Dit boek hoort bij de Collectie Van Buchell

Huybert van Buchell (1513-1599)

Meer informatie over de collectie is beschikbaar op:

http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732

Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn in volgorde waarop ze getoond worden:

• • nbsp;nbsp;nbsp;de rug van het boek

• • nbsp;nbsp;nbsp;de kopsnede

• • nbsp;nbsp;nbsp;de frontsnede

• • nbsp;nbsp;nbsp;de staartsnede

• • nbsp;nbsp;nbsp;het achterplat

This book is part of the Van Buchell Collection

Huybert van Buchell (1513-1599)

More information on this collection Is available at: http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order of appearance:

• • nbsp;nbsp;nbsp;the spine

• • nbsp;nbsp;nbsp;the head edge

• • nbsp;nbsp;nbsp;the fore edge

• • nbsp;nbsp;nbsp;the bottom edge

• • nbsp;nbsp;nbsp;the back board

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;àv nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;h-'f^j fV^^f^iuA »*HR«'»H

1

IO- CRATONIS

A KRAFTHEIM.

III. IMP P. ROMANO RVM

Medici et Consiliarii

INTIMI,

(ofj^liorum Ç^ EpiißolarumAIe^^ dic/nalfïimy L/^^er,

Apud Andrea: V/echeli hæredès,

daudium Mamium amp;nbsp;Joan.Aubnum:

P fis mani^uf dar iß. af^ue excel-lènti^.'virijDii. Petri Jldona^vU Uratß. Sil. ^uoadam ii^edici (afirei dignißimiiamici fri inte-^erritnt3acfra/rit.loco

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diledh

Pakrentift/ Scholz^htt i^S^edici-na Dodorddrum hunc Confrlio-rum^^ Efr/lolarumAdedicina-Imm^wemorü nun^itam in-ttritura ergo conf

er

LAVRENTI!

SCHOLZII MEDICI

Ur ATISLAVIENSIS

k^äfiniorif LMe(iicinlt;e cult fir es, Præfatio.

U i toto vitæ fuç curriculo nihil prius neque antiquius ha-bent,quàniutquacunq-, tandem id ratione fiat,profint o-mnibuSjobfint nemini,libe

rale,mca quidem fententià,aclaudefem-pitcrna dignillimum inftitutum fequun-tur.Quoniam autem hçc mutua inter ho-gt; mines beneficentia multis ac variis modis exerceripoteft, utro beneftcio magis, co ne quod in contemplando ac fcribendo conüftit, an verb co quod agendo perfi-citur,pofteritati prolimus, à multis hade-ausdilputatücft.Verumh ingenue quod

Pr ÆFATÏO.

res eft fatcri volumus, concludamus ne-cefle eft, eos qui agendo de mortaliuni genere bene merentur,pergratam magis, magisqucpræfentem,acin oculos horni-numincurrcntemutilitatem præftare : illos veró qui fuorum,vel aliorumlibrorum editionepublicis commodis lérviüht,no-menque fuum, ac potivis reéte faciendi, benequede muleis promerendiftudium, poftcris cómendare conantur,fi non adeó prælentem ac conlpicuain, at certè com-munem magis, magisqueneceirariam ac perpetuam commoditatem afterre.Utro-queverómodoprodefl*e,licetpaucilïïmis conceflum fit, quod nimirumvita Icdcn-taria,quæ libris ad editionem parandis in-fervit,amp; publica negotia non parum inter le adveriàri loleant; nonnullos tarnen hoc féliciter præftitiife, quorum exemplum nos pro virili imiçari decet, omnibus no-tum ac manifeftum eft. Inveftiganti au-tem mihi caulàm,cur poft cœleftis dodri-næ ftudium,nihil tam proprium humani-tatis arque amoris fit, quàm præclarc de mortalium gencrc promereri, aha non occurrit, quàm hominem ad evehendas

Dei

P R JR F À T I O.

Dei laudes,amp; ad promovendam humana: focietatis utilitacem conditum elle, eum-que nulla alia re ad primi illius rerumo-mnium conditoris fimilitudinem pro-piùsaccederc,cj usque naturam æmulari, quàmipfabeneficentia poffe. Hue acce-dit immortalitatis inexhaufta arque infita omnium animis aviditas, in quam quit que non ram defiderio,quàm ftudio, non ram fui ipfius,quam podentaris fur cauiâ omnilabore, cura amp;nbsp;indudria incumbit. Hæc mihi cogitaci,amp; illorum ftudia,quorum in hune uique diem glorioià eft apu d hommes eruditos recordatio, memoria repetenti, illud mihi in mentem venire folet,nullam vera: folidæque fclicitatis arque immortalitatis conicquendæ viam magis compendiariam elfe, quam ut o-mnia confilia amp;conatus noflros ad glori-amDei,amp; adjuvandamcommunem ho-minum utilitatcin dirigamus. Hæc cùm itafefehabeant, candidumac intelligentem ledorem,quod utilitaris publie^ pro-vehendæ gratia,librum hune confiliorum Medicinalium,quibus;ut veru fatéar, mi-rifice fepenumero, dû Medicinam facio, (0 3

P R Æ Ï A T I O,

adjuras fum,quæ(p mukis exufu fore,id

non dubito,in publicum emiferim„iu ma-lam mihi non interpretaturum partent fed potiiis me adverfus cenforiam quo» rundam animadverfionem defenfurum efîe,ccrtô mild perfuafùm habeo. Cur c-nimmihi non liceret, quod laudatiffimis noffcræ gratis vins (quorum operam amp;: exemplum nos imitari dccet)non line lam de conceditur ? Quod ii itaque hoc no-Ïlrumqualecunque ftudium bene collo-carum,arque ab arris noftræ ftudiofis can-dido animo fufeeptum intellexcro, operam fed ulo dabo,ut hujus arguméri mul-ta amp;nbsp;eximiaj quxjam in promptu habeo, pauló póft, Deo juvante, ftudiohs quo-que communicem. Interim ut his féliciter fruantur ex animo opto. Et hæcha-r bui,quod benevolo le(ftori,ut conhlii mei rationem plenius amp;nbsp;rcdins cognofcerct, ip præfentiarum infinuare volui. Quod reftat Magnificum amp;nbsp;Nobiliftimum vi-rum JoHANNEM Baptistam CRATQNEM A K R A F T H E I M, lacra-

MEDICINALES. 351 tutumvideturrecens,quàmantiquû.Ne;-quc veto fermentatio tam hic neceflaria, quando purior tantum fuccus fumitur,arque inTheriaca cui craffa omnia amp;nbsp;çor^ pulcnta induntur. In fenibus amp;nbsp;debili-tatis ad g. 5. vel 4. mpuerisad g.j. velij. in juvenibus amp;nbsp;morbis calidis ad g. vi. cumjulepo rofâceo. Somnum mitemin-ducit, dolorçs lenit, æftum extinguit, Epilepticumipafmum colubet, non tam facultatem partium , quam vapores amp;nbsp;Ipiritus morbificos congelando. Hoc ex-perientia tale affirmare poiEum, vel he-jlerno die,ab{que fopore dolorem amp;nbsp;agi-tationemfublatamfuiiTc infilia Epifcopii bimulacriumhorarumconvulhone laborante. Margarita: cum æquali pondere nitri in furno antitypo calcinätur. Salfugine ab fera tn ex train tur fubtilior pars cum a-cero defrillato , quo évaporante fubfidet calx pun filma aq.ro larum crebris afFuho-nibus abluenda. Alitçr ; In aceto deihilla-to, SHpiritu vim generofiflimi ana, infi-mo contuCr dilFolvuntur. Defufione fa-da novum menftruumaffunditur,donee penitus fint dilFolutac. In fundo fubfidet

jji “ Epistolæ

eirentia abftrado phlegmate, Et hocrc-dius atq; cautius. Alii alias habent præpa-randi rationes,led in linnlibus « '^«e?^ ksw*wf ;^plt;ri Ji/arKstAHov. NcpCtluS ufuS MethodicUS tutus: fèd amp;nbsp;qui prudentiani Medici re-quirat,utraritateipiamagis inagisq-, com-mendetur. azmiilt;iiiyi.pTitv,amp;c præftitutio ipfa li non vires medicanienti, lal tem audori-tatem, amp;per confequens efficaciam exténuât. Aurum inter mctalla principa-tum obtincre, led amp;nbsp;inter res naturales folum immortalitate quadam præditum efle, qua de caula tacito lenlu, ab omnibus, licet ignorantibus appetitur (i’-^^c^» w ip/AéïXf )conftat. Atillud idemnifi vegetabile primum, fubinde animale fiat, adeo-que corpori humano fimilc, nullam nee corroboradi, nee curandi vim habere po-terit. Proinde vulgatis quorundam Iblu-tionibus nó plus tribuendû cenfeo, quam auro foliato, aurive ramentis. Bibitur amp;nbsp;devoratur aurum ‘, 'aurum excernitur. Compagesillæ adamantins ab igné invi-ólsaliquidignepotentius quærunt à quo folvàntur. Defcriptioncs aliquot habeo, tarnen ndllam adliuc examini fubjeci.Pro

tua

MEDICINALES. 319 trarias inter fc dicimus, quia non funt accidentia,amp; nihilominus difFerentias, qui-bus genera dividuntur,cótrarias efle fate-mur,at nonpropriè. Contraria naturalia, quæ propric ita vocantur, fefe de uno fub-jeóto inviccmpellunr, in eoq-, dbi fuccc-dunt, quod fubftantiales diderentiæ nul-læ facerc poflunt.Quornodo amp;cur aliqua extrema oppofita medio careant,iatis fu-pra cxpofui, quia fc.talia funt habitus, termini, fines,dilpodtioncs,que magis amp;nbsp;minus non rccipiunt: Reélè fcribis, me de contrariis habitibus, utianirate,amp;morbo difputare, teveróde habituamp;privatione diiferere.ut vita amp;nbsp;morte.De his quia ve-rè amp;propriècontraria nonfunt, non ea-dem dici poflunt,quæ contrariis rede eó-petunt. Vale felicilTimè vir ornatiflimc amp;nbsp;dodiffime. Dat.4.Septemb. Anno 1579. Quia propere nimis fcripfi,vcritusfum, ne non commode legeres. Itaque puero dcdi,ut tranfcribat, amp;nbsp;quiafortalfc nó po-tcrorclegerc,libet interim te ejus admo-nerc,dum ipfe exfcribit ; Rogo tc,quanto poifum du dl o, ut Domino Jacobo fratri tuo ex me falute, quam officiociflime di-

X 5

53q Epistolæ

cas: Scribereei decrçveram, fed prêter opinionem obrutus (ara negotiis, iicjam nonÜcucrir, Acccdit,qgt; nil hab ui, quod præcipuc feriberem. Quod ß talç quid führet , certè fomnum non ccpilfem, prius-quameifcriphifem. Hoc fciat me ipfum in pectore meo gerere letup er , proprer prxclar^mpietate, aliasq;animi præhan-tcs virtutes. propter quas ab omnibus bonts amp;nbsp;prudentibus cum diligi amp;amari ien-tio. Scribam ci aliquando aliquid,quod ei gratum forc putem, Audio nuptias cum meditari,quam re ei Dominus Ïefus xter-ni patris xternus hhus, vcrusSeuiueuscu por re amp;ipiricufindo Deus, Sc Dominus Slt; Servator noßer ut bene vertat, ferio pretor Sc precabor. Die 9. Septemb. 79,

Theodori^s Z»t»ger»i D. Pe^ro cJlPo-navto S. P. D.

DeNepenthç quod quxris, certè quo recentius,eó efficacius, propter opium Sr hyofcyarnum quem recipit,fed S: propter recentes vires eorû,quæ corrcdionis cau-fa adduntur, oleum caryophyUorû, anifi, cinnamomi,fubtilium fcilicetpartiü, tam tu turn

Præfati».

facratifïîmæ Cælâreæ Majeftatis Auîæ familiärem , Dominum ac Pacronum me-um cliarilfimum, peramanter rogatum volo,ut meinhoepropofito meorquodà me bono animo amp;nbsp;ftudio fufeeptum eft, pro virili in pofterum juvare veiit. Idem etiam peto ab omnibus, qui ftudio Medico acldióti funt,ut ft qua: confilia, à Gcr-manis Medicis, iis prafertim, qui diem fuum jamobierunt,confcripta,in quibus gencrola aliqua remédia, aut fîngulares obfervationes continentur, in poceftate fuahabent, ea mihi iyncerè communica^ re non dedignentur, pfafertim cum ifti conatus mei ad nihil aliud, quam ad or-nandos Germania noftra Medicos, eo-rumquememoriamadpofteriratem pro-pagandam direct! fint. Qtiod ft, ut Ipc-ro,obtinuero,itameilli,quihacin rc mihi gratificabuntur, hoc nomine fibi de-vincient, ut nonfolum eó eelerius in re-liquis partibus edendis,progreirur-us firn; verumetiam ut me vieil hm gratum cr-ga illos deçlarcm,eorum honorificam, ft quando confilia illa ad me tranfmilTa in

P R Æ F A T r o.

apcrtum proferam, mentionem fadurus, ac talia, quæ ipfis non minus, quant lure mihi3grataerunt,rurfus iUis communica-tums Hm. Tand certè apud mc eftrem Medieam juvandi ftudium, ut li modó quippiam, quod multis exufu cflepoflir, moliri ac meditari valeam, nihil unquanl laboris,edam inhacvicamca occupatiffi-madntermdrurus hm. Nequeidimmeri-tó. Fit enim ut quo magis quiiquam ejus artis, quam cupide exercet, ac profitetur, amove delinitus eft,có ad c,us quoq; ium-mamperfeftionemftudiohus contendat. Licet autem hoctempore eiimpublico-rum,tum privatorum Iaborü,multó plu-res,proh dolor,reprçhenfbres,quam fideles adjutores,aur fautores rcperiantur,ac plcriquc fibi tantum nunc prodefle ftu-dcantdnfummam tarnen fpem erigor,fore aliquos,qui auxilio iuofidcliflimo, quó adpoterunt,mc hac in parte adjuvare non intermiiruri fint. Confido ctiam,quod ha-denus privatim aliquot præftantibus Medicis probatumffuit,illüd idem omnibus nunc quoque fore gratiffimum, meamq; opcram apud cos, qui guftum aliqucm horum

PllÆFATIO.

horurn conßliorum pcrcc^crint, non'in-utilitcrcollocatam ni. Verum ut tandem aliquando finem huiepræfationi impona, Deo fonti amp;nbsp;autori omnis {âpientiæ,ac fc-licium amp;falutarium Medicationü,quód amp;nbsp;tantam remediorumvarietatem adho-minum utilitatem, in natura condiderit, ac ufum corum nobis patefecerit, gratias, quas mente concipere poflum, ago maxi-mas, eundemque,ut fubinde quoqueali-quapræftantia ingenia, quæ confervatio-ne dodrinx, amp;nbsp;offieüs medicationis po-fteritati profint,excitare dignetur, arden-tibus votisoro.fed de his quoque iatis. Bene amp;nbsp;féliciter valere, ledores candidiC-fimi,ac mihi, fi quid liberius aut impru-dentius effutivi, ignoicite, meque veftris commodis addidum, quod mutuo facie-£is,amate.

Ura fis ladite,die v Febr.^fJfttf

CIO I3 XCI.

Index ConsilioRum.

t. Iff cafarrhopro ^uoJam ?(pbili virofol. i

Jtef/ondetur io f^ueitft eptUola ail ^uà-dam dubia pracedeotls cooflii 2j g y Io catarrho pro alto ^uodam viro Nobili

^, To'vertigioPpro Nobili q/iodamziiro jS De epilepfa oocluma pro quodam 2(ebili

juveoe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jp

Ioterlocutoriaqalt;edam

Hefoofo

^ gt;nbsp;Depr^efrz’atiooe ab apoplexia d, De comprefiooe oris -ve»triculi,dgt;fgt;iritus goaf ioterdafoaepro ^»edafo Nobili juveoe

7, Defatuleota afediooe,pro ^uodam lilts-friviro nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^ ^, nbsp;Io dolore dextri la ter is ex iofammatiooe reoisdextripro^ftodam Geoerofodomi-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;00 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^tf Pi De prafr'uatiooe à calculo pro ^uodam Nobili nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2P tOj Depr^cautiooe colici dolor^pro quodam Nobili zfiro nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g/ it, IoparalyfexcoUca nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i’g i^i Io

J2, l/tifyßKttriaproquoaaw ^obiß ^à ^j, Depr^/ervaiione à /umbrich, t^eorum ~ exrat ia/iepro quodaf» Ge^eroß ßetrtwa

i^, Pro praßrvatiofie amp;nbsp;curatiette podagra proi^uodam EpiJcopo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zoo

'2 s, Jnpodagrapro Èarone^aodaPoioKieo zo^ /ä, Ir/podagra pro ^xodam GeneroJo dofntfio i2^

ig, Inpodagrico do lore pro ^uodam Magni^co domino nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;12;^

iSy In ifuartanapro quodam Nobili nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zji

ip, In quartana pro alio quodam Nobili 'viro / tu

to, Igt;e praßrvatione ^ morbispeßilentibw t^I

21 f In rubore faciei poll ceenam cum ßdore^ pro^xodam Nobißviro

32, Infebriintermittentepro^uodam Nobili paero

3j, In tumore in genu poU febrim pro puera ^Ipbtli duodecim annorum

^4, In Melancholia Ilppochondriaca pro ^ua-damfæmina Nobili

St In hamorrhagia nan um pro ^uadam Ge-neroßfeemina

4tf, De ftrafirvatiûfje à Mola pro »ohiU lt;jua-jammatrofja nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iifo

Ji^j Prlt;eJer'vatiüapodagraproquaiiamprifKa~ , nafamma nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jtf^

^^} Jnepi/cp/iapro^aat^am»obi/ipue/Za J^ff

IN

iN CATARRHO PRO

QUODAM NOBILI VIRO*

Consilium L

N hacmorumamp;judicionifrt corrüptione,educationis ne^ giigéfttiàjvitætp intempcran-tia,vix uilumhotninis corpus invcnitur perfeótè atq; intègre (anum. Multi cnim morborum origi-nem ex ipfo feniine quad trahunt,nó pau-cos mala educatio,amp; ineuntis æratis labe-faótatiocorrumpit,plurimorurhvaletudi-nem intcmpcratia,amp; moru communiunl peruerfaimitatio débilitât atque frangit. Suntctiaqui cum in impéritos Medicos incilt;bsnt,importunis atque intempeftiuis medicationibus graviter affliguntur. Si-quidem pbarmaca exhibita plus damhi il-lis aßerunt, quam ex morbo, cujüs eau-fa medicamentum inftituxum iucrar, eifö

• A

i. Consilia

potctat. Sedhoc quideutinmalisfcrcn* dum eft, illud culpandum, cum kómiïicS in quadani perfnafione perfecta: ac intc-græfànitatis coniêquendæ corpus perpe« tuô medicamentisvexant, amp;nbsp;non potiùs naturaquadam diligentia adjuvant. Gravi enim cum pcriculo iis medicamentis auxiliu adferimus, quos reda viftus ratio curare potcrat. Cum veto T.H. proprer dubiamamp;vacillantcm valetudinem amp;pc fit confugiendum ad Medicos, amp;nbsp;ab bis auxiliumpetendum, promca ergatebe-nevolcntia,tuoq; rogatu, ferias cogita tio-nes de valctudine tua curanda atq; confir-mandafufeipere volui,amp;eas fcripto explicate. Primum igitur quod in re cf a cuta* tionc fieri neceife eft, deducam omni a fymptomata ad morbum ipfiim, deinde horum caulas oftendam,atq; quo pacto iis redta viftus ratione amp;nbsp;medicatione fit oc-currendum, per fua contraria declarabo. Symptomata autem literis atque f^rmo-ne mihi comemorata hæefunt; primum conqueriturtuahumanitas, tc affligi ca-tarrho, eoq; gravius laborare annis clima-dericis atq; Enucaticis,amp; æfiate eu quie-feere,

Medicina LI A. 5 feere, hycmc,prefertim fub initium veris, gravius moleftare, rum memoria dredU minute læiàm,ftomachumintcrdum doleren appetentiam amitterc, camq; pom qualiexcitari. Alvumelfc adftneiam ^ A: poftlargiorem potum folvi. Iii Polonia, id eft, in loeishumidioribus refpedu tux habitationis, amp;nbsp;melius dormire, amp;nbsp;alvum floidam elle, cæterû tenfionem in dextro hypochondno, amp;nbsp;pundiones quafdam in Iplene vobis molcftiam exhibere, amp;nbsp;horis matutinis, in pcdibusquadIpafmumvos Entire.Hæc fere funt lymptomata omnia ad me perferipta. Etfi ante familiare Medicis in humanis corporibus, quorum va-letudo infirmior cft,accufareHepatis cali-ditatem,amp; ventriculi frigiditatem: tarnen in T.H.vere hoc facerc licet. Nam ruftus acidi,item litis nonnunquam longe poft paftum, ccrtiflima indicia funt debilis ca-lorisventriculi, amp;nbsp;tardxcoftionis. Epar verb ealiduindicantomniapene lympto-mata. Rede enim catarrhus amp;nbsp;Umiles af-fediones capitis Galcnus adepatis calidi-tatem retulit.In tua verb humanitate non tantum eparjverum Irenes calent, amp;nbsp;ab

A 2. .

4 Consilia

omnibus vcnis multum vaporum calidö* rum ad caput perpetuotranfinittitur. Inde nil mirumcereboexiftente frigido S£ ficco, quin multas fluxioncs concitentur. Suntautëbujus température cerebri no-tenon obfcurefvidelicetoftenlïo prom-pta à caufis frigidis,inequalis amp;nbsp;parum firma lanitas, excrementorum inconftansc-vacuatio,fomniq-, paucitas. Item quod inter dum plane caput videtUr bene aftedn, moxcatarrhis aleviflimis caufis cencatun Hec figna omniaGalenus, amp;reliqui Medici temperature frigidioriamp; ficciori cerebri tribuunti Etfi veró ficcioris cefebri homines fideli atq; confianti memoria,amp; fenfuum peripicuitate prçditi funt:tamen formarum non facile fufeeptivum cerebrum habet,unde difcendi difficultas oritur, nee nififepe multumq; inculcatis rebus memoria firma eft. Acccdit his vapo-ruihaicenfus perpetuus, inde haud dubiè cefebrum fuperflua quadam humiditate malè afficitur, que memorie obeft, Sr gravedinum atq; diftillationum caufa eft* Quod veró his maxime vexatur annis cli-h^^K madericis Sc Enneaticis, familiare eft omni-

MEDICINAL! A. J omnibus hominibus,indigetque cxplica-tione longiorc,quç adMathematicos ma-gis, quam Medicos ipedat. Cxterum ca-tarrhum by erne præcipuè infeftare, minime mirum,cvim,vt: Galenus inquit, etiam in corpore tepcrato pituita hyeme abun-det, Eft autcm fub initiu veris fluxionum motus vehcmcntior, amp;perhyememcol-lefti humores in capite refolvuntur atquc diffluunt,ideoq; opera danda, (quemad-modum oftendemus)vt caufe excremcn-torum quantum licet viteritur, membra roborentur, tarn demandantia,quam fuf-cipientia coUeda præparentur , amp;nbsp;tem-peftivc educantur. Scdredcoad lympto-matum explicationem. Dolor ftomachi, cxiguaappctcntia, humidi largioris tole-rantia, amp;nbsp;ingcfto cibo cupiditas cdendi, hæc frigidiorem atq; humidiorcm ventri-culum indicants Nam humidioribus gau-dereamp;famem tolerate humiditatis indicia funt. Debiliorem autcm coftionem cfficitdcbiliorcalor, inde flatus qui ven-triculum diftendunt, chyli deftcnfum tc-morantur, amp;nbsp;non raro graviffimas tenfio-nes J amp;nbsp;obfcuri quafi ventriculi ab hac do-

A J

^ Consilia

lores cxcitantur. Cum autcm epar fît caK-dius, fepcadfe trahit imptefte codû chy-^ luminventriculo, atq; inteftinis, fiuntq; in eo obftrudiones, magna etiam copia feculentomm humorum tranfinittitur ad lplcncm,indc non mirum fi tcnfionem,amp; pundiones interdum in hypochondriis ïcntiat, amp;nbsp;alvus fîccior cxcrementa diffi-cilius dej iciat. Imö hoe magis mirandum cft,non fuccedere ejufmodi dilpofitioni Melancholiam,quamhypochondriacam amp;nbsp;flatulcntam,de fententiaDiocIis Gale-nus vocar. Humiditas autcm aëris,amp; ratio vidus in Polonia facit ut melius dormiat atq-, egerat. Tenfîo matutinèinmufculis pedu, quamfpafmumtuahumanitas efle arbitratur, eft familiare iymptoma debi-lis codionis primæ,amp; indiget longa expli-Catione. Ethaud dubiècumnófolum va-poréssverùm etiam materiæ ad cerebrum deférantur, ad pedcs etiamejusmateriæ catarrhofealiquid defluit, atq; inpanhi-culis mufculorum iftas tcnfiones matuti-nis horis cfficit, nih perfudorem atq; ha-litum cvacuctur, podeaverómotu difeu-citur, Ne autcm dolores 4rticulorum, auc

Medicinal i a. 7 '^afmus fcquatur, optimi remedij genus eft, cruditatematq; cvaporationesvitare, id quod nó folum fit medi catione gt;nbsp;fed re-da etiam vidus ratione. Itaq; cuin eaufas morborumatqi fymptomaeû in hoe corpore arte inventas explicavcrim, de cura-lione nunc agemus. lllud primummonç-dum,cùni membroruin, videlicet ventriculi,epatis,cerebri, addo etiam iplenis, amp;nbsp;renum magna fit inæquali ras, amp;ad æqua-litatem quandam perfedavix poHintre-duci, integram amp;nbsp;plane inculpatam fani-tatem non debere promittere,fed ne fepc graviter amp;rpericuloamp;laborcs, te diligen-. ria tua, amp;nbsp;Medico rede viam monftrante poffe coniequi. In eo verb fequçmur Medicorum præferiptum, illud de fententia Hippocratis atq-, Platonis monentcs : 0-mniapriusadvaletudmem redamconfe-quendam tentada eiTe, quam corpus mp-dicamêtislaboriosè cómovendum. Nam lieèt ea innoxia videatunperpauca tarnen funt,qua: nó fumerc difficile atq; laborio-fum fit, tum quia naturae, quæ materia ad membra trahit, contrarias effediones dc-trahendo habent i turn quia rariffime tau-’

A 4

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Consilia

tùm mali humores eorû vi evacuëtur ; ve* rumctia bonorü aliquid, amp;nbsp;interdum fpi-ritus ipfi aliqua ex parce décédant. Quare utredèvalcasornnis cxceffus aëris vitan-dus quantü in nobis eft, ventoruni amp;nbsp;im-brium violentiafugienda. Etiamfi veró o-mnesçœliatq-, aëris injurias effugére difficile fit ; tarnen aliquas poiTumus medio-cri diligentia dcclinare.Lxdit autcm præ-cipuè omnis aëris intempéries cos,quibus caput infirmum eft,amp;catarrhofis maxime Vitandus noéfurnus aër, amp;: flatus auftrales atq; occidentales. Sed de bis nó libetjam plura præcipere. Victus ratio recta tuæ hu-manitati nota eft, amp;nbsp;cum feiam te nihil fa-cere in eaimmoderate atq; intemperan-ter,paucamoncbo. Namfingula, quxû-lubria atq; infalubria ccfcntur,rccitarc fu-pervacaneum eflet, çùm ea ex omnibus icriptis cognofeere poßis.Pnmijm tua hu-manitas utaturcibo fimplicifllmo. Nam vercres,ut teftatur Galenus,ita fimplicita-ti ciborum ftudebat, ut uno paftu carnes, altero folumpanemederent, fednos có-venientiuspane atquecarnevefcimur. Si verb jam aliter confueviftiviverc, non réméré

MEDICINAL! A. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y

mere aut fubitó, fecundum przceptum Hippocratis, confuetamutabis. Illud exi-ftimabis veriflimum, vix aliud æquè ad vi-tandam cruditatem, quæ maxime noxia eft, facere, quam ß cibo fimplici vtamur, eo etiaminterdum pro confuctudine détérioré. Secundo, etfiventriculushumi-dus eft, amp;humida appétit; tarnen re ft ms meojudicioaflatis, quam clixis carnibus uteris.Vitabisautem ufum præfertimpin-guedinum,amp; humida, quæ ventriculum relaxant, quantum poteris, amp;nbsp;pro humo-rûredundantiacibis convenientibus uteris. Sunt verb duo admodum contrarii humorcs , nçmpe, crudiamp; adufti in tuo corpore. Sed lub initiumveris crudima-gis moventur, ficut fub initium hyemis adufti, De aduftorum veromoleftiacum nihil admodum conqueftus fis, nunc non aliud addam, quam calculum, item cogi-tationcs melancholicas corum fobolem effe. Optimum igiturcrit fub exitum au-tumnieos contemperarc,atq; expurgate, ficut pituitofos fub initium veris, ut dci n-ceps monebo.Tertiö,ordo ciborum is fit, ut faciliora primum fumafitur, ut ova for-»

lo Consilia

biliaantc carnes, quia liacrationcfaciliùs cibusdefcendit,verùmlubricantibus, ut prunis, autaliisfrudibus fæpe*ac multùm lubducenda alvo uti minime redum cft. Relaxant enim ventriculum, quod cùm fit,iiullaconcoôhoprobacflîci poteft. Si-quidem turn ventriculum probe coquerc cibum affumptum edocemur,cùm is cor-rugatur,atq-,infefe contrahitur, totamq; maffamampleôbituratq; continet, donee coquatur. Tempus auté coftionis quantitate amp;nbsp;qualitate ciborum, item calons naturalis ventriculi variât. Hine veró incommoda prolixarum comeffationum, itemingurgitationum conipicuafunt, amp;nbsp;manifcilum bibones atque crapulatores perpetuis cruditatibus obnoxios. Scd po-ileaquam cibus è ventriculo egreTus ment atq; cod:us, utile erit humanitati tuæ, atq; etiam omnibus,quibus epar calidius, bibere, præfertimbenc coâ:â amp;nbsp;defecatä cereviliam. Ita enim ventriculus, vttefta-tur Avicenna,abluitur, inteftina, quæ hu-mido ab epatis caliditate cxhauriuntur, Iiumcól:antur,alvusq;laxaefficitur. Chy= lusetiaminvcnasFcdius pénétrât, fiqui-dem

Medicinal! A. » rlcni potus nihil aliud eft, quam nutrime-ti vchiculum. Vinû, præfertim meraciusj propter epatis caliditatem, S^ capitis infir-mitatem feit T. H. fibi nó prodefte. Quare non plura de his nionebo. Illud unum addam, nccibusingeraturalius,eo, qui priùscftfumptus, nondumcodo. Nam hoc crudi tares audct, quemadmodu ufus fumo maceratorum falforum,amp; immodi-, cè conditorum, humorum aduftionem, Diureticaetiam cibo mifccre noxium eft calculons, amp;nbsp;tibi fummopercvitandiun. Atq-, hæc de viftus ratione fatis.De lingu-lis enim monere non eft noftri inftituti. Proximum eft ut de exercitio dicamus, in cujus opportune atq; côvenienti ufu pra:-cipua pars confervationis {anitatis,ut Medici omnes moncnt,cófiftit. Nam lioc in-natum calorera fovet, totiusque corporis vires inftaurat, fuperfluitates difcu£it,mc-bra ad fufeipiendum alimentum incitât, atque ita vires amp;valetudinem confervat. Genus exercitii conveniens quilibetfibi facile poteft cligerc.Nam alium deambu-latio juvat, alium ca, quæ per manuum l,a-boremftunt. AcvelimT. H. hngulisdie-

jt Consilia

bus ante paftum, cibo prias benèconço-do,horulainunam, aut dimidiammanu ducere ferram, atq; ligna fecarc, aut fimi-Icaliquodopus facerc. Id profe^tô mco judicio plus conferee, quàmfrequens ec-iam laudatiflimorum medicamentorum. ufus. Cæterùm ça exercitia, in quibus caput valde atq;totum corpus concitantur, amp;: incalefeunt, minime judicaverim con-venire. In cxercitiis vitetur immodicus calot, amp;nbsp;matutinum frigus, amp;nbsp;non obeat ilia,nid priùs depofitis excrementis,quie-feat deinde hora unampriuiquam com-«dat, A cibo tutiflima eft quics , fedvi-tandus fomnus pomeridianus ; quia caput rcpletjamp;catarrhofisfuprarnodum nocet. Nee dormiat ftatim à ccena, verum tribus aut quatuor horis poft ceenamfumptam, amp;nbsp;utatur quantum fieri poteft fomno pro-lixo,cauiasq; vigiliarum,ut curas atq-, mo-leftias, amp;nbsp;reliquas animi perturbationes, quantum poteft, deponat. Nofturnum aëremprorfus à fe arccat. In cubiculo in quo dormit coquat aquam rofaceam, ut vapore exhalante contempereturaër cu-biculi.Pedes omni in feptimana bis abluat

MïDÏCINALIA. 15 (equenti decodo, præfertimeùm vigilix funtmolcftæj

y Fol. violât.

Salicis,

Nymphçæ ana M. j.

Chamæmel. M. ß.

Capit. papaver. N. iij.

Decoq.iftainfacculo, amp;cxdccoâ:onoil admodumcalente abluantur manus atq; pedes, quatuor horis poft cœnam. Juvat etiam, ubi valde acres vapores afeendunt in caput,inungere nares oleo rolàto com-pleto,aut unguento rofato MefFrequen-tem ufum Diacodü, vel confeédonis de papavere, propter vêtriculi intemperiem non probo admodum ; multô minus iyru-pi de papavere , nid catarrhus tenuis vr-geat. Nam cùmventriculus fitfrigidus amp;nbsp;humidus, amp;nbsp;contrariis ad fua temperiem reducenduS) fummopere eft frigidorum, amp;nbsp;humidorum frequens ufus vitandus. Idco autem Diapapaver minus lædere vi-detur, quiaaccipitT.H. in forma folida. f Syrupus de papavere ôffendit magis fua humiditate. Cæterùm cùm tenuis iftc catarrhus nimiùm moleftus eft,detineas fub

t4 CóNStLlA ’ lingua noftu hos trochifcos:

yNucisMufcatæ3.j.

Gummi Arabic. 5. ßlt;.

Rcdigantur in pulvercm, amp;nbsp;mifc. Gum aq.rofar. ac E rrochifci parvi.

Ï-Iiamp; caput roboranc, amp;nbsp;plunmùmpræ-fertim in catarrho tenui juvant. Poft ib-mnüm,priufquam Iccto furgat, primurn tibias,deinde brachia , amp;nbsp;quantum poteft corpus fricet. Indutus diu amp;nbsp;Icvitcr capuc pedine mundet,amp;partcscervicis,præfergt; tim poft aures,abluathac aqua :

0^ Aq. rorifmar. 3 iiij.

Euphraftæ|igt;

Rofar.^j.MifcCk

Hy cmc fub carbones ponat lignum aloe’s, amp;nbsp;nimum n arib us immittat. Os etiam diligenter mundet,primurn linguam, deinde palatum, fiedentes; utaturq; folio lalviç nd mundandos dentes. Detineat etiam in ore matutinis horis exiguam portiuncu-lam radicis galanga:, amp;nbsp;interdum galan-gam comedat. Cæterùm jentacula pror-fus Eigiat ; amp;nbsp;E pro abfterfione ventriculi, amp;humc(ftadaalvo velirjufculo uti, vel ad córemperandos humores aduftos, fumât jus

Médicinal! A. ij jus gallinaccum, aut è tenui ccrcviGain’ tritopane modico cum butyro amp;nbsp;faccha-rofiatjufculum, cuiimponat novemaut decem grana piperis integri, amp;: hoc, præ-fertim frigide tempore, forbear. Baineis non velim te frequenter uti,præfertim ca-lidioribus, quia humorcs in capite colli-quant, amp;r fluxiones in toto corpore excitant. Vcrum hie concede aliquid confuc-tudini,ncc de balneis prolixe difpuro. In aquadulci lavare non eflet inconveniens, fi modo no lædereturventriculus. Caput ut hngulisfeptimanis feme! iibi ablui eurer moneo. In lixivio autem decoquac Majoranam,rolas,amp; interdumfoliafena:* Roborant cnimejufmodi lotioncs caput, moderate calefaciunt, amp;nbsp;ab excrementis libérant* Atq; hæcethadtuendamamp;cô-firmandam lannatcm Ians elle poterann tarnen quia in hac membrorum intempérie excremcntaplura colliguntur, quara Utah iis naturafuavi liberaripolfet, inter-» dum medicamentis adjuvanda eft,amp; me-brorum intemperies quantum licet corrigenda. Porto inter medicamenta folu-ùvapræcipuè ( idquodfxpeT. H. fignifi-

i^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Consilia

cavi)commcndo fenam,ncc cumillis feiiigt; tio,qui exiftimant fenam perturbare ven-triculum,amp;imbecillum redderc. Nam cum dcca fit,amp; amaritudinis non nihil,arque adftridionis habeat, manifeftumcft earnvêtriculoprodeflc. Quod vcró(prç-iertimmuliebriaamp;pituitofacorpora)epolt; to fençinfufo torminibus vexantur,idhu^ morum pituitoforum vitio fit, non medi-camenti, amp;intcrdum etiani proprer via-rum anguftiam.Præparanda igitur funt ta-lia corpora i pnufquam eis fena exhibea-tur. Cætcrùmcùmfitmânifcftum fenam amp;aduftos amp;nbsp;pituitofoshumores pürgare, nullum medicamentum tuö corpori con-venientius poteft inveniri. Hinc Aótua-rius, Mefue, Serapio fenam cerebrü, cor, lienem, pulmonem, amp;nbsp;omnes corporis ienfus mundare , eorumq; incommodis conferre reftantur.Quin hóe quoque ad-dunt, earn vifeerumobfirudionesexpe-dire,fomnum retardate, amp;nbsp;animi hilarita-tem adferre.Sed boe de fena fatis.Propter cpatis caliditatem interdum ufiun Rha-barbari, amp;nbsp;præfertim in fubftanria, ut vo-eant,probavcrim. Nam ita valide eparro-borat.

Medicina il A.

borat, amp;nbsp;renés expurgar,deni que, ut Me-fues inquit,omni noxa vacat,ut quovis tc-pore, amp;nbsp;omni ætati poifit exhiberi. Aga-ricus,quia, ut Medici docent, eft medtet.'ïo. ficurifafd, atq;, ut Democritus dixit.,fami~ Itaris,cum ad omnes corporis partes con-formitatem habeat,amp; alonginquo trahat, maxime fub veris initium purgatibus me-dicamentis admifcendus eft. Cæterùm ■hocquoq-, monêdum, quibusimbccillus eft ventriculus, atquefrigidusamp;humidus, iis mams confetre medicamenta in forma folida,quàm potiönes, proinde cas ad pur gationes annuas concedoquidem. cæterùm ad fubducendam alvum prxfcibam folida médicamenta, utarbitror, tuta amp;nbsp;innoxia. Purgetur autem fub iniriu Ofto-bris hoc modo : primùm utatur aliquot diebus horis matutinis jufeulo caponis,in quo decoquantur radicespetrolclini,amp; parce cœnet. Deinde bibat hoc dccoftû alternis diebus bis aut ter horis matutunis quatilt;îflante prandium:

y PîSTular. min. ^j.

Rad. bugloflx ^ ß. Herb, fcolopendr.

B ‘

x8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CoNSILlA

Cetetachan. M.lL

Fl.violaf.

Borrag.anaP.j;

Galangxjj.

Dccölt;J.ih ft. j .ß.aqux hordei fa.ad ter di« partis confunipt.colaturafortiter expreß'.

^^ft.j.huicadd.

Syr.de pomis^üj.

Mifcc pro tribus potionibus.

Hæc vero potio nontantùmaduftoslid-Inorcs educit; vcrümetiamvifceraomnia roborabit, amp;nbsp;capiti plurimùm proderit. Porto ne quis error in ufu iyrupi de pomis eommittatur,fubjiciain defcriptionem :

^ Succi pomoruin dulc. ft. j.

Coq. lento igne admedietatem; deinde jmponaturvafi vitreo, donee faélafuerit reiidentia,coleturpoftea,amp;:addc :

Succi borrag. ex tota planta expreifi amp;nbsp;defecati^üj.

Syr.de corticib. cirri 5 ij.

Sacchar.q.fElyrupus, amp;nbsp;iervetur ufui.

Hic lyrupus mirèjuvat Melancb^licos,amp;: ab aduftishumorib’male aftelos. Sifor-tè deinceps alvus eß'ct adftncta,ccnfefcni hispilulis rette campoife móveri, qua: 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;baud

M E b Ï C I N A I I A. flt;gt; Jiaud dubiè folvent abfq; molcftia, amp;nbsp;hü-miditate ventriculi aliquomodo corrigée. Nonautemnocebuntinteftinis,vcl epati:

y Bdellii alb. mollis amp;. pinguis.

Aloës infaf.tribus diebus in lade an.jj. Incorporentur limul, amp;nbsp;reformentur pi-iülae mediocres. De his pilulis capiac ante cccnam,ciim alvus adftrióta eft, drachma dimidiam. Quódfmoncontulerint, me de eo certiorem reddat, amp;nbsp;ego aliud me-dicamenti genus repcriam, netotiespo-tionibus fit utendû. Aloën fcio vbbis mo-leftam dfe, fed hoe modo præparata uti-lem futuram minime dubito. Poft purga-tiones veró utatur hoc cleduario hora decubitus ad magnitudinem caftanex :

^ Confer.roiar.Damafc.^ft.

Spec.aromat.rofat.g ij.^ Nucis conditx^ß.

Thnrisalbilf.^ij.

Mifce,amp; fdeduarium.

Hujus Elcduani ufus non folum ad robo-randum caput amp;nbsp;ventriculum, atq-, catar-rhumminuedumprodefle ; verumetiam inprimis memorix confervandx conduit. Ac funt qui prxcipuè affirmant, juvari

B 3,

io nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Consilia

memoriaufuthuris, ß præfertim Luna in Scorpione,Limatur ter in die,hoc eft,mane,hora veiperarum,amp;antcquam fe quis cubitum conférât, tria grana thuris. Sed hie ufus mihi fuperftitiofus videtur.Porro ft propter epatis,amp; renum caliditate acres humoresdeferantur ad cerebrum, amp;fo-mnum turbent, utilcmatq; gratamhanc potionemfuturam arbitror :

^ Hordei mundi diutiff. coedi ^ iijh Amygdahinfuft in aq.rofar.^ ij. Sem.melon.

Papaver, alb. an. ^j.

f.horum emulfio in aq. hordei ad Îfe. ß. cui add.

lulepi roiac. 5 j. Mifce.

Bibat hoc hordeatu in introitu ledi.Tunc enim fomnum facit, amp;ftomacho,epati, amp;nbsp;renibus prodeft. Porró fi T.H.molefta-bit dolor renum atq; calculi, uteris, priùs expurgato corpore, hoc pulvere ad 3 ij. autiij.

iy MiliiSolis^ß.

Pincarum lotar.amp;mundat.^.j.

Sem. portulacæ,

Laducæ,

Endi-

MEDICINAL! A. ÎI

Endiviæan.jij.

Papavcris alb.5iij.

Sacchar. alb. ad pondus omniu.Milcc» Accipiat vcl lions matutinis,vcl vclperi, fi modo vel nihil, vcl parciffimè cœnaverit. Nam omnia,quæ renes |)urgant, amp;nbsp;calcu-lum pellunt, longiffime poll paftum fu-menda funt. Eth autem in liccris, quibus à me confilium petis,nullam calculi men-tionem facis : tarnen fcio te antcade hoc conqucftum,amp; in ifta corporis dilpofitio-ne plane eft mctucdus.Nifî capitis atq; vê-triculi rationem habercm,de ufu terebin-thinæ monerem; fed abftinendumab ea judico , nih evidens urgeat neceffitas. Nunc redeo ad purgationé vernam, qua; fub finem lanuarü, aut initium Februarii utilis atq; neceflaria eft.Licèt veró aliquot formulas medicamentorû antea præfcri-pferim: tarnen hanc nunc quo q; prob o ;

^ PaiTuL minor.^ j.

Sem.anifi,

Rad.filipendula: an. 5 ij.

Galangæ5j.

Flor.borrag.

Violar.anaP.j.

B J

ax Consilia

Zingiber ^j.

Agarici drochif 5 ij.

Decoq.intb.j. aq. purx ad tertix partis cofumpt. In decodo infund.per noétem»

Fol.fenx Alexand. ^j.

Colaruræfortiter expreflx, ^ 5 vip. Cui add. fyrup. de betonica 5). De corticibus cirri ^ fs. Mifce.

Hac potione duobus dicbus uti potent lions quatuor ante prandium.Deinde fumât hora matutina hoc eleftuarium, quo Koborabu ntur omnia membra ;

y Confer, rofir. 5 ij.

Mirhridat.el. atqmoft. g ij. Mife.detur in aurora.

De purgatione menfe Majo, amp;nbsp;fanguinis milhonc, exponam T. H. meam fenten-tiam. Non enim lans fcio an confueveris mittere fanguiné, amp;nbsp;docebo te de fyrupo violacco folurivo,qué fcio tibi plurimiim, præfertim æftivo tempore profuturû. Eft etia utihs ad folvendam alvu çftivo tepore: y Confer.rofir.

Cichorii an.5ij.

Rhabarb.cl.amp;pulv.jj. Mifc. f. bolus,quo utatur duabus hóris ante prandiu.

Ad ex-

M E D I C I N A L I A. 15 Ad expurgandum caput veto, priùs capita purgato, utiliter per nares hune humo-rem, vel fuccum trahçs :

^ Pulv. nigellæ quatuor diebus in gt;-ceto rofac. infuf. atq; pulv. 5 j. Aq.majorâ.cûfuc.herb.cxpr.^iij.mifc, Hoc non tantum caput purgabis ; verum-ctiam roborabis. fed,utmonui,non eft adhibendum, md corpore purgato. Ha-bçtetiamH.T.unguentum, epatis calidi-tatem corrigens atq; roboras, quo cùm fis féliciter fæpe ufus,illudnô mitto, amp;nbsp;porro te redè un polie exiftimo.Fluorfan^uinis çxiguus è naribus, de quo poftremo feri-pfifti, nihil admodum me movere poteft, cùm acriorcs vaporcsafcenduntamp; caput pétant,no mirû fi veux aperiantur,amp;arbi-i tror ejus aliquas fuilfe caufas.Quare de va letudinis rua curatione nunc no fenbam plura. Deum vitx amp;nbsp;omnis falutis fontem amp;nbsp;autoré precor, ut te benignè confervet, amp;nbsp;medicationes meas gubernet, Amen, JieJ/fondçiur in fe/juenti epißola ail ^uadam dubia prxccdenlis con/ilii ;

Dubiaveftranó modo nihil mihi addgr bitationis adferun, veruetia mea fmam edr B 4

14 Co N s l L I A

firmant. Nam ego de rcmpcrarura ventri-culi amp;nbsp;epatis, ut nunc, id eft, de præfenti loquor, nec omnes caufasprocataréticas, quibus fortafle mutata eft,amp; longe alia fa-ôta,ac prima conftitutione fuit, inquirerc poffum. Ab ufu HeUebori valde læfum efi Îè ventriculum nondubito, amp;nbsp;præfertim faculutem attraétrieem, quæ à talibus ve-hementibus medicamêtis, amp;:fortiterhu-mores comoventibus ac trahentibus præ-cipuè læditur. Inde fit ut cùm ventncukl nutrimentum trahere naturaliter conve-niebat, imbutusmalaqualitate medica-menti , vitiofos humorcs arque viribus medicamenti convenientes ad fefe alli-cit, amp;nbsp;prompte his repletur. Quare nifî deinceps per interyalla rurfus expurge-turmultorum morborum hçc vitiola ventriculi attraftio. caulà eft. Arque hinceft quod feripfi ventriculum frigidiorem elfe amp;nbsp;humidiorem. Frigidiorem, quia natu-ralis calor ventriculi eft debilior. Humidiorem , quia propter iftam debilitatem cruditates generantur, amp;nbsp;ventriculus non tam prompte cibum, quam vitiofos humorcs ad ft: trahit. Nunc ad primum tuura

M E D I C I N A L I A. 15 tuunidubiumrcfponde© : ÂnKon calore-fatüfibveftiatfrigiditati z^efffrieuh? Refpó-deo; ediepar cftcalidum; tarnen illius ca-lorenon juvari calorcm ventriculi, cum non fit temperatus. Omnis enim aftio na-turalis, vel coftio, fit à calore proprio, mê-broq; infito. Atqui bic infitus calor juva-tur quidem ab altcrius membri calore,fi is fit temperatus,fin minus ofFenditurJta in tuo corpore cum levibus de caufis calor epatis fiat immoderatus,duplici modo vé-triculi obeft ; primo,quia calorcm cjus naturalem fuaiînmoderatione débilitât atq; diflipat: fecundó, quiaomentum, quod præcipuèjuvat amp;nbsp;confervat calorcm ventriculi , amp;nbsp;in co, quod plurimum prodeft, abfumit,amp; ipfum fundum ventriculi,cum eft immodicus,extcnuat, ita ut propterca corpora contabefcant. Adfccundumdu-bium : Cur pr^ci^-iam u/um piperii ifitegri, ile^^alafigd:, cum fctam^atimz’os o^endiuju 'vinimeracioris. Relpondeo 5 cum Galcnus affirmer à confeetione Diatrion pipereon non oft'endi epar, quod pipcris calor non tranfeat primas vcnas,amp;tuto in frigiditatc ventriculi cxhiberi pofle fentiat, rcctiu«

1^ Consilia

nos præfcripfimus ufum piperis integri, item galangæ mafticatæ. N am i n utroq; a* romate eft calor in partibus tenuibus, qui fiicilc à Galore naturali cvocatur, eumq} cxcitatatq-,juvat, urnonmodopiruitam eâ,quæinventriculoeft3alterer,muraiido partimin nutrimentü, partim extenuan-do-,vcrumetiahicxpcllat. Hoc autemvi-num meraciusnullo modo præftat. Nam non foliim prompte ad epar fertunverum ab ipfo tranitur, amp;nbsp;fecum crudos humo-res dcducit. Unde obflrudiones hunr,au-getur calor præternaturalis, diminuitur naturalisa hinc flatus, renfloues, amp;nbsp;torflo-nes. Apipereauté integro,agalangama-flicata, nihil eftejufmodi metuendû.Nam piper cum ealorem fuum amiflt in ventri-culojpoflcadcfccnfumctiamininteftinis iècum adjuvat.Galanga fpiritus refocillat, amp;nbsp;cordi fonti caloris vitalis amiciflima eft. Ilt;idc om nes operariones aftionesq; juva-tur. Exiftimarem auté Medicumufum vi-ni etiam meracioris, quale eft rt/achatny aut Pucinum, quod vuigo B.einfAlvQZ2.riX.S\ modo cibomifceatur, fanitati etiam non omnino adverfum futur urn, cum quidam Livix

Medicinal! A. 17

Livix Auguftæ(ut rcfert Plinius) oftua-ginta duos annosvitæ Pucino vino accc-jptosretulerit, nee alio litufa. Venimhoo amp;nbsp;multó magis Cretica,Ungarica,aut Au-ftriaca vina line cibo fumpta , vel etiam cumcibo immodicc, graviflimavaletudi-nis periculatibiallaturaclient. SedPuci-num vinum ad nos raro adfertur genui-num,ideo nec darum fit, amp;nbsp;graviter tentât caput. Ad tertium dubium : An non rei?tt(s ealor 'ventriculi pßßtjuz-ari permedi-eamentafirinfecui adhibita, it a ut non l^eda-turepar, ^anh^cnon/înttutiora? Rel^^on-dco, piperis ufum elfe tutiorcm, imo tu-tilfimum, contra call da minus polTunt ap-plicari fundo ventriculi, ne fimullxdant epar, id quodpatetex anatomia, amp;nbsp;fitu membrorum. Scd ego inundiones non prorfus rejicio, imbme vobisquafdaformulas præferipfiffe puto. Non ante tutum eft, nifi evidensurgeat neceflitas, ad iftas affuefacerc mebra, arq; hoc raodo eavc-xare. Adquartumdubiu: Arbitrarisp.ro-pterea alvum clTe adftridam, quia bilis non fertur ad inteftina •, fed cum urina ex-cernatur. Relpondeo, etfi verum eft bilis

x8 Consilia

officio exturbari feces exinteftinis ; tame amp;nbsp;hoc verißmile effiquibuicunq; epar eft calidû, nsalvume(reficcioré,amp;aftrilt;3:io-rêjpprerea quód extraliitur è chylo omne liumidü,amp;itaexcremcntaficcantur,diffi-ciliusq;dejiciuntur.Na eth fcratur bilis ad inteftina-, tarnen fi feces funt duriores, fti-mulus quiineft bili ad cxpulfionem ütis no effiverum humiditas aliqua rcquiritur, ideo ciimT. H. utitur largiore potu,alvus eftfluida.Qiiintumdubium: Hïc tarnen mihi objicis : Cur igitur ufum humidoru vetas? Rei|i0deo, Noneoinficiasaliquo-modoquoq-, concoqui cibumjamaltera-tu m,amp; aliqua ex parte coctum, ac in chy-himtranifinutatumin inteftinis ; verunta-rnenft intempeftivè feratur è ventriculo, nee in eoprobèconcoquarur, confequi-tur illud, quod Medici dicunt; errata pri-ma:coótionis nóemendari infequétibus. Ut autem cibus in ventriculo probe con-coquatur, necante tempus defcendat,re-quiritur hoc, ut ( quemadmodum vulgó loquuntux) ventriculus fefeclaudat, hoc eft,corrugetur accótrahaturin fe ipfum, amp;nbsp;affiumptum cibum amplcdatur, atq; ita unito

Medicinal! A. i^

imito calore foveat alimentum,amp; conco-quat-Humidorumautcm ufus relaxatve-mculum,liancq; corrugationem,amp; hunc complexum impedit. Ergo hocfequitur, ut amp;nbsp;ahmentum imperfede coquatur, amp;nbsp;ante tempus in inreiUna delabatur. Unde quidem ifta humedantur, amp;nbsp;alvus fit hu-midaamp;fiuida; verum rcliquu corpus minus boni fucci accipere poteft. Alfa veto clixis ideo præfero, quia plus kumidi pro-prii in fc continent j elixa verb plus alicni.

Deinde quia potus redius admifcetur afi , fis, qui ell nutrimenti vebiculum, atque propterea iis, qui largiorc potu uti coluc-verunt, minus nocuméto eft.Neq; tarnen affis folis,autfemper utendum cenfeó.Sê^ xtumdubium: Quæris amCjCww^^ow^Äf confit lam, utpotiiis cello dio in 'ventdculo hifi-mellaneiimte/linorum caufaj^ epatisjnVaneU hibatis, ejuodJ/t femptts coclionü, ^uaindicia ?

