i 5 ^^^ ^^ ^'^ « ‘ï' - X'^ ^^^gt;/^f^ AA^ A;^ A A Agt;^

Dit boek hoort bij de Collectie Van Buchell Huybert van Buchell (1513-1599)

Meer informatie over de collectie is beschikbaar op: http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732

Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn in volgorde waarop ze getoond worden:

• • nbsp;nbsp;nbsp;de rug van het boek

• • nbsp;nbsp;nbsp;de kopsnede

• • nbsp;nbsp;nbsp;de frontsnede

• • nbsp;nbsp;nbsp;de staartsnede

• • nbsp;nbsp;nbsp;het achterplat

This book is part of the Van Buchell Collection Huybert van Buchell (1513-1599)

More information on this collection is available at: http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order of appearance:

• • nbsp;nbsp;nbsp;the spine

• • nbsp;nbsp;nbsp;the head edge

• • nbsp;nbsp;nbsp;the fore edge

• • nbsp;nbsp;nbsp;the bottom edge

• • nbsp;nbsp;nbsp;the back board

o. oct.

Zl

gt;'’Ï^gt;^'^') rYgt; -^^ -ï^^^^lSr^^^^^fóte^^^^Ïïsé^S^^ ^^^V^WBï

■ , ^0'?lt;^'^û/^o,/^ A/^r^ S8? Sg^^^^^SS .A7?'VY''*''VVvvgt;lt;vvv^^

i^-f r - S. {..y

'M-“ ' 3jÇ'’'*'quot;quot;*'^î‘'rV-»if-

rt’ f

^^ ?^quot;^^-^ T’^'® V'''*^*^^'^”*‘^“^T^^ ^ HifJ wUx«^^'k^!,Jvi.

*'';'^ 5 *gt; -;j ^Vgt;«* *^‘ ï1lt;*^’fVtf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;11“* «lt;*’•“«W’ «^^'J’-Mt^cv

t ÓM VS^ I t

HIERONY-

Ml CARDANI MB.

DjÓLANENSfS dVIS-

que Bononicnfis

Medici i

DialcdicS» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ,

Hyperchen.

DeSocratis Audio,

Antigorgias dialogue feu de re.

dia uiuendi ratione, De Aqua libcr. DeÆtherelibcr.

De Cyna radice feü de decodlis magnis.

, - . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, .lOOJ

H I ERON YMI C AU. bANI MEbloLAMENSU duisc^BonomenfisjMedia

r cijDialcdka»

v o N i A M omnf«! urn coriim quæ funt quactç imaginamur unum uidemiis eflè pnncipiff, uelut De-um amp;nbsp;uhitatem, ita amp;C eorS quæ his quæ unt re(pondent,quxcp fcire dictmur^cf fc conuenit. Hoe autem in Dialedica

eft fcire an quod dicitur ex hisquædiz da funtfequatur,autrepugnet,aut non. Eiufdem enim artis eft cognofcere qux non funr ex arte cuius eft fcire que funt. Quæcunq5 autem quæ accipiuntur aut funtprincîpiaautcognita ex fenfuaut ex altjs deriuata aut fida in unaquaque difplicina:quarehorü ueritatem ex propós fcire necefte eft:generaliter auté ex IDialedica. Velutiquod homo fit animal quoniamfentit, Philofophiæ pro* âaa 2 prium

loO4- aieronymiCdrdiini

prium eft,quod fit illius genus DialedU cx.Cumueró natura noftraadu qui45 finira fit,poteftate autem infinita fiC fda conueniet animæ noftrae poteftate non autem admOportet autem fi' infinitum in paucis contineri debet artem potefta te efiè.non adu:Propterea qui ad fingu Ia explicanda deuenire conati funt prêter id quod in immenfum opus ipfum auxerunt, dum infinita neceflario omi-feruntS^ minimé perfeda tradidere do* drinam,amp;: difficihoremreddidere. Cu non facile eßet percipere cur fixe magis quàm alia amplexi tuerint, Ôt^ umbram errons inuexere dum quædam deriuan tes, plura prætermittentes quæ praeter« miferunt illis non conuenire false cre-ditum eft.Sunt igitur huius muneris pri mæpartes cognofeere quidexquibus fequatur, repugnet aut non:ôf in quæ-fitis inuentio multiplex medtj Poft ex* exercitatioïfalfisfuppofitionibus:pro-pria quædam particula.Ex his tradatio difciplinarum, amp;cognitio eorum quæ tradata fuut: inde inuentio ncceflario* fum in partibus fubiedi. Poft hæc inter praetatio

DidIclt;!Iic4. . J lOOj practatio ab al ij s inuentorum. Demum amplificatio unde profitendi extempo-taneè modus. Hæc autem ex his accipe reconuenit autoribus quos maxime ia huiuimodi præfeciffe auimaduertimus quorum primus cft Ariftoteles, fecun« dus Hippocrates,tertius Galenus.quar tus Euclides, quintus Ptolemxus. Ari» Çotelis quidem formula nó adeo ad in« uentioncm utilis, fed generalifsima dC omnibus altjs maxime neceflaria. Sunt autem inuentionis quincp genera : per/ fedum Ôdfitfyllogilmojinuentio Slt;fit, exhis quæ à fenfu accipiuntur, euidens quod ratione propofitæ orationis dum diflecat tranfmutatue ortum habet : ra» tionale quod multis modis fit, contor» quendo,refledendo, diuidendo fubie« «ipartes colligendo: ^ impertedum, cum non abfoluitur fyllogifmus. Ver5 ad omnia hçc ex orationibus,orationes autem exdidionibus confient, dedidi onibus ipfis primo dicemus,

Sunt autem orationis dus partes pro prié nomen ac uerbum : na ppofitioncs attj aduerbia modum non rem fignifl« aaa ) cant

to off liicronyrniCdrdiini

cant. Eft autem duplex oratio pctfed^ iguæ tribus confiât partibus ,eadequa dicituramp;uerboSd co quod dicitur :ut homo eft animal. Homo eft de quo di« Citur animal, qUod dicitur uerbum eft: duplex autem uerbS fubftantiu5 quod imumeft, fcil icet fumes eft amp;nbsp;quae ab éo:SC adiediuum utdoceo quodrefol-uiturin uerbum fubftantiuü , ut homo habet albediriem,id eft,homo eftalbus.' Imperieda autem oratio eftcum deeft quod dicitur ut homo eft, amp;nbsp;acquiualef eihomoeftens. *■

Nomina aUtem quidam funt modi dicendi, alia generalia, aha communia, alia dicuntUr luxtafignificandi rationé» Ïuxta fignificandi rationem.Homony-fn3,cum res quae nüllö modo inter fe cö ueniunt, una uoce fignificaritur, ut caz nis fynonima cum quæfignificanturu* barationefignificantiiruthomo^Paro-nyma cum qux fignificantur noneiuG dem funt rarionis fed ordinis,utialubre demedicamento enim Ói^concödione dicitur utcaufaÖ^ utfigno. Simt autem inhisquae funt occulta ut ensquodde ' . ‘ iubftan-

Tiult Riedl. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1007

fubftanti? principaliter dicttur,fcd non ut falubre in quo aperta eft ratio ordinis cum in nullo conueniant corpus 8C urina Ôd balneum.lnfinita utcumnegandi aduerbium praeponitur didioni ut non homo,ideft gt;nbsp;aliquidquodaliudeftab homine. Communia autem funt fex Ód omnia Paronyma;Ens,Vnum,Bon3, Verum,Aliquid,Res.Generalifsimaau tem fub bis continentur 8d funt decemt Subftantiua, Quantitas, Qtialitas,Rela tiua, Locus »Tempus, Accubatio, A* öio,Patiendi,ód Habendi adus. Modi uero dicendi fex: Genus, Species,Diffe renqa,Proprium, Accidens,ódunüfeu Qiioduis,ucl unufquifque feu proprium.

Exhis orationes iuxta tria differentia turn genera, aut modi fignificandi, aut epmparationead res fignificatas, aut re rum fignificatarum. Modi fignificandi funt due fpecies : Vna earum quæ affirmât iiel negat, ubi proponitur nota ne-gandi : Alia diuiditur in proprias Sd in« luetas. Propriarum funt quatuor fpecilt; cs.Yniuetfalis,omms homo eftanimal.

aaa 4- Speda-

(00 8 Bieronymi Cdri^nî fpecialis aliquis homo cd animal. Simt plex homo eft animal Propria ut Soera tes eft animal.Infuetarum duac funt fpe cicscumaliquid nnu diciturdealio,uC animal eft Socrates : uel cum nota uni-üerßlis ei quod dicitur adiungitur ut homo eft animal, fit enim incongrua oratio •

Compara tione ad res fignificatas dug conftituuntur difFerentiaïjUera amp;C falfa, fimplex Ói^ cuidens: uera dicitur quxfi-gnificat ut eft, falfa quxiecus quam fit. Euides cuius ueritas autfalfitas perfpe ëlaeft. Simplex cumnoncognitaeft aut non omnino certa, uelut, anPhoe^ nixfit.

Rationes rcrum fignificatarum funt fortuitæ, Sc^ neceflarix, ut Deus cft.Ne-ceftarium autem quadrifariarn dicitur, fimpliciter fiC eft quicquid ad Deum re ferturut Deus eft uel Deus eft Bonus, ÔC natura,ut coelum mouetunneceflêc-nim eft utrunep amp;nbsp;cœlum efiè SC mouc ri.coniundioneut triâgulus habet tres angulos diiobus redtis xquales,non e-nim eft neceffe elfCjtriangulus fed fi fit, , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;necef

TiuleÜici, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1009,

necefle eft ita efle. Vt etiarn fi huius tri-anguft duo latera fint xqualia, neceflè eft angulos fupra bafim acquales efleex fuppofitione. Omne quod præteritum eft aut jam prçfens turn eft neceflàrium fit ego natus fum.Quomodocunc^ au? tem neceflariacnon funt/ortuitæ funt.

Mifcentur igitur ueræ amp;nbsp;falfx necef-fartjs, amp;nbsp;quæ ueræ Cunt retinuerunt nomen fuum uocantur^neceflàriæ,quac uero falfa eft amp;nbsp;de neceflarijs eft, uoca-tur Kc/^vvATiii feu impoftibilis,ut fintqua tuor genera,VerajNeceftària,Vera,For tinta,falfa neceflâna feu impofsibilis et falfä tantumîamp;unaquæcç iftarum erit, fimpliciter tails aut euidens, fient igitur odo modi, I^urfus fingulx uel affirmât nel negant,erunt igitur fexdecim. Et ha rum quxlibet erit uninerfalis, fpecialis, fimplexaut de quouisfeu aliquo, crCt igitur quatuor in fexdecim dudis,ora-tionum fpecies fexaginta quatuor. Ex« ceptis incongruis,^ differenttjs qug ex neceflariorum modisfumutur. Harunr partes poflunt efie Synonima, Parony* ma, amp;nbsp;Infinita uocata:Nam Homony-aaa j moruni

loio GkïonymiCurdMi moniin in difciplinis nullus cft ufus?

Neganrium autem orationum quaclt; cun^ negandi aduerbium aut noniea ante id de quo dicitur propofitum ha-bent generales cfficiuntiir, ut no homo eft lapisjfeu,nullus homo eft lapis.-at htc modus folum eft conftietus.Séd ft ante uerbum præponaturfit oratio fimplex aut fpeeialiSj ut homo non eft gramma ticus : aliquis homo noneft grammati-cus.Si autem ante id quod diciturfit in-ftnita , ut homo eft non grammaticus, Præftat autem quantum licet clara ora« done uti poftquäm tanta ex rebus eft difficultas.

Quoties communia de alijs dicuntur Euntï»rationes ueræ Ôd neceflariac con-îuncftione,utmufcaeftbonum. Palam uero eft quod fi hxc neceftaria eftquod quæ id negat erit impofsibilis feu abfur da. Cum uero generalifsima dicutur in codem genere deinferioribus aut diffe-rendeaut quod propriè ineft illis uel o* mnino quod ipfius caufa eft fit oratio neceflaria £C per fe. Veluthomo eftani-mal.Primus modus ; homo eft rationa/

T:)iiküici,

‘ ^.Secundus modus, Homo ridcre ap-tuseft,autcoruusniger. Tertiusmo-dus,Iugulatus mortuus eft. Quartus modus,qma enim iugulatus’eft,mortuus eft,amp; quieting iugulatus eft mortuus eft ob id luguiatum eflemortuö ne* ceflarium eft,et per fe eft amp;nbsp;generale. Ac cidensautemfi aliquod no feparan po teft per fè omnino eft, ut proprium : fin autem, non.quecunqj tarnen hutufmo di orationes habentur ad feientiam hu-manam utiles funt, ut coruus eft niger: nam rara eft kientia humana quæ cxa-«SafitSC maxime de rebus ut Philofo-phia utraque: amp;nbsp;ad difciplinas utilis, ut medicinam amp;nbsp;architedturam ; quarum præftantia ex confecutionefinis haben tur.Qux uero in diuerfis generibus di/ cuntur aut fub eodem fed contrarqs dif ferentij8 impofsibiles. Vt homo eftafi/ nus aut albedo aut fenfus. Quæ enim per uerbum eft dicunturfifalfa fint,funt etia abfurda,fi ucra,neceflaria. Atque di cuntur per adiediua uerba de diueffi» generalifsimis omnia fortuitaGræcie-uidentius fctzi/li;^«/^«« uocant, uthomo eft

loiï VieronymlCdridM

eft albus,homo ledetid eft,homo habet albedinem,homo eft fedens, id eft, ha/ bet earn accubandi modum. At ft dicat albedo eft fedens aut homo habet fub/ ftantiam pariter utracp adiediuo uerboi conflata abfurda eft S^etiam infueta. At cum infenus de fupenore dicitur,ut ani mal eft homo,uera eft, media autem ingt; ter neceflariam 3^ non necefTariam quo niam incongrua aft. Euidens autem eft; ucI fenfu uel ratione ipfa. Simplex cum ncutro, 00 uelut falfum neceuarium à» tfivvaroii eft ita falfum euidenter Trafcct/lö-|o(/ feuincredibile. Verum euidens fiuc fit fiue non, ad feientiam multum baud rcfert.In rebus autem ipfis funt,uerum, neceflarium, amp;nbsp;fortuitum ,mens fingit falfum amp;nbsp;abfurdum, nihil cnim talc eft in uniuerfb : Euidens amp;nbsp;obfeurum feu fimplex mens rurfus facit,fed originem ducitarebus. Orationum autem duo funt genera fimplex amp;: compofitS.Co-pofita eft uel per coniSdionem, ut hogt; mo eft animal amp;nbsp;homo eft corpus ; Per difiundionem ut homo eft animal, uel, aut homo eft corpus, per coniundio/

nem

Diakélicit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ioigt; -

ttem fuut ß eft homo eft animal Comil-da uerodidt utramcp partem ueram ef fe:Diftunda alteram : quae conditione confiât neutram,fed ut ex priore poftc-rfor fequatur. V t ft aftnus uolat,habet a-las,uera eft:amp; hxc falfa,ft homo eft animal homo rationalis eft.Qiiædam uerg quæfalfçefle creduntur:utft trigonus habet très anguios duobus redis æqua les,exterior eft,æqualis duobus interio ribus fibi oppofitis.

Axiomataautem quidam funt ge-neralia,qua:da prop ria » Generalia funt de quolibet dici’eflè uel non efle,de nul lo hxc ambo did : ft aliquid alicui idem fit,id cui idem eft, eidem quod idem ei fuit, idem erit : ut ft a fit b erit b, idem a. Propria , ueluttotum eflemaius parte inquantitatibus, numerum ininfinitS procedere. qux originem habent inna* turalibusab aliquacaufa uel caufis or-tum habere.Sunt amp;C in hoc genere qua-fi diffinitiones côftrudionis natura, ut in Parabole.

Verû igiturexuero confiderarihaud jdubium eft : eut aüenô ex uerô falfum, ex faiquot;

10(4 Uicronymi Cdrduni

ex falfo uerum nonnunquam fequf nC' tede Gt,nüc oftedcre oportet. Si ralfum ex uero confiderari poflet, cum iierum fit, amp;falfum effe necefleeflèt.Atdixp mus falfum non ede, quoniam eft foliz us mentis opus. Et fi eilet non effet fak film fed uerum.Ät ex falfo fequitur fafi fum uelut,fi homo eft afinus ratione ca ret. At ex hac ut uifum eft fequitur difi3 dra homo ratione caret uel non caret;at ex his fequitur comune fcilicct animal, gratia exempli: fienim aliquideft ratio naie animal uel no rationale animal,eft necelîàrio animaUquia animal compte hendit utruncB;at fi eft animal hoc ueri5 eft:quia fequitur ex hac homo eft ratio nale,qux uera eft : igitur ex primo, ho-mo eft afinus, poteft fequi homo eft a-nimal : quod uerum eft.

Quæ autem confiderantur uno e tri-busmodis confiderari necefle eft.Aut cnim ex coniuncftis,ut natura orationu, inuentione,collocatione,cunuerfionei Aut ex alienis Syllogifmo liquidem t aut ex contrarrjs ; fuis fcilicet, aut illis qu^fequuncur.

CoHo*

Dute^lkd^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;101$

- Collo canturigitur in figura oratio-hes quadrifariam. Spéciales fub genera libus fuis ordinary airjs uero répugna« fces.Generales ïterfeaduerlg. Spéciales inter fe aduetfis contrariac.

Aduerlae

Omne a dl b, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;NuUS a cft b.’

Aliquoda efib. Âli§danôcftb» Aduetfis contrarig.

Scquélg igitur euidentis tria funt genera primum ex collocationc : nam in tepugnatibus fi una uera cft, alia eft falz fa:fi una falfa,alia uera eft.In ordinatis fi wniqerfalis weta cft/pecialis eft uera : ÔC fifpecia-

ioitf tHeronymiCardäfti

fi fpecialis eft falfa generalis falfa eft:no tarnen fi generalis falfa eft fpecialem fal fam eflenecefleeft: neefi fnccialis uera èft generalis uera eritneceUario. In ad-uerfis autem fi una uera eft rcliqua eft falfatnon tamêfi una falfa eft, reliquam ueram efTe necefse eft. In contrary s autem aduerfis contrario modo etiam ft haben t,nam fi una eft falfa reliquam ue ram efte necefte eft : non tarne fi una «ft uera,reliqua necefTario eft falfa. Secundum genus ex conuerfione pendet ut quçfnècialis eft conuertatur in fpecialem,amp; fimplex in fimplicê. Sit aliquod a idem cum b,erit aliquod b idê quod a nam fi aliquod a eft b,fit igitur hoe a hu ic b idem quare ex tertio axiomate generali erithocb idem huica, igitur alf-‘quod b idem alicui a.Et fi nullum a fit b nullum b erit a,aliter ex repugnantibuS fit aliquod b idem quoda,igitur per prg cedentemerit aliquod a idem quodb, igitur exrepugnantibus falfa fuit,nullö aeftb. (^odfiomneaeftb,eritali' quod bidem quoda nam exordinatis fi omne a eft b aliquod a eft b, igitur ex deri-

iyiii^e^lcit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1017

dcnuato primo modo at (quid b erita. Et in naturalibusac Mathematicis in tertio raodo dicendi per ie ualet fpecia Iiad^,encralcm inquadicit defuperla-tiuo.Vi pituitaacida eftfrigidifsimaigi turomnis pituitafrigidifsima eftacida. Et hoc quia exorationeper fe tertq mo di (equitur fuperlatiua.Cumc^fuperlati ua fit de proprio amp;nbsp;indiuiduo amp;nbsp;maxime in naturalibus,amp; Mathematicis.hçc ante ex fimili i n fimilem patet propou-turn. Tertium genus eft ex natura ora-tionum que uel aequiualent uelatoto ad partem uel à parte ad totum uel ex 1/ pfa propria qualitate. Aequiualent fub iunda amp;nbsp;genera!is:Si homo eft animal eft igitur omnis homo eft animal. Et ft omnis homo eft animal ft homo eft,ani mal eft. Hoc quidem cum funtnonin caufis intelligitur : ut fi aftra funt, cœlâ «^ftj ^tgo aftra lunt ccelum, uerum non cft.Etfpecialis çquiualetfimplici etfim plcx fpeciali.Et que de aliquo eft fpecia li, Socrates eft fapiens ergo aliquis homo eft fapiens. Er generalis quç tarn in his de quibus dicitur qua in uerbo funt bbb oppo-

(oi8 Üieronymi Cdrâ^nl oppofitf-Vt otnnis homo fentit,nunâlt; homo non fcntit.amp;in his quçdicuntur nullus homo cd non animal,omnis ho-» mo eftanimal.Ex propria qualitatefub iunda fi uerum fit quod fupponiturue rum eft quodiequiturtfi homo eftaniquot; mal eft : fed homo eft ergo animal eft# Exparteadtotum in difiunda: à toto ad partem in coniundadtem aperfeda ad imperfedam, homo eft animal, igp turhomo eft.EtàfimpIici amp;fpeciali uel de proprio feu aliquonominatimadgc neralem in neceflarijs ualet argument tu.Vt hec ftella lucct, igitur omnis ftel* la.fed talium rarusufus in feientijs. In/ uentionis autem quatuor funt genera, ad uniuerfale,ad proprium, ad caufam, amp;nbsp;ad effedum. Ad uniuerfale quidem ex fingulis fub illo content^. VerS fim gulaaflumerenonlicet, infinita enim funuadieda ergo generali ratione trail fit in generalem. Hoc aut lumine quo^ dam naturali Ôôaxiomate certo conftat, uclut hoc trigonum habet très angulos duobus redis squales quia anguius eX terior duobus oppofitisinterioribus eft ‘'gualisi

niAlcàtu.

equalis: igîtur cum ratio fpfa generalis lit in omnibus, omne trigonum très an culos habebit duobus redis squales. Vndc natura noftra infinita dignofcû turqugexunoinfinita poteftate corn* pryhendit. Alius facilior modus defidc randi;fumpta fpeciali que répugnât gc nerali etea ialfa demÔltrata fequif genc ralem propofitam elle ueram Vélut dito omne triangulum elle huiufmodi:fï hô, répugnas, ergo erit liera aliquod tri angulumnonefthuiufmodi. Sit igîtur illuda,cônfeftim adduco demôftratioz nem quç often dit hoc elle huiufmodi, falfa igîtur fuit repugnans tua amp;nbsp;liera quç propofita eft. Et ita uides quo modo artificiosè ex bacfpeciali hoc trian/ culum habet très angulos squales duo Eus redis, tranfeo ad id de omni trian-gulo.ln his autem quç ienfu percipiun-tur uelut quod homo fit rationabilis tri fariam confiftit uis uniuerfalis, 8C quo-niam nullus alius inuenitur : fed id non adeofirmum,5lt; obferuationibusalio-mm ac teftimontjs ueterû indiget. Vn-4ebenè dixit Ariftotelcs quod ex mul/ bbb a us

loio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hiffonymi Cirddni

tis expenmentis experientia fit, 5C cX expenentijs plunbus ars. Sed ÓC ratio qua homo tabs cft : animam enim habe rediuinamS^ mentem uel ex uno homme dignofcitur.Exhis tribus conclu-dimus omné hominem efle rationabi? km. At non udut in Mathematicis eau faperfpedaeftjdeo naturales omnes orationes dubitationis aliquid conti/ nent, nee fecuram générant fcientiam, fed qualis apud mortales haberi poteft. Habetur autem utin pluribus,at($ diu/ turnitate temporis confirmatur, quod in Mathematicis non conringit. fn me/ dijs autem uelnt Aftrologia aliquo mo do:ficutquoniâhuiufmodi eft proeep fus,menfura autem non, ob id tempo-rum fucceflu errores corrigutur. Lines enim equalis motus Solis media eft in/ terhneamequalis motus Lung amp;eiu9 8pogci,atc^ id cxquifité,ipie autem mo tus horum haudcxquifitus. Verum Si horum 06 naturalium genq feientiâ ha/ bent:an uero demones,alibi dicetur. ld fttis nunc animam noftram utadhanc artem comparatur immortalem uideri, quo/

Didîtliicd. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ion

quoniam infinita amp;nbsp;ad Mathematica e/ tiam fed minus: minime autë ad ea quç . ' natura confiant : materia enim materig comprghenfionem impedit.

Ad proprium autem exuniuerfali c5 «niuerfalesomnes dificrentiascófiituc rimus easep nee plures fub illo comprg-hendi defiderauerimus unaque ratione tune licebit trifariam eófiderare, ucl de fingulis uel de uno, cum reliqua membra exceperimus, uel de ipfo uniuerfa-li.Velut in uigefima quarta primicle-mentorum Euclidis, feu linea que fub-ducitur æquicrurtjs cum æqualiangu-lofuperiore cadat fupra bafim prioris triangulijfeu infra feu in eandem, idem fequitur. At de uno, ut cum membrum principale confideramus ene cor, quoniam reliqua non funt, non enim confe ftim his fublatis moritur animal. Vide-tur autem utilifsimus in his quae non a* dco firma confideratione confiant. De ipfo autem uniuerfali ex his quç fub eo continentur, uclut in x x x v.Tertq ek-mentorum,dum per fingulas fpecies di uifionis duarum lincarû intra circulum b b b } fc

J o i » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;literonymi CdrJdtii

fêintcrfccanttS generalis oratio demo^ firatur. Generaliterautem fpecialis 3^ fimplex oratio parum utiles funt ad de moftrationes: feu uniuerfalem propofi turn fit demonftrare, feu propt am liuc 4ealiquo nominatim.

Abeftedu fupra caufam,uelutEcIt* f)fis eft,igitur terra interponitur inter la ern amp;nbsp;Lunam. Huiufmodi autem eft frequens in naturalibus.Vndc illud,oh admirationem coeperunt philolopharl.

A caufa fupra effedum,! nuenta eau* fa Ecltpns,quçeft mterpofitio terrç in* ter Solern si: Luna, dum cognofcimus terram interponi, cognofcimus etûLu nam Eclipfim pati. Perfedus autem dc móftrandi modus ex duabus orationi/ bus conftatquæ très continent didio* nes quas terminos uocamus. Cum ue* ló maiorfidesnonpofsitelfe in conclu fione quam in duabusaflumptis oratio nibus ft altera affumptarum fdfa fuerit, ueram efte condufionem non eft necei arium.Si alte ra probabilis fiet conclu-fio pr: babilis fyliogifmus^ w/6et .of uo* catur ,fi utraque neceftana «^re/u^xf, feil demon/

Tiidledtcjl. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loij

demóRratio de qua prxcipuê eft confy deratio.Eftautem exprimis ac notion/ busac defintnone quæoptima eftdefi-nitio aut ex genere amp;cxcquali diffe-tétia. Si mate na orationum negUgatur critfolum o-ï/AAo ^jlt;r/xos,ftcenim uocatut conftrudiodla trium orationum oidi-, nata.Qriod fi non ex aftumptis condu-fio dicitur Elendicus, Hypoteticus: ut fi tu es homo tuesanimaftfedtuesho mo igitur tu es animal. qui ut dixi pars cftprimi modiexeuidentibus. Cornu-tusautemfeu Chryfippeus eft cum ex utrat|t repugnantium idem deducitur, utinfeptima primi Elementorum Eu/ clidis, feu enim ie fecent lineæ feu non fecent,exutroque feguitur partem eiTc maioremtoto. Veium SChiedemon-ftratiuus elTe poteft,ut Hypothetieus , £C qui ad abfurdum deducit. Erunt ^•'S® genera fyUogifmorum o^fto 5^ quatuor diftcrent'ar.Prima àfubftantia bonus SC corruptus elcnfucus. Bonus autem duuditur exaftumptis infimpli-cemHypotheticumSC cornutum. Ex forma diredus SC reflexus qui ad abfur

b b b 4 dum

lOüv KieronymiCärJdni

dum ptimotêditàmatcna ucl nullaflf rQ uocatur lyUogtfmus ,uel probabiUs uel neceflana uel falfa, tmus ufus eftad exerdtahonem falfarö fuppofitionum. Debono igiturödfimplici primo agen dum eft.Ratio ergo quçexduabus con flatur orationibus eo fit quoniam in pri ma terminus unus quiamp;maior liungi/ turmediodn fecunda autem idem medi urn alten terminoqui SC dicitur minor ïungitur,quofituteo medio quafi uin-culo lundi termini in conclufione maz lor terminus de minore dicatur. At uegt; ró ut hoe redè cedat quatuor funt necef faria ,Primö ut altera orationum aflum-pturum faltem generalisfit : Secundum ut earundem etiam altera affirm et, tam* etfi non fit nccelTe ut eadem qux generalis fit affirmer ïTertium ut uerbo fub» fiantiuo conßentQuartum ut quod di cituramp; de quo dicitur, amboinredo fintnominandicafu. Palam autem eft quod tametfi hare fufficiant ad conclu* dendum,quia tami n ucrumnonnifiex uero necefiano amp;nbsp;generaliter deduct* tur^quod oportet ambas orationcs qug prz*

T^UtetUca. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lois

præmittuntur ueras efre,n liera elTe con clufionem cofiderare uoluerimus. S cd bic non de materia agitur, fed de forma tantum.Qinntum ergo commune eft quod conclufio (èmper imbecilliorcm orationem ex prxmiisis (èquituneft au-lêfpecialis imbccilHor generali SC quac negat ea qux affîrmat.^uocirca fi inter præcedentçs duas orationes una fuerit negans amp;nbsp;una fpecialis crit epndufio pfafpeci^lis neganstSextum quodmalt; lor fides non poteft effe in condufionc quam in praemifsis.Öportet igitur fi co clufio uerifimilis debeat efie ut utraque firacmifiarum uerifimilis fit aut uerifimi i melior,id eft,uera:SC fi conclufio uera efie debçt ut orationes ambx qux praez mittöt uetæfint aut ueris meliorçs, id eft,euidentes amp;nbsp;neceffarix. Et fi debeat efle euidens ut fint ambg orationes qug przmittuntur euidentes ud mdiotes, ideft,neceflarix. Etfineceflariaambae necelTarix.Atqï idalTumptarum (olum ratione, nam alqs ex caufis nil prohibée conclufionem efle cuidétioremaflum-pis. Oportet autem terminos non fo^ bbb 5 lum

ï©î » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;flkron^inJ CiT^dni

Ium non eile Homonymos fed nC(^Pa ronymos. Et oratfones non efle dit iundas.

Figuræigiturquatuor fiunt necefla/ nofqiioniam in omnibus com muneeft ut maior terminus de minore dicatur in condufione ) in prima maior terminus de medio óf médius de minore inpræz milsisn'nfecunda ante minorterminus demedio amp;nbsp;médius de maiore. Vnde Aristoteles cum confiituat maiore ter/ minSquidc medio diciturcoadusfo/ •lum tres riguras ponere,fccüdam omit tendo illiustp modos ad primam figura transfertfedconuerfo's,quoniam ^rx mifsis maiorem terminum definit.Galc nus autem maiorem terminum genera limagisrationeaccipitóf ftabili quiin eondufionediciturminorem dequo di citur(ut hoc difcrimê inter illos folo no-mineconftet) manifcHum eft conÜitU tis ex condufione maiore lemper termi no qui diciturg^ minore dequo dicitur ftatimfubfilire quatuor figuras :Prima in qua medium lubqcitur maiori termi 90 ÔC dicitur de minore: Secundam in qua

ntdle^ia, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lotf

qua médius terminus fubqeitur minori cCdidtur de maiore:Tertiam in qua me dius terminus de maiore Ô^ minore dici tur : Qiiartam in qua médius terminus maiori amp;nbsp;minori fubijcitur. Maior ora tio dicituri qua maior terminus: minor ©ratio in qua minor terminus medioco pulanturquomodouis. Exquopatet quod nihil refert quç nam anteponatur ex prçmifsismon emm maior eft oratio qux anteppnitur,fed in qua quod i n cö jÇlufione diciturmedio term*no copula tur.Et feias quod médius terminus nun quam poten,rcmoueri ab utroep expæ moudeó qui eftremotusab utroqueex tremo in iyllogifmo exueris nö poteft ^Itcmedius.

Primae igiturfigurae propria funtma iorem ut dixi terminum dici de medio, medium de minore Maiorê orationem nö porte cffefpecialem. Tertiummino rem non porte eflenegâtem. Qiiartum generalem affirmatiuam porte in ea cô du di. Primç amp;nbsp;fccundæfigurç commu reeft nec maiorem nec minorem poflü çfle fpccialem liegen.cm, Pnmae ÔC tec ciae

10 28 Kieronymi Cdrddni

tiç pofle concludi generalem negâtem. Secunde autcm,ut dixijn prgmifsis mi norem terminum de medio,medium di cl de matore. Secundum quod in ea co cluduntur tria genera ora tionum quod nulU altj contingit quia in prima omne genus,in tertia duo genera negantium, in quarta duo genera fpecialium : ergo fecunda eftquafi compofita ex tertia 0^ quarta. Tertiæ figurp proprium eftme dium terminum dici tarnde maiore qua deminore,conclufionê femper eflene* gantem ; tertium maiorem fempereflc gcneralem.Qiiartç medium terminum lubrjei maiori 8é minori, non eoncludi nifi fpccialê,minoré femper affirmare.

Quodfiquisdicat, quoniammaior amp;nbsp;minor terminus non dignofcuntur ex eo quod dicuntur neep ante condufi onemquomodo ex prpmifsis cognof cam conclufionem amp;figuram':’Reipon deo quod in quarta figura cognofcam quia quç affirm at erit minor, fi ergo alia negetcû femper maior terminus dica* tur de minore terminus ineaquam af firmat q de medio dicitur is erit de quo ~ dicetur

DuleHici, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1019

clicetur inconcluflone is qui de medio in negante.Sed fi fecunda affirmet lice-bitquam uelis conftituere pro maiore 6d ita poterunt concludi dux orationes fpeciales qux affirmabunt.In tertia figu ra generalis Temper eft maiorfiergoaz liaTitfpecialis de co de quo dicitur me* dius terminus in fecunda oratione.dice tur terminus in prima qui fubqcitur. Si autem fecunda oratio ut QC ipfa generalis, dicentur utrouis modo termini qui •fubqciuntur8lt; poteruntconcludi duae orationes generales quæ negabunt In fecunda autem et prima figura quia con uertuntur fiambac orationes affirmant generaliter,fi uclis concludere quod di citur de eo de quo dicitur,poteris gez neralitcr concludcrcamp;fict prima figu-ta:fidequo dicitur de eo quod dicitur: fietconclufio fpccialis óf in fecunda fi-guta.Siuna fuerit generalis negas, a’ia generalia quæ affïrmfet,tunc in negante fi medius terminus fubqcitur poteritfie riiyliogifmus in prima figura per con-clufionem generalem negantemm qua terminus qui dicitur de medio in negan tc^jdicetu»

10 P Hieronymi CéirJiini te,dicctufdc minore in ea que affirmât Uel infecunda figura contrario modo. Scd fi in negante médius terminus dica turdereliquo non fiet fyllogifmusnifi in fecunda figura SC concluderur fpecia lisnegans Idemdicofifecunda,oratio cuç affirmai effet ipecialis,concîuditur (olum in fecunda figura quia in prima nonpoteft minorene negans neema^ iorfpecialis. fdeo fyllogiimusqucm uo câtFrifefomorum dupheirer répugnât primx figure SC ratione maion^fpecia^ |is,£lt; minoris negantis. Qiiodfi ambt orationes affirment amp;nbsp;una fit generalij Ô^ alia fpccialis fimili modo fi in generà li médius terminus fiibijciaturjpoterit fierifyllogifmus tam in prima quamiri fecunda figura,fed condufiones erunt conuerfæ. Sunt ergo in primafigura quatuor modi,quinque in fecunda,quä tur rurfus in tertia,fex in quarra. Et com prçhenduntur his quatuor carminibus; 1. BarbitraCelirentDarijferio 2 BaruliptcH Celantes Ddbitis fapefmo frifefomorum j, Cefire Ciimeflres teSlïuo JiAroxo4,rnird:ti ïelapton Dil^mis DAiifi Broxardo ienfon,

in

toialeâicd^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lôjt

tnhis quatuor carminibus funttres Ordinesliterarum primus eß, A. B.l.O, Secundus,B.C.D.F. Tcvttusefl^S.P. M.X Primi ordinis A Generalem quae aftirmatiE Generalem quae ne^atdSpe cialem quæ affirmai ; O Specialem quæ negat. Sunt ergo très uocales in una-quaque dicSione, præcerquàm in Friic* fomorum ubiotum abund3t,amp;ton in Baraliptonnn caetet is primæ dug fecun dum ordinem uocales oHendunt duas præmiflas : tertia conclufionem fecun-di ordinis fignificant quod debet redu-ci ad modum prims figurx eiufdem ligt; teræ ut Fapefmo ad Ferio amp;nbsp;Baroxo amp;i Broxardo ad Barbara. Nam licctom-neslyllogyfmi concludant, non tarnen funt euidentes ni fi qui font primæfigu-ts.Et ideô oportet reducere alios quin* decim ad illos dedudione neceflaria. Sequitur ergo quod fideducuntume-ceuario,amp;: hi ad quos deducuntur con« cludunt,quodetiam illi qui funt dedu-di. Tertius uero ordo déclarât modum deducendi. In his ergo S Signißcat con uerfionem fimplicê,id eft, generalis ne-

ganti«

jOjt KîeronymiCdrddiii

gantisin generalem negantem S' fpégt; cialfs qux affirmât in fui conßmilem« P oftendit cönUerfionem generalis in contrariam fpecialem: ut deriuatum ed fupra irt ordinatis.Et fimiliter generalis negansjfimplicitcr coniiertitur amp;nbsp;ex g« neral i negante fcquitur fpecialis, f ginn' generalis néganscortuertitut in fpecia^ km qua: negat. Mffgnificattranfpon^ das orationesloco utexcondufionefi' at maiör aut ex maiore minor oratioX autemdeclarat quod debemusacapC' re repughantem condufioni ÖC cum r^ Iiquaoratione,condudémusrepugnan tem fuppofitg alteri orationi.

Exemplum in Baralipton fi a Human tur eædem oratîones,côduditur in Baf bara quod omnis homo eft corpus : fe^l ex hac omnis homo eft corpus fequP tiir,ut didum eft, aliquis homo eft cor pus:8C ex hac rurfus aliquod corpus eß homodgitur Baralipton ex Barbara co fideraturperP*

Baralipton Barbara.

OWUf dnimal efl corf us Omnis homo efl Mimdi srÿ

Dukätcd^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Io}j

Ergo aU^uoii corpus efl homo

Omne animal eß corpus Omnis homo eß animal Ergo omnis homo eß corpus

In Fapefmo poft mai'orcm cd P.igi-tur accipiemus loco omne animal eft corpus aliquod corpu» eft animal, cons uertiturSCIocohuius nulla planta efta-mal,propter S. accipiemus conuerfam fimplicirer, nullum animal eft planta Sé propter M. faciemus ex minore maios rem Sé confeftim lequitur in Ferio cade couclufio, ftilicet aliquod corpus non eft planta. Ergoexaflumptisin Fapefmo fequuntur orationes ex quibus in Ferio fequitur intenta conclufio.

Aliquod corpus non eß plantih

Aliquod corpus eft animal,Nulluaial eft planta omne animal eft co rpus.Nul . cec lus

10)4. KieronymiCdrdiitd

la planta eft animal ut facilior eflêt îtelle dus huius redudionis, amp;nbsp;expofita rcs patercfanteocul os iconem huiusmodi expofui.Ex praernifsis enim praemiflgfe quuntur cxillisconclufio

InBaroxoobx.accipimus repugnatt tem conclufioni fcilicct omne corpus efthomo.Sefequiturcum maiore repu* gnan# minori orationi. Si igitur conclu no uera no fuit oportuit repugnantctti efte ueramquæ cum maiore conclufit repugnantem minori ; minor igitur fal* fa fuit amp;nbsp;non uera ut didum crat.Simi* liter amp;nbsp;in Broxardo accipiemus repu* Snantem conclufioni amp;cum minore in arbara oftendemus repugnantem mgt; iori.igituraftumpta non fuit uera.

BaroKO B^irbAra»

Omnit bomoeß Anim dl

Aliquoi corpus Hon cßinimil Ergo dliquod corpus non efi homo, Omnis homo tß tinimil omne corpus eß homo

Ergo omne corpus eß animal,

Broxardo Barbara, fili^u9il Mimai non tßafinnt

Dl4ic(üiC4; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(00

Ómnr 4m wil tflc or fw

Ergo Alif^uod corpus non eß i^nut

omne Mimil tfl corput Omnt corpus efldfinut irgoomne Minui tßißnuf.

Pro Ets de4udtonibuslcgunturh£é duo cartninal:

Simp!icitfrt(frt»««!| S,P,«cro per 4cci;

MiHuit trihf^oniiH. per impoßibile duck

Harum fi^urarum prima nobiltfsima «ft , maxime enim facitfeire, utinquit Ariftöteles; amp;nbsp;in ca prateipuè primus modus.

Contingunt tarnen captiones pluribus modis it quis non fit oculatus. in Hypotheticis quidem omnishomo uel afinus cftafinus, Socrates eft homo uel afinus igitur Socrates eft afinus.Vtrat» aflumptarum uera eft : quoniam utracp diftunda cuius una pars eft uera. Sed luntdifiùndæ,ncc conftituuntfyllogif mum. Rurfus exfimplicibusorattoni; bus in eelarent: Nulla glacies eft ealidiz or lapide, omnis ignis eft calidior glaz eie, igitur nullus ignis eft calidiorlapi-de.Deeft quarta conditio : Slt; in eodem ccc t nullus

ïojtf HieronyniCiiriiini

nullus rudes differt ab afino,omnis ho* mo diffère à rudêtc, igitùr nullus homo difFertab afinoiDeeft tertia condin'o.In finitus autem terminus non uitiat lyHo' gifmum.Omnis homo eft animal, non afinus eff homo,igitur non afinus eft a* nimal. Sedlocumobtineteius oratio/ nis qux affïrmat:amp; fimiliter cum oratio una ienfum habet firnplieem alia iuX' taelïe. Vt omne ïmorrale uitrens qiiod eft hicinrelligitur, nullus intcllecftuscft immortaleuiuês quod eft hie: Igiturin Fapefmoaliquid quodintelligit no eft inecUedus. uera emm eft ft fub duobus fenfib«s,accipiatur;ideft.Aliquidqiiod poteft intclligere non eft intelledus ga non eft. Tertiusdemonftrandimodus cum deducimus eum qui nobis contra dieitadabfurdum. Contingitautéhoc quadrupliciter ; uel ad contraria princi: pqSjUel demonftrantis iam, uel fuppon tis,aut his quae’ex eis fequuntur. At ab^ furdum uel falfum fimpliciter demon* ftrari no pofte fupcrius docuimus,cuin falfum etiam Ox ueris fequi neceftario pofsit.id^ etiam in primo modo prime • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;figure*

Dtileélicd,

figuræ.Verum tripliciter hoccontingit uelquiauerum demondratur dautem tepugnans falfum eftidemonftramus i-gitur talfum falfum cffe.Sedhocpiopo lito non conducit : qui uolumus per id talfum quodfalfum clTc confiât ueram doccreefic repugnantem. Secundus modus ut fi maior ex toto falfa fitminot autemuera, femper in duobus primis modis talfa conclufio fequetur. Nam fi falfa fit omnino a eft b, uera crit nullum a eft b ei aduerfa : fi igitur fubqcitur uc/ ra omnecefiaerit ucraomne cnon eft b: falfa igitur omne c eft b igitur falfum concluditur.Et fi falfa eft omnino nulls aeft buera crit aduerfaomncacftb,fi igitur fubqciatur ei, omne c eft a feque-turnullum c eftb uera, falfa igitur erit nullum c eft b:quæ fequebatur ex maio refalfa amp;nbsp;minore uera Sed fi maior non fit ex toto falfa in neutró fequetur: ut fi dicamus omne animal eftafinus ucl nul lum animal eft afinus, fuppofita mino* re uera non fequetur ncceuario conclufio falfa. \’t nee fi maior fit uera amp;nbsp;minor falfa quamuis eX toto nihil feque-ccc j tut

jp J s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ut'ronymi C4rJdni

turncceflano nee efie uerSnee falfuni. Sed cum oratio in qua generale dicitut de aliquo xquiualeat uniuerfali, ut So-: crates eft homo uel hic eft homo, arquiz valent cis,omnis Socrates eft homo. Si omnis hie eft homo : igitur propofita maiore ex toto falfa, amp;nbsp;minore uera, 6^ ambabus uniuerfalibus, uel dealiquo, feu de hoc uno, feu altera uno modo,rc liqua alio modo:cxhis fequitur conclu fiofalfa. Exemplum autem eum maiot no eft ex tota falfa fed in parte, cft;uelut nullum inteUigens eft immortale, ani/ ina omnis humanaeftintèlligens,igïtur nulla anima humana cftimortalis : hæc igitnrfalfa cft,quoniam maioreftdeto to amp;.' falfa. Sed eandem patitur difficul-tatem:cum non fit maior de toto.Terti-us modus eft cum maior eftuera,arque ita wt uel conuertatur generaliter in Bar bar3,uel Darrj, ubi utracp eft generali» quæ affirmât : uel in quibufeunque ua^ riatur,de quo dicituruariatur, amp;quod dicitur,t«nc minorfi fit falfa, in eo genC tc in quo accidit,illa uarietas, conclufiO chtfaffaneceflario, Velutfitdequo df

Duleßictf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lej»

dtur in maiorc a b c: amp;nbsp;repugnStes partibus d,e, f: Öl dicaturde a, b, c, g, h, fin-pnatim,quibus repugnet K,1,ÖC ex qui-Dufuis duobus a,b, c, cum répugnante tertio fequantur k,l,8C affumatur ut mtz nor terminus,de quo a,b,c,falfo dicatuc fecundum unum iUorum tantum ; dico quod conclufio crit falfa. Dicatur ergo a, b, c, de ra falfo,quia c non dicitur de tn.igitur dicetur a,b,f,de m : fed de a,b,f, om ri«,dicuntur,k,l,ig! tur k 1 uere dicun-tur de m:at g h,repugnant k 1, igitur pc» feeSdum axioma gh, falfo dicuntur de ra fed gh dicuntur de. m. fuppofito ^d a,b,c,dicantur de.m.igitur fuppofica mi nore falfa,erit conclufio falfa. Atque hic efi modus quo Geometrae utunturde-monfiratione ad abfurdum. Velut in quarta primiElementorum tri goni,quï habentunum angulum uni anguloæ« qualem, Sf duo latera xquales angulos continentia æqualia,habent fingulos angulos fuprabafim,amp;bafes QC ipfiad-inuicem æquales.Etfi uel angulus inter duo latera xqualia,uel latus unum con-Ciaens angulum çqualem,cum latera ç-

ÇCC ^ quali

1040 HicronyMiCdrddni qualifucrit tnxquale,criint tnanguliba fes ,amp; anguli fupra ilIas inxquales : igp turpropofito tnangulohabcnte duoß tribus 2;qualia,0£: tertium inafquale,fi ik iud fupponatur equalefequetur tn'anlt; gula bafes,amp; angulos fupra cas inter ft æqualia falfo efle. Sed fi plura allumant tur inæqualia,non fcquiturfalfum,qui3 i diqua nonefineceue cfie inæqualia. Exduabusautemfalfisnon eft necefla rium fequinecuerum necfalfum.uthiP icnullum animal eft planta, fi fubqeia' tur omnis quercus,cft animal, amp;* omnis lapiseftanimal,fequetur uerum amp;fab fum-

Siigituruolumus falfum oftenderq necefleeftunam tâtum ueram alteram falfam'aflumere. nâ exueris falfum non poteftdeduci : exduabusfalfis falfum necefiàrio, ut nupeioficndi, dcduci no potcft,ôt tune fi maiorem confiituerf musfalfâmjOportebitutfylîogifmusfit in Barbara uel edarent, amp;nbsp;fit ilia În toto falfa,fcilicetutaducrfa fituera. Si ucto maiorem ueram confiituerimus, opot' tebit ut fit in Barbara uelDarq, quia in

' celaient

Dtdk^icd» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’®^Î

çelarcnt accepta aduerfa, uel repugnan te minori quæ faUa fupponttur, fièrent ambæ prxmilTae negantes, ideo nihil co cludcret fyllogilmusiamp;ita quod minor quot;nbsp;ca in partefalla fît in qua necefle eßet ut maior eflet huiufmodi, fi ucra cfle debe ret.Vt fi dicam,omnis homo eft animal àhqua planta eft homomam fixe eft fab fa in eo quod planta eft infenfîbilis,homo autem eftanimal, fi fenfibile aufera tur ab homine,falfa eft.

Caufa autem cur cuidentior fit falfi-tasinconclufione quam in præmifsis, Slt; repugnStia,manifefta eft, quod cum conclufio non p ofsit præmilsis effe eut dentior ut didum eft,necell e eft ut fi có uertantur iuxta data ptgeepta ut ex hoc axiomate quod nuneproponeturjdete gatur abfurditas.

Eft autem axioma, fi plura de pluri-bus,fingula de fin gul is dicâtur, amp;nbsp;totu quod ea continet de toto,atque uerfa ut ceiaut idem fit dicentur Sé iUa conuerfó modo. Velut rationale de homine onv ni dicitur, Öd irrationale d e non hornine oijnni^Sé ambo fub animal continentur, f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ccc $ ra-

104« GîeroHymiCdYidni

rationale dC irrationak,amp;homo Si nóU homo, animaligitur homo diccturd^ omni rationali, a non homo de omni fropofai irrationali. EtfimilitcrapudEucIidein o«l8.C7 in primo El cm en to rum : fi quod triant ’^« gulum habet latcraaequalia habet amp;nbsp;art gulos,amp; U maius latus, angulus oppO' fitus maior eriqS^ fi minus minor.Et o’ mnis trianguli laterum unum eft arqua-le alt cri mains aut minus, amp;nbsp;angulus fiquot; militer æqualis maior aut minor, igitiJt omnis trianguli xqualia latera oppon^ tur æqualibus angulis:0^ maius latu$ maiori angulo,ct minus minori.Et qui quäm fit cüm negatione : uelut in fexta primi Elementorum Euclidis. Ducituf cnirn linea à pundo latcris refedi ad art gulum oppofitum latcri,fietcp angulus «le pars prions, fgitur minor co quart amp;nbsp;^eliquo fupra bafim qui fuit toti*/ qualis ex quarta autem propofitione ƒ batur quod oportet eos efle æquales, iquot; gitur detegitur rcpugnantia ex prior« negqciatione’Hoc ergo non eft mirutrt aliunde fumpto prinemio detegi abfut ditatem. Reliqunm eft ut eftendamus quat«

Di4lc^ic4. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;to4|

quare facilius demonftremus abfurdita tem oppofici axiomatis propofui qua iUtus necefsitatem.

Eftautcm aliud axioma per fedarS, quaecuncp iunt eodem etiam dicuntur, uerè unum de alterOjde omni fi in omni ÖÓ de parte ,fi in parte Et quxcuncç di-cuntur uerè epdem modo etiam funt a-|iternon uere dicerentur. Si igitur ratio nak dicitur de omni homine ÓC irrationale de omni animali non homine , amp;. ponatur quod homo nondicaturdeo* mni rationali,ói' fit illud de quo non diz citur chimera ergo chimera non eft hoz mo,cum ergo fit animal crit no homo: nonhomo igitur aliquod eft chimera, ergo non homo aliquod eft rationale, quia chimera erat rationale: igitur non homo aliquod noneft irrationale, exfe cundo principio, igitur irrationale non dicitur de omni eo animali quodeft nó homq,quod eft contrafuppofitumjam uides rationem repugnantiae, fed non-dum liquet cur facilius hoc fic defidc-tatur qûàm redqliquebit ergo fi dem 5 ftrauenmus rede fiCjomnis homo eftra tionahs

fo^i. Uicronymi arddni tionalis3amp; omne non hom o eft,frfatîp} nalcugittircxlccundo prindpio, nulj lus homo eft ftranonalis, amp;nbsp;nullum no homo eft rationalengiturconuertendo nullum irrationale eft homo,amp;f nullinH rationale eft non homo. Si igiturhuU^ rationale eft non homo ex primo prin^ cipio,omne rationale eft homo,quia ul didum eft,continentur pariter omm3 fub animaluSC pariter,fi nullum irratiO' nale eft homo,omnc irrationale eft non homo,cxeo.dem primopricipio ErgO quae demonftrari pofruntjdeducendö ad abfurdum fine negociatione quibo^ dam fuppofitis axiomatibus etiam fiifl' p’iciter demonftrari poftunt, fed long!' ore circuitu.Sit ergo demonftratum in triangulo a b c quod fi latus a b fit æqu3 lelatcriacquod angulus c eft squalls angulo b SCfi maius maior, amp;nbsp;fi minus minor, dico quodfiangulusceritæqus lis angulo b quod latus a b erit æquaK lateri a c etfi maius maior amp;'fi minor tni nus Proponam æquale Ô^ inequale pü mo quia ergo.Si a b eft æqualeac,ctÇ a-quai is b,igitur fi a b eft æquale ac,c hó eft in/'

büfciSicd. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;104.$

ertinçqualisb,amp; ideo cum b eftinçqiia ^ lis c,a b non eft xquale a c, igitur fum in l^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xqualia.Indepropofi

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tobmaiorecdicemus

0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fi a ceftmaius a bjbeft

^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A. nbsp;nbsp;nbsp;maiorc, ergonec^æz

I^ nbsp;nbsp;qualisncép minore#

1/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;igitut b non eftarquait nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ \ nbsp;nbsp;nbsp;lis nçque minore non

•3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ nbsp;\ eftacminomecaqua

x / nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\ ’cabigitureritmâius.

i^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\ Sügiturbeßmaiuscj

0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'^' ~~~f aceftmaiusab,quod

0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eratdemonftiandum.

j( , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. Sedfinegociatiofitne

P ceflaria 8d fint b £v c squales ut in fex p ta primi elementorum Ludidis non li-À cebit abefie inæquale aenam ex quo-3 eût^punefio ducaturbdfietangulusd jS bcminoiabc quare acb cum ergo fi ,1 duo anguli b ôc c fint æquales amp;nbsp;b c cô-, munis fi b a pollet elle æquale c d an/ £ guh d cb amp;d b ceflent æquales, atnon ji pofluntefleæquales,igitura enonpoz Ü teftefiè mains necminus a b,igitureftil (t li xqualis.Hoc autem confiât ex negan 5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;te

»04* BieronymiC^rdMi te confequens ad nègantem antèeedt^ quodpaulo poft dcmonftrabinius dP ducere ad fyllogifmum perfedum«

Sedfi uellemus deducere (yllogiToi^ ad impofsibilead fyllogifmum fimpli' cem feu rcdum,accipiemiisoppofituii’ conclufionis Sd pexmiftam lieram, formabimuS fyllogifmum , ex quo ft* quetur oppofita prxmiflx falfx. lam u^ ro diximus quomOdo demoftratur B^f ba ra amp;nbsp;Celarcnt cum maiore falfa amp;nbsp;nil nore uera fed Barbara amp;nbsp;Darrj cum m^ ioreuera et minore fal{à,igitur in piinU^ rnodis accipiemus minoré. Veluti om' ne b eft c,omnea eft b/gienr omne a c^^ c.Sumemus aliquod a non eft c omneï eftb,igiturinBroxardo aliquod bnoU eft c,repugnans maiori.Et fimilitcr fi fa' Glitaltquód,aeftbfumemus oppof' turn conclufionis fcilicét nullum a eft^i quod erit uerum Kei adijciemus omm beftemaiorê fcilicet,SC concludemU* in cameftres nullum a eft b.

Atexambobus repugnantibus praf' mifsis cius fyllogifmi qui concludit,nö' quam fit fyllogiimus neceflàrio.Ex un’ tan*

toute Aic4« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1047

, tantum non fît nee in prima nee in tertia A figura. In prima quidem fiet fpccialis fi ? repugnet maiori,amp; negans fi minori,aC ftc nihil cocluditur in cadem figura: fed • infecunda nil prohibée utinFrifefomo i* rum.'- In tertia uerô nee in ta nee alibi, fl quoniam uel fient ambæ ncgantes,quç Ü nullibi efficiunt fyUogifmum,ucl ambe ? affirmabunt.quç in ea figura non effici-1* unt fyllogifmum, in alia autem nô funt fl ordinatac.ln altjs poteft. Imperfeda uez ’* tô demonftrandi ratio fituocato Enthy ƒ mematc,cum altéra præmiflarum fubti 'A cetur. .Dignofciturexconclufioneôi 1' ptæmifTa quæaddudaeft:anfupprefla fl fit Maior,Minor,Generalis,Specialis,^ i affirmer aut lieget, Ôd in qua figura ac fl modo Terminus enim in præmiflà qui jl in condufione non inuenitur médius i* eft,quem iunges al teri qui in conclufio tl neeft,noniprçmifra,habebiscçalteram t praemiflam.Quartus modus fit cum 11e lt;nbsp;gando confequens eius qu^eft fub con ditione, quç affirmât, fequitur negans

'1 de antecedente.Vdut fi eilet fapiens et H Ut bonus,fed nö eft bonus j ergo noeft

iô^-S nicronymiCdrddni

fi piens.E t nmi!irer,fi non eft bonus,no eftfipiens,fedeftfipiens, ergo ehabo' nus.Demonftremiisaûthoc.Nulliisbô nus eft homo,nam nullus homo eft bö' nus:omn!s fapiens eft bonustpquiual^, cmm.igiturnullus fipiens eft homo,ig' tur nullus homo eft fipiens. Quodaü' temdixi de omni homine,palam dod'' musdeoratiombus intclligidebere,!■’ quibus id de quo dicitur, eft unum 3’ liquid.

Captioncsautem fecundum Arift^' telem tredecim funr feptem in re,fexii’ uerbis.Inre,per accidensut ft diffère^ te, tu medicus es, differo à medicO' Simpliciter amp;^ non fimpliciter:mah nO' runtdecipere, igiturmab funtfapicte^ IgnorantiaElenchi.eftautemElenchuS compræhenfio , fed accipitur pro rep'? henftone.Velut Galenus fuit bonus t’‘; pofitor Epidemiorum,amp; malus AphO' •rifmorumdgiturfuit bonus amp;malus ^ pöfitor.Confequentisfallacia:quodft eltóm eft habet principm, mundusno'' eft fadus, igitur mundus nö habet pfi” cipium.Petitioprincipij : quod ieipi un* '^4 mou^^

DÙÎedicJ.

y mouet eft immortale, anima feipfam ® mouctugitur anima eftïmortalis. Cau-'' (à quac caufa non eft erroris,cum admit-*’ timus falfam oratiOnem SC ueram nega-mus. Et cum plures fiunt firn ui interro-

■. gationesiut inteUedus, an expertes ma ? teriaclt; quidatn enim fic quidam non. In *', uerbo,Homonymia,accento,compofi-* tione,diuifione,ambiguitate j fignificaz ^ tio totius orationis’, ac fpecie fignifican * di, uelut ius carnis decodum o^ quod iuftèdebetur. Apponamaütemaliqua

* exempla praecipua .uita per animam co ^. fiftit,uita in mortem traure nön poteft, * necigitur anima.Platonis eft. Aliud c-’' iufdem mors eft contraria ortui ÖC uitæ, ’' igitur Ortus Öd uita unum funt, animus ’' nbsp;nbsp;non eft uita,ergo animus non oritur. 11-lud etiam Hentisberi famofurn:Falfum t nbsp;nbsp;dico. fiçdiiroluitur ,aequiualethutc:fal«

\ fum dico,cG falfum diccre me dico. At gt;nbsp;primum falfum eft, quia nihil antea di-^ nbsp;xerat, inde totum uerum ♦. quoniam to-* nbsp;nbsp;ta oratiofic liera cft,cuius prima pars tal

• faerat.

•* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sit ut quadrilatcra a,b, c, d,8Ca,e,f,g, * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ddd fint

ioço nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÜteroHymi Cdridni

fintconinnAaôC circaeandem diatw^« trû eriintfimilia: SCfî duda xquidiftan' te alten diametro conftituanttir quadt* latera,eruntetiam fimilia,cx quibus cd Ügcmus quadnlatcra fimilia.bifariam q fefimilia : quod tarnen ex humfmodi duobus anumptis, licet uidcaturfequ’) non tarnen fequitur. Eft igiturcapciO hæc quod duAæ fje,^ f, g, a-quidiftaO' tes,fiunt quadrilateradidafimilia.fcd non conftat ex his e, g, acquidiftare b,d'

Et fi diametri b, d, 8C e, g, «' quidiftent, amp;nbsp;diicantur e,t ^g5€?9uid*ftantes,non cd ftatqdcocurrant in Irnea3 c,SC fi fg, æquidiftet c, d, 0^ ducaturf,e, noncóftateaitf çqtiidiftareb,c. SuntigitUf trt3:fimtlitudo quadrangiV lorum xquidiftantes diamC tri, efte circa eâdê diametrö 4ri3 duo pofte lügi facile de môftrari, oia fimufdifficik

Öd' ex al ij s fuppofitfonibuSjigitur etiant in Geometricis accidunt captiones .A/ riftotdes autem negat quoniarn hunt non

Dûldfîicrf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;671

i- honfccundurndemondrationem.

Medq autem inuendo fic per ea quæ I perfe,dicuntur:def«btedo,ÓC qux ei in j hxretjaut Temper,aut pleruncp ,aiit foli. ,j His uifis de pofitionibus atque im-j plicantibus repugnantiam,qup necefïa 1 nbsp;nbsp;na funt, adijciarnus , uéluti admodum

j his,qui exuinculis detenti interrogan-tuf,utilibus.Proponemüs igi tur, me oc j cidifTehominem node quadam : oppó ■ fitummihiproponit index , fcilicet ea ; node me nee adfuifïè,nec oecidiflé ho« :^ minem,conatur autem adfepugnantia j tne deducere ; nam eo fado in fufpicio-, nem incido. Proponitergo an ea node lt;nbsp;lt;iomicoenauerim,finegem, oportebit ', poftmodum oftendere qaomodo do-f nbsp;mum redierimSi fatear, quærit,quomo

' do refeiuerim,ilium fuiffe occifum. id e-go negatedebeo. quandoquidem pro-j ponuntur tanquàm admifla ac manife-fta, quae pofitioni meac, quam tueri me ' 0portet,incipiunt repugnare. Turn ille J cur ergo, fi nefeiebas, in ianua domus , armatus ftetifti^id forfan ex teftibus c3 J nbsp;nbsp;pertum illi fuerit: Solitus fum fic facere:

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ddd 2 nonnc

lof« liieronyntiCirdMi

nonne ilium oderas ':'tametfî par forfait odiffe fuerat,dcprxhen(à caufa, ego ta* men non odüalicuius communis amid recitato nomine. Sed quo te à ianua co tulifti ^ paululum excefsi uiam meani) nonfum egreflus :nil enim longius pro gredienti utile contingcre polieexifti' maui. Attamen refugientem uiderun^ aliqui^ Audito ftrepitu,niljnifi rmert, poteram.ob id in iplo ftatim initio ftrc* pitus,domum me cotuli. In uniuerfun’ quanto latius potes te explica,modo 11' mitesfufpicionis,aut eorum quaï obtjd certo tibi poflefentis,non atti ngas.Ea' dam in tormentis perfta, ac uide ut mâ' gis aduerfum un tim teftem, quam plu/ res perftes: tametfi quod unus obtjcitllt; uiusfit, quam quod a duobus probat poteft,modo mortis periculum non iU' curras.Mclius eft partem delidi iponi^ fateri cum fecuritatis uitac fpc, quam o-mnia negando in periculum inciderC-Melius tarnen eft etiam in bis ignorant tiæ aut obliuionis fimulatione éluderai ' iudicis interrogationes , quam aperilt; uel fat€ndo,udncgâdo, mortis aut diU' turnio*

«OÇ|

J tumiorum tonne nlorum,fubirc pertcu lum. Quocirca médius femper inter ea j lt;|Uæ probar jpoflunt,amp; quæuitædiferi 5 menafferunt,incedes.Vtpofitiotuan5 ij {ît,quod tutum omnino eft, neç id, cu-j ius repugnans,per teftes, probari neqt: , fed quod medium eft inter hxcautur-^ genres teftes aut periculofam confefsio ,^ nem:etiam fi neceflarium fit fub hoc me « dio, quod ab uno quouis tefte tantum d reprobari poteft,comprachendere ; non i, ut in pofitionibus, totum effugiendo, j nbsp;nee quiequam concedêdo,quod in fuC

,/ picioneftt. Melius eft aduerfusunum p tefte lormenta fuftinere. quam uitat eau y famdubiamfacere, d Nam in pofitione fiquis dicat, pono (i nbsp;nbsp;te non efletadmitto:refpondebo. Tum

P ihe,admififti^nequaquam. Ergo non { admififtic’ncc illud. Quid ergo refpon/ ^ desfnon refpondeo. Rurfus pofitione j admittis^nonugitur non admittis ^ nee !ƒ nbsp;nbsp;tUudmon tu reipondes ^ qui refponde«

j ' am .qui non fim.hoe ergofateris te non j nbsp;nbsp;eflet’minimèmeefateor,neenego. Cur

» nbsp;nbsp;ergo tanta amp;nbsp;quam diftérentiam, inter

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ddd 5 has

105'4- ^icronymiCtirddni

has refponfioncs fadsf nullas refponO' ones audioCuis ut te à pofitionelibcrc' non teneor ulla pofitione, ut qui nofl fim.Sed qux hæ uanetatesc’amp; undeCm^ (is tuæreuoluentis tecum, quid reipofl furus effem, fi effet nihil quod pro m^ rciponderet,fed tu illius, qui non effri) loco refponderes. Soluoteabobligfl' tione:recipio amp;nbsp;liber fum. jn omnibus his,maxime,ubi ferio agitur,quam m3' xime potes, breuiloquus, Homonyms uerba,0C multiplices fenfus,effugies ob fcura:tamen amp;^ ancipites orationes^' queris,ut cogitando,in quern ueliscofl uenientem magis tibi fenfum uertef^ pofsis amp;uanasludicis fpes fallere.Qi’i eadem in litigiofis diiputationibus di' urnis obferuabis,ubi non de return U^' ritateconccrtatio eft.

In concertationibus autem memo^ ria,perlynabas,ô(îliteras,ô(^ ad unuiU principium,uteris. Medijs uero genets differentias accidentium infeparabi^ çaufarn effeduum’dimfione. Propon^' mus ualidiora argumenta, fed fecun^'J ualidifsimum ne dehcere uideamur.F^

DÙffSicit,

mis tribus habeas plurima parafa me/ dia,inter medium terminum amp;nbsp;matore, amp;nbsp;inter medium ÔCminôrem fyllogifmi formaexadafit : autfi coargucreueUs poteftatefolum. Per eontrarium ut inTopicisait Ariftoteles, diflolutio o* mnium difReuhatum fit perinieremp-tionem, autdiuifionem, ideft, diftin-guendo.

• Haeftenus Ariftotelica 8C uulgata: Nunc celebriorum authorum.propria-lt;^ûedifciplinaium,ôc circa inuencionê medq, primumep Hippocratis, amp;nbsp;circa medicinam.innttitur autem quatuor rc gtdis : Prima à fingulari eUcetu ad cau/ bm procedit, inde generalem conhitu/ «dodrinan-hudut: quibono funthabi tujepentiuas non fuftinêt mutationcs periculofx. Secunda à caufa fupra effect nm demonftrando fimpliciter ,inde a b,eftedum ad caufam,quodfiuVelutfi nmei in coxa fnperueniät, coxa excidit, 5lt;claudicantïergo ii coxa exciderit,mu cifuperuenere,6lt; claudicabit nifiura-tur.Tertia cum inuenta caufa pluresefgt; fedtis ex ea deducit, ut ff mamma: rurz ddd 4 fo®

ioîlt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bieronynti Car Jini

fus durcfcant, non abortit, led dolor0 in eisjucl oculis,aut coxis, aut genubu^ fiunt.Quarts cum ad id,de quo dicitu6 fequitur quoddicitur,SC ad oppofitun’ pppofituni,0d ea de quibus dicuntur,r^ pugnant,repugnabunt8lt;ea quçdicuH tur.Sequantur ex a, b,6d ex c,d,0£: fint» 6i^ c,rcpugnantia:dico b ,amp; d,répugna/ re.Si enim b,non eft a,non eft ex régula imp er fedorum-igitur c,eft ex Pnpio a/ xiomate,quared,cxfupppfitQ.Igiturfi b,non eft d:eft amp;: iam b,a d/ucre pppfl fita,utfuppone.igttur b,amp; d, repugnSe-Poiro inuentio medtj ab Hippocrate triplex eft conftitpra, cognitipnis QC o-perationis, ÔC çognitioniç in compara* tioqem,id eft,filiccatoperari, uel non! circa enim ftatim morituros,nihil dçbC' mus pperari, 06 qupfdam morbpsfolöi mitigare conpenit. De opcratiope taO' quim iimpliciprc dicamus. Morbi Hüt ex mutatione paturae, in contrarium at' fedum.Igitur primum, curatio cum fit» reditus ad naturalem ftatum.fiet contt^ rio motu,06 qualitate,quç tarnen uigeü Et quia fadus eft morbus ab aliqua can fai

Diitlcflic^.

fa,5lt; nia plcruncç fit à fimili ,quia fi mile àfimili genctatur,igirur caufa ilia eftna turæ contrariæ, cumfit fimilis morbo. Et curnhat curatio perablationemcau facagitur fiet per contrarium caulæ : per fe.Et quoniam caufa aUqua fit à contrario fui, ut calot ex reftigeratione, dum corpus non reipirat, £lt; curatio efteonz traria generationi caufirugitur cum eau fa fueritfada à contrario per accidens, foluctur à fimifi pçr accidens, ut calot i balneo. Rurfus quia curatio fit à natura, amp;nbsp;natura iuuatur à fimilibus , igitur curatiofietper fimilia naturae, Habe-mus igitur, quod curatio femper fit per contraria generali modo ipfi morbo,id eft, aufetendo morbum ,utfi fit higidi-tas calefaciendo, 2lt; per contraria per fe caufac,ÓC perfimilia caufi,per accidens, amp;nbsp;pet fimilia naturae per fe. Secunda re-■ nbsp;nbsp;gula fumitur ex fimilitudine, fimilibus

morbis,ut fimili funt, conueniûteadem auxilia, ÔÇ eidem morbo rurfus fimilia

' auxilia,ó^ fimilibus fimilia. Tertia con* * traiijs morbis,contraria auxilia. Quar-’ ta tegulatmedtis morbis, media auxilia * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ddd 5 conue.

IPS# nieronymi Caroni cönuenient? Qirinta complkatfs mof' biSjdiucrfa auxiha, ud firn ui ud alterné do.Circa compararionem cognidoniÄ ad operationem oriuntur figna progn^J ftica,quac omnia in fimilitudine, ÖC dil’i militudine fundata funt Qiianto m3 gis remotafuntà naturali ftatu, co mot' burn 2C caufam dcteriorem figniftcanj Aduerfæ na run funt morbus, qui ei' pnncipalior quo ad periculû, inde caU' ft,quae principalior eft,quod ad fana tl'’ nem pertinet amp;nbsp;(ymptomata. Et quaf' turn eft naturalis habitus.Qiioigitur«^ quæ funt præternaturalem maiora to rintjô^differêtia à naturalihabitu,eo p^ ricu’ofior,5Cdiff!cilioraftedîus.maiof3 autem quadrifariam dicuntur: uel qui’ in neceUarqs uitæ,ucl quiaeflentia m3‘ iora,uel diuturnitateucl qualdare aiS' dïus,ut ulcos ,intemperie.Dignotjonlt;^ autem ab effedi bus, ut languor morbi! âcaufis,utfuitin Sole, igitur dolor eff calore;àfignis,utftridordentium, conj dufionis. Signa autem à concaufis,a cO genitis,à contrartjs,à fimilibus, ab ord^ ^ine^à tranfpofuione,à loto, à parte,àr3 tiocto;

DwIfÄtc^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;low

• - ttocinatiotic,ab experientia cognitis,et

• 1 nbsp;nbsp;nbsp;à ctzve/'fogH, Exponam autem unum ex' cmplum à flmüiSlt; contrario. Infantia

* plenas amp;nbsp;exiguas habet uenas, adolef-ÿ centia fecernit amp;nbsp;excernit, pueritia ple-^ nas habet uenastquia cotermina infan-tiae,non paruas,quia contermina adolef j^ nbsp;nbsp;centiæ, fecernit, quia contermina ado«

g Iefcentiæ,non excernit, quia contermi-^ na infantia : igitur illi conuenient mor-j nbsp;bi plenitudinis fumma cum fecretione,

j^ qua fit agitatis humoribus, amp;nbsp;fuperca-j lefadis ob motum,nihil excernente na-j nbsp;nbsp;tura.Inde qui morbi oriri pofsint exhac

, nbsp;nbsp;caufarum complicatione confyderauit,

' nbsp;nbsp;amp;nbsp;eos quos experimentum confirma-

j uitpropofuit.

Galenus autem uerfatus eft circa in-'^ nbsp;nbsp;uenttonem artium, catera qua de de-

j monftratione iadat ridicula funt : nam ,, necHippocratisDialedicam affecutus j nbsp;nbsp;nbsp;cft,nedum ut ei aliquid adiecerit. In arti

bus igitur ÔC difciplinis inuêtio fit â no-j tione finis,inde ingrediendo fenfim ad , ça, quç funt adfinem, multiplicantur , nbsp;nbsp;membra fubiedi, ut appâtée pulcheni-

iptfo UieronymiCdrJdtti mo exemplo ex diffinitioneMediciUf Sic apud Euclidê proponitur finis, coH ftruAio quincn corporum, quæ regular ria uocant inde confydcrantur necefis* riapropinqua,amp;illafuntplura, amp;nbsp;hi$ rurfus necefiaria, qugetiam iuntmulto plura:atcg adhuc necefiaria his,quç eti^ funtpluraillis, donee deueniamus ad prima, Sic pil décrit neceflariorum ad artcmconftituendam,ncçquicquam3‘ bundabit ad finem inutile, Sccundui” cft ut demonftremus,omncs has parte* cfîeneccflçrias huic fini, uel fi fint con' tenti, fub fubiedo contineri, neeplU' rcsclTepoflè. Tertium utoftendamuS) quac de illis partibus pofsint demonfif* ril 8Cquod neej pluraneque pauciora* qufadartempertineant. Quartumi^ jd agatur in omnibus feilicct, ut afteel' onesdefingulis partibus fubiedi qü* breuifsimedemonftrenfurtuoçaturaf* tem prima refolutio, fecunda coHediö' tertia inquifitio, quarta demonfiratio-Demonfirationum autem genera fuolt;i feptem, primum amp;^nobili(simum,pef çaufam, cum rem fimul eflè oftédimUS'

Dult^icâ, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I6(t

Vclutcum eras defeduram Lunamo/ f ftenderimus, ob terræ inter Solern Ô^ e-lit am,interpolitionem.lllam ueio adeô ce il lebrem Ariftotelis,ex primis,ueris,prin i* cipijs, tôt cû conditionibus nefeiô quor i$ fum,Àriftoteles adduxerit, cutus nüll5 0 apudhomincs exemplum poteftinue« iî niri.Sed amp;nbsp;multo minus apud deos uei d demones, qui demonftrationibus non d utuntur,feddiiquidem omniafimplici »' intuitu cognofeunt,demones dum wt« fl ^tÄKiiTrovarty. Secundum eft ab eftedn 4 fupra eäufam.T ertium à caufa fuper ef» v fedüm,fic ut caufam illam effe oftenda/ I' mus.Ç^artum ut dixi quod ex bis com 1, ponitur,nobilitatis ordinefecundum. 3 Quintumquodadabfurdum deducit. 1) Sextum quod non eft per proprias can il faSjfed aliénas amp;nbsp;extemas. Exemplum i' huius habetur apud Archimedem dum $ nbsp;de Parabole demonftrat per æqui pon»

« nbsp;derantia.Compræhendit aUtem hoe in*

n uentionemcaufarum narij géneris ue-lut perfedæ utigneacaliditas ruboris 1 fanguinis,eft enim caufa ruboris inftru t ftrumenti,2lt; operationis. Velutfi quis

lè^tfi VieronymîCdrddtit

lyram fabricctamp; pu!(êt,entcauft perfeZ «a foni.L't plènæ iielut cor eft caufa ça* loris fanguinis, id eft, feriioris prima 8^ tepidi per iecur in quo conferuat : ut 10' genitamquam influxit.Etcum nô pof lunt eflenifi due caufx amp;unum dicitof! generaliter, aliud non quod generalem eft per fe eft caufa. Vt omnis humor,nf ger eft cum timoré,non omnis humor» frigidus 2C ficcus eft cum timore tigitut nigritiesnontemperieseft caufa timO' ns. Et ft qua: funt maxima fingiHatim pofluntefreftneillojconiuncfta no fum caufa per fe ut bilis ficcifsima,amp; pituim frigidifsima poflunt efte fine timore,cfquot; go frigidiras,amp; ficcitas, non funtcauft timoris per fe. Septimum quod ex coO futatione,opinionum aliorum on tuf' Eftque turn demonftratio folum aduefquot; fus illos. Atqt hxc omnia re ac ui,intcf fedifFerunt. Qiixuerodemonftratio hesnonex principes deducuntur, ex demonftratis,modo nil aliud obftef» perfedæSCipfæfunt demonftrationes-Continuo enim contextu cum illis cot* iundæ funt.lmó fie neceffe eft procédé

Dldleéticdi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iQ9j

teurem ad 'remotifsitTia fenfibus noftns. i nbsp;nbsp;nbsp;Tradi avitem ars quinep partibus de«

lt; bet uelutMedicina prgceptis qu« folus i Galertüsin Methodo abfüluit: concilia ; tio eft auâorum'.2lt; diftindione rcrum • quam pattern foli nos perfecimus:do--• drinis ut publicèprofitendo earn ego i eum pluribus agreiTus fum, expofitiogt; ' neptimorumauihorum quamScGalè » nus amp;^ nos expleuimus. Vitruuius non-1 indignus Traâationc:cftquemodus* ' exequêdi præcepia fpecialis quem neo * Galenus nee rtós attingimUs uoeât pra ‘ * óicamledalq rhultifcripferc.

gt; Sic nero ut ex refolutione à fine ad' ' prima principia deuenire debemus : ita * tnconuincendo aduerfarium exprimis' ' Principes ordiemur, conuerfo ordine '• quafi aliud agentes donee incautum 00 ' nil talc meditantem opprefTcrimus. Ve * kit fi uelim probate quod uirtutecarere ' cft,fumma infelicitasiNa refoluit fic op » timum aii bonö eft uirtustquonia eft ^/ 't proprium ut uoluptas corporis: SC pro* * pria animi bona (unt pftantiora, quam corporis qa animus corpori pftat ; quia agit

*0^4 Hirronywi ediddni aei't i!lud,ut auriga quadriga S^equoS-llTe autem palam nobdior eft Igitur ho^ probatis ut primö per tres alias rationed conuerib ordine oftendemus quod uif' tuteearereeft fumma ca félicitas, uoc3/ tur autem infidiæ.

Sic igitur conftruendorum librorun* ratio habetur.Tum ueró óCdignofceH' dorum qui nam perfedi fint qui defief ant,3d impérfedorum(qui tjlericp funt) qui minus fint imperfedi. Namcorun’ qui furtt in difciplinis quatuorfuntill^ rationes reda refolutio colledio.inqüt' fitio ÖC demonftratio.Aliorum tres pH' tnac Multum autem intereft quaepartd deficiant, uelutin hiftoria tradationd caufæfccrcta hxcenim funt praccipui» ündefolum quatuor hiftoriat ^ud noS funnXenophontis Afcenfus Cyri,Cat‘ linarium fiC Ingurtinum bellum Salu* ftij,Philippi Argentoni de geftisLudO üici undecimi Gallorum Regis omni' urn prxftantifsima. Nam Commenta* ria cæfariscum iuflu illius fcripta finG amp;nbsp;nil tyrannidem redoleant, non hab^f adafecreta. Omnia enim illa nilni^‘ uiögt;

DüktSicx« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;106$

üim Ôd fraudes amp;nbsp;rapinas ac corruption nes per munera ac pecunias coutincn bant. Itaque dum uetat illa inferi hifton riae earn inanem 8lt;uacuam reddiditSic

* cxanimes funt omnes alix : 8C quæ maxime celebrätur ThucydidisacTitiLi« uqfuntfordidifsimac. Vbiloco horum qux funt tan^hiftoriac,animx uideas orationcs ducum fidas ad oftentationc ingenq, 00 facundix autoris non ad rei ueritatcm inteUigendam utiles. Simile

^ eft de Epiftolis nullas habemus prater

. nbsp;nbsp;Ciceronis ad Atticum 2lt; eas fatis ob feu

-^ nbsp;nbsp;ras ÔC plenas Græcis adages, fed plenio tes etiam gloriofo milite ad faftidiCi uf-j que: deinde etiam mutilatas cum plus biennio defyderetur:8lt; tarnen uel uc di

J nbsp;enas folas quxlegantur. Et maxime c5 j kholns Pauli Manutq.

inde exhis etiam intellcctus difficil-j Iimorumautorum,uelut Hippocratis, Ariftotelis, Plotini, Archimedis, ÔC A* ^ pollonq. Primum quidem ftatuemus , quid docere debuerit,antequam quid j doceat,fi ordinatus fuerit. In omnibus fi autem diuidenius eorum dida in pcrio 4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eee dos

lóitf KuroHymiCiridni doscèrtos ubi perpetuo de qfdcmfe^ monem habeat, Confyderabimus ed' amanfitfimplcxtota narratio an con* nexa,ut demonftratio,SC ad demonftr^ tionem partes traipofitis hinc indequf^ ncceflaria uidcbuntiir. VItimo ration^ habebimus propriorum modorum de/ monftradt.Iuuatetuidifieexpofitoruiiï aliorum fi qui præfuerint mentem, QC^ iufdem etiam authoris dida inuicê cort tulifle Videtur autem ÖC alius tradendi modus, quo ufus eft Ariftotelesamp; ma* nifeftê Theodorus Gaza in fuaGræca Grammatica, cum ab uniuerfalibus ad (pectalia procedimus.Velut enim ienfd corpus prius quam animal amp;nbsp;hoc quant hominem procul depræhendimus :ita amp;nbsp;confufaquædam cognitio eft omni' um prius deinde amp;nbsp;propria amp;' (peciat^ urn ac partium fubiedi. Vnde ÔCillud demonftrandi genus quod ab uniuerlt; falibus ad fpecialia procedit. Prince paliter autem prgfupponere oportet ni que contradicere neqj repetere nee le* uequicquàmaut ablurdum dicere niß ratione cuidenti compulfum : neque 0'

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ixtet

biter nee difsidés ab alqs nifi rurfus caU faaddtca,nec^ ut incertum reddat.

Hincortaeft ratio profitendi extern/ poranea etiam fioporteat. Exemplum autem fumemus in Hippocrate qui prç cipuè ob elaritatem amp;nbsp;profunditatem fenfuum dignus eft legi Primum. Ergo fenfum illius fimplicem,ó^ uniucrfalem exponemus.Dcinde diftinguemus fin-gulas dieftiones tum maxime obfcurio-respropcranteiadcum fenfum in quoi ab aurore propofitæ funt,ne nugas agc-tc uideamur.Poft quseremus rattonem, didiquam facile inueniemus cum iUe nihil Une eaprotulerit neque noncoiv fentiens experimento : ça etiam prom/ pte fe offerer ex modis quibus utitur au tor,cruta ut in Hippocrate feu una qua tuor demonftrandi norma feu ex unde-cim medq mueniendi.Qvia inuenta^di* uidere,Componere, Amplificare,fæpe excipere, raro dubitare, per caufarum quatuor genera rem examinarc, applie care quæ ad id pertinent uel quae ex illo deduci poflunt:contraria, contra tïjs,c5 |»atare,aut eadem,ut cum dreimus jara

eec a corpora,

10 55 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hkronymi Cdr.il jtti corpora lafsitudinibus non corripijca^ nium cfum, ferre, 8C ^ifintimbecïHfa* figna. Aliorum exponens turn etiaifl opinie nes quac fententiæ illi aduerfaHquot; tur confutarelicebit. Demum traduce^ re etiarn ad opus. Ac ultimo per uianl cpilogicolligere.

Hoemunusfaepe nos non folum rC' de fed non parua cum admiratione prg ftitimus.Poteris 8C ex hoe tranfire ad of natas difceptationes non tarn authori-tate magni uiri fultus,quam etiarn muh tiplici amp;nbsp;profunda ratione inftruduS' Quorum omnium confuetudine eti' am ad opus ipfum non parum proficit mus, quandoquidem eorundemfitre/ de iaperefi^ bene opus tradare.

Geometrarum autem confyderatio inter quos prçcdlunt Euclides 0^ArcH medes in demonftrandi inuentionc,A’ pollonius autem in ipfis demonfiratiO' nibus circa quatuordecim uerfatunquä tirâtes ipfas generaliter, Lineas, AngU^^ los,Superficies,Spheram,Corpora qu' que uniformia, lineas in fuperheie fphsf rsr,fuperficiem fphxræ, cum partibus C'

DÙlcJîicct.

' nbsp;nbsp;eins,Cylindrum, Conum, Conifedio«

lt; nbsp;nbsp;nes quatuor, Conoydalia corpora, atep

' nbsp;nbsp;oualiaLineas Elicas amp;nbsp;q funthuiuß-no

' di generis.De his oibus demoftrat qua

'' nbsp;nbsp;tuor nö fin gul a tarnen de oibus Aequa

1 nbsp;nbsp;litas:Maius uel minus Proportio ÔC Cö menfum,uel Afymetrum Proportionis '' prxcipua,Continuitas,Aequalitas,Pro { dudio,Compofitio,S^Renexa.Princi-J palifsimum omnium amp;nbsp;in omnibus eft gt;* aequalitas quae SC quantitatibus, 6C pro * portionibus inuenitur.Maius autem SC '' nbsp;nbsp;minus propter xqualitatem.Nobilior ' nbsp;nbsp;autem proportioxqualis aut continua ^ Commenfo, Commenfum, Afymetro. SedSC Afymetrum perfeconfyderatur; opponitur tarnen commenfo obid nô ^. nbsp;nbsp;duo genera ftatuere oportet. Reflexa ' nbsp;nbsp;autem.Specieseftunaçqualis propor-

‘ nbsp;nbsp;nbsp;tionis.Produdio 8Ceompofitfo,SC ipfç ' nbsp;nbsp;nbsp;ad acqualitatem referuntur Aequale o-’ nbsp;nbsp;mnibus notius ratione,rcnfu autem ma * nbsp;nbsp;nbsp;ius aut minus.Cum autem neceflcfit in ’ nbsp;nbsp;nbsp;omnibus,ut didum eft,pracmiflas con-clufioneeflenotiores,neceflèeftinom ' ' nbsp;nbsp;nbsp;nibus demonftrationibusperfcdis affu

gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eee } mZ

1^7 0 Vieronymi CdrJd^ pixqualcuelcommcnGim. Namprqlt; portiopotius ad partes fubiedi pertU net quam quod fit aflredio. Perfedam dico demonfirationem in quafiftitun Quædam enim propter fcfolum demO ftrantur, ut qux de Sphæra SC corporf' bus uniformibus: quidam propter fc Ze aha,ut quod latus redo oppofitum, tantum pofsitquantum rcliqua pantd accepta.bt quod matus latus maiori afl gulo opponitur.Quxdam propter aha tantum ut in uigefimoquinto Theorem mate quinti Piemen to rum. Et general ter,ubi nihil fupponitur, æquale nee co menfum, non fit demonftratio quafiu propter fe Porro feptem modis demon ftrationes primi ordinis fiunt, aut exx' quail bus in a? qua ha ut in xvi. Primi Ek mentorum. Vcl ex inçqualibus inçqua Iia;ut in xviq. uel ex arquahbus çquali3, demonftratione ad abmrdum due ente, ut in xxvi.uel ex pquahbus atqualia de/ monftratione abibluta, utin xxxq.eiu* dem,uel ex inçqualibus çqualia’ut cuin dcmonftramuscirculifupcrficiem fieri, ex dimidia dimetientis indimidium pf nfenlt;lt;

Diäte ffia^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;10741

riferiat'.uel cum ex inarqualibus adu «* qualia poteftate ut tnxl v ij. primi Ele incntofumaiel cum ex pqualibus adu, fqualia poteftate utinfexto Slem euro rum cum demonftramus fimiles fupern des, fuperbafcspqualcSjefTeaequales. Sunt amp;nbsp;alq modi, in his tribus diffe» têtqs abfolutç demoftrationis abfurdc, equalistnpqoaïiSjadusSCpoteftate.fed ni quosdiximus principaliores. Viden tur ergo fines demonftrationum perfe-di confiftere in probando pqualitatem quantitatum aut proportionum aut co gnitionum proportion« ipfarum, quç lunt genera quidam çqualitatum,5i co menrum.Nam ex eo habentur, genera quantitatumqualiafint. Omnescom menfae ut Eudides demouftrat in code, funt genere. Ex comméfis autem nobi-bfsimum pquale , inde multiplex inde quod continet pattern eertam 0^ ex his quam notifsimam,utfexquiaïteram 5^ duplam magis quam triplam fiC fexqui tcrtiani,Et idem in pluribus partibus.

Propriorum autem quæ in Geotne-tricis praccipuc quacruntur ad innenciogt;; lt;nbsp;tec 4 ‘ nem

^07? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^iffonymi Cirddni

nem utilium tria funt genera, Axioma^ Modus etMedium.Inueniuntur autcm in fingulis quæ opportuna funt refolu/ tjua methodo dedudo uerfusprincipia problemate - Cuiufmodiexempla non paucahabes apudTheonem in Com* mentarqs fuper Euchquot;dem.

Primum igitureft Axiomatum quæ principaliter funt feptemtfuperpofitio, fiC eft a fenlu coniundfo ex acqualibus; squalls differentia ab æqualibus aut uz trunc^:comparatioadidem mutua pro portio,licet haec demonftretur,habet ta men rationem principij quod generale flt,Et mutuus exceffus. atcÿ hæc omnia cum fuis conuerfis.Et unumquodcp ha bet rationem medq ut in xli. ÖCxlq. pri-’ mi Elementorum Éudidis.

Modi autem argurhentandi nobilto* res Öi^ prêter axiomata funt quatuor,có mutatio proportionum inquatuor qui titatibus, amp;nbsp;habet odo Species : Con--yerfam, Permutatum,Coniundam,dif gundam, Aequam, Euerfam, 6^ «flum' ptionem acqug multiplicium primæ, Ói jertiæ attj fecundj amp;nbsp;quart», Etaflutu

DÎdlfflicd. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;107J

ptio duo turn, a c duorum multiplidum adprimum amp;nbsp;fecundum, ß neceflàho, funtmaiora,aut minora, aut æqualia, multiplicia unius amp;nbsp;alterius,iUæ quantitates eruntacquaks. Commutatio proportionum in fex quantitatibus • cumunaproportioex duabus reliquis componitur cumconuerfa . Redu-dio earundem proportionum, in duas aequales,amp; ex fex quantitatibus in qua tuor cum conuerfa, cum duæ quidam exhisçquales fuerint. Et comparatio in mutuis excefsibusEius autem appo nam fex exempla :primum cum fueriti cxcelTus primi ad {ecundum,ut terri] ad quartum,erunt primum amp;nbsp;quartum æa qualia, fecundo Ôd tertio.Et rurfus cum fuerint tresquantitates aggregat3,qua-rumlibet duarum «quale cil aggregato ex reliqua, Ôd quauis earum dftierenlt; riaeiufdem non aflumptæ in primo ag-eregato ab ea quæ non eßaflumpta ,in fecundo aggregato» Et etiam difteren-tiæfingularumab aggregato reliquarü iundac conficiunt aggregatum ex omnibus* Quîclibct etiam illarum cum

eee i dit-

1074 Gieron^miCdrdtUit

differ en tl a rdiquarum lunda eR af* quails differentiae muions lilarum dua/ rum ab aggregato r cliqua rum. Et fi fuc? rintenratuor quantitates aggregatum, ex differentia primae SCfccundae, item tertiç ÔC quart», »quäle eft aggregato, primç amp;nbsp;tcrtie,SC fecundç Ô^ quarte. Et in ciufdem aggregatum, differentia-rum prima amp;nbsp;lccûdç,item tertie amp;nbsp;quaf tp squale effdifferentiç aggregatorum, primp amp;nbsp;fecundç, ab aggregato, terug amp;quartç.

Media autem legittima,çqualitatiJ tredecim apponam, 6^ unum inçquali* lt;atis ahud^ coniednrale. Primumep fu miturexnatura quantitatum generali-quod commune eft toti fecundolibro Élementorum Éuclidis,licet ipfe co nd utatur, feddemonßrat per figuras do* fenptas.

Secundum eft ex natura propria : ut reliqua tria qux fequuntur ab ambitti-' utinodaua primi elcmentorum Eucli' dis. Namexpqualitate omnium late/ rum in triangulo demonftrat, pqualua^ tem fupcrffcim ÖC angulorum.

Tertiurf*

Didk^iedt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9^7 $

v Tertnimcxfigura,ueI«tcum exangu (drum xqualitate laterum proportio dé monftratur,ut in Quatta,bcxtiElemcn lorum.

Quartum cum ex ambitus ÖCfigure, parte demonßramus, öd proponâ quin que exempla.Primum cum duo lateral duobus latcribus,SCanguli cÔtenti func çqualia :ut in quarta, primi Elemento/ rum.Secundum cum duo anguli, duo-bus angulis equales fun t, Matus unum wni lateri, utinuigefima fexta ciufdem. .Tertium cum angulus angulo fucrite-Çiualis, dilatera tonrinenuamufua , ut in quintadecima Sexti Elemencorum. Qiiartumcum anguli fucrint squales, 8d latera contmentia, in eadem propor-tione.Tunctrianguli erunt,fimiles ut in iexta eiu(dem. Qiuntum cum (uent proportio aggregati laterum, adaggre-tatum laterum, mutua proportioni,^x udi trium differentia rum uniufeuiuf* que fcilicet,lateris à dimidio aggregati, corundem inuicem ad fimifcprodudn, utfiunius latera fint, xiq.xq. v. altçriu« unum latus fit : vi. reiiqua Unguia qua -dratum

107 ff nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Uieronymi Cirdinj dratumlatus.ci'x.Ethec demonftratur à nobis in Elemcntis Ceometricis.

Qiiintumeftcum altitudines, 8«f ba* resfuenntintnutua proportione. HoC autem à nobis ibidem demonftratur, manifeftum eft autem quod in eo indu ditur,etiam fi fint squales.

Sextumcum ex origine ipfius figuz re,ut Archimedes in Eiieis.

Septimum eftadiuifionefeu in fi in p lia /eu in difsimiliajUtinxIvtj. primi elc mentorum Euclidis.

OdauSefî àcompofitione,deîdede tradione argumentamur: ut in quinta ciufdem.

No num cum ab utroque ut in fecun da parte demonfiranonis trigefimç quî tp eius.

Decimum ex negociationc, VcIiK cum ego demonftraui,proportioned reflexam.

Vndecimum eftMyrieledicum ,ha/ betqûe très modos, primus cum diuifa quantitate,in infinitum fub certa ratio/ healiqua ilia ru m ad omnium aggrega* mm «rtam feruat comparationcm, degt; monfirata

Hulcliicitt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;107^

monftrata tali diuifione fequi'tur quod ’ propofuimus decomparatione. Et hoc eft praecipuum quo Archtmedes demo ftrat quanntatem Paraboles ÔC Sphçrç, fecundus modus eft cum affumuntur, quotlibet quantitates in duobus ordini bus fub certa proportione, amp;nbsp;compa-rantur inuicem. Et tertius fimiliter fub certo exceiTuindedemonftrata proper tione uel exceflu,fequitur ut fit ratio co parationispropofita.Et his etiam utitur Archimedes»

Duodecimum eft cum acqualeaequa li fuperponitur, fed non tota figura toti figura:,ut in primo noftro. De Elemen-tis fuper x x x v q. Primi Euclidis, cum flatus lateriaequali fuperponimus, non triangulum triangulo. In quo generc funt nouae circulorum defcriptiones,rc darumcp çquidiftantium ad perpendi-culum:tum maxime c3 extrema illarum coniunguntur.

Tertiumdecimum eft cumfiguraefi-miles aut difsimiles miicentur, ut fl duo circuli in Sphacra quomodolibet fe fecu erinqS^ ex communi fedione argumen camur.

io 7 8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H/froftymi Cdrddnl

tamur,cx x x x v.Terttj Eudids. VeluC ininuerinoneduarum mediarum tradi ta â nobis ex Archita Tarentino, nobt-bihTsimum.

Medium autem pro inacquaÏitate degt; trio lift randa eR, uelut cum quantitates inaliquo genere perueniunt ad maximum quoddam aut minimum, licet dix uerfum tanquàm finem, licebit inueni-re quantitatem xqualcm propofitx mi-norijô^itademonftrabiturinçqualitas. Etexhacrurius^ extrema alia mediae 6^ ita demonftrabitur ordo à oofteriort Exemplum lit circuluS abc d,ó^fint a c,amp;a d,ç-quales aUt proximiores 0 A xqualitati b c, amp;nbsp;b d, 0^ A J fitportio acd,minorfc —micirculodico âd qua-dratabc,amp;bd,funtma “ nbsp;nbsp;\y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iora quadratis a c,ó^ a d.

