necine- ^’'^ Timoa ptè, QuodGveró femel probata mutare, (^‘^i^*gt;gt;‘ aut extenuate reges iureno poflunt, abfqj Reip.confenfu ; an riori multo minus leges figereamp; refigere, finequibusnequeregés, neq; homines vfquam elfe polfunt, fed feri

ruminftar,aut per fyluas vagatur, aut in an Innoc.i.ai tris delitefcuntfltaq^inimpcnoGermani- ^^^ Tar co,fi quamlegemnecefTariaelfeputet Im- rac.mc. perator,rogatprim{irninCömitiis.Sipro- qxifndo. \ baturiPrincipes,BaronesjCiuitatumlegati ^^ iurcuta fubfignant,ac demüm lex rata elle folct. lu ’'lt;^»lt;^0. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

rat verb,fe amp;nbsp;leges latas feruaturum,amp; nouas non nifi de commuhi confenfUjVllas la tunim.InregnoPolonicolexeft,ne vll^no ^noiutlt;t uæ conftitutiones fiant,prS;terquam de pu «lt;’»’• M-r4-blico confenfu,autalibi,quatti in Comitus. ^ ‘rj*. InFrancico,vbi tarnen'amplifsima vufgb cenfetur regum authonrasj ferebâturolim Leges in triumOrdinum coucntü,r6gioufe confilio ambulatorio, Ex quo verb Parla-métum ftatarium eft, fruftrafuntomniaré gumedida, ni Senatus illelt;oprobec, cum tarnen Se natus feu ParUmenti AreRagt; fi lex

1îlt;ÿ V I N D I C* C O N T R A défit,legis vimpafsim obtîneant Et in An^ glico, Hifpanico, Hungarico, amp;nbsp;cæteris i-3em iuris eft, vt amp;nbsp;in antiquis quoquc fuit. Etcnim fi àiegum coferuatione regnapen* dent, leges veto ipfæ ab ho muncionis libidine ; an non certifsimum eft, nullius vn-quam imperil ftatum ftabilem futurû?An non, fi quod quibufdam accidit, aut conti-nenter,aut pcrinterualla mente titubet: rs gnum etiam titubare, breui^j ruere nccefle crit? Quod fi verb, vt oftendimus, leges regibus potiores funt,fi reges legibus,vt ferui dominis, parère tenentur: quis non legi, lt;|uàm régi parère malit?quis régi legem vio lanri obfequatur?quis violatæ aux ilium fef • An print rc reeufet? lam cum Princeps legum domi' cepi riu nus minime fit rinaliis quatenus dominuî ’*'^^^P‘’' ccnferidebeat,videndumcft. Adulatorunl

Af^icoram axioma pereelebre eft,Princi-quot;^L^t^ P®s infubditos earn, quam domini olim in etf, feruospoteftatem,vitæ,inquam,amp;neci» habere. Adebveroiftis nugis principibu» împofuerût, vtplerique, etnea fxuitia non vtantur,non co minus tarnen fibilicerepu-tent, fed de fuoiure quodammodo ceders vidcantur.Dicimus verb nos contrà,Princi pern tanquam legis miniftrum amp;nbsp;executo-rem, in cos tantùm, quos Lex iulTerit, gla-dium ftringeae pofte. Sin fecerir, no regem amplius, fed tyrannum : non iudicem, fed præ'

Tyrann. lt;^. iii. 117 prædonem :nó legis cuftodcirijfed violato-remefle. Hicconfiderandum eftin primis certifsimum totius huiufcc dilputationis fundamentum,quo reges vtilitatis public^ caufaconftitutos fuifle ftatuimus. Eo enini pofito totalis finita eft.Quid enim?An regc quæfilTe homines verifimile eft, qui quo-tiefeunqj eollibitû effet, quos vellet,teme-te necare poffet?qui,vt ira vindiäaue corri-peretur, obuios quofquead mortem taperet ? qui, in linguæ acie,vt inquit Sapiens, mortem circumferret? Minime omnium. Memo eft,qui falutem fuam ab alicno arbi-trio vitro pendérevelit.vixquifquam ami-Co,vix fratrivitam fuam concredere aufit. Mukb minus itaq-, cxtraneo,quâmuis prae fiantifsimo, cu m Athamas in filios, Aiax in amicos, æmulatione, odio, ftirorc corre-ptus interdum defæuiat. Sin verb quilibet, Vtvitamfuam diligit, ita maxime conferua tarn cupit:quam,quçfo,fecuritatem putes, fi mucro tenui de filo fufpcnfus,ceruici tu« perpetuo immineat ? quas dapcs non fafti-dias,fi iftc metus adfit ? Quod verb tenuius ülum delieere queas, quàm fi homuncioni in dies, in noras, in momenta mutari foli-to, milites quotidie frænum rationis,vtva riisperturbationibws rapirur, excutienti,vi tam, falutemque tuam commiferis ? Quæ, qasfo, Ipes hunc metum,quæ vtilitas hoe

1’ 5 V Î N D I C. C O U T R A damnum pcnculumq; ccmpeniare vllo p4 ftoqueat? Innocentes ergorantùm,quos L'egis vox dai'nnaritjgîadinm ftringerepof funt. Annonvero forte,qn:avite caufafa* iiorabilioreft,quo8 lîx damraTir, abfolue* re faltem rex poterit? Nfrilo fané magis. Quid énim ? Graffatores, prædones, Gca» rios,raptores,veneficos, magos f orte, amp;nbsp;a-lias humani generis peftes, quod tyran nos pafsim fecide legimus, amp;nbsp;facereetiamnuni videmus,prçpoKera ifta dementia rouere'. Iiaq; quod vnum lex violata perfugiumha bct,Afykim fceleratorum omnium foret. Qiiivindicandofceleri gladium al.egeac-cepit, fcelus ipRimaduerfus legéarmaret: lupos deniq; in ouile accerferet, qui arcefls re deberet. At certc,quia interdû ea accide-re pofl'unt,in quibus lex muta, ! ege loquet! te, legis ratio,régis oratione,quafi interpre te,opus habet,cùm quis nempe in legis vet ba magis,quam in iphus fentétiam incidir, licebitregi, ne fummum ius fummainiuria £at, adhibita in confilium ratiólie, quæ legis animaipfa efl,legem intefpretarimimi-rum,quia,qyod exlegisfenrentiaeft,exle-^nominis gcipfaedeindicatur. Ne tarnen perturbatio rei. §. tiovlla fedem rationis occuper, inconfulns Verba ex fapientibus ,quod Alexandrum Seuerum lege.fD.de imperatoren! Romanum folitum facere yei^/^^if- legimus, nil plane definiendum putabir.

Hoc modo homicidam quidem fcuerèpii-niet: citamen indulgebiqqui excuira è ma-nibus fecuritranleunremfortealiquemoc tiderit. GrafTatoremmorte mulûabit: qui, graffatorem, vim virepellendo, interfece-riqâbfoluet. In Cæteris deniq-, cafum à dole, bonam fidem à ftri£to iure, quodâ quafi boniviriarbitriodiftinguet. dolo,autma)ç fidei nunquam patrocinabitur. Nec v erb propterea minus poterit dementis nomen älTequi. Clementiorcertè eftpartor,quilu-pum necat, quam qui feruat : rex, qui Ibn« tem carnifici tradit,quàm qui eripit. Si news, vniusnece innocentes multos morti eripis: fin parcis, quiaßciftumfua impuni-tate,8c alios paris impunitatisfpeadquod-uisfcelus patrandumaudaciores facis,in-noeuos poftea innumcros illotum mani-biis interficis. nempe quofdam necare,cle^ nientiaeft,quofdam feruare,crudelitas. I-Wq; vt regi, tanquam euftodi Legis, verba, interpretafi interdum licet, ita amp;nbsp;Senatui, in omnibus regnis bene conftitutis, iniun-ftumeft, amp;nbsp;ex officio conuenit, turn inter-pretationem regis examinare, turn etiam ciufdem feueritati dementiæùe modum adhibere. Qiiódfiveró hominum corru-ptelafaftum eft,vthæc minus re ipfa obfer uentur,idem tarnen perpetuó ius eft,quod inlibertatem vindicari oportet. Neplura 1

tjo De IvRE Magistr» exempla in re ta manifeftaaccumulemus, in Fracico regno ita obferuatum fuiuQiiO* enim rex abfoluerat,c^ite plefti,quos oc-cifos voluerat,abfolui fæpe vidimus. Inter* dum etiam fcelera, tefte rege commiffa, im punira fuerunt ; quiaplures teftes non fuc-currebant. quodfub Henrico II. in cuiiif-dam extranei, grauifsimi criminis à rege i' pfo accufati,perfona accidit. Cùm quis verb reus amicorum precibus veniamà reg« impetrauit,Cancellarius,caufa cognita/e-cufarcpoteft. Sinamp;hïcconniuer,ad iui-ces nihilominus veniat oportet, qui qui' dem non modo, an obreptitia venia fit, fed etiam an ciuilis amp;nbsp;légitima diligenter exâ-minare debent. Reus verb, qui codicillo* illos venialesimpetrauit,non priusiisvti amp;nbsp;nitipoteft, quàm fefc coram iudicibus fteterit capite aperto, genibus flcxis,carce-res^ue vltrb fubierit,interimdum cauls, quæ regem impulerunt,penfitantur. HæÜ minus idoneæ funt, muldaturreus,perin-dcacfirexnon condonarit. Si contra, eft fané, qubd non régi,fed legi eiusqj æquita-ti,viram acceptam ferat.Hæcpartim,ne reges aut priuata odia,publica potentia freti, exerceant, aut publicas iniurias authorita-te propria remittant, partim ctiam,nefub-diti reges aducrfus leges exorari porte purent, rcdifsimè inftituta fuerunt. Quæ fi hoc

1 Y R A N N. Q* 1 U, 151 ^oc feculo male obferuâtur : manet tarnen idperpemo ratum,quod dicimus,Leges in ftgni incolas, vitæ necisque poteftatem ha ^«re,non reges, quilcgum tantum miniftri «lt;cuftodes funt. Enimvero lubditi regis Subditt fsrui, vt vulgo dicitur, minime funt.rieque junt re^it «nimaut bello capti funt,aut precio em- feutres, Pd. Quinpotiùs,vt'Vniuerfi domini,quod nonferui, *ntea probauimus, ita finguli fratrum, feu *gnatorum amp;nbsp;confangumeorum loco cen ftndi funt. Ne quis miretur:hæc eft vox Deut.if, Öei,legem regibus præfcribentis ; Ne cor ^uuinfuper fratres fuos extoUât, è quorum jnedio deledifunt-è quaBartolus ipfe,licet gt;n feculo tyrannorum feracinatus, non vc-ittur eliccre, fubditos nô effe regis feruos, fcd fratres, amp;nbsp;fratrum loco amp;conditione ttiarnhabendos. Iraq; Dauidem fubditos to nomine compcllare non pudet.Prifci va tbre^esvocabantur Abimelech, quod He- i.Cbrojf. braicefonat Pater mens rex. NimiruDeus cxs.

Opt Maximus, cuius quotidie elemétiam, Surtol.in raröfeueritatem,etfi iuflifsimä,femperq-, tra^i.dtre cummifericordia coniunâam experimur, ÿm-Ciuït, Principes vicarios fuos docere voluit, non mem,fedamorefubditos retinendoseffe.

i Kec verb nobis ipfi fuccéfeanr,quafi eo pa-Ûoquidregiæ dominationi detrahatur.Ve rèeb amplioreft,quódiutumior.Malus ve- Cic.lib.i, ro, in quit iUe, diuturnitatis euftos metus, Of.

cum oderint,quem metuant:amp;,queni qun que odit,periiue expetat.Atcontrà,cùmalt;J opes tuendas nil aptius fit, quam diligi,b^' neuolentia vel ad perpetuitatem fidelis eR' Iraquequi fubditos fratrum loco habet,!*’ mediis periculis tutus videatur, qui feruo' rum,in co metu verfetur necefie eft, in qu” !PIato lis. proculdubio dominus eflet, qui in mei” de l^efjub. feruorum agmine, folus in aliqua fylua rt' linqueretur. Quot enim quis feruos,tot£^ holtes habet, quod omnes ferè ty'tanni? fubditis cæfi, experti funt: cum bonoru^ regum contra fubditi non minus de iHon'i quamde propriafalure foliciti fint. Hu'' pertinet,quodpafsim apud Arifioteleml^' gitur, amp;nbsp;ab Agaficle rege Spartæ pronud^' turn fuit, Reges imperare tanqiiam patr^’ filiis, tyrannos tanquam dominos ferm*' / i Qi*od itaaccipiendumeft,vt patriampo' ^'^ i teftatcm,noninatrocitate,(ëdinpietat«-? vtaitMartianus lurifconfultus, confiftet® T j ^ de intelligamus. Qiiod enim fub glandibiü Ihtreuidi obtinuit,vt patri filium mancipare amp;nbsp;oed dereimpunèliccret, non modó inter Cht!quot; It. äd le ^^’2*^°® locum non habet, fed interEthni-cos bene moratos etiam erga feruos lam'

1 (

1 t

i 1

1 j

i^uàm filius, qui patrem occiderit, adeó vt Hadrianus imperatoi* patrem, qui filium fuumin venationenecauerat, quia nouer-camadulteraredicebatur,tanquam latro-nem,ininfu!amdeportariiufferit. Ad fer- , ■ uos verö quodattinet, admonemur in Sa- Ecclel’^f. cris literis, eos tanquam fratres traftare: in Cic.lib.t-prophanis, faitemvt mercenarios quofq;: Of. iure verb ciuilitum Ægyptiorum, turn Ro- (^iod.Sie. inanorum,ex Antoninorum conftitutio- Hb.i.c.i. ne,non fecus in eum,qui proprium feruum occiderit,pœna dicitur,quàm qui alienum. Qilin amp;nbsp;feruus, cui dominus ægrotâti non profpexerit, quémue efurire patiatur, libe- i^ i^q) ^^ ratureius poteftate : amp;libertus, cuipatro- }yti,qui nus atroce miniuria intulerit,potcft aftio- junt jui nem criminis ei intendere. Quod fi verb vfl dl.iu* longèinterc ft inter feruos amp;; filios,inter do ris. iTiinos amp;nbsp;patres,nec tarnen olim apud Eth« nicos dominis in feruos fæuire licuit;quid, 4Uijfo,de eo patre dice mus, qui cum Atreo tragicèexclamabit. Natis fepulchrum ipfe eftparens ; de eo principe,qui fubditorum inauditorn cæde adeb recrcatur,vt aliquot miiïiavnodie interficiat, qui cruore nun-

' ejuam fatiatur, qui Caligulæ,qui propterea ' OrbisP'n»etó vocitabatur, exemplo, vnam ' populo ceruicem, quam vnico iftu ampu-' tare pofsir,fubinde exoptat? An non aducr 1 fushanc rabiem legis auxilium implorare.

1^4 ViNDic* Contra ê: eum gladium, quem legi cuftodienJ^z tuendisque bonis acceptum, in bonorum nccem Jegisq; contemptum ftringit, tan* quam tyranno extorquere liccbit?

An emnu Sequitur iam, vt videamus, fi minus vi* fi^^'^^f^' ^æ gt;nbsp;^•'’' bonorum faltem dominus dici pof fît?acprimùmin bonis cuiufq; priuatis dn ipiciendum elb Nullaferè hodie in princl' pum Comiratu vox crebrior eft, quam eo* rum, qui régis omnia elle, dicunt. ItaquC quodipfe à lubditis caniatjUon auferrc,ve' rùm quod non auferav,vrendi'.m donate: adcoqueperuafit hæc opinio quorundam principum métes,vtmiferos fubditos,non fecus ac boues aratorios,quicquid arent) lt;]uidquid terant, ßbi arare terereq; dieet' non vereantur. Et quidem ita ex fado fefe habet,etfi ius plané contrarium fit. Mcmi-nerimus hic perpetuo, Reges in vtilitatem populi creatos effe, amp;nbsp;qui populi commo-dis ftudent, reges,qui fuis, quod ait Arifto-teles,tyrannos verè cenferi.Cùm igiturfui quifq; amet, picriq; etiam aliéna appetant, an verifimile eft homines aliqué quoefiuif-fc,cui omnia fua magno labore conquifita, vltródonarent anpotius,qui,vtfua cinque diuiti aequè ac pauperi conftarent, operant daret ? qui fibi enfta attribuerct, an potins» qui fua cuique æquabili iure tribueret ? qui tanquam fucus inudlis, apumiaboreseï-iiau-

Tyrann* Q. 111» i35r hauriret: an potiùs, qui mclla conferuaret? quideniq; propria cuiufque inuaderet ; an qui ne ab hoftibus inuaderentur, profpice-ret? Qui,quæfojmearefcrt, dicat Agricola, Hoftis, an rex mea mihi rapiat, fi æquè fame pereo ? peregrinus, an ciuis horreurn meum euerrat, cellarn exhauriat, domum diruat,fi çquè efurio,contabefco,côpluor? barbati militis, an Romani manu cadam,fi æquè occido ? Cur hoftis,dicet ille,barba-rus,fi tu ciuis ? Cur tyrannus iUe, fi tu rex? Irnb verb quo homicidio parricidium gra-uiusefl,eb fcelus regis fcelere hoftiumin pan damno fuperat.Qubd fi verb homines regem creando fua quiq-, regibus non do* narunt,fedconferuanda commendarunt, quo tandem, nifi prædonum titulo, ea fibi vendicare queant ? Proptcrea Pharaones Qtaeß^f. Ægyptiorum, rerum priuatarum cuiufque ipfoiure domininon crût, fed turn demum fuiffedicuntur, cùm fua quique frumento* commutalTent. Etfi de eins contradusvi difputarifanèamp;ambigipoteft. Nonpote. tat etiam Achabus, rex Ifrael Nabothum cogerc,vtvineamfuam venderet : quin po-tius etiamfi voluilfct vcndere , ex lege di-uinanon poterat.’ Imperatores Romani, j^'^ditor, quorum immenfa iaftatur authoritas, ni- ,, j). de hilo plusiuris habuerunt. Hodie verb nul- com.pr^ft ium reguum eft, in quo non iieeat fingulis, diuidt

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 4'

etiam vilifsimis, aduerfus regem apud ludl CCS iiis fuum per(equi,ita vtlæpiusrex,quâ piiuatus caufa cadat: vbi veró cecidit, legi parère æquè teneatur. Nee obftat, qiiöd quidam ex imperatorum famjliaribus feri-pfere lureciuili omnia regis elfe, Cæfarénv qVe omnia habere. lidem enim fuam ira lententiam interpretantur, vt ad reges vni-uerforum imperium pertineat, ad Imgulos proprictas, omniaque Cæfarimperio, fin-guli dominio pofsideant. §citum veró eft illud apud lurecófultos, non h quis nauern aut do mum in vniuerfum vindicare poteih ideirco fingulas tabulas, vel fingulos lapides poffe vendicarc. ïtaqj regnum Gerrna-niæ,Franciæ,Angliæ,rex aflerere, vindicare, euincere iure poterit: neminem tarnen probum, nifi cum maniferta iniuria,pro-priolarc excluder, quah idem, qui vniuer-forum, fingulorum etiam polTeffor eiTe de-beat,aut iure pofsit.

An Texßt An verópatrimonij rcgii,publici, inqua, regni pfo- dominij proprictarius dominus eiU Hoc prietitriui fjp^ caput paulo accuratius nobis traftan-dum elï. Notandumhoc primum,aliudelfe fifci, aliud principis patrimonium : alias, inquam,res imperatoris,regis,principis,a-lias Antonini,Henrici, Philippi- Kes régis funt,quas ipfe,vrrex,pofsidct; res Antonini, quas vt Antoninus-Et illas quidem à po-- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;puin,

pub,has à parentibus accepit. Hæc diftin» ftio in iure Ciuili crcbra eh, in quo'aliud imperii, aliud Cæfaris patrimonia dicitur: alius fi le us Cæfaris, aliud Reip.ærarinm: a- ibtne à Lus Cæfaris,alius fifci imperatorij procu- Zenone.C. rator:alij Comités facrarumiargitionum, dajuad. alij return priuatarum; adeo vt,quitâquam fgt;rlt;ffc-l.vt imperatorpræferturpriuato in hypotheca, »«lt; deqß. tanquam Antoninus poftponi interdum Aia^.li.ti, pofsit. Confimiliterin imperioGermani-coaliæfuntres Maximilian! Auftriaci, aliæ Maximilian! Imperatoris amp;ahj nTiperiija--^^^’ lij iplius quachores, vt etiam alio iure funt gentilitiæ principum ditiones, alio,qu!j E-ledoratus dignitatibus annexæ funt. Qiiin

amp;alijfuntapudTurcas fundi feuhortipatrimoniales Selimi,31ij fundi hlcalcs : amp;illi quidem in menfamprincipis, hi in fuifen-tationem Imperij tantum impenduntur Suilt tamé regni, vt Francicum, Anglicum êlt;cætera, in quibus priuatumpatrimonia reges non habent, fed publicum tantum^ à populo acceptum : in quibus proptercaca diftiiiftiononadhibetur. Ac quantum ad resphuatas principis, fi quæ funt, atrinet: non dubium eft,quin carum proprictarij fint,nonfecusacfinguli eines, quiqueeas iure ciuili vendcre diltrahercq; pro arbitn» pofsint. Atcertcfifci,regni,patrimonijre« galis,quoddomanium vulgato vocabul»

, nunciipatur,prlt;^rietarij domini nuila ra^ t-cuntiera tione cenferipoiinnt. Qnidcnim? Aiiquia ^•/Z'ö / ^^aliquis paftorégregis caufafecit,gregem i \ l . ipiumdeglubendum,diuei|dendum,ageiv

^ ' ‘ quia te populus diicem iudicémue vrbis regionisüeabcuius conftituit, vrbis regio# nisde alienandæ,vendundæ, perdendæ po teftatem fccir ?Cùm verb populi vnàciint regione fiat alienatio,an fui diftrahédi,pro-ftitu£ndi,mancipandi cui volueris,idcirco tibi authoritatem dedit?Deinde,num regia dignitaspoffcfsioeft,anpotiiis fundio ?Si fund:io,quid cum proprietate comune habet ? fin poflefsio,an non fairem eiufmodi, vt is, à quo traditur, populus fibi perpetub proprietärem retineat ? t)eniq;,fi patfimO' ilium fifci, feu domanium,rcipub. dos verc dicitur, amp;ca quide dos, cuius diftradione, dilapidationéue amp;nbsp;refpub.ipfa, amp;nbsp;regnum, amp;nbsp;rcx deniq-, iplc périt; qua tade m lege do-temiftam alienarc licebit ? Infatuetur ergo

Vuenceslatus Imperator, infaniat Carolus Vl. GalIiærcx,regnumlt;:Jj,auteius partem Anglis donet vendatüeiprodigat MalcoI-mus Scotiærexregiosfundos,regiamq;ga zam exhauriat:quid fequetur ? Qui regem aduerfus exterorum impetus elegerunt, re cis dementiaferuiexterorum ficnt:qui fuis figillatim opibus ea ratione caueri volue-runt,

Tyrann» q. iii* ij^ runtjVniuerfi prædæ exponentur: qnæ übi quifq^,quæùe pupillis, vtin Scotia,ademc-rit,vt remp.dotaret,leno aliquis abligurict. Siveró, quod iam fæpius diximus, reges in vfum populicreatifunt:quis tandem vfu8 erit,fi no modóvfus,fedetiamabufus con-celTuseft? Cuibonotot mala, cuivtilitatl tot damna,totlt;^; pericula?Si,inquam,dum libertati meç incolumitatiüe profpicerevo lo,memetipfemancipo, memet iplèvnius libidiniexpono, memet incompedes nu-mellasq^ induo ? Itaque hoc iuris vt natura infitum, ka amp;nbsp;vfu apud omnes ferè genres comprobatum videmus, vt rempubl.regi fuo arbitratu minuere non liceat;isque,qut contra faxir, non re^ém, led tyrannum a-gere cenfeatur. Certe cùm reges crearétur, aliquasopes iis tribuere necelTe fuit, quitus tuns regium decus feruarent, turn verb maxime regia onera fuftinerent.ita etenim amp;nbsp;honeftas amp;nbsp;vtilitas pofcere videbatur. Ad munus regium pertinebat, indices vbi-quelocorum conftituere, qui muneranon Caperent, quique ius venale non proftitue-rent : præterea vim, quæ iuri, fi quando o-pus elTet,opem ferret, præflb habere, tutas vias,tutum commercium præftare, amp;c. Sin bellum metueretur, aduerfus holles vt bes præfidio munire, valloque cingere, e-xegt;citum alcre, armamentaria inltruerc.

1^0 V INDIC. Contra Scicum verb ell illud, neq-, paccin abfqjbel lo, neq^ bellum abfqj milite, ncq; militem abiq; itipendio, neq; ftipendium abfqi tri' bucoconfiftcrepoire. Ad pacis itaqj onera fiillinéda, inftirutum fuitdomanium, fqtii apud lureconlultos Canon vocitatur ) ad belli,tributum : ita tamé,vt fi quid granius ingrueret, extra ordinem indidio fuccur-rcret. Qiiorum quidem omnium finis eft, vtilicas Reipubkvt qui m priuatam ca con-yertat,regis nomine plane indignus fit. Eft !^o?».i}. enim Princeps, ait Paulus, Dei miniftcr in banum populi, eiq; vt in id incumbat, tri-buta amp;nbsp;veftigaliaperfoluuntur. Etverè o-mniafcrèohm hancoriginem habuiflevi-dentur vcâigaliaRomanorum, vt tutæ effent merces pretiofæ, ex India, Arabia. Æ-thiopia aduehi folitae, aduerfus pyraticas incurfiones,quarum caufa clafsis.publicè inftruebatur. quo in genere erat vedigal Tlin.li.tç. maris Rubri,Pedatica,Nauigia,Portoria amp;nbsp;cetera,vt viæ publicæ,quç propterea Præ-toriæ,Confulares,Regiæ vocabantur,tutç à latronibus planæqj amp;nbsp;faciles præftaren-tur. quod etiamnum omis regio cognitori incumbit, vt Pontes publici reftaurarétur, vtexcÔftitutioneLudouiciPi), duodecini fuper Sequanam, vt naues traiiciendis flu-

ventitula. minibus præfto effent, amp;c. Salinarum ve^ tie^^ceiui ftigalia nulla crant,imô pleræqj in priuato-rum

l Y R A N N. Q_. I 1 I. 141! rum dominioerant: quiaquæ natura vlrro ''^ j«gt;’ fir, dabat, non magis, quàm lux, aura, proflu- ^■^■ ^■»e ens vendi poire videbaritur. Clinique rex ‘i^^‘^ inios quidam Lycurgus nomine, in Afia mino- '■°P‘*^^-re, falinis veftigal imponere cœpiiret, quafi natura luamJiberalicatemreltringi non pa ^^ ^dere tiente,derepentè exaruiiie dicuntur. Etb yii^fQ^}^ verb hodie,

Si quid P^lphitrio, ft credimitt Armillato, luumal» C^uicquidcojjiicuüpulchrüc^ extequore toto efl, R« fifd i'üybicunq; mtat. Qui primus tarnen hoe vcdigal Romae inftituit, Liuius Cenfor, vnde Salinatons cognomen ade-ptus eft, ob necefsitatem rcip. præfentifsi-nam fecit. In Gallia verb Philippus Logus obeandemcaufam, in quinquennium tan turn obtinuerar,cuius cótinuatio quos ma tus pepererit,nemo nefeir. Tributa deniq; in bellica Ripen dia inftitutafuifle, vel ex co apparet, qubd Ripédiariam amp;nbsp;tributariam Prouinciam facere,idem re ipfa fit. Sic Salomon tributa imperat muniedis vrbibus, amp;armamentario publico inftruendo, qui- ^ buspropterea,iiscófe(ü:is,populusfubRo- ' boam leuari cupit. Turcæ verb ipfi tributu ^rt^;;. prouinciarum. Sacrumpopuli fanguinem ijj^jJe appellat,quem profunderc,aut alib, quàm f^^^Turc, ad populum defendendum, conuertere,fit ‘ nefas. Iraquc quæcunq^ rexbelloacquirit vbiuis gentium,quia communibus opibux

f4i Vindt c. Contra acquint,populo acquirit,non fibi,quafi fef Üus inftitordomino. Quin etiam fi quid per matrimonium forte adipifeitur/quod, inquamjpurèfimpliciterqucvxoris fit) regno acquiri putatur : quia præfumitur non camiplam vroremducere ,quatenus Philippus, aut Carolus eft: fed quatenus rex. Contra vcró,vt Reginæ partem habent comm, quæ maritinondum in regnum coo-ptati, acquifiuerunt conftate matrimonio, ita eorum quæ poft regnum adeptum, nullam plane: quiapublicis opibus,nonpriua-tisregis nummisparta cenfentur. quod in regno Francico inter Philippum Valefium amp;Tohannam Burgundam vxorem iudica-turn fuit. Ne verb pecuniæ in alium vfum extorqueantur, iurat Imperator , fe nulla, nifi conuentus publici authoritate vefti-galia impofiturum, tributaue indifturum. Idem reges Poloniæ, Hungariæ, Daniæ, Angliæconfimiliter,ex Leg.Eduardi pri-mi. Francorum reges olim in trium Ordi-num conuentu veftigalia imperabant. Vn-de etiam eft IcxPhilippi Valefii,nc collegae indicantur, nifi fummanecefsitate vrgen-tc,deqitrium Ordinum confenfu. Quin amp;nbsp;olim colleâæ illæ in arcis per fingulas dice-cefes recondebantur,fele(ftis(^uc viris(Ele-dos etiam num vocant) euftodiendæ tra* lt;lcbantur,quibus militibus oppidatim con fcriptis

J Y K A N N» Q. Il T* 143 Icnptis per corundem manus ftipendianu-merarentur.quod amp;nbsp;in aliis regionibus,vc-putaBelgicis,fieri folebat. Hodie fairem,ni Senatus confentiat,rata non funt,quæcun queimperentur. Suntveroquædam pro-uinciæ, quæ non nifi de Ordinum confen-fu,ex paào tenentur,vt Linguadocana,Bri tanmea, Prouincia,Delphinatus amp;nbsp;cæteræ quædam: vt amp;nbsp;in Belgio plané omnes. Dc-niq; ne fircus,quo tanquam liene tumente, estera membra contabefeunt,omnia ad fe rapiat, fuum vbiquelocorum fifeo demen-fum tribuitur. Cùm iraq-, tandem confier, quæ regibus ordinariè aut extra ordincm tribuuntur, tributa,veâ:igalia,domanium-que adeôquodvocatur,vniucrrum, (quo nomirre Portoria, ifagogica, exagogica, regalia, bonalt;lt;KÀ«fogt;’ÔAtlt;/T«,caduc3,commiira, amp;nbsp;estera huiufmodi comprehendimus) in populi vtilitatem amp;nbsp;dcfenfionem/egni-4ue fuftentamentum attributa fuilTe : amp;nbsp;ira quidem, vt iis neruis fucciGs, populum 1a-bafeere, iis fubrutis fundamentis, regnum eorruere neceffe lit:fequitur fanè,eum, qui in difpendium populi, populumencrât, qui è publico damne lucrum captat, i-pfumque adeb proprio gladio iugülat, regem non elfe : centra, verum regem, vt publicorum negotiorum curatorem : ira amp;nbsp;publicarum opum adminiftratorem.

144 ViNnic. Contra non autem proprietarium dominum effe-qui quidem domanium regium nó magis, quam regnum ipfum alienare, aut difsipare pofsit. Quod fi veró aliterfegeflerit^anè li reipublicæ intereft, vt quifq, lua propriaqj re bene vtatur, multó magis, vt re publies quisbenevtatur,reipublicæ intereft. Ac proptereafi dominus, qui fuaprodigir,alt;l agnatosamp; gentiles aiithoritate publica de-ducitur,fuisq; rebus abftinere cogitur. mul to Canè æqnius curator Reipubl. qui rem* publ.in publicam perniciem conucrtit,auf funditus euertit,abiis, quoró intereft, qui' ' busqué ex officio conuenit, omni admini' ftratione,ni admonitus definat, Ipoliari p” terit. Qiiodautemrex in omnibus legiti' mis imperils, patrimoryi regij propriété' rius dominus non fir,facile eft oftenfu. N® antiquifsima illafecula pctamus, quorum imaginem habemus in perfona regisHe-Oenef.t. tliæorum Ephron,qui ne agrum quidem luum,inconlulto populo, Abrahamo ven^ dereaudet. In omnibus imperils ld iuris hodievfurpatur. Imperator Germaniç,an' tequam coronetur, fände iurat,fe ex his, quæ ad Imperiumimperiiq; patrimonium pertinent, nihil alienaturum,diflradurum, Sléitiïib.i. oppigncraturilmue. Si quid veró recupe-«y SulU retjaut acquirat viribus publicis, Imperio, ture». non fibi quæfitum iri. Itaqj cum Carolus quartus,

quartiis, vt Vvenceslaus hlius defignaretur imperator, Eleftonim cuiq; centum corq-natorummiUia polhcitus,quia pecuniam in numerato non habebac, illis eo nomine telonia, veftigalia imperialia, oppida, proprietäres amp;nbsp;iura, pignoris titulo obligaflet: acerrima dilTertatiocoortaefl:, amp;plerique oppignerationem irritam elle iudicarunt. cpiæ fanènon valuinet,nifi iis ipfis,qui im- L.i.amp;paf perium tueridebebant, eamqi oppignera- firn, c.de tioné inprimis oppugnare, quæftuofa tuif- com. rer. fet. Proptereaveró Vvenceslaus ipfe coa- ‘»^ien-ftus eft tanquam incapax, fefe Imperio ab- ^àvcler, dicare, quód regalia iura , ducatus præfer- ’” tim MediolanenfiSjfibi eripi palTus effet. In ^f^^f^s. regnoPolonicolexvetuftaeft, de non alie-nandis terris regni Poloniæ,rcnonata c i ?. ccc.L xXv.perregem Ludouicum.Eft ea-demin Hungarico. vnde legimus, Andrea Pânoniæ regem circa annum c » occ.xx i. c.intfUfe ipud Honorium tertium Pontificem po- {(o.deiui ftulatum fuiffe, quód neglefto iureiuran- rriurado, do,dominicaprædiadiftraxiffet. In Anglj- in 'Decret. co,legeEduardi, anno c 1 o. c c.x c v i i 1. ¥oiydor. In Hifpanico pariter ex conlbtutione fub yirÿL Alfonfo fa ft a, renouata demum c i o. i o.

L x.inTolctanis comitiis, quæ quidemle-ges fancitæ fuerunt, ciim longo ante tem- n'’ pore confuetudo vimlegisobtinuiflet. At ^^^y ^ ■5« certè inFrancico,in quo,tanquam cætero-

14^ ViNDic. Contra rumexemplarijdiutiushaereojhociuspef' petuó facrofandum erat. Lex eft regni an-tiquifsima,lHr3gt;inquam,cum ipfo regno •nata,de'domaniO non alienado, anno ci 5-13^L xv i. eth maleobferuetur,renouatî. Excipiuntur tantum duo cafus, Panagium fiue Appennagium ( alimenta) liberis fra-tribusüe attribuendum : itatarnen,vtiuï SPitben^f clientelare perpetnoretineatur : deinde,Ij re/forji.f. necefsitasbellicapoftulet,cumpaftotani5 tiLul.},o. redhibitorio.Qiiodinterimvtrunque,irfi-^'^'*- nbsp;nbsp;nbsp;turn dim cenfebatur, ni trium Ordinu coH uentus iiifsiflet : hodie vew, ex quo Parla' t ayii^rr.n. mentum datarium fadum eft,niSenatus n}t lal Lutctianus,qui Senatus Parium eft, Sc Ca' ** ^ meraratiociniorum publicorum comprO' ^ ‘ barint,amp;præieôififci etiam, edifto Caroli v i.amp;i x. Vfqueadeó verb hoc verum eft» vt fi quam Ecclefiam prifci Galliæ reges do tarevellent, ctfi eatumcaufafauorabilisio primis videbatur, optimatum confenfum /tmeietc. adhiberetenerétunvtexemple eftepoteft ii'i»^}i. tib. Childebcrtus rcx, qui abfq; Francorum amp;nbsp;4.,:a^..iilt; Neuftraftorum confenfu monafteriumdi' ui Vincentii Parifienfts dotare aufus non

ftiit,vtneq, Clcdoucus r i.amp;cætcri. Quin ne regalia quidem,aut ius nominandi præ' latos cu'quamEcclefiæ remitterepolTunt. Si qui verb feccrunt, vt in gratiam Seno-nenfis Ecc'enæ Ludouicus x t. Altifsiodo' renfis

Tyrann. lt;^. ii i. 147 lenfis Philippus quartus ; Niusrhenfls Philippus AuguHus,Senatus, irritum pronurt-ciauit. In hanc legem rex pjancoruni Rhe-mis inaugurandus jurat ; quam fi vieler, perinde valeur, ac fi de Turcico Perficoue -imperio contrahat. Hinc Çonftitutiones, L.prie. ist. fiue,vtvocânf, Ratura Philippi Sexti, loan- p,^räg. pM nis Secundi, Caroli Quinti, Sexti, Oftaui, diutn.'p. Hereuocandis üs,quæper maioresfuosa- dt lrg.gt;. litnatafucrant. HincrefcifireinTuronico ^„„. I tnumOrdinüconuentu,cuiCarolus vm. ijiQ,^j74. 1 intercat,Ludouici vndecimipatris,aliéna- 1401.14??. [ tionisplcræquCjamp;hæredibus ablata, quite [ Tancredo Caftellano, de ipfo bepe meri- Ânn. n^st. m,propria authoritate donarat, oppida, ifw.'ini. C^odamp;in poftremo trium Ordinuin con v ÿ-^rc^ nétu Auréliæhabîto, denuofancitum fuit.ß^ e^ii^^f* Hæcde fundis publicis. At quo rsgnum ^J^^‘^' ^«gi præferri cuidentius appareat, cum- ^^•'f^'^’ ^üe,quam à populo accepit maieftatem, Pnuata authoritate minucre non poffe ne-j mincmfuoimpcrioeximere potcft,ncque * *llarcgni in parte, fummi imperij iurece-; ^tre. Conatuseftaliquando Carolus Ma- Pauhif^c 6nus,Francicum regnum Germanico im- mU.iib.i. Ptrio fubiieere. Franciveró,verbafacicnte Hfeone quodam principe, açiter reftite- ^„j, „^y. mnt. Acres ad armaprolapfa fuifiet,fi Caro liöo.ns,' insviteriùsperrexiflet. Confimilitér,cum ,297.,505.' P*rs aliqua regni Fiancici, Anglis tradita ijij.i}?«.

fuit, fummum jus perpetuó ferè exceptunjjj ' fint. Si quando ver6 vis extorfit,vt feeder« (j

BritiniacOjquo rexloannes,in Vafeoniar^ ÂHn.ti6o. Piftonibus fummo iure cefsit;nequepä' ftiim feriiauitrex,nequemagispotuit3iii debuit feruare, quant tutor curatorue e^'

ptiuus,vttum ille erat : qui vt fc redimereO p bonapupillorum obIigaret.Eodemiure5« natus Luterianus fœdus Coflucntiniimff'l^ Jnn.i46f. fcidit,quo Carolus Burgfidus Ambianm^ j amp;vicinas vrbesregi extorferat: noftroetH

cifcumprimum captiuum, amp;Caroluni''' Jnn.t^io Impcrat.de Ducatu Burgundiæ.Caroliri' Monjtref ygj-^ donatio regni Francis mortis caiA et.c.tif. in Henficurn Angliæ regem collata,fiin’' mæ ipfius infaniæ argumeritum, fialiad‘’'( '' fint idoneumeflepoteft, VtàutemaliâO'i

liberorumveró hominum nonfitcomm«’ cium. enm ne libertos quidem patroni W' , $.u3).de 8^^® polsinr,vt alio loco, quam illis pUf । citr-empt. ceat, domicilium fuum ponant. Maxim' lfgt;enul.C. veró,cumnonfcrui^edfratres:netfratr«i deoper lir modö reges finguli fint, fed vniuerß do' bert. miniregnidicidebeant?

rex eftjegni fairem domaniiq-, vfufruftua' ^^ 'J^exfit ^ tius dici poteft?Sanè ne vfufruftuarius qui- Î^eçni v-

‘ dem.Fru£tuarius pignori dare poten;.D!xi- fufiuUiu musveró,reges filci patrimonium oppigne rins,

’ ïnnotationes : Trop donné, fort répété: id «ft, immenfaefthæc donatio, ieaq; répétai* Rir. Hæceadem verb,qualeçunq\ tandem* teferiptumarege accipiat, fe rnj,^çjuô‘d rc-

’ gno reiq; publicæ damnofum fit, admiflu-ram fandè iur3t:etfi cerrè parumTandè obquot; (eruat.Fruduarius d,enique,quo.modo fru

’' defiæjamp;inopurn: altéra,in menfamprin-tipis:tetti3,in familiarium ftipendium;po-

t^O V I N P I Ç, C O N T R A ftrema in rePeftionôm arcium^pontium,«-diumq^ regutUlû. Reliduum fiquoderat, inærano réponebàtur. Qui verb rtiotiisin-MüK^if no circiter c i a. tccc. x r t. in Lütetiano /«îj* C^t trium O/dinümtöueptu fuerint.qübd Ci' *^i «• T’élus v i. in fuam libidincm, fuoruinüe, 0' rnnia conuertiflét^quôdque domefticæ ra-tiohes,quæ anteanoha^inta quatuor Fran cjcoriitn numomm miîlia non exceflerat, in tam mi fer à tcipublicæ ftaru, ad quingen torum quadragintaFracicorum niillia ex* creuiffentrex HiftoTÜsfatis confiât. VtaU' tcmdominici reditus ita impendebantur, ica amp;nbsp;oblationcs feu auxiliain bcllum,vt6î jndiiftioTieji feu taieæ in militum ftipend« tàntam deftinatà: erant. In cæteris regnis oihilo fane plus authoritatis rex habetàm^ inplerifq; minus :vtinlmpcrio Germini' co amp;Polonico. Hoc verb ideb in Francico probare voluimus ita fe {labere, nc,quo quis plus iniuriæ audet, eb plus etiam iuri» babere putetur.In fum ma,quod ante dixi-mus, régis no men non hæreditatem, Hol' proprietärem, non vfumfruftum , fed fun-dionem amp;nbsp;procurationem fonat. VtEpi-fcopus ad animæ,rex ad corporis curam ft 1fxC»ntil. lutcmque(iniis, qu® ad bona publicaatti-y^Unt-i» pent) inftitutus eft : vt ille bonorum facro-c.t. dt hu, i-um,hicprofanorumdifpéfatorcft: amp;,quc ^K^fiunt ills ill Epifcopalibus,hicin dominicisprs- i dut

Tyrann, q. 111» x^t lt;Jiigpoteftatcm,amp;nihilomaiorem habet: ibrteldtü prædiorum Epifcopalium, abfq; confenfu db^^ conß ^âpitulj,alienatio non valet:vt ncc domini- Capit, torum, abfque concilio publico, optima-, turnde fcnatu:fruûuum factotum pars vna , îdificiis, altera pauperibus tertiafodalibus, tiuarta Epifcopo ipG dicatur: idem verb fer, •nein rediribus reeni difpenfandis regem, Er«ftaredeberevidcmus. Nó obftat,quod odie pafsim cotra vfurpetur.Etenim non, •luodEpifcopi pletiq; pauperibus tollanr, lt;)uæ in lenoncs profundant, aut prædia o-mniamemora4;vaftent, officium Epifco-porum vllatenus immutatu eft. Non,quód •mperatores nonnulli omnimodam pote-ftatem fibi tribuerut. neq-, enim quifquam infuacaufaiudexcflcpoteft. Qiiód fi verb Caracalla aliquis dixit;quamdiugladius fa pereÜet, pecuniamnon defuturam : aderit amp;nbsp;Hadrianus Cæfar, qui dicat, fe ficgeftu-•uniprincipatum,vtfciatrem popun efle, •ton fuam, quod vnum fere regem à tyran-no diftinguit.Non,quod Attains Pergame-norum rcx,populum Romanum, regni hæ redem inftitucrit: qubd Alexander Æ.gy- pi0ri,iHÙ pti,PtolemaeusCyrcnorum regnura,po- Liiânsl. pulo Rontano, aut Prafutagus Icenorum 70. Tadd Caefari legauerint. Ifta fanè magna vis, lu- nn Ub^' ris vim debilitate non poteft : imb „qub maior eft, eb minus ius noftrum iædit.

