MVM PRINCIPEM lOANNEM

CASIMIRVM, DVCEM BAVARIAE, COMI-tem Palatinum Kheni , iLLVSTRissiMi Ducis Friderici,S. Komam Imperii Eleélork amp;nbsp;^rchidapiferi Filiam ^ è Gallia pace amp;nbsp;tran^uilUtate Kegni conßittifa redei/ntem : habita

A

Guilielmo Rodingo Heidel-

BERGÆ IIII. CAL. SEPTEMB.

ANNO. M. D. LXXVI.

HeiD.ELBE RGÆ.

APVD lOANNEM MARESCHAL-

LVM LVGDVNENSEM.

MVM PRINCIPEM lOANNEM

CASIMIRVM, DVCEM BAVARIÆ, (o fairem Palatmu?r^ Rhe^iè Gallia pace (^ fra^/^ailli/^afe regftf cof7flltufa redei/^fem.

I VLLA unqua Jies,Dux Cafimire Illuflrifsime, uni-verEe terræ Palatino: Rhe-no Neccarôq;fœlix,faufta, læta atq; cxoptata extitit, ilia certè fuit, qua Deus Opt. Max, te nobis fàlvum amp;nbsp;incolumem è Gallia reel uxit.Eo enim die vrbes Pa iatinatus propèfuis fedibus convulfr, ad gratulan-dum fuo Duci procedere, imo mœnia iplà amp;nbsp;teda urbiumobfuiprincipis adventum lætari videban-tur. Abillo dielætaris,cxultas,triumphas Friderice Sacri Romani Imperii Elector amp;nbsp;Archidapifer 11-luftnßime, pater patriæ clementifsimezlàlvus enim amp;nbsp;incolumis tibi rediit filius, quo amiflb vitahanc tibi acerbam fore exiftimabas. Lætantur, exultant.

4 GviLIEL. RODINGI

triumphant multi Germania: amp;nbsp;Gallia: Principes, Comités, Barones, Nobiles.-qui Aulæ Palatina: fa-miliam partim cognatione, affinitate, amp;nbsp;necelsitu-dine attingunt, partim verb in periculis amp;nbsp;bellis ad earn tanquam ad Afylum confugerunt:falvus enim 0cincolumisrcdiitis,quiantiquifsimamillamDu-cum Palatinorum familiam pietateamp;omni virtu-t urn genere non folum æquare, verum etiam longe fuperarecôtenderet.Lçtantur, exultant, triumphant Ecclefia: Palatinatus amp;nbsp;Gallia:, omnesque boni fandba: pietatis amp;nbsp;religionis fyncera: aman-tes:ülvus enim amp;nbsp;incolumis rediitis,cujus præh-dio amp;nbsp;virtute fe inpofterum à Tyrannis fDeoiu-vantcjpropugnatu iriconfidunt.La:tantur,exul-tant,triumphant Academiæ hujus inclytæ amp;nbsp;flo-renriflima: Dodorcs amp;nbsp;alumni,amp; univerfahçc le-étiflimorum juvenum corona: falvus enim amp;nbsp;inco lumis rediitis,quo vivente amp;nbsp;florente,Mufas iplas vivere amp;florerefibiperfuafum habent.La:tantur, exultant,triumphant,Aula: Palatinæfubditiamp;ci-ues, Rheni Neccariq;accolæ:falvus enim amp;nbsp;incolumis rédiitis,cujusfaluteluamcontineri verè ar-bitrantur.

Lætarisdeniq;,exultas, triumphas tuipfe Dux Cahmirellluftriflime. Eoliquidem diedevotio-nistuæ cóvióluses. An non enim,die qua:fo,cum expeditionem{ulcfperes,te,fortunasqjtuas pro la lute Galliædevovebas,amp; quaficum Deoipfo taci tèpaci{cebaris,vt,fi pro Ecclefia Dei,prototiusre-gni Gallia: incolumitate,ocio concordiaqueillam