^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quia enim angulus à eft

* nbsp;nbsp;ƒ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;maior redo,ent quadra

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;turn cd, maius quadra-

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tis a c,Ô£^a d.Sit igitur ut

in fuperficie c, £lt; fit lineg f, quadratuni ' ' nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;acqualc

tii^tHict, ló^i àtquâîequadratis a c, adigfturf, minor cft,d Cjinduda, igitur in portione ex pS do d,3C duda,f c,erunt quadra ta f c, Ôd f d,maiora quadratis b c,a b d, 8^ ita fta tuetur ordo inxqualicaris. Fietcp axioma quafi pukhrum:5d dcmonftratio fi# milis Chryfippeofyllogifmo.

Medium au tem conieduraleeftcum exempla omnia uidenturappropinqua re certaf rationi : Et licet non condudat earn rationem obferuandam,cum tarne lit fignuin necefsitatis erit uia ad demo ftraiionem»

Hie igitur funt exempla 6d modi, cŒ plûtes fintÔi praecipuè qui ex generali-bus regulis habentur.Velut ex cornuto lyllogiTmo cum demonftramus, lineas redasin pundumeoeuntes ex portione perifcrix circuli maiores eifc’ iUa pot tione.Vt in Elementis noftris. Et modi tnueniendi non demonftrandi cumca-fu multa fic euenlre comperimus ► Atep hoemedio Sdpr^cedenti maxime art cm magnam inueni inde etiam démontra tiones inueftigauhnihil enim utilius ad inuentionemquam feite pofle inueniri.

1080 aieronymiC4rctlt;ini

Nihil ad demonftrationem quam iani rem ipfam inuentam die. Ex tend tintur autem multi horum modorum, etiâ ad Arithmeticas confyderationes. Sed Si ad alias artes gt;nbsp;turn maxime cum etiam, utdixi, demonftrationes ex non proprijs principijs arris conftruere uolue-rimus •

Sciendum eft autem quod licet Ari-ftoteles adeo extulerit demoftrationes, Mathematicas, ferme tarnen tota Gep-metria ex demonftratione ad abfurdum ducente originem ducit atep in his habet fundamentummam quod anguli tri goni xquales fint duobus redis, quant femper habet in ore, demonftratur ex co quodinscqiridiftanribus lineiscoal-terni anguli fiut squales. Sed hoc efî de monftretur in xxix. primi elemento-rumquæex xx v ij.demonftratur. At hçc procedi t per confutarionem,quare amp;xxxij. Oftenfum eftenim non pof femaioremeflefidem atc]^ autoritatem inconclufionequàm in prçmifsis,quod ipfc Ariftoteles fatetur.Conftat ergo earn propofitionemper confutarionem demon/

l^AMiù. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ioÜ

dettionfttan,quod mantfeftè apparcbit a demonftrationem ipfius trïgeîîmæfe cundx ufep ad prima prindpia deduce-re uolueris atq? refoluere. lucides enim inhocquod angulus exterior oppofi« lo interior! fitæqualis, quod xvi. primi Elementorum répugnât per eadem ÔC xlvtj.primi Elementorum. Pythagorac ut referunt inuentum ad xli. Deuenict tx hac in xxxiiq.ex qua in xxvi.qliepcr conlutationem demonftratur, refolue-tur,ita^ 6C illa. Voco autem per cönfu-tationem eam qua: ad abfurdum dedu citquoniamexfine illo adprindpium admiffum confutando redimus, Qiixdam ucró funtdemonftrationes qux media: funt inter abfolutas, SC con fiitationem,uelut fi quis loco xxvq. pri mi Elementorum demonftret primum quod filinea reda fuperduas paralelas ceciderit erunt duo anguli ex una par/ te,duobus redis æqualestnam fi fint mi ■* noresconcurrerent, ex eadem parte :fî maiores exaltera perxiij.primiElcmen torumdgitur necefiario ex utracp parte squales funt duobus redis* Sed ÉueU-fff des

löst KicronymiCirddni des maluft ad abfurdS deduccre ne praf-fupponerer, paralelas efle quas nondü deduceredocuerat.

Exhisetiam ad interrogationes de» uenimus in quibus proponitur an ali« quid fit Herum ç'etfiuerum an demon* ftrari pofsit,amp;S quomodo. V identur au* tem qdem modi atque ratio cadcm,qug ininueniendis atque tradendisartibus. Verum exemplo quodam quod mihi propofitum fuit:a FrancifcoSambo Ra uenate, iddeclarare decreui nam illud admirationedignuadiedum eft,quod eum duobus annis fruftra in eolaboraf fcm,confcripta Dialedica in quarta ho ræ parte quod bic fubijdtur ,id totuni expræfsi. Qiixfitum fuit huiufmodi« Defcripfi circulum abc d,ó(f extra circU lum duxi redam, cfg, quomodolibetgt; a b e,a cf,a d g,fecantes eirculi periferi* am, ÓC inueni quod id quod fit ex ea in ab,eumcoquod fitexga,inad,duplS efiefquodfitexfa,in ac. DicamergO pofiquàm nonfeaftringitquo tranfeat a cf igitur erunt duo illa redangula du* pla fern per ei quod fit ex f a, in a c: quo/ eun^y

Didlcfiit^, iegj lt;«nlt;^ loco ponatur f, fgltuPomnia ró dangula ex fa, in a c, ernnt inuicem æ-qualia, igicur ex fa, in a c, quantum ex èa in a Lquare quod e a in a b «equalé:ëi

«üód ex g a in a d. Ergo pari ration« du «a h berit quod ex h a, in a b, aquale ci quod exl a,in a d,hoc autem mam» qui quod ex g a, in a d, igitur ex h a ,in a b, maitts quarn quodex g a, in a d, ideocp ttf x ctiam

1084- HieronymiCdriifni etiamquàmfd quod exeaïnab,igituf ha,maiöreaquodcftabfurdum. Kur* fos fi præfupponat, a f, tranfire per een/ truma c,autem amp;a g,altrinfecus eflè po fitas,tunc non fcquitur confeftim quod cx e a,in a b, fit acquale efle ei quod ex g a,in a d.Sèd bene quod ex eadem parte lineæ sequalia facient redangula. V tpo te ex parte fi quod fit ex g a, in a d, cum eo quod fit ex e a,in a b,uel fa,in a c,dU' plum eft redangulo ex tota tranfeunte percentrum indimetientê, igitur quod fit ex f a, in a c acquale eft, ei quod fit ex e a in a b,hoc autem falfum in indinata h l,quoniam ubi minima eft, quç inter* dpitur à reda Ö^ circumferêtia ea etiani minor eft interiore parte quauis interio re intercepta inter ipfam a earn quç trä fit per centrum.

Relinquitur tandem ut intelligedum fit cum dimetiens cadit fupra redam ex teriorem adperpendiculum: ut in fecuO da figura. Qiiia ergo quod fit ex ea in a b,cum co quodfit ex g a ,in a d,uel 1 a,in a k.Duplu eft ei fit ex f a,in a c, erit quod fitexla^inakizquak eiquodfitexga, in a dgt;

lOtf

lt;n a d Igitur cum 1 a,q«am protraxi fit ç-qualis ea crit quod fit ex ca in a b, ucl g •,in a d, xquale ei quod fit ex f a, in a c.

Ergo ucritas huius Cum problems te af fignato conuertitur. Hoc autcm elle uc rumliquetprotradacd, redamamex xxxi. Elemcntorum erit d, redus qua-te ex iiq. Sexti ciufdem ratio fa, ada d, qualis g a,ad a c,ergo per xvi. EiuMem iff }' pa/

io8tf VteroHyinîCdfJMl, patetpropofitum. Vides igtturqiTâm certa arteuenatifimus ueritatemnuius quxfiti in qua plures in uanum uel mul ros armos confumpfiflent,quonia quggt; fitum crac generaliter propofitum,8^di cebatfemenfura ucrum inuenifle,cutn tantum hocincafu.ut demonftraueriz mus,u£rum fit. Mandeftum eft autem quod generale çûadit problema ex hoe quodrk,in a k.femper eft dimidium,ea in a b,SC ga, in ad. *

Ptolemei ueroDiak fl ica quatuor c5 ftat regulis.Prima ut ex duabus quac affirmant orationibus fyllogifmum in ter. fta figura conftruat. Hanc Auerroës, non intelligens damnat ipfecommittés fallaciamnon cauffjUtcaula.NamPtoz lomens dcmonftrat genera exépli, mo* turn Solis fie feruarifuppofitoorbeee-centrico. Curn hacrationedemonftrat quod nulla alia ratione is motus poteft Ïeruari ad unguem neep rum al ijs eccea tricis ne 03 paruis circulis neq? hommee« tricis quotuis fumptis.Ifta enim à mede clarata funt in Libris de Rerum Varieta te, amp;; operis perfcdi,amp; fa cilè cuiuis bo* ‘•v-' ' ' ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n'^

TtuleHicd. , lt;nbsp;1087 hoMathematico perfpicua funt.Quare melius fuiflet. Äuerrohut dixiflet,tu no ad unguem feruas hos motus ,amp; maxi* ximc quia Ptolemæus ipfe dicit poflc loco eccentrici cum paruo circulo ferua rimotnSohs. Quodutdixiuerumno eft.nifi de maximis differenttis, non de . toto decurfu in fmgulis partibus ad un guem.Ergo Ptolemii régula ftat ,amp; eft demonftratiua in ea figura, ex duabus quæ aftirmant modo congruat,uniucr^ Ia ratio partium motus. Seconda régula eft, quod omnes motus congruunt, cum motibus Solis coniuncfta ratione, ut in nouo magnac compofitionis in ib lis uerbis.Si ergo in fingulis ftellis reftt-tutionum tempus in dies rcfoluenmus, amp;nbsp;multitudinem inæqualitatum in gra dus per fingulos circulos trecentos, Si fexaginta multiplicaucrimus, habebt-mus motum inxqualitatis. Nam in otn nibus ftellis,quibusSol uelocior eft,tot femper circulos ipfe Sol tn tempore re-ftitutionis ftellæ pertranfiuit,quod funt reuolu tiones ftellx fecundum longitu-dincm,ói reftitutioncs inxquahtatisft-fff ^ mul

19 s 8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;KieronymiCdrd4ni

mul compofitx. Manifeftum cil, quod hæçqualitates funtmxqtiaîes, amp;nbsp;tdço perpetuo permutantur, qma paruuscir çulus cft ,in alio loco eccentrici,quia ce çentncusnonperfecit integram rcuo» lutionem.Hisduabus regulis magnam perfedt compofittonem, licet hæc {eeSz da alio modo fumatur in Luna, amp;nbsp;?ltjs infedonbus.Tertia régula uocatur par pcipauonis,cuius ui,côftruxitpulcher* rimos libros Muficç,amp; Geographiam; capit enim mediSinter extrema ex prin eipijs,8C ipfum coaptat extremis p pro« Jgt;ortionemnotam,amp;fimpIicem:i{iMu ica perquidem fexquiodogefimamde qua in Arithmeticis diffuse a nobis tra-natum eftun Geographia autem Splig ricum accommodât, plano extendens centrum partibus trigita quatuor, ultra tcrminoshabitabilis,ideft, uigintiquin que ultra polum, ut in prima tigura,uel partibus feptuagintaquinq? cum dimiz dia,Slt; tertia ultra pol urn, fed eadem ra« none deducit ad feptuagintaquatuor, ut diftet à Thyle partibus centum 8C u* na. Vt in fecunda figura, conftituto e/ mtn

HtHÎeüiu,. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(999

A pim medio, inter duos terminos quic-. ' quid adimitur uni alteri adqcitur, ut de-cus fit ad utrunc^ inteiuallum, Quartaregula uocatur fuccefsionis quautitur, in libris de ludicijs. Cum cnim uideret (otum coelum concurrere in omnibus, quæ producuntur primas partes,feçun-das à tertias atcç ita deineeps afsigna-uit, donee ad cas perueniret quæ effe-dum nonuariarent. Vfus akematione, ut primum indie conftitueret,fecGdum in node,amp;contra:inde ubi primo gene ralem tribuifiètuimhaberet^rationcni horofcopi,fccundo dedit fpecialcm, ut fignifiearetdeuita ac cxteris,poftmo-dumtertium locum afsignauit ,domi-nis didorum principals qui naturam (eifignificarent, uelutfi de lil ijs a geb a / tur an futuri eflent boni, ucl mak, ftulti uel prudentes,amici inter fe uel inimici. Quartum locum dedit fis qui fupra doz minos illos cleuarcntur, qui fortunam, amp;nbsp;exitum talium fignificatorum,8Cqua litatumdéclarent,in omnibus ubiprimus impeditus fit, uclutfub Sole régi* men ad fecundu m transfert, uerum n5 fff 5 funt

109« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Kier owynif Carrfad

funtco tn cafu tâ perfccQa,2lt; exacts de* creta: qs ergo quatuor regulis quatuor ilia pulchcnima , opera »bncauitnulquot; lis alqs indigens pracfidijs nifieommu? nibus.

In cæteris quoque artibus idemprac* ftatauxtltum,dico Mechanias,Archtte dura,âC Pidura,arquealqs.Cti aliquâ/ do cuperem uiderc naturaliter qux prç^ ternaturam étant,dixt mecum :nôqux uidenturjô^audiunturpcrfomnum uc^ rè kntiuntur,^ non folum ea imagina-mur f quâdo inter imaginari plurimum interfit,âf eum fenfum qui folum tn hoc differt, ab co qui fit prarfentihus rebus quod ucrus non fit. Cartcrum quod ad cfficatiam fentiendi nulla ex partemi-nor eft, cum imagincmur abique metu, maxima mala, no autem per (omnium« fed plurimum afficitur amma noftra. Quidigitur prohiber ne huiulmodic/ tiam uigilantes uideamus Sublara igi-tur,pcr uigibam caufa huiuadiferimi-nis,6ceftcci utuigtlans uldeam magna, 8(f miranda ac fupra fidem non fccus,ac contingatdormientibus.Vtdeamepue^

DUleilici. r fO^I rc8f pcrlongum fpatium temporis, no tarnen quæ iiolo,fed cafu ablatai ma/ Ximè in quibus uerfor magna cum am« miintcntionc. Sed audirequicquàm hoc modo hucufque mihi non conti* gît. Itaôôinaltjs arribusmukainueni, præclara fecreta,unde etiam librum Se-cretorum confcripfi. Plura inuenturus longé, nifi id obftaret quod cui inueni-am nefcio,nunccnim iam fcxa gêna mis fiim.Et quàm uis lucrofà mul ta finr, nec inuentis uti gratum elt, nedum ut alfa Tantalea poma quaram, quacinuenta mihinulli ufuiautfaltcm uoluptati fæ tura fint,ncccui rdinquam iucundè,h^ beam. Solum quod facilefuir,Hippo-cratis libres, amp;nbsp;aliorum grauiorum au-thorum intelligcrc curaui, turn maxi/ me ob commentaria quae in Hippo-era tern totum fcriberc inftitucram turn alia.

Liquet igitur ab hoc 1 ibro neque pan ciora neque minus inligniarefponfa pc terclicere, quam à praeftanti, ut ferunt, aliquo demone. At dices non propria, ut demon haec affert refponfat'imope-

loji Kieronymi CMddHi

nè eadem. Nam homines ex fenfibus (peciebus cognofcunt demones ex cö* curfii generalfum effeduum, ut quod hoc tempore, loco, conditione, quält« täte, ætate, tempera tura, moribus,ho-rum infedationej hæc contingent,qug nulli alrj enenirepotcrunt, undcfcccun da eorum cognitio. Sic SC ex hac arte adfpeciales fubftantias, SC indiuiduas «ocatas, tumaftcdus,5C cuentusdeP eendere Iicebit.Porrd Geniorum feietP am eft de hts per concurfum caufarum, utdæmonumefFeduum. Deiauteni non eft aliéna Ipedantts, ut horum eu* iuslibet,fed totum facientis.

In probabilibus autem rationibus ex lindem ordinem iêruabtmus.ut quo ad formamacnaturam fimillima funt.de^ monftratiuis. Peculiarc autem eft mul/ titudo argumentorum atque coniedu-ratum. Etutexconcefsisprocedamus aut uerifimillimis, audientibus aut om^ nibus,autfapiencibus. Vndectiatn authoutate eorum utemur. Refdlc^ mus autem rationes oppofitas, ucl quo ^tam obiedaefint,uel quia plens efeu3'

ÿ^îeüuiu 109$

tc*aramfiden^ofleconfidimus. Aliter prætermififle Gnus fuerit, ideô per* petua oratione abfque contradidione, in his debemus un in quibus omnino per/uaderepropofitumeft. Vel fiqux obifci pofluntnondum nota fint aut d-li minus cruditi, uclli tempus non pic-ne fuppetat aut rationes non adeo fir-mæ , apud illos futuræ uidebunturfi-dem purioremôCfimplici oratione, SC argumentis demonftratiiüs quàm con-tradicendo faciemus. Memineris au-tem trecentorum, 8C fexiocorum Ari-ftotelis in hoc gencre,

Coniedum uerô dicemus refpon-dcntem,cum uel obmutefcit uel ad pro pofitum nihil, uel ad confutata redit, aut fatetur incredibilia,uel repugnantia nsquxprius antedixerat. Verum in huiuamp;nodi caufa,ut antca diximus, paz rum utilitatis eft, cum ad feientiam non dirigatur, in hoc enim folum Rudi um eft adhibendum ,ut confutctur refponz denscumquat dixçritmaxime interea quæ ucre dicuntur,funt uerifimilla. Ex* craplum autem cofutahonis, SC in quo

apa

t o ai Hieronymi C^rddui apparetdemondrano utilis documen* h. Sït propofitum demondrare quod omnis diuiho bona in duo tantum fub. ieda procedcredebeat. ld tunc2es,ó^ fit ut A diuidi pofsit primum in B C D E,amp; fit ratio B, propria F, omne igitur, B ed F, 6C omne F, ed B, igitur omne C D E,ed A,ód nullum continetur, fub F, non F, igitur contenta fub A, ed ratio communis C D E,ea igitur üocctur Gi igitur G,diceturdeomniC DE,8Co* nine C D E,de G,igitur F, amp;nbsp;G, dicun-turdetotisB C D E, Gillade F, 6lt;G, at A,diciturdeB C DE,0^ B C D E, de toto A,igitur F G,ÓCA,conuertun' tur, per quartam regulam Diakdicr, Hippocratis fuperius demondratam» Qiiare A,primum diuidetur, in F,SC G, rationes oppofitas. Et ita non folum ap fiaretconlutatio,fed reiipdusdemon/ drat(o,6C modus etiam inuentionis.Mi fcretautem meadolefcentum quos qui dam tanquam aliquid magnum dodU' liadmouent, utranque partem pofTefd ftineri,exquo etiam tam abfurdo didd gloriantur : cnm quicquid temporis ei nego*

negodationi impcnderint prorfus pe/ rient. Nam nullo labore( fi fic fcire, fci-rediciporeft) omnia te fcire momen-todoceam:omnc enim qiiod cft,hii-lufmodt eft aut non ert. Tam parue» inreruaUo mera ignorantia anoftrafci-enuainterfepta eit.

tlirroKvwi CdriMi Dii~ kdiC4, tinif,

HIERONYMI CARi

D A N 1 MEDIoLANENSlj

ciuisepBononfenfiSjMedi* d,Hypercheni

Sfenos viel hoc ipfum de« da rat quod uel ene , uel ^^ exißimamus.

Qiictd fi fumus funt, SC a/ lia omnia , Ö^cum fumus ncceflariofumusiitaætcrna cum fern-

per fint. Velue porentia neceflario fern-pet funt,arque ideo neep futurum in his

1051# nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hiff^nymi CdrtîaBi.

eft nequeprætentum. Vdut enfm im qui extra rotam eft, tota eft prefens,qui intra pars abfeonditur, pars noua exo/ ritur,ita amp;nbsp;æternis unum eft, idem fem* perefteneceflarium. Aut ergo nil efle aut ipfum effe necefle fuit, nam ft no f u-iflet,per quid potuiflet reftitui; Quid ei go in caufafuit ut neceffario eftet, nort autem non effet C’nam uidetur hoc axid ma habere caufamquodcunque eft fab tern coniundam. Caufa eft igitur quo-niam non efle non eft, fed folum id ima ginatur mens: eft enim efle ubiep : 8Co* mnia iam funt. At fi non eft non efle,pa lam eft ubiep efle ÔC fèmper ;amp; hoc infinitum turn quod eft corporcum quant quodincofporcum. Nee eft ut mente noftra rcgamur,cogitâtibus an moueaquot; tur in inftanti, quoniam infinitum circU it in tempore : unde definierunt fruftra magnitudine. Nihil enim omnino non €ft.Sed fupponatur,non efle aliquid,uc luti later qui nunc non eft,pridic autern fuit,amp; Socrates.Videtur igiturnon efft aliquid.Atnon itaeft,fcd omnis quide fubflantia manet dlt; ad idem redit ac re-uolui*

Hypfrcbc». nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;io57

üóluitUióSC accidentia etiarn. Quod ergo cftnon ede, eft quod elle non habet continuum habet tarnen fempitérnum. Quædam enim éde perfedum habent, amp;nbsp;fempitetnü immobile,uelut dq :quç-dam fempiternum, fed non immobile, uelut cœiumîquædam fempiternum in xqualc,uelut homo:quacdam non con* tinuum.uelUtalbitUdo. Qind ergo eft nonedequod non inuenirurC’ fed hoe eft minus ede certe in uno quam i alio.

1 Sedcur non omniaunumSC idem h abént edè,ut fufticia t Unus DeusC V e-rum üidetur unum in alio ede gt;nbsp;uelut in ouo cahdidum luteum^,Sd in utroque clementa, êCin illis matena, forma, Ôd rurfus in his candor,quatitas,calor,pro» prictatcsép,amp;multaforfana!ia que nos latent. Vt non fît hoc ipfumfine illo.nec pars eins fed produdum Si cnim exten deretur quod eft incorporeum fièrent, multa infinita,qux ede nequeuntAtex tenfionem efienecedarium erat,quam-obrem alia àDeo proficifei necedarium tuit,donec ad infima ucniretur,

) Atfiab infinito ad infima defeenz ggg den.

dendum erat cur tam paucis gradibus^ circumicribitur^hic defceufus lt;nbsp;An quo niamubiadcorporeum uêtum cftiam cft in ultimo cfle, propterea minimum lt;ilud inmukas partes diuidi non potu« «t. Qiiarendum eft quot gradibus recédât ultimum a primo, nam fi infinitis m finita erunt, ÔC quod proximo erit Deo amp;nbsp;iUi at que illi femper infinitum, fin au-tem numerus quidam eft,omnino nihil ent proximusï’Exiftimandum eft ergo non per ipatia diuidi, fed quemadmo-dum finguli cceli æterni funt, non ta mé incorporei, ita pluribus infimtis ac per-fedis confiât ordo. Velut terra æternâ eft, fed per partes corrumpitut, cœlum rurfus totum cö fuis partibus. teternum eft,fed non incorporeum. Rurfus incor poreamulfaætcma funt, fed non prar-icntia,uerumexplicatam habentuteoe Iumarternitatem at/p eo magis fi ukifst tudincs quidam habent ut homines: quædâ non ut Dæmones,St rurfus que dam intelligunt,quacdam aliquid meli us:Er quçdam per ièaliç auremexalijsk Honorabile ante eft ac glonofum, hæc

. inteli

Üjifjerebtw; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;io9^

fntclligcrcmagis quam prouineqs prç efleat«^ iuuenem eile.

4 Dubicabitautem quifpiam,fi De-» üs infinitus eft quomodo poteft aliquid cfleimperfedum C tum maxime quod non efl e nullum illi contrarium eft. Dcgt; terminant autem quidam mortem, ÖC non ede ipfum, 2lt; minimum effe tan« quamfenfim delabendopotenriam,8ió quamuocantHylemfeu matcriärn pris mam. Sed cur hac materia prima C quis earn fecit^ôd cur non expkti poteft per-fedione quandoquidem ipfa per fe uni formisfitnec perfedionem recufet,ut in humana formacDulcc quidem fapez re nee admirari, aut dolere debemus e-tiamfi quædamnonomnino cognofee rentur.fufficiatenim in huiufmOdi ueri fimilia dixifle. Verum,utdixi,in quantitate omnia flint, infinita uoco quantiz tatem fubflantiam quæ tota una eft, fed tncorporea feu corporea, tota infinita, amp;nbsp;in tempore: nihil cnim corrumpitur, fed omnia funt immorlalia,inordinc art tern eft,infinitum quod omnem habet petfedionem,nihil cnim ci deficit. At qua:

Iioo aieronymiCirdMi

quæ ipfum confèquuntur omnia infini ta runt,fed non omnia perfeda. Velut Humana anima perpétua eft, fed uicifsiz tudine non caret,bouis autem etiam ex pers feientix,planta: autem fertfus, cœ* lum quo® corpofeum, folus Deus cxa deperfeduseft. Ideocpftultedubitat, qui an infinitasfitquæritC quandoquiz dem omnia fint infinita. Dico terram, 6(5 non folum tcrram,fed banc terra quç eadem rcUertCturc'S^ later SCftatua, fed nonutartificioconflantur. Hyleergo ^ ipfa infinita eft,fed cû iub ordinecon tineatur, contigitut eftetextrema enti« um.Diximus enim melius efle ut eftent plura quam unum,amp;extenderetur,bo« nitasDei: atplurainfinitaiuxtaeadem rationem fcilicct perfeda eflenon pote rant,igitur ordo ncceflarius erat: atq? ul timum autem Hyle : Hylerri ergo Deus fecit,SCcompletiuxta naturam infiniti, non autem in ordine, quoniam non efi fet ordo fi omnia aequaliter perfeda eP fent.

$ His igitur fic fe habentibus uelut aftra perpetuo exoriuntur, SC occidunt, nec

Hypcrcljf». nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;HOI

nee uil a unquàm cfTe definSt, ita etiam anjmantta,SChomincs omnesadunum jdemep reuertuntur.Modo hac in parte emicantmodo in illa defledtentes ad a« liam coeli regionem, ut femper mancat, non utfemperuideatur.Cum enim non efletniilumfit,non poteftfieri utdefiz nant.Philofophi non multo minus mira dicunt quam leges, ut qui nouam fic ti animam in finguios dies credant: illæ mundum exnulla materia praccedente. Scd non minus eft fieri meutern quam corpus quantumuis magnum : praeter-mittomodo quodnon unam animam, (cd innumeras oriri affirment. Q_uód fi non enihilo fed ex materia priore fieri, affirment,uelut ex dementis lapidis aut plancx formam, liquetfi inanimata Si uelur lateris quadrata ,aut rubra hoc nihil eiïc cum maxime prope non effefit. Si autem (übftau'a fit iam hoe eft, quod dicimus manere, fcilicet animam illam ncc mutari, ut æternorum aliorum nul-lum-Namnequeliixfolistnutatur, amp;nbsp;ft non luccat mihi, ea^em enim eft, pror/ fus Óóomntno immutabilis.At quanto 222 » no-

po: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bieronymi Cnridni

uobilior eft, Humana anima Softs luce? propterea diuinum quiddam eft homo êtiampræter cætera corporea,nullum tarnen ut dixi intent.lpfa ueró contem* i-platio atqj feientia horum, diuinS quip piarn ac illuftre quod nobis, in hac uita èontingitmaius regno acuidorijs. Verum ienlibus,amp;inertia demumdefpe-ratione»

6 Nec^ulli fit iniuria,nam quod ftitU rum non cft(quando quidë ut dixi cor/ porea omnia quodâmodo infinitafunt magnitudinem, quodammodo circum fetipta menfura)non eft aliquid. Non eft autem non efte, non igitur iniuria fit lift: Hoc enim quod non eft arbitramur autem tanquam efte pofsit,utfilius Pla* tonis,folum figmentum eftnoftrum.Vt igitur huic nulla infertur iniuria, ita fi funt non efte poftent, aut fialiquade-nuo fièrent, quandoquidem tranfitus eilet ex eo quod non eft ad id quod eft, cis^non fièrent iniuriam inferret,et rut fus quomodo ex eo quod non eft,quan doquidem nullum clrnoneHe,tranlitu» ^et ad id quod eft^ft enim ac fi quis di ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ ' * ' ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.ceret.

Pypcnfr«'«* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Iioj

tcvct,c Thebis ueni’o. Qiiodfi hoc ab-furdum eftquontam Thebar nulls flint quantumuis fuerint,0^ ipfeiam fit, qua to abfurdius eftdieere quenquam fieri, aut aliquid omnino fieri, ob hoc no ma iedixit Diogenes Apolloniates antiqf« limus Philolophus,nihil ex eo quodno fit fieri aut refolui in id.Só propterea mfi nitos elle exifiimauit Mundos:qua fen-tentiam confirmaun, trecentos uiginti ferme poft annis feucippus Abdenter dicens, omnia elle infinita,amp;' infeipfa commutari. Sed SC Anaximander muite antefeucippum tarnen Diegene po-flciior mundos aftruxit infinites. At quanto clarius Mcliffus cum Parmeni-dé.lllc dicebat uniuerfutn hoc unum at que infinitum efle,8C ob id immutabile toturn atcp immobile. Qiiocuucçenim tempore fumpto cum infinitum fit eti-amfi mutari incipiat, nunquam totum permutabitur, fed minima portio muta ta erit,quare melius eft, totum immutabile dicereuinn prxfertim quod conftet coelos maximam orbis partem nonmur tari prorfus. Sunt igitur omnia nec uUu

fiSg * eft,

ijo^. aicYonymiCdfidui

çft,non eflè uerum.Nam non cHe grant macicum aut annuni,aut annum non iq (eiligere,non eft non efle, ad compara/ tionem enim dicuntur-Et omnia prêter Deum aliquo deftituâtur, ÄS non funt, led netp quod non funt efle poflupt,habet enim efle quod habere poflun|;,nec non efle dicuntur. Neceftidponefle cum in alio fit.Homo enim non efle no dicicur quia utta non fit,led quod habet to turn eft efle enim ad elfen tiam, refer-tur.Ob id pulchrum eft cfle,Gaudent^ merito chriftiani cumoritur filius,ctiant ft non fupcruiuat,eft enim iam,icieó ant plius non efle non potçft,Qupd autem moriatur parum fefprt, nam refurredu/ ruseft, fatiseftqpod copipofitumhoç eftltacg hoc ipfum prppeaccedft ad fu-pematurale 1 urnen quod ex naturali co gnitum eft.Lftamur ergo in his tan qua emuftis muneribus propofiqs diftribu endis digni fadi fimps,ut unum accipia mus,tam SC ft danti reddere illico coga-mur,dignos tarnen hoc munere cenfu-it, nam ucl omnino aliasreftituereo« porter.

7 Quo4

Kyptrchtik. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IJ05

7 Quod idem de motu dico, neep e« pimmouen poteft,infinitum cum nun« quam adfinem fit peruenturum,natura autem finem non quacrit quem aflequi non pofsiuParmenides uerp amp;nbsp;ipfc, ut habetur Primo Phificorum, dicebat : fi Nundus eil : unum eft, at quod unum eftpluranon eft,Mundus igiturplura pon eft. At ubi plura non funt, ibi neep motus neep mutatio eft, Mudus autem unus cft:non igitur mutaturjnequemo uetur. Vitiofam hancrationem eflc ArI ftoteks dicit:at non ita eft, imo earn ui« noséredarguit in ahum fenfum trahes: Qualis eft hic:fub uno plura continen/ tur,utpote fub homine Socratesjói Pla to:pkira quoep in eo continentur, ut al-titudo corpus magnitudo/giturmulta lunt.Scd quçParmenides dicit,fub uno quidem perfedo, plura contineri non poftc:Mundus autem perfedus, ut qui idem æterno tempore maneat,quare fie ri non poteft;ut fub uno multa contine anturSed necg in illo, partes enim pote ftate funt, quod autem poteftate eft, a/ ftum non habet neceflarium,partes igi gSS S wu

fl 0« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vieronymi Cdrädnl

tur,Mundi nonfunt. Videamus hoc irt hommealiquo qui unusdicipofsic,an non unus eft,quia pedes habeatgt; SCmagt; nus ac uifeera, infuper animam ,6Ccor/ pus,0d affeAus,amp; accidenriaç’omnia ta men in unum confpirant. Et ficut ident homo manet, partesautem mutantur,il Ixenim adu nonhabent perfedum ne queellc,homoaut€mcomparationeha bet,itaMundus effe habet corporcunt perfedum,cftc]p unus immutabilisîcçte ra poteftate funt mutanturep 8C mouen tur,utperfedioncm aquirant Suf effe.

8 Porto dubitatum eft fuperius, cue fiDeusinfinitus eft non complet,in ma tetia perfcdioncm fummam, uelut hu-manam uclaham,fiquacftmçliorc’ At ratio eft quoniam uafculum etiamft à mati recipiat non poteft plus capcrc,ói palea etiamfiafulgure moucarut ,non poteft maiorem ieftum facere, fed pott* us difloluitunita materia non poteft re-cipere, nifi iuxta pratparationes, ut forma forms accedat. confradis clemêtis* At dices cur non hæcomnia fubfto,ab agente infinito ;' Quoniam infttumetv tu®

Hypereen, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iio;i

turn non poteft agererefl enim materia-tium,amp; ideo uis determinata, uelut di:« xün uafculo.Plura inteUigo poffiintrc-plicari (cd omnibus refponfio ex qfdem parata,tum maxime ob ca quæmoxdi cemus,nec hxcadfinem hunc.

9 Cur rurfus fi poteftas eftinßnita, nonfubito mouentjUitçuoluntarig qui demmouent,ideô non in inftanti cum etiam id repugnetefTet cnim motum et non motum atquein utroœ loco fimul. Atacqualitasmotuspoteftatem deda* rat innnitam. Quo circa nullum horum inferiorûæqualiter diu moucri poteft. Eft^ fignum immenfi roboris aquali-ter moueri, quando hoc folo non uelo« dtateipfa quanquam magnitudinem ß gnificet afsimiletur, uitac infinitam po-teftatemhabenribus. Non ergo Ultimi exercent uim dum mouent uitac, fatiga tentur enim. Sed ob id fie mouent quia primo motori hac rationeplacent. Eft autem primus motor, non Deus,quip-peDeum necefle eft,ab omni compara tione ad corpus abfolutum elfe.

gt;0 Qtud ergo eft quod hoc perfedH aliud

Ifo s Uieronymi Cdrditm

pliud imperfedum. Quirantur afini Si oues,6lt; mures, Si plantæ,non iurenatn habent effe in ordine fuo, Si fecum con iundam necefsitatem, quia idem eft, ef fe SC quod eft : eft igitur ac ft quis dicc^ teneur nuncfum^quia neceffariumhoc ipkim nunceflè,atcp qux in illo eunda. Ét aqua fi queratur in uaftulo cur maiot non fit. Cum in illo fit contingi t hie ergt; ror quoniam nos putamus, nofmet infos eftè priores conditione noftra, at kirn us quia conditio noftra cft.

11 Queruntur ergo infelices Si mife ri.altj dicunt, quæ nam igitur bonis ex-pedatio meliorCcQ enim poteftate fint? nabeat^ in return ordine imperfedum ene,alia quidem confequuntur necefsi tatemconftitutionis, pro quibus inane lt;fl:,qucm alia fubfequuntur perturbât^ oneSjSferrores noftros de quibusetiam conqueri non licet: alia fortuites euen/ tus qui,amp; rati funt,9^ ob id non m^na indigent cura. Scd fi modo neceftaria eft,in reftitutione habetur. Bonis cnim bonus animus,atep ideo à perturbatio-nealicnuSjS^expedatio undequaœ me iior.

Hypercfrf». nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;no»

iior,cuius extrema pars cft,non effe ut il lis optima, amp;nbsp;interim uita perturbatio* ne plena, ßCpoftmodum etiamabobi* tuanxia,finge xqualem conditionem in utroq;,an non duplo beatior eft,uit3 pro bi^ Quandoquidem xqualis eft,eti amfiprobo omnia aduerCa , improbo ejeuoto fuccedant.Sed mahet amp;nbsp;recom penfatur.Non eft autem opportunum, utdemonftratiuis fermonibus dubios admifceamus. An dubitas Syl!am,óC Marium eunda ad ambitionem, 6d aua titiani tralientes,non fuiflè infeliciores, quictö plebeio nil cogitante,06 oues lu pisfiHç femel pereunt,raro timentullifg piusamp;cruciantur,ód obeunt.

n Quomodoautemfadafit,multi-titdo dubitatum eft, â plerifque dicenti-bus,quoniam ex uno non nifi unum fic ri poteft.Etfi ita, nonne uidemus gent? to circulo bifariam ftatimin contrarias, partes ucrti pofte. Si ergo fphacra feu or ^’sgignatur, amp;nbsp;iuxta circulum unum moueatur, bifariam moueri poterit: arque in utroepmota duo punda quief* centjptr qux dedudo rurfus circulo fi*

ent

Ïtio UleronymiCdrdini, ent duo alq motus, igit ex circulo duo,' ex fphæra qua tuor motus fient. Si ergO corpora reda iuxta fîngulos motus dis ponantuijfiencquatuorcomparatione, Velßc ergo plurafitas oritur. Vel ut fi ex A, fiat 'A nbsp;nbsp;nbsp;B B,exB,autem C,exA B,D,ex C,autem

B c E,exB C,F,cx AC,G,exA B C,H. Bt iAB nbsp;DturfusexD,I. EtexCD,K,exBD,

E,atqueitaftatim in tertiaprodudio/ C £ ne fient duodecim.

2 0 P ij Reuertamur ergo denuo ad prilt; ^ 0 nbsp;nbsp;0 mum inftitutum fcilicet, quoniam nihil ABC H P’Tiininointerit,quod etiam arbitratur P j Hippocrates, fed compofita difloluun/ CD nbsp;nbsp;K f'^^j^tquealiaquidem in eaquxmutari g Q P pofTunt ( neqj enim nos cum illo alie/ ^ j^ j^j na dicimus,a lenfu fed omnes illi qui uê ABD N fitatem non intellexerunt)aliaquæmu ACO 0 tarinonpo{Eint,nam corpora mutant BCD P tutjincorporea mutari non poflunt An ABCD Qiamp;tu''par eft, Amelius dicere animant eue ex corpore, an corpus per animant regi.Etenim pariter incœio dicemus ih lud regi,àuitanonuitam è cœlo profit Ciftidn materia enim nihil, ut didu cft, nobile aut perfedum, aut quodfit eflê po*

HypercbcHÏ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ttii

póteft Quicqmd habet cni'm forma ha bet.Eft autem forma materia licet æten na,(èmper in materia, ut anima uegeta-trix Dupliccm autem habet adum pergt; fednm, ut in ceruo imperfedum, ut in ccrui fem ine. Sed form a eorum quac nô femperfunt,fi modo talia inueniuntur, intérim necefïèeftjeflc tanquàm in femi ne afiquo, aliter autem efle non poteft, forma uero partium îtoto,uelutcarnis, ô^ofsisfimiliter.Quod fi qs obijciat iUâ generari in femine negamus : fed adue-nitanimæautformæ,ut materia noua adqeiatur.quod ut dicemus,fi continua ta client nihil mirum: at eft fallcnre fen-fu. Mens autem in materia non eft qua partefimplexeft,fediunda tarneniHu Vnde idem homo omnia agit, A” pair« tiir.Non reminifeitur ergo poft morte» inftrumento illocorrupto, fed alia no-uit.Noncorrumpi autem forma liquetj quoniam fubiedum totum unum eft,M deoij una tota,0^ firn plex, quæ fi interi ret non maneret fpecies. Videtur ergo forma aut ex infinito, prodire ordine quoda,non retrocedere ex materia qug

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«» per-

MIX nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ilicronytni Cdrldni

petfedionis eft expers: quato igitur mi gis anima:quot;

14 Anima igitur in materiam induct tur palam,fed dubium uidetur an refle* lt;ftatufexprioribus,utdicunt,fofmis,an reefta inducatur, quaft ex primo agente amp;nbsp;materia,ut in pariere iris ex foie, amp;nbsp;ur ceo aqua pleno. Atcß h arc eft fum^a du bitationum. Etenim fi anima quidcm compofitum,ex immort31ibus,amp; incot poreis, difloluitur profedo a teg ex una plurcsartimacfient,fin autem linwlex, manebitipfa. Portofimplicem efleha* turam,haud dubium eft, SC uidemus in nobis : quandoqUidem necdifloluitur, dum corpus eadem uiuit, nec fufficit ad plurafimul munia,uelut corpus: amp;nbsp;nos cxperiamur,dum illam cxercemus,in unumquodœ corum quafi commuta* ri.Sed enim fi refledatur, compofita^ fit ex muftis facultatibus, corporeisin^ uicem collifis,formain eg unam concipi entibustueluti caro ex elementisfquod unum tantum dici poteft) fieri neceife eft, ut aliqux uires ex his corporeæ fint, atcç ira etiam intelligere :nec erit uis ilh « nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diuina,

Hypcrc^f«,

äiinna .fed peruertetur ordouniuerß. Sedfi corporca fit ueluti forma amp;:à deo, omnes enim ut dixi infinitx font, amp;nbsp;ab co proficifcuntur : quid eß quod no -uit. Nam in hoc differunt corporæ for-maeab incorporeis quod non cognoQ cunt, quid agantfedab alio quod co-gnofcit diriguntur.

15 PorroTingula quaccp ob mißione bda funt;fufficiebat enim mundo fi mi fta nonfuiflent,cum cœlisTerra.Aqua, amp;nbsp;Aer. Atuteflentinßrumentaanima-rumjamp;media inter incórporea gt;nbsp;8Ccorz pus oportuit mißa eße. At mißa nô po-terant manere perpctuójgenerationem ideo SC multitudinem introducere ne-ceflarium fuit. Generatio igitur ob in/ teritum.

iff Sûmaergodubitationiseß, quid interim à nobisç’an commigrandum an manendum, poßquam perpétua eß ui-ta lt;nbsp;Et nos quidem his fordibus quibus lexnoßra non fatisfacit, eos enim redu-cerCjOportet qui inutiles funt, non retra here bonos, ut qui nee fide nee pietatc perfuadent.fcire cogantur, animos no« hhh ftcos

mi^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Kiennymi CtirJ^ni

ftros ede a: tem os. Quac ergo actema funtaliauicifsitudinem patiuntur, ue/ lutanima alia non,uelut dq. Vitacuero roeionim non ex cozlis, fed coelis praefi' ciunrurnihif enim nobilius, ab ignobi* liori. An nero in eadem Leerte non,fed uclutalhafemperin diuerfo locoexoz riunrur,d^ occidunr.

17 Interim uero cum clementa fint; plantis alimentum, animalibus plantae, iiominibus animalia, erunt amp;nbsp;hommes alqs.Non autem dqs,nimis enimremo* ta cli, corö natura à noftra, quapropter demonibus» Qiiod fi corporei iuni^ucl cum corpore etiam fecundum corpus, alimentum prxbebuntqui fermo communis eft, in lus qui demone correpd funtJdep etiam Platonici affirm3t:qua-le in fanguine erunt,. Sl ex co nutriêtur, fœdum,ut nobis uidccur,alimentû. bed SCnoscruenta uulnera animalium co* medimus, quod Porphyrins repreherv dit,SCabominatur, tabes enirnquaeda eft. Et quæalijs abommanda uideren-tur,ufùs obtinuit ut cuperemus. At iï in corporeiomnino fint?' ipiritus eft cis ali mentum«

Hypfrchfi». nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ulf

mentum. Verfantur autemnobifcum, ut nos cum canibus, plus nos docentes quam nos illos. Verum tarnen qui fint, quamdiuuerfaticum eis non agnofci-musjfed aliquideffe intelligimus.Simi* litudinem autem habet,non ad ahmen-turn, fed ad ncccfsiiatem, alimentum e-nim corporibus conuenit, quadâtenus ergo ut puer fapienti,amp;dormienti dum fomniat,Sd præuidet uigilans. At morlt; tuis uiuentta non alimentum funt,nee aliquid huiufmodi,nó igit urGenH moe tuorum animæ. Vndc Antonius Genies ab anima diftinxit.

i3 Ergo fiincorporei funtDemones hec quantitatem habcnt,nec numerum hiuiuxta noftram cogitationem .Si cor porei,numcroficrunt. Videntur autem hoc ma gis cum uitis cœlcftibus fint, inferiores . Vidcntur autem eilè non uni-ùs m o di, fed fi Ui t x p 1 u t i m 2’ in ter fe différant,homines multum,ôf tamenlon-gê minus,plus longe Genij inter fe different, Curh ueró natura eorum nobilis fit,ÔC ambitiofa, pauci dignantur homU pumconfuctudiuem.lnier homines ue hhh à to

Ml 6 Kitronymi Cdrddm

ro rurfus paud natura familiäres,ut ca? nishomintbuSjipfis Gemis ; multi ader fantur corum confuetudinem, quidam prorfus abhorrent, non fecus ac ferpen tes, SC pifcesipfos hommes , hisdecau fis pauci homines genqs furtt familial res.ISèoB ipfi ad nos accedunt nifi,uelut pueri morituris belluis ,fcilicet ex his ig nobiliores, ad intcritum urgenfes,opor tet autem non carere, eos uitio quando quidem mortales funt ( fi noneoeleftes nint)amp; corporei. At perturbationes il lorum 5 uehcmentcsfedexilcs,ÓCquae proximacfinr,uirtutibus qualesdiuitu, îœlicium cumaftu animi laborant, fi^ languent. Carent ratiorie, Öi^fermone cum fintalterius generis ab homme,at* que ab illo plus diftent,quam quiuis ho mo abignobilifsimo uerme.attamê qui dam ex his à quibufdam hominibus fu* perantur:Veluthommum quidam uer* mibuspropiorcs,autapris quam huma nitari. Sed uelutomnis homo rations tarnen prxcellif,cundä animalia atep c3 in parte cxcellentior, etiam fifitftulfus, amp;nbsp;obefiingentjjita Genius omnis Tn^i*

üyptrclen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;thr

^iiJt.7ri)V(rii/fCunamp;3 fokt atep tdeo intima return,utqmïqiie eorumtotihumano genen præreraturEadem ratione, SC iu xtanaturam propnam unus alius illu« mïnat.Ergo cCrebus quas noruntffaâa fiquidem prxtercætera^ô^ return örigi-nem eflentiamep turn propnetates) 0^ modo cognofcendi mirum in modum, nos antecellunt. Difcete tarnen contin/ gitquodcoeleftesnonfunt. Atephæc eil opinio,Stoicorum demonftratispro t)ior quam caeteræ Philofophorum az iorum.

19 Natura uerô nofira dum à corpo-f)ore anima aliquanto abfcedit,feu per ómnum matLitinum,feu pereeftafim, feudum morti appropinquat turn ue-rojamp;perabftinentiam.óCuanitatemper turbationum,et etiam peruigdiarn corn motis imaginibuSjienfilibusipeélra ui-det,8if futura cognofcit, 5lt; adrniranda contemplatur,8^ à demonibus adiuua-tur,qui per figuras, Ôd ænigmata docêt, quoniam non eft,ut dixi, iermo idê nee reliqua p quæfeimus. jndicio eft quad plura,ô^ mirabilia circa hæc contingût, h h h } Si

Stt8^ HïfroMywïürfrcünÏ

amp; his qui fama maxime noti fant, narr^ alrjs uticg contingcrét,fi exnaturahbu» caufis ortuni haberent,natura enim æ^ qua eft, pueros^ uidemus mendicanti/ urn nulla ex parte regumfiltjs difsimu-les.

jo Prudentia ueró quippiam eft in nobis ex mente,amp; fen fill parte, interior re conflata, nee belluis que mente caret, nee Dijs qui fenfibus,communis:uoca-tur^p intefiedus Pradicus. Itacp qui co ualentopinionem habent, nonautem feientiam, Et opinionis alia eft liera agt; lia falfa,ergo in kienttjs turpecft,innitï oplnioni,utaitHippocratcs Quamob remnemoobfenfus, óf matertam im-munis cft a pcccato,amp; errore.tum maxi mè tam longea diuinis recedcntibus.E* tenimliquethominem primum effein ordine intclligcntium.

n Qiiacautcm extra coelum C ft nil: nil eft,amp; non cfle:at hoc demonftratoin cft,cflenon pofte. Si incorporea quid ilia,namuacuumefleuidetur, neepar eft, fecundum continuitatem incoipo/ rea corponbus iungi,quf nihil addunt:

‘ quot;ad*

HypercltH, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rf»gt;

acliedio autem augct fi corpora mobilia,coelum infinitum erit, QC infinita mo uebitur uelocitate. Sinautem immobilia , fruftra erunt, corpora enim frufira funt,qux quicfcunt. Hxc autem difficil lima quacftionum. At quodcuncp pona turhocquodeft, pene nihilerit,fireli-quum en infinitum,nifi numero rem au geamus, ut mundos infinitos exiftime-mus, quemadmodum Apolloniates, Diogenes primus,poft Epicurus,amp;me dius(Alcxandri ctateob qucm ingemu it,quc»d nee unius eflet dominus) Ana-xarchus,exauthoritatæ Democriti pr« ceptoris fui. ( Nam quod origenes per fuccefsionem conftituerit, infinitos in tamabfurdum quam nonnc cefiarium ideo^ falfum) ut equidem in magna rerSdantate,fcilicet ciusquod cft,iempercpfuerit, uelutoculis birbo-num, amp;noduarumhallucinemur. ha-queinfinitum eft,in quo eft,non autem fpatiumuUum,fiquidem,utdixi, nulliî eft quod fit, non efte, uel inane, nd hu-iufinodi,quoniam hecnonfimt. Atqne « eftcaula,utpotiustota orbis maehi-hhh -t aa

?I»o nieronymiCdrddni

na difToIuatur quam ut inanefit, aut ac^ nuttatur: non ob rationes Anfiotclis, fed hanc ob ipfam,quod admitterentur infinita abfurda que omnia, (üpra expU cata funt. Non ergo eft,in (patio mun-dus,fed in mundo (patium, fadum au/ tem efremundum,óófi sternum, palam eft.Etfïenim aliquando fadus eftèt, x/ temum eft,in quouis inftantiddeo (èm-per fit,ut ueftigium pedis in arena ape-dequifitinilla.

2 2 Aequauit autê fic omnia:in mor* talibus, ut quantum cognofcerent jdo* ierent ac Içtarçnturdimarum parum Iç« taturparumetiarn dolet homo contra. Parcp ratio etiam fingulorum,in eadcm fpccie.Etlonga ut epnfuetaminus afR/ dunt in utroqj.Immortalia ut quantum pfïènt,beata tantum communicarent, inferioribus. QiieLcx ab ip(b Deo pro ficifcitur.Mortalia immortalibus, ut in nobis ex uicißitudine uoluptas gemi* naretur.Vnde immortalibus nulla nou( tas,óó perpétua fecuritas, ut omnis doz lotis eft expcrs,ita hocipfb minusiucS* da quod reditum, ex dolore non fen tit.

Uyptrthm, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ptf

8çd hoc tarnen ad imperfedioncm per-tinettnam hxc uoluptas utmaximaeft, ita fordida.Sic fehdlsimi «in çquata tu-cunditas panto tempore cum aeterna uI timae uitç.Aharum autem nulla eft coni parauo'fed funt fublimes,

2) Quentura quibufdam,cur Deo contigen't ut eflet primus, perfeiftus,8C hocdemonftratocurDeum efte conti-gerit. Sed fruftra, nam ipfi necefsitati conuenit,ut fola eflêt pcrfedla, SC abfo-luta, 0£^ efle ipfum , amp;nbsp;infinitum, $)C pris mum,amp;^optimum. Namfioportuitta-lem ene,nonfi per necefsitatem,ipfa ergo necefsitas prima omnium, amp;nbsp;abfo-luta,quapropter h^c eft ipfcDeus.Non ergo Deus eftinfinitus , aut necefsitas, aut primum, amp;nbsp;principale, fed necefsitas principalis,Sc prima, amp;nbsp;abfoluta, ac reliqua eu, quam Deum appellamus, Atdicis curhuicconuenit ,ut eftèt necefsitas Deö oftendedoCfi modo often-di poteft^Dico hoe eft,qua:rere cur hæc necefsitas,que necefsitas ipla eft, (opor tetenimefleex ipfa rerynl conftitutio-nequç ipfa necefsitas)fit necefsitaschoe , hhh f ' autem

^ïi tiieronymiCdrcIdni

autem cum in alqs fif per abfurduin, u( curucrit3S,autalbitudo fint uerifas,aut albitudo,quantomagis de necefsitate, ipfa quçe(t clTeipfuiTi, amp;nbsp;omnia com/ pleditur. Hxcenim quçiboeft,quoni-' amfalfa mentis ratione imaginamura* liquid aliud efle,praeter nccchitatem, at hon eft, fed ipfa necefsitas omnia com* pkditur.

24 Ea uerijUt habet poteftatem SCfii pientiam, amp;amorem, legem indixit,in omnibus quae ab ipfa producuntur, ip/ feucro eft,ip (a lex ui fimilcfibigcnerêt» Pater quidem in hoc fubminiftrat potc ftatem ,filius icientiam fimilitudinis,a-mor aufem de«c(ftationem,amp;: bre eft 0^ peratio , idea operatio omnis propter Formam,non autem forma(miror de A-riftotele)propter opcrationcm.

JT Apparetigitui i.uomodoredèdî lt;ftum eft,àPhjloforhis,amp;Theoloçi«, Deurn cunda cflê.Èt rurf is,duos efteit nes producendi formas.(Quod cum la-tuerit Ariftotelem caufa fuit, maximo* rum errorum)unum ,ut caufa feu forma prior opus ipfum abfoluerec, in quo,ut * dix4

Hypfrc^f«.; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«fj

Qixijcftfumma deledanó.Non cnim in co quod producitur, quia non cognoG» cit,fcd in eo producit,ciim quo eft cog* nitio,uoluptas eft. Alcç finem altcrum format fcilicet operationem cßc,utipfa deledetur. Sic ut comparatio ad prio* temformam fit,ut delecïet,ut ad pofte* riorcm,ut deledetur. ideo parentes nez ceffariô diligunt filioSjHlq non nifi ex 1e ge propofita parentes. Patct ccia quod maxime naturale eftcundis generarefi bi fimile. Adeo ut nitrum etiam generct nitrum,flC plumbum plumbum.Omni* bus pratterea rebus inefle delcdatio* nem , quanquam in terra obfeurifsi-mam.

2tf VItimacrgooperationumquçin imperfedifsimis etiam eft,eftfibi fimile generate, ob id quoniam a élu non poG lunt,ab initio,poteftatc générant, ut fez men quod amp;nbsp;in plantam,aut hominem euadit,qua:da non perficiuntur ut mup carum forfan uermis, nam hos pariunt. hoc autem non aliud eft , quam extre* matimperfedionis argumentum Quidam tarnen perRciuntur. Scd quid tune quot;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;minim .

1124 HieronymiCdrfd»i mnum eft, cum plus fernen ab homme différât,quam à mufea uct mis. Eadem autem rationedeledatiomaxima in uc ncrc, omnis enim operatio huiufmodi, ÔCpropteropus , amp;nbsp;propter operantis uoluptatcm. Tria ergo cum fint in ho' mine,corporea forma,Ôd uoluptas eft,ft bi fimile gcnerare,fcnfus fentire,intelle* tftus intelligere.Hæ autem operationes funt,obförmas, uelutuidere,utoculis dcledetur : oculus autem propter ani* mal.

17 Formas quo^aliafincorporef,ue luti JDeus,aliac ad corpora sterna, uelut uits,alif ad mortalia, uelut anims, alig corpora, uclut carnis mortui animalis forma omnium, ut dixi, communis eft propagatioJneorpores générant, per* fetfttfsimum ideo^ fimillimum adru: ui tac uero ccelos poteftatefimiles, adu au tern idem efficientes longe melius, atcp exquifitiusquam anima cum corpore, fiquidemambo immortalia,0^ fimpli‘ cia,at hie unum immortalc, Si fimplexi alterum compofitiim miftum^ ac mor tale.Animxautem a uitis, formsuero

mate«

Hypcrck«. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1(15

matenç generat prtmum potedatc Gm( ' leunde adiimperficiunt. Commune cftautem omnibus quæ fuut in matena, utanimabus, amp;formiscorporcis, quoniam exui materia um ent, ut quæ-rant propagatiónem in ilia bifatiam, 06 tuendo earn quam pofsident, ÖC aliam occupando.Atep bic mos eft ingenitus cundis fccundum naturam, equus 06 uermis tuentur Ie, 56 alios generare ap-petunt,amp; generando delcdanturqüia forma utraeç incorporea corporeac^cx tendi maxime appetunt, quod in Ce con ftridæfint.

2 s ËfTe autem in fingulis utrasqj da rum eft,nam ud una eft,tantum uel duç plurefué, 56 fi dux aut ambac,incorporel ud ambæ corpo reæ, ud una corporca altera incorporea. Duas incorpore-as nullam corpoream dicercabfurdum fenfu. rcpugnante,duabus corporeis ra-tio:nam uidemus cum una forma indu-ci tur,aliam interirc,eodë modo,5C qua/ titatequaillainducitur. At nonefleu/ nam formam carnis, ÔC animæ qua ui-utt oftendit expcrimentum,quod arbo cc

ine Kieronymi C^rduni temortualignu permdemanct, utdiiï dubitemus an etiam uiuat. Vna igitur cftjforma corporea altera mcorporca.

29 Quo circa dubitandum,cumfen-fus anima in homme atc^ intelledus ad fincfimul,an una eademep fint C Ariftoz teles uariè locutus eft, ut qui demonftra tionem huius non haberet. Videtur aiP tem una eHè cum illo, non autem ante/ cedere, nam cum illo deteguntur facuf tates non adueniunt : id ei contigit, u£ Platoni aduerfaretur. Optimeenim illc cenfuit, corpora ehe propter animas, non ex illis. Experimur enim noftram fimplicitatem, nee aliud effe multiplex, (n nobis præter corpus.Hocautê quod «ntelligit,ut dixi,unum eft, amp;nbsp;omnia.

}o Cuius ergo caufa homines f non magis cognitionisDeorum, quam fticicognitionis regum;at multoplus do prf itant hominibus,quàm reges ru/ fticis. N eq; ut hxc inferioraTegât : cum deftruant.omnia potins quam fernent, paucae muftis,ut boues , fues amp;nbsp;gall^ nasedneant, fed qnam miferabüi illo« rum aaimalium forte, ut meftus effet a-

Hypfnbf». nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iiï7

greftia omnia ede. Finis ergo eftpcrfe-dio agentis,ut di dum eft. Hominis au tem animæ,ut in materia explicetur, Ôd plura regat, Öd pluribus imperet.Eius au tem cauia très dit operationes, totidêc^ woluptatum genera concéda, fibifimi-Ie generare,peiciperc,intenigerc. V t eti am ad principium regredcrctur.

)i Sedan animalia hominis gratiad idem eft quxrere, an anatcs aquilarum^ amp;tjs enim ille uefcuntur^Non,(èd id ac cidit,ut quemadmodum uitç, uitis fub« ijciuntur, ita corpora harum animarum illis animalibus Neq? enim ullum animal certo gencre folum ucfcitur.Ex généré enim alimenti, utliorum animali-urn corpora, funt nobiliorum, propter que ilia perfequuntur : non ergo anima equi propter hominem,fed corpus,amp; il lius opera.

$2 Vtigitureflêpoflentacdiumanc re,unaquac|} anima fibi fabricauit cor/ pus,inftrumcnta, 8d fundiones inftru-mentis,amp; corpori neceflarias, Ód matc-riam ex qua aleretur præfuppofuiqcum ut dixi,omnem numerum perfedionis, ia

!i2» ijieroHymiCdriiini

in ilia abfoluilTet, numeris mti's qua/ fi fpecies diftinguendo. Vere autcm continua ferie à fummo ad infimum,ob latitudinem temperamenti atque per-fedionis.

B Qviorfiim ergo materiae hxCut ani mx expliearentur,0C deledarentur.pro prijs operationibus quas praeter corpora non habent,quopiam operatio ma/ ior eft,quam facultas, £lt; obieduetiam circa corpora uerratunuelutuidere,qua tenus eft cognofccre corporae formæ, conucnirenon potuit,quatenus ad acci dens,filt; fuperficiaria non poterit,efle fo lius animae. Vincula autem anims cuffl corpore uita cft,mortalium. Et uitae qui dem diuerfæ funt, ob materiae pnmæ di iierfitatem ad quam fit animæcompa* ratio quam adiuuâtjUarietasformarum corpore3rum,SC accidentium,Ô£^ tempo ris,a parentum atcp fimilium.

34- Formxautëmateriariçextcnduti tur, iüxta matcriam,ideô diuidux* Animae ucrô omnes indiuiduæ, (ed al ia ra* tione,Vegetatrix,inquam, quoniam ip Calice,Ô^ furculo qui fatus eft, plant? ma gna:

Kypcrcbcv, gnæ ßtisfadt cxtenGrDiuidi tarnen po teft,ÔC feorfum uitam dm produccre.In teftudineatitem anguilla,amp;uerrne qua draginta quatuor pedum alia rartone, amp;nbsp;cum illa,SC inter fe diuidua eft, fuper ihuuntentm diuifa, fed non generate pofluntSic Ôdlacertæ, caudaqj prfcila fentit,ft pungatur. Extendunt ergo fed fine quantitate cflcdicunt,quia nullam fibi definiunc. Humana uerd turn quia in (bio corde eft turn quia, ut dixi, men ti cadcm.In (bio corde eft quoniamfem ■ per mouetur,uc ccelum, quapropter ÔC nominum fenfus alterius funt, generis quameuiufuisanimalis. Indiuiduaergo eft mens,utôCuitæ. Atuitaein toto orbe funt,nee quantitatisexpcrres,nec numeri,nam mouent, igiturui fola,aut elfentiacTi fola ui? unum non eft, quod mouetur, ft in una parte effet,ut in hu-màno corpore pars moues,^ mota.Re cedit autem à corde cum mouerenon poteft: mouit autem calore, ealor aute à fpiritu, qno déficiente (e ip(a m colligit, An uero uehiculum ei coniundum ui fit,

Up nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Kuronymi CdrJdni

fitjinquirere forfan no eftnccefTarium* Sed reuertor ad formam. Et dico quód forma ligni, acquinrur fecundum ma-gnitudincm pars ante pattern, non ta^ men incerta parte fit aiigumentum, fed forma ilia extenditur,maiore occupans materiam. Nonfic cum paries deal ba* tur,aut ferrum igniturmam parsabuno latere prius dealbatur,aut ignitur. Ve* runtamen quia in corruptione etiani uiuentis plantar, autammalis pars ante partem corrumpitur,non eft dicedum, queadmodum de anima, quod fit indP uidua,adillûfenfum. Scddices,fipats plants uiuentis definat,per ignem acc2' faefleanimata, quamuis tota plantare liqua fit animata, nonne anima ilia cor* tumpetur pro parte:' Quia fi incifione, non contraliitur,ad reliquam pattern,«* gitur non habet liane uim,quare nee in alqSyUtpotecxuftione, conumpeturi' gituranima^Hic igitur duo funt,obfer uanda nc in errorê incidamus: Primufrt quöd poftet euancfecrcÄ non çorruat pi,ut etiâ elementa, fed ilia poftmodum conumpuntur,quia ea natura funtmon

H^pcrcfe;«. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iijt

itàanima uegetatrix qwç eft,uchiculîî Cœlefte. Aliud quod poftet aliquis dice redllam animarri elle extra plantam,fed uitam folam cum facultatibus,SC fundi onibus ibielTe,qu0d cudeanimalibus defendi pofsit : quantomagis de anima plantarum. Vt anima fit Ucut Sol, ôC quod eft in plantis, ut eius lumen. At non fic de homine cum Cognofcat, fe ef fe qui cognofcat. ideo principium illud eft in ipfo.Etfi opponatur,quod etiam in illo poteft corrumpi brachq ftnfus,et uita,amp;fubftantia,dico, ut lupra,quôd il lius anima eft, in cordcadeo nulla pars eius poteft, nice corrumpi quia immor-talis:ncc abigi,aut fcparari quia tota dif Cedit,9óitaerit indiuidua.

55 Quid igitur tandem homini poft: mortem an unus an multiî'cum utdixi, anima partim indiuidua fit, partim diui dua,atcp alia rationc,ut i n plantis.nunc autem de humana fola quçftio eft, cum fit natura media, amp;nbsp;extenfa partim unâ eft,partim numeto diuifa.refertür enim adunum principium,fcd eft propria eu iüfç etiam natura,Verum Ut forma eft, i i i 2 appe-

Il }2 Uieronymi Ciirdani appétit comungi coipori, ut explcatä^ liarum facultatum quam intclkduso* pera.Ibi enim iiiteihgit,amp;'pcrfcdius fclt;i non tot quot hic, nä fenfiiia per fenfunt cognita etiarn intelligit, uekit rationes colorum,ÓC mulicæ rationem. Ibi uerà alteriuslongé excellcntioris.

}« Concludo igitur quod nil intcritf Nam non ccelcftia qiiæ etiarn mutatio* ne carent,nec mortalia cum materiæjôi formç maneant. Tametfienim caro eet uicorrumpi uideatur: poft illius mor« tem,dupliciter nos fallit fenfus. Na exigt; ftimamus earn ieparatam ene,à carne 3' liorum ceruorum cum una fit,fed locus partes diuidit.Qiiodfi in ceruo uno ca« ro cruris percat, non dicimus forrnam, carnis in ceruo perq ne,nam de tota per-(picuum eft:de parte autem quod uerk umilius uidetur, neep id, quoniam ab i-nitio tota in uno quad pundo conerc« ta fuerat,amp; tarnen turn nil pei qfle pote« ramus fulpicari. Lx ten fa ergo non au* da,Sc nûc contrada non corrupta pars ilia. Sicetiamfallimurcum carnémor* tui imp er cerui carnem elk putamus.

Qunni*

UyperchcH. ' iHj Quamuts enira fenfu parum différât, à priorCjintclligimus tarnen magnum ef te difcn'men,quod non fentit nee nutri-tur,ut illa. Non corrumpitur ergo forma , (èd manet cum materia nobuior fît quç manet, fiC æterna eft, fed in poten-tia, forma uerô in actu etiam. Solum co priuatur aâu quem habet,ad materiam hanc.Hæcep eft côpoftti corruptio quo niam perfedum efte non habet. Sed nee illud corrumpitur, fed definit in p o tentiam quçfimilis eft.adiui quemcom pofitum habebat, Cum enim ego intez riero,remancbo aóu in forma Humana potcftate in hac materia, quae cS i terum lungentunidem cro. Neep enim infinit! poftunt effe homines,fedinfînitieorîî circuitus.Per abfurdum enim eft, in ma teria finem habente, uclle fubftanham temporis benefitio, in infinitum augc= re,atcp extendere.Verum eadem manet SCcircuitu, quemadmodum coclum di« CS noeftes^ ,eft enim accidens repetitur infinito. Sedfcuuitafitin nobis,amp;^cor rumpatur, animus autem extra, ut lux, feu intra,6^ uclut lumen folis, omnino

i i i ) nihil

,q^ HuronyiniCdriiini nihil quod eft corrumpitur, fed ipfa in quibusfunt. Caroautemmortuanort cft, aliquid præter clementa, non eniin ullas habet uires adiuas prgterquame* iementoriim,pafstuas autem plures,un de medicina. Ita œ corrumpitur quia et fe nullum habet,led folam miftionem.

}7 Atintelligo quæmihiobijcipot fint.Primum quod uideamus fenfimgé nerari multa,utpuerumin utero,aut er* go generator ex fcminc,aut fernen iam gemtum. Nam in fterilibus, non gene-ratur,igitur generatio eft. Præterca aut moriendo corrumpiturforma: amp;nbsp;fie ha betur intentum,aut manetur. Siigitut inanet nee eftina teria,cft feparata «ma teriaria quod efte non potcft.Si prorfus materiaria nihil ex nobisfupereftamor re,SC redimus ad Auerrois opinionem. Rurfus operationes fenfim definut nu^ mero, ÔCrobore antequam corrumpan tur,igitur anime fubftantia paulatim ab (umitur,6f corrumpitur tota denicg.Eft eriarn mutatioin qualitatç, quantitate acloco,igituretiam in fubftantia,igitut çorruptio.Qu j ctiam relinquunturpro

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prieck

Kyptrden, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mjç

pTictates ab animae feparatione, ut rha« üarb3ro,6lt; Pçonia non funt, ex fola mi ftione,cummulta alia calidiora ,ficcio» rajeniiiora neque appenfa comitialem morbum prohïbeant,necg epota bilem expurgent. Demum potentia eftjin ma teria ad omnes formas, fed fuperuenié-te agente uniuerfali fciiicet,calorc folis» nó eft necefTaria tertia caufa,quia effent duçineodem ordine,igituranimanul-la proeft. Ad hacc dico quod fernen ge-neratur, non aliquid exfemtne. Vel die quod tam fernen quam animal habet a« nimam extra,Ôd ui tam in fe,amp; eft fubftâ tia alia à mifto ex elemêtis per animam illi coniundam medio uitæ. Ad aliud dico quod forma in animalibus eft, in materia omnium,amp;ideo nonintcUigut quid agant quoniam obruitur ab illaun bomineautemeft fcparata etiam dum Uiuit,amp; mill to magis poft mortem. Et efteius operatio ficut de femetipfo con 1 nbsp;fiderantis dum uiuit. Ad id de operatio

nibus definuntfenfim ratione inftrume b ti, no fubftantiac animx, quod patet in his qui à morbis refurgunt in quibus to

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;üi -^. ta ope-

Il 5 5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;üierofiywCdrddni

ta operatio quafi ftatim refUcuitur, ÔÇ memoriae praecipuc,potius quafi fubdu do uclaminc quam reftituta. De muta/ tione cft in iîlis qa in accidentibus, qa, ut dixi,non habent efle perfedum. De propt letaribus funf,miftoiû fub eadem non folum elcmenforum,8^ quantitatS menfura fed etiam fradura. Et hxc cft caufa quôd multa alia tempcramçnto ei dem proxima funt,expcrda harum ufri-um.Et hoc demonftrauimus in libro de uenenis. Habert emm antipathiam, ut pcrcalorem naturalem ad adum dedu-cuntun Hæc cnim duo ab animç fepaz lanonefupcrfunt.ôf ad illam introduce dam feu uitam potius funt neceflaria, turn cal ou fed illcfcmpcrcum uita périt. Et quanquàm périt etiam menfura tum clcmcntorum tum fraduræ,hoc tarnen non eft.neccflarium. Ad id de po tentia dico non fufticere quia oportet primo» ut adfit agens proprium:non enim mugt; hcr.ô^ fol généran t hominem,fed necef fanumeftagensetiam proprium. Pro-ponamus ergo mentéPeripateticorum quæ cft,quod uis folis prrparet matcri-

arn,

Hyperene». nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iijr

am amp;nbsp;inducat animam quia omnes illg formée furie,in anima folis. Et generctur mus ex putredine quia in talibus eR,ma gis manifedum. Et poftquamnoneft aliquod agens proprium,oportet ut ac-cidens feiheet calor folis fit caufa fubftï tiæfdlicet animx illius. Et anima folts illa uilefcit con tinens formam muris, ÔC fcarabei.Et etiam quomodo erit una in fpecie fi mus, amp;nbsp;fcarabeus funt diucrfac foeciesï’Prgterca intendetprimum qug Hint ad finem antefinem ipfum, fcilicet membra opportuna operationibus ani mæ que nondum genita eft. At quanto remotior eft abomni abfurditate no -ftra,8i facilis demóftratio:quia anime il Iç omnes funt, per ordinem conftitutæ in mundo incorporeo cum fuis opera/ tionibus, amp;nbsp;licet careant femine,funt ta men in adu, amp;nbsp;cum occurrit materia ia donea uni illarum,format auxilio Valons folis qui materiam difponit,utrccipi atformam animx,uelutfigulus per ig-nem componit ,matcriam myrahini ua-fis ex pluribus materijs componendo, attenuandoi mifeendo, qualitates Iran*

iii s gendo

ti5 » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ïîlerottymi CdridHi

gcndo/utpofsitrecipereformam uafis* ^ tea iila fabdeat membra fiti idonea ado* perationes, qma eft in adln perfedo in altjs partibus materiac,amp; femp cas exer^ cet:hic uero eftïaduïpfcclo ad ultimas (èd tamê per uita coiunda operationes Et AriftotcIcs non reliquit in am opini/ onem nifi,ut contradiccret Platoni,fpegt; rans uulgum fibi airenfumm, quoniam eftmaeisieGundumfenfum. Sedutdiz xi^fenius decipitur in huiufmodi.

5 8 At opusfuumquod,utdixi,omlt; nibus commune eft, kilicet generate fibi fimiie corpori iunda facit.Et ut amiz cusamicum, aliamad corpus animam trahit. Separatu uero contnftatur,ut ter ra extra locum proprium. Ita naturç hæ niediar, Ôd ad corpus pronænecutfepa* ratæ.fimile perfedione producerepoft funtmec ut uitç altcrius generis animas ad mâteriam ponas:nec ut cum funt ma teriæ coniundæ totam quiddam fimi* !e;fed uelut eunuchi inani dfiederio interim torquentur. cum uero redcunr,c-gndem producunt hominem ueré ac ma gis fi eidé materiç iunguntur. Quod

Hypereten. iijj». # fimilibus cum reliquis etiarn omnino perfimilem. Haccigiturquae de anima poft mortem dida ftini, minimum ftint corum quedici pofTunr.Vidéturautem gentj id efficere , ut ulterius multa efle credamus.Dc quibus baud dubito, ftd de bis abunde in Theonofto.

p Demiror fatis bominum pertinaz tiam atep ftultitiam qui partim falü Pbi lofophiç prindpiisimbuti nibildererS prigine cogitant, partim religionemfi» mulantesbpicureâ uitâ uiuût.exiftimât que id fummum efle bumanç uitç com* modum perpetuis delitijsfrui. Quanz quam nee in boe quem profitentur, fe-quantur.mifcrima enim eft,uita uefleoz mnes baurire pompas,ludos, iocos, de nieptampnuatisquam publicis impie-riuoluptatibus.cum primumidem tem pusnonpofsitferuireduobus : deinde corpus eneruetur, tempus ita difluatut non fentiatur mors quç ortui eft coni5z da Etquænamuoluptas eflepoteftu-bi nullus eft,frudus operçc’nec adeft de fidcrium,amp; indigentia,fed quafi naufea affluentium uoluptatum. At contra ft

1140 üieroirfmiCdridnt

cutsfecundum uirtutcm uiuat,ftiidqr fapfentiae incumbat, amp;nbsp;cogitet quaU fitdedudusongine,incolumi cum uiU fongius beate® uiuet : necfortunacin* conltantis cafibus fubrjcictur,ófimmcn famfentiet iioluptatem, quippe incorgt; porca,6C diuinanon quemadmodunt mortaics illeccbrç obtundunt (èn(us,et implent uafculum animac.Ergo m o trales refipifcite, amp;nbsp;bremtatem huius uirae cogitantes originem ueftram quxrite. Dcum,uirtutem, fapientiam colite atç amate,mementotc3eternac ueftrac ongi nis perpetuæép uit». Nam nee morien-do defmimus nee uiuendo fumus præa dantiores ,fed ex pleniorcuita inniti* diorem quafi reuiuifcentes. EtruriuS cx quietiorein turbulentam exercitatio nem commigantes lat turn bonis npnei um, improbis au tem fufpitione plenö refer un t.

40 Cæterum finis ilk alius eft, ut tot fenfilium cognitio pulchra in quibusdi cnokendis incorporearum mentis ui* lefeeret operatio non interiret,uelutcali ^lijfrigidijficcijhumidijdurijmollts, gragt; lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uis,

Byptrthen, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;114lt;

4iis,leuis,afpcri,lenis. SaporumquoeÇ atque odorum, turn harmoniæ adßmi-litudinem cœleftis tnpudtj cÔftitutç. tS ucró calorum,at(^ luds pulchrtcudtniamp; qüe‘ cœlijUariarunicç formarum,nemo-rum,Wuarum,pratorum , totep planta* rum,amp; animalium quadrupcdium,aut-um,pifcium,ferpentium,ardfidorumqp prædput’,domuum,urbium, humanoz rum ornamentorum,fimulcpuoluptae turn qua- ex his perdpiuntur.quas tanti refetunt ntorrales.nec non cogitadonff, rationum^,noftrarum,a tep eorum quç imaginamur qu»^ intelligimus aut fin gimusnrelutnumeiotum, amp;nbsp;pafsiond, magni»udinum,ut de his ad mentes rez feretur eognofeerenturep fimul adio-nes noftrx per cognitionem eorum a quihusproccdiint. Nee neceffe fuitut numéro feorfum deftinguerentur anilt; ma: noftrs ,ficut ncqj digiti neque codi partes nam infinitæ eflent^ quiamaius arque minus accipere licet ac diuidere: quanquam una non fit alia,amp; quodam modo fuum efie habeant,fed inunum omnes conueniunn

Ncc

»14* HieronymiCdrdäni

Nee mirari oportet fi de his abfolit* tam omnino cognitionem habere noii pofsimus, quandoquidem nonfolum in his fed etiam in corpOreis immortali bus mal ta fint nobis dubia, aut non per fedecognitatcometarû uifio,lunx tum macula tu umbra,unde deIiqS.debuerât enim quae neceflàrium habentefle ab i* pfa necefsitate quæ, ut dixi, infinita eft non relinqui aliqua ex parte. Similiter amp;nbsp;fuperfictes indiuiduæque unam effi-ciunt fuperficiem, quomodo in diuerfa moueripoflunt ^ Et fi unum adufunt, potentia ucró plures quomodo diucr-fis motibus a du agi poiTuntÆtfubftâ' tiaipfä cœlorum qug mul to tenuior acre eile uidetur adeó concrefcere, ut fy-dus folarem lucem.uelut fpeculumeani intégré refledat, denies in quo reuolut-tur extrema ilia ultimi orbis fuperfief èsî’Haecatep talia huiufmodi. Sedquid mirum de his cum etiam in mortalibus quidam non fint abunde perfpicua, ue lut illud: cur herculeus lapis ad oriëtem defledataboreali polo, ferrSquodeo intingitur noué pat tibus, ideft quadra/

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gefima

Uypelrchtn, ' • • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1141'

geOma parte totius orbis » Sed hoc for* fan immortalfbus proximum. At uero de anima dubitado maior erat, ncnort cOrporea cenfeatur * quam eo nobi-liorfit quo magisuna, nobilifsima hu^ mana, 0^ elephantis. inde auium quaru colla aliquadiu abfeifa uiuunt,0^ anguit la, amp;nbsp;Polypus terreftris cuius partes in diuerfa mouentur,0^ falicisnam c3 nö-bilioresmaiorein unum confenfuhnt, corporex efle uidetur, 6lt; ex corporutn facultatibus conflatae: quç quanto ma« gis in unum cOnfenferirit praeftantiorca euadantjuxta quinque ordines didos. Forfan uelutlux quaquam immortalis, Ut denfior eo ualidior. Aut quod uerifi-milius eft hoc ex recipiends natura acci dit,ut in corporibus his fpargatur,in ip lis colliga tur;uelut in cauis fpeculis. At hoc ipfum argumentum eftjimmortali-tads eius,quanquam appareat quod ex trafit,adeoremparuarne(reimmortali/ tatem,amp;:exiguam illius fpeciem conceC fam his quç cogriofcuntur,uelut cœlû, tux atc^ animae, omnia enim una ratio« aiçïonymi^iird^ni^y^erchen,vinb.

HIE*

' 1141 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tUtronymi Card Aai.

HIBRONYMI CAR/

D -A N I MBDIoLANBNSlj ciuis^ BononienfiSjMedi* djDeSocrati's ftudio.

Hl unquarn villa in eau fa con j tradici mihi atque aceufari mortalescp uniiierfos nein ’ me concitarem metuere de i bui, mine fanemetuendum cflè intclligo. Vt qui hominê infontem, infelicem,nii(êrum,i3pené duobus ab hinc anriorum millibus extiridum, fin' gtilari uirtutepreditum, Philofophi^ audorem,tot iapientum magiftrum, œ mnium ieriptorum iudicio celebratum» collaudatum à Deo,accp ab eodem uin-dicatum publica p clic, ab intamibusuf ris acuiatum,d iudicibus iratis ac pcicr.l tibus iniufte damnatum, iterum occide re tentauerim. Fadum ftukum contra

umbras ludari, crudcle SC inhumanuin toties (æuire in miierum, impium denf que pro tot mcritis taleilligratiam red' dere.

Dr Soerdfû ßuHoi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iHs

dcre.Ç^iôd fi in irritum res cçdat,cui bo no hic labor cum maxima infamia cou iundusfSin hæc legent multi, ÔC appro babunt,quis nâ iam locus bonis? quôd genus uitæ,quç uirtus tuta elle poterie çumSocratemtanquàm pefsimumui-rurnhabiturifintmortales: Neronê ut* routoptimum principem coUaudatu* ri ? Hæc emm funt artium immoderatac quædam oftentationes ac delufiones, prarftigiec^potius quàm orationcs qui busfidemadhtbereconueniat. lllude/ tiam admiratione dignum eft omnino. Quod unum hominem atep eum fi non optima faltem bonu tôt fæculis iâ mor* luum perfequi totis uiribus ftudeam,in cum omnem dicendi uim,omnia tela in tendam,quorfumifta? Atnontamab-furda eft hæc ut credunt pleriqj ,aut inu tilis aceufatiofnam non tantum Socrates inhoc iudicio concidet ,fedcumeo omnes fucati uiri,omnesimpcriti dodo res,omnes uanæ fapientiæ profeflores, omnes fimulatores cum hoc unoeuer tentur- Et qui quod optimum eft omni bus bonis uitis aut etuditis aduetfant, kkk

m# Vkron^Cdriéi»

An non hoc egregjum kicrum eft murf dum uniuerfum à rot erroribus liberate bonos euchere,amp;ßpientes,prauos,ÔC impentôsopprimcreCftudiofosciifciplî narum accendere.ô^ alacres reddereC’ ip (as artes atepfeientias in ufum reduceren (plcndorem uftçmort3hbus,tamam,be atitudinem^atep diuinorum confuetudi nem adijeeref Qamobrern ualeatSo« crates quern rriortuum non oeddimusy fed homines à falfa de illo opinione me rito liberate cupimus. An propter Grg* eulum unum, ambitiofum atepmenda* Cem decet,nos in perpetuis erroribusui were ç' fummamfcelicitatemhuius non folum fed futuræ uitae amittere^ Homo fuit,efrare potuitgt;hoc fatis eft.Homo fu it,fallere confueuit, hocetiamfatiseft^' Homo fuit, Græcus kuis, inconRans, ambitiofus,mendax, Ôd hoc fatis efte de bet.Si meritô accufo, cut eft quod repte hendar^fi inimerito, nullam poenam ne queTahonts neep maiore recufo. Non ego Socratem in indicium uoco.non fa mae detrahomam ft probus furt hæc irri (a accufatio illius famam augebit,fi im« probus,

bf Socrdlîsßudio'^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ti^f

^robus,non eft illi'us ulla gloria, fed fnà ttis gloria,nec queri quifqham debeta* lieno Ïpoliari. Probatus fuit Dei iudiz cio,de hoc uidebimus. Nemo ante me ilium damnauitc’imo nemo fapiens,nemo pirobus ilium approbäuit. Ariftotez les cum irriforem,aambitiofum uocat. At is uerè fapiens fuit, Atheneus grauiz terd3nat,Theophraftus,PIotinus,Pto-Icmaeuscæteri^ ueréfapiétes ilium no laudaucre, aut quicunep laudauere fenz tèntias potius quam hominem lauda-, tunt. ka^ iam omnia ex caufa meritó pendent,ft bonus fuitSocrates,fÏ fanefta philolbphiæfuœ praecepta.Ego damna ri debeo, SC criminis reus füm. fi makis, fimortalium gcneriinutilis, hon uidcó cür mihi mortales gratias atlt;p etiam mi enas habere non debcant.Sediam eau-hs necefsitatis aperiam,inde aceufatio-nis capita. De hortatur Socrates mortâ les ab omnium difeiplinarum ftüdio,a-uertitep nos ab optimo opere tille ideni fuadet ,utmorali difciplinæincumbaz mus, hoc inane, nam Uoluntatc potiuS quam feientia optimus quifep euadit.

kkk a Ne«

114®,. KieronymiCärdÄnl

Neceffç çft igitur aut nos dcfcrcrcclifci' pli'nas, aut Socratem. quod nam ïuftius fit omnium iudicio qui ud homines f« eße norint relinquo. Capita autem ac-eufationis hæc funt : Socratem mortali* umgeneri plurimum bis documentis, atep exemplis obfuifTe. Socratem calH* dèjnpnfimplicitcr homines à ftudijsK-bcraliüm artium dehortatum fuinè.So' cratisuitani non pro exempïo haben-dam,fed plenam inani gloria,uanis con certationibus,adioiiibusinutiIibus.So cratem omnibus oruditis bellum inter-necinum indixiOeSocratis imitatores, amp;difcipulos qui inRepublica uerfati funt,pefsimos euafdfe. Neefiomnino» iuftèdamnandus eft Socrates, ob id iu-ftè aceufatum dico, neep etiam iuftè da* natum. Potuit enim alius ebeanimus Öuam 5lt; demon feu Deus inquit il» iTeuifusefi. Vtuerôiufiifsimèdâ natusfuerit, nec^ tarnen iuftam ob cau-fam,cum neque blios corrumpcretahe-nos , dicensfibi magis quampatribus aufcultandum, neep quod deos alios in traduceret. Hocenim etfifccibct,iuftè feeftfet,

Df Socrdtis ßudio^ u^j fecifictjCum tarnen non feccHt, neep im» piurn eft, fi quis medico pro falute ma* gis quam patrfSCexercitus duci pro bel Io gerendo credac. Quod etfi damna« do iufta fuiftet,amp;iuftas habutdetcau* fas,non tarnen ob id iufté ab illis aceufa baturquos conftabatfceleftos fuine,et cum quanto mclior extitiftet tanto acri usfuifièinfecftaturos.lmóob idillum ac cufaruntquód optimum efte exiftima* rent,fic ille commento fuo perijt. « Primum igitur id demonftrandum ar bitror non efte mendacium utile bomi* nibus nelt;^ decorum. CS enim tres fint Mundinnlimus animalium Sóftirpium, expertium dolt atlt;j mendacqniiuunte-nim lege naturç,Slt; fupremus beatarum fubftantiarum quç in ipfa, ucritate col« Jucent,folus bic médius uanitaris ac fab Ïtatis fedes eft. A quo fi mendacium au ferreliceretmagnamcum fupremo m3 do fimilitudinem haberet, nam SCfapi« entia,amp; intcUigentia, glt; ordo, 2lt; Deo« rum cultus,Ô^amor immortalitatis,mul taepalia ad fimilitudinem utriufe^ mun di imraortalis,fcilicet cörporei,atque in kkk j corz

gt;ïSo ateïonymi Cdrdini corporel in hoc fplendent. Verum à m? dacio,8C falfitate coinquinarur.amp; fada tur. Qiud enim primum eß iniußitia quam mendactj ramus' Peierant iudk ces,ôf quod unidebeturalteri adiudi* çatur Deceptiones omnes, infidiae, in* gratitudp j immerita, óf praccepta præ/ mia omnia partes funt,falfitatis at^ m2 dacij. 111e cum fit imperitus, periti opi-n one occupât munera apud uulguSj( que perito dcbcntur.llleprofitetur mib Ie coronatis cum nee centum promerea turatèdiuerfo alius cum milledignus fit,uix quingentos epnfequi potcH.Vn de hacefnonné omnia mcndacq fada funt. Medicus illeex leuibus morbis magnos efficit, ex mediocribus omnes perirefinit.SClucratur, amp;nbsp;à principibus inprecio habetur. Atille alius cum plip res,eurer,redè prédicat eruditior longe fit, uix habet qui iefidei fue credere ue/ Iit.Vnde hoe ^ à mendacio. Pharmaco* pola.feplafiarius,qui omnesdecipit prg qiues fitu'llc alius cum neminem decipc (e uelitjefurit.VndehocC mendacq fru-^us hic eûgt;^eni(ÿ ne cogarper omni^

UtiocYHUßudio't nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lift

tranfire,mendaäum omnium malorfl audoreft,amp; origo,amp; cauCatnfeltcitatis tonus human:«. C^nd aulas,amp;cum ip-fis reges ac tyrannos perdit nifi menda« ciumîlaudatur inutiHs,dcçrimitur ftre-nuus,infîdiator pro fido, fadus pro infi-diatore habetur.non hæc exemplis indi gent cum fegete in uerehocfitfrcquen nus,adco£p uulgaium,ut etiam qui c-merita uirtute aliquid conièquQturco-gantur tarnen mendacqs quod confc* quunturdebere. Qind oratores impq decipientes populos, confihartj regest omnia in perdiiionem ac exitiû ob minimum cmolumentum, fit quanquam nullum fed ambitionis foUus caufa,chri ftus cum cacodçmoncm qualis eilet de fcripfit,nonauarumjimpium,crudeU’rri - ambitiofum,inuidum, ingratumùcap-peUauit,fed mendacq parrem : quafi qd hocunoomnia flagitia continerentur. Cogita fi madacium omne abeflet qualis effet uita monalium,certédiuorunt puritatifimillima.Atmendacioprorfus omnia euertuntur,boni,ftrenui, fapien-tcSjOpprimuntunmali, inertes, imperiti, kk,k lt;v atep

110 Uteronymi C^rdàtii attp imprudétcs euchunturj error's cau fa eft mcndaÓum,ueritas. Sapiennac mendado omriia confuduntur, contut bantur^SC infirma rcdduntur.Nihil tant inhumanum quam mendacium , cuni tarnen homini proprium fit. Reges fe* runtur efle acridici quod fine hac iiirtu tcregno indigni effeuideantur. Dij fi 3uiaaIiuducrididmaximèfunL Men* adum aut exitiS quoddam eft, aut ab exitiali quodam monftro proficifcitur. Qiiamoorem duitates qux rethoribus ftuduerunt, ab ipfis omnesinpemid’ cmadacfunt* Demofthenes Athenas perdidit, Aratus Acheos,Cicero Roma nös^Si nil aliud uos hortatur aut fuade« re poteft, hoc unum cofiderate quid bo niafferrepofsit mendacium atj^decex ptiofetiam quiex dcceptioneuiuunt.fi j ipfi mutuo fe decipiant breui ars cum ar tificibus perit. Eft a ut cm mendaerj du* plex genus, quod uerbo SC quodgeftu cxpnmitur.Nihil iritereft utrouis ßHas. Scdlicet impcritos quemep' geftu falle-rctCaetcrosnullomodo. Si igiturmen* dacium omnium malorum in humanis

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;caiP

De Soerdtis ßuHo. ''* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nvï

èaufa cd, om nis errons, flagitq, feckris, cos qui docent homines menuri, quinj fallcre conantur, feu uerbo, feu fpecie, feiimoribus,nonncpalameftpefsimos clTeï’ atqueeo détériorés quanto plui es uel dodrina, ucl exemplo tales elk do^ cuerint. Quid ergo fi Socratem menda-eium introduxifle, laudaffc, docuide, uerbo, exemplo, imita tionc,oftcndcro, annondicemus illum pefsimum intil c uirum, ac dehumano toto genere pclH me meritum.Vt qui latente ueneno om nia illius bona perdiderit. Primum crz go queio an fapiens efiet annonefi non curlaudatuspro fapientifsimo ab Ap« pollineïquot; curcum omnibusfapientibus difputabat ^ cur omnes irridcbatur? Si fapiens fuit,curhoc totiesfin ore iada/ bat,fe hoe unum fcire quod nihil feiten At o prxclaram fapjcntt3m,que cum 0« innibus pueris communis cu.Sed quia didum cd, âSocrate, aureum didum, aurea fententia cft.5cd 5C omnes ironie ufumaffirmant, athæc mendacq pars cftnonobfcuraunredico, non innere’ ^ucrbo.Quidfialiquispcritusbtinarnnï'

llt;T4 KltrottymlCdrtldnt literarunijtanquärn omnino ignarus el rum quempiamadeatjiHum^ explore! login iubeat,coll/gat crrores eius, foler cifsimos, barbafdsimos,incompiè, pa* rum latine, ruditennconcinnecp prol a / 13,30 non hic pefsimiis cxplorator crit^ Etimprobusiycophanta, dienus^ ut lt;10 uerbis fed uerbetibus ac pla gis mul* (Setur.

Quorfum hx ironixC' has difsimulatio Iies,fi bonus libère Ioqucretur,fi non Iw bcreloqui uolui^malitiofus, amp;nbsp;impro* bus fuic.Non ne Chrifti pr^ceptum ert: fit relponfio ueltr3,fic QC non.Hæc uer« faxe fanda Philofophia. quorfum toC ambagesi’qualis diiciplina exempla ris sderudiendumpopulosfqucm cumul deren t,ob id fapiétem exifiimari, quid ambagibus, iron ia irrifioneep ut ere tur, omnes cupiebant ea ratione uideri elle ûpientes. Sed guf ßpientia quam co* riarijopificesep con ferm ns libns man* dabantliteris?Simon Glauco Phedo«^ fordidis cum manibusf Si fapientia fuit quare prophanauit earn? ac quafi uirgiz «em pop whs concuican4am,ÓC irriden* dam

Be Soerdiif fludio^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ii^f

(dam tradidit;* H nulla erat fapicntia, cut (apientisnomendifputandoaucupaba turc'Sedquales iudicesj'populos feiheet altercationumarbiter. VndcHoratius fic illum repudiauitdicens: odi prephanum uulgus Vdreto.

Ó Socratis calliditatetn amp;nbsp;baud in ge nuamuitamac mores tantoé^ uiro di« 2nos.Præcepta fapientiæ docere popu los non folum licet,fed etiam expedit, guandoquidem fine ipfis uiuere autem (altem commode uiuere, nö pofsint.at fapientiam docere tentarcautinfanien tiseftfifperat,autimprobifinonipcrat, fed fimulat,quod fperare non audet.Ve rum hçc minora funt,illud no poteft de fendi, fapientiam inter populos diflèmi natamfeditionum,amp;tumultuum,rebel lionum,deniesexitq caufam certaefle. Neeg enim unquam fapictiam inter populos quifquam diffèminare tentauit, abfe^pefsimis fuccefsibus miferorumég pernitie. Quidfi quis iura ac leges illo» docere uelit, quot contentiones fufcitalt; biUdem de rèligionc ac fimilibus. Qiii pedicinam comunicatutpopulis mor/ 1«

«rtf’ KuronymiCdridni '

te digni Hint,nee fimpliei, co rum enini fado periti medici acceperunt,iudiceni populum,uterrarecum illis cogantur: autfi redè agedo perdurare uelint,atlt;^ perfifterecaius infelices illis tribuantur. Horumigitur omnium bic fandus uir cauft erat. Adde quad negabat difcipli' nas diici oportere, récitât hoc Xeno^ phon in opere de Didis acfadis Soera tis,quafi hocpraecepto magnam mere^ retur laudem.O hominem Iceleftum, et prorfus uita indignum fi hæedixit. Sed omnes id fateri uidentur. Vndeetiam il lud quad in ore mulierS eft,quæfupra nos nihil ad nos. Sed altius paulo repe* tenda cftreshxc.

