NICßLAI

MASSÆ^^HETI, ARTIVM

; 4 y C?“ M.edicinlt;e lJoäoTit, Liber de Mor»

V J nbsp;nbsp;nbsp;^^ g‘gt;llico,”iir‘t ingenij dexte*

'*** ritaicconferiptus.

IOANNIS ALMENAR VA*

. lentini Hi'pani,?hilofophiac Medici^ ''4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Liber perutilit, delAorbo GaUi»

' co VlLC4ipitulis ciujcc^uid defideratur corn* fleüens,

UICOLAI LEONICENI VIM centini, fidiffimi G4leni interpretis comj^endiofa eiufden morbi cura,

ANGELI BOLOGNINI MEDI* d eximij, Libellus de cura ulcerum exte» Tiorum.Lt de ‘Vnguentif.infoluta corn tinuitate., à modernis maxime ußtatiSjinciuibusmultd ai curam Morbi CaUici

^eTtinentia,mf€Tt ta funt, quot;ti^

,NICOLAI

Ç MASSÆ ARTIVNI ET ME-dicinx dodoris, liber de Morbo gaUico

• nouiter «ditusjin quo omnes modi 'C potTibiles fanandi ipfum, mira çp quadamôC artificiofa do Ari

na continentur, vt Ûudi-ofo Le Aori patebit.

Vroheimum primi tradatiK in ({uo amp;nbsp;c^uii 'n nominit ielcriçtia M-orUgdUici affig» ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;natur,amp;effCaf.l,

^ Diutor meus, amp;nbsp;proteAor H^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;meuseftoDomine.Scriptu

rusdeMotboGaUico pro bono vniucrfali,in quopro / nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ximorüfaluscontinetur,ro

; *.fik^ -Ja.» go fratres, vt benigne vet-’ ba mea audiant,cx eis enim multa bona acdpi ent quæ amp;nbsp;ego ab alijs accepi,amp; diu laboräs in Ifanandis agris, legendifqlt; antiqs amp;nbsp;modemis authoribus experientia amp;nbsp;ratione didici, tâ de

, morbi huius effentia,^ de curatione.Et quoniä 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vt inqt Galcnus.vi)lt;de morbis curandis,apud

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hi vul-

NICOLE MASSA vulgu» fama nonparwpimpcdimcntu doflis cn,n5 alia dçcaufa hqf-vpufculû copofui, niß charitate crga ægros,'?! nouos medétes motus non cupiditate gloriæ,qux Dco opt.max.attri» buatur,ideoqs iterum rogo fratrcs poft me fai# bcntcs, fi qd melius in hac agritudinc inuene» rint,{entant amp;nbsp;addant, quoniâ 11 hoc nô fucrit complementum, erit tarnen materia côplcndi. Et ga apud Arifl.poftcriorû primo cognitio qd nois præcedit cognitionc qd rci, idcirco in primis talis fit nots morbi gailici declaratio.

, Morbus gallicus ed aegritudo nobis noua, in qua fæpifume apparct pudulæ diuerfæ, Si alias infedioes cutancæjôi dolores mcbrorü,SC apo ftemata dura,amp; vkera maligna,amp;. in aliquibus funt oÎ3,âC in aliqbus no,fed funt pudulp tantu aut infedionc6,aut dolores tantû,aut apodona ta tantu, vel funt puOulat cû doloribus, aut do* lores cûapodematibus,vel cû vlctribus,qiipfl ont a pudulis,aut apodematibus, vt dixit Aui. quarta quarti/Caufam autédiuerfitatis iderum dica pod.Nomc tarnen hoc,cd nome vulgi, co ga quando priores holes pafTi funt hac in Italia afgritudinë,Rex Galloró Neapolim Italixoc* cupabat,amp; fuit Anno Dni.1494.Et cö confu etude 15 inualuit fic noïare hac afgritudiné,cgo lub hoc noie ipfam dedarabo, vt nobis fic no«

minare

UÊ MORBO GALLICO.

minare aCTuetis nihiUgnotum fit.Sed antequam dus completam ponam defcriptionem ad eius dedarationem qua fequentur audics.

- Cdp.U.mc^uodeclaratuTqdnofolü^c6taamp;tiS (oi(m, ^d per alias cotatlm amp;nbsp;intrinfecarn alterationïfitmoïlnifgallicui.

/^^ Voni3Scribent£sdodinimi,O‘cti3ni V^^^medenteSjintâ mala amp;nbsp;difficili xgritu* dine diuerfa afferunt, O* in effentia morbi,amp; in minera,longe inter fe dinentientes, ideo vtilifTi mû fore duxi, fi aliquid de minera amp;nbsp;bafi iftius morbi dixcro.Et in primis vifum eft aliquibus quod omnes qui tali morbo laborant per conta gioné coitus infcdi lie «grotarunt-Sedhoc eft contra experimentum,bene tarnen conceditur, quod «gritudoeft contagiofa, O' multi per contagionem coitus infleiuntur : Non tarnen «ft dicendum, quod omnes qui funt infedi per pudendas partes , tam maris quam fœ* melli, infedi funt, Stibi fit bafisamp;minera iftius ægritudinis. Qiiû multi laborent,^ labo tarunt tali ægritudinc, qui nunq in virili mem» bto,aut invuluaquidquam pafft funt,^ nihilo minus omnes fere aegrotabant partes corporis, vt in multis vidi qui étant infe fti,vlcetibus do j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loribus,apoftematibus,amp; puftulis quorum pu*

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dendum nihil patiebatur *

A j Quod

NTCOL.' MASSA

Qd fi vcrü effet cp dicut,quu in pudedis putte (cat magfs humores vt ipfi dicüt,amp; eft veritas, ob loci difpofitionc,quonia funt mébra hüida, amp;nbsp;via Aj'Äßj^fluiWtes, vt ait Galen, quinto terapeuticf,ipTa pö'wéda magis Iæderctur,Ncqî valet dicere,q) ilie humor dum eü mordax,vl» cerat,óC quado nó eiljoccijlte.pceditjfc fic infl cit totö corpus,obfénu non inficiens,qu,oni3 fi inficit loca alia corporis min^praeparata ad pu trediné, debçret etiâ inficcre ÖC locum magis præparat3.Sed qd dicemus de pucris nó béten tibus? Tres hoc anno curaui pucros, vnö atate triu annorü.akcru atate fex annörüamp; crat pu» cllartertiu vndecim annorö.lfti nó fumpferunt lac infedum,quod,vt dicut, fit ex fanguincin* fèdo,3 matrice ad mamillas a naturatranfmiffo amp;c.Neqï coiuerutc5 non fint potetes adcoitu amp;nbsp;multa alia exempla, quæ breuitatis gratia dt mitto Dico ergo,quod vtin alijs cuenit segri» tudinibus contagiofis,aliqu5do fit ifia ægritu* do abintrinfeca altcrationc,öC fæpiflîme ab ex* trinfeca contagione,quæ quidc contagio eft p cxhalationé maloruvaporu. Abvnaenimqua cp xgritudine materiali malus vapor exhalat,vt dixit Galc.amp; fcribitur a Conciliatore feptima parti probier Et cû ægritudoiftafit matcrialis toticorpori coicatapnde eft quod vapores ele* uati

DE MORBO GALLICO.

uati a quacunqi parte corporis pofTunt inficcre aUum,maxime fi ille erit prxparatus ad talc in* feâionë,quoniâ,vt inquit Arift-fecudo de ala, adus aftiuoru fit in patientebene difpofito, O’ etiS p acre p os infpiratu, amp;nbsp;aliquos alios con* taftus,aut cibi amp;nbsp;potus,aut veftimentorum, vt vidt multos. Et curaui inter alios amicûmeû q ç conta dû linteaminis, in quo dormierat qdâ, q habebat vlcus gallicü in crure,6lt; dormiuit in illis p nofte vnam,captus fuit,fiC multi alij etc. Habet etiä morbus ific duo qui funt reqfita in contagione-ÖC funt vifcofitas adhares, amp;nbsp;fixio ^ptcrmala qualitaté materie fiCc. Quomodo afit corpus intrinfece alterctur, medicis notum eft,6C ex dicedis apparebit: quare ne in ifiis pP qparfitimmorer, pro modo contagionis fisc fufficiant,amp; de morbi minera dicam ♦

C4p.llI.l» c^uorninerdmorhi oHenditur^f'^ moiitt contagionis dedaratur,

MElius efi diçere cû illis q dicunt-e^od minera morbi gallici eft hepar, C\^i he -er ’

^'grjVt dicit princeps, prima primi,cap.ut gene «ionehumorS, fit membrS generatiuu maffe na—.oralis,6C p bonü temperamentu, boni hu* mores generatur,8C p non bonum,mali.Practe* rea abipfohepate prbeedunt virtates oês natu tales pronutric3tione,ót ç oês corporis partes

A' 4- deman

NICOLE MASSA dcmandantur, vt fcribitur ab Auic.fumma de virtutibus,in qua cap.i'j.point defedus virtutis naturalis,dando exéplum de atrophia,amp; hydro pifi carnofa,amp; albaras, Ä morphea, qui quid? defedus funt (cdm triû operationû defedus ipfius virtutis,Quod facile poteft adaptari ad ^pofitura,amp; maxime vltimum exéplum de al* haras Ä morphca,cu fint argritudines cutanea: diuerfx fedm diuerfitaté admixtionis, vt dixit princeps,feptima quarti cap.dc morphea, quis non eß idc cum morbo iüo, tamé minera mot* phexcß hepar, hoc etiâ atteßante Auenzoar,, fecundo thcifir,cap.de morphea,dicit ibi,cauf3 huius eß débilitas mutatiua hepatis,ex qua cor rumpitur mutatio in alijs membrisiEt quis he* par taliter fit infectum, vt generet materiâ mor bi gallici, nó propter hoc eß neceflariu in alijs operationibus deficcre, co operationes no nifi a diucrfis prodcant teperamentis, vt dixit Gak fexto de accidenti ÖC morbo,cap.ii).f Scd forte fiquis quarratquomodo p contagioné,puta po tus,aut veßimentorum,vel quouis aliorum ma dorum fiat in hepate ißa mala difpofitio f hoc facile cß declarare,fiquis Icorpionis exemplum a Galeno tertio de intcrioribus, cap. vi). kgat, quia particula aliqua corporis infeda poteft aliam particubm inficcre,^ alia,aliam,vfcp ad hepar

DE MORBO GALLICO.

hepar, quod poft ca fie infedum per gencratio» nem nouæ materix fouet xgritudinern amp;nbsp;diu* turnam fiuechronicam ipfam facit. Et notare oportet quod caufarecidiuationis in hts qui Ri erunt curati, fxpiffime eR,quiaaliqua minima, autnotabilis particula,qux non fuiteuacuata, autavirtuteredificata denouoferpit, amp;nbsp;pro» pinquas partes inficit,clt; iHx alias partes infi» dunt vfque ad fuam mineram, qux cd hepar. Et idi in detcriorem cadunt difpofitionem vt experientia docet, amp;ab Auicenna habetur, primaquarti,capitulevltimo,vbiinquit: Re* ddiqaeft detcrior fua radice, amp;nbsp;fecundum plu rimum cd fxua. Sic etiam caufatur xgritudo ida ab alteratione intrinfeca, cum pombilitas fit res ampla, vt tedatur idem Auicenna con* currentibus aliquibus difpofitionibus corpo» tis, C regimine in cibo fit potu, ÖC alijs rebus non naturalibus, ducentibus corpus ad talem infrigidationem. Concurrentibufep caufis ter* , redribus amp;nbsp;fupercocledibus dunt xgritudincs, vt idem attedatur quarta primi de febre pedt* Icntiali. Et curfxpifTimeImagis in coituhoc fiat fenfus declarat, cum pudenda fint porofa mollia in quibus facile imprimitur amp;nbsp;etiam de^ fertur talis contagio vfque ad hepar, amp;nbsp;in ali» quibus fit cito,amp; in aliquibus cfi longitudine té A 5 poris

NICOL. MASSA poris fecundO maioré 6C minoré virtuic infici* cntis,amp; refifientiâ fufdpiétis talé infedionem« Fouet etia aliquâdomalâ iliam hepatis qualita temmébrum aliquod debile,aut plura membra no naturaliter difpofita, vtputa Aomachus de* bilis non débité préparas,aut fplen no mundi* ficas,aut renes,vel etiâcerebrû quod mebrum fatpe fouet aegritudiné. Et hinc eft q? aliq drei* piuntur credentes, cp origo morbi lit membrU aliud ab hepate débilita tü.Sed ida dida^ mi* nerac morbi dcclaratione fatis fint. De humore qui bafishuius cdægritudinis audies.

Cap.UHAn quo de humore prtedommante ßue de baß morbi, amp;nbsp;modo gene* rationh if'ßui diß'utätur.

On minores ac difnciliores de humore g bafis dicitur huius cgritudinis quam

plurimorum dodiffimorum Do dor urn funt opiniones, quas nenimüs prolixus fit ferma ifte dimitto. Et dico, qgt; bafis morbi gallici cd humor phlcgmaticus non naturalis, a tali mala qualitate frigida cum aliquali ficcitate conden* (ante ipfam matcril^ hoe eft claru eu virtutes p operationes cognofcantur,vt dicit Auic.funi ma de virtutib9,gener3tur enim phlegma natu ralea frigiditate hepatis,vt idé atteftatur Auic. prima primi,fcd nÓ a frigiditate fimpliciter,fcd a dimi*

DE MORBO GALLICO.

adiminuta caliditate,fiC fie phlegmadicitur guis diminute decoftus,£lt; hoc vt ipfe dicit cft aptus aliqn couetti in fanguiné Clt; facete nutri* mentu.Et tranfit etia cü fanguiné ad nutrienda mebra phlegmatica,6lt;. iunftutas humeftandas ÊCcu hoc phlegma fit naturale nó caulfatac^i» tudine idâ,vt quid! dicunt, nifi quantitate lua faceröt aliquâumilitudiné pinguedinis, vtcon tingit in fenibus amp;nbsp;mulicribus, vel puttefcédo faceret febré, vel apoftemano putrefccndo,qlt;J fi ftunt non funt ita maligna, vt eft morbus ifte. Melius eft ergo dicere ftante fundamento pria cipis,qd virtutes p opcrationes cognofcuntur, ôLeffeAus arguitcau{fam,neqi dqcipiot in hoc de effe ftu accidentali a cotraria cauffa.Et idco ab inttinfeca alteratione concurretibns cauffis fuperius diftis, vel a cotagione coitus,vel quo* uis alio modo fit aliqualis caloris hepatis dimi nutio,qnon tollitgencrationc fanguinis,quum diuerfe opcrationes diuerfis indigcant tempera métis, vt dixit G al .loco allegato,amp;itamultipli cat phlegma cü gradu frigiditatis, vitra natu* talé curium,amp;aliqualificcitate códenfante,ad* dita a tali forma qualitate occulta. Et quu phle* gma demandatu p totu corpus fit aliquantifp infrigidatu,infrigidat SC inficit etia fanguinem fiCfpiritus ab ipCohepate gcnitos,it3 epno fuf* ficit

NICOL. MASSA - ' fi«t^ totali appofitionc,amp; firn ilatione nutritbS ti, vt clarifTime apparct in patientib^ morbum gallicü,qui in dies macrefcunc,ÔC malenutriun tur,ÔC hoc^pter multitudiné phiegmatis no na. turalis,£lt;. diuerfärn quids admixtionc,qufvix. cognofei potcn,amp; aliqualcfpirit^ infrigidatio ncjfanguinifq? alter3tionc,vt dixi. Non tarnen ^pter hoc qd aliquis humor,fiue fit fimplcx,fi* ue mixtus ,fit frigidus, refpedu fuijpfi? natura liter difpofiti tollitur,qn habeant partes ealidas qu5 fit mixtu ex quatuor dementis,co qd cor* puSjtyetii euaporando fecu ducat talé frigid! qualitatc cû corpore aliquo vaporofo,amp; fie in* nciat alias partes vfcp ad principale mébrû.Et ideo recidiuStes, aut male fe habétes in regimi nefexreru non naturaliû ob longitudiné ægri* tudinis cû totius corporis debilitate no folû infl dunt hepar,fed etiâ fpiritus cordis, ita qd g ta* liter cordis fpiritus habent infedos, aut nuqu! fanantur, aut cû maxima diflicultate,g pati vi* dentur hedhici fenedutis,ob pulfus debilitate cû duritie,ôC alijs c5dicionibus,autmarafmuni fiue cofumptionS totius corporis, vt fcnfu appa ret in multis,quos vidi O' ocs viderüt,Et aliqh ^ptcr addit! corruption?,hepatis virtutis et mé brorü in tali cgritudine ifli flutcachecici Ohy dropici,SC ratio huius patct

Keep

DE MORBO GALLICO.

Keep propter hoc poteft did, quod bans fit hu mor melancholicus,nifiaccipiendo melancho» liambrgo modo prohumore altcrato alteratio ne mala diuerfa, quod autem materia fiue bafis di da fit phlegmaticus humor. Senfus qui non dedpitur in ,pprio obiedo. vt didt Ar iff. ij. de anima,dedarat. Ego fape ftudiofe apcrui pu* Aulas didi morbi, amp;quamuis extra appate* bant rubicund«, vel altctius coloris. Apertis tarnenbafisamp;fundus eratquaedam materiaal* ba,denfa, vifcofa, quae nil aliud quam phlegms ex quatuor humoribus, dici poteft. Hane can* dem materiam vidimus quotidie in apoAc* matibus duris,qu3S vulgäres gumas appellant, nam quando indduntur, aut ex fe rumpuntur, funt plena materiz albz,vifcofz, fiC aliquando cum liuiditatc, quandoq; vero cum rubedine aliqua fecundum diuerfam admixtioncm. Vi* di etiam fzpiffime in anathomijs corpotum mortuorura , patientium dum viucrent mor* bum gaUicum cum doloribus, multam quanti* tatem materiz albz vifeofz, inlocis vbierant dolores, quam quandoep vidi ipfam duram ßC aliquädo molIiorc.Vtin anathomizato.1^14. qui laborabat tali morbo cum doloribus cru* rum,vt affirmabant eorö vicini,amp; hoc in loci« doloru qu2do fuerüt indfa,inucta eft ifia m ate* ri3,al*

NICOL. MASSA ' :

ria alb3,vifcof3,qug adhaercbat paniculp coopc ricti crus,6lt; in multis alijsjn iundurisgt;0i ,ppc iplas rcpcri quatitatcmaximaiftius materiaal bæ vifcofæ, quare fccFm materia,fit colorem, SC alia conCequetia,oportet dicere velimus nolim^ iftaefTe materia phlcgmatica/cdm ipfi^bafim. Dico hoc propter alteratioes, amp;nbsp;diuerfas adrni xtioncs in ta!i morbo rcptas q fæpe mutât ali* quätifper multû coloré amp;nbsp;fubftantiâ materix, Contingit qhcp particula aliqua, aut quantitas notabilis iftius materiæputrefieri, amp;nbsp;hoc fedm difpofitioné patiétis amp;nbsp;regime, ex qua putrefa* élione febricula quxdâ iftis accidit q amphime rina did poteft,ÔC maior,amp; minor, Vel alla erit febris fetfm quatitaté materip,amp; aliqùaîé admi xtioné aliorû humoru cû ifro.q? fi eu admixti* one choleræ, exafpcratur de tertio in tertio. Et fi cû admixtione aliorû humorû, fedm natura humoris erit periodicatio amp;nbsp;diuafitas febris,et fie acaliditate febrili cotingit ülâ materia alte* rari,6C cxiccari,^ aliqh a caliditatc innata me* bri, quæ no poteO eâ ex toto refoluere, exiccat ipfam,5é fic fit durior fiue terreftrior. Etdiucr* , fæ aliæ pofTunt accidere mutatioes fed'm diner* fas caufas, quod erit ex diuerfitate admixtionS fC mébrorum amp;nbsp;totius corporis akerationum. Ex qbus apparetep materia qua: bafis didtur.

aces*

BO GALLICO.

accidentaliter tamê poteft dici,ÓC calida,SC fri* gida,04 etii mclancholica,vt patet SCc*His er« go dcclaratis, ne nimis fit tediofus ferme ide, vnde difccHi reuertar, fit dcHnitionê iftius mot bidefcribam amp;C4.

Cdp. V.m lt;jtto JeJerfpfio defirtitiattifmorbi gaüici a^ignatuT amp;nbsp;etiarn multdfro* tlenuttarefoluuntur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

MOrbus itacpGallictis,cft difpofitio ma '^' la hepatis ad frigiditatem ÖC aliqualem liccitatê cum qualitatc occulta pet venas,ÖC po tófitates toti corpori comunicata, amp;nbsp;eR conta»' giofa, cü qua Runt fcpiffimc puftulg mal« per totum corpus,vel in aliquibus membris.Et in q pluribus apparent tn primis in C3pite,amp; fron te circa otiginé capilloru, amp;nbsp;in vitga, amp;nbsp;vulua in illis qui pet coitS inficiuntur,ÖC hoefit fi ma teriamalameritfubtiliSjdC virtus expulfiua fot tis. Que quidc pullula funt diuerfac, fedm hu* moiü diuerfotum admixtioné.Nam punis hu* mot rato datut, vtfepc dixit Auic.amp;Galenus primo de accidenti ßt morbo,cap.xii.lmmo tï taeft diuerßtas mixtionis vt occulta fere dici poteft, femp tarne de aliquo’prædominâtc hu* more in mixto eft iudieiü-Quare quû in puftu lis materia admixta eft fanguinea, apparent tu* * nbsp;nbsp;nbsp;bn, eleuatg,magnat, tumidc fiChumidac. Quod

ficum

NICOL. MASJ«»-

fi cum admixtione cholcrcfucrint, funtrubicU * diorcs.fine magno tumore,cum pruritu,SC ficci täte. Quod fi cû admixtione fuerint humoris melancholici,crût puftulg pr3uæ,liuidae, ortra* cofæ, fine (ânie,ad modum elçaraf, qua non oc cultâtur,Quod fi materia fuerit fimplex phleg» matica, vel fimplicitati propinqua, fecundum tarnen alterationcm didam geni^erunt pu» ftulæalbiores, latiores, fpatiofæ, it.olie$, fine pruritu.Et omnes idæ diucrfificâtur fecundum diucrfas admixtioncs,ita qd aliqh funtcorrofi» uæ,fi cum humore baurachiali erit admi xtio,ÔC ambulatiue,fi cû hûore acuto calido. Et fed'm diucrfas qualitatcs etiâ fiunt diuerfæ, aliqn enî ad impetiginis S. iß ferpiginis modû apparat, amp;nbsp;qnq? » modû feabiei, à aliarû diuerfarû eu tancarum infedionû.Fiuntep ante apparitions pudularû fæpe dolores in capitc ÔC aliqh in ali* is mebris in aductu talis ægritudinis, q dolores fiunt mitiores apparctibus pullulis^amp;qhcpnó cefTant, led fp^gütur vel fiant ibifi materia eft groffa ÖC pauca,qd fi eftmulta,^cedunt ad alia membra. Et ff pc dolor eft in fronte amp;nbsp;quan» doop per totum caput,ÔC funt diucrfi, extenfiui pungitiui,fecundum diuerfas mixtiones. Fiunt vero autquia materia eft multa non regulata, vel qa vittus cxpulGua eft debilis,aut quia ma» teria

teriaeftdiuwfa maligna, quare cum retinctur fua mala qualitate amp;nbsp;extenlione foluendo con* tinuûcaufatdolorem, nam dolor fit, vt inquit “* # Auicen.fecunda primi de caufis doloris,anuta complexione diuerfa amp;nbsp;a foluta cótinuitatc,» ft materia fubtilietur fiC a virtute expeUatur, n^ unTputlulc^ cefiant dolores,ÖC aliquando no cefiant fi materia eft plurima, Et in proceffu multiplic5tur dolores membtorum,puta fpatu larum brachiorum amp;nbsp;crurum amp;nbsp;aliorum men* brorum materiamulttplicata,^ funt malt diuer fietiamfecundum diuerfa tempora, amp;nbsp;diuerfi» tatem rnembrorum,SC locorum lentientium,vt funt neruis cords, amp;nbsp;mébra fenfibilia.: Et pulfa tiui fiunt fi in loco funt vens aut atterip,amp;funt maliclamofiin curribus maxime propter mé» brorü debjlitatein, amp;nbsp;receptibilitatem quu fint pronajonginqua a fonte caloris qui eft cor, ÖC incipiunt aftiigere in feto in occafu folis,8Cpro ceduntvfcp poft mediam noftem, poftea decU nant.Et rato aliter aft'ligunt,amp; afiliguntmagi# in node ejuoniam humiditates plus multiplicä tur in-node,Ä faciunt extenfionem aut aliud, fit inaduentu diei refoluuntur. Et quandoquc petlóngantut cum materia cftmultaaut grofia quod fi virtus expulfiua eft fortis,tunc poft diu turnos dolores fiunt tuborofitates fiué apofte* mata dura mala quas vulgares guraas appellat,

B quö*

: I N-lCOLi M ASS A ' quoniâ expellitur materia qui rctinebahjr,quC quidem gumgffpc apparent, aprincipionullo pneedente dolore,fcd raro,ÔC aliquando eue« niunt cum parue dolore, fi non fît in loco ftnfîlt; bill materia neq; ,pfunda,qup apoßemata qua* doqvadhprent panniculis,amp; o{Tibus,amp; cotrum punt ofra,corruptione mala,fiunt etiam in gut» tuie£lt;.fepe vlcerantur, amp;nbsp;(unt maligna valde amp;nbsp;quandoep Hunt in membris intrinlecis SC fe* quuntur accidentia mala vt afmaamp; fluxus vé» tris. Äpoßemata prgterea ißa in quocunep me« bro foerint, (unt mala inobedientia digeßioni, refolutioni amp;nbsp;maturation!,propter cius vifeofi tatf amp;nbsp;qualitaté malam occult 3, qui banc con* comitatur igritudinê, cum virtutis mebrorum debilitate,fimiliter funt vlcera, q ab hmoi apo* ßcmatibus Hunt, amp;nbsp;funt mala amp;, inobedientia, fiunt etiam ab ißis pußulis,3C apoßematibus.quot; quû rum pun tut vlcera diuerforum generum in malignitatc fecundum cauffas didas, in qbus reperibntur matcrix 31bxvi{co{x, adhérentes cum tenacitate.SC maxime in 3poßcmatibus,q quidématerixin alijs viceribus non reperiun* tur,qux materia ita alba eß,c5 pauco fenfu du ra ad incidendó amp;nbsp;frangendC, q farpe adberet mébro.Et vlcera ißa cu ^longJtur fidt^pfimda virulda,liuida,,corrofiua,(oraida, cS duritic la biorü amp;nbsp;carne oßracofa,et aliqh Hut^ulatiua,

’' DE MORBO GALLICO

amp; aliqh oïa fere gha malorö vlccrû îueniûtur, î ^bus fgpe funt ofTa corrupta denigrata, et ali» 3n funt alba fed funt ficca finehumiditaterori» a,pptcr nutrimenti defedû, amp;nbsp;aliquàdo funt perforata multis perforattonibus cum corrup» tione maligna,propter malâ materiacquaUtaté. Et patientes talé agritudiné, ante didoruacd dentiu apparitionc,macrefcunt indies :vertunt» cft coloré a natural! fua difpofitionc,ad palloré, amp;nbsp;funt pauci qui non mutantur.Et funt fangui nri habentes puftulas rubcas valde,^ ifti fiunt rubicundiorcs cum horribilitate quadâ. Et ali* quando accidit febricula ante aduentû cum ali quo dolore capitis vel frontis q fit ab aliqma* teriaputrefccnte,amp; cu cxpanditur materia fiüt grauiores £lt; pigri,non prÓpti.Et aliquando ap paretaliqua diftoruinfeftionö inaliquomc* bro reliquis mébris apparctibus fanis,maxime ft virtus cft fortis,aut materia pauca,amp;. hoe ah’* quando a debilitate talismébri,non potentis re gulare aut refoluerc materia illa, accidere fxpe poteft,nam virtus fortis cui nil refiftit ( vt dicit Z* Gal.)cqt^t rn^ignitaté humoris, amp;nbsp;cum cft (^ debilis fequutut xgritudines .Et cu ifta xgritu* do prolongatur apparent in aliquibusfixurx, amp;fquamx jn volis manuü £lt;, plantis pedu, el funt albp lt;^r^ fine humiditate,£t aliquando in saÜ^ part» corporis« Et hoc fit fxpe a natu»

ra poft fanationcm ; a natura vel ab arte fadJ: quoniam materia non fuit ex toto refoluta.qup relique cum fint pauef.ad talcs partes cxpellun tur;dixit näque G aie nus in libello de eolera ni gra.Semper natura fanguinem mundificarc ten tat amp;c. Qjiandocp vero propter materif mali» gnitatem ethumiditatem ad netuos tranfmiffe; èC dolorem refoluentem fpiritus.'accidit parali« fis aut fpafmusfiue contrario membrorû :qui aliquando flunt vfq, ad iundurarum diflocatio nem ; amp;nbsp;ofTium plicaturam fiue curuationem. ' Fitep fepeinueteratis afina,amp; eftmalûÂ mor» tale.amp; tuffis mala propter ficcitatem ; amp;nbsp;mate* riam defeendentem ad peAus: amp;nbsp;quandoq, fit a principio! quäuis fit raro. Et in pluribus vu* decuncp fitifte humor.eftrebellis;amp;inobedics medicaminibus. Et fepe poft curationemhcc fgritudo recidiuaeÄ recidua quandoep eft ci* ta,amp; fepe ftatper annos.quf in mulcts eft dete nor : vt inquit Auic. loco preaUegato ÖC caufa huius eft ; quoniam materia ifta obdiuturnam epatis difpofitionem fit groffior.amp;virtus mem bri rcdditur debilior.coadiuuâte maximo malo regimine fcx return non naturaliû, amp;nbsp;etiâ pro» pter malum regimen cure fcpe,amp; cum ad vlti* mam dcueniuntmalignitatcm epatis ad idropi cä dcueniuntdifpofitionc, exquibus omnibus luce mcridiana elarius apparet vnitasiftiusp*

gritudinis a qua diucrfa prodeunt accidentia, | quçnon perfefte curantur ni(i tollatur prima nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|

epatis amp;nbsp;totius difpofitio. Aqua iOa pcndct,di xit Galmus tertio de accidéti amp;nbsp;morbo, quod qupfequuturmorbumficuti vmbra corpus,ac» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*(

cidentia dicuntur,6C non morbus (Et idco•qui/^•^;'^ƒl^ morbum gallicum plurcs f gritudines pofuére dccipiuntur,iilt;,in maximoverfantur enorc,mul tiplicantes entia fiuc neccfTitate contra philofo phi regulam.Ea qup ab aliqua prima prodeunt difpoiitione, illius difpofitioms accidentia vo» cantur, vt teftatur idem Galcnus loco prpalle« gato,amp; Auic.fecundaprimi,capitulo primo,in fine capituli, in exemplo de ptifi à febre ethi* gt;nbsp;ca,Nccphuic pofitioni obftat argumenta,ex dt Ais enim refponfio patet L Nee etiam propter hoc negarem quod aliquando aliquod accidé« vni fgritudinifiat peraliquam vltimâ roaligni» tatem egtitudo per fqquf poftcano curatut cu ra prime cgritudini8,yt de corruptione mala of fis apparct amp;erquare vt negotium iftudexpe-diam paucula ad clariorem ’do Arinam dn ephl logi modum fcribam , qua: de caufts amp;figni8 crunt,nam dccies repetitaplaccbunt. Et Gale.' fecundo de fimplici medicina au Aoritate Pla« tonis inquit, in prlncipio amp;nbsp;radice plurimum oportet elfe fetmonis amp;c,

B j Cap.

NICOL. MASSA lt;

Cdpt VI.Dc caufii morbiCdUidt ‘

z^ Aufas ex di düs collige,que fecundu me • Vj^dicos funt tres, videlicet,primitiuc, ante# cedctes,6C coniundefPrimitiuc quident funt,Ccut difpofitio aliqua aeris vel corporum fupcriorG,vt dicunt aftronomijCU coniundno« ne ilia fatiirni partis/^v^neris an fcorpioc ÖCc anno illo in quo pepulare coepit ilia ægritudo, aut cibi generâtis malum chimum,pracparantis amp;nbsp;mouétls intriniecam altcrationc,aut cotagio coitus, vel cibi 6C potus,vel aliqua mora cü ho minibus infedcis,vcl contadus vcHimétorum, vt dixit Auic.fecundaprimijCapitulo Vi^An* tecedentes vero funt humores intrinfeci ab alte ratione.extrinleca,vel intrinfecamala:ad ta}em malignitaté.Coniüde autem funt humores ita difpófiti:ab epate geniti:qui pollea impediunt débitas adiones corporis. Et etiS funt acciden» tiu caiifae: vtpudülaru.'dplorum ôtaliarû 6Cc. Matetialis xfficiens :fqrmalis ißt finalis;amp; alia: accidentales fapiedbus ex didis apparét.DicJ igiturdefignisfiCc.quot;'’ i

Cjj^.VllÄttciuodeftgnismorligdüid..

amp; accidentium trdädtur.

Signa

DE MORBO GALLICO

Signa qux ex didis diguntur funt in duplilt; ci differétia, quoniam quidam funt demon üratiuaÄ qufdl ^gnortica,Öemonftratiua funt puftulg cum quads duritie aut cminentia amp;malo colore in capitc toto,vel fronte cffc^i origine capillorû:velin alijs corporis partibus. Et maxîe in angulis oris:et hoc fæpe in infanti lt;/ bus accidit ÖL in adultis quâdoq^:qfunt cminc» tes humide,qbus puftulis apparétibus non eft ambigedudeeffe acgritudines: maxime fi poft refurredione a fomno percipiCtmebroru gralt; uitate cd dolore grauatiuo:velc6tfadiuo. Ani teccditcp dolor capitis q incipit in occafu lolls ÖC déclinât ante ortufolistqui fepe ad Ipatulas ÖL aliaruiunduraru partes extcditur.Etpatic*j tes fidt pigri,fomnulérij5lt; mutatur color ad pa* lorc.Et aliqn eft febricula.öL fepifTimc apparct vlcera virge q funt mala cd duricie callofa que tarde fanätur etpuftulc fidt circa pc dine q ff pe a principio in his q per coitd inftciuntur,eft fig nd demÓdratiud morbi gallici fine faUatia. Et fcquuntur apoftemata inguinum, qux fi fupu* tantur temouct egritudiné maxime a principio qm inguina funt emontoria epatis, p quaeex® putgâtut materie qin epar imprimcb.it malarrt qualitaté quJdoqt a principio apparent in guttu t« moUificatio vuÇ|Çt3poftcmata felirotica ntala

B 4 quæ

quae non maturantur nifi rare, amp;nbsp;vicerantur vl ceratione maligna,quae apoftemata in recidiua faepc apparent, fit inaegritudineantiqua, amp;nbsp;a principioraro,Sunt etia dolores articulor5,ca» pitis, amp;nbsp;crurium, ÖC aliquando in omnibus Ä faepe in aliquibus membris amp;nbsp;maxime in cruri *^us. Praeterea funt apodemata dura adhaerétia panniculi amp;nbsp;o{Tibus,vt funt offa furculae pedo ris,crurium,amp; frontis,quae a vulgaribus gumc appeUitur. Sequütur praeterea,vicera maligna cü maximo dolore,dum.de nouo fiunt; amp;nbsp;cor« rofiomala offis. Apparent etiS fixurae’in volis manuur amp;nbsp;plantis pedum cum fquamïs ficcis. Et aliquando in aliquibus partibus corporis alijs fiunt crudae fiuc infedioncs,in modum im petiginis 6C ferpiginis* Fitep duritiesiundu* rarum cü tumore in morbo inucterato. Et qui malo vtuntur regimine faepe inproceffu fiunt afmatici,ÓCaliquando a principio, fed rarif» fimCamp;C.

Signa auté prognodica funt in prirnis, fi ali« qua praecefferit mora cum infedis aut aliter. Ét in hoc prodeft confiderare caufas primiti* uas,vt fugiamus talem infc dionc euitando co* itus,cum mulieribus infedis, aut in quibus fit fufpitio de infc dionc,fimiliter euitando conta» dus moram aut dormitione cum infedis,quo« nü caufae primitiuae mouent antécédentes amp;c.

Pratte*

Prarterea morbus galUcus cum paucis puGuli» fine doloribus aut cum paucis in iuuene bons coplexionis* Gito fanatur,fi débita adhibeatur cura, quod fi cd multis pufiidis, amp;nbsp;doloribus,■gt; nbsp;nbsp;nbsp;^

fit aliorû maloru accidentium,tarde fit didicul ter fanantur.Et fi in puftulis aut apoftematibus j^ fiat color malus: in toto corpore vitra difpofiti oné morbi gaUici: corpus habet fanguiné totu infeftu humore melancolico fit idi rarofanan» tur, adhuc puftulofi tantum facillime fanant»’. tur.Scd pacientcs dolor es.Öt apohemata dura , cum difticultate maximal quanto cum plurigt; bus doloribus, aut garnis; erat difticilior cura: fit magis fi tempus ploogatû.fucrit:lt;Etiâpoft dolore inaliqua parte apoftfmadurü.expcdlafj tur fi virtus fortis efid’rcctxrea ylceraimaligna fit acutiffimidoloreS arguunt maximä materia: malignitaté: velmultitudinéfitvirtutis debili* tatem:aut impedimentum.Pùfiuiae.apofiemata dolores,aut vlccra: nifi principale membrû ca totius corporis cÓmunitate curetur, per intrin» feca fiue extrinfeca medicamina fi quis fanauc rit:ad détérioré recidiuant egritudinérmaxime fi funt inuetcrata. In duricie apofiemofafi fiat. l pudulæfxpcrefoluitur apoftema qm materia, i lubtiliatur fit fic melius expeUitur.lnfeAi infe 1 Aione mala: in qua fpiritui cordi comunicatur^ ’ infeAio non fanatur aut cö maxima difficulta*

B ^ te.Si»

’ NICOL. 'M AS S’A lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l

te.Similiter habentes apoftemata magna qui , funt vnita ofTibus quonü inillis vidctur rere ^ tota materia nutrimeti corrupta ôi virtus debt» litata.Prfterea gulofi:bibuli ÔC multûcocuntes

, ^A amp;nbsp;fine régula omniacomcdentcs,amp; male fc ha nbsp;nbsp;‘

bêtes inregiminercliipjorürerü non naturaliu: non fanâtur nifi raro-’ÔC fint boni complcxio* nis,iuuencs.£C exercitétur exercitio forti SCo Prarterca q marafmum natura patiuntur fi inci* dût intalem difpofitionc.rarifTime euadûtÔC fi militer qui afmatici ex hac igritudine fiût.Mu liercs vero facilius a tali morbo occupâturpro’ ptcr fimboleitatem materia: cû fint fiechmatice, nbsp;nbsp;,

dixit Auic. fecunda primi quod cÔuerfio in ge ncrcproportionaltcft facilioramp;c.Simult3 ap* h parct accidêtia vt funt pufiulr/dolores rÔC alia nbsp;nbsp;nbsp;l

multitudinê materiacfignificantcontrariû: con trariû fignificat Nontamé omnia figna autac* cidentia, funt necefiaria, fed fufficit q? fint ali« qua,vt dolores,ÖC pullule,aut vnû tantû, vt pu ftule aut vlcus in virga tantû,vel inaliquo alio

,., mêbro,vclapoftemavelfquameïvolis?(c.amp; j V ). f.’„/V ideo quîdo plura aut omnia figna apparctauda der egritudinis effentiam pnuncia. Luxuriofi curn iint infrigidati infrigidatione p fpirituum rcfolutionc funt magis ad hanc fgritudinc para ti,fimiliter male fe habétes in regimine fex rcrû non

DE MORBO GALLICO

non naturalium ob diuerfitatf SC malä humora mixtioncmlCurahuius ægritudinis eft diftici* lis quoniam eft cronic3,6C cum malignitate oc* culta.Et qui euadût fepe fiunt pingues eu ante fuerantmacri:^ hoc quia fanguis rcdditur pu*, tior ab cuacuationibus fiue medicaminibus» Multi etiam poft fanationc fiûtrauci aut con» trafti in aliquomcbro.Et remanct veftigia vl» cetum profunda turpia.Qiiibus omnibus finé' ponamme fermo ita protraftus fit animi confu fionis Sinon dolt;ftrinecaufa,igitur tempus cft vt de cura aliquid dicamus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ _

’Prohemiûfecüditïdâdtus inlt;[uo miofuturi froce^fui deelaratur amp;nbsp;c/lpdrt prlt;ttliclt;t.Clt;t.L • LÂborauctefc(riqt laborant adhuc do Ait* fimi ac experti medici in vafto Hu Auofo* cp pelago huius mcrbi:dc modo quoqs canonice hanc aegtitudine curare potTit-Ét hoc obdiuerfammaläcpmixtionc humoruin ipfa aegtitudine repert3;nam talis cft q, vix compre hédi poffitnifi ab expertiftimo in hac re medi* co,vndc ortac funt diuetfæ de modo curädiopt niones,vt noftra tepeftate omnibus notum eft. Suntquidabbfphemantes ilhnitiones, SC alia, que in vfu funt auxilia, vt funt potioncs et alia, 1 nbsp;nbsp;nullum tarnen nouum aut antiquum afteren»

1 nbsp;nbsp;tcsicmedium,neque aliquemcum doloribus

gumis

garni»,aut ulccnbus fanant,fine fanarc poflunt quae res egris nihil prodefi, qui quottidie aff li* di auxilium a medicis pofiulant. Scd ne cum iff is in fuis flu dibus nauff3gcr,quon3m pa do bare egritudo curari pofTit, rcmcdijs quibus uf* que nunc utuntur medici infra feribâ. Diuino ûi primis poftulatoauxilio. Neque me ab anti* quorum canonibu»,Galeni uidelicct6C Auic. aliorumep dodoró clongare videbis: fed fuis femper rationibus amp;nbsp;autoritatibus, veluti cli* pcoluminecp quodam vtar tam in ordine qua in mcdicaminibus,inqt Auic. quarta primi qd medicationis rc^ ex vna trium reru copietur, vna quarum eft regimen,6lt; nutrientia: Alia efl medicinarum exhibitio, amp;nbsp;tertia eft manualis opcratio,quare cumfanitas:quae finis efl medi« eins,ut tefiatur Ababas primo pratiep,capita* lo primo,quae in amifia famtatis reaffumptione, amp;nbsp;habite conferuatione confiait,in ipfis totam cgrkudinis curarn ponâ. Et quonia vt ait Ga* knus fexto de accidenti 06 morbo. impoffibile efl comjarahendere ca qua adionibus funt co» trana nift prius intcHigamus,qua‘ funt adiones ptinentes fanitatij ideo confideratis in primis, rxbus naturalibusvt funt,coplexiones p mem* brorum principalium graduationcm,vt docuit Galcnus fecundo theeni, amp;nbsp;ætatc,fexuni,rcgi» one,tempus,ÖC confuctudinc.vt idem Galenus dixit

dixit primo ad Gbuconf capitule primo. Sic regimen fex return non naturaliû modo quodi vniuerfali difpones, quoniâ particulate mo* dum fccundum diuerfitatem a dualis cut« ha bebisamp;c.

Cdp.n, De re^imme aerw «rftwrrflir

ex rebus non naturalibus occur* fitaer,fiquis igiturz^rum autco ^« ualefeente cura preferuatiua, aut curatiuatege» re intcndat,aetem in primis moderate oportet, qui fecundû hominis naturâ amp;nbsp;morbi qualitatS declinet p caliditaté temperata, litre fupetflua velcorruptibiU humiditate, quare aerautuna* lis hyemis amp;nbsp;principtj veris non ed conueniés, ni inquit A.uctroisfecundocolligetca.vltimo coueniens eft medico cognofcetc naturä qua* tuet téporû, quoniä propter ipfam flat magis fanitas q per alias cauflas. Vratterea ex fentetia PauliÆgenitæ in libello de tegimine lanitatis. Regiones,Domus,qua funt frigida amp;nbsp;pluuio» fa in quibusfunt fontes mali,ftagna,lacus,flu« mina inundantia fit paludes,maxime iUa in q» L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bus nubes obumbrant radios folates ,vt cótin* ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;git V enetijs fapc,F eratia fit alijs locis tapote autumni fit hyemis fugienda funt, nam ex ma I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lis vapotibus humidis putridis inficitur act fit 1 ab ipfo acre,q fempet nos citcundat,caufantut

egritu

NTCOL. MASSA cgritudincs diuerk, tefte Hyppo. in libelle de acre SC aqua,inquit ipfe,ex varia non folû tepo rö inter fc, fed ex alteratione diuerfa fiuntegri* tudines, amp;nbsp;fanitas, contrario tarnen modo, Ö» hoc affirmât ipfa tertia particula afforifmorum. Et ideo Leonicenus dodifrimus,non finerati» one dixit egritudinéiüâ ab inudatione aquarû amp;nbsp;pluuiæ contra dîfuiflcjvcluti a caufTa ptimi tiua Sic. Si ergo aer a tempore anni vel aliquo accident! altcretur,amp; fiat difproportionalis,3r* tificiofe rcfiificctur, vt exfciccando ipfum cum igné in cubili vel fiufis,aut humedando eu de* codionibus Ä fuffumigijs bene rcdolentibus, vtfunt rofæ,camomilla, faluia,amp; de ali)s fccun dû indigentiâ loci Si téporis amp;nbsp;homina,amp; eft dodrina Galeni nono de ingenio fanitatis fi* ne de morbis cur3ndis,Capitulo.xiii|.

Nota tn qd frigiditas fimpliciter nocct eau flar, ægretudini, amp;nbsp;accidentibus. Contrariatur etiâ nimia caliditas qm refolucndo calorë inna tu infrigidat, amp;nbsp;débilitât virtutes q funt princi pia oîm operationU, qreq timentüiâ maladif* pofitioné fugiant loca putridaamp;claufa plena malis vaporib^j SC maxime vbi funt patientes talc afgritudinc,amp; ta du ipiarum puftularû fiue vlcerû, SClocioncin aqsvbiifii lauantur, vcl abnerfione eu eode fudario, dcofculationcs amp;gt;nbsp;reliques

(DE MORBO GALLICO leliquos contodus rtc. Et tegantur a gri vel co ualefeentes y acre temperatu çû veftimentis ÔC coopcrtorij5,fuplcdulû eu dormiunt,^ eufto diaiitur,a venus malis vtfunt Auftrags 6C fri» gidifrigiditatccongclatiua,quoniam ex nimio nigorc non folû ingroffatur materia vcrûctiâ congclanturfpiritus.Et eu dico conualefcenté, intelligo non folû iUû qui palTus cl t idâ agritu» dinè, fed 8C iUü qui timet incidere in ipfam, tu vero ex didis collige amp;nbsp;îtclligc alia 5 côfequu tut qnoniâ de aere hic fatis di dum eu ♦

C(tp.in.De Rfgiwnif p cilü ©• fotü J', N On minori diligentia vtimur in cibîdo ''' rede q in tegimine aeris didum fit,cum cibus ÔC potus fecundû qualitatc èCquantitate fitdecaufis maximis fanitatis,£C «gritudinis inqtHali rodohä.iiftechni, cibus amp;nbsp;potus mu tâteorp^ multis fpecieb^ mutatiôisctc.qtc fini cibi déclinâtes p caliditatc fine fupflua Hue cor ruptibuli autîdigcftibili humiditatc,boni nutri mfti et facilis digeftiois,et paucarû fupftuitatü dixit nancp damafcenus,dix{ta eft primum in» ftrumentoru cutac, cû quo fi curate poteft pro» 1^3 cueniét.lgiturin primis ficut docct Auic. cap. deeo qgt; comeditur SCbibitur, fit panis ex bono tritico, abextrancis reb^ purgatus, bene fctmcntatus,non multum lalitus,ct naediocriter

co du«

codus,^ faltim p dicm codus quieueritnifi fit aliqua particularis intétio, vt in locovbi de cu ra per afTumptioné decodidnis ligni indicidi* cam. trames etiam eo calleincedantjintreccn tes amp;nbsp;iiiucncs non multS humid«,maxime hu miditaUtindigefhbili.vt funt porei,ÔCagni,ne* que multum ficce,ficcitate terrefiri.vt funt bo» ues antiqui amp;nbsp;cerui ÓCc.,

Sint ergo carnes,vit^lin«, hacdin«,vel caf* trati,diiorum annoru pafcentis pafcua ficca,v» lijnt montes,amp; loca non paludofa,lepörine?iu» uenes.eaprfolin«.fimilitcr iuuenes, gallinarum caponum,aut puUorS paruor3,fecundum tem* puSjautfint perdicum,turturö,fa^iari8rum,tur* dorü,flC auium ncmoraliu,quæ Capiuntur vifco ' vel aliquo-alio ingenio,qu« carnes fint condi» j tar fecundum indigentiam,aflc videlicet vel W»''/' l fir,velalioquouis modo, tü faporibus tempera tis,vt funt pruna cum a^rena,^ parum cinamo mi. Nota tamen'quod melius digcruntur ciba» ria lipa quam afra,^ maxime carnesamp;c.

R cliqua vero genera carnium,funtdimitt?» da, vt carnes porcin« quae funt male fcmp,bo« ùinæ,caprorum,hircoru Qi aliorum animalium i terrenriS.quoniam nocent tam recentes q fali» tc.omnia genera preterca^uium degentium in aqua funt mala, vt funt anderes,anates, amp;nbsp;ali«ï 1 palumbes vt experientia copertum eft in habe*

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tibus

DK MORBO GALLICO

tibus dolores multü nocent, äuget palumbatû comeftio dolores fub cbulitiöe dum digerutue amp;nbsp;materiam fubtiliandorqug pofteafacilius pc netratloca itla aliamq^ fecum ducit materiam, prxtereapifces omnes non funt boni,quia funt feigidi cum humiditate indigeftibiU : amp;nbsp;etiam faliti font mali quonia falita omnia nocent epa» ti.ql fi aliquandocomedantur pifcesdintfqua mofidegetes in aquis claris :vt font Luci,trutg aquarum dulcium:ex aquis marinisTmt Aura« te, Dentales, Sarpene, fit alij huiufmodi pifces Et melior modus codionis ed afTatio.Laftici nianofontlaudata: vt cafeusppter foävifcofl tatem:fontent dure digeftionis.Oua vero quo cunq^ modo praeter indurata font bona, vt oua forbilia:amp; in brodUo contufa, quod a vulgari« bus dicitur brodetü^öC fit cum paru aqreftx vel etiam ftnt cocta in aqua Integra amp;nbsp;defoper po» natur paru agreüs amp;nbsp;zuccari JNota tarnen qä camis quantitas minus nocet ft repleatur quä aliorum cibariorum,dicit Auic. capitulo de co quod comeditur ÖC bibitur,c3rnis nocumentü eft minus nocumento panis quu non digeritur ßCc. Fercula quae conueniunt font vt far deco»

. nbsp;nbsp;nbsp;dum in brodio camis, vel conditu cum amig«

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dalis tritis nifi adfit dolor capitis (quoniä amig

dalx euaporät ad caput)^ panatella aut panis

C infu

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;NICO. MASSA

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;infufus in brodio,Slt; melliffa, SC fpinacbia iuuc

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nis amp;nbsp;borago, bugloG, endiuia, lupulus,amp; ci*

| nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;corca,oïa vero fcre alia olera amp;nbsp;lcgumina,funt

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mala,vt funt caulcs cuiufeunq; generis,fiuevi*

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rides, fiue rubjï.fiue albae fint,qucnia générant

| nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;malum fanguincamp; corrumpuntmafTam humo.

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ralcm,éC excitât dclores,vt experictia patct Ä

ratiÓc, dicat antiqui gegd de eins vin vcIint,6C legumina funt mala qm inflat amp;nbsp;générant fan* guiné mclancolicu vifcofum nÓ bonö, dantur \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;align caparcs no faliti,amp; fi fintfaliti extrahatur

falfcdo per infufioné aqiiæ dulcis amp;nbsp;melius per cbulitión€,fintcp conditi c5 agrefla amp;nbsp;zuccaro quoniâ acetS nocet neruis magnifiée amp;nbsp;cauffe argritudinis. Saporcs conueniétes fint fadi ex ^ amigdalis,mcta,cinaniomo, 3jrcfta,amp; alijs sy 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'’ üalentibus, nâ cinamomo fecundu oem moda

if jadpiinifirationfs conFert fiomachovigorando djgefliuï virtutc,prodeft frigiditati amp;nbsp;opilatio hibus epatis; Sed alij fapores vt fadiex finapi veUciS 01 c.non funt boni, quoniifaciunt ebu litioné humorS amp;c. confediones Äcondita q funt bona,crunt vt amigdalat, pines, coriandn, anifi,mirabolani Kebuli,ÓC de alijs fecundu di*

uerfas intentiones. Frudus cés funt mali quo* niâ générant fänguinf aquofûm aptu corrupti* oni, fed meliores funt amigdals auelans align / Äre*

ED MORBO GALLICO

6C récentes,fiftici, vua matura,pruna damafcee na,Cetans acetofa,mala granata dulcia amp;nbsp;mitia, paffulaCjóO alij iuxta tempus amp;nbsp;indigentiSfCo» ~ medendi auté tempus fruâuûeft ante cibum, qm facile digeruntur Cic. Sed alij frudus lunt dimittendi, amp;nbsp;maxime poma, quonia vt tefta» tur Auerrois audoritate Auenzoar, polTunt generate ethîamp;àamp;ptifim. Et Auic.fecundo ca* nonis dicit quod générant malos humores, SC febres malas,amp; affiduatio coru comeftionis fa cit inddere indolores neruoru, qre funtdimit» tenda. Vfus vero alioru fruduü fecui^üiudi» du necelTitatis eligantur 6lt;dHrnc dfpolitioni potus conuenienseft vinu mediocre non vino fum ,nccp aquofum multü,medij coloris,lt;p vul gares aurelü appellant, fit etia vt docet Auic. i.can.cap.de regimine aquae amp;nbsp;vini,mediü in» ter antiquü amp;nbsp;nouu, claru non albü,boni odo» ris amp;nbsp;faporis, non multü dulcc neep poticu, fit hoe qm dulce generat oppilation^, nouu pdu» cit abebulitionéhumorum,fit di5|intcria,vetus vero ed pauci nutrimenti,qd fi non poffethabe ri, vt contigit, in regionibus in quib^ da vina funt magna, linfctur cum aqua duld non pa» ludofa, fed fit a ftumine dato, aut exbono pu» teo, St fi fit fufpitio de aliqua mala conditione aquae,coquatur ad ignem, qui ignis confum»

C x met

NICO. MASSA

met earn. Vel fiat fibi vinum tempore vinde* miarS cummedietate aquae.Neep audiendt funt emperid amp;nbsp;fine ratione loquentcs ÖC dantes vi na vinofa,quantitate maximaquoniä funtceci. amp;nbsp;idco parcendutfi^i^ ipfis quia nefdunt quid faciunt,Et ne credas verba mea finç rationed audoritate prolata. Audi Galenum libeUo de flQbo^bmia,fumma (ccunda,c^tulo II. Ingt internpqratos uini potatores ^ gulofos,nullo iuuabis magifierio^farmacans vel flobotomäs aceruant enim cito multitudinchumorum inté» perate die^tatiamp;c. Hora vero comedendi eft elediua pro aliqua caufTa aut,p regimine vnilt; uerfali.De prima horardico detur cibus fecun* dum indigentiam, anticipado vel poftponedo quod fi no eft impediens, dixit Auic.capitulo de co quod c6meditur amp;nbsp;bibitur, qd tunc eft hora comedendi quS appetitus infurgit,Scd ft eftet mala aliqua difpofitio ftomaebi, ita quod aut nihil, aut multum appeteret, eligatur bora tcrtiaiwn,quoniam tunc eft iudiciu, quod fto« machus fit a fuperfluitatibushefterni cibi emu daius amp;nbsp;fatis ad nouum recipiendum difpofi* tu»,ga in node virtus vnitur amp;nbsp;melius digerit, et eu in mane nondu fit fparfa, fit melior dige* ftio, q fi tardctur, tn in hocctilattcndcndu eft cofuctudini docSte Hyppo. 6C Auic.primoca nonii

DE MORBO GALLICO

nonis quod aftiimatAuer.primo phificoru.qa cÓfuetudo eft akera’natura, ordinate praterca comedendu eü, vt qua funt faciUs digeltionis jj, pracedantamp;quïdurevltimo commedantur, quot;r-amp; potus non fit ante cibum, ncq^ poft,fed có» nbsp;nbsp;nbsp;-j

medendo bibatvtcibus reddatur aptior addi» gerendû,àxit Auic. potus poftcibu facit opi» lationé quoni^facit cibum indigeftu pénétra« te.' Et poft comeftione comedatur aliquod fi« giUans ÖC confortans ftom3chü,vt funt cotian dri amp;nbsp;ftmilia, amp;nbsp;omnia comefta bene mafticS« tur, fuauiterq^ amp;nbsp;paulatine potus fugatur, fint ctiJcibariavniformia qu5tu poteft, quoniS vt dixit prin.loco praeaUegato,nihil tä cotrariû di geftioni, vt funt cibaria fimul fumpta,qu3c fint diuerfarû virtutu pugnant inter fe,quoniâ vt ip fc atteftatur a duabus impediuturpartib^, vna eft diuerfitas in digcrendo,quia qd ex eis eft in« digeftum admifcetur ei qd digeftu. Altera eni fic diuerfa comedendo plus comeditur qpar fit Quare cibaria vnius virtutis laudat Auicena, amp;hoctäinmanc quäinferefPraeterea cænafit breuiorprandio,8lt;, fpacium inter prandium amp;nbsp;cænS eft faite o Ao vel decern horarû. Et cæna fit fimplitior. Sedeomeftioeû pafcientibus ta» lem morbum eft fugienda, amp;nbsp;potus in codé ci«

f atho, ÔC maxime reliquiae quae fuper abundant 1 infirmis £4 caetera.

NICO. MASSA

Cap.UU.de regimine repletionit

amp; manitionis.

O Vmmopcre repletio amp;nbsp;inanitio fugiende ” x^funtjtam cibi quam potus docente Hipp.

fecunda parti.apho.Et Auic.fêcund3primi,C3. de his qus proueniunt ex bis qua; comedutur £lt; bibiintur.Nutricns mutat corpus £lt; qualita« te et quâtit3te,fed ex quititate proueniunt op» pilationcs amp;putref3lt;ftiones amp;nbsp;faf}idiuni,amp; fi diminu3tur,proucnit ex co adthypfim. Ratio horumclarifTima en,cum ex nimia repictione occupetur virtus quæ eü infiruinentum naturas fine quo vana efTent alia inftrumenta medicina lia.Et ex nimia etiam abOinentia fit confum» ptio radicalis humiditatis,amp; pcrcöfequcns ca» loris inn3ti,amp; ducit ad marafmum fiue ad pthi firn,tarnen cum argritudo fit materialis amp;nbsp;de re pletione debemus potius minus cibare qua fu* perflue nifi ciTet aliquod ita pofiuIas.Quomo» do autem dic^a fubtilifTima in afTumptioe ad ligni fit conuenics fine ifio timore in régula af fumptionis ligni intclligas. Sint ergo diligetes infirmi amp;nbsp;conualefcctes in qualitatibus amp;. qua* titatibus,6C horis cibariorum amp;nbsp;potus tam vi* ni quam aquæ,dico aquæ quoniam fi aquafola fumatur,hutc difpofitioni multö nocet,Ä hoc fecûdü omnemodû admmi drat ion is, maxime in bal*

DE MORBO GALLICO

in balneis ,amp; potus nimius,nocet ftomacho, £C neruisjinfrigidat epar,fanguinc,amp; fphitu.qua» re nimius aquæ foU^ vfus ell dimittedus.Et vt bteuiter me ab iftis expédia a nimia quouis mo do repletione amp;nbsp;inordinata cibationc,qui timet hanc difpofitioné C3ueant,quoniam ex caufis oerlongatibus ipfam funt cibaria nimia amp;nbsp;ma» lus ordo:dixit Galenus fecudo de accidetiÄ motboxaufafrigidimoïbieft plsnitudo cibi ^ potusfStudere oportet etvä in lenitione quo* tidiana uentris ,amp; fi non eft naturaliter,fiat arti» ficiofecumfuppoHtorijs,velclifteri communi «^ aut CÛ pillulis madicinis ,de fumo tcrrs,vel ali* quo alio ingenio mcdicinali ôte. Et ego cog» nofco multos viros ÖC muliercs q in hanc cc» ciderunt difpofitionem qui a malis accidétibus didæ ægritudinis ex bono regimine cibarioru CepafTüptionemquarüdam pilularöaut alia* rum reru leniétium amp;nbsp;euacuatium ventrem fe» cundum naturS morbi amp;nbsp;coplexione amp;nbsp;fexu/ preferuati funt vfep in hodiernu dié vetbi gra» tia,cum pillulis de fumo tcrrae,vel fctidis; aut mafticinis,aut nodris infra fcribendis vel ex infufionefcnxamp;dealiis fecundum necclftta» tem 01 extera.

C 4 Cap.

NICO. MASSA

C4f .V.De Somno,amp; Vigilia^ amp;nbsp;mo^ tu, amp;(21ii^(^ ^ ftmul,

SOmnus cum fit prorcHaurationedefatigS* tionis necefTarius ex fententia Ariftote.de fomno amp;nbsp;vigilia,vt melius poft fomnum vigi' lemus,ideo eum reguläre oportet.Et cum Ça* lenus tertio tcchni, amp;nbsp;Hali in cómento fomnö 6C vigiliam contraria priuatiua efte dixerint,ct idem de vigilia facere docuerunt,nam vtab ip fc Galeno tertio interioru colligitur fuperfluus fomnus humiditatem gencrat,ÖCnimia vigilia cxficcat corpus. Sit igitur Ibmnus temperatus, non minus oAo horarum: nam virtutes p fom num acquiruntfortitudinem, vt dixit Auicen. tertia primi neep nimis prolixus, quoniä ex ni« raio fomno ftuthumiditates mais catarres hu medatur amp;nbsp;infrigidatur corpus, quæ res valde contrariaturhuic pgritudini,necp fit fomnus im mediate poft cibum,fed fit per duas horas poft, diurnus etiam fomnus amp;nbsp;maxime meridianus nocet magnifiée,quonii generat reumatifmos, xgritudines frigidasjVt dixit Auic.loco pre allegato.Tamen fi doloribus, nodurna ges im pediatur,fiue fomnus, vt fere in omnibus iftis contigit, dormiat in die, verbi gratia,in mane vfcp ad horam fcxtam,vel in alia hora fecundu necefrit3tem,ÓC in alijs obferuetur régula medi corum

DE MORBO GALLICO coTum.Notabis tarnen quodlaudauit Auicen. Summopere inceptioné fomni fupet vennë amp;nbsp;in ifta ægritudine multû confert,qm digeftio finecibiinftomacho pixparatio ftt mcliot. Fugienda eft edâ dotmitio cum laborantibus talimorbo,autinleAo vbi ipli dormierütquo» niam multi fie infedi funt.Ët quis fomnus qui quodâmodoquies efteenfetat patientibus, no tarne quies fimpliciter prodeffe videtur,fedma gis videmus labor é amp;nbsp;exercitationes conferre, quare patientes talem agritudiné vel timentes nullo paftofint ociofi, fcdambulcntvelludo parus pils excrcitétur, fi funt diuites fiC iuue« nes:nam laudatur a Galeno mirum in modum. quonia in ipfototius corporis partes mouftur. amp;nbsp;fic fit refolutio amp;nbsp;rediftcatio partium auda* rum malarum. Et multi folo excrcitio qui fue« runt robuftiliberati funt perfede ab ifta egritu dine cum bono tarnen regimine in alijs rebus non naturalibu3,SCideo tales funt exercitandi aut domefticae ambulado, finelaborado vel lu do aliquo ludedo quo corp9 exercitetur, vt ex dtatavirtuteabiftis,cxpellatur aut mor bi mû* teria re ftificctur'lseq^ balncis aut fricationib^ loco exercij in ifia sgritudine cu malis accidé« tibus vtendum eft, quoniam fiprouocatio ma» terix ad membra exteriora amp;nbsp;fic redditur xgri

C 5 tudo

NICO. MASSA

tudo cliFficiliorBcurac.cum fit materia ifia in obediens ad mebra longinqua fparfa.

C^p.VLDc animi paffione amp;cottti»

PAfftones animi pofiremo loco reguläre docens fecundum Galcni dodrinSloco fupra allegato caufarn affignas ipfius: nJ ex malis fepenumero animi accidetibus fiunt pgritudines cronics mak, ob mortificationem fiuc infrigidationc fpirituum vel fuftocationé caloris innati qeft nature inftrumétum.Etidê tertio teebni dixit oportet ab animi paffioni’ bus abftinere.quoniam mutât corpora ab ca q eft fecundu natura cofifictiä.ßC funt vt ipfe cnu meratâ.ire, triftitip, furor, inuidia, amp;nbsp;timer, ÖC Auic.capitulo de co quod comeditur et bibitur qn funt animi accidëtia horribilia impediunt digeßionf ÖCc- Lptentur igitur amp;nbsp;fint iocundi: fugiat plorâtes ÖC loca trißia.fint in iocis eâtile nis,t?C fabulis qup fint delcAabiles SC iocunde Audiant fonos ÖC voces fuaucs.Et lient in vb ridarijs:^ cum amicis charis Ä fi funt ßudiofi leganthiftorias iocundasneq? multum dudeât maxime matena difficilcm. Medicus vero at» gris certâ falutem infirmo promittat: a flatibus vero veritatem dicat.Prodeft multum vidcria medico grain famofo dodo cum veritate, de quoinfirmi confidant,non vt funt deceptores

DU MORBO GALLICO

fine arte,dicatep medicus quoi Tunt fanitati relt;-ftituti deterius qui fe habebant. (Quantum vc» to confidentia de medico in mala xgritudine coferat teftis efl Conciliator diffcrctia.c.xxxv Audoritate fere omnium antiquorumfRo prae termittenda confidcratioe in coitu.in tali difpo fitione cOe putaui cum patictibus talem agri» tudinem de fado nullo pa do conueniat, cum ex nimia materie repletione p totum corpus,ct ex defedu virtutis epatis,non nifi a coitunoua qusdam débilitas membrorum amp;nbsp;infrigidatio cxpedetur,S(. ideo efl dimittendus,ct quanuis Galenusdixeritquod coitus tempcratus con* fcvt,dicendum tarnen eft non quibus defieiunt

• 1 nbsp;nbsp;nbsp;conditiones fanitatis^giSt etiam ipfum con*

• 1 nbsp;nbsp;nbsp;ualcfcentes,etqui timent talem agritudinem, amp;nbsp;maxime coitum cum mulieribus menftrua* tisdenouo etinfedisifta aegritudine,/quod fi forte quis cum muliere infedacoiucrit laue* tur partes iUe poft coitum cum vino albo ca'i* dovelcumaceto,quodmagis mihi placet, vt fiat confortatio mebri et prohibitio corrupti* onis ad illam malam qualitatem ,et fic ftet i fuo

; robore mebrum confortatum ZSi veto qs cum ifeda muliere coire voluerit epfatuu eft,lauctut vulua cu vino aut aceto ct mebru virile cu ace*

• to,quoniam no fit imprimtre malâ ilia quaUta* te,€t no morctur in coitu,et poft lauetur mebru virile

NJCO. MASSA virile ut fupta Ä ecoiitr3,fimulier cum viroin fcAo coiuerit,lauet uiri mébrum,amp; vuluï,antc amp;nbsp;poft coitum,amp; nó morftur in coitu.Etquo* tnodocuque fit coitus, nó fit fup rcplctionc.ne« qt corpore re(oluto a quacunqt caufa,nl exte« nuatis fempereft malu$ëC caufa recidiuationis ut experictia patct. Et préparât ft eft fupBuus ad nou! receptionem taks difpofitionis, quare nimius dimittédus eft in quocueptanquä qdno duü amp;nbsp;mortiferum,qa corpus infrigidat à re» foluit virtutes cordis epatis amp;nbsp;cerebri quare de regimine in rebus non naturalibus fatis didum fit ëCc.

Clt;tp. VILDe modo euacuandi fecundun diuerfttatem cgritudinis,qui modus efl una fanandi regulti.

SEcunda £C tertia rcs,có quibus adus medi» cationis cÓpletur eft medidnarS exhibitie, Ämanualis operatio.vtfupra didum eft, hac in parte igitur de farmatijs que faciunt ad curi iftiusmorbitradabojfedquoniarn multi funt modi qbus medici hanc egritudinem curant,ut quotidie in modis curation urn 3pparet,ni qdl hanc egritudinem folis euacuationibus fanant maxie fi cgritudo eft noua, amp;nbsp;uirtus egri fortis No fanât gdem fi antiqua eft,aut noua c5 mul» ta materia,ÓC debilitate uirtutis quoniâ cû ma» teria

DE MORBO GALLICO

teria fit admixtapntotû corpus in tota mafTa humorali^ion poteft ca cuacuatio p farmatiam cradicare.Neq^ cufit vifcofayirtus digeüiuo* tûutfuntfyrupipotcfieâdigcrere,ôC ideo in» diget fortioribus medicaminibus. De quibu# dicam infrafb^unc uero de illis que faciunt qn materia puftulofa aut dolorofa pauca cü, cum admixtionchumorum fubtiUü,qui fuut faciles ad euacuandumiNeq^ propter hoc dico quod idc euacuationes non tint etiam necetTaric ante ufum aliarum medicinarum fortium, quoniam quacuneputimur curatione femper necefieeft corpus inprimispurgationibus cóuenientibus huiemorbopurgare. Et etiam aliquando fto» bothomia./Sermo itacp iftcerit de curatione que fit per euacuationem farmatiac^obotomix, amp;nbsp;uentofarû'fNeq^ alicui fit graue fi fyruporû, decoftionum,eleftuariorum,amp; aliaru medici» natu vittutes,8C defaiptiones particulates,ab alijs etiam doâoribus fetiptas hic ponâ,quoni* ammeaefi intentio nouos edocere medentes qui carent cognitioe uirtutum medicaminum. His uero qui fciuntamp; cognofcunt nil nocere putaul. Rem ipfam igitur aggrediat.Sed quia expedit digefta medicatiamp; moucte non ctuda ut dixit Hipp.ptima particula aphorif.St dige* ibo in calida eÙ ingtoffate fît in frigida eft fub» filiale,

NICOL, MASSA tiliarc, digeratur ergo fiuc pracparctur materia in primis idius morbi,fi eft puftulofa vel cum multa admixtione humorum fubtilium, vt ha* beri poteft ex fignis diflis, cum fyrupo de fu* mo terrae, veldeendiuia, fiuc de lupulis, ad* dito fyrupo rofato zuccoranio vel mcllino, aut de fticados, fi rnatcria fueritgroffaamp;do* lor capita humcrum amp;nbsp;iundurarum, quod faepe nt a principio, filt; linfentur fyrupi cum aquis appropiatis, vt eft aqua de fumoterrae, de endiuia, de boraginc, de bugloffa, de fo* latro, de andacocha quæ eft trifolium, fi ad* funt dolores,vel cum aqua yuæ,fi non eft idem cum andacocha, vel cum decodione cpithimi JVlcfue,aut cû decoâionenoftramagiftrali,in» -fra fcribenda,vel cum dcco^one fenae in aqua Ia,lt;fti^modus quarum infra ponetur. Et in hu* iufinodi digeftiuis addatur plus de vno fyrupo amp;nbsp;minus vel equaliter fecundum neceffitateffl quae cognofcitur, per fortitudinem accidcn* quot;tium, hoc idem dico de admixtioneaquarum cum fyrupis, vt faciunt pradici, amp;nbsp;vt melius verbameaapprehendantur, ordinetur (Vrupis verbi gratia fic. Recipe fyrupi de fumo terra;. iJ;:^«««*“?-^!^^.- aquarum , lupulorum, boraginis, folatri,an.f.i.mirccct fumatur in aurora,adu calidus, et fit fpatium quinque ho*

tarum

DE MORBO GALLICO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l

rarumvfquead prandium, quod fi fucritdo» lor capitis, aut aliorum membrorum fiat di» geftiuûcum fyruporofato, de fticados,aut epi thimo fi apparent puftulæ cum liuore, fit fie etiam adde aquas, vt aquam yuæ trifolif, fumi terræ,fit decodiones Iccundum indigentiam, verbi gratia fi funt dolores neruorum.w.fyrupi b-^^ J^b defijrnoterrât,defticadosjofati-an.'^.y.aqua* '^’' '^?• rum buglofræ lupulorum, yuæ, aïbitii.n'i^c?,* vel potes loco aquarum ponere decodionem epithimi.^.üb vel dccodionem noftram, fit fic fecundum accidentia huius aut alterius mot bi reguläre, fit hoc non folum cum medicami» nibus hic a me pofitis, fed cum alijs etiam in libris medicorum fcriptis, Sed vt procerus tu» us,in curatione fit rationalis, faibam lyrupos» aquas, fit decodioues, cum fuis virtutibus fit proprictatib9,ct primo.Syrupus de fumo terrae maior defcribitur a Diuo lVlefue,in fuo antido» ,s, *,j ^ tario,diVhncione.vj. ct eius virtus efi vt ipfe re -t f'^i fert, confortare flomachum, et epar, et curare ö r^i’ morbos cutaneos,vt funt fcabics,lepra,impeti» go, et aliat qüx pendent a materia (alfa* Ape» tit etiam opilationes membtorum nutritiuo» rum,etfummopereconfett puftulis etvlccri» bus morbi gallici,fiponatur in medicinis, et di gefiiuis fit caetera.

Syru«

icoq w ASs^ | I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/Syr^i aute dejmdi^a gefcriptiones funtmii!* :

r ''^ ^ tacjT^ mea quidè lententia convert in hoccaïu nbsp;!

l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fyru,deiüccoendiuiaramp;eftmagiftralis,dcfcri* |

ptio vero dl ifta. K. fucci endiuix depurati li* j bras.viii.zuc.fini Iib.\^$.fiat exdsfyrupus fc' ( cundö ariem, virtutcs cuius funt iüx, cofert Ho -quot; nbsp;nbsp;nbsp;-^ macho calido, confortât epar,^ fcbrilfcalidi»

' tatemextingit,6Cideoquandocumiftaxgritu dine eft febris complicata^fto memor de lyru. de endiuia,hoc idé dico de aqua endiuix,vt col ligitur ab Auic.fêeSdo canonis,capitulo de en» diuiafOefcriptio fyru.de lupulis credo quod fit magiftralis nunq meminime legiffeapudvctc rrs,ipfam,fcd defcriptio pofita ab autore lumi» naris maioris eft ifta.Hf.fuccikipuIorülibras.ii i j_^ , ^ fucci fumiterxlibram vnâzuç.libras.ni.purifi ' i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;centur fucefS cum zuc.fiat lyru. Et virtus,eft

T ' .^ ' mundare languinem amp;nbsp;colerj, amp;nbsp;fic extinguit lgt;t:,'f.A caliditatem cpatis,ÓC remouct idericiâ amp;nbsp;cuta , H • neas xgritudines, confert afmati, amp;nbsp;aperit op» pilationes fplenis,vtcolligitur ab AuiefeeSdo y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;canonis,élt; a Mefue capitula de volubili,quart .

multum confert huic difpofitioni.Syru.rolatus mellinus ÔC dicitur a Nicolao mei rofatum,(iue rodomel,vel fyrupus rofatus 6C dicitur ielenia» K bin^Ä eft etiam lyru.cx tnfufione rofarü ÔC de* ' ^ fcribitur a Diuo Mcfux loco dl do, funtfere V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eiufdé

DE MORBO GALLICO . I 'tiufdè virtutis,nam melrofatû confertfloma» ''^J^^X^I cho debilijdigerit matcriamphlcgmaticä grof* ^ fam tam in Romacho quam in epate,^ redift* nbsp;nbsp;nbsp;' I

cat membra nutrientia,äuget ealorem digefti* i uum amp;nbsp;confortât cerebrum,cófimiles funt vir* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

tûtes fyru.rofati,de 2ucc3ro,niri quod funt de* biliorcs,quarc cofert materia non ita grofTa ex iHente^yrupus defticadosdefaiptionis loco, vtfupra,confert fgritudinibus frigidis' neruo* rum,confortât ftomächum,6C caput,digcrit ma teriam phlegmaticam amp;nbsp;melancolicam, amp;nbsp;va* lt;^^1 let ad omnes aegritudines neruorS frigidaSjSy*

* tupuj etiam de epithimo deferiptio cttantpont ^ .^^ p^ tur a Mefug fexta diftindione antidotarq, dC .-» p^f--confert fcabiei,8C faphati,vlceribus malis me* lancolicis,in e^us funt humores mali aduüi,ëC digcrit materiä ftoflam,in qua diuetfa eft mix tiomelancolicaKmaligna,amp; ideo eófertrnuV tum huic difpófitioni ÓCóV irtutes autem aqua rum endiuix fumi terre amp;nbsp;lupulotum ex virtu* libusinfuisfyrupis dldis habere potes, fed virtus buglofcamp;bor a ginis,eft confer tare cot amp;rcftificare fpiritus,qui eft inftrumentum na tur« cum quo expeUitur nocitiuu Stef SolatrS confert huic cgritudiniprohibendo ebulitionS humorum ,amp; ideo ubi materia mouetur, fa da cbuUtione,ad membra fiué fint iunduræ Gue

D partes

NICOL. MASSA

partes cutaneae.Sifolatri aquam cum alijs con* ferentibus huic afgritudini dabis, erit uotabile pra^fidiunÆandacocafiue trifoliû fua proprie* tó „VvZitate conftrt doloribiis ncruorum confortando virtutem naturale mébri,SC ideo dixit Mefuæ fumma fecunda fui-grabadin,audoritaté Diof coridis,quod fccundum omnem modum admi nifirationis cSfert cgritudinibus ncruorum ÖC appellat ipfum ziniam,vtquida expofitor fen* tit,fed de hoc non facio vim cum illis quidicut quod eft yua, na yua cofert doloribus neruo* turn a materia frigida Ä aperit opilation^s epa tis a materia cruda fiC ipfam digerit, vt dicit A* uic. fecundo canonis, capit.de camepitheoSjSC ideo fi cum dictis aquis linfentur fyrupi crunt digeftiua conuenientia.TÏota tarnen quod funt multi alij fyrupi,amp; aquae couenictes huic segri» tudini,tam primarie quam corrçctiue,fed ifti di lt;fli funt vfuales, Tu vero fecundum indigentiS vtere inisÄ alijs,addc in quamcuncp qualitaté quoniam particularcs proprietates indiuiduo» rum particulari indigent iudicio.PofTumus eti* am in digerendo matcriam iftam dare decodi» ones dodorûamp; magißrales,inter quas fummo gt;nbsp;pete laudo decodionem cpithimi Mefuæ, in iûo antidotario didindione lèptima et ponerc vncias tres didæ decodionis cum f .i. 5^. fyru* i porum

DE MORBO GALLICO

potum aut vncias duas,fecundum neceffitatem vt dixi fupra, quoniam mirabiliter cofcrt^ pat confortando fanguinem mundificando, amp;nbsp;ip* fumreftificando.Et fic erit digeftiuum nobiUquot;^ us præ alijs in tali ægritudinc, maxime quan do eft cum multis puftulis in quibus prædomi Ilium humoris mclancolici apparet,fcd aliquä* dopoftumus di ft am decoftionem tribucte in maiori quantitate,vtputa vncias vj.vel plus fit crit folutiuum fatis domefticu euacuans ab cpa te amp;nbsp;venis materiam malam permixtam, quæ bafts iftius ægritudinis eft. Et ego multos fa* naui in principio iftius 3cgritudinis,ex potu co tidiano iftius decoftionis digerendo vt fupra, amp;nbsp;euacuando,Slt; quando volebam augere vir» tutem lolutiuam, admifeebam eleftuarium ali» quod, vtputa confeftionem hamech. j. vij. fit lie mihiamp; ægrotantibus bene fuit,amp; aliquâdo ego addo ÔC minuo res ingredientes fecundum , indigentiam,fæpe vfus fum dccoftione epithi» i mi fine agarico,ÖC kpe addo in vltimo pulue» tem hermodaftilatam exiftentibus doloribus iunfturarum, defcriptionem cuius ponam in* fra, amp;nbsp;bene fuit,cum bono regimine difto, öC fiobothomi3,bis autter fafta,intcruallo vnius

\ ebdomadæ inter vnam St aliam interpoftto* D 1 Etvbi

- NICOL. MASSA

HÉt vbimulta quantitas puflularum maîaruap» parct,cum ventofis fcarificatis faepe appofitis procedo,amp;aliquibusinterpofttis diebus reite» ro ipfas.Sic enim in materia grofTa paulatim di ’‘*^^’’‘'‘^'gerendoôCpaulatim euacuando iubent antiq ‘ procedere maxime Auic.prima quarti, cap. de febrephegmaticagt;fcdquoniâ hic ferme de di» geftiuiseftdida ifta incidcntalitcr fufficiant, ad digeftiuaalia deuenio,^ eftdecodio ex in uentione noflra mirabiliter conferens huic fgri tudini nouîc,6i antiquae,digcrit ÔCcuacuatma* teriam eterogeneam ex diuerfitate maligna ex* iftente in epate amp;nbsp;ali)s membris,rcélificat vit» tutem membrorum nutritiuorû,et deferuientiS, inundificatfanguinem a phelgmate crudo,etip fum redificant,remouct defedationes cutané» a$,amp; exiccat materiam frigidam inmébris ex» terioribus longinquis, confortât cerebrum ÔC corroborât omnes virtutes corporis.Cuius hpc ? ƒ eft deferiptio.R.foliorum fenæ.f .ÿ.fumi terra •^•’♦car^*®™™ veneris.f.ÿ.fcolopendriæ.^.;^» *P’*J’’”’'ît*’’™l,an’J‘'vi|*polipodi,'.f.iii.florSbu* glofp,boraginis anj.vi.liquiliticrafc.j.iii.colo quintide.j.ii.elcbori nigri.j.i.y. mirabolanorâ indorum.j.vii.prunonim damafeenorunume» i ro.xii.(cbeftcnnumero.x.tam»indorû.f.i.luc» ci fumi terre hbrara vnam.aquæ fumi terrx.q.

f.mifee

DE MORBO GALLICO

XmifceöC fiat deco ftiofecundum artc,SC fa* da diligenti colatura cum expreffionc,fumatuï pro digeftiuo cum fyrupis iam diâis,quæetiâ eft domefticum euacuatiuum, Vel có ipfa dit» foluantur ele ftuaria ad foluendum,ÖC dus dofis pro digcftiuo cum fytupis4.iü.£lt; fola pro eua cuatiuo.5.v.amp; plus ^ minus fecundum difpo» tionem patientisöC virtutem fit tempus,amp; cü eleduarijs quanta pro difiblutione fufiicitSCc. Multos etiam cum ifta dccoftione fanaui dan* do ipfam pro digcftiuo in pauca dofi cu fyru* po rofato velalio IccSdum nccelTitatem, ^ pro (olutiuo in maiori dofi amp;nbsp;tu efto prudens amp;nbsp;na qerrabis dando fecundum indigcntiam/Alia etiam vtor dccofiionc quæ digerit materiam gtonam,amp;foluituentremleniendo 6lt;. conferfc iuuamento notabili huic agritudini,amp; eftifta. ^ Recipefenc.^.ü.aquxladisUbras.ü.ç « infun» dantur per diem 6Ç no dé^einde buliant bnÆ tione vnaëÇ coleturj quæ colatura eft in pauca quantitate,puta^.iii.degeftiuum bonum, amp;in maiori quantitate foluit ventrem folutionc leut i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fit potcs in iftam etia ponere fyrupos amp;nbsp;difibl*

1 uere elcftuaria,vt didum fuit in aliis,Valct eti 1 nbsp;nbsp;nbsp;am multum amp;nbsp;eft experta decoftio fada cü po»

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lipodio, cpithimo,ÖC ordeo ante partes æquales

t amp;dccoquantut in quantitate fuKicienti aqux I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D } ladis

NICOL. MASSA

ladis, vd cum iarn didis dccoquantur fecundo diucrfas intcntioncs. Etficex didis habebis medicaminadiucrfa digcfHu3,t3m materie an* tecedentis quam coniunde experta in ifia argri tudine,quac fi conuenienter adminidrentur pro cul dubio præparabût corpus ad refolutionem eradicatiuamjeü qua fit perfeda morbi fanatio vt etia per fimplicia in didis ingredientia fa* cilimcperfuaderipotefl. Fada igitur aliquali fubtilationcjdigeiiione fiue præparationc cum «gritudo fit materialis, O' de rcpletionc, quod cuacuare oportet nulli dubium eft.quamuis pie nitudo non fit cauffa primaria, quod autem »gritudo repletionalis indigeat euacuatione tedatur Galenus comento iliius apho, quæ» cunejjrg^udines Hunt de rcpletionc fiCc Sed ejUoniam cuacuatToncs aliquando minoradux, 0€ aliquando eradieatiux ftunt, in ida igitur x* gritudinc, conucnit prima cuacuatio minorati* ua,cum nonfit xgritudo feruans matcri^mad vnam crcticamfiuccradicatiuam expul/ionem fed cronica in qua de nouo regenerantur mate* rix, amp;nbsp;ideo paulatine digerendo, QC paulatine cuacuando allcuiat naturam amp;nbsp;prohibet multi* tudinem idius humoris facientis diucrfa aeçilt;, dentia vt funt pudülx dolores Sic ./~Scd nota

DK MORBO GALLICO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

quôJ cjui fortiter euacuant in ifta «gritudine I fspe exterminant calorcm naturalem,ÓC euacu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|

ant materiam fubtilem clt; groffse remanent amp;nbsp;fie igritudo deterior reditur* Quare minorati uaeuacuatio crit in primis cum aliquo ekdu^J^ .lt; xA.« * tiobenedifto, verbi gratia, cum cleftuariolc* nitiuOjdefebeftenjCÓkéUone hamech, ctêftüa rio de datais, de pftlio montagnanae, de fucco rofarum amp;nbsp;alijs vt cum vno iltorum autcum pluribus fimul mifcendo fecundum neceOitate amp;nbsp;virtutes eorum, de quibusdicam infrä^äC hoefi materia fucrit cum dominb humorum fubtilium, amp;nbsp;puftulofa Sic. qux tleftuariapo» tesdare in forma boli cum zuc.veldilToluta cn aquis appropiatis iam diftis, vel cum dccoftv onibus fecundum ægri voluntatem. Vellocó eorum vtcre pillulis, fialiqua cauffa ipfas po* ftulabit, aut ægri vel morbi. Et funt piUulaede furno terracj^vel aggregatiue,vcl pilluli badac cumjiweis,aut cum pillulis fetidis,vel cochijs vel cum agatico trocifcato, fecundum diuet* fas intentiones dando de i^is, folis,amp; mixtis, duabus aut pluribus fecundum earum virtutes 'vel fiat cum aliquo alio farmaco cquiualentc ■quod fit fecundum naturam morbi, amp;nbsp;vïrtu» tem patiënt is.

