-ocr page 1-

-ocr page 2-

Dit boek hoort bij de Collectie Van Buchell Huybert van Buchell (1513-1599)

Meer informatie over de collectie is beschikbaar op: http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732

Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn in volgorde waarop ze getoond worden:

This book is part of the Van Buchell Collection Huybert van Buchell (1513-1599)

More information on this collection is available at: http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order of appearance:

-ocr page 3-

-ocr page 4-

-ocr page 5-

-ocr page 6-

-ocr page 7-

-ocr page 8-

-ocr page 9-

-ocr page 10-

-ocr page 11-

FEBRIS MISCELLA

NEA VNGARICA • ©HPinAHS.

Purger «ata« ncbtivic «'n ibebcr fdn b«u^ in biefcn gcfc^dicbcn hup fen 0c$ maHgttç (^pibenualtfcfjen Jie-bera/bie Vn0ehflt;^ ©uc^t gtenant/ »nnb cu^ 0c^ïMif fencbtcrt/45tvntobcn/|)4l» vn £ung ^efcblt;»cr/2lu^fdtenïPe{je/vnamp; pieune/vnb ï»crjjlej4gt;cn b^fen vinb^e^enbe ©ifd vnb legJcr/^altcD nnb regie» ren foil*

fenced bctt^ocbeffaenctt ^ak tintfärem tfonrabinuin/ber ^rçney ©octomf etwa r|c(b It/jenutibcr einer Æb’bdjen ßanb# f^aflt in Sâm ten beOeUen Heib vnb Q?unb» ^Irt^t/jebemunju gutem in SrucF

.^ verfertiget vnb gebeflert.

Cum oratia amp;nbsp;Priuikgio Cxs fareæ Maieftatis.

M. D, LXXIIIL

-ocr page 12-

ï;ii.ïij'jf.‘':'j/(ïxgt;rjï| w-)^ ?in,Æ \ rw^c^ lt;^ttn5 «#.«gt;ƒ, ' tiilè gt;^f muo nV 2 vmlt; j^uïC? *»v igwone ^ órmil'jr.ifïH.tt^^Ï ^Ç^mni eii* «’'^^* ’îi 4«^4^ 1gt;S



MM^mMH?«* 'quot;W' -lt;“é«gt;

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’.^ Muhj-Jiill**-»!,

- J , rib . ^^4 03ÏÏt«ï

^J. ^.,.^^J?;;î'iibâC’iot3

.■--•gt;'-iïlt;,ï«‘ï3C; J^S'jj

''^ • ■; . t^-.., H' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

-ocr page 13-

©cm 6ofßw;'ii'bi'g«rm ^ûe|leit vnnb inerten / Acurt 5Xarlt;|uarl)fn / ^ife^oum «û ©pdrf Xhumpzebßcn jù ^etj^nburg / vnö Oer Oiöm. Âap»;S)î4t.QL«ncrnc^ÿ ter iü @pni7 memem gne*

‘/v);Ä^?^ ^f^'''’wcbtgee ^wvp/gnebtgee /^quot;If Z* nbsp;nbsp;^^^^/ ^^ tragert ^jïz^l ^* ^* ®’ 0»cbtgt; ^^ï; Crjy 0lt;0Wifle»/brt3 iJicl tCmcfatu^

ron ber crfc^îochnlicben Pu^ penfeb^’t Bt^Awefb^^t^ bif’ber gc* fd)nben/Danmber bifcs bud)gt; lm bes boebgekmrtbennDo# ctor 15Altfar3 Cettuibmi / mep nes funbers vcvaaivrcn fi emv bes mtbAs genngej^ijK pami

-ocr page 14-

gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' PonebZ

er vil jar Uttgbeó ii^citbcruinb^ ten ^er^Vïvereïö 50 0d)waQ befreiter |J^yftcu6 gewefen ƒ nad^mnte $» CS^n^m @te«rgt; innedt/brt er and) nod) ijï/vnb bat nn baiben otten btfe fraude beitmtagUcbcv erfamng anbê armen kutten / f^ bamit belnbe gervefen / ivol erFenneu lernend, èerbalbcn kb vernrfad)t ivo» ben / bifes ruf^ nn^hd} buebhn wiber m trucF $wgeben. Dann crflhd) mogen ferne t£.rempUv von (Braamt on befd)xverUd)2 Fo{ïen ju vus bmebt werben*’ 5« bem anberen / bas gemelteiS è^oetor /onltbufar àuebmvnj jemSLanben/ ba biefefdnveré trandbeit je^fger jeit aud) vaft «mreïflet/ijdant iverbe/vnb fei ne bilt

-ocr page 15-

r^oncb/

tie 6iïd)cc/ beren er noch vît vit» berl}aiibcnl}AtbinfurnitaIlcift tn ben 0|îer:eid)ifÿett Unben Bleiben / fonbern nud? 5« ms Bummen / vnb ben nngcl^enben tnebiçô jn xvcùterer erBant-tiu|gt; ber naUir bienen mógen/ Jänner mebt nUem ^ippocra^ ' .'tem/ Onknnm/ ^nteennam vn ‘ • «nbere / fo wol aio nnbere/ pui» , nbsp;nbsp;birt / timber «neb wne m ber

nnhir verbotgen ligt / mît ber bnnb im fen: jclbftcrf«rettb«t/ vnb and) wol wnift was au^ ben Ultneralen / vnb tHetallen bem menfeben jn guiten mag ge btanebt werben / Ja vil be jfer/ bann bie/ fobie mmeralifcbe» tnebicamenta nuf groffem vn^ yerjlanb furgifit anffcbieyen/

-ocr page 16-

Ï)ôrîcb»

fo bSd) fo vil trAiKÏb^’ïteit pnb/ bic ob« ötefc mcbicainènta mit mcbtcn nu^cn cuncrt ïvetbett» 2^48 ïfi ipolïVAïi / brtó/wie rtlh wegen gefd)cl)en / aud) 5Ô bifcc jeitfid) vil viiberfiebenbiemt^ netalifd)en mebicamcntajó bo rmtrett/Ufleit alle anbere ar^ ncy fant/Xbumen ftd) vil Cbeet pbrapi patacelfi / vnnb wiffen abev nid)t8 bami/ Das tan bagt; rumb benen nït fcbaben/bie ber warbcit ttad)uolgen/ man möf einem Hanen fernen Bolbenlap fen/i^s bebencBem jeber fem ge wiffen / bas cv 00tt wiße red}; hung jögeben» ^n bem bntten/ bas Kb mît biefer publication memgllidien begert su bienen/ bannbbn $ïvciffcl bffes 25^

-ocr page 17-

DecKbi

litt Vilen fatten klitten jôr l«?fle^ rnng/tvofl/vn buiff/öued) (Bot fee fegen Bomen wtet / Äm beu; bajben troßhebet sätierfiebt/ce , werbe bife mein xvolnuinung nitrtUeinbenen/biebifcö25»cb^ lents werben gemeffen/ funber i?nd) Docto: ^aUbnf^r felbs / ^efnUen/biewed ets bnrumb ge

’ • I^nben/ b«ö es mcnigHid) 51t nu^ vnb wolfart Bummen vnb «rfdxcjTenfbU»

-Piewetl bann Cbviflus vm fer ödtgmad)^’ / bebbnung verbeidt nn d) benen bic ben fer «en aUein mn waflertruncB biet ten/Warumb woltid) nuf bn-fem liebUeben bnmnen ben bur^ jïigen / bannt fern bïfer febwe^ mfuebtjrbevB epUben in;5gêZ »„j. quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2^ 111)

-ocr page 18-

Deneb»

nitÄud) eittettbrttlfametttvuncB fc^lt;$pffctt :* XPtll bec bdebnunS rett bem ^enett nUep b^nett auch ba^iffhb n^weittg fern» nßebbem abec iE. ƒ è^dbd Au^ ƒ urpheber welmamung/ nticbn»cbigBhcb ennanet/bas td) bte iSbihett bifco Bikbbn^ xvlt;5Ite befueberrt / ©e b^b vit? bet W» ƒ » (E»4 ttantcit icb bafleb big wibcr in trucB auf gehn lap fen nd «nein bas iE. ƒ♦ 0. icb vttbeptbemgen wilknerfolge/ fnnber vtl ntebt / bas i£. J. Cß». neben Decter^aUbAfnrn/ we nkven allen / becb ven vielen banef bewifen wnebe/vnbep* tbenigbittenb.

iEö 1(15Übefeigen7 bapAuF gegenwemger vnbefienbigBeit , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bea

-ocr page 19-

Po webt

bes setters / pel) nod) vd ePge^ re KraneB^arten megen wer^

■ nbsp;nbsp;ben / bavAup ivtc bdheb be jojn

CHottee fpdren foItedTipic bann

. nud) bie erfebroeBenheben vvaf-

1 fee bin vnb ivibec / bte Ungwt^

' ngen i£vbbtbem/vnb bee newe ôtent/ ms genögfame bewew fnngfemb vnfers verbetbens/

' ’ , bas am aUecnecblî^« vo: bee

‘ tb«e tp/rtbee wemg femb bte es bcbencBen.

‘ l£»^.(Bgt;.tt76nennietnvnbecgt; tbemgen willen jd biefem viev »ttb ftben^iglBen Hewen Jabc in gnaben annemen/Pamit rbu i^ S'^ id?bembenen Cbupo betelbett,

vnDert^enißfr

M,Toxitc3,Dlt;

-ocr page 20-

©er §Sote(ef»0^,iten/6«, l)od)bcnübten ^raivén / quot;SW tven 2(JÎ?72( von .^ol«j$ / ein gf borne ^rrpl^in ^üj^aberjlftn/^epperg/ vnamp; C^utrciipg/nteincr J^ocbgünflu genvnnb^nebtgm

dgeboiwe (S»««^ bige ?7acbb«tn tefjm fnrß verfcbmf^i , tagen bei; C@.45éc^ ffdemjit tätigengerne fen/vnbtejratvnacfe i^ien fonberUdjenangcboincr mtUtg^ fait/miraneUep ^^: vnOivolt^atbe# wifen/bapte^ bidub vi fucb gnägfam bef^omen / ^. (^ für fofebe bcnlufee (fbierbictung mich band'barlKbjüer# Ilt;^tgftt- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;K dieweil aber 0:. ©. vnber anbern

Intel; infonberbeit angcrebtonb gebets» t en / wo eo müglicb / 5('’^‘’‘' ® • fi^f î’**^ %lt;tu^efinb/ vnb onben^anen ein fup t^eti

-ocr page 21-

Portcb»

lt;^lt;rt »hferaebt / vnamp; ^rvuer Oîî’nîïn^ (äfleflen/ von wegen Oer geffbrüfb^» wfttfdjwetffenben vergifften itrnnef^ Çete ober ^wberz fo febia^wç ^uro# pam burcbß‘'^tYbt Me 9Ö 07 (15 S’ ?vj^ ©S^S @93Sgt;02^ genant / Ißcf/ ebe jeßunö Da ft lb ft aucbim febwuntf gtenge/vnö einreijfen woU / bartnif S*-05. mt fabtt ber not wt^te/wae fie both inftjren heben .5tmbern mb JOanf gelt; - I^b / 3a auch mtt fren armen ^nber#

• fbanen foU anfangen / vnnb gletcb ata ein gwiffe Aithtfcbitur / ober gegrttnb^ te wegweiß / vnb anbeutung bet/ Qßie ^wboebmit fb^eninn bitftr febweren ^nebt fieb verbatten fott/ vnb jnen vn# ge^weifett/ ober on foigz vnb 3rtbuin/ irtit geburtieben reebten/vnb ber frand beit gemuffen natnrticben mittel iù* butfffonnnen / Xgt;b fie auß @ótflieber mitwirefung jy (eben erhalten /bit fern weitfebmeijfenben vbe( / (inberung ber febmenjen / vnb ein abbtueb vnb eneu inngbeweffen nn^ebt, Ranfte wer bt^

-ocr page 22-

f^t^ftvi^/ bae €5ott nut vn? nie^f affe ^art »nb tvrannifdj hanbfct / bae er nit ïu einer jeben frand^ait / wie ^efftig vnö ßf prei^ biefetbig were/ nicijt auc^ €r^nep *nb mitt{»»eroïbnen/»nbpr?^ befinieren feit San ob wir fc^on feirt jom mit vnfern (Sunben auff one Uv ben/ baa er ons frandhait/bas ipzflrap fensiifcbicft/^owere er boebjmmer* îûmit (einer ewigen alten SSarmÇer/ çigfeit vn gütigfeit barbep eingebenefZi . fenbet »ïï geb one wiberum auc^ trop f enettung/ bao i|l/eb(e lt;3rijne9/ güte! (flikte / ^ül((vnnb wegerung/bie man' ium piei^ onb lob feines göttlichen 07a-mens gebaueben vn genie((enböï|fte.j

‘X)nnb warlich biefe k^rfantnyo beo) willens ©otts ip in vns chilien hoefj îà loben/vnnb ein greffe gab/ wem fök ches in ber gefall bes £reuU offenbar iß / 50an on ben willé ©ottes gefcbicbp nichts / bie frantfbetten fcinb (ein wilt/« berXobtfeinwilï/bieerlcbignng/onbj 07v7«n3 fein will. Dieweil ban ©4

-ocr page 23-

Poneb*

bffe erFantifnue ünßin nebfen / vnî^e* pfiifcn fuljtag vnó nac^tz wie fie öcm Sinnen iXdenamp;en in Difen febweren ge# prengen/ t^ewtenz mü^efeiigen/Ditge* tngHigtcnierten / o^er TOinet»@o(te$/ in alle riep weg mit jrer Çûiff/befûramp;er# nujl nnö evquiuung gnn^ gütig / milfA Barm^cr^ig/ freigebig,/»nnö in aUew guten jn gefefligvnö erfpueflicb ^nep# ’ kn^nD entgegen fommen/Sönnb nlfo , bén anleibvnnO teben/abeirttrewe •^ot|elfferin bepße^en / bab iefj )v eb:# L hebe / (JbnpticïJöJ '’««*’ ^oebbegabte/ ’ ^ugentreiebö begern bifeefule meinem i amien geringen verjïnnbö Cb gutem bem armt/üerbfben/febtvaebe‘^ölcf# kin) gern wéllen beljfen befurbern/ »ft bi^ mein firing Xraetetlinz ober arms bfûnblem / »n gefebenef fo ieb »0: jwep jaren/ba erfïlicb bifc frand-'britvnb »et kürte leger inn XproH angefangen/ meiner ar.aen gemain/ber loblieben ge feifebaift bee 5*rf P«« ^erefwertfe ba# hlbp iwgutem gcpcU/i'eçunb wiber fût

i

-ocr page 24-

PowcbcZ

he^anb genommen/ »nitme^jemeW fabsungen »nö Handgriffen ctwaegex* teijeri ^i£'.@.vnö berfelbigen verwant ten z^a a né) einer ganzen kf-hrfamen iandfd^tfft 5ü güicm C welcher tcHbi^ mal mit bien|l verpßicljt ) md fromen mebt dabinden wollen verbatten / oder eingraben/ (fonder dieweil difer wetf^ fcbwaiffend jamer vnd Herijenlepd/be^, bemannen ianduolcf gro^ vnd jirerx barmen fjl / an deo tagoliecbt f ommen/ »nd intriut verfertigen laßen. ^Dann offtin einem bauß/wie teb tepdernun vtl in meinem vmbraijen erfabin / je/ ben oder jwölffe mit einander ntder lü gen / vnnd feiner dem andern belffenZ ©der die nünß bandtretebung beweifen fan^^ueij fo febon cin^-rommeskîbî’f^ itebe 59?enfcb verbanden / dae fieb fo(^ eber will annemen/ betffen/dienenvnd ratben / fo erfranefet folebee auch fo bald / Stirbt eo niebt dabin /-fo muß es doeb fein trew vnnd mitleiden mit loji' gen febweren b^HM^H i’»î* ff^^lt;^^'

-ocr page 25-

Ï)ôt:ebe*

leiten binden/ Cæû b^mn audrtiffert ^odj^k^nen ^enn ^octom wiberf«' mv bic in biefen vnnb anbern (anben/ )^t febonte junge leben »m jbier tre/ iven ^üljfwegen/viWjepjtanïMnit anjfif 80e#/ verlOKn ^aben ( vnter tveldjeit ieb infodberhait ben ‘^Öoluerbienten tbewïen Oïann »mb ein ÇSbrlkbelanb febafft/Dodorem Marnntim @iben^ ‘ burger/ ebiemb^ilben will genent b«bè) ^. nxlcbes hoch ^ó besagen/ »nb jùerbar^ •menift/ bae @ott auch f^wc beröfftc 1 inkruménra »nbbieneratfo/TOomalt-'’^ nbsp;nbsp;nbsp;ö*» beebßcn bebmjt^b’nrafjtvnnb

* biefe ernpe «Straff barburd) feberffet.

\t lt;X) wic lang wollen wir bpebfübe# ' »nb frep fein r ‘ïöann wirbt bod) »n# fer (fuangchfebe ^Öü^ ein mal ange* bat? ^iU bann nichts an »ne blt; Iffen? “ÏBir (eben mancberlep mfracula mun^ di/vnerbötte OBunberèaieben am bi* mel»nb fjirmament / graufatne ^rb*

’ bibem/waffetjïût/Sûnbtffujl Oiijîgc* b»rt/»nb gewcefeß / Xbewwng/ inegz tUilt;:^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nCiVC

-ocr page 26-

HenRr vnfr(wne 'PfjîiJen^ife^efrantf* fatten Oen ^oö/vnö allee ^reu^/noc^ Çthft ee nicQt^ ^cn folc^ce trijft/bcrt tripte/ jÖilt;^nölt;rn ad^tene nù^t /hal* tene ^aturhclj/ab« te ift nuf^t me mee t^ùnaliteviliiifîraffen / eémû^b’weK l injrer bop^eitalfo ßeswagen werDeni I Sönnö ötei'cmnne^flffcnbc^anb^ab ^\ Wj adain è. 0- begem ber »rfac^trt ^albmtvdllenbarbtften/Stewetlban# ‘ \ noe^nirgenbtöfein ïVlerf ober oubVo ;, Rein ijl/ee fem etwa àSîener ober Q_Ve^ ber barmnen/bie ben Xmef fdnnen k^ ^ (en / bannt fie auf? biefern ^ractetlinZ i bodj f tticlje l^nlffHauben móchten / bk * ben francFeu ju gutem gebepen onb ge • raubten. Äannvnmuglicb an alleen ' Medicos ober 0rpt jüfebicfen/ober ek nem jbeben infonberliett otbuung fnr-ïufebiftfen / 93nnb fonberheb/ bae bie vorn 2(bl / onb anbere ianblcutb in |b=^ ren beufern ein Formular betten / bar# flu^ fie jren franef en onbertbanen inn biefern jarner belffnv^Wie bann S.0t

fampt

-ocr page 27-

fitmpt vil anbern S^rlicfjcn »om Söet ftifl/vn ^oc^ beflifff n fein/ wie fie .nuefj fonßen öcio ganç j^ar ^crumb mit bap (Irerfung aUerUp^aup «Uneven/ge# bienten toaffern/viW eingenmebten ^-l blem seng/ben armen »nötert^anett 1 gan^ willig / »nnb gern bilfflieb »nö K tat^famb fein. S5armtt aber lt;lt;S.@.vnb ' anberer frawen jubiefem@óttlid}cn lt;nbsp;biVïlicbemaUmufenbcfnröcrt'geraiijt/ ^.^ »Itb »erurfaebt würben/ hab idj in bi^

' (en ©oußf^’^pen ben armen îu belf# u (fürburcb euch biefe meine ^ween heU 1 ier einwerffen wdllen/vnb nicht achten i ob ben hochgelcrtcn Soctom/ »n ^rh«’ .. tenfehon bi^ mein wercf lein nit aller

’ ting geßel/vnb ba »nnb borth babcln/ rop^en/iopffen/veradjtê würben/ »nö frag ich nach folchf alU nlchto/wann es nurben arme »erlaßnen/beren ßefiefj nid?c achten,'^u gutem erfchieffen/ »nö burch fromme güttmainenbe herten ihnen barburchhülff/ »nb tro{l bewi^ fen wirbt Hannich foUhen^apwi^i'/ gen

-ocr page 28-

e Ï^OfîCb-

gm fur mit tnt wiU órbmmv^ oîgt;eHeÇr^^ nungfdrgfl'fbrifbfn haben/ ^annief^ waplî fetbfèwet ■ pe wt|fmtô aUeß bef# (er/@onegt;et# ieb hab aUetn bem armen engete^rfen »okf (Tm »nnb wiber anjf bem ^e^we btfe meine gefambiete ^arteefenz bie ie^ noch alk etn alter ÿurfantin meinem fcbuelfacf gefun* ben/wollen auf^fpenbenz ZÖamtt we berarme ^mwnö Çurwla^f / en alAs gefebr biefeo bArre rinblein bretö mdgt; gepnben/ mib fid^ bannit ern^eïen/ ' »ft baß lull feiner gefunb^ait erlügen^ ^nb wiUttlfo berboffenigè/»herwin kigen feljnareben, peeben/vrtöbreebert wenig achten/es gefall jn/ ober nic^t

Qöiewol nidjm in bifern buef^v' (finvermelf/ bas idj mebt gnugfané mit ber alten authoritet / ober mit gewiffen argumenten bewepfen/vnb bartfum weit! mub bett foldjer bildjer Captil / vnb febrifft wol! mögen an^W' §en/^iewepl aber bem tapen barmà nic^tgel^olffen iß/werben bie d^elebri» fm foldje aUgemaine anjAege felbft

-ocr page 29-

VotîCb» e

»ofwiffen. ^Öo« fif ôter vermetnretv 25cI}wlt;rf ml sw gering /vnamp;^u feucht gelc^n von einer foulten newenvner* gölten franefbett netve nitfj/orönung/ f« huiff vnnö geb^tt furiöfebrepbett/ gibe ju/^iewol nidjto new ifb/bao i«^ uoraneb nicht geroefen ift/^ieweiia^ ber bie Experientia ein (ehr alte ÖJJÜKi ttrili/ 3btt eiter/bann alle ferfptaDo-lt;jrürum,vnrtt» foUbe lebet noch/ t^tJ^ö^ ob ©otf will folche alte funjl experkn ttaniJ^iefer newf fucht mir nicht rmb^ liehen/fonber benjweef (lecfenvnnb jaigen/ vnb mich nit ju gar weit vorn ipU fchieKen taffen. Ägt;5aber ich mein Experiennam gern in bie gmairt lajj 'f ommen / bin ich nicht alfo geppig »nö nepbig wie fie/vnb wap^ bj ich meinen mifcbrillen/ ÔC Reipub. jy gütem/vnb nicht mir geborn bin / lt;go borffen fie mich auch nit befchutbigen; b; ichauf^ fren febapfamern/ vnfnnflfchrein ihre gehaimnuß »nb archana entbeeVt/ »nö diuuigtrt, ober etwas verwent hef/^ic ^weU nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ ij

-ocr page 30-

• Ï)ot:cb»

biß meine Expérimenta au^ metnef eiVe erft ^erfür ge^enz vnnö (antter gering fc^e^ige e’wOTap/^A/vnö OJauern] xirçnep fein.Onnn fajl aUcsi was ^:e-rinn txvfa^ti ^mfgertenZ nuff Dem febin gemain mae^fen/«uc^ fonfien inn gemeinem fc^mang/ oöer branch ’ gangen/vnö maß gemein ifl /geneukt ieöerman on befdjmerö/ vnö wiöerfert niemanötß barank fc^aben/ober nacV tai( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ

3uc^ en^ene^ tc^ frem geminjuc^ S)ann icfj ben armen biß fcßreiMu weiefjen fie nit gern lommen/ bannte ben lohn nit ^aben ouerfcßmingen/onb ßcfjtmieb ^ie nießtö mibermertigo an/ maß fie mir mochten aujf legen/ mann' allein bemannen ge^ol^en/ vnnb ge«« bient ^iemit i|l morben/fo mill ic^ alleß gern für guet Çaben / vnb alfo biefen meinen falten trnnef mafferß (^.©.»n anberen güt§enjigen J'vaml vnber bie armen auß 5u feilen vermeint/ vnb be^^ nollen ^aben. ^ifß lob/ bifen gmin/be*gt; g«

-ocr page 31-

Ïgt;o«eb/

3lt;ïW®öntt-0 @0« vnb J^^5ï0ï/ Wr jfl öcr arme verlagen / f^omm Ou Iw iu^ülff/ Ou treroer @ote / tretb Ou J'romc anOec^ttge i;erf5cw bae fic fic^ ^w armen annemen. S)a ligt ^lan/_ ^eibönbfmO/öa tflberarme^auff/ lgt;at|lfetn bree/fem f^iUff/^ecf öu au^ bteOÏeteben/ erfülle fie mit barm§er$i^ k gfept vu lap fie Oeine ßraff erfennen/ Ivjfb Oen armen ^elffen*

;©iewei( ban nun (f\ ©.fier reilic^ ' b^raïCirn annemen »nO aud^ Oerwee genbi^ fe^repben »ennmirbegert Ça# ben/ roarumb rooit ich bcrfclbè uit gern SuroiUenbiefeo gefcljcnrf von mir ben . armen JU gutte traben laßen außgetmt Vjnfokljeo ebrlicbó anOnnen vnnb be-gó-n ^oebacbtè/ vn ßatt get^an ^aben? 0)ïit beebßer bitt/^, @. roollcn biefe geringe arbept/ vnb mü^eimbeßen an nemen/in foleben ^roerŒ^roif licljen/ glaubreicijen roereten / vnb tugewben gegen ben notturfftigè vortfaren/ jnen mit aller gütigt'cpt/miltigteifbanbveic

-ocr page 32-

c^uiT^/ »nb gaben ^tlffltc^ trew vnnb gunfl (eigen/ Sönb bifenanne vertag* nen/hoebuerwunbren ©amartt^em in jren febvearbJ^epten jbre wunbe ^v^ lenz vno bmben / 4igt;el/ bae tgz aüerfe^ fabigungz vnb arnnep gebrente träger barbicten/^uc^ wem barem giegenZ bas ig/ bie vnber^altung z Çin vnb gttZ vnb alleez waß in von ndtien/ mittgei* kn/barmit fr (ebc vft gegmbt^eit er^lrl len mdg werben z^er 3îeicb amp;^w ber nickte vnbetonef wirbt (agen/wo^ IciSudj bieg woft^aten/ vnb mitttg* fept an fenein tag reicfgicljvergelten/ 2(((e feuchten vnb franef^epten/ (nm* gerz vnb fummergnebigfiiebvonvnß nbwenbê/viw wirbige wagte frurbt bet' bfieg verfeigen/bao wir boeg einmal recgtlt;Jgrigen mit ber tgatz vnb mtaUeinmit Flamen feien vnb erfenbt werben.

^2(ß gebe @ott burcg feinen gepfigen ©eig jn einem frdlicgen ^fn?lt;n3garz4men»

-ocr page 33-

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CSe webe an bett

ücfer. , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

ÜBK alte bett^Jnbte/ 'ïÖcp^'/JQocliaf Urt/vnnö V xlSctïïfpi'ti H 1P P Ox I j C R A r.P S faßt tuebt 1 nbsp;nbsp;“ lt;ilt;^ vergebene/öuG Die »«w

jV ternng/ »nO wec^fei ber oCtt/vüvnh mandjerïep framf^eit vevurfadjen» B .^Kivepl nun bife jar he »'uWb fe($ame Infft viiö »njiette wener gwefen/vnö ^\fef)rfa|l feuchte naffe i^ar/htnjept öfß wte fie in frquahter fein feiten/ 1 gewefen ift / SÖnerbet ter f^unger »nb 1 tbewrung' wunberbarhebe^^'P^tetung x berhimUlebenconfteHanon, vnnö wt:? '' * 'berwertiger ein^ufï gm gefïirn erfehix nbn @onöer(icb bievergangne greffe »nnatûrlidje ßnftemuf/bu’ in verfeb^f nenfaren »crieffen/än Sennen vnb €9?enen / eub erfebrodheber oppofitp on Slt; fomund ion,2(ud) afpeden, wj«? berfpenfligter Planeten ^OBte banft auch bifeß vetgange jar edicber folçbcr ll^bt quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'inj

-ocr page 34-

Ï)o«cb»

conftcHatJon ver^atWen/baMuß vbdö lugcwartfn ijl. ÓötU b« grauf^’inert auffjlanbte vnb praufcnebc^QXcere/ öudj vnght^tgcr vnerbdnev bU^tic^er gciviffcr, vnb gieffen/ bic fiejj an viUn * ort^enz auc^ inn »nfern -tanben / »nb J gen grenzen ergaben / mit warmen/ | fanfen winbten/ »nnb gewukf ncbeln ƒ »ftanberer nngeflümigfept/gefc^wev^« A gen/ Q33e(c^e aUc mitetnanber jweife^ M on/ bie lujft etwas infidrt/ befdeeft/mt w oerunrapnigt haben/ bas nicijt wunbe^ ijl/ obfefeon an vifen orthe newe pf?a7 ^ me framfbepten fein entfptungen/ aß [ ^ejlden^tfc^e / ^eueße / faute fieber/ fe^wigfuc^tige/binjlnge fepffwehe/vn ^'' er^drte 3^vb vnb himfucbt / 5ewrige' l^atj^gefcbwer / 2^dbt(id?e preun bêr jungen/ gefe^rtic^e brüjl »nnb tungen gefc^wer/un^aitfame feiten ßiehevub Ïenben we^e / g4§tingc fc^were niber^* funfftvilmi^geburt berweiber/viter^^ iep contradion,»nbi4me bergtieber/ baue^we^ez gummen/ wärm/blatter/ „

-ocr page 35-

Doncb.

rfVlVftt/mandjfrlcp fc^w^pF filt;^tnt oöcr blut m^bicv Öff ^lt;ïut l abrotbZ btattjc/braun/tcbfrfarb/fdjwuriï/wfpjj wie bic finb6|lecfen/ bod5^enfdben an bei’färben vngleic^/ S)fl6 |olfl?f feuebe

1 uni »nb hanefReiten nun bijl in bic | adjt ober neun jar aie anfallenbci vnb k befdjinaijfenbejn lauffenbc vbcl fdjiev

0^1 ni; Europam burdjfdjmaijît/ vnnb yrunMint/burd^ freemen haben; S?}nO pl tviffcntlic^ / bas wenig ianbtz ^è^ \^grcidj/5ür^entf^uinb/@tett/0)ïer(f ^ ^Örffer fein in teufe^er Nation/in wet . nbsp;nbsp;nbsp;djern nitbiefe obernente ja^r entweber

t pedis, ober biefe/ nnb bergteidjen ^e^ ^gt;^ jïilen^ifdje malignæ lieber / wnb feu# ' djten regirt/ onb gefdjwebt habenonö

bie nicht jemincdich mit bifen »ergiff# ten franef pepten geplagt worben fein» ‘ÏBiewol fie an einem ortf^ Çefftiger ulo an bem anbem gewüt / oft getobt ^aben i fo ijl boch feiten ein lanb lehr auf-gangen / bad nicht mit jnen gnug* . famb jufhempffen onb iufehajfenge# '’*' Çabu 25 »

f-

-ocr page 36-

Poneb.

^iewepl öann ce fic^ (f);t anf^^en/ ah ivoUc btp »nebiife 'Pc0i(fngtfd}C gcmamc bifd Lieber »nnbplagen ficb Wïberanfpngjen/önetnreplfen/alöfort herheb bae bü|l fc^wep^ lÏKp'enbt Spu » gertfefj faut'Peßileneil'cbmifeellantjcfe l lieber/Ö»,/»««*^«« fair.pt jetnen fel^amen nbsp;nbsp;I

matfïccfen/ptftigï» gênant/ wefe^eö ƒ fester gant? vnö gar hedica amp;nbsp;putrida J ijl/ »n mit feinem gremlte^en gebraueb M bem menfeben mit ferner bure^ trin' W genben febebfteben fenU/ vn bunjlen inƒ wenig tagen baa bent an^bónt /vnnîr «/■ »eriert/ 3uc^ ein graufamen îRattott-(c^en fdjlaffmit Çirnwûetten/ mb be^ raubung ber finnen / nnb nernunfft/ ^'^ ben (entten anwnrjft/pbereinèvner^ ' i^órten gfertidjen rotiauflf/pber bats gfebwer ber $9ïanbel / gurgeb mb ^ep^ feb/ auc^ preun ber jungen iufuegt/ ^ebgifieben ein gdpiinge Apoftema-tion berfügl/ Pcripneumomagenant/ mb b(ût reufperung hæmoptoifis ver^ urfaebi /î’A0 vit von jlunben gn »lt;??*., |lodtp bh’u gupwerffenz vnb bie (wij^ '

-ocr page 37-

Doncb.

»on wegen grower ^i^ aufjletgt/^nö »erftort/ bic (eut erjlccft/ bic (eber vor burjl ^crfc^runbt / vnb »ncrlcibhetjc fepien webe / vnnb pc ehe*' f'^wpt fpd-. ren burren buftm/ nucij »ngUmbige l ?^âfcnblûttûgbarau^enffpringcn/bic I niernanbi crbulbcn fan/ bas riepfetin/ K Diafragma genant/gan^ vnb gar vcr^ 1 « fe^winbt/on cinbort/ granfanic ^i^ »ft

Der fiteren »nb 3îucfwcs: Çc/ »nnb brennen beo ^arney fampt an \bertn febwereninfenen/ pepnigung vft ^ qual i bic nicht wol jucriden/ QBiK , gefchweigen berbefftigen bauebwebe/ grimmenvnnb graufamen feuffonn yX» «tagen »nb barme entfachen / ^a ein ’ fclcfcr mùfl »on wurmen »n fcbieimcn sterft/ bcrglcichen nich erhärt worben/ Dao ein foiepdputrefadion, fo galling ein fokbe jpeiunefen ber wdrmen folc f(5nnen iuriebten.

Sann bic wörmb nicht allein bureb ben leib/ fonber büreb ben munö/nafen obrcn»itcn/fo fie (cbier0erben wollen/ au^gebe«/ auebim bim lieber alle »er

-ocr page 38-

itunlff fftn crfunöm worben/tta« îU ècforgfn/ôae öt^gewiffe vo«cü(tcreù nesgroffen tanöjlcrtenöfefn wcvixnl voie iuuofn^tfe^e^fn. 2gt;annwtcDfP ^imclunö (VtnConftelanontvtttert/ i ^Ifo ôer fktn ^imet/ ber menfeVtvek l cl}(6 etnfïu^ in jme aUcô tpirtfet / vnô nbsp;nbsp;\

imprimirt famptvnfernfünamp;en* J

Scrhalben witt icfj aü^ic fûr^ücb 1 menigflicf? ;u gôum mein gutbeöutV # rfen/vnö einfeUige l^ulff »orgefc^rie’ quot;nbsp;ben ^aien/ wie fic^ ein jeber inn biefet^ fc^weren (tuffen balte foil- ©ich fo mb * menfe^fie^ ober möglich su prgfemirn [ pub jubewaren vor bifen feuchten onb ,, franefbepten/^^udj wie einer bifer/fo / er bureb verbengnuf? ©otteo btein ge^ ' fallen / bepo e^e mde^t baranß erred »nberlebigt werben.

Q33iewol von Vilen bij?verac6t/vflamp; vernieljtef fampt ber ar^nep tnoebt wer ben/ ©o wap^ boc^ ein feber verflens biger vernünftiger wepfer mêfc^ wel/ bas bie arpnep nief^t vergebene fampt bem

-ocr page 39-

Porcib

tem 2(r^ von @-óct erfdjafffn iflfonö foil alfo Dtffc meine ^utmainung vnnö wittel im benen vernanben/ »nnb fo# ml gelten aUöbiUieb/ iméeflen ange* nommen werben y @^tt vmb bao ge* I bepen barnebè bitten/ fo wol/ aio vmb 1 anbere^eptlicbe O^arungen/ »nö wol* Au f^’^t^ gt;nbsp;Ï’^® ^’^ ^^^^ plagen/ vnnb nraff vononno abwenben wolle / vnnb fo Uvi iuuorn in anbeebtig gebeten Pjz worben/onfer leben gebeffert/alo bann \(ein ^außgefmbt }u biefem einfelti* ^'. ^cn/boebgegrnnbtenCXegiment boitez 1 nbsp;nbsp;ihnen 5ûm bené hi^mit bepneh^nz b^ ^^

fen/ vnnb Oiathfamb fein/ /Damit bic* / ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hf M^ter fieb niebt wepter einne*

ebifZ vnnb ergero baraun

Jj eruolge/ Sa ©ott lang vor fein wolle/ 2lî9îlt;£07.

-ocr page 40-

S?iiv^e ùnamp; «(ßfaWac en

bcnK^i^iît^S Vôttbem malignen .

Epidcmialifchen ^uber/ÖU _^^

genant* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, tpA8 b«ô lieber fey/mb wói ce ^erfomme, ^asccpeCCßpitch ni

y^^^)^fc^weeenve^ j ^? Ï^) nbsp;nbsp;^“‘^^(eten verborgt •**

^lt;’îûrttc^enîgt;tngcn/ , {Kïl’ö ^'’^ f^^ wir ene Da^ ■ ^‘^^ werwunDerè / vil gt;^ mit vnferf verfïanM' vnö vemunfft philofophim voD nac^^ geöencfen,'ivo öoc^ fo(djc hctfomnien/ vnno wie fie gefc^e^en / bónnen wir nie^t heöerhdj etwae gwiv fc^fielfen/ fonöer nadj langem gnbdnvnö phan-tafirn, langen wir an einem wo^m vü । gntkönnden/wiffen nidify ge wie. ■‘-‘

f

-ocr page 41-

eir^ . ^«ô erf! C^pfteh nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

^iebann ben PhilofophisSó Med^ dstnvtéUn bingen gefdjebe / welcfjct* »rfadjetV mb effedus fie nit habe mö# gen erforfdjcn/vnb benfel^cn feltg vnö fo^Iicemgebfllfen/ Qiiirerum potuit lt;ognofcere caufas, ber fold)lt;P gewijlf ^at j wie fie bann ben vrfprung fcbie# k aller franefpetten/ bf nier humoribus, In fo jmmenfebbdg(dorper ligen/oUge^ï ^^^^^’^^ fundamenta vn ■J/ar^nep ba^ingericht/ wie foldje niet M 'sSS^ïntter aller fcbwacbbeit inn j^fer löb^ ^j. liegen / btllidjen/ nnb gleicbformigert nermifcbungerf^alten/nnucrtnirt/nnö ‘ nbsp;nbsp;nn^errûtt bleiben möchten/ bannit auf?

.\^ bifer humortim mangel ober nberfïna/ * nit ein francf^cit entfïnnbt / barauff fern alle purgatiua nnb digeftiua, nnö bergleichen arpnep angcflelt worben^ 2(bcr biß allee iß einlantter opinion^ wo^n/nnb gin bebunefen / nnb bleibt nocij alfo. 55amit wir im nvfprungniï berfommen/ bifer nnferer SÖngerifdjS

' hanef^eit / nnnb bergUidien newen 1 nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;écue^

-ocr page 42-

5 ^AS cr(î

^cÄc^eeivnic^f audj nur cm Opmiört betten/ wdflen wir vnferm ^Oberflen Magiftro »nD PhilofophoCHR1^ STO lES^,öer 040ewig/anmeefe^ tig/ atnig/ ware ^om wetf^^dit/vnö । warfiaitjß/me^rais oen vermeintert , phflofophis »ftMedreis nadjucigen/ ^elc^er vn0in verîmnd’ehen fachen ƒ t)cr‘57atur unfeiner weref znttauffo* 1 piniones Philofophorum, fonöcr au^ 1x16 gro0 z^cH/ lauter /öiif / vcrflanöl-reicfj budj Oer^atur jeigt/Oa er fpridjf//' Difcite,vt terreftria crefcat Iilia.^3au ** jr ( wolt er fprcc^cn) begert ^u wiffen/ wie ein bingberfomc/oöcr wie (amp; gc^ fc^e^e/ge^t vber mein bûc^ bas idj Der ^'’ weit fotgefebriben ^ab / barinn werbjr' tnanebfHfpkï^^ïineanbeutungcn ^n^ benz barauß jr in verßanbt »ft wiifen , verborgner bing / {etdnlid) fominen werb. /Dann ba werbt jr ben opificem famptfeincncreatis,g«fenvnb bdfen/ fein augenfcbeinüd) erfenneft/anbe^

Firmaments, an ber ^rbc»7 vnbber »

-ocr page 43-

CrtpM 4

Raffer ^efdjubnen gefebopffen ^ct* epen/ Œ’benbilPun^/ vnContrafeptun*

^fWf^t batï biß ^genfeb 5 ie

/ c*n fonberfiebf P^^^Ö '’«wïi gt;nbsp;nbsp;nbsp;^^ ßraffift/ bic ©otto^nc ^wepfet

» ' öU0 feinen creaus, von wegen vnferet . begangen €nnben vne iü|'cbirft/ web t\ (en wir (eben / ob one bio '57atürlic^ ’ bttcb/bocb ben rechten grunbfeineo or* ',^, f/vunge / wefeno / wao co boep fin ein '^ bing fep/ waeeo für »rfacben/fur Cpe# des onb tail/ uiteb onberfebutb bct/unlt; *^ ^uigt.2)unn fonfl fagt man in gemain/ ^ nbsp;nbsp;0:6 fep ein fauler oergiffter falter ober

warmer / trutfner ober feuchter bofer ^*^-lufft/berbic teiber bermenfcblt;^nalfo »ergifft w. ‘^ßie ban Peftis uucbalfo genent Wirt/ onb bifefebres^ejlilenie , ptfep barumb/ boo fie auo bbfen '^eßi* lenpifcpc lufften perflieffen. *ïöie nun bie lufft einvrfueb fep/ woper fie jbr gifft nimpt/ wollen wir aus bembücp ber Ïlatur lernen.^ie gelehrten fagen ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' C: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;€ baa

-ocr page 44-

f • lascif!

, öa^Scflim/bcr J;)mitl mit ptncnB^ f(nafpelt;^envnnamp; Planeten,pil ^raU^ (amc vngnvittfril/ verurfac^ folc^e bó** fe Ïufft/ hi 1(1» fie verkifften allee / bad giveclje / fpeie ; tranef zwaffer / winbeZ vnb allee/ wae sur erl^aUung bte men*' fdjen lebene von nêîtfn.gt;ùarnac^ wan folelje noiwetibtge er^altung nmrP menta in menfe^f ge^en / werben j^re lebber auch banton verkifft vnb mau^ gelbar. ^Öae wir nn folebee nuffen/wie. J eefomm/wiU iel^burclj ein gleid^nud »crntclben. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

^•in löirn ^at vnnö^ige ©cflin

feinem ^au^/woU jr gern loß werben/ * iveif nit /Wie er fie mit füg binau^ ƒ brecljt/ bebenth fiel?/ er wolle fie mit ep'' nem gjlancf vnb bofem gemeb ^inau^ ^enefen/ ^rwiße boeb fonß fte nit bi' naufj àubringeiv 57impt Icbeti ^orn^ J^»lf / Avioïxn / wulltne tneb / ^'eber/ A fa in fœtidam, vnb andere/W5vbe( pineft/mge^ï ein fewer/ jinbre an/ ber raneb febjvingt ßdj /ßtnefi vbel/bie

-ocr page 45-

CoptUt • «

@ffllt; empfanden f« / i^incr (prit^v pftvp wie vb tl fcljmccft teieb meine ca ^ab einer ÏXofï^óff/ ober alte ffbüclj an gejinOt/ber anber (dgt/id^pe^e 2(fam/ ber brilt aber ein anbero/ §u (eut fagen \ fie/ wir wollen in biefem gflancf nicht bleiben / wir bOrfften wol Franct wer# ben/ wéllen vno in ein anbero OBirte^ it ‘, h««6 verfügen. 2(lfo t^üt j^mÖ^te a^cb burelj ble ^7atuv / wann er vne ? *. |Vnnüüige @eß/ vnnb lt;o«nbige men# ? 'i fehenjiraffen will/macht/vnb^inbt an ein febarpffen ranch/ bao ijl/vergiffté lüjft.^ao nimpter für (pecerep? feincrjUich feine gifftige aftt a,biebo# Jen a lp eden vnb Planeten, bic mit jh* • rem fehein / frajft anfferbenz vnnb im ibajfer/ vnbim Infftbao gifft machen/ auch alle gifftige thier/gefchopfft/wur# pen vnb fventtem / vnnb ï5errfwer!

fefft Mineralia mit jrem einflu6ver-urfachen/vnb wachfen machen, iö^nn Feingiffc anff erben in wuriilen vnnb freuttem vnb Minerabbus uit iß/ fit

-ocr page 46-

7 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^46 CVfî

I^abcîi jÇre fonbcrc afb a,von tw(cf^frt jr Qualnas maiïgna cingcp|ïançt/ vnô ^erfompt.^Hfo biebô|e tvunn vn 0}Jfgt; frlpinnfnnm^îeer/ bie Cantharides, »nnb anberebèje gefe^maw öcrlöfft/ ^abfn jbrf ^imfifebe aftra,von »vckbfn jn bao gifft ctu fleu^€,^ ba fert ©ort {u/ vnbnùnptfoldx ^itnlifdje gtjft aftrok , rum, bte fonß mû^ ni bk jrbifdjen/ / vu CÖbnerahfebe nuc^ wnffenfe^e vip Juîlttfdje fubiei^îa ober corpora/ bilô lt;/ ii|î / gfivecbo / vngefcl)ôp|f agirn, (egt ' Diefelbtgrn 40 $âfammenm nu ferner/ » mbie hilft/on welchen tvtrnhinogert (eben/ jünb fie an/ ba brennen fie allé * vnbteretnanber/l^tnerfcl^meeh arfeni. ƒ i cum, ber anber fcljtvefel / ber brut do^ •' loquint/ ber viert Canthandesjein arilt;* bereraber ein anber gtfft/vn fo vilge* fc^lecbtbergifft/alfovil gefcblecbt ber iramf Jetten in benen/ fo folelje mit ib'‘ rem 2ltbein fdjdplfen/vn in fieb sieben/ |ojnen allen mit ein anber vnauoei^ nem jebeninfenberbait infompt/ nach ber

-ocr page 47-

Köpftet S

6CV Qiiantitet vnb Qualitct.oùcPvcrs mtfcljung maneberkp gt(ft. 211)0 ivcrpfn Die vergiffte frandbeifen veraf mifcljt proffer, mefytr, ^lt;4ftiöifr/ wem? ger/ nitlter/ vnnb vngefcbrltcVcv. Âaû vit «ifft fein/ Oie allein testen oöer üb a fcen/ naelj her viele vnD lt;irejfe / wann man jr wenig braucht/ febaOen fie n«/ aie helleborus albus bemer wurp/ ul cintobtlicbeo gifft/ tob aber nit/ wenn man fein nit ;uutl brauchet / fonber macljt ben baud? flnffig/ ober purgirt coleram,wie fie fagen/wann man aber fein dofm vnö gwiefn vberfd?reitt,- fo purgiert ee ;u tobt/ vnb maeijt ccnuul-jioncs/ vergießt. 21 Ifo fompt einen ein ’hifftige vergiffte fieber an' weldjee ijl hclkborifd^eran/öa ber lufftauß bent

^imlifcben vnnb inbifcbenbelkboro, fein lavierte frafft gezogen bat/ vber^ fkijTigjuuil/fo macljt ce halb etn SSoba» ten fini/ vnb tobt liebe vergiebt/ J?ai er aber nit Jùuil an ßeb gezogen/ foma« d? ei er allein ein rubr ober baud? ßn'ß

-ocr page 48-

9 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^43 erf!

wcti^em wol ju geuren/ »nnb Ult; Çf ^^ fen 1(1, ulfo mtißman von «nöcrn uHfit fpcciebus öer^ertfe^ert lafftifcbè gijf# tftt verjtcbneviW ludtcicrcn.

^Ï^crbalben W^Söngenfe^ vermifc^C 5'teber ntebta anbere ifc / rtin cm befer »ergiffter luffr/ ber nac^ art »nnb vcr^ mifcbung mandjertev ^tmhlc^cr/ vnb trbt(d)cr gtfft/bte geißer/bte humores, bfc iciber ber menfe^en angreifft /»er# gifft/vnvcrbcrbttn gemam burebaue/ ober ein fonberfidje gheb meßt bamt bae anberz bemfeIben gtfft ge mep/ vnb viiberworffcn / vnnb wirch na^ber Qiialiïct/vnb Qiiantitet bcßclbigcn gifftez arnttvebere jöm tobt/ ober bodj. îûgroßem fdjaben ber gfunb^eit/am' maißen bem blut iù wiber.^armit tt*b btfe definition mit erempefn erfkrez (fm Bafilicus iß bae bbebß vergiffte S^l^ierz fo m ber 07atur mag erfunben werben/ bae mit fetnem gt^t wurgt vu tdbtaUee/wae eranfubt. :^ffo iß ein I^fhiâvergiffte lufftz bie^eiß man pe^ ßtlen:?

-ocr page 49-

CitptM 10 fltkn^itfc^e/ip lud) Ocr^rfb BafJifci, warumb? ©ie ^at ein fo(cf?c6 oerfam^ (ete ^üft in fic^/Das fie allee/ ns pe er# greipt/ toot.