Natura noftra, ut didum eft, triplex cAxoniunda ftirpibus atqr animalibus (ènfu fruitur^ô^ appetita nutritur,augc/ tur.Mcmbra^cum cacteris animâtibus cunda communia habe,:iecur,uctrein, renes, oculos,aures, pedes, pilos, uns« ues:at(^ hac parte fimplex eft,ÓC frautfis expers, quandam tarnen folertiâ ad fui (alutem natura illis indulfit. Altera pro^ pria eft homini/atione uti att^ reminif^ ‘ ^h

Tie Soerdtiißudlo^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;U^Z

elk Vndeetiampeculianaquatdamhabet, temperamentuni maxime permi'' ftum , 5i. omnibus animalibus fimilc turn etiam ftirpibus.Eredam uero corz poris ftaturam folus habet, £lt; manus, nam cçtera animantia qux ereda funt, amp;nbsp;quç manum habere uidentur,non ha bent,fed quippiamfimile.Gallus enim collum non habet è regtone crurum, hec cercopy thecus, aut limia eredi diu àmbulare pofEint.Mufculi ueró manus in his non funt ,uelut in homine. Ne-que pollex in fimijs,ÓC fimtlibus e regio nealiorumpofituseft. Hac parte Homo animal eft prudentifsimum ,6^ ad omnes artes aptilsimum.Sed iunda pri uatione mendacio ,fcilicet ex artifice ÔC ciuili tranfit in latronem, 06 tyrannum» Nee habet quo fe ab improbitate tuea-turautrefipifcat. namque ab inferiore anima ad uoluptates, iram, libidinem, inconftantiam^ trahitur. Ratio often« dit neceflàrias eftehis omnibus opes, i« deoque fuadet:ut quouis modo illas ft-bi comparer. At nihil aptius fraudei dolo,atque huiufmodi.non ergo reftpii cerc

ii0 tiieronytnîCntJttni

cere homo poteft bencficio propria* rii turg ncque infenoris. Tertia pars eft to* to diuina.qiiadiuinisiugitutmens, cu* ius nacuralem appetitum uoluntatcnt appellant» Arque cum ea lumen quod* dam quo cunefta feire poteft. ipfa uero (cit,ac quafi recipit fapietiam. In ea funt rcientiæ,Dci cognitio, cognitio princi' pforum, amp;nbsp;aeternorum. HacSyncerult; eft animus neque fallacix capax aut mC diator, fed torus purus, 0!^ in puro alie-nus ab omni mendacio. Et quo magis hæc pars fuperior extiterit, rationem ad bene agendum dirigit. Nee credashu* iufmodifapientum ullum improbu fuif fè-Dico illos quiTapientia uera clarnerc Ariftoxenum,Gudoxum,Timacharim,’ Tri fmegiftum, Ptolomcum, Apollonia üm,Pergeum,Archyram,Agt;'chimedeni Euclidem, Ariftoteiem, Theofraftum,' Hippocratem,Marinum,Plofinum,E* ratofthenem, Thebitum, Hi^parium,' GaIenum,Oribafium,Hafen Thomam Scotum, Albertum Theonem, Alexart drinumEntocium . lllud tarnen cogi* tandonilprohiberequin idem fapiens

Dr Îoffdlii fiudh', nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t ts^

fit Si malus, fed turn fapiens non eric cS malus erit, aut non malus cum fapiens «uafent. Neep enim egointuuentami« hi ipfi fimilis crâ uitæ i nnocenti3,ut nec fapientiain feivli ætace.lam ergo fapien tia homines optimi ner fe euadunt, fapi entum ucro cxempio erteri. Quincp C« nim cauGs hommes boni fnnt:natura,lc ge,inftitfttione,iudtcio,amp; excmplo.Na turaquidem muliercs, amp;nbsp;pueros, Ô^le* gc bonos habemus. Et fi à uiris non cot tumperentur j ferme huiufmodi omnea boni eflent Atep ita potïor pars huma-ni generis quad ad multitudinem atti/ net. fed tarnen mfi uiri boni fint, etiâ ab bis cortumeuntur,ö^ eorum bonitas p# mmprodcn,quoniam in corum pote* ftate nihil repofitum eft. Lex autemdu-plexhumana quçui,amp;diuina,quçmc-tu homines cogitefle bonos. Atlegem humanammuka prohibent bonos effi cere homines. Primum quod non circa mores fed adbonc*,nccç omnes fed prî-cipaliores uerfetur. Deinde quodieges pkruneç malç fint, ut non exmalis bo-no 5,fed bonismalos potius efficcre que anc.ty/

r^o UieronymiCärdiini , ant tyrannic^ primum,rudes,Barbarx? omnes ferine ad malos homines efticiS dos in'denturordinate. Mediolani leX lata futtjUtfinobihs plebeium occidil^ fet poena feptem iibrarum tertiolor5,id eft, belle auri puntrecur : In hoc genere funt, leges Salic«, SClongobardorum, qmbus cades infontiB cxiguapecunia redim untur.Tum multa alia grauia fla* gitia.Sed amp;nbsp;leges non polTunt, nifi ma* niferta crimina punire : at maxima pars eorum iudices fubterfugit ac later. Pau-ci ergo legibus humanis boni euadunt,' ueru ne Ixdcre pofsint continentur. At-; que id ubi non in gratiofos amp;nbsp;potentes dirigantur.Hi enim eas côtemnunt.Di* uineautemmetunon ui continentho* mines,idco inefficaces fiant, primum ui ta muitorum qui leges ipfas luadent, a/ liena fatisab inftituto-dcindequodad^ miranda profiteantar. Et quod in agen darum tern feruore frigeant, habent^ multos côtradicctcs;adeô at res ad mu-lieres,pueros,SC infirmiorem pkbis par fem relcgetar,qai omnes,ut dixi,nifiab improbis hominibus cuerterentur,uitâ

falls

D^ Soemtis fludio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;11 i i

fan's honeftam duccrent. Inftitutio plu^ rimuin pode uidetur, dicêie Ariftotele, Mukurn poteft educano, i'mo plurimS, imofere totiim.Sed quibus confiât edu cano atqué inftttuti'of præceptis dunta-xatfnon,fed Preccpns,conructiidine ac focietate : cum ergo Socratesfolaprx« c^taadhiberct nonpotuitquenquam emeere bonum.quod etiam kioloco ex pertenttacomprobabitiir.Minfmapars funtpraccepta inftitütiónis,iierum con-luetudo, 8C focietas longe plus liri^üia feorfumboffunt,quamprçcepta. Rèli-quum eft igitur ut ,flatuamus, homines ittdicio,amp;^ exemplb bonos reddi. Si rex bonus fiat ftatim omnes ferme Uefètiâ fine legibus,àut prçmioullo imitationc boni fiunt.Quamobrê fçueritas legum parîwrodeftad continendos populos in offitio,Slt;^ pietate.Qutnimô fi tyranni câ aeât uitam principes, SC magiftratus, legibus autem afperis utantur, omnes fi crit latrones. Et miferam üitam populi agent,in omnê occàfionem ad rebellion né propenfi.Vt enim péfsimû hoc efl,i-ta optimû principcm,ôlt; magiftratus re-111 dè

Uff J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t^icroHyfhiCArhnL -

ôéuiuerejeges ante mitiisimas eße. Si rex ipfc bonus firent Akxader Scuferus, bonos eueher,6lt; niagiftranbus præpogt;-net^quorS exep!o,adtniratione,fpe ßa/ tim omnes boni fict.Sed amp;fi Principes, magiftratus,potenres/apienkèeu3dat boni tient, Ól cû his omnes altj óues.O* ptimUm igitur modum boneinflirutio* riis,partem prxdpuam felicitatisliuma nç diuinum quiequid in nobis erat uni* cam fpem bonos reddendi eines Soera tes fuftulitmalitiofcé^ fuftiilit.

Suftulifiequidem baud dubin cß,nec quifejuam tniidatur,fcd id malinofcte' eine forfan dub: tari poflet. ld au tem o* ftendam ex mufris : primS qnod Soera* tes omnium difciplinarf cfiet,prorfus i-gnarus.Qiiin etiarn refert quod incarce reeflet,manfitautem friginta dtebus,fa bulasép quafda Aeföpi m carmen redi-gei e têtarctjinfcliciter 5^ inepte fans ne gotium ei fuccefsit. Nee quiiqua eß qui Socraréuilamarte calltnlTedicat, Plató enirn illi adeo addictus de rebus natura libus dû dißereret Timæû PythagoricS tanoduxit docentem Mundt generatio

be Socrdtiî fludio, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iitfj,

hem,primordia atcp conftrudionem. II 1c idem ad py thagoricos gratiadifcendi naturalia nauigaütt,Uberoslt;p quofdam raagno precio emit, naiiigauit amp;'in He-liopolim Aegypti ut à Ghaldiis natura lia atcp dl um a condifcetet.Xenophon qui ilium laudat maxime, nullam tamé ei dtfciplinaröcognitionê tribuit. Nee difcere uoluit aut potuit, fed ab alqs in« uentam excindere conatus eft. Claiue/ reenimuirifapientes ante fuam «etate, 6i^ cQ eo Thales Milefius, Hippocrates Cous, Sd ei coequales medici clarifsimi tres uelquatuor: Anaxagoras, Empedö des atep Democritus Archytas,T aren* tinusEudoxus, Parmenides Ôd Meliß fus,Ô^Alcmeô.Sed Hippocrates, SvAlc meon Omnium prçftantifsimi,quorum nomina Ariftoteles etiâ ueneratur. N5 ergo Athenienfes odere Philoiophos, fed prauos Philofophos. Etenim null2 horum danauerunt, fed Eudoxo ctiani ftatuam çneam cum aurea lingua inpot ticu dedicarunt. Mcminit etiam Arifto-teles Calip^ijitacp uidetur Socrates de« hottatus , aphilofophi« ftudijs homi-

Ill s ne».

««4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Kicronymi Car Jani

nes quod cum ipfe nidi's eflet,ftudfo ta* lis pótius, quam ncgligêtia uel ingenij, defedîü dre uideri üellet. Vnde illi etiâ à Metopofeopo prxdiiSum quod rudis efief. Si enim difciplinas adeptus demo ftradet lilas poflet uideri ex animo fecif fc,at cum nee deguftarit, quis dubitare poteft,non inuidia id fecifle, ut damna* ret incognita. At fapientiisimusappcllä tus eft ab oraculodta eft,8(S optime,ne-que inficior. Sed quo fapieritia: g^cncre, nondixiriconftatenim néfp in Geomc tria,neque Mufica, nee Aftrologia, nec philófophtanaturalinecdiutna,ncc altf qüadis difciplina.In qua ergo arte exed luitCdicês mörali: Hpc fapiëriajit antca docui,non conftatfed uoluritate.Öene* facerebonis benemerentibus, tu etiam malis,qüi altjs non ftintmolefti :iuftitiâ pietatemq}feruaie,3tqj huiUfnIodi.qug fapientia hæc eft,ut EudóXó uel Hippo Crati, comparari debéataut etiam prat ferrir’uis,ut oitendamffanencc pUtO in/ ficiaberis,uir lapidartj,3^ obftetftcis Hiius, humillima ex plcbe natus, pauperi-mus,nullam calkns dilciplmam, finelit ten's,

Dr Soerdtit ftudio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i «j

fcns,quiRefpub.necconfilio nee fado pilo egregio utilis fuit,ill»s fuis nugis,2C fida fanditate uitç dum per corn pita,et fora uagarur mendicoÓmilis, nudis pc dibits, obfolcro palliofamêti fimilis)to-tam iirbem Athenarum nouo miraculo traxit in hanc opinionem, ut fpretis qui ucrePhilofopbabâtur relidisducibus, quitotisdiebus laborabant,proialute reipublicac, unum Socratam laudarcnt ut fapientem ,adtnirarentur ut fandum uirum,cplercnt ut Reipub unice utile, Indenonfolum Athenas his priftigqs implcuit,fcd S^ totam græciam;indç eti am permanauithace opinio in alias régi ones,amp;totun) orbem impleuit,nec folS fuaætatefedadhuc apiid omnesuiger, adeoutipfanirequempiam purent qui neger Socratem tuifle pptimu uiru, aut fapiëtifsim urn. Plutesm(adeô corrupra funt,hominum iudicia*çquo animo au diturifintmalediceptem de Chrido ^ de Socrate. nfim clc Socrate nemp fcrt, de Chriftp Maumcth3ni,Iudci,Philofo phiplnrcscç é proceribps noftris. An er go mentiius eft aut in quoquàm aberra quot;111 gt;nbsp;uit,

ii9i attroHyatiedrJdni

vir, Apollo cum cum faptcntiTsimuiU, I'd e(l,uafcrrimum appcllauit i cuius pe’‘ DC foliuscertê maxime ex coequalibu« fama indaruir, per tot fecula, cum nihil haberet corum propter quæ homines cæten inclarefcerefolent. Scd tarnen e^ lus fallada uiracp fucata,6Cfimulata fapi entia ab Athenco perftringitur.Et Ari/ ftophanes nó perperam admiratus ftul tiriam uulgi, quod hominem eum optimum eireduceret,atqï fapicntifsimum, obidfolum quod dilputando circum' uenirct hommes, SC docerct caufam de-teriorem mcliorem faccre. Vnde illa im modica Demofthenis, Sf Aclchinis do quêtta,al£era fax altera falx exitialis pJ' trix Sic enim in Nubibus:

f^lJe dfud ipfos dicunt dinbos fermoncf. Pottntiorum guicunq; eft,ZT infertorutu Horum dltero fcilicct inferior et

Vincere docent edufd enm iniuflifsitnd.

Si igitur docuens me iniuftnm hunc fermonem, Ojite nunedebeo^per te bis debtionbus: Vonrcddlt;im,ne!j; obolumulli.

Veriàtileingenium Soera tiSjSr' penfi nil habentem praeter inanem gloriam do#

Df Sàctdtîf ßudio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;It if

docet ;DifsimuIationcm quoqueuit», amp;fidam innocendam arque manfue-tucjincm:

Htt pnuifeio.fuperbot,

Piillentes, nudot pcdihus,dicis ^j^orumitifaelix Soen'es O' Chitrephoiit

Atnaturaltum rerum diuinarumque itnperidamnonfolum,fed 8^concern/ pturn, perpukhre notauit his uerbis: Putulns Dtum nullum prittcr quern nos: Chios hocyCf nebulas,i!^ Unguirnttrid h^c^

Perchaos ignoranriam rerum natura lium infinuauit,quafifortuito omnia fa dafint:

Kt cC impio diagora fenfërit,quiDeo turn fuffuhtprouidentiam Per nebulas autem nouam fuperßifionem ac mores amp;utlicerct, pro arbitrio pictatis fpecie prfferreJinguam ante quod caufasnon exmerito,iedexfacundia, Ôdaciiminç diirerendi luperiores faceret. Tö 8é rur-fus illud:ut omnes damnarit artifices. No«fniw per louemfeiebis quoi piumtuss bt nu^

Munt foph'flis, Nites,medicos,ï'hi[o\ophoSt

Suam imperidam (indicans)dum ueï lil zv let

||«lf UieronymiCiirddtfi

|e t Socrates udare, male dixtflc de omf nibus diTcipIinis. quod 8i fiilli obqcia' juf ab xmulo,contefsione tarnen etiam Platóms uerifsimumfutlTe confiât. Sed amp;nbsp;ilIiid;Cogmtus erts aliquando Athe nfenfibys: ‘

Ójilt;ililt;i daces rudes

Beu infdnid tud ciuitdlis^

Ojiie te nutritf

Corrumpentemddolcfcentuhs,

Hiec ex perfond iußi uiri: indefuhijcit ex Soerdti^ yerbuUs nouis ßpfum

Etfcntentijs fdgittdbo, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Etrurfus-,

Confyderdenim o ddolefcentule immodeUdelft pmnid

Qult;e infunt^uoluptdtibu! tot futurs ß priuerisi , puerorum ,mulieruns,ludorum^ obfoniorum,coHd uiuiorum,cdchittorum,

Qjtdle hoe ipfum erit uiuere,his ß priudtusfuerisi Doectqï lcge,nó re efle mala, quf mo do non efle mala tucarfs oratione,tc ip^ furn liberabis ab mfamia quando pecca turn nullum fit.Indcinducitcrcditorem pecumam repetenrem,quem fic ipftruz Óus Strepfiades eludit uel lure commit ni uel excondidotibi fila debctur mon

come

n^9 fpmmuniquandoquidem nonpareil, pecuniam augeri, kd eandem manere, ut mare,SC mö tesÄ coelum, nihil enim äuget feipfum:non excodit^p quia ab-iuro debitum, quod tuto abiurarçUcet, quiauidemus quoddtj hçcperiurianc-gligunt. Similiter inducit filium uerbe/ rantem patrem:dicens ego cum puer ef fern uerberabar àteopater,Ö^libererS ut tu,igitur par eft, te à me uerberari. Et n ego puer eram tu cum lis Cenex bis pu er es fiC dignior ut fleas, Practerea galli iuucnes uerberant parentes ,igitur uer-berate parentes eft,cxnaturx lege.quid hoc candem eil, non reuocandas res ad facundiam uel argutias,omnia enim bo na att^ cörnertia hominum ac leges c« uertentur.Nam quod corrumperet ado lefcentes falfo obiedum puto : Etputo Ariftophanem tuifle pelsimum uirum amp;nbsp;ut ille de Aefchylo dicebat: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Strepitum plenum,inftabilem, multilo qum,prxruptum.

Sed tarnen nccid inficiaji potell quif quam,quod h« difputationes de mori-bus rede uiuendi normam non corrum 111 $ pant

»170 tHeronymlCdrM panttpoftquam qux lata funt, Icgc diïrf na humaua^e, turn natural!, conftant ratione, amp;nbsp;aPhilofophis funt comprO' bata,in dubium reuocantur. Sic ibi in-ducit oftendêtem Socratem cogrefluni mafculi cum mafculodefendcntc,quod ga'ii cum mafculi fint,à g31ljs,amp; aimed tafubiguntur. Qiiafi dicat quid ram turpe^epoteft, at t nçlarium quodfi ad lias difpuratiunculas redigatur ho-neftum, 8lt; iuftum uidcri non pofsit? IP quet igitdolo fe egifie Socratem dum auertent homines à ftudijs bonarum af tium. Cuius rei etiam eft, aliud argult; mentum, fedicet quod omnes perito# artium irriderer, ncgaret^ fcirc iequic/ quam , ut cum haberetur iapiensopP nionem omnem fiicntiæin alps exim-vueret. Deinde quodmakdiceretde Araxagora qui ob ßpientix naturedi» rxifiimanonem quam habebant, clues de iHo, paulo ante damnatus fuifict: ut iiirnon folum inuidus fed etiam impro bus uideri pofsir.Senecam pretcrea qui maxime Socratem tcmulatus fit, de mo pbus af^i4ue difpu^ndo, ölt; uitx Heta inno/

T)i Soerdtit fludio, ir^i (nnocentia, quanqnàm diaittas maxime concupient, confiât hauddubie ma ligne infedatum litcrarum ftudta.Cum idem uideatur fuifie uiuêdi inftitutum, dtfdplina,robur, 6^ fenedus ualida ,ac mors uiolenta publieaqué : Quamob-rem nil peius excogifari poiïe reor difsi mulata hac uiiicdi ratione, qiiod etiani cx priuata uita difcere licet.

Primumquidem ociofam cleginefi lum non obkurum cfl,non ftud!js,non artijUon militiç addidus:quanquàm ui coadus feratur aliquando pugnafiê cS Alcibiade. Vnde tot nugs de uidoria, cumuidifucrint. Atbeneus conten-ditnecaffuiflein eapugna ambos,fed omniafida. Omittam modo fufpitio-nes depuerorum, 6C praecipuè Aicibia-disamöribus, turn quia tune uideban« turlicita,3utfaltem admifla , tum quia hoc effet hominem non inftitutum in-fedari. Homines enim magis procliues adaliaatquealia nafcuntur. hoc dam/ no non quod quis facit, fed qupdet-fi nonfacit faciendum putat aut ftiadet, aut ut faciat ftudcc,cum haud iuftum

fl7« nleroityiiii Cdrcldnt fit,aut decorum. Sic ncque quod filiolt; male inftituen't, ipfi uero flagitiofifsimi acnequifsimtfucrint.ÇommuniS€n»nî calamitaSjUtdixi, uirorum danfsimo* rum nonpeccatumparentum:Vndec« tiam Anuophanes in nebulis-

Hippocradsfilijs fimiliscris,utte uocentfamum.

Confiât ex Atheneo ilium fuifle infe licem, fed , SC quos morte præuentus, duo eni m turn crantparuuli maior nam adolefccntulus, non potuit erudire ncquot; queinftitucre. Scd nee quod duas fi* mul duxerit uxores. Laudi enim magis quarn uituperationi hoc tribui debet quodReipub.ConfuIuerit, Si magidra tibus ac legibus paruerit. Scd illud pri* mum obqcio quod nihil ageret: cum Paulustexeretfpprtulas quamuis tan' tus,apud omnes concipnatpr, nee ui* lt;flus minus quarn Socrati (uppeditarct, ut qui ex his qua: dono accipiebatpat' tes urbium alerct. Rogo quo exemplp doemt iuuçntutem nihil agere, cum iu/ yenibus nihil fit utilius. Hæc enim mm juo fe confequütur,frugi efie ac bpnum

Df Socrätis ßuiu, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1I75

Si excrceri laboribusjaboribus^exer-ceriiuuenem, SC probumefleacfrugi? quod etß non ftattrn appareat tarnen (cm per euenit. Deinde quo iure afper-natus eft premia, ab bis ciuos doceoat. Si ab amicis dona, ut poumodum gra-bis eßet alijs, SC uirtutem deturparetur# Siquidem nort accepit prçmià, quod ni hildoccret rede feci t, led tarnen docc-refefatebatur. Si non accepit à diuitiz bus,8Cuoléntibus pefsime egir,nam pri mum fadabat, SC uilem docenti artem reddebat: ÔC alios qui premia accipe« rent iniuftè graUabat. V nde Ariftijppo cum obijcerctur quod premium, a dift cipübs acciperet, Socrates non accepi(^ fet,refpóridit: fibi noneßenifi proptios redditus ^ Socratiopesoptimatum A/ thenicrifiüm fuiffe peenu. QinsSCdc hoe dubitare poten Socratem inuidi-am in bmnes qui turn doCerent, nöri ex citaßclt; Rurfus undeilli pa tientia tart/ taüxoris,cumpcfsimo eß'etexemplo, SCutfoemineum genus licenter uiueret: contra leges SC mores cuiufuis bene in/ ftitutx reipubliCcC • Quid ucto illud, a«

117«. HieronymiCdriini

dcfle omnibus conuiuqs,utfuam illant fapientiam oftentaretCVidebimus mo* dcftifsimos guofque turn maxime fc' nes ab eis ablh'nere. qug enim non fil/ gitfapiens probat. Vndeetiamfermd ncshidepuerorüm amoribus tamftez qucntcs f O cafti furit dices, certe po te* gt;nbsp;lanr'jhæcuel quouis alioindicé,quarrt Piatone acXcnophontelongepuriusgt; amp;nbsp;meliorcexemploproferri.Hoceniirt efi, ac fi quis ignem fulphuri appropingt; quet. Si qua nupta amantem deofcule* tur, inde dicat fyncero amore id feciflè, non qb adukcrium. Poflunt dici fed no credi,homines adhuiuimodi conniuet, fed nonperfuadent f Nuditas ueroilla pedum quid aliud eft, quam oftentatio mera patientiac imo ftultitix/amp;ambitio ft inftma:cui bono?3t ut iuuenes ad pa^ tientiam,Slt; tolerantiam, ac militiam eX ercerctr nihil minus cum iam ipfemili* næ cc ta tem excefsiflèt,amp;parum,utdixi, militaftet.Fihum non erudilTe ulla in ar^ te, 0lt;: tarnen nee illi cenfum quem relin' queret parafie,quorfum hoct Qiiis non uidet ambitionis cuiufdam immenfç o-

Df Soerdth Audio, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;u^f

pera fuifïè ƒ V t qui ilium non agnofee-tentiek tainabfurdisaeftionibus, habi# tuj uiraf genere fcimonrc^ admiraient, quod5Cobtinuicgt;poiiusIeuitateciui'3, quam calliditate propria,ner^ enim tan ta elfe potuit,ut alibi quam Athenistain célébré nomen confequi pofTet. Dico non folum Romae nee in 1 talia iêd neqj apudlaccdemonios,autThebanos,aut ( alios Gr^cos pratter folos Athenienics, Sed dices oraculum dixi€,Socratcm no folum ené fapiente/rd ttiam oprimum uirum^non ergo(ftudiofe faltcrr^bomp nes dectpit. Refpondeo tametfi Xend phon hoc adijciat/eliqui tamenomnes dicunt,folum pronunciafTe, iplum efle fapientifsimum.Siceiiimrefcruntloeii turn oraculum.

A Fi/’pfi^ KWC^V^XVO■CüKÇK'TÿSa■0^}i/r(trO5i

Sed fac ut ^dicceriteriam optimum^ iUudidem dico quod de fapientia, ca e-nim agebat, 8C faciebat qu^oprimus quisle faccrer,licet non eo animo, at ex fineunumquodep appeliari debet, Az poUint-tamen ut foo mere, 8C congru en üagt;amp;ancipitisfenf«s «erba proierret.

i »7 i Kieronymi CArddni

at^p fentcntiam bonum (fi modoiddp xit)feu optimum appellate plaçait. Ve^ rum rurfus dixens, démonem habebat fami!iarcm,quifieri poteft, utnoetiam fapientlfsimus fucrit .^FalIenSjïeüériiifl demon ille quidam fit affedusexceUés, uelut gloriæ : amoris feu patientiæ^ (cd fitaftrorum conftitutio huiufmodi, feU caufa qdedam incorporea generalis feU propria,a adumbrata qua: nos doceaK hurati ferics proprq ta nep extoto auul/ fa,nori nifi iri uno généré aut paucis qui bufdam nos admonet, aiep dirigit in alt; IqSjUtadfirtéminftiÉütüm deducat,no» tranfucrfos agit,uelut c^uum percee* num,ói abrupta, NonneAnytumffiP ftra prouocauit, opificum defenforem, amp;nbsp;Melitum Poc'tarum ? Nam de lyconc torfannoneft accuiandus,cum rhetor res,8^ oratores,Rêpublicam perderent. At Poétaf,amp; fi quid grauius committât non turn pérfequi eos debuit. Multa C' him tolcranda funt: in domö,qu3to ma gis in Repüb. ut maiores errores cörrfi geré pofsit. Sed agebatur Dæmone,ut ille dicebat, ad mala potius quam utilia im«

De ^oerdtis jludio, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H7^

impeUentG.Si modo demonem habere non resuulgaris eft, mul turn addebat, ad authorttaceni corum que dicebaqat. qlt; docebat. Vt duplici emolumento eG fet,il'i h^c de eo opinio apud uulgus,tri plici autem fi uerè habuit. Sed ut ut res fuerit,demon fuitnon Deus illc. Deus enim bonorum, öd tranquillitatis caufa eft,at uita Socratts plena fuit turbationi bus,cal ami ta tib. Slt; pla ne mi fera. Qiii d enam attinui t ad illum tantum fequi tor mofos pueros,aclaudareformam,üt de Xenophonte maxime dicitur. Careant ifta quantumuis crimine,non carent re* prehcnfione,amp; li reprehcnfione,non ta mcnfu.'pitionc.Sed fac utfufpitionee-tiam caruent, exemplum laudari nullo modo porelt. Etfi uitam illius quis irt« fpiciat, uidcturcertè demonemtapere, nacpquicum itlo uerlantur rudes funr, amp;mali namfapientia quidemdemonis tunt,peccata hominis. Èt parum ab Epi euro differrc, qui amp;nbsp;ipfe fuftulit Deo;3 prouidentiam edodus à Diagora,ó^ iri uoluptare pofuit felicitatem,Endoxi 0« pinionem fecutus ► V c demiret Cicero*

117 8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Kieronymi CirdAni

nem hæc tnbutflc Ep«cnro,qui non fint mfi purus redtator. Necj enim de haC inuentionectiam fi aliquideffet gloria' ri poterat:cum partcin dogmatis à Dia gora fdlicetimpietatem,partem ab Eu-doxo fcilicetbelluinam uicam,SL inftitn tionuin,fiimpfc’ht.Sedamp;Gü AriftippuS inter prædpuos Socratis auditores pa-rum ab Epicuro différât, palam eft So* cratisuitam ab F^picuri opinione,at^ inftituto parum abluiffe. Qtiæ enim de dijsadqcitPlato non ex Socratis difei-plina fed potins Py thagoriorn, QC Chal deorumcommentus eft,ncc,ut dixijhfC Socrati tribuit. Ergo difcipulos Socra^ tisquales illius dodiinafmt ,fuide nil mirum eft. Ariftippus priminn diffola* tus omnicp uoluptatis ac flagitq genets affluens. Non illud obqciam quód co/ ramüionyfio Faltarit,quódpluribus pn ellis fimul operam dederit:hoc enim hu manum etfipaulointemperâtius, illud prudentie. poftquam feruieris tyran-nis,quibus nihil eft medium,fed uel pla cere nel perire eligere quod optimum effet. Vnde uides etiam quantum in lu

' dicio

De Soerdtis fluctio, ii^ji dido Êilluntur homines ubi ntilliim cri inen,flagitium,probrnm eft,omnia hçc fingant/ibi eft non animaduertunt. fed quod uir Philofophus Pecunia folius Kudiö fuftinuerit,tanto fui dedecofe,tâta tyrannilaude, amp;nbsp;faUore ad Dionyfi:« urn accedere. Neep enim ob aliüd Phdo fophorum aptarunt familiaritatem quä ut uitam fuam honcftaient/celera ucia* fentjflagiiia obtegerent.Indicio eft epi« ftola propria iHius fcilicet Dionyftj ad P!atonem,ó(f Phalaridis adOrfilochunt in qua hec habet:Sf propterea quód P^ thagoras plusfepcnumcro amcacccrli tushuc uenirenoluerit, quêadmodum cum qui ni earn fugereceonfuétudinem laudafti,mihi calumniam attulit.Quod nuncadmcueneric,SCquintum iam m2 ièm una mecum in uoluptatibus fit,mi gt;nbsp;hi ptofedo landt eft. Apud me ne breui quidem momento permanfifletnifimö tes noftri cum eo conueniffenr.Sic Pifn ftratusSolonem domum reuocareco-hatus eft:cui contra ille, Athenas redire mihi utile non elle cognofeo , fiequis me iufté reprajhendat, qui Athenicnib quot;nbsp;mmm 2 bus

»I go Uitfonymi CdrJuni

bus dudum Rcmpub.adminiftrandaM tradideram, præfenfqué oblatam mihi tyranmidem fpontc declinaueram,mó‘ do rediens fäulum tuum fubita pœnb tentia probareuidear. Sic Periander Sa pientibus ; Sicutig turanno praterito Sardis inlydiam ucnidis , ita nuncoro nepigeatad me uos proficifci Corinrhi tyramnum. Videbuntenim uosnonGquot; negratulationc Corinthq Periandri do mum adeuntes.Atcontraria rationePit tacuscum Crafum regem non im pro* baret, neiudiciofuoilium damnareui* , deretur reipondit: Auro ipfi non indi=gt; gemus conrenti modico uitçftipendio quantum eft mihi fatis,ÔC amicis. Veni« am tarnen ut tibi perhuihano, amp;nbsp;hofpb tali uiro familiaris efFiciar.Sed fiC Zeno Citticus, ab Aur^ono uocatus quam* uis non iuent mikt tarnen Perfæumat* quePhilonidam necotempfifte regem, aut non probafle,ei us mores uideretiir. V t enim adire regem,aut tyramnum eft illius probare uitam,actis Iubfcibere,it3 non adire uel eft ingentis faftus iudici* , unijimo potius ftulutiae cuiufdam , aut non

rgt;t^ccritisßuclio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nsi

non probare tllius adla. liquet ergo Ari ftippumDionyfq fa Ct a proaduêiufuo probaÜe. Et quomodopotuituirille Philofophus fpeóïare manus illas tot cædibus nefandasf HæcigiturSocrati-fafanditas. Venio ad Platonem qui et fi non faltaueiir,in eodem tarnen crimineel,nam êCipfc ad Dionyfiumpecu-nianimfpcuenit. Etcodeteriorfuit Ari ftippo quanto diuiniorhabebatur^qua fi non folum à Philofophis eoleretur ac uita ciusprobaretur,fed etiam adqs ip-fis.Addidstamp; fcelus fcclericum Dione hortatus eft ,ad expellendum Dionyfi-um illi fanguineconiundum,2C nil talc meritum ab eo Si inimicusfcuradis,cur pecunias accipis ^ fi amicus cur iHi infix dias paras c Vellern inuenireoratorem, quiifta defenderet. Omittouita quam duxit infamen perpetuó pueris uius az deo , utnecmulieris interulam uiderit unquam. Subfcquiturtertius Xenoe phon uirbl3dus,8lt; ornatus cloquio uc-rum omniumbonarumartium expers, perpetuus miles, rapax, amp;nbsp;qui ex milita cum nulle in prælio ui dor fucrit, ta-

mmm j men

118» KitronymiCttriMÎ

»nen grandepeculiumcorrafit. Patri# cnam pene proditor. Vndejnexiliuni gdus eß. Cum eniin lacedemonij acerz bifstrpas intintcicias cum Athenienfi-bus,gererent,lacedemontjsadhaefit,il» loslaudauit, Athenienfibuspofthabi* tisautpoftpofitis.De pucrotum autcm amorenefandoquid akamç’ unde ilia uox : uellem ad omnia aliaccecus cflc modo Cliniam uiderem, O dignam fen tentiam Philofopho.Scd uideo quid fis didurus. AnthiftenesSocratis auditor fuisse tarnen optimusuir, Gerte id UC' rum eft , Fuit enim probus admodum, fœminas amauit, ad tyramnos non aclt; cefsirpecuniam^SCopes fpreuit. At o e^ gregie qui docet an eruditus habendus quod unus euadat eruditus difcipulus, caeteriomnes impend ƒ aut fub quo u^ nus,aut duo imperitijCacteri omnes criP ditiïquot; Quis ignorâtquofdamefleadeo confiantis, Óf purae uitat, ut etiam inter greges Cibeles ucrfati non tarnen coin' quinéturdafis fuit Antifthenes, is enim nnlirauitfedpro patria. Etpriusfuitdo , dor quam Socratis difcipulus, nee ab il 10

Tie Soemtisßudiot Îi8j loquiequam accepit prærer tolerâtiam amp;nbsp;tranquiihtatem. Vt uir omnino inno-cens fuerit Nec cum illo commoraba/ tur,fed Athenis Socrates,ïpfe uerô inPi reo quod quadragin ta ftadqs ab Athenis diftabatjSocratem audiebat, ob pro bitatem etiam orphicis myfterqs enini tiatus. Placonem etiam tuutmalèdeeo dicentem. Et cum dk coram elÏet, faftS amp;nbsp;inanem illius ambitionem modeftè takauit.Ule folus ex omnibus difcipulis ultores quffiuit,amp; popukim Athénien fern in necis Socratis audores inciuuit. lllefblus inter Socraticos,aTheopom-po laudatur.Ule Crati fuit cótinentie,8^ Benoni Tolei antixjó6 Diogeni traquil litatis audor. ïlleidem coniuluit ducen dasuxoreskkorum fulcipiendoru cau-fa. Et certe non folum ipfc fed qui eum fecuti funt, præcipue quos nuper nomt nauimus optimi uiri extitere . adeó ut Zenoni ftatuam pofuerint Atheniêfes, 5lt;fapudillum flaues urbis reponcrent. Cum tarnen effet Antigono rcgiualde amicus. ut pateat Athenienfes non Phi lofopiarffed prauis Philofophis tuiße in mmm 4- feftos.

|fB4- HicronymiCärddni feftus.nam nee Zenonem necAntifthö nem,ncc Cratem uexarunt;Sed Socrad adiicrfan funt,quod uerè Rempub.dS fimulareterigcre,euertcrct.Et Anfiotez 11 ob AntipatrifamiliantatemJicetim* pietans prætextu ilkim aceufauerötne cum Antiparro intmicifias augerent.

Sed lam id quod propofitum cft,ui' deamus, fcllicct an Socrates urbé Athe' nïcnfiuni cuerterit difcipulis.acdifcipn na: amp;'primo de Ackbinc loquamurjs enim illius fuir auditor. Quam turbulé/ tus fuerit,in Rcpublica omnibus qui e-* lus ui tam Icgcrunt, feu apud Plijtaichö feu alios quanquam noxiasdum illam is,fiC DemoGh.ueïut Boreas, 06 Auftet ex agitant, Slt;in legationibus prodide* rintnon eft,qui ignorer. Vt tandem in' exilium metu fe proripiens, aut ctiâ dâ* natusfinem fcclcratæ uitæ impofucrit. Qoiiddicasdc Alcidiabequi totiespro patria contra patriam pugnauit dux ex ül;ncmini,Hdus, nulla in re conftansrnó rontinentiorin exilio quam domifue/ rat. Vxorem régislaccdemoniorSqui CU hofpitio fufeeperat, beneherj loco a* dultcra-

rie Soerdtis fluvio, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lm

dulterauit ex qua etiam filium fufcepiß fe creditur. certe obiedu eft ei quod Al» cibiadis eflet lilius:atcp ob id crimen la-cedemonijs odiofus» Seditiofus domi, foris perfidus, amp;nbsp;rapax, in exilio hofpiz turn proditor,nâAthenienfes monebat de his quæ lacedemonq agerent.Vir ut uno uerho dicam neeprudens ,ncc bonus,nee Reipub.utilis. Euclides Mega-renfisjoon is quiGeometrica fcripfitjin urbe fua inuexitcontentionis rabiem» Verum hxc forian tolerâda, at quç poft fucceftere in exemplum tranfierunt;uegt; lutillud. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(dos*

Inter Socraticos notifsima famacinac/ Putantfimpliciter didum quod magna arte proponitur:nam fubSocratico habitu,amp;moribus pefsima latent flagis tia.Et nunc ( Dij boni)quo nam prorep litmalüjfiue quis fure feu foeneratorem atitficcarium,autdeceptorc,autnirum iniuftiisimum,quali habitu incedit,qua km fimulat grauitatem, 8C innocentiâÿ Hincfimulata religio,fida pictas, proli xa barba, incompri crines, reprçhenfio minorum uit{orü,amp; corumquçlpcranÉ

j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mmiTi ï latere

Ii8tf üîeïûnyMiCdrdditi

latere poffe,infontes ut fontes arginiflf* Hune quod parum pins, ilium quod 3' mator puerorum, atium quodhaerefim fa ptar,cum ipfi fint ^6i.o^, crudeles,feeler ili,in»ufti,fœneratores,rapaces,adulteri paedsconeSjS«^ inceftuarq, fures^ pubH ci.Hoc igitur uiræ genus à quo maxime defluxitc'Nempeà Socrate, fcripfimus nos uerecundè iàtis de hodn 'arfüfiv^TS nee uolumus publicari ob hocull e uero fallendi artêpubliccdocuit. Credo po-* dus obDeorum inuidiâ Socratem mif fum quam ob hominum falutem. nam^ quecum dq amant populos, reges mit* tuntbonos non pnuatos homines,etcX plebeinfima qui feditionem ex ci têt. Sic Romanis poft longas Clades,TraianS, S^Alexandrum: Seuerum Da ui dem Si SalomonemtHebrçis Agatoclem lacC' demones concefsit.alios^ alibiqui col lapfas rcfpublicas reficerent Numa uir fanëtus habitus eft, is Romam inftaura uitfeculo rudl. At dices, author tarnen Philofophixcxtitit.Ncquaquàm, quin inuentores ipibs damnabat. Vcrö adeo teheifydere atque ingenio natuseft,ut 1 aliorum

De Soentu ftudio, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1I87

aliorum labores ad fe trailer et. Non lamé Ariftoteles,aut Theophraftiis quie-quàm Socrati in naturalibus tribuunt, in moralibus uerô ctiam damnant Ana xagoram,Empcdoclem,Parmenidem, attç Meliflïim,pafsim citacos inuenies, turn Alemconem atcpPlatonem,Soera tern nulHbi. Laudât aliqui (obnetatem, alij pertinaciam cum référant tota diem uno habitu fteufleimmobilem. At non antmaduertuntillum dum bee refer une, uehementeruituperari.Qiiorfumem'in bate primum oftétatioç’deindc quç gloria de corporis naturali munere^ Anfi quis non pofsit hoe facere, ideo makis habendus eft ^ aut fi poteft, amp;. non üuk contemni atcç irrideri, altjs mouere in» uidiam,ftultus erit cquot; Quinimo laudabi-museumqui cömulta huiufmodipoP fit ab his abftinet, nee fignum ua nitatis prodit. Pucrorum enim nee fatis mag« norum,apud nos funt bare experimenz ta.Denilt;^,ut alibi diximus,moralis Phi lofopbia maxima ex parte noxia eft, dft centibus eamgt; alias enim tutiores ad fal Icndum reddit. Vnde qui ilium fedati funt

1)98 ttiennymiCdriini

(ùnr,uixcre miferi ac oppreßi, fibi tnuti lesjàlijs non unles.VeIutDiogenes,Me nippus,Menedemus, Cleanihes,TcIe-Jîhus,altjcp piures. qui pro moriombus ua state habid funt. Quid dica de Pha^ uorino illo Phtlofophorandlifsimo qui apudGdlium leges duodecimtabuia; \ rum irndebat.tam nulla ratione, quant cuidentic’ At ucro plus officiet uir unus i optimi Tub opinione atq; exemple ma» Io,quâ millies mille ex profeflo imprO' bi. Qiiapropter Socratis uita atep inftu tutum pernitioia fuere mortalibus,ut a* liud quiequam quod peisimé fueritex» empli, Vixit enim Iibi uni prorfus, non Reipublicæ,non fuis neqj etiâ filqs. Hi enim quilaboribusfuisarics augêt,Rei publicæ Sepofterisfibi^ uiuunt lauda-bili labore,qui uero opes congregant,fi Ïrjs autfuis;at hicomnia ad fui ipuus có modum inftituit, ut gloriam fine labo/ re,ut eruditus abfqueUudijs, ut notens abfïp periculo, ut laute «iucretlinctae* dioparandatum culiodicndaiumqj o-pumContempfifleomnes, amp;! fuos cria U filios,6(^ omnia, quis ùô uidetCqucm pefsi-

De Soerdtis fludio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i i8ÿ

^efsimum uirum fuifle confiât. At nue fi uideas duos homines altcrumartifi-cemjalterum cauillationibus artem irri-dentem,quis tam excors eft, aut ueritaz tis hollis qui priorem non frugi homi» nem dicat,alium autê ncbulonem^HU' lus modi autemdifciplina hodie etiam omnes piçclari uiri opprimutunut non Unomorus genere dignus fueut, tanti feeleris auclor.Atcmdit tantum feuge mus feu dq fauerint non hic eft locus diflerendi. El eft certè magna, amp;nbsp;ardu# qu£ftio,quafi dij rebus humanis ingt; _ uideant,aut illænullapro« uideniia regantur.

tiieronymiCdŸddnijDe Socràlt;^ tis fludio, rinisi.

HIERO.

HIERONYMt CAR4 DANI MEDlo'LANENSl^ ciii!slt;^ BononienfisMedici, Antigoï' ■ giasDialogusifeudereda ui» uendiradone*

■ interlocutores Socr4tet,CerephoHi ; t ’GorginStPoluh^ilicleh

Vnquam o Gorgia mihf contigit quam heri,mole* rtiorem diem expchri, ne-que hominem adeopetu* 'lantern. Got. Dicitd^

Sophroiïifcifilio,nihilmirum'natn hu* mtli loco nati,amp;nulh arti addidi ,huiuf modi machinas commentantur itjscj agt; dcó inhérent, ut facilius clauam é ma-nufutdici foleOHerculis eripias, quant uel unguê latS illos à propofito ammo-iieas. Cal. Sedfitita fane quado nul Urn aliam habentuiuendi ma. At quid cogebatcum tam petulâter agere.cuni modeftiamalijs tantopete commêdet^ God

AMigorgidt Tiiiiîogut. Ii0 Gor: Quid uanius,nos iubet breuifsi-me refpondere atcp fecum agcredpielo gas Gontexuit lliadas. Et qui perpeti in-luriam quam inferre melius ducebat,Ôi oftendercconabatur, nos omnes iuiugt; naaftecir,contumeliofis^uerbis obiur gauitacfi uernacfuieflemus. CaU in tempeftiuSeft, huiufmodi animalibus, ue)utamp;rabidis canibus femper occur-rcre. Sed»llc(utreorJexcon^ofito ad nosuenit. Gor. ExiftimoCherephô tem huius mali caufam fuiffe nam nccp nunc adeft, fed cumillo in triuqs, ÔC in foro uagatur,quafiteftis heßernae dtfpu tationis. Gai. Atquahs difputado modo hue modo il lue unumquemque circumagebat, femper cautUatiortibus ad contraria ditflis reducere conat. Po: Vere ais:atqualesludos denobisfecit, ac de me qutdem non dolebam, fed de te Gorgia qui tantus natu,tam notus u-bic^jotartibus difcipliniscp fplendidc inßruäus,urbis tuat Icgationc fungen» amp;nbsp;à populo Athenienu adeo honoriHz ce exceptus,utetiam illius gratta auxilia lt;«95 urbi decreueuntjfiliuslapidarq hue

iÜuo

Ifÿ» Uieronymi edrddni

illus^ conatus fitpuerorum morsucr^ bacontorquere, Gor, Nonmelatét omm'a hæc.amp;quantumfrùftra conatus fit,ob idcp refpondere.illi defq : fed hoc non mcmalè habet.Nam amp;alta non mi nus ftultaegitobqi^,utaüdio,tam gra uis eft,ton' auitaü. Et multi eum accu/ ürcdecreuerunt. Cal. Hoceftputo quoddefequgdain finelocutusen,tan qua nÓ folum aceufationem ,fed etiam damnationem pr^uidens. Gor. Quid agasc’Huiufmodi cumfeiantmerito fuo quantainuidia Iaborent,d«uini uolunt uiderijConiedantes qugfibi breui inc3' bant,ut non folum üpientes, fed etiam fortes uiri habeantur. Gupiuntep uideri fnuidialaborare,utexhocmagni mnex ififment-Sednon eft inuidia haccahorS fedcorum ftultitia.nâegonô minore tri pcio ftim apud meos ciues, neep ob mu nus tâ priuatG$ publics minores ^ Sö crates côtentiones fufcepi,3^ maiora^ tiâ expenmêta de me dedi ^ ille, nee tn peculiarêquêquammihi inimicS eópa raui:emu!os faiiè qua plures,fed nó idé cfiatmulos fibi atephoftes, óóacerbos inimicos

ÀôtigorgUs.ni^iloÿts. upj (nimkos comparafle. Aemuli enimde üirtute cert3nt,de hononbus,magiftrati buSj0pibus,amp;: ut in litibus fupenores c« uadant,cæterum alioqninamid plcrun que funt,fane,non inimici. Sed elf ncP cio quid hoc Socratis: Cal. Prauitas. Gor. Non,fed potius nimiaiadantia, cupiditafq-i inaniscuiufdam gloriaccon iundacum ignoranna omnium bona-rum-artium, Cal. Vera diets,fed quid opus efrct,reor non fore malum, fi ilium excompofito aggrediamur,pudet enim praefertim propter te eum nobis os obli-niflè. Gor» Ad quid iugülaremortu* umCpermittamus ipfumcum fuis difei« pulis abunde infanire QC in foro ac tri-uiis cum coriarijs ac fabrisdifputare,nos noftram retineamus autoritärem atque exiftimationem. 111e enim ut pifcatoreft qui nunquam magis gaudet quam cum inretemagnus quifpiam ac notus pifcis inciderit ipfeper fe alioquin mœretamp;o-cioluseft. Cal. V^eradicis,fed tarnen pülchrum eft obtunderç infolcntiâ ho* minis. Gor. At æquiore ferré 'animo ft uit his uel ueca dteeret uel urbi utilia nnn uel

«54- nierons ^rdani

uel condnne ifta probaretModo q^uart' ucra dicere potdt cuius iiita tota fcara' bei confuetudini ßmilis eft öd egregij il* Ïi fui difcipuli,quales euaièrunt^ Alcibia dcsRempub;quam fuus magifteriècon ftituere^ mchorem efficcrcprofttetiK, iampenè funditus euertit?ipfeexilioö^ capiiedamnatus.Plaro inter pueros xe^ nophon in peregrina militia aduerfus patriædecreta exuluerfaturC Qualis ËiiphratuSjCalippuSjSchoeron.Tim?^ us, Euragon, Lampfacenus, Ariftippus inter Popinas SC meretrices parafitatüf Dionyfio,SiciIiæ tyranno. Ad quem c' tiam propediem iturum referunt Plato* nem conftituendæ Reipublicç nomine re autem ipfa,ut exitusdemonftrabit,pe cunias habendi ( fanguinem milerorutn ciuium)gratia. Atej hxc præcepta diui* niSocr.haecuirtus. Cal. uerifsimahçc funt,fed an ergo non aggredimur homi nem:Ego fané non uereboroiahaccatep fimiliailii obijcere. Serpenté confoderc pietatis eft non fceleris.His oés circutiC' nit/edi fpeciedifciplinas conténés,me' lioribus illudiqnouos profitet Deos,iu*

uenes

Mligorgus DinlogHf, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tt5$

üencs corrupte uiiltc^ ocs nos nô fol um imperitos fed amp;nbsp;im^bos uiderû Gor, Nó tâ celcritcr de hoc decernam9,neno bis eötingatq) olim Hedori naues Græ corö exurére molienti, qui naues nô ex-ulsit,fedab Aiace lapide percnlTus gra* uiter,coadus eft retrocedere.Cal.At gd porefit Gor. Nó iddicas,exercitatu» eft mirS in modö in hoc difputâdi gene» re,ut q totâ in co uitâ côfumpferit, Mi« rus arufex S^ captiofus,nihil aliud per in de nouit,gladiator uetuseft.Sedfimodo illam aggredi cxpedit,prius premeditari totü negociö non fecus ac orationê qua ad populöfimus recitaturi expedit.Pok At oGor.uideo parta uidoriamodo illS femp refpodéte faciamus ut-ille nos heri ipfi ut ille,eum intcrrogemus.Gor.Mul turn facit hoejed non lans eft. Oportet erh tria,ut uidco,nos animaduertere. pri mum ut uera tueamur nô folû quod cQ tam arguto fophifta difficile fit ei impo/ nere,fedetiam utprobiuideamur amp;fi-mus.Secundum ut ea à dubtjs diftunga-mus neinlatebrasfeconderepofsir.Dc mum ut reda ilium aggrediamurcótra«

, nnn a rium

'1

, jiptf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Kuron.c^rditni

num obfcruatcs eins quod illcfacft qui tricisactermetisuqs nosinuoluit. Hgc fi obfcruauennlus feu argumétetur feu refpondeat obcinebimus,ut fpero,uido riam. Pol. ueradicisfedquomodoil/ lumconueniemusC’ in loro turpe nobts erit, imo nec^ licetpublicae perfonx in foro more adolefcentum difputarc. Do mi eum nemo conuenirc fol et: 12 ft enim ut audio non domus fed tuguriolS.nec ipfe nefcio qua caufa hoc parit,fed fum' mo mane ne quis perucnire polsit è domo exit-Ptgterca opibces facere iudilt;^^® iamdudum aflentari illi anuctos non W' turn eft Nee tam décorum eft apud hoc homines uicilTc quam illi contendifie. Magnum tuum nomen eft fed illc fokim Athenis amp;nbsp;apud imperitos etiam ac ple-bem tantum notus.Opcriri illiusaduen turn longum eflet. Aduocareut heriin CaUiclis domum hodie non pofTumus. Cal. At ego uos hac cura liberabo,hora ieptima pergitad ApoHodorum cui ego fum familiarifsimus, Nanficydes cholargcus quem feit quâtum mihi ami» eus fit hortum habet ibi contangentem Apollo-

I

Antigorgid! Diilogu!, 1(97 /^pollodon pratum.nos præoecupabt-rnus ad Naucifcydem euntes atq; ibi in hortocrnfabulabimur in timbra, inter« im Ô^ illi inpratum iienient Apollodori, ita abfc^ fuco fortuitus uidebitur hic oc curfus. Gor. Placet confiliiim camus. PoL V^num me torquet fi quid bene di xit(quanquam pauca bene dixit fcio) quid agendum eft. Gor. Facilehuic occurriturfi rationes cas quibus idap-probauit quod facile fietcucrtcmus,le-' ties cm funt omnes amp;nbsp;neep rhetore, mul fo minus philofopho dignç,aliasautem fubnedamus firmas.Sed iam ad oftium Nauficydis peruenimus:monetu Calli-clesfiuidetur hominem de adueiitu no ftro: Cal. Indomononeftfediubecu-xorutingredicmur,inhortum^ pro ar* bitrio pergamus. Gor, Pukherhor* tus 2lt; Ipaciofiim pratum media in urbe. hiccoiifidemus: Cal. Sed ecceSocra-tem,hui qua opportune defcenditin pra tum,2Ciamadnos uenitNauficydes. ui des quam rede notgt;is ex uoluntate omnia fuccedunt,nam Sf eherepho illum fe quitur ÖC cum Apollodoro Socrates ip» nnn gt;nbsp;fe.

J29S Vieron.Cdn^Mî

fe. Gor. PriidcteroccafioncutendS cltueftrSuterq} fileat.Quid agis o So er-amp;tuCherepho? Soc Hue de more ap Apollodorum uenirnus, nÔ quideni kientes te adefïc, fed amp;nbsp;hoe pro lucro ponere necleui decet talibus uiris occur riflè. Gor. At ego nil tam optaffern qua te Só Cherephontë uidere.atœ hos ipfos,quos quia tecum elle uideojludi* ofosfapientiar eflearbitror. Soc. Siceft, na hicApollidorus eft mihi ia diu notus atc^ phtlofophic operam nauat:hic alter nero NauficydesCholargeus de quo he rifi meminifti mentionem fecijamp;ipfei philofophiæ ftudijs nó abborrens^qua» quamphilofophosetiam magis diligat quam philofophiam- Gor. Sanème mini Sè q^uam ftrenuo nos omnes perui ceris. boc. Bona uerbateertaui.dif* putaui,utueritatemeruerem. De uido* ria iudicium aitdientibus relinquo,^ maximè tibi, neep enim quifquâ eft qui melius quam ucra dicerenoueritquam tu. Cherephon, Hocipfum nobis in Porticu narrabat SC quam difficile ffierit certa men maximè cirmCalUde Gor»

Aï

^utigorgid! Didlo^ut. lis 9 Atnonamp;ru aderasï’ Cher. CertèôC placuit admodum ea difputatio: ucrum hæc Apollodoroamp; Nauficydi dicebat cumpluribus^ altp qui illuc conuene« rant audientibus,omnescp probabât So cratisopinioncm5excepto NauciCyde i-fto,qui dicebat cuperefe intcrfui(re,ut dï Judicaret. Gor. Attuquid fentis^ Cher. Plane cum Socrate: uifa enim funtmihiilla omnia aperte demonftra« ta. Cal. Sed tarnen multopluresdi-uerfafentiunt. Soera. Nonne dixio-pinionem efle multorum, ueritaten» paucorum Sed pauci qui fapiant pluri« bus aberrantibus funt prçferendi.Haud enim dubium eft quin ea quæ dixi ucra fint. Et maxime illa de fupplicqs apud inferos. Pol. Ateçutinamtam demö-ßrafres(id quod amp;nbsp;ego uerum cfTc reor) quam uifus potius es fabulam narrafle, ut CaUiclcs ifte uix rifum continere poG-fet. V era enim fi arbitrabaris, 0 So# crates, in tam graui caufa cur non id poz dus ratione probabas quarh fabulam a« dco abfurdam nobis tanquam pueris (qui amp;nbsp;0 non fituus pbilofophi indigni nnn lt;%■ tarnen

poo liieron.Cdrddni

tarnen uidemur «t tam aperte nos irn'dß res^enarrare^ Soc. Satis turn didö eft atq; idapologi loco foleoenimegoifta I fic claudere.Verum nóhabeo quod cef turn fit,nee quenquamqui habqerit au-diniinhoc negocio. Cal. Atdicebas hen' pro certo id te haberc.non capio tii os hos lermones nc^ in his neque alqs qiiæpro tuaopinioncadduxifti. Nam utuerumuolebascrediamp; fabulam nar* rabas in re tam fcna.iiidcbatnrcp infanae ciiidam anciUæ AppoUodon' huius præ-fentis limilis, quam amp;nbsp;tu nodi quæhliu «erberabat 3^ imperabat ut caneret-Cer tCnihil horumquaedixifti ego credo ex emplo tuo admonitus.tam inanes enim rationes adduxifti ut in omnibus quem admodumS^de inferisnon ex Centen* tia dixifleexiftimen, fed tuo more dein* fide nos,foles enim id crebrofacerc.Soc. Bona nerba: Q^iid eft in quo dubites ex hisquacheridnputauimus^ Cal. Imo pottus dicas quid eft in quo nô dubitesc* auf quod fer io didum purest At non c-go aliéna nunc tueri uolo fedea qupad-uerfum menugaba ris,puto contemnet me.

Antiker Jds Didlogui» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;12 51

pic. Soc. At uideds udle,qiiod did Co ietjCaufam iam lugulatam in dubium re uocare.necfufficitteamp; Gorgiam 6^ Po lum in tot abfurda deduxifle,cefsinècau fa: tod,ut etiarn nuper narrabatn in por-dcu,utuelisdenuo difputare. Cal. E* quidem fi fcrie adurus es mecum, difpu tabo,red non ut hert' contemnes nos at* queirridens. Soc. Inquoirrifi uosaut contempfiC Cal. Me faite dico: Soc, neep te,qua in re. die fodes. Cal, Inter roges rurius quafi de fe dubia amp;nbsp;rurfum irrides dum quaeris quomodo irriferis. Soc. QuidtandemCdicasunum. Cal. unum^omnia pene. Soc. Qustquot; Cal. Ac edam diets quæC’tanquam nefcias. Soc. Per canem nefcio quid dicas,fed ß habet tot,unumfaltem profer. Gor. Dicitequxhabes, comædum uideris a* gere. Cal. Quid eft in quo non nos ne que præcipuè irriieris ÔC turpiter etiam. Primum incredibilia amp;falfa narrans,nec ullam adducens demonftrationem. Mc lius elle infelicem quant felicem,horum quæuidetur tantum habita rationc: Me lius pad iniuriam quam inferre. bonum nnn s ene

110 2 HieroH.Cdrddni

cflè fonum Lacerad apud popuiG à caf-nificcsac melius quam in regia imperare deindenarrans fabulas de mortuis. Affe rebas etiam noua præter propofitumab-(urda,utmihiprorfus dclirare uidereds: uelut illud de æqualitate Geometries-Vbi nunquam audiuiftitu tantusnatü acqualitatem Geometricam. Ratio'' nemGeometricâfeu propordonem Ôi Adthmeticam 8Cmuficam feimus efle, æqualitatem Geometricam quæfit tan^ quam diuerfum ab alijsæqualitatibus ncqueego feionequeputo tefeire. At non hoc erat nobis imperitis mathematicarum ueUe imponere? turn falfapro« pofitione. Et fi etiam ucra fuiflet quid illi cum probitate dC felicitate ac uolup-täte commune. An deerunt rationes in tamtrito negotio, nifi tu nos ut puez rosdeludcnstalibus præftigtjs circum« uenifies ; Socrates uideris mihiiratus. Cal. At non fum iratus, fed net^ ego animopadpofium irrided dehis agant fingult profuo more. Non mirumcum adeô intente fuaderes ut mallemus iniu-dam pad quam inferre. at hoe agebaz mus

Avligorgidi Didogus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» 2 3 j

musiituidco tu uero non ita: rededi* Uerfo malebasinferre quam pati. Quid habesad hæc qux dixif Curhacrcs. At turn illud age quod à nobis adeo fæ* pcpoftulafti, utbreuiter refpondere-tnus,attulongastexcbas illadas. Tu nunc contra facito, amp;nbsp;breuiter reipon-degt;ego uerè quantum libet argumenta* bor. Socrat. Vis ergo ut uideo nos rurfus difputare de hac caufaï' Mos geratur: Sedquod de breuitate petis baud par eft. Cal, Cur hocï' Soera. Quoniam difputatio diificilis eft, amp;nbsp;bre uiter refpondendo captiones multas ef-ficcrepoftes. Calic, Ateurergoheri tibi hçclicere uolebas,nobis non ita:ho* die tibi uis rurfus licerequac non nobis 8C nobis nonliccre qua tibi licebanthe/ tb Socrat. Alia ratio eft, nam ego de Paradoxe difputabam,tu de re pertrita. At etiam foles ergo ita facere,Scd mitta* mus haec,m31o fi lubet tecum congredi, o Gorgia 06 tu Pole,quam cQ ipfo. Gor. Curita? Soc:Qiiiairatuseft^ Gor. At ficfacilius illum rationib.fupcrabis.Sed poftquam id tantopere deuderas mos

tibi gerendas eft,ea tarnen lege quamSi tu heri Sd Callicles hodie propofuiftis» Soc. Omittelegem fimpliciteragemus Gbr. Seddequibus; Soc. Deijfdéfi lubetdequibusheri. Gor. Placet con ditiofedlexratafit: Soc. Minimè: Gor. Saltern ut quilque pro arbitrio loquaturï’ Soc. Aflentior. Gor. Sed quomodo dilputabimuslt; Soc. Ego te interrogabo tu refpondebis. Gor. Non:nam heriidegimus: Sedc^ go uicifsim te interrogabo tu autem re^ ^ondebis Soc. Nonlicet Gor,Cur? Soc.' Quoniamnimis difficile eritmfi hi totinterrogantibus refpondere. Gor. NoUjfed finguli interrogabimus. Soc. At uni Callicli irato difficile erit refpon' dere: Gor. lam dixi nihil elle irâ. Sed agenobifcumfic cum illo poftmodum cumcertandumeritfecum conueuies.

Soc. Contentus fum,o Gorgia ,nefub terfugere difputationem uidear:fedfas utdum tu amp;ego loquemuruc omnino illifileant. Gor. Itafiet: Soc, Sed ca ueo bonenemirerisfi multa quæ uobis hen negaui,hodie turfus difputando có celle-

^ntigergi^: Did^ogus. noj cenero. Gor. Quificc” Soc. Qina aliud eft officium refpondendis aliud re darguentis.Heri folum annitebar utuos in contradidionemdeducerem. Gori Pulchrum fanè;Sed age ut libet,modo id obtineam Rhetoricam efte artem ÔC quam nobilem atcp utilem. preftarcque potêtiam amp;opes paupertati cotemptui que:nam hæc tot reor fumma fuit totius difputationis, Soc. Ategotueborcon tfatia omnibus bis, quæ etiam uera effe credo. Gor. Igitur utàRhetorica ini tium faciam:An putas,o Socrates,artem allt;quam efle pugnandi: Soc. Milita-rem dicis ^ Gor. Non, fed quam uo# cantmonomachiam,uelutapudHomc rum fæpc,Achilles amp;nbsp;Aiaxeum Hedo'* re,8C rurfus Hedor cum Patroclo,amp; Di omedescum Glauco. Soc. Satis,nö plura,itemteneo. Gor. NunqUidpü-tas aliquam eflè artem pugnandi, ut ui» doreuadasf Soc. Qiiid armiscum Rhetorica:quot; Gor. At heri non nifi fi« militudinibüs aclongius multo petitis agebas mecum, nunc non idem mihi li-cere uisf Soc. Multa licent philofo-phis

ilt;oö tiieroH.CdràdHi phis ueriratis inquirendae gratia cjiiaï a* ins non licent Gon An tu foluses philofophus: amp;fi fistphilofophis fobs curam efle ueritatis putas? Socrates.

Certenifi alios nomines. Gor. Et iudi cibus fane SC mathematicis SC attifid* bus. Socr. Sedid non profitenturC Gorg. Nilretcrnfedhe mihi uidentut cauillationcs ex hoc folum ortæ quod nolis liccre tecum exemple agere.

Socrates Quippini? Gorg. Quarto ergo ex tc duobus pugnaturis iuuiceni ancredasfortunam folam SC uircspro* futurast’ Socrates. Sane uclhæc fob uel plurimum. Gorg. InduftriamS^ SC agilitatem nihil? Soera. Agilitas pars eft uirium. Gorg. Sit fane, nun* quid etiainduftria non opus en c^ Soc Erit. Gor. Quaanminorumauthift* rioruijiauttcxtorum Soc. NequaquS Gor. Quaergo.^ Soc. Militari. Gor. Qiialic’ Soc. Qua^doceatiClusuitare SC infligere turn maxime uiolcntos 8C le thaïes. Gor. Bene dicis Sed hoc quod dicis quafi uulgare eft, uellem aliquid magis proprium. Soc. Quale? Gor.

Quo*

Aofigorgi'rff.DwbgM.' it of Quomodo hoc fieret? Soc. Non fui pugit Gor. Sedaliudeftfcireexercere aliuddiflèrere: -Socr. Veradicis:Qutd tandem? Gor. Proprius accedamus, Dixifti hoc munus efle gladiatoris infer re idus ac deuitare:Ht ictus quam uehez mentes atque lethales. Soera. Dixi: Gor. Videquam proprias lenfim acce« damus. Id fiet commode fiarmaarmis diimferitoppofuerimusdocumc^ uacu urn acmaximeuitalcm aggrediamur,ue hementtc^conatu: utetiam fiin pattern armiscotedam inciderimus hominem proftemamus. Soc. V^eradicis: Sed modû docere oportet quo id facere pof-fimus. Gor. lam ergo obqciemus ha fti arma enfem Si'quç corpus tcgunt,illiS e diuerfo qua parte nudus eft feriemus incautum Sd ualidisieftibus: Soc. lam hercleconfecifti hominc. Gor. Semper ludis:Sed nunquid talianulla arte in digent? SocNefeio quç ars dici pofsit quç hominê occidere doceat. Gor. Sub terfugis egregie Soer.Sedomittams mir miUones Öd retiarios amp;nbsp;oplomachos oca depugilibusSdathletis habes ne quod obtj«

Slog nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hieran,Cärhni

obtjdasf SocJn qua caufa? Gob ne non fit illorum certâdi ulla ars: Soó Eft ah'qua fed non adeo euidens ut fi ud Icrnnegate tupofsis me conuincere.

Gor. ututfitfatensmonfum conten* tiofus cerdora funt qug à nÓ inuitis con ceduntur quam inuitis noneftcertam? de uidoria fed ueritate.Itacpfi aliqua eft ars quï hocdocerepofsit cut non óCpef fuadcndi? Soc. Pcritiacftnonars.

Gor. Cür pugilaris amp;nbsp;luda ars efi, perfuadendi autem ars non eft:’An quia difficiliüsfiteuadere athletam peritum in luda quam perorantem facundum 5^ rhetorem bonumi'At mihi uidetur (ecus effernarn athlctas multos uideo, paucifi fimos bonos rhetores,ÓC poft exercitati onemmultOrumannoru. Soc. Cit* cumuènis me oGorgianechefternadl fputatiofuitdehoc. Gor. De quo er go? Soc. Tecumdico. Gor. Nü refert de quo agamus/eu de his de qui* bus ego feu polus egit aut CaUicles mo do finis fit ut uera Óc^ utilia quætamus.

Soc. Sedtarnendecenseftunumquen quecontineri finibus fuis. - Gor, Hoe ipfum

f rjri'ipMirru'i?- -f

lutigorgins rttilogur', 4» o » ipfumncgodum totummthf circa duo ucrfatnr,priniiiin ut inteiltgamus an aÜ«. qua fit ars perluadendi: anomninoml rcferatquoniodo dicas aliquidCauteti* am an fit quidam uttuuis naturals pe-ritia, 8i cuiqiic accominodata homini, negodOjtempori. Alterum an perfuade re homines utile fit Reipub. tamcn his qui perfuadcntur,5f alps etiam qui au di unt. Viderisenim uelledeienfione ma« lorum,fcelerum,iniufiarum caufarSma lumelle. Soc. Er certe.Nafi guis Archelai ui tarn morefej defendarjl guis il* lum felicem dicat nonne plane abutetur arte oratoria,etianifi ars aligna fit óraro ria. Gor. Dubitofanem» Socr. defta tuaopinione,inquaduo admiräda mor talibus perfuadere niteris,unü quodgui omnibusaffiuunt bonis cos iufehees ap pelles,qui contra in fummis uerfancur caiamiraxibusacq: miierqs eos dicasef« fetóices.Altctum mukoefthoc admira bilius, ut eos qui per uiman]; tyranni« dem iam potui fint poteftate regia 1 nie« lices eße uelis, 6C tarnen futuos ainicos idiniußam potennam horteris. Velue

0 0 0 Alck'

fjie nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H'eroti Curädtli

Ateibiadem dlfcipulum tiium qui fà' corda orationcpatriam fuam tuamque cuertit Néfeio quo confilio, quam præ^ gnanuumqui frudus matures lam Ô^ luaués odore, acerbos èC noxios col* laudantarque diligunt. Socrates, fn* lunofuses o Gorgia nequc’quicquaifl taie aduerfum te exmeaudiUi. fungat ego uicemagißri qui adolefccntiuma/ mm os ad egregia fada accède, quodfi lu in patriam aut aliquem peccent, non ego illis malicaufa fui.Quçnam lance ft ars qua quis non queat male uti amp;nbsp;noce rchominib. Gor. AtobeatcSocr. qd eß ergo ^d mala ^' errores rhetoricac in* putes?Sed tupoftqua de Archclao agis putas ne lUü qua diu uixit ac ualuit inpo teftatcfuiflcfelicêï'Sed diclerio,nó para doxa proferas.Soc. Minime,malus en* fuit. Gor. Minime malus bonus ne fit* itt' Soc Ahuidesneo Gorgia qgt;qux mihi imputas tuipfeaglsïquot; Gor. Non * (anè.fed fi fieagaturquando difputatio finemhabituraeritC’ Soc. Nuncage quiduis.paratus fum tibi eftendere inic liccm fmfle Archelaum quoad uixitldlt;

^fittgorgiit Diilogufl Uh ^c fie oftcndo:Omnc malum eft tnfœ* hx,omnc flagitium eft malum, omne i« CiturHaginum ealamitofum eft. Got. Nihil agis,non tot habet polypus pedes Snot modis malum infœlixque dteitu^ ed tui muneris nunc eft refpondere no argumentari.ltacp die cui tabs uifus eft^ Sot’ Qiuddicis^ Got. Dicofiinfœiix fuitcui uifus eftinfcelixC Anipfifibi,an populo,anaulicisan DijsC Soc.luro tt bi percanem quonia non idem mihi ui« deris qui heftema die Gorgias, adco Callideargutaris. Sed age quxfo, tC-fpondebo nequetibi neque aulicisriè* quepopulonec^ L^Jtjstat ferfande hoc (dubito enim)fedfaptcntib. Gor. Ha hahaipulchru fanerefponluni, pofiqua nofira félicitas need nobis, nee ab alqs, nee a Öijsctiäipfis çftimâda eft. Anno magna feheitatis pars eft fcipß cxiftima refelicc.autcalarriitatiSjrniferü^Qiiid di eisadhoco Soèf. Soc. NouefeJedhae funtftultc cogitatioes Gcr.Qiiid tande erit ergo hoc noftruuiuere?Soc.Sanemi feru eft fe miferS exiftimareC^nia fi uere: tailer es,fifalfo:ftultus;ftultus aut mifer.

000 a ' Gor.

Habeo iam quod uolo. Soc.Nó,nanl dempta opinioneipfanoneftmilcrqui (efruftra amp;: falfo miferum putat. Gor. Atiam mifer eft. Soc. Fatcor. Gor, icitur propria opinio multum facit Soc, Atnonaducrammifcnam. Gor. An Quitus non ucrc mifereftr Soc. Eft.^ Gor, Igitur quife miferum putat uerC etiammilèr. Soc, Sed non ob id quo fe miferum putat, ut potepauperiem, car cerem,fed quia fallitiir. Gor. o egre« giam fubtilitatem, eft dC non eft. Sed falt; tts habeouerc miferum cflè quia fe mile rum eHè putat an hocetiam negat? Soc. Non. Gor lam ergo totühabeo. Soc, NonGor. Quornodo;* Soc. Audi: eff illefané mifer quiadoletó^ anginir: êC ucrè mifer,quia ftultus:Eft mifer quia miferum fepurat.quia ob id ipfum faUf-tur: Non tan mifer eft uere, ut fi hoe c^ fui cfÏet arbitrqnon cxiftimaret,felix eße poflet. Gor. Eccemaiorêadhuc fub/ tilitatem. An uere mifer eft: Soc. Eft Gor. Eft igitur ucrè mifer 6C non eft. Soc No arduö eft mihi in huiufmodi ex crcitatioetalfa cocedete at^fateri, Vc/ fut

/^ntlgorgut Tiulogitf» |ïl| lut n di’cam homo eft felix ad canem có« paratus ÖC ad homiu? infelicem, non eft tnfimpliciterfelixóCinfeltx. Gor. Ät addeuerè felix amp;infehx. Soc Et nul li comparatur, Ataddo etta uerê.Sed có-paratio neccfiariaeft, quia cum dicoho' minem huncqui decipietur efle uerè m, felicem,aliud eft ut dicâ ftmpliciter SCnó ed uerè infoÉlix,aut qua tenus decipitur, efteg infcclix.MuIta aSt raliain uita hu* niana contingunt.Sed peige, na amp;'fi to-tum cÔcedâ in hoc ÔC uerè ac fimpliciret htcarhuiufmodi hominêeflè infoeheê, ?ttamen nö ob id im^bum qui fc bcaiS «flè putet, concludes felicê eflè. Gor. InteUigo o Socrates fed falleris diccre c-nim uis eum qui fc infeheem exiftimaC non uerè cfle infoelicc,ut illequi peenas luit fccleris.quodpofsit refipifeere^prior «nim nullo eget ni'fi leipfo adhoc ut infe lixnonamphusfit at qui in rota torque tur etiam alio ^ feipfo indiget utpote carnifices uel indicé qui illumliberec,me ^*^°Qui eurer fi cura ri pofsit, ut inioelix non ut.Sed hoc non efficit ut infbehx pri Ornon uete fit: quan^ minus quahic.

ooo 1 Nam

1214 ■ liftfoH.Cdrddni''

Nam ^ in Ill's qua: uerc funt alba, calida fapientia,unum altero albidius,cahdiuS fepientius eft Ita amp;nbsp;in uere felicib. SoC. Si pnonlleadmonitus fucift noerttin« fpEUX-Sed facut tnfoclixopmionefuaff at,non cb id felix felixopmionceuadet. Nrq; enim Ardidaus fehxullo model pHèpotuit Got. Putauitnefefehcem^ Soc. Minime' Gor. Cutt' Soc.

Quia noucratfefceleratum' Gor. Cut cigofcderapatrabat: Soc, Impetuquo damanimidudus.Gor. Atqqare port jprjrpuinacfecundqamp;tcrtiQ reel us non deftit aliquado fedeftus efleCfifedereie piifenoreopinioncfuaficn animadueft febat. At caqcSoc ncutin alqs noua ^« da Siinaudita bngantt'dogma tuS tuea* fis. Soc. Pergc.naSlt;fi(e iuoiudicioÄ aulicorSSC populo quod negare nolim felicem exiftimauci iqplura tarnen amp;nbsp;po tiora dccrant ut eftet fdix. Gor. Qt^» Soc. Quod dcoruiTi,quod f^ientuiu' ,dicio,quod uerc reipfa refix eftet. Gon Mufta lane Socrates:Scd uideris eorum more faccre qui plûtes nommant teßes pix uribm adducuatiniudicium. Nam

Deo?

/«f/gorgwj Dü’ogwr. nly Deos' ’pfos fiquisadtnittat, G animos immortales eße affirmes,non pugnojie lumut uidcris tu quidem, ut reterunt utracp fuftuHfti,f altem huic rationi mini tncinfiftisautconfidis. Soc. Vera di cis,poflumenimuel fincillis meanfien derefi^ euidentius Gor. Sedcauenc fallaris. Mihicerte hoc illud uidetur argumentum efficax, Ô^^machma qua fcelcratts,nenon bead diet pofsint,oc-curritur. Soc- Mihi fufHeit timer dC confeientiafadi. Gor. Qutdii illicit mcre’nolint, ncc tamtriftentur feeiens confeientia quam lætentur potentia,oa pibus.uoluptatibusque adeptismon ut omnia ifta tua fomnia demetu 5C pœ» nitentia conciduntfSlt; in fumum uertun lut reddnnturc^ ndicula^ Socr. uix fieri poteftutinconfeientiamagni fiele ris homo non timeat,paeniteat, concn-ficturf Gor. At ego o Socrates here nego: quandoquidem uideam etiam morituros non timere, quoincafuena omnes fortes timere debcrcnt,adeo fee-leratis Hagitia animu occupa rue. nue uix Iidaruas qu{ uixpueri timêtreformidêr.

0 0 0 Soc.

lîlf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vitro»ardiitt . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„

Atramen multi poft magna fed er a fen^* pertorquenturiuelut oreftes occifa ma» tre,quanquanecfinecaura. Gor. Puf chrù inuentû ad Tragœdias cofidedas, . ur Ôf^ïllud de cedippo. Sedfacutucra fuennt,dicâ de hisingenue quod fennâ Cur Hercules infanqs luftam obultioné cenraun,nihil mali paßuseft occiio laolt; medoteTroiac rege,cum filqs urbe dite* pra un ginibus raptis nullacaufa- at hoc vos uirtuti tribuitis,quod ob fufpinonc in porta cum lutscomitib. morâ ducerc ^hibueriç Soc., At barbari ÜU erant-GorVidenefallaris tutuieç ftudtofi qui hommesnon honunes efte cxiftimctiS, quod udeadem lingua nobifeum utun» turautnoneadem conditioncuiuût.fed fet uiant-amp; ob id iniuriam in huiufmodi uiros iniuriam eflenpn putaris. Mihibo minesomneshumanitatis offido digoi cflc uideâtur. Qd' fi diferime aliquodjia cereopotreat, nô àpatria aut lingua aut opibus.uel conditione facerc oportere crediderim, fed à moribus amp;nbsp;bendreio in humanum genus ac fapientia.his em tribus metirerdignes gf abindignis, fi moz

MtiporgUt Dulogutt 111quot;^ piodo cquum cflet diftingcrc,difiunge« rem. At tu cû eines ab mquilinis,Gr£cos ibaihans, liberos à kruis diftinguas,ui deris beneficia fortunç fequi non fapieii tis,qualis uideriuis,^indicium uulgi« amplexari, miferiä miferis addedOjbenc fid a non indigcnnb.potius qua indigen tib.prçfiâdo:necPçor6 mo re arquas fal temportiones omnib.diftribuendo. Ig« nofees aû[ 11 quid in teacrius didtu uidea turueritaiisfiudioib. Soc* Non indi gnos/cd tnamp;i barbari amp;feruinequiorcs mgenuis Grarcis uidenturS^obid poll babedi, Gor. Pukhra excufatioiSed pergamus ad Arehelaum rurfus,quauii; firn us Athenis hunc dicis non fuiflebe* atum fapicntumiudicio. SedprimSfei« re udim quidinteHigas per fapientes.na periclem referuntfuiflefapietem qui ÔC •pfe tyrannidem occupauit:Et ut nonfol iiere pccunias quas ex minerue »dis co* ftrufliones populo debebat uniuerlam Graciam exitialibcllo implicuit. hunç netumultodcteriorem Archclao dixo riscquiSefi proximos occideritduos tn Uel tres ÔC ipfos tyrannos SC tyrannoru ooo ï fang-

Itf« tIierott.CärJidti

fangufne genitos. non ergo herum Tapi enrum iuetidodixeris Archdaum int® licem.Scd neep en 3 qui pauds ante an* ïiis neminefapientiç dari habiti funt eil exhis Periander tyrannusfucrit Coring thiorum ÔC Gruus fatis, qui etiam ofCi-dit uxorem non neergofeliccmhorunt fapientumiudiciodixcris:' Soc. SanC Sed hi quanquarn nomenhabuerintjnS fuere fapientes. Gor- Scdquinain ergoïquot; temetipfum forfan eo nomine dû gnumfolum iudicas^ Sed 5C fi fis.pauci ci th erunt hutufmodi fapientes. Soc. Pauci fed horum iudicio fta ndS cd non populariautfallendofemetipfos,arbitra ri^dnoneft. Gor. Sed quorS iudicio eredam uchiuelillipauci quos tu dicia autarbitraris ede fapientes uerc fint tapt entes. Soc. Quaeftionê Soriticam fa-cis ex re manifetufsima.Si funtfapientes qui uera folum cognofcunt bona,omif-fisfucatis. Gor. Manifeftifsimum effe dicis quod apud me dubium maxime efi.apudalios aüt falfum Quis em nouit quæfint hçc uera bona tu diets eficin ro u bonum uitû elle uirübonû,ncmo tibi allen

AuHgovgut nidloiut', iuf afïcntictur credo at ArchcIauSjPenader Pyfiftratus,Penei.Phalaris,6(' qui urbes concientes exagitant, dicent bona liera efle opes, gloria, potenna,fanitatc,fil!os, diuturnitatêuitaE,uoluptaté,rcg5amifi-tias,lucra qualiacö{p,amicos,fadionem honores, uirtuté aSt ÖC probitatem etia intégras amp;nbsp;non ucxatasfucata appella-hunt. Omnesep ut uideo dido audiêtes habebut. habemusergorurfusdubium quod pro conftanti aflumptS fucrat. Ac qd aliqui’flagrtqs torqueant ( hoe cftlt;^ diccreomifera^^ratio elt^nia nó ingenio step prudentia ualcntacfortitudinc, fed tolutn immenfa cupiditate agitantur. i« dco ingrcfli uadum ex co cxplieare neep pofluntnetprem perficere,mifcricp me* tu amp;nbsp;difficulta tibus difcruciantur,in qui bus præter temerariä uoluntatê nihil fu* itadeonfequçndûgrandem fortunâpa ratu Qinbufdamuerô edâ aliquidplus fuit ingenq ucl folertiæ, uerG parraro fa-cinorc eum ex ira amp;nbsp;cupiditate adeflec folum audacia defere fenibns illis ad fœmincum timorem 9c ad perfuafioncs quorundam caniati animo poeniteni dam/

ano nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ulerott.CdnliMi

tcntiamrp f»di deuoluti funt. Soc. Jed caiie.aliiid emm eft qUod in cauß eft fcr licet breuirasftans,ut qualifia conditio (cum dftfluat) inta inconftann ammo j perturbationem inaximam efticit. utbc j anorern dicarefte probum non omnino c^entein quam hos diCOS tyrannos.

Gor. Nuncucra dicis QC con'enrancJ | (enftbus Sc rationi,acomnibus qui fapi* en tes uere funt,id eft,quietis ammis. n^ queenim dubium efthosfeheiores mul to efte iUis.at heri cum narrares eculeos, torment^,mifterimam feruitutem, ud' iesc© in illis hominem delician ucluc^ pida eflent f nee fane ft:io an ena b eeret) uidebans ( uera tibi dico ^nfanirenunC autem gaudio teredqfte Dqs uotentib« ad fanum indicium. Soc. Muka dice* da eflento Gorgia,nam res humanç, S( uiuendi rationes à: quæ de Dtjsferuti’ tur/imilia funt præcqs pharmacopeia' rum è qqibus tertia pars adimi in foluté one confueutt. quod ft pharmacopla fq lumpetat quantumdebeturres fnaftnC perierit.Si qsquç Deeofcntit,dercbuS humanis de uiitutCfde ordme huiusmö-

Ji«ff Wgüf Dm’«“«?, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ntl

di foîum uera proférât,adapta fertia par te ilia mh l pi ohcict quamobrem cogt* mur o Gcrgia aliquid plus uens aödei e* Gor. ReCtèlanéfi itaageres leduide*quot; ris contra adimere.Quae de Deo,que de Animorum immortalitare, de cura rerS humanarum. Soc. OGorgiaoGoc gia oportet tS qui periuadercdebet een luetudinem hominu fequi potius qua ueritatem Si enim de Deo, de animorS immortalitateuerba faciam.cum perfu-afifintlongc aliter, dicent homines,ma khæccauia tueri poteft quænon nifi fa bulisdefenditur, Üb hxc oportuitad uirtutem,ad honeftum.adfubtiles quaP dam arguriuncülas defcendcre, ilhs^ tantum addere ex hól is rationibus quan tumquorundam peruicacia ex uerisa-mihmu' Gor, Scd nurtquid aliquâ babes oSocrates;ornifsts diuiniSjChua* cem perfuadtndi rarionem quod præ« ftethommes eflê bonos Soc. Non fanemeliorem quam hueufe^ audiueris dixiflememm« Gor, Mihtuidetureß fe quipmam, fed dicere non audeo Soc, Dicquæfo Gor, Nonputofa usfa*

fits nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VieroH- Cäränni

tisfaduram tibi. Soc. Imo die lit pro fis omnibus. Omne cnim meum ftudiS eft quo pofsim homines efiicere bonds.! Eefimeaiam mihi fatisfacicbatorado, cur tua non fatisfaciet, quana mehorem effe credo.Forfan illam addere pofies de ordinc uniuerfi.quam ego olim magni* faciebam,uelut de craflo qui luitpœnaS proditionis abam fui,utfallor Sed ut ui deo eandem habet hec ratio difHcultaté ad periuadendum,ut quæ ex timbratili' busconßet.SC eodetenor eft quod quö tidie experiamurfalfam eflè. Gorg. Vera ais, neep huiufmodi unquâ deten* fionem probaui. Soc. Quid ergo die fodcs,aueo cnim audire, quod nunqua cogitarepotui. Gor. Non neputas feu Deam feu Deos/eu naturam ipfam hominib.atcp ceteris animalib.ita confu luifTcutnö unius illorü fed totius generis utilitatis ponus,tü ueró fi nö omnib. maiori tnaernehori parti^fpexcrit.Soe. Exiftimo cquidë: Sed g hoc ut dici fokt ad rhombu^nam 0^ Deos fic adducis in medium,amp; quod nö quifiç fibi bonum efleputet^poniSjfedcommune quod« dam

Ä Mißor^ias Dtalogut. 1225 dam omnibus bonum: uideris^ longi-us exordium petendo uellenos circurn-uenire. Gor. Nequaquam net^ enim histanquam neceflarqs utiuoio, fed ad declaraticnem rci ipijius duntaxat.Equi dem hoc fol um poHulo mihi concedi, cuodetiam Pericles amp;nbsp;Pyfiftratusamp;'Ac ^elausßuiuanc fini conceiTuri,fcilicet aliud eße boaum publicum ahud prfua-tum Archclaiueletiam Phabridis. Soc» Id negari non poteft Eos uero qui bono publico fiudenf dici uiuere kcundutn uirtutem,qui proprie fceleratosacflagi-tiofosaut incontinentes ud iraeundos autfxuosautiniurios.nam ludiccm qui fontes puniat crudelê non dicimus quâ-dotdnon fui fed publici cômodi caufa fedar Soc- A nnuo:Sed qd hoc tande ad fclicitaiêinfclicitatêc^ finguIorS. Gor» Saris,niemer ecru cito qu^diximus.Nä coDtj condiruerunt metâuirturis quae aduera bona 5C publicû cômodû termi» nat.Et fi qs limirib.fe côtineat modo fe-hx dicataut infelix nô côtëdofecûdô uir tutem uiuere dieet. Soc. Vera dicis,fcd hoc noneft de quo difputamusj Gor.

Saris

1124 KitwnXiri^

Sans o Socrates.Si quis hoe leuker traC grediatur modo felix dfeatur aut intelix rurfum nó contendoJed flagitiofus' aut improbusautmalus appeliabicur. Soc. QuippimV Gor, Natura noftra in bo norumaqutßtioneneuUum quidem in uoluntate terminum prarfinit:’ Aniidi* ues ft quifpiam poftquam non fibili* mîtes cenftituitbonumaciuft urn SC ho neftum, alios proponet: Soc. Certe non uoluntateßkeni Gor. Quiseft hominumqui ubï honefti metas egref* fus eft noiit opes uniuerlî/nulteres ad H bidînêjUlcîfci quofusep partîcipesîniu-riarum quasacccpît,quos oderît,necul-lum finemfadurusfit poftquam nequé quod honeftum eft neq? quod Qus eft hnem fibi facit. Soc. Veraiunthxc Scd finem tarnen fibi proponunt, phala risAgrigentinotuiri,Pericles Athénien fium, Archelaus Macedon um tyran nn dem. Gor. Voluntate: Soc. Non Gor. j mirabar,Nam SC Pericles tot in* commodisproprijs potentiam Athens enfium amplificare conatus eft Et Pha* laris Agrigentinorum; Quis iure exifti«

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;meC

àntigorgids Dulogus. iî2j Ihctqdoriim corpora aduerfus tôt incô modanon conquieCcunt animos quie« turos.Soc.Sed tarnen quiefcUnt nee A r chelausbeilum gerit, nee pififtratus, nee Periander quodaiit dicitur adepta tyrâ • nide. Got. Italit,nefcioenim. Sedfi modóquieüerunt,non hoe fibiconti-gituel quod metamres (pfa habcrct,aut emimus effingere prêter quam honefti, ^ equi poflet.Sed uel timore, uel quod alijs uoluntatibus diftraherentur magis autfegnitia quód iam delafsati effent, acquirendis quac prius acqmfiucrunt. Soc. Tarnen quieuerunti Gor* Sed non quicuit animus quinplura optarét atep defyderarent Soc. Fatcor. Gor. Si hoc ergo ita fe habet:ubi homo laxa-ueritiufti acquiep, aut ueri boni habe/ nasjineipitep optare opés, mulieres, ulgt; Wörtern, uoluptatum ufum, iam ftatim ftcorrimittit uado calamitaturn pelago Nam aut obtinct,aut nÓ obtinet. fi qui dem non obtinet,perpetuo Tantalea fa me fitic^ prscmitur,qua nihil miferius e» Wam inter inferos,Sé pro impiorum flip plicio excogitaiCjmaiorcs noftri potue

PPP

lue Uieronymi^dr’ank

runt. Sin autcm expkucrint longe ma* ius,SC tJiplcx incominodum,amp; calami* tas maxima imminet. Primum quidem explendo,ut in libidine, Öi crapula,utfi mulcum uolupt3teintcrcas,autinmot hosincidasgrauilsimcs,amp; infanabiks. Secundo nedum ukilceiis iniunas,a' crius ab alqs oppn'maris.quodquoteue netittyrannis exemplum tu tple nofti» Et ß non id accidat nemo tamë hoc me^ tu liberare poteft.Idem pcriculum incra pula,ab infidi)s,amp;r uencno,idem in üu-pro ab iniuria,idem inciudelitate,à po/ p«!0,3 euftodibus ipfis, à domefticis tu is,à coniudis, 6C amicis eoi um in quos ■ faruis. lam demum omnibus in his pro* 1 (perafornina utaris cum flagnij finem ' maioruoluntas tcurat,firapuifti,utma ' iota rapias,fi ultimes,utdc pluribus etia lom as ultionemji iæi!ieiis,utmagisin alios fini ia s, fi uirgines fecunda foi tuna coftfiuprafti eiuium,modo ut alias,tuâ quï tuo non fint fubditæ imperio,poisi j deas,nuptas pueros. Si infuriate dele* j diet, quin alios plûtes maiore ludibrio habeas. In tanta cupiditate improbaru ,

return

Antigorgus riulogut, n?^ rerum quomodo fcelix eflepotes, cum quanto magisimpleris eo magis cupi-asatcç jndïge3s,in tam fragili conditio-ncperirulum, amp;nbsp;iadura maxima fem* perabeflepoterunt ƒ Addebreuitatem humanx uit3f,annosmeliores præteri* tos,audumdcfydcnum,uires imminu-tas,tot cafus inexpedatos, earn inftabt» iem fortunac conditionem, tot aliorum principuin inlidias,uerfan mcr tot tuo-rum odia,quomodo fieri poteft, ut qui iam opinione fua miferrimus fuit, fado etiam SC euentu talis non fiat. Dicis de Archelao quem foelicem fuiffe pu-tant,tu negabas , fedrationem minime effi'eacem docebas, huius fux infeficita- -fis quot credis mifterqs animi illum cir-cumuentum:fciebat eripi fibiquod afijs iniuftè eripuerat,regnuma quocunque poflè,neminem id non cupere tam,amp;fi paiici pofient. Norat non fibi cuiquam ndendum,nullum fibi effe amicum,uici nos reges odio habebat, Slt; timebat Infi dias,uim,bella perpetuofibi infern mez , dicabatur. Soc. Q_uid omniainprg* teritum refers, deprsfentibus loquaris, ppp z nam

tilg aieronymiCdnldni

namamp;fadhucuiuit. Gor. Sititaegö nefcicbam^Sed fi modo, SC nuper mue-bât cum abfens fit,mortuus eflè intérim poteft. Talibus uiris mors momctanea infiareconfueuit. Sedutuis,dicamus frui tyrannidCjHerum cum maxima in/ felicitate. Soc. Perfuaderes (ànè: Sed cum uidcâ reges Perfarum qui fratres, sc proximos occidunt Felices elle, ea fc' licitare de qua nSc fermo habetur, nam de uera fumus concordes,non habeo quod dicam. Gor. Fallen's in hoc ual de o Socrates .nec^ enim remhanc intel 1*2’5 • Qtn proximos occidunt,quosttl fceleftos appellas modo fecuritatis gratia id agant,non funt iniufti: na regnum diuidinonuult, necetiaminfidijsfub* ■ iacere,aut feditionibus exponi.Qi ergo regnumab hisoccafionibus expurgat, nö eft malus neep iniuftus,iuxta ea quac docuimus. Neep fi quis tuto licetaducr fus leges tantum apparet opum ut ui- j tæ fatisfacict, tamê proprix turn filiorS, ' impiusdici debet. Sed in omnibus hoc unum infpiccre oportet, an habenasla-xet iufti æquiq3j3n in illud uaftumpela*

AntigorgiiUDiälogui, 'm» gus incontinently fie conférât, an non^ nquidem fiios occident, aut rem iniufté aduitam parauerit, praefertim fi non mi feras fpoliauent ; is nero poftea itifté in omnibus uixcrit,clauftris honefti fe cô-cluicrit bonus dici potefi, amp;cflefoelix, Soe.Atergo poterit aduerfus leges fa-cere,amp;iuftus appellari inquit efie. Gor. Imô ôC quod maius eft, iuftior longe cf* fe eo qui fecundum leges uixerit. Soc. Quomodoî’ Gor. Ange duos principes quorum uni plui es fint filq fuper-ftttesrelinquantep hæredes omnespro portione:alteri fint,plures fratres, mali, ambitiofi, uiolenti, quos occupato rez gno omnes occidat : Sicquidem iufté, amp;nbsp;aduerfes leges illefecundum leges at queiniuftèegerit. Soc. Durumo Gor gia. Gor. Imo planum nam fi hic uo-luerit ferre ftatres, mille in iubditos inni nas confèrent quas fi non ulcifeatur in-indus crit, fi ulcifeatur in diferimen uitg amp;nbsp;regni ipfe incidet. Verum fi commode illos arec aliqua concluderc poterit, autmîtes hi uiri fint,aut pueri,occiden« do impius euadet. Contra ergo prior il-PPP Î le

it î o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Wieronymi Cdrddni

lealtuspaterdum magisfiJjornm com/ modo profpicitquarn luftinçmeminjt, amp;nbsp;rranqinlhtans fubditorum,iniuftifsi/ museuadit. Soc. C21tidergopiofunt leges fi feruave iniußum eft/rangere pi-umï’ Gor. Fadlac funt mutritudims caufa.Oportebaf enim maxima ex par/ tc,ßd generaliter efle non poflunt,fcire homines quid feruandum quid^ uitan dum. Soc. Mira refers o Gorgias,gau dcoque intellcxifTe uiamforequaqiiis docerepofsitiniuftitiamflagiiiacpiern' per eiïcmala,quanquam elle utrumque ïuomodo poftea definias. Gor. Au ergo non logé melius eft,in fummaqui eteatrg tranquillitate uiucrc, quando-quidem uita noftra tam brems fit acfra« gills,Sc uirtuti honeftatiep opcram da/ rc,fimul^confcienria non rorqucri,be* ne fperare in poftcriore fecuio, à drjs nó metuere, famae con(uïcrc,quam cupidi« tatislaxatis habenis feprgcipitemdare? In quo ipß cupiditas iam dira eft, 5Cut fax cor noftrum urit.exitus incertus, SC pcriculis extremis plcnus : quodfictiâ obiineaSjbreui fis poflèflurusiattp interim

MtigorgiAsnid’ogut, I2j| rim longe majore miferia quam fi in pri orcuiciapcrmanfiiTet, Soc. Veramt-hidicereuidcns omninojateorcpmc ui âum. Sed tarnen illud me mouet cur tarn multiset egregrj utri turn prudent es huiufmodi uiam tentent. Nam ut ui« deofiukum plane uidecur tentare cum tot pencuhs,S(: difRcukanbus id quo a-deptofis mtfenor quam antea. hue lent pumûexemerisiam non dubitaboio« lumbonorum fel teem éne ut ram 'Quan quant illud poftea enam fupereUdub:-um , tametii malt omneslintmfehees, non tarnen bquido conkare bonos feU cesefTe. Gor. Dehoepoftmodum di« cemus,non eftahud: fed quodpriusre« tuleraSjCOtigu quod hommes, uelur fca b^e corponSjâJ prun tu cum multi labo-rcnt/cabereoptunum ducuntuta etiam a nimi fcabse (èu na t ura,feu educaconc, feucontagio exempli cum multtlabo-rent,eriamfi cxiriale quod proponunt, quodcupiuntefTe purent, foloilloim-petuduc\i,óihnepropofito, omnium arrumnarum,periculorum, ommsep ra* üoms obhuifcuntur. His d cQis paulu*

ppp 4 to

pp titeronymiCdrddm

liini conquieuit.tum Socrates inquit? Poftquam tam difficilem mihiquacftiQ nem explicaftide malorum miferia,dc bonorum felicitate etiam fi potes periy cc. Gor. Nonexiftimouerumefle.bo* nos omnes elle foelices, quâdoquideni fi ita clTct inter fœheem dC infoelicé me^ dium nullum magiseilet, quâ inter bo num,Se malum.Atcôftatquofdamnec foelices elfe nee infcelices .Prgterca con ftatmultos bonos tyrannis dediflèpoe nas, alios infontes pro fontibus damna tos. lllud aufim tarnen dicere, paucifsf mos uere bonos ad eas parueniflè miiê rias.Etplerofc^ illorum qui male Peric'* rint fuiflè non uere bonos, aut fóitê bo nos ex lege, id eft, legum obferuatores. Nam hi primum legibus prauis parent quæ feruos negligunt, paupercs prx' munt,potcntibusfauent. Deinde fic ad uiuum illarum interpretationem reiè-cant, ut etiam plura legibusinterdida permiflafibi exiftiment. Vt uero dixi uiri bonftutrarifsimefuntinfelices, ita conftatex priore ratiocinatione félicita lemfolumconuenire bonis. Et bonos quop

AutigorgUs Diidogus^ igt;5^ quofcuntj qua parte boni funt, Fœliccs elle, nam raro contingit neceflàrîjs hominem deftitui,qin fi noncareatbonus, dummodeftiam.Etmoderationemad« hidetcupiditatibus,fodix eft. Multum Uerô refert fcire, non efîê tœlices malos quamuis fint potentes, aut diuites, aut uoticompotes. Maximaenimmifcriac pars eft, miferos fe exiftimarçcat hoc fa* cit id credere alios efTe beatos. At ubi homo refciucrit non ede beatos poten tes.idép uere non per cauillationem,aut difputationes de pulchro, 6C honefto, ftatim animus quiefcit, amp;nbsp;tranquillus ftc ld^ maxima pars eft, felicitatis, Soc, Videris innuere noneflc felicitatem in diuittjs atep potentia, diiputationemép de bonp,amp; honefto fophifticam efle,il*

Gor. Non ma* gnifaciofané. Soc. Scdaudï,nullum bonum noneflc honeftum, affentiris^ Gor. Dubito,nes(atisconuenitapud nos quid bonum fit,quidue honeftum. Soc. Iterumaudi,fiueranon eft,igitur queeirenugnat, almuod bonum non pft honeftum,uera efle poteft. Gor. Ita

PPP f fit»

nj4 KironymîCdrlani

fit» Soc. Farenscrgo. Gor. Curno cum nondum conllet quid fit utrumepj Soc. Siuera cil hxc, aîiquod bonn nô cft honcftum:Etomnc honeftû eft pul' chrum/cquitur ut aliquod bonum non fîtpidchrum. Gor. Nccfcqui{ur,nec fi^cquerctur uidco quod nam mains fit hoc inconueniens priore. Aliud e* nim cil bonum aliud pulchnim. Soc. At o bone non fcqueris redam uiam. nam bonum id cft,quod deledat eftep pulcbrum. Gor dnea’font hx. Sed habes ne aliud de quo agamusfaliter ne meinrerpellcs de heftema difputatione in qua toîus feopus bat, u toben derer, Rhetoncam non elfe artem ullam, net fibtcamefieutilem. Soc. Nonhrete cum difputaui, ucrum potius cum Cab lide 6C polo, quare ne ordmenoftrum interturbes.Gor. Vhs utrelinquam hoe negociumhis o Socrates. Soc. Maxime eupio,amp; opto. Gor.Mos agatur,fcd non uideo quid interfit,à quouentaiem audias. Verum auditis Polc,amp;CalIidcs quid uelitdicat^Socrates Po. At ego wires meas implebopoftquam itauiso Got-

Aniigorglds Titdlogut, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i i ;^

Gorgias,fed uideborgauia pro clore ir repfiße. Gor. Nohhancmiln'prarfenri triDuerclaudem o Pole,que nec^abfen ticonuemret,fediamincipe. Po- Heri ß bene memor fum uidebarisomne suir tutes o Socrates tanquam utiles, hone* fiasatepbonas coUaudare. At mihinö ita uidetur, fi modo bonum appellas quod nos iuiiat,6C prodeft nobis diép utile.Nifi forfanaliud hocnomine in tel hgebas, uelut amp;nbsp;honeftum : nam quod omnes uirtutes honcflar Gnr baud ambi go o Socrates,nec quifquam de boe ad-uerfum te contender: ateßpoibnodi’in diciseasefle unies nego , nefcio omJ hoc boni nomine are figntficetur.Nam uideris o Socrates illaqueare refpondê-tes improuifis quïbufdam uagis, ac ua« rrjsinterrogationibus,homonymiscpdi dionibos,utquifcp funt facile implice-tur. Qiiare agecum ueritas fimplex fif, eam fi placet etiam fimpliciter diiquira-mus,uideamuscp omilÏo bono, tanqua nomine non re quadam j an uirtutes o-mnes utiles fint. Si enim erunt,erunt e-tiam bonac, fi non erunt utiles,non crut etiam

f ? ) s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hieronymi ç^r idni

ctiam bonæ, nifi eatenus quatenus dl/ am honeftæ crunt. At dchocutdixi, nulla eft quæftio. Soc. Cut me tra* here uis extra fententiam, amp;nbsp;uctba jam fumpta,31^probata« Difputabamuse* nimheri,anuirtutesetrent bonac, non an unleSjquanquàm non quidem fi fint bonaecuretiam non fint utiles» Po. At mihi uidetur confiderandum potius o Socrates an fint utiles:’ nam eo demon-ftrato,autfeiedopotcrimus poftea con cluderçjan etiam fint bonac an non. Socrates. V ideris mihi difcedere â prom ifquot; fis,0C padisoPoIe. Po. Quifiefimo non. Soc* Imo difeedis impruden/ ter,utreoroPole. Po. Qnomodo? Soc. Quiadixiftiuelle te imp omnes nos diflercre de his de quibus dubita* turn eft atqueconclufumheri. Nonne? PoI. Equidem. Soc. Atheridubi-tatum fuit, atque cpnclufum uirtutes ex (e bonas non utiles. Vid« ergo quid a* gas^ Po. lamuideoquamcallidusfis o Socrates,S^non tantus amator uerita-tis quantum te efleprofiteris, Si uideri pis. Quis dubitat hanc non fuifte con* clip

AntigorgidtliiilogM, u}^ duGoncm,an uirtutes effent bonae^Sed hocquxfitum nullum eff, quia quid fit hoebonumadhuc inter nos non con-ueniret. Vt ergo coueniret dico,perbo num utile intelligi non poflè, fed hone-ftum.fed nunc quxftio eodem reuolui« tur unde coeperat, quare fine ut hoc in-quiramus o Socrates.Nam fi in contro/ ucrfiamuettiret,an triangulus haberet ne duos redos an non, nonnc uelles,o Socrates primum oftenderc quod exterior angulus duobus interioribus ex ad Uerfoacqualiseffet':’ Soc. Facercmid quidem. Po. At 6^ nos0Socrateslt;-dem nunc facimus, oftcndêdo primum quæ nam uirtutes utiles fint quae autem nonhabentidico(nam ut honeftgfunt, cuiqj ita etiam utiles Reipub. Omnes funt.) Soc. Age tuomorc poftquam utileabonoieparas. Po. Nonho^r-fus fed non idem bonum,amp; utileefle di co. Soc. In quo differunt^ Po. Quo-niam cum omnes uirtutes honeftaefint habenti, non tarnen omnes funt utiles. Soc. Qus non utiles funt? Po. Enu-merabo primum utiles ex quibus intel-ligcs

12?« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hier any mie dr dini

liges pin re s nonefletales. Soc. Qy® tandemfuntutilesuirtutesc’ Po. PrU dentia,folertia,comitas, temperantia in * quantitate rerum,paticntia opportun3, induflria,laborisamor,parcitas. Soc. Nonalix? Po. Non quodfciamc Soc. Ergo neque iuftitia neojliberalitasnec tempelannænee patientiae reliquönec fortuudopropatria,nee fplendor cuP tus non fides,non amor, non gratia nee piecas,nec huinanitas, necmifericordia utileserunthominibus? Po. Erunt. Soc. Qindergoaitc’ Po. Habentibus non erunt. quot;Soc. Quibusergoï’ Po. Altjs qui eu ülis uerfabutur, amp;Reipub. honunibus. Soc. NonipfismettPo. Nequaquam.. Soc. Qiiomodoidue rum elle docebis; Po. Perflngulasex h is d ifeurre n d o, ucl u t d e iufti tl a p rim 3 dicemus. Honeftum eft iudici contine=» remanus,nihilaccipere, iusfuum unP cuiep thbuere.Atfiid faciat pauper fèm per erit. At utilius ent uenale habereius maximein dubijsmam id adeó manife-ftisobnoxius fiet legibus: quapropter fi tutu agere ueliqquod pledi^ faciunt,

Amî^orgut dUlogHf. it^9 ab utrifq; accipict, ab co cui nullum eft iusæimulando fedecernere uelk ; ab co qui potior eft,fimulando decemere nol ktplus tarnen ab hoc demum,SC redde-do cui debctur,0C pro co decemendoJ-ta nomen etiam iufti conferuabit. Sokt autem bos uul ^is tardos indices,fed itt ftos appeUare. Cum uci e fini i ni ufti fed cauti. Soc. Qindfialiusquxratur^d dederit. Po. Rcfpondebitnoncoegtf fe, diftuliUefua gratia tarn diu, ut etiam aduerfarius quarrerctunut fi quod babe re nd erucre pofkt ins erueret, interim etiam pofledilTe.Multi etiam cxbis pof fcfsioncm pUmo rclinquunteicuinon deberurjUtdnas facias fentetias, prima in pofleßbriOjUt uoceqfecundam in p« t.torio. Virâmes ferius qitâ polTunt.hc« ce quod im ußi tia utdis eft cxei centi,eri goiußitiadamnofa. Soc. Veracon« eludisfi utile hoc modo deftniendum fin Po. Ategoaliter definitenefeie-rim,fi modo cakeiun calceum, ÔC pane pancm,Ô!^ lignum lignum, appellate tie lim. Soc. Atbocmodoplureserunr, uirtutes, non utiles babetutbus qua uti les.