D 4 Sed

* NICOL.^MASSA

^Sed ne le decipiant nonuUorum euacuationes fortifTimx, qux non folum funt horribiles, fed in veritatc funt caufTa augumenti iRius morbi, quoniam débilitant Homachu, Si epar, ex qua debilitate fequuntur maiora accidentia,£C eau« (Tx ifbus xgritudinis conroboratio. Ideo debe« inw5.fvm cyacuantibus benedidis cor redis ^* cederej/quod fi quis dicat materia iOa, vt dixi* mus, ert vilcofa groffa,quare indigeteuaeuäti» bus fortibus^hoc refpondeo cfTe verum,fedde* bemus facere vtdocctAuic. prima quarti,fcc3 dum necelfitatem medicinam debilem fortem, fiC fortem debilem,vt fi damus eleduarium de fuccorofarum,quod cR medicina fords, debe« mus darejn pauca quantitate ita quod educat bis aut ter ad plus, amp;nbsp;dare cum ipfo eleduariu lenitiuQ,vel aliud non Jaboriofe euacuans,ficu» ti cR hyerapigrajnquit Auenzoar primo thy» fir,cap.defcifruris labioru.omnia laxatiua qux violçnj:er Öf impetuofe taxant trahunt humorc a toto corpore, ad Romachum, amp;nbsp;purgat totu corpus Romacho replcto remanente,ßC cü hoc ctiam tails medicina habet totum corpus defies care,quare humor malus in fubdantia Oomachi habet remanere, quod fi ife eft,vides quantus fit error illoru, qui accipiunt pillulas,a quibuf* dam aromatarijs quae taxant vf^ ad (anguine.

amp;ifli

DK MOIIBO GALLICO

ÎC ißt aromatari, male faciunt dantes huiufmo* dimedicinaslaboriofas fine confilio medteoru in quacunep artatejn quoeûq^ fexu,ÖC tempore » amp;. lie funt in cauffa qi multi toto tempore fux vitac cü ifta peflima xgritudine remanent .Non minor error iUotum ell qui decoAionem collo» quintide, £lt; aliaru return tq naturâ veneni habet fine aliquo correó^tio tribuunt, addentes fup cautTam primam «gritudinis, quf eft epatis de» bilitas,quare ne firn nimis ^lixus, dimittohoc, ÖCfufficitme medetes excitaffe, vt ab idis fugi ant,öl mitiora fequâtur medicaminafEt vt cla» ïius me inteUigas, modus euacuandi a ptinci# pio,fit tails medicina ordinatio,verbi gratia.Bc cleft.lenitiyt5jjçj^eflionishamech.^.ÿ.tnifce /q, amp;nbsp;cu xuefiat bolus, vel cu aqs endiuis^^fumi ;;:^ tcrracjamp;lupulorü q.l »fiat potio,vel fiat cu deco ftione epithimi velcü decoftioibus nofttis vt meliustibi videbitur,Et fumatut in aurora per Jpep horas ante prandiû,vel loco ifiius fi nccef itas aliqte cogit,aut qiptcr melius, vel materia i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ficpoftuläte,potes date piUulas, verbi gratia.K

I nbsp;nbsp;nbsp;piUularua^cgatiuarUj^c fumo tert.an.^dv

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fiStpillule quincp,et fumatut in aurora,fiCtepus '

l comedendi fit per fpatium quinq^ hotarum vt | nbsp;nbsp;nbsp;fuptaad minus,quodfi aget fueritftipticiven»

' nbsp;nbsp;nbsp;tiiï adde dofim clcäuariotum,vel pïïIarum,ëC

D $ augcatut

NICOL. MAS^SÄ

^^i ' ww*~augeatur virtus pillularum cû diagrido grana duo ÖC tria vel plus. Et fi qucratur rhaiot pene* ? ffzd?^ tratio cum tantundem faits gemmas, fiC fie pro* cede amp;nbsp;ciiacua vt dixi, quod fi aliquando con tigerit, quod farmacum non educat adiuuabis cum di fieri communi, fadaifia prima euacua* tionccum materia non fit vna vice eradicabilis iterum dentur digelliua, fiuc fyrupi per très aut quatuor dies vel fcx, fecundû tollcrantiam in* firmi,ôC iterum dentur medicamina folutiua dt fta,in forma potionis vd boli, vd dentur pillil las, ôCfic procède ad fanitatem perfedam.^i* co quando asgritudo ed noua fît pudulofa, fed nota, quod fi asger ed cû pudulis multis, femel in ebdomada apponcre decern vel plus vento# fas cd fingularc præfidium, quoniam ex docu* ^^ x mento Hipp.yndecungp natura répit, indeed cere^ortetj_6C cum natufa'atfeutaneas partes fioc^citapponanturfaspe, vtputa quater aut quinquies antequam pcrfedafit farmacorum purgatio, ÖC ego ido regimine multos fanaui.' verum dl quod fi corpus cd pletoricu, ego fa* cio dobotomiam, pod primam cuacuationem cum farmaco, a vena bafilica dextri latcris. Et quantitas fit fecundum difpofitionem asgri, puta quinep vnciæ,amp; fcx Ä plus 6C minus. Et aliquando réitéra ipfam pod decern dies,ncqt hoced inconueniens, quoniam multi fucrunt

DE MORBO GALLICO

fanitati rcftutiti,qui nouiter ægrotatunt,«x fola

ftobothomia eu bono regiminc,et duos iuucnes

vidi qui ex apertione venæ fafenac tantû vfque

adfincopimfuerintlibcrati. Sed efto prudens

quia non competit omnibus, âC tutior via, eft

v ia medica. A«I; ftobothomia confer^; difputa»

bimus poft, teuertamur vndc difeeffimus amp;

defevibamus ele duaria amp;nbsp;piUulas cum fuis vit •

tutibus, vt canonice femper fit cura amp;nbsp;exhibi*

tio ciufcunqucmedicing Sic. de primo deferu

ptio eleduarij lenitiui eft magiftralis ÊC eft iftai fe.paftuiatum.^iVcapiUorum ven. violarum j

ordei an.m.lt;f. iuiubarutn febeftem ah. numéro

xx.liquiliti3c4-5f• p*'unotum tamarindotum,ah.

i •vj-roneufatum fenæ polipodiah. ^ .ij. mifee

ftat deco dio in aqua Fontis, ad çôfumptionem

tertiæ partis,deinde addatur,mercur ialis m.i. y gt;

’ buliant buiitione vna, £lt; coleturTamp; diffoluatur

pulps câ[ftglt;tamarindorum,prunotum ,zucca»

ri Emi,:^uccariviolati ah.^.v j. coquendo lento

igné, ^ agiegjo femper baculo^amp;jnfineadde

l^oqualibmibra elcduarij.^ .i..£lt;,.3.iij. fplicu*

lo’^enæpulucïizati, amp;nbsp;fiat ele duar ium fed’m

artem^d^seftvfrpaî.^.ip amp;nbsp;eft medicina be»

1 nbsp;nbsp;nbsp;nedi da educens vtramque materiam leniendo

1 nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;confortando membra naturalia, ëC ducit

etiam cqleranpminoris famæ, confertque muUr-.-?_«/lt;.-^. turn «gritudinibus cutaneis, quate cum

NICOL. MASSA

r-^ çQ febrit ram ifta ægritudine da eleduanu^ ! , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nitiuumramaltJsquoniämultüconfertjEleft

'**-.^2ï^5*5iariS defebcHé dcfcribitur a Domino Bartho» lomeo montagnanf in fuis confilijs,in antidota rio,amp; dofis eius eft vfep ad^f.i.eonfett febrib^ fit leniendo educit vtranep materiam ÔC aliquÏ* , _ y*^^»' do mclancoliam,mundiftc3t ftomachum,cp3r, Z^'Vf^ nbsp;nbsp;amp;nbsp;renes^a materifs vifcofis groïTis mundificat*

^'~~' cp fanguinem,^ ideo nuic ægritudini multuni

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confert SCc/Confedio hamech, dcfcribitur 3* ~ nbsp;nbsp;1) Me(ux dirtindione tertia fui antidotari), S^ eft prima, eius dofis cR vfque ad, ^.s'. valet ad «gritudines, ex eolera amp;nbsp;fleymate falfo,^ ma« ►^±ir*quot;'T- 5i™ecutaneas, vtfuntfc3bies,öC alix infe^io* nes, mundificat fanguinem fit educit materiam ! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;groffam eterogend', «««-qua multos fanaui q a pufïulis 5C vlccribus malis vexabantur,qua» re femper in ifta segritudine ram cactcris in eua* -^ cuatione adde aliquid de confedione hamech.

-'v /KlcduariSde dadilis dcfcribitur aMcfuïlo« r/„^^J^jxlt;,^°^^^^ë^^° ^ dicitur medicina Iccurit3tis,do« ^'*^ 'ftseiuseftvfqiad^f.i.cuacuatmaterilflemati _ cam groffam ö* futridi, non a remotis otj vif« : cofitatern d3dilorum,{ed a vijs cómunibus,vt eflftomachygjcpir amp;nbsp;inteftina, quare conuenit r^'f^ Jr » principi(ÆTrâuariû de pfilio defcriptio po* 7^^ nitur a dho Bartholome© montagnana in fuo antida

DE MORBO GALLICO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

antidotario,cius dofis eft vfcp ad.j.vij .euacuat lenicndo materias 008,0* cuiufeunqt permixti* 7^ oni5,extinguit calotc febrilem, mudificat fan» nbsp;nbsp;' * f^-^U

guinem, O confortât fan^inetn,O* conforta#

oesvirtutes corporismaxime naturales^lc» Óuariumdefuccorofarum, defaibitur aNico —■ lao in fuo antidotario, O* eius dofis cft vfep ad

j üi.et confert doloribus iunfturaru, euacuat

vtramq^ materiamæhlegmaticam videlicet et

colericam,et maxime a remotis quare eft conuc

mens dare^ado funt dolores neruorû et iun»

fturarum£Ex diftis collige fccundum neceffi*

tatem componendo vnum cum alio, in forma

boli,vel fiat potio cum aquis in capitulo de di»

geftionc,vel cum decoftionibus, lecundum cp

tibi melius appatebitiEt crede mihi,cp fi mate»

ria cft puftulofa,et in principio agritudinis eu

bono regiminc,et cum flobothomia et ventofis

fæpc partis cum fearifteatione fanabis abfeç

dubiO|domino auxiliatc. Sed vt piUulas etiam

canonice des corum virtutes failli,Defer iptio

pillularûde fumotemponiturab Anic^quar to canonis,fcn.feptima,cap»vii.tcrtij traftatus dofis eius eft.j.i.^.euacuantmataiam corrupts eterogeneam cumadmixtione humoris adufti 0^ «^ f^r et phlegmatis falfi,et fanant infediones cutané asapiuntoppilation^efffplenis,epatis,confcrût ( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;multu

fmeoD MASSA multurn huic ægritudini amp;nbsp;eft medicina fine (o Iutiu5 forte ZPilIularum aggregatiuaru deferi* ptio ponitur a Mefue diftindione decima fui ' antidotarij,ôC corû dofiseft vfq^ad.34.lt;.virtu tes quarû funt euacuare vtramep colerâ amp;nbsp;Anp I m3,mundificandoep3r8£ ftomach2.amp;educe*. ' re iftas matcrias a capitc,amp; alijs membris/Pn» lulæ inde defcribuntur a Mefue loco dido: Sh \ dofis paru eft vfop ad.j.n. valent ad agritudi* nes cutancas, vt cftlepra,faphati,6C morphea, 6c ad argritudincs mclancoïicas, amp;nbsp;cuacuat hu mores corruptos mal» pfnïxtionis,amp; funt mi* rabies huic 3cgritudini,quas multotics fum ex* • pertus, amp;nbsp;m axime nouiffime in quoda iuuene 'j artatis.xxv.annoru colcricac cóplcxionis fatis aduftæ, qui ex contagione mulicris patiebatur j hanc segritudinem cum vlceribus in virga pro j fundis 6C corrofiuis, cum doloribus iundura* rum,6C aliquibus puftulis in capite, 6C hinein* de per corpus fparlis, qua? ex colore ad nigre* ; dinem oftendebant aduftionc^humorum per* i mixtionem humoris melancolici, cum quibus patiebatur in occafu folis dolorem intentiffi* mum capitis,qui non folum extrinfecus ipfurn infeftabat,vcrum etiam communicabatur ven ? triculis ipfius cerebri, ita quod in augumento , jplius doloris deueniebat ad infani am er ma* } niam

DE MORB-Ö GALLICO

dcalijsdicam,EtfuntPillulaeaurcx,qucponi5 tut a Nicoho infuo antidotario, amp;nbsp;eius dofia eft vfcpad j.ii.amp;funt nobiliores præ abjsin fua opatione purgSt fleuma 8C coletä amp;nbsp;ducit acapite mûdificàtftomach«,O*epar4pültilf fe J’/^5^ tidg deferibuntut a Mefue in decima didinfti» ^X-one antidotarij amp;nbsp;dofis eft vfepad. j.ü. euacu» ant materiam groHam amp;nbsp;crudam in ftomacho . ^, epate O' inteftinis exiftentc,8C educunt a mena Ç -^ brisIongjnquiSjVt funtiûfl:ur3e,mufculi,amp; net ui conferuntep çgritudinibus cutaneis, vt funt nbsp;nbsp;— Z

albara morphea- amp;nbsp;lepra . ƒ PiUulæ cochiæ /^^' delcribunturaRafioinnonoad Almanforem,

Cap.de ccphalea,amp; emigtanea.SC dofis eft vfep

ad.j.i.^^.euaeuätmateriam fleumatiC5 groftam

amp; crudam a capite amp;nbsp;ftomacho St inteftinis et Conférant çgritudinibus neruorSfrigidis .Mo* dus conficiedi agaticum praeparatum eUcitut ex diftis a Mefue cap ♦de agarico^dofis eius eft viep ad.} .iii.SC'eft medicina bndi da familiarly purgans materiam groftam, £lt; fubtile'm ab epa te amp;nbsp;fplenc mudifieando fanguiné amp;nbsp;aperit ed rum ôppilationcs,mûdificat rents,peftus.ma« tïicem,O' cerebrum,a fuperftuitatibus vifeofis putridis malis,confett omnibus çgritudinibu» neruorû amp;nbsp;defedationibus cutaneis febribufep c^uare huic ægjitudini mirabilitet couenit £Cc*

E E*

/ NIGO. M AS s A

Et ftc babes medicamina tam digcrentia qua«« cuacuatta,cü fuis virtutibus cum quibus potes üi ida pgntudinc proeedcrc,/vcnim quoniam multaeü diuerfitas tam in egritudinequatn in accidentibus proprijs C^comunibus alijspgri* tiidinibu5,idco tuu crit vitra dié^a medicamina Iccundum quod neccfTitas poftulabit,cum alijs • etiamadditis vel folis procedere hare auté di* ^a funt vt valeas per ipfa vitra procedere,fcol re amp;nbsp;moderate,femper tam^ha^ndo oculum ad prardomimum humoris^tt id co ex diflis iâ infero quod vomitus multum confert fada ali* quali digeflionCjöC hoe tam ratione maceriar an teecdentis quam materiar coniunäar. Et mira*, biliter accidentibus prodefl,nadiuertit amp;nbsp;eua* cuat amp;nbsp;idea opitulatur doloribus viceribus fiC pudulisffedquia didum fuit quod aliquando. funt membra alia ab epate,fouctia iflam egritu dinem propter aliquammalam qualitatem v4 Jgrifudmem vtputa llomachus,rcnes,fplen,cc* tebrum vel alia rnembra, quar pofTunt inficere maflarn fanguineam,quare reftificarc, vitra id quod didium en,amp; confortare didta membra, wit Vera çr compléta cura de confortatione q pofteuram conuenit incapitulo de prarfcruati» one a recidiua dicam £Cc.

DK MORBO GALLICO

Orff .Vin.frt «jttode conuenientia pbloSo*

tomiit uento^arum amp;nbsp;fanguii

fugartim iifputatur, SEd quoniam didu fuit,quod flobothomia

lin cuts iftius motbi cÓuenit 6C funt alij dicê tes,quod nulle pado conuenitjideo rationes ip forum primo gratia ind^andg veritatis audies prima quarum eftida^rlobothomianon con*j^l^^ji^ uenitin agritudinibus frigidis,quoniam cd fan guinis euacuatio,qui fanguis habet fua calidita» te digerere,amp; reguläre humores frigides, ergo 6Cc/Vr«terea ida ægritudo non cognofcitur ni s-quot;* fi ex fignis .Signa auté funt dolores puftulf ape ftemata duta,vlccra6éc.Sedquando iftaappa» rent iam raatetia cd fpatfa,fedfiquis faceret flobothomiamfparfa materia e^pcrarctnr cótra operationem naturae,ergo SCc^Sdhuc audori» nbsp;^^

täte Auic.cap.de flobothomia primo canonis, fen.quarta,Ncrnó eft phlebotomadus nifi pro» ptcrmalitiam fanguinis,aut propter quantitat^ vel propter vtrumcp,modo cum bafis fit mate* ria phlegmatica,quæ fapit quoquo mode melî eolienaturam non conuenit flobothomia^ amp;C» quot;Pra:terca ,vt accipitur ex verbis G aient,in libel ƒ quot;^ le de flobothotnia,: funTma fecunda, capitulö. primo.Non funt flobothomandi qui a multitu» dine humorum per corpusstotum grauantut

E % quâdo

NICO. MASSA

quan do timetur de coru cruditatc,8C euro iß« humorjitfrigiduSjSC per totum corpus, ergo 6Cc. fVltimo arguunt quidam experientiafibi compertum ene quod feroper flobothemixin inaargritudinenocet, quarcamp;c. 7Jd lolutio» ^ nem quorum primo eft fcicndum,quod flobo» - thomiacneuacuatiovuiuerfalis, qua mdtitti» dinê euamat, amp;nbsp;multitude eftaugmentum hu morum fuper qualitatem ipforum in veras, éC haec funt verba Auic.feniquarta primi,cap.de flobothomia.Q uare quando ægritudincs funt materiales ex diuerfitate humorum,amp; maxime in maffa fanguinea cômunicatæ per venas toti corpori,conucnienti[rima euacuatioeft -flobo» thomia,confiderata complcxione,etate, amp;nbsp;regi minc,Etiftaeftdodrin3 Galcnim lib. defla bothomia.Sed ne nimis hic ferme noßg» proB» xus fit. jAd rationes refpóndeo/'ËTprimwad , primam.dicö quod agritudo ifla non eft firn* j5licitCT frigida-,fed eft aliquali diminuta calidi täte tanquam acaula agente caufata, neque va» Iet dicere quod-a fuperabundanti fit denomin» tio quoniarn quid, nominis cognitiofeft vulga* Hum cognitid,fcd confiderata admixtione cö quantitate aliorum humorum crit denominatie fecundum quid.Ä non fimplicitcr./^ratcrca locus gentrationis qui eft epar öC venc, funt de

jlliJ

Dt MORBO GALLICO

Ulis qux nos oîno cogit ad apettionem venarS cum per venas facilius fiat epatis óCvcnarum euacuatio.Pïtereaiubet Auic.cap.de curafe» bris fleumaticæ,prima quarti,ex folo rubedi* nis vrinae figno flobotbomare, quanto magis inifla,cum fint alia fignaa dido. Et hoc idem inalijs frigidis cgritudinibus,vt in cura fero* fularum tettij quarti,ólt;,in quampluribuslocis fiCc/Äd (ecundum dico quod non opcratur ca tra opcrationê naturf, quoniS per hobothomi* am no euacuatur materia pudularum.ê^ aliorü accidctium,{ed euacuatur abipfoepateamp;ve« nis materia,quæ ftatfubcaufa antecedenteamp; coniunda,amp; Qc ed conu€niens,quoniâ eft eu» ta per remotionem caufc/Äd tertiû dico,quod audoritas Auic.eft pro illis quifaciunt ftobo» thomiam quia in ifta fgntudine cft talis malitia in madafanguinea*fKdquartum dico, quod Galenus loquitur de illis quorum virtus non fuftinetflobothomiam nam eodemcap. amp;in fequentibus, quandomateria eft in venis, quis fit cruda,iubctflobothomare,ëCquâdo eft ægri tudo fortis prüfens,aut futura,amp; fi nullum ap» parueritaccidens, fed tantum fit iufpitio, quod autem ifta fit fortis «gritudo fciunt qui padi funt,5lt;qui patiuntut,bLetiam quicutatipfos. '5'd vltimum dico,quod experimentum Une ra» E j tione

NICO. MASSA

tione cd faUax autoritate Hyppocra. amp;nbsp;ideo di cebat Galcnus,libcllo de flobothomia,cap. ter* rio prohemi), quod organa inuétionis funt duo videlicet, experientia amp;nbsp;ratio^are iftenoneft cxpertus cum ratione amp;c /Sed ne decipiatur quis in flobothomando audi conditiones flobo ihomandi a Galeno in dido libelle. Et funt iftæjÆtas iuuîtutis ôC per iuuentutem remouc tur pueritia,et fcnedusA^mplexio calida cum amplitudine venarum/Ægritudo timorofa fa* Aa vel fienda/Malitia inmafTa fanguinisj^e* gio calida non refolubilis virtutem./ETtempuî anni non frigidus, neque in diebus caniculari* bus amp;cZEtnono de morbis curandi3,capite.xi dicit flobothomia fit, qitando languis eft inuti* lis,6C eft dupliciter, vel quia non habet propri» am quaHtatcm,6C nutrite impotens eft,vtptius rutriebat, vel quia fua quantitate occupât vir* tutem,amp; cauffat oppilationcs ÖCc/T5c quantita te vero flobothomiæ non datur menfura,quoni am eft in bono iudicio medici, fecundum tok* rantiam, ÔC neceffitatem argritudinis. Etideo non eft mirum fi aliqui cum cuacuationc amp;flo bothomia vlque ad hneopim, qui lunt fortifti* me virtutis, iuuenes in principio argritudinis, in bono tempore anni fuerunt libcrati.Quoni am fuit fada eradicalis illius fanguinis euacua tio

DE MOKBO GALLICO

tto,în quo «at mala qualitas,cum qua non etat aptus nutrire/'Scd ifti fuerunt paUidi, amp;nbsp;maci« lend per multos menfes,^ poftea faftifunt cU bono colore .Et hoc fuit quoniam pet cuacua» tionem ftobothomix vel aliam,tota materia eo tagiofaremota fuit,amp;epar adaliam qualitatem mutatum Xe. fTamen hoc non eft tutum nifi infortiftimavirtute cü alijs conditionibus ÖCc. 'Ventofe, quoniam lunt vicaric flobothomi* cumeuacuatione p« flobothomiam coincidSt amp;nbsp;etiâ fangui^ fugarum applicatio ft aliqua ne ceftitateappohaturputa lup«emoroidas,vel in aliolocoëlt;c.*Scdventofc vt dicit Ruicenna mundificat magis partes cutaneas quam fiobo thomia,fit extrahüt plus de lubtili qu5 de grof» fo fanguine,^ 'minus débilitant.Et ideo con* ferunt quando lunt infcAioncs cutanés didi morbi, idem eft dicendum de operatione fan» guifugarum nifi quodop«atio eft profundiot Uc. Votfem fit alia quamplurima argumenta adducCTC,fed quoniam non militant,fit breuita tis vratia dimittantut fitc.

E 4 Probe

NICO, MASSA Prohaniuniicrtiiträäatus amp;nbsp;eflfccundé fan prachca: in qua de medicina ligni ïndici ferma eflfiaf.l.

afTumptionem dccodionis cuiufdam ligni q^ fertur ex india amp;nbsp;hac de caufTa vocant vulga* res hoe lignum,lignum indicum,quae ligni me* dicina, cum fit quaedam fpecies farmaci,in fccU do ifto loco nofine rationc fcribereeam decre* ui. Scd quoniam maximam obferuantiam in ta li potione et ligni quouis modo afTumptionCjCt ratio fuadet,öC cxperientia coprobat, ideoom* nia quæ necefTaria ad curam per afTumptionem didacdccodionis vel medicaminis,hac in pat* te faibam, amp;nbsp;ne quid medentibus ad medelam deficiat, imprimis defcriptionem huius ligni po nam,vt a fide dignis feribetibus, amp;nbsp;rationeex» perientia comprobata habere potui ÓCc*

Caf.U.m quo lignum tndicum cumfuis condidonibui defertbitur, ESt igitur lignum indic3 arbor, qui in in» fulis vitra marinis nafcitur, 5C vocantur, infulx illc aut continens, a modernis colccut ♦ Et magnitude arboriseft ficut magnitude ar* boris quarn franmum appeUamus,Habens folia ad funilitudinem plantaginis in venis, quæ nó funi

■»4Z»tAn

DE MORBO GALLCIO funtita magna fed parus,rotunda,amp; fortiora, fruftus idius arboris eft caftaneis in forma (i» miliSjCortex arboris eft cincritius tendens ad nigredinem, fed iUud quod cft cincritij corticis tantum, no eft ita bonum ftue virtuofum in ifta curü,groftïpjdoiftius arboris ad plus eft homi nft fiuehuriwni corporisgroftitudo, fed noom nes quonia quidam eft tantü cruris hois grof fitudo,^ aliï minus, eolorextttius poft corti» cem,eft albus tendens ad citrinitatcm,ÓC in me» diolignieftnigticoloris* Etlignuquodplus habet defubftantia intrinfeca nigra,eft melius * Et qua funt ad pallotem, non funt ita bona* Eftq^ dutiftimæfubftantic ita quod vixincidi poted^ft etia ponderofus, fed Habens pingue» dmem maiorè, fiue plus dehumiditate,eft meli us^Seius odor eft latis fuaustam in ebulitio» ne quam fuper ignem lignum ponendo,quam etiam ipfum odorando,quando denouo incidi/ tur,amp;ad guftumeft cum aliquali amaritudine, fed non manifeftamultum.Et dicunt quidam, quod fruftus dus eft folutiuus amp;c. Sed ne te nomina dedpiant. Nota quod Hifpani appelât ipfum guaiacum. Mij vero appellant ipfum lig I numTandum, fed maior pars appellat lignum ' indicû.Et eft difticultas no parua an de ipfo an i nbsp;nbsp;nbsp;tiqui aliquam fecerini mentionem, £Cmulti te»

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E 5 neut

NICOL. MASSA

nent quod non,tarnen ego reperio apud Aui* ccna. fecund o canonts, in litera. K. de k aron^dk cit cjnod eft lignum amp;nbsp;fcrtur ex india,St con« fcrtiundurisa ncruis,amp; lignu hoc fimilatut / ^ multum^ebano in fubftancia,duritic SC colore 6C forte quod eft aliqua fpccics^ebani./Oeco* dio eius quando decoquitur,eft ftmilisTcro la* lt;ftis,0C tin dura ipfius eft lazuli coloris. Ele* dio cius,melior eft lignum nouum a tempore / nbsp;nbsp;nbsp;_ incifionis,0C vetus eius ortu groffum in fublU*

ha et in colore nigrum, cum gumma fiue pin* guedine,8Cpondcrofum, boni odoris, coloris corticis fubnigri, Creu maxima medu’Jari par* tc nigra,fine aitcratione aliqua, autcorruptione tarmarum fiue vermium,vclabhumiditatecot ruptum,aut tempore,neq? fitnimis cxiccatum, vt poftincifioncm fupematet in aqua./Verum fl quis haberet ipfum viride effet longe melius neq? effet cu ipfo tatus labor in fanando,Et di* cunt qui abillis infulis reuerfi funt,quod nullla eft memoria apudipfos de agritudine quam nos morbum gaUicu appcllamus,6C ita omni* bus fere accidit ficut apud nos variole accidut. Et oes ex medicaminciftfus ligni loHus libcrl* tur nullufip vnq Fui^qabifto ligno no libera* rctur.Ex qbus diene potcft,quodpgritudonó eft noua fimpliciter, fed nobis tantum St,forte nee

DE MORBO GALLICO necvobis fl quisrefte capitula de olibanoab Auicennafecuhdo canonis inteUigat C^c.

C4p.lU.De lt;iualitatibiK uirtutibut amp;nbsp;^ro^rietaUbus ligni indici.

NOnmediocrem vtilitatcm foreputaui,ti huius ligni qualitatem amp;nbsp;naturam ratio nibus anti^uorû medicorum, SC expérimente» dilucidabe/Cum nondum ab aliquo a me vifo id fa Admfit,quibus poftea,opcrationcs,SC vir» tûtes facibus cognofeere poterimus (vt docet Galenus.v.defimpUcibus ,diftin ftione prima capdij.) O* ficetiamtediusin morbo ü* aclt; cidetibus ,ifio medicaminè fuccurrere.Notû eft igitur medicis oibus,in qualitatibus medicina* rum,cp medicina non dicitur calidaaut frigida humida,vel ficca,nifi quia talc qualitaté poteft imprimere in corpore noftrOjCycum vt do cuit G aie nus inlibeUodcfimplicibus.iftç qlitates nô tm experimeto fed etiâ ratione venâdç funt, idcoiuxta Galeni doftrinSindiûo libelle,vt ipfe apte déclarât p experimetu cp medicina q ^editcalefaciédofcmper dû occurrit corpori vfqi in fine,Oquot; femper addit in caliditatem dû pmanet,ipfa eft calida pfe,O‘ non p accidens O* quod dico de caliditate,de ali,s qualitatibus etiam intelligendum eft.Qiiare abexpaimeto ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;incipiens ,lignû hoc femper (pcedit alter 3do per

calidi»

NICOL. MASSA

caliditatc, ut patet fi quis lignum in orc pond pcrcipitnianifcrtam caliditatcm, percipiutçtiâ qui decoctionem diâi ligni bibunt,dum manet in llomacho, inftammationem,non inccnfiuarn fed fatis manifeilam.Et hoc non tantum ad in« tra pcrcipitur,fed etiam extra, fi quis laud vice ra aut membrum fanum dicit le percipere cali» ditatem fatis notabilem,qup remanet in fubßä* tia membri poft lotioncm,^ etiam bibendo in gutture fentiunt inflammationem per aliquod fpaciu. Et hoe nó debile eft fignû virtutis cali» dpifttiis ligni hoe idé atteftantur accidentales qualitatcs,vt cft f3por,Cr odor nuis non fit ne» cefiariû experire p iftas, vt eft fententia ipfius Galcni,fecundo de fimplicibus,diftinlt;fti6e fc’ cunda cap. quarto,attamen eft vtile, vt in alijs dixi. Et ipfe etiam docet in dido libello, curn dicit res quibus funt odores proculdubio elTe calidas.Nam odores fiunt a iumalteuaporatio ne fiueexalatione, que arguunt caliditatem, vt , dicit Arift.fecundode 3nima,ne«huicrationi iwgumentum de canfora obftat/Sapor vt dixi cft curn aliquaTiamaritudinCjamp;ideo teftante Galeno eodem libro debemus caliditatcm pet amaritudinem arguere, neep decipior de rebus frigidis quelunt amarp.Et cft oes iftc coditio-nes nó fint exceffiup déclarât caliditatc non cx’ edfi

DE MORBO .G ALLTCO

«niuäjfcd teperatâ cû aliquo excctVu,itaquoâ omnino txâfeendit fecûdû gradu,non cnim,ac* cîdit ad tertium.Etcû ex diftis ficcitas aliqua fibiineffe appareat,no tranfit muitu gradu pri» mû,vt colligitur a Galeno quinto de fimplici» buSjCap.vltimo in quo de gradibus medicina* rumagit.lnquitibi, medicina fccudi gradus eft iUaquæmanifefte imprimit fuam qualitatê,(ci* licet caliditatc 6C frigiditatc amp;c. et medicina q ^ptimi gradus, fenfibilis aliquanter, fed non manifefte,fed eget demofiratione £lt;c.quare eu caliditàs iftiusligni fit manifefti[fima,fecûdum gradu tranfit-Et ficcitas cum non fitmanifefta ex toto,propter hoc dieoeffe verfus fecundum gradum in ficcitateJE5eq^ propter hoc fpolia« tut lignum ab alijs qualitatibus, amp;nbsp;maxime ab bumiditate,per partes pingues amp;nbsp;vifcofas, pee quas Voluit leniendo,quoniqm(vt in quit) Gale tins in dido libello, apertio fit pet ealiditatem, amp;nbsp;linitio per humiditatc,quapropter vt fumma tim verba difta coUigamZVirtus iftius ligni eft ( ealida in fecudo vertus tettiu,£lt; ficca in primo ' Verfus fecundu,cum humiditate temperata/Ét ne me vnquam a medici difta docete putes^ Audi Galenulibro tertio defimplicibus,diflirt ftione tertia ca ptimo. Vnaquacep medicinarS quamuis in fpeculo oculi fit vna, fimplex, fin* gularij

NICOL, MASSA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|

y v,. gularis,tamen in natura fui fccundum plurimji ’ C*^ ^quot;^ cßcompofitajSCfortafrefunt ineavirtutesco* r ^ traria: valdc.Et pauIo poftdicitNoeftinhoC aliquid admirationis cum inucnimus in vna amp;nbsp;cadem medicina propter aggregationem carfl virtutum in cis virtutem que cafefacit, O' infti* gidat amp;nbsp;qui humedat,ÖC exiccat, 6C virtutem ftibtileméCgroffamjEtfivirtutes adiuc pro* prie non effent permixtp hac permixtione, non permifcerentur virtutes fecundx qua funt poft I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eas,hatcGalenus.Eftigitur vtdocuit experiê*

tia,calidum apcritiuum,diureticum amp;nbsp;fudoris 1ö6^ ^f^ prouoc3tiuum,cftq^ malarum humiditatum dl* i^ t^^'- ucrfarum refoldtiuü,ÖC exiccatiuum èCeftlrni* tiuu amp;nbsp;abfterfiuu amp;nbsp;ventris folutiuü ft ex p^ i^.^™ uereipßus .j.iiii.quis fumpferit. Et fepifftme, eft reftridiuum,maxime cum multum fudoris aut vrinp exipfo qui cmifcrit,vel fi cum rebus Dipticis fumpferit,vel torrefado amp;nbsp;confertfto macho ex multophlcgmatc kfo, corrigit uiW n, )f, . epatis amp;nbsp;fplcnis,mundificat fanguinem per vÉ* (^' trem,cducit matenas diuerfæ corruptionis, £4 maxïe frigidas .E t credut qda ipfum effeffngu' ^ , bre pratfidium calculofts.Et quod etiarn fran» gatlapidem.Prodcft podagricis a materia frigi da amp;nbsp;eft leproGs magnum prarfidium, Confert qs omnibus cutancis inFedionibuS dolpribus, fiCalijs

DE MOKBO .GALLICO

RaUjs «gritudinibus nCTuorum,amp; aliorumc» brotum ^fiftuUs vlccribus mails cum qualita teocculta,amp; fanat difpofitionem morbi gallicl antiquam amp;nbsp;nouam cum omnibus accldctlbu* nam remouet pullulas amp;nbsp;vedlgla catum, dolo* tes in quacuncp parte fanat,refolult apoflema* ta dura,amp; ft ad exituram deuencrlt maturat fiC appétit,dl gerit O' mundlficatjÄ cicatrlzat vb ceta,amp; lnumulcorruptlonem offis teAificat, Kauoscontraftosfi cxlccatos mollificat,fiC paralyfrm fanat. Infrlgidatos fit llupldos ab ifto morbo calef3cit,fit marafmum impinguat malaq\ olentla corpora ad borium odorem diti git,oris maIumoQoremtoUit,afmatlcos fanat Iquinantiam maUgnam refolult,cerebri fit alio* rum membrorû vida omnia ab Ulo morbo fa» nat» Et vt cunfta vnica diflione pcrftringam quecunqt vitia fit accidétia ab ida flue noua fi« ueantiqua ggritudine eucnirc potfibilia, paula« tine fanat.Qjiarc bene dlcunt qui lignum fan* ftum appellant.Et vete fanda cd eius opera* tio,fi qs confidcratis viribus fit teliquis,ipfum »gris propinct,mirabilis fcquitureftedus. Et filcant malediciib»c fatis de natura fit virtuti« busligni dicta fint,fit de modo adminiltratio* nis audies.

Cap»

NICOL, MASSA

Op^nil.Dr regimine objeruandofi quit cum ligno indico curauerit morbum GaUicum.

REgimen,fi quis cu ligno indico vult eu» rari a morbo gallico in fex rebus no na* turalibuSjÔC medicinarum fit iße/Tn primis ca» ueat ab acre frigido a ventis malis,amp; locis vbi fût vapores humidi,amp; putrefcibiles, vt funt pa ludes,óC aquae mortuae,ÔC valles, amp;nbsp;alij qui in regimine in fex rebus non naturalibus didum eü ante,amp; fi non aliter faltem alterando locum habitationis fecundum tempora anni/STprimo ante omnia oportet purgare corpus pgrum con uenientibus purgationibus amp;nbsp;non vtmuliercu» laeöC impudentes faciunt, fed canonice proce» dendum vtdidumeftin regimine vniuerfali, in primis digerendo, cofiderata coditioneegri tudinis etalijs,ethoccum fyrupis,poßca fada aliquali digeftioné cuacuarcnon laboriole, fed fuauiter,cum folutiuis et lenitiuis appropriatis amp;cumapparucrit aliquoduel pluracx fignis de emifRone fanguinis extrahatur iuxta virtu* tern patientis fiC ægritudinis qualitatc,dicant in hoc garruli quicquid fifei-placuerit. Scio eme» mo dodus medicus ignorât, quod fanatio fit a virtute intrinfeca,rcmoto impedimentoa medi C3mine,fæpe etiam natura fortis fine aliquo au* xiliu

DK MORBO GALLICO

xilio expcUit quodcunep nocumenW.Nce pro* pter hoe, cum homo fit diftinéVus a beluis, de* bet dimittete propriü hominis, quod eft ratio, quare fi medicus ante affumptionem decoôio» nis iftius ligni cognofcit per figna corpus plc»r toricum, amp;nbsp;maxime in vijs cÓmunibus, nuUo pafto debet hanc medicinam diureticam date, nifiptius vias iftas comuncs a fupeefluitatibus emundmtar.Etego vidi aliquös,cx crapulofis qui nuUo accepto medicamine éuacuatiuo acce peruntiftam dccodionem ligni,qui in deterio» rem deuenerunt acgritudinc,öt etiam moderatif fimcin termine fe habentes, 6C paiiidos infar» macisfumendis,q decoflioncfumpferunt plu* ties,amp; th adhuc laborant, quare filiat qui aliter credit, 2C rationi amp;nbsp;experimeto ft cft rationalis aedat/Oigeratur igitur materia fecundu quod per accidentia amp;nbsp;figna,diuerfa cognoueris mi* xtionem vtfi eft «gritudo noua puftulofa cum tubedine Sic. cum fyrupo de endiuia rofato amp;nbsp;de fumo terra an; i.ç.linfentur cum aquis put# buglofæ, lupulorum, amp;nbsp;folatri ah. ^ .i.vèl ft eft fignum quod materia fitmagis grofta linfentut cum decoftione epithimi Mefua, vélcu dcco* ftionefena, velen alijs infra fcribertdis, amp;hqc variando fecundum diuerfa figna, tamln agri* tudine quam in patiente in cóplexione amp;nbsp;alijs

F vt puta

NICOL. MASS A vtputa fi aeger fucrit mulicr, amp;nbsp;habuerit aliqi vitiiim matricis,vt fæpe mulieribus acciclit,pq ** ne fyrupum de matricaria, vel fi patiatur dole* res intedinorum addatur aqua camomillæ, O' - fie in alijs iuxta indigentiam/Quodfi ægritu* do fuerit antiqua cum doloribus inn dur arum ÔC apoftematibus, amp;nbsp;vlceribus, addatur lytu* p9 de nicados,vel de epithimo amp;nbsp;limphetur CU aqua yuæ,vel de andachocha, aut cu decodi^ nibus noftris. Et fic fecundum iudicium boni medici digeratur p quatuor aut quinq» dies fu ,^ mendo in mane calidum, amp;nbsp;tempus prandijfit I^per quincp horas poft afTumptionem. Nota ta« - men quod quando eft dolor capitis,^tiliffimO eft fumerefyrupum poft cœnam per tres horas ad minus, quoniam vitra quod digeritSC repri mit,confortât cerebru fua euaporationc, amp;nbsp;fic fit alleuiatio doloris,^affumptis fyrupis,cuacue» tur pharmaco, aut phlobotomia, quod fi phio« botomi« vis a bafilica in primis incipiendueft amp;nbsp;fit dextri lateris, extrahaturq;. f.v. minus amp;nbsp;plus vt poftulabit neceffitas, eófideratis didis incap.de phlobotomia,quiefcat poftea ægerp duos aut tres dies amp;nbsp;accipiat pharmacu ex be* nedidis vt didu eft, quod pharmacu fit forte debile,verbigt;ratia,fi aegritudo eft noua fit ma* teria pauca fubtilis vtfupra didu fuit,cum ele dua

DK MORBO GALLICO i x-0uatiolcnitiuo4-i.cofeftionehamech.j.V.di£ P folutis cum aquis didis,vel cû decoftione epi tbimi.M.öl fi ïgritudo fuerit cû doforibus ad* datut ekftuariüindum, autde pUlio Montag* nanc,uel de fucco rofarü 8Cc.quod fi magis di» ligis piUulas,procédé cum pillulis de fumotcr* tx vel aggregatiuisjamp;alijsamp;c. Et fi non indi* ges phlobotomia poft digeftionem euacuabis vias communes, necefTatils euacuationibus,6C Ïuu xgtitudo eft cum puftulis, pone ventofas carificatas in locis vbiplus apparent prxter q ß in capite amp;nbsp;locis vbl non ponuntur ,amp; boe fiat R femel vel bis fecundu quod ratio c^cs iplAdi*-* dat J Corporeficeuacuato femel bis aut tèr fe* tundu predida,pget preparet libi cubile,ï quo' fi fuerit hyems ignis accendatur ex bonis lig* nis nÓ putridis,necp ex carbonibus, poffumus etiam ftufa ipfum calefacere amp;nbsp;feneftrx clau* dantur non dico a luminc folis,fed ne frigus in* gtediatur,aut malus vapor ,quod fi xftas fuerit temperarc aere oportet aperiendofeneftras bis aut ter in die,vel cum fpar|ione foliorum tepe* ratoru qfint boni odoris, vt fut camomilla,mé ta,foliafalicis,et vitis vua, et fpergatur n enbi* le Et fi fuerit necelfariüppter nimiu calorc al* pgatur aq.Nota tamé cp frigus huk cgritudini

nocet

NICOL. ^ ASS A nocet mâgnificc amp;nbsp;nihil prodeft neep tutuni en cum frigidis procedere, Led temper cum tempe ratis. Inquit Galenus caliditas téperata confert emni rd, amp;nbsp;hoe ert darum eu anima vtitur ca* lido temperate pro inftrumentq^ omnia qui fuut corpori nctc(Taria,cubiIeitaq; fic prépara* to lignum modo infra feribendo præparetur.

Ca^»V. De modoVr^ipàTiitiatiis hgni Indici ad curant morbi Callici.

Lïignu indicum cum ftt durifRmu per hmä aut rafpam fiue ^ öliquo hlibinilruméto in fubtiliiTimam pulueré conuertatur.Etdeino puluerc accipe librasduas^pone inollanoua nitida fît vittiata amp;nbsp;defuper pone aquam fon* tis fmejfluminis vd putei libras.xvi.ö- aqua fit dataJine malo odore Rfaporc, amp;nbsp;dimittantut fic infundi per diem amp;nbsp;node, vel per duos dies po flea fic infùfa,ponatut‘ad ignem,qui ignis fit Icntus Äbuliat ollacooperta vfq» ad cófumpti oncrh médictatis, ollacp fit magna, ita quod re* mancat quanta pars vacuavt poffit libéré bulire paulatineepbuliatcum parua flammafinefumo, amp;nbsp;inUndatione,^ buliendo oportet affidue de* fpumare,fpumlep ferua,qm cd medicame iuua tiu5 qh tbibitur aqua,fi eu ipfa fpuma circa vl cera amp;nbsp;tumores,et dolores,et pullulas inungan lt;ur, Si qn non potes habere fpumam aquæ pri* mp,hoC

DE MOKBO GALLICO

mf ,hoc idc facit fi cum ipfa vlccrabuabis.Co fumpta igitur medictate aquas per ebulitionfi didam ,remouc ipfam ab igne,amp; dimitte fie q» efeere per die, deinde diligenter coletu« per co» latoriû,amp; in vafe vitreo feruetur.Et ifta eft aq Gue decodio prima, de qua fumere oportet bis in die,videlicet manc fit fero, ÓC dicitur dej» ~^»'»-codio prima,Gue maioris virtutis Cr efficacip, poftea fuper ident lignum quodprius cbulicrit ponc totidé libras aquae Geut prius, videlicet^ xvj-ôC iterum cooperta olla ponatur ad ignem amp;nbsp;buliat vt fupta ad confumptiónem tertip pat tis, amp;nbsp;cola vt didu eG, feruacp in alió vafe vv treo de qua detur pgro ad libitu, femper qh bi* bere voluerit ,vC) qhcomcdit,qmGpolGbile 6 , vinö dimittere oportet, bibatur etiS de ifta fecu da inter diem amp;nbsp;node,fi opus Eier it vt quando adert fitis, amp;nbsp;ifta appeUatur aqua Gue decodio^ lt;nbsp;fecunda pro potu diurno. Nota tarnen qgt; non ertetbonu fine potu iftius aqusdiem aliquem tranfire,quoniam operatio ifta eft continua,fuc cefGua, amp;nbsp;paulatina. Et ne fit tépus regeneran di nouS maieriam i Idco anteq prima,decodio epota fit, duas alias libras didi pulueris ligni, cum qaantitate fupta di da aqu« inftxndatur ,ë4 buliat vt fupta, ptimam amp;nbsp;fecundam ferua, vt qn prior bibita fucrit, aliam habeas prxparatâ,

F } Cipro»

NICOLE MASSA

amp; procédé vfcp ad flnem curæ quod crit ad mî» nus vt experientia docet,fpatiû, terminus qua* dpginta dierum.Et qui maiorem habeniacgd* tudincm SC antiquiorem per fpatiumaioristé* poris hanc decodionem bibant, verbi gratia p duos menfes vel per tres fi vltimam malignita* tem ægritudinis habent.Neqtvnum pretermit* tam hoc eft quod quantum plus life deco ft io ebuliuerit decodione virtuofiorem fit excellé* tiorem in operatione habebis,6C citius agros H berabis.Tamen omnia fint moderata,ßi modo quodam medio præparat3,Sic etiam feies quod quanto plus de ifta decodione fiue primafiue lecundabiberinttanto citius euadent, multum ctiam confertfi non habent beneficiu vétris fa* cere cliftere cu di da decodione fed a vei pria»

Câp^VLdemodo fumêdi decodione ligni j ! indici amp;nbsp;alio regimine tanpore . alfumptionis oiferuando^

FAdis euacuationibus didis,pr«par3toq» çubili,ægerfumat mane in aurora, cya* tbü vnû prima decodióis maioris virtutisjö* fit pondus dida decodionis.f.vi. ëC minus fj non tolerat difpofitio amp;nbsp;plus fecundum agri virtutem dlt; tolcrantiam,tlt; ipfam bibat calida fit poftea coopcriatur bene pannis fiuc coopto

DE MORBO GALLICO

ri^s inleftojamp;ftet fie çduas boras, amp;nbsp;bidet Ci «Ù poffibde, qgt;fi fudauerit,abftcTgatur pannis calidis, fubtrahantur pannijCr fic qukfeat vfcp ad bora prädij, quod dare oportet p quinep ad minus vel fcx boras poft aftumptione decofti* onis,£lt;, eius prandium fit vncias quatuor panisgt; bene fermentati non faliti, amp;nbsp;vncias tres carnis vitellin£,vel bedina, fiue pullorum gaUinarum patuorum,aut perdicis,aut fint dup merula vel turdi,vel fint quatuor aues nemoralcs,ex illis q capiunturvifco,ëCfintcondit£ifte carnes fine fale, Gue fixa fuerint five afta, fitbibat aquam dccoctionis fecunda quantum fibi libet , ÖC fit quanuis non fitiat bibat, vt cibus admixtus curn difta aqua efficiatur nutrimentüm medici* nalc,6tficquiefcatper feptem autoftohoras, poft prandium .Et iterum accipiat cyatbu vnu primp deco Dionis calida,vt fiipra,fit coopéré atfe inlefto coopertorijs pet duas boras fit fu* detfipoteft, fitnibil comedat, fitfiedormiat, qgt; fi fitis adeft tam in nofte quam in die, bibat aquam decoftionis fecunda ad libitu fit fic fa» cere oportet omni die,mane,öt fero,vfq^ ad vi» gefimum diem,fit plus fivirtus agri toleraue* rit, tranfadis viginti diebusfivirtus agri non fuftinet curn vnica comeftione inter dié fit no*

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Üem,fpargatuï cibus fitnÓ multu augmétetur, P 4 fed

NICOL. MASSA

fed dabis très vneias partis in prandio,5Cdua» carnis in fero, verum ad cernam vneiam vnam et mediam panis vel duas,et vneiam vnam ear nis,vel vnam amp;nbsp;femi,Ä cœna fit per Ipatiû ad minus quinque horarum poft alTumptionc de» colt;ftionis,in fcroiQuida tarnen aliter etia dant aquam, quoniâ incipiunt dare prima die duos ciathos, cyfeda tres, ÖC tertia quatuor, Ä pro* cedunt vfqt ad decern,omni manevfquead in» tegram curam amp;nbsp;pefeipiunt Ridare in lclt;fto,vt diflum cft, amp;nbsp;obferuant dte^iJ in alijs,fcd hoe nó debet fieri,nifi in robuftifTimo hominc,quo niam ex nimio fudore fit maxima virtutis refo lutio. ' Sed modus lumendi decodionem fit ifte, vel ille, quoniam multos alios rationales pofTumus doceremodos,fempcr tarnen fi pofft bile eft yinum dimittere oportet,C7 nullo pa» dobibere, nifi aliqua complicata fuerit atgri* tudo CÛ qua potus nimius aquatcftetvltimum nocumentum,vclquod non tolerarct arger fi» fine potu vini, amp;nbsp;in tali cafu dandum cft vinu cum cibo/limphatu cum fecunda aqua, vt ego feci in quodam lene que liberaui ab ifta atgri» tudine per potum didae dccodionis, fed quo* niam eratcaceticus, quar eft praruia difpofitio adhydropifim,dabâvinum linphatû cum aquï fecundæ dccodionis quando comedebat tantu i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nota

DK MORBO GALLICO

Nota tamé quod régula eßmenfuranda acgri« Dico hoc ne aliquando decipiarisjunt eni mul ti homines non toUetantes fam6ftomachi aut confuetudinis defedu, quarc edoptudens fît iftis dabis plus de pane, O' etiam carne, vtputa fexvnóas panis fît quatuor carnis. Et potes etiâ aliquid no valétibus fine dbo dormit e da* re,aut ahqua alia de cau(fa,fine cibo in fero qui* efccre ,quoniam funt multi qui ex fame in finco pin cadunt, fit ideo idis in fero aliquid dabis, verbi gratia duos aut très bolos panis fît poft bibant de fecunda decoftionc 6tc.Etfic vnum quenquefecundum iudicium extimatiuum re* gulabis,quoniam in omnibus certa régula dari non poteft.Semper tara en ftue femel comederit fiue bis in die, mane fit fero accipiat decoftio* nem primä, vt difîtum eft fupta ad minus vfcp ad quadragefimûdic,neq3 dies aliqua finepoti one didx decoftiohis fit, fit obferuetur régula in alijs,in regimine vniuetfalidida quoniâmul ti qui male le habucrunt in coitu fit in alijs. Et dimifaut hoc medicamen ante pfedâ mundi dcationÉ membrorum fîtfanguinis ab ifta ma* 1 teria fit ante perle ftam epatis re dificationem i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad deteriorem difpofitioné deuenerunt. Qua*

\ re eft ncceflatium ptocedete, fit poft fanationé : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;edamqj cognofeitur, per temotionem acciden*

F 5 tiura

NICOL. MASSA

tium, Sc quod aeger melius in dies fe habet, 5C hoc per duos menfes ad minus cum bono regi mine in omnibus, amp;nbsp;maxime in cibo 6C potu SC in coitu,nam coitus in conualefcentibus de* bilibus,eftcaufla deterioris rccidiuationis,non folum in ifta fed in omni aegritudine. Et hzc de modo aifumptionis didae decodionis, qui maximc eft in vfu/Veru vt dicunt qui ad nos modum idum medendi afpoirtauerunt, poflu* mus etiam cum ido ligno aliter curare id am z* gritudinem, 8C facere ex pulucre fubtiliffimo, SC bene p fetone cribellato eleduarium,vtput3 accipc, pulueris ligni indici fubtilifTimz puluc rizati liberam vnam/yrupidefumo terrz.q.C fiat eleduarium de quo fummatur ab. f .ÿ.vfqi ad.^.i.mane in aurora SC cooperiat fe vtfude^ amp;nbsp;in omnibus fcructur regimen vt in afTumpti one decodionis,6C fic in lero accipiat etiä can* dem quantitatem SC fudet, fed in potu fumat a* quam dccodionis,quando fitit,ôC poted etiam pro potu facere fic. Be. pulueris ligni indici li* bram.i.aquz fontis libras, xifinfundantur per diem SC noctem,SC podeabuliant adconfump tionem tertiz partis amp;nbsp;coletur vt fupra didum Sc Icrua lignu feme! decodu, jgt; alia decodio* ne,cum tantundc aguz vt (upra, 6C in reliquis feruabis ordinem fupra fcriptum, Votes etiam i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confi*

DE MORBO GALLICO

conficere piUulas ex dido pulucre, cum fyrult;

po appropriato, vtputa fi funt dolores iun du* tarum cum fytupo de nicados,quas piUulas da £, bis patienti mancÄ vefpere cum regimme di*

fto,quantitas fitadminus j.iibhoc idem dico

de confidendo eleduarium, quoniam fecun»

dum diuerfas difpofitiones vitra fyrupum de

fumoterrx potes adderealios, vtfiedvlcus cum fytupo de epithimo, amp;nbsp;cum alijs vt needfi

tas podulat, hoc etiam fcito quod quando cor*

pus eft ftipticum,debes vti diftere commune,

veliftam met decodiné ,aut date aliquod medi

camen ex didis aut aliquas pillulas femel in eb»

domada,aliquiverodantptofolutiuo.^.iij,vel 5

iiij. amp;nbsp;plus pulueris didi ligni cum fua deco*

dipne amp;nbsp;eft bonum, Nota quod poffumus eti am per dambicum pofito in ipfo puluere didi ligni extrahere aquam, amp;nbsp;ipfam propinare eo modo, qua decodio videlicet mane £lt; feto, erit medicamen valde debile, tu veto compo» ne diuerfa medicamina cum ifto, fit fetua ordi»

nem comedendi, 6lt;. bibendi ^ aliatum return nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ï

in omnibus didum vel propinquum dido, di co hoc quoniam funt qui fine carne dant deco* dione iftam ÖC ^ cibo pané bis co dum vncias quatuor femel in dieporrigunt cü vncia vna •. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;paffu»

NICOL? MAS s A paffularum quod non eft extra rationcm,tu ve* ro iudicio extimatiuo, (cdm diuerfas regiones amp;nbsp;tempora potes variare cibaria non variata tarnen qualitate,vel quantitate, amp;nbsp;erit laudabile femperfi vitra experimftu rationibus^cedet» Crfp.VILw quo dedaraturquod dicäa fubtiUs (i!' id2H diäa fît conuenics in h^c iCgritudtnc.amp; dia neceffa» ria ad curatn

aVoniam in rcgiminevniuerfali diflö eft quod non debemus in ifta ægritudi ne cuiufit cronica fubtiliare multum diciftam, cibi Ä potus,ÓC hoe docente Hypp. Et tarnen hicfupra dieftu fuit, quod in cura per il tam de* codionc oportet fubtilifTima vel fairem multU propinqua fubtiliffime die ifta vti, vt ex didis Iiquct,ex hoe non folum videtur contrarieras in fermone verum etiam antiquorum medicorum regularum deftrudio, nam extat régula Hyp* po.in multis locis libri aphorifmoru, quod té* nuis dieda in cronicis aegritudinibus a virtute non toleratur,eftq? G alt ni etiam dicentis opor tetmedieu habere duos oculos, dextrû ad vir* tutem ,finiftrum ad ægritudinemjôC Aukenna dixit oportet ad id quod magis fufpedS eft re» dirc,6C eft virtus. E t mille fünt audoritatcs,qua propter dicut aduerfari) quod ifte modus curp in ifta

DE MORBO GALLICO ^ in ilia parte faltem eft irregularis,quarc vt veri tas clan’ appareat. Nota in primis quod aduer fantes bene dicunt fed male applicant poftca di da audoruin adu pradico 2lt; hoc quoniS ida non eft vltima neep multum tenuis die da, qui cnim bibunt iftam decodionem fumunt in didibram vnam aqusc decodionis prim3c,quæ aqua eft fpi{racorpulenta,amp;fimilatur quando lignai eft bonum)ferol5isaquonon extra dû fuit butyrum neep partes illc cafei, quæ rema» ncnt,quare wm4rt ifta potio eft nutritiua,£lt;, fa cilis digeftionis propter fuamfubtilitatcm.Et potiusdicenda eft medicina cibalis quam ali‘ ter,deindeiftibibuntpcr diem amp;. node de fe euda decodione ad libitum,qu« et fi non fit ita pinguis,eft tarnen corpulenta,amp; nutritiua 6lt;c. amp;hocdocctexperienti3,neqi propter hoc di« co quod die da non fit mcdioai8,quam diedS laudant mcdici,nam Galcnus in commente fe« cundo quart« particulæ aphorifmorû-dixit cp abftinétia totum corpus equaliter purga^ amp;nbsp;in prima particula aphorifmorû cometo nono di» xit taliter dieftandus eft infirmus vt virtus có« rcructur,amp;nonnutriatur morbus,amp;in alio lo» co infttmis non debet virtus augeri fed confer* uatijfcddiedanrediocris conferuat virtutem amp;nbsp;tu addc quod cum medicamen iftud fit leue £é pau»

NICOL. MAS SA '

amp; paulatinepcrvenas tranfics,relt;ftificat,refol* ! uitö^omnesdiflasoperationes facit, quare ß milita quantitas cibi cum dida decodione ad» mifccretur extingueretur eius vis,O' fie, aut multum débiliter opcraretur,autnihil O' multa j alia dicenda fuiit,quaeomnia fi quis rede infpi ciat,nihil contra dida prins vel antiquorû funtz igitur confiderata virtute Si alijs audaderdie* dabis.Notaetiam quoniâ propter fûdorts aut vrinæ a dida potione emiffione faspe fit confti gt;nbsp;patio vcntris,quam rem fecudum maioré part? non timent medici,fed bene fuccurrunt dando ^(quando conftipatiovetris accidit) pillulas de p .!ƒ *^V fumo terra vel aggregatiuas, amp;nbsp;de alifs feeun» dum quod ncceffitas exiget, vel cu clcduarijs didis,puta cum cleduario lenitiuo, de fclefiê, de dadilis amp;nbsp;rcliquis vt didum fuit in cutS p pharmatiä nam ibi virtutcs corum fcrrpl^vt re de fecundum oportunitatem ipfis vti poffis, potes etiam cumclifieri communi O‘ali|s,vel cu ida met dccodione facets clificre vt in alio cap.dixi O' fielenire ventrem vel cum pulucre didi lignimoucre ventrem fumendo vt fupra dando.j.iii,aut.3.iiii.cum dida decodione vel • parum brodij difroluta,O' hoe fiat in mane,pcr quinep horas ante prandium. O' in die quo acci |gt;itur pharmacum folutiuum aqujtprimæ dccogt; dionis

DE MORBO G ALLICO ftionis non debet fumi,bcnc fumatur in fero* Et fic oportet procedcre vfquequo fignapet* fedæ cuts appareantjed communiter hoc fit in quadraginta diebus O' plus,vt diftum eft,fi «gritudo eft antiqua,aut virtus debilis. Quod fialiqusndo xgrum cito reftaurare fine cibo viSpotus cito reftautat,fed citiftime boni odo* res reftaurant, O' hoc affirmât Galenus fecun* do aphorifmorum comraento.x).

3. iV Crf/VULinquo ieclar^tur quod uirtut

i. ■ iignie^iUdciUiefdndt iamp;nondlSiincn» tid ciU^et docct perjicerc cur dm tdm in Mciientiius c^u^n in dlijs.

MVlti qui adpauca refpiciunt aufifunt dicere,quod fanitas quae fequitur pet potionem didam non eft abipfavirtuteligni, fed a tenuitate diets, qui O' fi fine ratione St experimento hoc dicant, non tarnen fine autori tatibus antiquorum, vna quarum eft Gafeni iam dida quarto Aphorifmo. commento.i). quia inquit ibi abftinentia totum corpus equa« liter purgat,©* confirmatut hoc autoritatibus alijs qplurimis, Auerrois coUegitfeptimocap. d-dicit, /Xbftinentia eft fpecies euacuationis C multsaliaç.funt autoritates, quare ne in iftis nimis

NICOL. MASSA

nimf» fit prolixus ferme.Sciendum eft,quod rt fi dieda equaliter corpus purgct, no tarn? orn nes humorcs corporis purgat,vt bene dedarat Auerrois loco alkgato, quoniam vnufquifep humor per propriam viam euacuatur, 6C per propria mcdicamina,noncnim quodh^agit in quodlibet éCe.fmmo dico quod nimia tôle* rantia cibi,fola eft mala, quoniam exterminât virtutcm,amp; äuget materias frigidas,quac eft ba fis iftius agritudinis,Sed ^opus eft rationibus, nonne ego pluries hoe expertus fum, videlicet regere patientes morbum gallicum fubtiliffima dieda per menfem amp;nbsp;per duos menfes, amp;nbsp;ab* ftinui multos a vino,amp; tarnen potius deterius fe habucrunt quam mclius. Virtus igitur ligni fanat cum cibarifs admixta, quoniam affidua didar decodionis affumptio paulatine maifam fanguineam redificatamp;chilum,ex quo fangul ne ita rediftcato amp;nbsp;per venas tranfeöte habet infedum redificare, öifuperfluitates expcllerc )amp; alia facere,vt dixi,quare,amp;c. Trifada ergo quadragefimadicvclplusin segritudine anti* qua vtdidum eft,^ xger non amplius biberit dccodionem iftam vel fi etiam biberit , ind* piat paulatine groftius dielÇtari, id eft, cum maiori quantitate carnis,amp; panis.fumatep ouu forbile ÓC bibat vinum pauciferum limphatum aqua

DE IWOKBO GALLICO

aqua coctafimpUci vel cumre aliqua conforta tiuaftomachi,vtfuntcoriandri, Öt fic paulatim procédât indies amp;nbsp;reuertat, ad naturale vfura, dicohoc quoniam fi prima die# poft tempus potionis,comcderct quanti tat cm magnam cibi amp;nbsp;biberetjfequaetur omnino nocumentu pro pter duo,vnum quotum eft débilitas ftomachi, fecundum quoniam natura non toUerat repenti nas mutationcs vt lücit Ariftotelcs-Et quoni5 hanc aegritudinem patientes nÓomoes fempet manent in lelt;fto,fed maior pars'ambulat,vt ex* ttcetentur,amp; ideodum bibunt iftam decofti» onem ft nonpoffunt manere in Ic cto, ftent in camera, arabülent vel fedeant, poftqperitres horas fumpfetuntdccoclionc,ncqA oportet mul tü corpus laborando defatigare,fedludatludis domefticis,öC gaudeat cum amicis amp;nbsp;in.die nB dormut nift noefte propter dolotes vel aliqd aliud non dormierit.Conceditut etiamfomnus. diurnus adptouccandum ludoré i vel ft habe** tet ftomachura debilem, ad teuocandum calo* ^ rem poft cibü,CEd non fit nimis longus,óChxo fatis de régula vniuetfali.Puftulx verb, doltx res,apoftemata,et:Mlcera,vngantur eïreum fpu ma dl ftx decoftionisprimx,na confortât mé* bra,digetit‘materiaragt;Öl relt;ftiftcat,Ölt;. fpumafit caUda, vngwturepbis autter in die ctiamloca G dolo*

- : NIC0.3 M AS s A dolorofa quoniam mitigat dolorem: verum qa medicus eft adiutor naturae j ftaliquandocn vl cos eucorrofione alteratione Vel corruption« offis pfocurandum ell parte corruptam remo» ucre cum initrumentis optimis r videlicet fcal* pro vel fricatoriorfi corruptio fijeritfoperficia* lis, vel cum mellc rofato fi tantómedo clTct mi* nima alteratio vel denigratio, Höc idem ctiart in fanandis vlcwibus fiatmara fepe vlccra Rmt mala non obedientia plena gumis ftue duricie* bus albiâ,quædum corrumpuntur,partes fanai etiarn corrumpunt,amp; idcapródirandum elide abliradione ä mundificatione cum infirumen tis fiuc yngumris appropriatisdequibus dic^ in curaparticularium accidentia vbi de vlceri* bus Ä'vn^entis dicam, amp;nbsp;ibi docebo n»«dó fuccurrendi omnibus nccidétibus,videliccl^U ftulis,doloribus,apoftematibus,amp; vlcerib^ Et (cribam etiarn de confortatione poli cui^ perfcAam. Expedit tarnen poli fanationé fit quindecim aut plures dies confortare liomachO putacum aromatico rolatoyvel aliquo alio. Poliéa futnere pillulas fecundS accidentia pr2* terita, vel aliquod eleifruatium cum fyrupis di* geliiuis ficut videbitur prudenti medico. Et fc ego multos fanaui per iliam decodionem, amp;gt;nbsp;vlccra aUquando cum vnguentis in cura pet vnÆ*

DE MORBO GALLICO vnflionem didis,amp; aliquandocumfpuma eu raui:immo poft aOumptionem dtdx decodio» nis pet aliquos dies, quoniam non fuerunt ex toto a matcria ifta mundati cum vndionibus iunduratum procefli amp;nbsp;fanati fuerunt, quart tuum erit cum fis medicus fecundum neceffita» temomnia moderare cum tcroperamento amp;nbsp;ra tionc,ÖC hxc fufficiant.

C4p. LQuarti tuQituiamp;e^ Probe» nium in quo dedaraturtiuoi uvQto» lt;nbsp;net iundurarum m c^uÜM argentum uiuuningreditur rationaUter jiunt^a»

, gt;nbsp;1 nbsp;nbsp;tientibus morbum gaUicum^amp; comfU^ , xio argenti uiui calida o^endituT,(m* nia^ argumenta releiuunturi. nr.-

Is vifis tempus eft ad aliam fanandlhäc J^^^aegritudinem viarn defcendcrc,qux amp;nbsp;fi multis ingratafit,profedoficum obferuatione ipfa fit condidouibus dicendis quis vtatur, eft infaUibilis,St fecuritfima viafanädtMe aegritu dinc.Et eft cü iundutarü vndidnibus,in qbus argentu viuü ingreditur,qup vndione8,fiue vn gueta non fitnt(vt multi CTedunt)a moder nis cl .ui -i J G i’r,; : Empe

NICO. MASSA

Empcricis inucta, fed ab antiquis in fuis libris fcripta, amp;nbsp;laudata, amp;nbsp;nos pofteri fccundû etiî necefritatcm,aliquid addedo^ alia confimiliJ coficiendo ipfa extollimus^ C* 13udamus,quo* niam virtuteSipforumfiihtlaudibus dignæqn ifta vldma amp;nbsp;parua fgritudiae.Neep audiendi funt qui dicunt(qa vnguctaifta nocent neruis) ideo non debemus cû ipfis procédere amp;nbsp;aegros vngere«Et ratio eft,quoniam ipfi forte non fd unt quod in vnoquoq? medicamine hoc princi paie attendendum efl (quonia medicamen me' lius nonSinuenitur.) An fit maius nocumentu iuuamentQ,quod fi iuuamentum fucrit maius, debemus prOcederc, amp;nbsp;applicare medicamen, fa Ai» ali^us Gorrc Aiuis, amp;nbsp;preparationibus, ad expiUmdumnocumentum, vt faciunt boni dodores iaißi8.vnguentis,in quibus ponutut corredoria, vt eft axungia, teriaca in aliquo, amp;nbsp;ponituF Orchis in aliquot vel faluia,amp; in ali* quo oleum de vnipero , vcl de terebinthina, amp;nbsp;de aii0',qua: omnia confortant neruos ,amp; ex tinguntmaiignitatem argenti v.iui,amp; vt breui* ter cxp£dl3nT,apud omnes medentes eO Si. reci tatur a^entilemexpofitioequinti can on is, q’ medicina quarti gradus efticitur fecudigradus peradmixtione aliarum medicinarum remitti* lur etid malignitas venenofa p fua bedoar qu« funt ft*

DE MORBO GALLICO

funt fibi contraria. Quare quG a doftoribus di» Uetfa ponantur ad extinguendam maUgnitaté argenti viui, diuerfa effent dicenda, fed quum. hoc de faftorationales prafticantes faciant,6C fuccuremdo, ft aliquod vident nocumentü ab iftis vnftionibus, dicendu eft quod nullum eft in applicando conueniens, amp;nbsp;quoniam maius eft iuuamentü nocumento, ideorede procedi» mus cum iftis corre(ftis,vfqtquo aliquis melius inueniat. Alij vero aliter im probant iftam vii, ëtdicunt quod eft fortis,amp; quod cum vndio» nibus iftis fcquutur mala accidentia,8C vlcerati ones oris,O* gingiuarum cum ftuxu continuo mat crias phlegmaticac dienoAuque ftuentis,öC ob hoc fequitur Vigilia laboriofa amp;nbsp;impoten» tia comedendi, dolores maxillarum fit alia, vt funt Buxus ventris,paralyfis ÔCc.quare quum ifta fint accidentia ëC aegritudines malac,nó de» bet medicus fanitatem iftius «grltudinis cum introduxionc iftarum malarum difpofitionum querere, quibus facile refpondeo, dixit namep Hippocr.quod ad vltimas aegritudines vltimc curationes funt potentes amp;nbsp;quamuis Galenus in commento,de dicta expolucrit,Cr in alio lo» co de phlobotomia, tarnen aphorifmus amplia tut ad alias aegritudines, vtputa ad vlccra ma* ligna CÛ corruptione olfis,proccdimus cautcrio

G ï aftua

NICO. MASSA aAuali,quod eft fortifTimS mcdtcamen. Qiiï# enim ignorât combuftionem ignis effe corpori humano crudclifTimu medicamé,t3mc oês me* diciiubentproccderecu ipfo,ita quod prind* pes quarts primi laudes cautcrij eminentes di* xerit*Inquit,cauteriü eftmedicamen valde no* bilc amp;c. Et phlebotomia none fit p incifionem venarû,ÔC purgatiocum ellcboro,fcamonia, ÓC elaterio,qu3C noeët ftomacho, (Galijs membris Quare farpe medici etiJ curant argritudiné vn3 introducendo aliam,vt paralyfim,introducïdo febre ÖC fcabic malam, cü euacuatione vfq» ad dyfentcri3,pofiea curant febrem,amp; fanât dyfcn Scril: fic non fine ratione O' audoritate faciunt q vtuntur vn dionibus,fada euacuatione fmß bili vel infenfibili illiusmaterix vltimxin ma*

lignitate, fanât poRca vlccraorisóC fuccurrunt alijs accidentibus fecundu neccITitatc, O' cum ifie vel cum fimilis proceffus fiat, in alijs no eft malum etiâ iRa facerc*Sunt ctü dicentes,q* eu ra non eft vtra cum non fit per contrarium, im mo cü iftis vnguentisfit potius conftipatio,^ quædâ ftupefadio. Et dicunt audoritate Aui. (ccundo canonis,quod argentS viuum eft frig* dac complcxioniStO* ad confirm3ndum,3ddu* cunt exemplum de fimia mortua ex affumptio* ne argenti viui gt;nbsp;SC de quodam aromatariequi credens

DE MORBO GALLICO credens potarc aquam, cafu argentum viuum bibit,amp; fic mortuus eft;quae res non cft credibi lis cum fit ponderofum, amp;nbsp;non potabile amp;c. quibus apertis fiue anatomizatis, inuenta fuit prope cor maxima quantitas fanguinis coagu» lati, quarcdicunt hoe a frigiditate argenti viui prouenire, amp;nbsp;confirmant iliam non effe veram cur3,quia ex cius fumofequuntur,paralyfis, amp;nbsp;alix«gritudincs frigide ^c. Quibus refpon» deo dimifib Conciliatorc difierentia.clj.Et di* co quod argentum viuum eft calidz S. humidf cÓplexionis, vt bene notauit doftifTimus Plate arius in fuo de fimplicibus, O' hoe confirmant verba Miabbatis fecundo ca.xxxxviij.fiC Ra» fis tertio ad Almonforcm ca.xxxiii).6lt; Galeni libro quarto de fimplicibus diccntis, qgt; virtut argenti viui eft calida ( quis innono de fimpli» cibus fatetur fc nullam habere experientiâ)hoc idë attefiantur opcrationes amp;nbsp;vittutes quas po nit Auic.dicens,quod eft fubtiliatiuG,nam lub tiliatio fit a calido, neq, propter hoc negarem diuerfitates partium,quoniam vt dixi, intrada tu de ligno indico audoritate Galeni, vna me# dicinaungularis eufitex quatuor elemctis,ha» bet plures partes a qbusdiuerfi prodeunt efte# dus,Ncm verba ZVuic. q fuit tantus vit in me» dicinafupficialitcr intelligcdafunt,qa cû dixit

G q. quod

NICO. MAS SA ' quod eft ftigidæ complexionis.oportet intclÜ* gère quod opcrationcs caufant effedus frigide tatiSjSC vltimo infrigidat^óC eftrefolucndo fpi ritus,amp; ficreddit corpus infrigidatum,quoni3 fua caliditate Ribtili penetratiua, amp;nbsp;eliquatiua, habet difToIuere membra quae funt fubieda de* tinentia fauguinem. Etfic fit inanitio fpirituö, amp;nbsp;moUificatio neruorum, amp;. fanguis redditur frigidusiöCitaCoagulatus fuit infimia, Craro* matario concefla potatione argenti viur,qa fua caliditate nimium refoluit, ä fanguis ita exin* anitus conUerfus ad principale membrum inté» tione naturae,quacrebat forte calcfieri a corde,et fie fuit fada fuffocatio forte refidui caloriSjvd ctiam a malignitatefpecifica ipfius argenti,ad intra occidente,quare amp;c. Quod cum fit ita, boni medici qui adminifirant argentum viuU in ifta cura corrigunt cum tcmperatis,vt efiax ungia, oleum liliorum cum faluia, libano, mit* rha,amp; teriaca,vt didum eft,öi paulatim appli* cantiunduris tantum, vtputafêmel indie, S quantitas eft parua, quia dus vnciæ vnguenti fufficiunt vngere pro vice in quibus non funt j.iij.argenti viui.Ex his patet refponfio brcuis ad hoc. Nocumentum,vt dixi,cft minimu qd, amp;iuuamentum eft maximü, Ä eius virtus eft calida vt didum eft, ÖC ideo non reprimit : fed

DE MORBO GALLICO digerit O' cuacuat cauVam xgritudinis, fenfibi’ liter fepe, vtapparet, amp;nbsp;aliquando infct-.fibiU» ter,qua: caufa eft materia iUa vifcof3,quod fi a medicamme ifto aliquod nocumentum impri» mitut, natura amp;nbsp;medicus prudens corrigit, O' confortât membra öle. Et ad omnes idas rati» ones addc,quod non femper rcs,qux nocct cot pon fiue membre fano, nocent etiam agro, vt quotidiana experientiateftatur infebrientibus O'in agritudineparticulati:verbi gratia, Ery» fipelati ffigida confer unt, qua funt notabilitcr frigidaamp;lanat, tarnen frigida noccnt,St dedu» cunt corpus fanum, O’membrum extra tempe ramentum proprium ♦Quarc appUcando dico qaod.fi argentum viuum nocet corporibus fa* nis, vel netuis nocumento magno, non tarnen nocet quando funt infeeii infedione ifta. Et fi aliquid nocet,magis amp;nbsp;magnificciuuat,amp; no* cumenta funt corrigibilia,vt experientia patet. Multacp alia polfem adduccre de caufis eÓpo* fitionis medicinx, fed quia funt nota medicis dimitto* Et fummatim reuertendo dico,ft qs habueritxgrum patientem morbum iftum,fiuc nouum,üue antiquum, fecure procédât vnetp 1 onibus infra diccndis,obferuato tegimine in* fra fcribendo, amp;nbsp;düflo in fcx rebus non natu* i talibus *

G $ Cap.