Sariwcb fein gifft Die von wegen per graufamen |i^/ nnb fewer/aöe# was pe berühren / verbrennen /vnb er/ einben/ alearfenkum, Auri pigmen/ (um/ubiimat, amp;G 2flfo werben bte ttiffe mit anpe^ung folder fd^wefeli# fdjer/l^üfraucbifdjer bi^ verunrainigi/ welche naebmab im menfe^en tua ganb geblût/ him vnb her:? vnber cine wie ein fewer anpnben/ bie prcimma dgt;en/ vnb allee ju folen brennen: wie .bann biefer art bip fieber auch ip/ ba/ rumb Caufodesgenant/Sjan eoalleo vtrbrent/vnb tóbt wie ber Ai fenicuin. ^iefe ’^i^igcSublimata^ob pc febon in geringer Quantitet vermifdjt fein /fo begern pc boeb nur vber peb/enhinben ^ae^rm/pc^gen in ben alembicum-ca puisj^eneben peb ba an/cauftm phre-nitim/pïeun/ipijblater im balp' mübt

-ocr page 50-

n ^4Ô Ctfîe

inutfbf/vnb anber bißige fMncFbdfert»

ÔXeÇr fern gifft Opianfcher vnnö Anodmifcher arf/ale Mandragora^ Vua Verfa^ofper/ fo biffclbtgen bert (ufft verunratnigen /madjen pinadj jrer art X?pia(ifcbe/2(nobtmfc(jc fracfgt; Çait/ erftarren/ vn congehm allee mrt jrer pfiffigen hit/ bae fU bae blùvÇtrrt ^erç/ »nnb bae leben mit felt tóbten. ’ ÖJïit bifer art i jl auch bife^^ngertfcte ^uebt vermifeljt/ ba^er lommen bie Çeffttge letliargi, fcbkifffucbt; entwald gt;nbsp;wung ^erßUopffen/ vergießt / Contrat , dion.aujf bld^ung vn pefcbtvuljlber Ïepberan ben francien/vnnbbtfejmo Qualiieren injrem cxcellu, frigusæ,J calor, geben bie bdcbjl Delcteria.bae'^ ijl/ bae bêebft öi^l / bie ba fluch gfeb^ wmb tobten/on biefe Minerahasaigt »ne an liber Naturæ.^ann wire mit »nj'ern augen alfo (eben n'aebfen/tret^ tene mit »nfern fufjen. Qöie fie nurt emff erben gewiß alfo wad?fen/2llfo fl«(^im feimel/i«uor in aftns, ebefie

-ocr page 51-

CAptteL li im ^-rbuid) aus tem waffertifc^u* ^ Hb mata gebeven

SÖïc^v fern gijft bic mah'gnas quali taxes an jn ^aben/ fie layi^n ju falï/o-» bcraftringimiufafl/afó Colocynthis l laxü t alfo f«(l/ bas ca auch blut/ »nnO aflce roae nn leib ijl/ hinauf? purgirt» 5(lfo veil ö bic lufft mit Coiocyntifcbcv i • gifft vernufebt/ bae fie bie ieiber nut 'P^ngterenber art verberbt/baraujl ent . fielen/ Oïoterubv/ banebwe^e vnb beri* ' \ gieicbcnCorroftoncs^nwenbtgcauff» * * fït(fungbcr3(ber/fofotcbegifftver«r-* fachen/ kitwa scuebt bic lufft nuf? ben , fungis vnb wurzln ein fold) gtfft / bic , x pas^er^ erftafen wie im pftfferiing/ gt;nbsp;Smurfen fd^wam/ Napello, ‘jïamfap/ pfn çufeben iß.Qztiiebe crßecFen non wegen irev fcbwere/aió im ßlber/gict^/ blepwep{?/ vnb anbern mebr/2(t(ogc# beren bi(e maligne tebrcs,nacb folebe« gijfte artb ( fcUiame vergiffte fuffoca^ rioncs, brief / 'peulen/ vnb anbere.

• OJic’b' ^w 0'ffi’ ^i^ fi'i^^ ^ï”^ â^^^^

-ocr page 52-

^Aâctjî nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tj

gefé^îKd) Allicin fein/ vut) fügen bem^ falben fin töbtUdjen fdjaben^it/vnnb (fiùn bem Jeroen mdjtß/ fallen allein je giteb an/ bgiju ße von Ó7atur geartet fein/alß qörffilbcr bie {een/ ^angleifdj/ ^irn/leber/fladjß/ allein verleit, ^tem Apium riius ober Sardoa, fein gifft jeuc^t allein ben hab infamen/bae fiel} einer niu|l ^u tobt lachen. 2llfo bi^ * gieber ^at ein fdebe 2lpianifdje art/^j pe benbale mit einem gefc^wer An-r./ gina genant/infamen zeucht baß einer / talb perben mô^/ wie bann aud) Cicu- , tannb anbere me^rfoldje art^^aben* Crocodilion 10 ein fraut vnb wurdet/ • man einer barju febmeeret/ ober biefd^«, ƒ -big iffet/fo faßet j^m anbic'Viafenoü' fdjwaipen. 3(lfo and) biefe^jebereln ' ^imlifdje (Jroeobilifcbe mac^t infne« (»aben/baß fie ^efftige/töbtlidje îfîafert blötten/Cwo fieober0üffig benSÖ^en^ feiert vergifften ) iwriebten / wie pc^ bann fr oil jû tobt geblùt^aben/ fo bip frgnd^eit iß mit bluten anfommen.

Canth?'

-ocr page 53-

Capitc!» 14

Cantharides [fin^fffltcin affoVer gtfft/ wer fie juuti braucijt ; Cer barnet hùt? bi^ Juni ‘Xebt/ïllfo aueb in bifetn ^•feberein Qiantbarifeb gilft / welcbeö gfebwer ber blafenz »n ^iemfranef*

i Jutt^unebt.

C9ïan wap^ (apber ju woh bae ver# giffte freiner vn wnr^l fein/ Damit Die t • ÇOîâgD Die finDer vertbun / Die Die guicbt aim Dem leib/vnD Die wepbü#

/ '‘'^ 2ttfo fein vit anDere wurptofi frent-telböfeefaff'te/ wer fie genieß / Derbe# fompt inwenDig en^unDungan tungS vn (eber/ate fpiingfdiner/frottenfraut/ - Efula,;öer5)ïeerbaf/vnDerg{eicben/

2(lfo auch Difeo fieber nimpt foUbe art an ßcb/ enpûnDt Die (ungen/ Die leber/ Daó Äuepfelm / Den SO^flâ« mit fernem

1

-ocr page 54-

fc^^ftpffen befert fufft / Der ijl wie d^ fc^atOtvaffcr Parang vnöerfc^tcPlidjf jufeUvnö mcngfl cnefpringen.

‘Ïöfpftft^etn gewfcljeal^FIammii laSSrcnfraut/ ^rennflfd/Pic maebfrt bic baut bUtert/ ^egern ße tvati mand auffïedt/TdfoJat baeRuberem Vc' fjeatonum ßifft an fiel) / Vfrbmit blf I^aut/öae mandjerbp blattcmexan^ themata fdjfijfb(atffr/amp;urcbfd2lec^tüt/ Kunstblätter auffnl^rfn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•,

OJîe^rfeingtfftaU Aconitcmfucbö wurp/fo einer biefelbt^e friffet/ fahren lt;nbsp;jnt an Ser bautniancbcrlep maler auff/ wtcSanfcViertn alle gifften gefebtebf/ fo man fie Foft hat/ 2d|oandf in btfem.y 5'teber auf? Tlfontttfeber art/mandjer^ (rpPeftigia-,|lecfen vürndfer wieble glebe btß/vnbmandjerlep färben.

^tfiebe fompt ein Dipfanfehe qifft an/ muffen vor burft fterben/ S25nb fo ; tvtrimbücf}ber'??atur fortfebreptfen/ pnben wir anbere mebiere ßtfft/ sie ben lufft verunrainen) ^a ligt ein K‘Wjfe«

-ocr page 55-

Capiut

Lauffen aß/ ba iß ein fefjiadjt ge^Ijc-^cn/ ba ße^t ein wuß von pßijen / md^ (er/ vit fauler $5e^e/ vnb ßmefeter tai djenz barauß allerlap feul^na/geßdcf/ wüßz$9'?aben/^ürtn/vnbvngeàifeif .

i hieetjenz (Solctje feuUz vnb vurainigi? feit ^at auctj an jm biß lieber zauß bem lufftbefommenz barumbeo Vere , • putrida ein rechte aß ißz »nnbonfern leib mit maben vnb wurm bennaßen .corrumpirt,erßencft vn erfeultz befi!

z \ gteiefjen niße feino gewefen / »nb ber^

' • falben ö»iplt;äJ'n5 intitulirt worben iß.

' ©iefeo^K^er^ataue^ einBubre-

, nbsp;nbsp;ftifebe art an jm/ §)an wann ein f^ö

» gt;nbsp;0n Bubrefttn, bsißein^taeoberein ? quot;'xCualßerfnßtfo bleiet ßebaußzvnb ieibrafebt z Qdfo jrvit auß laußen in

, bifemlieber/a(o wanfie eingan^l'ar waßer fnefjiig gewefen. ^ie nun bife gernette fpecies amp;: differentie in ge^ meinz alle auß vergißt em tußt berfom men/ (o mdebt teb öoeb noebmaneber^

k lep vuberßb^Pi^ ’^«^ prMen (rieten/ 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eOirz

-ocr page 56-

SiÄwett öüfe vergangne fam/fc^werc tetvrejeit genjefê-gefe^rftefje vngewort tiefj vngetvitter/oarOuvcfj Öae XJb^/vil frucijt/audjianbere narüge verüratnt/ wctcerfdjlecfjtig/ ’Pu^ectjng/ wurmfti^ djtg worsen feinz Oarauf) inanc^erle^ infedfon, fo tpir öerfeiben gebraud^en mdfTen / enffîanben / 2(ber icb faß bicp*' 6en.;öanntßeöinägücßzamp;a0 einbdfe * fufftinein ^pjfefvnnö ^7u^ vnfic^e^ barltcpenvepßbnieintringtmacbtba^., fefbß ein feufiingz ein ^urm vnö vn- / ratb / svarumb fok feiebe fruebt niebf lt;nbsp;mit ihrem gefaßten befen fiifft/ ben bu

• f jfeß/ auch mt wiberumb in bir ein in- • iedfon uincbtenf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.ƒ/ ^arnaeß nimpt aueß ber fufft bei^ »ergifften ‘îVnnn art anfieß/ afßöeV ^attem/Qöüetfenben ßunbz ber Scor pion vnnb ÏÖÏeerfpinnen/ wefeße bié feutß mit irem bep)fen vnb ßeeßen verzi gifften/^a beißt einen einßimfifeße pattern in bie Werfen/ bj iß/ ($ ma^ef in bofe iviftnuß an/ ba? jm ein gifTngö

.W

-ocr page 57-

Capîtel. tä, 2(p^ ober blatter auffferez Sa |Iid)t ei# nen ein Scorpionvnôer bie ^djifen/ Sa ein'^eerfpinnenanfdjencfel/ eut wefpen ober b um et ^inbgf ein S^r/ SÖnbalfomaneberle^ ParticulargUe* » ber vorn bdfem anwep^enbc (ufftgàb# ting vergifft werben/baruon nacljmate bao gan^ leben in gefa^r fompt.

, • (lu iftnid't von note allé gefdjlec^t/ ttrtpb epgenfebafft ber gifft ^uerse^len/ ,2lbcr warlidj (owir foUbe gifftigege^

lt; ^trccbr'famptirenaCtiisini büdjber Sa * tur anfe^en/ mögen mir tepcbtlicb/ bi# * • fee^ieberoorfacben/mefeno/^erfom# men / onberfdjieb / wib aigeufebaffé ^ warnemen/ fampt feinen fpeciebus on / %iff«9ff nu rd ungfecundum mams fiC mibus,Sarnacb eo reid) ober armez vil ob wenig gifft mit fid) bangt/ Sait was wir (eben / greiffen/ fälen/ gewiß wiffen / fan nicmanbt laugnen/ @o bann nun fo mancherlep giffc auff ^r# benz in bergen/im waffer/im lufft fern/ wie one befembt/vnb fold^e aUejrge# iveebof

-ocr page 58-

lo ^»lö ccfî

wcdjöZ vnb ^erfonun haben von ^int/ Itfc^er Qiialtret^vnb folc^c Quabtas Wirket/ vnö gehet tn fie/ gibtin jr we^ fen vnn? gigt/ Q3ariimb wolf en foktje ^imUjefje t^ialitaœs,nicht in vna auch tringen/wie öie^onönreh cingla^/ * »nö vue ai|o auf? ^ôttUchem widen/ mö belli leb antafïen ƒ »nnb verkeen? Herwegen biefe meine rationes, bep ' menigfltclj im beften (oden verjianijen werben/ bas ich bie gro^wek vnbbie., hein/baö iß/ben Ö)ïcnfchen alfo inein^z anber verfaß/vnnb vergleiche, ^aö lt;nbsp;ichfehbem blut am inaifïen iuwiber/ gibtbie erfambait/ je flerefer/jebluk » reicher ber leut fein / aie junge ßarrfe /‘ Ö)Jenner von j^'ünff vnb jwain^ig jai* bif in bao vterjigf / bie boch ein fartf^ frifeh gejlanben alter haben / je e^f nimpt fokheo ^-ieber bicfelbigen hin/ vbet gleich ein wollu jl/ob’ freuel in fok dgt;en/ bie noch billich etwao vor anbern vberjlehen/ vnb auj^hnnen folten/ altf fpottetvnb verachtetet gefunbe blöt^ reich/

-ocr page 59-

CâpitcU xi

hû^e |îarÆc menfcben/ 2((ß woU es fptct^en/ 3cb bin noch ßerrfer / ici} fan euefj wol vbcrfommen. ?önö ^at ein teevee ^olffo vnnö iewqi art an f^m/ won weg! feinee wiittene on mórgens.

► SOnnb bife meine Declaration Diefes t^aturUebenbuebs/ mdebt ic^ auß Ga-kno deßuehy; amp;nbsp;Cacoch:Succis onb

, • Autccnnafeinprobiren/2lberlgt;ie@e' (ersten gcöenef en jm felbß meitter nach/ 3cb mü0 fór^tieb barbureb mifebenf • \ 3^^ ^fi moibife Matenam weptmd^ ' ƒ gen aulïfnbïftt/ 2lber es fep genug bas lt;nbsp;* biß ein fieber fep/au^macberlepgifft bes pimeis / ber Qrrben/ bes waters

* \ .ÇWfa^t/jftrlïraffbemmenfebli^ett ^ * gefebieebt/ non @^tt in bie weU

• gefanbt/vns jurbüß^üfor* bern/barmitmirfei# nemîommécb# ten entflieh/ ben.

-ocr page 60-

n t^rtöflttber

2ßiC b(fe Febres Vhb fV(^ ^erfie Contagiofe fem/ ïgt;aei^/eine »on bem an' bem anfompt.

2?4sanbev€«piuL

S5 2^ftrftl wtr nun gnuafaili ' »nßanben / bue bife î^e*« ^■ber von niancberlcn vers ^gifften gvfanibîetï iû^tl/ r (juji ben gefe^opfen @oP » fee/onnbeorrupns Elemenns fovnô ©ott^ur graff fc^tcVl/^erfominm/ôil ’ wir ade ben (ufft an »ne liefen/foljz* fic^ nie^t uunnvunberen, bae fc^oi^ »it( Çôîcnfcfjfn/ntdjtanetnm '-^n^c’rrt im ^elblc^erz fonber im ganzen ^rb;« frap^ getVîf? baruon francf »fi »ergibt werben/ Sönb ber^ocfjgelerle Fracas ftorius ^erUiefj »fi gewaltig m feinen Metern de fympathia Öc^ antipathia SC morbis contagiofisvermelt/wie fold^e

-ocr page 61-

Capital 23

■ toergiffte hancf bau fub iiuragen/awff breverUp weg/ barbep tdj ce bteiben U^Z tub will bir f urplicl) aniepgen/wie an vne bicfc wcrgifftniig berfompu San jr vil fpieeben / wir ^aben friiebe » lufft/fwfnn nicht alfo warm vnb faul/ barank bic putride febres enßebert móchtcn/^ch gib bire jù / bae ber lufft 1 • où Tilumbcrg be|Vcv fep / ab iu ©tub w/iffenburgin S0ngcrn.2tbcr in SÜtv ^ gern imj-elblcgcr/ill ein (oleher bóf«

*; \ In^tgewcfen/vnbcln fotcher @alt;ur'

' * mfeber vnb ^artiaUfebte afpedl,bcr

' crfHicb bic ianbefneebt alle/ fo vit bcp j cinanber/angerûrthf vnb vergifft h^f/ 1» X Janquam in loco prædeflinato. Sa iß , «ber vbel ranch angangen inn biefem

'^ßirtebanß- Sic ^ranpofen haben fich erblich in Neapolis, ober wie et li* ehe vcmiainert in f^canefreich ange* fponen/bafelbß iß fubtedum conueni ens inm erßen gewefen/ba bic Venus ir exaltaüoneni malignam imprimirc hab^n AngUa iß inm erßen ein naf«

-ocr page 62-

2 4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2540 4nbcc

Jer ffuc^fer lufft/öraufjoer ^nghfe^’ fefjtvapjj entpanben / gewefen/ Ca fart mafinnlaugncn/ Oas webn* inS^cut* fdjlanb/rto^ in 'pok«/ober anamp;rrrt frenibben (enbem/ btefer luift ober có' ftellation ßf liefen fein/auch mept ba^ hin fommen / ^ber bic leut paben fin i«nbcr bafcibfl refait/ haben fiep mók len anjl biefern ^irtepnuf in ein art' ' bero heben i biefranrfhait vnbberfsk ben junber vnb ©amen inbiifenmrt gt;nbsp;fiep getragen / bip einer fommen ip in / :Xeutfcpianb/beranberin^ôpember / trift in Poln / ba ip folcper ^unber ad diftans fommen / mb wie ein SUnge-« J ripper (anbofneept / vngerifepe (eu^z* mif jm ine ?7ibf rlanb tregt/ unb feiere* brieften barnaep IJ^iberlenbifcpe leiip aup/^’iner tranlplanrt in feinen garten Afonirum, baffelbig fompt au0 bem ^pUerotpal au6 popengebirg/baiP fpringt fein ©amen anp, »nnb meepp (in foieper vberPup/bao er molt/er petl baogifftnic gefepen/ 2((fo fepmeipbiff ‘iUngt^

-ocr page 63-

Capîtct nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iç

‘23nglt;«(cljc pbg in allé lanb/M fompe einer fur bein Çau^/bit bidj »mb^erbeü hg/ begert fidj ;u wennen/ bubetveill fm barm^cr^igfeit/ er logt birein fob eben (on vnb famenz bu vnb beine fins gt;nbsp;ber muffen jlerben/ anbere fommen jü bir/ werben auch mfidr.tvnb ulfo ferf nu. S)arnacb fïeudjt einer une beiner , • gegent wiberun anbere ort^/ »nb ulfo fvib 7 2(1(0 burdjfreuebt ein foldje ^ @eucbi/bie garnie 2[öeU von einent * \ ounbter/vnnb mü|ï barumb baß'elbig ' • gifftiggewiner/baraufïbiefranefbriï ' entfïanben/nit an einem febenortb ren ^ gim, vnb buben einen vrfprung/ wie ,• v^um tSnglifdjè fcbwai0/vnb am morbo / «Gallico, vnan bifer ^ngerifeben plag gênugfam erfdjeint / bic noeb bij? anff beungentag bleiben. ^Öarmitbuaber bie b^pligr febhfft / ber in allweg ju-glauben ijl/bammb b^refl/baeèotf |ür welt firaffnit allein vnfern 5;)imel/ fonber auebfrembbe lufftvnblanbMt mitel neme / fo lij? leuit. 2Ó.ba fagt

-ocr page 64-

ïfS ^4ö4ttbcr

©off âffo '^Bann j^r nie tlSuf «ffe mt^ • ne geboft / fo wiHtdxuc^ bnmfnrbert mit fdjrccFen / gfdjwul|l vut» (lieber/ toe euch bttangefU^t verfaUen/vnO ber (eib verfc^madjt/vft bas foil in vm ferm nigenen tanb/ nnb ort^ gefdje^é/ bflivir »nfern ©amen (e^en / bae iß/ vnter vnferm bimd/ [oden biefe ^i(^ feer vnnb gefdjroufß geboren werben/ * bann er fprtebt ^c^ 'vid ewren ^imgü wie (fpfciï/onb ewre i^rben wie lt;£-rf;i * machen / vnb ewere mübe nnb arbept / , fod verforen jein / bas ewer (anb feirt lt;nbsp;geweefjß nicht gebe/ vnb bie baum im (anbt jre fruebt nit bringen, ^^öamtit f tnein caufa niebt bie verfpodet werb jt^’ «om ange^aigt/ bas @otf gifftiujam* (aßauß ben meta!lis, fo fofeb mir bifên fprudj auß bu Jan faß/ haben epjen vn (fri?t nit Arfenicum / fcbwefetbild' mueb in ihnen? fo hält ben fop^ein weplen für bao raneb locb/ober Foß ein gelben broden / ber glaub wire bir in Hfen r inen/;^erbcrbf n folch rdueb nit had^

-ocr page 65-

CapitcL 17

Bäume vunb fclücn eefet tub »ifen? fo fc^ame man Die ort^/babie fcbmclp* wertf vnb Entten 0e^en/ fa vicdj vnö leut^f'X^n fagt aueft balöl^ernacb^^dj win'Pv|ïilcn8önt)tcr eu^fenben/^c^ wil euch ben Sïlonat^ bas Brote vc--berben/ ©à fi^e/ wp bfr vnfer graufa^ mev hunger où tbewvung/^tem .^rieg • fompt/onb will alle pruff in fepmlo mdyetv J^^ic ^aigt ©ott burdj Moifen an/ wieeronfern htmcl ßraffen wiliz f’ »nö aigne frantf^eit oub vb cl febieFeu» ' sosehr DeutamiS. ^er^erîwirbe

biclj fchtt^gfu mit briefen Aegyptf, mit aiffen am auBgang bee Icibsbarm/ bae fem ^epgwarijen.^ie pe^et/ bae ^©oft one frembber lanbt plagen/onb ffandbeitfn wolle ^üfcbidcn vnbman tejîbae ganü iS^apitcl/ fo werben fajï aliebiefc jufeU/fo gcmehimvorberiY dapitel/mit namen genent /an wep;« Bern vnb ïiJïannen/ vnb ee gebet eben glfo/wie Moifesgebrewethat biehar^ ten febwereu îîiberf unfft vnb ïSiïifge*

-ocr page 66-

x8 5Drt8(ïttbcr

6urt bet ^Bepberz berfefbtgen bMöfg^ fapt/wte ftc bic finber hinfcpliiißcn/ »onvnfmnigfait / froflz bip vnb feit/ »on bungcr^otf geb baaroiv b^noe^ edenber nitaueb fe^^n müffen/ bas bic „ tpepber wiber bae freien müf(cn/b| jic Çtn febfeubern/vnb jre nigne finber/ @ott wdöe fic^ vnfer erbarmen/baó wir bie orpup bifer feuchten bebee^ten/ »ft beep @offe6 jorn mit reeptfeba/f^ nerbü|Ï fïiUen. ï^lfoi(l birgenugfairt* bemifen/mo »nb»on wannen bifeini« / fedion fommenz wann febon »nfer ^v lt;nbsp;meifrifeb mbgefunbt ifï/febitfet birö ©ott au^ Egypte, bao iflzau^ anberft frembben ienbern »nb dïtbernz ba fpP^ ebe ÇoliuutesjVcrfamUmg beo bdferr Ïulfte anß ben bdfenXluaUteten ber ge jïirtt/ »nb iSiemenfenz vngewitter/ ent panben ijl/ ^r fut gefebwinbe peßbot-renz (gr fano balt fort bringen/ Samt alfo bajl bu co »erbient^r ijlatlmecb-^ tig/Saft fo ein f (eine iöfftiein/fo jïaref gewefen/wie bie Hiftorid mefben in Seku^

-ocr page 67-

CrtpitcL i^ 6e1euda / ta jjfg .^epferö ^nfonini ÄritgefnccIjt/ ein trucfjlnn in Oer Äir^ cljcn Apollinis äuffbradjen/ vevmain# ’ xen geh ^ußnben / bn finbin fié ein büß Wetter/ein getane?/ Der erfiMt gam? ' Græciâ mit ÿefiiien^/ barnaeb !^onv »nb fester totam Europam. ^(e batb fanjm ©etf ein fokbeb winbiein^n# 1 • ' nebten/ vnb ee in alle lanb aujlblafen/ bureb feine (^-ngel/wic fokbee liebet t« ^ Apod, in allen ^vincbeln.^tem furt * \ man einbifem gefebmaef injeint brieft/ ' . »bervilbunbertmetl/fo ißauebinag-' lidj / bae ein fokber »ergiffter (ufft weit gefürt mag werben.

,■ K« Tian fok iebntdben/wie manfub ^or bifem Contägiofo veneno/bae ei# nennit von bem anbern anfall / vnnb wie fokbe ©uebt Jünertrepben vnb ^u# beplenfep/ lt;Sofekmir ein febwerer evfener CRigl für/ rueb iebben nitbin^ weg/ fo fan iebmebtefebaffen/ laß ich |n bleiben / fo iß eo aber fehl/ Sann ich weit gern febkebt vnnb f un? hinbureb

-ocr page 68-

JO ^4ô4nbce

^eben/ »n boclj ntt wiamp;cr öer ^efeBj-fm brauefj hanöïn/ treil tdj hem ßcniainen Cigt;ïann biß fc^repb/ bae er meme indi' Canones CLU^tionnm Ôf prefer uationS reefje öerßönh/vnnb bte fadj L'aftin an^’ (lette/bas üb tnteb anbevben t^aitett * nit vergreijf; öie geterten nicht gar »er^ wirrtet / ihnen auch nitjü faß jutegte/ »nb fefjiebiefj bifen feget wo/lfo hab ich ’ mich bee Q?arcbenbt beßo beffer jut/d-(len/@o muß eg nur fein/ee gerath wie* cö wolle/ ich heßtehe ©eit ber wirbtß/ wotfehirten/wie eo fein foU. 3chwo(t, auch gern bao bie getertennit gar vmb-fonßen biß lefen/ »nb beßo bitticher gt;nbsp;vrtheitten/ mb bae boetj bie ia^ y enfowotatefienteineprç' gt;nbsp;feripta vnb gàtincincnî?

betehr/»nbvnber* richtung

»ernes

mf.

-ocr page 69-

Cnpîtet 3» Ï$ört bet Præleruation wie fiel) cm jebee vovbtfee frandr^cçtbçtvarcjifoi.

» ^ßöbnuCepitet

3(rmrt tc^|fôrK^ de prç«« * * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feruatione bifee fieber#

^XiiJ z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^s

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fâmemKe^ Jtvep puef

• Jü einer j^eöen preferuatton gehören/ i^rpltcfj M6 etn jebweber fein leib alfo ^ onriebtennb anpeüe/baefoïcljer allein ƒ K^ijfe nnbiXentaßion mep wtOnpanb i^yn. Sae anber/barmit bie ^ontagio obergijfi/ berntaffen verpinbertvnnö gefebweebt werbe/bne fie einen foleben wolbereiten kib/ jr gifft nicht mdg etngt;^ gieffen/ vnb obe febon gfcbebe/bciegijft öoeb nif bt^lftcf ober munt ober paie pnbet. Sne aber nnfer gefunber leib lt;*lfo blib noch bclt;ïwc»wa »0 gefebiebfeK 3C^

-ocr page 70-

;i 3048 bntt

gemac^f wiïbt/öfm gifft juwteber (Ïr?^ ben- vnö bemfclbcn nidje tvncfjen/ gflt;* fdju^t/wann berfdhge fauber/vnnb ram gehalten wirbt/»nnb bep femttt f refften »nb gewaltiger (Ïenf bewarf burdj gütte ^órbnung/ ba jm weber jó^ uil/nocfj su wenig gegeben wirbt/alsdt in gletdjem temperamento bleibt/ vnb was flt;4 tn fm nicht gesimmet/ober sut * gefunb^eit bienßlidj/bge foldjenvrb Ijinweg ge than/ alle vberfïû^fige fa^« c^en au^gefegt/ »nb bas foldje nicht/ wiber wachfen. ©oldjee fan auffntatt, cfjerlep weg gefchehen/mit 2lberlaffert/ nut purgirn vnten vnb eben/mif befur' berting vil rainigung bee gblüte/ burcL ben ham/ tnitvbimgcn/fcbwttKn/bunf ger/ (galleien/ vnb mit aUerlep/bie bert lepb erlüfftigen/ vnb aUe verfpenung au|fthün/ba6 nichts in jm fidj »erfatngt; Icz bag h^f^u^ geróte. S)ieweil aber bifer^cee^ gemein iß / fo aHentha^ ben von mir vn anbern im 'Peßdenh Henlein befeh^it^f«/ «tfe^ dh^ fürvngt; noth/

-ocr page 71-

5^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;OipM

npt^/foldjeeaU^ic wiOcr^u rep^im/ (iô TOÖUc cm jeOer Mcfclbigcn (cfciv feinteben vnö leib barnacblamid^tcn/ »ft fok^c gefunOhept «r^alin. ^dj wit al^k allein anrftren/ wie ein jebee bic » gegenwertige befebmaijfung fovon an^ beman vne gelangt/ (olverbüten/batïs mitee nitalfo aud) verunrainigt vnö

, • cçfranebt.

dieweil nun funb vnb offenbar iß/ ^bac bife frandb^pten/ober febres cons

* . tagiofae feiu'bao fie eineo von bem anlt;« ^bern anfaUen/ @o iß biß Contagtum, ‘ * bod? ben merern tbeil je$unber ex ta-Óu.^aft ber Fomes vnb radixjß auß ? ^embben lanben an »nogelangt/ vnö nun gleich wie ein apffel / ber faul ißZ ben anbern faul macht/ fonberlich wo eine bas anber anbauchet ober ana# tbemt/l^ineoaußbeo anbern gefchirr trineft/ einer mein betb gelegt wirbt/ ba ein franeferinnen gefebwipt bat; fol fich ein jeber / fo oil ihm müglich/ von ber iußeirten leut wonungen/oub con# lt;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ue^

-ocr page 72-

^4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^45 brin

UerfaUon valûten / oôfr bcc^ 6eÇiit* fam mit ihnen vmhj^c^en. 2(ucb fein ^au^mifrnnebe molriecbcnher freuf* tem/ mie wt ’)gt;ejîi(cnb böc^Wn vermeit/ @onberlicb mit granabetbeergt; , Wurzel / ^do ober'be^r / ober anoem TOolfebmeefenben jeUtein / vnb S^ro^ ebifeen/ ‘Wie bannbiefelhige/ wölbe* fanöt/öbento vnb motgeno burebbrau* ' eben/ ^ie armen gebtaneben SO^aißer* wurij/iûbjïecfwurii.^ingeliea/^ereF*« wurç/ vn3fcben bob?/ welche ben luffV iimlieber ma^ €orrigirn/vnb fnfebem, gum anbern wer au^gebn will/vnb fieb beforgt/wolt etwaoeinnemen/ber » maggebraneben ein ihifflem ^ptron^ en/vnb ’Pomeransen fcbelffen/ein^* machte tpmonien / (£ptronien/ einge* machte flitten ober Futtenfafft/ fonber* lieb beo (auttem/ber ohne ^uef er gefot* ten tp, gittwen / Dvotenelpg / welfcht^ nu^/ vnb Wermuth/ franabetbeer/ vnb was folche preferuatinen mehr fein/an anbern ortben angejalgt-^ié aber a«^

-ocr page 73-

Capiut ^?

feer Îfpoberfen etwas ^a6fn wdiïen/ fe^ Çf idj al^ic ïirep purf/Paruon cm jeter tdgliclj gebraudjen mag' wie voigt/vil Cas Oarumbteutfdj gefebr^'ben/tamit ein jeter mi jfe/ wj es fep/ vnt tepp e^e

* fokjes gebrauche.

Dns crp4

^embtanß'ertejfneS^^eriaefijJot/

, • Bolt armeni tes rechten/ter mit t^ar-tofeenetict wajfer ctlicbmal gewafdjeii ^Worten ij.qnint/tl^itron famenz^rtfeQ

' • fnoblandj frautScordij,Scabiofæ2t^

. poßemfraut jetés j.quint/ befdjabens

' nbsp;nbsp;nbsp;einge^irn / oter J^djfenbain ten trifo

tented eines quints / tes @prups von ^nurdpfferfaffts/ fouil es gnugfam/ ' mad) cm latwergen in ter tief / wie

cmX^eriarf trau^z taruon nerne ei* tier j.quint/otcr einl^atbs/ -Öterfovit er aujf einem mefferfpip gehoben mag, ^46 anöcr

^empt tes etlcn O^Jpvd^en j lot tes glimmt Armoniactij.(ot/[Alocs B-patiex ij (ov pojj ^u pulucrz mach mit eauun

-ocr page 74-

30 ^AS b«‘tt ruattcn fafft vnnb Çôntg Heine pilulas fcraufl/ feijukf alle morgen etliche.

Daa bntt

5ß î)^ feerömbt gifft puluer D^ Alcobam , Öic weil alle ingrediential tota fubftantia fiC innata quaktate öetll * gifit tviöerße§en/»nö fein onfere ge^ wecije. ^im ^albrian wurOl ij.vn^/ feljmalbenwur^ f.nn^/^nglfüJj q.vn^ ' Wfleefen /2(ngeliea jeöeei^vng/patf franc pami ober nierbletcercen yïucbf\ febaben/ fewer bletter no. jd / feiner-èe^rlein no, ix / papeter neffelz ^ibifcè', febeejmepon^/ Sifes aUeotf^nineirt* paffen wol oermacljc/ (a^ eo anber^alb ^ punb fieben mievil effig/ la^ fait wergt; ben/ t^u ben effig baruon/ bdree btr freutter/vnb wnr^l anff einem offn/ reib fiejn pnluerz bewaro/bao nieljt anfïriefje/ Süon bifem puluer nimbade morgen ben briccen teil an^ einèquint in einer ©uppen/ober warein bn wilt/ X)ber fiebe ein fprup brau^z fo bn aber Wilt fc^wiêm / fo foU ein alte nemen f.

quint/

-ocr page 75-

CaptteU 57 quint i dn ^ung$ ein Çaibs quint/ ein ^inöt ben brüten mil einee quint in ^ónig ober^uefer / ober in @auram# p^erwaffer. •

^Öife brep fein genuqfam jur pre* ferUation/ nuef) 5u erlebigen/ wo einen bie francf^eit f^ct ange|Ïo(fen/ tSon-bering bas (e$tpuluer/ba!ïgrojï lobo , werbt iß/ »nb mag folcbeo ein jeber ba# ^eitnet mit geringem foßen laßen ^u# beraiften / ^er aber fein genügen ba^' T ran ^at/ ber ^abbep mir ober anbern

•weiftere ra^te.

* 5ürba6le^fißnitbieWentgeßprggt; feruätio in bifen morbis populanbus, bao man ficb nit fürebt / auch bao man quot;^nnit felbßbiefe franef^ait fürbtlbe/ »ttb ben teußel für bie tl^ftr mate/ ^öaff fo balt bie forçât beo tobto/vn imagina# tio »ber^aubtnimpt/ fo wiber fahret gewiß/wao wir fürebtemSie Anrißen fagen/imaginatio facit cafum,vnb WiC mam fagt / bie bae febießen fürchten/ gehörn nit in ÄriegZ Ser wegen alle e fol#

-ocr page 76-

38 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;234S batt

folc^e fövebt vftgeöanchn/ foiïn giin^ vnö gar hingdege tucrOen/eOcr ivie Pa raceifus fagp öie imagmano fed^tiwif empee^/ fie Kebt gern atv vuö empfa/» Çet gern feur / öaber gehört frölicbciV treji ^epltger fe^riffc/ barmit ade J^in^ tafeten/fcbfifn/wnDfürcbtenamp;eötoöte/ au^ bent geniàt/onô finn gefe^fagen werb/ ^ber heb Dub bauen an ein an' ' her ort^/an welchem bumew0ß'c^cr gU fern/ bannit bir bein J^-antafep ber « itnaginatton felbjl au|l febivUK ^lU* ; bu bie nit fahren taffen,^ jo blijft Weber ', fïncbt/inetijrtbav'Xh^naea ob’ anbero» ^5o« ^4t)I«n3î)tcf«^iç^’ bev m gemein. , '

^Äö Diett Capttch

r~/f^ 2^^’nanbt5 wirbt (fi ^’ fürvbet haben /ba^ ƒ btc duration bifer

lt;\ j L^^'ieberentwcberfehi ▼ fchwer/ »nb iweifeU

-ocr page 77-

C^pttei» 5?» ^afftiß ifl/ ’S^iewnl Difcetn g^Jtdic^e gt;vrfacb haben/ vnb bic («jft mandjerUv fein/ vnb bie fubteda ber verfonen vnb brtben faß »ngUidj/nnb pae bic alten wenig folcbcr Antidota erfunben/bie

* nbsp;nbsp;nbsp;gejlrarf 6 folc^e vrfacb f^inneme.^Dnnn bierocil ©ott vmb bèr fAnben willen fokbe febieft/ muffen bic Medici jnv

• • mcrsüauff^Dttgcoencfcn/berficbniC meiißevn left/ telle Hipp.f • prælag: A-.* polio febirft von wegen beo 'Pneflcr#

“ Chryfts' ©Oebterz ben Troianis ein

• graufame peftem, bue fie vmbjr i^bv gebenebt/ vn ju febanben waa gemaebt

^ worben/ ba riebten Podalyrius, Ma^ schóónj mit fren ^tr^ttepen wenig auß.

quot;Sic opfferung / bannit fie ben ©X)tt nevfénten/ mùjlcn bas bef tbùii. Ga^ kniisim anbembueb de nat, hiimanagt; ijl mit Hippocrate nit wol |ûfribcn/ ïienveijlim bao er nicht atgentlicb/mic fieb gebürt bet/ wie mann bifc morbos populates bapkn vnb vertreiben fok/, ikhtjtifften bikberfieb verlaffen/ wie

-ocr page 78-

4P ^4ô Viert

ÎJee Galen«, naefjtómbUc^/vfl Anedf, m^c^feit woU auch mit imiürnen/vnO pil billtd} fiirtucrifen ibM lt;ï ein fo fw* djer meifïer Äiö erf«nbiger ber nature’ lidjcn bingen gdvefen/vnb nodj tvmi‘^ ger nljl Hippocrates, tveber de Pefte, iwc^ ven fokfjen frandbepteneinaP geuö buch gefebuben/fonber )^e cininai jiudivepß in feinen Comentarqs bin »nnb iviber ber gebende.S^önfere liebt berm vnb Præcepteres iaffene and} •. Weihen/w«$ aus ben aften nut'Hnbe-wepfen ifl/bne beiffen fie nie gern gód . borffen ihnen felbfî nie wol vertrawen/ Q;tlidje 3lrbeptfainc arme ^orfamert » »erfneben oil/baben wol etwa? erfa^»v ren/ Tiber man beiji eoibnen,aucb ty* gut/ man rflt;w fór gift/ vnb feperep/ fafurXeuffeß gefpenfï auf/Jöerwe^^ gen wir billieb ge|irafft werben/vnnb vno @oté mit fïeifjbie rechte Antidota verbirgt / bie ex diametro bife frand* bept Rillen vnb wenben mdebten.

garnit aber mein indicatio curSdG

-ocr page 79-

CaptM *4t etnem fcMfunöt viw auj^cnfcbemfirb fep/foU öïefer ^rote^ gehalten/öae öic taufe,ötc wfac^ öw franrf^ept für bas erß ^ingenomen werbe tWnb foil Mclt; thodus curandi Venena, burclj aujï ge^atten werben fur ben erßen mo# dum. ^îctueil ba? fûrnembjl gifft bie^ fer frunef^eit ißvnfcrc fûnb/ foil ber • • fûmembjle methodus fein büß tßunz »wi fvinben ablaffen / fïelj mit ®4gt;tt nerfonen/benfelben vor allen binnen ’. furebten/ vnb bitten/ ba? er vus wolle . barmßertjig fein in feinem @on ^b(fu (£^rijlo.

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^Dieweil auch fecunda caufa iß ein

*-- gifftiger lufft/ ober ein fomes/ ein $un# 'her 4116 gifftigem lufft / auß frembben ortßen an vne gelangt vnb gefe^maiß/ wollen Wir folcfc remédia ff (KU I bie benfelbigen lufften vn gifften à rota QC innata fubftantia amp;nbsp;qualitate Ju WibeV fein/ fouil wir mögen haben/ vnb fouil müglicb/b-apber/ber caufarum vnnb morborum ametriam gegen einanber ^ ii)

i

-ocr page 80-

4i 5^43 Viert

»ergfetc^en/wietvol bi|ï fcljtvcr vnnb (djier vnmügltd} t|l/5)ann GalenuSi fiJgt fdbjl lib.^.de Pr^fag.ex puifibus, We ^r^t ngt;#öen offtmab in bieferti frandbepten beerogen/fiewiffenaudj , ni£/ ivo bin «M^z Jemganb jm Scanlij fic bepnben an francfcn gâte pul^/ gü^ te 5eicbcn bet batvung /fietrb|ïen bie francten vn bic frigen ber gefunb^ept/i ' benneet jterben fic balb/^ugotviröw erger mit jfinen/ab man vermeint b«/ -te. hb meptter bafelbfï. SCnnOobmir ; febon nidjt aUemal nach meinem finn , vnb fûrnemè bife Curatfones anfebWe* gen/ btetveil ein folebee beforgheb vnb ^ fcb*vet bing brumb ifl/vnb @ott jmmf---lep iid feiner ßraff fepen/vnb bat bo^ brumb bie 2(rpnepen erfebaffen/ fo ge-bench baô biefe frandhpt etmaomept^« tere binber jr bab/ vnb fep ©ottee md^ len/ Sgt;cr arpt bet gern bj befle getban/ 3lber co mer befdjlofff n / bu mufï (ler^ ben. SÏ?nb bao ^urirn fpH geben burcb

Werwege,

-ocr page 81-

Crtpitd/ '45

^rjl(icf;/burdj (Correction beo (uffts on Sptrituum, fo wtr ill vno gesogen.

iOnrncicfj/ burc^ 2(r^ncp bie Volt;« mitum prorttirn/ barmiealle bi(to0lt; febe bt^ge klatert/ on wae fcbteumig/ faul/ roljig/ aiffti^ijL werb herauf^ eje^ fpcroct/vtib b^ngcivorffen.

quot; ^Cao Xntt/ burefj rapni^un^ beo

• fepb burefj bie Sdrm / too etwaopoft Vemttuni .blieben-were.

, S)as sliert / bureb Antidota bic •Jcfjivipen machen / bannit bureb ben . febwap^/aU bureb beo ganpent (eibs

rapnigung/ alle feuUnnnbbefebmmp fung / fie ligen wo fie wolle / werb bm

•X^aofünfft ./bao bie Qnaliras mal.^ gna, eo fepobrige ^ip ober felt/in fr gt^ burlietj femperamentonb mittelwiber gebracht w erbe/onb bif folnlfo ein gc^ matttCT methodus curandi fem vmib ble?pfcm.ii iovn

:^.61acbmalo bieweil ein j^eber morlt; bus feiner iiifett/ lymptcmat^ vrfucb

-ocr page 82-

44 ^4SVtCtbt:

iß, fotten foUfje (ymptomata, Wlf ßC manc^crtep fern / auefj manc^eda^ inlt; dicationes curandi Çabert/ iDccbblC^ wed fie fcbnÄ atte Erifypdata fetn/fet^ (en fie fiVnembtidj nach ï’^iw 'Proeft • ErifypeJatis ober Herpetis venenoü gefe^t werben/ ^6 fame bann etwas neweefärf^anben. 9önb bifefympto^ mata werb^bw^ween weg Çanbeln/ C*rßltcfj tanquä adhérentes mürbes, barnadj tanquam figna crifima,wte ' fie fieb ba Anträgen in ben septten / vnb^ tagen / ber Framtbait anfangeimittd/ ' »nb (f-ubt / ^offbie geleÇrten.»etben^ bannit jn fnben fein/ Jl^anu Der iapèii ’ falben idj etwas à regulis Aleihcdb ' müßbedintm. tv

‘ï3ann nun einer beßnb einen frç^/ ober gdltngen burß/fampt greffer bü?/ trugen onb febwermutigfept »mb baS berp / ee iß)bin nicht recht/ bie baut fchawert pn/on wirb jm gleich felpgnV ^obalbbas jeen flopffen angehet/ fs fep nwr ein jeber gewiß, bas bifeober-» nart'

-ocr page 83-

CapitcL 45 nante fran^^eit oqunaf vfrrgt;fln?fn fep/ ^andjee^ gehet ein tag brep/ vier vmb' beßnb fiefj nietet recht/ ijl in atte« gliebern etfehtagen / vnb fbuberhcljfo einer etwa beç fokken francien gewe^ ’ fen ijt/ober foldje in feinem Çanjî fehon jigenbvnb bef^ajft gehabt/ober bas er eingraufen vnb forçât fotdjer franefi» • • ^eit/oberein bepforg getragen/ vnbjm cingebilb hett/ èo foU er vor alten bin# . genben hamvnb ftul von fub(allen/ ' ' .wie foldjeo gefdjeben fan/ 55en (lût/ . wo er mt geben »oit/mit ^epf jlein ober ^iipiriein bringen / Qlber nit purgirn/ , nbsp;nbsp;allein ben jltil verfnehen ^utrepbè/ tan'

. quam exerementumtarn maturum.

*\Äarnad) foil man bie fpintus vit» reetijteirn vnb eprrignn/ vnb fich weil rauchen mit nach gefdjriebner apffet fernen / vnten vnb oben bepallen lüfft órthlm/ aie obren/ maul/ nafen vnbev 2?chfen / vmb ben Uib / vnb febligten/ vorn baupt bij? auff bie Sûjî/ Sanner vil bureb bijj einig rauchen febwereti e v

-ocr page 84-

40 ??4ôVjett

^tcamp;fm/ünl) inftttrte n W^tgrtt Pramf^ Ijciten c ntßangcn fein/ ^anök prinfù paf gilbet/»nö fpin'tus vitales,weldje jum erflen«gt;on einem ieglidjem gifft angetafl/ünnb ergriffen fein/merbett givakig bauen geëerde / vnb bofe aiv Werbung ber liifft vertrieben / vnb bi^ ijl feinfuperjlition/ (Reuber ^at gc^ waUige rationes, vnb ligt nickte brart/ * ob bie ferf? fefjon nie^t gevecießt ijt /4gt;ilt; fer^foUalfo gemacht werben.yiempt ■ ^eiffen'^epraucb iij. lot/febivgr^en ^epraueb Wh tôt/ gelben vft wepffen. oglietn febee ij. letz ÇiJîvrilhen .if. lot/ 0affer j. lot/ Saffran j. gum/ ^j^aßtv ’ ein ^alb lot/ 2lfami. lot/fiirfcß ^ornitrt -2(ugufl gefangen üi-lot/Olngehea/^ benei jebeoj.lot/waebo n.pfunbt/baeßt nußfianff gefpunnenno.üi/ ©epben faben no. lif/golt faben no. üf/brep (ib berefaben/ .Sifesufamen geflochten/ vnb aae6 flein gepuluerf/ ino wad?^ gefnetten/ mach ein Fehlten brau^.S^* (enauchnimpt hin alle wilbnup/ vnb

-ocr page 85-

C^pltcl 47 ßjffttge an^cfaUene lûfft vnb btfet'tml; crfhfcbtöie^epftm »on wvlclxvwci genDiß Mueben ^efebubt. S)ann gci|l mujï mit get^/ bae i|ï/ mit ferueb »nO gfdjniücB erquiàï/ »nb geßerrft wer^ ben, Sann man fidji/wic wir bic ■)7a* fen»or «Uem »Vein geftantf iu^eben/ »nb ben '^t^em an »ns galten, bas wir , • (okbenvnlußnicbtfcbmfcbcn/vn wer* bcn.ba(b batuon febwaeb/ fo wir fein . emppnben / nbsp;nbsp;2(ucb (o »nfer gepftec

■ ‘-in 2lnmac^{en / »ergubten verftopfft/ jgt;lt;«(tVlof(en*gt;ftg««jiigct niberliegen/ ' ’fo fügten wir halb / wann mann »ns Wblriccbenbe bing »orgelt/ fo erqwic?J ’ . wir vnamp; »n fernen wiber iu »n$ (clbft. ' nbsp;nbsp;QM^o auch inbifer »nb anbern infeetio-

nen/ fbnnen »nnb müffen bie Iptrnus, bie bureb anjie^ungbee contagq, »er* berbt/ »nb eontaminirt worben/ wiber olfoburc^ rauchen erholt / »nb gebef* fjrt werben/ »nbtap birbic»rfadjgc* fatten/»nnb gnüg fein / »ilgcfc^we^ Wlt; î*if^ tti^t« ÖX^tt magauc^wot

-ocr page 86-

©AöfSitfiu 4? von andern fpfferepen/ manc^erlfi^ rauefj machen/«Ufin vt fmtfpedfifa, mb öem gifft 5« wiöer »n nlt;»dj fff i^V^ Drö/are» •

DeVomitu,

vorn Süntfwen.

r^aefwttfftcCiipitcL

^M^^ lt;^^ vntewe $u öicfer fuc^i/ lt;nbsp;nörjef vnb jß fc^r güt/ ntf X aUfin von wegen Deo Vei«. J/neni Contagioft fefeb^^ ' ^tnweg $nwcrffcn/ fort^’ Der nnefj/ Dteweü Der C0?agen on Dd^' votter ro$ vnD fc^leinw/ auc^ ju ;ep/rt »oder gatten flecftz vnD Diefer Vomi-tus fott eitenDo vnD balD proritirt wer^ Den/^arju Dienen fonDerüe^ icindO vnD Dao nnflöi, and} bittermanDiöP fo^ c^er ein löffel vott Jween in warme«» wajfer getrunken; vnnD mit einem fe/ Derlein in fote^e öl getunkt / in halb

g«^

-ocr page 87-

Capitcl. 4^ êc0ecf€.3flt;nx wann man (cubt A^a# rum,pallet wunjy vn nufd^tnut^yp-meUe ober terefjfc^wamb 'mit effig géx fotten/vnb ein wenig bitte# éi baruns ber gemife^t/ würden halb, (fin feber# gt;nbsp;lein in oleum Scorpionum gebaucht/ in ^al6 gellest maebtbaib wörgen/vnb fd^ab nit/ X)ber anbere ranpebe garfti:« , . ge bl. -Ober nimb effig/ mit «SRe^r^wi# felcinvnp/vnb Spitten bl fedj^ quint, Jieb$/ vnb trindö au^. ^Öiefer SÖomi' • ’-tiff fein fei^r vtlvnb wol befanbt/ wan pu aber nidjte foldjeö fanjl habe/ febab - ein wenig von beinern baumertnageV baffeibigabgefebaben/trinde in einem ’ ,löffel vol wem/maebt bidjbalb vnbe# üiu. 3iber barmit man nit maine/ ich trieb Ijie ba$ gefpbtt / witt ich ein gwab tige archanum iu bifer frandbeif vnb ÎU allem gifft fa3 bienfilub, bao nic^tô tnraine im 0)?agen left/ vnb atteo von grunb ergebt / fe^en vnb melben. R, rad, Brionix, Cidaminis ana. vuij iif, HeUebori albijVnpvj- ^ife WUrpen feufs

-ocr page 88-

0 ^Asfunfjtc

feubcrgan^ [aubewen aUnnf^öfaB/ wafefj fie/ »nö pef ;u puliurfe pc feirt etwas im lulfi getvuefnet worOen/giefJ rectipcirtc » ^Srantwein brann/ üas ei! ;weett finger poeb »her tie wurçclrt, aupgepez Otgerire erlief tag in halneo, ^ae^mal DipiHirs feiniangramperaquot; lembicum,bip nimmer ge^et/ Oie feetö »nö was bapinben blieben ip, nimb wi- ' beraup/pepwot giep bà bïpi(irt«’ap fer wiber bran/ vnb bas tbü brep maf/ lt;nbsp;fo ip bas waffer beraity bip fc(p bn a(f( gebrauchen, ^imb ein febern/ ïöpff peab/basfom ein Heins fpift(einb(eiW folches fpidem tauep inn bas aquaw f Votnttiuam,vnb nimb ein Becher »öi ' Ö)ïaluaper ober Q3?ein/wafchbaö^f^ ber fpipiem brin ab/ trinef fotchen/p gibp bu balb ober/ vnb ip gar ein fieP ne dcfis,bie man weber fpart/noeb eim ppnbf. IBann ich pie/woit etfiebet Sa^ ha metaliorum gebenefen/ pet ich P wol etlich/ 2(ber ben Vitriolum ben man bm Graiam nent/ fan tebniebt

. vbee^ '

-ocr page 89-

Captut JO

Dbcrfcl^reptcn/fo man fein ein granum iwep inn mein t^ùt/maefjt er and) batO tropen/ öurdj weldjee Oer ïöïagenfajl Öfßerch vft gerainigt tvivbwn (djaben Dife »nbemen gar nidjtö.