Relpondeo ;Mcdicos quofdam illud quidem certis horis defenbere, at in re dubia atq; incerta minime inter fe de bis conve-nirc. Nam Auerrhoës fedeeim boras re-quint, Gentilis decern, amp;nbsp;alii de bis aliter Icntmnt; verum maximaMedicorupars

5'0 C o N s î r i A

cum Avicëna quatuor horas fitiseffcpu-tat. Sedifta melius pofsût coßderatis cau-ßsjudicari. Una cil communis caufaco-ëtionis, videlicet, iplà facultas naturalis, ^uæ eft dcbilis debilitato calorc, ideo tar* dè coquit,fortis calore audio.Hinc cójun-gêdæ eau lx cHcclnccs moderates amp;nbsp;altérantes calorê. Nam ft alimenta ftnt bon» 'qualiratis,adhibcatur in débita quatitate, quæ nongravet ventriculu; item ft ftt ufu« tcpeftivus,ita ut vcl potus,vcl cib us novus no ingcratur,niftpriore cófcélo,tencatur bonus ordo,itaut folida poftcrius edatur, hauddubie duabusauttrib.boris medio-cris codio in vetriculo veftro fieri poteft, vel ctia cinùs,vcrùm ft cibi ncc boni fucci, nee in débitaquatitatc fumatur, nec mo-dusamp;ordo fervetur,neccire eft fequi ftgna concodlionis mala:,videlicet, gravitatem, tcnftoncm,rugitum, multum Iputu, item rudlunidorofumamp;acidu.Nidorofumqui-dern à ealidioribus amp;nbsp;bilioftoribus 5 acidu àfrigidioribus amp;pituitofis corruptis-, ten-fione à flatibus. Cum ante cibus bonus in quatitate mediocri tempore opportun», ordine redloicftairumptus,cum mediocri

• potu

M E D I C I N A t I A. Jt potu, cftquc ejus fine moleftiatoleratia in ventriculo,fapor in ore ineófuetus nullus, nee tenfio,aut gravitas ulla, appetitio auté potus modica, conceditur præiertim illis* ^bus epar eft calidius,amp; plus humidi ad fe trahit, vétremq; inferiore ficciorê reddit, duabus horis poft fumptu cibu, præfertirh ante fomnû leviter amp;nbsp;paulatim aliquid fu-pbibere,jppter eas caufis,quas in confilio rioftro pofui. Vertun poft prandiuneq-, pó tione, neq; exercitio intempeftivo coótio eftturbanda.Quia hnulla fit poft cœnâ fi-tis, fi potus etianijpportione débita ad ci-bûingeftiunincœnafumptus,nihil,c^uam aliquid bibere eonfultiuS eft, multoq-, có-venientius illis tantum poft cœnâ uti,qua: amp;nbsp;codionem juvant, amp;nbsp;evaporationem prohibefitjamp;vétriculo roburaddunt. Se-ptimu dubium. Eft itaq;jam facilis refpó-fio ad feptimü dubium,cum quçns,^«o ƒ4-Üo Conferva rofarumificau citeniorUcùm frigida^nen objïnt'ventriculo? Rcijiondco. Nó efie fimpliciter frigida, amp;juvariiftuni complcxum cibi in ventriculo ab iftis, nó frigiditate ; fed vi temperata adftridoria, qua funt prædita.Itaq; nó tatum impediro

Jl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CONSÏLIA

'afcenfum vaporum,qui remoratur corrû-gationê ventriculi, amp;nbsp;caput vaporibus replet; vcriim incitarc quail ventriculum,ut in leie contrahatur, amp;nbsp;totum cibum am-pleftatur,ita ut nulla ejus parte vacua,nuk la biante, ünico calore perficiatur eoebo. Hac autena pcrfeóhiapcrto pyloro,id cft, infimovcntriculi orificio, cibum quail de-predum tacilius defcendere, Ueclongio-remmoram, quampareil, invcntnculo trahere, neq; humidiorern chylum,qui in inteilinis quoq; coquinequit, (ut crapu-latoribus, amp;: bibonibus accidit) inventri-culumrcgurgitarC, amp;rnatutinum vomi-tum conciliate. Porró ad exiccandum vé-triculum, quo promptitis claudatur, amp;nbsp;in fe contrahatur, amp;nbsp;minus vaporum ad cerebrum tranirnittat, utimur mailiche, amp;nbsp;thurc,utT.H.ame eil cdoda. Adoclavu dubiü, de modo exercitii, amp;nbsp;termino du-bitas propter fudorem. Veriifimum eil, quod Hippocrates inquit ; Immoderatum ' cr^/Kc naturts ifi/micum. Exiilimantautcm Medici fudorem,amp; laifitudinem terminu elfe exercitii, nee ad laifitudinem perve-niendum. Hæc quidem opinio non eil per-

Médicinal! A. ^| Jjcr^ctuovcra. Nam corpora rariorafaci-lime fudant abfq; ulIalaflitudine.Compa-ftiora amp;nbsp;dendoranunquam. Quarc fador nó poteft ede cxercitii terminus, ficut ct-iam non femper mutatio anhclitus •, fed temperatadefatigatio ,qux fcilicet ad cd modum deveniat,ut nee defedus utilitati detrahat i nee cxcclTus vires imminuar, amp;ipiritusrefolvat. De lignorumfedione graviori, nihil præcepi in meo cófilio, imo cùm de friótione matutina dixi, oftendi immoderata exercitia vobis fùgienda. Ad nonum dubium, de ufu myrobalanorum, amp;miirione fanguinis,hæc refpondeo,vir-tus valida efficit operationes perfedtas. Ea autem cofiftitinmembri firmitate, amp;nbsp;Ipi-rituum bonitatc. Myrobalani clicbuli lub ftantiarn cerebrijuvant, fpiritus rccrcanr, amp;nbsp;expurgant,ideoq; medici horis matuti-nis myrobalanos faccharo conditos affu-mendos cenfent, amp;r nucleum diu in ore tenendum.Porró chebuli pituitam à ventricule amp;nbsp;capitc educunt,lenfuum organa cmundant,amp; confervat,ut auebor eft Me-fues.Excellunt in chcbulis,q colore nigro purpurantc,amp; cortice cralfo præditi funt.

C

CöNSllïA

Arabes multa prxclarajuvamenta iÏÏis at* tribuunt:verum quidam non immeritó hoe noxæ adfcribunt,quód obdruftioncs amp;nbsp;vifcerum infarftus augent. Hæc de my-robalanis. De fcdione venæ, nefciebam te fmgulis annis bis mittete fanguinem* Sciohac in remuitum tribuendum con-fuetudini-, fedingravefcente state profc-ótó minime tutümerit toties per phlebo-tomiamfanguiné detrahere. Nee necefle erit,prsfertim cùm non fit magna pleni-tudoincorpore,amp; moderatus vidus,at^ queexcrcitiapoffint huic fubvenire. Ca-cochymia autem, amp;nbsp;humorum vitia annua medicatione tollentur. Nunc refor-mido miflionemianguinis,nec veto cùm morbi ratio hoe exigit: fedprsfervationis caufa toties mittete, nili in corpore plane plethorico minime fuadere velim, ideoqj ut fingulis annis deinceps femel tantum mittas,niii evidens urgeat neceffitasmo-neo. Ad decimum dubium : Qusris de fyrupo ex fucco cndivie,arque defcriptio-ne Diapipereos. Syrupi de endivia nulla eftpeculiaris formula; fed conficitur modo allot um fyrupor um,qui ex fuccis hunt, amp;ex-

MeDICINALIA^ ^J amp;exftat ratio eius conficicndi in Difpen-fatorio Cordi. Diapapaver vcro talc exi-ftimo vobis unie fore:

y Capit.papaver.N.x.

Paffular.enucleat. ^j.

Liquirit.incif. ß.

Decoq.in fo.ij ß aq.purxad medietans confumpt.amp; exprimatur fortitcr,amp; pona-tur in loco frigido tamdiu donee pofllc refidere ; deinde coletur cum diligentiai amp;nbsp;colaturx adde facchar.puriffimi ^ viij .£ tonfedio in rotulis. Habes reiponiiones meas,ut arbitrer, pcripicuas ad tuas dubi-tationes •, in quibus fi quid tuam humanitärem dcliderarc cognoveroj non décrit tibi meum officium. Vale.

CONSILIUM SECUNDUMi

l» Cafarrho pro alio ^uoolaift 'viro

, Nob/ü:

Catarrhus ita iUi moleftus fuit,ut inter cibum fumendum, item noftu ali-quoties ob compreffionem fpiritus cogeretur furgere, amp;nbsp;dcambulandö inateriam difcutere, quod ni facereti in maximam diffieultatem anhelitusi

G x

^(j Consilia

' amp;nbsp;quafi fuffocationeni incidere vide* batur:

Diverfionem catarrhi in conftantiffimo viro natura nos docet, cum minus male habeat,cumpodagricaniala affint. Quo-modo autem diuertendu fit ambigo,prx-fertim cum interdû brachia poft fomnum quafideftitui conqueratuf. Êtfi verb eau-teriorum ufu ad curationem nihil videtur melius,qua: non folum in eruresfed etiam in brachiis adhibenda cenferem; tamê ob hyemem interea fortiffimo lixivio,amp;pan-no alpcriore cubitum confricarem, atque hoe modo exulccrarem iftas partes, qua: ne confolidentur; fed plurimüm materia: efllueretoperam darem.Non ablque do-' lore fif, fed ob utilitatem æquo animo ferai. Quum verb ob fluxionemad pc dus, fit auólaintempcries in ipfo, neque decorum guajaei, a præfenti Medico exhibitum , trigiditatem illam, amp;nbsp;humiditatcm præter naturam tollere potuerit, duobus remediis prxcipuc utendum cenferem.

Primumeft:

^ Succi veronica,

VehSyrupide betonic.^ iüj.

Extrada.

M E D I C I N A L I A, 37

Extraft, calam. aroniat.5 j.Mifce.

Sumatmane cochleatia duo ufq-,addies decem.Hoc medicamentum fi prodeflet paruin,aliis decent diebus decoftumcar-dui benedifti cum lyrupo de fucco cardui fumeret,amp;cùtn manè calidè bibifl'et,lefto fe per duas boras contineat. Hæc duo remédia le rvata optima viftus ratione fi non prodeffentintégré,cxpurgato corpore ad cauterium devenirem, quod etiam fieri débet ante ilia duo remedia. Adpurgan- ' duin nihil melius efletoxymelle cuagari-co. Öxymel compofitum Gefneri quoq; conducerct. Sed omitterem helleborum album,amp;agarici pondus augcrem.Valdc afthmaticis comperi prodeucjcoq; omni-no cum manna amp;nbsp;fyrupo rofato folutivo utcndumcenfeo. DeThermiseftquæfî-tum. Cùm autem ad calorem naturalem rcfocillandum, ad divertendamquoque materiam catarrhi, trahendo illam foras, amp;nbsp;abfumendum nihil illis videatur conve-mentius,fanè ego quoque hocauxilium minime negligédum arbitror.Vellemaut ejufmodielie,quæ calefaciant amp;nbsp;ficcent, cutimexulcerent, Sepotariedampoffint.

|8 Consilia

CONSILIUM TEKTIUMî 2» rertigi/fepro Nobiü ^uodam viro:

Simpliciter admonitus fum Nobilidi-mum virumlaborare vcrtigine.Fit auccin ea^velperfe affefto cerebrojitaut agitatis ineovaporibus obvia oculis agitarivide-antunvelper confenfum, videlicet vapo-ribus in cerebrum afcendentibus à parti-bus fiibjeóhs capitij maxime veró ventri-culo. Cum per fc accidit, Medici eft caputcurare. Cum per conlcnfum ad eani pattern curarionem côvertcrç,à qua con-fenfus oritur.Curationem etiam aliam re-quirit iimplex vertigo,aliam tenebroiàjUt appellant, quæ Græcis rww'Jïv« dicitur, amp;nbsp;prænunciaapoplexiæ exiftimatunea vero caligincm quandam ipiritibus amp;nbsp;vapory busafFert incerebro,amp; aciem oculorum bebetat.Quatum ego exiftimarepoflum, vertiginoia illa difpofirio in Nobili domino eft per confenfum à vcntriculo.Itaque ispræcipuè curandus.Nó negledo tarnen capite arque cerebro. Quare habita reda vidus ratione, quæ fimpliciffima elle debet,evacuadus erit vctriculus, hoe modo:

M E D I C I N A l I A. JJ Î^ Maflæ pilul.maftic. g iiÿ.

Agaric.troch.recent.5 ß.

Cum lyrupo de Zingiberc q.f £ pilulaî, N.xxvii.

Accipiac novem,hora una ante cibum. Evacuato corpore utatur ifto Eleéluario: y Macis gß.macereturinacetopno-ftem,amp;incidatur tenuiffimè,accômi-fccatur conferv. euphrafiæ §j.ß.

De quo manè fumât ad magnitudinem caftaneæ.Mafticet frpe fernen carvi, coq; frequenter utatur in cibo. vino, aut quod bibit,imponat folia cardui bcnedich.Hec ipfe çgermonere amp;diótare potui.Ubi cer-tiora de valetudinc Nobiliffimi domini cognovero,modó valcam, amp;nbsp;vivam,quid vispotius,quam fummum gratificadiftu-diuminme defiderari patiar.

CONSILIUM Q^ARTUM} PfEfilepßa »ociurfiapro quodamNo-biUjuvene:

Quidam annos natus circitcr xxvi, liabitu corporis humidiori,in aâivis,ut vi-detur, ad trigidum tendcntc 5 jam ab an-nis fex vel octo, affedione quadam ten-Utuqqus cum cerus intervallis hunc in ? 4

1

40 Consilia

modum invadit : In ipfà acceflîonc, qua? nodutatum ferme femper circa auroram fir,fentit ventriculos cerebri ira eóftringi atq; coarftarijUtinde etiamanxietas quæ-daanimioboriatur. Motus corporis funt inordinatiores cumjadatione aliqua,non tarnen adeó vehemcnti,in quaquidemfi paroxyfmus auôtusfit,ipumæ etiamnon-nibil fanguineæ,cum dentium ftridore ex ore cmanar.Poft invafioncm,qux circiter femdiorula plus minùs durat,vertigo quç-dam, Sefenfuuminteriorum perturbatio, fevr digiü bujus impreflionis impreffum, cum capitis dolore tcnßvo,amp;exparte vel-utgravativo, confequitur : maculæ rubra: punftatim diiperfæ in oculorum regione apparent,in ipfis prçcipuèpalpebris amp;an-gulis oculorum : qua: tarnen Ïècunda aut tertia die poft,rurfum fcnfim evanefcunt. Soletetiamplerunq; accidere, ut iplepa-roxyfinus in alvifluoré fic fatis copiofum definat. Ante invafionem fermé nullum aliudflgnumpræcederc fenfit,quàm ubi infomnum fefe compofiturus eft,capitis quandam gravitatcm.IntcrvaUa non funt xqualia, ut plurimùm tarnen intercedit menib

Medicinal! A. 41 mcnfis integer, aut menßs cum dimidio'. Nonnunquam (pacium augetur,autmi-nuitur, pro caufarumtumintcrnarü,tuni extemarum diverdtate; itaut obfcrvavc-rit toto hoc anno proximo elapfo oclics paroxyfinü rediifle,poftremo tarnen men fe,ipfo nimirum Dccembri,(quod nun-quam antehac fadu fuit)bisjuvamentum aliquod percipere vifus cft,cx fcarificata-rum cucurbitularum ufu, quas aliquoties applicavit,tum fcapulis,tum etia brachiis, autcruribus utrobiquc binas. Etfialioqui hæmorrhoidumfluxumin mediocri copia ftatis temporib us, videlicet, circa novi-lunium, amp;nbsp;plenilunium pati confueverir, ipfaqjalvus officio fuo non défit. Atq; bec funtilla{ÿmptomata,quç me haâenus n- ' parùm infeftarunt,à V.E.officiosè amp;nbsp;rev; renter peto,utfuo confilio amp;auxiliomihi fubvcnire nondedignetur. Promitto vi-cilfim debitam obfervantiam atque grari-tudinem in omnibus iis, quæ à mc præfta-ri,aut expeftaripoflunt.

In Epilepfiafemper affici cerebrum,five per {e,five per confenfum illud laborer, confiât: actù«/*7fl®ffi« caufarn in difpofitio-

41 Consilia

ne cerebri fingulari elTe quærcndam,non dubitamus. Eain hoc ægro,inquo onmes aétioncs cerebri vigent,non alia eflc vider tar,quàiiinimia illius icnfibilitas, propter quam, non tam per fe, quam per confen-fum læditur. Etli veto ad illam partem præcipuè, à qua confenfus provenir, cm ratio referenda ht; tarnen ad cerebri afte-ólionem femper quoque eft reipiciem dum. Affedus veró cjufmodi eft,ut reple-ri meatus cerebri velociftimè amp;nbsp;rurfus rer inovcri,atque excuti id quod obftraitjVir deatur. Itaque vaporem cfle,qui vclob-ftruat,vel mordicct,atque hoc modo vim expultriccm,ctim eerebrum,ut dixi, maxime fenftbile Et,irriter,indicioquoque illud eft,quod ante acceftionem quafi ver tigo percipitur.Eum veró vaporem à tota mafla fanguinea oriri,atque illum graviter commoveri, maculæ iftæ rubræ in collo, amp;nbsp;majori oculorum cantho poftparoxy-fmum oftendunt.Sed undc illaprava qua-litas in finguine?«'»o«7!gt;i'quiddam elfe vi-detur.Proinde tam cerebri ratione,quàm hujuscaufæ,præcipuè mihi médicamenta, quæ à totius fubftanuæ proprietäre au-xdiaii’

MEDICINAL! A. 4j xiliaatur,adhibenda videntunnon negle-ftis tarnen iis, quæ fanguincm mundant, amp;nenimiumincalcfcat,faciunt.Incidenr tia amp;attenuantia médicamenta, quibus Medicus quidam omnia tribuit, fuum locum obtinent.Porró totamcurationisra-tionem in præfervatione cóiiftere, camqj amp;: viftus ratione,5e medicamentorum ufu perpetuo obfervadam effe, aiterimus. Vi-ftus rationem tibi prefenbere non debeos fed ut parciflimè potes;amp;àvino,præferr tim vcfperi,abftineas,ac omnem crapu-la fugias,monco. In cubatione, ne in dor-, fojaceas,cavendum.cruditatesfugiendx, Nam eæ cerebro inimicx funt, amp;nbsp;ventri-culum,qui baud dubiè, etiamß non do-leat, non parum in hop morbo confentit, affligunt. A cœna non ftatim dormien-dum,naultó minus ftudiis invigilandum, Vera enim eft Celfi fententia : .^ihf^ caput afßigitur, iû ne cogitât tone tn tjuidem à ca- -na tut am ejjç^. Nefcio an in paroxyfmis, utmultis accidit, fernen ejiciatuf, quod fi fuerit, de matrimonio cogitabis. Fri-étiones non negligas, amp;nbsp;cum materiam poveri fends,ut ad cas cpnfugus,monco.

44 Consilia

Sanguinis miflionem non omittendam puto.Mittendum autem exprçfenpto ve* tcram evenis crurum judico. Seda vena, corpus per iyrupum noftrum cfuccopo-morum cum fena purgandum.Cum enim comitiales in melancholiam fint proeli* ves-,ficut Melancholici in comitiale mor-bum ,nr Hippocrates nos monuit,inpri-mis iße lyrupus proderit, fi cum co iyru-pumde cichorio cum rhabarbaro æftivo tempore milcercs,non errares. Nam inlc quidemlyrupumpro EpilepticisàNico-Jaofiidumefl'cfcimus. Sæpc autem ufimi ißorum repetere oportet ; cumvcr»K5t3aprt» requin in diutumis affedionibus conftet, Siiisdecodumcorticum guajaci,amp; ligni vilei quercini, amp;nbsp;florum violarum admi-/cueris,redi/nmum erit. Poft evaruatum corpus,verno, æftivo, amp;nbsp;autumnali tempore decodo radicum cichorii uti rediE fimudiyemc Mithridatica antidotus cum lyrupo de fucco cardui,vel fyrupus cardui conveniés erit. Deftillatum autem amp;nbsp;car-duijamp;millcfolii cum lyrupo violarum toto annoprobo.Decoquercetiamin iis lignum guajacum cum ligno vifci quercini.

ÎVÎEDICINALIA. 45 ^ per dies vigintiaut quadragintabibcrc vere amp;nbsp;autumno utiliflimu. Medicamentum de cinnabare no præferibo; cum Fer-nelius in libello fuo de lue Venerea, tam diralymptomataufum cinnabaris confe-cuta referat. Mihi,nc quid diffimule,non perfuadet,cfi bono fucceffu me co ufum effe Vienna vere affirmare poffim. Ster-eus pavonis ex deftillato cardui,vel miUc-foliimagis probo.Epar ranarum amp;perdi-cumcomeftümplurimi commcdant.In-ungantumbilicumpinguedinc caii fdve-ftris.Caput cxpurgant pulvere lapidis,qui in vefica rauri reperitur per naresattraäi, vel per fe,vel fucco rutæ. Ceruiceminun-guntoleojuniperi è ligno deftillati.Talia remedia plurima in leftione Prafticorum occurrec.Ego,ut dixi, nihil carduo amp;nbsp;mil-Icfolio efficacius reperi. Illa qua: appen-duntur,ut minime contemno •, ita Ipem in ca,quæ ineïdunt,atténuant, plane no col-loco. Uti amp;nbsp;his ,amp; illis rcdiillmum eft,amp; totam curationislpemin divinabenigni-tateponere.

Interlocutoriai

Incafupropofito ad duo prxeipue re-

4^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;GoNSILlÀ

f}3iciendum;iiempe,ad idquodrccipit, 3^ alccrum,quod recipiturjfeu aliunde rranf-mittitur.Pars recipiens cft haud dubiè ce-rcbrü,quod per confenfumlaborat.Huic ^itmsquoniam wäIAtüi eft,roborantia dc-bentur,ut fcilicet tam facile afficiatur, aut noxam prompte repel lat; five imbccilli-tas iUa fit ab intempérie ; five,quod ponus rcor,à vino coformationis ; hoc eft,a qua-dam. textura membranarum nimis raraj minusque compara, amp;nbsp;denfia. Valde au-tcmpcto,utformulam aliquam huic fcó-po convenientem præferibere digneris. Ïdquodrccipitur,feuin caput tranimitti-tur,vaporem eife plane ftatuo, cum bre-viflimo tempore difcutiatur. Prodit bic vapor potiffimum quidem à mafia iàngui-neafhoe macula: rubræ rcliftæ aperte tc-ftantur) ; ied tarnen etiam aliquatenus à ventriculo : languis, in quantum multitu-dine feu quantitate peccat,evacuationent poftulat per venas feftionem amp;nbsp;cueurbi-tulas,itemque ( quæ in ægro ifto naturali-tcrfluunt)perhemorrhoides,quib.omnibus motus quoq; inordinatus, five in paf- » temprincipemimpetus inhiberi amp;nbsp;auerti poteft.

M E t) Î C I N A L I À. 4^ pot*îft.Quod fi etiam qualitate aliqua ma-Îigna(utvidecur)prçditus eft,ea corrigenda venir per ilia, quæ maiTam fanguineam côtltemperant,ô£ à vitiofis humoribus ad-miftis per intervaUa certa, menftrua for-taire,repurgant.Hanc fane ad rem cardui, millefolii amp;nbsp;cichorii turn decoâ:um,tum deftillatumidoncûjudico. Item fyrupum ' cichorii cum rhabarbaro, amp;nbsp;lÿrupum de pomis cum lènamônnunquam etiam Mi-thridatii aut theriaeæ ufum,præfertim hy-cmCiV entrieuh ratione, quandoquidem hic per fe non eft debiliffimus, fatisfueric opinor præter vidus rationem accuratam ufurpare,quævaporesinde in caput ferri, fomni tempore inprimis, prohibent. In quem finern friétiones quoque cervicis, fcapularum,amp; extremorumidoneo tempore adhibitis, præclarè facere experior* Decodum lignimagis videtur attenuate fanguinem,amp;ad motum aptiorem facere, unde vix notabilitcr prodelfe judico.

JleJpüftßo ;

Raritatem partis ad ivcqiôturltu facere nullum dubium eft. Coufequitur igitur^ ' ut aliquid, quod denfet, ex Medicorum

48 CoNSTLIA

doétrina adhibcamus. Nihil autë mclius locionibus capitis judico •, ita tarnen, ut pofteaqua ex calidalavcris, ad extremum frigida utaris. Nam ita maxime roborari cerebrum, amp;: ratio amp;nbsp;experientia docet. In lixivio decoquantur ; abrotanum,ruta, mcliira,amp;rofe.Saponi fantali citrini,amp;pa-rum olei caryophyllorüm admifceri pot-funt.Hxcigitur quoad m.embrumfufei-piens.Mandans puto univerlam ede maf-lam langiiincam, à qua vapores afcendut. Inca qualis fit corruptio;aut qua qualitatc vapor,qui elevatur, amp;nbsp;ventriculis cerebri moleftus eft,præditus fit,difficile eft dice-rc.Efte humidum fubito replétem,amp;prx-gravantem,turbatcm ipiritus meerebro, amp;motuiinferviêtibus^iritibus quafi ad-itum obftruentem, conftat. Viftus ratio amp;curatio utcunque monftrantindicatio-nem. Ex Hippocratis x Aphorif 45-. uni-veriaviftus ratio pater. Ex eo veróapho-rilmo,quo quartanam huic malo mederi docct,curatio indicatur.Ut veró quartana totum corpus à vitiofis humoribus cralfis libérât amp;expurgat,amp;purioraficcioraquc gt;nbsp;corpora facit, idem medicamétum, quod huic

Medicinal! A. 4^ huicmidomedcri débet, præftarc oportet. Meo autemjudicio hoeprofuturum ipetoî

y S ucci millefolü,

Rutæ,

Melillæ,

Majoran«,

Hyflbpiad fpifTitudincnicum faccha-ro coéto an.^j.ß.

Rad.Eryngü minutim incifar.

Ligni vifei quercini.an. ^j.

Rad. Pyrethri.

Pul.tormentillæ an.^ R

Cornu cervi præp.3 vj.

Mithridat. antiq.

Theriac. Andr.opt.’an.^j.

Confer, è floribus ronfmar. 3 j .ß.

Mifce lento igne. Dehoefîngulis diebus manè accipiatdrachmam unam, amp;nbsp;ante fomnum poft moderatam, amp;nbsp;paucam po-tiùs cœnain draebmam dimidiam. Purga-rem autem cerebrum tali apophlegma^ tifi.no i

y Radie, pyrethri ^j. ß.

Zingiberis § ß.

Ronfinarini,

P Consilia

Saluiæ,

Hyflopi, RutæanaPj.

Dccoq.inaquæ puræ fuff.quantit, amp;nbsp;co-laturæîfe. ij. add. accti acerrimi roiatum Sij.Mifce. Prins autem quameo os col-mat, inungatur palatum hoc cclcgmatc s ^y;Sem.erucæ5ij.z

Staphyfagr.

Cubcbar.a.g ij.

Rad.pyrethri, Zingiberis an. 5 iiij. Mafticli. 3j.

Piperis g ß.

Cum oxymelLq.f.f.mixturä.

Nihil veto elFetconvenientius, quam le-taceum cervici applicare ; vel certèfifor-tillimo lixivio c calccamp;cincribus hiélo eX-ulcercturÆtiam occipitio rcéte applicant turcucurbitulæ. Trallianus ex ufu pilula-** rum curationem pollicetur,hæc conftant ex aloë, gummi Arabico, colocynthide, bdelho, ad æquas partes cum mcllc fcilli-tico minis. Scarificatiopedum, amp;nbsp;detra-dio languinis ex malleo pmitti poffunt. Oro D eum, ut ipfc in tam ancipiti morbo medi-

M E D I C I N A L I A. 51 mcdicinam faciat, amp;nbsp;his benedieat ; ira enim bcnefaciunc,

CONSILIVM C^UINTUMï Depr^/er'vatfone ab Jpeplexia :

‘ Præcautio morbi eft caularum illius, veldedinatio, vel priusquam lædantrc-motio: itaq-, cùm de evitatione apoplexie agatur, quid fit, amp;: quas caufas habcat, or-dinevidcndum. Galenus earn affeftion« definit j in qua totum corpus fimul rcfol-vitur, amp;nbsp;principes facultates cohibentur, corpusq; fenfu amp;nbsp;motu deftituitur,fola rc-Ipirationc aliquomodo rémanente ; quæ dumamp;ipfaopprimitur,homo fubito qua-fiftrangulationc extinguitur. Etfi autem hujus adeftionisunacaufa vidctur, ac rc-vera eft, obftruftio videlicet in nervoru m principio, ita ut ipiritui animali, qui in cc-rebro elaboratur, amp;nbsp;fenfum atque mo-tum univerfo corpori præbet, exitus non patcat, vel incarotidibus arteriis, ut vi-talis fpiritus, qui animalem fovet, aditu prohibeatur, atq; in cerebrum permca-rc , amp;nbsp;fomentum animali prasbere nc-qucat, huic inqua obftrudioni, feu caufx

Çl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CoNSItlA

cojundlacmorbi, etfi cotravemrc difficile I fit ; tarnen caufis antecedentibus obviam ' ire amp;nbsp;eas quafi antevertere licet.In caruni ! veró eau far urn inveftigatiöne, primo oc- i currit intémperies cerebri,jppter quam, [ vel Ipirit’ animales debito modö nó con-ficiuntur, vel matéria, quæ in prirteipium ; nervorü,.atq', carotidesfubitó delabitur, ' in cerebro fenfim colligitur. De liujus in- j temperiei caufis varia: funt Medicorum dilputationes. Nam multi in ea funt fen- j tentia, cerebri fubftantiam non affici ; fed : tantum ventricules,videlicet, medium amp;.’quot; ' poflremum,ita ut in illis,qucmadmodum ^ dixffiatobftrudio, qua lymptoma quod ■ dpop/exia dicitur,comitetur‘. Hoc fi ita eft, . nequaquam. Ifte morbus malum bæredi- i tariumputadum. Namficerebrifubftan- • tia plane eft incolumis, apoplelt;fticus, vel ‘ epilepticus nó potent apoplexie, vel epi-lepfix obnoxiû generate, cùm à Gna paf- : tenonnifilànum lernen decidatur, amp;nbsp;ut I morbus hæreditarius fit, atq; comunicc-tur,hoc rcquiratur,ut is vel aftu 5 Vel poté- i tia in membre fit. Aduapoplcóticus nul- -lusgenerat. Potêtiamautemaepotiusin- j clina-

Medicinal! A. 55 clinationcm ad liunc morbu difficile eft demonftrare. Non enim podagric! générant podagricos, nifi podagra lint tentati, amp;nbsp;partes debilitatae, neq; contagiofi mor-bi,ut Lepra, morbus gallicus, transferun-tur in natorum corpora,nifi contagium in corpore genitoris adGt. Ad hæc apoplcxia fitGibitó,etiaminillis qui fana mete funt, amp;nbsp;operationes cerebri intégras habent. Eft autem illud membrum de fententia Medicorum fanû, cujus operationçs funt fanç.Quomodo igitur àfano membro de-cidetur infalubre fernen ? His atq; aliis ra-tionibus perfuaG cruditiffimi Medici, cé-fentneqdntemperiem bujus morbi cau-fam effe, neq-, illum hæreditarium perhi-bédum. Ac ft forte propter intempçricm frigidam totius cerebri hoc morbo aliquis eftobnoxius, cumifto modononfubitó; fed lente cum corripi neceffe fit,hoc con-fequitur, in ejufmodi aftetbone prxcau-tionem minime difficile eife. Ut veró ftn-gulis diebus temperamentum paulatim in dctcrius labiturftta quotidie opera danda , ut lapfus corrigatur, Cùm veró frigi-dius fieri cerebrum in iftaaffedione con-

lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dj

54 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CONSILIA

ftec, itaque fingulis diebus aliquid afEi-mendum, quod fpiritus animales,amp; calo-rcmnaturale rcfocillet, amp;tempcramen-tum cerebri conlervct. Nihil ad hoe am« bra convenientius. Iraq-, his orbiculis fin-gulis diebus uti convenientiflîmum ;

y Sacchar.in aqua rofar. diflbl.^ inj.

Ol.aniß diftillat. gutt.iij.

Ambra: grylcæ g iiij, Mifcc,amp;£ confedio in rotulis.

vd iftis,cui compofita magis placeant,ali* quisutipoterit:

y Specicr. Diambrx, Diamufcidulc.an.3j.

Sacchar.albilT.in aq.borrog.diffol.^ iiij, Ol.anif.deftill.gutt.ij.

Mifc. amp;nbsp;feonfedio in rotulis.

Nucem etiam mufeatam tolhdamp;fruftu-latimincifam, fæpeinoredetmeat. Nam hxc cerebri intemperiemfrigidam corri-git. Caput fingulis feptimanis abluat ante cœnam, amp;poft:eaaërifenonexponat. In lixiviodecoquaturmajorana,rofinarinus, amp;r rofæ, ôr adhibeatur ûpo medicatus hoc modo fadus :

y Saponis V cncti,vel HÜpan.îfe.j.

Rad.

Medicinaxia.

F.ad. ireos,

Santal, citrium an. J j. ß.

Ambrx^ß.

Ol. caryophyUor. gutt.iij.

Diflblvatur fapo in aqua rofarum, Sc com-xnifceantur. Matutinis horis Ungnam bené mundet,Sc os abluat aqua rolarum, vel lavendulx, cui aqua communis admi-feeamr.Retro aurcs etia fe ifta aqua mundet. Ec viftus rationc no evaporante uta-tur. A laäiciniis igitur, leguminibus, ole-ribus, fumo maccratis, cepis Sc allio con-ditisabftineat. Vino etiaminime potente utatur. Seddc bis cum alias caulashujus morbi cxplicabimus prolixius agemus. In quibus verb tcmperics cerebrijam muta-ta eft, hos torpor quidam membrorû mo -leftat, licet à quacunq-, plenitudine main ctiamoriatur,isnonabfît. Multis etiâ vertigo gravis eft. lis autem magis qui à vapo-ribus crudis afcendentibus corripiuntur. Nam prxcedentia, etiaft diverfx fint cau-fx, congruunt ,ut cxfequentibus patebit. Altera caufa, eaq, frequetiffima eft ■, pitui-tofi humoris copia cerebruconfertimir-rigantc,Sc fpiritü,ut diximns,intcrcipictc.

D 4

5^5 Consilia

Hæc cauG plane cumpriore cóvcnit, atq^; proptereafenes, amp;multacruditate labo-rantes facilms corripiuntur.Nam inferno cerebrum multisjam aótionibus débilita-tUjpaucioresipiritus amp;nbsp;debiliores générât. Proinde amp;nbsp;fenfus ftupidiores Hunt, amp;nbsp;motus infirmior eft. Calor autem natura-lis debilis, cum neq; bene concoquat, ne-que humores fuperet, atq; excernat, cve-nit ut in cerebro pituita redunde t,qua: facit,ut in hyeme, vel conftitutione byber-naadhunc morburn proclives fint, amp;nbsp;dc-terius fe habeat, gravitate capitis amp;nbsp;fomni laborer, etiam interdiu dolores circa cer-vicem fentiant. In bis igitur adremedia priusrecitatadcveniendum, amp;nbsp;ne pitui-ta craifefcat, opera dada. Cóveniuntveró ça omnia, quæ priùs recitata funt, amp;nbsp;maxime his utilis eft in cibo aromatumufus, qui tarnen cap ut non replcat, id fit fi à pa-ftupulvere peptico cibumelaudant. Dc-fcriptio pulveris peptici hæc eft :

y Panis albi tofti ^ iij.

Coriandri pra’p. ^j. Cinnamom. cleft. Calangx el. an.jj.

Ma-

Mbdicinalia. 57

K^aftich.gj.

Sacchar.albiff.tfe.ß.mifc.f.pulvis.

Prodeft etiamad candem mtennoné plu-rimumufus Diacydoniaticumfpeciebus ' Galeni poft cibum. Item fiinpanc,qucm comcdunt,mifccatnr feme carvi, cuj us fe-minis ufus nó folum comeftus-,fed amp;nbsp;odo-ratus plurimum cómcndatur.Iuqnn oleu deftillatü carvi imponatur panniculus linens,vel fpongia, amp;nbsp;eamatutinis horis fæ-pe odoretur. Sumat etiamanè fernen carvi amp;nbsp;erucæ in pulvercm cumfaccharo re-daólis,vel unum de his orbiculis :

y Sacchar. in aq.rofar. amp;nbsp;lavcndulx diffolnt.^iij.

Ol.fem.carvi deftillat.gutt.iij, Ambræ grif, g iij.

Mifcc amp;nbsp;fconfedio in orbiculis.

Et ne natura ad unum medicamentum af fuefiat, mutari poffunt remédia, ita ut in-terdum his orbiculis,amp; pulvere utatur :

^^Sacchar.inaq.betonic.dftfol.^iij. Ol. fuccin.gutt.iij.

, Pul. fuccinialbi^ß.

Mifc.amp;f.confeftio in orbiculis.

Pulvis veró ifte ad præfervationem plurimum valet:

j3 -Consilia

^ Rad. fefeli Cretici ( quam vulgo Sef^ •wunzvocänz) gj.

Sem. erucæ,

' Cardamomi, Piperis albi a.^ij.

Mifc.f. pulvis fubtilis.

De hoc capiat ad fabæ magnitudine inane, vel pulvis commifeeatur cum fyrupo de betonica,fiatq; elcâ:uarium,de quo lu-maturad avellanæmagnitudincm. Pluri-mùm etia prodeft interdû vacuare pitui-tofumhumorê catapotiis,vcl pilulis raafti-chinis ante cibû ad drachma unû fumptis. Friétioncs etia matutina: toti’ corporis bis utiles funt,amp;lotiones pedû manè ex beto-nicæ dccodo. Itê gargarilmata matutinè fafta, quæ cerebrû cxpurgant,hoc modo;

^Rorifiuarini, .

Vmcæpervincx,

Rutx,

Origani,

Salviæa.P.j,

Zingiberis,

Pyrethri a. gj. ß.

Rad.Lappæ major. 9 iiij.

Dccoq. aq.fb. ij. adtertise partis confum-ptio-

MEDICINAL! A. 59 ptioncm,amp; colaturæafFundatur accti ro-facci acerrimi q .f. fervetur in vitro. Hujus gargariimatis mus eft manc-Nani purgare os amp;nbsp;linguam plurimùm prodeft,amp;: nô pa-rum pituitæ hic garganimus excrahit, amp;nbsp;cerebrum roborat. Aquametiam majo-ranæ, in qua femina er ucas contufæ, amp;nbsp;pat. rum Zingibcris, fint macerata, attrahe-re per nares utile eft.Nam pituitam ad nares, quarum ufus precipuus eft,ut cerebru cxpurgctur,provocat.T ertia caufamMe-dici ponunf, fanguinis craffitiem amp;nbsp;picnic tudincm.Hujus igiturirruptionç implcn-tur vel cerebri finus,vel carotides arteriæ, arque re te (utquibufdamvidetur) mira-bile. Namin dillctlionc cadaverumapo-plcdicoru grumus fanguinis in carotides dclapfus,repert’ eft.Quiveró exhac cau-fa laborant, cos intra quadragclîmû,amp;fc-xagefimû annû, quo tempore mclancho-licushumor maxime viget,corripiHippo-crates teftatur,his nihil convenientius ad fbfervatione exoraculi fcntentiaeft,quam læmorrhoidcs fupervcnicntcs.Omni igi-tur ratione opera danda ut fluant. Nam du fluxerint tutos iUos effe no dubitandu.

lt;?ö Consilia

Cæterùm fi illud effici nequeat, proximö hoc, utper cucurbitulas,amp;venxfeóhonQ fanguisdetraliatur.Exhac dctrachonc,ct-fi aliquidcftadjumcnti; tarnen cùmfçcu-lêtus fanguis nÓ expurgetur,minus, quatn par cft,juvat. Et frequétioretiamiflio fan-guinis incifa véna réfrigérât languinern, amp;nbsp;Ipiritus exhaurit, itaq; cautè agendum. Nam Hippocrates non abfolutè ad fan-guinem, Melancholiam, velpituitam, caufim apoplexie refert ; fed humoris craffitiem refpicit,proindc ftudiose vitan-da,quæ copiofiorem amp;nbsp;cralfiorem {anguine reddunt, ut luntvinaturbidaamp; dulcia, varieras ciborum, immodicæ repletiones calorcm fuffocantes, cxcreit ia poft cibu vino cardui benedidi uti vtililTimum.Có-venit etiam in his ufus vini medicati,ut ex infufo lena: faóti. Mifccri auteni hoe vi-num cibo,ficut amp;nbsp;alia medicamenta, cum codhonem turbent, chylum crudum de-jiciant,amp; ita concitatis plurimis fumis fpi-ritus cerebri Iabcfaftcnt,fanc probare ne-queo. Cæterùmfi hora unaante cibum fumatur, quin plurimum adjuvetnon du- * bito. Nam fena omnium fenfuum organa mi-

MEDICINAL! A. ét fta mirificè, amp;nbsp;fine magna noxa expurgat. Ventriculo nullam infigncm moleftiara ■ adfert, amp;nbsp;cor roborat. Infufum autem fenæ, vel fyrupus nofter de pomis ex fe-ha convenientior eflet. Infufumhoc modo fit:

y Pafiular. nun. 3vj.

Galangæincif. JJ.

Flo.borrag.

Violar. a.P.j.

Decoq.fa.in fq.aqux purse, amp;nbsp;infundan-turdecöólo:

Fol.fenæ Alexand.feleâ:. jvj.

ßi colaturæ expreffæ gnij. huicadd.

Manna: calabrin.5 vj.

Syr.confcrvat.Zingiberis 3 j. Mifc.f.potus,detur maturinè.

Si veró fyrupo è fucco pomoruni amp;nbsp;fena uti voluerit, accipiat 3j. atque huic admi-fceat macis 9 ß.Quod fi corpus lubricum ad iftum modum expurgetur, moderate cœnet, à vinis turbidis amp;nbsp;potentioribus abftineat,non facile in hoe maluniincur-ret. Lubricum autem corpus fier, fidie, quæpræcedit cum diem, quo infufo fc-

6 z Consilia

næ, vellyrupo utivolucrit, enema ex dc-coftioneveronicæ injure capi, vel galli, cum faccharo fibi injici curabit. Magis hoc prodcrit, quam fi muleis diebus ventriculum cum lyrupis debilitet. Eft amp;inhoccafu hocobfervandum; ne poft cœnam is, qui hoc malum meruit, fta-tim cubitum eat; fed duas, finon plures horasaeœnaad fomnum interponat; ira tarnen ne potet. Inter præcipuas Apo-plexiæ caufas quartam Hippocrates récitât ; dum à craflîs vaporibus afeendenti-hus in cerebrum, virtus aninialis,qua: (enfui amp;nbsp;motui præeft , impeditur, amp;nbsp;calot naturalis, qui perpétua eventationc, id eft, duélu ab extra ad intra, ac econtra intro foras indiget, hoc beneficio defti-tutus opprimitur. Hoc autem maxime iis, qui cruditati amp;nbsp;crapulæobnoxiifunt, accidit, amp;nbsp;qui dum crudi fimt exercerc fc, quàm quiefeere malunt. Hujus cau-fæ nuper exemplum vifumeft. Abftincn-tiaautem amp;nbsp;quietc ( quibus Celfus nofter maximos morbos curari ait) hi præfer-vantur. Nequaquam autem dormire iis àciboutilc eft, amp;pra;lcrtunfi ftertere illis

MbDICINALIA. ^} lis familières depræhendant. Suntigitur non multo poft, quam fedentes dormirc cœperint,fuaviter cxcitandi,amp; ne cubent monendi. Os fimul ac evigilaverint poft: fomnum meridianum eluant, amp;nbsp;in æftate manus exaquafrigidalavent.Modicè ex-erceantur, deinde confueta traitent, In Veneriis non fint prolixi. Nam fi quida-liudimmoderataVenus cerebrum amp;nbsp;vcn-tnculum dcbitat.Prçccdit autem hos ple-runque vertigo, eaquideminpropinquo malum elfc indicat,nondumtarnen pc-riculum præfens* Eaigiturmedicamen-ta,quæ pauló ante rccitavi,funt ufui,inpri-mis verb orbiculi, amp;nbsp;odoratus deftillati carvi. Nam nevaporescraffcfcant,amp;ob-flruant opera danda. Ad hoe odore amp;nbsp;va-pore fuavi corrigentia eos vaporcs, qui cerebrum infeftant, amp;nbsp;circumaguntur in co,atq-, ut ifti intus volvuntur,fic foris ver-tiginéinducunt,plurimum profunt. Co-quere igitur carvi amp;fuccinü in aqua opor-tet,amp; vapores naribus accipere,in ore nu-cem mufeatam toft:am,cui aliquid ambræ admiftumfit, retinere. caftoreum aceto impofitu naribus admovere. V olut quidfc

^4 Consilia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

in ejufinodi affedione aquis deftillatis, quas 'vitæ appellant,uti; veriim cum amp;nbsp;im-peritiflimc fiant, amp;nbsp;adhibeatur, abftinen-dum (neaccclcrétmagis mortcm,quain avertant) cupio. De experientia multos loqui,equc animo patior; venim cum im-peritiam fuam manifeftè prodant, amp;nbsp;ftul-torum plena elfe nimiiim tes oftedat, nu-merum ne augeam,mihi cavendum puto, ne vapores vel cerebru petant,vel Ixdanr, in hujus caufx cóiidcrationc rccbßimum amp;nbsp;tutiffimum eft. ld fict fi ( utpauló ante dixi) crapulam, cruditatem, ciborüvarie-tatem,poftcibum cXercitia, vehementes animi commotioncs,iraminprimis, amp;va-riam atque ineptam vidus rationem, fu-giant. Uno cibo convenient! contentum cil'c maximum ûnitatispræfidiu. Poflunt brutauno cibo replete fame, amp;nbsp;homines non poflunt? fatisfadum jam caufis omnibus, vel certè pracipuis apoplexiæ recita-tis, amp;nbsp;quid adpræcautionem fieri debeat conflituto, mcoq; officio meperfunótum putabam ; fed objiciuntur quadam, ac il-lud inprimis, quod Galcnus Aphorifmo 41. lib. i. '^phlegf»o^üfi,ß»ifißamr/!atoriii *

MEDICINAL! A. Cj ^ffe^ione co^ipante cerebri ventricaloSy hune affeltum oriri affirif. Si igitur febris conti-nua(intermittés enim mortis pr.i'fagamx) ita ut par eft hafte affection cm comitetur, nullo alio prçfidio indiget.Si debilior, malum augen ft potentior,vires dejicit. Iraq; ift exceftu periculu. N on enim alias aliara apoplexiam febris curat, quam earn, qua: exfan guinis refrigerationc,crudis humo-ribus,amp;flatulento fpiritu oritur.Hicvero prudentia præfentis Medici requiritur, nonexprxlcriptores agitur. Sunt amp;nbsp;alias caufç,in quibus remediis ex medicina pc-titis non eft locus, ut cùm exoccurfuma-ximifrigoris,ex valido iftu cerebriftnus amp;nbsp;ventricules lædente, ex fubita læütia, fumma indignatione,animiq commotio-ne,fulmine arconiti,apopleétici fiant.Hos ft comicatur inftgnis apoplexia,curationis ratio non eft alia,quam ea,quæ à caufts eft obftruentibus. Si in paralyftn ea deftnit, auxiliis,quç rcfolutioni fubveniant, uten-dum.Inchoante apoplexia,pleriq, omnes fubitó fanguinem mittüt,fed hoc certum, occideremiffionefttcvim nó libérât. Suf-fitum etiam ex fuccino ftatim falt;Stum,qui-

E

éë Consilia

«lam vehementer probant, rationibüs veris eos deftitui fans oftendcre eruditi Me-«lici pofsût.SternutatoriapericuIoià qult;c-lt;jue funtiutilia tarnen fi inloco adhibean-tur.Commendatur pulvis ex radice eni-cea cum ruta,cafl:oreo amp;nbsp;zinziberc,atquo partes Squales,ira ut naribus infletur. Có-gt; cutere partes fuperiores maxime colli,tedium eft-Aiferem è tabula cuprefli capid admovcre,vel derafo capillo cucurbitu-lamvcrtici imponcre utiliflimu eite, ma-gnus Medicus experientia didicit. Dé a-«juis vita: mortifcris,nihil dico.Magna eft varieras,fumma inufu vanitas, atque non minus interdû quam ebrieras, qua: huius mali mater eft,cum eodemmodo cerebrum afficiant,noccnt. Clyfteria acna,K omnia,quæ divertunt, dum ipes eft adhi-bêda.Spes verb eft,cum æger ipirat. Quia fpiratm fine vita non eft, nec vita fine^i-rarione,amp; femper dum vivit animal fpiratj etiamfinonipirarc videaturdtaq; ipiratio magnitudiné morbi,amp;periculi immincn-tis in hocaftedlu dcclarat,atq;utea probe Medicus cofideret, prxeeptis Hippocra-tis amp;nbsp;Galenimonetur. Si cnim æger nofl

Ipiratj

Medicinal! A. 67 (pirat,ncq-, apoplefticus amplius, ncq; vi-vus perhibcrur. In divina igitur poteftate rclinquendus.Incptum eft lana, pilis,plumis,amp; fimilib.veUe periculû de fpirador c atq; relpiratione facereiCuiHudin apncca, aut lyncope frigida,in qua calor cordis i e-frigcratur,fiat. Arreriaru, quarum motus feu pulfus,explorario locü no habet.N: in in fyncope frigida languidus plane eft p ul-fuSjin apopletdco fpirante plenus amp;v: li-dus,nifi cum jam in propinquo mors eft. Si verb apoplcxiain paralyfin définit,Ipira tio fit difficilis,amp; oes mufculi thoracis gi a-viter laborant, obftrudo nimiru principio nervoru fpinæ dorfi, id cum duos meatus, feuforammahabcat,dextrovcl finiftro ta-tum obftru(fto,in una parte paralyfis,qua hemiplegiafn vocant, confequitur. De cujus curatione, cum temperamentum corporis amp;vires Medicuminprimis rcfpicerc oporteat, ficut de ea paralyfi,inqua fine olfenfione fenfufi,gravitate capitis, amp;nbsp;im-potentiaadoesa£liones naturales, ftupor inaliqua parte augctur,amp; paralyfis illius partis c0fequitur,hoc in loco nobis ager-, du no eft.Cuvero apoplefticus finelenfu 6cmotujacet,fpiratio cu ftertore violéta 5i

68 Consilia

inæqualiSjfudor lym ptomatîcus, nihil nifi mors expedädai Aurelianüs in apoplexia valida longiffimum terminum diem ter-tium ftatuit.Dc validiorc amp;nbsp;validiffima o-raculuniHippocratisin medio eft. Benignus Deus omnes mifericordiæ fuæ in morte filii teftificatæ confidentes in certa fiducia auxilii ac liberationis ab improvifa morte,amp; migratione ex hac vita tueatur.

CONSILIUM SEXTUM;

De compreßio/ie er if 'ire»trtcuü,c^ ßtri/M qußiin/erciißene fro^uoela/»

T-bill juvefje:

Omnem redam actionem Medici, re-dam cognitionempræCedere oportet.Et vcriflimum eft illud : Non i»te/ie^i,f)u//a eH curatiomorl/i. Itaque quid de caufis morbi tui Medici præfentes exiftiment, cogno-feere cupiebam.Vel colligi inventriculo, vel confluere ad ilium humores exiftimo. De pituitæ, quæ in ventriculo generatur, corruptione nullum dubium. De afiluxU humoris,fit ne is ajecinore,vel Iplene hx- lt;nbsp;reo.De mcatuillo à veficulafellis,quimi-feros à nativitate facit, non cogito, neque bilenx

MEDICINAL! A. 69 bilemcopiosè trafmitti arbitrer. Aliquid bills interdum cum pituitofo humore mi-fceri exiftimojUnde pituita illa,quç rejici-tur flavefcit,amp; viridis apparet. Acrem arque acidum iUum humorem è fplcne af-fiuere,amp; in ftomacho magis, magisq; cor-rumpi ftatuo. Ab hoc ftrâgulationis,acre-dinis,84 aliorum iymptomatum fenfus ex-citatur. Itaque primus fcopus curationis cft,neveltranfmittatur humor,vel in fto-macho corruptie fiat. Compreflionem il-lamoris ventriculi, amp;nbsp;fpiritus quafi inter-clufionem fieri ratione Diaphragmatis,amp; caufam habere flatus exiftimo. Verum fi pituita,quae flatuatur,nó redundabit, non itahoc malum moleftum ent.Iraqi necefi fe eft,ut pituitoli humons copia removea-tur,deinde ventriculi intempéries corri-gatur.Hunc verum fcopum attinget,fi interdum folam aloçn ro(atam ad dimidium fcrupulum ante cibum fumet, amp;nbsp;reftam viäus rationemobfervabit.Teipfumveró jam quid profit amp;obfit animadvertifle pu-to,amp; ex co indicationes curandi à prxicn-te Medico pcti poflunt.Mihi cum nihil 0-ftenfumfit, quid aft cram? In multis quoç

E 5

yo CoNSXLIA

acris Sz acidus ifte humor moleftavit, talia iymptomata animadverti, omnespervo-imtumjinterdum etia quad fcreatu lak cm pituitam, qua deinceps acidus humor có-fecutus eft,majori difficultatc rejccerunr, neq; prius fine fecerunt,quam nigra quje-da,vel acida tenuia vacuarentur. Humorc ejeâo temperic ftomachi his mcdicamc-ns corrigere ftudui. Cum per anni têpus heuit,thermarum aquas, quæcluunt, abstergent, amp;: roborant ventrieuîum, bibere jufli.TaJesmultæfiintin Italia.Nonnullis acidulas præferipfidrequenter feobem de cornu ccrvijdefiillatûc tiam ex iis,item in-primis cornu cervi uftum.Irern rafuram e-boris dedi.Ircrti terramLcniniâ. Videmus cretam vulgarem, cùm in cerevifiam aci-dam conjicitur acorcm tollere. Itaque in his ficcis magnam etiam vim elfe trahendi in certum locum,è quo vacuantur humo-res,non dubites. NihiJjuveruntinunôKo-nes, purgationes, imô auftum iis malum. Hoc clcchiariumprofuiflcfcio:

Confer.roûrum 5vj. Spcc.aromatic.rolàt.^j.

ThuriseLamp;ralbi.Aij.

Mile*

M E D i c i N A 11-x. y»

Mifc.amp;f. clcduarium.

De hoc elcftuario capiat hora decubitus ad magnitudinem nucis caftaneæ. Sputi multitudo non tam humidioris cerebrij quamftomachi eft index. Vigor ille fen-uium,tamintcriorum, quam exteriorum redamat cerebri téperamentum effe hu-midiusifed^poteft abundare cxcrcmentis, quæ ut expurgetur per narcs,cùm fauces petant,opera danda.Calet hauddubiè cerebrum,amp; tanqua fpongia,amp;,^ut Kippoer, ait,cucurbita,excrementorummateriam attrahit.Potcris igitur facculum exfantalis rubris,foliisrofarum,£lt; femine coriandri inpulveremrcdaftis fupra caput geftarc. Miflio fanguinis debili ventriculo nó pro-deft.N ec video quid ftillicidiü aquç ther-marumjuvare polht. Flatus quoq-,tibiin-terdummolefti funt.Quam fævalÿmpto-matain corporibus excitet fcio.Itaq; cum calorem infirmum efie, amp;nbsp;matcriam. cru-dam oftedant, opera danda ut calor cofir-metur. Geftabis igitur interdumtalefcu-y Ladamopt.^iij. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(turn:

Spec.aromat.rofat. jj, Öl.nuciscond.^ü.

72- .Consilia

Cum ol.roûceo complete, amp;nbsp;ceraq.C f.ceratum. quod extendatur ad formara fcuti,non tegatur lindonc/cd corpon ap-plicetur.Cum urgent flatus, incidas minu timzedoariam,amp;cumvino fuinas ad gj. Nolo zedoariampulverilari.Injufculisin-terdum fumas fernen carvi,vel ammi. A-romatum nimium ufum vites.fcutum fto-maclialc nonperpetuó geftes; fed hora u-naatque altera ante cibum applices, neq; tunemovearis. Hæc poteraminhacno-ftramiferiamonere.Ubi de morbo certio-raex te cognovero, amici oflicium in me nondefiderabis.

CONSILIUM SEPTIMUM;

Defiatulent4 affeé/ionepro ^uodam iZ/u-ßn 'viro'.

Ipfe fentio,quam fevi amp;nbsp;trifles dolores à flatibus oriantur. Verè autem dico trifles,cùm magna animi triflitia non modo hwoehondriacas ; verumetiam flatulêtas affeétiones comitetur. Unicum efl remedium,curare nc fis crudus, amp;nc immodi-cislaboribus,praffcrtim cerebri atq-, cordis,id efl,aflclt;flionibu5, animi intentioni-bus.