Quæ etenim Romani, iuris prætextu ca-1 i piebantjfiispræcextusdefuiltetjnihiiomi-musvioccupalîent.Videmus verb noftrofe rètempore,Venetos,imaginariç cuiufdam adoption,s prætextu, quæ abfq; vi ridicula plane fuifTet'regnum Cypri occupàfle.Non obftat quoq; donatio Conftantini in Syl-ueftrem Ponrificem, ifta enim pilea Gratian i iampridem exuleuit, ignilt;^; damnata f'aUff^' eft. Non donatio Ludouici Pij in Pafcha-li.G/^ê’'^- ]em,Romæ-nempe,cum parte Italiæ, quia enim donabât Piusjquæ non pofsidebat, némo reftitit. At Carolo patri,Francoiuni regnum imperio Germanico fubderc volenti, Franci iure réftiterunt: amp;,fi perrexif-ï'^g-(’9- fet^'^itofiftereparabant. Non,quod Sa!o-i,.6hr0it‘ monem Hiramo régi Tyri, viginti oppida c,t. tradidiflclegimusmeque enim ea donauit,' Ïëd creditor! in folutû tradidit,-ac intràcer-mm tempus rccuperauit.quod ex ipfo teX' tu liquet. Etant veto præterea fundi fteri-les, àrcliquiis Gentium culti, quos ab Hira mo receptos Ifraelitis dcmumexcolendos incolendosq-, dédit. Nihilo magis obftare póteft,quód in quibufdâ fori regnis ea pa-l * btrdrr i^*® inter regem amp;nbsp;popiilum non ita difer-i«rti»^?’'®’”tcrccdat Etenim vt caeriam nulla fit, ^ j,^^. lt;onftat tarnen iure naturæ, reges reipubl. minifirtii. ~^^ euerfores, fed moderatores elfe, ius rei-rey.4tló«, -püblicæ fiiis paftionibus mutare nó pofle: dominos

l Y R A N N. 0^ 1 I U’ 155 dominos tantum, cùmpupillis profpiciût, t^gt;'tlttu nonlecus ac tutores haben s dominum ve-rèeumaon cenferi,quiciuitarem libertate ‘^^ ‘*‘^»iin. fpoliat,amp;; mancipii inftar dàiédit. Non de-nique,quod quædamrégna fint à regibus ipfis partxquia enim non fuis, fed publicis ly^gf^'^ nianibus, viribus, opibus régna acquirunt: \^^.g A • ' nil verb magis rationi confentaneurn lt;^^f^(^ fx^ref. quam vt ea, quæ publicis opibus, amp;nbsp;corn- 'ßus^ s^t inunibns ciuium periculis parta funqabfq; trauag.de commun! confilio nonalienétur; quod amp;nbsp;reiudicas inter ipfos prædones obtinet. Societatem :ta, c.intela humanam dirimit,qui contra facit. Itaque '^f^io. etfiimperiuGetnianicumFranci,iidcmqj ^-^-^t‘*f* Gallicum regnum vi occuparint : id tarnen fi^- ^ '^^ iuris in vtroqut obtinet. In fumma:ftatua- ’”^fgt;'^^^-mus tandeiyi oportet, reges patrimonij re- -^®*’”’**’'*’'« gijnonproprietarios,noh fruftuarios,fed adminiftratores tantum efle : cumq, ita fit, multó fanè minus, aut return priuatarum cuiufque, aut return .publicarum, quæ ad fl ngula municipia pertinét, proprietatem, vfumfruftumüe fibi tribucre poffe.

Hic tamé,nobis,antequam vlterius pro-grediamur,fcrupulus eximendus eft. Cum populus ifraeliticus regem poftulaffet, dixit Deus Samueli : audivocempopuli ; ve- t.Sam.c.9, rumfignifica ei primum,quódnam fit futu- rrr.U-rum ius Regis,qpiregnabitfupereos.Tum verb Samuel hoc Régis ins futurum inter

. .t Alu cxpofjîtjVt agros, vincas, oliueta cuiuf ique capiat, qnæ miniftris fuis do net, res cuiufqj priuatas in fuùm vfum conuertat: deniqj ipfo? in feruitutcm redigat. Mirum verb, onanti hanc textum Aulici noftri facia nt: qui alias vniucrfam Scripturamludi-brio habenr. Vult hk Deus Opt. Max. populo Ifraelinco ipfi us Icuitatem oftenderc. qui cumDeunipfum præfentemhaberet, qui iudiceSj duces^ue Delli,quotiefcunque rogabàtur,piosamp;probos ipfi eligeret,lu-.,- bricum tarnen homuncionis,in horas mu-A, tari foliti, quana Dei immortalis immuta-biieimperiurn mallet. Indicat itaqueillis, quam lubrico in loco fit rex connitutus, r- quamproclinisviriuminvïoletîamlapfus, '»if i* quam præceps regni in tyranhidc muratio.

Regem etenim.qucm citradat, gladiumin îpfos flriJIiTum, fuaporeflite præpofterè vfi.irum,ius invionincpofiturum. Hoc verb , quod vitro fibi accerfant malum, turn démuni fenfuros, cùm remedio locus non fuerit. Dehiq; non quod fit ius regum, fed quod ius fibi reges tribucre folcant ; non quid facere ex officio debcant,fed quid pl* ruipq;ex malcficiovfurpent,hoc intcxtji defcribitur. Idautcmex Deutcron.17.cap. quo Deus Legem regibus præfcribit, ma-nifefte liquet. Hie dicit Samuel, Regem fubditos loco feruorum habiturum : illic '' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;præ-

Tyrann* Q^, ii i» Vf pTæcipit Deus, ne cot fuum fuper frittes Üttd.if, cxtolkt;ne inquam,m fubditos,quoi con-fanguincorum loco habere tenetur,infolc* fcat.Hic,currus fabricaturu,équités inftru« fturum,propria cuiufq^nuafurum dicitjl* lie, necquoscongrcgct,ne aurum argen* tumüe accumulet,ne populum inÆgyptû, id cd,in feruitutem reducat,monctur. Hic Achabus depingitur, quiNabothi v5neam i.^lt;g.c.M» fcelere acquifit : illic Dauid, qui ne aquam »■.S^m.c. quidempericulo fuorum hauftam, biberc »»•ï*’'«**-iuftiim putaf. bic prçdicit Samuel,Regem, que iuri euftodiendo poftularint, ex legem futurum;illic contr'aDeus,Legcm fuam re gi per facerdotes tradi iubet, quam deferi*^ bat,perpetuoqi ante oculos habeat. Itaq; lt;nbsp;Samuel ipfe facerdos fummus, Lege ipfam regiarn, quæ Deuter.17. extat, Sauli in vo-lumine defcriptam tradit. quod certè mi-, nimc fecilTcr, fi eandem violate ius fuilTct.. Infumnw:perinde eft,ac fidixiflet Samuel: Petiiftis regem exemplo cæterarum gentium, pleriq-, veto funt tyranni. Rcgem,qui vobisius diceret: pleriq-, verb quiequid ve* lint,fibiiicere arbitrantur. Interim tarnen Deum, cuius ipfa voluntas iuftitiae régula eft, vitro deferitis, Extat autem apud Ho-rodotu Hiftoria, c qua facilé cognofcitur, quam procliuis fit regni in tyrannidem mu tatio, cuius Samuel p opulum admonitum

quot;‘’Vblèbât.Deioces propter inGgnemiuftin« commendationem à Médis iudex prirnum eligitur : mox,vt, G qui iuri reGfterent, eos cómpefcere poirct,cum idonea poreftate rék conftinntur. Turn fatellites petit,dein' atteern Ecbatanam, aduerfus cotumacium imurias Gbi extrui curât :demuin in pro-^ ^ ^ ƒ ri[s iniuriis vel minimis vlcifcendis totus 1 ^ ' ƒ ft: adextremum verb régis vultum intue-ƒ ' J ' ri/égisin eónfpefturidere, autfpuere, cri-

' rhén iudicatur . Vfque adeo periculofum dl, rmpotéti animo, qualis eft plsrorumqj hominum, nimiam potentiam concedere. Non ergo docet eo in loco Samuel,abGjlu-tameffe regis potentiam: imb contra popu Iûm,nediirolnt3e hominis impotentiæ,ni-miùm potentiç tribuat, admonitum cupit. Non régis vim exaggerat, fedaggerecoer-cendam dicit:nôn effrænem aliquam licen tiam regi concedit ; qyin potius fraenum iniieiendum tacite fuadet.Hac verb oratio-

rie moti Ifraelitæ , regum fuorum poten-riäm temperafTevidéntur: quod amp;nbsp;omnes prudentes nationes, Gue proprio, Gue hoc codem exemplo,Gue etiam aljeno pcriculo edoft^jfapienter fecerunt,vt ex iis, quæ fc-FuJMßs qunntur,manifeftumerit, ftef/dlium Diximus in conftituédo rege duplex fœ-intfrrfgé lt;lus initum fuiflc : prirnum, inter Deum amp;nbsp;(s’pepulü. regem amp;nbsp;populüm, de quo fuprà:fecun-dum,

dum,inter regem Scpop^ulpm ; de quo n^- T^fut.-ir. bisiamagenoiim eft. Saisie rege conftitlf- ^-iàm.io. to,tradirtir ei lex regia, Ce.çûdum quam ini- ’’quot; *^' peret. Pauidin Hebron init fœdus cor^jh * iam.c.r-Dornino,ideft,Deotefteadhibito, cum o- ’’^f/* mnibusfenioribuslfrael,quivniuerfurnji6 ^j pulumrepræfentabât:tumverôdemum m ^ fff. i„ regem vngitur. loasquoque cum vrimer-fo populo terræ, in domo Domini, loiadb ^ chronx. fummofacerdote verbis præeuntc. Impo- j,.v^r.j. litum veró dicitur ei vnà cum diademate i.^eg.t.tj. teftimonium: quodpleriq; legem Degquç yer.i-pafsimeo nomine vocaturjnrerpretantuç Confi militer lofias promittitjfeobferuatu rumpræcepta, teftimoniaamp; ftatuta,in li-bro fœderis comprehenfa. Quibusnominibus inteUiguntur leges, quæ turn ad pie-tatem,tumadiuftitiam pertinent, Qiiibys omnibus in locis dicitur fœdusinitû cum

vniue,rfo populo, vniuerfa multitudinc, o’-mnibus fenioribus , omnibus liominibus 4, „,^ ludæ:vtintelügamus, quodetiafigilkWrb x,. ' -exprimitur, nó m odó principes Tribuum^ Verùmetiam omnes Chiliarchüs,Centu-rionesjinagiftratusm inferiores adfinflé'vf bium nomme, quæ nnaùlç per fecum te^e pacifccrentur. In eo pa«oagebatur de cre-ando rege. Populus.enim regem faciebar, non rexpopulum. Itaquénon dubiumeft, quinpopulus ltipularotur,rexpromitteret.

Snpuljtons verb partes in iure potiores dé fentur. Stipubbatur illc à rege,an non iuftc amp;fccundum leges rcgnaturus efret?hic,fa-fturum fpondebat. Populus demum fc iu-ftè imperantijfideliter obfequuturö refpon debat. Itapj promittebatrexpurè,populus fub conditione: qüæ fi non implcremr,populus ipfo iure örrtni obligatione folutus cenlcrctur. In primo federe feu pafto,Pietas in obligationem venit: in fecundo, lu-ftitia nllopromittitrcxjfcpiè obediturum Deo: hoCjfciuftèimperarufumpoptilo :il-lo,re gloriam Dei: hoc,vriliratcm populi cU raturpm :'in illo ineft conditio. Si legem meam obferuans : in hoc, Si his vnicuique fuûrribueris.I]Jius,niirr}pleatur,Denspro-ppè vindex eft : huiüs, légitimé vniuerfus Populus, quidc vniuerfun) populum tuen-dû fufeeperint,regni procercs. In omnibus verb legi’imis imperiis ita perpetub obfcr-lpH9phon uaenm fuit. Perfe, facrificiis rite peradis, hanc cum Cyro conuétionem faciunt : Tu primùm Cyre,fiquisPerbs bellum faciac, aut leges violet, promitrifne auxilium patriae tuæ, omnibus viribus tuis? Ac vt Ipo-pondit ; Nos Perfæ, aiunt illi, vicifsim tibi auxi!ioerimus,fi quis tibi pa-riam menti obfcquinollct. Xenophonverb hanccon-uentionem rv^.i^n’^^hu, id eft confederatio-ncmvocar,quomodolfocratesorationem

de Officio fubditorurn érg a prïncipernff’j^ tiii‘)(iiiiti^t-)’0fgt;. Inter reges Sparrartofi’m éc Ephoros fœdus fingulis menfibus renoua- Xenelgt;Jjcn batur,ctfiilli femper ex Herac’idis crant. deTepub. VtveróiurabantregeSjfefecundum leges LtuMM, patriæ regnaturosura Ephori, fi feciflent, regnuminipforum manu ftabi’infros.Con fimilitcr in regno Ronuhorum Romulus J'.ionyf. cum Senatu amp;nbsp;populo hoe paftüm facit. HaUdti^ Populus leges ferret, ipferexlatas euftodi- Ub.i. •'^ '■ ret: Bellum populus decerneret, ipfe gere- nbsp;nbsp;• ^'“

tet. Etfiveró Imperator''spleiiq;vi Scam-bitu magis, quam vllo iure imperium Ro-tnancrum adepti funt, amp;nbsp;legeregit, quam vocant^omnimodam poteftatem fibi Arro-garunt ; quæ tarnen extant legis iäius fragmenta turn in libiisjtum in Romanis inferi ptiouibus/aris docent, Reipubîicæcuran- ,. ,^ dæamp;adminïftrandænon euertcdæ,amp;pcr quot;'' tarannidem opprimendæ facultatèm con- * ^’’■‘ ceffam illis fuilïe.Quin amp;nbsp;legibus fefe tenc-n, profefsi funt boni imperatores, amp;nbsp;fena-tuiimperium acceptum tulerunt, amp;nbsp;ad fo-Jutum grauifsimaquælt;^ue rctuicrunt, eo-4uc inconfulto, quidquam, quod ad furn-mamreipertineret, decernere nefas puta-ïunt.Qtiod fi verb hodierna imperia fpeihe mus, nullum fanè eft, quod eo nomine di-gnum cenfeatur,in quo inter Principem amp;nbsp;fubditospadumeiufmodinon intercédât.

In imperio Germanico, non ita pndem fo-kbat rexRomanoru,inImperatorem co-ronandus, fidem amp;nbsp;hominiumprçftare im perio,non fecus ac vafalkis feniori,cùm in-ueftituramfeudiaccipit.LicetveróperPo-tificcs verba conccpta,in quæ iurabat^pau-16 immutata fuerint,res tarnen eadem per» Specul. Si petuó maner.Iraq; Carolum v.Auftriacum xo».liigt;ii- certis legibus amp;nbsp;conditionibus in impera-4rtic.f4- torem cooptatum fcimus, vtamp;alios, qui fcquuti funt,quarHm fumma erat: leges la-tas euftoditurum : nouas, inconfultisEle- ( Aoribus,non laturum;publica publico con filio curaturum : nil alienaturum oppigne-raturumue exus, quæad imperium perti-.nent:amp; cætera,quæ figillatimab Hiftorio» graphisrecenfentur. Cùmverb imperator SlnJJib, Aquifgrani coronatur, GólonienGs Archi-i.amp;t- cpifcopus ftipulatur primum: an non fitEc clcfiam defenfürus,iuftitiam adminiftratu-rus, imperium conlêruaturus, viduas,or-phanos, omnesq^ omnino miferatione di-gnos protedurus?Quodvbifolenniterante aram iurauit, rogantur principes, quiq; imperium repræfentant,an ipfi eidem pro- 1 mittcrcvclint. Neeverópriusaut vngirur, ( aut gladium, reipubl. defendendæ nomine, aliaue imperij infignia accipit, quant iuGurandumilludpræftiterit. Exquofanè manifeftum cft, impcratorerrt pure,principes

Tyrann, q^ 111. idt pes imperij fub conditione obligari. In regno Polonicoquin idem obferi:etnr,dubi-tabirnemo, qui ritum in Henrici Andega-uenfis eleftione coronationeq-, nuper ad-modum obferuatumintellexerit.In primis cùm cSditio de vtraqj religione, turn Euan gelica, tumRomana, conleruanda appou-tafuir,quamconceptis verbis tcrftipulan-tibusproceribus,ter fpopondir.In Hunga-rico Bohemico amp;nbsp;cæteris,quæ recenlere longum clTetjidem plane fit. Nee verb tantum, vbieledionis ins integrum haftenus manfit,verum etiamvbifuccefsiomcravul goobtinereputatur, eadem prorfus ftipu-latio interuenire folet. Rex Franciæ quan-doinauguratur,rogacprimum Laudunen-fisamp;Bellouacus Pares Ecclefiaftici, popu-lum,qui adert,vniuerfum, etimne regem cf fccupiat iubeatque?vnde etiam à populo tumeligiin ipfainaugurationis formula di citur. Vbipopulus confenfirte videatur,iu-rat,fe leges Franciæpriuilegiaq-,aciura in vniuerfum omnia tuiturum, domaniü non alienaturum,amp; cætera;quæ etfi interpola-ta foerunt, amp;nbsp;longè diuerfa ab antiqua formula,quæ extat in Bibliotheca capiruli Bel louacenfis, in quam Philippus primus iu-rafle comperitur: nihilo minus tarnen diler te fans exprimuntur. Nec verb priùs accin-gitur gladio, vngitur, coronatur à paribus,

7lt;lt;z VINDIC» Contra (qui amp;ipfi coroUis orriati funtXceptriimqj amp;nbsp;virgarn iuftitiæ accipic, aut rex proda-matur,quàin populus iulferit: neque etiam priusei pares jurant, quarnipfistidemde-derir, fe leges accurate euftoditurum. Eæ veró funt, ne patrimonium publicum dilapider, ne vedigalia,portoria,tributa fuopce arbitrio imponat indicatüe, ne bellum décernât, pacemüe faciat:denique,ne quid in publicum,nifi publico cofilio ftatuat. Item fua fenatui, fua Comitiis, fua regni officia-rüs confier authoritas: amp;cxtera, qiiæper-petuó in regno Francico obleruara fuere. Vbi veró prouinciam aliquam , vrbemüe ingreditur,priuilcgia eiufdem confirmare tenerur, inque eius leges amp;nbsp;confuetudines refefacramento deuincit. Quodnomina-tim apud Tholofates,Delphinates, Armo-ricos,Prouinciales, Rupellanos ipfos obti-net:quorum cum regibus cóuentiones di-fertilsimæ funt : quæ frullrà omnes eiTent, nifilocum conditionis in contradu tenere cenferentur.Extat antiquorum regumBul' Jn jfnvitl. 8:undiæ iufiurandum,his verbis; Omnibus Zur^imd. legem,iuftitiam,maniburgium, id eft tute-lam,conferuabo. In Anglia,Scotia,Sucdia, Dania idem ferè mos eft,qui in Francia. At certc nnfquam diferrius , quam in Hifpa-nia. In Regno enim Aragonico,peradis mulüs ceremoniis inter cum qui iuHitiam

Aragonicam, feu publicam maieftatem re-prælentat,in fublimiori quodam folio, amp;nbsp;regem inaugurandum, qui il!i fidem amp;nbsp;ho-miniumpræftat,leâisq; legibus amp;nbsp;condi-tionibus, quibus implendis obligatur, bis tandem verbis Proceres lingua vernacula regem affantur : nos, qui tantum valemus, quantum vos, (itaenim fert idioma Hifpa-nicum)amp;pluspoirumus,quamvos,rcgem Vos eligimus, cum his amp;nbsp;his coditionibus. , Inter vos amp;nbsp;nos vnus imperat magis, qua vos. Ne verb fe perfundoriè tâtùm aut con fuetudinis antiquæ obferuandæ caufa iu-ralTeputet, tçrtio quoqueannoin publico conuentuhæceadem verba eirepeti folct. Quod ft regiapotentia fretus infolefcat, leges publicas violet, fidem datam denique ncgligat:tumfaneipfo iure,fummo eo ana-themate deuotus cenfetur, quo olim Ecclc fia lulianum imperatorem apoftatam de-uouit. Cuius quidem eavis eft, vt non pro eo amplius, fed in eum preces concipian-tur:ipfi verb fua fide amp;nbsp;obligatione plane folutifint,colure, quovafailus feniori ex-eSmunicato parère neqj ex officio débet, j^^ ConcU neque ex facramentotenetur. quod turn j^gif^ ^ Concilij,tum Conuentus public! apud eos c.74.^j„ decreto fancitum eft. Cofimiiiter in regno Toifi.c. Caftellæ, Concilioindiftorex inauguran- ii.i,.PcuJ. duspublicsprimumadmonctur fuioffieij: d^.js.^.i.

1^4 ViNDic. Contra mox perleguntur coditionesdifertifsimæ, quæ ad reipublicç vtilitaté pertinent. Turn iurat rex,fe eas diligenter amp;nbsp;fideliter obfer-uaturum. Demum verb magnusEquituin magifter illi fele iureiurando adftringiqque cæteri deinde principes ciuitatümqjJs^^quot;* fuo quiqueordine fcquuntur. Qiiod Sein Lufitanico, Legionenfi, cæterislt;^ue Hilpa-niæ regnis perinde obferuarur. Neq; verb minores principatus alio iure inftituti fue-Lrf ioyeuje rune. Extant Brabantinorum cçteroruiuq; '»tree, Belgiæ populorum, Auftriacorum, Carin-thiorum amp;nbsp;cseteroru cum Principibus fuis diferrifsimæ conucntiones,quæ fanè con-ditionum locum obtinent. Brabantiniverb in primis,nevlliambiguitati locus dare-tur,conditionem iftam expreftcrunt. In du ce enim fuo inaugurando,conuentionibus antiquis, quibus nil ferè ad reipub. confcr-uationé deeft, coram duce perledis, ni eas omnes obferuarit, fibi integrum elle aliurn quemlibet fuo arbitratu eligere,palàm ei di ferreqi proteftantur. Ipfe verb turn in eas, accepta conditione vltroq; agnita, fefe fa-Lui1flt;viciif cramento deuincit. Quod etiampoftremó Cuicciard. in Philippi Hifpaniarum regis inauguratio-ne obferuatum fuit.In fumma:inter regem amp;nbsp;fubditos contradum mutub obligato-rium efle,nemo negare pofsitmempe vt bc ne imperanti bene obediatur, qui quideni iure-

Tyrann. Q..iii. i6^ iureiurando ab illoprimùm, deinde ab his coiifirmari folet. Qiiæro verb hîc,curiurat aliquis, nifi vt ex animo fe ac ferib loqui o-hendat ? An verb quidquam naturae magis confentaneum eft,quam vtea,quç placue-runr,feruentur? Deinde cur rex primus iu- La.^^.^e rat,ftipulantepopulo,nifivtconditionem (gt;^cl.l.nQn fiuetacitamfiueexpreiïamrecipiat?Curve minorent. rb conditio contradui apponitur, niß eb ^°-‘^--'ie tantùm,vt,ni caimplearur,contrains info ^gt;'‘^quot;J^^it jurefolutus fit? Qubd fi verb conditionis implcndæ defedu contraftus ipfo iure folutus eft,quis periurum populum vocet, qui régi códinoncm, quam implcredebuit amp;nbsp;potuit,negligenti,legemquc,in quamiu rauit, violanti, obfcquium deneget? Qiiis verb contra eum regem foedifragum, penu xuni,eo beneficio prorfus indignum non cenfeat?Etenim fivafallum cüentelænexu IH’.^.. Feu» lex libérât, in quem fenior feloniam com- ùor.i.is. mifit,etfî fane fenior fidem proprib non dat $-»4-?ÿ' vafallo,fed vafâllus ipfi: fi patronum clienti d^ r. fraudem facientem lex duodecim Tabula-rum facrum efle iubet ; fi liberto aduerfus Tiianyß patroniatroceminiuriam aftionem ciuilia iurapermittüt:fifexuumipfum iis cafibus, ^^^■^• poteftate herili libérant, cum tarnen natu-ralis tantum, non ciuilis obligatio inlit : an non multb magis folutus erit populus ea fide,quainregi præftitit, firex, qui primus

106 V’ 1 N D 1 c* Contra jpGjtanquain domino procurator,folenni-ter iurauit,fidem frcgcrit?An non verb etia fi non iQi ritus, non ca facra, non ea facra-menta interuenirent : fatis ramen ipfa natura docet, Reges ea conditione à populo conftitui,vt bene imperent ? indices, vtius dicant ? duces belli, vt exercitum aduerfus hoftes educant ? Q.ubd (i verb fæuiunt,in-iuriam inferunt,hofles ipfi hunt:vt reges non fuhr, ita nee agnofcia populo debere. Ctt.t.0jf. Qind fi,inquics,populumaiiquemvifuba-ftum, in fuaverba, iurare princeps coegit? Quid fi, inquam ego,prædo,pyrata, tyran-nus, cum quo nulla iuris vllius focietas efle cenfetur,3dmoto gladio,fyngrapham ab a-liquo extorferit ? An non feitum eft, fidem ' viclicitam non obligate ? maxime verb,fi contra bonos mores, contra Naturæ ins quidquam promittatur? Quid verb magi? cum Natura pugnat, quam fi populus libi ipfe catenas amp;nbsp;compedcs iniiciat?hiugulu fe fuum mucroni obieaurumjfi manus fibi ipfi fe violenter alliturum,principi(quodi-dem plane eft) promiferit ? Iraq; inter regc amp;populum mutua obligatio eft, quæ fiue Ciuilis,.ftueNaturalis tâtùm fir, fiuetacita, fiue verbis cocepta, nullo pafto toili, nullo turc violari, nulla vi refeindi poteft, Cuius quidemtantaviseft, vt Princeps,qui earn conajinaciter violet,tyranus: populus, qui vitro '

km cùmhaftenus regédeferipferimus: Quifînt fequitur, vt Tyrannum paulo accuratiùs deferibamus Regem eum effe diximiis,qui regnum bue per nirpem, fine per eleftioné 4elatum,riteq:, commiiTum, légitimé ctiâ régit atq-, gubernat. Eum itaq-, tyrannum, vtpote régi plané côtrarium elle, fequitur, quiautvi malisq-, artibus imperium inua-nt,autvltró fponteq; delatum regnum con Ariff.c^n. trainsamp;fasrégit,contraq;leges amp;nbsp;pafta, H.f.TeUt. quibus fefe facrofanfté deuinxit.peruicaci- Sartol.in tetadminiftrat. Qnod etiam vtrunque in trainde vnum eundemq; hominem cadere poteft. Tyr.inni~ Illevulgo diciturTyrannus abfque titulo, '^quot;‘ _j hicTyrannus exercitio. Poteftvero heri, vt amp;vi occupatum regnum, iufté: amp;C iure delatum, iniuhé quis regat. At certé cùm regnum ius fit magis, quàm hæreditas : amp;; fuhftio, quàm pofiefsio videtur, qui fuo munere male fungitur, quàm qui munus non rité accepit,eo nomine dignior. Sic Pa pamalé ingrefliis,diciturintruius; malégu bernans,diciturabutens. Dicebat illeHifi^ ejn^S'lx^Q^K fj.imwoxlrtt^ lt;l^gt;^àgt;^fav^Y)/^vx{ S'ict-

1 ?»f«. Præftat extraneus quitus indus, non Tythas modo ciui,verùm amp;nbsp;confanguineo.Ita etiâ goiai. nobis dicereliceat:Princeps non rité cofii-tutus, modo iuftus fit,cuiuis rité inaugura-to,qui iniufté gubernet, logifsimé præftat.

Cuinetenim re^espafcendoJudicando.cu ranJo popido lint inllituti ; malo fane me fut pafcat,quani pa flor deuoretimalo mihi prædo ius dicat,quaiTi index vim faciatma lo me empiricus curet, quam medicus rits infulatus veneno interimatimalo fallus tutor meabona bene adminilirct, quant legi Senc^ha. timus dilapidée.Deinde vteunq; ilium am-S^iutiUf bitio follicitet, videri pofsiequodammodo cbiti in^i vimprimófecifle,vtpoftea iuftitiamexer-lexatt.iii. ceret, vtCyrus,AIexlt;indcr,Romani,qui vi-xîotùiis, ftis plerunque autonomiam amp;nbsp;immunita-C^fdre. fes priuilemam concedebant: cum hiefanè cueioinia ^^ taritùm, vtmiullè regnet,ius fuum iada r» ^^ videatur, quod hodie non modó Mo-fcIii,Turcæüe:verùmamp;Chriftiani principes permuldfaciunt. Itaq^illorum faftum tradu temporis interdum conualefcit: ho-rumquófcnercitmagis,eo deteriuseuadit. Äuguß.li. Qubd fi vero^ ait Auguftinus, lunt illa re-4..tieCiuit. gna, magna tantum latrocinia,in quibus in ^à,c.4. Hitia locum non habet': funt in eo quidem pares, quod vterqi latro,vterque prædo,v-terque iniuftus polfelTor eft, cùm fané non minus fur iniuftus poflelforfic, quiremalie nam inuito domino capit, quam qui obla-la malevtitur. Ateiuscertelonge grauiiis flagitiumeft,qui interimendum,quant qui conferuandumcœpit;eius,inquam,quiva-notitulo fretuspniuftè, quant quieo titulo plane

Tyrann. Q^iii» id^ plane deft;tutus,iuftè tarnen regnum vi oc-cupatum gubernat. lamvcró amp;Tyranni abiq; titulojdifterre inter fe poflunt.Snnt e-nimCiUi fines alienos ambitiöse inuadunt, quales Nimbrodus, Niniis, Chananæi, vt fuosdilatent.Hietfi inter fnos reges dican-tur,inil'ostarnen, qnosvltró neclacefsiti inuadunt,tyrannidem exercent. Sunt qui regnum futîragiis deferri : folitum adepti, hïreditarium fraude, ambitu, corrupted aiiisüeartibus facereconantur. quorum e-xempla non longè petenda forent:qui fanc eó peiores illisexiRunt,quó fraus,quam visodiofior,ait (ficcro,efie debet.Suntqui riefando parricidiopatriam ipfi inuadunt, ac viperarum inftar, matrem in ipfo enixu cuifcerant. qualesqui duces belli creati à populo, rempublicam inuadunt, vt Cæfar Romæ Diftaturæ prætextu, ac plcriq; Ita-liæ principes. Sunt amp;nbsp;fceminæ,quæ régna legibus patriismafculis tantum deferri fo-lita,occupant,eorumûeadminiftrationem ad fe rapiunf.vt Athalia Iudaici,Semyra-nusAlTyrij, Agrippina Romani imperij fub Neroni filio ; Mammea fub Alexandro Sc-uero: Semiamirafub Heliogabalo:Brunc-childes aliquotFracici regni. Q.uæ quidem impubères filios ita educari curabant,vt pu beres faûi voluptatibus tantum indulge-ient;itaq‘, omnfc rerum poteftas penes cas

170 V1 N D i c» Contra fantùm earumiie feruos.miniftrosamp;proâ” gogos remaneret.Sunt denique ij,qui défi-dia, ignauia, luxu, legitimorü alioquiprin-ciput.Tiabuteiïtes,ipfosq;voluptatibus,de-Jiciisd^inefcantes, quales fub GaUicispræ-fertimMerouingiis quidamMaiorespala-tij ob illaegregia minifteria créât?, regiam autboritatem ad fe totam transferunï,nu-dumquenornen regibusrelmquunt. Qui quidcm omnes eius generis funt,vt quant' uis cæteroquin iiiftègnbemaréqeo tarnen jpfo, quodiurifdiaionem illam pr^donum tantùmiurehabent, merito tarnen tyranni fine titulo cenferipofsint. lam Tyrannic-jcercitio qui dicantur,non tam facile,ac, quinam verè reges,definite pofsis. Etenim quia illis libido,bis ratio imperat:amp;hxc quidem ipfa fibi fuos limites præfcribiqilU verb contra nullis finibus circumfcribi po-teft:quod fitpropriè regum ius,facile: qiiæ verb, quantæqj tyrannorum iniuriæ, diffi* culter admodum explicari qneat : nimi-pum,vtreftum vniformeatq-, vnicum eft: obliquum contra varium amp;nbsp;multiplex : ira iijsfimplex eft, amp;paucisvcrbis explicabi-Je,cùminiuriæ nullis cafib.definiri pofsint, quinperpetub plurcsomittâtur,quàm ex-plicentur. Etfi verb certæ regulæ ftint,qui-pus eos fi non depingçre, faite m vt agnofci pofsint, apte delineate queas : nulla tarnen eer-

Certior, quàm fi artes tyrânicas cum regiis virtutibus aftionibusq-, contnleris. Tyran-nus eminentes in feggte fpicas demerit; pri mores reipub. dolo, fraude, calumniis opr primit: confpirationes in fe initas fubinde, quo citius eos è medio tollat, comminifci-tur,vtTiberius,Maximinus amp;nbsp;eæteri : de-nique, ne confanguineis quidem ac fratri-busparcit ; Rex contra, non fratres modó quaficonfortes agnofcit;\’erùm etiam opti mates omnes fratrum loco habet, üsq:, dignitatem fuam acceptam ferre non vere-tur. Tyrannusaduerfusnobiles,ignobilcs amp;quafi tcrræ filios cxtollit: qui quod fua omniaipfi debcant,quibuslibet in rebus a-dulentur ^ inferuiant :Rex vnumquenq^ in fuo gradu tuetur, Proceres tanquam re-gni amicos fouet, usque non minus,quam fibiponfultum cupit. Tyrannus viros graues Sciuftos odio profequitur, fufpeftosq; habet, ac nc qui tales euadant, omni arte curat ; quia vero non priùs fe tutum putar, quam omniu mores corruperit,popinas, ganeas, lupanaria,ludos, vt Cyrus doman-dis Sardis, inftituit : Rex cotra viros bonos vndequaquc accerfit, inuitat, inuitosad fe trahit; ne verb defint,literariosludos ape-tit, gymnafia inftituit, feminaria virtutum MdchlitU vbiq, locorum excolit.Tyranus congrega- in Prins tiones publicas, quatum in fe eft,auc vitat, cift.

171 V I N D I €♦ CoNTRA auttollit, conuentus Ordinum, Comitia, diæcas reformidatjacvefpertilionis inftar ^Hilot. ^ucem hominû refugit ; quin amp;nbsp;colloquia, (■tiJib.f. fermones geftusq, fubditorum fufpeftaha spoilt. nbsp;nbsp;nbsp;bet : Rex, quia telle cœlo viuit, in multitu-

dine Senatorum gloriatur, üsq^ inconful-tis nil agendum putat : nee modbeos con-uentus non veretur, veriim reueretur in pri misamp;honcrat. Tyrannus fubditosinter fe eollidir, fadionesin rep. ferit, fouet Sia-lit ; vnius ope alteram delet, ac fupcriliteni tandem oppriniit,exeoqjtaquam vlcere, quod perfidi chirurgi folenr,lucrum perpetuum captat : denique, quod Vitellius ille, olerehollem mortuum,præfertimciueni, dicere non veretur, autfalrem fentit:Rex pacem inter fubditos, vtpater concordiarn inter liberos,cóferuat,rixarum femina fuf-focat, cicatricem quam citifsimè obducit, ne rebellium quidem cædem abfqi lachry-misaudirepotefl. Itaq;quos hicaduerfus hoftium impetus tuetur amp;nbsp;défendit : ille, qnouis holle pernicioGor, proprium mu-cronem in fua vifcera vt adigant,cogit.Ty-rannus exteros in præGdiis collocat, arces aduerRft ciues extruit, populum exarmat amp;nbsp;arce expellit, barbaris amp;nbsp;ftigmaticis fa-tellitibus circumllipatur, ac locuftas amp;nbsp;de-latores in fubditos, tanquam exploratores in hollem, publico ære conducit ; Rex ad-uerfus

Tyrann. (^»ïn. lyj uerfus hoftes non tam fe mœnibus, quam populibeneuolentia tuetur:quot eines habet, tot fefatellites habere putat: non tarn Liii.l.2.c.t. ciuotcircum fehabeat, quam ne quos ha- Tjionyf. here cogatur,cogitat: arces arcendis holli-. HaHc.li.r. bus,non coercendis ciuibus extruitun po- dé pituite . pulodeniq; præfidium fuum omne collo- fiHoT/tn ut, itaq-, etfi habet ille lidores amp;nbsp;fateUites jena. innumeros,qui turbam fummoueant,non fummonétij tarnen metum,fufpicioncm, Trou.t4. nuferosq-, miferæ mentis tumultus;vtcuii VerJ.zi. quearcemvrbis muniat,arcé interea fum-niam,menteminquam,tyrannorum tyran 4 nus Metus amp;nbsp;Pauor occupât. Hic neque in Wrba, animo tiirbatus eft, neqj in folitudi- SaHolM ne follicitus,ipfa confeientia tutus,ipfa tur* ti'jiéf.de ba ftipatus, vrbem, forum,plateas fecurè TyraniJ, obambulat. Tyrannus, ftciuiies diftenfio-nes delinr, bellum foris gerit, munimenta extrait,qualia Pharao,vt ludæos, Polycrates, vt Samios occuparet, quó cætera minus attenderentndeoq^ bellum femperaut ^^^jx parat,aut minatur,autimminere fimulat: 'J^n^^if accerfit denim potiùs,quàm arceftat. Rex reg.^tin. nunquam niu coafl;us,nunquam nifi reipu blicæ caufa, bellum facit, nunquam deniq; hamo aureo pifcatur, aut bellum fufeipit, è quo plus relpublica periculi metuere, qua liicrifperare pofsit. Ille demum artes om-nes init, quibus opes fubditorü exhauriat,

tÿ*4 ViNDTC. Contra vt in vidu quærendo anxij, de libertärer«' cuperanda minus cogitent : itaq; omniain fifcum conuertitrhicinpriuatorumopibus fuas confiftere ratus,apud fubditos Tua« quodammodo opes deponit,feq; tiimam-plifsimum thefamum habere putat,ciim fubdiridiuitiisaffluunt. Demitillemultis, quodpaucisiisq; indignis donet:exhaurit omnes,vt in paucos profundat;piibliea di' ruit, vt luaædificet?fanguinempopuli ad deliquium vfque elicit, quem adulatoribus aliquot ebibédum propinet : hic fibi fuisqj commodis demir, vtpopulo largiatur, publica extrait atqj ornat,vniuerfos locuple-tat, ünguinem adeófuopopulum alit amp;fu Keniat. Si ille, quod interdum Tiberius, Nero, Commodus amp;nbsp;cæteri, vifcerationes populo concedir, facitvtpopulum eó faci-lius poftea euifceret, ipbq; fua quafi vifcera comedéda apponit: ciim hic fanè,fi venant fecet interdum, fi ünguinem eliciat, adin-columitatem populi falutemq; ruendam, non propriam libidinem exatiandam,fa-frou.i9. ciat. Itaq; vthuncScripturafacra paftori, ver.r. nbsp;nbsp;nbsp;ita amp;il]umleoni rugienti comparât,cui ta

rnen vulpes fæpifsimè copulata eft.Quæ e-nim totius iniuftitiæ, aitCiccro,capita]ifsi macft,etfireiplaid facitTyrannus :id tarnen ita ferè curat,vttum,cum maxime fal lit,vir bonus effevideatur. Iraq; pietatem erga

frgaDeumfimulat, quamAriftotelesatnû jirift.c.n, tyrânicarumpotifsimamvocat. Verum vt /i.r. Tout. Populus quidquâ ili eum moliri vereatur, lt;]uem, quia Dcum reueretur : Deo charum «Tevenfimilefit. Studium erga rempubli-Cam ; verum, nontam vtreipublicæ profit, Suàm ne fibi ipfi noceat. lultitiæ quoq-, amp;nbsp;deilaudem in quibufdam rebus,nimirum leuioribus, affeâat ;verum, quo faciliùs in grauioribus iniuriam facere amp;nbsp;faUere pof-«t:nô fecus fanè,quàm latrones,amp; qui ma leficio amp;fcclerepafcuntur, qui fine iiiftitiæ Portinneuîafaite aliqua diu confiftere nulle modo poflent. Clcmentiæ dehique;ve-tùm ita,vtfceleftis quibufdamveniam in-dulgcat,quos morte mulûarc,dementia fummaeft. Breuiter, quod rex ipfe eft, ty-rannus callidus videri vult ; amp;nbsp;vt virtutis a-more homines incendifcit,ita amp;nbsp;virtutis vmbrâ ah qua dccipiendos elïe noiiit;at eer tèvtcunq-, auîtûfingat,vulpina caudafem-perpromirtet: vtcunqjobganniat,riâ;us amp;nbsp;higitusleonem prodit. Porto vtregnü be- Thom.^i ne con ftitutum omnia cæterorumbonoru quin.w régiminum commodainfehabet:itaamp;ty- jecund.fe^ rannis omniumprauorum incommoda amp;nbsp;cund.q.n. vitia continet. Kabet ab ariftocratia re- ‘^’■^•“- ’ gnum, quodoptimares quiq; in confilium adhibentur : habet amp;nbsp;ab oligarchia tyran-nis,quód pefsimi ii corruptifsimi quique.