NICOL’. MASSA

C(/p.n. De regimine queuti oportet in iUis,qui per unäioner fanjntur, ct De modo adminiftrationis ip farum tinélionü inqu^eunef morki GaUici difpofitione

N primis corpus medicationibus conueni’ ctibus cuacuarc oportet, vtputaft argritudo eft noua, 6Cgger multas habucrit puftulas, ^ paucos dolores,digcratur materia verbi gratia fyrupo de Endiuia,dc lupulis,amp; de fumo ttnf fiC aquae quibus limphcntur fint, aquae endiutS fcabiofg, lupilorum vel folatri, aut alijs didi»* Sedft aegritudo fucrit anti qua amp;dolorofa,apo ftematibus,fiuc vlccribus,digcratur fyrupo vet bi gratia,de fumo terrae,de ftiehade melle rofa* to,ana.j.y.vcl ali|s fyrupis ii didis, amp;nbsp;limph?* tur aquis fumitcrræ,yuæartcticaeah.i*j.velde codione epithimi Mcfup,vel decodione no* ftra,vel de fcna, amp;. fie digcratur per aliquos di* es,puta quincp vcl fex,fumcndo in aurora,amp; fi quaeratur reprimere matcril,propter dolore ca* pitis, fumat ipfum poft cœn3 per très aut qu3* tuor boras. Et fa da aliquali digeftione, pur* gctur pharmaco Icnitiuo aliquali eledione, ad materiam dominantem, vtin agritudine noua elcduario lcnitiuo,dc febeften ana. j. vj ■ cofe dt one hamech.j.ij.vel plus fecundûnccefTitatéin fiimij

DE MOR.BO GALLICO fiirmi,€t flat bolus faccharo,vel potio aquis di» dis,vel decodionibus. Aut dentur ptlulx fumi terrae, ü* aggregatiuæ ana^ .ip^vcl minus fc» cundum indigcntiam,amp; fiant quincp,quxcu3» cuacioncs fumantur in aurora,nififit aliqua par ticularis intentio aut aliqd impedicns,vt febri* pril icipium,vel aliud, amp;nbsp;in tali cafu eligantho» ra magis quictam,O'cibus fit ad minus per qn* qt horas pon,tam in digeftione q in euacuatio» ne,Etfcmpcr addeSCminue, fecundum diuer» fitatem aegritudinis in accidentibus amp;nbsp;compli* cationibus Sic. Q uod fi pgritudo fucrit anti» qua cum doloribus Ä reliquis, euacuabis ali» quo ex didis, puta Icritiuo, addito cleduario de pfilio Montagn3nae,velag3ri^ preparate, amp;nbsp;de alijs, quorum virtutes didæ lunt. Et fada prima cuacuatione fi æger efi fortis cum alijs condicionibus in capite de phlebotomia di dis phlcbotoma cum a vena bafilica ad qua titatem conuenientem, manc nifi fit aliqua res impediens,fadaque phlebotomia, iterum dige iCndofyrupis appropriatis procède,amp; iterum pharmaco benedido euacua quad fit elediuû,

Et fi fucrint puftulæ appone ventofas fcati ficatas fuper fpatulas, nates, amp;nbsp;alia membra, vbiplus funt de puftulis, amp;nbsp;réitéra ipfas, bis vel

NICOL. MASSA

bis vel ter fccundiim ncccfTitatem, O' iudicimfl ex plcnitudinc fumptum ÔC etiam ex mukitudi* ne puftularum, interponaturqt inter vnam amp;nbsp;aham applic3tionem,fpatium quatuor aut quin cp dicrum,amp; fumât quotidic digefiiuum,v3CU 3ntiacpreiterentur,fiuc lint potiones fiue pilulf Et faâa diligcnti,ac canonica cuacuationemi* noratiua,refiduum materiæ remanentis digéra’ tur vnlt;Qionibus infra feribendis.Vt natura ad’ juta reftduum poffit per os (vt in pluribus com tigit)vcl perfecefTum, autperfudorem, velpct vrin3m,autinfcnfibi!em cuacuationemfvtfçpe vidi) cuacuarc ^C expellcrc. Et hoc fiat verbi gratia cum ido vnguento vel cum alio ciufdé virtutis.iv.axungiac porcinac libram vnam,pin* guis gallinæ. f. iij.olci liliorum alborum. j.i. ÿ* mercurij-i-v-Ä plus fi oportet,Iibani,mafiiches puluerizatæfaluiæ,fiichados, lithargiri, cerute ana.f i.aquæ vitaf.'^.ij.mifcc,^ in mortario la» pideo tam diu ducantur, doncead perfedi for mam vnguenti rcddantur Öic. Modus autern iftius compofitionis cfi ifie: In primis axungiï non fint ad ignem colatæ,fed3 pciliculis emun data?, amp;nbsp;per fetarium co modo, quo extrahitur flos caffiæcolatar, pofica pone argentum viuU in mortario cum dida axungia,fit ducantur pi» fiillo. Et ilk erit modus mortificandi amp;nbsp;incor* potan

DE MOKBO GALLICO porandi argentum viuum,quibus incorporatis addantur aUx tes, fuccelTiuc tarnen femper cum piftillo ducantut vfcp ad perfedam omniu re« rum diftarum(vt didum cft)admixrioncm, ÖC dimittatur per duos dies vt fcrmêtctur,vcl plus Poftea «ger, vt fupra purgationibus purgatus» vngatfuasipfius,fipotcft,iun(fturas, poft cœ» nam per tres horas, amp;nbsp;fit ante focum, amp;nbsp;cubile fit claufum,amp;incipiat a tunfluris cauiUarü pc» dum,poftea ad genua deueniat,deinde cubitos vnguat,poftrcmo iun Auras manuum.Et fi vit Uis cft fortis,6C segritudo magna,vnge etiï iun Auras inguinum,ancharum,amp;fpatubtum* gt;nbsp;PofteaiunAuiï ftupa cannabina calida coope tiantur,2lt; ligcntur, amp;ingrediatur 1e Aumcöolt; periaturep coopertori)s,vt fudtt per duas horas cjuodfi per fudotem nimiam patiatur laxitudi» nem,deturcyathus vnus iuris gallins, vel cat« nis.Et fie procedetc oportet, vnguendo fingu» lo fcro,vfquequo medicus videat exitum mani« feftum materis phlcgmaticp ab ote,aut ftuxum ventris notabilem,vclfudorem,amp; vlttahoc vi« deat diminutionem manifeftam, fi funt puftulx puftularum,6lt;, fi funt dolores,dolotum mitiga» tionem,amp; fi apoftemata,rcfolotioncm ipforum amp;nbsp;fi vlGcta,digeftionem, mundificationem, in» catnationem,öC cicatrteationem.Et quoniS fs«

’ • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pidime

NICOL, MASSA piflimcacciditquodin aliquibus nullus appy ret fluxus matenei ab orc,neq', aliqua viceratio flue dolor dentium,neap fluxus ventris, aut all* quod fignum cuaeuationis manifeftar, amp;nbsp;cum agritudo fit materialis quat fanatur euacuatioe dubitat medicus,nefeiens fe reguläre, de quan* titate vndionis,^ dicrum numéro qua: fint fuf ficientes in cura, vt fanctur æger» Et ego mul* tos annos in hac ambiguitatc fui, vfqi quo cog noui,quod iniftis vngendo procedere oportet vfqi ad aliquam manifeflam puflularn,dolorU, apoflematum,©* vlcerum fanationé,élt; virturil tolaanti3m,quod fignum eßmihi infaUibilect maxime quando accidunt laxitudincs quidam fyncopaics, vitra dida, amp;nbsp;tune cft indicium cp virtus agit circa mate riam,fiuc hum iditatem bo nam,in qua referuatur calor naturalis, cum hoC apparet,dimitte vndioncs, amp;nbsp;conforta virtuté cum cibarijs bonis,vt funt oua forbilia, contu* fum ex pulpis gallinarum,£lt; caponum^Â cum vinoaromatico,galijs bene nutrientibus. Et ita ego multos fanaui,qui ab alijs fæpe inunâi, non fucrunt fanati, eo cpnullam akerationem oris cum euacuationefäciebant vnóionts ip* 1»,6C medentesnon cognofcebant, quandop* fedaerat eradicatio materia:, qua: quonia non fucrat cradicat3,itcrum morbus deterior priorlt; recidi*

DE MORBO GALLICO KÓdiuabat. Sed vt melius me intelligas, ego procède in iÜis có vnÄionc vfep ad laHitudi» nem diflam femifincopalé. Saiiaui inter alios vnum (q a pluribus 13 inundus amp;nbsp;no fanatus) que per trigintafepté dies inunxi, amp;nbsp;liberatus fuitjSCnunq recidiuauit,et ab olbus incurabilis diccbatut,Ö. fanus adhuc viuit,£lt; multos alios vt dixi,fignumcp fuit mihi vtfupra.Quare di» co lt;p no pouft dari certa régula de numero di» crum vndionis,amp; quantitate: fed oportet pro# cedere fecundû FortitudinS patientis cû iudicio bon© xßimatiuo.Sanaui etiâ multos marafmos debiles eu xgritudine magna per plurcs ratera tiones vndionü, ÖC vngebam per quatuor dies omniferojdändedimitcebam ipfosp hebdo* madâ qefeere fine vndionc, fed bono regimine amp;nbsp;poReaiteru vngebä ç qnq» dies î fero feeVm eotû virtutes,itetüqi dimittebä qefccre,äC fic fa nitati ceftitutifunt-Vidi etiä in aliquo virtutem debile,et dolores acutiffimos indigentes maxia vndionc,6C fecivngerep.iii).aut.v.dics, vfon quo dolores fucTütmitig3ti,poflca p mefem Fe ci ipfum bonis cibarijs nutrirc^ßC itnü inGxi p , multos dies,^ fic fanatus fuit.Tuum ergo crit fecundû «gritudinê O' virtute cum iRis mitius, amp;nbsp;fortius vngctc cotinue O* interpolatim,caue tn nc pedoris partes inüga8,vtdocet Aui.amp;c.

Eg«

NICOL, MASSA

Eger tarnen bonis cibarijs (emper nutriatur,^^ vino optimo,non vinofoTcd mediocri, amp;nbsp;inter prandium amp;nbsp;cœnam da (cutcllam brodij, fern* pcrq; attende virtiiti,amp; acgritudini,amp; omninoa ventis amp;nbsp;ab acre frigide abOineat, Ixteturcp. Et quando apparct fluxus humiditatum mani* fedus ab ore cum dolore amp;nbsp;inflatione gingiua rum,öi accidentia morbi rcmittuntur,ab vn Ai* onibus cefTare oportet,ÖC remouere dupas coo perientes iuncturas. Neep lauare oportet loca inunda,nifi ex nimia refolutione fgro fincopis accidat,aut fubita O' magna oris vlccratio prï focatiua, velfluxus ventris cuexcoriatione in* teHinorum, vel aliquod aliud accidens, qua: fi accidunt remoue vnguenta amp;nbsp;dupas, quod ft «x toto quatris abfcindere virtutem vnguend ne vitra procédât,iunfluras lauabis j loeacp alia quf dido vnguento illita fuerunt,cum vino ca» lido firnplici,vel in quo chamemelum ebullire feccri$,aut faluiam, et de alijs, iuccurreqt acci» dentibus cum remedijs infra fcriptis.

! ’'n Cay.W.lnquoponuntUTiiiuerpede»

■ fcriftioncs unguentorum,cum unfuti»

. i.uï.i bus mirabilibm fuis, amp;modo fua j. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ op^rationis.

- ■ K;,quot;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;QUO*

DE MORBO GALLICO

z~^ Voniâ multa Eint vnguenta amp;nbsp;diucr» fa fecundum diuerfitatem accidentia in tali «gritudine,ideo vtilifTimû fore iudico,fi defcriptioncs diuerfas didoru vngué torum, cum fuis virtutibus fcripfero.Et primo vnguentum ad fcabicm domini Mefua in fuo antidotario,diüinftióe vndecima,quod ediert feabiei mala, O* puftulis morbi gallici,fi fa dis purgationibuSjGT alijs di dis,iun durf vngan» tur ipfo,in fero,per aliquot dies vfqtquo appa» reStfigna dida,quo aliquando vfus fum,cuius hec elf defcriptio.K.olei laurini.f.ii^.thurisalbi cerc munda,arv.}.i). argenti viui mortificati cü faliua.i. ij.pinguedinis porcina mundaaiui» pcUiculis.^.v.falis communis.^ .viivfucci plan taginis, amp;nbsp;f umiterra ad libitu, mifee Gr fiat vn guentum. Aliud vnguentum quod dicitur fara cenicum in cura leabiei in additionibus dni Amoldi de villa noua déferiptum, GT ab anti* quis etiäfanat feabif maU,Gr cancru, amp;puftu« las morbi gaUici,dolores, apoftemata. O'vice* ta mala,educendo malam phlegmatic3, O' eu* rat etiamleprofos in principio, amp;nbsp;confortât at thetica,6C podagra a materia groifa,defcriptid cuius eft ifta.Bz.falis nitri,Valis puri,plumbi vftl eupborbi) an.j.ij.panici matini camclcuntis ni gri.an.i.ix.cetufta,argenti viui an ^.ii.eoftee ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' * ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H axungia

NICOL. MASS A axungia vrtcri amp;nbsp;olcö antique, amp;nbsp;pod adda* tur puiuis ÔC fiat vngucnt5,ô'modus admins firationis eftifie.Sedeat infirmus inter duos ig nc8,amp; inugatur a genibusinferius vfq; ad pe' dcs,amp;fupra genua p très digitos,caueatq, a fit giditate.Et eu phlegma incipit diffolui,recédât ab vndionibuSjCy fi p multafputaßC nimiam afperitate dolor in gutture amp;nbsp;ore fentiatur,lauc tur os aqua ordei firnplici O* in procefTu curt melle rofato.PoiTem amp;nbsp;multa alia vngucta fin libris antiquorum fcripta) hic etia feribere, fed ne ferme nimis fit tcdiofus,vide Auic.amp; alios antiques,de cura fcabici, quonia multa ponun tur abipfis.Iftaduo ab antiquis fcripta pofut« Vt fint tedimenia difteru mcorü,videlicet: cp ifta vngucta no funt ab Empericis inuent3,vt multi crcdunt,necp modus vtendi ipfis cume» didis ia apparet etii, ep antiqui anteq ad nos veniiïet morbus ifte, vngebât etiä ip(i iudutas ex qua vndiene fluxui materix phlegmaticfp hos cueniebat ÖJc. Sed quoniâ vnulquifcpfin libétius vtitur claua,ideo multa vngucta a mo* demis vfitata,SC probata infra annotate decte* ui.Et primS vnguentu meS a me benediduffl» popletu didum in ida xgritudine, qd fanat pU Oulasmorbi gallici,dolorel^,ct refoluit apofie mata dura/iue grumes, ÔC vlcera mala fanat,fi

eoVH

DE MORBO GALLICO

lt;0 vngantur iunduræ, amp;nbsp;puHulæ vt didu cü fupta.Efto tarnen memor documentorû Pluie, defeabie amp;nbsp;pruritu, cp elongate oportet a par» tibuspeftoris örftomachijcuius vnguenti ifta eft defcriptio.ïK,axungiçpotcinac mûdatx fuis pelliculis, amp;nbsp;ç fetariû coÛatæ line igné, libras ♦ij.atgenti viuilibrä. ijibiani. ^. üj.ceruffæ. ^. ij.lithargiri.^.^.mifce Si ftat vnguentû in mor» tario lapideo,extinguendo imprimis argentum viuû cû axûgia, podea adde reliqua fç piftillo bene agitando.Et apud me iftud vnguentû eft materia,fiue inftrumentû omniü çurationü,qm ' ego addo in ipfum diuerfas medicinas, fecun» dum diuerfitatc aegritudinis fit patientis, verbi gratia,Si argritudo efteü tumoribus,addo pin» guediné gallinac,velanatis,vel anferis, «S' qncp oës,ÔC aliquando vnâ,quoniâiflæ multumfua caliditatc C^humiditate refoluût duricies amp;t« moreSjConfortantqtmebralgfa, Et aliquando fi cum tumoribusfunt dolores, in ipfo oleum delilio, de terebintina, debacis lauri pono, amp;nbsp;Vnum ipfotum vel plura, Ponoque ad vigoran quot;dam dus operationem, vbi virtus eft fortis,ÔC agrituddmaligna((ipatiens nonalteratur alé» Ut vrtftione)plus de eintitate argenti viui,et ad do 3qmvil3C,amp;f31uiam,amp; flichada,etteriacä^ H x nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cotre cli»

NICOL. MASSA corrcâiuis,fiuc mirrhä amp;nbsp;mafiichenijS in iGB procède vnguendo ctia iunduras fpatularuni fie ancharum vt dixt fupra, cp fi timeo excoria tionem, a virtute ealida corofiua argenti viui, corrigo vnguentum lithargiro, O' cerufa,vt in vnguentorum copofitionibus vides.Et fieifto vnguento diuerfis rebus in ipfis additis, diner* fificatä in fuis accidentibus, argritudinê remo* ueo. Aliud vnguentu fanans morbum gallicO cum puflulis, doloribus, apoftcmatibus,O‘vl‘ ceribuSjiunduris infcro inu dis ipfo ad igneW amp; axungia porcinæ.f.v|.anatis.i.H).gallin«-? ij.olci rofatijlilioru alborum ana.f.i. argenti vi ui.f .v.lithargiri aurei,libani an.f .i.rnirrhac.?.ÿ miiee amp;nbsp;fiat vnguentu in mortario lapideo vl didum eft fupra. Aliud eiufdem virtutiSjC^in tentionis. R.axungiac porcinat libram.i.y.mer» curi).lt;. vü). olei laurini.f. i. teriacae mailiches libanimirrhac ah.f.i.fucci fumitcr.^.i.j^Iithar* girucerufTas an.f.ij.mifee et fiat vnguentum in mortario vt fup. Aliud eiufdé virtutis.K.axun giz porcinï.^.inj. argenti viui.f.ij. libani.f.i’ olei de iunipero.f .x.aquf vitg.f.i.mifce amp;nbsp;fis* vnguentu in mortario vt fupra* Aliud eiufdé virtutis.Be.axügixporcinac,gallina:,an3tis,3ni ^.vj.olci liliorum alborum, rofati,laurini,3n3.ï ♦J.Iib3ni,maiïiches,mirrha:, ana.^.$.faluiat, ßi* chado*

DE MORBO GALLICO

chados ah. j.vij. lithargiri aurei^.i. vnguenti dialthej.^.ij.aquc vit«4•I’mifceamp; fiat vngue tó vt fupra.éCiftud valst quando tumores lunt antiqui, fdiroticiji vitra vnétioncm iundura» turn,tumores ctiam vngas, Ö'ftupacoopcrias cannabinj vt didum cft. Aliud eiufdem vit« tutis pro diuitibus amp;nbsp;delicatis fit eft odoriferu K.maceTosxinamomi,gariophillorü ah-jdiiJ.’ grana paradifi.^.iij.rofarum rubiotu corticum ’ citri ah.j.v mulcatas nuccs numero.iij.contu» danturoia, fit infundantut in aqua fonds pet die naturalem,poftea in dida aqua porte libras v.axungi« porcinae rcccntis,fiCbulliant ad con i fumptionem aquae, O* eoletur, deinde.W. didae' axungiac fic bulitae lib il.argenti viui.^.vij.liba ni-i-iVeerufiae,lithargiri ah.^. J.Ç .ftichados,m«i rhx ah.^ .^.O* in fine mofcht refoluti in oleoro-fato.^.ç. fit fç mifeedo fiat vuguentoinmortai tio vt fupra,fit cft odoriferu fit mirabilis öpati onis.Poffem multa plura!,8tnon q^batajWeferi bete vngucta c^ oia effent eiufdé mtentifonis cü' iftisne ergo fermo noftet nugatorius 6t,dimit» t5tur.Medcntefcp admoneo quodtota materia effcntialis,eft axungia,3t argentü viuu.Q^are ex diftis, alia fecundum diuerfas intentioncs, cumifta tamebafi cöponcre poffunt. Virtutes quotum quum fint mirabiles, fit fupra alia me» H } dicamina

NICOL. MASSA

dicamina In hac argritudine nobiliores , non ipfas filentio tranfirc dccreui,fed quotum in me crit, Ä quantum ingenium mcum valebit cum veritate cas cxtollcre intcdo,quum per talia vn gucnta gentem plurimam, qup ab alijs roedica* minibus nunquä fanata fucrit, SC poHea ab vn* lt;flioncvnguentorum didorum fanitatirellitu* tarn viderim amp;c.Suntigitur vnguenta ex arge* to viuo amp;nbsp;axungia ÔC alijs fada. Medicina di* gefUua materia: phlegmatica:,diuerfp admixtio nis per totum corpus fparfxÄ in obedientis ex muhis medicaminibus eft, quae cuacuationi fen fibili Vel. inlenfibili préparatiua, malignitatuffl didorum humorum contemperatiua, dolorum mitlgatjua, pußularum fanatiua ; apoftematum refolutiua O' maturatiua, vicerum faniei digefti ua Ä inundificatiua.'SC malarum qualitatum re motiua^aliorumcp quouis niodo accidentium corre diua Ä vltimo omninm folutionum con* tinunafis fanatiua. Eftetiam virtutis expulfiux cixpergefadiua Ä vigoratiua . Ita quod ifto adminiculotab omnibus fuperfluitatibusinobe dientibus membra mundanturrSC ad naturalem difpofitionem redeunt.ßnguinemep ab ido hu more infcdum mundificantper totum corpus ia-’u:!: ßCnia tarnt;/

DE MORBO GALLICO

amp; mateviam ad conuenientes tegioncs expül* fioni diriguntjindefinenter euacuando,die no« duep per vias notas natuty, doncc totum cot» pus mundum ab iftis fupeiftuitatibusrcmancat qua; ab antiquorum euacuationum virtute mi* nine cuacuabantur, confortât^ virtutem inte* riorum membtorum deferuientiu naturalibus, amp;nbsp;alijs qua membra exteriora illita communi» cant virtutem linimenti, cfteris membris. Et hoc clariffime apparetabeft'edibus,quü pet ex tremitatum iUinitiones confolidantur vlceta, te foluuntur apoftemata amp;nbsp;teliqua, in quacunqt parte inttinfeca vel extrinVcca,vt expetientia te ftatur.Nâifta iUinitione,natura^diuta phlegm» per os indigeftu fucceïTiue cxpellit,amp; etia p fc» cefTum diuerfas materias corruptas,in qbus ma la virtus hepatis fit ftomachi elaborauit, pet fu» dotem quoep fuperftuitates quartac digeftionis, fed aquofitatem fanguinis pet vrinam, amp;nbsp;vlü* mo pet infenfibilem euacuationem, qu® in va* porem conuertuntut expelUt. Quarenifi calot fiue anima ab ipfo aftuaretur, vel incitâtetur, aut coadiuuaretur, non tot amp;nbsp;tanta boha fcqui viderentur. Sileant ergo qui corpus fiue vit* kutes exterminati abifits dicunt, expetientia

H 4 nbsp;amp;«

NICOLE MASSA

amp; rattone contra ipfos pugnantibus. Quod fl multos fe errores vidifTe dic3nt,ignauiam appli cationem malam âC irrcgulatâ accufent,âCnon medicaminum, cum nullum aliud tali morbo bis xquatur,cuius bafis eß argentum viuu, fua corredoria lunt axungia,mirrha,faluia, amp;nbsp;alia, ÓCc.operatio cuius eß per caliditaté fuam, qux materiam phlcgmaticam puram vel mixtam in quacunqt parte corporis difroluit,amp;ideo curat fcabiem malam amp;nbsp;vlccra maligna, vt dicit Se» rapio defimplicibus,amp; Auic.amp; AIiab.amp; Ra* ßs.xxxvß.continentis cap. Ixxv. au dort täte Chum,fiC omnes antiqui, vt omnia vnico ver» bocompledar, Modum autem operationis ißius vnguenti fi quis fcire deßderat,hoc fad* keß foluere,cum colligantiac corporis déclara* t{one,nam cor per arterias,epar per venas, cere brum per nemos, toti corpori coUigantur. Et ex putredine aliquando in vlcere,vbi arterix ra musnotabilis fuerit,caufatur fincopiSjCtin ner uo fpafmus,amp; in vena febris,fi fuerit quantitas magna,aut prohibita tranfpiratio^Sic etiam vir tus calefadoria vnguenti qux maxime adiua eß in un dis iunduris,^ cum tbi artcrix,venx, amp;nbsp;ncrui manifeßentur, amp;nbsp;loea fint excarnata, virtus tranfit ad alia membra,amp; fie in ißa argri tudine curantur diucrfa,vt ego dixi,accidentia vteß

DE MORBO GALLICO

vt eft tuffis ex vlcere gaUico, in peftore, amp;nbsp;fi« wntia,amp; temefmos,£lt;, aliæ intrinfccæ paflioe* abeadem caufa. Sanat fxpe illinitio ifta ctiam alias frigidas amp;nbsp;chronicas aegïitudincs,quac pé. dent a materia phlegmatica a pradominio, vt funt dolores podagrici, nodi, 8C cutaneac infe* diones öt alia. Qua omnia fi diligenter appli cabis,confiderata sgritudine, vtfupradiâum eft,ôC virtute,Domino auxiliante fanitatem in* troduces.Cauc ne te diminuta illinitio decipiat vel nimia audatia in hoc, amp;‘ non folum inun* gendodèd in regimine acris, cibi, amp;nbsp;potus, O' alijszquoniam exhoc multi non fuerunt fanati, fed poft aliquos dies in çandem aegritudiné re» uerfi funt,o ctiam in deteriorem £tc. Hare fa» lis de vnguentorum virtutc.Sed notare oportet quod in aliquibus pofTumus loco vndionis co* ponere vnguentum in forma folida in modutn ceroti,fiC extendcre fupcr corium,autpannum lini,6C ponerc fupcr iunduras omncs,amp; de ter » tio in tertiumdiem,ipfa ccrotaria remouere, ÖC perfeuerare vf^ quo appareat altcratio gingiua rum,vel aliquod ex fignis diftis in fupioribus, 1 nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;tune erunt temouenda, vt didum cft fupra.

1 Quod ft oris vlccra,vel ftuxum phlegmatis ab 1 ore,vel alia accidentia vidtris,remedies iam di« 1 nbsp;nbsp;nbsp;dis cotri gere oportet. Et ftnalitet omnia qux

H 5 dida

NICOL. MASSA Î , di da funt ante vndionem digerendo Ô* Wî* cuando obfemabis, tarn cum pnannaco, quam cum phlcbotomia amp;nbsp;ventofis regimineep toW return non naturalium. Modus compofitioni» iftius cerotarij cft ide. Recipe pinguedinis pot ein« mundatx a pelliculis 01 per fetarium cola* t«,mercurij ana libram .).$■. incorporentur cum piüillo in mortario, ÖC in fine adde thuris pulue rizati.f .vi. lithargiri, cerufT« ana- i: f-jr« amp;nbsp;fó* in mortario dido perfecta incorporatie,deinde R. ferapini, amoniaci, ana.'^.vii). reOn« pinex, terebinthin« ana.f .x.difToluantur in aqua arde* ti ad ignem vt fiat folidum, ita quod ponendo vnam guttam fuper lapidem frigidum fit dura amp;nbsp;tune dimitte infrigidari femper agitando cO baculojÄ quum fuerit vlêp ad tepiditatem, ad* de fuprafcriptum vnguentum fadura in morta* no femper agitando,donee perfede incorporé* tutjpofteaaddein finecerp albe.f.nippaulatim amp;nbsp;femper agitido amp;nbsp;in fine pulüeriza lithargi* ti defuper. f-v. bene agitando ermcorporando fiC fac magdakoncs Cr* ferua.' Chrod cerotuni valet ad remouwdumdoloreg,i5lt;, refoluendum apofrema ta dür3,fan3tcp vlccra maligna duritié rcfoluendo,ineamat amp;nbsp;figiiiat maxime fi a prin cipio pofitum fuerit, pt«miflii euacuationibus, Etfifupet iuncturas omnes applicatum fuerit, L ƒ t vtdidun»

DE MO K BO GALLICO

vt dictum eft libérât totalit« ab iftasegritudine-quum eft noua, amp;nbsp;in corpore bons complexio* nis amp;nbsp;eft medicina fatis fecura amp;nbsp;dcleCtabilis refpeftu vnctionis, quod fi fortius cerotarium componere volueris,addeplus de mercuriovf* lt;pputa libras duasöC plus^ecundum neceftita* temjO* reliquafint,vt didum eft.amp;c.fed vnde difcclTi reuertendi tempus eft, vt tibi complets huius morbi curam tradam. amp;C.

C«^ut,iiiigt;demoio Juccurrendi orisgln -/u giudrunn^dliarumçdrtium.gut -ï.nj tttris alterdtiones yamp;dliii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.-,

dccidcntibusindlis db x! • undtiomhusfitdii» • • J

Dlxi fupra quod ex illinitiÓc vnguentorü diuetfa fcquuntur accidentia,qui funt ifta amp;c. vlcera oris, fit gingiuarum cxcatnatio cum caliditate maxima, fit inftatione gutturis, linguae, fit faueiü fincopis cum totius corporis laxitudine , fluxus ventris aliquando diar» choeus,fitaliquando cum excoriatione fiue dy fentcricus, ventris etiam nimia conftipatio, ni» mia vigilia, cum dolore maximoillarumpar* tiu, qua: omnia indigenti cura fit modérations quâdo fupetfluunt. Igitur fi ex nimio fluxu ma teris

NICOL. MASSA

terix phlegmatics,vel a caliditatemedicamini« oris (equatur excoriatio, cum dolore ÔC inflatt* one, vel fine infiatione, in primis fiat affidua oris ablutio, amp;nbsp;gargarizatio cum aqua ordri mediocris ebullitionis,^ hoe per aliquos die», Quod fi fucrint vlcerationes cum caliditate, addeindidaaqua parum diamori vel fyrupi viol3ti,quoni3m extinguit caliditatem amp;nbsp;con* fortat locum,deinde procédé cum aqua planta* ginis amp;nbsp;melle rofato, ad mundificandum hoc modo.K.aqus plantaginis lib.).mellis rofati-f iiJ.mifceóC cum ifio ff pc os abluatur,potes etiS a principio amp;nbsp;in augmente faccre gargarifmö. Bt.aquarum bugloOs, violarum, endiuis, ah.f. x.facchanfini.xv.fiatin modum iuleb adignf cum quo fspe lauetur os. Quod fi in aliquo té* pore maximus fucrit dolor, vtere lade ouillo, vel vacdno,3b co non extrado butyro, amp;nbsp;due ipfum per os calidum;quod fi non remouet do lorerff, vnge genas ÖC partes dreufiantes cum oleo rofato,amp; da butyrum patienti vt teneat in ore,quoniam mirabuiter mitigat dolore, quod fi hoe non remouet amp;nbsp;materis fluant inceffan* ter,ita quod dolor fit m3gnus,apponc ventofa» fuper fcapulas SC nates ad diucrtcndum,amp; fint imprimis fine fcarificatione,pofic3 fi opus fue* rit cum fcarificatione : quod fi dolor augeatur, ÖCma

DE MORBO GALLICO

fit magnum oris timueris apoftema, fit forte eft hiomenon,vt vidi in quodam quem Emperic’ quidam inunxerat qui ad mifetabilem totius fa cici putrefadionem, amp;nbsp;vltimo ad mortem de» uenit. Ne etgoiftaribi accidant, phlobotomiä adminintabis,fi viitus eft conftans addiuerten dum,amp; hoc a vena cephalica,vel mediana, vel abafilicafihocanimia caliditate hepatis fo» uente cognoueris : amp;nbsp;fic remoto dolote in ftne cum didis gargarifmis, adde mei tofatum, vl didum eft,cum aqua plantaginis, quoniä oris vlccta mundiftcatamp;fanat. Poftumus etiarn cum ifta deco dlone lauare os. K.ordei, rofatu myrtillorum,faluix,an.m.i. dccoquantur in vi* no fty ptico amp;c. vel etiarn cG vino folo, quonii conFettSC fanat vlcera fiCc.Sedquia didum lu it de phlobotomiä. Nota quod quandovirtus tolérât amp;reliqua,fadis inundionibus per ali* quos dies,ita inter vngendo anteqftuxus mani teftus ex Ote apparea^vtiliftimum eft phloboto mare venam medianam dexteribradri) velba* filicam,recundum diuerfas intentiones,vtdidû eft in cap.de phlebotomia«Qwd fi videtis laf fitudinem, amp;nbsp;debilitatem fuccutte cum brodijs caponum,ouis forbilibus,contufis,ÔC vino aro matico:quodfi fyncope fequatur, auxiliabis eft bonis odotibus,vt eft vinuta acticum bue mal uaticS

NICOL. MASSA iisrtieum cum aqua rofata, amp;nbsp;acetum rofatum, amp;nbsp;cum cpithcmatibus,vcl cum maxima cordia H,0C alijs dicendis, verbi gratia.K.zacchari bu* gloPTatijboraginatijviolati rofati an.fJ-fragmS torS dcgcmis.}.i^*margarit3ru preparataru.} ÿ.fiatmixtura eu lyrupo de pomis,dequa detut faepe patienti,amp; aliquando dabis vinu maluati* cum ad bibcndum,quoniam mirabiliter fuccur* rit virtuti rcfolutac,fed epithema pro cordis con fortatione fit talis.K.aquæ biiglofæ,mcli(Tf,bo* raginis ah.l.v.rofatæ.f.iil.vinimaluatici. f.i-J. fpecierum cordialiumtemperatarum. j.ij.crod ^-jr-mifce amp;nbsp;cumpanno infufo fubmamillafi* nillra farpe applicabis.Et nota quod boni odo» res cito reftaurant virtutcm, vtdicit Galenus, commento vndecimo fecundi aphorifmorum, au ftoritate Hippo. Ciuod fifluxus fucrit, cum quo fit nimia virtutis refolutio,ægro dabis ciba ria dida boni nutrimetijÄ vinum rubeum lim* phatum,cum quachalibeata, vcldecodionis berberorum, vclfeminum zhus fumaci, vel B fucrit cum excoriatione, inunge ventrem cum oleorofato fiuc myrtino, Ä vteredifteri lauati* uo, in quo vtilifTimum cÜ ponere oleum rofa* tum,6C pinguedinem hyrci,vel caprac, ßC ouum cum fuo albo, ßC brodium inteOinorum ca* Aratift eftera.

Non cd

DE MORBO GALLICO

Non eft tarnen ftringendus fluxus,G virtusipi fum tolérât, quoniam libérât ab ißa xgritudi» «e abfen dubio,Si vero nimia vigilia argrum in feftat, fuceufendutn eft(rnaxime fi refoluit vit* tutetn)cum vndionc temporum vnguento po* pulio vel odoramentis, vt cft odorare fpongil madefadam in decoâione, papaueris aibi ÖC nigri.corticum mandragorc.f.iufcjuiami,nenu* fraris violarum, laduci,.amp; de confimilibus in aqua dulci, qd ft ifta non conferunt pofTumut cmulfione feminum papaueris albl inpanatel* la fiuc in fuo contufo impofita fuccurrere, vel vntia vna, vel vna amp;nbsp;femi fyrupi de papauere C-I.ij.aqus laducx poft cœnam per duasho» ras amp;nbsp;quia ob dentium amp;nbsp;gingiuarum dolore O’ indationem oris non polTunt aegri comede« re maüicando, ideo ciba ipfus panatella fiuc contufo ,,vcl iufculo ordeacco, velouo in bto* dio agitato, amp;nbsp;vino paucifero boni odoris, a ut cum acquiualentibus. Conftipatio vero ventri# fiaccidcrit, difteri commuai fuccurres, addita aliqu3ndo.i.i.$. benedidae, vel hier x picrz,vel purgetur cum pilulis appropriatis, vt de furno terra,fœtidis,aggregatiuis, amp;nbsp;de hermodady* lis,vel cum deduarijs fecundum quod diuerfa cxigit difpofitio.

Laudo

NICOL. MASSA

Laudo etiâ multum inter vngcndum acciper« aliquS cuacuationem appropriatam, quoniam no finit matcrias omnes currereper os* Et ego fepe hoc pa ét o procedo amp;nbsp;mihi bene fucccait. Gunt quidam aliter in hoc fèntientes, videlicet: quod non oportet inter vngendum euacuare, fed male. Medicus enim eft adiutor naturae,fiC ipfi vbi necefTarium eft fuccurrere debet, vt in multa repletione minorando amp;c. quod fi vis VlC^ oris fluxuinimiu infeftanti fingulare praefidia apponere, pilulæ cochiae poft cœnam fumptat hoc fuauiter faciunt. Et Ac procedere oportet vlq^ ad oris perfcétam fanitatem * Non mutatis ! lintcaminibus tarnen,6C C3mifi3,vfcp quo fignU aliquod materix xgritudinem caufantis prind pij euacuationis notabilis apparuerit,qupexdi Ais nota fùnt.Rclinquitur raodo,nexger itafa nitati reftitutus, in rccidiuam redeat, amp;nbsp;in hoc «ft tota virtus medici,ÖC vt Vergiliano vtar fer mone,hoc opus hic labor cft.Ideo diligenter at tende,quoniam funt quidam qui omnes indicé tenter poft vn étionem cum balneo,in-quo prat* cipiunt xgro fudare,totum corpus lauant, qux tes (vt oftendam) eft penitus contra intention? didxcurx, quoniam per vn étionem dirigStur humores, qui fparfi per totum corpus a natura tegulari non poter3nt,ad vias proprias euacua» tioniS)

DE MOKBO GALLICO

tionis,nature notas vt dixi,qux quidem euacu* atio quü fit fucccHiua, ëC cum accidentibus fa* tis malis,refoluit virtutcm propter fpiritiim in* anitionc vt dixi. Et balnei operationes funt in primis humores concentricos per totu corpus ducere,ÔC refiduum caloris exeuacuatione de* pauperati,fua caliditate refoluere,aut fpargete, qui poftca funt minus potétes ad corporis ope rationem, teftante AriHot. qui dixit qd virtus vnita eft fortior feipfa difperfa, amp;nbsp;fic in candé agtitudinem iterum,6C detcriorem deueniunt* Ego vero idis rationibus duftus,nullum poft vnftionc patienti balneum facio, fedipfum lin tcamine,fiue fudarijs abftcrgere prccipio,amp; fic non nt apertio porofitatum,necp fpaipo aut re» folutio vittutis,fiue fpititus debilis,aqua fspe tecidiuafequitur.

C^f ,V.C7 eji dijl'Wtctfo De lalneis ar* tijicialibus (CymturaUluz in iß:a eu» i rd^amp;dequibufddmciuifcrdiucrla msdiCiimind fucre fdndtü

NOningtatahic cadit fpeculatio, videli* eet an balnea thermatura,vcl artificialia n ifta cura fanant iftam agritudiné, vel aliquid Jtonfortant? Cui dubio refpondeo in primis, cp experientia fspehoc nobis notû fecit, paucos aut nuUü ex toto per affumptioné aquatu ther*

marum

NICO. MASSA marun^utper lauacrum,fanitatem rcccpifTcjCj» fi aliqüi per alicuius temporis fpatium, a baine is fanati vifi funt,non tarnen diu permanferunt fed dc nouo in candem argritudinem ÖC etiam aliquando deteriorem deueniuntjCrratioclarif fima huius non latet, quonia thermarum aquX non funt operate per vnam qualitatc aut duas, fed quädoepper plurcs,C2' primas,ÔC fecundas, nam fulfurc non carent nitrofitate, humiditate, ratione aquc, ficcitate, rationc terra? amp;c.quare dico qd iftac virtutes inthermis non funt mul' turn adiup, ÔC diflblutiuæjîmo imprimunt pti* mo ficcitatcm,qua? huius cura eft contraria,de* inde fua caliditatc debili,fi agit,non ex totodif foluit,amp; ideo fa fra claufura ab aqu3,qu3doca» lor fortificatur,itcrü fpetguntur materia?,amp;fic cauflant nouam acgritudinem,détérioré prima, hoc idem dico deartificiali,quû aqua primo de fe noceat neruis,6C bafi huius materiar,vt fupra. Adde etiam vt didurn cd, quod virtus relolui tur a frequenti éé longa mora in balneo, quarc dico non conferre, Quod fi confert aliquod,eft fulphureu. Et multifulphuris vfu libéra ti funt, ÓC maxime qui dem amicus noßerex potuful* phuris puluerifati bis in die tres aut quatuor drachmas pro vice, fero amp;nbsp;mane videlicet per multos menfes, fände a doloribus ÔC vlceribus cuni

DE MOKBO GALLICO

' cum gummis ab antiqua ægritudine liberatus ‘^lt;’ fuit,fine aliquo alio medicamine vlccribus ap» pofito. Scio etiS quofJam,qui ex diuturna potl one decodiÓis aloes,hoe modo liberati fuerut

♦Bt.aloesbonc.^5.mellis.i-vj.aqupfonds hue putei lib.v. buliant bulitione bona ad ignclcn» turn ,fpumando femper,ita vt fiat quarts partis confumptioj O* quantitas fumenda pro vice fit / ' ^.vj calida in aurora,O'fumatur ter in ebdoma da.Scio etiam quod ex potu decoftionis abfin ^ thij quotidiano per plures menfes alij euaferüt. Etiam ex affumptiörtc glutinis albotoimfiue old abietis,Multi ab ifta aegritudme cum dolo ribus,tumoribus,amp; vlceribu5,fuerunt liberati* Et cS poOibilitas fit res ampla, poifibile ed cü aliquo alio medicamine talem pgritudinéfana« re,fed adhuc non inuentum vel non diuulgatu Qui veto de cura per comeftionem ferpentum ’ dixit,cum fine ratione amp;nbsp;experienta hoc credit non laudatur. De fanitate vero quae ab inttinfe co fit nihildico,cum mea fit intentid per medi* CiHalia indrumenta, quo paéloquisab ida pgri tudine cuadcre po[fit,docere,'E'^o pltircs vidi fine aliqiio medicamine liberatosj'amp;libc non tepugnat; quum virtus tede Qaicno/fit con« ttaria morbo^tanquam antiagonidai ’E * mw.u.i-- V x- A/irtutc

NICO. MASSA

Virtute igitur cxiüenti forti amp;nbsp;aegritudine no* va amp;nbsp;parus did is non contrariatur amp;C.

Cäput.'Vl.DcboraconuenicntioTi undionis

VNum practerire nolo, an coucniensGinU gate port coenam ? vt dixi,6C dico quod fic,amp; ratio ell,quia inundio ilia eft multum re* folutiua, cum qua refolutione etiam aliquid ca* loris innati rtfoluitur, nocctep membris neruo* fis,vt eft ftomachus Äc-quare quum per cibuffl 6Cpotum virtus confortetur^ ÖCfortificatare* ftauretur. Ideo melius eft virtute reftaurata, vt eft per duas aut très boras poft cibum, inunge* re,quam rcfolut3,vt eft mane, ftomacho ieiuno Eft etiam melius in fero poft cibum quam ma ne, quoniam node virtus contrahitur intra Ê^ ynitur quæ eft fortior ad omnes naturales ope* rationes,©' etiam tempore fomni.fit fortior,Ä eft nugis.prona ad fudoris prpuocationcm,vri nac,^ aliarum' fupcrfluitatum,Quod fi cuima* gis manchoefaccre libucrit,accipiat(pcr dua» boras aniepquatuor bolos pants vino optimo* vcl duooua forbilia, ÔC per guinq; boras poll accipiat fuum prandium, 6C fic natura confer* lata.Oue virtus melius cotra morbum infurgit, mcIiufoR digeritöC euacuat materiam cdiundl

amp;fp#î

DE MORBO GALLICO

cc fparfam in membris, quare fiCc.

Verum quia oportet confortare nein reddi« uam quis inddat,confortcntur membra omnia fecundum necen'itatcm,vt fiomachus amp;bepar cum diarodo abbatis, vel aromatico rofato, de quibus fumat rotulam vnam manc, Caput con fortetur Coriandro, vel Diacoro ©“c. Pedui lufculo ordeaceo,vel Penidio,vel Syrupo vio» lato fimplici,C7'compofito ©c. Membra exte* riora cü Saluia amp;nbsp;AbCinthio dccodis in vino cü quo lauando confortabis iun duras ,amp; non multum ipfas hume dare oportet, in quo potes etiam ponere cortices Granatorum, ÖCfti« chada amp;nbsp;alia fecundum ncceflitatem fit vltimovtatur aliquibus euacuatio* nibus vtfunt pilule maflichi» nx vel de fumo ten a amp;c.

vt dicam pod.

Crfp.l. quintjfrrfddt«« O*e/lpr^ bcmiuinm quo ojlcndifur quodJuf fumigu in cura mor bi GaUicimue* terati‘'in c^uo alia non conferunt me iicanina,fanant^fu£^uirtutct manife^antur»

I ) Poftre*

NIG 0. M A S S A

P@flrema cum fuffumigijscura, qua etiant in hac ægritudine medcntes vtuntur, amp;nbsp;fi non fit ita tuta amp;nbsp;verax,tarne qa multi ro bufliôC inueterati aim ida cura euadunt, ideo de modo curandi cum fuflumigijs excinabrio fadis fermo idc crit. Qui quidem modus (vt de vndionibus dictum cd ) non ed a moder» nis inuentus, fed quidam antiquorum in feabic male vtcbantur ipfo, verum ed quod modern! fuffumigia ida diucrfificarunt, quidam adden» tes corredoria, alij odoramenta ad confortan» dum cerebrum,5C alia membra principa!ia,qu.f odoramenta funt aliquando mirrha,benzol,dy rax, libanos, lignum aloes, gallia mofehata.Ä ambra m diuitibus, amp;nbsp;alia confortantia bona. Sunt etiam addentes coadiuuantia, vt lunt auri pigmentuiTgt;,marchafitaamp;c. tarnen cademed intentio.Et laudabilecd fimulcorrc(doria,amp;!l la odoramenta bonaponcrc,amp; hocquoniahic membra principalia confortata refidunt malig nitati fuftumigi) amp;nbsp;morbi Sed anteq ad decla rationem modi huiusfuSumigij accéda, opot» tet in primis medcntes admonere, q, idc mo» dus non fine timoré nocumenti membrorum principalium,immo fxpe rccidiuant,ßC ad ma» las aegritudines complicatas cü ida deueniunt, qux lunt vt adhma,tufrjs,hydropifis, fiC mataf» mus

DE MORBO GALLICO tnus.Quarenon eft adminiftrandus, niftin in* ueteratis,2C in virtute forti,cum agricudine ma la,in qua alia remédia non confcrunt,£C cu ma» xima obferuantia aeris, amp;nbsp;aliarum return no na turalium Caue etiam ipfum,in corporibus qup afthmapatiuntur,aut confumptionem ethicam, autfebrem cum acuitate velpradominiohumo ris calidi, aut in quibus debiiitatem natura ha* bet,vel alio quouis modo. Scias etiam qgt; ocs virtutes vnftionis polTumus fuftumigijs attri* buerc prxmiffa fecuritate vt fupra ; 6t ratio eft nota,cum bafis fit virtus argenti viiji opcrans. Quapropterdico qp digcruntamp; préparant ad omnia,ficut vnftiones.Et cum fint adminiftra» di cum maiori timore, ideo ft quis ipfis pro cu* ravtivoluerit, prxparetinprimisxgrum præ» parationibus fuperius di Ais in cura per vndi* onem,purgando corpus diligenter amp;nbsp;paulatim confortandocp ftomachum. Et fi opus fucrit phlebotomabis,vel apponc ventofas, amp;nbsp;reliqs vtatur quae cordi opitulantur ad intra amp;nbsp;extra, vt funt confcAiones cum gemmis, amp;nbsp;epithe» mata, vnftionefeç infra dicendx in cura acci* dentium amp;c.

Cap. II. Dr woJo adminijirAtionii fu^umigij, O* de regiminc ob^eruAndom i^forum admini^rAtione.

1 4 ^gf®

NICO. MASSA

EGro purgato, O' cubili claufocum fgncj vel fiufa calcfadoTi frigus aut aer multU humidus fucrit. Accipiat in maneinau* rora ouaduo forbilia, amp;nbsp;bibat parum vini aro* mati boni, vel accipiat frußum panis infufi in vino optimo, amp;nbsp;bibat: vel cyathum vnum bro* dij caponis cum rotiila vna, fragematis vuige» trage« perlarum,autaromatici rofati,vel cü vn cia vnafacchari rofati SCc-c^'quieCcatperduas horas^ aut vnam cum dimidia: deinde prépara» to coopertorio,vel papilionc,velaliquotali, in quo arger poffit ingredi, amp;nbsp;fetotum cooperite fine reipirationc. Ægcr ingreffus fedeat fupet fc3mnum,aut cathedram,amp; ponatur intra papi lioncm,catinum plenum ignis,in quo igne hoc luflumigium ponc.K.cinabrij puluerifati.i.$’ libani.j.ij.mifce amp;nbsp;poncvtdidüell fuperptu» nas ignis di Ai,ÔC gger fit nudus,amp; rccipiat fuf fumigium per totum corpus, amp;nbsp;Het fecundurn difpofitionem virtutis vfqr ad fudorem.Quod fi atger fortis tolerat, plus temporis moretur, fi debiliSjminus.Quod fi odore non tolerat fuffu migi), nares amp;nbsp;partem anteriorem faciei extra papiltonem tcneat, amp;nbsp;claudatur vndiqt ne fu* mus refpiret Et confumpto fuffumigio exeat, curoep exierit, ingrcdiatur ledulum,'0C coope* riatfe pannis,itavt compleat fudorem per ho* ram

DE MORBO GALLICO

tam,fi virtus teler at .Et attendatut virtuti,quo niam fuffumigia iüa diiïoluunt ealorem natura km.Quare G arger indigct,quandofudat in le* do, daricyathumbrodij caponiscum rotula tragematis perlarum , vel frullum panis in bo» no vino,vel oua fotbilia, amp;nbsp;fic per quatuor ho* ras ftet,accipiatcp prandiu. In aurora veto bo» num ed, fi accipiat fyrupum vnum pro doma» ebi amp;nbsp;cordis confortatione.Et acceptobrodio velaliquo alio, vt dictum ed fupra, fuftumigiS ingrediatur Gue papilioné, et morctut vt didu ed. Syrupulcp accipiédus in mane fit talis.R.fy rupiro{ati.^.j.debuglo(Ta.E$-aquarübuglonf fumitcïrp,meli{fc an.^ .i.mifce amp;nbsp;qefcat p duas boras,amp; in alijs procedatur, ficut in vndione diedum fuit,quotidie videlicet,dû appareat du» xus materix phlegmatic« ab ore, vel alia figna difta ibi. Apparentibus veto fignis,ab fuffumi sijs edfandum ed,ÖC attendatut virtuti,amp; ma* lis aeddentibus, vt ed vlceratio otis,fyncopis, amp;c.quod fitcum rebus Ót remedijs in cura vn* dionis di£tis,6L dicentur etiam vbi de acciden

. tibus in fine loquar. Quod fi «get non tolérât 1 quotidianamfuftumigijadminidrationem,fiat i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;alternatim, videlicet de tertio vel de quarto in

j quartum diem,vt ego fxpe facio,vbi virtus no

tolérât.Vcl fiat cum minori quantitate fuffumi» 1 $ gM-

NICOL. MASSA

S')’ dy®^ ^ argritudo fucrit antiqua mala, Ä arger robuHus, 6C alia medicamina non confe* rant, O'cum ida dofi non aJtcratur, duplicetuf dofis fupradida, videlicet pofiquam primaab igneconfumpta eft itcrum aliam eiufdem pon’ cieris pone, amp;nbsp;fic continuabis. Quod fi ab ore nihil egrediatur,proccdendum eft, vfcp dum fig na alia confumptionis materiar appareant, ego vero inter alios fuftumigijs duos curaui,quinU quam ab alijs medicaminibus fanati fucrunt,^ inun di fuerunt plurics, fed nunquam ab ore ali quid miferunt amp;nbsp;crant iuucncs,O' ego fuftumi* gijs proceffi, vfcp ad refolutionc omnium apo* ftematum, habita ratione virtutis, amp;nbsp;ita Fortis relblutio, quod ad ncruorum moUitiem fit pa* ralyfim deuencrut. O' fic fanati ab ifto morbo fuerunt, poftea per aliquos menfes etiam a pa* ralifi liberati fuerut, amp;nbsp;hoc non eft malum quit minus fit nocumentum in tanta morbi maligni* tate,paralyfis, quam vlcerum SC dolorum nocu mentorû,vt fuit in iftis,qui cum corrofione offi urn ôCc. fic pforatione palati, amp;nbsp;totius guk vl* ceratione manebant quare O'c. ÖC vt poffis di* uerfis diuerfa auxilia applicate,in fequenti cap* multas alias defcriptiones fufiumigiorumfai* bam.

Cap.

Dt MORBO GALLICO

Cap. UL De dc^cri^tionibm ^uffumi» gioïumdiusr^oruniuiilcntiumm taU degritudinc.

SVprapoûta fuit vna defcriptio fuffumigij cxcplariter loqucdohicvero diuerfas alias defetiptiones fuftumigiorum quiciufdem funt virtutis fottiora, tarnen funt O* primo* ur-zina* brij puluetdati. -^.vj. auri pigmenti, ^.ij.thuris, mirrhæ, fandaloru rubeorum ah. ^. $. nufee SC pulucrifentur fubtilifTime, SC quantius ponéda proqualibetviceinigneeft.^.i. Aliud fallu» migium. Be. zinabrij.^.üj* auri pigmenti.i. i. marcheVitæ.^.ç.libani, mirrhæ, ligni aloes ah. 1.5;.pulucrifentur vt fupra,Cy quantitas ponen» da in igne eft ab vncia femis vfque ad. i. i, Aliud fulfumigiu eiufdem virtutis qd ed ma» gis confolatum. Bj.zinabrij.^.ij.libani. ^.i. gal» liæmufcatæ.j.ij.mifce SC pulucrifentur vtfupra SC iha quantitas eft pro tribus vicibus ponéda in igne.Potfumus etiam ex didis rebus forma» te troeifcos hoe pa do. W.zmabrij. 5. ij. libani, mirrhæ,belzui.ah.j.iiij.gaUiæ mufeatæ* 5. i. $. theriaeæ. i.^.aquæ meliffæ quantum fufticit, mifee SC fiant trocifci,SC vtere ipfis,vt didurn efi,ponendo fuper ignem pro vice vfep.i .i.pro quolibet mane,quâdo fit fulîumigiû.Voffumus ctiâ multa alla coponerc addenda et miuuendo fecun

NICOLE MASSA feeundum »gri virtutcm, ex morbi malignitat? Et cû adminiOraueris dida,cibetur çger boni« cibarijSjO* cuftodiatur ab acre frigido, poftea in fine confortetur fiomachus, O' hepar cû re» bus didis Ä dicendis, vbi de cura cuiufcunq? accidentium tradabo, quac huius cpufculi vhi» ma pars erit. Sed vtaudaderin cura accédas, audi quac mihi pluries eucnere. Ego fxpc ali' quos patientes ^lorbum gallicujcum vndioni» bus non potui fanarc,quonü non crât fufiicien tes euacuare, fiue digerere naturam ad euacua» tionc totalem huius humoris,amp; hoc videns, vl tra vndioné, dida fuffumigia fuperius feci. inter quos fuit quidam iuuenis xtatevigintian noru, nomine Dominicus, de confinio I J^etri, qui a multis Empericis, amp;nbsp;barbitonforibus, Si mulicribus facpe vndus, nunq fanatus eft. Sed ad tantam malignitaté iüius aegritudinis deut* nit, q» totagula interior, i^ palatum vlccribu» malis infcda, neep loqui potcrat, amp;nbsp;vix conie» dere, amp;nbsp;cum maxima difticultate bibere pote» rat,brachijfcp ö* cruribus fpafmatis, amp;nbsp;contra» dis in ledo iacebat:ita quod ad benefleifi cor» poris duo ipfum ferebant, ÖC quando comede» re volebat, neceffe erat quod aliquis ei cibum in ore poneret,6C vitra hoc,vlccra hincinde pff corpus erant amp;nbsp;gumac fiue apofiemata dura cU dolo»

DE MORBO GALLICO dobribus iundurarum, quiipfum vclparura aut nihil dotmite permittebant cü maxima co» fumptionctotius corporis, pro feci o cafusma» ximus erat, quoniam cum iftis omnibus femp febriebat amp;c. Et cum rogaret me farpc mater mea,vt veUemipfum fanare, fi eratpofTibibiad ipfum acce(fi,amp;, quis omnes diftx conditioner lie étant mais vt nullam fpem ex els habetem, tarnen pulfus erat cum aliquali fortitudine, de quo confifus, fafta aliquali digeftione Öt par» ua cuacuatione,ca;pi ipfum inungcre cum vn» guento quarto inotdine fcriptoin traftatu de cura pet vnftionem additis olcirofati. i. i^ ^^ fit proceffivngendo per decem dies interpola» tis diebus, ita q» ex tali vndióe dolores remiffi fuerunt,quicoepit dotmite in nofte,^ ego cef» faui ab vnftione, cibauiep ipfum bonis cibarijs bene nutrientibus, vt funt oua fotbilia, contu» fum,SC vinum bonum. Virtute fic confortata pet viginti dies iterum cœpi inungete ipfi iun» duras ctutium amp;nbsp;brachiorum, amp;nbsp;fadis tarnen multis vndionibus vlceranon confolidabitut neep apoftematarefoluebantur. Quart cüfuf» funaigijs decreuirefiduummatcriz refoluere. Et fic ptoccHi, videlicet in feto vngebam iun» duras cum vndione. Et in mane ipfo fub pa» pilionc pofitojcumfuffumigio prime in ordinc Inifto

NICOL, MASSA

in iftocapTcriptoipfum fufiumigaui. Et ficP multos dies procefli,amp; vlcera erant fere confo lidata/cd proftrata crat virtus,6C ideo dimifi p menfcm cum dimidio ipfum cum bonis ciba* rijs bonoq? regimine quiefcere.Poftca itcru cof pi ipfum inungereôC fuffumigare,vtfupra dixi amp;nbsp;illis fadis per quindecim dies continues,U* beratus fuit»Scd quia in vltima confumptione, ideo port fanationem cibaui ipfum iufculo or« deaceo in mane loco fyrupi, amp;nbsp;fempcr vitra ali as res comellibiles, in prandio, amp;nbsp;coena dabS iufculumordeaceum,qui adhueviuit O' fanus efl.Sic dico quod aliquando oportet procedere (quando medicamcn debile non poteH^cô for tiori,vt fi non potes purgationibus,faccum po tionc decodionis ligni indici, vcl cum vndio» nibus,quod fi vn diones non fanant,fortiffimU medicamen eft fuffumigium amp;c. Sit igitur be» nedidus deus trinus amp;, vnus. Et tu fecure pro» cede habita virtutis O'agritudinis cognitione, quonia, vt dixit Galcnu?, virtuti forti ni» hilrefiflit.Neepficfaciendo errabis óicJ'

Et hare dc curaperfuffumigia fatis, p-deq? cura particularium ac» : r -i ; cidentiümdicam. :pd’d

DE MORBO GALLICO

flt; CapA.,Sex.tiTTaädtus, amp;nbsp;eft frobeniumia ; - nbsp;nbsp;quo qult;ediccnddfunt de cura accidentü

iajcquentibui manifeftantur,

Vlfis cC dcclaratis modis di dis eradicali# curationis idius morbi. Ad comploam dodrinam, hic particubrium accidcntiü curi defcribere non inutile crit:qfn particularia acci dcntia,applic3tione particulari indigct,fi qs ip« fis folis intendat,vel etia fi ad primariï xgritu» dinis curam fiat intentie,qux accidentia, vt di* durn fuit fupcrius,fuerût puftulx, dolores,apo ftematadura,vlcera maligna. Sermoigituride erit de modo fuccurrendi puftulis,doloribus,a* poncmatibus,amp; vlceribus morbi gallici cü me dicinis particulariter applicatis, fecundum di* uerfitatern corum, cum figiUatione idius f«mo nis per modum confortationismembrorum amp;nbsp;praaeruationem arecidiua amp;c.

' - Crfp.lLDc cura puftularum^m quo uuguenta amp;nbsp;alia pulchernma remédia ma^» ftralia ponuntur.

Al^udularum igitur curarione particulari incipiam,qux cura diuerÜs medicamini bus perficitur, quorum primum ed vnguentum benedidum meum completum, in cura per vndioncni fcriptum, cum quo pudulx vngan tut figiUatim mane, amp;nbsp;feto, vel cumalioex didis

NICOL, MASSA didis, O' fic fanabis unarnquancp puPulatn if quacuncp parte corporis, Quod fi cotigericf* dida punubrum vndione qd gingiup alteren^ tur amp;nbsp;phlcgma ab ore flucre incipiant,finendu ab vndione ipfarum erit, amp;fuccuratur, medo dido in cura nocumenti oris per vndione. E* nota quod aqua ordei,in hoc eft multum profi* cua, cum diainoro amp;nbsp;mellc rofato vt didueft' Quod fi fine vnguento puftulas remouere fine fanare volucris.Hr. aquæ ardentis, aqua: rofaW an.f♦v|. fublimati j.ij. bu1iant lento igne vfp ad diftbiutioncm fublimati in vafe vitreo fin« vitreato,0C ferua cum aqua,poftea tange vnani quanep puftulam,feroamp;mane, quoniamfanat ipfas in quacuncp corporis parte. Alia aqua ciuC dé virtutis delens videlicet puftulas didi mot bi.ft.aqux cum qua fit fapo.f, iift.aqup rofato f.ij.falis ammoniàci,aluminis rochp an.j.ij.bu liant parum lento igne,^ ferua cum aqua bis in die puftulas tanges. Alia aqua eiufdem virtutis R. aqup maris, aquae rofatæ ah. f .iij. fublimati, viridis aeris ahq.i.;^. buliantadconfumptionc quarts partis, O' ifta aqua,puftulæ bis in die ta* gantur. Alia aqua fanans puftulas, vtfupra.K. aquf rofatæ.f.v). arfcnici albi.^.f.^.blis âmo» niaci,falls gemma: ah^.iiij.aluminis rochz.3' ifbuliant vt fupra^ôC tange puftulas.

DE MORBO GALLICO

Alia aqua delens fit fanans pullulas morbi gal lici,cum quaetiam mulieres qushabent cutem gro(Tam,nigram,amp; fquamofam ,fubtiliant,deal bant,amp; mundificantipfam, amp;cftbonaad re« mouendum veftigia pudularum amp;nbsp;aliotum vl cerum.Bi.argenti viui.^.inj. decoquatur in ouo hoc pafto:fafto foramine in ouo crudo, pone Intus argentum viuum, podea obturabis fora* men cera,fiuc aliqua alia re, deinde fub cinere, vet in aqua ad ignem, vCcp ad oui indurationS coque, deinde accipe di dum argentum viuum fit argenti fublimati4d.aluminis roch«, pibin« corporentur Rmul in mortariolapideo cum ba« culo ligneo nitido femper agitando amp;nbsp;ponedo parum aquae rofatac,vel vioiarum,aut cucurbi« fiat hoc in mane per multos dies : infero vero diroittatur quiefcere, amp;nbsp;fie fiat, donee al* befcat ficut nix, O' hoc toru pone in phiala vi« trea, amp;nbsp;defupet pone aquam pluuialem elaram ad libras duas,^ coque lento igne ad confum* ptionem medietatis, amp;nbsp;quieCcat donee refidat in fundo ad minus pet noftem.Et abieftaaqua , nbsp;nbsp;nbsp;itcrum pone totidem aqux,amp; iter urn bulliat vt fupra:dimitte quiefcere fit refidere,6t podea co la per colatorium, ifiamep colaturam ferua pro vfu ad puftulas fanandas,qux eft mirabilis,cte«

1 de mihi. Alia aqua fortior,qux non folum va» ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;K let

NICOL. MASSA

let puflulis exterioribus, fed fanat vicera mata intrinfeca oris, palati SC gulx fanat vicera vit* gat et vulux,fi ea tangentur diferete,Cuius hfc ell defcriptio-K aquae (eparationis auri abargc to, defcriptione cuius ponam,vbi modum con ficiendi puluerem rubeum,a me angelicu diâd docebo.^.i).aquxrofat3c.-^.j.mifcc, ÔC vteretan gendo,vt didum eft in alijs, qd fi fucrit nimis acuta,adde aquam rofatam,ôC erit mitior.Ego ifto medicamine, vicera mala oris, O* gutturit multa fanaui,^ eft mirabile prp(idium,quodfl contingat oris aliqua inftammatio,vel indigna ’ tio,vtereaquaordei tepida,vcl lade ouillo,vel vaccino, Potes etiam alias lotiones coponere, C aquas pro puftulis, fortiorcs amp;nbsp;mitiores fe* cundum neceftitatem. Et quando vis maiorem ftipticitatem,pone plus de alumine rochino,q® fi propter acuitatem fublimati, accidat dolor, aut exçoriatio, vel tumor, vnge puftulas butyro vcl laua cum aqua ordei,aut cum alijs ex extin guentibus amp;nbsp;mitigantibus dolorem. Nota q^ iftæ tarnen aquae ÔC vnguenta dicta valent ad manuum amp;nbsp;pedum fifluras, amp;nbsp;ad alia vicera fallofa iftius morbi, fi quis ipfis tangat vicera £C figuras,vcl fuauitcr lauct,^ hacc de remedijs puftularum fufficiant.Sed quoniam aliquando apparent in cruribus,et circa vicera funt aliquf munit*

DE MORBO GALLICO

munitx puftulæ a materia acuta idius morbi,q

excoriant et maximam caufTant dolorem,quas

ifto linimento fi inunxeris, fanabis .K. vngucti

de tuchia, populi rofati Wefux an^-hlithargi»

ti argentei, chimolix acacixan j.ij.fued plan*

taginis folatri ah.q.fmifee fit ducantur in mor*

tario plumbeo, donee perfede incorporentur, quo vnge excoriation? £lt; parua vlceta, amp;nbsp;(ana

bis fit hxc fatis de puftulis Sic. .

CdfuMII.Defrtsquxopi* AeLvtii^ . ^ , tuhntur doloribus Û ilf quot;^

Çquot;^ Vum dolores fiant in oîbus pàttibus y^^f K^-^corpotis, vtipfateftatur £xpnienti3,6C /r---'=M^ de eorum caulTis iam dixerim,fuccuratur (ecâ|;(^lt; lt;lt;*71 dum diuerfitaté dolorum amp;nbsp;membrorum, qui • veto funt intend eu fortioribus, amp;nbsp;quadofunt^* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'1

temifiiores ,cum mitioribus medicaminibus, inttaamp; extra applicatis,Et quoniamverior cu ta eft remouendo caufiam, Ideo imprimis de bis qux intra fumutur dicam, qux amp;nbsp;fi non tol lunt totalem caufiam,tarnen remouent fecundu pattem, fit fie mi tigant dolores per aliquod tern pus. De quibusfuntelcftuariaiam difta in eu» taper pbarmatic3,amp; etiam funt pilulx ibi di« dx, ad quam pattern oportet redire. Sed vitra

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ilia feribâ remédia alia per me fæpifiirae exper«

tain

NICOL. MASSA ta in multis, amp;nbsp;in primis pilulas ex inucntionc noftra,quac euacuantmateriam antecedentium amp;nbsp;coniurtdam accidentium, morbi gallici in* ueterati, £lt;fic mitigant dolores per tempus,in quacuncp parte corporis exiftentes, quaru hxc eftdelcriptio.Be.fatcrit.).j.hermodadilorum.3. il.mirobolanorum chebulorum,citrinorum in* • doruni 3n.3.j.^.3garici,maftiches an.^.ij.^'.in* giberis.j.J.fpecierum hiers pirs4-$ aloes bo* ns.-^.J.y.diagridii^.ij.fiat maiTa cum fuccocu cumeris afinini, amp;nbsp;fucco rofaru, dofis eft vfcp ad drachmam vnam. Alis piluls experts,vt fu pra valentes amp;funt fortiores, qus mirabiliter tollcnt dolores.K.fpecierum hyerf piers,mafti chcs,mirobolanorum citrinorum, chebuloruffl indorum .an. j. i j.interioris colocyntidos, elate* rij,hcrmodadylorum fatyri),zingibcris ah.^h j.ferapini.j.iij.y. falis indi.j.ij.fiant pilulsfuc* co cucumeris afinini, amp;nbsp;fucco rofaru, Gr dofis earum eft vfey ad.;.).Educunt materias crudas a quacuncp parte corporis,amp; maxime a iundu ris Greapitc. Alif piluls qus anodine dicuntut mitigant dolorem euacuando vt fupra.K.pilu* larum cochiarum almanforis.j.viifaloes bons j.vif .hermoda dylorum ♦ j. iij. diagridij.j.). rofa rumrubearum.j.J.y. fiant pilulpfucco rofaruni amp;nbsp;dofis eft.j.j. Aliqui vero fedant dolores eua cuando

DE MORBO GALLICO cuando cum puluere hermoda ólylatf fumendo j.jj-defcriptionem huius nullibi mc IcgiOe mc mini,fed credo earn effe magiftralem ab aliquo innominate-, amp;nbsp;ideo ponam eius defcriptioné O' fi aromatarij fere omnes earn compon3nt,amp; confertdoloribus podagricis a materia frigida iii aliorum membrorum ÖC maxime doloribus morbi gallici,cui^ bic eft dcfcriptio.TV.hermo» da dylorum, turbit ah.jJijdiagridij.^.ijX.zin» giberis. j.j.maßiehes. j. y .fucchan fini.}. vj. mif» ce amp;nbsp;fiatpuluis fubtiliffimus, dofis efi vfep ad J.i). Et quoniam funt quidam abhorrentes cle» duaria, pilulas amp;nbsp;pulueres, ideo ego fæpc iu» beo hoc folutiuu in forma folida fiuc in rotulis fumere.R.diatragacanthi frigidi,fucci cydoni« orum ah.^.iyhermodadylorüzingiberis ah.f, $ *turbit eledi.i.i.diagridi).}.iij.tercniabin,luc« ci rofatum an.^.j muciUaginis feminum carta» mi ^.y.facchari fini.^*xvj.mifce O*fiat confe» dio in rotulis, amp;nbsp;dofis efi.^.$. vfep ad.^vj. Et nota quod hora conuenientior affumptionis fo lutiui ^ doloribus eft in fero ante tempus fiuc aduentum paroxifmi,fiue ante tempora princi pij doloriSjöC eft circa horam vigefimam fecun dam ,amp; hoc quonia materia ifta vifcofa melius educitur p pharmacü,quïdo mouctur a natura amp;nbsp;ctiam minori molcftia, vt in multis experié*

K j tiamihi

NICOL. MASSA

tia mihi notum fecit,©* ilia fufficiat per intrin* fecas applicationcs. Et ad ea quae cxtrinfccus applicata conferuut deuenio,q quu fint diuerß dolore diucrfimode mitigant,ftupcfalt;fliua ve» ro,amp; ft dolore mitigat, non tarnen in iÜo mor’ bo applicanda funt, quoniam augcnt maligni» tatem frigiditatis materiae fua frigiditate, de» llruuntcp calorcm innatum membrt amp;nbsp;matcrii ingronant,©*ipfâdtffidlioris refolutionis red» dunt, quare nullo pa do applicanda funt, nifi in cafu mortis ÖCc. Anodina medicamina,quac indolentia dicuntur, applicata aliquaritifper co fcrunt, quonia funt fatis fimilia calori naturali, aut parum excedcntia,vt ómnes medici docét, quac funt, vt oleum ancthinum, chamcmelinö, tofaceum,dc andacocha, liliorü amp;aliaqu«c5» fortant membri virtutemjtyfijbtiliant malerij coniundam, amp;nbsp;praeparant earn ad refolutionS vel euapor3tioncm,quü etiam fit mitigatio do* Ioris,fi loca doloris ifiis calidis vngas,Hocidc flores in didis fiC herbæ ingredientes faciunt,fl in emplaftris aut fomentis ponantur, vel alio modo applicentur, Verum oportet medicani2 diuerfificare fecundum diuetfitatem humoris praedominantis amp;nbsp;membri patientis, vtdocet Galenus tertio techni,6C aliquädo quu materia cA multum frigida ÓC vtfcofa,addc calefacien»

DE MORBO GALLICO

tja fccundum ncccffitatcm, vtftichada, amp;oleu liliorûÂ alia experta, de quibus ftatim per me tnulta medicaminabonaponam-De eradicati» uis ex toto, in ifla ægritudinc ferme ide non eft quoniam prxdidaiuntin alijs modis curæera» dicatiu«,ied de expertis mitigantibus quorum ifta eft vnaemplaftti deferiptio.UJ.farinæfemi» numlini, ordei, ftoru chamcmeUi, mcliloti an i .).faluiæ,abfinthi^,ftichados an.^- $ .vini mota ni dulcis quantum fufficit. Vuluerifanda pulue» rilentur, amp;nbsp;fiat ex cis emplaftru, dC pone iupcr locum doloris,quoniam refoluitôt mitigat do* Iotc,qu5do materia eft nimis frigida O' groffa. Aliud emplaftrum eiufdem virtutis B^.ftorum chamemeUi puluerifati ftichados an. igt; ç-bet* modaâylorû.lt;4.olei chamemeUini, vini aro’ matici,mcllis optimi ah.^.ij.mufallaginis fern. lini,fœnugrxâ, amp;radicû althex an. ^q. buliät ad ignem, vfqt quo emplaftri formam recipiat, Sipone fuperlocu doloris calidum» Aliud cm plaftrum pro pauperibus,amp; confert.W.furfutis fioru chamemeUi, an partes squales buliant eu fapa,quantum fnfficit,vcl cum vino dulci,S(. ft at emplaftrum, amp;nbsp;pone fupct locum doloris, quidam ctiam cum abfinthio calefado fupct lapidcm ignitum,extinââ vino,calidü ponedo .■ 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;K 4 fupct

NICOL. MASSA

lupcr locum fuccurrunt doloribus. Et alij cunt furfurein caldario cakfado,0C in facculo pofi to,fuper locum doloris deinde applicato, mid» gant dolorem.Et ego faepe cxpertus furo,fit in* ter remedia quæ aliquidconferunt(quonü pan ca funt quae conferunt)cft de melioribus. PofTiJ mus hoc idem facerecum fomentis: verbi gra* tia.K.florumchamemelli,melliloti,aneth,faluif ftichados,abfinthij ah.m.i.buUtant in vinoaro matico,ör infunde in ipfo calido fpongiä, qua bene expreffam pone fuper locum dolcris,con* tinuando vnam applicationem,poft aliam amp;C« Et tu potes lauarc, amp;nbsp;etiam cum alijs ingenijs fic procedcre,vt cum ccrato noflro, in cuta pet vndionem fcripto hoc idem facere, O* hæc dc fedatiuis dolorum fatis dida fint ÖCc.