1*40 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Kieronymi Cirddfù

les. Po. Sane ego tarnen urnuf® g« nens quot fint,nondinutnerauf. Soc. Sed uideamus dealtjs fi placet.nam pIi* ribus tcfiimonris res (pfa melius intelH^ getut. Po. Deliberalitateagamus.No nepecunias plures pofsidere præfertim tenuis fortunx,uito utile eft, im 6 necef-fanum fi fieri pofsif,ôc pulchrum arqué decorumî* Soc. Vtit^ faltcm mille co modo quo utile difiungis à bono. nam ego diccrem utile fore quodeflèt pulchrum, S^honeftum. Po. Siigituruu le eft,plures habere pecunias inutile erit paucioresènicere,nonne? Soc. VticF» Po. At qui liberalis eft,pauciores effi* cit pecunias quas habet pauperior^effl citunnonneo Socrates? Soc. Equidc Po. Liberaliter igitur inutilis eft. Soc. Vitiofa eft argumentatio. Po. Quomo doC* Soc. Egopariterficargumentari potero quod quifœnori dar pecunias^ qui agrum emit uili,qui filip dotem dar, fiat pauperior,ôif quod inutile non fold fit ifta facere,lèd etiäm damnofum. Po. Non Idem eft:nam qui feenori dat poft modiim plurarecipit: quiagrüemitftt diriot

Antigor^-^is Dulogut, 1241 ditior reddinbus quam antes : Qin do-rem dat filiælocupletem cam reddit. Soc, At qyi liberalis eft, licet acre pault; pcriornai, amp;nbsp;ob id fibi noccat, amicos tarnen parat, ÔC bonum nomen:fit terri-b:lior mimicis, aliorum opibus ut luis fruitur. ab a lijs etiam aliquando recipit dona,3ónonnun^ maiora quam dede* rit,ut hac fua liberalitate multo plura, et maiora tonfequatur commoda quant dctrimenta. Po. Nonequidemhæc funtliberalitatisfcd cafu quafi contins gunnat fi non ob aliud dent homines à hberali accipiunt non dant. S ed con tin git, ut eidem dent qui fit liberalis, quod potens, uerfutus,qUod in magiftratu,q, te iuuerit,qu0dad te'qualis fis,homines rcfpciant,amp; ob id dabis, non quia fithgt; beralis. Soc. Nonneliberalisdicitur, no quiplura dat fed pro ratione faculta tu.Po.Eft: Soc. Atquidatprofacul tatum ratione pauper non efficitur, fed cxredditibus alaboribusatt^ fortuitis dat,nonigiturliberalis liberalitatefit pauperior,necfibiipfinocet. Po. So-phiftica cft,amp; non uera bare tua ratio c3 qqq ad

\

124 2 Kieronyini CdrdMi

ad expenmentum dcdiida crif. Naol qui non dat (amp; fi pauper dado non fiat) non dando tamé locupletior euadit. Et dando fibi nocet Quod uero dicas,ali* quando prodcflcliberaîitâtem,uno uer bo tibi fatisfaciam, foli auari funtlocu* pletcs,quinon accipiunt uttu,paupe' res fempcr funt, qui liberafiter douant, nonpofiunteflenumati. Soc. Mitta m u s fermo nem de hb eral i täte, quar fo^ (an fola uirtutum, poftiuditiam dam* nofa dici potefi, fi modo uirtus damno* fa ulla dici meretur, agamus^ de reliqs. Po. Succedit temperantia in qualitaie, uelututabuxoribus alienis abftincas, cum maxima uoluptas fit mccchari,fihgt; «m cuculi modo in alieno nido alereJ multispcrfæpecx hac caufalocupletaz ri contigit. Hoc uno igitur in axiomate res ipfa conftat,fi faccre bonum utile eft an^ iucundum, abßinere malum, darn* nolùm atçB trifte erit. Quid ais o Soera* test’ Soc.* Sed periculofa tarnen eft hu iufmodi alea.Multi uapulauere.Euerià eft una Troia hoc ipfo crimine.Po. Sed paucifuntMenelai, crimenep id nona* morts

Ä nligdrgus Tiulogut» II4J bion’s ludentis fed feuientiscnm i nfuna hoftis fuit.Quippeeciam Daretis Phry-gtjteftimoniononfohus did is Creten fis Grarci erepta repctiuere per legatos, Socrat. Nonmouerctullaexpartedi* dis teftimonio,cum nihilminus ueruni fit ea hiftoria,quam multo poft, qui nee unquamTroiatnuidit,aut aliquem ex his qui eo in bello interfuere fabulis pic namincrcdibilibus fcripfit. Sed Darez tem uera fcripfiflè credo, nifi quantum amor patrig eum paulo propenfiorem inTrolanosfecit, Gor. Etegofope' idmecumcogitaui j fed nonaüdebam proferre.nimis enim abfona illeGrgcus récitât. Soc. Puto ex Homero extra* dumnarrationem. Po. Vtcunegfit fatis habeo adulterium etiam illudqua* quam in regem amp;nbsp;publicum, ô6 cum in iuria tarn magna,ut non fuffecerit rapu* iireirxorem,nifi ÔC opes fecum abftulc* rit,impune futurum illi nifi, 8C perfeue* raflèt in non reddendo,Ô^cum illo patet fimulacfratres obftinati manfiflent. Soc.. Jam rnihi ut uideo perfuadebis,ut mxchusfimï’ Po. Ita: aliud eft de inuc qqq 2 nibus,

12 44 nieronymi Ciriini nibus,aliud de fenibus, tibi ni’mis eft u-na uxor, attamen amp;nbsp;duasaliquandoft-mul habebas, tâ cgregiiis Philofophus. Soc. Parcndumeftlegibus. Po. At moechancftjaduerfusleges.Soc. Vera diets: quomódo ergo bonum eft f Po. lam uidebam quomodo fenfim abduz cere me tentabas, ut non fatereris quan ta eftent bona in poisidendo aliénas u* xores. Soc. Sed tarnen interim in perz petuo metu atq; fufpftione tiiuis, ut ui* ta plena fit timoris? Po. Imo in con* tinuafpèaeperpetua uoluptate Pofte* difledum memineris saudes , gaudcs eoepftïejperieueraftè.obtinuifte. Dele/ dat recordatio ofculorum, blandinaru, fermonum, feu quid acceperit feu dede rit horum omnium iucunda memoria cft;iuuat decepifte maritum ZelotypS» fefelifte euftodem intétum : gaudes feu pericula euafcnt,fcu fine periculo,amp;ex Ïters metus pofledcris.Quid poftmodS uturafoccurram hodie,uidebo crastaf loquar,tranfibo illas, Maritus rus breui (econferet.O quç ofcula qui amplexus quanta uoIuptas.^Puto ex me concept^'

Antigor gid! Tiiitîoguf» H4f fc,nîl aliud amat. O fi filium paiiat, nomen meum uolo curare, ut imponatur. Beatus (urn liuereicifcat homines: imó magis beatus fi tanto bono fruar tamcç foelix film neminefciente,quando amp;fi-ne hoe beatum me homines efleputât» At quanta eft portiofeficitatis meçhoc unum quod omnia aha bonaexcelh't,uc ueneremipfampofsidcam^ Soc. Ab undeuideris mihi artemœchi ïftruelus utalieno exemplo non indigcas. Po. Imó talia legi apudegregiUm quendam Philofophum. Soc. Qiicmf Po. Pro thgoram? Soc. Ah:nonefttUePhilo fophi nomine dignus implus uir. Sed quonam inhbro^ Po. Dehisquacno redé ab hominibus geruntur. Soc. Mi ra infania huius uiti.Deos aceufapflagt tialaudat. Po. Nunquidmodouides o Socrates quantum ex uittis ptilitatis habiturus fit homo. Socrat. Conuin cis nefcio quomodo , (èd non perfua* des: Pol. Ategodicam: quoniam infitum eft nobis primum illud,animos il 1 ft ros efie immortales, Deos ultores ni.,lorum,2lt; bonorum amieos,lu€ndas

saq » «lt;gt;

li^tf iiieronytntCdrJiinl

èflê panas ab obitu. Hæc etfî falfa do* (fldna quam uns de dqs habetis o Philo (bphi obliteratiit j'n animis ueftHs, ing^ nita tarnen illg noting manenqet nôp^t mictunt plane falfis nosperfuafionibus acquiefcere» At fi qui antea dixit Go^ gias hic deuitiorum incremento, atqüC »ncon*lâtia,3dtjctas turn demum etiani abflt;5 fpe uîlafutun perfuafus abibis.So crar. Sed pergead aliatnam hueufque folumuitia attigifti quæ uerfantur dt* caca quænosplunmum ddedanr/a« ces,pçcunias fiC uoluptates. DicasalP quiddepatiétia quam uideo omnibus uiilem, cum tarnen uirtus fit eximia» Po. Quid ego aliud dicam quam quod dicifolct.

Furor fit le fa fiepius patientia.

Qiiam fiona eftac utilis res qcumlaî fafuerit hominéredditfuriofû. Soc. At o bone quid aisUiam ficoada fit minu=lt; j t ærumnam:fi patricis quod uitare pot fis tanto prcftantior,amp; maximead lau* dis fegetem colh'gendam. Quotlibri, quotftatuæ, quot bellica tropha:a,imo çmma huic uni debentur uirtuti. Pof

AntigorgùsDiiLloguK 1247 Sed interim homo male habet, Sd angiz tur. Socrates. Atoamice.nonneede re,biberc,quiefcere bona funt: Polus» Sunt quidem utilia ubi ex ufu fucrint. Socrates. At turn maxime cum homo cxurir,fitir,delaflatus eft. Polus. B-quidem. Socrates. Qtiid i,^itur eftigt; cit patientia quae amp;nbsp;finem bonum præ« ftat,0t caufani uoluptatis prxbet. Pol. At non femper patientia , amp;fortitudo mala,ut neque temperantia,fed turn ma la cum fponte pateris iniurtam, Slt; damna quædeuitarepoftes. Socrates. Et perfipe etiam huiufmodi patientia utilt; lis fuit. Vides apud Homerum quam patienter Agamemnon ferat iniurias et probra in ilium iaefta exercitus Ó^ inferi orum. Audiuifti etiam Phalaridis patié-ttainStefieforo poeta poftquam ilium captiuâ habuit.Periandri in æmulos ac maledicos. Po. At facileeftfut die dice bar)pati cum ulcifci pofsis.Etillud;Ma kdicant impune.noois fatis fit ne noce-re pofsint. Regibus hoe nihil eft, qrran-do nihil propemoddum patiutur ac pri uatisiddicilolet:

qqq ^ yc-

124 f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Kieronymi Cdrdd^i Veterem ferendo iniunam irritai nouam.

Nonutihseft patienna qua: ucl no/ bis detrimenta afFert,aut animos defend forum noftrorumfrangit,autfpifitus^ audadam æmuÜs at(^ inimicis additJ Soc. Flanc ego pattenriam non appel lOjCedinfaniam. Polus. EttamentU illam commendas inter uirtutcs, necq^^ quam (ut audio) magis de ea gloria tub adeo ut amp;nbsp;in uxorc ferenda amp;nbsp;in calun^ nijsuidearisimmodicus. Socrates. 0 Pole: Quid ais c’nunquam immodica poteft eflcpatieiïtia, quæ minuit mala, ôt animos æmulorum frangit, 5C gloria am äuget. Polus. O Socrates,qua pul chrum eft in fingulis adhibere modum. AdditSCcontemptum ilia SC pauperta tem,8C canos accélérat.Nec minuit mas Iancquefenfummalorum,iedaltisoft^=’ dit nos aut diuinos eflè,aut ftultos. Tu modo cogita o Soorates quid fit uerifi-miliuSjSC qualia quibufeunqueperfuaz deripofsint. Socrat. Certéftupidis ut diuinifinr,prudentibus utftultf. Pol. Qiiorfum ergo tanta patientia opus e-rit?

Atttigorgùsriittlogut» Un^ pt? Ncqueetiamhomfrics caperferre pofliint, quæ te facile ferre dicant, fcili-cet ut per totam diem ac nodem ftes ex tenus utrinque manibus. An uerunt eft oSocrates. Socrat. Qiu’shæctibi rc-tulit? Et quid mirum eîl cum quilibet fui corporis dominus fit. Pol. At ego paucos id pofle ferre crediderim. Sed quorfum nifi ad quandam inanem glo= riâ?utuidcaris icilicct poiTe qui ah] minime pofluut.Dicant^ homincs:Socra tes amp;nbsp;mente ÔCcorpore fupra morta« lemconditionem eft, Socrat. Bona iierba. Non hoc ftudeo oftenderc,fed adhortari homines ad patientiâ. Siqui* dem nihil eft iirihus Reipub, quam pa-tientia infignis.Omitto quod euntibus ad aulas regum nullus clypeus fitmeli-or,auttam neceflarius : inter totanfra« dusatquefempeftates humanaccondi tionis quid poteft cflè utihus. Qiiincti-am ad immortalitatem fola hçc confert, feu cynegiri Ath enienfis/eu Glauci Az cilfj Romani exemplum infpicias , aut etiamMuttj fcæuolæ uel magni Pom« peij.cui plus exhac fola quâtot tropheis qqq s s^o-

gijo ^ier9nymiC4t^4ni

gloriae accefsit. Ob tantam nobili täte« præftannamc^ folebant Aegiptquetc« res qui in unaquaque re proprietatem «xprimerefätagebantjUe nihil lUoslatu ifleuidcretur fymbolum patientix hy' cnæ pelle fignilîcare, quod hoc a nimal perhibcatur cun dis ellè inuidum.Nce Îuaferim patientiæ experimenns quen* quam impara turn elfe,ut neep illis fport teoccurrere/eddeuitare. Polus. bed cur ergo tu te (ponte offers? Socrat. Vt non imparatus accederem.Sedquando quantum opus eflet humana in uitaper didici,deftjmeobqcerc. Polus. Vt* cunc^agas dicasuc alluded aduelcerc patientiaitautficontingat cafuj equo animo aut fairem moderato incuinben da perferre pofsis,nec tete ipfum abqei-as.nec irrifui fis (peda toribus. aliud eft fic perferre quæ perfcrenda non funt,ut animum quemadmodum dixi tuisde» fenforibus adiinaSjOppugnatonbus uc roaddas. Socrates. Fateon Polus. Ergo 6C hare uirtus, (i quis ea non pru* dentcrutatur,amp; ut melius dixerim,par' tem habent inuulem, bocrat. Defor*

tuu«

Antigorgids nUIogus, im titudinc non audeo quicquam dicere, namuideo te eadem obiedurumquac depadentia nee defutura tibiexempla Herculis Codri Aegei, Ariftogitonis Harmodq, SC Spartiatarum, Callicratia dç Bulis S^fperchtj acLeonid^*cum mil lefpartiatis. Conftatamp; apiid Carthagi nienfes duos fratresfimiliter pro patrie finibusamplificandisoccubuiffe: eta-pud Romanos nefcio quos, pattern QC filios Brutios nobiles tarnen. Got. BrutosnonBrutios,eft enirn utaudio familia nobilis ea in urbe. Socrates.O-mittamus hæc,fatis enirn funt,illud po-dus uideamus quod ab initio inCtitutâ* erat cui bono futura fitRhetorica etiain fi ars fit^nam de utroque dubito. Pot Dubitasneefle artem RhetoricaoSo* erarest Socrates. Imo maxime.Polus. At ego artem omnium effe exiftimo,o-ratoremque omnia noicere ac plenam bâc efle difciplinam qug de omnibus df cere conuenienter pofsit,ob id^ nullos effe rariores in ulla arte nobiles profeP fores quam oratores. Socrates. Ate-§0 contra opinor o Pole, neminem ele gandu*

l?5i KieronymiCdrcldni

gantius,3ut melius dicere pofTe in unaz quaque arte quam ipfos artifices. Dico deMedicinajfi quis autlaudare,autdif' putare uelit, neminé melius fermonem nabiturum quarn medicum ;8C de co-quinariacoquum : amp;de coriaria coria-tium: 6lt;^de Architedura Architeóum-amp; ita de militari arte iuuabit audire du-cem peritum exercitus , non RhetO' rem neque oratorem. Ipfis enim orato/ ribus fufficcre debet, ut in iudicqs qux* conque cauß agatur melior,6C probabi lior uideaturEt ut orator,apud prüden tes diferte, apud imperitos etiam uera dicere uideatur. Cuius indicio cfi,quod neque orator ad bellum gerendum, aut ad adminiftrandamRempub. aut ad in , dicia proferenda plus admittituqquam ad medendum,aut tendendum,aut ædi ficandum. Sed in bis quaerimus medi* cosjtonfores amp;nbsp;architedos, non orato-res.Sit ergo Orator in concionum clau ftrisacfeptistanquamin piftrino quo* dam relegatus,atque ibi uoluat reuolu« jitquelapidcmfuumacmolam animos auditorum circumducédo. Aliter fi ere/ das»

AntîgorgtilsDiiilogttt, u^j das,non fam oratorem unum effingas, fedH/ppiam quendam omnium opifiz cë. Polus. Mira narras o Socrates,ne que ego Rhetorem omnes artes callere dicam,nam rcliqui artifices fuperflui eP fenr,neqtomninoignorare quiequam: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

nam fic non de omnibus dicere conue-nienterpoflet. Scd proprium illius eft, difertè loqui. Quod nero ci proximum eft,eftut fciat hominum mores,confuc-tudincs,leges communes, decorum at/ que honeftum. Demum ut eo fit inge-nio,ut ucritatem 8Crarionem difcerepof fit fingulorum à proprijs artificibus:inlt; deubi quod iuftum,aequum,honcftum què didiccrit, turn illud exornct uerbis, augcatfententijs, confirmer rationibus decoretfiguris,imprimat3fFedibus.Ne quehocnouumeftexemplum , nami-deminpidore experimur : alio modo pingitcalccumXciitum,tabulam,murü, ' roftra,carinam,theatrum,porticüm,au/ lam ,Genum,conuiuiuum, hiftonam Troianam amp;Rom3nam,ludumlphP f geniae. Non eft necefle ut omnes hifto-rias 3ntsdidicciiC;artes, regiones : quis enim

jîÇ'i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Piler onymiedYhni

enimunquam tab's fuit i? fedutcurti dgt; port et cd o dus defingulis ab his quiper iedè quid opus fit rtorunt,exornef poft modum rem ad arbitriumimperantis fa dam eoloribus, umbris, diftantïjs,ma* gnitudinibus, 8C ratione propria afpe* dus. Soc. Mittamusmodo hxena ferme abrupifti fermonem meum,maio ra in medium afferre uolebam, fcilicet artem nullam effe Rhetoricam cumar# tes Rempub.adiuuentjamp;'artifices ipfos omnis enim ars bona eft faltem uel arti* frei uelRemub, SedRhetorica perdit ci uitatcSjSC Rhetores ipfos.habes o Pok nouifsimS exêpl5 ac ut ita dicâ affabrè, nbsp;nbsp;1

expolitöde Callixeno oratore q Rép. Atheniédó ita pdidit du fuadet uidonaf aüdores occidi qd mortuos non fepelif fent,ut ex domina urbe i tota graecia fer uâlacedemonqseffeceritpartâcp uirtuz te bellica decern ducum bonamfortuna acdominationem unus orator euertez rit funeftus urbi, funeftus fibi qui nunc amiisis omnibus bonis cum maxima in famia eundisep inuifus miferabiliter cxulat.Siquidem co iudicio fadum eft, ut

Autigorgids quot;DtaloguS^ tiji Ut cum iterum uidflèntjAthcnknfês non eft aufus dux perfeqiu uidoriam quafunditus uires laccdemonioröco* ndiflenufed uerfa nice lUelyfandro du-cecieato noftram Remplit.8^ urbcni utuidiftisinferuitiitem redegerunt. Et niGuirtus Trafibuli nos nmdicancr a-diim eflèt de tota noftra duitate. Quid Clcophon oratione perfedtfutcum pof femus æquis condicionibus, amp;nbsp;honefté pacem conficerecum lacedemontjs,ma wimus paulo poft tllis feruire. Quid pc ucles qui fumma facundia fuit,none o« niniiim malorum qux huicurbi accide-föt audor extitit. Qiiid flagitioftus An-tiphôteoratore qm infame in afternum noftrâ tube reddidit dânatione Hippo-cratig mcdid,cui urbs noftra,St'tota grg da tat« fe deberefatet.uiri mocetiset o-p5contêptoris,amp; noïs ac falutis Grpco ’’® «PPUgnatoris acerrimi. Aufim dicere fidetuturispronijdare liceret fimodo un^ hçcurbs pitura fitnó aliacaufa ^ oratorüßfuaÜonib. cafurâ.Sedaudi ra tionê ne obiter hocdixiiïeuidcar:ciuita les none fetuant bonisconûlqs o Pole, malis

hyff iiieronymiCiirJdn't

mail's eucrtuntùr? PoIiis. Sanè. So crates. Corfilia bona nonne funtphi rimum periforum, quique nulla animi perturbationeagitenturf Polus, £gt; quidem. Socrates. Siuc ergo homo corruptus pecunia,feu fpe potiundæ di gnitatiSjfeu amplificandx authoritatis, Icuultifcendacfniurig:feu utplus oratio ne ualuiHeuideat, populo iniqua confu iat,nonnemalèconfuluerit,amp;qu3E no-xisfuturafint? Polus. Nondubium. Socrates. Si etiam animo bono fit,im peritus tamé adminiftrationis Reipub. artis^ bellicae, turn eorum quæ neceflà ria funt,belloféliciter tractando : turn hoftilium confiliórum, propriarum urz bis uirium, improbitatis ac leuitatis ib-ciorum, nonneetiam perperam confu-letoPolef Polus. Maléprofedócon fulet o Socrates. Socrates. Nonne profpicere bene futuris diuina potins eft res o Pole quam Humana,amp; difficil-lima Ô^ardua, in qua raro collimare e-tiam fapientlbus licet. Plusc^ ac melius norunt multi quam unus, 6c prudentes imprudentibus^ Polus. Quisdubi-

f^Htigorgid! Dulo^ta, ti^r tat Soc. Atoratornnuscft,Slt;^ parum gnarus omnium fiquidem non pruden tiores autmagis experti apudpopulum uerbahabentfedqui facundia liaient p ferunturindicendo. Po. Vticp. Soc. Qiiomodoergounusjói^impentus o-mnium qua* neceflaria funt ad admins ftrationem parum gnarus eorum quç a-gitantur apud hoftes confiliorum folus inexércitatus, narijs perturbationibus agitatos intépeftiuo tumultu uocatus ad orandum: ncc fatis de quo dicuntur, fit feiens,fed repente in fuggeftum rap^ tu^jhon plurimos etiam fi bene confule re uelit admittet errores atqueReipub, exitiales. Polus. Admittet perixpe. admifere priores,et admittunt quotidic fateor o Socrates. Soctrat. Autergo hçc ars non eft,fed peritia inutilis atque cxitialisoPolecquot; Polus. Audimodo o Socrates,non enim bene concludis. Soctat. (^ii ficC Ói quornodo^ Pol, Diequxfo Medicinanonnearseft; So crates. Eft. Polus. Imoperquàm utuideofimillimaRhetoricac ut maxi/ me

Ïï58

me Ill's duabus morales indlgcant* So* crat. Qi-iareita unamakericomparas? PoI. Qiwa Medicina docemur quid fit faciendum ut corpus (anitate fruatur Rlictorica quid agendum , ut re^te uf uasactuto. Socrates. NonoPole:pö ftulasenim quod intédis probare: nam finis folum elf perfuadere, o Pole. Po’ lus. Itafit, Rhetorica eftperitiaquX' dam redè perfuadendi nonne uolo e* nim exconcefsis folum te conuineerc. Socrates. Non dicasreótèperfuadendi fedperfuadendi. Polus. Nondicore dfè pcrfuadêdi,ut refta agat fed ut qua* lifcunqjfitille cfticacitcr perfuadeatur« Aliter fi hoc etiam detraxeris,nequepe ritia ulla dici poterit o Socrates. Soc. Qtiidni; Po. Non intclligo quiduelit. Soc, DicoRhetoricamianeeflcfTepC ritia perfuadendi. Po. Qiiæ tarnen id rede ièuefficaciterfacere doceat, aliter utdixi quï peritia crit fi etiâ eo quod fo lum petit deftituaturf Soc. Admitto. Po. lam ergo Rhetorica eft peritia quf docet fuadere quam melius pofEint ea-

Avttgor^id'Didlogùti ti^^ i^ü^fuadere uoliimus feu bona feuma la. Soc. Eft. Po. Et Medicina qui-dem docct componere medicamenta certa ratione ÓCopportunCjquod fiquis medicamerttorum locö uenena mifceat nunquid illaars culpanda erit fed poti/ usnon medicina appeUanda ? Socrat. SedMedicinç proprium eft, ut doceat falutaria auxiliarRhetoncæ proprium non eftjUt doceat utilia prçcepta neque honefta. Po. Sititapronunc;atfak tem ars erit hoc ipfo quod recftèpcrfua-deredocebit ftatuatur enim nunc finis uel te confentiente perfuafio ipia in ora tore. Soc. Eft hic finis. Po. Ars eft 'crgoRhetorica . nam perfuadere utile cftpcr(e,ficutfcire medicamenta corn* ponere.Éftautem recta ratio conficien-dimftrumenta ferreaarsfabrilts, Ódla= nas texendi textoria ars: ftf reële licet 8ë male perfuadere, imó quidam dum fua-dereuoluntdifTuadent Sëmelius etiam amp;nbsp;optime fuadere Iicet:igitur perfuadé-diperitiaarseft. Socrates. Nondubito quud adpraeceptaattinet, fed quod ad rrr a finem

ntfo weronyiviCardiini

finem nam artis finisutilis efiedebc^at fic eflc poterii malüs uel indiffcrés. Praï terea omnihomini natura inditueftex* orare,fucri ratione quæ dicitjcommifc' rationemmoucre,cxornare quar uclit, quæ defperet pofTe, deprecan, laudarc, uituperareiCommtnan, recenfere bene^ fida amp;nbsp;collata amp;nbsp;accepta, ut nulla fit arï haccfaccrefcire . cum neminem natura Uideamus fabrum’autfutorem toforeifl ué: quamobréexiftimauerim iurehanC peritiam effe naturalem, non artem. Et quemadmodum omnes noruntambu-: lare,comedere,Ioqui, unus autê alio ilt;i mdiusagitjita etiam oratoriam artem nobis natura inditam eflè crediderim. Eosqpqui primi hac in rcfuereCorax, ÔC Tifias nonaliquam lumine naturalt eloqucntiam inuenifie. Atque hodie quotuideas prorfus oratoriçartisigna rosqui melius perfuadent his qui artem pfohtentur:cum neminem pofsis often dete quiimperitus artis melius tonfore tondeat, melius fabro nauem compin' gat,uel medico medca£ur;aut conemne cum

J^Migorgids 'Didlogus. n^i çum alqs muficccanar. Acccditquôd quæ docêtur ab oratoreopiniones funt à affedus (blum , mhil quod rationc conftenatomniaquæ ab arteproueni-untimaginem rationis rctincnt : indes in mufica conccntum,tn ægro data po-tionc J SC eo purgato hberatum à morz bo,puerum Grammaticumà magifiro cdoâ;um narrare qu» intellexit: nomi« na primae declinationis gcmtiuum ha* bcrequacineo diphtongum finiantuu Qiiid eft ergo cur oratoriam dicédi no* titiam artemappellemusf Polus. Si perartem Socrates intclligas fcicnttani r erum firmam de rébus planéperfpedlis accognitis non inficior. Rhetoricam quod ad ufum attinet non efle artem. oedqualis erit ars quæitafitars utetu am ufus cius nomineartis dignus fit ab errat enim artitex faepe circa artis ufuin, circa artem errare non poteft, ut ncque circa iciendam proximo enim notitia di gnitatcfcientiæipfi eft ars. Atuerófi ad régulas, ad inftitutioncm refpicias non minus quams alia arshaeccenferi rrr $ de

tl Si nieronymiCdridni

debet. Neque enim unquam oratie perfuaforia, Exordio aut infinuatione nairanone, diuifione, confirm adone, confutationc atquc conclufione care/ bit. Nunquam non opus eritinuentio ne rerum, 6lt; exorna none inuentorum» nunquam non bene faciemus ludices, autauditores beneuolos,dociles SCat* tentos. cum ergo firmas habeat régulas, atque inconcufla praecepta,generafua tradandorum ,uelut demonltratiuum, délibératiuum amp;^ iudiciale, qui fieri po teft o Socrates ut ars non fii Rhetorica, artisque nomina digna cenfendae' Opfi nionem autem quam hominibus,inge* neratactanquam (picula infigiteadem rationeartificiofarn puto quaSC medfi ci opus. Siquisenim orator fuadeatca dendum ede pro patria , ut dum pauci percunt.Certifsimo amp;nbsp;nobilifsimo 3^ (utitadicä) optatifsimo mortisgenerc reliquiomnes SC defundorum fflijfra« trefque turn reliqui feliciter agant : ut Repub. induo genere hominum diud datur : unum quod omni bono abuded libç

Antlgorgid^ Didlogus. 12lt;j Ijbcrtate,{ècuhtatc, opibus, gloria po« tenna, alterum cui nihil de fit nee ullius malipartieeps fit. Quod cum ita fit, praftat piignare, quam per iocordiarn vinei,ut omnes infœliecm uitam agant qui fuperfuntmoleftèadinferos deicen fum perforât recordationefuorum. A11 non hoe Socrates adeo,firmiter confirm firmatum efi. Quemadmodum fi ç-gro propinaueris medicamentum ad tebremtoHendam . Fatoor in aliquan to lubriciore argumento Rhetorem uer fan' quam reliquos artifices : non tarnen adeô inconfiâti ut ànormafua recédât SC uim non fentiat artis. Qiio fit ut etiam ad id quod prins obieceras me conuertam,ici'icetRhctoricam docere artem(fi modo eft ars dicis)noxiam hu-manogcncri. Fateorquod utdugfunt medicinx bona amp;mala, duæ Theolo-giae : una q eft religio,altera q eft fuperz ftitio. Duæ iuris prudenrix una quæ exæquo8Ciufto omnibus modeftefu« um reddit,ciues in paceretinct,animos illprum conciliat,turbukntos eijcic,fon

rrr lt;^

^e^ UkronyMiCarddAÙ

|es punit præftantcs alacres reddiUaltC' ra quædifcordiasfentjlitibusfomenta fubminiftrat, turbat omniaatqueper-uertit. ka de Rhetoncadicendumeft Orator ergo bonus is folus eritquiur* bi utilia, rudici iufta fuadet : non qui décréta uiolentius cxtorquet.SicutneC optimus medicus qui enicacius com-inifcuerit uenenum.autThcologus qui cclebri nomine comparato falft de Pijs diuulgat. Itaquenonhanccfleartem folum fed praedarißimam etiarn exiftk mo,quxhominemita inkruatutunus inter tam multos de rebus maxim is o* mnibus alqs filentibus, dignus habeas turquifitaudiendus» Quod donum uix reges ipfifibi impetrarepotucrunt, nifi mentito Dei nomine. quemadmo/ dum nori multo antea ferunt in Italia quendam Numam Pompilium,amp;^ a-pud Cretenfes Minos ahjfquéfinonre ges paulo minores autboritate,uelut antea lycurgus apud lacedemonios Ó(i apud nos Pyfikratus. Quis ergo liane ftoneflèartem fateatur quæamp;præcla-rifsiz

4/

AtitigorgiliS didloguf. Jt^j nfsimafitartium. nam de maximis rebus délibérât, 5v quod uixreges fuccef fione,tyranni armis pofsident, uir uz nusç plebe etiam hac ipfa fummam in omnes eines potcftatemfibiuindicat; atque hie ducibusipfis prxfcribit ante bellum, imperat in bello, posnas exi« gitautprxmialargiturpro adminiftra-done. In qua totfunt neceflaria utora torfitperfedus ut uixunus aut alter in multisfeculiseo nomine plane dignus eenferi pofsit. ' Sed qualiicunque fit arsmodopraeclara,in qua IicentSlt;per quam male uti atque ageret nonne ie» circo bona cenieri debet quod poisi-mus ea uti opportune ïquot; Accipio utilitärem qua nulla eft pernitiofior difeipi» na fi quis male ea utatur ( nimis notiim cßquoddico ) anipla non eft optima, amp;nbsp;pracclariisima quod hoftes à patria propcllere, amicos tueri, iniuftos ho« mines ulófci,tyrannos excindere amp;nbsp;c-nertere poftumus ^ Cur ergo uitio uei temus id foIumRhctoricp arti quod omnibus przclaris commune eft. Et rrr $ in

H^^ HurottyM Cdrddni

in al^s mul Co frequentius ac déformais acciditï’ At facile eft periclitari RhetO' rem impenrum rerum imperitioribus fuadentem,fateor,necprobomoduni, utneque artem ipfam uitupero. B Fericlem amp;nbsp;Antiphontem amp;nbsp;Cleopho-temtotque alios perdidifte Athénien* fes non nego:fed neque tu dicis quoti esaboratoribusfintleruati . Quisin maximis difcriminibus impellit ada/ perta pcncula milites,nifi orator:'Quis cogit eines, inunum,redigttinconcór diam,nifior3tor.

Qiiis in propria damna ut publico opituïenturaccendit,nifi oratorC Quis conftantemamorem uirtutis,fidei,gra/ tip,mifericordiæin opprefles, gloriæ in periculis.njfi oratorf Vnde totfe« culis iadata licetnoftra Reipublic.non folum ftat fed 2C floret, nifi oratorum in duftria , laboribus,arte,atque diligentia C Multis, ut uerafatcar ,alijsuris bibus fumas inferiores, hominum ro» borelaconibus, fortitudine Thebanis, conftantia Meftenijs, arte militari Thef

MtigorgtdsDu^oguh n^/ fall's: Äf tarnen maior eft potentiaurbis huius et cacterarum omniu, quod apud tllasnulli fint oratores, aut parumpe-fiti. An putas confilia deefle laco-nibus intampreffa orationisbreuitate fuccubunt tarnen nobis,nee nifi noftra ftulticia unquam fupenores euafere. An putas lacones quodfalfb'credituni ^^5pugnare acrius Athcnienfibusfdeci peris,naualis miles fortior eft pedeftri: noftri orarione incitantur, lacones funt magis diftiplina exercitati,ut qui à pue-ritia nulli altj muneri uacent quam mi-litiac. nbsp;nbsp;Et tarnen ubi ad pugnamuen«

turn eft in qua propi iæ agilitati,indu-ftnæ/ortitudini fidendum eft non den-fatæ aciei, longéacrius pugnatAtheni-enfisuidorqueeuadit, orationeducis perfuafus.quam laco qui foli exercita? tioniconfidit.

Vbi lacedemonia phalanx paulu-lum retraxeritpedem ,ubi retroceflerir, ubi uinci coeperit:hulia ampliuseft fpes ut fe colligate ex uida uidrix eùadat. Ai militi Athenienfi nunquàm deeft

ptf)^ ilieronyitiiCdrdini (pesquod rationibus amp;nbsp;adhortationjf bus Temper fit paratus. Quanta uis c* Ipquêtiae Themiftodtï quanta Pericli? quanta nuper Alcibiadi / quem fi uitia non perdidiflènt, quis ei imperator æ* quiperari poteratt' Tu ergo o Socrates mihi uideris fimilis ei qui ignem prop* ter fumum fuflulit, longe maiora com' moda funt ignis quam damna fumi. Et licet etiam fumum auferre lèruato igné. Itaquefi improbis oratoribus quisob-iiiam eat,nulla non in reutilis erit facun dia,utnecquicquàmillipolsitcompa- . rari. Socrates. Nimis ateruircs j oPoIe, quare malimutheripaululum cum Callicleiftodilputare , nam inter nosiamfatis, Viderisenim uelleom* nino artem confiitucre Rhetoricam, quam neque Rhetores ipfi artem efie uolunt. Gorgos. Qiiiç' Soera* tes. Lyfias alq^ oui plurimum hac in parteualuerunt. Nam neminem uidco qui de Medicina , Militari, Nautica, Fabrili,Poéfi,dubitet an fint artes :dc Rhetotica cum plerique negent, tu 0

Gorgia ,

Z^ntigOYgid! Tt'dlooUf. ni^ Gorgia tuufquehic tcipfo aen'or difef-pukisnoncontcnrus efl afFirmare cam efle a rteiTi,n ifi er fa iri omnibus altjsan-teponat. Gorgias. nbsp;DemiroroSo

crates quod tu cum Pbilofophum tc profitearis, adeo captes uulgi auram, atque illius opinioni tantum tribuas. Hoc cnim deccret potius me qui Rhe« toricam exerceo, Rhetorqueab omnis bns nonPhilofophusappellor. Quan quAm alias hoc tuum nomen nun« quèauditumàmcfuerit. Socrates. Vera narras, ego enim huiusnominis inuentorfum, ipfumep inuexi. Scde-nimhoc parum refert quandoquidem hauddubie confeffurus firn Rnctori« cam effe artem fi id mihiperfuaferis,fi« nem illius cHe bonum : nam nunc non quæro,an multi patriam hacipfa prodi« dcrint,fed an finis ifteRhetoricæ fît bonus ^ Callicles. Non intelligo o Socrates iam me duobus nerbit intio-luifti. Hoccftquodmefolum adpug/ nam prouocabat,ut qui fcires huius mg CaUidae difputationis imperitum efle.

Soz

hZö VteronynnCarJdtii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. j

Sociates. Dicam quiduelim, duo, ut rnibi iiidetur, necefTarta funt ut Rheto* r!cam fdamusefTe artem : primum ut friamus quid fit bonum : deinde ut fcia- j musilluddoceri quoin's modo bonum cfic. Callicles. Nonintelligoquï dicas, ut turdus fecundum laqueum tP mco* Socrates. Dicam manifeftiquot; us. Primum oratordocet populum A' thenienfem utuelitproleontinis,quem , admodumhicGorgias nuper egit,beb lum fufeiperc. Qiixrendum eftigitur primum anbellumpofsit unquamme' iius efïè pace':' Deinde an praeftet etiam aliéna fufciperebella. idqj helium rur-fus prgfiantius fit pace,

Atquehaec circa rem ipfam. Aliudeft an præfletmaiorem rei opinionem im generate populo quam fit. Nam poft* quam oratorema Philolbpho SCfcriba diltinguere uis, Philofophus Sd fcriba, (quod etiam in confiltjsfitjrem puram flattant, rationes addunt qualeicuncß fint,nonadqciunt quicquàm ncqueagt; dimunt, non prartermittunt quae in cóz trarium

AntigorgUsTbidlogutt vgi trarium faduntfedpuram docentueru tatem : orator ifte tuus fallere quxnt e/ tiamfipropofitum fit liera diccrcamp;^ad iitilia adhortari.namomitti'tmulta que in contrarium faciunt, quac récitât lans guidius concifequé adducinqux pro fe hciuntauget,exornat,impletjaffèdis bus exacuitananibus etiam expedatio nibusfalfisquepromifsis remadauget. Num igitui hxc ars ede potente Dica* mus quod quis fculptor egregius mi-neruæ ftatuam ex ligno fingat, hunc nö neartifieem cfièdicemusC Callicles. Equidem. Socrates. Etprïfiantem. Callicles. Siquidemfi afiabrécxculp-ferit. Socrates. Veniat uero aliusÖC obdudo liquore auream uideri faciat num hieftatux mineruæ artifex dici debet C Callicles. Arttfexquidem,fecI non fiatuarius appellari merebitur. So crates. Siigitur orator nil aliud addit adferibam nifimcndacia,attifcxhicme rebiturnomen mendacis potiusquam opilicis. Sicut ille artifex fud non au* tem fiatuarius. Callicles. Totis ut ui«

ii72 KieroHymi Cdriini

deo uiribus eniterfs coniiellerc o Soera tes quod didum eft, fcilicet Rhetorik camcfleartem,quamc]pid Polo conce/ dere imó amp;nbsp;Gorgix ipCeuifus fis. Sed dieam quid fennam: Qui ftatuam exa-refinguntpoftquam é Rhetonca redi* mus ad ftatuanam cum metaUum intni dere ducum tam augufto loco non pof fint illud liquefaciunt Ut formam quam uolunt recipiat: ita amp;nbsp;maius quam firef ficiunt, amp;nbsp;pro folido liquidum, amp;nbsp;pro rubrofufeum :atubi eftufum fucritS^ coalueritrubrum dürum amp;nbsp;fub propria quantitate redditur. Num ergo bate ars falfa eftamp;fuci operatrixan potius lierai Socrates. Vera ars eft plaftica. Calli des. CurCnonnementita eft faciendo ftatuam,formam, colorem, magnitudi’ ncm,natiiram. Socrates. Certè. Cal fiel es. Cur ergo non uocat hanc artem fallacem,fucatam, mentitam ? Soera/ test Qiioniampoftmodumomniaad finem inftitutum qui uerus eft redeunt. Callicles. nbsp;nbsp;At o generole Socrates f

dem dicendum eft deRhetore,nam etfi Rhetor

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AntigorgusDulogut^ Iz^j

R-hetor milita non ut fe habent fimplf« liciter fed callide référât, eum tarnen imi tatur pidorem qui ftrabos hominespin' git^ut àlatereinfpedi redis amp;nbsp;equis o-culis uideâtur. Et altius pofitus figuras longiorcs ut ucram retineant in afpedu menfuram. Etin mentis culmine ho» mines multo minores ut licet afpedu et reparui fint cogitationem tarnen diftan tiæréférant. Itaqjmentirinoneftmetiz endô ueras rcrum referre imagines 2lt;o-piniones, fedpotiusucradicendofal-fam ingenerare opinionem.Si quis ridé do in diuidendo fie uera dicat ut nô cre datur,aut ueris impofsibilia mifeeat ucl quæ illi pro falfis iam comporta finr,mé titur Ôi uera tarnen dicit, decipit enim il lum. PofTen/exeufarequodfi boni caufamentiri liceat, fed non tali opus eft exeufatione. Sufficitut cum qui au-diunt minora purent fern per qui dicun tuf quam fint,ut ita orator illa augeat ut quanta funt, Slt; qualia tanta £lt; talia eße exiftimentur. Neque exornare, déclara re,docere,attollere,infigere,hominum mentibus, cft mentiri. Itaque nee ora/ '

SSS

1174- Uteronymi CdrdiKi

tor cum talia dicit, necRheforcum dicC rc docet peccat nee mendaciumdteunt, autdicereiubent.

Socrates. Sed liceat modo ( poft* quamomnialicenQfaltem ut bona Ói^u^ tiliaconfulat neceflanumeft. CallP des. Putasneme obhtumlongocir* cumdueftu uentatisc' Dicebas de bonis, at focius nofter iemper de utilibus rdpondit. Vtilia orator debet perCuadc re u uerus fit orator, bona nefcio. Socrates . Quid per bona intelligis S^per utilia. Calliclcs. Ego urilia appello quçhomini placet,uoluptates inquam, à uoluptatum occafiones,ut unouer-bodicam. Socrates. Qiiid commu-nius ede patas bonum an iucundum. Calliclcs * Bonum.omneenim iucun-dumbonumelle,at nonomnebonum iucundumeft.Virtiites enim bonçfunt. attamennoniucundç. Socrates. Vide quid dicas. Bonas eile uirtutes non autemfemperiucundas fie eniminter-prætor. Callides. Redè Socrat. At uoluptates iucundas elle ais itidem ctiambonas, Callides, Quid ni. So crates-

ßnthorgUSDi^ilogu!. it^j feintes. Quid fi ego oftendero uolupta tes a 5 eße bonas, nee dolorem malum; Callie Hocefttnquopene toraconli ftit hodierna altercario atque hefierna. Socrates. Propc’giturnihil peradumi efthoebiduoC Callicles, Certe parurn öutnihilutuideofi hocobtinuens. So crates. Imo fi obtinuero con fed um e-fit ne^ocium/umc ufcp nihil peradum eft. Callicles. Eiaigiturageftrenuéut hocoftendas. Socrates. liludtibiper^ fpicuum imo cuiufs eJ e poteft,paEni te-tiam nil aliud efle ^ omifsi boni’quod intua fucrit poteftate recordationem. •. Siquidemfi quis pecunias tibiobtule? fit tie! uendere domum uolucrit, uel il* xorerh in marnmonium locare,necrcce peris,ubi recognoueris ralia elle bona, ftahm pcenitentia duceris.Ncmo quod non male feccritpœnitet fed Içtatur potins At neminem pœnitetuoluptatunr non habitarum quinimo IxtamriV glo‘ fiatur quod abftinuerit.Nam nec^BeHé tephontem pœnitet apud Homeruni quod Antæe quae K^vtffJcttfltHcpiAÓTH'rt /z* 3'«/*tr(i« non indnlferitmecp HippoIytÜ

S s 8 a quod

u^t tlicronymiCdriïdni quodPhçdrè nee Agaménonem quo4' Hippodamia non potitus tuent fed po tius glonatunnecAchillcm quod ad có uiuium non uenent-Non igitur uolup‘ tatcsbonafunt.Qindaiso Caliïclcs. Callides. Nonhabeoquoddicamrc pente me irretifti. Socrates. Atfiuo luptates non funt bonæ nee dolores ma li crunt.Eadem enim eft ratio contrario rum.Quidais. Callides. Ethocetiam durius: confiderabo interim tequerena , maiora paradox'a auditurum meuideoi So.Paradoxafimo Axiomata.Sed dieß neep üóluptasbona neep dolor malus, nee qadea duc5tbona autmala céfen* da funt Quid ad hicc' Cal. Hæreo,nu/ pco:Sed quenâ a d hæc dueGt?amp; quæ di cis o Socrates ƒ Soc. Aduoluptates: dicoopes,amicitix,amorcs,potentia,li bertas.Addolores:morbi, career, crucia tusactalia. Cal. O qux audio,nonne dieebam tibi o Socrates te paradoxa di durum. At ifta magis admiranda funt quam quæà Poctis icribuntur.llla cnim admiranda prorfusfunt : an tarnen alf quando contigerit aliquis dubitare po* reft.'

Anthorgids lyidlogus^ ti^r teft:At de his q dicis nemo dubitare po teftcum experimentum doceat contra» numhorum. Socrates. Refpondc igitur. Caliicks. Qiiid fi non fcircm terpondereargumentationi qua meafi-niim efle conumceres, nam a jd plané hdurumfan's confido.num uellesmc mo’ie ducendæ unum liberum Ôi'ciucm Athenienfem nihil® mah meritum fub ijceref’ Socrates, lam difputamusud quod dicis plurimum abcunonfolum à ratio ne fed àfenfu : ubi fenfus index non eft rationiftandumeft.firationecô uincerens debere centum minas etfi nondeberes, iudices te adfoluendum adigerent. At ubi fenfus iudex eft fen-fui ftandum eft.Nemo autem fènfu te ef feafinum dicere poteft, fed dep rächen/ dit efle hominem amp;nbsp;Calliclem uirS ho/ numciuem® Athenienfem.Cal. Verum enimuero neme tam abieAum efle exiftimes ut dfïidam non pofte huicraz tioni,quam palam eft falfam efle.refpó* dere.imo multiplexeftfaUacia. Nemi/ nem pcenitetuoluptatis omftïae,falfum primum hoe eft : quinimo ereptam fibi

SSS } OC-

1279 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vieronymi Cdrddni

pccafionem plunmidolent, Imo ncflifz pem nÓ pœnitet ob id,fed quidatu gio ri^’ fibi ducunt fponte potuiflenégliger re, quod eiiam in caetens bonis conun/ git-ièd neq^ omiOfle bona fetnper piget ied (antum egregiaiAt ego necg omnes bonasuo1uptatcseflecotendo, neepti* nulIas.Propterea id ominamus. Soo Diftindèprimnmfiplacetfingulaattifl gamusamp;bona fide. Çailicles. Placet. Quid ms« Socrates« Primumquod fuadentoratoresamp;f circa quidmaximé ueriantureftbellum,uideamus quatfo an bellum bonum fit populo Athenio firExhoc enim multa dedarabuntur« Callicles. Rede cogitafti. Soc. Dico ergo bellum omnino mal3 efieSC priua tisamp;rcipub. Bello homihes intereunt autredduntur inutiles ac lydcranturfi« untepimprpbi. fam, fures imptjtexdes peraguntur infontium,uaftatur agri, uz runtiir fegetes fiCproteruntur, diruutut domus dccipiuntur urbes amp;nbsp;uillæ,fucci d mtur uineta,confita, uaditas fit ubiep flupra ,iniuiiacadmittunturin imbcllê |cxum fit af tatem,artes negliguntur,dif dpliiij

^f^tigorgusntdloiuti 1179 ciplinxamp; liberalia ftudia contemnun-rurjdeotuiTicultus,religio cum facris omnibus facerdotibus ipiis profanant tur amp;nbsp;conculrantur. Sed qux nam utilt-tasetiam ipfis militibus ? equis quidem drachma argenti in fingulos dies, pedi« tibus dup drachmae in fingulos menfes, resuixfidem pollens fecults habitura. Quid ergopoteft effe bdiomifèrius,feu ad cos quibus infertur,(èu qui inlerunt, referatur. Nihil adeè cxècrahile quant bellum,ut contra nihil tâ falutare quant pax. Sed fac ut bello urbs ipfa Hat Ion gè potcntior,mihces ditentur Quac dia uniæ poßunteße cum tot afsiduisep tri butisfut ldinterim lucrum pent : quod partum eßbreui dilabitur, homomer-tix amp;nbsp;luxui atqueluxurip afluetus fit,ex paupere mendicus . Ipfa uero urbs quodmalé partum eft plerumqucrefit-tuere cogitur .* fi non cum feenore muk 10 amittit. Si retineat maius in rennen do difpendium ( omitto modo labores amp;nbsp;péricula)quam reditus, Itaque non tarn priuati quam urbcs Öf reges ipio beUofiuntpauperiores. Quintmoip-sss lt;p fabeb

ji80 nicronymiCdrditni

fabella folcntcomitanpenuna, ÔCp^ ftis, utpaucisanteanms uidimus.

Quid ergo agunt imprj pratores mille fupplicijs digni, qui miferum huncpo-pulum ambitionis amp;nbsp;auaritiæ fôlius caufatotiamannisexagitant. Necmi-fericordia tôt pupillorum,uirginum,ub duarum,fenum, mendicorum, ægrorff, feruorum,opificurnq! plebeiorum mo» uentur, qutbus indido belle ob anno-nas penuriam propter tributa fame per/ eundum,quamuisin excelfo pofiti.nec pttportalesac focq meminerunt, iufti-tiar,aEquitatis, honeftatis, uerecundix. Non cos pudor mouet non recordatip humanftatis ?nec cum feruiant populo, magiftratibus obtemperare coguntur, maximeque fexuiris, metus illos amp;nbsp;tot exempla niorS maiorum qui malis mo disperierc coercent? Sednequeinpa cata 6^ à bcllo quiefcenteRcpub melio res aut utiliores ciuifati,fcd dicit a di fu naljbus inaudita committuntfceleraat que immania.Vidimus paulo ante quae per hoc contigerunt apudCorcyrcos et quae nuper inchoata eft feditio apud

Antigorgiis dalogut. 12 gj /^rgfuos,nefcio tandem quo eruptura, ab oratonbus accenfa, alita.

Sed quid abiedius hoc genere homi num perditifsimo, iniquo, futili uano. Videas in felicitate fecundiscp rebus fult; horos , inaduerfis adeo proiedos ut quxuis mulierfortiorfit, quiuispuer prudentior. Qiiid ergo prodelt aut quarn ob caufam ei difciplinae dare ope tam, qua adepta perniciofi patriae uni» uerf», ciuibusfingillatim amp;nbsp;amicis, fibi ipfis inutiles amp;nbsp;modo biandiente Fortuna intollerandi j modo in calamitatibus lugubresjfemperautemftulti. Quide-nim ftultius quarn populofuadere ut in cæderegum amicorum iniqua, quoft^ iam ob benemerita ciuitate donaruntjg titiam publicam præfeferrent,ipfos pro ditores aut corum ftatuas corona(quod lummum er3tornamcntum)decorarcnt facrificarentcp.quodcum non femel his populus in huiufmpdi cafibus fecerit. quid aliud ilhegerunt quarn ut merito alioquin in precio habituSjUt odio maz ximo tanquàm ingratus amp;nbsp;perfidus ,8d contemptu ut qui plus non poffer tyrâ^ sss s nis

128* Kltronytni C^dMÎ pis hoftibus makfaccre dignus habere* tur? Quid fi Theflàlorum aut Mace* donum rex abc,uis quantumuisin nos humanus fimili ca lu afflidareturf quid aliud aduerfusomne iufiurandum fpre to omni decore duiratis Icgibufquépef (undatis modo libcrarëtur uicini, quan qua'm infontis regis metu quod in Her/ farum regibus ncgligunr faduri efient. SedquoimprobKahs deueneruntom* nes non dicam abqui, ne ut prius fubter fugias utThuddides damnatus pecu* latus tnexilio uixit eoruin conferibens Iiiftorias àquibusdamnafus erat Aejui husfiiniufièquomodopotiut , fiiufté cur uoluit? Q[iid de Pende qui uana publica iaetitia, ód iolida pnuatatiiftitia lud u Co licet bliorum adolefcentum co* ronatusiacrificabat. Omitto noftros, quid enim feedius lyconct Quid Hoera'« teineptius. Quid Ifço uenaliustquatn* quam uulgare fit omni Rhetori oratio* nes in utramquepartem habere, Gor* gias. Sed hfc o Socrates funt malorunt hirorum flagitia non oratorum. Soera (es. Imóquodhoc tunonweiaspriui

Migorgids Didloguf, |i8j Ïcgium eßprobitatis tuæ non artis. ÇaJ Iides. Ergo fuades o Socrates ut bo-minesftmperippacedegantjid^Rc«# fgt;ub. utile eße tens. Socrates. Non. 010 uolo iuuentutcmexcrceri,(enes pc fitoseße militiæ,armaproquadragin-ta millibus peditum amp;nbsp;pro quim^ mill/ busequitum , triremes Sc quinquircy mes paratas adnumerum trecentarum inportiumachinas etiam egregiasprte tcrita fumptus, minißros, magißratus, opifîces,alimenta,duces,fie ad manum utfi mane de bcllo gerendo dccematur ucfpericlafsisaut exercitus prodircfic pofsitinfirudusinfex menfes ut nil de fît. Callicles. Difficifis res hæcSocra tes. Socrates, Imofacilisullud nobis animaduertentibus quod in fefliuitati=» busfcuBacchanalium feu Panathenaî corum omnia multo aut in prôptu finf, c5 tarnen feßa hcc uolupta fis caufa po* tius quamfalufisReipub.fmtinfiituta. Iplàm prçterea iuuentutem nonfolum meditationibus SCexercitationibus em ditam amp;nbsp;ad bellum promptamfedctü ufu b cili eße uolo ipnus paucos fingit-

p8 VîcronyKiCdYddni

lo anno emittcndofemper^aliosatf^ ad alios ad fines Adienienfium qui par pm urbes dubias retinerent in fide, difi cantépcauti acrnodeftiefle. Altj acres tuantur,hi patiëntie afTueicent uigilan-tigfe. Qui ueroprelfjsarces oppugn? re aut fumcare tentabunt hi fortes,amp;ua frijCallidi impigricp euadent. Demutn altj amp;nbsp;mul coulures Atticam circuent die nodtucp çnatc atep hyeme,ut aflueti frigoribus,niui,ardoribus,itincribustra nandisaquis,geftandisarmis,feruandis ordinibus amp;nbsp;inter eundum , nul!um^ munus militis non tenebunt, ut faturf fint non foluin perferti milites fed etiâ quod optimum eß afiuetiaeduri» Ita paruo diipêdio fortunarum ciuium mi-noreep cede florentibus ftudijs difcipH' narum omnibus etiam regibus incipict eiïe terribiles. lam uero alaconibus pa/ rum timendum eft, cum eo redadifint, amp;nbsp;ob clades Si ob terremotus ut ad nos auxilq caufa confugerint. Gorgias. Erant ne adeo terribiles in beUo. Soc. Imo pene inuidi o Gorgia. Gor^ias.

Pur. Socrates. Dicam poftquam au dire

Ântigorgùs'Dulo^ut, ijSf direcupi's. Inftitutiouitxfcrmeomni-urn horum in eau fa erat. Primum nullis artibusuacabant fed ociofi erantddLO etiamlibertatis defenfores acernmi.ue« lut,etiam üides Perfas amp;nbsp;Indos, ut con/ traquiartibusdantopcram ferui Runt: amantenim Iucrum,degeneres euadut, amp;nbsp;artem militarei-n non poiTunt exerce re,utlydiac Phfygeslt; Proptcreaaudio inltaliaubibellicofifsimi feruntur efie homines cum artibus non pofsint Ca* tere omnino nullam tarnen fedétariami uttextorumueUutorum eos exercere. Scdcatelinquunt munera mulieribus, feruis,libertinis,Slt;extcris.Deindeutad lacones teuertar cum ocio dediti effent coadi funt totos militiæ fe dederc.nam agriculturamlllotismandarunt.Vidu autem adeo afpero domi uiuunt ut deli tiofius in caftris uiuere uideantur. Sic tarnen in caftris uiuunt ut prælium tan-quam folutionem laborum expect ent, atqueoptent. Ita gloriacconfuetudinis amp;nbsp;fecuntatis cauia cum femper armati degant, amp;plurimum exerceantur,fub dio maneant paucocp cibo ac potu uta-ï nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tur

tiSff HieronymiCiirdiini

turcorpora habentiUtuidere potutfTéS nofti is mul tuin dißimilia, uafta gracia !ia,macilehtajhirfuta,nigra, laborumfiJ pra modum patientia. Cum uero ad pd gnam prodcunt mins modis iricitantur Acneis Gquidem tubis Doricum Paa* na canunt atque ita ad Prælium ie accirt guntParfimuI admiranone, rifu terror re^multodignatuiderc totum exerci* turn Uelurbacchides faltantes. Atcuid fintlcues óf ualidi ut dixi res prodigio fimilis uidetur elamanrœ kalorum more. utuixullæfintacies fed prçcipuebar barorum aux illorum afpedum fuftme ant. Etubidimicarecxperintagilitatc SCroborealacritate qua tantuuifam de/ fperant diu fe pofle impetum reliquipo puli laconum fuftinere.Quod nifiquo* damPatoaThebanis uidi eHent.tot^ fimul SC contra nos SCcontra ThefTaloS amp;Mefîcnios SCperfas bella fufeepifTent præcipuéautem maritima,in quibusmt nus multo ualent, pokmodum utenti fundstus terremotu,ur quinque dunta^ xat domus in tâta urbciuperfuerintifu-perbiaqucintoileranda qux etiam fxut

Anticor^jätTylihguC m^ tiam tmmanë in eis pepent curxHis græ cis odiofi fadi finflen^adbuc flaretjad« hiicfloreretimo cuam imperiumtotius Græciæ retinerent. Sed ukio diuina o Gorgia credo amp;nbsp;nos Stillos mirismo* disprofecutaeft. Calliclcs. Sedado-ratores redeamus aliasnnnqiiam ßnem habituri. Socrates. Imo. Conftatex-hocRhetohcamnon efleutiieinartem quat nee in Bella nee in pace utilis fit: nee amicis nee mimicis, neque ciuitati-busnccciuibus. Calliclcs. O Soera# tesnonparuum eft uellc clauam éma-nuHërculis en pcre.Et à Rhetorica tol# lere pulcbritudinem, non cft Rhetoris fuaefere quod optimum fit,fed in re bellica ducisprudêtifsimi, in Republica pc ritifsimi gubernatoriSjin iudicio fapi ert tifsimi iunfconfulti, in ædificando uero Architedi,atcp ita in reliquis. Hocun2 fibi (olum ucixlicat orator ut quod fua# dendum efl uehementi oratione ualidis queargumentispe.fuadere norit,id au-temaioefiè femper utileateß decorum turn priuatis turn Rcipub. rum fibi ipfi. Stbiipfi quidem quod pulcherrimum

lt;»88 KieronywCdniMi

fit ab omnibus in admiratione haben pofleep quod uelis efficerc fuauiloqucn tia,utalii uclint. Etturbam in tot partes diuifam in unum redigere. Quin ctiani ïpfa perfefacundia pulchra eft:opes,au thoritas, potepa inter dues parâtur per multos annos. A tip id fatis eft require/ re cum mortalis fis immortalem félicita 1 tem.ftultum eft ubi cadendum tanto al tins cadere necefle eft quo plus afeende ris,Hocadmiranturmortales caufaenef cij.CaedderuntThucidides,PericIes, I* focrates,ut alios practeream, quid turpe in Pericle priuatus natus obqtReipub-Princeps a ciuitatis dominus. Euertit iirbem noftram: hoefi ficcft,maliciuis offiicium fuit non boni oratoris.Atfibo nus orator no fuiflet no euertiftet. neep fi non uidifletaudiftet prudes amp;nbsp;folers fuiflet atcpctiam incolumis. nunc ergo Omnia haecuitio uerte quod non fine il» lis imó cum illis Rempub.euerterit.Sed nequefi non tam manfuctus fuiflet tan turn imperium obtincre poterat : ergo 2^ manfüetudinem enam damna.Qiiin ctiamfiSolnon illuxiffet unquamharc i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;agerc

^ntigorgUiTildogut. üg^ âgerc paterae an ergo bonum fuifletca rcreperpetuo Sole ; Quis hacc ntfi ftul* tusprorfusadducat in medium.lauda-turNeftor àfapientia SCfacundia. Duo ciantnonunum, duo fines uchementer perCuadere feu redlè facundiæ, utilia fa* pientix, In Ifocratis morte quid habet quodnonlaudes, proximuscentefimo anno incolumis lt;^ieto obitu fineque dolore obijt. In Thucydide improbi-tas fecitexulcm,facund(a effecitut mul tisdomiqui cfient ciuibuspraiferretur: ófnuncmonumentafualcguntur. At nonfunt fortes,patientes, prüderites in aduerfis : non eft hoc munus Rhetoris, lèdquodlciatpcrfuadere. Et quanto altioreloco fe deieeSos intcUigunt j eo ut mortales catti uehementius dolentac lugent infortuunia fua. nihil ergó in his alienum à ratione uel admiratione dig* nüm. Id mcdicis,pidioribnsc^ nobilp btisacprincipibusaccidilTeuideö.non acciditpauperibus folifq? Philofophis inter eos qui in precio habentur uiris, neeillis etiâ omnibus contingit ut mor-tec tem

1290 UieroHymiedrdini

tem patienter ferantaefortiter. Ilhcua/ dunt ab hoc metu qui mortem fqrtui* tam fubeunt Caeterum durum eft non timere imô etiam non lugere mfiantetn mortem.

Dicis præterea optimum elle patrie bene confulcrc, omitto modo mu!ta de quibus adurus fum poft, id à te quæio tanquam Philofopho toqué præclari hominis : fi utmaiorredundetutilicas atqüe generalior o Socrates cur nonpo nus toti humano generi f fi ut euidenti/ usbonum,curnon tibifolie* Dicofic oSocratesmaturamihi uidêtur omnes agnati cognatiqueac proximinamon hes fumus codem genere nati, quid eft hoc partiri Græcos à Barbaris C Seruos aliberis^ Athenienfes àleontinis,quan doquidem omnes fumus homines ,0« nineshumanitate digni, omnes Deo* rum cultoresnififi qua gens impia fit, £t omnes eodem fanguineprocreati. Qiiinimoni mefalluntquidamqdena turafcripfere,affirmât,omnes homines quod ad to nr am attinet unum folume-undeni

Antigorgidi Didlogui. nçi wndemqiie elle hominem, diftingdi ob hiateriam fubiedam. Id illi, ueriim ne anfitignoro,palam iadtant. Callicles. Verum Socrates qui patriam unam in-colunt,eifdem (acris utuntur,eifdem le= 2ibus,matrimonia iungunt, otrictjs fe inuicem uinciunf,benerictjsobl)gant, fi unusiædatureainiuria ad omnesper-«enit Ia du ra guoque perfæpe comma nis eft.nee exiftimato tot legum latores idfolum non ui dille qiiod tu folus ui-des. Socrates. Imo quiduolucrint legum latores nefcio lycurgus dum hor taturlacedemonios ad arma,ad patriae potentiam, ut Athenienfibus noceant, hntque incommodi hortatur* idem fa cit SolonAthenicnfes hortando contra teliquosmamödutinfeftifintlacedemo nqs fuadet, uterqueautem omnibus a-lijs. Cum ergo pugnantia praecipiant maléalter aut uterqueconfulit. Hinc orta tot mala, euerUones urbium j iniu-naf’,miferiæ,feruitus,rcs omninoexerz canda.Fingealiqucm excommunibus omnium parentibus uiuere,quomodo ttc 2 feret

iî9î HieroHymrCdrrfdtm

ferct hæc:' perinde ac fi pater filios inter fe pugnantes,ut Ccdippus EteoclcmS^ Polytricem.

» Scd non uiuit:an putas Deam uniuer fi parentem non meliorem fore homi* ne dlo. Et æqua mente laturum tôt op-probria quac unus in alium iniuflè coiv gerit SC mala qux infertî' nbsp;nbsp;nbsp;Callicles*

gt;e parente non dicam, neque enini na tura hoc uoluit ut tarn diu fupereflct, ut poften illorum diuerfas regiones inco* lerent,diuerfisinftnutisuiuerent : Sed quodadDeum attinet ipfemetautau* thor eft huius quam tu uocas iniuftiti* amjuelfaltem exemplum exhiber. Ët cum muka pro hoc oftendere poflèm, unoduntaxat euidenti ero contentus: Propter quid enim creauit feu is feu na* tura eius uicepuliccs, pediculos, cimi-ccs,mufcascp, qua: omnia funtfuppli/ cia pauperum, quod neque mutare pof fint ueftes cum liber,nee domos,nee fet uis utuntunatdiUitibus hoc malum eft prorfus ac fi nullum eft.Cubiculisfrigi-dis,locis perfla ris æftate degunt, Itdo# muz

Antigorgidt diihgufi i i^j putant,omnia nitent,ucftes mundç,(èr uiflabeilisitamufcascxagitant ut per-fæpccum unumanxiè quarrantdomini alicuius experimenti caufa noninueni-ant. AtfiDeushominumæquacon/ ditionc gauderet hæc nongenerando pepcrcifler labon ,magno^ decori fuir' fetuniuerfo huiufinocn non elle. So crates. Imóo CaüicScs ob id uidetur homines ad æqualitatem incitafle ne talia perferrent. Callicles. NugcoSoe crates nam oportuifletauxilium nÓ uo luntatem ucl incitamentum prxbere: quandoquidem inæqualitas mfa perfe nobis dominetur ob xtatem, fexumjua litudinem/obur, ingenium, fortunam quandamjæqualitatcm nullus unc^uam populus uel inter fuos eines,quantum-nis paucos,feruarcpotuit.Vides/\the« nienfes quibus nulli fuere magis æqua» litatis ftLidiofi,amp; tarnen inter mos maxi ma eftinxqualitastopnknti, mi feit, in-quilini,eines,igenui,liberti,Iibcri,fcru!, oratores,elingues, potêtes, abiccli.nec pratter Senaturn quingentorum, quem ttt } enam

1154 UîeronymîCdrJani, ettam’mulrieiiitant obinopiam, qui^ nullum emolumcntum affert,ulla digni tas aut magiftratus forti none eligitun Itaque fatearis mi Socrates etiam De* urn fauffieiniuftitiçutbeatis acopulen tis bene effet ex ipfa conditione qug me Üoreft,ledetiam ut quaedam malamf feriæ neceflario annexa forent 2Cintob leranda. Socrates . Aperuiftimi* hi uel non circunfpicienti oculos o Cal licles ; Siquidem ordinem hunc nobf litatis uelutin immortalibus elle uoluit fineincommodo , itaamp; inter mortales ctiamfi incommodi quicquàm adiun-Ïeretur. Ordo autem bonus eft Ót ex )eiinftituto,incommodum exnoftra conditione. At hoc incommodum le^ uiusefleexiftimauit,quod adaliumfi* nemputo Deus fpetftaret. Itaquein* luftitix Deum nunquam fauere confi-tear , ubi etiam iniuftitia uigetDeum multa ex propria liberalitate donaffe nonnegauerim. VelutSolisSCaqua* rum ufum ,fortitudinem, pulchritudb nem, eloquentiam, gratiam, ordinem.

fine

^ntigorÿdÿ Tfidlogus., û^y fine quo nequc décor adeiïe neque ad' fiimmum perucmn poteft. Verum ifta mittamus,maximum mihi uideturRhe torum iniuftitiæ argumentum,uniuer? fctpdamnandæartis,quodipfaars exil legicimismaximam partem argument torum afluminfic cnim omnes illius ma giftridocenti Ab utili fumendum argumentum, à fccuritate, à facilitate, ab exemplo,ab aSfelt;tu:ambit;ofos contcn tione,iratos uindidlx commemoratio-ne,inanesfpeincitando , inuidosdo-cendo q^uo pofsit ilic euerti, çmulos quo polsitiudexanteire,improbos ra-pinarumuiam patefaciendo ; atquein bis nulla reÆ ant equi cura erit. aut igi-tur fi ngulaexhisrclinquereoportctma ximarac^ arris ob id partem , autfatert nonaequales efle artem feu indifferentem,imoomnino malam S^iniuftam. Galliclcs. Videris mihi locufta fine ca prfolus o Socrates qui hinc atque iftinc falritas. Sed tarnen S^huicargumcn-to refpondebo : Dico quod prius dixe* ram hartem neque malam neque iniu-

ttt 4 ftaoi

Ijj^ KuronymiCiirditni

ftum prorfus dici pofle.nequcinpro-bando Rhetorem debereullam paitetn praetermittere, quæ ad probattonem fa-dat, nequeoratorem quin m medium adducat.Verum ea fo1a bis auxtlijs funt fulcienda quç uel mfta funt, uel fecund dum leges uel honefta uelmifencordia digna. Nam cum rationes uerçpopu lum autimperitos indices non mouent huiufmodi auxilqs utunurimo indigC' mus. At cum nefciamus an apud popu* lum ucrae rationes perfuafurç fint jUcep (ciamusan iudices periti fint quantum dccetproptcrea Rhetores admaiorem feçuritatem etiam has probationes ubf q^ueinculcant: Superflue fipofsintre-oa uia concludere, periniquè autem ad defendendaminiuftam caufam, So* crates. Admirabilis es o Calliclestfcd dicunum fiuerac rationes probandi fa* ^um aliquod in quouis generc quatuor funtfluftum ex lege, mifcricordia di-gnum,atque honellum, ubi inuicem pugnent,utplerumque accidere folet, cui innitetur orator,utuir probusdici

Antigorgi4s'Duïogtitt nsf ppEft, Callicles . Rede concludes res fi Temper uni infiftendum eßet, nam pel reliqua efient fuperflua aut abijciera 43» Nam fiiuftumpraeponideberer, nee efièt idem iuftum quod iècundum leges ncc^ quod miiericordia dignum nequehoneuum, cui ufuielTeilla debe« rent quæ Temper pofthabenda efient ^ aut fi idem efient : quid curandum cum unoadepto omnia adipiTceremur. Com fiat igitur o Socrates aliud effe plerum« que hon tarnen Temper iuftum Tecun-dum leges,honeftum Sr^miTericordia di gnum/

Aliquando tarnen coeuntjUtnuU lam anTam habeat adueriarius. Qiiod ^fidiuerfa Tunt non Temper Tequi idem oportet Ted quod eft magis : atque in hoeprobitas £lt; Rhetoris amp;nbsp;iudicise-tiam magis elucet. Velutft quis homü nem quiprouocaucrit iratus occident: Titautem quiocciditunicus patri filius, aut matri. una ex partelex occidendum iubet,altera, prouocatio lenit Tupplici-um,ira, tum miTericordia paremumufta tit's cum

1258 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Kier any nu Ç dr Jdni

cum fint maiora legis impeno feruabi* musuiruminlapidicina aliquot annis* Contra alius cut loco patris funt plures filij adadus fpe potiendar pecunise in-terfecit mercatorern, hie legis feueritaj plus poteft caufa mifericordiac.- cum n« Iqs feeripucrit, nee illis pepcreerit utfi' ne labore uiueret : Occidet hunc lex,6' iijs autem ut alantur prouidebit.

Socrates. Redé ais o Calliclcs.

Scd cur fi quis patrie eaufafpolia^ rit hominem laudatur, fifiliorumquia magis funt noftri ,pccnas date’

Calliclcs. Ad priorem redit difpu* tationem dam o Socrates.

Vcrum egononlaudarim qui homf hem ex urbe hoftili fpoliaritatqueoceü derit, nifi illc hoftili animo intefera-tur. Quia tarnenillis temporibuso* tnniafuntpericuliplena,5Cob bellum tot infontes amp;nbsp;imbdlcs male tradam tur. Etetiam neincontrouerfiam cun dauertunturuoluntliccre quod baud heitumeft.

* ' Socrates « ’ At qui mihi etiamfi o * ’ ' é * ‘ 3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mnia

Atttlgorging Didloguï, 12^9 mm’a de patrie commodis legibus atcp comundioneconccdanturmihieffèpa tua uidetur o Callicles.

Calhcles. Cur ita o Socrates.

Socrates . Qtioniam uideo non cofdem manere fed uelut in flumine nunquam eandem eflèaquamlicetlo* cusacnomen maneat.

Quid putas fuiiïe de Athenienß« busf an credis Athenienfes hos, eflè pofteros eorum qui fuerunt tempore belli Troiancuel illorum qui turn lucre AUienienfes nunc defcendentes inur/ beefle:’ Sed illi partim aliofecontu« lerunt mifsi in Colonias, altj captiui,agt; Itjexiliopulfijalrj ob negociationes,a» Iqfilios per adukerium genitos paren-tibus creditis reliquerunt: Ita qui nunc inurbe habitant altj funt defcendentes exulum aliarum ciuitatum,alij militum alij ex feruis nati,altj Ô^negodationi-busorti alienigenis, quidam etiamex furtiua uenere aduenarum geniti.

Quofitutnon rede quidam ueteres iuiurias acceptas in eandemurbem inn

dicauennt multo poft tempore. VeM illud Gyl'ppi ab A thenienfibus poenas exigendas Syracufijs quódolim inM^ tyfteneos, MeIios,Si'oneofque illif^uw tript mirum in modum.

Sitita : fuerintqué , crudelcs : anij-dem funtuiric’ non certè, nam uix duo cxillisfupererantjdum lacon apudS^ culos perorabat : num quia eodemlo' co habitent ftultum fane homines qu‘ (nurbem aliquam ueniunt decriminf busipfius urbis ueteribus teneri Cunt nemo fit tam atrox uindex etiamfi filÓ fint illi necati ab inimicis qui uindi-dam exigat ab eiufdem loei habitato' tibus, ud quiaeademinftitutaferuent uel quia eifdem aris utantur,omnia hxC abfurdifsima.

Qiiid tandem quod illorum fintdef cendentesamp;exeadem agnatipneeog' nationeqjC Athoedixi maneS^com^ mentitium. An ideo quod unum fit ei-uitas,8^ certe ita eft SC in unum confpi» tat ut commode uiuat ideo punienda ffttan^unumfit;' nequaquam.nam-mo*

^»figorgt^s T^Ulogut'. ^éi modomagistncxtens coniicnfunt ci» ues infcrfcquam cum reliquarum urbi urn du«bus,lilt;s ipfis mftiCLit)s,mon'bus, confiictudinibusjfacnsjegibus nö tam conueniuntquam conuenire CogStur. Hisaddas quód uirtminima parsfunt ciuitatis fi ad numerum rcfcrantur,nam maxima ex mulicribus plenfque confia t.qiii amp;nbsp;fi uirtutis fint compotes non tarnen debberationis ülius potueriint efie participes ciim à legibus prohibe-antur. Et uirorum etiam non iinum uo-tum eft imo diuerfà, uincitquc deterior pars paucis fuffragijs. imo perfa’pe nee pluresfuntqui decernunt,fed uclaüda-cioresuel pertinatiores nel potentiores udquodin magiftratu contigcrit efie, uelquodimprobus orator nee ex ipfa urbe oriundus fiiaferitfut dixi) de gylip po qui noftros cities perdidit^ cum Niz eolaUsSyracufius quamuis duobuse« gregijs filijs inuenibus ab Athenienfi-bus eo bello orbatus cos feruandos co-fiiluiiret.EtMityleneotume'xcidtjapudl nosuiolentus oratorCleo.anueropar

J5oi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hier onymi Cun'Ani

eft totuirós dare penas unius fladtto ui riauteiiam fupino errorec’abfit. Itaquc cam iam terminas egrefsi limas difpU' tationis par eft,ut concludamus non unam reni,óó patriam quam nauim qug nunc eft earn elfe,quae argos olim Hero as uexit: cum nullç illius tabulç nunc fu perfintnonelaui non aliud quicquàin led nominis continuatione in mortali re perpetuitatem in aliéna quod effetca dem incorrupta tanquam fit fuperftes, mentitos eflehomines.

Qiiid ergo aliud eft hocciuitatisnolt; men,hxcmultitudoqu3m fadio quae* dam humani generis ^ Quæ cum effet inuenta ad mutuum auxilium fi^ad co* moda fingulorum qui inea effent, de* duda eft ad incommoda aliorum S^ad dominationem.

Nam pari modo 2C in ipfîs urbibus uigent alix minus amplæ fad:iones:po* pularium contra optimates, tenuificon tra Iocupletcs,artincum contra nobiles, urbanorum contra rufticos.Dcniquee= tiam eorum qui uni uelalteri adherent.

AntigorgiifTiidlogusï i}oj Si ergobonam efle præftat amp;utilem,o-mnihiis homintbus, modo h( exteris non fint infefti bonum Ói utilem elfe conuenit: Si proprio commodo confu-lendum.tibi tuisqùefiatribus,parenti/ bus,pofteris atqueamicis duntaxatbe? netacics.lta in nullo numero hoe patrig nomen crit. Call. Vera efle reor quac dicis o Socrates fi de bono uiro fimpli* citer ferma habcatur,fed aliud eft iiirbo nus,aliud ciuis bonus.

Namcum einem bonum dico,eunt intelligo qui omni fuo ftudio ac eoram iurauerit in commoda illius focietatis, atqueobidadilla tenetur iuramentini amp;nbsp;fodalitatis ut dicunt. Verum fi bonus fimuluir amp;nbsp;ciuis cfte ualet commodis omnium bonorum ftudcbit:modo boni illiciuitati non fint inimici. C^æd èciamftfit erga illosin priuatis omeqs bonus chtaciuftus,in publtcainimicus aliterfeeximat è ciuium numero amp;ut deus quifpiam aut fera foius uiuat.

Qiiod uero dicis de alqs fadioni-bus rede reprarhendis, hx enim neque bono-

t^O4 HîerenymiCÀfJiHi bonorum funt ciuium ncque hominum (ëd improborum Si proditorum. Et qui ad illas etiam conniuent non fine culpa funt.

Scd neque bonus ciuis efi qui iniußa fuadet ciuitati quamuis utilia^quoniam in iuramento intelligitiir ut aduerfus de creta naturae non fad at nifi coadtus. Eft autem naturale homini benefacere ute“ ham cæterorum ammahum.

Nam quaécunqueamamus his bene/ facimusnaturaliter,amamusautemho’ mines omnes quia pulchri uidentur: Ëulchri autem uidentur quia fimiles.fta quus Equo uifo gaudet,Bos Boue, Ouis Oue,Leo etiam Leone.

Socrates. Sed tarnen mams ama-* mus muliercsquam uiros, etfi uiruiro fimiliorfitquamfcemina. Cal. Ita, illudnoneftnaturaleex origine fed fi* niscaula. Vtenim genus conferua* returconcubitus erat necclïarius.at con cubitus cummulierefit non cum uiro, ideó cum concubitum alliciat amor, conuenit ut finis gratia mulieres ma» gis

AntigorgiacUlogU!, ijoj ^is amarem us quam uiros.Qiiamuis ui n fi nudt infpi cianturlongè fint pulchri-ores.Ob id pidores Si fculptores uiros niidoslibentcr ianunr,mulieres autem uetïibüs ornâtur.Sunt enim in uiris om nia rediora maiore cum proporrione SC magis exprefla. Mulfenbus genua inter fecolliduntur,carnes laxæ,crura SCcoxg breiiiores quam par fit, na tes amp;' mâmæ crafsiores,uenter latior etiam fi uirgofin Quocirca Tyrrheni 6C Sybaritac amp;nbsp;Ta/ rentinimalèfaciebantpueros cum puel fis ùudos exponendo.nam cum forma adfitücnuftiorncc côncûbendi modus innefariamuenerem proruunt. Scdfi paululum coniÿderarent,non qüg extra eft,cutim folam,fed quæ intus continen tur:püellarüm quidem corpora etcon» cubitum maximo emerent, puerorum ne maximo ptecio follicitati inirêt. Sed ' amp;cftmaiusinmulicribus quam puer is cüm uirisfimilitudinis argumentum. Soc. Qiiod:' Cal. Virtusfiquidem. Socr.Nunquam fatebor oCalÜcles uir* tutemiafoEminaefie, Cal, Cui. Socr. Quoniam foemina cft uir imperfedus uuu muh

Ijotf Hicron.Cüïddnl

multumque ab illius dignifate remotüsi cumcp uixinuiro nifi philolophia imbu to uirtus adfit qmodo uis ut in multere? Cal.NugæueluttnJuiro uirtutesfuntab folutç ita in muliere minus funtperfede* Socin qbusdicas iV quænam uirtuteslt; CaLFortitudints primuut ab eo exordi* arqimagis alienû eftà natura muhebn quale expérimenta dédit jPenthefileagt; quçparôabfuitquinGrfcorS naues a* pudlroiamexureret QiialisAtremifîa annisab hinccirciterqnquaginta, forti' tudine,pietafe, prudeutiaep infignic’ El Semyramis Nini uxorquam amplû imperium rexit prudentia, quantum auxit fortitudme':’ Et penelopes quanta fuit continentiaç^Referunt euâ in kalia quart dam mulierem lucretiam nomme quod ftuprS pafla lit à régis filio femetipfam occidifle,cum uirhorrarctur ut uiucret. QuiddcArmoriæ Gelonisfiliæfideac fortitudinec^Sapphonis fepientia. Pir doris quantam rationcmhabuitPolyxe na dum caderet amp;nbsp;pudicitiac Hippo iam paucisanteannisextinda. Quid plura nonne fapientifsimi legumlatores eu-ram

AnUgorgids iildlogiit. t J óy tarn rei familiaris mulicnbus dclégarut* Eft millier comiSjprudens,prudica, for* tis,uerec0da,fidelisjpia,iufta,parca,pro-uida, mifericors, grata, laeta, continens* temperata:0^ licet m plcn'tqs inferior ui-ro,inquibu(dam tarnen etiam præftanz dor. Ergo pro hac pugnabimus po-potius quain pro Republica. Soera. amp;foemina iiirtutepolleat non tarnen ui rofimilioreritaliö uiro,cum in fœmina fitpræftantior. Calicles Veradiciso Socrates fed fœminæ quæ uirtuteprae-t^elluntfrequcntiores funtuirisac mul* toplures,adeoutomnesferme fint participes manfuetudinis,mifericordiæ, a« morisjpatientiæjofficij diligentiæ cuius daep peculiaris prudêtiæ.q amp;'fi no tanta fit quanta uirorû domui,tn tractâdæ eft accomodatior.Soc.Ergo nec^orator qd bonS eft Reip. côfulct: nc^ue ut uideo quendaaduirtutê hortabit quacnonfit ilIiutilis.Cal. Nonidd/co o Socr.fcd in fpicere oportet quam bene inftituta fit i' pfaRefpub.Soc.Qiiomodo^Cal.Vtde orü potius ^ hominu fit domiciliü.Soc, Quidais^Cal.uera dico. Soc.Quomo/

uuu 2 do ut

1

if 08 HterM.Cdrdtini

ut fint leges optimae step iliac fetuentut'» Defenforem autcra popukim inftituere oportet atc^ etiam peculiarem quedam magiftratumquieisprxfit.nam fi folus is defenforfitautfuccUmbenthi legcf^ contcmncntur,aut fi uincant amp;nbsp;fuperio' res illi fint Rempub.Occupare potcrut, ut in Italia contigit quibufdam qui legibus à ciüitate noftra acceptis praefuerût. Quaproptéroportet leges efie çquas ad modüm,amp; populo inefiequendam fen* (urn Deiutadillas feruandas illarumip uolurttatem potius etiam quamuerba« amp;nbsp;ut indices optimiquicg fint amp;nbsp;incor* ruptiJpfiueró eines afiueti parère legibus aut ab initio illarum amore frâgerét. quodfiet fi focietatisnort poe ni tear, fed adcobcnctcmpcrata fit ratio bonorum magiftratuum, opum, turn muniorumi laboris amp;nbsp;tributorü,res bellica.agrotuß* cultus,uxioria coniundio, patria^ po* teftasSC infernos dominium,conuiuia acfefta,uiuendicp mos utfe fuperiores ob hæc omnia cacterismortalibus exifti ment.Deindeutab initioquædam bo^ nafortunaaffulgeatut tamdin femel fi'

A ntigorgids DialogUT^ i J o 9 neofFenfa cohabirent, ut ctiamfineex* tcrnobdlonullafcdinoneinter fe labo/ rent ld fcilicet fiet in trecentis annis uel etiam ducentis,intotidem enim populus afluefcetlegibus.Qiiod fi non bong fuenntnecpequalcs beHo externo,utno ftraciuitasamp; laconcs quiequid habent irarum inter le in miCeros enundunt ho« ftes.Sed non eft bene inftituta Respub, quxnifi bello teneaturcxterno,nondiii poteft finefeditione manere. Nam hui-ufmodi ciuitatibus accidit ut quanto felt; liciorcsfuntmagis crumpSt feditiones, Ölt;: ita auda potentia fiant| mifcriores, quando feliciores eflc deberent.Et ideo leges ciuitatis ad pacem potius qua ad bellum debet eflè comparatg.alitcr fem-perillas necefleeftlaboraregraujbus in fortunes,uel ut etiam ut audio apud bar baros Carthaginenfes in Africa amp;Ro* manos in 1 talia.Hg igitur quatuor urbes etiamfi ad imperium uniucrfiperueni-rentjleljces èfte non poflênt, imo nee tu tetinere libertatem, quod leges illarum prauac fint,fed eines bellitempore iras urbicas in alias ciuitates effundut, Qua-

UUU I tc

ipo uieron.Cärdiini

reneceffe edhutuftnodidues ede inW' flos amp;fxuos,SC immania patrarefacio^ ra. luuat autemmultum ut fedidono^ procedat,nequis duis ferat. Omnin^ arma,neecomftatum'ducat domefticÖ» fedhace omnia folum fint magiftratuö’ V t ueró armis carere honeftc pofTunt,** mo quafi|necefle id illis fit, ueftis Ion* ga uel à pueris admodum 8i. latis mani' ds in ufu fit. Sic enim uelatur corpus ô^arma nimis dedecent. CumergO Kefpublicækwibus ad tempus pacispo tuerit bene coalefcere, idque fiet fi uirtu dbus maxima gloria honorum,'dignb tatumque premia ftatuanenr: quocirca neceflêeft etiam uium adefie ftatuarum £lt;^ordinumamp;fcpukhrorumamp;ornatus in ueftituód firnilium: nam poenx 0^0 graues necdlariac fint uiolatoribus k' gum,odia tarnen inter eine# pariunt- po dusep funtad lollendas kdidones qua concordiam augêdam,nos autemcum utroqueindigeamus, concordia tarnen per fe fufficere poteft ad rednendam non folum ciuitatem fedimperio ampli ficandam. quics autemuix rednerepo*

^Kttgorgfäs DutJogm. .I^w left ducs ln tali ergo Republfca melius exiftimabune cities bencfacere patri» quamfibiiimo etiarn melius eritquod fa *^am8C gloriamquamtota urbs poteft praeftarepatri» benefaciendo,fi tibiaut aliis benefcccris,non confeqüi poiTc ipc tas.Quareamp;fi immortalitatis animorn nulla eflètfpeSjimo magis etiamfi non adeffet,multi ad benefaciendum patri» incitabuntur fed ramen fpem illam reti» nerebonumfuerit. Similiteramp;'fi Deos neeteftes bonorum opcrum habituros «edamus neep adiutores.fcd

Nee curare Deum credis mortalia quenquam.

