Dit boek hoort bij de Collectie Van Buchell

Huybert van Buchell (1513-1599)

Meer informatie over de collectie is beschikbaar op:

http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732

Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn in volgorde waarop ze getoond worden:

• • nbsp;nbsp;nbsp;de rug van het boek

• • nbsp;nbsp;nbsp;de kopsnede

• • nbsp;nbsp;nbsp;de frontsnede

• • nbsp;nbsp;nbsp;de staartsnede

• • nbsp;nbsp;nbsp;het achterplat

This book is part of the Van Buchell Collection

Huybert van Buchell (1513-1599)

More information on this collection is available at:

http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order of appearance:

• • nbsp;nbsp;nbsp;the spine

• • nbsp;nbsp;nbsp;the head edge

• • nbsp;nbsp;nbsp;the fore edge

• • nbsp;nbsp;nbsp;the bottom edge

• • nbsp;nbsp;nbsp;the back board

Medic

Octavo n“

COMMENTAKII

DVO: VNVS DE FE, • brium cogn often darum curanda-riinwue rationc : alter, de Ärundem crifibus. •

^uj^ano D^creto -me^lico au^orç^^' nbsp;nbsp;#

^P’ ^M^r/L£S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g i

I- ^ r s ^ N K ^^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-Excudebatf^rancifcus le Preux DluftriC D.jïernenfium Typographus.

M. D. LXXVim.

C L A RI s SIM o

AC D O C T I S S I M, O V j? ïo V iultio Rubioni dodbri n;e_ dico cel^berrimo, domwio fii o plurimum «bleniando T. Du, A'etusmeSicus.

ßt j ^ir elanßi^ 7/7^, ’” sav ^'ç^'vioç TaviplAavi^ '^’ja/a, yf varttf 3({f] T^ç (f3tÂta.ç oitti v'^ys-'n^ ÂriS-Utf •t^otuv: tarnen qui pafn^ë, pare/ïti--hus ac mag^ris debeti/r amor, hi^fic immonalem effe zdebere^m-il U^ ferons^ locorü/fjijehi'ercape lime aften extm^wtfe oportere, a ratura edoeftßm^^Jtagtie /t-cet z^z^eß^ut années elapfifßf, ex ejao f^ecte Widere, itec de te

A.IK

^ 0uicéjua audtre lientt anllo tawe non ehe^nnUo non fepore, tnomm in me beneßdorn recor^ado, tUA 'vir'tnfis jmommj^rotdafü, do^ éhinafingnlaris,eoi^ati£ Ç^J^ie tatü imx^o oenlis obnerfitaeß. r^n^el en^ j-ibi pro maximd ac *^immort^libnf in me^merddpra-, ßare ampln/f poteram? Juendß ßma profedo^anißimde^ue mihi • ßmper eße filef inord in me turn mfantem adhncj turn pnern,tnm ^ adoleßentem eödafomm bene ßciomm qnantnmnd erebra re-dado. jßameminiße mna^^eino ßnd^ einantd^ne euf^a Ç^ ddi^ genda,primnm ejnidem inpairia me 'vix-dumßpdmum^gentem annum *£qna

primes

primes Gra^matieamp;f ebme^fü mifiau^ris : deinde ^ero Lutetia tranfiafi^s^ caferü bonis artibus ad hunjanitatent infomfauerü: ej/ua quideni tn ^rbe nonj/nis fui farna if a inclartsif, ‘vitam tun/ ne^nim lingi/ansn^ pej'if^jfeien^ » fiariicogndTone Ç^ doUr/na cede** re merifb 'viderere. 3a ipfi nomi-nis fui celebrifas feipfam, Syluio, ffoderiOjGoufylojTdrnebojFer-t nelio, aldj^ afafü nofira 'viris ce lebemmif ifacomendauifj 'uffe infer omnes dtfii^ulos ‘vnu habe renf é^uem ^ ^nieè amarenf Ç^ flurintifacerenttfändeej/ua^ Ç^ idu/ii^ fu^awaper Ocedania, Q^efud^mam , infer on2nej o~ ?nntumordfnun»hofnintspercre -

A.iii.

biterityf^et^ü meU^'fs ftie noüi^ui. Ö’ eb, -Uioltt/ßulß/f eoeßho ^ern.

'6lMrcKV^h(gt;t

inalijs e^iriim re^GX^umpK^a-riisT^rb:^ mtw^iltorum /héfo-ru^ ^^py'^ba'f^J^/fTiorum T/ro-*rumfa^i^ihanta/em^Ç^ a??7iGitia • ßi-i aäm/ffus. £m?77uerb ^'telera Urü faceafn. ej^atifl/e fecit ma^ ^m/-^ file /lelr^ef Scabger, ^7G^ri fe?t?pGrls Grti^me/ittiffj ^ e^uatueei te amauite’^vix ptoßclb ^Mequa el/Jjlcäe atit ardi^ttm m arttsno-fira openbttt G^èrebalnr, cui/i/ gratf^ tuf/m ee^^ß/ii^m, taam^jue fileniaw t/o^ pofierc^ Ç^^am-^ plecteret^tr, Jüui/ exem/ilo tatita hommu^ tf^rba, tata'V^deijfua^

familia, aâtev^um, tanqua^ ad älterem ^poZünem aut ^ * fculapiuT^, lt;^ltro atroque confii. giebat, *vtpleri^ue tut Vftfus ad-^niaiculo Ç^ fwaifierio ‘vitam œ cepta/nferrent-gt;j» Eva^ü idle ali i^uotanntSfeiuum me ae^artir ms ' dica^udiu^, in ej^uo tarn non-»» nihil prornouerathortareris: quid non in me praßitiflt, quo augu-ßßima artu eogmtionem aliqua eonfiqui pojfemliquid tarn abßru fim ^ quid tarn impUcitum quod non euoluerif atque^expedierit. Sie me facrü medicina tut vniuf opera 'uteunque^ indiatu'^ non ^^rau^tus ej dldompeßulum de du cere, ^,Seh^ronio, Rodele tt oi Sa-pona^fontanouo^ iRorforatOiCa-

A.iüu

ßeUanOjGuychardofeUcis fnemo rù^iris emMftßtmt/ cornuef7-dare, HonimdocT^ßii^is leôhoni bf/s ejfiadrien^iumauditif, at^ ' confietudme cum ij^s mihi^per * fe conciUtita doéfior ‘vtcuT^quefa '^^, ^fiu?^adartif,muueraoh~ *^eunda^etpßtmaccTngerem, ^ -ad te pot^/mum procul à nohis dißitum 'vemreßatuißem, e^uo '

• féliciter idaßequerer:hic,/2roh da lor,fiua Cß i^taudita he/ii tempe-fiaSjt^ua mtfirapatria tot a^/ios pereedituratéjucj cont^ua^atur, me abo ^eia d/r/£^ere,Ç^ adportam ^irare co^git, hue me modo modo/dueraßens. di^emi^rri-ma tempeßate^^ ßer^ neu/ potuit qurnmti^ßpettumero tut mß-

fnnis ocet/rrerît ifna^o. mefipe^ (m/hi creele ) Verruitfijj^eófa ^e-^^fifi^^^Q^^^- J^erum ^tfim^ mi// remm opjfex Ç^bond^um o -mmum au fer, éji^orundammifir t^ïs efijta tui co^rua^i curam ^^udium habuit, ^iufj^mo^ug lu^ui ^loßr^ßnem tandem impaP^ fiere tu£ nuperrimè ad me data liters: ex ^mbus te euafiffè,tot 'ur ^rgolieas mediofi

tenuße perhefieSjMeeno/z patri a, amicif, ejui defierata filutie tua eau fa mcerebat^ ineolumem red^ ddu eße intedexi. His mihi nuncios ^eluti ex tu/Wilo excita^, a--mmtda remmißere^vifieß cœ^ pßue a/v^S me ipß coßtaretijud--na oficßaut^ratitudmle généré

j’/^eam er^^ te obßruantiam teß^i^ tamfacef ern, i^no t^ua/jtu me M deum^um ^roßtearj offnes mtel b^eye^ty. Ideireo^atos aerne^ mores imitaties agnoolaSy/juißru cfüumßtbrumprimit^, e^i^afï-fii^^ms fixi^as dommis fuis oß ferre noii erubefiunt^: leueali-^uod munufeulum tibi conférai dumduxiy ^teiarti, cuimeab * meuntcj ^tate deuoueras y non » pœmtendum laborem adbibuifè mtédigeres. G^um mprsfentm meogenere^ non eßt aliud ad manum i^uod m luce emitteremy (dontmentariol/um hunedefebri^ buSyi^uantumuis rud^n Ç^ impo li turn ßb nomine tuo a^ftparere^ l^(ßi^ funu. dTu interim conf-

ihm ^oßrum,promahßgmer^ ^amebeneuoleth, bomcon/ale/. Vale vir^nme^Ç^»osßcanfa^ cis,amarel^er^e. * ^ ^

T. DV GRETAS LI^CTORi:

70E mircris, candide Icdc^, fi||ùhil in ho® nofiro ccrn«t^tariolo, nouuin ac imifi-»

tatum,aiit à prtlcoUim authorunijHippocra-tis, Galcni , aliorumque fine Gnccorumß-ue Arabum feriptis düfentancum occurrc-rit. mihi cnim latins cfle vifum eft, omiflis quamplurimis quiRionibus amp;nbsp;paradoxis i-* nani quadam fnbtilitate amp;nbsp;nouitatis prurigi-nv potins cxcogitatis,quàm' vt quiequam vti-htatis in fe habeant, ca tantum attingcrern quæ maxime ad praxin fefe accingenti medico prodefle pofient. Qnu cnim ars fit longa, labilis autem vt plnrimum memoria , eins iu-uandæ caufa in breue compendium ca digef. fimus, quæ ad febrium cognitioncm,carum.-que difterentias amp;nbsp;curaftonem maxiiÄ?facc-re vidtîÿmtnr, nam quód ftbres dicantur, amp;nbsp;fint totius coi-^oris xgritudines, fintqucipfe morbi om«um trequentiflimi, atquegentri hominu infeftiflimi,adcó vt vjx tnqua alium in ergrotante aftedu fmekbre deprehendas:

prætercaquôd viz alius vllus morbus maius fticdico negotium faceffat, propter repenti-nas mutationes, variaque amp;.grauiffimafym-ptomata ægrotantis vires fubitó labefacien-tia.Idcirœ •vsüM.t'Hf^a'nop hocSlc iisearum-que crifi conferiptum medicinæ candidato-rum ftudia adiuuaturum Abitramur : quippe quod videlicet copiofas difptitationcs l^u-rïs,tutum au^icium:lt;te ipfa vfuris ty^n^t-^lOi opportunum fit futurum^

~ T K S 9 ^ N O D T C R £ r 0 do^tß.medicotoptifKo viro^fum-wo amicefuo,

Joannes Serranus.

KaAaQjL7r7rox-f)eiTng, àa'KÂVTna.S'av x,ÂiOÇi ^Tti.

TÓvyovTfDC itiTQpvtfilS/J KaÄov av^p dya^

amp;0VTf.

ÏhtqP v,ü^üvx.f»i'rf,ju.iya.r at Tt K'oÄ^tov iivoj, az-o\Ko7g tiKtzKç^v^ Ttai ^tpîç^ew mp iuoiye ^pnçd 'Tieu ii3^n Sió^u, xaAor dv^p' ayet-

noÀÂû7ç yoiw niroA^uv dwz^ov iv^i^cuvit i'pyua^ aoUyCtUTup a’ aya^t tpiAoi dvJ'^

Aiyoiif, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

jj.fgt;ip,óartu)df (pi^t^ç cun^doio Amsvrn;.

LrcrLENTTS C 0 M-f/fCnfariolU'S cognofeendarum at^ue • atrandaruwfebrium.

£ febribus agere qiiuin fit a-nimus, ad fingulas a#is medi-cæ Jettes ,fSi'aS'oAo’yix,luf ni-nyrum ouTtoÄoyiKLwj'S.itf/.eiM-TiX,lui},J(cd Q’t/^TIlUTlX.Luj, hue ^ nortrum com^entariomm ret^remus, nam propofita febns definition c,diuifionc,ac ciuj fubiefto,fingula^ii4|ji fcbriuiffgciftra,ipü#ies, caufas,figna,nécnon eirunde onyaiuin cura-tionéjfyinptomatü aleniatione rccidiuarum-quc prçcautioncm,brcui methodo trademus.

Febns itaque eft calor totius corporis præ- P^^‘'^ ^f~ ter naturam à corde per vniuerfum corpus^”'““ efïufiis,qui primo amp;nbsp;per fc adionem lædit. *

Eius quu multa fint genera à Galeno m ul Di»gt;f' tis in locis explicata,ca perfequar quæ ad eius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• curationem intclligcdam magis conferrevi-dentur: cuiufmodi funt ea, quæ ab eius fubic-iedto,circa quod vcrfatur,pcti folent.

Nam febris quædam, ïpiritus occupât: a-lia, humores : alia, partes folidas. Ea quæ in fpiritibus verfatur, Jiphemera diciqjf : quæ quidem fimplex eft, etfi Ïpiritus tres Ipecies exiftanP, quo^ vno inflammato, rcliqui facile accenc^ntur.Ad cam Synochum non putrem rcuocat Galcnus 8. Methq^.licet in hu moribus pofita fit. Quæ veto in humoribus

COMMENT. nbsp;nbsp;nbsp;:

pofita eft,vcl in omnibus æqualitcr,vcl in Gn gulls acceditur. Quæ in omnibus tantum ac-® cenfis amp;nbsp;non putrentibus inert,^ywrZi/« non-p^ifns appeUata, genere triplex crt,vel perpe-tuo decrefccns,vel increfccns,^cl xquabilem tenore nJutmensiQ^d G æqûabüiter omnes humores putreant in m.^nis vaGs, Sj^ochtts puirh' vocatur: quæ portca mutato nonune ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Synechia i^z/ïa/ï.diciturjquód Gmguinis^rtio

tenuis putrAdo ab At in bilem nauam.quod tarnen Arabibus non probaftr.

^^ #lt;?^wlt;^æi® Gnguli^umoribus vcrGitur triplex ci}:-^’i/iofa,piti!ftftißi,amp; melacholita : ea-que vel conçutf/.-iyVcl mtcrmittens.

Continua ert, quæ à princij-do ad Gncm, v-nicam habet aeceffionem,nulla quiete inter-^ ruptam: fed perpetuis particularibus periodis exacerbatam .nam GpituitoGi ert,quotidie:fi , bilioGi,tertio : ft melächolica,quarto quôque exacerbatur.

/«rerw/zt/f^r,.habet periodos ad integrita-tem deGnenteSi quarum caufa,non ad folam putrentis humoris copiarn, aut qualitaté ma-nifertam: Od inexplicabilem quandam vim, vnicuique humori inGtâ rcfcréda;cft. Quan • quan^ialenus ad ewmltriccm facultatcm,pc riodorum cauGim reterendam putat, hb.a.dc differentiis febrium. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Atque hæc in febribus periorhis interdurt certo ordine repetit, interdum veró erratica cft,qucmadmodura interdum anteuertit, interdum

DEFEBRIBVS- 3

tcrdum cunftatur.

Eins porrô anteuertentis caufa vcI ex Im-moris copia, aut vichis ratio ne, aut fuppref-fione excrementorum proficilcitur, aut qiiia qualitas hum^ris acriora caüdis rebus excr-tata cft. CuMiia»t(^ autcih periodi Qgufciunt contrariæ. Erraticæ verô cauftm ftatuit Ga-Ienus,vnius humons in altcrum permutatio-nem|8e in viftus erratum. Quod veró in pe-riodis,acccffioncs febriSm fint Wngiorcs,aut breuiores, id fl^ob materiæ putretis copiam^ eins qualitatcm,virhim robu^^haWtum a â:um,vel laxum, amp;Tcnfiim corporis vegetum amp;nbsp;exquifitum vel obtiifum. Harum enim fe-briiiin funt breuiores paroxifmi, quarum ma teria pauca, tenuis,natura robufta, viæ minime impcditæ,lcnfus vege tus, qui humoris co-tadumdiutius ferre non poteft. Longarum * verô accefiionum caufe iftis funt contrariæ.

His pofitis,wz//« febriû cognofeende funt, ^^^^ quæ quatuor funt gencre, fient reliquorum morborum , finis, efficiens, materia , forma. Ft»2s cft ipfius actionis læfio fine offcnfio,vcl interdum corporis interitus. Vt cnim calons natini partes funt, integrum corpus feruare: ita alicni,corrumpcre. •

De materia febris varie di/putatur. Gale-nus fpirÂim, luimorcs amp;nbsp;partes folidas ma-teriam ftatuit ; quod in his primum ealor ac-cendatur, a* deinde in vniuerfum corpus di-ftribuattir.reuera tarnen febris futrieófü cor-

• ^ COMMENT.

pus ftatui debet, in quod febris dSitur incî-defe ; non autem in humorcs amp;nbsp;fpiritus,. qui potius caufe febris ftatui debent. nam ex fpi-fituum feruore, totius corporis intempéries ealida confequitur. Forma, m accidentibus nihil allied elle poteft quam iplorum ratio amp;nbsp;eflentia. At êfficiens febrium caula duplex cft,interna nimirum amp;nbsp;Âterna.Extcrna,quç extrinfecus aduenit: vt aëris*ambientis «dor, frigus, mot«s nimiu»,cibi ac potusimmodica copia,animi commotioncs,^ eiufinodi. In-te^a vereirurlès duplex^quarum vna proxi-• • ma fiuc continens dicitur: Stcra, antecedens

feu rcmoPacaufa appellatur. Continens febrium ephemerarum caula, cft Ipiritus inflam matus : putridarum vero febrium , cft humor putreus feu putredo:antcccdés earundcm,cft plethora,vel cacochymia,obftriilt;ftioncm pa-riens, amp;nbsp;idcirco tranlpirationem fuccorum, amp;nbsp;corporis prohibés: vndeputredo nafcitur. Quod caufarum argumentum varie aGaleno traclatur.nam interdum ad alfumenda, cdu-ccnda,facienda, admouenda rcuocat : interdum adputrcdincm,fupprcfhoncm calidi ef-fluuii,contaélum corporum calidorum, mo-tum,amp; permixtionem fubftantiç calidæ. His omnmus addi poteft fubiecli afficiendi com-moditas lïucaptitudo : fine oua nlt;Ha caula, quantumlibet cfficax, mormim elhccre poteft , quemadmodum ea præfenfe à breuiori caufa faciles cft in morbum prolapfio. Subie-

J) E P E B R I B V S. 5 et) coinuiQditas.cxplicatur à Galcno libro 8. Aldho.cap.S.vbi corpora calula amp;nbsp;ficca pró- ^ ptifiime à febribus corripi aller t, deinde ca-Iidabumida; .bine bumida ficco temperata, omnium tardiéime ficco amp;nbsp;frigido tempera-mento prædita ; quæ poftrema EnM tebre correpta grauius pc^clitari docct. Hisquo-queadiungi potsft. Corporis babitus den-nis mftiiniéquc perlpica^lis. ^

5/^«rffebriuij^ quummulta fint, quidam ehignoftica , alia prog/mihea. ^c l^ag;iosîici.lt;,^ quæ Ipccicmpræ^iOis morbi leu rebris iifti- •, cant,hoc loco dilputabitur.bæc cnirn petun-tur àpulfu, vrina, calons qualitatc, lympto-, matibus, vnicuique febri propriis, amp;nbsp;à caufis fingulas febres gignentibus, aut bumorem vnae febris nafeitur ,procrcantibiis quibus ncglcdis fi te ad circuitus proportionem referas,ac febrem quotidiana pûtes, quodquo tidie redeat, faUax crit omnino conicelura. nam duplex tertiana quotidianarum circui-tum habet. Itaque fingularuni febrium Ipe-eiescet bis,uiccuratc cognofcenda eft. Atque bæc metbobus in fingulis febrium difteren-tiis accurate exercenda,antcquam eins cura-

. tio fuleipiatur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Primum itaque de febre tertiana dicen- Stccififi dum eft mtermifrente. Hæc eft duplex,vt re-. li quæ febres ^am intcrmittcntcs,quam conti-nuaavna ex^mjitaiqu^ à putréte nJiabitu cor. pons bile ortum habet. Altera,5p»rw,quæ

R.i.

^ COMMENT. • biti coniunftam habet pituitam, atquc ex v-triufque putredine nafcitur, pituita nullam exacerbatione afferente.Vtraqiic vel fimplex eft vel compofita, vel confufa , vt videre eft apud G plenum de differentii^feb. Hæco-mnia cxquifitç tertians adfunt, Rigor vehe-mens ,tanquam aliqua rlt;*acuta corpus pun-gcns ob acrem bilis naturarft hanc febr^m ex citantisjfupjw'clTo rigore, calor mox accédi-tur tanquam ignis fine furnoÄ caliginc,mor-*da^ ac deuten^ Pulfus initio paruus ac de-• • bills,fed çqualis,qui ftatift #iagnus,vehcmés, vclox amp;nbsp;f^quens exiftit,donee ad declinati-onem peruentum fit : in qua hçc omnia cito abeunt amp;nbsp;ad naturale ftatum redeunt pulfiis.