‘ïBann nnn foldjc arbept volbracht ifl/mag manTOoicintruncf falen wem oDer emlauttem flatten (afft ober ^e^ • rfclbirn (afft branff trinrfen/Ober em trun^ gefotten €9ïttnèen ober pulcgq j^un Die Jlercfenben Cö^agen/vnfem

• ’.Dem gifft faß juwiber.

ƒ ©as Xritt (o non mitten bag giffe ' nbsp;nbsp;vu bie wfad) bifer frdef ^eit ßm nimpt/

iß in genere euacuatio, vnnb bife ge# ! Jd)id)ï mit purgation bee lepbe/bae m^ Dfii^obrige TOuß/fo naeßbem vnmiUett »berblibenißwerbe burd) ben ß«l ßtn# weggetribe/ob’burd)‘^berlaß/j'd)n?etß Iberer; ob anbere wepß per attradtone Derventofen/ ßinauß gezogen. S)a6a# berbie purgationes violenta: nicbt ^n , ratzen (ein/ wann man fie halb im an#

fang woU gebrawe^en/ bateg vd vrfa-' * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ d^en

r

-ocr page 90-

5?. ^asfunffu

c^jen^inwnb nnöcr »€rnKU.5)a$a6fr ctlidje ju vnffrn jepttenófferen vnp »ermerrft/ öaö öife verkiffte Franrfgt; Çaïf/ nirge^^e c^c vertrieben würben/ baß wann im anfang (eamp;fep in pei^ pberfebribus peft/ientialibijs, f^ebt# • ^ip recht burchgange i|î/ ober jum h^rx i^n gejncaen / fo noch bie häuf feh^e wert/vnnb biepanbiculation/ bie g4^lt; bung vnnb ftreefung ber giieber ;gt;in fehwunggangen/ bao rangen vnb färb, (engen fich angefponnen^arebana gebrauchet/ vnb warhafftige Ale^ji^, pharmaca, bie biefem gifftin bie woßß' gegriffen/vnnb Vümitiim,|iu(vnnÖ, fchwapfj mit ein anb’ promouirt hni^/ barmit ber (eib von allem vberfïufj erlebigt würbe / 3|î ein anbere nwfc itung/ bebarjf auch anbere ration«/^ vnbfokhe arebana fein aubQ5olbt vît gue^fitber gemachtift aurum «K» geX nent worben/ baß anbere fein areban^ fulphuns vnb feine dl vnb eflemie gï'1 wefen/vnb beo Antimong./öa hat ßefe

1

-ocr page 91-

(Crtpitet» $7* lernet vnb not^ frf}fbt/»nb |abenbte Dodorcs vnbur einanbercinfotc^cö ßifftgffdjrep gemacht / bi man fokker nimmer gebcncten barff/^aö aber fok ehe nit fo beffttg/bi^ig vnb gifftig fein/ tt'iU ich jebunb nur etliche argument melben/ bi0 ein mal ber tractat oom Antimonio gar fertig wirbt/ barmit • bao bie / fo fokhe archana haben/ wiftfrt fie iugebrauche mit vernunfft/ onb befchepbenhept/ fich an bag grau^ ‘.fam ietter gefchrap / ettlicher fubtiler ,@ophijïf n nicht fhetfn/ bieweil fie bie ‘reept innatam 8C fpectlicam proprietär tem, bao gifft iüuertrepbê haben.^ar ! , if eg/bag fcpwefel, Antimonium,^ilt;gt; tW^h on alle faha,auch Mincralia cru^ da, haben in ihrer vermifchung gifft/ onb tdbtliche gifft/ eben fo wol/ aio alle «Purgierenbe freutter/'ïöurbel/ onnb kift gtfft haben CS’ann alles bao/wek epes 'purgirt/if gifft) @o nun im hel# Icboro, in Rhabarbara, in Srammor nee, fein gifft ber maffen (Sorrigirt $ wirbt/

-ocr page 92-

5 8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^a9f«o#c

wwbf/Duw^ feu jubjeravfti’«d vnïgt; ^j?^ (tton/ badquot;man fü ben ïOïenfefjen. 0^0 aUenfe^aben mo^ etngeben/ benjei^ barnurt Pm^im lt;nbsp;ben QJ^nfebeh ban mit sur gefunb^eit beffen / aueb aüi . antidota »nb Alexïph4rmaca,pebeiP

fenaurca Alexandrina, Oïetbnbat/ ii^b^hatf wie fie mótten/ móchten bent gifft nit wiberpanb t^un/wp nit ingre*. dientia bavinen weren/bie gifft an jb” betten/ benanbem^u gegen. ;öan wie _ welt baa @(prpipn ót / ben bi^/pbei.' pieb bea ©eerpipna vertrepben^wauff niebt ©(orpion usuorn barmnen gn’ tóbt warben/ vnb baadt bietStorpiP^, mfebe frafft anfieb gejogenf^ie woO ƒ bem wüttenben bunbia bip gebold werben/fa man jmnitbie baar/ULw' vnb gatten belfetbige bnnbte überlegt^ SUnb bte maffen bie febóne fubtite bet* teinjafagè/ fiefdnnenaniebt nepne#» ^arumb wattman nitaneb bieMw neraba babin mógen bringen / baa^ ©bnfebabenz fa baa rain vnb gut var«

-ocr page 93-

CaptM 5^ ^ertfvnnb gifft (eparirt oöa Cowi-girt wW/ mebt «web mögen gebraucht werbenc' @te Die Medici Cacatores, febepbctt jr gifft nic^t htwreg / allein ibün-ße ba^u Corrediua, laffen bie Îhb|lanç pnierbredjen* ^’^ ©î^t nnb MincraUbus, wirbt bie (ub^an^ gamjvngar^erllört/vnb ein gane new • bing braup/em anber fotm/vnb wefen/ balver ein |lein war/ wirbt ein Sali? , ober ein feijlee '^Baffer/ ober baeoot *. (d^war$ war/ wirbt rot/gelb/oerenbcrt Yidjre amp;nbsp;forma, bao gefebiebt in fren ’ Wurzeln onb freuttern nit» ^^tem fie geben su/wann mann bie vipcras,we(lt; ! . d^esbaebefftigg vergiffcji tbier/auf^ fi^balb bes Bafilifei auff erben iß/waft manbiefelbige fieb/ vnb preparit/onb •ffff fi«/ f» vertreiben fie ben 2(u|fa^i 311(0 auch febreiben fie bao bem Stoben ^olb juf ober fie fagen/^ann müß bieuipcias focben vnb fieben/vnb in berfetbigen bru/wapij/ober gerßen ein* ^P^' fbt(^« naebmato ben jungen

S ij b^um

-ocr page 94-

6 o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap lief.

füttern ;û effm ßebm/ (e fatten innert ßfeiebwet erjîlicb Die feberen au^/aber fo balD fu Der fpe^l^ßetvonet Çaben/ (b t^eben fie a»)bnlt;n iriDcr ju »actiën/ »nb werben fet^t/ belebebunern fott man nacbmale benauffemaen ^n effen * geben/ fo fep bile fraffe A2exipharma^ ca, fo gewaltig in biefem nutrimento, bae on allee mitel ben 2lu|fan vertreib. ' ^(tem fie fagen/iStorebe blut, \fnDtfgt;tt (^enfbUit ^fawen ßeifcb' vmib wu» , jeblangen/^lvberen/ föpmnen/vnba^ ■ ifrlep »nrainigfepv krotten/ Svaçtrt/', vnnamp;CS?eu|5 fnft/fein gutwiberM gifft/ halber iß fommen Der Antidorus , de Sanguin b.3a fpredjen fie/ee iß al-leeverbewt/vnb burebe t^ter vtr^t^ bureßbewung verwert. 3ß biefee auc^ wars' 3lt;ï niemanbte laugnetez 2lber biewepl frpliyftdvnb Ariftotdidfein wolt / muß iel) wiber euc^ ein contra ^erbringen / vnb fokwee mit einer ^i-.ßorienbewepfeiv bae i^r^iente^tgar reefetoum jiife^ießu Ariftotdes kn^

. rot?

-ocr page 95-

Cdptteb nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;fi

rucb anbers/ :Xb ton amp;ertt.^örttglt;»uß 1 ndia, vnterm fcljnn fines v ertrags vü friebtsz bcm Äontg Alexandre/ein fe^dne gewaltige 'jnbiotifebe jung^ frnm warbt ^ugfffbteh/in mit berfetW# * gen^nuerebren/vn fein faljcljc ertubte freunbfebffft barmit anutungen' lut lijan biefetbige jungYraw von jugent ' * auftmitniebtenanbers alsmitlauter gij^ gene^ret/ wetebes Cicuta ober , Napellusbei^.5)i[ebatnunbe6gifft6 ' ' .Wié oben bie ^âner ber ’blättern / gc^ .WontViß vberau|î fd)dn fei^t bauort Worben / bas auch fern ('ebener an bes Äfexandri boffwar,2(16 aber ber Pre^ ' • cepter Anftoteles fa^e/basfieniebe efjenwott/wasanber Icuteifen/fonber mann muß jrjrc gifftige ’OapeWifebe fpepß bringen/ 3tfm bas giUî febinne jbfl’nreb bie augen auß/fo manboeb fpWx febmartje flanc augé für ein gtop (é fcbdncbitlt/ Ägt;a rietb er bem .^dtiigZ érfolt fiebjres bepwonens entbaUen/ ^anes ßf^t gewiß ein greffer betrug

-ocr page 96-

6x ^48f«tïf^e bal^mbftt. ©er Äönig folget feinfj Praeceptoris treten rafh/vn verfehlen bas fû andern jumfOerm an (nnent Moffin befc^afffn vberantwort »urbfi (Solcbf junefber:« lagen alle tobt/ fb 5 balb als (te bife'berùrbten / ba warO f^unb/wte es ber^dnigauß India mil lèinein gefc^cne? gemaint ^et. Ïgt;7uti fec^tltebe ^erm/ wte war emer ratio ' fep/ wasalba bie gewon^teit bes giffiib gtrotreft ^af/t|l es ntt auch gebamet d^ ' wefenz vn ocrwübelt/ vii Çat fob ta^Q (o gewaltig gefe^abt 3i^*it basnoift me^r tfl/ nach bem jr Ädntgfltcb »«»^ ^ürflen Dodores fepbz vnb an Ç^i*i ’ gr o |fe gngbz gunflzvnb gut babtz ^a^l frfrep onb gebiet ewern 5ürpen vn«l’ ^enn/ bas fie folle bie lötlbtprct efffi*^ bie mebf allein mit gifftigenf^ngel#/ putuervnb anbern fbebern gefang«** wer ben/ ßfeb vn i£bifr fprecbt es fc^Ï’ i^n en nic^t.^tew welche nicht «fllt;^ faut ter gifft al^ nie^wurhz ptlfenf^^ i|tîc»î /granwitbeerz Cogulas deEl^* pliant

-ocr page 97-

Captul ^ phanie (reden/ ab wacf^tet/^lephüncr/ Jöie hirfeb (reffen fcblan^cnßic gemba biebittcren freutter audben ^o^en gc^ birgen/ bte Rechten (reffeiffvotten »nb bttnöfcfjleid)/ ßonocr audj biefomU ’ Öifftigcn würmenm lately geben / mit jf^nen au|5ite^en/ ab bie iteh ml tarn* preuen mit Oen 'J^attern/ bie Soden ' ' muben frdfeben / bie CRutten müben Grotten/ noch fein es foßUehe gericht* . lein/ bieOimtenUber gehör« allein ben ' • .herin ÀÙ. Sifeo allee fehab nit/ co fein bee thierefpeiß bithievvnfcr fpetfi/ea fehab nit. (Schabe fie nit/ »n bae Jewr , nbsp;nbsp;. mi bie digeftio wenbene adee.warumb

' - folt folchee in ben Mineralibus,bic wnjr fubflanO gefchieben/vnb ier^órt in ein ne wee toefen oertoenbt tvorben/ fo gvof fehabene SÖnb jr befenutCoch/ wan fehon in O^ebhimem on Wachteln/ ' in dfehen/ ein wenig ein fchlcfferigc ' * art bleibt/ fo fehabet fie boch nicht. (£6 '1 effen bie armen porfanten auch gern 1 ha^^dhüner / aber bie gtfft mag ihnen , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S int

-ocr page 98-

64 ^4sfnnf}ïc

mc^t su t^ait werben, ^temfemewr^ OBilbprett bmmb ^t^tg / burc^freffen fie benn (eib/ machen fie ewren Jürgen Corroltones. baa fie feiere gilt;f( gefreßen ^aben.^@prec|jt jr nein/Ä^ i fdnnen bann bie Mineralia praeparata a: coda alfp gifftig fein? vnb ob bife alle feijon noc^ vim ahquam Venem inI^nenJetten/fewer fokbeboe^nüif Narcotica/bae tjifdjlefferig/ wie ewk 'ïöacb!ffn.0fb^bt nun nit bie ^QarW^ ' nfe^ art ber wadjtl/ fe wirt biefe/bie »if geringer ijlban ber wacbtlvn febnepf fen/ bie (autter püfamfamen freffen/ auch nit febaben? ^ae aber bie gifftig^ ’ wurdet / freutter/ famen vnbfäfftnü infteim fetten / wan fie etwae berdre^ wetten wir erfltidj bie Xiircf en barutît fragen/ jrc eertipte pfeit vn erfebrerfb^ c^e lt;Sebet/ wetdjee tobte corpora fein/ Çabefem wermininen/wie bie ^^^k’' jren ealorem naturalem ^abê/benneeè je batb einer barmit gefe^offen ober 3^^ hawen wirbt/ fe fielst man wetz wie t^^*^

. baö

-ocr page 99-

Cßpttd. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;^$

b;^ifftbcm’^eri?cn lóbtingt.' vnnbjbv vit an f Urnen wünbiem ßerbcniüffcn/ bae t^6 giffte ffbuiö barmit bic ^eer tUrgifff ùtn / ^ie foltm tem 'ïDUbt* pret Oiefbuber/ fo öuß gifft jugcnfl nit I nbsp;fdjabén^^ber bas buebUn puluer vnO

anberevcrgifftcpfcit/ fragiel) wovon ee 0irbtf feiten vorn fdju^/ober ßraid)/ , • fonber von gifft/wann jmfoUbeo^unt ^erif entringt/ fomûfî es fallen/wann , bcm fifd) bie entwalung ino Çaupt ' ‘fompt/iDjwirllbuwolan beinerbaut innen/ wann man bid) fd)eu|î/ wae bc^s barffe für mû^c/ bij) man bas gifft/bao ijl/-ben branbt löfd)t / wie vtlmujfen . offt an geringen fd)ie|fen jlerben / wo vwgeft^icb'tebaber fein/bieben^ranbt nit lüfd)en fdnnen. lt;Sein nit bie X^ier aud) iebenbigf wan fie bao gifft berurf/ gebet eo j^nen nid)t eben wol burc^ jb' re artcrias, aU bir «um Fgt;erljen^ 2^jl nit einbigejlion? wie lang muffen fie offt ligcn ober lauffen/ ehe fie gar fallen:' 2lber bife fein ewern ^erm ein gefunb

-ocr page 100-

66 ^4öf«rtf|te

»n ^üvpticfje |pcp}l' effet nur an 0ne^ tiger ^erv ee fdjaönidjt/ ta$ fewr^f^ aUee vereert / tifpargirf/ »nb au^ge«lt;’^ gen/^6 fdjbbet ntd^t. ^ebfagnteb^^’^ man fie nie effen foU fonOer fej rebt ^tlt; । vorn gifft / bas folc^eö nicht fc^abh^l«^ fehabet C6 bann im nutrimento nichts/ beßman tdgtidj »il brauchet /wie foi*, benem fchlccht6 gifft/ fobaib meines 2(r^nep nie einer^^rbei^ grof fchabf»* weiebee fo offt gerdf gefotten/gebrald' ' ten/vn burefe fewer geloffen ipr’vn H bie biUieb baefewr ein greffe flau obd prerogatiff haben/ »n probation geben/ ^äber hebeherm t^ût gemacb/ »rteil/' nicht vor beroept. lt;So Antimoniu«»' gifft ip / fo Mercurius gifft ijl/ meittfi’ bitticheuch cuius qualitatisr ©agtfi' fie fein frigida in quarto gradu,onlgt; bao ihr fh^tt lt;’tlein tdblich feppropgt; ter fubftantiam plumbeam, plepifcbd art vnb “Matur/ wie fan eo bann hi^^*^/ ©à fr fo hefftig ober bao brenen feb^d' (ti fo both btt fernem fern (och nie ntebi t gebrent

-ocr page 101-

CapîteL ^7 gebrent^abc/ wiceuxr Euphorbiumc' »nl) wann man ^mcm (J^cln febon vit anumonq binden einthet / 0c wiivOcn nitfe gefebwinb bem Icctlü lanffcn/ file ba jener 2tpotedPer einem bet Eu-

gt; phorbium eingefebet: 3b*^febtC9tbaó ferner maebß lt;11(0 bi^iö i» Oer traufmu^ tation/ fo bann gifft gijft bleibt / wo

, • ^Óptirbamitber^b^ibenbocbbietranr mutationes bep euch fein anfeben/ gel^

. ten fie bod) nichten jr fagt je fubttlcr

,' • man ein gifft wneb/K ^eref er ee fep, aio wan man ein eilèntiam anj) bem wein jeuept/je offter mano ab^ieepz je jierefer fie werb/ ^uj) ben'b'ïegeleinbao él je

. offter/je0ercfer/30jmalfo^3lt;i^E‘'go (o Wirbt prima Ç^aUtas in Piefen noep f citer/10 fie vor in quarto, wirb fie je^ punber in fedecimo fein. Jute bifen SyUogifmum ad Dar ij, wie Wir0 bu ein fepóne abfurdam confequentiam

1 nbsp;nbsp;nbsp;peraujï feilen. ©ie tranfmutatio, Co^ dio, digeftio, maturatio tpun vil/vnb Wpnilje reept bao Swct/Oiepti^/Ote

-ocr page 102-

^8 ^aßfunfftc

folc^rö gifft hinfmbt vß ^tiwcß wW^’ Riffln fr gebt ju/waft einen ein gifftiSf^ QBunnb bepjjt / fo foil man öaß’elbt^ caiitertßrn^aetß/brennen' barmiffî gifft öurdjß brennen wer^eert werbt । ‘-Öffibe nun/wanrnfere arebana feiert ealtda weren / wie jr fie auefcijreit/ M rtle^e mdebfen fie per poros bie’gm fpargtrn/ auptrepben vnnö verjagen? ©teaUe fromme .f^enn Acron,Alt;3ri gannnus vnb Hippocrates ^aben nap. ' fe feuchte löfff/in warme vnb gefun( bie/ mit bem bae ßc greffe ÇolçÇduffei^. Çaben angejinbt/ verf erf/ vnnb abgf’ Wenbf/vnbbao extra corpus int Uifl^^ ‘ ^Barumb foltbann bas vilfelnglSaf^ einirn vnb beßillirn onreins fewer nteb^; auc^ ein £9ïineral/ ob ee fepon bipig^n bouwer/vnb fdjwefel vnb hüftraueÜ; in jm bef/m ein rec^teo mittelmeffigt^ temperament verf beren vnb bringen/^ @0 bod? niebto lieber briftet als feb^f^a ff I vn femfpintus mineral is im^feidi, nidjt bleibtfonber alle balb bauen fïif^

-ocr page 103-

(Crtpitct ' ó^i Vw S^ae fie wie alle ^i^ tie fc^wap0* locker eïüft'nen/vnnö î'aegifftaupôK«« Vtn/'ccruivfen/vnOn'te ein cauierium, bas ijl/ brefievfl'en ^inweg^gen-^tf ni foewere 5i)ïagen tuben aUerftccl^ßen / transzetten/ba alle trefften barmbe* Ugen/ bae ro^e C^olb/'^erletn vnbi^O:« taUn/vnb iKiBbem bet b'‘'^^' ’‘”^ï’ ®^f* fern inûffen vnbewenvnb bemZer^en |ïe,iic| geben/ une vil meZ^ vnfere digetf Ib QC cecra, bie ÀU guppen vnnbbrn/ 1 *.vnb ^u einem mû^ / be^er / ab milclj muß werben fein ^ ^o bleiben abe# ewr franuofen feZmier / eiere rdueb/ ewrewafeZung / man verantwort jrbj ’ , paragranum ƒ wan jr fo frcçbig fepb?

' 'j^Z l«!^ Zen wer felbß eontlnfion bleie ben/bae 3'wer wenbte allee. ^oU fi^ott wir alle verßunben einanber reebt/ vnb nemen entere btteber vnnb erpenennbefferenter bie fporenz 2lbet von biefem anbere wo wettter/ZteaU leinangebent/bae folcbe newe Slr^nep nitalfo gefeZrUeZ vnb erfeZrcSltcZ m# lücly

-ocr page 104-

(uebüß fem/nne fie von ücnc/bîc ^e tn^ gemache ^aben ober gefé^n/ntc^e# W^ rumbweifen/ was fic wircftv veratb^^ werben/ ^cb flt;»npï wPt fw gvofF(lt;' mi0bra«cb/ber nteïnfobè/aueb auff Pi* / ban.öerbatbf bie bife archsha wiffr^ ïugebrancijè/öte nwgene wol tbün fort' berltcb WO fee recht preparn fern/ 50^ ober niebfö borumb wiffen / bte (offert^ bleibe/vn vertrawen niebe einem jeenî ionbeßrepeber/QBao ma aber für ar^^ nepen ^um purgiere gebaueben foil/ v^ Wie folcbe geringe baiften/ïaigt 0, pitcl vorn wexel Oer bip on.

550»! Oem èebwï^en«-.

^40 fechfïe Captteh - ’ /^gt;jjL^üröer Oj lieber ^üuerereV^ ML r^ ben ift Oao viert nueFffb'*?

pen/ 05 man nacb Oem raj Oer nelertbcn fcbwipf fo* ^ann Oer fepwap^ tfl eR gemeine rainigug allee gijfiezore^ pen lepbe/bluw vnö fïeifeb/niebfö ^HP genomt,So.nitOMr(bfol(^fö fcbn”ß“ •

-ocr page 105-

^jCapiteb 5^1 feaç gifft vorn gerijen au^getribe werO/ wcUljee Der freß juin geitje gejagt ^at* Siann wie wir üurctj an^ichung bed Olt^cme / bae giffe in (cibgic^cn; alfo Wüß bureb ben feijwap^ wiber an allen f ortbenau^getriben werben. ^Öan fein gUeb/ wie Hein ee ijl/ one lufft iß/vnb fie mógen alle fc^wi^en/ S^arumbiß ber fc^wapj? ein gemaine rapnigung*

1 SOnpb fo ber febwap^gangen ijl ein ‘ jlübt $wo, obfrbi^ in bie britt/j’oU er ab ’.getruefnet / Uplacber vnnb Hapbung ^inban get^an/ vnnb allee oernewert ', werben, ©och einen je git eben will ’ ttb ^tlt; gewarnet ^aben vor ben bibi' * ' gen arijnepen / wie man fie in ber ge# '' ' main braucht/ bamit man ben enpinb' ’ ten lepb ntebt gar brinnenbt mache/ 'Ïönnb fonberlidj vorn 'P'.antwem/ !, Pfeffer 1 ^ertran / ^tbergapl roben# ! geifer onnb febwefeU S'aun furwar 5 bife bing alle onnb bergleieb grau# tam bae hen^ enrgnben vnnb tß vil ein

* ember? bing / bae etliche geben prepa#

-ocr page 106-

7? Ï?aöfcd)fïe

ritten ffhtvffd oper ^^etmtt ^enfp^^ Ktitbub vint (^fk i|t nicht on / öae Ot« fc^wefeh [o fv fikniftal One dj ben ‘gt;0^ trio! vnö ftièj I'ublnmi'ttvorbcniß. et«» gwaltigö ptcfcruatilf tfï für aüpg ^ifl^ j @ó((l aber wifjïn baö betjeIbi^ fdjwei fet fern fewer/ »nb onrainißfeu tiujirt nicht hat ' qï ein gain? tobe fdjUffett^ö ober ^iareohfe^ btng worben/ wdeiH’f' tm ^ewr nimmel^i brent/fonber.K*^ fdjmO^e/wte ernwaeï?^/ ÇÔnb obd», fcîjon beUfetben hetteft/ fo i|ï erbotÖ nur ein pr^ieruanuum, vnbfeinSü^ doriferS,hieili bud^tig/ @oi|lbrlt;u^* weinvnb Ipfritus vint, mit cnianbci’, »ngfeid?/ baruon anberforo. ^amac^, ber C^affer/ aio ein (ïorbial j^ien^ moi ^in/ hat aber incht fein Frajf inaup wenbigen gilften/ biefeibt^ an ffc^^lt;^ raußaUsieben/ vnnb obersufdjiagert^ ein wilbnujïober ^ip ^insünemeu' ai? in ieib sugebraucijen / wiewoi er su bet* Sudonferis genomen / gcfdjicht pcixgt; trandi gratia, baö er tenuium patriUü*

-ocr page 107-

Capîtcl» 73

l^/ gefefjwinb burd) (vingt / SOnb fet-nee acruef^ô galber iß er wol gùt ^ereft tao^cr^ / 2tucb für außwenbige gifftZ ber ßb^angen/ ber wûrm /«nb wilben t^ier biß / barfûr ein^ùnemen ober bey ƒ fidj ïà tragen / ober benfelbigennnpn-ben/ bae er folebe ^^bter ^inwegtiagW balein erhitzter lepb iß.Otbcr inbifen ^iüigen febwap^fuefjtigen fiebern fott erfi^war niebto/wann er mit foleben ongeveilRten bingen oermifebt vnnb

• *. èngefebt wirbt,S)ann ob febon ber gap j nbsp;nbsp;nbsp;fer fonßt in temperatis bi ^ffb ßenf (/ ’ oftinberbfranefbfiiïS’^b’^^nebt wirb/ 1 nbsp;nbsp;nbsp;©o iß er bod) ein ßidjtiger @etß' ber . ' , halb ober fidj inne baupt ßepgt/ vnnb '■ rautet/ vnb bembirn mit feinem ßar« tfcn «erueb iumiber/ bu weiß jn’bann

1 in befftigem Äopffwebe iürfftlnngen auff legen/ bao er bie biö mit fm bin Kpß. “^nnb iß gleUbwot noch ein biß« pntation/ ob er fd^wiPc ma^t ober nit.

’ nbsp;nbsp;nbsp;JÖ-mn etliche w6Üen er! ule/'onb (ep ei ner ^tniterif^en art/onnb itb wenß ’1 ^’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ f«i*^

-ocr page 108-

74 ^lîsfç^fîe

hin fa($Z biW Dón «Snfnitfr gfe/c^fdr^ mï^cr tß/ in art vnö Xiualüct aie Dó 0ajffr. ^Dann wie Der ©attuterDa^ fewer aie fe^ contrarium ffeuc^t / alfu öuefj Der gaffer / fieDt oDcr brat jn/fD erwart er Der bn? nit / fîcudjt balD Dargt; «on/Oîifcb jn vnter/ wie Du wilt/fe finDeß Du jn oben itn gefc^ir: tnöerfi^ (nng. ^erf^alben foU er Die bn^ mit fic^ Sieben/ vil anOernDie fine gemefî (ei«/ jugetban werDen / Dne er }*e tanquaw, Dux lapte vnD flirre. 'wll'

^ann Dn fefnvti^en wilt/fóbrauch iiuttelmeffige Ding/ DicingebürR^tÄ 4Zïualiteten pelden/ t^o weren Dapff (onDerhebe arthana ex forma innai^. öe fpedfica, Die geboren Den erfabpnrt jugebraueben/^if in Deiner bau/feut jollen Dife gelten/ wie volgt.

?i?inib Dee puluero Meobani ƒ qui«| îX^eriac? j. quint z^auramp^er waft fer Uj, vnb/ oDer Hij. ló^lt;ï vol/vnD ein wenig effig DarunDer / trincfö augi vnD Decf Dieb wol jü/ vnD f;b‘’’ i^‘ - amp;

-ocr page 109-

' JObcr nimb 3(nge(t(a wurOputuer J. quint / X^erwef j. quint / ^ngeKt« tvaiVer «ij, löffel voll/ mein effig ein iöffel voll; trinefö wann Âijî.

yr ’^' ïdanöwun? inlXottcmweingcfot* f ten/ treibt öle IXoten fïetf en gewaltig '^rau^ mac^t febwujen.

* IXingel blûmtn in wein gefoltert ïnndjt fc^witjen / treibt Pie fïelt;f en ge/ jgaWgaup.

i . jtcmnimbvölS^rfnprepßf.quint/

'1 • ^^renprepfj waffer luj. lot / X^eriaÆ

1 quint/trinefß warm / fcbwlb-

ƒ ' 5limb tûbfïeif wurßen valuer f. Squint mit wein effig / treibt töPlic^a

• ^^iff^ pW bem menfetjem

'^ 3^em pappier reu vH in wein gefot-tenAOarab getrunefen.

pvautenfafft mit X^eriatf vab wein ^W^W tgt;fincfinx4. flunö örepmal/ IrepbfPurclj Pen febweip alle bbfe lufft* *’‘’\^if{‘quint lt;Saurampffcr famen/ iktn gcriben/ pareil cinquintlet^en/^ qibvnPSaarampffer waffer*

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;© ij Xpp

-ocr page 110-

7^ ^40flt;d)fîc

^ZormenftQ »nö ^alörmn mit gd fetten wem / vmiö 2(rontvurß öteprf pavirt tg/ vn t^ertrtff/maefjt auc^ fdjw» fjen. •

^ternntrnbem iwifd/^ölefieaußf '^ föHe fic mit X.^tnac? an / bratfietm fewer/truef Denfafft brau^/vnnbgt^ brauebjn mit effig vnb tSauramp^tt waffer/ ifl an vifen bewerb worbemi®

JÖife vu bergfeiebv« febwat^ trunef foU man gebrauten/ bte fern nit fo aot -Iieigz vnnbßr.üßfam 5Äbifcmgt^i tota fubftannX^S^nn aber einer je nit fdnbt fcb'^'’*Kn, |b brauche man wamii Stgelßem mit eß'iß ö^ne^t/ gt;öber?in- • nene ftafeben mit warmen wafferaw ßcffidt/ vnnb vnten jun föffen gefegte vnb vmb bic fme vnnb bepbe feptteö/ 5i}îan foil auch allemal ein] laibbref warmb auß bem ofen her neme/in bcti felben ein beb wacben in bermitten/ vnb mit effig vnnb tbf rtaef felcbee an** füllen/ ober (onßen auffeinc roji b’^P^ macben/fo^dje iaib.brot awjf be n bau«

Zegen/

-ocr page 111-

CapM 77 kgett/baß bae loc^gerabvbcrnnabeC Pompt/ bifte jeuc^t gewaltig allee giffe auß/ wie im bûcfjlcin de pcfte foldjeô auc^ gcmelt worben/©olàjeo brot foU man barnadgt; me waßer werffen/ bar« mit eo nicmanbte eße/ bann ce tóbt, ^l’^en fc^wapß (oilman mit warmen tórtwrn abirûcfncn / barmit man nicht wiberbaogifft mit ben fatten tûcljcrn |tnöerßcb tage/ 93 nb nach bc fcbwapß , f« ben Francien in 24. fumben nicht •fcblajfenlaufen/ Sann fein fchebljcber bingiß/wte bann jmCSnglifchJ (chapp »nb anbern 'Peßitenmalßchen Sneb^ tenfotchee genugfamb erfarn iß. ^an - Wie einer /ber giß! genommen/ batb (ehlefft/vnnb im fcblaff bae gifft^um ^er^en ßeigt/ JÖber fo einen elnner^ gtffttl^ier geßoeben ober gebißen hat/ (b man in feblaßen Ußt, halb ßirbt/^tif foanchhif »®n ßunbcnanbsgißtbein hcriten uunnat.S^antmb foil manpen PraneFen mit ti dßtichem gefpreeb vorn fehtaß enthntten/ jtn fdjaipßen eßtg

-ocr page 112-

78 rnefcc^fleftC^

mit emern fcljwamb für bk îfîaftn Ç^^ ten/vnb jnalfo roarfef mlt;«^en/ bae fgt;f wx4.ßutibtnit fd^Ufft. Sônttbjr»jt müßen bamnbfierben/ ba« fie j^nfH ben fd^lajfnu^t tvôütn Uffen we^i Ö3?fln fagwa^manwbUe/ folülfftntv fern'omen weni^.

(5o nun ber CÖÏenfeb alfo ein ßu»5 ïwo ober btep gefcijwi^et I^at/fofot m^ imoerorbnen gótte labungen/ bilt;.b(ï^ ]^irtt/ baa^er^z vnnö bie Icber ßerrfeßi lt;nbsp;nnb erquiefen / ais von iueferz3vof40' Süioiat / Çttronen / Ö^tarqarambeBZ mb anber fûlenbefeuerlete ^fft/aU wepebfei/ ^obanno Pferi/onbjba^P feibeer ober ©aurampOïr/pbfr trie fit • lt;in Karnen ^aben/Mamis Chnfli pet Uti, onb mao fok^eo me^r iß/wie ^w ii nacb ooigt. 3tent manfoliageMnA ben gute frefftige (uppiein pnoi von Kapaun on anbern* ijnJg r ^ouüoóbf (djB^avónn7'n)‘‘

fürbieFirmen .-a^ óï«^, M5i‘' berorbntf«igt;Uö lonu'?

-ocr page 113-

^Aô fibcttbOpitcL ;?§ Ï quot;Sontcrn a'ï«datTlt;iÏ.’?gt;

-'^^' ^46 ftbettb (CngiteU

3(6 We Ofberfa^ fortflen nU^t bic ivcnißcfl cuacua 40 fep/ bas tóp gebint s«4 rapnigen; 3(ucb ;üm tve^ Xflbcr großen W^ fehl

WewfKichfUwgne ieb nuwic ban audj , Hipp. Hb. 4. reg, acutorum, gebeut ' •»nbfpndjt/ In omnibus fere morbis acutisgn quibus humore non turgent I^c.é«« iflauff teufeW man fournit , àbev(a|| Anfängen ju gapten; feiner ab , * Ufebtbere fvanebbetten/ in meldden bic ftweptigfait nicift mûtten / in enpinbe^ «waißen/ enb in anbern inmenbiger gticbeebaucïen/onb gefe^mem/vnb in wekbenfrantt^epten alle humoresm gleidj in free proportion gemehrt mer* ben/vnnb foesbie fra^tunbboe alter

• 1 beo fc^wac^n jäleßtw ^Bann aber ein humor allein aup benfeiten auß'er# 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;© iüj

-ocr page 114-

So ^asfibettb

Çath br^ Kutö/vber^anb «impi/oW* faulet/ ober bas »enig gute blute »er janhen tfï/vnnb anbere fdfft in über fïu^ §erf^^i/ fo foil man mit ^uratïti folc^efrancf^ept anfangen îu^pleii» gt;nbsp;2(u^ bifer (e^r fein bie gelenken oei^ urfac^t woiben/ iSonßen gemamflit^ in gemainen fiebern vnb anginia ^at^ gefc^mer/pleurinde feitten ßec^en/pe* ripneumonia, (ungen onnb bru|i0lt;^ fd^tver/in bsmoptoiü, 3^« blutreU'' fperm auc^ m phrcnjtidc,3nber^ wiettung / ober tobfucljten/ bae fieglt;* ratsen ^Ar 3(berfcß.^öan in /fiebernij^ bie ïeptttgung ober Concodio iugt* * warten; eije man eigentlieb feblieff^“' fan/ wekber humor fünbiget. ^öie a»^ bere gefefjwer / gefctjwulp vnb aiß ßirt phkgmonæ,bae iß/ fcblecßte blut ai^ ober rotte ençûnbung/2lnbere humo# res babenir gleicbee geweebo/bie fratv rfen fein noch ftaref bep iren freffte* Cogibteboeb bie erfanuß bifejarÇt* rumb/ bao bife gefc^wwbeJranefb^^^

-ocr page 115-

CapftcU 81 ten f fe «u^ verkifften ^onfakwnen/ bes warmen faulen luffte ober lanbt« febnwpßunk cntlpnugen/wie vor er# ;elt/ bev Olbcrle^ nu^t wer^en/fonber amp;ie3tberla^i(lfngcfc^TUclj/»nb ßan^ nnb gar nit ^niulaffen/ober ^u gebraut eben/ onb fol on fonbere 'greffe war^eû eben/ eines vberflûfftgengeblùto wiet-tung/nit gebraucht werben. Sörfaebz bteweilbife bißigc feule bi^ fiebert; al* , fofebnet vftfubtilSlt;pefsimimorts/bï ' nbsp;nbsp;• fieoon flunban bem bergen ^utringtz

baffelbig einnimpt/ au^ bóit vnb vcr-brêt/ wie ein groß liecht bücht Cwel^eo , bas bl auff ein mat an fich ieugt/ vnnb ƒ v »ergert) erlbfchè müß/ fo balb es turner * fepßteo hat. ^lfo beraupt biß quot;Riebet bem herben alle feine feuchttgfapt vnO febßte/ bie cs erhalten folten.S^ammb iß ea beßer/ man enthalte fteb ber 3t# btrlaß gante »nb gar / barmit bas ber^ fein feuchtigf ept/ bi iß/ bas blut bcbal# te/ oft jmnit endogen werb/bic frefften liegen auch halb barniber. ï^i.« xMUtyf

-ocr page 116-

St ??4öfibc«b

Sum anöf rn / 2)tewet( Me 3(beHlt;ï^ fûmemb^c^ gefdje^cn von ben^rg«« barmte man ein febebUdje bint / vort ernt eblen ^eb beo iebeno / von wegen ferner menge/ mwefebem eovberflA^ ^ fig l^erfc^et / augführe / vnb an andere on tapte vnbabweife. woaugfolcgetrt vberftûflïgen gebtutz apoftemata, Z^tg ober|ençârtburtgen/ phiegmonac emi^ pe^enmdgten. @0 kommen bte ober* Itente franrf^ept eineo bdfen fauterf lt;, bunjïo nic^t aug jü vtlcm gebtüt/ ;©«ï|' eo tg/ wie eo fein foil, ©onber fie fow^ men von nuffen inn tepb vnb niebt vort innen ^eraug.^aowtttbuaugfrtreni* ? fo rota mafia fangiii nis, bas ganp Wit Çeffngenpûnbttgi löu fang Meende Ïinbung nicht wegren afo wann fie art einem glieb wer/ wannbugteie^tieg feg. 3tem/ wo wilt bu bao onrein bürt Çintaptte ober beriuiren/ fo alle baugtlt; glieber mit bifern faulen giMgengantt^ men brennen/ vnb wie ein glöenbto (^ ' lenfeurene nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;U5\^^zi$

-ocr page 117-

Opttcl» «j 3 ^irt ^yempel / (^mer ^at fenß nu jffe^werz am^dô/ AnginaoOfrSyz nanchia gênant/ auß »htgcin gcbluW? Der 3(r$t (fbkgt bic ^Xbem anff bem örmörrfclbigc fepttenz nach rath Hip^ poaaiisjauft'büö vberbie (chultcrnz burd) ben ^inn auß/ sûm thetl bas blue gefärt werb/ jum t^at( fwl ober fc^e fidbonberfuhinbie nuebßc bepgliber/ bietein enuinbungober b«b bettenz 0(9 , «uff Pu biußz fepttenZ K. ^a ßbaffft •bic^berfaß nu^ in einem foUfjen »er^ ’ö»fhe«b^lßgcfcbwerz bae anß »bagent blut fomen iß- S)ann fo oil tefj noeb bi» fer :^ngmengcichcn habfo farm niebe v große bid’e apß tumores, wie fonß/bic ooleittcr weren/ auff/ fonberesbrene allein bie tenez on macht ein große fen» rigeröttez wie ein ioebfewrz Eryfipe# lasgenantzon tringt onnb gehtburetj ben ganzen leib. 3tucb fo wißen bic ©alenißenwot/bao Gaknusinvero Eryfipdatc, bic venae fedionemoer* beutz barmit bi bißt bc (eib nie entzogen

-ocr page 118-

84 ÏM9’06«ttb

iverb/vit brrkibvonwfgffföfï’ ^«Îf^ ûuf^ôortc. ^ann Öaö btót faßen 0f W frenum bibs, ^anwaft fo(ctjö blùt^l’’ gelegen wlt;W/fo wiet We gad ^t^ti^^l S)i(^tH Wfe mHammacioncs Éry^^ pelatae vnö nit phiegmonac f^mZ fp ï’^’' benef hu öeine prçcepta fdbß obö rec^ fep ober nie. ^euc^|l Du nun baffelM |tptgb(ütvberfic^/ fo verurfadjflu eiK limgefcbwer / ober tobfuc^tz ii(àgt;^ »nberfiep in bie feuten / fo mac^^n u^ ' pleuritim, fatten we^e/ bm«^ / biuetj' eü^öbure^ benrurfjober bïuff/mrf bu gefepwerz ober ^hehren gefc^to^ ober enpirtbung. QBo bu bin wfit/p. * füg|Ïu fc^aben ;amp;/ onb óenc^flnur eHi ' e^eit blut ^tn / fanß bao gan^ bltuntf «u^fäßren/ ®aft bie fpiritus-viffWif ganzen leib bureß geben/ mb bemwP* fen in bifen pebern enpinb feinz Wbtï ganp (eib feurig vnb brennenbt ill/ 311^ fo in ber ^irnfudjt/wilt bu bag Wut oiW berfteß ^ießen/fo venufaebfi; bu bife ^' ' ferlic^e Anginam im ßab/ vnb fleeffî

. bit,

-ocr page 119-

otC^td. 8? bit hu|l. $öann gar halb tn zwepen/ Prepen/ vier tagen/ vnP «uff Das (engjl in fiebentagen/Pife frantf pepten einen erwürgen« £)ann fo einetPen achten • tag erraiebtf volgt gemibcß'crung / ea verwarlo^ fub Pann einer (elbß grob »nPretiPier« SOmb Pifervrfacpen wiU kn/ ptU man Pie läPeriäg in Pifen han^eptenein/ ^ann nurbeffetger PaeblwiParPureb enpinPt/ vnnP erbitc , tert totrt. Otber geringe rcuulfiones,aiö .mitrepben linPerbenP/ vnP tbücbern/ ^ttm mit aufffepung Per Söentöfen w Per fPpfflein / ^at man mebt nun ge-fdjaift/ akmitPerlJlPertäp. 21ucb ?«* \ benetiiep Pie kleinen 2lPertein vnPte# P,er;ungengetaf(en/ inPergvoPen tobe fneprvn’Preune/lljaben wegerung be# funben/ Otber in Pt|'er grifft eo auch «k* 11 i'}©tan erfertP aueb mit Per warrant/ '1 Pae Pen finPern weniger gefaßt aus Pi fen frand^epten entpanPen ip/Penj j man nicht gelaßen bat/ alp Pen alten/ 1 nonconfenticxiie sciaie,pamanalte« ' J. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hol'

-ocr page 120-

S5 t^rtöfrtxnb

^albfn nit grDöilft^afÄrjAift offértj. tar/ Oadanemal nadj öer Üfïgr^lpn rneunDungcn »nnö- ^effttgerc |üfcÖ^ (djwac^^f^cn entflanöfn fern/ vnU f? öue^Ote Voliirtranç euacuanonesS^’ll mortis fanguinfs, fo fic^ ÏWöBIütfW bewert! »onöer ^Qatur febwfrem^^* »frurladjtbabc ab tn^-^afen febiMu: fen/inbaurfj fTißenz aurf) irtbertw^ fcer roffn^^aü fo nn wc tb fre rofe«’^^ bffommvnz vil bas fdjarplf ^itjig^’^-berifd? blüt/ burdj bic greffe leibe ^i^'^ in bit mutter aberiem mit bem mi^rt^ ßrualtfcfxn geblüt fieb vermifebfMiÏ cm greffe bemegung vu fïteffen benfet* • bigen entfïanben/bae fte Çaben mûfî^' emfj bótten / ober fein conuulfion^ »ergicljt eruefgt/ vil ber febt/ ober bm langen febmeren @iecbtumbz bae (oW efje blut rapnigung niebte gebelff^ ^at/ btebeeb bie ^aturfefbfl getril baf. @0 foffte ein Medicus, naruÄ aie bem getviffefïen Magiftro' na^ «eigen/ vnb alfe ebnegreffe erblt;^^’^

-ocr page 121-

Cnpftch $ƒ wfac^ ntt (affen/fonder lid? Bewert Die Refften bes menfdjen / in Oifer fucljt non (iunl)an öarnibei’ (igen* vnO nidjis nenndgen/ bie am mapjle* einem je# ben 2(r^t ; in allen franef^epten / in Ijbcfjperadjt ià^aben fein/ vnnbmüf# fern ;öumagjl aber (prec^en/ mariimb ie^t man in pefte jur SIbern? habend bodjbie ^lUennnbnewe DodcresaU lemgl gerat^en.^ Qlntwott/ In pefte lur ^get materia,baoifl/fie fdjlcgt an einem ’priant/ fein fidjan einbefonbero ort/ baeifl/ es fahren ^eidjen/biattern/peu# (en auff/ cureb weldoe fo man fie eröffn net/ber ^iu lufft gemacht wirbt/ wnb b) \ g’ift ' mogburd) geburlidje blaßer tu mntl^bafelbß außgeiogenwerben.^n bifern ßeber iß gar fein raucblocb nodj anlapttungb’ '^7atur/ barburdjbiebi^ mocbt außfabren / fonber fie bure^ ß-reieljt ben ganzen lepb/ enbünbi par# n^-foUdas, bim / ^erb Z tung / lieber/ n^KH' tüaUc innerliche gUeber böte (ilt; wwefen «uß/ Qudj h^t in pefte fol#

-ocr page 122-

88 ^Aöfibcnb cfjeQCberfa^ ntdn allcmat flâfO “^^^ rumbmanörm ^ùbem^ ©aru^nbW ber àiîOvrf rt lieber bi^z feßt 5« K^tw^ nac^/ökfe »tref für »0 an/ bi^ fie bof? ben garauijmac^f / tvo 0c int gcf^^^V^ wurb. Sï^nb t0fcin[fb(^e tplfctg^ '”'^ fad} tn ,!K/ wie ftt bifcrz fonber ce fault etwa aUeni cm jnnerUeber lmmof,v^ ttidje alle/ wie ^tc. ^610 ber feel eff^ aUem in humoribus, ober attem njlp^* ritibus, ba mu^aUee ^cr^aben/ ^^^, ber no^ edicten tagen/ fada lam enü* baemeinem gheb aUern em Int? obd etwae ver^anben/ barbureb ber mof’’ busbe0oererad dedmatfonem forti''• men mde^t/ on beffdbtgè erntgee glut’’' Bti^jbarburcbgemdbfert/ vnnb alfobd Medicus orfacb bet cm abcrn |ü bffrtft baöWid ieb nirft wibtrfcdxen / vnrtb fchawcemjcberebenwol auff- waed tb«/ bee menfeben (eben iß bcplig rttt cmfiiberbcwe,

S)as (eijt^lrgnment ab experien«* fond ich fr wapßybie fnen sûr 2(bcr gd

. lafftrt

-ocr page 123-

Cttpftct ^

Ulfen gilben/ (ein bulo gcIlovSen/ bte

’ nbsp;nbsp;fontt ich Ubenö^ ^ußnuß Oart^unf

gt; ExpcrtocrcdCjRuperto.