Qiiod tarnen religfone fumopereca-uendum eft: Etfi etiam deftiuamur ue« lutinhisquianimo efferato funtSCau-daci,timoré au t poenitentia qu» excon fcientia fcelcrum gigni folet:ac etia ra té oneillaoptime a noftro Gor.adduda, curflagitiafemper tandem homme ue-tè reddant infelicem fi^ calamltofum: nihilominus hoe uno auxilioóóciuita» turn Concordia 6(5 amor uirtutisinprea do maxi mo haben po terunt arque per-

uuu 4 petuo

Îju nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Kieran.CiHfddni

perpctuOjquod ad humanas ath’net) res retineri. Soc. Quinqj/giturmodis.ut uideo, homines uirtutum cul tores àcbo nijCtiamfuppliciorum omido metu/f* fepodunt. C3I. Equidé. Atqp itaO* rator bonus in huiufmodi ciuitate liben teraudieturatc^ utiliseriqhortando ci/ lies ad publicâpotius utilitatem quam ad priuatam.quoniam filt;in publica fin' gulorum utilitas etiam magis quam fi quis ûbi foliconfulathabetur.quis ergo non malitambas quam unam perfefo/ lam. Easep cum décoré quam folam cum dedecore:’ At fi bonus oratotm maleinditutafijerit Republica dum ad uirtutem SC concordiam ciues hortatur, boni quidem fient meliores ac magis m cauti arque itamaiorpotentia improbis ciuibus relinquetur Ôlt; in bonos ipfos magis gradabuntur iniurifiut magis ex« politos illofum uiolentiac atquefraudi* bus.Itaquenefcioquantum tuis idisad hortationibus boni adèras huic urbi auC quantum profeceris,uidéntur enim mi* hi indies 0 j Socrates détériorés idi no* ftri ciues fierimam turpiter (equuntur aliénai

AotigorgUs^DuIoÿts. jpj aliénas opes, ut nuper dum Syracufiôs ob folam praedam inuaferunt, fçd infœ* lici fydere ac quafi aduerfus Deos:ut pene urbs noftra hoc aduerfo bello conçu dent,ut prêter airocem animum amp;nbsp;(ce/ leratas adiones etiam non leue infor» tunium urbis confequatur. Idque ut uideocontingitbifari3m,primumquod noneftfuadenda uirtus in ciuitatema» lis legibus inftituta.Qd fi leges fint bo-næ.morc tn diutino deprauatæ,ali^’ma» gno pfidio funt reftituendç;uclut poten tia, religionegt;efficaci rationc,gloriac fpe. quib,omnib.cq tu deftituaris merito di-xerim(necp tnmihi irafcaris o bone(tuas bas difputatioes ad gloria tibi cÖparan« da potius effe cfi ad ciuitatis ullum com niodS.Soc.Ego tn bono animo hæc feci fernp,fed quomodo uidea res labi in de tcrius,nóhabeo qd dicanifi illud tutu: Nofemp fagitator collimatruerSo gez nerofepoft^adeo uideris ualerearte o-ratoria dici quçfo quib.nâ in pceptis ma ximè ilia confiftet. Cal.In quatuor maxi mè quouis in gencre fit:feu demoftrati* HO feu deliberatiuo feu iudiciali« Socr.

uuu s Hui

ijT^ Kieron,CArdMÎ

Hui tam paucisî’dicas quæfo. Cat Ai«* plificationeprobationum, côicdura ad probationem deduccnda, Ancipifi in tu am fententiâ trahêdo,ôë conncxit.Qua* lia Iunt,noftri rci fcuadoris uirtu.«,iioW liras foi tuna aducrfajCalamitates, exem plum, amicitia amp;fauorbonorum,firn* plicitas,religio atc]p huiufmodi: contra aduerfariorum contumaco, uioïentia, doh,crudclitas,odium fad/oatque hui* uGnodi: Socrates: Atfitampauca funt quare eft quod ipfaars fingulisar* tatibus tantum accipiat incrementic'nl quxdicit fingulis etiam fine arte ferm^ mihi uideotur cfTcpcrfpiciia amp;nbsp;cognita* atuidemusquantampræftet cleon Am tiphonti,lfocratcs cleoni,Iyfi3s Hocrati. Bd nûclfæus iuuenis quidam uit? audio magnam fpem de fe fui in it ijs affert. ui« di orationes quafdam Peridis quanto mdiores uidenturquam Themiftodis, amp;nbsp;tarnen ille fua gtare inprecio maximo habitus cft,fuit(Ç Themiftodes paulo antiquior Perid. nuncuerólycon dedi ^naret orationePeric»uti. Gor.o Socr.

hzc

AotigorgUi^Didloguf. ijif hæc non funt incremeta artis,fed §d ora-hoes c6 gfuaderc debeât oportet ut fint moribus hominS accamodatæ. At mors es hominu in dies fiSt delicatiores,ideo Sforationcs dclicatiorcs requirnc. non quodin antigs neruus aut roboris am alt; cuminis aliquid'deiydereqfiquidc homi nes ijdc fuere femp.indiciofuntcharÔdç Ca tanienfisDe.Repub.libelli,qui quasi qua antiqui, nemo tn uel arte uel ekgan da equate poteft. Et nifi fuimis areïo de argumeto efleufigdc defalfisreftib idé fiimmus orator et legislator haberi po(^ Zetled 00 idem difcrimen inter oratores etufdem aetatis uclutinoftrç uiderepo-tessnam quae oratio apudlacones periir adebit SC fi habeat ad noftros cities uidc ' debin^noftra fiad lacones habeat totŒ audirenó fuftinebutfed reijciêr.Cuergo fois nitore ^dâ amp;nbsp;politise différât,no eft ut ars auda diet pofsit.Soc.Sed qdna eft in oratorc fum.Gor* Imo quae.^ hoc. uel q?Gor Duo.Soc.C^gnafuntilla:’ Gor, ut q» aduerfS te eft in tuâ parte trahas,8d: ^dargumêtû co tra te ^bet ut indices de

lt; terreatjitJ '

1)1 « vitronSärddni

ideh'das. Socrates NonintdUgo Gorgonius Dicam. Si quis ut com' miferationem moueat potentiacaduer* farq meminerit,for(an metu magis mo* uebit indicés ad noçendum reo quant ad commilcrationcm inclinabit. Often* det autetn orator illis maiorem eftelau* detn quod aduerfus potentem liberauc* fint infontcm ex gratia quam cÓfequen fur ab omnibus bonis: denies poftqua iUam adeo extenuabit ut contra mife* rum plurimum pofte uideatur :accuf3‘ torem ipfumapudnobiles nullo eflèin precio fed eum alios metucre à nemine metui. C^od ucró aduerfum te eft uelut quod is quem reum agis publi' cisdignitatibus aernagiftratib. fundus , fit: ab eo argumentum capies ft aliquid nunquam boni feeft mercedem accepif* fe,tanto plus peccaftè exemplo amp;eo ma gisfuiftè ingratum. Socrates. Sedfi modo artem aliquam eftet uis Rhetorb cam,non mdeo lub quo genere artium fît coltocanda. Nam Geometriaeftde menfuris,Arithmetica de numeris, me: dici de humants corporibus hifc$ xgris» ' cura

AKtîgoviiisHiiiîo^Ui.' |0^ tum ucro fabriUs de ligno aüt métallo êiftannariadelapidibus autacreuclhg« no. Calliclesfo So crates non eft Rhe-thorica ut ulla harum certi generis fed communis uelut etiam Grammatica oC Dialcdicazhaetarnen hint artest præ* elaræ. Socrates. Si communis eß (étais Rhctoricaalps feruiretartibusut dixiftide Dialedica amp;nbsp;Grammatica: At Rhethorica folis ciuilibus adioni-bus commoda eft. QuidenimGeo« metrica aut Arithmetica Rhetorica f Calicles. At hoe mihi o Socrates rc-uocauit in mentem quod de Geometri-ca 0^ Arithmetica acqualitateheridice* basjorfart proportionem feu rationem intelligebas 4 alia enim 00 alia eft uteti» ammufica. ataïqualitasmihi omnibus amp;nbsp;communis SCuna Uidetur. Porro quoddicisRhetorieam non prodeffear tibus quibufeunep, non ea tatione com-munem illam apello, fed quod.omnis busutatur. Grammaticaigituromnigt; busartibus utilis,cft uclut QC Diakdi-ca,non tarnen ijs utitur; Rhetorica u-titurquidem ad probationes, non ta« men

ip^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tiierott.CärJiitit

inenfS^ fi aliter quidam fcntiuftt)ipfisU* tills eft. Soc. AequalitatcmintdligO non fimpliciter necp ipfam proportion nemifed uelutdicimus æquaua cfle fep* tem acfeptem,hocnon negabis^ Ca* licks Nequaquaquam:8^ rurfum ra* tionem decern ad quinque Ô^ duo adu* num.Ita ut dominus fuo feruo imperat* itaRexfuofatrapitamp;utRexdominatur iniâtrapem, ita priuatus (èruoreccex/ qualitatem aliam Geometricam qui non eft proportio fed in proportion« feu dominadonexqualiter; ficut Arith-nictica eft fimpliciter hominum uelut plebeijad plebeium.amp;hominum ciuf* dem clafsis ut ita dicam inter ie. Ca* licks: Intelligo: Sed eft ne alia prat* ter has Socrates Eft.Mufica quxeft concord ia: uniufcuiufque cum fua uxo* re uel Hl ijs aut fra tribus:neqj enim inter iiirum SC uxorem eft fimplex æqualitas nam uir pluris eft quam mulier:necç do minatur alter alteri,hoc enimpertinet ad heros cum feruis,fed concordig ratio.Ita enim

Äntigorgid! nidtogUf'. Îj I4 tnlm fe habet Rex ad fuam uxorem ut potensiliradfuam;amp; poputads amp;nbsp;ruftf cus ad fuas uxores. eftque concinna ae-quaiicas concordix . Sic inter (ex tria ac duo,fic inter fexaginta trigintaacui-gintitfic in acutis ut in grauibus. Quid tibiuidetur o Calicles? Verafancex iftimo fed (ongius petita atque Hmilia hisqui de Republica difputant, amp;rcs narrant nimis procula condendis legi/ bus uel ab adminißranda ciuitate radeO ut quanquam (int egreqq philofophi exiftiment tarnen uillulam illos bien* nio cum fuis fubtilibus rationibus in pa cecontineri nonpode* Vel legese-tiarn condére quibus ab ullo etiam fa* gaciuiroregiqueant. Socrates: An tu o Callicles credis leges noftras: pu* to enim intellexifle de eis, bonas efTeï' Calicles: Minimè imo omnibus de/ teriores quas tu fedens ad focum hyez me credo excogitafti. ’Atquandouide tes populum furentem.Magiftratus ty-ranni os, kgt;cup(etuni auaritiam amp;nbsp;arn*

■ lt;5 î a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iiieron.Ciriidni tionem, militumfuperbiam, quoldani contumaces, alios qui nil aliud quære* rent quam feditionem, credo hifcere nil feiens quid fadurus eflès. Socrates. Doce ergo me uel inGorgia bonask« gescondere. Gorgia, uix fieri po teil ut ulllæ leges fint bonae,tot enim ob^ ftant, Socrates. Quae.^ Gorgia-Sine numero fed tarnen enumerabo præcipua. Socrates: Queenam die quæfo. Gorgia: Quatuor incon* dendo,unum inretinendo. Atquein rennendOj plurimum facit audoritas, undc lÿcurgUsôi Numapompilius,ut audio,tarnen Minos ut acceptas à Deo: Solon arrogantius,cum ncc minus men tiretur quan diuinas à fe prolatas pof licitus eft ferUadtibus perpetuam fe’ licitatem,cumnulli fint Athenienfibus miferiorcs. Itaque hoc nomine uel a* Iio quouircommendandp funt populo, ut illifintchariores, atque præcipuum quedam magiftratiim conftitUere opot tetquiillasperpetuo tueatur.Sitque is fummus,nec nifwopulum ipfum habe* at fuperiorem. C^od uero ad conden-das

RatigorgUi nh^oguf, gt;pi • das leges attinet cum ahæ fint ßtiuaro/ rum quidéfacile cd reddereiurias,funt ienim concencæinduodecim tabulis, ue lut quod inhacreditatc ftatei patruo,fi-liusfratrijagnaticognatisfintpræfcren-di,Etfi in his aliquid etiani iniudum ui-dcaturconfuetudo cmolfir. Q^iod ue/ ro in his difiTeiHimum ed, cd ne fraus committatur gratia,muneribus, alteriz usodio atque inuidia. Nos habemus biefenatum Arcopagitarum dipientia Ó^intcgritate toto orbe terrarum ede* berrimum.quod in ilium nou legantur uifi homines longo ufu probatusimi. Sedamp;fufFragia occulta elleoportetut Dij uideantpro quibusferuturaut contra non illi fcire polsint. Omnino cz nimcumconfufa fucrinene Oedippus quidem diuinare, podèt. Sed 0£^ loco iolitario indices habitabunt Qi. ad illos fubelcmcntorum nominecontrouerda proprijs aceufatorum amp;' rcorum Cup# prefsisdeferentur. Demumquodplu rimum prodede, ut leges tV tra dation nes fintobfcurifsime, uariae atquemuf* tiplices, cum enim mtdledu difneiks xxx fuc*

ip2 HifreM.trfi’rfiOM

firéfif fraudcm excogitare non lÏcébft/ ëcmpcrenim fraudem praccedit cognP ti'ó S^tradanö.fndicio eftquod nccpm* gißrätu? quiequam audenrab initioneC ferdf nèc minjftri mfi cum rtiores eorum cum quibus a gunt SC leges amp;nbsp;res quas tradant plenè cognouerint.' VbiergO inuoluta fit huiufmodi ratio atcg diffici' lis primum ad intelligendumpkirimuin exigitur temporis,longe plus ad excogi tandum dolum femper funt cum metu, interimMagiftratus tempus nifi omni-no.lqngum fucrit præterlabitur. Si ab k nitió inicnis tentâuérit.ftatim ut temera riusSCIegGufolatoraccufabttur.Qiiatn-óbrem qux cleóionem magifiratuum. longis ambagibus inuoluent Refpiibli/ CÇ diu fine detrimento amp;nbsp;feditione earn éxercere poterunt. Similiter in profit rendis fententijs tot fenbantur quoi funtiudicesrupprefio nomine a uro rum omnefquefuffragijs latis probenturaut damnentur, quae plura tuleritea potiot fit. Alia difikultas eft circa arbicriufn iudi cum quo pbftunt Udi fauerc, a fieri

Aatigor?gt;iis Dialoguequot;, jpj obelïc, inde iniurix 5C odia inter dues onuntur. Et unius hominis caufa per fæpèodimus totam urbem^ita unlt;us ui-ricontemplatione amamus. lacedemo* nij ob pindatum Thebis immicifsimis peperecrunt. At fic quidem eft certè inimitabilis feu ad fententiqrumgraui* tatem. feu ad uerborum eledionem arque condrudionem perelegantem Ód prolixam tum ordinem refpicias. Qiiis etiam non cupiat fe elle Grxcum uc Homerumin fuo fontelegatï’ Sem-perfuere eruntque homines tam claris monumentis ut prouincias fiiasjillu-firent, cupiantque exteri mortales il-|ic effeoriundosubi illinati fint. In unius iudicis improbirare exofam totam unam duitatem habebimus. Ip« laqué duitas ad feditionem mouebi* tur. Ergo hxceft prima dilficultas.

Secunda eft quoniam qux minima funt tra cru temporum in maximam molem crefcunt, tuneque pofiulant c-mendari: cum non pofsint confuctis legibus nouas requirunt,inhuiufmo-xxx z dl

132 4- Hieran. Cdrddni

huiufmodi mutatione Icgum perfæpe periditatur ciu.tas. Vdut enim Solis motusnon adamufsim definin’ poteft, fed uidemus aliquid eflç ultra dies tre* centosfexaginta quinque, quod colle* dum in aliquot annls diem efficiet,indc duos dies ac tres,atque phane habet an num: Etquamuisexhorum collediquot; one adhuc corngatur annus,aderit ali* quid refidui, aut defi ciet aliquid rurfum exquoordoanni adhuc mutabit,ficin quibuslibet legibus quantumeunque bene conftitutis aliquid practermitti aut additum efle needle eft,quo ciuitatisfta tus faltem poll longa tempora mutetur. iidutut opulenti nimium dominentur aut magiftratus aut tenuiores,aut femi/ na difeordiæ feruâtur aut pullulent. Ter tia eft controuerfiarum macula, nam ne cefleefteontrouerfias die quæiudicijs etiam ft iuftifsimis dirimantur,manent tarnen odia inter eines,quæ mille modis aluntur,augentur,excitantur, renouan/ tur,conduplicantur,quibus tandem ci* Alitas ad feditionem peruenit. Extre»

muni

Anllgorgus Dufogut, 13 x j mum malorum cQ repiignatia ipß in re bus udut primo in reuxoria,unauxor facit ut bello non fufficiant eines,plures concordiam ciuitatis dirimunt. Diuor-tium deftruit filios, necefsitas coniun* dionis parit iurgia,adulteria, uitam in-fcelicem utriqj parti. Si milites in ho nore habeamus iufticiam feruare non potcrirnus: fi feruare uoluerimus iu= ftitiam milites minus acres amp;nbsp;feroces habebimus. Sifeucreflagitia nindica re uoluerimus parentes pledemus innocentes. at quantum mali ex hocie-quatur quis non uidet,cum,ut diximus, unius uiri gratia aut odio uniuerfam prouinciam omnes homines eodem af-fedu profequanturpræterea iniuftum eft infontes pledi: atfi non puniemus iuftitianon feruabitur. Præterea in referenda gratia his qui bene ie geftèrûc cum multi poftmodum petant odia in ordines, inuirgunt, pofteri illorum fi' untpotentes atque fuperbi:finonrefc* ramus,quis gratis ardua aggredietur^ Si rcligionem ubique præeffe uolueri-xxx ; mus

i^i9 tikron.Cdr^ini

mus.oiiofis nidcbuntur gnaui parerctd aliquid ei prætulciitmis.quodcuncp fu' cntjpopulus non potent fn concordia condneti. Deinde difhcillimum eft multitudincmhabere bene paratumad bellum amp;nbsp;ad pacem: Nam ad helium fetox ut fit importuna ac quafiftulta, præterea lapax, fætiajniuftum, adpa« cem omnia contraria rationc. atciuita* tes inroep indigent Ôt pace amp;nbsp;bcllo. aut ergo milites niîquam reuocare domum oportcrct.quodfierincquitv aut milite femper conductitio uti-qtiod u t eft infi® dum Ôt grauCjita orbes ad extremam in* opiam agir. Pfopterca bene conful* turn fuerit fi qua urbs co fitu munira fit «t nullo modo pofsit expugnari.id con-tingcrfiinpaludeampla cxçdificatafir. | hi enim porrront folis pacis artibus ftu-dcrCj bellum procul SC per alicnosma/ ximè duces gercre. Eaque urbs fi bene «nftituta fuerit corn uinci nonpolsit,pof fit uincerc,fola diu quiete dominatio-nem etiam, non folum hbertatem tueri potcrit.lnhuiufmodiurbefolaprçftabit j le*

Mti^crgiils'Dinlogus. 1^17 fccimdum uktutem ujuere ßt^ R,ei’p.j5o-tius quam proprijs commodis fludere. hæc^ fob diuturna cffe poteft. Qlram-ebrèchimeram Philofoplu quida ,quac-rere uidentqr.quj hoc net,cienteä çônan/ fur fuis figmcQt/s argutijsep obfeuris do , cere tnqd«m bene conttiruendi Remp, cum nullus,omninq fitnifi adeofitumu nita fivnatura ut in paludc uel magtio mpotq^uçl arfe uelut.de Babylone refe-rOtjUt prorfus ab omni hottik iniuria nc dum oppugnatione tuta fit.Soc. Erudi« 1 uifti me o Gorg. hac in re,fed pofiquarft tot tanquamdeciuitate ciuibufij dixi« fti uellem intelligcre quid fit ciuisô^uhû filius folius comodo orator cofuletcde beat;'Gorg.ciucm dico qUem alij ciuem , faciuntacefieuoiSt. Velutouem quam ouium grcx recipit agnofeitqj ut lociam , nee in ullo ab eis diferepantem. Eft aù-teqamp;amperare Si parere cgteris poteft, naqui folu parere, lerUuseft:qui folum imperare rex aut tyrannus.Ciuis aut bonus qui fie imperare ac parere poteft ut uita cum uirtute trahatur^ Omniû aSt b lutino ciuiûfolû confulere debet,ut etiS xxx 4- me-

lt;)î8 Uicron.Cdrddni

medicus,non camibus Si ofsibus acner uisprofpiccrefcd 5C unguibus.capillis nam inquilini Si fcrui homines Qé ipß funt SC'ad firmamentum primum Rei* p n bl i ex d ci n de com m o d um,dem um e« nam illius ornatum conßituti. Often* detaotem orator in exhortationeaduir tutem ammorum noftrorum immorra« litatem iüamque tnculcabit fine except tione aut com rouerfia, non more philo* (bphorûqui ut fapientes uidcantur aut illamfuftulcruntaut de illauififuntdu« hitare. Atquorfumcum hæcmalinnt exempli,ÖC cum hoc falfa autincerta.

Experior enim in me cum annum firn jam natus Nonagefimum feptimum o Socrates easiogenq aeprudentixuires, utiudiciototiusciuitatismex quæ hue Icgatum memifirin remaximipericuli, ut fi animus à corpore pendcateas habe re non poßis;ad qüod allufit Homerus dicens.

rfisyèf JlHinp lt;pctirïy Kvü^cc/'fXt /tat iv' J^i'up. ld cft,

lllum

Mtigorgids Diälo^fi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i^9

Ilium lam exegifle hominum tua fecu Ia farna eft.

Et tarnen cum inducit petorantem fuamfsimè.

hisuerbis,

'To'ia-i iPi tcisuç

Hifiui TV«? «vófflt/iri Aty©'' TB’OÄiuy «y^' fV'f»!.

'^iv ^^ Kno yAóitra'HS iiihn©“ y^u* Kiaif/^ini «vt/^H, Quodeft.

Poft hos alïurgit Pylius duxillg dia fertus.

Neftor:cuiusab ore fluit uox mclle liquenii

Dulcion

Socrates. Sed caue o Gorgia ne faUaris nam priora dixitin OdyfleajCum hac fcripferit tertio Iliados. Itaquc potuit efle cloquens in iuuenta cum no-dum iam effet confedusTenio. Gorgo . Minime o Socrates nam quarn tuÜtde Neftoris iênedute iententiz am in quarto Odyflexantea etiam tulca rat in Primo iliados,ut ante illud de elo' xxx $ quen*

15)0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;llieronXdrddni

qucnti'a omninofchptum fit» Sotta» tes: Placet audifle,8C ego inmeuideor »expend idem. /Quinimocumfim’an^ prope feptiiagefimum annum.animus ad Poëfim fertur. Öed die unum fi libet optimus ille orator quem tu fingis, dico exempli gratia, turn ipfè fi tyrannus le^ gesferatanproiHo perorabisjam con« nixuto Reipublicae fiatu fub tyrannidis fpeeie, feuimperct tyrannus, feu paud tyrannl,fcupopulusiprc fit tyrannicus, i,an contrail!umC (Gorgia: Nohfat intelligooSocrates:’ bocrates: Hoc , uolo dicere j an orator hic bonus raagis curabit Deorum uoluntatem amp;nbsp;ut fit probus perorabitep contra tyrannidem, an potius iungetur boni ciuis perfona: fcilicetut ftatum præfentem Reipubli-. eg cuiusipfeeft ciuis confirmer augeat' ^que eum atqueexornett’ Gorgia.

IntelligomodooSocratcs. Sedaneft infacukateoratoris cuertere tyranidem? ' Soc. Multiplcxinterrogatio o Gorgia . nam primum aliud eft de populi tyraoni deuci paucorS uel unins» Et unius pru' den*

Auligorgus 'DtAlogus, 1551 dentiçefficads quiqp autodtatem habe-at,aut contra abieó:t,ftulti,focordis. f;ft ctiam aliud inutare tyrannidem quam e-uerrcrc.Mutare quidem animum tyran no licet acfacilius quam paucorum aut populû Gor. Sed non eft mihi fer mo de mutatione,uerum de eucrfione. Soc. Diuina tradeso Gorgia:fed poftquam nidco tequæ fois libéré medoceredicâ ^ ego quid dèhoclcntiam. Magnum ncgocium eft 0 amice inermem contra totarmatos procedere. Qc folaorationc tyrannum ftipatoribus arque militibus, euftodijs,arcibus^ cum tôt pecuntjs ç3 totfcquacibusfpoliare.Proptcreaôbfer uareoportet in hocDeorû nutum,qui fi afpirarint, conficerc opus poterisiuxta Homericum illud

^Oÿ lJlt;^ «SA I^Wf KV^l^esi ët^op tfJKyVlA'Oy't^ Axirtri. id eft

Aft hune hue uentustp ferens, atcç ap. îpulitunda. SeuilludpotiusPindaricS 6ialt;/'i lt;/lii|(tvT@- ^PX’^f''

luèùx lt;/!« KtZit/é©- lyfilii 'ST^OKuijLiv©'

Oftendête Deo pdneipiö, redam in* Mcnireuiam pronum eft,feu facileQuin etiam

Ißt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aieron.Cdnlini'

etiam iUuddid foletÊ^TïsótóiSequcreDc urn. Qiiin etiam feu fato quodam feU ratione occultiore anxios amp;nbsp;talia qux« rentes ac de fe follfcitos facile opprime* re licet, feu urgente Demone aliqiio, feu ex leuitate ingenij nata occafione: nam Hipparco Pififtrati filio nó parting nocuit in uulgus emanalïe quod perfo* mnum audierat uideratque. Viderai enim multis antea diebus quam occide' retur afpergi à uenere fangume ex phio la fumpto unde abamatoribusoccifus eft Harmodie SC Ariftogitone,audierat-que pridie quod 5C retulit.

Intoleranda leo tolerans, tolerans animo ægro.

Nemo uiris peenas iniuftis iurere-pendet.

Proximum ergo Deorum exploratæ uoluntati,inopia confilq tyranni autty' rannorum. Poftueroeftuita,robura* micicg inorum,quac omnia fi labant, ora tori confilium præbent,animos augent. Demum illudeft fummum præfidium ut bonos illis amicifsimos eflè often/ das,

^vtigor^,^! Di ulo gus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ij} )

das,kuibusquefadis uc placcant tyran nis. doncc inclinata in illos poptili uo/ luntateóif fortitudine Ö^confilio tyran« nidem euertant. Gorgia: Hocinfta turerum quænam officia præftabit ora-tori' Gorgia: Tria uel ad fummum quatuor. Primum, ut bonos tyran» noconciliet illius fautores in fufpicio-' nem adducat: Secundum ut cifdem bo« nisftrenuisque uiris populi fauorcm al-bciet.atque idita ut tyranni exiftiment placere cos populo quia fibi placcant. Demum ut in ipfo agendarum rerum tumultumpopulumconfirmet. Et ne proditor uideatur iniuriam ab imbel libus arceat. nam ab armatis furorem coniuratorum rctraxiffe exitio multis fuit recordantibus fublatam dominati-onem, occifum tyrannum iniuriafquc acpericulum potius quam fe ereptos e= orumbeneficio. Kuius autem prüden tis oratorisut tuta ( unt fa da ita pauca ex empla,audiui tarnen in Italia quendam Brutium cum fe ftultum fimulaflct, Ód confilioApoUinis u(us efletexegifie ty*

rannum

(554 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nieroit.Cdrddnt

tyrannum fine egde QC apudpopulum primas partes obcininlTc.Eft SCalius mo diispræcepsatqj periculofus fed cuius plura fuerint exempla eruntep ut orator fuadeat forti uiro necem tyrannimaxf mefi uel is fit gloriac cupidior, ucl Reip* amatoraut offenem aliquam perpclfus fuerit, Gor. Sedunde namargumen* ta ad fuadendum tam pcriculolüm fa» dumfumett* Soc. AtepotiuspareP fetutdifcederem. Gor.Non ha beo c-goinmea Rhetorica huiufmodi argu-mentiprxcepta.aphilofophis condifce re oportet. Soc. Qviin ergo non audf ftiatuo Empedocle:’ Gor. Nihil tale per louem,nódum enim Cenex crat ctim ego illum audiui nee de fornace cogita-bat-Sedaudire libet argumenta in hoc deiiberatiuo genere. Het enim ut inhis qui exercentur ut ubi hoe fuperare edo» dusfuero reliquaomnia uincam. Soe. MosgeratunA gloriæ Audio fumereo' porter argumentum,ab ipß uirtutepro/ pterquam formidare mortem non debe bis, duita: huiusbreuitateStf famae: per/ petui*

Ä ntîSorSflt;ti Hinlogu!, ip y pttuitate,ab amorepatnçîab odiofado riirmyranm^tyrannidifq? neep enim mi« nustyranni fadis cruddibus, uiolentts, fapacibusexecranda funtôf immania q fiuntabilhus proceribus, magirtraribus müttibuSjftipatoribüSjiudicibus auÜcis,' fordidaep caterua uitiorum amp;nbsp;liixnriæ‘ miniftrajum amicisillius fautoribus ac defenfonbusà mdencordia inner en [lû Ôftalamifotoruni, ab ingruentetibit«/ «Ïij omnibus, en am fecus periculo aiqj •■urna;àbonorum opprefsionejab imme •■C0ti5prçmijs,ornamêtis,potcnn3, De-Ofû deni($ auxilio tS prxmijs poft mor-lem.Âtc5 inter hæccÔnumerâdafuntcx empla quæ nul la çta te uncp defucrût de cruntue. illud inculcâdo ilÜ niominno perqflent ô^crudeUter pcrtjflênt,nûc nul Îo modo uiuerét.at ob cgregia fada nôc glOriofi uiuunt. uclut zeno infignis morte Phalaridis tyranni Agrigentino rum totc^ altj. Gor. Nimis ardua bac funtincazpraacncnnifi defipientiû, ut uideOjatq? infanorS.Ego quan^haepta teûm qualê tibi dixi nec um^talia (it me ditatus,

U,« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nierait, Cdrddni

tus,ncccuiqftam confilium ad hoc dedi dederimue tu tibihacin caufa folusfa^ pias cum hac tua gloria , ego quam diu uixeroSCunus Ô^innocens ÓCfinecalU' mnia uiuere decreui: temeraiia hæcfa* Öa cædefque dominorum qualifcuncp fint illis relinquo quiiniuftâSC grauem acceperuntiniuriammec minus funt in uindicando feri quâ illi in in ferendo im mânes amp;ab omni humanitate diuifiat' que fciundi. Seddemiror abunde o Socrates qui uelis ultum patriæ iniurias, proprias autem confulis non debere ub cifci. Etquodmaiuscftnoftrorum. 0 beatum te atque felicem inillo uirtutis tuæculmineî’ Socrates: Irridesme fed ego patriæ iniurias ulcifci neminem con(ulo,fi pofsim homines ad redarn uiam retrahere fadurus fim libcntcr.

Gorgia: Vnum folumnolo quærcre ex hac tua prgclara fapien tia. Militafti neunquam o SocratesC Socrates: Ccrte: Gorgia: Sponte ne,an inui» tus^ Socrates: Non inuitus fed pro patria. Gorgia Quid ergo agebas no lebas

AntigorgusDUhguf» Ijj? lebasnetuedpatnam uel aliéna occult; pare, uel iniunas patrix illatas uldfci. Socrates. Tuacripatrtam. Gor-gias.Non ergouldfcendi caufa iniunas neqiie aliéna occupandi caufa ars mili/ taris neceflariaeftt’ Socrates. Mi:« nimé. Gorgias. Sed folum ut cam tuearis. Socrates. Profedó. Gorgias. i Quid ergo eft quod uole/ baspatriamliberareatyrannidéï'Qiiid eftcur fuades bonum efleiniuriampati. Itaque o Socrates quid uelis fcire cupez rem. Socrates. Veilemhomincsfer re iniunas,patriæ tarnen periclitanti fuc currere,fuiobliuifd. Gorgias. Suo rumt’ Socrates. Non ita feddubi« to melius fit fuorum ulcifci iniurias an nont’ proprias nolim,patriac uelim,fuorum dubi to.

Sed tu die o Gorgia quid de hoc fen/ tiaL Gorgias. Ego amp;nbsp;patriae amp;nbsp;fuo« rum amp;: fuq pfius,fed has primum iniurias,ulcifccndas puto, indc fuorum, port etiam paniç. Tuucroquidrefponde« as non babes. Socrates, lam me in yyy fen«

ij}8 VleronymiCdfddHÎ

fententiarn traxiflès utexidimarêRhé« thorum altquam elfe egregiam notiti' am ,n{illorum faâa,uitam,mores, exi-turn, adcö turpia 06 omni mfamia ple* nauiderem ? accufant feinu»cem,prCP dunt(emetipfos m fecundis intolerant di, in aduerfis iacent, turpis quaeftus caufa omnia agunnuitqs atqüc nagitrjs obruti, intempérantes, rapaces, ïcues, tneonflantes. Gorgias. O Soera tes hæc funt uitia hominum non artis autprofefsionis. Socrates» Demi-rorualdeo Gorgia hominem intercarlt; bones perpetuo uerfantem candidio* rem euadere 6lt; nó unum fed quotquöt fic uerfati fucrint. Contra uerfantesin* ter calcem aut ccrufam nigros üt Actbi opes fieri,

Ita magis demiror fi ars oratoria tam laudabilis eft quomodo oratores om» nes adeo fint profligafæ uitæ. Video uerfantem in calce album, dico elfe al-bam calcem:inter carbones nij^rumjCar bon es nigros,coniccl J,^ rede :cur ora tores omnes malos qidem,nortdiearrt ora

/«hgolfgûj bùfogi/h |;^9 öratonam artem malam effè. Gor^tgt;* as. Atetgomemalumeflèdicis. So crates. Non, fed quatenus orator rion quatenus Gorgias.

Gorgias . Pulchrum comment turn', bed nequeidfi tibi concedatut fufficit, fed folumoftendit oratoriam non bonunl facere hominem quoi SC fateor.

Quæcunque enim artes Wildijs litera ram innituntur,fi bonos non efticiant, malos rclinquunt, uelut Poëfis,lnftoria Dialedica. atqueinterhascomnumer# * iierim Rhetoricam.

Sed idcftdeterius qiiod etiam multi quihisartibusoperam dant,que bonos efficcre fc proHtcntur,pefsimi fint turn Philofophi turn iura adminiftran-tês. Iteqüe o Socrates SC Rheroricani «Ge artem docui amp;nbsp;egregiam dlt; Rei z pub. utilem.

Ethona quac uulgo bona eße cre-dunturbonaà' mala. EtArchdaumfe licem ede ob pounriam atqiieopcs, ui-tia autem bona non ede fed ad bonum:

yyy * s^

ij^® HicronymiCdrdini

ÔC nonnanquàm præftarc quod pn-mum. urpote cædem amp;nbsp;rapinarn bona cfle quoniam plus boni in fè con® tinéantopes atque potentiaquamma® li fcelus. Qiiod etiàm clariusluce o -ftendo.

Nam fi opes optimefuntabfc^ dubid quænobis uitamjualitudinê, fenfus fo-mitto modo uoluptatesjprolem perpe? tuitatisi^ cum hoc ipem faltem fi non ipiamperpetuitatem , amicos coniun-«os ôC bonos uiros feruant incolumia, etiamfi uihamalâ fint , poterunt,adeô parum mala efle ut mcliüs fit opes pof fidere uitio partäs, quam illis dum ca-teas omnibus fimul carere bonis.

Si uitium ait occultum,immunis egt; ro ab infamia : ficum potentia con-iunda, tutus à periculo. nolo uitium unquam efie bonum fed uiam ad bo-num. ficut qui alca uel adultcrio di-cuntur.

^Praeftat omnia bona 5C mala com-parare SCpofiquam in mortalibus nihil eft à malo ufquequaque immane præ-ponere

Antigor lids Tyiiloguh ij4t ponere quod plus continet boni mi-hufquemali.

Nam SC tuo more adhuc incidis in cündem errorem, nam omnino mali a/ liquid adefle necelTarium eft, 2C plus iaz duræconfequehs.

Dicas quæfo fi magiftratum géras in Repub mala,maluseriss' attamenmelius eft te minus male adminiftrare ma-giftra turn male agendo j ut non nifi coa (?iusrnaleagas quam alium finere qui adminiftrando multo plura damna in* feratReipub.tum prçcipuèmifcris.Iam uero amp;nbsp;de iniuria quod optimum fit ne qucinferre,neque pati:atfi modo alte-rum cogaris facere melius efte inferre quam pad ,quod hoc gloriofum Iptum-que nee animum malum efficiat. fitque uiripotentis,opulentiSi quod adum eft ut deleas in tua eft poteftate .at ferre, ignominioftim, turpe, ibrdidum, cum animi dolore contemptum amp;nbsp;milerum. Pauperumque eft ac uilium, nec c3 ue-lis malum hoc «pftirn QC labem delete intuoeftarbituo.

yyy ? Porrr5

1,4* HieronytniCäirdani

Porri et iilud oftendi quonam paefîo uitia infoebces per fe fadant homines uerenecopinione tantum. Vokiptates uero humanas eiufmodi eflè ut neeeflâ' pofint cum dolore confunAç . Calb* des. At^0 plurimum hacipfadifpU lationefum deledatusjiec peeni-tuif ut nunquam alias,au* difleSocratem differentem»

tlUronymi Cardini Antigor^Mt Di4lt;3^H( finit,

HIERO

IHI

HIBRONYMI CAR^

DANI HBDIOLANENSIS

Medici, de Aqua amp;f Aethere ad Io^ an. Formentum Reipublicïc VenetæLepatum

Eiber,

DeAquii Lib, I.

Bïurdutn' e(ïct. tmo de f‘^^^at»i!c[oan,Formen«« ^^?^^“’’' oftêtandi inge JW^^^I ^^ ^^*^^3*” refcha,amp;in ! ^“® ^°*’ hominumfalus ; uerfatur,ea docere,quac expeMmentohaud congruanr,uitamq} aegrorum ob perttnaciam aut admjra-tionis opinionem apud homines gene-randam.perdere. Sed neepingenui ui-n ad augendum opus, uel nomen ac tü tulym, ufus aquarum amplißeandum y y y «j doccre

IJ 44- Kterouym Cdriuni

docere, quonam pado finguli mofl^( decodis uartjs curentur. Nam quis du^ bitatquin parum interfit quod beliebJ rum des,aut Icamonium, aut piper, feu illorum décoda. Talia enim docereefi fet extreme uanitatis, atqueambitionis inanis. Quapropternon de decodis autaquis calidis,in quibus fi non ars, natura metallum aut aliam rem incoxit: necjueetiam deftillatis aquis, quas pari rationecoftatfaporeSC odore ueheme ti prodere fuas uires, fed tantum de firn plici aqua, qua pro potu non folum ho mines,fed cunda animantia utifolent, tradarepropofitumeft. Necobadmi tationem mentientes, nee ad opus au géndum quiequam pratter inditutum adij cientes,folum annedam earn trada tioncmquxamp;l huic opcri congruat fiC alibi honeftiorem locum non inueniat. Ea autem efi: aquarum quæ nullo fapo reodoreqp mamfefto præditæ, uires ta men baud contemnendas funtaflècutç. Qiiænam autem fint fuo loco dicetur. Nunefatis fit rationem redderehuius.

Cum - 4

De Aqud liber. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;154.7

Cumenim ßpore atqueodorecarent, licet arte fadæ j ac fi natura tales euafe-fint, communiqué dulcium aquarum c genere fint,eodem locohabcnde funt. Aidemedicatis aquis decodis^ alibi Icripfiffe me memini. Ea uero fuit conz firuendi operis ratio utuelut Hippocra tes dixit:fi liceretomnes uno medicamê toacgrosfanare, id facere debercmus. quampaucifsimis enim praeftat uti. Er* go cum id aqua efficere pofsit, nee Ion-gins quaefita petitaue, fed cui libet prx-icnsóCin promptutoperæpretium fa/ t^urum me pode fpero ,fi quomodo id fiatedocucro,ut non folum admirabt-Jis hæc do Arina uideatur, fed etiam hu* mano generi utilifsima tibi uero loann. Formenti non fécus ac Galenos Glau* ConiautHieroni opus hocinferipftqui cum prudentia uitxque fplendore ac generis antiquitate longé maiore mu-neredignus elles, hac tarnen caufa tibi debetur, quód illorum exemplo falu-tem tuam uni mihi cômiferis, qua in re tantum tibi plus debeo, quantum ciui* yyy j tas.

ij4^ UieyonymiCdnldni tasnoftra celebemmis media's abatte dat.Vfus autem fiim compendiofa qw® dam compofitionis ranone,ut quam' uis liber mole exiguusuideatur potefts te tarnen maximusfirutuero faciliusk genres hoc intelligant,antequam adip-iam tradationem dcueniam,de illius or dine quidam neceflaria proponam*

Primum igifur confiât operation's maximas, amp;nbsp;maxime communes ex ca Iido,frigido,ficco,humidoquéfieri*uc^ hit arefacerc,hurnecfiare,aftringcre.la' xarCj confirm a re, refoluere, concoquC' re,fomnum prolicere, lac generate, fla^ turn difcutere,cæteraq}eiuimodi. Qult; igitur maxime calida, frigida ,autficc3, uel humida funt, omnia hxcetiameui* dentius facere poflunt.uelut aqua.Qu? quod elementum omnium fit frigidifsi ma,ó^humidifsima, quodliquida ufui aptifsima, quod familiarisamp;confueta maxima lub quantitate ac tuto foleat adhiberi. Verum fiatim occurresdi/ cens:fi aqua Irigidifsima elTet, fiatim pon keus ac meconiu Ô^fub parua quâ-titate

De Aqud Uier. 1547 Jltatcocdderet. Et fî hum/dißtma en-tim uelut oleum laxaret,ac möllern redz derenquorum neutrum facit. Galcnus qui tot amp;nbsp;tanta confcripfit,cum Arifto-lelis principia non attigerit merito hæc intadareliquit. Sed fiquis Ariftotclis principqsinnitaturfaeiléab his queftio nibus fe potent explicate, ucrum fécua daquzftio faciliorcftjSC à Galeno qua-fifoluta,quod aqua quia non len ta eft f-deo non adhgreat,amp; ob id non adeo hu medet, Cumenimhaefetitferméolet inftarpinguefacit, nou tarnen tan turn. Sedhæcmittamus, primam aggtedia« murcuraqua cum fit frigidifsima non occiditC imónelaeditquidem,mcconi/ urn autem occidit. Sedfi quis redéqu« in libris de Return uarietatc fetipfimus anequaturhaudla^orabicin reddenda caufa. Adu enim aqua experseftoz mnis caloris ; fed tarnen tam facile ealef çitutuixunquam trigidifsimafit. ue« rum et fi talis fit haud pernitio(àeft,quQ niam ut alias docui, frigiditas hcc que-dam priuacio eû. Priuatio autem nec ni ware

1548 nieronymîCdrddni

ware nee nocerepoteft. Sed fiquis ta menfrigidifsimac aquæmagnam quan-titatem ingerat,Ixdetur, aut forfan pro* hibitanatiuicaloris difttibutione peri* bit. At meconium nonfrigiditatefus interimit, fedquia poteftatem habetfi* milem frigiditati qux adu ineft aquæ aut alqs rebus, ftuporem in ducendo W gidum efle uidetur, cum non fitupfum enim (pirirus cohibet Si torporem inquot; ducit unde mors nonnunquam reelin' tur. Igitur meconium ultimam habet uim cohibendi fptritus,uelut euforbi/ ummotum ciendi: undefrigidifsimum unum, alterum calidifsimum effe dieb mus. ConfiâtigiturexhisaquampO' tefiate efle omnino innoxiam a du au* temproutexcedentem qualitatem ha-buerit. Eamqué calidarn aut frigidam, utrameç enim qualitatem fufeipere po-teft,quod non fint contrarias. Sicca au* tem efie nequit, nam natura ut alibi di-ximus liquida efi.

Ergo aquae uires principales funt tres calefaccrc fi ferueat, frigefacere fi frigi'

De A qm Uber. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ij^f

da fitjhumedlare quod fit h'^da. omnia autemhxcferme in extremoordincha here poteft. Nam Ifquida natura eft dC omnibus miftisliquidor,calorcmetiam SCfrigidusmaxime fufcipit. quamob« ternhacc tria efficacifsime præftare po« teft. Etquæ ex iHis de^iuantur uelut ex calore exuftionem,ex fri go re to rp oa rem,utliquida eft emollit. His de eau fis hxc omnia tum etiam quac ex coniS-dionc duorum fiunt uelut ex liquido amp;calido,ô^ exliquido 8Cfrigido,cffica cifsimè prçftabit.Èft et quippiam quod ex medio uelut tepide propriè gigriitur Et quod ex alterna uicirsitudinc calidi acftigidi. ut inuniuerfum iam fint 00:0 ' módilt; Qiii omnesuim maximam ha bent : 0^ pro ratione eorum medicatio/ nes ualidæ atqux exquifitè oriuntur. Poteft 8C rurfus intus atque extra admi niftrari ut iam modi duplicentur. At que hi generales funt. C^iamuis aliqui raro in ufu ueniant,uelut potus fermde. Cumquepro temporis ratione finguli modi innumcras uarietates fufcipiant,

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;manife

ït^ö liieronymiCiirddhi itianifcßum eftnumerum afFedionunl rnaiorern non elle numero modorum aqnx potabifts admtniftrandac.

Rcliquum eft ïgitur ut doceamusfin gillis affedibusaliquem modum admi nifti'3tionisaquæopponi. Namfihoc oftenderinius, cum iialidiisimumhoc prorfidii genus efte demonftrauenmus, nee numero adminiftrandi modos arte (ftibus corporishumani efte inferiores, conftabititatim omnemmorbumaquf ufupofte curari. Cum enim tria fint qux rotam curandi rationem compleât contrarieras, uarietas, SC magnitudo au xiliorum ,uarictatetnquêac magnitudi nem inaquac adminiftratione nOndeet fc docucrimus:ièquiturutficontrarieta terh etiam adefte pro fingulis morbis oftenderimus, utiamabfoluta medicina in aquæ adminiftratione efte uidca tur. Primumigitur morbos per genera diuidamus in cos qui Hunt intempérie^ arque ca duplex;cum materia 8Cfine ca amp;conrinuitacisdiuifione, atquecom=gt; pofitione. Matetiarn quidemautper^ murare,

He AquiUitt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;150

muitare,aut educere conuenftantea uc/ ro concoquere. Si ergo calida fit,quid magis aqua rethgerat, aut intus frigida exhibita,aut exterius tepidaï' Sifrigida intemperius frigida exterius foluitur, Calor énimrtatiuus confirmatur. Edu« citur uero multitudine potus amp;nbsp;balnea tepidg inde calidç. Si ficca humedant balnea.Si humida ficcantur corpora fer uentibus aquis. Atque eadem ratio eft intemperiei abfque materia. Infolutio-* neuerocontinuitatis . cumcurauke-rumfitexiccatio, eam tacerelicet afst-dua lotionc frigidæ. Sicut amp;nbsp;uulnera curamus prohibendo phlegm onêcum frigida,Äffctuenti aqua conuulfionem, quamuis fateamur igne ipfo melius fieri Si uero morbus in corapofitione fit luxata calida perfula reponerelolemus. Obftrudioncs potu copiofae aqux libe ramus, it a ut fi libeat modos alios à mul titudine conftituerc liceat. Quanquam multitudo fub efficacie caufa continea/ tur, amp;nbsp;ipfa tarnen moles rei aliud quip-piam facere poteft,uelut 2lt; calor, amp;nbsp;fri-giditas.

îj^t HicronymiC^rddni

gidit3s,8C fubßantia atcp caetera etïifmo dï.Sed quoniam fi quis hæc per fingula capita diftmguatrurfus repetere coge' tur, ob id ad illius tractationem ftatim defcendamus.

Aquarum dulcium pluresfuntmodi atep differentiæ,fed præcipui funtfond urn fluminum,lacuumjputeorum,palu' dum,pluuialisjé ciftema, coda chalybe câdenti uel aerc feruefada, ac deftillata. Omnium autem primum expedit optima m fcire eligere. optima en quae puts eft ac tenuis. Hæ enim due funt qualita^' tesillineceflariac nec alix utmihiuidc-tur.Puram igitur expertem efle oportet faporis,odoris,at(^ coloris, tarnen mun dam ut cumexponitur luci nihil in ea uideatur innatas. Manifeftum eftenim quod fi innatans aliquid,aut fapor ,uel odoralienus,autcolor in ea pedpicia/ turnon eflepuram. Et fi in uafeaeneo polito maculam penitus nullam relin/ quat.Purae etiam in laneis lineisqj uefti-bus poftquamficcata fuerit nullum ue/ ftigium reftat. Tenuis etiam fi fit, erit per/

1

ne Aqui liber, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ijfj

pcrfpfdia Mein's pondéré. Qiranquàm oeneca neger dtfcrimeeflèmanifeftuni ponderis inter dulces aquas.Dulces uo camus aquas, id eft, faporis expertes M nt à falfis aut bitumtnofis diftinguutur. Eatdem eruntetiam facile mutabiles ex calido in frigus,amp; rurfus efrigore in ca» lorcm . Vndeetiam facile putrefeentes ni aliud obftet probantur. ld enim ex tC niiitate fubftantiæ plerumque contin* git.Erunc etiam tales ut legumina in hiS nciléSCbreui coquantur. Vclutenim quod pénétrât eeleri ter to turn immutaC quod omnino externS cft,non ita aqua tenuis ingreditur legumina, 5C feruens ca emollit,crafla autem nequaquâ. Eft adeô hoc ingens qUaiidoque difcririien Utquædam legumina nunquâcoquan tur in quibufdam aquis.quç tarnen in a-Ins celeriter coquuntUr.Hxc igitur funt figna tenuitatis utilla puritatis, quam-uisfin dixi)aqug h^c duo fufticiant,puri tasamp;llcuitas.

Omnium aquarum faluberrima amp;10-prima eftfluuiorum,quorumalucus eft profundus Slt;terreus,nô limofus tarnen zzz cuius

I)Ç4 PierOHyiHi CirJahù

cuius ortus eftprocul Ô^ab oriente,atep incalidareçione , amp;nbsp;motus Icnis,fiee* mm optime à Sole excoquitur. Odo i* gituruidentur aquæoptimç condiho» nes,quae omnes praeter unam Ntaliac« conueniunt.Quamobrem meritô eafe-ré omnibus alijs prçfertur.Quodautcm aqua ex flumine melior fit quàm deftib lata, di^nofei poteft ex hocquodSol plus quam ignis concoquit ÿ ^ motus magnus quam paruus, amp;nbsp;temporis diu turnitas plus poteft quam breuitas, Si natura quam ars.Poft banc tarnen efta^ qua deffillatafupercineribus.autfinio, uel fracibus,aut uinaceis, aut in duplid uafe uel etiam fuper igné, ied tarnen ua* feuitreo. Subicquiturbanc fontiuma* qua,fed longointeruallo.Quippç deftil lata leuifsimaeftatep purifsimaamp;falU' berrima.pkirefqj morbos uifcerumfola difcutit. Velut tormina,grauedinesjfeyt ros, podagras, cacbæxias multaç buiuf cemodi talia, Fontium ergo aquaquafi media bonitateeft.Decoaa adfuum ge nus refenur mu!to ta me melior. Gifter-nina amp;nbsp;ipfalaüdabilis ,fi rede lUa fuerit

1^( Alt;}ttiUier. 1555 hda.Nam fun t qui picans uafis cxcipi^ pinntaqiiam nthatmedifata Etrurius « ab imbre colligatunaut fi iam diu non immola manfent. Optima eil quae fabu io folo expui gatur,fcd denfo ac tenut in l^pideas hydrias. Lcuiorefthæcaqua quàm (ontanâ,non tarnen piirior. boH 8c uentis fit expofita ut repuigetur.Vci ’ïetijsdumperpetuóexhauriunt , fieri *ncliorem putant. Habetur id nice mo« ins. eftque necelfarium Öi^ utile,fed non filfficiens ut optima fiat. Medicata eft c chalybeôf eo magis exacre,falubriorcx 3^0 ignito èchalybefoluit duritiem lie nispodagricisôCuêtriculo utihs,aluum tarnenaftringit. Reliquaeomnesmalar. fedpefsimjepaluftreSjô^deindelacuum, crudæcnim funt amp;nbsp;împurç,poft puteo-tum , fed profundiorum amp;nbsp;corum qui funt in continuo ufu mehor. Cafterum plunialis aqua nó unius generis dici po teft,quandoquidem 8C optima fitfimul 6lt;^pefsima. bftcoda atqueideo tenuis acfubdulcis,ut quç aëris natura partiel/ pct,fed interim imputa amp;fœtida. Qiiâ-obrem Hippocrates confulit coquen«

Z2Z a dam

•J ft UieronymiCdriiiini

dam ené 8i excoIandam.Eft autem à ria lurafimphdsaquaeadeoremota, utci-trei colons fit nonnnriquam, ÔCfubuiri'' dis.Tall's eft quçin imbnbus 5^cum to* nitru decidit. Que autem lenitcr utpuri or eft,tta minus leuis atcp falubn's. Quae igiturquafifponte decidit eft ate amp;aiP tuinnO,tantum hyemali amp;nbsp;uernali infe ri«r eft, quantafotana 5C fluuiali falubd orut optia oium fit hyemalis et uernaHs pura fcilicet SC c0co(fta,a tlt;^ ideo leuis ri acxftiua autumnaliscp etiammagistc-* nuis uernali fedimpura:indeFontana et Sefluuiotum. Hçob ufum SCpuritatem exquifitefaftis atque robuftis mcliores funt. Cftetum imbriferg iecori,lieni,re nibus,pulmoni ac ncruis,uêtriculo quo queSCinteftinis utiliorcs,5C adcodio/ nes acfecretiones aptiorcs.Similedifcrfi men eft in flumihibus. nam maiora quo niamlentiusfluunt, minuslerram mifi cent,ideocp fuht puriora, magifque décodas habentaquas. Verum quia lon-gius excurrunt, diuerfaquéalia flumina in fe recipiunt, quorum aliqui metallic catranfeunt loca, nullum iUorum falu* bres

De Aqud liier. ijJ7 ßres habet aquas praeter Nüum. Quo »« g'turmaiores, ep fuautoresmon tarnen mehores fern per,fed pl crunqj • Velut I» ftetjEridanusacTyberis. Vixenim gés uHaquæcxhisfluminibus,bibit, boni cfthabitusatcpfalubris.Obidetiâ pluri Wij refert qua quifqj parte utaturintam longo fluminis tractu.Atqs de his fic ge neraliter didum fit.

Sequitur ut de fingulis differentqs a« quarumnuncagamus. Hippocrates in libello de Humidorum ufu inquit de ca lida:lncarnare,atcenuare,liquetacere,mi nucrc,colorem reuocare, coloré difper-gere, fomniferum SC in caput amp;nbsp;in alla: conuulfionum, tenfionum, initigatiuS, dolores ftupefacit auris , oculorum SC quæcunqj tah. Frigidacalefacereuelut pix ulceribus;prxterquam à quibus fan guis erumpit,aut erupturus en : fradis luxatis,reliquis quibus linteola funt me dicus. Ofsibus quoque ac dentibusami ^^’*^’^§o’’*:s quoep febriles fedat. pb id eti am acalidaueluptates SCillecebrae. Et calefacit primum calida uelut in mant* bus internas partes. Af ulcéra calida gau z2z ) dent

'^Î$g KieroHyntîCdrddiii dent ex confelîo quia tegi aflîicta funt. Caput quoQ5,nenn',fpma, dorfum, pe^ élus ac prxcordia, calidam perferrc poC fùnt,atœ ipfa gaudent.lmus quocç uen* ter calida in p'rimis deledatürunde eX' trem» partes ô^ uefica amp;nbsp;genitalia ac ui-rilis pçnis glans, Atcç hçc de calida fim-plicitcr,ideft,nonfcruente,nam defer* uida inquinCutis ipfàcxulceraturTup« né calidae afpcrfionc.ManiE.ftum eft no derepidaintelligere. Suntenim calida^ rum tria genera, tepida amp;nbsp;feruens,q«« krri non poteft,uritcp quemadmodum óf ignis , quæetiam pilos caderecogit-Alia calida eft admodum, fed tarnen fer ri potet de aqua îquit in feptima Apho-rifmorum: Si fabris non à bile habeat a/ qua milita calida fug caputaflnTa febris folutio fit J non enim deferuente intclli* git.nam inquit: Calida ne ulterius per/ gatuturat. Defrigida ueroinquit:A* qua frigida prodeftpapulisrubicundis quaks atc^ alia parte fublatajerumpSt: qualesper iplenia attredoria emerent. In carnofis uero Sd ten era came prseditis fubrubicundg funt, innigris autemro*

tun*

De requit libtr.' »jst tundaSjDorhicnesidcft, fururtcuh' ap/ peilatac, Squalesinipfiscahdislaua/ cris obonuntur,ói tnulieribus ex menfir urn fub eurem recurRifiunt , ÓC ab irrita« mentis cutis aut infolita uedimêtoruni afperorum gcftatione,ólt;S ex fudoris exi-tu^aut ubi quis ex frigate repente,ad iglt; nem, aut cahda lauacra accefsif.Tumoz res quoep in atticulis £C dolores fine ul« fete ac podagricos Äf conuulià plurima «x hisdrigida muka affufa Icuat ac extegt; nuat,aG torporem inducit.Torpor enim-moderatusdolorcm foiuit.In diftentio« nequoep abfq; ulcercïueni carnofbjtne-dia arrtate multç fngidç aquç aftufio, ca loris reuocationê facit Calor autern hçc foluit/rigida quoeß urilis efthis quibus fanguis fluit,aut fiuxurus eft.De humt-da tllius fubftaatia base a fort : humeda« reprolutione uclut nares ueficâ flatus; Oftenditaût duo genera operationum qua: ab eins fubflantia proueniunt, nee nondifcrimeneorö ab operationib.que à qualitatibus adiuis procedunt, dicês: Madefadio itacpóó humedatio debile quid eß, frigefadio aSt 3^ cakfadio ua-zzz ^ lidat

Î^ (Jo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Kieronymi Cdrddt^

lida.udut ex Sole. Sua enimlenitatcla^ chrymis côfert,ut ad acres ftillamentö IC Hemfundataliquis, nelalfüginofa côta* du Içdat.Et cauls ulccnbus oculorû do öo 45deft, amp;^ repletio ad natura reduces. Idem qualitatum inuicécomplicatarutn uimatf^poteftatema frigiditatc humi* dæfubuantiæ iuncla initium faciensdo cuit bis uerbis: Frigtda conuenit,ubt art xietas ex calida oborta eft , eâ enï fedat. Et cum calidis cibis quis ufus elffngida deledatur. Etin animideliquqsfrigide affundere exfremitatibus prodeft.Etgc nerahter fngidf potio iucunda eft diora ci atcp uentriculo. De calida uçro amp;nbsp;hu^« mida aqua hxc habet quç referret ope^ tatCalida oculis conuenir, dolorib. fup* purationibusjlachrymismordacibusjiik: ets omnibus.Eft autem fuppuratoria no in omni ulceretcutê mollir, atténuât do/ Ioremgt;çximit rigores, conuulfiones,an« tè ac retr6,diftentiones lenit,capitis gragt; uitatem foluit. Plurimum autem condu cit ofsium fra duris, m agis aut denuda-tis,ó^ ex his maxime his qui in capite ulcéra habet, ÔC qugeunq? prac frigoïc aut ” nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mori

Df Aqud liber» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I^^I

n'untur aut ulcerantur. Item m iilccrario pibustamuoluntarqs ^ inuoluntarqs, quaha funt delquâmata: herpetibus fer-pendojexedettbiis.denigrausjaut in gin giuis aut aure fedeûeaut utero.His onv nibuscalidautüiseftjaciudicaton'a. Articulas quolt;ç induratos, aut ab inflâma done aliquando oborta, aut a diftortfo-ne,operæpretium eft fanare aqua calida in utriculum infufa.Subiecit amp;nbsp;uim con trariam calidp ac frigidacaqup ,di'cens; Poft calidâ corpus refrigeratur, poft fri-gida aut incalefcit.Etquod poftcalidam uccatum corpus durefcit uelut amp;nbsp;à frigi da oculi. Ex quibus adio no propria de prehenditur.Inde etiam ex hoc commuta tion cm docuit,cum dixitdam uerope des defierunt perfrigerari ex calidc per/ fufione. Voluit enim nos intelligere con trariasoperationcs cum fibi inuicéfuc-cedunt efte ualidiores ,imo periculolas, fimodS qualitercuneg excelferint. Pro-pterea etiam fubiecit ufum eius oppor-tunumamp;Icongruentem trifariam. ex a-dionis men fur a, ex aqup qualitatc etmo ra,turn ex fenfu patientls,diccns:Iudicat zzz 5 auten^

jî^i UicŸonymîCdrJdnî autem délitsipfc egrotus cxcepti's mu tis,aut kuiter iydera as, a ut ftupefaâis, aut «dut in uuineribus perfrigera fis,aut ninito dolore uexatis : hisemm hçc fen fanon peretpiuntur. nâ non fentiunthi pcrulîi. Irëqj jifiindç ac magnçluxatio jnes. Nâ candioris aefrtsidtoris corpus ipfam pcrfulum index en Verum utra* mmq; guettas debile quid eftjmultitUquot; do nero effteax. Sed tarnen finereopor/ tec,donee id Hat,cuius generar^tiia Hunt, antequam aßt ad finem ipfiim deuenia/ tiKjCeßandumeft. Manifeitum d?igi* tur,quemadmodu»Tgt; Galenus dfxit.bn-am huius dodrin^kminaj'mo totâme .thodum nobis bonus reliquic Hippo-crates Nâ à' quib.cal!daautfrigtd3,aut caUda aquajautfrigida aqua,aut ealidif-fîma, autfngidiisimainrus ud extra,SÓ ejuçnâfint opera iUius nö ,ppri3,À'qui/ bus fuccefsio coueniar, amp;nbsp;quomodo in ftngulis fit admimftranda, ipfc ide diffu seac quafi prêter folitum moré ob rei ip fius utilitärem tradauit. Qamobrem amp;nbsp;faciliornobisenamdifputatio de htse |itgt;ac dodrina agendotum.

lam

De ÂifUdliier'. uÂj Ïam uerô cum duo lint feopi artis me/ dicaf,ftnitatem quidem tueri^SCmorbos propelkrc, de fanitatis primum confer-uatione agendum eft.Nam Ô^ex ilia ko pos curaridorS morborS uenabimur.Ita que baud dubiû efteôferuandaefanîta« ds pdpuâ caufâ efle aquarQ boni tacê,nâ amp;nbsp;aër malus fit ab aquis prauis:^ fi bo/ næfintaqux, aër malus eflè non poteft» Cum ergo hçc duo dementa necefiario in unum conueniant,erunt ÔC frueftus Ô^ olera etiam optima:amp;i animalia edâ qug utrunchelementû haurtunt,hiscp ucfcuri’ tur,etiâ optima prædita habitu. Qiia de caufa etiam hommes uiuacifsimi,cropti tn» têpcraturç,qui Slt; utroep elemêto ^« fièutantur,ô^ cibis optimis uefeantur: Ô(^ condimenta etiam, qug exaquis fiSf, ptxcipua habeant. nam in frigidis regio* hibusobid uiuacifsimi efle nequeunt, quôd frudus Ô^olera abfolutç bonitatis elfe nequeâtgt;c5 in his nec aër purus,ncc aqua tenuis licet pura,efle pofsït. Ob id quanquàm robuftifsimi, amp;: caloris intc-gri ob frigiditatem acr.is,non tarnen een tefimum annum excedere q^eunt fatin

1554. KieronymiCdridni caltdis regionibus homintbus, fi hçco? mnia quæ didurus fum, adfïntgt; licet ad ducentos annos peruenire. Qug enim ad longitudinem uitac maxime neceflà' . ria ftinr, funtquatuor : aqua 2lt; aër opti* mus,2lt;cü his frudus,olera S^carnesbo na tepeties amp;nbsp;bonum regime mtf.Hæc autem omnia ex aqua pendent, nâ de aë re hudibus flC oleribus quód aq natura rcquantur,iâ didß eft, Temperametum etiâ generaliter fi non delinquatur in rex gimine tale eft quale aerisaquarS fruCtu urn olerum.Nâ cum hpcfola ab animal*, bus uel quç ex his Hunt hauriâtur,nece» fe eft per continuam generatione eo ut deucnianquthomiuutemperies fit qua lis aquaru.QuodCardani uidem us. ne-que enim foU incolç ibi bona teperiem bonumcp habitû habent,fed alio migrâtes uf(^ adaliquot gencrationes earn re tinent. BonS aSt regimen côtinet, ut aq potu,non uini ytatur,Namcp aquaad ui taeprolixitatem gC incolumitatem plwt mû confert,eftqp uino loge praeftantior. Cû enim tenuior fit, alimentum in par* Jcsliquidiorcs penetrans intimius dim'

Df A^«4 liter, l^ii Hit 5 necadiirit quiequä SC pfçdpuè pin-guiorem aliment! fucc3, nee cogit uinS illud ante colt;ftionem penetrate ad tecur amp;nbsp;ex iccorc ad membra. Longe^ uino utilioreft uentriculo, licet ob confueiu« dinemfilt; intemperiem iam uiniufuac-quifitum,nonnullis fecus uidcatur.MuI ti enim uino afluetij quoniamab illo uê triculus extenuaturob inopiam calorie natiuqatepetiam ad ipfum aliunde influ entis,coguntur uino uti,atcj in eius ufu perfeucrare. Sicutetiam inalrjs prauis confuetudinibus contingit. Patiuntur «nim hi quid fimile utentibus cibo imz moderato,utcalor non afluetus conco-quere,fed folum tenuioré ad ie cibi partem trahere, femper multocibo iridige-at narn necdiutiusconcoquerepoteft, hécexpauco alimento breuiep conco-lt;^ionetanc3 nutrimenti elicereut fefu-fterttareualcat. Hoc a que Slt;uini diferiz men inOnuaiTe uidetur fapientifsimits Mofes,dQautediluui3uitamhominum defenbit, multorum fecnlorum quorun dam prope mille annos producens. lub diluuq aöt tempore refertÖ eu tanquam

P°2:

JlierenymiCdrJiitti

poenftutiïet tantç prolixitatis nftç, coti* nïtuentem ukimam metam humane ui* tgcentu ^ utgind annos. Inde facit No* am uitem inuenientem SCuino utentem cum antea riec uitis nee uini ullam fecil* eet mctionem,quafi nobis indicaretpoz tu uinihominumuiiam efTedeeurtatani Quod fi quis dicat Moyfem quafi fui ob litum,Abrahæ amp;nbsp;Ifaaci Ô^ lacobi uitam produxilFe mul to longius centum QC u» ginti annis C reipondemus non hoe ex obhuionefadum effe, fed ut oftenderct granam diiiiuam nullis naturae legibus mbqci.Nam necjullius alterius qui deo charus non fuentuitam ultra eâ metam producit^nec tam breui interuallo fcrip* torum autem temporis,propnç uocisat §ue fentcrix oblitum elle uerifimile efr. ed redco ad propofitum. aqux ufus fa lubernmuseftuitae non folum adinco lumitatem,fedetiamlógitudinem dus, modoea optima fit. Nee optima efle po left mfi in calida regione. Èa aute ab ori ente fontisortum habere debet Cui pro xima eft cuiusfons eftinter ortum aefti-uum 0^ hybemum, Eamfubfequitqux

Tie A^finUher. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i^gf

ôrîtur infer Hybemum S^æftûium occa fum.Lfeee edam emendareaquas atqüe corrigcre,óf quamuis ex hoc non corn# ganturaër amp;nbsp;frudus óc okra, tn tnultü racit,hoc fold g fe,aquas habere bona?» Verum antequâ ulterius procedamui deaquat narura quod inchoatû erat fur# fus abfoluerc deereui:fcilicct an aqua tê peramento proprio ßue potefiate (nam nunc deadunô loquorjfri^difsimâ fit an temperata.VndenonpoUum nonia fis demira ti ftuporem in hoc andquorû, maxime Galenuqui cum omnia amp;redc ad fenfus examen ttaduxiflet inhoc a-deö cæcuderitjn aquam frigidifsimam amp;^ip(c tanto mortaliurn damne,conten deric. Quantum enim referat fcirc aqu3 efletemperatam non frigidifsimähaud obfeurG eße potefi:. Iraqi ego utinâ hoc feiudse ante (cneda quanto emolumen to iuiflet m»hi hoc inuentu. Na nec^ de# ftillationes neep artuG nec^ neruorö née cerebri offenfiones expertus fuifse.Qu5 amp;i fanguis pufior 8lt;: tepcratior,amp;iuita in columrs ac magis firma.nee folum miH kd amp;nbsp;mas melius confulmflem, no em menti

ij^S ilkronywiCdrddni

mend ilia nocet,non naeSdos efficitaut pétulantes. folû ob id metuebam quod quad uenenum effet fi frisidifsima état, ideoep mento fugienda. Ëa uidet quan» ta mala inucxen'nt Philofophi .cumfuis nugis admifent Galenits, tâto mortaliS detrimentOjCQ liqueatluce eladus aquâ exadifsimèpoteftaterùediam cflecàlidi atqj ingidi.EiuGç obidufum ialutarem maxime omnibus qui non inuinoiam coniènuerint. Sedenimfi temperatafa/ teamur iam nemirii dubium eue potefi» Cum neccalefeciatncc refngeret,nccci bum præcipitet nec càput permeet, nec côtumax fit ad difinbudonern . Sed iam id oftendamus. Aqua eft ob omniû plâ' tarumalimentum multorum edampif cidm, adeo utRondcIIedus refert,non* nulli folum 2lt; uiu3nt,alâtur, crefeant, o-mnibus etiam animalibusconuenit tem petata igitur eft: In corponbus quoquè noftns necapertercfrigcratnecullo mO do calefacit,eft igitur temperata. eft cd« am fuauis cæterum omrtis fapods eftjex persquare temperata,paululum autem dcclinans ad frigidum poftricompara-tionc

Tie Aqui liber. i}ffi hone quanta bominiscemperamentum mediocn cahdiuseft. Præicreaexquis mcdicamcto incodo ftatim ad calidum uelfrigidum manifcftédedinat : Veluc cxCaccharo adcahditatem ettamfi fit in primo ordine tantum ex intubo ad frigi dum.itatpliquet exadifsimé eàm éfte té peraram.minus etiarn réfrigérât quoins fuccó frigidx herbæ minui que calefacit ^uis fucco calidç,ut experiméto perfpiz cuum eft Cum etiarn cflet prindpiS m^ ftorum ac elementorö Mundi, déctnt ef feeam ud in altera cxtremorü/jd in me dio cxquifitifsimé : per fed urn enim eflc Oportuit.atfrigidifsimam uel calidifst/ mam non efle confiât, temperata igitur abfo!utè dicenda efi» nam calidifsimam nemoefie diccre audctjiigidifsima in« terficeret,autlaederet. DemSfifimpIex eft nullam habere potefiqiialitatem. nu da enim omniafunt poteftate,quxfirn» pltcifsimafunt,uelutcœiumamp;aër. Fa* eultäS ériam illa cUm fit noftri compara» done éft,amp; cum difibluitur aliter adu ef fet.ataqua cum fitfimilium partium no poteft in diuerfa dificlui.

AA A Cor-

1570 HicronymiCdfiiiitti

Conigunturautem aquædeftilïadO* ne pnmöjfirt minus ftinicidfjs:aut fi nort licet colis Si üt per denfam arena bis ter' ue tranfeantjinde coquantur ad tertiam albisouorumadditis atqueargiUa, de* mum colatafubdioexponatur in uafis ac uerbcreturQiiod fi deftiHatç aquçre tinent odorem (aporemep quid credent dum eft de codionibus autpercolatio-nec’ Gerte nihil melius quam afsidua 3^ diuturna agitatie» atque ex longo iuterz uallo defluxus. Cum ueró aqua odoris, (aporis 5C coloris expers fuerit SCnirida: hincficpotaprxcordia non conturbet, eelerrimeep ex uentredigeratur,iam optima eft at Lp emendata ; fi non prauitate non caret. Facile emm defeendereè ucn tricdlo,necturbarecorpus non folumfi gnum eftoptimæaquae fed affedus,atque ut ita dicam ipfa bonitas dementi nibftantia.Herbf etiam fontibusinnaf-centes uitiät aqiiam fi aqua non profun da fuerit5Ccurlus uelocis. Pcfsimxtarnen quæ praui funt odoris, ranxquot^ £f talia. Pifces eriam aqu3 corrumpunr, qui urnen mobiles funt SC fquammofi nee

be A^Uiltiret, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1J7J

heefrequêtes, paru aut nihil obfuntaq, In uniuerlum motus amp;fol aquasgficiüt* alterö em atténuât. Alterû purgat aqua: hisaut duobus aquebonitasconlbt.Ä“ qusautem qux lenitcr fluunt amp;nbsp;herbas nutnunt medicam uim retinent. Vt fifi-umautadiantum aut nepita urinas ciét: fin cyperus autmalabathru, uifcera corz roborabunt,ÓC difcutient, fpiritumq} o-doris fuauitate commendabunt:fin mn« cuSj caputgrauant ,fomnunl concilia ant, aluumaftringunt, urinamptouo= cant. Si plantago SC nymphéa immodigt; cèrefrigerabunt fanguinem, 5C feminis profluuium cohibebunt. Si quis auerfiS tenibus curfum earum excipiat, renum «liditatem mitigabit, 8C morbos qui ex lt;a proueniunt toIlet.Si harundines He-» tifipelas fanabit epota, locotp ea ablufo fepius;SC uim habebit attraótoriam.De «numfipipcritisaut alia confimilisdiU foluit flaturn, 8C ucntriculo ac iuteftinia higiditate laboranribus confert.Et ufus earum ftrumisacduritiebus falutaris cÜ Eadem quoep ratio SC in a ins Aquae quas ex oriente ad occidentem feruntur ob id

AAA a funt

1)71. Witronymi Cdrditni

font falubcrnmç,quod Solern perpétua aedpiant.Quse nero ab occidente m ori entem labuntur ÓC ipfa: concede atquc ideo falubres.Minus tarnen, quta non a* deó ealefeunt. Hiuus autem eau fa à no« bis in Pbyficis dedarara efh Quamob* remneque fontes fob umbra arboruni decurrentes licet gClidiores,nec præi ipt ti curfodeuoluétes aquas adeo ialubres funt,ut qui in patétibus aruis Icniter flu-unr. nâm hi licet ealidiotes, cum tarnen Solern Uebementiusexcipiartt, conco-quuntur aquae melius, atque ob id falu-briores longe, optimac igitur quæinum bra collignntur,fed tarnen ex patulotori te,acqui,Iongo itinere Solem expertus fit. Præftat enim aquam quæ à fanishaU ritur elle moderate frigidam,non modi/ ce.Pefsima liero quæ è proximis montu bus uenit,amp;fob foie colligitunhpc ènim nequeleuis neep fuauis eue poteft. Vn-decum diu in ucntriculo fublèderit, per aluumexcernitur tandem,quod pefSi-mæ aquae fignumeft. Nam optima cali-do tempore ftatim fodores profcrt: ahis temponbus urinamproUcit. Caue igi* : . tut

De Aquit liber. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;z 157 j

|ur né coUedam in Sole qua: per umbra fadeflxehtloca , pro optima deceptus habeas,fed illius eurfum qualis fit confi-dera.Etideo Ndotica quamuis minime Solern excipiat ab auftro defluens ,quia tarnen totampermeat torridam terre zo namS^leniter fluit at^ per terras,opti-ma.Cuius indicioeft,quod fola hteefof fis excepta,quanquam quiefeës neccor tumpitur, nee deterior utentibus ea lit: tenuitateetiamaën perfimilis non cor« tumpitur,fed minima motu contenta, quiob lenes auras contigit,incorrupta feruatur. Quamobrern Hippocrates nô errat,cum id re oftendit quod uerbis de-ficere uiderur.Nam cum aque qug ab 0-riente in occidcntdm fluunt.aut ab occi-dente in prientem ( omitto enim nunc mendum literac ) obidfintfaluberrimæ quod Solis calore perpetuoconcoquan tur .Ndotica uero ab aereicniter ßuehs, ubiquepraeterquâm iuxta cataradas ex coquatur,ob regionis caliditatem SC ip-fa pcrpetuorcoiiuat ex (ènteqtia Hippo cratis amp;nbsp;illam probari admodum,ÓLop-timam cenferi.

j(74 tiïeranymiCiirhHÏ

Adhibeturautem aqua feptem modis lauacrobalneofomentopotuafEifàjin* fufàâf infttllata.Lauam.ut Cordes ablua mus, folcmusq^ pedes ac manus tarnen ttiamcapuclauarefrequennus. Lotto omnis natura exhilararefolet pro pul fans uaporibus humcdlacp cute, atœ mo-dice réfrigéra tat balneum autem fieri ex caiida ac frigida tepidam tö ton corpori turn fobs crunbus, amp;oum amp;nbsp;nunc ,0i apudTurcas conkieuitJuxta ante qua-litatem aquarum diuerCas etiâ uiresha^ bet.Calidior enim aqua calefacit,fcdn5 perinde bumedatut tepidaucl teperata Quinimo perftringens cutim horrorem mouet retentis intus uaporibus.Si uero tepida humedat,atcpininitio calefaci^ ƒ ub fine autem difflatis uaporibus amp;nbsp;c3 lus caloreréfrigérât. Temperata quo(^ bumedfatôC non difflato calore fed ex' tenus dedudo calefacit.Hxc ante tria re fligerant internas partes,fed externas ca lefaciunt,uerQ non eode modo.Eaenim iq cahdior eft adurit amp;calefacit inæquali ter ôéh o no res mouet, tepid a fol urn ini-gitio, temperata Temper ac çqualiter,qu|

i

Df fi^uiHler.

ÎJ7T

lcfados,ut Galenus mquit,refngcr3t,ét feingeratos cakfaciar.Namqs cüm répë Wdat fimilcq; proprio téperamento cor pus reddat nccede cft ur extremG utrucp 3d medium auocct.Rarius quoo^ac laxi us balneum tepidæ aut tépera tx corpus •■eddit cutimcprubicundiorê et habitum pleniorem facit,ac fomnum conciliât et Labores quoep ac lafsitudines difcutit. Multis autem modisfomnum conciliât Ö^reuocatis extra calore acutiorcatque Uaporibus,amp;^hiimedato corpore füge/ tibus arterqs quod tenuius enaqueiatqj duleis uaporis Ä^uoluptatequeexipla balnei ufu percipirur. Soluit quoeç tor/ porem balneum Sed parum utile eft his qui omnino inculpato funt corpore.Nc queenim adeô aguis fauemus^utnoxia uclimus pro utilibus collaudare. Qinb. enim in cafibus iuuabit fuoloco teFere-mus.Atfrigidae balneum falubrius longe eft ; libet autem ex Agathino ut Ori-bafius refert cômoda illius recenfere, fie enim inquit.Qui hunebreuem uitat eut fum cupiunt iani tranfigerc frigida laua

A AA 4 rif^-

Ij7^ KieronyntiC^rdätd

ri fæpe debent. Vix enim uerbis exequj pofTum quantum uulicatis ex frigida^ iiatione percipiatur.quod in cauia eftuf cui frigidalauantur etiamfi fenio pre« pemodum confedi fintjCorpoic tamd conftanti 8^ compado SCcolore florid» conip3rias:amp;; omnino qui multum utiH tatis^ robotisproférant. Qiiinctiam qujpadappetitiones cocodionesc^pcf pnenthrma.ienfus plcrunqj mtegrosâ! exquinccs,etCutuno ucrbodicam)nat'J raies adionesritèconftitutasliabentE/ quidem inmore batbat is efle audiuiut infantes in frigidam afsiduedemittant* Atc^nullipuerulo qm infantis xtalé ^xçeneritfpgidam lauaripnem mcógni am cenfeo, modo pe propria quafdâna-tura huicut etiam alrjs utilibus rebus ad uerfetur.At j; id totoanni tempore.præ cipué tarnen uerno. Oportet a utem ab exerdratione non magna êt'ftatimà pia dio uel etiam poft cacnam, fed abfcÿ fri» dione poft exnamjantp prandium cum fridione lauari, frigida fatis non tarnen admodumgelida , cauendoneauditus yearns ingrediatur.Öolum enim eis no-xia»

rieAquiiMer, ij77 ?i3 eft. Ego uero nö tantum aquaru eau fatfaupo ut citra necefsitatem omnehoc fi«i fuadean).nam prater reliqua ut pria *”Mm confuctudo cotrada fucrit,n earn Slot's déférât corpus périclita tur.Dcindc contingere facile po reft ut logo uita fpa do perperam aliquado adhibeatur,qua£ lt;^um uim egregiain nada fit hominem pf rdat.opportune igitur tantum amp;nbsp;à cç nauel prandio aut uatim ante corpore fatis ucgcto,adhibéda eft eo modo quo docebiturinfenus, Fórnentum adhibe* direphificis é fpógijs,excalidauelucin dolonbus aut duritiebus ; è temperata Uelut jn acribus lachrymts aefluxionib, e gelida uelut in uulneribus.Potus fiigf-dædeledatô^ uêtriculo falutarts eftma ximéàcibo tepidæad uomitum prolici endum. Affufa aqua detergit amp;'motuini mutat corpus largiusep amindi foletln-ftiHatalongiusat«^ ex alto cadens plus habet uipum ac robons in intempérie mutanda.Lfi etiam illa duplex ,una qui dem quæ guttatim cadit, altera quæ afin tim arq^ confertim. Infundituretiâ aqua uelutinclyftcnbus atep narib. attrada.

AAA s Att^

H 7 t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hterM^MiCdvidnl

Atquchæcde aquisoptimis.Cactcru c3 contingat in itmenbus aquas multas oc currerCjCogiturip uiator bibere ob fitiff' (cirepracftatquxnamtutiorfit. Eftau* tem Rans omnium detcrrima, amp;nbsp;ex fta^ tibus turbulcnta de maléolens (aporis^ fozdi.Inter has omnes peior eft qux peb fimi eft Capons,inde odoiis,poft uindis, amp;nbsp;in qua carnes putridæ iacent,aut fi fa* lamandracin imo fint ut inquibufdatf riuisiuxta Patauium: Etquæfuffæaut nigrz, ab his omnibus prorfus a bib ne-' reopor3et. Pefsimarum minus malacft muko obfita Slt; turbulcnta,ultima quæ ex riuis montium profluit. Et quamuis frigida aqua melior fit temperäta in po« tu,i ecurior tarnen eft calida,im o ftruens cum deferbuerit quam frigidifsima • Quxenim frigidifsimaeft iemper mala eft amp;nbsp;cruda amp;fpcricnlofa:nonnunquani ueroedam uenenofa.Aquaequoep ufus in fingulis membris talis effe debet in fa nis : abluantur pedes ibrdidi aqua teptz paduuat amp;nbsp;manus quoddie abluercan« Lccibum,aqua temperata, quodquoti/ die etiam manus fordibus inficiantur, à cibo

TteA^üd liier', ÏJ7gt; Hbo autem fngida.Capiit autemlixiuio leut SC ipfum cum (ordidum fuerit: nam aqua non fuffîdt ad fordes pingues elu-cndas. Vtrum ucro feruens efle debeat an tepida potius,Auenzoar dixit quod feruens,atque itaCelfus uidetur fentire. SedCcIfus uuUutfrigida lauatio fucce» datjam enirn Auenzoar ætate lauacra defierant, caputque ut nunc folum laua baturuel extrema. Ob id apud GalenS de capitis lotionctantumnon eft ferma cumtotushomolauaretur. Tuncuero calidælotioni frigidafuccedebat.Quod etiamdecapitiefolo obferuandum eft» Q_uodfï aliter fa t,tepida non calida la* uandum cftcaput. Nequeenimhuma-num corpus ferro durius eft , quod ubi in igne candefcuerit, ft non in Frigidam demittatur,mollcfcit admodum » Si igitur, caput calida lauetur nee frigida fuccedat, apertimeatus manebunt, ft/ ctque caput cuilibet iniuriac obnoxiz urn. Vndegrauedines amp;nbsp;deftillatio-nes neceffario fermé Ö^ alia mala euern-ent. Didum uero Auenzoar intelligi debet ubi frigidac,ut dixi infperfio fucc«

'’USO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Kicróttymi Cdrddriï

dat,per quam uelut tn fcrro aftndomq tuum 8Cdurities,acfoliditas capin a due mt.Extrema uerô forßtan licebitâf ma* ximé'pcdes.ciim uelatj nihil excipiant, ledpotiusfudorê meatibiis apernsred-dant.feruida lauarcjamp;'abfcp fn'gida.QiH ergo fie aflueucrunt ad fudores ea parte proni funt.Quod fi ficcare 30 mu taie lin tea accaligas commodumkieritbonum amp;nbsp;utile;!) iiQ refrigerato fudore SCcum co pedibuSjprimum fœtor, deinde péri-cuium morbi ,contrado calore SCeofen fu uentriculi aecedit.

Quo uerô tempore aquarum ulus me liorfit nuncconuderandum. Opportun nus fané mihi magis uidetur cum aquas funt meliores,amp; corpus refrigerationc ate^humeAationem^gis indiget. Sunt autem meliores fdate quâ hyeme,amp;^cot pus tune etiam calidius eft atc^ fîçcitis multô,quod nemo negat. taxa ta quoqt membra frigore aquæ coguntur Ô^robo rantur.Perpetitur etiam !açilius frigus il lius eo temppre corpus ac fine horrore ac fufpitione febris diariac,quod fummS f ft pcriculû in ufu frigidæ, fi quis finiftrê utaiur.