Vt illic multitudo regum , hîc tyrannorunl cateruadominatur. Habet regnu in àpoli-tia, quod omnium ordinum conuentus lia b£ntur,ad quos optimiquique,derepubli-ca deiiberaturi,mittendi deliguntur: habet amp;nbsp;à democratia feu ochlocraria tyrannis, quad,fl minus eos conuétus impedire pof-nt/faitemvt corruptifsimiquiq; ambituamp; malis artibus cb mittantur, follicirè curct. quod noftris etiam temporibus Faâitatum kimus. Sicpafsimregisvultum tyrannus, regni fpeciem tyrannis imita tur;amp; qub au* ftutiùsjeô diutius,durât: cùm tarnen vixvl-1a, tefte Ariftotele, ad centeßmum vfqjan-numperuenifle legatur. In fumma;Rex ft» dervtilitatipublicæ,tyrannus propriæ. At fanè cùm,vtfunt homines,nufquam reperi ri queat, qui omnibus in rebus vtilitatépu-blicam fpedet,nec diu côfiilere quin vllate nus eius rationem habeat:vbi vtilitas publi capræu31et,rex amp;nbsp;regnum: vbi propria,ty-rannus amp;nbsp;tyrannislocum habere dicentur. Hæc de tyrannis exercitio,in quibus depra uatifsimorum morum rationem non habe mus. qui no tam malumprincipem, quàm malum virum facere dicuntur. Si cuivero hæc defcriptio vfquequaque non fatis fa-ciet, præterquam quod accuratiores forte tyranorum imagines in Hiftoriisinueniet, viuos amp;nbsp;Ipirantes tyrannos,omnibusque numeris

numeris abfolutos hoc tempore, quos in-tueatur,multis in regionibus, quodamp; Ari-hoteles lbo feculo conqueritur,habet. Ac tandem ad fummam quaeftionem his tan-quarn gradibus peruenimus.

Vidimus,quomodo regcs,Gue fccudum capita, fiue etiam fecundum dirpes eligan-turàDeo,amp; condituantur abvniuerfopo-pulo,quid rex,quid rcgni officiarij predare tcneantur, quantum pateatihius potentia, quatum etiam horum munus amp;nbsp;officium, quæ pafta quam q-la liera in regeconditu-endo intercédant, Sequæ iis conditiones infint, fine tacitæ, duc expreifas : demum, quis tyrannus abfq; titulo,quis etiam excr-titio : fequitur modo tadem, cùm legirimo Regi, fuoque officio turn erga Deum, rum etiam erga populum bene fungenti, tan- . quamDeo obediendum elle condec:vt,an, amp;nbsp;per quos, tyrano refidi, quibufq; m odis nrcpofsic,edilTcramus. Ac de eo,qui abiqj Q»i tyr^n titulo tyrannus vulgó vocitatur,primum a- «--^ ‘ibflt;lgt;*f gendum ed. Ergo Ninusaliquis populum f^^^^'’ ^°^'' nullo fibi iure deuin(dum,nulla iniuria lacef ‘^‘’’'‘' ^‘‘^‘* fitus, vi inuadat : Cæfar patriam i cmq-, pu-^licamRomanam opprimât: Populus do- 0ßo Fru lo parncidioq; regnum Polonicu ex eledi- A‘'‘amp;' üohæreditariumfacereconetur-.Brunichil ^^gt;'-f-lt;^-7gt; 1 lt;118 aliqua Francici adminidrationem vna ^^,^‘°^’^-tUmProtadiofuototamadretrâsfeiatiaut

173 ViNDic» Contra Crfi..Tu^ EbroinuSjTheodorici ignauia frctus,gti-rsn':ib.4. bernacularegniintiadat, populumq;ferui-Cii.f.Hb f. tute opprimat:quid hïciuris ftatuemus?Pri cit.39 bb. rnüm docet nos ins Naturale, vita amp;nbsp;liber;» e.ca^.tg, tajcm noftram, qua fine vita vix vitalis ert, aducrfiis omnem vimamp;iniuriain confer-uare amp;nbsp;tueri. Infeuit id Natura canibus ad-uerfus lupos, tauris aduerfus leones, colii-bis aduerfus accipitres, pullis aduerfus mi-Juos;15gèveró magishomini aduerfus hominem ipfum,fi ipfi fiat lupus. Itaq;repu-gn4fe,necne liceat,qui ambigit,cum natura ipfa pugnare videtur. Accedit iusGentiu, quo diftinfta funt dominia.fixi limite», có-ftitutifines,quos,quifque aduerfus quosli-betdefendere tenetur.Itaq; no minus lice-bit refiftere Alexandro, fi nullo iure fretus, nuUa iniuria lacefsitua.gentem aliqua curn potcrifsima claiTe inuadat ,^quam Diomedi piracy, fi vno myoparone m are infeftu red-dat.Nec en!m,eo pofito Diomedc/Jexan-der iurCjfed impunitate tatum fuperat. No minus Alexadro regione aliquam depopu-]anti,quam gralfatori pallium inuolatimon minus,fivrbem machinisfubruat,quarnl3 troni, qui parietem fuffbdiat. Acceditvero porilsimüm iusCiuilc,quo focietatesho-minû,quæq', certis legibus conftiturç funt, vtiHæ vno,hæ alio modo gubernétur: ali® ab vno,vel paucis,aliç ab vniuerfis regatur: quæ-

Tyrann, q. in. 179 qnsedam imperiû muliebrerefpuant, non-nidlæ adniittât: quædam reges ex quadam ftirpe, quidam promifcuè eligant,amp;c. Hoc ius G quis vi doiouerumpere tenter,quia fo cietaté,cui débet omnia,violât, quia in pa-tria cuniculos agir, cui naturâ, cui legibus, cui facraméto deuinfti fumus,ei omnes re-Gftere tenemur: adeo vt,G ncgligamus,pro ditorcs patriæ, deferrores focietatis hurna-næ,iuris conte niptorcs verèGmus.Vrveio nos aduerfus hofee tyrannos, iura naturae, gentium, ciuilia,arma capere iubét: ita ucc vlla omnino ratio debortari poteft.Non in» teruenitiuGuradum, non paftüvllum,non vlla obligatio, neqjpublica,ncque priuaca. Itaq-,velpriuato cuilibettyranidem huiuG-modi,G intrudatur,depellere licer.Non habet hic locum lex Iulia maieftatisjquç pcr-duelles in patriam, aut in principem punir. Meq-jCnim Princeps is eft, quirempubhea L.v:t.'7). alienosue Gnes, nullo iure fretus, inuadit: ad It^Jul. ncq;pcrduel!is, qui patriam armis defen- ma'uilat. dit.Quin potiiis hue perdu er iufiurandum, SuodAthenis puberes omnes præftare in Aglauræ tépio foiebat: Pugnabo pro lacris, pro legibus,pro aris amp;nbsp;focis,Gue loins,Gue cum multis ; amp;nbsp;nepatria meam détérioré, lt;iuàm accepi,pofteris tradam, omnibus viribus enitar.Nó leges de feditioGs.Seditio-Giseft is, qui contra pubheam difciphnam

19o VlNDIC» CoNTRA CartoLm populum defendendum ftifcipit. Seditio-trarf.de nem autem non facit,fed tollit,qui euerfo-Cuelpb. rem Parriæ, publicæq; difciplinæ coerce-(s-Cibfl. ret.Ha bet veto contra locum lex de Tyran S^lw. ti.4.. nicidis, quæ amp;nbsp;vinos præmiis, amp;nbsp;mortuos Alexan. cpitaphiis,amp; ftatuis honorât,vt Harmodiü

' '*’ fium in Grecia hatuis æneis, publico decre to : Aratuni Sveionium quoque, quódpa-triam illi à Pihftrati,Ccfaris,Nicoclis tyran nidcliberafient. Qiiodquidemvfqueadeè Tlutarch. probauitantiquitas,vtXerxes ipfe,Athe-ialintei, nis dcuiftis,Hjrmodii amp;AriHogitonis Ha-tuas, in regnum fuum transferer: Selcucus in priftina ledern reportandas curaret;Rho xini.lib.i. dij verb eafdé vrbilüæ ^pulüs,cumin ho-Jpitiumpublicè inuitaflent, facrisenamin piiluinaribus collocarct. Habet etiam Lex de defertoribus amp;nbsp;proditoribus aduerfus eos,quipatrié oppreflam negïexerint,ciiiR cos,quimctuhoAiumlanguorem fimidaf, I clypeumüeabiiciunr,pari cum iliispoenaal' \ l.j amp;'l.o/ ficiendos efleftatuat. Adhocitaq^taquani I tnneJelb incendium publicum, omnesfingulosqiis fbi.pArag. conclamare,cumhamis amp;falcibus concur gt;lt.ü).ilt tere, aquam conferre oportet. Nonexpe-rewilit. ftandus præfeftus vigilum, fi obdormiat: non præfeftusvrbi, fi eundeturreertatim quilq; aquam hauriat, tedum fcadat/lani' mam arccat oporteuSi etenim.dum Capi-

Tyrann, q. 11 t^ i8i toliumfurtim confcandunt Galli,confopi-tifunt milites, dormiunt vigiles, muti funt canes :anferesipfi excubent,vigilent,ad arma conclamct,oportet. Et illi quidem ex-Jiiftorabitntur, infamia mutóabuntur, in-^ueperpctuainrei memoriam fufpenden-tur: hi contra,amp; in Capitolin perpetuo nu-trientur,amp;immorta!ilaude decorabûtur.

Hæc,dum tyrannis,vt loquuntur, eftin Fieri,idcft, dumTyrannus rnolitur,machi natur,cuniculos agit. At certè fi femel ica re tumpotiatur,vtpopulusvidus,!cfeiureiu-randoei deuinciat,refpublicaoppren'a, fua gt;neum poteftatem transférât, regnum in fuarum legummutationemritè cofentiat: turn fane,quia tltulû,quem antca nullum habebat, adeptus eft, nec ex fado tantum, fed iure pofsidere videtur, ctfi populus ’s««,» «t)tO(i'T()-*5v/z(?,idiugum recepit: æquum ta men efi,vt obtcmpcrct,amp; Dei volfitati,qui tegnadegente in gétemfuo arbitriotrans-fer^placidè acquiefcat. Alioqui enim nullu eft regnum, cuius iurifdidio in dubium re-uocari nó pofsif.id tamen,modó,qui priu» fine titulo tyrannus erat, cum titulum adeptus, légitimé gubernet, amp;nbsp;tyranidem non cxerceat. Itaqueiureoptimoreftititregis aufpieüs populus ludaicus Sennacheribo i.'^(^'^’ AflyriorumregijPalcftinaminuadenti. At h.CTquot;*^ damnatur DunkurqiSedechias rcx,vnaqi Irrem-ir,

iSi ViNDJC. Contra vn!ucrfus populus,qui poft fidc rité datam, nulla iniuria iacefsitus, à Nabuchodonozo re deficit, nimiru, vbi fidcs data e!', non eft villis amplius pœnitéciæ locus;ac vt in pré-bis quidéquifque,quantum viribus potcit, cniri debet:vbiyeró captiuus fidedederit, præftare tenetur: ita amp;nbsp;contendatpopulus omni conatu,vt lua iura rctincat:at vbifefe £iicnoiuri,non tam nolens, quam nonvo-lcns,fubiecit,imperium vidoris æquo animo patiatur. SicPompeius,Cato, Cic.amp;c-bonorum ciuiu officio fuRgcbâtur,cùm arma aduerfus Cæfarcm rempublicaeuerten té arripuerunf.nce cxcufari pofsint ij,quorum defidia fadum eft,vt illorü conatus mi nus fœlicemexitum eófequerentur.Augu-ftus ipfe cuidam Catonem couiens profcin denri, refpodifle Icgitur : bonu einem fuiflé Catonem,quiprælentemreipubl.flatûmii tari nollet, qui quidé abfq-, fummo omniu dilc.rimine murari,nequcat. Qiiin amp;Bru-tus/Cafsius, Cafca,amp; cætcri,qui, re adhiic flagrante, Cæfarcm interfeccrunt, aceufari non pofsint. Iraq-, publico decreto flam» æncæ Athenis ipfïseredæ fucrunt, iuxta Harmodij amp;nbsp;Ariftogitonis ftatuas,cum Au •^Wlb gulKi amp;nbsp;M.Antonni cæfo Cefare fugerent. ^fffin d^i 2^t certc feditiofus fuerit Cinna,qui legerc-

^^’^^ gt;nbsp;9”^populus fuam in Auguftü esanein port katern cÓluleratJn eum corn

Tyrann, q^ 111* iSj fpirafle legitur. Confimiliter dum regnum Francorum Carlingi lt;iMerouingiis,aut Ca petani à Carüngis ad fe rapcre conabantur, abfq;vlb feditionis culparefiftere licuit;ex quo publico cófilio,ordinumqj authorita-tctranslatuna fuit regnum,non amplius li-cuit. Idem verb prorlus iuris eff,fi quæ fœ-mina regni Salici gubernacula occuper, fi quis merè eleftiuum regnu heredibus aife-rat, quamdiu leges illæ publicç,authoritate Cofiiij vniuerfi, id eft eorum qui populum vniuerfum reprælentât, abrogatæ no funt. Mec verb fpedare hîc oportet, vtra fadio r!iaiorfir,vtrapotentior,vtra clarior.Plures libidine,quam ratione rcgutur;itaq;plures ferme tyranidi, quamrcipublicæinferuiût. At Roma eft, inquit Pópeius, vbi Senatus. Senatus vbilegüreuerétia,libertatis amor, .' patri® conferuandæ ftudium. Itaq; erft Ro mam Bremius occupare videtur:Roma interim Veiis eft, vbi Camillus, qui Romam vindicetaferuitute. Veiositaquêmigrent Qiurites oportet,eumq; omni ftudio, omni conatu,omni induftria ad'uuent.Etfi,in-qua,Themiftocles,relidis Athenis,in clal-lém c c.triremiucum bonis omnibus fefe recepit,non ideoquifquam exillisciuitate priuatus eft.Quin potius,vtille refpondifle legitur;Ducétæhæ triremes,funt nobis vi- Tlutar.in cc ciuitatis totius Gr^cix maximæ,quia ad Tbemiß,

iS4 V i N D r c. Contra c(efcnfionenieortimomniuiB,qui falutem publicam tueri voluut, coparatæ funt. Non crcniinvbi area fucritjibi continuo ecclefia Dei erit: poteft enim capi à Paleflinis ; Non inquam, vbi aquilæ vifentur,vbi Jegionum nomina audientur, ibi cótintió Romanum exercitü efie confequitur. At omnino fanè, vbi quipatria aduerfus tyranidem tucatur, qui feruitute oppreflum populuad pileum vocet,qui muliebré impotentiecoerceat, qui adulatores ignauia principisad omne iniuria abutentes cóprimat,qui ambitio-né intra fuos limites manere inbeat Etliæc quidem de tyranis abfq; titulo difta funtd.

Ad eos verb, qui tyrannidem exercent, fine ij iureprimùm, ßueviimperil! adepti funt,quantum attinet, cauteadmodumno ^iluerfiu ^'® examinandum eft. Primum fanè confi-STvraitn« deremus oportet,Principes omnes homi-txer:itio ’^^^ natos cffe:proprerea no minus à pertut au^mtum batione rationem,quam animam à corpo-wti? cent gt;:^ feparari poGc.Non eft crgo,quöd nó niü ttitiur. perfedos Principes habere velimus: fed po tius nobis optimscofultum putemus,fivel mediocres naótl fuerimus.Itaq; non,fi qui-bufdam in rebus princeps modum nonfet uat: non,li rationi interdum non obtempe rat:non,fi fegnius vrilitatem publica curet: pon,{ïaut iniure dicundo minusdiligens, 3UÎ in beUoprepuhan^o minus accr: conti uub

Tyrann» lt;^. in» t^f nuotyranus erit.Equidem cum non vtbo-bus,homo hominibus deus aliquis, fed ho moeadem forte natuspra;(it; vt fuperbus Princeps fiierit, qui hominibus ranquabc-ftiisabutivoïuerit:ita iniquus populus,qui m principe deum,in lubricaifta natura diui nitatem quæfiuerit. Atcerrè ö rcmpublica confultó euertat,fi iuraproteruèperuertar, CnuUam fideidatæ, nullam conuctionum, nullam iuftitiæ, nullam pietatis curam ha-heat:^ fuorum ipfe fit hoftis,fi deniq-, cas ar tes,quas enumerauimus,ant omnes,aut prçcipuas ineat:tum fane tyrannus, fetf id nomé ante non male fonabat) id eft Dei ho •ninurnq; hoftis,iudicari potcrit.Ergo non de minus bono principe, fed de pefsimo: non de minus prudenti, fed de malitiofo amp;nbsp;Veteratore:no de iuris imperito,fed de iuris tontemptoremon de imbelli,fed de populi hofte regniq; :vaftatore agimus. Illu iuuare poflet prudentiâ fenatus',iuris cognition« Prætor,belli peritia tribunus-.hic optimations,fenatoribus,ducibus belli vnam ccrui-cem optât, quam vnico iftu amputate pof-ft,nec vlies magis odio profequitur.Etille tjuidem erft iure tolli etiam polfet, tolerari tarnen vtcuq; queat : hïc cÓtra,quo diutius toleratur,eb intolerabilioreuadit. Præter-ea,vt principi no quodlibet licet: ita nee po pulo fæpe,quodiicet,cxpedit.Sepe etenim

iSö V i H D î c» Contra aeciderepotefc,vrreme3ii!ni,quodaclhibe tnr,ipfomorbo decerius fit, Itaque omnia prsus,quan-i ierrumadhiberc ; onmiaprius quam anna expenrijapiente deçet.Si quid ergo pervim fraudamócgt;aduerfus remp.ge r; vidcanqqin populum repræfentant,prin ciptm admoneantprimum: nee vero expe ftent,dum maluingrauefcat, amp;nbsp;vires acqui rat.Efi tyranis febri hefticæ fimilis,quæ pri Hio facilis ciiratu, difheilis cognitu ; portes verb cognitu facilis, curatuinprimis difhei lis euadic. Itaqueprincipiis obftabunt, nec quidqua vel minimu prçtermittent.Siverô pcrgat,nec fçpius admonitus refipifcat, fed eb tantu tendat, vt impunè quiduis patrarc pofsit:tuni fanè tyranidis reus peraftus ert, amp;nbsp;quxcunq; aduerfus tyrannû feu iure,feu iu fta vi licen t,aduerfus eu adhiberi polfunt. Ert tyrannis non modb crimen, fed omni« criminum caput,amp;quidemveluti aceruus. Tyrannus républ.fubruit,exvniuerfisprx-dam agit, omnium vitæ infidiatur, omnib. fidem violât, omnem facri iurifiurandi reli-gionem contemnit, Itaq-, quouis latrone, prædone,homicida,facrilego, tantb ert fee Icratior, quantb plures amp;nbsp;vniuerfos, quant J fingulos offenderc,grauius ert. Qubd fi een fentur illi omnes infames, fi capite pleaun tur,fi morte pcenas luut: fi quis pcenas tam । ateoei criminc dignas comminifci queat?

Deinde probauimus, reges omftes regiam dignitatem à populo accipere: populüvni-uerium rege potiorem amp;nbsp;fuperioré eflc; re» gemregnijmperatorem imperij fupremû tantum miniQró amp;nbsp;a et or cm efie: populum Vcr6,verèdominü exiftere. Sequitur ergo, tyrannum inpopulum,tanquam feudi dominum, feloniam committcre,regniimpc-riiiïg, facram Maieftatem lædcre, rebdiem effe : aeproptereain cafdé leges incidere,amp; lôgègrauiorcspœnas mereri. Itaqqait Bar- Intra^^h tolus,poteririsdeponià fuperiore,velexl. deTyr^n, luliade vi publica,iuftifsimepuniri. Supe- et intr^Uy riorvero, vniuerfus populus Qn:,quióe eum ^* '^ÿ^’ repræfcntant,eleftores,palatini,patricii,or ^^*^^^' dinum couentus,amp;:c. Quód fi verb eb pro-grelTus fuerit,vt non abfq; vi armata expcl-hpofsit: turn fanè licebit illis popultim ad arma vocare,excrcitum confcribere,amp; tan quam aduerfus hoftem patriæ rciq;publi-cx iudicatum, vim, dolum, omnemq^ ma-chinamexperiri.Deniq; de eo tandem fen-tentiam,quae de Manlio Capitolino iata fuit, ferre licçbit: Manlius fuifti mîhi, cum P'dkifMi præcipitos agerctSenones. lam quiavnus iilgt;.f.(-t-faftuses exSenonlbus,vndceos depulifti, tu ipfe præcipitâdus es. Non incident pro-pterearegniofficiarij in crimen feditionis.

In feditione enim d uas omnino partes edè neceffe eft;qu^ cum de contradidonis plc-

runq; certcnt,vnius iuftam, al tenus iniufta caufam elle cófequitur. lufta fans eriqquæ leges defender, quæ cómunem vtilitatem tuebitur,quæ regnum iis præ fertim autho-ribus conreruabit.IniuRa coiitrà,qu2 leges violabit,legum violatorcs defendet,patriæ euerforestuebitur. lufta, inquit Bartolus, quæ tyrannicum regimen deponerevolet: iniufta,quæ iuftum. Licita,quæ ad bonurn publicum:illicita,quæadpriuatumtcndet, Itaque, ait Thomas, quiaregnum tyranni-cum,quod non ordinatur ad bonurn com-ri or nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mune,fed ad priuatum rcgentis,non eft iu-

7bsm. if- ftunirperturbatio iftius regni non habetra-^^_in tionem feditionis. Non incidentquoq;in fhtmj.fe: crimen Maieftatis. Cômittitiir hoc crimen in legirimum principé.Legimus verb Prin-cepR,niInih lex animataen. Itaque cum is, qui leges,quantu in fe eft,cxanimat,eo nomine cenferinon pofsit;hi,qui in ipfum ar-n.a capient^eo criminc non tenebuntur. Commitritur amp;nbsp;in rempub. At quia ilia de-nrum ibi eft,vbi legum authoritas valet,no vbipriuatatyrâni libido rempub.abforbet, tyrannusciuscriminisreus erit,quipublia cam maicftatemlædit: vindices reipub.hi, qui tyrannum,fua authoritate freti,exq; of ncio oppugnabunt. Neq; enim hoc cafu fin guli,fed vniuerfi:non,inquâ,fubditi,feddo «uni ab agiote fuo ladonem ici geftæ repe-

Tyrann* q^, in» tö^ terevidentur. Nihilo magis perfidi cenfe-buntur. Eft interprincipem amp;nbsp;populuvbi-quc locorfi mutua amp;nbsp;reciproca obligatio: promictitille, feiuftum principem futur«: nic,fi tabs fuerit,fe obfequuturum.Obliga-turergopopuhisprincipi, fub conditione: Princeps, populo purLItaq-, fi minus adirn-pletur conditio, folutus eft populus,irntus contraft«s,ob!igatioipfoiure nulla. Perfi-dus ergo rex,lï iniuftè imperet: perfidus po pulus,ti iuftè imperati non obtemperet. At Omni perfidiæ crimine vacuus populus, fi , iniuftè imperanti publicèrenunciet,aut regnum retinere illegitime cupicnti,armis e-uincete conetur.Ergo licet regni ofheiariis iieo.ff. aut omnibus,aut faltem pluribus,tyranum dtre^jtir. coercere. Nee verb modo licet, vcriim ita lt;|uidem illis ex officio incumbit,vt,ni fece-tintmullo pafto excufari pofsint.Neque e-nim purent Elcdorcs, Palatini, Patricii,cæ-teriq; Optimates, eó tantùm creatos amp;in-ftituros elfe iè,vt femel fortè in regc inaugu randofefcantiquomorc paludatos conlpi ciendos exhibeant,vt palliataquandam fa-bulam ludant, vt Roladi, OliuariJ.Rcnaldi, Cæterorumq^ procerum perfonam eo die, quafi in fcenainduant, vt Arthun menfam rotundam,quam vocat,fpecie quadam rc-præfentent: cçterùm,poftquam dimifta eft turba,amp; Cailiopius, Vale, dixit, fuis fç par-

tibusöprimèfunftos arbitrentur. Noniftl per locum dicuntur, non iftanerfunftoriï fiunt,n5funtifthæcpuerorum ludi,qui regem, vt eft apud Horatiû,per fabula créant: quin potiùs fciant Optimates, vt in hono-

ris,ita amp;nbsp;in oneris partem fe voc2ri,amp; rem-pub-commifTamamp;commédatam eiieregi quidé, vt fupremo eius ac præcipuo tucori: ipfisveró,vtcontutoribu3.Itaq; vttntores ACA m,(^ fetiahonorarii) datifunt,quafi obferuiW-‘ res actus eius, qui tutelam præcipue gtrit, quirationemab eo afsidueexigant amp;nbsp;foSIi-citè curent, qualiter cóuerfetur; ita amp;nbsp;hi,vt

4dmin. i^ gerit,faaum,ni,cümdeberctS4 poficnt,fii-pentjut. fpedum fecerint,remoucdumq; etiam cu-.i.lt;D.deju rarint, nempe fi cumiis adminiftrationern '^“^' non comunicet, fi non ex fide tutelam cu-‘’*'‘ nbsp;nbsp;ramdegeret,fi dolüadmittet,fiquidfordi-

dèaget,vclperniciosèpupilló,!] quidinter-cipiet ex rebus pupillaribus,fi pupillo ininii cus eiret:deniq:,fi nimis rufticus,regnis,im peritus,amp;c,ita amp;nbsp;optimates ex principis fa do tenebutur, ni ipfius tyrannidem aut tol Lint,aut anteuertanr,aut fegnitiem fua vigi lantia amp;nbsp;diligentia fuppleant. Denique,vt, quptiefcfiq^nó facit tutor nomine pupilü, quod

Tyran N» .Q^ III» iça tjuodquiuis paterfartiiÜâs idoneus faccrer, no videtur defendi: vt verb menus defenda tur,contutores profpicere.tenéturnta mul-tôæquiu8,finonpacréfamthâ3, fedhoftem 8gâtPrinceps,optimates inipfum agere po teruntac debebuiit.cùm fanè nihilominus ex iphus fa£lo,ac èproprio teneâmr. Atten Lis. lt;5-3, dant optimates præterea, regein in adipini i^i.de ^J= ftradarepub.primas partes teuere quidem: miu.f^'^e atipfos fecundasjtertiasjfiias quofmfuo la rieJutor. Co.N5 ergo,fiillcfuas male agar,hi lequeu- û^ ^'W’-tur:non,iirépubl.perdat,conniucbunc. re-Jpublica enimiis non reçus, quant iili con-Credita ed: amp;nbsp;ita quidem,vtnon modo ipfl perfefuo officio bene funganturjedprinei pern in officio fuo contineant. Denique,vt rexvtiiitatem reipubl. curaturu fe prornit-tit;itaamp;illi.Nonigitur,fi fidemfrangat,fi:o feproptsrea facramétoabfolutos putabfit, Aon magis ac epifcopi, fiponcifex hærchui tiieatur, aut Ecclefiam perdat : i mb eb maps implendofacramétofefeobiigari puta-“unt,qub ille magis fedifragus tuent, kaq; fi coiludunr,prçuaricatorum:ti conniuent, defertorum amp;proditorum : fi rempublic.a tyrannidenonvindicant, tyrannorum numero cenfentur. vt certè parroni, tutores, reguli denique funt, fi quam tueadam fu-fceperunt, omnibus modis tueanturarque defendant. Hæevero etii fans per fc firma,.

exemplis ctiam demodrari pofTunt. Regel tuai(.f. Chananæi, qui populum Ifraeliticum dura feruitute,tumcorporali, tum fpiritali,pre-rnebant/comcatu enim amp;nbsp;armis interdica bant)tyranniverè erat, exercitio,inquam, non ablq-,titulo.Eglon enim amp;Iabin vicefi mum ferè annum placide imperabat. Deus verb excitât extra ordinem Ahod,qui Eglo nem exinfidiis cófodiat:amp; Deboram,qu® exercitum labini prolliger, atq; eo minifte' rio populum ex tyrannide libérât. Non id quidem,qubdmagiftratib.ordinariis,prin-cipibus tribuum,amp;cæteris minus liceret: quin potins Debora fiiam ipGs ignauia défi diamq-, improperat, amp;nonnulîos etiapro-pterea execratur. At certè Deus,populi fui milêrtus, defidiæ ordinariorum extraordi nemfuccurrebat. Roboamus Salomonis filins, tribuns non neceflariis populum 1e-uare recufat,rogatus ab vniuerfo populo in Comitiisinfolcfcit, adulacorumq-, confilio fretus grauiora etiam arroganter minatur. Ambigit nemo, quin iuxta fœdus inter regem amp;populûprimùminitum,eamfuper-biâ coercere optimates potuerinr. At in en pcccatum fuit,qubd per fecefsionem fece-^^quot;ß-li. runt,quæinComitiis faciundaerant; dein tr.deCiu. de, qubdàftirpeludafcuiregnûDeus ipfe Igt;ti.cM. attribuerat)ad aliam feeptrû tranftulcrunt.

Tyrann* q^ 111* tp^ êciegiti!Tiam,iniuftè fecerunt. In aliis impe liis crebra eiufce rei exempla occurrunt.

Brutus tribunus cclerum, amp;nbsp;Lucretius ^iftJib^* præFeûus vrbi , aduerfus Tarquinium Sü-perbumpopulum conuocant: cuiusautllQ ritate regno peUitur. Quin amp;nbsp;bona eins in fifcurri rediguntur. Vnde facisapparet,ip-fum.fi prehenfus fuiflet, fecfidüm leges pu-blicas proculdubio muldatum fuifle. Laufe verb narrantur hæ: quod morem toHe-ret, quo rex fenatû confulere foltbat,qucd fuoarbitriöpacem bcllumq-, facerct, quod fœdera, inconfulto populo, fenatuque,inp tét:quódleges, quarum cuftoselle debue-ratjViolaret:in lumma,quódfcedus inter reges amp;nbsp;quirités, Vt ante retulimus, fanci-turn negligeret. Ad imperatores verö Romanos quod attinet, palam eft fenrentia, qua fenatus Romanus Neronem hoftem reipubl.iildicauitjVnCoq; amp;gemoniis dam nauit:quaVirelliurti ignominiosè mutila-turri, perq; vfberh traàuhij motte muida' uit:qua Maxirninurn imperio fpoliauit,Ma ximum verb amp;: Albinum in eins locum fuf-fecit. Quibus aliæ ex probatifsimis authoi ritus aduingi pofsint. Nee veroTraianus imperator fe aut legibus folutum putauitj aut pœnæ tyrannorumexemptum voluit: qui enm gladiumpraefedo Prætorij trade® ret, Si bene,inquit, impciauciü,pto tue.bit

contra,aduerfus me ftringito.Confimilitef Franci,Concilij publici authoritate,curan' tibus regni officiariis, Childericu primum, Sigibertum, Theodoricum, Childericuffl tertium regno expulcrunt, aliosq-, ac non* nullos ex alia flirpe,propter tyrannidem iiï fuffecerunt. Quin amp;nbsp;propter dcfidiam,b gnauiam,infaniam, quamaut exterorum iniuriis, autadulatorum mulierumüe libb dini amp;nbsp;impotentiæ patebant, quofdam eXquot; audorarunt, amp;nbsp;quali Phaethonti habenas abftulerunt, ne vniuerfi inccndio eodé cort fiagrarét; vt Theodoricum Ebroini caufTa, Dagobertum Pleftrudis amp;nbsp;Theobaldi ip-üus amofij, amp;nbsp;cæteros.nempe perinde eil« rati,hue mulier, hue mulierofus princeps imperaret,feutyranus, feu fub ignauo prin cipe tyrannuli dominarentur, feu deniquS ipfe diabolus eilet, feu à diabolo ipfo pofsh deretur. Non ira verb pridem Ludouicurn vndecimum,principemimperiofifsimi!m, curatores triginta fex recipere eoegerunt, quorum cófilio rcmpublicagerere tenere-tur. Ecquid autem alias iuris habucrintaut Carlingi Merouingioró loco in regnu coO' ptati,autqui hodie obtinét,Capetani,Carlingis publici Concilij decreto antelati;ni(ï populo vniuerfo,per regni Cócilium,quod trium Ordinum conuentum vocant, qi al per epitomé reprçfentato, Ôc illos exauâo-tarc,

tafe,amp; hos anaoncate fua in folio ftabilire iurelicuit? Eodem pafto Irnpeiio Germa-nico fpoliatos legimus Adolphum c t a. c c» X cvi.quodpecunia córruptus, bellum fe-tiiletrev’i Gallic in ^ratiam Ancli VvenceS-um c o. c c c cetn no ram inah principes hi dici poilunr, quam minus boni. Anglico ^rtiffàri Eduardus fecundus ob tyrannidem in fub* lilfA.caf.1^ ditos, præfertim Proceres , Cjuos inaudita ^’It^. caula de medio tollebat, Eiilabetha vxore ipliusParlamentum regniaduerfus eudem implorate; quo autbore,regno indignus iü dicatus eft. Non itapridé Chriftiernus Da-nlco,EricLis Suedico,Maria regina Scotico nuperadmodu. quod amp;nbsp;inPolonico,Hun-garico, Hifpanico, Lufitanico, Bohemico, dccçteris,faftitatum, hiHoriç fidedignæ te ftantur.QLiid verb de Pontihcc ipfo’-Gardi-lialcs,inquiunt,quia ipfum clcgerunt,aut fi minus ofiicio fuo fungâtur, patriarchy,qliî primates funt poil Cardinales, poiTunt,eo inuito, certis de cauhs conuocare Conci* Jium,incoq^pontiheemiudicare. Siperno -^^^^y‘ • toriumdelidlum fcàndaLizetvniuerlamEc ^^®^ ƒƒ** clefiâ: fl btincorrigibilis, ii reformatio ne« ^^^ Con/H teilaria httam in capite quàm in nlébris-, fi ^^^i ^J ' , contra iuramentumpræditum Concilium Qƒ/.. „^^j congregatenolit amp;cærera. Ex fadloverb ttntuj.nu', multos Côcilij audoritate ddlirutos fuiife 4,1, i„cip,

Mart' abutantur; primo vtendum eft verbis, fe* LtuiltnC. cundó,herbis,ideft,medicamentis poftre» in traitât. mo,lapidibus. amp;nbsp;vbi nori fufficit virtuns i.eCardin, j-ngenium, valeredebetarrriortimprçfidiii. ^Thü ^f^ec ^!°^ ^ ''^’^^ ^ dodorum fere omnium in euoiltt’ ^^^^’■^^’® gt;nbsp;^ Ooilciliorum decretis, amp;nbsp;ipfis cen/tlio cu ^®^“® geftis probatur, Concilium Papam nis verba deponere, vt loquuntur, iurepoflcj qüitä-fuerunt mén regem fefe régum ia^at amp;nbsp;quanto fol rindr. Sar lunà, tan tb imperatore fuperioremvendi-bar. in d. tat,quin etiam regum imperatorumq; pro conf.i.lib. libitoexauftorandorum authoritatemfibi

’•(■•^. arrogat : quis tandern dubitare queat,quin Sald.in c. à Cócilio publico cuiufq^regni, non modo oUm.col. tyrannus, ledrex rcgno,ob luam infaniarn f'en.dere: perniciofus,deponi amp;nbsp;cxauftorari pofsit? 'cretTl ^^' ■^^^ verb,in naui ifti noftra politica vino Smi^ ^®^^ ingurgiter nauarchus, adiutoreS pleru citiss de ‘ïueautdorrniant,autmutuis poculisine^ niahr (^ briati imminentem fcopulum ludibudiin-ebed. tueantur. Nauis interea aut efi curfum non teneat,quem domino expédit,aut breui peffum itura videatur: quid hïc fub præfe-do alicui, vigili amp;nbsp;foUicito, faciendum putes? An dormientibus aurem vellicabit,aut latus fodiet tantum : interim verb, ne quid cæterorum iniulTu facere videatur, pericli-tanti naui opem arque operam fuam non præftabit ? Quæ verb ifthæc aut amenda, aut potius impietas fuerit? Agedû inquam, cùm

cùm tyrannis,vt ait Plato, quædam phrene ^^‘t^o I^i'9-fisfitamp;ebrietas,princeps rempublicâfunr

ditus euertat, optimates pleriq; colludant, '^P^^* conniuçant,faltem confopiti nnt:populus, qui reipiib. dominus eft, mimftrorum illo-rumaut fraude,aut negligentia,quæ ipfa culpa eft, in fummas anguftiasredaftus fit: exiftat ipterea optimatuvnus aliquis, qui graffantem tyrannidem animaduertat, amp;

) lam faciendum pûtes ? An coliegas fui tantum officii admonebit,qui ipfi,quantum poffunt, officiunt ? At, præterquam quod , admonere periculofum eft, amp;nbsp;eo rerum fta tu crimen capitale cenfetur: perinde faciat, acqui, cæteris auxiliis fprefis ,proieftis ar-mis, apudprædones,in media fylua leges citet,amp; orationem de iuftitiahabeat id ve

to vere eft, quod dicitur, cum rationeinfa-uire,quid ergo? ad gemitus populi obftirde feet,ad latronum ingreffum obmutefcet,amp; ofcitabit denique, amp;nbsp;mantis in finum infe-tet? Atfivelin caligatu, qui mctu hoftium languorem fimularir,proditoris pœnam in taftatuuntiquam tandc in eum ftatuemus» tjui, quos ipfe tuendos fuicepir, fine mali-1 tia,fiueignauiaprodit? Qinn potiiis,cautis 1 per celeufma,quæ opus erit,imperabit: cu-I rabit,ne quid refpubl.detrimenti capiat, ac tfige etiam inuito amp;nbsp;renitente,regnum,per

€}uod ipfe rex exiftitjConferiiabit, icgemqi Îprum,taiî£]uam phrencticû, aut fuiiofum, ’ pi alias pafsir.pedibns manibiisque renin* ftum,fanabit, Enim verb nonen, vtdixi» mus, vniverfa regni adminiftratio regi à po pulo com mendata: vtnee pontificivniucr* falls ecclefiæepifcopatus, (aiunt)fed opti-f,nu!'^i,, matumcuiqjpro virili. Atcertè, quiacon* in Caifthä; cordia ab ciultatc proficifcitur, ne qua in* ^m.Cóal. ter Pares æmulatio efler,rcx inftitutus fuit, ff’dibi'fs qyj lupremum, in adminiftratione reipub ff'entifinj. Jocumtenerct. luratrex, fefaJutem regni curaturum, idem optimates etiam linguli per fe. Num crgo,fi rcx,aut optimatesplc-Xiquc, neglcfta fide, rempublicam aut per* lt;lant,autpericlitantemdeferant,debebunc propterea cæterirempubl.deferere,autfab tçm minus defendere tenebutur, quad fuo iureiurando foluti fint? Quin potins turn maxime fidem fuam præftarc debent, cùm cæteri negliguntj)ræfertim cum in eum fi* nempræcipuè, tanquam ephori, fint inlb* tuti: aç quidque demum iuflum cenfeatur, cùm finem fuumattigit.Numetenim fipln res çandemrem promiferunt, vninsperiiP rio alterius obligatio perimitur?num,fi plu res ciufdem fnmmæ correi funt, vnius frau j de cæterilibçrantur?Num,fiplurcs contu* i tores pupilium male tuentur, ibi illorum 1 çulpa vous aUquis vit bonus tutclæ onero minus

Tyrann* q. nr; tp^ minus tenetur? Quinpotiùsjnecilliperfi-diæ infamiam vitare poflunt, ni quatenus in iispofitû eft,fidei fuæ fatis facere concn-tur: nechi fefe periculo tutelæ malè geftæ iudicioq; exiiTiere,ni cæteros contutores fufpedos agant. cum fané non modo tutor Lj.f^.jf vnicus cæteros fufpeâos agere pofsit,amp; adminiß. temoucdos curare, verum etiam remotus. amp;i)fric, Itaque, qui regno imperióue vnipcrfo o- tuior.iy ‘ pemoperamquefuampromiferint,quales cur.Hb.i, Comes f):abuli,Marefchalli,Patricijamp;cçte ^-drjui ri, aut qui alicui fpeciatim regioni, vrbiüe, ß’f^d.tut. que rcgni partem faciat:quales Duces,Mar ^ WAt. chiones, Comités, Majores amp;cæteri, vni-tierfæ reipublice, eine rcipublicæ parti,qua ipfis fecûdum regem populus commiferit, tyrannide opprellç fuccurrere tenentur.Et illiquidem vniuerfum regnum à tyrannide vindicate debent,fi pofl'unt:hi,tanquam tu tores per regiones dati, earn regni partem, cuius tutelam fufeeperunt. llli,inquam,ty-j rannum cocrcerejii à fuis finibus arcere te* Uentur. Itaque Mathathias,tanquam opti- Machab. inatü vnus, cæteris partim conniuentibus, Hb.i.cafi.u partim colludétibus,Antiocho regnum lu- ^•4f’. dæorum tyrannicè opprimente, populum arma capturis bis verbis affatur : Reftaure-

1 musftatupopulinoUri, dimicemuspropo ' pulo noftro, proq^fandis locis noftris.Vn-4cnó pro tebgione tantum; fed pro patria, N 4