’ ©urchöiffvicrwe^nnlyntttel/fotl hü atfo im anfang bi^ SOngerif^ ^ic* l^ Hreutirt wcrixn/ Dodjinalroeg ein je* 1 her muh recht vermeref e / öae nit Der* halben bt(e alle vier / muffen alfoau^ noth gefebehen. ^7ein / ee hat nit Oie mainung/ fonOer wie offt vermeit/ Oer 1 ein ^rtit fein wil/ mü^ auffOte natur 1, 'acht halben / wo Oie hinauf will (iuxta i iUud Hipp.Quo natura vergir,eö dn^ cerc per loca confcrentia)0a(elbß muß

' , man Oer natur belifen Oicfclbignit jr^ ^r je machen/ fon^r jr^Ä jrem (urgency Ïi menen weg bcljfcn.QHcv bcwcgt Oie na* | turim anfang Vomidonem einon-’ willen/(o bilffih’'’/ begert fie Ourcl) ben * Ictb auß führ fie mit (ebwapf/bnebt fie • mit burcblautf baber / purgir fie mit * purgafjcn/oOerelpflirn. SannwoOie-1 fe ^wape im anfang verhemben/ 0a foil 1 manbeleph nit laffen un* abern / ^em i^hM- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;igt; bife

-ocr page 124-

90 îamp;asjiè^hbc

öife »ließt verl^anhen / fonöer e? fettî lapdjf « Ba/t; ma« feit ;uv ^îgt;cr (affenZ ab wann etwa an einem gJib ein brn^ ober pejl^iTj; japeßen anffä^rc/ (gt;? (aß baib im anfan^/ vnb warte nicht-ober 24. ßunbr. ^ann bift feßarvit^ ' framfßepten nit beptben/ fiefomme# baibjüin ßilißanb fad ftarum)»nbin Sweert ober brep tage geben ße ben gar^ auß/ ober nemen bae ßerp »nb foitdas partes a(fb ein/ bag nichts mepr ^Ü^IZ , was man anfengt Äaber gepert bif ' hoeppe wepßhapt vnnb fürficßtigfeii eineoar^t/ vnnb barffmol bebenelenS' k^ann biefe franefhepe »nnö (Ziehet fompt au^manc^erUp weg; naeb art^/ ' ber jept bee (are/ bee wettere; naeß gc^ wonpapt ber fpepß vnb tramf / nach glegenßapt ber Rumoren vnb Xiuah^ tetem»nb alter ober üomptexionen btgt;’ menfeßen/ barumb gilt eo aufffeben-Sian wan jßr ßunbert neben einanbd' (igen/ iß eine feßier meßt/ wie benign^ bem.' Sann biefeg fewr/weteßegöft reçois

K

-ocr page 125-

hf^f^^ebcrtfl; vnö gc^et »ommunot ©otteeaull vkr ^uOavnö Dicjnwo* ncr ^ifrufalem/ ^cpfÏC fphe^t ©ote i^temn. 4.) fndignatib nya, 1)46 tjï/ meuîîom; fo Der ensmOet wirbt/ foiß feiner berin (öfe^enma^/ fe^t ein feù J^ame Oiecept für bife viißerifcbe franÆ Çept/ welcfjee ^epjl/ ^efeijnepbet euc^ betn^ii^Oîî?/ »nb t^ût Hinweg bie »or^utewera gerijen, ^a6 were wol biefem caufoni ein rechter ©ifftiegerz Jowirnnfere bo^l^ept »nbgrcwel^intf 'le^en/ vnb mit bft^ Piefen branb (dfe^^ ten.

‘55i)m»cKt bev^t^mge^ burhd^c Bb»i»rtS* Dasad^tCapitet

^ewepl bife J^ieberam maplien Caufodes fein/ bne 1(1/ brennenbt vnö gtuenb / wie ein 5ewr/ ‘4ucb biefe^Senenife^C ■^ if

-ocr page 126-

92 ^as achte

vrfac^ ber (n^f ober be0 ÇergeSrac^tf J Contagq, bile giftige fomites mit 09 bringet/foinû|5 von punbennn ^3^5. vnnierfalil».is,fo(flje0 fetver vnb Ç*^ gefdfeb^/ gebcnipfft/ vnnb be r leib ^^ ^»^ crfiVt werben, èo enginbeK barna^ bifefomites, entweber baegcblÄf/WX galen fbilem) ober fokbe werben i^ fnen felbflz von wegen jrer menge/auff. rierifef}/ wo etwa einer nach Bungelt/^f ber arbapt/ ober hk? in folcfe franeff Bcptfiel/ ober bao einer bureb vif^if^^ gcr narnng/ ober von wegen biefgf^ 2(rgnev/weldje auch bie falten fdjft t'’’^ k^b feinen brenent machen/aie W'ann^ baß falt? ficb im leib refoluirt/vn mit b?,'i phlegmate aufffloßig Wirbt, ^Daü tu fc^repbß bife biç/ tanquam caufisek nem cufferlie^em Çi^igen lufft/ obef. bcffelbigen fumis contagfoGs ju/obet wem bn wilf/ fo gilt co auff fe^en / ba^ bie bm burrb nic^tß gemehlt werb/fon* beraUjept nurgeminbert/ S3[?nnb^0t bidj ja wvl vor ber 2(ber(4^/ brauch pt nie^f

-ocr page 127-

(Cflpîtet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^T

nid^v trekje 2(Ïgt;a(4^| pro primo mcv do akeranonislgc^atecn wirb/ÖU ^ab|l bann gcwaUtge auaenfdxtuttebe vrlt; ; pEb baimnccb fi’^^L'f’^K^t’^V warltcfj ‘^cn^mbuna vnb Çt#/ vnb wie Mc ^a# . fetußen faßen / bibs excandefcit. Saö , nbsp;nbsp;nbsp;K^bae Liberia ffen fo offt verbtet/trççbf

nncbbcrbd|ï brauch / ber aUcnt^albcn 1 nbsp;nbsp;etagewurgt / vnb ber vnucrflenbigcn

1 nbsp;nbsp;nbsp;fefjnifrcbc’^/'’*^»ïgt; »»tfeUtgö Icpcrlici^ô

•nâc^reben/ ^nrju auc^ / bas fie bife fieber / von ben anbern fo aar niebt tvèUen vnierfd^ieben/ vnnb von ben ^eifdjen vberiebt. 2lber weifc^e ßc^ 7 breueb/habentnvnferm tentfdx ianb f 'nk^c nidjtß ßiite mit fiefj gebracht/vnb. were man bcrfelbigen audj in polytids •Wlt;d a^'^en / mir meren noch Ger^ . nbsp;nbsp;mani, vn nicht Tutefci italia natC^CP

, haiben fo ba wilt aiterirn/ lap: ben er^ feil modum vmerm eßen.

..Sic anber werf / ein hit? in feiten . îftûerwexein / if / bas ber (epb nit ge^ fpert fep/ San jr feeht an f leinen f inbgt;

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-^ tu

-ocr page 128-

94 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^43 Ächte

(et«/ fo bath m bas (e^bUm »erfcH^'P fcn tvtrb / gewinnen fie graufame ^t^/ 2(berfo bcübbie wepber jbnentnitöfrt fernen lie*t(etn Çeiffen/fo ïflbie^i^ febon aneb hnnveg.2llfo verfperren b»lt; groffe bi$ biefer lieber ben tepb. S^’gt;^ (ie verbrennen ben pul fampt ben faf^ eenvnnb bumoren im (epb / trnefnf” attee ap(5/ fo fol|ï bu bic fiep^ b‘^^‘^‘’^^ ter (epb offen erbatte werbt/ vnb fft »gt;^ bas wenigefl fine?/ ^u bifem non ndirty @0 bafl oben gebort/bao bie purgand? nesfaflade bi^en/ vnb enpinbenz vnö fan bic baib aneb ein großer febabc 5^^ fcblt;bc» / berwegen bie aUergennafi^ '' Cola^oga allein ^ugf brauchen fein/»*’ beranbernfollmanganpvnbgar t«^* f^^sebn. ®iefe Cc' lt;gogafeiniwap^ erlep weg «u$/ nit allein Omplidtc^ bi$ briber/ biefclbigen jü fulenz font’ll' baa biß J-ieber; wie offt gefagt / Eryü' pdatodes fep / bao ijl/ CO macbi^bf» fnwenbigen gliebern / loebfewr eb^* fbtiguff/ bic biliofa fein vnnb biefc fó^

-ocr page 129-

îCapitet 95 rfutcnbilem ^mwfg/ mindern benfet Un. ^öcr^nlUn wth amp;MVttrlt;nlt;rn/öh-nen tepb offen bejahen/ jp gebrand} »nbU^bfr btefe Syrmefmos bkfür# |/* v. ernt'ft c fàn/ nembheb ben •^■Men ÜÏo# fenfafftonnö fÖeietfafft/ btemitbem eSRapen ba» fein außgejogen worben/ ober ben faafft/aufj ben pferfmgblnc ober Pflaumen btûe/ober von fdjieÇen^ UùC mit foU^etn ba»/tfl per muhP • pHeem infufionem auf^gejogen wor* ’ben/ober bie eiTennam iaducae amp;nbsp;por# tulacç,^^ife ßdU ber gattè j^re fd)erpff gwaUighd}. (Sobubiefe nicht baß/fo ,, gebrauch bteh gefottener ^wefpenbrnz ^ 'hobergeband} gefottenThamarindos, ■ TbietoebefÏenmitbenvierfidenbenfaiï 1 ? men/onb nut ben vier hcmbiftmcn alö 3^ofcn/ SXlcpcl/ ‘Ponef^/ herpen tref. vX^dictje gebrauchen Ca siai-n,Manatn, InDiacathoUcum , Diaprunum föhnig tl uum. 3lber ich fan nit febwepgen/ bao Tbiefe allez wann fie ntt hinweg gehen/ tbenfo wol als Khabarbaruminbilê ^bv nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JQ tUj

-ocr page 130-

9^ ^ASAC^tC

»crtirt verwanixU waixni vü bie^id mçf}rcn. Qöoó aber bife ßfrin^e Uu^^ (c fafft/öcn (nbmnroltfnbnvfßfno^ Ï)cr purgtiff/ fo mag man Cl y itères al- , tetanies gebrauchen/ Futtenfem/ 03?f^ V (on(ni fierb^fern/ von iinfat fameux von päppeln /von Semtnibus frigid«» tninonbus/ vnnb von fulcnbcn freute fern moilißcantcs gendb/ aie päppeln/ ‘ïîîciclfrauf/laducg/ tumao ber me§lt;’ tflz nntOvofcn öl/viol dl/frifcbenbur# ' ter vermifche« / wie bann folcheoaßcF' mol miffem ig.SÖnb bao tß alfo heran berwegber hiU emabbruch iüthun.n«

00 nun biefe jwap gefebehen/fod '* bao^erç gelabt/vnbbie fra^Ttreeupo ' rirf vnb erquieft werben/ burch frt^y ge akeranna, vnnb fortfabreu mit ber roeplbie greffe vnglaubige büßu temgt; perim/ vn verenberen buref} füle bing* Sie alten haben o^n atteo mittel bao falt maffer gebrauchet/ wie ichbahm^ benvom burfl ange^aigt/ wir wdßertlt;‘ fokheo noch (affen bleiben/vnb bir ra^ then/

-ocr page 131-

Crtpltd« 97 t^en/tifls ba berne gebvente fûfenbe tvaßcv/ fófft/ vnb ^lt;«(cp barfûr in bie ^anö nemeft / btc^ûmem^c wdlfer few Wen/ SOcpel-/ (JarbÄenenbief/ ^’ ßauMmp^’ev/treble blumctr' ^nbiui lt;n/Ckhorei,Bonago,Buglofl'a,buc^* ampffev/ waö bifer me^v ijl. 59ïtt bifert wajfernmagvnönbicfüvnembjle fdjfe »ennifefjen / bie liefe fein: Olofen 25«^ Up^ piepel 2^utep/ «Saura muffer 3”^ j »lep/ SeebuTmen Sprup / bie fewer m (Xitvonten / von Îù^argaranten/ von Umonten / von wireln / fbirfen/ fûttc»vfcfîle^en/bolber/2(tttch/à)îau(# ,» beer/ von unfern ^wattigen akerantü , ’ ’bus, bie alle anbere vberiveffen / 2^^ Çann8 vnb bapjfcibeer faffr/bie mi?ib^ rcr fewer/ bifem gieberfein hip am bellen jlitten» Sönb bifemdgenaifover^ mtfcfjjl/ fait/ vnb niept allein abento c^ bev moigenfo / fonbere offt genommen werben/ OJïdgen audj vnbter bas falbe waffergemifc^twerben. SOnbbifeal« 1 terantia füUn nic^t Allein / fonber fic

-ocr page 132-

P8 5?4S Achte

wtber jïfl^cn auch öemgtfftexfnnata quaiirate óf fubftantia , @onlgt;cr(tf^ èttronttn/'Pomcran^cn / vnb unöcK »U mc^r/tow Den Çcn^ pufuemfärt. etngemtfebe. 3cb vat^ aucb^tc/öj»«#'* im Crfïen anfan^crekenre adlmc mof bo, ÔC nulla adhuc extante crif^M man cttvae Oennoeb mit bem falten wafTvr bffcbaiDcnheb hanbeIvnö aucfe wit öcn Iccalibus, fomart surfÄlunä oujfkgt/harmit öurd? fie feinCniß'. »fvfunöert werb/ vnö hie jette xhuhen* di frigida, ba ie^ hniben von gemfW wolbebac^t/ vnb baobie geburücb^^^ uacuattones jftuorn verbracht fein/bfi^ •* tnttbte gatin’in trem au^bme^ niàîf werbirt^ctHacbf. 5)ann gemaingütÖ bie Olafur jrjuj^utem oberbbfentwf^ fûmimpt / barburef? bife frandben* muß ein außgan^ jum tobt ober iebti^ gewinnen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Serviert weg jüaiterirn/ißbuw güte faltige fpepßiem/ Sofonen^’^ ditr außgebrfte ^oppaun toaffer/ off^^

-ocr page 133-

CöJgt;t;d. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;99

be^enoffenc gor «i^te/ (ont»crwt(tu f«tJ0u|5 |teifcb geben/ cberbe|li(ievtlt; lt;£appaun waffer / foUenfunew fei»/ ©allen inn wiberhingung bet bref» •^ ‘ften.

©er fünfft weg (ein iocalia, b; mon von äugen über bie erbeten gUeber «uff legt/ ee (ein waffer/ (albnvfiaßer, S8cmo(en/ vnb wie volgt/ beeb (ollen bi(e!iicl)t epgfaU/ es (tp vbevo ben?/ ,^ • ^uvt/fiirn.'baUvbrufi lanbtn/magen/ ’obfie (ibon fiücn vbcrgelegtz niebt al# lein wie ge(ogt / bae fié btc ^otwr in |lt; rem augtrepben verbinbemt / (onber ,. barmit bie bip mt binbcrficb gefcblo--, • gen werb / vnnb bem fronten vnwb i^bcrbungltcber (ebaben werbt iitgefngt/ vnbfonberltdjmit ber^pveunber jun» gen. SÖnb werben bie ml mörbev/ won man alfo bie gurgei woffer epg falt ein gibt/vnb bie bip, (o fie nun bicrauffad ^ dexteriora (ich begeben/ wiber binber» 5 ßeb jagt/ ©arumb bonhei ein jeber für fiebtig vnb wtp^licfe. ©ifeo 3»^lt;'^^’f* , - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;W

-ocr page 134-

»oo ö40Äu^tC

I^ifjf ^eWäfftß biC membra principally, bad ^tm/ ^fï^z »nb bic Icbcr/wtc folcb^ mc^taUem burc^ locaha, fonber auc^ i buccbbie jcr^ puttier ƒ nut cingeben/ i »nnb »berkgen foUen bewart werbe«/ r 3|ï von wiberbnngung ber freff«« »nnb (abtgung/ vberßüffig angebeut worben/ Serhatben foktje Epithemaf' ta an bemfetben ort(m”i ßnben.

Sünnb wie ber banöeb tniö fpenï oö'’ rrancl'vnb atter (niff bafin foil gerieft ƒ 1 fein/ barmit bic §ie beo icibo/ vnb bif feut/ bingenomen werbe/ vnb bie gttegt; ; bemiebt verborten / attefeuebtigfevk^ DnbfeitJtigfepiïini teib hinfebwinbetV fldcb^vnb geeber in cinanbfrfcbnur4; plfen/ vnb ber brun beo tebeno/oao hu^if tnidum radicale vetfeibe zSanuwie gemett/ bifc 5teber (ein hed/cæ, boo iff pefsimi moris, haben ein gefehwitt^ S ben brauch atteosunerbrennen onb^' borten/onb tanier fot|tcfvnbfotn/ô;)i ber au^getoTebk teiebt buf;en auf vn#' fern gtiebem ôû macben.ÇDnb von beo

• wo

-ocr page 135-

Cap itch nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tol

Wegen fokwee lûner^ntfcnzfof tuicb öfc S4nK(rt6 vorn ^nle «n bifj vbem Oviif?# ÖWabvnb ab/ arm vnb bam/bm|l ' ^ünb ripp / mit feuchten fnirnben fal-i .düngen gerieben werben/a(fo. ^Ümb ’ fnfebe boeier ober S^eiet ober rofenot/ ^tcMórnen/firbi^dl/ wekber einee bu Stbaben magjï/ ober bie falben von ro« kn/ Vnguenrum rofatum Mefugge* p^^nt/jnaebö fawteebf/ baudj barein ein’ ^bft!|ï tüfblein/ oberfebwemkin/v'z ' önrmit ben ganijen kpb/ vnnb pRo mit einer knben warme blt;’»l’/ Kw^metn/ bijl verfebwinbt/ vnb fon^ , «fkeb haf bao C9?nrmente( fcbmaf0/ ' ?nb gerij? onb febweinen fctjmal^ ein jngeborhe art^/ biefe bib óu bemmen/ k toirp bu nicht a((ein ben (epb fükn/ i knötr fein mit ber wept befeuchfigen/

®ÎJ”^^ k’^f partes nicht aujlbdrîcn.

Jm fall ber not/ befeuchtige ben leib •«ft warm waiter / ober fenßen mit eu w fuknben waffer/ ak Oïofen/nachC wnben waffer ï(.^och giwermbt iaw#

-ocr page 136-

loi ^4sadgt;te

lt;2lt;î indien «wdî anôcr leuiüffonÖ ^efebdun üau nun Ote ^uvanôtw 1««» bû errh ^ù^V' wamp; Wämöef/ viW jft Dett gltôc»/ ha wenig Daran gcffiVi^ fein wifi / ab fddiones Ïr’/er tueb^ï. repbungvnh hergbic^en. QïnnOwu fonhera verfïenDige verhanOtn-Die fö!^ efjea von nótljeu vnö gut achteten/ rtif mit her reunillon/ wie volgt/ Ijabi4 vil gübgefiljaift / hao icb alle tagiWf9 mal hic folen her fü^ mit efïig/fab vnf vaut enfaffe bab lajfen reiben/aneb vm^' hie fc(Knde( warm fall? waffer hab bP fen fchlagcn OCuclj hen armen o^nm^ nur fall? maffer /wann vbemganeen f^pff gefcblagcn / haa fn 'grien vnh gep ben f^wap)? auß hem bauptvnhleb^ gezogen bat / ^ab0 fn.au^ vbershi^ ^Kippen im fïecbenlaffcnlegen/flamp;ntrt hen pecten harmit gewert.^erwcgeH biefe noc^ mebt fein snuerwerffen^ïb

5)1)5 alfo in genere von her flMtlttSJ gercht/wao hie fympcomatajüfellbr langt/ bringen fre ilapiiel mit fieb-

-ocr page 137-

CaptW. io^ ^w adolap iöfd amp;(efe^ ^tcbecs / aio tér(ihd) von Oer iXebfuc^t vnnl) wc ^tag l)f •

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^«Jtipternb^^inie.

^«encunDtcèapftcG

^Ri^ï 2(eKbnMn ««eb fur^hc^

'^l IF^*^® W'^ï 1 ’‘’«b bcpnim-' ^^kX Ö^^ ^‘’^'^ ””’^ |0^«n0frt jïh^^^ gepanöen/fnr^heb/wie *fK iu miltcrh »nö ^ii wenoen vermt 10/ igt;n Offer fein ïwe^erïap/ étUeb patho*ï 'gnomica, Oie fid? mit Oer frantf^ept «infamen/ rn mógen niebt wol »on Oer^ ’ . felben gefdjapOen fein/ vnnO feibß 0ie francf^apt/iöie anOer fein Critica, Oic nach ttlid)en tagen »on0cr??atur/ fo Oie ïreneFbatf innimpi oOer abnimt/só gutem ober bofem fidj begeben/ onnO öife alle bepOe nach art »nnO açgen^ fcbafftOC6contagij,»nber membrorfî principalium oOer anOerer gliebem/ barinn fie erfdjeinen/ ^nnb wie oben

' geinefv baß biefer^^tjmptomatamatu

-ocr page 138-

104 ÿ^Aeiîûrtbtc c^crlep in manc^erfo; Öndern bc^RtW fub bfgfbfn.Sîm'f il titer am mauert ficljen^tnamp;ungenbf^ftfiv nne Eryi^ pdata foi^femr oder ,herpet€s miliar ics,fofoacnfieam mapflennac^ötin*. 1 felbtgen pro(e|j / als fontertute tï^^ mengl iSurirt meröm/ rotc Mnn «iW^* (tdy an einem jeöen ort^ fok^eu ptf verfïanten »nb^efert werben. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'“^

(^o fetn nur crftüctJweenfv^fn’^C graufame fopff ober tim we^e/nnnî^, »erfeçnngbervernun^ï' »n auffbiffe ' îween mengel mû}? man fonberlif^ grofladjiung^aben. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

S^r erfl iß ptrmitifdje ari^z au^ grefKrtn^ vneiminbungbeg hirnfde quot;’ iin/ nae^anf^ree futp^urifttenvnnb 2trfenifa(ifd}en giffw/ vnb (^rpfipffiV/ tion bee time, ^ifc wieden / toten (lefftigz offt (adjen fie/ offt fein ßejort nig/ fetiagen/ oertatfenfict/afewann fie befeffen weren/brennen wie ein g(ôt »nbter ben augen/ Ragen faß baeft^ tfen imtaupt/vnb bic augen/ »nnb #/■ do

-ocr page 139-

CoptUt toy oolor pungkiuus ^tc Çefftig/ begem htan fol jnbie l^dupter ftarrf einbmb^ faiffbrum fc^lagcn/onö^abm^clftü Ótnburflvnb bdne Der ju^jgen. 93nlgt; i bc mù^ man wolnuff ben AphonG 1 mumHippocrans mcrtfeniDeOpien* Uæ cjuae dim rifu fiunr, fecutiorcs:qug vero cum ftudio penculofiorcs. Om* nium periculofifsimar,quac funt teme-rançôlt;c.£)ît|l/ bù vnfuit^eU bte mtï I^cbfn iügeen/ fetn am fidjerpen/ 2lbcr ' ' tiemitmu^evilernpgefcljc^?/ fein ge febrlicber/^Oie am aller gefe^iltebflë/ ba (autter freuel ijl. ^te allein von ^t^ fommen / fem gleich aie wann einer ‘‘ truntfen were/ bie von ber gallen ent'gt; ’ fpringen/ fein ganf; emplie^ ober sor* nig/ @0 aber bie gall oerbrent vnb en* Çinb,i|l/ vnb fcljwarç/ bao fein graufa* me tobungen/ oniib wiedungen. Jpl^-werben bie »nterfebaibt fampt ben can (is efFicfentibus fûr^licb vernielt.

Ser anber webe tagiji'Aeterno* fifth ober ^«reotifeh/ nacbartbfemoî 2S falten

-ocr page 140-

10 ó nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jDaoncimtc

faUen gijfte/ cm flopffcnöcr fc^wcht febmrrt,; / öna^aupt tß jn (djwenr/ «mpftnöfn fiel? uld Ic^jbnvn bkpnu b^upr/ lïggivnun-tvijï/,t(ïïin flets ein^ febnardjens mit offen außen/ tverfert i fidjS^inonötvtöer' bergernofftjüb«’^“’ ■ nen/ verheffen bann ber fadjel. ^teW/ biemepl fie effe n/entfebfaffen fit/werf«’ fen bitten febleimb bureb bie ^7afcn' ober mógen gar nidjt au^merffenz .»lt;f^ i wiffenfidj ntd}t/ reben vonfeUfamt»’ buigen/erfcljrecfen lieberlteb/onnbiff ' bao vergidjt bafban j^nen/fcbauim''^ onb merffen ober/ onb iß eingcfebd^' ebereUenber^ftfaU.

ïïun muß m biefen 5wap.cn fopp, Obernien franefhupten/ inkfurirneib' gruffer onberfdjapb gehalten werbend onb giUaufffebenö/ bauen idj bir fût^ iidj Keinen beridg fepen will. lt;2?nb ab Çie fern Hippocraus Aphonfmi^ubf' bentten/ in quo morbofomnuslabo^ rem praeftar,malumeft, (£*siß ein W japdicn/waff ber fd^faff in einer franF

-ocr page 141-

Crtpiïct nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;107»

^âwf greifen fdfmer^en macht, mW öe# önber entgegen/Vhi fern nus delirium fedat, Bonn, ^*0 ifî güt mas ter fe^laff hé »nfinntgfeç ßiöet. ^tclh' C^nbus cüm oculorum conucrlione ve! con* torfione (opor fit, pernities prefenS i eft^ bie mit »mtgewehbien augen enb quot;glc^enben fc^{a|fen/ ba tft gewiß One verberben.

1 X’^jï bem biW^^n (Iccb^nbcrt

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fopitwebe.

' r^- X) bil nun greife ^tê vnb fc^ü^Z Q’^*)2(ncfj en^inbung tm angcficljr an einem beßnbß/ vnb bas jnt ber fehmerç bureb bic auge außtringtz ., nimpt jm bie vemtinfft / macht jn gat Wptlïc. @0 beßniier ben enb/ ba ber frgneï ügt / vnnb laß jn an cempericer 'lufhltgen/ baeiß/ bae gmaeßoberfa# mer fell nicht haiß eingepaiht fein/ fort fienfrep von winbten feit vnb lüfften/ Xegieffe bas beipgewahbt / b'placpep ^mif rofen ober SÖcid ober 0eebliunen 3vg|fefZ «Schlag jn mannen rofen effig

-ocr page 142-

io8 ^40 neunte

fampt ftnem wenig fa(ç viiörofcndV oOfr veicÉ ó(/ o^er l^olDer blöe efftg mit depoff^nnè tofen/ »nel / @cch(ömen/ rber Paa befebombaupt/ ^eeb fofkn bictbuebef wolau^grtrueft fein, nûbt 5u na)5zSterif btwbun mit wolrkcbt ben blumen / Freinte rn/ Qïifem àpffel/ raucVer^en/ onmacht Wiiffer. 3'tf'^ mac^^epffUtn auf« baumwoUn/ butuf fjnnn Ovofenwaffer/ ober effig/^eefö ben Franken in bic ?7afen/ vu fab »’*^ bifeniOxirodiao niebt halb nac^/bi^ burin verenberung fpiireß/vnnb ei« abbruebber^m/ X?ber brand? bibfon* berUebZ wann bic augen fafl mit waP ' fer rinen/^empt bae wepf? von^lpern/' hoplfa wol ab mit rofenwaifer/viinf gie|}t waiver von (wlbcrblö bran/ wit^ «inlot Bob' armeni, barunter / »nnû baucht böfeb?von b^iff barein fcblagt^ warmb vber bic fcblatf vnnb auff bit fcbapttel.

' ^armit bu wiffeft auch bengaptt jögebraueben/bae erin bieferb’^’J

-ocr page 143-

Capiteh - loÿ 114« Bäben móg/fo mngjî bu ben nffo ge braudjen. '5?nnb Camphor^ j. quint/ heinwot serge^cn/oberserHopff i^tt inumoredificato flUaincUBnik^/ bats: nac^ flop|f barunOer bne wep^ von a^ ern/.(a^wo( giefdjen ober vcrfaimen/ ä«ß biuift fin (óffeivoU ^meen Ovofen tvaffer ober rofen ejltq iùu'fe nulcb leg bivlecbt mit flacht’ / ober tftcblein vberjjao ^aupt.^d? ni^djt bir ^ie me^r . evsden / aber bn'^aß in ber epü genüg/ fa^rnubv fdefUd) barmnfort^/allein lege nidjto falte vber/aUee lawUc^t gc^ tpernibt.

'^Banaberau^bifer^iÜ entivalbung • iüßimben/ vnn» bte franefeninabreb »nnb Çicjfdge toben gerieten/(aj? von bieferfuiung ab/ brauch bicfermitteh meffiger merm bie nidjt von wegen bep ^iij/ fonber jü befeuebttgung beo birne g[c^idjt C ^ann Cholera adufta exic-«tj ©armit eenitgarau^bóne/fonc^ . nie man ein ft^war^f Rennen vnb repß r fie fn^ivep / vnnb leg fie alfo warm v-

3 »1

-ocr page 144-

ÙO 5)40 HCUtttC

bcm fopff, ünö ta^ brep ftunb oSh’^^n-X)'öcr «Kirt neme cm warme (ungc auf? einem fafb obcr hmb vunMegeaK» warms vb^z vunb Sae fie balbz ehe fic ) erfait/ außgefeSnttten werbt ^t|e bei« gt;nbsp;feudjiigen mit irer fubfücn w4rme feucljtigfeit baa him/ »imb erquiefen^ wiber. j^ae haar foi gfart abgefebo:'' fein. ^6 weren wet mehr Oleeept al^ilt; ió fc^en/ fonberiieh wie bic haujïwuf^ »nbOvofenin eßm gefoitenin bifer^i^' $igcn ©lichtgrotemdberung macht Mer $amp;ui( macht in.

Pom bilfc» tlraxotifcben/ fehieiferigen wehetag ƒ bea haMpfo.”

3fer Sinobifeher febmerp fcinf gemein heb von grobe jdhe benlt; pffen vnb fch(ctmb/fo »osions ten a«^ bem icib ober fieb ino haupt rid ^en/bao him voianftlüè/ pete febnar^ ebenvnbfebnauffen verurfacben'^a möß aber ein anberweg fßrgenontf*^ werben.

-ocr page 145-

CrtpitcL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ht

Si erp/Nff fol man ff tno mf^ô laf^ flt;n fd^la^fn/jn peto rauften fafftmit ffftg vermifebt / für bic'57^fn galten/ effig von “Ïlegelin blâme n^ von S^atO:# van/ von Oîautten vnnö bolöe rblû veto mtfebtz fern treffliclHum anfang/^lueb Sinapifmi vÖ ©enff/vtl maß jertrerbt/ 3lber meine expérimenta miU teb febê vô mir verfucbt/55ifen eß'ia maeb alfo.

’^mb:ingeltea/0}?abficnvurb/^it

• tven/ S^ormentiU/ Diptam, jebeßein ’banbuol/Oiofe rofen ^wo banbuol, ?}Ja Jeron/ lauenbeliij. quint, pvoma^ ep fig/la^ ein glitten fubt tbün/feb mol vermaebtauffbenofen/ baruon febUg ' cingeneme tiicbaoberbanffvbfr./^^is fer effieb ivireft wunberbaUeb in biffer fcblafffucbt. €9^an mag auch bte arm »nb benb barmit aufjßrepcben/vnb bie beinabvnbab.

SaoanberfStuef/foiebbewert be^ funben bab/ iß biß.^^imb ^epraeb P lot/ (beriaef ij. lot / iorberbeer j. lot/ ein wenigfcbwefel/ein loffelvolbrant?

«ü-

-ocr page 146-

Hi ^46 neunte »em/|iebd tn einer map efftg/ptc^i^ »^ fe^lagß warm vber.^tem f«mel/3n»^/ । fcnc^jcl tn ^'tß gefotten/thün auep^a^ bep/ ©onberheb wann Dag Çauptfbl J wtnbt »n blep peeft/ barbae angefi«^^ ‘ auff kuift/wie dn bauten. 2(uc^’^ bip ein Q;bd pPaper/'Jltmb 'ïöepracb' lorbeer/ melbz febwan? Pfeffer/febe^b (ot/dopffö an mit einem weplfennbj apern/legevber/ïeucbiÖ^valtigbdiiFff »nnb biep aup/ erwermbt ba0 bun» .

3cb’móp ber eble banffinücb nit vfi^ geffen/ bie ojft allein bas bep getb^** baf- ^ep bifen jwapen »berlegung be^ baupte/ mógen adeiept gebörliebgui^', ' gdwaKer ApophlegmatiTmi vnöatv bere/wae bureb benmunbaupieuebf/ gebrauebt werben/ SOnb fonberlicb ï’‘*' Errhina, '5?ieppuluer / vnnb wae irti baupt ïertrent vnb sertbeilf.

éonunbiefealfom^areotifcb^rti/ ' feblaff vnb febwaebb^^ptverbarten P gib fnbae b’^»’“’®»^ ^^f^^*^ ^Öiber/tit dnem fcbuialgz gebaef en mit bifem g^^ würß^

-ocr page 147-

CapîtcL ngt; wûr^c. '5îimbsimnief/muffâ(nti^/ tm* ber/nc3c(eùt/îCRuf(atb(ii/,eî)fôigt;.qutne I gibe jm am Montag in hora Martis, I vnb fo am fambjtag {ûuer b^r triber in i ipfoadu vencreo gefdpjf Wirbt/wer tgt;iß fouit beßo freffriger bife vnfinntgt; fa^t juwenben. .^iewepl aber berat/ me vnuerflenbige iape/ mit ben Caiw terijs potennalibus amp;nbsp;adualibus niC »vapii vmbsôge^en / fo einer ;û lang in •î’iefer cntwalbung vnb §irnwiettung ^et^arren wo(t/ foit bu biefetbige nic^t ’’Htev taffen/ fonber foUen von ben ver/ Fenbigen ‘ïBunbar^en gebraucht wer ‘ ben.

lt;Soui( vorn Äopff we^e au^ bepben vrfacijè/wo nit conuulfiones, ©c^tag/vergiebt barjü febtagm/ bie b| leben ^inne

men.

-ocr page 148-

U4 ^^ö $€^Cftb

‘Son SBiirtncn.

5?^ $cl)cnb CapiteL

(^^^\ fop|fwe|envnïgt;wR-^ tung öee l^ims l i^ «^Kodjdn p^rgfff^rquot; licijfriófaö/OfnnR^ manÇf genAgftim vcwunOereif M 57cmWi^ïgt;ic iöarmb/öic jun^vniW' ö(u habfn /vnnb ifljc em (ïptöfmt^ frf?c frantP^epf/Wc auf? feuK Dce (ujftö cnt|ÏanDlt;*n/ fo ijl Difc ^reb /^raup^ »nnb bffl'tij^- ît'a5 mdnfl buz was fâï ' fin vn^aubige ffute/wô|î vnb afîantf ' in benum (nb fep/ bas folcbes vnjtffvf ntc^talktn «on (tunbenan wccbpfcH^ ber auch bep btr incbt Mepben ^anüiit^ djenbatb $ummunb mb ï^?a|fna«^/ maeben ver^idjtz onmadjtz ^erpHo^ i fen. S)tcWfp( auch Hippocrates itP i anbern buc^ von geinatncn frand^fF lenmdt/ bas 5(1 ferner sept /ba er ont

-ocr page 149-

Capitet ^ rtf ^ÏBittfff TO (pôlVM'^^OV ô?lpiCigt;^içbtW'nb lient / txiô erwlfotc^cr QBümi vnnb »ngejijfer m (etbern/ ton vn^feteben gewittere bee himefe wit^cb fcrin^ ^d vnb bae fnuie bófe wetter ein gebe* rerin bifer tvftrm fep/ wie er in d, b ptd. Sed; j. SB üb nnberflwo offt melt/ vnb ift wol maxima feritas humortim ma-lignorum ein graufnnie ‘ïöttbigfept ber fenebtigfepten/bduon fie fommen/ •»nbbic ©ete^rten mdgen bife@ucbf wo( örpiM^f nennen / wie bann HIP* P O C R A T E S auch bife fieber -zs-vpilSç Ûii^ia^uç wörnib ^iebeu ^«pp. /Bann wane mit folcben Unten • Weit be per werben/ giengen bte wurm »onjnen. 3(Ifo auebinbirerSOngeri* reben^uebt gefebeben/ ^iewoietfi* ehe meinener neue barumb fériales vö gUiebnup ber wilben fbier/dU ^ehrn/ ibwen/Oßdlffen :e.B3ie biefelbigr^if-fenbe wilbe XbUr fein/ 2(lfo fein biefe wiettenbe helftige gnmige peberaueb. 3lberbiewep( er fagt/baernnbe »nnb

-ocr page 150-

ti^ ^43 jcbcnb

(ange wftnnb von francfen gegangen fein/ fo halt fc^ovon toumten fofdje* gefagt/ onnO verntamfgt; SUnb ic^ nicfet on orpac^ Äm wtlOen Tlfl ^lt;»u|fen »»f i fc^ehno griiben/öa aderlep onjjfer vnf geintvin wedj^ / pergficfjen ^ab. j^^*^ ruinb fo balö Die hin ein wenig piH looe Oenifl/ onnö Oerfeib öerffU befinbci/ faumb hteb nie lag’ nfmb für öie wûriu ein/ gib folcbe arnnep auc^ Sunorn/ c^e fie franef werben/ offi bar für. '^nb oamp;. fc^on feine wurm von einem giengen/-S)aft pe offt naelj fange Q5auclj we^e/ vnb fo eo fc^ier befler worben ip fidjer Sapgen/ /Doefj fan mono an f inbern o» » aleenbafb an biefen iapcbenanfeheiV' i^o juefetvnnb fnjiet fie in bernafen/ pieren für vil fur barinen mit’pngern/ bie augen liefen bieff/ mogen tui fcbMffen/ wachen vtl/ ^*6 piche fie in fepttenvmbben «Slagen/ ee beppetvn fraget fie in binnen/ haben fchlcimige pua/trepbt fie offt/ ber 2(thempinrfi («(«•

-ocr page 151-

Cäpfkl. it/

^o Ou Otefe iapc^en fid;'^ / fo »fr^ Ç(^ne nidjt/ gibbalO fok^c (Svenepen lt;in/ ff JU fetjon nidjf trürni verblinden/ I fonemenboebfoU(je{ar$rtcgt;jMUc putre dînes fcutlungcn ^m/ bewam ben leib vorgeflnncF/ feult vnO forruptwu. ^û fnócbt Kb vilO^ffept für Où wûmife^ Ijcn von alkrhp freuttem vnO murmel/ famè/Otueb ethebe 2(kbcmrjtifebf f«^^/ ^tbewbifweit ieb gematne bing fc^en , . müß/bue man vbcrall bekommen mag/ •win teb folcbc archana in medidnam noftram referuatambfb^ittfn/vnbbic erßheb menig fimplida/ vnb eine ober . Jtvep Compofita anbeufen/ bie getvtfj , • vnb gnugfamb fein / folcbc wurm von jungen vnb aften au|5 outrepben.

^ergemain man fofbife fimplida gebranebfn / A ngdica,CSgt;Ïap|ïermur^; Slier inontanum, ^0ie beer von 0ei genbaum Sauina gênant/ affogib bet^ nenfinbernalfe morgen in mil^ober füpffin ober m frifcb gefotten finben apern j. quintldn/ ober ein ^lt;*1^0/ An-sen-

-ocr page 152-

«s S?a0$€^cttb gehea ober ^apffcrwur^ pufuer/,^'' ber |oui( gcbuluerf fileris momanijM ijî/ Oîe^fâme(/ober gtb Jlncn biïç^ ' ber vier/ i^er fun|f ^efîofînerteeroo^ , fegenbaum/jiÔiefe unifucbc bingt^bt? »nb trepben foUbe tvurm/tvte ban aud? ^ bue Scordium vnnb ber fnoHauebH'^ wert fein.

Samael fein noc^ vier gewiff^ |tud:7 bie in bimiebïö faulen laflen/»gt;’ bifee wurmbweref halb »ertrepbeiv nembiicij AIoe.Rhabarbara, ^pt^ rfjen vn Corallina, gib einee /eben p^^ fe ein quint ober ein galbez wieobq^ melt/fie griffen getvifjz ^alfamim bit beinen leibz bae jmfein oergijfter lufff ‘ ober büfe faule feuebtigfept nicht in^ berlic^fdjaben mag.

@o aber bie retdjen frem baufge-finb »nb bê armen jü guttem jü enietn »otat^ molten ein Compofutim ober jmap laßenmadje/fepich jn bie ;wcp' bie inen nicht werben feien. T^embl Rhabarbara j.tail/ Euphorb^ jtven

-ocr page 153-

Optut it? ï«i{/^fbrfH6 |ûbcfflù6 ^trfc^l^orit vier t^ait wcplfen Diptam auc^viertatU niaefjt einfubtilte pu Suer brauß-Äi** ffôpulucnvürgt vu vertreibt nicht aï:« hin bic roûrm/fonber ein herten ver-k (perten leit' (inbertvnb layirt ee/i^ntge gen cm fïi»|(igen (kit vnb eonßtpirt ce/ vnnbla^ birbijjem greffe geheimnue , fein.

S’as anber Compofitum ijl/ tfïinib rote ^)ï9rrhen i.tha’^^'' CoraUinç jwen ’ thaU/ Aloe vier tbailz Sileris montani vier thailmacb ein puluer brau^z lt;got ehe puluer mag man ju èeltlein cb’ iat^ Wergen mâchez wie man wil/^ie hoche » , fié Doits ob’ emgab bifer bapbgefeoter ’ an?ncp ift/ben altè f. quinty be n finbern ein halbe quint/fo man will/ bae eö purgieren fottzfonßen mag man weniger geben ^u einer prefetuafionz wane nicht muß purgteren/ ^öen ;ai tÿ t 'ten fmblcinvom 2tbcl mag man eiiü ^d^egarna Metrtdatt in CQiufentelge^ benz vb’biep/vier gtanalahs vunolull ft»

-ocr page 154-

tio S^ao^c^enb

i1^ttU7c^fIicrvnnïU9fVen/ ^ber mart ficbtm 3o^ann6 fraut perforata ^^^ «ant/ gebe fnen «tec^tem ïümnrfff*’ SSnnO amp;^«(fo fluffs fûrçefl / ünrmi^ ÏJifen fcbircrcn ïüfeU bejeptfen werf^ ' »orfommen.jDanntvan man »erwart/ i hß fflbp von enuin / eoffvamp;mïbbï^ Trafen ober anberßmo von einem au^^ faren/ iß es marltcb befor^licß vnb N^ ^debß feuU/vnb geßanrf imkib/M ein corruptio vûæ eruof^en möß/ vnö (ebivere Conuulfionesj bao fem offf gtebf vnnb tbbhebe frampff/ bk einen’ bk facbaußmacbem

^ökfe tvürmb geben offt hauffen tvepß von ben abgeßorbenen (eiber bf*', ' fiir/^Öabertcbbiefe ^erten$ erfaren bab/ ba niemanbto gemamt bet / ba^ folcbe verbnnben weren gewefen.^*^ femaueb etitebe burebbie obren (bike ntebt gar lange) wnrrnb außgangen/ bteicbaucb mpefte obfenhrtbnb; ba^ rauß wo( giiuermntten / bao in fofeb^” ^cbwfffnfopß’webe/folebe tnbem b’^

-ocr page 155-

CapîUt» tit, Mfm möchte aisfî belfern »cr^iffiEcm Wujl/ fo fieb in ben böten/ in ventficu-bs cerebri vcrfnrtlbtet/ Wif ft (icb A na# tomid fagen/ filt; halben folfljf bafclb(ï gefunben / vnnb im anfang biff r Mc ber gemain man Oi^ lieber ben ^inv Wurm an viten ertsen genent F^aben.

‘55om@cbtVrtp(^.

* ^Aseylf|tC4ptM

3fTOo( ee mitbifen ^tïtaufffnbf gemat# nen francF^evtenvÜ ein anbern weg ^au ab mie bem lieber/ . jeboeb foil man fouit Wogbeb/bic Crifes in acht baben/ vu# ^’igefebenz hue attcfignacrifimaobep oecretoria verbotgen/bü^tfcb VUO böß Z^*^; ^^I® ^w gemetf/ obficfcbonje b A’i’^^* ‘^^r'^beinfn/ fobetviegenßc ^^^in Den arètvnnb ben frantfen. «van ba fein verlening vnb concodio mor/

-ocr page 156-

^?- SJaaeylfft

ihorbi nicht tjî, ö« mögen #uc|lt;d0^ gewijde dies dect ecorij nach HipppCfä nsvntfrhehtung auffgemereft Wframp;^/ ^Öictvepl ^ich hie îlcitur nit rdpnigf/ füchi nicht jre getvonÜche au^gengwÄ dither / harhurth höfe humores »nüf feuebtigfa^t auflgicngen/fonher ee gt^ hetaUeenuràUhee franefe verderben/ ^teframfen merhen pumerju/eUP ger je mehr fchwe^er/mä|e »ftö grojR fchninßeh nemen vberhanöt/ wie fei’*, chlt;^0 emdj Gal:3. heenüb. gnufantfeC wepfl. ;sDermegen ich fneoonjwape^ Icipfchtvei^müJjmethen. -

^er er^z ifl nicht Dccrctcrius,fcin^ her bepfraneFh^pt / welcher ßch bg^^ mit hiefer franhapt anfengt/ hort auch nicht gembalD auff/ 2iil M’uergtdeh^'^ einem wurmen nuffen ÓiegcnwetiCf^ wie huffelbig fur vnh un neffet gnbre'^ gent/ feucht vnO nuf? machet. Q/lfofH* inhifem lieber offt manches balpd’’ feucljter/warmer/hinftiger fchwet^ i*” vnbipfeht gefchriieh/ vnö wirbi^d'^

-ocr page 157-

C^ptVei«. nj

* ötficl^tatrtcm versiffte ^WfttagwtW/ wicöcrfdbig rotnöt gern regen vnneß mit fic^ bringt/ Stifo bringt foicber minö bergleieben folcbe tft|Te marntc febman^ßeber mit ßeb / wie foicbe« Hip: lib: 3» Aph: 6. recht lengfl »er«» mdt bat/ Da er fpriebt. Q^ßann im font* mer »it mittag winö blafen/vnbfokbet; feucht tfi fo gibt ee jieber/bte febwap^ ^ mit4icb bringen/ab mott er fagè/gfeiefj . mic bas setter ip/fetcher art fein auch • biejifber/ 3fïfö naß/ feucht/ warm/ quot;nbsp;2t(foaucbein naß/ feu^ta/ bönßigö warmbe fieber. 2lbf r bie iß biefc 3legf wot jüvnterfcbapben/b5 bife’^ngrifeh ’ . fucht'gleich wol auch bifereigenfchafft bee warmen febwaißbatberiß/ lt;Soiß ^' bocb fein febwapß vngleicb/ offtfah/ ' ofß warm/ Oiber wo! ßetö feuchtvnnb *' naß/ wie bann ber Q/nglifcb feßwapß

* Anno«5x8.jabraucbgfwefeniß/vnlgt; *' bie @e(ebrten bife febwapß nichtvn^ * lilücb Typhodes nennen/von wegen ''''jrer großen neß/ baß nit anbero / wie

-ocr page 158-

1x4 ^nseyint

ein brateenau^ einem feffei/ ober^W bunß au}5 einer griffen lachen ôempift »nb neß'ct ; »n biUteb ^^prannife^ onb QBietierifeÿ wie ein graufame* W^ ber Typhaeus gcheijjen ^an wcUl^if vorn donner erfdjiagen / »nberbeni* SSerg Aethna begraben / vnnb flete/ wann winb i}l/ raueb vnb feuere ^anv men auf? fpri^et.^SonberUc^biewevt »Üfar ^erfo (htte ïiebelifcbe fewebif Qöener gewefen/ viJ ^rbtbpbem/ vnb flurmwinbt anentbaiben/ vnb gewdPr fer/ bie man nirgenu vormaiö fwiff gefebe^en K^t^nnb wie bie‘ïBefter flete pleitem vnb regen vn von winbert getriben/ 2((fo auch vnferc lepbcrmit foteb^ü gleicbmefftgen ©eucbten pn ©Ott feine ft raff fumimpt/vnin vn« bifett @furmwinbc/ Orrbbibem vnnb IXegen süriebt/ barburdj er bann vnfer leben irt gefabr febt. ?Önnb wie biefer fcbwapß vngieicb vnb felbam if / alp bringt er auch ein wunberbarlicbew fopffwebe mit ftebz werben Hyppo#

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;crates

-ocr page 159-

CrtpîM 121? j iVätfes Typhomsniam nfJIf/HW^f fin j nbsp;nbsp;fnfwafmung / bic mie ^iH »nö fc(f wcr^

‘ nbsp;nbsp;nbsp;finfe^t ijl/ vnnb bifer fopff WfÇf gf^ct

i fafi vmb/ bte Ifiith boHifim ^atb vnnb 1 nbsp;nbsp;^atb/fcbhlffit md offnen erngen/ brin^

gen maneberfep «uff bk ban / Hagen «if (onberUc^fn febmere?/ /^bcr ee; ver filbert ficb balb. ^erbalben ff bu halb ira erßenanfall naff bcm febaubern ber ffaut/f in ff Iff en feb'vapli be ßnbfV

• er fep bar fi ober faU,jnnff en ober mï. Wan biffr «ic^ton »rfaff^trforapO 2ff bifer fffivapf Rb? Fait/ obe ( fffmlt;^ tfenbt/ ffffab beo franden wol in afft/ i, nbsp;nbsp;£gt;411 er jïivbt entweber; ober bie franc?

' hapt wirbt fic^gewifi lang erjïreeFen/ reik Hipp: Aph: 4. Aph: ^rWann ff (ffe greffe feit/ vnb vergiffee fed er^f pech bie ÿîatürliff lié/ vnnb ber Fait iffwapß fep bir aüenïal verbeeffta/ff n bfr(ic|/wann er mit scenflappen ba|er brifft/ vnbfe|r anap vnb bangombo lève iff. S8nb bie alfffflwipen/ emp^ ffnben frff(tc| in föffen vnnbbenben

-ocr page 160-

tld Dascylfltc fomçn fn -ne^dn fc^mcr^m/wie dß fo(c^C6tm ^ngUfcfeen fei^wap^ auc^ gefe^e^enift. (SoöaejemHappen a«' gehet/ foil mart baofudonferumj wtlt; ; fonfîcn emnemen/Tiber man fell be« francfen in fein feherbeth legen; fon^ Bernfonjlen non CÖÏabro^en oberlej)«’ nen gewanD juberapt/ ^ann pie 5^'' Pern fepr fc^eplic^ jn Pifem fcpwap^5 fein/vnPenpinPen Pen IcpPnur^effiv ger.^ife foil man fo lang laufen fcptvi*« ' ßen/ ab Pie f refften erlepPen mdgett/r S3nP wie im ^nglifdjen fc^wap^ ficß »iloUtoPc gefc^wipt Çabcn/^aifomag fjie auefj moi gefelje^en. Ser Glutar follmanjù frer raptiigfepel^elffem3=^ ' Per in allen Pingen ma^ ^aden/onP ein' fiunP Prepifi lang genüg/ oPer auff^ (engefi fünff fîunPi / »nnP ic^ fan Pilt; 14- |lunP im (fnglifcljen fc^mapfJgf^ Prauept nicht (oben.