DeAquiliStr, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ijSl

utat Forfan tarnen quiTpiâ dubitabit ne aqhyemefintmeliores,quoniä cahdioz tes eflè undent. At ego ôCmehores eile a-quas SC ma gis codas ÔC calidiot es ælta-teî^ bycme,cfle cÔtendo.Nâ quod me« liores fint fi ma gis cod^ fi cahdioics ,qf que facile cÔcedat.Quôd etiâ calidiores untaqHuminûA^fontium xfiate^bye nie,facile 36 hoc plurimi admittêniat tÿ aq puteorum,maximctp^fundior0 ffia tehyemefine calidiores, id pauci ad« modfiadmittereuolct. Plures eiâ para-doxQeffe fufpicabunt.Quamobrê amp;nbsp;in hoedemôftratione opus eft: necfimpliz ci fed Geometrica quidé, tn maxime^d hocdemôftrato deomnib. ags dubifa* tio toilctur.Sit igi t caliditas maxima çfti ui acris in noftra regionc: A.hyemalis fri gus maximS rurfus. B:têpus i quo aqua aerifimilis eft tepore C.Si igitaqua Cali dior eft in hveme quàm çftatc,cn fenfim incalefcat, refrigeretUr, crit etiam calidi-or quam in Cfitergo calidaiuxta temporis æftiui D calorcm, 3ó in æftate fri-gida pari ratione iuxta. E. frigiditatem aeris.Quia ergodumaereftfub.A calo«

Ij8i KieronymiCdrdini

re,aqua eft fub. E.fdgore QC dum aér eft fub » B. frigore aqua eft fub » D. calore, diftcrentia igïtur æftiua aëns S^ aqiiX eft. A. E. amp;nbsp;hyemalis. B. D.fgitur dug differentis aquarum erunt. A. E. Só B. D. quæ excédent. A. B. (n. D. E. ui* debiturergo fenfuimaius difttimen tngt; ter aquas aftiuas amp;nbsp;hyemales qiiamin' teraërem,quódapertcfalfuiTl eft:homo entm indicat difterentiam caloris arftiui afrigorehyemisefle tantam utuixper* ferri pofte exiftimet mutationem unius in alterum. Difterentiam autem aqua* rumparuamcum unam tepidamaliam frigidiufculam eftecredat.Kurfus infon tibus conftateos effe calidiores æftate quam hycmc,cum aeri expofiti finance refugium ibi caloris pofsit afsignari,3ó tamenaqua fontium ac fluminumcaÜ-dior uidetur eftè hyem e quam xftate, cu etiam fumum ex halarecernantur,ieitur idem deputeis parum profundis eft een fendum. Ergo de omnibus; quia aliter totam rattoneminuertere eftet necefta* dum, amp;nbsp;fateri purcos aliquos fimilcs ae ris temperamanto efte in æftate amp;nbsp;hye-. me.

toe Agui liber. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i)t$

me.Scilicct illos qui eflent mcdiocriter profundi. Qiiod etiam ex experimento meientiû in balneo deprehenditur, quorum urina cum fit uehementer calida,fii gida tarnen ené uidetur. Pondus etiam aquiipfum quod maius eft hyeme qua Çnate facilitas defeenfusé uentriculo amp;nbsp;Hy pochundrqs in çftate,declarant câ eflèmuho calidiorcm aeftate quam hyea me. Videmus etiam homines potu a-quæineftate minus Içdi quàm in hyc-a“quot; uamuis corpora noftra abfque aunt calidiora in hyeme quàm in çfta te.ldeo hoc non poteft contingere ni fi oh naturam f^fius aquç Si etiam auxili-um aens. Et li quis obqeiat quod fi corpora noftra fint frigidiora çftate quam hyeme,ergo amp;f terra, igiturôdaqua in ea Contenta. Refpondeo quod non eft par mtiOjquia corpora humana funt calidio m eftate quam hyeme,Ioquendo de eali ditate fenfibili: t^d dedarat ta dus. Sed funtfrigidiora caliditate,ppria,quçefta-nimata.Sed hactcrra 5lt; aqua caret,ideo hintfemperelementa calidiora çftatec^ hyeme,terra fciliceqaqua SC aer,qua: foz

i}i4- UieronymiCärddni

la funt dem en ta. Dico ctiâ, cp putei quo profundiores,eo funt fngidiores, tâhye ( meqüàm ctiâçftatetquodeftargumen' turn euidens.aquam eorum eße fempet calidam. Nam ft hyeme effet calida nerc, quoniacahditas ieconderet qUo effent putei profundiores,eo effent calidioresï Scd non funt,quia calot ille eff à Solis ra dqsjqui remotiotes funt ab aqüa in pu-^ teis profundis,quam bis qui non funt.p fundi. Quod ctiam exaffédibusdigno-(citur,n3m amp;nbsp;eftate terra magis ficcatur ^ hyeme, amp;nbsp;herbas atep arbores uberi/ us aliuigitür pihguior,igitur magis cori codum humidum,igiturcalidius. De/ claratö eff enim à nobis Óf quod omnes plantphumido pin^ui alüntufjSf quod pinguis humor fit a códione iyderum i calons^ eorum. Qiiod ad fümumatti* het femper exhalat,fed hyeme tâtum ui detUr,quoniam denfatur firmifsimSaU té argumétS eftcaliditatis maioris äqu^ hyeme ^ æftate.demonftratioritbüs nó agefcunt his q^d fi aqua alidior effet,id hy erne quam æftate id côungcret,quia profunda terrae calidiora dent eotepote ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;atcoh-

he Äqui liber. i^gj âtconflatnon eße non tune maxim gar-bores pereant amp;uinum eongeleturnû« quamaûtaeftate.id ergo cum fæpephi-lofophi. in manifeftifsimisetiam decipi-untur.Manifeftum eft igiturexhocqd? aqua falubemma cd in gHate^inde in ue reSCautumno,ultimo in hyeme,quoni» amtunepefsima eft. At que hæc om» nia cxdi(ftisconftant,nifî quod nondS darum eft cur cum aqua fit æque ealida uereóó autumno,meHor tarnen fit in ue re. Hocautem breuitcrnuncdeclaran dum eft,ne tempus extra principale pro pofitum fiuftra teramus, ^ longius 0« pusfaciamus. Dico ergo quod omnia quæ crefcunt,funt robuftiora,8C fide bus qualitates fuas exhibent quam quae decrefeunt.quoduidemus in temperie uerna SC autumni,in adolefcentibus,uilt; ns,Sc eo qui tantum abeft receflu ad fe-nium à confiftentia, atque uirili ætateî quantum adoléfcens qui nondum ac-cefsiqatquein omnibusafijs. Igitur cum uere calor aquarum fit in incremen tofut docuimUs)in autumno autem mi» nuantur,conftat cur uere aquae fint falu-

BBB brio-

I»8S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hieran. Cdrhni

' Lnores quam aucumno.Quod etiamar gumentunleft,aquas refrigerari in aut-timno,nioiTtncaIefccre.Si enim incalefce rent more aliorum omnium quæ incale fcût, eftènt meliores atep falubriores ti'' quet ergo ex hoc cur aqug apud nos Au guftomenfe fint pefsimæSC noxiæho-minibus qui cas bibut, udetiam fi quis na tationcm in eis eXercea tmam corpora tune Humana imbecilliora funt,amp; aerSi aqua omnia détériora cuadunt', refrige^ tanturep.Quod malum ctiam per totiim Septembrem licet ualidius fiat, tarnen magis cofpicuum eft in Augufto,quod in Septembri turn ob experiments pre, cedentis menfis,turn ob frigus homines magiscautè le aquarum um?us tam in' ternis quam externis committtunt. Sed hisexpofitis ad principale propofitum reuertamur,doceamusï^ ufus aquarum non folum ad conferuandam fanitatèm fèdad fingulos quoque propulfóndos morbos conferre. camep tradatione in duas partes diuidemus. Primo Icilicet decôferuâda uniuleuiuRp mebh fanita-tejum etiâ tonus corponsunde de mor

Tie ft^Uii Hier. 1)17 Isis qui fingults membris ’n du en ire iolct dinèremus.initiû ut par eft à eapite faeî« entes, aedemûpoftamp; manuû affedus dehis morbis fermonêfacientes,g uel to tu corpus occupare folent,ut febres: uel nonplus uni membro conuemunt qui alteri.ut ulcéra arque abfeefTus, aut quac pluribus amp;nbsp;fi non omnibus mêbris pof font effe communia,ut fiadura amp;nbsp;luxa« tio» V^erum ptimum deordinc amp;nbsp;ulu a-quæinfanis dicendum efijquarum ufiis pfoculdubto etiam perfe plurimum po-teftaduitxlongitudinem:ad dentes fir« mandos debilitandosue,ad fluxioncs o* nines,ad habitum corporis,att^ colo« tcm.PoteftS^inreliquis, fed non adeo. Ex morbis uerô ad lienem hydropem, Uentriculi amp;nbsp;intefiinorum fcirrhos SC ré numlapidem.Herniagulacnulla magis àliacauia,quam aquarum uitio procréa tur. lam ergo fuppofitio, quod optima fitaqua,iudendumefl:quandoilla fume te debeamus. Confiât enim opo ttuno il liusufuomnia membra fermé faneicere autinfirmari.Auiccnaautexifiimatpuk niones Óicerebru maxime affici.Sed hge

BBB i infe

(J 8 8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'Hieran. Cdrd^ni

inferius: nunc confiât, ncceiïanum eff^î ut feiamus quantitatem aquæ, SCotdP nem cui tempus comundum eft. Sunt igitur aquae qux bibuntur, à fanis opti-mæ,fng(dæfeu coda? naturales aut de’ ftiUatæ. Etexhismeliormodus refnge randi aquas eft,ut fub dmo exponantur •autinputeum demittantur. Inaltis uerô locisuentus magisflat.amp;aër punoreft. Oportet autem ut celenus refngeretur aqua.uas nÔ totum repleri: nam aerqui intuscontinetur facilerefrigeratur, atey indeilli aqua contigua. Aqua etiam niue refrigerata, aut glacicmala elt, amp;: quia immodicæeftfrigiditatiSjôC quoni amuiolentercogitur.Dctcriorautem,fî mifeeatunnamneruos tandem necefla-no lædit.Aquæ uerô ufus non eft tlutri-endi propriè caufa,fedpotius utnutri/ mentum liqUefadum deferatur ad meni brajô^etiam humidius 8C frigidius reds ditum temperetur. Verum quamuis Hippocrates ôdAufeenna dicant, qUod aqua non nutrït.amp;Oaleri.coneturaisig* nare cauiàin, quia uftelementum, amp;ele men ta non nutrianqnon tarnen uidetur hoc

Dr fi(jU!igt;i!gt;rr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ijgj

hocueriini cxquifitè.Necp Hippocr. ez am non nntrire dixit.fcd non mouerefe ces,debüitare uires languentium,nec ex pngucrefinm.Hçcaûtliaudcontingût, quomam non nutnataquajfedqina lax-atmembrorn fubftâtiam excalefac^a fe/ bnli caloreNeq? ctiam extinguere fitim inquit quoniamnonnutriatjdenim ab furdum/ed quoniam in bileni uertitur, VndeinquitHipp.Amarefcitjamp;biliofis biliofa eft.Ex quo paret,illam ctiani nu-tnre.Qt^iç cm generarepoteft bilemgt;etiâ poteft generale fanguinem tenue,qui a-quæ fimilis magiseltquam bilis.Nonilt; giturmodoifedat fitim,quia nÔnutriat, lcd quia craflà cum fit,antequâ pénétrée inbiliofisatep febricitantibus à bileuin citur.Meliusigitureritifa argumentarû Sitim fedat in fanisugitur nutrit; quû nô nutritjgitur fitim non fedat.ln prima o* tatione quod afrumitur,eft uerifsimum, amp;nbsp;fcnfu manifeftum,quod concluditur, dubium, ut in plerifc^ quæ fola in argumente confirmanturin fecuda ex dubio aflumpto concluditur falfum 2lt; repug* nans experimento.Mirum eftaut,quod

B B B } Gale«

Galcnus conceflèntaërem nutiire,8^ne get dlud de aqua, quae longe corpukn-tiorcft.Solidaigiturmembra ex terreis nutnnuidentur,contenta SC liquidaex potibus mno atc^aquaJpintus ex aëere. Sedat autem aquançim non folum nutii cndo,fedetiam temperando membra fu {jercaleEida. Vndeaquafn'gida mehus kim fedat,qnam calida auttepida.Cum tarnen utraqj fitim fedet.conftatquode' tiam nutriendo fitim (edat,non folaqua Ürate Videmiisetiâ pifccsaquafola nu-tnrfjquodöc^Ródclktnisexpertiimfe te Hatur.Et ammahafibibant aquam fer-ius ex fame pereunt,quam fi omnino ni nihil bibant. Et nos inlibris de Reruin uarietate non folum ex aqua , fed etia exaerenutriri homines docuimusjiu* morem^aqueum exillogencrari Non rede igitur Galen.ncgat aquam nutrirc quae cûnôfitelementûpurû, nutrirepo teft.ô^fi etiâ efletnutrireträfmutata pof fet Nâ ut inquit Hipp. Putrefadaaqua crafsior reddit, amp;nbsp;in quantGeuneç puro ùafeuermiculos generat nullo alioaddi tp; quanto igitur magis in corpore no/ quot;nbsp;' ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftro

ftrototcodtionilms immutataf Fruftra «giturquafiinfamem potum aquæ Ga-Ienusreddiderat,quoniam nino potius quam aqua deledabatui^Sed alia maior difficultas cxontur.nam Rafis non cum cibobibendum aquamconfulit,quern Auicennna fecutus inquit; Nee poft ci-bum ftatim milita aquabibenda eft, nc fupernatare eum faciat: ncc multo minus cum cibo ipfo, uerum à cibo ftatim tantum aquae fumedum,ut cibus hume-lt;!^ctur,?C maximefifitiat. Ideocpfrißida tunc conuenitPoftquam autem cibus è ucntriculo defeenderit, quod cxipfius, nentneuli S^ partium quæilli c regione funt,leuitatedignofcit,aquSbibere con uenit,ut cibus concodus ad membra fa cilius deferatur.Qiiod fi antea fiti urgea tur parum aquæ frigidæ bibere, quemad modum amp;^ ftatim à cibo aftumere pote-«tEtquod magis mirumeft,eandem fer medeuino ienrentiamhabent.Quçta» men uidenturfadu difHcilia,quoni5 ho mo cÔmedédo fitim patitur,ga humidu roridu ab oreuentriculifu^ituracibo,at que etiâdetergif.Sûtetiâaiatiôealiena,

BBß 4 cum

Ij^z Ktcron,Ciirdlt;ini

cumiam dixifîct hominem debere bibe re cum fitit,quia corpus ficcatur.-Sd corn niedere dum cfurit, quoniam uentricu/ lus mails repîetur fuccis.Deinde mirum cft,quodhicmos non fuerit antiquis.ut enim Athenæus récita t^neep Horn, tern* porehoefiebatjfèdinter prandédum Ä cænandum po tabant.Nec Galenus hu* ius cofuetudinis meminit ullib. Hlud ue fómagis abfurdu,quod cum aquae potS in ieiunis damnet,biciam cibo éuentri» culoedudopotum copiofum impcret. Deindeaccena quomodo bibemusfan ftatimc'non probat:an per nodemï’uigi labimusne tota node, utoccafionê hâc pbferuemusc'an mane,cum iamieiunifu musf’qs hocfanis auribus audictƒ Quis etiam liane uentris fuperioris Icuitatcm atej uacuitatemintelligitï'qua arteafle-quentur hanc icientiam ruftici, artifices, milites,négocia tores,quam uix ex mul/ tis medicis unus percipit^ Galenus au-temuideturprimo exfexto de Tuenda fanitatefentireidem quod nobisinufu quotidiano eft: uelnon multurn ab co dißidenSjfcilicet ut à cibo bibamus: qui mos

De Aqud liier. U?} fpos certè eft ualenttum corporumSed undenam tam abfurdus mos cmanaue« ntjnon facile forfandüudicareliceat, b« go tarnen Arabibushac in parte magis cfcdenoLim exiftimarem,quodplerique ex his centefimum annum attigerint,ut Rafis amp;:Zo3r. Auerroes quocp uaidefe» nexobqt.Galenns cö norman uite al ijs prxfcripferit, ncqj admodum diu uixit nee illud tempus quo uixit perpetuis fermé uacauit incommodisA' tarnen a« deo operofamtuendx fanitatis rationé inftituit,ut illud probern quod Rex Ne ^olisaulicisfuis quando«^ refpondit, Cumenim fenem ualde 2lt; quicentefimum annum attigerafiwtaiebant illi^ei oftendifient,intcrrogapit(llumquonanï uitæinftituto ufus eftctlt;cumillc multa quæ uitaflêt narrarct,Rex prudenter in-quit: Malo iuuenis mort quam in pro-ducenda uita gequideftuita amittere.Et redcinc^. na ft centS annis uiuas totus hocutuiuas,folüintentus,ne dieculâ ui x/fie gloriari potes: ^niâ neqj illius dul-cediné nee fuauitatcm aut ullius alteri-uspercipere licuit. Quato melius igitur

BBB j eft

1594. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hieron.Cdridnl

eft qinnquaginta annisfibiuixtfle, qua uel centum in continua formidine atcp feruituteCSed hæc hadenus: fans cofiat Galenum ut contradiceret antiquiori bus.plusiuftoftuduifle, nos autem iter coeptum profequamur.Qiiodmagisob flat eotum opinioni,eft Hippoc.fenten« da tertio libro de de Dieta:Potu inter e« dendum utendum eftfufficiente, inter-diu autem minime bibédumj nifi aliqua neceflàriaficcitate corpus urgeatur. Hic uidetur (aneHippocr. omnem huncua fum potus explofifle.Nihil deniep inuc-nio quod huic opinioni conducat.Nam quodCelfusdicathyemefumcndiJ eflê cibumficcumabfcß carne amp;nbsp;fine potu, nihil ad rê-.priusenimdixeratpoftmul/ ras potiones,quâî aliquantum fitimexz cefierint, nihil edendum, Vt tandem concludameamfententiam apud Ara^ bcsexilla authoritare, quæ à nobis tertio Connadicenrium medicorum cita* tut ortâ.Cæterum his omifsis^ad ordine redeamus.in potuaquenatur3jqualitas quantitasfiCordo fpedada funt. Natura çnim optima eligêda,Ôlt; deftiUataputre« dini

Tie Alt;lud liier' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IjpJ

^ini minime obnoxiaeft.NamSlt; in nans feruata fenus corrumpitunSf ciftemi na. Qualitas aquae multiplex eft,trigi® diisima,frigida,tepida,calidajealidor.na de potu feruentis a ge re eflet infant frigi difsima utilis amp;nbsp;robuftis tarnen, 8t aflue tiSjSCmodicocScibo: aliter ieiunis aut copiofè fumpta liydropem fubito créa- ' tepoteft Pauca autcm.utCelfus inquif, ftatim àcibofumpta concotfïionem iu* uamentriculi enim os concludit, amp;ca-loremad^imum eius repellit. Caeterum in alqs ufus fit frigidæ. Vti enim aqua tri gida,qualis efle debet, amp;nbsp;qualitenuentri culum confirmât,oris fpiritum bene ole re facit. Vnde Romani non tarnen ad co hibendam mulierum infolentiam(fi qui dem per fe mulicr ftulta eft ÖC procax, fin autem uinum bibat,bis ftulta óóinfo lens ) eas uti aqua iuflèrunt: fed ob pau-pertatem,cum ab initio ager eorum an-. guftoli)niteconcluderctur,amp;^ pene fine üitibuseftent,amp;ipfibellis quafi perpe/ tuis occupati: ÔC ad commendandum pris anhelitum hoc inuentum eft, quo nil uenere fuauius efle poteft. Vnde

i)9ff nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hieron.Cdrddni

hic ufus uidetur hacrationcomnib.corn modus. Temperatiores etiarn reddunt in aöionibus5amp; prudentiores quicunej} fola aqua in potu utuntur. Practcrea etia ingenio magis ualenqnam h aliens ac na pora uentriculo afcendens non contur* batcerebrum.Etobidetiam fuauifsime dormiunt praeter cxteros, SCiomnia ub dent ueriora,nonagitatisui uini imagb nibus. Corpora uero eorum ad magnb tudinem maiorem perueniunt, non an« te tempus ficca ta,amp; moniora,ac folidio« rafirmiorac^.A morbis uero qui ex cere bro originem ducunt,tutimagis funt, i* mó ipontenunquam in eos morbos in-cidunt Suntautem attonirus, paralyfis» furditas,excitas,podagra Svarthritis có-uuliiocpNet^ ob id aliud(tametfi modi couinipotuob regionis confuetudiné fidnaturam uterctur^papem meum inre ' gris fenfibus ad extremam ftaté amp;f ^bfep podagra peruenilîeexiftimOjquâ quod aisidueaqna ferme uteretur in potu. li neque tremulifiuntnequeinfaniunt. amp;nbsp;quod magis mirum eft, etiarn rarifsime hthianconipiuutur. Oecetautem boe quod

rie A^tm liier. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fj97

quod no tarn perfpicuum eft dedarare: Namamp;filentoscibosamp; craflos edant, cum aqua non impellat ut uinum,cogi« turnatura utpenet/are pofsint, magnis uiribustales cibos coquere. ManiteftS eft autem,quod à tali' codionenihil mail eucnire poteft. Veruntamen ut aqua optima omnibus bis conducit,ita lacu* ftrisinhac caufa coenofac^ pefsima eft. At nobis ferma eft de aqua, quæ nulla in patte culparipotcft.Iuuat prxtereaa^ qua omnem facultatcm cencoquendi, expenendi,attrahendi retinendic^: amp;nbsp;o-mnes cohibetfluxiones,corporis etiam faritati confertjeu epota frigida,feu eti * am exterius admota.Imbrifcra ad excre tiones omnes maxime urinarum, fecem fudotis utilifsima eft.Aquaetiam adtan guinis gencrationem,acbonû habitum pfæftantioreftuino,8t' lacfti melius longe eofociaturXadis autem ufusutilif-iimusaduitamproducendâ. Sedamp;per fefumpta ad uitæ diuturnitatem plurimum aqua coducit Aiidiui de quodain, quamuis fabulofum efle exiftimem,qui 3d trecentos annos peruenit.Verfi baud dubi-

1598 llieron.CiiYddni

dubium eft,earn multum uitadongitudl ni conferre.Nuper agnoui quendam Hi fpannum loan.MoraIem,qui habitanu-xta arcem,quern referunt centum annos iam fex menfibus excefsifte ,cum etiam ipfeid teftetur,eftq} robuftus,nee incur' uatus ulla ex parte,cum etiam muka uul nera Icchalia acceperit, atcp ex machiois igneis, quibus ofla crurium confra0:a funt.Hicigituruini potu nunquâ ufus fus eft.Facihus etiam finguhs morbis a' qua quam uini potuocenrrere, incogs bisquæ opportuna funt cuiqp lâguork Velutfluxio efta capite,incoqu3turpaa paueraut Indica fpica:cft uentriculi pb tuita, menta aut cinamomum uulgare, optimum tamemfunt flatus anifum,uiti cis fcmcn;eft tuftis ^pulmonis affedus gliciriza,2inziber.cftrenucalcqlusj lap pe fernen,aut flos geniftp,aut faxifragia. C^uin etiam ubiep aquam inueniredecet bon3m,aut cfflcere,non uinum:necpa= quarum tantum diferimen,quantum ui noru. Quamobrem etiam ad bellicffui fum nilul accomodatiusimultaernbelz lahocfoloinfotlicitergefta,exercitusab fum-

De AqUliUlcr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;U99

fumpti.quod affueti uino,nec i'll ad «nue nire.necaquam ferrepoterant. Atq^ ita inclytæacics periere.Videtuntaep atjua ^linoantcferenda.Ad prolisquoc^gc* e rationem ilia utilioreft,dum uencnsûi Perfluum ufum cohibet, acc^ cohercec. Vnde fernen concodum generation« a/ ptius reddttur.Verum neruis amp;nbsp;pedori amp;^obftrudionibustum internis abicef-libusinutilisexiftimatur. Sedaqua non tam neruis utilis eft, quam neceflaria: ÔC bis qui cerebrum hab ent imbecille.Proa pterea in morbis neruorum uinum cum fitpefsimS nee a qua frigida utilis,muifa exhiberidcbet.folum adlætitiam uinu, Si^exhilarandum confcrt,eflcpaqua prg ftantius.Senibus itacpac melancholia la borantibus non omnibus,fed his qui na tura tantum ad eum morbum propenfi funt conuenit. Generaliter ergo aqua uf$ ad fenium uino cómodior,amp;fenib. «pus qui natura non funt melancholici, «d eft qui non abundant plurima fangu( nis fece. Ad obUrudioncs etiam amp;nbsp;ab-fceflus,amp;pedus infirmum tanto uinum peticulofius efl,quanto aqua inutilior.

f4oo nieron.Curddni

In unnierfum paucifstmis m'nS utile eft, ciufqj «fus conaenït,nifi uiolenra lila ac omniummalorum fautrix,regina con’ fuetudo obftiterit.Porro quornamaque copia in exercitu neceffariaeft,co quo in priuatis auxiliopurgandieasdeftitui murtquamobrem oporretfofsis excaua tiSjfabuloc^ intefpofito eas colare S^cot rigere.Tepidai umaStaquarum inter ci bos nullus ulus eft, utqux naufeafcm* per comoucant. Sedharum SCaliariim quid meminifle expedite quandoqui' demnuUæadufum txquifitx fanortim fpcdent.Qiiantitas aqug non una rai^o nedefcribipoteftj cibus, temperamenta anni tempus,ætas,confuetudo,necefsi* tas ateß alia milita confideranda fiint.Ci bus ficcior,copiofior,corpulentior plus aquae exigit quam qui no efteiufinodi. Aetas iuuentutisamp; biliofum temperamentum.Confuetudo,plurimipotus,ç» fias,ars,exercitatio,diuturna fins Öf po» tusabftinentia,ó(f huiufmodi.Salfa quo quéamp;calida poteftate plus aquae requi runt,quam frigida Slt; humida ^acida,?/ ftringentiacB,amulto minus inGpidaJ* gftur

Tie AtjuiUber, 14.01 ^giturpro dctcrminanda quStitate'duo obferuanda fiinr,nccefsitasamp;f cokratia. T olerantiam ufusadiuuat.neccfsitas du plcx.alia,utcibus diflbluat, ut puis fpif« ^a:alia,utfitis fedetunSitis cm cQ non ex bnguiturjhominem confumit Sl tabefa lt;^it.Ordo tempus ctiamcontinct.Itaquc fiiaxima ratio in hoc confia t,ut litis ipfa potum dctcrminetjuclut cnim qui benc r2habet5ftatimafameedercdcbct,quod aliter faciendo corpus abfutnatur: itaa naturali fitiftatim bibenduni,quod cor* pus ficcetur. ietunus ergo litt naturaU nunquâ corripitur.nam litis non quern* aomodum fames hominib.naturaliscft. Efuriuntenim omnia naturali3,eduntcp nifichameleontemcxcipiastat non omnia bibunt, nccpfitiunt, utcuniculi, qui fitiepotuuiunnt,tametfi uoluptatis cau fauinûôd lacauide ingurgitêt,fuescR In diet Aues quoep uniuerfe, quæ in aquis non degunt,parum potât. Cameli dC A-fricæferæSlt;lerpentium genera plurima parum SC raro bibßt.Moibi quoeÿ fitim générant non famc,quoniam fames na* turalisres eft,fitis autem non. No igitur

CCC

unquam fin’s rponteeuenit,ficiTtfames ftduel febre, uel dolore,uel ira uel motu ucl aens cal(ditate,aut propter cibS. Eft cnim humidum, quod fitim prohibet, externum fngidum poteftate aut adu» quod à calore natural! confumi non po teft,cum externum fit.Quamobrem om nisfitis praeternaturalis eft,earn tarnen naturalem appellamus folum,quac cibo afiuuipto prouenit, latiorc fignficato, quaecitra caufam manifeftamconnngit. Confiât igiturnon pofle fitim naturah« ter genera ri ante famê,imô nee ante cibi aflîimpnonem.Sin's autem falfa fit cum abfe humidi confumptione ea gignitut ut filalfis quis utatur, aut bilis uentricu/ lum occuper. Generaliter ergofinfaUa: potus non conuenit,nam humido adde re humidum non oportet.Confiat ergo cur potus in fiti fit neceflarius. Cu igitur edendo fitim homo perceperit,tantö bi-bendum aquae,ut fitfs extinguatur. fi ad finê ui c^ peruenerit, tune bibere o* porter ^d uiderur,fic ut cibus foluac leui ter,non in ptifans forma,led mellis con* creti,MuIto minus ut ianatetcibo.Qtiâ-

. obrem

DeA^uiHher, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»40 J

obrem qui muifo potui funtaffueti,nul-lamuiamtucâ habent;àpauco enimcûa codio uitiatur amp;^ucntriculus fatigatur, a tniilto quod concoqui tur nô benccon coquitur.Concretus enim cibus hcrens optime concoquitur,ficut dilutusfacile Ô^ à ucntriciilo laparatus male amp;f im per« fedè Sitis ergo cum tria fint genera,quç à cibo bonû lignum Sd protinus potu fa turanda,quæexconfumptionc à calore autficcirate amp;nbsp;ipfa extinguenda,ut in ar tibus febribus lÿnceris,amp;f mendoiàquç aqua refiingui ncc potefi needebet. AU quâdo tn extinguitur potu,amp;extingere fgt;fodefi:fitaûtà iàlfo humoreplerûcp,8d abore uentriculi.Sapor falfus ob cdulia Ud ut in ardcntibusfpurqs febribus, du odlicat uentriculi os, gtgnit,5^ detergi Fgt;oftulat,amp;’ficfitistolI)tur. Pluraautem dehisin Aphorifinis dida funt. Hade-nus deufu aquæ pro fanis generaliter.

Poftquani aut uifum ed dcaqug opti« maeufu, quâ proculdubiooptiniouino præferredebemus, id modo uidendum, anaquaprauouinodeteriorfic Atep id iu eu. circa em eadé cft ttmu a tep p r t ? t CGC * muni

1404 Hieron.Cdrdiini mummt caro optima olonbus præferen da eft guftu,odore amp;ufu.ita pefsima SC corrupta detenor eft in omnibus ladu« c3,brarsica,endiuiajCorfuptis.Eft8Calia ratio firmior atej ualidior. naaquacor* rumpitur permixtione multorum, qux uino non poflunt permifceri, adeo ut a* quç inueniantur quç confeftim occidât, ut olim deStygia ferebaturaqua:aliaca-mentes,aliæfteriles faciunt, aliæ dentes excutiunt,quor5 nullum à uino fieri po« teft.Concoefta enim aqua diu in uiieeri' bus tcrrx nihil eft quod non pofsit.Cor« rumpitur præterea aqua à terra, ipia etiâ fine permixtione,dumcplatetin illiusui fceribus,fi non moueatur, perniciofa C' uadit. Vnde recentium puteorumom-nes aqufpefsimx funt.Quædam etiam nunquam bonæ euaduntjUt Romg con tingit hoc,uel quia terræ aliquid metalli ci immifcetur,uel quia terra corrupta eft uel quoniamaqua perloca praua trafit, aut quia non mouetur, ueiuix moue-tur. Vinum etiam in arbore côcoquitur, feruaturin uafis mundistperfeuelom« nino corruptionis expers,uelnonnifia

«C-

neAqud liiert

uehemcntisens calore, ctiamfiinfirma fit corrumpitur,aqua ab omnib.his defti tuitur.Eft em humida ac cruda,uinü cali dum Sdficcum SC codum in uafis.dum teniet in eis.Ob id quod in uafis no ferret,fed ui nefcrueat detinetur,longe de* terius eft omni alio uino.

His cognitis ad aquæ ufum reuerta« mur,8Cut ungula corporis membra par ticulatim confirmet doceamus. Caput igiturprimSnecleuiter necmediocriter aquæfrigidç ufus corroboratCelfus hu iusauxilq locuplesauthor eft. Lixiuio primum calidiore totS caput diligentiß« fimeabluendum eft.inde cofertim aqua Montana autputealis fuperfundenda eft ad quâtitatem heminarS quinc» aut fex aut etiam plus,ut perferre poteft. Deinde caput linteis frigidiorib. ficcare opor tet.Etquâuishæclotio repctinahorrore no leuê incutiat,uideaturcp homo totus obrigere, multa tarnen SC magna com-moda affert.

Prirnij quidem coado intus calore co coquuntur cruda,excrementa digerun-tu^fpiritus tempcrantur,fundiones per CCC î nbsp;nbsp;nbsp;Eci Lin-

i4otf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H'ieron.Cdrddni

fïciuntur,omnescp facilitates pnßinx in tegntari reßitiiuntur.Ccepiego xlqan' no hoc utï præfidio tantum abeß ut alk qua ex patte læfum me fentiâ,ut hts pro ximisxiij.annisaduerfus naturç curfum omnia, qd’ ad caput attinet, profccerint in melius,ni forfan iudiciS niefaUit.Pau-ci tarnen ob mollitiem fußinerc uolunt, quod propter horrorem homo quifpf amfentiatadco tcrribilc,ut omnia mein bra permcet coricutiat^ corpus.Super-fundi aut maxime debet coronali futurç Ik ü fenfirn etiSfupfundatur, acpauca pro uirium aquae menfura iuuar:ita li ex alto magis ^ prope Dccet autéhoerari usutipfidio,ueIutiquaterinanno.Con fucta enim minus nos afficiSt,5C pter£* pofituadhibira auxilia in contrariu anè óübominüpartesmutêt.Qiiin etiâ hoc praeßar tot lotionibus artiheiofis,caput reddens 1cuius amp;.' robußius,ipium(^ ho mincm Iiilanorem Arcctep hæc confue tudo ßclauandi caput,caluitiumnondö prüfens,Äfcanos retardât. Manifeßum eß autem quod iciunis hoc conueniqöC poftquam iam aluum demiferint. Qua: etiam

Tse AiJUdliher. 1^9^ caput iuuant,fcnfus omncs ctfam iuuSt, 8^admotus prompriores reddunt. St/ qindemlenfuum omnium fiC motus 0« figo in capite fita eft.

Hincconftatamp;potuSC lotionc con« firmato cerebro nemos fieri ualidiores, nam quæ criuntur ab aliquo eius,a quo onunrur,uim obrinent. Vnde eriam ui« demus eos qui potuaquç fofius ututur, nee fieri tremul os,nee côuelli, nee ftupo feautparalyfioccupan'.Vtobfturunon fit, aqua nerutsefle urilifsima. q»etiâex cura tot morborS neruis aduenientium dignofei facile poteft.Quid eft cur incü« Üis morbis neruorum ftatim ad aquae pot3 cófugtmus,neminequi fapiat dif/ Ïentientefmagifi^ in hoc conuenimus oêsmedicijquainaltjs omnib, morbis: quod fi aquæ potus tam falutaris eft tam laborantibus neruorum morbis, qd erit de his qui nondum laborant,ut fêruêtur immunes ï’NeruiprimG caufa interiore nulla Iacduntur,nifi afflifto cerebro: cere brum aqua iuuatur fimile afimili: amp;'a-qua nihil uiolentQpatitur;ó^ quæ nihil adiilud uehit quod nótrahat, ob id utfi ccc 4- hfii=

140« 'iiitron,Cdrddni

lumcpota/ed admota fngidajUtqueC^ lorcm naturalem confirmer,nequeinfe' runda nel tertta codione detrimêti quit quam afferre poteft, utpote immutata-de prima autem fuo loco dicemus. Vidi nuper lo.Moralem,de quo fupra paulo mcmini,haud trcinulum,quautumuisfe ncm,alioscp pluses. Nos, quanquam tot Iaboribus,curis incommodiflt;^ attriti,ia $ $. annum emenri,quamuis non ultra e-tatis rarionem,adco tarnen integris fenfi bus omnibus, rrsanuc^ firmaque uigc-iT!us,ut plures meiuniorem multo exifti ment quamfiiTi,idcjfolumbencficiopo tusaquæ. quäuisenim uino utamurob regionis conluetudinem, amp;nbsp;parentS.nl-hilominus tarnen parcè,utaquam uino, non uinum aqua dilucre quilqp nos dice repofsit.Quid patcrmcus,qui SCipkas quarpotatormagis extititquam nos,ta» mein modico uino uteretur, oduagena dus integris omnibus fenfibus: ac quod ad firmitatem neruorS attinct, baud tre» midis utcbatur,ut puerum florentem di« xifics.Ipfcidemdcauemeo refercbat,e-go

Dp Aqud liber. I4©gt; «go de pâtre affirmare poflum, de auo ßonpoflum.

Oculorum uerôprædpue dantatem 3qua confirmât, non necefle eftautem, utcommemorcm.qualitcr illis profit e« bibita.Multoenim magisfiexea lauen furconfert.Maxime uerô fi oculiaperti •neaimmergantur, Qiiodquamuis ab initio fit difficile,longe tarnen eft utilius lt;luam fit arduum. Etenim uifum acuit,la dirymasfiftit,robuftosefficitoculos, èC cosabomnifluxione immunes reddit. Memini cum eftem iuuenis, inchoâtem milii lachry mat'Ll m defluxum fic cohibu ifle.Quin etiam quod nuper commemo rauimus,fcilicet infperfio frigidac capiti, ^ balneum ex tepida pedibus abhibitiï, lotio manuü cum frigida à cibo, omnia hæcoculis conducunt,6d funt falutaria. Itamultiplici modo aqua oculis eófert, neemirum.nam philofophimedicique in hoe confentiunt,quod oculi fubftan/ tia aquea fit.Quamobrem noneftarati-one alienuiTi,fimile iuuari afimili.Memi nit huius prçfidq ,fcilicct immerfionis o-culorum in aquam Rafis. Verum de bal

C C C i neis

1410 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Uteron.Cdrddnt

neiSjô^^maxtmépedum, quod auoccni ataj diuertant.modo aqua fitcalens, no folumomncs autores teftatur, fed ratio etiam ipfafuadet.

Eadcm manuum tumuultuscxfrigi* da lotio hominé exhihrat,recreatcpfpid tus,coloré faciei mdiorc efficrt,pulchri' oremos reddit. Aqua enim praeter id ^d lordcs*eluit,uaporesamp;:malos habitus ex pirare facit, ealoreep intus natiuS cogit« Vnde Auicenna:Facié aqua frigida ma-defacerea tep infpcrgere,uircs recreat,0^ præcipuè déficientes ob febriöaeftum.

Ladern ut hauritur è puteis,naribus at tradauel tcpida purgat pituiram,oïfa« dum conferuat immune: frigidiorucro tepida cerebro utilis eft,ipium(^ confit'' mar.Neep cm par ratio cerebri læfi amp;nbsp;fa« ni,6t^cius cuius os fr a dû eft,aut integrû. Seruat Sd fixe côftietudo hauriédi aqua per nares hominê ab ozenç Ôt^polypipc riculû.Similiter S^ aures tepida aqua la-ware at^ purgare,à tinnitu ac furdita' te hominem prxferuat,fèdquo diligen. tins 13ueris,codiligcntiuseas ficcaree« tiam oportet-Auxiliaturetia aquauen/ tri-

tie A^ud liber, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1411

triculojfi quid aliud,Ôf primurn dum ez um purgar,epota mane,indeuomitu re ieda.Educit enim bilem pituitamc^, amp;nbsp;ab omnibus ferme morbis hæc confiiez tudo prxfcruatNec obfiat quiequa nifi difficukas.óC fi homo uomere non fit af* fuetus. Cæterum res eft mirabilis iuua-Menti,SC utilifsima feruandæ fanitati, Ôi Maxime imbecillibus imtemperatispau peribus Si quibufeunep négoces occu« patis.Opportunifsimû uerô efteûhomo naufeâfentit,aut grauitatê in uêtriculo, autoris malGfaporem,uel odorâ,uelfi-hm,uel morfum inpcordtjs Ô^ circa ftolt; Machû,tunc enim praefentaneum eft au» Xilium.cducit enim bilem flauâ,proptic peruomitû Si pituitam tenuem aetiam cranam,gcacidum humorem.ilium quo que temperat, per inferna etiâ atrâ bilé. Scioc^ agnatum meum quadraginta per petuisannis hoc auxilioufum, femper ualuifle,quamuis feptimeftris eftet, nec fatis bono regimine alioq uteretur.Nec folumrecfteualutt,fcdbonum habitum perpetuoretinuitmunccB etiâfanus ui* uit,î^uisfexagenariomaior,diluculofur gens

»4’2 liieron,Clt;trdlt;ini

gens,acri^fe exponens. Vnde malea* gunt medici,non folum qui in omni ue* triculi imbecillitateuina fragrantia exhi bent,fed etiam qui in plerifcp ilia præfc' runt aquæNam cum ea imbecilhtas tri' fanam contingere pofsit, natiui calons defe(flu,mala qualitate S^ aliens prüfen tia:in duobus femper cafibus uino aqua melior eft.Nam fi matena adfit, aqua ib lam magis detergit prasparat amp;nbsp;per alu3 facilius uino ducit.Si inopia fit caloris, adhuc aqua uino præftantior eft, modo cxxtatedefeflusnonfit, nam ea inopia malam qualitatem frigidam,cuius caufa uinummagis conuenit,fibifemper affo ciat. Exintemperiebus etiam in calida, autficca, aut exutrac^ compofita aqua uino ialubrior eft,

Atfitim quocp tollendam, amp;collutió neoris, gepotu ÔC balneo nihil melius lynccra aqua excogitaripoteft. Denatu rali nunefin fermo eft,aut eaquaccitra corporis morbum aduenit.Sienim labo re quifqu3,amp; æftu ac puluere confedus fitiat, cxtemplo balneum tepidæ adeô prompte auxiliatur, ut Galenus referat

‘P'

DeAqudUber. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t^^

rum qui Iauatur,aquç ingreflum (entire. Id uero dicebat admirabile,quod balne* Um fitim in habentibus (èdet,in non ha-bentibus autem exciter. Si quis enim fi« hens in balneum aquæ tepidg ingreff us fuentjablcpfiti inquitingreditur. Atfi UÔ prius fitiebatjprodithticuIofus.Ho« ^umcaufam hie docerenonexpedit.. Quemadmodum autem potus,0C quo« modo celerrimefitim extinguat, omni* bus ex perimeno notum efle (cio.ReftaC Wt de oris collutione dicam, quanta fit, amp;nbsp;quam potens,quin etiam ut illius refe ram uircs,nunc maxime expedit. Igitur collutio oris exfrigida uentriculumrefri gerat,præcipueautem ftomachö, id eft, uentriculi os: reprimit etiam malos ua-pores.ltacp primam ob caufam fitim ex-tinguit amp;nbsp;appetentiam cibi excitat.ca e-nim ut Galen.docet,a frigido fit. Altera caufa odorem malum qui ex uentriculo proficifeitur mitigat, amp;nbsp;calida repurga« turos pituita è cerebro detrahitur,unde ôi^fœtoremoriSjfiexeius partibus pro« ficifcatur,tollit,amp;cerebrum alleuiat. V* trum uerodennbus conueniat,poteniia quidem

t^t^ Uîerott.Cdrdiiü quidem frigidû,a du aut cahdum, duW-tatione dignö cft.Dcmonftrattum tarne cft,dc a du non poteftatefrigidis hoede bereintelhgi.Ërgo calida aqua grauedt nibus ac raucedinibis utilis eft,in ore re» tenta:frigtda uero comprimit fluxiones amp;nbsp;cerebro ac dentib.utilis eft, moderate abhibita.Teftis eft quint? Serenus dices

S^pe etidtngtîiddgingiuds coUuelymphd. Dentibusut pofsis firmumferuare uigorem.

Fauces uero amp;fgulam,ac oris partes u» fus cöllutionis ex frigida ab anginal fiuxionibusreliquis prxfcruar. Calida uero amp;: dentibus amp;ori repurgandocum fit utilis,dentesetiam iuuat. Veru ad oris ÖCfaucium fluxioes deriuandas apta eft. Eas tarnen quae iam ccperunt neep am« plius augentur,laxat iuuarep dolores le-niendo-Non folû ergo eollutio oris fault; cibus amp;nbsp;ori ipfi,fed etiam uug amp;nbsp;gutturi ipfiacuicinis partibus pracftans eftauxi lium.Oportet autem diligenter confide rare,cui affedui homo magis natura co« (uetudineanni tempore ac conflitutio« ne turn alijs C3«fis,put3 genere arris,ex« erlt;

Be aqud liier. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(4fç

erdtationc pronior fit atc^ paratiorröd penculo magis prçfènti atcp urgenti oc« currere. Sed cum omnibus membris fngt; gida cóueniatjpraccipuè tarnen renibus Utilis eft:CÓfirmat eos,amp; Iapidis,fi quid aliudprohibet,generanonem. ka ueró ibleo aqua uti in hts cafibus acftate amp;' à prandio,cum Sol meridiat hominem in huulo ftatuo fedentem,fic ut aucrfis rc' nibus aquae rigentis curfum excipiat. In tipio autem ab hora odaua parte, £lt; ad integram perueuio : att^ in ea mora alt« tluot diebus confifto.bÏanifefinm titan tfm,quod locum oporteateligere um« brofum, ut caput non lædatur, 5lt;: aqua ipià pofsit efle frigidifsima.

In uniuerfum uero calidis téperamen tisaqua utilifsima eft,dicente Hippocr. fextoEpidem. Calidonatiira réfrigéra-tio,potus aquaquielcere.Didumefiau tem in contradidionibus quonia paCto intdligatur à Galen. Nunc uerö faris e« rit explicafle quod ad prüfens attinet in ftitutüjfcilicet qd‘ aqufns téperaturasea ! Iidas in melius cômutare po rek, quafdâ Ueto ica in meli? traducique obeiasamp;lcor pulen

l^T^ liieron.Cdrddni

létas cas reddat Ôf efficiatln umïierfum, aquæufus non fblum has quasGaknus refert calidas temperaturasjed etiam o* tnnes uinum robuftarum pleniores Si mehores rcddifDicopuerorum omni* umSCinfantium 8C iuuenum.amp;primifc nij,que am calidæ fintadhuc,aut uirium ualentium.Solûergo negabimus ufum punons aqux primis knibus qui imbe* cilles fint à frigide cum hoc naturæ:at* qncultimis fcnibusqnos omnes codât liquido uirium efle haud uahdarum’, èC quibus obftatufus natura potior, utfm perius diximusSed ncc^ uïlis horS pro-fanitatctucnda uinum lyncerS utile eft, uerumpotiusdilutum. Ita aquamultis per re,3C ferme omnibus conuenit,ac fix ne uinominum nemini abfq; aqua, fed amp;cum illa paucifsimis fi ufum,imo poquot; tins abufum excipias. Hoc igitur credo fuifte,cui Mahometus profpexit. Legu latores enimpublicæ utilirati confulüt, 6C ualctudini maioris partis nam omni* urn non eorum eft muneris,fcd medico-rum potius.Ita Mo fes ludæis fuillas car/ nes prohibuitj^d in elephantiafim gens

Dr Alt;lud über, ^417 lÜa propenfaforct, Äfeademcauß con-cubitum in menßutnfluxu. Lauari eté ampræcepit, quod fint fordidi natura, utpote colluuies feruorum Aegyptio-tum.

Vtuero hyeme non frigcasjotio frigi dac coni uetis plus ueftibus ipfisprodeft, Vnde fcoti iylueftres,c3 ca regio fit frigi dior longe quarn noftra,6Cipfi homines propemodumnudi incedantindufioep pallio tantS leui corpus ad genua üfque uelantes,nec etiarn cindi,frigus hac arte depellunt.Vbiiurrexerint,manefrigida fe mérgunt totostamp;S ubi paululu delituc fint,emergentes ftadij ipacio currunt, at que ita tota die calent.Sed SC hoc, ut di-5ci,afluetis ac non omnino imbecillibus adoptimècÓcoquendum facit: Et quan qua hoc auxiliû barbaries amp;nbsp;graùeuidc atur,pra:tcrquam quod utile fit, ratione cuidenti probat, gfHipp.authoritatc no bilitatur.lsetenim infibrode Veterime dicina,inquit: AfHnia funt calorSCfrigus atcpinuicéadeo cÔmutabilia ut unSex akero pleruncp oriatur.nam fi quis niue tnanibus conceperit,poiiqnam refrige-

DDD ratus

1418 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;llieroH.CdrdMi

tus fucntfncalcfcitiScn quis uento frigi do fimiliter fe expofucrit, paulo poft ad lorum ttanfiens tepidum, calidior eua' dit. Ac contra,fi Soli prius ft exponat.in deep ad tepidiorem locö acceflerit, refti' gerabitur manifcftè.Hçc eft illius fenté« tia,quam ut uno iierbo cum u(u comple dar, conftac huic inniti expenmento, quodfrigidaexteriusdumcutem ftipât, amp;'tutosnosab extemofrigore reddunt, 2C calotem intus cogunt. Calida nero contrario modo, amp;nbsp;ealorem qui intus eft êxhalarecogunqamp;apertis ineatibus corpus frigori excipiendo obnoxinm reddunt. Vnde nihil magis mortife* rum eft,quam abexcrcitatione frigorifc exponere. Nam filt;^calorconceptus la bore extra progt‘edi prohibetur à frigo. re,amp;meatibus apettis ob calorem con* ceptum.cuius etiam pars dum exercere* tur extra euanuit,frigus ingreditur mem bra natiuo deftituta calore inueniens, quamobrem ilia deftruit. Ita duplici malo Ô^ ancipiti periculo corpus perce! Iitur,9Cutexterno calore retento arque ibitanquarnhofteconclufo putredo ac cenz

Df A^ui Uhéf» Î^t^ tendatur acfebns pefsima.tum fluxu fit •ntimam aliquam partemffngorehumo •'em calido liquefccntcm confnngen-tc)decumbat,8C ut deftituta mehibia na tiuofpintuiydetentura frigorc. Et ut Uclcatoreadhuc externo uigcnte,nonz dumfdlicet per fed a refolutione febris Óiabfceflus petnidofi generentur,uel dagna illiusparteïcum naturali fpintu ütdixi exhalante fam atcp refoluta mem bra corrumpantura frigore. Atqjita ut dixi dupleXinalu anceps^ pentulum. Quæcum Galen.toties atngentjrada« üeritjfub manibus^ utita dieam babue tit,mirumeftcur hoc tatumpenculum* tanquam grauênoxamCquam etiâ uuU gus noftrum nouit appeUatepSopreflos «defljdeprehenfos à frigorc dumcalez rent, uel fubprefibs, id eft, magno mor-bo}non qualiterdebuitexphcauerir,fed ftipâtionisô^ephemefæ ac lafsitudinis folum meminerit. Nec^id utreor con» tigitquodexhislenibus mails poftmo* dum in ea quç commemorauimus deue niatur,qu3ndoquidê uideamus hoc no-ftrotepore multos flan m ab hoc errore

DDD t wgro/

i^îo HieronXArddiii

a’grotarcfçuisimis morbis,amp; quosfià* tim excipiat moùtfed euenit potius quo ruairiGalcnl tempore (ut enâ de peftis genere côtagiofo)rariuseflèt hoc maliï, nancplaboresexcipiebantbalneacalida amp;;fricîionesetiam lu paupenbus, cubai nea publica finguhsinciuitatib. client conftituta,quibus tam ingens periculS dcpelJebat,adeo ut Galeno rarius quâ hacnoftraætatetalia uidere contigent. Iduerôqualiteretiammihi cuenent dû alpium eam partem quam SempioniS montem uocantfuperarcm,eflem^ ob laborcm refolutus ac æftuans, obfrigus ucro contractus acimpotens, idcoejj in maximo uûx diferimine uerfàrcr,5c.'quo modo in uento æfluario me feruauerim alias reci taflè meminû

Sed ut ad rem rcdcâ,potusaqua: frigi dæàciboamp;.'maximecui (bmnus fucce* dat,concoctionê iuuatamp; fitim extingU' it.Ariftot.confilium fuitnecà rationea« lienS. Vtenim Galen.dôccf,claudi£ur ucntriculiosdûcibuscôcoquitur,c3lor que ad intima fundume^ refugit atcpcpl Jigituqataquæ frigid« modice^ potus hæe

De A \M liber. l^ti hæcfaci't./deocj?enamutilised. Adde quod hoc præfîdium, non in eaquae ex calefaciutjobfol efei t ufu Jed in dies me husredditur.

Excalefadis quoq^ prodeflablutioa-quæcum tepida.Eadem exhalantib- ua ponbus ex ems lotione prohiber nein' calefcanr.Pngidç etiam lotioneantequâ homo exercitio incaledat temperatur exaëreconuadus calor. DiximusSi: a« hascarnofam annum partem côtadam frigida facere,ut totura corpus réfrigéré tur. Mirum ert autem de balneo tepidae, quod uelut indumenta ( dico autem cab ceoSjCaligas chirotecas)mendacijs artifi cum,ut ulüs expoftulat,uariantur laxan dofeatep condringedOjS^ipfum incon trarios ufus (e uertat refrrigeratqsexcale faciendo,calcfados refrigeranqo, ficca-toshumedando,fiticulofos quafi potii fatiando,utfuperiusdiximus, Qiiæ tarnen omnia certa rationefi0t,atqj ex du« obus principes pendent, quod aqua tc-pida humida fit,0fpoteftate etiâ frigida,

Verum pretend aquae frigid« balnc y in bonum habitum efficit,ut liquid ali-

DDD , ud

Ï4»x HieroH.Cdrdtini

lind quodctiam fuperius expKcaufmus’ In faills qiddcm acrobuftis Ilatim ab eX cxcitatione. in imbecillibus atqj infuc* tis à tepidæ lauatfonc. Corpus enfin ex hoc foiidius euadit, calorcpintro cogi* tijr,uires etiam cfhciuntur robuftiores, cfl(^ fiiaue auxflïum.Redduntur autem hommes carnofiores Sd coloratfores.

Porto quomodo adhibendum fit hoe balneum,docebat Galenus tertio deTu endaCanitate, prazeipiens uta fridione fatis ualida SC longa balneum fngidæ. non tarnen gdfdæ aquaquot;, mue ms ingrez dcret«r,ôe torusfimùl.nam fifènfim,tn* quir,dcmergatur,liorrorem facile incur* fet oportètprafterea prius oleo fnundS corpus habere, antequam demergatur, Ita his ruims præceptis indiget hçclaua tio.Eamqjö^ bisôi^ut ait] tcr,repetcndä fiiadet.lnliocigitbalneo tepidæ minime uritur Aquæeriâ ufus adoêerenum Ôd ueficæ Slt; am Ôd pedû moi'bos^cauêdos Vtilior efi,quâ ufni.Quin etiam infantes nuper natos,fi cura enroftuftoscfiicere, frigida merges, ut barbarij fi fanos, tepi' da.ümnib.eigoinfantibusbalneûaqu^

€XZ

De itqudUber^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f^lj

*xpcdit.Pn'ma quoc^ ætate non tâ utile fftabQincrêâinno, quam necefîànum, Nâfi aine in infantia utuntunfacilecon 1 uellunturStpcreunrjautfydcrantur-Qæ ' fi robuftiores fint,ac tempcratiores, quâ ut hoc malum fenciantjCuadunt ebriofi, | nbsp;nbsp;intempérantes,ftohdi ac pétulantes: at-

, nbsp;nbsp;queideertû cft,rarocÿ inea expectation

' ncfallimur. Sed cmuinum infantibus nonconneni3t,dubium eftan Galenus fiifficientercxplicauerit. Etenim res hçç non exigui eft momcnti,ut feiamusnon folum quod cauere oportet, fed etiain cur.fic enim amp;nbsp;noxæ contradæ ex inté-peftiuo ufu occurrere facilius liccbit,3d ficogamurcxhibereprxfidiü,Sfutitadi ca,alexipharmacQ paratum habebimus, Mec^ hæc accurata inquifitio infedadi Galenumcaüfa eft fed quando Galen, nobis amicus eft ipft tarnen ueritas eti-arn publica utilitas magis curæ eftede« bet Inquitigitur in primo de Tuenda f^ nitatc:Vinum puerisnóexpedit, quod ealcfaciat Sc humedet, capita^ iUorum repleat,ipfi ucro natura font ealidi humj 4ique. Vilde exaltcro horum m im’

DDD 4. mode

|4-î^ jHwnXdrdiUii

moderatam tranfeunttntcmpenem, ex rcliquoturbantur fenfus, ate; etiamin' continentes cu3dunf,3c prçapuèiracun dûVtilitasetiam quæ ex uino defidera' tur^niis non conuentt Vinum enim foil das partes humeâat,amp;biiè ed ucit.Qiio rum nciitro pueri indigent,ut qui abun» dèfînt humidi,'3i.' bileuacent.Potcratôd honeftè adqcere id,quod cum uinum fc roß edueatexcrementa coôlionemque uentrieuli, præcipuciuuet pucros, netç his indigere. Excrementa enim illorum ne^ ferofa funt,nec codio uentrieuli im beciUiSjquorum utrûcj àcalore exiguo prouenit,ac pueri fi qua nulla ætas,copi ofifsirnumaedenfifsimum habent. Sed curn hæc tarnen benedidafiut, non de* datant noxammanifeftam,quxex ufil uini in pueris côtrabitur: Supponamus igiturquod etiam infra oftêdetur, qua* drifariam dici calidum ficcumue,an iure quis uinum humidum effe dicaturc' amp;nbsp;fi Ht,cur non congruet pueris^at auget in» temperiem, quomodo^ nam fi omnino humidum uinum elfe dicatur,attamen inter omnes conueniunon uehementer effe

De AqUit liber. |4Jy cnehuim'dum.Quinimoamp;ipfealiqiian do poteftate llccum, amp;nbsp;nos cum I'pfo fi« mul efle pronunciauimus.sed fir, an hii midapucns non conuement, malapiP cesjCarnesCfed quodnam eduliorum ge nusficcumpueris conucniet;’ Alimen« torumenim cum pleraque humida fine natura q ficca funt,nemo probat in pue-ris. Curigitur uinumadeoillos offen' dilt; quia ealidum inquit, atnonnefunt albajrigida 6«; oligopbora'Tan non licet aquampermifeereç' erunteg pleracp uel fic,finon fponte frigida. Sedçurfal,pi« per amp;nbsp;alia,mentum, rutum,fœniculum, quae uino prorfus funt calidiora,nô prohiber à pueris;'^ fi concedantur, non a» deo euidenter nocent.Vinum igitur nô ob caliditatê aut humidam qualitatem pueris adeo eft inimicum,fed quoniam pueris cum caput fitimbecillifsimum,ui num pattern neceflario,quanrumuis a' quofum,habet tenuifsimam, acrem, fic» cam.quaefurfum ferturnam ex omni ui no non acido.etiam putrefcente aqua ardens cxcipitur.Hacigitur quiequid in corqoreuaporumódtcnuiorum humo*

DDD j rum

Kieron,Cdrddni orum,ad caput fertur. Vnde conuulHO' nes,ab(cenus,animi^intempcrantiae fi lint.Non ergo ob cahditatem aut humi' damqualftatem uinum puerïs noxiuni eftjCed quia acrem S^ tenuern habet par* tem,qua plunbus ad mortem ufcç noxi* urn eft. Galcnus ucró multa fic obiter fcripfit,non defedu ingentj. memoriae-ue,aut eruditiouis, uel etiam ludictj, qui bus fuitadmirabiliSifed tcmporis.Vte-mm ip(èmctfatetur,tota dic vuradis ae* gris intentus,pcrnodem ftudtjs incum bebatatlt;^ fenbebat nectâtum refert tê-ponsanguftia,qu3fi animus iam cutis laflatus (çapplicetftudtjs. Sedhçcomit tamus,quæ non ut Galenum reprehen« deremus did a funt,red utaq ufum, ma/ ximam in pueris necefsitatem, oftende* rcmus.Nunc igitur ad alia traieundum. Non folum autem expedit aquæ ufum adconferuationem ianitatis, à propub fandos morbos expheuifle, fed amp;fializ quid commodiafferâtad ip Cos morbos dignofcendos,fiue fint Guenon fint,c0lt; memorafte.Primum igitur ft qua muli* , ^r ftt,de qua id dubitetur an uteru gerat.

Si

ntAquAliier» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14»?

Siautem id temporis iam, in quo fœtus moueri pofrit:quod qua mui sua ruim fit indiuerfis,nunquam tarnen ferius men-retcrtioexado mouetur.Ltneea aquafri gida imbuta ÖC expreffa impontto ea ué fris parte qua magis turnet, durior^p eft: Ccôcepit,mouebiturfœtus,frigorisno-Xam quafi refugicns,atque eum motuin materad hoe intenta omnino percipiet. Debet autem fiprimum non fenferit,bis terue repeti»atcp etiam diuerfisinlocis: itafierinon potent,quin motum fiquis omninofit,illa non percipiat. Et cjuan-quam hoc experimentum alias a me, cum uinoueluttutiore fleri foleret, exiz ßimo tarnen aquam fecuriorem: quod uinum aduerfèturfœtibus, quam iHos confirmet.Lçdit enim utdixr caputeri-am iam perfeeftorO infantium, quod mo turn uehementem qeat.omnis autë mo tus uehemens,qualifcuncp fit,omnibus quauiscaufaimbecillibus,ód noxiuseft amp;periculofus.

Quodfi quifpiam empyemate labo« ret,cura proculdubio,fi tes non bene ce dat/edio eft è region« loci ubi puscôti - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' netw,

lt;4-1« Kicron.Ciirddni

» tur Scireautem,iib( piiscontineatur,n5 melius licet, quam ii argil la tenuis aut linten aquamedcfacfiuiTi petflori fupcr-ponatur,5lt;f qua parte ficcetur, prius ob« feruetur.ibi enim pus fubiacet,ibi fe^io nemfacereconucnir. Tanti eft modica accuratio,ut nteperada feruet, pepera iuguiet hominem. Oportet autem 9^ ut in reliquis ft diftrimen baud euidens foc ritjSe læpius experiri,Sfobferuarcrur-fum,ne feptum ipfum,ubi pedori aHi^a tur,diflecemus,

In febribus etiam Jentis ac hedicis, U' bifæpc dubitamus an putrida coniun-da fit,Ar an to ta putrida fit: an uerô he« dica fola,ä^quando,medici etiam célébrés harfitare Iblent,quonia plus dicen' do ualent,quam cxcrcendo,utGaIenus: autquiaambitioneóidohs euedi font. Rafis pukherrimo inuêto res exploran-da eft,ægrum cum maxime exacerbari uidetur,incubiculo temperato colloca« bis,induellt;^eum ueftibus: Jauabis ante crura tepid a aqua, aut paulo calidiore; tune fi hcdica fuerit, qualis erat antea, petmanebit:fin putrida per fe fola^aut

ne Alt;}uiUfgt;er. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i^î^

hçcîîicæiunda,perhorrefcet corpus, ri-gorefc^ Tparfim fentietNam calorc tpfo auocatiuapores fupermufculosac ner-uos tranfibunt irritabuntcp horrores aut •■igoresinonnunquam uerô ctiam tremo tesjû materia biliofiorfuerit.Non ignoz roquofdamdiâurosjhæcexfolo pulfu fein poHc/cd hoceft in modulo machin namexperin,imôetiam aliquanto detc rnis eft. Qu a mob rem nemoqui hoeex-perimcrtium. quemadmodum ego ira-âaucrit,pulfus fola dignotioneconten-tuserit.Stmper emm angulus, ut Geo» metra-dicunt, dmidipoteft. non tarnen homini polt deeim am aut duodecimam dimfionem ultra procederc iicet,nedu ininfinitum.ka ratio plurima docet,ca-demfcitiliucunda difputatione admira bilia,renfu tarnen incomprehenfibilia, taôtuqr impoisibiliâ.

Si de duobus cibis alrcrcatio fît, quif« nam facilius concoquaEur,aqua non fo-lum tepida,ied etiam frigida experimen turndabit,certamq5 prabebitcognitio-nem namqui infufus pari quantitate ce krius dilioluetur aut emoUietur, is pro* cub

i4jo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hifron.CitrJrffiJ

culdubiofadliorentconcodiJ.At^hfii régula generalifsima eft acuerifsimairt his qug eiufdem generis funt, filt; aliéna qualiratenon mutata,ut medulla cafei, cafei alterius medullar amp;nbsp;panis, panis 6^ olera oleribus comparata At non parti tio erir.fi caro cafeo comparetur. H/ce-nimduriorconcodu, amp;nbsp;tarnen faciliuä (naquafoluitur. Qviinetiamin eodem genere cafei durioris medullar,facilius molercetinaqua,quam crufta tenerio* risaut medulla eius cafei qui gelucon-cretus fit,acreliqua ciufmodi.kmper ta men in eódem genere ratio ueraerit,ut in leguntinibus graniiep fegetum, ac ra* dicibus.In uniuerfum igit hare de aqua didafint, quantum ad (anitatis confer* uationem ac cognitionem eorum quae medico neceftaria funt pertinetmunc ué to de cura morborum,etiam perillâ uer ba faciamus.

Morborum quidem genera diuerfa funt,0(5quædam fol aqua curantur,alia uer(5 cum alqs praefidtjs;quaedam auteni nonnificum illa.alia autem expartetä-tum.lntemperies enim præcipuèhocau xilio

De A^ud liier', 145t xiliofananfoletatcp eoetîâ fblo. Mor» bi ucro quibus materia iSgitur,cû aquae præfidô i oleat efle uehemenrifsimUjCua cuationë ut tutius admi'niftret,plerunc^ tÇqufrunt.Qiiæ aut cö balnea fiât,id au/ xiliuin utneceflarium,nontn principale f)oftulant.Quidam etiâ morbi hoepræ-idiojed no folo nec^ tali ut eo nlene pof firtt Iiberan.idigent. Atqj haeefatis his g res in caufas reducere folent,ad uniuer* lam medendi methodum, quae cum a* quafit, efle poflunt. Hisuero quihæc non curant,luperqpetiam.Quamobrem adfingularum enarrationem deuenien-dum. in capitis igitur doloribus quale* feunep fint,pedum amp;nbsp;manuum lotione extepida ealidioreque aqua, finonad* niodum corpus plenum extiterit,plurimum iiiuat. Siueroob caloresôf æftu» ac ficcitates doluerit, quam præfenta-neum fit auxilium hæclotiononfolum, fedetiam capitis,mx^dicere poflum. A-uocatenimadcontrariam partem amp;ex tra,amp;(pfamprauam qualitatem tempe» rat. Qiiin etiâ in epiphoris, grauedinib. ac raucedinib.quantS iuuet, comodum

quod

i4}i v.itron,Cdrddni

quod ah'quando ex ca lotionc fum con^ fecutus,facit ut nunc etiam memincrim. Opprimebarah'quando Collegq noftri aucoritatCjquorundam autem medico-rum odio fadioncqg haud difsimubta obfcuraite. Coadus fum principis A1-phonO arhicitiam colere,id faciebam ho ra uefpertina, fed ut undequa^ mihifor tunamuiditi correptus fum grauedinc amp;^ raucedine adeo uchementi,ut neque refpirare libéré,nee tantiUum abfq; tufsi quicicerepoflem, ateß ideouademoniS megialufisdeferere co^rcr. Ergocum cafsiam nigram deuoralïem,cum inedia occurriflem, nihil conferentibus folitis praefidqs, ad facram utdicunt,anchors confugij balneum tepidæ fcilicet aquae pro cruribus tantum.eaenim fpacio di' midig horgin aqua paulo tepida calidio fecontinebam, atc^ itain tribus diebus folutus eft morbus.Simili ratione omni bus capitis morbis occurri non plcno o* mnino corpore polie confido, auei tedo retrahendo,digerendo ateptemperando quodin9uit,adcoutetiam in abfceisib. nonparuum fit auxilium» Quotucro mo-

Df Ac^ud liier. ~ i4jgt; modis fi uigiliæprcmant ,aqua in ufu fitinon facile eft dderibere. Primum col luendo os,atque modicum aquç fiigidç bibendomiultis enim modis confert có-primendo prauos uapores, qui fuiTum sfeëdentes fomnö prohibent, cerebrum burnedando concodioneqj iuuando. Hoc ego auxilium cum f^pius expertus fuerim,lalt;ftuca Galeni merito prafero non tarnen è cana ftatim adhibere con« nenit, fed cum quis expcrgifcitur, nee 3mpliusfomnus obrepit.Balneum quo que tepidæ hoc agit,fuauiteretiam à ci» boadhibitum.Stilla quocç aquae gutta-hm cadentis,tum fonus fluentis uelunn fonticulis8Ceuripislu(urrum merito c* nmuocant. Qtiinetiam ipfa cogitatio fei fomnum concthare poteft,amp;in pidii •■a mareifontes,flumiiia amp;nbsp;lacus inter Infos fyluascp adeo ut uixfieri pofsit quin omnibus fimul concurrentibus fomniis nonobrepat,tta illi arnica eft aqua ac fo litudo. cum tamenhaec omnia profint, nuullus tarnen melior modus quam fl diu tepidalaueturcaput,indclinteo exz preftb non exade,circumuoluatur,ei fie

EE E cum

14511 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Klevöfi.CdrUiii

cumSifpUfum drcudacatur,at^ i'nob-fcuro dccumbat.Somnus enim oiolen* tus,ut ita dicâ inuadcre ægros folet. V n« de Galen, tertio de locis affedis inqulU Balnea ob id foponfera funt,quod ca« put madefadant.Et rurfusprimo dt fym ptomatum caufis:Balneac calidac capi* tis,quod ipfum impleant, fomnum ma* ximè prouocant.ita nil quod experimd to confentiret, hiscp qux anobis nunc docent,clarius dici potuit.Tot ergo mo dis aqua femno allicendo falutariseft:tiï ucro morbis qui eu uigilrjscoiunguntut uelut phrenitidi,melâcholiae ac limilib, Eadem uero quod mirumeft, etiam fomniculofos uigilare facit: quomodo etiam doloribus confertoculorS. uapo-res enim ateg materias furfum afcenden tes reuocat. Fit balneum hoc pedibus cruribuscp,cum calida QC à ciboJta Audi ofiquidam,dum corporis cômoda glo« rip pofthabent,nodes infomnes produ cere folet. Verum anceps loc auxilium* Ob id quidam ferreâpilam atneo labro fuppohto manibus continere confueuc mn t/K per fomnö delapfa iramenfo ftre pitiï

He AijUdUbey. I4|y pitu ilium interrumpcret.Nos wmehaa diligentia carereiiokiimus,graue duccigt; tcsmagiSjfiiufto plus Ôtinuiti uigilare coadiiuerimus.

Aqua quoquetepida multis modis pituitam per nares cducit,SC per lUas at/ traftam,utego fum expertus^âf balnco adhibito, ut Galcnus teftarur. I uuat c» tiaminorc retêta. Incredibilc autemeft, quantum hie ddluxu 5 pituitæ per nares nosiuuet,amp;a quo t morbis fecuros red« dat:grauedine,tulsi,fpirandidifficultate malacoclione,amifsione odoratus,hy-drope,diarrhoea,multisqî alqs grauiisi« mis affedibus.Oportet a utemut liquet, banc dedudionem nobis tciunis,non autemacibomoliri.

lubeo etiam hoc auxilium in auribus tentandum.fi dolor eas uexennam tepi-dxablutio,8C calidioris aquç plurimum iuuant. Videtur tarnen hoc commune omnibus dolonbus auxilium efic.Nam amp;nbsp;in angina Actius ex Archigene do-cet,balnea poll gargariima e linapi fum mo efie præfidio : attp id iure.auellunt enim QC extra reuocant,quando occulta

EÈV * eft

lt;4)^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Kieron. Cdrddnl

cd ut filemquitltac^ non folum in do' loribuSjfod etiam abfeefsibus turn gulg tumadiacentium partium balneum uti Ie eft.Auicenna quoeç multorum aliorS morborum cure peraquam meminit,di cens: Etilliquibus aqua ealida unum cft,iunt melâcholiei amp;nbsp;comitiales amp;^ ça'’ pitis dolorem frigidum habentes Si pa* rotidas SCgingiuarum aut gutturis tu* bercula,óf afthm3,6f ulcéra pedorisaut pulmonis,aut fepti tranfuerfi, aut urinx uel menfium retentionem patientes.Si generaliter eadem omnibus confertdo' ioribus:coli quoo^ dolores foluit,amp;: Aa/ turn difeutit.Hæc ille.Omitto nunedifß eukatem de tepida loco calidg adhiben-da,nam non bic locus eft histutinam ip-fe modo rationem tantarum rcruni,óca-deoutiliumacmirabilum amp;nbsp;modSfub lunxiflet.Sed ut uideo,iemper mihi noz ui fubeundi funt labores monftracp pers petuo domanda. Nam Gentilis quam-uis nomine clarus,ita tarnen exponit, ut fruftra eflè exiftimen.ipftim reprehende re lnquit enim de decodis herbarum il« lumloqui.quodfiitaeflèt,neminem la« tet

De AqudUher', i^yf fçt deomnibus morbis amp;btcuins SCme “usdidpotuifle. Nee quod ealida efler, ^ebuiflè adiungere. Ideo de melancho -• ‘*3inquit:Et utatur balnea antecibum, Ö^ effundatur fuper caputipfius aqua te P*danonuaIdecaIida.Cum^exbalneo ^gteditur fitiaten paululum non malum ^“jfi modicum aquæ bibatCumep tali • Dus poft cuacuationes atlt;^purgationes ^onuulfiofuccefterit, quod frequenter Db ficcitatem euenire fo!et,in aqua tepi-da iedeant ipfam quoc^ frigidam amp;nbsp;per Diixtam(fcilicetuino)bibant.Ecceuides iam non de decodis Auicennam loqui, ^edjdefimplici aqua,amp;^ quotmodis me-* bneholiæconueniat. Illudetiam quod dixit de aqua.uino permixta, idem non cftjacfidixiftet.uinum aquæ permixta* hocenim ad uinum,illud plane ad aquä pertinet,quod etiam plebei in confuetu dine inter loquendum habent, dicentes, non enim uino aqua,fed aquæ uinßmt« feet.ideft paruam portionem uinladq-cit. Iure merito uerb mclancholiæaqua totmodis opitulacur, ut quæ auocet,hii medet, adcutimretrahar mmimecpeai

EHE j put

141 fi ElcïoitXdrddni tmttentet: quæomnia morbo S^raufis mills moibi adiierfantur.tiim maxime, Utdiximusjfomno conciliando.

Pluribusigitur’etiam modis, quatcgt; nus melanchoüæ comitialis qiiafi tratet cft,ctiam illi opitulatur.Proprerca idem autor dicebat: Comitiales iuuantur ab aqua tepida OmittoautemeaquginSc xto Conti adicentium medicotum dida funt.InquitcrgOjdecura comitialis mof biloqucns:Etncqï multum mno utan* tuqquoniam ipfum repletcciebiu Q^ iînecetîe fit, paucum, antiquum, claru. Iraqi aquae porum prarferreuidetur. At non h ree eft fententia conueniens prio' ri, namhac aqua nee catida ncctepida utitunficut neque cum dicinPoeonia u* tatur omni hora cum aqua. Qiiidigi-turtnouit Auicenna duobus in cafibus tepidam fit calidam aquam admodum iitilcm non folum effe, ucrum nccclïari. am,5e ciiconuellunruruchcmcntcrmé* bra.ideo bis inquit: Et cum concerque« I ur m cm b rum, rcd uca tu r fridio n e c S 0« leoamp;aqua tepida: rtcucomitialis mor- gt;nbsp;bus à cailla calida fucric uel dliiundus, i

ut

De Ac[UiUîgt;er. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14^

Win co genere quod uocant mater puc '■orum,quoniam infantibus prçcipue fit ^mfliarisn'deo inquit, Vtanturtina,id Eft,balneo dulcis aquae. Confiâtautem comitialis morbi conuulfione efle,qua-fi partem non folum,ied etiacoiundant ateß familiärem. In uniuerfum ctiâ aqua *n hoc morbo falubncr eft uino, ut Ruf* fiisinquit:quia humor non atfenuatur, nee adcaput defertur propter aquam,!!-tuti propter uinum.

Succedit capitis dolor à frigida caufa,’ in quo no eft generalis hie ulus,fed con* Uenitin melancholico, 0^ cum materia multa per nares eduda fucritnunc enim expedit nafum lauarecum aquacalida. Et funt necefiaria embregmata in omni curationc,quæfit per externa auxilia, 5^ idco cum aqua ealida utpofsintpe« nétrare unguenta 36 olea, ac reliqua quæapplicarifolent. Et indoloribus etiamcapitis,quifiuntex afeenfu uapo-rum,expedit uinum omnino dimitterc, maximcubicumpulfationefint. Et po« tus aquæ frigide ante accefsionem impe ipt prohibetqjaccefsionisaduentQ.T a« DEE cuit

14-4® Kieren.Cärdäni

cuit ctiain de dolore acaufa calida,taii* quamrcclara per fc,ut patetapud Gale-num quarto de uidoinacutiSjUbinon foliim in dolore, fed in quacuncp caufa calida, qua caput per felaboret, balnea probat.bt generaliter Auicennae hçç fen tentia cft,ac fi dieerct.Cum in dolorlbus capitisufusaquæ,qui frequenter cline ccilarius, oportunus fuerit,tunccalida uteris non autem fi igida. De tepida air tem,quoniam media quafi eft, quando* queillamadmittit,quandocpreijcit. Et parotidibus hi funtabfcclTusab aurium nomine dcriuatiunde eriâ-parotides ar-tct ix.quafi TOit.’« TO »TOC,quod eft ^peau ressquarûaltcraquæ cregione eitmem bri paticfiSjlcrro amp;nbsp;umculo atcp ignein« tercepta,hi comitiales fupremo auxilfo Iibcrantur,quimêbri alicuius inférions uitioabeo morbocorripi folent. Licuit hocadderc, cuius meminit Auicenna, nonfolum quiaprpftantifsima fitcuran di ratio,fed etiâ qd igne coficiatur, cuius natura aqux e regione con traria eft Scd adpropofitûredeo.hiablceftusfiût pie-run q; cerebropercas partes,^dnoxium

Tgt;eAlt;}ult;iUIgt;er* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;441

eft cxpurganteidolorcscpmaximos in/ ferre folent.ÔC eorû cura propria eft fup-purano. Igitur fomenta ex aqua calida eu exterius auocent nec repellant, coco quant OC dolorem IcniantjUndic^y apporta ad curâ efie uidentur, Quamobrem cum aqua in melancholia,comitiali ÔCca pitis dolore ex calida caufa rationem eu tæneceflàriæjquâ folêt uocare fine qua non.tametfi multipliciterobtinear,in pa rotidibus certè eft principalis,ac utitadi cam,peneabfolutam fanandi eas ratios nem obtinet.Qtianquam eorû Äuicen« na quafioblitus,autgencralibus regu-hs innixus non meminerit. In omnibus enim abfcefsibus,quiinlocisfiunt,unde principalia membra expurgari folêt, es tiam ab initio tripliccm ob illam caufarn fomenta,ex aqua calida funt neceflaria: inalqsuero, dum ampliusflucre mate-nam non uidemus. Nequerefcrt,fi cali= da in tepidam,ubi oporteat,tranfmute/ tur.

Scquuntur gingiuarum Öf fàuciûloco rumqjadiaccntiiimfnam cademomniS ratio eft}tubcrcula.BsInci natura extepi DBE s da

1441 Kieron,Cdrddni

da aqua,item potus acres humores m^' tigat, S^auocat cos à fupernis partibus aci i'nfernas,ab intus ad extra.Sed amp;fri' gida, ut RufFusinquit, gingiuas cotro' borat.Hæenimeum ex carne laxacon' ftent,amp;.' mandendoetiam roluantur,ma ximè afiringentibus indigent. neeuHa pars noltri corporis tâ tatp poteft aftrin* gi,nec tamneceiïario talibusindigetPc dori ucro acilliuspartibus turn ulccri/ bus.pecuÜari ratione calida couenit: ex» purgatjaxat, temperat aeftuni: quaetna ilh'sregionibus maximeconucniunt/ö earum ufus ad hos fines met mdeantur folum tendere. Nam laxatis partibus,fa cflehalituspraui cxcernuntur,aé'r pürier abunde attrabitur.Refrigeratio auté jpfapars eftfinis, cuiuscaufaillafiunt, A t pedus iprum,ne cor dicam,adeo ca^ lidum cft,ut end à ca1idifsima,quï in po tuaqua fumi folet/efrigerari pofsititem pcrat etiam aqua humores illosacres,ex qinb. puimo nutriri foIet.Ëxpurgari ante ulcéra utrlitcr quifq? intclligit, cG bæc fit unica eorum ^certa adfalutem ufa. Itaq; calida aqua tot modis his paitibÄ dif*

Tie Aq«li liter, f^^j ficultatifpfrâdi etiâ utilis eft Tfî pfertim peeuhariquadâ rarionejCQ pituitam hæ tentem liquefaci t g; humedat, adeô ut extemplo,cû antca nequtequâ magnis conatib.betret educi,libéré uideamus, NciÇ uerô bis folû morbis confcrt,fcdut Rafis inquit,faniofis ulceribus ferme os nibus»3unu, nafi, palati^. expurgateni ca atep exiccar, doloremqj mitigatjUtin' ferius oftendemus. Palam eft, amp;nbsp;quonä pado tulsi aqua tepida conueniat. Au^ ego miritis modis aduerfus earn hoc prg fidiouti foleojfcilicetbalnco garganza tu,atróetiam retentione ipfius aquxin ore.C^uin etiam confert carni in naribus genitæ,amp; abfcefsibus uulua:. Qriomo* do aut luve atqj alia pofsit, iâ nunc têpe-ftiuS eft dicerejmo nô diccre,fed cxRa fispodus authoritate tcftari.lnqtcnimil le:Aqua calida cÓfert pparando corpus ad laxitaté,atténuât^(^ amp;nbsp;liqucfacit hu mores,amp;bquefadoseducit:aperit,diflo luit,lcnit,cócogt,attrahtt,mucofum hu» morem fputum^ enacuat, naufeâ repri-mit,flatum difcuiit,dolcrcsc^ in fuperio re uêtris parce maxime nlitigat Nutrime

144^ aferon.Ctiri'ini

ti co dion cm i Linar,5C penetrare illud cd git,3tcp ob id corpus ipfum reftaurat SC impinguat.Scnfusueróclariores 8(. mo tus kuiores reddit,menfes prouocat uk fceribus capiti 6C neruis arnica eft. Late« rak' morbo amp;nbsp;peripneumoniæ ÔC. guttu-’ risabfcefsibuscordiscp palpitation! ma gniscp omnibus externis humoribus au xiliatur.Vomitum excitât,compefcitfri gus amp;horrorê,fymptomata quçexmor lu accidunt quadrupedum mitigat,con‘ fertamp;erylîpelati ac pruritui. Acplerifcp horum in potUjbalneo atqj fomentis ad hibita.Hæc ille. Qiiæ omnia amp;nbsp;ration? ex fuperioribus dec lara ta fn habcnt,6C oftendunt fequentium caufam :fcilicet quomodo rot morborum aut plenâ eu« ramautcius maximam partem perfice« repofsit.

' Idem quoq; refert.frigidæ potum con ferre fr ngultui,fcetori oris, fœtori^ cor» poris turn fufpurtjs:necabre hæc omnia,nam humores corrigitô^educitjpu« trediniqj illorum refiftit, æftumqp mem-brorum naturalium tollit,quo fublato lulpiria ilia inuoluntaria ceflant. Quid quod

Dé Aqua libfr, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;44$

^uodmagis mirum el^mitritionfs imbe cillitatijatc^concodionisuentncuUpau 1 o ieiuno ebibita confert, a«t enim ma-' nbsp;nbsp;^us humor codionem impeditjuentru

j nbsp;nbsp;culicp uires labefadat: SC tunepauca a«

\ nbsp;nbsp;quafut fupenus didS eft)expurgat uen«

triculum:aut calons innati inopia,ctiani abf(^ jntemperieulla uitfat opera uifce-éis : dl tune exigua aqua 8C longe paucilt; or quam fi ex redundantia humoris uea triculus laborer epofa calorem in imum uentriculicogitatcpconfirmat. Sit aute adimidio uncix ad uncias duas in maxi miscorporibus. Ita confirmato uilcere, quid mirum eft omnes fuqdiones refti-tui'r'undeexbona codione nutritione» que reparatusacreftauratusin integrer, otiamabfqp auxilio perfiflit, dlmunere fuo redeperfungitur.

Sed noui quid diduri fint ex Hippoc. Aqua fputu nonprolicit,nec multo minus inlaterali morboauxiliatur. Rede inquam,fi etiam rede quod obtjcis,acci cipias. Epotaaquanon potefifputum 1 inabfcefsibus pedoris, mukoqj minus 1 pulmonis prolicere,quod intus refrige-

retur,

144^ Hkron.Cdrddtti

geretur,8C iit dix^maiorfit calidttas par num pedons quam aqux quae bibi po* teft Netp igitur ftatim, ne^ poftqua bi-bituGfputumualeteducerc.Addequod humor qui peccat, naturæ aduerfatur, fcilicctfanies.Ergocalida pituiram cdu cere poteft,fa nie non potell.Intus fum» ptajUecinoredetenta morbum nonk-uat,fedfomentis adhibita. SedSCfiCjS^ in ore contenta,faniofum fputum iuuat, educi^ fa ci Ims facit, epota inutiliseft. Hfcigiturdifferenfiaconcord/aq^cftau torum,ipf3q^ rei ueritas,qui quondianu experiments fubfcribere folet. Sediam ad alios illius ufus tranfeamus.

In cholera igitur morbo præftantifsi-mum auxilium expertusfumpotuma« quactepidæ Ô^ nuperhauftæ. temperat acredinem humoriSjódipfum turn per in ferna.tum fuperna cducif,uomitum efh-citfacilcm:at^ita undequaqj utilis eft. Ego etiam in me ipfo à nne morbi utile inueni hyeme atep æftatc:Iauat,hume^ datcogitq^ ucntriculüamp;f inteftiua.Hoc eft quod toties repetit Auicenna in cura huius morbi,amp;ucatur aqua calida m po

l^e A^UdUier'. 144.7 tir.fola ch'am addir. Facit SkT ad hoc balneum non parum,amp;^maximè cum uel e-fununtante perfedam purgatioryéjuef •ndeclinationemorbi. Reuocat enitn matenam contrario motujediect ad am bitum fiC cutim ex centromon tarnen de betaqua eflecalida, nehumorum motu cieat magis,ólt;: uires refoluat.Quam eti-am ob caufam non debet mora ellêdiu» turnaineo. Alioetiam modo baincum conuenitfomnum conciliando,quo ni» hü melius eftinhaccura,urcuilibetfacis notum eft.Propterea haud mirü die dc= bet,fi aliam etiam rationem balnet Gale nuslibro de facile parabiltb.inienc/cihs cetaitfi quadrato unthabitu infrigidam demergantur.! rgotot modisin hoefac uo affedu aqua modo tepida3modo cab da lid frigid a utiliseft.

In conuulfionenonneinquit Hippoz cratestbU auiem uhi in dirtentione abF queulcere,iuuenebene carnofo, æftate media,frigide aquae multa perfiitio,C31o rem teuocat.Calorautem hæc fóluit Ga knus tn commento docet,liane diflenti onem adducipro exemple» frigidorum

mor«

14^8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tileronXdrâdni

morboriim,qui à frigid a aqua eu tan fur. nâ fi alla fit ca«ß,fci licet languis flori« dus autuapor,nÔ totconditionib.indfi get ut aqua frigida fanetipfum. inferius cnimdocet, quodplurima aquafrigida largeeffufaleuat,extenuatamp; foluit do* loré,etiâ in conuulfis. Dupliciaûtmo» do aquafrigida conuulfis opitulatur:pri mû cogendo calorê intus, ex quo föhnt acdifdaturcaufamorbi. Etut diximus in expofitione Aphorifmorû, Hippocr. ut reuoceturcalor,fcx conditiones adie cit: fine ulcere, iuuenis, bene camofus, aTtas media,aquafrigida, amp;nbsp;multa. Vt ueró;fopiatur dolor,non tot requirStur, fed tantum tres conditiones, aqua mul* ta, frigida, large effiifamamfcnfim Stil multa non adeo terret naturam,ut calor aefpiritus omnino refugiatur,membngt; quedefcrant.Doloreigiturleuato,cUiTi dolor trahat materiam ad locum extenu aturmembrû ex qua extenuationepoft modum foluitur dolor torus.

Hoc igiturfiue Hippocr.uoluerit.feu ut etiam extenuetur dolor,qu3fi pertres gradus procedenti,liquet ex frigida con uullt;

be A^ui Uber. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I44j

Uulfionem toll« maxime,fi aligna adfuc-titprimarS conditioru, ip fa prima præ-iermifra,udut q» Et xllas media,uel iuue nis.uel benecarnofus. Verum non fob fngida,quafi aliud fa eien ce, fed per fe elt; tiam conuulfio balneo ealide aeiuxcura tur.Hocenim dicitHippoc.ac Içpiusre petit,quäuis Auieëna hand meminerit. Laxatenim balneum tepidæ aquae, a ecg ideo conuulfionem tollit.Solum in con uulfione, quæ èficcitatefît, balnei ufum fuadet.nam hoc firemedium eft ullum, ptaefentaneum eft.

Ttemori etiam ague frigide ufus in po tuconuenit,ut refert Ralis loannitij au® toritate.Dico tremorem,qui ex uini po-tu ortus eft,tranficus ad aquâ,adeo quan dolt;^ bene curat,ut multis præftet medi-camentis

. His etiâ j3deft,qui excrementa humi« da per cutim tran(mitt5t, quoruc^ calor eft mordax.T aies enim iâ morbofi funt, attphospraÈcipuèbalneü tepidæ iuuat, ut eminto dcTuenda fanitate Galen.do cetficut êC frigidæ potus,ut fuperiusdi xüamp;ficutuerlauice infantibus ob natu FFF ralem

J4îo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lierons dr t'Ml

ralcm fimihtudinem, nun primo eiufde opens teftatur.

Vtrum uerô criâ in flip er fi no cibtap* peticu balneum aut aquae potuSjUt loan nirioöf Rafiuidetur,non folSquaeren/ «um eft an,fed etia cur 0^quomodo con ftrat,fi modo conferre extftimemus*C0 fiat igitur primum, quodiuxta Aetiura 8C Auicennam,fames fa da ex refoluiio-nc mmia aut raritate cutis,optime bah neo aquae frigidae curaiur,fi curanda fir, amp;nbsp;infariabihs uideat.nacofirmato cor-poredC cute ipfaexeobalneo denfata, cum paru aut nihil diffletur corpus, cef* fat ena(uperfluusreftaurationis appeti« tus.Qriod fi ex uermibus contingat,pa' nis ex aqua frigida cxhibitus,utilis eft. Rurfus cum canina hæc fames infantes amp;'pucros uexat,poft accti reliquorQquc incidentiûexhibitionêaquæ ealidae fre quens potus, ut Auicenna docet,pitui-tam illam deceit,uentriculum^ purgat acfokiitmorbû. Qiiodfifuerit fames è genere boulimi,feu eins quæ eft cum fa« rietate uentriculi,aut fyncopi iunda.tSc multumiuuat facie cum aqua frigida a-fip^f*

bf ÀquA liier'. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t4Çî

tpérgcre Et generaliter cah'dä aquaap* petitö dbï fupeiflüS ex humorum acre-dmeautfrigiditare peruenientê {o’ticte Iblet: frigida uero hts auxiliat, qUi oefe* lt;ïlupotius cp abundätianimtü éturiuut. lâuerôinùenfricuhïmbecilltrarc piâquot; turn iiiuat potüs aquae, tailtUm babebt-muscalumniantiumxorUiti (ciliccr qui putant excalefados apud ignem cahdigt;’ orcs ede, 5lt; abundances multa picuit? crudahiimtdioresk Istenim Ä in dolortz ^üs amp;; cruditatibüs Sd imbedllica te con* coflionis aqua plus auxilij afiètre folet, guam umum.Diximus auteni amp;' de hoe wperius, Ó^nunc quoep dicendumeft, Dicebat princeps : Aqua calida uentdca lümpurgat.fiaieiurto fumatur,amp;nona [ nunquam etiani uentrèm foIuit.Ergoamp;f •hdoloribus pauca,frigida 5C flatumdi* j fcutit, 8C morfum humorum coëreet, SC ' caloremcogit*Vinumautemfoluit nrlt; queenim uinum conferrepoteft, nifien dolor eft à frigida intéperie SCabfep ma* teria, abfep abceftu, amp;nbsp;cum imbecilli ca* lore,In omnibus autêalqs cafibus aqua uiho Uulioreft.Naamp;fomêta ex calida 3C FFF a illius

145« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hirron. Cirdäni

illiuspotus flatsdifcudunt. Difcutituf enim flatus à frigideamp;calidopatiter,amp;^ maxime Outrun^ excellât.

Similifermèratione amp;nbsp;quibus urina retincturjSequibus immoderate fluit U' tilis eft aquaiin diabete enim quid utilb us eflè poteft balneo aqux frigidaeC quo fanatS quendam medicum qui iâ prope morte deuenerat(etat ei nomen Augußi nus Bätalea Triuicnfis)uidimus amp;: iure idmâ frigide balneo gd utilius ad tolled du intemperié tarn ficcam ^ calidä amp;! id tS confirmandu corpuseflè poterat^Ox mittopotufrigidæcauomituamp;îqd’onî nia medicamétaeûaqua frigida exhibe' ri debeantmâ hic folû prgeipua amp;nbsp;maxb maauxiliaattingimus. Nô prœteribotn morâ,quæpro uirtutepadentis eflè de' ber,amp; quantitate ipfius aqusr: quç quan to copiofior extiterir, ÔC frigidior,tanto maiorê habet efficaciam.Ergo utdixi,ut fluêté copioflus urina cohibereaqua po teft,ita retenta ^heere cÔtrarqs quafi ui* ribus Balneoergo calidaeaquæ urina re têtajUtfi q alio pftantifsimo auxilio,pro licitur.VerS immoderato ufu^feiheet di-utur*

Dr Agud liier. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I45J

uturnions moræjnies dcbilitantnntcm peftiuo aut aha mala procreantut, mor» Dufepin detenus pjepe agttur,2C fine hi's etiam caput tentat.Oportet igiturcaput eximeredenfa obduua,reuuclo,6lt;necp ultra uireslinerc.ncqj poftqua compos fiieris uotijfedfiatim eximerc, fcilicct c3 iam pro rationc urinS atger emifent. An« tequa a ut imponas ülü in balneü(qiiod etia in omnib.ahjs aquç ufibus prpceptö elTeuolo^poftquam is ualidifsimi auxi' lij uicêgerit, feu balneo fçu potq copie-fè fit exhibenda,prf purgatu effè çprpus diligcntiisime,feu medicamentQ,feu ine dia,feu aqua ipfa aut diutumo balnei u-Iu,aut fponte, aut alia quacuncj uia eflc oportet.nâ qugdâ corpora,quod moderate uiuunt,autqa calida amp;ficcafint in« temperie,ucl alia quadaproprietate na« turç.uclquiacibis parum nutrientib.u-tankir.omnino nec^ propter aquam^ he que propter aliud purgari ppftqlant.

Quodaût itafit,tertiodeuidlus ratio« nein acutis docet Hippo.dicens;Balne-um lafsitudincs tollit,mollit articuloscu fimq^ in ambitii corporis,urinas eiet, ca-FFF } pitis

»^ÏI- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Kieramp;H.CdrsIdtii

pitis foluit graultatem Q^. narcs humè* d^tConHat igitur,balneum ad unnam ducendam effe optimum auxilium,quo enam Galcnus utitur,amp;'praefertjm fila* pisadfit Atqueineo quid prxftantius potumuhæaquæc'quæ dum crumpere n!titur,cakulos quotcunqp fuennt fecS rducit,prierertim,utdixi,in balneo amp;nbsp;tt pida.C^od 11 educere nó pofsit, motus ilïlt;s rctjciturminorenoxa, quam ullum aliudretincaturmedicamentum, quod »nefficax fuerit,Oportet autcm adxxx.li bras aflumere,fi yalidac finr uires, turn e* tiam plus.Medici autem utaliquid praf* fiantius faccre uideantur, tym etiam for fan plerunqj defedu fyncerp aquae, ther» roarumLucenfium exhibent: quanquâ nonadeo idoneapfint, quod aftringant. Verum poftquam de balneo mentioné babuimuSjfubrjciendum etiam illiusge neralcm ufumfnamproprtjfuis locisex plicabunrur)eflecenfui ex Hippocrate, 5 JUS auréin uerba paulo ante praeferipta de l ac re fuut hæc: Tedo opus eft quod iumo ca rear, cop io fa item aqua,5C crebra lauacione.fcd quæ nop excédât,

• niß

De Alt;.^.Ui liter. {457 nifirespoftulauerit- Neopetiam abfter* gere oportet, quod fi abftergendum fit aliquandOjCalidoaliquo atcpmukiplid plufquam exiftimetur utendo abfterfo-riOjperfundenda^ aqua multa, 8i celcri ter port perfundenda. Via autemad foli# urn breuis fit, fadlifcp turn tngrefius,ra egiclTus. Equilauaturcomponat fefe, laceargt;8C nihil agacfed cæteros tam ab» hergerequam perrunderefinat. Multas quoqj aquxmifturx parentur,edereie^ fiant peifufioncs,9ë fpongtjs pro ftngis Ïiutantur. Etnonualdchccum perun/ gant corpus. Caputuei ofpongia.quam maxime fieri poterit reficcare oportet: noeç caput ipß modo,ucrQ etiâ extrema 6^quâuis alia parte corporis afrigoris na tuna prohibere conuenit Lauan pterea no debet,qui nuper forpfit uel bib* t,ne« queabalneoconieftim forbendum aut bibendutn.Multum autem referre exifti mandum,quodafgerdum redèualebat balneum affedaret uehemcnicr, Öf laua tioni fueritafTuetusmêpe tales magisbal neu 3ppetunt,iuuanf'^ ab co fi utanf,lg duntur ucto filoli no fucrint. Hare cum

FFF «V nims

^j^ Hieron.Cdrdttiti

nimis perfpicua finr,uta me cxponaM turminimèindigcnt. Verumiam adalP osufus his qui didi funqproximostran fcamus.Omitro autem dubia aten incer ta, uelutquod potusaqux ance*cibuni 60 à calcule prçferuet amp;C à podagra, imo iam fa dam curetlllud fan's conftat, euf useuammemmie Hippocrates inpoda grid's doloribus:multam SClargitereffu fam aquam frigidam dolores Iciiare, ex-tenuareacfoluete nam quatuor como-da aiferqé quibus tria funtcoftantifsima. repellitenim materiam,membr3 ipfum calorcm reuocando confirmât,ftupefa-cit,amp;^ fi calida fit materia,tâ illius intern* periem quam affedöinmembro çquat ac lernt.

Pari ratione cum milita fintlafsitudi* num genera in omnibus balneum non ieueafFcrtauxilium.nam concreta S^du ra emollit.redundantiam quoqî digerit aedifeutit.Humedatetiam folida mem bra, quaeficca funt in lafsitudmibus, te* ßeGaleno.Cumuerö quatuor fintlafsf tudinis genera,ulcerofa, tenfiua, phlegm monidcs atej oflofatcuius Hippo.quar to

De A(luA liier nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i^s^

^0 de indu in acutis meminit,quâuisG^ knus earn ad ulcerofam reducat. Igitur ulcerofae balneum auxiliatur, quarto de Tuendafanitate.Tenfiueuero, amp;ei qui phlcgmoncm tmitatur,tertio eiufdcm, uario tarnen modo, nam huic balneum medij tcmperamenti.uel etiam iufto ca* lidioris aquæ cum longifsima mora con uemt,reliquis ex tepida tantum, aut eti^ atnrcmifsioriscaliditatis. Quippeiam antea docueratquæ cuit^ ins fit aque,di «ns:Tepida calefacitamp; humedat, quae «tmifsior eft humedat a;refrtgerat:qug iufto calidior calefacitjed non adeo hu* medat.Sicuires balneorumcx duki a« quaGalenus paucis explfcaint, Qiiaa omnes, quomodo fimul uno tgne effî' cereac temperate ficeat, turn etiam illas mifeendo fuperpofitis fibi inuicem a» henis,inl»brisde Return uanet3te,docu iflemememini. Porto cum nonpa-rum différât lafsitudines affedusqj, qui exlafsitudinibus comparantur, quique morbi iam initium obtinent. in ulcerofa quidem par ferme ratio eft lafsitudinis a affadusmifi a» in affedu diuturniorc

F F F s mow

U^B tiieroH^CdrJäm

morafn balneo opus cft, mlafsitudinc autem brcuiorc. Ver um m leliquis non cadê cft rationed in lafsitudine lobs bal» neisopus eftanaffedibus autem oportet prius fanguinem mittere,aucfaltem purgare, utluccorum redundantia mi* nuatur,inde balneum non ante adhibe-tc.Memincris autem omnia balnea cah* da Ö^ temperat3,aut etia remifstorajmo/ do frigida abfolutènon finr,ieiumsamp;'ua cuo ab omni excremento corpore adhu benda,nifi perfrigcratis.quibus plus ne* cedi tail's qua utibtatis caufa adhtberun Naminhisneqt concodionem tu co ex pedare, neceuacuattonem mobnbeet. Simibteramp;in denfitarecutis balneum, fed non ex tepida,uerum cabda, adhibc reconucnittaffedus enim is ci que per-frigerati patiuntur,fimibs eß. baep tot modis balneum duleis aquæ conuenit« Sed cù de oOea laisttudine locuti fumus, poftquam alibi locus non eft, hic différa mus. Fiuntlafsitudines offèae, quo ties membrançquçofsibuscircunducuntur affèdæ funt. Quod fi citra pundionem gte^ eroßonetn^aut tenßonem uel graul

rgt;t A(IU4 liber. 145» htem,uc plcrunèp contingit,accidant,t-deo fint,quia humor crudus ac frigidus in lilas penetrauit.Quod ß tea eft,palam 8C call diore, non tempcrato balnea cos indigerc.

Oculorum autem morbis quantum conféra tjCtiam prêter Hippocratis auto h'tatem,d|centts;Dolores oculorum me ripotio aut balneum,turn reliqua Gaie* nus tertio Methodi medendt docebat his uerbisjVtdiftis me grauifsimos ocu lorum dolores folo nonnunquam bal-ncoiö^abfq? auxilio occults appHcito,ia nafle. ibidS meminit etiam de a lijs qua: ab Hippoer.referuntur auxilqs.Sed hæç dixifle uolui,ut Hippocr. dtda intellige rcntur,amp; quod feorfum illorum auxilio rum,Qlt; in grauifsimis affedibus memi-ncrit. Miht uero uidetur,quod balneum inomnicaufa,nonquemadmodum reli qua conférât,uerStamen in quibuidam non nifi corpore priuscuacuato.nam eo cafu non uideo cur auocando à capiteSd acredinem humorum temperando,non femper cotera t.ldcp uidetut uoluifle Ga len. quanquam oofcurius, Öt Autcep-1 na

i^Ä« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;üicron.Cdrddni

na dare,cum dixit,quod aqua ealida co fert ophthalmia:, eft autem oculorum morbus quahfcuncjqjó^^ö.xA/zof cnim ocu lus eft, ta met ft propric pro phlegmons intelligatur. At qua rationephlegmoni c0ucnit,cti3m alps morbis auxiliabitur. Sunt autem morbi oculorum fupra qua draginta, ita^ quot morbis hoc unum praciidium conférât,ßtis intelligisinec (olumbalneo, fed ÔC fomento, utdicit Hipp.quanquamhocnon adeo genera Ie eft,tarnen magis efficaxidemum etiam ut alias dixi,potu. Quotenimà diutur' nis morbis oculorum aut palpebrarum fob uini abftinentia fa na ft fun t^S cd Ô^fi aluns aftrida fît, balneum camempUit! ßccata enimomnia humedat. Seue-nim puluerc,feuiolc,autignc,autfub phurco balneo, aut labore ucl uigiltjs, quomodocunlt;j accidat, ex balneo cor» pus humedatur. Venter quoep detjeit excrementa,ut Galcn.teftatur, at«^ id ra tione.nampoft docuit oês meatus bak hco referarijSf quæ in his côtinentur hu medarfpotus etiamaquçfrigidæ mul* tae aluum purgat,ut quinto Epid.Py tho

lit Aqun liber. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14ft

dis authontate amp;tn famula Onefidemi. Quin etiam uoci folum ex defluxioni bus impeditx,uelutfuperius docui. fed amp;nbsp;per fe uel ex (upernua exertitatione laborâtijUihil magis conducere teftatur Galen, quam balrtéum, fd addcns;pbo-nafcos fciliceteos qui operam dant uo-d excrccildx afsidué baineis uti folerc; dabatép exemplSdecitharoedis,præco* nibus comoedls, tragœdis^, qui non a« lio mag' s utebantur auxilio^qul parata tiscib» art'll delèdus^tum balneorumup fisuerô nontâ uocis robur ncceflarium lt;rat,prçterquâ prçcotlib quamfuauitas. Vnde patet5non auertehdo folû fiC inde fluxionib-fed per fe etiam balnea uod 0-’ pitulari. Videturaût hoc contingere, q, quemadmodu fuperius didû eft,balneS uniuerfum corpus humedet: quo fit,ut in Omni ficca intcmpericficfàlutarc,fcu calida,fcu frigidà,aut quauis caüfa exci » tata,m Galcn.inqt in libro de Marcorc. Influxibus quoeß balneum utile eft, qÜàlèfcurîcp ferme fucrint, quam materia in his intro feratur,balneum aût exte-riiisauocet.Hoc eft quod dicebat Gale.

quarta

è45x H(eroN.C4rlt;f4n(

quarta Aphorifmorum: Balncae caliddï purganonibus refiftuht,quonia ad con-trarimn motus matenam ipfam dedu« cuntiEt tertio de Vidu in acutis:Balneg fiftuntuentrisprofluuium, amp;nbsp;humbres reuelluntab co in uniuerfum corpus. Nee folnm fluxibus ex uentre,fed adué' trem balnexprofunt, dicebat Galcnus primo ad Glauconem. Quis dubitat c3 motüs humorum ad uentrem intusdéférât, humores balneum exteriusauO* eet.Nee folum balneum tepidx calidac* que,fed etiam frigide, ut Ruffus docet, tdbus imö quatuor in cafibus plurimS fuuuat.primum,fi fluxus illc fucrit ex bi Ic;tcmperatenim frigidac balneum cali d«tateminmembrisnoxi3m;(ecundumj fi fit expurgatione, aut imbecilbtate, quod tertio loco fit,aut quarto in puerP lis pucrisue.in omnib. enim bis cöflux« Us cft,autlaxitasmeatuum,aut humorS tenuitas,autuirtutiscontentncis imbe* Cillitas,autp!ura ex his.quare cum frigiquot; dx balneum meatusconftringat,connr« met membra,cogat humores, cui dubia cnèpoteft,tjnhis coueniat adeohoeäU

Tie AquitU^er. 14^) Xilnim,Ut nihil pofsit clTc accommoda-dus. C^jnimo neqj id inirum dici debet quod die affirmât,fcilicet aquæ frigidae potum uentrem femper aftringete, mö-doimmoderatusnonfit potus,amp; aqua falubris:quod ut didum effifopius fern« perfupponitur: maxime autemconuc* niqcum diarrhoea luerit QC ex biliofis hu moribus, atqjinafTuetis uini potui, con trariacnim ratione tuncefficacius pro-deft Hippocr.ucró quinto Epidem. flu-^us fiüebac fuperfula uentriaquagt;uttn Antimachiuxorc.