3LOO V 1 N D 1 c. Contra pro focis, inquam, non minus iuftè quatn pro aris arma capi poiTe aduerfusryranupi, • (qualisiscr4t)liquid6apparet. Neq^enim reprehéduntur à quoquam, quod regnum cuicerint, fsd quód regiam dignitaté, quæ ad tribum ludæ pertinebat, fibi védicarint. Juftin.li.i, ExemplaeodempertinentUapnd hiftorio ff)iodof. graphosplurima occurrunt. ArbadusMe-lib.i,c.}7, diae præfedns, Sardanapalum intermulie-res penfa diftribuentem, opesque regias in meretrices profundentem interficit. Vin' dex Galliarum, amp;nbsp;Galba HifpaniarumPr® Ïjdes aNeroije,conniuenteadipfius tyran nidemfenatigdeficiunt, vna^j Galliaamp;Hi ipania vniuerfa. Veriim infigne eft in pri-misLaconicum illudiudiciurji .-quodfanè ab eo lenatu profedum, apud omnes genres in rem iudicatam tranfire debet. Cum Lacedæmonij Byzantin pofsiderent. Clear çhum ducem exercitus vrbj præfccerant, qui frumétum ciuibns ereptuin, militibus extraneis diftribuebat. Intereaveró fami' liæ ciuium fame peribant.Anaxilatis igitur, vnus ex vrbis oprimatibus , ea tyrannide commotus, de patriæ deditionç cum Alcibiade pacifcitur ; arque is paulo póft in vr-bem recipitur Anaxilaus Spartæ aceufatus obByzantij deditionem, caufam fuam ipfs agit. Spartani hominem abfoluerunt.quia, aiuntjbeU gercdaftint cum hoftibus, non cum

I y R A N N» ÇT^. 111» ZOt cumrerum natura. Nil verö magis natur« répugnât, quam fi, quivrbemaliquamdé-fendere tenentur, ipfis hoftibus iniquiores fint. Hæc Lacedæmonij, quiiuftè régna-fiant, quibus vix vlli boni reges non allen« tiantur. Nimirum,qui bene regnarecupi* unt, quid in tyrannos ftatuatur, quid opti« mates iure pofsint,quid populus ipfe,fusq; deq^ habent. Verum vltenus adhuc nobis progrediendum ell,

Tenetur nautarpm quilibet, fi nauarchi culpa negligentiaue nauis periclitetur,ma* numadmoucre. Tenetur Optimatumquî-lifiet, fiprincipis collegarumq, fcelerc vel defidia relpub, pereat, laboranti fuccurre-re,regnum den ique in folidum, eiusiie fairem earn partem, quçfibi cornmiffa fuerit, atyrqnnide vindicate. An verb tandem me-diaftino cuiJibetidem licebit? AnHerdo-nio Sabino, Euno Suriano, Spaitaco gla-diatori forte, an, inquam, priuato cuibbep feruos ad pileum vocare, fubditos ad arma, ciere,manus deniq; cum principe confer?« re,11 tyrannis vrgeat,licebit? Minime verb. Singulis feupriuatis refpub.commilTanon eit iinoipfii optimatum amp;nbsp;magillratuum curæ, non fecus acpupilli, tommifsi funt. Iraq, non tenenrur rempubl. tueri, qui fei-pfos tueri non pulsint.Singulis neq; à Deo, neqi a populo gladius concelTus eft. Iraqi

±02 ViNDic* Contra ^'/^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fi^^^'^'^''^ iniufsi ftringant, fcditiofi funt,

que principe non conftituunt, fed vniuerfi. Itaq;vniucrforum, eoriim, inquam, qui v-niuerfos in regno, rcgione,vrbeue quæ re-gni partem faciat,repræfentant,iuuum ex-pedent oportet, aut vnius fairem ex illis, antequam aduerfus principem quidquain l.sJ,Q.fb. moliantur. Ercnimvtpupillus,non nilïtti-de auUor. toreauthore, adionc intendcrepotert,etfi (^rcanfil, pupillus quidem dominus verèeft,tutor ve tutor.^ j-^pj-Q domino tantum,quantum ad pupil-(wtt. nbsp;nbsp;nbsp;Ja rem prouidentia attinet,habetur;ita neq;

popidus, nifiiisauthoribus,in quos fiiam authoritatem amp;nbsp;poteftaté tranftulit, liue i| ordinarij magiftratus fint,fine in conuentu publico extra ordiné creati:quos,inqua, gladiofuoineam réaccinxit, quibus fere-Smeca li. gendum curadumq-, tradidit: qui denique, i.de Set non fecus ac pretor iUe Romæ,qui inter fer neßc. uos amp;nbsp;dominos ius dicebat, eo loco verè conftituti funt, vtfi quæ lis inter regem amp;■ fubditos oboriatur, indices amp;nbsp;vindices fs præftent,ne ipfi fubditiin fuaipforum cau-fafententiampronuncient.Itaq-, fi vediga-liaamp;tributa iniquaimperari,fi quæ contra pafta inde fraudem fieri videantur, nee tarnen joptimatum vUus redamet aut repu-gnet,conquiefcendum fibi purent,ac cogi-t«nt, oprimos medicos morbu vt anteuer' tant,

Tyrann. q^iti. 205 tant,aut tollat,ven» feftionem,humorum euacuatiouem, fcarificarionem læpe impe

I rare. Ira eni m return natura comparatum cire,vtvixvllum malum abfq; altero cura-n,vixquicquamboni abfq; improbolabo-reacquiripofsit-Habent exemplum popu-li Ifraelitici fub Salomone,qui tributa,qu3B adtemplum extrucndum,regnumq-, mu-niendum grauifsima imperabatur, non re-cufauit:quia publico conGlio, ad Dei gloria

1 reiq;publ. décris Scornamentumeaimpe-I rariiudicabat. Habentamp;ChriftiScruato«

; ris noftri, quietfi Rex ipfe regum erat,quia j tarnen prinatam perfonam turn furtinebat, tributum libérer perfoluit.Si manifertæ ty-rannidi faueat optimares ipfi,aut Glte non repugnet,recordentur, propter peccata po puli,Deo permittente, regnarc hypocritas, /0I, j^. qui, ni fe ad Deum ipfi ex corde couertant, m.jo. nullis machinis euern pofsinnltaq; non pe dibus, non manibus, fed genib. flexis opus eire.Deniq;,malos principes ferant,melio- ' res optSt,'amp; non fecus ac grandiné,illuuio« nes,tempeftates, cæterasq; naturales cala-/ mitâtes, tyranidem illam fibi æquo animo ferenda,aut fedes mutandas putent.Si Da-uidinmontesfelcrecipit, amp;nbsp;Saulityranno. parcit, quia non erat ex optimatib.populi: Chrirtus,quia regnüipGus non erat de hoc mundo,in Ægyptum fugit,fefeqj tyranuidl

î;O4 Vl NDIC. CoNTRA ftibducit; Paulus,quia fingulorum Chridis norum,non magiihatuum officium deferi bit,vel Neroni ipfi obediendum eife docet. At fi optimates omnes, aut plerique, aut V-nus falteiTialiquis manifeftarntyrannidem coercere, aut magifiratus ab ea regni parte, quæ fibicominiflà fuerit, arcerc cone-ti,ir,amp; ita quidem,vt is fit,qui eius expellen dæ.prætextualiam non inuehantum fané, tanquam aginine fado, certatim ad fielet dum c5currant,obnixç pedibus manibus-que opem ferant,actanquam Deus ipfe cœ Ijtus fignum pugnæ aduerfustyrannos de* dent, rempubl. regnumq-,à tyrannidc vindicate conentur. Etenirn vtpopulumper tyrannos, ita amp;nbsp;tyrannos per populum punit amp;; caftigat Dçus: ratumq; perpetuo eft, Ecclef. io,5,quod Syrachus dicit, Régna transferri de . . .-.gentein gentem, propteriniquitates, iniu-rias amp;nbsp;fceleraprincipum : omnern verb ty-ranniderq parum diüturnam exiftere. Sic Centuriones amp;nbsp;milites, loiadæ fummi fa-cerdotis iufla alacriter exequuntur invin-dicanda Athaliæreginæ tyrannide. Sic pij omnes ex Ifraele, ad Machabæos fefe rcci-piunt, partim vt verum Dei eultum,partira vtrempub.aduerfus impios amp;nbsp;iniques co-natusÄntiochitueantur :Deus verb iuftis eorum conatibus fauet, amp;profperum exi-tumlargitur. Quid verb? An nonetiam ali-

Tyrann, (j. m. io? lt;^U3ndo ex ipGs priüatis vindicem tyranni-dis aliquem Deus excitare poteft ? An non idem ipfc, qui tyrannos è plebe, nüllo tiru-lo, nullo prxtexru fretos, puniendo populo excitât,liberätores eriain vel ex ima ple^ be excitare poterit ? An nonidenl,qui lab'i* no,qui Egloni populum mancipanit',per Ehodem,Baracum, Deboram,eundcmab optimatibus dereliclumliberauit, amp;nbsp;quart manumifit? Quid ergoiam obftat, dices, quin idem Deus, qüi nobis tyrannos hoe tempóreimmirtt, tyrannorn « irores etiani extràordinem mittat? Cur, h Achab fæuit inviros bonos, fi lezabel Nabotho falfós tertes fubornat, nonerit amp;nbsp;lehn, qui fami-liamAchabideleat. qui fanguinem Nabo* thivindiCct,quiïezabeïem canibus laccra-dam proiiciat?Ceitè,quod antea refpondi, vtiuftitiæ ira neque mifericordi« diuinæ, vllo tempore quidquam decedit. At verbj cum euidentia ilia figna,quibus extraordi-nariam illorum heroum vocationem Deus eófirmare folebat,nobi'S hoe feculo vf plu-rimum defint, videatpopulus, ne,dum fic-copede duce aliquo impoftore,mare tranf-fretare cupit, iri gurgitem,quod ludæis ac-cidifle aliquando legimus,prçceps ruat:hc, dum vindicem tyrannidi quærit, fcquatur forte aliqué, qui,eo tyranno expulfo, tyran nidem ipfam ad fe transférât ; ne denique*

iod ViNDic. Contra dum reipub mereregeftit,priuatæalicuiuj libidini militer : itaq;, quod multis rebufp. fgt;ræfertim Italicis accidit,dum præftns ma um arcere conatur,longé grauis acCerfat.

In fumma,vt hunc tadem tr^ftatum con cludamus, principes eliguntur à Deo, com ftltuuntur à populo. Vt finguli principe inferiores funtnca vniuerfi, amp;qui vniuerfos repræfencant,regni ofheianj, principe ftipa riores lunt.In conHitnendo principe inter-nenitfadus inter ipfum dipopulum, taciturn, exprcirum, naturale, vel etiam ciuile, Vt bene imperanti bene pareatur,vt reipub. ïnlèruienri omnes inferuiat, vt legibus ob-temperanti omnes obfequantur,amp;c, Hu-ius veró foederis feu padi,regni ofbeiarij vindices amp;nbsp;euftodes funt.Qui hocpaduni perfide amp;nbsp;peruicaciter violât, is verè exerct tio tyrannus cit. fclq; regni ofheiarij ipfum amp;nbsp;fecundum leges iudicarc, amp;nbsp;renitentem vi cocrcere, fi alias non poflunt, ex officio tenentur. Hiduorumgencrumfunt. Qui regni vniuerfi tutelam fufeeperunt, quaies Comes ltabuli,Marefchal!i,Patricij,Palati-niamp;cætcri,finguli perfccæteris conniuen tibus aut eolludentibus, tyrannum coerce re debent: qui alicuius partis, regionisde, quaies duces, marchiones, comités, con-fules,maiores,tyrannidem tyrannumm ab caregione vrbeüe arcere iure fuopolfunr.

Tyrann» Q^ îHt* 207 Porró finguli fiue priuati aduerfus tyranos exercitio,gladiuir. non ftringent: quia non afingulis , fedab vniuerfis conftituti funt. At aduerfus eos, qui abfq; titulo fefe intru-dunt, quia nulla padio intercefsit,promi-fcuè admittuntur. Quo in genere cenferi polTunt ij, qui ignauia defidiaue legitimi principi abutentes,tyrannidé in ipfius fub-ditos exercent.Et hæc haólenuszquibusex fecunda quæftione,quæ forte défunt, ad-iungipoflunt.

’-//2V ITJIE POSSINT, ^TT debeant 'viciai Priaci/gt;e/ auxti/am ferre ^Iwitm Priaci/gt;um fubeiiiü, reli^ioais^u~ r^ cauft af^fóifis,aui ataaiffa tyraa-aide e/gt;/gt;ref(^

Vcceditiam aliaquæfiio,inqui certè deiinienda, confcicntia ma ^is,quam feientia opus cft, quæ-‘ que, fi charicas hoc feculo locum fuum obtinerct,planè otiofa elTet. At quia, vtnunc funt mors charitatc ipß nil quid-quam eft inter homines aut carius aut ra-hus: videturetiam à nobisbreuicer trapan daTyranni, turn aniraarum,tum corpora,-

iô8 V I N D I C. C 0 K T R A tiimecclefiæ,tiimrcipublicæregniiîe,coe)f cerijexpellijamp;puniriperpopulumpolTunt Vtrunq;iam rationibuseiiicimiis. Verùm, quia vel ea fraus tyrannomm ^ Vel ea fubdi-torum fimplicitas pJerunqj eft, vt vix ante cognofcantufillijquam fapuenntraut hi deluafalute cogiter,quant ferme perierint, in éasq; anguftiaS redafti, hi, à quibusfuis viribus emergeré non polfunt, aliénas im-plorafe coguntur : qiiæritur, vtrïim iis reli-gionis, autreipub. regni Chrifti,autregni lui caufam tuentibus, principes Chriftiani auxilium fe/rejure pôfsint? Et multi qui-dem, eumafflidis opem ferehdofuas feo-pes auduros fperarunt, protinus licere iu-dicarunt. Sit enirii Romani,Alexander Ma gnus,amp;cætérimulti,tÿfannorum coerceo dorumprætêxtü,pôm(ierîaf£fepefuaprotu-lerunt.Nec ira pridem vidimus Henricû 11' Franciæregem,bellum inrulifleCaroloV. Principum Imperij, amp;nbsp;quidem Protefian-tium liberadorum defendendorumq^præ-tcxtu:vtetiam Henri cüm V11 LAngîiæ regem Proteftantibus Germaniçopem ferre paratum,vt Carolo V.n ego tium facefleret. At fi autpericuli aliquid inde metuâtur,3ut Incri minus fperari pofsit, tUm fane plerof-que principes,ljceat,nec ne,difputanres au dias. Etvtillipietatis prætextu,aut ambi-tionem,aut quaïftu tegebant; fichi defidiæ

fuæiuftitianiobtéduntjcumfanè née illos verè hortaretur pietas, quæ aliéna tantum qnærit, ncc hos iuftitia dehottari debeat quæ tota foras fpeftat,amp; quafi proieéla eft. Ergo, vtrifq; pofthabitis, in religionis pri-mùin caufa quidverapietas,quidq-, iuftitia fuadeanr,videamus. Priniùm ratumfit,V-nicam elle ecclefiam,cuius caput Chriftus, cuiulq-jta membra inter fe cohærenr con-fentiuntque,vt nullum ex illis vel minimû, vimlæftonémuepati pofsit,quin cæteralse dantur amp;nbsp;dolorem percipiant, vtvniuerfa Scripturadocet. Propterea comparâturEc clefiacorpori. Corpus veto fæpè nonbra-chij modó,aut cruris, fed minimi etiam digiti læfioneafficitur,aut vulnere périt. Fru-uraitaq; iafïetaliquis,huius fibicorporis fallitem cordi effe, qui,quod totü tueri po-teft, membratim dilaniari amp;nbsp;difcerpi pati-tur.Comparaturædifîcio. Ædificium verb, quameunq; in partem cuniculi agantur,to turn fepe corruit:quamcunqj concignatio-nem Hamma inuadat,in vniuerfum pcricli-tatur. Ridiculus itaq; fuerit,qui forte quod inhypogæo habiter, flammamàtedo ar-cere cundetur. Malè fanus,qui cuniculos contrarils eluderenolit:quódin hunc,non inilkimparietemadmoueantur. Compa-ratur amp;nbsp;naui. Nauis verb tota fimul pcricli-tatur,töra fimul périr. Iraq; æque tuti funr.

210 V i N D 1 c. Contra qui inprora, acquiinpuppi, qui in carinâ, âequi in tranftris,ß tempeftas fæuiat. cum ccrtè vel vulgato prouerbio, qui in codem periculo verl'antur,in eadem naui effe dicä-tur.His pofitis,certè qui eius dolore,ineen dio,iaftatione nS commouetur, ex eo corpora non eft, infamilia Chriftinon cenfe-tur,locum in Area nullum habet. Qui veró vel tantillum c5mouetur,nihilo magis du-bitare debet, aneeelefiæ membris vexatis opem ferre debeat : quam, an fibi ipfi,an fe ipfum iuuare, cumomnes in ecclefiavnu hmus, Quinpotiusquifquein fuo munere fuam iis opem operamq; præftare tenenir: amp;nbsp;eo vtiq; maiorem, quo amphores à Deo opes, nee tam pofsidendas, quam dilpen-fandas accepit.

HæcEcclefia vtvnica eft, in etiamfin-gu!is Principibus Chriftianis in vniuerfum amp;nbsp;in folidum commendata atq; commiila eft. Quiaenim vnialicui vniuerfamcómit-tere,lubricum erat, fingulis veró finguUs eius partes, ab eius vnitare plane alienum: vniuerfam fingulis,fingulas eius partesv-nitierfis commifitDeus. Necvero vtpfO' pugnéceam taht{im,verùm etiam,vt,qüan turn pofsint,propagandam curent. Itaq;fi vnam eius partem, Germanicam fortè, aut Anghcam,princeps regionisillius curer,al-teram veró oppreflam,!! opem ferre pofsit, deferat

T Y R A N IST. Q» I 1 I I* ilt Referat amp;nbsp;negligat, Ecclefiadefcruiflc cen-fctur: cùrnfanefpofa Chriftivnica ht, qui, • ne vfquam violctur, corrumpatürue, om# nibusvirib. protegerc ac tueridebeat. Hu-iusvniuerfæ inrtaurationem vt priiiati qui-que genibus flexis^ita magiftratus, pedi-bus,manibus, tons, inqnâ,viribuspromo-nere tenentur. Ncq^enimahaelf eedefia Ephefina,aliaColofi'enfis , amp;nbsp;eæteræ.fed fmgulæiUævniuerfæccclefiæ partes finît: vmuerfa verb regnum Chrifti eft,quod om nespriuati optare debent: reges verb,pria' cipes, magiftratus, amplificarc, dilatare, propugnare amp;nbsp;propagare vbique,amp; aduer-fus quofennq-, tenentur.Propterea apud lu dæos vnicum templuni erat, à Salomons extruûum,quod vnitatem eedefiæ repræ-fentabat. Ridiculus verb amp;nbsp;pledendus fo-' tet ædituus, qui partem tantum aliquam | fartam te dam curaret,cæteras complui pa ' teretur. Confimiliter reges Chriltianiorn-j nes,cùrn inauguratur.gladium tuendæ no* ' niinatim catholicæ feu vniuerfæ eedefiæ accipiunt. quoinmanumaccepto,omnes plagas Orbis defignant, inqj orientem,oc-! cafum,meridiem,feptétriones eum vibrât, ■ ne vHa eins pars excepta cenleatur. Cùrn Verb eedefiæ protedionem co ritu fufci-piunt,vcramproculdubio intelligunt, non 1 falfam. Itaq-, ci,Quam veram amp;nbsp;puramclfc

ziz V 1 N D i c. Contra profitentur, in integrum reftituendæ ope-ram fuampræftare debent. Ira verb àpiis principibus obferuatum fuide,exempla do cere pofTunt. Tempöre Ezechiæ régis Inda, iampridem mancipatum erat regnum Ifrael régi Aflyriorum, nimirum inde ab 0-fea rege. Itaque fi ea Ecclefia Dei tantum, quæ in regno Inda erat, non etiam vniiier-fa,Ezechiç commilTafuiflet:fi,inquam,eô-dem modo euftodiendi fuiflent limites a-grorum in ecclefia dcfendenda,ac in tribu to forteimperâdo:Ezechias prôculdubio, ea præfertim tempeftate, qua Afiyrij ôrbis imperio potiebantur,fefe continuifTet. At vide mus, eum inuitafTe per veredarios vni-uerfuin Ifraelem, fubditos, inquam régis Afi^rij, adPafeha celebrandü in lerufalern: quin amp;nbsp;pios in I(raele,in diruendis excelhs fuis,in ditionibus nimirum Ephraimamp;Ma naße amp;nbsp;cæteris, quæAflyriisparebant.-ad' iuiiiffe. Sic etiam legimus lofiam regem,in primispium,non regnum fuum modo,verum amp;nbsp;liraeliticum, régi turh Alfyriorum plané addidum, cultu idolorumrepurgal fe. Nimirum vbi Dei gloria, vbi Chrifti regnum agitur,nulli limites,nulli fines, nulH cancelli,piorum principum zelum arcere debent. Sin vis forte maiorimmineat, re-cordentur horum exemple , qui vèreDominum timent, neminem metuere poffe.

Hæc pioruin principum exempla, ex quo eccle(ia,quæ prius Palæftina circumfcribe batur, per vniucrfum orbé diffufa fuir,Chri ftiani principes multi infequuti funt. Etant Conftanrinus amp;Licinius imperatores am bo: ille Orientis, hic Occidentis. Etant amp;nbsp;collegæ pari poteftate præditi. Notumveto eft,quod vulgo dicitur : Parem in pare m nó habere imperium. Nihilominus tarnen Conftatinus Licinium ChrülianosJn üsq; i nobiles plerofq:„religionisfiuecaufa,fiuc prætextu, relegantem, diuexantem, con-trticidatem,benopetit, religionis liberum cultumChriftianis viimpettar:fidcm deni-queftangentem, amp;nbsp;adpriftinam læuitiam reuertentemTheiralonicç morte mulöari j iubet. Conftantinus,inqu3m,illcMagnus, 1 cuius vfque adeó pietas ab omnibus illius feculiTheologis celebratur,vt de eo quida diauinvclint, quod eit apud Efaiam Pro-phetam: Reges Ecclcfiæ nutricios amp;nbsp;pallo res futures. Eo mortuo, diuifum fuit Romanumimperium inter hlios.æquo iure, Huila cuiquam adiunftaprçrogatiuaiex his Conftans Orthodoxes, Conliantius natu 1 maior Arrianos fouebat. Ethiequidem A-thanaftum Arrianorum heftem , Alexan-I driaexpulerat. Cerfe, filimitumvlla ratio haberidebuit,inter fratres debuit. Interim tarnen minatur ille fratti, ni Athanafium

Î»4 VlNDlC. CoNTRA reftittiat, vi facere paratus, ni quaprimum cum hic in integrum rcftituilTet.Qiiod fi ve rô vnius epifcopi reftituendi caufa hæc facere non dubitauit ; an non multo æquins, ciim pars populi aliquâta opprimitur, cùm auxilium implorât, Optimatibusq; autlio-«^«■^M». ribus religionem fuam tuericupit? Sicamp; Ub.7.c.tS, Xheodonus,Attico epifcopofuadente,ad-tierfus Chofroem Perfarum regem bellum fufcepit, vtChriftianis religionis caufavegt; Xatis fuccurrerct, etfi ij priuativerè erant. Quod fanèiuftifsimi illi principes, qui tot leges fanxerunt, quiq-, tantam iuris curam liabuerunt,minimè fccifient,fi eo fado alie nos fines, amp;nbsp;iura gentiû violari iudicaßent. Quorfum verb tot expeditioncs principa ChriftianoruminSyriamaduerfus Sarace-r.os,quorfumtotiesimperatæ decimæ ill? Saladinides , quorfum tot bclla focialiaaduerfus T ureas, tot aduerfus eofdem indiól? cruciatç, fi quibufuis Chriftianis principib. etia m remotifsimis,ecclefiam Dei tyranni-de,Chrifi:ianos captiuos feruitutis iugoli' berare non licuit?Qj.iibus verb argumentis impellebatur ad id bellum, quibus rationi-bus vrgebâtur?nifi,qubdecclefiavnae(let^ qubdChrißus omnes omoino ad deleöu vndiquaq; vocaret? qubd ebmunia pericu' la comunibus armis depellendaefrent?qu? omaiaparitcrliuicuoftræcaufæ plane con ueniunt.

T Y R A N N. Q. I II I. 2tJ ueniunt. Quôd fi verb liciiit illis aduerfus Mahometenijnec modo licuitjVerùm vt a-hcribus premium,ita Scignauis amp;cunfta-toribuspcenaftatutafuit: curnonamp; aduer lus Chrifti hoftem ? Si,inquam, in Græcos Troiam noftram obfidentes, cur non amp;nbsp;in Sjnonéincendiariû?Deniq‘,, fi Chriftianos l^ruitutc corporea (neminem enim cogût Turcæ)libcrarcpium fuiqan no multb ma gismiferorûanimas manumittere,inq; li-oertaté reftituerc ? Et hæc quidem tôt pio-tumprincipû çxempla, logis inftarefle pot funt. Verum quid Deus ipfe per os Prophc-tarum ineosqui Ecclefiæ inftaurationem non promoueanr,aut afflictions negligant, pafsim décernât, audiendumeft. Gaditæ, Rubenitæ,5lt; dimidia tribus Manafle,petót lofuec,^, aMofefuamfibi fuisq, familiisportioncm 7.11. tribui cis lordané. Et Mofes q^uidé tribuit: ^eutx.i. Verum ealegeatq;c5ditione,vtFratres,C3e wr-to« teros,inquam, IfraelitaSjincófequendater raChanaanon adiuuct modb: verum,quia primi portionem obtinuerunt,præcedant eos,amp;; in prima acie fint collocati. Sin minus, cofdé diris deuouet, anathemate per-cutit,atq; iis comparât,qui ad Cades barne rebelles iudicati fuerat. Quid enim’ ait.Fra tresveftri belligcrabutur, vos verb interca hicquiefcetis? Quinpotüis traiicietisïor-danem, nee prius hue ad penates veftros

Zié ViNDic. Contra régredicmini,quàm Deus hoftes fuosex-pulcrit à faciefua, requiemq-, fratribus ve-ftris,non fecus ac vobis,concertent. Turn demum verb innocentes eritis coramDo' rrfino amp;nbsp;Ifraele: nimirum quos primos tan to beneficio dignatus ert Deus optimus maximus, ni fratresadiuuent, ni laborum focij fint, ni præcedant, grauifsimæpœnæ proculdubio manent. ConfimiÜter cum Deboraduce, Ncphthalitæ amp;nbsp;Zabuloncn-fes in labinum tyrannum arma cepiiTent, ac interim tribus Ruben, quæ primain ar-mis erte debuerat, fefe fibula intergregu'm pafcua oblcctaret, Galaad intermedioam-ne fefe tutum putaret : Dan maris imperiu iaâaret : Afl’cr deniq; montium afperitate confideret,Spiritu Dei per ProphetirtaiTilo quente , difertifsimè omnes damnantur. MalediciteMeroz,ait Angelus Domini,dins deuouete habitatores eius,quia non vç* nerunt in auxilium Domini cum rtrcniiis. At benedida label vxor Heberi Cinei,qu$ (licet fœdusenm gentibus caufari potuif-fet}Sifara nihilominusipfumhoftilisexen citus ducem confodit itaq-, piè Vrias:Arca, inquitj Ifrael, luda, habitant fub tentorüs, fub pellibus degunt,nodem fæpeinfom-nem fub dio tranfigunt: ego verö cum vxo re epulabor, gcnio indulgebo, deliciabor? ViuitDeusjirunquamhoc faciam. Iinpiè contra

Tyrann, q. 1111. 217 contra principes IfrâeI,qui môtium Sama-riæ difficukate, Sionisq; munitione freti, luxu diffliiunt, conuiuantur, comellantnr, in eburneisJeftis dormiût,capillitium pcr-ungunt. Intereaveto lofephum côtntiftn, cruciatum, mirèvexatum dcfpiciunt, nec dus affliaionevllo modo commouentur. Propterea veto, airDeus exercituum, fu-perbiam domus Iacob odi, magnificas ip-fins ædes detcftor. luraui peranimam me-am:Tradamciuiratem, amp;nbsp;circuitum eins. Qui verb tantopcre luxuriabantur, in tranf migratione mox primi erunt. Imoic ouoq-, Epnraimitæ,quiGedeoni amp;nbsp;lephtæ vicco-riarn adeptis amp;triumphantibus non ino^ dónongratulantur,vcrïiminuident : quos tarnen périclitantes defcruerât.Item Ifrae-litæ, qui Dauide return potito, exclamant: Itt!l’!c.s. En caro tua, amp;nbsp;ofla rua fumus nos : qui ^n. priùs,eodemin anguftias redado, dicebât: Non eft nobis pars in Dauide, non in filio i.Sam.c.f. Ifai.Impiè Chriftiani illi nomine tenus om-nes,qui facrisEcclcfiæ epulis communica-re voluntjcalicem amaritudinis cum fratri-bus ne deguftant quidemjqui falutem in Ecclefia quærunt, falutem amp;incolumita. tem eeelefiæ amp;nbsp;membrorum fuorumnon curât. Deniq;vnumPatrem Deum,vnain familiam ecclefiarnagnofçunt, vnumfein Clirillo corpus elfeprofitetur ; neq; tarnen

aut Chrifto in mébris affefto opem ferunt, autinopi opes fuas impertiuntur.Quam ve ró eins impietatis pœnam future putamus? Mofes comparât defertores fratrum, rebel libus Cadesbarne. Horum verb nemo, ira decernéte Deo, terram Chanaan ingredus eft. Ne vliam itaq; in Chanaan cælefti fibi federn quaerant, qui Chrifto miferrimè cru ciato, ac millies quotidie moriéti, opem^i illornm oftiatim quafi imploranti non fub-iieniunt. Chriftus ipfe æterno igni damnat eos,quiipfum peregrinantem non excepe-runt, frige ntem non fouerunt, nudum non veftierunt, inopemnoniuueriit, captiuum non liberarunt. Ignem itaq-, æternum pa^ ratum fibi fciant oportet,qui quotidie talia patienté/urdaaurc prætereunt, quantum-ins magna interim miraeula edere videan-Tur : 8c adeó quidem,vt quibufuis infidelib. tolerabilius, quamillis futurum fit. Qtiid enim? ludæîne propriè,Scribæ,inquam,amp; Pharifæi,Chriftumcrucifigunt?Ethnicine, Turcæ,Chriftiani deniq; quidam in mem-bris fuisperfequuntur, cruciant,diuexant? Minimefanè. ludæi impoftorem, Ethnici maleficum,Turcæinfidelem, alij hæreticû çredunt amp;nbsp;profitentur. Itaq; fi mentem il* lorum omnium fpeftes, è qua vulgó crime metimur, noxios illiomnes,impios amp;pœ' nam meritos perfequi,Chriftum proprie occi*

Tyrann» q^. ini» 219 occidere non videntur. Atverè perfequnn# tur, verè occidunt ij tantum,qui quem Mef fiam,Redemptorem,Dcumprontentur,in fuis membris torqucri ac crucifigi, cum int pedirepofsint,v!trópatiuntur. Infumma: /u^»ß-i9 qui quem necieriperepoteft,non eripit,æ- Tlalsi-quètcnetur,acquioccidit. Quiaenimno- ^mbr-lhi-luit opem ferre,voluit occidi. Incrimineve ^eÜffic. róvoluntas ipfafpeftari debet. Atcertèeo GrattM. grauiuseft, ChriftianorumpræfertimPrin ‘’* ®«’'rt. cipum qui Religionis caufa vexatis opent non ferunt, homicidium,quo plures,quos liberate poffent, interficiunt ; amp;nbsp;quo fra-trcm,quam quemlibet, interficerc,fcelera-tius eft.Atrocius,quamipforumTyranno-rum fcelus-quo virum bonu,iuftum,pium, innocentem, quam latronem , impofto-rem, magum, hæreticum interficere : quo Deum, quam quemlibet hominem petere, flagitiofius eft. quo deniqueperfidiainpa» ri fado ignorantiam fuperat.

An verb de iis, qui tyrannide opprefsis remue publica aduerfus tyrannidem defen dentibus, non opem ferunt, idem ftatucre licebit?cum non tam ardæ necefsitudinis, non tam ardifœderis ratio habeatur ; cum inquam,non de Ecclefia,quç vna omnium eft,quævnavniuerfaq-, fingulis commifla eft; fed de Republica, quæ alla alioru méfié poteft,aliâ alüs figillatim commendata

i^O Vï NDIC* CoNTR'A eft,hicagatur? Proxiinus eft, aitChriftus, non ludæus ludæo tantum, fed Samanta-no,amp; cuiuis homini,Proximum autem de/ bemus,vtnos ipfos,amare. Itaquenonla-dæus ludæum tantum, fed amp;nbsp;quemlibet peregrinum etiam amp;nbsp;ignotum, latroni,fi pofsit,eripere tenetur, h officio fuo fatisfa-quot;cercvelit. Nee difputabitquifquam,anli-• ceatalium defendere, qui feipfum tueri iu-ftum iudicabit : ciim fanè alium , quant fe-metipfum, defendere co iuftius fit,quoquç mera caritas, quant quæaut ira, aut vindu fta.autaliaanimiperturbatio facit, iuftiora exiftunt, amp;in propriisiniuriis vlcifcendis, nemo modum teneat: inalienis ,licetgra-uioribus, immoderatifsiniiquiq-, modunt tenere pofsint. Verum,eftquodabEthni-cis ipfis difcamus, quid à nobis humana fo c.ietas hac in re, quidq^ comunis omnium natura requirat. Qiiia,ait Cicero, vna om' niumhominum natura elf, hoc vel Natura ipfa præferibit, vt homo homini,quicunqj fit,ob earn ipfam tarnen caufam, quodho-mo fit,confultum velit. Sin minus, omnis humana cofociatio dilToluatur, necelfe eft. Iraq-, vt iuftitiæ duo fundamentafunt : pri-muni,ne cui noceatur.'deinde,vt omnium, fi fieri pofsit, vtilitati feruiatur : ita amp;nbsp;iniu' ftitiæ duo genera funt : vnum eorum, qui inferunt: alterum eorum,qui ab iis,quibus infer tur,

Tyrann. (^. 111 t. 2îi infertur,fi poirunt, non propulfantiniuriâ. Nam qui iiiiuftèin quempiam facit,aut ira, aut aliqua perturbatione incitatus, is quad manus violenter videtur afferre focio: qui autem non défendit, nee obfiftit, fi poteft, iniuriæ, tam eft in vitio, quam fi aut parentes aut amicos,aut patria deferat: ita,quod ille facit,ira facere iudicatur, quæ furor bre uis cenfetur: quod bic, malamens verèamp; ' malus animus, qui tyrannus perpetuus eft. Et illius furorvtcunque,huius deftinatum cönfilium nullarationeexculari queat.Di-ces; Vereor,ne dum ab illo iniuriam dcpcl-!o, huic faciam iniuriam. Imó verb iuftitiæ prætextu iniuftitiam tuam tegere v is.cum, fi te ipfe cófulas, non te iuftitia, vt officium déferas,fed quæuis alia caufa potiùs mo* ueat. Etenim,vt aitille alio loco,aut inimi-citias, aut laborem,aut fumptus fufcipere nonvis,auretiam negligentia,pigritia,inef tia aut tuis ftudiis, quibufdamue occupa-tionibus fic impediris , vt eos quos tutari debeas,defertos efte patiaris. Dum verb tuumte negotium agere dicis,ne eniquam facere videaris iniuriam, in alterum iniufti-tiægenus incurris . Deferis enimvitsfo-eietatem: quia nil confers in earn ftudij, nil , operæ,nil facultatum. Hæc Ethniei philo-fophi amp;nbsp;policici,piè fanè magis,quammul tilioc feculo Chriftiani, Hine vicinus.,ra

domino fæuienti feriium cripiatjlegiKRö» SitoJ.Stc. manorum tcnetur. Apiid Ægyptios veto, übj,.c,i. quiobiterhominem àlatronibuscædi,aut quamlibet iniuriam pati compcrilTet, neq; fubueniffetjfi potuilfet, mortis crat reus: fin minus, latrones coram magifiratu accu fare tenebatur. Quod fi neglexilfct, plagis ad certum numerum, triduanoque ieiunio pleftebatur. Qiiod fi id verb vicino in vici-num iure licet :imó ex officio incumbit, fi obuio cuiquein Iatronem,an non multó magis licebirbono principi, nó feruis qui-dem aduerfus fæuientem dominum, aut filiis aduerfus furentcm pattern ; fed regno aduerfus tyrannum , reipublicæ aduerfus priuatam vnius libidmem, populo, domino, inquam, aduerfus feruum ßcaftorem publicum, opem ferre amp;nbsp;patrocinari ? imö verb fi neglexerit, an non vt ille latronis, hictyranni nomen poenasque mercbitur? ^Kcyâ. Hinc Thucydides,Non ij modb,ait,tyran-^’^•*’ ni funt, qui alios in feruitutcm redigunt,ve rum longèpotius ij, qui, cùmeam violen-tiam reprimere pofsint,non curant, in pri-mis verb, qui Defenfores Græciæ amp;nbsp;communis patriæ vocitari volunt: patriæverô oppreffæ non opitulantur.amp; redè. Tyran-nus enim quam violenter inuadit tyranni-dem, violenter retinere q uodam modo co-gitur. quia lupum,vt dicebat Tyberius, au-libus

Tyrann, q^. 111 î. ti? fibus tenere fibi videtur, qucm neque âbf-que vi retinere, neque abfq-, periculo dimit tere poteft. Itaq; crimen crimine vt extin-^uat, mukafcelerapatrat, acaliis iniuriam inferre cogitur,ne fibi ipfe iniurioftis fit. Hicverb princeps, qui tyranni fcelera, inno centumc^uecædem, quæ impedirepoteft, otiofus fpeftat, quiaexeo quafi gladiato-rio ludo voluptatem captat, tanto ryranno criminofioreft,quâtô quigladiatorcs com mittit,iplb homicida gladiatorc, quanto qui voluptatis caufa, eo qui metu necefsi-tatéue coadus,hominem interficit. Siop-ponunt quidam :Verùm culpa eft, rei aliens fefe immifeere: refpondeat Terentia-nus Chremes: Homo fum,humani à me ni hilalienumputo. Si, quod alij,vtlatebras Tomlin. impietatiquærant, diftindos effe limites, deregjur. diftiniftas iurifdiftiones : in alienam verb le^.iis. ineflem falccminiicere nonlicere: nec ego fanèconfulo,vteopramp;textu fines alienos inuadas, iurifdißionem alterius ad te ra-pias, meflem vicini in aream tuam tradu-cas3quod pleriqj eo prçtextu faciunt Non. inquam, vt arbitri illius exemple, de quo Cicero,rem controuerfam tibi ipfe adiudi- ^j^ ces. Qiiin potius principem regnum Chri -fti inuadentem coerceas, tyrannum intra li mites fuos contineas,populo affliao,reipu fclicæ proftratç,manum auxiliary porrigas.

Jta veró id præftes, vt ndn tuæ vtilitati, fed humanæ focietati omnino confidas. Cum enimiuftitiatota foras (peilet,iniuflitiafui tantum rationem habeat ; iuftèdemum id feceris,fi commodorum tuorum rationé vllam habueris. Breuiter, fi princeps fixos pietatis amp;nbsp;iufticiæ limites violenter tranfi-lit,poterit vicinus pieiufteq; extra limites fiiospro(ilire,nonvtinuadat aliéna, fedvt fuis ilium contentum elfe iubeatrquinim-pius amp;nbsp;iniuftuserit,fi negligat. Si princeps in populum tyrannidem exerceat,non minus autfegnius illi opem ferct, quàmilli,fi populus feditionem moueat;imó eóprom ptius debebir, quó plures, qUam vnum pa- j ti,miferabilius eft. SiPorfenaTarquinium Superbum Romam reducat,multôçquiiis Conftantinus à populo fenatuq; Romano accerfitus,Maxenriumtyrannum vrbeex- ■ pellet. Deniq;, fi homo hominilupus fiat, ' quin amp;nbsp;homo hominideus, vt dl in pro-uerbio eße pofsit,nil plane vetat.ïtaqj Her/ eulem in deorumnumeru retulitAntiqui-tas, quódProcrufiem,Bulyridem, amp;alios ; tyrannos,humani generis pertes, orbisque monrtra vbiq; terrarum puniret amp;nbsp;doma-Cic.t.Off. fût- Sic amp;nbsp;imperium Romanum quamdiu liberum rtetit,Orbis terræaduerfus tyran» norum latrocinia patrocinium vocitaba-tur ; quiaregum, populorü,nationum porrus amp;

tus amp;nbsp;refugium erac Sena tus. Si ƒ Conftan-tinus à Romanis in Maxentium tyrannum accerficusjduçsm exercitus Deura habuit, cuiusexpedinonem vniuerfa écclefia rni-rislaudibus extulir , cùm tarnen candem haberet authoritatem Maxentius inOcci-dente,qUam in Oriente Conftantinus,Carolus Magnus quoqj in Longobardos bellum fufeepità Patneus Italiæ in auxilium vocatus,cum tarnen amp;nbsp;Longobardorum reghum iampridem ftabilitum eflet, amp;nbsp;ni-liil ipfe iuris in illos fibi vendicare pollet. Cófifniliter cum Carolus Caluus rex Francorum, præfidem eins regionis, quæ Se-quanaamp;Ligerim amnes inrenacet,Lam- kan.^f bertum ducem amp;nbsp;lamotium per tyranni- uentinM dem de medio fuftulißet, ac cæteri Galiiæ jinnal. optimates ad Ludouicum Germaniæ re- lt;SoioAiiie, gern, Caroli ex alia matre fratrem,confu-gilTent, auxilium in Caluum eiusque matrem luditham, fceleratlfsimam fceminam petituri:is in amplifsimo principum Germaniæ cœtu fupplices audiuit, quorum v-nanimi conf)lio,reftituendis exulibus, bellum in Caluum publice decretum fuit. De-nique, vt tyranni vbiq-, locorum extitcrunt aliqui : ita amp;nbsp;apud omnes Hilf oriographos vindicate per Principes vicinostyrannidis, defenfiq^ populi exempla pafsim extant, quæ principes hodiemi, in tyrannis turn

22^ ViNDic^ Contra corporum,turnanimæ,turn reipubl. turn ecclefiæ Chrirtteoercédis, imitari debent, ni ipfi tyranni meritifsimo iure nominari velint.