00 Per franef nun eflicpflunPalfo gcfcpmipet^nf/foU imeriu Perfdjmap^ glit fguber« uidjern abgetruefnei/ «nO Pie

-ocr page 161-

î€4ptM nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;11/ -

We fwffif mit bergen peffFunge« »ff tin Î ^rn («bunnen wtö«r frq«iift/»namp; wie gemach voigee / fouff m^licfj / ber fcijwtip^ mit ber wcp( ge|ïi(t / »nnb ber UiberWlf werben.

©Jan foil aucîjben franefen feins »lt;06 ben fc^faffgeffatten/ barmiff nen niebt im (eblatt bas gifft ,nm fernen fcblcid^Z wb naebmaiserffecFe.SOIan foülbnenßcts e|figmif tauenbeiwap* • flt;r »ermifebf / fór bie Hilfen batten. 'Öl«nn mag fnen anebrefen effig mif Sïofén waiter anfïreifben tmbbinbenA »nb was fürn burß vnb ^nr fiilung bie* neoemgebenz «uefer/rofar/ob’ SÜiolat/ • ManusChriftijf^nen offt newe ^embü gt;«ƒ vnnb (eptacher geben / ^ac^ 24. ffunben mag man fie wetwiber (affen fdjlaffenz vnnb was weitfer volgt- ver-ridjteu.

@0 aber ein warmer feuchter febwapfj âm britten ober fûnfften ober fibenben mg/ ober an anbern vngteiefjem tagen/ fompt bifer fef^wapfz iß fwf/enfinter ^' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ä iiif

-ocr page 162-

iî8 ^Aôcylflte

beff^r/ »nb bifer tfl Cnucus. ^nnubt^ franrfbfpc ftefj mag surbeßerung feb»^ kenterte Hippocra: A ph: 4;3d»0b nun Oufe fffetva^ß Mcn/fo muß nwu fiebep (db ntdjf vetfretben/ vuhver^ èmöcm/fonber j^nen ßabe tßitn/ficg« raffen tvoî ober vbet / htefdbtge m*3 Onben tueSjern von Trun^fè nbwjjeben/ »nbmtt ßepß verdutten/ bue fern M^ über fuift an ben French' Fonte / fo^au^ er tn btefer arbept hgt/ 93nnb aue^fitt ' nnban fetner Freuten wurnemen/ tntf güten woOtee^enben malfern/ »nba«^ beren gerueben/ bte @atßer beo (eben^ beFreffugenz vnb mttFrafft tvâifer biegt; fefbtgen erqutefen / lt;SonberOcb fober' fefjmavß etmao Çut nad?ge(affen/ ^a»ï entmeber bulb be|ferungeruo(gf/oamp;er ber fait tobt, ^te wer vil 5û banbeleU/ beutfebo ben @e(erten/ ban ße alle wei riffen' Sudores raluberrimi cenfentiir in omnibus acutis morbis,ft in diebus decrctorqs oriantur, febrimqj ftnianf, à; quae fequuntur, ^em armen vage'

(f^r^

-ocr page 163-

Cöpttet 119 (e|telt;n ifl^tnugfam îû wilfwtaé er fi^inöifetrtCrtttco fudore nid^ eût-Hö^/mdjt waffer oöer tvem brein trin-de /ober benfelben ver^inFern weif/ tvieman inber gemainfebieraUentaJ t^ttt/ vnb fieb bannit verfärben. San nietnanbgern lepben tniU/vnbjmabü brechen/ bip' aifo bie freuten babin fai^ ten/1^6 ni up nur getrunken féit^foU ee^eptu (eben gelten. 3(bcr bût bieb/ijl •birbein (eben (ieb/ SrineVnitbif ber fe^wapp pin ijl/ vnb abgefûît. ^'lt;5o nun bt}e febroapp Critici paben ftep ge fept/ mnb fur ficp fetbfï tiacbge/ (affen/ ba magß bu ben frandenmit ■freffugen fûppietn/ vnb anbern wol ev quitfè/ 2(bcr gibjmnitviutl/balt map mitfpeppvnb trandr.

ïÖann aber aucp bie Critici fudo^ res jw (ang weiten weren/ vnb bie freff tenbeelepbe niberfepiagenz inup man jpnen wit ber wcpl eben fo wol als bent erfienwepren/ bannt ber leibnieptgar «upberte. ^ann foldje febwapp voit

-ocr page 164-

qo ^Ad^rvolfft tparmef feuc^eigfept fommenz fc^lt;»t’lt;lt;^ ! fu tepo wmi^erz 2(amp;er)óm(tfl vn^^ funö/ 15e magfï hu ben (etb mtt fótt^w j c(/ ©bet Ofeo myrthino faJbfrt/ fo Vfï^ gf^eï bufer fdjwap^ »nb verfledfO btlt; poros.ivtc bann tm pcjïUf nç bûc^UJ** vcrmcUtfl»

ïSon »cratcbl^fMinpf^’

lt;0tcbrcd)cn/0«ma4gt;Utt fi* »nb ^fr^ f(opffcn» 'rt 2?«s$woïfft€rtpitet 'jj

^?iM«2 3ff vergemefte beff^^'/ z^L^^ Fopjfwfbf/ wtctun3(’ 11 ï'^^^’ff’r^^*^'’'’'^ jitnef^f yaS^^ ^ ber fc^wap^ / fampt bi*” - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;graufamen gf^ancf/»i^

»nratb ber war mb/ bringen mit 0^ (^ßenbe femmerlicfcc vnbbocbgfff^t^ itebe vergic^f/gebredjen/jîramplf/ »w^ frampff/,a folcbcß bergen taib/ o^*|‘’ wac^t/art frafft/f^cremf^c/vnb §ittp^

-ocr page 165-

Copttd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;15p

(lt;K/ öflè mt ewwunamp;erwer/ w^nn et* nertiefen jawer vnb ^Uenb mcnfcbli^ 1 d^cr W^^fapt anfehey «tfóntit mm^ ■ merme^r fróhdj werben. SXÏnr’tcbbc^ hnneo^emUdj/ bas idj allemal lieber tm wilbepen walbfcinwolt/ bannbt^ hemen la^ö anfeben. ^t^an berbalben (olebe febwere lebte ^üßenbt »nnö «bel baÇftge^e«/ bie nun benfrandè men^ feben jtinmcrUcb auffpeben/ in reden/ »n grtdembi er alles vmb fid? feblegt/ »ft ßo(5t/ Hopfft »n ftvdpb't/1« es gelebt jm bifer ^reuUeb b^’^ff ^‘^ flt;lt;« geeber»ft fladjs infamen/ frimpt jn; vnb voit ert/ , »nbmartert ibn/ bas fm ber jefebt ober febaum auff bem munb ligt/ regt »nnb fireeft fm feine gliebmaß fentbinber^ ftebz je(?t fürfjeb/ ober wie foldjes jftge^ bet. Sann biefe Conuulfiones, gebre* eben vnb vergiebt vniuer fales fem/bas iÿ/fK (ireden »nb bre^en ben ganzen Upb/ '^nb Particulares, bj 10/ fie ne* men feb ie nur »mb ein glib/ober iwe^ «ft/ als bie äugen/bie Olafen/ bie Äien/ bie

-ocr page 166-

Mi ^4S5tVCÏfft

2)t(6Ad^^n/ ben Balercpffenobfrfrfi)^ ^^*^fi^^erumb/ (ihva nureinarmoL berbam. (Sü fctnnunwkfktvdlUflf i{l ntefje ÄI güte an bifen attew/td^ ' Hipp: Aph.i. 18. Conuulfio in vi^v gt;nbsp;ba ud defipiêtia malum.^fcnt/ ApW‘ 2,2(S. Coniiulfiom febrem lupcruenw re mchus eft, quam febri cóuulfionci lt;So foU manfur aßen bingen fu^ «»lt;• Çiff^enè feÏ^ufffUn »erfc^cn/ bab nw« balb bem frantfen banne tn munb foi* mc^lt; er jnl^are jü bfp^f/ bae er btf jungen nU nb bei^t ober fonfl^effn^ »erwunbet/ »nb barmie jmbermunW offen bef^aßen werbe / bao er nif »of gt;nbsp;flunbennn erpteft/ato banfofmänft^’ gmncbfellonb jiaref baßen/ ntbertw* rfen/fm mit ^anbjwefen arm vnb baift binbenZ bannst er fddx nic^f vnctnifb I^innnbwiber feWag'pd} nidjt poffer ober fonjln eßenb fic^ ju famengt;ielt; »nb feinem (eib febaben jûfâge.îSXanit foU auch von (lunbenan mit fubtiß^ warmen tuckern gefaßt fein/ barntf^

-ocr page 167-

■CopM ^I man fm arm vnlgt; bam/ »nb^enrucf^ grao wot abwcrgt au|^|lrftc^f/ audj b«l0 tm ranch maefjen/Ocr ÿc gaiper bee lebenö bewege vnnbwtoerbrmge/ S)aviut|lDer‘^5ep|5 agßem fajl bienß I lidj ange^mb. ^tUebe vermainen ßtiu rfenb 0ing/al6 galbanum,vnb bcrglct^ tben/3t«mange;mötefcöern/ vn^aar feUen.belfer (cm. Olberidj way0mt/ Wae (iXcbe für rationes baben/ ich la^^

1 blepbem

?-^te teb oben vermeit bab/ waç^ ieb

1 fein Ding/ bae m bifcmbinfalten beu

* ^enfeben ebe wiber ^n fitten gebracht 1, b^^t/ateberOiauttenfafft mit e|ftgvers« 1 ' mifebt/ bem frattefen vnber bic ^afen 1 geb^'itrn/etngeßricben/ S^iewepibifea i Upcbtlteb wol inbefommen / magft bu 1 bieb in ber noth barmit verfeben. S'ev ,, armp^egt frafftwurft an^uunben/ 3^ f tem ^üb|lecfwurg / 2lngcltca / SSeref:« f: wm^z vnb anbere mehr. ^Ötewepltch , erfarn/bae (oUber raneb (einwirebung gt;nbsp;ónug(am baW mögen fie wol barbe» ’ Wlt;0w» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2n

-ocr page 168-

?ij4 ^4a^®^lfli !

3^^^*^f^gt;^ Coniiiilfionibus, Çafrt^è meinen franefen/na^ Oenfparoxifmo ^ie arm onö bain/ paref mit fa(i^ vnb ^^ (ajfen reften/ baba nuçlicb vnb gôf k-funben/ ôae Oiefe nit bcffugtr aie b^^ er|lma( fomen fein* QBiemoi biefeaff^ beforghe^nnnb ßefe^rhefjfein/foßni’ boefj bie am aller gefe^rlie^fîen/ wi^ Hippocrates in coacis prænotionibu^ melt: Turbulentac âf per fomnut” cum audacia Rife irai tones Ô^c. S^f-. gaoling im fe^laffaufffahren/fdjff^^' en graufam mit faite ob’ vifen fc^ w berfnenvber benfopjf/^alevüac^ftl^ vnb bic ben menfe^en fini vnnb Çat^/,, anebanbere färben auf^trepben; 3blt;^ wie beffugc biefe feiiv foU man bruint’ hit gar vcrjagcn/bafi jr vil bauen ^o««^ men fein/ ob flic febon biefe plag befff^ gehabt haben. Sann auch Hippocrates fagt/ Conuulfto fpafinufue,ficiH’' uel in febre fiat, primo uel fecuntlö uel tertio die febremfedar. 3lber tfléfj'' ( lapber) forgvnb bv^/bann gót^ |ft*f^

-ocr page 169-

Capttet t^? t|olTfh ijl/ jeboclj foU man ^id wae cirt Ilt;M ^at/fùï öae vergießt gebrauefjen/ '’nnb fnn ^€tvi|fer Euponftonijl mif bewujl ; »nnb Icpcbf^f l^ Äfommciv ? siebte ^ik^ von i^d Eröffn/ biefei* ^big alfo cingoffen nac^ bem paroxift *no,oï»lt;r ein wajfer Darauf bfjlinirf* i^^Seb^ïbenanrfjOicOÏepebe manefjertep t puiucr von ainge^im / golö vnnö ber* .gkif^n, bae foUen fie b‘f 3ffn Dem ar-5.men mittbailen.2(ucb maneberlap waf *(cr Zak von fcbwalbcn/ gebrenten2(U eifern/ 3itlt;m iinben bin/ Lilmm con* UuaUium wajfer/vnD Derglepc^en (eb« \ ml/ nut welchen noebmandjee menfeb yß erbuiten worben.

' ^1 ^ann nun bic glieber von biefen *. (^Iknben jldjfcnalfo inub vnb auffge* ^(o^cn/ ja bas geaber/ vil mcu^lin offe , .tbanent vnb bertworb?(cin/magman ,, fijerplicb bic XinaUtet beo Icibo wol wav , dknic/ob fic bü^gotifait tjl.3fl f« b’^’^ ^ ^-viïfewrig/fo gbraueb vndiones vÖ -O^ i4ikin vnb fapjken ober febmaluen' bie 1 «ïtj’Jv nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^Ilt;n

-ocr page 170-

^4Ö^ÏÏgt;0{ftï 13^

f û(en / ate 3\ofcn dl/ Södel dP f^wet^ ne febmadj / @en0 / ^;f nbten fcbniaf^/ 3|ï cv akv fait/ fo brauch Çt^tge vl/ alö Oleum Art lt;55tber^illt' de Jrmo,^a^ nnlrt dl/ 23errt/ ^ucijefc^mali?/ Ära«^ , betbeer dl/ wb gürte SSalfatn.^lber ^jj ittü|ïmart jmmerjü bae etrt 3(ug «UH bic frefften bee francfen ^aben/ bad en ber au^ bie plff/ barmit man la d^ frefften erhalt / biefelbig tab/ ewimiî/ mb befreffttge/ fonßn ijl eea«e/Q3^' ©orttcljfdnb biefem Sflenbenjamw niedrere/ vil beffere raff)en/2(ber ©eu mû^ fein macht vnb frafft bic auge^’^ fchetnltch fetbjl ^barmh^rêlgfltc^ * • mtrthablen.SS^enfchlidje butjfgo ?

^en auff fielten/ fie happ - Hfl fen/TOieftewdllen/fo

gelten fie fo vil/ aie - vh?^ fiemdgen/^Oaft Hd^.

ber wille @bt^ gt;nbsp;H’iï,^ ree iff ein nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■

mal/fier

» ben. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

-ocr page 171-

Capîtet tjç? ^on mluvim^/vnl) wp terSringung lier Ärefften. jDAsbreyseb^nb CÄptteh

Z^T^ Sönvofgeivcfftfrs ■ »onverlierón^vil j^ ffbwacfjhnptcn ber ^ f frefften lie6 (cpb$/ weic^ee fester Wc .Uefc^rttc^jle îûfeU in biefem lieber ^m / nemUe^ / Animalis, Spiritualis, fif uitalis. ^ann bic frafft vnnb mac^r Wskbene/ burdj biefee jtebera gra«# fame^^i^/ feuiz vnb anber$/gan$ »nnlgt; •gar von feinen frefften fompt vn grof* fen jivang vil mangel (eplien mft^zWe gallier cr^i^enz vnö faren auj^/bie gli* ber werben beraubt irer'5ïarung,^vnb burdj folcTje anfaUenbe vergiffte boß* ^aitber (ufft/ vnbfcbcblicbenfeulun# gen/ 2iucb vnnatnriieben f^fften ver-cnbertzverwec^ffelf/vnb an jren ,0ua* liteten hafft vnwinfung maneQerfap 4 wei^

-ocr page 172-

138 ïDaem^benb wn^ vfï^intcrt/ »cröerbt/vnnügan^-dufigcfc^opffV, Sifr^alben wc Oif^^ feijwaefjf^ait blt;r freffun alfe cfuel^cn^ entgangeifz afritte fem / ce fep gUi^ çxrcfolutiorie fpirituum, ÖaP pcljï^l^ gallier vcUicren/ verfcÏjtvinDenz.oöö^ fonß »erjert/oDerweröerbt tverCen/X?^ ber an faulen ßinefenöen / j^nnü^ert Junioren/ vn an erl^aUungett ber ^7‘’'‘ rung mangel tjl/vnö ber natur ctw^ wibenvertiga sügeflanben/ vnbenamp;ö^. gen tvorben/ ba foil man halb/ onb f^ lenbfö guuen flepjj fürmenben / »vif man foiebes verloma/oerberbre weft*^^ bue t^/ fubftantfam ipfam bee bmgel’ï , ber ?îatur entgangen iß/wiDerbrin»5^ vnb«überersatz ergmefz vnbmef2rf^ ;öa^er geboren fpepß vnb narung-M^ balb junerbetuen fein / einee güUti* faffie vnb gefebmaefe/ SÖnb bae foUfH güte faubere wolgefebmaefte föppln^ fein/ von ivolgenießen jennen/vnn^ Sappaun/ von anberm jungen ßaißb 3«m gutegeßojjene aufgebrepif/^J

-ocr page 173-

Capftch 1^9

^uj^^fbrente (dffc/alö Da fern/ ÇafelÇû* Mil OCeb^ûner/ lungbdublm/^t^lin/ Selber/ vnnb keurling/ ^Vtf bann eirt fïeijftge bauf^mùttfrz ^ife^auffman# djcïlav TOt^ô/mU gincn freffttgenprü* kin träte jüberapnen/ »nnb in gtefern |ûl)c|îiairn/»nOfocben.S)ann ic^ bifç fûppkinreferir auffbè Äphorifmum Hipp: z. Aph: Potu refid^quam eb bó,fMilius: Cö^it trancE fep einer (eiefy .kr/ bann mit ejfenjü erguirfen.îôîû^ manatfo verße^en/ bneer nicht allein tract maint/mie jr vilin bifen febtvach haiten/ bermegen ben (eutben ^ein geben/ Sï^nb fonberlich bev arm banre# * . maft/ fo er alfo fehwaeh iß/ febtrft er in bic «Statt vmb ^ufeateU/ mb anbere fuffe mein/ wollen ficb barmit laben/ Pmib ihre frefft erholen / gieren alfo fehmalp in bao fewrz mb cnptnben fich noebbefftiger/bao inirtabigungium iobtgeraieben/ mb man fans fn Furp »mb nit erwehren.Sonbcr Hippocra// tes wil bic burcht traneb aj^apgen/bao

-ocr page 174-

ï4o , ^aobrq^cl^enb man tiefe gefottene (icblicfee föppfeiti/ ober aii|lgebre^ten fàfft/ von fole^ent wo( nerenjen fleifcfj triefen fort / wie gt;nbsp;Gakhus vner fofe^eo weptter Aph; * Comment: iS. erfteren/ C^ixeünc^ cclcm'ma indigent adielt;5’(one, hfähir midum ahmentom ad virés recupei randtimoptimtimeft: vbiederibreef gent, per odorcs reficiuntur. ^a61(1/ Sille üte eillenter erquiefung bfüerp' fen/tenenirt am aller nß^flt Oaemart ' jhn füpplcm geb tie frefften ^üeif eieiV S)a aber am Çocljfîen Süeplen von netten/ foil man fie mit geruelj erquito wie idj tann offt vermeit/bas manJnt^ ' mersû wol fcljmecfenbe frefftige w.tf^' fer/ vnnb gerild} ^aben folly barmit bif fpiritus, bureb jbren wolrifc^enbe« ©aifîerquieftvnb erf^alten werben.

S)aamp; ifl nun bie erfï labignngz bie ein ieber in feinem bauf Çaben foil/ bn audjjùgebnrlidjer jept bas trancf/ e^ fep Fait ober gebrente waffer/ bie alrtlt; rim/«ie^t abfe^lagem

-ocr page 175-

OptM / nbsp;nbsp;nbsp;.14,1

^46 anber jlûtfUw/Hé Freffeen wü i taiübrmgen/ bas man muß fthcn iv^ | fur^uatitet btcfelbigen alterin/ vnb fewanbU^ ^aben/ ob tn fnm juutl ^i$ hp/ ©o müß man Oae gegenfpU men gebrauchen/ abFuJung. 3ß Fett bä; fo muß manbanateben merm/ 2iß neß Verhanben/ müß man truebnen/ 3ff buri vnb fpen/müß man befenchttgen/ Pub offo fort.

. ^iemetlabertnbtefen gemamfüch be bip groß iß/ »nb alles außbrentz fo gib ich bir brepmegwepß in bicfer er# guictung/baran bu nicht magß feien/ ober jrien/ ’^iemol es offt groffe fet# ' Jung auch gib/ barumb es Mifcella-neagenanbt.

©iebßu bas 'er Franefan ber Vitali potenda, bas iß/am hf*“ ßen faß fehmach iß / vnnb baifclbig verborren will/ gib ßn fachen, bie bas herp ßerefen/in mitelmeßtger Fölung/ »nnbmagßgcbrauchchalte gute ßerp# maffer/ Xrietz vnb anberç ^bilgßcin

-ocr page 176-

Ui ÏOaöttÖe^ettb * ünögewörf^ 2(6« be drméh mfl(rlt;^ i permit Oîofenwaffer/^aurampf^ I C9ïelif(cn/Borago,vttamp; Dev^fetc^en Ve* i Çelffen/»nïgt;wa$0e»on OÏepdjeMnt^ gen befommen. ‘^nb btefe latwerget» t fern fehr fajlnu^z bie freffeen wibé^ jübnngen/ wann man mmpf €ftrb«V en/ bte wol auf^gesogen/ vnö gewape^ fein/ »nb fatten etnee foutl/als beoa»igt; bern/ onb fiebte mtt f ärtenfafft ab/vnb mach f m brorfetc ober gelbe filtert lau Wergen brauß/wte fonjln. ^ber watrt* manbte^itromienmtt ben rotê^îa^ nen in fr feur embai^t/pe (ein tauferrt' mal frefftiger/vnnb beffer/alo waitf . man fie mit suffer einmacljt/ ^ol^^-IXofe rannen »nb (Nitronten fein ebkl '«lo ebel in biefem fieber.

2040 für ein liebttebe f ilfung/ wirM ÄU^ bemanßgebre^ten flitten vnb€^ rronien fafft/ fo man febeo gleiclj w* nimpt/ wijten bie/ fofoldjeVeraptba^ ben/^eoglcic^en bie j^eur von fimb^ en mit pferfmg »ermife^t »nb eingef«’^

-ocr page 177-

^ôijÇ^’t«!»- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*4»

Uni; ,^Ujutten fcttfc^Oter^tt äuß^cs« kf^t/ vu iâmfafft mit bavO^ibf a cm-^ffettenz jkm bem bno lieber/ atö^aHe emberq ‘^Bepc^fel »nb SÔîJlilbeerfaffe »nber einanber gefotten z mit suffer/ gibt liebliche feur.

JP Sie v^auren fteef Äen / fo man lt;tt.k Ovwben nennet/ fein mit bapifetbe^ jçr rot gemacht/ haben manchem gftto .fpilgjCt^an.2((fo bie ctngemacbtCucu^ ,. meres mit effigZ 3ucl} bic Heinen CÖïc-‘jaunz bie eingemackr ^omeron^en/ ^»nb jre fcfielffen / ^ingrmadjfc SOïwp «atellbiertcin/ emgemaekr« fci^leben/ ,(^tngemocl5fe fauren pflaumen/ SÓnb 4itt?ie bann bie vorn 'abel fokker vilim ^-norrath ^aben^iÏe atte fein neben an^ berngemdten wolsügebraucljcn/ imb jrfcefferak etwa fdjUube bingvon.25crlt;» ^v^inonb iSbcIgeflain. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

b»; 3|l aber ein Contraria Qiialkas ver lt;;(^nb£/ bie ba? hen; fefjweefjt/ ulo grop ^iftiMVj® ^f^routl? éerp^erffung /. bie Jt^M4« »nUtdmftor, werm ße^en/

-ocr page 178-

#44 Î^Aôbteyjcbcttb tariû ôfbort bas gtiviMt'vnô anôaft

Dann Die fè^wae^^a^t m poten# da Animali, óen ma^flen t^api int Çaupt/ »nFinftrumentis motus, (o foil man gûtte wofnet^enbe an)nep/ fa^ benz vnb é(/ gatte geruc^z Aquas uit«« ïöalfam »nö aUee/wae bj ^fm/fïae^d geaberz nnb anberç inftrumenta mo^ tus, bie Bewegung befurbertz fît rrff »«* wtberbnngtz fampt gehöriger ^ev^ erbnnng förgenomen werben.

£tgt bann bie Naturahs potent« barniberz bas iflz eo f (agè fieb bie fr«t» efenomb ben ©Jagen/ mógen nicht ep fenz bie Garung (egt jn nit KM bidt* ber ift Jü faft erfi^t / ober erfeUz fawflt;' anbern membris nutrinufs, ©afoffit^ (ieWiebe bing gebrauebenzbieberî^îa* tur angenemb fein / both obferuaii Qualitaie, bie aü^ept in ae^tung 511 lit* benifl.

Ägt;aö viert jïucïzbao ich wapjj/ »««ƒ erfahren babz bao fafl bife brep facut* taies febweebt/tjl »berfiüjfiger/ian^

-ocr page 179-

. Cnpitd* 145 Weiger febwap^v/ WK jftuorn angc, bfiu/ fo gemainghe^ «tkn eruolgctz «nel} Jiefer frandbapt/ Pae fie ficp^cp (elben fafl besagen/ ©onbfrlicbna^ ^émeffen/Dnbnincfenz barank bann anc^ hedka enioigt/ [o in bifer frand# ^aptber (efjwap^ / wie auch eben ver# meU ijl/ femmet/ fell er nit gejlatt wer# ben. ' ^an foU bie ^ant f ùknz vnb bie fdjwopj^lócbet mit éten/ bic infamen .liefen / vcrjlepffen/ vcrfdjticjfcn/ aie Bütten óJ/vniepttige ^aumét/ie, 2iuc^ fewerletc emgeniacbte fafft vnb iat# tvergen/ bie ben ?Öïagen vnnbiebec ßerden / gebrauchen. Sen Itpb auch/ .»«b bie ^aut/ mit Ovofeneßig vnb Otp# erflar vnber einanber geflopjft/ offt v# berfaren/ vnb fpepe vnb trand ridjten/ Wc nicht fc^waïf machen.

Siefe erguidung berf refften/ mu^ man verjlehen / in crjlredung ber frandhnit/ nitim anfangberfeibigen. ijïjllich mujï man allein bic f randheit mit jremwütten/vnb anfal laffenwak

r

-ocr page 180-

14^ DAShajeb^Db tcn/H^ bie grébflc fdjtvcrflc^é^/flrt^ j (auffvnb buff verlangen fettv in W^ x^mman bic Oberseite 3r$iKpzWlt; eibjun^enikn/ gebrauchen muß. ?

(So aber nun bie frandh^pt ein ßti^ panb erlangt/ vnb fiefj etwao erßreefi ' h^t/ nimpt nimmer sü/ fonber nur abj 9Jnnba(fo cinfehmachhapt anbiefeit brepen frefften gefpört/ »nb erfunb^i* wirbt/ aie bann m«(lu bife erqujdW crflfür bie hanb nemen/ vnb einem )^ bem nach Inhalt bifer regeln bcljfctl'' fpepß vnb arpnep alfo anrichten/ vW nicht bae hinber ju f^rberfli/ vnnb b«^ förberil jühinber (len f eren, ‘^nbal^ nach bifcn Otegin/ mag|l bu biefe orji/, ‘ ober ein jebe infonberhapt erguid^p/ vnb perefen/nach giegenbapt vnö^ japgung ber fehmachhapt vnnb beW tnangeie.

'SongapüngenO^n*!

machten. ^* - ©as »Kt:$et'«BÖjP0pÄ

-ocr page 181-

Capita


gt;47



^evortwtber^ofun^ Scv freffte« in bifern wunberb^fftdjenan* Stieten Sieber ge# melt/ nach «tt^t bet Jöuaftfcffn/Sdfo muß bu folcljce Auefj


tgt;erfïe^enüon ^uwacbfen ^Daun mt en tjD wann biefe graufame anfeU an# i^tbf»/ ennb bte beffttge paroxifmi be# .fern fallen/ ber menfes mü(|onmecbtig iberben. ^onunfoUbe onmacht/aufî fro|l vnb feiten fompt/ fo beßepf bieb/ 1P(e bu fanff »nb magfl ben francBengó 'Wrmen/mitfpep^vnbtrancf/mitrep# • bung warmer tucijern/ mit gvittem ge* Vutb vnnbbergleicben. ®ann fol^enb *gt;nb fö^ fo gar erf alten/ vil anbere eup fertiele glibmajï/ mû^bae berb/ bureb ben falten fpiritum vitalem, ber jm |Ô# lawlft/ erftiefen/ »nb bae leben vérité# ren. /^erbalben i(t güt/ bas man foUbr glieber mit repbung vnnb auff legung Warmer tbüeber/ oifgelpam/ vimb bit ^^ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^tnö

-ocr page 182-

14^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t)45 vict^cbjJttb i

6enh Jinbrny »nnö pc fa mc^f (apf# : f^jfaffcrt/nurwadjcn/ :Xuc^ jnenM j epen »nnö trmefen/ bip kpcrtnrJt/ 1 üupiic^cw/’^nbjü feieren fahen oHgt; machten fern ôte Aqua vit^pp mtf belli gewùn? gemacht werben/ (ehr nü^lùÇ*

©o aber bie onmacht aup bu; ÉetoS ba foU man ben ort/ ba ber franrfhW mit frifchem waper befpri^en/ ben M* ^en (upt onb fulung »u wehenbK pH/ peraupthün/ (uPtbmemiapen/ ^ert. magen ober feine eingang mitfächeni reiben/mit fülerfpepß onnb tranef# (aben/^Önb gilt (ne vH Contraria qu^/j Iftas, wie vonnab vermeit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ »

Qöanaber bie onmacht von fpoH^/r fapt/ vnb bürte fompt/ bao ber ipirftuJi uitaevor bürt au^bortf/biefcfollm^’rt Jünorn/ ehe biefe onmacht fompt/ mtf? ringenomnerfpepp/ fpepfen/mit tZafVo pawn prülein/ vnb (Sappaun waper epi frifefjen/ vnb fie gam; pill halten im gen barmit fie ben nicht hin vnb wipe^i roerpen/ ben fpiritum uüp niejerfîrP;

■ weit-

-ocr page 183-

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'^^pM nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14^

fcért. ^an mag fie «uc^ mit ainctn fafft von ÇaWrf ern o6er gerben/ 4gt;öer fntt einem Pannada obeif jnfa^rnen ^it gûîten pnkktn ïüberapnpfVkn. .

^ann aber (eidjte onmad^tè eines önfommen; tic nicht (o gefe^rite^ toe* ten, öenfclbcnmag man (abiguugge^ benz oon eingemachten fûttenz pternZ ^eipeiz ^ohannsbeerfafft/fampt fub* titenfftpplein/onö geringen StJîû^leinz •^agaramen/ lt;pomeran^en.2(uchwó éobem giebernit^ûtoiDer/ eintrnmf# ftin frifdje « wcine/Zöifc aUe erquiden ben getfi beo lebens.

(S’@ begeben ficbin beifem fieber •olft onmachten/oon wegen Der grau* famen burchfei bes baucho/oon Wegen Silene “Ï^afert fehtoapffeno/ onbanbe* rer^ùnitrainigung ober euacuatione/ alswchbiegulben ober Qöepberro# Rnaber/onb onbeuwens onbanberoj Sifeoftmachten/fotman mitfrifchem w^ffêHe|trepchenz fte bep ber ^afen ïte^ev/ bas hedz grubleinmit thuchem’ rep?

-ocr page 184-

150 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^aô-.vtc^4gt;'»îgt;

ben/ßevnöeuwen mac^m/fö^ »tittle ! I^enb blinde. ^^ïanniagaurtjcmwenj^ j ^vwe(|vrten »von jturinePen geben/ (Ï^ ' were öanff etn fonbertic^e gvoffe gratis (ame ^i$/ vnö en^mbung Oer (ungert^ ieber/ oöcr fonpn emee glieOe verturt^ Oen. ;©« oninac^tentragewfietnan* Oern ^'teOernvnuOfrancf^aptenaufè ïü/ 2lbfr in Oiefer SOngenfefjenCau^ Codes, 0a fommenfOte onmacïjtwifüf' nemtic^j au)^ großer beßtiger brunft', vnO en^inOungen öee ^er^en/ vnO fl*v Oeren ÇaupigheOern/ vnO aw|lt; wilt«’’ 6ob[upt/ feinee »ergiffrene faufeng*^ JlancPe pefsimi modi, ^Difen foU mlt;ï^ , arm onnO bain/ mie tböebem reptx^A ^enö vnnO fuß ßarrf binOen/ inen oe» ^}(affmeren / Oarmit Oae blöt vnO 0t^ nießt móge Him bergen ilepgemmetcb^ OicemjinOungvnO Oißßeber móc^toi ineren/^anfofin meOer ju effennoc^ ètt irinefen geben/Oamit fein vrfacb g^^ geben merO/ Oie emjinbung grdß'eriö^ machen» ^nnO wo Oiefe onmadji^”

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;waèiï

-ocr page 185-

^*»^, Capitdr t^t Upd^r^nommen weröcn/ foil man ^€u UwnDiealierantia,e^e fit öa^er gc^f/i ^ern frantfen cingeben / ncmlic^ ben @pvupz,baö ijl/fafft-au^ Âtroniew toa ©auramplfcr lt;/ (auerp^aumen I^ift/ öfrfaurapffelfafftvnb au^ wet* xtV Qaurafben vnö ÖJjargarant^enA Stofeny »eieC/^uïep. Su armen muf# ^en mit dpffel fc^nitten au^ fnfebem wa|fe%mtt lt;5aurampffer waiter/ bût* »1 wewet m waffer gebapp/mte ba pneu Veer dpffel vü bieren tranef ober ©ïe|ï^ Uin fur gut haben. (Etliche arme haben fie^ mit fauren eingemachten ruben/ »nnb mit ber braut feur erhaUen weU .«h*6 ich weber toben noch feheUen fan; Sann ich6 gefchen/ bae fie eo on fchai* ben gebraucht haben.

1 tm;‘Somheïpfiopffen-1 f“j ©ftsfiinflftebentiC«»

1 Kóji^p., piuu 1 mtOnn..- lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

-ocr page 186-

tjo r^Aöfnnff^ebcnb

✓27^quot;^ 2(ci? liefert onmnc^ ^^ U/fomptemff^wer^ ƒ (uiijHopffm / mn? j /^ 1 jL^^vrèstnern/fönvaf ■A-*^ ^^ ein cUenber ïüF'^Ü/ »nb ein proffer flop' bes (ebene/»nbi(î we^t ein andere ^erçflppffen/Çat au«? j «nbere »rfnefjen/ nemUeb bie örbKlt; ! febtpflebbnvt bee (ebene/ nie fonß/vH? | »i( gefebriieber / we(cbfe ich für bert rechten !Xebten fiofl blt;»it/ber bae ^öjlt;, (eben babm nemen fedba bebt fiebêû/ nom bifer fampjfvil ßreptf an/ ee iw^^ fiebie bie 57at«r gern wehren/ W biefranefbattberzveinbiß |ümec(jtiö^ , ®a erbebt ficb bann bifee f (opßen' »(*• Rittern/ »nnb beha(t bie natur ober boj (eben fetten ben fieg'^oeb h^ben jr »t» aucfjbife fefßadjt außgeßanben/onnb wiber^n fiebfeibß fommen/vnnbge»* (ebt.^iewep( nun bife onmaebten/ lt;”^ frafft/ bergmebe/ »nb gaptinge veren* berung/faß ein wepß ^n eunrnjube^ frefftigen/ »nb in tvenben/ bae h^r^-^ ßer^

-ocr page 187-

(Crtpitd. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tji

Itertfen/ mit fiefj bringen/ miHid^^ie tthefje generaha fe^en/ auffbapOe qua hfet/ ^iç vnb frojt. Sanii bie ein ieö^ liebó/fo bep ben franden feiWPitt. jnen bepflehen / bermüß marlies immers« aufffiefeben/jrangefiebt tub gejlaUA auch bie färben/ offt in ac^tung ^aben. ®afifie fcbbalb verweren/ tcReHip^ (Socrate, QuaUtatibus fæpe mutâtes Ôf color in colorem SCc.'ïBte cr bann aid ein alter teurer/ in feine biidj ber ^ar/ fagung/ bie bofe daneben erselt/foam ingefiebt ben gefunben nit gleicijfcr# mig baben/ ale fpipige '57afen/ bieffe eingefallene augen/ ab^angenbe man' .gen/ faite in cinanber geruinpffte o^;lt; ren/ein^arte außgefpame bime|tirn/ ein febmarp blapcbs plepgelbe vu piep# färbe angefiebt/ vnb bifer uil me^r/ bie niebt von nétten bie sü melbcn. quot;^nnö fonberlicb muf man in bifem biefe 3ïc# gein Hippocrans ftetenu finn haben/ Ïn febribus non intermittentibus ,ft exteriorafrigent, intcriora vruntur.

-ocr page 188-

15t ^as fónffjcbettb

ÓC fitfm babent) lethale, ^utvepf til i ^tfber coni/imaifï/vnbfnnl^i^vnflï' ' feule fein ptijlant) ^at/fonder we^r^l ’ fnrvnbti* tmi) verwert öue ber^balN ^Öurdj Die eu|fer(ïe glieDer/verfielt ri^ ÇetWvnnOfâ^/ ^unb Die|nnernW lepb/ Die bru|L berß/lebfr lung/ rupfet lin/ nieren/^ae «fi/ ^o mwenDigti# * lepb jegenöiö ein enp(fïDungi|ï,4)a0 Difes lieber intvenbig ein Énfypdasi Due ifl ein lochfewer macht- Douen Dit brufiz vnD Dev leib he|f»g brennet vnn? ' hapl^qt

2Stein Dife ÏXegel/Si labrum,am na/* fusant ocu!us peruerutur, Ïöannfit ein leffpen/ ein aug/ DienafenvmbM ren/ Das ijl rumpffen/ ^an fie erblind Den/nit me^v hóren vnD ganp onmeeb«’ tigwerDen/wofoleheeijl/DaijlDertoP^ verljanben.

^tem/ Si neque uidcar, nequeau* diat amplius, Dne ijï @0 alle frejftenf vnD fmnfampt Der vernunfft hin feiiV fein vDer Dpclj fchiverenOtthtm üehf»^

-ocr page 189-

Cqjïtek nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»$3

Wannfwirt deHrio wlxr nitwaWung Ijg«n/fiefc nimmer venviffen.

^'iS^nO bic sloften satcljcn jein «tdefj Wet manebedap/ «ft vonns^en ^teift metócit/Qöttt mit bei Ubigiing fort-fahren/ nüdn ben franden foil mon ^epj^ig in acht baten; bag mans nitv:# berfe^/ wann jetefje onmadjien baber gc^fX)j man fie klb erquid mit f raffte toaffevvnnb was ber^teieben ijl/ ge# f^nnnM|n dl. ©ad eo ijl/ fo bife ver* melte jeidje vorbanbd halb gefebebetn ' Piemel edidje offimalg dn gótte weil) vnuertvifl/ vnb vnempßnbheb in onmadnen lige«/ ba weber gapjl ne^ ' )gt;Mlg ininen gefpurt worben/jein burc^ rnnelen/ vnb dngieß'en ber letenbigcn ïvaffer ïwmverjlanb lommen ƒ vnb le# bennodj ^emigergge/ @onberlicb etgt;

, hebe ïSepber/ benen foldje onmadjten «KXonfenfn matricis von ber ^fitter entjianben (ein/^od^ foil man im rutgt; tdn vnb anffmunbern ma0 halten/ jÇ* iwneinaaUdniüfdjrepen nubt dn je#

; «»»c/d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ögt;ï ij

-ocr page 190-

»54 ^rtöfanjcfecttb î»cô/ wie ber brauch tß vniWintt na^^ wof^enbcn'^rijiupen labens zc

^tjolgcnnim bk IXvapt/rodefje «^ litt auf! Ofht Difpenfatono ber gflel^t’’ len genomnunbab/ barmte fit tutfa^ gm/ 3’^{? mac^t bie arttnep gnnairt/ ^Mtber ^ab ftr bep (£brl}cpf ^rawtrt vom2(bd/vnb anbern alfo tm brauch bffunben/ vn iviü [ne bett 2lp0kfffni/ )r Pomabra^tfeniaplfd/ ^crppuluk/ ^erpivafftr/ vuD wa^ irCompof«/«; nes belangt z^mban fepen/ auditb$ gematne Euponjiafepen/ barmte btt* armen/ ober folebt ^^on ntc^t^ai/i^ nen burc^ bte gabrepdje mtltr^gtW framen/fold^e auc^ mit gttreilt werb?» Das ï£rfî.

*?7empt heerkin/ Crotte (foraff^n/ 2iinl}orn /SJöngtnfeb @o(b/ jebeo tt* gumt/ Siefe aUerepb mttOiofen^tC Up «à einem fubttU puluer/gtb baruert tnetne^erpmajTer ein mejferj^ip bw» Dasant'eu

^imb falp vnb iveine(fig biirdjtigt;

-ocr page 191-

Capitch 1?^ timibfv f ^«1^5 / duncf em tvep^ muf# (mt^c^ brein/ vnO k^e warm vkr bk JWf^bhpöerljeno.

*' ^flsbntt *

?7tmfgt; gaffer vnb Oïofenwaffer/ vnO

' |in wenig (affran / befpreng bic pul« bvirhut/ laß auch ben onmeebtigen ba^ tan rieeßen/ biefe fem gut für biê arme* Dasnerbu

^7*mb ïVacbolï'crbcev »nb 7?ege ’{ein/eine« fomlalsbce anbern/ ßoß tapbee in einem mórfel/ rilre au nut rofen effig/ faß in ein pûnrfelein/ßalf« 1 bcm franrfc fur bie '57afen/ madj aneb t Jlepne punÆelein/ binbe a uff bic pulß ■ ’ber arm*

^48 fiinfft

' ^imbSö^ttfeatmiß/^lcgelcin/^inv met/ »nb ganzen Ç^uffran / gcuß ÎXo-ffetiwaßef baranmacb ein teiglcm/ bas ^huö guff bie pulß.

lêm tvolnccbcnbswaflen

. 5înnb ^olberbU, befpreng fie mit gû ï4amp;^ió nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SÖÏ tij

-ocr page 192-

ijtf S’ils fôttffjèhcttb l ren wem iw einer fc^flifeiz foefj nit'^ îû naß/ tbù geholfene ^ufeatnitß »«1’ ItmmerritiOen barunöcr / laß a^t t^S auff cindh warmen oKnßehm, woi vermac^tzDarnach beßilhre in balnea Maris, (Viît Piß wa|fer an bie@owi neu/ biß fo lanß lt;Spieanarbi vnnöif^ ; nenbel bin werben/ @0 nimlb bi^ettK gebläz befprengfiemit biefemtvaßer/ Darnach nimb geßoffene Fegelein/ ^imeirinben »nnb CO'^ufeamu^ ci# fouil/ale bes anbern/ ßre^be auff bij blumcn/bigchr^ ethefj fag/ barnae^bej pittire. ©eßmeeh jßr À^^ector vnnb3j peteefer, wie aefek eueß biß waßer/H • maeßen bic ^^eurin auffbem ßcw^wß' biefemwaKer befpreng bie oni^a^l^^ gen/binbie fn »bcr/gibe ßjnen wattö buwih.

^e^rein feßrwolfdjmb ’ etenf waffer.

^nnb îOîuffâdblû j. loi/^imntef^ 9Îlt;/ gflcm/i). lot / berfrifd^en kibfark« ^ofen Seben banbuol/em viertel SW«^ «afiir/

-ocr page 193-

OpiUt. t^r «after/ (af 14. tagirtdigeftionefe^nf I beftUir baenacl) per balneum wiDct «üt Olofen angcmlt @0 nu» btf trap fer alfo DcflUtrt if / mógen öft ?vcicbf n ^wtpquint guten ^Ucranbnfeben Q^iï fern brein Rentten / fo wirbt ee bef o (refftiger/ben Firmen mittbaplcn.

tUebc cm (Capaun Waßer.

^7imb gwo ^anbnol OÏefen/ Borago »nbHuglûffæ HAmlcin/ veielbUtmcn ’Kbes ein ^anbtuol / lt;?aluien/ 5)ïaiegt;^ fan/ CKofmarin b(ü. '^raun ^et^omV lebee anberhalb^anbuol^nftet aubère ' l^a(b (ot/ÇOîûfatbtft/ 'blcgelein jebe^ if» • guint/mufeat j.lot' fof allee/füUeben ’Itoppaunbarmitan- vnb fieb jn bif er ponbainenfe(t/®arn«cb fof attee mv ber eimlber/bifihere wie b’ brandje if, tTÏcl)v cm fcl)v iicbh4)S xvlt;bb

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fbmecFentß wafer-

1 nbsp;nbsp;nbsp;^empt '^egetein/ (^itron fbelfen/ ©iufatblü iebee anbsr^alb gumt/Pa^ t^^epf .èbt« / gelben fanbei/ Laudan»

-ocr page 194-

158 Drtöjltttffpbenb I Btnezoifbcösquint/ bapöerü^Sco-rac/s,£!i)?uffatnuß/lt;£oraKn/Q3afihfon/ ! gebrente hefffenbam jebee dn qunif/ ©affran* in Dritel ctncö quinte/ Q5i^ fem fänifgerP^n f orner fcbrocr/^alftï Brepgerße ferner febtver/ Stofenf(fig/ Otofentvaßer / lauenbrIwajfer / ?0ïal-«afier jebee ein adjt tad einer mail/ (afj bep einanber in einem glailpebf»-Polgcnnun bic Aquç vit*æ,fa, nianmbtefen feOen gebraucijen mag/ eingiflf'en/anßreidjen/ vnb vberbinben.

2)46 erft

^imb ein ^oppaun/ropff jn mie ei«' milb^ün/jerbaif vnb floß in f(ein/nitii einftusf ‘^Jngerifdj golb/ tp ee 50»« Coppaun/giefI baran ein maß îûîuba^ teP ober ïö^aiuafierz ben achten tail et^ ner maß/ Äraußmim^en maffer ei« ae^gt;taii in einer moigef^eben linnene« ßdfdjen/fe^ in ein fiebenm^aißmaP fer/vnb laß ben brüten t§ai( einßebeit/ baP

-ocr page 195-

Cdpttel t^

Mmaeij t^Û6 mein gUfernBrrfiKug/ f«mpt biffen nacbuolf^enbcn jiurfen/ Simmet/ 'b^egclctn / ©algant / jmberz 9)îufcatl)lû/ |cbf6 nj.HoV ^ufcatnuß fio. 4.fcbwar^cn pfefferz langen pfef# fcr/^ubcben;Cardamomi,lt;parabe9|l ^odjanöcr^alb quint/ Oio^marin bid/ SÛîaioran blû je bee ein banönol/Corw andri j. quint/ frauß minljcn tij- banbquot; Uol/ 3lni6/ ^eneljel/ Siler montanum

Äa6 2lnbcr»

^imb ber befte ^albep 24.10t O\o^lt; quot;marin 14« lot iauenbcl u. lot/ïö^ufeat' nu^/ ÇOîufeatblû/ Ï7egeletn/ jmber/pa^ rabci^fórner/girttmctrinbcn/galgant/ gamilen jebeo anber^alb lot/ barfbie freutter/ jlo|5 bae gewürgt/ onb t^ü ee alleo iftfamen/ in ein linnene Pafdjen/

-ocr page 196-

t^o ^43 fTniffsebchb

Bif wot ^ftAU'maebt fep/gieß Prep ßöfKf Oïetnifeper ina|| wem Daran/vtiP p^^ \ in »ngelffdjten falcpz la^ ee 14. tag »«^ ber Dem bffnel |hbfn/ pnD fo es in Den^ felbigen tagen ntepf regnet/ fo (efeb/ ben falcb mit waffer ab/ »nD (a^ jîfbR bi|5 fteb Der faieb lefebt' Darnach Dejltfe (tr ein waffer Daranb.

®as Stritt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

'5?imb 24. (ot/ r^vobniarin / lanenM Ö^aioran/Ïlegelinblötnen feDesj. Ibif. wemrauten /jfop / fraubminpen'p^ , fep / 59^eU|fen jedes zAov A brotanib (ot/ ä5ife freutter hnef aöc Heinz Dsi^,

' nach nime ??ege(cm vnD sitntrinDt^ i jeDesjJot/ Sötufcatnub^ ^JJufeafbli^’ gatgant / ^tttben/ pnber/ waebboiDee^^ beer jeDes j. ioti Cifronien noj. Jen^ ebeüb iot/ïO^ifebf bifes alles vnDerc^ itanDer/vnnDnimbDrepntal fo febW^K ÖJJalnafier/ ober Den bepen wein/fp b« gebaben mag|l / tbn es alles in ein }I^ «cn aefeß. ml »ermach es wol/ fep wie WO^f ad pmrefadioneZ Damacb befliß

-ocr page 197-

CrtpiM. ttfi Ker etn waffer.

Das Viert

,. y? int b Lilij conualiq Kidmen/.vier«; ïelfartöel pol / Daran ^cuß anöcr^alb m.a^ ÖJïaluaficr/ ein ^albe ma^ guiten ^rantipfin / Iuj5 vier tvpdjen jle^cn/ Darnach breno au(j / Dae au|}gcbrenlt; waffer t^ü in ein glaß/ onno tï;û Darin óroffOÏegeleinanDer^albquint/CiJïu^ featUö anDer^alquint/ langen Pfeffer ‘Pier iepffün/ laucnDel blû;«?oÇanD^ nol/ ümetrinDen anDcr^alb giunt/fen» f^elntfDcr^alb lot/ la);ee Drep Wochen tupfen an Der ponnen/Darnach breite . ne Di); wiDer f ul auf?. Sa6 erfl waffer * if^baf befî/behaU befonDer.^MFeo waf^ fer hilfft nicht allein fur Die onmacht/ fonDer auch fût Den fehlag/ fo man ein falben löffel vol gibt/Der menfeh fompt nit^/auch alle tag jivcp ober Drep tropf' pein genomen/verhüt Den fehlag/ wie Dann Dife alle than.