M E D I C I N A L I A. 7} busjeftionibus, aufcultationibus, fpiritus exhaurias.Nam non folùm cruditatc ; ve-rumetiam fpirituum debilitate calor in-natus affligitur,atquc flatus generantur. Matenamveró flatuum rediUimc vitant ii,qui fimpliciflimam vidus rationem ob-fervantumo uno cibo, qui minime excre-mentofus fit,cótenti funt.Nihil enim tam faccread cruditatem, quam ciborumva-rictatemfaepe mönui.Addo hoeme inva-fis æreiscibi præparentur,velcoquantur. Nam fl quid inteftinis, amp;nbsp;omnibus mem-bris naturalib.nocet, imó vitam lædit, co-fturailla ciborum in æneis vafis hoe facit. Magno cum meo malo hoe fum expertos, amp;nbsp;Aulas femel fapere,atque fiélilibus ollis uti velim. Quam facile pifces, cum pauló diutius incupreisvafis codh relinquütur, corrumpi videmus. Sed de hoe fcriberc non eft necefle, quia in metem venit, hoc loco monere volubfi quid hac in parte 11-luftris dominus monendo etiam Cxfarex Majeftatis valetudinemjuvare poflet. Ad medicamenta verb quod attinet, priùs quotidianum ufum Theriacæ,vel antido-ti Mithridaticæ prxfcripfij ita ut tribus vel

quatuor lions ante luce, inftar magiii piß i tleliisantidotis fumerçt,vel faltem alter-nis diebus ufurparct. Manè priuiqua domo exit, buccella panisalbiimbueretfpi-ritu vini malvatici afperfo laccharo, atque deglutirct.Spiritus vcrö iÜe tribus deftil-lationib. in balneo ed’ct paiatus.Hxc duo medicamenta facile ad præcautioneni, ^ quæ inprimis neceffaria eft, faccrcnt,amp; . calorcm fenilem excitarent, atque j uva- , rent.Urgentibusveró flatibus, amp;nbsp;ventrem ’ perturb^nribus, habet jim Illuftris Do- ,i minus enema,à me pcrfcriptum.Huic ne- ' quaquamincoquerem Cutnina»tia,VLt vó-cant,qux co ft a opinione magis,quam rc-vcra juvannied pro tertia parte enematis ! jam cofti amp;cxprcffi addetem malvaucum i vinum.Error autem eft amp;: impcritia Me- ; dica,malvaticum, dum coquuntur her- ' bæ,afFundere. Ad ruftus profunt orbicu- . • li ex faccharo atque oleo cam fach. lis et-iam,fl,cum doloribus vacat fæpe llluftris i Donlinus utetur, pr^clarè fuæ valetudini vj confulet. Ad inteftinorum maluni velim l Illuftrem Dominum ceratum ex Ladani ‘ itque ceræ squall bus par abus faftum, atque

M E D I C r N A L I A. 75 «que inunftum caryophyllorum oleo, loco affefto, non modo urgentibus dolo-ribusjverumetiamalio tcinporc adbibe-re.Vigiliisfcnum meden , maxime eoru, qui in fummis curis vcriàntur,amp; quos jam diu hoc malum vexât, difficile eft. Lono-nes,inun£tiones, præfertim frigidas nihil prodeffe certiffimum cft, imó trigida plu-rimum lædcrc confiât.CaUdis arque odo-ratis vaporescontemperandi.ltaque hora decubitus unaatque altera pilula parva ex fpecicb.diambrç,atq-, mofchi cum fuc-cino conféra hoc modo devoranda eft: y Sy.diambræ 5 ij.

Diamofch.dulc. 3 ß.

Succinialb.^j.

Ambræ gryf.g. üj.

Mifc.amp; cumfyr.dc corticibus citri q.C reformcntur pihdæ N.xx 1111.

E quibus très una vice capiat. Ad eandem intentioneminftar nucis avcllanæ fumât interdum de hoc elcftuario:

y Confer.èflorib.nympheæ ^ß. Styrac.calamitæ feledilfi^ j. Margarit.fplendid.præpar.abfque ullo métallo g ij.

^^ Consilia

Ambræ gryfcæ g.v i.

Mofchi g.iij.

Mifc.amp; cum iyr.violaceo q.fEmixtura affervetur in vitro.

Plurimùm ifta duo remedia cerebrum ro-borant,amp;: advcrfus vcrtiginem,atq-,Emiles aft'eétioncs proderunt. Hæc nunc potui moncre, fi qui d præterca, quo Illuftris dominus j uvari polie videatur,in mentem vcnerit,fide optima,amp;voluntatepropen-fiflima monebo,ac divinum auxiliû,quantum in me erit,ut optimus Dominus con-fcrvetur,implorabo.

CONSILIUM OCTAVUMi

la dolore dextri laterù ex ifnßammattonerenif dextri ^ro t^uodam Genero/o domina:

Cognitionis non aberrantis in morbi invcftigationc indicium clTe Medicorum confenfionem Galcnus nofter affirmât. C^âvero Medici demorbo conlcntiant, amp;quidabfque vera cognitionc redeaga-turmanifeftumeft. Mcamlêntétiam fim-pliciter dicam. Cùm indolore ifto dextri Îateris tanta urinæ profluvics côlequàtur, rcneinaffici nullum dubium. Si dolor ve-hemens,

MEDICINAL! A. 77 hemenSjfifitiSjfi calor adfunt,utadefle rcs reftatur, quis de calida intemperie dubi-tabit?fit ne vcró infiammatio,in medio re-linquo.Urina tam multa amp;nbsp;copiola maximum crudorumhumorumcopiam afftu-ere,amp;liquarioftcndit. Exhisigitur pater, cruditates inprimis in hoc corpore vitan-das,amp; intempeftivè corrigendas, atq; re-movédas.Qua ratione hoe fiat,nemo me-diocriter in arte Medica verfatus ignorât, itaque aftumnon ago.Cæterùm quod ad intemperiem iftam renis emendandam attinct,hocopus,hiclabor.Frigidafimpli-citer non profunt,calida nocentTempe-rataigituradhibenda, corpore non omni-no impuro,amp;i vüs yiertis-Excrementare-movebunt uvç paß': grandiores cum aci-nis contufæ,admiftaterebinthina noftro modo coda.Erit etiam aliis medicamétis ' locus de judicio Medicorû prælentium, qui plus vident,quam ego abfens indicate poflum. Ufus autem clyfteris ex folo de-r codoveronicæcû faccharo,magis quam ullamedicamêta, per os affumpta, prode-rit.In decoétum vel adcps vervecinus ad renes,vel cuniculi, aut capi, adjiciatur, ita

ÿS Consilia

utlubricitatem facial. Si ifta non funt ad manus,panini buty ri recentis addarur.In-tra corpus probo decodum paifularum, quas c/^fAlt;«^vocanr,cuniradicibus althçç, amp;nbsp;veronicæ hoc modo:

^ palfülar.major.feu cubebarum ^ ß.

Rad.akha^æ 5 ß.

Hcrb.veronicæ P.j.

Dccoq.in f q. aquæ purx, colatura:

Mellis depuraci.

Butyr.recent.an.^ ß. Mifc.

Bibatjcjuno ftomacho,hve manè,fivc ante cœnam.Rcgioniautemrenumhoc ca-taplafma imponat:

“Jzi Pul.radic.althææ ft.ß:

Vinioptim.q.f.

Gummi Tacamahacæ 5 iij.

Mifc.amp;extcndatur,atquc finiftro laten in parte dolente applicetur. Hæc fcripfi fubitô,nc gratia officio quod mora tarda-fetabeßet. Si quid dcinceps in mentem vencrit Gcncroium Dominum pro mea fidejamp; cupidiffima gratificandivo-luntate, monebo.

CON-

MEDICINAL! A. 7gt;

CONSILIUM NONUMi Depræfir'vatione à cakttiepromus-tiamT^biliz

Præfcrvatio eft remotio caufæ facictis, vel faduræ morbum. Caufæ verb in gene-tatione calculi dux fpeélanturi efficiens, videlicet calorrcnuïiAjamp;materialis. Præ-bentautcmcaulatncaiculo omneshumo res, maxinai autem pituitofus.Ideoqjre-^taviftusrarione inprimis cavendum,ne hujufmodi humores, qui ad proventuni calculi faciuht, in corpore coacerventur. V itada igitur funt omnia,que cruditatem augent,amp;a cibis mali fucci cavédum, abs-tinendum aftequentiufu pifcium,laétici-niorum,avium qu ç deleólantuf aqua.Dc-niqs ab omnibus, q copiofum alimcntum præbent. Non mifccnda diuretica cibo: vitanda vina Auftriaca nó fccata,óc coftio compotationibus, inambulationibusque non turbada.Diuretica,live ea fint calida, fivcfngida, quæ tarnen propriè diuretica non dicuntur,nonnifi ante paftû,vel logé à paftu aflumcnda.Cçterùm cum in accu-tata etiam Vidus ratiohe excrementa pro-Veniant,paulaüm ea funt fubducenda.

So Consilia

Id fiet fi ifta pilularum mafia 5 ij vel iij fin-gulisfcptimanis femel aifumpfens:

y Terebinthin. ex aqua fimplici Si ultimo rolar.novies lotæ ^j. Rhabarb.opt.amp;fubt.pulv.5 iij.

Cinnamom.ele0i.5j. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

Pulv.fuccinialb.

Ceterach.

Liquiriti2e.an.9j.

Mifc.f magdaleon, de quo formentur pi-lula: mediocres. Ha: pilulx ütisfacient ad removendam materiam calculi,fi tempc-ranter tarnen vixens, Cæterùm fi quotan-nis femel in annopotionespurgantes fua- ; viter humores fiimpferis, plurimùm vale-tudini eux cófules.Quod adalterationcm renûattinet,cùm nó lolus calon led quid-dam, ex femine propagatum,vel à caufis : cœleftibus ortû ad calculi generationem faciat. Etfiinquam propter liane cautam alterare renes frigidis interdumparumju-vet; tarnen plurimis profuifie fcio,poftqua corpus mediocriter pilulis præferiptis pur gatum fuerit,cum poft mediu nochs liane potionembiberint:

y Aq.fragarix ^V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Syr.

t

Medicinal! A. Si

Syr.de fucco violar.^ j. Mifc.

Quidam etiamfinguiisnoétibus aquafri-gidambibebat,atque graviflimos crucia-tuscalculi,quos ante perpeflus fuerar,cf-fugit.Manc veró ne frigida potio noceret, aliquot grana piperis integri affumebat. Adéandem intentionem refte affumitur interdum 5 ß vel gj fucci portulacæ in-fpiffati,itautinpilulasredigi poffit. Inun-gantur etiam renes ante decubitumhoc unguento:

“^ lnfrigidant.Gal.§ j.

UnguentiMefues §ß.

Santalini 5 ij .Mifc.

Poftea convenientibus diureticis utetur, doloremq; fedare ftudebit.

CONSILIUM DECIMUM-,

De pr^tcautione Co lid do loris pro ^uodam Nobtli viro:

Sapienter,ut extera omnia,hoc noftcr Hippocr.lcripüt: Nthilparvum,nihil conte-t»fiasX\tm2.m autem Politici viri illud non tantum in valetudinis curaiverumetiam reipublicæ ob fervarent,minus fortalfc ca-lamitatumineómuni vita eilet. Cùmigi-F

il Consilia'

tur à me confilium requiratur de præcau-tione colici doloris, atque parefi, quæjant femel in hoc corporc colicum dolore con fecutaeft, principiohoc moneoetiaatq; etiam procuradum,ne rurfus inillud malum vir præftantiifimus incurrat,cum per-pauci, quos fecundo hie morbus invadit periculum eftugiant-Na prior morbus ira plerunq; naturam debilitat,amp;eam intempérie in inteftinis relinquit, etiam mebra paralyfiaifeda co modo débilitât, ut cum fecundo recurrit,vcl intepcrantia acccrfi-tur,optimis etiam remediis paru juvetur. Hæceôptinent,ut vir prudes admonitus majori ftudio periculum vitet. Porro cum cruditas prima cauia fit,amp;quafi fons amp;nbsp;ori-go hujus morbifhac enini flatus amp;nbsp;cæter^ moleftiæ confequuntur) inprimis eniten-dum,ut corpus cruditate vacet.Id fiet ob-fervata reótaviólus ratione,quæ in diligéti curarerum nó naturalium, ut Medici appellant,confiftit.Quod igiturinprçfentia dixi,idem nunc de fententia Galeni nofiri repetoifupervacaneumcfleoptimamedi-* camentaiis pra:fcribere,qui rcótam vidus rationem teuere nequeunt. De acre non multa

M E D IC I N A fl A. 85 tnuka dicam, cum ferendus necefCario lit occupatislt;qualis occurrinverumetia cum. gt;s corpora noftra plurimü immutet, cótra injurias illius corpus pmuniendum. Frigi-dus igitur amp;nbsp;humidus quatum fieri poteft vitandus.Infetior venter torus hnco pano ^eteri amp;nbsp;attrito,decuplo etia,muniendus, amp;nbsp;charta papyri fuperpönenda, ut minus aer mtcftuia,êlt; membra nutritioni fervié-tia afficcre poffit.Pedes ctiam neep hume-ftandi fçpe,multô minus refrigcrandi.Do cibo amp;potulongafutura effet cómemora-tio,fi fingulis inhaercre vellem. Ut cibus fit fimplicilfimus,amp;:minimèvarius,prçfertim inurio paftufumptus, moneo. Carnes,pi-feesdafticinia minime mifceàt,amp; quaturn poteftjcum pifces,amp;;laaicinia ad proven-turn pituitofi humoris fa6iat,vitct. A cru-disveró plane abffirieat. In potu cùmplu-rimumpeccetur,adhibenda çft diligetia, utquænoceant,vel profint nobis obferve-mus.Nam potus,quem vétris murmura amp;nbsp;flatus confequuntur, quiq; per urina diffi-cultcr tranfit,noxius omnino eft, itaq; ca-■védus,ac lieet fit diurcticuy,tn cum pituita leen rapiat intépeftivè,obftruit meatus, amp;nbsp;multa incommoda afteit.CercYihæ igitur

84 Consilia

hordeaceæ ufum nequaquâ probarc pof’ fum.Neque etiam noftratis acietis, quern potum plerunque crudum bibimus , niö veftura,vel débita cura cruditatememé-det.ConveniêrilTimus igitur ufus eflet ce-revifiæ Bohemicæ bene defecatæ arque ^Tïaturæ. Vinum omne fufpedum. Dulcia enimeraffa amp;turbidapluriniùm nocent, ctiamfi parce fumpta non magnopere lodere vidcantur. Inprimis autem Moravica noxia funt, amp;nbsp;nativum quiddam, quod hunemorbum conciliât,in le continent. Hinc tot colicos amp;nbsp;paralyticos Irt Moravia videmus. Nee ab hac malitia abfunt Auftriaca,nifi bene atque fepe fint clutiara.Rbenenfia pura,matura, non conrami-nata hominufraude mnocentiflima funr. Horum igitur ufum laüdarem, fi in pran-dio tantum vinum biberet. In cœnaverô ccrevifia,ut dixi,albacöntentus eflet. De fomno, amp;nbsp;exreris rebus non naturalibus, ut Medici appellar,nibil prçcipio. Ad me-dicaméta autem quod attinet, cum etiam in exquifita Vidus ratione crudiamp; corrupt! humores colligantur, familiari aliquo medicamentoexpurgandi funt,ne molc

MEDICINAL! A. 8j fuanoceant.Itaquenifi vel infignis xftus, velfrigus obftet, rcclc utetur pilulis,qua-rumiftaeftcompofitio;

^E Aloes rofatx 5).

Rhabarb.el.pul.amp;aq.cinnamo.alperfi 9ij-

' Agaricirecentertrochifcati^j. Maftich.

Myrrhx a. ^ß.

Cumfyrupo de abfintbio reformentur pi-lulæ,numero xxv,Dc bis pilulis capiat hora una ante cœnam, precedente prandio tenui fingulis octo diebus quinque,vel fi parum fubduxerint, feptem. V idétur qui-dem clyfteria in hoe malo minus noxie, fed fi malum füpraumbilicum eft, parum juvant.Utvero femper ^ericulofius inte-ftinafupraumbilicü,quaminfralaborant: ita clyfteria injefta, dum obftruchoncs in fuperioribus partibus funt,par urn materi-am attinguntjfc f^pe ufurpata h oc incom-moduaft'eruni.î^rimùm,quodfegniorcm virtutem expulhvam reddunt,amp; efficiunt ut alvus nó nifiirritatafe exonerct.Sccun-dó,quód iftas impulfioncs fubite materie enematum,vel nimis caUde, vel frigide

SÄ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CoNSIlIA

tempcramcntum inteftinorû Içdunt.Dc-njq; quod nullum enema applicari poffit, qum non fimul multi flatus intrudantur: doloribus tarnen urgetibus cùm pilulæ,S2 flmilia medicamenta per fuperi ora crudis cxiftentibus humonbus minime tutoad-hibeantur,neceffariô ad cnematum ufum deveniedum eft. Inprimis verb commen-datur decodû veronicæ, quæ àproprieta- -te colicismcdetur.EaGoquiturmjufculo gallinaceo,amp; libræ juris dccofti adjiciatur vini Malvarici tbJkMyrrhæ^ ß.amp;ranqua clyfter imponitur.Reftè etiam decoftum veronicæ ex vino cum dimidio fcrupulo myrrhæpcr fuperiora ineboanribus amp;nbsp;ur-genrib. doloribus datur.Sedeurationem, quæprçicntcmMedicum requirit,neque ex præferipto rcôtè fufcipitur,non inftitui nuncicribere. Quæ ad præcautionem fa-cere videatur,dc iis moncre volui, amp;nbsp;cùm duo jam abibluta fint à nobis •, primo, ut cruditatesvitentur,nec materia cumulc-tur-, deinde ut materia colleifta paulatim fubducenda finreftat tertium,quidad ro-borandum calorcm innatum fieri debeat- ' Etfi jutem calor corrupt© temperament

partium,

I

Med ICI N A L i A. Sy parûû,amp; fublato,vel im^uro reddito hu-mido,cui ipfe infidet,amp; a quo fovetur,dif-ficulter ad fuarn moderationem reduci ita poteft, ut officium fuum intégré præften tarnen quatum in nobis eft annitendum, amp;anceps potius,quam nullum remedium adhibendum. Confului de uiuoleiabftn-ibii,quo totus venter matutine inungen-dus, cum abfmthium maxime partes ro-borare Medicis vidcatur,nc flatus fufcipi-ant- Scd magisjuvabit mco judicio oleum magiftrale,quodßomachale nommât. Maxime ante flatibus refiftet fi ambra liquida, utvocant,umbilicuminunget,vel fi eaha-bcrinequit,oleo myrrhæ. Munictetiam vcntriculu emplaftro,vel fcuto,quod um-bilicumattingatjCX cera amp;nbsp;ladano confe-6to,fihuic ambra gryfea, ut appellatur,in pulvere redafta,infpergatur, longe potem tins rera,cdium erit Jntra corpus fumet in-terdum cum vino poftparca cœnam trib. vel quatuor horis fcrupulum unum radicis zodoariç incife .N onnunq fextam par-temfcrupuli myrrhæ feleftiffimæ.fingulis etiam menfibus matutinè horis fex priusq cibum fumat,accipiat fcrupulum unum

Fa

88 Consilia

Theriacæ,vel Mithridatii bene confeÆi; amp;:ß rationes illius hoc ferunt, fingulis an-nis femel in Thermis lavet. Nam fi quid aliud, maxime Thermarû ulus labefaóta-tum calorem erigit. Hir/chhergef^ßs laudo; {cdLafideceK/çs^etfi calefiat, multis de cau-fls præfero.Hçc habui quæ nunc monerê. Eaf ornatilTimus vir obfcrvaverit,haud-dubiè reipla experictur,mc rcdè amp;nbsp;fideli-termonuifle. Ut autem à Deo, fme cujus nomine,nihil felix amp;nbsp;lalubre,fortunentur ex animo precor.

CONSILIUM xr,

In Parafyßex Colica:

Etfl infirmilfimè valeam; tarnen perfol-vendum mihi eft tuæ humaniffimæ epi-ftolæme benefieü tui immemor atque in-gratus videar.3a/gt;«»-/ç,quç colicum dolorem conlèquitur, à paralyli, quæ apoplexiam, vel paraplexiam comitatur,originc amp;cau-fis differt.In paralyli cerebrum, amp;nbsp;princi-pium nervorum affedum eft ; itaque ad caput,amp;lpinadorlï remedia adhibemus. In pareil poft colicam malum ab inteftinis oritur,amp; impetu quodam ad membra cx-teriora

Medicinal! A. 89 tcriorafertur,ac mufculos, tendines,amp; partes exteriores occupât; fepe principio nervorum illæfo.Itaq; primuminteftino-rum malum intemperiem comgere ftu-demus;dcinde materiam,quç in membris extcrioribus eft,difcutere,amp; membra cor roborarc,boceft,adfuam tcmpericm re-ducere. Adintemperiem verb inteftino-rum,nifi inflammatio adfit, felici fucceflui deftillatum è galbano,baccis lauri,amp; gum mi Elemi umbilico adhibui.Membris verb extcrioribus pro corporum coftitutio-ne fomenta amp;nbsp;unguenta, quorum formulas certas nunquam obfervavi, fed,ut corpora ferebant,ordinavi.

Deftillatum:

Gummi Galbani,

Elemi, Hederæ.

01. laurin, (aut etiam baccarum lauri) anapartes xqualcs.

Deftillentur. Serventur feorfim^rimb a-qua.deinde oleum darum, tertio oleum craflius.

y Rad.urticæ M iij.

Ivæ artheticæ Mij.

- ^à nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Consilia

Baccar.lauri, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

Salvias^

Rutæ,

Rorifînarini.a.M.j.

Gran.juniper.M.j.ß-

Incidantur,Sr dcntur ad chartam pro bal-neo.

Pingued.taxi,

Vulpis,

Gallina:,

Anaris,

Anfcris,

Ciconixan.^ j.

Jucci ûJviæ,

Abfinchiiinipiflat.an.^ ß, Ol.Iaurini gij.

Mifc. f. unguentuni, quo inungatur poft balneum.

CONSILIUM xm

In dj/ênteriapro ^KoJam Nobiü :

In fluxiombus ventris cruentis,ut in ipu-to ianguinisjdiligentem Medici confidc-rationem medicatio requirit. Ideo cœca quafi remedia præfcribere non polTumus, pra:fertimcumha: affcd:iones óftendant,

, quan-

Medicina LIA. 91 quantuminterMedicum doélum amp;nbsp;rationalem jatque imperitum amp;nbsp;audaculum cmpiricum fit difcriminis.Tutiffimus au-tem cft ufus clyfterum,primo: y Furfurum tritici macri.

Hordei an.P.ij. * Herb.malvx,

Parietar.

Chamæmcl.a.M.ij.

AcetoC M.j.

Fiatdeco6tioin f. aqua: lattis quantitate, colaturæ

j^ tb. j.vel in grandiufculistb.j.ß.add.

Meilis rofat.folut.^j.fs.Mifc.

Deinde adhibeaturalius clyfter: y Herb, plantag. centinodiæ an.M.j.

Rofar.rubear. M.ß.

Radic.tormentillæ ^ß.

Decoq.inlade uftulato,amp;dccodoadd. Mucillagin.remin.cytoniorum.

Succi plantag.a.^.j.ß. Mifc.

Rciteretur hoc enema,velloco ejus quod Sequitur:

y Lattis uftulati q.Cm quo dccoq.

Rad.tormcntill.

Confondre a. P.j.

çi Consilia

Inquc colatura difTol.

Sévi hircin, gj.vel ^ ß.

Add.vitellum ovi,amp; decur.

Propotu,quia graviter fitiunt, rcâè illis dacurjcmulfio amygdalarû dulcium cum aqua tormentillæ,amp;pulvere diacragacan. in ovis forbilibus.Item hic pulvis:

^ pul.rad.tormentillæ 5j.

Nucis cond.^ß.

Sem. plantag. 5 ij.

Milc.f. pulvis, de quo manè amp;nbsp;vclperi dc-tur drachma una; led prins repurgatis ex-crementisper clyfteria,vcl exhibitionein rhabarbarilotijitemmilïïoncmfanguinis.

CONSILIUM xni;

DefrieJervaiioneaLurnbricti, ^ eorum cura-tio/te,fr0 ^uodam Generoß domino:

Lumbricos clTc de eorurn genere, qua: tota fubftantia prêter naturam funt,acquG ideó è corpore ejiciendos, Galenus nobis oftendic. Materiam veró eorurn craflam, crudam,amp;excrementitiam inreftinis ad-hçrentem,in hoc corpore albedo indicat. Efficiétem auteni,calorem putredinalem illum

MEDICINAL! A. 9J iliumquidem; verum non abfolute, cum fecundum Ariftotelis fcntcntiam, limpli-citcr putrefcensnongeneret. Duæ igitur prxcautionis amp;nbsp;curationis funtintentio-nes,videlicet,ut opera detur,ne materia in corpore proveniat,vel fi provcniat,ut educatur,deinde ut calor cótempcretur. Materiel in corpore proventum ^rohibe-mus reéta villus ratione, qua: eo direda clÏe debet,ut ab omnibus,quç craffos hu-mores gignunt,fibiveftraGenerofitas caveat. Aerem igitur frigidum amp;nbsp;humidum vitet,præfertim nodurnum. Corpus ante cibum,nequaquam poft exerceat,poft ci-bum non ftatim dormiat. Balnea à cibo vi-tet.Alvusutfit aperta procurer,vel cum noneft,pilulis exaloe,quarum defcriptio litera A ßgnataeft,utatur. A cibis craffis, qui difficultcr conficiuntur, amp;nbsp;pituitofis, ut pifcibus,carnibus pinguibus,ladiciniis, amp;nbsp;crudis abftineat. Laducam tarnen cum aceto amp;oleo olivarum comedcre in coena poterit;Cibos fuos acidos,vel fucco limo-num,vcl citri,vel aurantiorumreddat. A nimio veró aceti ufu propter podagram, amp;articulorumdolores libi temperet. Lc-

94 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CoNSILlÂ

guminum ufum vitet.Pane fcrmentato ü^ tarur.Nó multumpro unavice comedat^ nee niß febriciterjioracœnæ, (quod ple-ruuquefit invcrmibus)a cœnaabftinean Tunc veró decodo è radicibus cichorii u-tatur.Accùmfebris,amp; calor prastematu-ralis adeft,caveat à nimio amarorum ufu, cum illa calorcm præternaturalé augeant. fedcü fine febri eft, rede amara adhiben-tur5quib.vcrmes enecantur.oportet enim prius interimere vennes,vel faite facere* ut obftupefeant, quant medicamêtis pur-gantibus educere. Ad nccandos vernies præfcriplimus pulverem, notatu litera B. Eo cü triduo,vel quatriduo do.Generofus eftufus,utmortui educatur,vel pilulisde aloe,velpotionc,quæ litera C lignât a eft, utêdum.Autexjuregalli pingui cumiac-charo clyfter unciarum quindeciminjici-endus.Nam quæ vermibus grata funt, per inferiore ventrem injici debet. Oleacum réfugiant, nequaqclyfteribus admifceda, multó minus aloc,vel alia amara.ßmplicia autemquænecant vermes, amp;nbsp;omni tempore præberi poirunt,funr ifta : Coriandri fernen præparatumj fernen ci tri, aran riorum.

M K D Ï C I N A L 1 A. 9J rum,limonum,pulvis è vermibus terrenis cumrafura cornu ccrvi ad drachmam u-nam.Pulvis cornu ccrvi ufti, terra lemnia, amp;c.Ufus etia theriaeæad magnitudinem fabae matutino tempore,item fub noétem myrrhæ ad magnitudinem pifi utiliffimus cft. Sedinprimis præftans medicamêtum fi ex fucco chamædryos (D) amp;nbsp;fucco fcor-dii fyrupum conficuudcrit, amp;nbsp;de coinfe-ptimana cocblearia duo matutina hora fumferit.Sivoletuthic iyrupus purget fet ventis fyrupi libræ dimidiæ uncia una foliorum fenæ,amp; agarici albiflimi uncia di-midiainpetia ligata imponantur. Scd ly-rupopurgantc femel infeptimana uti fans eft. Siîuccinonhabentur, fiant ex herbarum decotfto forti. Adhibentur inferio-ri ventri olea amp;nbsp;cataplafmata, quæ vermibus adverfantur,ut oleumè nucleis perfi-carum,ficutfit oleum ex amygdalis cum qleo amygdalarum amararum. Itemtau-rinum fel cum illis mixtum,aut cum aloe, aut fucco foliorum perficorumi Talium medicamentorum aliquot formulas, fub litera E defcripfimus. Cataplafmata et-iam ventri apponenda,literaF notavimus.

^è Consilia

z Ad calons autem contemperationem nihil utilius omnes Medici praftici medulla cervina exiftimant. Eanon foiùmlumbos amp;perinæum;feduniver{âm fpinamdorfi inungunt. Hæc igitur li diligenter fuerint per aliquot menfes obfervata, nó dubito, quin amp;nbsp;vermium generationcm fint im-pcditura,amp; ne àrticulorû dolores crebro fint graves atque molcfti eftedura. Nam cumexpituitofohumorefufo atq; putre-fado articulorum dolores proveniat,fub-lata materia ilia,malum hoc conic qui non potent. Adliibenda tarnen alia quoque ad podagram funt auxilia.Et cum Generofus dominus Mithridatica antidoto,vel The-riaca utetur,utin Icdo fudet opera dada. Ablucndum fiepe, ad materiam j qua: ex capitefluit, abfumendam, caput, amp;nbsp;in li-xivio polytrichum decoquendum. Sapo-ne autem medicato utatur litera G deicri-pro,amp;: poft lotionem capiti applicet fac-culum,litera H dcfcnprum.Pcdesabluat vino,in quo flores verbafci cum laic ebul-lierint. Sedtutilfimumeft mudare pedes fiepe cum urina propria,vel pucri maficuli, Vel cum tument,dccoquere in aqua plu-viali

MEDICINAL! A. jgt;7 vidi baccas lauri, alumen, thus amp;nbsp;fulphur, atque in hoe decodo liriteolum madefa-cere,amp; calidè applicarc. Si vero rubor amp;nbsp;color adfit,frigide apponendu eft. Herbas ad fometationes,videlicet, origanum, ab-finthium,artemifiam,agrimonia, chamæ-melum,amp; rationem utendi novit. Ne ni-miumcalidis fomcntis utatur caveat. In-unótiónes,cum fpes curationis propemo-dum evanefcat,vitandas exiftimo. Hæc autem à benigniflimo Deo fortunari o-pto.

Se^uiturdeßriptiü meJieamentorum,quorum

y Aloes rofat.3 j.

Myrrhæel.5J.

Cum fyruporofato folutivo reformentur püulæ mediocres. Capiat drachmam fe-mispro vice.

B

^Coriandriprieparat.^j ß* Sem.portulac.

Citri,

Limonuma.3ij‘

G

,8 Consilia

Cornu cervi ufti ^j.

Mifc. £ pulvis. Sumatur ad drachxnaiti . - dimidiam.

’ C

v ^ Decodi febeften ^iiij.

Rhabarbar.eleótiir.gj.

Maccreturineo,amp; prius aqua cinnam. humeóletur,atq-, expreiTumdetur* D

^ Syrupi è {ucco,vel decocto chamædry-oSjamp;fcordiifadi.

E

^ Ol.cnucleisperficorum, amp;nbsp;amygdala-rum amar.exprclT.an.^j.ß.

Theriadkpptim.j iij.

Mitbridatii elect. 5 ij.Mifc.

Ïtem:1^ Succifl.perlicorum§ j.

Aloes optim.in Ipiritu vini diflbl.^ ß.

Myrrhe 5 ij.

Fellis tauri jvi.Mifc.

F

y Folior.abßnthiivulg*

Santonic.

Mentliæ,a.P.j4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»

Nucleor.pcrficorum.

Amygdal.amar.an.5 ß* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»

Cum

MEDICINAL! A, ^^ Cum felle taurino amp;nbsp;oleo amygd,amar.

Ecataplafma.

G ^SaponisVeneti.îb.ji

Santali citrinv.

Rad.iridis a.jij.

Caryophyllor.jj.

Ambræc.vi.

Dilfolvatur in aqua rofarum fapo, amp;nbsp;ftet inlococalidojac reformentuf globi.

H

y Sàntalor.rubr.

'Citrin0r.an.3ij. .

R0far.rubea.3j.

Corall.rubcor.jß;

Nucis condiræ, Caryophyllor.a.^ J; Succini^b.

Maftich.a.g ß.

' Ainbræg.vi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Mifc. f. facculus cum bombacc findo ne obdud:us,amp;ferico filo diftindusj nepulveres in unum locum conci-dant.

G a

100

COKSXLIA

CONSILIUM XIIIIî

Proprafirvatione, c^ curat tone Poeia^r^ pro ^uo^am SpiJeopoz

Cùm reverendiflimus Princeps firmis fit viribus,amp; color naturalis,omnium ope-rationumnaturalium opifex, illæfus, con-jugio ctiam non devindtus,initio hoc mo-ncndus,nc ullo modo corpus medicame-tis affligat ; fed recta victus ratione, amp;nbsp;me-diocri diligentia articulorum dolores vi-taripofle fibi perfuadeat.Veriflima enim eft Avicenna de omnibus morbis, quæ à fluxione pendent fententia : N/ß materia aeßt^ne^ wembrumt à ^uo deßuitj earn exo^e-rationemyKe^ debilem partem illam receptura. Reólamaütviótus rationem appello, qua: neq; in qualitate,neq-, in quatitate pcccet. In qualitate prçcipuè peccatur,cùm eft ci-bus varius.Itaq; varietas ciborum vitanda, amp;nbsp;fimpliciflimo cibo, qui no multum hu-moremgeneret,utedum. Ulus igitur car-nium fittemperatus,præfertim gallinacea rum. Ab iis autem,quæ vel crudos,vcl cor-ruptos humores generat,prorfus fibi tem-peret.Pifees rarilTimè comedat. A cancris, anguillis plane abftineat. Fungos, carneS fuillas,

M E D I C I N A L I A. 101 fuiUaSjladicinia vitet.cruda omnia fugiat. Fraga tatum amp;nbsp;cerafa,amp;perfica bene ma-tura in prima menfa concedi poffunt. A ceteris abftineat. Laótucamodicè fumât. Capparum amp;nbsp;olivarû ufus tutior. Carnes avium, qua: circa loca paluftria verfantur, ut anferum,anatum,item pingues omnes, maxime agninas amp;fuillas no atringat.Ver-vecina tutifUme utecur, amp;nbsp;bovina tencra. Vitulinametiam non laris adultam minime probo. Leguminapaucaconveniunt, præter hordeum decodum. Utatur verb carnibus magis affis,quam elixis. Coditos nimium cibosvitet,amp; fimpliciffimOjUto-ftendi,contentuslit. Quanritas au rem fit ca,ut de mefa furgens plurafempcr appelât,neque unquam ita cibo fefe repleat,ut nullum illius delideriû relinquat. A potu verb quantum poteft libi tempcret.Si fola cerevifiatriticeatenui contentus elfe poffer,baud dubie plurimum adjumenti fen-tiret.Sed cum fortalfe vino alfucvcrit,uta-tur Rhenano minime forti,vel crudo,amp; ei aliquid rubri vini,quod à pcde anferino nomenhabet,afFundat.A Moravicis,Au-ftriacis,Ungaricis, duleib. amp;nbsp;cralfis omni-

G 5

îoi Consilia

bus fibi temperet. Monui de remedio db vino, adimSte articularem dolorem,Ver-cellenfibus in q jodam viro quinquagena-rio podagrico à Marchione capto, amp;nbsp;vi-ginti annisin carcere detento oftenfo, qd fatis declarat,unicum remedium in hoe morbo èviólusratione petendum. Scd a-liapaucaad prælèrvationcm addam. Pri-mum hoceft,utvcntriculi roburmcdica-mentispurgantibus non debilitet.Itaque pratter evacuationes annuas,vcrfs amp;nbsp;autu-mni, quo tempore amp;nbsp;languis recie mitti pQtetit,nullis aliis medicamcntis,quam a-loe rolata utatur.Sumat auteni fcrupulum Unum de hac malla:

1^ Aloës roûtæ jij.

Mailich. 5).

Cum iyrupo roiac.folut.q.f f.pilulç pro ' qualibet drachma duodccim.

De his igitur fua reverendiflimaCelfitu-do fumatquinq; hora dimidiaante cœna, amp;parcè.ccenet,atque iftis pilulis abfque o-mninoxain laccharo roiato,vel cü mcllc rofato fingulis feptimanis uti potcrit,imo cum maximo valetudinis commodo. An-nuas purgationcs non præfenbo, verum hoc

Medicinal! A. loj hocmonco,ut talia rncdicameta cxhibe-antur,quæ vires ventriculi non affligant, neque ita debilia iint, ut humores potius turbent,quam educant. Infufum fenx amp;nbsp;rbabarbari cu manna maxime probatem. Utvercgt;calor naturalisjuvetur,amp; humores vel non corrumpantur,vel abfuman-tur,confulo ut fingulis diebusjnatutine, pofteaquamos amp;nbsp;Imguam bene munda-verit,de fequenti eleftuario ad magnitu-dinem uncis caftanea: fumat:

:^. Conferv. rofar. rub. amp;nbsp;fihaberi pot funt Damafeena.tb.ß.

Spec.aromatic.rofa.Gabriel. complet, 3 iy-

Caryophyll.incifo.j ij.

Ambræ cL^j.

Mifc. amp;nbsp;cum fyrupo de cortic. citri f, eleftuarium. Deturin vafc vitreo,vcl py-xide vitreata. Quantum adjumenti ad univerfl corporis valctudinem Reveren-diffimus Princeps ex ufu illius clccluarii fithabiturus re perfpiciet. Cumautem. materia Podagra; praecipue à capite per univerfum corpus feratur, duo inprimis ad praefervationem udlia remédia funt

G 4

104 Consilia

obfervanda : louo nimirum capitis, amp;nbsp;fu-dormatutinus inledo. Caput abluedum curabit fingulis feptimanis bis ante cœnâ, necpoftea aëri fe exponat.In lixivio deco-fl uatur polytrich urn, amp;nbsp;utatur üpone mo-lchato,nocmodo facto:

y Saponis Veneti Îfe.j.

Santali citrin.

Rad.ireosa.^j.ß.

Caryophyll.jj.

Ambrxgnfgß.

Mofc.g.v.

Mifcxglobi.

In ledo matutinè fudet, quotiefeunq; potent,ac quo frequentius lira eelfitudo hoc fccerit,eo tutiorem fe efle putabit. Hiberne tempore aliquid theriacæ,vel Mithri-datii fumerc,cu fudarc volet, potent. Re-media ad roboranda membra fufcipictia, cumin illis calornativus fit integer,amp;ne-que temperies,neq; compofitio partium ' mutata,non video cur fit opus.Hoc tatum i moneo,nc Thermarum,vel lotionu ufum pedibus prodefle rcvcrendilTima fua Cel-fitudo fibi pcrfuadcri finat.Pedes munda-rc cum ipongia intincta in vino rubro fly- , ptico,

M E D I C l N A L I A, 105 ptico,in quo fal fit decoftu,utile eft. Item tempore vindemiarum mane vinaceis,c quibus pauloantc vinuexpreffum eftjim-mittcre atquc fovere. Caligis etiamlineis lobs in vino cu fale,amp; ficcatis uthfed aqua: imponere nequaq conveniens.Poft paro-xylmufomentis ex herbis decodis in vino ad difcutiendas reliquias material,quæ af-fluxit,adhiberejuvat.Venim, ut initio di-xi,fola Vidus ratio,in quaetiaaer frigidus, amp;nbsp;humidus cotinetur, qui magnopcrè vi-tandus, rediffima præfervationis via eft. Curationem dolorum no attingo, cum ca propter tempora morborû, amp;nbsp;varietatcm materiæ præfcribi ncqueat, amp;nbsp;errata in ea plurimum detrimenti adferant. Medici ir gitur præfentis amp;nbsp;prudentis coniideratio-ni relinquéda funt,amp; minus potius,quan» nimium faciendum.

CONSILIUM XVl

In Podagra pro Barone ^uodam P^ lonico’,

Eft mihi initio non tam de temperatura Magnifici amp;Gcnerofi d omini Palatinhve-rumetia de morbi cavia, amp;nbsp;natura aliquid

ÏO5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CONSILIA

commemoran dum,amp;' ponenda quad hoc modo fundamenta ccrta prefervaci oms amp;nbsp;curationis morbi articularis, quo Magnificus dominus affligitur. Sed cum rempo-hs anguftia hoe non ferat, amp;nbsp;argrituaini bonis potius remediis ; quarn Aucorum fententiis varié conquifitis fit occurren-dum, fuperièdebolongiori difputarione, amp;quæreôtam amp;tutam mcdicarioné ipe-ftarc videntur, exponam.Nam etfi morbus Magnifici domini,qui genujcubitum, manus,acpedes,amp; univerium corpus af-flixit fit invcrcraruSjamp;jam dunnes ac nodi fieri cœperint,dequafcriptum eft à Poé-t3:T(gt;//ereiffÿi!lûJa»i»eJcif MeiJiei/i-i pot^agram, præcefferint çtiam medicationes perni-ciofe,virtus cordis, heparis, amp;nbsp;ventriculi fit debihtata,amp;r ob hæc omnia, amp;nbsp;his plura valetudopænèdeiperata; tarnen nondu-bito,quin arte amp;nbsp;ingenio boni Medici,ita in meliorem ftatum poflït reduci, ut nee fepe morbus,nec multam affligat. Abfo-lutaverófanitas, amp;valetudo plane firma potius à Deo,quam à Medicis eftiperan-, da Jepereda. Proindc Magnificum amp;nbsp;Ge-nciolum dominum adhortor principio, nc

MEDICINAL! A. 107

ne ulliMedico credat gravioribus Medi-camentis morbum fe depulfurüaffirman-ti, fugiat undiones mercuriales, amp;nbsp;ther-mas, amp;nbsp;in iis aut fimilibus remediis, qux bopafide,fumma diligentia proponam,amp;:: precipuè in divina benignicate fpem fuam coliocet. Quodad morbum attinet non recefebo ambages de natura, caufis, amp;nbsp;rc-liquis,quæ à Medicis prolixe difputantun Nainomnib.ferme articulisdebilitatem effeconftatjCudiuturnafluxione materiæ crudæ amp;nbsp;biliofæ adjunduras,in quibus in-flâmatio fie tenlio per certa intcrvalla fieri folet.Pofito autem ifto coftat in curationc morborû,quæ àfluxione dependent,quatuor elle confideranda:primô,membrum mandans,i.à quo fiuunt humorcs:fecûdo, rccipiens,h.e.ad quodfluunt:tertiôvias,i. per quas fertur mareria,amp; quarto,materia , ipfam. Mandâtia,recipientia,amp; viae,robo-ratione amp;nbsp;alte ratio né debitamrequirunt. Materia ablatione m. Præclarè auté Aviç. inquit:^/ materia fuerit /ublata,ne^mebrum ma» dans ma/jdabit,ne^ recipies recipiet. Quare cuin pfervatione,tû in curationc primo ad materia eftrclpiciendû,amp; cavcndû,nlt;

xo8 Consilia

eain corpore generetur,amp;fîquæ eftgeni-ta,utiUa quamprimùm auferatur, deinde ut membra alterenturamp; roborentur.Ma-teriæ autem generationem in corpore ca-vemus bonaviä:usrationc,amp;relt;äaadmi-niftratione earum return, quasMedici »off »aturaki vocant. Primum igitur aër nebu-lofus,pluviofùs,amp; ventoiüs vitandus, prx-fertimnodurnus.Dormiatigitur fua Ma-gnificêtia claufis feneftris in cubiculo,ubi aër fit exiccatus,amp;tcmperatus in calore amp;^ frigore.T alia funt ea Ioca,quæ fua Magni-ficétia inhabitat. Cap ut,à quo magna pars ægritudinis depêdet,fit perpetuô mudum amp;:muniçum,nô tarnen nimium àpellibus calefiat.Exercitium admodum cótra cru-di täte m prodeflenièd quia amp;nbsp;manus amp;pc-des à doloribus funt debilitati, nó poffum çxercitium confulere. Nam membra de-biliafirmandafunt.Somnus fit noéturnus o6to,vcl novem horarum.primo fuperla-tere dextro,deinde fuper finiftro, poftre-mórurfumfuper dextro. Siauté maMa-gnificentia aliter cubare confue verit,non mutet confuetudinem.Cum fua Magnifi-centia cœnat,nô nifi quatuor horis à cœna cubitum

Médicinal: A. 109

cubitum eat. Lotiones amp;nbsp;balnea omnino vitet. Caput aut fingulis feptimanis femel abluat,amp; inlixivio,quod ex cinere farmc-torumvitium fit fadum,decoquantur ro-fæ,bctonica,ftœchas Arabica, amp;nbsp;agaricus albus.Paretur autemfapo in hue modum: y Saponisvenetilb.ß.

Santal.citrin.5v.

Rad.ireos 5 ij.

Caryophyll.

Lig.aloësan.5j.

Macis 9 j.

Mofchiparum,fiquidemgratus S.M. Quodadviftus rationem,cibus fitmode-ratus,fimplex,boni fucci, minime excre-métofus amp;flatuofus,amp; nunq ad fatietatem ingeftus.Ideoq; fuaMagnificentia fit contenta uno ferculo,amp;:nonvarios amp;diverfos cibos mifceat. Nihil enim perniciofius in hoc morbo,q ciborum varieras amp;nbsp;diverfi-tas,cùm ea non minus quam multitudo amp;nbsp;fatietas cruditatê infcrat,quæ mater hujus mali eft.lltaturautem carnib us optimis amp;nbsp;laudatis,qualcs præferibunt Medici: vitu-lina, hœdina, gallinis, caponibus,perdici-bus,phafianis,colübis,avib. nemoraUbuS.

IIO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Consilia

Extremitares avium amp;gallinarum Medici in hoc cafu improbant.Item aves quçciiq; in locis paluftribus degut. Abftineat à fuil-la,Ieporina,Funais,caulibus,leguminibus; Aflæ carnes,quam elixæ convenientiores funt.Pifcib.raró utatur,amp; non nih optimis amp;elixis. Abftineat acoftis cü butyro aut oleo,velfrixis.Nó comedat pifciu capita. Ovis fine butyro utatur,amp; nullo modo cü butyro conficiat. Ufmn fruftuum, amp;nbsp;præ-fertimpomorû plane S.M.vitct.Neccafei aut LicHs ufum probo. Dcniq;,ut dixi,fi fieri poteft,inpradioferculo uno,autaltero ad fummum ejufdé generis utatur. Fugiat acctoia,amp; evaporantia, ut allium, cepam, finapi,tanquam certamperniciem. Potus fit cerevifiapuraamp;defccata,aut hydromel Lithvanicum,quod fortafte minusmole-ftum eflet,fi unum aut alteru folium ûlviç imponeretur,auteriâcum illo decoque-retur.Vinoprorfus abftinendum cenfeo; fed ventriculi cauia concedendû puto,vel panem ex optim o tritico confechim bene Fermétatum intingat in malvaticum, non adniodum potens, amp;nbsp;fic in modum paftx aftumat. Hæc de viólus ratione Fatis, præ-Fertim

M E C I C I N A t I A. HI fenim cum de ea alii quoq; Medici mo-nucnnt.Quod ad medicamenta art!net, vcllé li votis resageretur M.D.nullis pror-fusmedicamétis, amp;nbsp;præfertim purgantibi uti; fedcum natural! calore debilitato, Sr ratione aëris etiam in laudatiflima viftus ratione confentancumfit in hoe corpore partim crudos, partim aduftos amp;nbsp;biliofos humores coacervari,qui non aliter,qmc-dicamétis educi poirunt,ncceire eft ut fin-gulis menfibus bis expurgetur. Ad hunc ufumpræfcripfihaspilulas, dequib. S.M. airumat3j. tribus horis ante prandium: y Myrobal.citrin-jiij.

Agaric.albilf.

Khabarb.el.

Aloësopt.an.jij.

Maftich.^j.

Afpergantur decoftoivæ artheticæ amp;ca-ryophyll.amp; cu fyride cort.citri reformen-turpro qualibet drachma pilulæ feptem. Sumattrib .horis ante prandium,amp; luper-bibataquæbetonicçcumfyr. debetonica cyathum.Quodfi M.S.abhorretufum pi-lularum,confulo ut lingulis menlibus bis hachyeme ,aut faltem femel utatur hoc infufo fenæ, quod:

lit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CONSILÎA

^ Paflular.enuclear.| j.

Galangx.

Sem. anifia.jj.

Decoq. in f q. aquæ puræ, amp;nbsp;in decoâ:o macerentur per integram noblem:

Fol.fenæ Alexandr, eleót.^ ß.

Exprimantur fortiter, amp;nbsp;^ hujus cxpref-fionis^iüj.

Syr.de corticibus citri 5 v. Mifc. £ po-tus.

SumatV.M. in aurora. Hoe infufumve-ftræMagnificentiæadmodum utile futurum confido. Namfenapituitofos amp;adu-ftos humores educit, amp;nbsp;etiamß aliquibus propterflatuseftniolefta: tamê quicquid fentiatalii Medici vétriculo innoxia. Hepar boe modo amp;alia mêbraroborat, quia adftriétionem quandam habet, proinde hujus infufi ufumhac hyeme magis,qpi-lularumprobarê ,præfertim cùmaudianl moleftas führe alias pilulas, fins modeftè amp;prudêteràMedicopræfcriptas.Caveri-dum,præfertim in præfervatione, judico ab ahis medicamentis, quæ à longinquo, vel ad articulos humores trahunt, amp;nbsp;eos validé commovent. Quia fepe incautioi eoruni

MEDICINAL! A. IIJ corumufus paroxyfmum adducit. Cstc-rumquemadmodum Hippocrates amp;Ga-lenus monent, annuas purgationes non poffumnonlaudare, amp;nbsp;etfi præfenti Medico corpus, prouttunc fefe habuerit, in-fpicienti committendas puto •, tarnen amp;nbsp;paucisfententiam meam exponam.Nam in vulgaribus confeftionibus pharmaco-polarum parum fpei pono. Ineunte igi-turvere vellemfuamMagnificentiam per aliquot dies bibere lyrupos hos ;

y Aq. betonicx§ iiij.

Syr. de b etonica § j. Mifc.

Deinde preparato corpore utatur fuaMa-gnificentiahocdccoéto :

^^ Herbar.betonic.

Ivx artheticæ,

Capillor. Veneris.a. M.j.

Stœchad. Arabic.

*' Salviæan.P. j.

i Myr0balan.citrin.3vj.

Paffular.enucleat. gx.

Polypodii quercin. Liquiritiæa.Jj.

Agaric.albifl. ^ ß.

Cortic.ellcbor. nigr. gj.ß.

H

Sem.citri.

CaryophylL Galangæ.

Scm.aniCan.gj, Epithymi Cretic. Fol.fenæ el.an.^j.ßb Rhabarb.el.3j. Spicaejß.

Îgt;ccoq. l. a. in f q. aqua:, ivx arthcticæ amp;nbsp;fumariæ, id eft, propemodum in libris tribus ad cófumptioncmmedictatis, amp;nbsp;my-robalani, fena, rhabarbarum,epithymuni maceréturintegrum diem naturalem fê-oundum artem, amp;nbsp;fortiter exprimatur, âC depuretur expreflïo,amp; fervetur ufui in loco frigido. De quadêtur^iiij.cuiaddely-rupi rofati folutivi,de corticibus citri an.^ ß.Mifce,amp;: lie pro uno,amp; reliquis duobus. Bibat autem hoc decorum ter aut quatef altcrnisdicb.cumcuftodiadiligcti.Quod fi nó {ortiter educeret, hngulis diebus bi-bere pollet. Obferventurautem infaufta: conftellationcs, amp;nbsp;ne in lunç cóiunétionc autoppofitioneaflumat. Quia veró cóci-tati humores à medicamento putgante frpc impetu quoda ad membra feruntur

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;affe-

M E D I C I N A t I Ài Ilj affeàajideo cófulo cum talibus purgatio-Tiibus,vel etiam præferiptis pilulis fuaMa-gnificentia utetur,ut fiat decorum hoe : y Abfinthii.

Chamxmel.a.M.j.

Rofar.rubear.M.j.ß.

Salis § ij.

BuUiant in aqua ferrata ad confumptioné tnedietatis, in ido decodo madefiat pannus linteus, amp;nbsp;applicetur locis aftcebs in manibus amp;nbsp;pedibus die purgationis, amp;nbsp;al-tero etiam poft purgationem. Et cum de-ponitur, inungatur locus affeólus hoe un* guento levitet :

y Ol.rofat.omphac.tb.ß.

In quo coquantur lumbrici terreftres numéro quindecim, loti in vino, amp;nbsp;coletur, colaturæ adde: falls § j- Séterantur fimul inmortario. Hac inundione aliquot die-* bus fua Magniftcentiautatur poftpurga-tiones. Etfi autem ab infufo fenæ nihil cft pcnculr, tarnen utile eft ifto quoque unguento poft intufum fen æ inungere lo-ca affclt;fta. Miffionem fanguinis licet Ga-lenus in hoe morbo mirificè commen-dat, inhbro de feólione venæ •, tarnen ego

H x

ii^

de bac deliberandum cflc fentio ampIiuSj amp;prudenti Medico, amp;nbsp;præfenti pblebo-tomiam committo, neque bic leges præ-fcribo. Vomitus quantum fcriptis omniu Medicorum commendetur in bocmor-bo fciunt eruditi,amp;babetprofeótó magna utilitärem, non folùm ratione evacuatio-niscrudorum bumorum-, verumetia di-verficnis. Proinde fi Magnificus Dominus in menfe femel ia! tem pofiït vomeren utile boe lanitan futurum effet. Rationes ciendi vomitus,multæ funt,fed nÓ omnes tune. Quo pacto veró ventriculus fit ro-borandus dcinceps dicemus. Si Magnificus Dominus bæmorrboidum bencficiu pofiït confequi,vel natura,vel arte magna idlpem falutis oftenderet. Scd de boe, amp;nbsp;de cautériis dicamin confilio, quodpoft vernum tempus fum daturus. Nunc de medicamentis alterantibus amp;nbsp;fobofanti-bus totum corpus, amp;nbsp;ejus partes meam fententiam explicabo. Primo pro robo-rando uniuerfo corpore , membris tam mandantibus , quim recipientibus , uta-tur Magnificus Dominus lingulis diebus manc tribusvel quatuor horis priùs quàm ledo

I^fto furgat hoc ele^tuario : y Confer. Rofar. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

Borragin.an.^j. ’ Andios,

Salvis,

Cirri condic.an.§ ß.

Theriac. prsftantiif.

Mithridat.opt. an. 5 j.

Sem. cirri.

Corall.prsparar.

Margarir. prsp.an.^ ij. Fol.auri num.v.

Mifc. amp;nbsp;cum iyrupo de corricib. cirri q. f. fclcftuanum. Affumar auremadmagni-rudine caftanes, velnucisjuglandis par-vs, amp;nbsp;fl fupervenerir fudor, lefe in letio conrincar, amp;nbsp;fudcr. Non ramen confulo, urfingulis diebus fuder. Neque, urarbir-rror, mukum fudabir, cum natura non fit affueta hoc modo mufculofas partes expurgate. Hora decubitus alternis diebus dcglutiat Magnificu-s Dominus granum unu thuris albiirimi,aut hoc cumfaccharo roficeo commifeeat. Mirificeenim pro-deft ventriculo amp;nbsp;cerebro, ac in fluxioni- ' bu.s amp;nbsp;catarrhis rcmedium eft admodum

nS Consilia

laudabile. Ad roborandumedam ccrebni amp;nbsp;ventdculum,flatus difcutiendos^ amp;nbsp;tar-dam coftionem, item oppilationes hepa-ds corrigêdas,utatur tribus horis poftpra-diü,vclhoraunaantc, rotulaunade oleo, anifi confcóla. Et flngulis diebuspoftai-fumptum cibum capiat cochleare plenu fequends pulveds :

^^ Coriandri préparât, ^j-ß.

Panis albi tofti^j.

Corallor.rnbeor.præparat.

Margadt.præparat.an.^ij.

Sacchar.albiir.ib.ß, mife.

Hieprohibebit fumos, quibus rcpletur caput,amp; cibi in ftomacho corrupdone, Si coólionemjuvabit. Ut autem calornatu-ralis adjuvetur, amp;hoc quoq-, modo crudi-tati, amp;nbsp;tards coódoni refiftamus, inunga-tur ventriculus haç hycme flngulis diebus cum fua Magnificentia è leótofurgithoc unguento :

::^Medunscrurumvituli^j.