Vrina vtplurimum, primo quidem circuitu redditur fubrufa aut fubflaua,amp; mediocriter craflann qua tertio die,aut ad fummum quar to, coftionis figna apparent: idque cu nebula, aut cncrrcmatc,atquc squali nypoftafi,vn de ederiter indicatur. Hipp.lib.i.Epid.amp; lib. 4.Apho. 59. Huius acceffiones horasduo-dccim non excedunt,amp; feptem circuitibus. vt tardiflime tcrminatur,feu à quinto circuitu ad feptimum. lib.2. de differentiis feb. amp;nbsp;Comffïent.2. in lib. Ó.Epide. Atque ca ter-minatur intègre, enifque acedfion^ fin guls ad integram intcrmilfionem^cniunt,bilis vo mitu,vrinis,deielt;S:ionibus,fiidoribus,aut duo bus,aut triBus, aut omnibus fimul,ita vt poft acceflionem exiguü putridi caloris veftigiurrf adfit

P E F E B R I B V S. 7 adfit.Q^ omnia vcl horum plurima,amp; præ-cipua fl adfint, exquifitam efle tertianam dc-nuntiant. Si vero plura vel præcipua defint, impuram liane tertianam ( de qua poftliac), efle putato. C^gnitis ciufeemodi fi^is amp;nbsp;a-liis quæ prudens præterco,à Galcno dcnion-ftratis, commode clt;ratio febris primum tcr-tianj^exquiiitæ fsfeipietur.

Ea in duobus capitib^s vcrfatj(r,akcranti- ^’quot;''‘quot; bus remcdiis,amp;»'acuantibus. Alrcrandi corporis indicatio fumitur à c.i^fa labris c^da* ficca amp;nbsp;febris ngt;i^ ; quæ ambo quumTint •• calida amp;nbsp;ficca,remedia poftulant humeÄan-tia amp;nbsp;refrigerantia. Refrigerantibus itaque fyrupis atque humeélantibus vti liccbitdil-folutisin aqua cofta hordei quadrupla, non faccharata neque melita,quó3 omnia ciiifce-modi in natura biliofa facile in bilem abcant. Eius generisfunt, fyrup’ acetofus fimplcx,o-ximcl GaJcni.lyr.de fucco acctofç,de limoni-bus,dc cichorco fîmplex : quibus diflolutis in aqua dccoftionis radicum amp;nbsp;herbarum rc-frigerantium, amp;nbsp;aperientium fine manifefto calorê comode potioncs gratas, apozemata, amp;nbsp;iulebos quis parare poteft.Cuiuîmodi funt radicum granum acctolæ, cuexæ, afpÄag.ci-chorcuq|end!xa,laéfuca, portula,dés Iconis, bugloCvtrunqlb capillarcs herbç:fernen me-lonum cucirbitæ, amp;nbsp;quæ maiora amp;nbsp;minora, pracficis dici folcnt. Itéra flores Fiolarû nem pharis, decoétura thamarindorû pruûoruni B»ii.

COMMENT.

damacenoriim;quærite apparata amp;nbsp;pauco ci-namomo vel puliiere triafantajorum aroma-, tizara amp;nbsp;dulcorata in die intermifhonisjon-gc ante partum fumi debent.

Vidius ratio,cui Galenus irAac febre primas parses tribuit,codem Ipeélare debct.Er-go iufculis ex lacluca, oxelide, fpinaciis, bli-to,borraginc,bugloflb paratis vtetur çgernn quibus cam^ codtu^ciles incoqucntur,pul-lorum,yitulorum,pipionum,^ædorum : vitaals ^(is,aui^er^ earum vfu frequentiore,nilï d u cc o malorum aranciorgt;i», limonum, om-phacio in»ngantur. Ex quibus rebus,nempe hmonibus, amp;nbsp;aranensin talcrtasfcdlispauca aqua rofarum effula amp;nbsp;laccharo dulcoratis a-cctaria parabuntur. Vinum erto oligopho-rum,atque aqua bene co ft a dilutum,cuius lo co hydrofacchare, vel pdlàua vulgaris elle potert. r

Vacuatio in hac febreinterdum fufeipien-da ert, interdum veró omittenda. Sufeipien-da quidem vbi ex vrinis crudis intcliigitur:no rtrtutum iri ante feptimum circuitum. Omittenda veró, vbi vrinæ vidloriam natura: pol-licentur. vacuatio autem pcrficitur cholago-gis mÄicamentis', iffqiie blandioribus caflia, mana,catholiconc, diapruno foluti^o amp;nbsp;fun plici, eledluario de fucco ro^jrum m paupe-rioribus. Rhubar.baintufo in de^odhionc re-frigerantium amp;nbsp;humedtantium : quibus varie permixtis varisremediorum formule defcri-bifolent, Clyrtcrcs

J)E FÈÈRIBVS lt;gt;

Clyftcres in hoc afFcÄu plurimum proban tur ex fero laftis paruin coÀo ^ in quo caffit vel catholicon difloluâtur, mcl violatuni,ro-fat. olca réfrigérantia violatum ncriuphari-num, faccha»im rubrum. Poteft parari ex decofto herbarum refrigerantium Ic hume-óanthim clyfter cu^ fupradióiis admixtis.

Quod ad venç feélionem attinct, cius pa-rum neceffarius vfus efle videtur ; tarnen at» Arabibus interjum prlt;^atur a^ cuentilan-dumfanguinemqui inparoxifmis pluriinun^ incaluit ; verum ^m ante teAunFparOxÄnö non celebrant, quem fi mittenduiji iudicabis ab initio ftatim mittas,nimirum antetertiunt vel quartum ,ad fummum paroxifmum:prout ægri natura,vires,ætas,côfLictudo,acr,amp; mor bus indicabunt: autore Auicenna lib.4.fen. i.trad.ï. cap. 50, Nampoft hos dies minime necefiaria eft quod tunc temporis inclinât in orb us amp;nbsp;imminuitur.

Vins balneorû à Galeno ac veteribus pro-batus , in febrium generali dcclinatione plane obfoleuit: quod eins parandi induftriam nonhabeamus, vel quod in co multæ cautio-ncs fint obfcruandxun quarum vna,qui pco caucr,itfcbricitanti plu»mum noecbÿ. Has cautionesGalenusfiib finem n.Mcth.rccen-(ct:quai^in prij|ji3, ne balneum cum horrore adminiftre^ir. altera, ne pars princeps fit imbccilla, vel alia ignobilis: qq^id humores bahjeo fufi per via c patentes, in imbecillas

B.iü.

to COMMENT.

partes facile décidant. Poftrema ne qua in ve nis primis cruditas ftibfit, quæ alioqui balnea in venofum genus raperetur. His obfcruatis cOnditionibus balneum vehementer proba-tur,quôd eo corpus febri reh^catum hume-ctctur,mm quód fuliginofa excrementa in ha bitu corporis hærentia foras trahantur: vndc confequatur totius corporis refrigeratio amp;nbsp;à morbo liberatio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Quæ futures mJlient in hoc gen ere Ic-brium, à vetcribus vfurpata {ftit,quandoqui-de^ iis fuJbrilfts quial^^o motu Nature * excitantur, amp;nbsp;ab arte adniantur, rcliquiç hu-morisputrentis per accefßones variari folét. Mouentur autenr fudores oximelitc Galcni, mul turn aquofo , coque tepido fub finenr ac-ceflionis exhibito,aqua dcftillata oxalidis,lu-pullorum graminis pauco faccharo dulcora-tardccodo radicum aperientium citra inani-feftum calorcm, vino oligophoro aqua hordei multum diluto.

Poftremum curationis caput, vcrfatur in iymptomatibus corrigendis. Itaque ft vigi-liæ ægrum male habcant fomnifcris tam fum ptis, quam frôti admotis fomnus conciliabi-tur:d^]uibusluo lo#o dilputabitur.

Renibus vero amp;nbsp;lumbis in quibus fepe ardor ægro valde moleftus pcr^pitur^proptcr fanguinem venæcauæ, qui m acceftionibus plurimum incaluit , admouebuntur oxycra-tum oxyrrhodmum j ceraturn réfrigéras Galenij

DE FEBRIBVS. n •

Icni, populcum vngucntum in aceto vel aqua rofacea lotum, cui potcrit admifceri mucago pfilii excafta in oxycrato,aqua folani, planta 4 ginis, fuccus la(âucæ,portuIacæ/amp; ad odoris gratiam ligm^ aloes,lantalum citrinum.

De conditis amp;nbsp;cæteris eleâaricyjum fôr-uiis quç ad vires recreandas à medicis impera tur nihil hoe loco ^ræcipitur:quodfebris ter tiangt; exquifita honvfque adcó vires ofFen-dat, vt aliis remediis fit SH opittéandu, quant vidus ratione^ptime amp;nbsp;conueninenter in-ftituta. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• *

Febris tertiafia notha iis regionibusvalde*/»«^ Eimiliaris interdum fimplex, intïrdiim duplex, quæ quotidianâ métitur, ex bilis amp;nbsp;pitui tæ putredinc,in habitu corporis nafcitur,pro ptertneatuû internordexternorumve aftri-dioné vel obftrudio né, vel etiam ex humo- • re melancholico, vt Arabum familiæ placet: cuius eóftitutio fepc lóga efle folet, vt ad fex menlès interdû producatur, ac tandem Jienis adferat vitia : vt in hiftoria cuiufdam adole-fcentis docet Galdib.r.ad Glauconem.Paro» xifmos multó lógiores habet quamexquifita tertiana; qui horas aq.jo.^d.aliquando fupe-rant:vnde nata cft terti^næ nothç pamtio in produdam, magis produdam, amp;nbsp;maxime ' produsShm.

Signa exiimem plane fontibus , ex quibus ^;^^^ debris tertians exquifitç petuntur: nempe pul fu j YrinU, caloris qualitate, Qi^ inter veræ

Bdüi.

• ii C o MM Ê N T. '

tertianæ, amp;nbsp;quotldianx iigna media funt. Ef quanto febris notha, ad alterampropius ac-► ceflerit) fantó figna crunt tertians aut quo-tidianç fimiliora. Prehendit interdum cum papulis initio accefdoms crumpcntibus,ac e-grum vÿicmcti pruritu cxcrctntibus,quç fub tinem dcclinationis difj^rent : proximo tarnen paroxifmo repetunt, nid venç fedione amp;nbsp;remediis corpus humcAantibus, amp;nbsp;i^frige fantibuSjin^lcinporFprofpiciatur.

Solutionem bdius oftendffnt, pulfus, qui inigio ranH, a^tardus, j^ftca duras appare-'• •• bat,mollefcit:amp;vrins,quctotiusmorbi prin cipio er liefs cxtiterunt,confiftcntiam melio-rem habcnt.Item amp;nbsp;breuior fi fit acceffio. E-ius febris curanda ratio, pofita eft in tribus generibus remcdiorû,prçparantibus primum • nbsp;nbsp;nbsp;numorem putredinis authorem:vacuantibus.

pofiremó in fymptomatibus corrigendis.

Ad preparandum humorem vfurpan fo-lcnt,non folum ea,quç vim habet humcéian-di d: retrigcrandi, verumetiam incjdendi,te-nuandi: cuiuirnodi eft, oxymel fimplcx,cuius vfiis vehemeter probatur à Galeno li. ii. Mc-thod.ln cótumacibusobftructionibus fi quis eo im^iodicc non vt#tur.na largior vfus intc-ftinaradit,turfim excitât, amp;nbsp;neruoia corpora Içdit.Aqua mulfa, qiis ad cra^os fin^os exte-jiuandos, glutinolbfquc detergendos pluri-miUTi valet ca in natura calida,regionc amp;nbsp;con ftitutione cajida j multumaquea effe debet.

In caGalcnus hylopum, fpicam nardiinco-tjnic lib.i.ad Glauco. Poffunt radix foenituli, afparagi, graininis, acctofein eaincoqni. G^odfimulfam propter mcl fuipeftam habeas, ciusloc(#vti pofds iulebis amp;nbsp;fyrupis in-cidentibus amp;nbsp;tenuantibus piniitam:lt;wiufmo-di fiint,ïj'nipus capÿoriim veneris,de cichon eópofitus huerhubarbaro, acetodis dmplex» de h^opo amp;nbsp;dmilcs.vcl apozemata defenbe-tiirex radicibus aperieffdbus(lt;yiçintcrdnin in aceto per aliquot horas màccrcntur)itcm-, que ex herbis hy^jj^), cichofto, ?grimo#ia, capillaribus,cud;uta,lupullo:ffmiijjbusfceni-culi quatuor frigidis, amp;nbsp;floribuscordialibus: in quorum eolatura diflolui rite pofTunt præ-ccdciltcslÿrupi ad concinnadaspotioncs, amp;nbsp;apozemata ad aliquot dies, pro medentis ar-bitrió.In quorum vlu obfeiuanda eft ea cau-tio quç apud Galcnum libro 8. Method, cap. 4.defcribitur,vt antecedat fucci vitiod purgi tio, priufquam ad tollendas obftruédoncs accedatur;quum alioqui metus dt, fi obftru-Öionibus liberandis ftudcas,antequam vacua ueris ne ipfas magis impingas. Itaque primis diebus,ventriculi amp;nbsp;inteftinord cacochymia, blanda purgatione per •sfumpta, vi^per a-num clyftenbusinicéia vacuabitur. Cuiufmo di ede jÄtcfte^cathoIicone,diapruno folut. oximclitc,cum aqua hordei ciehorii,agrimo, vel in forma bo!i: cui etiam rei alt;^ommodari poifunt diaphenicö,etiam de citro folut.dia-

14 COMMENT.

charta de fucco rofarum. Arque al^is blädis purgationibus,ad maiores morbo pcrfeueran te, progrediendum cft, non negedis iulcpis amp;nbsp;apozematibus ante memoratis. Parabitur itaque infiifio 5 i ß. vel plus au^jminus cü 3. i. cinamolt;ii in aqua agrimonig, vel in dccodo radicis graminis, polipo^, feniculi, cichorii, culcutç,capilli veneris,amp;nmilium.In qua ex-prefle catholici ^ ß. diflbluetur cum Äiquo iyruporum Äite delfriptorum. Interdum in *co decodo folia fcnnç ad 5.i?ß.iii.vel iiii. In. co^iuntuftitqWc in coU^^ rhubarbari. In-lunduntu^ amp;nbsp;additur expcrfhoni lyru. rofati folut.cum agarico ^. i. vel expreflionis 9. iiii. rgcrici fi Etis non fit mouendç aluo. Neque vero fans eftiteratis fçpe prçparantibus reme diis amp;nbsp;purgantibus ægro confuluiflc,fcd amp;nbsp;ve nçlèdioni, locus in eafebre eflc debet poft .vnum atque alter uparoxifmum: antecedente leui purgatione ante defcripta. Quæ quidem venæ feéiio fiepe itcratur, magno ægri com-modo.

Quod fi morbus vel ægri vitio, culpa, vel errato vel humoris contumacia, in multum tempus protrahatur,(vt fepe fieri folct)infti-tuunti^ à medicis fwupi magiftrales appellat!,ad blande corpus per certas vices purgan dum accommodati. Vt fi in ^pradftis fyru-pis amp;nbsp;apozematibus foliorum fcnnç munda-tornm ii. jcl iii. infuderis.agarici ^ ß. cum leui teruore atque in coUatura ad ^ xü. ex-preffa

DE FEBRIBVS. i$ prefla fac^ari f viü. ix, vel x. diflblueris» Ita parabitur lÿrupus perftéte codus, quo bis terve in menfc vtctur, non negledis interim clyfteribus.Cuius dofis ad f .i.vcl ^. ii.potcrit augcri addita ^^ubarb. infufionc,aut medica menti alterius admixtione, vt medico vidc~ bitur.

His autem remeans vfurpandis tempus op portiÄium eft,ipfa febris intermiffio. Nam in acceffione, vt ab Hippocrate pr^ipitur, nihil prorlusmoliîndum, nifi forte in eins de-clinationc refrigcr^di caIor#grÄia, dy^e-rem inneias.

Prêter hçc commemorata remédia, vomi-tum plurimii probat Gal. quo à cibo excitato multos fe perfanalfe fcribit lib. i. ad Glauco. In quo certe magna vis eft purgandi,non fo-lum earn coluuicm humorum,quç in ventrien lo refidct, verumetiamin cauisiccoris,amp;lic-nispartibus, ac totius mefenteriifuperuaca-neos humores eliciendi, qua vclut farcina le-uata natura, reliquum facile dcuincet. Atqui in his regionibus hoc remedii genus raro ten tatur propter ægrorum moUitiem. Quod ft forte æger, cum quo nobis res eft, ad vomitu fua natura pronus amp;nbsp;ob^equens fiierii^ vomi turn prouocabis oxymclite fimplici aqua pan lum tcpffia,pai^um diluto. Nam (vt Galcnus ait 8.Method.) Quæ tepida funt,robur vetri-culi diflb!uunt,ficquc ventriculu^ad vomen-dum redditur paratior-

ïC COMMENT. .

Cónditisamp; eleduariis ad vcntriculuniamp; hépar roborandö vircfquc recrcadas compa-ratis locus eflepoteft in hac febre.Cuiufmo-di funtdiarrhodon abb.tabeUç triofantal.vel qiiç ex varia vtriufque, amp;nbsp;rafi»c eboris, cornu ccru#permixtionc à medicis defcribifo-knt. Nequeveró prçtqpiittendi funt fotus intempcrato hepati retrigcrando, amp;nbsp;obftru-öioni liberandç conuenicntcs:vt funt ^ui ex àb{ynthio,a^rimonia,cufculÿ,ciclioreo capil Jaribus herbis,buglof.borrag,cipcro,floribus caÄomil!^ roffs rubris, inline cndiuiç,por-tula in ai^ua incoâis, pauco vino affulb amp;nbsp;âceto.

'■ Epithemata ex aquis refrigcrantibus amp;nbsp;di-gerentibus permixto aceto parata. Litus ex öleo rofaceo de abfynthio,lotis in aqua rofa-mm, quibus regio hepatisillinitur: vel ex iiC-dem addita ccra linimentum paratur.

Quæ veró carpis admouentur, (quodin hifce locis falt;ftitatur)fiue refrigcrent,(ïuc cal-faciant, ca funt eiufmodi,vt nihil plane his tri buendum fit. Nam ctfi laftuca recens, flores nenupharisprimo occurfii nonnullam ipfi ç-gro leuationcm caloris afterre ridétur: tarnen calor,^ui hepar amp;nbsp;clt;^'pus incendit,vinci non poteft nee extingui.Verum cum ift^ihilin-eommodiægro afferant, co|^mvfi5m facile concedimus; Minus ferendi fun^ qui aduo-cent cahdalt;arpo,vt radieem vatrachii ranun filili appeUati, allia cum (aie amp;nbsp;thcriaca cótu-

P E F E B R I B V S. 17 û amp;nbsp;multa alia quæ imperita multitudo ad-monet.

Vidus ratio in hoc febrium gencre non fo nbsp;nbsp;nbsp;*

lum adhumedandum amp;nbsp;refrigerandum, ve-rumetiam ^d igcidendum amp;nbsp;detergendu ipc-dare debetjeaque concodufacilis,n«ncpar-cior,nunc copioho^ pro fêbris brieuitate vel . longitudinc. Ergo c^ro vitulina,pullafter cü radicft)usgraminis,pctro.pauco hyfopQ,bu-glofib, borrag. Iaduca,^ichorc^ domeftico incoda crit ex vft, quietis téporc. Nee enim* in acceflione cib(^lnf us efle. tlfbel^iifi in^e-cillitas virium prcmat,aut multum^rodudus * • fit paroxifmus ; quo tempore aliquid gelatinç ad vires reercandas déclinante calorc conce-demus. Præterea obferuandum, vt ante 4. ç. 6. horas ante paroxifrnumæger cibetur invi-dusrationevfurpatGalcnus, piper inditum • ptifanæ, quod hoc tempore non obferuatur. Vnum coceditur album, fiiluum tenue, aqua coda multum dilutum, vel cius loco hydromel aquofii,hydrolacchar.ex decodo grami-nis paratum: ptifana yidgaris, cumpaflis pru-nispauca liquentiaparata.. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

Poftremum illud eft,vt fi quod lymptoma, paroxifinum confcquatiw, mitigetur. ^aque fi æger delumborumamp; renum dolore con-' queratu^aut v^iliis ad rem edia his fedatis co uenientiaconfugiendum eft, ante expheata, ventriculo fi qua inert imbcciHita^’ex vomitu relida aut propter pituitam, fouendus erit*

18 C O M M E N .T. oleo ro/aceo,abfynthii,amp; intcrdum maftichi «o. Quod attinet ad balnea, amp;nbsp;fudores mo-* uentia idem plane efto indicium cumfèbre tertiana exquifita,nifi quod fudores mouen-tia paulo vehementiora vfurpari poffint.