1 ^46fnrtflt.

ïïemp

-ocr page 198-

itfi I?4ôvicr$c^cttb

genipt Aquæ v!tæ,ôa5 tjî gf^r^iv (fr wem Per jwepmal beßiHirt t|î/C9î‘’^ uafier i.niajj, ^mimff/^^^dc m-'SKuP (amujj/ ôft wolrtfc^cnPcn wur^/ Bclt; nedidaGanophilaca )eôf6 cm fot (ÏÜ^ fcfben/ îOîchjTf» Ktgt;fö b tot/SOr^^ï^ wur^' 9}îûm?cn jeôce ƒ lot / (^arPobf^ nebùt 1 baiWuoI/Oîffiî fen m Wgcjlie«/ h^ (6 fiel) gimgfamh ^eferbt »nö a«p gcjoßcnl^atz bamac^ gfbrauc^ßji

^7imamp; cm pfunb ^m^/j. Çalb pfunb j lucfcr/ f. halb pfunb ^omgz x. (ot ïiw* ! met/ x. (ot ?gt;?c^clem/ f. lot gftten f^fv^' | acf / cm lot gaffer / an bife fînef gh^ i Diermat güten Sörantwem/fa^jtotf ' tag fielen/ bamueb bcfïtlhrg buret? b^** fanbt/fo cm trüncTlem gange tg/fo t?ó^ re auff. bas vbrtg' fo noef? babinben tjî gcbticben / ntmb aue/ vüfetbe cö bunfj cinpl^/ fo baßu 5wepgutewaf(erpe bic onmaebtvnb bcrg!cïcf?cn febwactj^ Rapfen.

^Ötcwolic^ noeb^’H fokker Agnas 31'' 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vitg

-ocr page 199-

Capful. t^^ v/tf vu ?îf rept bet tnd^en ber^ü fe$f n/ ^ber bicwcvl bieje gnugfamb fein/ ijl foldjee vnuonóteen/ ïgt;tej»c»;( bet aden* Ruthen vil imtrud gefunoentverben. Allein wil ùb bte Oïeteben gebeften b*»* ben/fie wdUen fidj albie ber armen un* «emê/j^n wit bifen frefftigungen ^fIf fen/ /Cann fie fdnnene je nit blt;*btn/ wanne ib» «’lt; ’‘’‘gt;” lt;^1*^^ wirbt mitge-tbailw bic etwa nicht cm btljen brot tm . ^auß baben/ wie wolten fic fnen folche 4r?rtcpcn bónnen fauffen^verfagti^n ewer miltc bulff nit/ fpepßttreneft/vn labt fiez ($ott wirbtô euch rctc^Uclj wi-ber vergelten.

#n«nbtt« jû(tllcn bw^ '^fcô^tebecô/^ds anfctinhd) veupcullcn vnb bnepfthtnoem

■jfn .O^ren an wangen/ auch von lt;^3amp;v- gefchwulß bee^nge^ fichtf' vnb icenc sEv C fltifd^.

2W‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^afl

-ocr page 200-

U4 ^43 fcd)ó$cbenö fS^^fomme wiöcraufFhiï

Sy mptomata, jufeU/»ntilgt; figna erifima, bic mirbeg#* •gnet pin in curancU? bicpl^ jucljt/ vnb iviU vorn haiipf iviber anfaben/önnb «lp fort binab-^•tticijen fahren balb im er|ïcn paroxtf mo, Çeffttgr fnópffcl ober pc ulk n fjïgt; bern obreh auff/ '^udjvntenartwatv gen/ S)ao angepfbt taufft jn an/baö manjnoflrtfaumbte augenfe^enfan/. ^6 gcfcbwiU jn baß jabnPeipb/ ’‘’‘^‘^^. Men graufamen pbmer^enirtie^nf/ ©tefe will tcb mein (ïurnenten/^^btï bic gepbkulß gebet nur bt^ juin Çal^Z i^nnb fommen gemuingUeb ex vez, neno ftupefadluo uel uitiofo aere^ Ober von böfeu empfangnen wtnbett* Siefe ^aurfen wo fie fielen/ fein 0^ mebt faß gut/fonberUeb in biefen p^'*' flifen^ipben 5'tebern/ tefte Hipp: Secundum aures tubercuïa de grauibgt;^® ueniuntimaxime in febribus ardenU’'' bus, ft non décernant,maturefeanu?,

-ocr page 201-

C«öïteE t^^ fan^nfeV de naribus/t non fluat^perü munt, ^fl (onberUeb wo ce bic fratv (hnf^^ tn ebrfn ibebt/ »nö fit in öen# btlMgen bc^b«c Wf^etagci^befuiamp;ett/ une eben lokker Hyppotrates fagt/ A# flüus dolor in a vire cum tebre non in^ ternutfente, uebementiqr, graue perp eulum minatur^Nam Ôd’menic ho* mineraptr.^famp;oeb fo verged? offtbife JCipU batV/vA kbaben mt fo bfbtH/ ,mön fol fie auch nit liebet Ueb iur febwe ‘^ngtrepb^/ waft fie benwebcbt rniert fieUnge jeit/vnb fem nit gut ^ùbeçkn. ’’■ “SKomiXnunfokbe bauefen bat/fol man fie eifUicb mit ber Eiffel fernen/ .baruen oben genielt rauebê/bamaebp %n »bcrlegen/bte fokbç^ertreçbenZ »nb verfebminben machen / bannit fie fubmeb aurótten vnnb jur aittetung fofücn.i^tlicbe nemen gamiUen èl vnb tbetiaef vnb falben fokbe obrmib* i bd* mitHkbb«bl«bkecf blettenn effigmï fk^bm taffen fieben/ vnnö alfo etn tatgUm auffgeUgt / fern vergangen.

/Obes

-ocr page 202-

i6d ^asfcc^ôjd^enb

4gt;ber Bab pc mit dlvonframktBïtt^ ^oli? bepinirt/ vn ein roenfg iSrotpiX éf vermifebt/ faßen prepebenz fem ver* fcfjivunD A. “ïBannpf fub aber anrof^ ten/fb müßen fïe nur außv ^a ^ab tc^quot; genomen geholfene ^infatfamen/trt ' gat^mffe^ gefottenvnb em wenig bti^ fenfeBmaf^z fern 0e bafO watefj wórden/ SXInö naebmab fofieau0gerurt^ nen/miebem p0a0er Diachilop firn'' plicfaulfgefegt/ gc^aiU; vnöwó wW’ 0aifcb Darin wolt werDert/mitgebrert? eemaÜauninefftgabgefüfe/etngefetbf/' ! fofcfjeoaußgee^i/ vnD mit einem 0tc^* I P0a0erjügel^ai(f. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\,

^fffo auef} Die peuHn/ fo vnDenafC ' Der few gewefen/^ab ic^ ^ofDerfebeU' fen in epig lajfen peDenz vnnD au^^(f iegt/ fein peaueb vergangen. ;

Süon wegen Deo webetage Der jeb»/ j Çab icb 25erfram wur^ vnnD fangert' j Pfeffer in effig taffen peDenz Den babert fie im munDt warmb gebaUenzonD af-fo an patt einee ApophlegmanfimV Den

-ocr page 203-

Capitdf i^r^ bot we^ewgtaffen ^cra«^ itf^en/vnb nacb»«*»^^ gt;^i^ ^ofm effig ober ^Of fen wafffr hen munö wtOer (allen aup* Mlcn/ WO fetn inßammatidTi fonß im munh geweien tß.

®e Ragen auc^ hie framfen offü mals fieb fe^r in oreren/ wan febon fei;» ne bauef en verbanden fein/ fie werben offe gar ge^érto^z S)ann bie organa fenfuum, bie fift werben ganç vnb gar erfiart vnb vergeeft.

\;:^8 rinbt auch benn fransen efftf nach fokken heiftigen obrenwee bureb bie obm aug/aitterzwefferiger itü^l vnb ba mug man audjwotmaebtung ^benz eb niebt bas birn ^erfebmotben ftp/ vnb berang (au^/ober ob ee fongn von einem inwenbigen abfeefTu ober aig fep. ^nnb bas mag man exhac Hippocransfententia erfenenZ Aur^ urn (ordesdulces morta’es, amarçue/ r© non. Item: Aurium dolores in pro^ (undo meatus auditor^, ut plunmum tertio die per imunt.

-ocr page 204-

168 r’AÖ fcd)$cbcnb

^ufeo i|l nun. ein gcfe^rhcî?lt;^ fc^wen^/ tut wot iùu’enôf a it b cv wlt;*^ foußtaautfr rub tveref ^erau^hufß von eine A abfcefiiuamp;er jnen ip auffglt;* btoef^en/foU man öae Haupt ßerrfert/ »nö foU^ce fid(0d öuKcuBcm/vÄ au^^ trutten/ wnö über bae obre legen/ @^’‘ nonene torberbeermelb/ gamtden/^i^ ÖJjaioran/ .^umteb / 'îÙellcbfûnatW IXauttenfamen/pferftng fdmc^leMl ein mentg/ aut ^amifföl vaab Ctautti^, Ja einem praller ober OJJüßlemgefo^' ' ten/ »nDp^aßerwep^ vberbaeo^reg^ : (egt/jeugtadee beraue.O^Jan fol nüfetöl in bie ebrea tpn/ ee fielt lieb fpfc^^^', ßufj batb/ fo er verrunnen tjl. ^iewük bifer plane vnb paiicFen mt vnnb man*’’ tberlap artb fein/fo fein fie bod}ait ali^ gcfebriid} ©ie beften, wie Hippocra^ tes fagt/ bie fifb batbauffbfdben/jüfpt^ $en/ »ab em iweb gewinnen/onnO ß^ gteieb »aber eine je^tigen/ bie niift^”’ ^ert fein »nb beren bie gapffen/bae ijj/ reilfeort^ jam aitternonberfK^/»^^

-ocr page 205-

■'€4pttct I^?

ftU ^wpgöpffet / bas ijï/ bic an zwepen Ortzeit suoltcn auffbreebenz ^icfc foU man erßUe^ matefien / «ac^mate mof tainigen/ bamacb fo fic gerafhigt/ vnb dn grunbt bekomme«/ ^tbapien.

^as etüclje gar gcl^driof? merben/ ijl auch nie gut; ‘^ann fie aber nadjtnalö

, burc^bte“Olafenfc^maiffen/ fo vergebt jn fclcbc miber/ vnb wirb mit jnen bep fer/teibE Hipp:In tebnbLis,quibus au-?

1 tes obfurduerunt, fifanguis ex natP Î bus fluit, aut aluus turbatur , foluit morbum. SUub anber^mo/Caput do# lend, pus, viel aqua, viel fanguis effiu# ehs per nares, aut os, aut aures, foluit j Ägritudinem. Sao ijlz (£6mirbtbef# i ' fer vmb bie/ meieren im fopffsvefiez ai# 1 termaffer / ober blùt bureb bie “Olafen/ , ober munbt/ ober o^ren aujlrinnct♦

iJSonftbmftijen bev

1 t jDasi fibcnscbcnb Cdpitct

' ‘«t’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^7 ij

-ocr page 206-

lt;7° ^Asfibctt^ebenb '5ïöertau^en(firt mtr6^gt; yt/r^ ^lt;3tt^tlgt;rcv mengel/ ^we# j

^^^^'^*”^’^ ”^^^ Oer franrf CAS)^ f^ept/ fo es fc^on mit Oert fdjmaffjen bef(eri|itvoröcn.

;iÖer erft ijl cm ßicß'entö meinen vÜ vinnen Der augen/öao fie fafl rmnert/ ; Sae bie je^em vbev Öie batfen abllt;i«f'’ fen. 2lber Dieme^ Hipp: fagt / èae bif niteinbólïseieljèfep/tn EpidzEachye/ m r inacucis moi bis ma è habentibult;

uki o manantcs bonum:non ultró ue* ró mal urn. JDoeb Taigen foldje grofff fefjivacb^apc be^innern ^ime an/»iiï’ « ijl wol in aebt Jö ^aben/wao bife çe^eri» für ein Xlualitet an fieb Jabern ob0^ I^a9^ ober falt/ biefc ober bnle/oil ob^^ wenig fein, ^ann wie fie fein/ alf^’r aueb mit einem foldjen (tu^baß^i*’’ ' belaben.5)ieweplbife je^ern einpui^'' ' gierungbes hmö fein/ füllen fie feH wego verfielt werben / 2lber wol W^ ben gepme » per fautes mit gnrgfJn^J'^

-ocr page 207-

CapiteL 17t ferjüfapffen/vnö «u^jft farcn/nixta tHud Hipp: Oculorum fluxusm fau' ces reuclkre oportet, (i mo^o confer# te uidetur, X)öcr mit fópfffetil binöfr# pc^ Stehen / bannit fie nicbt auff Die huff tmö^er^ fallen.

èeranber manuel fo prb begibn iff ein augen ferb ober febmerung ber au# '^cn/ bac fie faf billig »«b rot werben/ ^ecbei! ^efftig/wb brennen wie fewer/ ^*6fahrenauebbunae blatternin inen ’tntff/vnnb plagt'bte jc^wac^cn bciftig. SGnnb wtewol in bifem ^-ieber vU §ei# ebenauf ben augen mogen genommen werbén/ob es gefe^rlicb ober niebt fep/ ^a^icb6 blepben ak oorbefanbf/^pg alleman/ wie bifem mangeljufulffen fep.j^iefe Çip vnb augenferb/foü man/ fouil mugUebz wenbem bamit bie blat# ter nit auffbreeben/onb bas gefiebt ver# ^n|tcrn vnb verberben. 5^a foü man erßltcb alle riep réuni Clones gebrauebê/ Îonbcrlicb wo bac 5’itl’ff anbero fotclje iftlepz bno man binbenim nacf foil mit ^*1 ^ tu

-ocr page 208-

»71 Ön^riben^el^ciib föpffinn tafelen/ bnfefbßarçneç »f** 2(gfîam/ vnnö andern bae §t'nöern^ ïcue^f/ab SÔ«nw«r$/ fröfdfefrflMlt;/lt;gt;' hereof o çdnfetn/ ôuffUgftt/»noMlt;’^ ter auffiteben/ ober was fokker initié' meb*' tit/^^nö Ctje nadjuolgcnöc W nep/ wol warms ober bteaugenbt«^ Sen/ ben franePen vorm lieert bewartV fern hgerpat fin ft er vn bunrfef maf^f* ?7cmpt mifeb »on einer frawm/ blt;lt; emfnebfem feugt/mb OCofenwaffff/' ober lüegwarï wajfer/ffopffs wol »f*^ bcrcinanber/ neb tdeblem bnnu/kß^ »Serbie äugen.

57t)nb ;wcen löffel vol wepfJro^Ç* trader/x. löffel »ol fengel waffer/ Vk trioli RomäniyCamphorx febes fw grana, reibö wol »nbereinanber/fekb^ burelj ein nkSleirt/ tropff^ween tropf' feu tnbte augen.

23?ebr emfebr güfo augen waffer» Ä^x^mbt surfer fanbl etn SalSvnÖ/ 51 wepffen »t'efrtl tf. gumt Thunf ^pr^paratg nn quillt / gaffer eti’

-ocr page 209-

’ Capitch 17? laffe faupel/ fengehvajfer/ au^entrofl waffcr/ jebcó jtvo w^/ tropffa in Die augt'J^aetj^fm man aUent^atfeenrit guter be we et er maßet bat für mandjer-tepaugcmele/mill ul bierntt auff|örL i « Scr britt riiatigcl fompt nach ber franeflapv bae etfteb fdjie r gar erbhn# ben/ »nb bermangelinmenbiginben ' äugen i^i ober in ber (ebnur/ baran bie augemlengen,

,, . Söonbifemmanglfanicbntdjtorbi nung jü|aplen fürfebrepben / ÖJjan muß fieb nachber orfaeb mbtè beßteb bir bierinn ber verßenbigen ratb «ti bafeen. (£0 mere bann ein eußerhebe •fell wrlanben/ fekbee btnmegjune# men/feraueb biß ma^cr/^^imfefenget maßer §mcen löffel vob barin laß jm en tropffen lOid uitrioU redtftea« fal^ 1 len/ vermifebe »nbercinanber/ Z^ann ) nimlt;in febeilein/ßretcbo auff bao fd/ 1 morgens »nb naeßts etheb tag/ in hin? i wirß bu miber feben.^asgefiebt «»^(1 btt »erbauen mit einem febmarben v v nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;un

-ocr page 210-

174 ^lt;^0 fibcttbjc^ctib ^biiffcnt/ cöfv kimvat mcljt an (ufP ge^cn / btjï DU wol wiber bifi ferait) worben.

‘Sommaren fc^foapffen,.

2)40 4d)h^bcnö€apitet i

lt;1^ ^ab oermeU/baebt^ r lieber am niaipen onbt^f ^L^W ^W^n^umorenbeo feib^bi blutangretjf/onnb baljfl^ bi4 bewege/ vnnb bermap« (en crtjii^/ onb feule/bafï bas leben bar-* burefj in gefa^r foin me. .S’aider bann (onberlicb ^a(e« febwavifen er|îe^en/ welche in erßen tagen färwar gann 3^^ fe^rlicb fetn vnb fr vil von wegen biff^' febarptten giffto/ fo fieb in bie ^7ajïn gesogen /ja tobt blötten/ »nbfydeialt; nones ober ipbaedi cerebri emolgen/ bauon Hippocraresj^u feinen seinert gefcbcben/vil in Epid: mclt. ^ßmi fob ebeo bißt gaoling geftebw vnb erfleeft biefung/ Mo berbalbfopif vnb wang Obft/ alo bei mano mit prigein erfdla^ ge»^

-ocr page 211-

CrtpiM -171

Ólt;tt/ ganè Haw »nnï» voUa lt;^f(Iorft6 Hut SÖnb wie öaö gifft im Crocodtiio aUeofcula venarum, auch Den bint fa* fieri aujjfrtfïtzbaefidj ja biff Oienfdj muß jù tobt blàttcn. ^Ifo biß .^imme# (ifeb (trocobififeß gifft auch t^ut/ ^Önb ^ba bitfft nidjt wol ctwao für/ ;^ann co ifiemaftralis imprefsio, baoiß/ @ot^ tC6 wtü/ bic fdjwertiebfan ver^inbert werben.

lt; ' iöamac^ ifï aber noc^ ein nafen 4c^waiO’cn/wet£^e6 fidj bernaeß in ben Hmparibus diebus cnucis bt\pbt/bap fdbij^ ifi güt/onnb «ap^t ojftmatoein auffidfung ber fdjweren frandbuiten/ • bee ßime vnb ßauptoanu. ^anHip* pocrares : fanguinis eruptiones per nares abundè ft fiant,pleruncp libérât, Sönb Galcnus baruon oberffuffig lib: j. Curai: ad Glauconem Cap: 14.. de feb:acad: nit von nétten allee bic^fï »üfubren / es will mir fonß biß mein , werd jii groß waeßfen.

07Kßt6beßowenigerblüttenfieofft ^ v

-ocr page 212-

17^ ^4öAcb$«bc«b fo l^cffttg/vnö wann man jnen bas Höf mtfîdf/fo muflenfic voronmaebtrn' »nnö fdjwapefj^avtten/fo f^nen alles blöt enrge’et/ crltgcn.

SOdgen öcrbalben ctltcljc 6lüf|le(^ Jung/ wo fpldjcß woU $ûuil werben/»!’ btefrelft ba^m fallen. ^^Ibcrbaomü^ lt;c^ aurb mclben/wann bife entten blütgt; fc^wavKenanfa^en/foil mans nie halb fielten/ wae Çerau^ muß/ bae möß ^e^ rauß/SX^nb gibt bie ‘Jlatnr ntebt lieber^ heßornb biear^nep/ bao blüt willotf^ nießtßitt ße^en/ wann bufcßongötis bewerte btüt ßetlnng aufftf^ß^^tber bw folß brumb ntebt erfeßreden ober ferß-fettig fein/ 5lt;’ß’' «HV barmitfort/vtquot;' btüdieß geßebet foteßeb/^angto aber ei waoberetlicß ßunbt wiberan/ baßa^ bn wot aeßt/ auff bie ßerefe ber freute/ mit beinen onmaeßt waßern/ fowitß tu wot ßanblcm vnbbae bluten iäfti^ ner jeitauffßören.

^le btütßetlung/bie icß bir anjapg/ fein leixßtlicß ju befommen.^ann wie

-ocr page 213-

CApttet »77

Crofobthon blütten macH' Offfo [ei» Wibev Contran^ herbe, biC eejieUfn/ Vnö bae bejl t(lZ fanguifor!^, ptmpf^ nella, Italica gênant / ^(«tnant/ barnadj bie ^^lütwür^' fangutnana, bad fdjön (etbfarb Geranium .^venigfdjna bet/ vnb beren vit/ bie man fût bic ^iat fen ^ett oV auffbinbet/trinefet baruon.

^tem berQMiitjlem CKoter fanbet/ CXott Moralin/ Mumia t^otnifdjefreu^ •ben/mit eßtgvber bießimgibunben/

Bolus armenus,Terra figillara,fuc# cus poriulacae,vnb anbere me(5rnm-pUda

iCasmftbefig fo anfebtehejrauben •wadjß'et/ ÿem baemöhepg auffben tobten foppen/ S^eebbaar / bafenbaar binbenim febwani?/ ®ccb fetten fic 5ü • putuer gebrenbt werben.

Polgcn ctltd)Xcccptkm.

^yx^ïmb bae btutfo von btüfenben n fmenfeben ijl au|? gesoffen / ein * * ^per febaten vet/brate bepbetn Sewer/tap ben blûtenben barsü febme^ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;den/

-ocr page 214-

lt;78 SOas ad^t^ebenb rflt;n/ ob^r repbe jü puluer/bfaf^ ïgt;^f*^ handen mbtennfen.

3tem jteffeibraun/ ober ba$ euffff^ flcvcrbnÄnen rit^an feffelen/inPJï ^afen geblafen/ ßeU bae blut/ bas fïjü^ OUC^ Crocus Mams.

3tlt;m nimbetn fïudS^^obtenfopff'' fcrene jnpuluer/ flrepbe tn bte nafert Idc^erz ober gib / fouil bu nuff einfii^ pfennig mag^ fc^gt;aben/jit trinden.

£Üïanfo( fie}ftgaffer riechen (affd^' 2(uc^ ben golbtfïnger an ber feptten H# ba blût/ fîaref mit neffeln jûbinben.

ßpngrien ob’ 3ian(wurç in tnu«î’ ober onber bie jungen genomtnen/ß^ff bao blût/»£tn guter truneP Çaber neffeln ' trader/ fielt halb bag blût.

(Jin compofitum.

5?iinb Dvotenfanbelz Boh armen!, terreæ ftgilJarp febee if. gutnt/îOîarg*’’^ ranten fcbelffenz AcattçHypodfttdeJ febee f. quint/ Nucis Cwprdip f. quint! Mumie, MaftidSjThuns Qi cius cor^’ ticis feben anber^alb quint/ fangum's

-ocr page 215-

CapitcV *7^ hominis combufti ij. quint^fbrent ^a feilbaar anöcr^atbe quint/Ó^Ïach ein pulucr brau^z an bifen woOdl bich laf# fen genügen/ Sann mannen man# cljerkçblûe ßeUungbemufl fein.

?9?an^at auch bfftntale von wegen beo er^i^tenwaUenb? blute/ bae eeo# berfiebz wie ein wein in einem fa^ge# fotten^at/ muffen ein 3lbev eröffnen/ nitbae mane blüt berauji lief?/ fonber .vonwegen einer erlufftigung/iflbalb baruon gcflanben.

Etliche laffen greffe fepfflein alfo trurfenbt vnber bie bruß febenz vnnö anbere r€uuifiones,bie inbergrößen • not^ ni£^ ^üueraebten fein, ^cb hab fie wolmit effig (affen abfûlcnzbiébenlgt; »nb fuß in lawlecbtigen effig laf# fen legen z tâchée »nit effig

»,^,.. vnberben bale oft auff nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

nb'rfir biefebam gefebta-

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Öfn/ißgaetvol

5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;geratben.

?Don

-ocr page 216-

^o ^tiBneiw^cl^cîto ‘Sonkrprcwn/^if^i bei* 5Utt0eiî/l)4Îf/ma»gt;

Ovltvnömunögcfc^wer. ’

S)A6 neunje^enb CapiUt •

3e enfjinöu ^t^tge Haf^ eern vnb pre un; fo im ßä^ äjen tnutiO an ben nwn-' befen / an sepffUin / tr» febJunb^ gapmen/sun^f/^ »nö ^anffeife^/ von ber troffel/ »nnb“ ringang beoCÏRageno ^inabz bij^ount'^ rupfeUn/ Will ich allee mitbemwort^’ (ein Anging begriffen ^aben/anpfa«’lt; ren/foinincn sum fbail von ber gemein gt;, enijinbung ^rfenicalifc^ee giffm/p ben ganzen leib eingenommen/ sunt (§ait aber für fiel) felbfî / ex fpedfica^ proprietäre ueneni, wie Oben Vom Ai«^ pio rifus gemelt/ bae fonberbe^ biefen-l partibtis gefe^rbe^ ifl. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»ß

^ie man aber bifer preun/ ^i^z ge^'^ fermer/ blättern/ vnb feurlein/ vnb ber^]

Slingert

-ocr page 217-

Capitet j^t

Jungen ftifftfung/ vnö ^cW fgt;run|l/ vü ^ctfcIjïunDung/ ierflobunß^elifcnfol/ Will idj fur^Ut^ fe^enz ÇOnnb 0« foil man ja mc^te anfaßen/ manlt;^ab Sann îuuorn Die gvoiJc meebtige ^i$ bee kibe mittgitt/ wnnb ben kib/ jouit mügUdj/ von allem bcm/ bae »onnbiten/ gerat' nigt/ alterirt / erquicft vnb bevalt/ 2(15 banmagmanmol mit fftlungcn/auc^ benm^mbt/ bic jungen/ vnb maebro djen^afftig ijl/ l^avlen. QBo aberbep 1eib nidjt euacuir / geföU / gerainigt/ erguieft morben ijl/ vnb will bieanfa^ ^en im munbt/ ber «Preun meren/fo riebt man gwmmebto/bannben bittern tobt jn. 2^cl) btt t«ttg vnnb vil ju falt;» gen/ aber ub b^b nicht jlatt/.iöocb ein jeber bebend / morbum eiïe fuorum fymptomatum caufam, ©avumbfolt mû er jlUch bic ^nupt f ran^h^pt h^9l^t fo ba^elbtgc gefeixten/ bife jufeU mit

, guiesn bebacht angvepffen. Sann ijl bic inertube hiP bee jtebere gebempfft/ fo Wirbt bie preun/ vnnb foUheem/ eiib

-ocr page 218-

lt;ôi Das netinjcixnb çmôte Ototlauff fdbii aujf^dren. 6ö über bic preun/ bae i|l/ bic cnçinbunè bes ^al|ï/ vnb munbtó/ifïcin Èryftprf las ober Äerpes, auß fd^arpffem ^# gern gefai^cnem gifftbcrlufit fd«glt;^ blöt verurfaebt rnnftu auch ein fonbe^ tiefen methodum curandi halben/ VM^ bicfen hab iefj alfo im brauch gcb^*'^^ pcracflfs vniuerfahbus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

(^•rfllicb b^*b teb blt;^6 lt;ïpfff^ *^lFg »on ïöïprrbenz wann miftdebern w wenbig vmb bcn f^alö gefc^iagen/^w bic f utf nbe bing alternai folle iawlee^tt »nb warm gebrauchet werben. ■ ■

^adjuolgenbt bab ich fn emginö^* waffer gemacht/ wie volgt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-''Ö’

tQempt prauneUtt wa^cvl ^lt;i^^^ ampffer/ CXofen waffer febeo einnun feln / Oïaulbeer fafft/ J^oiber iattvee/ gen ein löffel vol/ lafjfieben onbefdj nanber/ vnnb fein lawiecht ben mit taffen auljgurgetn.îÙîanfot^*^^ fch wembtein an ein röt lein binbew'®*’ inbi^ waffer bauchen/ bicôungen’^'J

-ocr page 219-

Capttet. 1*3 bet ein ^anb/ mit einem 5*af e(ef en fap fen/ foldje beraub Me^en/vnb alfo ^in-ben in ^ab fahren/ öie Ktjebrunbtne manöet/ ben f^innb/ bae j^jïein/ben gasmen/vnb allee wol bamitau^feu' bern/ onb abwipben/ (Sonber bae ait/ ter/ onb wae onram (cowing ip. ^nb fûwar bip febwemlein tpût nil güte/ eemadjt opt feiten/ bannit faven bic oifter«brocEen aup ben faudbus nnnb . wanbel/ ja offt gat nnben aup bet ttop ’ fel/ vnb vorn ?9ïagen Çerauff/ bie fon* pen nimmermebt b^rfut fomen we/ ten- Sönnb bab manchen ÇîvbddKn menfebenbepm leben/ mitbiefem eint? .genfcblecbten geringen banbgnPiem «balten/ S)ann ber Vomitusipfebt gut ju bifem bale gefebwer/ ee fep An# ^ina, ober Wae ce wóU.

* Ï^acb folebemaupbuben/ bab ieb/ ioon wegen ber fpdrigfeit ber jungen/ bip volgent febleimlein ihnen in munb geben/benfelbcn su befeuebtigen. San tic sung gat bun vnnbtrliefen wirbt/ Mil nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sgt; waff

-ocr page 220-

184 ^asttcun^bcttb 1 wann tie Adencs, ba?tß/manöd^1f' I ^ii?t fern/ fo fennm fie Orr ^unaen f^«lt; i fpapebef eötr be fcudjtigung afbfn/0^ mui} mankte Adencs fampt bft JU«' genmit eußfrUefeer bcfcucljtißung^b« frtfeben. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;v»uï.

ÏQempf fatten fern; Semin: p^^ Traga canthi f. quint ober ii.jiedjf «Ulf rofenwajfer ein fcblemib brau^z (egt ji? mitbaffenbè tuefpiem auffbKAuwgff^' ©erfebteimb a«^ gerpenvnnbgfit, neuten ^aber / vnb hapben/ ijl fe^r güt fürbieannenz barter befeuebtigetuU^ abpergirt febr woLtnilbert bie fc^rrtut^ ben fuUbiebi^- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

‘Ïöann bic ^ung fo gar ftiffi (iebt vu? ■ hert worben tft-hub teb fie mit frifc^euf burter/vnb fiabbdnig laffen falben/l^u? ben ßlB mit fafft auf swifeln vnb rofeu fffig (lt;’iïtit abjteben / ijl ein bewert# Expenmentum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

ÿcf fan Çic nicht vmbgeben bee«^ ten vnb frommen Bürgers vnb fünf' Ieriw2(ugfpurg/ Anthonij Can^»**’® erpf^

-ocr page 221-

ïjf CrtpltetrZT “M? experiment/ Dae erviljnr Deo (eueren i in bifen ^i^igen franef papten nut ge* 1 tbaplt »nnb gc^otffen l^ntz bann ce ijl ' Wol wert^/ bae jeberman ifijfe/ ee ^a€ auc^ feine gewijfe rationes.

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'57empt ^au^wur^/wie vil man will/

biefoUman jii einem mùjî jloffen/t^ù »nber ein pfunbt j. lot falis armoniaci, lajjin einem feuchten feiler bigerirn/ J^i^fjlHüwajfer worben ijli Darnach , btjliöir ein waffer Darauf / barmit ’ wafc^ bie jungen offt im tag lawlcc^t, 5)ijîijl bewcrter/ abic^ bauonfagen barff/ S^ann bao frant nit allein ^od^ fuU/fonber b, fahj abjiergirt/ ofl tringt . hinein/ zeucht bieemjinbung herfur.

11. Wieweit bie franefbaptvnb bae re* medium,in gleichem gradu contrarie* tatis lichen feilen/fan teb beo nimer^ mehr gnugfamb berumbten Medici Theophrafti Paracelfi experiments nitbabinben laffen/ bannbajfelbignit allein von wegen ber prenn/ fonber vit we^r von wegen ber greifen inwenbi^

-ocr page 222-

i86 nbsp;nbsp;nbsp;J?48 nemt^e^enb

gen btf^ 5ügebraus^cn iß/^afteskfe^* ötef^t^/ öcn öur^/vnö aUc mwenöig^ j ^r«»|i/ ont» Dae tflbae. * „,. ;

î^îtmb ^iten gclcütcffcn fafnittrf fit b ben tn wairer/bû jwep tait dmix^ , triHatI febûtte mon ïcbiffel/vnnbR on fin faite ort/fo febu^t ber ©alwttf wiber m fern ^riffatten/ ntmb beffeîbu gen gefcfjo|fene falntter einem 3«»^^^ , ein feebejehen tÇalk »nnb einem «be^ menfe^enem halbe quint zjertrelbelrt lt;nbsp;einem löjfel sween frlfcb brun wa^ctsi-gibe ben franefen ju trmefen. è^jj^ aueb güt für bue grleß »n frain/ fo mart »1er grana in einem beeberletnmmpf voll meine; bann blfl tß bae reebt S«j ' vrtnæ,;S^ail ee wirbt au^ bem b^rh b^^ tSebaffvnb gapfj gefotten/ vnb treibt à proprietate amp;nbsp;fympathia innata bf? grteß. ® lewepl man vU »njeheber lt;è nep fur ble preun/ »nnb blefe munb^ febwerung erfunben bat/ la^ lebe biep;^ ben/ ^oeb feb^w ein feberz baeerbk OvQjnncbtbinben am barren fpan/vnb werw

-ocr page 223-

CaptUt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1^7

#rbe an Wfer preun etn mórbcr/wan man will bic frantf^cpten figen laßen/ - »nbbte jungen feijaben/ vnb fcbinöen/ ba beeb hin gefaxt angelegen i|t X^Olgt ttUtt vortbev particular! ^’• Angina biefee ^'icbcrü.

^ 5^0 bir ein rdfe au^iauffe/ ee fep »mbben ^ab/ in ber feptten/ auffber 6^/ ba$ einem rotiauff Eryfipdad bberHerpeti gtcicb fi^et/ fo fo(t bu biv

• |)iß maffer taffen fieben.

‘ ' TJime ^ÜXprr^en / ^epraefj febeö ^nvnp7 effig ein trünrflein/'57acbtfet?a tgt;en maffer jmep truncHetn/ ©affer »ft Wra^febee ein quint/ taß mot fiebenZ

’ biß bic Gummata jerfotten/ nacbmate hgomittifebernvber/ mobierotiß/ fo tangbiß fotefje rdt vergeßet/vnnb biß iß ein gemaineo affelmaffer/ SÜnb mo foli^'eo brennen impale iß/mag man fié aueß mol barmitmit bem feßmemb^ ^fntaffen außbupen.

2';Önb'bicfc atte tuit cinanber mittieß AÖ^I^cUs anginofum collißapffen/ ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4gt; tij

-ocr page 224-

18^ nbsp;nbsp;nbsp;^43 »cun^ebcnb

»nb ifl wcptt ein embers bann etn ^fgt; main Angina, bif außcbcrflüjO^V'’^ ^cblftt in em abfeefrum süfamen gepP fen i|f. SX^nb biefe Angina, iflnadjaft bes gefeijepfftrn gifpe entmebrviebt^ (ic^/ ober boc^ geff§r(id}/bann fie halb i'inbilfft.

i^rfdic^ gefc^wübt brr ba(f/ ee (ap' fen fiel} aueb brief vnb bipei bifwepf/n febea/ fennnen mif großem froß? vnb flamber ber baut an/ ßeefje hefftig/off ' in 24. funben wurgen fiez biftoepRif in brep ober vier tagen auffo iengß/biß an fibenbe tag/ fo fie ben vberfebritteu/ laßen fie fiel} nacbmalo gemainglie^ baplen weicbebarnin oer^afft/mdgen ' nidjt fcljmbten / bie jung gefebwiU/ fie veriieren bie rebt/ werben gar Çaip ferig/ bie broffei / vuub ber fcblunbt febnurpffen / »nnb bonen ein/ baß fit bao trurfne nit wof tuegen binab brtrtlt; gen/ auch gar fein fpepf/weber wapcife/-«oebfeß gemeßen.

i^tWe^en fibre man biefer japeben feine

-ocr page 225-

Capiteh 189 F eittö an/ fein tveDer gefc^wonfn/ noc^ rot/^ife fern am gefd^rlicfjlïen/vnnö vechter t^umifcher art^/où fluche ßp efen. ^;)ù mù|l öu tviîxr boftn maß o-ben gepißt iß. i^'rftltcb fahr fertig trie (onftn/fcijiwR/brifl' öiclj / rapnige/ mie fenß in gemain/ '^Îacbmala febfag Oae tlMper über/gurgel öicbz»nO beiß Dapf-fer/ murgvnnO repß Oen bale won eini gnbe#/ miteingeßechemßnger/ fo Iieb . Oirbeinlebenijh befeuebtige öen^alß JUit Oem (djleimble in 0 preun vermeit

$0nnö bie iß mol auff^nfeben mie ben rcuulfionen/ vnO anberen bnlffenz ^Öann bifer ßuß kicbtlicb in bao baupt • ßepgt/ mann man pt zertrennen mill/ macht vnfinnigfapt/er felt auch leichte licbinbie fepttem macht plcuritim,o^ bee auff bie lungl/ vnb mo bw bin milt/ t'anß bu fetjaben jufugen. ^e gilt auch bie nicht Hyppocratisfpruchvonbie^ fer Angina,fonber von ber btc fonßen außerhalb bifes fieber ficb begibt. A n gina aifcdis à venis,qu3f in brat hijs . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X) inj

-ocr page 226-

190 Sgt;4siiewttjBb«ttb

funt fanguinem detrahes, S^ aUium inferne fubduces, quo id, quod mor^ ! burn committit, detrahatur.^au WÄf (id} ^Öcrlffffcn/ purgtm/^te nidj^fol/ fonbcrman foil nur fV^en/wtc ntan Dil principal glicDc r bc^üt vor foUbè giffti bas man fie auch pfgt;^cft/önubprad^ hinweg bring/ bamit co weber im ruc^Z noc^ magen/ leber/ mil$/ ober lunggflt; logen werbt/ ober felbfl ba^infaüen‘n ' ^Oietejî mit ben fôpffleinbinbenauffi ' ben febuttem ijl wol lügebraueben*! SOlan mócht auch bie aberlein vnbtetj bedungen lajfen/Slberman mu^fitè wolbebencfen.^c^^v’baudj ein aquaw theriacalem mitrofenwajfer gemac^t^ ' »bergefcblagê/on befunbè tinberung/ fonjln ijl eo mit ber preun ein Cura, ■ 'Son iviifttvcfViinqctJf,

fuc^t/ ©eittemveb^/ vnb ,/)8

SÖlut reufVern/vnb berglei^ -^ d^enineintSummam -^

-ocr page 227-

Opitel. 101 ^40 jwett^tgfî Capiteb

ÎJc von Der Angina ^^^’^®*^ fllft^e^ibt C6 fu^ auc^ tn oen vifce

^^9t^^*'l’^^ rupfe# s?-^ linevnbleber/baöba fèlbllebenfoldjeinflammanoncs TOCr# lgt;en/ dnemEryfipdas gleich/ wb foh cljee imveb (onbertiche vergiffte infC' ttion/fo bie lung er^i^t wirbf/einperü pneumonia brau^/bie fürwar gan^ ge festlich iß/ hife haben ßete rote barfenz bie lang verbort/ ßepgt vberßeb/ vnnb erßeebt/ gleich ab bet Lepus Marinus eber ein muebenfebwamb/ ober fonß ein gnb venenü fuFocanuum. ^'leuß bann bifee argeo fef^ebhebs gifft in bic rü,jzfelin/ ba wirbt ein hefftiger fepten#, ßi^ brauß/ vnnb mögen bie büßen nit gewinnen. SOnb bie haben ,bie gmaine Curationes,alö purgationes vnnb de-riuationes, vnb aherationes b# mate#

rien) bureb lt;iöcrtaßen/ an emanber

-ocr page 228-

tpjt ^40$wcit^t3fle on^4U(^ nn|ïabt/ ^«nnau^^fttF;' tenmc^if frfjaamp; abnuß cntitanbeml^' j ©aß K me^r foidje bóft giffiigc ff ticf^^ ngfcpttlT bewegt/ vnb gerörttvorbert/' jetne^r fern bic fpintusjvnö DaeW#' vergifftvnö verlept worben/öaegucfe fokljee barnad) bic mfeera burc^fr^P fett/graufame blutfpewcnvnnb bruft'' gefebwer barank enf|Ïanben/»nnbbi^ (ji^ ijl nur b^Ifttger worben/ öUw aup' gebort/bae fie nicht haben mogen auf^. reufpern / weber fpapc^el nod) blüi/ fetnalfotm wüjl erjlicft. gt;9nbberbi^ tmd sur aberlalfen / ber muß gctvalit^ Deface Çaben/ober eb wirbt jm feiert* ©tmu in bifen ^wnpenmangel furwafi ber Medicus foil bebacht fein / (eß et jur aberm fo mag er bic fadj verberben/ (eß er nicht / ßebet er aber in gefaxt* SUnnb fein bie wort beo gcmaltigert ©oetore Benediefî-! VidortjF.woljö^ bebenefen ba er in Empirtets fagt/waft dibiefen i^cjnlenpifchcn Jicbcminh gar güte augenfcheinUche laichen ver^

-ocr page 229-

Cflpttct t9lt; |«nbê fern/fol man fieSj ver bet abcrlf ^^ hätten/wie vorm ^euffeV *ÏBoaamp;eifJ güte merd’sapdjen ver^anberg vnb bu , UgmetjtïUraber/fo wirbt bae geredet Mût ober bte^/ »nb berne finber hbrep# en if.Saegibtdj eine jeben jô treffen. » nbsp;nbsp;nbsp;^^^^‘'^ *’^ biefen ;wapen befeeten

1 (affen fieben vnb aufflegenz pappetfa* i men/ icinfamen / in milc^ gefotten/ in einer Matter vbergetegt / Çabo gut be* fimben/bao ber (Icdjen barbureb ijl ge* tingert worben/ .^ab auch mileb/ él vil ’ Çônigvnber einanber (aß*en fieben mit eim genetten wuOen tueb vbcrgelegt.

•^en Olrmen fait? waffer/aud) von Rechten vnb frebOaugen/vnb f enen ge* poffen geben.

i ' '57acbuotgent6 au ff bie region wo ; ber pieb gewefen ip/ offtmaU bip Ca* ,. taplafma gebraucbt/fonberlidj vber bie j j region ber lung vnb leber/ bab genom-f men ber roten fornfcbnalpen blûmen iwo banbuol/ 3iotrofenaucb foud/bab fU fUin gepoffen/ rofen 01/ veicl ól/fe* x nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;beo

-ocr page 230-

194 5:?4ô^èftÇtg(î , tf^ tj oOcr'ltj. vnß / Khabarbar»» i Rhaponrid fcbce f. quint/ Çab^w^Jî*” j »bergdfat/ ÇabDlcfcm Eryfipdati^lt;^ waUtg^nnte ge^olffen/ nu^ offtM, nffffwap'ervbcrqdfqt/ eôbcbdrlftfûi’^ ; war biffer îûfen cm je b er emfonÔfJ'J bûc^/wolt man rec^t rallen. i

-^ab audj ben luccum portul3f^gt; i »nb fokken 3MlfPgt;' 2(uc^ feinlocbO^'^ Mût rcufpern §ô trineten geben Init R, nem wafferz 2((fo aueb ben fafft owP i papauere fylueftri rubicundo rof^ ■ fc^na(^en blömen/ ber fürwar in biR breien mangeln/ aie (ungen/ (èberefj, »ft röpfeltnecn^inbung grof? (ob-i»lt;^ ' ip/ 2(ucb anbereappropnata,vniiP*^’^j nditenjumelben.

0}îan foil auch wiffenz baß bte Eel^lt; gmata, fuße bruß vu büßen latwerq^*^ gefe^fr^/ unb^ekfetn/ vnb anbercec’^^i feef/ ^i( fonßen im btüfreufpern/ßP*^ tenßecben/mibbrußweengebreucb^’^^ ben fcbletm/SCitter/blüf/vöHe ber bru^ bannit auß juwerffen/ tn biefenvj

-ocr page 231-

Crtpl’tct 19$

Ôtfftcnbïujîwc^ennic^t bienpttdj fvin wollen/ vnnö bue fie nie^t allein nieste ablebigen/ nuffiibrenz fonber mehren bie bi^z vnnb bie fenU bifer filibi/ ma* : c^en »nleiblicben burjï. ^arumbbill - bu vol/bie Iwng erbiet/fleigt birinf^ab ' wilt er jlicïê/ fo gebraudje bife gemaine 1 füjfe bmg nit/ fonber bie bruß wafer/ I bie weber fûf / nod} faur fein/ aie Óïö* telwa fw/ (oaurampfferz Borago,Bu* i gloffa, (Jbrenprepf / iSarbobenebiet/ i fc4biofa,^üf (attieb/ ®’'”^ bergleidjen 1 »ner^eUidje/ von gölten lïeuttern/vnb 1 Wurzeln gemad5t»S)arunber magft bu mijebenober brauebe/per fe feine feur* Ute {atwergen / bod) bae fic nidjt gar

' iö fawer fein/ vnb ^ülep/ vnb Cprup/ , ölevonber feur ber Q^itrinatn/ 0jïaio^ ii ranten/^auratnpfferfafft/^temniant 1 i beer/latwergn/^obannebeerlein/baif* ! ( fdbeerfafft/ bolberfaft / vnnb wae fol* 11 Cherif/bail bife gleich fo wol aupwerf* i 1 fen machen/ vnnb gillen bar^ü bte hm/ ! befewditigen bie hawpt gUeberz aie bte lungz

-ocr page 232-

t^6 ^405Wett5fg(l lung/ (eher,

Mo mag man auch judder ÛÎor Violât vnnö Dae oximel gebraudjw ' fnb mat foil ficb ^tf Die ^liinngsrfnt* -OnaUtet nickte fnen taffen/ fie fein flt;gt; fîarcî nit/Dae fie Die meariis,Die T^tt'^ ’ vnDgeng mögen verflopffen* nbsp;nbsp;-tn»

Mc^ fo man Die Cordiaha amp;' B^' chica, Dae iflz ^er$pu(uer / ^upen 2(W snepen au^ Der :3poDerfen/5ur^f«'igt;^ flertfung gebrauchen wiK/ foUenfi^ perieo^n vermifc(}ungvi(ene5ueflt;F^ (ingenomen werDen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-jin

ïen Otm öiirft., ©43 Cliivn JWCHÇigfî Clip..

•O ein greffe briinÇ ifl/Da mû^ mart’“’^' (efdjen/vnD nienw«î’ jwiefett/ Dj Der Durf^ nicht ^efftig inDiff^î lieber fein foite/wal’

affo atte ghebma^ enpinD/ vimbaÖ^ fv(^tlt;n/ onD guiper t^orrumpirt / »«ƒ aur

-ocr page 233-

CaptuL ^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;107»

gctiórt fdn. ©ann Öie maligna Qualu» ’tas,ï)f6 venemcontagioft bfe Vergiff* ^vn Iuff(9/ nimpt ficfj auc^ |^l)crlic^ tomböcn^agen ani erbtet fnn orift^ «lom vnb eingang / nürfnct öcnfdben gat aup/öa^er fie cè Ou ^erç breu* «en/öaö ben ®ïagen alfo verbrent/ ba6 nit allein biefe beUifcbe $anta(i# fdje plag/ vnb vnblctbHc^er buï|Ï/ fon«« berauctj fc^werc finguitus wnbeon* toulfiones uentrieuh’ bvauß eruolgen» ^Inb itb glaub/ bae fein graufamer fa»» mer vnb flag nit fep, bann butß/ »nnb quai lepben.

■yiun muß tel) bie mir felbfl nit congt; variusfein/baeiep oben vermeitpab/ baabie frigidaim anfang/von wegen ber pinberfcplagung ber pip/ niept von f unbf an ^ûgebrauepè fein/ fonberhep -' naepbem jepweip, ba alle gUber ptpig fein/fonb bief ülenben bing (ollen tepi-dalawlecpt gemacht werbt 2lu^ bifetn volgt barumb mept / bae man nicht foU/ in foUpem graufamen fepweve« bwvi?

-ocr page 234-

108 048 «'nvn $tvcnçîd;(î ’ buv,^/ ben francFea jii fnuffen gd^ fümcmttc^fdn fah tvaffer/^ntn^^ tiicljtauovebre/vnf »tl bunöerttfl^f’^^ feben ƒ emmerltcQ «mb fr cöelö (eben flt;^ men/ öte «ft nttem »onberfrand^^ï^^ gnugfamb geplagt; fonber noch |f^^’’^ berburjlf^albermü|ïettjumtobtgtp^(^ nigt werben.

Sgt;a$aber faite waftervnbfaltr^^ fottene traneP/ ben fransen mt b*M^ ben/»nb wie mane/nenrapeben»»«? geben foil / will ich aie baenotfigß^l^ fûrpli'cbvermelben.