Pul.niaftich.jj.fl.

Caryophyll.

Macis,

. aloës an.

Mebicinalia.

Corallor.præparat. 5 j. Ol.caryophyUor.g ß.

Spccicb. diUgcnHimc pulvcrifatis mifc. Quod ad capitisroborationê particulatim attinet, jppofui antealotiones cd leviex^ tcrfionc. Confuloautéut cum lotionibus utitur, accipiat oleiamygdatarudulcium guttas decê,amp; bis admifceat gutta olei ca-ryophyllorü,ac caput inungat.Quiavaldc cerebrum corroborat.Noäe autem buno pulvcrcm futurç coronali fuper mfpergat:-y Rofar. rubear.

Myrtillori

Corallor.præpar.an. 5], Maftich,^ ß.

Mifcef. pulvis.

Hoc remedio mirificc juvantur,quib.flu-xioncs ad partes inferiores decumbunt,amp; caput debile eft.Condito etiam macis fua Magnificentiapro roborando vcntriculo amp;capitcuti poterit. Hæc de altcrationc amp;nbsp;roborationc membrorum princi palid fatis, qu$ fi MagnificusDominus adhibu-erit diligenter,plus verç utilitatis ex vid us ratione vera,amp;ex mcdicamentispræfcri-pUS, quam ex undionibus, aut uUis alüs H 4

1X0

Consilia

medicaminibus percipiet. T erebinthina? amp;ivæ artheticæ ufus ratione morbi conveniens eiref, fed propter ventriculum amp;nbsp;caput reformido, Magnopere autemlau-do Myrobalanorum conditorum ufum. Nuncdc tumorum, aut dolorum reme-diis pauca addam. Nam utinam nó nimis multa remedia Dominum in præfentcm calamitatem deduxilfent. Sibaberemus oleumex oflibus humanis,amp;: oleum ceræ anteterrem hoc omnibus aliis mcdica-mentis; fed cum nunc non ßt in promptu, nee ftatimpoflitconfici, alia remedia cli-genda funt. Confulo autem ut in ifto iti-nere tumori, qui eft in genu,hoc medica-mentu quinq; diebus adhibeat. Accipiat vitellos ovorum fex coctos adjuftamdu-ritiem, amp;nbsp;addat croci 5 j, amp;nbsp;commifeeat, amp;nbsp;tumori fuperimponat mane,amp; retineat quatuor vel quinq; horis.Cùm fuaMagni-ficentia venerit Cracoviam, utatur dein-ceps ad œdemata amp;nbsp;tumores, tarn in ma-nibus, quamin pcdibus hoc unguento ;

^ Pinguedinis Tauri §ij*

Salis ufti^j.

Ol.olivar. jvj. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

Mife-

M E D I C I N A L I A. m-

' Mifc.probè in mortario.

Hoc inungatur per plures dies,donee fua Magnificentia domum pervenerit,ubi ad removendostophosinjuntturis boe un-guentoutetur:

y MuceUagin.althçæ.

Sem.lini.

Ol. chamæmel.

Pinguedin.anferis.

Ol. vulpin. in qua vulpccula viva fic cofta.

Ol.lumbricorum terreftr .an.^ ß.

Salis triti5ij.

Croci^j,

Mifce f. unguentum molle, quojunóhuras inungantur, amp;nbsp;femperinfpergatur pulvis lumbricorum terreftrium lotorum in vino amp;nbsp;combuftorum. Hæc fatis de locali-bus.N ä plura fcribemus in conülio,quod, Deo juvante,deinceps Magnifico amp;nbsp;Ge-nerofo Domino Palatino fum datums, Unum addam à veteribus Medicis exco-gitatum medicamentum, quo arthriticos fanari polie affirmant,fi per integrum annum ejus ufus continuctur, vel ut menfe lanuario alTumaturad 5ij.per quinq; dies,

Ill

InFebruariototidem amp;nbsp;tabtundem. In Marcio per duos dies candem quanti taro aflumat. In Majo tribus diebus. Inlunio uno folo die. In lulio duobus. In Augufto uno.Septembri duobus.Oftobriduobus. Decembri duobus. Ita tarnen utpræferi-ptä ratione vichus fervet. Sumat autem in diluculo in aqua ivæ artheticæ,vel betoni-cæ, cumfyrupodc ivaartlietica,vel beco-nica. Dcfcriptio pulvcris hæc eft t

y Anftoloch.^j.

Çentauriijiij, Gcntianæ^vj.

Mei^v.

Hyperic.3vj.

Petrofel.Macedon.^ ß.

Agaric.albiir.5ij.

Rhapontic. veri , de rbabarbar el. ft Rliaponticu m non habetur,5j.

Exhis omnibus fiat pulvis cumfummadi-ligentia.Hoc remedium,ut dixi, eft vete-rum Medicorum, amp;nbsp;à multis, ubi alia re-media nó contulerunt,expertum. Quod ®S°’Q^^ veterum inventa .imo Avencror, non improbo, atq-, ejus ufumveftræ Ma-gnifiepntiæ comendo-, fed ita utaliorum quoq;

MEDICINAL! A. IIJ quoq-,Medicoruni eruditorû, amp;reâ:èac candide iudicantiûfentétias audiat, quorum iudicio,amp;hoc meum confiliumfub-jicio.Deumautê fontem vitæ, amp;nbsp;fanitatis oro ut Magnifie uni viruni elementer re-foiciat,amp; huic meæ curationi benignitate mafucceirumfclicem reddat.

CONSILIVM XVI.

* /» Podagra pro ^uod^m generoß Domifto.

Cum de co,quod verc cognofcit Medicus,eófdii fui rationes rede exponerepoi-fiemiror mihi initio tenebras quafi obiici, cum perfcribitur inunótionibus cbymicis longo tempore illuftrem Dominü ufum, amp;nbsp;filentio caufæ, quibusmalæqualitates fint induôlæ,prætereundæ videntur.Cer-tè cum confilium à me expetatur, inpri-misde bis me moneri oportebat, fed ut ut fit, ne officio meo dcruiife videar, fim-plicitcr fententiam meam exponam. Initio autem hoc affirmo, me inunäiones chymicas toto peftore averfari •, idquc iftis rationibus adduefuni faccre ; pri-mum, quia ciufinodi medicamenta calori

ii4 ' Consilia

naturali non funt proportionata, itaq; ut vim adferant natura:, vel eamlædanc ne-celfeeft. Secundo, quodfulphur amp;mer-curius metallicorum nulla arte ita plane corrigitur,ut nature cóveniens reddi pof-fit.Poftremó, quod violentum natura: ini-micum fit,neq; Medico, qui natura: fub-fervire debet,ufurpandum.Quodveró ad cauteria attinef, cum materiam Medici non tenuem tantum,fed mixtam, cratTam atque falfam elfe fatcantur, quid iis profi-cimus? Pauca materia,eaq; tenuis per fon- nbsp;nbsp;'

ticulos in;os,utappellant, evacuatuncum ifta Podagrici maxime abundet, imö eraf-là materia Podagram gigncre non poffit, nifi tenuis iUa, amp;nbsp;ferola, tanquam vchicu-lum adiït,amp; inflamationem excitet. Hoc verb fi tota per cauteria pollet euacuari, nihil convenientiusPodagricis eflet cau-teriis feufonticulis iftisjudicarem.Verum cum videamus quam exiguapars effluat, atque illud, quod effluit, nó tam ad cura-tionem, quam præcautionem morbi fa-ciat,quorfum propter parvum atq; incertum commodum magna ineómoda fub- * eunda. Multis -enim exemplis erudimur, nbsp;nbsp;i

quam ।

i

1

Medici N ALI A. lt;1x5 t^uàm minime tuto cauteria, præfertim in pedibus,atq-, hoc noftro Germanico aère, adhibeantur. Et dum propter aëris Ger-manici intcmperiem,amp;frigiditatem clau-duntur, quàm fubitômorsconfequaturî Polfem aliquot recitare elariflîmis Medi-'cis non ignora cxcmpla, fi neceffe efiet. Sed faceile fonticulos iftos no ratione po-dagræ, fedfanandorumulcerum fieri. Si hoc quærimus, vel diverfionis, vel deri-vationis finem fpedamus. Earn autë quo-modo confequiliceat,fi ad membrum af-fedü materia trahatur amp;nbsp;deducatur, Medici viderint.Non libct in hac fententiam fcribere plura. Cum autem corrupti hu-moris ferofi amp;nbsp;falfi remotio è corpore ma-nifefte nobis indicetur ; casvias, quas natura demonftrat , perfequamur.Primùm igitur optima vidus ratio prçfcribatur,deinde,mixti,cralfi, atque maligni humores præparentur,prçparatiq;evacuentur.Prç-parafi poterunt dccoéto cardui benedi-eh,cduci atq; evacuari agarico. Nam fim-pheiflimis medicamentis utendum cen-feo. Hoc modo craffioribus humoribus è corpore remous, propinandum ad fum-

ü^ Consilia

mum viginti quinque, vel triginta diebus dccoftûiàrfeparigliæ : itautinodolibris aquæ dux vel très ( fiquidèm iàriàpariglia non lit recens amp;bona) unciæ decoquan-tur.Sumatautem oâroprimis diebus tantum unum hauftum fudoriferum matuti-nè, deinde deeem diebus bis in die bibat atq; fudet. Adextremû rurfus uno die femel tantum utatur. Aëri fe non exponat, amp;abftinendisabftincat.Re£tamvid:usra-tionem oblèrvet non modó incuratione; verumetiam poft curationê.Pro potu utatur fecundo decodojin quo radices eryn-gii admifceatur, utferolishumoribus per viasetiam urinæ exitus patefiat. Scimus quantum firfr ufus in periculofiflimoru ulccrum curatione prolit. Caput autcmamp; fummam curationis podagræ elfe ftatuo : efficere ut corpus ferofis humoribus va-cet. Rationes fæpe Medicis à me funt o-ftcnfæ,nec hoc loco referedæ.Si tame bac curatione feroli humores exhauriri,exul-ceratæpartes curari amp;roborari non pof-fent, aliud conliliumde thermis Lande-ccnlibus in^romptu elfet. Quæ profeéto ft tempefttve amoderatis hominibus(quis enim

MEDICINAL! A. 117 enim immoderatos amp;nbsp;intempérantes eurer ) adhibeantur plürimum momenti m cura podagræ, modo morbus fit curabi-Us afierunt. Sed de thermis alio tempore agemus. Illud nune moneo, cum materia falfà amp;nbsp;acris graves dolores in partibus , quas exulcerat, inducat, ut ad contemperandum amp;nbsp;leniendum illam puimenrum ex radicibus althçæ in pulvc-rem redaftis, atque in lade dccoâ:is loco aftefto, amp;nbsp;dolenti adhibeatur. Quan-tum hoccataplafmavaleat) rcs,ut ipero, oftendet. A bcnignilfimo autem Deo, quifolusfanat amp;nbsp;curat, benigne hoc for-tunari opto.

CONSILIVM XVII.

Jn Plt;)dlt;igrico dolore pro quodam Mâ-gnißcoviro.

In Podagrico dolore,duo præcipuc co-fderada funt: Fluxio amp;nbsp;materia flues, atqi membrorufeupedumimbecillitas.Mate-ria flues in hoc corpore præcipuè à capite defccdit,eft:q; frigida,ferofis humorib.có-naifta. lincimmodicèinhoc corpore au-

Consilia

geantuf, refta viétus ratione, capitis rcnl-peftiva lotionc amp;nbsp;fudore præcavendum. Ad viétus rationem quod attinet, velim fimpliciflimam earn ede, pifces, cancros, ladicinia, crudaomnia à menfa remove-ri,diftinótaipaciaprandii atque cœnæ ob-fervari. Cœnamparciflîmam elle, pome-ridianum fomnum caveri, neq; cubitum, nili duabus lioris poft cœnain ire, àpotu, remota menfa abftinere,neque unquam, niiî dum cibum fuinit bibere. A vino forti fibi temperarc.Rhenanum purum con-vementiflimum erit. Ab Ungarico amp;nbsp;Au-ftriaco, dulcibus etia omnibus amp;nbsp;impuris cavere. Vinamedicata ex carduo bene-dichtjVcl betonica profunt. Balnea, equi-tationes, concubitum frequentem pluri-mùm noccre omnibus notum eft. Proin-de amp;nbsp;Poëta: fabulantur,ex Bacebi atq, V e-neris concubitu natam Podagram,fignifi-cantes cbrietatem amp;nbsp;vencreorum ufum inprimis Prodagra procreate. Sudorma-tutinus in left o utililfimus eft,ac fi ad eurn fe afluefecerit, haud dubiè commodum percipicr. Caput in feptimana bis vel tet ante ccenam abluat, amp;nbsp;inlixiviopolytri-elium

M E D I C I N A 1 I A. UJ churn herbam decoquat j amp;nbsp;faponc taU utatur:

?ƒ Saponis Veneti tb. j.

Santal, citrini.

Rad.ireosa.5j.ß, Caryophyllor. 5.]. Ambraeg. vj.

Diffolvatur fapo aqua rofarum, amp;nbsp;admi-fceatur fpecies,ac ftent in loco calido, rc-formentur globi. Poft capitis lotioncacri fe nonexponat, fed intra conclave den-neatur. Inhyeme utatur interdum The-riaca,vclMithridatica antidoto ad magni-tudinem avellanx, mane ante fudorem in lefto. Vere autem, æftate amp;nbsp;autumno fumât hune pulverem :

y Cornu cervi crudi § j.

Cornu cerviufti.

Rafurs eboris a. 5 ß.^

Offium de crure bovino 3 ij. Corall.rubeor.

alboruman. jj.

, Cinnam0ni.el.5j. ß.

Sacch. albift. § ij. Mifc.f.pulvis.

De hoe accipiat quantum cochleare po-teft capere horis tribus ante prandiû.Ab-

Î^è nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C Ö N s I L I A

lumunt cnirn ifti pulvercs fuperfluos hü-« mores, quifluxionû funt materia. Ad ró-borandos pedes quod attinet,etfi itaeorû robur exhauftum videatur, ut re ft: tui vix poflit : tarnen conandum eft. Primum igi-turhoc fomento utatur, accipiatoriganu, artcmifiam,agrimoniam,amp;betonicam,ac decoquijubeat. Hdc decorum calidè in-jiciaturvafi idoneo,amp; pedibus paiino dm-plici primiim conteólis,excipiatur fumus, deinde panus duplicetur, amp;nbsp;magis magis-que cotegatur, fudor abftergatur. Rurfus filices igniti injiciantur, amp;nbsp;fudet ^er dimi-diain boram. Hoc fiat marutinecum Ie-ftofurrexcritper aliquot dies;maximève-ró cùm dolores remiferint. Nam præfen-tibus doloribus hoc fieri nequit. Poft fo-mentum illud inungantur pedes aqua è vitulino hepate turn falvia deftillata. Eft aliorum quöqi deftillatorü, amp;nbsp;ungUento-rü ufusjvenim cùm res declarer, minime bono fuccelîuiftaadhibcri, abftinendum cenfeo. Pedes non lavet; fed ex decofto origani,amp;agrimonixinvino adicftoiale, cum ipongia vcl linteo mundet, idque fv-pe faciat. Dolores cùm tolerabiles fint, medi-

tnedicaménta quibus inparoxyfmis ute-dum fit non præferibo. Aqua è flonbus verbafei, inquibus flores vefbafei æftivis dicbusmacerenturin fole tu tiflimuin re-medium adfedandos dolores, fi ImteoU eaimbutaloco dolénei appliccntur,puto. In principió quidemfoliarolarum rubearum ficca,amp;rafura cornu cervi in aqua ifla ligatain petia, Sr exprclfaimponi polfunt, ita ut vi aftriftona affluxus prohibeatur. Deinde ut citius ad flamm inflammatió perveniat. Aquæ verbafei parum myr-rbæ addatur. Plura remedianon præferi-bo. Hxc verö ut à bcnignifllmo Deo for-tunentur opto.

CONSILIUM XVIU.

I» ^artana pro ^Hodam Nobili.

Hanc febrim efle à crafTö humore confiât,undecunq-, craffitiem habucrit. Gale-nus 13.Method.Sr inlib.de tumohbus ait, eraflos humores, vel à fanguinis fecc, velapituitaoriri. Itaque quartanam api-tuitofis humoribus feculento fartguine mixtis nafei pofle ftatuo. In hac quoque fententia eft Galenus 2,. de crifibus » ubi

IJl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÇONSILIA

pituitam crafia fua confiftentia naturam numoris Melancholici referre oftendit. Sedvenio ad quæftiones. L An cxquifi-tiorevacuatio hoc anni temporest adhi-benda? Relpondeo,concoólamcdicanda ede ait Hippocrates. Cum auté hic morbus longus fit, amp;nbsp;concotho tarda, nihil a-liud eft intempeftivè in hoe morbo purgare , quam vires ventriculi imminuere, humores turbare, ex cralTis craflïores, amp;nbsp;exlongo longiorem efficerc. Nunquam purgandus Melancholicus humor, nih prius eduda pituita. Ideó laudaturvomi-tus. Hïc clyfteriafolafufficiunt,necdcbi-lis ventriculus ariligêdus. Si omninopur-gans dandum, darem trochilcatum Aga-ricum; fedprius aliquot diebus decodum raparum cum làcchari drachma una, SZ parum Zinziberis, vel Integra grana pipe-ris. Ad II,De Theriaca dada alTention fed Icviora prius darem,Nucleos perficorum quinq; vel lex, amp;nbsp;cochleare unumiyrupi de fucco meliifc, vel hauftum aquæ me-lilfeprobi deftillatæ, deinde ad Theriaca venirem. 111. De Melanagogo dando in hac imbecillitate ambigo. Medicus enim Chri-

Medicina l i a. 15^ Chriftianustutó debet mederi. IIII. De vençfeétione.AfFeruntPraélici experien-tiam.Ego,niß infignis fit cruditas, non re-pugno. V. Si hämorrhoides rede pof-lunt aperiri, amp;nbsp;indicia apparent tumoris, plane placeret mihi, hoc præfertim tempore. Acidularum ufus iplcni prodeft, amp;nbsp;fplenis adedio quartanx curationem facit difficiliorem. Probo tarnen ut vifceru robur per olea amp;nbsp;fomenta convenientia roborentur. Ita enim facilius curatur,nu-tritur, dormit. Affediones animi caven-dæ. Inundioncs fpinæ dorfi in rigoribus probantur, amp;nbsp;veteribus Medicis in ufu fuere.

CONSILIUMXIX.

Ifi quartanaprt alt o quodam vir» Nobdi.

Quartanas tutas effe ctiam plebcis no-tum eft ; verum non tradanda: inclcmen-tius, ne alius morbus accedat, amp;nbsp;diutur-nitate vires frangat. Iraq; ut in aliis morbis longis,vidus ratio tenenda, qua: robur nó diminuât, ncc, ut vulgus putat, inabftinc-tiafpes curationisponenda. Abftinendû

I 5

134 Consilia

àfalfis, amp;nbsp;maceratis carnibusbovinis,ccr* vinis, fuillis, pifcibus, anguillis, carpioni-bus,(axatiles cum aromate concedo.Non laóticinia,amp; acctofa. ComcdatcarnesaC-(as amp;nbsp;elixas.Molliora (emper procédât,ut cndivia, laóiuca, atriplex Romana, id eft, (pinachiacuuvispamscoóta. Cruda quo-que in méfà vitet. Die paroxyfmi ante pa-roxyfmum, cum nunc matuuni (int, non gt;nbsp;edat, à paroxyfmo cdat. In longis çmm morbis virium robur prçcipuam Ipcrn cu-rationis facit. Potus, vinum Rhenanum, vel Neccarinu, modononacidum. Non cerevifia cruda óf flatulcnta. Hordcacea: defecate profunt. Somno nihil detrahen-dum , modo ne fit paroxyfmus, vel in-(Vet. In remiftione noneft noxius.Nun-quamdormiatapertis feneftris. Cum ab-eft febriscxerceatur,nondefatigetur. Vires fi debent confervari, venus debilitans caput amp;nbsp;ventriculum vitetur. Çæterùm cum folida amp;nbsp;cames hic diminuatur, pro-deft die paroxyfinum (equente in labro a-quas duleis ex flumine hauftæ lavare gt;nbsp;non tarnen fit nimis calida, amp;nbsp;totum corpus koç unguento inungere : - i

M E D r C r N A L I A. Ijy ^Ol.amygd. dulc,rec.exprefl'.^iiij.

Succi artemifix exprelf.^ ij.

Coquantur fimul,amp; dentur in vitro.

Quotidie habeat beneficium ventris, amp;nbsp;a jnedicamentis purgantibus,vehementi-bus, etiam roborantibus calidioribus abs-tineat. Alvum moveat bac potione ;

/^ Pairular.rninor.5 V.

■ Flor.borrag.

Violarum an.P.j, • Hcrb.ceterach,

Epithymi a.3iij.

Folior.lenxfeled.jvj.

Dccoq.I.a.inf. q. aqux purx, colaturx^ 3 llij.hiS add.

Syr.rofat.folut. vel de violis folut.^j.

Mannxel. 5vj.

Syrupi confervat.Zinziber.parum. Mifc.

Prodeft etiam orbiculum unum cumex-trado Rhabarbari aflumere, Ad prxpara-tionem humorum nihil melius dccocto raparum, amp;nbsp;ufu nucleorum perficorum. Ad fymptomata: Quartanalaborantcs af-fccto funt fplcnc , etiamfi non fentiant. Ungatur igiiur fplcnhoc unguento :

i 4

15^’ Consilia

^Ol.amygd. dulc.rec.^üj.

Succi veronic. ^j.ß.

Succicæpar.3ij.

Cortie. radie.capp.^.j. ß.

Coquantur diligenter amp;nbsp;exprimantur, amp;nbsp;colaturæadd.

Axungiæ gallin, ^j. amp;nbsp;mife. Epatiadmoveatur facculus exfurfuribus hordei aqua ifta alperfa :

^ Aq.Taraxacon.

Vermicular.an. Ih.j.

Aceurofaç.^j.

Syr.proepithematehepatisjij. Mifc. Ubi calores febriles intenfi, fiant duo iac-culi exfurfuribus hordei amp;nbsp;dorib applicê-tur,amp; permutentur.Et quia fudor amp;nbsp;calor poft febremmoleftus,amp; vires frangit, ipi-na dorfi hoe ungucnto ungatur à paroxy-fino:

:^Ol.Violar. ‘

Nymphex.

Ladis muliebr, an. ^j. Mifc.

Ante paroxyfmum bibat poculum aqux meliflæj inquaparum confervx borragi-Mismaccratum fit.

CON-

MEDICINAL! A. 137

I CONSILIVM XX i

De fraßrvatio^e à morbis pfßf-lentibus.

Rcquiritur àmc ut paucis defcriba ra-tionem præfervandi à morbis peftilenri-bus, id ut faciam fingulana humanitatis officia requirunt. Totaautem præferva-tionis ratio, cum in vitatione caufæ verfe-tur, primum generales caufe diftinguen-dæfunt. Eft autem gencraliffimaaër,atq; ab eo ver® peftilenti®, quas nos publicas appellamus, proveniunt. Minus generales funt, corrupti cibi, amp;nbsp;ea qu® humores incorporibusvitiant, atque impura rcd-dunt. linde privati morbi peftircri oriun-tur, qui tarnenpublici fieri poflunt, ft pu-tredo ad eumgradum pcrveniat,utmor-bidam expirationem habeat. Scd de bis agere nonneceffe eft. Namejufmodi privati peftilcntes morbi facile poffuntpr®-caveri, ft corpora fint pura, amp;nbsp;recta vidus ratio adhibeatur. Publicas autem peftes, qu® plerunq-, bubonibus,vcl carbunculis funt inftgnit®, ut quarum feminaria in aë-re continentur,non alia ratione melius vi-

158 Consilia tam us,quam aëris mutatione,ita ut de impure açre inpuriorem nos coferamus. Id Îi face re non conceditur,hçc quatuor ob-lèrvcmusnecelfe eft:primo, ut aër non modo à p utridis vaporibus; verùm à femi-nariis ctiâpeftis diligentiflîmèppurgetur. Secundo, ut opera detur, quo corpus ex-crementisvacct. Tertio, ut cor adverfus præpotêtem cau{âm,amp;inipirationê femi-nariorûmuniatur. Quarto, ne uUaputre-fadioni humoru in corpore eau fa detur.

De PRIMO: Aërnomehuspurgatur, quàmyentilationc amp;ignc. Proinde liàlo-cis (alubnbus flant venti, ii admittendi. Si lèminariaeos flatus côtinere fuipicio eft, hoc eft, fi ex ea parte,in qiiaplurimi labo-rât,fpirant,aditu ^hibendi. Ignés auté ac-cendere,maxime ex juniperi ligno, ité ro-hfmarino, amp;nbsp;aliis redolentibus vulgo etia notum.In æftate foliis vitis,{âlicis,violaru, cydoniorum conclave ædium, in quo ha-bitamus,inlpergendum. Hyemefuifitu utendum ex contufis bacçisjuniperi cum pulvere fuccini. Poffunt amp;nbsp;orbiculi redo-lentes manibus admoveri hoc modo :

y Cortic.citri.

San-

MEDICINAUX» Ïjjl

Santal.

Lignialoesan.3ßlt;

Storae.calamit.

Lalt;ianian.3j. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' )

Gallic conditap,

Aleptæ conditæ an. 5 ß.

Ambrægryfg.iij.

Mifc.amp;cummucillag.Tragac.f.orbic, Quam minime in puhlicu prodeat,amp;cùm excundû eft,antidotû, de quo tertio loco dicemus,fumât,amp; cordcé citri,vel angelicamin aceto præparatam in ore geftet.

De secundo:Nihilpoffumuspræ-feribere de exerementprü evacuatione. Sedhac in parte Medici præfentis opera utëdum.Cæterùm hoc monemus, exere-mentoruproventum cavendi nó mcliorë, neq-, tutioré rationë effe, quam fi rectavi-ft’ratione utamur,amp;operademus ne corpus replcatur etiam boni fucci cibis, mali veró fucci omnçs amoveamusivarietatem ciborum caveamus. Quæ aifumuntur ea aceto, fuceo limonü fint condita. Infper-gaturepa cibo cornu cervi inpulveré re-daftu cumcinnamomo,pulvere tormen-tillæ,amp;hora una ante cœna aifumatur iftx

140 Consilia

pilulæ bis vel ter in feptimana :

^ Aloës rofac.^ß.

Myrrhs gij. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t

Crocigj.

Ambrsgryf gß.

Cum fÿrupo de cortic. citri reformentur pil die mediocres,de his accipiat drachma dimidi am.

De TERTIO: Eorum quscorrobo-’ rant,amp;adverfus prçpotenté caufim tuen-tur, omnes vulgäres libellifuntpicni. Vc-ram autem peftis antidotonfoli Deo no-tarn non eft dubium. Iraq; divinum auxi-lium prscipue implorandum.Ego ad prç-fervationem inprimis utile puto cleclua-rium de nucibus, hoc modo factum :

^ Nucumjugland.nUm. xx.

Cari car. pingui urn num.xv.

Rad.tormentill.

Pimpinell.

Baccarumlauri.an.g ij.ß.

, Cortic. citri.

Galangs.

Macis in aceto prspar. a. g j.ß.

Fol.abfînthii.

RutJC.

5ca-

Medicinal! A. 14:

Scabiofxa. M.j.

Flor.borrag.M.ß.

Cornu ccrvi.

Boli armen.

Terræ figillat.a. 5 ij.

Myrrhæ el. 5J.

Crocijß.

Cum tb. iij. mcllis deipumatif. cleduariu, de quo fumatur mane, vel cum in publicu prodit ad magnitudinem caftaneæ. Sunt amp;nbsp;alia mul ta. Verum fiinterdum, ne uni medicamento aiTuefeat natura, variandû cft,confulo,utTheriacabona, vel mithri-datica anditotus fumatur,vel hoc eledua-rium:

y Radie.verbafei.

Tormentill.an. 3 iij.

Sem.citri5ij.

Succiverbenæ.

Meliir.

Cardui bencd.a. ^j.

Sacch.in aq.meliifç diflbl.coq.lento igne, amp;nbsp;f. eleétuariû, accipiat cochleare parvû.

De Qji A R T 0 : A putredine praefer-vant ea omnia,quæ priùs dida funt. Maxime veto creber ufus pilularû fupradeferi-

I4i CoNSlLlA

ptaru.Item pulvis cornu cervi lepe affum-ptus, terra figillata, bolus armena, modc-ratus fudor matutihus, amp;nbsp;qui corpus per-( fpirabilc reddatjï bene extergatur.Maxi-mèverópocusvini puri cum tolns cardui benedióli. Hæc autem omnia,utàpræpo-tenti Deo benignè fortunentiir,precor»

CONSILIVM XXI.

Izj ruborefaciei pos/ci^Kam cum fuc/oreprt ^uodam Nobtii 'vim :

Rationali Medico lymptomata obla-ta, amp;nbsp;quad in oculosincurrentia adfuas cauias deducenda funt, amp;nbsp;videndum an^ cauü rationem morbi habeat, amp;nbsp;quid prd mó,ac per fe achonem lædat.Nam dn ulla aótio, ut in Iioc cafu, qui modo proponi- | tur, lædatur, nee morbum adefle,nec cu- | rationem requiri certum cd. V erum ciun præcautioni in inchoantibus malis opera dada dt,amp; illius modus in hac prerernatu-raliaffeólione à nobis requiratur Metho-dica via ea inquirenda eft.Rubet poft ccc-nam facies, interdum fudor coniequitur. Hæcitaq; condderanda, amp;primùmcùm in corpore nihil abfq; aliqua caula accidit, ca 111'

MÉDICINAL! A« 14^ cainquiréda. Ruborê à langui ne cfTc, nullus enimhumor prêter hune ruhet,eóftan Sudoremveróab humidi copia, utrunqi Verö ab impellente. Impelluntautem vel ïpiritus,Veivaporcs,ncq', facile impcUunt, niß plenitudo adfit.Conièquitur igitur ex methodica ratione multitudinem languid nis elle minuenda. Deinde ne impelléna irrtpetü faciant cohibeda. Ad primum,ne nimium redundet ßinguis,vel vidus fatio-ne, veldetraftiorie illius efficietnus. Vi-^us igitur ratio ejufmodi inftiruenda, quç copiam minuat,nec ut perfcribitur galli-nis perpetuó vefcendum,vel vinuÏTi, præ-fertim potens atq-, fumofum, vel crudum, quod in hypochondriis hæret , biben-dum. Imódumhxcafteftio durât in cœ-na a carnibus prorfus abftinendum , Si hordeo probe coâo , atque finailibus ci-bis, qui neque copiam fanguinis au géant* nequé multos Vapores aci caput tranf-mittant,utcndum. Vini etiam unico hauftu contentus fit in emna, amp;nbsp;aef fitim ex-plcndam cerevifiam puram, amp;nbsp;quxvapo-ribus caput non repleat, minimumquä lupuli habeat, addat. Scio hïc ad pauca re-Ipicicntes pofte reclamare; verum quaii-

144 Consilia

tumincorporibus confuctudo valeat vi-dendum. In prandio vcró prolixius carni-bus amp;nbsp;vino utipoterie, ita tamé nc perpétué gaUinaceas carnes, autfimiles,fedin-terdumduriores, amp;nbsp;quæ minus tenuem fanguinem générant, comedat. De fan-guinis veró detracHonepræfenù Medico obfervandû, anitaabundet, utex magnis venisvacuadus fit,anvcró alia miflioni dm-guinis obftent.Quin per cucurbitulas de-trahendusvidcaturnuUum effedubiu ar-bitror, itaq; fuo tempore cucurbitulæ ad-hibendæ. Deinde ad al te rum Icopum, videlicet , ne vapores impellentes humores ad caput, amp;nbsp;univerfum corpus detrudan-tur,amp;ruborem ae fudorem cócitent adio Medici mtendeda. Etiivcró fublatamulti tudme hoc non fieri polie cxift:imë,pra:-fertim cùm vapores, non tam à ventricu-lo, quam univerfo corporis habitu ad caput devehantur; tarnen amp;nbsp;in eo laboran-dum ,ut vaporibus refiftamus. Cumvero ab univerfo corporis habitu feruntur, in-pnmisvictus ratione, quæ mafia: fangui-nea: fubveniat hoe praccavendum. Ven-triculo ea,quæ ad complexum cibi,quem vul-

Medici n a l i a. 14$ vulgoocclufioncm ftomachi vocant, fa-ciuntadminiftrada. Deinde ne caputatqi cerebrum incalefcat,amp;utHippocrateslo* quitur, tanquam cucurbicaadfevapores trabatvidenduJtaq-, præclarcCelfus mo-net, quibus caput infirmum cft, iis ne co-gitarionem quidemacibo tutam. Omit-tat igiturferias cogitationesomnes,amp; ju-cunda atq-, grata poft cœnanlagat. Medicus autem ca, quæadid faciunt, ut ventriculus foboretur , amp;nbsp;cibum ampleéla-tur, ( ea autem ficcandi vim habere absque calefadione oportet) praeferibat. Peritus, amp;nbsp;ufu artis præditus ex ca {ylva,quae magna cft, facile materiamjobfervatisiis, qua: in præcautione ob fer vanda funt, in-veniet.Faciat Deus,ut quod cft optimum ac faluberrimum eligat. Nam ego mihi partes docendi dodiores non fumo.

CONSILIVM XXIÏ.

/»febrimtermittentepi'o ^uüdiim No-biüfuero.

Ïn pueris febres intermittentes,præfer-tim tcrtianæ minus quidem periculofæ cenfentur-, fed fi diutius perfeverent,gra-K

Ï4^ .«.CO'Nll tl A’

, vius afficiunt calorcm innatum, amp;nbsp;tnelH-* branutritioni fervientiaJ Iraq; ubi natura nonpoteft eas fuperare, ad tuta médicamenta confugiendum. Eft autemin hoc puerocumbiUofo humore plurimum pi-tuitæ,cùmfebns tam diu durer. Ejuspro-ventus vidu vitetur, deinde humor tolla-tur. NonlaéliGinia,necpinguiacdat,nec mcalore edat,nccnimiumedat. Adpur-gandum velim enema, cum pucris non tutó per os dentur.Ut autem membris na-turalibus fuccurratur, poteftpoft évacua-done dad in potuabhnthiumponticum. vel ungatur hoc unguento ventriculus :,

^ Ol.amygd.dul.recC^iij.

Comar.abfinth.pontic.M.j. Rolar,rnbear. P.j.

Caryophyllor. 9 ß.

Deco,q.affu^^j.vini,advini confumptio nem, amp;nbsp;addatur :

Aide'sdptirn.jj.ß/ ■

Maftiéhquot;^ß.-

Ceræ parum,Mifc.f.urtgucntum.

Hypochondria autem oleo chamæmelî-no quotidicmanc foveantur. Si calorcS graviores funt, fiatfacculi furfuribus hor-deaceis

Médicinal! A. 147 deaceis impleti, dorfo fupponantur, vel potentiUalierba fale alperla amp;nbsp;aceto foleis pedum, amp;arteriis etiamapponaturj

CONSILIVM XXIII.

/» Tumore w^ef!Kp0^ febrim pro puera nebili 3uoiiecim A/iaarum.

Nihil me cólilio accuratiflima diligentia fcripto addere polïc, vel debere, vero animijudicio ftatuo.Ut autem morem gc-ram iis, quorum autoritärem defugere no debeo : Cafum perdifficilem effe fateori amp;nbsp;oculis quim calamo uti mallem. De-fcribitur hic puer duodecim annorum, temperamento humido amp;nbsp;frigido. Cum enim non fit alaeris-, fed potius fegnis, cor itiinimè calidum, cum decolor, amp;nbsp;fubtu-midus, jecur frigidius, cùm iomnolcntus amp;nbsp;catarrhofus, cerebrum baud dubiè hu-midius. Ex harum autem principum partium eóftitutione de totius corporis temperamento , judicium facere , Medicis cft conftitutum. Inliocigiturphlegmati-co habitu,non mirum extitifle iebre diffi-cilena amp;nbsp;contumacem, ac catarrhis, tufli, amp;nbsp;fopori conjundam. Abundarunt enim hümiditates, nee facile potucrût à natura

K i

148 Consilia

evinci. Itaq; ex earum corf uptione amp;pu-tredine febris baud dubie öflginé duxit, quæ amp;nbsp;fuo calore has exagitaVit, amp;nbsp;partim in vapores redegit,quoru mole cerebrum pergravatum, ibi deniq; rurfuS condcnia-tis in fauces amp;nbsp;pulmonem delapfis catar-rhum amp;nbsp;tulfim excitavit. Porro febris végétât! vamfacultatem, non fatis validam, magis debilitavit, ut malorum humorum major fieret proventus. Nonmirum igi-tur fi obortus eft tumor in genu poft re-brim 5 quemadmodum GalenuS comment. ad ieritentiam 1. feftionis 4.6^. Epidem. oftendit. Laxa eftenimiliajundu-ra, amp;nbsp;humorum capax, quorum onus natufa à vifceribus protrudes facile in dc-clivem locum devolvit, præfertim aliqua occafione vehementioris curfus, autde-ambulationis calcfadum. Exiftimo verb’ confecutum œdema eryfipelatodcs.Itaq; purgationem leroforum amp;nbsp;pituitoforum humorum , diætam exiccantem , vifce-rumq;vegetabiliu,hepatis inprimis corro-borationem coprobo , quamvis nihil fpe-ciatim explicetur,prætcrpultem ex pulpa panis albi,roris,oleo chamomçlinojcroco

amp;la’

Médicinal! A. 14^ fcladlecaprino parata, quæcur fucritad-hibita nó latis adequor. Si adfiiiflet dolor, qui perexiguus icribitur fuiire,hujus caula potuiiret,ut öw'aJ^vo» applicari. Si caula fup-purationis, dilFerenduin fuilTe exiftimo. Prius enim tentadaeft refolutio tumoris, quæ 11 nó polbc Iperari, ad fuppurationem deveniendum. Refolverc auté tumorem ifta puls non potuit. Non enim eo calore, eaquefacultatc attcnuandi amp;nbsp;penetrandi prædita eft, tit poffit frigidos, ferolbs, amp;nbsp;phlegmaticos humores, prxfercim dcnlïs membranis,tendinibus,bgamccis, amp;nbsp;am-plæ olTiumarticulationi pçnitus impaftos, inexhalationç cóvertere, evocare amp;dif-cutere. Quare Galenus, Aëtius, amp;nbsp;ex rc-cctioribus V igo, in hujulmodi tumoribus adbibentpotentius cataplafma cxfterco-re caprino, columbino, amp;nbsp;fimilibus rebus cum pofcaautlixivioincorporatis, Immó puls illa mihi vix fatis fuilTe videtur ad fuppurationem inducendam.Nam banc pcr-ficit calor concoquens,qui nó magnus eft in partibus olTeis, nervofis, membranofis, amp;nbsp;præfertim ab humorumfrigidorû mole obfeffis. Augeri igitur hune oportet,ut ro-

ly« Consilia

borata pars poflit illapfos humorcs /atis valido calorc lubigere. Aquofa materia, amp;: nonnihil (anguinolenta, quæ ex loco a-perto effl axit,nÓ oftendit fuppurationem laétam. Nullum enim fignum cod:ionis. Exiftimo illam porius copia fua exuberat fe,amp; decubuiire nonihil in furam, amp;nbsp;acre-dine fua cvafiife. Aflenrior quidcm tin lie apoftema quafi criticum,quodfoverit cerebri, jecoris,amp; lociaft'cériintëperies, fed copia affluenris ferofi humoris paucorura cxemplis res eft. Narravitmihi hicD. A-brahamus,paucis ab bine annis duos fe vi-difle, qui cùm ad articulum læü fuiffent, propè exanimati fuerint ex eftrem fluxu aquæ articulorum, quam vocant, Cbe(i(-•v'vaJ/êt'.Equidè fcio læfis ligamentis,cbor-dis,oflïbus, magna copiaferofam matc-riam effluere, quæ chirurgofolet in cæcis finubus illorum corruptionem aut læüo-nê prodere. Atq; earn ob re Galenus 3. de compofit.medic. fecundu genera, in vul-ncribus nervofarumpartium adhibet medicamentum ex euphorbio vehementer cxiccas,quod memini féliciter ufurpari in ^uciato genu,cùm vulnus ex affluxu iftius aquei

M E D I C I N A L’i A. Ijl , aquei humons pcflimè fe habéret.Cur (al-fæ dccoóhim amp;nbsp;thermae nó profuerint,vc-ra caufamDominusDoótoraffignatjquód multamateriaputridain occultis finubus retentaperederitmembrum ad os ufque. Non poteft enim fperari {anatio,niïi aufe-ratur os,amp;qu:cqmdcorruptücft,ad quod præftandum non fatis fueruntfalfæ deco4 'ftum amp;nbsp;thermæ.Cùm auté nonnihil exic-carint, faftum eft, utaffluens humor in-duruerit, atq; in carnem flaccidam abie-rit. Rcétc cerebri amp;nbsp;hepatis fait habita ratio in viau amp;nbsp;medicamchtis,' Berte etiam radium, quod liquores mundificantes amp;nbsp;abftergentes fucrint liphoncmRdi, amp;nbsp;foils etiam pulvilli imbuti dccodione return metallicarum appofiti, ad prohiben-' dam majorem putrcdmc,quc omnia,licet freciatim no indicentur, credo tamé fuif-Ie ad rem accommodata. Dccoctu apii in vino amp;nbsp;aqua bis quotidiè exhibitum, non fuit male éxeogitatum ad cxpurgandaulcéra , amp;nbsp;fèroforum humorum per urinam diverfionê. Sedmeeuo, cùm apium fit ex diurcticiSjquæ fanguinem attenuantjflui-dumqgt; reddunt, amp;nbsp;ab co ferum feparant,

K 4

IJ2, Consilia

nç impçtû feroforum humorû ad locum aftedum paruminhibuerit. Cauûmfru-ftrad effeàus non coUoco in ijmbçcillitatc medicamentorum, fed inabditisamp;inac-ceflîs iinubus ulccrum, in quibus retenta (änieSjac prop te rca habit um, amp;nbsp;integrita-tem partis magis magisqj corrumpens,nó potuit reputgari, Quare bono confilio ii-nus fuit refcilfus, ut liber eifet faniei efflu-xus, amp;nbsp;appliçandaidonea remedia, (hoc d^, quæcarnem flaccidam abfumerent, (âniçmrepurgarent, amp;afperum osçorri-gcrent)facultas. Quodfine fie quidêma-lumvincipoifit,laudopotionemvulnera-riam, quæfiepemiruminmodu ulcerum forditiem, amp;nbsp;Ïquamas offium corruptoru éliminât. Probo etiam lotionem pedis ex Maftiçhe,thure,fulphure,lâle,alumine,in lixivio amp;nbsp;vino deçoétis.Olçum vitrioli aut

fulphuns, vel deniq-, cauteriû aduale fuc-cçdunt pulveribus catagmaticis, qui os corruptum tollere non potuerunt. Ac po-ftremum refugium eftfuffitus. Sed me-tuo ne malum vires nimias acquifiverit, cùm diutius imbeciUiora medicamenta in graviflimo morbo fint adhibita. Mihi, enim

Medicinal! A. ijj cnim minime dubiû videtur fubeflc ma-gnam olfiu cariem, pluresq; finus, ex qui-bus compreffis ionics cffluit, qua: retenta madorc fuoosinficit. Sedpoteftfieri, ut crrc,amp; errate me opto.Hocverópro cer-to habeo,non pofle ulcus cum corruptio-ne oifis conjunchu priùs fanari, quam hæc auferatur,vcl pulveribus catagmaticis,vel olco vitrioli,vel cauterio,vel deniq; ferro. Cùmverôcaro mtcrjcchafit, abhujusre-feólione,inpueris præfertim, mcritó ab-horremus. Interea auté malum eundo vires acquirit.Suffitum metuo, amp;quod ma-lignitatem babeat, qua poifit puer lædi, amp;nbsp;quod materiä co move at furfum inpulmo-neamp;fauces.Meum eófdium eft,ut chirur-gus diligenter querat foramina in qua: per fiftula cauterium immittat abfq; læfione amp;nbsp;dolore vicinarum partium, ubi nimi-rum os corruptumamp; periofteonudatum cognoverit. Êtfi enim totu os corruptum non aduratur j tarnen aliquibus locisinu-ftumin fe cótrahitur, amp;nbsp;quafi corrugatur, atq; fecu aufert rcliquas partes corruptas non aduftas. Poftremó non poftum non monere ex Galcno comment, ad fentent.

154 Consilia'

Epi. fed:, x.prognoftic. AMceflus liujus-iriodi in gennA fere adferre daudicatione, quodec|uidemduabusde cauiGs cvenirc puco, vel quod humor in profuhdodeU-tefcens inter pateilâm Sr articulum, cum difcutiamp; refolvi nequeat, propter partis infirmitatem, amp;nbsp;ealoris inopiam,fua frpe (ede ofla dimoveat, vel ii articulus penU tusexulceretur, quod hujus ftnariocon-fiftat in cxiccatione , qua mucilago ier-viens flexioni jundurarum ad articulum odium induratur, Sr capita oflium diftin-dor u terminât. Omnino abfeedus in gc-numagni eft negotii; quod humor peni-tus in articulo capaci imbibatur,nec refolvi facile poftit, retentus verb in parte ex-carni, nec robufto calorc prædita mali-gnam qualitatcm contrahat, nec ci exitus fedione in parte exquifiti fenfus, abfque periculo pravorum iymptomatum parc-tur. Quare OptimopucrobonumSrpru-dentemchirurgumopto, qui eum rede tradare poftit,cujus j udicio meam ien-tentiam de re non vifa plane fubjicio.

CON-

MÉDICINAL! A. IJJ

CONSILIUM XXIIII.

l» Melaffchfiha hjftochoKiJriacapra ^uadaM ftemi»A»obili. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f

Symptomata nos in cognitionem mor-borum deducût. Ea cùm ad fuas referuii-tur caufas, morbi cognitio eluccfcit. Sunt enimfymptoinatumcaufæniorbi, arque ü Medico curandi.InMclancholia autem hypochondriaca ira maligna funt iympto-mata, utexercitatiffimi ctiamMcdicide loco affedo ncqueant ftatucre. Itaque adea, quæ Hippocrates nofter de mulie-rum amp;nbsp;virginum morbis nobis fcripta re-liquit, animum refcro, amp;nbsp;ut maturè huic malo obviam eatur monco.Rcchc vcró fa-ftum,quod eftpurgata. Ac purgari earn crebro,ideft,fmgulis feptimanis hisvelim, non alio medicamento, quampomorum fucco, in quo folia fenæ decoquantur. Si fuccus bugloffç haberetur,amp;ftjccopomo-rû admifcerctur,admodum cóveniens effet. Mittatur etia fanguis ex venis pedum, pro ut rede aperiri poterunt, amp;-lt;ucurbir tulæetiaminpcdibus ponantur, amp;nbsp;locus fcarificetur. Utaturlotionib’ pedu (omni-feris hora decubit’, ex foliis falicisjadu ex.

1^6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Consilia '

vitis,ad(litis capitibus papaveris duobus. Manc atq; velperi ex aqua fcolopédriç bi-bat chryfolithi atq; Topatii g.vi. In prima cocna fumar jufcidum ex nucibusjuglan-tibus,papavere albo,amp;addctparumnucis condiræ.Nam fbmmferaplurimumin bis affeölionibusjpfunt. De affedionc in dextro hyppchondrio melius doceri cupio. Item üntne adc'ÆæmâmiUæ. Anrationc rçdè utatur,pudoris ne oblivifcatur, mul-tum, yelpaucaloquatur. Habeatne fuas purgapones, Anne hæmorrhoidus tumot appareat?Hçc omnia,ut de morbo certiùs ftatuere poffimus, Medicum monere po-* terunt.

CONSILIVM XXV,

r»hamürrhagtanari»mpro ^uadam Ge-fterojafcemifia.

Sanguinis fluxum confecutum in hoc corpore malum totius corporis habitum, mutationem coloris inviroré, totius corporis extenuationé, amp;nbsp;cordis,(ut Medico verboutar) coneuflionem ex Icripto in-telligo. Adefleinfuper ventriculi amp;hepa-05 dolorem. Ventriculi ceirare,expurgata

M E D I C I N A L I A. 157 pituitapervomitum. Hcpatis pcrfevcra-rejamp; tune præcipuè gravent efle,cùm fan-guinis fluor imminet. Inflgnem etia tibia-rum imbecillitateniGonfequi. Hæc lym-ptomata Medicus ad facultatemexpulfi-vam, amp;nbsp;venarumin toto corpore tenuita-tem amp;nbsp;raritatem refert. At cùm morbi fint lymptomatutn caufx, neque vis ex-pulfiva,amp; raritas venarum rationem morbi habeant, non video cur adifta duo in-dicationes Curarivas refcrat. Pauló poft veró contentivamroborandamdicit, neque tarnen,quid fitroborare, videt.

Eftautemcertèroborare, nihil aliud, quam juftam tempcriem para reftituere. Hçc igitur eft vera curandi indicatie,qua: fempcr admorhumdircóta cft. Cùmau-tem temperamêtum Generofx Doming in fanitate coftitutæ mihi fit ignotum, neque quantitas lapfus perfpeda, fanè nó video, quomodo refte uil’ rationalis Medicus abfens confilium dare poflit.Eft in dextro hypochódrio dolor, amp;nbsp;habem’ axioma hoc : Ubi dolor,ibi morbus.Hepar per fe non dolet,qux igitur pars vicina afFeda videndum. Porró hepar fons cft amp;nbsp;origo

15? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gon sit i A

fanguinis amp;:vcnaru. Cum igituramp; languid ijife (quod mal’ habitus,amp; extcnuatio de-clarat)iit frigidior amp;nbsp;Icrohor, cum venaru tunicç extenuate,amp;vis retenriva,vel con-tetivam iis debilis,hepatis intemperiei,amp;: fimguinis inprimis, fubvcniendum. Nam cum languis minus lerofus fuerit,illius co-fiftentia venarum tunicas juvabit. Atfru-Ara agimus de tunicarum raritate,nili languis fuam commoderationem confequa-tur. Fruftra etia de ilia, nili heparadfuam tcmpcricm reducatur.

Hic igitur confill:imus,amp; quod re folu-tione metbodica ultimum eft, primum in aftioncMedicaelTc oportere ftatuamus* Qualls verb lit intempéries hepatis,amp;quç caula doloris, utrum ab intemperie ilia, vel alia caula, explicate mihi Medicû, cui ligna mul ta in oculos incurrût,velim. Nili cnim de ilia certi aliquid ftatuamus, veto fcopo, ad quem omnis cogitatio Medica direfta clTe debet, deftituimur. Fatcor me cxiftimalfe, folam copiam finguinis, Scrantaté venarum narium, caulam pr«-berc, ideo limguincm minuendum elle reda vidus rationc, amp;nbsp;fcarificatione mo^ nui. 1

Medic IN A tl A. i^fj nui. Ad hepar ctiam gt;nbsp;ne nimio plus Gn-guinisgencrarct,refpiciendum,amp;orificia venarum in naribus firm anda putavi. Scd nunc longe aliter rem fe habere intclligo. Ut autem fefe habeat,divinare ex ifto fern pro nequeo. Ad medicamenta aute cum refpicio, amp;nbsp;plane difTentanea video, fane quid ftatuere debeam no reperio. Ab hie-ravero abftinendumjudico. Rhabarba-rum, amp;fyrupumdc cichoreocumRha-barbaroprobo. Oxymcl amp;nbsp;omniaacida, propter raritatem venarum nequaquam. Ufumiacdiari rcfacei nonaverfor. Mägis tarnen conditum florû cichorii, amp;nbsp;Diaci-doniatum utile futurum puto. De cæteris eópofkionib. nihiljpnuncio,neq', quid de localibus,cum intempcriem perfpeóta na habea, ftatuam fcio. Carnêanguillaru ca-* chedicç pr^fcribere vix aufim.Panatella, amp;nbsp;reliquanó im^pbo, amp;nbsp;præcipua euratio-nispartemin redavibtus ratione fitaexi-ftimo.Pro potu vinum rubrum Rhenanu, quod à pede anferino nomen habet,com-tnendo,atq-, inillius,atq-, carniu affatarum amp;contufarum ufu magna curatioflis ipern pono. Ut uftulctur chalybe ignito vinum*

160 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CONSILIA

non fupervacancum tantum; fed noxium maximèjudico. Hæc potui hoc tempore ad fcriptum mihi propofitum reipóderc, quæutàbenigniflîmo Deo fórtunentur, opto.Certè nó refpondidem quicqua,niïj majorem rationé voluntatis Patronorum meorum,quàm Medici habuifTem. Quid enim non explicata natura ægræ amp;morbi, utpar eft,reiponderem î

CONSILIUM XXVI.

, Depr^efirvafiof/e à ^^olapro Nobiü ^ua~ dammatrona.

Fœminas ealt;^quæ Molas gerunt, ido-neas effe cóceptui amp;nbsp;gcnerationi manife-ftü eft.Nam earum uterum gcnerationi 0-pera dareqllud oftendit,quod materia et-iam nó cóvenientem in rudem mola format. Earn veró materiam quidam in utero colligi amp;nbsp;formari, amp;nbsp;fic vitium in fœmina tantum elfe arbitrantur. Verum cùm fatis cóftet, nulla unquâm, quæ cum viro rem no habuit,molâgeftaire:pro certo habendum,vitium nó tantum in utero mulicbri; amp;nbsp;materia, quam fuppeditat fœmina; ve- . rumetiâ in femine virili elfe, atq; illud vel ) qualitate,vel quantitate, vel confiftenria

pcccare.

Medicinal! A. i^i

Namfi frigidius eft,vcl,paucum amp;nbsp;te-nue(ut efteorum, qui nimium fæpe coë-unt,autinebnantur,velex morbo exhau-fti funt)adgenerationem fœtus parum facit, itaque delatum in uterum,inquohu-moricraifo amp;vifcido ( qui plerunque fœ-minis,tanquam ad commune excremen-torumrcceptaculum,in uterum deponi-tur)mifcetur, maifa quædam vi formatrice effotmatur, quæ ex membranis amp;nbsp;ve-nulis fanguinemattrahetibus ita augetur, amp;nbsp;inmolemattoUitur, utfœmina uterum ^erere videatur. Sedno^i^ifficile eft earn averoconceptu amp;fœtu difcernere.

Communia quidem utriufque funt ligna-, menlium fuppreflio, intumefcentia uteri, naufea, hæc tarnen omnia, quam in vera impr^gnatione difficiliora.Motus eft tremulus,live à mol a, five ab utero fît mo-vcnte,amp; materiam conante expellere,fcd nó circa umbilicum, ut ab infante,verum de latere in latus volvitur. Citi us etia venter intumefcit,verùrnmagis latera,amp; major gravitas, quàm in vera imprægnatione. Hæc figna dû adfunt,amp; prçfertim fî mam-mæ fine lade tument, nequaquam expe-

L

lèi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CONSILIA

äandumjdum natura molamcjiciat.Scd Medici operautendum,Sc ea,quç menfes provocant,ratione certa,amp;prçparatis vüs, maxime tarnen ratione virium habita,ex-hibenda»

Nam etiamh (id quod non raró evenit, amp;nbsp;in hoc corpore evcnilfe intcUigo) com cipiatj tarnen molafœtum enecat amp;eli-dit. Multóautem periculohus eft molam geftarejquam‘ foetum. Cum minori enim periculo amp;laceratione uteri foetus inlu-cem editur.Itaque tam vir,quam frmma cavere debet, «c caufam huic malo den Foemina quidem, ne per victus rationem, quæ crudos humores in corpore accumule t,pcr occur! urn aèrisfrigidi,quo uterus oftendatur, per cómotiones magnas corporis repleta cibo, vel animi afteéboncs vehementes amp;nbsp;iracundas, quæ præcipi-tant humores. V ir veró,ne vel nimium fe-pe remcumcÓjuge habeat,vel dum plut culum adbibit cocat.