Ac fvt tadem vno verbo hunc traftatum concludamus? iubet pietas Jegem Dei cU' ftodiri, Ecclefiamq; tueri: iuftitia, tyranos, iuris reique publics euerfores, coercere: charitas,opprefsis fuccurrere, manumque adiutricem præbere. Qui verb hæc tollunt» pietatem,iuftitiam, charitatem de me-

GALLIA, quidßtuo toties frémis homdä motUf ‘^Uiÿo janÜMflet lamatii coming

Lurpopuluó bello re^em.populumj, vieißim ßexpetit!quot; indigna terra cruare rubet^

}n ru^ crudeies ipfe acuit gladios^ yndeanimii noutu iftefuror.-qua tanta libido, ~ oanguiac cognato commaculare mamts ^ Scùicet,vt quondam,flabulis emifw Iberis, Prata pcr,O‘ tampos,^quot; iugaßertur equits:

Aut ratis in populos errat peritura latentes, Kullus vbi ce fa puppe ma giß er adeß:

At,populum ilt;r regent folitis tufiße lupatis, Ilicet antiquus reflituetur bonos.

Si ponas illi leges,bic fruet eafdem, Adtolles furfum,Gallia,lata caput, Tumodi ne monitis duresprabere reeufa, Xiuino Srutus qua pms ore canit.

S^is ßni,vt fülituntyProceres moderentur babenas, Qaos Patriapatres dicitis,at^ 'Pares:

Queis ohm ducibui fexatq, autforibus vfiis, xfrmaforis rexit templa,forum^, domi.

Hoc I^gum indomitosfreno dißringeregreffiis. His placent loris collafrperba regi.

Hamfi nee léges,nee publica commoda rerum, Tnites arbitno cunUa licèrefinunt, Quis noutu hic mos eft.^qua tanta licentiaiGallsX Cur Princeps legum vincula nulta ferait Hon licuit 1^gi,ins,veiiigatia,eenfum, riut paccm,autfcrti beUagerenda manu, Connubij aut tadas,noua vel decernerepaifa, ni Popubis,veteri more,iuberet idem. aihsanne Ule tamen,noHrió graue dedeem teut. TuneMahometanis mifcuit arma pia, ^tpepigitfibijCaptiuiU Vrbesq, domos^, At capita,(^ pradam,barbare Turca,tibi^ Germana thalamos an tune laniena, juorum Sanguinefœdabat.^MdrsjffHymenaniserat^

Hen ita pex Populo lemper tutor^,pater^: Et Populus,proies '^egis amicafuit. Tunepotuit Peetas ^gem,Populumq,fidelis Commendare animus, tune bene iuntiusamot-Fraudibiisata, dotis tenoninflruxerat Ule Tujctts aiibuc,ygt;itiis imbueratj, futs. Fregeratartefidem nemo,iurata^ Pacts Humina non vlü,/allere,ludus erat.

Sed pex,Traianofimilissfi iurafecutus, Etpatrias leges,impero,Galle,tibi, Hoc pro me,dixit,gladio Pux vtere in hoßem: Sin feciis,hunciplum peil ore condemeo.

IPraßo erit,dudeto,numen db drce ToU. fiedM ini,leges renoud,duce amp;nbsp;dußiee Chrifio. ,

Si licet,hortor idem,miferdttts damna tuorum. Tot Tofnli cades,totferdfdtd Ïgt;ucum.

Credo equidem:hac vincent immaniamonfird mdlorum, Infcribes domitis,S 1[TTE.MAGlSTE^E'f{AS.

Tra^atta hreuis amp;/’e^JJ/icuttf his turèny ienta lem^nribi/^, 'i^tri^^ oraUfii ^p/»'^'^ f»è aecejariifî.

Pûl. 2. r quot;nbsp;Seruite uhotuin timoré, GrexuUatc in tremore'. Ojculamini filium,^ forte irafclt;^ur, çr^creMi viit,cum exijr[erit furor eita.

O L A vniusDeiOpt.max.volun tascumperpetua Htamp;immuta-bills omnis luftkiç Régula, illi fi-ne exceptione parendum elTc di-cirnus. Qviod verb ad obedientiarn Princi-pib.debitam attinet, vtiqj fi ex Dei orc per • petubimperarent tanquamDeo illis quo« que femper amp;nbsp;fine exceptione obediédum elIet.At cum plerunq-, contrarium illis eue-niat,addenda eft ad ilia næc conditio, duin nihil vel impium, vel iniquum præcipiant. Impiamandatavoco, fine irreligiola, quæ aut ea iubent quç Deus in primaLegis fuæ tabula vetat, aut ea vêtant quæ in ilia Deus præcipit. Iniquaverb præcepta dico, qui-biis id fieri inhibetur, vel non fieri iubetur, quod quifq; pro fua vocatione,autpublica, aut priuata,proximo ex charitate debet.

Hoc porrb turn rationibus tuin manife-ftis exemplisprobarc non erit difficile : Ait

Hunum DominusperEfaiamprophctam,GlonarR pandata meam alteri nondabo. Qiiâuis autem non diuinu ^i itaperfpicueDominus locutusciTct,reipfa ^ui^4i-an tamemconftat non polie fine federe edifla lt;nbsp;.^ ' nbsp;nbsp;„ ex folo hominum arbitrio mananna, iis

^^ exæquari quæ Deus iple mand^uit. Atpar ' effet, æqualisq; Deiamp;hominum authori-tas,fi hominibusperinde aeDeo, Gneexee ptione parère temper efiet neceffe. Addo e-tiam quotics Deiiullahominum mandatis poftponuntur , tories homines fupra Dsi thronum euehi. lam ad exépla veniamus.

MändatÜ mnibus pueris mafculis Hebræorum,iiff ini^juum. quum crat,eiq-, meritb obrtctriccs parère reeufarunt, quarum domibus feu familüs difanddtii idcirco Deusbenedixit. Nabuchadnezaris impium. atitem de fiatua aurea adoranda ediäum, plane impium amp;nbsp;irreligiofum fuit : Et ideo S)an.î» Danielis focij illi obtemperare nolércspic-tatis amp;nbsp;conftantiæ fuæ Deum approbato-rem, idq; manifefto miraculo, habuerunt. Mandatum autem lefabelis de occidendis

Dci prophetis amp;impium, amp;nbsp;fimul iniquû fuit; pie ergo fccit Abdias,qui illos non mo dbnori occidir, fed viuos amp;: occulrauit Si aluit. Cùm porro Antiochus iubercr Idolis facriheiaonerrij facrofanûas cæremonias violari, amp;diiiina feripta prophetarum, 1e-gisque igné comburi ; fandè tandem illius furori,

In SvBDiTös» 233 furon,qui reliqui erant fideles DuceMa-thathialefe opjjofuerunt, Principes etiam facerdotum amp;nbsp;him mu in leribarum confilium cum Euangelij prædicacionem fuis minis prohibere conaretur : tantum ab oft, vt illis Chriftus,aut poft eum Apoftoli,mo- loan. ».«I. rem gefterint, vt ille quidem fæpe publice intemplo illis inuitis concionaretur;Hi verb aperte refponderint fe malle Deo obfe-qui quamhominibus. Qiioriiexemplum couftantifsimèpoftea fanfti Martyres fuut fccuti. Itaq-, rurfus infero Magiftratuum 0-mniuiïi authoritatem ( quatumuis magna potentia amp;nbsp;imperio fint præditi ) duabus hifce metis à Deo ipfo pofitis veluti feptis cócludi,Pietate fcilicet amp;nbsp;Charitate ; Quas ipiet^ fi tranfilire ipfis coutigeric, memini(fe iu- chaniji uabit Apoftolici illius difti, Præftat Deo humim quam hominibus obedire;ne vel ex eorum obedient fimus caterua, quibus Dominus per Mi- tiamfta. chæam inalcdicit, qubd inipiis Regis fui Adich.s, mandatis obediiHent : vel peruerfa eorum ‘6-exempla imitemur, qui immanifsimos e-tiamtyrahnos tanquam Deos adorarunt, Dei amp;nbsp;ritulos amp;nbsp;eftefta illis tribuentes. Quod de Domitlano præçipuè teftatur impunis illi poeta Martialis, quum feriber« aufus eft,

Hoc verb iaÄo fundamcto;Lubet etiam in qnædam alia inquirere, quæad hoc argumentum pertinere videntur, vt multo-rum confcientüs fatisfiar.Primó auté quæ-ritur, num Magiftratus teneatur omnium legum fuarumcuiuis ratfonem reddere,vt amp;nbsp;æquas amp;nbsp;pias elle comprobet ?Refpon-deo,non tcneri: Quinimo æquum effèvt probi omnes fubditi probè de Dominis fuis fentiant, nihilqj iniufti de ilüs autprat-fumantaut fulpicéturnmó nee decere vtde rebus etladubiis nimis curiosè priuati homines inquirant,prêter fuum vel captü,vel conditioné.Si quorum tarnen hæfitat con-fcientia,poirunt illi ac debent etia(modeftè tarnen ^ pacificè) fcrutari quidrationis,amp; iulbtiæ madato infit,quo aliquid facere vel iubentur vel inhibentur : flat enim firmum Ap'oftoli diduin •, quiequid fit fine fide (id eftdubitanteconfeientia iufténe id fiat, an fecus)peccatum eft.Cæterùm fi aperte irre ligiofum, aut iniquum eft quod pr^cipicur, turn quæ fuprà diâa funt,locum habeant.

Prabterea quçritur,quoufq; hæefen tentia de non obferuandis irreligiofis ini-quisûeMagiftratuum edidis, extendenda fit?

Ct?Hic refpondeo;Vnicuiq-, confideradum quid fuaferat coditio ac vocano,fiue generalis eafit acpublica,finepriuata. Edicitne Magiftr^tus vt id agas, quod Deus prohiber? fquemadmodum Pharao Ægyptiacis Exoda.ts. obftetricib. amp;nbsp;Herodes fuis fatellitibus ma ^dn,i.t7 dans vtbimulos omnes trucidarét?tumre-Üè ofheio fungeris, fi mandatum eiufmodi non fueris executus. Sicut de clarifsimo lu rifcófulro Papiniano legimus, qui etfi Chri ftianus non erat, maluit ramen à tyranno Caracalla occidi, quant fratricidiumquod patrarat,vel probarc,vel fuo patrocinio de-fendere. Sin verb id Tyrannus verat,quod Deus mandat,nequaquam te officio defun dum putes, fi fimphciter obedire tyranno reeufaucris, nifi amp;Dei fimul manda to ob-téperes, fient Abdiam fecifle dixinius,qui i-'^f^.j*. non folùm prophetas Dei non interemit, »}. fed ctiam feruauit amp;nbsp;educauit, contra A-chabi amp;nbsp;lefabelis mandatum: quoniam fci. licet inber Dominus fratribus périclitants bus quatumpro fuacuiq; vocarione licet, opem ferre. Sic amp;nbsp;Apoftoli, vt fuprà dixinius, non folum noncellaruntabEuâgelij ^i( ^^ prædicationevtfacerdotibus obfequeren-tur: fed contra confianter predicarunt vbi-que,quoniamhocmâdarumexprefsèàDo minoacceperant:Ite,amp;predicate Euange A^^H-iS. hum omni creaturæ,amp;c. Cùm crgo hodic

Z3lt;gt; De Ivre Magistr» videmus plerofque Magiftratus ita fakina. tos ab Antichrifto Romano, vt feuerifsi-mis mandats fubditos execrando Miflæ facrificio adeffe cogant, piorum omnium officium requiritjoon folùm vt id non prç-Hent, vcrumetiamvtEliæ ac Elifæi, totius deniq; veteris purç amp;nbsp;veræEcclefiæexem plö,fefèpiis cœtibus adiungât, ibi verbum Deiaudiant,facramentisq;communicent, prout Chriftus id fieri in Ecclefia præcepit. Idem quoq; obferuare conuenit in officiis, quæ homines hominibus tarn iure diuino quam naturæ debent, vtpote liberi paren-tibuSjVxor marito, Paftor gregi, amp;nbsp;in fum-ma proximus proximo. Abiis enim non decet nos vllis vel edidis, vel nimis, vel e-tiam iniuftifsimis pcenis, abflerreri, aut ab' duci;modóne quicquâobedientiæ (quam imprimis Deo debemus, qui his omnibus maioreft) ex huiufmqdi præftitis officiis, decedat.

H i N c etiam quæri folet. Quid bona confeientia vir plus turn agere debeat, aut pofsit,quum Magiftratus ipfum quidem miniftrum fuæ iniquitatis non facit, fed in ilium ipfum iniurius eft? Hæc quæftio quia pluribus caftât membris,diftindione opus habet.

In S V B D l TO sC 1^7 habet. Si ergo Magiftratusquifubditoin-iuriamintulit, altcri fuperiori Magiftratui fubeftjUcebit per leges iniuriam palfo ad fü Ïiremum Magiftratumrecurrere: licutPau ^^^ ^^ urn feciffe legimus, cu aPefto ludeæpræ- ' '“’” fefto ad Cæfârem prouocauit, vt illius in-iuftitiarfi declinaret, Verum qui priuatæ funt conditionis fubditi,duo bic porilsimu obfcruenuprimumnequidniliiuridicèex-periantur. Deinde videantnon ibkim quid liceat,fed maxime quid expédiât. Isipfe e-nim Paulus, ciim Philippis contra ius ciuiü Romanorum virgis ignominiosè indicia ^f/,g caula per Magiftratus imprudentiam ex» fus fuilfet: indicans fe fnapatientia Dei g1o-riam magis promoturum.• ius fuum vke-lius profecutus no eft,fed fatis illi turn fuit, Magiftratum ininftiriæ contra leges com-miftæ,admonere.

A T verb fi contingat ( quod nimis fre-: qüenter noftro tempore vfuuenit) inferio-; rem Magiftratum in alterum Magiftratum ' inferiorem violenter aliquidmoliri contra fuperioris expreflam voluntatem:turn eer-tè dixerim liccre lælo magiftratui, téntatis i prins omnibus legitimis amp;nbsp;pacificis me-' diis,fefelegibus armareamp;iuftam defenhi-1 nem,iniuftæ violentiæ opponere, quemad j modum à Nehemia aduerfus Sanabalatu amp;.ipfms focios fadtitatum eft.

Qy i D fi autem fupremus Magifiratus is eft,à quo iniuriaproficifcitur ? Dominus lefus amp;nbsp;poft eiim omnes Martyres fuoegt; Xemplo fatis docuerunt, iniurias patienter fercndas:amp;hæcfummaeft Chriftianoruni gloria, iniuriam ab omnibus pati,ncmini auteminferre. Quidigitur,dixeritquirpi3gt; Uihilne remedij ergo fupereft aduerfiis lum mum Magiftratum fua authoritate amp;nbsp;po' tentia abutentem, contra omniaiura turn diuina tum Humana ? Supcreft fanè etiam à rebus humanis petitum. Hocveró cùm di-co, nemo putet me vel fanaticis Anabapti-ftis, vel aJiis feditiofis ac turbulentis homP nibus,fauere veile, quos ego potitis dignifi fimos cenfeam omnium reliquorum hom« numodio, amp;feuerifsimis etiam fuppliciis. Verumenim verb dicédum mihi quod res eft in hoc argumentomec cxiftimandum cft, eos qui docent quibus vüs, falua con-fcicntia,manifcftæ tyrannidi obfifti pofsit, bonos amp;nbsp;legirimos magiftratus, vel eafpo-liare authori täte,qua àDeo donari funr,vel feditionibus viam fternere. Quinimb eer-tum eft néq; Magiftratuum authoritatem ftabilfri, ncque publicam tranquillitatem pofte conferuari f qui tarnen præcipuus finis eft omnium bene conftitutanim pcli-tiarum^ nifi amp;nbsp;ftudiose caueaturne irrepat tyrannis, amp;nbsp;fi iam irrepfit^ diligenter aut abo-

In SvEDlTOS. 25.9 aboleatur,aut propulferur. Quæririir cr^o, an fubditi iufto aliquo modo, fine Dei of-fenfa manifertam tyrannidem fummiMa-giftratus reprimere,vel etiam armisji opus eft,propulfarepofsint? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

Hang qu^ftionem vt dilucidius folua, quædam mihiprius ponehdafunt, tanqua totius quæftionis bafes :Nenipe, Populos '^t Miivb no à Magiftratibus primum dimanafle, k^ß'^tuunt quicunq;velabvnoprincipe,vclabeleftis oi'‘ÿgt;*‘^: • afeprimatibus regi voluernt,eos antiquio-res fuis Magiftratibus fuilTe. Vnde confe.-quiturnoh populos propter Magiftratum, led contra Magiftratus propter populum fuille creatos : incut tutor pupillo, non pupillus tutori conftituitur: amp;paftor ob gre-gern, non grex propter paftorem. Id cum per fe fatis manifeftum eft,tumex omnin fere nationum hiftoriis confirmaripoteft, AdebvtDcus ipfeetfi Saluem precibus po- ^ Simt.ia. puli elegilTet, quern Samueli fubftitueret, '*•. Voluerit tarnen eum populi fuffragiis in Re ^em amp;nbsp;creari amp;nbsp;lufcipi. Sic Dauid etfi Rex ^SAm.!. a Deo info primùm eledus eflet, noluit^y*

i tarnen Regni adminiftrationem fufcipe-1 re, nib prius amp;nbsp;fuffragiis amp;nbsp;libero tribu-Um Iftaeliticarum confenfu confirmatus.

Simili ratione faôlumefi:,vt poflea etiani, quanuis regnum ex Dei conkitutione fa-miliæ Dauidis eflet ad diâum,is démuni tarnen ex Dauidis pokeris regnaret ouem popukjsapprobaket,amp; non alius (nih forte aliquid extra ordinem accideret,quod impedimentum afferret, vreum modoÆ-gyptigmodo Syrij reges in populiim Dei ry^ rannidem cxercebant. ) Adeö,vt hoe qui-dem regnum hæreditarium eket, fi familie Ipedes, fed fi perfonam, eleftiuum, id eft,

ab elckione popiilipendens. Qiiodvide-a n Tarai, ^.^ gß ^^ hikonis « Salomonis, ^ Roboam,

*■ Ïoas, *lt; Ozias amp;nbsp;« loachaz. Vilde amp;nbsp;/Ab-b i-A^gquot; falom occafionempatemi regnivfurpandi ’*•’' captauit. Sic^r enimeirefpondit Chufaia'

micus Dauidis, Nequaquam,fed quem ek d 1 Tarai. ^®“®amp;popukls ike, nempe vniuer-^j j kis IfiaeI,inius cro, amp;nbsp;cum illo manebo. D c i.Tarai, kmlma fi libetvetcres hikorias, à propham nis etiam fcriptOrib, literis mandatas,fenv f'i.Sani. tari, conkabir (id quod natura etiam ipk

aka voce acclamare videtur) Magikratus, g i.Sittn, quorum authoritate inferiores regerémr, ’*• '®- ideo creatos ; quod necelfe efTervel totum

humanum genus pcrire, vel medium alft quem ordinem cokitui, quo vnus pluréfue 2 y reliquis/mperarent, qui bonos tuerentur, / improbos autem pœnis cocreerent. Atqiis hocekquod nonfolum Plato, Ankoteles

Tn Sv B' DITO s. 241 amp;reliqui naturales philofophi (fola ratib-nis humanç luce inftrufti) amp;nbsp;docuerunt amp;nbsp;probarunc.-verùm etiam Deus iple,ore Pau li ad Romanos,totius ferè mundi dominos 7^«gt;u.i}.f. icribentis,claris verbis cófirmauit. Enquæ fit omnium turn Rerumpublicarum,tuin Poteftatum origo,a Deo omnis.boni aufto. re optima ratione repetita. Quod amp;nbsp;Home rus a2nouic,amp;libéré teftatus eft,Reo'es loe-ï lt;nbsp;uis aTumnos amp;nbsp;populi paftores appellans. Quid i^itur obftabitquinde Magiftratuu,. maxime fupremorü, poteftate fermonem inftituentes, ad primam illam originem ex' Sua fluxerunt,tranfccndamus,amp; ad cpuem.

néconftituti fuerint confideremus? Cum certifsimumfitomnemde rebus iuftis,vel iniuftis difputationem à fine amp;nbsp;ordiendain amp;nbsp;finiendam. Tum enim reftè amp;nbsp;ordine ar^ liquid faftum cenfendum cft, cum adeum finempertingit,adquem deftinatu fuerat, j Cv M igitur de Magiftratuu officio que« ritur,fatebunturomnes,fas quidem efle ü-r los amp;nbsp;officij admonere,amp;liberè quoque quoties ab eo defleftunt,reprehen3ere. At verb vbi agiturde manifelUfsimis tyranis, velcohibendis,velproipforum merito ple ftendis,tumpleriq-, adeb patiétiam,amp;prc-ces ad Deum cómendant, vt pro feditiofis, amp;pfeudochnftianis habeant, amp;nbsp;damnent, quotquot ceruices fuas ad carnificinam no

14^ De Ivre Magistr* fubmittant. Locus hic fane lubricus ed, i-deo rurfus leftores obfecro meminerint eorum quæ proximè à me dida funt, ne ex iis quæ deinceps dicendaerunt, malas ne-dant confecuciones.Probatur quidem mi-hi maxime Chrirtianapatientia,vtpræ cæ-teris omnibus virtutibus laudabilis, amp;nbsp;nun quam fans commendata, ad quam fateor ftudiofè hommes efle adhortandos, quia plurimumad confequédam æternam bea-tkudinemhabeat momenti : fedinones,Sc omnem confuhonem ceu immania mon-ftra deteftornn afflidionibus pr^fertim, ah vno Deo pendendum efle cenfeo:preces cum feria refipifcentis coniundas,agno-fco neceifaria amp;nbsp;vera efle remedia ad profli-gandam tyfannidem, quandoquidem malum hoc inter flagella à Deo immifla adpo-pulum caftigandum meritó connumera-tur. Sednego hæc omnia obftare,quo minus liceatpopulis manifefta tyrannide op-prefsis, fimul cum precibus amp;nbsp;pœnitentia, aliis iuftis aduerfus illam remediis fefe tue-ri;id4; firmifsimishifce rationibus nixus, confirmo.

H i s pofiris quæ fupra de origine Re-gum amp;nbsp;aliorum M^idratuG probata funt, confequitur non efle,Reges legitimos, eos qui vi vel fraude earn poteftatem vfurpant, quæ nullo iure ad ipfos pertipeat.Duo funt

verb ciufinodiTyrannorumgenera: alij e- • nim in concilies fuos dominationemvfur-pant contra leges pofitas amp;receptas, ficur Iulius Cæfar fub fifto Didatoris perpetui titulojRomanam Rempub.inuafit: amp;nbsp;mul tialijTyranni,inGræcia præfertim,patriæ fuæ libertatem opprefTerunt. Alij autem non contenti ca qua iure in fuos potiuntut dominatione, fuas ditiones cum oifpendio I bertatisvicinorunrfuorumdilatant, amp;nbsp;li-mitibus ampliant, qua rationc Monarchie iamamundi initio in tantam peruenerunt amplitudinem: cuius rei nobis facræ literæ exemplum in Nimbroto exhibent: heute- Gr» 10.18. tiam hac viavidemus Ifraelitas plerunq-, a vicinis populis oppreHos fuilfe. Itaq; cùm Tyranni ilh nihil iuris haberent in Dei po-pulum, Ifraelitis dico licuiffe non foliim e-didisirreligiohs harum nationum non pa- ' rere, fedetiam iuftam defenhoné,illorum iniquæviolentiæ opponere : idcoque præ-fedos tribuum grauiter pcccalfe, quoties coniundis animis amp;nbsp;viribus peregrino ho-fti pro patria libcrtate non occurrerunt, fiquidem obhlicndi facultas illi daretur: confiâtenim etiam priuatos homines iure tam diuino, quam humano, teneri, labo-ranti amp;nbsp;opprellæ patriæ fuæ totis viribus fuccurrere: præfertim verb cum amp;nbsp;de Reli-gione , amp;nbsp;umul de libertate perichtatur.

244 De Ivre Mactstr^ Verum eft enim quod pirata ille captiuiis ad Alexandrum dudus dicere aufus eft: Ni hil differrefe abillo, nifi quod ille magna nauium copia mundum deprædaretur, ip-fe autem vnicanauicula. His non aduerfa-ObieUio. turquod quidam folentobiicere: àDeofci licet, transferri amp;nbsp;permutari régna ac im-peria;ideolt;^; fæpe Tyrannos poriri visoria Solutio. Deoannuente. Abfit enim vtproptereavel Lucani fententiç fubfcribam, qui hoc modo, lus fceleri datum fuifie, cancre aufus eft ; vel Demofthenis caufam vt iniquam damnem, quöd patriæ fuæ libertatem ad-uerfus Philippi Macedonis violentiam de-fendens, viftus fuccubuerit, Philippus autem vidoreuaferit. Quibus exemplisideo vtor,non vt iis taquam regulis piorum con feientiæ nitantur, fed quia amp;nbsp;celebria funt amp;plerifq; notifsima: atqyeriam quód etfi hæc inter profanas genres aceiderint, non tarnen vlqueadeôabæquitatis norma di-ftent,vt meritó dici non pofsit ab altera par te ius ftetifte,ab altera iniuftitia. Nee enim à folo euctuprofpero autinfelici (vtetiam Demofthenes Æfehini aduerfario fuo, infe licemiph fuccefTum Chæronéfis prælii ex-probranti,refpondit) iudicandum cenfue-rim,num iuftè auid an iniwftè fufeeptum fit. Nam ( vt magis Chriftianè loquamur) folet plerunqj Deus vel hominum peccata ita

In SvBDlTOS. 245’ itavlcifci,vel fuoseoufq; expcriri,vt ipfo-rum cófiliis (quamuis per fe bonis amp;nbsp;iuftis) longe alium exitum tribuat, quam ipfi co-gitarint-.vtvidere eft potifsimum in co hello quod reliquæ tribus Ifraeliticç in Benia-mitas geflerunt. At Deus interim non mi- ludù.i^. nusiuRus manet,quocunq; inftrumento fuaiudiciaexequatur:necpopuli minus legitimam caufam aduerfus hoftes tyrannos habuiflc funt exifliman di,quiaiufto aliquo Dei iudicio proflrati corruerint. Qtiamob-rem probari mihi nunquam potuit eorum opinio, qui fine difcrimine aut exceptione vlla,omnes fimul Tvrannicidas vno calcu- Ktn ami lodamnat,quibus olim Græci tam egregia nes Tyran præmiadecernebant.Nec magis placet co- nicida pro rum fententia,quibuspleræq-,liberationes mijeuèdao inlibro ludicum notatæ, ita exoticæ viden ^nnandi.

I turatqjextraordinariæ: vteas nullo modo in exemplum trahi pofle putent, Namvtnt verum ht, illos populi Ifraelitici «udices di-uino quodam ac extraordinario inftindu adcapræclara facinorapatranda commo-tosamp;excitatosfuifle:non taméflatimcon fequitur, ipfos Ifraelitas ( vel magiftratum gerentes,veletiampriuatos ) non potuilfe iure ordinario exterorum tyranidem pro-pulfarc, qui à populo neq, elefti neq; pro-bati elTent. Qiiodveró liberationes illæ per cos duntaxat acciderint, quos'Deus extra

ordine excinuit,meæ lentenÉæ non refra-g3tur,fed petiusftuporem amp;nbsp;fraftum iullo Dei iudicio Ifraelicarum animum, ob fua fcelera,coargiiit. Vrigitor ea exempla reftè aciurcimitari licear, vera hæc media tenen da exiftimo 5 A^mpe : fiquis in alios iniu-ftam domirtanonem vel capter, vel iamv-ftirparit(finealienigenais fit,fine tanquam vipera ex patria? vilccribus prorurnpat, vt eamnafccndo interimat) turn priuati homines ante omnia Magiftratus fiios Icgiti-mos adeant, vt, Ii fieri poteft, publicus ho-ftis publica autboritate, amp;communi omnium confenfu depellatur. Sin autcm ma-gifiratus velcóniucat, vel alioqui officium præftare recufet, tune priuatus quifque 1c-gitimOmpatria: fuæ (cui,poft Deum,to-tumfe debet) ftatum tuen pro viribus fata-gat, aduerfus eum qui legitimus magiftra-tus cenferi non poteft, cùm earn dignita-temcontra leges publicas,veliamvfurpa-

timif aü 'Quodab initiovlurpationiinerat,poflepo' c«i«f 'elur ^^’ emendari:adcó vt qui ab initio Tyran-paturlfà- ””® fuit,pofsit legitimus amp;inuiolabilisMa timuseffie güb-atuseffici,fi vidclicetpoftealiberamp;le-ä ^n^?i: ■ gitimusacceirerireorum conlenfus, quive J^rataipa ’‘^um amp;nbsp;Icgitimam Magiftratum create, amp;nbsp;tfjl. conftituere poftunt. Exempli gratia: lu-ftum

In s v E n i T o s* 247 num erat bellum duce Pompeio aducrfus Cæfarem fuCceptum, quamuis in eo Cæ-far viftor extiterit ; fed h verum fuitpopuli Romani poftéa libero amp;voluntario allen-fu,Cxfarem dominium illudfummu, præ-textu perpetuæ Didaturæ confecutum fu-il1e, iam quaerendumamplius non eflet, an coniuratio in eum fada iufta ac légitima fuerit, nifi flatim probetur, eum Diftatura ipfa manifeftè abufum. Audeo id quoq; eer tifsimè affirmare,optimates illos cinesRo-manos potuiire,ac etiam dcbuille,Rempu-blicam aducrfus Triumuiratum defende-re: fed nonaufim dicere Cinnam, amp;nbsp;focios iiire potuifle in necem Augufli coniurare, poft Regiam legcm fquam vocantjpromul gatam amp;nbsp;receptam . Verùm bic quoq; di-ftinftione opus eft.Nam dabitur boe mibi, opinor,cofenfum,fiue atoto, fnica maiore populiparte, vel vltró præftitum, velvi aut Jnctuextortum,potius refcindendum elle, quam obferuandum, fi certó connet illum eum æquicate amp;nbsp;boneftate manifeftè pu-gnare.Qius enim fibi perfuadeat,populum aliqué fponte ac fciéter, nulla vi adaftigfelc Principi alicui fubiieere volui!Te,boc confi-lio vt poftea ab ipfo iuguleturamp; penitus ex-fcindatur ? At enim duo bïc rurfus funt ob-feruanda,quotics ea vel refcindéda vel corrigenda funt, quibus inconfideratè con-

fenfus eftpræditus. Primum ne quid terne rè, deinde ne quid per feditionem tétetur, aut hat;fed iufto ordine, ac moderte,quantum eins fieri poterir. Prüfens Reipublicæ Chriftianæ rtatus duo nobis huius rei exé-pJa fuppeditat, vtraq; fanè maximi momen ti. Primumert,iniurtæilliusacirreligiofæ fubiedionis, qua fefe Reges, amp;nbsp;populiAn-tichrirto Romano iurciurando obrtruxe-runt : quo iurciurando ipfos non magis te-neri artero, quam fi nominatim amp;nbsp;aperte Satanæ iur3rtent,fefe omniaiura turn diui-Tembori) quot;^j ^“quot;^ humana euerfuros. Alterum ert, lü iurifdb temporariæillius,vt vocanr,Iurifdifl:ionis, ilio Ecclti quamPrælatiecclefiarticifibivendicarunt. finfticoru, Quia enimex diametro pugnat turn cum ■manifff Chrirti mandato, turn cum ipfius amp;nbsp;Apo-ßm e/iab ftolorum ornnium apertifsimis exemplis jßi^- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(vt præ cætéris D.Bernhardus manifertèo-

ftendit)confeqiiiturprofe(rtó, vtper feipfa nulla fit : quandoquidem nec Principes ea fe exuereaut fpoliare,necEcclefiarticiearn vel à Regibus vel à populis fufeipere potuc runt, vel pretio acquirere ;nedumvrvi ac dolofis artibus earn vfurpare debuerint, vt cos fecifle confiât inpotifsimamundipar-te:Hæc verb diüafint in Tyrannos qui dominium vel in conclues fuos,vclin ex-teros populos,fibi inruftè ven-dicarunt.

SvpERESTVt iam alteram quaeftio-ncm traftemus,qnæ nonimmentohis no-ftris teporibus à plerilqj eft agitata. Quid, fcilicct, liceat bona confeientia Fubditis, quoties fummi ipforum Magiftratus, alio-qui legitimi, in Tyrannos dégénérant ma-nifcftos ; an turn (uptemorum Magiftratu-um,in Tyrannos apertos conuerforum, au thoritas, ta facra amp;nbsp;intemerataefle debcat, vteam ferre fubditi oninino teneantur, a-deb vt nullo modo illi rcfifterc pofsint : vel fl refiftere quidéaliquo modo licet, an fas ftillis ad armavfq; progredi?Refpondeo, Tria omninoeffe fubditorum genera, feu Trid'ßib. fubditosintripliciefledifferétia. Alij enim ditorum priuatifunt homines,nullapublica admi- genera. niftratione fungétes: alij magiftratum, qui-dem gerunt, fed hi fummis Magiftratibus fubiiciuntur, (vtquos fubalternos amp;nbsp;inferiores Magiftratus appeUamus J tertij etd fummumquidem Imperiumnon habeat, nee fupremaac ordinariapoteftate fungan tur,conftitutitarnen funtineoordine ,vt fint quafi frena amp;nbsp;habenæ ad fupremum Magiftratum in officio continendum. Vt vero diuerfafunthæc genera, ita de fingu-lis diueii è cft relpondendum.

■ifiuatii S i v E igitur qui priuatæ funtconditio-noujicere nis,fpontè amp;nbsp;aperce do minationi iniulUv-h^Jitoiui furpatoris confenferint f vtpopulus Rom. fS^Uhne volens fefe Augufto amp;nbsp;ipfius fuccefloribus fubmifit) bue is qui legicimus erat ipforum magiftratus, in tyrannum eualêric manife-Rum(qualis fuit inter Ifraelitas Abimelech, amp;nbsp;triginta Athenis, ac Decemuiri Romæ, aliiq; alibi ) non licere turn dico, cuiquam priuatof citra exrraordinariam àDeo ipfo vocationem, quam hîc non attingo)fuapri uataauthorirate vimvi aduerfus Tyrannu opponere, fedoportere omnino, vt aut ab ülius ditione difcedat, amp;nbsp;fedes muter, aut adDeum perpreces confugiens,iugumTy rannipatienter feratunodo nc(ficut ab initio diximus) velTyrannidis iplnis aduerfus quempiam, minifter elTc cogatur,vel quicquam eorum omittere, quæ aut Deo, Obicldo. aut proximo debétur. Verum regeri poffer aduerfus hoe meum refponfum,id quod fu pra ftatuimus, de duplici illo Tyrannorum genere,quihus diximus etiam priuatos hommes poffe ac debere totis viribus obfiftc-re. Nam codent primo intuitu reciderevi-detur, fine quis priuatus dominium vfur-pet, fiuequisfuadominatione légitima no contentus,tyrannidem exerceat:vnde coit fequensvideri pofsir,ea.ndem etiam vtro-que cafudecifionemlocum habere. Sedfi penitius

Is s V B D 1 t o Si syi penitius inresipfasintueamur,cófpiclniiTi Selutio, eftjquam maximèhçc duo generadilferre, lieer prorfus fimiliavideantur. Iseniitiqui alienos inuaditnullo niodrt fibi iiibditos, s erfi cupiat iuftcamp;ex bono, ^ æquo do-minarif lient de Pififtrato amp;nbsp;Demetrio Pha Icræo apiid Athenienfes, legimus ) poteft tarnen hire inipediri, etiam armata manu, amp;nbsp;à quibufuis vel infimæ fortis, quibus vim inferre voluerit, quum nuUo hire illi obftringuntur. Qin autem à populo fuo feme! probatus amp;nbsp;fufeeptus fuit, etfi fuo iure abutitur, retinettam en authoritatis fuæ fundamentum in proprios amp;nbsp;priuatos lub-ditos, quoniam mutuo confçnfu, ac publiée eontrada obligatio , nullius prinati vo-luntate folui, dirimihe potch. Qijod fi fc-1 eus fieret, infinitæ rerum perturbationes, ipfa etiam Tyrannide peiores, feqnerén-tur ; amp;nbsp;in loeum vnius tyranni, quem pro-fligare mens elïet,mille fueeederent. Præ-terea vniea ratio, ex authorirate verbi Dei petita maioris hie effe debet momenti, quam quiequid in contrariuM adduei pof-fet. Paulus priuatisoffieiumpræferibens, ^'\?^ '^-f' non modo Magiftraribus ( tam fummis quam fubalternïs)refi fiere prohiber,fed il-lis etiam propter eonfeientiâobedirepræ- i-l?fbi.*rgt; eipit. D.Petrus quoque iubet Regemho-nore afheere,memor, vt verifimile eft, eins

2?i De Ivre Magistr* reprehenGonis,quam à Magiftro audierat, ciim gladium priuatus aduerfus publicam | poreGatem (fua tarnen authoritate in Dominum abutentem) ftrinxiflet. At nemo nefcitquales turn Cçfares effent,Tyberius, amp;nbsp;Nero, reliquiq; prouinciarum præfefti. Hoc poGea exemplü fandi Martyres funt fecutï,dum eos immanifsimiTyrannicrU-delifsimè infedarentur,non foliim fub im-peratoribus, qui in Chriftianos ex Roma-norum legibus fçuiebant,verum etiam fub illisqui perGdeedida ingratiam Chriftia-norum promulgata,violabant ,vt accidit fub luliano Cæfarc Apoftata. In fumma(vt hanc quæftionis partem tadem abfoluam) non liceredico cuiquam priuatovi aperta lèfetyranno opponere, cuius dominarioni prius populus volcns colenfum præbuerit: G enim in priuatis contradibus,padis con-uentis, amp;nbsp;promifsis eoufq-, ftandumeffvt potius damnum patiamur, quam Gdemfal lamus: quanto magis priuati cauere debet, ne ab obligati one folenni, ac publico con-fenGiGontrada,vüo modo reGliant?

Sgt;e^'f^gif V E N i o nunc ad inferiores MagiGra-/frjitikiii tus, qui funtvelut intermedij, amp;nbsp;vt vulgus Iwaltere loquitur, fubalterni, inter fummum magi-r'^quot; ftratum,amp;populum. Qiiorumappellatio-ne intelligo,nondomerticos Regis ipGus oFGeiarios f qui fcilicet munus aliquod in Bafilica

Bafilica Regia exercent, amp;nbsp;ipfius perfonæ, ^kî C’f”^^, potius quam Regno inferuiunt) fed eos po ‘»^ij tius quipublicis muneribusjdeft ad Re-gni ftatum, vel iudiciorum caufa,velrerum ^^ ”• bellicarum pertinentibus funguntur, qui ideo in ipfis Monarchiis non Regis,fed co-ronæ fine Regni(inter quæ fummum eft di fcrimen) adminiftri nuncupantur. Cuiuf-modi Rornæ quidem erant Confules,Præ-tores, Præfedus vrbi, Præfides prouincia-rum (quæ turn ipfi populo, turn Senatui e-tiam tempore Imperatorum tribuebatur) • amp;fimiles Reipublicæ,vel Imperij officiales, qui propterea Pop. Roman. Magiftra-tus,fubnouifsimis etiam Imperatoribus, didifunt. Tales quoq; erant apud Ifraeli-tas duces fingularum tribuum, Millenarij, Centuriones, Qtiinquagenarij, Decurio-nes,amp; feniores populi. Qiiæ politica mu-neraaMofe primura ordinata,nequaqua p'oftea funt abrogata, cum ftatus ille Arifto craticus inMonarchicum mutaretur,quin-imó fub Salomoneexadè coftitutaamp;ob-feruata. Eius generis varij magiftratuG or-dines funt etiam hodiein plerifq-, Chriftia-norum Regnis, inter quos ime ccnlendi func,qui Duces,Marchiones,Comités, Vi-cecomites, Barones, Caftellani vocantur, vtqui olim officiaamp;munia publica exerce tent,adea certo ordine legitimeq, alledL

274 I^E IvRE Ma G I STR» S'Iertf^ue Qviæetü pofteain dignicates hæreditarias muma^u^ tranficrunt, nequaquam tarnen priftinum lus ce authontatem amuerunt. In hune or-dincm præterea connumeradifunt j qui in cinitatibus advaria muneraeliguntur, qua-les funt quos vulgo Maiores , Viguerios, (feu Vicarios)Confules, Capitolinos,Syn-dicos,Scabinos amp;nbsp;eiufmodi,nuncupant.