Ste Q3awern fagen/tttcbf6feplt;’^ 6eßen fûm burft als trtncFenfûr grefb bib ab f ulen/für bdrrennb fpdrigM^ abgte|fen/ befenebtigf/Sönb bie @lt;^' (entjïen fagenz aUear^nep foil aeon/ trario gericht fein/ te. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

00 bann nun biß fieber Çf^igiF brennent/burßig/bürt/fpdr/Oöaruiti’ foltman nit falen/ befeueptigen/ tritt/ if ene' 0onberlieb bas waßer/ welcb^^ ^ie beß contraria qualitacë an jm f^t^^

-ocr page 235-

CflpiM 199

S)oc^ fileté niùb recht/affo.Œ'tnjc^ I bee hi^$0 5^cber/foU »nb mu^ nach bev geterteta rat/ ale her Arabum,GaIen«, t vnnb anberer matnung/ «ft»# tail audj alfo geheilt/ vnb gewenbt werben/ bae J iOUe bu; / ntcljtallein burcb fûlenbe ar* . bnep/ Reuber auch bureb bae trinden faite waffere/ foil gdefcbfl werben/ ce fep gleich roh oî’fgt;^ g^^ocht / welches banniturch gefottene hónigwaffero* ber 5)ïeth/auch anberer gerjlen waßer #$lt;fc^fh^tt ^^'gt;^- S^nö wie oben gemcltz fagt Hippocrates, magis potu, quâm cibo rcftciuntiir, ^a vergehen fie wol om mappen bie füplein/vnbfófftlein .auf gerjlen / onnb anbere fulungen/ ’fchleijlaber nicht gar hie bae trinden ^ouf r 3« bae mehr ijl/ fie haiffen on et^' liehen orth^/mon fol bic fébricitantes gehr in ein faite waffer legen. 2tber ^baffdtig ift in bifem lieber nicht «ft thun/ auch hep vue got abfcheublich-Herwegen bae man jh*'^’' i^i^Ö fott faite fûU fejft/gcbrentefulcnbe waf# ^ fer/

-ocr page 236-

too ^AdeHigt;n.iw^hQtgft fer/ vnnO anbere maffer jû tnnrfen ^^^ ben/ vnnö »berlegen / bae i0 wept flt;J/' mb fan feins megs auf? jnen nie^tbr^ wifen weft en. tannine wil manbK ^t^ bemmen/ wann fein contranW' ber felt nü foU gebrauefjet werbend SönO im anfang mógen gleic^wolbi^ fólenbe fafft/ mb waffer ein wenigglt;^ wermbt werben / von wegen besbiw*' berfdjlagsz wie oben gcmclt. ^lum agt;' ber bie en^inbunge» ein tag etliche gf* . weret/ »nnb nunnberf^anbr genemert ^etz haben and) bie alien beupl^en/frid giddsima mit boppclten tuef^ern »btf lólegenz tam a du quampotenna.©® bann nun bi|j 5‘f^ff‘^f‘lt;^^^t^tÖlt;‘gt;^‘^ • als ein gemainer Caufos/ ^annnb folt man in bifern nic^t aud? faits trap fer bórffen ^ntrinefen gebend ^er ait Medicus Enfiftratus,|ira|ft vnb fchlH bapffer ben ApoHomum vnb Dcxlt;p^ pum, welche fdjûler bes Hippocrans waren, bas fie fren febridtanttbus,aU lein $Wb vnç faits waO'frs jUgelalpii

-ocr page 237-

’«Cupitet 201 htt.Hippoc.de Vid: rati:lib.4i(agt/ ÖÏan fut einem jeben/ ter ein^jeüenta .^i^ige ^ieberbabifouit waiïera / obet wol gefochtene honig toalflr iutrin* rfen geben/ aie o tl er will.

Galcnus rftmbt fidj lib: i. ad Glauctp. Mcth.oseralle hitsige febricitantè mie bem/ bae er jn faite wa|fer genüg sà trinken hab geben / erret/ »nb erlebtgt hab.^öoeh fern er hin^ü/tempeftiuc data, bae iß/ wann bie oorgehenbe cua^ ‘cuationes bee leibe gefcbcbcnfcin/ale fehwi^en/ purgieren/ euomirn/ wiege-melt/onb baeberlepbnit vnram voU fchleime onbonluß noch angefült ißZ .Sönb fonberlich wo ber leib nicht an ctgt; nem orth mit einem phlegmone bae iß/ 2liß/fonber burdj auß/wie inbi# fern fieber erbtijtvnnbenijinbt iß'ba iß bie recht oponunitas. San wo man nit erfrtfeht bie vifecra, »nb erlegt ben burß/ ba iß von ßunbanbedica.bavtl Öort allee auß,3ch b^'^ j^^ etlichen falte

'^4

-ocr page 238-

îoi ^AGemvnsmençirtfî waffcrgeben/ vnnO ^abbefunöcn/M Galenus ^ff^ßt Hb: ». de Crif: wu^ hälftig, ^anti Öip 5'K^fr/fphe^t fï/ in fern frlfft/ öne ijl/mmgoremnun fommenifi/nnö bie hó;ipvbcrn gaw ^enfeib gUidj/vnnb iß biebnißmcfj^ meÇvôb bic cufferjie gUeber f^igig/M ijl/ pc ff in aUc $üg(f ich cn^inot/ ba i|ï bic red^ic Kit ïgt;f n franden 5« trendcn« ^Önnn baib nac^bon truntf/ fö^ivirb^ »lUnVigi’ bampffe burc^biebaufau^. fahren/»nb ein fcbwaij? erfeijeinen/d wirbt halb bie gaßen nuflj^pewen/ bd banefj wirbt burebbriebig werben/gef^ be^ri^ige gaUburd) ben harn fTießen/ bat? ijl furwar gefche^en/ bae fie geurt'* bewt/ gefefjwüit/ burcijbricijig worbtrt fein/ vnb offt viigei^amt.

00 nunbipber aften mainungiß/ warumb wolt jr ban nicht auch (^wd” franden/ bic folcfjengraufantenburß iepben/ba fie noc^ wol bep feib fein/uü gar abhommen/ jr ieber/ mif$/ vnb au^ ' bere uifcera no(^ ganê/ nie^t an einfi^

-ocr page 239-

CaptM' 105 fe«^ aHetn fn^mbt/ fonber ber gan$ teihburefjau^ ßletcbncffißhaiß t|l/ 511 thnrfen gebend ^a man tólfie auch t^ûte uûnÆ vnber eine (alien thfin. ^annwiedner^iOte epfen ober pein r^c ablefcbü wann maneobalb/ounb Ïndn waiter wirfftz Sann wadman nur bran mit wa^er fpri^t/ welches fprt^en nur grower cn^inbung mb biç mac^f/ 2l(fo ^ie auclj mit bem trinefen/ •ber burp wirbt ebe gepiltz bannwad man petô (dpert/ ^6 feç barnadj ro^/ bbergefettene waßer/ S)oc(j in allen bingen map/ vnb mittel haben. '' J^un wolt ich gern wi|fen/wo her • ben güten leuten bife wih feme/bie fol^ ehes ganö nnnb gar »erbictten. SX^on ^aUnipen haben fie es nicht / S)te S^beophrapipen geben gar phncewap (er/ mnb ©alniter waper jö trineben/ bae noch filter ip/ ^brauchen von auf* fen vil fettere bing/ato aquam plumbf, lt;• binben phnee vber/ vnnb anbere. Co îàûp nur palper .ferner lein t^ûn/b« ^ ii)

-ocr page 240-

104 Daseinvn^wcn^igP fidj für ritt Medium nuj^gibt/vtit’ll* htner/vitb fokljcöötc fromme leut'’* berjeöt. ^er^albm foil fiefj ntcmanOl^ Differ pcpm^im^vnb plagz Darmitf*^ francfen jetfierUdj erwürgt/ oft er^ Det / tail^afftig machen / ©ebt jn Î? trinef en/tn gitter maß/wie volgt.

(Jin gefotten gerflenwaffer/wek^t^ wol fuit/ befcuefjuget onb abteDiget

CÖÏan mag Die vier fuienb e Oftne P men; ak ©atatfamen/iJnbiuien/Sc*'' nol», portulac» famen/ in maffer fk* ben/fftten wol.

^the^e machen güte manbelmil(*ï^ von ben vier großen fulenben famen/ nloförbß/ ÖJjelonente. SönnbnemeH' barunber wepffen magen famen»

©tlic^e bcfttlltm gapßmilcß ober mquot; intlc^ /trinefen bajfelbig maffer/wer ebee teb far bae beß halt/ober gerem nen folebe mileb / machen feß waffels brauß/ ein wenig mit effigangefeurf/ ^cb laßaucbvafficren/^gnncelefiÖ^ nb/fftlt/vnbncbret.

-ocr page 241-

CrtpitcL îoç

ÎDie atme Sj^aurn fiefte« a«^ ^XiV Ben / Olcttid) vnnö roten Scannen ein Stubmaffer/fte foUen ein nnnis 2lm^ Pûer fenget/ ober fimel Oarunbet ne^ men/ (o bleuet co nit |û faß.

• @pt^èUen onb grame erbeiß gefet* ten/ j^r maffer iß auch gùt^tem ^ap»; faun maffer.

(StUeben gieffen in Me robe maffer CRofen / tepel / @aurampffcr / Citro«»

. nen/ 5}ïaioranteny fitttenfcfft.vnö an^ tere liebliche feurUte faßt/ bónen aueß nießt febaben.

-tzlt;£tlicßc legen gebebte brot brein/ laf fene tberfdjlagen.

. (Etliche ßaben traneP obcrmößlein ton gehörten 4gt;b6 / apffel/pirnz Ära* nabetbeer/bepffelbeet; feinbeßer on nu ^er/alô ^ufeatel.

SOilßaben bie^enr voinfrantge* trunefen/ feinbalb beßer morben/niebt allein ton megen ber feut/ fonber auch ter großen alteration/, ^a^er auch et* ließe foUße in Ufeßung bet febüh von

-ocr page 242-

zo 6 ^48ctitvn ^wen^i^f^ puf«« gebraucht/ vnnö pc harmi^^^ Ïefdje/vnö erf Alt ^aben.

(étlicbe trapeze SOrtgchf^f pfïlt;”j^ men/Jv^n / ^einbeerfdn/ dplf^‘^ piernfebm^/in frtfcfxmwajfer/ 01^^^^ , für Den Durfl/ ^nOcre ÎÙînrgavantè^rt/ poincranpen/Sitronien/Innontert/dJ’^ gemachte wepyct'^ob^inn^beer/aun^ gc^enche weinbeer/ vnnö was foUb^^ iß/weUbcaHe Den Durft fïtUen/Dic|i^ i ahmm/vnDDenldb crfrtfcben''?^«^' 1 Di^ allee fan mit gutem griffen gefeb^ Çen/3ucbfoll manmemanDte Dare# »er^inDeren/^ouil vom Dürft» i'on maiubalcpï^nrtb’. bructgt;^»vn flöUauffbcskybö»

^Öae ïmep vnD jwen^igft (Kapitel» 3e gemelt/fomtnert Dem Stagen feint feptvere fmgultus. etwa au^ vólle / et» ma auß lór^apt /

-ocr page 243-

CAptM 207’

Otnc^ greffe VomitionesvutviUen/v« maneïjertap laxationcs vnnb (ef^ame lufl vnö appétit, vnb öifc endpvtngen alle nac^ arth Oce angejognnie giffu S^ann wte gcmatnltc^ aÜc gifft »ort freuttern/ blumcnz wurzeln/ »nï) ÏJït^ ncrakn^effttglajfirn/vtiD ^umf^effti^ gen Unwillen bewegen/ab tm hel kbo^ tOjColocynthide, Antitnonio,9önï) Vitriölo jufe^en/ OKfo wiberfert lue jbem ^a^tm we aufj laxterenber «re bae uenenum in iientriculum fonunc ifl/ (o muf? er purgieren/ ee fep infm o^ ber nic^t/ hat er nit humores Jiercora, fott vnb wrat^ fo greifft er »nb seiest •anfieb »om^im/au^ ber leber/ auf? bent mit^/ auf? bem blut/ »nb allen an# bernfefften. ^Öa^er bommen barnacle mancberlap bauch lauft / «*lt;/ weiffe/ fcbwarpe/gelbc/jeefie/blütige put/ 93« bamach ber ÖJïagen bureb feine Cæ-cas uenulas ein materiam an fiel} gejo# gen ^at/ barnach gibt ce ein färb beo Ottlgango. 93nnb fein bifet Diarthaca,

-ocr page 244-

log ^a^jwey vnjwe^tgl^ Lfentena, vnb Dyfenreriac nic^fö ^'' tere/ ban betvegung bee 0û(gangô/‘’‘’’’ rtnem ^a^tcrenben gifft, fo tm rerbawnvorben tjlz mac^t fetn bp^^ tion/ wie ein eingenomne purgatief* Sönnb batnac^ foldjebgifft fiaref bf^” fe^wne^ ijl/bamadj purgirt ee/Sdb «J^ i^ologuint inwein »bemacht gebfliP/ Çefftiger tobiZ »nnb wüttz ab wattrt^ feiner lt;S|ïert^ ein granum nimbflz^H” Çieauc^. 3ß ^4«n nidjtöwer^anbr™ fo m«^ biütz gaU z fefft / flaife^ z gt;ó 1^^ bic berm felbp bcrau|?.®iewep(M'‘’' bernonbifem anjie^enzvü angenbiti^ nen (u|Ïbeö OJagene/auß purgiert bem gijft barjü bewegt,/ in meine buc^ (ein von ber Dîottfnrubv »ber|ïi1(f’^ tranirtz 3(^tic^ ein vber^u^z barm''’ I^te weptter^ugebenefenz Sünb wett''” f ârpljcb meioenz wie man fic^ in bift” baudjffûfen »n magenween Raiten fett lt;So volgtnnn wie Hipp: fagthbitt« fiarib: Morbi a lij à uidu, alg à IpirW 6dc. ©ofein entweber vonberfpepl^

ob«

-ocr page 245-

^ Captut' 1^9 ober von ber kifft/ von wefeßen/ fo wir fie «n vue gezogen / fotefje fommen»

' S\inn WO biefe baucfjflü^ vt^i punbe-nan einem im anfang biefer franeb ^(apt anfaUen / bac fie entweber von bem vergifften lufft perfe berfotnen/ vnb ben magen alfo lavieren/ ^ber filt; kommen von ber fpep^z aie von obo/ bî bureb bie lufft i(l vergifft worben/ vnb verurfhebt/ ^l(o bife CRubrin vne.Si# fe bauebpuf/ fein im anfang gan^ ge^ fc^rlic^/ vnb fein gemaink^ tebtlicb/ JÖie aber gemach volgen/ fo bie Olatur felbjl bewegt / bie fein weniger before iieb/tefte Hipp. In ventris purgation nibiis Sf uomitibus Ria fponte fadiSjfi talia purgentur, qualia purgari eporc tet,confert ÔC kuiter ferSt, fin minus, contra. lt;£r fe^t auc^ an Vilen ort^en/ welche ^iùUauff tobtheb fein / ak bic fcljwar^en/Olucb bie vil gallen mit fick bringen/vnben vnb oben aufgebn/bie mit blùt vnb fekwerö vermifekt/ in be^s nenfleifetï broeien/ vunb karmfdjUi^ 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mis

-ocr page 246-

no D4ôjt»cyvnjwcttÇtn(î , mit (atiffcn/ tû^ù fokbenpülcrt W fend? Wf röm/ »nö wan ôte btirntvi”^^ tarait fcblagen/^icünnö öergUif^^ mt^rfemtööthe^önb geff^rheb- ^j «nbern aber/bie biffe artb nfc^t^^ibf^ fein niebt fo beforgltcfvbocb macb^ti I’^ etwa lange leger/ ober Fvanef bant^’^ fenvnb bergkiefjen flftKauff' follm‘’^ weren/foutl mugltclj ig/ ^ann ge bd^^ mbmac^en/ ©te fein bann dectctorlt;li bae lp/ ge lommen nicht im anfan^^ fonber etliche tag nach angefang«^ frandh^tpez bifelben fol man wol nw von gunbenan vertreiben/ fonber«”^ gemeltim Aphorifmo,gc jr crlfm^* ber lauglagen vnuerhinbert voUbrig^ gen/fonberlich wo ge nach beronn*^' nigfept/ ober nach onmachten fotiten/ obernachgrogervdü vnb geghtvoH^^ nem leib / ex phiegmate albo, aUR wepgern rol? ober fchleim/Sört bie gek (ung folfman mtt geringen bingen^»^ ÖXanbelmilch/gegahcItenwagern'R* waofolche fein/anheben/ tarnen'*’

-ocr page 247-

Copftel. 21*

ïerîXoeennif^r.

^ictvetl aber ^te Naturahs facub tas ober Nutrittua am tnatfïen veriest/ »nb bcprauirt ijl/ fo foU manfa in fol-efjen baud/ßüjTfn gut at^tung^abm/ wie biefe ibigc gejlercftz »nnb erhalten werbe. S)ann verUurt be r magen fern baroung/ ba ijl allee vmb fon jl/ ba können bie (Irimcp nicljt wirken/ wie gut 1 fie feim 9Önnb barmit fotebe f rafft er* galten mb geßereft werben/ fee ich aU lein 5we9 ßuef ƒ ein innerliche »nb euf* ferhehe/ bie ab innata ÖC lota fubfran* tiaamp;qualitate foUheffÜß ßellen/2lU(h lur eonfortation gwibmet fein.

. Sönnb bae innerlich ijl bae/ nimb S^ormenitlwure/pimpinelwure/iebce i. lot; ßtber j. lot/ Simmet ein halb lot/ parabeçjî hole j. guint/ ^ufcatblu an* berhalb quint/ suefero ein wenig/SÖon biefem puluergib auff gebähtem hot ein / frag nach feinem iSlement/ obs fait ober wann fep. 2llfo balb ber ?Dla* gen vnwiUet/ ober heijfchet,' oberfonjl lt;^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nicht

-ocr page 248-

xiî Daô$tvcyvB5ïbcttÇi3|î nidjf rffbt^ran wittAfo fiel» btfettW: «olgfnbe Ding. '51nnb holtrun;/ Ai^'. ftologîçrotundç ûo.ç.wermur/^ô»»*’ ^en/ ùîc^n Köre, Çanamp;uoV (Jalmu^f è5a(gant/ ficher feUee cm Çalbe f«’^/'’ ÔJîâfîirf.lot/QBcvrauc^ cm Çalb lof/ Î flotte in gôfcm wepne^tß. Eifert f ^i^ ■ kg offt mit ainem fefjwamb a«)f h»; ©Jagen/ eOer wak^ em jlucf gebâf^-brot brem/legs warm »ber/ ntBtpfallt; lenvnlufl/vnwtüen bee ©Jagens ^i»// fleretfjn gewaltig. ©bMilvonmagft’] ; »nb baucijßnffen.

i^omölütfluß’. ;■

D43 bpcy vn strençtnjî ^ itapitel.

Ó5er vorgemelte Ï?** fenfd'watn'envnbl«^ tige ru^r fein nedj me^ranbereblütfluo bieofftmaU on ba«t|‘ webe/ein blut burefe’ ben ßulgang.ober bmeb bni ^am au^’ trepbert

-ocr page 249-

Wfpbfn/fn hue feint «udj von wegen ber gutöc abem/Hçmorrhoides gendl bie jr vmb tauffenbe reimgügefft^abc/ Wann in biefeIbtgc ein foU^ gifft/bie bj blni treibt/ foniptz »nb fiel} in ruef ge* febt ^at/ bae joUl^f dberiein vber bie na luv nicht allein eröffnet vnb mehr baß fiel) gebürt, baffelb^ mit bem »nrainen Wùt gute blut anfîfû^ren/ vnb alfo ge* fahr bes lepbe mit bringen/ 21ucb man* cherlcp ep^ »ft gefchwer/ wie ban ^ott felbetrowet/ ba er fprubt/^icbwiU bte iêgpptifche 2li^ an benen ortben / ba bas fob* aufigehet/ (chiefen. iöannw0 anbiefen ortben «null blut hinweg ge* bet ( (enbertieb bas nicht herauf ge* bórt/volgct gern biewa((tr(ucbt/»nO aujlborren beo lepbe. SÓnnb bieweil biefer ftberkm vil (ein / mnb co begeh fich ein (either vnnatiu Ucher blfttßu^/ ba(elb(f foil man bem(elben wehren/ ober ber dberlcin aine offen laffen/baÜ fo (oUbeö fanguis creucus wehre/wer auch nicht gut/bapilmiw gar verbal*

-ocr page 250-

ii4 ^‘13 brcyrn jwençtnlî fen'vjoft/ ©ann iwtfmm'gfff^n^ tere fdjwcrc francf^attDrau^eruoi^’’ ten / woJülrfjfö blut vergalten wir^' Qßtöermnb iß ce auch fe^r ^üi/-^ nacij vnfinnigvr wc^ßz aid^jfuW fopjfwebe / bi| e damp;erlctn auffbrlt;fhlt;/l' ' ïöann wie Mpp: Aph;ó. z^fagr/i^ .morrhoides nel nances fnperuenlt;e!V tes.folnunt infaniam. Qötcman i’^'''*^ bife Hxmonhoides ßiüen foH^e^''’^ ierlap weg will bieem gemaieeö-^ eeptfe^en/ ï7tinb Aloes HepatieuWt Sæevraucljjebeô gleich/ machö#fy^ tiftm puluerz vnb nimb ein fpinenww , waich0 fic in einem geflopffteti wlt;9r fen vp aper/fdhe Das puluer bmulf/P^ 'tnlbuwtlfz lego an Die heimlith^^’'^’ Sm magß auch ïgt;eine blweßeHung »9^ anbere Antidota gebrauchen/ oben e^ lelt/ allein ßhawe Pae eine offenbUi^ bißjicfelbßgeßehet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^nA

^4e biz Hæmorrhoidas cæ^^ einOiecepr,' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^u^^^

-ocr page 251-

CnpitcE nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;215

k^ 3*”^ ”^^® Ô^^^^ wadj^z vn (5nö ' J f tenfdjmalç/mac^ ein falben Do* *• * rau^z barmit falb ben Icpbbarmb óm bieff|knfo bn fanjl/pcjlftibertben fdjmeréen. Aliüdt^imbScarabeos 'OCoßfeferz Kreeft fie tn kinólzfepg# burc^ fin tuefj z mit fok^em dl falb bic fartzwiinbcrt.

’n* ^0 aber fok^C tieff im barmfein/ ’ onnb man nicht barju magz @o nimb ferpenttnæ j. vn^Z fcljdneó lautiere bi^# .nig anberhalb vn^z 0}?ach fin latmer# ^en brau^z banton effet alle morgen/ ein halbe on^/bi^ baplt fiez wo fie fein/ Innen ober auffen»

'' ^t^t tu ^cyc^wÄt^ett»

’ ƒ?* Ü\ß(tch fol man fie fomentim mit wapchenbenfreuttemz Darnach foil man fie auffrepben / biß fie naffenzmitjwifeln ober fonßz Sofie naffenz foU man puluer z bie ba trûÆ# ^en/aufffdben/ale gebrente fehneef-heuglcinzgcbrerttc Oveebbaarz gebrente kuUfne tftchzgebrentc vnjeptitge gep-* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0«n

-ocr page 252-

.3-16 Î)aôbreyvn$tvcnçi0(î . gen/ genf^folMz ^tronewur^/ Aloep«^ cum, vno true foldjcr puef nu^r i|l.

Ä-iffp {Jukr bringt audj mit fi^ cm blutPIrncn/ fo es ^nnt^aribifebd art ifV wie oben gebärt/ vnb bie îîîfbf’ on bas ein blùtrainigung an jnen^^-bf n/ on jU gwijfer jeit baß blut wie vch Hgmon hoidibus gemeit/ von fieÇg^^ ben/ ©c^iegt bt^ barju/ fo meieret fut folcfjee bnreb jre ^benu onb treibt jû^ intblût/ fo volgct brauß gefa^r weU^ bene on f^werung anjj’ ber biater.SS^ bannt bie m einer fumma gemeU wtt^ be nut Hippocrate, Aph:4. u.C^uâ# liscft fanguis niger,deiedionesmgrS venientes, fmè cum febre, fme finefe#. bre,pefsimç öóc. (^egel^e baö bióf vort eine wore wolle/ eu fep barely bu 07â' few bureb ben m«nb/ mit bent jïnl/inil mit bem ^arn aufl ben brüllen ber wep^ ber/ob’ bureb ir Ckofenz mtt bè fpeidxb ober auewerffen/fo ijl uit vil befonbnß bran.SUnb 5« foulon blutgengen/nw^ man bie blut vnnb munbt fretut^ pebert/

-ocr page 253-

C^pitel xi7 fitben/vnntJbaruort tnncPen/ab'blöc wurç wnöwic fu^ap^en/SIuc^mit ten fópfflnn bic reuulfiones, »nb ^aU fung üce blüte'^n jbren gelegnen ortert auft fe^en. Qjui jeber mag mfonlvr* ^aptmar^nepbikfjem/ bic ifapitelbi* (er mangel roeptter befehen.

;jSon^i|?3cb«ï€ ‘Snb bee

^. ÏVeyber 2\ofcn.

,. sÓ«8vter vnb^xv€«çig(î

; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;Iapitei»

quot;^5Blt;3 Qtsbiebóff ßiffnäf ^ufftZ

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^’‘’’^^ arge'ïÖctter

'^’^ ftfacl? fein bes * lt;*SäL X ‘^^V^^’^ mi^geburt vnnö * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m^eittiger «iberfunfft/

I^at auch Hipp: lib. 3. Epid. vor ^eptert folebes gemelt; bacrfpriebi Q^anein roinbiger/ vnb Oèrgenwetterifcberfafc naffer wmbterz vnö ein f alter trucf net quot;glenpi|l/(o mi|5gcrait8 ben‘Leibern garUeberltchin ber geburt-vnbwann (ie fehon bif auff bic ^cn tragen/ fo gcf

-ocr page 254-

218 ^40 via VÜ JtVCttÇlCjfî besten fie boefj fdjwaebe vnno franeff finber/ Die enfroeber balö gerben/ obef ganç fubttl^vnö mtt fldten (eueren be^ labenfeirt-^nö getttUfngUef} eniofßt ein ßerben / wann e^über bte fcbwangt; gère ‘ïBepber geltet/Dae ße iûfrûrit* berfommen/ vnb bie gebun jn nn^ge^ rât^en. Sann Oie finOlein in fremgex fc^W/ ^*^ »ergiffte üi^t mn e^efen beßnOen/vü wie oben ge faßt/05 ein fol»' ehe ktfft/05 iß/aer inSôÂtvoç fep/ Oie wilt; etliche anOere (p6c^ta. oie finOer in mui terlepbioOten.' vü vor Oer sept auf treiben, Herwegen Oie fc^wangere ^rawlt;» enfieb vvol beiben jünerfeben/ OaefK bep 5e9«en fieb «gt;0^ bebuiten/ vnnO be^ ■ warnvorOifem vngliW 0a fie onOaö Sügenaigi fein /mit nichten Oifem vr»' fach geben/ vu allee/ Oae abortum vergt; ürfacbt vermeiOen/vnO fliebè.Sön we# re bie wol ein fonOer Locus præreruagt; tionis jü tractirn/ wanne Oie jept liOie/ Siebte Oefo weniger fouil muglicb/ will ieb ein wenig anmelOen/vnigwe»

-ocr page 255-

^' Crtpitch ‘ 119 fed/bj mdn fagt/ man barffben fc^wü^ gern Leibern nieste »on ^r^nepen emgfben/ es bringt jnen fc^ben.Söon ben V iolcntis vnnb flanfen arijnepcn i|llt;d mot recht gerebt/ '^as man aber benfehwangernfeinpreferuatifgeben börffz weiche bie feucht im leib ficreft/ erhelt/ 2luchwo fic mit vberflüffigcr tonrainigfept beiaben / nicht purgirn/ X^beV wo fte »ol vnb blötreich fein/ bao man jn nicht sur Liberia jfen foU/^fî in ber orpnep nit geiert ober bewifen wor» ben^ @onber bic fchwangere bebóffen fhrer 2lrpnep eben fo wol/ aio bie nicht fehwanger fein^'^ber wie onnb wann/ Uigt folcheo Hippeer: fnrpltchHb:^, Aph: j. an. Vtero gereutes fuut ms'-dicande, fi materia turget quarto men fe,Só v!qiie ad feptimum; Scd has mi/ nusHumora autem amp;nbsp;feniora vereri “oportet. Sie fchwangere wepber mag man wolarpnepen/ bao ij^/ ^urgtew/ mann bie 5SRaterp anrappung gibt/ ^evnlaÛ^woU/ vorn »ierbten ?)tonat ^^1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sl üj on/

-ocr page 256-

no ^4ôVîecvfî$wcttÇîgfî ' an/ bt(3êunî ficbenben/ababifcrwent^ ger/ was aber jüngere ober eUerejeü fein/ fol mén tool fürchten. Hippocra^ tesmid/ baoman mit oemun^fvnn^ formen bie febwangem (^rKcnfoU/nÜ » alfo ßaref vnnb grob/ mte man fonflert pflegt/ man foil etwas glimpfigero »np fubtilerß mit jnen vmbgcben/fmtmerjö ein'güteauffmercfen haben/ ‘^nbbt« ficberße seit fep vom vierbienîÇÜîônat/ von ber empfengnu^/bijl Jüm fibenbert OJîonat.QBae aber jüngere ober length reOJvonat antrifft/ ba fepes nicht alfb peber. 93nb benebt halb bran/bao mart güt aebtung haben foil/ baeniebfemit ärbnep aupgej^ürt werbe/ bas febabert mdebt/ fonber allein/ was ben 5rawert gt;11 jrem nnb/ vnnb frommengebepert mag/ vnb bae willig vnnb gern vngf^ gt;wungen hinweg gehet. ‘îBann aber etwae von Ihnen gehen wolt/ baojnSÜ febaben geraubte bae foil man wehrtrt/ vnb bep jnen behalten. ^Öa verßehrt ^•^ fonberlicb/wann bie frawen etwa jüfef

-ocr page 257-

Cnpitct

121

Reffen/ welche bic gehurt auftrepben woUenz Ou foü man halb foldjceabßfU tcn/bicfelbcner^aUen.^ön^ermegcrt in bifem 5'tf ber/bife Siegel ffci|fig/vnö wo! jü^aUcn ifl/ ba|? vor allen hingen/ bie febwangem frame«/ fidj vor allem bem/ bao ein mipgeburt jü frübringen mbebt/ vergüten, ^arumbmoftenne vbriger vnrainigfept- vólle vnb vnrat^ belaben/bao fie (oldje §« gemekev ^eptZ mit linbenpurgaijcn/alo Manna CaG fia,vnb bergleiebcn mol aupfuren/nuV? genz vnb aUept mit fpepp vnb trand jv leben anrUbuu/bao fie feinvberfluf ober fein mangel nicht lepbembarmic bem Imb ober ber fr«d}t/fcin vvfach gegeben merbtz jfivngeburlieber aup^ trepbung/ vnb vor ber jept gebürt.SÖn' fonberlicb wo einer gramen bife naeb^ uolgenbe mangel ^ü ftunben/ (oll fie nitfeieren/balörad} haben/ wann fie im anbern ober brüten C9Jonat ihre franefbept ober CRofen beftnbt/Chev wann fie woU emhiP Pber Siebsm ans Ä 111}

-ocr page 258-

m ^«8Viet vnjwc«Qt0(ï pp|flt;n/ »nnbfûgan^Hapc^fcÇc/l’^ ftc.ein |ïu^ lt;infemr/ Derficjjîuî’ûf^'^ jept mc^t gebierct/ »nDjnOieSOïótfj^^ i eröffnet/^ann biegeburt nic^twac^r, ? fen fan. ^Öann ade blfuflö^/fie («f^’ burc^ Die ïQafen/ ober anberfmoJflf^ »nnb forghe^ fein/ burc^weicJjeb^J fme^t bie narunge exogen tvirD.^ßa^ fie eine burc^brûefj ober fîûUau|f lt;»i^ pó^i/wan fie ein Çaupfwe^e/einfïra«* efjenz ein cathan anfcltz ber fr mit gt* wait auffbie bruflim Qiagen fi^tz »Hf gefallen ifl/ onbein her#(opffcnvrr^ banben ijlz vniufï jur fpep^/ verbrok fen^apt/ fdjroacp^apt. ^fiaUe fran^^ Çapt/wie fie Çaiffen/ fein jû fürchte«/ fte fpüen nit fermer ^eben/tragen/obtt arbapten. ^ie manner fotten pe nic^t fc^iagenz fiefoden nie^t§ùm tantôt* Çen/ wie bann (apberonfere OBephet mitgroffen h cer bau cfe offt Verein bgrt^ gen/ale weren fie iepe^te oogeieinzoft fc^onenfr fefbß nic^t. ‘^idbróow^^ §er treten onb fc^wingenz foofftgùte banpgt'

-ocr page 259-

f0’^»*CApïtet il? Mn^^efcUn mit inen pfleg?/ gefc^wep/ gen. äber es fcljaö ben hurtigen frew^ lin nichts/ @it folgen foUtjenbandent benbanef mit einer gütten *^^ul^5alt; fefjen geben/fo gefeit es ihnen nur mol/ wann man f^nen bas gemeubtein ratn aufffebwingt. So feilen bic ‘Ïöe0ev fr notturfft effen / nicht hunger tepben/ fkb nit betrüben/ foUen gutte ma^ hab ten in effen »nb trinef en, fönen fuh tuV ten vor fdjreefen/ ficljnidjt erbi^ien/nit faßfebrepen/ fich nicht vol anfauffen ober anfre ffen/ welcheo alles bie fruth* te verberbt. *ÏBann fie voller winbt fle^ ef en/vorher jept jn grof ober xubinn werben / mann]bnberbauch/ bie len^ benmebethün. ©ie feilen auch nichts fcharpffeo/ fauero/ henbtigo effen/ ober twinefen. ®ann gar ein lepdjfs ber fmeht/fonber ^n bifer ^eit fchaben mag.

s ^nfuinma/fagt Hippocrates,grof# fer fleif/ fünf / mühevnb arbait ifl von » nbten/ mill man bie frueft im leib er* h^^llfti/ Wb bas fie auff bie ?ept getra*

-ocr page 260-

3124 ^A5VtCrv5$WC»Çî0(î gern »nb aiijferjogvn werbe. ®crM'/ ben foil nun bic beebfte fünft in biffait i ^'teber fern/wo fidj foiefe fur (auffer art Werbern’«triegen/ wie wan bie jiuf^^ erhalten wdg. (^ofe^i audjHipp.iirt »ierbten büc(j von biefen gentawert franefRepten vÜ exempel ber Webber/-bie folcfje jibber bef ommen/vnbabei' tirt^aben/^er^alben bie ‘Ï^fiber bt^ wolijabenjùmerefen.

^amae^ mü^ ic^ ^ie vorn 3berMp fen mclben/ wo bie frawen müvbw gern geblüi oor ber jept belabê werben/ bao pruritum Çet/fiuc per nares ud locellos, baa fn fdjwaif^i jur '5ïafen b' ber jür 0)ïü«er auf?/ vnnb von wegert bao gebint àû fajlfc^arpff/ vnnb bK^i'l iß/ mogen fie wol fokbeo blut ^inwe« laßen/ bie ©ïebian ober Baldicam laf-fen fc^lagen/ boclj weniger/ab wamt fic nid^t fc^wanger weren/ bint laßen, SOnb wo eo in biefen gefebrlkben «epp fen(ic^ fagebe fie bie franef^antan'/ pieß/ nic^t in ber franefbajO mögen

-ocr page 261-

CapîtcK 11? fienad) ber le^t Hippocrans, fold^fô wol tbûn/ vorn vierten O)îonôt an/ h^ «ufföcn fiebenben. £annc^ij;von acutis morbis will vevpanbcn^abcuz fökbe^uuermepben.

SSnb manbarff fiel) nicht nach bent Aphorifmo rid)rcn / ober bemfetben glauben/ bcr ba fagt/ baobie ^Vepberz fo i^nen iùr abcrlaKen / müffen 511 fvü niberfolnmen. 31^ von ben ^epbern iüuer|ïe^en/bic wenig blut ^aben ©ie aber blutreicb fein / gibt bie erfahren«: Çait/ bas fie offtmaù in mi^geburt ge^ ratsen fein/ SOnb fo fie nacljmab jnen ^aben %ur abergelaffen/^aben fie gene^ fen/ vnb pareïe finblein geborn/ ^^nb fonberUeb/ foUè jnen auch bie iur abcr# laffen/injrertreebt/ bic kbwerlicbni// betf omen bann fie gebebren vil Icpclj«« i ter/ amh bic finber nit fo grof mögen werben/ waun j^n bac blut endogen Wirbt/vnnb ba gilt bie bebameme^tr/ abber Aphorismus,bie ^at baoauß eifarenl^açt/wtU^er in gUeweg inner* nawen

-ocr page 262-

^;k$ ^As vierten $n‘’CttÇinl^ tragen ijl/ ^öoc^ aasest Bttfrrffß’*^ gt;nbsp;(iereP/aue^ btt frttknbt not^ vor Ä1 hn^fn beöfnefen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jfH’

‘^ol’cn fîûcflem/btt benfeJ?«?'’'’^ gern suer^üften Dû fruc^t tn Wtft« 0^, f^rltc^en jetten jugebranc^en fetn. '^'

^•rpfidj wtHic^ etn gematn Afl*** doton fe^en/ baetfletn iX^e«4(f/f^ biefdjwangernQBepber» '^

07entpf etngemadjte füttenTfaffM' hti (Singemacljtt (fnronten wer Iigt;$^ fc^jnepbfß fInn/^cpgfn/Saneln flt;f lt;{ i. bf/ fc^nepöte Hetn / gueftr.Mi*® 4. fotz 5'enc^e( etn ^atb tot/ ^«wW 1 Çotiÿ zjimmefz ©atgant/sparabepfj ^^^ «er / 57egettn/Subitbert/©ptdathtzf’ ,'eöc6 etn §a(bqutnt/ ïOïttberpnW Cttronten etn Latwergen madjen/î’^^^ «oneffen/ Sönb ôtefertÇtrtW/Ç^^y à forma fpedftea, nteßretonnb F*quot;^^ bte fruef^t/ Saruon (oïtaUe morgw^ ne einer OJJufcatnußgro^ nemen-

Ote foüen vit vnnb offtvonÔR^ ermePtn/baa» folc^er fielt Die ^#z»**^ erndt

.1

-ocr page 263-

CopM ii? emerfMegeburt.

» “ïöannfKvit winötvnö raufe^end im kib befunöen/mögê fie rool^dbletn/

I i »nnb ót gebrauchen / Die fotche winW

,1 au^trewben/aleOvofenöh ^ujïól/füt^

1 » tenól/ ïöïalltx/^ïktinum mit Den ren^

1 ; nenz von haten vnö fiMem vermifebt

1 '; ©ie mogen 5-cnchel in hónig maffe« gefotten trincfen.èer ©reffin pfïa|ie« foil anffgetragen werben / gefloffenc Qloralien/ iSortanber / ber im effig gc-

1 nbsp;bap^t ift/fem von ^Datteln baruon ein

, ■ geben/ hùlfft wol/ 3km fenchel/ 0)îar^

, garanten/ 'Pomeranzen f^eU/ 2lichlt;®

» lanb/’vnb aichcln in fectlein gefotten/ Warm vbergkgf/vn w§ fokker inebr i^Ï» *« 3kni warme baber von eichen Ïaub/ vnnb map folche nach getegenbapt bes fach mehr ijt.

“ïBann bic fehwangere frawen fail i vnbewen/ follen fie gaifmtlcb trmefê.

^cn armen frawen ^u gùtem / feç ich ein gewaltigo itnef / bas bie mi^ge-

i bwrt verhüt/©lebbirfchenoungè/ Sco^ , y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lopcru

-ocr page 264-

ii8 ^4SVîCC vn jwcttÇitip lopendriam/v^unïtclrebcn/ vn (jn^'ÿ^ Wfj^rù^ famêm wem/ trtncfetDaui’f'' 1

3dî mû^a«^ etn fîûd fern 5tvaV f^^ ^cn/ wie Den fc^wangern frawin^ Çetjfen/ wann fie ^art jû fini) ge^e«• ' .

O^empr wc^lfen Diptam, femin® nigellæ, 2(inge§trn/?0îi^e{ vonl^aff^’’ flauôen/ lebee ein ferupci/gib eine^g^f^ ben febwer von bifem pu lu er ein/b’^ puluer be§ût aud} bie Äinblm ver^ vergießt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'^

“^ann man ben geberenben ^-taW» wen/ ‘57a{fcr ober febfangen balgotf^ bie obern fc^endel binb / fo gebe^r^J fie leçc^did^.

QBaft eoirt bergeburtobehóge^d/ foil man bie benb vnb fö^ beo Ämbf^/ fo onrecht berfar fommen/ mitpoU9^ waffer ßrepeben/onnb fotdje wiöerb’^ nein tbün/vnb ber 0)ïüiterobergeblt;' rerin/ foil manpolepwaffer / wepffert 2(g(ïetnputuer Jü trimfen geben/d^*”^ foHlr aueb foldjeo polepwaß'erwarni auffben ÿîabel legen/vnb fiemitbfrt

-ocr page 265-

lt;C^plUh 21?

fû^cn ^odj legen/ fo (egt fidj bae hnö wiber 5u rec^t/vnnb fompt rect^t öurdj föottee biuff an ütie Itecb

ü^^Öae vorgemelte putuer^it lgt;ent Dipta, treibt anefj Die tobte fruc^t au^Z fo man swap ferflein von^epfüß am« fuit/legt fie warm vmb ben nabel »nnb iapber (eptten ber ^ïiuter/ 2)ic ajfter ,gebürt treibt auch folebee puluer.

^. 31«*« bie beutlein von Rennen ®?a* gen/ vnnb gerieben purtalj jebee giet«

1 (blt;H i^i( getrunrfen.i^ie bebamen foU

1 lm bie mutter vmb vnnb vmb rooi mit .benenfcbmalp falben/ in foleber fcbroe* rer arbeptz (Siebe roeitter in ber prao uca von foleben bingen.

\çi-Polgt bet: Ändere tbatlbt-

1 .Q feoi^apitele/nemblicbvon ber QBepber Otofen.

iepunber von Ö^ïi^geburt begibt fubaueb mit I »r*^ ben^3epblicbeniXofen/roe(cbc biß fieber vil va offt roiber bte “Ï^atur/ vnb vor jrer óepi bewegt/ vnnb cao ge^

-ocr page 266-

i?o Das vier vn^wcn^tnf^. 6fut affe erhitz vnö fc^erp^t burf^ ^^ ‘ €«tatncntfc^carf/ ba65üut( Wüt '’*’*1 güt blut jon toepbern treibt/ vnb amp;** berlcin oer maner/ on loceUorum 1*^1 maffen $erfri^t/ vnbjernagt/afo*’’^^, man fc^arpffe freffenbe sepfffeino^^ onôerc ^rijncpZ Dte bie bautauffr^P^ gebraucht bet. 9)nnö biefer blüt^*^^ nimpt offe beffttg vberbanb / M' quot;^ wepber von alien ,ren frefften wib»^* m^genz lernten in béebfle gefabr glt;^*’^ t^ien.^Önnb wo pc^nun folepeß 5^^^' ge/ foil tnan bep jeptfen webreii/b*«^ mit bifer blutgang fie nit vtnbrifig^'

lt;£rfiliefj bemfreffen vnnbauffi'^ mit (inbemng we^ren/Ci^an foHi»^^ finger binben/ bas blut oberfteb ftlt;lt;^ mit fdpjflein/ biefelben nuffbaP nttW »nb region ber Icberz ober vnberbapî^ brüflfepen/ bielenben/vnnbbierei^ bao if!/ ben »nbern bauch / mit FûH* ben ölen onb felbtein erfrifchen.ÇÔ*^^^ hieher mögen bie antidota mit Bow armeno, terra figillata, vnnb ade i^quot;* i- petv

-ocr page 267-

vCrtpiUt i^l penting.^rtttcrvnö blutwur^m/auc^ c-wunbtfreutter/ wie oben im ^afen^ ^ blutten vermeit/ gebraucht werben. »«i - Sünnb ieb feu biefen pulterem Be-: ^oarticum, ^Ümb Boli armeni 4. (off ^ócfigelfs Srbtrifb i. (of/ ©wf b’’(^/lSt-tätronien famenfbie fdjelffen von S'ttrO' ^nien/ gefebabè hel^enbain gefcbabeno ï^irfefe^orn/ Xonnenttli/b(ùfwürç je# xbe6e»nb^lb(ot/Oïote (Moralin/©uur# vompffer famenz beraitfen (JorianbeP jebeoj. quint/mach ein puluerbrau^Z v^aruon trind vnö ijfe/mit surfer ober (nfrifetjen Uubgefotten aperen/ Äber mitgebrenten wabern/bie jleUen/uls lt;$anitf elz (Srbfbeetfrautz waffer/ Vnö «nberer

Öïan foil auch Boti armenZ/errg fi# gillatçvû rôtljlain inwepjfenvonep# eruz wie ein bônpflajler jerf(opfert/ ^inbenauffbie lenbcn/vnb vornvber 4 bie rapg fcblagcu / barmit fie bao blùt pellen/ Sie bdberz fefftz ólz vnnb was imblttipeüen vernielt/ anfalben/ vber s-PbUgett. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;01 ^ebr

-ocr page 268-

zji ^43 Vice vnjwctt^igfl

ÇîJîe^r if! 05 cirt fd{l(ic^c (atwergf«/ von wwcnoi^ genojuni/ î^imb reff«^ lucfcrz ber ab i|l/ atn ^alb lot/ jweff^ von b(âm#n ber fc^warçwur^en / btlt; îeüiem von 2(gßam; von geßgettf»!» ^rbne^ jebeo). quint/ ben Ovoten ro* fenfafft/ mach ein latwerken baray^« gt;

3£b m«^ ^te bie wepber »orm 'Xr^’* ^enblut wamen/bae fie gmainficb ^^* Vraucpen-^^tetreil folc^eo von 5tt|pbfr/ »nb^ütrauc^vn'^Urtt offt vermtfef?^? iß/ ratb td? man ße^e beffefbigen miU^ fiq/ vnb man brauch barfür roten fah-fl bet/ welche btfem (Jpimenjlcben fTuf.^ mUcr ifï/ famptsueferOÜofat/ Öiot^J^^q raHn/ Wertem iüpu(uergemaefjf.^^^;i fo indent teb auch von ber roetber raini^j ] gung metben/ bte j^n fonbertietje )e|ö^ leptten gefebieb^' ^w^* m jtvapenÖ)?%o naten einmal/ ba nicht blftt/fon^,'

ber anbere todpferige Ç!i)îaterilt;

vontnenfïiejfen/lXberbie«' lt;/i-;i) wept fotepee fa|t ein Cuquot; J. jj40 raifl/Iaßiehöbtepben. , ^ï

-ocr page 269-

Capîtcl »31 “Son manebetUp mâlet/ t peden/vn bUtern bcc ^««h ; fe«s fönff mb jxvcnjjigjï v nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Kapitel.

B3«^ocî?9ek^r«r.Çgt;erm Ö)voöernt|l^/ sanefe pefj fapinbicfcm^anbel/vfl wiöcr^oUn Die fac^ (e^r Dieff von 2(vabicrn/ vnö ©ricch.en/ w«o ba cpgentUc^ Eethy* n^ara vnb Exanthemata, für ßecfCH/ gifefjtütr oer haut/ hep Pen alten ge we# k'nlein/ Tiber wir wollen bas were? an fm't^bb anfe^en/ vnb vnobeo augen-fd^^é/ vnnb vnfer teutfeben karnen laufen henûgen. SÖnb wir (eben vnnb greiffep/ baé peb in biefem peptlenfji# febf ^Ontagiopfebe ïifber/nacb grau# fatnerbih / (ebwerenbauptwebe/ vnnb enpinbung / ^waperlap gefebUebt Oer mater vnb perfen Jü tragen, ©te erpen f ommen von innen beraup naebbem

Ot ij

1

-ocr page 270-

z; 4 ^AS fünfer ff 5 wcn^igfÏ . fc^wap^/gteiefj bcnflocb bijfcnfvrtH? geen dircêk ßr^cf^ Ourefj Du febtv^Vr Idcb^r/etUcbgiir f lein wie gemcU/f^^'^ etje^’^oß «td öte Imfcn/ctUcb^braittf/ wie empfenntg/iüuWnwie biegr^ feben/ fein nit fdjwirig^ brennen au^ft nit/ fonber fo balo fie einer feit empß*^' ben/vcrfcljwinben fie/vn verlnjfen drf fïufftlecbtige baut / biß fie triber bd werme fülen/SÖnb wie ieb oben^eintt^ Çab/fomen bife onsweifel von einn” gifftigen lufft/ber nlfo bas blut bewegiZ vnb bipig macbet/ vnnb wie an benend öif öifff genomen haben/ felpame w^** 1er an ber baut au^fahren / alfo hù *’’ tiefem (Çieber*5)erwegen tie halt,biflt; Sûm erßen peftigias genent/ale ptß’^ Ïenbifebe maler. Çônb ob fie febonbert malern/ vnnb ffeefen ber finber gldw febenz wiewol biefelbige auch gf^^'^^ iieb/ vnb contagiofac fein/ wann nb”^ niebt reebt mit jnen vmbgebef/ffe nutl bapder berfür trepbf / fo iß toebS«’’^ feben bifen malerw vnb ber felbig^*^^

-ocr page 271-

Captteb i^y em feBr greffer vnberfc^apbf. ^te öilt; ' (£r|len foincn cxmcnftruofofangui^ nc, fo ötc finöer in mûtter l^b/ »nnb auch au^ Der bruß/ fo mit bennitd) ver mifebt/ gemefen/ hfrfomen/ vnnb trie tin mein feine bopffen von fieb girth/ olfoùie '57atur bas vnrain men^ruo« fifth blut au^wirfftz bürd) biefe varias los Ö finbev. 2(1(0 ifl in biefem ein him;lt; tifeb'^trifeb/fonbeviieb von ©ott ge# vrbneten menflruofifche lufftz bet int gebtütbiefe fielen verurfad^t/ vnb bie 5?afur bamach ad poros, burch bett fchivapßtreibt. «Sie nennenobarnath fanguinem Melanchobcum, ober ein fehmar^ verbrente blût/ fo t(b bod) foi-thee »it auß vnfer Melancholia,fonbet abextrinfeco amp;nbsp;accidental! inbed o ab

, feJmeUber vnfer Mût alfo verberbt/ . Söon bifem fehre^bt ber ^m'ft hlipp: lfb;5.Epid.^aefieunfeinen %eptten/ lt;md)tn biefen J-tebern gemefen fein/ icon eine Knaben/ ber Euphranor hiep/ «1$ berfelbig nach torenen tagen febri#

.M-r;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0lt; ii)

-ocr page 272-

X3lt;^ X^Aof«tttfvn$wcn^i€t(ï 1 lt;tttrt b«b4nn jm jóuer gatUng «1^^^quot; ! wic Die fïó^c bt^ gcwac^fen/baib wiölt;* 1 Vf rfc^tviyjiöe«. ‘-^nnö eben im [fc^f^j*^ bù4 melt er von einem/ Simon gen^' ter habim minier brapie foliée m4^ » gehabt / tie nit fafl beiffen / ober fU/ rfen/vnö ma fl man fie mitmarmémop fer gemafe^en ^ab/ ober jum [emerge ^ebt/fein fe ^erfûr gangen. 3l^*fl*^ Aphorifmo, puftiilac Iatènon3dmo* dum prurtunt. 3lfo ge^et eß ^if m^ vnferen peftigns auch ;ù. 2(ber ta id «un/ inbifenmalern/ berfarbÇalbm/ lt;in greffe vnberfcbieb.^tlidje fein rot/ vfl bie am be jlen/ etliche gan^ f^mar^Z »nnb blame/ etliche blaicb/^orcnfarbZ überblemfarb/ iDiefe alle fein gfft^^^ ü^z »nnb bie folcfje gehabt haben/ flt;if . menig baruon fommenz vnnb vnfer^ îQaebbauren ein gemi^vrt^ail gefeit/ wafl fie folcbe vermerrfen/ er hab febon tie tobte mdler/ eo ^el|f meuter nic^WZ »fl ^abene atfo redjt mit namf genent.