Si uterus frigidior cft,amp;humoribus ab-undat,nihil thérmis cóvenientius.Veriim ratio univerfi corporis babeda,amp;ne crudu coj^uslavetur, (id quodplcrunq; fit, cum perpe-

M E b i c t K À L i À» iSy pcrpetuæ comeflariones inTlicrmis fint) operadanda. Sulfureas,cum exicccnt(id' lt;]uod ex ulcerum curatione manifeftum) idoncas, elfe, rationales Medici negate non poffunt. Et quid in Bajis Neapolita-nis,amp; Patavinis evidetius fulfure ? quarum' vires in uterinis morbis à tam multis decantatas feimus. Itaque ubicunque exlu-bneitate uteri abortiones metuimus, ca-rum ulus conveniens.

Mundari etiam amp;nbsp;ficcari uterus per fomenta,amp;ea qux imponuntur debet. Ad fœtum nihil melius decodo falviæ in aqua amp;vino,itautante cœnam per infundibulum fumus in uterum afeendat. Pannicu-li etiam linei molies intingantur in aquam majoranç,amp; rnembro mulicbn imponan-tur.Inungatur umbilicus oleo baKami In- * dici,fihaben poteft. Frequenter in cibo ‘ fumatrafuram cboris, qux amp;nbsp;uterum ro-borat,amp; humiditatcs abfumit.

Cùmverbfe utero ferre fcntit,àvchc-mentioribus commotionibus tam animij quam corporis fibi temperet. Pulvere hb-ftfo pro gravidis ante fomnûutatur.In o- ‘ vo veró iorbili fumat quotidie manc grana

1^4

tria granorum rinéhorum,vcl dc hoc pul* vere,quantum acie cultclli capetc poteft:

^ Gran.rin0to.5j.

Thuris albiff.5 ß. Mifc.

Inugatlumbosdumfertuterum,hoc un-guentoi

^ Maftic.5ij.

Roïàr,rub.5j.

Öl.rolac.qifMilc.f.ungucntum.

PotcriteriaComirifla uri.Cxterum cura partus tempus inftat, inungcre feifto un-gueto definat,ac porius liliorum alborum oleo cum axügia gaUinacea mifto utatur, coqs totum ventrem inungat. Hæc,Dco juvante, Ïj?ero profurura. Quod ß ante Menlèm Maji non fieret gravida, vellem poft primum fomnum earn hauftum laólis caprini fumere,idque per totum menfera facerc.

CONSILIUM xxvii-,

Pr^firvafio à Podagra pro ^uadaim fri-maria fæmma:

Oblèrvatavidus ratione,fpcro ex hu-jus eleftuaniulù Dominam magnum ad* jumcntuvalctudinis melioris habituvam, (5

M E D I C I N A 1. I A. I^J (fîquotidie,amp; longo tempore eoutatur) minusq} articulorum dolorib, obnoxiam futuram. Nam cum,ut alias oftendi,crafli humoresnon fluantjuifi fcrofis incorpore audis amp;nbsp;fuperabundantibus,certè quo-tidianusufus eleduarü hujus nonparum adabfumendum ferofos humores facict, hepatis etiam intemperiem corriger.

Cçterùm cùm articulorum intemperiem perditam efle appareat,vix potent ea reftitui,amp;malumomninopra:caveri. Ferenda igitur erunt ferenda.

Defcriptto eleciaarii haceÜ: y Ariftoloch. rotund.

Gentianæ a.| ß. Diptami crctic.

Agaric.albifr.amp;rccentifr.a.5 ij.

SuCCin.alb.pra:p.5 VI. Rafuræeboris ^j.

Rafurx cornu cervi ^ ij. Mif

Si 5. unam in aqua veronica: lùmerc potcritmanè in Icdulo atque fudarc, rc-diffimü fuerit,fin minus,addito rob è bac-cis fambuci f. eleduarium,amp; accipiat cochlear unum.Valentior autem ufus hujus medicamenti crit,fi üngulis feptimanis, L 5

iëé CoNSItlA

aut {altem quatuordecim diebus acciput rhabarbari in fubftantia,aqua cinnamomi «fperla drachmam unam. Spero hoe con-ïïlium rectum e{re,amp; ut eventu Deusap-probetopto.

CONSILIUM XXVII15

In Ej/ilepJïa pro ^uadaw NohiHpaeßa’.

Non hoc mihi fumo, ut de temperatu* raNobililTimæ pucila:,morbo, cjusq; eau--{isjudicarc me reebus poire purem, quàm præftanriflimus Medicus,qui diu curatio-ni interfuit, amp;nbsp;præfuit, exiilimat arque ad nospcrfcribit.Ideoq;pofito ifto pueUarn in prima pueritia temperaturæ, quantum ex omnibus indiciis eolligo humidioris amp;nbsp;fortalfefrigidioris. (Nam qui fæpe corri-pitur febribus,cau{àm non ad caliditatem hcpatis.fèdad^x«'''' refero,neque ca du-plici tertiana poft quartanam fub medium veris laborafle in ifta crate,amp; victus intem-perantia, atque ventriculi frigiditate amp;nbsp;numiditate,{ed quotidiana, collecta potins videlicet pituita poft quartanam amp;nbsp;hy-bernum tempus lab o rafle puto)tempera-turæ elfe,atque laborare Epilcplia ex cou-fenfu

M E D I C I K A- t'i A. 16'7 fenfu vêtriculi,ac fortalTc etiam per effen-tiam,præfcrtimitadifpofito capitc,ut Ex-cellentiflimus Doól:orrcfert,ftatuo.

Quodadprognofticu atünGt,cùmjam rurfum laborer quartana,amp; natura caput per loca convcnientia vacuet, bona Ipem. ■curationis clfc arbitror.Cum autcm natura fuum officium faciat, nos noftro deeffe non oportet. Id veró rede mea fententia •fecerimus,fi naturam, quantum in nobis cft,adjuvcrimus,ut caput probe expurge-tur.

V elim igitur, fiquidem ul cus,quod Ex-ccUentiffimus Medicus circa aurem efle fcribit, diutiffimè apertum fervetur. Id qua arte faciendum ßt,nonneccfle eft actis ufu pcritum monere Medicum. lUud adhortor, ut eo confolidato veficatoria, quæ fine dolore poifunt cxcitari,unguen-tis præfertim, qua: non ignorât ExceÜen-tiffimus Medicus, excitentur, neque vel periculum, vel fermones aftantium ve-reatur, cum fciat fc adum agere in ifto morbo,nifi expurgato cerebro,coque ro-borato-, Atque hauddubiè nifi malum per elTentia in cerebrojamnunceflet, Natura

L 4

1^8 CONSILÎA

iftam evacuationem fecûdum aurem non fuiltetmolita.

Cerebrum aurem roborari poffer, vel unguentis,inquibus efletguttula una arque altera olei caryophynorum,veladhi-bito cerato exladano,thure,fuccino albo, corall.rubro,amp;c. fado. Nam quantum ta-lia cerata, præfertim pueris conveniant, læpe fum èxpertus.

Quod ad reliquam curationem attinet, ctü non lubenter difcedo à fententia ex-ceUentiflimi Medici, tarnen patiatur mc paucis diflentire. V entriculum humidum amp;nbsp;frigidu effe ipfe fatetur, proindc ea qua? proponit,videlicet, eleduariu Icnitivum, item ierapiumfadumex mercuriali,malva, parictaria, etfi nonnihil abftergat, plané propter humiditatem relaxantem pro-bare nequeo. Extradum potius ex aloë, rhabarbaro, amp;nbsp;agarico, quod in exigua quantitate cum fyrupo de fucco cichorii, vel endiviæ, vel fyrupo de cichorio cum rhabarbaro, quem Nicolaum Epilepticis præfcripfiifc fcimus, amp;nbsp;in febribus etiarn quartanis plurimum prodciTe rationc amp;nbsp;cxperiétiaedocemur, magis meo judicio pro-

M E D I c’l N A L I A. 1^9 prodeffet, vel fiquidem potionibus uten-dum eflet/ado dccodo ex floribus cordi-alibus,pra2fertimborraginis cum modico melilfe amp;nbsp;feminibus cirri arque anifi, usq; infula lèna,arque diluro cum fyrupo de ci-chorio cumrhabarbaro.

Inrerdum eriamlevibus clyfteriis alvus fubducendaJfta amp;nbsp;piruirofos amp;nbsp;crafliores humores, ur Ipeto, rede purgarcnr, nee venrriculum ofFenderenr. A Turbirh abs-tinédum puro,nec Diarrhodon cxhiben-dum,cum fciamus Camphoram in imbe-cillirare venrriculi arq; capiris plurimum obeire,amp; maxime obeiTe epilepricis.,

Evacuaro autem venrriculo, ei fubve-niédumpurareminundione ex folooleo nucis cond. cumcorallis probè conrubs, itaur regio venrriculi minime larè inun-garur.Spina eriam dord aliquo remporarè calido oleo inungcrem. Nam eam pari in ifto morbo, amp;nbsp;corroborarioné plurimum prodeffe ægris fcimus. Hepari, fiquidem eft calidum, de quo ego non pugno,non judicaremprofururum unguenrum rofa-rum Mefue,præferrim cum pueUaquarra-namodö laborer. Ac fi quidrauone calidi

Iyo Consilia hepatis adhibendum elTct/atisfacerc pof-fe aquamcichorii, cui parumvini fub aci-dünlpcrgatur. Scio comniendari adcpi-leptica TO^M/tótTO oxymel fcilliticum,vcmm inquarrana,a qua nobis bics liberationis ab epilepfia exautoritate Hippocratis cd, feit ExccUentifllmus Medicus hoe non convenire, amp;nbsp;ego admodum dubito,an non fcilla,lt;^ua vulgo utuntur,ht pancratium, idcoque nunquam lubenter exhi-bco.

De pxonia noftra quid fj^erare debea-mus, cum foeminam tantum habeamus, facile eft cxiftimarc. Ufus bctonicæ pluri-mum probatur,præfertim illius fucci cum mellc vel laccharo. Margaritas, corallos, etiam fmaragdum, fiquidem orientalem haberent.Nam lapidem de Peru,quo vul-gópro fmaragdo utuntur,nonprobo,atq; n unc in quartana os de corde cervi admi-fcerivelim,atq; ejufmodi cleduario quo-tidic pucllam uti.’ Hax in fumma feftina-tionediftetusvariiscuris, amp;: curationibus moleftis, etiain quadam valctudinis meX infirmitatc dictavi fubitó,ne vel cohorta-tioExceUctiftimi Medici, vel preces Ma-

M E D I C I N A L I A. ' 171 gnifici Domini apud me parum valuifTe viderentur. Itaquefi in iftapropcratione parum politiflimo judicio Prællantiflîmi Medici fatisfçcero, vt venia mihi detur peto.Maluiflem plures Medicos ad con-Ïilii rationes conferendas convocari,fed quiaaliter vifumeft Magnifico Domino, pro mea parte quod potui feci, Deum-queprecor,utispro fua benignitate deU-beratanoftragtibcrnetamp;fortunet.

Po^t ßri^tuMi

Diligentcm quoque in curatione No-biliffimç pucUç puto vidus rationem,fine qua parum medicamenta prodclfc pote-runt,adhibendam, amp;nbsp;operam dandam ut conveniente inprimis utatur potu. Si vellet bibere mullam, coqucnda eifer cum foliis betonicæ,atq-, uno atq; altero falvix, amp;nbsp;pauculo zinzibcre,adrhodum fcio ejufi modi potum Epilepticis profuilfc.In cibo femper exhibere margaritas præparatas. Darem etiam confervam borraginis, præ-fertim cum tua Exccllcntia fcribat puel-lam fudoribus obnoxiam. Fcbris curatio-ncm,rüfi admodum molefta eifer, amp;nbsp;vires

171 Consilia Medic. cxhauriret,modó negligercm. Ulcus purum, ut confervaretur mandarem. Exic-cationem niniia,qua: ad confolidationem faceret,prohiberé. Nee dum flueret materia ex ulcerealiampurgationem capitis molirer,nc materia contra naturç motum ad alium locum diverteretur. Imó,ut fcri-pfiin confilio,confolidato ulccre omnino uterer veficatoriis faftis in modum un-gucnti,quæ abique dolore veficas diu flu-cntes efnciunt. Quid fi quoque vetmes adeirent,proinde diligenter ad hoe relpi-ciendum.Colligo omnia, ut meo officio,

amp; voluntate clariffimi Medici fatisfa-ci^m,amp; natamGenerofiviri u-nicam,quantum in me cft, confer-

vem.

Finis Conßüorum.

lt;75

Se^uuntur

ÏPISTOLÆ MEDICINALES:

JO.CRATO A KRAFTHEIM, lt;^f.darißtwovirOyD.Petro Mona-v i o, L^etiUce Cafireo, S. D.

I.

U i ad reprehendêdum alios paratiflimi funt,plerunque in fe parum animadvertut.Scri-pfifti omnes omma bona de meo libello Germanico di-

cere,laudare ftudium juvandi plurimosi deniq, utrecuderetur autor fuifti. Nunc pofteaquam ego laborem iterum fupra vires fumpfi,amp; huic alteru quad, qui me ad-lâguorem ita dédit, addidi, ut baud feiam anunquam vires recuperaturus firn, ne-fcio quem ordinem,amp; qua: alia in eo defi-derare curiales noftros commemoras.Ni-fiaulam noffem, amp;qua multi fintfcirem, 4ui verè judicare poffint, aut harûrerum, de quibus agitur,periti effent, fanè animo perturbarer,fed cum quid in hocTheatro fiat,amp;quam return omnium imperitiflimi

174 Epistolæ

cupidiflîmè alios reprehedanr non ignO rcm,non valde cominovcor.Tc veró tfta nunc fcriberc miror, pofteac|uam ipfe H-bellum præconio tuo publice ornafti, èi typis dcfcribenduni Typographo dedifti-Ac exploratiflimu tibi eft, me hüclibrum nun^ ita habuiffe in manibus, ut qua: accurate perpolire folemus. Relegi,amp; cùm quid mutandum videre tur,diâ:avi. Fate of propter valctudinisimbccillitaté non po-tuiite fcriptarecognofccreifed Ijierabam, fi quid forte emcndadum effet, facile hoc præftare poffe, qui curam editionis fufci-perent. Legi tuas correä:iones;verum,ne quid diffimulem, à meafententia aliénas, led de his nunc non agam.Qua de rationc libelli Germanici,in prima parte præcave-di rationcm monftro, duplicemque pO' no,vnam, quæ ad Magiflratum politicuin pcrtincat,alterampropriamMedici.Inib quid defidcrent nefcio. Ad extremum uC cupiditati hominum fatisfacerem,formöquot; las remediorum,quibus fummi Principe* ufifunt,cummulris communico. In altera parte cum de curandi ratione again, primum Peftem nomen generis cffe,#t-quc

MEDICINALES. 17Ç:, quefub eo contineri multos morbos plu-rimis cxitiofos, quod ante annos quadra-gintactiam fcriplï,ftatuo. Deinde febres peftilétes duplices ede dico,unas aputre-dine fola dependentes amp;nbsp;à eau lis internis plerüq; ortas,cas privatas appellavi, quod minime fc ederrent, amp;nbsp;conta^ofe client licet plurimis exitiofa:. Has rebres intcr-dum in uno vel plurimis ad eum putredi-nis gradum pervenire oftedo, quem mor-bidaexfpiratio conlèquatur. Itaque turn ex iis non tantum putridæ peftilentes,lèd contagiofæ fiunt, id eft, quae morbida ex-Ipiratione fimilcm affedtum leu febrem peftilentem, bubonibus amp;nbsp;carbunculis infignitamin aliis corporibus, quae infpi-tatione morbidum illud, cX corporibus infelt;ftis exhalans,attr;^unt, inducunt.De Kis febribus peftilentibus me in meo li-belloagere profiteor. Itaque cuminlpira-tio morbida exfpirationem feu Diaphori-fin ex lege contrariorum indicet praeci-puameurationem indicativamin eo con-fiftcrc,ut Icminariumhauftum perinlen-ûbilem tranfpirationem vel ludorcm,quo omnes fere contagiofi morbi curantur,

1^6 Epistolæ

cxpeUatur atq; malignitati feminarii häuft! refiftatur,amp; cor contra illius malignita-tem prçmuniatur.Primùm medicamenta fimpliciarecéfeo,deinde pauca remédia, quibus hic amp;nbsp;alibi ufus fum, amp;nbsp;cum autoritäre amp;nbsp;experientia moveri homines fci-am,ufuatque experientia comprobata in medium adfero. De phlebotomiamcam lententiam,recitatapriusveterum, expo-no,ac ipfe fateor,cùminitio hanc pattern nonattigiflem, me in emendanda quoq; cornicumoculos noluifle configere. Ad-monitiones autem utiles, etiamfi fortalTe ineptè ïterëntur, in medium afferó atque ifta fententia conclude. Me non viderc quid in peftilentibus contagiofis, amp;nbsp;à fe-minario haufto ortis phlcbotomia magno pcrèjuvarc poflit, cummaluminlpiratio-ne hauftum non exhauriat. Ad extremum decuraægrorûnontantùm medicamen* tis, quam vidus ratione habenda pauca fubjcci. Cæterùm in poftrema parte, qua cum chirurgis prodeffe ftudeam, iterum de ratione mittendi languinem iis eadem inculco,amp; quam cautionem adhibere de-bcant,monftro, cum quam incauti amp;nbsp;te-merarii

M E D I C I N A L É s* t7gt; ihcrarii iintreipfa compereWm. Atque ad extremum de carbuneuloru amp;nbsp;bubonum cura,qua£profe(aóinlioc morbo curatio-nis caput eft,ago.Quçfb quid habes quod in ifto ordine reprehendas?Si quidam rc-pctitafunt,eaq; magnum ufum habent, amp;nbsp;dignaquacobferventur dodis vidcantur* quidobfecroiUorum judieüs, qui in ver-borum mirifico fplendorc atque apparatu omnia collocant,injuftius? Sedmitto ifta* Be tuis dubitationibus magis quomodo tibi in mentem venire potucrint, quant uUa de re miror. Primum qu® de homö-nomia voeabuli contagii amp;nbsp;contagionis exfententia Erafti fcribis, ca nihil ad me attincnt.Tucatur Eraftus fua,Ego devo-cabulis cum neminc pugnabo. Ré autem ita fc habere ftatuo : Omnes morbos con-tagiofos oriri à morbida exlpiratione,qu3 inquinamentum feu feminariumappella-mus, camq; morbidamexipirationem fi-milemafFeólumamp; morbu in corporibus, inprimis veró pr®di{pofitis,etiafi iympto-mata omnia non fint fimilia,inducere.Pu-tredinemvero hujus morbid® exipiratio* nis cauiamefle,verum non ex quavis pu-*

M

178 E P I s T o L Æ

tredine fîmilM ^«««^aSc exhalare,aut ctiam omnia eodem modo contagiofa ciTe,muI-tô minus peftilentia. Alia enim funt qua: fcabiem,alia qua: morbum gallicum, alia quæ lepram, phthifin, amp;c. adferunt. lila Verö quæ febrem peftilentem ( non dico putridampeftilentem, fed contagiolam) inducunt,refipere nó putredinem folam, fed fevam corruprionem,quam haufta fu-bitó in corpus humanum, quod contin-gunt,inducunt. Iraq; jam nonputredinis, ut fit cü ex peftilentibus putridis (aliquan-do initio peftis) perveniente putredine in corporibus humanis ad iftum gradum,ut morbidam exljiirationem contagiofmi e-mittant,fbboles funeveru pcrniclofiflimç Gorruptionis,omnem putredinis códitio-nem fuperatis. Hinc læpe fubiró,etiam fa-ïiis amp;nbsp;mediocriter conftitutis corporibus exitium adferunt.Ex nullaautê alia re exi-tiofiiiftaA«»^«^, q è corpore bumano, du natura vaporofum illud excremetum ex-pellerc poteft,prodeunt, atq; ab iis inqui-namentis,quævcl préparant ad fufeipien-dam peftem,vel leminaria peftis nó conr tagiofæ,verùmputridæfebris funt, difcXr-

Médicinales. 17^ hcnda.Cæterùm quod paras,me in errore verfàri dum contagions febres ab infpira-tion e,qua feminarium attrabitar,quæquc carbunculisvel bubonibus iniignitæ funt ortas,ut pleriq-, omnes in peftilentiis,quæ in noftris regionibus graflantur,cire appa-ret, Ignotas vetcribus ftatuo, minus accu-rate meam fententiam te confideraffc, rationes tuæ oftendunt. Fateorcum Gale-no non vacare periculo confuetudinem cum putribus morbis laborantibus, fed u-biGalenus fcnpfent, exomni putredine exhalare morbidum, quod contagione ü-milemaffeélumin corporib.quæ attingit, inducat,imô quod febres peftilentes contagions excitec,non reperio. M/ao;uaTO»qn-'quics,meminit,amp; Hippocrates ««p/xaTOA#«-f^S nobis oftendit?Quid bæc obfecro probant ipeciem banc febrium peftilentia-lium eontagiofarum, quæ nobis infefta eft, amp;nbsp;quam omnes Medici réfugiant, veteribus notam fuiffe ? Malta /^«^w«'« ex varus rebus putridis exhalant,quse corpora humana ad fufeipiendas potius febres peftilentes préparant, quam peftilentes contagiofas,de quibus nos agimuSj

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mi

î8o EpistotÆ

inducuntific awp^w? ac/^ïT feruntur ex virus locis, amp;nbsp;corpora plurima, ut variis fe-bribus pcftilentibus putridis laborêt, ido-lica rêddunt,verùm ut fubito quafi ad i-ftum modumlaborent,amp; morbidam ex-lpirationcm,qux haufta inlpirationc alüs contagioû amp;nbsp;eXitioG fît, amp;nbsp;fîmilcm plane affeftionem alüs corporibus inducat, ha-beant, non facile mihi perfuadebis. Nihil dicam hîc de divérfîs quafî gradibus mali-gnitatis, deque intentione, amp;rcmifîîonc /««(i5M«7«a»,amp; neque omnibus temporibus, neque omnibus in locis candem vim at-que effedionem habere rcs ipfaloquitur. Galcnum nointclligere de inquinamen-tis,quç funt cotagionis fcminaria,fcu con-tagione contaminant, amp;nbsp;fubito vim vira-* Ïcm in omnibus, qui ^cr aërem ea attra-bunt ,oppugnant,vcrum vitium aëris ad peftilentem putredinem, corpora prxpa-rantibus,cùm ait,aërcm contincre œ^f^i® 'S Aw/^J.minimè dubito.In Thraciafummç fepe funtpeftes, etiam inaliisregionibus orientimagis vicinis,que multamillia ho-minum è medio tollunt,côtagiolàs tarnen febres peftilcntcs ab inipiratione ortas ra-

M * D I C I N A l E S. iSl fócft obfervatum confcqui. In caftrisad Jaurinum innumcrabilcs propemodu pc-ftilentibusfebribus perierunt, cótagionc illas diffeminatas atquc ideo exitioïas fuil^ fe,etiainfiquotidiè cum ægrotantibus fiepe multumqî fucrim non animadverti. Ac profefto ab iftis fummis Medicinç autori-bus non parum pcccatû, fi vim illam con-tagionis rebrium peftilenualiumverè co-gnoviflenc, nequc ullum verbum de con-tagionc pofteritati fcriptum reliquiflent. Quod ad extremum addis (tua tibi verba propono) fortafle inter peftemamp;febrem peftilentialem contagioiam diftinguis. A-page te cumillo fortafliSjCumapertiflîmis verbis hoc ubiquc agam, amp;nbsp;an non genus àipeciediftinguercmîTc vcro per quic-quid poflum oro,ut parcendum fern, amp;nbsp;a-nimamagenti, exiftimes, amp;nbsp;modumina-nimadvertcndo,xtque ftudium aliorum diftainbonam partem interprctandi ju-ftitiæ convenicntcm, pulchcrrimam vir-tutem putcs.Dcmeis obfervationib.cum toties fcripferim non effe cas in mca potc-ftate,vcrum disjediffimis chartis, amp;nbsp;variis libellis inferiptas, qux in poteftate fUii

M 3

i8i Epistolæ

fint,contineri,quid me coties urges ?Ipft bonam earum pattern, cum multa tibi re-citavcrim,in memonahaber« deberes, amp;nbsp;fcisfamiliahbus meisnon folitumretice-rc.Djoachimus Camcrarius amp;nbsp;fuas amp;nbsp;ali-orum fe colligere nuper iignificavit, opto «tpoffit. Unam infignem amp;mcarumob-fervarioaum præcipuam tibi modo pro-ponam,qiiæin hoc meo morbo (no quod me fummis Impcratoribus amp;nbsp;Hcroibus xquem) Ixpe in mentem venir. Verifli-mumhoceft : Divum Fcrdinandum Im-peratorem,priufquamlc0l:odccumbcrec (cui vix tot mcnfibus, quot ego annis affi-xus fuir ) catarrho amp;nbsp;difficultate fpirandi laboraifcjamp;macie totius corporis conta-buifle, magnum criam acervum in reni-bus arque vcfica calculorum collegifle. Amiri’^a. autem rantalaboraflc, utviribus o-mnibus exhauftus, inter loquendum pla-cidiffime exlpiraret. Quid optimo Impc-ratorievenit, quod ego nonßm pairus,amp; etiam nuncpatiar ? Ante ieptennium Cic-ûre graviffimc ægrotante,Gum fingulis fo fenoftib. rempcdatc borrida inpalatium vocarer, catarrhum cótraxi graviflimum.

MEDICINALES. l8j amp;nbsp;magna difficultate fpiradi labo rare cœ-pi.Cupiebâ obftare principiis, fed totum triennium aliud ex alio malum. Iraq; me-, am valetudinem pofthaberc amp;nbsp;negligere coaäusfum.Supra vires omnia mefecifle fciunt,qui me in Palan umperduxerunt, amp;quibus geftandushepe fui, cùm perfea-las afeendendum eflet. Cùm autem àca-tarrho ventriculus no admodum afficerc-tur,vires mediocriter cibo amp;potu funt fuf-tentatæ. Eoveró die, quo ab aula difeeffi, cùm amici plura à mepoftulaflentjquàm predate poirem,ita me miferè afflixi amp;nbsp;de-fatigatusfum,ut fimul ac flumenfuperaf-fern amp;nbsp;currum afcédiffcm,in profundum fomnuminciderem. Poft eumdiemper-petuó cum adverfavaletudine confliéban-, dum fuit. Catarrhus auftus eft fimul ac do-mum redii. Perfuaferunt autémihi mei,ut relifto Rucuriano hue irem.Memincram quæ valctudinis periculain hoc aëre fufti’ nuiflem,morcmtamégefli. Corpus, cùm nondum plane jaceré,macie cotabefcerc ccepit. V étriculus ita difficulter cibü con-coxit,ut p n/ATrisiM' quadam cor mirificè in labore coctióis afficetet' Medici'’^* ex-

M 4

184 E P I s T o L Æ

iftimarunt,vcrùm nunquam vcrc fuit,ncc hoc malum lus quatuor annis à me difcef-fit. Catarrhus alias micius, allas atrocius mccumcgit,amp; fæpiflimc italpiritumcri-puit,ut nilul morte lit fadupropius. Poft-caquam tabida membra, amp;nbsp;omni fuccp nati vo exhaufta movere non potui, mihi-que lefto dccumbendum fuit, rênes calculés coxilTc animadverti. Quos dolores amp;cruciatusdum clidercntur, accedentc ingente molc flatuum,qui univerfum corpus pcnetrarunt amp;nbsp;afflixerunt, fenfenm, ncqueo narrare,nee fi queapropter acer-bitatcmrccordationis velim.Certèhac in parte Divo Ferdinädo Imperatorc fui in-fclicior. Nam is magnos atque multos 1a-piUos quotidic ferejine omni tarnen len-fu doloris cgeflit,ncq; cos cruciatus, quos cgo aflatib.perpeflus fum,fenfit. Achaud dubie läcratillim’Imperator diutius mor-bum,quam cgo ferre potuiflet, cu amp;nbsp;corpore paulo firmiori elfer, amp;nbsp;minus anno-fus, nifi infclix illa medicatio, qua catarrhus eft füpprcirus,accefliiret. Corrichtc-rus enim quotidie decoedum Horum pru-Mcllorum lylvcftrium dabat, item alia in ruftico

MEDICINALES. l8j ruftico corporc vix ferenda. Cùm autem ex illius libellis apparcat, quo artificio fuis rebus fucum faciat, quàm Medicina: fit impcritus,miror amicum ffatris tui,queni nuper donatum Phyfico libello mihi quo-que conciliavit,illum juventuti commen-dare,amp; Turnheuferi confina de herbis amp;nbsp;earum deftillationibus médacia tanquam rem admirandam pucris proponerc. Scd fæpe fallimur fpecie reâ:i,amp; facile admira-mur quæ non intelligimus. Egourmate-riam catarrbi in hoc tenuiffimo corpore cxpcótorarem,hadcnus opcram dedi. A mcdicamcntis, praeterquam iis, quæ ventriculi vires confervant, plane abftinui. Nune cum amp;nbsp;pedus amp;nbsp;vétriculum parum medicametis juvari animadvertamjamp;no-fturnishoris calorcm naturalem atq; dif-ficultatem fpiradi augcrifentiam,idquod Divo Ferdinando Impcratoricvenit, amp;nbsp;inprimishumanum eft, quin fit confecu-turu non dubito.Paro igitur me ad ea qux funtfupcranda. In Divo Ferdinando Im-peratorc pulmo fere totus gypfeus erat, meusutfitnefeio. Renes an tantum cal-culis abundenthaud feio, Calorem ilium

8^ Epistolæ

præternaturalem amp;nbsp;»^tpc^io^ vires valde^W ut optimo Cæfari,frangcre fentio.Itaqs ne brevi deficiant vereor.Hoc modo nos do-minus Cœleftis oberrantes in bis terris inter falfa amp;nbsp;fugacia ad ic rcvocar,amp; facit ut dierum, ut D.Petrus ait, pommorationis i noftræ iàtietas nos capiat. Bene vale. Ura- ' tiflaviæ fub squinodium autumnale. Anno cio to xxcv.

^^- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;!

Jö. Graf o à Kraßheit», amp;c. dariß. Kir» Dot»t»fi Petro M^navio, i^e, S. D.

Libellum de Quinta eflentia legi non j tam mea caufi, cui labor eft hæc cogno-{cere,quam ut tibi gratificarer. Autor eft ingeniofus, fèd,utego judico,judicio pa- i rum confirmato præditus. In univeruli-bus oftendit fe ratione amp;nbsp;experimento non deftitui. Adparticulariacum eft ven-tum friget. Oblccro infpicias definitio-nem,amp; videbis quam fibi conftet. Quid quæfo hoc eft, pofita definitione in du-bium vocare,an res de quo quæritur ßt.^ DeftiUarionis finis eft,feparare purum ab impure

MEDICINALES. 187

impure,feu fpiritum naturalem, qui prx-bet vitam rebus, ab elementari materia fegregare, quantum fegregari poteft. Solus enim fine fubjefto confiftere nequit, fed vel in materia oleagcnofa,vel in aquca pura,aut vifcida relidct.Hunc fpiritum c-go quintam clfentiam duco, amp;nbsp;fi quid a-liud eftmihi demonftrari cupio. De nomine nullam litemmoveo. Scio Ipiritum vini, maxime à Chymicis ita appellari,amp;: rede quidem, cùm ex omnibus rebus, quas penetrare poteft,quintam corum cf-lèntiam,vel fpiritum naturalem ad fc pcr-trahat,amp;fibi jungat.In iis ubi fpiritus na-taralis aqueo vel oleagenofo liumido in-Edet, deftiUatione per afcenium, ut vo-cant, evocatur, dum vapor vel in aquam, vel in oleum refolvitur.Cxterùm cum vi-fcido inhæret, quemadmodum in radi-cibus amp;nbsp;feminibus quibufdam, nulla re melius, quam affufo fpiritu vini elicitur. Hinc facile illorum error apparet, qui aquas vitæ feu Elixiæ eifufo vino, va-riis fpccicbus, ut nominamus , addi-tis, imó auro amp;nbsp;precious gemmis, fe-pius deftiUant, amp;nbsp;præftantiores aquas le

i88 Epistolæ

cfficerc arbitrantur, cum folus fpiritus vï-ni,iis quae penetrate poteft, affufus, intra paucas boras hoc præftenin multiplici verb deftiUatione fubtihorcs partes exhalét. Quod autcin Carolus de Petra Alba bbl fomniat Ïpiritû vini pofle aurum,margaritas,vel gemmas penetrate,in co ilium opi-nione f alb certum eft. At très novos deftil-ladi modos quos ponit,verc novos, id eft, falfos amp;nbsp;conbâos ratio atque experientia monftrat. Primus plane ridiculus eft,cùm j ex libra media Cinnamomi ipiritu aquco Î humori infidentem cxtrahit,ac deinde et fecibus purrefaóhs, acplane infîpidis,in quibus vel paucus, vel nullus fpiritus rc-manfit,olcum fc clicerc pofle arbitratur. Alter veró modus, quo rationem confici-cndæ quintæ eflentia: oftendit, erroribus manifeftis plcnus cft. Nee ipfeaffirmarc audet,fe ifto quintaeflentiam auri amp;nbsp;pre-cioforum lapidum atque aromatum un-quampræparafrc,vel bbi panaceam banc vifarn efle.Hauddubiè fi ca ufus fuiiret,ex-çmpla corum,quibus profuiflèt, non rcti- | çerct.Curautemobiècro fulpbur cómu-nc nüfcet ipiritui vuu,ut aurum atténuer,

MEDICINALES. x8j vel in cinerem redigat?Scio amp;fateor fpiri-turn Gilphuns aurumpenetrare,atque all-quo modo mutare jfed Ipiritutn vim ful-phurisipiritumadfe attraherc,ncc abul-io pcrito chymico didici, multo minus re ipu comperi. Cófici flores fulphuris,dum co ipiritus vini affunditur, amp;nbsp;crebro infla-maturatq; dcflagrat nonignoro. Sedhac cflevcrampracparationcm vix puto. Magis cam pro DO,cum vel oleo tartari,vcl cc-ra aflufa fulphur prxparatur. Sed de bis nunc non eft propofitü fcriberc.Tcruum deftiUadi modumgummatum,qucmtra-dit, non improbo, cum ratione niunitus vidcatur,fed redius dum gummata deftil-lamus,filiccs addi,rcipfa eóperi. De margaritarum diflblutione in communi crro-rc verfatur,fi acetum dcftillatum vel alios fuccos acidos hoe præftare putat, nifi,ut Chymici nominant,radicati fint. De fuc-cisquidemnoneontendo. Dcaccto cer-tum cfthumorem qui afcendit efle infipi-dum,amp; diflblvendis margaritis minimè i-doneum.Cæterùm partem earn,qua: poft dcftillationem aceti in fundo refidct,amp; a-cetumradicacuma Chymicis appeUatur,

lÿo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epistolæ

fua acrimonie,amp;vi corrofiva arque cauftP [ ca,nô modo margaritas,verùm alia etianf diflblvere,amp; in cincré quad redigere, atqî quemadmodum Chymidç loquûtur,calcinate poiTe nullum dubium. Hoc auteni noeftipiritum margaricarum elicere,fed totam earum fubftantiam corrumpere.

D. Woyfelius fenior mibi narravit epifco-puni Uratiflavienlcm Caiparum Logum Magifterium hoc perlarum, perfuafum à fratre,ræpe porredum à Paracelfifta quo-dam bibifle, atq; demortuo tunicas vctri-culi nigras amp;corruptas apparuine.Eodcm evêtu ulàm efle Marchionis Johanis con-jügcm,in qua ventriculi tunicæ plane fuc-rinterofæ. Karo certèullum vitrû,inquo aflervatur,tam eft firmum, quin erodat,amp; in cinerem convertat. Longû eilet omnia ifta perfequi,quæimperitiflîmè de gemarum atq; auri diflblutionc dicuntur.Certc artis imperitia,ac infcitiapotius fe manife-ftc prodit,cumnondumpcriculum,quod in æreis vafiseft, dum ea deftillationibus adhibemus, animadvertit, amp;nbsp;præcipuum gradum ignis, maximeq; convenientem, videlicet ex arena,reticet. Pofte alia,quafi puerilia

MEDICINALES. Î^I pucrilia errata demonftrare,{èd fentio me nimium amp;nbsp;legendo amp;nbsp;didando defatiga-turn effe. Si vera efle feit, quæ de Panacea affirmai,ægros fuos amp;nbsp;alios, qui illius opera utuntur, injuria afficit, dum illis medicamentum hoc non præbet. Verùm vides quàminrefutandisobjeélionibus fit languid us, ne dicam ineptus. Novam propo-fitionem crudité trad:at,amp; medicumrationalem oftendit. Qua: verô attexit, ut confentiant veris ipfc vident. Doftum cC-fejuvenem arbitror,amp; in Philofophia arque Chymicis verfatum,vcrùm uni,arque A««;j^pw,( non inftrudum.Nam fi effet, nihil firmitatis in autoritäre Fcrncliana,quç refutata eft à quodam edito fcripto contra libru m de abditis rerum caufis, muko-minus incongrua Philofophia Cardani, effeanimadverteret. Qmdmulra? Magis memor effet propofiti,ncquc totam Phi-lofophiam compendio proponcre,quàm de Chymia inftituta feriptioné hoc modo abrumpere mallet. Nimis enim paucadc Chymiafcnberc,amp;ubi ad rem ventum effet,vel.a verterc quis nô vider? AvwaojI« cre-bras,diftinâiôes imperitas,amp; alia plurima

i^ï. Epxstolæ

nonlibctrcprchendcrc. Nonenimme n^mvrif deledac.At hæc ru Gus clTcjamp;mi-fcro arque ægro feni parcendum putabis. Valde enim hic labor, quem fuperioribus mcfibus facile ferre potmiTem, me ad lan-guorem dédit. Benc vale, Urauflavia: pri-dickal.Fcbr.Anno 1^84. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Jo. Crato à Krafibeiff/^ç^c. D.Petr» z^offavio S.D.

Die Januarii x x v literas ad te mih,quas* utipcro,àdomino Schonfeldio acclpicsi Bene de ce fentic. Itaque illius perfuahoni ßtisfacere ftudebis. Non quævis Gonor-rhœa eft Gallica, led ea quæ cum virium languere,urina nigricance,amp; gravcolcntc affligit.Tum infignem ardorem afFcrt,amp; levibus remediis noncedit. Nihiltalc in noftroægro animadverti. Deinde dolor ulcerofus circa veipcram eumnonmole-* ftat.Sed hæc tu confiderabis,amp;me admo-nebis.Obfecro mi Petrc,utquod fepe de ledione veterum monuijmemincris. Legi non omnino Medicæ artis imperitus Galenum prius,quam in Italiam irem.Dc iis,qux meam cognitionem effugiebant, Przee-

Médicinales. i^^ Præceptorumfentctias exquifivi. Ex Italia revcrfus Perioçhen atq; alia fcripli, ne-, que tune veterum feripta depofui. Cùm inAulam vcniffem,amp;D.Iulium Gaienum in manibus perpetuo habere viderem, arque in omnibus colloquiis medicis magis me autoritäre Galeni,quàm rationc urge-ri, ipfe totum Gaienum iterum rôtis no-Vem annis ita mihi familiärem reddidi, ut huila dies abierit, quin no aliquot paginas fingulari attentione pcrlegerem. Ubiq; in itinerib’,caftris,amp;c.mecû aliquot libellos circumtuli. Neeminori ftudio in Hippocrate fum verfatus,fed ut veriflîmè dicam, quod fentio,Nullacommentaria tam me in leftione Hippocratis adjuvare potue-runt,quamiplapraxis. Hæc cumns, qui huncHippocratê nobis illuftrare ftudent, debt, quam frigide fæpe nos doceant,ani-madverto.Scribo ifta quia te amo,amp; amo-remmeum perlpicerc cupio.Nemo mul-ta fimul agit, amp;nbsp;eadem rcólc. Cura fît ani-mülæ,cura multorum corporum,qux tuç fidei fe committunt. Hoc fî fcceris, non dubites, quin cætera fît adjeélurus Deus. Non dar omnia omnibus,neq; omnia v ult

N

194 EpiSTÔLÆ

nos nobis fumere. Feras æquo animo fi a-liite fortunatiores fint. Te oro fi tibi de paraiyfipoftdolorécolicum nonütisfeci,‘ ut fiirioloslpedes, quiinanimiperturba-tione magnas machinas, amp;nbsp;majora viribus movent, cùm adlanam mente redierunt* amp;mareria ad cxrcriora dclata,nihil virium habent. Vidcas in ilIis^p'A'«;'^^???^;, latis âpparebit caubim non cfîe in nervorum principio. Quid igicur communem me-thodum curandi in paraîyfi {cquimur’val-dè fum debilis, amp;nbsp;het lumpto cibo ien pii, cùm milii paulo validior viderer. Boni confialas, amp;nbsp;uberrimas tuas gratifiimas mihi futuras exiftimabis. Be ne vale. xn Febr. Anno 15 8 x»

lîIL

Jo. CratoàKr^fiheiWjCii-c. Domino Petfâ Alonaz/iOyd^c. S. D.

Duas à te habeo epiftolas, quib. KaI.5r v.dicm Marth afcripfifti. Non poflùm ad omniarcicribcre, cùm hæcaffixus Icdo, - quo hoc odiduo raró {urrexi, didare cogar, Iraq-, brevitatem cpiftolæ boni con-lulcs. De paraîyfi poft colicam mitor te dubv

Médicinales. 195; dubitare, cùiTi'^ffiffcntentiæ mcæ fuffra-gttur. Dubitationes tuas unica ilia fenté-tia Hippocratica diluit:In corpore huma-no vivo omnia elle transHuxibilia amp;nbsp;trans-fpirabilia. Quid ni æquè ab intellinis ac à nervis ipfis in totum corporis habitum hæc materia deferri pollet? Non colligi-turin mufeulis, amp;eorum nervis ac tendi-nibus, led magno impetu, ficut alia mul-taab intcrioribus corponbuspartibus de-ferri videmus, hçc quoq', ad exteriora de-fertur. Neq; matetia plane crada eft, fed ichorofa amp;nbsp;biliofa,etiamli deinceps in ex-terioribus refrigerctur, amp;nbsp;cralfiorcvadac proprer primam originem amp;nbsp;caloris defe-d;um. Abfurdum quod tibi videtur; cx-pellerc inteftina exercmcnta,qua: recipe-' re apta amp;nbsp;nata fint, mihi nó videtun Nam cum in inteftinis fit ubllrudio in coheo dolöre,amp;ea materiam per fiias vias depcl-Icre nequeät, cxpellit natura eo, quo ma-3timè poteft. Non autem eft vera crills. Multaenim craffa materia remanet, ad quamattenuandam calidis iftis oleis uti-mur. Nonncgo materia ex capite amp;nbsp;aliis locis affluere,neq’. hoCjUtarbitrorjfcripli.

N x

Î9lt;Î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E P I S T O L Æ

De cofiliis memorem admones, Faci'arrt lt;juodpotero. SeditaMarafino conficior, ut vix offibus hærcam, Iraq; raro lefto fur-go ,,amp; cum paululum me commoveo, ira debditor,ut coiicidam. Dn.Callopedms litcrasadme mifit,quibusfc irervclJein-gredi ut in aulamveniat, monet. Mœftus amp;triftis eftparens, acvaletudinisfuæ, ut ego arbitrer,no earn rationë habet, quam habere debebat, Meaconhlia tibioftcn-det. Caput hoc eft ; ut rectam vidus ratio-nemteneat, amp;potu illoex iarfa pariglia, glycyrrhiza amp;nbsp;paflulis utatur toto boe té-pore veris. Si deinde fèrum ladis biberet ^ amp;nbsp;infufo fena: atq; epithymi cum lyrupo violacco purgaretur, redte meafententia valetudini cófuleret. Abundat aduftis liu-moribus,atq;eosvidtusratiohcauget.Mc bæc de valetudine illius ad te feriphife in-dicabis.Didlaremplura,nifi hçc iplà nimis multaefl'cnt, amp;nbsp;nihil diflïcilius facerem. * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tc oro ut amicos ialutcs, amp;nbsp;uberrimas li-

teras quotiefcunquereétepoteris, ad me mi tras. Bené vale. Uratiflavix iS.dic Mar-* tii, Anno 1582. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

V.

Médicinales, 197 V.

Jö. Crato à Kr oft heim, ^c. Domino Petro ^/enavio, dgt;“C- S. D,

Eas literas, quas difccfliirus Praga ad me mdifti, hïc in l^ucuriano, quo nudi’quin-tus vcni,accepi. UberrimasautemUratis-laviaad te dedi, quas Ipcro prxfcdum e-quis difpofitis,tibi redditurum. Cum veró in tuis defideriummcarum literarummi-bi demonftres, gratu cft de cefbirionc mc appcllari.Quis enimliteras ab inimico ex-pedct ? Quis de eo quem non amat, amp;nbsp;à quo amari defiderat, queritur?Nonlibet in hanc fententia fcribere plura,cum mea manu nequcam;ca quidem infirma eft,ut nihil nifivacillatibus literulis cxararepof-fim. Ad C*''^ß^'ra. tua quod attinct, quid rc-fpondeam? Decxliibito aliquibus dcco-do corticum frangulæ aliquid audivi. Si alvus nigra eft, ut Anglici Herbarii exifti-mant,nullumdubium, quinvipurgante fit prædita. Quis autem ægroto purgans medicamentum totics velit propinare? Pena quidem amp;Lobelius in fuisftirpium adverfariis frangulam cortice nigro, glau-N 3

198 E P I s T o L Æ

CIS maculis afp crib, libro fubtus flavo, vo-mirum cicre, amp;nbsp;aquas fecçffu deturbare fcribunt; amp;nbsp;Tragus noftcrbujus arboris flavum amp;nbsp;medium corticem cum aceto tritum amp;nbsp;illitum , fcabiem intra paucos dies dccare amp;finare, tanquam fingulare cxperimentum récitât : Putredini etiam dentium decorum Corticis in aceto meden, dolorem mitigate, amp;nbsp;den tes purgare aflerit. Scio Villcbrochiû habere quidam peculiaria, verùm me tuta ampledi nofti. Ad alteram tuam quæftionem, De codionehumorum inchronicis morbis, plurimapoflem reipondere, d vacuo animo edem, fcis codionem naturæ opus elfe, non mcdicamenti.Quæcunq; igiturad quandam æqualitatem calorcm nativum perducunt, ca coólionem haud dubiè ad-juvant,cüm concoého,tefl:c Galeno,nihil aliud dt,quam maturatio qùæda humoru, qui praeter naturamadfunt.Sed de humo-rum pr^parationc quæ ferapiisamp;dmilibus medicamêtis dt,te fenbere arbitror.Sunt autéin chronicis morbis dupliceshumo-res peccantes : vel adufti, vel craTi amp;nbsp;pi-tuieqd, Invcrcadulhs rcchß'imacft prépara-

I Médicinales. i^j» paratio per vidas rationç humedantê amp;nbsp;frigcfaciétem.Eà re in quartanis rede de^ codum raparum, fueçum pomorû, amp;nbsp;de-çodum radicum borraginis,vclporius ra-dicum eryngii cxhibcmus, quæ minus quàmborraginis lentorisbabét. InBilio-fis nihil præftatius decodo radicû cicho-rii, etiam obftrudionibus ac crudis lui-moribus præfentibus. Semper enim in chronicis morbis ad obftrudiones refpi-ciendum. Çumverbredundantis pituite manifcftæ lint nota:, quidoxymelJitc, amp;nbsp;præfertim tenuiCinnamomifato,ut italo-quar, quid fucco amp;nbsp;decodo cardui præT ftantius ? Cæterùmcùmde præparationç bumorum agitur in chronicis morbis, de iis humoribus, qui ad naturalem datum redire polhint, amp;nbsp;quos contranis altcrari oportet, ut craflum amp;nbsp;vifeofum incide-ifc, amp;c. loquimur. Nam qui nullo modo alterari, amp;nbsp;ad naturalem ftutum redire poirunt,iis epicrah,h purgari nequeant rede , neque hoc vires concédant, me-dendum. Scd noduas Athenas ferre proT hibemur.Habes de bis prçdancc monito-rcmMichaçlcmV ill^novanum,qui pftan*

N 4

}.oo Epistolæ

tiflimum libellum de coélione humorum amp;ufu{ÿruporum fcripfit, ut de dodrina exccllentiflimorum. duoru Medicorum Patavinorum Iohannis BaptiftæMontani, amp;nbsp;BernhardiniPatemi nihil dicam.Pa^el-las noftras Vallefianas accepi, in quibus quo pluralego,eo magis ftyli duritiem, amp;nbsp;Icholafticam quadam obfcuritatê, Théo-logis quidem propriam, Philofophis barbans nimis ufitata, averfor, Sedcumlau-datus lit à nobis, amp;nbsp;res bonas elle, quas proponit, nemini dubium fit, duritatem orationisiniis,qui nullo ufu ea,quç in animo funt,cxplanandi præditi videntur, ferre xquumeft.Utinam lêcuh noftriDodo-resin iis, quæadtalurê noftram fpeefant, cautius loquerentur, nee res divinas, per quas ad Deum, amp;nbsp;veram lucc accedimus, obfcuritati verborum involverent,ac tan-quam noduæ in tenebris latere perpétues quamlucemaljiicere defiderarent.Certè oblatam lucem illos refugere,amp; vclpcrti-hones eos, qui olfulalempiternanode e-volarc, neq; in tenebras profundas feien-tes atq-, volentcs lefe conjicere ftudent, nommare eos apparet. Sedmittendafunt nomi^

MEDICINALES, ?-OI

nominaveravel falfa, amp;nbsp;Deus orandus, ut inventateatq; lucc nos conlcrvet. Benè vale. E Rucuriano x. lulü, Anno 15 8 i.

J^». Crato à Kraftheim, (^c. Domina Petra J^onavia, ç^c. S. D.

Nondum quodfciam Ribilchu auriga advenir,neq; poft eas literas,quibus v.De-cemb.d. adfcripferas, ullas à te habui. De quæftione tua,lime durantibus doloribus podagricis atq; affluxu materia: medica-mentis purgantibus fluxus divcrftone in-hibendus, à muftis eft difputatum. Ratio-niveroarq-, experientiæ çontrarium, vel levioribus, velfortioribus medicamentis hoc tentare videtur. Leviora enim mate-riam commovent, amp;nbsp;magis ad membra dolentiapræcipitant. Forti'ora inimpuris corporibus non præparatam materiam, vimnaturæ inferunt. Iraq; rcétiflimu pu- • to, fumpta indicationc à natura rej, cum rafubgenere fluxionumamp; inflam-mationum, licetinterdum non fàtispro-priè, compra:hcndatur,cncmatc alvum,ft aftrida lit, movere, amp;nbsp;fanguinem è media

i

xoi Epistolæ

cubitîvena,cæccris confentientibus, qiht ad miirionemlanguinis requiruntur, mit-terç. A purganribus vcrô medicamçn,-tis, nid hoc evidens ratio fuadeat, amp;nbsp;ne-ccffitas poftulet, abftinere. Scio Prafti-cos, amp;interhos Bayrum mirificè inediea-mentum quoddam vehementiffimè pur-gans commendare, ac memini non dit Îîmile Duci Ferrarienfi à Medicis præ-fcriptum fnüre, haneque audaciammuk tosimitatos. Verum naturævim facere, arque præferipturn arris negligerç, minb mèmedicumputo. Hiftoriam, quamtu mihi narras, de quodam cacochymia laborante, qui articulari morbo oppreiFus, neque purgatus, in Carum incident, quo triduumlaborans cxrinchus lit, vcrainef-fè credo, juvari ne purgantc medicamen-topotuerit, vel malum hoc modo averti, cauiäs confidcrantinoneftoblcurum. Deflucre plcrunque materiarn morbi ar-ticularis à capitc confentaneumeft, lieer magna pars ex reliquo corpore vel dejh ciatur, vel ad membra alle da deponatur. Inhoeægro fomnolenta afFedione cerebri affccho, caput lab o rai Fe, amp;nbsp;materia pbru-»

MEDICINALES.quot;* ?.0J obrutumfuifTe, non cftdubium. PcrE-nemata autenidivertendama capite ma-teriam fuiffe , quis nonvidet? Et quantum putas ca medicamenta, quæhumo-res omnes fimul m toto corpore commo-vent, è capite elicere poffe, præfertim fi ’ humor fit craifus, frigidus, amp;nbsp;humidus, qualemin Caro effe, quem Latini Veter-num. Arabes Subeth appellant, ncceife eft? Non difputo de vocabulis, live ca-rum, five coma appelles. Coma inter-dum febrem prxcedere , frpc comitari confiât. Humorem frigidum amp;nbsp;humi-dum elfe, cùm fit fomnolenta alfeefio, nemini ambiguum. TranfinilFum verb, vel cum impetu ad pattern principem de-latum,non arbitrer,led potius tcnacius in ccrebro hæfiirc, neq; potuiile anaturaad partes fubjeélas expurgari puto. Itaque in calefaciendo capite totacurationis ratio, mea quidem fententia, confiftebat. Deinde membrorum feu articulorum af-feftorum friéhonc , ut materia quafi ad fluxum concitatis doloribus irritataamp;r rc-pulla à capite difcedcret. Movedaautem ftemutamenta deinceps in cj ufinadiaffe-j

xo4 Epistolæ élione, cum anteriorem partem cerebri aficcbim elle cóftet, idoneis m^edicamen-tis,ac ficut in catalepb poftcriori parti cerebri calorifica remedia admovere cóve-nienSjitaincavoanterioriadhibéda. Habes breviterquæ ledo affixus,amp;Iibroruni ope deftitutus ad tuam quæftionem re-fpondere potui.Benè valc.Uratiilaviç Kal? lanuarii, Anno 1585,

VIL

Jö. Graf o à Kraft hdfn, c^c. Domino Petra Atona'vio, d^c. S. D.

Nudiusquartus ad te fcripfi, amp;nbsp;litcras ad Wolzogium mifi. Intcrca advenit Ho-bergius qui tuas attulit.Conßliü quod co-miti Gurcano dcdi in febri Maraimode, nihil de arthritide habet,ncque is ealabo-rat. Oftendere igitur volui, mihi dilplicc-re nova iftamedicamenta fine judiçio ad-hiberi. Quid verb de ligno ad D. lordanu feripferim addo, funt autem hæc : De ligno larfifias fignificavi id quod eft vcriifi-mum, me nunquam co ufum ede, nee vi-dere quo pacte inveteratum mor b um articulate curare poflit. Fatcçr hujus mor-bipra:-

Médicinales. loj biprçcipuam caufamcfleferofumhumo-rcm in corpore fupra mod um audum, amp;nbsp;certomodo, fiveputrcdinevßve alio cor-ruptum. Is enim Facit ut crafli amp;nbsp;crudi hu-mores fint fluxibiles, amp;nbsp;ad articulos de-ferantur,inquibus amp;ipfe inflammationis amp;:doloris audor eft. Hujusrei illudindi-cio no bis effe porcft,quod ii,qui frcqucn-Jcrfudant, vel copiosèurinam cmittunt, ab hoc morbo tuti funt. Simul ac vcró Fu-dor amp;nbsp;urinafupprimuntur,maliim præ to-ribus fit. Itaq; fi quod dc ligno affirmant, potenter urinam educit, ac fudores mover, cófequcns cft magnoperejuvare pof-fe. Cæterùm cum calor nativus inmem-bris diuturnitatcmorbi exhauftus eft, amp;nbsp;natura paulatim, imó continuo ad articulos humores deponere confuevit, Fine nó video quidadjumehtiadferrepoffit. Sed cumlaudatores bujus ligni affirment ,co-ftiones omncs,amp;maxime ventriculi illius ufumjuvare, caput roborare ; ciim etiam f fubducendo ichores, humores craffiores amp;nbsp;quafi firmiores feddere neceffie fit, non obfto, quin illuftris Promarchio co uta-tur, modo redam amp;nbsp;exadam vidus ratio-

loi? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ËPISTÔLÆ

nemténeat. Vides,miMonavi,niecuni tatione ufum ligni non improbare. In fac-culis de Arfcnico nullam rationemrepe-^ rio,çrætcri!lam, ut CorvenenoaHuefcati Quant autc hæc infirma amp;nbsp;pcriculoû fit» amp;nbsp;hominemreftæ confeientiæ ftudiofùm minime ea uti deceat,iplc intelligis. Etiafi igiturfexcentos aurores, quiidé fecerint commémorés,mihi non perfuadebis. Ac cùm ran toperc me urgeas, narro tibi verè Creckovium ira ex eo debilitatum,attp in pcôtore exulccratüm fuilfe, ut cum magna indignationc in arce Gravenfteinia-nafacculumabjecerit. Poflemaliosrecé-fere. Theflalum ilium féliciter ufurpafle non credo, eth minime dubito, quin ifta Et audacia,uthæc atq; alla exhibeat.Nain ante paucos dies pucro cuidam pulverem cpilepticumex Cinnabare viva cofecluin dedit.Non vclim hoc facére fi omîtes homines mihi aurores cirent, cum robufta ctiam corpora vix illius ufum ferant, amp;nbsp;quàm graviter ferant viderim. Sed cùm audacia ilh pro feientiafit, arque in arte fua medica Ficrovantum, ncbulonem peßimum, quiVenctiis ejectus cft, Magi drum

^vIEbIc^î^ALts. ià^ giftrum habucrit,hæc arque alia ab eo de-iignari minime novum. Ea veto ut homines celet,nullum ßbiincuratione adjun-dum eße patitur. Sed de bis nimium. Braflicanusmalètibi hatravit de foliiS, d hyofcyami eße dixit. Non fatis coinnie-mini qualia fuerint. Iberidis vel Tabäci fuilfe irbitror. Certumnonfcio, nee cau-fam, quod in me memoriam tam longam amp;ßrmam requitere debeas puto. Dicta-templuralipoflem. Nam ad meum gra-vißimum morbum nudiustertius aceed Et dentis dolor, is deinceps aurem Se uni-uerfum caput occupavit, abfceirysinorc eft confecutus, Itaque paululum quidcin dolof remittit. Sed febris, quæ has flu-xiones comitatur, itame debilitavit, ut segrè fpiritum ducam,imó fuperiori bo-ólcfpiritumDeo meo redditurum cxifti-mavenm. Bene vale. Uratiflavixxv,qiü dies Cratoni Martyri in Caleudario Romano eft dicatus, Febr. Anno 1583*

to8 E P I s T Ô L X

VIII.