Crff .IIILDe modo reƒlt;’/Ke«lt;l^,md/«rlt;^n di, lt;amp;nbsp;aperiendt afoftemata dura fiuegumas,

APoflemata dura fiuc gumae fuccurrJtut fecundum diuerfas intentiones ipforum apoftematum,vidclicet:fecundum propriam ex laudabilibus intentionem , namep apodemata vno quatuor modorum terminantur,fcilicetrelt; folutionc,fuppuratione,corruptione,amp;indura* tione,cx fententia principis,teTtia quarti cap-ij« ex quibus duo funt budabilcs, videlicet ptimi, duo

DE MORBO GALLICO

fie duo mali,fcilicct vitimi,de quibus nihil dicS ne ferme fit longus.Si igitur vis a principio re» folucre,procédé cum mollientibus calidis,in q« bus fit aliqua ficcitas, amp;nbsp;non tranfcendant pti» mum gtadum,vt docent omnes do dores, quæ funt multa,videlicet, pinguedo gallinx, anatis, oleum chamemelinum,liliorum de ketua,amp; Se rapio laudat multum ammoniacum, amp;nbsp;eft mi* rabile,vtdicit, quis excedat in caliditate,quare amp;c.ex ÜHs potes componere,©quot; vngere tumo* tes velgumasdidimorbi,veletiam pone cera* turn nolltum fcriptum in finecurac per vndio* nem,quoniam eft medicamen mirabile in refol uendo» Vel pone hoc cmplaftrum,fi dida non Conferunt.K.yfopi, cerati domini Mefuæ, dia* quili parui, emplaftri de meliloto an i-i.pingue dinis gallin3E,equi, medullac crurium vituliah* ^.5f.mifce,amp; ad ignem fiat emplaftrum, amp;nbsp;po* ne fuper duritiem,rcfoluit £lt; mitigat dolorem. Aliud emplaftrum eiufdem intentionis.K.dia* quili cum gumis,vnguenti mollitiui an^d-am# moniacidilfolutiin aceto.^.j* pinguedinis an* fetis,terebitine, ah.^.s.mcrcunj.^.i.mifce ©fi* at vnguentü in bona forma, ql dilfoluit oem duritiem morbi gallici, fi fupra apponatur. Aliud vnguentum liuc linimentum rcfolutiuu* l^'pinguedinis galling,3natis,anferis,ari4d-'Tgt;c

K 5 dullat

NICOL. MASSA dunæ crurium vitulj,û* crurium pord an. f • $♦ oki dechamcinelo.3.vj.mifc€,amp; fiat linimcnW cum quo vngcdunticm fæpc. Aliud HnimenW refolutiuum bonum.K.vnguenti dialtheae. f - *• old lilioru alboru, pinguedinis gallinæ, butyri recétis an.f .y.mifce, amp;nbsp;vngc locö adu calido. Aliud vnguentu rcfolut!uü,qd ponitur fup du riticextefum fupcori5,vdpannü lini.W.âmo* niad,bdellij,galb3ni,an.f .i.dinbluâtur in aceto deinde adde mucillaginis fe.lini, fœnugr2ci,al thca;ah.i.5r.lith3rgiri.f.ij*bulliantv{q? quofot mam ccratirccipi3t,fcmper baculo agitandojd vterc. Ad idem multû confert diaquilon cum gümis,qgt; farpe expcrtus fum, refoluit filt; molli* ficat omnem duritiéamp;c. quarevtere remedijs didis fecundum necefßtatc. Nota tarnen qgt; fi in linimentis prxdidis aliquando pones porti* onc vnguenti noftri benedidi dcfcripti in cura p vndionc,melius Crdtius refolues vnäquäqt duritiem. His igitur fadis,fi durities ftue apo* ftema gumofum non refoluatur, fed potius ad maturation? dedinare videbis,tunc cum matu* ratiuis adiuuare oportet, cum medicus fitadiu* tor naturat,ÓC non impediens,vt dixit Hip* de quibus ponâ defcriptiones multas,amp; primo em plafirum maturatiuum, quod omne apofiema durum ÖC maxime morbi gallici maturat. Klt; mucil«

DE MORBO GALLICO muollaginis althcæ, fœnugræci, de fcJini an.^ vj.fcrmcnti,axungiæ galling,radicü liliorum al botum fuper primas codarum an. |.iij. radicu althçæ eUxatarum,amp; benc piftarum.'^ .üi) .ficu5 pinguium bene pift.vnci ij incorporétur, fit fi» atemplafirumfccundum artem, fit pone fuper apofiemata. Aliud emplafirum maturans apo* fiemata dura. K.radicis altheæ buUitæ, axûgiae porcine, gattinx an.vnc.üi. pinguedinis cerui, tefinæ pineæ terebintinx an.vnc.i.ç.mifeefit fl at emplafirum adignemôt valet multum ma» turans apoftemata dura.dliud emplafirum ma turatiuum*ï«.radicum liliorum albotum,altheg an.vndas.vb decoquantur in aqua communi, poftea pifientut fubtiliflimc, O* adde farinâ foe nugrxci.f.lini,tritici an-vncias.fi.ç. fit cum de» coftione di darum radicum fiat emplafirum ad ignem, fit in fine adde pinguediné gallinx, porcinx, butyri recentis, an. vncias. if m^ feendobene. Aliud emplafirum maturatiuu, 0* refolunuum. Reci. radicum althex vncias v|. incidantut,ótbulliant,fit fubtiliflimc piften tut,pofiea accipe totidem pinguedinis porcinx per fetariu eolatx, fit in mortario incorporétur, fit pone fuper apofiema. Äd hoc aliquando va lent diaquilon magnû, fit vnguetum mollitiuS feu de muciUaginibus lup locum tetentû, quo* niam

NICOL. MASlt;A

niam maturant O' rcfoluunt, vt cft. IV. radicï* i brionix elixatx lt;7 piftatac,ax5giæ porcine co* latx ah. partes squales incorporentur amp;nbsp;vtcre» quoniâ maturat amp;nbsp;refoluit amp;nbsp;eft de fecretis etc. Éx didis potes multa alia componere refolu* tiua,ÓC maturatiu3,ÓC ipfis addere. Potes etian» facere fomenta maturatiua-äC refolutiua, cu te* bus appropriatis,quam rem tibi dimitto amp;c. Fadamaturationeaperiatur apoftema cüphle botomo,vel alio inOrumento incidente,amp;hoc fecundum inceffum villorum prsterq in fronte amp;nbsp;in fumine,amp; alijs locis qus contrario modo aperiuntur: caufam vidctertia quartiab Auic* Quod fi aliquod nocumentum perincifionem timueris,vcl fi magis diligis cauterium aduale propter eius confortationem, aperi c3 ipfoÄ fit gbdiale 6Cc verum qa multi timent aduale £C fi potentiale non fit, ita tutum faciendum ta* men eft, fi non habes aliam viam, vrgente ne* ceffitate, amp;nbsp;cauteriö potentiale fit domeftieuffl amp;nbsp;corredum. Etcauene iplum fuper iundu* ras vel neruos ponas ne deftruatur membri ope ratio.Ethoc debemus tam in aduali q in pote* tiali aïaduertere. Et ego fæpe vtor ifto in apo* fiematibus didi morbi,^ in bubonibus aperid dis ÔC eft talc.ReciJublimati.j.i). j.vnguêti po pulei.j.iij.opi).g.v. lapis hematitis.34 ƒ .mifee, amp;nbsp;fiat

DE M®RBO GALLICO

Ö* fiat vnguentum, amp;nbsp;ponefup apoftema ma« turu fecundu quantitaté foraminis quod facere intendis,qfn aperitfi p fexhoras fupra fteterit, amp;nbsp;poftcaekuato cauterio, ponc ad ^curandS cafum efcatXjbutyrü cum folio caulis vfq^ dum efcara cadat, vel potes loco didi cauteri) vti oleode vitreolo, fiC cft mirabilc fine dolore eau tcrifando.Et fithocmodo.Reci.vitreoli torna nifiue ciprini.^.xxx.falis nitri,aluminis tocha, an4dii|.mifce SC puluetifcntur oia,ÓC caleinen« tut ad'igné fecundum attc,ponca ponehoc cal« cimtum in bocia cutua lutata ad igné fotnacis alcbimiftatu, SC p igné au dum habebis in teci pienti oleum,quod eft cauterid mitabilc,SC fine patiinquacunep opcratione SC maxime in fao fulis SC vertucis magnis deuandis, fed recipiés fitmagnufivis facere didum oleum* Nota tarnen quod quando copono cauteriû eu fub» limato, O'voloipfum fine dolore,dimitto ip« fum quiefeereper aliquos menfes, 6C ponoetiS dupkeatam dofim opi^SC ipfum cauterizat fi« ne dolore vel eu minimo,quod fi ipfum poten« tius defideto,addo plus de quantitate fublima« tiSCe. Aliud cauterium valde mitabile aperiés apoftcma,6C fcrofulas fine dolore notabili * Reci.einetis lignorum montiumlibras.x.aqux fonds libras. xxx. buUiant ad confumptionem terdx

NICOL. MASSA

tertiär partis,deinde accipc calcc viuam integf Ï quantum fit fuHiciens, ita vt aqua fupernatetp duos digitos,fie pone in di da aquafiuc lixiuio fie fie dimitte per dies odo, mifeendo femel in die,ponea colap colatoriû,fie in colaturaadde a1uminisfeci$fiue tartarif-vj-fiC dimitte fermé tari dies odo,O*coIa vtfupra. Deindc.K.librâ ^.didar colaturar, aquae cQ qua fit fapo libri^ pone in catia adignem,SC bulliant vfqt nd fpif fitudinf mclliSjCr habe bis caufiicum mirabilis oper3tioni5,vel fiat hoc idem in aperiendoapo ftema eu trocifeis catidico in antidotarioDini in expofitione tertiär fie quarti fen.quarti cano* nis, vel cum trocifci alchadicu.D.Mefux cap» de polipo,vel cu aliquoalio defcripto ab anti* quit fie modernis.Semper tarnen,fiue cuadua* li,Gue cum potential! cautcrioapofiemaaperite iritttidis jlccuriffimG eft fupra locum p quatuor digitos ponere defenfiuum ad retinendum, ne noua materia propter dolore currat ad locum» Et hoc potes cû ifto faccrc.l^.boli armeni, fan* guinis draconis,chimolcae,acatiae an.f .$.vngu* «nti de plumbo.^-j.albi oborum, aceti an. q.f» mifee CT fiat vnguentum inmortarie, depone vt fupra, quoniam mitigat etiam dolorem* Aliud vnguentum defenfiuum.R.vngumti no firi benedidi. ^.u). fanguinis draconis chimo* - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ic«

Dï. MORBO GALLICO

1« boh armeni,acatiï an. ^. $.camphorf. 9. $. naifce,Ëlt; ponc vt fupra SCc.SC fic vnumquodcp apoßema aperies amp;c.

C^put. V. De cura omnium ulccrum norbigdUici

APerto igitur apoftcmatcjcliquum cft de curatione vlccru dicetc, fed cum in tam maligna xgritudine,tot diuerfitates vlccru fint amp;(vt da vnico verbo com pk dar) da genera malignitatü vlcerum in tali morbo apparent* Etideo nonficco pede hac in parte ambulate decreui, fed aliquantifper expergefacere me* dentes,inteUigo rememorandum id quod dido eft in cap.de effentia iftius morbi, videlicet de occulta amp;nbsp;maligna qualitate in ido morbo re* perta, qus non folumradicem impedit curam fed etiam accidentium,inter quae enumerata fu erunt vlcera,qux diuctfimode impcdiuntur,vt tefiatus eft Galcnus,quartodc morbis curädis cÔtra T e(lalû,ëC ali) do dores etiâ,qimpcdim5 ta funt multa.Et prie ex parte vlccris, in co cp eft foluta cotinuitas, eft figura qux vcl circula* \ nbsp;nbsp;nbsp;tijvelfiftularis. Impedit etiam ex parte faniei,

qmaut eft nimis fubtilis, vel nimis groCTa, aut nimis calida frigida fit de ali)s qualitatibus, a quibus fequitut corroRo, moUificatio, exicca* tio fiCcet. aut quia habent occultam qualitatem vtdixi

NICOL. MASSA

vt dixi,q in iftis eft pefTima caufta impedimen* ti confolidationis. Sutetiam ex parte membri in quo eft vlcus, aut quia naturalitcr debile vt crus, aut quia multa humiditas naturalitcr in ip fo abundat,vt in vulua,amp; gutture,Sût etiam ali quando ex parte mcbri demandantis, vt eft he» par iniftis, quoniam quotidie nouas fuperflui' tates adipfa vlcera hepar tr3nfmittit,vcl ex paf te totius,quoniam corpus cft cacochymumêCc. Complicationcs etiä cum alijs acgritudinibus materialibus amp;nbsp;immaterialibus funt impcdici* tes» Et multiiunt alij modi, vteft oftracofitas labiorum, corruptio oftium amp;c. per quos om* nes fitimpedimetum confolidationis. Scdquo niam in iftis tota vis eft,ideoin primis régulas quafdam vniuerfales pro iftis pona, poftea ad particulates deueniam.Et primo fi figura fiftK Ïaris eft impedimentum,amp; fit in loco vbi poflï bilis fit apertio, finepatiëtis particufacdifcrimi ne, aperi atur inftrumento, vel cauterio, fi auté non eft ponïbile,ponantur per firinga lotiones ©* vngucnta diffoluta, vt dicam ftatim. Quod fi figura circularis in caufTa fuerit, reducatur vl cus ad aliam figuram, aliquo leui medicamine domeftico fecundum medici iudicium .

Quod fi groffities faniei impediat, fubtilietut cö digeftiuis, in quibus fit virtus digeftiua cU incifione

DE MOKBO GALLICO incinonc,Qäfi faniei fubtilitas fucrit, ingrofTe tut cumconferuantibus calorem, inquibus fit vifcofitas aliqua, vt funt glutina amp;c. Btfi caU» ditas vet frigidUasSC alixqualitates impediät procedatur wo contrario, amp;nbsp;remouebis confe* Suentia, qux fuerunt corrofio, amp;nbsp;reliqua fupra ift3,Qiialit3S occulta remouenda cd cum bis quz habent proprietate, amp;nbsp;funt experta,vt funt vngucnta in quibus ingreditur argentum viuS amp;nbsp;etiam puluis a me angelicut di Aus propter cius angelicam intali morbo operation?, amp;nbsp;eft medicina mirabilis,cui no eft par,Si veto a me bri debilitate confolidatio impediatur,confot» tetur calidis,in quibus fit proportio cumebro, quoniam vt inquit Auic. zgritudo fuo medica tur contrariojCyconferuatur fanitas fuo firnili, amp;nbsp;Galenus dixit calidioracalidiorib9 applicä» da ÖCc.Si autem hoc ab humiditatc,ad membra naturaliter ftuente fucrit, vterc exiccationibus fortibus, Quod fi impediens membtum tranf* mittens fuerit,vthepar,aut rencs,vel cetebtum purgenturmcbraill3,dlt;,re Aificentur fi eft pofti \ nbsp;nbsp;nbsp;bile,Sic etia in corpore cacochymo facies, ma»

los putgandohumores. Quod ft propter com» plicatioes alterius pgritudinis,curctur pgritudo côplicata impediens,non tarnen dimifta ex to» to vleet is curatione,vtdoc:t Auic.quaitaquar

L tiamp;

- NICO. MAS s A

K 8C quartaprimi cap. vltimo.Et ficrcmoufn* do vnamquamcp caufTam, omne genus vIcerO fanabis,vtrenioucdo duritiem oHracofam me» dicamine acuto,vel infirumento apto, Et oflt» urn corruptionem fiue denigrationem remouc medicamine faciente relaxare fquamaSjöC fru* ftra offis corrupti, amp;nbsp;cum appropriatis, vel in» ftrumentis vt funt fricatoria, fcalpro, 0( tripa» no, vol aliquo alio indrumento fccundumne» ceffitatem membriêC quantitatem corruptio* nis offis, amp;nbsp;hare dida fufticiant. Et remedia qua vniucrlalitcr fupcrius tetigi, partieularitet hic fcribam, amp;nbsp;primo vnguentum digeftiuui» viccrum morbi gallici,quando fanies ed cruda fiC groffa. R. axungiac porcins, terebintinae art ^.ij.butyri.f .j. old liliorum alborum.f .f.mercu rij.f.$.fucci aranciorum.j.vij. mifce amp;nbsp;fiat vn» guentum, quo licinia vngamur ponenda in vb cus, amp;nbsp;etiam pannum quo cooperies vlcus,di* do vnguento illinies, amp;nbsp;lecundum membri conditiones ligabis C^c Aliud vnguentum digefliuum valet vt lupra. K. vngueti bafilico* nis domini Serapionis,di31teae.ah.i. j.tcrebinti' n«. f. j. mifce amp;nbsp;fiat vnguentum, amp;nbsp;vtere vt fupra. Aliud vnguentum, digefiiuuffl ciufdem virtutis. Recipe, terebinthinæ butyrl an.vnciam vnam vnguenti refinoti vnciam*

bviteUf

DE MORBO GALLICO

.^.vitcUi Quorum num.ij.ctoci.j.ç.mifce amp;nbsp;fiat vn^uentum» Aliud vnguentü digeftiuum qua» do Tanks eft virulenta^Uibtilis amp;nbsp;cortofiua K,tc rebintinïlotï.^.ii).vitelliouorönumero.i|.olei tofatilithaïgiriah.i’jdn ptimis ducaturUthargi rium oko rofatoata vt fiat perfeda mlxtio,pö» fteaaddeterebintinam óCoua SCc^amp;fiatvn* gucntum.ÓC vterc fuper lincinia vt didurn elK Aliud vnguentS Vt fupra digeftiuum.K.vngu5 turn de plumbo, terebintinx an. 5. ^ .butvri.^.5. axungis porcinx.^.VÇkargentiviui.^.jifiatvn» guentum fecundum artem di Aam, O* vterc» Votes edam procedere idoAV.olei rofati,tercbin tins clars, vitelli ouorum an. lt;»1. mifce Ä fiat vnguentuSC vterc ÖCc. Fadadigedione qœg nofcitur per bonitaté fanici, in albedinc,lenitatc £lt; cqualitatc, oportet mundificatiuis procedere lt;9* hoc fecundum diuerfitatc fanici, vlcerum 64 mcbrorfi.Et in primis feribä vnguenta mundi» ficatiua coia pofteaparticularia notaboVngu5 tumigitur mundificatiuü coe efthoc.Be.terebï» tinx vncias.ij.mellis rofati.vnc. V fatinx ordei qf-mifee 6lt; fiat vnguentum,q4 mundiftcatfa» niem laudabilé in quachep parte corporis » Alt* ud vnguentü mundiftcaduum cot pulucribus S; terebitinx vncias.fi.mcllisrolad .^.Vfarinx ordei, mitihp libani maftiches .an.3 .tl .mifce,ftat

L i vnguen»

NICO. MASSA vngucntum O' vtere fuper licinia, vt di flu fuit Et ne pars iüa ex multorum vnguentorum de* feriptione fit nimis tediofa, vtere vn^entisco munibus ab alijs autoribus (criptis, (ecunduni necefTitatem, verbi gratia in vlccribus capitis» vtere vnguento de guma ellemi, vnguentode betonica,vnguentodematrisfiluaamp;c. amp;nbsp;alijs in membris IccundummcmbrinaturamjOvI* cerum, vnguento apoßolorum in vlccribus pu tridisjfordidis,malis O pro Hindis, vel fufiulo* fis, Quod finon potes aliomodo,diffoluc vn* guenta cu vino vel aliquo alio appropriate vt lixiuium ÖC aceto Oc. ÔC multü confcrtdiffol* ucre vnguentum segyptiacum cum aceto vel vi no,amp;in fiflulam inijccre,quoniam remouctdu ritiem fiue carnem callofam amp;c. Potes etiS vti vnguento cerafcos magno dni Mefuæ. Et in minus malignis, milccndodidavngufta, vn* guento bafilicone, vel vnguento rafino,autau* reo dhi Mefusc. Etquädo vicus eft calidu,pof fumus applicarc mundificatia altcrius ordinis vt eft vng.tuchia,^ eft popholigos, vng.de ce runa,camphora amp;nbsp;fine camphora fecunduma* ioré amp;nbsp;minoré inflammationem, amp;nbsp;eft faquin magiftraliterfuccofolatri amp;nbsp;decodu, velvng. de plumbo amp;nbsp;in aliquo cafu vngucntum demi nio camphorate fine,ÔC alia qplurimamundifl cantia

DE MORBO GALLICO

cantia qfunt eiufdcm virtutis cum extindione Cyc^ëC aliquandomifcete vtium aUo, vtdidu eftjfecundü alias coplicationes xeritudinis vel accidentium cum ipfo vlcere, öC uc cxtinguerc caliditatem, aut prohibere conofionem Oquot; alia temouedo accidcti3,^hib€ntia confolidationc. Et habita fic confideratione olm tâ accidentiü, qaliorum impedientiü, rede procédés inida Jgritudione, in qua tanta malignitas repcritut vt fenfu apparet,taliteï quod medicamina fcrip ta ab antiquis non femper cofcrunt, fed potius qncp irritant huiufmodi vlceta morbi gallici,et qudCitita experta per me amp;nbsp;alios fcpc,medica» minahicfcribete intendocum eorumviïtutib‘gt; vt ipfa canonice vnicuiep vlceri,amp; loco appli* care valeas*Etinprimis puluis angelicus amc didus ppter mirabilem eius opetatione amp;nbsp;an» gelicam in ido morbo, nam eft medicina exie* catiua cü aliquali domedica amp;nbsp;fine dolore cor« roVione carnis mollis amp;nbsp;fuperftuCjëted temoti uamalx qualitatis occultx vlccrü, 6t maxime morbi gallici, eftep digeftiua cuiufep fanici, amp;nbsp;mundificatiua,remoués dcambulationéëC cor« rofionc,amp;l prohibctdeambulationc gangrenx, diffoluitfçfaniem gtolYamfiue dutamindige« ftam poft apertionem gummarum.'Ethuic me dicamini non eft pat in tail morbo, quoniam ft b j ipfo

NICO. MASSA

ipfo procèdes,vfcp ad perfedam cutis genera* tionem ducit, vt ego fæpe expertus fum. Et eft nobilis in virgp vlceribus malignis: Et wc» dus conficiendi ipfum eli üle.K.argenti viui librâ.i.pone in Cucurbita parua vitrea,deide po ne defup aquf cü q feparatur auru ab argeto 11« bram vnam Ä pone Cucurbita in olla,amp; in fpa* tio inter cucurbitam £lt; parietem ollæponeci* nerem;vt confcructur olla,nc ex immediatoco tadu ignis rumpatur, quæ olla cum cucurbita intus ponatur ad ignem inprimis lentu, poliea augeatur modo quod^m ngt;edio;d4 fic cum for* tiigne dimittatur vEpquo tota aqua confum* pta fit,quodcognofcitur.qa no cuapotat aliqd ab ipfa cueurbitaicé habebis mercuiium caki* -natum rubcum,pulucrizadpfum,amp;fi intus all* qua portio argenti viui rtroanferit; pone didu -puluerem,in patella anea nitida ad igné, amp;nbsp;fie mifeedo dimitte vfq? dum tota argetivtui pats fit cofumpta, Ä iflopuluere vtcre ad omnia di äa,Ä maximead vlcera virgæ amp;nbsp;alidröloco rum,vbi putredo ÔC fanics mala prohibet confia lidationcmÄ in finuns difTolue ipfum cumvi no,O' proijcc per fitinga:quoniam mirabilit« opcratur. Modus faciendi aquam feparationis :«uri ab argeto eü ifte»K*vitrioli romani libras .ü^aluminis roebp.^.xvi.faüs nitri librâ .i.ponc incu*

DK MORBÖ GALLICO încucurbitam curium lutatam: vel fi vis pone inreâam cum capcllo fuo: Ôlt;. recipiente adig nem fomacis vtfaciunt alchiimirtg,^ habebi» aquam cum quafeparatur aururn ab argento et eum qua fit puluis angclicus, quæ aqua efi mi» rabilis ad remouendas verrucas in quacunque parte .iJi maxime in ano O' vuIua;Cautcrizat etiamilia aqua vlcera maligna ambubtiua vbi cunep amp;nbsp;in gutCure amp;nbsp;prohibet deambulationê vicerum vbi funt vtputa virgx,^ vuluæ. Sed cu ell nimis acuta oportet lym phare ipfam, cu aquarofacea. Et ego fepefanaui viceramala gutturis, tangendo bis in die cum aqua di ft a, cum medietate aquae rofatac admixta, O' ell de (ecretis nollris.Etqu3uis loanncs devigovit doftiffimus tpfum puluerem doceat coponerc fub nomine pulueris rubci:nihil ci debeo in hoc,quoniâ anteq ipfe fcriberet,ego ipfum com ponebam,amp; habui a quodam viro alchumifia feneq erat mirabilis experimentator: O' multa alia ipfe docuit me:cuius anima reqefcatin pa» ce,quoniam mortuus eft amp;c. Hoc vifo de vn* guentis fcribam O' prime vnguentum mundi» ncatiuS vlecris morbi galliciexpertum^remo* ués malam qualitatem occultam, amp;nbsp;diflbluena duriciem gummofam, reducendo ad bonam faniem, ÖC mitigat dolorem, carnemque laU»

L 4 dabilem

NICO. MASSA dabiIcmgenCTat,cuius defcriptio cd ifla.W.ma ftiches,;huris,colophoniæ,cerufiæ,argenei viui, old rofati an.^-i.y.axungiï porcins lib- i-fut» ciaranciorum.f.i. cumquo argentum viuuni mortificabis.poßea porie axungtam amp;nbsp;relique in mor tar iode cum pißiHo ducendo fiat vnguj entum, cum quo vlcera friper licinia amp;nbsp;pannU ponendo mundifica. Aliud vnguentum mun’ dificatiuum optimum .K.vnguenti rafini^axU” gis porcins ah.vnc.vj. argenti viui vnc.ifms ftiches,Iibani,cerufs,an.vnc.i.lithargiri vnc-ÿ* old de myrtho vnc. ij. mifee, Ö* fiat vnguenW in mortario,ÖC vtcre vt fupra, Aliud vnguenW per me mafiiehinum dióum, Ä eft de lecretis, mundificat vlcera profunda, fordida, mala, Ä remouct malam qualitatc occultam,{3nat quod cunqt vlcus virgs,ÖC vulus, aliorumep locoW humidorum,eui non en par.K.vnguenti rafini vnc.iiij. vnguenti damafceni vnc.ij. mercuri), maftiches ah.vnci.ceruffs, lithargiri, an.j.v)* oleimyrthini quantum fufficit, fiat ex cis vngu entum in mortaf io,in bona forma 5C extcnfibi le,quo vtere, quonjam sgris vtilitatem amp;nbsp;tibi honorem dabit. Vnguenti damafceni defcrip» do dl ifia.K.vngucti rafini vnc.üj.viridis an» j.i.difTolue in patella ad ignem vnguentum,po fiea pont viridc arris bene puluerizatum in fine

femprt

DE MORBO GALLICO fempet bene baculo agitando, donee petfeda habeat admixtionem,öteft mundificatiuum vl cerum profundonim,amp; putridorum,eftqlt; exie catiuum malatum huniidnatij,^ cicatnzatiuü amp;c.amp;hic de vnguentis fufticiant.Cerata qua: ad hanc aegntudinem conferunt funt diuerfafi» cut eft diuerfitas in difpofitionibus membrorû Ego vero in vlceribus capitis nunquam a ce» tatis de betonica difeefft, Crquamuis de ipfis multæfint deferiptiones, tarnen vnam tantum ponam,ôt eftifta.K.tetebin^n^, rafinac pincæ, okirofati an.vnc.vj.cerae vnc.v*betonicæ, ma trisfilux anivnc.vijdnfundantur, herbæ ç très dies in vino mÓtano,dulci, ÖC oia alia fimul de» coque ad viniconfumptionem, poftca pet co» latoriunficola,ö'abieftis herbis ponc ad igné, fiCadde gumi çllemi,f3rcocoliæ,libani an.vne. 1 .pro libta,5C ad ignem fecundum artem fiat cc ratum, quod eft mirabile cuicunep vlceri capi» tis, O* motbi galUci, quoniam cicatrizat poft incarnationemomnia capitis vlcera,verft quan 1 nbsp;nbsp;nbsp;do indigeó maiori exiccatione, pono cum ifto

! nbsp;nbsp;nbsp;tertiam partem vnguenti de minio, amp;nbsp;eft mira*

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bilis operationis.ln alijs corporis partibus opti

j mum eft ceratum de minio vluale,quonii mun 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diftcat,Êt cicatrizat vnuquodep vlcus poft in»

! catnationcm,vel poft regencrationem camis.

L lt;nbsp;Sedvt

NICOL. MASSA

Sedvt vitra vfualia,aliqua alia habeas errata feribam ceratum de minio quod confert vtfu« pra.Br.minij vnc. vi.lithargiri aurei vnc. ii.ee* ruff vnc.i.libani vn.i oleirofati.liliorö alborO ah-Ubram.i.kpi hircini vne iii. fiat cerstum ad ignem fecundum artcm.crvtcre fecunduni ncecfritatetn. Aliud ctratum quod cicatriz^t ejuafeunque vlccra iraudulcnta mala, amp;nbsp;molliß cat labia ortraeolarÓC oceukam qualitatcm re* n.ouet maximurftep efi pr»fidiuni tibiarum vl* ceribus antiqut^j^uoniam fanatipfa fine dubio -Bc.lithargiri aurei vnc-vi. boli atmeni vne ü-libani oppopanacis ah. vnc.i cerufTaf.mini) ah-f.i-SiCamphore.f .5'.eeraE' albaf.|.vii).fcpi caftra tï,olei burini ahui.olei communis.f.v.fiatex iftisceratum fecundum artem,ÓC vtcre quoniÏ eftdefccrctisexpertis ad vlccra morbi gallid tnaligna.nam remouct deambubtionem, Ä d* catrizat, forditiemep Ä alias malas fanies digc rit,£lt; maxime in vlccribus crurium. Ad candê intentionem valet O* mirabilitcr confert cera* turn fetiptum in cura per vn^tiofiî,amp; ego Ifpe vtor ipfo,quoniam incarnat amp;nbsp;cicatrizatmira» bik ter Äc-Sed quia aliquando loca vlccrum et aliae conditiones alias formas medicaminum reqrStddeohis vifisidiuerfa alia medicamina, quf

DE MORBO GALLICO

quï diuerfis membris 8C vlceribus conferunt, fcribam.Et primo aqua confolidatiua vlccrum gutturis,pabti,gingiuarum,amp; labiorum, ficS ea bis in die cum radio in cuius capite cotum fit,6C in ipfa madefaéto vlcera tangcs.Be.alumi nis rochf.j.iiii.facchatifini.j.ii. viridis æris.â.i aquavum pUntaginis, rofarum an4 diinbuliant adconfumptioncm tertio partis,amp; cola,6C vte re,ftliaaquaquæeft fortior, amp;nbsp;nobilioris ope* rationisav.aquf feparatiorris auri ab argento partem vnam,aquæ rofatae partes trcs,mifcc O* tange vlcera, vt dictum efiquoniam fanabis vl cera didaquia vitra exiccationem,remouet de ambultationcm,ÖC prohibet defcenfum materie Cre. Alia aqua fine dccoCtio cum qua fit garga trzatio in vlceribus malignis gutturis,amp; oris, ''^^ 8'''g'tiarum,refoluitqi3pofiemata, amp;pro« hibet defcenfum materix, mundificat fanie, amp;nbsp;vlcera ad cicatrizationem dirigit.K.rofarum, mittiUorum,arnoglofrx,bifiingux, plantaginis an.j-iiii.balauftiorum,gallarum an-j.v.alumi» nistochx,).iiii3qu3cpbnt3ginislib»i.$.bullilt ad confumptionem tertig partis, amp;nbsp;cola amp;nbsp;in ipfa colatura pone.^.iii.fyrupi acetofi, vel dia* mori ,vel meUis tofati,oC de alijs fecundum neceflitatem*

• r.-r - j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Alia

NICOL. MASSA

Alia dfcoÆolauatiua ciufdcm virtutis,amp; ms ioris cfRcacia:, amp;nbsp;eft incarnatiua, confortatiua loci vlcerati,amp; cicatrizatiua vlceris. it. rofarU rubearun),b31auniorum,mirtyllorum,bcrberogt; turn ah-m.i.gallas numéro. vj.mirrhæ,aluminis fochar,antimonij an. j.iij. aquae plantaginis in qua ferrum decics cxtinguatur,vini dyptici no vinofi ah.libras.ij. decoquantur fecundum ar* tem,fiC lauentur cum ilia,vlccra,tempore necef fitatis in quocunq? membro,ÔC fi vlcerafuntin gutturc,fiat cum frufto fpongiae in capite radif, vd cum alio ingenio, vt in vuluam inijeiendo per firing3,ita etiam in fiftulis : quod fi iho in* genio vlceradida non potes fanarc, amp;nbsp;maioré exiccationem voiueris,vterc ifto puIuere.K.tu‘ diiaepraeparatae,terr3cfigillatae,acatiae,coraUorfl mbeorum ah.j.y.fanguinis draconis, thuris,f«* minum plantaginis,mirtyUorum ah.3.i.pulu£* rifentur amp;nbsp;fimul incorporcntur, di per cannula in vlccre fiftulolb, vel alio loco infufflabis, hoc bis vel ter in die fecundum reiindigcntiani Crc-Alialotio fiuedecodio Iauatiua,v31ensad i nflationem membri genit31is, amp;nbsp;vulux pixel* pue,fanatcp eorum vlceramab. It. rofarurub. ficcarum,foliorum myrti, corticum granatorU, balaufHorum,t3rtari vini albi, aluminis rochï, ofdcijlêminum cauliö,ah. partes squales,aque planta

DE MORBO GALLICO plantaginis quantum fuff icit,fiat dccoftio in of la lapidea fecundû artem, amp;nbsp;cola,amp; in quaeûq; libra decoftionis ponatur.^.iij.mcUis rofati, amp;nbsp;vtere, quoniammirabiliter vlcetibus confort, vt dixi. Pofbemo cicatrizabis cum vnguento maftichino fuprafcripto:vnum tarnen non prx» tcrmittam,quoniam iam diftum fuit inter cnu» meranda figna amp;nbsp;accidentia, quod aliquando poft curam fiflurs in volis manuum amp;nbsp;plantis pedumrcmancnt,ölt;.etiamquaedam fquamofo tates, qux funt malx non folum propter defœ» dationem, verumetiam quoniam funt aliquädo cum dolore,quarc fuccurreturfic:lnprimispur gatocorporc,fuffümigentur fculauentur man^ vel pedes cum ifta lotionc calida.B«.malu«,fu* miteux,parictariar an.manipu.i.radicis althcç, confolidæ,an4dibordei^.inV bulliant in aqua duld,cum qua lauentur vt fupra.Poftca vngan tur cum vnguento noftrobenedido, in cuta ç vnftionem fcripto, vel cum ifto: Recipe alba ouotumnumero.i|.pinguedinisbitd.i.$.fubU* mati3.i|.aluminis vfti.3.$.mifce, amp;fiat vngu» 1 nbsp;nbsp;nbsp;entum in mortario lapideo cum piftillo lignco,

1 nbsp;nbsp;nbsp;quod ft aliqua inftalio vel mordicatio fcquatut

\ nbsp;nbsp;nbsp;ex dido vnguento, vngelocum cü butyro re»

i nbsp;nbsp;nbsp;ceiiti fppe. Et fi propter fublimatum times hoc

\ nbsp;nbsp;vnguentum, vnge poft lotionem mant» Üt pc*

des

NICOL, MASSA des vnguento noflro hirduo cuius hæc cd de« fcriptio. K. olei roGti,ceræ ah. ^. üffepi hirci« nt^.i. fucci raps vcl napi.f .v j-bulliant ad con funiptioncfucci,ÖC fiat vnguentö amp;nbsp;vterc,qrn multum confert in fifiuris manuum amp;nbsp;pedum roorbi gallid, ÖC etiam in vlccribus a vulgari bus bugancæ didis, Ä valet fifTuris manuû a frigore hyemis fa dis, ÔC efi medicina in didis mirabilis.Ethæcde remedies morbi gaîlici vb ccrum,fccundum eorum diuerfitatem in figura fani« éC alijs. Sed quoniam farpe corruptie»,pu trefadio,aut alteratie aliquaoffis efi in caufti, ne vlceraconfolidentur, vt dixi fupra, ideo fe* cundö quantitatem,quü infirumentis to ta qua» titas tollatur. vtputa cum cautcrio ignito, vel feicatorijs Cffcalpro, Quod fi non fucrit mag* na,fed fuperficialis éCparua, diuerfis medicina libus ingenijs remouebis. Et primo valet pub uis ifte Iquamasofrafupcrficialiter corrupts in quocunep vlcere.K.radicis yridis fyluefiris,3ri» ßolochiatah.j.j centaurij.f.ii.corticis pini-j-ÿ» mifee amp;nbsp;puluerifcntur fubtiliffime, de quo po» ne fuper os alteratum fiuecorruptum,quoniam remouet fuperficic offis corrupt! fine dénigra ti. Potes etiam ex dido pulucre fit melle face* re vnguentum,de quo ponatur fuper os, vt du dum ert, Ad eandé intentioné valet aqua vitx melle

DE MORBO GALLICO

melle rofato,amp; calchanto adufto,in qua infinv dantuïlkinia cr ponätur luper os cortu ptum. Vel ponatur pulucris cuphorbii Riper os, amp;nbsp;eft vltimü, Autfiat puluere iam Qiólo,ana parti urn æqualiû mixtio amp;nbsp;ponatur ,vcl remoue vn* guento Ægyptiaco luper espofito Wc. tarnen fempcr bonum eft munirc carnein circum circa aliquo vnguento dcfenfiuo,maxime quâdo acu tiRimo medicamine procedimus,vt dl cuphot bium,Slt; alia Wc. Remot o igitur offe corrupt© ad perfedam confolidationem, incamantibus amp;nbsp;reliquis vt didum dl veines, De cura mor* bi W accidentium bate fatis fint, reliquum dl de praRruatione arecidiua quæ rationi confo* na funt, ÔC experimento probata dicete Sic.

Crfput.VI. Deprrf[er«lt;lt;t{one iicciUr ua^m c^uo cofortantiii alilt;[ua po .

Buntur, W ejl ^igillatio buim o^u^culi,

' Kum cd facpe, amp;nbsp;fxpius qui tali morbo laborauere, poft (anationem fit tota» 1 y lern accidentium remotionem , poft aliquos menfes , imrao poft anno» aliquo*

NICOL. MASSA aliquos in recidiu3 pefiJmam inciderc, tun’ ®7 difpofitione fubiedi tu etiam ex maloregi^^* nc in reliquis, quart fi aliquas régulas aprp^^* uatione didi motbi po{uero,non ingratas fof® putaui SCe* Rem igitur aggredior, q in tribu* magnificis intentionibus confiait. Prima cß*** (ex rebus non naturalibus regimen, de qmbuS iam fparfim didum en,6lt; ideo port fanitat«*”’ regimen illud qd i3diduefl,confert,fîqui$ 31® cidiua prpferuari voluerit Ä maxime regime* contadus in coitu, fiC alijs c5ta dibus fugiélt;3lt;’ dormitione cu infedis amp;nbsp;maxime coitu cum muliere fi eft homo, aut homine infedo, fi mulier, faciendo lotionc, vino membri virili* vel vuluae vino calidofimplici, vel aceto non vinofcgt;,quod magis mihi placet, quonii confer* uat humores ab alteratione mala, vel fiat iodo in di dis membris ifta deco dione. K.rofarum, mirtyllorum, faluiæ,abfinthi| an.m.i.buliantin vino fiC aceto paruo. Qyod fi funt fortia adde totidem aquae, Ä laua poft coitum immediate* Hoc etiam facitoqn vino aut folo aceto laua* bis,amp; etiam ante coitum, fiquis fatuus cum infe da coiuerit leiens C^c Secunda intcntio eft co* fortarc membra non folum intrinfec3,fed etiani extrinfeca, maxime fi pafta fint, puta dolores, apoftemata vel vlcera Cre.Sed quu didû fit in* trinfecum

DE MORBO GALLICO trinfecum membrum effe hepar,a quo tota quâ titas materiæ träfmittitur. Idco ipfi primo atté« dete oportet,non obliuioni tradédo domachu, qgt;eflniembrüferuiens hepati immediate hoc idem dico de alijs membrisfi fuerint membra kfa,p qu« hepati nocumetu fouetur,vt edma trix in mulieribus in retétione méürui, dicebat namep Hypp.medruis euenientibus,£C nó cue niétibus nunt aegritudines amp;c. Confortâtia in primis hepar O'ftomachû funt ifta Diarodon abbatis,Aromaticum roIàtû,Ttiafandali, Dia mulchSdulce.Pliris arcoticû.Lætificâs alman foris vel Galeni, vel cüvndionibus ab extra maxime cordi.amp; ego vtor ifta qnfyncopis ac* cidit ggris a quacuq; caufa.K.teriacc bonp,vel mitridati.j.iij.fuccibugloftx.vnc.^.olei rofati, nenupharinian.j-v.fragmftorft de gemis coral lorû rubeorû an.j.y. mifee fit fiat vnguctû, vel fiat epithima cü cordiali temperata* Et multa alia fcripta a doftoribus »Et dabis de vno ifto» tûrotulâ vnâvel duas in mane fecundû necef* fitatê p quatuor boras ante prîdiû. Et hoc fiat çfpatiâvnius mélis ad minus poft fanationc, fed ego vtor fatpe Diarodo abbatis* De tertia intétione vtaturfecûdû patictis virtutc, aliqua i euacuatióe leui, refpicientemateriäphlegmati cï,dcquibusiifupetius diftu eft,amp; virtutes

FA corurn

NICOL. MASSA

eonim in diuerfis formis,videlicet in eIciJîuarl» is,pilulis,ßCconfcdioncinrotulis, Sad hoc multum valent confedio hameeh Ci pilulx no* ftrx(fi quis magis pilulas dilig3t,vel etiam co* fedio noftra in rotulis folutiua in cap.de his 4 doloribus opitulantur di da,Ci fic tuu eritfecû dum neceffitate cuacuare. Inter estera fummo* pere laudo,prouocationc vomitus feme! ad mi nus in cbdcmada,fi fieri poteft fine patictisdi* fcrimine,quoniam cuacuatmateriam propriam 3cgritudinis,Ci prafcruat a doloribus iundura rû,amp; ipfos mitigat,immo aliqnfanatdiucrten* do rnateriâ,qui vomitus prouoceturperimpo» lîtionédigitljvelpennæin ore,vel cû euomid* uo domelheo verbi gratia c5 aqua tepida Ä fyrupo acetofo, vel aliquo alio vt eft aqua ta* phani Sic.femper tarnen mebra intrinfeca con* fortando,tam principalia q fouentia-Putafi ^ crit fplcn,aut renes,vel matrix,aut caput eÓfot teturcum appropriatis ipfismembris,apctiédo fplcnis oppilationcm,0C menftruaducendo,©' rcliqua faciendo fecundum necefTitatem. Efin tarnen mcmot (cm per de hepate, quod eft »* nera iftius morbi, Et vt completam dodrinaW habeas,vtac iftoclcduarioexpcrto pro hep* tis confortatione, quoniam mirabilis eftew* virtus,nam confortât hepar difcrafiaturn p^ frigid«*

Üt MORBO GALLICO ftigiditalctn,malas humiditates ab Ipfo genita» confumit, ftomachum conoborat, fanguinem mundificat, amp;nbsp;digeftionem petfedam procu» tat,cuius tails eft defaiptid.K« cüiamomi de* dl »j.i^.macis, j.l-cafig lignée.34.ç.ftotum gra» natomm' agreftiumi3.v.croci.3.i.rofarum tu* beatum^vÇ-faudalotum tubeorum vnc.i.paCTu htum.î.v.miûe cltoniorum.q.CmifceSi fiat 0 leduarium (ecundum attem, de quo detur in maneadquantitatem caftanex aut.j.üiV Vel dentuïiftetotulxpctmc fgpe expettx.Bz.fpe* cictum Diatodi abbatis •iâ.mirobalanorum ni gtatum chebulatum indarum rheubarb at varia. 3.$.cpithimi,polÀpodil,fucciRtmi terrât exicca» tiana3.i,fuccicupatoril. B-iV fpiepfehœni an* thihoc eft fquinantil ah.j.j.facchati fini.q.f.fi* at confedio in totuîis cum aqua rofata»de qua fumât xget totulam vnam aut duas in mane, vt didum eft fupra. Et fie prxfetuabis a tecidiua iftius xgritudinis. Sedquoniam interdum funi difpofitiones occultx decipientes medicos, ita quod ilerum redit xgtitudo,quamuis fit omnia obferuatioamp;inregiminc diligentia, quatenon oportet defiftere, led cû itetû in didi egritudi» nem veniunt,audadcr procédé cum regulis in primis curatiôibus didis,vc5 cuacuâdo,aut eu M a potions

•^NICOL. MASSA

potionc aqu« ligni indici,vcl cQ vnflionibus,-fiue cüfuftumigijs,^ alijs ingenijs iam didis, quoniam funt remouentia ilias occultas pro» prictates,^ fie domino auxiliante, a quo cun* da procedunt,vnamqu3mcp gallici morbi di* fpotionem fanabis amp;.c. Di da itacp haec a me fatis fint in negotiofiCTima vrbe morateJuturU cd vt quæ coepta iâ funt de alijs agritudinibus amp;nbsp;cutis expedes,quae idem domino fauente p i ficiam, Adefto igitur domine fupplica» »gt; • tionibus famuli tui, amp;nbsp;huic noilri *■* ü opufeuli figiilationi, vtea q tuo .r.Ti rrPornine tuaqj protedionecoe*

^.ir,, pi,tuo nomine O' protedio»

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ne finiantur^c.

•01 piquot;: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

à'. ?.!5ii; lt;!i » ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- -,v - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

i nbsp;nbsp;nbsp;Explicit liber de morbo Galileo ab

^^i.'excellcntifTimoartiumamp;me*

f ■ jc .j: dicinaedodore Nicolao

v Mafia Veneto aeditus.

LIBELLVS ■

,-i DE MORBO GALLICO qwi ita ferfcäe cradicare i^^um o^cn» dit,ut nunc^uÀmreuertdtur weumentü, in ore accidere non pennittens, nc^i m Icdo(late cogens cum expUnatione ar iom ftgnorum ^ditus per loannon Ki* menur Üifpanum artium amp;nbsp;met diem^doitoremeximium.

Km grauHanguentium morka ^ietate coful» fus, de tanta in cut undo ipji^m medicoru^^^ ig* norantta dolens, medi:^ etga t^e betiejiolent.Ucmoti» mi chari^'jime Luca ^ummi o^ijicis auxiitum iniglo* ro. Quoten«« mentem miam in^cribendoi^^ief^ curandomea fec^uentibus remédia kabilitater^^r^ ^iet, in^rmis in fanando gratiam largiatur^ Conabof ago tihi libeUum tTadere,lt;]uo ^anosd.moxkoLalkicp i^r^cauere doccas-^nßr^^ps taliter titles ut nunc{u^ morbusreuertatur : j^eewtiEmpirid fdciut,iti lido jiare cogastnocumentummore nullum acciierc per* mittus: wcur^biles quj repuUntur q^^undoquc.tdleJ morbos mirißcc pnesiö* m curando jjjlulas,cancrify ^cabiem, le^ram, O* omnesferèmclancbolicos mor* bos dodus efficidris: ne ij hoc àueritate ulienumpu» tcs:lt;{uonilt;jm p bene perj^exeris,rdtione O* autorita

M. j te td

IOAN. ALMENAR

Ze Üvierum effe compr£bendcs:amp; fi expertus fucrit ad fenfum hoc patere cognofces, neeme in boe ofu» fculo nifi multis expcnctiji co^robata remediafeti* eerecr£däi,ubi fi quid minus bene dixcro æquoanif mo feras: ß autem ex co fruäum cenfequaris, deo laus amp;nbsp;gloria trikuatur, pro mei tarnen laboris met» cede tibi Gf quikus bic labor profecerit^dicere likt* at. Te deurn fupplicicer cxoramm,ut qui koe nok'ü keneßciumintulit,tuobeneficiomuniatur:utaboani ammi amp;nbsp;corporif mtferia Itberetur, ttsr nos l^cic* Vur. Amen.

Dtuifio opufeuli talit;

I« primo CapituLo determmabitur de origine motU duidefinitioncmconcludendo.

'tnfeèiïndo de kaufdrum ipfiiu indagatione.

ïn tertio de Signit.

In quarto dé Cura,

In quinto de Cautela in euitando buiie morbum.

I» fextode Solutione pulcbrarumdijfieultatum. ïn feptintoprb bii quimmedicina parum exercitati funt, dedarabo arborem p^orum qua poffint hu» iuimorkl'amp;atiorum qualitatem comprebendere, amp;nbsp;ipforum causas mueßigare breuiae clariffi» iiauia. , -’V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ■

DE MORBO GALLICO

De morbi origine amp;nbsp;diffînitionc Çaput i^rimum*

COnuenerunt fapicnees quids vt hic morbus q apud halos appel latur galiicus, nunc dicatur Pa» turfa, quod interpretator paffio turpis faturnina,turpis cm mor» bus eÜ, qa muliercs incaftas ac religiofas repu tari facit,ÔC generaliter omnes dcturpat.

Et faturninus,qui3 a Saturne propter eius in* grclTum in arietc, alijs cœlidifpofitionibus co* adiuuantibus originem traxit.Etfiilli influxus ce(rauerint,n5 propter hoc morbum ceffare nç» cciïe fuit,quoniam plura corpora infeda remâ ferunt,3 quibus alla inficiuntur, ex quo copræ* hendi poteft quod adhuc per multos annos hic morbus durabit, idco caueant holes vt de alijs fumpto exemple de ipfis dici po(Tit,fclixquem faciunt aliéna pericula cautum. Fuit autem di« fpofitio a cœlefti inftuxu tûc in corpovibus im prena,humotü aduftiua,cx parte figni arietisq» calidu amp;nbsp;ficcû exiftit, amp;nbsp;p aduftioné,humorû fTigidorumamp; ficcorum produdiua, ex patte Saturni qui frigidus amp;nbsp;ficcus natura exiftit, q humores feigidi fit licci fine mclScholici, p adu fA 4 ftionem

IOAN. ALMENAR

Rioncm gcnitijpulG ad varia loca,varies dole* res infercüt,óC ad cuti varia puftufarum genera producuntjdefiniatur ergo fic. Morbus Gal licus fiuc paturfa eÜ mala cpidcmialis difpofitio in membris corporis, precipue in hepateamp;vo nis Ölt; eorum humoribus exiftcns,exqua veluti accidentia fequötur dolores amp;nbsp;puOulæ pervnu uerfum corpus.. Tangitur caufTaefficiens quü dicitur epidemialis quia a calelli influxu pro« cedens. Formalis quum dicitur mala difpofitio Materialis quum dicitur in membris,etiam tan gitur difterétia per hoe quod dicit ex qua fequU tur dolores O'c. De finali autem caufTa morbij medicus corporalis no fe intromittit. Spirritua les tarnen medici debent effe propter punkioné peccatorü,quare q ab hoc liberari aut ipfum eut tare procurât, a deli dis caueant vt menté fuam deo appIiccnt,Solus enim deus languores fanat vt inquit MeCin de appropriatis, ex qua diffini tioneplura ac vtilia fcqufiturcorrelaria. Primu qd hic morbus eft vnus amp;nbsp;non plures vt quida infufficienter dixcrunt,quoni3 de ipfo non pof* fet vnicadari diffinitio, neep vnic3 femper cauf fam haberet efficientem, neep vnica illi compe teretcur3,necp vnicum haberet nomé, quod in» conueniens effet vt pro parte apparuit ëC mani fehius adhuc apparebit. Secudum correlarium

DE MORBO GALLICO

«Juod male atbiträtur q de hoc morbo capîtulu inueniffe credunt flue capitula vtde doloribus iun Aurarum amp;nbsp;de aOafati, quoniam illis non competit diftinitio fuperius afrignata,pr^terea nonomnes dolores qui fiunt, hint in iunAuris, neq( omnes puhulx affimulantur affafati, qua» re neqt hic morbus in ehe eu illis couenit, neqt cura eius ad curam illorum reduci poteft vt in» ferius manifehabitur. l ertium corrclarium qd qui curant tantum pullulas, aut qui tantum ad dolores aduertunt,imperfeAe curant. Q_u is eni perfeAe poteft curare capitis dolorem aut nimi am linguae ariditatem vel fitim quac a febre pro ueniunt nifi prius curetur febris, accidcns enim fequitur morbum licut vmbra corpus vt Gal. iij.de accidenti amp;boc paAo dolores vt puftulg curari non pohunt, nifi prius hic morbus eure» tut,quoniam ifta aut funt accidentia, aut igritu dines allociatx quæ fequuntur, principalem amp;

i curam illius praefupponunt, vt /Vuic.in prima

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tertij.amp; plerifcp locis oftendit.Q_uartum cotre»

l larium quod fiquis coniungat curam Emperi» 1 1 cotum ÖC curam iftorum qui regulariter opati 1 nbsp;nbsp;nbsp;credut, vt Empetid vnguedo et vt medici put

1 gando, quod adhuc infumdSs eft cura, quonii 1 per ilia medicamina non temouetut ilia mala

complexioquæinmcmbtis impteOa eft ,amp; hcc M $ fuit

IOAN. ALMENAR fuit caitfa quare multi crcdidcrût fe ené fanof amp;nbsp;non fucrunt,amp; ft aliquis fanatus cft hcc fui* quiaper medicinas folutiuas amp;nbsp;vnóliones fuï runthumores perfecte euacuati,quibus tuacm atis natura fuit potetior lupra morbö vel fupra malam illam eópUxione Ä ipfam expulit, hoc tarnen non fadum effet niß virtus effet forti» ÄimpreffiofuifTetmodica, vbiautem virtus fuit debilis Si impreffio fortis non potuil hic morbus cxpclli,propter banc diuerßtate in vit* tutcamp; imprefTjone quida potucruntfanartab* fep medicinis,quidam cum mediemis, amp;nbsp;qdï nullo modo fanari potueruntgt;nos autem often demusmodutn quem experientia amp;nbsp;ratio do» cuit,ad fanandum omnes, remouedo cum me» dicinis non folumhumorcadufacicntem do» lores Si puftulas ÖC ipfum qui psratus eft face» re,vcnfm ipfam malam complcxionem qup hu mores inficit tpfis tarnen prius cuacuatis,vt re» gularitcr facere conuenit amp;nbsp;in hoc confiftÜ thefaurus curar,plura aha correlaria inferre pol» fern,fed quia fuperfluum eft prolongare fermo nem in rebus que in medicatione nullum afie» runtiuuamentum,vtait Galen.primo regimi» nis acutorum.fatis de hoc didum puto. Super» eft modo dccauGs determinate.

De eau»

DE MOEBO GALLICO De Cdups morii galUch

Cdp. n.

CRufatum duplex cO genus,quoniam qd J funt primitiuac,qucda corporales, fiC ifte dupUces quedam antecedens ÖC quidam con» i«nfta,primitiua poteft effe in hoc motbo du» plex principalitet .Quarü prima eft fola inftué» tia vel aeris corruptio per quam caufam euenif fe pie credendum eft in reUgiofis. Secunda ed conuerfatio,vt per oVcula amp;nbsp;la Ais aflumptio* névtinpuerisvifum eftautper coitum vt in pluribus compertum eft öC ftcquentifPime eue* ni(rc,aliis autemmodis ÖC prccipuc a fola inftu» entia vel aeris corruptione rarifTime, amp;nbsp;etiam per alios modos conuerfationis cuenire potuit quodtuaeconUderationi derclinquo. Satis eft vtfeias hune motbum elfe contagiofum vtex» perientiadocet ëC ratione fimibtudinis quant habet cum morbis contagioCis non aliter credé dum eft:vnde Auic.fecüdaprimiin complen» do fetmonem de difpofitionibus aegritudinum quxdam funt qux de vno ad aliud tranfeunt, ft cut lppra,fcabics,variole febtes peftilentiales, amp;nbsp;apoftcmata putrida. Caufarum veto antcee» dentium qua duplex «ft genus fecundü quod i quatuor funt humotes qui in materia huius moibi ttafue paratifunt propter eotuindifpoft

tionem

IOAN. ALMENAR tioncm,3ut qui imprcfTioné morbifufeipetc 3p ti fuut vt fanguis cholera, phlegma,mcl3coli3. Caufa vero coniuntQa ell duplex , quia qdani ert ipfius morbide eft humor qui primo info dus aut altcratus a caufis primitiuis infleitme bra öC alios humores,ëlt; hinc dicitur: caufx pri* mitiuæ mouent antecedétes.fed caufa coniun» da accidétiumeft humor immediate caufans dolores aut puüulas. Sed bic pollet quetian mala qualitas exidens in humore, qui eft eau* fa antecedens,poffit effe ægritudo amp;nbsp;videtut cp non,cum 3fgritudo fit paffio viuctis «^hu* mor non viuat. Ad quod refpodetur q, humor exiftés in hepate amp;nbsp;venis infedus ifta mala q litate poteft effe ægritudinis. fubiedû, dato ^ ilia mala qualitas adhuc non fit comunicatamt bro,quoniä ipfa poteft Ixdere operatione dige* ftius hepatis amp;nbsp;venaru vthumores corrupte* gcneret,crgo per diffinitione acgritudinis patet ipfam efle aegritudinf. Ad argumétS autédici* tur,cp fufficit qgt; vines fitfubiedu denominati onis,fiuc illud qgt; denoiatur acgrü,nÓ aute opot tet quod fit fubiedu inhefiois, imo ftat q ipfe humor fit fubiedum, óii ipfa. atgritudo inhere« at,Et fi dicatur quomodo humor potent effe an tecedes amp;nbsp;in co efle fubie diue argritudindDi* co q, ent caufa antecedes refpedu dolorumamp; puftularum

DK MORBO GALLICO

Çuftulatum,quia paratus ftucrc adloca doloru amp;nbsp;puftularu amp;nbsp;etit etiam caufa cóiun Aa,^ ÿ to caufat malam eópkxioné in membro £lt; etit fubieftu sergitudinis pro quato habet difpohti» onem p quam læditur operatic membtri ËC ip» fum facit denoiari xgtü.Hxc fibene cofideres omne difficultatem,qua circa diftinitionë fteti autconfiderari poffet cornprahendes.

De [ignis morbi gdÜici.Ciip.Uh

Signa funtlafio fiue nocumentum in virga ^Stpracipue corrofiofiue nocurnétü quod alfimilatur carolis,gravitas capitis, amp;nbsp;colli do* lot qpaulatineexpanditurverfus humeros amp;nbsp;fpatulas vfq^ ad iunduras primo brachiorum deinde tibiarum,O* aliqn fit in mufeulis amp;nbsp;la* certis 2t alijs nctuis qua funt in idis membris amp;nbsp;augetur dolor in node O' de die diminuitut Cuius caufa eft quia humores in no de a natura mouentur propter ipfam efte tetra dam O' for* tiorc St ctU qa ratione humiditatis no dis ma* i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;teria augetur,aut ratione frigiditatis ,dc die au*

\ tem natura diuertitur a fenfibilibus amp;nbsp;alfts, St non itahumores mouet,tum quia dcbilitata,tu Ï^uia circa alias operationcs occupata,quia etia igna caufatu ex parte doloris St puftulatu oftë 1 di,cxalijs autciam patebit in arbore fignotü infetius declaranda.Si dolor cft acutus St non multum

IOAN. ALMENR nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

vnuitu tarde eminens, amp;nbsp;puftulx funt parui 30 citrinitaté tendentes vel vlcerantes: amp;nbsp;in cui® afperitas apparcat.a cholera funt. Si autédol«^ lt;0 extrinfecus paulatine eueniens: CZ pulWl funt late ad albedinem tendentes, a phlegmaW funtÄ ft ißa apparent ÖC funt c5 pruritu mag* nifico Si aliquali ardore a phlegmatc falfo fun* Si vero ad nigredinem tendunt Si parui ftiani funt a melancholia dolore maxime cxlUentt i)auco.Si autem ad rubedinem tendunt,amp; lt;J®* or non eft multus,a fanguine fiunt. Ida tarnen figna confundi repeties, fi alia afpexeris figna» quoniam quemadmodu raro accidie corruptie in humore vno folo, teile Gale.primorcgimi* nis acutorS, ita raro reperies qd folu apparel* figna fignißcätia fup vnu humore folum: qui» oportet oïa figno inmente coUigcre: iXcaco* parando adfeinukem coprchendere,qdm3gi* dominatur Si. iuxta illius humoris dominium^ ita curam ordinäre«

PROGNOSTICA.'

AD H VNC Morbum magis parati funt me* lancholici propter Gmilitudinem iuxta A riilo» (ècundo de gcneratione,in habentibus fymbo» lumfacilior eßtranfitus.ÖC Auie.Gonuerftoin gencte

DE MOKBO GALLICO

^mne ptoportionaU facilior eft q couerfio in contrariu fecunda ptimi amp;nbsp;maxime iUi qui fuut melancholici pet aduftionem, fecundo UU qui fuut cholerici,tertio fanguinei propter hu» motum abundantiam,minus cfkris fuut phle» gmatici fit horum omnium magis prépara» ti funt quihabent corpora tatagt;ÔC adhuc omni» um magis iUi qui mailshumoribus replcti funt amp;nbsp;qui vtuntut cibis mclancholicis, ficut legu» minibus,catnibus antiquis,©* huiufmodi. Et quando bic morbus cftreccnscftcur abdis, cd autem antiquatur difticilioris cft eut j,amp;, tanto magis quanto antiquior qtroniam iUamala cö» plexio continue magis flgitur, quate quihunc morbum patiuntut,q citius polVint libcraripro curent .Itemhabentes puftulas eminentes mul» tas,6t dolores paucos,facilius curantut quam qui oppofito modo fe habcnt,amp; qui nodos ha» bent qui gume vulgaritct appell5tut difticilius C3rtetis curantur luucncsenimcfteris paribus fine adolescentes facilius epteris curantut. Vn»

^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de Galenus non eft poffibile illos qui in attate

plus proeelferût magis faluari quam adolcfcé» tes.i|.pronofticotum.fupereftmodo ad curam deuenite.

pt euro mb galliel.C dpjm.

IOAN. ALMENR CVram huius morbi per feptem intentio* ncscompleri arbitramur. Prima eft ven* trisknibo. Secuda minoratiua euacuatio Tertia matcrix digeftio.Quarta ipfius cuamy tio.Quintamembroru alteratie. Sexta ipfotO confortatio.Septïa accidétiu corredio. Sed ^ plus nocet error in fex rebus no naturalibusq fit iuuametum medicinatu tefte Serapione qui' topradicxfecundo capitule,amp; Auic.amplius fcire oportet quod non omnis coplexionis ma» litia Rio medicatur cotrario ÓCc.immomultoti» es fufticit regiminis bonitas,idco regimé in fex rebus non naturalibus prxponédöeft.Vndeli eet fa nis etiam debcatur regime, illud appclla* tur conferuatiuö. IHud autem curatiu3. Cu igi* tur omnis cura fit p contraria,vt Gal.iij.techni amp;nbsp;Auic.iiij.primi,amp;hicmorbuslit'valde fic* cus,rcgimen debet dcclinare ad humidu, Kqa quo ad effentiam eius eft calidus, quia adufti* uus O' quo ad humores frigidus,quia humores funt frigidi ÖC ficci oportet tempcrare regimen in aAiuis amp;nbsp;in pafiiuis facere quod dcclinct ad humidu licet propter apcrtionêamp; humorö fub tiliationem acdigefiionénecefTariU fit admini» firarc C31ida,ipfis th oportet admifcere aliqua* | liter frigidaóC cofortatia prxcipuehepar et ve gt;i3s,Quarc fit aer in adiuis paruper declinans - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad ca*

DE MORBO GALLICO adcalidu.InpaHtuis auté abfolute declinet ad humidu, fit boni odoris O* cuentatus, amp;nbsp;poteft fieri in xdate artificiaUter huiufmodi fternédo folia eän® falicis,iunci,vitis,rofa, violas »cis mi» fcendolautôamp;res boni odoris, fit omnia ifta irrorando Cum aqua. Circa cibum amp;nbsp;potum di da non débet elle fubtilis. Vn Hypp.tenues amp;nbsp;eer te dicte in diurnis pafiionibus difficile« quarto prim® particule, Fit ergo pannis non ca lidus nee pluris trium dieru bene co dus amp;nbsp;fer métatus.Vmu fit albu,darum medq faporis in ter dulce amp;nbsp;ponticu cd aqua coda débité pmi» xtû,aut eu àqua buglo(fæ,boragini3, fimiliû fiC hoc ptæemue in declinatione,quia in ali|s tepo tibus podent plûtes materix duci ad loca doilt;gt; tu ddeo fl plûtes dolores adfint bibatur tubeu vfep in deainationé.Catnes fint ex caponibus iuuenibus carnofis fed nô pinguibus et ex pùl» lis ethedis et vitulisladâtibuset agni annua» lis cames fafianotûpdicü,etauicularû patua» tu licet cocedi poffunt tn meliores funt cames 1 domeÛicotu,quia magis de humido pattidpâ» \ tes.Expifeibus concedûtur pettp fquamofi vi» ventes in bonis aquis et ex fupta didis poteft fieri fnculumvt cûlade amigdalatû et terni» i nbsp;nbsp;nbsp;nû comuniü et ptifana ordeacea efi valdc con»

ueniens,fat etiam et huiufmodi. Ex herbis me*

H bot

IOAN. ALMENAR

lior en buglolTa lt;? borago ipfa vndc verfus* Borago bona q dulcia funt tria dona. Semprt virefc»s,£lt; in omni tempore crefcisjnquit Bo‘ rago gaudia femper ago, Ite conceduntur fpina chiæ 6i in procefTu fcniculus, petrofelinum cÖ laducis amp;nbsp;fpinachifs mifcendo, er ex his her» bis er ipfa cicorea poteft fieri falatucium cum aceto pafTulato. Legumina omnia praster cict* ra fitgenda funt ÔC caules.Ladidnia omnia fo gienda funt, fed lac fortafTe concedi poffet vbi non effet hepatis inflammatio au Oomachi,vbi timeretureius facilis corruptio, vnde Auiedn de cura leprae. Lac eß de conuenientioribui medicinis, ergo propter conformitatem quart habet hic morbus cum illo poffet concedi, ouï conueniunt fnrbilia aut in aqua decora. Aw mata pro confortatione membrorum,er inpalt;* co vfu,amp; prxeipue etnamomum, concedi pof* funt,idée in cibarijs poteft ponitalis puIuis-W» carui,anifi,ameos, petrofelini, apij, maratri,blt;* thonicc,cimini, ealamenti, pulcgij, yfopi,fpicf nardi, piperis an.^.f.maioranp, folij balfamitq ozimi,cardamomi, galangs, liquiriciaf,ah. i4* bic puluis maxime conueniens eft habentihut ftomachum debilem amp;nbsp;cerebrum frigidum, k* tifleat cor,exacuit fenfus, ÔC mirabilitcr memo« riart

DE MORBO G ALLICO

tl5 confortât, fruftus conuemîtes funttépcrati Inaftiuis sut paru ad caUdu déclinâtes ëChu» midi conueniunt, ergo mota matura fît dulcia, Vua matura,poma dulcia,apia mufcata.daftili» na amp;nbsp;huiufmodi qux dari débet coda fub pru» nis. Item conueniunt amigdalx, pruna dama* fcena,pcrfica exficcata amp;nbsp;depilata,infufa in vb no granatorum muzotum. Somnus fit tempe* « atus, fupetftuus enim nocet iuxta Hippoaatê Somnus SC vigiliamagis modo fadamalum» Secunda particula afforifmorum, minus tarnen malum ell declinate ad fuperftuum fomnum^ ad fuperftuam vigiliam, fempet tarnen ftudcas facerequodfomnus fittempetatus,vnde Aui. tcrtiaptimica.ix. Somnus temperatus virtutE Fortem cfficit.Meiidianum autem fomnum fu* giatnifi prenimio dolote non potuiflet dormi* te in node. Motus ante tibum fa dus eft con* ueniens temperatus, pulfis tarnen fuperftuitati* bus prim« öl fecund« digeftionis,melius tam€ eft declinate ad fuperftuam quictem q adfupet* Raum motum,'immo quando vtitur medicinis neceflaria eft quies, amp;ideoifti Empcricico* guntur in ledo ftare, virtus enim tune totaliter attenta cft admorbiexpultionem.

V itanda eft ita,furor jtrifticia,timot,folicitudo, N a confert

IOAN. ALMENAR.

confert Ictari gauderi,bene fpcrarc de falute fu* confidcrc cum amicis Crdilcctis couerfariCo* itus autem fit temperatus,£C cclcbrata tertia di» ' gertioe. Ventre habeat lubricü.amp; fi nÓ natural arte, diebus interpolatis faciédotale diOere-K malualV,fumitcrre,mcrcurialis ah.mj.boragi* nis-m-S-fiat decodio de qua aceipiatur.q-s-^ addatur olei.i.iij.falis-j.ij.nomacho ieiuno im* ponatur.

PRO prima igitur intentione.W.caffif nouitcr extradgcleduan) Icnitiui an.j.v O'cu faccha Bo Bat bolus, aut diBcperaitur iBa cu aquafu niitrrre,aut aqua £ruduum,aut potes exhibert manna* cafTie ah }.vj»amp; cum predidis diftem* ptTatur,p diuitibus vel fiat tale ciiBere.K-bliti mcrcurialis ,malue,florü camomille ah.m.j.fi3gt; decodio cui addatur hierepicre.j.vj.cafTif fao chari rubei ah.f.j.olei communis.^ .iij.falis.jïj* admintOretur ieiuno Bomacho*

PRO SECVNDA intétioneque cBmaterif minoratio.B^.florum violarum: Borum boragi’ nis ana.j iij.liquiricieraf.pafiularum enuck*an j.ij.prunorum, febeften ah.numero, v.folliculo rum fenx epithimi.ah. j.j. Bat oïm dccodiode qua accipiatur quantum fuffidt, ad diftempe* randum cafTie nouitcr extrade, clcduari)leniti ui ah.J.J.eleduarij lndi.j.j.5.vcltantundêcon» fedionis

DU MORBO GALLICO

Fedionis hamech ftat bolus laccharo aut didï* petentur omnia amp;c. vtfupta vehw.pilulamm fetidatum de fumo tetrac analCTup.l.fiant pUu lï.uj.melleroEamp;dentut poft canam cleftua» ha aut dentur de mane»

PRO l ERTl /\ intcntionc qui eft materie digeftio.W.fyrupi de fumo tenrae de bugloffa an ï-vj-aquarum cicoreæ endiuis, lupulorum an.^ j.amp;connnuetur pet quincp dies «Deinde detur folutiuüpofrtuminfequenti intentione: poftea iterumaccipiat aliumtyrupum: vt gratia exépU Redpe fyrupi de ftichados^d* de fumo terts. § $. aquatum boraginis lupulorum amp;nbsp;endiuis an.^.j.tranfaftis autem fexdiebus autfeptf de» tut iterum folutiuum.öC poftea itetum accipiat fytupü adhuc fettioré puts de epitimo eu aqs feniculi petrofelini Stc.ÓC ft infirmus faftiditut fytupis,fiat labs decoftio. W.tadicum apififeni culi, petrofelini., bugloffs, tufei, fperagi,ab ei* exttafto medullo lignée,capillotû veneris,fto» turn boraginis amp;nbsp;meliffs epitbimi, polipodij, thimi, paftularum an. partes squales fiat deco* Ôio Ôt coletut, 8t addito pauco aceti amp;nbsp;modi» co facchari, itetum vnabulitione bulliat amp;nbsp;de ipfa accipiat patiens ebiatu vnum,modo fit ot dine calidum vt fupta:amp; fi de bac decoftione ii faftiditut infitmus, detut tales aqus faccato , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;N j K.aqua»

IOAN. ALMENAR

IV.aquarûfcolopendriæ, feniculi, buglofTatibo* ragirns, Fumi terr æ ah.f .).cum modico facchîf* detur vt fupra. Sed quia materia cü adeo rebellis quod non poteü per intus fuCcepta di* geri, oporte*: quod ad extra applicentur qof h^c materiam in digt;erendoiuuant,adco vt quanta* pj cunqt materia ut digcllioni inobedics,hoc wo' do digératur CappIicando per intus ßCper«* trainee de h e mircris.f. de applicationc medi* caminum ad extra ad digerendum: quonia Gil bertus in cura tertianac cópofitac ait oportet di* gercte materiam per fomentationes, emplallra* tiona,amp; huiufmodi :talis ergo fcruetur ordo v* prima amp;nbsp;fecunda die accipiat fyrupum patiens tertia autem die facias vngi cum vnguento ' inferius defcribendo omnes partes domein* c» tibiarum ÖC bfachiorum O* plantas p«' dum amp;nbsp;palmas manuum , leniter tarnen Sfgt; parum apponendo de vnguento; amp;nbsp;hoe quïdo vadit patiés dormitü amp;nbsp;de mane accipiat etiani fuum fyrupü; ita vt in (exta die fint acccpti,fex fyTUpi,0'fint falt;^læ tres vndioncs,amp;tuncda* bis medicinam lolutiuam, amp;nbsp;humores qui per os cxpclli deberent, ad inferiora diucTtcntur,S Gceuitabitutnocumeritum in ore. In diebusau tem fequentibus fimili modo vtaris, fortifican* do tarnen aliquantulu digeftiuum,ÓC etiam vn* guentuni

’^ BL MORBO GALLICO guentum ponedo magis de teriaca, 8t argente viuo. Votes etiam illaioca fomentate cum dcco ftione mcliloti, tadicum akhex amp;nbsp;fitnilium;SC hoe faciendo de mane, amp;nbsp;ftc erunt tria ingenta fimul ad digetendum. C fytupi, vndiones, amp;nbsp;fomentationes.

Sequitur modo defcriptio vnguenti. K.bu» tyfi^dip axungix porei mediae inter recente ÖC antique kb' j.tetiacx xtatisdeef annorum^i'^» mitridati^.pargenti viui4.i|.f.L.hargiti auti,fa lis cois ah.^.pfiat vnguentum exiftis incorpo» tando tantu de aqua fumi tem amp;nbsp;leabiofx q» turn poterit incorporari, 6lt;hoc vnguentum eft propria medicina huis morbi öC. vltimu CT ma» ius fecretum quod effe poffet circa ea quae exte tius applicantur, de bis autem qua interim ap» plicantur ptincipalius O' maius ifto eft aqua di» ftiUationis teriacx vt videbatut.

PRO QV ART A intentione quieft ipfius materix digeftx euacuatio» In forma potabili ptimo.K.eieAuarii lcnitiui,caftrx nouiter extra ftx an.',.ii)»cleftuarii Indi minotis, confectie« nishamech ana.pipcum aquafruftuum vel cü dcco ftione prius difta,detur de mane dotmien do defuper per horam, poRunt etiam ifta diftc perari aquabuglodcjCt endiuif ,dc fomoterre et f itrrilib^ .q.s. vel loco calkf ponedo m ine, pv V N 4 pto

ÎOAN. ALMENAR pro diuitibus;vclpro ipfis diuitibus drturtaln medicina. K. liquiricie raf paifularû an.^ip^' befte numeto-üi). flora boraginis bugloffe ana m.iêcundum foliculorum fene numero.iüj W* marindorü.j j. buUiantin aqua bugloffe,fü'’^* terraf ah q s.de qua deepdione fumantur.i'üb in quainfundantur reubarbari ferudiij* ag^tid fcru.ijdpicc gra.iiij ftent per odo lieras in info fione,ÓC fiat exprcfTio cui addatur elcduari) k* nitiui.j vj.eleduarij Indiminoris,confedionis amech ah.j.j.f.6C fiat potio qup exhibeatormo do vt fuprahoc tarnen gratia exempli didS ft-Pilulæconucnientcs funt pilulæ de hermodadi lis,de fumo terræ, Indæ, Aggregatmæ vt gratia exempli.», pilularûde hcrrnodadilisjdcfuff'f terrp ah.fcru.j.fetidarû fcrup.ij.côlyrupo de Ûi chados fiant pilulæ pro vna vice, quas accipirt patiens de mane amp;nbsp;dormiet defuper per horas très aut quatuor: omnia ifta dida,gratia exépi' quoniâ tua intereft fecundû exigeutiâ particu* larium variare, fi opus erit.iftafolutiua funtac» cipienda in fexta die,prout didum eft in preee* denti intentione fiC co ordine procedendû db PRO Q^ INT A intentione fiat balneu fiue ftufa cum aqua dulci in qua buliantm3lu3,bif» roalua, mclilotum, chamamrelum,rofx,lap3ciü fumus terrx,O' hoc débet fieri poil purgation?

indie

DE MORBO GALLICO

in die fequenti.Hoe enim pado fit conuenien» altetatio,quia humedatio, qus maxime tequifi ta eft:^ quü incipit fudate accipiet infra fcrip» tam aquâ. K.radicis althéa, fumi terra,lapacij, inula.ah.lib.^.O* minuti incidantut O* ponan* tut in quatuor libris vini maluatici ad remolhS dum per vnum diem ÖC vnam no dem, pofiea addatut teriaca atatis dccem annoru aut plus 54-$gt; O* ponatut in al chic o, amp;nbsp;difiilletut aqua, de qua açdpiantur.^.iii.cû^dj’aqtiæ bugloffa in ptincipio vt didum eft, amp;nbsp;ifta ftufa reitete» tur omnibus fex diebus tranfadis aut feptem, bibendoiftam aquam, qua eft optima Ót fingu laris :amp; in hoe morbo m agnum fecrctum,amp; vl» timum eft cauterium

1 PRO SEXT A. intentione qua eft membre» 1 nbsp;nbsp;nbsp;rum confortatio. K.latiftcantis Galc-fdij-dia» 1 nbsp;nbsp;nbsp;mufei dulds.î.vl.aromaticigariofil.î ç^elcdu l nbsp;nbsp;nbsp;arij regum.}.i.con(eruabug»dtoniotum,bora» I nbsp;nbsp;nbsp;ginis ah-i q Tyrupi de pomis * q.f.fiat de duari» 1 nbsp;nbsp;urn,de quo aedpianturdemaneq.ft. vel code» l nbsp;nbsp;at vnum. item.TV, teriaca andromaebihabétis

1 atatcannotû.x.admin9.^.i.metridati.^.$.femi \ nbsp;nbsp;nbsp;nis citri,boliarmeni an.^.l-incorporctut oîa vl» l timata conttitione:^ eu aqua tof. mufeata fiat 1 nbsp;nbsp;nbsp;eleduarium,deque accipiat ad quantitate aucl» ' nbsp;nbsp;nbsp;lana vd. ï.V Itf poteft fiai talis confedio ad te

N $ ftituen

IOAN. ALMENAR ftituendû fi debilis valde fucrit vt fæpc accidit K.amigdakrum dulciû, auelianarü an.^.ffiftt« corum.';.^.fcminuTn communium frigidorum j.vffacchari fini, pcnidiorû, pulpe caponis art ^.iij.cum aqua relata fiat cofedio in morfelliî hem ad hoc valent epithemata, facculi cor* diales, amp;. huiufmodi qux n^rarc prolixuni effet nimis*

PR® SEPT IM A intention« qwæ eft aecidé* tium corrediopro doloribus.fi nimium O* into lcrabiliter infefiauerit.lV.radids ldi j,fcminis W ofebiami ah» j.itj. ecruffe.'?.). medullx cerui ^^ vituli ahf .ij.olei antiqui amp;nbsp;cerx.q.s.ô» fiât vn guentûquo linatur locus doloris, aut potefi [^ ni modicum opi), fi vltima neeenitas fucrit, S quoniam iüa narcotica non debent applicari ni fl vrgente maxima neceffitate, dicéte Àuic.xv) terrij.Innarcoticis timor O'Mcf.fi exeufarepo tes non^pinare melius eftjdimittätur pro poffe ce prius tentcntur anodina, amp;nbsp;vete fedatia fleußt anetum,chamcmeilû,melilotum,althéa, vltdlu cui,lac maxime humanum lt;7 huiufmodi»

Pro puftuli« vtere prpdido vnguento,velK terebintinx pinguedinis hirci ah .^.|.ceruffxJ’ thargiri auri aluminis vüi ana.^.y.olei laurini-ï ij.ceræ.q.s.fiat vnguentum pro puflulis vlcfW fis»

DE MORBO GALLICO fisjHlluUs amp;nbsp;cancTo.IV.nitri fuliginis, lithargiri tartaricoftifub cinetibus in fródibus caulium autipigmenti piperis, libani,vitcllorum oucru ana.^.iiij.radicis enul«,lapati acuti in forti llxi» uio codi an. j.ij. fucci fumi t«rac, fucd lapati acuti amp;nbsp;abfinthi),chelidonif,enulï,fabg grxcg abrotani, de omnibus bis fuccis ah-i-ii). helle» boti albijlaponis fataceni,fulphuri,vini ana. j.^r omnes fucci bulliant, depuïentur amp;nbsp;eolentur et poft ea radices lapathicnulæ ttitæ ponantur, de inde fapo poftca puluis fpecierum, O* tune ad» de olei communis axungis porei,amp; cerx anj. ij.argenti viui cum axungia cxtinfti.i*l.amp; fiat vnguentum quod crit mitabile ad fupra dida Pro gumis vel nodis accipe radices altheac amp;nbsp;in vino albo coque amp;nbsp;cum axungia gallinx te» te fit fupcrponc. l tem .Rf.mucillaginis feminis lini, mucilaginis altheac an.j.ll.olci de fpica, amigdalatum dulcium, camomillx a ni »S-bu» •tVfi*gt;'Vamp;gt;mml atabici, tïagacanthian.j.l.cum cera fiat vnguentum ad moUificandum fit re» foluendum mirabilc Ad idem videlicet ceto» 1 turn demucillaginibus,yfopushumida amp;fimi* \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lia.Item ad omnia ifta videlicet vnguentum qlt;i

1 folet fieri ad feabiem v t Recipe terebintins be 1 nelotac vncias quatuor buts'tiloti.§.q.falis.;V fucci

IOAN. ALMENAR fucci citraiigulorû, vitelîorSouorum annaitf« olci rofä-f .f. mifccantur omnia fimulamp;fiat vn» gucntum. Muit a alia pofTem hic conuenientiJ Icriberc.fed qa remote morbopridpaltifiafü facilime remoucturpfia fuffieiätSed^ nocumé to oris fi accident.IV rofarü alb.ctrub. ah.w.p chamemellæifaluiæah-m.j.bulli^tin vinoalbo, amp;nbsp;eoletur cui colaturac addatur aluminis vfii«? ij-diamoron mellis roCcolati an.f .f .vini grana torum.f.if mifceantur, Crlaucturosfxpcindif êCdebet effe vinum vna enguifiara £( media,rt toco vini poten poni aqua plantaginis, lolatri, amp;nbsp;rcabiofaf,vel fempuiup, amp;nbsp;poteft addi in dt* codionc camphorar gra. v.vcl filonij.5.5'. plus aut minus fecundu doloris exigentiam. fed vt didum eli, ab illis cauendumeit narccticis.lté valcnf frufia Cucurbitae viridia in ore reteta'va Ictetiam lauare os ladzmifcendocumeoaqui nenufaris amp;nbsp;folatri : amp;nbsp;multa alia hic ponere {»olTem: fed quia in orc non accidet nocumentu i bene amp;nbsp;iuxta przdida operatus fiJeris fatis didûfit.Supeftmôde mo euitandi morbulo^ De cautelä in euitandomorbum

CaUicum Caput.V.

ViGallicummorböeuitareprocurant imprimis a dclidis caueant. Vndedici (diet propter peccata veniuntaduerfa.ez max« imta

DE MORBO GALLICO imca peccatoluxurix cauere debet:n3 didtuc lob tertioduxuria ignis eft vfcp ad confumpti» onem deuorans,O‘lpirituales medici dicunt cp diuerfèxgritudines veniunt^pta diuerfa pee» cat3,vtfebns quotidiana propter peccatu (up* bix, podagra propter pigritiain, lepra propter luxuriam,cr (ic de alijs. Quurn ergo ifte mot* busleprx afTimilatutJuxurip attribuendus eft. Sedquiahxc adaliu medicum pertinent, fatis diiftum fit, Dicamus ergo qd noftra inter eftf. vt caueat homo a nimia conuerfatione cö infe* Ais,amp; prxdpue a coitu cö infe da mullere: eft enim hic morbus contagiofus,vnde Auicenna fecunda primiin completo fetmone in £gritu* dinibusfic ait*

De fgritudinibus: quxdäeft qux ab vno-ad aliud tranfit ficutlcpra,fcabics,variolx, amp;nbsp;ft* bres peftilentiales, etd apoftemata putrida: cu ergo hie xgritudo,aut leprx, aut Icabiei cofor matur, contagiofam dicere conuenit«

Item cauendû eft ab bis, qux humores ma* los générant,amp; predpue qmultiplicantbumo* rem melancbolicö: vt oftenfum tbit in regimi» 1 nbsp;nbsp;nbsp;ne per fex res non naturales, O* fi contingat qgt;

\ nbsp;nbsp;nbsp;aeddat nocumentum in vitga propter coitum,

i ftatim temediandum eft cum fequenti lauanda.