Roburquoqucadduntacuirescor» Pori balnea, quod cum dicat Galenus Jibro de Renum affedibus, actepidg 8d nutritionem optima conducant/ri« gidptamen in hoc caiufunt prf dantif* hmç.Subqeirautem:quod uerifsimum’ eft,Auiribus ualidis omnes morbi mor« borumque caufç profligantur. Sed quo niam hoc commune eft ( licet non corn* munis Ht quantitas utilitatis: quippe neque à cibis neque potibus, neej Ibm-nis aut exercitatione aut alia quapiam teta mû incrementi wires accipiüt,quan tutti

14*4 Uieron.Cdrddiii

turn ex accommodate balncornm.ufu: (tametß ilia omnia fi prçtermittâtur,aiit perperam adminiHrentur, plus afférant noxaf,ut balnea fine fimul amp;fecunfsim3 0futilirsjma)adfingulariumm0rboruni curam,atcppropriam etiam curam, per aqUxadminiftrationem redeamus.Rnf fus ergo tumentibus hemorrhoidibus» ut dolor qui maximus eft ftdetur,nihil balneo utilis eft: fit fi anus ardear,frigid? fomento nihil utilius.Verum adfangui* nem turn hemorrhoidibus, turn menfi* urn proliciendum,quid tutius aut melf us uel accommodatius balneo tepidg ca lidg^c’ut etiam ad omnes fanguinis He* xioncs aqua frigida fuperpofita, lococ^ balnei adhibitaatqueinfperfa. Dicebat Hippocr quinta Aphorifmorum: In his frigidoutedumeft,ubi ianguis fluit ant fluxurus eft,nonad ipfa,fed circa ipfa un de infl uit. nap fifanguis exulcere proflu at,hontamtutum eft frigidamloco adz hibere ob dolorem; quem tarnen fiper-ferre poterit, adhibere conuenit: finon circum uicinislocis,Slt;:maximeea parte, unde fanguis per uenas deriuatur inlo-

’ neiiÿiitiihlf. 't^^i 'C5.(ed fi Unguis ex nänbus • haemorroi» d’bus,utero prseterrationem fluat,amp; cû ^•quot;a ulcus uulnufuc.quid prohibcteuatfl ’pfi loco Ingtdæ fomentum amp;: afpergkr ’’em adhibereï' oportet autem tamtfiii perfcuerarem talibus auxilijs,quç præ-fentanca tunt,SCqualitatc manifenao* pus fuum pemciuntgt;quandiu fanguis 0 ftatur.namnoneft,ut in medicamentis, expedâda falus poft ceftatlonem ab au-’’üio.Hi'ppocratcs etiarn quinto Epide.» U’ulieri qux ob catapotium paruni fang Uinis euomueratjSd uenter intumui^-dC spiritus fiftebat., adco ut quinquies pro uiortua habita fit, x x x v i. amphoras a« eiuacfrigidaefuperfudit, Öd fanauit eam. Eadem ratione filt; in eryfipelate non uh eerato,öd in abfcefsibus rubus conferuj Eftautem ratio,ut cohibeat humorem i* pfum influentem,ód caliditatem amp;nbsp;ficci: t-atem illius temperet.In rdiquts uero ab ftefsibus, qui dolore ægrum torquenr, infeeflus ôdfomenta ac balnea ex tepida modo corpus non admodum plenum fît,emoUitülos,lente dolores ac lóluiu Undc Huxio,quæ plcrunq? comitan fos

*lt;99 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ttiefon.Ctiriidnl

Ier,ftah’m poftcenàt.HoeeH quod Hip« pocrates docct quinta Aphonfmorum.* oed amp;nbsp;iliud antmaduerfcndum, ahum «tfam edè ufum calidac in abcefsibus, poftquam mateda defluxerif, ut conco' quantur,ó^fuppurcntunÓf rurfus,ut fn bis aqux potu utamur.Sed ut ad prop o ■4itQ rcuertar,ad apcriendas haemorrhoi« das,ad menfes in muticribus proliden* dos,quidnam falubrius tina amp;nbsp;balnea te pidae cahdaeeß aquacc'auocat enim adlo' cumhumorcsamp; Ianguinem,eofdenide in attenuar,oraép uenarum aperir. Hoc norunt balneatores.ubi enim cucurbitu las applicare deßinauerint, corpus p«* mum calida proluunt. Hippocrates in U hello de Hacmorrhoidibus,cum curare uult, repidaaqua illas fouet, autcalida. Proueniunt hæ uenæ. fi V eßalio ac fen« Obus credendum eß, à uena ports in parte iccoris caua. Vena enim qui* bufdam, quibus hiefanguis abundat, digiti minimi ma^nirudineillinc exo ri* tnr,qus in fphiaerefe diuiditatesdif« fundit.

Verum cum balneum ante cibum ad.

bp

ne^quiUber. ti^ff Liberi in omnib. oportere docnerimus, nequis omnino illud mconculïum praa ceptum effe cfedat,licere quandoep etii ®cibo balneum ingredi SC quando quo *nodoue,docebimus, Igitur In (anis, qui •legocijs aftridi funt,fi iblü panera aflu-wicre uelintjucl etiara cura radie aut paf fis.licebit poft fextara horam in balneS *ngredi,raodo tarnen utexhac confue-Mine præcordia finiftra aut dextra gra ^«ntur,ut Galenus docet. In extenuatis ^cro non folum licet, fed etiara condu« fit balnea adraouercægros poft ciburn ’flumptum.nontaracnftatira,fedcumê ^cntriculo cibus exire incepcrit, ideft, poft tertiara horam. non tarnen cibus is tlulgaris fit,fed facillimac concodionis, ^minime uifcidi alimenti,cuiufmodia-«llorum caro,amp; pullorum iecora, Ói^ go btj rurfus pifces.Panisautem leuifsimus omnirationCjtotaœ cibi quantitas uaU de parca. Et tn ud uc conlumerc etiara ptfcordia expedit.Hocuero compendif ex hoc ritu, ut i ta dicâ bal nd, aflegmur. Utimpleantur ægri,atoî impinguenuuc Ut Gale.turfus docet, trauere adt opor-

GGG 2 tetm

j4^8 uieronXd^Mi

in hoccafü.nebalneum tepido nf,ueImJ ïu'mo calidius/nc etiam ut refrigerarco' mnino pofsit Qiiodfihæc tria leruétur, 'unliteradhiberi potetit.Dico cquidem» nepraccordia grauentur,neaquaatepo-reaiftct^maximè calidifaiê ucrfus,amp;c^ bus hora quali täte quantitate^ tab's fit, quaUseflè debeat,

' Cæterum ut adordinemrcdeatiijirt Herrn bus etiam utilis eft aqua, ÓCmaxf/ mèpuerisSi^ fitientibus Ód cabdioristS« peramenti,ucl faltem pinguibus ut nihil melius,quod etiam norunt mulieres.o/ portet autem repente hauftam multam, Ä fimul fenfim exhibere.nam exfrigore iHo SChumorepartim dirrumpuntur,par timinFradilabuntur.Sedesquoquc qua nutriri folebant,8(^ ipfa deq citur.qua fub fata difpereunt.Verum fi fenfim dedens hón arduu crit,quin nutriantur uermes, amp;nbsp;gramorem morbum efiicias.ln ardori bus etiam nonfólum uentriculi.fedmé-brorum omnium interiorum, qui cd Cryfipelatefunt,nuHummedicamentuni âbfque frigidadari debet, quod etiam Marcellus mfignis medicus adnotauit.

adeo

Cf Aqud Vier, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ï4i9

èdró enim natiiio calon famtlians eftö^ àmica, jnccndiano autem contraria Sd aduerfa. Inprun'tu,utdocct aiitorlibri decura irtcn: Balncum cabdæ t\ioca£ uapores,ö^pruritum fcdatac toUit. Solei enam omne tepidæ aquae bâlneunï pruritum rnitïgare.CohibctSCcadcm ra tïonefemims nuxum,amp; lïbidtnïs ineen dium,nonexiguum malum.Qiiïdam c-^im,ut Galenus refert fexto deTuenda' ftnifafe,multum feminiscoHi^t: quod nexcernanfjmultumlacdunturjitTibecilz Iefquecuadunt,fiuntcpficci, graciles, paf IWtSiuero nonexcrcuerint uigiltjs in* feftantur,quod Galen.praetermifit, Curn tarnen maximum,ut talium,incommo « dum.Prxterea Outille diccbat,grauanlt; turcapite,ftomachicp faßidium fenridtr nee tarnen ex continentia multum iuuâ« tut,cum plcricp perfomnum non mino* rciaiSura fernen effundunt.

Addo aliudquod (xpcuiderecótigit,' hofceuiros cum tanta feminis copia ad uenerem,ob flatus defcdum,efle impo • tentes. Quid igiturhi« omnibus magis códucit frigide potuSd ba In co plufquS GGG , ctiam

»47ê nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fUeron.CdrJdtß

«tfam’tcp/daeî’tum renum refngerado' nc,(n aqua currente uclut fonte aut riuo demifsione quoep teftium in frigidam aquamC His auxilijs tentigofuperflua curatur, membrum melius tenditur,ó^ fomnus conciliatur. Qiiod fi quæpn'n« ceps medicorum docuit, quxque funt fcelcftifsima,cumhocuno quod fob a* qua confiât confcrantur,inuenict plus edè uirium in fola aqua,qua m in uniuer fa fermé medicamentorum materia. Ad iuuatpræterea hæc demifsio teflium,in aquam nuper e fonte hauflam, immode ratam omnem fangifinis fluxionem un* decunqj proucnfat,SC cos qui animo lin quantur recrcat Et,ut dixi,ac Ruffus eti am teftatunlnuoluntarium feminispro* fluuium aqua fuper renes larguer pctfii* fa,amp; balneum frigidac, amp;immifsiotcfll culorum, fanarepoteft.

Ad cos uero qui fincope laborant,feu oboris ucntriculi aeftum, feu obcalidi/ • tatem balnei, ut primo ad Glauconcm rraditGalcnus,prçftantifsimum auxili* um eft frigidæperfufio, turn etiâ potusî tetinere quolt;p earn in oregt;non paru con fett.

Tit f,gudHb(r. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i^ri

fert.Harcautem taliafunt, ut in btscaß« bus nihil aliud querere nccellcfiuPorrö Diamin alnsomnibuslapfibus uirium, ßu animi, ku uitalis facukatis, plurimä prodeft aquç frigideinfperfio. St fang« uis mittatur, donee frigida in ore conti-nctur,homo non linquitur animo. MuP to autem magis frigid? infperfio como-da cft,fi fyncope ob fanguinis fluetis co piam accidat.Èt Auicenna: Balneum u-' tileeft ei qui fyncopem patiturob diarr-hoeam uel choleram,aut uomituex uen-1 triculünflammationc.

Porro in medicamentorum alTum-ptione quot modis nobis auxiliatur aquaf primum,G quis uomitu tenetur aquç frigid? iniperfione, amp;^ impofitio« ne manunm infrigidam, contineri fo» let medicamentum: deinde fi non o» peretur, Auicenna fuadet ut modicum aqu? calid? in potu detur. accélérât cnim,ó^ auget opus filius, nee folum calida, ied etiam frigida hoe cfiiccre fo-1 let: multa nontuto, pauca feemifsime 1 poteßexhiberi,atquetuto.frigiditatee« nim qu? ilU inert,tum poteftate,qua ctia GGG 4- co git.

,4^2' Hicron.C^rddni quot;nbsp;cogiXmotus cit quafi contfarios,purga-tioneinq? accélérât amp;augct. Idem film' modicc puigaucrtt,exhibita tepida,fo« hnturinspurgandi.bimili quafi ratione fi qms cibo nimiiim grauetunftatimque uomitu proiiocatonon cuomat,calida aquam paulatim bibat,inquit Auiccna: cibum enim dcrcenderecogit,00fomn5 conciliât.Pari ratione noxam aceti uini' que temperatjatq) ebrietatem foluitmo' iTu'tu,rcIrigcratione,hutnedatione,fom nojpurgationeperaluum, amp;nbsp;urinasfe« dando moleftiam ôC ardorem illorûpo« mum :nec folum eis pcrmixtajfcd etiam multo pod copiofe ebibita. Ego ucro K dlud animaducrto,quod uomitus^fiquis ad ipfum paratusfi'r, nullo faciliore aut efficatiorepraefidioexcitatur quam tepi dæpotu,utetiam inuita Aefopinana' tur. \'ndc etiam inuenenis præfenseft auxilium potus aquç tepidç:oportet au tem afsiduè bibere atejt rciiccre» Vbi ucrö reicceris, gula, os acucntriculus,fi ^alidum fit uenenum* exorrantur, ita ut nequeederebibcreue-,aut dorroire pof* fint: fentiunt-autem ardorem. amp;nbsp;fitim in . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tolc«

Df A^ud Uitf, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i^7i

tolerabikm, ncqjquicquam meliusetis-am in hac aqua-Cra terg imponatur rete: impleatur aqua,ó^fuper rete pronus ore aperro quieicat,ardor mitigatur, fitis ex tinguitur, fomnus conciliatur,fpiri(us recreaniur.oportet autem afsidue aqua mutare, nonnunquamexhaurire acre-ponere. Confiât ex hocufu quippiam melius clTcinaquis fubterraneis, quam aere, forfanquodmotu,cum terra non fuerituiti3ta,melius quam expofita con coquatunnam qui adeo aerem probant non uidentur quippiam laudarc, nifl quod fup rem am fuperficiem tangat. =^ Tot igitur modis aquæ ufus nobis eft fa lutaris, nee ratione foluminuent3,fcd experimento comprobata refcro. nam pater meus cum auripigmentumalbum' •Uiicnis à iuucncdifcipulOjUtilleaicbat, baufiftetjOc tandem utroque ufu aquæ pofttriduum liberatus eft. atque etiam huius inuenti gloria fit apud ilium. Si enim pattern propria laude fpoliauero, fuifidelis elle pofturn ‘Z’ nbsp;nbsp;Nuper ucra

cum Albertus Triezius Tarigus;è Lilia Urbefal Ammoniacum ad necem halt' fi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;GÖG ÿ fiflet.

147^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aleroH. CirdiHi

Ammonîacum ad ncccmhaufîfTct.aqnf poeuferuatuseft; aefrigidamagis kua« tus,quam ullo medicorum aux il io. Hip pocrates uero adeo in uomitu ex frigid da aut calida confidit, ut quinto Epide/ miorum referat, uxoré Anrimachi, qux mortua cll,potuiü’c fanari, fiab aquae' uomuifîct.

Quid uero dic5 deufu cius in his qui à cane rabido aut lupo fauciati funt.' af-fert ignis falutem, fed in deploratis frU' ftra iliiusopcm tentaueris,cfiam omiffo maximo cruciataappello dcploratos.q iam aquam ^unicum przfidium odiffe eoeperunt.iuxta lUud poerç.

Nre forntiditis ^uxiiutunquif.

Ergo primum omnia auxilia,antc$ Tantalea fiti teneatur, Galeno tefte, cum frigida aqua exhiberidebent.Qui* dam etiam philofophus, cum iam ad a* quæ timorem ex hoe morfu peruenif* fet,ut narrat Diofcorides,balneum cone Hanter ingrenus, hberatus eft. Eorum uero qui iam dcplorati funt, curamex Cclfo franicribere Iibuit,utqucmadmo-dumm adagio eft,fides fit apud autoré.

JjehqudUlxr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;147 j

Et ut Inrifconfulti dfccrc nutte folcntj Sponfio fit pro dato meo amp;fad;o tantS, Uon ex communi forma. Eius igitur uer ba funt hæc,dum illius morbi curam tra lt;^arcnt:Sed unicum tarnen remedin eft, nee opmantem in pifcinamnonanteei prouitam proqccre.

Et fi natandi fcientiam non habet, mo do merfum bibere pati, modo attollere. bi habet,interdumdeprimere,utinuitus quoque aqua fatietur Sic enim fimul SC «lis amp;; aqug motus toIlitur.Sed aliud pc ticulum excipit, ne infirmum corpus in aquafrigida uexatum,neruorum diften tio abfumat. ld,ne incidat à piiema, protinus in oleum calidum demitten« dumeft.

Inmorbo quoque latcrali atep perip* Ucumonia, ac ex his generaliter omnibus pedoris abcefsibus, quam utihus, quam necefTariusfquem tamencommu niter prçtcrmittiint) fit aquç ufus, nunc dicendum.Hippocrates tertio de Vidu inacutisinquit: Peripneumoniç au« tem magis quam ardenti balneSconfcrt nâ lateris pedorisó} ac dorfi mulcet dolores

lores,fputirm maturat,educi'tlt;^, amp;f{3Ïri' turn fadlein reddit. Dicebat Galenos in commcnto,quodHippocrates pr^ce pit in peripneumonia, intelligendutn certius in latcrali morbo,ctnn peripneumonia tam lateris dolore careat, quam etiampedoris, utdeficere aliquid feili*' cetfmorbolateralijin textuarbitretur.

Tempus autem lauationis infra docct dicens: Hippocrates cum tota utuntur ptiiàn3,magis balneum conuenire, non tarnen fimpiiciter tunciblum ut Galen, exponit,fed magis. Ergo Galenusin dcclinationc, Hippocrates etiam infta. tunon folum in declinationc conueni-fe affirmât,fed in déclinatione magis, fe curiusaclongioremora Quoduerodu dt de his abfeefsibus Gale.ccnfet Sf me-rito,de omnibus partibus pedoris:ego uero de omnibus internis intclligêdum reor fub eadem conditione temporum morbi, fcilicet flatus aut inclinationis. nam licetnon pofsitexcretiones iuuarc faltem dolores lcuabitacmitigabit.Vnlt; deprincepsquartadecima tertq dcAb^ fcefTu iecoris fuppuratoloquens,inquiri

Et

( lie A^ud liber. (47? Et oportet,cum fuppuratus foerit, ut af-Ïiduè utatur balneo aquæ calidac. qui fententia ctiamfuitRaus. Ex quo coa-* ieduraaflequor,expedire ctiani balneum m i'ncremêto abcefluum,modocor pus fit praepurgatum.nam cum dux fint caufaeincrernentieo tempore in abeef* fibus,motus materiæ 6^ dolor,quantum balneum motum materiæ augendo effi eit,tantum imô plus iuuat dolorem fà-pando. Præterea eriam ad contratiani partem ducit, Solum igitur meo iudi7 cio excipereoportet illos quos H*PP°' crates excipiqcæteriuerô a quondie SÇ diu^modo afluetifint,eiiâ ab inirio mor bibalneo tepidgutidebent. Qiiiergp (n balneum ducendi non fuut^unt quiâ busuires Ianguidçfunt,quique naufea bundiautfaftidientes cibum,aurbiliora ctuiflantes, uelaluo aftrida, autnimiS (oluta, aut quibus languis c naribus, quantum oportet,aut iufto plus fluxes ut• Elis tantum ergo quatuor excep-j tis,balneo illos peromnia tempora, feef uiagis femperprocedente morbo utio/ portet. Qiiod fi Galenilententiam ' . magis’

y^T* HvroN.C^r^/ihî mag/s probas,quam HippocraHs in dfr clmanone-Quanquam SC Gaknus ipk pauIo poft ctiam inmixto tempore iliud admittit. Voco tempus mixtum,cum adhuc çger cum fputo codo (ymptoma tibus grauioribus urgetur,quia morbus partim eft in augmente,part im in decli* natione,

Verum quia'prepurga turn femper fupponimus, utdixi, corpus inbalnei ufujdubiumeft an in plethora conueni-animo dubium non eft, cumipfampk' thoram balneum curare an® (anareiok' at,modo nullus morbus adfit. nament quis,dubitat tunc non effe periculofatn balnei exhibitionem, cum antequam per balneum plethora minuatur, morbus inimmenfum pofsit augcri atc^ in* terficerc. Aliter autem fanis corpora bus non parum conducit- Diccbat Ga lenus: PlethoraCfuppkex antecedén-tibus uerbis,fi fine morbo ac dolore fue rit)tribus aut quatuor diebus,inedia,fri^ dionibus exbalneis multis,curatur. Et rurfus tertio decimo Artis curating inquit: Plethora curatur fanguinis mif-

tie ^qudUitr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t^^f

lt;n(ftfone,tum frequentibus balneis,cx« eratatione,digerentibusmedicamcntts amp;nbsp;inedta. Idem fecunda Aphorifmo-tiim.fed ex fex prçfidrjs ibi digerêtia me dicamenta prartermifit, ipfaque balnea, non ut in Arte curadua fecudo,fcd q uin to loco collocauit. In cæteris confen-tiunt, quod (cilicet adeuacuandæple^ tboræranonêatnner.oportet igitur bal nea eflefrequenna, Slt; paulo tcpidjs ca« lidiora, aliter tardius plenicudinem ip/ ftm fanant.

In febribus ptacterca omnibus, tu per genera,turn per fpeciesipias,enumera« tis,quantam utilitatem haccafterant, at \ 9ueprimum generaliter nuncdieendu. Galcnus cnim in libro de Marcore ait: Febriquarenusfebris eft,balneum fem-perutile eft. lila enim femperficea,hoc ante feu excalc^aciat feu refrigeret, fem perhumedat. Quippe duac funtprac-t^'put balnei in febribus omnibus utililt; tates. Dccimo Artis curatiuae: Fuligi' noforum excrementorum cuacuatio öd dedudio totius corporis ad fymmetnâ, fethcet eximmodica cahduaicatc^ ficci-tate

Î48b KieronXdrddHi

te ad temperamétum, tâ in (ólidis quam infpiritibus at^ humonbus,adeó ut ft nihil obftet,ftatim febricitans in baine/ urn ob tam egregias atq^ prefentes utilf-tates fit inducendus.Definit autem poft quibusnonconuenit balneum, fcilicet his tribus,uel fidum ingreditur illudin horreat, uel fi uires fint imbecilles, uel corpus crudis humpribus plenum,addi mus nos iuxta illius fententiam quar-tam obferuationem, que non adegri difterentiam,fed temporis morbi perti« nct,feilicet utindedinatione accefsio/ nis fiat, fèuaccefsioipfa curntypofue* rit, ut in intermfttentibus. feu fimilis in» comprefTg annotationis, utinfemiter* tianis,31qsquecontinuisproportionem feruantibus. Porto imbccillitas ipfa aut tonus efi,ut uires facile refbluantur, aut mcmbri alicuius principalis, tune» que peciculum efine humores in ilkid confluanqideoqj in neutro horum baP neo uti tutum admodum fucrit: aut par tes ignobiles,ut cutis artus,fedis locus, adenes erûtinfirme,tCtccç tâtûaberit ut balneum fit inutile,ut etiâ utilius mul to

Dej^^ualihtr. 14*» fit hl's,quam tilts qiit roto corpore robu ftiorcs funtjÔC alioqui inculpata ualctit dine.namin tUis facile natura balnei au îfiiiomateriam febris ininfirmum illud nicmbrumdetrudcnSjtotum corpus li herabit.

Enarrat autem Galcnus in libre de Caufisprocatarticis très »gros, qui cil febricitarêt,nullo alio ufus auxilio, ncc e^pedato ut gertus, nedum febris fpc-Cicm dignofeeret, fed folo ufusbalnco dulcisaquæ,ne febris amplius redirec prohibucriqatep ex toto fingulos cura-uit.E quorum numéro atep ordinc primus Menander fuit. Sed uerifimile tarnen eft,tllasfebres ephemeras fuidc. Propterea de illis agendum eft. Igttur ciim prirnum febris inuadit,8C declina-tione ftatim nec femehuerum crebrÓ la uâdi funt,ut Galenus docet odauo Ar tiscuratiux. Vbietiam frigidaminpo-tu exhiber. Qudd ucro de meatuum cô ftipacionedocucrat,idem etiam paulo poftdicit de ephemeris,quçexuftione, àa,triftitia,uigilns,lafsitudinc, curis ac

H HH refri-

f^îi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hieran Cariant

rcfrigcratiönc próuenfunt. Netj enfin folinn hós lanare 6t copiosc amp;nbsp;Ixpius, fed ctfam ftatfm prxftat atlt;p oporter.nó tarnen ita cos quf ex obftrudione labo rarnam cuacuareantea dccer,indc laua re m declfnatfonc accefsionis,modo inter lauarioncm amp;nbsp;fequentem accefsio-nemtreshoræintercipiantur: nam fub accefsione ipfa lauare minime decet. Quod fi ob cruditatem aut pubonesfi-mili rationCjUtJJeXobftruAione diaria cuenedt, non mfi fublata magna caufæ parte,am per euacuationemaut per co dlioncm lauare conuenft, conuenit tarnen SC ut in rcliquis at^ neccOaria eft. magis tarnen balneo indigent ficci, fed natura, feu habitu, feu morbo ipfo aut caufa morbi,quam hamidf.Ergo balneum eft uti!ifsimum,cum ealorem mitiger,humeeftet corpus,5C fomnu prouO cet. Atque his duobus in hediicam pri-mó,indcinputridam tranfitus prohibe tiir.lpfe uerb in primo libro ad Glauco-nem uniusrcidiligentur nos commo-ncfccit,maxime ncceflàriaCjdicensiOni nibus

tie Aifua liefer. i^gj nibiis quidem diarijs febribus balneum (nc quis ob alibi dida de aliquibus du-bitarctjneccffarium eft.CacrefumquJ ex bubonibus auc conftipationc laborantins non inutilis etiam eilaër bak neijeliquos autem ab acre ftatim rcino Here oportet: in ipfa uero aqua quantum uolucrint pcrmittantur,atcp etiam quae ex bubonibus laborant. Ita hi SC in acre sc in aqua commorari pocerunt diutius.

Manifeftumeft autem ex his.aliuni fuiffe antiquitus ordinem balnet, qu'am nunc fit in ufu: arqueincismoshichar beatur,ex Galeno adijciendum ad uer-ba,ut dici folef,curaui. Is igitur decimo Artis curatiiiæinquit: Prima pars balnet, quæadmodumealida eft,ôi^ abfque aquaealorem per totum corpus arqua-liter fundit, excrementa euacciat,cxr-guos meatus aperit,tenfarclaxat,denia ta feu concreta fundit i Secunda autem quamlauacrumproprieappellabitnus, mquaficut ex humedatione iuuarur, fie ex ealore nihil illis comodiaccedit.

HHH 2 Accéda-

*484 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hifr»n. Clt;*rJdiM.

Acccdamus Si ad tcrtiamja qua ÔC ramp; frigerantur innoxiar, quæ fucrant exca Ietalt;fta,ÓCin'rcsRrmantur. Si qua ucio amp;nbsp;rarcfa(fta,5C iufto plus funt laxata/a in naturalem redcûr mcdiocritatem : id quod quatta balnei pars indicat.Qinp' pc quib.omnia rité funt adhibita,ij poft frigidfufum adhucfud*nt,SC omniaip fis excremeta uacuatur. Itatp ex omnibus quæde balneisretulimus, una fum macolligitur,qubd uacuatur quidcm, quicquidin corpore uel fuliginofum, uclfumidumfuit.confittunt autem in naturaÜ fymmetria,tumcaro ipfa turn cutis:folidarumpartiumaridita» corrie gitur.amp;f calor non modó isqui ex laiia* croaccefsif,uerümctiamqui priusfuit ex frigide ufu fubmouctur. Maximo huiusrei documento efifiatus, qui ex huiufmodi balneo redditur, poftquam in fole feruente iter fccerimus.Quippe accedimus adid,neloqui quidem præ-linguae Ôé faucium ariditate ualentes, totum^ corpus ftipulæ ritu aridumba Lentes.At egrefsi èfrigida,ilico omnia pro

De A'juiifii’tT.

pro naturaehabitu rcciptmus,nec febr^ li cabre uexati/nee ficcitate afflidi, prompte quxloquentes,ac plurimafi-tisparteleuati.An fgit cuidentius ad-huc balnei iiires in ficco et calido-corpo ris affedn cognofecre defiderasCEgo fanc non arbitror.Licet autem, cui pla-cetjCxperiatur q«od incommodum fe-quatur,ubi tali perado itinere non laue rit. At enim ftatim febricitabit,aut mul to plenus tacdio,grauato fcilicet capite, perfeuerabit,potifsimum fi frigida calo remnondum extinxerit.Liquet igitur, quatuor fuiflè in fingulis balncis partes,in quarum prima quam iuftè uapo-rarium appellate licet,non mediocri» Calor fine aqua,perfrigcratos tepefacie-bat,aeftpantcsin lafsitudinem autpble-gnionem,ucl cenftipationem atep cx-•ndeinfebrem nc inciderent prohibe-batdn fecunda qu» lauacrum diceba-tur,calidiore aqua lauabantur: in tertia tepida:at in quarta frigida, Ggebaturep. Nofira ergo balnea non funt,in quibus unica tantum domuncula,quam hypo-

HHH 5 cau-

»416 é»

caiiftnm licet a feruorc nominate, calp da,tepida Qcfrigidaadmouentut,acre dim ambabiis poftremis pugnantc.

Stqmsetgobalnearum ufiim rcuo^ caret,non parum ad fa lu rem hominum feeiHe iiideretur.Athas qua: nunc pro haineis habentur, non (olnomnino inutiles effe cenfeo,prxterquam ad mun-dicicrn,fedutilitatem longe inferiores !orionib«s pedu m ac manuum.quibus fiquisduirius infiftat,adreudlcndnm nó parua cft cfficacia,abfq3 corporis ca-Icfadïionc. nihilo tarnen magis polKmt ca quæba!ncum,fed tarnen tcpefaciunt corpus citra noxa.Sunt enim irrigatio-nes,cn;brcgmara,lotioncs,foment3,in-fcclTus,fotus,omni3 balnci iuftcadmv niftrati quafi partes. Sola inftillatio a liquid plus co poteft non tarne Qmnis,fcd qug uehemêsacdiururna.necplane in-fèiilationis nomine digna, nifi t}^ tenui-ter infunditur. Cçterum amp;1 proeul et cu fmpetu qua? uim balnci fuparepoteft. Sed ad rem redeo,putridis omnibus fc-bribus,tepid3 pro balneo,frigida pro pour,

Tie Ai^uttli^ff- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'‘4S7

potiT,ni aliud obftct,conncnit. Ita deficit Gaheims libro de Marcore:ccnfc€cp Hxctanquam principaliaprafidia. Ve’ rum duo funt obferuand3,quorvirn alte tumutncpauxilio comune eft, fcilicet yt non mil conftante iam coeftione adhi beanturin reliquo diferimen eft no par uum interhae auxilia,cS balneum tutb fcmper,potiofrigidxnon Temper adhi-bcatur.Periculumcp quod ex balnco fuccedic,ctiamfi diuquis immorctur, admodumlcue fitcomparatione perlen ft, quod ex immodica fngidæ exhibi-tionefubfequitur, lam igitur omnibus putridis febri-bus frigidae potio 6C tepida balne u m co Uenit, led non tarnen æquaftter. ftqui-dem tertianis atqj ardentibus m3g«s,his autem quæexpituita ftunt,minos hæc anxifta â^ maximis frigidae potio Tune neceflariadn exquifita enim diçebat pri moad G13uconem,non Tokiip femel $C bis,fed etiam pluries,Ti dclecfçntu r, la-uare aegros liccbit,imb etiam Ti u clint, il los in aqua natare permittes. Similiter

HHH 4 in

14« fiicren.CarJ.ttni.

»'n acccfsionis fine, dum uchementerfit! «untjfngtdæpotius fudores amp;urinatr. cieCjUC expenmentum oftendtt,i efrïg€ rato enâSèhumedatpcorpore. Porre quoniam muStis forfan arduum mde^ birur, in quartanis balneum adhibtre, quafi Galenorcludiante,fciat ilium lo-qui de initio,ut ipfeteftatur, ^ tarnen tune etiam permitrit.Atquomodobab neum coneoefiamateria,uel in quartan na uel quotidianaaut alqs intermitten-tibusfebribus pcitimeiccmus^cu qui bis febribus !aborenr,uigilfjs torqucan tur,ÓC attenuantibus indigeantjUrinacp ac fudores prouoeaqtibusrquibus omnibus balneum auxiliatur.fomnum e-mm conciliat,humorcs attenu3t,SCfudores atc^urinam prouocat,

Reftat ergo ut de ardentibus nunc fe bribus dicamus,quarum maxima curae pars turn ex balneo turn frigidac potio-ne pendet. Verum longé magis ex frigi dæ pc none, ut undecimo Artis curati-uatdocebar Galenus iuuantur ægri in ardenribusf€bribus,quàm ex baTneis.

lies

De Atjualiber.

Tries igiturfolü poftulatad cxhibcdam aqu3 fn'gidam condttiones:qncd febris fit ardentiftima qubd figna codionts ap pateSqquodcp uires fint robußac.Adifx cir nero quid mirS,diccnst qubd fi æger ipie bono corporis iiabitu fit, fcdicct bene carnofus öt tempus anni cafidum acficcum dernittendo egrum in frigida ctiam natatione,minime læfcris. Quip-pe qui hac opportunitate ufi funt, omgt; nes fiidarunqquibufdaetiam aluus bi-liofa deiccit. Auicenna uero quantitate Bqiiæexhibendæ in hoc cafu definiuit refrigerationê corporis atc^ caloris ex-t!nlt;5i:ionem,natat(onts autern haud me-niinit:fcd rê duram ac periculofam exi-ftimauit5qubdfuaætate iam iufia bal-neorum adminiftratio deficrat. Ipfe ergo conditiones omnes natationis potui adiecitjpræter earn quæ ßd téporis qua-litatemattinebatjcuiusloco confuctu-dinem pofuit,ólt; ut uiiecra abfceffu ca-rercnt.itautapudillurn fint fex conditiones exhibendgaqueuobur omnium Uirium £lt; membrorum interiorum, Ód HFIH s maxi-

lt;49» TfitronCtriitm

maximeiecorisamp;uentrieuK, febris ex hiimorc calido,concolt;Qio matcrict,con fuctudo btbcdi aqua frigidam,habuu» carnofns,óó ut nullus fit abfcefTus in ui feenbus.Adiedt £C feptimam,u t non fit dolor in neruts,quæ minima eft omniu-Scd non id turn in ardentiftima febre, quç fit à bilc,ucrum etiam in fanguinea irbi rcliqua adfint/frigideaquac potum collaudat. Qiiomodoautem corpus perfrigeratum dC calorcm extindumin telligat,fe déclarâtdicenstcolorem mil tusuiridemfieri,5ó hominem tremere. Ergo ubi res bene cedar, aqua aut uo^ mituuelpcraluum uel urinas uel lu^ dores humorem pcccantem educitniel fi id non fuccedat, tranfmutaraiebre in mitius genus ac diururnius egru à mor fis periculo liberat.Ego ueroeû très ar^ dête febre laborâtes fie eurauerî omnes caderndic liberaui,qua aquâ exhibui.

Pari etia m ratione in peftilentibus fe bribus præftantifsimum auxilium ab aquaexperitur. Aetius libro quinto, Ruftiauthoritate id docet. Oportet au

tem

'Ce At^ua liber. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1491

temconfertim accopiofam haunre.cui (ententiae Rads loannitq authoritate fubchpfitjdicens qii'od confertim epo-ta caliditatem extinguir,fenfim no pro-deft. Aqua entm frigtda potens eft au-xilfum 5^ naturae amica, fi copiofè biba turmouct bumoreSjötTnatura: auxilio «enenum cum illi's expelhtur, maxime tempore aftatis: in quo quamuis Galc niisSC Aiiicënahaius occaftonis baud memincrmt,tarnen in ardente febre 5C fanguinca ctiam,fi contingat exhibitio aquxjongëplusproderit SC tutius ex hibcbitur,amp; facilius feret agertetenim meatus erunt magis patenteSjSe frigo-tis noxa magis temperabitur,quam ali-istemporibus. Nequeuerb fob's febri-buscommodaeftfrigida, fed etiam il-Jorum fymptomatibus,quçcuncj ex ip fa tan^morbo proueniunt.Siquidem merito,cS dicat HippocrateSjquæ pro-ticniût exuna caufa,curari è contrario illiuscaufætatnihil tam contrariu febri lt;lÏe poteft,qu5 aqua frigida,ut rationc noindigeamus ad hoe demoftrandum,

Qnx^

14-8» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hifron CifrJdnî

Quæcuncp jgitur (ymptomata â febrc ortiimhabcnt,potuaut balneo frigide curabuntur. Vekit fudor fuperfluu«, qui curatiir pofiris pedibus manibiisà in aquafr/gida.Et rigor uehemens balneo calidæ,tum ctiam potu:ôC fternuta no amp;nbsp;ciborum odium,quod potli pli* dæaquæfanatur,aut uomitum prouo-cando,aut aluum fubducendo. Etfyn-copis,quæcur3tur ponendo manus Ô^ pedes in aquam calidam,ut docet Aui-cenna. Etinquies,quam iiiuat leduJ pofitusiuxtacuriposÔif fontes. Licet SCarteimitari naturam,dum fômnum eadentisaquæfingimus.Frigus quoqp uehemens amp;nbsp;diutumum extremorum membrorum,quod calidæ balneo cura-tiir.Tumdifficukasipirandi ÔC deghr-tiendijamp;fnigredolinguae, quæ fl perfe. ucret,folet(ut Auicênainquit}eflc eau ßabfeeflus cerebriuel membranarum eius.5Cmanifeftum efl, quod curarur ablufionc frequenti cum calida deter gendo,inde lauando cû frigida aqua.Et fimiliter hedicis nihil melius efl aqua frigida

DeAlt;iuaiAtr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;148$

frigidajtum in paru turn loco balncû Sed de frigida in potu cum conuemret ephemeris putndis peftilentibus abfqj difcrimine,tum hedticis : potcram earn ufum inter auxiiia comunia omnibus febribusquemadmodum fit balneum commemorate: fed no licuiXquoniara hedici quidam nonferunt illam. Qui-cunque enim iufto plus contabuerun f. nonrcfiftentibusuinbusfhifuntquipii mam ipeciem excefletejfuccumbunt» Verum balneS frigidæ,utdecimo Artis curating Galcnus docet femper eft fain tarCjCtiâin dcploratis cafibus.aut enim iilos curat,ut quibusnondS folidæ par tes côfumptæ funcaut ft fint,in fcnilem habitumillos mutat.Quodfi qui hoc iamfalutari praefidio curari nequeunt, ucc hi alio prorfus curabuntur. Vt con ftethocauxilium amp;^ optimum cffe,0d fecurifsimu, atep etiam effi'eacifsimUm. Sed quonam pado fit adhib^dum, non mihimeliusfcribere ,aut maiore cum authoritate pofie perfuafi,quam fi ex Galeno ad uerbum hæc ipfa etiam defu merem

i4p4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f-lieron-Cardiini

meremJs igitur fu perfore Ioco,5t^tibf hanccurationis rationem diligenlifsi-metradlt;c,hxchabet:Quicun(j hedicaf febre laborant,atqj ex his præcipiic qiU fam marafmodi hecQica febricitanf,mO' do his nulla alia febrts uel ex fola putre-dine humorum,uel cum phlcgmonefit adiLinda,eos omnesandaderlauabis, , fed prorfus citra omnem laborem , he un es rcfo'Iuas:quod ipfum cum noceat uehemcnter,occafiofit balnei culpan-di.Qiiod citra labOrcm dixij'd ita inteb ligo. Volo œger in balneum friper ledu io deportetnr,in cuius primae tribus domo nudetur ac transferatur in findo-nem calétem prompte in idipfum para tam,fint autem quatuor qui banc tene* antaquoqjfineunus. Aefiquidem pri- | ma domus fatis calidafir,ægertnca nu- i datus in fecundam poi tetur : fin tibi fru gidior uidetur,nonnudus,fed cooper-tus,uel alia findone minime frigida, net tali aliquo inuoIucro.Conftat autem 0^ findonem earn qua portabttur, efie ua- , kntiorcmoporteieautfiimbecilla per j

Dr A^ua liltr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' t4^f

fcfit,duplicati earn ent fatfus. Edo an-ttm media domus non tanrum fitu me-* dialed etiam tcmpciic,tanto (ciltcet pit macalidior,quanro eft tertia frtgidfor. In hac domo oleu m repidum efto, quo ægerfuper findoneillatus,protinus per Hindatur.Hoc fado teruam ingrediaa* tuidomum,ducantcp hominem ubi fo-lgt;ûeft fic,ut per trèsbalnei domos dun-taxât tranßerinKper quas nee eeleri gra dutranfibunt q qui ægrum portant,(ed tantifper in prioribus domibus mora-biintur,dum in altera transferatur tantum aIetftu!o:in media uer'o,dum per*' ftindarur oleo.Efto autem 6^ acrcuiuf-quedomus neciummo calorejncc eti-amfrigens^ed admodum temperatus, 1 flt;modicC humidusJd fiet,fi aqua tem-perata ex labro fit libcraÜter proierfta, ut perfluat per omnes domos.In ipla uc tb folq aqua mediocritermoretur, Idep infindoncfuftentus, nulla infufione a-qux,cuiufmodi in airjs uti folemus ad-, hibita . Imo nee capiti eins infundi quiequarn nehm,eum fit fatis id quoqi bis

*49^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fJieron.CarJlt;ingt;

bis terne una cum toto corpore in aqid mertri, demiffa mediocriter deorfum undone,ac rurfum per quatuor iuiie-nes qui euin portant leuata. Mox hinc dedudus in frigidam,femel totus tinga tur,ne uel breuifsimo quidem fpacio if lic moratus . Porto qui eu portant,tum reliqua omnia curiofèeflè edodoscon irenict, turn celeritatem tingendi,non documentimodó:uerumetiam præcc-pti loco praeter cetera habere. Procinus ueró alter paratam Habens findonéipfi inr)ciat,ac deinde aham, turn in lec^ulo collocatus primum fpongns detergea-tur,dcinde mollibus linteis. Nee committent qui cum detergebunt, ut aio^ lentius cum contretflent: led quoad fie ri potcft,blandifsimé.Poft hçc un et um, ac ueftibusamiâ:um,rurfusfuperledu lo in domum ubi cibatur, reducentac nutriënt. Sanédidumfupraeftinho-rumcommétariorum feptimo, ubific-cam uentriculi intemperiem fanaui-mus,domumbalnco deberc coniungi. Hxc ille. Cxterum diuerfa quaedam uidebuntur

De Aqua liber. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*497

ùidcbuntur his qiiæ de natura partium tgt;aîneiiupertustradidimus. Verum il-Îud animaducrtcrer decet acris mutario Hem proarbitrio fieri,attç lauacrumin ^ecundadomo nullû efîe,fcdacrem tan Uimmodb hufflidum,in tertiauero effe quafitranCpofitisuicibus. Cum enim hic fit imbccillis,decet fenfirn incalcfce te non in prima balnei parte. Hoc enim nosdocettanquanl ednera confuetudi tiem excogitatum. Demirorautem ex his ualde medicos noftræætatis, qui cS in omnibus ferme morbis,præiertim ta meinatrocifsimis,quales funtbedica, febris peftilens ÔC ardcns,demifio auxi ho aqUæ tam fecuro,faciii,efïicaci præ-fentiqjad medidame.ntaomnino inuci' ha amp;nbsp;noxia,amp;f uix ab ulld authore probata confugiant. in quo trifariam peç-cânprimumquod aqux auxüiumtam utili prætermittunt;fccûdum qubd in-efficacia medicamenta perperam adhi bent:tertium qubd omnibus deterius cft,qubd corpus ira praparant,ut neep pofimodum auxilio aquç fanari pofsit.

111 Porto

»498 Hirn« Gardant

Porfó de noxa medicamcfornm in Ins morbis amp;f ufii inutilitate facere uerba non oportcr.nt mis cnim ab omnibus ar ris pericis inreUigitun

Confert etiam in inilneribusrecentP bust qiiöd qnia abbi in libris,fcilicct Contradicentium medicorinn trada--turn eft,tuin maxime ex Cclfo,h!crepc terefupcruacitum efTearbitror.SoIum ca adijciam,qiiæ ibi non finr enarratadei lieer qubd cura uulnerum tam paruo^ rum, quam magnorum eft exficcatio, êf roburcaloris innati Slt; ^hguinis co-hibitio,qugt;ïomniaaquatepida aut fri-gida.ubi metus ftf fluxionis fanguinis largitcr eftufa,amp;^ bene ac diligenter do ta plaga prçftat ita ut nihil melius, quan quam cum aliquo cruciatu id fiat non ignoramus etiä dixiffe Hip.Frigidum ülcertbus moidax,eurem obdurat', dolorem infuperabilem facit,liuorem ob-ducit,rigoresfcbriles,conuulfiones,di-ftêriones.Atomnia hare frigidumdum permanent ac fuperat, efficere folet ; ac lotio frigide tantum abeft ut refrigeret,

ticAijiiÂ.ibir', nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»499

tit eti’am paulo poft calefaciatjUt qnftü bctpoteftexpèrii i hyemdauando ma -iiiis cü frigida.luuat ergo hec frigide lo tiomultum ad fnppurattonem, cü póft earn ftatim piihunana (nperpofucrïs. Qiiod fi pertmacius fngidam répudies calida üel tepida utaris : quadoqindem tonftet.Hipp.deadu ac liera frigidka-tc non de poteftate inrelligcre.De potii autemiHiid fan's pcrcritnm eft, non (ó-lum in unlncrihiis ,fcd ulcenbns, ab^ fcc(sibus,contiifton!bus,fra(fturismaxt •nècapitisac omnibus alqscafibus ab t-ninoufq^adfinem curauonis föhns a-quæ non uini potu m conuenire.

Innlccnbnsetiamfqnanq Hipp. do Fractnrisloqni uideatur) plann ramen cftexiibri ntnlofentenn'aqji.ierboinin tjiie hic fubqcinntur,dc ulecrfbus gene talker loqni hec habet tertio de his qu o tn Medicatrinafint. A qua’ cäliditas 6C multitudo fpetftetur.Cahditas ut fupta fnam ipfins manum infnndat. Multkii do ad laxandum et atrennandum pin ri-niaadcarnem iroplcndum Sf mölhen-in 2 diim

150» Hieron.Cärildni.

dummediocrts optima eft.Mediocrt* tas aiitcm in pcrfufionc liçc cum adhiiC fufpcnditur,pn'usquam concidat defi-ftendum.primum enim tollitur deinde actenuafur. Vbi Galenus in commento hçc habecQusecunep enim ex rcpletio-nccrantin{enta,ficuiiomnia quxtnSi mationem patiuntirrcadum euacuan-turjaxari confucucrnnr,Quæ ex con-cretioneob rcfiigcrationem intendun-tur,dumcalefiun£;quçexficcitate,dii fuimedanninquaecxhumidojdum co exinaniuntur.Qiioniam igitur ealida aqua prxftarehec omnia poteft, amp;f am pliusatqucdiutiuscorpori fuent infir Îa,eam laxareatqueattcnuarcred'edi-dum eft.impletautem came,ac mollit dum corpus plenum fucrit, âf ipfa fu-perfufio mediocris: exténuât uerb mill ra, aut fi corpus alioqui fucrit gracile, Vbi enim non fucrit quod trahat,quod przfens cftconfumit.Cætcriim in his agt; qua non rundem prarftatufum, quern in fupcrioribus morbis internis, fcilicet autdccorationc,ubi perfede ianatiuz

can-

caufe iiiccs implctthic aufem non, fed eins fine qua ctirari affedus no pofsir. Sunt enim aquae ufus fex:aut enim con feruat fanitatcmjit uentr(culi:aur præ-fcriiat à morbis,ut in oculis óf renibus: autcuratperfede,ut in hedica febre 6fardente:autficadiuuat ad curatio-neir»,ut fine ea curatio perfici bene non poGitjitinulccrum (anatione Sf olsi-iim,quiiam toplium inutilem contra-Xcrunt eincndationefatcp his omnibus modis principalis caufa appcllatur)aut ad curam conducat inter caetera, ut in podagra Si diarrhoeamcl ut ad decora-tionem proftciqin qua tametfi primas obtineatpartes,cum tarnen finis non fit ranatio,fed decor óf mundicics, non tneretur nomen caufe principalis in tnedicinajraque hæçpars quae à uuL Herum cura incepit,mcritó tertia in or-dine dici poteft,qu3ndoquidem pracfer uationem cum curatione aut confer-uationc,ut moris eft,mifcuerunr.

Ad fiftulas quocR aquae praefidio uti tiirHipp.diccns: Poftridicaqua calida 111 « ac-n

lyoi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hieron.Cdtdani

src^militapiolucre oportet locn. Hæc ante poft floris æris immifsioncm. nam tunica fifttileftccroditur, ut pleriinque in feptemdiebus.atquchæc de ftftula in ano. Paulopoftcum depituitaadeum dem locû dccuqibcnteloqucrctur, ad* ditinrcrreiiquacuræauxilia,ucægrun| in calldam aquâ collocent. Et in uniuer himcalidaaquaomnibus fiftulis accal lobs ulccribus utilis eft,non(oliimad extergendu m fordern, fed cti'am ad pn* treiaciendum tunieam eorumftnuum» Quodfi ulcus aliquodcû fradura con fund um fit, ut in caleis fraduramein ulcus non appareat , multa aquacalida gdcurationem utiturHippocr.Iibrofe* cundodeFraduris.amp; rurfusinfradu* ra abfqs ulcere iielut cubiti,dum callus tam confirmai ! ca:pcrit:multam rurfus affundit aqu^m ca!idam,ut matetianu* triendo callo idonea, çopioià ad locum trahatur : utinprimo eiufdem dicit.Si* militeröóin luxationefpinaedorfi,dunii os reponcrejeu uertebram uult. Tertio de Articulis iubet ut locus multaca lid a

Tie Aijud lihr. tfof iKlaaqn^IaLieturafffouGatiTr, antequâ rcponatur.Inluxationceuam articulo* runijinamium pedumue, quae cum ub cereaccideritjubi reftaurationcm con-imlßo fequatur, tubet articqlum elidi, Óómiikaaqua calija locum deinde fo-licit: nein quarto eiufdem docet. Siefi côtingat reihurationem ofsis feuluxa-ti feu fradi perperam die fadamt feq cum topho calloue,feit nondum cotra-do,nemtniquiinhacarte expertus fir, dubium eft quin ealida aqua locus non fitfpuendusiamp;ficallusiam contradus fit,cmollicndus.ac pluribus etiam die-bus, ft maior fit aedurior, ut codem loco fragipofsir,quo perperam os reftau ratym eft,necalli loeoosipfum franga-tiir.Ergo ÖL'uehementer ealida 6d mul-taaqua,00 diuturnamora amp;nbsp;plurium dierum irrigatione opus eftjuonnun-quam cQ callus ualde durus ac magnus nierit. Intalibuscrgo quis aquae ufum amp;nbsp;adminiftrationem non ca life iUius loophabebit,fine qua cura perficinon poteft ? Qiu'd ft quifpiam frigpre 5d

HI 4 gelu

•(ƒ04 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fütronCardani

gelii membra mortuaSCiamputrcfcci^ tia hab «ent,norme SChic aquae irigidac balneo indigcîûion igne,quo excidût: non etiam calida,aiit tepida aq^ua, qui-busealompn refpuctur;fed trigida a-qua fenfim reuocaf,ut etiâ teftat Olaus Magnus Vpfalrnfis pontifex,quidebo rcaiibus gennbus fenpfit,apud quos frequens eft hoc experimentUjftequen tiorq? morbus hiç atcp infortunium.

IndecorationeueibGqufs uium a-quæcoUiaudare ueHt,ne i!le omnino noeftuas ferre Athenas uidebituiç’cum ca fob abluar,purget,dctergeat. Qiiin etiam ubiftrigili oinnem fordern c cor pore elueris,nonne epidermia, pedum cadofaduririe Sf crafsitie cahda aqua molliemus:inde gladiolo detrahemus illameradcnres,prpcipuecp acalcaneo^ SC ungues eadem ratione molliores fados præcidemus tâ ex pedibus, quam ex manibus: qiiosfi fine hoc auxilio pra^cideretentaucris,facile eueniet ut lacerentur humidum enim incifioniap tins longe eft ficco.Hacc igitur de aque dukis

Dt Aij’JnUer. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tfof

dulcjsadminiflratione dida funtprae-let miftens ea quar minus ad medici-nam perdnentuumueroetiam illaquç tametfi humano corpori iitilia funt non tarnen adeo cuidentem Sé certain ha-bent rationem : uekiti quód fi quis a-quam,quarçquobibenttfupereftbibac â pefte praeferuatur. Verùm enim eft frequenter,non tarnen femper.Equi e-nim natura à pefte, quæ in hominibus granatiir,cftalienifsima.Et fpiritus eins acfahuaplurima amp;nbsp;cfficax,quæ a-quæ comifccntur.talia tarnen paradoxa funr,ÔC à nemine artis pento tradita.Si-R.iliter ut illud praerercamus,quanta fit nisaquæ,quæècoelodeciditcertis tem poribus,uelutiMartio mcnfe,ex qua zethum Sepanisfiunt,quiin multos an nos perdurant ,cum alqs temporibus uix aliquotdiebusattçhis etiarn pau-cifsimis maneant incorrupti. Qind ergo prohibet,nc aliqua tab's fit ex plu-uialibus,quç uitam hominum maxime prorogetcHæcigit aefimilia,ucl quia ab arte eflent aliéna ucl dubia,ucl qu'od 111 j obfeu-

Tiieron.Cäriani

oblcuf â haberêt caufam,uel quoniâ afp bî a me dida effent, cÔfulto piætermïfi» Solum refpofurushisquaemihiobii cipoflefenno atcnidpnmum,nQ quid negate pofsim,dicent quin aqua hydro picis noxia non fit,ac uehementerC’imo quidam cum fani effent,folo potu aque in cum morbum inciderunt ac mortui funt.Quibus lefpondcmuSjquod aqug ufusinhydropeomni nÔeftmalus,fed rationequätitatisautqualitatis uel can fachydropis. Qu is enim ignorar,quod aquamaianon fit caufa omnium mor-borum diuturnorum:ut fecunda primi habetunnam generat abfeeffus dC duri-ties in omnibus membris principals bus, ëC tabem ÔC deiedionem appets tus,amp; morbos mcIancholicosSCintefti norum difficultatem , aliquandq uen-tris duriciem: nonnunc^ inquir,ctiam hydropifim. manifeftum eft ergo,quod potusaqu?c per fe non generat hydropifim,fed aquæ malae.nec etiam hçc fem per.Dicetis forfan: Aulcennainquitin cura hydropifis,Et prohibitie a uifipne aquæ

De Aijua liber.

y 07

Bquæ ne dum a potu ipfiiis,quantum pofsibile eft.refpondeo,Et in eodem c^ piteinquit, Vino non appropinquet,ca Itdam Habens hydropifim.Sed ncque in fi/gida omne uinû conuenit.Idco quan^ quàmloquatur de afeite fola, incclligit etiamdeaquaciuda,non deftillataauC natura pcrteda.Qinnenam Actniscol laudac balneum dulcisaquetam tcpidç quamfrigidæinafeite.de quo alibi di-fpiitauimus.Sed nonadebhic fauebo aquarum laudi, ut in morbo qui totus aqua confiât, illas uinopræferri uclim. Etçnini certum efi tepidæ aquaeufum naufeam excitare,uentriculum debili-tarejCodionem corrumpere,corpus ta-bcfacere,hc(fticam amp;nbsp;hydropem gigne re,neç tarnen fitim extinguere.

ObtjcietaliuSjquomodo totamp;f tanta unaamp; cadem aqua effîçere poterit,ac tam ualidis morbis occurrerc î* At hi qui dç hisdubitant,authoc ignorant, q)calor innatus omnes morbpsl curât, cum ualidus fuerit^ut ex Galcno docui inus,aut aliquidefticaciusufu aquein-ueniri

tjo8 nitron.Citriant

ueniri credunt.Qiiod quippiampofsjt cnecfficacius,non uideo, quæ tot mo^ disô^ in tanta quantitate adminiftrari poteftabfe^incommodo pratferrim ob confiietudincm. turn ctiani adeb fregt; quenter qux omni eibo mifeetuqqux potusomnis uicesfuppJct,Qiibd uerb ealor naturahs omnes morbos curet, prêter Gqlcni authoritatem, ratio etiam iplamanifeftifsimedocer.ille cnim trahit, retincf,concoquir,fi minatius eft a-gcnditm,expdlircp.Hi quibus bare mi* ra deaqua uidetur,funt qui exiftimant medicamenta efte quæ purgent, quæcç fanent morbos.porrb horum infeitiam non eft ut doceam,quandoquidcm ilia folum aut naturam irritent aut adiuuét in opere.Ergo confirmaro naturali calo re,nec irritantibus indi^mus,nec mul to minus auxiliantibusjDidum eft eti amfupra, quonam pado aqua frigida calidis atep frigidis intemperiebus item humidis atqjliccisæqualitcr fatisfaciat linde omnibus morbis principale auxu urn exiftit.

Dieet

De A^ua liber. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t;Sf

Dicct qinTpiam,ciir ergo noftræ aetatis medici non hoc nno prælidio iiruntiirç' Qijoniam uteruditiorcs ac diligentio •’csuidcanfur,3rslt;jipf3 apud uulgiim nobi for, malunt mukis uti prxfidtjs, quanquam debilioribus,atcp perpcrain quam nno optimo acrcckc.Qi”n etiam leftc Pltniojmb ipOsoculis quotidic non contêti omnibusqnç terra aquaep apudnosproducit quæ penc font infi nitajôf quorum neninimam quidê par tem norunt,quod uifia fint, ut cclebrio res uideantur, exotica longius petita, et ultra maria aduchi curanntantûabed utaquxfolius ufu contenu efle uelint. Qiiendam fcioc principibusad quem cumuocatiïsefrem,poflêtcR mco iudi cio aqua curari,atcp fermé lanari,cum üiderem quorfum tenderent, permifi ficcis ut urerêtur,quôd feirem illos non polîeperfuaderiunde etiam læfus non ieuiter eft: morbus enim tantummodo humidus erat Caufa uerb feniû. cui^ enim perfpicuumefl,tumin aquæuki turaininuétioneætheriSjme hic fol um deela-

r^tó nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fïicron.Cctriani

dedarationcs attuhnc,qiibdita fif. Gje' teriimquoinodomoderSdus fit hic ii-fus,uelcómnientarto akcriirs amplifsi-mo «elJogiorelibro,^ fit Pauli, totum opus indigere.extern malm' totâ hanc artem exemple ptolomci de cœlefif' bus præfagijs côpêdiose 8é obfeurè tra ditam fuperefie, quâfunditus iiitenre.

At rurfusdieet quifpiam^cur faltem nullus antiquorum hanc tradationem confcripfit,cum adco utilis diet ac pub chrav(^roni3 ueluti qui unico gladiö lofculpuntjtotamépimagine effingunt inaioreinduftriaatq; arte egent, quant qui pluribus fcalpris atep ad unü quen-qne ufum accommodacis utunturtita difficüe illis fuit hanc tantam artem tra-dere,multo ueró difticilius ad opus de-ducere his qui non omnino ingenió,iugt; dicio induftriacppollent.obid âf multi finiftrèhis traditis utentes, nee feliciter fuccedente euentu,meuana fcripfiflè calumniabuntur :cum non ego male feripferim, fed ipfis malcmeis fcripris Uti contigerinuel quia in deploratis ca-fibus

tie Alt;jua liier, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iji\

(ibuSjÄr qui nulla arte Canari poCsint a-qüam adminiftraucrinnuel quiainmor bo ó^ caula ilÜus decepti, aliter qua de-butflênuel quoniam non debito tempo re iieluri balneum in febribus putridis, dum coiftto u(x ccpta cdtuel quia non pro quantitate, mora, ufu conCuetudi-necp:iièl qtna incongruo modo,ncl art-ni temporcniel quia locus il!e minus a-pt«sßt,autaqua ipfa non optima, quod frequentifsime euenitzucl quia in caetc-Ms rebus necclTai ijs non tetfie Ce gerat. Klis tot modisatque alijs innumeris aberrate contingit,3deb ut bic uCus non btinexpertiautimperitiuel ofdtantis: fed eius quiartemoprimèattigerir,ó(5 il liuscxcrcitationem diiigentilsimc tra-dlauerit.Hisigitur non exiguo erit e-molumento atq^ honori: quandoqui-dênonfoluplurimosdcploratos cafuS, qui(^ aliter Canari nequirent,fanabit. Et in omnibus morbis hoc uno præfidio, bacép una anfa plus cæteris utetur.

Demum rcfpondcbit mihi quirl' 2ni,G tâta p rai lat hic ufus aquae Col us. Ci adeb

»P*

adebefficax,adeo generalis eft, quetfl te tenere qui alios doceas optin'. c,uei i' fim!leeft,qui ueritatis adeb addidûte proHtens,ac tarn intente ferais, cum fa tearis optima eile uel uno medicamen to omnes iânare,cur tu ergo nonfoSa aqua omnes curas ac fanas C’at te uide^ mus non minus quam cætcros omnes medicos medicamétis utiC alia ergo do ces ac præcipis,alia facis,alia fcribis,3lia exerces.Hæc quidem obijci mihi poffe fentio.Sed nonredè. primum quidem neep quarta parte medicamentorum fo ko ufi,quibus ahj medici uti folent. Deinde balnearum ufus obfokuit iam diu,adcb ut inftaurari defiderent.nam ut fuperius docui,fi quis perperam uta tur,meliusfitplerunq;abffincre qtiam uti:tum maxime qubdnon medicus eft qui adminiftrat,fed abates imperia, fto hdi,obliuiofijalijs incenri. Aqu^r quoep noftræ regionispraueSf ad ufum medi cintefermé omnino inutiles funt. Qjii-cüqjetiamartem quampiam uel noua uelreuiuifcentem introducere ftudéf, ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ld

Dt Atjualibtr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ipj

^drenfimfacercdcbcnt,ne error minû ftvorirmuelarte iicl arÇifid imputetur» Ncque ego ab initio artem hanc exqui-fitifsimétenui, fed iuuenis ratio:ie,2lt; bis quæab autoribus didiceram expert €ntiam prias omniS rerum magiftrami accommodate uolutDenic^ nee prohi-beo,quo minus quifquam altjs,auxi-5tjs,que in rem faciant,utatur:ncc ut ab--ftincat fuadeo,fed folumillud monetc Uolui,quantum efReaeiç fit in ufu aquç uiilgaris, ^ facilis adminiftratio, quam prompt?, occafio in unoquoep morbo. Qiiamobremtalê ufum neep unquarh prætermittendum neep poßhabendum alqsauxilijs,nonquod ühs quenquam ut inuidiofum prgconem inuentionum fuarum carere uelim.

Ergo cum tot utilitates tam euiden-tes tam aperte prompte^ aqua exhibe-at,nee ulla alia res id efficere pofsir,megt; titb de ina,quantS per has temporis an-gufiias fuccefsiuasep boras licuit,deter minauimusmam neqj ullum aliud eß, Cui hxc omnia conaenirc pofsint. Ele-KKK mento-

^yi^- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nitron. Cardant

mentorum enim terra nobis intus nub io modo extra nifi te fepelire udis, nub lusprorfusad fanitatcm u(us. Aer piacgt; fto nobis nndicp eft,et intus et extrà;uiT de nee admoueri nee amoueri poreft. Medieamenta nulla tam familiaria funt tanta copia poffunt exhiberi, tot modis congruere adu poteftate, intus extra, manendo in his,ucl miitando,quo fit ut neep ignisus enim aflu femper calidus, amp;poteliate nihil. Cibi etiarn Slt; potus poteftatefokim efficaces,adlu nequaq^ Vtoinnis hxc fylua aliqua non iofinn parte inu tiÜs fit atcp dcficiat, led rota ad tam uarios ufiis minus apta,amp; ut uerb usdicam,ineptafit,

Rcftatfo45ut uideamus,quak' nam tcmperamentoaquaipfiifit * Plerique enim ut dixi frigidam et humidam in ul timo ordineelle cenfuerunt. Ego iieró neqj frigidam neephumidam poteftate ullo modo eflccrediderimfmodo fince rafiOnedum ut in ultimo ordine talis babenda fit. nam quód nequein ultimo nequem tertio fit,taJium kilicet in frb gidand'

Tie Aaud liber, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xfif

^‘däntium arque hiimedannïïmjofteiT dit moles magna, quæ ingentur cura noxam:quod«nnullomcdic:imcto hu-iu|modi ordimsfeti tertij feu quarti fl cere licet,iednec^ fecunduin.nâ fi quis Uclucarum libram edat,aii(fitccû bibat mukoplus refrigerabiturjquam fi dii as aquae oprimæ libras potauerit: quan. quâîaducauix primumfrigiditaiis «r dincniexcedat.pariter uerb fermé bu-mida utetiam frigida eft.Quiigiturfie ripoteft,utfi elementun) c(Tet,acquein ultimo ordine,ut dicunt, humidorunx frigidorum, quantum iiis notha ÔC adul tennaet permixta,ncc in altéra quabta-te, dix in primo ordine Ifatui p'offet? Quamobrem cum neq^in fecundo nec in tertio nec in quarto ordinC conftitui pofsit nec in primo etiàm pOni débet# Qiiodcnimpaululûinfrigidare 2lt; hw^ meckarc uidcatur id non côtingiqquod poteftatê ullam talem obtineatifed qgt;fri giditate,q adu habet,et mole fua rerun dat uimealoris innati.Verifimile eft sir fem,cum potus fit omnium animant

KKK a tium

fptf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, Rirt'on.Cdrefdni

ti'um.htcautem temperatuseflè debet» non fngidus poteftate.Aqua igitur op tima adlu quidem, humtda fempcr ac tanquam uehkulum : frigida uerb aat calida,prout foH aut igni nel acn' expo fitafuent.Poteftate autem nec^ humb danccpficca,multo minus uerb calidi aut frigida,fedquafi qualitatis omnis experseft:Nonignoroquam multa a-quæcÔmodaaddiuerfos morbos pof-fem adqcerc,fed cum ex his illa habean tur,inaluiad fequentem tradationemi quac minus pertrita efr,óC magispbfcu* ra,dclcendere.

DE VITALI AQ_VA feu de Aetherc.

Adenusigitdeaqua fiffl--31^ s 1P^*^* naturally didum eft, j fufficieterep meo iudicio. cG cacteris mos fit alios an-

te danare,q de eadê re feri-pferint,ante^ ipfi aliquid dignum ledu ederent:nobis hoe indignum uifum eft ut ab initio præfaremur : nunc poft$ id pracftitiilc

DtAtthertUtr, t07 pf^RitiHe perfuademus, fan’s audac'ler ^t^ftan poffumus, neminem ante nos de ®9iiæ iifibas ptæter Hippocr.(fed is ob-^•^uré fatiSjUt mos erat illius aetatis)fcfgt;-pfifle. At multo minus de aqua fimpli-f^quacarte parat,quad antiquis omnibus turn etiam noftro çuo incognita fit, quisi^ locutus eft. Qiiod ctfi hacc ars ia febularum more tradata fit aquibufdä, boe tarnen ei obeffe non debet, ut nc(ç Öcü non uercri,quód deos rifu dignos poëtæcôfinxcrint. Nee hiftoriarn ncgli gere ob Heroumfida gefta atep incre-dibilia carminibusItalica lingua uulga bs.nce magiarn contemnere naturalem ob præftigiatores,necp gemmarum or^ ’Saturn ob adulterinâ eas metiendi indu ftriam.Ita fæpius contigit,ut ex artibus ftpiafiæ fraus orireturmonnunep etiam afabulishomines ad ueritatis inquifitio Oem cxcitati,in eins inuentionê perue-’^cre.Initium tarnen noftraccofideratio-nis non folum ab illorum nugis ortß ha buit,fcd ex rei ipfius natura prioreep tra «Îiatione.nâ ut na tu tab's aqua frigida eft

KKK j 2e

■J 618 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bicron.Cardai

ÔShumida,amp;' quomcKorfiierif, comt-nusfrigidacft amp;nbsp;humidauta ætherca, quae artc para(ur,calfdaeft immodicé atcp flccatùuæ tamen SC ipfâ, quo fucri£ teiTgt;peratior,eo præftantior cnt. Vide« turaueem pielt q- phdofbphorû,quits' rnen nomen dus artigeront,aliud quip piam per hanc aquam mteHextfle : nec^ tarnen fimplex,uchare eieredîmeq?in-poxiumjed alii hclixir,id cft,cncuraiio lutum, feu clyGr àbf^v^^d.', feu iniiolu-tus,qii bd inuoluêdo fiat ac circumuol-uendomel ab quot;’'''-’'amp;,rLyfigt;is, q? feliees amp;nbsp;perpetuos reddacuelab «x/®-foIaris, quod iitrahs fit ut fobaut quod antiquo tempore fobs radijs conficeret,interpre tantur.pther compofitum quoddam ex aquaardeteSC aromacibus dcftnlatum, denubaiij infunduntaquarardentinogt; bilia medicamenr3,eacp aqua iblum co lata non defidlara utunrurtaltj ex narijs medicamentis cam conficiunt,ea fub if tno putrcfaciendojindcdeftillandoiqui dam ex unica tâtuin planta educere co nanturicihcetchehdoniaiquæ omnia li cet

Ve AethereUtr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ifi^

fct cffîcaci'afint,æthcn's tarnen nomine prorfus indigna font. nos enim fimpH-ecm aquam per æthera intcHigmius in-nexiam amp;nbsp;cïïicacifsimam,nó Îolum ad Uitam produccndam,ted etiam ad corpus præferuandum ab omni morbi geliere. De clyfir aiitem ac ceteris hutuf-tnodi medicamentisnonfum uerba fa-fturus:(olu m id dicam,quod ad magna errorem pertinet illorum qui talia con-fictunt,fcilicetqubdardcntcm aquam non clyfir ipfum nobis exhibent. Eft e-nimaqua clara,acris faporis,nulliust^ præftantis odorisdicet ad morbos frigi-dos fatis efficax,quod fit calidifsima. Vc nim autem clyxir colore eft uini,odore acri quidem et uehemcnti,fedi£icundo tarnen,quale eft oleum fpicatummon autem fimili.

Deneraautem uitalt aqua primum dubitarelicet,an aliquid per circuitu m acalore pofsit réfrigérari. conftat enim qubd calor fêmper attenuat.deinde ex-perimetum docet aquam ardente quo fepius fueiit deftiHatajCO tenuiorem amp;nbsp;KKK -^ acutio-

*ƒ%• Hifron.CrfrJdni

acutiorcm ciïcjadcó ut feptfes deftilla-ta,ftatim ardeat,fiC deguftari minime pofsit.Aqua etiâ excalefacfla quidnam aliud quam caliditatê cÔcipcre poteftj» ignisenimtaliseft. Veriimtamenufus ipfc docuit temperatiorem fieri hanc 2' qua circulationc. Cumenim aqua tepo re illo in uaporem cóucrtaturjUapor au tem hic priorc crafsior fit,quoniam 'a Ic iiiore calore fadus eft, neceflc eft dunt redit,aquam gignere mitiorcm.Rurfiis quae media funt,folcnt extrema ad fe re trahere,aquaautem hæcextremi ratio-nem habet ab initio, calor ucró a quo circumagitur minor,quofitutab eoca loretêperatior euadat. Dicemus igitur calorefemperattenuare, nam exaquac fubftantia in aërem mutat,hoc autem eft attenuare : non tarnen in tenuiorem aërem minor calor mutatquam maior. De experimento ucro,ut docuimus, ip fumnobis lauer,quandoquidc non de-ftillationchicutamur,fcd rcuolutionc. quantum ucró interfit inter fixe, paufo póft declarabimus. Qtiomodo ant aqua

VtAfthertliber, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i;«

fxcalcfada crafsior pofsi'c cuadere duel's iiidetur:qubd euadat,haud dubin tft. Caufa ergo non obfeura eft his quf ' in hbris de Subtilitate exercitati flint, namob iddefioreuaditaqua per cireu lationem, quoniam tenuiores partes in spirits rcfoluuntur, crafsiores attenuan tur.Aqua igitur circulatione tempera-tior St çqualioris fubftantiçeuadit.Sed ut hums rei maior notitiaamp;faciliorha beaturjprimödoccbimus quid interfit inter circulationem Öt deftülationem.

Deftillatio igitur ab acuriore calorc tnaioreep neceftarib fit, quód uel refpi-retuasipfumjUel capaciusfit. Si epim in aërem humor etiam pari fubftantia tefolui debcat,maiore calore indigebit, ubi pars caloris maior refoluitur au t in-utilisredditur, quêadmodSin uafis rc-fpirantibus aut capacioribus; hoc enim inlibris de Subtilitate declaratum eft.at uero praeter id quod in reuolutioneca Iormagiscolh'gat,quoniâ non refpirat, amp;^etiâqiiifiirfiimreda fertur,fubftan tia ex qua deftillatur aqua, crafsior cft, KKK s ut

i^it

ut qaafnondum igncm experta fit : ne^ cefie eft igitur ob m ukas caufas acnorS amp;! maiorciu cue calorem deHiUationis q? cjrculationfs,at«^idita fe habet. Alia uero caufa cuidenrior eft, q? defiillaiio breui teporcabfohriturjeuoluriolon* gfore. Caufa enahuiusdifferentiaeed: quoniam defiillarfofiin longutn prodit cerctur,tenire humidum abfnmeretur: turn quia refpirat iias,tQ quia calorma ior effutcunque : turn q, maximum eft qutahumidumilludterrçfubfiantie co pu iatur. Necefie cft igitur deftillatione eeïeriter perhci,5lt; qui lentiusagunt, ia rtura aquxtum olei,fi oleum prodeat, faciunt.Qiiamobrem amp;^ maiore calorc indigent ob hanc præcipuam caulam, Cum uero circulationeattenuantu^fi calor fit uafidior,multiplicato ipiritu lias difrumpetur. Manifeftü effigitur reuoïutionem fieri in uafisconclufisS^ reide fianribus 3:^ à modico calorc fiC tar dè^defiiUationcm nó ita.Eft uero QCme dium quoddamïnterhaceduo prépara tionisfèu cöcoctionis genus,qubd fijb fimo

D .• Aetlicrt liber. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i / ij

fimo fepulti's ex toto iiafis fit. Soïet air-tem fimo calx recens fub(ïcrni,óó tepes aqua infpcrgt,atcpfingulis quatuor die busutruncp permutari. Permifcentur bocauxilioquæ iunguntur, aliafupc-tanturjUtftibiumjpkimbumjæsab ace to,indeuis cxptimitur,alioquininfupe rabilis. Terminus plcrunqpcftlx.dics, ill mixtione xxx.in cocodione xx.Pro ïcthercautem exquifîtoinutilisefthæc fepultura. Sepukuram dicO5quoniam incirculatione totum uas mergitur in fimo,3t^ obruitunin circulatione pro-miner pars fuperior,ut quod akendit in aqu3m,denuo reuertatur. in codiione uer o aut mixtione hoc cum non fiat,te-nuiorcs partes refoluuntur. ideo haec opera in Ethete turn ob fimplicitatcm tumtenuitatemprorfus inutih's dCeti-amdamnofa eft.

Scd cur dcftillatio non ex uafis red'e ftantibusC'quoniam cal or ualidior face ret ut fumus difsiparctur:aut du occlir-fiisefter,redicns infra nonfepararetur, fedpriorimateriaeraixtaaqua tota fœ-darctur

tjî4

daretur parte abfumpta.Fi t igitiir cxua fis inclinatis aut fïcu,ant canalibus. qui fi ton occludatiir,ignis abfumit aquam fi aiitem refpirent ,fumus difsipatur» Propterea iitrifc» modis partem aquae perire neceffe eft.qui ergo longionbus canalibus utuntur etapcrtis,hi plus col liguntaquæ.fumusenim ubi frigidum tangit,in guttam uertitur, celcriter uc* ro lepararur ob ignis uehementiam« Propterea etiam dubitatione dignum eft,an fenfim adieda materia plus aqug reddatur, an totafimuLuideturautem materia fimul adicdalongiori tempore indigere,ó^ ob id plus ex aqua abfumF tur,pauca autem celerius ficcatur : igi-tur pauca cum moderato igne plus a* qux emit tit, fed maiore tædio. Eadem eft ratio magnitudinis uaforum nam in maioribus difsipatur, quoniam uche-mentiore calorc indigent,in paruis ab I'gneplurimo materia aquç abfumitur: optima igitur parua,0C cum moderato igne.Et rurfus quæpluribus conftat ca nalibut anguftis quam unoamplo,amp;^li perpe-

De Aethere liber.

pfrpetuo rcfrigcrentur» Olea ucro ÖC fubftantiae denfiorcs aqua, conclu fis amp;nbsp;’perds uafis indigct;quoniam nis flam-ttiæarc^ ignis matorexigKur qua utfu-rriiis filti pofsitiamp;lob id totum periref, oportet igit amp;nbsp;ipfarefrigerare. Vbi ue-tb aqua detrahitur,non oportet conclu dereuafa. Quidfiamplifsimis uafis 8i conclufis colligat aquaCnam nclt;^ difrS pi ca poterunt,nec fumus difsipartatep idembcncficiiï feqint quod ex apertis plus colligctur:fed impefae aliquid erit. Êadem autem ignis,ut è falicibus minus abfumit,uclut S^ calor humidior, utcxbalneo,uinaccis feracibus, ^ipru na et Gineribus,utrGucrôcxflâmaplus quamprunaabfumatur,quacftio cft:u-traeg enim in extreme eft ficcitatis .Verum flammacumuehementiore motu eft(utinlibris deSubtilitatcdidum eft) pruna in denfiore materia, flamma ergo celerius pruna aut uehementius urit: flamma ueró quac ex ardente aqua con-cipitur,parum SC tarde urit,quoniâ par uum habet motum.igitur in dcftillario-nibus

tii^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hieran. Car Jani

nibusflammaiitilioreftin circtilationt-^ bus pruna leuts.Sedin defttliatiombus flammainæqualis affert multa incommoda,in drculationc pruna,ut didum efl',uehementior quam par fit.naque in deftillationibus pruna ob æqualitatem utitpur, in circulationibtis remifsiore calore quam pruna.Sunt ergo ficco-rum calidorum genera praccipue qua-tuortflammaöf pruna amp;nbsp;cinis turn fob humidorum uerb totidem fermedimus fraces,uinacea,balneum. Suntautem ficcorum ionium è geriere etiannarena cinere cantopotentior, quanto ferri Ip matura ipfa arena, his enim calcfadis dó nonnunquam igniris ad deftiliationcs difficihorum rerum utifolcntjad circii lationcs tarnen inutiles.quoniam omnis óïculatioin humido cenutfieri debet. V eru hc omnes ferme dubirationcs cef fant3quandoquidem in curricula (fic e-nim uocant artifices } conclufo lebctc tantusferuoraquæfir,ut mecalÜca de^ ftillari poflè uideantur,colledo utrinep calore Ód in igne Sd in aqua.

; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Verum

De Aetliete liters nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1^17

Vtrum auccm humidi calores minus ibfumantjdubitare non licet,motuse-nimtardior : motus enim abfumit,ut in uenris uidemus :qui tametfi frigidt fintficcanttamêec ceicrius quam fob's calor.An ueibetiam in uitrea iiafa alU quid ex quaiicate propria, puta odore fi'putredinciïmiingrediatur,dubiui-n eft.Videturenimhniicalor temperati-1 orb31neö,SCdiuturniorac maior fraci-! busait^uinaceis.Praciumquoq} ca'or i minor eft amp;nbsp;humidior ^uinaceorumlt; Optimæigitur ad circulationem fraccs inde balneum.nam lunacea magnam fortiuntur inequaiiratcm^cc nö tamdiu durätrhmusüetb remittit aliquid.nam , cum calor penetrat,penetrat amp;nbsp;uis qug 1 iliiadiimdaeQjfeu modusu's autem eft putredo.Calor enim partim pénétrât, partim fimüe gignit,utrouis naodo tu-tiûrafincquænon putrefcunr. infraci-busaufcmamp; umaceisputredinis quz-dam fpecies uigetjed nö tanta ut opus iuficiat. Podb as balneum cfttepid^aut pa;bo calidioris aquae.

Quorno--

i ƒ X s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Flieron. Car dani

Quömodo ergo æther nobis paradus fit,qucmadmoduni QC reliqua/afinc fii mere oportenfims aSt ab indigétia. Indi gent fencs ut humidum. q? terreum 6^ feculêtum euafit,iam repurgetur, opti müépfiatjófquale pucrorum,turn ena ut membra ipfa mollefcantjSC uires om nes confirmétur,turn naturales turn ui tales ac fenfibiles5atque facultates quas corpus ipfum moucntJnhisigiturque fieri polTunt/acere oportet:tn quibus non licet ut ulterius nó labatur,corpus profpicere decet. At hec quomodo fciè mus,nifiprius cognouerimus in quib. reftituerelicet,8C in quibus non lt;nbsp;Si igi turrcftituereliceret humidum pingue 06 mollictcm folidorum, regredi etiam uerfus pucritiâ Iiceret,at non licet: non ergo poflumus humidum pingue refti tuere,nccp membra folida cmoHirc, fed folnpofTumus morari fenium ac retardate. In his uerbquæ ad roburuirtum pertinent,cum uideamus fencs beneua lere aliquando,06 aliquando malé,letos trifles,alacres pigros,robuflos debilesï conflat

Df Aethere liier' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tfi^

ics;conftat eadern quae cafu fueniunt» ctiâ fapicnna aliqua haben poflè.Qiu'n-ctiam tahafibi inuicem auxilianturxon ^odïüm enim bonS robur effidt corpo-dSjtobur autem appetitum cibi cxci'tac ^ fomrium,unde concodio arlt;^ nutri-tio;atquë here exempli caufa dicta funt» Qi”d igiturexarthereexpetendumCut hires redimat/éfardet auté uirenorem humidi deprauationem. Deprauatur autem,ut in morbis, cut is,fuperHuisep laboribus,cibiscp qui non rede perfici-üntur,inruper uigiltjs, hsemorrhofagqs S^ intempeitiua ucnere.Hæc igitur om nfa ad unam caufam reducere oportet, quatenusdefedum inducitmam tabes non defédu deprauat humidüm,fed confumendo et per fe,Ea igitur alia effe non poteft,quam impedita innati calo-risfundio3quæetiam ab exerementis, 6^alrjs operationibusalio auoeäntibus Ô^ ex illius diminutione próuénit : très enim uidentur effe modi,aut quia fub-ftanriaminuitur,uelquiafundio impe ditur nel diuiditur. Si enim ipfum cali-I-LL dum

»ƒ}• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Plifron.Cardant

diim manet,manet SC facultaszfiindfo^ nlt;mautemnonitanecefïecft.Hoc uc-ro omnium operarionum efle principi/ «m amp;nbsp;ratio oftcnditjCum fit cœlcfteamp;î expcrimentum docet.quæigiturfuper flua amoucnt,ôif calorcm excitant, hoc agerepoflunr,nâdcdiuifione quafi re» iioluntaria eft,amp;^ adquartumde Tuen da fanitatcpertinct.Porroquxamouct fuperflua et calorcm excitant,uidentur dupliciter nos offendcrc,6C quod refold cunt quod optimurn eft educendo, ÔC quod motu ficcant. Cum prauisenim fiiccis fempcr aliquid boni educi folct, flt; motus maior corpora ficcat. hoc cnimiamdidum cft.Indicio etiam eft, qi omnis æfas feneda breuioreft quam-uis ob caloris in feneda paruitatem Iori giores reliquac efie debcrent.Nulla igi-tur eft caufa,nifi paruitas motus in ca ç-rate. Vndead uitaelongitudinem cxcr-citatiouehemcns cum multa alia addu cat incommoda,illud pra.’cipu3 habet, ut aerate praecipitem agat, amp;C fenium ac mortem cum illo accelerct.Quae igitur uitam

De Aet'ncrelibtf. jpt tiifam prodiiccredebcnc,nec ßccare ne hementer,nec motö magnS cicreopor-tet:fcd calorem cogere,excirarc lemter « fuperflua expurgate,tfl m intima pe-netrare.Eiufmodi ergo fubfiantiä tenu «ni prtmß cire oportet,et bene olentem» his eni m quç bene olêr,gaudê t membra turn calidum ut motu cieat atq) talê quç fpiritum nutrire pofsic.quç afit nutnunc famiharitatem cö corpore noflro habet, iam enim u in3 qu2fi fpo re ta ! e efhnu t ric enimetceleriimèet amicü cft nature æ Calidum ô(f odoratû Sgt;C tenue,fed tarnen tionquantû elîè oportet no enim ßarint intima fobie,fed partes habet feen inutP lcs,queilludremorêtur.hnge igit uinu ftatim fc cordi olTerens,nihilq5 leemn in utile au tnoxiö ducens atepid optimum tale cft æ.her.Manifeftû cft ig»cur, ne;^ aliud quicquam ncq; ex alio fieri pofte. Verftm dum fit,quon;am ab ignefit,ne celîàrioinigneam naturam tranfit opor tet igitur hane naturam, ab iniuria illata teddereimmunem.Pa^am uerd eft,ßC taie quippiam atque adeo perfeeftum et

LLL 2 men-

VJi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n'ieron.Citrdam

meliusorinpoiïc.fedubihoc contigu rif,nondum compcrtum eft.kaqueiani matenam rei ipfius,amp; necefsitatem pi« parattonis,ÓC finem ac damna prépara-nomsetiamcdocuimus'ßx quibiis fagt; die pcrcipirur,non dïcfrpins deftiHan dam aquam, qnæ aerheri faciendo pro materta eft:fiquidê ignis nil adqcitjprX' ter renuitatem,quod utilefit. cæterum naairam æther præparatam cakfacit* immodicèficcat,iirit atque corriimpit’ Vcrûm diceSjdeftinatione purior 66 de fccata magis, magisep renais euaditC'fa« teormon tarne h pc punfasabinnio tam necedaria c(ï,cnm pofsimiis circulation ne id efficere.Cum enim inter duo que-libet extrema medium quoddam fit, i-mo amp;f plura generum media pro extre mishabentur,crunt SC mediae circula-tionesepuimhabentes. Sunt enim cirgt; culationes redp concluie,ÓC cum lento igne aur calore.calor enim omnis ignis, utaliasdemonftratum cfi:,nifi internus fueri tiinclinate igitur ac miti calore con clufaci^ media: poteftate erunt,non igi-tut

Df Aethere liber. lyjç fur nifi femel dcfîillata efle débet mate-naactheris.Deftillatiir ergo fie, ut oleo excipiamus.nâ quæ in eo de(cendit,ab-ijci folet:colligitur cum primum fiiper-natare cœperit,ôô donee rurfus defeen-dateadé altius inaérem proieda,fi pan ta fuerit euanefeit nec defeendittate^ ea Optima eft, ita unica deftillatione abfob Uitur.

Vt autem intelligamus rationem opc tationis,Slt; quantitatem feu magnitudi nem uiriumætheris,fupponatur uis O' ptimi uini,a.b.Slt; quod fcculentum eft, •mpediés in a.ex omni parte in c. igitur cxdimidioSlt; perdimidiuin d.per quar tam partem,8^ ine.odauamutaut in b, niillum fit impedimentum ratione fub-ftantiae/ed ibium humanicorporis iux ta omnem opcrationem in uentriculo, iccorc,uenisSCcorde:erit ergo infinita in comparatione eius qujehabeç impe-dimentum in a.nóautem fimpliçiter ob paruitatem amp;adionem membri. Et ut rcmaliquo experimento doceamus, fi iiixta humeros pondus anncdat multo

LLL 5 maiore

I«4

maiorc ciimlaboremoiicbitj^; fi pon^ dusaltcnum traóetnmpedimentum e-nim intimum longé plus faugat ^ fi ex tia.atinuïnoirnpcdjmcntum intimum eft,^maximum.uix enim xl.portioxgt; fher dt iplius u ini,tcc u m igitur expert* de,qaales uires babeatæhter uini com* paratione. Deindccum nóquiefcat ob ftibtilicatem non retunditur illius facilitas a membre.Cor enim maximam inm habetattrahendi. ut in medicis du fputattonibusdocuimus.Centuplo igt turmatuseftopus^^nherisefi optimi ut* ni.atuidemusquantum afferat utilita* hs uinum collapfis utribus, lanauentt* busfacultacibus/riftitia oppreßis ani* miSjUtiiiratisqtpaitdms ob inopiamca loris innatitundenon alio Galenus au* xilio utitur (quamuis perpcram Ara* besoblegemhæcin alia tranfmutaue* rint^^uiniodorati potu,qi;od omnes iiircs recreat. Confiât etiam,modo nc humor aliquis malus iam genitus offen dar,aut exterior noxa,omnem prauita-tem ex calons innati defedu oriri non foluni

^fîf foil!ni ni humoribus, fed ctiam mcm-bris.udiiti carcinomata ô5 cryfipelas Sd buboncs et ulcéra maligna,ut Galenus teftatur in libro de Cibis boni SC mali fiiccuConfirmato igitur calore præcer liixationcs âC fraduraS omnia mala tob liintur.ille enim concoquit,feparaf, ro-borat, expellit quod noxium eft SC fc-mctipfum, membrai^ quibus infundb tiir,adlemetri3m redVicit. An igitur SC hocnonuidereoptimimediciCuel ego chimeram nûc HngoCQuofit ut fi uen-triculusfit medicâdus,oportet frenum aliquodadhibere,aliter llatim ad cor ip fum tranfit,à quo ut familiare rapitur* Dedaracum eft enim à Galcno in fe-ciindodc Naturalibus faeukatibus, u-niimquodcpmembrumrapcrcad fe q* fibifamiliareeft.Vinumuerô (pirituifa milianfsimum, ut tertio de Tempera-, mentis habetur. Cor uerb SC regnum obtinerein corpore noftro,SC trifariam trahcrcuehemcnttfsimc,inlibris de V-fu partium docuit:quare non eft confié dahxcactherisratio,fed demonftrata.

LLL lt;gt;nbsp;Vt

tf}^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Kieron.Cdriiani

Vt igituf uidemas utnum odoratun] recreate fpirituSjexhilarare hominem, uires reftaurare,quauis repugnantibus fecibus amp;nbsp;ufu minitente utilicatemac iiim illiusu'ta ab arthere longe maiore ope,amp;^ celerrimeomnta hæc mftaurau Eft au tem fex duplex in uino feu excre mentum-tametfifit defecatS. quoniam eadem eft ratio partis fló totius,Slt; extte morum acqueeorum quæ ad extrema utrinep recedunt 'a medi0jCrafla,terrea, frigida amp;nbsp;tenuis,ficea immodicèjignea-qüe:quibus uinü partim impedilur,p3t tim nocet,cómou etcç pituitam,ct mem bra ultra modS excalefacit, tiim magis qubd unum alteri excrementorG affert opem.terrea enim uisficcitatisopus au ger,arq3caloris.impeditautem motum ingrefliimq^jin intima moratur: «ether au tem abfq5 fece eft,ideoœ ftatim pene trat,qubd minus mirG uideri debet bis qui opusardétis aqux fpedtant.ea enim (tametfi excremento nó uacet}multa ta mencommodaaffert,concoquit^ era-pulam,difcutit^ humorescrudos. Sen timus

Tie Aetlere liter. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ifjy

^ùnus q«o^ fllius jngetem uim ftatim a porti,cum tarnen ignca fir non tempe rata.Ergo ab opcre ipfo facilhmc tether dignofcitur.exhibitû enim his qui iam niuti obingruentem mortem euafeiu^ oculos^gt; femper malos continent,facit utreuiuifcant,attol!atcp oculos,atq? Io quatur,ni morbus neruos obtincat. CS Ucrbmulta hocfaciantfuauitate pdoris ab alrjs omnibuspraterqua ab elyfir di-ftinguit. Sed amp;elyfir naresferiqaether nequa^.lllud uerb certifsimS fignum, quo ab omnibus alqsdifferqquod cum fpiritus ftatim recrect,uircs^ refocillet iapore tame acri no eft, ut elyfir ardens aqua,chelidonn aether. hæc enim adcb nares,Scmagislinguam feriunt, ut uix 1 Ferri qucat.Vnde turn ob id turn obim tnodicumcaloremSCpreciiim fatisma gnum,exigua quantitas 8^ alq immixta aquxcxhiberifolet.Saporautem æthe ris fub acris ita eft,nt medius fit quafi inter acidum SC acrcm,fubdulciscp. color uero ut nitidç aque,l€uifsimi ponderist 1 odor uerb (nioblitus fum) quodmirS ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LLL 5 eft,

ijîî nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hkron.Ciirdani

eftjUioîaceus fermè.nâ uiolaceus ab btt nil da 6C fn'gïda fiibftantia exbalarc con fncuinDtxifni oblitus fum^quodnunc apiid mc non habcam,necp iamdiu-ita çnirn occupationes rac dennent,ut tam f)refenn' auxilto carerepofsim.At male k his,quï c3 nihil boni prekäre pofsint, etiâ cos qui prekäre poHimt, impediöf. Principes ueró pleriq? a fuis gnatonib. amp;nbsp;uirulentis aultcis decepd, inomnia alia potius ^inoptimos ufus non more cert'cmaiorum impenfurifunt.nee tati dt proferre uitam,utinnoccntiaautftix dia fapientie aut libertatê defciadcd ma lopripifato,SC liber atc^ immaculatus uiucre $ dia fcelicifsime, amp;nbsp;cum graui feruitute etiateporaria,uel nö omnino purus amp;nbsp;innocens. Nc(Ç forian ego uel fic Deo rem grata faciam, qui hoc pro-dam hoc tempore prçfcrtim,qgt;potcnti-bus folû fit fakitare atep auxilio : ueriim ncc tui bcnemerentis,nec illoru immc-rentium caufa hec prodojfed urgetc eo a ^ femper agor. neep enim magna un$ ex uoto aut iudicio meo egi, nee mala «^go

T)e/d'hère liber. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ifj^

çgo exiftimarc dcbeo q^bonum fuperis Uidetur.maior eft illorum (àpientia ue-cordia inca,rnunusaccipio, munus da-recogonfi modohoc munus cftjSc non pierdip lapis Âcfopicus,ut oleum Ôt o-peram perdanr. neep enim fas eße exifti ino omnia fie dicerc, ut omnes inrelh-gannnec ita præccrmittcrc,ut nemo leite pofsit.Vbt cnirntotû abfolucrimu? fermonem (qubd plerifq, uidebitur ad-mirabilejplus petit,quam fi non abfol-uctimus.Eftenim fermoacephalus,ut 6lt; illi m ulta pofsint adiûgi capita, unde multipIicesformofæftatuæ.Scdiamad rem redeo. demonftrandû eft, le therein bene olcte,uiolamcR olere, cum tarnen ex materia fit calidifsima.utrum autem omnisï'partim quidem fie,partimau-tem nó. Sed rclidis ambagibus quç infi nit£ propemodum fub hac qupftiohela tent,de fimp1icifsimo nobis propofito fermo habeatur: qui quanc^ multiplex fit,utinfra oftcndemus,omnis tarnen fuauifsim'e olef,non quidem magnitu-dineodorisfed lempecaincnto ÖC qua-htate

114 • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fJ’ieron.CdrJani

lÉatc ac natura odons. eft enim in to^ to hæc natura ÔC tota. neque enim alius eft unius uiolacodor,SCcumuli, fed ta* mê hic niaior.Sic amp;nbsp;albedo tota in qua-libet parte parietis,SC non eft pars albo dinis,fcd partis albedo. itaqR in toto eft albedo,6C in qualibct partetota. Si igit acutam habet odorem aqua ardcs, auç plane neçum, manifeftum eft in genere efleiambeneolentiu.atquæ bene olét, fed feriunt nares remifta uiftunt fuauis odoris:quoniam acuitas quæ perceptio ncmfuauitatisimpcdit,aboletur,ig!tur redditur odor ille fuauis. Aliter demon ftreturhocab incongruo,acuitas impe dit odorem,odorata eft aqua ardensthe* ca enim 06 tenuis eft,igit ft redit ad odo rem grauem,oportet caufam ibi effe im modicü humidum, aut putredinis fpe* ciem aliquam,aut frigiditatcm,aut exu ftionê:uelut in terreis SC metal licis igm expofitis.at nullum eorum elle poteft, igitur aether bene olct. Qiiod aut etiam ùiolâ redoleat, idcirco neceftarium eft: quia uiolx odor ob id fuauis fît q» non perpetub

Tie AetJyertliier. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i;4t

t’wp*tubfcrit,amp; lt;p recrcat: acæthcr nó pcrpetuo rcdoler, ga odor a tenuifsima fubftantia reroluit,amp; ideo ftadm pent : niorxcs aüt odor fuauis eft 5C qucadmo-dü recrcat, particeps cm aemtatis cft bic odor,acutBa3tpræit,cui fuccedit odor J)prius:idco rccrcat,amp; ob id niolx ima-gtnem refert.Statim aut eiiancfccre ufo lacpurpurcum odorem, eandemé^eHe tenuiisimS ipfa floris fubftatta oftendit, gSCminimus eftamp;S tenuifsimus. Nihil igitiir mirum eft ah ætherc tametfi tem pcrato,prodirc odorem hue fuauifsimS amp;nbsp;uiolaccum:quodnctp confiftat,necR eraßarn ullam habeat fubftaritiam,ó(^ alterner quafi ob temperamétum partifr. Sola enim uiolatêperata eft ex his qua: bcneolent.roia enim qua parte olet,ca-Iidaeft,6i^ ficca immodieë.Videmus eti amlachrymas Indicas plures,ut anima alb3,Só eam q apud nos cftjóóElcmi uiö lam rcdolere,quan^ maniféhae fint cali ditatis ob tenuiratê iubftantia:, Svf iricon ftantiam afficiendi olfacQu. Vnde coftat ödores fingulos unius elTe fubftantiæ, prêter-

«^41 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tfiennCdriani

prçterc^ «iolaceunw's em'm fit langue té odorc quoins moderato. Indicio etiam huic eft,urina eorum qui refinam larig neambibcrüt,adeó manifeftè redokte ui'olam, utipfas utoks nupercoUedas,' imocumulG carum cfle dicas.at quid^a rigncac refing ucl urinj humane cS uio-lis; cón'ngit ergoidduplicêob caußm iielutinaethcrejfciÜcct amp;q? renuifsima foï5 jfragrartscpfubftantiarcfinx cunt urina pcrmcaucriqóf quododor urin« feriat per fe.acutiis cm eft. attamenhoe intereftinter utrofqj,qj urinât odor ue^ bemens eft,^ non fincerus,quia putre dinis urina eft particeps. etenim excre-mencS,amp; qgt; acuitas uehemens,unde nó’ ntfi apotenti uiolx odorc fupari poceft. at omnisodor ports ac uaJidusa'iquä-diu manet, quoniam quod magnueft, ftatim defincre nó poteft: taJe aut fuauc clïenonpoteft,q?nonhabcnt ortu ennx jnterituconiundum,quod etiam in do’ loribus et cçteris uidemus fcnftbilibus;* duplici igitur caufa urinæodor etfi uid lareferat,necftncerus eft omnino,nec plane

tleAdlertlilâ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tf^i

plane fuauiTsimus ut æthen'srquamob’ rem nee tam min's aut iuciindus. at de hocenam in phyficis alias diximus.