Jö. Crate à Kraftheim, ç^c. Demifte Petr fi Moravie, amp;c. S. D.

Amôtuaminferibendo diligenam, Si tibi gratias ago, cùm frequentes literas ad me mittis. Accepi au te eas quibus tu xxvi-die Ïanuar.v. Sz vii.Febr.adfcripfifti.In iis unumteagere video,ut me adeditionem Confultationum mearum Medicarû ex^ cites. Ego verô,mi Monavi, femper fui co animo, ut prodefle quamplurimis ftu-derem, aenune fum maxime. Sed quid poifumus no valentes? Eft V Veindrichius nofter eleganti dodhna amp;nbsp;ingenio prædi-tus, amp;nbsp;pofte ilium aliquidpræftarefateor, fed ubique me um fenfum ipfum caUere atq; tenere non pofte ipfe intclligis. Ac d mcjacentemvidercs,profc6ló deterreres potiusalabore, quàmad cum fufeipien-dum mihi autor efles. Cum belle valere aliis videor, in eas anguftias fubitó redi-gor, ut dereddendo Ipititu Deo meo lit a^tandum. Nolo narrare meas milerias, | cum tuis cpiftolis fttperlblvendum. Illud unumaffirmo amp;nbsp;confirmabo, ft vitamamp;: vires

MEDICINALES. lOÿ vircsDcusfuppetetjine officio meonon defururum. Ift:o modo jacens amp;nbsp;Icfto affix’, ac dumfürgerc ne que o,vcl ad meos libres reipicere pofftim, quid facia vel pol-licearnonhabeo. Ad^'^/«^’» Medica tua nihil refpondcó, iatisfaciet tibi, ut ipero, exemplum epiftolæ adJoachimum mifîæ, quod cum his erit. De Podagra vei articu-lorum morbo,cum prçcipüè indicauones anocentibusamp; conferentibus fumantur, amp;nbsp;omnibus,qui veram corporis fui curam gerunt,perlpelt;ffum fft,tum minus amor-bo periculum efle,cum vel fudat,vel mul-tum urinç reddunnltnmincrc autem malum quando ferofa excrementa non cx-purgantunlatis evidcns amp;nbsp;magnum eft indicium, feroforum humonim retétionem vel copiam in corpore auótam,hujus mor-bjprxcipuam caufam effe, amp;nbsp;totam prx-cautionis rationem ineo cóiiftere.Nevel in corpore accumulentur,vel tempeftivè cxpurgentur. Deinde utcrafliquoqucamp; crudihumores non fint himii, atq; membra cxteriora vel debilitetur,vcl calot na-turalis in illis deficiatld ii cavebimusicraß fihumorcs abfq; tenuioribus non fluent-, O

iió

Ïiéque membra lab orantia cos ßifcipiehr, Miß longo morbo debilitata paulatim na^ turain ea deponat. Malo autemjam con-firmatOjpr^lcrtiminintemperantioribusj labor Medicus eft irritus ; deur amp;nbsp;in illis q, nimio ufu venereorum,vel cómotionibus animihumores præcipirant, amp;nbsp;caloré na-tivumcxhauriunt,vel vino Iclc obruunt Aélu çgrotâtes in tanta diverfitate humo-rum curare difficile effiptçfertim cùm vix ullus Medicus tam fit pcripicax, ut têpora Vera fluxionu poffitdifcernere.Seddehis fcripfinuper, amp;nbsp;profecho non fine magno labore ifta dicho.Tibi tarnen deeffi^quan-do tanti facis hügas noftras, non debcö.

Scribo nunc admonitiones quafdam dè valetudine N.N;tuenda amp;redècuranda. Multacnim oblèfvavi, quæ fortaffe alio-rum cognitionem eftugerunt. Alias ctiaxn yias ver^e eufationis pervertigavi, amp;nbsp;terne-'diatutiöraamp;faciliorareperi.Illudde Aü-timoniö in Hydropicis,non ex ariimi mei fehtehtia,verum aliorum fcripfi femel hy-dropico pérfuafus dedi. Nihil profuit.Ne ‘tiocuerimDeo gratiasago. Medicamentum è raparum fucco atque camphora fa-teor

Medicina lis. xn tcor mc præferipfifle niulns. Sine ullano-Xa datur;fed rardjuvat. Multó plus tri-buofloribus perficis, qui ficcati ctiatn amp;nbsp;infuii mira facilitate humorem aqueum ex univerfo corpore per ventrem edu-t cunt, riequeullam noxam inferunt. Ad exiccandum autem, fi quid intri abdo-^' minis mufculos detinctur,Emplafl:rum è caprarum ftercore eum’ cimino amp;nbsp;ace-^ to plurimum valet. De Thermis ac po-tius aquis frigidis MandérsdorfFenfibuS cum multis erras. Perdunt articulorurn doloribus oppreflos, neque quiequam a- ‘ liud,quamnitrum continent, parumqué ab omnibus forttanis aquæ Vienna:, quÆ omnes nitrofa: funt, diderunt. Sedapud multos opinio vim veritati afterr. Nun-quam bis quatuor menfibus graviüs amp;nbsp;periculodus laboravi, quam fupenori -bus proximis diebus. Heri, cüm inedia conredus,multas libras pituitæ toto mor-bi tempore ejeccrim, vino temperatif-fimè fim ufus, ac aliquot diebus ab ed plane abftinuerim, carnes modice atti-gerim, ac ne unciam quidem toto Hoé menfe comederim, tarnen, ut dixi^ he-

O i

AUS, EpiSTOLÆ ' ri, materia dclata eft ad dcxtrum pe-dem, amp;nbsp;inflammatio confecUta, qua: tantes dolorcs fecit,ut etiam fomnummihi ademerit.Profedó hoc in corpore macic contabcfcetitc fieri,móftri fimde eft.Pau-latimcorquietiuseft,amp; mh/^t minus gra-vis.Quid de me futurum fit, Deus no vit, ad quem omniarefero,amp; illius benignita-ti me committo amp;nbsp;coinmendo.De Thra-cia adcunda, miror tibi ca qua: fcribis in mentemvenire. Quid à barbarispræter barbariem referimus ? Et qua: ftultitia cft, totpericulisfcobjiccrc,ut cavideas quorum recordatio per omnem çtatem dolo-ris ferifum adferat ? Mirificè ineptos efle, qui ex ejufmodi rebus laudem qua:runtr vel fcientiam, amp;nbsp;magnarum return ufum fe confequi arbitrantur,cxihimo.De Val-Icfio certè comperi efle in eo aliquot pa-gellas typis defcriptas. Itaque cum Proce-mium mutare non polFem, epifiolam tuo nominiinferiptam, quameam vehemen-dam corrigo, addidi. Medici Pofnani-enfesme de valctudine Comitis Andrea: Gurcaniconfuluerunt. Nó ce Hit féliciter ufus iUi ligni Sarfifias. Iterum Indica quidam

Médicinales. 115 dam édita funt Venctiis,ut ex infinis ftul-ti fiant. Sapientiæ tamé de Cotoneo ligno nonacccdojamp;in decode plura funt infi-gni vi prçdita,ut Zedoariaradix,Guajacû, amp;c.qux longe vires Cotonci fuperant.fed de his fcripfi nuper. Non video quidpræ-tercatuis literis relpondendum fit, amp;nbsp;di-dando fiim defatigatus.Bene vale,amp; amices faluta.tîratiflaviç x 11 Feb. Anno 1583.

IX.

Exemplum EpißeLe m^ aJD.Jeachimunt CamerarfumPhjfJicum2(orwber-ge»ßm.

S.Dc Bolo tecum fcntio,in penuria Ar-menx rede nos orientali uti Galcni,colore eft pallidojamp;orientalis cum lavatur pal-Icfcit. Lotione tarnen nihil decedere ilU latis apparct, cum aqua, quando fubtilio-res partes,quæ aquç commilccntur,fubfi-dcnt,fitpura,amp;nullo fapore prxdita.Nec puto lotionem aliud prxftare, quam ut impura amp;nbsp;arenofa feparentur à partibus tenuioribus. Alia eft ratio cùm aloës vel metallalavantur. Certè ca quæ Conftan-linópoli mihi mifla eft, ctiamfi nó fit lota, 0 3

Xi4 E P I S T O L Æ '

inftar bùtyri tarne in ore liquelcit. E Cap-pivdocia importari Conftantinopolin cer-tumeft. Itaque non pugnabo üRubrica iynopica appellctur,amp;ft rede memini Pli-niusnujus tresipecies ponit.Tçrrafigilla-ta,quæ è Lernnoafiertur, fempereftpaUi-dlt;i,amp; CrctaAnatolica vulgó dicitur/Ca-lenusfüumßgillumLemnium colorera-befeente deferibit. Itaque impoftorcs læ-pe bolum admifcenc,ficut Rubricæ fyno-picç pinguedinem^quamvetuftas prodit. Cuiftæ tcrrjcmilû fuipedæ funt, folo cor-in: cervi utor. Mcas Thefes nondum Larinas feci.Nec Teutonicas, ni ß prius quæ volo corrigam, in meo nomine apparerc volo. Q u a ßm fententia quin publice fen-bas non obfto. I. Me peftem non ponerç fub febre tanquain gencre, etiamß pcr-paucos ac nullos potius in pefte abique febrimoripurem.Seminariuminfpiratio-nc hauftum'««-'^’^^ ■^ vdo^ßeutextera venena calida amp;nbsp;putrefacientia univerß corporis vires,maximè cordis perniçiosè albeit. Aëris veró intempéries atque impu-ritas, ßeut amp;nbsp;eibi corrupti ad dilpoßtio-

r

Medici n a l e s. ny nem fairem corporum faciunnvel peftem (nifl feminaria vel ex corporibus infcdis exilaient, amp;:infpirationi noxia fint, vel a-hunde imp o r tant u r 'pn vatam ,aut fe b re m pcftilentem inferunt. IL Peftem enim aham privatam, aliam publicam efle fta-tuo.Privatam,Ycl a pravis humoribus ob vilt;ftuspravitatemortam,vel ex aëriscom ftitutione mal^,inde enim oriuntur fe-bres peftilentes varias, quæ non babent morbidam exfpirationem, amp;nbsp;paucis per-mciofe,neque Gontagiofasfunt, nifl val-dè prasdifpofitis. Publicam autem pc-ftem non nifi ab aëre continente letha-lia f^‘ilt;r^‘i'm, à morbida exfpirationc cor-r-porum humanorum, in quibus putredo ad iftum gradum devenir, utmnpii^'^Kfirtv contagiolam exhalent, tantum provenirc ftatuo. Sxpe verb in privata pefte accide-re,ut ad hunc gradum putredo perveniat, ut corpora/quot;«'^«'w exhalent. Sape etiam aliis ex locis ubi publica peftis graflatur deferri, atque uno corpore infefto pluris ma deinceps infici, amp;nbsp;ex agroranuum atque rnorientium multitudinezquot;«'^«*'® exi-tialia,atq; feminaria peftis in acreaugcri.

O 4

iï6 Epistolæ

•»«pit enim ^*p»«« alias incerto loco orta, cxitiolamukiseft, alias cxtnnfccus advenir,atqucica non uniurbi,fed toti regioni peftis infefta cft. 111. Uf vero gradus ifte putredinis ignotus cft Medicis; ita amp;nbsp;veru remedium. Medicos autem cojeéturara-donali in ægris alias aeçedere propiùs ad cognitionem,amp; fclicius in curatione pro-cedere, cùm ca, qux putredini refiftunt, adhibcnt,in aliis minus,verifiinilc eft.Ra-tio tamé hoc didat,çùm inipiradonç malum fit hauftum, iblam Diaphorçfin indi-cari,amp; verameurationem efle ; ita tarnen cum fcmlnarium inipiratione hauftu Ipi-ritus no aliter acvenenum calidum amp;nbsp;pu-trcfacicns afficiatmt ca quæ ad Diaphore-fin faciant,fimul ca qux cor advcrlus vim vcncnatam muni at, amp;nbsp;putredini inprimis advcrlcntur,conjunda habeat. IIII.Antidotum vcrampeftilentis vencniin divi-na manu efle, neq; Medicis exploratam. , Vidcrc nos camphors, am bra: non cine-ritiæ,{ed chry{cæ,quæ ut fulphur ardcr,ef-Tcctioncs, cas tarnen non perpemas efle. Herbas quafdamvulgarcs,ut Tanacctum, quam Athanafiam appellat, calcndulam, atque

Médicinales. 117 jitquc alias xqucjimo multô magis fi tcm-peftivè cxhibeatur, prodelTc. Occafiones atq; cvcntus providennam divinam mo-derari. Nunquam tarnen uni rcmedio ferne! exhibito feeurum effe debere, fed quamdiu nialunieft prüfens, cordi omnibus modis auxilium ferre. V. Cùm veto natural affedo craflo humorc à feminario, ^»Ki,^lt;cfficit,amp; bubo confequitur,vel exaduftoamp;tenui atq; acri humorc «ûôf, wj,vçl ^^»{a*'» amp;nbsp;«gt;utw exitialia apparent,0-mnisinhoc Medico labor efle debet, ut naturam pcrlocaconvenicntiafe exone-rantem adjuvet. Bene vale.

X.

Jlt;j. Crafo àKrafiheim,(^c. D.Petr^ C^ofiavio^C^c. S.p.

Eas tuas litcras quibus Scutcllarii addi-dcras accepi.Nec habeo quidiisreferiba. Cùm au tem Scutcllarii fit perfolvendum, nolui fine meis ad te pervenire, amp;nbsp;ne quid me tibi denegare, amp;nbsp;invidcntia mea occultare,utfalfiflïmè aceufor, arbitreris, perv ulgata e tiam re ei tab o.NópauciMc-dici Lignum fandum, quod amp;nbsp;Palum lan-

118 E r i IT 9 L Æ

ftum appellant, atq; Guajacum,ejulHcm ede arboris arbitrati funt,vcrumCon(ïil-yus Ferrandus Flifpanus, qui ipfe inindiis fuit,diveriaede oftendit. In Ferneliani li-bclli Condlio x 11, quod Dn. du Pcrar fe-cundodedit, bis,pi fallor, Palmx fanü.c meminit. lllud veró confilium cum fit fcriptum Anno 50, nee turn temporis Li-gni lau'di trequens ufu.s fucrit,Guajaci veró maximus, plane exiftimo Fernelium lignum Guajacu amp;nbsp;landumpro eodem habere- Poduminhoc çrrarc. Certued: au-tem, pofteaquam multis perfuafum fuir, medulla illam nigramGuajaci plurimum gallicis prodeife, raródeinccpslignü ßn-dum cum Guajaco allatû.Cætcnim quód in ea defcriprionc pot0s,quæfoliovige-dmo primo eft, Palmam iandam, amp;nbsp;Gua-jacum ponit,Typographi errore fait um puto,qui fçpe pro cinnamomoGuajacum in ifto Hbedo fcripfit. Quid enim tres dra-chmæ Guajaci ad libras aquæ fex face-rent? Sed ut ut fit, Guajacuma Ligno iando diderre, amp;nbsp;fandum Lignum ma-gis ventriculum foborare, atque in arri-cularibus morbis,amp; omnibus, qux à flu-xioni-

M E-D I G I N A L E S. 119

Jtionibus oriuntur,prodcfle,cum Guaja-cum tantum in lue venerea adjuvet; ex-creitatis Medicis re peripedum cft. Re-periri veró ctiam nunc inter GuaJacum lignum lanótum animadverti, amp;nbsp;ipfe fa-tis magnum palum Ligni ianfti ante an-yios quindccim Venetia accepi. Pondéré , gravitate, amp;nbsp;duritic parum differunt, Sed fandum nigram medullam non habet, amp;nbsp;cortices cineritii funt. Afterturex Infula Undi Johannis, quemadmodum Confalvus oftendit, amp;nbsp;Indos in lue Venerea cxiguis ramulis defcifis uti,atq; ßn-gulariftudio aërem amp;nbsp;mulicrum confucr tudincm fugcre affirmât. Magis profuifle ad multos alios morbos qGuajacum idem Autor affirmât,Scinediam atq; copiofifm potumatq; abftinentiam ab acidarum u-fu inprimis præcipit. Habes quæ de palma fanftafeirevoluifti. Ulmi decodum nun-quam propinavi. Corticum veto cum a-qua faits decorum dolentibus articulis fe-lici fuccclfu fæpe adhihui,amp; contra deflu-vium capillorumin lixiviofum ufus. Ca-mutius poft reditum fuum ex Hilpama,

\

120 Epistolæ cumfebre correptus eiretjfibiipfifexage-nario xxv uncias languinis detraherc eft aufus.Nugatorem cüc eum, qui de terra fïgillata Anwaldenfi fcripfit,ex literisjoa-chimi,amp;aliorumintellexi.Verum bolum amp;veram terrain figillatam Turcas nobis invidere iatiseftperfpedum. Bene vale. Uratiflaviæ xxvxi Maji.Anno 1585,

XL

Ja. Crata à Kraftheim, ^c. D. Petra Manavia, f^c. S. D.

Crede mihi, mi Monavi,ipfo morbo gravius ede hoe quód de fluxisamp;caducis bonis mco afflióÜflimo ifto tempore cogitate cogor, Itaque amp;nbsp;te fepe oravi, ne quid de negotio mco difputares, vel ad melcribercsamplius.Vcrum tutibi temperate non potes. iedmitto ifta. De cura febrium pcftilcnrium fignificavi antea me (enteqtiam meamMagnifico do.Schon-fcldio fcripto cxpofuiHe. Non video cur earn mutem. Sæpc dedi pulvercmlapidis Bczoar.Nihil pro fuit. Diafulphure utatur qui volet. Sulphur noftrum quomodo-cunque præparctur,etiamfi fudores pro-

MEDICINALES. HI pellat amp;nbsp;ficcct valde, maxime humanis corporibus eft noxium. Imo vina fump faltcm imbuta non fine pcriculo bibimus. Dccodumlentium laudo,fcd tarnen non cft fimilis ratio in exanthematis amp;nbsp;pete-chiis utendi. Unguentum ex Nitro Aëtii in ltaliamiro fuccelTu fempereft adhibi-tum. Poftnonum veródicmelicere veile maculas inane eft.Scarificatioes amp;nbsp;omnes cutis exulccrationes plurimumlaudo.Vi-rium confervatio præcipuc nobis debet effe curæ. Crede mihipotus continuus in quo fit cornu cerui plus auxilii,quàm o-mnia alia medicamenta afferr. Terræ Lc-mniæ,feminib. napi amp;nbsp;acetofæplurimum tribuo.Vinum fugiendum. A capite materia omnibus modis divertenda. Arnol-dum multis annis non inlpexi,fcd ni faUor, illepilulas juventutis Aloëm rolàtam vo-cat.Locumeertènon poflum fignificare, cùmmeos libres attingere nequeam.Tu-as medicationes à Deo fortunari opto.Pc-ftilentesfluxioncs alvi frequentes in Au-ftria animadverti. Ad præcautionem con-fervam roûrum vetetem cum Mithrida-to dedi.In curatione ad pra^potetem eau-

ill ■ E P I s t o t Æ

fam reïpexi, ftatim papyrum Mithriefafd illitum vel umbilico,vel ventriculo appo-fui. Clyfterem ex decodo hordei in jure carnis vervccinç cum radicibus Tormen-tillæ amp;nbsp;vitello ovi femicodo per clyfterem injeci. Pueris pulverem è Zedoariaj margaritis,amp; terra figillata dedi,addidi interdumTragacantham.Multosbenefi-cioDeifervavi. Ab iftis magnis compoii-tionibus Enematum, lade uilulato, amp;nbsp;cx-terisnugis abftinui. Facile lædunturihte-ftina, amp;nbsp;ne lædantur adhibitis clyfteriis cautio eft. De turpetho minerali fcripfi publicè Gallicosq. hermetica cura femel ufifunt,cojuvari interdum nondiffiteor. Audaciam noftri N.N. amp;nbsp;N. N. me nun-quamprobaifé, nonobfeürè illisoftendi. Nefcio an iph eo fint ufi, fed ut perierit u-terq-, non ignotum eft. Alios etiam com-memorare pofiem, nifi animus nieminif fe abhörreret. Nuncius de domini Träut-foniimorbovaldc me follicitat. Error eftquot; putare femina carminantia, ut vocamus, décoda,dolores à flatibus fèdarc.De vind amp;ufu myrrhe puto me mortuifle,amp; fi quid volet plenius fenbam. Melamoccphalus abeat

MEDICINALES. üf abeàt amp;nbsp;valcarcumfuó Alchermcs. Suad ne utantur lapide Lazuli amp;nbsp;ferico tindo granis chermes,verafque orationes oftcn-di. Si fcquentur conßlium mcum haüd dubiè gratam amp;nbsp;falutaré compofitionem præparabunt. Veilem Claudiurn amp;nbsp;Au-beriumFaUopii opera ad me mittcre,cum AuLrii rogatu præfationem fcriplèrim x-gefrimc valens,ac potiüs uno diedidave-verim. Adegit me maledicentia N.N.ut quidam icribercm,qua: fcriptanolim.E-goperiochenméthodicam, ut pro D.Ju-lio Argenterio relpondercm , foras dedi. Meacaula curn nihil amici faciant, duni vivo mihi ipfi deefle non debco. Mallen! aurern alios pro me fcribere amp;nbsp;loqui. Sed ■ dofmitvcrus gratia.Benc valc.Ura-tiflaviæ 14 Odobr.An-

no 15 8 4.

3

114

Benevolo Lectori $.

Cum in pracedentihus confiliif ali^ ijuoties cautertorum^^^ ThermaruSi“ kßacarum mentiofaóÏa ßt, intermittere nonpoJJum^ ijuin de horum auxiliorum ufniduorum praßantißimorum Afedi^ corunifenietiamjbrevibuifiriptu com-prehenJamjin fine hor urn conßliorum ad-jun^am.Xlt ttaq; hieCiCjualiacun^ißne» boni conjulas,meum^ue fludiumin pu-blicandu ßriptu utilihu^ aejuo ^ Candida animo accipia$joro. Knie.

CLARISS. VIRI DOMINI D.Hieronymi Capivaccii, Profeflbris Patavini-,

De RECTA CAUTERIÓRUM

aJmin/ßratiene:

In cauterio adminiftrando quatuor funt confideranda;T cmpus ncmpc, quo exci-tari debet,Quatitâs difcretâ,Lôcus ubi ex citandum eft,poftrcmo loco, mOdus quo tradari oportet.Quib.cognitis nihil aliud ‘in ad-

1

MEDICINALES. llj În adminiftratione cauteriorum defide-rare oportet.Quare ne tempus inhis,qua: inutilia funt, conteramus, dicendum eft, caüteria no alia ratione, à vins graviffimis fuifle excogitata, quàm ut client inftru-mcnta,quibus materiapeccans, quæpau-latim in corpore generatur amp;nbsp;coUigitur, per loca minus incommoda evacuaretur, ne vel fui copia,veipravaquaiitate partes corporis, vel principes, vel ad ufum vita: neceffariasperturbaret. Qua: quidé cva-cuatio tribus modis fieri poteft,vel per re-vulfionerti, vel per derivationem, vel per interceptionem.

Per revulfionem quidem,ut fi materia, quæ à jecore ad caput defertur, per cau-teriumin crure dextro excitatum revel-lendo foras educatur, vel fi materia {alla, quæ in catarrho ad pedus deftillat, per cauterium in futura coronali affixum, re-vellendo évacuétur.

Per derivationé verö,ut fi materia,quæ à capite ad petbus deftillat,per cauterium inbrachio excitatum ad pattern ignobi-lemderivetur.

Per interceptionem deniquc,ut fi ma-

P

1x5

Epistolæ

teria , quæ à capite ƒ er fpinalem mcdul-lamadnervos offisiacn, velalterius partis déduit,percauteriiKn in occipitio affi-xum intercipiendo evacuctur.

Cauterium igitur cùm fit materia feu inftrumentum auxilii quocunquc modo evacuantis materiam excrementitiâ,quaî in corpore generatur,amp; congeritur, cujus generis quoq-,poteft efie fetaceum, pot funt elle veficatoria,mafticatoria,amp; errhi-na,neceflariófit,ut ab eodem, àquoindi-caturauxilium, indiceturctiamreóta ad-miniftratio materiæ ejuidê auxilii, diverü tarnen rationcnihil prohibetab unoplu-ra indicari. Quare fi materiam fui copia feu qualitate peccantem Ipcdcmus, indi-cabitauxilium evacuans,quod multiplex efle poteft, pro ut multipliciter materia peccat. Verum nulla eft materia,nullû eft inftrumentû, quod multiplici generi eva-cuantium magis amp;nbsp;tutius accommodari poflit, quafn cauterium. Nam five peccet copia,fi ve motu,fivc quiete,ad ipfam eva-cuanda eau te nu ent maxime opportun^-

Iliud igitur quod indicatur a materia, hop vel dlo modo peccante, dicitur Quid agen-

MEDICINALES. 127 agendum, quod nonnulliviri in hoc gy-mnafio almo Patavino celebcrrimi, aufl hint alTcrcrc, adeo cfle manifeftu, amp;nbsp;uni-cuiq-, notum,ut nulla penitus indigeat co-fultadohe, imo fœminis, amp;nbsp;barbitonlcrp bus eife notù.Quin imo hoc diccrent Ga-lenumamp;Hippocratcmjamp;omncsDogma-ticos-tanquam incptos,amp; in rebus inutili-bus verfantes redarguerut, cum Galcnus, amp;nbsp;cum eo omnes gravilPimi Medici, £.: in arte curandi,Sein arte de tucnda valctudi-ne nihil aliud cotendant, quam ut doceât inveritionem auxiliorum,amp;: reèlamagch-dorum,vcl,utvcriusdicam, materiarum adminiftrationem , nee aliud quiequam docere debebant, aut potéranr, cum tota curandi amp;nbsp;tuendæ valetudinis ratio his duobus tantum perficiatur amp;nbsp;abfolvatur. Cum igitur materia vitiofa fit illud quod {)rimó,amp; per fe indicat auxiliu hoc vel illo modo évacuas,ratio dictate videtur, ut ab his,qmatcriæaccidûr,amp;ipfamcomitâtur^ fumatur materiæ adminiftradæ indication quëadmodû amp;nbsp;ipfe Galen’ teftatur. Acci-dit autê materiæ,ut agat in corp’humanu, üt amedicamentis pati polTit, ncq-, agere, i? 2

lis E P I s T C L Æ

neque pati poflet, nifi eflet in corpore Si exifteret, Omne auteniquôd exiftit,ali-cubi exiftit. Hase auterüfunt, quæ ma-tcriæ amp;nbsp;unicuiq; indicanti feu fcopo, leu propofito contingere pofTunt.Præter hæc non video j quid ipfi perpetuô accidcre poffit. Hæc iraq; totam adminiftrationis materiæ rationerh præferibunt.

Quare fi matenam vitiofam confide-remus, ut hoc tempore, amp;nbsp;in præfenti ge-neratur,præ{èntia hçc indicabit,hoc tempore cauterium efic inurendum, modo nihil adfit quod prohibeat amp;nbsp;impediat. Verùm quia repleto corpore periculum effet ne humores in toto peccantes meri-to doloriseô confluèrent, amp;nbsp;proinde in-flammatio excitaretur,proptereaad cau-terianon eft accedendum, nifi corpus fu-crit optime præparatum. Verùm non fit erit noviffe, quo tempore inurenda fint cautcria, fed quam diu aperta fint detinc-da fcire oponet.Hoc autem docebit prx-fentia humoris peccantis. Nam quandiu adert peccans, perdurabitq; illius genera-tio, tam diu cauterium reclufum erit fer-Vandum, amp;nbsp;hoe de tempore.

Poft-

MEDICINALES. 119

Poftquam cognoverimus, quo tempore eau terium fit inurendumjvidendu erit quo loco. Hoc autem nobis fignificabit exiftentia materiæ peccantis. Nam fi materia gcnerabitur in jecorc Sç petat caput, ideô ut fiat revulfio ad partem ignobilio-rem in dextro crure cautcrium excitabi-tur. Quodficrura peteret, non incruri-bus, fed inbrachio dextro critaffigendû. An vero in parte interiori cruris,an in parte exteriori ratio venarû ejus loci, in quo generaturmateria,adlocum,in quo exci-tatur cauterium eft fervanda, quemad-modu amp;inmiflione fanguinis fervari débet, ut docuit Galenus in libro de natura hominis.

Atveró fiin parte finiftragencrarctur, amp;nbsp;furfum in caput rapcretur, in crure fi-niftro, fin adinferiora inbrachio finiftro excitabitur. Quod fi nonmoveretur, amp;nbsp;generaretur in ventre inferiore, locus effet in cruribus, fin à medio ventre, in bra-chiis, modó nihil prohibcat. Quod fi in capite materia generaretur,neq; movere-tur in occipitioamp;in brachiis collocari pof-fent, in ea potiflimum parte, in qua matc-

P 5

ljo Epistolæ

ria refidcret, tunc enim crit materia rc-medii derivantis.

At fi moveretur ad pulmones, amp;nbsp;in oc-cipitio , amp;nbsp;in futura coronali probe fieri pofient. T une enim eirentinftruméta au-xilii revellcntis, amp;nbsp;derivantis materiam quicfcentcm.Si tandem materiain capite generarctur,amp; ad Ipinale medulla amp;nbsp;os fa-cfurn, ad lumbos conflueret, tune caute-num in principio fpinalis, medulkE crit admovendum. Vim enim habebit materia: auxiliiintercipientis. Et hac de loco in genere.

Sed unum eft animadvertendum, in quo plerique decipiuntur ; Cautcrium nunquam effe excitandum in loco afte-étOjUifi dum materiam ibi impaftam evacuate volumus, præmiflà tarnen totius corporis cvacuatione feu purganone,poft eujus materia evacuationem occluden-dum erit,amp; fi opus fucrit alibi crit affigen-dum. Nam fiper locum aficctum materiam fluentem evacuate volueris, pericu-lum eft ne affluxu materia, amp;nbsp;partis im-becillitate , inflammatio aliqua fuboria-tur,qua fade mm gangranam degeneret.

Quod

MEDICINALES.

Quod fiquæras locum magis particu-larem,illud unum cft præcipuc animad-vcrtendum •, In capire fieri polie in futura coronali, in occipitio, in palpe bris, in fii-perciliis, amp;nbsp;omnibus locis, in quibus pilo-rum generationem prohibere ftatuimus, nee no in angulis interioribus oculorum, in nafo, ut polypus abfumatur, amp;nbsp;aliis plu-rjbusinlocis, inquibusignis adminiftfa-tio opportuna videbitur.

Verumut futura coronalis obfervetur, patientem jubere oportet, ut mafticet. Nam quandoque in futura coronali cutis capitis moveri conipicitur. Quod fi cutis nonmovebitur, neq;ullumipfius futuræ veftigium apparebit, turn radix palmx ejufdcm patientis fac ut fummo nafo ad-moveatur, amp;nbsp;furfum cxtendatur. Nam ubi digitus medius attigerit, ibi futuram coronalem adeife exiftimandum erit.

Non foluni autemin capite : verum et-iaminbrachiis, thorace, amp;nbsp;aliis partibus excitari folent, ut in orc ventriculi, in re-gionehepatis amp;iplenis, infra umbilicum, in inguine, in pube, in fcroto, amp;nbsp;præfer-ximgenusillud, quodfeuceu appcllatur,

/ P 4

til Epistolæ

fed. potiflimumin crure,inloco tribus aut quatuor digitis àgenu diftate, ubi mufeu-li manifefto interftitio diftinguuntur.Tc-dines enim feu chordæ propè articules camçfunt denudatæ. Et hæc de loco di-âa funt.

An verb unum,vel plura funt affigenda cauteria, idnobis præferibet materia,quæ in uno,vel pluribus locis generatur,vel ad diverlâlocamovçtur. Na pro ut aäio ma-teriæpeeçâtis fuentfummaamp;vc bemens, plura indicabit affigenda cauteria. Quod fi remiffia fuent, unum cauteriû fufficiet. Adhonern autem vehementem vel remb-fâm nobis fignificat, amp;nbsp;materia copioià, quæ paribus in locis generatur,amp;quæ ad diveriâloçamovetur.Ethæc de quantitate cauteriqrum,

Poftremo loco, cùm cognoverimus quando fît agendum, ubi agendum, amp;nbsp;quantum agendum, rcliquum erit ut co-gnofeamus modumagendi, qui modus a-gendi fumitur à materia, pro ut facile, vel difficulter cedit amp;nbsp;patitur. Quarc fi materia fucrit copioià, ut in corpore obefo, vel plurimis excremetis redundantc,cum fini-

MEDICINALES. IJJ fi nihil aderit quod prohibeat, foramen amplumamp;prorundum crit efiîçiendum. Prohibebit autem virçus, quæ çùm in fpi-ritibus,humoribus,amp; partibus folidis cô-fideraripollît, hoc loco virtus,quæ ad car-nofum genus pertinet, eft ilia quæ amplu autprofundum foramen _^hibct çfficien-dum.Sunt enim quçdampartes membra-nofæamp;cutancæ, quæ profundum cautc-rium fuftincre nequeunt. In lus itaque ul-cufcula, quae excitatur,exuftiones podus, quàm fonticuli funt appeUandi.Nam qua: proprie cauteriadici folent, inoccipitio, infüturacoronali, inbrachiis amp;nbsp;cruribus inuri confuçverunt,

Scd in his quoque partibus quandoqi evenire fôlet,utvirtutisimbccillitatc fonticuli excitarinonpoffint. Fit enim inter-dum ut patiens adeo contabefeat, amp;nbsp;fît emaciatus,utfolamcarnem,ofla,nervosamp;: pellem præ fe ferre videa,tur. Virtus itaq; illa,quæ ad folidas partes,ad carnofum genus pertinet ,non modo no permittit am-plurn foramen •, veriimneq; ullumeritef-ficiendum cauterium. Quod fi nihil prohibeat,amp; paflio materix fitfumma, id eft.

134 Epistolæ

fi difficulter egrediatur , latum potiu^ quàm anguftum erit moliendum. Quod fipaflio materiænon fueric fumma, imo facilis fit exitus, minus amplum erit edi-ciendum.

Ad foramen amplum,vel anguftum fieri poteft,vel radice ariftolochie feu aipho-delorum fummè cxcalfatfta, aut cum ful-phureincenfo, aut ligne, aut métallo, aut cauftico. Ignis autem materia omnibus clementior eft aurum, deinde argentum, poftremum locum obtinet ferrum amp;nbsp;æs. Cæfim, pumftim, imprimi poflunt, adi-guntur. Ut diximus, longius amp;nbsp;latius,amp; m circulum circumferuntur, quæ omnia, ut dixi, pafiio matena: evacuandæ, vel fua-pte natura, vel ratione loei nobis præferi-bit, amp;nbsp;ut lioc potius, quàm illo modo fiat, bortatur.

Quod li cauftico funt inprimenda, locum materiæ circumferibere oportet nu-cali tefta, vel re aliafimili, quæfuismargi-nibus conftanspateat in medio. Ne verb ignis feu cauftici violentia jufto latius fer- « patac diffundatur,partes proximæ cerato folaceojvelunguétoex ccruifa,vcl linimé-

' to firn-

Médicinales. ij^ to fimplici, vel cerato ex palmis, vcl alio genere eorum, qua^^iw^Ai'/f^aj^ovi vocanc, luntmunicndæ.

Tam dm ante caufticum immorari de-bet,quàmdiu pars aut locus ipfc nigrefcar, ' id quod pro cauftiçi vehementia, natura partis dimetiri debemus, fiquidem ve-hemêti cauftico in parte molliori citius fit impreffio, quamin parte dura, quare id totum judicio Artificis eft permitten-dum.

Crufta vero five ‘550^ non eft ftatim de-trahenda, fed maturate priùs oportet, ac Veluti maturitate fua excidere, alióquin vis adferri folet, unde dolor, fluxio, amp;nbsp;phlegrnone, unacumfebri,quandoque excitatur. Tempeftivè deduci poteft, ft inftar crucis incidatur,deinde vel folo butyro , vel cum adipe fuilla ünc falc admi-xto foliis braflicx excepto foveatur.

Crufta detrafta fiat pilula ex medulla fambuci,quæ cùm fit mollis,blada,amp;quo-vis modo tradari poftet, fi comprimatur, arque in foramine cóprefta coUocetur, ac ita ftatuatur, utloco dimoverinonpoflit, foliis vcró brafticac butyro illitis foveatur^'

IJ^ EpiSTOLÆ

chartaq; luforia vna cum petia ex lino duplicata comprimatur, amp;nbsp;fafciacolligctur, noc unum continget, utobpilulæmoUi-ticmamp;lcnitatem nullus cxcitctur dolor, amp;nbsp;ob humiditatem utriulque materiSjita imbuaturpilula ilia, ut plurimum adau-geatur, quæ cum ob charts lufons com-prelfionemrefiirgerenequeat, quamci-tiflime ulcufculum cavu cfficietur.Quod fi loco charts lamina vel argenti, vel sris, vel alterius matcris capiatur major fiet

ambra, aut pilule ex cera, velligno hedc-ræ, vel galerius aut pileus rotundus ex ar-gento elaboratus, pluribus inlocis perfo-ratus in foramine corinuo geftandus erit, fi foramen in calatitudine confervare vo-lueris. Quod fi larius efficere volucris, nihil erit accommodatius, quam pilula cX medulla iâmbuci,aucmelicæ.lt;eftforgum, frumenrifpecies)Pilulajamimpofitatunc folio heders, vel plantaginis, vel charta forbilla intra periam lineam duplicatam utipoteris , cui pulvinus, vellamina,vel charta lulbrialuperponatur, ut fiat com-

MEDICINALES. 137 preffio. Bis autem indie amp;nbsp;petias amp;nbsp;folia immutarepoteris. Neq; pilula ilia eft indies extrahenda. Eft enim necefte ut locum fibi paret, unde non facile excidat, indies tarnen circumagi debet.

Quod fi caro,ut fxpc fieri folet, amp;nbsp;præ-fenim in principio fuccreverit,amp; luxuria-vent, labraq;promincant, turn fila (fcili-cet filamentaconccrpta) autlpongianova minutim incifa, vel combufta erit ad-bibenda, autpulvisaluminisufti, aut El-lebori nigri, aut corallorum rubcorum, aut prxcipitati, aut xris ufti loti, amp;nbsp;fimili-bus caro luper abundans erit removenda. Ad validioranó eft utacccdamuSjOifinc-ceffitate coaóli.Et nullum auxilium magis cftpræfentaneum, quam camcm ipfam, amp;nbsp;vcluti femimortua omni diligentia' cir-cumcidere.

Atfi per ejufinodi cauteria nihil cdu^ ceretur,ut quandoqi evenirc folet,fed ve-luti acidavideantur, tuum erit ex his ma-teriebus,quæ vim habent attraliendi pilu-lamconficerc, ut fi fieret ex pice navali, eeja amp;nbsp;pulvere aut Ellebori nigri, aut co-loeynthidis cum folds fenæ. Nam pro na-

1

xjS Epistolæ

tura humons peccantis hoc vel ilio gêné-* ré pul veris uti potcris. Et loco hedera: cC' ratum lacrum crit adliibcndum, aut cera-turn ex ccra amp;nbsp;rehna pini.

Quod fi ulcus caUolum reddatur,amp; pró-prerea nihil cxccrnatur,rumfcanhcandu crit,deinde cucurbitulafemelautbis ad-movenda.Et 11 paticns fcarificationem nd admiferit, turn loco fcarihcationis, impo-natur pulvis favinæ, vel calchanri ufti loti. Si non cedit, ad my li, ad præcipicacum optime preparatum eft accèdendum,quo tempore partes circumjacentes cerato diachylo cum gummi, vel line gummij vel cerato conleótoexeera amp;:rcfinaabie-tina emolliantur.

Quandoque veró contingit, utfucci, qUi ad fonticulos confluunt fint acres, mordaces,amp;velutivencfici, ac proinde partes proximas exulcerent, amp;nbsp;non fine dolore excorient, quo loco opportunurn erit partes ipongia aqua dulei tepida im^ butafovcic, deinde butyro, aqua malva-rum optime diluto illinire, aut ungüento ex ccrulla camphoracoad formam cerati didutlo occurrere.

Prx-

MEDICINALES. I39

Præterca eafdem cxcoriationes exicca-bit ferum lacHs caprini chalybcatum, vel a qua hordei cum malva décoda, aut aqua £indipetri,vel Aponcnfis, velmontisæ-grorum. Et ficontingatobmfignemhu-morum affluxum, ut fiat infiammatio, cujus caufa dolor excitetur, amp;nbsp;corpus cric purgandum , amp;nbsp;humores reprimcndi. Quarc fi infiammatio erit exigua ob humores jam fluxos, aut affluences, fat cric vino auftcroloca illafoverc. Quod fijatis infignis Aient inflammatio tune vinum crit alterandum cum rofis, cum malico-rio, maftichc, amp;nbsp;niodico aluminis. Sed quia no cX asquô omnes humores redundant , fedmagispeccat unus,quàm alter, propcerca non eilet abs re, fi pilula ex ce-ra fieret, cui elfetadmifta aliqua materia, quæ magis hune, quam ilium humoren! attraheret, ut fupra didum cft.

Verùm quia ne dum cito amp;nbsp;tuto; ve-rumetiam jucundè remédia funt admini-ftranda, propterea ad vitandumpravum odorem, qui ex uleufeulis interdum ex-halarc folet, dandaerit opera, ut petiæ, quibüspatiens utitur fint oderatæ, Erunt

140 E P I s T o L Æ autemhujuûnodijfivel cùm mofclio, vcl goffipio mufchato, velambra, velfpica, vel lavendula, vel alla aliqua materia odo-rataaflîduèfuerinc. Poterisetia cauteriu quandoq; abluere Gltem bis in hebdoma-da; Tempore æftatis cum vino albo odo-rato, vel aqua rofârum, vcl oleo de fpica, amp;aliquo côlimili.Ethæc funtquæ de cau-terii adminiftratione occurrcrunt diccda.

DE THERMIS HIRCHBER-genfibus ;

ClariJ^.'viro Domino D. Paulo LutherOf Mcilico Pk^iorii Saxonia di^niß.

SRcverfumme ex Thermis Hifchber-. gêfibus, clarißimcDn.Doctor, appd-lavit Doctor lohann.Knoblocbius Excel, tuænomine, ut quæmihideillarûTher-marû viribus, facultatibus,amp; lavädi modo cognita eirent,eaordinc Exeellentiæ tus per literas exponerem.Subefle enim eau-tas , cur hæc excellêtia tua cognofcere cu-peret. Ego veró cum excellentia: tus no-mini femper faverim,amp; hadenus nulla fe-feob-

KIedicinales. 141 lèobtulerit occado, qua noticia ilia inter hos, Bradeburgipriniùmapud Erneftum Reuchlinum cœpta, deinde bic Franco-furti in nundinis rcnovata, in amicitiani’ verteretur ; Übenw boe qualccunq-, offi-ciolum in me rccepi,paratus in multo ma-joribus ExceUentiæ tux gratificari, ß quid inj ungatur tale,quod à me præftari poffit. Quæigituràmc nude amp;nbsp;fimpliciter fcri-betur, eautprofedla ab animo optime er-ga Excellctiam tu am affefto, in öptimam quoque partem Excellcntia tua accipiet.

In Silefianon procul à montanis Bobe-niicis oppidum eft Hirfcbberg nomine,à nobis itinere quatridui diftans. Ab eo non longe abeft(ncmpe ipacio dimidii millia-risjpagus quidam,qui à tbermis ibidé fca-turientibus nomen fortitus eft,amp; appella-tur zum warmen Brunn.

Ibi duæ potiftimuminvemunturaquà-rum medicamétoiàrum fcaturigines,qux quamvis exiguo intervallo inter fe diftat; tarnen in viribus earum nócxiguaeftdif-fcrétia.Utraq; fcaturigo colligitur in fcro-be eiFolTa, quælibct tarne in fua propria,ut commodius infeftio fieri poflit, quæ fit ad tnentum ufquc. Q_

t4ï' EptStOLÆ

Differentiæaurcmcaufinominibus cal diftinguunt,uteam fcaturiginem, qua: lignée paricte amp;nbsp;afleribus conrinctur, appellent vulgójlignéuinbalneum.Eamve-» rô,quç foris lapidibus quadratis circudata eft,intusveró alfcnbus cin6ta,nominent lapideas Thermas. Ligneum balncupau-peri plebeculç dcftinltum eft,amp;omnibus patet.Ejusaqua plurimum fulphurcaeft, valdè exiccat,ex alto trahit, dilcutit, amp;c. Adulcerax^“«?« amp;diuturnavalde efficax» Præterea cachedicis amp;nbsp;omnibus aliis,qui-bus totum corpus,vél una aliqua pars ex-iccationc,amp; calefaótionc indigct apprimè Utilis.

Hæc lalutaris aqua cum nos advenirc-mus in Thermas,pcr influxum aliquot fri-gidarum featuriginum prorfus erat vitia-ta,utpro ealidaevaferitfrigida, amp;nbsp;promit debantur quotidie ex lateribus fetobis feces arginaccç,quç tandem oppleviflenÉ totam roflam,nifi remedium huic malö inventum fuiflet.Ego enimmotus quere-lis amp;nbsp;precibus pauperum, fuam amp;: Balttea-rum vieem dolcntium, egi cum Præfeélô Kinaftenfi,qui turn à me curabatur, ut ligna

Médicinales. 145 gnaad ædificandum idoncaj amp;nbsp;aflcrcsle miflurum promittcrct.PecuniäfqurE ope-rariis danda erat) corrogavi,partim à Prin-çipe, partim ctiammeam addidi,atque ira averfis prxraum fngidis fcaturiginibus,deinde prorfus obftrudis, cffufo interim die noduque fonte cincbieft foifa duplici li-gnco alveo,utroq; fatis valido Cardiff mè eompadogt;atq; undiquaq‘, ita munito, ut nunc Therme priorcm caliditatcmjcolo-remamp;efficaciam receperint cum magna gratulationc amp;gaudio pauperum. Scd de hoe ligneo fonte nolo ciTe prolixior.Nam de akero, in quo amp;nbsp;ego cum lUuftriflimö Principe officii magis, quam neceffitatis gratia lavi,malo pluradicere.

In his lapidcis, (ut appellant) Thermis, lavant ii tantum certis hons, qui nonfunt de infimaplebe. Neq,.n. quemlibet erro-nemfeabie fcatentem,ulcera fua inferre finunt.Et infident in alveum illü homines ad fummû fex.Si qui fupra hue numcruni fe ingcrunt,iis ftandum eft toto lavatiortis tempore, mh egrcflis alic[uibusfucccdat.

Aqua harum Thermarum calidadici-tur temperate, fed ut mihi videtur ultra

Q 2-

144 EpISTO LÆ temperiem ad primum gradum accedit. Atq; inde colligo, quod ignis fubrerrane-us remotior fit à fcaturigine, quodq; aqua iUa extra canales calefiat. Nam quo ignis vehementior,amp;: aquis vicinioreft, eó cali-dioresThermæ, ut apparct fn Carolinis. Hancputo initirteredcfervcfcere,ut minus fît calida,ac têpcriei propinqua. Sul-phurca cft,fed lógè minus,quàmilla,quæ inligneo fonte eft. Præterea vim habet a-luminofam amp;:ferream. Odor ctiam bitu-minis aliquidineffe arguit, amp;nbsp;cinerem in-fuper fecum vchit.

Bituminisigituramp;fulpliuris rationc c-mollit amp;nbsp;difcutit,etiam tendones fcirrho-fos.Ob alumen vero amp;nbsp;ferrum aftringit amp;: corroborât. Itaq; propter mixturampræ-didorum partim refolvit, partim vim ac robur membris adjicit,amp;meatus coarctar. Hinc fit ut quifluxionibusfad fcapulas,ad fpinam,ad coxendicem,ad junófuras ma-nuum amp;pcdum)obnoxii funt, ad has po-tidimumThermas fe conferre foleant; amp;nbsp;fentiuntfanè fejuvari, amp;nbsp;aquam hanc minime inefficaccm effe.

Vidi ipfe viros amp;nbsp;mulieres pedibus captos

Medic i n a te s. X4j pcos in thermas inferri, poft aliquot dies baculo innixos inerredi, ac tandem liberè fine ullo rulcro pedibus jam validis ince-dere. Aliquot Podagricisamp;Artliriticis,q carnes in pedibus habebant molles amp;flac-cidas autor fui, ut eó fe conferrent, amp;nbsp;re-grelfi funt fam amp;gaudcntes.Inftruch aüt à me fuerunt antea,ne prius fe balneis com-mitterent,quam adferrent corpus ad bal-nearum ufumrefte prxparatum.

Cumnamq; Arthritis exfluxione oria-tutjUt arthritici ipfi teftari coguntur, amp;nbsp;ad fluxionem quamlibet quatuor illa coeur-rat; Materia ad fluxum idonea,mcmbrum mandans,vi^,amp;membrumrecipicns.Ego priora duo in me reccpi,primum ut mate-riam alioquifluxuram,velpcrvcnç feétio-nem,vcl per evacuationem per cómoda intervalla detrahcrem,idq5 ca modcratio-nejne qua fequeretur agi ratio,que magno impetu fluxiones précipitât ad membra debilia.Dcinde utmembrismandantibus profpiccrem,habitafimul amp;nbsp;fomitumamp; cloacarü corporis ratione. Iraq; amp;nbsp;capitis replctionemminuerc ftudui, amp;nbsp;exiccan-disreliquiisnó in capite folùmiledintoço

0^5

t4lt;î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EpISTOtÆ

quçq; corporis habitu intentus fui, arqué interimvifcera codiombus deftinata,prç-çipuèvêtriculum amp;hcpar ad officium re-ducere conatusfum,cum confier hçc duo mcrabraunacum ambiru corporis amp;vc-narû fomites effe repletionis capitis amp;nbsp;flu-xiqnum ad membra.Ccrtè cùm hi délirât Reges pleélûrur Achivi.Nec minori cura ad cloacas corporis refpexi, præcipuè ad ' renum,amp;narium obflru6lioncs,quç mira dantarthritidi incrementa.PIeriq-, etiam exharumpartium obftruótione advetum paroxyfmi ßbüpfis præfagiunt, non aliter, quam Gallinacei mutationem aura.

Ac profedó non levis anfà rcdeundi paroxyfino datur,cum obftruólis cloacis corporis retinentur ca,qua nature ordinc expclli debebant, amp;nbsp;quad regurgitationc quadam in membra à priorib.paroxyfmis debilitata redundant. In ejufmodi fluxio-nibus renes fèmperfufpcélos habet. Nullum enim hadenusvidiarthriticum (vidi autemquamplurimos) qui à calcuJo im-inunis ellèt.

Quiequidaurem aiymadverti reliqui-arum fuperefle in corpore,id temper-antia inyi-

MEDICINALES. 147 in vidu, amp;nbsp;exerçiüo moderato, nonnun^ etia media, amp;nbsp;balnco laconico difcuffum cft,ne novæ fluxionis materia coacerva-retur.Vidi quioleo vitrioli hac materiam cófumere amp;nbsp;exiccarc conarétur, eó quód vehemctiffimc flccet amp;nbsp;detergat, amp;nbsp;initio ranèjuvamentumpercipiuntçgri,cum inter utendum ven triculu adftringi, avidius appetere, Ci fluxionum materiam minui fentiunt, fed tandem cachedicos evafifle fcio,ut interim de aliis morbis taceam.

Mihi fanè fufpeda eft vis cauftica, quæ remanetineo oleo, etiam juxtaParacelfi dodrinam parato. In morbis quidem ex crafliffimo phlegmate aliquoties ufus fum, fednulli autor elfe volui, ut continuatau-furpatione aliquot guttarummoderatutn caiorem ventriculi, ( qui coquendo defti-natus cftjobrudcret, amp;nbsp;languinis bonitatc corrumperet.Si enim ab externis conjici-endum eft de internis, quid aliud in foco coquit,quàm calot,amp; acida corrugate os ventriculi,amp; appctctiam excitare ex aceti ufunovimus. Tales igitur qui aifidue hoc oleo ututur, etfi per aliquod têpus de bo . nitate appctcntiç,amp;; fluxionu exiccation«

0^4

148 Epistolæ

fibigratulantur, ad extremum tarnen, Si tempore procedente, nocumenca ventris culojamp; reliquis membris illatajCÜ gemitu agnofcere coguntur. Sed næ ego ineptio, qui de Thermis fcribcre cxorfus ad hæc quodammodó aliéna calami duólu devol-vi me paffus fum. Pergam igitur ad reli-qua,

PræparatoadTliermarum ufum corpore , reliqua eos ex Thermis expedare juflï,nempe,viarum adftncbonc,amp; mem-brirecipiétis corroborationem- Inarthri-ticis enim magna eft viarum fluxionis amplitudo,amp; laxitas non viarum tantùm, fed amp;nbsp;corporis.Earn corrigunt Thermæ vi a-luminofiamp;ferrea, deinde meinbra reci-pientia influxum funt debilia,vel propter ingenitam vitiofam proprietäre,vel proprer laxitatemjundurarum,propter inferiorem po fit um, præterrefolutas vires ex antecedentibusparoxylmis, amp;c. ut influ-xionib.refiftere non poHintdcd eas prompte recipîant,amp;horum imbeciUitati fuc-curruntThermæ.Sulphuris enim rationc refolvitur amp;nbsp;difeutitur id, quod ft injun-durasinfinuavit. Ferri autem amp;nbsp;aluminis

artus

MEDICINALES, 14*» urtijs roborantur,aftringuntur,den{ântur, ut fluxionibus minus pateant. Hinc ita-quc apparet ratio, cur fluxionibus arthri-ticis obnoxii has Thermas pétant, quidq; amp;nbsp;quatcnus,amp; quantum Abi ex iis pollice-ri poflint.