Recipe lotis matini,Caluix,chamemelli an m.ç buUiant

IOAN. ALMENAR .

buUiant in vino albo cui poüea fada colaturt addatur vini granatorum.f.ij.mcllis rofsä^.jf« madefiat virga feu locus infedus cum hacde* codionc.poftea afpergaturdcfupertalis pubis Recipe lithargiri aurijCemfTaf, yreos, tuthic nu» cum ciprefTi an. jJ. puluerifentur optime Ö* pofi lauandam ponatur, ür fihic puluiscritni» mis fortis,addatur turis mafiicis,minhe ah-j-b pro maiori tarnen fecuritate,cum coitum perft» cerit homo vel mulier, fe optime abfiergat cif» capudibunda cum camifia aut aliopannoli» neo mundo, ÖC caueat a pannis ipfarum mulic* rum,quoniam infedi funtfi pofiquam ita free rit pro maiori adhuc fecuritate abluet locum cum aqua calida aut vino albo,cauendum enim cfi ab aqua frigida, quoniam ipfa materiarn co» pingit, vnde in fricatione coitus adheretaliqua Iimofitas,'fiuehumiditas in virga, qui eft eau» fa infedior.is virgi amp;nbsp;corporis, igiturbonum erithoc vti regimine vt remoueatur iUa infe» dio feu fordities.

De folutime dijficultatim c^u^ mouat foffunt circa hvnc morbum.

Caput, VI.

CL Arificatio : fi queratur, quarc hic mor* bus incipita pudibundis.^dicût quid3 in» epfi

DE MOKBO GALLICO cptiquodideo eft, quia ibi magis abundant hu mores cotruptioni parati, fed contra fi hscra« tio effet fuffidens omnes fere jegritudincs ibl haberent initium,idco dicatur quod inter mem» bra ilia amp;morbi qualitatem tails efteonformi» tasÄhoc mcritotalis inftuxus,nonenim quod libet agit in cjuodlibet: fed determinatum in de terminatum ^yficorum prim.fic. Hic morbus aptus eft primo recipi in virga amp;nbsp;deinde in col lo capite lt;7 hum er is amp;nbsp;non in alijs loeis, vnde iUc influxus qui fuit illis temporibus, capiti 6C virga: inimicabatur .Et ft queratut quare termi* natur per osJ refpondetur quodhoc eftmerito argenti viui afua proprietatehoc faciens.f tra» hendohumores verfus illas partes. Aut melius ?uod argentum viuum fua caliditate humores ubtiliat amp;nbsp;calcfacit ÖC hoc modo aptos reddit vtper fuperiora eos natura cxpellat,vnde Pau« lus ponit ipfum calidum amp;nbsp;humidum in quar« to,cuimagis adherco q Auic.qui ponit frigidü ^ inlecundo.

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et ft queratur quare os fetet? dicendum qi

hoe eft ab argento vwo culus proprittas eft vt fadat fetere os fumus dus vt Aulc. fecundo ca

1 none cap. fuo. er ab co etiam prouenit dolor 1 capitis ^ nocumentum in otc,vt ex natura fua , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eolligi

IOAN. ALMENAR. | colligitur,accedit ad hoc humor qui eft adurtu* putridus, ÔC malus qui habet facere cadem aco dentia/ideonimirü fitantus dolor, quarefuni' mum remedium eft, vt quum incipit humor ex* pelli per os,diuertatur cum medicinis per fupt* I rius £C inferius exhibitis ad partes inferiores« . Et fi quæratur quare aliqui quätucuneß p3f^ ti ad xgritudines melancholicas merito copias ionisât mali regiminis amp;nbsp;coeuntes cuisis in' ■ fedis non inficiuntur? dicoqd hoc fortafleert , quia eorum corpora funt magis denfajCex co kquenti difticulter imprefTionem recipientis magis q cptera: aut merito ,pprictatis indiuidu . alis, qua diuerfa in diuerfis reperitur:vt A uic» ( prima primi. Et fi quxratur quare argentS vi* u5 iuuat magis q exterp medicinac pratter dind lationétheriacalé fuperius defcriptam, dicendo hocefte a ,pprietatc,aut melius a qualitate mani fefta.quia calidu fit humidS in vitimo, dtmoP bus frigidus amp;nbsp;ficcus : qd auté fit morbus fri* gidus amp;nbsp;ficcus pcrfuadetur,primo quia faturni j nus vt oftenfum eft,Secundo quia comperturn i eft humida iuuamentum ppaeftare amp;nbsp;caliJa. hé quia fimilitudinê habet cum lepra quac eft mot bus frigidus amp;nbsp;ficcus amp;nbsp;c5 alijs melancolicis morbis. Item quia fgritudo longa,vnde Auic. prima tertij tradatu fecundo,c3p.vltimo.Ægilt;

Dt'MORBO GALLICO

hide cuius tempus prolongatum eft : eft frigi« dafecundumomnem difpofitionem. Eicon* firmatur, quia rato videmus iftam matcriä pu* tteficti,6lt; caufate febtem, vnde Galen.nulbu» tei proprietas eft vt putréfiât ex frigido neque ex ficcolecundo de complexionibus, quare dl cendum efthoc effe proptcrea, quia ftigida ÖC ficca agritudo»

Et U qugratur quare Cape accidit, vt remédia aliqua videitur inprincipio conferee,fed poft* q Cùntinuantur,non perfeuerat iuuamentum.

Dicendu hoc effe duplici de caufa,quarü vna eft ex pte nature alia ex çte a gritu dims, ex çte nature, qa incontinuatione faftiditur amp;nbsp;in reno , nbsp;nbsp;nbsp;uatione gaudet. Alia eft expartemorbi quia 64

\ fiinprinclpioremediumcontrarieturmorbo,in \ proceffu ceffat contrarietas propter affuefa Ûio \ nem, 0* ideo ait /\uic .ab ipfo quod confuetum 1 nbsp;nbsp;eft non fit patTio.quarta primi. Vndc videmus

1 nbsp;nbsp;nbsp;aliqua animalia in prima obuiatione elfe contra

i ria fie inimica,fed poftq affuefit eorum conuct* 1 fatio, ceflat ilia inimicitia, O* tune domeftican* 1 tur,amp; ceftat inter i;^a aftio fiue pugna, paritet 1 nbsp;nbsp;nbsp;iudicandum eft hoc inter qualitatcs elfe, amp;nbsp;fi di

\ catur contra, quia agente débité approximato 1 nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;paftb benc difpofito 0Cc.de neceftitate fequi*

i nbsp;nbsp;nbsp;tut actio. Refpondetur quod in hoc cafu bene

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O fequitu

IOAN. ALMENAR fequitur ad io, fed adco pauca quod nuHius (ft momenti. Autdidtur quod propter afluefadi one ceffat difpoGtio in patiente, ex quo feejtur quod permutatio medicinarum, dummodono egrediantur propoGtum maxime vtilitatis eft» vt Auic.allegatoloco.

Et fi quarratur vtrum phlebotomia fit conue niensfdico quod in principio amp;nbsp;anteq materia Gt exparfa ad loca doloris,ex quo ipfa efl in v(* nis amp;nbsp;fanguini mixta, maxime fi eti3 neq; Hid rit exparfa ad cutim ipfa eft conueniens, fi par^ titularis conueniunt,in proceffu autem non co uenit,nifi Fadis vel applicatis vndionibus£i alijs medicaniinibus,quoni3 cum natura tenta« uitexpellere humorcs,adiuta a mcdicinis,pmi* feuit cd fanguinc aliquid de ipfis, quare ad mi« nus veutofr non vituperantunfed hoc co cau« tcl3,nc humores frigidimagis incrudcntur,3ut calidimagisinflammentur iuxta Auic. quarta primi.Cauc nc acgrum ad vna duaru perducas return authumorum colericoru ebullitioncaut frigidoru cruditatcm.In hoc autem cafumagi* timctur cruditas q cbullitit^cridco raro cÔue« nicns eft, fit expertum eft muftis nocuiffe po* tius q iuuafle.

Et ii quarratur,dolores qfiunt,qualitcr appel lari debentfDico cp vt plurimû extenfîui,vnde Aui.

Dt MOKBÖ GALLICO

Aui.Doloris cxUnlïuïcauta eft vcntofitas,aut humor nctuS aut rnufculum extendit,acfiip fum ad tuas trahat extremitates fecunda primi, nee veru eft q» quidi exiOimât qgt; hic dolor fit feägitniu»,q3 iudicanthanc materiam cOc inter offa amp;nbsp;panniculum fundantes fe in dido Aui. Caufa doloris frSgitiui cd aut vétofitas q inter ponitur inter os fit panniculü qtegit lpfum,£C nonloquitur hui, de panniculo immediate te* gente os,qa iUe infenfibilis eft, fed loquitur de Slis qui no immediate adhatrétolVificut panni» cuius tegës codas, aut craneum,ÔC huiufmodi: quare cum in illislocis non fiat hic dolor, non debet fie appeUari.

Et fi quanatur,pufiùlx qfiunt in hoc morbo, qbus pudulismagispportionâtur^dico q» illis 6 voeâtur afafati ab Aui.qui fie ait: Afafati eft (ummabothor vlcerofarû fen.viVquarti can.c. de afafati,thf^pe accidunt puftulæ, q alijs affi* milantur,vt qaffimilantut nodis,fiftulis,câCTis effete,formicæ,amp; alijs fere oîbus, vt cofiderâti patet.Sed qa norm difputatio no ptinct medico vt Aui.Vprimijdoiftûa fexta.v.c.inhoc fermo né plongare nÔ intcdo,quéadmodû alq q igno tâtes effentiâmorbi 8lt; caufas iplius,6C ex côfe« queti curâ no nifi de noibus feccrût mentioné, quorS opus quate Eierit impreOum coprarhen» detenequeo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O x Et R

IOAN. ALMENAR

Et fi queratur quare dolores augentur In fe* cunda aut terCiadie vndionis^ Rtfpondetur: quod turn humores mouentur-tum quiafubtili* anturinfanationefeudigellionequf fitmeri* to vnftionis iuxta aphorilrnum féconds parti* eulæ. In generatione faniei febres O' dolores fi* unt magis quam fada fanic, amp;nbsp;ideo optimum amp;nbsp;fingulare lecrctum ed, eo tune adminifirare; folutiuutn vt anteq humor per os expcllatur,?' deorfum euacuetur: Ä fic nocumentum in ore cuitatur, vt egofppius expertus fum, aut fi pu» flülas feu plagas vicerofas habuerit,ibi attrahf tia ponantur vt humor inde euacuetur, Öt ab ore diutrtatur ex quo infertur quod verior td opinio qua; dicit argentum viuum effe calidü q quæ dicit ene frigidum, quum ratione ipfiul humor fubtilit tur,amp; ponatur in motu,vt often* ditur.Sed contra ait liudiofus iuuenis Vincen* lius A iax Siculus.

Argentum viuum caufTatargritudinesfrigi* das vt cpilepfiam, paralyfim amp;nbsp;hmói vt Auic. fccurido canon.amp;alifergo frigidum :quiafimlt; Ie non nifi a fimili gcncratur,vt habetur in php Ad quod refpondetur quod verum efiit ß de per fe caufTaret has pgritudincs, fed has cauf j fat per accidcns.fdcbilitando,quum fit contra* rium cerebro de neruis ratione complexionis, quit

Dt MORBO GALLICO

quia calidum iÜ humidum Cr naturalis copk^ xio iuuatur fuo fimili, Cr kditur cotrario luxta tertio techni, caUdiora calidiotibus indigent ad iutorijs : quare ob debilitatem, humores frigi« dos générant, ÖC cos faciliter tecipiuntctrebrü ipfum dico O* ncrui,ót fic patet clare folutio,qa .non conuenit quod aliquid generet ab eo diuer fum per accidcns,vt frigidum,calidum:Slt;, caU* dum ftigidum amp;nbsp;fic de abb *

o i _ Item qu^Gtü fuit a quodS acutitfimo iuuene {•rancifco de catmino, vtrum argentü viuü fit .cbueniés inhac sgritudine quü fecundu mente olm auftorü inimicatur neruis,6C hxexgritudo pro maiott parte eft in neruis.

It5 ait ipfe,fama quâ omnes farcît no om rino vana, feptima etbicorum, fed omnes fete dicunt argentum viuum eOe contrarium,amp;vn Öiones propterea vitupérant, igitur ötc. adq pet me refponfum fuit quod atgenUnn viuum cd conuenics propter rationes fuperius diétas, fed ad ptimum at gumentum dico quodlicet ba beat in fe aliquod nocumentum, tarnen poftq corrigitur vt oftenditur fuo loco, noneft tantu quin ntmulto maius iuuamcntumgt; -,.

Vel poftet dici quod ideo argentum viuum \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft conttarium neruis, quia ciuscoplcxio cft co

Uaria cÓplexioni naUirali,neruorum,amp; ita in fa O } nitate

IOAN. ALMENAR

hi täte nocerct ipfis ncruis,fed ga net ui funt dif» crafiati ad frigidum amp;nbsp;ficcum,6C per argentum viuumremouetur illa difcrafia, donee reuertan» tur ad fuam eucrafiam,idco poffet dtci quod ab । folute ed coueniens, vnde aliqua in segritudine conueniunt, quï in fanitate difconuenirent, 0quot; traherent corpus ad lapfum pratter naturalem. Ad fecunda rationé dico q?' notanter ait Arirt. non oïno vana,quia non vult quod nullo mod« fit vera, habet enim aliquid vcritatis pro qùâw argentum viuum, vt probatum eO, habet ali^ö , nocumentij non tamé propter hoc eit prohibeh ' dum extotoetmaxfime corredluraiteninvGal. ' xj.de ingenio fanitatis, difeillimum eß iftue* nire aliqUod auxiliorum, quod nihil noces con feratke fuit qusefita ab alio, quare dolofesmâ gis multiplicanturin iunfluris,q in alij^aHsle ci5(,cum «x mqtu debcrentmagis refoluiïêC fu» it fubtilis iuucnis lacobus Roger, ad quod te» fpänfiimcß, pp magis facit vacuitas ad aggre* gahdurh q motus adrcióluendum,vnde Auic.

lêcunda Fch.primi Canonis ; Amplitudbqu« , eftapudiurid'uram,eftapta vt materia ad ip» fam defcendat.

Dc cx^lein^tionc ariorit fignorum.

Ca^ut, yii.

Omne

DE MORBO GALLICO OMne fignum ægritudinis aut fumitur a re non naturali, aut a re naturali, aut a re ' prarter naturam. A re non naturali, vt in quo acre ftetit infirmus,quibus cibarijs,quo po tu vfus (it,quo exercitio,quo fomno,qua vigi* li3,S(ftcckaIi|s. A re naturali vt cuius actatis fit infirmas, qualis fit cius confuctudo, qualis ars,qualis virtus,qualis compkxio amp;nbsp;huiufmo di. A re prater naturam triplkiter,ab operatic» tie Ufa qualitate mutata,ab excunte mutato* Ab opcratione læfa tripliciter aut animali, vi* tali,aut naturali. Ab animali dupliciter, motiua amp;nbsp;fenfitiua* Senfitiua duplicitcr,interiori amp;nbsp;ex twiori;cxemplum de motiua, vt qualiter poffit moucri fecundum totu amp;nbsp;fccundum membra; exemplum de fejifitiua cxteriori,vt qualiter vi« dc3t,audiat,olfaciat3tang3t,vtputa quern dolo« tern percipiat,quern faporcm in orc ientit. Ex* emplum de fenfitiua intcriori vt quales habeat imaginationes,qualc indicium, qualem memo* rialii, qualia fomnia. Exemplum de vitali, vt qualem pulfum, qualcm anhelitum habeat, de anima pafTionibus in fex rebus non naturali* bus, fiatinquifitio. Si (umitut a naturali ope* rationc hoc dupliciter,3ut ab opcratione virtu* turn minifirantium aut minifiratarum.

O 4 Exem

IOAN. ALMENAR

Exemplum primt vt quarter appetatjetinfst» digérât,attrahat,atcp expeilat, puta egerat, vri* nct,mennrua habeat,coe3t, fub re non naturali comprchendatur.Exemplum de adminifiratis, vt qualiternutriatur. fii de omnibus iftis opera« tionibusjinueftigando an fit diminuta,an abla« ta,an corrupta operatio. A qualitaterrutata vt • qualis fit odor anhelitus infirmi,qualis fuderis qualis vulncris,vlceris aut faniei.Q,ualis fit etiJ color linguae,oculorum, amp;totius corporis,qua lis humiditas,qualis ficeftas Äc. afperit3S,l£nv tas,duricies,mollicies linguae,ventris, éC totius corporis. Ab exeunte mutato vt quanta et qua les fint fuperfluitas oculorum, narium, aurium, palati.Qualis fit vomitus,amp; quantus, acetiam cru Aatio,qualis item vrin3,egeftion€S : capitis lubafTeHarum pedumq; lordicies,ßC totius cor« poris fudor,allices,ofcitationes,naufca, fubucr« fio ad naturales opetationes expulfiuas reduci pofTunt.quia a natura tentante expellere Hunt« Vndc figna fanguinis ifta funt. A re non natu« rali,qui3 vfus eft regimine multiplicate fangui» nem,vt quia vtitur artegaudiofa,ficut cantator, aut hiftrio: vel quia vtitur cibismultiplicantib^ fanguinem £C potibus,vtfuntou3forbilia,telli culi gallorum,vinum optimum, amp;nbsp;huiufmodi. A te naturali quia camolys complexionis fan« guinea

DE MORBO GALLICO guinc«adolefccnsfeuiauenisamp;ftmtlia. A re praeter naturam, t^ primo ab operatione Ia fa, lt;nbsp;grauitas in origine oculorum amp;nbsp;capitis, ÖC tem porum pulfatio,aUiccs,ofcit3tiones,naufea, dor mitatio multa, amp;nbsp;proEinda fenfuum turbatio, tarditas in cogitädo, laxitudo membroró abfcp labore,pullus magnitude velocitas amp;nbsp;frequent tia,replctio vaforum line ven», Ruc arterie fue Fint qualitate mut at a, rubedo in toto corpo* ie,ót maxime in venis oculorum rcpletioipfa« rum,bothor in ore. Ab exeunte mutato, vrina tubea gtona,aut rubea obfcura,aut rubca roffea inegedionibus non apparct fignum, fputu çft dulce aliquando fanguini mixtum : cxitus fan» guinis per nares aliquando a gingiui$,aut men* fttua vel hemorroides vel per alia loca, fudor foetidus,ficut hirci, etiam multus, puftulæ fan* guinejt,amp;his additur, quia patiens fomniat fe videreres.tubeas,fanguinc ftuere, natare in co. Vndc quarto CoU.rccitatur de Gale.quod prac ceperatphlebotomari quendam qui fomniauit in dolio fanguinis balneari: alij vero noletes in* iunxeruntfMexercitium amp;nbsp;mortuus eü

SIGNA cholcrp a re non naturali qa vfu» exercitie forti ftetit in acre calido, vfus cd ciba rijs calidis amp;nbsp;ficcis cholera multiplicatibusamp;c.

1 Arenaturali quiaiuuenischolericus O*Jiuiuf» O 5 modi

IOAN. ALMENAR.

modi. A re præter naturam, amp;nbsp;prime ab opr* ratione larfa,qiiia habet infirmus fitim multam, inquietudinem, dolorem in parte dextra from tis, amp;nbsp;vehementia lueis ei nocet, amp;nbsp;quandoejs habet fametn fincopalem, débilitas appetitus, naufea, horripilatio ad modum pumSuMf acu» urn, furor, mordicatio vehemcns in cxitu ft* cum, Gmilitcr amp;nbsp;vrinar, pulfus vclocitas cum duritie, ürtenfione; hie poteft conCequentet peni de fomnijs, quiapottus attinent a ft iori lefar, vt quia vidct res citrinas igneas,'quod ft citrixas, O' aliquandofomniatfe volare, A qualitate mutata, vt citrinitas faciei, amp;nbsp;*lt;’* tius corporis oculorum citrinitas, ficut accidti in ideticiaoris amaritudo, linguae- ficcitas K afperitas, nariurn ariditas. Ab cxeunte muta» to vrina rufa, citrahgularis, ignea'/crocea,ege* Oionis crocesc, fputum amarum, vomitus elw fericus viridis vel croccus amp;nbsp;amarus, humidi* tas nariurn fii oculorum acuta,ch01erica6(p3'^ caaurium vero multam ’

SIGNA phlcgmatis arcnon naturalijVl cibi rcpletio, ocium, fomnif prolixitas amp;c. A re naturali, vt quia complexionis phlegma» ticac, pifeator, pinguis amp;nbsp;huiufmodi. A rt prartrt

DE M0R.B0 GALLICO

praeter naturam amp;nbsp;primo ab a diene Ixfa, pau« citas fitis,nifi vbi fucrit phlcgma falfum, debi# litasdigeftiue ctiam in tempore fanitatis, oxire ’T'ia,fomnus mullus, pigritia, ociofitas mem« brorum laxitas, ponderofitas oculorum obli» uio, dolor in pofteriori parte capitis vertigo, fcotoma,cafus appctitus : appetitus acutorum amp;nbsp;acrium,naufca, eru datio, dolor grauatiuut^ fiigiditas in capite amp;ftomacho percepta ciiis notabilis læfio.ibi enim multum aggregatur de phlegmate vt Aui.decima tertia tertij,ót Mef. inde appropriatis, raritas, tarditas, crknitas pulfus. A qualitate mutat3,'frigiditas perce!» pta, color albus in facie O' corpore luperfluens albedo linguae,mollicies eius filperflua, (quali» ditas corporis, tumor ctiam faciei cum molli» de. Ab excunte mutate, vrina alba, difeolo» tata,palcaris vtlfubcitrina, egefiioncs phlcg* ni3ticae,albar,vi(cofae,fcumucofae ^ aquofae amp;nbsp;huiufmodi : fputum vi(cofum,aquofum, multi» plicatio faliuac non amarae,fcd ponticae : multi# tudofuperfluitatisegrefTae per nares amp;nbsp;palatu: amp;nbsp;additur fomniare aquas, niues, pluuias, amp;nbsp;huiufmodi quae ad opcrationes laefas reduci polTunt.

SIGNA

IOAN. ALMENAR.

SIGNA melancholiæjprimoarcnonnl turali,vt quia vfus eft nimia cogitationcJolM tudine,timoré Sic. puta cibis melandiolicis S huiufmodi. A rcnatural! quia,cornplexioni* mclanchoUcac amp;nbsp;confuetus incurrere ægrieudi* nes melancholicas 5lt; fimilia. A re prêter n3* turam amp;nbsp;primo ab adionelæfa, quia in capiff ( fentiturgrauitas, amp;nbsp;magis in parte finiftra, ar' ,dor oris, ftomachi defiderium corruptum : amp;gt;nbsp;aliquâdo C3ninum,vigiliac multa,folitudomiil' tajæfio fçu.gcgritudo fplenis: vt dolor, amp;nbsp;g«* uitas feuduritic$,taciturnit3$,cogitationes wnl tac,fle|us (eu voluntas flcndi,ftxio afpeAus,rii* Eitus,pigritia, tenfîo ypocundriorum, pauciw’ lomni,fi non fuerit cum phlegmate acredo, vd acetofitas oris,prauitas pulfus cum duricie,co( poris extenuatio* A qualitate mutata, fufod» in corpore apparens feu nigredo.corporis pilo* fitas,morphea nigra,ÖC eft fortiftimum figuur vt Auer.iiij.Col tn palpebra inferipri oculimi xime nigredo amp;nbsp;limpitudo in eis. Ab exeuntc inutato,vrina nigra vel fubnigra, ad obfcuriHJ tem tendens, viridjs, liuida, nigredo egenionU feu fufcedo,paucitas fputi,acredo eius, cru da» । tioncs acetofæ, fanguisnigerôC coagulaiusfi ' exiucrit.Somnia funt multum terrorem inferen j tia.Etiam poteft addi 3 iuuantibus ÖC noren» tibui

DK MORBO GALLICO tibus • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»

Notandum tarnen quod ca tria qua; Gale, po* nit genera fignorum.f.a lubfiantialiter inharren tibus a cafibus amp;nbsp;operationibus,ad iOa tria re* duci pofTuntvelifta tria ad ilia, amp;nbsp;ft hiepona* to vt in arbore apparct a re naturali amp;nbsp;non na luraliaiuuantibus ctiarn^C nocentibu* quod poni pofTet,omnia tame ad ib la tria Gale, reduci pofTunt, vtpatetreAeconfi* det anti.

finis libelli de Morbo Gallico idi tiper loannem Almenar Hi* fpanum artium amp;nbsp;medi* cinx do ft or cm

cximium.

î^NICOLAl

LEONICENI VINCENTINI 1^* Librum de Epidemia, quam Itali moi? bum gaUicum vocant,ad Uludrenl virum loannc Francifcö Mi» randultnfem Concordif comitem, præ» fatio.

HAbitam nuper Penaria: de morbo^eju^ gallicum voc3nt,dirputationê,atq, a poftmodum mandatam literis,cui magis I*^ Joannes Francifee Mirandulcnfis dedicauefi'” qui cum fuperioribus diebus Ferrari« adcKcs» atq? ante diem ad eandem difputationc conft* tutum,tibi ex caufis vrgentibus effet difeeden’ dum,non parum dolcre mihi virus cs,qgt; cidf® difputationi non pofTes interefTe, neepdiffimu* lanter tulilü gratiffimd rem metibi faflurumß qua non potuiffes præfens accipere, habttet abfcns ex meis Uteris vel potius voluminc ad id dedicate legendi facultatc.Et quoniam non te latebat magna: contentionis difputationes, a medicis atq? philofophis pertraflatas, non vt* ritatis inuentione, fed iurgijs atej clamoribus plpun

DE MORBO GALLICO plpninqlt;tcrminari:illud infuper a meexpeAa« te videbaris, vt non folum quznam inter dlfpu tantes opinio tandem effet pro vcrarecepta ti» bi figniBcarem,fed mei quoq» iudici) calculum inter ambigentes fententias manifeftarem. Quid plura ^ ego qui tibi propter tua eximia 1 nbsp;nbsp;in me beneficia omnia debeo,polficitus fura fa

durum me quod optabas, arduum quidc opus ac pene temer ar ium,nifi ipfum cxcufaret obfe* quium* Ececigituriamtibifidempromiffam exoluo,quanto tardius q tu forte cupicbas,tan tomaioie cum fœnorc, non folum enim earn quaprzeipue defendebatur Fertaric opinio* wm,fedquafeunqt alibi plutimum vigere in* teUexijConatus fem pro mei ingenij imbecilU* täte confutarc,mcamquc pofiremoloco exem* plis,rationibus,3c nobililftmorum medicorum audoritatibus cofirmarc.Multa prxterca Aul. cennj dida, qux ad propofitam contemplati* onem pertinebant duximus in controuerfiam. Quare qui hxc le duri funt,qu£fo boni confu* lant,necp me propterea impudentem aut info# lentem iudicent,qui aufim magni nominis au* ibotes ince(Terc.Facimus hoc multorum vetera 1 sepraecipue Ariftotelis furomi philofophi ex* tnnplo,qui tanti fecit veritaté vt pro ea afferen* da (cripUritetiä contra prsceptorf, neep veto hanc

IOAN. ALMENAR hanc apud te pratcamur vcni3m,qui hoe mctiffl circa antiquorum fcripta examinanda ftudiuni adeo non improbas,vt in ca quam nuper Ferra rla: habulmus de litcris confabubrione, mitati te mihi dixeris, quod in illo quem fupcrioribiH annis edidi de medicorum crroribus libro. PH' nium tam leuiter perftrinxifTem, in cuius auto* ris libris tu multo plures quam qui a me fuer« notati errores animaduertifTes.Dicimus ifta ma lignis atep impudentibus;quorum, aliter eacni quar tacite probant,quia tan^n'ipfi non feripft runt aut inuenerunt, liuoredfräi aperte calum» niantur: aliter vero more pcaidunyalienis fem' per veHigijs infiftcntium,nihiljuo,omniaalio* rum iudicio tribuunt,amp; itcdlW^mel autoria^ dixerc,eiu5 autoritatS Giicrationejrationcmeflt arbitrantur. Vtcunq? tarnen hi de noflris fenp tis iudicaucrint, quanto minorem apud ifbr gratiam fumus habituri, tanto maioremapud probos aë doélos fperamus confequi, apud te prafcrtim,qui Ioannis Pici patrui per omnium gradus virtutum vePigia imitaris,quiqt eJ,qtif in eius internpefliua morte fada eft, literarum atep omnium bonarum artium iaduram ita re* farcis, vt ad tcrcfpicientes Vcrgilianum iUud omnes vno ore pronuncient ;

Vno auulfo non deficit alter*

Awe*

DE MORBO GALLTCO Aureus amp;nbsp;fimili frondefeit virga métallo. Tibiitacp fit paucis cecinimus,vobis placuitle contend reliquoru autem velinuidotum vel im pciitoium iudicia contemnentes.

De EfiJemfrf c^uam Itali mvrlum gdHicS, Caüi uao Nedpoliranü woCdnl.Nicol, LeonKeniVtneentini ï^iber.

Ouos Italiz aducnilte morbos priotibus fecu lis ignorâtes antiqua ztas credidit,fiquidem Plinius vit erudititVim^ no modo Italig,fed vni uttfx fete Europa lichenas ante Claudij prin» cipatum incognitos fuiffe teftatur vigefimo fc* xto de hiftotia natufali libro .Ego veto de alijs Europa partibus no plane babeo ftatutü qdfen tiamdUud pro certo aftirmare aufim,muftis an# tequam Claudius imperaret annis lichenas fu* i nbsp;nbsp;ide Grads familiäres ,quando Hippocrates au ' ftor Grzeus vetuftjEimus cum muftis alijs in 1 lods,tum prafertim in tertia partieufa Aphoti. \ inmotbotûafhuorûmentionelichcnû corne* \ nbsp;nbsp;minit, vt mihi magis fiat verifimvle vexafVe id

, tnafum etii ftaliam, quis forte longo temporu ■ * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P interuaflo

NTCOL. LEÖNICENVS intcruallo ante Claudium,fcd nondiim Rouw» no imperio ad exteras nattoncs propagate atep lideo minus a gratis medicis Roma freqtrenta ta defuiffe eidemmorbo nomendatores, iddP co donee fine nomine pOitit, fuiOc interim ob* fcuriorem,ficuti pofiea Claudio imperarrteiam graccis artibusac præcipue medicina vigente in ciuitate, lichenas atrp mentagrä vocitante» feccre illuftrioré • Simile quoddam hoc noftro auo accidit,iam enim infolitp naturp morbuJ Italiam Si. multas alias regiones inuafit.Puftu* lat funt a partibus obfca nis incipientes, mex totum corpus, atep ipfam praccipue freiem oclt; cupantes pratter fœditatem magnum infupet cruciatü plcruncp afterentes.^iWe ramen mor* bo nondum noftri temporis medici verum no* menimpofucre, fed vulgato nomine mala gal* licum voc3t,quafi eius contagio a gallis in Ita* liam importato, aut eodem tempore Si motbo iplo Si gallorum armis Italia infeOata.Non de* fucrequidem, qui eundé cum illo putarint,quï prifci elephantiafm nominarunt, Gcutiali|mot bü gallicu effe antigs lichpnas alij afaphati,alij pruna fiue carboné, alg igné perGeü fiue facrO exilHmarunt. Qu« quidem ambiguitas noïm fiC de re ipfa quog^ diffenfio multos fufpicari fc cit noui hanc eße lue nung a veteribus vifam

^1

DE M0R.B0 GALLICO

gt;tqlt; tdeo a nullo medico vel Græco vel Arabe inter alia morborû genera ta dam. Ego ficuti neep illis afTentior q varias huic morbo indide» reappeUationes haud quaqeius naturæ congru entes, itavbi defidcro eadem natura prxditos heksfubeodem cœlo natos, fub eifdem fyderi bus educatoSjCifdcm etii fern per fuifle morbis obnoxios cogorcxinimarc,necp mihipoteftin captum mentis peruenire natam hanc répété la bern nofbram,ita infeciffe actatem, vt nullam lu petioré.Quodfi qs aliter q egofentiat, qd tan dem hoc ehe dixer it,aut quam deorû vindi d J^ nam fi caufæ naturales infpiciantur millies poll nnundi initia atedem extit ere* Qu.arc fimilem morbum excaufisfimillibus etiam fuperiorib’ actatibus contigiffe paratifumus o(lendere,vbi prius illorumopinioncs, qui morbum Gallicü fuifTe a prifcis elephantiaGn nominatü fiueqd aliud a rioOra opinionc diuerfum credide re,có« futauerimus* Sed ariteq difputationem ipfam ®SSf^diamur , illud in primis admonendum ed, aliud morbi genus ftgnifleari verbo cle» phantiafis in libris Arabum,aliud in libtis Grp corum . Rafts fiquidem atep Auicenna ele* phantiafin pro morbo accipiunt in quo pedes amp;nbsp;crura fupra modum intumefcunt. G alenus ac Paulus omneCque Graeci audores in codem

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P x verbo

NICOL. LEONICENVS verbo morbum intcUigunt, qu5 Aui.amp; medid juniores lepra appellant. De prime verbi ele» phantiafis apud Arabes fignificato neminem ambigere arbitrer,de fecudo apud graces vfita to longius eft a nobis difTerendum, nam fi oft? lum fuerit nihil aliud elTe Grxeis elephâtiafin, quam morbu ilium que vulgato nomine leprS vocamus, tune id queep probatum erit morbU gallicum non effe clephantiafin, quando 6€ qui eontrarium fcntiunt, morbu gallicum plurimS a lepra diftare cocedunt. Vt igitur ad ré ipfam propius accedamus, clephantiafin apud Grx* cos effe apud Arabes amp;nbsp;iuniores Medicos k' pram ita demonftratur, dephätiafis autore Pau loÆginita eft cancer totum occupant corpus vnde idem Paulus inquit.Si cancer vnum tantO morbura infeftans, tarnen fecundum fententU Hippocratis infanabilis eft, quanto maius ek* phas, qui cancer quidem cft vniuerfalis, omnï curatiené fupabitÆande fentétiâ feribit lib-iiif Auic.his verbis.Et qu5 cäcer,q eft lepra mebri vnius,fit de illis qbusnÓ cft fanacio,qd dieem^ de lepra q eft deer totius corporisHde dixerat Auic.circa initia ei^ capitis in quo agit de lepra q» vcj lepra éficuti cJeer c5is toti corpori. Sed amp;nbsp;corSdé humoru vitio generari clcphantiafm Pau.céfet et Auic.lepri: et qucadmodu Paulus minus

DE MORBO GALLICO

minus maUelephantiafis fpccic Gatuit quac ex quad! veluti fece fanguinis fup affata ortü ha» bet,alter3 quiflauabile «que retorrida ht,dctc riorê:fic O' de duabus lepra fpecicbus,quarü al Uta itidé ex fece fanguinis, altera ex ftaua bik inaträppter affationc cóuerfa generatur, Aui. decernit.bleep vero aha Paulus elephâtiafi,aliâ lepra Aui.adhibet curationc.Nccpetiam Gal« faibens de elephantiafvij lib.artis curatiua ad Glauconé,minus q Paulus cum Auic.fcriben te de lepra concordatummo vero oïa iUa Auic verba;quod lepra muldplicatur in Alexandria propter ealiditate aeris amp;nbsp;mabtiam cibi amp;nbsp;eius effentia ex genere pifcium O' carne falita fit cat ne ÿoiïa O' carnibus afinorû O lentibus (lice at enim mihiipfius Auic.vetba quamuis barba ïefctipta,maioris tame fidci gratia referre) oïa inquâhac Aui.verbafunt ex Ga.de elepbâtiafi «o quo nuper diximus libre,loqucte, tranfiata. Quid qi nifi Gal.p elephStiafin, morbum que diximus intelkxait illud fequetur abfurdum. Galenu medicorü facile principe, q tot de me* dicina volumia tä acurate tâ copiofe cofcripfit, nullideeomorboqreliquos oes magnitudine fuçat, que nos vulgo leptâ appeUamus, in fuis libris fecifie mcntionc,G3kni auté libres intel Iig,o,quo8 idé autor in^pria lingua feriptos reli

V j quit,

NICOL. LEONICENVS

quit, nam in his quos vd ex Grgca vel arabica lingua träflatos habcm^, pluria eft in hoc verbo Icpr3,ambiguit3s:quoni3aliquandotr3nfl3tor, vbi clcphantiafin in gr^co Galcni codice fcrip turn inucnit, lepram eft interpretatus: vbi vero Icpram,nihil immutauit^fed eodem vfus eft vet bo,qu3 tarnen apud græcos autores alius mor* bus ut lepra, alius elephatiafis. Lepra cnim(vt inquit Galcn.in libro de tumoribus contra na* turam) pafTio folius cutis eft: qd de elephätiafl dici non potcft,quum in co morbo,qui ekpha* tiafis a Græcis nominatur, no mode cutis, kd carnes ctiam atep ofTa, vt Cclfus quoq? teftatut plcruncp vitientur.Quodfi quis pertinaciter W cri velit eunde efie morbum, quern grxei lepra atq? arabes itidem nomina, videat quid iplum concedere oporteat.hoc.f.cfum vipcrarum quo nullum efle praeftâtius remediu aducrlus leptl medici omnes vno ore confentiunt, qdep inter nobilia medicamenta contra lepram Auic. nu* iTierat,non modonon fanare id malum,fed infu per generate,Galcn.enim lib.xj.de fimplici me dicina, duorum meminit elephantiafi morbo la borantium,gt;qui ex cfucarnium viperinarum in lepra inciderunt : quare neceftarium eft dicere aliumefTc morbu qui a Gale.^ exteris grxeis lepra vocetur, alia qui ab Auic.ae mediçis iu* nioribus

DE MORBO GALLICO

Tiioribus codcm nomine nuncupetur. Quid le* fra nomen fignificet apud Arabes amp;nbsp;medicos Juniores qui arabum do Arinâ magna ex parte fcquuntur nemo nifi hebes, atep omnino obtu« fus ignorât,quid veroapud græcos fiue latinos Veteres,grecos imitâtes,multi etiî nefeiunt cru» diti:vndc data eÜ errorioccaßo, vtdiuerfarum linguarû fignificata diihnguerc nefcientes, vel elcphantiafin no effe leprâ de quo fcribit A nie vel non fimpliciter lepram,fcd quandam lepra: fpecië exirtimauerint. Nos vero cliphantiaGn idem effe quod lepra, de qua agit Auic.atep ab altero morbo diuerfam quern Gale.lepra nomi nat exiftimam^, idep vidcmurmultis rationib^ «xipfius morbi fumptis eflentia demoftrafTc. Ageveroetiamex vi noim qbus ide morbus nuncupatur argumentemur, neep enim tantum clephantiafisjled prarterca fatyriafis apud grac* cos nominatur,licet verbum fatyriafis pro pria pifmoquandoq% apudeofdem græcos accipia» tur* Nomen autem elephantians tradum eft a fimilitudine elephantis,quoniam(vt inquit Ga lenus fexto de caufRs accidentiû)qui hoc mor» bo laborant came habent nigramfiC tuberibus plenam,qualis eft cutis clephantum* Non* nulli elcphantiafin ob morbi magnitudinc qui

P 4 nulli

NICOL. LEONICENVS nulli fere remedio fuccumbit di dam exidim^t Quidam ob id quod ficut Elcphas præ cæteri» ànimalibus diutifTime viuit, ita hic humor Ion* gifTimus eft, quæ quidem omnes proprictates nulli alij morbo magis conueniunt q illi quem nos vulgo lepra nominamus. Sed amp;nbsp;fatyriafis idé morbus a Graccis vocatur, quoniâ eo afte* di faciem fimilem fatyris habent nafum fimiU crafTa labra,aures leuigatas, vt fcribit Galenus libro fecundo de cauflis morborum ac pryterea alio libro qui de tumoribus contra naturam in» fcribitur, quo etiam in loco, afpedu horribiles £C male olentes, fatyriafin patientes oftendit,cj omnes nota morbum illum quem Icpram vul» go dicimus,minimo minus ante oculos ponut. Quanquam vero efticacibus rationibus, tS ex tnorbi effentia atep appellationc,tü etia ex fenfu fuptis^ïbauerimus,nihil aliudcfTe clephatiafin apud Grecos, q morbum quem Arabes nomi» nant lepram, fiue quid aliud quod ipfis lepram fignificet, idem tarnen Arabes vt antea admo* nuimus,perelephantia(in non eundé quem græ» d morbum,fed crurum potius ac pedum turno« rem immodicum intelligunt,quod facile edip» fis permittendum,quandoquidem vtfæpe Gal. prædpit,non ed de nominibus a medicis litige dum, nifi idem autores, non folum nomina,led

resip»

DE MORBO GALLICO

tes ipfas quoque confunderent,quum videatur Auic.libto tertio,vbi agit de ElephâtiaG fump ta pro tumore pedum,nonnulladiccre,quae etil Gaknus de elephâtiafi,in co accepta quo Grae» ci capiunt fignificatu, libro Gquidem qui de ni» gra cholera apud Latinos infcribitur,Galenus inquit ex eodem fieri humore clephâtiaGn atep V3rices,quiquidcm humor primü rudibus ap« paret,deinde nigrefcit. Idem de fuaclephâtiaft refert Auiccna,amp; fiputi Galcnus ac Paulus cle phantiafin ad rubidUm colorem déclinante mi* nusmalam arbitrantur: ita Auicennafubrubrä clephantiafin,nigra cenfet effe incolumiorc, O' quia Diofcorides feribit cedre3m,hoc eft gumi ülud excedro arbore fluens,quod Arabes vo* cantalchitram, licet Simon Genuenfis id ver» bum arabicum picem liquidam latine interprat tatur, quiainquä Diofcorides autor eft cedrei iuuare elephantiacos, filigatur aut inungatur: poftmodum Auicenna de eodem remedio con tra clephantiafin,hoc eft tumorem (fie enim ip fe id verbum accipit)crurü vel pedum, ita fcri» bit: dicitur quod alchitran confert inuifcatS amp;nbsp;linitum.Rafis quoqt,qui clephantiafin,in codé quo Auicenna accipit fignificatu ; na amp;nbsp;in AI» manfore ÖC in diuifionibus, feorfum de lepra, feparatim de elephantiafi,tanqu3 de morbis P j differen

NICOL. LEO NICE NVÎ differentibus tradat,idc tarnen author libredü odecimo Continentis, in quo agit de crurû vu tijs quibus annunnerat Elephanter de vitio ek* phantis plurima fcribit, quac etiâ Galen.vari)s in locis de clephantiafi,immo veroRafisipk Galenum allcgat libro de choiera mgra ita fed* benté. V itium eliphantis amp;nbsp;varices fiant ex ha more nigro, quod nifi fuerit cû cis caliditas,nO crunt intenfae malitiæ, ex vehementi quocp de* dinatione ad choleram nigram purâ, fit vitium elephantis. Simile fere fententiä, vt ante ex pat te notauimus,fcripfit Auic.libro tertio capite il lo,quo vna de elephantiafiac de varicibus agi* qui quidé Auic. partim G alenu partim RaUi” in eodem capite videturimitatus.Multa autetf remédia q Græn tradunt contra elephantiafin pro lepra fumptarn,fcribit Rafis libro, que di* ximus cotra vitiûelephitis, vbi de pedum auf crurû vitijs tantû dixerit, veluti ex Galeni au» thoritateplantaginem, quâetiam Celfus adelt phantiafin prpcipue commendatEx Diofcorl dis itidem authoritatc,3d vitium elephantis lau dat Rafis felhircinû atep mentafirum, LongU effet,fi multa alia veile cnarrare, 'qux graeci atqt arabes, quiuis de morbi effentia différentes, de clephantiafi tarnen fimiliter tradiderunt-QP®*^ (i quis forte tam Auic.quä etiam Rafim ea rati one tu*

DE MORBO GALLICO onetuestur, quodcrurum pedûue tumore, qu? clephantiafin nominarunt, non lepra fed tantu lepra: principiûiudicauerint, atep ideo diuerfis nominibus,alio.f.lepr3m, alio Icprac principiu nuncupare voluerint,vt morbi tarnen fua tepo» ra diuiftonem non improbamus, ita illos, duas eiufdem morbi partes, non debuifTe diuerfas fa cetefpecies, vel etii genera omnino contendi* mus, qd maxime videtur fecifTe Auicenna qui de elephantiafi libro tertio, de lepra vero egit in quarto,tantofcilic€tinteruaUo, vt videaturelc* phantiafin,diftinftü omnino genus a lepra pu« tauiffe, quü prefertim idé Auicenna elcphantia fin,non vti G alen, int er figure morbos, fed qui titatispotius, libro primo collocauerit. Ethxc ‘ quidem de prima opinione longius forte q z decuit,quia tamé eft in ipfa prgcipue Fct gt;nbsp;tari» difputatum nos hoc in loco abundantius difieruimus. i .ù

ÏAm ad alteram opinioncm,qu» morbu gal licum c(Tc bornas afierit.eonfutandum ve» mamus. Hancopinionem efTe falfam ita colli« ^tur. Lichen eft morbus iUe, qui Latine dici« tut impetigo, vulgo autem volatica * Mor» bus Galliens non eft impetigo fiue volatica, l^itut morbus GaUicus non eft Lichen .

NICOL. LEONICENVS Quod morbus gaUicus non fit impetigo, fiue volatica,quac fuit nodri fylJogifmi minor pro» pofitio, tarn impcriti q etiam pcriti ipfo fenfu monflrante nouerunt. Quarc id folum often» dcre oportet quod malum Gracci Lichena vo* cant,nos latino vocabulo impetiginem nom!» narc,^ quod dodi impetiginem, vulgus vob» ticam nuncupate. Qiii veto pofTumus melim ifta probarc ÿ Caffij Felicis audoritate f cuius audorishsc funt, quae a Simone Genuenfial» Icgantur verba. Impetigo,Gracilichenascii* cunt, Latini zemas,nafcuntur ex melancholico humore,rotundo fehemate, in fuperfleie cutis, cum ingcnti pruritu, quis non videat his vet* bis morbum,quem vulgato nomine volaticafl vocitamus defignari?Plurcs quocp medici iuni , ores,in quorum numéro Nicolaus eft,3tcp etU Gcntilis,fiue.quicunq; is eft,cuius expofitiocs in Fen.feptimam libri ciuarti Auicennae haben tut imprefræ,fcntirc videntur impetiginem effe volaticam,6C allegant alios idem fentientes,^* ■ uis vidcatur Rafis, vigefimo^fainto Continen tis, putauilTe impetiginem effetineam ficeam, dequaopinionc poftea dicetur. Eundem veto morbum ciTe apud Latinos impetiginem, q fü lichen apud Graccos,pratter Caflij relicis autho ritatem,ctiam rationc probatur. Quacenim re» medit

DE MORBO GALLICO media Galcnus,amp; Paulus,omncfcp Graeci au« dores contra lichenas notauerexadem fere co« traimpetiginem a Quinto Serenio,Ran,3tque Auicenna fcribuntur, neq? hr Arabes audores aliter generari impetiginem,quam Graeci liehe n3s,docuerunt.8unt autem lichenes ÔC lepra (fi lepram co modo quo ante a Græcis capi docu imus intclligamus)folius cutis pafTiones .Pcior tarnen eft lepra,quam lichenes .nam (vt Paulus £( Galenus teflantur)lichencs fi diu perfeuera unint,tandem in lepram conuertuntur : maior enim eü cutis fœditas Si. defquamatio in lepra, in lichenibus. Tantam tamé habent lichenes O* lepra naturx cognation^, vt credere pofTim hos duosmorbos,3pud diucrlos 3utores, inui* cem nomina mutuari: nam qux de impetigine fcribit Celfus,ea potius leprae conueniunt. Vi« deturenim idemCelfus, ficuti lepram impeti» ginem: ita lichenas papulas latine nominafTe, quod ex qplurimis,qua: alij de lichenibus, ipfe de papulis retulit,colligcre poflumus. Quem« admodum enim a Caffio felice fcribitur,liehe» nas nafci rotundo fchcmatc.i.figura, in fuperfi de cutis,cum ingenti pruritu amp;nbsp;afperitate, atep vbi idmalum fcrperccœperit,ferpigincm dici: itaamp;CcIfus ait,a!terum papularum gcnus,pcr minimas pufiulas, cuti exafperare, rodere, Si. candem

NICOL. LEONICENVS candem fcrpcrc,atq; vti id vitium rotundumin cipit,its in orbem procedere,amp; quod Graccidi cunt,ex lichenibus diuturnis fieri leprS, Cclfu’ de quadam fpecie papularû idem pronunciat» quod nifi cito auferatur, in impetiginc vertitut , à ficuti Grarci,quofdam hchenas,3grios,id ell I feros nominant,eodem mode Celfus, akerâ pa pularum fpeciem,agriam,id eft feram, ab eifdé Grarcis appellari teftatur. Denipp quod leui pa pul« Cellus remedium præcipit, vt fcilicctió** na faliua quotidie defricctur,idem Gratei adhi* bent lichenibus pucroru, qui quidem cutatio* nis modus argumento effe poteft, lichenas lt;ft morbum,quem vulgo volatiel notamus,aduet fus qui noftro quoep tempore mulierculat citca puerorü mala fanada praccipue follicitat nullam magis præfentancâ noucrcmcdicin3,qiciunani faliuam. Sed SC eodem Celfo autliorc maiot papula murali herba cómodilTime tollitur, qui quidem herbam Graeci,vt Celfus quoq? lib.k|' teftatur,parthenicenÓC perditiö nominapLati' ni vero quia in parictibus nafeitur alio nomina parietariam appellant,vulgus ob eum quem W i vafis vitreis abftergendis exhibet vfum vitno lum, vt minus mirandum fit, hanc ipfam herW , lichenas fua vt abfterforia fanare.Eft tarnen Ä ' «itéra herba, ipla quoœ in murisTed maxime» xk

DE MO R. B O C’ALLICO sris humédis proueniens, a fimili vi effeduq», lichen a Græcis nominata,quam noftri téporis medici, nefcio'qua dudi ratione vel vfu, hepa* ticam vocitarunc,nccpcnim vfquam apud ccle brem authorem vel Grxcum wl Arabern Ie» tur.lichenem herbam hepati vtilem effe, vnoe præexteris hepatica dici meruérit Quod vero Pandedartus fcripfjit ex Scrapionis atcp Gak» ni(vt videtur) authoritate, valere hanc herbam coiitrafplenis atcp hepatis obüru Aioncs,amp; co» Iraomnem hepatis aegritudinem, hi quidem Ik dienis effcAus,necp a Galcno, neep a Serapio« ne vfquâ faipti lcguntur.fi vero PandcAanus dlos ex fua protulit opinione, minus illi hac in parte credendum, quonidhanc ipfam herbam, qui Græci lichena vocant,tanta noïm conRifi« one obfcurauit, vt qux tandéherba lit,neep ali, ex verbis eius fcire liquido poffintjneep ipfe fd lii(Tevideatur;cum enim de lichena fiuclichene egifretinlitera,a,vbi earn arabice ainec, Latine mufeü vel v(ne vocari doect : poftmodu in fe« quenti fere capitc,agens de eadem herba liehe« ne,licet videatur non animaduettcre,eî Arabi« ce azemalfaret inquit appeUari, Latine vero he paticam.Eandem vero eife hanc ipfam hepati« cam,cum ea qua Grxci lichena notant, indicât iUæ,qux Azemalfaret Üuc(vt Pandedariu5)in terprx

NICOL» LEONICENVS tcrprxtatur)hcpaticc,3 Serapione ex Galcni ac f Diofcoridis audoritate tribuuntur : funt eniin quas ijdem anderes in fuis de fimplici medici na libris licheni herbx fubfcripfere. Neep vero contdus Pandedarius ex vna herba feciffe du ( aSjpoHmodum in litera, 1, eandem herbam ter« | gern inauit. De lichene fiquidc, fub proprio vo» i cabulo egit,amp; limum terrae latine vocauit.Iudi ' cent ergo legcntes, quanta fit homini fides ha« benda,quihcrbâeandé, modomufehu, modo hepaticam,modolimum terrae latine nommât, non folum varia nominated res quoep, aux ta men vna erat,diuerfas opinatus. Quod fi quis 1 ichene herbam,prodefle hepati ea ratione con» tendat, quoniam de ipfa Icribit Serapio ex Di* ofcoridis audoritate, quod idericis confert-’ morbus autem qui iderus nominator, plurimü hepatis vitio oriatur : is etiam Diofcoride do» cente difcat non intra fumptam ad vitiö ipfum tollendum,fed extra adhibitam potius,ad eolo remfcilicet naturalem idericis refiituendum, herbam lichené a medicis peritioribus comen» dari,quod verba ipfa Diofcoridis aperte demo ftrant,ncq^ enim cum melk confedam atq? co» mcitam,vt verba Serapionis male Diofcoridé | interpraetantis vidcntur innucre,fcd cum melle I iUinitam potiits lichene iuuarc idericos idem

Diofco

DE MORBO GALLICO Diofcorides feribit.Non eft autem a ratione a1i •num hanc ipfam herbâ quf ( vt inquit Galen.) plurimu valet abftergendo, ficuti lichenas, ita ïlteram cutis in id er ids fœditatem delete. Scd Portq de vera hepatica hoc in loco difputatur, fimilis error Gentilis medici noftra quoq, arta» ^« eeleberimi, haud quaq cft difrimul3ndus,q bne iuuandi hepar prarrogatiul cuidam herbe inlittoribus maris nafccntis,quam ali) foldani 3Ïgt;)pcr diminutione foldanellam nominant, in quodam confilio tribuit, in quo etiam herbâ, a pluribus foldanam vocatä, fcribit cachilem eb Arabis nominari, de quaitidem cachilerefert Swapio,cx Ifaac Ebenaram authoritate,quod debilitati hepatis cofert. Sed qd tanti viri pace diccreliceatjfallitur fua opinioneGcntilis,nccp wim herba, vulgo foldana feu foldanella,voca ta eftapud Arabes cachilc,Gquidcm herba ca* chile folio nafturtij vel vfne defcribitur a Sera pione. Neutra autem fimilitudo foldanx coue» nit,quam (cimus habere folia hederæ folijs fere fimilia, quæ quanta a nafturtio atep vfne difcre I^t,iudicët illi,qui hafce herbas aliquädo ocu lis funt contemplati Nafturtiuro quidem, quu fit herba hortcnfis,vulgoagriti nominata,puto omnibus notam. Vfne3utc(vt inquit Serapio) lt;ft herba cali.Simon vero decali ita fcribit.

Q. Call

NICOL. LEONICENVS

Cali eft planta in littoribus maris nafccns.finrf lis vermiculari pinguis fiC faUa. Ego h3c puto a grxcfs kphrion nominari licet Author Pan« dedarCi, antiphyllon pro tclcphio corrupte feri pferit,quo etia dudus errore,vfne facit anthyl« lidis fpcciem, quum tarnen anthyl’is alia herb» fit a telcphio yd vfne. Si qua veto herbafit(vt ad propofitum noftrum reuertamur)quiobex ccllcntêiuuandi hepar proprietatem nomine he patica debeat inGgniri,ilia profedoeft cupato rium,quæ etiam indeapud grarcos videturno« minata quod bona fit cpati, quanq Plinius ab Eupatore potius inuentore didam exinimat-De hac enim fcribit Galcnus libro-v). dcfim* plici medicina,quod hepatis obftrudiones e» purgat atepinfuper hepar ipfum corroborât. In libro enim qui de antidotis inferibitur idéGa* lenus ita de eadem herba ait, Aftedum h^* farpiusherba eupatoriû cfticaciter iuuit, hcu'' mirabolanus liencm.Saxifraga autem atqtß^ tonica renes. Non tarnen quod amp;nbsp;alibi monui* mus, ad hunc effedum fumenda eft herba uw vulgar is,paffim in foflatis nafcens,quæm2^® noftrac setatis errore,pro vera eupatoriorccip*' tur,ne(j! enim illi has nota conuenmnt, quibu* nobis veram eupatorium Diofcoridcs debg*” uit. Quod fiquis forte a me exigat vtqu^^*^

DS MORBÖ GALLICO ßtvera eupatorium« aperiam,quodin prioreîi» bro de Plinij ac mcdicorû erroribus in feriptô dinulimanifcdarcjdicam tantundem quid kn» Ii3m,fi prius illud,quod in codem libello ctiam anteaodedi deelaraucro, fern per fuiffe aliquot in veris medicinarum nominibus,ctiam prioris feculi errores, qui vfep ad nodra tempora funt propagati, ni quia pluses fupcriorc quoq? «ta» te impcriti,colore dccepti, mctallum id qd peri Hores cinabarim nominarût, ede draconis fan* guinê crediderunt atep ideo non cinabarS, fed potius draconis fanguincm,idem metallumnu cuparunt, nos quoop priieam feruantes confue* tudinem ita vocamusjdern in herba cupatorio contingithancenim multi vetercs,quos Diof» rorides notât, putarunt effe veram argemoniu, quü tarnen hxc fit ab cupatorio diucrTa,qui er« tor ad nos ctiJ petmanauit,herba enim qux en vcra cupatorium, apluribus creditor effe a^e» Wonium, atop ideo corrupto vocabulo paflim Agrimonia nominatur» Quam quidcrem mi» tot a multis non fuifle animaduerfam, quum (Vt allo fcripfimus loco) herba cupatorium paf firn nafcatur, fic vero a Diofcoride, amp;nbsp;Plinio Diolcoridem imitante, defcribitur vt pene fub afpedum poni videatur» Hare cd Diolcoridis in cadem herba defcriptio»

d 2 Eupato

NICOL. LEONICENVJ Eupatorium herbs eft frudicofa, virgam vnî attollens redam,lignofam,tenuem, nigram,hir (ut3m,cubitalcm, vcl etiam maiorem, folia per interuaUa diuifa in quinop maxime partes vcl plures, fimilia folijs pentaphilli vcl cannabis potius, amp;nbsp;ipfa quoqi fub nigra, ferratim incifa per ambitum.Semen veto medio cauli adnafei* lt;ur fubhirfutum,vergens ad inferiora,it3 vt ex* iccatum veftibus adhcrefcat.in qua quidem de fcriptioncea herba pingitur, quä aliqui ab ilb adherefeendi natura,quam frudui tribuit Dief coridcs,Iappularn nominarunt, nös vulgo agri moniam vocitamus. Scd amp;alia qua: in Eupa* toriodtfcribuntur,caulis.f*lignofus,nigricans, hirfutusjcubitalis aliquando altitudinis, foliafi milia canabi vcl pentaphyllo, ita hcrbac vulgo vocatæ agrimonia quadrant, vt hanc effe verJ Eupatoria nemo nifi ab ortu natura: carcus nÓ 2gnofcat,vndc etiam duplex feculi noftri error ideprehenditur. Alter qd herbam a veteribus eupatorium nominal, pro vcra agrimoniore* cipimus. Alter quod pro eupatorio.hcrbävul* garem,de qua nulla fit a prifeis authoribusme» tio,nulla nifi velratione vel autorit3te,ad vfum medicina: frequenter adhibemus. Sedhacqui' dem quJuis forte a noftro propofito, qui mor* bum gallicum potius q herbas intendin'us ex*

PE MORBO GALLICO planare,longe aliéna: iuuandx tarnen mortalita tis gratia,^ hadcnus in veris remeclijs dignoß cenJishallucinätur, obiter (intexarata. Ipm ad propcfitum rcuertamur, quo probare intende» bamus, qd malu greci lichenas dicunt,a Celfo papulas nominari, Gcuti quod ijde grxci lepra dicunt, a Celfo etiam impetiginem nuncupari, hoc enim poffit vel ex ipforö morborum defi* nitionibus demondrari, na lichen, in libro qui oriiatrici id eil definitioncs médicinales inlcri bitur,dcfinitur,fiue liber ille Gale fucrit,vt titu lus prp fc fcrt,fiue alterius no multum a G aient placitis difTentientis. Lichen eft afperitas cutis cû magno pruritu. Lepra verohoc pa do. Le» pra eft tranfmutatio cutis ad contrarium natu» tæhabitum cum afperitate dolore atep pruritu amp;nbsp;fquamarum refolutionc, amp;nbsp;quandoep vnam quandoqt plurcs corporis partes depaleitur. Celfus quoep tarn, in papulis q etiam in impeti* gine cutim exafperari innuit. Impetigini vero hoc proptiü tribuit cp in‘ca fquaniulï refoluun tur,Slt; hoc quidem fieri in qualibet impetiginé ficuti etiam omnem dus fpcciemotiri in pedib^ amp;nbsp;manibus, atqt vngues quoep infeftare idem Celfus teftificatur, quodpofiremu didum vel ipfum probate qucat, nihil aliud fignificare ira petiginern apud Cclfum,ejuam leptam,qnü no

Q^ j folum

NICOLE LEONîCENVS folum greci audores.^fed Plinius quolt;ÿ autof Romanus voguesleprofos ffpifTimenomins* Aulc.SC ipfeimpetiginem ita diuidétquodalis fi non excorticata,alia excorticata per impetigt nem non excor(ic3tam,papulas apudCeiruæJi chenas vero apudgrçcos videtur fignificare fi* cuti per impetigincm çxcorticati,id quod Cd* fus vocat fimpliciter impetiginé grpei vero le* pram.Sunt autem hcc Auicennp de impetigene excorticata verba-Et de impetiginé,cA excorti cata,propter vehemetiam ficcitatis, amp;nbsp;multitU dinem profunditatis amp;nbsp;eft ficuti albaras nigra) iStficuticorticesEft aut hic dubitatione dignU çur Auic.hoc in loco impetigincm excertiead dixcrit efle ficuti albaras nigra ?qui tame in alto capite fuperiorc,albaras pigram ita definicrat Albaras nigra ipetigo excorticatina. amp;nbsp;efi fea biofitas accidés afpcr3,vchcmcs amp;nbsp;facit fqua» mas ficuti pifeium cum pruritu,^ eft proptet bumorem melancholicum inhibenté de eo qd eft iuxta ea inhibitione fortiore quarniq colore imprimât tantuhpe quidc A ui. Eft aöt(vt di^V dubitandö, fi albaras nigra eft impetigo excor ticattua vt hoc in loço inquitAuiec.quo pado er it ficuti albaras nigra quemadmodum fcribit infcriut,quod enim eft ficuti alterum,non idem videtur eue. No? veto hançdubitationem its foluimus

DE MORBO GALLICO toluimus Grecos a quibus arabes omnia ilia ac cepfrunt,duo habere vocabula germanos mor bos fignificantia,lcpram fcilicct Ä pforam' atep ideohp dux pafTiones propter naturæ proximi tatem a Paulo eginita fimuldcfcribuntur in hac fententiam. Lepra éC pfora funt in fuperficie cutis afperitates cum pruritu amp;nbsp;rcfolutione,cx •nelanchelicohumorcortu habentes: fed lepra quidem cutem profundius depafcitur in orbem proccdens,atcp in ea quidam vcluti (quamulae tcfoluuntur.Pióra vero magis in fummo confi fiit’varijfop modis figuratur amp;nbsp;furfuracea cor* poraabijcit. Lepra igitur apud Paulum,eft im pttigo excorticatiua apud Äiiiccnnä.ftcuti im* pftigo non excorticata apud eundem Auicen. cßlidicn apud grecos,vt etiam fupra montra uimus. Albaras aSt nigra eft Paulo Æ ginit« pfora:quâ quidc albaras nigram Auic.ab îpeti ^ne excortieatiuc feparauit,cum loço quafi dif rerentigadiunxit ertfeabiofitas accidens,amp; te Iiqua:quod verbum adiantum indicio cft tan turn importarc. Auicen. albaras nigram,quan* turn grccis autoribus pfora, hoc enim verbum arabes in fua lingua baras interpretantur.quod patet ex verbis Rafis qup libro.xxv.cÖtincnti« capite illo quo agit de paffionibüs vnguiû in Hüne modum leripta leguntur.

O 4 Dixit

NICOLE LEONICENVS Dixit Galcnusjcxpcrtus fum cantharides,fif in ueni quod fanant vnguium baras, fi de eis fiât illinatio cum ceroto. Huius vcro rernedi) fuffl* cientem fe habuiffeexperientiâ ad vngucs pfo* ram patientes feribit Gal.lib.xj.de fimplici me dicina.Vt vero primum noßri inüituti propo* fitum tandem abfoluamus.Quum lepra aepfo ra folius fint cutis affcgt;ftus,vt ex carum défini* tionibus confiât, ac fere fine dolore, in quibuJ fquamulæ tantû SC cortices furfuri fimiles emit tuntur,non autem pufiulæ eminentiores quod* dam veluti virus fliilantes,qu3ntac ac quales in morbo gallico apparent,excitcntur,morbu gai licum nô effe lichenas ( fi etiâ lichenes cû lepra vtapud Auic.ateß ipfum forte Plin.confundâ* tut) tam ratione qui fenfu ipfo adflipulante de* monflratur*.

POUqui fatisfvtapparet )probauim9,mor bum gallicum non effe lichenas fiue impe tiginé,magnam etiameius opinionis partem,q eundem morbû effe afàfati 3fTerit,vna videmur dcHruxifTe quando arabes afafati atep lichenas pro codé morbo nonnunq acciptunt, eü cnim fvt inquit Auic.) impetigo non longinqua,3fa fati nui cum re occulta, $C pertranfit vt fit afafa ti ficca impétigo malignior. Rafis quocp,quod

amp; an tea

DE MORBO GALLICO

Cantea notauimus, fcribitin vigefimo quinta continentis putare fc impetigenem effe tineam ficcam,quafidkCTct fafati ficcam,videtur cuin hoe verbu fafati apud Arabes duo tines gene« tafignificare, alteram ficcam, alteram humid j Non didinguut aute ijdem Arabes tinea fieeJ ab impetigine,ea ratione fortafris,quod fimiles impetigini difpofitiones ficuti facie ac collum ita furnmam capitis partem frequenter infeßät. Idcirco Auicijfdem remedies vtituretiäadfa« fati, quibus Paulus ad lichenas fiue impetigine ftercore fcj lacerti, amp;nbsp;Hercore turdorü proprie comedentium oryzam, quamuis Paulus aues il las vefcentes oryza non turdos fed ßurnos po« tius nominet,dc quo arabum ac precipue Auic. «rore turdos pro fiurnisfspe ponentium alibi diximus. Quod vero Auic.ctiam faphati pro tinra non modo ficca, veluti aliqh Ralis, fed etia humida accipiat, ills oftendunt medicinz quibus vtitur Auic.ad faphati humidam.tucia f. climia, SC chimolca,O‘ charta combuda cum accto,R gummi pini cum balauOifs amp;nbsp;accto SC oleo rofaceo, hac enim omnia ferc Paulus cgi« nita ad fauid. cuiufd3 fpeciei tines humids ita nominats adhibet curatiomc.Mefuc quoqt Ga lenum allegat feribentem multos fc fanaffe, qui faphati patiebanturjinimento chartarum com« Q. 5; bußarum

NICOL. LEONICENVJ 'bußarum tritarum fiC cum aceto temperataruni Hocauté medicamento Galenus libro prime decern tradatuum qui memiri inferibiturapud Arabes ad Achoras. i. alterum humidx tines fpeciem vfumfe fuifft tcß3tur,quam etia tines fpeciem Rafis in libro diuifionum fafati nomi* nat, fcribens cnim de altera fpecic, quamgrsd cerion, nos fauum appellamus,ait quodeius fe ramen efi maius ÔC latius foraminc fafati, quS funt Gal. ac Pauli verba, Achoras 27 fauû ex foraminummagnitudine difiinguctium.Idem Rafis in libro de ægritudinibus pucrorum,alte ram tincac fpcti?,qux fauus fiueCvt ipfe inquit) fauofitas mcllis vocatur, rti5 fafati nomine ar# bico nuncupauit,hpccnim funt eius verba.Paf do quae dicitur fauofitasjcß fpecies fafati. In al manforc etiam habetur capitulum de fafai vel fafati,efux funt,vt ibi exponitur, vlcera capiti* habentia crußas.Vfqt adeo autérafis fafati ea« pitis morbis addixit vt vigefimoquinto conti* nentisf quod amp;nbsp;teßatur Nicolus )fafati capin* impctiginem nominauerit qui itidem Nicolu# de fafati amp;nbsp;tinea vna agit, Ä fafati id efi tines vtipic etiam exponit, plures modos enumerat ex Galcni in primo memiri, amp;nbsp;libro de apofte matibus, autoritats. Apud Auicénâ etiam oes fafati fpecies funt cutis capitis paffioncs.Naffl

DE M-ORBO GALLIC®

wfati incipiés q cft(vt AuiJnqtJbothor parug fixa lcucs,diuilx in numcratione locoru, dein* wexulccrantcs, nihil aliudfunt nifi exantema* te,id eft puftular,quas fcribit Paulus rubidi clTc colons,Siafperas, fummam capitis partem cx* ulcérantes. Sirengi vero q eft fpecies fafati hu* luida apud Auicennam, eft ccrion id eft fauus apud graces,ad quamCvt diximus antea) Aui* cenna fcribit cadem remédia,qua Paulus,vt \'i deatur verbum gracum cerion,in firengi apud Auicennam efle deprauatum, ficuti forte pfy* dracia in balciati,fiue vt abj fcribunt,raciati al* teram fafati fpeciê.Sunt aut? pfidratia,vt Paul, atep Alexander exponunt,puftulp fuper cutem capitis eminentes .Verbum autem Balciati,pu ftulastales apud Auicennam fignificareindi* cantipfius Auicennæ verba fequentia, qua: it3 fe bakent. Et baleiati quidem eft de gencre fafa ti hi31ï,amp;. quldo^ eft cauffa cius,morfus ficuti feinifes maligni, eft autem verbum feinifet ïque hoc in locö, a verbo gra:co conopes de* fprmatum, cuius quidem verbi quantumlibet vitiati fignificatum Pande Aarius intçHcxit, no tarnen feripturam emendauiqfed corrupts vo» cabulûjta vt inuenit,expofuit hoc modo.Scini fes.i.^dâ mufea parua, quafi effugiens yifionê Habens aculeS acutum, amp;alio nomine vocatur culex

N^C-O L. UEO NIC^-.N V Î culex cuIicts,ÔC idiomate noGro vocatiir feniO la vndc dcclinatur hoc fdnifes, genitiuo huiu» feinifes indcclinabilc. Hare Pandt flarius non magna eu elegantia fed fide tarnen Nam quod nomen feinifes fit indcelfnabile, ofienditmod^ ipieloquendi Auic. quum inquit morfus ficuti fdnifes malign«, eft cnim feinifes tafus genitiui Quod veto conopis feu culicis morfus,in cute verticis vel faciei talcs puftulas excitet,quale* diximus aPauloatep Alcx.medicis, plydracia nominari, loea habitantes, in quibus plurimu* eft cius infe Ai prouentus, magno fui tedio plc* runqt experiuntur.Tantam autem fieri graeco* mm nominum vel morbos vel animalia fignif^ cantium in libris Auic.tranfformationcm,quÏ' tarn hoe in locoinfinuauimus, vnufquifepmih* facile credetjqui in fccundo emfdé authoris vo luminc xqualem, vel etia aliqh maiorem, in no minibus medicinarum fa Aam animaduertit» Quu ibidem cochiü pro phocha i.vitulomafi no.Chcichem procamcamo.i.gumipi quodani odorato.Aftratifiis pro afteratieusideftherba inguinaria-bacche probetio id eft tu(rilaginc,bt loniu mei pro aphore pro pclio pcpclio,bcblili pro peplo,herbis earundem virium,altera tamS portulaca hortend, altera rutx fimilibus. Gut* guéris pro cendvo. i. milio/ucutum pro ly«*

DE MORBO GALLICO phito.i. confolida herba» Tcphifie pro thapfia, amp;nbsp;mille aliæ grxcoru verborum corruptions inueniantur, quas vixputo poiTc intclligi, fine autoru grarcorum, qui medicinam pofteris tra* didne,cognitione,quando amp;nbsp;Auic.tantus alio qui medicinx magillcr in eis caligat aliquando vt cü tefified. gummi rutx agreflis, quod nulQ inuenitur, exponit fucutum verofempcruiuam Vel fpeciem (eminis mandragore fecundura da asopinioncs, vtranqt tarnen falfam interpréta* tur. Qua quidem nominum obfcuritatc nefcio quid pofTitefTc in medicinx opcre pcriculofius quando ex ca non modo alterü pro altero mot* bS cutari, fed a1ia etiä ,p alijs remedia exhiberi cotingat.Quocirca nûq fatis laudari pofTet AL ManuciusRomanus Vit non minorcingenio quam dodrina qui fuaindudria atep laborc om nem grxcorum fapientiS grammaticä, poetici otatoriam,philofophiam, amp;nbsp;medicinam etiam innumetofis voluminibus curat impri mendam 1 qui tot do dilTimorum hominu lucubrations 1 qux non multis poft annis erant intcriturx, ita reficit atep reftaurat, vt nulla vnq polTint tëpo* 1 turn vetuftate aboleri,dignus profedo immor* I talitate, qui tä multis viris preftantibus dat eter 1 nitatera. Alluatim veto de quo poft fafati fpcci * CS, Auic.facit mentionem,quoniam aurum no capitis

NICOL: LEONIGENVS capitis virera effe dicuntur, jdeo neq? fafati a!) j code Auic.cognominantur,quare neq? ad pta^ ; (entern difputationé videntur pertinere,quia » j turn probare intendimus, morbû gallicum non I cfTe fafatu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hlud tarnen a nobis obiter til

cetur, alluatim verbum cfTe arabicum, corrupt te hoc loco pro albotim feriptum, fie cnimkgl tur amp;nbsp;non alluatim in codicearabico Auken* Significat autem albotim in Arabum lingua at borem terebinthum,ex qua nafcitur reftna tot' binthina, vnde ÔC gluten albotim nomine pat' tirn latino,partim arabico,amedicis iunioribu» cadem refina notatur.Sed amp;nbsp;ijdem arabes albo tirn vocant,quatdam genera puflularum,fimiH' urn frudui arboris terebinthi, a qua pariterfi' militudine grarci quoq? anteg arabes cafdé pu' ftulas terïnthus vocauerc. Sunt autc veluti vb cera parua lentis magnitudine,vcl non grandi' ora faba,colore inter nigrû ac viridem, quäuis amp;. qualis eft etiâ frudus a quo nomen, ta apud graces, g etiâ apud arabes habuerunt^ De bis autem vt arbitror vna cum fpeciebus fafatiegit Auiccnna,quoniâ hæ quorp licuti fafati infum ma corporis cute nafcuntur,vt Paulus Æginita qui de terminthis feripfit, ex Diofcoridisalex» andrienfis authoritate,tcftatum reliquit. Sedde lt;ifdcm,etiam libro tertio capitc de bother, no' minatis

DE MORBO GALLICO minatis botim, ipfe Auiccnna plcnius crat «lt;* cutus his verbis. Haec bothor apparent in crure nign quafi ipfj fint frudus tamaricis aut gra« navirida magna, ÔC materia earum eft materia varicum,O* cura earum ex parte mundificatio# nis eft cura varicum vlccrum mciâcholicorum (JUT quidem verba Auicennx nihil aliud often dentia q quod libro.iiij.capitc de fafati,circa ft* non de alluatim ide Äuicenna (pecialiter (cri« bit, quod videlicet alluatim funt vlccra melan« cholica qui apparft in crure ex cade materia ex qua Hunt varices O' appropinquat cura eius curationi earû,illud etiäluceclarius manifeftat vobû alluatim libro,iii).male pro albotim po* Ûtuni,£(has puftulas botim nominatas, cafdS efteeum illis quas graeci terminthus appellant, a fimilitudine, vt diximus,fru(ftus arboristere* binthi,qui frudus apud Arabes granum viridc nominatur,hoc enim eft quod dicit Auiccnna capitelibri terti) nuper aUegato, cfTe cas quafi Hudus tamarici saut grana virida m agnaudeo autem Auic.addidit magna,quia ficuti duplex eft arbor terebinth? frudifcra Feminina vtraqt, nam mafculaeft fine frudu,ita frudus''diuerfifi tatur, alter eni eft magnitudine létis,alter vero grandior faba,vt diximus,hic aut eft que Auic. magnu vocat ad altcru pqualélenti coparatum

NICOL. LEONICENVS

. Hare igitur fi vcra funt( vt certe vera effeexidi mamus )non parum illi dedpiuntur, qui alba* tim quartam fadunt fafati fpeciem, quinq; fafa ti non tai 3 cutis caput integcntis quantum faci ci morbu die arbitrantur, quo etiam erroredu» di videntur,qui morbO gaUicum fafati efTe opt hantur, quoniam hie morbus catcris partibus fub verte latentibus vulnus hominum cuidenti us ortenditaEiufdem veto enorts autores aiut ex.J. libro Galeni de decern tradatibus fucs ft fermones fumpfinc, neqt 3niinaduertunt,q’ id? author de morbis faciei,no prime libro,ftd qn to tantum illorum tradatuum ediflcrit.ficenini redus ordo exigebat, vt primu a caluariarmof bis inchöarct,dc quibus folis in.flibro patra» dat,deinde ad ca quæ in auribus,in oculis, atqt in tota facie oriunturmala, defcendens fingula in proprijs tradatibus dcclararet, vt vel ex bis quar ipfi concedunt, illud probari poffit, fafati elfe folius vcrtids palfionem, quando a Gale» no in.J. libro decern tradatuum de fafatiagitur Scd K 3chorcs,0C faui,©quot; pfpdrati3,amp; exanthe mata, amp;nbsp;quicunqt codem libro C3pitis morbi a Galcno conumerantur,vcl tinea funt,vel tinef fimilcs feeditates fumpto tarnen tincäc vocabu lo,in co quo medici iuniores capiut fignificaW _Quod nifi Auic. hare omnia fub fafati nomine quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in fuis

DE MORBO ÖALLICO

g Cfteros exitialem latuifTe Galenum,atqi ideo neep in lib.xiiij.artis curatiuï, neep in Qcundo ad Glauconë, nem in libro de tumoribus con* tra naturk,nufquam deniep ab ipfo 'ffe nomi* n3tü,pcne ridiculum fufpicari. Quod fi Gale.

de pruna, de qua agit Auicf.Ä de anthrace peßifero, fub codé noie anthrace videlicet lib. xiii).artis curatiux tra AafTe dicatur,quonii an« Öiracé fieri aliquando in epidemia codem loco Galenus tenatur,nonnehoc idé de pruna Crig neperfico refert Auic.his verbis;Et quandoep accidunt ifia,cauß pefiilentix. Talis ergo pru na,atqi altoim, fiue anthrax, minime different. Atq^hoc pa do Auic.de eodé tumore peftife* to,fub varijs noïbus, pruna .f. atep altoim fru» Ara in duobus egifTe locis iudicabitur, nifi for* te dixerimus altoim quidem elTc anthraccm nó omnitépore,fed folum pcflilcnte, neq? in omni parte corporis,fed tantum in glandulofa ac prg cipue inguinibus ortum, quandoamp; ipfc Auic. hoc idé videtur infinuareita fcrib5s:Antiquil» fimi antiquorü noiauerunt note, quod tranUató en inarabico altoim, oé apodema eueniens in w^bris glädinofg carnis aut alibi,hpc ent ed ve riotledio q altera alibi,fiquidem alibium figni ficat apud Arabes inguen, vnde SC herba ingui natia, qui graeci buboniS noïant,apud Arabes R z alibiü

NICOL. LEONICENVS alibium nuncupatur,licet PandedariusfecuM Scrapionis errorem, heringium a bubonic fut herba inguinarianon diQinguentis,alibiumht ringium iiitcrpretatur VoluifTe autem Auiclih ♦iij.vbi de altoim (cribit, de hoc tumore agtrt qui præcipue in inguinibus nafcitur facile ton iedurabitur vnufquifcp,qui inuicc verba Auic de altoim ÓC Pauli de bubone contulerit. Sunt cnim quafi eatde medicinæ,quibus Auic-curat altoim,amp; Paulus biibonem,nift qd Paulus mul torcAius eandem curation? difiinxit, duplex fit bubon id eft bubo,alter qui. fa primitiu3(vt vtar verbo apud medicos iunt* ores vfitato)atcp idco ex fanguine non neceffa rio maligno, alter qui fit ex materia venenaW tempore præfertim pcftilentiæ, in primo quidc bubone inchoante Paulus vtitur refrigtrantib^ atq? adftringentibus medicamétis,veluti fpo”* gia ex pofca,amp; lana ex vino amp;nbsp;oleo acerbo,vtl rof3cco,vel mclino.i. pomprum, vel lentifcinio vel myitino,nullum ex hisin tali bubone pericu lum imminet, vt quilibct medicar artis peritus intclli^it. Auic.veronulla adhibita difÜnAioUe hxc eadem remedia quis ex reprimentibus ad* hibet in principio altoim id eft bubonij peftift« ri,quibus nihil poftit effe in hoc malo pcriculo* flus. Neep vero illud fatiffacit qd nounullide hoe ge