Febris df/p/idi eertia»£ »othlt;e, amp;nbsp;duarum T«i*ilt;»'lt; tertianarum cadem om#ino curatio , quæ amp;nbsp;n^ch”quot;“^^ ß”'p’i*^“ nothæ. His cxplicatis de tertiana ^u/tdiaa cÔtinua dicendum eft, quæSynochusîgt;iliofa appellatur, caque duplex: vaa quidé quç mox • amp;nbsp;per fe nrehendit : altéra fynocho putri fuc-_ cÂit,vt * cc?lGalcn. li^.ÿ. de fcbribus:quæ • altéra lo^ge mitior eft, Quæ primo amp;nbsp;per fe prehendit,à calorcferucntifiimo,quo corpus afficit, X.eal'a'oç Græcis,Latinis ardens appellatur. Quæ ab iifdem plane caufis ortum habet, à quibus febris tertiana exquifita ; à qua diftinguitur,quôd bills in bac, in habitù corporis putrelcaf.in ilia vero in magnis vafisamp; • intcrdum in finis hepatis partibus, ventricu-■lo,pulmonc : yndcmàligna ardens fi bris na--fcitur,amp; ea quçlipyria appellatur,vbi interna deuruntur extetnii tefrigeratis;

9f»iej Duplex autem^énus febris ardentis,vnum 'cxqüifit'um,alterum nothum. Legitimi ex fo-labilein magnis vfffis nati, aut Eryfipclatis si^H» pulmonis, iecoris, vëtriculi fucccdgitls figrta pathognomonicâ ftatuit Garnis ntim inex-tïnguibilem,quæ tarnen leui tuf|g mitigari fb-■let,vt cxpl^atiir Aphorif.5q.. lib.q. Aphorif-■morum,ôf calorcmvaldc vrentem. Aftidcn-tia

PE FEBRIBVS. 19 tia figna «rtwecTpeuor^ (Zsra-amp;« linguç ßccitas, nigrior,dolor ventris torminofus, faftidium, delirium non exquifitum ex bile cum pituita cruda aut falfa putrente generatur,in qua cor poris grauitas,*onturbatio , vrinæ cradæ, de qua amp;nbsp;eius fignis,nulla àGaleno difjÄitantur in commétaë^J'iiptid’i'. His fignis, amp;nbsp;bis quç à pulfu,vrinis amp;nbsp;caloris qualitate fumuntin-.

Vol ardentem febrem cognoueris,eiuscu randç ratio,eft cj^igenter incun^.Ea autem pofita eft, in quatuor potiffin^im^apitibus.

Primum,comp^'4itur ea quç humeftafldi amp;nbsp;refrigerandi corporis,amp; obftru(3:a libcran di facultatem habent. cumfmodi funt lyrupi, iulcbi,apozcmata capite de febre tertiana cx-quifita defcripta,in quorum numéro eft, dc-côlt;âum tamaryndorum , in quo lÿrupus de cichorco fimplcx,violatus diflolui poflunt.

Secundum , verfatur in euacuatione : quæ perficitur purgationc amp;nbsp;venæ fedtione. Pur-gando corpori conueniunt cholagoga,cuius generis finit, lÿrupus laxatiuus rofarumpalli-darum,caflia,catbolica, diaprunum non folu tiuum amp;nbsp;interdum folutiuum,cum ftro ladis vfurpatum,quod in fucco acetofç,tamarindo rum decolt;fto,vcl herban^n amp;nbsp;radicunlt;cfri-gerantium amp;nbsp;humc(ftantium,apcricntium fine manimfto ca^rc,vt graminis, aectofe, ci-cborii,violagum,buglofiæ, borraginis, ladu-cç, feminum frigidorum maiorunwaut mino-runijcui cxprcffojlÿrupus violarum infufionis

to COM M E N ’n

pcrmifccbitur,aut alii fmiilcs. Clyftcrcs amp;nbsp;ad ardorcm extinguendum amp;nbsp;aluum fiibducen-® dam magnopcrc conkrunt: qm parabuntiu ex fero Udis, cm diflblui poterunt caflia, ca-tholicum,olca rcfrigcrantia,iiolarum,ncnu-phariiwm, amp;nbsp;cetera quæ in clyfteribus antca cxplicatafunt. Intcrd^n line vllo mcdica-mento purgantc parari poflunt ex iifjem rebus decodo laducæjcichorii violarurff,ncnu pharis, floffbuscailtoinillg,^amp; nonnullorum , feminumfrigidorum.

•^^ vcift /eftionc vaij^’^ilputatur. omnes * enim fere cam fulpcdam habent, quod por-tione fanguinis ardorem bilis temperantis va cuata,bilis magis fcrudcat.Galcnus tarnen in comment. Aphor.ij.lib.i.In magnis dolori-.bus,inflammationibus amp;nbsp;febribus ardentifli-* mis, veng fedionem ad animi dcliquium vC-quc célébrât : cuius confilium quidam cxifti-• mant locum habere in febribus lynochis pu-tribus,quasGal.6.cap.lib.2.dc crifibusin généré febrium ardentium collocat. Et his re vcra falutaris eft veng Edio. Reliquis magis fulpcóla cft,ac non nih cum fumma religionc tentanda, potiffimum in temperamentis val-de c^dis amp;nbsp;valddiccis naturis.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tertium caput huius curationis ad vires

fummo calorc, vigiliis peractuis^roftratas reheiendas compara turn cfkld^autcin tribus rcmcdiori|m generibus reficiuntur alimentis cardiacis5amp; fummum concilUtibus præfidiis.

Itaquc

Itaquevidus ratio non folnm intcmpcricin cmcndabit, vcrum ctiam triplicis fubftantix iafturam vires encruantem refburabitjobfer uatis cautionibus,quæ à veteribns injnftitucn da viâtis ratière in morbis acutis feripta fût.

Eius generis erunt iufcnla capite Ae febre tertiana cxplicata,d^quæ ex perdici,tapis pire lo cxprimi Valent,qiiibus fncciis limonfi om-phae recens pcrmifcebitur,bordeacca, qyi bus femina frigida addi ^ofljint,^'t papaucris laftucæ,mclonum.Vitabiintiir frumentacca» appeliata,rizatuim ^lenatuni? AÏ vicluHa-tionem aer frigimis fpiratus referr^ foict, qui parandis ettin Gratis infperlis folicujis laétu-carum vitiuin,fàlicis,in oxiccaro immcrfis,vel codem per folum cubiculi fparfo apertis fene ftris aquiloncm fpedantibus. Nam aéris tri-gidi infpiratio ad febrilem calorem mitigan-dumplurimum cófert,modo corpus non de-ligatur , febricitantibus enim corpus femper mediocriter tegi necclTecft,, ne aeris fidgidi oepurfu,meatus corporis occludantur, ac inde febris geminetur aut augeatur.

CardiaCa viribus recreandis conueniunt occulta quadam vi,interdum maniftfta. Cu-jufmadi funt lapides bytein thijfiphilgisdma ragdus, granatus, margaritæ,rafura heboris, cornuc#ui/?x^iiibus hunt tabellas admixto faccharo in Ricco limonum dilfoluto , vel 0-piatp addito fucco acetoQ, nemjpharis, bu-glofli, borraginis, atque bis lyr.upp conue-

li COMMENT, niente exceptis.Parantur ex iifdem rebuspo-tiones cardiacs, cum deftillato reftauratiuo cönmni,aqua fcabioamp;, cardui bénedilt;3:i,fuc-€O limopiim.

Soinhifera paranturex dacofto laduca-rum rc^entium, idpitis papaueris,in quo fyru pus de ncnuphare , de^apaucre dilioluitur, nordeatis commemoratisjfrontalibus ex oxy rhodino amp;nbsp;alüs quamplurimis, capite ae fo-mniforis cxplicantus. ,

• Ad te^tium caput referri poflunt epithe-, nftta, liiumenta, olca,l|q| turn cordi,eius amp;nbsp;hepatis rjfrigerandi gratia in morbi vigore 3 medicis inftituuntur. Parari folent epithe-mata ex aquis laélucs,oxaiidis,bugloflj,bor-'raginis,cardui:addito aceti modico. In quib* trothifci de camphora, lignum aloès, omnia fantalorum genera diffoluuntur: atque in bis lintcolunvduplicatum immerfum,ter quatér-vc ipfi cordis regioni admonendum. Scarla-tam alii vfurpat, que quibufdam improbatur, quodArcenitum vel aliquid aliud delcterium Innile in tindura recipiat.

Harum herbarum ex quibus fiunt aquç de-ftillats, decofta nobis confueta parem aut Jongt maiorem vir# habere viJentur.Oleum ncnupharinum,violaccum lota in ^ua rofa-rum admixto fucco açetofæ^puluere lignia-locs,fantali citrini in eundem fc^pum impc-rarilolcnf» Etvnguentaex iifdem oleiscera excepta* Poflunt amp;nbsp;in vafc duplici liquari

«u/a

pEFEBRIBVS- 2^ cum cera fufficicnt cadem olca, deinde affiin di fuccus acetofe, mucago pfilii conuenien-tcr extraóla,atque ex liis parari liniméta. Hc-pati refrigerando conueniune eadem olca,c-pithemata ü allquid adftringentis addidcris. Præceptum eft enim therapeuticcsa|?ud Galenum lib.ii.Metho4. In ventriculo amp;nbsp;bépate ro^orantibusfemper elfevtendum. Vnde laxantes potus amp;nbsp;catapl^nata ngn probat.

Poftremum c^ut,vt corrigantur fympto-mata ardentem febrem confe^ue^ia, euwf-« modi cft fitis,deli|HtWn,ærtus bypoebondno- * rum,ardor renum amp;nbsp;lumborum. Skim fedan tia funt talcolç mali citrii in aqua rofari'i ma-ccratæ,tene]li caulcs, laéhicarum in aqua ro-farum immerfi ac deinde in ore retenti, pru-na aciculis compunäa amp;nbsp;in aqua hördei in Fu I;i,folia acctofæ,noduli ex femine portulacæ, pfilii cidoniorum, melonum inclues atque in aqua rofarum infûfis. Delirio prolpicitur fomnifèris inftitutis, non folum fumptis, fed admotis,pullis gallinaceis per mediumquot; feftis, pulmonibus grandium animalium recens ma ctatarum detonfo capiti admotis,lotionc pe-dum,amp; aqua ex alto in pcluim guttatim cftii-fa.Ardor bypoebondrio^um reftinguWur li-nimentis^ntca inftitutis,liimborum clyftcri-bus amp;nbsp;bis quæ antca funt cxplicata. In viétus rationc inftÿuenda prætermürum cft caput de vini, aquæ amp;nbsp;fcruifiç potionc.aDe quibus quid fit ftatuendum,facile intelligctur,fi quis

C.ü.

C o MM E N T.

jn confilium adhibuerit ea, qug ab Hipp o-crate explicantur lib. 2. de vichis ratione in morbis acutis:ncpe virium robur,morbi ma-gnitudincm amp;nbsp;confnctudmcm. Virtus cnim fluum valet, cundem plane viftum quem' con hietudS indicat. Sin imbccilla eft, negleda confuctudine,virium ra#o haberi debet. Ita-quexgro frigidæ alTueto, vinum oligopho-rum ad vii^s recreandas eft concedendum. Hoc confilio addudus Hippocrates,non mo • dttin diams f^ribus, verumetiam inacutis • vinum exhibet imbecillW gribus. Idem vero prolubctfvbi vires aliud genus potionis cxtin guendo morbo conueniens ferre poflunt.V-bi autem morbi magnitudo amp;nbsp;vchementia indication!,quæ à confuctudine fumitur,rcpu gnat: earn plane abforbct, ac turn inftitui debet ea potio, quæ magno morbo oppugnan-do confcrat,cuiufmodi eft aquæpotio. Sic e-nim fcribit Gal.lib.ii.Mcthod.Vbi magnitudo fcbris rcfiftit ficut in continuis, vino non eft vtcdum, fed aqua frigida in iis fcbribus eft aptiflîma. Q^ippe ipfius febris perpetuum eft rcmcdium,non tarnen putrefcentium humo-rum,pcr vrinas, per aluum,vcl per fudores va cuan#orum.Pr§ter?a confuctudinis ratio haberi debet, namlaborati frigidæ aq^æpotio-ni afructo,aqua, non vinum^xhibendum eft. Sic cnim loquitur Galenus lib. 8»Mcthod. de ficcis amp;nbsp;caidis naturis difputans. Cenfeo dus generis naturas, dum valent, dufeemodi po-

i^ E F E B R 1 B V s. 2$ tionemagnopere iuuari, nccindiaria febre bis, quibus vfus fuit, cam cireufeindo. Siquis veto non aBueuitjhunc per febrem dare non inceperim, nifi priftina eins fanitate prius re-ftituta.Idcm rnihi plane de vino amp;nbsp;de feruifil dicendum vidctur : fi qui cnim per fa«itateni bis non afrueuerint,^ilce morbo afFedis nort fiant exhibenda, nifi virium imbecillitas dif-fiialèrit,quo tempore (vt antea diâû eft) qiiç à confuctudine i^dicatio^umitu^plane abo-letur^ • Caft/îfpurii curatio iifdcm plane reme- , dus quç eapite de ^We tertiatÄ neftha dclWi-pta fint. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

De reliquis febribus intermittentibus dicendum eft, nempe quotidiana amp;nbsp;quartana, quarum vtraque duplex eft, intermittens amp;nbsp;côtinua: vtraque rurfus exquifita, vcl non ex-quifita. ,^^tidiana febm intermittens na-feitur ex pituita in habitu corporis putrente. Altéra in magnis vafis. CauCe vtriufque am-pliffimc explicatur à Galeno lib.i.ad Glauco-nem , nempe omnia quç pituitofum humo-rem in corpore congerunt. temperamentum frigidum amp;nbsp;humidum, bberalior viâus ratio, btium animi amp;nbsp;corporis,motus à cibo intêpe lliuus,balnca amp;nbsp;estera Ikac eapite exp^ata.

quot; Sign^etuntur ex vrinis, quæ cruds funt, si^M tenues,ac pofl:^ cracclcût, pulfu raro,paruo mrdö.Calq^is qualitate,qui initio halituofus* amp;nbsp;vaporofus fentitur ac poftea n^il acris.Sût ßi alia fyinptomata vt grauitas totius corpo-

C.üii.

16 C 0 M M E N T. , ris, fopor, partium extremarum frigus, initio acceffionis. In cuius fine minus plane fudor.

®'*^^'’ Mis fignis febris intermittentis quotidianas cognitæ curatio fufcipi debet: quæ in humo-rem apparantibus remediis p^ita cft. Vacuâ-tibus,wcsrccrcantibus ac poftremó, bis gup ventriculo robur adduj^t. Apparatur pit uit a cruda amp;nbsp;crafia bis quæ vim babcnt incidendi» tenuandi. quibus primo loco blandiÄibus, deinde vebTmentiAibus vtendum efijtaque • vfus oxymelitis fimplicis, lyrupi acetofi, firn* pltis, ox^mlt;fltisparat^i^i radicibus apc-• rientibus^lyrupi de eieboreo, de bylbpo,vlus in hac febre magnopere probatur: quibus nó cedit hydromel fimp’cx, vel cum hyfopo radicibus aperientibus paratum. Nee apoze-mata quæ à medicis defenbuntur ex radicibus * aperientibus, hyfopo, polipodio, origano a-

grimQnia,chamepitbi,cbamcdricapillaribus, leminc carthami, fœniculi, melonü. In qua-rum rcnim decoéio nonnuUi antedidorum lyruporurn difioluuntur. Atque vbi initio Ic-iiioribus aperientibus confultum cft’, turn de vacuando humorc eft cogitandum. ^

A^acuatio autem is phlcgmagogis, amp;nbsp;per Qsfiu^tisamp; pcrclTtf:crem mieiftis. Vulga-tum remedium ex catholiconc, diapheenico pafarilblet. Paratur pauperibus cxTolo dia-cartha,ab iis ad vfum agarici,Toliorum fennp, rhubarbarujirogrediendum cft,cx quibus varix formulæ efUngontur, Paratur eriam in-terdurq

DE FEBRIRVS. 27 terdum fyrupus laxatiuus ex folds fenæ,agari-co infiifis in antea deferipto apozemate. Ve-riim horum remediorum amp;nbsp;apparentium debent efle quædam certç vicifiitudines. Pilulis in bis febribus ÿi poflls,phlegmagogis, cuiuf modi funt quæ ex agarico ex mafia pij^larum agregatiuarü, fine quibus pulucre hyeræ fim-plici rhubarb, ex quitus varix formulæ pilu-larunÄlefcribi ponunt, quç rufticis amp;nbsp;his qui potionibus vti non poffiAt impc«antur.CIy-fteres non funt iff his febribus ncgligcndixjui parantur ex hydron^lite fimféici^vcl ex|^o cum radicibus amp;nbsp;Iferbis incidentibus, tenuan tibus parato, in quodiaphemicum Siacartha, catholico ) interdum infufio agarici diffolui pofljuntrmel anthofatum propter flatus,con-feftio hyerç fimplici,oleum camomillx, anc-thinum. Nequevero folum remediis phleg-magogisxgro pro{picitur,verum etiam venx fedione,qux turn tempeftiua effefolet, cum calor febrilis per vrinas magis, quam antea tinäas fe prodit. Quæ venæ fcótio in febrc continua quotidiana, multô quam intermittente tutius vfurpari confueuit. Vires qua: morbilonginquitate paulatim offenduntur, fuftentantur alimento n^‘dicato,ncmpc incidente,tenuante , quod initio plenius efre dc-bet,vt dAet Galenus i.ad Glauconem.

Et quoniam^ui hac febre laborant,multa madent huffliditate, non tamfrequens debet efle vfus dUorumA iufcujorum,auam in cç-C.iiji.

1

teris fcbribus,corpus magis inflamatibus.Vi -irupi cd o album,tcnnc,fuJuum,aqua coûta di liittuh,minus quam in aliis fcbribus: cuius loco amp;nbsp;hydromel elfe poteft. Apud quos ferui-dà elf m vfu, minus conuenitf nifipauxiijum Vini allw permifceatur , quemadmodum ne-qué cæterç potioncsfrig^æ,quç ex piratio,amp; pomatio parantuf. Qmdam vhirpant dcco-dimn gayaciiValde dilutum cum faccharo,aut melle coétu:cuiusccrtc mag^a vis elf,in cru-,dis humoribuSapparandis, amp;nbsp;quo falubritcr vt^oH)s,ftodS cœlum •oÿ reelamet.

P.olfreiyum clf,vt confulatur vcntric:ulö'amp; ^artibus vieillis,nempb hyponchondrio vtri-que,quod (vt inquit Galcrius li.2.,de Crifibus cap.5.) magna ex paarte inflammatur amp;nbsp;dHfóh ditur. Confulitur autem ventriculo amp;’ hypö-chódriis fumptis amp;nbsp;admotis. Sumuntur tabel Ic concodtionem promoucntcs,amp; robur ven rrïculo hépatique addentes : cuiulmodi hint quæ ex electa aiarchond.alb. aromatici rofa-ti,dianifi,lætitiæ Galcniparantur: aut opiate ex Conferua anthos,bugloffi,borraginis,cor-ticecini cortdito. Pulueribus nonnullis elc-Ctulriorum pr.tdiûtorum,cum lyrupo aliquo cohüqfienti crKngilhtùr. Eodem Ipeétabit potio exhydromclitc in quo theria^, con-leruæanthos, buglofli dillblijjmtur. nxtrin-1, eus admouebuntur olea primuiji calfacicn-do amp;nbsp;conur^nando ventriculo idonca. Cuius geilens funt de ablynthio,dc méta,maltichi-num.

IdEFEBRlBVS. 29 hum, ancthinum, camomillæ, de /pica nardi, nycis mofcatæjqiiibus autcin quam ventriculus illinatur , molli manu fucabitur adexcitâ-dum calorcm natiuum, amp;nbsp;poroscutis aperien dos, quos ira r^ertos, olea faeüiusfubibunt. Linimenta ex iifdem olcis deferibuntfir, addi ta pauca cera, quibu^/àpc puluis permifeebi-tur r^icis galâgç,cipcri,calami aroinaticiji-gni aloes nucis mo/catç,^aryoph^orum,mcn tæ ficcæ, ab/yntj^i mafticis fotus ad crudita-tes coquendas amp;nbsp;cxufcitâduiT^al^cm nÿi- • uum,flatus di/cutwiÂos plurimum conferut, • fi àfedulo miniftra expræferipto medici bt-cevfurpentur.

Hi autem parabuntur ex faluia maiorana ab/ynthio,rorcmarino,mcnta,agrimonia ori gano;foliis lauri,thymo,fquinauto,aut iunco odorato, calamo aromatico cipero , femine fœniculi,anifi,floribus camomille,anctbi,ro-fisrubris. Horum fimplicium nonnulla in a-qua amp;nbsp;vino incSquâtur,atquc in hisimmer/à /pongia,vel filtrum bene expre/Tum calidum, vcntriculo ex hypochondrio diftento admo -Uctur. Poft fotum.olca vcl linimenta addun-tur partibus deterfis amp;nbsp;ficcatis.

Præter hæc commem^rata rcmediÂSale-nusvomÿum valdc probat, amp;nbsp;quæ fiidorcs àtque vnnas mlt;gt;icnt. verum vomitus non eft temere tem^ndus, vt antea præcepturn eft. Quæ veto vrinas amp;nbsp;fudorcs moucwit,tunc cô-mode vfurpari pofliint,cum coftionis fignifi-

30 C 0 M M E N T. • catiorti vrinis apparuerit.

Febris tj/totidiaKa coKCi^Ka iifilem genen-Mit iefitiM. bus remediorum oppugnatur, quibus febris intermittens. Idem fentiedum de Arabumfc brclipiria,quam contra veterem Græcorum fenten«am,a multa pituita»periculumfiifFoca tionis afferente gigni tr^unt.

Idem quoque de febre cpiala, quç phlcg-magogispreparatibus remediis ante e^Iica-tis procuratur. Renquç feb^es continuæ fine affodes fuerunt,fiuc tiphodes amp;nbsp;eolliquantes atArdenÄn ffbrim rcflt;r^poffunt.