^aßanbcrgefc^lee^t Exanthemas tum

e

-ocr page 273-

CaptUt

tumbteflt;6 fiebere/ fein nic^f trugen/ wie oben gemeUe/ fonder fie maefjen Katern/ geben btùt/ ont aitt# / oft fern febier be findto btatern gleich/ 2lber til anbere/ Etliche fein f lern/ etliche gio^» S^ieflem h^iifl man die durchfchlcch* ten/ die mitler hundeblater/ die breiten fchaffblatter. Äicfc alle brennen obeC wie f^wer/ eheficinmfchwcrcn font:« men/deformirn die haut ganfjfcheu^s« lieh/ nertaffen ftigmata mafen/ wie die findteblater/ verbreden die ganu haut/ öle wann eine fich mit hapffem 01 oder waffer gebrennet het (Etliche freien weptt omb fich/ vnd dife (ein nicht alfo gefehrUch/ als die obern/daftdaegifft ba^ herauf fcblegt.'^ü ich hab gemelt/ wieflammulavnd brenneffetn/ander hautblater machc/^lfo hab dtf 5''f^(^ injme ein f^aiHutifcheart/it. ïk ©ein ^Htetfua dira y nd hülff iß/ dae man diefebap^^f’quot;”!-^^^' dtrlap gefebkibt dertruefen und na^

fen maler/ nndblater/mit fchwißenge^7,«;«! nbn W«Uig4?iaußtreibt/ »nd fic ja mit fev reßituwit 31 iii)

-ocr page 274-

gt;38 ©rtôfdttffvnjweçtnP ner felt Çinberfù^ jagen/ ^^ann wo |îlt; Einern fc^tagen/ iff greffe gefaxt öe^ lebenö vetèanbenz ^»odj fol man^K «MC^ Dae mittel paften*

(StUc^e pfrengenDie (eutÇ gar mit großer hii^/vnb juuil worme/Dae man' djee erßid:en muß, fonDerUe^ Die jnn* gefinDer. 2lber wie man Diefe Mö^ gefc^lee^C^erfür treiben foil/ fe$ id^a^. Der ein Anndoton, Derofft pn »ifmal^ bewert worDen iß/vnD aueb etlicb »oni 3lDel ^ocb^alfen/ vnD muß in DerSlpo^ eerfen gemacht werben, R. lapid.preqoforum pr^paratoruW«

^argantarum

Corallorum

Spodfj

RafurxE Boris

Zingiber is

ILigni aloes ana drach.S.

Cornu cerni ufti drach. j. 8/

Rad, Diptamni

Camphorg

Zedoanj

Doronin

-ocr page 275-

Jh»'ï* CrtpiUt 239

M) •. ‘Doronici ana drach. if, SandalorS omniö ana drach. f« Boli armem präparativ ne. S, Crocidratchl.S, Cort, Citri drach üif.

Carabæ albæ ferup.ij»

t Been utriuiep ana fer up. j. id

“ eft, fuccedanea eins.

Fiat puluts.

R» Coftferup rofariun.

Boraginis

BugloHp ana une, tj, Theriacp Mctridatrianaunc,f, Fpliorum Auri numéro vf. Acctiunc.rj.

Sy rup. acetofttatis Citrijquan^ tumfufficit, fiat Eleduarium, deauretur.

SOotthUfem gift etnemfungenftnhe in^rhtrau^ waffev innint/ hinein ttUen tiij. quint/1«^ einweniq fc^wi^SZ nic^t faß neften/oöer iù füllen/ ce wire mit Dtr ilt;pt wol öw ftfewep^ Çcrfûs

-ocr page 276-

14© ^AafÜnffvn jwç«çt0(î

* ^Uätme« fo öifcn t^rriacan nic^ï^ lu fauffeit Reihen/ feilen Oïingl blömO’ w wem (^’ w«|fcr fieben/nadj deff3^*!^ fjapt amp;cr l^t^ ober fetten/ bie treiben Pgt;^ fe Perfenz »nb Mater gewaltig beratif?' fampt alien bdfen atjfen/ vnbbne|Ïen/ wie tc^ im ’Pefitlen$ bócfeletn aue^ â^^ meltÇab.

^tltc^e (erlagen halb aufl anj Mïï^ (en ober fünften ober fiebenben tag/ Stber etltcft gar langfamb/ fonberlic^ bteblater/faimet ober ben xç. tag/wtï nucl? bep Hippocrads jeptten gefebf; I^cn. Circa ueró quintum óf uigefimö pultulp per corpus pruriences ualde tanquam ignc perufta cute pullulai runt,ófc. bab tc^alfo mitbiefeti Matern obferuirtz einen faflz onb bren* nenobelz onb femelen bie^autab/fort# berltd? oie ^unbtö vil feba^ blaffer/tvi^ erHippocrares bann auclj ootteiitent (Jj^egbiem rebtz bas ^inber bem Hero^ L Kwohm ^ab/bem feien auf%folc^lt; Ma».j w^gefa^ren. -

-ocr page 277-

CaptUL x4t

5c^müf ^ic ein wenig àprarpoCito «bfcf}rev«lt;n/ vnö ein vrfaclj bifer btaU terrûrenz tie Hippoarates gmfelbcn ®« meldet, ^r mainet/bife biater fom* men furnemlie^ gern in benen/ (o vil fnobtaucVvgt;nnb ^wibel effen biewe^l là vnfern «eisten feberman maint/ ber fnobiatb fep ein Sr^nep für bie bófc Üfft/vnnb wirbt febiervonjeberman getobtfvn gebrauebt/babe fie fidj bifeo (pruebe Hippocratis wol ^u erinneren/ obs recht ober nu^ fep. 3eb rebte nicht/ fonberberfürflberJÖoctorn/ vnjriS# uangeUft-

3« ber gemain feubt mangerfïenlt; waffer mit linfenvü fepgen in waffer/ . madjeno mit effig faurlcdjt/ ober man mifehtomit Syrupo acetofo fimplid. Ober mit berfeur von i^itronien/ vnnb fetches waffer foU bife blatter vnb md# (er herfur treiben/ ^öieweplaUenthaU ben von bifen vil gefdjriben/ will i^ allein etliche felbleinvnb Locahafe^è/ biebenf^mer^tn/ bao brennen vnnb

-ocr page 278-

x4i ^A5futtfyvn5wettçift(î fcepjfcn wcrm/ baa anber (affm faren*

Âictrucfncmdtfrvnbfïfcfenzv^J^ ' gc^en m^ ber wcpl fdb^/ boeb fcbfl^ j^cb bic baut/ vnb fefert fieb/ aiö wlt;**''^ cm bic@pnnbetgebrcnf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Sin febóne platte baut wiber ïóm‘’^ c^cn/ baten ctltcbficb mit erbai^z ^* nen/ melt vnb bonig im habt geriebt^/ ober mit maffer von pomplien/«‘^'^ wei^murpen figillo Salomom/beP*'^ lirt/ fonberli^ unter ben augen. .

“ïöann bic bunbt6b(ater vnb febw' bfater/ober bic Oeinc/baubenbe fif^’J Matter »bet gebrent baben/ unnbb^^ berfdr lommen (ein/ unb güte gu^^*^ gemunnen/ unnb nun (ein auffgea^^”' gen/bas blut »nb Mütter gerunutn/b^^ ieb frifeben un nemen butter ta jfen aun maffergieffen/ benfeibigenmotmdtJJ ,,

- ben/ fein fn ba(b mie ein brant g^b^j^ SÖnb biebrantfclbUin/ (einamtfp2

-ocr page 279-

Coptut ^4^ SùbifenMatern/ ^öoc^ Hen gewarnt angeßridjen weröen.

Söon wegen Cer junge fit^tcin/ Oie (oUlje Mater vbel im munO/tn gepmenz inOer^afen/ plagen/ wo feiere blate# ließen/ ee fev in augen/in munö/in na»» fen/ foU man fie mit frifc^em wartuent 0)?ildjraumb falben,

X?ber man foil nemen rofenbonig ein löffel vol/gepuderten alaun »nnlgt; gerßen melb jebeo ein ^alb quint/feine pcpfflein von fubtilen tüdjlein machen/ in bicfen felbtein vmbwatgen/ barnadj in bie 'Olafen Ofden/ ^eilt vnb linbert.

X)berman foil nemen Ùiofenôt ein Çalb lot/ nero butter ij. quint/ jerlaffenz

. nnbbife blatter barmitfalben.

^ber man neme Oiofenroaffer/ vnU t^ttbarein ein roenig giet/ vnnbblep*

I- nbsp;nbsp;wepO/wafd) biefe blatter barmit.

^ber in munb foil man b t^ nit braun d^en/ fonber ben munb foil man offt auOgurgln/ ©îauneme bie gupfetnon tSrombeerOauben/fubteinwaffer/nft in

-ocr page 280-

144 ©rtspînffi’njivcnçiâl^ in fokb waffer watc^ man Weten ft^*’' ! tarmie wafeb man Den munb au^- ,.

€0ïan mag auch ein tùcb 'gt;’^^ , (trtgeif wfhöen / barmit auffaubert’^' SÖan öer ^ale »otter rufen/ on feb*'^'?^ , bne miröt/bie fe^rroee t^ön/fo fa(b P^ mit gutem mife^ra^m/ Oer UnOertf^jit ©o vU von Oiefen puffin. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ,g

Q^oiiOcvödbfucßf.

©«0 feefes vfi swegigß 5 CapiteG

^ear^tvnnODoc^o^fl f (^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*'^® ’ ^^^ §^^I^^ ^”1

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fc^ûien geiefrtz on«? j

? V ««ffï’em (anOt vrutP^ü eirt i ^aben von Otfij @e(bMt a(fo gefebriebenz 0$ (ie mf^' ’ lt;in fymptoma, Oao i^! $üfa(/ Oann eirt, hancF^apt fep/vnö ein gaifinge ober-31 (auffung Oer gatten / wefdje entweOer bafo/ ober mit Oer toepfpt^ begibt/vi’rt wegen einer vcrflopffung/ fo fm oureb gang Oer gatten ijl. ^ann OtegaUb/’b jweert

-ocr page 281-

eCapM x4^

ÏWf en gengf etnen obern/ bon bet tebei: in jr bUttedein/ ben anOemvonbUp iertein onten in au^g^ng ber bermb/ wann foUbetontergang oerfptrt wirb/ ^S«b^n bic ßul wep^ ober afebenfarb/ bail bje gal ferbt fie nit/ ober verflcbert garibonbgar/ ’ÎSaft aber ber ober ver# jlbpfft fep/ (o gebe bic gaU ober in î9îa# • genz onb gte^ fieb in ganzen kpb/Söü haben Ipcpcrlapgclbfucbt gefegt/ (f irt gclbe/wgrtn bic gatt ben ganzen letb »lt; bergehet/ ^Sin febwarpe / bic »on beo fcljwarpcn gaUenz onb von mangel am miluircn «rfprung nemenz S?)ic Spritz fóau^bapben gallen; gclbonb febmar^ cingemifebt i(lz »nb alfo nach artb bet vemtifehung nach ben färben genent/

, .gricrtgelbz fcbwarpgelbzic.SÖnnbwo bifc »eï|lopffungfcirt gewefenz ba feirt gar gern fieber onnb »erjlopffungbc# Icpbcreruolget.

gum anbem haben pc fürgeben/ bas biefe gelbfücht tn moi bis acuns m fouten febwenu legem »nb^iebemz

-ocr page 282-

2 4lt;^ 3^48 fed^s vn iwen^i^f^ gaiOng vnber «W pc^ ^aben W vor vnb nach Dem fùbmben ta^i ^^ Çâben a üb /r vrf bad Igt;t4»u^ befe^to^^'

QBann biffe ©elbfuc^f vorm fi^’^' ten tag/vorm die dccretorïofomtf?^' vnö bte fran^abt feine figna coriiüö^ . dionis.taobie frand^apfgar^epw Worten fein/mit fiefj bringe/ fo feb gw fegefa(5rbe6 (ebene verwanten, ^^j*^ lt;0 fep ein folc^er wuflz onntvberp»^ tergaffn/ One 0e Die ^at«r nit»(f^^ ren/ ober verbauen mdge/wde^ w^J ge (bopiajonb bo^^eif/oor ber §e^f/^ vbern ganzen (epb au0gie0/ vnbuöJJ onratb ouriebf/ nicht bao bie natm“^ chen»ber0u0a«|ïgetrieben/fonberWJ bie menge bie nafurobertrunben/^^ wan ein ^eiebober (Se^e ober fei»lt;” bafHe (auffu^aher bie AphiHipp’*' Apb: 62. Regius morbus in febt ibU quibusacciduntante diemfeptimt^ maium. ^ÎBann aber foCche S^bf^ an einem die critico, bae ifl^gcw^^« tag weteheo ongfeici^e tagjem/iw^ J

-ocr page 283-

CAptUt ^47 'dm fibenben y neunten/ eljften/ bremse# Çenben erfebeinenz »nbbiefranef^aic gebnonfieb sapeben ber^epttigung/bj fie gav gewaebfen fep / fo fAt ee fe^v gut/ vnb eruolgbeffcvung, wann aüein bieleber nub^û einem (lain ober beet worben fein.iüaber fpriebt Hippocra' tes: Regius morbus, quibus tn febrû bus feptimo vel neno, vel vndecimo, vel qaattodecimo fuperuenerit, bo«» » num, nifi dextrum ilium obduruent; 'Siuero non, non bonumjibt^. Aph: f'lt; »3tlt;m waefûr mancljerlap ftgna (criftmaigpeben beo tobte/onnb lebeno «»Itbifcn ^wapen gallen / (ofiebieex acrementa malen mmb ferben/ aie ben , efpaicbelvnnb waffer/ fo per vomitum * ib^tfommcni ben febwapj^/ bie (lubben bam/ WO fie alfo Dureb folebe au|5aelt; i bem liegt ein ganpbàcbnicblt;zQ(ucb bie t^vempelfo Hipp: in biefen 'peftilen# Hifeben fiebern erjeU/wann teb allee etneibenwoU.

ip ^tbergrunbUeljvortbifer ^elbfuebt lau nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ Ift.

-ocr page 284-

?48 S)48peI)ôï»H5xvcnçi0fî jû rcöcn/ fun fdjùr. ntebt root mögli^ fein/ Due Die guU/ fie fe^febwflr-#/.’’^ gelb/ulfo balDonnD gefcb»iiiô4ft^w DerenDeÆng im lepb machen foUj^^' roe^t Difer humor hein t(l/^e.mô|^ anDerorfueb fein/ in Dicflt;wpe|lillt;^ * feben fieber/ Der gilb vnnD Der fcbwlt;l'^‘ »nnb unDerer färben/ fo int ungefù^^ »nö Der l^tint Dee gunden lepbe erfe^^jj nm. '^nö warnt ich Dörfft lagen/ W* ici} fpreeben; ee ferne allein ooneiß^ gailingen giffté/Die in frer 5îaf«r flt;W färben roeren, :^l6 wer roepp mebtï’*^ Auripigmentum ein gelbe färb 10/®*’ ein grtiufatnbe-gifer^un wie Die^X^f 1er mie gelb gelDfarb ntalen/3lff(gt; ß’^* ein folcbe ^lunpigmenüfcbe oergiffd , färb vo Der Injft eaufirt roirt/ Dee mlt;ß^ feben blut tingirt/ »nDferbt/fofeb'^^ folcbee gailing» ober Den ganzen 1«^^ Durci} Den fcljroai^ auß. ©orp/ 2K9P^ atramentz vitriol fern bofe falB/ vû bufZ ttad} fieberait fein ober werDen/gtbiß fie manc^erlap farb/gclb/fcbroarp/btj*' tenfarW

-ocr page 285-

/^î:'^'CópitéÏi *40 hnfat^z fotz alfo berj^rfen/ Mepgetb/ bfwr/ wnb andere biffez 9Jnb amp;a6 .fictie wan? fo batb man einem /;)ynamp;z ober anberm t^fer gifftgibt/ fe erfebwariJt «ê» ®ie fnappen ober bergteutb/ vnnb

^ lÊr^(cb*nlt;t^lt;’f/ b'^ben blmcbe ^f|ïaUz gtlbfubïi^e angefiebü fompt j^nen niC PonbergaUenz (onberoonbem giffen geninfft/ nacb artbbes erçeozbaeim (cbmelben in fie gebet« X3tc ba bie gat* ieniniremwertb btepbet/ mebermin* bérnoebmebr ijl/nnb bife bennoeb an-bertfarbenbabt aio anbere temb/ bilt; hit |r b^ttbtitrung treiben zOllfo bet ieb färwar (brg/bie gelbfucbte in bifcn fïe* bernz fernen allein von einer »ergifftS S^lineralifcben fatbz ober iirbtfaißz

' * bKonbcreinebabbltu erbtRen/ (eher# p^ertz vnnb atfoben leib malen z wie ber C9f|a(er bie wanb/naeb art ber farb* 5^00 nun bic färben im angefiebtoü ki^ im anfang biefeo 5'ieber6erfcbci# nen z ifl ber iebwapf bie fumembpe

' . i^wratiPn/ bapberfetbig mit Antidous vlt;;l{ ‘(î^î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;@ ij

-ocr page 286-

X7o' ^aefccbóvffjwcn^infï i getrifben weröf/ öaróü ifï Aqua T*’^^ i nacalisfc^rgütj«/ S)a6 auc^tcfv^ niitus b^ö^eubt nurOc vorn fclamp;f’^ ^cn/ barmjtbiefarb herauf! fotne/vii^ nm ador bdörßen roo bifc Drop mit ^'^ . nanDcrge^c/vomnusjfdjtvapfïybawrfï' buft’ wre öann Ötc archana fpedüfa folcfjcet^ün/afeMcrcurijjAntimoni) vnb VitnoliS^G

S)k Diefen farben tn Den bf Iç ßTcpff«^”' Üauon anOcrotvo/ Der fie verfudd ^ad ^er wap^ mao fur grün pfawwez vnn? gtîbfieau^furen.

3lber ber demain $9?nn/ DerfoJ^^ nit ^at/inan^nPtô auc^m '2(po(fch'i] «K^t/ foil mit Orfern fcbmaifjenmcfdp ßifft beraufj trepben vu öer farb mebt^ ' achten/ nUfin ac^t haben/öi Die franrf* ^apt fort bennne/ bic farben tverbeii mit ber tv epi tool vergehen/wan alUiil bie vrfaelj berfelben auf fert^.

^empt wurden von ßuglofla, An; gehea ifbfö,.quillt/ t^eriaef finirait fot/mifc^mrt ^ebrenten waffernven

-ocr page 287-

(Jrbtrauc^ / Öjbvcnpïcijs / äHnbfMut/ ^fegntte öißdn jcöcs cm fec^Jje^en^ l^U einer-ma^ wem/ Uß^. jiunöt bapffenan ein wannen OH^ barnadj iJcfbUtr cinr waiyn Mrauß/ Saruon mnib etn güten trun^nnOfc^wi^.

-^iSiac Aqua TheriacaUs laut alfo/ Ï7tmbfpiriii!s vini cintnafj/t^cnacB ç. lot/Oiotcn mpirben Dnthalb lot/^ien mfd^enSSaffran em halb lot/^eliib tire/enb bauen gib ). lot in rauten ober ISrbtraud} waßerz ber fdjwaeß mag ttertrt werben; wane bicbn^onb freff^ '^tctt^tlaß'cn.5So bieorfadj^iniß/ »nb tfeljonbiefarbber^autblieben iß mag ^mani^cmad) beeber vnnb fernen?

. tatienesbraudjen' biefdebe farbhut-'henteiu iS^an foil aueß alltrlap Epi? . thematahepatisonb cordis frafftwap -fcrauffiegen onwaebie bu? moberirt. ^^onwafletfuc^t viw «Mftn- 'ö5cfd)W«l(l.

«Æ^çfibctt vn swettÇîgp Cgp ’'’5r^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'C iij

-ocr page 288-

^51 ^aôphenvfijxvcttÿgfl

OKaperMv greffe vngtauH gffcfewul0 tragen jubî^ w Wefcm Jteberz etnr bal5 tincrßen/anöcrn/obertrit^ ^^M lt;f»flt;»g/ölt;t6 etc (eut attents '^ixx falben »bern ganzen Ui^ termazen auffîaujfenz gleich wie«« f^û/ bte etn felöwan^en ober Bubres* ftïm ^uaffler gefreffen ^af/ »nnb bif^ gcfcljtvulltji^ef Der wa^erfuc^ï Lcu^ cophiegmadae fe^r glnc^. 5)irartit/ ^fnö / bam / brufl / baueb / fö^ / ff* glt;-febtvUt alle6 5ûm heffdgjlcn/ SÜnö «ft wap^ fein caufam btfer wafferfueb^Z ivtc fïc fteb mócht viib ben brepefo fogt;* flen ßeb begehen/ bttb^f reimen/ ^Öc*^ aUcin ba br^ ein intempéries ventoft fep/ bie von giffitigen bófen tvinbteit verurfacht mirbt/ vnbbiefpiritusvitg mit fviepen bubreflifchen/ vnb ?(ußra^ lifcfjen minbten bennaßen eorr«m|»W pao fie alle meatus vnnb torenz wie ein bórbaurfen auffblafen/ vil auß benen/ Wie bann fonji offt in hefftigenfn^ttj

-ocr page 289-

' Cnpitcb Z5^ wefferi^en wetter vttwinbte ^cf^ic^tz 1)4 einer »aber öcn augen aufftautft/ ober waft einen bep Der nacijtem wit^ nu^amblä|l/ Sie(c6 actidensiß febr erfebróef licb-S^ann wie fonjl in Ty m^ pania, Per baud) vmbPcn‘5ïabel/ vnb vnPen ^erumb groß iß/ mnP Pae alle gliePer niept anPere bauffen/ aie wann inan ein Rauben mit einem fePtrfie( auffbl?ß/ (£’6 iß aUee groß / auch Pie ’^eimlicbcgliePer / »nPmaint einer/ es werbe alieo auffbredjen vnnP ^erbra=? fc^fW‘3'^^4t ftli^b wat an Pifen haiv den vertagt/ Paid) aber nadjmatbge^ fe^cn/ Pao beider worben iß/ bab id) Pu fenproeeß mit jnen gehalten.

. nbsp;nbsp;^rßUeb bab id) fiequot; an allen orten mit

beróiauebferpen gereucbert/ ^jiU^or' rigirn bje fpiritus vitales, wie oben gc^ meU/bab fie^um onPewenbewegt, vn Paraufflaßenfd)Wipc/Penfd)wepßcin tagsween wiPerbokt/ 5)anPi(e niebb biJ? flagen/ (onPer allein in febweree tepffwebe/ vnb laßbapt ber gliPer/fein 6 iüi

-ocr page 290-

X54 ^43 fibcn vn Stvcn^infï fe^woU/ einer maint/ fieerflicfenij »nbem ^enben/ aifo rafdjein fic. 3ti^ l^ab iclj geringe Laxattua, aUThry^ pheram pcrficam j^eben cumoleoan*^ fi öc carui,3(ber balb pcalfo gefc^wi^^ Çabenz nimpt bie gefibwulß immer«'’ wibergemaclj ab/ b^ fie tviber bie ref^^ te grdffe bef ommen/ 3rbbab )n2(ntf/ S'cndjf (/ onb Finnic^ in ihren niAfff/'k laß'enfiebcn/vnb trineten. ^

(ftlidjen fein (chaff blatcrz baruof oben gentcU/anH^gefahren/bie ^abert genuien/ vnb fein barnac^ abbort. Sgt;} ober mir fonfl ein anffbrud) ber haut iw biefer gf fd)ipii((bver ;ùgefîanben/baô t|l nichts ^ab moi von auberen gehört; etlichen füllen bie fcbencrel auff gebrom eben fein/onb vil wader au figer umn/ ^M mag wol ein Leucophlegmatia, baruon bemadj/ gewefen fein bieex ferofo humore emfprungen/ vnnb eut rechte wilbe giffdge rcfolutio humoris falfi, dCc

1^6 ijl auch ^‘t^ö »0» hifen gefchwet/ inert

-ocr page 291-

Crtpîtc!» if$ (enen/ cm hauffen wûnub ^tnwe3 ^an gén/vnö ^rauf^me putredo efnerma, wie (in fapffien gdfcljt/ pcrkdes,vnïgt; (f^r vil plefl/ vnö pommrrt/^«^er tefj Mefe caufam (ontjeir/baf? allein von ^uOraltfe^cn winbten »nb verßifftettt Mît fep,

3c^ hab fie mit olco lunipcrorum •\bacchariim lauri ,Carui ^ anift, von w’cßc ber winbt/ lajfen fdjmirben.

^Öie anber gefchwuift obenraßer^ fudjt iß nacrer eruolßct / |b nun bie franefen etlidj tag gelegen fein/ etwa îùuil get ni nef en/ ^uebanbere obftru* diones hepatis verßeuffung ber leber/ vnbbee miM wie in fébribus cronids • gemainglieb gefebiebt/ bae ein Caches Xia corporis ein bófe gelbe wdfferige favbentßebet/ oberfonßen einimemr penes frigida vel ealida, wannbiehe* bricitantesnitmdgenreebt bawen/ er«’ uolget/ wie bann nach »ilen langwiri# gen ^rand'bapten vnb ßbleimigen ^ne bern felcbee gefebiebt/ »nb bife waiter^'

-ocr page 292-

lid ^Asfibcttvn$wcnçtg|î fuc^t tß Jô ^urirn wie fonftn.

^m- armen hab teb bt^ decorum gegeben /^(snembtidj/ ^fantwur^f^/ btam UUenmur^/ lubflerftvur^/bte^JH ber (ufft ein wenig meiif worben fein/ »nö folcfje in l^alb wein onb wajfer Up fen fieöenvnö inen baruon jü trineffü geben/ mit 3ni^ vernufefjt.

®en finberen gefe^weHen bie fö^ gro^ barfûr branch rot rofen/ ^dmg^ baut / TBotlgemût / 2(ttie^ / fe^bw in effig/ bebe bie fub brob/ @o pe wol tr^i ^i$t fein/ fofebfag jn biß wafferober» O^emptattaunj. vmp Oïprr^en/Sdü’' lt;o 3Ïotfe rofen/ iebeoeitton^/fiebt^i*^ wein / ne$ tucker brein / fc^lage offt warm ober.

i^tn armen hab ic^gerat^en/ baö pe baubenfot/ genßfot/ vnb benenbot/ »nb ofen laim/mit eim wenig fai^gt' (otten in waffer ober effig/ onnb warm tajfen ober febfagen/fo iß bie gfebwuiß É^aib nibergefeffen.

■ iÖ^ir bab nie manbu für obei. bj it^ . niefî^

-ocr page 293-

CrtpitcL ifz tttd)t attee Bieber fc^/wae ven nótten were/ ee gehört an einanberort^ be# wafferfnebt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Äife bieder errette bepmangelfym^ ptomata, hab tel) a(fo biefe jar in be# tbaterfahm/ obferuirtz mit ben augen gefeben/mmb mit meinenbenben ge* ■ gneffen. SÖnnb cb fie feljcn in anbern fiebern auch fignä enftma genent we# ben/»nnbfiebAnträgen®o ijl eeboeb wie im anfang gemelt/in biejen popu* hribus febribus ein großer »nber* fcljiebt/ieon wegen beo veneni coma# giofi,bee vergiffen tufftebalberZ nnb ba6 bifc allemal ein caufam diuinam mit ficfj bringen / ober bie ‘51atur»on . ©X)tt»«6 Sóf jltajf/ vnb fonberlicber Vlagwunberbarlicb lügefcbicbt/ vnnb felbp meb# ein franrfhapt / bann bep* mengel, S8nb icb ‘^oU meine iùfel attlt; wol mit lebenbigen teugen/ vnb exemlt; pelprebirt baben/ fofie ben ebrltcbm kutten/ fo noclj bep leben/ niefjt odio# fa vnb verbrieflit^ w erè ge wefen. SO#

-ocr page 294-

158 ^45 fibcn vn^ïVett^infî ^C€ auch iMC exempla, ôte anenf^âiamp;^*^ Hippocrafes ^nfnpercept ange|ü.^gt;^ mit móg^ vermt|cben/ wo ù^ ntW ntifb ber ran; bet müffen be^etlfni/ ^^ btfe eneUe fern Remain. 57unfan.ii^ , ntt »mbgeben brep wunberbariiebf.^/ fus,»ft »nerbdrte mangel jöbefefjeep^^ fo bteferbiffetmit peb gebracht bat« lt;* Sas ^aft ig begegnet emem-OT^^ (bengeriebts man ober %ep^Ïrzd|? berfelbigeinwocbeniwo bflfogantt' । fern fieber ober herppreun /tru fie f^ nennen/ francF gelegen/ mb fern peb (wie er matnt)ficb wioer ^ûr bcßerunjl Çet gefebit^ef/ n^iber in guter oernuutfl fommen/ effen onnb trinken fm wiï'et geliebt/ iß fm gailing/wie ergerebt/ei» ' febuß oom baupt bureb bic Imcfe frvt* ten/ ab onnb ab wiberfabren/ biß in bit großseben/ bie iß halb braun wölben' j »nb bermaßen ein fidcrauo barttineu' . bao er ber jeben nimmer empfunben/ j, onb alles ein Gangrena worben/ fol^ d^eGangixnaonö ^Kürcsplagiß fort

-ocr page 295-

Capful* 2'9 gangen/ pateen ganzen fû^ bi^ ô^m talo oDer f norren eingenommen. î^lfo ^aterôte SSaOeron OSaibi^cr trüber cvforbm/ als fie ben füß burcijjlccijen ^abcn/iilfetn blut / fein empfinblicfj* lgt;açtme^r barinnen gewefen/ onb ^a* ben ihm geratben jnm abfebnepbenz co fep ein falter branb/ er muß fon^ fier* ben/ erwerb jm àùm berpen pepgen. ^Öic fach ip an ein t^rfame obrigfert gelangt/ man hat mich auch bav^üve^ ein/ mein confenfum in bae abfebnep» benbeo 5# bvein ^ftgeben/ ^iewept febabevüermevdt/ bae bie gefabrbco lebens verbanben/ vnnbbe? Apbonß mus Hippocr: mir 511 gebeebtnup fam.

, Frigus extremarum partium in morbis acutis malum,vnnb 5aigttnbicfe meine mainungan/ 3fb besorgt/bas nach groper bil? vnnb leger/bao ber^ 55^agcn/ auch anbere glieber/ betten bas blut alles an peb gezogen/ bas bie* (er falter brant/ allein auf mangel beo gebinte herfommen were. S^nb gab in

-ocr page 296-

^6o ^43(tben vn$ïvcttçi3(î. ta# (Krempel von amer arme öïrn/öet manîùuôm bathe fe^cnefd Çet-abgr# feijmöfen/ Wc fie von aroßer Feft alfà erfrort/ hît^ jr bapbc febe nef d mc^r uf^ Balbieb biß Juin fitte crfe^ivar^twarrt/ f^v Çabf gefeben/Wc bic euffedieb^ • rcUbcr5)iïn Kefuß verbrent/ gerW bnb gefebtrerpt bat^Kfo b(tt bic inocr/ liebe verborgene fed biefem man fei tl bint vefbrent/ vnnb erfelt/ barubn bet fdjenefc( tobt iß / “ïöerbt fr fb*« ^^^ ! füß abfebnepben/ fo entgebef‘jm baJ Mût »omberden /fo ßirbt er/(cßmart jn biepbenz mitß er auch ßcrben/S)mtrt' . tiefer brant gebet fort/ babatfo tvepi-(er in bas abfebnepben nit todden eon* fentirn/ mehr bebaebf/bie gefebriig' ' fCpt omnium Sphacelorum, fie fcirt IVO fic tvóllcn/ bas fie feiten mógen gclt; baiU werben. 2(lfo atteb ein febaben/ Jj Vadit in Gaogrgnam, wann S- Fârfß plag brauß wirbt/ iß nit guf. ^ietcb prognoßieirt/ alfo bewiß ber außgang/’ îOer gôt mart gab rtacb be abfebnepben bal#

-ocr page 297-

frtpiUL i^lt; |aW fnn^cpjl auff* 93namp; cin'4gt;bnß‘ lapt foil nit allemal won punöenan Öt« ^.aöernini^r fctjncilgt;è bewiUigen/ea gHionjrt f'aut/ fiebraudjetauc^nitz woo baton gehört/2(tgt;cr»erßcnöig« ße4 ü^. ^nnöterpt -Vnöeln bebec^ti# S^er; wane ie fein mü^-

^ ^46 anber exempel^at ficb begeben mit einer ^^ungfratven/ nac^bemi^r shatter fampt Oer mutter geiîorbenz i^ jmaclj langem leger/ aie fie miberjö per nùnfft fommen/ gatling unOer ein# ob bcm fcljinbain ein Herpes auffgefa^ üen/ ber hat halb »mb ficb gefreffen/^at fidj auch nit wollen laffen {mortifteim pnb lofcbcn/ ^Ifo/ bas Um/baut »nnb geeber alles Eingefallen ifl/ baiflmit

• b^e^erempel Hippoerans eingefallen Ùlà: 5. ba er febrepbt »dn bdfen blättern pnb aiffen bie nicl)t allein bas Eaar/bic haut, netfeb/ ßacbo »n alles ^mgefrep fen Egben wie bep »nfern óeptè bic bdje ^canpofen tbiiii. Otter erfpiicljtauß-t?ttrt’licÉ:Multis emm cubitus amp;f hm t^m brachium deâuebau quibufdain

-ocr page 298-

tisz^ ^43 flbctt Vn^WCtt^jgfÏ vcró hfc antenbra vel pofter/ora lai^ tcriim dolebant: quibufdam aurequot;’ tora cox^vel que circa tibiâ funr, nel pcstotus denudabatur ÓCc. ^thc^^^ fiel cm ganger arm öa^tn/ ctltdjcnp 1)40 flcçfc^ btnöê vno »omen von f^P^^ fen/ etlichen wiirbcn Dic^ufff (tHih^^ tic fc^mbam ƒ edicten tic fü|ï ganP tb^/Wc ^drt man von einer ^raupquot; menoprev »ntfrcffenbcnfc^afcn*’/ ter Gnomis.^ifc aber fern act Img/tii^ mit ter mc^iz wie »nferc ^‘■‘’‘^^‘’f^^f’ gcfcbclxn/aber fonßn nit fafl »ngieit^* ^ie inngfraw tß aber naefj tem^^^ jc^nepten tureb ten flcpffigcn chinir-' gum enrirt wortenz »nt (ebt noch.

©40 Xritt (?rcmpd ^at fic^ mü ^^ ' nem kf^rheben Äriegoman/ jeijunM ein ^auptman ^ugetragenz aio terfd^ big feijweriieb bauptwebe »bcrflantt’’^ fi^5ùbau^ bat bringen ia|fcnz ^Jb if in pudendisancb galling ein fofebeb’^ ^igc Hater anffgefabren/ taoteogaf* çenXJfdb^w^ b^w^ggefanenz »n”’

-ocr page 299-

Clt;gt;pttd». ^9 dnettenber erbärmlicher fcMbcan^ib (eben gewefen/alfo Das alle weit het gemaint/ es were ntt mûglicb/ bas folgt; cher (oit oberfÓnöt gemailt werben/ es miijl alles hinweg. 45a aber bie (achb2 . ehelichen Chirurgo warb angelegen/ bep mir of(t »mb rath ungehalten / ifb ' bi(er (thönonb hüpfeh burch Püle breiig falben geheilt worben/ où (ein beib pa^ tientewoû Chyrurgus f riego benekhd leut bamach worben. SÖnnb eben bat 1 fokheo am oorgemeltcn ort Hippos craus angebeut/ bao^û (einen septten auchal(o ergangen (ep/ ban er Spricht. Diffîcilima vet o omnium erant, (fs wahren aberbie aller (chwerlijlen ^ù# haplen/ bie 211)5 onb gefepwer ober bla:# ' * tern/bie fich un onnb »mb bie gemeeh« fît trügen.

^öieÏe^Xtmpelhnb ich nicht rühm halber erjelt/ (onber bas man (oll merken/ bao biefe franebpapt nicht newe hanefhept (ci)lt;bamUbie Medici etwa X wöl#

-ocr page 300-

154 ^lt;^3 ftb^tt vn jwcnçin^ ge vnwtKmlatt vnö »ngefcfjicfluif^^ wóHen böfcfjdnen/lt;^e^dt Oer alt è”*^ wie oben gerne(t/ vor oil faufeni p''^'’ one bife ftratfen getrewet/bife brie^^* fefjwer onb mangei/ (go fjaben Ög «l^^ Medici folc^e wol erfarn/ onb befeljt^^ beh/ wann man nur nae^fMebf/n’‘’J ßnb nodj wol mittel onb rat^. Jc^ R anel^bie Medicos Çiemit wdUeno^* manct haben/bas fie nicht bit erpt*’ fein/ bie ba fließen/ wann foldg pop^' iares morbiau^ßehen/ ober ba^t^^^*^ pe^en/ bie nafen jn hf^f»/ fonber W* fiebtepben/ hinj» tretten/ angreijfC’] bie Exempla mit Hipp: aufffchiiti^^^^ ben anbern jungen in einer onterw^ tung/ nit fagen/ ce fep ein newe fraip* / hapt/ mon ßnOt nichts bauon. 3btJ wie man bie Medicos belt/in was tv*^ ben/ 2(lfo halten pe fi^ auch, ^^'r bahin fommen fehier obérai!/ bae man bie Medicos mehr für oerachtHen» helt/alg für wepfemener/oü bit^^*^

-ocr page 301-

Caplet î^^ teiltvnnbMe Dodores fdnitt dnem ^AftVnb werbt ‘^Canninanalebatnt lrt|igt;f£^rt fc^Weren franefbante febon fetitMl^ ftnb / ijl bet ^enen fdjulöZ |id(M^èMtlt;tr#t/ wie man pc baken FoU/fogeb^ott bureb fie offt Vc^ev ge# bepeubS^ieweit man aber bie gefunö# ^a^fbon jbnen febier wiU nétten' vnb etni^a nwbt gebentfen bï bie f ran cf be pc flraffè Ç5ottc6fein,fo verbinbert éoft ber arpt fûmemen / fo wol ab er bem ÇÔaureman bap trapb int a cf er mit ba# gel »erberbt / ober im flabel mit bh$ »erbrenf.SOnb fobao gefefiebt fomft^ barnacb bet arm ar^t herbaken/vn Oie fdjulbt tragen/ Sönb gemaingkeb bic co am treulicblfen/vnö be|fen mainen/ bieberbienenam wenigßen Oanef (f-o feirt wot Doderes, Oie ficb 'jk^eptten mehr mit benebeln/febmaropen/wnnO newen^epttigungen/vno anberm we-fen bep ben großen berm in gto|fc6 an# febenbrrngen/ aebten ficb wenig jbr et

-ocr page 302-

166 ^46fibenvn$irennict(^ ftudia, wann fie nur gneUtge ^enn ^^ ben/ vfl jnen an Oer fülle »nö ^tll nt^J^^ atge^ei/ab nut f^rer funjl Derar#^V^ ÄomptlÄnn btegefa^ramp;a^er mitfo’” c^en fc^weren franefgapten/ fagen fi^^ (ànePiger ^en ùte befi funfl für l’,’/ (dju^/wept ^tuban/ ïamp;aefjenftcfeiï^’j fren ^erm bep Kptten au^ bem jl««^/ @etn bann etwa güte arme porfanK»* verl^anbenz bie Uib mb leben fbagtef/ gern bae beß treten/ fo will mane apeft lucljt ernennen/ ^alb verfc^nt berfd* bige einer mit einfwortleinben ht^r wo er etwa gitter meinung ben fmn* rfenjürebt/ ober nach feiner porfantV fdjer wepp ber boffuubt 5ü wenig frf^* re i^/ ba müf ein foicber halb ein fefeip / ferid?/grober ©tednar: fein/ er §^^ benjundern ein buben ge^aiffen/ bit fungfraw ein mdgblein/ Sw gebbtöl ^erm vnb ber frawen jren tittel mW/ hab fie nit gnebig genent. '^nb fo b^ Doder ^anne wiber feeiw Mp»

' PW

-ocr page 303-

CopiM 31^7 puc^tfompt/ (o fügt Me fraw/ €D?ein ■^en|«b id} ewer fo ^art gemangelt/ 3c^ main wir Çaben ein grgamp;enfno^ (tet Mewepl ge^abt/ee wer gnûg wann tt^ Vitt 92gt;furitt gwcfett / fo grob ijl er ' mit mir »mbgangen te.®armit fouler foppen effer wiberanj^renbla^fom' men/ fpridjt er/ja gnebige fraw/eo fein grobe ÏBac^anten/ fie fonen fein Çoff:* inebV »tt bae were noc^ wol ju lebben/ wann er nidjt Int^erifd}/ (Salumifc^/ »nbS^^eop^rajiifd} were/ er gibt Antimonium, praecipitat, ‘Vitriol VU fol-c^föigdwng ein/ Welches lautier gifft 'ip/ S5a mùger erp bran/ aup mit jm emgalgen/ip er ein foldjer menfe^/nur • I^inweg miti^m/ er foil mir auch mein t^ûr nidjtvilme^rvberfcVeitten.^a wann man fn nit gar aup bem lanbt • (djafft/ befielet er nodj wol. ©djawe baoip ber band?/ maint jxl ©ott foU fegen/gtûÆ »nb bao gebeipen geben/wo Jfeinetrewe infttumema alfojemmer«

X w)

-ocr page 304-

a»8 Sgt;4s ftbctt vn jtven^tsP heb »nfUmert vmb barfebnobm bcf^ fart vnD vbermûte witten/önnb bic 3‘’' ben lotted m i^nen gcleflcrtwerb^*’^ vnö iuu^alfo bûîff/ vat^z gefu«î)Çlt;*9.5 bamtiiVhgi'tt/wn ©ottee gerecht vrtlt;gt;’ fortgeben/ vnb gefebtebt ö« eben Klt;b^*

^aß mtr noth »epfter btnfûr ^n W metnem pKactuirn btefefrantfhapt bf^ langet / Jüpchen wtröt/foU tn'emßrt^ i ber buch verfall tverîten/ 'îBtU alfo Çi^ mit ôte malien |(ucf angesatget babc(i' SÜnnb bietvepÉ ùb U^ yidus rations bin vnö tvibervermeit/ 2(ufb in libelb i de pefte vbcrfïö|Ïig banen anbeunmg getben/ 2(ucb von an beren fex rebus non naturalïbus, bab ifb biefen tWlt;^^ * mit fleißallbtr abgehrocben / vnb wiu ben lefer bafe(b|l brngwifen blt;’^^’’^ SÖnö ein îegiieber tretver bau^vatuf/ vnb bau^mutter wón in biefem f(bw^* ren baufjereu^ / mtt bifer meiner eirt^ faltigen vnterriebtuhg förgut b^^^ï

-ocr page 305-

wóUe ben gelt^tfen ^ternie vr-fc ff ^^Ö^^^*' haben l ixte halb etwas werbt an bas Uec^t lommen* «^^ù »erU^^e ber ^Wme^ttg.etptg ^ott fein gn«b in Çlî^vifto ^^efu fep ttemlt;Son/getobt fampt bem ^ep^ ligen èei|l jmmeronnb it » ètbig/onb wenbe von

^k-f nbsp;nbsp;vns gnebigflictij

• ’‘-*quot; ; r abfeinen

• --’ ,. 1 iornz

7, 2(?9ï(2:5|.

ïuï'ihftn FINIS,

, t .Li.V^-A'i, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ «if

\n»4ftd ï6iJw^i^^^ö «M - 1

-ocr page 306-

0ife nei^oolgfenbe nuterü prefer#

' mifla foil folio 237 fnterponitri werben / bey bifem

• ;eycben*

' ïSrenne alfo auc^ Der Çaut bife b^^* ter flufT 93nnl) wte mancher lep fa (?’^ ter proffen weit wac^fen/tte cijen/n^^ fcrenen/ alfo mögen folefje in menfe^^ J fre operation (volonté lie Deo) ault;n juricijten/vnnt tenmenfdjen piagertZ vnt bepffen/ tarant Dann alle gener’ vlcerum ^friluffen/ Wie Dann fo(lt;^^^ vberfïöjfig/burclj ten gwalngpen )^^^ tur erfuntiger Theophraftum Para* eelfum gnugfamb bewert i|l/ont ntlt;^ manbf ti}^ langnen fan. 'pontiff*’ wepffenblattern/ fc^repbt auch HipP' lib. 4.Epid: wie fte^üfeinen leiteniH fole^en böfen ^iebem/ben (entten feirt an ter baue aurfgefa^ren/ vnnb ^abe« fafï brent/ont fagt/ fie fein nicht güt g^ wefen/ fonberlich wan fie nie recht rrgt;f »nnb wepß/ [fonber mit fdjwerß ober blawforb vermifchf.lt;Sein Cura, Ö(c*

-ocr page 307-

^wZurts, i^cgtfter/ WAS in jebem Cnpitel bifcs

SBüdïtemetifactie’r^

■ ■■gt;^i^^ gt;nbsp;wirbt q am‘C*

lt;7x^0 erp (^apitdi^aè toe fieber f«9^ '’*'*'^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;® ^cïfommc/

ïÖa8 i^apiC. ^ic bifc Febres, vu we servie contagiofæ (ew/öa$ iß/ci* nesvonbemanöernanfompf. iz.

ïD«8 v è«p- SOon ber pr^fcruatib/wic . fieJi ein jeber vor bifer frand^eçt bc* waren (oU nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ju

JTias 4. Cap. SOon laplung bifer pc* berinßcmcpn.

J^aßf. C«P» 15« vomitu, vorn SÖn* eewen»

ÏDaed.Sap.^OonbemSdjwi^L 70 ^Öa8 7.^np.5SomQlber(a|fe«. 79* ^DaeS.Sap-SÖom 'ïöeyel ber ^iem

aebürUcbetülnna.

Saô o t C^P- SÖon allerlei iùfeU bifeô pc-

-ocr page 308-

XegtPer«. . pfbev0/2((ö erfitteb von bet X^^^ fud^t vnb whetag bes^öuvfövnn*’ Ï5irn0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vji ^4^5* ^on?em Çiêt^en ßec^enbfn fopP

SöonfaUê^Ïatcotifc^en/ fc^teffdi' gen we^ctagen bed Raupte» nbsp;nbsp;nbsp;»‘^ ^a^ 10. €np. Söon dünnen. «H* rOadn.ilap.^om^c^tpatß.- »^^ ; g)aß n Sap.^on »crgic^tezÄr«mplP ©ebrec^en/Xgt;nm«(^ten/»nb ^«f 0' flopffen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ij®»

^ad ij.^ap. SX^ort »erUevung »nb wtgt; ■berbringungberfrefften. f ijZ* ©ns i4.€ap. ÇOon?g4|Kttgm p«^ mne^ten. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i4*^- .

'^Dadi^.SapSX^oin^eronopffen. içi- » ^ae i6. Cap* Söcn anbern jüfeßi« biefed $ieberd/ald anfengfic^ »btt peulen »nnb fndpO^en ^inberno§-ren/ auch pp« gefc^wäljl bedangen * fuijtd/pnbj^nWe^. lt;nbsp;lt;nbsp;i45-V . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2)40

-ocr page 309-

Xcgipcr*

^a«i7, Clt;'’P‘ SOon.öc^ma^tnö« 2(uglt;rt- '

iO«618 €lt;»P* 'i^om ^ïnfenfe^tvaiffen* fel. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

^a0i9.€ap‘ Söonber ^mm/ gü^

, ïgt;er hungert / ^aU/ kanoet/vnnö munoeefc^wfr.

JÙaexo. ^«P‘ SOon ^vu(lwe^e/ lun* genfuebt/®^«unTOc^lt;n»nOS5lüt^ rciï(pcr»’

JDae 21. lt;£ap. SOon btm ^^urjï»

' Jol. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;« ip«^»

^a^ xx. ^ap* ‘ÏÏSon manç^erlav/

Surchbrücljtn »nnb lt;StüU«uff Oes kiböt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ïömo^«

ïöae xj. (Jap. ^om ^lûtpü^. 5.

, Çolio

Sûr Ote Hämorrhoides Czcas du “ Oîecept.

'^ûr Ote ^dgwarßeti.

^46 X4. €ap. ÇOon 2)îifâlt;burt

•S'otio lt;

ÇOcuîier Weiter OC ofdk

-ocr page 310-

, Xcgiper.

^ajJic-.Cap. SSott mancfjcHepîOt^^ Ur/ J-iicf^ii '’ttî’ ^lôUmbergauf-155»

Sae zlt;$. €lt;»?♦ SUon ber ©elbfucfet

344*

^vô 27» (I^ip. ^on Wâfferfuc^t » n«^ gefe^tvwCji» . îp’

Finfshmus Indiew»

-ocr page 311-

£8iüU«.

Anno MI, D. LXXJIU

-ocr page 312-

-ocr page 313-

-ocr page 314-

/57^^s?