Dt MORBO GALLICO

hoc gcncre medicandi dubitantcs dicunt in K uicennac cxcuGnené, quod videlicet Anicéna volucrit, nÓ fuper ipfum altoitn,fcd potius pat tes ipfi vicinas,ne corruptie pci3bulct,c3S quas diximus imponi meditinas reprimentes» t,go enim in hoe genere morbi prepare fempet opi» nor non folum ad locum alle dumped etiâ pro ximetabem pedifcram qtum fieri poffit euoca reSienim a locis circunllantibus repercutiatut qtum extriv.fecis partibus hoc ell ignobilionb^ mail depeUetur,tantum ad intrinfeca £t plcrücp Icthalia detrudetur,quü illud quoep in peftiléiia fit ob(eruatû,quâto plures cutis extetioris par* tes afficiuntur, tota vi noxia foras prodeunte, k tato minus fubeffe pcriculi, ficuti vbi vnü fold l locu catbunculus occupauerit aegri falus pene 1 cd defpcrata,quanq veto Auic.amp; fi non in cu» 1 tandi rationc faltem in co cu Paulo conueniat 1 nbsp;nbsp;quod ficutihiebubonu ab anthracc,ita ipfe alto

i im a pruna feiunxit, non tarnen xque confiât 1 nbsp;nbsp;apud Auicennam ex qua materia pruna,vel ig

1 nis perficus oriatut, quum videatur quandoep 1 nbsp;Auicenna non lolum a Paulo, atep GalenoJed

\ a feipfo pariter de hifce morbis fetibens diffen» 1 tire. Galenus enim qué Paulus etiam fequitut \ ait anthi acen ex fanguine mclancholico fetuen ' te genetati atq^ideo a pullula aliquando incipe

K 5 te,ali*

NICOL.’ LEONICENVS rc, aliquando fine hac, deinde quandam aitolli punulj,qua difrupta fimilitcr vlcus cruHofuni fit. Eade veto de pruna,vcl igne pfrfico,quO' dam in loco fcribit Auic. libro. f quarto int« initia fen. tcrtiæ capite de apoftematibus amp;nbsp;pf fiulis, in hune modum * At vero ex fanguine groflb, malo, fiunt fpecics exiturarum malarU nä fi ci^ malitia vehemés fiat amp;nbsp;ipfi^ ambußio proueniet hcrcfipila,amp; cueniet combufiio, Ä crurta,£C deterior efi ignis perficus. Hoe enit” in loco A uicenna de ignc quidem perfieo vide tur cum Galeno con(cntire,fiquideni ignis p« ficus idé genus, coit cum anthracc deque Ga* lenus agit libro. xiiij. artis curatiux, quetnad* mods ex ipfo confiât Auicenna,qui libro quaf to capite de vlceribut ait, vlcus corrofiuum Ig' nem perficum a Galeno nominari, vt etiam «lt; muleis tranfiationibus confiât, quse anthraceiH ignem factum vel perficum interpretantur. De herifipila vero idem Auicêtia aperte a Galeno difcordat, qui vult herifipili non ex fanguine craflb,qualis cfi melancholicus,fed potius tenu iffimo gencrari,vt confiât ex cius verbis, libto i). artis curatiuacad Glauconem de vero herin* pelatefcriptis. Poftmodum vero Auicenna in co quarti libri capite quo de pruna atq» igne fico tra dat, licet cafdem fcre notas in pruna ^

DE MORBO GALLICO

Igne perfico fcribat, quas Gaknus ac Paulus in anthrace ßue carbone, pullulas fcilicet corro ßuas facientcs accidereefcaram, quakm facit accidcre cobuRio ÖC cautcriü,vult tamé tä pru nam, quarn ignem perficum, ex cholera citrina generari, qua: fi verba cius attendimus, ex fan* guinecholcricooriginem traxit. Si autem mihi quod etiarn ab initio expoftulaui, hoc in loco conceffum ab ijs, qui nihil nifi eleganter dida* turn audirc patiuntur, amp;nbsp;verba potius q fenten tias confeftantur,vbi de arabum medicorü opi nionibus difputalur,fcruarecundcm aliquando modum loqucndi quo medici pafTim iuniorcs vtuntur,pro flauabilecholeram,pro atra mela« choli5,pro hcrifipilateherifipilam,6C plu ra alia nomina Barbara vfurpare,ne fi alijs q ipfi voca bulis vti voluero, non tä videar latinitatc affe» daße quantum verborum ffudco bonos autho res oppugnarc tentafTc. Materiam itacp prunæ vel ignis perfici,apud AuicennäcHe chokram citrinam ex chokrico fanguine genita indicant ipfius Auic. (vt nuper diximus)verba quæ ita fehabent. Et vnufquifqt amborum tlfc^ pruna q ignis perficus eft de cholera citrina adurente permiffa melancholia:» Et paulo poft tn atra* tione eorundc morborum Auic. pricipit fieri phebotomiä aliquädo vEp ad (yncopen,vt fan R 4 guis

NICOL. LEONICENVÎ guis cholericus euacuetur,qui quidcm curatif’* nis modus nefcio quantum rationi vel etiâ ipi* Auic.conueniat, quifanguinem efle frenS cho krat vbiflp infinuatÄ pnmo libre cauendö «Hf admontt,nc fuperfluafanguinis miffione ïgrU ad humorum cholericorum ebulitioncm perdu camus. Qj-jare fi dus alijs in lotis doétrina fe* quimur,in morbo ex cholera fuperante feu fau guine cholerico faflo, phlebotomia noneópe' tit vel non tanta vt ad lyncopen vfep perducat' nam amp;nbsp;Galenus ipfc qui tam audaci remedie adOipulatur, non nifi in tribus difpofitionibuS vfqi ad animi defedum fanguiné detrahit, vel fcilicet in maximis phlegmonibus, vel febrib^ ardentifrimis,vcl doloribus vehcmcnlifTimis. Quaru nulla adeü in co de quo differimus mot boTi enim fanguis cholericus fit luperabundas quod clTe in ignc Petfico innuit Auic. no phie gmoncs faciet,fed potius herifpilas etiam extj« ntas, vtinquit Galenus lib.i) artis curatim ad GIauconem,vbi inter phlcgmoncm atep herif« pilas ponit diPTcrentiam-Veri autem herifipila tiscalor immodicus,vt idem Galenus fentitli-ix.artis curatiuae,non aliter q aqua frigida epo ta curatur.Sic amp;nbsp;quatcunep aliar febres, ex cho* IcraCjVcl per fe vel fanguini midar feruore gene rantur^nuUum magis prafentancum habent re« media

DE MORBO GALLICO Wfdium,q frigidæ aquæ potioné. Vnde Auie» hm in curatione herifipilaf,q etiam caufonis vi fus eftdubitare an in cis fanguinémittcre opor te3t,nçdum iulTcrit ad fyncopcn vfcp profundi Hoccnim remedium in his foliim febribus c5 uenit qux ex multo fanguine, vcl cbulientc, vel putrefcente generantur,quales illæfuntquæ p» prio nomine fynochi nominantur, fed ncq? pro ptcr intolcrabiles dolores (hi enim in hoc mor» bo non adfunt) tanta fanguinis detradio ell fa cienda, quod fi etiam adefTent didinguendum foret, vt inquit Galcnus in expofitionc aphor. Quæegeruntur non multitudinem confidera» re oportet an phlebotomia vel potius purgati« onefedari deberent,nihil aliud ex his verbis in finuans,nifi quod vbi humor alius a fanguine, facerct fua vel qualitate vcl quantitate doloré, purgationem effe prxferendam,quod videmus cundem Galcnum in omnium morboru præci put cholericorum curatione vbiq? obferuafTe, adco vtin commentarils lib. if. de humoribus, etiam in plcuritidc cum fit ex humore cholcri» co damnet phlebotomiam, qui tarnen plus in hoc q in vllo altero morbo^lioquin videturp bare. Apparet cnim amp;nbsp;ipfum quern admodum ‘etiam Auic*nimiam humorum cholcricoru in» fiammationem vbiqt euitare,qui$ hanc in ignis

R ÿ pcrlici

NICOL. LEONICENVS perfid curarionc Auic.non caucrit, docens afi* quando in ca vfep ad fyncopen fanguinem eus cuarc. Quid quod ctiam Auic.in pruna vel ig* ne pcrfico prohibet fcalpcllationcm profund! quando materia ell dediuis ad cholcram, H» enim amp;nbsp;iplè vtitur verbis,amp; tarnen capite fiipj riori vbi agit de formica,fuafcrat ex Galcni co filio extirpate formicam cum aliquo qd fit fieu ti cmbula amp;nbsp;extremitas pennae aut altcrius rei» cuius extremitas fit acuta, q poffibile fit dcglu* tire formicam. Atqui hare extirpatie formier » diligenter infpicimus mul to dl violentior qd fcalpellatio,vt fihanc timet Auic. quando ma* teria dl dediuis ad cholcram multo magis tak qd faccre debucrit formidare in morbo ex ml teria nondediui ad cholcram,fedmera cholera vt ipfe opinatur procreato* Ego quidem puto Auic.modo falua tanti viri reucrentia dicereli ccat,morbos amp;nbsp;natura disantes atep corundem curationes pleruncp confunderc,vel vt eifdem vtar verbis,quae ipfe folet aliqhin aliorS repre* henfione vfurpare,capituiü in cap.poncre, quÏ quidem confufionevidetur in tribus capitibus de herifipila, de formica, O' de i^ne pcrfico fe confequentibus praccipue f«ifrc( nâ vt nos etiï runde (cruemus ordincm)capitc quo agit de he rifipila inter esteras huius morbi notas häcetiJ ponit

be MORBO GALLICO ponit qd côburitSC fua virilcntia veßeat. Haeç autein(vt ita dixerim) veficatio maius propria lt;11 akeri morbo de quo agit in fequenti capite, quem ipfe formicam miliarc, Galenus vero ac Paulus herpetem cenchriam ideft miliarem, ca potifTimum nominant ratione, quod ferpit atep incuteveficas fiue pullulas milio fimilcs exei» tat fed etiam medicinæ ipfæ quas adhibet Aui. adherifipilam fuper cutem cxiHcntcm funt qug a Paulo fcribuntur ad formicam miliarem,fiue fvt eius utar verbis) ad herpeté vefficofum vel puUulofum. Hacc enim funt Pauli verba. A d herpetem vifficofum fcoria plumbi ex vino au ßrocotrita mox illinita cataplafma ex folijs bc *æin vino deco Ais fuperponc. Auic.autem ad Pauli,vt vidctur,imitationem ita fcriplit. Et fi fucrithcrifipila fuper cuté curetur ex fcoria plu* bi cum vino pontico cum folijs ficlx bullitar cu Vino. Modus autem loquendi Auic. non parui poteH diligenter infpicientibus faccre dubitati onem,quum enim inquit. Si fucrithcrifipila fu* p cuté videtur ex his verbis innucre poffe ctii aliter q fuper cuté fieri herifipilam. A tqui Aui* cenna fuperius inter phlcgraonem atep herifipi lam faciens diffcrentiam,ita feripferat* Et apofiema herifipilx non fit nifi in co quod apparet de cute*

NICOL; LEONICE N VS Quart nifibare dubitatio foluatur, non parus fufpittorelinquctur, quod medicinï, quas hoc in loco adhfrifjpilam (cribitAuic altcri pctius morbo,hoc ell formic«miliari conueniOt. Sed amp;nbsp;verba (equentia Aui, hocipfum apertifTimc monftranr.nam ftatini fubinfert.Et curetur cU ro in quo cd refolutio fit exiccatio fortis cu in* frigidationc. Nemo autem nefeit, nifi qui tritu illud in medicina principium etiam ignorât,co traria.f contrarijs curari, hcrifipilemcrbo eali* do 0lt; ficco fortiter exiccantia non compctere» Qjiod ipfum Gentilis animaduertens inquit Aiiiccnnam hie dupliciter intendere. Primo cp ponit abfolute medicinas qu« com petti t in da* tu; Secundo q? hie ponit medieinas, qu« cope* tunt in herifipila vlcerata,qu« funt nimis fortis exiccationis. Nos veto ex hac ipfa refpofione illud confefTum habcmus, quod contra Auic. probare nitebamur, cas.f.quac hie ponuntur ab iplo medieinas,no herifipile,dc qua agit in hoc C3pitc:ftd alteri potius morbo, de quo tradat in fcquenti formic«.f vt miliari, vcl corrofiuac conucnirc : nlherifipila vlcerata nihil alluded nifi herpes exedens apud Gale vt idem Gale, lib.xiii) artis curatiu« tedatur: herpes autc co* medes ed formica corrofiua fine vlcerata apud Aui.Quod veto non diHerat herpes comedés de quo

DE MORBO GALLICO

de quo agit Galen.a formica corrofiua,dc qua fcribit Aui. vidcre licet exhis qua: Aui. quidé de formica: corrofiuae.Gal.vero de herpetis co medentis curatione eadem ambo prxcipiunt, hac enim funt Aui.verba: Via autem fecundu quarn curatur formica eft, vt ca qua: ex ipfa cü corrofiua alicnetur ab humedationequam iam adminifiraßi in herifipila.humedatio enim no eft conueniens in vlccribus.Galc.quocp a quo lumpfit Aui. in eandem ferefententiam fcribit lib.ij.artis curatiux ad Glauconem. Herpetes quidem quantum ad totius corporis curationê fimili modo quo herifipclata curare oportet: quantum veto ad locum ipfum affe A um, non «dam fimilitcr:omnes enim qui exefi funt refri« gerari quidem dcfider3nt,ficuti ü'alijatqt he» rifipel3t3,nó tarnen ea medicamenta qua: prx« ter id quod refrigerant etiam humedant patt» untur,fed ex ca fob ex refrigerantibus qux fi» mul exiccare polTunt admittunt.Hic Gal.fieu» ti Aui.in cura formiex corrofiux, ita in curati« one herpetis comedentis prohibet humedati» onem,quam tarnen in herifipclatis probat,atcp ideo ide Gal fubiungit-tNon igitur necpladu* cam neq? polygonium, neqt ex tlagnis Icnticu* Iam,vel palufirem Iotu,vel anthylium, vcl ply* lium,vtl portubc3m,vel intybum, vcifemper» uiuam

NICOL. LEONICENVS uiuam vel talealiquid quod poffithume^arCjq herifipilatis aunt oportuna oportet adhibere. Sedhicnonparuusmanetfcrupulus, quia b** ipfas herbas vel magnâ earum partem in prin* cipio formica corrofiua probat Auic. ita fai* bens. Etadminiftra in principijs eius.fforun* ca corrofiua( de ea enim fiatim fupra loeuW* erat)ficuti laducam O' nenufrare amp;nbsp;femperuj* uam Si volubile Si portulacâ vt videatur Aui« fibijpfi manifeße rcpugnare,fi enim vt ipfe pau lulum fupradixerat ea qua debetur herifipil® humedatio fugienda eft in curanda formier corrofiu3,cur poßmodum laducam femperui* uam O' portulacam,quas Gal.lib.xiiij.artis o’ radua ad herifipila quidam laudat curationeW libro veto fecundo ad Glauconcm propter ea» arum humiditate in herpete exedéte cenfet eui» tandas,ßatim Auic.in formica corrofiua prin cipio comendat, vel iubet adminißrari.Non fo las inqt Gentilis,qui hanc in verbis Aui repug nantiam vifus eß animaduertere, fed cum alijî cxiccantibus mixtas vtputa lenticulam quacß frigida Si humidacum fempcruiua qua eß fri» gida Si ficca, quanq idem Gentilis non de for» mica corrofiua,fed ambulatiua, in qua ficuti in qualibet alia formica ipecie fccundum ipfam aliqua eß viceratio atep ideo humiditas quad« bet exiccari moueat dubitationem.Sed curob

DE MORBO GALLICO fecro ad formicam fiue corrofiuam fiuevlcera» tam tails mixtio fit neccfr3ria,quafi non inueni« antur herbac fimpliccs quï fimul habeant turn exiccandi turn etiam refrigerandi poteOatCjaut quafi ca fola quæ humedât poffint refrigerate. Ipfe quoq^ Auic-poflmodum ficuti etiam Gal. cas quae vtrumep præftant effedû quae.f.«que exiccant atep refrigerant memorat ficuti arno» glofram,rub0,amp; lentem quibus mille aliae pel* fint fimiies reperiri. Quod fi etiam eacdem,for micicorrofiup fiue vlceratx compctunt medi* cinaf,qux etiam herifipile frigide, f.modo non pofTint humedare ficuti neqi calcfaccre, cut Auic. volubilcm herbam ad ealiditate, vt ipfe fcribit fecundo fui operis libro, alijs refrigeran tibus adnumerauit ? vt tarnen hxc copctat, qm a qbufdä cenfetur frigida,n5 vdeo nifi (vt inqt Gentilis )hae quas fcribit Auic. medicinx non per fe folx fed miftx co ali,s recipiantur, quo* modocx mixtura humedantiû ac refrigeranti urn,Bat medicina eux tantû frigefaciat ÔC exic cet,qualem exigit formica corrofiua vel vlccra ta qux vt morbus calidus frigida folü fine cali* dis quxrit,vt veto vlceratus folü ficca fine hu* midis, in quo quidê morbo Gal.ctiâ Hrychnu «i.folanû refpuit quia non habeat fufficientem ficcitatem, Auic.veto eandemberbam non pro bat nifi fied quafi viridis polfit humedare.

NICOL. LEONICENVS

Si ergo humida cauebat, cur laducam O* nenu far öl Icnticulâ aquæ, fimikfep herbas humida# ctiam alijs ficcis admixtas approbauit .^ Nrep tarnen puto,qd Gentilis credit,eum fuifTcAui intclledum, vt ürnperuiuam pro herba ficca,4 alijs humedantibus debeat adiungi, hoc in lo* co nominauerit,quoniam eandem herbam Ga. libro ij.artis curatiux ad Glauconem alijs ad* numerat qux herpetem comedentem non folu pofluntrefrigerare, fed etiam humedare, qui# enim idc Gal-vj-defimplici medicina lib.fem^ peruiuam frigidam acficcam datucrit,pluriniU th illi tribuit frigiditatis,minimü veroficcitatis immo in ea vigere aquofam fubfiantiam plane affeuerat,cuius ratione vt arbitrer in fecûdolib quem diximus arris curatiup ad Glauconé,qua do herpes fuerit vlccratus,ftmperuiuam vnani cum alijshumedantibus improbat,ficuti iplani herifipilatis conuenire fatetur.nâ licet fada ad corpus temperatum(ficuti fit in cxteris medici nis collatione,libro quem diximus de fimplid medicina fexto,fempcruiua frigidaöC ficcaher ba dicatur, eadem tarnen ad hcrifipilas morbu calidum ac ficcum comparata, fccundo lib. ad Glauconem )frigida atq? humida reputatur,lt* cuti oleum rofaceum amp;nbsp;refrigeratos calefacerc, ÖC cakfados refrigerate ab codé GaLkribieuf libre»

BE MORBO GALLICO

libre ii(.de fimphei medicina, quae quidem «f» fciftuum diuerlitas vt etiJ ibi fcribitur his præ» cipuedaturmedicinis qux parure a tempera* inentorecefTcrût, qualem effe diximus fempui» uamherbare in Gecitate, authore Galen, fexto bbri de fimplici medicina voluminc.Hanc ve* ré ad diuerfa corpora comparationem no ani* wiaduertensRabiiVloyfes,aufus eÜ notare Ga lenum quafi lib.ij.artis curatiuæ ad Glauconê contraria de femperuiua feribentem, quxlibro (quem diximus)fcxto de fimplici medicina fu* per tadem baba afTeuerat.Nos veto de hac te» pugnantia fententiarum falfo obieda Galeno plcnius alibi diximus, vbicundem Galcnüdc« fendimus contra Rabi Moyfen, principi medt corum etiam in plœrifqe aliis infeftum. Aliud veto Gentilis fuRugium dicentis, quod in prin cipioprincipiante formica: frigidaSC humida cornpetunt,quia licet ibi fit aliqua vlccratio,no tarnen corrofio adeft,eifdemquas fupra pofui* mus rationibus improbatur,atcp co m^is,qm a Galeno in.ij.artis curatiuæ libre ad Glauco* nem, quolibet vlcera etiam in fumma cute exi* ftentia egere exiccantibus Hippocratis audo* titate monftratur.Sed vt etiam antea innuimus cû Auicennahis verbis vtatur, amp;nbsp;adminiGta inprmdpijs dus, hoc verbum dus nihil aliud

S potefi

NICOL. LEONICENVJ

potcH referre,nifi formicä corrofiu3 de c[U3 As tim fupra fit ferrno. Neep vero ilia ratio conuin cit,qu3 gdam addiixerut pbarc volcntes Aul. intclligerede principijs formica: ambulatiut, no 3utc corrofiux, qm pofica fubiungit, amp;nbsp;dl timetur fup eä corrofio, eu in formica corrofi* uafvt inqunt)no timeatur corrofio, qux ü ad« fitted potius in ambulatiua,quafi non potuerit Auicennaprius feriberecurationé formica: cor rofiux, deinde doccre, anteg formica: corrofio fupucni3t,gbus remedijs fit occurrendû. Mihi vero maiorc faciunt dubitationc remedia qua* dä,gbus vtitur Aui. ad prohibendicorrofionê ficuti aqua quf curritex ligno vitis humidocU aduritur, amp;nbsp;Her eus ouiû cum aceto, amp;nbsp;fiercui vaccina eu aceto, qua Dinus ipfc extranea dît confitetur,neq; multS ad prohibendâ corrofio* né proficcre. Ego veto multomagis extranea exifiimo,qux fiatim port ab Auicenna,fupcor rofionéiâ apparente imponuntur, ficuti fuccö cuemneris afinini,^ fal, amp;nbsp;fel hirci, Si ruts cS nitro Si pipere,ôi nitrû eu vrina pucri,quîe cia tarn priera,^ ctiâ (cqucntia,n5 formica: vclam bulatiuæ,vel iam corrofiux, fed tollendis poti* verrucis conueniunt, vt patct ex Pauloeifdon vtente ad tollenda quxdam genera verrucaru, qux Grxci myrmecias acrochordonas appel* lant,

DK MOR-BO GALLICO hntjVt rtiam ex Auicenna confiât qui de non* nullis coro in curatione verrucarS meminit, Si varijs in locis vbi de earundem raedicinarutn proprirtatibus agitur valere cas ad verrucas, non aute formicam ambulatiul, vel corrofiuï Infinuat. Sed hoc quidé capitulum de verrucis in capitule de formica male fuifTe ab Aui.po» fitum, amp;nbsp;caufam ctia huius errorisin fequenti* busplenius apericrnus.lllud nunc probafTefuf ficiat Aui.hcrifipilam pro formica, amp;nbsp;formic! pohcriftpila, no fine magna confufione acee* pinè,qu3ndoquidé qui erant heridpilz remc* dia refrigcrantia. f atq? hume dantia, eadé for* niicïcorrofiuac accomodauit,quac vcro formi» w competebant vel corrofiuar,vel miliari,mul hgt;ni.f.exicc3tia,harc retulitadherifipilam. Sed A^oniam fupra monllrauimui medicaments fortiter exiccantia fcripta ab Auicenna ad hc* tifipilam fupra cutem exiflentem a Paulo fu» ilïe tranfumpta,3n etiam fideliter tranflata fixe* lintfvideamus, fic enim non fimplcx,fcd mul* tiplex potius error indicabitur. Vnum ex hit temedijs fortiter exiccantibus,de quibus fupra fadacfl mentio, ita habetur apud Paulum. Lan» antique illotæ circa tardam combudat drachmas duodccim,ccrp drach-vigintiquinep fcotiz plumbi acetabulum medium fepi capri*

S a nbsp;nbsp;nbsp;ni put

NICOL. LEONICENVJ

ni purgati fit loti in aqua, j.xxv.olci mytttni.f. v. Altera huic correfpondens, apud Auic.fcri' bitur in huncmodum:Lanæ veteris aduftæno lots pondus.j.xij.y.carbonis de cortice arbo* ris pini tantundé cerac. j.xx. fcoriac plumbij.v, fepi caprini veteris abluti cum aqua.j.xv. olci myrtini.i.v. ft pondera quidem medicinaruni notata in Auic. compofitionibus non omnino quadrant cû alteris qus in findlibus apud Pault; lum eópofitionibus inueniuntur non eft, vf ar* bitror,magnipendcndü. Illud multo magis cd confiderandum ab hts prxfertim,qui quandam veluti diuinitaté tribuunt Auic. in cuius libris de medicina prafertim nullum poffe inuenirift rorem arbitrantur, quo pa ét o Auic.in nup di* da compofitione mifceat carbonem de cortice pini, quem tarnen Paulus in fua compati cino prxtcrmifit.Eftinquam,vtcxißimo,diligctiui examinandum,an Auic.vel aliusdeliqueritno ua atep inaudita medicamenta veterum compo fitionibus adiungendo^ veluti carboné decor» tice pini,de quo quidem carbone nulquâ kri» ptum inuenitur, quod vllam habeat in medici» nis ad herifipilam,vel formicam efficaciam. Hunc auté non ené nofirx tranflationis error! teÜem faciomiro na prsditum iuuei

tuanO

DE MORBO GALLICO tuanum,qui vt femper fuit omnium bonarum artium ftudiofifTimuSjita nuncmedicinac totu# infiftit, ad qua fidclitcr pcrcipiédam no modo Latinos amp;nbsp;Graccos, fed etiâ Hebraos,atq; A« tabes adhibet praeceptores qui a me eodem Pa* tide prxfcntefæpius requifiti in his locis pracfer tim in qbus Aui.a Gale.ac Pau.no paru diflen tire videbatur.vt verba Aui.ficutiin cord iacct lingua mihi interpretarctur cunde fere fenfum tetulcrut, quf etii nos in noftro habcmus Aui. Vnde in earn veni fententiS, vt multos qui no folumin noftris,fed etiam Hebraroru atcp Ara bumlibris,non inueniuntur errores Aui.ex pri tnaGræcorS authorumfquorum fententias ide Auic.vndequaop colkgit) fada in A rabica lin guam conuerfione fumpfifTe occafione: nam SC hunc iplum de quo pauloante loquebamur er* torem non aliunde q ex verbis Pauli male intel ledis traxifTe originé facile poteft vnufquifqi perpedere.Cum enim Paulus ita fcribat: Lanae veteris circa tedam c0buftp.?.xij.crcdidit Aui. vel potius ille qui male Paulum in Arabicum fermonem transfcrendodedit Auic.crrandioc cafionem, tardam quocp fiue carbones ex tarda exuftaderelidos in eandem venire compoftti* onem,atqtideoitanotauit. Sumatur lanarve* teris adußae non lotz pondus drachmarum.xi)

S j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;ft «

NICOLE LEONICEMvs lt;?*femis, carbonis de cortice pini tantundé ff* tore fane fatis ridiculo atep aliquando future pe riculofo, fi medicinx ctia qux deuorantur, vel bibuntur,ponq fucrint fuper igné quandoep pa ratx, carbones qui ex eodem igné remanfetint, in fuam quoep focictatem rcccperint,tale enim quoddi Het in compofitione relata ab Auic.fi vt ipfe docet ad lanam exuHS pqua portio car» bonö ex teda circa qua fucrit exuüa adijciatur. Nemo autcadmireturcââprxcipue lanam qu« circa txda fucrit exufta a Paulo in ea qua dixi» mus copefitione probari, fuit enitn queddatn apud veteres in coburenda lana,quæ nÓ nifi co bufta ad vfum medicinx vcniebat, artiftcium: cuius eti3 Galenus,fed multo plenius Diofco* rides meminit,q inter exteros lanam cÓburédi iT)odos,hunc quoep tradit. Alij difponétes obe lifcos fup vas fidilclatu os habens inuicé di* riantes er (uperimponentes fcandulas erlanaJ alternatim leuiter ex txdis paruis fuccendunt, vbi vero lang fucrint cóbunp tollüt,et fi qd pin cue vel pix ex tpdis paruis defluxcrit,fimul tol lunt atep rcponüt,amp; hoc eft cp Paulus vult, la» ni. fit a vt docet Diofcoridcs vfta,n6 aute car» bones de cortice pini in ca quä fcribit adherpe té vcficofumcopofittone comifeeri.Nuc ad re liqua explananda tranfeamus in qbus vidrtuf

DE MORBO GALUCO Auic.aliquanto maioré vcI etiam pcriculofiorc feeiiïc confußong mox ad ignem perßeum, de lt;juo precipuc di(putabamus,in quo morbo pluf qinciteris fuit Aui.pplexus,reuertcmurgt;Scio tarnen me non credéda feripturû bis præfertim qui pofthabitis rationibus fola nomina ac feti* bentium authoritaté ftquuntnr, qui fc aücui ita sddicunt autori vtproprios fenfus deftruentes tnalint alteri q fuis oculis credere. Nos fupra quü exfenfu ip(b turn etiä Diofeoridis authori täte,cui etiam ex parte confentit Auic. probaui Wus cupatorium habere folia cannabis vel pen taphyllo fimilia,fruflu paruS,q exiccatus vcfli bui adherefcit, effe deniep cupatorium herbam iHamquana nos vulgo agrimonia nominamu» Auicenna vcro idem cupatorium aliud quant ag’injoniam cfTe fignificat,quum ait cupatoria herbam aromaticam habentem folia canna bis Si florem ficuti nenufar. Confiât enim her« bam vulgo, agrimoniam nuncupatam neep effe odoratam neq? habere florem ficuti nenufar, im tno ita exiguum vt vel nenufari vel eius flori eolatus nullam ipfius habeatfimilitudinem. Cui igitur plus hac in parte crcdcmus,Diofco* fidi ne, An Auicennae? inquiescuinoflracta» dedit medicine pricipatö. Atq Gal.vnaop ipfe S 4. Auic.

NICOL. LEONICENVS Auicmna in hac parte medicins,quæ de medi camentis fimpllcibus agit, primum locum Di qlcoridi tribuunt Sed fac authoritatc cfTe pa* rem. Vbi tu mihi Auiccnnæ patrone herbain inuenies.aromaticam folijs canabis flore nenu* faris qua lit verum cupatoriumf ficuti ego tibi altera alTignauijta Diofcorides,Plinius,Serap* fuper herba eupatorio defcriptionibus congru entern,vt nifi malis videri cecus,q fateri Auie» in veris eupatorij notis defignandis aberraffe, nullo modo negate pofTis herbä,quam nos vul gato nomine Agrimoniam vocamus/lTe vete* tibus cupatorium. Quod fi forte mihi conceflè ris, id quod multi etiam ex medicis iunioribuî non diftitentur, Auic.non multam habuifle fini plicium medicamentorum notiti3m,non aduct tes fortafT» te eadem concefnonc,dimidiam fei entic partê Auic. detrahere, qua: tota vt inquil Gal.libro,i|.de Crifi ex duabus conftatnoticijs altera fubiecti circa quod medicus opcratur.ah tera illoru quibus veluti inflrumctis in fuo ope re vtitur. Cur vero fi in his in quibus veritas ipfâ fêipfam contcmplantibus o Hert vbi vigct fenfuü iudicia, Auic.errafTe concedisnonfque in rebus magnis abitrufis atqi reconditis labi illum potuifTe fatcaris Tu tarnen crede quod Iubct,no5 paucis ifta fcribimus SC folis amatori

DE MORBO GALLICO

bus veritatis. Si non apud malignes atep impc rites, fakem apud probos ac dodos gratig ve fperamus confecuturi, forte etiä apud xgrotos (pos fortuitsc medidnx pcriculo libcrauimus, cü herba in fofTatis nafcentc,quæ quid fit a me» dicis ignoratur, hactenus tarnen a pluribus ere» dita ed effe eupotoriu, ne fy^rupo ex cupatcrio atq(alijs copofitionibus adiungatur,modo fint qui nobis fidem vclint præfiare, prohibcmus* Sed amp;nbsp;altcro multo fane maiore periculo, vel etiatormentomifcros mortales liberemus, qd audio malo fuo fato fenfiffe nonnullos, qui hac tempeftate morbo gallico laborarut. Neep eni defuere medici, qui pullulas quae in codé mor» bototumaliquando occupant corpus quibuf* da ferteis inOrumentis extirpate tentarint,nixi (vt arbitrer) Auic.authoritatc, formicae ambu» latiueamp;corrofiucpurtulas, embulaêC pennas txtremitate,vt lupra quocpnotauimus,euellen» tis,quod etii mifteriü,G dijs placet,neep Dinus in tali curatione improbauit, amp;nbsp;Francilc.de Pc demontium, plurefep ali) Auic. fcquentes, fuis fcriptis inferucre,aiuntqi ipfi vna cum Auic.id e!Teconueniens.f.Gal.opinioné. Scd vbi obfe» cro vnq Gal.pullulas ex humore acuto choleri co fa das talib^ inflrumctis iuflit cxtirparilGal inqquivbiep medicos crudeluer attp imperite

S y medi»

NICOL. LEONICENVS medicantc»,voc3t humanx nature pnicié.Q^ veto (cnius autrudius medédi genus pofTitcx* cogitari,^ morbu non alio magis noie q qa ex ulcérât infeHanté, etia vehemetius exulccraref Falfoigiturinqt aliqs, Aui.GaI.allegauit,iieq» vere neq? falfo, fi tarnen locS confidcrem^ vbi a!legautt,diccrc aufim falfo allcgafTcjCal enim jd artificiu ait ene conuenicns,non ad tollend! formici vel miliare vel corrofiu5,fed qddipo' tiu8 genus veTrucarü,qua$ graeci myrmecias.i. formicas appellant* Natus eft ergo error Auk-cx nois ambiguitate, qa emgrxci puftula$q(* di ex humore cholcrico genit38,folâ cuté occu Nantes,atep enä ferpetes ab hac ferpendi nature .rpeta vocant, Arabes quoep a fimili ^prictate eafde puftulas formici noiarunt.Sunt veroetii qdam genera verrucarü,quar grarci myrmedas noie fumpto a formicis appellant, quia fenfuni quafi fint morfus formicaru patiétibus inferul ha# quoqt verrucas arabes ad grarcorü imitatie nem formicas nuncuparût, quo fit vt verbum formica apud Arabes duorum morboru gene» rib9,qui8 natura differetib^ accomodetur, Aui. vtrâcp formica ti ^puftulis cholericis q eti^p verrucis accepté, atep vtriufepmorbi curation? in vno capite copulauit,fed alter ex humore te* rui ac choleric© fiat,alter excrafToacrneUcho» Iico,3tqp iÓ vt ghe diftiguutuTjita diuerfum g»

^^ MORBO G ALLICO nui curationis exposât, puftulæ fiqdc cholcri* Cf vel folatoti^ corporis purgatione vel ettam «mplalirisfuplocû aftedû impofitis,nun^aût wanu curâtur,verruce vero vt docctGa.li.xnif a«!s cura.cû alij$ inOrumetis tu ctiâ penna, ita adaptata vt totâ verrueä fua cauitatc eóprehen dat atqt adeo firmiter hf reat, epeadefup a da verruca radicit^ euellatur,qiic efia modu docct Aui li.iiij.ca-de verrucis,qué paritermodù vc telocoillo potuil ad G abautoré referte,fed vbi oportuit Ga.citarc tefie ibi eius tefiimoniû pre termirit,vbi vero reticerc,qm nó de verrucis fj formica poti^ eorrofiua curada agcbatur pperi allegauitiHuc vero tä multa q diximus de Au multos in vnu morbos confundente, oïa tende bant,vt ofiederemus ipfum ftmili atep aliquäto maiore in pruna atq, igne pfico vfum fuilTc c5 fiifionc ne quis forte fufpicetur nos in t3 longis digrefTionibus ea q nihil ad propofitum noftru plincntconqriuifrc,quó em probate intendere remus,morbü gallicü non ene igne pficum ois vero de quacunep re fumitur difputatio debcat a definitione vt ait Ci.,pficifci,necefratiü habui m’ antea ondcre q» non collaret apud Aui.qd effet ignis pfic9, aliqh enim ipfum ex fanguine craffo et mcUcholico ingt ghari, vtét antea ad monuim^, aliqh veto ex cholera pmixta meld« eholix, Ä nuc igne gficü idem genus faciteS

NIC OL. LEONICENVJ pnina,vt cum inquit.hæc duo nomina fettaflit abfoluta funt fupcr omnem puHulam corrofiuJ vcficantem,adurentem, facientem accidereef» C3rarn,qualcm facit acciderccoinbuflioamp; cau tcriumunc vero diuerfificat,vt cum inquit: prU nam effe magis melancholici,ignem vero per* ficum magis cholcricü, quan dorp trahit ipluffl ad formicam comeftiuam, vt cü ilia fcribit, fi^ quandoep abfoluitur nomen ignis perfici de il* lis Paper quo eft illic pullula de genere formief comeftiuæ 3durens,verican$;qu3ndoq? ad for* inicam tris fer t miliarem, vt cum fcribit in hue modumrEt quandoep funt cum formicärfped* ebus er miliaris mal«, febres vehementis eali* ditatis pcmiciofac.Quafi apud ipfum Auiedg* nis perficus amp;nbsp;formica miliaris non différant) neep multum referai, vtrû ignis perfici vel for* mica: miliaris figna manifeßet^ er fanediligf” tius intuenti formica miliaris amp;nbsp;ignis perficu# nihil aut paru admodum diffcrunt apud Auie» funt enim in vtroep veficac milio fimiles vclud Rafts,Paulus atcp Gale-lib.xiiij artis curatiuat, , confentiunt.Quod fi Auicennä ftquimur,non i modo forma, led etiam materiaeade in ambo bus morbis reperitur, quoniä tam ignis pfimi q etiam formica miliaris fccundum Auic.fiunl ex cholera permixta melancholiac nifi forte lt;1* dise

DE MORBO GALLICO

«Wnit ad faciendam formicam miliarem non o'am fufficercmelancholiâ cholera: adiundi: ‘foi^uper etiam phlegmarequiri;hoccriim ve “ffinnucre Auic.capitedeformicis miliari ex ^bis illis, NecefTc eft illic e(Te ex melancholia phlegmatc quac admifcetur cholera:, Scd cu •dem J^uic.ficuti Gale. ex folo phlegmatc mi» ^io cu cholera candem formicam miliaré gene tarialiquando fateatur, cur non itidem melan»

fit-multt quocp medici Juniores opinätur pque vna ficuti ex altera mixtione formicä milia* ï«n procreari. Quare 6C ignis pcrficus amp;nbsp;for* *ï'gt;ca miliaris,in eadé non modo forma, fed ÔC materia ,fecundura Auic*fententi3 conucnient, quanq forte quifpiam illam afTignabit diuerft* tatem, quod in ignc perfico materia cholcrica fit magis 3duna,q in formica miliari.Cur veto hoccumipfactiam fua caliditatc veficas exci« tft,amp; vt inquit Auic febres faciat vehcmctis caIiditatis,3tQpidco pcmiciofas. Febrisautem, amp;nbsp;alia accidentia, quæ in formica miliari Aui. noiat,funt ignis facri feu petfici propria, quern etiam prunam appellat Auic.ad imitatione Ga leni, qui eundem morbum «y.xiiij artis curati* ux volumine, amp;nbsp;multis ali js in locis anthracem vocat

NICOL. LEONICENVS

Vocat,quo in loco idcGatoiahpcde anthrart rcfert.QjJæctiâhicrcribit Aui.dc formica ml» liari, lt;^ vcj Febres habet vehemetis ealiditati», amp;nbsp;cp nt aliquädo excifdécauGs ex gbus fitpe ftilentia, amp;nbsp;qgt; alTimilatur in colore phlegmon^ inagis tame ad atru declinantc.'quare no terne* re hoc in loco Dinus dubitauit, curcu Auic.ln hoc capite intendcret de pruna fiC igneperfico agcre,Ggnatame fonnicat miliaris iiC non ignis pfici, vt cuiq non abfq? ratione viderftur,ex* prefferit ^ Soluit auté verba Auicennx in hunc modu exponendo Et quadoop funteufpede» bus formica:miliaris.i.cu pruna amp;ignepfiwlt; quae pofTunt abfolui (up fpecies formiez milia ris mal». Hæc veto folutio mihi no placet,neep videtur ipfi Dino eße confentics;n3 cû quatuor ponat Auic.modos, fuper quos abfoluiturno* mëprunp amp;nbsp;ignis pGci,ex qbus quarts eßma gis fppitius fccundu Dini expofitioné/ur huc tacuit Auic.6C aliû minus propriumemoraui^ volés tn ea q ta igné pficQ ppric fumptu q edi prunâ comitantur oGedere^quate cû Äuiefub noie formiep miliaris, fcribat propria accidétia ignis perfici 0( prune, vel no difrerre prunâÄ igné perficû a formica miliariexiGimauit, vel magis cö hoe ö cû alio aliquo morbocóuenire Idé tamé Aui.fuperius cap.de apoGematib^ei puUu

DE MORBO GALLICO pußulis, igné perficû non formica miliari, fed potius herifipilc,in nature vicinitate confociat, vbi ita fcribit: At vero ex fanguine grofTo mi» io Rut fpecies exiturarS malaruad (i eius malt* tij vehemes fiat amp;nbsp;ipfius aduftio,prouenilt;t he» riGpila,fiC eueniet c0bufiio,O*crufia,0C deteri* or ea eft ignis pficus.Hic Aui-facit ignépficS no modo in materia,fed etia in forma co herifi» pila cotcarc,licet igné perficû dicat effe deteri« ore.Torquet autchpe verba Din3 atcp Gentile txpofitores Auic. coguntep ipfos multa imagi nari,fortc a veritate aliéna. Dinus figdcmtale apofiema fadu ex fanguine grofTo,no ver J ef* fehaifipiliarbitratur,{ed potius phlegmoncm lt;iui afTimilaturherifipilpin accidétibus ; ep etii videturfentire Getilis, qui nomé herifipilf,hic fumi improprie fatetur. Sed cur tale apoftem« fads ex fanguine grofTo malo adufto (vt inql AuiOherifipilp q fit ex cholera pura feefm eun» de Aui.fimilc iudicatur, amp;nbsp;non magis anthrad qf vt inquit Gale, primo de diff erétijs febriû.ÔC pluribus alijs in locis)fit c fanguine melancho lico fupcrafTato ? Idcirco neqt cum Dino neep cum Gentile confentio,quorum alter vult heri« fipilam amp;nbsp;igne perficum efTe apoftemata choie rica,alter fanguinca gde, fed ad nature cholcrae declinätia.'cur cni non magis ad mcUchoIiä eu fmgu

NICOL. LEONICENVS fanguis ex quo gcncrantur fit mdancholiciM,^ tandem procedente adudione couertitur in mt lancholiam. Mihi quidcm herifipila atcp ignis pcrficus,hoc in loco ab Auicenna nominati,nO aliter différentes, nifi quia alter eft altero detcri or, nihil aliud effe videntur, q anthrax, de quo Galc.multis,vt dixi,in locis facit mentioncni. Atcp idco non herifipila vel igni perfico fimi» les difpofitioncs,(cd vera pruna vel ignis peril* cus potius, quacnim hie Auicenna in herifipi* la 6C igne perfico fcribit, combuftione.f.amp;cru ftam,eadem tribuit Galenus anthraci, vultqut ipfum e fanguinc grofTo adufto, ficut etiâ Aui« hoc in loco herifipilam, O' ignem perficum pro crcari,fed Crherifipilam eunde eflcmorbuali» quando apud Arabes, qui fit apud GalenSan* thrax,euidentius often damns. Libro.xiij.con» tinentis apud Rafim ifta verba leguntur. Di* xit.f.Galenus lècûdo li.artis curatiuaad Ghu conem,quern etiam R afis paulo ante citauerat. Quoticns fanguis lupcrueniens ad membruw, fuerit fuperabundansjgroffus amp;nbsp;ealidus, gene* rabit cicatricem ad modum co dura: ignis, etil fecus vlcus crit apoftema ealidu bulicnsamp;vegt; hementis doloris, O' morbus ille appellator he» rifipila. Quod fi ipfe fanguis fuerit in difpofi* tionefui in fupcrabundantia grofri,buliente,Ä

de MORBO GALLICO ttliditatc,6( tarnen in fe habuerit eruginJ fubti* U,infert ampullas ad modu illaru quac accidót adeobuftionnè ignis amp;nbsp;emanantibus ipfis am» pullis fub eis apparebit illud vlcus Habens dca tricem, o* appcllatur herifipila fimilitcr . Hare quidem omnia de herifipila verba fumpta funt eiccundolib, artis curatiuz ad Glauconé, vb( Gal. duplicem modum quo anthrax generatur «xponit Sed ÖC idem Rafis libro diuifionum herifipilam amp;nbsp;ignem perficum quafipro codé niorbo videtur acciperepta inquiens. Qu3do» cp in corpore egrediuntur bothor, Si incipiuni velociter petuenire ad hoc vt fiât cruflac nigrx aut virides, Si fiat illud qd eH in circuitu card rubrum amp;nbsp;coloris pauonis,tûc illud nominatuc i’wtfipilaôC ignis perficus* Pluribus tarnen in Jocis Rafis libro. xii). contincntis, facit ignem facrum vel perficu non folum efienha, fedetii ab accidentibus ab herifipila differre, nam lib. gt;lt;ii) contincntis fenbit in hunc modum deignc facto. Hie morbus acciditefanguine groflb lt;bulicte,fed in maiore parte incipit cS puüuli« przeedentib^ eu amp;nbsp;qhep accidit fine pufiulis, verStn oino crit cS co aliqcxiccatio in loco in quo fieri incipit, O' ex pruritu egredietur pufiu latjO pod emanatione ipfaru cuiciut vlcus cd cicatrice imminenti adfimilitudinem cobufiio

T nis ig*

ÎNlCOL. LEONICENVS nis ignis,et qnq^ aeddit vna pullula,qnq; plu* res paruulg ad modu pânici,amp; cû cis accidit fe bris vehemétior febre phlegmois C'herifipite Alio autc eiufdé libri loco feribit igné facrum no folü febre acutiore,fcd etiâcolore ab hcrifi* pila diffene.Hæc oîa ferc ctiâfeributur a Gai» amp;nbsp;li xiii jtartis cura.amp; pluribus alijs in loris de anthracCjfepifTime enî vbi Ga.fcribit anthraeê Rafis igné facru vel pficû interprætatur,^^ vl etia antea âdmonuimus Arabes amp;nbsp;paffim me» dici iüniores g Arabû do ârinâfequutur, aliud p anthracc,aliud p igné facru vel perficu Intel ligîtJatq? ideo etiam pruna ab anthrace didin* guâtje’u thanthrax vetbû græcûjfignificetlati ne carboné vel prunâ,vt Auic.interpres dicere maluit.Cùr vero Auic.atqr Kafis anthrace, de quo Ghl.loqtur,no modo pruna vel igné peril» cUjIèdetia hcrifipila aliqn noîarint.^nefciréaliî reddere râtioné,nifi qui etiâ fuperius multoru, q in Aui.libns inueniûturerrorûaffignauijma» las.figra^corÖ äuthoru in lingua arabicätranfla tiones,in qbus no modo herbaru, fed ctiâ mor borunoda pleruncp diuerfa notâtur,vnde ficuti eadëherbafæpius apud Aui. fub varijs noibus fcript3,ita idé morbus diuerfimode nucupatus repcritur.PofTem multarü herbaru in gbus hic error accidit apud Aui.cxépla^ferre, fed vnu tantum

DE MOEBO GALLICO tantû vitandx plixitatis gratia,hoc in loco co* wemoraiTe fuff ici et. In volubili herba, de qua ttü eft faâa métio fuperi^, inter medicamcta q in curatiôe formica feribit Aui.Haefiqdé ver ba align in Iitera,C,cunbs ^ eifTos.i.hederano •ninatur,aliqh in Iiter3,u,volubilis maior et tue Suoçp pro hedera (ûmitur,ocs enim q volubili n’agna ab Aui.tribuutur^jprietates, vtqd lac tius abradit pilos,amp; interficit pediculos, amp;nbsp;cp folia eius récria conueniétia funt vlccribus ma gnis,amp; cp confolidât décoda in vino,amp; ex ei* tmplaftrû fadû fuperpofitûaduftioni ignis 6C ipprie cû ceroto, amp;nbsp;g? diftiUatur fuccus eius in aurcdolorofam, SC confert vlccribus antigs in M)6( qgt; iuuetfpleneticos eu aceto,hpc inquam oia heden a GahafTignîtur; Qyod fi gs mihi Hoc in loco obi jciat nullo modo pofTe volubili 4gt; hedera apud Aui.intcUigi,qm idé Aui.ingt, volubilem magnam fuo lade abradere pilos SCpcdiculos interficerc, O* aquam eius foluti« nam, cum tarnen hedera non habeat lac,neque folucndi,fed aftringcndi potius,vt de ea feribit Gale.potcftatem* Faciliseftad ifta refponfio: Nam ficut Auicenna in capite decudbs hede« *æ vires cum alterius herbæ quac ladanum fert viribus mifeuit : vt alibi oftendimus, ita ttiam hic hederc proprietates c3 alterius herbe

T a pro«

NICOL. LEO NICE NV S proprietatibus qua: volubilis maior a Mefuef* pluribus alijs nominatur, manifeHæ confundit iqquids volubilis maior a graccis cifTampelos.i» hedra vftealis a Plinio conuoluolû,vulgo câpa» nclla,qd etiä alias manifcftauimus,nuncupatur Hæcautîhedera vitealis, fiue volubilis maior, fiue conuoluolû, vol quocunqialio noielibeat appellarc,lade plurimo manat amp;nbsp;alu5 ciet. Id* circo Aui.q vifus eft nefeire verä hederi ab he dera viteali diHingucre, licutip hedera volubi le,ira lac pro lachryma pofuit,ert cnim vae hc* derelachrym3,non auté hederx vitealis lac,«ri tarn a G al eno q ctiam a Diolcoride is datur ef fedus,qd pilos abradat,^ pediculos interfici» at. Quarc Auic.mixtis ambarû herbarS ctiam natura din3ntiöpoteftatib9,magnä peperit co» ftifioncamp;ficutiin morborûita etiâ in herbarU tradationc capitula in capitulo pofuit. Opos maximeertores inde arbitror habuifTe occafio n?,qui3 vari) interprates arabes eafdc non me» do herbas fed etiâ morbos variés noîbus nuncu parunt,Quia cnim DiofeoridS e graca lingua in arabicâ tranftulit,hedcTam gracco vocabulo, corrupto tarnen,cusfos noîauit,q auté Galco uertit,p hedera,Iclcb.i.volubilé pofuit,qm he» dera vitealis codé noie apud arabes appeUatuf. Idé arbitror in verbo anthrax côtigiBe qd in q bufdam

DE MORBO GALLICO

bufdam Galenilibris,ficuti.xtiiJ.artis curatiu» ignis facer feu periicus apud arabes interpréta« tur,in quibufda vero,ficuti forte in fecundo ar« tis curatiuf ad G13uconc,herifipila,vnde eft vt tarn Auic-q etia Rafis eunde morbu aliquado igne facrum feu perftcu aliqh hcrifipila noia« rint, atq? ita fibi)pfis quandoep contradixerint, fieuti Rafis qui modo inter ignem facrum atqt hcrifipilam datuit differentia, modo quae funt ignis perfici proprietates eafdé tribuit herefipi» læ feribit e fanguine groffo gencrari nonnunq, herifipilam quidc ex choiera pura, igné aut fa» crû ex choiera permixta melancholias, maiorc tarnen cholcrp portione, Quæ quidem contra« diftiones,expofitores latinos cocgerunt,noua morborum genera,prçter ilia qup nimis multa natura mortalis hominibus dédit, falfa ibi ima ginationc confingere phlcgmonem fcjhenfipi le fimilem,quafi non fufiiccret phlegmon heri« fipelatodes,hic cm alius eft ab co que Gentilis imaginatur, ÔC phlcgmoné igni perfico fimile quau ignis perficus non multas habeat apud Auic aliorum morborum f de quibus ar tea ai» 1timus)fimilitudinc$. Huic tarnen morbo adeo inultiplici,Aui.pene fimplicé adhibet curatio» nî,illîfc) qui G abac Paulus feribuntad An« thracem,vt mihi non paruam faciat admitatio»

T } nem

Nicole LEONICENVS hem Auic.non modo a græcis,fcd cHî a fdpfo In hoc motbo difcordé, in vno tarnen curandi genere ene concordé.Sed neqç Romani autho res inter fede eodem morbo confentiunt.Plin. enimfquemadmodu amp;nbsp;Seruius in expofitione carm inis VergiIi3ni,Tcm pore contra dos art^ facer ignis edebat )pcr igne^ facrum morbu in» tcHigit,que graeci vocanterifipclata. Celfus di» uerlum putauit,ÔC quû ignem facrum deferibit per minimas pullulas aliquando fcrpentc,aliqn (uminam cutem exulcerantc,videtur herpetem tarn comedenté ÿ ctiâ miliarc(dc quibus antca diximus)fignificare,licet idc Celfus, capite an» tecedente, vlcus quod ferpendo penctrandoep vfep ad offa corpus vorat, erpeta iicdiomcnon a graccis nominari aiïcrucrit.Sed hoc genus vl» écris grfci medici pitiorcs,Hip.f Galac Paugt; ab codé vorandi corpus effedu phagedena no minant, ficuti alterum quod tarnen non tangÜ fed cutim tantum cxulcerat,crpcta heftiomeno duc comedenté appellant. Viderint ergo qui fo lum cultS atep nitorc fermonis attcdctcs,Cel.fa cnint medicine dcû,malint ne Cel. hoî romano an Hipp.ct relias Celebris nois gratis authori» bus in greca morborû credere appeUatione T and veto de prûa,ignc facto, vd petfico opi nionû diuerfit3tc,non mo longû opus foretlim probate

DE MORBO GALLICO probare,fed ctiâ fuperuacuû,qri fine alia co* futatione ipfe fua fc contrarietate fitmunt.Qd fi ex omnibus illam, cj verier effe videtur,vcli» mus capcre,tû aGatac Pau.tu etil a Rafi.xn} continentis approbate, qua: ignc facrum aut p* fic5,fiue carboné, vel prunâ, ira delcribit, vna etiâ ipftus caufam cxplicando. Quum fanguis melancholicus feruens in aliquod mébrum in* cubueritcontingit fieri eos quos carbones no» minamus,q funt vlcera crufiofa, magna gdem ex parte a pullula incipicntia,quali8 in igné ad* uftisapparct,quandocp vero fine ea, fed fcalpi* tur quidc membrum omnino ab initio, deinde nonnung vna pullula aliquado plures excitan» htr tenues, veluti milium,quibus defcriptis (imi liter vlcus cruftofum fit,fimile his qua: a eau» krijs fiunt crufta, nonung colorem cincricium præfe fcrentc,aliquando nigrum, cum co quod bafi fua firmiter adhsret,ac vcluti clauo fixa vi detur, alia carne circunflante veluti inflamata C nigricantc, vel etiâ fplendéte, ficuti afphaltu amp;nbsp;pix. Talis eni ed quæ vere atra bilis noiatur Si inqu3 ita igné facrS aut pfieQ fiuc carbonern vel prunam ( hæc enim omnia eundem mor» bum apud diucrfos authores fignificant,)defig nemus,veluti etiam videtur voluifTe Auicenna prunâ fiC igné perficü lib. iiij. defignarc licet vt

T 4 nbsp;nbsp;* multis

NICOL. LEONICENVÎ inultis ali)s in Ioris, ita O' hie barbare amp;nbsp;obfeu te loquatur.Talcm morbum difterre ab co qui gallicum noiamus,tum ex multis alijs notis, 4 akeri infunt,alten defunt,demonftratur. Turn ctiam ex puflulis, quae funt in morbo gallicolo ge milio grandiorcs: Ac prætereaexfebreaeü tiffima atqt aliquando mortifera, quae(vt feri» bit Gale.xiiij.artis curatiuac libro, amp;nbsp;lib.etiam de tumoribus contra naturani,amp; Rafis paritef xiiJ.Continetis) Carbonem fiue ignéfacrune* ceffario comitatur, quod ctiam ex parte fentit Auic.qui fub noie formiex miliaris igné per» ficum afferre aliquando febres pernitiofas infl nuat. Altcro autem libri quarti capite, vbi agit devlceribusconofiuis amp;nbsp;putrcfaéliui$,qua!ia innuit effe fecundum Gale.fententiam, ignem perficum 6C formicam ambulatiuam, in huiuf' cemodi vlccribus,febrem mukiplicari,aut infe Ïjarabiliter adherere affeucrat,licet Dinus in ei’ ori expofitionem nolit fecundum Galeniopi nionem,ignem perficum effe vlcus putrefaebj uum,{cd tantum corrofiuum,3tqt ideo plurimU febre vacate,nefciens forte Galen.nunq in fut lingua de igné rfico,nifi fub hoc note anthrax, fuinclocutum.In cuius vlceris curatione idem Gale.lib.xlnh artis curatius damnat cataplaf» mat3,quæ vim habent concoquendi ÔC pus mo uendi

DE MORBO GALLTCO

Dfhdi, ne maiot putredo fuperueniat. Vlceri quoep ignis facri feu pcrfici adiunclam effe fe brem atep putredinem, teliatur Kafis lib. xiij. Continentis i(a (cribens : Ignis facer ell viens in cuius loco accidie ampulla, fimilis am pulls fafts ex igne,cum cicatrice maligna:fcd in lo* co attinente ci,critaportema inftammatii, pro» uocans febrem violentam valde. Item Kalis in alio ciufdem libri loco ita fcribit: Apoftema ca iidum accidens e fanguinc calido amp;nbsp;groITo.qd appeUatut ignis facer, cum vlcereeius erit pu* faefadio.Dinus ergo vel ifta non vidit,aut dif ferre ignem facrum a perfico apud Kafim, feu Ignem pctficum ab anthracc apud Galc.exilli» •i^Juit. Quare vt diximus morbus gallicus, vel bac potiffimum nota ab igné perficofeparatur, ejueniam qui gallico morbo temtantur,febrcm wagnam ex parte non habent, vel ita exiguam vt vix fentiät. Si qua vero puüulæ in hoc mot boapparuerefubnigracÄ cruftis fimiles, qua* les in igné adußis vifuntur, cas puto potius ex eo fuiffe genere puftularum,quas fcribit Gak. libro qui de cholera nigra infcribitur,cx atra bi lecitra febrem oriri, qus hocipfo ab anthrace fiue a carbone diftinguuntur,quonil hic cü fe« bre,illa fine febre fiunt*.Non tarnen morbö gal Veum fimplicem morbum,qui cum elufdcm na

T 5 turat

NICOL. LEONICENVS tarât puftulis omnibus co laborantibus morbo accidat,atcp ideo vd puHuls mclancholix, vd herifipcbsjvcl herpes, fiuc formica, vcl aliquo vno,nomine fpeciali in cun dis pofTit appeUari iudicamus.Cum pro varijs hominu quos mot bus ide male habet compofituris, alix alijs pu* Hulx cueniant,in quibufdam atram bile,in qut* bufdam flauam,in nonullis pituitam,falfam prf fertim,et varias prftcreafupctfluitatSmisiuraJ fuo colore reprffentätes.qre vt tota huius mot bi natura,no aute vna fob particula,facilius ve niat in noticiä, cauiTas a qbus habuit originem pauloaltius repetemus.Sic itacp dicimus,mali) hoc quod morbum gallicum vulgo vocant,in* ter epidemias hoc eft morbos popubtim vagi tes deberi conumerari.Hxc veroautdiuinaitl vt Theologi fcntiunt,aut vi adrorum vt Alito logi opinantur, vcl ex certaaeris inteperiequé» admodum Medici arbitrantnr eueniunt. Nos medicos hac in parte fequentes caufTas naturx proximiorcs afTignabis tllud fatis confiât co an no quo morbus gallicus ccpit pullulate magnJ aquarum per vniuerfam Italiam fuifle exubetî tiam. Teftis eft Roma, q prima id malum fem tit, in qua tybris ita intumuit,vt tota fit fa da na uigabilis,quam rem Pemponiusnofiri tempo« ris Poeta cclebcrlmus eleganti tetrafiicho pu« blica

DE M^ORBO GALLICO Wica columna imprefTo defignauit. fempore Alexâdri fexti nonifcp deccbris Jnhimuit Tybris bis fenas circiter vinas, *nfulaqu3Crp domus fadaefljmcdijfqï répété CircunduAa vijs «quabatcymbafeneftras, Oeucalionæo vis tantum tempore tellus Diluuiu pafTa eft,latuit cum tota fub vndis* Nos vcro duobus poflremis verfibus additis hexaftichon ex tetraflicho fecimus, fed vtnon •’lodo earn q Romana vrbé,fcd q prptereama gnä Europa: parte circa eadé tépora opprefTit aquaru multitudiné coprchédercmus: no aliter *”1 q in Romano Tybris,in agro etia Bononi* *nfi Rhenus, in FerratiefiÄ Mâtuano Pad9,iri Venetia Athefis extra (blitos limites exûdarût

minus mirandü fit,æniuô acre ad ilia venifTe in téperié,calidâ.f.ôC humidâ,quî medici atep phi lofophi otm putredinum matré eiTeconfitétur. Simile vel ctiS peiorcaliqn fuifTe ca.f.tepeftate qua Gothi Italiam bellisinfeRabat, ex qua in» gens orta eft pcfiilentia Blundus Forliuicnfis hiHoriarum fcriptor diligentifTtmus primae de» cadis volumine odauo memoriae prodit his verbis : Imbribusnamque multos dies conti» nuantibus diluuium fore apparuit ♦

Tybris

NICOL- LEONICENVJ Tybris tue menfeO dobri prope ex a do aA® aquis intumuit, vt Romac mcenja alicubi fuf* raucrit,vndc regiocs vrbis fluuio proximar m» , xima acccpcrunt incommoda. Per Italian! vf* t ro vbiqp latucrunt campi, amp;nbsp;ex montibus cofll ' bufve omnis mota aratro glarba in ca num H* quefada fimul cö aquis in ima eft delapfa, ** fluminibus poftmodum intra ripas coatis, ci* pi aqua deftituti limo nihilominus mäkrintob j tedi, ëi. fata qua tune primas iecerantradiccJi ; ijutrefada fint,nee co autumno, obtinente oö ’ uto,aliud fernen terra potuerit mandari, vnde fames maxima brcui eft feeuta-Sednonfoluni famê ea attulit aquarum inundatie, verum ftÜ acra ficuti amp;nbsp;terram corrumpcns,peftilentiï «^ ri fccit,adfo ingentem vt maximam populorü partem vbiep per Italiam abfumpkrit.Quata' dus labe Pelagius pontifex K omar obijt.HfC Blundus.Scd non longo poft temporum inter* uaIlo,Bonifacio.iiiI. Romarpontificatu geréte ' (vt feri-Platina)in lib de vitis pontiflfum,amp;* me,pcftc,ÖC inundationc quoq» eft laboratum. Adeo fere femper inundationis comes eft fa* mts ac pcftilcntia, vt non temere prifd aedide

- rint,immodicas fluuiorum excrcfccnti3$,nÓfo lum ad prarfen» inferre damna, fed alia infuper mala futura portendcre; Nam amp;nbsp;his adhuc vi» gfquot;

DE MORBO GALLICO gentibus mails, Bomfacius eft fublatus e vita, amp;nbsp;quidam eorû reliquix vfq» ad deus dédit q fuccefTit inpontificatu tempora,pertigerüt ter» ftmotus.f*quos(vt Arift.docct in lib.qui Me» ihcora infcribitur)multitudines imbriü non mi tins qficcitates fêlent generate. Quidam pn» tcreafcabics,qux(vt fcribit idem piatina)ita té debat ad clephantiam,vt deformitate cognofei homines non pofTent. Nonne magnä horü ma» lorum partem ,immo veto omnia in varies Ita» lixlocis noftra hactempeftate perfenfimus^ a» quarum diluuiafvt diximus)annonxvbiqt ca» titatem,in quibufdam duitatibus peftitentii,ac ptwerca terracmotus? Quoru nullam aliicau* famnifinimiam aquarum exuberantiam poflu mus affignarCjCum hi maxime illis contigerint tiuitatibus qux fub cœlo funt humidiore, velu ti Ferrari! amp;nbsp;quibufdi oppidis circuftantibus qm nunq adeo tremuerunt, ficuti eo anno quo aquarum inundationes incepcrunt-Scabies ve» tOjfi feabies eft appellanda, per vniuerfam ap» paruit Italiam,0C adhuc perftat adeo fœda, vt pleriq^ medici quadä decepti fimilitudine ele» phantiafin efle putauerint : Sunt enim puftulae, partes primum obfeoenas,deinde rcliquum cor pus,atcp ipfara prxcipue facié(vt ab initio ope ris diximui^occup3ntes,quarü primi oitus cau fans

NICOL. LEONICENVS fam G fuGiciéter expofucrimus, magna fflorW gallic» naturae parte cxplanafTe videbimur.St« , vt hoc cômodius amp;nbsp;maiore etiâ cum fide fadJ tnu$,duos medicoR principes Hipp.atqtGaL ' in mediu adducamus. Hippoc.tcrtia pattietJ* Aphorif.illo apho. quo morbos aftiuos conu* merat ita pronunciauit: Æftate veroquxdah® •' rum ^ febres cotinuxßC ardentes, amp;nbsp;tertian* Jilurimac,©* vomitus,amp; aiui profluuia, O' o^' orlk atcp auriu dolores,amp; oris cxulccration«» , Cr pudedorum putredines,atcp fudam ina.Ga*' vcro parte iUi aphorifmi qup ad nofirum ^P® Gtum attinet in hue modû exponit. Liquet ad lt;p oris vlcera fiunt ex humore biliofo. Puden* do8c vcro putredines no fimpliciter accidunij fed qn magis humida leftas, vel fine fiatib^,vd aufiro flante cotigerit. Vbi ent plurimum a n3* luræ modo ad humiditaté amp;nbsp;flatuû carentiärd ccnerit,n0 modo pudendoBe,fed cuiuGibet pat tis altcrius putredines facit,qualis fuit iHettp^ ris ihtus, q öC in.iii.cpidc.lib.Ä in.i) circa ü«' tia defcribitur. Exiguæ vcro aeris cuerfióes to attingut pudenda,q m hxc ^ptcr caliditate at^ humiditatc,fuapte natura ex qualibet occaliot funt apta putrefcere,adeo vt qh etiam fu2 atßat feruauerit teperatura, qua: muleis infeflatur in* pfluitatibus, cü hat aliquî ob caufara ad pudjo

DE MORBO GALLICO ’Jadefluxerintupforü putredinc patiantur. Su» ^mina vero funt ex gne puHularü q veniunt ’n fupfide, O' cute vlcerum in Rar exafperant» Piunt autc(vt ctii ipfum indicat nomé^ cxmul ‘is fudorib^,qn hi vel biliofiorcs, vel oino mot daciores cxtiterint:mordct enï cutim, amp;nbsp;pruri» ^nofam reddüt,atqï in modü vleet û afperant* ‘3 ex iOis Galcni verbis, Hippocratis fenfum interprartatis, vnicuiep patere arbitrer,caufTam fins effedus,de quo holes plurimû funt admira ‘’•Si eni punulæ,quas morbû gallicu noiamus nihil aliud funt,iiifi quacdâ fupfluitatö fua mul» iitudine corpora Humana infedantiû, germina. E.as partes qux funt magis putrcdini obnoxia: (fût aût hepræcipue obfcœnaf,ppter earu vt in ' nbsp;nbsp;^ii Gal-caliditaté atqj huiditatc^priorcs fenti

W putrediné,deinde illas q no fque funt fuapte natura ad patiedu aptæ,nô modo fit verifimile, ffd^pemodu necefTariû. Caufa etia inproptu «ft,cut eedé puflulç no pudéda tm,fcd etiäreli« quû corp9 infcccrit,nimia.f.cftiui acris î hûidi» täte intépics,q(vt inqt Ga.in expofitioc apho» nuçallcgati)no mo i pudcdis,fedin qlibetalia corporis parte putredics facit : qlc etiî aerls ad nimiâ caliditaté atep hûiditatc cuerfionê amp;.i,. ^ iihpariter lib. epidemiarû fuifTe ab Hippo*, tadi,Gal,«13 in nup di da expofuioctcAitur Cum

NICOL. LEONICENVS^ Cum vero hanc,quæ noßro tempore cotingit, intemperiem, ilh de qua fcripfit Hippocrates, fere fimilcm fuiffe arbitremur,an etiam mala fl

yideri non poteft,nifiquf de fuf »tatis intépt* rie grace fcripfic Hippo.latine proferantur,cü ytmulns alijs Hippocratislibris, ita pracipuf eiufdem authoris epidemijs fidcliter tranflati* carcamus.Hxc funt fecundolib.EpidemiarU Hippocratis verba: Carbones in cranone ifti* «i,pluebat in aßibus aqua exuberante cotinut fiebant autem magis aufiro flante, amp;nbsp;fuberani quidem in cutchumores quidam liquidierest intercepti incalerccbant,amp; pruritum faciebant deinde veficae veluti in igne aduÜis cxcitaban* tur,ac fub cuti exuri videbantur. Sed hxc qlt;l{ aeris intempéries, vno tantum tempore, «Balt •Cconcigit, quar veroin. iij.lib» epidemiaru ab codem Hipponate feribitur totum annuficuti hac noflra fere fuperfluahumiditatemaculauit Audiamus igitur Hippocrate ita de hac anni tocius infeAione loqucntem. Annus,in^t,crat außralis abundans pluuijs« Deinde nonmulto polbCum auté totus annus aullralisSC humide éC mollis fa dus effet,tnex qui ex cadem toti^ anni intemperatura,obfuperfluitatum putredi» nem hominibus mak euenire connumcrat,atqt inter

DE MORBO GALLICO

Uff cartCTa,herifipeIata,oris vlcera,gutturis pöf fione$,pudcndorumpuflulas,carbunculos,ocu lorum inflammationes,ventris perturbationes. Deinde quales efTent fluxiones enerrans ita fert bit»Erat autem fluxio confi fteiis,non puri fiml li$,fed quidam alius putredinis modus, podre« moinferius volens oftendere omnimode putre dims mala, ita inquit ♦ Pluribus crant ora affe# Ôavlccribus, que aphthae vocantur. Fluxio# nesexulcerantes. Plurimac cxulcerationcs dr» ca pudenda tubercula intrinfecus amp;nbsp;extrinfee^ guïmultorum intuitus corrumpebant, qualcs lunt q ficus appeUantur^Oriebantur amp;nbsp;in alijs vlceribus plurima, 6C in pudendis carbunculi quot;quot;•hi ffiiuo tempore,êC alia quae putredo voc2 *®jn)3gnacnthjrmataherpctes plurimis magni Quis nonfimilem noflri temporis epidemiam cx verbis Hip.recognofcat, quot enim fucrint qui amp;nbsp;oris ylcera, amp;nbsp;herpetes labra aliquando cxedentcs,amp; nigras pullulas carbunculis fimi# Ie8,pruritum nónunqintolerabilem ingerentes, amp;nbsp;mul ta alia tubercula, quandoqt etiam oculos infedantia pertulere,non expedit cÓmemorare, quando hacc infigniora fucrunt quam vt egeât enarratione.Vtigitur tandem morbigaUici na tyram furnmatim comprehendamus. Htc non vnus fpecie fed tantu genere exifiit, pofTumuf# i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V que

NICOL’. LEONICENVS' que ipfum hoc pa do deferibere. Morbus gsm eus eft puftulæjcx varia humorum corruprionC generatae,propter nimiä aeris in ealoreatephu* miditate prefertim intempcriem, pudenda pri* mu, deinde reltquU corpus, magno pier Sep do* lore occupantes . Cur pudenda primu, deindt reliquS corp9 obfederint^caufTay antea ex Gal. expofitionc affignauimus.Sed neep difficile eft cur idem morbus feuum quibufdam dolore in* tuleritfreddererationê, qu5 praffertim id priuS fucrit obfetuatum illos maiofem fenfiffe crucia tum,quibiis vel nullæ,vcl paucar admodum pa ftulac in cute exteriore apparuerut. Humor cm noxius quern natura imbecillior tentauitquidS non tarnen potuit ad exteriora propellere, tan* dem in articuloru neruos incubuit, ibiq^ingete dolorem cxcitauit,duobus etiam inter caetcrof modis, vt inquit Gatin expofitionc aphorifmi 'tertiæ particular qui ita incipit.-Vere lt;ntim,atr« bilis agritudines, atq? furores, SCmorbi comi* 'tialcs,loletfe natura opprefla rcleuarejvd.fma teriam inutilem amembris intimis ac principa* libus ad extimam cutim emittcndo,vel ad par* tes ignobiliores,quales funt glandulofar,amp;arti culbrS copagines detrudedo.funtenim hac pra: epteris ad fufeipiendas aperte fuperfluitates, vt conftat ex Gal, expofitionc in aphorifmorum quartz

DE MORBO GALLICO quartac particule ita dicentcm.Quicuncp fn fe* tribus lafTitudincm habentjijs au articules atq? maxillas abfcefTus fiunt.PrimS innuit Hip.mo dum,quü in altero aphorifmolichenas lepras et pullulas vlcerofas inter morbos vernales,quo* turn nÓnulli iuxtaeundé Hip fflati communi* cantur,cnumerat. Sccundu verocum phymata quæ funt tubercula proprie in partibus glandu lofis(vt Pau atep Gal.fentiuntJorientia,3cprf terca articuloru dolores adiögit.Quare in mor bo galücojVnacp cadé materia amp;nbsp;pullulas face tC) ÖC dolorem in articulis creditur excitare, ac quantü ad hoc attinet non duo morbi,fed vnus tantum,cuius dolor efl fymptoma,rcpuratur. Hli enim ipfi,qui nullas habent pullulas in fup’ fiele exteriore, fimilcs tarnen abfcefTus habere intrinfecus poffunt, cum maiore aliquandof vt diximusjcruciatu.lmmo nonulli medici in qui bufdam mortuis, quos morbus gallicus viuen» tes infeflarat,eius morbi cxplorandi gratia difTe Ais,ita cfTedepræhendcrunt,cui quidem rei pre terfenfum etiarn ratio adflipulatur, quoni3( vt inquit Galenus ) in libro qui de cholera nigra infcribitur,haud quaquam credendum efl par* tes intcriores cfTe adamantinas, vt non cifdem, lt;lb9 vidcm9 exteriores afficijnoxis fubilciatur, V X Hze

NICOL. LEONICENVS

Hxchabui que de morbi gallici natura,cauffif* ue, quû morbi ipfius turn cafuG cidem morbo affidentium feriberé. Quodfi forte a me expt* dabat, vt morbum gallicum vno aliquo nomi» ne apud antiquos vfitato,t3nq fimpliccm fped em defignarem, non potutlTe me aliter q ipfiut morbi natura multiplex exigebatcxplanare d* dem intelligrtjfi animaduertcrit Hiptantum in dodrina virum fimiU epidemil ex fimili cauf» Fa fuo tempore fadam per varia viccrum atty tumoru genera defcripfifTe. Quod (i quis pluJ fc Hip. lapcrearbitratur, is morbum gallicuni tentet melius deftnire. Nos qux de eodem mot bo fentiebamus pro noOri ingenij imbecillita« prefcnti opere in medium contulimus. Si qui* vero illud a me pofiremo exigeb3t,vt quibufnJ eidem morbo remedijs fuccurratur edocercm qui vt multiplexed, itamultiplicem curationi deftderat id me non fine multa opcris plixitatt faccre potuifTe qfq$ peritus iudicabit,cfi in fin* gula pudularû gencra,fingula medicameta fed benda fucrint, quibus tarnen plena funt omnia fere medicorum volumina. Opare esdem hoc in loco reprterc non mode longus,(cd etiam fa peruacuus forte labor fuiffet. Illud tarnen in vniuerfum voIo admonere cauendu efTe a me* dicis,nc morcmali futoris eodem calceo pedes crane*

DE MORBO GALLICO

emnes inducre laborantis, ipfi quorp morbum gallicum, cadem in omnibus medicina fanare fiude3nt,ne ve cnim(quod plnrimi faciunt de» ceptores )parum puro corpori vndioncs ex re* primentibus fuperinducant.Hpenim vt cutem aliquando librant aeqi in praefentia leuant, ita morbum vertunt ad interiora, amp;nbsp;faciunt priore pcriculofiorem. Quare vt etiam aliqua ex par» te curandi vü ac rationS attingam, nihil adeo expedite in hoc morbo puto, q plenis venis multum fanguinis mietere, ficuti vbi Haua bilit incorpore redundauerit,huncprxcipue humo» tem conuenienti pharmaco euacuare. Vbi atra inualucric, hJe quoq; idonea educere medicina ha amp;nbsp;falfam pituitam ÖC quafcunq^ alias totiut Corporis fuperfluitates, proprijs medicamentis expurgate. Et quoniam vt ientitGal. atcpetiJ Auic.Raro humores fimplices puftulas faciut ad morbos compofitos compofita etiam medi* camenta funt adhibenda. Quar curationis ratio nonmodoinhis quzintra fumuntur,{êd£lt;in lUis qup extrinlccus imponuntur eft ( vt arbi» tror)obreruautia, Quoniam ficuti non cf dem omnibus purgationes, ita neq» vndiones pro» funt, quantum vero ad vidus attinet modum, In eo feruando duorum prpcipuc aphotifmot3 qui fccunda paiticula fcribuntur ab Hippocra» V j nbsp;nbsp;nbsp;te de»

/

NICOL. LEONICENVS

pora quato maius nutriutur,tlto plus lacdi pro* nunciat,alter veto et hoc ipfum infinvat Âpre terea corrupta ab integris dignofccre docet, vbi entm fauces acgrotarit,aut tubercula nafeu* tur in corpore cofidcrandaeffeexcrementapro point,fi cnim biliofa fucrint. jndicio funtcorp^ male fe habere,fi fanis fimilia pofTe corpus fine pcriculo ali.Qualia etiâ debeant efle quecunep offcruntyr alimenta exifs qfupra dixim^ cofia re arbitramur,talia.f.cj humores minime males aut ad putrefeJdu paratos fint apta generate,4 deniep cauffis morbS facientibus côtrariâ oino habeant natura, Hxc funt q demorbigallicicu* fatione fummatim breuiterep ptranfeo,forte al* tero voluminelatius executurus, fi hanc prima noflrâ contéplationf grata fuifTe Içgcntib^ intel Icxcro.TantS tarnen abeft vt q vel ad aliorum opinionG confutatione vel ad propria: opinio» nis fcripfi conoborationé, loco fentétiaru habe rivelim , vtvltro oïsmedicat artis profefTores hotter ac rogé me in meis fcriptis diligenter ex aminent,cprrigant,atcp redarguant,paratü quat memalefuifTe opinatü demonftr3uerint,vtphi ’ lofophum decct,retr3dare.

Explicit liber rnorbi gallici NicLeoniceni.

ANGELI

BOLOGNINI LIBER «Je Cura vlccrum exteriorum. Et de Vnguentis, qux corn* munis habet vfus pradican* tium hodiernus in lolutæ con tinuitatis mcdcla. De quorû numéro nonnula in morbum gallicum inferta funt,non debilibus tarnen ratios nibus incidental!«

ter appro« bata.

ANGELVS BOLOGNINVJ medicindcdod:or,'erdncifcoGon'zaglt;i,

Kantu^e Pmeipi inuidijftmOf dc tüuftrl(l}mo,falicitdtè, DVM [uperioribus anttii iUußrilfiuic ^^^ erps inmaritima Venetorum claffepfi^^^^ demcefs in Epidauri urbe dcgcrcm^chyrurg'^f^' blico flipendiogérais, libuitmibi interdum ali({t^gt;^ I'ubripere otij, amp;nbsp;deCuraulcerumextcriorutn, tr(* uern quidentj^ ordinatumlibeüumddere,cumexef cendi inganoU noftri gratia, turn afferendi frug^ 'Lc8oribiK,prolixe, amp;nbsp;mordmato nonullcrü proM* forü artis fermons faftiditii. (^UbeVum eSnuptt V enetijs abfoluißc,amp; emitteredeftinaffem tu(olu[ mibiPrincepsmuiäißime occurrificuiiUum, tim^ alteri in terris M.arti,amp;dim uirtutu außoriyC^Ü nodedicarë.liortata cß infup tua nobiltffimaCo» zaga familia,ex qua tan^ ex equo Troiano, tot da* riffimi Imperatorcs prodierîit,quorü tumaxitmtsex perimeto cognitus es.Quippe noefl alter kodie mat iorU nois, nec potuit libeUut nofler mortahii alicul prdßanttus amp;nbsp;c0modiiuafcrtbi,qilli,quipbeUicos labores adgloriamtendit.Habebuntmilitcs tui,ftul ceribus ad uulnera confequentibus,laborabunt, quo tnodocurariamp; breuiter amp;nbsp;canonicis documentit

rena frontefufcipere,qui fi ditior effem,tu plane mu nut lautim accepiffet, Vakt

^ANGELI

BOLOGNINI LIBER DE CV M VIcerum exteriorum, duos habens tradatus: P rintus eft théorie4 pars,quatuor habens caj^ituia.