Forfangs nohis mcritoobijeiec iUnd^ nunquid aer no recreabirac nutriet fpi ritus non minus, imb melius cp aether ^ quid igitæthere opus eft;quot; Deinde fiiir-uat çther,ucl quia nutrit, uel quia mutât,at nutnmettrm copiofius ÔC firmius txuino $ excthereimaiorcp copiamam jther carior eft,imb carifsimus, ut ita di cam.multis enim aureis libra coftat. Ex uino etiam aqua educitur uelut ex rcli-quis omnibus.declaratum eft enim in ft bris de Subtilitate,in uino aqua contine rijamp;quomodo eti3 citra ignis operam educa tur.qj fi ita eft, baud dubium eftc débet,quin ea per deftfllationem detra-da,non fit inutilis.quid ergo erit hie aether,cuius maxima pars eh aqua. Dein 1 de fi parum exhibebimus,quid proficu ''1 et^fi muitum ex eo, nbnne in confuctu , dinem tranfibitCamp; uim etiam naturae inferetEft etiam alia dubitatio,quia ■ quaeimmutant5ubideficrint,resad naturalem

turaletn Hatum redinuelut in fenib.quf tituncur rebus que ad iienerem faciunt 2C in debilibus aheuius principalioris mernbri ratione.nam ubi ouis ÔC uino reftaurari uires recepidè uidentur, ubi reftaurari defierint ,in idem redeunt: quamobrem opus eflet perpétua æthegt; ris airumptionc illiuscp ufu afsiduo.Dc mum b quiequam çther prodeftqd effi-cit calorem innatum confirmando^arc^p fut ita dica) augendo:atita multo melb us praeftat exercitium.quid igitur opus eftæthere,cum cuique exercitiumin promptu fitï’Haec igitur funtin uniuer fum quxmihi inhaccaufa nee abfurdè obijei pofïè fentio, fed tarnen res aliter fehabet.Primum igitur dieam quodad acrém attinet,ilium certc poffe uitarn longifsimamefficcrenitfialiquisinpu-rioreæthere habitaret SC fupra nubes, forfan abfurdum nó eflet credcre quin ad ducentos aut trecentos annos homo peruenire nó poflet. Atq? hoe forian eft quod poétaecorniciamp;fcoruotam diir-turnam uitarn afcribunt,quafiin ethere magna

Df Aetltre liitr* t/4ÿ Wagna ex parte habitantibus multo uc tolongiorem phoenici, quod ade'o alte dchtcKat ut uixmulti's feculïs uidcat. EtMofesquoep ante inundations Ion-gifsima uitarfpacia defcripfit,quafituc a^r punor eflet.Sed mittamus fabulas et Theo’ogorum opiniones,tum etiam quaedubia funtamp;^ folutn præfentibus fidenihabcamus.nonnc etiam nunc in multisortcntisparttbus atque in India prxcipue homines centefimum annum intcgriexccdunt':’cum aliqui etiam ad centeßmum quinquagefimum peruc-nianf,referatcp,ut fxpius retulide quo-dam qui tertium feculum expleueric, Sed hoc mittamus.conftat fatis, in qui-bufdamregionibuspraciertim in moti-bus obacrispuritatemhomines centefimum annö cxccdere.Ea igitur eft uis a'eris uthoefacerepofsit, fed non licet ilium tam facileeligercdioc igitur multo magis præftare æther potelf qui cum fit exiguus,tarnen præfto nobis femper adcftjô^obdenfi'orcmlicet non minus acte tenuern fubifantiam, efficacem âd

MMM per-

i;4^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bieron.Caniani

permanentem opcram cxhibctjCor nii-triendo,amp; (piricus temperado, calorem humidö cogendo repurgandocp.Itac^ fiquis recQcperpcdatojrnaximeobeÜc credipotuitaetheris unii,id maxime ib lius uim praefentem dccIarat.Quod ue--road uiniim attinet ac niitrimentum,U eet iierifimileetiam uideatur ,atramfn neque id obftat,fed potius in rem facit nanep uidemiiSj ut de ardente aqua fo-lum loquatjSC in dentibus SC in uentrP triculo tam euidens ac præfentaneum prçftareauxiliS exodaua folum unciac parte, quod nee optimi monbafii «ini libræ lepte in tribus diebusafferre pd-funt.Ettamé uinum illudcum alia mul ta incommoda afferat turn prægrauabit naturam,tum etiam calcfaciet iecur, 5C caput tentabit eoufqp,ut in ebrietatis pc riculum inducat.Apparctigitur æthe-ris ufum innocentia, eeleritate amp;nbsp;potegt; date magnæ etiam quantitari in uentri-^ culi affectibJongè præftarc,quandoqui dem illo multo uiribus inferior, ardens aqua melior fit.at in aliovum uifcerum languor

ne Aethereliber. *gt;'47 languoribuspræfertim cordis, quibus opus cft fumma tenuitate £lt; nercmorc tiircclerrima diftnbiïtionc,qu3nto aether omnibus alqsalimetismedicamen ^bcpgcnerofiorcnc.DupIiciautcmiMa •nudpræftabitjfcihcet ôi^ nutricndo,ut dixi fpiritus,ut alimentum porusqj, ôd temperandocalorem naturalem humi-dnm(^cogcndo,ôdutitâdicam,perfict-endo.lâueroSdutadreliqua quæ obij-ctiinturdeueniam,fatcmuruino edam defecato aquam ineflcjôd non paucam. et in ethere etiâ afeenditjqueadmodum rededicit,indeftülationib.fempcr prims aqua,fed que aqua; qualis exoleri-bus'miniiriè fed concoda et in qua color auidänon contenendus utget.Häe fûrfan^dicetquifpiâpriuslïncatcla fepa rarecxpcdietC’nunime quidcm,na fic ro bur et compages prins uini difidluctur» Qiiid ergo agendumC'probabitnr ncæ-thercum aquaillaCCertcnam per circii fationcs commifcentur pcrfedlè partes, qnæë ementa uocantur. Igiturin æ-there dices rurfus poft fèparationem

M M M 2 cadem

»j(48 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fUtron.Cardäni

eadem crunt clemcnta'QiiidntSede* icmenrt nome multos dccipit.Elemcngt; ta dicimus amp;nbsp;tria eîemêta,cx quibus in ferior machina fubcœlo conrtattôd îitc-ras,ex quibus ucrba:SC partes in mixti» exquibus ilia confiât, £i^ m quæ refold iiuntur.Elcmentumnoneflfolum terra autaërautaqua,fedquodcunq} pri-mumin compofitione.Itaqj fidicas iii-num aut carnem exelemcntis conftarC certum dices: fin autem ex tribus hi» clemcntis,nequaq:nonrolum quod de fit in omni mixto aer,aliudréfit acrislo co,fcilicet ccdelbs calot,fed quod qua: inmixtts continentur partes,nequa^ fint terra aut aqua, fed terreæ certè aut aquez,ita ut alias dixi,êlt; acreç et ignef# hoc enim in libris de Subtilitate deda-ratum efl.alia ergo eft terra,quæincat'-ne,aliaquæinoHc,alia in ligno,alia in fucco uel uino,alia in pthere.Qiricquid cnim in mixto ficcius ellamp;^frigidusjcr ræ loco habendum:quicquid ealidiu# amp;nbsp;hGidius,aeris:atcp ita de cæteris.Hoc igitur modo ctiain in æthere,manifefti-

US

Tie Aetlertfibtr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tf^^

US àiitcm in ardete aqua quatuor crut : quas iuxta complexiones quidam con-binationcs uocare aufi funt elementa. tametfi ilia in mundo alterius modi fine atc^ naturæ,numéro^ pauciora.Sed in bis iuxta hâc rationcm quatuor partes erunt. Alio modo iuxta dcftdlationem. quod enim afcenditprimum,aquadici-tur en^ plcrûcp a’ofep colore, odore at-qucfaporemifi in paucis quibufdâ rébus quæ etiammultum oient, QC odo-rem parti liquidât coniundum habent: «trofa,uiola amp;nbsp;uinum . quod uerofe-quitur pingue fubrubrum,odoratius proaerehabetur. Vkimo quod maxima ui ignis extrahitur, magisep natura fapit ignis ob exuftionem qfpontc:atcp obidtetrum quiddam olet,nigrumcp ob fuligincm concepts euadit amarum fiC acre infuaueep, ignis folet appellari. Vltimumquod in imo reftat,nec ulla ui ignis cogi ut afcendat poteft, fed ad-uritur plané,terradicitur.Itacp hoe modo in æthere bon omnia Cunt elementa, quia excremétum Ultimum fublatum MMM j eft.

liya nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ultron Cardani

rQiatc^ ob id amp;nbsp;ftatim pénétrât 8d Iiquc facit,amp; fumptumtn potu nullam ad fez fern humidinoftrinaruralisfacit acccfgt; nonem,rchqua tnaitafimul tem pc rata ac commixtafuntut unumeße dicas.

Ob id igitur naturam etheris exquu fte deprehêdcre liccict,ii partes clemS torum eßent poteßate inuicem cocqua les.fublataenim terra manifeße ad ca!o rem et humidum declinatiquo fit uthu mano temperaméto, imd optima? illius parti,fcilicctinnato calori perfimilisfir. tieriim id nolim nee au firn dicere,qiiod nullaartcaut cüiedfuranobisconfcqin’ licet:fcilicer,qubdelcmentailiius inufi cem poteftate aut menfura paria fint. Hæc enim minus neeeßaria feitu. funt q difficiiia.Sed iâ ad alia obieda tranfea-mus,inter qua: eft dubitatiode qnanu-tate:quoriiam exiguaportionon uidc-fur in tam magno lapfu omnium memgt; brorum,qualis perfenedam acciditjah’ quid,proficere pofte . magna autem quantitasprimum non facile habetur, corpus que mul turn mutabit : omnis autem

De Adhere liier, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;if ft

Gütern mutatio magna Äf ad melius SC \ maxime repcntina, qualem ex ætherc fieri necelîc,palam eft in debtlibus cor-poribus.fufpeda SC periculofa eft:adde quod ettamantea obiecimus hanc mul titudinem,utctiamuinifiC ouorum SC teliquorum falubrium auxiltorum ex Cófuetudincfamiliarcm facftam parum profelt;fturafli,et tarnen mole fua corpus exagitabitSCpremet. Confimilis ratio tftquæfeqintur,ut iam non contra æ-ther tantum,fi quis rede in(piciar,fcd e-tiam contra omma auxilia quç hominis iiitam produccre pofslnt,et in co’ limita tem illi afferre dida putet. Qiiamobrë nqn uidentur hi nofcerc,quod multi ta libus.auxilrjs ad ultima fenedam peruc nerint:ë qiiib. Fridericus tertius Impc fator,ct Venetus princeps Lauredanus noftraeferme eratis,ccrte eiufdë fccnli, adxcvi.ânnum perucncrunr,bencHcio •uriliquidiutfertur.quan^ nomen id «dauthoritatem inditS efterear :ceter3 Çtherem fuifte exiftimo.Marfilius quo^ quePicinus Ödipfe eodem tempore flo^

MMM 4 rens

tai'

renSjCandem metam attigif,quanqnan) nontalibus ufum exiftimem: lllud fat cft,fieri pofie iit exigua re uita diu Sx^ in coliimisproferatur.llle fpem in auro, myrrlia amp;nbsp;tlnirc ftiperftitione potius dudus quam medica ratione coHoca-uit.Placct ramen quod adijcitdiiuUfce-modi medieamenro purredinem innati humidi prohiberijatep oh id ad mtælon gitudinem plurimum coducere. quod non refcllo . Eteniin confiât hoc medi' camenro multos à comiriali morbofa' natos.Et ratio üla generalis liera efi:pi o hibitionc fcilicer putredinishumidi na-turalismagnam anfamprpbere ad pro-ducendam uitamjeamep incolumen ac firmam.Adnumerari potefi hoc anxili-nm inter facile parabilia,fiprçficr quod filepollicetur.Verum quæfides hond-nihabendaCqui rem tanti momenti a-deópuerilicer tratfict,to!^ humilibus fabulis impkueiit.Et unue maximam gloriam coniequi porerat,ibi maxime uituperandus fit: uir alioqut eruditus, et de re literaria bene meritus.Cçterùm ut

Ve AetV,ere liber. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ijfj

fît ad ré redeâjnô ira ßdendß eiï aetheris pfuijUt fcnexuigilctcxerceat immodi-pédenorct nó madat,ucnerefatietur,fr» goricalcnsia feexponat.Sed nos præ^ fupponimusfenêfomno indulgentem, 'acui isq? uacuuin,amp; rice quantum licet cibos concoquentem:tum quicte, turn parcitafe,tumelt’dlioncciborum aliacp ftudiofe 06 prudenter agentem, rarifsi^ inecpdclinquentem.Isigitur fi expert eutia magiftra rernm conuincatur, au-xilio exiguac rei polTe ad centum annos ferme uitam proferre,5lt; fatis integris uiribus.ouendamusep omnium quae ui t£ conferu nt,nihil efle praeftantius athe re:quid eft quod quis dubitet,ex eius ufu hominem non poflc'ad cctefimum uftpannum pertingerec’ Natura epim itacomparatumeft,ut omne quod eft, fimile fibi gignat amp;nbsp;efftciat incorru-ptum manet çther nee ullis uitiatur can fis,necpmarceicitun^:quideft cur eo urentes,tales fermé no efficiat,amp; ab om ni faite putredine,defc(ftucp immunes^ Optime Homerus Deos immortales MMM v ob

i^!4-

ede dixit,q^ncc^arcS^ ambrofia irefcc-rcntunEt poetailic rurfus : Nedareamp;ï ambrofia quantum uolo fi licet uti, Inv mortalis cro.oportet tarnen illS,ut dixi, efiehuiusrei (tudiofum Sd robuftum, atq? ettam ut in refiquis omnibus hac in re mediocrirer fortunatum. nam nobis qui infelicitcr nati rumus,3tqueabortu quafi eiedfiinfauftb cducatf,ctcuineqj fidera multumfauétjfanitate perpetub neutra,ut Galenusdicit, forfita parum hæc proderunt : amp;nbsp;tametfi præoecupa-rccontingat in tanta temporis penuria, non defpero prçparato medicamento magna me poflèracercaccefsioncm ad uitâ.Scd duo tarnen uidentur prçcipua rommoda in attheris ufu exigcnda,quae fiadfint,optimafpes effedebetcuiep ut intentum ex eo cófcquat,ea funt ut bene dormiat,amp;? ut dentes fint firmi : quæ ambo cum mihi defint,haereditaria cala mitate certé fpem confequendac tantae utilitatis nó parum minuunt.Etenim ie nibus multa incommoda accedunt, inter qug duo bec maxima,qu» quafi cir-culo

Df Adhere hier. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tff.f

Culo quodâ aiigêfur:natn ex his homo Çelerius fenerdCjSC fenedrus ipfa hec incommoda augetqiiibustnSCæther uti lis eft,tnfno loco doccbimus.Itacp fi ali qua bona Fortuna mihi inter tot nego-cia/adcoep alîidua aliquantulum ocq fiippcditaretjfperarcm parato hoc præ-fidioadhuc multis annis polïefupcrui-Ucre nifi cafu aliquo aut renum calculo opprimerer quâuis hune nun^ firn ex-pcrtus:fed çtheiis auxiliû,cû ad reliqua nÖ ita ad prohibéda calculi gencratione cftaccommodatum nar» et de hoe infra difputabimus.Sed ut uideo,oïa partem hiam cxpofcunt,ars,natura, aftra, pru-dentia,fatum. nbsp;nbsp;Nam quod de exer

citie» obtjeitur ac creditur, ualde diuer-Fum eft ab ipfo rei cuentu atep ucutate. neeg enim adeb utile eft fenib. ut quidS exiltimatnempc Galenusquïto de Tu endafanitateinquit;Poftfridionê cum olco inambulatio amp;nbsp;geftatiofenib.fed quæ citra lafsitudinem fit, conuenit,deinde fubqcit : Exercitationes folum his conueniuut, qui corporis optima fine conftû

tjjö nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H'iernn.Citrditni

conftitutfone,cacïcn's nonnifi per rob« ftiores partes . imbeciUaï nullo modo funt e^crcçndç.Scd neep infiicds exer* citationibus,ncque mo’eftis aut diiKur ni'oribus,autucnementibus. ucl ettan» quæ partem alicuj fymptomati obnoxi am u exare pofsint iiclut in uertiginofis rcHexus circuitus,3ut iuxra molerrina. Didlum eftautedehisanobis in libris de Sanitate tuenda: nune nero fatis fit ofi-endilïè exercitationemfenibus nor» conueniremi per exercitationem,deam . bulationem auteqitationemintellexe-ris.Etcertébacin can fa pliira mihi oc^ eurrunnatcpilludprimuni.cur fenium cxtendercliceatjinuentam 5^ reliquas aerates minime^an forfan SC iHas exten-dercIicetCfcd paulultirp,utfimul tamê omnes colledæ fencdutis,etiam fpaci umangeantÆt an forfan nihil horum facere heet,fed ea quximpediüt foliim amotiereï’ Curetia pancioresexhisq normam Galeni fecuti funt, ad id tempus uitxmaximapcrucncre,dquifor-tuitouixeruntç'ut etiam ipfe Galenus, ut

DeAttfitrtlibtr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tfff

lttrcfcrunf,ncqîlxx.annnm ufdcre po tuent,^uis rol?iiftocorpore,ac fan's be ne temperato. Denied enr excrcitiiim iniuuenibiisuïtam producat, m fenib, ucrobreufet^nam nifi hacc quæ alibi ex-plicata nonfunt, quis inteHigac,difcri-men exercitationis amp;nbsp;ufus æiheris alTc-qui non poterit.Ergo ut de primo dicâ, netpunam net^aliam aetatê extendere licet,fed licet breuiarc. Senedus exer-citatione fit breuior, nÓ rcliquç States: quoniâ in fenedute id accidit q? lingnis ficcis.feu cm infledantur feu trahantur, ftangantunuiridia aüt non franguntur, qiiiaamp;injendunturetflcduntur.Ergo exercitatio iJla nihil affertcommodi ad uitat Iöngttudinem,tametfi in pueris ac ’Uuenibus proceriora,pleniora fiC robu ftioracffïciarcorporatquxcS ad forma fllorum conueniant, etiam utilia funt l^eipub.8Cmtlitartdifciplinx,finc qua Urbes feciirænon funt. Catterum quod 3d uitam attiner, nullum afferunt tllius longitudinicomodum, fed potius adi-Uuinr.auocantenim calorem extra,6^ motunt

i^S fileren. Catiani

motum magnum cfficiuntnindc rcfoÏn rio maior hu midi,SC homme copia cibi filt;^,potus affucfacintjadeo ut in fcnio co fuetudo mutata periculum uiteafFerat: conferuata aut mortem accelerct.Prçte rca mébra exteriora exercitatió roborat adeb ut in morbis fenu qui plerunœ ab* ceiTu aut trâfmutationefiniûtur,decu* bitus ncceflârio 'ad interna mebra fiat; unde mors fcquif.Itac^hâc ob caufam podagrofi fæpc diutius uiuût,intégré fa nis,fi reda uidus ratioe utâtur,quiadc cubitus materiæfebrium dû confenuC' rint,ad articulos citra uiræ difcrimen fic ri confueuiu Vnum for fan bonum facit quod perfediori codionifet u t ita dica) exprelsioni intimioris fuceihabihorem reddat Verumin fcnio cum cadem 56 maioraafFerat incommoda,nee has utf litates exercitatió pradat. quamobrem non eft quod quis cxcrcitq ufum nobis proæthere proponat. in fenibus enim auocat calorem a membris regtjs ad extrema,qui cum fit exiguus,difsipatur: inde fundiones omnes cuertuntur que

Ve Àetlert liter. if;^ sdUttam flint maxime neceHàriæ.Ex* tcndiinrurctiam uenarpulfarilesjfolida mcbr3co’il!duntur,appetcntiaciri præ-pofteraetmaior quâ debcat excirarur. transferunturexcrementa in loca non edudiom apta,unde graucdinesj!a(suiï dînes,at fcefliiSjfcbreSjCateruacp malo-tiim.accenditur calot ipfe rcfoluicurcp. Confiât itaep exercitium omninoieni-bus fug'endû.nec Galenusillud^bat, ncc tarnen apertt dânat,ut debuir, quo-niâilliusofféfam nÔ perfecte affecutus eft.Sed obqeies deniib,acther tarnen fie-cat:quæ ficcant/enib/unt fugiéda refte Galeno.Hic riirfus iÜc in indicium uo-câdiis eft:quicum uema didum fit, ma Ximas tes nimis ofeitantet tradauit, circa minimas plcrunque nimis diligens* Quisilliusmentem interpretari poterie dcuidu fenûç’inquit cnirn:A ficcis om ninomedicamentisfenes abftinere de-bcnt:quod fi necefsitate dedudiutico gantur,adhumidafetransférant.SC tarnen melle nihil illis melius effe nuit, quod ficcû ftatuit.ficca quotj cibaria il-

if^o

lis congruere tam apertum eft ut nemd ncget.Scdhxc inlibrisde Sanitate ttP enda, contradicentiumlt;p medicorum expofira funt^hocquidem fponte exhu btiimus, alq cum erit occafio alicuius principis quiuel fa item propriæ iitilf taris,G uoncommunisfnam id uix hoe temporefperarelicet)in lueem prodf bunt.Hi etenim longé magis necelîartj flint adhöminum falirtem,cp libriinphi lofophia aut mathématicis ad ueri co-gnitionem:quod Galenits nee uitaepro ducendænec caufaru mortis rationem intcllexeritjfed communibus tantum principijs innixus, plus contradicendo nuduitcp ufui atep inquifitioni, ut par erat tanfe rei complicandp:Sed cum nö firhuic tratflationilocushic, fed folum de Aetheris ufu,ad eundem redeo. Ve-runtamen antequä de eodicam,idprf mum qgt; alibi à me fradatum non eft,prt usdiicuticdum cft:fcilicetquænam po’ tifsima can fa mortis fit in fenibus. an fie citas feu bumidi confumptio,nt Arifio-teli placet;' an tllius couerfio atque per-mixtio

De Aethtrelibtr, ifgt Ruxttó/ut medici annqufjóf maxime GaleniiscxiftimâtCancorruptio ct pii tredo,iit etate poftcriores uölnnnquib. Iiocfauct argumcmiim,q, paucifsimi fcnes fine morbó perëunt: pauci etiam dcficicncihiis »irtlxfed plericpexfebre ud abfcedÏiyUt apparéat mortem ob pu tredinemillis concingcre.Miiltum au-tem intcreft an hoc nel lUud in eau fa Ot, nam fi ficcitace mors fiat, humeëlàdiim perpctiió:fï permixtione, ferofa excre-menta turnfrigida 8Cgïutinofa edneen da:fi putrcdine,exiccantibus utendum atep extcniiaritib.tametfi illa hnmidum natitiumconfumant.Eiufmodi ant eft dubitario. Vertim hæc omnia in caufâ mihi eiïe iiidentur,fed co ordine, ut pri mum permifceri in ièneda humiduni pinguecüaqueóincipiat,inde ex hoe tu muleis ahjs caufis putrefcere demü, etiam ficcari,ita ut debiliores maxime ab initio exfola mixtioneeuertanf,ro-buffiores putredine , qui exadifsime funt reperati.tum artequadam uiuendi bptime iallitutijtS naturaliter ad extre-

NNN mutri

V^a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hierön.Cdrtldni

m3 confumptionis natiui hiïidf pcruenl un^atcpinhis etia Ordo quida eft.nam quibuld humtdü rarius fenedutis exgt; tremü terminu accélérât,alifs dêfum in iongu prodiicit. atlt;çhæc cft ratio uicx pródLicéndx,auc mortis accelerandæ.

Ergoutadcœptuminflitiitiim rede amattherisufusutdetur omni ex parte iitilisélîc'nâfcir humidum pürgädum fit, feu prOhibéda pu credo, in utroeputi iis eft,ut qui feparet amp;nbsp;ficcet arque edit cat.neqp hçc exiccati'o noxia eft,que hu midum pinguenon adurit unde multis uini potentis ufus perniciofiuscft,duin pingue humidum aduritur. Quid igù tur utiliuseftadretardandS hurriidi trt nati exiccationem atcpfcnecftittem jthe feipfo^nam duobu^ericulis fublatis mors ipfa maximediffertur.Forfan quç ret acquis,an etiam nutriat^non xquf dem:hoc enim fperarunt qui durum fol Here fe pofte iadant,a tepid mcrito,fi fieri poffetiat non fieri pofte infra demori-ftrabimus.Verühac in can fa cade eftra tio feruanda qu«^ mulieribus neep enim lucrari

t)? Aet^(rc fiber, tç^j 1ucran didicerunr quicc^, fed ntquod tftparcjfsimbdiftribucn do, diuctisime durer, moderar» igitur oportet conCiim pttonem hanc ibltim,non rertaurai c,ne regrenTimin æt3tîbiis,ut apud Piato-nem, conftituamws»

Propter hoe forfan non maliim ertC caufas modumep mortis declararc, itc quomodo exaetheris ijfu ei occurrere liceat dignorcamus.Snnt aut in fenibas modi quatuor facilioris mortis ac ma-gisneceiTarir giniuuenibus.Vnusqüt Mee per ie eft,nee principalis, c3 uei ex laborib.ucl uigilqs aut curis uenercue fenexoppriinitur:ad omnia utconcidac paratiorob natini caloiis imbeeiHirare, Ö^pr^fertim lifrigorc graiiitcr ledirur, ob curis 2C mufeuSorum mébranarüóp »■aritatem,pinguedinis^carcntia,óu ad hpfuspereufsionesep.nam amp;nbsp;facile lu-XdturolIa,3tL’pfrangunr,SC frac^a luxa-taue diiïicilius reduentur ac reftauran-tur.Principaliter ucró nó aut per fe quitus ucl uentriculus ucl caput prarct-pua: dcbiliora funt»uc aliud membrum

' NNJN 2 neceda-

( jjr^4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Himn.Cardani

ncceflanum,aut quia dentibus(ut fiipê rins dixi ) caret. V ix enim fieri poteft in . tam longo temporis curfii, quin mem^ ^ ' bra aliquainacqualiter grauiter^ alle-dia fint magis cxteris.ne^ enim trutina inter tot Iabores,uiclus errores, curas, incommoda, cafus, alioscp uitæ anira-dlus adeo æqualis fiare poteft,ut non ugt; num alio membra magis affîciatur;quo * ’; affedo omnia in illud mala incumbut.

q? fi uitæ neceflarium fit,mors pro fori' bus aftat : fi no tales diutius pleruncp ui uunt,quam qui magis ualere uidentur, ut podagrici 50 qui ulcéra in crurib.dif-ficulter ianabilia patiuntur. Per fc uerb fidprincipalis modus eft.cuabfumpto humido innato homo ftatim intcrit ex pulmonum duricie,ut AriftoteleS re* Fert.Atque id rarifsimum eft,paucifsi' mis^ cotingit.plcricp alq quib » dictum cftmodis,aut per fe non principaliter, quocfr eft maximus numerus,fato præ^ ripiuntur.Eft ante hie modus,ut ita di* camfenedacfamiliaris.Cu enim ealor extinguatur ficcitate oborta in mein'

“ . ’ bris,

TieAttlerehber. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tf^f

bh*s quae nos radicalia feu (permattca,id fftjè femine genita appellamus,co fit ut. ïïiembra contrahatur,undc fenes incur Uan confpicimus. multo tarne antea te-Hetiora SC tenuiora contrahant ipfis of-fibus quemadmodSmembranae, uenæ, arteriac®,tuniuerui:unde fit ut facile obfi:rult;Sionib.corripiatur,SCpracfertitn quid ob caloris inopiâ excrementa mul ta frigida turn tenuiajquae ferofa uocan turjtumcrafla,aquibus hæ facile con-fingunt obftrudiones. Ex neruorum Ói^ ficcitate contradione^,quandoqui-dem 6C plurimo indigent fpiritu ob dir-ticiem,ct minus tranfeat ob contraeflio-nem,exoriuntur refolutiones,quas uo tant paralyies.tres igitur hi morbi feu morbifice caufg fenedu ti familiäres fut acmortis caufae,licet non principales, attamen per fe refolutio neruorum, feu ftupor quidam (non enim ex adus mor bus omnes occupât,fed pars qua: adeó exigua eft ut nonnun^ (encs fe optime fentirc,amp;r mouendi facilitate præditos lt;fle exiftiméQquang in paratis manife-

NNN } fté

TJieron.CdrJdni

ftc fc prodat.atq? eadem caufa eft infant bill's kroll humons copia,6C obfti udîio meatuumjpræcipuc anguftiorum, non Jolurn ob crudi crafsieçhumoris ab un-dantiam,fed ipfarum uenarum rampui • fatihum qi non pulfatilium,contrario-

-^ nem.undeetiâ ex hoc lit, ut qui ultima SEtatefunt, pulfus inæquahtatem abfeg inorbo ob pulfanfiu tn pulmone uena-f nbsp;nbsp;nbsp;rumcontraôionêpanantur.atcyjiis ni-

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bd amphus deeft,cp ut cÔtraefio paulifß

pulmone ftan'm abkpalio morbo intere antjQj foin mortis genus ab Arik,natura le cefetur. Porto ut ad rem propofitam icucrtar,cxferofihumoris abundantia etiam multar mortis occafiones obori-untur,lóge^,plurcs$ ex refolutione, mulfotnpauciorcs ^ exobftrudioni-bus.lgiturexferofi huoriscopia,fi homo negligêter fegerat.primn malus ha-b^tus,qucm cachexiam uoc5texoritur: mde hydrops afcites, aut carnofa, non-nunep tympanites oritur Sc fluxus urina: óf febres,mukacpaha,ut defttllaho-ncspracfcitim,acfcbrcs:fcd â^ flatus a-, liacp

^f^7 ‘ia^ fympromata morbiep.Ob td Gale-aus in bis educendis ftudiofus fuit,0(2 rncritafedfegnior inciafsis.Verum de his alias diximus forün et aliquid perijt defcriptis circa hoc. At obftru(5iones tepentinas mortes,febres,Sc ex his eti-am abfçeffiis dolores graucs,tabes mor tesep licet feras,attamen euitabiles infa nabilescp morbos,ucluti fcirrhos 2lt;2 uk cerachironiapariunt.Ergo fi exerciti-Urnimmoderatum obftrudiioni fenum accedat,mors parata elLï'cbns enim di uturna ob lentorem crafsiciemep humo fis,6C ualidaob fanguinisinflammatio-netn,amp;uirium imbecillitatem fac^a, mortem affert incuitabilem.ob td igitur ' omnin cxceiruSinicnibuspeiiculofifst mum cft crercitiUjinde uenusjed bçc ft nô fubito noccat,nô tarn periculofa eft, Didû eft igitur,quantû fans eft bine præfenti negocio de mortis caufis in ie-fiibus.atnuncdeaetheris auxilio uerba facienda fiint,uidendumcp nunquid ei-^ts ufus omnibus his noxis fatisfacerc pofsitjomnibiisque periculis refiftere.

NNN ^ EquE

tfëS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nltron.Cardaw

Equidem uidctiir ucilifsimus ferons ex cremenri cducendiSjpoftg iicl uinü fla-iiünonfolum elyfiramp;aquaardens mul turn conferunt. Etenim nçc urgct cum 11 ii morem,excale!aciütcB corpora. Scd ad humores craiïos attenuandos, col-Itquandos incidendosque plurimum conferunt haec:multo magis ergo fiber quodtantohæcfupcrat renuitate umE Iitudineq;cum hu mana natura,quanto cahditate atq; ficciratc,ab eis uincitur. SedSC ad humedanda corpora plurE mum poteft dum nutrimentuni alimcn' tumcp iam concodu m mifcct membris atqpidcagitq^hi qui rcfinam cerae iam friabili mifcent. Ergo ætheris ufus ad omnia hec generaliter confert, amp;nbsp;ob id etiam iuuentuti ut ita dicâ,inftaur3ndç. Scd utfingullatim lüius utilitates refe* ram prêter cômuncs iam didas,in quib. non folum quantitate ó(f tempore opus ended etiareda uidus ratione: quippe nö lolü errantib.acdelinquentibus no-run^ ether irutihs crit,fed amp;nbsp;multis oberitfidêtibusobiilius ufum uiribus.

. proprip

Dt AetfjereÎ!lgt;er^ yS^ fppnjs ùjfio nimis.nâahqiiïut did folec taphogcrôdesilliiduulgatû uerabunc:

Lehu imde fenex qui nunc Acheronticus ejje, Be et amatjZ3- cap 'll ßorcii ferla parat.

Itaexcrcebûfur ut Plmianusillc ftiiL tus uctukis har in parte ciim laudatore fiio,autcoiniji!abitur,aut publicis ne-gorijs uelut luuenis fe immifcebit : Qin's neinthts omnibusaethens ufum perniciofum non falutarem futurumt^ quandoquidemnoxa maior SC certior fit longé ipfa utilitate. Icarp neep nofter fenexfi fapiat,pkis affumet huius neda ris,nr cogaturprurire. amp;nbsp;plus uclle cp pofsit:neq«c etiam moderato ufu fn-tempeftiu»aut immodcrato fidet, nee etiamcum eo prauo utetur regimine. Generaliter igit bis tribus modis plus aRerreincommodipotertt quam utili-tatis.neqï enim ulla res tam homini ac-commod3ta,ut per ie bonaenepoteil, quinabutendo plus non afferat danit^ benefieq.Et ut uno euidetifsimo exem plo bifariam ex fenrentia Hipp,id often dam,fufFiciac illius fententiam de iuuc-

if7lt;^

num ac fenum comparanoneadducere inquit enim, femores luucnib.egrotant minus-Ec rurfus iuuenib.fanguinis fpu ta êC tabcs.Quid hoc eft, inquit Galen, cumiiiuenrusadebrobiifta ftt,ut para-tfores fint morbis,Óf generali ter amp;nbsp;fin-gillatim pcriculofitsimo C refpondet óf rede utrit^tquoniam fencs mdiore ui' lt;ftusranoneutuntur,0c’ itiuencs maxi-mis erroribus circauidus rationem im plicancur.apparet igitur nihil clTc tam falirtare aut prarcipiiuin bonum,quinft qinsfiniftiæiitatiir,nonfit illi quando-quçexiriofucurum.nec iölum médical mcnt3,fcd probitas inconfaka, feiennaj fortirudojingenium non opportunèca-fibus adfiibitum.Mirabitur forfan quo-nam pado,cum iam unes licet caducac reparatæ, fint futuræ tarnen diuturnæ atqj confiantes pcrpetuo,huiiismedica menti ufu:po(sint hæc obefle, ut crapu-la labor, Venus, uigilia,curæ quas iuue nis aut omnino non curât, aut leuiter fertC’Caufa eft,quoniam fi n^turalis calot qui in uçnis continet, feu pulfantib.

feu

De AetJ^ere liltr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i jiyt

^tiiquîetis augcturplus quam par eft, *ion|poteftdiu mancretquoniam calot quitnmembiisuigetnontantûfomen-ti fuppcditat,ut côferuari pofsintadio-nesaiitêfuntmembrorumjnflncnsau-temcalorinftriimétum.Ob id ergo nil tneliuscftgcalorem purum eöferuare «cp çtati ^portionc refpôdentem: cum nÔ minus damnofa fît caloris in fenibus ultra mctâaudiOjgpericulo^ imminii tio.Sediâad propofîtum reuertamur.

Conuenit ether primû tinnitui aefur ditati minus taméconfert huic morbo, quod fît inexpugnabilis.afîumcrc licct per os ô^ in aurem,quatuor aut quincp guttasfingulis diebusinftillare.dctium ftupori,dolof i atep aitjs morbis fî tenca-turinorCjSC cpotum.ldcm confect me-ïuoriç.fempcraQtnefæpiusrcpetereco gartaffumibifariam débet: amp;nbsp;per os æ exterius applicari.parû tarnen hoc in ca fUjqgt; enam reliqua auxilia nonmultum profint.AtconuuIfionempuerorum,q uoeât aliqu^matrem etiaiuuat epotus, üiundiispeÜu plätis ateg e regioncuen triculi

^^7î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hifron. C4r Jdni

tn'ciilfjquodinelyfirfum fepius exper tus.Rcfoluti'oni adeo accommodatum cftauxiliiimuti'n Germania audierim multos ex ea curari uel ic)Io(ut didum eft) elyfîrquâto magisaefecuriusethe re ipib,cuius quantitas exigua potente or eft copia, tutior atque fecurior. Ad uencricult Iapfus,ad coli dolores prüfen taneum eft auxilium: quandoquidem aqua ardés uel Ibla hoc pr^ftat. Neruo-rum imbecillitati pariter ac iundurara,« eademep ratione; urinæ incontinentie, mpdo fine urigine fit, maxime confert: quin etiam cordis palpitationi ethis qui animo linquuntur, atlt;j dolorib. ferme omnibusfacopum enim eft)iuuat amp;nbsp;fri gidos,amp;lymphaticos ac tremulos,fcd hos non adeö ac melancholicos: Vlcera omnia cau3,fordida,maligna purgat,mi tigat tempcrat,ficcat,demumcp confo-Üdatabfqjulliusnoxf fufpicione. Öcirgt; rhos difcutit quatenus difcutere lieer, intus quidem per fe,exterius ueró cum mollientib.adhibitum Cicatrices etiam obfcurat illitum,filt; odoratui recuperan

ilt Attlertliiir. 1^75 •^0 confert.Syncopis autem 5C deliquif animinec^aliud meliusnetppfens ma-giscftauxilium.Vermcs quoc^ enecat fed tarnen hoe non primas obtincc partes :oris odorem c0mendat,acfudoris, tiifsim fedat et cibi appetentiam excitât febrium rigores compeiciumenfes me-diocriter prolicit.Omni hydropis genc-Hegregièconducit necfcio cui minus fit utilis.Ob id etiam bonS corporis ha-bitum reftituit uocé clariorem efficit,e£ Ipirandi difficultatem leuat.Hasc omnia ac longe plura prpftat gther fed minima confult'o prxterij,ut de illiusufu loque ter.Exhibetur ergo drachmae fecunda parte,amp; per fe folum : aliquanto' etiam plus ^portinne,quæ in ore dum deglu-titurjperirefoletfrigidum :nam calore: euanefcit. VtrS id fumma accuratione cauendüin Omni ætheris exhibitione, nereliquie ullaeciborum autpituitac in Ucntriculoremaneant,(edfomnouomi tu deambulatione medieamento^ dili-gentifsimé procurandum, ne quicc^ in «cntriculo relinquatur ante aflumptio-

nem»

nem.Poflautê modo horula decurraf,quot; cibum affîimerclicet.rmmifcercaiitcni aha inxcondncit,pcrmittittamêp(æc»' puèiii uentriculi laboribus.Ratio ante quantitatis ex hoc deducitur quod qua dransextrientefit, centuplum trientisi drachmae,unctæ quatuor, q Mombafii quantitascollapfas uires reftituerefO' let.Sunt tarnen çtherisdiuerfe quidam fpecics non folum ob materie diuerfita tem,fedSC tempus amp;modum.Efteniin aliud xther uini,aliud mcllis,aliud man næfeuroris Syriaci, aliud chclidoniæ. arque hæpræcipuç fpecicstahud etiain quod ex prima ardente aqua deducitur aliud quod ex recunda,alitid tertia at^ üc deinceps.Cû enim ex uino pars quin ta aut fexta foI5 in ardente aquam trän' feat,reliquûin crudâ ac infipidä adeoep grauem:ut ilia ignt extinguendo meli' or fit fótisaqua,qux prins exit, optima er ardctilstma ac fiiauilsimatquf ultimo ^xima aque fimplfci. neceficeft igitur duobus terminis rag extremis conuitu-fis media taha eße, iuxta propinquicare

3d ,

Tie Aetlen tiler. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;le^g

nd alteram extremorum.fa ig»tur aHn-mantur quatuor termini,quorum quae tiisfit quintuplus,reliquis nmui fump, tis,proportio autem eadem,ex demon-ftiarts in opcre perfedo eritmt ex Eieijs 2m.uiiu.educacur aqûæoptimæ arden tisunciædecern tâtum.Cum enim con ftitucrfmus maximum in quintupla proportione,ad aggregatum ex altiste-rut exaffSptisab Archimède reliqui in ^oportioe (excupla,ut fint 2240 pro fece 357 prodeterrima aqua ardente,^2 pro medioen' optima;io,quor5 aggregate eft2^sy,quodquâ minimSdiftatà 268s uini^pondéré. Quod fi afiitmatur ui' num ex quo quinta pars prodcat aquæ ardêtis,ut primus terminus feihett fex fit quadrupliis rcfiquis pariter acceptis eritfex2ijo,aquadeterrima 430,media «6,optima unciæiz.atque hæc uidetue maxima quantitas ardehtis aquae opti-mæ.quæ pofsit clici. mediocris igitur cftunciarum 1.! pars centefima £lt; no-nagefima fecunda. Ex Mombafio igitur üinö aut Grxco ,alïjsqüe quæ no,n , folcnt

if7^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ktron.Citriani

folent intra decern annos fenefcercpljs fane excipi pored,à Mombafio centefi-ma ferme pars,à Falerno fC Cæcubo (ß nuncinufu edent longe plus. Expedit ergo generalem pro omnibus uinis ra-tionem tradcre.Excipc ex portione a^ quae ardenris quanrum pores: deinde confîderaquæ nam fit parsaqu^ipÜus fecis relirda*,cum ia n nonardensaqua exitjfedabfcpódorefapoiei^. qualis igi tur parseftardens aquatocius uini',t3' lis pars ent deterrima fecis, ÄS deterri^ mç media 0(5 mediæ optima. Coliigeigi tur excôfîmili uino prima partem opti* me correfpondentem:fecundam me-‘die.uItimamdcterrimçrVideriturenini tres termini unicuique rei farisfacere, pofti^ amifsis capax non eft mortalitas, omne ferme gentium genus ad hiinc numcrum,inquo pofitiuum eftèt com paratiuum.atqs fuperlariuum feconcra' xit. Actheris igitur materie eau la tot ó' portuit accipere difFerentias.

Cum igitur optima fit aqua,quæ pri-inumeducitur,quærenduin eft cur id con-

Jie Aftlerelihir. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VT't

fóritingat^nam in herbis SC plantis me-taUicisôç, turn carnibiis aqua primum efBuit infipida»indeparscalidior:hic ue fo contra côtingit,ut quod primum cf-fiuitlt;fic acreattp calidifsimum.ilîud eti-am infpicèrè dccet, quod ad naturam tei pertineqfcilicec an acr,ut dicunt,anteignem an contrajUel uterep fimul, an folum hoc diferimen Codionis rationc proucniat^Magna quidem hæc quefbo eft.eosep prsecipue fatigat,qui calida fri-gtda^ médicamenta confh'tuunt:nos autemnonita,qui quadrifariam calidS intelh'gimus,inigne, in animah'bus,in tnixtis, arque animae familiare : quod commune eft plantis SC animalibus ex quo cunda generantur.neep enim fen-titur hoefenfu/ed Tola opCratione per-dpituraliud uero eft animalib. proprium,qu'od perpetuo fluduat,eftcp Cum motu coniunduraliud eft quod iri igne percipimus quoetiam incnlcfcimus,at-queid inconftansfemper. neepenimfta re poteft,fed fi no auget,minui necefte tft.aliuduerb in pipereatej; mixtis ina-

O 0 0 nimatis

t!79

nimatJS.Dtcfmus Si aliter ac qnan pluri bus modis etiarn humidü,ucli!t q? liqui dum eft.at hoe non nifi nomine tale eft, ut nee piper calidnm.neep enim tak pri mum eft, neep etiarn dici meretur,fed ut alias docui,prius guide ipfum cft acre, indecalidûmÔacre, quia calidum. Scd hisfemocis reiÇ ante oculos propofui-mus,exequamuratcpdifcutiamus.Cur cftquódexuinoardens primum aqua cffluat,cx carnib.autem amp;nbsp;olcrtb.innpi da^an id forfan commune eftfuccisom nibiisCfed non ita:nâ non in ladc.Eftiu-itigitur primum quod eu flu percipi-tur:ut in uino auftcrum of fuaue,qiiod ab ignc ßt acrc:in melk dulce,in okrib. infipidum. hie enim primus fapor ob a* bundantiam aquei humidi,fed latitat in pkriique ut priuatio fub faculratc.Ete-nimnafturtium acrc,amp; abfinthium agt; marum primum uidentur,non quia ita fint, fed quoniam ubi deguftaueris, in imo acrisßpor,inalfero amarus infipu do fupcruenicns,illum abkondit: Ergo Ebalneo aquae deftilletur,hæc faporis partem

De Aethrttiberi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ty^^

partctnemittunt,parte amittirnt, amit* tut ob id,quod fapor illc in tenuiore fuS ftacia cd g aqueatfcilicct qpportionc ig ni rcrpódet,nec tn pinguis ed,ideo eua-nefcit.herbpob erSei inanitatem 2lt; uitg breii(tatê,practcrg in feminc,parü pigui humidi cóficcre pofliint.Dum igit exei pitur aqua adiiritar hiimidnm pingui proportionercfpondcns,in quo fapor^ odor Sgt;C uis plantæ cftïob id nee in aqua qua: excipirurjnce in co quod rclinqui tur,uis propria aut fapor ucl odor ma-net:itacp baincis ac melius alia ratione, quam igne uis ea colligit. E chclidonia crgo,acri planta,ctiam lua ctheris fpeci-cs cxcipitur:cum uerb ex rofa,qu'od uis illius aqueo elemcnto non folum,fcd bb copiam ubique difTufa fir.cx uiola c-: tiam,nam SiS in ea odor aquofç parti con iungitur.Verùm quia hare humido pin guicarent,ac ignea parte, in aetherem uix tranfcunt.Che'idoniæ auté fuccusj tranfit,turn ucl manna,feu ros Syriacus thukaque alia huiufeemodi. Ergo ut ad inftitutum rcuertar,ardentisaquæ, , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;000 2 portio

ij8o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tSeron Cardam

portio prima igni atep a'ci i refpondet: fö c5da igni aeri, et aqux ob hoe impurio-rattertia aquacamp; aeri. Si igitur ex prima ignem fiibtraxeris,ex fccöda aquani SC ignem,ex tertia aquam,attenuata SC bc ne mixta per circulationcra, materia in çthercm tranfibit.manifeftum eft igitur quod ignis circulatione euanefeit utpó teparstenuiorSC acris,aqua relinqui-tur afeendente prins acre. Ergo fi partes hæ circulationes concoquantur, fe* ciinda feculenta euadet, amp;nbsp;tertia inua-lida.frigidioribus igitur SC exanguibus fiC diuitibus prima erit utilifsima , ut quac exadifsima fit. In calidioribus 0^ his qui minus uiribusdeftituti funt, ini pjéri(^ quoqiio mododefiderât, qui^ impcnfam pcrferre non poUunt/eciin-da arque etiam tertia utemur. tametfi c-nim impenfam circulationis tertia uix fuftmeat,ob copiam tarnen utiliserit. Qiiod fi ad quadrantem deducatur, po terit cQ utilitatcabfolui.eruntenïuncig 107 materix fatis mediocris.Illud tarnen aduertédu efle etiâ praeter id in prima te nuira-

Dï AetJirn lUtr. ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ijSt

huitatem quandam prçci'pu5 nature do niim.Itaquemanifeftiim eft quibiisô^ quornodo æther conftct aut conuemat. Reliquumeftautem n3c,ut de uini genere dicamiiSjtum etiä ætate ne quid operi noftro, quod ad difputationê ab-folutam conducat,de æthere dcfit.Cer-tè Mombafium canto, ut diiflum eft,fua iiicate Graeco uino(R.omaniam hi uo* cant)prat(lat,quantum ab ifto ui uinci-tiir.Sed Graeca uina picecondiri folent hoc autem inutile ob multa.non enim fokimquodcompofitumSC peregrina qualitateinfeftum ac exhauftum proprijs uiribus,fcd quodcogatur omnem Uimacquifitam circulatione relinquc-te,ita utnecnatiuunmec alicnû robur tetineat.Sed ncqj antiquum, q? plerüqp Vetuftateacefsit, nee nouum, ubi plus fecis fiC aquae ^ uini ; fed poftep defcr-bueritclarueritq5,óf nódum fuauitatis quiequam amifit.Iam uero SCdefpecic agendum cft,fiquidem tenuitatis non tâ ratio habcnd3eft,q dulcedinisSt fua Uitatistut Mombafium Slt;uinaciolam

OOO j potius

«ƒSï nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rïfrön. Cardant '

pociusuelim anïimere,^ utna potentfa infuauia tarnen,quang multt uinum m brum flauo præponant.Dcfecatum igi tur uinumdulcifsimum atqjodoratifsk miim,amp;f quod non mfimulus annis fe* nefcat,ad opus hoc adhibeto.

Veróm ubf detraxens aquamjamp;f i'n ftherem ipfum fam conuerfcn's,diligen tercauere oportet,ne in auras cuanex fcat.Id uero agit tam eeleriter, ut mire-ris.Caïor enimintusferuatus motu ac* riscoadiuiiantc,tam fubtilem atep elagt; boratam fubftantiam,ftatim innere aïcf» naporem reibluinÔL quod detenus elf, femper parsmefiof ac preciofiorprom-ptiuseuanefcit.Obid ïblent artiheesui tro eumferuare.Occludere autem nas fubere atq; cera,mihi hoc neque tutum uidetur,necp utile.nam ccra odorem re mitterefoletjói^ liquorem coinquinare, prorfertim quæ refinaefuent coninncQa: fuber autem non prohiber quin euane-fcat.Vtrüm uerb uitrum etiam aliquid exhalai e permittat, dubitatióe dignum eft.Videutut enim omnia mortalia cor

pora

De Attherdiler. tft^ para perufa.quandoqindem frangan-tur,ut Ariftoteles fcntit:non tarnen om nia remitterehumorem, qiiod olcula il la parua.miæ Græci wégfvt uocant, non tam lata nnt ut humorem concipiant, nec inter fc conuiuentia. Indicio eft qubd aér non exeat, multo minus liquor ullus,qucm palâm cft,quantum-eSque fit tenuis,aére tarnen crafsiorem efïc.Vtrum ueróuitrum,auro denfius fit,fi ca ratio attendenda eft Ariftotelis, quódqu^franguntur ob meatus fran-gantur, aurum denftus uitro fateri o-portet. at non ob id feruandus æther potius in auro,quod denfius,fit ,fcd quoniamSC difficilius frangitur ^ ap-tatur melius,St boni aliquid medica-•nento præfertim tarn tenuis fubftan -tiacadijeit.namqubdnon frangatur ui-trumob poros,ita demoftrare licet.Sit uitru quod frangat,pcr a b c. inanes par tes.hpigiturautinuic5 couinent abfqi niedio,attp fic totu erit inane:aut media quçdâ funt,ut dSC c qup uel folida funt, aut mania et uacua*.Q uacua,adhuc erQt

O O O lt;1 quae-

1^84 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bieron-CärdMi

quædara media, quae fi folida funt, nonZ ne in primis confiftcre poteramusCin quibus feu confiftamus,féu in alijs, par ratio eft.folidum enim frangi conuinci-tur.ncigitur folida ex^upeuis infinitis confiarefateamur.melius eftdiccte, ip-fafrangi.Sed Arifiptelcs non cur fran^ gerentur, fedcurfacilius frangcrentur edocuit.atfrangStur propriè ob tenui-tatem.omniaaueem plena poris,prora-tionequantitatis,tenuia efir necelfe eft. Indicioetiam efi frangi qiiætenuia funt 6C plenaporis:quodleuiaplerunqucfa cile,grauiaautcm turn in eodem gene-re, tumetiamindincrfisjdifficukei' ban guntur. Qiiod fi pumex aut arundo nonfacilè franguritur,quoniam crafia funtudeueniMorum enim ut dici folet, tranfucrfum confideraridebet. De lentis au tem amp;nbsp;cotumacibus alia ratioefi» Nunc igitur id nobis fat erit aurum aut minus portseffe plenum,aut qua parlt; te folidum efi: denfius efiemam quod ui tro grauius fit,nemo dubitat.Ob bate er go auro aether feruandus eft,qui non polTunt

jppffiint m'tro. atep cadem ené debet rapp omnium prcciofifsimorum liquo-rum.Siigiturauro feruetur,osocckidi debetembolomafculoin cochleae for-mam fabficaco,fic ut multiplicibiis fpi-n'soblongitudinem,ac ftridkm metalli narur3,ob molHcicm Qc leuitatem hoc admittente ,jnferatiir. Adimiat häc con feniationcm ipfaetiam uafisfrigiditatis maior quamw uitro,qua etiam admo-nem-ur,ut uas ipfum iu frigidiore locu-iameio reponatur,quail's area eft émar-more maxime ophyte aut porphyrite. Quod ft appofite conueniant embolus canali,nulle liquore aut glutine rima ut obducaf,indigebit:aliter cera câdidifsi-ma,2lt; fine refina uel admodß pauca ob-tutare dccet,ctiâ rimâ. Eft^hic modus ctiam uitrei pyxidi occludendp utilis. Herum non fubere, fed ferico tomento pleno,aut faÜcis Iigno,maxime Græcar, quod fequacius eft ftipabis.

Verum poftc^deauri natura fermo-nem habuimusjpraeftathoc etiam addc tejquod adilliusliqucfadt naturam at-OOO 5 tinct

i ƒ M nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Kieron. Cériani

tinct/quan^ parerga forfan)an fcilicct potabile reddi pofsit. Videtur autem na tara imbui poffexaro gallinarum con-fumiturcnim m carum ucntnculo.ae forfan non nutnt,aut uincitunufroquc modoaqiia detrada auram non conti-nebir,infteveore autem peregrinaqua-liras maiorem utilitatcoffenfam pariet, an igitur melius erit uefei carnibus pul-!orum,quiauro nutritifint^certé melius non tarnen cuidens bonum. At fi per artisauxilium aurum colliquetur,non pit cfTe uidetur.nam prater id quod ero dentibuscomminuitur,dum etiam ilia exhalant!, rurfus’in corpus,luto fimile, uertitur.nec abftp rationc.mctalla cnim (ut alias docuimus)aquea5Ctcrrea parte confiant.Videtur fgitur,dum folum cftmetallum,pulucricuidam aqux te-naciimmixto fimileeflc.Qiiamobrem nulli ufui eft,feu integrum,feu liquefa-ÓU atqj folut2.maior enim uis efle uidc-tur liqucfado,fi fubfiantia mancat,quS ut à calore humano cuinci pofsiufiq aw (ctncorrumpatur,uoneri€ amplius au-tum

Df Andere hhtr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iff y

tum,nec uis nil inerttltaque ncc facile eftcrcderCjUt mcliis çtheredinbluaturî nccfidiilbliieretur,ab Inimano uentri-Ciilo auticcpre euinci poffer. Quod ß ContingatjUalde paiuamportioncm eC fc nee fife cft.Eacnim eft auri liqucfacßi tenacitaSjid robur,ut non magisquam dim congclatu m eft,folui polsit. In uni uerfum autcmuclcorrumpirur,atlt;pfic uishaudmance: aut manet fubftantia, quf euinciminimèpotcft.Vcrû quod propiusaccederc ad fcopum creditur, uinum eft .in quo aurum candens quin quagefics extindum fit.

Sedpoft^ mcliis mentione fccim in, de illOjtum etiam de manna,quç mcl cß rofidum amp;3crcum,diccndum eft. IgL tur mcl crudum excipitur, Ôf^ fordu bus colatum rcpurgatur,indc^ immif. fislapillis,deftillatur ; poft circulan'one ad a^thcris naturam reducenda eft aqua ilia. Ferunt cum deduefta fuerit ad per fedionem , fragare odore germtnura pruni.Vt ut res fe habeat,ad ulcéra pur gand3,ad craftbs humores in pulmonic bus

IJS? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fïieron.Cinidni

bus Contentos nil melius efle exiftimat atc^ id iurc.Confert £lt; ad uita m produ ccdam.Generalis enim ratio una eft, ad ca ualere ether uniuftuius® reigt;ad quae etiam ipfa res ex qua detranitur, utilis eft.fed amp;^ multo magis. Q_uam ob cau^ fam chelidonip ether ad peftem arcenf dam,turn etiam (anandam prçftantifsf mum eft.idem in penctrando ad cor pri masobtinctpartcs:quo fit ut morictes aliquot boras,fi quid aliud,rcninifci fa-ciatt diffoluit etiam pituitam omnem. Cptcrum cxcalcfacitno parum:fedhæc C3liditasuixnocet,quoniâinfubftantia cfttçnuifsima.exemploi^nisqui ex a-qua ardenteacccnditur.bft autem ignis quidam hæ æf her,quia non tocus,uC euinoexcipitur, fed inuicem ftparan-tur elementa.Separantur aut fepultura I'nfimoamp;calcexalx autem infra poni-tur,0£l triginta diebus herba cum radice côtrita putrefçit.declaratS eft enim in li brisdeSubtiIitate,caIore putridS igni proximum eftè:quo fit ut hac præpara-tioncexacuetur.Inde deftillatur,ac rur fus

U^9 fiisrcponiturperxv.dieSjdeïde dcnuó deftiUatur fepararis inuicem partibus. Sunt autem qui ex fucco potius a-quam,inde etherem excipiant, Commune uerocftomniætheris gé herijUt circulatione feculêtum aliquid 0^ aqueum reHnquat,quód in fundo tnanet,hoc detrahere opportunum eft: nam uix fi relinquatur aqua,in acthe-remuerti poterie.Detrahi igitur foleC inuerfb uaie,quod non probo:namS^ actheris pars neceflarió abqcitur,Slt; para fecis relinquitur: amp;nbsp;quod iam fepara-tum erat denuo confunditur.Qiiod etgt; fiuas ab initio inuerteris,adhuc deti agt; diohxenontuta eft:quoniam in cxitii fit motusuehemens,qui partes iam fe-paratas confundit. Alqdeftillant rutfus. çther enim primum afcendit:fed neque hoc utile eft,nam multis modis pecca-tur.pars enim ætheris SS melior périt: quod ueróafcendit torrctur, atqj cum fece mifcetur. Melius igitur ex omnibus eft, ut frado uafe,concuftaaqua, cum uiireouel aureo cochleari fenfirn aufe-

V9*

auferatur iifcp ad frees: qui modns edgt; am infeparandis alqs liquorib.optimus «ft.Ante^ uerónas frangatiir,permit-tends eft ut tribus diebus refrigerctur, feufeparare feces,feu feruare liquore uelis.Ex hoe ergo aha ratio exorit,fcili-cerquona pado claudcrc oportear uas: na luto quidam,alp cera illud occludSt. fed poftq fragcre illud in feparatione o-porter,nullus modus purior aut iynce-rior figillo,qubd HermetisappeUaturi fit autem hoe modo : indita materia te-gitur,foramen linteo denfo lineo aut ligno occludit,os inde ex fuperiore parte ignis in lamina ferrea in medio pergt; fora[a,cifcumponitur,fcnfim turn de-mittcndo,tum prunas applicando, tarn diu^ incalefeit uitrum donee rubefeat: poftforcipecircumucrtif,adeb utopti-me claudatur,edudo tame prius ligno» Velimponat uitri candentis fruftû,dc-tradofut prius dixQoperculo, fie ut no refpiret omnino . id deprehendcs turn ocuio,fi magna parte coeant latcra:tum fiC infpirando,fi aqua pemtus non mo-uetur

Df Aethert liber. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ij^t

^ct«r. Alnis autem modus efl,ut pilco •mbofito concludantur ora mujccmjliï tôfapieniiîeappellaco.Hinc exontur ra ho iiafis »qu*© circulatjoncm facerc o-f’ortet.nam quidam dconqs mutuis, a-ijpdcoiiafilupcrimpofito,pleni^ uas fellicanum uocatum , feu Hcrmetis piçponûcfcd poftq « perfringcrc non-nunquarn plura confiliumeft,6ô in'rro clauaerc,nihiîmeliusroftratis cucurbi h'scft.harum autem formam àlatercdc pinxi.Nullumetcnim operculum pu-mm in tanta re,6(f quod nil remitrat, pre ter uitrum amp;nbsp;aurum efle duco. quod ù modo illudfingas, inditis tubis, inuicc ( Iiitoconfolidabis. Preftat autem om nibus commune effè hoc auxilium^ qiiam paucis: ÔC qualecunqiichabere, quam omnino non habere. Sed de hu-lufmodi rebus ac cura earum alibi di-dum eft,nunc hiftoriam profequamur. ‘ Port mel eft mana,cuius xther,ut amel Ie excipitur,diuiditur,tn ut Chelidonig herbx.nec huius,ut mitioris medica-, menti ufum aliquem infignem, noun fed

if9^

fedutpleracp preciofiora,qiio canora,' OuorumautemSCfanguiniSjtiï huma ni turn fuilli,cionieamp;canum.ærhcr ma gnarn adreftauradum corpora S^ aires tabefccntiumuimhabet.Experta cft à me aqua longéinferioreo,SC tarnen uti lis ualde.Exiftimo amp;nbsp;fanguinis teftudû numôCcarnium uiperarum ualde utiquot; Icm fore.Sed uiperarum ad elephantia-fïm’amp; Indicum morbum:teftudinô ad cacoethem et tabefcentcs:ciconia ad uC nena.tum cti'am canis idem ad carcinomata utile eft,nontamenfanare poteft, nifi non ualde cxcfa. Suillum reftaurat corpuSjCt ad eadem ualet^ad quç ha ma num/epurgat cm proprictate quadanl fanguinem.Sic 6C Quorum nutrit, dolo res lEdat.Meminifle autem in omnibus decet (emper earn partem eligcndam in fingulis , quæ propofito SC proprictati rei maximécongruittuelut in cbelido-nia ignc,in fanguine fuillo SC ouis acre, aëris enim parte nutrimur, uelut ëC ex uiolx 5lt;^ nimpheæ floribus aqua. fola c-nimhac parte h%c utiliaelTe uidentur;

aut

he lir here liber, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IÇ9^

aut maxime Ex iiipcrarum ergo carnis bus terream amp;nbsp;aëream partem cum ig^ nea coniungere oportet. terra enim tgz nia uimexacuit, VndeKt ex ardente a-qua genus quoddam limile aquæfepa« tationistffpius enim deftillafa,de(ndcfc ctbus etiam deftillatis, quodep terreum eft exufto ac commixto aqueardenti de nuoép poft præparationem Hmi deftil-lando,ac rurfus exuftis fccibus,aqucaqï parte quae io imó eft fecretajiterum^ co lundis defttllatiscpjtandem aqua acerri-ma Sfqux parum ab aqua fepärationis degeneratjCxcipitur. Hac fperät aurum pofte liquefacere, quod etfi contingcret proptcrea qugdiOafunqadhuc nihil fer me adum eflet : nam epotû illud aurum non fubigerctur.ad margaritas ramé col liquâdas ôé corallas lor(an fuftieerct, ho rum enim pofsibilis eft diftblutïo , ^in dilTolutione corrupti.Omnia enim quç ficfoluuntur, corrumpuntur.nó paruin tarnen refertquibusdiffoluatur aut cor rumpantmelutaqua ardensmnoxia cft, tametftdifloluanturinea margaritacaut coralli.Fex tamê propria prêter id quod ppp ma gis

1S94- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hier any fui edrddni

magtsfnnoxiafit, magisetiamadiiniaf ad ainolunonem propccrlympatlifam, uc alias de lapide qui ex humano fang-uincconhcituridiaum cd. melius enim coniungituf mifcetur^ tS corpore turn «iribus ei cm ab initio unumquodepeô iUndö fuitjlîmile^ primigenio gignere aptiuseft, quam fi omnino aliéna: reiÔi cumquafamiliaritarem no Iiabueritib* cictur.Sed aqua live tarnen ad muha uti lis amp;.' efficadfsima, pracfertim dentibus, amp;nbsp;depafeentibus oris uiccribus turn pu-dendorum.

Qira: igiturmctallica funt,utßibiom auc plumbum,duplicirationcdeftillan-tur,una quidê ut dixi ficco adiundo cor pore.ut calce,arena,lateribus, cincic,at« que eo modo in oleum tranicunt, fed ex uftum Sfa primigena natura alienum-al tera uero tabs di ut ad ætheris naturam ferme tranfeant.Sub Hmo in aceto acerri mo contrite tenuiter (epeliuntur ad all» quotdies:poft fubla to acetoaliudfupcr infunditur (epelicurcn: indehoc detra-dlo rurfus ac coniuncto priori,aliud additur eidem materieiatqï id tones repeti tur

tie Actheri liber, iÇpf ^Ur donee acetS excoiundionc metalli* ci eolorem mutare defient. turn demum totum acetum deftdlatur, at quód relinz quiturjiquort firn ile pro materiaetheris habendum eft. Hoc igttur circulationc perficiturjed tarnen maiore ui calonsiy Herum æthenndigef.neep enim metalli-ca fubftâtia adeo rara efte poteft, ut tam facileafcendat.Itaqj ubi bisautrerdefe taueris hunc I(quorcm,xtheris fubftanz tiamhabebis-intus etiam quandot^ud lem ad infanabilia ulcéra «dut gulæ pul nionisc^,modô netç recondita lit admo dum,fed iuxta alperam arteriam, neque pr^terulcus uomicam habeat.nam talia fi quis rede perpendat, aut Galeni lentS tiam,aut curandorum abceftuum SC «1* cerumfimul radonê intelligiteflepror-fus infanabilia. Porro ad omnia externa ulcéra,quod ex ftibio conficitur, incom parabilcomninoeft. Poteftautemhoc genusftheris, imo amp;; quodcunep aliud, Ô(^præcipueprimS bifariam etiam airjs iiïgi medicamentis : uel utillorum uires adtrahar, uel ut illis copulatum ea corro boret,adiuuet,St^ penetrate faciat.RetS-

PPP 2 dit

If 9 5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aieronymiCdriuni

ditpræterea prauitatem mcdicamento* rum ipium çther akerutro modocômix turn ipfisjCelctcmcpiV efficaciorem iHo' rum opcram reddit.lain uero multa funt liuiufmodi uaria ac fcitu digna, uelut amp;^ illud, quonâpadoex uino nouo aqua ardens Cucurbita detrahatur.dum enun fponte feructca , fuperpoßta dcftillatur aqua,fcd non optima, ucrum inutüisfcr mè SCodore atque fapore carcns,tum ue ro de modo ariherem faciendi dicerefu-pereft:athocinlibro deSecretiscumdo cuerim us, hnem huic traCtationi impo-nemus.Dc Aqua igitur S«: Athere fatis didum k t.Nunc ad alia tranfeamus.

Lilride A^tid Cr.Ae~ therc,i:inis.

•S97

H I E R O N Y M I C A R^

PANI MEDIOLANENSIS

Medici, de Cyna radicc,feu deüccoefîis.

^oxiîTia huictradationiup Km deturratio decodiomm ma laï^J^ gnorum.Verum par mihiui ‘l^turdifficuhasin tradédis '’'*:4^?_'J] difciplinis,atq3 infrugibus ferendis,fcu nimis fterili loco arefeant (à ta,feu lyta pingui proueniant, amp;nbsp;à multi tudincinutiliumhcrbarumfufloccntur. Vtepilludmagis abominamur, itahoc plus detrimenti afferrefolet Verum no eo ftudio inferibimus, ut ufum à multis folacxpcricntia traditum Cynç doceas mus,arque difputemus anCynaaSyna, Græco antiquo prouinciæ nomine, an Cyamba uulgari ac nouo deducat: qua: dilputatio fuperuacua mihi uidetur.fed cum fatis conftet in ea rcgioneillamnaf ci,opcrppretium fuiflètfifpoftquam fez lihiftonæac experimentiç inherent ra-

PPP j tio-

ÎÎP 8 Uteronymi C4rdMi tionenonfati's perfpeda) cuitisplante radix hæc fuiflêt,edocuiflent. Referunt quidam,plantam arundini effefimikm nafei^ iuxta mare amp;nbsp;locis paluftrib. eu alq con tendant in promontorio.lpfa fané radix uul garis acori noftri fimiîis ont nino eft. Regiones orientis ut alias do-cuimuSjamp;maximequead meridiem po fitçfunt,fuccofiores amp;nbsp;cfficaciores plan tas progignerefolent: quodetiamina-» romatibus uidemus fimiliter amp;nbsp;môtes, guàm humilia loca;ôô iuxta mare,quàtn numina. Verum quod magis confiderâ dum eft, cuius etiam caula hûclaborem fufcepimus,cft, quonam padoper con-tinuam non huius tantum medicamen-ti,(ed plurium etiam aliorum exhibitio-nem conftitutamep uidus certarn ratio* nem morbi alioqui in expugnabiles fu/ perari pofsint ac(oleant.Sicligni fandi, amp;^Sarxæ pariliæ,amp; arboris quæ in noua Gallia inuenitur,decocfta miras fanatio-nesefficere experimento depræhendit. Conftat fane hune modum unum ex his uiginti efle à nobis in arte Medendi no* Ora parua connumeratis, per quos ma/

deCyndrddiceliier, 159» gni morbi folum curan' pofliinr. Exifti-mant quida præcipuam caufam efletne diam,altj cuacuationcm,egouero intern penei mutanonem. nam cum potus fue rit torus rncdicatusjfimplexcp cibus,tnfi cietur cibus amp;^ ipfc. undc nun imentumc’ atex nutrimento humores generatur, à quibus membra reftaurancur. Membra ®*'go ^P^ ^ humores mutata ad arbitriS noftrum intempcrie nullum morbû qui fuperari non pofsit, hac rationemerito pati poffunt. Adiuuant ad hoc euacua-tionee,quepcr huiufcemodiconcingut, Ut inediac SC exhakno, quam merito dix geftionem per poros feu cutis meatus appellate pofTumus.Ergo cumquaruor fîntcaufæ,inedia,digefho,euacuatio in-tempcriei,quam enam principaiem elle docuimus,nemini dubium en, enam ci-traomnem euacuationem mandeftarn maximos morbos polie fanari huiuimo di decodorn afsidua afï'umptione. Qd* folum in pcriculo ucrfatur,cuicK diligen ter intendendum eft,ne dccoc?ta illa re-x tincantur uel hac conielt;fiura,quod cum magna quantitas affiimatur,nihil exeat,

ppp /^ ,au£

1^00 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;titeronymi lt;' drhni.

aut ualde parum.Pro quo fol ent qui di? ligentius artem exercent, intcrulas pondéré expenderc, turn primum cumficcæ fuerintjdeindecum fudorc maducrit. ui difrequentcrdifcrimé Italicarum uncia-rum nouern ede, fie tuto duplici ratione indecoefio perfeucrare poflumus: turn quia quodfuperfluo ingeritur, etiame-uacuatur,tum quod hoc indiciO eft uin* centisnaruræ,acrccficoperantis : unde fuipicari non debemus,inreliquis parti-bus adumpti humoris pigram futuram. Altéra coniedura eft,fi aqua ucntriculo innater,nai-n neq? excipituràuenis,ur^ deflepofsit,ôôcodionë uitiat calorem obtundendo: Ôf uitiatam corr5pir,dum ahmento immifeetur Fieri etiam potefi, ut fie in uentriculo retenta fudorem mo ucat ob præfentem uim caloris. nam fer mé feruentia décoda ebibi debent,ut o-ptime docebat Auézoar.His ergo duo-bus incafibus ab eiufeemodi exhibition neabftinendûfemper eft poft feptirnam diem in robuftis corportous^n imbecile Iibus aôt poftquartam. Etquamuis nec fie tuto exhiberi pofsit,qppc nuper Her cules

de Cynt rdiiicc Uber. ifoi alles Robechus amicus nofter, eu nec^ in uentriculo noxam fentiret, amp;nbsp;abundè fudore perkindcretur, libéra tus^ ob id fit cachexia,nihilominus in ipfo line cho kra inorbouexatus, tâtum reiccit aquae «t nefciam ubiillarn interim potuenfeo tihere.Ita ergoetiamfi non prodicat fu* dor,fi non mingat multüm, parua quan titate,modo fecundum rationc exbibea tur,uti licebit.Atep par ratio in aqs ther* marum habenda en.

Obferuandaautem in omnibus ne té mere ad talium exhibitionem accédas: primum utcorpus, quatum fieri pofsit, prxpurgatum fit ab humoribus,ac Iibe= ru abobfituëtionibus boniscp cibis an-tea faltem per quadraginta dies nutritu, neq^exhauftum uenere aut immodicis laboribus aut curis,nec uigilia adfintem pus ucró nonfrigidum. his quincj con« ditionibusmodo contraria eötrarrjs op pofueris ,utpote Cynxdecodtum caliz dx,ligni fandi frigidæintcmperiêi,feçn re potcris exhibere. Vt ergo omnium unum fit cxemplum, poftquam de Cya na fermonem cepimns, illius hiftoriam

PPP $ abfoL

abfoluercpropofitum eft.

Eft Cyna radix crafsicie ferme brachq ubi manui coniungitur,nodofa adeo,ut quidam ex arundinum generceamene exiftimentmihi autem uidef ur è genere ferpentium, ut hederæ lupi falidarq, in« tus quidem fungof3,rufa,fubalbefccns, exterius lenis,amp; qugoptima eft ferreico loris,quae minus nobiiis ferruginei, fed fplcndidioris ltaq; mihi uidetur, ut me' tallumtracftu temporis rubiginem cótra hit,ita hæc radix contraria ratione, aüo* gferruginca ferri fit coloris. Grauiseft ’ .admodum,quæoptima cft:amp;quâto ab hoCdefcifcit,tanto profetfro ignobilior. Odoris pene nullius, faporis autem fub ‘ .acidfpinguem tameniilius fubftantiam clPe conftatexdecodiguftu. Vis eins -quanta ulli altj pharmaco ;undc qui Ült' usfacultatemexprimis qualitatibusde terminarg conantur,nccß uera dicerc,'nc quequefcripfimusnos inlibris defubti |itate,demedicamentorum uiribus no-iiifle uidentur. quippe denfa fubftantia, atqj eadem tenuis etiam minimis quali* tatibusprædita longe majores effedus ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;efficetc

Je CyHd radiée Ubtr}'gt; iSo^ tfficcre poteft,quàm ud piper ud ging« ber. Quid enim mirabilius efle potdl, aut maximarum uirium maius argumé-tum:' quàm quod fexies décoda atqj ex uncia in centum quinquaginta aut arn-plius aquæ feptima rurfus uice aqua ad hue tingitur,eadem cum fak amp;nbsp;oleo mi* Xta pro dyfteri egregie feces atque hu-niores detrahit.

Cuius uero temperamenti fit quidam calidam in primo. ficcam in tertio ordi/ ne efle affirmant.Ego fi hac in parte con tendere udlem, Galenum^ fequi,opca ram ut dici folet atep oleum perderem. nam facilius nofiris hörens principes,di cam multo illam humido pingui atlt;^ de foabundare. quod cum mixtum terreæ fubftantiæatœ eadem tenuiflimçfit,mc brafolidalîrm*arepotefl:.undenon tam uulgare auxilium eft,ut quidâ exiftimât nifi mihi oflenderint radicem aliâ quam piâ,quæ incoda ex uncia in libris quin-decim aquæ(ita enim prçparari folet)to turn illud iuri guftu atœ aliquanto duki us,uino uerô rubro fubftantia Ô^ colore fîmile efficiat Qiiocirca n ihil mirum eft fihu

I^o^ UicronymiCdrJdm

fi humido tarn tenui,tam denfo, tâ muf* to omnia corporis membra, omnes coil fradas folidas^ partes permcare atque permutare polsic.Ergo intcmpcricmca lidam uehementerqjfrigidam, turn laxi tatem mebrorumatcß deftillationesutv decuncp fint, ftnare potcrit:unde amp;C ca» chexiæ Sé afciti Sé imbeciUitati «cntricu li ac iecoris atrophiæ amp;nbsp;refolutionijtiim his qui ex deftülatione contabefcQt. aut difficulterfpirant: prxtereaulceribus 0' mnibusetiam pulmouis,fcdcü exadio reinedia opitulatur,tiim fanguis erupd onibusundecuncpfint.atcp hecquidem uere atcp cum ratione.Addunt alq poda gram Sé coxendicis dolorem, tu lepram lcabiem,elcphantiafim,tum etiam mor-bum gallicum hoc præfidio curari pof fe:dequibus nihil habeo quod referam, cum experientia hecconfient.nihilomi nus non adeo huius radicis decodo fax ucredecreui, ut illud ligni fandi autcor ticis decodo conferam. Quod uero in hoedetrimentiefl:, communeeft omnibus qui copiofe adminiflraturpotibus, ut ligni fandi dccodo amp;nbsp;thermarum a« quis

de Cynimiice liber, i^of ’ ^uis/cilicet ut ob copiam ipfam ipfi uê-' tnculo obfit. Labefaó:at enim eum,ólt;2 quandocpnoni abfq; penculo. Etcerte hæc noxa iili peculiaris amp;^præcipua eft, SC minime contemnenda. Fenint etiam lapidemconfringcre,id mihi incertum emrenestamenlua multitudincpurgaz reporeft,intemperiemq^ranare,atquee-tiam illorum robur,qua ra tione etiam ie coris cöHrmare .ucrum id forfan aliquis obq ciet.dicens : Quomodo uêtriculum labefaftat, iecurautem Irenes confir-mare poteft^ea ratio cft, quod uentrieu* lus plurimumfimul aquærecip'iens, dû ftêditur, Si^ laxaturjcumt^ membrumfit exangue,multum dcbilitaturtac contra iecuramp; rcncs,cum fanguinea fint, nö fa cilc polTunt debiiitari,etiamfi confertim aquarn excipei ent : at confertim aquarn cxcipcrc non pofiunt,quia cauitaté tiuF lam magnam habet quomodo fcirrhos difibluere pofsit, hare aqua nullam parit difticultatcm : feientibusquôdfeirrhià pingui bumido arque renui SvfolumSC facillimèdifibluuntur. reftatergoutde eledionedicamus.

Eli-

t«ro^ HüronytniCdrJäni

Eltgenda eft recens,colore ferreo, grâ uis admodumirtam qux optima eft, his lapidibusafsimilatur, qui infediferreo coloreiuxta fodinas iniieniuntur, nô ex e(3,non cariofa . fccandaueroeftinfru-ftacoronatisaureislimilia, uneiaep hu-nis feo b i s jfi m o rb us fi t, m itio r: a U t duæj fi mediocris:auttres,fi omnino inexpu-gnabilis fumenda erit.amp;fimiliter haben da eft ratio par habitus atep ætatis. In li? bras igitur quindeeim aquæ Fontane,amp;^ in uafefiguhno uitreato infundetperho ras uiginti quatuor,dcinde contedo na feexcoquaturfuper prunas abfq? furno, donectertia parte abfumatur,indeferue turlococalentiiamexcolata. quodfili* beat ualidiorê habere, paucioreep opus fit potu,duodccim tâtum aquae libri af* fumantur, ita redibunt ad uncias propè centum. Memineris ctiam,utperpetuo dum infufa eftradix, dum excoquit,du etiam percolataferuaturaqua,utfemper exedè uasconte(ftumfit,Iococp,utdix(, calido afteruetur.na fi fecus egeris ( cum alias per fe in uiginti quatuor horis acefi cat,quod etiam certum eft indicium maxima

deCyntiradiccliler. Kof ^imarumuinum) intra uiginttquatuor Horas acefcit:atcç ita promedicamento ttanfit in poturn perniciofum, perfeuc-ßtibus^ cxitiale.Indicio autem eft cor-tuptana eflc aquam, corruptio c0coc?lio niSjad quamfequitur flux us ucntris pre ter c0fuetudinem,cum ipfius radias uis no n Icuitcr fit aftringens.Ergo detra da fcobs in decern libras aquç rurfus debec infundi(na fruftra ficcabitur, ut quidant filent etiam in ligno fando, cum nihil fit adeptura meltus/ed potius interima-miiRira) eadecp rationepoftuigintiqua tuor boras coqui ad tertix partis cofum-ptionem, fimib terep feruari:atcp lure fez cundaaqua uocabitur. Porte» diplex ex cmplum huiufeemodi aquarum deco-quendarum edocebitur/n iuxta rations magnitudinis morborum, atc^ caufæ e-tiaauxiliapofsitadminiftraie. Dicebat eniredè Galenus inlibro Artis medicc iuxta RnemiParia uinbus debent eile p. fidia cum morbis,morborumc^ caufis.

Ita triplex modus erit:cxquilitifsimus hocmodo bora matutina (fit gratia ex/ empli, noxhorarum nouent %qualium, dies

iff ós nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Kitronymi Cdrdini

dies autem quindedm)in jpfo oftu foil's ab 0(^0 uf^addiiodccim iuxta paden* tis robur iinciam dccodi primifnam hu iiis folum eftufus pro potu cö cibo feu intcrdi'u)cum uncia una facchari (fit au* tem cabdifsimum,fic enim fudorem. fi omnino prolici pofsit,prouocabit) ebi* bamdep dccodu fit ex tribus uneqs fco* bis:inde tegat lubftratis fex linteis mun dis, cumepfudore maducritfiibtrado proximiore lintcone refrigeretur,rurfus fudare permittatur, atep ita altero fubtra dia donee fudare deftjerit, fingula aufe-ranturdemum irttcrula commuta ta ue/ ftibus optime integatur, fed tarnen lenf bus,amp;quæ minime ipfum fatigent.ho/ ra dccimatertia aiïumat panem bis co* dlum fine fale amp;nbsp;cum faccharo prépara* turn , atep uuas paflas, turn etiam cretp cas,fed tcnuioris corticis, nee non in iv neartocream cxamygdalis, quam Margt; tiiim panem uocant: bibat quoep cxde* codlo ipfo calido quantum libet, fed ut dixiimmixto faccharo uel purioremcl* Ie,qualcefi:quod ex Cephalcnia iufula, uel ex Hilpania adiiehiturpóft iocis in* tentus,

de CynAndice liber. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iSo9

tentus,per duas boras faite qinefcahun-défi dormire libct/uperdormiat. ejuan« to enirn plus dormierit,rantomclius eft: turn quia fudorcs magis prolieiiincur,tu quia uires magis rehciuntur, turn quod decodum ipfum in intima melius pcnc trat, turn quia corpus fudore cxiccatum magis humedatur.Cauere tarnen opor tet in omni huius decodiexhibitione, ne Venere utatur f folet autem is potus, ; feu potiusea uidus ratio Vencrem ma-( gis cxcitare)atC^ ita cauere oportet utne que antea per menfem neep in ipfa potus aflumptione,nccp etiam poft per me fem alium, Venere utatur. exitialeenim pene eft hoc,ficut SC uentus SC frigus pe culiariquidem ratione forian magisin hoc potu,fcd generali baud dubicquan doquidem corpus ipfum SC rarum,0Ccx angueSC imbecille SCfupercalefadum admodum cxiftat. Hora ergo rurfus ui« gefima primapotum cundem quern ma néacccpit,eaaem quantitate eildemcBle gibus afliimat. Cana uero perfimilis* o.^ , mnino prandio, idemep potus, fingulo Ueto die noua aqua paranda eft: imo du

Q.Q.Q. pJex

lt;io Hieronymi ardani pîex,ut dictum cft.amp;quantû fiipcrfucnt externa femper abtjcicndum. Porro fecS dæaquæufuseftpro clyfteribus fale 0^ oleoadiedOjUtdidumeft. Etficon-tingat ægrum incdtam ferre non pofle, pulii in ea aqua tncoqiiancur,uc alia que uis qux ufui efle polnint.Scd quç in ufu eft ad incoquenda edulta dirnidium primae aquæjdenuo cum fecunda excodac recipere debet, adeo ut fcobi radicis, c5 iam intufa fecudo iacuerit, prioris aqu^C pars dimidia aut tertia ciufdem dieifugt; pertundatur,fimul^ coquâtur. ha ut 0/ mnium una conftans fit ratio, fcilicet ut uelcibiqui edunturpinguesno fint,cu-iufmodi funt ficus,pyra coda, mel, fac/ charum pineæ, panis martins, mix Co« rinthiaeæ ÔC Creticæ:aut fi pingma fint, codione in ea aqua à naturali ftatu per/ m utâtur, quo fit ut ouis a ut lade uel hts quç eo confiant,in hoe primo genere u-ti non liceat,quoniam neutra earum có-ditionumiHisadeflepoteft.quamuise/ nim huicaquçincoquautur, parum aut nihil a' propria natura recedût. eiufmodi ergo eft exadifsima huius potus tC alio

ie Cyndtdiice bbtr, i^it Mmfi'milium adminiftracio.Tnqua tamé licetferenisSC non uentofisautfrigidis diebus fpadan,afc^abfc^ cura négocia« WjintedS pellibus nobilionbus ac lemC fimis,utfinelaboreegrcdi liceat. Vnde etia eques magis^ pedes,imó neiitiquâ tutum fuent omnino pedibus iteragere. Secundus aut ufus qui medioenseft, cibos quidem pingues bis in die admits tit.fcd(ut fupra didum eft)perpetult;) in/ codos fccundæ aquae. Cxtera ueroquae obferuanda funt omnino, ut in exquifi-tifsimo modo retinenda funt,uelutconi munia omnibus adminiftrationumm» dis.Quale etiam eft illud,quod in nullo genere exhibitionis dccodi aquf Cynç «egeruti debet excellenti aliquo fapore, fcilicet:autacidoaut auftero,uel acria* maroue aut falfo,fcd omnia q iliis participant penitus funt rclinquenda. Hoc ucro cotingit ob id quod cum aqua per fe,0^ euacuatio quzexaquaproucnit, multum exiccent,maximum ab alfjs fic-cantibus pcriculum imminetJta quç co quuntur,abfq? ßlecoqui debent.Iureau Um pro pom in Utroœ horumodorum

Q-Q.Q * w‘

teil EieronymiCird^ni

uti licet,cum ins ipfum fit mcdicatum,ct, maximé cum iâ corpus contabuerit.Coz nam quoqj aliquo aftrmgcntecibo præ» cipuémedicato claudcmus, uelutcoto-neoru, came ex faccharo, aut comis aut forbis uelpin's, autcoriandrisconditis. Attain his omnibus tumaltjs deco dis propinandis, no ut in febribus ab initio tcnuifsimè,cum materia multa prépara da eft atqj educenda ,fucce(ru temporis corpore exinanito Ôé uiribus imbecillio ribus,nee natura præparationi, nee mul. to minus codioni intcnta:fedfolum no bis temperamento reftituêdo copiofius atcp plcnius reficiedus eft teger, ut fimul wires, caro ac tempcramentum eelerius reftituantur. Sed nem à folis cibis üehe-mentisqualitatisabninereoportctj fed etiam durae concodionis uelut amygda lis ac pane iam diu excodo. VerùmÔi^ bis codû recente aflumere decet;qüifi tertiam diem nonexcedaf,optimuscrit.

In tertio uero genere adminiftrationis caro amp;nbsp;nlaximè pulli iurulenta fiC clixaz ta fine auxilio fccundç a quç admittitur,, imo aflâtae experientia non folum ratio-^ neóm*

dr Cynirädicc liter. iSij neomnibus prgferende atqj id generate eft huic tertio modo uelut amp;nbsp;oua,pifces Camen amp;nbsp;calcö nemp probat Sed quod maximcdubitattoneaigimm cft,id efb utrumliceatinprandioac j,’ coena mno utiïatq? filiccf,anpcriTnxiodecocfto Cy HïC' DeeoeftumCynx fi tantum ferapt] loco aflumatur, non uidco quid probt« beat, quemadmodum in omnibus altjs dcco(flis,quin homo pofsit cum cibo ut no utnuerum ut nulio pcriculo res agit, ita etiam minima utibtati. Sed an omo decodSimmiffcri pofsitjinagna dubita tionedignu eft. Auicenna inquit: Etiun gere (crapium acetofum cum aqua hor« dci,malum eft, quoniam illâ corrumpit. Videtur amp;’ uinö coi rumpcre bas aquas, uicifsimc^ab ciscorrumpi,afmita perü cijlofam efte banc permixtione : nos aßt experiméto didteimus, nihil egregn aut boniautmabex hac permixtione conx (equi. idep iure mcritomamc^fruftra fer* mentarentur medicamenta, li extemplo ea milcere licereufed non iuuanr,quohi* am altcrum alteri impedimento eft.om« ne ucro mcndicamentum ubi uim ignis

QÖSI , ex

Iff 14- UieronymiCdrhnt exdccodioncin terrea partecôcepenX «inum ipfum corrumptr.ob id aqua fini plex décoda non corrôpit necquç cum odoratis,fcd quæ (ponte açefcere folent minimé hgni,maxime decodum Cyne cum enim in uiginti quatuor lions per feacefcat,curcum uino fumptum ipfum non çorrumpetc'nccg enim fie profluet per fudorem. Quæcuncp igitur fpontc acefeerc nata funt, amp;nbsp;maxime fi breui,ut ladis ferum, Cynç S^ hordei decodum: fi nô aflumptione per aluum aut urinas sut fudorem etiam breui expurgentur, corporis temperamcntiimcorrumpunt, Quareneqp in ligni decodo,ne(ç î ther-marum aquis id periculi erit, uerum tuti pr efiaqua thermarum digni enim deco dix æfiate tertia die putrekit, aut ad fum mn quarta. Neep enim in his cxada pu* tredo,quac iam perferri non poisit, expc danda eft. Nullum igitur quod breui a* celeat medicamentum cum uino alTumi debetmam uini caufa retinetur in corpo rc, ideoip corrumpit atep corrumpitur à Uinoiutracp autem uentriculum debilû tantgt;at^ iccur,atcpin malam traducunt intern-

dt Cym rddice liter. iSif fntempcnê.SimiIitcr ncq? Zn cibis /fi iiiz no un contingat, aqua pcrmifcenda eft: aquæ enim potus omnibus medicamen tis ualidis cynæjai'2ç,pahliç, ligni fan» d! decodbqü thermarS aquisnoxius eft ualde,certo expfrimcnto,ncdicâexitio, prêter enim quod crafsicie fua atqj frigi ditateillorö opera impedit,corpusçgro tands medicameto rcfolutfl atc^euacua donibus,deftruitatcplabefalt;ftat.Simili/ ter cêmune eft omnin horum mum mo dorum generi, ut quandocunq; ueltnt, quanta uelinr, ex decodobibant,modó calidum fiqfudorep pro radone quanti« tads^fluerefoleat. Net^ enim iolShoc non nocet,fed enâ cgregieiuuat.medica menti enim habet rationê, turn podus i« pie,tß cibus, qui cum co aflumitur.exci-pio tarnen in his cos quiuinubibuntcu cibo : nam his uciqj non conucnit, mul-tocB minus qua fi uino permixtum deco dum quis bibat.Mehus etiam erit,fi uel ftatim à cibo, uel poft quin« horas non interim quis eo potu utaf . Atlt;^ hæc de generali radone dida fint: nâ alq defin-gu'is certasquafdä normas tradiderunt

0.0.0.4 quas

fâi^ flieronymiCanlAni

quas nos fie probamus,ut nô à generafi bus prarccptiB,nctç his quçdedaranone certa muenta funt,difcedcieliccat.

Licet etiam dubitaic.an quodplurib. placet, médicamenta alia bis decodis fint immifcendaCmulta bine inde addu-cuntur,quæ omnino non certâ ac générale rationeni habent : nam tbermarSa-quæ,aut Cyna non admictunc-Therma* rum aquæ,quoniamnaturali calorecon fiant, qui aduentitio corrumpitur^dû^ externam acquirunt,uim propriâamit' tunt. Cynæ decodum cû in quodam tê-peramento exadiftimo conuet,ÔCadli-bdlûquocunc^ addito, uel minima me dicamento à confiituta dla Slt; moderata »ntéperie deqeituratep euertitur: icaqini bil falibus permilcereoportet. Atindc-fodolndicibgni,cum pci feuebemens fit ôi potens nee iuxta exadifsimâ mo-derationem fit conftitutS,fcd uchemen« tiorecaliditatequam etiâ ficcitatc agat, multumq^habeat pinguis bumidi,têpc-rari pocefi, fuasew paritcr retinerc uircs. atep ira una fixe ratio generalis coftitua« tur: Qu£cCq5 pinguia ualda finit,nee ar cacoiv

ieCyndridkeUlxr»' 1617 re conftitutâ mediocntatem confiftunr. à qua tn operatio ilia delideretur,quxc5 non Tola nature confiant, ea mixtionem admittutuclut lignSfandum, amp;nbsp;magis cortex,maxime uero ex uino. Reliqua non admittunt, fcilicet quçnature confiant,autparuo prædita numido pingui ex moderate quadam tcpcnc opus iuS perficiunt;aut n plurimo etta abundent, opus fuum abundanti tenui,tarnen pin-gui humido perficiunr,uclut Cyna.Vn-de etiam in his obferuare decct, ut dum coquuntur, non refpirent aut exhalent: nam optima pars atep tenuifsima,quan-tü licet,conferuari debet. Qiiod fi in du-plici uafe decodum id fiatfid tarnen ex/ pertus non fum)optimc cefTurum fpero namcucurbita claufa(id genus eft uafis) melius euadet,at^exadius obfoluetur.

Peculiare aute quoddam ineftilli,ut fcilicet à ft ptima die eluus ferme ex toto fupprimatur.Vnde turn ob id,tij obmor bi naturam inlndica lue ab ca die folent non parum dolores augeri, qui ut plurimum ad decimam quartam diem exten dunturfguifsimiiacalui durides uftpin QQJ^ S finem

I ff J ? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ïVieyonyml Cdridni

lm cm fcilicct xxnq. dicm, qiri co mimi's eft tcrminus.quanquam ego no imprO' bem iuxta diuerforum laborantiS neccf fitatë iianari hunc termmum, afqp enam nonniinquâ uf^ adxl.cxtendi, udut â^ in thermarum potu,fic SC hgni fandi nó ultima dies cntxLimo iicl nelx/quan^ raró ad eâ nee elle fitperuenirejpro uiti* mo terminocoftitui debet.Si ergoaluus fuppnma tjpoft tetnam dië clyfteri did o fuccurrenduiantc non licet, ne aut uires minuantiir,autfiidordiuertatur. Sedfi aluusiufto plus fluxerit,carnes aflate dé tiir.panis in iure ex Cyna madcicat,ung uenta ex mirißiex nucis oleo, amp;nbsp;abfin-thq adhibeantunSi nonfufliciant,etiam fo m en ta ex m en ta.

Ergo ut ad Cyne decodS rcdeam,nc« citateputredini refiflit, tempcramento inaëtiuisqualitatibus ad moderations omnia membra deductt, fucculcnta fub ßantia rcßauraf,uires atc^ corpusimpin guat.-detergit ueio parte quadamleuitcr acri,qua etiam illius decodum breuiad modum tempore non iolum inacidum ftd e tiä amarum tranfit faporem.Vbi ue ro

de Cyttdridice Uteri iSi9 to taota uis decodis ineft, certé cn'3 com lt;nbsp;tritis in fubftantia fint tam dura ,ut fupe tari nequeant, non minorfacultas adeP fe poteft,atquc ideo cum eorumfubftan tia auxiliari dccebit.

Porro uim medicamenti huius, fi ad li gnum fandum conferrelibeat,ficexpe-dito.aduehitur ad nos hæc radix pon bi enniurn, raro ufus ante quinqueniS .un dac tres inxv Jibras aqug,ligni fandi un dg quindecim,proportie effedus fermé tripla:proportio etgo quindecupla ; cui fi adrjeiatur moræ ratio, erit trigintupla. at lignum fândû inter prxcipua medica menta habetur,amp;hydargyrio fermé par. Vndehaud redé didum uidetur^uub gare amp;nbsp;inefticax fore medicamentQ.Sed nondum ratio abfoluta horum innotue rat.Necÿ tarnen hoc dice,quodCyng ue tuftatem aut quinquennium illud pro* bem/ed utoftendam quanta uisilli fit.

Verum etfi alibi de Sarza Parilia ab^-deadum fit.breuitcr tarnen hie modum exhibedif quod media ferme fit inter cy nam, 5Clignum ßndum uiribus ac tern peramento)fubtjcere deercui.Eft autem quafi

I ff i ® nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Uieronymi Cdnldni

quafi dumi genus taetfi in ea fpinasnon uiderim.Inlibrasxij.aquae fruticis hu-ius kuiter tufmnciiqinnqj per duode^ cimhorasinfuudunturea termé condi' cione quç in Cyna dida eft.coquiturad confumptionem duarum ê tribus parti-um.Q^inæ aut fenæ iinciæ,ea ratione q in Cyna explicata eft,bis in die affumun tur. ipfi trunci exépti rurfus in xq. libris aquæinfunduntur adduntur aniiiamp;ligt;' quiritia: vnt.F.Inde abfcp mora coquun-tur donee quintapars fol um abfumatur. atcß hic pro potu eft.Cibus mane panis, fîC pulli caro aut auicularû ueiperi amyg dalj abfep panæ pafleep uux.a fyrupis af fumptis fudor qui facile fluit prouocan/ dus eft. Multo lenior eft hæc atlt;p córno diorCyna,ac ligno ftndo frigidis ac ca» lidis temponbus ufui eft. 0^ minus afïi-citcorpora adeo uero familiaris illiuseft ufus,utnecfoemineuec puericam refu giant.Prodeftomnib fermé longis mor bis:SC in lentis etiam febribus utiliterac tuto exhiberi poteft.Quando^coquen do iyrupum tantum medietatem coniu mi prxetpio.Optimus autem modus,Ód âme

: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deCynirddiceUber. ïgu

, ^mefnuentus eft i ut libracodo aquae amp;nbsp;quatuor uini flaui admodum potetis fu inancur,aliquando paribus ponderibus nv ^iméinlyrupis.addoetiam dnamo-

1 nüuulgans nonnunquamfemunciam. [ Qinnctiahgni fandi miftionem admit ! tit ,amp; foeliciter omnia hçc moderari do/ ' cet pro ratione morbi caufæ^ amp;nbsp;fym-ptomatum, regione.anni tempore,natu

1 nbsp;nbsp;nbsp;ra paticntis,artateufuatq} coniuc« tudine ut iuuat, ut fert,ut dor mitappetitque»

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De Cynd rddice,rinis.

B A S 1 L E AE, EX OFFICINA HENRICPE/ TRINA, MENSE MAR/ Tio, anTTT.quot;dTTxvi.