H1 porrb omnes etfi fupremo Magiftra-tui fubfunt, ab eoq; mandata accipiunt, ab t^non a eo deniqueinauguranturjamp;approbantuf, ferjon^fu non tarnen ab eo propriè pendent,fed ab i-premi, fed p^i^(vt ita Ioquar}fupremitate: id eft, à fum-4bipfafu^ maillalmperijfeuregni /uuafAft amp;nbsp;autho-prernitate j-jtate : ideoque defundo eo qui fummurn pendent. Magiftratum gefsit, manent Ei in fuo quif-quegradu,vtprius: quemadmodumamp;ip-lafupremapoteftas eadem manet. Quod enim is qui in Demortui locum fuccedit c-iufmodi inferiores Magiftratus, vt amp;nbsp;ciuita tumpriuilegia,confirmat(quamconfuetu-dinem in Romano Imperio primuminue-xilfe Tyberium Cæfarem,tradit Suetonius in Vefpafiano : quæq-, neeprioribus feculis in vfu erat in Gallia, nili forte cum regnum à parentibus, non ad filios tranfibat, led ad exteros; idveró,inquam,n5 efficitvtfum-mus Magiftratus,eorum àf^iMf, id eft, primarius auftor fit habendus, à quo princi-pium habeant: cum amp;nbsp;fupremus ipfe ante-quam

IjSI SvBBlTOS. 255-quam in poffefsioncm fummæ fu?e admini ftrationi§ verc mittatur, inhurandum vicif-fimipfi fupremæpoteftati praßet,iuxta co _ ditiones in iuGurandi formula cxpreHasiG' cutpoftmodum ipfe afingulis quoq; offi-ciariis iurametum fufcipit:adcó vt eiufmo-di confirmatio nullum ius nouum conférât ( quemadmodum nee inueftitura noui Vairaili,autanouo Domino fada) fed noua çftduntaxat veteris iuris agnitio, propter mutations perfone.Hincapparet mutuam ^«f«^»* çfle obligationem interRcgem amp;nbsp;Regni of ^JÏ^ ]‘^pgt;'‘’' ficiarios: neq-,totam Regni adminiftratio- ^^°(**^ ^^ nemRegifolieffecommiiTani,fedfupremü duntaxateiusgradü:amp;fingulos officiarios ^^ inferiores, eius pattern ob tin ere pro ^^0 ß^^^^^g^ quenq; gradu, idq^ cettis vtrinq-, conditio- Magyira nibus. Qtiæ conditiones Gabinferioribus tiu obligé Magiftratibus non feruétur,fupremi eftMa tionem. giftratus illos vel officio abdicate, vel eoer-cere,caufa tarnen cognita, amp;non nifieo or dine,quem Regnileges perfcribunt, nifi amp;nbsp;ipfe à iureiurado, quo fe ex legibus tegnatu rum promiGt,difcedere velit. E diuerfo veto fi is qui regiam dignitatem vel eleöione, veliurehæreditario adeptus eG, manifeGc abiisconditionibus defleftat, fub quib.no minatim texeG amp;agnitusamp; approbatus; quis dubitet inferiores RegniMagiGratus, ipfasqj adeo prouincias,ac ciuitates, quatu

2^6 De ïvRE Magistr* adminiftratioillis commiflaeft,àfuoiure-iurando haftenus faltem efte ipfo iure libe-ratosjvtipfis liceatfefe manifeftæ eiusRe-gni opprefsioni opponere, ciiius tutelam amp;nbsp;protedionem pro fuo quifque munere, cum iureiurando fufceperunt?Quid igitur? dieetquifpiam, an qui modo pro fummo Magiftratu habebatur(cuius authoritas ef-fe debet inuiolabilis? mox pro cuiufque in-ferioris nutu, tanquam priuatus homo re-putabitur,vtliceat in eum tanquam in publicum hoftem irruere? Minime verb,in-quam, hoc enim effet feneftram, vt aiunt, ad quafuis impias feditiones, amp;nbsp;coniura-tiones ^perire. At enim nos de publica amp;nbsp;manifeftaTyrannide,deque eiufmodi Tyrannis fermonem habemus,qui nullaso-mnino commonefadiones admittere aut ferrepolTunt, Deinde non agimus hie d^ tyranno prorfus è fuo folio deturbando, amp;nbsp;abiiciendo: fedquærimus,anne quifquam ipfius manifeftæ violentiæ,pro fuogradu fefe opponere pofsit,acdebeat?ciim iam prius oftenfum fit,æquum non effe quem-piam pro fuo arbitriopublicè contradam obligationem foluere, quifquis tandem is 2nfmorS fuerit, amp;nbsp;quantumuis etiam iuftam de ty-magillra: ranno conquerendi caufam habeat. Ve-tuum oj^f rum cum vicifsim ifti inferiores regni ad-fiitm. nbsp;nbsp;nbsp;miniftri, apoteftateipfa fuprema hoe mu-

Ig SVBDITOS* Z^y nus acceperinr,vt de obferuationc amp;nbsp;eufto dia Icgum inter eos caucant, qui ipforum curæ funt commifsi : fefeqj ipfi ad id omni fide præflandum iureiurâdo obftrinxerint (à quo nulla illius culpa abfolui pofTunt, qui ex Rege Tyrannus fadus, apertifsime eas conditipnes tranfgreditur, Tub quibus Rex defignatus fuerat, quarumqi obferua-tionem ipfe iurauerat)an non æquum omni iure tarn diuino quam humano fuerit, a-liquidiftis inferioribusMagiftratibus am-plius concedi,ratione præftiti ab ipfis iura-menti de procurandalegum obferuationc, quam illis qui priuatæ funt omnino condi-tionis amp;nbsp;abfq-, vllo publico munere ? Dico igitur fi eó necefsitatis fuerintadadi, tenc-ri ipfos omnino aduerfus manifeftamTy-ranidemfalutem eorumprocurare ( etiam armata manu fi polTunt) qui ipforum fidei amp;nbsp;curæ funttraditi;tantifper dum excom-muni ftatuumjVel rojzoipüA««®.« (id eft eo-rumjpenes quos eft omnis legum Regni illius, aut imperij de quo agitur, authoritas) confilio, melius rebus publicis confultum fit,amp;vt decet prouifum.Hoc porró non eft feditiofum, aut in f^remum fuum Magi-ftratum pcrfidum cfte, fed potius fidelilsi-mum iurameti fui obfcruatorem, erga eos quorum gubemationem quifque fufeepe-rit, aduerius periurium, amp;nbsp;Regni illius op-

2^5 r?E Tvps MaGISTR* prcflorem,cuius prorector efie debueratJ-fto iure merito vfi funt RomæBrutus, amp;nbsp;Lucretius aduerfusTarquinium fuperbö, i Tyrannidem aperte exercentem (etfi pri- • ( uatim quoq; ad illos hæc caufà pertineret) cùm hic quidem Præfeftus vrbiJUe veto ' Tribunus Celeru!n,populumRom.conuo cadent,cuius authoritate TvrannusRegno peilcrctur,bonalt;|5 eius publicarentur. Nee dubiuni eft, fi reprehédere eum potuidentj quin amp;nbsp;iuxta leges, quas vin^rat (cùm ea-rum defenfor ede debuidet^ eum fuident damnaturi ; faldfsima enim, amp;nbsp;execrandi potius adu'atoris, quam ddi fubditi in prin cipem, vox eft, fupremûMagiftratum nul-hs legibus fubiiei: cùm cotrane vnica qni-demlex fit, fecundum quam gubematio-nem fuaminftituerenon debeat, qui omnium legum fö defenforem ac vindicem fore, eft iuramento pollicitus. Iraq-, tenenda ii^arcM eft potius præclara illi Marei Aurclij Impe-AureUus. j-a'4Dri.sfentenria. Digna voxeft,Principem fe legibus fubditum ede profireri. Quod e-tiam fa ft o comprobauit potentifsimus il-le nee vnquam fatis laudatus Imperator Ti-imnus Traianus,quicùm Surç (quemTribunum ^hn CcT- '^'fi‘^'‘^ creabat) pro moreparazonifinu-/’nf 'ii Vi- t^uT» porrigci'er- Talern,inquit:enfemac-U yi\.ia. ‘■V’^j quem pro me ita demum drinxeris fi »;. iuftè imperauero ; quoded perperam quic-

In SvBDlTOS. 3$9, «juampcr me fieri cognoueris, eo in perni-cicm meamvtarisvelim. Sednuncad la-cram hiftoriam conuertamur, quæ vera ÖC irrcfragabilia multa exempla nobis fuppe-ditabit, qnibus obfirmentur piorum con-fcientiç.Cùm Dauid ad necem quaereresur aSaulecruderifsimOjamp;perfidifjimoTyra-no,neminem habuit ex ducibusTribuum, Millenariis, Centurionibus, ant fenioribus populi,quicaufam fiiam turaretur aduer-fus tarn impotentem Tyrannidem,non fo-lum in ipfius Dauidis, fed etiam in totius Regni (maximepoRfummorum facerdo-tumhorrcdam cædem)perniciem vergen-tem :itaq-, vtTyranni furorcm deuitet, at-que illucprofugus vagatur, fed cùm priua-tusamplius non effet fquinimovnus è regni miniRris,dux fcilicet cxercitunm If-rae'is)amp; prætereà ius fuccefsionis à Deo iU lipromiffum fuiffet(quod nee Saulem la- i,5rfw.s4» tebat) armis fefe amp;nbsp;militibus communi- n. uit,tentatisprius omnibus aliis mediis:in- t.Sifm.7-^ terim tarnen fuis limitibus fe continens, *• tantum abeRvtvelin régis perfonamquic quarn moliatur, cum etiam deprehenfum, viuum faluumq-, è manibus fuisdimifcrit: velregnum ipfum inuadat,vtetiam Saule , _j^,j, ^ ' rege mortuo, cui fe fucceflurum certo fcie- ^. lat,nepedemquidem extulentadrcgiam i.ó'j?».».». fedem occupandam, nifi quantum Deus

2do De Ivre Magistr. ipfe eum promouet, amp;nbsp;totiiis populi- con-fenfu aduocatur. Attamen faris coftatpro-Sam 1 pofiîu^n illi fuifle armis fefe tueri ob prædi-’■ nbsp;nbsp;■*’■ élas caufas. Qiiorfum enim alioqui illæ mb

’^* litum copiæ quibus comitabatur? Quod verotam anxièDeumconfuIit, num ciues Xeilæ eum, amp;nbsp;milites fuos in manus Saulis lint tradituri,aperte oftenditjftatuilïe ilium omnino mœnis oppidi illius Sauli obfiden-ti opponere, fi in tuto feillic fore cognouif fet. Qiiod fa ft ilm damnari non poteft,nifi amp;nbsp;Dauid lèditionis ac perdueHionis infi-muletur/quod tarnen ne fufpicari ouidem

1. am if. jj^çj-j amp;prudens Abigail mendacij argua-tur,quæ Dauidem, iufta defenfione aduer-fiis iniuflnmperfecurorem vtentem,bella Domini gereréapertè profefiaeft. Habe-mus amp;nbsp;aliud exemplum euidétifsimum de i.Chron, oppidoLobna,quoddomiciliiim eratSa-»«.lo. cerdotum, Illudenim defecitab lorafexto Dauidis fuccefibre, neampliusilli fubeilet: eiusqne defeftionis caula in îpfo hiftoriæ conrextu exprimitur, nempe quod rcx lo-ram,Dominum Deum patrum fuorumde-reliquiflet. At cùm ad facerdores oppidum ipfum oertineret, clarèliquet longe diuer-lum elfe hoc Lobnenfium faftum ab Edu-meoriim defeftione, quæ fub eodem Rege amp;nbsp;eodem tempore accidit. Neq; enim ve-ro fimile cft,Ediimeos ab Ifraelitarum fub-ieftione

jeftionc fefe fubtraxifle,vt vero Deo adhac-rerent, cm nunquam ex animo feruicrant, fedodio duntaxatlfraelitarum amp;nbsp;recupe-randæ libertatis cupiditate. At facerdotes, velillifaltem(fi bos prius fecefside arbitra-bimur) qui poft Deum Lobnæ dominium bbtînebât,pietatis fuæ egregium fpecimen ediderunt, cùm fimulamp; Deoamp; Tyranno parère non valentes,buius iugum exeufle-runt, vt in Dci cultu amp;nbsp;obfequio permane-rent. Hæc duo exempla,præterfupràcita-tas rationes,ita funt certa, amp;nbsp;authentica,vt fola (meoiudicio) fufhcereporsint,adob-firmandas inFeriorumMagiftratuum con-feientias : quoties eos nccefsitas cogit,poft tentata omnia ilia remedia,ad arma confu-gere, vtfuosaduerfusTyranniderh mani-feftam tucantur,ac conferuent,non conci-tandæ,led potins vitandæ feditionis gratia : fient maiorum noftrorum ætate eo-rumTyrannis,qui in Heluetios domina-bantur, occafionem Magiftratibus muni-cipalibus dédit,vendicandi fele in earn libertärem qua bodie fruuntur.

S V p E R E 5 T Vt de tertio fubdicornm ge- Q,.j^^fj nere loquamur , qrn etfi reuera ac nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aatns

quodam refpeftu fupremorum Magiftra-^^ƒ,.pJ,^,J, tuum obedientiæ fubfint,alio tarnen refpe ^^j peuei ftu, maxime rebus anguftis extremisque, mos 'mii'!i-

26z De Ivre. Ma'gistr» ß^tlitf K^ conftitutifuntdefenfores^cprotedoresiu ßiM^pfif riumipfius fupremæpoteftatiSjVtfiimmos ûiKtüÂf Magiftratus in officio retineant, eosque, fi «MKÎ opus çyjj. g^ coerceät,amp; muldent.Hîcveto ‘!p nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»'’quot;’’ifidffe oportet eorumquæ fupradißa

lyr/Mós *T^^gdtratus vllus eilet,ÖC propter populum iertaerSt M^^gif^ratus creates, non contra populum * propter Magiftratunt. Qiiantumuis enim quidam populi à fuis regibus originem tra-xiirevideatur (vt aRomulo populus Roma mis creatus fuifle dicitur,quia prins origin» lis populus non fuèrit,fcd multitude quidam ex variis gentibus amp;nbsp;populis collega) id tamen ad afios trahi haudquaquam po* t€ft,vtindeReguia generalis conftituatur-Prasterea ne Romulus quidé in has geiues CQ]leétitias,nifi ex ipfarum confenfu domi^ natus eft. Inde fequiturMagifiratnum omnium,quantumuis fupremorum, ac poten 'tïum,aufheritatem,a publica eorum autim ritate pendere,qui ipfo« ad hunc dignitatis gradum euexerunr,non contra. Ac ne qu:s obiiciat,hanc quidem primam fuifle Magi-ilratuum originem,fedpofteapopulps fefe prorfus eorum potentiæ, amp;nbsp;arbitrio fubie-cifle,quospro fummis Magiftraübus rece-pifient,8c omnem fuam liber tat em fine ex-ceptione illis omnino refignafle.Nego pri-fnum,certo de hac omnimoda abdication® jcoii-

In SvBDiTos. 263 conftare : quin contra affirmo,nullam gen-tem(quandiu ius amp;nbsp;æquitas viguerunr)Re ges fuos aut creafTejaut approbalTe nili cer-tis appofitis conditionibus.Quas fi illi ma-nifefte violant gt;efficiturvt qui hanc in illos authoritatem conferre potucrunt,non minus poteftatis in ea illis rurfus adimcnda re tinuerint. Quod vtclarius appareat, difpi-ciamus an non per omncs ætates, inter fa-mofifsimas quafqjNationes Imagis no-tas,perp:tuovluhoccomprobaripofsit.

Dv c A M v s autem exordium à Roma-norum Regno, ac deinde imperio, licet hi Sxemigt;li vetuftioresnon fuerint.Titus Liuius initia I^omanot RomaniRegni defcribens,refert,ciiin cen- nt-rt terni til illi, inter regesnominati,qui poft Ro mu pore'Acg!^ li(primi huius populi progenitorjsl mor- Liu.lib.i, tern populo per vices praeerant, plcbi non ^^ ‘'■^^ placèrent, communi confenfu ftatutum,vt dpinceps Reges fuffragiis populi crearen-tur, amp;nbsp;Senatus authofitate firmarentur. I-dpm de Tarquinio Superbo vltimo Roma-no rege loquens : Neq; eni mfinquit^ad ius Regni quicqua prætervim habebat, vt qui nee populi iuffu, neq; authoribus patribus regnaret. Ac moxmultarcccnfet quæab illo contra maiorum inftituta fierent. Hie cnim, inquit, regum primus, vt traditur, à prioribus morem de omnibus Senatum confulédi foluit,Rempublicam domefticis

2^4 Ï^E IvRE MaGISTR» confilüs adminiftranit, bcllum,pacem, foc-dera, focieratesqueperfeipfecum quibiis voluitiniulTu populi,acSen3tus, fecitdire-mitque.Ex quibus verbis fatis confiât Ro-manorum Reges nonnifi certis cenditio-nibus fuiffe admifios, quas fi non præfia-rent,populus iuxta cinium diftinftos ordi-ncs conuocatus, non minus ad illos exau-ftorandos,quam ad cos confiituendos, po tefiatis haberenquod erga ilium ipfum Ty* rannum fado ipio faris demôfirarunt.Cæ-terum prætev id quod Seneca ex libris Ci-ceronis de Repuolica annotauit: nempegt; prouocationem fuifle à Rege adpopuluin (quod ill caufa capitali Horatij fororicidæ faftitatumefi,qui à delegatis pérTulluni Hoftilium Regem,iudicibus damnatus,à populo poficaefiabfolutusj præter id, in-quam,tefiatur etiarn Dionylius Romulé, dum cum fuis dé fiatuRomano confiituen do conßlium cœpîflet, pronûcialTe, Regem quidem euftodem efieLegum : at interim penes populum refidam potefiatem fuifTe creandorum Magiftratuum, Legum confti tuendarum,amp;indicédibelli. Quod primis Gailicæ Monarebiæarchiteftis pro arche-typo fuifle verifimile eft, vt infra docebi-muf. Adhæeex Collatini,qui primus cum Bruto conful fuit,hiftoria pater, populum, (cuiusappeUationenon tantum ftatus ills [plebeius,

In S V B DITOS* 16? plcbeius,quem hodie terrium appelbmus, intelligendiisell, fed tres illi limulordincs pui Romæ erapt, nempe Patricius,Eque-ftris amp;nbsp;Plebeius ) eandem authoritatem in Confulum Confides quoq-JiabuüTe : quamuis üh fu- [totCitai. prema in Repnblica poteftate potirentur, Lib.i.ad vb^ Diftatore carerent. Idenimteftature- ^-C. tiam Liuius his wrbis ■. Timens Conful ne poftmorfuprinato fibi, eadeni illacum bonorum amifsione,additaque infupcraliai-gnominia,acciderent,confulatufe abdica-uit. At Collatinus nullius criminis incufa-batur, fed fufpeftum crat duntaxatpopulo Tarquiniorumnomen,è quorum familia erat Conful Collatinus, inde ergo facile eit colligere, multo magis hoe iure populum vfurum fuiffe, fi quis conful alicuius criminis reus effet peraflus: quamuis ex Legum præferipto expeftädum effet, vtfquia tem-porarium magiftratum gerebant) tempus ' ftatutum implerent,priufquam caufam di-cerecogerentur.FateorquidemDecemui-ros poftea creates, à quibus ad alium Magi ftratum non erat prouocatio ; veriim cum alternatim imperarent,liccbatab vnius len -tentiaad alterum appellate : tatum abeft vc cuiufquam imméfa, amp;nbsp;nullis limitibus con clufapote{l:as,Pop.Rom.vnquamplacue-rit : quin tandem etiam Decemuiros ipfos officie fefe abdicate coegit. Qiiod veto ad

2,66 Dfi ÏVRE MaGISTR. sulfata* Didatoris poteftaté attinet, verum eft qni-”'^- dem ab illo non licuilîe ad alium prouoca-re:fed h^c dignitas non nifi extrema aligna necefsitate Jaborante5amp; pene opprelTa Re-pub.invfu erat,amp; id quidem ad breuifsimu tempus,lemeftrefcilicet. Sed(quodetiam maius eft) ft quando ab fupremapoteftatc ad populum prouocatum eft, confenfit ille vitro : vt ex iis quæ Rom«? anno ab V. C. c c c c x x-i x.inter L.Papirium Didatorem Exempta ^ Qu.Fabium cótigerunqviderc eft. Quid tembare ft vlterius progreJi !ibet,amp; ad Cæfarcs vfq} C^fitrum pertingere? Erft lulius CæfarRempub.vj IkUm Cat potius,quam voluntariopopuliaftenfu oc-cupaftêt ; videri tarnen voluit à populo iu-Xta antiquas confuetudines, dignitates o-mne,'5,amp; munera,quæ obtinebat,confecu“ tus, amp;nbsp;ob id duntaxatreprehéfus exiftima-tur à multis (ac etiam tandem iure occifus) quod nimis multas dignitates cumulaflet. Âtt^uïitts. Auguftuscius fuccefloradoptatus quidem abillo fuit ,-fed non hæres Imperij relidus: ideo perfuadere conatus eft,fe iure,amp; à po-Tjierws. pulo obtinuiire,quod vi occuparat.NecTy berius alia ratio ne ei fuccefsit. Et poft eum CeliÿtLt. Caligula fummo turn Senatus, turn populi Chuttiin. conienfu Cæfar eft appcllatus. Claudius ve rb primus quidem imperium militari amp;nbsp;coempto fauore obtinuit, at non nifi con-fentiente populo illudrexit, qui turn vois« feie

fcTein miléram feruitutem præceps dedi-dit. Nero aurem illi Paccedens, cum vene- 2^*7#. no ülum fuftuüüer, imperium aperta vio-kntia occupauit. Sedeius exitus exemplii nobis fmgulare fuppediut eius authonta-tis quam Scnatus adhuc turn retinebat. Nam is iure fuo vtens fquod diu quah fopi» turn deliruerat) dicitur norninatim, Nero-nempopuli Romani hoPemprius iudica-tum,capitedamnaße. Vndeapparetipfos enam Cçfarcs Tyrannós faftospuridicè amp;: coerccriScdamnari poruiPe : ipforunique, imperium etfi latifsimè ex lege Regia fpro-pter Auguftum lata, amp;nbsp;propter Vefpahanu confirmata,''pateret,certis tarnen limitibus definitum, nee fine exceptione probatum fuilPe ; quandiu iuri amp;nbsp;æquitati locus fuit. Ecquid enim aliud eft Tyrannis quam pote ftas aduerfus leges fcfcexerens ? dè cuius amplitudine amp;nbsp;expanfione nobis dicere non eft propofi turn (quæ enim effrenæ cu-piditatis amp;nbsp;malitiæ Tyrannorum meta elle Î)orcft?)fcdde legitimatantum reguma-iorumq-,princ;pum poteftate legibus fini-ta,atq-, hæc quidem de Romanis.

Atheniknses porrö cumabrogatam if, Democratiamin Ariftocratiam commutaf Exemflt lent,Triginta primum viros.poftca decern ex Athe» tantum public® gubemationipræfecerût, nien/tü'^ vtipforum hiftoriæptrhibent:quos,cùm pti^Uct-

, authontate fuaabuterctur, dein ceps amp;nbsp;ab-officio remouerunt, amp;nbsp;dignis fuppliciis e-tiam afFeceruntjCodem fcilicct iure in eo v-tentes,quo illos primum creauerant.

111. No T v M elfetiamLacedçmonioSjRc' Exempla ges fiios pro arbitrioex Heradidarum fa-4 Lacede. miliaeligerefolitos, Qiiod mutareLyfan-woniupe: drumvoluiire traditPlutarchus,fed fruftrX «f^- Rege autem certis conditionibus eledo, Ephoros conftituerut, qui Reges in officio retinercnt,ac veluti habenis frænarent. Hi porró alios modo expulcrût, modo capitis fupplicio aßeccrunr, donee tandem prodi-tione CleomenisTyranni, omnes occide-rentur: quo faélo Laccdæmon limul eu do minatione libertatem amifir. Venirautem hic mihi in mentem pulcherrimusille Xenophontis locus, quo de Lacedæmonioru Republica verba faciens tradit, Regem amp;nbsp;Ephoros fingulis menfibus fefemutuoiu-reiurando obligate cofueuifle,hocquidem omnium ciuium, ilium proprio fuo nomi-ne;acRegem quidem hociuramento polli ‘ceri,fe expræferipto conftitutarum legum regnaturum : Ephoros autem fe ciuitatem

1111 ’^^* eonferuaturos,fi iufiurandum feruafTec. r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Veniamvs nunc ad Ilraeliricam

^xlpAflb ^«*lt;«'gt;oniniumquævnquamfueruntperte* ta-um ma difsimamfi ea Ifraelitæ contenti fuifTent. .tiaechia. Hoc verb primum earn veluti fupra fidera euehit,

In S v B n i T o s. 269 enehit, qu^dab initio Deus ipfe æternus, eius vnicus Monarcha fuerit:non co tan- i^t^eUtäs tùm nomine,quód ipfe return omnium fu* A/Jonars premum dominium obtineat,fed fingulari chia orm quodam modo,ncmpe:quódlegesperMp niumfelb fernvifïbilitcr Ifraelitis conftituerit,quód eißi^mcur populum fuum per Ichofuam in terra pro- fxntfrit. miflamexerto velutibrachio introduxerit, ^oj-^xe, quód deniq-, illispræfuerit,eosqucrexcrit, in eorum fcilicet perfona, quos ipfe immediate ad iHius gubernacula præfeciffet, qui Indices vocabantur. Eo igitur tempore '^o-^ßncL Ifraclis verè Monarchien fuit (quam-uis Deus quorundam minifteriopro bene-placito fuovteretur) quód fi regna omnia hunc Monarcham haberent,vel laltem om nes Monarchæab hoc fummomundi tonus domino, fe regi femper paterétur, non minus fuperflua eifet hæc, de quaagitur, quçftio,quam ea nunc per neceffaria efle a-, gnofcitur. At enim felix ille huius Reipub. ltatus,(qui nulhvnquam præter huic popu lo obtigit) ftupendo,amp; infolenti modo mu _ tatus elt.Namrehquarum gentium Monar chiæinTyrannidem,ipforumMonarcha- f^f^ttir-rum culpa, deflexerunt ; At^ Ifraelitæ, ciim y^^fh^^yZ tantum honum non agnofcerent, verum il j/on^tj lum fuum Monarcham,quiTyrannus fieri f^i^. nunqua poterat,velutiinuitum adegerunt,\.Sdm.t„ vt ipfis Regem ex hominibus conftitucret, 4, n.

iro De Ivre Magistî;» Ècutamp;reliquispopuÜs. Dominus ergo tan dem illorum votis annuir,fed in ira amp;nbsp;indi-gnatione fua: non quafi fiatum Monarch!-cum per fe co fado damnare voluerit, féd quia hæemutatio à populo cercbricofoamp; rcfraftarioeiretprofeda. Intcrea hoc dilsi-mulari nee poteft, nee debet : .Regem nullum à condito mundo f etiamû optimum quenaq; lèligas)extitine,quifuaauthorita-te no fuerit aliquatenus abufus,ade6 vt onl ninofatendumfitjfidquodPliilof.jphietia folaratione natural!indrnüiag.io.jerunt) ZïaiMr» Monarchieam dominationem pcrnicieni chid quis ic interitum potius populo afférre, quam modo O“ præfidium amp;falutem, nifi habenis quibuf-qudndo dam coarftetur, quibus fiat, vt maximum fo'niiiofd ilJud bonu quod ex ea poteft emanare,colli gi:amp;ingens malum,cuodal.oqni omnino exilla confequi necefTe eft,vitari amp;nbsp;impedi-ripofsit. Vtorhacpræfationc,de Ifraelirici Regniprimordiis fermonéingreiTus, quo-niam borum omnium clara nlic exempla extant ; ad quæ vt tarn Reges quam populi fólicitè animaduerterent, eTet operæpre-tiü, ne alios ab aliis opprimi tam fæpe con-tingeret : fed potius vtrifqi Dei ( à quo folo omnis manar tranquiliiras)gloria, ita curæ efter, vt amp;nbsp;qui imperant, amp;nbsp;qui parent, fijn ul paci ficè fefc tueri fatagerent. Veru m vt eb redeam, vnde fum digreffus : Dominus mcritb

In SVBDITOS» 271 mentó in populum fuum ira percitus, vt quid illis extemerario Ulo quo agitabâtur affeûu, expedadum effet clarè oftendcrct, prædicit illis per Samuelem miris omnino verbis, quod Gt ius illud futurum,quod hi-ftoria ius Regis vocat: nempe in fumma, Itu^f^M Regem pro libidine amp;nbsp;perfonas, amp;nbsp;bona ^ S^mutie fubditorum vfurpaturum, amp;nbsp;ad fuos vfus l'fie)iiamp;S conuerfurum: quodcertè Tyrannicum cft i»lt;tk. potius,quamRegium. Qins enim meritó dubitareauGt, Dei foliuseffe meram luam voluntatem loco ration’s obtrudere ? cum nihil iuftó dici pofsk, niGquod prins Deus Voluerit : Dei enim folius voluntas vera cft ac ccrca omnis iuGiriæ Regula, vt ab initio didumeft . Côtraverohominibusaccidit, qnorû etiam ratio inftis, ac fandis legibus nibiici, amp;nbsp;moderari debet, in iis præcipuè, qui aliis præfunt: adeo vt toto ccelo errent, qui Samuelis verba ita accipiunr, quaG is author Regibus effe voluerit, quilibet au-dendi : autquæcunqjilli cæcavoluntatcc-gerint, approbarit ; iuxta execrandum im-puræ illius inceftuofæ didum: Si Iibet,li-«et:quod,proh dolor : plufquam fatis no-ftro hoe feculo iadatur,amp; præftatur.Qiiin. imo ita accipienda funt Samuelis verba, quaG Ifraclem increpans dicerct: Non Gif-ficit vobis Deum iplum pro Monarcha veftro habere, vt fuit hadenus pcculiari

2-72 De IvRE MaGISTR» quodam fauore:fed alium ac talem expeti* tis, qualem habent reliqui populi : contin-get ergo vobis talis : At audite rurftis, quid iuris-ille in vos fit vfurpaturus, amp;nbsp;qua æqui \ täteac luftitia vobis dominaturus. Hunc Hega lut elTefenfum verborum Samuelis experiétia zl^a popuf ipfapoften oftendit. Dicoigitur : quamuis la fltifi. Deus nominatim Dauidem elegilTet,opor-S}»uiei. tuilTe tarnen eum etiam à populo eligi ; qui tSam.^.i. jj^ gQ eligendo reftè, prout debuit, Dei vo-Sahmon. Jmjtatemfitfecutus.Idemacciditquoque ». nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-[^ Salomone, qui à Deo primum eleótus, à populo fecundarióRexcreatusfuit. Et in genere : quamuis diadema regium ex Dei mandato, hæreditario iure ad familiamDa

uidis pertineret, populus tarnen, vt lupra à nobis oftenfum eft, ex demortui Regis li-beris eum eligebat, quem regnare mallet. Idq-, duplici obligatione interueniente, vt patet ex hifioria Ïoas.Nam tam Rex quàm populus,folenni iureiurando Deo primum pollicebanturfe leges ipfius tamÊcclefia-fticas,quam politicas obferuaturos. Adhi-bebatur poftea amp;nbsp;aliud iuramentum mu-

. J’ tuum inter Regem ipfum,amp; popiJum. Af ■ verb, dixerit quifpia, eratne proptcrea ius pnfli‘’ao' P°P^^o (’‘^ ^^’ ordinibus populi) in eum dadanan ‘l'’-’quot;! elegcrar, cum officiü non præftaret, animaduertere? Eratprofeftó,quodquatuor exemplis potifsimumprobari poteft.

Si enim licuit Dauidi aduerfus Saulis tyran nidem fefe tuen, vt paulo antè vifum elt, amp;nbsp;Lohnen GBus ah obedientia lorami defice-re(qui tarnen inferiores tantùm Magiilra-tus étant) nonne mde meritócolligani,Re-giis ordin bus multoetiam plura ipfo iurs hcuiire ? Hue quoq; pertinet id quod prudent! loiadæ facerdotis confilio,ab iphs or dinibus aduerfus Athaliâ (quæ Regina con Athaliii. ftituta,fcx integris annis Regnum Admini-ftrarat)patratû fuit, Deniq-, AmaGæ exem- y^^'^p‘lt;^' plum multo eftadhucapercius, quem Hie rofolymitani adneeem vfq; fuut infedati. ’’' Quod G id per feditioné faûum quifpiam arbitretur,amp; no légitimé,is quæfo diligen- ^ ter ad fequentes rationes attendat. Nuf quam dicitur AmaGas à feruis domefticis Qualüfue occifus (Geutid patri fuo Ïoas contigilfa,amp; ritAmitfite Ammoni Manafsis Glio, legimus) fed po- occifio.

\ tius communi quodam Hierofolymitano-rum confenfu: neq; id occulté, amp;nbsp;quafi per infidias ( qtd fuit quam plurimum Tyran» norum exitus)fed vi aperta, amp;nbsp;velutpubli-1 ca authoritate : nee fubito aliquo tumultu, fed poftquam ille fuga fefe in vrbem Laehis recepiffet, vnde amp;nbsp;ipGus cadauer reporta-1 tum,amp;in parrum fuorumfepulchrumcon ditum fcribitur.Nihil deniq; hïc,neq-, ante, neque poft AmaGæ mortem coufpicitur, quodfeditionlsfufpicionernhabeat; fedo-

X74 De Tvre Magistr» mnes circumftantiæ euincunt cunfta potins cóGlio,amp; meditara deliberatione, Hie rofolymitanorumffimultacito fœdere,tan quam præcipua ordinum pars, coniundo-s.Tdr.if. rum) tentara, amp;nbsp;patrata fuifTe, etfi id extra gt;7. ordinem,amp; quafi perfunftoriè acciderit: nullo certè priuato odio, fed propter ipfiiis impietatem,qua præcipuam iuramenti fui partem violarat. Ideoq:, nufpiam legimus pofteius mortem vel querimoniam vllam, vel inquifitionem, vel deniquepœnam ali-quam aducrfus cædis authoresprocurata, aut irrogatamvel à populo, vel ab ipfiusli-beris fuilfe : quemadmodum poft mortem Ammonis amp;nbsp;loas contigit, in quorum con t^eg-i^- iuratos occifores,etG domefticosjuitis pœ ,o.t4-r-È7’ nis fuit animaduerrum:quanuis vterqueil-j,,»4quot; lorum improbus fuiflet. At contra,mor-tuum huius cadauer æquis in lerufalem reue ftum fuiffe legimus, ob reuerétiam turn Regiæ dignitatis,tum familiæ : Si Azariam jpGus Glium à populo luda vniuerfo Regem illi fuffeftum. Quod rurfus plane 0-ftendit id, quod à potiore ordinum parte (nempe à lerofolymitanis ) faftum fuerat, communi poftea confenfu conGrmatum fuifre:vtiuftade caufa,amp;per eos,executio-ni mandatum,quibus idliceret. Hincigi-tur cócludo,ordines feu ftatus populi Ifrae-liticiius habuifle, amp;nbsp;exfamilia Danidis fibi

In SvBDITOS. Z7? Regem, quem vellent eligere, amp;nbsp;eledlum poîtea vel eiieere vel fuppucio etiam,prout res ferebat,afficere.

Sic noftra memoria Dani Chriftiernum jz crudclifsimurnTyranhumnon foliimRe- Exem^l» gia dignitate priuarunt, led carcere conclu ex Danoe nim ad mortem vlq-,detinuerunt, transla- ru le^no. to Regno ad fapientifsimum iuHifsimum-que Regem illius auunculum, eiusque,qui nunc régnât,auum.

Qiiod ad Suedos quoque. attinet, fatis EL noruntomues quomodonoftra ætateGo Suedorum ftauiis fe,fuosqj à Danortim fubiedioneli- f^^m^i^. berarit: Sc etiamnum hodie Suedi Regem fuum captiuum alTeruant, ob non fatis pru denter adminiftratum Regnum,quod ad fratrem ipfms translatum eibeni Dominus benedicat.

Scoti etiam fuperioribus annis Regina EIE fuam abdicarunt, Seperpetuo carcere da_ Scotoruya mnauerunt,.qubd quamplurimorum tur- exempU. pium adulteriorum, atq; etiam crudelifsi-mæ cædis mariti fui aceufaretur: quæ accu ^ fatio G légitimé probata eft, audeo dicere, . reftius eos faduros fuilfe, G in earn prome.-ritas pœnas exercuilfent,

Cæterum quod ad Angliæ Regnum om yilL nium quotquot hodie in vniUcrlo orbe vi- Exetn^ht funtur fœlicifsimum, atq-, vtinam in ea fe ex An^liit licitate diuperduretj fpedat etia G ad eum, re^no, S a

qui Regio fariguine proximior eft, iure fuc-cefsionis illuddeuoluatur: apparetnihilo^ minus, tumex multis hiftoriis memoratii dignifsimis, turn ex Polidori réftimonio, invita Henrici, huius nominis primi, Angiorum regis,omnem ferèregnandi autho-ritatem à confcnfu Parlamenti (vt vocant) f)endere.Etfanè fi conferrelibetbeatamil-am tranquillitatem (qua iam mulris annis fruuntur, fub benignilsimo amp;pacatifsimn ferenifsimæReginçElizabethæ dominio) cum miferado amp;infelici ftatu, tot aliarum regionum , ipfa experientia docebimur, quam fit ea moderatio Regiæ poteftatis v-tilis, amp;nbsp;beata, fi modó ea reétè exerceatur, amp;nbsp;Reges ipfi Deum timentes, populiq; fui amantes, fufiineant fe ab illa, non regi tan-. quam pupillos(vtauliciadulatores,qui pane lachrymis miferæ plebis pifto läginan-tur)loquifolent,feddirigi amp;nbsp;moneri,ca ramen reuerentia amp;nbsp;obedientia, quæ Maie-ftatiipfbrum conuenit,ac dcbefur.

/A^ DePolonis porró fi quis haélcnus dubi-Fxfmpht taüir, Num in cligendo certis conditionib. à Polono- Rege, ipfi hoc ius retinuerint,vt à iuramen ’^^ ipfisdifcedereliceatjfiiJIepromifsisno

■ fteteric poteriridclarèintelligereex vhima » illa cledionc,qu3 fibi Henricum Regis Gal lorum fratrem in Regem cooptarunr. Atq; in éo mihi plane conuenit cum Epi/copo Valcn-

In SvBDiTos* 277 Valentino ( huius eleÛionis pro Rege fuo, procuratore ) qui in oratione ad Polonos habita,amp; vulgo exeufa éos hoc nomine maxime laudat,quód regum fuoriim pote-ftatem lapientifsimis fuis legibus coarfta-rint,amp;; quafi finibus circunferipferint.

Simili rationeVeneti (quorum Refpiff V. blica,fi ex euentis iudicadum eft, omnium'^J^rw/j/a fehcifsimè,amp; fapientifsimè, fecundum ho- '’ f^c^ftoa minum prudentiam, conftituta, amp;nbsp;mode- ^f^ rata exiftimatur J Ducem fupremum fibi ™‘^‘^' créant, non tanquam Idolum aliquod, aut

' fpeftrum;(vt quidam in rebus politicis pa-rum exercitati fcribere aufi funt) fed tan-

; travllum tyranidis periculum, omnes Mo-narchiæ commoditates,perci'piant. lam Verb ficut Confilium illud quod vocant ge nerale,Ducis eligendi omnem authorita-tem habet(feruatis tarnen ritibus ad hoc a • pud ipfos inftitutis, amp;nbsp;vfitatis ) ita illud ip-fum Confilium fibi ins iftud retinuit ( fine’ quo facile reliqua omnia in nihllû abirent)

’ Nempe illius ipfius Ducis deponendi, amp;nbsp;puniendi, fi quidtyrannicumvel moliatur vel patrauerit: quemadmodum id exem-

» pli3amp; fado fiepe comprobatuni eft. Vide-antigiturhïc reliqui Italiæ populi, qui tam fubtiliter de humanis rebus dilTercre,8i ra-tiocinarifunt foliti (editis etiam plerifquc

i^S Oe'Ivre Magïsth» de ciuili gubematione libellis) an in hac re .Tequeprudenter fefe omncs,vt Veneti,ge/^ ferint.

Fxegt;nfgt;li( Certè huius Regni diii fuit perturbatifsi-tibHi/Jtat rnus amp;nbsp;va!de inquietus' quoa pléræqjbar' riorum S^f baranationes,tumexSeptcntrionibus, tu gihM. ex Africa ilkic veluti diluuió quodam exun darint, ficutidtu certifsimsehiAoriæ,turn jj’forum idioma teftantur. At fatendum eft omnino Gentemhanepraecæterisfemper fuiflè fagacem,amp;prouidam.Etquamuis ve rum bt illud Ariftotelicu, natura Barbaros jnancipiapotiusene,quam‘fubditos:Hifpa ni tarnen haftenus ( quæcunq; tandem bar batigs regionéeoruminuaferit) inPoIitiaé conftituendæ rationepicrifqj populis eru-befcendi occafionem probet, eosq^ merito pudefacint. ld verb vtprobém,citabo duo teftimoniapræ cæteris infignia,amp;quælite risaureis infculpipublicis tabulis mereren tur: vtamp; Reges iüftè exiis imperare, amp;po-puli vicifsim reftè obcdire,docerentur.

Priusteftimoniumfumptum eftexquar tiConcilij Toletani c.74.quod habitumeft anno Domini D.C.X.L III I.iuxtaSigcber ti fupputadonem. Verba autem Synodi, ^ turn ex viris Ecclcfiafticis, turn ex reJiquis Regni ordinibus coaûæ, fie habent. Nullus apud nos fub præfumptione regnuin arripjat,

În SvBDÎTOP* 2’^ arripiat, nullus excitet mutuas feditiones cinium, nemo meditetur interitus Regnfi, feddefundo in pace Principe,primates to-tius g€ntis,cum facerdotibus, fuccefibrem Regni confilio communi conliituant: vt dumvnitatis concordiaà nobis retinetur, nullum patriæ gentisq-, difsidium per vim, atq-, ambitum moliatur. Quodli hæcad-. monitio mentes noftras non corrigit,amp; ad falutem communem cor noftrum nequa-quamperducit,audi fententiam noftram. Quicunq-, ergo ex nobis, vel totius Hifpa-niæ populis,qualibet coniuratione,vel Ru-dio, facramentum fidei fuæ (quod pro patriæ gentisq-, Gothorum Ratu, vel conter-x uatione Regiæ falutis, pollicitus eR) teme-rauerit: autRegem nece attreftauerit,aut-poteRate Regni exuerit, aut prefumptione Tyrannica regni faRigium vlurpauerit, ana thema fit in confpeélu Dei partis amp;nbsp;Angelorum : arque ab Ecclefia catholica, quam periurio profanauerit, efficiatur extraneus 6c ab omni cœtu ChriRianorum alienus, cum omnibus impietatis Riç fociis,quia o= porter vt vna pœna tencat obnoxios, quos fimilis errorinueneritimplicatos. Qiiodi-terum fecundo replicamus dicentes .• Qui-cunq^ à modo,amp;c. Et ideó,fi placer omnibus qui adeRis,hanc tertio iteratprn fenten tiam,vcRræ vocis côfeufu firmate. Ab vni-

ncrfo clcro,vel populo diftum eft: Qui con trahancnoftram definitionem præfumpfe rint,anathcma:Maran-atha,id eft,perditio in aducutu Domini,fint: amp;cuniludalfca-riotpartem haheantipli amp;fociieorum. A* men. Quapropter no.lt;! ipfi,amp; faccrdotes o-mnes fantam EccleGam Chrifti ac popu-Ïnm admonemus,vthæc tremenda amp;to' ties reiterata fententia,nunüex nobispræ-fenti atq; æterno condemnet iudicio: fed fidem promiftam ergaglorioftfsimum Dominum noftrum Sifenandum regem eufto dienfes,, ac fincera illi deuotione famulan tes,noiifolum diuinæpietatis in nobis cle-mentiam prouocemus, fed etiam gratiam antefatiPrincipisperciperemereamur. Te quoq; præfentem Regem, ac futuros æta-tumfequentiumPrincipes, humilitate de' bita depofcimus,vt moderati amp;nbsp;mites erga fubiedós exiftentés,cum iuftitia amp;nbsp;pictate populos à Deo vobis creditos regatis, bo-namq; vicifsitudinem, qua vos nobis conlt; ftituit,largitori Chrifto rependatis,regnan tes in humilitate cordis, cum ftudio bonx aftionis, Necquifquaveftrum folusin eau fa, captiuum aut reum fententia fetiat, fed eófenfu publico cum rëdoribus ex iudicio manifelïo, dehnquentium culpapatefcat: feruata à vobis in otfenfis manfuctudine,vt rió fAicritate magis in iliis, quant indulgen

Ïn SVSDTTOS, 291 na polleatis, vtdum omnia hæc (authore Deo) pio à vobis modcrarnine conferuan-nir, amp;nbsp;Reges in populis, amp;nbsp;populi in Regi-bus,amp; Deus in vrriftyjætetur. Sanè de (u-turis Regibus hanc fententiam promulga-mus,vt fiquis ex eis contra reuerentiam Ic-gum, fuperba dominatione, amp;nbsp;faftu regio in flagitiis,amp; facinore,riue cupiditate, cru-delifsimam poteftatein in populis exercue rit, AnathematiafententiaaChriftoDomi nocondeinnetur, amp;nbsp;habeataDeo fepara-tionem, atq; indicium, propter quod præ-fumpferit prana agere, amp;nbsp;in perniciem regnum deducere. De Simithilanc verb, qui propria fcelera metuens,feipfum regno pri uauit,amp;poteftatis fafcibus exnit,id cum Gentis confultu decreuimns, vtneq-, eum, vel vxorem eins, propter mala qnæ com-miferunt, neq-, filios eorum vnitati noftræ vnqnam cófociemus, ncc eos ad honores, àqnibns ob iniquitatem deiefti fnnt,ah-quando promoneamus. Eli hoc fanè fingu lare exemplum ; cuidecretumahud fexta: Synodi Toletanæ adiiciam, in quo poll- Capi. quam de exigédis ludæis è regno ftatntnm eilet,addunturfequétia. IncalTumbonum ' agitur, fl non eins prouidetur perfeneran-1 tia;Ergo pollquam ordine præmilTo adgu-I bernacula acceflerit Regni, G ipfe temera-' torhuius extiteritpromifsi, fit anathema

Maran-atha in confpeftu fempiterni Dei, amp;nbsp;pabulum efficiatur ignis æterni, fimilicp, cum eo damnatione perculli fmt,quicun-que facerdotum, vel quilibet Chrilliano-rum eius implicati fuerint errori. Ex hisfacile iudicari poteftquæ fitordinum Hifpa-niæ in fuos Reges authontas, fi quid contra iußurandum commiferint: cùm ex iure Feudorum(quç etiam Régna Imperia com pleduntur) VaÔallus excommunicato Do mino feruitium non debeat,imo facramen to fidelitatis fitabfolutus;vt habetur lib.i. Feud.tit.j8.$.i.