Qimd^cró attinet ad reliquumgcnus/e-/’m iHtermitteKtü, quod quarto quoque die repetit,id ex fucco mclancholico putrente in finiftro potiffimum hypochondrio , vcl atra bilc.Et vt Arabibus placet,pituita,natura fuc ci melancholici refcrcntc,nafcitur. A qua ctia quæ Hippocratilib. i. Epid. kâ.^. aphorif.2. quintan^, feptimanç, nonanæ dicuntur, fieri poffe putant,præfertim cum ta pituita amp;nbsp;pau. caamp;multum craffa fucrit. Nequepræterea

effe quintum aut leptimum genus humoris in troducendum, quemadmodum Galenovi-detur. Febris quartana fine primum amp;nbsp;per fie pr^endat, fine fiPbribus erraticis amp;nbsp;conti-nuis luccedat , mitifiima effe Galeno dici-tur,vcrum propter confcquaitia fy^iptoma— ^picmA- ^^, ^^ hydropem tumorem licnis periculoû

*’ eft.Cuius çaufe amp;nbsp;figna fufiflîme explicantur

à Galeno lib.i.ad Glauconçm,amp; li.i.de Cri-fibus,

T^ E F E B R I B V, s. 31 /!bus,quibus diligenter perfpeßis curatio amp;-fcipi débet.Quæ fi propter naturam humoris craffi amp;nbsp;frigidiamp; nature amp;nbsp;arti minime ob-fcquentis,valdcfit difficilis, turn premtercon ftitutionem aces,qua iniiadcrc confueuit,tarn en eius profligandæfpes maxima effepote-rit,fi bis primo loco »quæ humorem prçparât vtaris: deinde rcmediisvacuantibus. Tertio !oco ffis quæ lieni proipiciant.

Quæ ad parad^m huiiftrcm à Medicis de- ^^^^ fcribuntiir,duorumfuntgenerum. Qiiædam . enim fiint clemcnÿalt;ilia vtJieftenffora.CÂr- _ mentibus initio locus elfe débet, gropterea quod,vt eft apud Galenum lib.i. ad Glauco-nem, vfu vehementer tenuantium amp;nbsp;inciden tium febris exacerbatur, fepeque numeratur-Itaque initio vtendum eft oxymclite firnpli-ci,fyrupo capilli veneris,de cichoreo compo-fito fiuc rhubarbaro, de fcolopcndria,de fii-mo terræ diflolutis, in decoéto bugloffi bor-ragin. radicibuspctro fœniculi,hydromclite. Ab bis ad fÿrupum debyfopo, debyzantiis, de epitbymo amp;nbsp;apozemata progrediendum, quæ fere confiant radicibus quinque aperien tibus, polipodio, radice tamarifeis, fraxini, feordii capparis herbis b\4bpo, bctoni(gt;, feo lopendra,agrimonia,origano, calamcnto bu glofib,bOTraging, fumaria, mcrcuriali, thy-mo,epithymo,llcchadc,chamcdri, ebamepi-ti, fiimmittabus,lupull:, fcminibu�rthami, fceniculi,anifi,mclonum, eufeutæ capparibus

gt; COMMENT..

ûtis expertibus amp;nbsp;fimilibus, floribus gcniftç borraginis,buglofß. Ex bis pro vario medici confilio aliter atque aliter mixtis fiunt apo-2cmata,quibus intcrdum fuccus bugloffi bor-ragini, pomorum bene olciftium curtipen-duïonftn rameticulormn amp;nbsp;fimilium permi-feentur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Ex bis rebus parantur fyrupi mag^ralcs foliis fcnngamp; aga^ci additis.

Altcrum caput curati^ais compleâitur rancdia^aci^ndo humoriconuenientia.in-tS quçprimum locum#laiinent,caffia catho licum üwplcx vel duplicatum, diafene con-teftio hamcch, diaphœnicum,folia fcnnçin-fiifa in hydromelitc,vcl iufeulo pulli vel capi» cum radicibus amp;nbsp;herbis lieni conferentibust inifcetiir epithymum, rhubarbarum amp;nbsp;aga riens: etfi mclanagoga non funt, locum tarnen habentpropterca quod humoribus crudis,pi tuitofis purgandis dicatâ funt. V etcres hellc-boro nigro vtebantur,lapide lazuli, armeno, quorum hoC tempore vfus fcre nullus eft, qui bus tamé rite paratis Içpc vfi fumus,cum magno ægrotantium cómodo, maximéque hel-Icbori extrafto. Cómodiim autem his vtendi tem^is, erit die Jntecedente acceflionem: quanquam nonhullis, amp;nbsp;paroxifm^dies^ad ea vfurpandaidoncusvideatiujquod eo dieper^ mota matcria oblequentior regiedio fiat.

Pilulawn hoe affedtu locum habere pof-funt ad vcntriculum roborandum amp;nbsp;muka impuri-

IJEFEBRIBVS. 53 împuritatc cxoneräJum : cuiufmodi flint quç ex hyera fimplici,aflaicrct, ex mafla pilularu amp;nbsp;rhubarbaro amp;nbsp;agaricoparantur.

In eodem fcopum clyftercs, nempe ad va-cuandum hunK'em in hypochodrio finiftro dclitefcctem,a medicis valde probating quod à vafe fplenitico bm^or melancholicus, in truncu venç ports refundatur atque ad intc-ftina t?anfmittatur. Clyftercs funto initio blandi amp;nbsp;molles,feinde acriores ’qui ex hy-dromclite fimplici, vel cum herbis amp;nbsp;radici- • bus incidentibus 8^ #cnuantil^is potato,cÄ-ftabunt. In qua diaphœnicum catjjolicum, confeélio hamcch,diftolui pofTunt.

Poftremum vaeuädi genus humoris, quod per vomitü fit, omnibus turn veteribus Grs-cis tum Arabibus magnopere probatur: pro-pterca quod à fima parte licnis vas infigne in finiftrum ventriculum inferitur, per quod rcliquiç qusdam humoris in ventriculum re-ccptç,vomitu fi vacucntur,magnam ægro Ic-uationé afferunt fucci melancholici amp;nbsp;mul tg pituitg vacuationc. Verum de opportuno ad cum excitandu tepore varie à mcdicis difpu-tatur Gal.li.i.de ther. ad Pif.die antécédente acceflioné vomitum impc^at, à cibo fun^i'to: ac die eóf^uente fuccu abfynthii, atque dua bus horis ante oxifmum theriaca fumpta multos pcrfagafle fcribit. Arabes vomitum excitant ante amp;nbsp;poft paroxifmû, quod quum (vt ante dictum eft)humor calore fibriü pcr-niotus ad obfcque^dum fit paratior. Excita-

34 GOMMEN T.»

tur autem vomitus Galcno radice raphanidis amp;nbsp;helleboro,tjuod nobis in hac re fuipcótum cft. Itaquc ent fatius oximclite fimplici,in a-gua hordei,vel dccoftionisradic.raphani dif foluto, arque tepide eo haufto vomitum ex-citarc^Paratur amp;nbsp;ex dccofto radicis azari,fc-minis atriplicis fumitewæ^raphani obfcruatis cautionibus , quæ in capite de vomit^onibus cxplicantig'. Interen dumhçc fiunt,amp; mutua guadam viciflitudine comj^emorata remédia lÆirpanmrrqnç vires fuftinet amp;nbsp;partibus maleafi'cciisprolpiciut nt^ü^i non debent. Ita-guetab(*llx vel condita ad earn rem conue-nientia vfurpanda funt. Probat Galenits the-riaeä coctionis d^nis apparctibus,antc quod tempus periculolum eins vfiim ede putat. Vti mur cortice citri condito, confema buglófiï borraginis,anthos,cctcrac,{aluie vite,rofarü, violarum,cichorii,thcriaca,clclt;ftuariis Içtitiç, de gemmis,aromatico ro{àto,triaiànta]o, dia margarito calido,amp; cæteris huiufmodi,vt dia trion pipcrcon,amp; diolpolitico quæ Galena crant ramiliaria.

Viclus ratio codem pertinet, quæ ad inci-dcndum,tennandum, humeftandum,amp; mo-diclt;#rcfrigcranduïb referri debet. Itaquc in iufculisexcarncvcruccina , vituluia , pulla-ftro,capo cumhyfopo, bug|oflb, borragine» radicibus aperientibus incoól^ parabuntur, mixtis in»erdum capparibus, quorum frequês vfus cum paiKO aceto amp;nbsp;oleo per horam ante cibum

ÇEFEBRIBVS. jç cibum plurimum confert. Salfamenta vete-ribus probabantur,quorum vfus penitus cxo-leuit. Vinum efto tenue,minus aqua quam in cçteris febribus dilutunja Hue album, nue gi-luum , aut fiilulm fuerit. Hydromel vfurpari poteft, fiue fimplcx, fiue cum radicibUs ape-rientibus paratum fu^it.

S^uitur vt ratio lienis habeatur amp;nbsp;ventriculi quifcrein bis febribus ijalc habet. Licni autem prof^icitur amp;nbsp;fumptis amp;nbsp;admo-tis.Sumptis quidem remediis aye «^mmerao • ratis. Admouentmeéca primum,deinde lini-menta, fotuspoftremó emplaftra. in quibus omnibus inftituendis fiue deferibendis pcr-petuô aftringentia mifeenda funt,vt præcipit Galenus lib ii.Mcthod. Olea lieni familiaria funt,olcHfn de ablynthio, de capparibus, ca-momillç, amygdalarum vtrumque, liliorum, irinum,de cheiri, horû duobus,tribufvc mix-tis fimul,illinitur pars affcftaiatquc mixta ce-ra fit interdum linimcntumi cuius vis augetur additis mucilaginibus feminum lini, fœnugrç ci,althcæ,extracts in aqua hyfopi, vel deco-Óo aliquo incidente,apcricntc. Additur am-moniacu bdelliu, potiffimu vbi duritiei non-nulla eft conieftura , qu#in accto aceitimo fiicco rut^oxymelite fimplici,fcillitico difibl uuntur. Intcrdu^ mifcentur a dip es anferis, capi: medull^ceruinæ,vitulina,vbi potiffimu remollicndi confilium fufeipitur. Quemad-modum vbi eft digcrendu,puluis radicis ircos

^6 COMMENT.

florcntiæ,cnullæ,brioniæ,ciclamini5,cctcrac» capparis,fcminis, rutç,agni cafti. Ex his variç formule Iinimcntoru,effingi poflunt.Fotibus lien obftruétus, aut diftétus induratufve ma-gnoptre iuuatur.Qui ad libq^nda obftruéla valçt,#onftât radicibus ireos, brio nie, enuUæ campanæ,polipodii,pc^ofelini,afparagi,fcc-niculi,ab^ntliio,maiorana,menta,betonica, t)rigano,calamcnto,ruta ccterach,bi^loflo, borraginc?Semin^anifi,fœniculi,chamædrt, , chamæpyti, praflii dauci, agni cafti, floribus 1 lt;Âamonffllç,fticthi,an^^s, hyperici, ftecluu-dos. Horum nonnuUa in aqua amp;nbsp;vino inco-quuncur., ac mixto tandem aceto lotus para-tur. Nam in vehementibus ohftruétionibus licnis, acetum vehementer probatur Galcno lib.j.cap.ii. dcfimplicium medicamentorum Ecultatibus. Cuiiis incidcndi,tcnuandi^ pe netrandi facultas geminetur fi in eo fcilicet i-gniti amp;nbsp;candentes extinguantur . Quod h lien durior cuaErit fotus inftituötiir ex mal-ua, bifmalua, parietaria, violaria, fenecione, taplo barbato, femine lini, fœnugræci, foliis hcderç,leucoii, peuccdano,amp; nonnullis ante éxplicatis fimpheibus.

.^aterialia decwfticótufiac pcrletaccum tranlmida ad efnngendum cataplafma valent additis bdellip,ainmoniaco,adipiffus,mcdul-Iis,oleis ad rcmolliendum Âm^aratisjquibus farinç lu}iinorû,ciccris permifceri poflüt. Ab his ad cmplaüra veniendu eft, que cmolliçdi vim

©E FEBRIBVS. 37 .vim obtincnt: diachylon cmucilaginibiis, cc-ratum ezipatum,phiJagrii,vcl e linimctis ante paratis cera fufficicnti addita,cmplaftra cffin guntur. Vbi Tcró tft confiliü incidcndi ma-gis,qHam rcmdHiédi,diachylon ireati^ amp;nbsp;cm plaftrü de mcliloto fimul permifcctur,additis pulucribus fimpliciü#intc cómemoratorum. Ventriculo imbccillo confulitur olcfs,lini-mcntisamp; fotibusantea cj^fcripti^ Quodat-tinet ad ca , guç^oti metaphreno illinuntur initio paroxilmi ad molcftia h^Tqjis adinj^- * dâ,ca interdum tutp^oflunt vlurpari. Cuiuf-modi funt olcûrut3ccû,irinum,cn;»nomillîç: titioncsvino extinéli in hanc rcmamp; fcapiili ^edibus admouctur. Sorrilcgis amp;nbsp;cetera que a vulgó tcincrc vfurpanturjàmedicis repudia-tur. aquibus tarnen quç vehemeter óm oren» incuthint amp;nbsp;Içtitiam fiimmam adhrunt, non improbantnr: quód his lublata febrem quar-tanam oblcruaruntrvt à Liuio fenbitnr de Fa bio Maximo, qui in hello contra regem A1-lobrogum fufeeptoprç nimio timorc à quar-. tana libcratus eft.

Vena feftio, quartana affedos plurimum iuuat,vt teftatur Galenus ad Glauconem lib. ï,caquc vclbafilicç finiftrJ,vcl medianç^atis magno foramine pcrtufa,ca cautionc,que co loco defermdur-^vt fl Gnguis flauusamp; rubi-lt;undus efflui^, fiftatur: fin craflus amp;nbsp;ferulcn-tus,tantum detrahatur, quantum*amp; morbi magnitude amp;nbsp;vires poftulare videbuntur.

D.k .

38 COMMENT.»

Prodeft eüàm intcrdum amp;nbsp;bafilicâ dextram aperire, vbî intempcrie calida affedi hepatis, vrinç rubentes, coniefturam aliqua afferunt.

Debalneis amp;nbsp;diureHeisita à Galcno præ-cipitig' fridioncs amp;nbsp;ambuRtiones iJlis eflê commodas,balnea vero minus probat: à quitus non effe arcendof putat, apparentibus fignis coftionis,vt ante defcriptum cj. Idem plane iudwium de^udores mouentibus.

Qiurtana continua admodum rara eft, ^opteràun®ns melancholici naturam, val-dead putrendum inc^aftr. Quæfialiquan-do ægnftn inuaferit, iifdem remediis procu-rabitiu- quæ funt in capitC de febre quartana cxplicata.

DE HECTICA FEBRE.

TT EcHea fe^ris ab *?(^ i. habitu corporis quem occupât, appellata à principio ad finem vfque vnica conftat accc{rione,quç intcrdum à cibo magis fe prodit.Huius tria funt HeSif«^« gçj^cj-a. Heftica tantum,media,amp; marafmo-dcs, à varia infiti in partibus folidis humoris aff^tione fumptr^Eius enim in corde amp;nbsp;cæ-tens partibus feruorprimum genus confti-tuit,cui fi accedat humoris primi|K’niiiaftu-ra, media conftituitur, vft vero vfque adeo calor in partes folidas egit, vt maxima de hit-mido diminutió fafta merit marafmodes c-uadit.

Hgc

D»E F E B R IB'V S. 59

Hæc autcmtria genera , non tarn diucrfàs Ipecies, quàm vnius amp;nbsp;ciufdem febris djucrß tempora oftendunt. Quæ enim heflica tantum dicitur, cft principium amp;nbsp;incrementum: media,flatus: n^rafmodcs,dcclinatio^ion ad ad falutem,fed ad intcritum.vbi etiarn humi-ditas natiua partium^lidarum abfumpta cfl, nullisgrtisremediis in integrum rcflituipo-tefl:neque vllum à medici» dé ca p»ocuranda, fed de vita prod»cenda confilium initur, yt docet Gal.lib.10. Method. • • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Cognitis hcéWeJ febris caufis amp;nbsp;fignis, ck^M quæ ampliflimea Galeno li.i.dc fcHTium dif-fercntiis:amp; lib.io.Metho. explicantur, primç amp;nbsp;mediç heâicæ curatio commodiffime fli£ci pitur:fi prius à medico prolpiciatur,fitnc primaria febris, an febris fymptomatica. Pró-pterea quod remédia ad febrera hedieam cx-tirpandam vix rcpcrias,nifi prius primariç af-feä:ioni,vndc nafcitur heftica, conuenienti-bus remediis profpcxcris. Hac ratione confilium de heéfica fimplici curanda fufeipiendü cfl : quod in duobus capitibus verfatur , fum-ptis amp;nbsp;admotis:hifquc refrigcrantibus amp;nbsp;hu-meftantibusrex quibus qq^ frigida funt,jt cc-lerius corpus immutant,ita pcriculofius vfiir-pantur. Centra humectantia,ad immutadum corpus multo tempore indigent amp;nbsp;omni vacant pcriculd» In his quç fiimuntur, primum locum obtinct, aer modice frigidus,qui fi dç-fit, arteparandus, aqua frigida alperfa, rofis

D.ii.

Slurimishumi fûfis,vitiû capreolis, prohibit! ominiim turba.Aër arte noftra refrigeratus infpiratione attraâ;us,ad reftinguendumcor Hisferuorem plurimum valcbit. Non autem is,qui ægrumcontingit,à qt» propter dcnfa-tam Atim , indcque prohibitum fuliginofb-Tum excrementorum tffluuium, febrisingra-wefcit. Secyndus locus,cibis medicatis coftu facilibus jjutrientj^bus atque minime glutino fis amp;nbsp;excrementitus, quib^s,vbi vires natura-• j^svalcÿjti^ô vtipoüis. Vbi veró prç nimia partium principum ailt;h^ate imbecilliores e-«laferunc, turn cociu facilioribus vtcndum. Cófcrunt igituriufcula ex carnibüs vitulinis, callina, capo , pipione, pulluftro cum herbis humeftantibus amp;nbsp;refrigcrantibus parata. Succus ex bis exprefTus, amp;nbsp;quæ vulgó confii-mata appellantur, diftillata in diplomate ex iifdem carnibus amp;: perdicibus confefta co-dem pertinent marei panes , gclatinç, amp;nbsp;quæ «x teltudinis carne cancrorum fluuiatilium, limacum parari à medicis confueuerunt.

Vini abflinentia fi vires ferant, eft faluta-rïs:atquc(’ius loco aqua hordei,hydrofachar, jquainfuhonis licuiiritic, ptifina cum paflu-}is,lk)rdeo,pauca nquiritia parata. Quod h vi riuin imbecillitas id non ferat, v^o tenui a-qua coda, multum diluto^vtédum eft in pa-ftu. Cçterisapaftu horis, ad nytigandum febrile incendium, commodus eft vfus iule-biyiolati, çura triplo aquï hordcaccæ, fÿ-ruw

DJE F E B R I B V s. 4t rupi nenupharini,iulebi roûti ; in his qur Ei-j munturjnon meminit medicamentorumpur gantium Galcnus,quæ tarnen falubritcr vlur-pari poflunt. Nam quum propter alienum ca lorem ventriculift amp;nbsp;hepate minus belle, fuo officio,in coquendo cibo,fungantur:aAidit, vt maxima impuritas * primis venis colliga-tur,nif^ei purgandæ medicamentis blandio-ribus cofulatùr. Itaquecaÿa,manna,catho-licum interdû cum^hubarbaro iunŒum, aut dus infùfione,pro vario mcdici^ofi^o à lUt^ dicis probantur.QujrÄidmodum amp;nbsp;elyfteres lt;nbsp;ad refrigerandum amp;nbsp;humeftandum «ompa-fatiJnterdum etiam ad nutriendum.Condita refrigerantia Vcntriculo amp;nbsp;hepati robur ad-dentia prçtermitti non debent. Cuiufmodi funt, quæ parantur ex conferua rofarum, ci-chorii,nenupharis,bugloffi,borraginis,pulue re eleduarii, diamargariti frigidi, triafantali, abbatis, margaritis, lapidibus precious ante cómemoratis. Hordeata cû decodo capi iu- C'^ uenculi parata,vel cuicaro capi minutimcó-fifa, immixta fit magni eft mométi ad corpus nutriendum. QiKmadmodüamp; lac muliebrc, afininum,caprinum,quorum omnium à mu-!iebri,præftantiffimum eft* fininum. RtWens exvberibu^ugatur,velinduóia in cubiculum afina, nullo fere ,fmpore interpofito, ab æ-gro abforbcauir.In cuius vfu ea cautio fcruan da eft,quæ defcribitur à Galeno lib.io.Meth, yiolati cura oxyfaç chare interdumiunftijfy^

D.iih

43 nbsp;nbsp;. COMMEN'Ç

Vt fi nedorulentus ruólus côfequatur, vel pul fus dcbilior fuadatjabftincamus co : fin nulla njoxa, turn eö Cum faccharo vel melle vtendii eft. Sanguincm hominis fani guida in hoc af-feclu vfurpant, cui aliment» antca inftituta n,oh codant : fed quia inhumanum amp;nbsp;crudclc haben poftet,co abftiiyndum eft.

Alterum caput complcditur quç corpo-ri admouentur : qtiæ duorum funt ge^crum. vnum quidem toti corporyonuenit,alterum ahcui eii^ pa^ti. Prioris generis fiint balnea, Imimenta amp;nbsp;oléa, qua»t(||;i corpori à balnco iUinuntiir. Ba nei quatuor partes conftituit. Galenus : primam laconicum, alteram laua-aum » feu aqug calidæ balneum quódcalida-riüm appellat: tertiam balneum aquç frigid^, poftremum fudatórium.