Cxp.l. 0* eft ftrolo^us quo proponitur taten» tio Librijt^ diuifio dus.

CHyrurgia artis mcdicx,fui an tiquitate amp;nbsp;certitudine, pars famofifTima, plures habet par ticulas,quarum vnatrt vlceru exteriorum Curat io, de qua in hoc libelle agere intendimus» Curatio autem vlccrum in duobus maxime co fißtt,in cognitione videlicet corum, quaccon* folidationem impediunt, O' eorü impedientiu remotione,quo fit,vt hic libellus in duas parti* atur partes. Pars vna confiait in cognofcendo impedientia: Altera in eorü remotione. Prima quidem theorica cn,contcmplatur enim ca,qug impediunt videlicetquar,amp; quotfint. Ad hæc quornodonoccant; fimilitcr quomodo cogno* V y fcantur

ANG. BOLOGNINVS fcaiitur.Sccunda vero pars pradicamedicami na tarn generaliter q fingularitcr adminifttate docet. His fnimfcitis,propofitam habebimus intentione ad amicorum noRrorum fatisfadi« onem,qui me fæpe ad hoe impulcrunt.

Caf.ll.Continetquotamp; qua:fint im^edien» tia eonfolidationc ulccrum, DIcimus igitur,quodca,qux confolidati» onem impedinnt,autfe tenét ex parte vl ceri$,autex parteannexorum cum v leere, R ex parte vlceris,cum vicus comuniter defcribatut quod eü folutio continui, a qua refudat pus amp;nbsp;fanies : Aut ergo hoe impediens fe tenebit« parte folutionis epntinuitatis, aut fanici ; Si t* parte folutionis cotinuitatis, vel erit meritofi' gurac folutionis eontinuitatis fiftularis, vel al* terius figura fifiulari proportionata,fi »part* faniei,aut merito fubfiantiar, aut fuz qualitatis, Si merito fubfiâtiæ,aut quia fubtilis fluida, aut quia grofTa vifcofa.Si merito luat qualitatis,aut qa aeuta 6C corrodens per fe ßC en*entialiter,3ut quia per aeeidens. Et h3cedehis,qua:cxparte vleeris eonfolidationc impediunt, qua duo fu' ere,videliect figura amp;nbsp;fanies.Figura inqu5,vel figura fifiularis,vcl alia: Sanies, vel groffajVel fubtilis,aut aeuta amp;nbsp;eorrodens p fe,aut p aco» dés, Impediétia auté ex parte annexeru, aut U

, lï’^ CYRA VLCERVMJ tenent ex parte ecru qux immediate contraria funt caufis ad cÓfolidationc facicntibus,aut ex parte eorü,quf c5traria funt vlccri, in eo q, ad deteriorenaturä q vlcus habeat inquantö vlcus difponut-Si ex parte eorû,quæ immediate con* traria funt caufis ad cÓfolidationc faciétib^,aut qa cotraria caufat matcriali,aut qa caufx eftici* cnti:Si caufar materiali,erit fanguis a natura alt enus,ipfi vlceri,ólt; cuilibet mébro,etialt;,p nutri « méto delegatus,q cÓtrariatur fanguini laudabi lijteqfito ipfi vlceri ^ materia reHituédæ bon® carnii.Ettûccotrariatur,qa peccas in quanto, aut in quali.Si in quato,aut qa fupfluus,aut qa diminutus:Si in quali,amp; tuc ildud crit, qa pec* ’■'is in coplexione vej calida,frigida,humid3,fi Uf ficc3,fimplici vcl copfita,cu materia vel fine materia.St veto caufx eft icienti,erit fimilitcr ea c5plexio,qcontrariatur coplcxioni naturali vl cerati loci,tanq cauff cfficicti.Et fic cÓtrariatur qa nimis calida,Gue frigida,humida,fiue ficca, fimplex vel cÓpofit3,materialisvel fine materia Si ex parteeoru, qu® vlccri eötraria funt,in co 9 ad détérioré dilponât natura q vlcus habeat aut vlccri cÓtraria, prout accidentia, aut prout «gritudines-Si prout accidentia,acctdctia crût hæc : videlicet dolor,fluxus fanguinis.Si prout »gritudines, agritudines crût apoftema, oflra* catio

ANG. BOLOGNIMVS ratio carnis, fijperadditio carnis, caro mollid» (crpigo,corrofio,putrefa6iio, qua de fe funtï* gritudiijes loco vicerato fuperueniêtes.Et h^c fint dida de impedimentit ex parte annexorU» qua funt in gencre duo vti diximus, viddied impedientia contraria caufis efticientibus vd matcrialibus confolidationis, aut impedientia contraria vlceri tanq accidentia,aut tanq ïgt^* tudines. Quac igitur, amp;nbsp;quot fint impedientia viccris confolidationem didum cd.

Cap. III. bähet (juonammoio^r4:fatdcent foUdationem impedtunt.

ENumeratis his,qux confolidationé imp* diunt,nuncdiucrfi funt docendi modi4* bus talia impedimenta impediunt.Dico igituf imprimis,qgt; figura fifiularis, amp;, quatcuncpalia tali figura proportionata, confolidationi refi* ftunt,co quiaex ipfis confequitur indebitatrâ* (piratio faniei in vlcere congeftje, qua pofte» in co vlcere,plusq debeat,moram conttahenJ) nitrofitatem,£C venenofitatem adipifcitur,quf ex parictum viccris contadu,it)co maiotScÓ» cauitatem gencrat, amp;nbsp;membrum débilitât, ad quod fuperfluitates totius corporis tranfmittu* tur.Sanici veto fubftantia confolidationem im pedit,quia fubtilitas eiut fiuida,membri vlceri ti fubfiantiam contingendo, nimis caro hume«

DE CVRA VLCERVM.

ÄatfiC remoIlU, amp;nbsp;fie putrefadioni difponk, quüea,qua: putréfiant,molliora prius reddan» tur amp;nbsp;laxa.GrofTitics vero fiuc vifcofit3s,per» ris membrorum adhatrens, membrum putrefa» dt amp;nbsp;corrumpitquod enim a putrido tangitur putrefit. Sanici vero qualitas acuta, amp;nbsp;corro« tiens,tarn per fe,q per accident,confohdationi vlccrum retardât,cum humiditaté mcmbri,qua roediante fit partium continuatie, refoluatâC confumat.Sanguis auté peccans in quanto con (olidationem impedit,fuperfluus, calorem me* bri fuffècat naturalem. Diminutus vero, defe» âum ponit nutrimenti, vnde frufiratur natura pro generanda carnc. At fi fucrit peccans in cÓ pltxione,ftuefimpliei,fiuc compofita, fiue ma* iffiali,fiucfine materia,tune impedit confdlida fionem,virtutes naturales membri oftendendo rliminute,ablate,fiuc corrupte. Quum enï mé* bricomplexio ab aliquo offenditur, neceffe eft aliquam,vel aliqua$,£C forte omnes virtutesna turales deijci,aut diminui,vel cotrumpi, cG ip« fa complexio fit harum virtutum famula, fiue miniftra.Mala loei vlcerati complexio ta eali« da q fTigid3,humida fiue ficca, fimplex vel cÖ' pofita, materialis vel immaterialis confolidati« oniobftat,naturalem deijciens complexionem 9ua ficuti infirumento natura vtiiur ad nutri» mciui

ANG. BOLOGNINVS menti conuerfionem in membrorû fubflantiJ, amp;nbsp;rei fuperfluae amp;nbsp;nociuæ expulfionem» Si im pcdientia confolidationé ftierint accidentia fu pernenientia vlceri,de quibiis vnu eft fupfluui fluxus faiigiiinisjtuncinanitioncmatcriacarniJ reftaurandæ, élt; fpiritus necefTitas fubtrahitur, vndc confolidatio aufertur.Dolor auté virtuté totius corporis ÖC membripatientis profternit, ÓC humorum defluxu ad JocQ cfticit, quare con folidatio deficit necefTario. Apoftemactia, q^ eft argritudo vna ex tribus morborugeneribut compofita, videlicet mala complexionc, mala compofitione,6i folutionc continui, multoma gis credendum,quod obuict confolicjationi-cij plures agritudines magis naturam moleftent^ vna agritudo. Garnis oftracatio conlblidati«’' nem ,phibct,cx co cp talis oftracatae carnis pot rolitates funt c5pa Âæ amp;nbsp;conftrida: valde, vn* de inepta funt tranfitu materia? proportionatï carni gencranda?,6C conlolidationis perficiédz Carnis finsilitcr fuperadditio curationi oppug' nat, tanq quid fupfluum in corpore extra natu* ram artificio auferendum. Caro autem mollis, * corrofio,amp; putrefadio confolidationem imf* diût,cû materia ,p carne dclegata, a carnis mol litie alteretur,C?' a corrofione Ä putrefa (fiions forma fübftantialis mebri corrupatur Ä deft‘S atiir.

DE CVKA VLCERVM.

stur. Ethïefatis Gntdifladediuafis modi's, quitus prffata impedientia curationem vlet» rum impediunt.

Cdf.im.ïiefignit eorum,c[ua confonde» timem impediunt.

ASSignatis fpcciebus, amp;nbsp;dcclaratis mo» dis,qbu5 coniblidatio impediatur, fub* fequentcr poneda funt cord figna. At qa confo lidationé impedientium nóriulla funt ienfibus appatétia, itacp Ggnis non indigeant, ficuti fa* mesfubtilis fluida,fimilit€r fanks grofr3,vifc9 fa,fluxus fanguinis,dolor,apoGema, fiuc infla* tio,caro mollis,caro fupcrflua,óC Gmilia. Alia vero occulta,amp; fenfib? ïmanifeG3,it3 cp Ggnis rndigétea Ggnificatibus,vt GGularis vlccru fi* §ura,amp;fimiliter quaecuep alia figurât fiftulari^ portionata,amp;nieiqualitas,locö vlccratü infici* ens,mala coplexio,languis a natura alienu5,cor rofio,putrefa Aioddeo codigne mihi vifum cG hoc in loco tantS eorö figna tradere,qupoccul ’tafcnfibus,Cr inmanifeda funt: Dicä igitur,qgt; figura fiftularis, cuius proprictas ed habere ori ficiü ftriA3,óC fundum profund5,abfconfum, amp;caucrnofum,öC fimilitcr quecuep alia figura huicpportionata,denot3tur p fubtilê inqfitio* nê cö tentis,ct probis de 3rgcto,dc plûbo,dc ra dicib?,de cercis caddis,feu coloratis iiedióib?

Sanici

ANC. BOLOGNINVÎ

Sanid vero qualitas acuta amp;nbsp;corrofiua pn flt; comprahenditur ex his ; nam color ciui tendit ( ad eolorem rubeum,fiue citrinum,viridem,fiue nigrum.In caquæper accidés,âCine3,quxetii i per fc,fcntitur arfura,6C compundio, rubor, Ä ) inflammatio vlceris, amp;nbsp;partium ci adiacentiw» ex quacontingit, quod quicquid abeadefub ftantiali formamcmbrioccupetur,deftruatur«t corrumpatur,adco tarn naturx malignantit »♦ idit-Sanguis a natura alienus peccans in quäto quia fuperfluus, cognofeiturex patiftis carno» fa amp;nbsp;robufta habitudine, venarû totius fui cor* poris inflatione, feu repletione fanici ab eo vl* cere fanguinolentx emanatione. Si verodimi* nutus,ita quod non defluit ad vlcus materia,ex qua caro generetur in eo vlcerc, tune ex oppo* fito cognofeitur; videlicet macilenta, feu exte* Tiuata patientis habitudine, venarum totius fui corporis inanitione,faniei abeo vlcerc q vicus requirat diminuta rcfudationc. Si in quali.quia peccans in cornplcxione caltda,tunc fignifica* tur ex colore corporis,amp; faciei,O' oculorö,ver gente ad nimiam citrinitatem, liue viriditatem habitudine ficca, amp;nbsp;extenuata, fanic eolorata colore citrinojliuc viridi.Et fi peccans fucritin caliditate nimis (uperflua, prxfata figna crunt vergentia ad fufeediné Ä nigredinem.Si vero peccii

DE CVRA VLCERVM.

peccans fuerit in cornplcxione frigida, cogno* fcitur difcolorationc faeiei amp;nbsp;labioru, fanie cd fiibHantia groffa viicofajfeu cS fubftantiafub* tili aquofa habitudine phlcgmatita, phlegma» lis abundantia.Si in cornplcxione humida indi catur ex colore corporis,tendente ad albediné, fanie fabtili aquofa, tumore faciei Ói oculorum frequenti abundantia faliuæ. Si in complexioe ficcademonftratur ex colore corporis vergete adnigredinemjfiuc fubnigredinem, oculorum liniditate, habitudine ficca. fanie nigra, cineru* knta,lutofa.Mala autem loei vlcerati comple» xio calida demonftratur çer ruborem, amp;nbsp;p in» flammationê, SC p caliditatem extraneam vice# fîh Ioci,p3rtiumq? ei adiacentium, amp;nbsp;p refuda Tonern ab eo vlccre, fanici rubco, fiue citrino, viridi fiuenigro colore coloratæ.Frigida fimi» liter complexio manifeftatur rnebri dé vlccris Iiuidit3tc,fubalbcdinc,monific3tione, locicp fri giditatc,quQ ad tadum 6C patientis fcnfum,fa» niei grotTlt;i',óC vifcofr,Ci indigedædeu fubtilis cum fubftantia aquofa refudatione, priuat« ta» men omni mordicationc incendio.Humidae vero diferafi^ £( exuberantis figna fummutut ex his.quonia caro in tali vlcere, ad humidum fuperfluum difcrafiato, tendit ad laxitudiné 6C ttiollitic; quare eft fa da fqualida,mollis, amp;nbsp;ab

X ca mul»

ANG. BOLOGNINVS

ea multahumiditasfaniofa redundat.SiccSau* tem complexionê démontrât loei vlccrati fic* citas,duriti€s,amp; afpcritas,fanici fubtilitas, inter dum amp;nbsp;paucitas,membri amp;nbsp;labiorû viceris gra cilitas, fiuc accidat a mala complexione calida exiccantc) fiue priuatione fubOantifica: hutri’ di tat is. De putrefadione dicendum, eu alia fit de proximo futurajaba iam fada fit» Quar fa* da eft alia fit pcrambulans 0€ procédés, alia fit ftc infuoefle dans. Signa igiturfbturatdepro* ximo cliciantur per alteration? coloris carnis, tendefttis ad coloré malum,videlicet liuidu,vi* ridem, fiuc nigra, amp;nbsp;per diminutione aliquem fenfus eius.Signa veto iam fadæ,quoni3 color carnis iam fa dus eft malus,6C priuatus eft loj eus vlccratus fenfu omnino, ita quod dolor nO percipitur,dato cf ille locus pungatur,aut inci* datur. Signa iam fadæ pcrambulantis a po* flcrioridenotatur,quoniam ad partes circun* ftantes ipfius putrefadionis fit dilatatio. El bate fatis dida fint de fignis corum,qua: conic* lidationem impediunt.

TRACTATVS SECVNDVS, amp;nbsp;eft pars pradica curationis vlccrum exteriorum.xvi/'habens capitula»

Cap’

DE CVRA VLCERVM.

CrfpJ.De regain, lt;amp;nbsp;ntodii gêner alibus curaUonif ulcerum.

C A VÆ nam,amp; quot fiicrint impedimfta V-^in vlceribus cófolidandis, 60 quot mo dis confolidationé impcdiant,fimiliter amp;nbsp;coru figna,quibus nobis appareat, cs iam didis ö* {gt; pofTcingcnioli mei viribus cuiep perferutâti atis innotefcit.Kcliquü autc cd,vt accommo* data tradatur eruditie, qua vnüquodep prxdi» dorü,ne conföüdationem impediat, prohiber! poteQ.Hoe autc ed,curam vlcerum doccre, öC hoe primo in generali, 60 fub quadam fumma, deinde in particulari magis. Pro qua eruditie» ne dicendum, cp tak confolidationis impedi» nicntum prohiberi potefi triplici artis medieac artificio;vidclicet dieta,potione, 60 chyrurgia. Dieta cibando xgrö cibis,qui fubftantia,quart titatc,60 qualitate opponatur iUi$,qux confoli» dationé impediunt. Potionc vcro totius corpo tis pknitudinceuacuante, materia antecedents cotû qui confolidationé impediunt digerente, complexionem totius corporis redificante, fi mala fucrit, hepatis maxime, membrorüq) he» p3tidcferuientiu,vtf3nguinê laudabiléin gto Crqualigcncrct.Chvrurgiajfeu manualis opa» tio in generali vniukuiufep coru, quæ côfolida lioncm impediut^fubminildrctur in huemodd.

X z Etprl

ANC. BOLOGNINVS

Et primo fi fuerit ï caufa figura fifiularis,3nihi Ictur,fcu defiruatur, amp;nbsp;fi non cfi polTibiIc,tunc fanies in eo vlcere congefia,mcrito figure ipfi* us vlceris expulfioni rebellis, antcq nitrofitate adipifcatur,a!iquo ingenio, ad exteriora ipfiu» vlceris cducetur Sifubfiantia faniei fubtilis fu crit hume dans, amp;nbsp;remollicns membri fubfian tiam,ôlt; confcquentcr cam putrefadioni difpo* nens,exiccatiuis, in gradu proportionate, qua putrefadioni refifiunt, amp;nbsp;humiditaté illam ex» traneam confumunt,curctur. Si vcro fuerit fub fiantia fanici grofTs vifeofxjorificijs porroriini carnis fui vifcofitate adherens, amp;nbsp;fic membri fubfiantia putrefaciens, medicinis, qux ipfarn fanie atténuant amp;nbsp;diflbluunt, amp;nbsp;confequenter eius groffiticm amp;nbsp;vifcofitate defiruunt,3b ori* ficijs porrorum carnis elongetur . Si auté qua' litas faniei acuta amp;nbsp;corrodens, medicinis acui* tatem ipfius faniei refringentibus, cerrigatur, nee non fanici antecedens materia ad oppofitas partes diOrahatur. Si in caufTa fuerit fanguis peccans folo quanto, quia fupcrfluus,plenitudo fanguinis minoretur. Si peccans fuerit in quan to,qui3 diminutus, nutrimentu, quantulócucp fit, loco vicerato attrahatur. Si peccans fuerit in quali, quia in complexione, quccuncp fitiHa contrarijs redificetur. Si fuperfluus fluxus fan guini»

DE CVRA VLCERVM. guinisjoco a quo languis fluit, reparetur,amp; ad oppofitas partes difirahatur. Si dolor, mcnibri calor natiiralis cófortetur,feu doloris caufTa ab ijciatur. Si in cauffafuerit caro mollis,humidü ipfius extraneum exiccetur. Si caro lupcrflua, amputetur.Si caro oflracat3,cum coquodknit Ëi refoIuit,refo!u3tur,5C fi rdolutioni répugnât abfcindatur. Si apoflcma,fluens materia repel» 13tur,amp; fluxa refoluatur,^ fi indigc3t,refolu£io nipræparctur. Si in caufTa fucritcorrofio, ma» teria antecedens diuertatur, ÔC fluxa, Ä fimili* tn loei malitia iam a materia coniun da im pref fa confumetur.Si putrcfadio,qup iam fada efl corruptum ÖC putrefadum ablcindatur. Si ve» toeft de proximo futura, ne omnes gradus, ad putrefadioncrequifitos acquirat, prohibeatur. Si autem perambulans fucrit putridum remoue atur, amp;nbsp;fubfcquenter humidum extraneum in membrifubflantia imprefrum,merito cuius ite» turn perumbulatio fieret, quod tarnen non fuit per putridi abfeifitonem totaliter remotum,dif» foluatur.Sint ergo hac di da fatis pro docume« tocurationis in gencre, Si fûb quadam fumma qua vnumqJep corum, quæ in vlccribus conlo lidationë impediût,remoueri habeat. Nunc aût de vnoquoep in particulari dicendû, prardida j tamen deelaratio, videlicet quar poflremo arti*

X } medi

ANG. BOLOGNINVS mcdicacinnrumcnto tantum cnumcrata Hint.’

Cap .11.De cura forma: ulcerü fiftularit.

CVm in prarhabito igiturcapitulediiflum fit, q? figura viccrum fifivlaris prohibe» tur ne cofolidationé impediat, earn figurâ fiOu larcm dcHrucndojÄ anihilandojcu faniem ex* pulfioni rebelkm,mérite forma: vlceris ad exte riora ip fius vlceris,anteg nitrofitatem adipifea» tur,aliquo ingénié cdiicendo.Hec autéinloco dieçndum çrit in particulari,qualitcr,quen5nio do talis figuræ deftrudio Si anihilatio perfina tur,finnliter qui fint ea ingénia,far iem ad exte riora viccrum cum tali forma educentia.Dicî» tur igitur,q? figura vlcerû fiftularis defiruatur, fccundum le totam,aut fecundum aliquâfui par tem, Secundum le totâ defiruatur Iccandofigu ram vlceris vfop ad dus radicem. Ita qd nil de eius forma fiflulari derelinquatur, nifi vbi non efi ponibile,quoniâ,fi ibi adeflênt nerui, veux, amp;nbsp;fhorda:,tuac fedtioni le interlccantfs,fcu op» ponctcs,feu o$,aut magna loci diftantia,feu eu tis grofficies. T une amp;nbsp;co calu a tali exquifita j feôtionC elfct defifiendum, amp;nbsp;ad aliâ [e^ioni feu alla ingénia deueniendum. Secundû aliqua fui partem figura viccrum fifiularis defiruatur, illius orificium dilatâdo,6C ampliando,fcu pot tain in fundo vlceris confiituendo* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Fiat '

DE CVRA VLCERVM^

Fiat itaqs figurât vlcerum fifiularis fedio feeun dum fe totam, aut fccundum aliquam fui parte cumnouacula aut cautcrio.Similitcrotificij vb cens dilatatie,£lt; amplificatio cum cifdem, feu impofitione tentarum rara: £C ficcacfubfiantiac exifientium, ficuti de melcgario , de fambuco, de fpongia prxparata , de radice ariftolochiae, de gentianajSC fimilibus.Educatur vtiq; fanic# ingeniofe advicerum exteriora expulfionirc* bellis,merito figuræ vlceris,altcro ifiorum mo dorum, videlicet medicinis lauantibus amp;nbsp;curre tibus,curfu QC lubricitatcfua, qua facit abfolu« tio,fanicm ad exteriora vlcerum cduccntibus,fi cuti funt hïc in modo ablutionis adminifiratx videlicet aqua ordei,vinû melitite, aqua maris, 3{1U3 aluminis,aqua cineris, decodio iridis,de» codio centauris, eu vino non multum vinofo, licet et prædida alio mô fanic ad vlccrû exteri* ora excutiant,fiC hoc eâ exiccando amp;nbsp;abfiergé* do,fcu^pulfionc ipfius faniei ad exteriora vice ris,inftitis mediantib^,vna c5 plumaceolis fup figure fidularë decenter coprimetib^, aut ea fi» tuatioc mebri, cp orificiû vlccris inferi*’ exidat amp;nbsp;fundufuperius.Solet prpterea a qbufda fani es ingeniofe ad vlccrû exteriora educi, prépara lione vlccris,ita qgt; ab eo vlccrc fanics ad exteri oracurratjSC non retineatur, immo qgt; ea libère

X 4 euen»

ANG- BOLOGNINVS ' euenfctur fit expirct, CT hoc cum tentis connu* lads de branîca,de plumbo,c!c3rgentOj0Cfinigt; libus^Expeditis his pro cura figuras vlccrû fi* ïlularisôC fimilitcr cuiulcunq^ akerius figure fi fiulari proportionatar, nunc ad regime fubltan tiac faniei tranfeundum efi.

Cap.Ul.Dccura fanidfubtiUs.

REgimen igitur humiditatis fubrilis fani* ofac,remollicntis fùbfiantiam partis vice ratæ,cxicc3tionc perrtcitur,maiori Cr minori tri fccundû q? a loco viccrato fit maiorÄ minor humiditatis fubtilis faniofærefudatio. Pro qua exiccatione optima funt,amp; fimplicia, amp;nbsp;eópo* iita.'vidclicct bolus armenus,plumbum vfiuni, ceru fia,lithargyrum,antimonium,plantago^an ccola, tela aranci, galla, arifiolochia combufia, mirobalanorum genera,cortex thuris,mafiiche mirrha,aIoc,farcocoUa,rheubarbarum,panis af fatus,rafura panni vetuftinïmi,fpongi3 combu ft3,fymphit5 vel confolida maior, cauda eqna, pix,rcfina,alumen örfimilia. Item aqua alumi» noß,aqua marina,aqua ardcs,aqua azurea, vn*

DE CVR.A VLCERVM.

^«pulueribuSjvnguentû bonum profanicfub Uli exiccanda Recipe vnguenti de lithargiro, vnguctideceru(Ta,ah.vnt.j.ç.ccræalbæ vnc.5f milcejdiflblutis primo cera, amp;nbsp;vnguento de ce I tufra,ói vltimo vnguento de lithargiro. Aliud Recipe ceruffe lotæ drachmas, vij.lithargiri.j. ii(«fcoriæ argentijvelclimiæ.j.if.vitreoli drach. •j.S'.cerialbæ vnc.ij.^.olei ro.vnc. v). terebin» thinæ vnc.ij.fiat vnguentum, Aliud.Re.lithar giribenepuluerifati,cû accto C^oleo ro.mifee» aturÄ imbibatur in mortario plumbco, élt;, be» ne agitetur cum piftillofuo,donee ad augmen tationem deueni3t,ÔC albificetur Deinde Rc. antimonij,xris vHi, balauftiorû, vermium ter» ffilrium exiccatorumjO* puluerifatorû,gallaru I^nguinis draconis,aluminis,climiæ argeti an. omni5,tCTantur amp;nbsp;cribrentur, amp;nbsp;de cis quanta fft fexta pars vnguenti in mortario ponantur, amp;nbsp;eu piüillo incorporentur,doncc bene vnian turadinuicem. Aliud.Re.tcrcbinthinæ cerx re* finæ ah.vnc.iii.olei rofati vel c5munis.vnc.iii) pulueris aridolochix, ro.mirrhæ, libani, aloes, maftiches ah. drach-ij.s'. puluerifatis pulueri* Tandis fiat vnguentum. Altud Rc.vnguenti ba filiconis,vngucti de tuthia, vngucti de cake ah .).mifce. Et alla plura ta fimplicia q copofita, qux in libris antiquorû facile ert reperire.

X j Cap.

ANG. BOLOGNINVS

Crfp. nil.De cura ^anid grc^æ amp;nbsp;uifcofit

O Aniei vero groff« amp;nbsp;vifeofe orificifs por» ji^Jrora carnis lui vifeofitate inhcrentis,amp; fie membri fubfiantiam putrefacientis reg’men eo plic3tur,applic3tione Iocaltum,qu5c fui fubtili* täte fubHahtix in ipfam fanié penetrant, amp;nbsp;fu« calore earn 3ttcnuét,ÓC diObluuntjVndc deßtu» «fia ciusgrofTicic ÖC vifcofitate.^hibctur ipfiuJ faniei orificijs porrorü carnis adherêti3,qu3nic bri fubdätia corröpebatur,qfimilitcr faniei gro fias éi vifcofx attenuatio amp;nbsp;diffolutio intdeatur éiremittatur fecundum diuerfitatem quantita» tis faniei fubtiliandx, éi fimilitcr fecundum di uerfttatem faniei peccantis in grofficiejói vifco fitatemaiuri éi minori, de quibus optima funi farina ordci,fabarum,cicerum,orobi,lupinorü, alkanna,arificlochia, hyperycon, acetum,cinis anethi,fermcr.tum,crocus,laurus,iris, velireos, ccntaurium,gcntian3, abfinthium, apium,bau» r3ch,mel,ói omnes medicinx habentes aliqua* lem amaritudinem, vel acuitatcm, qux fempet cum mellc prxparentur. Item aqua 13lt;flis,aqua ctdci,aqua mcllis,aqu3 cincris,vinummclititï mundificatiuum de melk, vnguentum viride, herbarum totius comunitatis, mundificatiuu commune, mundificatiuum de iride, vel irept mun

DE CVRA VLCERVM. mundificatiuó de apio, vnguentu de cetaurio, vnguentum pro fan ie gr off i attenuanda bonü. Recipe meUis ro.terebintins non lotæ,ah. vnc. ij thuris, myrrhæah.drach.iij.mifcc. Aliud rc. mdlis terebinthinx non lotx, an.vnc.ij.coqua» tur ad fpifTitudiné aliqualem, deinde adde.myr rhæ,farcocollæ,alocs, iridis ah-drach.j.y. Aliud k.tcrebintiiiæclaræ.i.v).mdlis ro. co4-iii).$«. myrrhZjindis, ariftolochip longs ah.drach.iii, Farins ordci.q.f.ad infpiciendum, diffoluta pri us terebintina cum melle amp;nbsp;vitimo additis pul* ueribus fiat vnguentum. Aliud re.iridis, arifio lochis, an j. iij.terantur optime, Ä mifceantut tanta quantitate mdlis, cp ca conglutinet, amp;nbsp;in Forma vngucnti adducat. In maiori grofficie Ävircofitate.Rt.mdlis.f.il.viridissris.j.v.mif ce. Item aliud re.fccis olei ro.aceti puri, mdlis ah.f*|. arifiolochislongs aluminis fcifTi iridis ceruffs ah. j.j.y. viridis sr is.}, ij. mi fee omnia adinuicem,valet prsterea vnguentum grscum maius vnguentum sgyptiacum.

Ca^.V.De cura qualitatif faniei acutæ amp;nbsp;corodetii

REGIMEN curatiuum qualitatis faniei acute amp;nbsp;corrodentis tam per fc q per ac* cidtns,qushumiditatem mcbri,qua mediate fi mébri partiü cotinuatio, rcfoluit Ä eÓfumit p* ficiatur

ANG. BOLOGNINVS ficiatur,prahabito conuenienti regimine in fex rebus non n3turalibus,prachabit3cp euacuatio» ne matcharum pcccanttum,filt; defluentium di» ucrfionc,£lt; fimiliter conHridione viarS fiC du« éluum, per qua talis materia poffet defeniÄ deflui ad locum vlceratu.Si fucrit qualitas am ta amp;nbsp;corrodens per fe, vngucto de ceruffa albo vnguentodc lithargiro, vnguentorubeoeam« phorato,vnguento debolo,vnguento de tuthis vngucnto de cerufTa co do. Vnguentum bonO j* cura qualitatis fanici acut» ÖC corrodent«. K c.tuthiæ Iot3r,ccrufrac lotæ an partes iquales pulufrifentur,6( in mortario plumbeoeû aqua plant3ginis,c3 piftillo fuo diu duc3ntur,3ddi« ta terra figillata,Cr aliquantoboli armenijamp;cU eera fufficienti,amp; olco rofato fiat vnguentum» Aliud Rc lithargiri drach»viij.in mortario ca aceto tam diu ducatur, donee infletur, tumefcat CralbefcatjóC cu drach»iij,cerufr«,öi drach.i|. terra; figiI13ta;,pulueris gallarumjofarum ah.). .J.cum oleo ro.amp; cera fiat vnguentum» Aliud Re»gall3rû,arnoglofræ ficcacah. drach.v.olci ro. vnc.v.ceræ albæ vnc.ij. terebinthinx vnc.i) mifce,ÓC fiat vnguentum in bona forma.Si aCt fucrit fanici qualitas acuta amp;nbsp;corrodens p acci dens abfcindatur cura,qux efi cura caufx, vtpu ta,ft fucrit in caufa figura vlcerum fifiularisjad quart

DE CVRA VLCERVM quam fcquitur indebita tranfpiratio fantei, quf diutius in loco detenta, adepta eft nitrofitstem £iacuitatem,tunccurctur curatione data capi» tuïo fecundo partishuius nodrae pradicx. Et hæc de cura qualitatis fanici acutæ,^ corro dentis, tarn per le q per accidens di ft a fint : Nunc veto ad curationem corum, qua imme« diate contrariantur caufis ad confolidationem facientibus dicendum effe videtur*

Cdp.VUDcCur4 {jnguinii feccantis.

Sanguis autem pcccans dicitur, vtfupraha bitum eft, aut quia peccans in quSto, autin quail. Et fi in quäto,aut quia fuperftuus, aut qa oiminutus.Et fi in qu3li,3ut qa peccans in co» plexione,vidciicet calida,frigida, humida fiue ficca,fimplici vel compofita, cum materia vel finemateria.Siigitur fanguis peccans fucritin quanto,quia fuperftuus,cura pficiatur dicta te» nuijphlebotomia fanguinis minoratiua, amp;nbsp;ex» traftione fanguinis peccantis in quanto ab vl» cere SC eius circuitu fanguifugis,lcarificatione amp;nbsp;fimilibus.Si fanguis peccans fuerit in quSto quia diminutus, curatio compleatur dicta lata O' gtofra,boni SC multi chymi gencratiua, tra» haturep nutrimentum ad locum vlccratum fri» dionibus, fomentationibus malui, bifmalux, violarum,donee raembrum infletur SC rubeCca» piccis

ANC. BOLOGNINVS piccis cmpIaRris, quorum forma vna eritte: Re.pins naualis,picis gr^cæ, refinar, pini ana. partes squales, dinbluantur incazola ad igné, deinde per Hamen in aqua frigida colcntur,amp; i manibus inundis oleo emplaHrum malaxetur, ' amp;nbsp;vfuirefeructur. Sifanguispeecansfucritin quali, quia in coplcxione ealida materiali, cua» j cuetur materia ealida, fi fuerit fjbtilis,cum rheu 1 barbaro,mirobolanis,prunis,tamarindis,pulpa canis,aqua pomoru granatorum,manna. Et A necefTe fuerit c5 eleduarijs de Ricco ro. de pfi* Iio mefucjde prunis,dc febeHen. Si autemfut» rit groffa per aduHionem eu cleduario leniti» uo,diacatholi confedione h3mech,diafena,caf fia vigorata cum fcna,pilulis indis,pilulis defü mo terrac,aqua Iadis,fena, ÔC fimilibus. Hoc femper attendendo,quod antceuacuationéma teria ealida fubtilis digeratur cG fyrupo ro. de €ndiui3,acetofo fimplici,oxifae char3,ncnupha rino,violato cG aquis endiuis, violarum, aceto» fæ,ordei,hcpatics,plantaginis,cucurbitï, por» tulacs,nenupharis,folatri,amp; fimilium» Mate» ria aute groffa per aduflioné cum fyrupo de po mis,de bugloffa,de lupulis,iulcb violato,amp; a» lijs talibus.Notando tarnen quod femper vitï regimen in cibo,flt; potu,ÖC alijs rebus no natu talibus,fit proportionatum pcccato in his amp;nbsp;in

DK CVRA. VLCERVM

gt;lijs,Etfi forte inhis aftuerit febris, tante ma« gis prædifta augcatut in gradu frigidit3tis,aut minuantur, quanto febris fuerit vaUdior,aut te miffior* Atfi peccans fuerit in cÓplexione ca* lidafimplicivel copofita fine materia,tune alte tantia fola prafata fine cuacuatione fibi conue niunt. Cætcrû fi peccatu fuerit in mala comple xione frigida matcriali, tune materia ipfa cua« euctur. Si fuerit phlegmatica cu aloë agarico, polinodio;turbit,clcftuario de da Ailis, cleftua rio indo,pilulis aggrcgatiuis,pilulis de agarico pilulis cochijs,diaturbu, benedida, ptatparata prius materia c5 fyrupo de bifantijs complete, ideniabin.oximeUæ fimplici amp;nbsp;compofito, fy» quot;ipo acetofo cÓpofjto,diarodon amp;nbsp;ali)$,ca aqs ftniculi,bor aginis ,apii ,mclifræ,maioran p,mcn tï,abfinthii,aqua mellis,SC fimilibus, qux qdé alter antiaamp; firn ilia confer ut etiä in mala com« plcxione frigida fine materia,exceptis euacua« tiuis.Si peccans aute fuerit in complcxionc hu mida materiali curetut cuta ptxdida immedia te,6( fipeccas fuerit in coplexionchumidafinc materia,fola digerentia conueniut,euacu3tione excepta. Atfipeccans fuerit in complcxionc ficcu matcriali, cura eritpet euacuationcra ma« teriæ melancholics non adufts , cum redi«

1 hcatione membrorum iUam generantium.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Etft

■ ANG. BOLOGNINVS

Et fi immatcrialis fucrit,cura cO cum calidis rt humidis. Et hcc pauca de cura fanguinis pec' cantis didafint. Nuncad curammalæcÔpW

Caf.Vtl. De cura mal^ ccm^lcxionit fartif ulcerat^e.

PRo cura igitur male complcxionis parti, vlccratacdicatur, quod fi in parte vlcnatâ peccauerit mala complexio calida,fiue matetia lis, fiue immatcrialis fuerit, localibus curetur, vnguento videlicet de cerufa albo, vnguento de tuthia,vnguento de plumbo,aqua routa,fuc co pl3ntaginis,fucco folani,fucco de femperui* ua * Si mala complexio frigida, vnguento bafili cône, vnguento citrino vCuali, vnguento de di» althxa compofitionepatris mei,vnguento fui* co, lotione vini boni tepidi, aqua cineris, aqua aluminis . Si mala complexio humida,curetut exiccatiuisiam dittiSjôC alijs vigoratisinficci tate, fccundum quod locus vlccratus magis minus abundat humiditatibus,^ fimiliterfecu dum diuerfitatem corporum amp;membrorum,in quibus exiftunt vlccra, ficuti vnguento viridi herbarum, vnguento gratia dci, vnguentode diapalma, vnguento de dialthea compofitione noAra, feu cum hoc, quod fumme valet in um* ni memborum complexionc .K. olib3ni,mafii» ch«

Dt CVRA VLC£RVM

ó«, aloes an dtach.i). pkis grecaevneJ.^.atU ftolochix long! combuilxdrach. j. $.oki ïo4« ül terebinthinx eer» an.vnc ij.fiat vnguentum AUüdre. olibani, madiches, aloes farcacollx, fanguinis draconis,boli armeni,pulucris molé* dini, o rnia puluerifcntur lubtiUtcr,©* per pan» num fubtilitcr cribra, Slt; cum terebinthina mif» ce,donee ad fubilantiâ denfam deueniant. AU» ud re.unguenti apoftolorum vnc.j- viridis «ris drach.) mifce.Si autf peccaueritmalacoplexio ficca-i.parum humida,curctur vnguento bafili» conc,vngucnto de pice, vnguento fufco,vnguS todiaquilione nigro diffoluto in cazola,id cd cocbleati fcrreo,cui addatur pro qualibct^ 'dia quilonis drach.j.puluctisrofarum,fcu cum hoc R-raadicis, olibani, picis gr«cx,boli armenian M-fepi aticntini.^-ij.cerx^.^'olel ro^.i^mifee êtalijsleuibus cxiccatiuis primifTis femp ma» terierum peccantium euacuatione,fifucTit cum material deftuentiura diucrfione, äi fimilitet tondtuAione vi3rum,amp; duftuu.per qux tales Waterix polTunt de ferri,amp; deflui adlocû vice» ratum,liue a toto corpore plenitudincm haben te defluant,fiue ab aliquo membro nobili amp;nbsp;fot ti,pknitudinem habente.Pro noticia fuperiotd aduerte, cp in omni parte vlcerata propter ipft«

\ w debilitate aggregatui humiditas fupetftua*

V non

ANC. BOLOGNINVJ nonlolum p viâ paulatinxcogtflionis, fmmo amp;aliqri p viâdcfluxuS, fiueatoto cerporede» fluat,uue ab aliguo mJbfo nobili amp;nbsp;forci plein tudinéhabfte, q huiditas ï loco aggregate, vir* tutis loci debilitate putréfie,et i Panic couertite^ Et fi tabs humiditas multa, êC malz qualitstiî extiterit,reddit vlcus fp copofitû eu aliazgd* tudine,puta corrofionc,fiue putrefadioCjoto* cofitatCjfeu alia difpofitionc,confolidatioiicvl ceris^hibente. Aduerte fecudo,q? inoî raebro vlcerato, ÔC maxie vbi guæritur carnis gnatio et incarnatiojdebemus adminifirare medicina» fccundu dupliccrefpedû.primo qui dé haben« do refpedu ad coplcxioné corporis amp;nbsp;mebri, in quoexifÜt vlcus,vtcoplcxioné ipfius natu» ralé a parte fuc fimilitudinis conferuet.Sienim in curationc morbi, coplcxio natural« mébri amp;nbsp;corporis no coferiiarctur,morbu» no pofet defirui,c5 complexio naturalis mebri fit inftru mentu ,ppri5, quo mediante natura mebri vti» tur ad cóuetfionë nutrimeti in mébroru fubOJ tia,amp; rei fupfluzamp;nociuæ cxpulfioné^ Sedó habedo refpechurn ad morbü,vt ipfum aparte fuz cotrarictatis defimant.Pofitis his pro cura corû,quz cÔtrariâtut caufis ad ccnfolidationî facientibus,nûc de cura eor5,qug vlceri cotte* rian£ur,put funt ei accidentia,dicendu efi.

Dt eVRA VLCERVM Clip. VIII.Dc Cwr/do/orü» CVm dóloris cura diftinguatur penes lp» fius doloris intéfum,6C remifTum, neeno penes diuerfitzté fux efficientis caufx. Idcirco non abfqt ratione P nos dolor diftinguctur in qetü amp;nbsp;clamofum.Et clamofus ineü,cui^ acu me indue ias cÖccdi{,amp;i eu cui? acumcinduci as n5 cócedit,quoru dolorücauamp;in parte vice rau cotter ene affirmatur mala c5plexio,aut fa lutio continuijlèu vtrucp Gmul. Et cü vicerata mëbra fetim quadrupliez poiïint labi cóplexio nf,vt inptxhabitis didu ed. Et c5 exteris etiJ in eRiciendo doloré vehemétioraGnt calidita» amp;nbsp;Gigidttas,qa citius impreflurx, ideoimprx» ffntiarum tantummodo de dolore a mala com# plexiûnrtaiida, fiC GmiUteif a mala complexi# one frigida contingente dicemus* Dicimus igl tui, quod fi doloris caufTa fucrit tnab compte# xio-calida, cuius tarnen doloris acumen indu# eia» concedit,prxmiflîs vniucrfalibus, valet Vn guentum dclitargiro,vngucntu de cetufa albu cum Camphor a, vngucn turn deminio, vnguZ* turn de tuthia,vnguent2 de plumbo,vngucnt3 rubeum camphoratû,album Oui conquafTatum eu oleo ro. amp;.ltthârgiro ÔC redada ad formant linimZti in mortario plûbeo c3 piüillo fuo, ql Vnguentû podea buliat Icto igné in libr.j fucci

Y a fém#

A'N ci 60 LOG NIN V^ fcmperuiuï vfcp üdfucciconfumpHonfnigt; , Vàlet pratcrci album oui conquafTatumcom ölVölp/cmpIanrüm dé paruin tfialuis, amp;nbsp;pi®quot;* tagine codisÄ piftatis cum ctibratura-furfu» i’iï amp;nbsp;óleo ro.bolus armenus cüm terra figilb* b^^IéóïótöC ijccto,fuccus fclatn.feufcrr'pcrui ó^amp;rii acitó. Iteth Valet Hóé aliiid ih cafu. Re/cétr31barvncgt;1iij olëi ro.vhc.x.fandalorti Ólbt)tQ^amp; rubeorum rofatum mirrhp ,lib3hiima ftieb^ari.draéh.ij.camphorar drach.p. terebin tHinàr^f.ïj.j'.fiat vnguentü. Si vero dolerif eau fa fuent mala’corrtpléxio frigida, valéfvnguê* turn •ftlfcum, vnguentu bafilicon, vnguenttim eïttinuMuak.Si autédolorw caufa fuerkfoh“’ tïö qontinui, cuius doloris fimilkcr acurnen in« ducias c5ccdit,prafmifris femper vniuerfalibu» V^lcnt ea qua: quemcunep dolore indifferenKt fedaritEa aufc fuut, qua: calorc membrinatu' ralétrt multiplient Cr confortât,ealor enim naw ralisïnembri confortatus répugnât ortini rei no emti^Vfi vitellus oui terebinthina amp;nbsp;crocus,te» rebintina eu olco ro. oleum abietis c3 olcoro* bre ad intra vlcus applicétur cQ etiam aliquali exiccatione Humiditate mcdicinarö humedan tium réfringente participent, merito cuius etiJ vlccri eónueniunt. Ab extra vero oleu ro.euffl drHygdaliriOjokü de lilio, oleu de kyro, butiru

teems

151 CVRA jy._J^1^.RW leccis, pinguedo recens, .pulligaÏÏinacf wti«, porei,öC limiliu,yf0.pus humid?, oleum de,cli* uis maturis,fcx olei,otçQ;rO:olep violai'p,,ç|cn chamqncllinû, oleum. vulpinum,munia,pkum defamp,mucil3go.r.^ni,f0t’nugracien^arttS valcns in cafu. K c. {olwtigt; inaluaru,!^)-5:^3« næ.fUnijfotnugraeci ap.ync.^ ,olei charnemet« lini, liliotum alboru a^«drach.v|. pip i/9.|d^«. tnucillaginis althcœ vnc45. farinac otda. ^Ï» cü dupbus vitcUis ouprum fiat cmplap^m.. -Si vçtodoloris caufia.fucritrtula cpp|c^^ folutio continui fimul^cujus doloriscfiam^iP men induçias cauccdit,cx iam didishabitafy curatio, Éunquidxurxcomppfitac sgrituß^ ftimitur cxcuratione fimplicium acgritv^Uium gt;Pamp;m ijjquäcemppfitä çomponentiU- ..Q^wre fuppofitis vniuerfalibus ad intra.ylcus-. appU' centut ea, qux funt verejEi propne dojoris fe» da(iqa,exicçatiuis ahqualitcr^ ÖC.hudahiKbvß ç5mixta,ab extra yerp.çxtraiif at? fS^^c^B* . nis. temotiua. Si tarnç .dplQri^ 3çun)éinduciïs no cocedit Ipco do^cti,,dlt; circuâpiêntLnvçoti» ca applicctur,vt emp^rû^atis leut^xotrids iMlfePîpauocis albijSCvtgétcmagis wi^cap pliçeliur emplafirû, .vn amp;nbsp;folijs mangra^ra, .empUfiru dpfolijs^ui^mi cû puitere change tAéli,philonû ctia pçrfu;û illinitû,theriaçâ reces atü '..' Y'} quot;“‘'cmpla

'ÀNC. B'OLÓGNINV^ emplaflrata. Exolcis,oleumdemandrägobj oleum, de papauercjoleude nenuphareeuopio fucep hy ofcyam j, ópium difTolutum cumbcle ouillp,feu mulieris amp;nbsp;fimjlia.Et hpc de dira dó loris diÖ3 fintKunc de cura fugflui fluxusfan guirus dicendum elle videtur.

O^.lX.Decuïa’fu^/iuifluxutfangüini!.

PRo regimine curatiuo fupflui fluxus fan» guinis, cü fanguis ironifi a venis effluat, ïprimis eft fciendü,tp diuerfitas in modo fift?' di fanguiné non folafühiitur penes diucrfitatt caufæ facientis talé flüxQ vt fi fucrit cóïrofio, vel putrefadio,feu ab eTitrinfccd euenféris bb tio, veructia fccundum epA/ena a qua fangurs egreditur eft profunda in mébro,aut fupficialts qccülta, ayt manifefta, magna aut parua. Hts pratfenifliß dicatur, eg fanguinis fluxus curatio in gëneve,dcrabüs intentionibus gficitur, vide' licet diurrfionc,ÓC reparatione loei, a quo fan» guis fluit: Diuciffio quidé fit aliqn p fanguinis cuacuationc qd^pppoflta parte, vti p phleboto' miä,vcntof35 fearifleatas, fanguifugas quæ tn modiflearf debent fecundum virtutis amp;nbsp;abth tenorem,aliqh cum præfatis abfqt cuacuationc amp;nbsp;c5 ligaturis, ventofa fup hepate amp;nbsp;fplene, q mirabilis eft* Loei autcTcparatio,3 quo fangu' ^ fluit,fie c5plctur,vt fi fuait iri caufacorrofia ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fiuc

DK CVRA VLCKRVM

Hue putrefaâio,tunc locus,a quo fanguis fluitj caut«izetur cu ferro ignito,fiue medicina cau* toizante,6C efearâ induccnte,vt cu hoc,Rc.vn guenti populeidrach.ij.vitrioli vfti drach.j.ar« genti fubUmati drach.j.j.mifcc,Crlocus,a quo 1 languis fluit tantumodo replcatur, fiuc cû hoc 1 aliQ-Re.-argenti fublimati lapidis hcmatitis,vi. I nbsp;nbsp;nbsp;trioli ro.lithargiti an.amp; fiat puluis, CC cu albu*

niinç oui,ôL puluerc ifto licinia liniâtur fit loco applicäur.Exiccatione autc cautcrij fit reäifi« catio corrofionis, amp;nbsp;putrefaftionis, amp;nbsp;exicca» tione,amp; cotrugatioc partis,a qua fanguis egre* ditur.fada per cautcriu, fit fanguinis fluxus re* fttiflio,quare nil cautcrio præftâtius in cura flu *'^ (wguinis cuenientis a corrofione, fiue pu« befaftione.Si autc vena fucrit parua,manifefta amp;nbsp;fupctficialisjtunccum acu, amp;nbsp;ferico perfö# retuf fub O* fupra venam,amp; ligetur ven3,dum modo apoflema, fiat dolor non contradicat, quoniamfiante dolore,feu apoficmatCjtalisli* gatio prohibenda elK^ Et in medio inciftonis

; nbsp;nbsp;nbsp;pon3turrnedicamen,halMns' has proprietates:

videlicet,quod fit cóngclans, vt fanguiiMS' Ru# entisfiatingroffatio, heenon inuifcansyvt fiat fanguinis fuper caput venae congladnat», amp;

' exidcans, vt' fiat fuperfluitatum defluxarum, gt;nbsp;fiCoongefiarurn confuinptio, cr coniequenter L IHïuU nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Y 4 folu

ANC. BOLOGNINVS

folutæ côtinuitatis incarnatio, qua mediante fit VCTa,ôC propria fangunis fluxus rcftriftio. Cu» lus medicaninis deicriptio talis eft.R.thuris ab bifTimi vifcofi,aloes,fanguini$ draconis boli at nbsp;nbsp;,

meni an. partes aequaks, pulucracntur fubtili» nbsp;nbsp;I

ter. amp;nbsp;cum albo ouimifccâtur, Ôûiiuellijltutli* cinia in comcdicamine ting5tur,.amp; iniucifione pon3ntur,in circuituqi vicaris, ôCfupra fUicUoi ponantur ftupar plûtes in aqua rofata,feu tonu munr,amp; aceto madefaâar.îk aliqualitcr expref fx,amp; cum ligatura faris epprimente ligcntur.u mittaturep’vlcus,a quo fanguis egrecitur, et ni ilia ligatura vfq? ad très vrl quatur diesiquoniâ anteillud tempus non putatur,q; naturafeerit tantum de carne, qi fit iûfücicns ad opilandtan venam .Si veto vena fucritm agna,rcparcttàil» cas pçrimpletionem corporis venarum.cûJ^tt* ellis linitis,ia fupradiiftoinedicaminefirie01iit infradicendis-Et fi veha^fuerit profunda,Srn2* nifefta,magna aut parua,fiHealterius diurifita» tis diuerfificantis curaitietóem fluxus’farigiuni» rcpareturlocus die modè iâo fatis cÔmuni hu' , iCj'SCalifsxtiam diuerfitattbus in fluxufangwH nis contingétihus, videlicetpóncndódigitungt; fuper orificiS venar, dummodo talis impofitió fit poniblis,amp; aliquätulumtcncrejdonaj^ng j uil aliquo modo congeictur, deinde pï?»»*^

DÉ «VRA VLCERVM;

Huflli plures linitt in albumine pui,agitato cum aliquibus exmedicinis diccndjsJam liftas pro prietates habentibus,6t cum, ligatura decentee c5ptinfiere,ligentur,Mcdicinp (impliccs,kópo fitionemedccinaru,,prefttuftione fluxusfang» uinis facientiü connumerantuthat, videlicet te« la aranei,terra figillata,cortex,il»uris,peiitaphyl lon,plumjrgallinæ combufta, bolus armenp^» cinisrafure chartarum combuftatu, corcandry torrefadum.cauda equina,cornuu rafura', finis lignotum fliptiepr um,corrigiola,o,rnii» offa C9 bufla,puluis rheubarbari torrefadijptlus lcpp» ris eonibuftus,{anguis dracRpi»,fpongia corn* buftaamp; pukicnf3ta,virg3 paflorisjfangulhatïa ^^^’gofurnk Karabc, acatwufolia falitis, ga^a fotnbuftaextiiwfla in aclt;to,lapislif matins,tór folida maior,r»fura panni vetuflifTimj, lanugp adh|ïens corticibus caftanearum a parte intrih fre^us gummofum, aloë,gipfum,farina voU tilis molcndmi^anilumjVifcus, gummi arabicü tragatanthump rafura corrigiarum, - vel corio« j rum' a parte intrinfeca, omnes fpccies gummis i Ex medidnis compofitia fluxumfanguinis co hibentibus, prima forma crit hæc.'K. pilocû le«

1 ports tortefadorü^.f. boliatmcni4.i.y.(angj 1 uinis draconis,terrae GgiUatp ah-drach-j thdns gürnofidrachaj. mifccamp; fiat puluis» Secunda r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1^5 forma

ANC. B’OLOGNINVS forma, gypfum cum albumine oui Crmunia^ Tertia forma,Re-gallarû tonefaâarUjboliar* tneniahij.j.libainij alors, maüichcsjfanguinis draconis, pilorum Icporis minutim inciforum ah.ferup. j.mifcc amp;nbsp;fiat puluis» Quarta forma compofitorum .Re-gypn vnç. j-munif ,tcla: ara nci,caliginis (urni,bo]i armeni,tragacanthi 3hgt; drachmam vnam,mifcc* EthaeedeCuraaed* dentium, confolidationem vlccrum prohiben» tium fie dida fufficiant. Nune autem ad eu» rationem accedamus eorum,qux^ar^itudtne* denominantur* ;'’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-rn ^i

lt;' Céfi'X'.ïiccuraapojliautU. gt;' DE aponcmatc,quod efi fgritudo vna « tribus morborû generibuS,copofit3vi» delicct mala complcxionc, mala cÔ^itlo”*; fie folutione ‘confinuijincidcntalitcr pracroittnt dum, çpeura élus didinguitur ^cundurndiurt fitatcm temporis ipfius apoftlt;n*ati$,fecunduin diuerfïtaté materiar apofiematisyneenon fedm diuerfttatem locorum,in qbus Hunt apodf’’’* ta. Q^are hoc pr3cmi(fb,intcndcns hoc in loco pertradare tantûmodo de cura apodematis vl» ceri,ex defiuxu humorû contingeritis, eu fedta plurimû,ad ipfum vlcus confequaturapoflfl’’^ calidum fanguincum,dicatur, quod fi taleapo» ftema fucrit in prineipio, fuppofit3tdict3,coiw

Plt; CVRA VLCERYM;

Ufnlend diucrfione, SC humorum peccantium minorationc, Cr non practermifTa cura vlcfris; curetur fupcrponendo cmplaflrum ex grano duld,integro,decodo cum vino pontico,airn Fpttice fuo,fcuemplanrum de malis cetoneisj fiÇpitisdccodis in aqua,ßC vino rubco,0C po# flea in mortario contritis, amp;nbsp;incorporais turn puluercmirthi,fiueemplaftrum de Icntibus de» coftis, amp;nbsp;rofis contufis to' incorporatis cu te» rebinthina, fit pulucre corticum granatorum. Si autem apofiema fuerit in augmento, curetut «mplaftris prxdidis,quibus adiungatur farina fabarum,ordei,tritici,tic chamemeili. ExiUcte autem tali apoftematein ftatu curetur cmpla« f^ ex folijs abfinthi j,ct maluarum,dccodis in Vinodulei, amp;piftatiscum fapa, öCcribratura furfuris. Et ft apoftema tcndatin viam exitu» rx,tunc maturatiuis apporitis,adiuuanda eft fa niatiQ,6( de maturatiuis propric in ido cafu eft emplaftrum de folijs maluaru deco dis in aqua amp;nbsp;in mortario contritis cum farina .f. lini .fee» nugrzei amp;nbsp;axungia porei recenti, fit fimiliter emplaftrum ex farina tritici,aqua,oleo, amp;nbsp;cro» co, er fadafanieperforatione faniati loci ex* trahatur, feu ft ad oriHeium vlccris talis faniea dedinare videatur, tunc tcntisfcuexpreffione, 3ut ligaturis ad cum dcducatur *

Si au

ANG. BO LOG N IN VS;

Si autem aportema vlceri fuperueniens effd i aliud a phlcgmonc, tune quacratur cura poG« tradatu noftro de apoßematibus. Et bac (ata pro nunc dida fint de cura apoßematis vktij ex defluxu humorum contingentis. ii 'O'- . Cap. XI. De cura oftracatte camitf feu caUofte amp;nbsp;dur^e. , POfita cura apoßematis, de cura oßracat« carnis agendum eß. Curatio auté fius di* IHnguitur fecundum intenfum amp;nbsp;remifTum du ticici tails carnis: nam carnis oPracataaGafd duriciei intcnfæ,alia remifTac. Ea igitur quï ft* miffa cß medicinis lenientibus,in qbus lit fff” lutioaliqualis curari-ÖC rtdificari poteO-tsflf* rum carnis duriciei intenfar cura pcrficttur altt* «o ißorum modorum,videlicet ijicifionc cpi’lt;’ uacula,aut cautetio, Ä fi caut£fio.,.awt. cautflio aduali, aut potentiali, conGdcrata primo ano» thomialoci,quia vbi cflettimor dedifruptwuf alicuius venae, feu arterix amp;nbsp;cÓGmiliter à«™ fione fanguinis,cligêda poti^ effet carnis Q^f?* •catx remotio per cautcrium potentials p '’V cifionem co nouacula,aut cautcrio adualijnam per cauteriu potentiale fit remotio jearnis oft»* c«x,amp; prohibitio.eftufiönis fanguinis» ß ptio veux,feu arterix fieri contingat, amp;nbsp;modo confidcra. Prxterea fi talis caro olitaca*

DE CVKA VLCEEVM» toTccunAm'. tot3 cius fubftantiam non fuiffet abfciffa,applicationc incifioni$,fiue cauterii a* dualis, tune maior fict ab «gris abhominatio reitcrationis cautcrij aduaU'/^ incifionis eunt ncuacula,q potentialis, quare magis dileftum apud me eftcautcrium potentiale, q incifio, äC qcauterium aduale. Medicamen per me plu* tics expertum, quod pro tfticaciflimo habui a patremeo.R c.lithargiri,lapidis hematitis,vitr) oli romani ah.drach.i). argenti fublimati.j.i).^. mifce. Et pro pleniori notitia medicaminum in cafu valentium,recunas ad ca, qux fetibuntur Indcamputandacarnefuperflua cximix, fiue TOlw quantitatis. Garnis veto duriciet remifTx curatiocompleatur inferius diccndis,incipiédo primo a fimplicibus,deinde gradatim procédé do ad compofita, ex fimplicibus, amp;nbsp;primo ex oleis,oleum liliorum alberum,oleum amygda« brum dulcium,oleum de lumbricis, oleum vul pinum, oleum e grants fefami, fex olei,oefipus humidaex mucilaginibus, mucilago althex.f. lini, fœnugrïci,ex pinguedinibus amp;nbsp;vnduo* fis, pinguedo galling, anfcTis,viruli,bcuis,ccrui amp;nbsp;proprie medullï eorum,cr adeps bird amp;nbsp;aft ni,amp; rapacium .f.lconi$,VTfi,lcopardi,lupi,vul* pis,er rapacium ex auibus .f.aquilx,vulturis,ct fimilium, ÖC meliota cat urn finit, qup funt mi*

nor»

AG M. BOLOGNINVS ' noris antiquitatis,^ cxiccationis,^ vehemfti oris huiditatis-Ex cópofitis prïcparatts,vngu* entu bafilicon, vnguentü diaqlon albö cö gu* mis,amp; fine gummis,vnguentü de medulla eni ris vituli, vnguentum mollitiuum,vnguentuni de mufcil3ginibus,yfopiccrotü,empl3nrü bo» num proremitteda duritie carnis oftracatat^i* ritiei remifTsCjdc farinis.f.lini, fonugracijCepi* lili j, pinguedine gallinæ, porei fine fale, yfopo humida,olco lili),chamemclla,fiC medulla viW* li. Aliud.K.medullg cruris vaccini,olei ro.om* phatini,ccrf paru mifce. Aliud K.meduUï ent ris vituli, mucillaginis.f.cotoniorUjtragadthi, ©lei amygdalarü oulciS cö cera, ÓCniodicoU* rebinthinsfiat vnguentü.Aliudlk.afipi buffi dx,3dipis anatis,gallinæ,cerui, mellis, an. eer« q.f.Aliud.iv.caput vnö cafiratijfemicotritunb ét in vino dulci decoquatur vfqt ad caïnis dif' folutionCjO' qgt; fupnataucrit collige,amp; vfuift* ferua. Aliud K.medullâcruris eg bulitî in vino albo dulci, vt fupra décapite caftrati,collige referua* Aliud fe.vnguenti de c£rufra,medullf cruris vaccac,adipis an at is, galling ah. !• Cap.XU.DecuracarniimoHitt POfiquam de curatione ofiracatat Camit eloquuti fuimus,nunc de cura carnis mol lis dicendum crit.Diciraus igitur,qgt; cummol* licit!

BE CVRA VLCERVM.

tides carnis conCcquatur ad malam membri vl ccrati complexion?, feu fanguinis delcgati ma» Iid3,autvkctisinfuffidcntem mundincationê a pro eius cutatione,fi fucrit in caufa mala co pe»io,corrigatur medicinis defcriptiscapitulo feptlmohuius partis noftrx praftici.Si dekga ti fanguinis malicla,cafligctut affignatis ca.v). Sl vlccris infufficiens mundificatio,mundiflcc tut antidotis, qua humiditaté extraneï, ad qui moUitio carnis confeqtuïcxiccStjCrconfumul pofitis capitule tertio,SC quarto, Öt tertiodeci* no in de amputanda carne fuperftua quantita« lis paucx , huic attificiofe fuppofito, nam ad camh mollitiem,niri prohibeatur carnis fuper» ^dditio confeqqitur.

Crfp.Xlll.DcCurrf clt;tmk^eT4ddh U deque fuperfwx.

Slcuti carnis creatio, ÖC vlccris confolidatlo ladione nature fiunt,lta fiC p oppofitS am« putatio, SC carnis fuper Aux diminutio, de qua ad prüfens agitur fermo nofter,non fit aftione nature, fed medicinarum applicatarum quali« tale. Et ideo cum medicine talcs fint diuafo« rum modorum, quia quxdam debiles, qux« dam fortes, quxdam magis fortes, ne ex ca» turn applicatione contingat ettor,prptrr mitten

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dum

, nbsp;. AO N. BOLOGNINVS

düiiî erit, cp diuetfitas in applicanda median* carnis diminudua, fumitur penes diucrfitatfli* quantitatis diminucndc carnis, neenon penrt diuerfitatem nobilitatis,feu fcnfilitatis membd fupcr quod cadit generatie carnis amputandf, vt in dura matre, amp;nbsp;fimilibus, hoc premifc quot;nbsp;taro amput3nda,nue diminuenda fucritqu^n» titatis paurf ,diminuatur medicinis his fads de* bikbus,videlicet alumine rochino vdo.pernik ^to cum bolo aut fine bolo,alumine zucharino Cr hermodadilis fimul,tart3ro, nuclcis daâil» rum vfhs,cincrc conchilium conibufioruni,d* nere qucrcus,cinerc ficus,bor3ce,nuce candid® faleamp; mcllc,3qua 31uminofa cum fale,3quaai* denti fola, aqua ardenti cum fulfureamp;lak, J^ mine vrticf ,ferpcntaria,vnguento apofiolorü' Si vero caro amputanda fuerit quantitatisno* tabilis,amputctur medicinis fatis fortibus, vc) radice, vel cincre vitis albp, radiceafphodelo* l-um,vitrioloromano,viridipris,vnguentoapo fiolorum fortificatocum viridi fris,vnguoito c^ptiaco, vnguentis viridibus vigoratis euffl ‘falcgemma, aqua rofata cum viride fris, aqua 'ardenti cum viridi fris: vt Re.aquf ardentis-i ’^.viridis fris, drach.i).mifce. Aqua mirabilis in remotione carnis fuperfluf quantitatis nota* bilis. Re. argent! fublimati drach.ij. aluminis lochi*

DE CVRA VLCERVM.

rochini. j.v. aquæ ro.fiue plitaginis^.vj.mifc« amp;nbsp;bulliant ad confumptionc quart» partis ♦ Si* autem caro amputanda fueriteximix,fiuc mirg qu3tit3tis,amputetur medidnis pradidis forti oribus, videlicet trocifcis calidiconis, trocifcis ex alkali, amp;nbsp;cake non extinda, permixta cum aqua in forma luti, Qi redada ad formam trocif corum,pulucre ex alumine zucharino, thure,SC arfenico,6C cake viua,pulucre ex cake viua amp;nbsp;melk fimul malaxatis in modum pafix,6C reda dis ad forms magdakonis, qui in pafta tritici rcuoluatur,SC in fumo decoquatur aqua, p qui fit feparatio auri ab argento, olco de vitriolo,a« quarofa.in q argeta inent fublimatu diffoluta ''^guento ex argento fublirnato^j.if.^ vngué# *0 populeo.^d.puluere ex lithargiro,lapide he« matitis,vitriolo romano, argeto fublimato pa» lt;ib9 aequalibus,expertum per me plurics.Rcc* aquirofat»,fuccilimonum ah.^.ij-argenti lub limati. 3. ii),cerufrx.3 .i).$ .mifce amp;nbsp;bulliant ad confumptionera quart» partis. Aliud expertu Kee.falis,nitri,vitriol! romani,aluminis ah^.ÿ argenti fublimati.^.ij.j. aquf plantaginis.f’Vk aceti acris.?. ij.mifce amp;nbsp;bulliant modo prafcrl pto. Idem fciendum, qd loco medicinaruhoc tertio in loco dekriptarum,ab aliquibuslauda* tur,c3rni$ fuperflu» amputatie per cautcrium c. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Z aduale

ANÖ. BOLOGNINVS ^ . aflualc,3 nónullis ptncifionc,ab alijs percopo fitioné iOor urn duorum modorum ad inuicéjVi delicet cauterij adu3lts,amp; incifionis in Iiucwo dum,lumptis forficibus bene Ä notabiliU'f in» cidentibus, amp;nbsp;in ignem pofiris vfep adrubift» catione earum fic pcrillos,eo infirumeto teiltet praeparato,c3ro3mputanda amputatur, pofiïij nónullis caufticis, quibus caro fuperaddita r«* moucri habcat ♦ At pro eorS applicationeew* dita,dicimus qd in remotione carnis fupnfluï vtendum eO potius medicinis, a mordicatione dcnud3tis,q quibufeunep alijs y ni(i necefRoK du dus,in quaneceHitatc adhuc meliores cru”* amp;nbsp;laudabiliores illaf,quac eruntminoris mordi* cationis,prptereanotandum etiJ^qp qua ranoH ua carnis fupcrflup mordicantia applicanturj^* ■nitiofada circum circa membrum in parte fa* na cQ vnguento defenfiuo comuni folo feu vn guento populco fecum admixto, aut fuccis W* gidis,vt plantaginis, folatri, fempcruiux,amp;bii jimilibus multum iuuatiua eft. Ex dialis iani clare demondratum cft,quis fit modus carnis fuperflua: curatiuus. Nunc autem ad curamlet piginis fiuepruriginisaccedamus «

C4p*xnn.Dc cura ferpiginif,feu prurigi» nit in dreuitu ulceriscontingentif*

CulO

DE CVRA VtCERVM.

CVm non raro contingat, partes vlccrum circuadiacentes fupficiaKter vlccratimul th SC paruis vlccribus,fitufq^ inordinati, cum earu partium pundione 6C arfura,cx qui» bus vlceris cofolidatio difticultatc c5fcqtur,ió priufq modus curatiuus prænominatæ difpofi* tionis explicetur duo crunt pra»nittenda,amp; pri mum qgt; talis difpofitionis caufTa pctcfl ene in» trinfeca, autextrinièca. Intriniècalèd'm pluri» m3, fanies ab vlcerc retudans acuta mordicati» ua, cuius faniei materia didtur cholera aduOa, feu phlcgma fubtile choleræ adufiæ admixtum locum vlccrat5,6C partes adiacentes inundans, ^eas c5tingcndo fui acuitate fupHcialiter vl* 'ttan$.Extrinfcca vero caufTa vti calefacientiu ^Pptopinquatio magis q difpofitio vlccrofa 6C mfbri natura requirant humores in loco cótcn* tosdiffolucnti36C acuentiü,necnon anteceden té materiam adlocu attrahcntiü.Scdo prxmit» tendu,q, pofita hac difpofitione duo ad inuicS cóiungütur,quor3 quilibet necefTario trahit ad fc curam,vidclicct mala c5plcxio calida,fi(. fu» pflcalis vlccratio* Difpofitioni igiturhuicfuc» currendum dicta, cauendo a ialus amp;nbsp;ab acutis amp;nbsp;potionc materiam peccantem cuacuatione, amp;hoc maxime, (i caufTa fucrit intrinfeca. Item fuccurrend^ in recenti ferpiginc locali» Z x bus al»

ANG. BOLOCNINVS bus alterantibus malam coplfxioncm caWam CC exiccantibus fanicm fubtilê ab vlccre fup«* ficiali refu3antcm,0L fecundum quod trahit ad fe curam magis vna pafTio iam diflarum q alte ra,ficcompoGtum antidotu incxiccationept« dominctur, feu in altcrationc malæ compkxioj nis calidæjfccundum praedominiû vnius ißarU difpofitionum fuper alteram.Rt quia accomo* data ficdtas ad curationem vlcerum non frmp tequifita flat cu frigido,quarc ni mirum fi call da cum frigidis in aliquibus dicendis admifce* mus,imo in tali difpolitioneconfequitur mulw tiens ex applicatione pure infrigidantiü,humo ris conßipatio,fuxqt malæ caliditatis reacentra tio,quæ poßea eß caufa detcrioris malignitatil ipfius merbi, de quorS alteratiuoru ÖC exicean tium in recenti ferpigine cü linimentüexlithat girojccruffa lota,oleo ro.cum aceto forti,confe flum in mortario plumbco co pinillofuo.Itcm vnguentu album cum aceto acri. Item aliud.K radicum 13pathi,celidoniæ recentum an.i.j-alu minis vßijfalis comunis anj .ij.^ cûaxungia porei rancida ÓC falita,6( fucco plantaginis fiat linimentum in mortario contritis conterendis* Certa autem experientia feioetiä ilia in cafuva Irre, quorû aliqua iuuatiua funt fui exiccatione alia exiccatione amp;. ftipticitatefimul, videlicet

* oleum

DE CVRA VLCERVM, oleum de tartaro,oleum de frumento,oleum de Vitellis ouorum,aqu3 maris, decodio acetofæ, aqua fabrorû, in quo ferrum extinguitur, aqua exitiens fubrota fabrorum vbi acuuntur ferra« menta liueinftrumenta. Vnguentu bonS p me cotidiana experientia comprobatum,quo pati« ens volis fuis ambarum manuO locum ferpigi* nofum,Gue pruriginofum inungat,amp; taliter fri» cetur, donee vnguentu ingrediatur amp;nbsp;imbiba» tur in membroru fubftantiam, amp;nbsp;quonämodo talevngucntum taliter adminiibatum fit ferpi» g^nis curatiuum confidcra. W. axungiac veteris 3-iij.tartanthuris ahf.$-argfti viui extin di c3 faliua. f.i). fucci abfinthi). q.f.mifee amp;nbsp;fiat vn* amp;icntû in mortario abfep igne. lté aliud TV. ax» “ngiïporei.'^.iiij.aeeti acris.f •«,• argeti viuif. Ijquot;$-difrolu3tur ax6gi3 ad igné,amp;buliat aliquä* tul5c5 aceto,^ p pannû eoletur, £lt; in morta» tiodiu aceto c5tcratur,fiC incorporctur, deinde adde vltimo argentu viu3 c5 faluia extinduni ÔCmodopræfoto locus ferpiginolus etiâinûga tur.Itf aliud.W.fepi cafirati,medullæ bonis an. ^•i).fucci failli x-i-Jÿ-argenti viui.^.ij. thuris. j. vj.mifce fit fiat empladru abfep igne,mortifies to prius argdo viuo c3 aceto acri.Couenit etiJ in inueterata ferpiginc pro eius cura, prachabi» tu vniuerfalibuSjCuacuatio materix cotentxirt

Z } loco

ANO^ BOLOGNINVS loco p fcariflc3tionf,vcntofas fcarificatas, fan^ guifugas,amp; p fimilia.Ef dû ncceffe fucritcouc nit etii aptio vcng refpiciftis locû tali ferpigi« infcflum,vt ft in coxis fucrit faphciie,fi in bra* chijs falu3tellæ,amp; fie de alijs corporis partibus deinde ad localia i3 di fla deuenirc. Et hpc fatis de cura ferpiginis, fiue pruriginis in circuitii vl écris eueniétis dixifTe fufficiat.Quis autem fit vcrus modus corrofiÓis curatiuis ex fcquética pituIoquifcpfuRicicnterintelIigcrepoteril;..,

Cap.'XV.Dccuracorroftonift, COrrotio,qu3c eft difpofitio, in qua humi* ditas terminas inter partes mébri refolui* tur,ita cp partes mebri remanét difcotinuitate abiep hoc,qp humiditas q remanet in metro fit corrupta,cuius caufa fore df cholera adufta, q ;pptcr fui acuitaté et aduHioné fraudukntiäadi pifcitur,feptc his infirumcris cureturquorupri mö erit j^hibitiuö, ne materia fades corrofioné Qnultiplicetur, fed’m erit minoratiuu matcrierU corrofiois antecedétiü: tertiü erit diuerfiuS ma terieru corrofionis defluentiü: quarta erit edu* diuû ab vlcere, amp;nbsp;a partibus vlceri proximis matcrif corrodctisiquintu eritremotiuucarnis corrofæ,in qua forte cti3 malitia corrofiois fun datunfextu erit alteratiuu mala coplexionis ca bde dereliâæ,partira ab humcre corrodée,par tira

DE'CVRA VLCERVM.

Hm a medicina caunica,qua mediate fada fuit «cmotio carnis corro(x;feptim5critexiccatiuû (upftuitatum in loco cxiftentiû.Primû itacp in* fltumentû çftdatur debito regimine in fex te« bus no natuialib^ vergeté ad frigidû,amp; humi« dü.Sedm inftrumentû fubminiftretur euacuati one fada p fecenum,educétc choiera aduftam, p quo recurras ad capitula de cura fanguinis peccantis in coplexione calida nimis fupftua. Tertiû indrumentû copkatur phlebotomia par tisoppofitx,edudiÓc oîdiefupftuitatû prig di geftionis cû cliftcri,vclluppofitotio, Rfponte noeducerctut. Et oi aliomodadiucrfionis ex ^étofisfridionibusjrefrigeratióe partis fupio* *’5-,cüfupappofitionc medicinarû frigidarum ftypticarû.vti folani,plantaginis, materia ftucn temingro{fantiû,ât vias Ôt du dus p qux huit materia conftringentiû, neeno amp;nbsp;membrû con fottantiû,vta femateriâ depcllat, St norecipi« at.Quattû fimiliter inftrumcntûperficitur edu cendo materiä cû karifteatione vlccris, 8t par* tis citcû adiàcentis feu applicationc fanguifu* gatû fup membro-Quintum inftrumentû pR* ciatur cauterio aduatteu ferro ignito, hue po* tentiaU cû hoe.Rc.argenti fublimati drach.ij.'» vnguentipopulei, vd dialtheæ (quod multum

' acuitatcm fublimati refringit)drach.}.miVce.

Z 4. Sextum

ANC. BOLOGNINVS ï Sextu infirumentu vnguento de minio vngu?' to de cerufa albo, vnguento de fucco folatri,vn guento de tuthia, vngucCo rubeo camphorate, êC firn 111 bus. Septimo vero amp;nbsp;vltimum infinie mentum copleatur vnguentis predidis/iue dt hoe amp;nbsp;melius.fó.vnguenti de tuthia,vngumti de calce.ah.f J.mifcc.fcu cü hoc K.alumuiisde cis,accti,pulueris gallarü an.ptes squales. Va let prxterea fua cxiccatióe,tepercufrtone,£i bri cofortatione aqua plätagini8,fiuc vinû nid litû decodionis aluminis.Pofita cura corrofæ* nis,de cura putrefa dionis dicendum eft.