■ Alterum teftimoniü, quod proferre fum pollicitus : Formula illaeft inlignis, quam. Arragonij hodie etiam f nifi forte non ira pride m mutata eft)non folùm in Regum fuorum inauguratione vfurpant, fed etiam in conuenientibus illis triennalib. itérant, jn quibus Rex fefe apud fuos ordines fifte-refolet, turn vt fuis iusdicat,tum vt ab iis ius fuumrecipiat.Ibi enim poft multas per-aftascæremonias, intereum quemiuftitia Arragonenfem vocant (quot;qui lupremæpote-ftaris perfonam refert,cuique reges iureiu-Formuht ’^^*^‘^o fe obftringere coguntur^ amp;Regem qua Hi^m ipftim,vel creandunr,vei lain creatum, For ■niarum'J^ ’'’^'^^^ hæc totidcm verbis pronuntiatur: gesinaui Nos civi valemos tanto com' gwantur. Ms vos, y poobmos mas o. v u vos,

Vos, vos ELEGIMOS RBY: CCN B-STAS Y ESTAS CONDITIONES, INTRA VOS Y NOS, VN QVE MANDA MAS ûVE V o S : Id lt;^,Nos quitanti fu-mus quanti vos , amp;nbsp;piufquam vos poffu-mus, Regem vos,eligimus,his atq^ his con-ditionibus : Inter vos amp;nbsp;nos, vnus maiore eft imperio,quàm vos. En quo vfq:, Hifpa-ni fuos Reges in honore habuerint, prout debuerunt.

Quid plura-Norut omnes quabtautho- ^IL ritateccetus iUePrincipum toto orbe illu-ftrifsimus, feptem videlicetEleftorumim-perij, tant in eligendo Ïmperatore,quàm in co,quoties opus eft,abdicando: ficut Adol pho, anno M C C.XCVI amp;nbsp;Venceslaoan no M. CC CC.Imperatorib. accidit- Erat autem taie iufiurâdum, quo fe tune Reges feuCæfares Germaniæ obdringebât, quale defcribiturinTraftatUjCui titulus eft,fpe eulum Saxonicum lib.uparagr t4. Cùm e-nim Rexeligitur, cogiturpublico iuramen to fidelitatcm,amp; hominium (feu,vt vulgus vocat,homagium)imperio præftare:ac pol liceri fe totis viribus promoturum iuris ad-miniftrationem: atq-, adeo omnes iniurias propulfaturum, amp;nbsp;deniq; omni ftudio, 8c conatu iura Imperij conferuaturum.

Accedo iam ad Francos :apud quos,pri- ^2 J J, ufiuam in Galliam veniffent, Reges ordi- Exemple

' nibus populi fui fubfnilTos fui.Te, redis ed Iulius Cæfar lib.^. cap. 8. de hello Gallico, dum Ambiorisis Eburonum ffiucvthodie vocanturLeodieniiuiTi)Rcguli,in quadam oratione verba icellens au, fua ede eiuf-modi imperia , vtnon minus habeietin fe iuris mukitudo (légitimé kilicet coada) quam ipfe in multitudinem. Idem etiam probatur ex verbis.V ereingentorigis Regis Aruernorum, caulam fuam in cœtupublico tuentis, vteaabeodem Cæfare recitan-turhb.7.cap,4. Poftea verb Galliamp;Franci fub vnoFrancogallorum nomine coicrunt in vnum ., Quorum regnumcùmGngulari Dei beneficio diutifsimè prorogatfi, amp;nbsp;con feruatum fuerit.nunc quidem itanutare vi-detur(quacunq; tandem ex parte eulpahæ rear) vtcertifsimumeius excidium proxi-mètimendum fit, quod tarnen vix accide-le poteft, nifi cum ingenti reliquaium or-bis partium mutatione.Cæterùrn quæ mi hi nunc de eó dicenda funt, fairs fufpicor quibufdam grata amp;nbsp;accepta , quibufdam verb ingratifsima amp;nbsp;inaufpicata futura. At nihil dicenti nifi quod res eft, fpero equi-dem Deum mihi aduerfus omnes calum-nias forepropitium. Qiiaquam igitur Fran cogalli Reges fuos primum ex Merouei fa-miTia, deinde ex Caroli magni pofteris, ac tandem ex Hugonis Capeti fuccefibribus

In SvBDiTos. sSy cligerent, ita tarnen ab initio Monarchiam fuam conlbtnillc dice, vt Reges ipforum non folo inre Riccefsionis regnarent, fed ft fimul confenfu Ordinum Regni elefti forent. SiePharamundus eleftus folio Regio fublimatus fuit,anno Domini CCCCXIX. Sic Pipinus anno D. C C. L I. ipforumque liberi Carolus , amp;nbsp;Carolomannus anno D. C C. LX V111.Ac tandem anno D CC. LXXI. Carolus in fratris partem ex ordinum authoritatc fuccefsit. Quant autho-ritatem fecutus ipfe poftea, nempe anno D. CCC. XIL Ludouicum filium fuum Imperij hæredem inftiruit : cauens nomi-natim teftamento fuo ( ficut Nauclerus, N^ucL qui fetiptis illud prodidit,teftatur)vtpo- Väii.gef pulus(ideft;ordines ipfi ) quern mallet ex ffrAtione, filiorum fuorum liberis in Regni fucceflo-1®« rem eligeret,præcipiens etiam Patruis,qui turn fuperuixident, vt eiufmodi eleftioni affentirentur: quod faftum equidem notant eft dimiifsimum,amp;ad totius hunts qit^-ftionis ftatum decidendum accommoda/ tifsimum. Atq; tale fuitFrancogaHicorum Regum iuramentum tefte Aymoino, qui/ywowu, Carolum Caluum diftum fic loquentem Ub.^.c.u. inducit.Qtiia ficut iftivenerabilesEpifcbp'i vnius ex ipfis voce dixerunt amp;nbsp;certis indi-ciis ex noftra vnanimitate monftrauerunt, vos acclamaftis me Dei elcftione ad veftra

iSd De Ivre Magistr* faluanone m,amp; profedum, atque regimen amp;gubernationé hoc adueniire, fcians me, honorem amp;cultum Dei atque fandarum Ecclefiarum Domino conferuare adiuuan te, amp;vnumquemqj vertrum fecundum fui ordinis dignitatem , amp;nbsp;perfonarn , iuxta meum fcire amp;nbsp;polie,honorare amp;nbsp;laluare amp;nbsp;honorabiliter faluatum teuere veile; amp;v-nicuique in fuo ordine fecundum fibi corn perentes tam Ecclefiafticas quam munda-naslegem amp;iuflitiamconferuare. In hoc vt honor Regius amp;nbsp;poteftas, ac débita obe-dientia atque adiutorium ad regnum mihi à Deo datum continendum ac defenden-dum, ab vnoquoque veftrum fecundum fuumordinemac dignitatem atque pofsi-bilitatem mihi exhibeatur, amp;nbsp;ficut ante« celfores veftri lure, fideliter amp;nbsp;rationabili-ter,meis antecelToribus exhibuerunt-Hæc iJletotidem verbis.

Eos ipfos vero ordines poteftatem re* gum, quos elegilfent,abdicandorum ha-builTe,fi quid peccaflent,infinitis exem-plis confiât. Childericus propter flagitia, amp;nbsp;libidines publico Confilio Regno motus , amp;nbsp;expulfus eft anno C C C. L XI. ei-que Gilo fubftitutus, qui ex Merouci fa-milia non erat. Et Chilpericus anno D. LXXVIII.amp; Theodoricus anno D. CLVII. Quinimo anno D, CCC.XC.

In SvEDîTos* 2sr ordines neglefto Carolo Ludouici Balbi filio Enden fiue Odonem in Regem elege-runt. Legimus etiamHugonem Capetum Regno priuafTe Carolum Lotharij fratrem, cum illc negligentius amp;veluti cunftando remageret,amp;ad concilium deferret,fpe-rans feiiieet fore, vt Regni ordines illorum controuerfiam, pro alTueto more, dirime ret. Ac in fumma, fi regnumFrancogalliæ eleftione non conferebatur, dicendum effet nequePipinum, neque Capetum quic-quarn iuris in eo habuiflè ; cum neque ex Merouei mafculis hæredibus fucceflbres deeifentPipino regnum vfurpante ; neque ex Caroli Magni finis, cùm Capetus Regiü diademafibivendicarct.

P o R R o quodattinetadeorundemor dinum authoritatem,quavel Regnipræ-cipuas dignitates amp;nbsp;officia conferebant, a-dimebantque : velfaltem follicitè animad-uertebant quo modo fe Reges tam in iis conferendis, amendisue, quam in tribut tis exigendis, aut in aliis Regni præcipuis negotiis, turn belli turn pacis tempore ge-rerent: Ea, inquam,authoritas vetunif' fimis amp;nbsp;valde authenticis Hiftoriis fans fuperque teftataeft: quæ plane eorum af« fentatorum impudentiam fans arguunt, qui hodie ex minis tanti tamque fapien« ter conftituti Regni , fuam potentiani

per fas nefasq;augerenon definunr. Etfa-nequod noftristeinporibn^, is qui fanginne eftproximior, non conuocatis ordini* bus, in Galliæ Regnum fuccedit, nouamqi rerum facieminducit, pro eorum libidine, qui eiufmodi fuccelToris fauorem ac gra-tiam captauerint: Quodq; comitia publica ftatuto tempore amplius non indicuntur, fed turn duntaxat, quum id commodurn quibufdam videtur, qui inde proprias com moditates,amp;fecurirares aucupatur: QiibJ præterea., quoties ordines coguntur, id fit nontamvtdepublicis rebus ferió decerna tur, quam dicendi caufa, vt fcilicet longis affedatisque orationibusRhetorum (imo Sophiftarum potius^more,tempus amp;nbsp;adio omniseludaturrQ^iodqJllic ij iudices fe-deant,inquos præcipuèomnes accufatiö-nes,amp; querimoniæ intenduntur : denique quod turn bella, tum pax, aut induciæ de-cernuntur: tributaamp;exaftiones imponun tur ; lejcs de rebus tam publicis, quam pri-natis nguntur, amp;nbsp;refiguntur : dignitatcs amp;nbsp;præfeéluræ, omnia item munia publica e- ■ ledis vel conferuntur, vel adimuntur, pro quorundam tanmm'fiue virorum,fiue mu herum, nobilium fiue ignobilium, probo-rum fiue improborum^ arbitrio ,quiapud rerum Dominos maiore pollcnt authori-tateamp;gratiaCvtpoteper quorum auresamp; oculos

In SvBDITOS. 259 ocuioS duntaxatiftiamp; audiant amp;videant) h^Cjinquam, omnia à maiorum fanftis mo ribus amp;nbsp;agendi ratione quam longifsimè difsident, amp;nbsp;cum primariis legibus quibus Gallicæ Monàfchiæ fundamenta nituntur plané ex diametro pugnant. lam verb lu-rifcónfultis omnibus, qui cum fcientia iuris bônam confcientiam coniunftam ha-bent, difputadum relinquo,num vlla quaii tumuis longi temporis præfcriptio iure ali-quovel diuino, velhumano locum hïchabere pofsit, vel debeat. At enim qubd ho-dieadhucReges,cum folenni ritüvngun-tur, iuramentum præftant ( cuius formula vtinam publice excuderctur, vt omnibus imiotefceret) amp;nbsp;qubd prætereà fingulis ci-uitatibus fua priuilegia, item publica mune ra Regni officiariis con-firmare poftquam regnum funt adepti, cófueuerunt. (etfi hic multa hunt perabufum quæ minime funt probanda. ) Qubd deniq; fi reges minores funt ætate,ftatus ordinesqj Regni commu niconfilioftatuunt,adquem illius admini-ftratio pertineat: h»c, inquam omnia reliquiae funtadhuc priftinæ illius authorita-tis,qua ordines pollebat,amp; quæ nunc pau-latim abit in nihilum. Nondum tarnen du-centiannipræterierunt, cum ab ipfis ordi-nibus Caroli V. ( qui fapiens cognomina-tus eft)teftamentumrefcifrum fuit, nempe

190 De IvRE Mactstr* anno M. CCC. LXXX. Quidamplius? annoM.CCCC.LXVII. QuumLudo-iiicushuiusnominis XI.(quiquantumpo tuit Monarchiam Gallicam inTyranidem transformare conatus eft, quodRegij Para fiti Regem emancipare feu feruitio exi-mere,appellant) meritó accufaretur, quod pefsimè Regnum adminiftraret, dan funt illi ab ordinibus apudTurones conuocatis '^üs XXX. viritanquam curatores, àquibiisfe

1, regi amp;nbsp;gnbernari pateretur. Verum eft qui-dem, ipfum poftea facile ab illis fefe expe-diuilTe, vtpotecui (Claronenfis Idoli præ-textu, quod fumma fuperftitione eolebat ) iuramenta omniaamp;promilTa, non nifi lu-dus amp;nbsp;iocus effent : fed tanto cum ipfiiis præiudiciojamp;infclicifucceffujVtprçter in-famiam , qua etiamnum hodie notatur, quandiu vixit nulla vnquam quiete aut pace fruipotuerit:amp; in ipfa adeó morte exper 1 tus fit,quidvaleatàfubditis potius timen quamamari. Et quandoquidem deiura-menti violations mentio incidit, addere li-bet aliud exemplum valde memorabile. huius nominis v i r, dum adhuc V/how”i ^e^ph**^“® ®^®^ï nefarioconfilio loannem „ nbsp;nbsp;„ vltimum Burgundîæducemè Gallicorum benurum ’■®gu’Ti profapia ortum, coram fe milere pjüjf/fc? trucidariiufsit contra fidem,pacem, atqiis amicitiam paulö ante props Melodunum iuratam*

In SV8DTTOS4 2pi iuratam. Hocperiurium deinde (quamuis tanto Dei iudicio Dux iUe elTet dignifsi-mus ) multis animarum millibus fuit in Gallia expiatum, cum totius pene Regni fubuerfione. Et Carolus ipfeRexebada-ftus miferiarum,vt apatrefuo primum ex-hæredatus, capiralem fuumhoftem poftea Regno inaugurari Lutetiae confpexerit, ac proindeBiturigum ipfe,potius quam Gal-liæ,rex diceretur. Tandem verb pacem multo Rio dedecore redimere coadus eft, vtextraftatu apud Atrebates concepto, ap paret: In quo ( etfi ipferex cum ducePhi-lippo, Ioannis interempti filio,tanqua fub-dito fuo tranfmeret) hæc claufulanomina-tim exprefta habctur:cui,inquir,rexipfe af-fentietur, amp;nbsp;diplomate fuo comprobabit. Qtibd ft verb banc tranfaftionem ab ipfo 1 violaricontigerit, ipGus clientes, feudatar 1 rij,amp; fubdici, præfentes amp;nbsp;futuri, illi dein-ceps neq; obedire neqj inferuire tenebun-tur, fedDuCi potiusBurgundiæ, ipfiusquc fuccefloribus, aduerfus ipfum omnem obe dientiam præftabunt : cunfti denique illi i-ph clientes, beneficiarij, fubditiq-, ab omni fide, iureiurando, obfequio, promifsioni-bus,amp; obligationibus, ac quibulcunqua officiis, quibus Carolo Regi deuinAi prius eflent, liberati, immunes, ac prorfus folur ti hoc cafu habebuntur : ne deinceps Ulis

i^i De IvRE Magistr* quicquam horum fraudi, aut oneri imputa ri,lut ab illis culpa vlla exigi pofsit. Quin» imohoc ipfumiam iafacere Carolus ReX illis præcipiat, amp;liberos abfolutosqjabo-mnibus iuramétis, amp;nbsp;obligationibus pro-nuntiet, fi quid tale euenerit. Hic fcilicet fuit exitus violatæ fidei Regiæ improbo confilio. Hæc autempafta conuenta,quia bona fide in pofterum obferuata fuerunt, maxima Regno quies amp;nbsp;pax obtigit.Porro ' fi æqiium tune vifum eft, hanc daufulam inferi accidentariæ huicpromifsioni,quæ ad Regni adminiftrationem propriè non pertinebat, an minus æqualegitima^j iH* promifsio,aut conditio céfenda erit, quam populus à Rcge fuodum vel crearetur vel inauguraretur, fuerit ftipulatus: cum amp;nbsp;æ-quitate maxima amp;nbsp;naturali ratione nita- j tur: videlicetvtRexexLegum præferiptis ! (quarum ipfe fummts eft, efi'eüe debet,cu-ftos amp;nbsp;proteftor ) ómnem fuam admini» ' ftrationem moderetur?

Hue ergo omnium fupradidorum fum' Fpikgiu ma redit :fum mum Imperium itademum ^cc conclu: elTe penes Reges aut alios fupremosMagi- , fiodeaua ftratus,vtfiquidemillioptimas leges iura- . thoritate tasq; conditiones tranlgredientes in aper* «rdinum. tos Tyrannos degenerent, nee lams confi- ■ liisaufcultent,Iiberumlicitumquefit infe-rionbus Magiftratibus tu fibi, turn iis quo- ' rum 1

In SvBDTTOS« 295 rum curam gerunt, prouidere amp;nbsp;publico Tyranno obüfiere. Ordines veró vel flatus Regionis quibus hæc authoritas à legibus efl collata, eatenusfefetyranno opponers atq^adebipfiiuftas, amp;promeritas pœnas, fiopus eritJrrogareamp;polFunt amp;nbsp;debent, donee res inprillinûftatumreftitutæ fint. Quod fi præfliterinG, tantum abellvt fedi-tiofi, aut perduelles habuendi fint, vt tons trà officio fuo amp;nbsp;iuramento (quo amp;nbsp;Deo amp;nbsp;patriæ funt obflrifti) probe defunûi tum demum cenferi debeant, Ac quamuis iam fuprà euidentifsimis Regnorum amp;nbsp;Impe-tiorum, tam veterum quàm recentium, e' Remplis harum return praxim comproba-uerirnus,ne tarnen quiiquam obiieiat legibus potius quàm exemplis iudicâdum, ad-dam ad maiorem fententiæ noflræ confirm . mationé quamplurimas amp;nbsp;alias rationes.

Dico enim primum duas elle propofitio- 1. 'P^atw J nes,quas æquitas ipfa lusüe illud naturæ inrei^ai (àquo vno pendettotius humanæ focieta» quitate nt tisconferuatio)indubiumvocari non pa- tufAli. titur ; quarum prior efl, in omnibus paftis, 8cconuentionibus, que mutuo ac folo con fenfu inter partes contrahuntur, eos ipfos per quos obligatio contracta efl, eandem Uoluere amp;dirimere poffe, quoties id ratio Cj^^jj;^^ jpoftulat. Itaque quibus elf poteftas Regis „g^paUo ^treandi,üfdemquoquecius abdicandi lus tdditmfi

«enimple çj-j)-. Altera Verb: fi quæ eft iufta foluend« antur.im conuentionis aut pafti occafio,qua obü-tum eni gario ipfaperfceuanefcat, amp;pro nullaha-^4 beaturjaanc vname)re,fi eftentiales condi' biiïué t óones propter quaspropriè obligatio con-” nbsp;nbsp;nbsp;'^^ ' tradaèft, manifeftè violentur. Oftendant

jgitur qui eo vfque Regum ac fupremoruni Magiftratuum authoritatem euehunt,vt dicere audeant, illos non aliu quam Deunj folum ludicem habere, cui faftorum fuoru rationem reddere teneanturivllam gentern vfquam fuilïe, quæ fcienter, amp;nbsp;abfque me-tu,autvi aliqua,fcfe arbitrio fupremi alicu-flulU vn} ius Magiftratus fubmiferit, non addita ex-quim '^ti prefsè, aut tacite fubintellefta hac condi-^esAdmift tione,vtabco iuftè, amp;ex æquo regaturamp; gubernetur. Qiiod fi quis exemplum aü-txpyejie quod proférât populorum, qui bello fupC' ^^^^ *'® omnino conditionibus iurati a4röB^/z- ^’^’*’’jf®'^^quot;^':gt;quas viftores proponerend tione diu ”O’’f^^*® ™hi fueritcum lurifconfultisrc-(lèfancfe: Q^ondere, ea quæ vi,iniuftoüe metuextor-qui-btbu* ’^^ ^^’^’^gt; P*”” Icgitiniis non efte habenda (fa» los yextf ^^or enim Thcologiam , quæ confeientia-« vint. ' rum eft Regula, non facile permittere, vte-iufmodi luramenta temcrè violentur.) Sed addam pr^terea, etiamfi populus quifpiam fcienter amp;nbsp;fponte rei per ie euidenter irrelh •Conditiof giofæ, luriq; naturali contrariæ, aftenfurn ntsd^tstè præbuerit, nullamefle eiufmodi obligatio-

In Sv B D l T o s» l^^ nem : tantum abeft vt dubitari iure pofsit, ^t^ip«^ an ea valida ac rata fit exiftimanda, quç per 7^ ^ “* vim ac metum, aut aperta fraude amp;nbsp;malis ^f‘* ^^fi^^^ artibus contrafta fuerit.Hæcenimge,nera- ^?‘*’’’gt;”“^* lis iuris amp;nbsp;æqui régula communibus, na^ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.,

turæ principiis fubnixa ( quæ adhuc poft lapfumin homine,quantumuis corrupto refident) tam certa firmaque eft, vt nihil quod illis aperte aduerfetur amp;nbsp;repugnet, pro iuftoamp;rato inter homines fit habendum. Hoc porró de rebus penitus iniuftis arque manifeftè irreligiofis intelligendum eft, quas nemo non vider ( nifi fenfu com^ muni prorfus deftitutus) non pofte bona confcientia à quoquam vel exigi vel præ-ftari. Tale fuitpaftumquod primis tem-poribus inter Minoen Cretenfislnfulæ Re gern, amp;nbsp;Athenienfes intercefsifte ferunt: nempe vtquotannis illi feptem adolefcen-tes, leptemque puellas adducerent, vtvcl à Minotauro deuorarentur(ficut fabulæ tra* dunt) vel ( quod magis eft credibile ) vt il-lius libidini, atque Tyrannidi inferuirent. Eiufmodi etiam fuit conditio ab Am moni ’•'Îam.n.* t!s,habitatoribus labespropofita, forefcili eet vt illis parcefent,atq-, illos in fuam tute-lamreciperct,fimodo fingulialterum fibi oculum eruerent. Minufque adhuc tolera-bilis fuit códitio ciuibus Hierofolymitanis i.Mdcb.i, ab Antiocho exccrandoTyranopropofita, ff.

29«^ Da IvRE MaGISTR» amp;nbsp;à plerifq-, eorum promifla,vt fcilicet cou feruandæ vitæ fuæ gratia., veram Religio-nern abiurafent. Si veto conditio à vido-re propofita, amp;nbsp;avilis promiira, difficili? eft duntaxat arque dura, vitæq-, huius tan-tùm incommoda continens, concedo eo cafu iurifiurandi potius ratipnem haben-lt;lam,quàm vllorym commodorum,vel in-commodorum. QuamobcaufamDeusa-criter Sedechiam, vltimum è familia Daui-dis Regem,increpauit amp;nbsp;puniujt, quod cô-tra iuratam fidem à Chaldæorum Rege de-fecilTet.Gabaonitç certèetfi in durifsimarn feruitutem à lofua adaûi,nufquamde eo conqueruntur. Præcipuè verb cùm de Re-ligione agitur ,ifummopere cauendum eft, nequis réméré ab iis quæ Deo iuratus pro-mint deficiendilicentiam captet. Quainre tarnen modus quoq-, eiufmodi feruandus crit, vtquemadmodum nihil facile in Reli-gionequifquamimmutare debet:fic(quo-niam non nift cum maximo difpendio in eadecipi poflumus} nerno pertinaciter ea tueatur,quæ impiè amp;nbsp;illicite Deo promifta, obtentuReligionis fuifte conftjterit.Qiiod quianon fatis cautehadenus animaduer-fum fuit, multç graues ac periculofæ in mû do conuerfiones acciderunr.

Verum demus, fuifte gentem aliquam, quæ aut imprudentia, aut blandimétis, aut denk

In SvBDlTOS» 2lt;gt;7 denique, quia bonum principem femel ex quapiam familia naftajuimia facilitate prç-fumplerit, tales quoq^ femper futuros om-nes illius pofteros ; fefe omnino, nulla ex-preifa conditione,cuipiam fubmiferit:an propterea dicemus Principi illi omnialice-re, quæ libuerint ? An ne potius ea quæ na-, tura fua, fanda funt amp;nbsp;légitima, tanquam exprefla habenda erunt? Quorfum enim a-lioqui res euadet? aut qualis demum vita hominum futura eft?Si Princeps humfmo-di coufq^ licétiæ proruperit,vt fubditorum parentes truculentus occidat, vxores ac fi* lias conftupret, domos ac poffefsiones ex-pilet, deniq; fingulos pro arbitrio iugulet: quia fcilicet populus, ipfiiis probitate con/ £fus, hunc ab initio fibi Principem fine vl» lis conditionibus alfumpferit?

Adhæciniquifsimum fanè fuerit,vniuer Il,à Co)it fæ alicui genti ac populo id denegare,quod paratü. sequitasipfapriuatisperfonis ( quales funt /• Comfidi Minores, Muiieres, mente capti, amp;nbsp;qui vl- r4t,lt;iudlif. tradimidium iufti pretij fe fraudatos con-querutur.) vltróconcedit,maximèfidema ^’^ la eorum tide conftiterit,quibus fe eiufmo- vJ^^ diperfonæobftrinxerunt. An veróquifqua y magisimprobæ fideireperiri potefteoTy- ’ ranno,qui fit vfque adeó impudens, vtper- omina. fuafum elle velit, fibi omnia licere per fas nefasque, quiafcilicet aut itacum populo

ipS De IvRE Magistr* pepigerit, aut à maioribus fuis talem pote-ftatem acceperit ? Fateor equidem interea (hcutiabundè fupra demonftratum eft) au thoritatem ordiiium fine flatuumtunc im plorandam,amp;interponendam: ne pnuatis hominibus quicquam ex feipfis aggredi aut moliri in ftatum publicum liceat, néue inferiores Magiftratus vocationis fuæ can cellos tranfcendant.

Comfiarttt Sed quæroprætereà : an maior fit fubdi-tiocHaUif torum erga Regem obligatio,quam libe-hominU!, rorumergaparentem, Mancipiorum erga ^ui infti Dominum, aut libertorum erga patronu, noresin quieos manumifit? Audiamusverómpri/ j^jg qyj^j Cicero, æquitate amp;nbsp;rations du-^^ ' élus.icribatde officio filiifamiliàs, cuius pa ter vi,patriæ fuæ dominium vfurpare con-il. Copitr. tendaf.SiPater,inquit,Dominationem ma f^uiil libe- nifefta vi occupare, aut patriam prodere u^inltiti tentet,an filins tacebit? Minime, fed patz t liceat. trem fupplex rogabit ne id faciat: fi autem precibus nihil profecerit, accufabit illum, atq; minis terrebit : quod fi eó iam res pro-ceflerit, vtpericulum fit ne tandem patria obruatur,vitæ patris falutem patriæ præ-feret. Enqualis fuerit eins viri fententia, non folum rationi confentanea, fedetiam maximç authoritatis. Quod verb ad feruos feu mancipia attinet:iureRomanorum eau turn eft, vt feruus, cui Dominus ægrotanti open!

Opern non tulerit,liber habeatur. Et qtiod etiam mains eft,fcruo ex iuris fcripti difpo- ^^^- ^°^^^* Etione, Dominum læfæ Maieftatis reum accufare licet. Qtiis verb hoc crimine ma- ^’. -'?*

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;• umn 7gt;û£ cis tenetur, quam lyrannus omma lura - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^itnO5. tam dUnna quam humana mamrclte per-uertens ? Sed apud quem, inquies, accufa-bitur? Refpondeó,vel apud eos quicùm e-iuscreandi poteftatem habuerint, habent etiam iudicandi ipfum authoritatem:vel a-pud eos qui præcipui funt fupremæ potc-ftatis defenfores, Si à quibus nulla eft pro-uocatio. Sic quamuis Libcrti omnem Pa- ^^^ i Com tronis fuis obferuantiam debeant, adeb vt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, iure ordinario non nifi ciuiliter cum eis a-gere pofsint:certis tarnen de caufis, ( vtpo- nbsp;nbsp;nbsp;’ i”’®^* tefiatrocialiqua iniuria à patrono fuerint affedi,eumüe inadulterio cumvxore de* prehéderint ) polTunt capitalem accufatio-nem aduerfus eos, ex iure ciuili inftituere.

His argumentis ago, non, vt conlcientiam legibus ciuilibus,autPhilofophorum diftis tanquamregulis certifsimis aftringam: fed duntaxat vt euidentifsimè oftédam, quam iniqua fiteorumopinio,qui nullam pror-fus hominibus viam relinqwunt,qua cur-fumimminentis vel aperte gralTantis tyran nidis abrumpere valeant,quantumuis cru-dclis amp;nbsp;iniqua iUa fuerit.

Ad variai bus non aftringi, in genere nec poteft nec obù^hof debet accipi,vcRegû alTentatoreSjRe-gno» uesfolus rumqj euerlores occinunt:Nam vt taceam tôt,omnium ferènationum,exempla, quae ■ fuprà allata funt, quorfum tôt graues vcte-rum lurifconfultorum fentennæ, è iure na turæ excerptæ?Cuiufmodi funt,eos qui leges ferunt,legibus quoq; obtemperare: Et, quodquifq; iurisinalium ftatuerit, ipfevt eodem iure vtatur : Et,nihil Imperio magis conducere,quàm vt ex Legibus vtatur; di^ gnam denique vocem efle, Principem legi-^'gt;wodo busfefefubditumprofiter!?Iraq;quodali-inteUigi biàlurilconfultis diçi videtur, Principem oporteat gjpg fuprà Leges, aut Principem legibus efle fi folutum,non nifi de legibus ciuilibus, deq-, y ,■■ ■ particular! K pnuatorum lureeltinteUige-' nbsp;nbsp;'' ' dum: Verbigratiade teftamentis,de detra-fl:ioneTFebellianae,aut Falcidianæ;non au tem de iure publico,amp; ad ftatum,vt dici fo-let, pertinente ; multoq; minus de iure natural!,aut d!uino:cu! cum omnes amp;nbsp;finguli homines fubiieiantur, quatenus homines nati funt : omnino efficitur, aut Reges ho-II ob mines non eire,autillos hoc iure teneri. Ouïe fît 'in nbsp;nbsp;5*9tiis rurfus obiieiat, lus illud publieu,

^iniliei: amp;âdlftatumpopuli,autgentispertinés (de snorumet emfmodi enim loquimur) longe elfe diuer* im genüu^^^^ iure Naturae,ac gentibus omnibus diffaetiit. córnuni: Verùmidquidenjeflequibufdam in

In SvBDiTos* 50t in rebus fateborjfed itavtomne illud di-fcrimen, in circunftantiis hæreat, qua effi-cerenequeunt, quin generalis iHaæquitas, amp;nbsp;(Tntîii^x firma conltansqueeoufque rna-neat,vt omni politia,quæ illi aduerfetur (veluti, exempli caufa, fi manifeftæ impie-rates, latrocinia,eiusquegeneris facinora, turn aduerfus Deum, turn aduerfus iusgen tium, ac bonos mores,probarentur) pror-fus fit amp;nbsp;damnanda,amp; abiicienda.

Pollet amp;nbsp;illud excipi, fupremum Magi- 111. Ob. ftratum reumquidem etTe, fi aliter quarn Onlines didumfit,dominetur. At no habere alium ß^pra 'l^s ludiccm, quafh Deum ipfum ; quod Daui- g^^ ffft-dis quilpiam exemplo probauerit,qui cum elfet adulter, amp;nbsp;homicida nefarius,à nemi-ne tarnen mortaiium iudicatus fuit. Scd re-^ondeoprimum : exfupradiftis fatis per-Ipici Gentes ipfaspopuliq; ordines,ius fibi plerunque retinuiffe frxnandorum Princi-pum, cuinulla vel vetullas,vel temporis præferiptio obelTepofsit. Deinde multum ty^nom^ interefTe inter eum qui crimen aliquod fe- nes Priai mei, aut etiam repetitis vicibus commife cipesfi^^u rit, amp;nbsp;eum qui ex profelTo omni fcelerum Alofis fl43 generi fitaddiftus: Item,inter Principem t^i^Ty vitæ flagitiofæ, amp;eum qui iuftam omnem ^‘f^oseffe. gubernandi rationem in regno fuo euer-tat ; neque enim fupremum Magiftratum cenfuerim pro ptiuatis deliüis(Sc que pro-

prie pcrfonalia funt) eodcm modo, quO fubditos, coercendum, fed tarnen poffe vf-que adeóperditum fieri, vtmeritö pœnis ac fuppliciis in eum animaduerti amp;pofsit amp;nbsp;debeat. Quanto igitur æquius fuerit, cum de publico ftatu agitur,vthis quibus hoc officij incumbir, liceatprouidere amp;nbsp;o-mnino fatagere,nequidRcfpublica dctri-menti patiatur? quodni fecerint, perfidiamp; in Deum,amp; in Patriam(quibus fe iuramen Cur tlds to obftrinxerunt) habeantur. His diftin-md neijue ftionibus probè expenfis , amp;nbsp;ad Dauidis de adulte» mores in genere ( necnon ad publicam il* Iamfatisfaaioncm,quamde admifsis pu-M '’^’^^^S’^ pœnitentiamlcomparatis: nemo c y mirabiturnonfuiffequicquamgrauiusad-'^’^ ’ iierfus eumhatutum, veltentatum. Præ-terea falfaeftinvniuerfumeius argumenti condufio, ex qua infertur, non debuifle pœnas de deli do aliquo fumi, quia fcilicet fumptæ non fint.

IIIL Ob. Sednecdeerunt etiam fortaffe quiTur* (De Tun carum Imperatoris in fuos fubditos autho ticaTyi ritatem prætexant. Qtiibusvno verbo re-fannide. fponfumvelim,eiufmodi Imperium neque Regium neque humanumdicimereri, fed prorfus barbarum, Tyrannicum, brutum atque execrandum:eo maxime, quód ciim / nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cæteræ Monarch!æ,amp;imperia (quantum-uis multis vitiis obnoxiajinftrumenta ta#

’ men fuerint ad humanam focietatem con-feruandamidonea: contra,Turcicam hanc tyrannidem appareat horrendumelTe Dei flageilum, quo Deus mundo huic extrema ruinam,amp; cucrlionem iufto fuo iudicio mi nitetur. Itaque clara voce amp;nbsp;fonora profi-teor, fi quihodie reperiantur, qui Regibus fualores fine, vtinde gubérnationis (uæc* xemplar,amp;tvpum efhnganqeoS tanquam publicos humani generis hoftes habédos, amp;exterminio profligandos

Cæterùm, vt comparationes fupra inftl- f^rébur. tutas de iurepriuatorum in priuatos perfe- ^MVxtt quar, an vlla ftriftioris iuris obligatio inter ''^j^ mm-homines dabitur quam Mattimonij? fin ^^^^^'*^' quo Deus ipfe tanquam huius contraftus præcipuus author intercedit, amp;per quod qui duo erant,vna caro hunt.) Atin matri-monio etiam ipro, fi pars vna alteram déférât, earn quæ defertaeftApoftolus, ab om- i,CBr.7-^f’ ni obligatione liberam pronuciat ; quia deferens , præcipuam matrimonij conditio-nern violât. Fingamusverb quépiampro-fitcri,feveilevxoremapud fe retinere,id-queconari: fitarneninnotuerit,ideó vxo-rem hunc appetere, vt illi mortem inferat, vel cam alia via de medio tollat: annonpro defertore manifefto habédus erit ? At certe huic diuerfa non eft Tyrannorum mens, quum nó aliaiatione fubditos inpoteftatc

^04 De îvRE Magistr* habere contendant, quàm vt miferis fuîs cupiditatibus indulgentes, eos ad interne-cionem vfqj perfequantur amp;nbsp;opprimant; qui'dni igituridemde vtrifqj ftatuant,qui iudicandi authoritatem obtinent ? Quod fi neEcclefiaftici quidem canones, vxorem quæ tuto apud maritum degere non po/ teftjCogendam elle ftatuuntvtcum illo ha* bitet:cur inferior!Magiftiatui, fibifuisque prouidere non concedetur,amp; aduerfus ma uifeftumTyrannum ad ordines recurrere ?

, n. Comt Adhæc, cùmamp;Régna, amp;nbsp;Imperia ipfa, far. Impf' in fendis cenfeantur (quæfupremæ pote-ratomlm Rati hominis amp;nbsp;fidelitarem feu fubicdio-ffrij,amp; nem, amp;nbsp;feruitutem etiam debeant) videa-^'f^.^ff^^ musqualefitlusFeudorum.Exhb.igirurï-regni/unt tit.26.$,Domino, amp;nbsp;tit.47. apparet, Domi* Gimtes, numnon minus in Vaflallü(fiue clientem) crimen perfidiæ committere pofte, quàm wiitosfm ^^^^^’'^“^ ''^ Dominum : quo cafu feudum di iuris ha domini, ad ValTallumnon deuolui leant tur,fedreditaddireftum feudiDominum aquoprimarióillud dependet, vel ad Domini agnatos. Hoc tamé certum firmumq; manet. Dominum perfidiæ conuiftum, 0-mne fuumiusamittere, quodin Vatfallum haheret. Cuius rei ratio ex eo pendet,quód Dominus in omnibus vicem fidelifuo red-dere debet, alioqui meritó maleficus cenfc tur,vthabetur in tit.6. de forma fidehtatis ad

In s v B n i T o s, i 30^ adfinem. Dico igiturinpropofitaquæftio^' ne, Regem vel etîam Imperatorem gt;nbsp;cuius dominatio à fuprema ^ndet poreftate, fi in crimen illud perfidie erga Valï'allos fuos, hoe eft fubditos,inciderit(quod veina mm-: quarn accidat ) amittere feudum fuum, no vtVaffalIis adiudicetur : fedvt de eo difpo-, nantij, qui fupremam illam poteftatemre-ferunt. Vt veró huius argumenti firmitas cognofcatur,notandum efheiufmodi indi-reftos ( feu vt vulgó vocant fubalternos ) Dominos,nullum præftare iufiurandum Vafl'allis,cùmeosinueftiunt, adeó vtquod diximus obfcruari aduerfus eos qui crime perfidiæ admittunt,non alia quam natura-lis illius æquitatisrationenitatur,quæet(i exprelfa non fuerit, per fe tarnen femper fubintelligenda veniat,Qind igiturfvt à minor! ad maius fiat comparatio^ftatuendum erit de eo,qui in crimen illud lapfus eft erga fubditos,quibus fe expreffo iureiurado de-uinxit?Pi*ætereàetfi demus Dominum in crimen illudperfidie nunquam poffe itain-currere aduerfus, Vairallum,vtius feudi a-mirtat:At nemo dubitat ValTaUum huius criminis reum aduerfusDominum fuum, feudo merito priuari.Cum ergo Imperator ipfe, vt fupraannotatum eft, lubiedionem (feuhominium,vt vulgus appellat) Impe= no debeat, vtpote cuius ipfe fit primus, Sc

^ölt;^ De IvRE MaGISTR» fupremus Cliens: (qua códitione etiamRc ges in rcgnis fuis cfTe multó maiori, aiit faite m pari ratione asftimandum eft)(|uis du-bitet, quin Impcratores, aut reges a feudis fuis décidât,fi eo vfq; perfidiæ prorupetint, vt in manifeftos,amp;deploratos Tyrannos degenerent? quandoquidem id experimen to vbiq; comprobatum fuifle oftendimus.^

Deniq; cum apiid faniores omnes, eoru etiam quife Catholicos Romanos vocant, turn certis rationibus, turn infinitis exem-plis iampridem conftitutum fit amp;perfua-fum;conciliumOecumenicum feu generale, efle fupraPapam, eumq; deponendi fairem propter crimen hærefeos poteftatem habere. confequens eft profedtó,aut Reges maioris authoritatis quam pontifices,cri-menq; hærefeos minus quamTyrannidis, crimen enc:aut populus tantundem faltem poteftatis habere in Reges Tyrannos Fados, quantum habet concilium in Pontifi-cem hæreticum. Hæcefi igitur noftrade hac quæftione fententia , qua quæritur, quid iuris habeant fubditi (cuiufeunqi fta-tus fucrint}in fupremum magiftratum,qui Tyrannus cuidens fiteffedus.