Primæ dug partes balnei, etfi propter ca-, lorem minus videntur heeiieo conuenire,tarnen ad apparandfi corpus tertio balneo plu^ rimumconferunt, amp;nbsp;ad totum aquæfrigida: vfum, cuius ftigus, à partibus antecedentibus balnei concalfaóiis refringitur. Deinde hc-ßiei corpus fuperioribus balnei partibusra-refaßum, aquç frigidç vim facihus admittit. TeiBiæ partis balfiei vfus valde periculofus, vbi corpus in febrem marafinot^m incidit. Veru fatius eft tentareanc^s remedifi quam segrum certo exitio rdinquerti Hifce balnei vtendi tempus commodum, definitur tribus aut quatuor à cibo aflupto horis, ybi in ven-triculo

trîculo amp;nbsp;ffepate concoftio eft abfoluta. À balneo æger modice fricandus detergendiif-lt;]ue cft,atque oleo rofaceo, violaceo, ncnu-pharino, vngueoto refumptiuo, butyro in a-qua rolarumlotó perungendus,tum ad refri-gerandum,tuni ad prohibendumhumj^itatis recept^ effluuiuin. Pofterioris generis, quæ corpori admouenturTunt epitnemata, olca conim»mqrata,cerata quæ cordi admouétur, Itaque olcis ante defeript« regio«ordis per-ungetur, vitatis •vehementer adftringenti^ bus,quç.thofa.ci appeal ta difficifcoréreddi#t refpjrationem. Exnmem cum mucilagine fe-. minis pfilii extraâa in aqua rofàrunf,cum ce-ra linimentum parari poterit. Singulare cxi-ftimat Galenus iuü ceratumrefrigcrans cordi refrigerando,quod fubinde commutadum cenfet, ne concalfadum, cordis incendiura adapgeat. -tCataplafinatain eandemrem pa-rgbuntur ex hordei, fabarum farina fubaóla cum fucep laâucç portulacæ.

, Epithemata probat Galenus ex fucco ftm-peruiui,laâucç,omphacii, in quibus inculca-tum linteolum cordi admoueatur.Parari etii poflunt ex aquisrofaru violariæ, laâ:ucæ,ne-nupharis , pauco vino, a^eto , aqua bugloflr, borraginis,fcabionE,cum quibus trochneijde Camphoid diflbluantur, lignum aloës fantala omnia.Rencs sAotum metaphrenum , oxy-crato oxich(?dino amp;nbsp;oleis ante commémorais refrigerantib us iJlini poftunt.

D.uii.

44 COMMENT., DE SYNOCHO.

gt;^'Vid/ywr^az fcbris,quót aus gcnera,qiiç ''‘^^gna amp;nbsp;caufx Cxplicantur à Galena lib. 9;Mcth.amp; lib.ï.dc cnfibus, quibus diligente/-à medico cognitïs,vtriufquc c»ratio cxplican da cft.a» primum cius quæ expers cft putredi-nis, cuius curandæ conClium Galenuscom-plcclitur duobus gcneribus remediorum,ve-nç fectione amp;nbsp;aquæ frigide potione, vcTix Ic-étionem probat adÏnimi vigue deliquium ce Idaratam.Vcfuin hoc tempore maluimusve-naftcctioi^-in^b plûtes ^c^s partiri, quam in cius confiai o Icquendo , ægro larga fanguinis miffione,pcriculum create. Hic antequam-à^ medico impcretur, non loluin obftruandse fiint cautiones,quas docct lib.9.Metho.med, Verum etiam clyftcrcs blandi amp;nbsp;medicamen’ t«i purgantia blanda,vt caffia,catholicum,fy-rupus infufioijis rofarum rcccntium,rofarum palJidarum prçfcibi pofTunt: quemadmodum amp;nbsp;rhubarbariinfufioin dccodo conucnien-^-tc facia. Fieri enim non poteft quin cum illo fnmmo corporis incendio impuritas quædam coniunfta lit, quæ fi abclfct, nonnunquam blandorum medicamcntoru vfus neceflarius. In alt|fo genere renfcdii, nempe aquæ frigi-dæ potione,eaque liberali,plurimum fpci col loeat Gale, fl obferuentur c^itionft quæab eodemexpheantur .verum quur^fit difficilis harum conditionum obferuatio amp;nbsp;aquæ fri-gida; oçcuifus quam plurimoslæfcnt, vt ipfe met

r^E F E B R I B V S. 4 ƒ met Galenus teftatiir co fæpe ntgicélo reme dio aliis tutiorib* vtimur, oxymcllite Galcnî interdû cum aceto (olojintcrdum fiieco Iimo num patato oxyfaccharo acetofo /ÿrupo fini plici amp;nbsp;fcbrcrrlt;cmcdiis humeÔâtibus ^’ rt-frigerantibus, vt capite de fibre tertitna cx-ejuifita, explicita fuq^nempe apozematis, amp;nbsp;vidus ratione iifdc fàcultatibus prædita. Nique vAo bis ad extinguendum incendium V-tendum eft, verum etiam* epitheftatis cordis regioni amp;nbsp;hepatis admouendis: oleis refriee-rantibus amp;nbsp;hume(Jagt;tibus,amp; ffniÂentis Äti metaphrono ijlitis, quod vicinitatg vaforunj ïnagnorum in quibus fanguis incalefcit, vehe menter incalefcat atque ab eo refrigerato, confecutione quadam vicinæ partes refrige-rentur. Quæ ad vires fuftentandas valent,lo-curo habere poflîmt : fiquidem imbccillç pras nimio calore fuerint,dc quibus fuperioribus capitibus dilputandum eft.

1 Altcrum genus lynochi cum putredine coniunCti iifdem plane remediis profligari fo k't, quod quanto fuperiore eft vehementius amp;■ pcriculofius,tanto maiore ftudio. Curatio fius à perito medicofiilcipi debet: quç Galc-fto non videtur alia ifle ,^uani tcrtian^con-rinuç, pro[)tcrea quód exiftimat putrentcni fanguinem in bi^m flauâ degenerare, caque fanguinis mi^atione fynechinbiiiofam fieri, vtantc explicatum cft. Qijarc in ca curandi plane cadem remedia vfurpanda fiint.

Quód fi à Galcni fententia dUcédena cum

46. „COMMENT. Arabibusfynochu putrem in aliuJgenus fê-. bris non degenerâtem ftatuas,quód primuni ferahumorum putreanta-c deinde fanguinis. partes,ad putrendum magis paratç:tum reme dia inftituenda funt, quçpug'cin humorem vacuei», amp;nbsp;quçimpediant ne noua fiatpu-tredo, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• ‘

Putri ünguini vacuandó conucniunt vc-nç fedio amp;nbsp;purgatio.Veng kétio félt;nePatqua itcrum,vcl roarn f^ius iterari poteft, fi vires, ferre poffint, vt monet Galenus Jibro nono, MItho. I^rgftio catbc^c^ conUenire vide-tury cum jmnes hu mores putreant , amp;nbsp;potif-fimum cholagoga amp;nbsp;phlcgmagoga,quód hæ fanguinis partes egteris facilius putreant.Ita-que ex catalogo fyruporum medicamento-, rum amp;nbsp;compofitorum ad eandem remperti-nentiumfeJigenda funt, qug his humoribus vaduandis cónueninnt, dequibus içpe antea difputatum eft. Ante quorum vfumfyrupi a-, pozemata refrigerantia amp;nbsp;leniter aperientia confêrcnt.Nam liberalis obftruétionibus ne noua putriedailiboriatur præpedient, amp;nbsp;hu-more ipfuiri apparebunt:quorü vfus amp;nbsp;à purgation e nepetidebet,vt ycriufqne remedii mu tua Of viciflkudo. Oehis qug vives recreant epirhematiscordi adhibédis oleis amp;nbsp;linimen tis, lumbis amp;nbsp;renibus iliinundis r^ihü aliud prgtipi poteft, quarn quód mpc|ius de his dif piwatumcft* .

DE

I^EFEBRIBVS. 47

DE FEBRE PETSILENTE.

Tgt; Eßi/egt;it^feim duo funt genera, vnu qui-dem fimplex, omnis plane putredinis ex-pers,quæ febrium putridarum caufaproxima pofica eft.Na® folius qualitatis virulents có tagione, quç Ipiritus primum deindehumo-, res inficit,molcftun^eft. Alterum genus ex pu tredine humorum nafcitur, cui venenata qug éam Jura adiunäaeft, ncqueenim humores putrentes earn pariunt,fFd illis c^hgrens inex * plicabilis quidam qualitas ab aëre ambiente m corpus in duâ^ • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*,■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;® _

Prius genus ouendunt, calor tt^iuscorpo fis mitis,vrine naturalibus fimiJcs,pullus lan-guidus,paruus, corporis vniuerfi iadatio,de-liquium animi, naufca vomitus, bubones in-U’rdum antécédentes, interdum confequen-tes,vtriquegencri communes.

Pofterius genus prêter commemorata fi-gna alia habet putribus febribus communia, dolorem capitis, corporis totius incendium, quod interdum magis intrinfecus quam ex-trinfecus fe prodit, delirium vrinas interdum turbidas. Vtrunque genus ex infpiratu aëris, Vel per diaftolas artcriarum attraâu ortum ducit, quç qualitatibustnanifêflis adiduatur. Nam c^idioribus aëris conftitutionibus amp;nbsp;humidioribus corpora pcftilentiç funt magis opportuna^ j

Aëris contagionem adiuuat corporis pro-penfio, Ytdocet Galeausübro primo de fc-

^s COMMENT., bribus. Que cnim corpora obftruuntur Vel abftringuntur, vt non fit libera humorum in corpore ventilatio, ca facile in febrem pefti-Icntem, incidunt. Ea denique quæ magnam humorö colluuicm intemperAi vidus libi in corpoiAaccumnlaruut.

Aëris autem contagi# proficifcitur ex ca-daucribus non inhumatis, aquis ftagnä^bus, vends ex lo^o aliqi^ putrente haiitum putrem importantibuB,aut cœ^p fti quadam qua litatc pror^is r^bis incognita,per vniuerfum , aë^m diftufa. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• •

Exifturg cnim morborum popularium fe-miha in ipfo aëre. quæ Arabes ab ipfo cœlo demitti exiftimarunt.Vtriufque autem generis cum magna fit vis,in vita noftra oppugna da,cius pracauendiimminentis amp;præfentis propcllcndi ratio diligens haberi debet. Prg-vauebitur, fi aërem contagiofum immutaue-ris amp;nbsp;corpus ad obludandum venenatæ qua-litati aëris comparaueris, Itaque quærendus primum eft act falutaris, qualis à Galcno de-fcribitur libro primo fanitatis tuendæ, co vi-tato,qui coritagione vitiatus eft. Qui fi propter vitæ inftitutum immutari non poteft, immuftbitur accenfi? ignibus priuatim ex li-gniscommunibus, aut odoratis,vt innipcro, rorcmarino,fufli.imigiis paralip ex ligno aloes Gntalis, benioyn, ftycare calanÿnta , foins lauri,ciufdem baccis amp;nbsp;iunipcri,maiorana ex tcris denique herbarum, quæ reddunt fua-

ucagt;

P E F E B!R I B VS.| 49 Hem quendam odorcm quibus amp;nbsp;vertes fuffu-migabimus Vcriim ininrtitucpdis bis fiiffu-migiis habenda eft ratio acris , qui fi calidior euafcrit,non ita calidis vtcndum eft.

Præter hçcèremedia ad immutandum ae-rem conuenicntia: lotiones manuum«cx vino odorato, accto, aqu^ofarum rccrcandis viribus amp;nbsp;depcllcndç contagioni plurimum con Eeruifl : turn po ma odorata naribus fæpe ad-mota,cuiufinodi funt,qilÇ pararifolct ex ambra, mofco,ciuetta, benioyn,ftyrace,labda-no,irideflorentiiÿi,j(gno aloÂ, fifttalis,i1fe-iorana,cæteris deniquecx quibus pulucreso-dorati fiunt:quæ ditioribus vfurpacur. Pau-periores nodulum parant ex roremarino,thy mo,maiorana, floribus cardiacis, lauandula, quant in açcto macérant, atque naribus dum per publicas vias iter faciunt admonent fæpif fime. Al.i radicem enulæ campanæ in aceto maccratam in cundem vfum cicumferunt.

Corpus ad contagiofo aéri refiftendum comparabis fi tarn ftudiofe vitam tuam infti-tncris,vtin viftus rationc nullo modo delin-quas. Sic cnirn fiet vt nulla in corpore criidi-.-tascolligatur, impeditaque corporis obftru-ftione vel adftriftione l^cre vniuerfn^ cor pus vcntilctur.

Quoefti acci^t, vt corpus propter negk-, tfbamviftus rationem excrementis abundet, aut plethora diftcndantur vafa,tum de corpo l-cpurgando cogitandum eft, amp;nbsp;plenitudinc.

50 COMMENT., fcélione venæ adiuuanda.

Purgationes in hanc rem coueniunt blan-dç, ex caffia,rhubarb.catholi.diaphœnico,amp; medicamentis, qu^peccanti in corpore hu-mori conuenire videbuntur^Äue inpilulis,fine in jÄtionibus cxhibeantur: non prçtermif fis clyîteribus, ad prçca.tionem pliirimû con ferentibus. Catapotia rufi,quç vulgo ^omu-nes appcUantur, in bac re vehementer ab o-mnibus medicis valde prob jntur:quibus pul-ucrcsreri^ contra venena pugnantiumpcr-inftccntu*vt boli arment,Jprræ figillatæ,tor-mentillç^iptamijfmaragdi amp;nbsp;rcliquorum la-pidum precioforum.

Neque vero ûtis eft, diligcntem vidus ra-tionem inftitucre, aut vitia ab ca emendare, verum etiam muniendû eft corpus certis qui-bufdâ antidotis, ne dum imprudens cum con tagiofis hominibus verfaris, hac lue peftifera innciaris. Itaque parabitur opiata ex confcr-uisncnupharis,biiglo{fi,borraginis,rofarum, cortice citri condito,mitridatio,thcriaca,pul ucribus cardiacis,ambra,rafura hcboris,vni-cornis,cornu cerui, ofie de corde cerui,mar-garitis, cætciifquclapidibusprcciofis, puluc-nbusnlcétuarii, diamargariti ftigidi, triafan-tali, amp;nbsp;horum nonnulla lyrupis de ^onibus vel oxyfaccharo excepta,qu^tidic ad iuglan-dis magnitudinem vfurpantur. «

Pauperiobus, radix enullç campanç in aceto macerata, caque mane mafticata: vel certé iUa

I^E FE B RI B VS. 51 illa Celebris antidotis mithridatis omniü do-ftiffimorum medicorum iùdicio vebementer comprobata. quæ conftat fieu, cui diuifo nucleus nucis imponit:ur,Cum aliquot foliis rutç amp;nbsp;granisfalis,i#ane ante cibum quatuor bons fumenda. Aliis folenne eft intcrioi*m nu-cem in aceto macéra^, camque mane deuo-rare. Aliis alliûm, quod theriacum ruftico-rum appellant.

Præfentis peftif dcpullio, etfi i^lde fit dif-ficilis, turn propter miiriftror^im, qui æ^o opitulentur penurÿii»,tum morbi ipfius »0«'9'mp omnibus fulpeftam: tarnen cerris remediorum generibus iiiuari poflLrnt,amp; fiepe vbi in tempore confidtum eft,ab bac con-tagione vindicari.

' Simplex peftis quæ cum putredîne non eft coniunfta, pereuraripoteft fumptisamp;' admo tis,qualitate manifefta amp;nbsp;occulta quadâ,mai-lignam vim oppugnantibus. Sumunturpo-tiones cardiacç,in præcautione antea deferi-pta amp;nbsp;cætera eleéluaria quç boc capite expli-cata funt. Syrupi réfrigérantes , cuiufmodi funt,dc fucco acetofe,oxyfaccbarum,dc lim 0 nibus,de ompbacio , de ribes potiffimum vbi Vomitus moleftus eft, iulft) violatû,rofi#um, quç deco^o berbarû amp;nbsp;feminum cardiocoru interdum diflbli^ntur,intcrdum in aqua bor dei,deco(ftio4^is multa acetofe , in qua multa acetofa décoda fucrit.

Medicamenta purgantia tard vfurpantun

5î COMMENT., locus tarnen efle potcft,caffiæ,cathol. clyftc-ribus ad feces fubducédas mixtisperpetuo a-* lexipharmacis.

Extrinfecus admouentur epithemata cor-di roborando accommoda^ qua; parantuf ex aqi#i cardui bcncdiéli, morfus diaboli,ac? tofeîCalenduIæjfcabio^jmcJiflçjbugloflîjboi* raginis vino paiico beneQdoro,accto dn qui bus puluercs cardiaci difloJuatur vt dîamar-jarit. frig.TantaIo?utn omnium , puluis ligni aloes.

, ®Qiiólt;ffi vSitricuIus^f^ic adeó fit imbecil lus prx v^mitu,vt qui ingcruntur contincre nequeatjtum iUi confulendum cft fotu, lini-mentisjlcutis antca explicatis.

SictuiJttm -/^/rfr»»«^e»«^fcbrisquod adiunétam ha-v^ftjhl. betputredinem iifdem remediisprocuratur, quæ in curatione febrium putridarum deferir pta funt. Nam quum ca , vel quotidiana, vel « Cufttu tertiana,vel quartana fit,quç remedia’iis pro-fiigandis coniieniunt, eadem amp;nbsp;pcftilcnti fe-briputridæconfèrent, modó tantum ftudii colloces in oppugnanda vindenta qualitatç peftis autore quantum in putredine detrahen da, in qua multo blandioribus pharmacis v-tentigm,quam in c^cris dus generis febribus putridis, quod natura vehementer àconta-giofa qualitate afficiatur.

V enæ fedio in hac locunmiabct cius potilk fîmum,quç proxima eft loco affêélo bubonct rt fiingueminu4fcfit,faphcna apcriatur,fi a-xiUam

LUE F E B R I B V S. 5.? balilica ciufdcmlatcris.Q^æ quidem in prio rc febris generc omnibus mcdicis fuipecta cft,quôd ca natura debilitata facile à venenata qualitate opprimatur. Quæ admouentur cum iis quæ fupAius cxplicata finit.

Curationis parspoftrema in bubon?foras trahendo pofita cff,q»od moliemur olcis ca-lidis,ci^urbitulis, coJumbis,catclIis rccés per medium fcéfis amp;nbsp;parti adijotis, c^taplafma-tis, qualc eft illud célébré, qiiod paratur es cæpe coefo cum tbcriaca fub lt;Ulici^us , ^1 quod paratur cxd»cÂyloircato,pulucrccan • tnaridum cum oleo fcorpionum,cuioleo tan turn tribuitur, vt nonnulli co illiti quantum- s nis feuam cuitarintpcftilcntiam , vt feribitur in fcholiafe Mefues canite de olco icorpioT num: ab bis ad cautcria aftualia veniendum. Verum in horum remediorum vfu in prin-cipio vehementioribus non eft \ tendum, ne vires concidant. quod fi pcriculum in mora fucrit,tum iis quæ vehementer virus foras re-uocent vtendum erit.

DE COMPOSITIS FEBR.

p Xpofitis fingularium Tebrium curat^ni- ^'-^- ƒ quot;fi bus pr^ximum eft, vt de cópoiitis aliquid '

dicatur:quæ quoij^tm iifdem remediis procu-rantur que fiijtcnus defcripta funt,idcirco ca-rum explicatio feparata noneft nccefiaria.Si qua en ira febris ex quotidiana , continua, amp;

\ 54 COMMENT.

tertiana intermittente conflatur, vt hemitri-læus, in ea curanda id confilium fequendum cftjquod capite de febre tertiana intermitten te, amp;nbsp;quotidiana continua antea cxplicatum cft.ldcm de cætcj-is implicate amp;nbsp;confufis fc-bribuTfentiendum eft.

!i«h» Poftremum illud eft totius curationis caput,vt habcatur ratio fymptomatum^uæ vires deikiu^t, aut^iorbum ipfum adaugent: cuiufinodi funt vigiliç immoderate, fomnus lt;^matolt;^s, jacuatio immoderata fanguinis, • • fudoris,aut vomitus, #l^cr aluum fadha ex-cretio fy»nptomatica, dolores capitis vehemé tes, fitis intolerabilis, icterus, fyncopc. Quæ interdum vfque aded ægro molefta funt, vt neglelt;ftafebre,medico necefTarió ,in corum amotionefit dccumbendum. Itaque fi vigi-liæ in multos dies produce vires deiiciant amp;nbsp;morbum foueat,primo quoque tempore, de iis mitigandis confilium fufeipi debet.Vniucr ftim autem confilium pofitum eft in remediis refrigerantibus amp;nbsp;humedhantibus, tam fum-ptis quam admotis.

Sumiturlyrupi vialotus, ncnupharinus,ro-farum ficcarum, de papaucre, diacodium,qui intt^dum cum cocileari fumuntur,vbi fluxio in fauces decumbitunterdum vert^iftoluun-turin decoélo laétucarum^ortulacæjpalfula rum,daótillorum,florum viola«um, nenupha -ris, feminum frigidorum, atque fomni tempore amp;nbsp;media noóle exhibentiu'. Eodem reft run tur

UE F E B R I B V S. 55 feruntur hordeata cum decofto laftucarum parata,admixto fcminc papaucris albi.