Cdp.X VI.De Cura Putrefaâionis.

folutioncjconfequatur ad cormptionccoplexi* onis nicmbri, feu ad prohibitione aduentus fpj ritus ad membrum, ideo antequä adeurationc putrefadipnis accedamu#,conumct3nda «unt a quibus merobri complexio corrumpitur,amp; » militer, a quibus fit prohibitio aduentus fpid* tus ad membrum.Membri complexiocorrum pitur in genere ab oï co, quodfibi contratiatur quia quod corrumpitur,corrumpitur a fuo con trario in fpccie,ficuti a fanici lubftantia, ab hu* moris tranirnifii ad vicus malignitatc, amp;nbsp;vent* nofit3te,ab int^fa ab intrinfecojeu ab extrifeco cueni;

DE CVRA VLCERVM •uenicticaliditate,frigidit3tc fcuhu niditate 3 venenoforu morfu, vt canistabidi,fcorpionis, vipi fit fimiliu a venenatf fagittac, fiue rei alte riusveneno infedæ difruptióe, fiue pundura. Prohibitio aduentus fpüs ad mcnibrü vtiep in ghe fit ab omni co, ql in vijs tranfitus, p quo# defcrunturfpiritus, opilationem inducit,ficuti infptcic a materia incuncata,ôlt; confirifta,fiue per caufam primitiuam, fiue antecedenté.ab im moderata frigiditate, a forti 6C exafpcrata ftri» óura,fiue illaqucatione,3 m aterix cöiundx ex cefTida quantitate,feu multitudinc^a materia co iundæ groffitie amp;nbsp;vifcofitatc. Affignatis eau* fit tam in genere ö in fpecie putrefaftiois in vl* ®0c euenicntis.tali quali modo diélu eft.Nune auté dicendu confequêter, cp cura putrefaftio •lis diftinguitur fecundu qd ea putrefaftio eft de proximo futura, aut iam fa da eft,amp; qux iä fada eft, aut fecundum q? eft per ambulans fiC procèdent ad partes vicinas corrumpendoper viam corruptionis coplexionis mcbri,aut fecu dum quod non eft pcrambulans nee proeeden# pattes vicinas corruropendo faite pro tempo* re,fed fie infuo ofTe ft ans. Cur a itaep putrefadi oms, quf eft de proxlma futura perficiatur, ne talis putrefadio oes grad^ ad putrefadionc ac »Jratjvtfiin caufTa fuctit fanieifubftantia.nficia

Z ; tur

ANG. BOLOCNINVS

tur antidotis defcriptis,C3p.ii). amp;.iitj.fnji^ «o* flrar partis pradicæ.Si in eau fa Euer it ab intrin* fccofeu abextrinfeeoeuenKS caliditas,€uraco pkatur fucco folatri, fuccopfataginis, albumi* ne oui coquaflato eu aqua ro. Si frigiditas de* codione champmcli mcliloti,amp; fimiliü.Sihu* miditas, aqua cineris, aqua aluminis, cmplafiro ex farina ordci,orobi,fabarû,aqua cineris,act»: to,ÔC melle,iSC ali|s exiecatiuis fortiorib^ forte; Si veto fuerit in caufa humoris malignitat,:^ vencnofitas,feu rei altrrius extrinfccat ventna' tæ morfura,difruptio;fiue pü dura, tue talis ma lignitas ßC venenofitas cradicetur amp;nbsp;confunia« tur ,cauterio,feu fcarificationc,appofitione ven tofard fup loco,fuctione cü oreamp; alijs. Si ma* teria incuncataöC eóftn dia, relaxe tur fcarifica* tione loci,ëC circuuicinx partis.Si in caufa fut rit fortis amp;nbsp;exafperata ligatura,difToluatur.S a tali dcfiflatur.Si materiae coniunda: muititudo minoreturfcarificatione, feu fanguifugard ap* pofitionc. Si veto materix c5iun da vifeofitas fit groffities fuerit in caufa, tuncipfius fiat fen* fibus diffolutio fcarificationc loci,6C circSuici* nx partis.Cura veto putrcfadiois,qup iafada eft,amp; no pambulas,nee ^cedcs ad partes vid* nas corrGpcdo,faltc ptcpore, fed fie infuoefTe ftas c5pleatur abfeifTioe putrefadi cd nouacu* . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;la,feu

DE CYRA VLCERVM faifw quouis alio modo corruptu abfcipdente, fumptaindicatioe de ,pfunda Si fupficiali ab* fcifTionc/cdm cp talis putrefadio magis amp;nbsp;mi nus in mebro profundatur. Cura aute putrefa* diSis, q cftpambulas amp;nbsp;procédés in hune mo dûadminiftrctur,incifionecorrupti iuxta fanû accipiédo etiä de parte fana,ÔC cofequéter eau* fticatione refidui,cû ignc,amp; melius,aut rnediei nis cauteriz3ntibus,vt humid’S extraneu in mé bi fubßatia forte derelidugt;qa non p incifioné amp;nbsp;amputatione totaliter remotü aptu partes vi cina, fanas corrumpcre amp;nbsp;infieere confumatuc amp;exiccetur,feu cu hh, quasin illan' humidita* tem extraneï exiccando ÖC confumedo caute* ïgt;oproportionïtur,ficutt vitriolo romano, cal» w viua,fcu vnguéto tali. Re.vitrioli rubei. 5.x. aluminis drach.iiij.calcis viuae drach. v. pfidig draduv.thuris drach.xj. gallaru drach ij-j. cc» ff drach.xl.olei drach. vj.pinguedinis vituli.j* fctincorporenturmore vnguenti. Ité valet hoc aliud.Re.aquc primp, ^.x. caleis viuc, argenti fublimati,alumini$ an.i.l. milce amp;nbsp;buliant fi» mul ad igné,donee ad fubOantiî denfam deue# niatJton ctiï vngucnt5 cgyptiacu, Ä Gmilia. HfC itacp decura putrefadionis fît vniuetfali» teearumdifpofttionum, qup in vlccribusfu» perucniuntjdidafuit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

ANC. BOLOGNINVÎ

Ctip.XVU^'De curticorxuptioniso(pu)ii', CVm ad vlccra multoticns confequatur ofTium corruptio, qua exidcnte, vlcus in carne non poteft fanari,nifi prius offis corriip’ tio cradicctur,idfoamp;. rationabiliter, data prius vlccrum cura in cake huius nolki Itbelli,cur3» tionem corruptionis offium aggrelTus fum, no diflingucndo tatnen putrefadronem a cotre» fîone,cum curatio,quæ perficitnr pofiremoar» tis mediex inftrumento,pro fui maiori parte p« nés hxenon diucrfirtcetur.Dico igitur, q? cor» ruptionis offium curatio didinguitur fccundu, qgt; talis corruptio eft de proximo futura, autü fada en,6C fccundü,q-gt; eft in offe magis amp;nbsp;roi* nus profunda, aut magis amp;nbsp;minus fuperficialis fimiliter fecundum diuerfitatémembrorum,in quibus fundata funt offa, vt in capite,dorfo,co Xendicibu8,iunduris,amp; côfimilibus. Scitahac diuerfitate,dicendum fecundo,quod offis cor» ruptio,quac de^ximo ftituraeft, denctaturex iftorum præfentia, videlicet apoftcmatis,natu» rat inobedientisjdoloris in Ioco,amp;cum perfeue rantia infeftantis,coloris offis naturalis, coloris liuidi, conditioncs affumentis, carnis vlceratï in corruptionem tendenti$,vlceris fut imperio annui fc fupponentis.GfTis corruptio quï iam fada eft,dcnotatur,quoniâ fecundum plurimU

DE CVRA. VLCERVMi

amp; quafi fempcr,faâ3 eft oiïis denudanoapan niculo eum naturalitet coopcriente, quaewtW przhenditur ex facili penetratione carnis niculi vfep ad ipfum os, tenta plumbea fine at» genteamediantc.Itemcaro, qux fupetipfura exiftit os,fada eft mollis, neenon fanies ab vl «creemanans eft cu fatorc. Si. fa da pratenuit Si igitur olTis corruptio fuerit futura de proxi* nio curetut,ne omnes gradus ad corruptionem acquirat, amp;nbsp;hoe remotione Cux caufs facienti« tolem corruptionem, circa quam fiat diligent confiJeratio Si autem ofTis corruptio lam fa* da fit,amp; fupcrficialis cxiftat, cradicetur fridi* ont feufcalptura ipfius olfis corrupti, vfepquo pttutnias ad vltimum corruptionis eius,cogni botfis corrupti cradicatione, dum ciusfitni* dio,qgt; fanguis ex co cgreditur.Si vero conup tio profunda fuerit, abicindatur ipfum os cot» ruptum,fficldo rcufcalpcndo,8C fubfequenter cum cautcrio aduali cauterizâdo,vt inde ft qd humidi fuerit extranet,non lam ex toto pet fri* dionem remoti, apti particulas vicinas adhuc lnftccte,exiccctur,amp; cófumatur.Et fiofTis cot# ruptio profunda vief ad fui medullam comprp hendatur,curctur ipfum os,malleo amp;nbsp;fcalpcllo, Ièuali|s inftrumentis conuenicntibu$,concauâ* do Si. remouedo cum fui medulla. Si veto oiîis

coiru

ANGELVS BOLOGNINVS corruptio fuerit vniuerfalior, ita quod totum i os fit corruptum faratura totius oflis dellrua* | tur.Si offis corruptio exifterc videatur in capi» ' te,dorfo,anchis fiue iunduris, aut mcmbris no bilibus propinquis, anihiletur medicinis com* plexionem ipfiiis offis confcruantibus, Ä hu* midum corruptum ÖC extrancum in offis cor* rupti fubOantia contentum exiccantibus amp;nbsp;có fumentibus, ficuticum vnguento deagatico, cuius hxc ferturtffe dcfcriptio. Re. falls aga* rici,tartari an fiat puluis,amp; cum melle vnguen turn fiue cum hoe alio. Re.arifiolochiæ rotun* dar,yreos,myrrhæ,aloes,corticis plantar opopa nacis,cambil adufti,fcoriar arris, corticis pinian mifcc,6lt;. fiat puluis,feu cum mellc vnguentum Item valet in cafu radix dragontcar, betonica, radix peucedani puluerizata, radix vitis albï cum vino empbfira, euforbium puluerifawm, vitriolum roraanum,ÓC limilia. A nonnullis vt ro fit humiditatis corrupts in offis fubftantia contentas confumptio amp;nbsp;refolutio medicinis hls, quae cauterio proportionitur, videlicet olco fcrucnti,radice afpodclorum ignita valde,cum vino fulfure ignito, Aqua per quam fit fepara* tio auri ab argen to. Tu tarnen de membri vice* rati nobilitatc, ÔC ad membra nobilia propin* quitatCjamp;fimilitcr deprasdidorum medicami*

num

DE CVRA VLCERVM.quot; num fortiori amp;nbsp;dcbiliori potentia confident,^ neextorumapplicatione inmcmbro vlcerato cadat error. lt;^ot igitur fint impedientia eu* rationc vlcnum, ÔC quibus diuerfis modis im« pediant, amp;nbsp;per quæ ligna impedientia occulta «ognofeantur, quac ad theories pertinent curati «nia vlcerû. Ad hâte aSt quaefint, amp;nbsp;quot fint ingénia auferentia prafata impedientia, quia t^ia.f.potio, dicta,amp; chyrurgia, tam gcncralitct in quads fumma, q particulariter circa vnult; quodep quod ad pradici attinet in hoc nofûo compendiofo libeUo, qui de cura vicerum exteriorum inferi* bitur,qusc eft chyrurgix pars fuHicienter di*

dumeü» Y

Ang.Bolog.Libri de Cura vicerum FINIS.

Sequitur liber de vnguentis

ANGELVS BOLOGNINVS . francifco Caballo Brixtenfi in^tnui* rum arttum,acphificlt;e facultatif^ emincnttfftfxlicitatem»

VT ueteres ScriftoresinfequarmiCaba^l^ auiff.ac hippeeratica facultatiffpedne fplendoTy qui lucubrations fuasmaximisuirif^^ drmai^ pr^editif inferibebant,Lorum alij id agticj^^ lebant^ut aliquid fibipromererentur,Aliiutivditi^ de fefentirent,Alyobalias caufas: Sicamp;ego^^^'

wro

ut amorcm erga te meum frmum, hteuffum, amp;nbsp;’'^ longa intcTcapedine aboUtum recognofcat’ Kogoita'ifutopufculumboCyamp;me^u» ' numine tueri U£lis,Egredere igi turaudadter libelle mi td* tofalix auj^icia Vale,

Vincentius Perealdus Lrixlenfist.

Qui magnif adhibere cup it medicamina norbit iapius AngeUcumperlegat ifludopus-

ancb

^ ANGELI

BOLOGNINILiBER DE VN guentis,qu3E communis habet vfus pradicantium hodiernus in folutx cotinuitatis me* del3,fcptc Habens capitula.

C4p.L0* eH prologus in cpo po nitur intentio huius libri.

CVm in florentiffimo Bononi* enßnudio,aSenatu Bononi« cnfium Ripendioaddudus Rt erim,vt Chyrurgix Principis Ic Diones non paucx fchola« Üicorummultitudini publice profitercr. Eorum, amp;nbsp;dodorS quidem, maiot parsingeminatis indies precibus, vtqu« vn« gucnta communis habeat vfus pradicantiuho diernus in folutx continuitatis medela. Et quo nam modo dC via ca vnguenta,folutis continu itatibusapplicatainillis opcrationesa medico intentas inférant.Deinde in quo tempore folu« tis continuitatibus applicanda funt. Poftmodu quona modo Ä quo in loco applicari habcant.

« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aa Adhuc

ANC. BOLOGNINVS

Adliuc quanto tempore in eorum applications continuandum erit. Vltimo eorum defcriptio' nem ÔÇ componendi modum. Defcribere yell? amp;nbsp;cis ceterjeep ftudiofæ iuuentutx imprimi cu* rarem fæpiffimemeefflagitauit. Affiduis ig't^ eorum debitis ac predbus non obtéperareM* bitratus ingt3tiflïmü,his pauçis nonomniafw quac oportunióra amp;nbsp;mcliora ad rem vifa fuut dicens parco contentus. lt;

Caj^ALcotinct quotamp;qu^e fint unguents, quii- junt in c5muni pradicantni vfu in uniuerfali d“ fuh quad^fumma.

d2 funt q plurib? mobris. Quacdâ ^ plurib^ f® lutis cótinuitatibus funtcoia. Alia q vni detC' minato mebro.Non nulb vni foluti cotinufta» tm funtppria.Qua: plurib? mébris pluribuf^ (olutis cótinuitatibus funt coia. Dicunturdte bcc,yc} yngupta defenfiu3,vngucnta digeH*’^ .vnguéta mundific3tiua,q vnguenta non mag** vni particulari mebro determinate q alteti. E* fimiliter non magis vni particulari folutf cott* nuitati determinate q altcri funt apppriatanrC jgt; illis principaliter inuenta, ideo in hac parte coia dicuntur. Oxie vni merobro determinato font propria, ftuc illi ap^priata funt vnguenta capi*

DE VNGVENTIS;

^Itâli3,quc pro curandis folutis continuitati« ousincapitctantu cotingentibus principalitcr weruntinuéta.Quac vni iolutf cotinuitati ßmi liter funt propria ß( appropriata, funt vngucta Mercurialia,quæ vtiq? procuranda vicera qua dam fcabic miro quodä modo reperta funt*

Crf.Ill.« quo cÓtmeturdeunguctifdefenfiuit.

ACÓioribns rationabiliter indpiens tanq notioribus.De vnguftis dcfenfiuis die? d5,quorQ offidu amp;nbsp;opatio eft quü fngi dis óCOyptidsGnt copofita. Frigiditateiua amp;nbsp;Gypticitate fanguin^ Auenté Ä humores admix •os fanguinijCOgdare, codcnfarc,amp; ingrofTarc, fic ex corum tali acquifita fubOätia, ineptos quot;}”lt;uitcddcre,nec non iubflantia mebri patien *“ infpiiïarc, porofitatefep ipfius conftringcre, •^^liditaté eius attradiuS rcfringcre,virtutes m2 ^ UO vnire. Et vnitas fortiores in fuis opera lt;ionib9 tcddcre,vc9 in cxpellcndo maxime.El fic ex hi3 defluentes humores loco foluto copu* J^ri prohibere.Virtus.n.vnita fortioreß feipfa difperfa,quod idem eft omnis potentia manens impartibilis maior eft.Humorib^itaqjin fluxu feu de proximo influere exiftentibus,applicen# ^r defenfiua in parte fana, videlicet ea parte 4 exifiüt vist fiidud^ p quos defluut humores fpirit9 3dlocülpfum.Qiiib9 dcfenfiuis coti# Aa z nuandu

ANG, BOLOGNINVS nuandum crit donee ft vfcphumorödcfliKU® cefTaucritj quod compraE^eiidi poterit priuati* one doloris.Delitcfcentia tumoris(fi apparu*' rint) bonitate fanici in fubftantia amp;nbsp;qualitat^ ipfiufrp proportionata vlceri quantitate,quotO plurim« defcribentur formx,quarü prima fot* maerit vnguentidefenfiui comunis quïtaliJ eft. Rc.olei ro.vnej.jr.rnyrtini vnc.5, co? al* bæ drach,v|.b.p.boli ar.vnc.y. fanguinis dra* conis, terrae figilïatx ah j-j-ç. Conterendorum vnumquodqlt; per fe primo,fubfcqucntercómi xta in vnum in mortario fubtilifTimc rontfran turf O* non ab re dum dicitur vnguentum fut' tik amp;nbsp;emplaflrum gronum)^ perfetoncfubd km tranfmittantur, difTolutacp cera in oleis ad igné kntum amp;nbsp;fere infrigidatis dentur puluf* res ducendo tak comixtum continue baculo, vfcp ad vltima infrigidationé. Vkimo in aqua rofata,feu aceto rofato infundatur amp;nbsp;abluatur. Tak auté defenfiuum fubtali forma admini* ftratum,confiietü eft non remutari nifidetertia in tertia dié, applicando ipfum eo modo fik co quibus fupra. Sokt præterea a quibufdam pro vnguento defenfiuo c5muni amp;nbsp;alijs vngu quot;cntis defenfiuis particularibus in nonnullis par ticulis humani corporisflicet in omnibus etia) linimentö vnguento fuprafcripto proportions

turn

DE VNGVENTIS.

tumadminiOrari. Cû non in illis particulis ac* comodate vngucntum adminiftrati pofTit, eu* ius formacrit hïctRe.oleiro.iù) boliar.-^.j. aceti drach, j-mifce,amp; in mortario taie aggrr ga turn ducatur,faétaq? corû fimplicium ad inuicS bona permixtione,colinimento partes circum ftantes vulneti fiuc vlceti fpatio triû digitorû illinantur.Cooperta prius tarnen folutione con tinui tends, licinijs, feu faldeUis amp;nbsp;petijs empla ftratis vnguento feu vnguentis folutæ continu itati illo tune temporc conuenientibus amp;nbsp;op» potlunis* Quæ linitio omni tempore medelac præftitæreiteranda eft. Ab alijs vero tempore ’^agni «dus O* caloris, leu infirmorum inopia llt;’covngucnti defenfiui amp;nbsp;fimiliter linimenti ^f quib9 fuprajfubminidrantur nonullæ defen* Quorum format,fub forma embrocar,Quarum prima erithace Rc.fucci folatri partes duas plj taginis parte vnam,aceti paru mifee. Infufa pe* lia vnain tali aggregato amp;nbsp;aliqualiter exprefTa partes dreundantes folutæ continuitati embro* centur,0(, extenfa fupra membrum vfcp ad tem pus mutationi congruum permittatur. Et iterû imbibita in tali medicamento applicetur. Coo» perta prius foluta continuitate tends, faldçlli?, vt fupra habitum ed. Alia forma Rec.aquï ro latï.^.iij.aced-j5.mifce,âlt;, applicetur vt fupra Aa } Ali)

ANC. BOLOGNINVS

Alif aliter defenfiua loco amp;nbsp;tempore quibus fupra applicanda applicant, amp;nbsp;hoc modo tali, videlicet loco ex oleo ro-circumquaep inunAo eidem pulucresfanguinis draconis, amp;nbsp;boli ar* meni hinc inde fuper afpergunt ÔC eorum digi* tis non valde comprimcntibus prpdiâos pul' uercsleniunt ÔC dißbluunt.

Ca^itulumdUlgt; I« quotraâiiturâe unguentu digeftiuif.

DEferiptis nonnullis in defcnfiuoru mate ria,dequibusin prohemio nos déclara» turcs efTe diximus. Nunc de vnguentis dige* ftiuis dicendô,quorû offidG amp;nbsp;operatic eft,t^ in vulncribus,q in vlceribus indigeftis amp;crU‘ dis,fui caliditate cG humiditate £( vnâuofita* te permixta,prxparare ad expulfion?, calidita* te digeiliuâ vigorando (multiplicato calorena turali)SC humiditate CP* vnduofitate difponen do ad alterationé fimilem illi qux fît in genera tione faniei cG putrefaélione permixta molli?» do Si. leniendo. In vulneribus dico fanguinem amp;nbsp;fuperfluitates admix tas fanguini, congelatG feu conßridum in extremitatibus venarum no tabilium,Slt; capillariG partium folutarum,amp; in tods proximis ambientibus ipfam folutam co tinuitatem.Quar fanguinis congelatio amp;nbsp;con» Hridio cofequuta fuit; applicationealbuminii

DE VNCVENTrï?

®ui, flue frigiditate aeris circundantis, feu alia decaufa^Et ßmiliter préparant ad cxpulfionê fuperfluitates quac aggregantur in loco,partim pff viâ defluxus, virtute expulGua forti mem* brorum potentium fuas fuperfluitates ad mem» brum debile expellcre, partim p viam congé* flionis, virtute digefliua O* expulfiua debili mS bripatientis. In vlccrationibus vero crudisÖC indigeflis præparant ad cxpulfionem humor es digeflioni rebelles fui cruditatc. Ethereogini* late feu forte multitudinc. Exiflentibus igitur Vulnere in lira fecunda fiue tertia die vlcerati* oneindigefla amp;nbsp;cruda in fuo tempore applied* twdigefliuareplendo vulnus fiue vlcus tentis ‘'Jdellis feu licinijsóC petits inip(b digeftiuo y’^iniflis, Quibus digefliuis procedédum «rit fc forum adminiflrationc donee amp;nbsp;vfcp quo ti bi vifum fuerit fanies ex ipfa foluta continui* hteproportionata refudari* Qua vt plurimu invulneribus hyemis tempore fextam fiue fep* timam,in xfiate quintam fiue fextam diem in* fequiturJn vlcetationibus veto procedendum donee præ carterjs dolor Ä tumor delituerint cum prxfentia fanici laudabilis jn fubftantia Si quantitate, quorum digefliuórum plurimx defcribentur forma:, quarum prima erit vn* guenti digefiiui communis, qux talis eft*

Aa 4 nbsp;' Re.

ANG. BOLOGNINVS

Re.vitellorû ouorû,numero, j.olei ro^.J-mif* ec-Alia forma. K.terebinthinae.f.l.j’. vitclloru ouor5 numero.q.olei ro. vnc.y.milce.huic co* pofito potes addere paru croci, fi placet, amp;nbsp;erit magis in fuis operatioibus cfticax,fiCin fedatio nc doloris praeftans. Alia forma.B^.tcrebintinx lotf vnc.ifvitellorum ouorum numcro.ij.cro* ci.^.jf.olei ro.vnc.^f.farinæordei.q.s.vtbonœ forma? et compofitionis reddatur. Alia forma magiflralis. Re.axungiæ porei liqucfàâac fiue butyri vnc.j.j'.ceræ albæ terebinthinf ahvn.f. croci fcrup.j.diflblutis axungia fiue butyro Ä cera fimul amp;nbsp;vltimo terebinthina amp;nbsp;quafi infri gidatis detur crocus Ä ducatur aggregatum W his baculo donce ad vltimam inirigidationem deueniat. Item alia forma fatis mihi domeftica in vlcerib^,SC in vulncrib9 etiâ a tcrtiafiueiül. die,citrä adminiflrSda cû huiditate amp;nbsp;vnâuolt; Iitate exiccatioi pmixta participet.K.vnguétl bafiliconis fcrapionis.^d.dialthcx.f.y.mifcc.

Crfp. V.w ^«0 tTäädtur De ynguentu mundißcatiuis.

CVm vnguenta mundificatiua ca denomi nanda fint,que folutas continuitates mû» das reddunt. Ea propter non immeritohocin loco dicedu clTc puto. Mudificatiuu tripliciter fumi poffe videlicet large, Aride ÔC Aridiflime Silar-

DE VNG VENTIS.

Si large fumatur fie omnia vnguenta habet tnundarefolucascócinuitatcs fine mundenteas a faöie,cruftis efearis, fiue fquamis,carne molli carne putrida, carne oftracat3,élt;ficde alijs mü difleatiua dici poterunt. Si auté llride fumatur mundificatio ex vnguctis edebrata proprie fo lutp continuitati vlcerofp tantö eÓpetat. Sic ca dici poterunt mundiftcatiua ftridequat habet ififum vlcus mundare ab altera duarü fuperflui tatum folutas cÔtinuitates vlcerofas infequen» tklm.Ex quarum prefentia tak vlcus interdum fottitur denominationem, vt a fanic fubtili qua vlcus virulents denominatur,fcu a fanie groffa tjua vlcus lordidü.Si üridifTime lic ca vnguen *3quihabent mundare folutas cotinuitates vl* cwofas a fuis proprijs fuperfluitatibus fimulfiC wllediue vcj a fanie fubtili SC groffa fimuUq dus fuperfluitates fecundS plurimü folutas co Anuitâtes vlcerofas infequuntur. Non contra* hentes tamé tak vlcus ad aliqua differentia de* terminati mundißeatiua (Iridiffime denomini dafunt.Data hac mSdificatiuorS dißindione. Demundificatiuis ftridiffime fumptis, de qui* bus in hac parte principalitcr fitfermo nofier, fubfequeter de fumptis dride, vltimo de lump ds largedicendS crit. Officium itacp amp;nbsp;opera* tiovnguentorum mundificatiuorS eft folutas

Aa $ conti»

ANG. BOLOGNINVÎ continuitates mundas reddere,Et cum in folu^ tis continuitatibus vlceratis,vt Ripra diäueßf duz fuperfluitates inueniri foleant, vna fubtitU altera groffa.Subtilis quz rxiceâtibus curatur. GrofTa quz attenu3tibus £lt; dtßbluctibuSjhoc ed abftergentibus.'Quapropter mundificatiuö ßridiffimc (umptum ex exicc3tibus amp;nbsp;abft«*l gentibusfimul amp;coIlcCtiuc componi habeat. Apparéte itaqt in vlcere fanle fubtUi amp;nbsp;groffa repleaturvlcus tcntis,lichinijs,feu faldellisem* pladris vnguento mundificatiuö ipfis fupflui* tatibus proportionate fecundum przdominiu vnius fupcrftuitatis fuperaltcrä. Quibuscon» tinuandumerit donee locus mundificatus fd«* rit q, nó falfo comprahendere poteris, dum amp;♦ nici diminuta quititas ipßufqt in fubfiantiaÄ qualitate perfeda laudabilitas affucrin^querU plurimzannotabuntur formz, quarum prima crithzc:Re.terebinthtnzgt;i«i}- meUis roiati co» lati*i.l.tnyrrhzdrach.j.thuris fareoeoUz an. drach.i). Vnumquodep eorumquzeonteréda funt in mortario per fe primo,fuhfequenter co* mixtis in vnum fubtilifTime contcrantur. Fa» daqt deinde bona permixtione adinuicé mei» lis ÖC terebinthinzin cazolaad ignem lentum. Et ab igne depofitis amp;nbsp;pene infrigidatis den», tur pulucres ducendo tak commixtum baeuw

DE VNGVENTIS.

vfq^advltimaminfrigidationcm. Alla format Re.vnguenti raxini vnc.ij- meUis rofati colatî vnc.).ai(roluto vnguento tn cazola ad igné kn turn iX addito nielle ducendo ea baculo, fiat il» lorum adinuicé perfeda mixtio. Alia forma èC dicitur vngucntum de dialthæa patris mei. Re.terebinthina: vnguentt dialthepæ ah.vnc.j. ceræjtefinæ pini ah»drach.v.fcrup.).butiri,bo» liarmeni an.vnc.j.j. floris xris drach.i.$«mi» fee.Alia forma. Re.vnguenti bafiliconis vnc. ij.mellisro.co.vnc.J.fiat eo modo quo fupra.

Et hïc pauca ex vnguentis mundificatiuis firl Aiffime fumptis connumerata fufficiant.

Rune ex vnguentis mundificatiuis fumptis litigenonnuUaconnumerandacrunt. QuorS alloua erunt confumptiua faniei fubtilis. Alia diOolutiua amp;nbsp;attenuatiua faniei groffæ, hoc eft abderfiua, Et corumquac erunt confumptiua faniei fubtilis, Alia eruntad caliditatem dccli« nantia,Aliaadfi-igiditatcm. Quæveroerunt confumptiua faniei fubtilis, amp;nbsp;ad caliditatem dcclinantia,eorum prima forma crit hase, amp;nbsp;di citur vngucntûrefinatum.Rc.refinæ pini tere» binthinzeerpeitrinx oleicoi» an.vnc.iifdifiô lutacera,ëC refina,Croleo GXvltimotercbinthi na in cazola ad igné lentum £( eolatis p fetarid 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, infiri»

ANC. BOLOGNINVS infrigidari permittatur amp;nbsp;vfui feructur. Aliâ j forma amp;nbsp;dicitur vnguentun» bafilicon maius, । fiue vafilicon, feu impériale, fiue macédonien’ Re.ccrac albx.f .ij.rcGnæ.pùii terebinthinse an- ' |•5f.fcpi vaccini,pici naualis,thuri$ myrrhs an drach.ij.^.ifoki comunis.f.iibQuar funt ton terenda primo per fe fubfequenter fimul, amp;nbsp;’quot; vnû in mortario conterantur,deinde in cazola ad igné lentum oleum,fepum,ceram,refîna,vl' timo terebinthinâ, fubfequenter pire imponito, amp;nbsp;omnibus diflblutis amp;nbsp;colatis per petiam fin* fetarium amp;nbsp;ferc infrigidatis dentur pulueresrt cum baculo taie aggregatû tam diu ducitodo* | Bec infrigidetur.Alia forma amp;nbsp;dicitur vngutn turn aurcum.Rc.ccrc nouæjvnc.folci comuniJ f .iiij.terebinthinæ.^.^f. picis grecæ.j* ij- thuds maßiehes an drach.j^.j.croci^.y.fubtilinimf puluerizetur maniche,pix,amp;thus. Vnóqw» q^ idorum per fe primo,fubfequenter mixtis in vnû in mortario,^ diffoluta cera in oleo amp;nbsp;vl* timo terebinthina, amp;nbsp;pene infrigidatis dentur pulucres,fubfequenter crocus,ducendo take«’ mixtum baculo, donce corü firnplicium fiat p* fe Aa mixtio, amp;nbsp;tandem vltimata infrigidatio« Quar auté crunt fanici fubtilis confumpduaft» ue exiccatiua,£Cadfrigidum vcrgenti3,Eoruni forma prima erit hacc,amp; dicitur vnguentum de

DE VNGVENTIS.

CfrufTa album. Re.olci ro.cerufTxpuIueriratx per fetarium ah^.i). ccræ albæ.j.v}. DifToluta cera in olco in cazola ad ignem lentum Oquot; ab ignedepofitis,6( quafi infrigid3tis,pone ccru* fam puluerifatam,SC vlrimolauctur cG aquaro. Alia forma.Re.olci ro.ccruffæ pulucrifatæ pet fetarium cerae albæ ah.fj.fiat eo modo quo fu« pra,prater lt;jgt; non lauetur cum aquaro »neep re alia. A lia forma. Rc.olei ro.ccrufîæ puluerifatp vt fupra,cerac alb« terebinthina: ah.^.iJ.DiiTol uatur fera iri oleo, deinde terebinthina quibus dtnblutis,6C quafi inffigidatis, adde ceruiTam, C vfui refcrua. Alia forma. Re.cera alba olei to^cerufTa puluerifatx per fetariG terebinthina, 3M.iJ.minij.f.).$.difroIut3 cera in olco,amp; vlti Ulo terebinthina Si pene frigidatis adde ccruf* fam fiC miniG commixtis in vnum,ÖC ducatut aggregatum baculo donce vltimatc infri» gidetur. Alia forma O' dicitur vnguentum de plumbo per me faturninum. Rc.antimonij ce* rufræ ah.i y.plumbi vfli lithargiri,tercbinthing an.f.j.olei ro.vnc.ij.cera albavnc.j.5'. Quat funtcontcrenda fubtilitcr co modo quo fupra contcre amp;nbsp;per fetarium fubtiliter cribr3,difrolu taq? cera in olco fiC vltimo terebinthina,quibus diflblutis,6C pene frigidatis dentur puluercs,ei! ducatut tale aggregatum baculo,donee eorum fiat

AGN. BOLOGNINVS fiatperfeda mixtiocr vltimata infrigidaHö» Alia forma ÔC dicitur vngucntû de tuthiaßue diapomphilicon. R c.olci ro.cerae albac an.^v* fucd granorûjfolatri vnc.iii). ceruflae Iotæ4''f' plumbi vni,tuthiæ praparatæ an.f .j.thurisyj quæ funt tcrenda in mortario, (ûbtiliter fae w modo quofupra ÔC p fubtilem fctariû tranfmit t3ntur,difrolutaçp cera in oko fiC quafi infiig*^ datis dentur pulueres duccndo taie aggregatU baculo,donee vltimateinfrigidetur ; podremo ponatur taie vnguentS in mortario cum fucco foIatrijÔC ta diu eu pinilloducatur,donee fucd Si vnguenti adinuicé fiat pfeda vnioSi incef poratio amp;nbsp;vfui feruetur,Et qa multotiens acd ditapplicatione iâ didorû vnguentorû O'ali* orum fimibû.'licethxc ad frigidum amp;nbsp;ficcufil vergentia, in folutis continuitatibus caro moi* lis gencrari ex corû fubfiantia vnduofa Ä oie aginofa rem olliente partis vlceratæ lûbftantiâ» idco hoc in loco dignû mihi efiè videtur nÔnul la vngucta enumerare, vt ab errorc prafato tue aris, quorS fubfiantia no ita okaginofa amp;nbsp;vn* duofa cxifiit, immo in fubfiantia quafi ecratis fimillima efi, amp;nbsp;eorum prima forma erit vn^ entum deminio,cuius deferiptio talis efi. Ke. oki ro.fiue communis terebinthinx an.f.ifee' ræ citriiiï.^.iiij. mini) vnc.vj.fubtiliato mink in mot

DE V NOVE N TIS.

”®®rtarioamp;p«r fetarium tranfmifTo difToIu« ^ilcpceraamp;vltimo terebinthina in olco ad ig» •’eamp;fer« bis tribus infrigidatis amp;nbsp;ppetiäco« latisdetur minium, ducendo taic aggregatum baculo vfcp ad infrigidationem vltimam. Ali* forma vnguenti fubüantix tenctis medium in« ter moUe feu oleagincum ÔC durü fiue terrefire amp;nbsp;dicitur vnguentö de cerufla coAum.Re.cc« rußx puluerifatx p fetariu cerx albiffimx ah.f. •f.oleicois drach.iij.tcrebinthinx drachj.diffo luta cera in olco, amp;nbsp;vitimo terebinthina in ca« 2ola ad lentum ignem, SC ab igne depofitis, S( (juafi infrigidatis detur cerufTa, vltio vero loco *^anibusinaquaro.infufis malaxeturSC vfui ‘uoreferurtur. Alia forma vnguenti prpfatg fubflätip alijs qbufeuep ciufdeth ratiois prpua« Jfns fiC dicitur vnguentu niwu delcriptione pa Ws mei. Rc-ccrufTp puluerifatp p fetariu, lithar girij puluerifati fubtilitcr an.! 1 y« cere citrine s-j.oki comunis.f.iiij. y. Pofitis ccra fiC olco in cazia vna capacitatis fatis magnc ad flam« mi ignis lignorum ÖC non carbonum, SC tä diu teneanturluperea donee ilia notabiliter ferue« ant, SC fublcquenter ponantur in illis feruenti« bus cerufTa, Ä lithargitum,6C ducantur conti« nue baculo, ea feruendo ne fundocazip adhp« reant,£C intantum bulliant vf^quo tale aggre« gatum

AG N. BOLOGNÎN vs

^3tum sd colorcm liuidurn dcucnist^óC tune u bito ponatuf gutta vna ipfius aggregatt fupff marmore aut ferro feu re alia frigida ÖC inftig** dari permittatur-Infrigidata confiderare habe* as vtrumjtalis gutta fit fiibfiantiac mollis agiiiofae,fiuc durp amp;nbsp;terreftris,feu inter iüa duo tenentis medium,videlicet inter molle C olea* ginofum,fiue durum fiC terreOre.Si veroextiU rit (übüantix tenentis medium inter illa duoiä di da,tune tamdiu tale aggregatum fertieatjdo nee ad eolorem nigrum deueniat.Si fubfianti« durs amp;nbsp;terrefiris merit,tune detur aliquantul'' de oleo, amp;nbsp;tanto tempore buliat donee pr^d'* dam fubftantiä öC coloré afTumat fuperadden do de oleo bis fiueler amp;nbsp;forte pluries fecundu oppörtunitaté»Timen confilium meum eft dt cahocquod, efio magis pareus in effimdendo oleum, qabundans. Melius eft reiterate vices olei, qindebitâquantitatem infundere. Si aut? fubftantix mollis amp;nbsp;oleaginofæ affùcrit,tucta* liter ferueat,donee eolorem nigrum,S( fubrtan tiam inter illa duoiam dida, tcnenté medium, attingat. Qua verocruntfaniei groffe atténua tiua ÖC difrolutiua,hoc efi abncrfiua.Ecrupd* ma forma crit vnguenti mundi ficatiui de melk cuius defcriptio talis efi.Re.mellts rofati.fd-iri dis fubtiliffime puluerifatidrach.i|.mifcc. Alia i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;forma

DE V NG VENTIS.-forma Si erit vnguenti mundiflcatiiri de fucco apij.Rc.tcrebinthinæ.vnc.ij.meUis rofati cola» ti.vnc.).5f.fucci apij vnc.j-farinxordei.q.s.Fiak in cazola ad lentu igné perfecta mixtio meUis terebinthinæjôC fucci ad inuicé, amp;nbsp;in fine adde tantundé faring ordei donee ad form! vnguéti c^enfibilis deueniat. Aha forma amp;nbsp;crit vngué Ü mundificatiui de iucco abfinthij. Qyæ fit co» dé raodo quo fit vnguentum de fucco apij,fint bïc(de vnguentis mundificatiuis fumpiis firi» Üe)didafati3. De vnguentis modo mundifica duis large,nonulla afitgnanda erunt. Quorum prima forma erit vnguenti mundificatiui folu» continuitatis, vlccratæ a carne molli,no iam quot;Boente aliqué putrefadionis gradû. Sed bene proximo ad putrefadioné difpofita, amp;nbsp;tale dicitur vnguentum apofiolorum feu venereum ^ws dcfcriptio talis eft.Rec.ceræ albæ, refins Plt;ni,atmoniaci an.drach.xiiij.opopanacis flo» ^ »is ah.drach. ij.arifiolochis longs, thuris, “dcllij ah. drach. v). mirths galbani. ah.} .iü). ““'ïrgtrivnciam.j.olei communis libram vnÏ.

funt pulucrifanda primo ferolum amp;nbsp;diui» dm puluerilèntur fubtiliter. Subfequenter com **wxtis in vnum,deinde difiblutis inokoadig* •’Em kntü,refina amp;nbsp;cera per fetarium cólatis amp;nbsp;4^uinfrigidatis dentur predidi pulueres,cos

Bb infunul

A Nlt;3. - BO LOG NI MVS

in firhid permifccndo. Poftmodum addanW gumha^rppatata prpparationc quapr^P^*'®’ kJent.’Vhimo incefTanUr tale aggregatum b^* culo ducatur amp;nbsp;infrigidari permittatur. Aw forma confimiUs prafatæin operationibuS) dieiturvngucntum damafccnum.Rec.vngU“’ cefinati vncj-flohs pris.3.|.Difroluto vngud’* toinc32Cgt;la adignem lentum 6( ab ignedepo fito fiC penc irtfrigidato detur flos pris, ducedo talc aggregatum baculo,donee corum fiat ink* parata mixtio ^ tandem vltima infrigidatiO’ Forma' vnavnguenti mundificatiui folutïcort tinuitatis vleeratc a cameiam habente gradun* c5firmatü.Immogradus corruptionis fiC pu''® fa(fliónis..Q,uod vnguctG,vt quidam aiunt,6C ego cunteis,prohibct ambulationc,facit cadere ep eft putrefadum amp;nbsp;feruat illud quod fequi* tur ipfum»'TaIe vero vnguentum ægyptiacun* dehominatur,cuius defcriptio. Re.meHiscru' di aceti æris, aluminis rochini, floris acris an« vnciam vnam, puluerifanda fubtiliter in mot* tario puluerifentur, vt fupra dealijs Subfcqum ter omnia in mortario ducantur donce corSnat mixtio condcccns, deinde ponantur in cazola ad ignemdcntum,duccndo cum fpatula tak ag gregat'jm,élt;feparando illud a parictibus cazo Jpneconaburatur,óC ta diu buUiat donee ad co* ij., gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lorcni

ÖÉ ■ V N G V È N TI s, lorcm mbrû, ^ fimiliter ad fubOantiâ denfarn fit nullo modo raram et fluxilcm deueniat.Si.n. taleaggregaturn eflet fubftantigrarg amp;nbsp;fluxilis duo non opportunain dus adminiftrationeco« tingetent,vrium quod in eo folutg continuitati applicito, in fpatio temporis minimi ad a ét urn fluxilitatis reduceretur. Et Gc in ca tam paruo tempore non operationes a medico cxoptatas infcrrct. Rliud quum de ratione grauis amp;nbsp;terre» Gris fit inferiora peterefconferuato eo vnguen* to in aliquo vafe) Blumen,mei,amp; flos 3cris,taq terreftriagrauia et groiTa ipfi^ vafis fundu pete têt,Acctu Veto amp;nbsp;maxicipGus aceti fubflantia Ivibtilis fuperficie.Qyare dum crederes taleag» gfegatu adminiflrare, tantumodo per te acetu adminiftraretur. Dereli da bafi ÖC radice ipfius ^SS’^fgati quia melk,alumine,amp; flore æris,niG petteprius eorum permixtio fieret. His veto tationibus moti,confirmamus cius fubflantiam denfam amp;nbsp;terreftré vtilioré èk magis collaudan dam fore. Forma vna vnguenti mundificatiui folutæ continuitatls vlceratx a carnc oflracata, callofa,amp; dura,quod vnguentu diaberich a qui bufdâdenoïatut. Per me martiale,cuius defcrip tio talis elKK.argcti fublimati,vnguëti populel feu dialtheg ,quc dialthca multum acuitatë fub» VmatireGingit an partes squales quo ad oculü

Bb a conte

ANG. BOLOGNINVS conteratur (ubtiliter fublimatn in mortariojfub fequcter addatur vnguentS dialtheæ.feu popu^ leum amp;nbsp;tam diu fimul contcrantur don cc torn fiat mixtio concedcns,amp;haccfatis,ex vngutn* tis quæ pluribus mcbris pluribuf^folutiscoti^ nuitatibus funt cömunia.Nunc auté tradandu crit de vnguentis, qup vni dctcnninato mébto, fimiliter de illis, qua: vni fclutx continuitati tantu funt propria,ÔC primo de illis qua: vni de terminate mébro funt propria fiueappropriata Et anteq ad ea deueniamus ne ab enumeratio» ne vnguentorü malam coplexionc remittentifl amp;nbsp;fimiliter vnguentorum carné gencrantium, amp;nbsp;vnguentorum incarn3ntium,ÓC vnguentotü cicatrizantium defcciflc vidcar.Dicatur cp pro vnguentis malam c5plexion5 remittentibus re* curratur ad ca,qupde vnguentis mudificatiu« faniei fubtilis fcripta funt, ^ vnguctis vero fua prim aria intentione carné gencrantibus, amp;nbsp;pro vnguentis incarnantibus, Ä pro vnguentis ci» catrizantibus,cum mundificationis temporeel in adu mundificandi fepe cótingat,pra?tcr me dici intenfionc amp;nbsp;medicaminis applicati virW alem operationcin vna parte folutæ continuita tis vicerate caro generari, in alia cicatrizari, in altera mundificari Quapropter in attentacon* fideratione horum efièduum diu permanent arbitra

DE V NG VE N TI S.

arbitratus fum has operationes adione natura: fieri, remotis tarnen impedimciitis,vttotamcdi corum fchola tenet,ÔC adhuc a continuifrima,et ftequenti illorum efteduum confidcratione nÓ defines,ÔC circa magis mihineceffaria pro nuc occupatusjhis decauffis dicatur ab enumeratio ne vnguétorû iä di dorû nunc fuperfedédû effe.

Cjp. Vl.mquo traäatur De unguentif CdfitaUbuf.

NOn poffum nó admirari,qu5 priores po fteriorefep medici huius antiquar, certar, amp;nbsp;non decfptoriac,nece(Taria: amp;nbsp;continuo Hö» noratae artis. Non cuilibet determinato mebro 'nigucnta propria amp;nbsp;appropriata inuencrint,fi cuti capiti, pro curandis folutis cotinuitatibus ineocontingcntibus inuenere,pro quo vogué* turn ex quampluribus proprietatibus con di tu» turn omni dudio compofuerc,videlicet aroma* ticitatc,exiccatiohc,caliditatc,et attradionc: A. romaticitate, vt fiat ipfius membri dilatatione animae 8C fpiritus confortatio,exiccatione vero fupetfluitatum cofumptio,coplexionis natura» lis membri conferuatio. Omne.n.fimilc a fuo fi mili confcru3tur,C31iditatcinn3ti ealoris mebri naturaliter debilis vigoratio,c5fcruatio,amp; mul tiplicatio, attradione aut fuperfluitatiim extra* nearu in profundo folutae continuitatis cxiden Bb j ' tium

ANG, BOLOGNlNVrS tium)3d extaiora cuulfio. Ecccq poßeriore# medici hac tepelUte noOra elaborauere in inue ftigatione praefati vngucnti,pro conferuatione complexioniSjCTquot; vigoratione calons natufaÜs iHius mcbn,prafupponcntes ea, maxime forte bafi amp;nbsp;fundamentu fere requificï curattonis, Quod vnguentum adminißraiidura crit,duni fanguiscxipfafolutacontinuitate penitus fus* rit redridus, quia fua fccunda die compiitaW ab bora pcïcufTionis cmpladratis ex pó'licM* ni)s feu faldeliisjÄ magna vna petia occupât^ de parte fana^per fpatium quatuor digitorû fe* cundum omnem diflercntiam^pcfitionis.QÜf liebinia, fälbel!?» ^ pefixempIaHrat^-inolco rofato infundantur,S( aliquaIiter.expriiTiantut, amp;nbsp;loco a^v ealida talker pracparata,applicen* tur,donee apparcat in loco fçlpto, aliqualis dw genio,^ doloris penitus remiffio^^ttucoko poftpofito co folo ynguento continuctur,,do* nee amp;nbsp;vfep quo ab accidentibua malis tutus fit cris, amp;nbsp;caro iam cuti quafi adéquats fucrit, S ad alia médicamenta,eiufdern tarne rattonis de* ueniendum erit. His duabus rationibus moti, prima cum natura tali permutationegaudeat. Secunda vt videaris non vno femper medica» mento procedere,fcd diuerfis, ex quibus innn mi amp;nbsp;aßantiü fpes falutis corroboratur, amp;nbsp;tue . . y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad ce*

quot;DE V NG VE NTIL.

hora erunt in cura.Stante carne iam quafi adæ* quata cuti,amp; hoccû non okaginofitate amp;nbsp;vn». ^uofitate participent,quibus fit aliqualis refra ^io aromaticitatis, Ä exiccationis vnguento» tuin,defcriptio eins tabs eft. Re.i tefebinthinæ, tefinæ pinfblei comunis fine rofati,cctx nouæ an.f.vbbcthonicxmatriniluac an bbram me» diam,hoc eft.f .vj-vini albi potentisamp;odorife ïi ad aliquakni dukedinem tendentis. q,s. pro fepultura herbarum, bethonicamÔCmatrifTiluâ minutim inciditoideindeca in mortario aliqua

1 liter contundito, amp;nbsp;fie praeparata’in yino albo ®ûoriferoinfandito,quæ duoftentin taii infu* lione per dies très naturales amp;nbsp;fc«tc plurcs mi» Iccndo prædidas herbas fit vinum omni die bis bue ter. Poftea prædiiftiam vinum cum prædidis herbis fumito, Ä in- caldatio fine ça» Ziaraagnaôcrimilitcr.terebinthinamiokumrc* finam ëC cetamimponito, .6C ;tain diuad'len» turn ignem âmulbuHiant permifeepdo ea ba» culo ne fundo caziæ adhaarpauf çksnoc vint fi? at confumptio poftmodum per fetarium fiuc petiam ratac fubftaittiæ cokntur Ä 'expriinan» tur incatino vitreato, ëC in co infrigidari pet» mittantur.Infrigidatis iterum ponantur in vna cazia ad ignem ëCdiflbluantur, quibus etiam

Bb 4 difTo»

ANG. BOLOGNINVS difTolutis addantur farcocollæ,myrrhæan par* tem vnâ gummi,clcnij partes.ü). ka quod vni librae vnguenti correfpondeant idorum trium pulucrizatorüm vnc.ij. 6C aliqualiter bulliant» Et itcrum colcntur, 6C vnguentum exhis iam didis fimplicibus amp;nbsp;modis confiitutum vfui ferurtur. Forma vna ceroti capitalis pret alijs nobilior conkituatur ex modis amp;nbsp;fimplicibus iam didis adinuicem proportionatis prater oleo,qiiibus vnguentum capitale prafcriptum conflituitur. (^o conkituto mantbus oleoin' un dis malaxetur amp;nbsp;vfui feruetur. Alia forma ceroti capitalis.Re.refinae pini,ccrac an vno*/* terebinthinae.i.xi). fucci bethomcæ, plantage* nis,3pij,3h.lib.j. bullîant fucci ad inuieem cum cera refîna incazola ad ignem lentum fiC quafi fuccis confumptis amp;nbsp;exiccatis detur terebinthi na, qua diflbluta £C aliqualiter per ebullition^ cum illis incorporatacolcntur,Ä-vfuicerotum confedum referurtur. Et hacede vnguentis Ä cerotarijs quae vni determinato membro funt

re C^tp.VlUlH lt;^uo traSaturde utiguent'n •e« mercurialibus.

Pofi«

DE VNGVENTIS.

POfiris nonnullis vnguentis Ä cerotis qug membris appropriancur.Hocautem in lo cotraftandum crit de vnguentis amp;nbsp;ce* rôtis qui vlceribus appropriata funt. Et ma* ximccuidam ægritudini vlccrofæ mali modi, cui applicatis vnguctis,quæ alijs vlceribus ap» plicari folent,potius compertum cdnocumen» tum q iuuamentum: Cuius tarn abfurdæ diuer» fitatis dubius. 8C multo tempore in eius con fi» deratione anxius commorans.Tandem esperi mento ratione comprobato vifumeH per me amp;alios q plurcs,iam didac aegritudinis curam fieriapplicationc medicaminum corpus a fup» fi^tatibus indefinenter mundantium ( Negle» ^lisiam didis localibus amp;nbsp;alijs) Qü® ‘^^ ''^ quot;® ffit erroneum diccre amp;nbsp;fine hefitatione crcdc» K hanc argritudinem a materia antécédente SC fortifie continue earn fouente dependerc. Cu» lus cura,vt habitum en, erit euacuatio illi debi* ta amp;nbsp;pportionata, quar vero ea fit in his Ä alijs in hac parte inciden tali ter dicendis confidcra. Et primo quod euacuationum per medicos fc» niores fiC iuniores adinuentarum. Alisc Hunt af» fumptione,folutiui afTumpti per os in forma pi Iulari,confe(ftionis,cleduarij,pulueris, vel fub alia forma.Nonnullæ linitione iliorum SC ven» tris inferioris cum vnguento arth anite vel laxa Bb $ tiuo

ANG. BOLOGNINVS tiuo.Ccrlic linitionc extremitatum. QuæVfW fiunt afTumptione folutiui alTumpti per os. Et fimiJiter linitione ventris.Qiiæ p os de quibus fermocinadum eft cducunt folummodo humo rem ad que conuertutur. Pro co tepore quo fit retenta ik digeda medicina folutiua in corpo* re: Cuius digedionis terminus communiter efi circa horas o ito. In quo tempore interdum edu cuntur omnes humores fere peccantes, (licet ra ro) Interdum corum pars,educendo cos perfe» cefTum £C no regione alia.Qup euacuatiomea fententia in vno videtur diminuta.in alio erro' nea.Diminuta,qui3 non educit continue SÜ'^ cefRuefupftuitates donee corpus redditur WUquot; dum.PoIito enim interuallo(vt res exigit)inter afTumptionem vnius medicina folutiua amp;nbsp;aliÏ In tempore autem intermedio fict reaggrega* tio. ( Dico in hac magna caufa,) tanta humidi» tatis in corpore, quanta fada fuit cuacuatiop priorem mcdicinam,amp; forte plus.Praterea no cducit pluralitate rcgionum,fed tantum vnica. Pluribus enim humoribus peccantibus varia fubüantia amp;nbsp;decentis in locolonginquo,etfor te rebelli a via fecefTus, non fict corum débita amp;nbsp;appropriata euacuatio: Vnica regione, quia per fecefTum. Erronea quoniam noninuenien» dohumorem ad quem conuertitur, ÖC in quera cftpro

DE V NG VEN TI S.' en proprium agere.educithumiditates radica* Ics,£( lilas cliquât éi diffoluit. Et fic cd cauffa ma^ni terroris ÔCmultarü ægricudinû, feni) Si mortis tcpefliuc, amp;nbsp;in a du cuacuandi fepe ac» cidit quodmoucthumores óiillos non cuacu» a^Et fi euacuat laboriofe euacuat, aut cuacuat plus q oportet.Et fada ciiacuatione accidit in» tprdum,febris, dolor capitis, vertigo, débilita» tio vifus, debilitatio Gomachi, fitis, fingultus, dolor domachi, dyfenteria, egeftio languinea, tinefmos, laxitudo, Si debilitatio corporis. De quorum accidentium fupercuentu nullus admiretur. Cum medicina, qua fit tatis euacua» ^Müs modus,malignitate Öi venenofitate par» dopet (quia forte aliter non educcret.) Ni igi» dtrmirum fi tranfeundoper os ÖC membra no» ^üia, præfata accidentia fubfcquantur. Quæ autem fiunt linitionc extremitatum eduesntfu» petfluitates peccantes tantummodo ^i ægritu» dinem fouentes fiuc fint,3,riue,b,educendo cas eontinueôCfucccffiue die noduque donee çor pusredditur rnundum vniça regionc fiue plu* ribus quibus habilius amp;nbsp;commodius talcs fu» perfluitates euacuari poffunt. Et quamuis hi prænomipati effedus Si operationcs ex tali ^odo çuacuandi confequentes : vere digna wtnonnùnima admirationc.

.i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eapro

ANC. BOLOGNINVS

Eaproptcr vtadmirantium animus fcde3t,m'à innotcfcendum hos effèdus amp;nbsp;operationcs na fieri vi medicinac educentis ilium humoré pec* cantem.Sed vi virtutis cxpulfiuæ membrorum principalium expergefadae amp;nbsp;irritatac a qualb täte linimenti ad cxpellendum noeitiua fuper» flua.Acfiirafccnsincitaretur vt furiat. Opus cnim naturp præ alijs rationabilibus validius, amp;.incolumius Item innotcfcendum fecundo, quod non raro accidit virtutc cxicéatiua lini' menti,quo fit prænominatus euacuadi modus, confolidatio vlccrum iam didorum fieri, abfqt vllo figno fenfibili cuacuationis.(Etnóabre? Exiccatis cnim extremis partibus cxiccatuiW turn corpus. Sicuti infrigidatis extremis parti» bus omnes totius corporis partes infrigidâtur. Accidentibus vero timorofis ex bac linitione fiue cuacuatione apparcntibus illis fuccurren» dum erit de fadli. Et hoc perremotionem cau fp cxtrinlecus applicatæ: Quod non fieri con» tingit in cuacuatione fada vi medicinae affum» ptæ per os.Et fiquismordaci dente de vlceri» bus in ore euenientibus ex linitione praefatata km modum euacuandi aceufauerit. Taceat: Matorum fuorumdocumentis, dicentiSincu» ta feabiei antique 8C vlcerofæ dyfenteriam pro uocari. Similiter in cura fcrophularum, inteffi» norum

*

' DE VNGVENTIS norum excoriations apoßema fcrophulofum curari.In pafRonibus oculorum poRcriorc par tem colli ignitam acu amp;nbsp;fetone perforari. In ma gnis cauffis quia in lepra venena intrinfecus exhiberifquod maius'eü.) Quam mirx amp;nbsp;ex* cellen tis virtutis exidat in prpfata ægritudinc euacuationis modus linitione extremitatu ad* minidratus, vere. Non mihi fi linguæ centum fint oracp centum, ferrea voxfufficienter enar* nre poffem. Sed pro pofTe nodro debili hac paucadecius virtute ëC operationefatis dida fint.(Hoc vnonon omiffo.) Quod tuum crit exprffatis euacuandi modis vnum' in hacdu* » amp;nbsp;ff ua amp;nbsp;vltima f gritudine,quod magis c5 wdens videatur eligere ÖC illum in infirmoru ^änguentium fubfidium afferre. Deueniens mo ^ad linitionis modum. Dicatur,quod primo preparentur loca in quibus fieri habcat talis ü» linitio tali prfparatione, quod fiat habilior vir* tutis linimenti imprefTio, amp;nbsp;confequenter efie* dusexoptatus facilior, videlicet fomentando manus amp;nbsp;pedes. Manus a cubitis amp;nbsp;fupra cu* bites per quatuor digitos vfep ad palmam ma* nus ; Pedes a genibus amp;nbsp;fupra genua per qua* tuor digitos vüp ad plantam pedis decodione hac videlicet.Re*calamenti, origani, menthe, «^“thf,marubij,foliorum lauri,fcabiofc,lappati, acuti

ANGELVS BOLÖGNLNVS acuti,feniculi pn.m.|.bulliant hfcin fufficienH cjuatitate aquæ vfcp ad cofumptionc tertiæpar» tis, amp;nbsp;fiidfcntur membra prcdiétaonnnifcro circa cafum horæ melancholia? vergentem ver* fus horam phiegmatis. Quu in tali cgritudine multum predominetur phlegma hurtieri mclan cholico admixtum.Qyod perfuaderi po teil ex dolore^ anguBia infeBantibus 6C fe mouenrf bus hora motus humorG peccantium^Nampa» tientes talem difpofitionem cgritudine. Incipi* untmoleBari a doloribus 8C anguBijs circa ca» fum hora melancholia? continuandopcr totam hori phiegmatis, quia incipiunt moleBari a vi' gefima fiuc vigefima fecunda hora perdurJdo p totänodequpfunthorp predidorühumerU His locis præparatis ad fufeipiendas virtutes linimenti.Subfequenterca pannis lineis ealidis abBergantur.Et dei nutu inungat infirmus per femetipfum loca fomentata eo in loco calido fedente vt puta inter duos ignés vnguento in cxtremit3tib9 digitorG tepefado.Dc quo infra Inundis his partibus fafcientur loca illa cG faf cia calida. Suprapofita prius Buppa canabina, continucturep talis fafciatio donee continuatut talis inundio. Et continuetur talis inundió vfep ad diem quartam fiuc quintam inclufiuc et forte plus.Donee dentes dolerc inccpcrint,fiu0 . nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;phkg»

DE VNGVENTIS phlegmata per gingiuas notabiliter difTolui fi« uefuperfluitates peccantes alla regionefenfibi» liter feu infenfibiliter euacuari. Et tune a taU linitione defiRendum erit.His autem apparen» tibusabfterganturéC mundenturloca inunda atalilinimcntocum panno lineorudiamp;nouo cauendo infirmum fummopere a principiolini tionis vfcp ad finem curæ a frigore. Ita quod nonegrediatur domum donee ceffabit fluxus pblcgmatis éCaliarum fupafluitatôeuacuatio. Et ne prf nominatus euacuandi modus in ali» quibuscafibus videatur fallax amp;nbsp;mendofus e» tit attendendum. Qpod forti argritudine appa« ï«ite,amp; medicamini tuo refifiente, virtutc exi» fienterobufia fatis, non eft abfurdum totû cor« pus ftufFari Si linitionem nofiram vfcp ad hu* micros,amp; ilia forte amp;nbsp;dorfurn terminari.Subie« quenter infirmum pannis calidis inuolutum in molli leélo coUocari, amp;nbsp;cum facculis calefadi oidci circundari. Et econtra virtute debili exi« fiente amp;nbsp;aegritudine in fesante, ab bis i3 didis meuädi modis crit defifiendum, ßCaleuiori« bus pro eius cura procedendum. Scu localibus appropriatis dcquibus infra,palliandum.Qiia teiniqualiter librando fortitudinc virtuti$,£C 2gtitudinis,amp; linicdi modum inter fe. Interdû toi honore, linimeti vencrationis cofcruatione ' ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;infirmi

ANGELVS BOLOCNINVS Infiriini vtilitatc,non crit inutilc.£t fi quftatuf quenam poft talcm inundionem dicta comp« tat vtrum fubtilis amp;nbsp;tenuis,an grofla ^ Rrfp®” deo mca fententia (vt fupra diftum eft) Cuni . effedus amp;.operationcsex linitione ifta conk* quentes non fiant vi medicine educentis ilium humorem peccantem.Sed vi virtutis expulfiuf membrorum expergefadefiC irritate ad expel* lendum nocitiua a qualitate talis Imitionis. Ideoomnipofic oportet naturam totius con* fortare fiC conferuarc, vt confortata amp;nbsp;vigors» ta fiat potentior in expeUendo nocitiua (ui^* flua.Etcum a re nulla prcftantius 8Cvclod''î virtus confortetur q a bono amp;nbsp;laudabili e^ Cj'potu.Quarc in cafu eritpger cibandusciba • rijs gcneratiuis boni laudabilis êC non putte» fcibilis chymi,vti carne gallinarum, caponum» pullarum iuuenum, hadi ladantis, caftrati iu' uenis, perdicum, fafianorum, auicularumcutn roftro fubtili,ouis gallinarum codis,prpterquï clixis amp;nbsp;frixis. Item potus cius fit vinum fua» uius quod haberi poteft fine admixtione aquc. Talc au tem vinum eft naturf amiciffimum, Ä maxime vinum album fubtile aromaticumS ad bibendum fuauc, amp;nbsp;eft de eo de quo fangu» is amp;nbsp;fpiritus quafi nullo medio generatur. Ad plciliorcm dodrinara, euacuationis linitione extte

bt”^ VNGVENTlt fxtremitatum fuccedentis, aim irtcielefttaliter in fuperioribus tadum fit, de cius aeddentib* vnicuiep intellédui pauorem inferentibiïs, ÖC ftn^ilitfr decorum cura per remotionem caufg exttinfecus applicate, erunt hge cohfideranda videlicet qui ÔC quot fint talia accidentia, de» inde cum quibus amp;nbsp;qualibus eacuranda funt. , Accidentia eöftnumerantur hic,videlicet den» Hum fie gingiöärüm dolor, gutturis alpcritas S inflimmatio, phlegmatis ex gingiuis luper» flua cuacuatio. FluxuS phlegmatis ex gingiuis ante tempus réflfi'dló, phlegmatis non in fuo tempore 3 gingiuis expuIfio,Mdfticationis ci* 1 hidiftieukas, Virtutte debilitatió’.Ventris con Hipatio. Coloris faciei mortificatio. ‘ Primurn itaq^ accidenS curetur cum fucco abfinthi) O* albo oui firnul mïxtis ; ex quibus partes inun* diinungantur;Curcturqj ex lade oiiiUotepi« doipfum os colluendo:Secundum accidenscS tnellerofatOjmeUc (implici,aqua órdeij aqua la dis,Tértiutn accidens cafligetur cumboloar. difToluto aim fucco lanceoli, fit ex ifto corn* pófito colluatur os, O* eo inungantur loca in* unfta prius, fiue teneat in ore frigidam aquatn feufuccum folatri fiC fic fiet reüridio fluxusi Quartum accidens cü malhcatibne dlaphidis *Cc agrix

ANG. B0L0GNINV$ , agriæjGue tapfix,hoc eft piperinsctOpintu V®* ro accidens corrigatur cum fonpentatione paf' tium qux prius fuerunt inundx ex rorematij iiOjfaluia bullitis in aqua. Sextum accidens al dicta forbilli px bpnobrodio,contufe, ftilbW* Quibus ft admifecantur cordial^ noncritinti tile. Septimû accidens deftrnatur cu faccharp ro. PuglpJf^ ro^boraginatOjCibiabonis O' c ƒ dia^ibus, eptthimatibus cottJi^ibuSycleduatt^ cordialibnsy^pptibus cprd^libws. Qlt;^uu^ veto ac.cidçns.cû cldlcri cumuni,fcu ex brodio puUicû.façcbpr,© 0quot;vitellis ouoçqm amp;nbsp;f3te.M vtatur j3cc|^rç.,yiolatodû ?dcft ventris coA*^ patioxu,virtues debilitate.Nonu accidens |iquot; hdetur cu gummi arabica axungia vrfi,oleo to fato an.amp;mifce,totum,cum pauco balfami, £4 *’’Wg?^H'?-’V?’Ws,facieSj^ teinpora, amp;nbsp;tune «ddetutcplornatüralis G pt lieber: Ethxebre ufter, cîexura^identiû dida fint. Interroganti vero cauGni, ,Vnde eftq? ex prafato liniendi modo fit fccuitdum plurim5,fuperfluitatu cua cuatio per fputum, licet interdum per feedTum, fudorcm,élt;. vrin« fluxum ^ Dicatur quod exi* ftenle nd rarö materia huius agritudinis aptx* dominio phlegmatis. Natura fagax regioneW euacuatieni phlegmatis,. amp;nbsp;maxime a capite

V DE’/ VNGVE NTISÏ icendentis^'Si fimititer humoris curfu phlé* ^3Hs cxpuin fi quis fucritjhanc nöiiTcbcUem '''delicct per fputum immo fibi folitam O* fa* ^'Harem expetta cff.fiue dicatur linitioné præ* fui proprietate occulta dentibus amp;nbsp;gin ^‘’is nocere,amp; ca debilitate. Qjia parte debt* fit in ca aggregatto fuperfluttatS srgritu* apoßemoläm conftituentium,partim p '^•am defluxus, partim per viam congefironis. ^'lt;ws xgritudinis apoftemofe materia coniun «a inaliquibus calorc natural! caluri extraneo I*ædominante fuppuratur.In nonnulfis calore *’^aneo calori proprio prédominante corrurn F^Uf Et fiequiequid ab ca conuptione tangi* ^jfimilitercorrumpitur. Quare facia in co lo ’^ofolutione continui, Ä portaexexituraGue pulrcfaftione,debilitate adhitc procedente (vt ’'^s exigit) fit inde per fputum rationchac fup* fluitatum cxpuirio,amp; fic carum euacuatio.Mi* *or Etenim in cafu fi ita efi ex hac folutione vl* Estofa phlcgma non alteratum euacuari, Affig f’^öinterrogantihac caufa.Nuncautem defcri benda erit m linimenti ex intentione nofira c5» folati defertptio.Quo inundis extremitatibus cfiomnium membrorum principalium corro» boratiuum, membrorum^ illis deferuientium Confottatiuum, neenon membrorum putbus

Cc i appli»

ANA, KOLOGNîNVS appïicatur vigoratiuum,fpirjtus 6( aniwxdil» tatiuü,cuTi darum virtutum fed expulfiuï ma» ximc omnium membrcrum ad expcllenduno citiua incitatfuum, fupcrfluitatatum peccanOU continue 2C fucceffiue die noduq,, donee cot» pus redditur mundum,vnica rcgionc fiue plu* ribus edu diuum »Re. Laridi pulchri nou ran» cidi,gl3diominutim rafcati f. vnj.gariof. ben» 2eim antj-i^cinamomi nucis mufcatp Ooracis calamcnti ah»3.i5'.eorticum citri,croci an.jJp corticum paradyfi drach.iiij.euforbij fcrupaül aquae rofvnc. vjeerx albæ minutim incifx/^ i temporeæftatis ,lt;.5’. lauctur lardo in aqua fo* biofar duabus vicibus continue abijcicao aqui deinde lauctur tribus vicibus cum aquaro. op* tima, codem modo quo lotus fuit in aquafca* biofæ,continue illam aquam abijeiedo, poftea gariofili amp;nbsp;alia fuprafcripta bene pulucrifata cum lardone in aqua ro.Infiindantur perdiez naturalem, poOremo in vale duplici buliant vt puta per balneum mari^obturatobencorifitio vafis vfepad confumptionem aquxro.perho» r3m,vltimo per petiam lini fubtilis eolenturS infrigidari permittantur, Deinde addefibidt mcrcurio terreftri quantum infra defcribitur,in mortario, lineo dudo adeo vt minima part

roereu

DE V NGV E N TI S.. A mercuri) tangatminimam partem fupraferipU vnguenti. Prarparetur merenrius hoe modo. Re* mercuri) terreOris vnc.ii). mcreunj fubli» mati drach.ij.fucci eitrangulorum Vnc.5. fellis tauri, faliuæ hominis ieiuni q.Sf fubtilit-tur ali» qualitcr mercurius cum fputo, deinde ponat'jr: mtreurius fublimatus in mortario, diligei tifTis” •neep conteratuf, addendo de fticco citranguli' Matijsfuprafcriptis. Re. laridiexintentione-noftra præparati vnc.v). Mercurij terredris in' naturam cœlicolxconucrfi. vnc.ii).mifcedlt; fi*. at vnguentum in mortario lapidcofiuc lignco, perdiem integram eonterendo, ita quodmini* •na pars vnius fimplicis contingat minimam, pattern altcrius • Forma vna vnguenti mercuri» alis fubfiantiar tenentis medium inter molle O' durum,quod per mecerotum mercuriale deno «ninatur,cuius'officium amp;nbsp;operation,.ent mem* brumcui applicatur permaxime vigorarc, ôC eundasvirtutes principalitcr merobri Ixfi, ÖC fecundario membrorum quibus- talc .Tnembru aWigatur ircitare digeffiuam ÖC expulfiua prat Cheris. Quod vnguentum adminidrandum wit,hora prima qua ad infirmumpcruenais. txtenfum Rrpcr petia vna capacitatis magnat, ^quodcomprathendat notabiliier départe fa».

Cc i na mé

ANG. BO LO GNI NV'S

na membri vlcerati ipfum vlcusambïente.Rc* pirto viccre prius Iichin0s,faldcIK3 cmplaiha^ lis vngiirto de quo infra. Q^uod continuandS «rit,donee locus penitusconfolidatus fucrit«.-’ Cuius defcriptio talis ert. K c.linimenti fupr3* fcripti.f.iij.mercurij c0elicols.^.»bccrte4.t) f* terebinthinï.f .j. Alteratur linimcntum fupra* fcriptum cum mercurio coelicola «r mortario Jignçoen piftillo fuo,eodcni modo quo fiipr3gt; Deinde difPolutis infimul cera amp;nbsp;terebinthina in cazola ad ignem lentumpSCab igne depoß* tiSjÄ ^aff infrigidatis,detur linimentum wet curio iupraferipto adniixtum,illiuamp;infundéd^ partem port partem^Forma vna vnguenti nief* curialis quo lichinia éi falddlæ cmplartrentnr. Cuius ofticiumr amp;nbsp;operatio crit viens a fuis ^* prijsfuperfluitatibus emundarcéC fubfcquétet non primaria fui intentionepfed fecundaria cat nem gencrarc.; Re. laridi ex inWntione noftra: primaria prpparati.f.'vj.mcrcuri|terrefiris.i.iif aluminis rochini vrti drach,v|.corticumthuriï pulucrifatidrach ii/.miic^ 'Sint ifta connu« meranda fatis de vnguentis amp;nbsp;eerotis quæ vice ribus appropriata funt.Et licet qplura dicta in» cidentaliter tarnen in de vngucntis’mercuriali« bus vila funt. Vereid no abfep rationefadunt . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;arbi’

DE* V NG VE N Ti si A ârbitrjndum cO.Cum npnnulli ad pacca rcfpl cientcs aneranfciirationc vcram amp;nbsp;raticnc cœ probatamÏam didorum malignófü vlmu vri ^entis mercurialibus minime fieri poffe. Nee o vnguenta irPhumano corppre cahonice ad* WinilTrari eßÖhe. Qua de rç vt præfata Ä alia elatius eluddentur. ' —

Quaerendurn erit amp;nbsp;primo,vtrum vngucta mtreurialia pro curäda difpèfitione iam dida amp;nbsp;alijs in hiimanp corpore adminifirari habe* ant^ Pro quo dicendum, cp fic, cum Galénus, Auicenna,lVlefue,cafterifcïi'talibus vfi fucrint, indiefq? cÓmunïs medieprS cdtus vtaturetil, hoe inun dis pulfibus pro curarida (cabie.

Et fi dicatur, q, in compofitionc vnguentoru pro curanda fcabie,Mercurius non Ihgreditur, neep adminifirsturin täta dofi ,quêadmodü ad» •’'injOratur in vnguctis ,p curadis vlccribus prg f^tiSjinquibus dofis merpurij fatis adaudäeft. picendS qjficutnp efi ^portio xqualis inter «cabie Äbättgriliidinf vlecrofaffi éo hge egd ludofitfafuajöS vltitna,6lt; mali rnbdi:fic nö de Efteiïe «qualis jpportiomercurij in Vnguerto ^uod adminifirattir ad feabic, ö'in vrtguento ^pd adtniriiftrsrtür ad iam^rdam xgritudinê vltima quidefén fortis xgritudovfoïtibuS feu' ^Itwiis indiget adiutorijs pro fui curd.

Cc 4 Quxra«

ANC. BOL-OGNINVS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Quæratur fecundo, vndc eft q3 yjnguenü mcrcurialia curant fcabic,^ prahabitam agri' tudinem,inundis pulfibus tantumreodo^ Di,* cendum qgt; curant feabiem amp;nbsp;prahabitS agritut dtncm,euacuando rnateriiantepedente eoruffl ficuti dicitur amaioribus noArj»^ ynguento experte ad kabiem, ipfius Mefue .^ '

ç ■'!' lt;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nubn'

Qupratur tertio,^ptcr quidekjCC vnde hoc accidat ex talibus. vnguccis talis cuacuatio fieri co modo quo dicitur?i3iccndû,qgt;.itrit;‘ndo foa qualitate cxpulfiuâ morboru principaliû, fit ta lis cuacuatio, Inungûtur.n. partes va^fjô* f*quot;® me printipalibus aUegatp neruis, arterijs,amp; vt nis magnis mediantibus. Siçyti dicitur devn* guento arthanite Mefue çp expuUiuam intefii* norum ftimulando fit irritando cuacuat.

ovni : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

... Quaeratur quarto, vtru^Iinimcnto iJdicio quecunqpægritudode rcplctionc curari poffetf Quum pet.nos tôt amp;nbsp;tanta de eius virtuteS j opérationedida fini:. Dicendû quod fic,duni* nbsp;nbsp;(

modo virtus fit fortis, ôi içgritudo non acuta, neccum malis aeçidentibus in aliquo tempore lui proximi complicata ♦ Et hocideo cum de faeûi infumus in tempose infeUationisaccidé*

:r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dura

DE VN G VEN T IS.

^m, amp;in principio paroxifmorum defiçrre pofTet^Natura a tot amp;nbsp;tantis infeftata.( Nonne ''nufquifque magis fe vno inimico notabililct kdentc potcü fe defendcre q a pluribus i)

Qjiiratur quinto, vtrum membra principa# fb ex tali linitione ledanturfDiccndum q» nort læduntur læftone qua non corrigi ac redificari pofrit,quum cauffa poffit abfcindi £lt; remoucri, quia fe tenens ab extrinfeeo . Nee non quum poffint applicari per intus amp;nbsp;extra principally membra vigorantia fiC eónfortantia. Et adhuc natura a fuperfluitatibus exonerata non deficit pofteain necefrarijs,quia maxime in vigoratio nc prindpalium.Et ficuti didum efi remifie let duntur. Qpum mercurij qualitas fatis fit refta* daamp;confolat3.Si quis diligentifTimecompo* fitionem noftram infpexerit. Vti dicitur de (ca» moni? in cleduariofucci roxoloquintida^ficl« lcboro,agarico,turbitin alijs.

Quaeratur fcxto,vtrum tale medic amen ve« nenofitatc partidpet/üicendum quod ftc,refi3 da tarnen.

Qu®ratur feptimo, vnde efi quod a talibus, vlcerationibus abfoluti, poft aliquod tempus^ Vtputa per annum,denouoin vlccrationes 1114 Cc ÿ currut

ANC. BOLÖGNINVS

eurrunt? Dicédum quod non obferwato debib rcgimine,in fex rebus non natural*bus,niultipli catifep fuperfluitatibus ,’amp; fuperuenientc itcrU caufTa ab extrinfeco, talcs iterG in vlccrationfS incurrunt, ficuti accidit in alijs xgritudinibiiS |)ärticularibus,vt pleurifi.Ht vniuerfalibu$,vt febre.Cognitum.neß experimento talem mot bum efTe contagiofum. \

Qyjeraturodauo,vnde en quodin aliqwib^ cafibus curatio redditur mendofa^ nam iliavl* cera videntur quafi exiccari amp;nbsp;in brcui tempo* re refeindi* Dicendu quod contingit ex ijs vi* delicet quod non faéta fuerit cuacuatio copk* ta amp;nbsp;furficicns, fed in compléta ÔC diminuia, quia diminuta Fada fuit illini tio^feu quod forte infirmus expofuit fc ftigido acri in tepore eua* cuationis,vndc materia: antécédentes obturât» porrofîtatibus Ä cönßipatis,non potueruntex alare SC expirari, quarc delegate ad locü debi» lern fucruncauffarecidiux. quot;nbsp;'

! ' T ; ,n:n: x- '^Kv-rr.nX)

Oji^ritur nono, vtrum fnueniantur alia medical inina fimilem qualitatem habentia,ita quodex eorum approximatione ad tnebradnducant talé cuacuationem^Dicerrdö q, ftc,nori kämen a na* tura pracfati medicaminis denudata valde,.vl

DE VNGVENTIS.

Wumigia quacdâ adminiftratio vfitata culpa» ^Potfrit,amp; cauflam confidera.Pertranfit fiqui «^ fubtiliata fubllantia ingredientiu fuftumi* ÿ) copofitionc,immediate luper principaliaamp;* *gt;us deferuientia ♦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;!■/•y’r:v7!

Quanratur decimo, vtru vnguentis merruït eo modo quo dicitur vtendum fit^eöfti« hitUin. cd qgt; nullo modo talia vnguenta fupep F'iicipalibus applicanda fint,amp;cûm irritandoS naturâmébrorû principal mm, irritatie kalis na pofîit fieri, nifi virtusipfius cadat fuper princi P^i3,igitur non eis eo modo vtendum efi, bJkc dû qgt; fi cadunt fuper mébra princi calia,rem ifle temencadunt extremis partibus inundis,ÖC fic virtus corum adprincipaliaremilTc accedit. Q^ïtatur vndccirno,vtrü fit euacuandu repen it amp;nbsp;rnultum quemadmodum factunt vngucn* is rnercurialia,vt qplures verbo vno afTerucre? Talis.n■ euacuatio fallax efi amp;nbsp;naturg ïnimica. Paulatina vero certa ÖC vcra. Dicendu q? talis euacuatio nó efi repentina,quarc non eft fallax nee naturae inimiea. Fit.n.talis euacuatio adio* ne naturae potentia in materiä babetis vt fuppo nitur,fiCno medicinae.Si nacp fieret a dione mc dicinx, tune repentina Si, multa euacuatio effet fallax ^ nature inimiea.

Opera

ANC. BO LOG N IN VS

Quïratik duodecimo, vtrum huius argrriu i dinit vlccrofæ,ôC maxime cum dolore, vigilia complicata:,negligenda feu differenda fitcura» do ? Djeendum quod non. Nam dolore infc' ftante,vigili3cp,amp; aegritudine (vt com per tum rft) contagiofaexiOente, indies totum corpus corrupta,mabgoa,feu vencnofa, ölt; ad euatua* tionem inobcdicntclupcrflua materia inficituG humores ex3cuütur,iniiaturalis ficcitasaddud tur.Et Ge totum corpus difTolutum amp;nbsp;confus ptum redditur. Hacc amp;nbsp;quantula X qualiacült;?

fint, pro virili noftriingenioli,vtnortrorufli : dcnderiofcholafticorumfatisfacercmus, i ardidimus,quibus fi harchaud ingrata ■ ■ forecognouerimus, licet credimus • itr:-;- : „ pro iunioribus vtrlia, nos ad .„. d ’ if ■ m maioracœlisfauentibus rum’''’ t/v , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;accingemur. -••:!.'•!• .'4-5

.fw '.. r'-. Vale medicorum decus ed nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aemi optime ,.;Mquot;ï =”^

-Jd.H: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;Jautc«.j _^. •

■ F .l..N luS.;......

a Tl -»r .; nbsp;nbsp;. ,yndfpLu id.y. ; .- j^rT

LibcUutdeVlceribuscontiaet .r. □ :?!*’* dufiïtraüatM^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' !•/. , .;

TuSittut ftimm eflihcoricapATt, quatuor y ^«1 biibeos capitula. • . . . ■MPr.'/jta'J

Cap. U ejiprologut, in quo proponitur mtcntioU* lgt;ri,(srdiutfiodut,.'. ;\.-.- 4er j l.iVX/b quot;» Crfp.II.docet mueftigare.quae.y,amp;tiuotfint impedi» tntiaconfolidationcmulcerum.

Cap.Ul.ofiendit, quonammodo prafata cenfolida» tionem impediantt.:... ^^.^ ;•

CapdULeßde ^ignif eorum, qua confoUdationem .1 mpediunt. -.nnavpr,'.. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;? ..T.-r/J

IraüatusfccundMteßpartpTaäicacuratiottÜul cerum exteriorum, XVII. batent capitula.

Cap.primuntyde reguUt amp;}uodit genaalibut cura» timitulccrum. \-\.,i:.Kt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-i.i;.,.-^ quot;^

Cdp.ii,Qecuraforntaulccrumfiftularif, ;n.

CapAlhPiecurafanieifubtitK.

Crfp.Iin.Dc cura fanicl groffa ^ uifcofa

Clip. V. Df cura qualitatif fanici acuta, amp;nbsp;Corr» dentis tarn per fe q per accident.

Crfp. VI.De cura Çangumis peccant is.

Cj.Vu. De cura mata copiexionis partis ulcerata Ci/p.VIU.Dc cura doloris.

C.(p,IX.De cura [uperflui ßuxus fanguinU.

Crff .X.De curaapojiematit

Ca{i»^lgt;DecuTa oftrjear^ carnif feu caHoft Crfp.XII.Dc cura carnis moUis.

C4f .XnE De cura carnitfuperflua amp;nbsp;fufad^^gt; Crff.xmi.De curaferpiginit ßue ^ruriginif^ Cap^l^tDe cura corroficuts. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Cap.XVl.'Dccuraputrcfaäionif. ',gt; grff.XVILDc cura Cfvruptionis ofluin - quot;nbsp;• 7

fJiü^'-KjjbeSas de unguentu continet •. ^ ■ Squot; f^^(^‘»t capitula, , n. u

OT'ï-iï^^v - ■ ; ’.A’p (is;--.) , -ji. quot;nbsp;j.Hb.'- ■ Cap.l.efi prologus in quoponiturintentio lArb CupAl-continct (^uct amp;nbsp;c^ua ßnt unguenta^quit fint in coinmunipraäicantium ufu in uni» ^'»quot;^'^iterfaltamp;’/ubquadamfumma. '• Crfp.ni.I» c^uo continetur de unguentU defenfuit Caf-tlïlAnquo traâatur de unguentiidigefliuif C a,V.in quo traäatur de unguent if mundifcatiuitf Cap-VLIn quotraäaturde unguentif capitdlibuf' C-^yu.tnquo traäatur deunguentif Meïgt;» -T' curiaUbus^'

GCA/ ^^^ZC,l^^