Supereft tarnen adhuc in hac dlfputatio-ne non exigua difficultas. Quæritur enim, Quid turn hen deb cat, cùm Tyrannis eo-ufqj

ufquepotentiæ excreuit,vt Ordinum con- ^^ ^^.^^ Hennis (quad legitimum remedium aduer ÿfn^i ff fus earn eife diximus)prorfus vel conniuen ^^ Tyran tia, vel metu, vel maîitiavalentioris multi- tittniiun tudinisita impeditur, vtcoginullo modo fioJftinF.

pofsit ? Re(pondeo,Priuatos quidem ho- ß^ ÎV» mines,nifi vel ab inferioriMagiftratu, vel à »àis'ntn» faniore ftatuumparte (de qua mox fuGus) rrnifdin authoritatem habeant: nihil hic remedij iu ifg^igt;^n ftihabere, quant reßpifeentiam, cum pa- amp;^f^cffi tientlaamp;precibusconiunftam,quas Deus 1^^^*' vtique non eft afpernaturus, amp;nbsp;fine quibus rcliquaomniaremédia quantumuis légitima, Dei malediâioni fuberunt. Nihil tarnen impedit quin priuatæcoditionis fub-diti ad intermedios magidratus confugi-ant, casque de officio fuo interpellent : qui fi vel omnes, vel fanjor ipforum pars, pri-uatorum eiufmodiopéra vtiVoluerint,fa-tis fuprà oftendi quid hi amp;nbsp;Deo amp;nbsp;patriæ debeant. Sane inferiornm magiftratuum Quodpt partes funt, concordibusanjmis fi mul da- magii{r4f tuum conuentum vrgere:fefeque inperea tuum infa quantum amp;nbsp;poiTuntamp;licet, aduerfus ma- ’'»''d offit nifedam tyrannidemtueri, amp;conferuare: '^^’*^’t deniquefingulisquoque ordinibus hoc of Quiiiordia ficij incumbit, vt lcgitimum ac generalem w-i tocafu omnium ordinum conuctum ferio procu- ageredt-rent: ne improbi, bonos : tardi, diligentes: btanf-jnultitudo,potiorem fanioremq-, pattern, V »

303 De IvRE MaGISTR» autimpediantaut remorentur.Quineriam priuati quimineiufmodi necefsitate, ma-giftratibus kus fubalternis fefe adiungere tenentur,amp; officium fubditorum prekärer amp;nbsp;fi res pokulet, licebitetiam faniori parti opprefTæ, aux ilia aliunde conquirere, præ-fertim apud Regni confœderatos amp;nbsp;ami-cos. Ad cuius fententiæ confirmationem citabo probatifsima aliquot exempla. Ec-

ntor^^fmrs æ^jjjß^ exiftimarétur, à reliquis omnibus n^’^^‘* tribubus armis impetuntur. Veruntamen combellef quot;“^^^ tribus, in aliam ius poteftatemd; ha-i reinnf^o- b^bat, cum omnes duodecim non nih Vnû tioaficno vniuerfitatis corpus conftituerenr. Hinci-fote/l. ginir apparet, potiorem partem polTe alteram in ordinem cogéré, non expedato om nium communi confenfu, fi fimul omnes

lo iuftifsimèab vndecim tribubus aduerfus tribum Beniamin fufcepto, videre eft, cum JILExem ]^\ horrendum facinus in Gibea patratum %“’”A. w defenderent. Quid fi ergo aut duæ illætri-® ’^.‘^ bus cum dimidiaManafsis,auttribus ipfa jp fratres amp;nbsp;confanguineos fuos t^^uxü ''yraiinidéallcftairent? Sic amp;nbsp;Romani,Con Ha aliun: ft^quot;^quot;‘'* opem aduerfus Maxentium implo depojje rarunt,cùm Occidentis Imperiu obtinens, expetere. crudelilsimum Tyrannum aperte ageret.

In SvBDiTos, 309 .Qiiod bellum non folùm Deo propitio, amp;nbsp;votis ipforum fauete geftum eft, fed habet etiam ab omnibus hiftonographis appro-bationis teftimonium. At Conftantinus fu* premum imperium in Maxentium non ha buit, cùm hie non minus fummum Princi-patum in Oriente’, quam illeinOccidente obtineret.Quo iure verb,aut quo titulo Oc IHLPt cidçntis Imperiûadeptus eft Carolus ma^ xim^lum. gnus? Nih quod à potiore Italiæ parte, ac nominatim à Patneiis Romanis ( qui tunc nondum, ac ne multis quidem poft annis inpoteftatemPontificem venerant^aduer-fus LongobardorumTyrannidem enoca-tus eft,propter Orientalium Imperatorum ignauiam, qui in Græcia delitefeebant? E-xiftimoigitur fententiam meam hadenus abunde confirmatam probatamq-, elle, mo do hçc tria cxiomata cóftanter in omnibus hifce definitionibus,retineantur,nempe.

Tyrannidem manifeftam notamq^ elfe Tresext oportere:necpriusad arma progrediédum ceptiones cne,quam estera remedia omnia tentara ff»gt;pfriei fint.ac denique quam probe exploratum h’quot;^”^«^-fuerit,nó folum quidliceat, fed etiam quid expédiât,ne remedia ipfo morbo pcriculo- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r

Reliquum eft opinor, vt pro huius tra ff^^^f^ ftationis cataftrophe argumétis piscipuis ^^æ ^^^^ refpondcamus, qua: in contrariam feuten- traßuM.

^’'^ ^E TvRE MaGISTR. tiam adduci folent, præter ea quæ inciden* 1er iam amp;per occafionem attigimUs.

7. Ob. laftafi veró illud in primis foler : Magi-Sa^iemst ftratuunl effe, maxime fupremorum, præ-ntni Afitii cipcre,8i imperium exercere. Anentioramp; ^i/frtituïi ipfe.fcdaddohancpoteftatem legibus turn fateHjite diuinis,tumhumanis ede definitam. ijifinitdnt Addunt prætereà: fi reges in TyrannO« •»oueffe. dcgenerentj neminem quideminiquorum ^^‘ ^^* mandatorum miniftrum ede aur fieri debe-tc;fedfubditorumeiTe pati, ac fupremiMa fjiftratus mores patienter ferre, non fefe il-isvlla vi opponere. Idud ego nifi adhibitis fuperioribus dininaionibus non facile con cefiTerim.Quarum fummaeft, priuatas qui-dem perfonas ( nifi autoritäre legitimi ali-cuius magiftratus inferioris, vel ordinum gentis illiuSjtueti fepofsint) aut omnino fecedere, vfq-, dü melior illis aura affulgeat, aut colla iugo fubdere deberc,a Deo patien tiam afsiduis precibus pofcedo, amp;nbsp;interim fub ipfius correftionibus proficiendo. Ma-tidratuum autem inferiorum partes efle, onas leges, quarum defenfionem ipfi iu-raucrintjftrenuèaduerfus omnes tueri,pro ea quam quifq; in ftatu publico flationc for titus eft: amp;nbsp;hue in genere omnes incumbe-re,ne leges ac conditiones quibus ftatus pu blicus nititur, vlla vi, vel externa, vel interna, labefaftentur. Denique Impcratores, Reges,

ma poteftatc ita potiri, vt fiquidem intereà confpicuum fit, cos quam regendam pro-uinciam fufcepcrint, potius depopulariju^ nqueac rationiverfutè, Si impotenter ad-uerfari, amp;nbsp;quodiurati promiferintproter-üe tranfgredi,pofsint ac debcant ad officium etiam armata manu (fi aliter fieri nc-quit) reduci, compelli,adigiquc, ab iis, qui cos ad hanc dignitatem certis conditioni-bus promouerunt.

Adhæccommuniunt fefe cxemplo Da- UJ-Ok uidis, cui etfi iamRegni fuccefsio promifTa eflet amp;ducispræcipui officio in bello fun- ^‘‘^* geretur, dum tarnen tyrannicc impetitur à ^^ Saule,tantæ apud fe authoritatis vndum n-.-ir Domini fuiffeoftendit,vtdeprchéfumnc- ^’^^ rj^^* queipfelædere,neq-,abaliis lædi voluerit: f|f^.r|^f^^^ ledextempló ilium mortis fupplicio affici le„it^^fff^ iulTcrit, qui de eo ab fe occifo gloriaretur: ƒ„,,, iliumdenique, quantumuisiniquifsimum i,Sant. 14. Tyrannum, viuum amp;nbsp;mortuum honore 7 cÿ’i5.4. maximo fitprofecutus. Cunftahrcc, ego z.Sam.i, nó inuitus agnofco,amp; fateor etiam Fidem, 10. Patientiam, ac bonitatemjDauidis dotes fuiffe incomparabiles amp;nbsp;commendatifsi-mas,quas deceat omnesChriftianos quant maxime imitari,8lt; in exemplar fibi propos nere ; addoetiam omnibus promifcuè hue fuperionbus, fiue æqualibus, fiue inferio-

Tis conditionis, bona pro malis rependerl-dacHe.At nego interim Patientiani,amp; man ■fuetudinem, quæ in Chriftianis requiritur, impedire, quominus quis legitimis reme-diisvti pofsit,adpropulfandam iniuriam, qnæ üli infertur.Licitum eft fanè rem fuam in iudicio ab iniufto poffeflore vendicare, amp;nbsp;apnd fummum magiftratum de iniuria inferioris conqueri: Qiudni igitur eadem rationeapud ordines aduerfus Tyrannum ius experiri licebit ? Qiiod fi præ tyrannide nulla ad iuftitiam via pateat, tantum abeft, vtDauidis exemplum, iis quç à nobis difta funt aducrfetur, vt manifeftèetiamprono* bis faciar. Dauid enim Saulis furori ita cef-fit, vtinterim militum copias non paruas fecum aggregarit: quibus haud dubiè libe-riiis ad fuam, fuorumq; viram afferendam vfus fuilïet, fi eó necefsitatis à Deo adaftus foret,vt non nifi confertamanu vim fibiil-latam valuilfet propellere. Qiiod veró Ty-ranni vitæ cum in manus fuas incidifict, pe percit, id certè meritó, amp;nbsp;pro officio fecit: Saul enim folium adhuc Regium obtine-' bat: neq; velDauidi, velcuiquam alteriius fuit Regnum i'li aut vitam adimere, fed fo-lius Dei, aut ordinum, vt fiipra oftcfumdl-Cæterùm longé aliud eft aduerfus Tyrannum, vel in iudicio, vel oppofitis armis,feic tueri, aliudex profeffo aliquid,aur inTy-janni

Aiunt poftmodum,Sedechiam Regem j/-rrob. ludagrauiter fuiflereprehenfumatq; mul- Sericd^ia ftatum,quodcontraiuGurandum aChal- «5debHtfi dæorum Rege defeciilet: qui tarnen legiti- ffà'Pr^e mus ludææDominus non erat,fedaperrif- Chatd^em limus alienæ ditionis vfurpator. Quorno- gt;^um délit do igitur plus licebit fubditis aduerfus legi-timumRegem,quiTyrannuseuafent?Re- * it^r^i. fpondeo, Sedechiam exprefTo Dei manda ’^-n.^ to,acetiampræftito iuramento, fete cum fuis Regi Chaldæorum fubiecilTe, qui nul “'•‘J'‘ ‘ lam non foluendi tribun occafionem præ-builfet. Qiiæ circunftantiæ,conuincunto-mnino Sedechiam, amp;nbsp;eins populates, tan-quam reos turndefedionis,turn periuri). Deinde concedoetiam non licerc fubditis à iuramento fuo difcedere: neque probo, oubd dici folet trito prouerbio, frangenti fidem, fides frangatureidem : contra enim cenfeo,nonlicerevnquam fidem iuftèda tam fallere : fed ncgo fidem à fubditis falh, aut violariergaTyrannum, quoticsfinguh ipforü intrametas vocationis fuæ fefe con tinentes, curfum Tyrannidis impedire co-uantur. Ellenim Regula gcncralis,paétunl fubconditione vel exprella,vel tacite lub-intellefta, contradtum ab eo folui qui con-dinonem violaiit,nó aurem ab eo qui,cüm lub conditione tantum obligatus eilet, ab

5T4 I^ï Ivftg Magistr» obb^atione liber fit ; non per fe ( eflet enim perfidus) fed pereum ipfum, qui prior ru» pit vinculum obligationis, nempe condi-tionem appofitam. Supremo igirur Magi-ftratu,Tyranno fafto,’ipfe fuo pcriuriopo-pulum aiuramento liberafle cenfendus eft, non contra cum populus meritó in eum fuoiurevtatv.r.

KOb, Prætexunt adtiçc mandatum Dei, qui iu 7er.ic)'7. beatnominatim luaeliras proces, pro pace JuJiUDs fer amp;felici ftatuNebuchadnezaris crudelifsi-ues S^by: mi Tyrann; fundere:nedumvt ludæis ab hmorutn dlius obedientia amp;nbsp;Imperio lefcfubducere fuij/enef licuerit. Concedoidquoque:at primùm tiumfubi refpondeojudæos non folùm fubditos pii uatæque conditionis fed etiam plerofque fernos fuilïe fub Chaldæoru I mperio. lam verb Hipra à nobis pofitum eft priuatæ con ditionishominibusnon liccre in luos Ma-giftratus infurgere,vel iele illis aperta vi op-ponerc;multo minus feruis in Dominos, quantumuis duros iniquosüe:quandoqui' dem hi amp;nbsp;corpora ipforumamp;bona in fua poreftatehabeant. Hocpræceptum ergo iis, quæ fupra à nobis funtpofita, nihil derogat . Prætereà repeto rurfus , ludæos (quod intotahac hiftoria maxime cftob-feruandum ) in poteftatem Chaldæorum exprelTaDeivoluntateveniflc,quæillis,per Prophetas læpe fuit predida;tam abeft igi-

In SvBDlTOS. JtJ tur, vt Sedcchiæ amp;nbsp;reliqnæ multitudini li-cuerittépore captiuitatisTyrannidi Chal-dæorum refiftere, vt ne antea quidembona confcientia’potuerint fefeillis oppenere, autvrbem lerufalem aduerfus illorum oppugnationem protegere, quadoqiiidem præceperatDeus nominatimper lercmia, hratiif. vtvrbem in manus Chaldaeorum dederét, fcfec|j illis vltro fubiieerent.

Hicetiam fruftraregerunt quidam,hanc n.0h. eandem Dei voluntatem in omniTyran- ^nf/rauu nide locum habere, cum nülla vel fine, vel itntum præter Dei voluntatem obtingat. Poflem '^f^ß^»» ^ enim hoc idem argumentum in Tyrannos ff”ßo^^ rétorquera: quoniam non minus à Dei vo- ”°”^^^** luntaté pendet,quód Tyrani à fuis fubditis ^ popularibus cxpelluntur( vt plerifq; acci dit ) quam quód populos tyranni fæpenu-mero opprimât. Sed verier hæceritrefpon fio,fi dicamus,Dei voluntatem catenus no bis fpeûâdam, quatenus ipfe nobis earn pa tefacere dignatus eft: alioquin nullum crit tam atrox racinus, quod Diuinæ voluntari imputari non pofsitf ciim ne caquidé,quaï maxime fortuita cenfentur,cafuvelfortui* tó contingant. Hinc fit, vtqui latronibus publicis occurrit ( aquibus nemo trucida» tur, nifi id diuina voluntatc permittente ) iuitam illis ac inculpatam tutelam ex le-gum authoritate opponcre valcat; nempe.

516 De Ivre Magistr* quia fpeciale à Deo madatum iiemo habet, vr leïe àlatronibus vitro iugulari patiatur. Idemeftomnino iudicium de ordinaria ilia,de qualoquimur, aduerfus tyrannos de-fenhone. Quætarnen tum demumlocurn habere définit,cùm de Dei contraria volun i.^araJ. täte apparet,ficut euenit in eo Sedechiæ fa ’«•4. fto, de quo proxi me diximus : amp;priusetiâ in Roboami iplius antecefloris caufa: qui iurcahoquin decem alias tribus afedefich entes führet infedatus,nifi Deus id fieri ex-i.Mach. prefsè veraffet. At contra Mathathas ipfius-*•*• (|ueliberi fummalaudedigni celebrantiir, qlt;«6d fetecrudelifsimoTyranno Antiocho tarn cordateoppofucrunr, nullo id vêtante Dei mandato, etfi abfq; illius iufto iudicio populum Dei non inuafijfet Antiochus, amp;nbsp;plcrifq; etiam probaretur,gratusq^effet.

n 1.0b. Obiiciunt hoe quoque, Ifraelitarum de-ff^eefm tri fedionemiliamàRoboamo, quanquami» busiufia niquo exaclore, maxime improbari. Re-diupim, fpondeó amp;nbsp;ipfe, dupliciter in eo peccaffe iniu/lèdd Ifraelitas. Primüm,quód non conuocatis verfiit 5^0 Ifraditici populi ordinibus ( quo Roboa-lotmutn fnum fine volentem,f!ue nolentem ad offi-^erfcruti cium cogèrent) nouum Regem eligendo, ^^S^*^'^^ illud, quod vnicum effe Deus vo-luit,mduodifcerpferinr. Deinde,quodà r.iv.xo. p^uidis familiafquam non ignorabantad Regnum à Deo ipfo Rulle fcledam) difcef-ferint.

In S V b D l T o s* ^17 fennr. Sedhæcaduerfus nos minime militant. Necquicquametiam iuuerit leroboa mi vocatione m ab Ahia Propheta ipfi pâte» faaam,prætexere:quandoquidem tot^hv i.2v’5 *‘' ftoriafatis teftatur,non eb refpexifle popp.^ v.îo-lumcum àDomoDauidis rebellaret, amp;A.-buramum Qiiçftorem occideref.fcd viamj qua funt ingrefsi manifcftam fuifle defej ftionem : cùm pocius legitimo invoque,ar-morum vfuTyrannidi occurrerc amp;nbsp;potuçj tint amp;debuerint.Ita fit fæpe aliquid iniuiîè quod tarnen per fe iuftû ciTe nihil prohiber.

Contendunt infuper amp;nbsp;ilhid pro fe face- ^'H A Ob. re,Quôd diui,Petrus amp;nbsp;Paulus iubent aper ’• ^ft-'^'''^ tè preces pro Regibus ac ahis Magiftraxi-bus fieri, qui tarnen ipforum tempore non Oit? r'^j'^ folhmEthnici, fed immanifsimiadeoTy- quot;j^^^^j^^’^' rannierant. Fateorfanè:fed præterquam gt;nbsp;j-

, , nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ OuodlUi

quod ad priuatas perlonas adhortationes iHæ diriguntur(quibus nullum aliud terne- gt;nbsp;^^^ y' dium quam preces amp;nbsp;patientiam reliquum effe femper diximus ) meminiffe hic quoq-, ^y^,-^^ oportet, cum dicimus,Magiftratus inferio res,autRegnialicuius ordines pofie,im.ó amp;nbsp;debereTyrannidi obfiftere: id neq^offi-cio priuatorum Chrifti fidelium quiequam detrahere, quo vetatur malum malo repen dere,fed in bono vincere malum,amp;pro ini micis etiam orare: neq; Magiftratuum eiuf modidefenhonc prohibere, quinpro con-

uerfioneetiam ipfiusTyranni, cui refilât, apud Deum fintfuppüces.illiq; refiftendo, quantam fieri poteft reuerentiam ex animo amp;nbsp;verc cxhibeant. Qiianquam amp;nbsp;illud notandumfueritgt; pofle Tyran num eo vfq; impietatis prouolui, amp;nbsp;tam execrandas in Deum inimicitias cxerccre, vt nominatim aduerfus eum publicas preces amp;nbsp;execratin nés cocipcre non folum liceat,fed fit etiam aliquandooperæpretium: quod exemplo fuo olim vêtus ac primitiua Êcclefia paiàm teftataeft, quumlulianoCæfari cognomi-ne Apoftatæ, non folùm publicè impreca-tajfed etiam exaudita eft.

IX'.Oh, Citant deniq; Chrifti ipfius exemplum Quidfu^ quitributumTyberio Cæfari,quamuisin-d^ aduer iufto Itidæ vfurpatori,monffroê|ue potius, fiti^om. quàmhomini,pependit,cùm collet ex ad-feditione uerfo,quotquotRomanis Imperatoribus

'^ refiitcrût Squales imprimis ^tli/Terint nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ludas ille Galonites ,Thcu-mQleÛt ‘^^®gt;^^*’4j fadiofi : ac tota tandem ludæoru lùnlm/ ’’a^’®ji2 falfamEthnicorum Religionen! lubmi/tt. ^mplcüicogeretur^miferèperiifie.Qinbus Mdtt.17. refpondeo; magnum effe difcrimen inter »y. lusRcgiumamp;Tyranhidem: itaqiie quam-^If.fit. uis lefus Chriflus cœlitcrræque Dominus

In SvBDiTos. 31^ pertinerct: quia tarnen non ideb in mun-dum venerat, vt humano more dominare-tur,fed vt quaG priuatus hac in parte, amp;nbsp;prærogatiuæDauidicç familiæ renunciâs, vitam nie degerct: ideó fuo illo exemplo conGrmare voluit,iuGcRcgibus,acprinci- '^m-n-r. pibustributa acreliquafubfidia, amp;nbsp;deberi amp;perfolui. Qiianquam enimRomani Im-peratores iniuftè ab initio Regnum ludæo-rum inuaferunt eius tarnen legitimi tadern Domini euaferunt, partim lufto Dei iudi« cio, partim eonfenfu, amp;nbsp;approbationc, G non omnium at certevakntioris multitu-dinisludæorum, quod fans aperte GgniG- I1ux.t9.tt carunt,,cum omnes fere acclamarent : non habemus Regem niG Cæfarem.

Quid G verb, dieet quifpiam,Princeps ‘f^tnewt populo nimis iniuRisq, tributis opprimât? «■fm'ï^ii» Tune vbidecenter admonitus fuerit,pof ’^^^^ ^^ funt certè ac etiam debent, ij qui prima ac ^^’'^•f’'* fumma valent autlioritate ex Regni legib.

publicæ vtilitati cófulerc, Sed amp;nbsp;menoran ^'^ '‘^ dum eft Principem quieiufmodijin rebus modüexeedit (quia autprodigus, aut aua-rus,aut aliis elivitiis deditus) non ftatim proTyranno elfe habendum :Tyrannidis enim index ac veluti indiuiduus comes eft, obßrmata malignitas, quæ ad ftatum

publicum,legesquefquibus Regnum ceu fundamentis confiât) euertendas totis vi-Non ijuta ribus enititur. Addo amp;nbsp;iflud quamuis iufta fluid licet, occafio opponendi fefe manifeftæ Tyrann idefemper nidi quandoq; ofFeratur, meditandam ta-tx(gt;edit. men lubinde, atq; G Geripoteft fequedarn, eximiam illam ab homine Ethnicoprola-tam j'»’lt;w w//: Omnia prius experiri conGlio fapientem, quam armis, decet. Itaq; cùm Imaginem Cæfaris in templum inferre co-nareturPetronius,iuflam quidem videban tur habere ludæiad arma capeßendaocca-Gonem(vtG.iadebatMathathiæ zelus) potins quàm vt Templum Dei idolo violari paterenturat multoprudentius conGlium iniefun^cuietiamDeus benedixit,cumPe tronio libéré iudicarent,nolle fe equidem aduerfus iprum pugnare: verum nun quam paßiiros quandiu effent Guperftites idolum illud in Templo collocari. Cæterùm etG Al bini amp;nbsp;Flor'i exadiones æquifsimam illis denuó querimoniarum cauÉim preberent, amp;tum quoq; de rebus ad Religionemper-tinentibus quadantenus ageretur: omnia tarnen ludæorum ada fatis oftenderunt, non aliud eos, quam meram defedlionem, ac rebellionem affeftaffe,quæ cum legi-timis, de quibus diximus, reme-

Refpondendum eftporro nunc illis que-que qui exiftimant non decedere fubditos cum iuperioribtispacifci.Qiiero igitur pri-mum quibus nitanturfundamétis^Si enim rationibus agendum eft,quales quæfo illas fatis firmas prætéxentlSubditoium ell:,in-quiunt,à Principum fuorum authoritate, amp;mâdatis pendere,non contra. Vnde con fequens eft,poire quidem Subditos mode-ftèaereuerenter Principibus fuas expone-re querimonias, atq; illis libéré fuum confi lium impertiri,fi rogentur: at minime vlte-riusprogredi. Refpondeo:Non licere om-nino Subditis Magiftratüs fuos fine inferiores fiue fupremos, nid cum fumma reue rentia accedere :idquenonfolùm propter ractum indignationis eorû, fed etiam propter confeiétiam, vtdocet Apoftolus,cunl îî^oM.ij.r. næc Poteftas à Deo fit conftituta. Aft rtego ex hoc fundamento talempofleneâicon-fequutioné: Oportere ergo SubditoSjquo-ties de rebus politicis amp;nbsp;ad ftatum, vt dici-tur,Rcgnipertinentibusa^itur,vbi quod iuftum amp;nbsp;æquum, legibusque (fub quibus Princeps ille eleftus amp;c5ftitutus fuit) con fentaneum ipfisvidetur,modeftèac reue-icnter illi expofuerint, deinceps necelfarib

322 De Ivre Magistr» fefe illius arbitrio totos fubiicere, idq; om-nino ablq-, v]la cxccptione fequi, quod illi fueritcohibitum. Qîiinimo contra libéré alïei o ; nullam ipfi iniuriam fieri, fi ad officium compc'latur: amp;nbsp;vbi nullus amplius rationilocusfuperefl,vlterius etiam aduer fuscum fiat progrcTus.Siquidemcùm non nifi certis conditionibus adminiftratio illi fitcommifla: minime cenfendum eft,nouas paftiones cum ipfo initi,quoties inter-pellatur vtvel priores conditiones ratas ha beat,e3sq-, deinceps obferuet: vel alteri locum cedar,qui de illarum obferuatione ma gis fit futurus follicitus. Quod fi exempli« probandum eft,arbitrorfatis multa fupràà meaUataeire, quibus confier aperte, nulla ratione nullaqj vfu sut bene confiitutçMo narchiæ vlla expericntia niti,aut defendi eorumpropofitionem pofie, qui audentaf firmare, fufficere candis debere Subditis nudam Regis fuivoluntatem.

A«, qui propter rdigionem perfeeutionem pätiun' tur^dw. r[us Tyrannos fefc tuai faillit confeientit peßint.

Reliquum eft tandem, vt maximi mo-menti Q^iæftionem foluam,qua quæritur, an Tyran nidi, veram religîonem imperenri • arque etiam quoadpotefi opprîmenti,li-ceat iuxtafuperius poliras conditiones di-ftin-

In SvBDiTOs^ 325 ftinZlionesque, armata manu obfiftere, amp;nbsp;perfecutioni obuiam ire?Diibitadi hæ præ- Cauft duj cipuæ caufç efTe poflunt: Primum Cùm Re bitdndt, ligio ad confcicntias pertineat,qiiibus nul-lo modo vis inferri poteft,non vidctur ilia vllis armis ftabilienda aut defcndenda: quamideo prædicanone verbi Dei, prcci-bus, aepatienria haftenus potius propaga-tam confpicimus. Extât prætereà loci permulti in fcripturis,quibiis oftenditiir quan ta fit inter Régna huius Mudi, amp;nbsp;Regnum Chrifti fpirituale,ditTeretia.His deniq;lub-iiciuntur exempla lanûorum Prophetaru, acipfius demû Domini noftrilefu Chrifti, penes qué etfi omnis foret authoritas, po-tentia amp;nbsp;virtus, nunquam tarnen ipfe hanc defenfionis rationé eft aggreflus, quemad-modû nec ipfi Apo{loli,nec fublequétes vl-li Martyres: vfqueadeo vt ne integræ quidc Chrifti fidelium legiones,quot;armis inftrudif-fimæ,mortem oppetere reeufarint, potius quàm exerto gladio aduerfus hoftes yeri-tatis ipfos infeûâtes,fcfe defenderent. Re-? fpondeo primum ; abfurdâ elle, imb etiam falfam eorum opinionem, qui putant Mc- Media Ci dia illa,quibus proprières ac negotia huius uiHa non mudi defendûtur (qualiafunttum ludicia, [’Ignare ta Arma) no modo differre àmediis, quib. (f*»* '^‘^ fpiritualiadefendipofTunt, fedcûillis velut ê.^'^fa gt;^^^ ex diametropugnare, adecq-, iis aduerfari, ‘*’^*

vt nullum pofsint aut debcant ilia, in ReU-‘ gionisnegono locum habere. Ar ego con

tra Præcipuum Optimi püq; Magiftratus munus elïedico, vt quicquid mediorum S’otißimu Authoritatis,amp;potently,illi à Deo concef-munus fum eft, hue totUm omnino conférât, vt ^rindpis, inter hbi Subditos Deusipfe verèagnofca-puram '^ tur, agnitusq; tanquamfummus regumo-ligionem mniumrex,colatur,amp; adoretur. Iraqj qui inter juos, j-^Ug grif iron folùm omnes lurifdiftionis tumcon^^ fiuevires,Icgumq^authoritatem^aduerfiis jeruaretu yeræReligîonis contemptorés, perturba-[iropitgaie. f^j-ggfig ^q^jj cenfüris,admonitionibtisque

Ecclefialhcis nullum locum reiinquuntj e' xeret,fedarmataetiam manu ineosanim-adL!ertcr,qui aliter ab impiecate cohiberi nequeunr.AdcUiusfeiitentiçcohfirmatio-nem fcriptura ipfa,amp; rationes, amp;nbsp;exempla T^iitioA. innumeranobisfuppeditat. Rationes qui-dem funt huiufmodi. Ciim finis omnium bené cotlftlchtarum Politiarum non fit firn plicicerhuius vitæ rranquillitas(vt quidam EthriicorumPhilofophorum funt arbitra-ti) (cd Dei gloria, ad quam rota hæc homi-num vita dirigenda eft ; Inde confequirur^ Eosquipopulispræfunt, omnia fuaHüdia omnesq; facilitates à Deo acceptas3huc referre debere, vtpurus Dei cultus, à quo ip-fins gloria pendet, maxime apud eos quos in potefiate habent conferuetur,promo-uea*

In SvBDlTOS. ^z^ ucaturq-,. Deindsvtdemusvkimumpolu'}(^tio.t. tiarum finem efle huius vitae quictarn con-fenutionem ; farcndumtapien fuerit, ejus amp;obîinendæamp; conferuâdævnicam hanc efl? rationem, fl Deus vitæ noftræ turn author,tu in moderator p:è,rcót?que eolatur. Teltimonia autem feu exempla flint pro-priè infinita in feripturis. Pater enim inpri- ^^^ .j^ mis Patriarchasillos Veteres fummos fuif-fe flmul,amp; facerdotes, amp;nbsp;Magiflratns apud flios jjqtiod de Mdchifedccho amp;nbsp;Heli no- Gen. 14-1« minatim traditur.flt;qtiamuisdiftinftapo- i.Sum..^. flea duo hæc munera fucrint à Domino, is. hocideononaccidir,quódiila inter fepu-gnarent:(êd quód vnusvir,vtriq-, exercen- //. dovixfuffleeret. PraetereacumRexiubc- Deut.ir. tur volu men legis apud fe habere,vt dies amp;nbsp;is. noftes in illius ie leftione exerceat,non tan quamàpriuatohomilieiftud exigitur,iêd taquam aRege amp;nbsp;publico Magiftratu.Por- lil. ró interleges,quarum executio de manda- Deut.ii. turMagiftratibuSjillgpræcipuæ habentur, quæ veræRehgionis contemptores morti adiudicant, Qiiarum obferuationem in Da uide cernimus,quitotum Deicultumcertislegibus fanxit;inSalomone qui Manda- i.lar.iS. tapatris in rranlgreflores impleuit. Item in i.Par.if. Edidis regum Aiæ, Jof^phat, Ezechiae, I0- «irio.r.ij, fiæ,Imô etiam Nabuchadnezaris,amp;Darij, ö^ï' *- is' cùm à Daniele Propheta ad Deum adoran- * •“•

^54ff.î.95 dumperfuadercntur. Podremocum Apo-(ÿ* (î.ilt;gt;, ftolus affirmât reges, amp;nbsp;principes à Deo in 1111. hocefle conftitutos, non vthoneftè tant», t.Tim,i.i. fed etiamvtpièvitam trafigamus, (hoc eft vt nonfolum fient probos amp;honeftos homines decet, conuerfari in hacvita,fed etiâ vt religiofos amp;nbsp;fecundu pietatem in Deum viuerepofsimus) non eftdiibium quinto-tam hanc quæftionem paueilsimis verbis definierit. Hinevidemus prifea Côciliaad-nerfus hæreticos, non authoritate Roma-norumPontificum (quinondum tales de-prehenfi fuerant, quales longo póft tempo re innouerunt(iêd Imperatorum mandato fuiffecoafta hocremedio,expiorum Epi-feoporum fuafionibus cognofeerent. Extant quoque innumeræ Conftitutioncs,amp; Ecclefiaftici Canoncs tam ab Imperators Iuftiniano,quam ab eins fuccefforibus atq; etiâ à Carolo Magno,aliisq5 editi, qui idem comprobant. Qiiorfum verb hodie etiam Monarch« à Romana ilia meretrice tam furiose incitan tur, ad eos quos ipfi hæreticos vocant,igni ferroque perfeqtiendos,amp; climinandos, nifi quod hoe ipforum mune ris effe contédit? Qua in re optimo quidem amp;nbsp;certifsimo nititur fundamento, fed quo non minus quàm innumeris ahis veritatis tcftimoniisabutitur, adfuas fcilicctimpie-lates amp;nbsp;yafphcmias vel ftabiliendas ,vel

In SvEDiTos, 3x7 tuendas. Sed quorfum,inqnies, tarn proli-xa digrefsio? neque eaim quæritur,An Reges autMagiftratus Pietatem tueri, amp;nbsp;pro-mouere debeant: fed anSubditi aduerfus renm ?^e perfecutores fefe armis tuen pofsint ? Re- Hgimenj, fpondeo ergo adidquod priore locofupra nan clie fuit propoutum : aliud eife religionemnuc quiaem vi primum inaliqua regione introducerc:a- ï?' ‘f'wù liudeamiamaücubi receptam conferuare, i^trodMei leu coUapfarn hominumq-, aut conaiuen- li-^^f-'ß.ii^ tia, aut infeitia, aut malitia, fepulcam veils ^‘'^■P-‘^f^* _ reftituere. Nam plantandam quidem propagandam ab initio fola fpiritus Dei vir ,? tute connteor, idque verbo Del ad docen- rg^j„f, f„j dumjarguendurnjhortandumc^ueidoneoz^ryy-^^j^ Hocenim propriu fpiritus fanftiopus elf, nihil pro» inftrumentis Ipiritualibus vtentis. Itaqj pij hibet. principis qui fuos abidololatria amp;nbsp;faills fu-perftitionibus ad veram religionem pelli-cere cupit, partes eruntjCmare primum, vr illi veris firmisq^argumentis in pietate in-ftituantur:Sicut è diuerfo Sub dito rum partes funt,veritati rationiq-, aßentiri, ac facile cedere.T andern veró Princeps piis fanftis-quejediftis, veram Religionem ftabilire fa-taget, aduerfus eos qui merapertinacia üla impugnabuntenie refiftent. Qiiemadmo-dumlnoftristemporibus in Anglia, Dania, Suedia, Scotia, amp;nbsp;maxima Germaniae arq-, Hel uetke parte fadum cernimus aduerfus

313 De Ivre Macistr» Pontificios, Anabaptiftas,aliosq-, hæreti-cos. Quorum exemplum fi reliquænatio-nes fequi mallent,quamRomanæ illi, tarn fanguinariç meretrici fi clerc, amp;nbsp;obfequi: nç maiorintoto orbetranquilliras,tam in fta-tuRe!igionis,quamPolitiæ confpiceretur? Quid igityr Subditis erit agendum, fi contra ad idola colenda à fuo Magiftratu com-peUantur? Certènonpatiturquidem ratio, vt principem ad mutationé omnimodam flatus fi.«aftringant,quinijnó ad perfecu-tionem patienter ferre(durn interea Dcum pure cotanr)aut omnino folum vcrrere,no iiasq-, fedes quærere neceflehabebunt. At fi Edidislegitimè rogatis amp;nbsp;publica author ritate conflitutis confirmatisque,femel pu ræ religionis liberum excrcitiû fuerit ccn-ce/Tum: turn principem dicoadeorum ob-feruationem tanto magis obligari, quantó negotium religionis, maiops eftpræ cæte* ris omnibus rebus momép : adeo vt illi fas non fit,eapro fuo arbitrio,amp;fine caufæ co gnitione abrogate, fed eadem authoritate dunt3X4t intercedente, qua ab initio fue-runtfancita. Si fecus fecerit,manifeftam tv rannidem ipfum cxercereaffirmo ; cui fefe opponere(adhibitis tarnen fupradidis ob-feruationibus ) ebetialiberius licebir,qub animarum falutem, conicientlæq; liberta-tem debemus plufquam res, vllas quan-tumuis

ÎN SVBDITOS. ^Z^ tumuis optabiles, chanorépretiofiorem^» habere. Nemini igitur iam mirum fuerit, quod Dominus noUer lefus ChriftuSjPro-phetç item ac Apoftoli,reliquiûe martyres, cum priuatj eflent hommes , fefc intra mc-tas vocationisfuæcontinnerint. Et quod vel ad illos fpeftat, qui publicum gerebant munus : vel ad legiones illas, quæ cum du-cibus fuis marryriû in media acie funtper-peffæ, nulla oppoGta defenfionc,etiamG qui illas infeftabantur Ëdifta in fauorem Chriftianorum prins faftaviolafientCvtfub Diocletiano amp;nbsp;luliano Imperatoribus prç-fertim accidit.) Duplex eft,inquam,de illis refponfio. Nam primo etfi quidam Impc-jatores ante Diocletianum, perfeputiones aliquatenus leniiflent(vt fecilTe Adrianum, Antoninum, amp;nbsp;Alexandrum conftat) publicum tarnen religionis Chriftianæ exer-citium nunquam quifquam eorum concef ferat. Deinde repeto hîç quoq-, illud, non quicquid licet,idem quoq; fernper expedi-re. Neq; enirn dixerim fernper neceffe elfe, Religio nern publicisEdidis concelTam, ar mis aduerfus manifeftam tyrannidem tue-ri amp;nbsp;retinere : fed illud tarnen fas effe, amp;nbsp;li-cere, præfertim illis quibus hoe onus incubit,amp; quibus Deus opportunitatem dede-rit:vt Lobnenflum exemplum aduerfus lo ramum, amp;nbsp;lerofolymitanorum aduerfus

Amaßam, bellumq; Conftantini aduerfuJ Maxentium rogatuCiuium Romanorum fufeeptumfdequibuslupra) abundeeuin- nbsp;nbsp;nbsp;^

Quimar- cunt.HincconHcio, inter Martyres cenfen tyres cetn dos ede non folum eos,qüi tyrannidem ho fendi. nbsp;nbsp;nbsp;ftium veritatis,nulla alia defenfione, quam

patientiam peruicerunt : verumetiam illos qui legum, auteorum quibus ius eft leges tueri,auïhoritaïe, vt pareil, fuffulti,manus fuas Deo ad defenfionem veræ religionis confecrarunt. Atq; hæcquidemhailenus ' ' ad hanc poftremam obiedionem relpon-dcreplacuit,in corum gratiam qui earn in medium proponunt,vt côfeientiæ fuæ con fulanqquiaverentur nêpe,ne contra Deum peccent, fi quid eiufmodi tentaucrint. Ad genus verb illud hominu quod attinet, qui aliud mundo cmolumétum non præftant, quam quod innoeuo fanguine omnia com plent:principum authoritate abutentes, vt exeorum ruinis, fua commodavenentur, f amp;nbsp;augeant: quiq; interim tanta funt impu- j dentia , vt his obiedionibus eos impetere, êcoppugnare audeant,qui non vltró fele ii-hs iugulandos præbent,fuam fcilicetcru-delitatem amp;nbsp;effrenemlicentiam, prætcxtu Religionis amp;nbsp;zel:,falsó palliantes. Hocin-quam genus hominum non alia refponfio-ne dignaret,quam ea quæ prçdonibus me-

In S VB D I T o s» 351 in ins vocarent,quod non nifi gladio accin-ftiad fuidefenfionem itineri lefe commit-terent, illis hoc non licere contendenres, eth iph quoduis genus armorum adillos iu gulandosvfurparent. Quin mihi iftiexe-crandum illum Fimbriam Romanum (cu-iufmodificarios,ære conduftos,multos ho dje videre eft) in memoriam reducunt: cuius tam infolens fuit audacia,aut potius im pudens proteruia, vt cum tempore Syllamj profcriptionis Scæuolam, (virum inter Ro manos Ciues eximia turn virtute,turn pro-bitate darum ) vulnere fauciandumcuraf-fet,nec vt optabat illo interemptus elTet: conqueri,illiq-, minariaudebat, futurum vt in ludiciumabs fequafirriaximainiuriaaf-feiffojvocaretur, quód ficamadpræcordia vfq; non vltro admißflet. Cum eiulmodi verb hominibus, quiafiiperHua, amp;nbsp;inutiUs foret omnis difputatio: omnes non tam ad propriam ipforum confeientiam (quaple-riq-, iam prorfus deftituuntur) quam ad ib lius Tribunal mihi funt relegandi: cuius fummum Imperium iudiciumque , ipfos vitare nequiuifre,amp;tempus amp;nbsp;res ipfa tandem certo experimento comprobarunt.

J. An vt ^fo fine exce^tione,ita (if omnihmMi ff^rdtibiif feinterfit obediendumf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tag.iji

II11. Quo mod»fubditiaA/igifintu iniwum pifii.idueifits iliumfifitufridebfint^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t}ö fi. An nullum remediUSubditiio^profiis fier Ty^ nnnidnn imnifefiam,tratet prêtes amp;nbsp;pitienttim dDeoconeeditur.‘‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;159

l' I. An legitimi Migiltritus. Tynnnifilli, in misperinde cohiberid Subditispofiint, vt inUjuin lienee dominationis vfiurpitoresKsf ib iisibdiarifi ^uibus primum fuennt conftituti( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;149