Extrinfecus adnioucntur fronti amp;nbsp;tempo-ribus alt;juæ deftillate ncnupbaris,lactiice vio-laruni,folani, bltonicç, acctoamp; vulg^is, lac nutricis ; horû duobus tribufvc mixtis amp;nbsp;cum modico aceto,inculdto lintcolo,fronti amp;nbsp;te porib|^s admouentur.

Aliquando albumen «li vnii» permifee-tur,quorum loco folia laftuce, vitium cidem parti admouentur,amp; folia flo®s védarun^c rofarum rcccntiuiW. ^b bis ad olca progrc-diendum eft:cuius generis funt vioittum, ro-faccum,nenupharinum,papaucrinum,quæ in aceto amp;nbsp;aqua rofarum lauantur aut citralô-tionc vfurpantur. Ex olco rofacco cum pau-co aceto fit oxichodinum, fomno concilian-do remedium valdc commodum, ex quo ad-dita mucilagincfcminispfilii,fit vcbcmcntiiis frontalc,amp; aquis refrigerâtibus. Ad cam rem parantur frontalia ficca ex floribus violarum nenupharis, rofarum, fummitatibusanetbi, femine laftucæ, papaucris, portulacç, radice mandragoræ,cx quibus fimul Icuiufculc con-tufis amp;nbsp;inter duas teins-lyccptis fit frontale, quod aqua betonier laftucæ, rofarum viola-rum vapq®Qtur,antcquam admoucatur.

Ex iifdem rclÂs in pulucrem comminutis additis olcis ft;bigerantibus,populco,ccra fui licienti paratur malfa cmplaftri pro fronte amp;nbsp;teporibus. Cataplafmatiscadcmvisincft, E.ik

5(Î COMMENT#

que parantur ex carne pomorü fub eïneribus coótoru, amp;nbsp;cum aqua rofarum, betonieç ne-nupharis,aceto inalaxata.amp; inter tclas pofita fronti amp;nbsp;temporibus admouentur. Eodem pertinct catapiafma quod fx farina hordei, cum Rcco laétuce,portulacç iubaéla. Quod fi iis remediis vigilie r«undi non pofTunt, ra-fum finciput,oxyrrhodino perfundi j^oteft.

Neqm^veró n^ior vis ineffe videtur bal-neis, quæ ad lotioncs pedum parantur ex fo-j|)s vitis^li^s,lalt;Suce violariçjfloribus camo • miHç, ancthi, his enift »on folum acres hu-mores tigibum cauCe rcuclluntur, verum-etiam per quandam Eigiditatis amp;nbsp;humidita-tis diftributionem conciliator fomnus. Horum balncorum portio nonnulla feruaripo-teftjin aqua tepida linteolü madefaftum im-mergitur amp;nbsp;naribus admouetur^ vaporcs e-nim hoe modo humidi in caput rccipiuntur, atque fomnum adferunt.

De his quæ cordi admouentur nulla eft a pud vctcrcspræceptio. Imó veró Galcnusli-bro de locis affedis, foil fronti admoueda cf-fe putat, quæ adfomnum inducendum valet: tarnen vfu epithe^atum frigidorum amp;nbsp;humi doAm cordi admotorum ægri ad fomnü ca-piendum propenfiores rcdduntu|j dum enim mitior calor cordis reddit®quot; corum vfu,cerebrum ipfum vaporibus acribuaminus feritur: quare nis inter fomnifera loens dfe poteft. Horum fomniferoru vfus reftus quidé n^o-dus

D,E F E B R I B V S. 57^ dus efle libet: nam fi immodice bis quidam v-tatur,veternum amp;nbsp;graues alios morbos inuc-hit.Somnus comatodesinterdum fit,vel propter immodcratas capitis amp;nbsp;frontis perfufio-nes ex rebus frigidis amp;nbsp;humidis, vel quód pi-tuita frigida in cerebro contenta fit, q«æ fo-poris eft caufa.Itaque^bifomnus ciufdem æ-grum inuafcrit, de excitando ægro cogitan-dum,n?grauior aliquis affedus confequatur. Excitabitur autem clyfteriBus acriftribus,vin culis in articulis brachiorum,crurü amp;nbsp;pedum: fridionibu^ manuiyn|^c pedum^inftolis dÄ-rioribus.carum namque partium vd^menti-bus coneuffionibus excitatur æger, item cu-curbitulis admotis ccruici,ftcrnutatoriis,fac-culis ficcantibus capiti admotis, quod ralum foucri potcrit lixiuio farmentorum, in quo herbæ cephalicæ incodæ fucrint,ac poft fotu illini olos calidis. Confedioncs atque po-tiones cephalicæ ex aqua faluiç,cum mithrida tio , cum conferua anthos borraginis parat» codem pertinent.

Tertium fymptomata febres interdû con-fcquens eft dolor capitis, cuius magnitudo,fi tanta fiicrit,vt inde confequatur virium dcic-dio,primo quoque temptfre , de co ftd^ido consilium ^apiendum eft, lub Judlis prius diligenter omnibu.y:aufis, a quihus capitis dolor nafei poteft, vt fingulis caufis fua conue-nientia remédia accommodentur. Itaque fi doloris cau/g extiterint vapores acres in cc-£.üi.

lt;S co ^^ AI E N T.

rebrum dclatiamp; rapti propter aîiium ninnS ftrilt;âam,blancli.s mcdicamcntis amp;nbsp;dyfteribus aluo foliutata,dolor ceflabit. Quod fi feruor lânguinis aut akerius humoris putrentis propter excitâtes à fe vaporcs,dcjoreni capiti at-tulerit» turn venæ cephalicæ aut medianæfc-ciio,huicfedando plurj^num conferet, antc-cedéte prius leni pharmaco. Quibiis remediis fi çgrum non iuucris, frontalia prius Aplica-ta vlurpari^'oflunP. Admoucri concurbitu-le ceruici,ralb capiti, catclli viuiper medium f^i , puftioffcs anim^i^n recens madato-rum per Je, velin decode aliquo cephalico prius immerfi, pullus gallinaccus, perfufiones capitis amp;: potifliinumfyncipitis,exolcishume dantibus. Cataplafmatis codem pertinenti-. biis,amp; cæteris dus generis rcmcdiis,quç capi-te de Ccphalca ample ab autoribus dcfcribû-tur:vtpcdum lotionesamp; manuuminaqua ca lidaimmerfioncs.

Ncque vero minus molefta cficfolct ægro ficis vehemens, quç efi frigidi vcl humidi, vel vtriulquc appetitio, ab immodico calore per vniuerfum corpus fulo,amp; ficcitate manâs:cu -iusetiam interdum caula eft humor biliofus in v(|^triculo conAntus, vel ipfius ventriculi t unicis infardus, atque turn ainaror incredi-bilis in lingua ægro valde giolcftffs fentitiir, cuius caula cflepoffint omnia quçque optima alimenta , que amarorem quendam prç le ferre videntur, Ipfa denique pulmonum coj-niptda.

DEFEBRIBVS. 59 ruptela fitim aliquando parit intolciabilcm* Perfpeöis Eis fftis immoderatç caufis,quçrcn da funt remedia illis profligandis conuenien-tia. Itaque fi caufam habet humorc biliofum in ventriculo hçfentem, cholagogismedica-mentis vacuanda eft ; atque ventriculi ^tiuf-que corporis poft pui^ationé, fummo Calori amp;nbsp;ficcitati confultadum, his, quç vim habent humc^andi amp;nbsp;refrigerandi , cuius generis hint aqua hordei, ptifarft , oxyi^el limp ex lyrup dclimonibus,acctofus fimplcx oxyfac-charum, lyrviolatu^ de cicl^. Bt apoÄ-mata quç ex herbis amp;nbsp;radicibus câdem facul-tate prçditis parantlir, quorum omnium tu-tifiimus eft vfus in ipfo morbi incrcmentO5amp;; vigorc,quo tempore Içuiflima folent efte fym ptomata. Eius veró fitis quæ Caufam habet pulmonis putredinem, nulla leuatio effepo-teft , quantumuis humedantibus amp;nbsp;refrigc-rantibus earn oppugnes,fcd acris frigidi inlpi rationc,vtcunqucremittéda eft.Balnea pro-ban folent ad fitim extinguendam,contrada ex totius corporis ficcitate amp;nbsp;calore,quorum Vtcndi tépus commodu fupra explicatum eft.

Linguç fcabritics amp;nbsp;nigror in vehementi-bus febribus Içpe vifuntu^nigror quid^gro minus molcftus, led tarnen certü maximi in-cendii iucRciumroriginem nanque habet à fii liginofis cxcrcnffntis,per venas amp;nbsp;artcriasin linguç corpus fpongiofum delatis, atque in eius extima fuperficie hçrctibus. Talcs fordes E.iiii.

6o CO M AI F. N T.

in ca gignût, quales fumus in externa cannni fiipcrhcie excitât, nepe atras,quæ amp;nbsp;fcabram iSc aridam lingnain efHciunt. Et quoniam ca lingue ariditas amp;nbsp;fcabritics ægris molcfta çflc folet, danda cft medico opçia vt ca mitige-tur : j^itigabitur autem lus, quæ fordes cas i detergent amp;nbsp;humidam linguam reddunt. Cn ins generis eft aqua Irordci, in qua aliquid mellis rofati,vel oximellitis, vel {yrupfviolati ro{ati,ace#fcfi difllt;Mueris. Saccharu violatinn» quibus adduntur interdum aquæ dcftiHatæ» I#tucae,lt;'nil^haris,c;wriiolii. Eodem pertinent noduli parati ex ienffne cydoniorii,pft-lii, mel^num, lachicæ-, gummi tragagantia, faccharo cndo,qui in aqua rolarum vel fimili macerétur, hifque lingua fricabitur. Poftunt amp;nbsp;fordes detergi fjiongia leuitcr afpera, in a-qiia hordei immerfa, cochlcari argenteo, vel aliquo inftrumento ad id parato.Quç admo-uentur collo ad prohibendû ne fuligmcs a-trç, nigrore linguam inficiant, ea funt ciufmo di,vtper fcxgruin paru iuuét,vt funtfolia cy noglofft, laóhice, cerophilli, amp;nbsp;estera qusa mulicreubs temere vfurpantur.

Rcliqua funt lympcomata quæ in vacua-tionn immoderata«amp; in mutata qualitatc po lita uint.Vacuatio quçlebrcsfequitur multiplex cft,fudor, vomitus,dcieâ:ionft,hæmor-rhagia,quçvel hunt morbi^i, vellpontc na-t iirx. Quæ morbi vi accidit va^uatio, primo quoque fêpore à medico remediis couenien-tibus

DEFEBRIBVS. 6i tibus cft prohibendarvt h.cmorrhagia^cucur-bituJis,l)gaturis,vcnçfcâ:ione,potionibiisrc-£igerantibus,amp; aftringcntibus, cum ceteris remediis hiiic fymptomati conueniétibus, vc fuccino,Guc tnjchifcis de carabe, cortice oui ' combufto,lapide bçmatite, bólo arm®niç,tcr ra figillata,fyrupo invrtinojvel ex rofis ficcis, aut cydoniió,vel de ribes parato. Idé omnino pr^cijWtur de fiidorc atque alui dcieélionibus, quæ li accidant die critictTeum fi^nis coftio-nis,coniiinéla amp;nbsp;ab indicatorio die prçmon-ftrata bono clTc fülc^,dc quilÄs rftiltç exftt. apud Hippocratem prçceptioncs. Qiiæ fi vc-hementiore motu naturç immoderata cua-» fcrint,fifti debent: tum enim naturæmolcfta clTcfolent, vtdocetur apudGalcnum libro de caufis lÿmptomatum vbi hune naturæ im-petum comparât his qui per locum decliucm feruntur,nec inchoatum motum fifterepofi-funt. Reliqui fudorcs ( quemadmodum alui deieôtioncs) lymptomatici cobibendi funt potionibus refrigerantibus amp;nbsp;abftringenti-bus, okis toti corpori illitis fupra enumera-trs, vt amp;nbsp;emplaftro de dactilis lupra totum abdomem aut vnguento comicilfç lumbisamp; rcnibusappofitis. •

Sic etiam de vomitu precipitur à medicis quem imftoderatum réprimés fumptis amp;nbsp;ad-motis,Nam ciuftftendi ratio eade plane eft, quæimmodici alui Huoris, nimirum fumptis amp;nbsp;admotis. Sumunturperos, qupventrieu.

6z COMMENT.

Ium roborât,iiiltb rofatum, fyrupusdc mert-ta fyrup. granatorum , oxyfacchariim,potio-• nes cardiaeç, potiffimum vbi venenata quali-tasvomitusimmoderati caufa fiierit. Potio-nes ex rhubarbaro partim inRifo, partim in fubft^natia exhibitæ. Clyfteres ad motum na-turæ deorfum conuertendum in vomitu, fed in alui fluxu contra,fcincet ex conftringenti-bus amp;nbsp;fiftentibus comparati : extrinfe^usad-mouentur^rædieft olea aftringentia, fotus vcntriculum confirmantes Jinimenta fimilia, fÄftionc^mÄlcs vcntrifi^itdcnique Cerataamp; • cmplaftra de quibus antea in curatione fc-briumfparfim dilputatum cft.

Ad imitandam qualitatem pcrtinct Regins mori’MS', de quo copiofiffimeab Hippocrate multa fcribuntur, quibus oftendit, cum ante • diem feptimum minime effe falutarcm:quan-quam nonnullos commémorât in epidemiis, qui auriginofi fadi ante diem feptimum con, iiaJucrunt: qui veró diem feptimû confequun tur, fi quidem criticus iberit filutaris cAc fo-lct,ncmpc bilc febris caufa e vafisin habitum corporis effufa,in quo hçrct,turn propter cutis denfitatem, turn propterhumoriscraffi-ticmgt;Atque huius Quidem regii morbi maior eßet commoditas, ficomitem luibcrct infi-gnem quandam euacuatioi^m,per aluum vcl nares.

c»Mit In hoc tollcndo vtendum eft his quæ ape-nupt fyrupis amp;nbsp;apozcmatis,amp; lus quç fudores mouent,

D ƒ F E ß R I B V S. ^j moucnt,vt impeditç viç expediantur : deinde balncis conuenientibus,cutis apericnda,craf-fa bilis in Ipiraculis hærens tenuenda cuius au xiliis multos fe à regio morbo liberafle fcribit Gal.lib.6.delocis afFedis.

Sjgt;icep£ verô omnium {ÿmptomaiû gra- ^jnc^^ie uiffimo,(quod frequens de medio tollat )fub-inde occurrendum. Namnifi promptiffime huic pMpexerimus,nihil fubftantiç eins, qua noftrum corpus rc^itur 3ntcgriffn remane-bit. Scd dcrepcnte,;tum fpiritum, turn calo-, rem natiuums tur^ l^imidum fUui^irimi^-«ium amp;nbsp;radicale, ac proindc folidorum cor- • porum temperamentum, quibus vclutivno vinculo,robur totius corporis conrinetur col labi ac difdpari necefle cA. Quæ quum à ma-gnis ac vehementibus iifdemque diuerds cau-ns ortü habcat,in iis febribus acutis,quæ corpus collilt;^uant, ( quód amp;nbsp;in longis aliis morbis fepiflime accidit: pro caularum diuerfita-te, diucrla crunt adhibenda remedia : ficut à Galcno fcriptum eftii. Method.amp; priore aJ Glauconem. Nam vel à fuccis vitiohs,aut venenata qualitate, amp;nbsp;acris ambientis mâlitia, vt in eóftitutione peftilentiali,aut vigiliis im-modcratis, amp;nbsp;animi moÜbus vehcmei^^bus, vel cuacuatione immodica: aut nutrimenti deftec^u 15 atroohia accidit. Ad que virium lapfum, propter ?xolutum calorcm protinus fuccedit frigiditas totius corporis,amp; ex colla-pfit, folidorum corporum fubftantia, fudor

4ex GOMMEN T^ o-v^K^Tmzôç lii cfiatpoQjtTix.ôç tan iuim duo 7r:z^oyvü)fjc,3vtgt;t,d Ttiç ’S.uyzoTrüç lymptoin - • a: Ad quæ amp;nbsp;alia fùcccdunt,ncmpepulfus defe-ótio,amp; fcnfus motufquc priuatic.

Quum iptur alicuius humoris vitium amp;nbsp;impuiitas lyncopcs fucrit in caula, protiniis tollcnda cft cacochyn^, cathartico aliquo humori cxpurgando conucnicntc, pro partis affedæ natura in qua humor ipfe conffiterit. Quod fl in^'cntricmo, intcftinis amp;nbsp;vifccribus dclitc{cat,rum blandis clyfteribus turn potio-nftus dctfirb^ida crit igt;a^'ria : cholagogis h bilio{a,viJn tertiana fimplici dictu cft:phleg-magogis n pituitofa vt in quotidiana:melan-gogis , fi mclancholica qucmadmodum in quartana fupcrius demonftratum cft : vd c-tiam horum duobus tribufi^c mixtis, ac rite proportionatis , quum multiplex ac va-rius humor deprehcnditur. Vomitus quo-quca lyncopc libérât, vbi humor ventriculi orificium vdlicans zapdiAAyiM excitant in hisfebribus, qualisin cholera morbo accidc-re folct ifque citandus potionibus fupradi-(ftis crit.

Si vero Ipirituscorrumpatur, vd altcrctur aven^ata qualitat^, hue interna fit ab all-quo mcmbro,fiu'c externa, vtab al^mpto vc ncno,vcl ab ambiente acre ^ irus quam lon-giffime à corde reuocandum,cuÿirbitul s par ribus externis appofitis, fi'iótionibus,4igatuns. Cofveró roborandum ac virus ab co re-p ellen-

I^ E F E B R B I V S. 57 pcllcndum, turn fumptis turn admotisrcme-düs ex herbis, amp;nbsp;carundcm fcminibus, flori-bus, radicibus rofarum xiolarum, nenupha-ris, cndiuiæ,oxa]idis, fcariolç, cichorii,laélu-cç, arnogloflç,pcntaphili,portulacç,Eicco limonum, citrii mali, cydoniorum,gran»toriL, ribes,pomoru curtip^rdulorum amp;nbsp;bene olcii tium omphacii: ex quarum fuccis,liquoribus, aquis TiftiJlatis, corticibus, fyrupis, conferuis amp;nbsp;pulueribus parantura?pTthcmaft,opiaræ t?, bellæ, condita amp;nbsp;ftillatitia reftaurâtia additis Ipecicbus amp;nbsp;trocb^cigdLarrhot? alft. dianftr gariti higidi,triafantali, de terra figjjlata,bo-lo armeniæ amp;nbsp;caphura.Itcm lapidibus hyacin tho, faphiro, margaritis, criÛalIo, finarag-do,vtrifque corallis, ode de corde ccrui,cor« nu vnicornis, auro quibus rite concinatis amp;nbsp;adhibitis lyncopæ medebitur, maxime vbi a-liqua vifeerum inflammacio , vcl delirium fubeft.

Si vero nullus ardor ingens adfit,his que qualitatc turn manifefta turn occulta (vt in fu pradiftis dici quidem poteft) cordi robur adr-ferunt : fimili modo fyncopæ occurremus, ex radicib’,fcminibus,amp; floribus herbarû,atquc earundem aquis,fÿrupis ft conferuis bi^lof-h,borrag^valcrianT, cnule campanæ,?cdo^-riæ,galangç,cypQ'i, imperatoriç, angclice,Or-cymimeliflç^orirmarinijmaioranç,hypcricj^ pulcgii,calamintç, epithemata, inunctiones, epipafmata,opiataSj,pnlucres,condita,talx'lj-

6^ COMME N 4'.

las conficiendo : additis xiloaloç, corticc ci-tri , cinamomo aromatico , maci, gariophy-lis, nuce inufcata , croco , IJiica, vtraquc, mofeo, ambra. Ncc vino odorifero qiiod fuafubftantia fpiritus quam celcrrime rcpa-rat. C^bus ctiam appoficiflime addi pofllint confettioncs anarcarji alchernes, aromat. rofat confeétiojigni aloes,diamofcn^i dulcc diambra,^iam dc^emmis, Içtificans Galcni diamargantû calidum, diacamerô, dianthos. }^c om^a ^ antediéla, fyncojaç amp;nbsp;fpiritum • exolunoni,à quacunqft emfa nat, obfiftunt, modo ij^i intemperiei contrariis qualitatibus occurratur.

Conuenient itaque cadem remédia amp;nbsp;fj-»!-ritus difdpationi, que à vigiliis,vcl animi mo-tionibus amp;nbsp;pathematisaccidit,modó ca quo-quc adhibeantur ad conciliandum fomnum in vigiliis immodcratis, que fiipcrius dida fiint:amp; animo,immodicis Iaboribus,curis fo-bcitudinibus triftitia, mœrorc, ira vel cx -candefcentia fatigato fojatia quçcunqtie ad-feremus.