Non tolerant autcm hæ Thermae Gallico morboinfcôtos. SevilTimi cnim in iis cruciatus excitantur, Nçque fufterunt Ic-profos,hydropicos, afthmaticos. Gulofos quoque plus lædunt, quàm juvant. Cujus rci multa exempla vidi in Nobilibus, qui nullam quietem ventriculo relinquentes, amp;nbsp;fupravires eum oncrantes cibo potuqj, autinfebrcsincidçrunt,cùm corpora ha-berctcruditatum plena,quibus facile pu-tredo inducipotuit,aut deterioribus flu-xionibus,amp; atrocioribus cruciatibus cor-repti iunt, quàm priores erant, de quibus conquerebantur,

Qculis efle incommodam aquam,amp;a-lios conqueri audivi,amp; ipfe fenfi. Dici-tur etiam Epilepfiæ invafiones reducere, quod tarnen affirmare nolo. Si cnim ita cft,obbitumen id fieri credo, quod inca elf^puto.

250 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPISTOLÆ

• Porró cum Therms in duplici ufuha-bcantur, nempe, ad ^omm, amp;nbsp;ad balnea. Hs baincis potiflimum ferviunt,amp; exter-pis quoq; viriis utiles funt,ut medicamen-turn topicUm.Quanquam etia pots mill-tis eximiam opem cótulerint in gravibus morbis,ubi multa fumpta amp;nbsp;admota nihil contulerunt. Vidi prêter exteros ante quadriennium Uratiflavienfem quedam, Horningum nomine,multo tempore co-licis amp;nbsp;articuloru doloribus excruciatum, confilio Uratiflavienfiu Medicorum, pts-terfuamamp; amicorum fpem ex potuejus convalefcere, elevatisque in cœlum ma-nibusDeo gratias agentem fanum difee-dere-

Mane poftexhauftum amp;mundatuin fontem,haurituraqua recens ''antequam quifquaminhdeat)fcaturiens. Anteacan-tharus ad iplam fcaturiginem demitti foiebat, ad excipiedam aquam puriffimam. Fluebac enim per lapidem excavatum, tanquamper canalem. Sed ante biennium quidam,ncfcio an ex imprudentia,vel malevolentia, lapidem ilium malafide ttaclarunt, ut mutdato eo, perient hsc commo-

MEDICINALES. iji eomipoditas. Itaque nunc prope featuri-ginem faltem,mundato fonte aqua baun-ri pottft.Hauftum unum per alvurn egre-giepurgare ajunt, amp;nbsp;vidi hoc frequenter fieri in hominibus raræ texturæ, habenti-bus inreftina acuti fenfus, ita ut ex forbi-tionefaltcm inde parata aliquoties eget ferint. Mihi periculum bisfacientiutex-perirer, num hæc ita fè haberent, non eft mota alvus.Cumque ex hauftu lans magno ventriculumgravari fentirem, ab ex-penundo ulterius deftiti. Nihil enim æ-què noxium eft,quam aquam medicatam potam rctincre in corpore.

Urinas tarnen valde eiet, idque verum elfe teftari polfum. Hoc conlilio Uratif lavienfes Medicos arbitrer Podagricos amp;nbsp;Ifchiadicos, benc prius purgatos ad has Thermas mitterc,utpotæreliquias à partibus debilibus avortant, casque per al-vumamp;urinam educant, deinde ut infeb fionc quoque membra dehilia roboren-tur.

Veruntamenmagis lavandi,quàmpo-tandi gratia itur ad has thermas,idq; potib fimum in Maji medio, amp;nbsp;frequennus in

iji Epistolæ

Junio.Namibiniveamontium cacumina aërem etiam in medio M^o plurimum refrigerant, amp;nbsp;vend ipirant frigidi, Puro autemcùm membra roboris conciliandi gratia lavarc coniiliûeft,aëris potins tem-- periem, quàm menfium certorum dele-étum ipclt;frari debere, ne videlicet nuda corpora, vel nimio frigore ( cui poftlava-doncm exponuntur) offendantur, vel ca-lore immodico vires diHolvantur. Cætc-rùm quibus verno tempore Thermas adP i re non ]icuit,ii in Augufti medio amp;nbsp;Septé-bri le ad cas conferunt.

Soient magna ex parte centum boras balneis impendere,iêd itadiftributas,utà modicis initiis paulatim ad majora incre-menta progreiTus fiat, doncc ventum fit ad fenarium numerum, ultra quem non progrediuntur.ExëpIi gratia. Per biduum infident fingulis diebus hora una,fequen-ti biduo adjicitur moræ hora dimidia,tuni • ordine procedunt ad horas duas,tres,qua-tuor,quinque, ulque ad fex, quoquo diu-tius lavare conftituerunt,eo pluribus diebus fex horis lavant. Has tarnen horas ita dimctiuntur,uf media pars iUarumante-meri-

MEDICINALES. t^^ mcridiano tempon, altera medietas po-meridiano tribuatur.

Primis inieflionis diebus contrabitur

' venter, amp;nbsp;augetur cibi appetentia, led tarnen oportet frugalius uti cibo amp;nbsp;potu,^

! pro confuetudine, hoc eft, tantum fume-j re,quantumventriculus concoquere pof-fit. Nam qui cum cruditatibus infident, inflammantur, amp;nbsp;torminibus cruciantur.

! Ubi propemodum, ad fumma perven-

' tum eft,tum ratio iniri debet, an expédiât diutiuslavare,vel minus. Mihifanenun-quamplacuit vulgaris ille modus præferi-bendi certas boras, cum ignoretur, quot quifqne ferre poffit. Alii enim diutius,alii

■ minus perfeverare poflunt. Præterea pro i ratione corporum in aliis efficacius, in a-liis minus operantur Therms. Proindc præftare arbitrer tempus balnei pro cu-jufq; natura amp;nbsp;viribus, acoperationis modo menfurare,in coque(ut diétum eft)per gradus progredi, ut aqus vis fenfim irre-pGns,in diflblutum laxumque corpus fir-miorem imprcflionem faciat. Nam qui impetuaut Ïaltu adThermas illas profili-unt, aut squo diutius in illis moram tra-

îy4 Epistolæ hunt, præferrim fi cacochymica habean® corpora,amp; intemperannæ frena laxcnt,ii^ vel tebribus corripiuntur, Vel ulcéra iis» aut exanthemata erumpunt,quorum nh hil accidit iis,qui Thetmis rectc utuntur^ j ut hinc liquida appateat non Therma- J rum,fed male iis utentium culpa accide-re,quodquidam languidiores redeunt, quàm accefierant.

Pofequam autem ferè officio fuo Gris-fccifle videnturThermæi tum ordine rétrograda quotidiedc mora dctralntur, K üfdemgradibus diminuuntur, quibus an-teaaugebantur horæ balnei.Neque enini vacaret periculo, fi quis repente abrum-perelotioncm,autab ufu cjus nullo inter-pofito temporis fpacio defiftere vellet; ! Metuendum fiquidem effiet, ne occurfus extraneiacris rcpentinamaliquamaltera-rioneminducerct.

Vulgarium opinio eft,tam diulavaduni cde,donee cutis rubefeat amp;nbsp;erodatur, biß es außjcb!egei-,öc id tribuunt facultâti amp;nbsp;lau-di Thermarum. Cumque ilia cutis erofio iêu exulceratio apparct,tum ad fiimmum halnci perventum effe putant, Sc tum pri- I muni

Médicinale à. i^^ nlüm de hotis balnei aliquid remittere incipiUnt. Ego vero cutis illas erofiones* norms eX multitudine rccrementorum, m non probe purgatis, ex cibis fuperfiuc, amp;nonjufto tempore affumptis, ex habi-tu corporis,ex diuturnitate balnei,amp; acri-monia pro venire putö. Et funt qui bis vel ter cxulcerehtur.

Arbitrantur autem è Thermis non difcedendum efle, nili fanata prius cute* quod fit, crimper cönnnuatloncm bal-' nei, materia paulatim per meatus dige-ritur. Metuunt enim ne fcabiem aufe-rant, quani non facile poftea abigi poflc ajunt.

Multi ctiam quibus hora ad lavandum commoda contingere nó poteft,autalio-quipfovoluntate aquam Thermarum in aheno calefadam, in labrum infundi cu-fant,in eoque tot,quot volunt, horis defi-dent. Sed viribus eius aliquid decedere perhibent.

Traniportatafäne aqua in aliumlocum, non earn habet,quam inpropria fcaturigi-nc efficaciam, cujus rei fæpe pcriculuni feceruntHirfchbergéfes,qui frite medio

1^6 E P I s T o L A milliariabfuntà thermis. Ditiorcs cnim, qui ufu earum in gravibus malis liberati c-rantjcuraruntaquam in oppidum trant-vchi,redeuntibus iisdem malis,ut ea cale-fada, quomodo,amp; quartdo vcllent, ute-rcntur,verùm nullam inde opcm memo-randampcrcepcrunt, led fi fanari volue-runt,coadi funt ad iplam fcaturiginem re-verti. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

,. Caput lavare aqua Thermarum nó expedit,hcutalioqui in genere non conful-tumeft thermis fulphur aut æs habéribus humedare caput.Ego quotiesidfeci,fcn-fi nocumentum. Princeps tarnen ultimis lavationis diebus embrocha: feu inftilla-üone uti folct, qua: ut minus fit noxia, S^ reliquias in capite abfumat, incoquo herbas cxiccantes amp;corroborantes caput,ad-ditis foliis fenæ, Agarico, radicibus Afari, amp;c. Et quanquam mallem inftillationem interdum ab ipfo omitti, aut elfe brevio-rem, cum fciam habere ipfum caput re-pletum vaporibus amp;nbsp;negotiis, amp;c. tarnen connivendum eft interdum ad quidam, qua: fruftraréclamantes mutare non pof mmus.

KlEblCINALÊSi ij7

ThenniS contiguum eft balneum La-conicum, feufudatorium, cujusufucor-' pus prxparari poteft adlavacrumjUtaper-tis cutis ineatibus ,facilius aquaTberma- -rum ad interiora pcnetret.

Longe fortiorcs Thermis Hirfchber-genflbus funt Carolins, qus ealids amp;nbsp;fic-eæ funt ufq; ad tertium gradum,amp; habenc fulphur, alumen, nitrum,funt^juc effica-ciores ad membra refoluta amp;nbsp;contracta, difeutiunt dolores fpms, coxendicum, articulorum , diftipant crurum tumorcs fiamofos amp;nbsp;laxos, renumq; amp;nbsp;vefics calculus abigunt. Itâque Hirfchbergenfes mediocribus artuum mails ,amp;rarioribus corporibus : Carolins verb vebementi-* bus,amp; pene deploratis nervorum morbis, amp;robuftioribus corporibus convenire vi-» dentur. Prstereahs diuturnis amp;nbsp;contu-» macibus: ills recentibus amp;nbsp;non invetera-tis mails magis funt commods.

Hsc babul,clariftime DommeDoctor de Hirfchbergenfium Thermarum viribus , amp;lavationis confuctudine, qus uta me vifa compertaquefunt, amp;nbsp;ut in cala-mum venerunt , ita ad ExceUentiam

ijS Epistolæ

tuam feribere volui, confifus maxime ba-manitare tua à mukis prædicara,amp; quod à Öodorc Knobloclilio intellexiExceUen-nam tuam hoc ita à me fieri vclle.Quod it hac in re voluntari tux fatisfadlum eft, no omnino opcrani lufi, fin minus peto, nc imperitia mea mihi apud ExcelIcntiam tuam fraudi fit, utq; ca, quæ nuUo alio co-filio, quam ut Excellentiæ tux gratum fa-ccrem, feribere inftitui,bono animo acci-piantur,Bono certe à me fcripta funt. Be* He valere Excellenriamtuam opto, rogo-que in amicorum riumeroExcellentia tua mequoque numerct, amp;anhxliterxred-ditx fintfignificet. Datx Francofurti ad Oderam ly. lunii, Anno t y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

y. Cafiar Hofman D.E/eSlorif ' £raniielgt;ur^tcfAEe(iicMforiti

MAGNI-

Medicinale Si 1$9

MAGNIFICO ET EXCEL-kfitißmo Medico (^ PhUeßpho D. Pu ro Mofiavio Domi/to ob/èr-'vantiß.

EXceUentiffime vir: litefas tuas liben-terlegijtumquiahis amorem ergamo tuum facile perfpexi, tumetiam quianó-nullas dubitationes propofuifti, do cl as lane, quæ te ftudiodßimuni elfe oftendunti Scdcùmfolutiones harû cupias âme audite,opinionem rneam breviffima oratio-ne tibi fcriberc nongravabor,cujus brevi-tatis in caulTa funt,publicæ ledioncs, amp;nbsp;çgrotantium hominum frequentes vifita-tiones,quibus totafetè die impedior.

Dubitas primo de eau là contentivaà me propofita, quid lit, amp;nbsp;quidhac fcclula morbus fit. Miraris valde, quod dixerim intemperiem,malam compofitionem, amp;nbsp;foluramunitatem elTc caufas morbi com tentivas,cùm omnis morbus fit vcl intern-penes,vel mala compofitio,vcl foluta uni-tas. Dicis pofircmojcaulàm contentivam tealiternodilferre ab antecedente amp;nbsp;idé elfe cum conjunäa«

2.^9 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EpiSTOLÆ

Morbus,vif præftantiiîinie,eft facultas læfà,vel,ut alia voce utar,impotentiaqüæ-dam hominis ad operandum. Hæc im-potcntia ad operandum cum fit quidam clfeólus, habet eau fam, à qua dependet in elle amp;nbsp;in confervari. Hæc caula aliud non eft, quam conftitutio vittofi organi animati, quod fine organum eft pars vel fimilaris vel diftimilaris. Hæc autem vi-tiofâ conftitutio eft, vel intempéries propria organi fimilaris, vel mala compofi-tio propria organi diftimilaris, vel foluta unitas utriquc communis.linde fequitur, quod hoe ordine homo egrediatut extra latitudincm fanitatis. Caula primo occur-rit præter naturam, quæ operatur in organum animatû:Hçc vitiat conftitutionem, hacvitiata, ilicó fequitur læfio facultatis, amp;impotcntia ad operandum. Quare vi-tiola conftitutio five fit intempenes, five mala compofitio, five Ibluta unitas, crit caula contentivalæfionis facultatis: Morbus ergo poteft fiimi bifariam. Vel fine caufa contentiva,amp; hac ratione aliud non eft quàm impotentia ad operandum, 5^ hoe modo fumptus,potcft vocari morbus

M E D r C r M A L E s. 161 Ïogicus:Nam ope folius intclledus abftra-liiturlacflofacultatis à vitiofa conftitutio-ne, cum realiter non poteft effe fine vino-la conftitutione organi animati. Quando Galenus ait, omnem morbum eflc vel in-tempericin,vel malam compofitioncm, vcllolutam unitatem, fumit malum una cum caufa contentiva, quæ eft vitiofa có-ftitutio, amp;nbsp;ut fumitur à morbojuvantis in-dicatio: Inhoc fenfu dicebat in libro de optimafedanon fumi indicationê amor-bo. Inhoc fenfu rurfus dicebat in libris methodi, fumi indicationem à morbo. Quod hoc fit verum duo loca oftendunt. Unus eft Galeni, alter Avicennae. Galenus in 1. libro de naturahumana ait, ple-nitudinem non eflc caufam contenuvam morbi : amp;nbsp;ita argumentatur Galenus: Morbus immediate Ixdit opcrationes. Plenitudo non Ixdit operationcs immediate. Ergo plenitudo nó eft caufa contcn-tiva : Eccequod confundit eau lam con-tentivam cum morbo. Auiccnnas etiam ini.Fenprimilibritratftatuprimoait: Et fe tria genera ægritudinum. Unum dicit, fcqui intemperiem. Aliud malam com-

R 3

i,iz Epist©læ

plcxioncm. amp;teniumfolutam unitatcm? Dicitetiam in prima Fen primilibri, eau-fis formales morbi effe intcmperiem,ma-lam copoftionem, amp;folutam unitatem-Hme eolligo, caulam contentivam effe caufam formalem, elfe de effentia morbi, ^ ideo ab hac fumi indicationes curandi. Quod contentiva cauia non différât realiter ab antecedente, amp;nbsp;quod fit con-junÆa, falfum eft, quia caufa antecedens amp;conjun6lafuntemcicntcs amp;nbsp;abhisnon famuntur, nifi indicationes prgzfèrvato-riæ, quæ intcrdum communi modo lo-quendi dicuntur curative, quando fcili-cct corpus aftu ægrotat ; Caufa contentiva eft formalis amp;nbsp;ab hac fumitur femper indicatió curativa amp;nbsp;quia de nominibus parvaeft habenda fbllicitudo.fynonymas puto lias voces, contentivam, amp;nbsp;conti-« hentc;m. Nee unquam legi partes conti-nêtes vocari ob id caufas cótinentes morbi, fed materiales potius amp;nbsp;fiibjeétivas : Ec hæc fans dida fint de caufa cótentiva,amp;c.

Dubitas fecundó, cur à me fucrint o-miffeincuratione doloris capitis indica-rionçs curativa; alias propofitæ. Nam dolor

x?5 lor eft fymptoma ƒƒ mptoma morbum ner ceffanófequitur amp;nbsp;amorbo fumuntur m-dicationes curativa:. quarc in curationc doloris capitis crût hauriendæ indicatio-nes curativæ.

Dolor p otcft fumi bifariam.Uno modo formaliter,ut dolor eft,alio modo caufali-tçr. Indicationcs, quæ fumuntur àdolo-re,ut dolor eft,dux funt, fenfus rad us obr tufio, amp;nbsp;ejufdemremotio : amp;nbsp;ambre funt præfervatoriæ, quia non ccncurrit doloE ad indicandum, nifi ut habet ratione can-fæurgentisjundç fequiturexhoc, quod in curatione doloris,ut dolor eft, non ha-beant locum nifi indicationes prçfervatc-riæ. Si confideretur dolor caufaliter, cau-fadoloris veleft morbus vel eft caufa fb-lum,amp; non morbus. A inorbo fumitur m-dicatiocurativa,àcaufaprçfervatoria.Sed iftæ indicationes,quæ præfente dolore fumuntur vel àmorbovel caufa,nó funt in-dicationes adolore,ut dolor eft,ut Icdicct eft fenfus objeeti cÓtriftantis. Quere nulla adhuc video effe in meis diétisdifcor-diam. Moneo te tarnen, ne credas hanc propofitionem, qua: dicit, fymptoma ne-

R 4

lt;^4 E P I s T o L Æ

ceflariomorbumfequi, cite univcrûlcm affirmât! vam, ut plcriq-, arbitrantur.Nam eft propofitio affirmativa indefinita, quae particular! æquipollet. Nam faiïum eft, amp;nbsp;ridiculum, quod omne fymptoma necef-lariómorbum confequatur, quamuisali“ quod lymptoma neccirarió morbum có-fequatur, amp;nbsp;boe lymptoma eft aftio lælà facilitate. Nam adiones omnes lælæ læ-bone facultatis morbum eófequuntur, ut umbra corp’. Et ego exiftimo,d olorc effie adionem helam nó Ixfa facultate tadoria, fed ob externum crrore,0t, quamvis morbus aliquando fit caulà doloris, non ob id tamé ille morbus eft morbus relpeftu doloris , fedrefpedu aliarum operationum : Quæris, cur dixerim putrefadionem materie effie vitiumratione formst,amp;vcnena-tionê effie vitiu merito organi formç principalis: Virpræftantiffiime: Mixtafîmila-ria habent in fe formam,proprietärem, amp;nbsp;complexionê : Forma eft agens principale. Proprietas amp;nbsp;cÓplexio funt inftrumcn-ta. Proprietas relata complexion! magis principaliter cócurr!t,amp;hoc colligi poteft cx j,cap.3.de fympt.caufis. Putredo,auto-rcAn-

MEDICINALES? 16^ rcArift:otele,eftcorruptio.Corruptioautë eft mutatio ab cfle fimplîciter ad non elle fimpliciter. Elle fimpliciter habet materia à forma.Nó efte fimpliciter cótingit ex ablentiaamp;interitu formæ,quæ forma cor-rumpitur à putredinc per diflblutionem mixtionis. Venenatio confiftit in occulta quads ƒ prie täte adverfante cordi: Rede igitur putrefadio erit vitium merito for-mæ, amp;nbsp;venenatio merito organi formai principalis. Quantum attinet adindica-tionem illam,an fit agendum, à quo fcili-cet defumatur. Hæc alia non eft indica-tio,quàmagendorûindicatio,invcntionis juvantiû,amp;: quid agendum. Nam quærcre anfanguis evacuandus firnecnc,eftquæ-rcre, quid agendum, Ethæc indicatio fu-miturab eftentiaindicantis.

Quantum attinet ad viam cognofeêdi jphibétia.Ego lànc puto nos arte aliquave-nire pofte in cognitionêjphibentiû. Hæc nute eftmethodus refolutiva,amp;demóftra-tio ftgni,quæ no f|)edantad artem curandi, fed ad parte medicmæ fimioticcn. Sit: vena fecanda,virtus vitalis prohibeat,pul-fu cognofcitur virtutis vitalis infirmitas.

t66 E P I 5 T 0 L Æ

Hæcfuntquæpro temporis anguftia potui breviterferibere, uttibi viro dodiHî-mo, amp;nbsp;meiamantiflimo Ïàtisfacerem. Intérim fac,ut me diligas amp;u quid aliud ani-mum tuum perplcxum reddit, protinus me certiorem facias, cum nihil mihigra-tius poiïit in hac vita cótingere, quam ftu-diofiflimis viris amp;nbsp;mei amantiflimis mo-remgerere. Vale. Datum Patavii. Pnd, Non. Nouembr. Anno 1579,

Hicfonym^is Capeuaectw,

Hicfcnjmi^ Capeuaccin^ D.Petra Mü^a'vio S. P.

VirMagnifice amp;nbsp;chariffime. Tardius adterefcripfi, quam ftatucraoccupatio-nibusimpeditus. Nunc veró ut tuæ mo-remgeramvoluntatc, illudinprimis fcias Velirn, nihil mihi moleftius futuru, quam utmethodus curativa nobis infeientibus imprimât iir,præi cm m cum nondü extrema manus impofita fuerit, amp;nbsp;fî quis adeó efletaudax, ut imprimendacurarct, ne-quaquam permitteremus,ut publicè vcn-deretur.Curabimus tarnen, fi Deusdabit, Utbrevi publiée vel legendo vel feriben-do in

MEDICINALES.' 1^7 do in communem utilitärem prodeat, at-que cum eafortaire dodrina de venenis erit conjunfta,in quibus utrisq; multa de-fideraripoffunt,

Sed accedamus ad dubitationes, quibus ut ordine refpondcamus, illud inpri-mis ftatuendu eft veriflimu, effe in omnibus morbis caufam contentivam,amp;habere locum, ft tarnen morbus capiatur pro vitio proprietatis,Turnenimmorbus eft in fieri. Quod ficapiatur pro conftitutio-ne præter naturam,procul dubio ab eo fe-jungitur caufa contentiva,cùm fit in fado effe. amp;nbsp;quamvis ejufmodi morbus revera fit caufa efficiens,habet tarne apud medicos rationem formæ : Cumveródicimus morbumfierilæiafacultate, non eft ere-' dendum nos excluderc morbos in mala compofitione amp;foluta unitate ,quando-quidemamp; ipfifiuntlxfa facultate non la-befaftata, fed impedita.

Nee duo tantum genera morborum conftituere debemus, fi partes fimilares à diflimilaribusper fimplicitatem, amp;nbsp;com-pofitionem diftinguantur : A dolore verb, ut dolor, non curativam, fed præfer-

léS Epistolæ

vativä indicationê defumi pofle exiftima-mus, ut anodyna quandoq; funt frigida, quadoq; humida, quandoq; calida in pri-mo.Neq; iymptomaperpetuó colequitur morbü, cum aóliolxdi poflitnonlæ{â,fed fruftrata facultate ob errorcm externum.

Etii Galcnus quandoque dicat partes noftri corporis ab humiditate alterari amp;nbsp;eorrumpi, non tarnen debemus ftatim in-ferrc, ergo ab humiditate fit dolor,amp; fi di-cas,fententiameflcHippocratis,dolorem fieri ex altcratione amp;nbsp;corruptione, nos fateri debemus , dolores non fieri fine per-mutatione : Sed propofitio Hippocr. in-tclligatur fccundum lubjefta materiam, hoc eft,fi fiat, cumviolentia, quod de hu-miditate nequaquam eft dicedum.Quare fiGalenus videtur quandoq; dolores re-, ferre in humiditatem, noh eft, ut exifti-memus, in folam humiditatem efte refe-rendos, fedquxeonjunftafit vel cum altera ex adivis qualitatibus, vel cum materia. Atfamesfitexprivatione ficci. Ergo amp;nbsp;rcdundantia humidi : Non valet con-fequentia.

Qtmdautcmnonagnofcisdftcrimein-terpro-

MEDICINALES. l^ ter proprietatem amp;nbsp;temperiem mirum non eft, quoniam amp;nbsp;multi alii non agno-feûtj rihilominus fi ftatueris temperatura infimilaribus facere proprietatem, com-pofitionc in diflimilaribus,ut voluit Galens,no amplius admiraberis, cû fine bujuf^ modi jÇpnetatib us actio nulla poffit fieri. Ncc miramur, fi nó intelligis, quomo-do mixti forma femiputrefcat, quonia id veritati repugnet: At nos cùm dicim’ ma-teriam femiputrcfccrc,imitamur illos,qui appellant homines femivivoSjamp;femimor-tuos, quoru tarnen forma incorrupta ma-net.Depermittentiumveró amp;nbsp;prohiben-tium natura, quod fcribis, te in fententia noftra acquiefcere non polfe, non eft mi-randum, fi plura permittétia, plura prohi-bentia,qüam tria quæris.Qüod fi ftatueris tria tantum elfe permittentia amp;nbsp;prohibé-tia, quemadmodum etiam tria indicantia tantum, cetera tria bæc circumfcriberclt; amp;nbsp;definite,amp; fpecifica,imó fingularia red-dere, proeul dubio nó amplius dubitabis, nee opus erit methodo adinvenienduid quodpermittit vel prohiber,cùm femper hæc tria fint fpeftanda amp;nbsp;ab his dedinare nequaquam vaj camus.

170 Epistolæ

Pofl:remó,quod quæris, quæ natura fü-crit iUius morbi epidemici, qui fuperiofi-bus diebus per univerüm ferè Europam graficus eft : Si licet dicere quod lentb müs,arbitramurmerito caufæ externam originemduxifle; abaëris conldtutionc: Sin interna,à materia Catarrhali,quæ dum putrefcebat, nunc febrem cphemcram, nunc putridam excitabat : quemadmo-dum infebnbus,quæ ex bubonibus fiunt, ( nee putamus, morbum tuide contagio-fuin, prxfertimapudnos, quoniam nee fuit pcrniciofus,imó brevi aut nullo etianl ■ auxilio reftituebantur. Hæc funt quæ lions fuccifivis retenbenda duximus. Intc* rim,vale, amp;nbsp;nos,quod facts ama.

afcro»jmuï Mercurial» D. Petr»

MonavioS. P, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

ExceUentiß. Domine:'Ut tatditatcrtl tuam inrefpondendo meis literis adeo e-loquenterexcufires, nullacertè aut ani-mi mei erga te fufeipio, aut tui error exi-gebant: Sed quod id peraccuratè faccre libuerit, indgiu tua humanitati atque tin-gulari erga me propenfioni tribuo ^ coq;

nomi-

Kf E D i C I N A L ß 3* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;171

ftominc,quas poflum, ago gracias. Ecc-him de equis illisjam Cratonis prudentiC* firm fems confilium fecutüs fum, arqua co nunc multó magis lætor, cum video tc quoq; fu mini s rationib us ejufeemodi de-Ebcrationem commendarc. Iraq; filentio illorum tradationi impofito,ad ca quæ ex me quans venio : Verum contagium pu-tredinis fobolem efle femper agnovi. Ve-rum altcrius nonveri contagii, quod re-cetiores aliqui^w^5£w vocare maluerur, can lam baud putredinemefle, nulla fcri-prorum autoritas, nullave ratio vetat : Sic cnim qui ofcitantes vel ftemuentes alpi-ciunt, cospanteramp; ofeitare amp;nbsp;fternuerc advertimus, cui non admodum difiinii-lem cxiftimo fuifle earn cotagionc, quam in pratcrita epidemica fynoeborum im* putridorum conftitutione affuifie no du* bito. Seis enimputredinem febrile nun-quam contagiolam evadere, nifi ingens admodum fit, alioqui febres quabbet ex putrefcentibus bumoribus ottac, cur non omnes eflent contagiofe?Jam verb nemo eft qui non fatcatur antcadas febres aut omnis putredims expertes extbilfe, aut

iyi' E p i s T o L Æ percxiguam habuifle. Quomodo vetà lympathian aut contagii genus id cxifti-inaverim,potes in meis adCraconem Iite-' ris facile cognofcerc.SiGalcnû nurtquam errare potuilfcjUt aliqui male confeii pfæ-' dicant. Exiftimas,jufe quæris, quo pado plumbum aëreum fimul amp;nbsp;graviflimum ft : S cd li amp;nbsp;Ariftotelem amp;: fenfum, ac ra-tioncm,ut debes, fequi malucris,eum in-igniter in plumbi natura indicada lap linn effefateberis. Nammetallacx vaporibus turn aqueis,tum terreis vi caloris,ac frigo-ris conflaritam aperte demonftrant Peripatetici, ut nihil certius lit, quàm âurum, plumbum,hydrargyrum idcirco elle corpora gravillima, quod conftent ex aqua, amp;nbsp;terra optime percodis, congelatis, amp;nbsp;mixtis, fiqjhydrargyromotus illepcren-nis, amp;nbsp;cximiatenuitasineft, non ob aliud elfe,quàm ob aërem, qui non multus ob egregiam mixtioncm aquæ congclata: inclufusexitumquærens tantifper totum corpus cict, donee vel igne, vel quapiam alla externa caulà difloluto illo corpore a-queoamp;terreo abit, limulq; amp;nbsp;terrain 5^ aquam

MEDICINALES. 175 aquamdiflblutam abire facit. Hæc igno-raß'c graviffimum fcriptorcm Galenüval-de miror,au t laltcm diffim ulare,cum fcri-püc, efle inplumbo multam fubftantiam humidam congclatam aërcam,amp; paucam terream.Scdmultó magis ipfius funplici-tatemadmiror,qui dixit,cavernofum clTc plumbum,acpropterca pondus ejus,uc ftatuarum vincula probant, diuturnitatc augeri,quodaèrcum fit. Etenim fanend-fcio anGramaticorum liberi eum inmo-dum philofopharétur : primùm,valde du-bito,ralfum efle plumbi pódus,autmolcm ulla rarione augeri,cum pene contrariura cxploretur in iis tegulis quibus culmina templorum cooperiuntur: fed ctiamfiil-lud conceflero,non quia aëreum augetur. fed tjuiafuperficie ipfius corrupta, terraqj amp;aqua diirolutis,utrarumq; pondus magis atq-, magis fefe cxerit,corrumpi autem vitio aëris amp;nbsp;temporis plumbi fupetfleiem cx eo facile convincitur,quod fl vetuftum amp;nbsp;ufu confumptum eliquetur, multó major rccrementorum,quam folidae plumbi fubftantiæ copia extabit. Habes,mi Mo-navi, quæ inter varias vifitationum amp;pu-

S

174 EpistoLÆ blicarum leôlionû occupationes tuisgra-villSmis dubiis hoc tempore du xi refpon-denda. In iis,fi quid tibi àme iàtisfadum erit,pro lucro non exiguo putabo. Sin minus,q)ero,quç tua eft cuntbs Ipeétata pro-bitas a te meas vires excuiàtum iri. Vale, meqj,ut facis,ama: Patavii 17 Febr. Anno i j8i.amp;c.

» Petr^ûfia'vio, 'Viropr^eclar/Js’tm0,ffiera-Kjwii^ ^iercurtaHs S.

OptalTcm Monavi mi, aut plus otii mi-bifuperefl'e,aut curarum minus habere, quo præclarç tuæ pro Galcni circaplumbi naturam fiifcepta de fenfionc difccptatio-ni reipondercrndcd quia ea eft omni tempore, amp;nbsp;præfertini hæc noftri ordinis ho-minum conditio,utvixtundendis ungui-bus præ infirmorum vifitationibus,publi-cisleâ:ionibus,atc|ue ftudiis facultas con-cedatur,me exculatum iri apud te ipero, fica dilputationejammcis literis inchoa-ta,tuis autem penè contera, nunc dimifi fii,adea,quæ propofuifti problemata ex-plicandaconvcrtar. Ubi prius tarnen illud addidcro, quod no reétè in aliis meis per-

M' B D i Û t N A t E s. i/f cepiffe videris, plumbi laminas fub dio, quemadmodum etiam pcritiflimus fate-tur Agricola, idcirco auctas vïderi,quoni-am iplarum pondus crefcit : atqui crefcit, non ob aliud, nifi quia corrupta ab ambiente modo calido, modo thgido, fuperfi-cie,partcs aqucç,amp; fubtiliores in cincrem vertuntur, unde vis illa tcrrcftris,amp; pon-derofaplumbi, quæ prius ab aqueis parti-bus veluti fublevata quodammodo occul-tabatur,magis fefe cxcrit,ficque jure pondus augeri videtur. Nam idem plum-bum,ficomburatur, décima atque etiam amplius parte, quam antca ponderare conipicitur, non ob aliud, quam quod partesaqueæ in cinerem, amp;nbsp;terram con-verfe pondus addunt,,ficut aqueæ vcl-utfuiloUentes corpus plumbi levius red-debanr. Nunc ad quæfita;Scribis enim videritibi,nonlevemin Ariftotelis com-mentariis contradiâ:ionem,quod 4.Problems. decimoquinto tradat, rem nullam in aqua liquefcerc polPc, quæ ignili-quefieri apta fit, ceu plumbum,amp; ceram. de quo poftremo etiam dubitas.

In commentariolo verb de admirandis

S z

17^ Epistola

aufcultationibus fcribat,ftannu Cclticum mul to citius plumbo Iiquefcerc,quiain a-quaetiamliquefieri foleat. Egoauténul-lamlt;«7iAoyafinefle,n ut par cft,intelligarur utcrque locus,puto. Nam fuapte natura, amp;nbsp;ut clicunt per fe,nil poteft in aqua lique-fieri, quod igne liquefcat; quêadmodum locutuS cft inproblematis. Atqui nil pro-hiber,id peraccidens poflc contingcrc,eo nimiru paéto,quo ipfemctphilofophusin admiradis explicuit. libi ab externo aqux frigore inteftinu ftani Ctltici calorem pu-fillum cogi,coaólum augcri,aud:um li que faccre docet,haud fecus atq; graviflimus autor Theophraftus in lib.de ignc metal-1a in Ponto intra terram liquefieri indica-vit,calorefcilicetterrx ob aëris frigus intro colleóto,amp;au61:o.

Quodlecundo loco poftulas,utcau{am reddam, ob quam in Germaniæ metallis laies conficianturin câldariisplûbcis,neq; cjulmodi vaG etiam vehemcntiflîmo igne incandefcentia difTol vatur, baud line ex-plicatu facile eft.Tentabo tarnen in re ad-modum dubia amp;obfcura,amp; à nullis forte propofita,aut faltcm exacte explicata fen-tendam

Medic inai.es. 177 tcntiam meani aperire. Quæ cnim fum-mofrigidojfive humiditati, five ficcitaci conjundo funt cócreta,tiinc diflblvütur, cum humor congelatus folvitur,abfumi-turve,cumquc illa compages, amp;nbsp;partium terreftrium unio corrumpitur.Quas res i-gnemfuavi amp;nbsp;calidilhmü amp;nbsp;tcnuiflimum cfficere,apud omncs exploratiffimum eft. Itaque haJiquod reperitur, cujus faculta-te corporumhunc in modum concrcto-rum humor congelatus fervetur, fimulq; unio partium ab ignis violêtia protegatur, plane indilfolubile etiam igne tentatum evadere,rationi confentaneum crit. Hu-jufmodi autem eft fal, nempe, qui ftia pin-gui humiditate plumbi humidum acon-fumptione, amp;nbsp;diftolutionc tuen, faculta-te vcró infigni,qua pollet,aftriftoria com-pagem,amp;unionempartium ejus in medio flammarumcólcrvarc,cgregiè valet, per-indc ac experientia compcrtum eft,ft quis patellamchartaceam efficiat, eamq; olco femiplcnam ftipra prunas componat, minime chartam vi ignis confumi. Salem ve-ró magnopcre aftringcre, ita apud omnes compcrtum eft,ut neminem fanum id nc-s 5

47^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E P I s T o L Æ^

gare pofle cxiftimem : quod etiamhumk ditate pingui, amp;nbsp;oleofà polleat, præter A-riftotelis idinMcteorologicis, amp;nbsp;Problc-matis airercntis audoritatcm, extat locu-pletiffimum Plutarchi teftimoniû in primo quæft. natural. nccnon primo convi-ual.problem.nono,tibi amp;falcmmarinam-quc aquamoleofam e{rc,amp;propterca mini us dulci pannis maculas clucrc,minime-quc plantas nutfire,imo vcio easnecarc dilputat.

Cur autem dubites,ccra ne liquefcat in aqua?Occafioncm certè nullam video,cû quotidiana experiétia doceat,ceram pannis adhærentemnulla aqua, fed folo ignis caloretolli:Habesnunc qua:pro tuisdu-biis enodandis refpondenda fum arbitra-tus. In iis ii latisfeccro,operam me no pe-nitus perdidifle putabo. Sin minus, id amp;nbsp;ingenii meiinfirmitati, amp;nbsp;return naturali-um obfcuntati,non autem voluntati, qua: iemper in te progenia erit, tributum iri ipero.Vale,meque,ut facis,ama.Dab.

' Patauii, no Decembr.

MEDICINALES. 17?

Hieron^KUi Mercurialii D. Fefr^ U^oftavio S. P.

Binas uno dic à te accepi epiftolas, in quibus cû antiquis novas junxeris difpu-tariones,eolibcncius inter multas quitus aflîduc premor occupationes, iis relpon-dere aggrediar,quodpræclara ilia ingenii vis,quæ incunétis tuis valdc elucet, nec nonîingulariseruditio, atque eloquentia me ita acriter incendunt,ut tibi reipon-derein maximis ftudiorum atque negotiorum meorum partibus elle putem. Il-ludauteminprimis te haudnelcireopto, quas nuperrimè vidifti de venenis,amp;pue-rorû morbis éditas meditationes, ex iis et (e, quæ è cathedra nobis, velut œftro quo-dam percitis emiiraceleri,ac non ita prudent! auditorum manu cxcipiuntur, ut fl quandoquealiqua minus claborata,amp; firma eruébentur,candido amp;:ingenuo lectori,nec à)tp(^«lt;«'illammathcmaticam expe-ftandi, neque protinus obtredandi, aut acerbius contradicendi occafionem præ-bere debeant, cùm plerunq-, minime eli-mata,imôverônôrevilàab ipfis profiten-tibus exeat. Scribis in tradationc pucriliu

S 4

i8o Efistolæ

«gritudinû,mc cam non exigui momcnti dilputationé omißHCjUtrum ipfifmct puc-ris, an nutricibus poftulantc neceflitatc pur^antia fine exhibendamédicamenta, tibiq; videri potins, pueros ca fumerc dc-bcre,fecusq; àmc çonftitutum,vcl fuppo-fitum videri. Ego veto impulfus co Hip-pocraris oraçulo, quo in v i. de mor.vulg. tex.3 j dixit, Mulier, capta, elatcrium, aut cucumerem fÿlvcftré edcntes,pueris pur-gatio. Semper exiftimavi, multo tutius, per nutrices pucllulos purgari,quàm fi i-pfis quomodocunq; patata exhibeantur médicamenta. Nam pratterquam quod Medicos ab Hippocrate doceri fcribitco loci Galenus,utiîc mcdçantur pucris,illa criam ratio perfuadere potcfl:,quod etiaii nutrices corpora fana habentes ufu pur-gantium offçndi queant,attamen multo meliusrefiftere injuriis pharmacorû poE fint quàm infantes, nempe qui ob corpo-ruminvaUditatem multo minus medica-mentorum naturç humanç adveriantium vim fnftincre polTunt^ucco vcl fubftantia rota fumptorum, quàm fi corundem vis folacaftigata,arque ut ira dicam dulcora-ta.

MEDICINALES. x8l

ta,la«îii alimento familiariffimo, amp;nbsp;jucun-diflimo inditapræbcatur,

Velles quoquc in traétatione lumbri-çorumâme cômemoratum effeid genus vermium,quod injumentis plerunque,in veftratibus autem pucris nó raro fieri con-lpicitur,quodqjab Avcnzoarc,amp; à Nicolo Florentine) inter alia vermium genera fuiflc propofitum nó ignoramus, cum fci-licct in dorfo vermis oritur,qui hue arque illue perreptus carncsque exedens bruta amp;puerosmacie confumit. Ego veroficut ejufeemodiægritudinem à diacuculo vc-tcribus nuncupato,noftrisquc in variis Ic-dhonibus traâ:ato,non parum dilfcrre pu-to,fic de ipfis,cùm rariflimè,vel nunquam in homine videantur,vel ii unquam in ho-mine apparent,inrer lumbricorum genera non recenfeantur,ad cum qui ipfos do-cet, haud ita perrinere tradatio videtur, quin poHirjurc aliquo præteriri,quanquâ nee ego profitear,me cunfta elTe adeo có-plcxum,utaliis etia cruditioribus aliquid addendi,autmagisexcolenäi locum non rcliqucrim.Tranfis pofthæc ad librum de vencnis,in quo te primum offendi feribis,

181 E p i s r o L Æ

quod conftituerim vencnum elTc in fub^ ftantiæ, non autem, ut complûtes credût, inqualitatis prçdicamento:addisq; mein-terdum vim veneficain corpore pofitam, effe vencnum allcrcre, intcrdum definire eiTe miftum.ac propterea pugnantia dice- ■ re,quad non idem fit, hominem eiTe animamin corpore pofitam,vel elfe compo-dtum ex animo amp;nbsp;corpore, Sedquiahoc . poftremiumluxuriantis ingenii argumentum cit,iplo dimiddiadid quod magis urges convertar, nimitumut probemratio-nes quibus uteris adprobandu efle in pre-dicamento relationis venenum collocan-dum,advcrfusmeam fententiam non tantum habere mometi,quin facile dilui que-ant:Nam uthinc primum exordiar. ea di-cuturadaliquid ex Ariftolc,quorum elle aliorum eft,aut aliquidaliquo modo dici-tur.Primo modo plane adaliquid,necali-mentum nee venenu dicitur, fed fecundo modo,proutfcilicetad aliquid leu rei^e-ftualicuius,népe hominis dicitur. Verum nechoepaftoverè ad aliquid funt,fiqui-dem maj or pars venenorû æquè alia bruta i atq; hominem interimit,amp; multa eriam a-limenta

M E D I C I N A L E S. 18) Ïimcnta funt, nonminus beluarum quam hominis.Sed concedamus effe ad aliquid venenum,quidprohibet unam amp;candcm rem divcrümodè acceptam fub diverds prçdicamentis coHocardMagnum amp;nbsp;par-vum in quantitatis amp;relationis.Morbus amp;nbsp;fanitasin qualitatis amp;nbsp;rclationis prædica-mentis ponunturdiaud fecus ctiam forma fubftantialis in duobus prædicamentis eft, cum formaqlibet fit alicujus forma.Qua-re de veneno quoque dicere poft'umus,ut refertur adhomine efle adaliquid.Uc veto miftum quoddam eft effe propria forma, quç eft vis vencfica.amp;fubjedo,effe inprç-dicamento fubftâtiç.quêadmodum com-pofitumex materia amp;nbsp;forma,nequeipfe Unquam dicerem totum feorpionem aut totam viperam effe venenû,fcd illius fpiri-tuofum corpus vi vcnefica formatü,quod totum communicatur: Hujus autem corpus falivofum fimiliter conflatum,amp;: mor-fu communicabile.

Nunc dcinceps,quód quarto loco quç-ris,an venena fint contagiofa,mca fenten-tia eft, corpora, qveneno intcremptafint, minime alia inficcre pofte, q, vis illa non

184 EpISTO LA

modo proprio fubjedo jam exuta fit,vc-rùm ctiam in cadavcrc cxtinda, ita ut fi vcnenum integrum è corpore jam abipfo nccato extrahatur,atqi alteri cuidamprx-beaturpenitusinefficax,uUiq} alteri Içdé-dofitfa6tumineptum,neque ab hac opi-nione me dcflectit,quod inhiftoriis Indi-cis habetur relatum, Cambajæ provincia: regerh vçneno nutritumita cvaiiHc vene-nofum,ut etiam mufeæipfîus cutem exu-getes veneno ta(ä?Bpericrint,fiqdcm pre-prièidcontagium,quod fit per cibi lum-ptionem, minime appeUandum puto,amp; venenum id régis in corpore vivcnte,nec dum fua potentia perfundum crat. Porró venenûpeftiferç tabi cur propriè amp;nbsp;ipfum venenû,cùm cor petat, amp;nbsp;ftatim périmât, non fit vocâdum,rationem nullam video, etfi inter hoc amp;nbsp;alia, illud diferimen con-(piciatur,qu0dpeftilcntia ubi acre infedo communicatur,vcre contagioG fit. Alia verb contagii veri fint expcrtia,etiamfi in-terdum medio aerisvitam eximant.

Quod autem de Hippomane nugan-tur,jamdudum qui rarô fallitur, efie fabu-km docuit Ariftoteles, fique philtra ul-lam

MEDICINALES. 18y kmnoccndi humanis corporibus fuaptc natura,non àcacodæmone communica-tam habcant, earn minime vcncficum di-ccrem.quoniam cerebrum potius, quàm corlacelïire’,neq-, præfentancam neccm afFerre,fed ut cæteri pravi humores,arque ægritudines paulatimvidentur confume-rc. Redis pofthæc ad plumbi naturam jampridemtraôlatam,in qua vixtibi per-fuadcrepotes, quomodo plumbi aqucis amp;nbsp;fubtilioribus partib. fub dio in cincrem converts,vis terreftris, amp;nbsp;pondcrofa ma-gis fefe(quodego dixi)cxcrat,quafiaquca; partes magis debeant in halitus coniumi, quàmullo paftoin terreftrem fubftatiam converti.Hoc autemfacilius, ni fallor,di-feere poteris, fi partes lilas non prorfiis a-queas. Sed etiam alicujus, ut fie loquar, terreftreitatis participes effe cogites, ut qucmadmodumhuniiditasviridiû ligno-rumcôbuftamultoplures cineres, quàm ficca ligna deuftafacit, quod ilia terreftris humiditas in cincrem vertatur.Sichumi-ditas plumbi tenuior aliarum partium rc-fneiftu fub dio cinis evadat, ac proptcrei difclufo aëre,qui levitatem addebat, pon*

18^ Epistol Æ'

dus pauló majus appareat.

De plumbeis cal darns,quoniam meant ad problcma tuum refponlionem minime improbas, imó potius camauótioremgt; illuftrioremjornatioremquc facis, amp;nbsp;in-genii tui candorem, amp;nbsp;eloquentiæ uben-tatem,amp; eruditionis copiam etiamatque etiamlaudo amp;nbsp;ampleélor, nee ubi tanta claritas addt, philofophicum puto,aJia verba inutiliter adjungere. Itaque iis, quæ docte feripfidi, omidis, adpofterio-rem libcnter tranfeo,in qua quoniam pri-mum de liene diiputas,quaiiamp;ipfe lùvçp»’ f»f infanguine fabricando jecinoriiit,me-amque ea in re ièntentiam audire optas, libère dicam,ubi eft tantus ïâpientum vi-rorum ac tantorum ftculorum coienfus, me non facile moveri,quod unus vel alter ingenii lafcivia quadam diftentire vi-detur.

Namamp;ipfe Galli cujufdam atque al-terius fcripta vidi,meaque in bibliotheca liabeo. quibus amp;nbsp;à te propofitis argu-mentis,amp; plerifque aliis docere nitüntur, haftenusamp; veteres,amp; recentiores fefel-liflc,qui dixerint,henis aóiionem elfe lan-guinem,

Medicinal Ës. iS^ guinem,amp; jecur à feculenta ac terreftri, melancholicaque fubftantia depuraré ,i’ mö vcró amp;nbsp;ipfum non minus jecinore, fanguinis pcrfeéhoncm abfolvcre, præ-fertimque pro finiftro cordis vcntnculö cum parare. Sed fpeciofe quidem funt eorum rationes, quæ tarnen pauló atten-tius examinata: débita firmitate carcre confpiciuntur. Ut enim verum eft, frequenter naturam communes corporis miniftros,vel geminos faccre,vcl inme-dioaliquo loco collocate, fie non ita fiele huicnecelfitati adftrinxit natura, quin à-liquando ab bujuficemodi confiictudinc dilceflerit, tune præi'crtim, cùm melioris alicujus rei gratia idfecilTevifia eft.Quo-modo enim natura potuiflet duo ita va-fta amp;nbsp;toti corpori famulantia vificera in medio fiubtus cor dilponerc? Quomodo rurfus non fiupervacanca fuilTet, fi plura fianguini efficiundo inftrumenta condi-dillet?cui unum fiufficcrc poterat,amp;debe-bat : Quam rem cognoficens Ariftoteles, arque cordi cunéla præcipua tribuens, fiatius duxit illud fiolum veram fiangui-nis oflicinam ftatuerc, quanr id muneris

188 Epistolæ

pluribus irnpartirirfimilkudincm aliquanl genericam, aut etiam ipecificam habere pofle ftruduramhenis cumjecinorenon diffitcor, quoniam verb unaquarque pc-culiaris acho à proprietate partis efficient tis nulli altcri communi proficifeitur, ut millies dixit Galenus, tantum abcft,cjul-cemodi proprietatem ianguifica eandem in utroque vifeere eflc,ut non minus terra a ccelo diftet.Qi^, mi Monavi, quæfo eft ratio ca,kclam fan^uihcationem atquevi-tia inde orta æquè a liene acjecinore oriri amp;nbsp;propterea debere lienem effe pattern fanguiniselFe0lricem?Nam ut de hydro-peloquar,quern feribit Galenus necefTa-rio produci refrigerato jecore, quis ignorât a liene tumente,amp; refrigerato infigniter quoque refrigerari jecur gt;nbsp;amp;nbsp;fubinde cachexias,hydropes, aliaque hujufmodi vitia fuccedere? Devenenis,medicamen-tis,amp;cibispræclâre,ut cunda Idles, difle-ruifti.Veruntamen, quódproponis venena variis partibus infidiari, nec propterea unum cor omniapetere,jam puto me ex-plicaflc lib. i. c. ii. ubi eadem argumenta, atq; eandem difficultatem, quam tu, pro-polui,

MEDICINALES.' iSjl |)ofüi,fimulquc,ftifallor,cnodavi. Quare jam tibi me aliqua (altem ex parte fansfe-cilFelpero: lin minus, vol untatem (altem ex parte latisfecilFe Ipero : fin minus, vo-luntatem Faltern meam probata tibi iri có-fido.Vale.Patavii,die ultimo Martii 1584.

Thomas EraJfui D. Petro Mona'uio Me-sltco Cafireo S. b.

Tu veró Petre dodliflime, amp;charifii-ine,ficflagitasrclponFum ad literas, qux 2^. Aug. inter cœnandum mihi funt red-ditæ,ac fi de mea crga te optimavoluntate tibi non cônftarct. Qui ante fui, nunc ct-iam fum, tui amantiflimus, amp;nbsp;tibi gratifi-candicupidilfimus. Quocirca non debes àmeprecibus contendere , quod à me tibi curari præftanve polFe arbitraris. Sans crit mil’ll, fi te cupere intelligam. Iraq; ut petis, fcrupulos tibi eximam, qui te vexant. Facilius Crit hoc mihi, cùmtuipfe rationemviamq-, apcrias.