Sic ctiam maxime antedifta huic Rncopes caufçcommodabunt, quæab immodica ena-cua^one amp;nbsp;nutrimenti penuria accidit : in quibus alimentorum précipite halj^mda eft ra tio, quemadmodum amp;nbsp;in^is qui ab ip/is ic-bribus reualclcunt conucnicnt4jiis alimentis quam ociflimc fuccurrendum eft, ne vel tar-ditate nimia alimenti debeiant ægri,vcl fubi-taamp;

D,E F E ß R I B V S, 4/ ta amp;nbsp;incpta ac fupra vires ingefta nutrition» extinguantur. \

His itaque optimum crit remedium, quod vires celerrimc inftauret,vt funt odores grati amp;nbsp;fuaues rerum bene olentium, vini malua-tici,hippocratici, aceti optimiaquæ roÂrum, violarum, cinamomi^ariophilorum, impe-rialis,mofci ambræcaphuræ,amp; cæterorum c-iufmo(ÎT,quibus tum narcsjtum cor,carpus,amp; volæ manus illini pofTunt : que etiam orc fu-mendaerunt, amp;nbsp;alia eius gener^ que nutrié-di celcritate iuuant^#acilc alterantur atqft diftribuuntur, qualia àCalçno dem^nftran-tur libro de Alimento facuit. amp;nbsp;cornent. A-phor.25.lib.2.Vt fùnt vitclli ouorum trcmuli: amp;nbsp;forbitioncs ex confumptis amp;nbsp;colo traiectis camibus gallinej, pulli gallinacci, capi per-dicis, turturis,pnafianorum, pipionum amp;nbsp;ex carundem auium carne, amp;nbsp;veruccina in go latinam redat^a additis pulueribus, cinamo-mi,maçis,croci,ncc no modico vini generofi in gelatinam redafta ægrotantium collaplàs vires reparabimus. Sic etiam ex fupradiftis,. tum camibus,tum pulueribus, conferuis cardiacis amp;nbsp;gémis preciofisin fupradidis aquis immerfis amp;nbsp;natantibus dftrillationcs vSlgô reftaurantÿ diftas conficiemus amp;nbsp;ad banc ïyncopes caufam^ibmoucndam amp;nbsp;ad iplos ægros quametjemme amp;nbsp;congruentißimc rc-ficicndosaccommodatiffimas : quodfacilius fitrefici potu,quàm cibo.

^8 CO M M E N T^

« Poftca vcro foliJiorc vbi apus fucrit nu-tritioncad analcpticcn artis partem,quecon ualcfccntcsamp; à morbo clapfos reparat, pau-Larim augendo conuertemus, vt ægrum feda-tisfyinptoniatibtis amp;nbsp;elapfis omnibus morbi tcmpc»ibiis, ad priftinum vitæ Ibitum , Deb fummi bcncficio, reft^uimus : cuiiis proui-dentia vt res omnpsjhominum, ita corpora gubernâtur, coniinqucfanandorum rTmedia ægris mort^libus iiqipcditantur.

DE

DE FEBRIVM CR ISIBVS,

C OMM ENTARIVS

,___________ALTER.__________

DE FEBRIVxM CRIS IB VS.

QVanquam difhcilis amp;nbsp;obfcura fit de Crifi

^ traétatio : tamen quia hæc proprie ad fcbres,amp; maximeacutaspertinct: necefiarió banc cura fcbriiim curatione coniungere o-pcræprccium duxirau», nequid operi defutu-rumv^erctur. Proinde mibi huius difputa-tionis lerics conftiruend^venit ,^'t primum • appellationc Chrifeos cognita, dinftinclaque horaonyraia, de eius diuci^is ^rmis 4*-catur.Dcinde opti«nJamp; Jaudabilis crifis cou- • » ftituatur omnibus fins dotibus amp;nbsp;c«:unftan -tiis inftruéla.Poftrcmo quibus ea fignis præ-cognofi;atur amp;nbsp;præfens percipiatur, i

Crifios appcllatio à plebciis hominibus me ^quot;^’ î*^ ta eft, qui cum amicos, quos inuifebant gra^- • uiffime torqucri amp;: vehementer perturbari vi ' ••quot;» dcrcnt,natura in ipfius morbi depulfionc in-ciimbente,ac proinde de vita periclitari,vt rei • qui in indicio verfantur,faâ:um eft vt id quod naturæfpontc accidebat, crifim appcHarinï, amp;nbsp;pofiea medici fijurn feccrint.

Crifis autem apud veteres medicos non fimpheiter, fed homonynms dicitui -Nam in-terdum pro qualibet cuiuiqnc morbi foffitio-nc fumitu)^ fine is exerctione aliqua iidîgni, fine abfeeffn, fii|f coctionc, aut metafiafii, vei quanis ali# rationc foluerctur. Alias pr® ipft perturbatione criticam cxcrctioncm vol ablccfTum antecedéte: nonnijnquam pro in-

F. ii.

70 COMMENT^

Egnivacuationc:poftrcmo pro ipfa morbifu • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bita mutationc à natura fafta , quæ fi ad ægri

ftlutcm rcferatur,optima: ei proxima'quæ ad melius, cçteræ que ad deterius, vel ad intcri-tumtendunt,malæiudicantur .'fed tan to détériores-, quanto magis à bona , amp;nbsp;laudabili crißreceflerint. •

^““’“^ZZ •'^^ ^“æbona, fida amp;nbsp;perfecta crif^habe-•“'A.'i tur, dupiit^genert^anftat, vnoquidemper infigné euacuationem: aitero per abfeeßum. lisions g#ne|js Ipeeies funt iix-morrhagia,fu-• • dores,vomitus,deieóHfti«B,fine per vrinas fine per al«um,amp; Iputi. Pofterioris parotides, ablccflusinarticillos,amp; cçteras partes corpo-fis à natura effectas ad fufeipienda partium /lobilium excremtnta, quad genus priori di-• gnitatc cedit. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Coitfit Vtriuftjuçcaufacfhcienscft natura calore natiiio adiuta, quæ à fe diligenter lubadam matcriam morbifica, certis ordinatifque die-bus viamp; opera cxpultricis facultatis per locu conueniente depellit. Vnde Ariftoteleseam immutationem vltimo capite lib.5.Phyfic.al-terationê naturalem appellat,cam veró quæ , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vimorbi fit,à natura alienam.

Cl ifeos optimx amp;nbsp;laudabilis nune confti-futç h^ funt dotes,primum quideq^debet elle lt;um fignis concoclionis cAniunäa, deinde die indicé prçmonftrari:poftreaao motus na-turç antes prænunciatus die critico fieri per locum coaucnientem : fccus fi atciderir, all-quid

Ï^E FEB RI B VS. 71 ^uid in ea dtüderabitur. Itaque dicendum e-rit primo loco de fignis codrionis, quç in vri-ms,Iputrs,deicdtionibus cernuntur: atque bis explicaris vniuerfa dicrum criticorum obfer-uanda natura : poftrefno dicendum de frenis prçfèntem crifiin vel futuram indica#tibus. Q^d fi qu^ à veteribgs diligenter funt obfer uata,ad hçc capita retuleris,vniuerfam crifeos hiftorïïmperlpeélam hlbebis.

Signa peptica inter cpipTiainon^na locum habentr^uibus naturæ contra i^orbumvi^) riapudien fecuritas^Seceleritas eerAlime iu-dicatur : quemadmodum apepticis contraria» vt eft apud Hippocratem libro i. Epid. com-* mcnt.lccundo. Coftiones eeleritatem iudicü pqrtenduntjfecuritatémqucfalubrcm.Crud»' veto amp;nbsp;inrodia,atque in malos abfceffus con. uerfa,aut acrifias aut dolores,aut diuturnita^ tem,aut mortem, aut recidiuas. Verum bgn^ coftionis à contrariis hoC nomine diftingun tur,quód illa quocunque tempore apparue-fint femper falutem polliceantur modo nuk la grains culpa ab ægro committatur: contraria veró initio morbis, ( quod bis definiri fokt) nibil mali portendant, fedin vigoreamp;; morbi incremento. • •

Atpept^corum fignorumduo funt genera, vnum quidemmoprium, alterum comma nc.Propriû cqftimma eft nota coßionis mor bijVtfputum morborum tboracicorum, vrk ijx .cofuin quæ funt ia.yepofo genere, dei^-

Fniu

yi C OMMEN \ icftroncs conim tjiix in vcntrkuliun amp;nbsp;partes vicinas incidiint.Communc ctfi cam non habet certain coebonis lignifications,tarnen non oinnino ncgligi debet: cuinfmodi eft vri na in affeftibus thoracis,ant alui dcicâioncs. Ex higt;cniin non poffis certo de coâionè hu molds plenritidcm ger^rantis indie arc, quod interdum accidat,vtTrinis amp;nbsp;akri deiedtioni-bus bene habentibus cruda fit pleuritic,cas ta men non flic oinmno repudiadas docet Ga-Iniuslibro d^crifibus, vt qua: indicent natu-• rxrobur; His pofitis, 4egepticoru fgnorum generibys fingulis brcuillimc dicendum eft fumpto à fputo initio , in quo genere lauda-bile primum defcribi débet-,turn ea quç ab c-ins integritate recedunt.

i Sputi Jaudabilis notas petit Hippocrates i caiórc confiftentia, exernendi modojdölo-ris Icuationc. Sputum enim optimum amp;nbsp;per feéèe coóhim exiftimat, quod album, Içnc amp;nbsp;amp;nbsp;tequabile, conftftentia medium inter craf-füm amp;nbsp;tenue, quod cito amp;nbsp;facile exernitur, cum maxima doloris affligentis thoracem al-leniatione. Tale proprio nomine Grxei tJirTViAov appellant, fient quod ab co rccedit TTTixr^za Latini eiftreatione. Ergo Iputa cruda crût, qua: alio coloris affebta fiu?rint quam âlbo,vtflaua,rufa, viridi3,;^uginoia,liuida,a-tra,varia,quorum quidam etiign maligna cxi ftut;vtqui£ernginola,liuida, amp;nbsp;flauafincera. Idem indicium efto dclireatione tenui,crafta vilcoia

D^ F E B R I B V S. 7j vi/cofa,rotunda cum dolorc fummo excréta, quorû omnium caiifç à Galcno tum in pro-gnofticis,tum libro de crifibut cxplicantur.

Alui excrémeta notç funt coftionis amp;nbsp;cru-ditatis morborum in ventriculum amp;nbsp;partes vicinas incidentium. Optimum quidc À: lau-dabilc codionis appa^^entis : reliqua, quæ ab eo minus diftant debilis coétionisefle dicun-tur : qSc longius recedunt, multum Içlæ, vcl deprauat«. Propofito igir^ir opciAo alui ex-cremento cçtera facile intclliguntur illud au-tem certis quibufd^yn^ircunfiantii^cfinitffr ab Hippocrate in prognoftico cxplijatis,qug à calorc,confiftentia, tempore exeretionis amp;nbsp;quantitate pctiintur.Scribit enim optimü ex-crementum molle feu medium inter aridum amp;nbsp;humidum,cohçrcns, colorefubflauû,con-fucto per fanitatem tempore exeretum, amp;nbsp;ali métis fumptiâ relpondens. Quæ igitur confi-ftentiam nabeût diuulfam, vcl tenuemamp;eraf fàm,alieno colore quàm fuo afFeâ:â,albo,cro lt;co,viridi,nigro, vario cruditatem fignificat, Quemadmodum amp;nbsp;fpumofa cxcretio, Arides parciof,aut largior. Eorû verd omnium taule à Galcno in crifibus amp;nbsp;prognoftico cxplicantur. • •

Poftrefgum coâionis amp;nbsp;cruditatis fignum eft vrina,^ç potiftimumin affedibus Venofi generis locuya habet : in ca multa obferuari debent. Prima humor feu fer um ipfum, quo eins eftenna conftituitw. Deinde contenta.

F.üii.

T4 ..00:M M EN;T., J« Iero ceruuntur color,conliftamp;ut-i^ ejuanti-tAsamp; odor. Conteta duorum font gcucrum, • aut cnim per-vniuerfom corpus vrinx iundiuj^ tufjjut certum in co locum o§G«p,int..Con-, tenta per vninçrjum corpusrvryj^ fofo, crafo fos amp;*urbirlctfts vrinasreddunt, quarum tru genera, fortpit Gaienu^ bb. 4. fonitatis rtren-^6- ^^r^cerbuniifofium oçcupât,lt;îsivcj fuper-ficienbvd m)?6wm vd innim.in fop^rMic een ' ountufj iptma, biffla,.circuliis,cylju)uati «adipös. In ençoftmate, fobJinanaenta tiufoem j^ne naftir^yjn byp(^l^in Hypoftabs natii • ra Jis albadçuisjKçjujÎLU in conum fofoigiata, i-intern locum occppat, Et ca quit præter natu-ram eil piirulenta,pituitofo, diuulû colorea^ iieno aAbéta,quorum omnium ca ufo amp;nbsp;Jigna ap»d Galcnumin,progufifoico amp;nbsp;cribbiis, amp;nbsp;* tubfomo ab Aduario traduntur^ Hisobfer-u^Sjingcner-e vrina laudabîliç eft calore fob aurçoeôbfte-ntia mcdiocri,amp; bypoftafim aJ-bamdguem amp;nbsp;scqaalem Habens.Quæ ab ca di foedunt in çojorc, conbftentia Öi-.contentis, aut Horum nonnuUis^hç vel cruditatem, debi Jem çoétionemsautlo.ngiusprpgrftflàra indicant. Cruditatpmquidem inlignem, fi pluri-mm^abfint ab óp^ma vrina:coétJonénon-niiJJam quæ ad .optima vrinç dotes propius* acecdun't. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

jijontó; nbsp;nbsp;Sequitur vt de dierum erftcorum 'hiftoria

dicatur; Quae-et fociJius intcJJigatUr,ri petenda cftaltius diJputatio, amp;nbsp;ab ipftus natur« motu

D^ FEB RI B VS. 75 motu inchosda defcriptio. Itiqucloco prin-cipii ft fit ui debet, motus naturp efte certos amp;nbsp;couftanti quadam lege amp;nbsp;ordine definitös quanquam eaiconfilü amp;nbsp;rationisinon eft par-ticeps yt eft apud Ariftotelcm iibro féconda phyficô,tamen qui ab ca motusprodeÄt,tam funt conieantes, vt ct^to conftlio amp;nbsp;ratione niti videantur. vndc natum eft illud Hippo-cratis I^ro de genitura vdwoç xié^* '^ea^ xpi-Tvvet quod eft, Onmia Je^efiuntA^updquu in cæli amp;nbsp;lydcrum conuerfionc^quatuor an-ni partium vicif(iti^!igt;c, æftu rnari?rcdprft-eâte facile percipiatur, turn maxime^n noftri corporis admirabili conformationc, incre-mento,partit,certo temporit fpacio definitoi nifi quid extrinfecus accidcrit, quod naturst» motum perturbarit. Atque ca naturç confiât ageridi vis non folum in bifee rebus cernitur, yerum ctiam in morborum acutorum amp;nbsp;diu-tumorum dcpulfionibus maxime clucet. In quibus qulcquid falubriter amp;nbsp;cum maximo ç-gri compdo geritur, illud ad conftantem na-turf nwtuinreferri debet, quant turn ars ipfa turn çœlum adiuuat. Ars quidem humorcin peccantem apparando,apparatü bkndis me-dicamentis tempeftiue aditnendo, quo lt;’Iut farerna leuata, in rcliqui humons codionem ficilius incumhat^œlum autem naturç opi-. tuiatur, turn fohrtumlunç opera. Quoruji alter in morbis diuturnis imperium obtinetx quemadmodum luna in morbis acutis. Ei-

76 C 0 M M E N T^ cniin pro vario habitu amp;nbsp;fchcmatifino aérem varie immutat,corpora noftra afficit. Nam à cœlo vitima amp;nbsp;nobis finitima, dum fingulis mcnfibus fuum orbcm perficit cum multis fy-deribus coicns, vires quos ab illis accipit no-bis ii»partitur. Vnde variç exiEunt in aère amp;nbsp;corporib’ noftris mu^tioncs quas ccrtis mu tationistemporibus accidcre à vcteribus diligenter obferuatum cft:ncmpc dus c^m foie congrcfliflTcuintcrluniojipfius in duas partes Æquali fcétilt;ÿe. Nam quç fiunt mutationcs, ^urn vtl^nqiic eft giült;^a aut falcata magis obicurc^unt. Et quoniam hç infignes in luna mutationcs per feptimanas fieri confucucrût, dicrum criticorum amp;nbsp;feptimanarû ex bis con flatarum fiipputationcm ad motum lunç medici rctulcrunt.

Septimo enim die ab apparitione dimidia-ta cuadit,dcindc elapfis feptem diebus plena, nempe decimoquarto die, ac poflea decre-feens exadis totidem diebus fcmiplena fit, fei fleet vigefimo primo die, poftremo emenfb pari dierum IjaaciojCum foie congreditur. Et quoniâ duplex motus lune ab Aftrologis tri-butus cft,vnus quidem peragrationis,alter il-luft#itionis, quorAn vterque dicrum critico-runi fupputationi,minus videtur ^e accômo dus,ex vtriufque coniunâ:i^nc,ac poflea con Hindi,m duas partcs,feétionc gquali biparti-ti menfem quendam criticum feu medicum confixit Galcnus,qui niifquam fiibfifl.it, vnde nata

E^K F E B R r B V S. 77 mta. cft reccntiorum hiiius menfis reprehen-üo. H oc autem in vninerfum propofitum fi ciliusinttlligctur,fi de vtroque menfc aJiqiud dicamuS. Itaque menfis propricrcuolutionis complcditur, (omnium fententia) viginti fc-ptem dies, horas feptem,minuta fere qtadrin genta tria, vel vt qmtj^iida placet, dies viginti feptem,horas oélo côtinet. Cliius hebdoma-da vnÂomplcôtitur dies fex amp;nbsp;viginti horas. Duç hebdomad« dies tr^ecim notas fede-cim. Très hebdomad« dies viginti amp;nbsp;horas duodecim. Mcfis^li^lrationisvar^is cft,p?o diuerfo tempore quo hina cum fol^congre-ditur. Is cnim interdum compleditur viginti feptem dies,interdum viginti lex,cum duode*-cim horis (vt Mathematici docent.) Itaque fi menfis prior illuftrationis cum mefe proprio pcragrationis coniungatUr, nafeentut dies quinquaginta quatuor cum odio horii,qui in duas partes «qualcs diuifi, menfem medium efficiunt, qui viginti feptem dies continet, 3c horas quatuor ; vbivero menfis iHuminatio-nispoftcrior iungitur cummenfe rcuolutio'-nis propric, turn prodeunt quinquaginta très dies cum viginti horis.Ex quorum in Äquales partes diftributione nafeftur alter mcfi»mc~ dius viginti fex dierum amp;nbsp;viginti duarum ho*-rarum:cuius quii^m menfis lingule hebdomi dç continet J^ x aies cum horis feptedeeim amp;nbsp;triginta minutis: duç vcró,dicstrcdecim,ho-

73 COMMENT, boras quatuor » amp;nbsp;triginta minuta, in fingu-lis mélibusfunt quaternioncs, quorü primus confiât tribus diebus, horis oftodecim, qua-dragintaquinque minutis. In fingulis autem hebdomadibus funt quaternioncs, quorum primes confiât tribus primis diebus, noris o-ciodecim quadragint^uinque minutis. Secundus fccuodç feptimane proprius(lt;mum fit vere medi^mjtrium fcptiinanarum)aradit,e-lapfis decern diebus, duabus horis,amp; quinde-eün minutis'J'ertius verôterriç feptimanç qua , ternio dictus,poft deci»u#ni'extum diem,boras nou^ndecim,amp; quadragintaquinque minuta cnumcrantur.Sccundu$,dicsdccem,ho-ras duas,amp; quindecim minutas cótinet.Ter-tius dies fedccim. Si cum priore iungatur boras nouedeeim, quadragintaquinque minuta. Hac fupputationc Galcni à rccentioribus pa-ni probata, quaternionum amp;nbsp;feptimanarum numcrarioné minime fieri per dies integros, fed incompletos aiunt. Et quaternioncs efle cius dici in quem rerminatur.Septimanas vc-ró ad eum diem efie referendasin quemter-minauerint j fi quintam horam fuperauerint. Proinde lieert feptimana tertia terraineturvi-cefii»oprimo die,tarnen quia eius hora quintam nonfuperat,non dli tribuendg, fed vicc-4tmo, quanquamfe-cundus^uaternio dicatur zfTe dici vndecirai, cuius boras ^uas complc--Öitur cum aliquot minutis. His itaquepofi-tis cqi^undtio amp;'4’Ö’ÄO Aqituji^ narum expli-can4a

D^.FEBRIBVS. 79 canda venit. Sed in huius menfis conftituen-diinuentionc nimiiis finfle, ac prêter ratio-nem multa tradidiflc vifiis eft Galcnu%qiium Vclplerunquc primi infiiltus diem nednm ho ram, qiiiuis contcmplationibus minutiffimis Afirologorum deditifiimus confequi ^jffic.. Qijare in cxpultnceni^ioxiorum humorum facnltatcm in ipforumqnc xa»o«-^e/5t{’,amp; co-piam. Reenon in ipforum morb.oru morem amp;nbsp;impetum, dcniqiicin alfditiorefti quadam amp;nbsp;arcanarcriim lympathia, hos dccretorioi natnrç motus,cci’ti^jwbufdam S: fl?tutis dft bus ede rciicicndos,quam in Aftron^n afpe-éius amp;nbsp;inflexus, comin4)diu8 recentiores ple-rique iudicauerunt.

Septimanç quæ ex quatemionibus côflan-turalia difiunguntur, quod nullum habeant diem communem,qui fit finis vniiis, amp;nbsp;prin-cipium altcrius. Cuiufmodi funt prima amp;nbsp;fç-cunda feptimana. Nam feptenarius prioris finis eft : ocionarius confequentis princi-pium, Quæ veró inter fe ita affeebe funt, vorn communi quodam die priorem fimcnteamp;-pofteriorem incipiente copulcxtur ; hæ con-lundæ hebdomads dicuntur . Cuiufmodi finit fecunda amp;nbsp;tertia feptWnana, quæ vi^fi-mo die fini^ntur. Nam dccimus quartusdies anteccdentis eft finis amp;• confequentis prici-cipium, bifq^e hoe nomine computari fillet. Eadem plane ratio in hebdomadis vicefir mum diem confe-quentibus: dus enim priny?

So CO M MEN T., dirûnuntur à fc inuiccm,rcliqux vero diiç,fc-cunda amp;nbsp;tertia coniungiintur.

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dies hafee hebdomadas conftituentes non

^icnni“* funtvniufmodi, verum quidam horumfimt indices, quidam critici, nonnuUi interciden-tes fe» inttrCalarcs. Qui omnes generali nomine decretorii dici pglfunt.

Indices feu contcmplabilcs dies notantur quaternionibus, medus quadrangulcSum lu-næ rcfpoiftentibus:vt critici propric appclla-ti funt, qui quadrangulis fingulis lunx relpon • Ant. InniciDusdiebuepi^nunciaturid quod die criti^o proximo futurum eft. Nam 11 die indice figna coftionis laudabjlisappanierint Ijreranda die critico morbi in falutem fubita inclinano:fin figna lethalia fe prodiderint,in * contrariuin mutatio. Sunt autem indices fex numero, vfque ad diem quadragefimum,fci-]icet,quartus, vndccimus,decimiisfeptimus,vi cefimusquartus, tricefimusprimus, amp;nbsp;tricefi-musfcptimus,qiiibus vis magna inert,ad figni ficandum ante diem vicefimum , quo exadio corum vis abolctur.

Dies critici feu decretorii duorum funt gc-nerum, aut enim proprie amp;nbsp;fiiaptc natura tales 4icuntur,nem^ hi in quibus optima crifis frequenter amp;nbsp;piurimum fieri contenir, quails ca crt,quæ à nobis ante^defcripta eft.nem pc tuta,perfcôla,manifcrtarfulÿa,huiufinodi fimt diesfeptenarii, fex numero intra quadra ginta diesfomprehenfi. Septimus, decimus

qu a mis

I^E FEBRIBVS. 81 quatus,vicefimus, viccfimus fcptimus,triccß-mus quartus,amp; quadragcfimusJn quibuspar vis non ineft : nam priores quidem dignitate amp;nbsp;iudicandi facultate reliquosfuperant. Et quo propiusad quadragcfimu acccdunt,tan-tó ad decernendum funt imbccilliorcsf Qui poft quadragcfimu luqf dics,omncs fere lan-gucnt,co(ftionc potius aut abfceffibus, quara vera ciffimorbum finientes. Accidit tarnen interdû,crifes fieri per cxcr?tioncs, quæ quo-mam paulatim Hunt, nee magn^habent vic^ lcntiam,amp; dies trcs^igt;tuóruc occupant : id-circo fimplicitcr fenpfit Hippocrate^ crifim nonnunquam die fexagefimofieri, amp;nbsp;cçte-ris diebus fcquentibus, fed circa hos dies fu-pradidos. Scribit tarnen Galenuslibro primo de crifibus capite vltimo, interdum fiibi, tas mutationes in iftis djebus accidere,vt con firmatur Dconaóiidis hiftoria libro primo Epid.commentario tertio. Icaque à die qua-dragefimo non amplius, quaternarii nee fc-ptenarii numerantur , fed vicenarn dies, ad centefimum , quo clapfo redit fupputatio ad feptenarios menfium amp;nbsp;annorum.

Alterum genus dicrum decrctoriorum eft intercidentium in quos criffs incidit, projrer morbi vehcmentiam,ægri,aut affidentium erratum, ncqffcpcrfc,aut facilitate aliqiia ccclc fti ad indicandos morbos valent, vt funt ter-tius,quintus,fcxtus,oólauus,nonus, dccimus, tridccimus, dccimufoélauus, vigefimps pri-

81 COMMENT..

inustriccfimns. Vtriim hi dies intcrcidcntcs potiffimum incidimt in priores feptimanas, in qmbns nondum eft remifla morbi magnitude transferendie in cos crifis cauCa.

Horum autem antca deftriptorum dicruin compta ratio non ab obfcuro agritiidinis tern pore, fed manifefto ii^hoanda eft.' Nam ctfi inorbum quædam fymptomata ant^cdunt, vigiliçjdc^or capnis,cibi faftidium,totiiis cor poris grauitas, fenfus laflitudinis, ab his tarnen 0(^1 ^ incipienda criticorum dicruin lupputatio,ncqiic ab i^f^egri dccubitinquod nonny^i propter corpont mollitiem ante morbum decumbant: qiium hçc non præfen-tem morbum,fed futurum indiceht. Alii vc-rd longius progreflb morbo.Itaqiic turn ecr-ta crit ratio fupputationi^ ab co teporc, quo morbus ipfe fuis fc certis'l^mptomatibus pro-di lit,vtnequeargrum, neque exteros filiere poffit. Accidir tarnen vt negJefto co temporcpartus ratio habetur. Scribit cnim Hippocrates libro tertio prognofticôn , dies criti-cosinfebnbuspartum fequentibus, nonab ipfa febre,fcd à partu efle num eran dos, quod in vxore Hepocratis confirmatu eft in primo EpIkhmidn, quæ *partu febre correpta,indi-Cata eft die critico ab ipfo partly mimera to: quanquam codem libro I^omcadis vxor nc-glcfto tempore libcrata ell c^c critico abip-fa fibre.

Reliquum eftvtfuturam optimam crifim non

QE FEBRIBVS. 83 non rudi conicéiiira,fcd ccrto iudicioprcco-gnofcamus. Prçcognofeitur citó,vel tarde fu t'iira crifiSjiifdem modis quibus amp;nbsp;flatus. O-ptimum enim prçnotionisprincipium, quod amp;nbsp;futuri vigoris. Primum igitur natura ægri fpeélanda cfl,anni tempora, atque æta^ æg^b teperatura, viélus ratk), acceflionü circuitus, figna ^iphainomena. Si enim morbus bilio-fus fuerit,amp; conflittitio m^rbi brgpis crit,fla ius proximus amp;nbsp;crifis, quæ in flatum incidit. Contra vbi morbus melancboi^us^el piti^-tofiis fuerit. Anni^eApora , amp;nbsp;conflitutio- •. nes morborum breues, flatum proKime futurum amp;nbsp;crifin indicant. Nam febres acutæ in calidis temporibus cclerrime mouentur, contra in contrariis temporibus. Idem di-cendum dcacccffionibus.Nam fi pofleriores multo antcuerterint, vehementiores amp;nbsp;diu-turniores fuerint, morbum increfcere oflcn-dunt,amp; ccleritcr ad fuum flatu tendcrc.Non minorem vim habent figna quæ in fputis,de-ieftionibus amp;nbsp;vrinis cernuntur. Coda enim celeritatem iudicii, cruda crifeos perturba-tionem oflendunt.

Imminentis veró feu præflntis iudicii figna fiimuntur ex codionmus apparenSbus in vrinis S^cæteris cxcremcntis. Deinde ex ’ crifeos in quatcriMoncprçmonflrationc,tertio ex fpecie i®orbi amp;nbsp;more. Poflremó fi cx-cretio fpcciei morbi rcfpondcat:ad quæ figna G. i.

«4 COMMENT.

trifima refcrri poflimt, qnæ duoriim funt gc-ncrum.Quidam cniin figna funt tantum quç fiuuram cxcrctionem indicant. Alia figna amp;nbsp;caufe, vt vomitus, fiidorcs, hæmorragia : de quibuspoftca diccndum cft.

Pr«Huuium fanguinis c naribus oftendunt dolor capitis, pullus tcnuiffimus cum magno calorc coniuncl:us,oci?loru obtufioncsfiucca ligines,fpicdorcs, lachrymç inuitx,rriHarum, oculoruiiPamp; nari9m rubor,vcnarum tempo-rum pulfatio , palpitatio nonnulla,aut pruri-ftsin n:ffibi^', præcorÿorum tcnfio fine dolore , d^ficultas anhclitus, xtas adolcfccntiç, ver, xftas, regio calida, aut tcmpcrata, con-fuctudo.

Sudorcs prænuntiant alui vel vrina: fupT preffio, rigor in febribus fuperueniens, delirium,partes omnes corporis calidiorçs,amp; ru-bicundiores, pulfus vndofus amp;nbsp;mollis, qualis etiam fudorc acceflioni intermittentium fuc-cedentem prænuntiat.

Vomitionemcriticam oftendunt, capitis dolor maxime mordax, vertigo oculorum ^ tenebræ bis obicciæ , cordis morfus amp;nbsp;anxic-tas.labriinftrioris motus,pulfus durus amp;nbsp;plc-nmiquc inqtquali^ multum aç tenue Iputum per os defluens, rigor inuadens cum partium infra précordia pofitarum refrigAatione, æ- , tasflorcns,natura,vita; c;oÂlitio,aç vidus ratio biliofa, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

UE I E B R i b V S. 85

Earn vero cnfim,qiiæ fit per aluuni,aut v-riniis,nulla figna propria onedunt/cd fbliini quum dcfunt figna,aut vomitus, ant reliquo-rum fi^norum caufic : turn fpcrahda eft enfis per has vias, de quibus amp;nbsp;corüin fignory cau-fis apud Hippocratem in pTognoftico.amp; Cia-lenus codem ^ amp;: in libfo tertio de diebus de-erctori^ arhplifiime difieritur.Eadem de crifi per fputum dici poflunt ilrt hbreepfimo ad dauconem monftratGalcnus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

Hæ veto crifes fine excretion« mipinic fi# lutarcs efi'e pofiiintf jÄi habca^t omnesfuas notas,communes amp;nbsp;proptia^.Çomnftmcea^ rum funt, cum fignis cococtiohis quarto dr« pnmonftratis, amp;nbsp;die critico coniun6tis,ci-u* ptio fubita antécédente vehementi pertur-bationc,tolerandi facilitas,omnium fympto-matum, ( quibus antea æger grauiftime tor-quebatur) rcmiffio,puHus melior,amp; color, na tune robur. Qnæ fecus fefe babent, in bis alU quid defideratur, amp;nbsp;imperfeétç amp;nbsp;malç crifes hidicandæ. Proprie vnicuiqiic note explican-ttirab Hippocrate in prognofticis, vt fudor qui ex vniUerfo corpore manat,non fi igiduSi fed calidus,non ftillatim,fe4 conl-ertim,amp; cç-tera qnæ hoc capite defcribitur. In his auTem excretiönihlis moliedis natura interdum dc-linquit,quod accidit, cum humorem pceçan-tern noh va cue, aut fi vacuat imperiefte il-ludfit, vel ptopter humoris contumaciam^ G di.

86 COMMUN T.,

vel vias Ïmpedkas, vel naturf imbecillitatern, , lUud etiam naturæ peceatum eft, quando ni-mio impetu in materie morbificæ depulfio-nem incumbit, ita vt feipfam fiftcre nequcat, fed manu medici auxiliatrice indigeat. Po-ftrerno quando fuicepta cxcretio non fitper locum conuenienten» : in quo etiam multis modis dclinquitur, vno quidem mod^, fi ex-cretio fpe^iei mojßi non conueniat, vt peri-pneumoniæ hfmorrhagia : alio modo fi fila-I^cntor^m gt;cói:itudo non feruetur, vt in hc-• • nbsp;patisinflammationc »•fi^anguis crumpat per

narem finiftram.Deinde fi motus humoris ia partes principes feratur. Quarto,quando per partes liberum emifiarium non habentes humorcs fcruntur:vt in inflammatione hepatis, • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fi in fpatiü quod dl inteftina amp;nbsp;peritonfum

humores recipiantur. Additur amp;: poftremus i^jetjfH^' quidam modus à quibufdam,quum per partes à primaconformatione vel morbo imbeciUcs humor dcpcllitur.

Poftremum genus crifeos per abiceflum fit cuius figna apud Ïdippocratem in prognofti-co, amp;nbsp;Galenum de crifibus tertio cxplican-tur. Huius duo genera Galcnus conftituit ex Hippocrate libro primo Epid. comment, fc-cundo,fcólione odaua, vnum x^^t’ «kpav , id dl per emiflionem : alte,^m ncir quot;Syn'amp;imt id eil per repofitionem. Poftremum genus longis potiffimum conuenit,quód fi multum à parte

D^ F E B R B I V S. 87 à parte affeéta diftet, amp;nbsp;partes ignobiles occuper bonum cenfetur : quod vero in partes lupcmas decumbit malum. De vtroque mul-tç extant præceptiones iibro fexto Epid. amp;nbsp;in Aphorifmis in quibus femper videndum eft,an filamentorum reâitudo feructuf. Qui cnim fiunt non obferpato dudu redo fila-mentomm omnes fuipedi funt ; vt amplifié-me difpîitatur à Galcno comment, fecundo in d. Epid.

‘.Reliquum eft caput vnum hmus^ialogiC mi, vt intelligatur griés quæ multos dies 0* cupat,cui tandem dici fit propria , qqpd facile obieruatur in bis morbis qui paulatim amp;nbsp;improprie foluuntur, vt fexagefimo, odo-gefimo,ccntefimo : vt'fi in bis fiant excretio-nes, quemadmodum feribit Galenus in De-cretoriis, quæ plures dies occupent,hæ ad vi-cenos dies funt refèrendæ, quod nullos ha!-, béant dies decretorios, in quos ineidere pof-fint. At in morbis acutis difHciiior;eft ob-feruario , quód dies decretorii veri multos habeât dies intercalates, ad quels etiamperti-nere crifes antea ofhenfum elb vtrü vt de haC re facibus decidatur adhibenda funt in confilium acceffionis principufin, cum .figniseon codionis (ÿmundum : dtinde principium; crifcos: tertio pt^eda febris;lblutiou Hze cnim tria fi in^unSem diem incidcrint, buit crifis tribuend» efti Quod. fi die fexto ao« G.iii.

88 T m M M £ N T. ’ cdiioînccpcrftÿ qujc tarnen die üptimo ter-roinctur, tcittpus iudicii fpeétanduin efh ft-c-nim toto die feptirno maior p^als fucrit, qui tbe fexto, feptimO aflignanda erifiserif. V-bi veró contiqgit iudicü tempus, çquabter in djbMÏt'xtiingt;amp; feptijmum incidcre, ita vt tres nö^antc commemofatte,iiön magis fexto «^wam feplhrtö conueniat, turn vidci^um an die qiïarr^antec^crit criieos ngnificatio,cx ea enim intellcgetur crifim pci tincrc ad ft-ntimum^ C^ód ü nulla fignificatio antecef-(erit, acetfhones ipfBÉj]^ctandxfuntamp;: dic-nunnagiva : nam ij morbus paribuamouca-tnr,/è!xto dit potins quam feptimo fict:quein admodum fi imparibus die fcptimo»non fexto attribuendum erit. Nam quibus febribus exicerbationcs paribus dicbusfiut,üfdcm iu-dicatio in imparibus accidit: quemadmodum ab Hippocrarecraditur primo Epidim.Quod fi iudicano ipii fiat extra præferiptos.dies,rc-erdiuas fore iïgniheat,eifquc fane pernicious vt eftapwd- (Jalcuum de popuJaribus morbis Jibro primo. Jtaque horü dieni vim Sc potc-ftatem ctinr natura: ordinc, confenfu quo-dam tacito connenire oportuit. Nam turn natOra morborum rqcdicainr, corporis cut preeft euraptd ac fuminam habca^rationem, prapriisoicondinatis motikus fnequid cafi amp;r fortiiito in rvrum natura fieri 4katiir)noxios bumores'tanqîiâ'cffcQTiccs marborum eau-

D£ F E B R Î B V S. 89 fis expcllcrc tentât , quod proportionibus quibufdam dcfinitis amp;nbsp;periodis ordinatis, vt quatefnariis amp;nbsp;feptenariiS præftat, in faluta-ribus quidem potiflimû morbis, qUemadmo-duminpcriculofîs amp;nbsp;Icthalibus affeôlibus ht naturae motus aliis diebus , nempe intdcala-ribus euenire confucuetunt, vt fexto, cuius naturaji crudeli tyranno affimilauit Galc-^ nus primo amp;nbsp;tertio de dictas dec^toriis ca-pitc quarto. Et bac longa in morbis expc-rientia didiccrunt prilei fapientt^, flt;ÿtcnari^ numerö tantamin«fl^potcftatcm atquedT. gnitatem, vt co cunfta pene in natu«a gigni* confici atque adimplcri vidcantur:vndc ab illis non immerito, plcnus atque perfeftus habitus cft. Qiix caufa eft, cur dccretorios dies fauftos amp;nbsp;falutares per feptenarium recurre-rc cernamus, vt ex libto Epidimion, amp;nbsp;de Ic-ptimeftri partu apertilTimc eolligi poteft. C5 tra verô,quæ fexto, nono,duodecimo amp;nbsp;aliis intcrcalaribus accidunt etifes, vel imperfe-ftx,plcrunquc vel cxitialcs cflcfolcnt. Qua-rc quum redo cum iudicio hæc obfcruaucri-mus amp;nbsp;iifee diebus aduerfus morbum , natu-ræmotus rite fieri cognoucrimus, turn demum nobis inlpicicnda clfmorbi Ipccie1|ma gnitudo, Sveins »axonS*««, quemadmodum amp;nbsp;hominis natu» ciufque vires,quafi ex bis non folum dwan Ji, fed etiam de fututo mor bi cuentu præfigiendi omnis ratio pendeat:

G.ü*.

90 co xM At E N T^

vt û æ^rixetas fît Horens viribufque is abiidet morbus autem neque grauis lit,nequc perni-ciofus, neque peftiJens, fe^ coctus amp;nbsp;mitis, tune bifee diebus crifimis fpcrandafalus.Co-tra vero, vbi morbus fuerit grauis, pernicio-fus ac^cftilens, crudus, contumax, ac diffici-lis,nature vires admodu imbecillæ, ætas feni-lis, turn grauiter ac fummopere çgrum pcricli tari vel etiâ ipfum moriturû ipfimmiWicbus aut ante vft paulo^oft,’ non temere iudica-bimus proue figna magis ac magis ad falutem vft ad pcftiitftm vergelt’ ^idebuntur. Horiim alia cum fint coétionis quæ ‘Wf7nix.ei amp;nbsp;cru-ditatis,quæ.’amp;)fxà, ^' et^!«®^ dicuntur, alia Ent inftantis crifcos crifima vocata.Alia vero falutis aut mortis præfentaneæ fint certiffi -mçnotç, vtfuturam crifim rede prçcogno-fcamasad codionis amp;nbsp;cruditatis figna. maxime turn ad ipfa dccretoria Ipcd.andum nobis erit, quód ab aliis omnibus prçfagiendi ratio pcti debeat. Quemadmodum ilja pro varia morborum atque partium quibusinfi-dent natura,ab viinis,alui cxcremcntis,atqnc Iputispctcrc oportet. Dequibus fupra quum fit abunde didum, bic huius dialogifini finis eftoeQimd hæc acfipfius crifis,amp; dierum cri-ticorum cognitioncm confequendam amp;nbsp;ad ipfi medico officium præfùnduin fufficianr, turn vt de ægri falutc , aunuo^tc quid futurum fitprçf^irc tutu poffit, turn vt pro recta

* metbo-

D*E F E B R I B V S. 9t metbodoægros in bis diebus, circa victum amp;nbsp;médicamenta tractant : vel etiam poft eri-firn ftium munus adimplcrc, Quæ fi indeficics amp;nbsp;perfecta fiierit, turn neque moucre, ncque innouare quiequam bue medicamentis bue aliter irritâdo,fed fmcre oportet. Hoc Ämtern contingit fi fiat per euacuationem inferiorem,amp; non per abfi:cflîis,fi humor abundans amp;nbsp;noxfus cuacuctur, fi redo tramite fiat,fi fa cile toleretur, fiatque in Jie iudicatorio cur» fignis codtionis. Quod fi cont^ cucniat,fft-quc crifis iinperfeCy * dcficicns,id quod deficit adiungcrc oportet, amp;nbsp;maloruig humo-rum rcliquias, quas necefTarium eft, tempore putrefeere, amp;nbsp;ita febres accendere, ob quam caufam, ne fcilicct rccidiuas adfcrant, eos e-tiam cuacuare conucnit quo omnem mali e-uentus caufam abfcindamus,amp;çgrum ad pri-ftinam fanitatem , fummo Dei beneficio amp;nbsp;amp;nbsp;numine, ( cuius fane venus quam Natural fumus-caJtlt;r pnç-jîpêç vel^eip^^j vt Hippocra-teo verbo vtarjreuocemus.

C 0 AfA/ENT^ R// DE feirium crtElgt;Mi

ßw. * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

^o’ 4- JiPftimsJcgc putrerts. 6. cnerrcmatc, encoremate. 14, n^eis, ncglcdie. ibid. cxpi sflc jCxprclLi. 17. Vnum, vinum. 19. nulla, multa. 20. fiimmum, fomnum. 21. parandis,parandus. 25. fufficiét,fufEcicn-ti. 26. co g n irr, cognitis. 57. fcrulcntus, ficulctus. ^i. hcpatc,hcpar. ^6. Iibtrails,. Iiberatis.ibid. apparcbüt,apparabunt. 54. iyrupb/yrupus. 57, fymptomata, fympto-ma. 59.iudicnim‘indicium. 6;.tcnucnda, tennanda. 72. læncjæue.

ocN ^«Ms'^r/^