Ex libellis noftris hanc te hypothefin cxcerpfilFe ais, Metallica omnia in uni-uerFum,quovismodo parata,nec tuto ncc comodè intra corpus lumi. Non dixi ego»

T

ipo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EpiSTOLi«

ifietallica omnianoxia elle. An enim amp;nbsp;(a-lern inter metallica numerari non novi-mus ? Sed amp;nbsp;chalchantumnon adeóno-xiu efle affirmavi pag. 139.1. de auro potu-lento.Monui etia plurimu malitiadifferre inter fe,tum metalla turn metallica. Hæc hypothefis noftra eft,metalla amp;his cogna-ta, Milÿ, Scry, Hydrargyrû,Stimmi, réméré non efle devoranda, quovis modo fint' prçparata,prçfertim veró li ignis vi lint c5-cinnata. Si libelliprincipiu attente confi-deralfes, de mctallis pcipuè me agerc ani-madveftilfes. Nee ignoras,puto autores à mctallis metallica diftinguerc. Cum deinde nobis das, nó ita nos alere metallica, tit pro cibo quotidiano uti liceat, idé mox nobis rurfus cripis. An enim quod alerc nonpotcft,corroborare,refocillarc,inlla-tufuo partes principes confervare poteft? Dico tibi hoc elfe unö lt;*■«gt;» «V^j^tov. Quot modis corroborari, amp;inftaurari vires pof fint, pag. 91. amp;nbsp;deincepsexpofituminve-nies : Quæ fi expenderc voies , ulrro in partes noftras defcedes. Iteru repcro, im-polfibilc eft,fine alitione talia elfici,qualia quintis metalloru eHentns, ac fimilib. ad-fcribi

Médicinales. ' 191 Ïenbi audis ab horum pharmacoru Fabris* Quare non rede credis experientiam tc producere poffeteftem: Scd,inquics Forte, non alcre quidem ciborum inftar, at nó nilul tarnen alere.Ego veró nullo pado alcfedemonftravi, Fed (inccra effe pbar-macaprobavi» Qui igiturconllàre ödendes,in uFumedico ilia amp;pe,quo ad has in-tentiones, utiliter adhiberi, maxime in animi deliquiis?Quid enim’an que animo deFedos revocant , alere omniapodunt? Ergo amp;nbsp;Frigidæ aFperho, amp;nbsp;nafi coprcl’io, amp;pilorü evuhïogt;amp;:auricularü vcllicatio,amp; öris ventriculi coniricatio,amp;artuum com tortio, ligaturæq, alunt. AliudcftFpiritus cvocare,qui adcor cóFugerunt,atq-, aliud. eoFdem nutrite : InFundimus eis enam vi-numad cclerem Fpirituum perditoru in-ftaurationé,Fed id nutrit : At metallica nó nó nutriunt.Non igitur, vini modo, j uvat. Vis te tuomet gladiojugulem’Haud mul-tópoftitaFcnbis: Purgandi vires plcraque obtincre, Fatis notum ed. Item, neque enim inficias iverim , qUin venenata amp;nbsp;maligna aliqua qualitate participent : Si verahæc lunt, ut certè Funt, quomedo

T A

Epistolæ

colere, corroborare,rcfocillarc dicis ? auC qui credemus animo defect is per fe pro-defle? Peraccidens äliqUandojuvare, nil force vetat:Sed rationes expedämus.fum-mam miftionis perfedionem in auro pfir-fercim elucéntem, ac gemmarum præfta-tiamlux amp;Iplendor ille prxfulgidus lans patcfaciüt,lpiritibusq;noftrislucidiflimis maximeq-, temperatis cognatas cife. Ho-rurn ratione facile adducar, ut eredam ob illam fympathiam amp;nbsp;lymbolorum conve-nientiam Ipiritus etiam confervare, augc-rc, ac velutignavos aedeperditos Ipecifi-caproprictate reftituere. Aurum perfede miftum cócedo,quaildo perfecte miftum vocas, cujus partes humidæica funt cum ficcis temperatæ, ut alteræ abalteris fe-' jungi nequeant: Hæc perfedio, quid ad temperationem corpororum noftrorum attinet ? Miftio perfecta alio modo dici-tur,qua; ad plurimarum amp;præftantiflîma-rum aCtionum ufum requiritur. Hacper-fedione metallis nihil imperfedius, hominis corpore nihil perfedius in tota reru naturainvenitur, de qua re pagina 46^. amp;nbsp;deinceps muludiilcrui. Repeti fuperiora etiam

M ED I C Hf A L'ÈS. 195 ctiam hic polTunt.Eft enim impolïïbile,ut quæ alere non poflunt,(piritus augeant ac depcrditosreftituant. Quare verbafunt inania : Specifica proprietas,pcr quam in-ftaurantur fpiritus, eft proprictas tempc-ramentitalis, cujus ratione alimentüali-quid cft,ac fieri id poteft,quod nos fumus: Quod cumnegatum fit metallis, nullum hic locum habet de occulta aha proprietäre commentumullum. Quid verô lux, amp;nbsp;fulgor gemmarum ad ipirituum alitio-nem ? Fortè putas fpiritus oculos habere, amp;nbsp;ctiam fplendorc ingeftamm gemmaru voluptaté capere, At dico tibi,tritas gemmas omnemfulgoremamififle, Si luxin-dicaret fpirituü cum lucidis rebus cogna-tionem,quammulta,quxfo te,forent co-rum alimenta?Jam fi venenataqualitaté participarunt,fi tanta corpus violêtia purgant, qui fpiritus reftituant,augeant, con-fervét? Inhis quianihilanimadvertifti fir-mitatis,adalia tranfis. Si metallica phar-maca,inquis, répudias, quia corpus vehementer purgant(pleraq;purgare ultró nobis conccdis)nulla purgantia intra corpus fumi oportebit: Quodcum fitabfurdum,

194 Epistolæ

iftud tantum fèquctur. Non cruda, amp;ita ut c terra eruuntur, ingerenda elle. Sed qucmadmodüamp; reliqua purgatoria priE-parata prius, amp;nbsp;aliis additis correda : Non lequitur. Si metallicispurgatoribus uten-dum negem, ut etiarn alüs interdicam. And prohibuero Ellebori ufum, tibi vi-debor etiam Rhabarbarum repudiate? Ouia nocentiora funt metallicaignium vi parata aliis purgatoriis, fugicnda di-cimus. At hxcrefpondebis : non minus iUis corrigi poterunt: Sit ita: Quæro eX te, curtot lumpt)bus amp;laboribusmetallica conquiras ufu non fatis comproba-ta,dum idem longe vilioribus, amp;nbsp;multo ufu probati.s obtinere potes? An non fum-ma fuerit dementia , ignota , preciofi, multo labore , amp;nbsp;fudore comparata an-teferre minus preciofis,notis,obviis,duin non plus ex illis quam ex his commo-di expedes ? At validius agunt, inquies, amp;nbsp;in parva quantitate. Audio. Sed hoe tibi repono, ob id elfe nocentiora, quia minima corum quantitas plus exagitat corpus, quam major aliorum quantiras. Si aliis adiedis retundi virtutem eorum dices,

Medic inales. 19^ dices, ut non magis infeftent, rurfum pa-rum prudenter ignora pro noris cligi at-firmabo, cum præferrim cerrus elle ne-queas, urrum mail aliquid larenrer cor-pori imprimant, majoreque precio vene-ant : Er cruda quidcm corrigi pofle baud ’^^S®quot; Igniumvi cocinnata, an fre temperari queant, vehementer ambigo : Dixi a-has crudiantimonii drachma minus movere,quatuor vel quinque granis præpara-ti : Veteres quoque nonnunquampurga^ rionis caufa metallicapropinai ut, chemi-co artificio ignium maximorumvi appa-rata nulli unqua exhibucrunt: Auget,non minuit corûmalitiâpræparatio per ignés, Hoc tunegas; quibus id rationibusfretus neges,videamus.Multæ res funt,quæ cum antca crudæ amp;inçpræ forent,ignis poftca heneficio coftæ aptæ clîîciûtur adeorpus alendû.Teftanturid carnesinprimisalfa:, inquib’ nemotMwpM'Wcfugit. Si toto généré hæc differre dicas,vcl unaccrufiam tibi proferam,quamamp;refrigcrarcamp; ideo repcllerc , emplafticamq; elfe, ipfa cvi-dentia cxperiétiac teftatur. Cur hic tAtTropw-/^ nonurgcmuscû tarnen àplumbo ufto

T 4

Ï^ô nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EpiSTOLÆ

aucparumaut nihil différât? Plurima etia ex metallis vi ignis liquatis, amp;nbsp;puris ab im-purispartibuslecrctis comparanturphar-maca,uc olea, liquorcs,vocati fpiritus,quç adrefrigerandum amp;nbsp;humedandum intra amp;nbsp;extra corpus utiliter exhibentur, ut liquor vitreoli,amp;oleumfulphuris, in qui-bus guftu etiamipfo nulla acredo depre-henditur. Taceo nunc aquas deftillatas. Adhæcitarefjjondeo. Nunquam egodi-xi, omnia ab igné coda, vel uftatyu^psyAut noxiû acquirere, Imo ex Galeni amp;nbsp;Diofc. autoritate, ut ipfàmreruminfpedionem mittam, rem aliter habere oftendi pagina 154. Rcdc igitur tu toto genere differre dicis cibos ,amp;mctalla. Cæterùmeurme-talla f/^mptv/M noxiû retineät, pag.iii.abû-decxpolui. CerufTæexemplum, quæ res eft fadicia,amp; absq; igni omni paratur,tan-tundemad rem facit, Si te fandycem in-tellexilfe dicas, hac cxeerufTalevitcr Una fieri reipondco. Diffçrt autem àpumbo ufto plurimum ccrufra,cùm illudmanife-ftè calidum, hæc frigidafit. Sed cui tu per-fuadebis, liquorem feu oleum calchanti ac fulphuris‘?“^'p6WyMa.nullü obtinere? Gu-ftus,

MÉDICINALES. 157 ftuSjinquiSjacredinemno fentit: Ferreus eft ergo guftatustuus ,fimorlt;licatione no deprehendit. Admove guttam integram linguæautgingivis, aut carni cutenuda-tæ,amp; utrum erodant videbis.Non omnia, quæguftusnonpercipit calida,vel fridi-da, talia non funt : Sxpe enimfaporunus obfufcat alium, ut non fentiatur, tametfi plurimus addt, ut in opio amaritas fapo-rem tegit refrigcrantium partium. Ita paruin vinirubrivini albi multó copiofioris colorem obtundit, ut non videatur.Quo-ties operatio feu effedus adeft caloris, nemo calorem adefte dubitabit, modo ab accidente nullo faUamur. Deindç lingua laxa cum ßt, cito penetrant per earn tan-topere extenuata, ut minus eorum adio hic,quäin dendon parte animadvertatur.

Miror vcrü,quorfum dicas,te non con-cedere,quæ in dura corpora fa:viunr,mol-lioribus magis efle infefta.Ego namq; fuse docui fatis,maxime calidaji exquidte fint extenuata propter celerem penetrationc minus Iaxis, quam denfis corporibus no-cere pag.114. Scd amp;Gal.hac de re multa cùm alibi, tumubirubificantia, vcficato-

598 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPISTOLÆ

ria amp;efcharoticadiftinguit ; peraccidciiJ

hoc fit,quia noh inhærent. Si æque diu in

his atque in illi sinhærcrcnt,dubio procul

plus noccrent moUibus, quam duris.Qua?

igitur de lanarum laccis contra tormento- ’ rum iélus protenfis affers,contra nos non faciunt : Äquam forte ferr û corrodentem dicis fine noxa manu cava excipi. Si vei 1 tertia temporis parte, quo ferrum crodh, in manu ferves, ientics quid po Jir : Vidi j inferi in dentem cavum, utlcniterialtcm gingiva attingcretur, quosque mox cru-ciatus cum camisexefione gigneret, indem vidi, ac memini. Hoc exemplum alias magis quadrat, quam id quod de lanarum faccis adfers, quia non de impulfu violente, fed altcratione violenta difpu-tamus. Quod ad extremum mctallica j ( de aliquibus non pugno, fed de mctallis amp;nbsp;cognatis quibufilam di{puto)fcribis,nó prorfus numéro corum, quæ intra coq^us aiTumuntur, eximendacirc. fi in corum ufutriahæcobferventur, ut rede præpa-rentur,aliisadditisaptè corrigantur. de- . niq’. débita quaritare exhibeantur,{àtis eft nbsp;nbsp;nbsp;/■

dcclaratû.Mecallacnimficpræpararinon 1 pofi

Medicinalïs. 595gt; poffunt ignibus, ut non femper noceant. Quia veró amp;nbsp;nocctibus aliquando uti co-gimur,non dico, ca nunquamufurpan-da, fed cum aliter xgrum fanitati rcftitue-re non poflumus, minus malum majore permutandum aliquando fuerit. De hac ’■‘^P^g”'^^ ^°^* ^^^' 12.1.141. egi.

Habes rclponfum ad omnia tua breve amp;: longum nmuLBreve eft fi hanc ebar-tam intuearis. Longum fans erit, fi loca citata examinare attenteque rclcgerevc-lis. Citaviob idipfum, utlaborc te leva-rem inquirendi, amp;ipfe mihi confulcrcm, cum prçfertim occupationes fufiorem rc-fponbonem inftituere non paterentur: Dominus fefus tibi benedicatAmen.Die X7. Augufti, Anno 1578.

Thomas Eraßiu D. Petro dfoffa-vio Sal. D,

Litcras tuas,quas 4.Decemb.dcdifti,c-jufdé menfis die 17.bic acccpi,amp; diligéter pcrlcgi : Probo autem mirificè ftudium tuumininquiredaveritate, quafanècharms elfe nobis nihil débet : Ut enim ufum

JOI - E P I s T o L Æ

nullum habcret, quem habet in cunctis rebus fummum, tarnen feipla dignum foret,cujus caufäomniatoleraremus. Rede igiturfacis tu, quodnon ftatimaflenfum prxbes omnibus,ledprius apud tc expen-dis ne incogicate aliquid probes. Ad iUa quæ in his literis objicis,brcvitcr quidem, attamen perlpicuc, rclpondcre tentabo. DeGemmarum viribus non indodos du-bitare inquis,magnas óf admirabiles incl-(è ^emmis vires exiftimafle , qui tarnen alias abditis illis proprietatibus tribuunt plurimum : Idemipfe quoq; omnibus té-poribus animadverti, illos folos (de dodis loquor) ita ftatuiflc, qui perpétua latentes poteftates réparent : Sed fitis non eft, dodurn efte nift quis hac iplain re,de qua quçftio eft,dodus fit.Fieri certèpoteft,ut exceUendbus virisamp;præcipuis in partibus arris noftr.e exercitarifTimis nunquam in mentem venerit,dehujus rei veritate in-quirerc.SolentenimpIcriq;fidem habere illis, qui fc periculum fccifle affirmant, quafi non amp;nbsp;fe amp;^ alios filiere potuerint;In horum ordine ipfe quoq; permanfifTem, ft non obfervaviffimomnes fere, qui talia prx-

MEDICINALES. JOt prxcipuè nobis commendarunt fupcrfti-tioiiirimos,aliisq; vanis artibus dcditos fu-ifleiCredat,qui vult,gemmas mirabilia ef-ficere, mihi qui amp;nbsp;ratione amp;nbsp;experientia didici aliter rem habere, nullus facile per-fuadebit, falfum cfle verum. Chalchanti liquorcm,ut amp;nbsp;ipfum Calchantum minore periculo ulùrpari pofle in ipfo libelle» fallus fum. Nee ego incertis caßbus, ubi nihil videaturobftare pofle,vereoreo,rebus aliis cóvenientertemperato uti.Quid veró de pharmacopœodicam, equidem non habeo aliud, quam nefcire me utrum contuleris ægris,an non contulerit.Sufpi-cor enim, fi utilitatem attulit, aliis rebus, diftributionis,aur dedutlionis aliorü gra-tiapotius mifcuifle,quamiananonis. Vix enim arbitrer quenquam crediturum,in-' Ata fua natura vas ruptum fanare ipfum pofle. Hoc certècomperi,omnes pulmonis ulcere quamvis oblcuro laborantes (funt enim aliqui ad eas aquas ablegaü à medicis, de quibus dubitabatur,an ulcerates pulmones haberent) qui aquas calchantum continentes biberunt, celercm ßbi mortem accerfivifle. Quod niß in di-^

pi EpISTO LJt

uerfis fiepe evenifle viderem, afleveräre .1quot; pud te non veilem. Venerunt enim deinde ad me confilium pecentes (amp;hocipib anno adhuc duo robufti iuvcnes).cum co-' filio locus nó fupereflet.Qux ideo refero^ utmediligêter omnes circumftatias exa-minaviflcincelligas.Egopharmacopocum facultatehujus liquoris ulceraliçctumfa-naviffe eredam,ubi remcercius cognove-ro,órquibus prætereafit ulus unà cum cir-euftantiis: Quifiipictcmerenócredicillis jaólatoribus,queries ea exhibent, qux noce re poffunt. Audivi iexcenties medïca-* pnentum quoddam Elidæi Medici Bono-nienfis ad ccelum tollere-, quafi iputum fanguinis admirabili effieacia curaret.Sed multis ab ipfo fruftra exhibitum partimvi-di,partim icio,ficut ne ipfe quidem frudu ex co deprehendi. Ufiis enim fæpius fum* quodpcriculofumnonfit, amp;: rationcha-beat iudraganré, fiepenumero ubi multa funtadhibita, quæfimulaftedû percura-runt, laus tota uni perpcram adferibitur.

De aqua forti nihil dicam, cumnemi-* riem iperem adeó itifimirc, qui earn bibc-dam,aut deglutiendam confulat.

Pc

Médicinales. jöj

De metaUorû träfmutatione fi difputa-te lue velim, adû egero. Priufqjam enim mihi periuadeaturjhanc artem dieveram, eófutahöportetomnes rationes mcas,vel ûliismelioribus vclipfo fado. Hoc autetn aliquot jam feculis à multis millibus fru-ftra tentatum eft, nec cuiquam impunè fuit. Omnes enim fi nonfanitatis, auri ta-menjaduram fecerunt, pars maxima ad adegeftatemeftredada. Noliputaremi D. Petre no pofte me veris ratioinbus re-feilere falfam artc, quamno excrcuerimi Quid enim an amp;nbsp;magiam me exercuifte amp;nbsp;didiciftc oportet, fi refutare earn redè Velim? Non arbitrer: At ratio fimilis eft atrium omnium; Quomodo etiam à me poftules, utpræftemquod ratio fieri non pofte docet, ac nullus unquam præiEirc potuit?Nonvcrfatuscs, inquis,«ri%«pgt;i»4 •3-iï,;^/«xïjquç arcana plurima prodit.Fateon Sednec repræhédi ego unquam ebemia, quatenus amp;^uuaS perfequitur , fed laudo cam)amp; cclcbro. Quatenus tranfmuta-tionemviliorum metallorum in aurû ar-gentumqi jpmittit,amp;«’lt;^«5t tentât, hade-nus candem damno. Nec oportet me ar-

304 Epistolæ

bitor prias impoflibilia conari faccrc,qua conantem bonis amp;nbsp;veris argumentis dc-terream: Poflumus enim fcire de mukis rebus,quod effici humanis viribus neque-ant,lieer ipfi nunquam facere aggrefli fuc-utrum , Ipecies rerumtranfmutandi. Ars ajunt,nó habet hoftem,nifi ignorantem. Hoc cum de veris amp;nbsp;urilibus arribus dicitur, probrofum eft.ciim de faills, impiis, fupcrlHtiolls,no-xiis, laudem meretur, qtii eas damnat amp;nbsp;confutat, priulquamdidicerit.

1/ximyKfcifiiK, quæ in certis duntaxat in-dividuis repcriuntur, tertii cujuHaordi-niselTecùmdlcis, vixquidvelisintelligo. Cum enim tales proprietates forms irMtt tribui nequcant, (quippe in omnibus Ipc-ciei individuis invçnirêtur, fi propter tor-mam fubftatialem ineflent ) cui alii rei feu materiæ qualitatibus acceptas feremus. Proprietäres forms »«»«T«« ufum vix habere in medendo cogitate fcripfi, nee video, cur me pCenitere debeat. Ex hoc,in-quis,lequetur,ferc nos fola ufurpare, qux tormisfuisorbatafunt : Quo concelfoal-ter-

Pl terutrumhorum abfurdorum colligis,aut nullis formis medicamenta ilia predict eC fc,aut,quod cflc crcduntur,nó elfe révéra. Reipondeo. Prius nullo modo fequi. An . enim quod hac certa forma privatum eft, omni forma fpoliatum cflc oportct?Alte-rumreftc fequi dicis, ft modo refte intel-ligis. Etii cnimRbabarbarum nominatur radix anda,rliabarbarum tarnen verè non eft,fed rbabarbari cadaver. Turn verè eft rhabarbarum, cum terra: adhuc infixum ej us ad fc fuccum quo nutritur, amp;nbsp;vivit,at-trabit.quodtibi abfurdumvidetur. An tu es oblitus opere amp;nbsp;potêtia talia omniade-finiri.Arifto. 4.Nlctcor.ultimo bec habet: TO,U jS JtUJïi/xtUoóTreiéiVTÏaJT^ Èpj^vaAn5wï (ßn'ilUtW, ^ ó ()ijiüax^w5,fi opa • 75 j/^ JïuKZ^vou, óptwJp-igof.c^ Tt-SciaJçjHÔ Aj5iigt;0f.vJè j^ 'a^iwuo ^üA(Voc«Maii «wsv. Adda qua* i.gen. ani.i.fcripfic. x jS K?i■wejoaiOTu px« t^» 4^/^ » A ti^^,aMa ip^psvTO ifj^vuMS^f Ki;i(6in^ ' li /S t?)'aejaa'OTVjTi'3 o^^ lt;»{lt;b^ Kav « 63431'^70 ^uAjuaÄ KiäiVü. Ab hac fententia non dilfentit Galenus. Nam i.de Pla.Hipp.amp;Plat.8.de Anftotc-1e loquens ait : Ipfe eft qui nos docuit, ut adoperationemamp;: ufum uniufcuiulq; in-ftrumenti, non ad fabricam defpiciamus. cùmquænam lit cjuseirentia,fcire volu-

50^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E P I s T o L Æ

mus. Idem repetivit in fine 1.1. jam dii^à repetens. ît tum ^i ® 0 -n -Æ AejLçzTÎMtf Ai/j/xa./sfef ix^' TÜÙ TiMunt 'n /riç^nv ßnihlyi J'i^f^v ; AddollXC» Ut quç de primo libro Latine exrât,genui-na eße videas.Quod nam hoc eft Av^a : oi* *Oamp;^rK.^vKfivt£l^Tlui àmîç if^Mnit î'nptnina.lt;c:'^'nimJ^ -laî àitfgt;jiim,lt;È r^i^einji oJ^^. Si ergo no amplius nutrituraevivit arida radix, i/^yw/^ç Rha-barbarum dici quisinficiabatur?Ac dé viribus novis,quæunà cum forma novaac-cciTeruntjidé quæremus?Fruftra hic quaires,N on enim acceifit vis purgadi à forma cadaveris,ut iîc nomincm,fed prius inerat ut in lib.de occultis pharmaci poteftatib. oftendi. Hinc infolubili argumentopro-bavi,purgatricc cjus vim ad materiæ qua-litates pertinere,nó ad forma.Qu± namq; virtusinaliqua materia inhærct,q multas diverlàs formas fibiinvieem fiiccedcntcs rccepit,nó poteft ullius eife ex his propria qualitas.Si enim unius effet,ca abolira,ipia quoq; extindafuiffet.Video tenon obfer vafie hæc,quæ tarnen verbose ibi traÆavi.

Qnæris,num in anima carentibus tem-perics forma* viccmfuppleat:Refpondeo^ Nonfupplere,fi de forma fubftantiali in-teUigas.Quid verb in animaris,inquiesjte-peries.’

Médicinales. 507

penes? Cui annumeranda ? Formxne ? Ira duæerunt formæuniusrei fimplicis, lùb-ftantialis una, accidcntalis altera. Ergo ne materiæ? Atqui de hujusratione eftnon agere fed pati:hæc tua funt : Ego non tan-tùm non judico abfurdum elfe in rebus Phyficis feu materiatis duas formas ponc-rc, fubftantialcm unam amp;nbsp;accidentalem alteram,fedneceifarium elfe ajo,non u-nam tantum, fcd plures accidcnrales ponere. Q^ippc forms ^isiwiTu Phyficæ nihil agunt fine m drum en to corporeo, amp;nbsp;cù'iuTî^f;^’,-«. quia non funt adu efficaces, fedpotentia, relpeétu adus fecundi.Pro diverlitate ergo temperamêtorum diver-fas edit forma fubftantialis aâiones. Idem hoc iple tu cùm affirmes his verbis (qua-litatcsveró,ex quibus temperies confiât, omnes uno ore Philofophi fatcntur,a61io-numelfecaufrmproximâ amp;nbsp;per illas fub-ftantias efficaces eire)nihil opus eft,ut plu-ra dicam. Pofthæc pro morborum rotins fubftantiæalfertione hoc affers argumen-tum;Repcriturincôpofitis tertium quid-dam præter materia amp;nbsp;formam,fc. forma totius, in quo fortalfe horum morboruni

V x

308 Epxstolæ

autorcs federn ipfis cóftitdunt: Eft autem formalize totiusalia, non tarnen ab ipfo-mctcompofico,fed à forma partis, qua: u-na cum materia copofitum conftituit: co-politum fit homo. Forma partis hie crita-nima,cum corporis tcmpcrie totum con-ftitues:at totius forma,erit ipfa humanitas: Ad hæc ita relpondeo: certum eft per ma-teriam amp;nbsp;formam tertium efth in toto na-turali,{èu in compofito. De fubftantiis fi loquamur,dubitabit nemo eoru,qui prin-cipium 1.1. de anima attenté perlegerit amp;nbsp;intellexerit.Manifefte ibi diftin guit com-pofitum a materia, amp;nbsp;rorma. In compofi-to,feu uno accidentali æquè elaru eft.Ha-bes igitur me tibi confentientem hac qui-dem in parte. Cum deinde cxcplo hominis déclaras tuam fententiam,quatuor vi-deris responere,compofitum,hominem, animamfeu formam partis.Tertiómate-riam congruenter temperatam.Poftremó formam totius,ncmpe liumanitatê.Qux-roprimüquid diftcrat ab hominc huma-nitas?Deinde cura compofito nimirü ho-mine, tanq partem quartam ponas, cum Ariftotcles tria tantum in fubftantia tali a-gnolcat?

Médicinales. 305 gnofcat? Materia enim cujufq; rei propria ®0{t;^«,amp;ultimanonpoteft fine peculiari temperatione materia: nomen retinere. Haud dices, puto, quartum hoe, materi-amcum forma unirc,atq-, unitisjamidem ipli compofito fupervenire,tanquam ultima amp;nbsp;perfecta forma. Quippe,qd ex materia amp;nbsp;forma coaluit, lt;2^5»^» amp;nbsp;lt;51»»/«^» amp;nbsp;•gt;»A « Græci vocant,Latini barbari fup-pofitum, aliquando individuü amp;nbsp;fubfiftés nominat. necalio aliquo egere putat: Sût enim hoc modo compofitaprimæ fubftä-tiæ feipßs fubhfljentes. Hue Ariftotel.ver-bapertinent x De anima i.‘^•'» Ê’^-^ü^nrirv,« tv li ^yj^iiCSM ■w cmjMt afgt;!^ iJi itv Knfov (3 n ^fM, nJl »A«{ 7i4ütica«DuÜAZw,©'n»iJAii.Nulla ergo natura ie u fubftatia inhomine praeter materiam,for-mam,amp; compoiîtû,quod eft homo.Quid ergo inquies,de humanitate dicemusîNû ab homine non diftert ? Differt certè, fed non tanquam natura, feu fubftantia, quae-dam quarta : fic ergo diffèrunt, ut caro amp;nbsp;«W hominis,hoc cft,perfeóta hominis de-fini tio ab omni cócrctione marcrix,amp; pa-tibilitatis fecreta in mente noftra confi-ftens. Homo enimmortahs amp;patibilis eft,

JIO EptSTOLÆ

non humanitas, quæ eft intelleiftusnoftri »e'H^WjOmnis mareriæ contagionis amp;nbsp;muta-biliratis expcrs, ac velue idea quædam hominis. In iplo autem hominc non eft ab hoinine alia natura diftinda, perquam homo velagat,vel patiatur aliquid aliud, quam agcre ac pad poftit,quatenus homo eftrSedponamusreipfa aliud efle aliquid ab homine,formam fcilicct totius,uc appeUas: Quid hinc concludes ? Morbos, ais, totius fubftandæ videntur horum in-ventores inhac natura pofuifte. Quæro i-gitur, urrum natura hre quarta, fubftan-tiafitan accidens : Si accidens ftatuatur, velcrittotum lecundum ipfum perfe al-terabile,vel non;Siprius detur,nonfue-rit forma ieu terminus generationis, fed indefinica qualitas,nempc patibilis, quod eft ablurdiflimum. Si lecundum ipfum mutabile corpus elfe negctur,non poterie morbos fuleipere, nili qualitatibus muta-tisipfum quoque mutetur. Redibimus i-gitur ad principium:fed fruftra hic hæreo, ciim fieri non poteft ut fubftandæ forma fit accidens. Qiiod fi ergo fubftantiaeft, niliil habet contrarium. Ergo «»9’ jlt;w'»ï am-

MEDICINALES. 311 mæinftar nihil patitur:Nullû ergo per fè morborûcft fubjeftum. Corpus ergo primo læditur, quod tu quoquc concedis. Ergo morbus quilibct primo amp;nbsp;per fe corporis affedus eft.Sccundó amp;nbsp;per accidens vel animæ,vel humanitatis, quatenus fci-licet cum corpore ita male adecto ampli-us conliftcrcjipfumq-, informarc non poP funt.Idcmnos dicimus. Nihil igitur inter nos relinquitur controverfum. Imó vcró plurimum ais:Qu9niam peftilétes amp;: con-tagio venenato inhcientes humores aut vapores,etli in corpus primum invadunt, non tarnen fccundum limplicem dunta-xat tcmpcncm,fcd ita, ut totumdeftruat: Concedo hæc omnia,fed quid eis efficias, nondum certó video. Pcrtilentes humores vel corporis tempericm lædunt,velu-nitatem,vcl inftrumentorum conforma-rionem.Nihhorualiquid lædant, morbos nullos crcabunt.fed de primo genere, in-temperie fcilicet (reliquaduo morborum genera hue non pertinent ) agamus. An poflit corporis natura deftrui tempcra-mento integro remanente ? Tu affirma-bis,fi propofitum cueri voies,ego negabo.

Jli , E P I s T o L Æ

Ut forma aliqua fit in materia,ncceflarium eft,ut materia perfedâ habeat-^a/^sleu perfedè fit clilpofita. Non emm forma quolibet in fubjedo ceu materia quali-bet,fèd in propria tantum riteque diipofi-taineft,nifi cœlûterræ mifeere velimus, amp;humanamanimani in materia afini,fa-bæ,milii,inhabitare pofle opinemurîQuæ verôeft ifta diipofitiomateriæ alia,^conveniens temperamentum ? Hoc dum ad-eft,congruenter, dum abeft incongruen-ter difpofitaeft,amp; dicitur materia. At im-poflibile cft matcriam perfcdc difpofi-tam,non informari à forma,pro qua fufci-pienda amp;nbsp;retinenda aptè,fumcienter prç-parata eft. Neq; fuam et defcrerc materia forma ulla poteft,quantifper pro ej us pcr-manfionereótètemperataeftmateria.Er-gocumfubftantiis, amp;formisper fe,amp;primo nihil fit contrarium, amp;nbsp;adio omnis fiat à contrario,à nullis morbis primo amp;nbsp;per fc lçdi,vel deftruipolTunt.Quarc tem-perationem primo corrumpunt necefia-rio, quæ corpus deftruunt: led nee tcm-perationi quando confideratur ut habitus, feu motionis terminus, aliquid per fc , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;pri-

Médicinales. 313 amp;nbsp;primo contrarium eft. Corpora enim ratione habituum quiefcunt,non movcn-tur,aut mobilia funt, ut demonftratur 7. Phylic.3.Tuncigicur folùm mutatur corpus,quando qualitatespatibiles primç ici-licet moventur,feupatiuntur. Quocirca corporis tcmperationcm per fe Iola ilia corrumpunt, quæ calefacere, frigefacere poffunt : peftilentcs igitur bumorcs auc halitus, ndi dividende continuum corpus deftruant, calefaciendo aut frigefacicn-do corrumpunt.Quod enim primo amp;nbsp;per fe non invehant morbos inftrumentales, confeifurn efle arbitror. Aliter enim tem-peramentum labefattare per fe neque-unt. At hoc integro perdurante corpus interire aut dilfolvi non poife, certum eft. Fruftra igitur in quarta ilia natura, ft po-natur, fubftantiæ aliquid effe, finguntur morbi primo inhærerc. Hic non incommode repetivero, quod antea dixi, formas fubftantiales phyficas abfque inftru-mento corporeo nihil agere.Eft ergo pro-xima adionis caufa organum,fcu pars corporca. Quare vcl morbus non per fe primo feu proximclxdit acrioiics,vclcft hu-

314 Epis tola

jus partis feu inftrumêtiproprius affcóbis^ Quod iï organi propria cddifpofino,non poterit proprius form® affedus cenieri. Quidigiturproßteommentum de totius. forma,ß quam maXimè verum eßet? Non enim humanitas, fedhomo morbis alHci-tur,ncc paritur à morbis anima, fed corpus. Patetigirurfruftrahujufiiiodifingi ad ftabdiendos morbos fubftauç totius,quos natura prorfus nefcit cum tota vetuftafe.. Eft enim recens figmcntum,a Fernelio primum, ut arbitror, excogitatum. Vidc-turautemè ebimia pullulare primumce-piife.

Qitod ultimo loco qu^ris nequaquami facile eft explicatu. Multos enim torße quæftiohæc Medicos, dum alii medium inter ianitatem amp;nbsp;morbum dari conceife-runt,alii curn Ariftotele negarunt, utfc facilius extricarent plerique, dari dixe-runt,ß fenfus arbitri ponantur, non dari,ß rationijudicium permittatur. Quod ut in hacfolaquaeftionetolerari poftir, non tarnen tux interrogationi iatistacit, qui generaliter quæris, Cur contrariorum alia ^»»,alia s^tra ftatuantur.Eadem quxftio mo ta

Médicinales. jij motaolim. amp;nbsp;ab aliis fuit : Movit eos hæc potiflunum ratio,quod vidèrent ab extre-mo uno ad alterum tranlitum fieri no pofi fe,nifi per medium eatur: Ergo,inquiunt, cùm motus omnis ex cotrario fiat in con-trarium,qui potent inter aliquam contra-rietatem medium negari : Omnia igitur funt wxioa.Tua ratio, ctfi cum hac coinci-dit,tarnen alia eft. Sic enim colligis. Contraria funt Try« ” ® «««»»»ipÄwf.quae cùm fint fub eodem genere extreme fibi oppofita medium habeantnecelfe cft. five nomen habeat,five ó/wwiixov fit. Diftinguut alii me-diüinidquodtranfitusvocant.amp; id quod formte nominant.Illud elfe dicunt, quod magis amp;nbsp;minus infini ta ièric rc dpi,nur, ut cft medium inter calidumamp; irigidu. Hoe efle afiirmant,quod certam fpeciem una, vel plures habet inrcrjcdas, ut interalbü amp;nbsp;nigrum,interponuntur rubrum,palli-dum,!ividum,cæruleum, Hæ fpecics non fecundum magis amp;nbsp;minus tantum ditfe-runt,ficut major vel minor caliditas, fed definitæ funtfpecies;Hujus generis contraria non habent medium träfitus,mqui-antiNd emm neceifariumeft,ut quando

31^ E P I s T o LÆ

nigrum album fit, per omnes Ipeciestrafi eat : Alterius generis «^«racyoeariajunt,^ definito medio careant:qux eùm dimidi-um tantum quæftionis folvant, amp;nbsp;non re-étè tarnen folvant, pro nulla relponfione jure optimo habebimus. Aliter igitur cx-plicabimus:Contrariorum, quæ aeciden-tia funt,(funt enim amp;nbsp;fubftantiarum difte-rentiæ,per quas genera dividuntur, eótra-ria:,amp;quodejufmodi contraria fint «gt;«lt;7«, caret omni controverfia, ut arbitrer) duo funt modi,feu genera, quonia corpus fub-jedum propter aliqua eft per fe mobile (èu mutabile, propter aliqua quiefcit. Et quæ extrema lunt,vcl fines motionum, id eft, fccundum quæ corpus non mutatur, fed à motu quiefcit, magis amp;nbsp;minus re-lpuunt,ncc motui obnoxiaper fe funt. Ad hoe genus pertinent omnes habitus, rela-tiones amp;nbsp;figuræ.ad ea quorum caulafub-jedum eft mobile magis amp;nbsp;minus reci-piunt,amp; ob id t/u^nra. fimt amp;nbsp;dicuntur, fic-utalteraproptercaufam contrariam«^^ nofcuntur : Quomodo enim fieri poteftj ut quæ magis amp;nbsp;minus non recipiunt,hæc ex dimidio fint talia vel talia ? Non reci-

pere

MEDICINALES. 317 pere autem habitus amp;nbsp;terminos motuum magis amp;nbsp;minus,amp; per fe notum eftjamp;y. Phyf.3. demonftratur.Non enimhabitus caufafieri aut perfici,fcd fafta vel perfc-da res quævis dicitur. Sanitas igitur amp;nbsp;morbus contraria funt autoaj cùm fecun-dum hos habitus non moveatur fed mo-tum fit:T erminant enim motum. At cali-dumamp; frigidum cótraria funt W«®“gt;quia fecundum ipfa movetur corpus, non autem motum eft:Recipiunt hæc magis amp;nbsp;minus,cum calidum poflit fieri minus ca-lidum,amp;fimiliterfrigidum. Quarepotent idem medio modo habere. In talibus medium eft cum extremis '’'w)^U,amp;conii-ftit in qualitatibus patibilibus, fecundum. quascorpus primoamp;perfc eft alrerabile. In habitibus contrariis medium eft 47ip»3-»K.quod omnes intelligunt, qui inter motum amp;nbsp;formam per eum acquifitam dif-tingucre norunt : Nullum enim genus i-demeftmotus amp;nbsp;habitus per cundem ac-quifiti.N cc poifunt extremi habitus com-poni autmifccri,utex illis mediumquid-dam generetur utriufque extremi parti-ccps.In his igitur medium tranfixus gene-

^iî5 Epistoljé

re differtab extremis,amp;proinde medinrfî iw'^^ïf non eft : Quare non eft neceirari-um,ut quando contrariumpermutatur in contrarium tranfitus perpetuo fiat per medium ejufdem generis. Ita prior folvi-tur ratio. De tua non eft cur multa dicam. Contraria, inquis,funt '®ô'ç’».fcio. Sed SC hocalterum feio. Ariftotelcm negate o-mnibus in generc relationis contends ac-cidere medium. Nee contraria funt o-mnia,nec recipiunt magis amp;nbsp;minus rela-tiones,urin prædicamentis Sc locofupra citato docuit Pliilofophus. Non ergo ie-quitur contraria referuntur, ergo habent medium,cum fint extrema quçdam.Hoe enim lobs illis accidit,quæ magis Sc minus recipiunt. Contrarium fufficit contrario fuo contrarium efle, non oportet medio contrarium efte.Satis de hac re di(ftum,fi Medicos inter ianitatem Sc morbum medium ponentes duobus verbis excuiaue-ro.Medici artifices funt. Sc ob id circa fin-gulariaverfàntur,quicùm certain in mar teriam introducere formam velint, ne-ceftario materia; nobilitatem,feu habili-tatem

Médicinales. ^i^ tàtcm præcipuè confiderant: Hæc habilitas corporum cum gradus five tnagis amp;nbsp;minus fuicipiat ( eft enim per fe indedni-ta)qui line habitibus dedniri non poflunt, morbum amp;nbsp;fanitatem non contemplan-tur,ut formas à materia fecretas,aut mo-tionum fines, fed confiderant cas, quate-nus in materia inhærent, amp;nbsp;cum habilita-tejunftæfunt:Peraccidens igitur recipient magis amp;nbsp;minus,itaque medium habere dicuntur, quatenus fcilicet in corpore infunt, quod lanitatis habitu amphus ,perfici,aut habitu morbi gravius la:di po-teft. Nonnefeiunt alias, corpus noftrum ‘ nonpcrfici,quatenus perfeélûjam clffcd quatenus pficiampliuspoteft. At habitus ratione res nullapcrficipotcft, fed perfe-lt;lajameft:nonigitur habitus rationemo-vetur res ulla.Inter habitus ergo cotrarios mediû feu gradus nulli funt:Quoniam ve^ ïo accidit habitui, ut fubjeétum habile fit amphus pcrfici,eatcnus habitibus gradus, quids tarnen accidunt, afleribunt artifices, quihafceres tanta accuratione minime diftinguunt.Si non elarè fatis expofui.

jio Epistolæ admoneto me,amp; fi potero dilucidius, Sr fußus declarabo. Vale.Dab. circa initium Januaniannihujus 79. quem tibi tuisque omnibus quam feliciffimum ex toto corde precor. Saluta dominum Dodorem Joh. Hcrmannum,amp; fi quid Pandora ilia recens tabricata agat nofti, de eo me ccr-tioremfacito.

Thomas Traßffs D. Petro zMoKa-'vio S.P.D.

Literas tuas poftremas, vir ornati/fime, ante menfes ferè duos accepi, fed ad eas nondum refpondi, partim negotiis impe-ditus, partim tabellariorum inopia prohi-bitus.Abfui enim per menfem in thermis. quem ad locum nullus venitjam igitur re-fpondebo. Chemiam me non hmpliciter damnare, fed malt;rnis laudibus tollere, fi utilia,amp; quæ fieri po{funt,conetur facere, fatisintellcxifti.

A/iomI'xfa.ffIcu à pcculiari temperamento provenire,itidem perljiexifti. Itaque hoe folum addam. non elfe temperamenta hæc extra humanæ tempcrationis latitu-dinem pofita. Plane funt infinita hæc in-divi-

M E n I-C I N.A I'E s. 5« dividuorum temperamenta, unde fit, ut tanta fit ingeniorum , naturarum Si morum diverlitas. Singuli enim ferè ali-quid proprii habent,ac raró fit,ut duo ali-qui eifdem rebus deleétentur,quippelt;^ui^ busaliusgaudet,alius averfatur. Verum nos illas notare duntaxat folemus, qua: in frequentius accidunt amp;nbsp;à communi natu* raplurinium recelTerunt. A philofcipbo“ rumfententiame difceflionem facere ad medicos tranfire non bene opinaris, quandores quaflibet opereamp;potétiade-finiendas elTe fcripfi. An non enim teftin moniis apertisAriftotelis hoe ipfum com* probàvi ? Qua: fi non latis data videntut tibi,lege principium in lib. Occonomic» ubi hxc verba reperies : 5 lt;fi ? gt;Mtwu ift KS4gt;t3jgt;w, jisq M ifftuMn^ auiinyy^^vi «S-. Primo kein Polic.i» ïtatSt (rt T« ifiyu äe/ra.! KS^ tm lt;tiiua.f^' âçn lAAMTl •ntcui'^ tuiÿÀiKTÎoUamp;ai'Si 4^, «MÄ J^xzuvu/xoK. Pertinent bucetiamqüæ in i.dc cœloamp;mund oc.3. fcripfît: s Kstïsv’Âu âv tpjpu’Ân ivtKsi « ipjpu.Evidc^ ter ut arbitror,probavi cum Ariftotcle me locutumquando tibi refpondens fcripfi, Rhabarbarum in officinis non elfe vetum Rhabarbarum, quia opus, cujus caufa à

yti Epistolæ

natura faélum eft, facerc amplius non poflît, fed Rhabarbari veri cadaver: E-quidem deçà radix , quæ vitæ operatio-nes éxercerc nequit, non magis eft verum Rhabarbarû, quam manus hominis amputatamanuseft. Quippe •/«»'’‘/«’fnia-nus aut Rhabarbarum dicuntur , quia non poiTunt id cujus cauiafaeda funt, præ-ftare. Equidem perfedionem ac finem am iferunt,qua: poteftatem operandi per-diderunt : Hoc autem nihil aliud eft, quam natura fua amp;nbsp;eftentia ipoliatum cd le. Quod præclarè Ariftoteles loco fu-nraex primo Politicorum citato his verbis deelarat : « «^ ?’“»■/« iiM(. elov y) tnjtçsp iJ?j -n; ^inax'nMióüinify'ntJUTlujifii/MVTiw ^unviT) in^çtiv,âi^ aùiftimv, Ïvnu, Sic, fed quid opus eft proba- | tione in re manifefta? Oculum qui cerné- ' diviorbatuseft,verè amp;nbsp;perfecte oculum efte nullus credit. Nomine quidem oculi hominatur,at rciplaoculicadaver eft,licet nutriatur amp;nbsp;vivat. Non enim ob id oculos dicitur, quia vivit ( perfeólio oculi non eft vivere,fed infupervidere,tune generatio-nisfuæ finem attigit, cum virtute alpici-endi

MEDICINALES. 3t} endi przditus eft) fed quia vider, aut vi-derepoteft. Q^arc fi’’«t)®’”’*^’ïoculieft poteftas vidcndi, per liane merito defi-nitur. Hæc enim ejus eft finis, perfedio, elTentia, amp;nbsp;natura. Eadem eft omnium aliarum rerum conditio, quæcunque ccr-ti operis caufa conditæ funt. Nee effe-dibus, fedformis definiuntur, quæ jam dido modo definiuntur, nempe id agen-« di ,cujus gratia à natura produda mut. Qui opere vel operationibus in definitio-busutuntur, ex eis potentiam, quæ ca-rum caufaeft, intelligunt. Cùmnomen notum eft,id ponimus : cùmignotum eft, aut proprio nomine caret, rormam fæ-pe, cujus facultas eft, pro eo ponimus. Cùm eiufdem formæ plures umt pote-ftates, arque unam ab aliis diftindam vo-lumus, ut poftumus, deferibimus. In qua fententia cùm Galenum etiam fuif-fe demonftraverim , non facio à Pilofo-pliis difcefllonem ad medicos.Sedambo-bus confentientia dico. Abfurdè, inquis, deinde formæ duæ fubftantiales in cadem re ponuntur. Idem ego quoq; amp;nbsp;dico Si - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X x

ji4 Epistola

fcntio. Addamhocloco nelongiorlünc nobis dilputatio oriatur. forma ultimain fcupcrfcchoncm ultimam elle unicam in re qualibet,quæ reliquas,quæproformis habentur à nonnullis, fub aut in fe conn-neat : AtGalenusccmpcramencum puta-vit animam elfe, amp;pra:terhæc ineftani-ma. Itaque duæ infunt animæ.Non ftatim verum eft,quod Galcnus dixit: Temperamentum dicimus cum Ariftotcle ( qui bac inre Gonfentit,cumveritate divinités nobis patefaóha ) accidens efle, non fub-ftantiam. Quod cùm dubitatione carcat, nullacaulàeft, utquæram, utrum me-talla animata iint, propterca quod funt temperamento fuo quælibctprçdita.Utrü autem crefcant, amp;nbsp;vere augcantur, non conftatliquido,ut adirmas, imo res longè aliter habet. Non enim aliter quam per additamenta partium augentur.Nec probant venæ tuæ quicqua. ied li que m gem-mis tales apparent, vitioeis datur,alieni-qucaliquid intervenilfe hgnificant.Quas innobilioribusmetallis venas vocant, ve-næ non funt, ied vcl meatus terræ,vcl tra-dus in quibus apta continctur materia, ex qua

Médicinales. jij q«ageneraripoflîc,fi genicumnon fît me-! tallum,amp;:c.Humanitas, utgenus, fpecies^ pdicadilc,cftgt;'ó«A^inteUcdus, quibus res extra mentem nullarcfpondct. Unmetür le,inquit Ariftoteles,vcl nihil eft, vel poft reseft, poftquam fcilicet animo à rebus abftraxerimus. Taliaautemnoagunt, aut patiutur. Nee ob id cft inane cómentum. Servit enimcomitioninoftræ nlurimum (dum quæ natura in multis una cft amp;nbsp;a lin-gulis cft inftparabilis, Sr nee agit, neepa-titur infîngulis, ut univerfalis, ied uc.eft rcs fîngularis, ita quoq; agit ) quod ne tu . quidem ignoras: Humamtas igitur eft lio-xno feu hominis natura in mente permo-duniidexconfidcrata: Atqui ideas quo-quo partem fubftantiæ non efte rcrujqua-rumfuntlpecieSjCcrtum eft apudomnes. Qui poftet igitur hac forma extra res five inanimisduntaxatnoftris inhærens morbos totius fubftantiæ nobis parère ? Nop etiam fîc cft in mente hominis humani-,tas,uteihomo refpondcat extra fubftftes, fed quæ in homine cft fîngularis,in mente eftunivcriàlis. ; ^

Quid in mentem venerit novi morbi

X 5

jxtf ' Epistolæ

inventoribus nefcio. Hoc interim probè fcio,morbosomnes(decorporeisloquor) accidere primo corpori, non animæ feu formæ: Item, quod morbi omnes necef-Ïâriô(cùmlædant aftionem primo ) in illis rebus infint, five illis noceant, quibus pri- nbsp;nbsp;i

mooperationes anima efficit. Sicnimin re aliquaaffcftus aliquis fit, qui nihil ifto-rum Ixdit, dum hoe facit, morbus non c-rit nominandus.Ergo cum prêter tria non poifunt oftendi, à quibus primo eduntur operationes, quid eft opus alia querere ? Hoc ais quæritur potiflimum: quod primo lædatur, N on enim inficiari quenquä, quin temperamentû fimul lædatur.Qhx-ro ego rurfus, an aftio lædi poflit, ante-quam temperamentum vitiaverit. Si po-teft,nó erit temperamentumprimumin-ftrumentu animæ,amp; cæcuticrûtin re tanta omnium feculorumPhilofophi amp;nbsp;Medici. Cum temperamentum oblædi alfe-rimus, non de fola partium folidiorum xemperieloquimur. fed etiam Ipirituum. amp;nbsp;volumus intelligi de temperie adu, qux conftat ex calore tum implantato tum influente. FaUeris cum putas ipfos quo^

MEDICINALES? JiJ quoque authores confeffuros fimul cum totafubflantiatemperatnentum ncccfla-rio deftrui. Contrarium affirmant amp;nbsp;feri-bunt, aliquando morbumtotiusfubfi;an-gt; tia: aChoncs læderc, temperamento nulla in parte adbuc offenfo. Spiritui amp;nbsp;calori dim nocumentum afferri ajunt, bene di-cunt. at temperamentum tunc non Ixdi non oftendunt:Cum verb animam prirno offendiajunt,quid dicant, nefeiunt. Ego etiam fie nunquam fum argumentatus. in fubftâtiç totius morbis necelfc eft temperamentum deftrui.Ergo temperamentum per fc amp;nbsp;primo lacditur : fie ego cclli-go. Si actio à temperamento provenicns, vel fi actio nulla læditur à morbo nifi temperamentum aut Fabrica, aut continuitas-partis vitiata fit, certum eft ab his primo aftiones product, amp;nbsp;in his omnes morbos ineffe, neque pro morbo cenferi pofte af-feä;um,quiharum nihil lædit. Cum inac-cidentibus fuftufioni fimilibus vitio ventriculi orris fcribis, aftedionem earn ocu-lorumnon propric dici morbum, neque ab ea oculos primo lædi, rurfus fallens. Ut de primo iiilul dicam, quomodo dicis

X 4

jiS ■ Epistclæ nraffeéluni oculiprimo non lædcrc ocu-los ? Qiui inlocoprius eft difpolinoilla o-ciili,quam in ipfo oculo? V erum dl,quod eau fa affedionis in vcntriculo prius colli-gïtur,amp;indein cerebrum oculosq; afcen-dic. Quo cumpervenit, oculu kedn, quæ fæfioalibipriùs nonfuit: Solet hic vapor àliquando prius mordere os vdntriculi: Gonfentire turn oculi folent. amoneodé ipfipofferius morbo laborare folent, quo ventriculus. Vtenim ventriculi, vifiolæ-di non poteft, ita nee oculi concodio ea, quæ panem, vinum, carnes, verrit in chy-lum,amp;c.

De contrariis mediis, amp;nbsp;medio caren-tibus non reprchcndcrem tuam cxplica-donem, ß medium illud fubjcólum poffet Inveniri. Cuminquiebas, Natura nó poffet de uno extremo tranfire ad alterum. Hifi prius tranfeat ad mediü, videtur, nulla dari medio carentia contraria. Mors amp;nbsp;Vitanonfunt contraria propriè diffa, fed privatio amp;nbsp;forma, feu privative opofita. Nos de propriè fic vocatis differebamus. ItafimuI ad alteram objeffionemrefpon-fumhabes, Quoniam neq; formas con

tra-

MEDICINALES. 555 tuagratias tibi ago, funt in ea quæda propter œoaipZwftc« fulpeda.Nä in hujulccmodi interdum vel minima maximum fecum « TO;(t?v » lt;tTO;)^ni momentum afterunt. V ulne-rariaèpyrola non videtur mala , amp;nbsp;fepe paucorum quorundam effciäus præftat admirandos,artemq-, dofiumme-dicam,etfinontollit,ludit tarnen, amp;non minorem ufus, quam rationis auftoritatê efle debere convincit. Anifum purgans meum non eft:,fed aGallis acceptum,mu-tilata tarnen, quam habes defcriptio: ^ Anifi^mj. Saccharid, iij. Scammonii§ ij. Turpethi, Maftiches an.3 ß. Zinz. 5 iij. iyr.el.de gcmis,Diamarg.fng.an.3ij.Coq. Saccharoq.f. Ejus dimidia parte excipc pulveresamp; anifum obducito, reliqua dimidia in cruftato. Datur ad 3 ij amp;nbsp;tres. Guajaci corticum decodum litun quoq; reftinguere,amp;quidempotcnter,fæpede-præliendi. Ejufdem in calefacicndo non magnam efle vim, catholici ufus mulrorü dicrum innoxius fatis convincit. Ego ^ j. aftundoïb, vi.aq.Coquo admedictatcm. Ineft vis purgandi amp;nbsp;apcriendi multó effi-cacior, quam ligno, propter falis copiant.

j34 Epistolæ

Itaque quatuor dofes habebis. Vinum fenex nofter, à quo accepi, in invetera-to tantumadhibebat. Dum fudor movc-tur, vinum non adeo convenire,uti etiam nbsp;nbsp;,

ventumfeu potiùs aëremliberiorem, ra- * tioni confentaneum. Seddum purgamus amp;nbsp;vino amp;vid;uliberalius uti nil prohiber, trigintaamp;quadraginta diebus in iis, qui bibere poffunt, continuis uti nil vctat. Corporis moles attenuatur, vires interim conftat. Vidus ratio proba,libératamem à fole tantum amp;nbsp;vento amp;nbsp;crapula caveant. I Hoc ipfo commendabile medicamentum , quod ejus ufus à fuipicione etiam liber eft. Pyrapyrum làponem nigrum requirit, de altero illo , racticium intcl-ligo minium. Relinquendum per horas ad minimum duodecim, amp;nbsp;cùm cutis plané nigra eft, tunc impreffionem à me-dicamentofadamede cognofcitur. Or-bicularia ulcera rcquiruntur , quando globulos cereos, vel pila imponere vo-lumus, ut diu aperta maneant. Plumbi gravitas, eth aqueæ natura: fit, ex par-num denfitate provenire videtur. Chy-miftis ab hydrargyro, amp;nbsp;fulphure com-bufti- '

1

Nf E D I C I N A L E S? 35J buftili, hoc eft, impuro. Sic autem aç^ pellant halitum duplicem. Nepenthe ■’ præter ea, de quibus ante, recipit coral-Jiorum , margaritarum, croci amp;nbsp;fuccini elléntiam, hoceft, partes puriflimas, arte elicitas, ut quantum ab opio amp;nbsp;alter-co periculi eft, tantum præiidn à poftc-rioribusiftis. Congelantur itaque fpiritus maligni, fed nativi corroborantur. Hac de cauia per accidensab ipfius hauftufu-dor in quibufdam fubfequitur : in pueris efflorefcentia faciei , propulhs à centro ad extimavaporibus malignis. In fiftcnda alvo medicamentum præientaneum.Fra-trituo, amp;generofoDudichio officiofam exmefalutem. Salutantte noftri omnes. Vale. Baftlea,vicefimafexta lulii, Anno Salutis, Lxxx.

D. Peiro cMofiavio Theodorus Zuin-^erusS. P.D.

Accepi tuas. Nequeveró Nepenthes congelando tantum, fed amp;nbsp;diffipando amp;nbsp;propellendo, confortatis vifccribus præ-ftat in Epilepücis. In pueris co exhi-

53^ Epistolæ

bito animadvertes facicm rubore fuffun-di.Congclari vcró fpinriis nihil mirum vi-deatur, fi momento etia amp;nbsp;à calidis frigi-da, amp;nbsp;afrigidiscalida, mcdiantibus Ipiri-tibus, hoe eft, corporibus fubtililTimis amp;nbsp;agiliffimis, coagulari animadvertcris. Sic oleum Camphors ab aceto non tantum, fed amp;nbsp;ab aqua fimplici. Oleum laturni à momento aqus, oleum fulphuris craflius ab urins ijuntu. Jucunda profedóEmpi-ria, amp;, ut ingenue dicam, multis otiohs theonis antclerenda.Reélè tu de mofcho in uterinis removendo. Demumianon multumlaboro. Nambafimedicamenti, amp;nbsp;iis, qus adduntur oleis, utramque vim tribuendam cenfeo. Neq; veró margaritarum acredo teoftendat,nifîetiam laliu, qui tarnen non modó innoxiè, fed amp;nbsp;magno cumeommodoexhibentur. Magna funt hæc omnia,amp; præclara;fed împê^o/âf interim ^/^ Maidan ca cd, quæ Medicum tacit *^7gt;9lt;i)i'. Inanifo purgante fcamoniimolem ego neutiqua phorretco. Fac periculum. Defcriptio genuina, qua mifi,niii quodin fchedatuapro Turpeti, Maftichisan.^ ß. {übftitues an.X ß.Noftrino conficiunt,fed

MEDICINALES. 537 alibi confefto utimur. Catholici decodi §iiij. infunde ^ß. caryophyllorum cum^ ß. fyrupi rolatifolutivi. Nihil eo micius. Nunc adeo quinquagenariu ex infedio-ne hepatis calidioris,toto corpore fcabio-fLim,per dies 40.félicitereo purgavi. Loco vini dccodo Icniore utentem, victus reliqua ratione liberiorc. Purgat tantum, non prolicit fadorem. Nequc eft'dpwwxä vimquodammodo afferri pûtes,fi )c5*%(.pïlt;w reddatur. Vis illi aperiens tara eft, ut pur-gans ad intima dcduccrc qucat : neq; veto tanta, ut per fudorcmpurgare qucat. Indicat curatio ipfa, nee tunili experiare credas. Vinononinterdico, nifipenetra-tionismajoris caufa loco vini fubftituen-duni videaturlenius dccodum. Guajacó-neveró vinumvenenum ? Atamp;Matthio-lus, amp;nbsp;Maffa vinoGuajacano féliciter utu-tur. Cratonis formulam probo. Multas conhmilcs Maffæ libellus de morbo Gallico continet. Turpeti minoralistot fere defcriptiones,quot capita. Nequc ego de effedu quiequa affercre poffum, qui præ-parationem ignoro. Unam habeo, partim diaphoretica,partim vomitoriam : fed ve-

53» tPisT. Médicinal.

hcmentemutramque. Itaque blandiöi’ bus amp;nbsp;tutioribus uci malo. Diafulphuns defcriptio non placet. Congeries ilia me-dicamentorum mihi non placet. Si The-riacafulphur præparatum excipias, cum caiLorco, thure, camphora ( quid enim crafTailla, amp;nbsp;per feceilum abitura mora-mur, margaritas, lapides) idemfaóturum putarim. S cilicctamp;pharmacopceorum lu-cro confulitur, amp;nbsp;copia ingrediêtiumme-dicæ fingularis memoria: audoritati, ii Düs placet,confulitur. Eth amp;nbsp;illud verum eft, Regem abiq; iatellitio in publico co-fpicino debere. Sic mores noftri. At Age-hlaus etiam lolus inter fuos probabatur. Haec ego ad cpiftolam tuam raptim. Vale», mi Monavi, amp;nbsp;me amare pergc. Ba-filca: Calend.Maji. Anno

X X C I.

. FINIS.