Oratio y cxpeditionem profeólionemquefufcipercs, rcül-vum atque incolumem domum ad tuos reduce-ret. En tam Heroicæ arque Chriftianç devotio-nis , Dei immortalis bcneficio, ipforum Gal-lorumteftimomojtotius Germaniæamp; Galliæcon fenfu amp;nbsp;plaufu convidus es. Quamobrem Dux Cafimire llluftriffimc de vidloria tua amp;nbsp;re præcla-rc arque féliciter geftajætentur, exultent, trium-phent Pater tuus Illuflriflimus cum univerfa Aula P alatina, Germaniæ Principes, Coinites,B arones, NobilesJiterati, Senatores, fubditi, ciues amp;nbsp;accola: Illi, inquâomneslætêtur, exultent,triuinphêt, amp;nbsp;te equis albis,amp; curru inaurato,lauro capite co-ronatum Romano triumphantium more in vrbis Heidelbergæ Capitolium vehant arque dedu-cant,pro meritis te amp;nbsp;dignitate tua te excipiant, amp;nbsp;dies quafi fcflos atque folennes in honorem tui ce-lebrent : triuphusenimille amp;nbsp;publicus honor tuæ virtuti debetur. Ego verb Dux Cafimire fortiffi-me,hujusnoftri exercitus nomine,quemEleólor Illuftrifiimustanquampaterfuamunificentiaamp;li-beralitate fovet atque confervat,qualicunqueora-tione te excipiam:quam vt animo clem enti audias amp;: alterumquafi Pompejum tenobispræftes,fiip-plices precamu r : Pompej us enim ex Afia vidor re-diês,Rhodi amp;nbsp;Athenis publicos artium liberalium profeffores audivit, eaque res honori illi fempiter» nofuit.-SictuCafimire Illuftrifsime,qui militari fortitudine Pompejum rein Galliaprçfiitifti,eun-demtenobis,mhacoratione audienda, præftato.

A 5

I

GVILIEL. RODINGI

Primum vero de caufa fufceptæ tuæ expedidonis juftifsima, amp;nbsp;laude inde confecuta verba faciani: Deinde ad Deum Opt.Max.propace Galliæ amp;nbsp;Ec-cleGæfuæreftitutagradas,amp;pro eadeni confervan dapreces perorabimus. Sedantequam rem ipfam ^gg^^^^^^*^* vos omnes obfecro atlt;jue obteftor, ut fi balbutire vobis potius videar^quam dicere non fo-lumid reiàmefulceptæ magnitudini, verum edam ingeniimciimbecillitati tribuendum puteds.

Salve igitur, DuxCafimire Heros chriftianeamp; fordffimexfalvepacis amp;regni Galliæconfervator inclyte:falve{ceierum amp;nbsp;injuriæ cbriftianis illatç vindicator juftifsime:lalve Princeps regia Palatino rum Ducum familiadignißimeämb tonus Germa niç prçGdium amp;nbsp;Germanorum Principum lux amp;nbsp;decuslalve. Quç obfecro ad arma in Galliampro-ficilcenditibicaulaexddt?Numambitio?numdira regnandi cupiditas amp;nbsp;hoftes (poliandi immanitas terapuit?Minimè verb. Scd patris tui liluftrißimi, amp;nbsp;tuuserga regnum Galliæamor/auor,ftudium amp;nbsp;benevoletia^vtriufque veftrum in Dei Opt.Max. majeftatê pietasjn homines chriftianos bellis con-tinuis vexatos amp;nbsp;ferè exdnótos milèricordia amp;nbsp;hu-manitasjmb univerfæ Gailicançreipublicç neeeß Gtas.Nam quis ignorât Aulç Palatinæ Duces apud Reges Galliçfemper amicitia,dignitate amp;nbsp;authori-täte valuifle plurimum : prç cçteris vero hune no-\ ftrumEleólorem apudGalliçreges,Duces,Prgh-des,amp;cujulcunq; generis ordineslèmper fuiflegra-dofißimum. TeenimEledor Fridericc Illuftrißi-

mc.

Oratio. 7

me Francifci Régis aula àpuero educavit, fides in periculis amp;nbsp;bellis tod Galliæprobavic,mira cum gravi feveritate con j unda bumanitas multisviris principibus amp;nbsp;exteris nationibus commcndavic fDicam enim libcrè amp;nbsp;ingenue afientadonis fulpi-cionem nihil ventus^cumnon folum præfendum vivendumque permultorum hominum memo-ria,verum etiam hujus feculi pofteritas ifti tuæ glo-riæ amp;nbsp;laudifidemfitfadura) te, inquam Friderice Eledor animi integritas vitæque fanditas in toto Galliæ amp;nbsp;Germaniæ regno cclebravit. Adteigitur literæ ex Gallia adferuntur, quibus regni Duces amp;nbsp;præfides pro nece{situdine,quæ tibi iam pridemfvc dixi^cum illis intcrceflerat, cauflam Galliæ pericu-laque return fuarum deferebant:quibus inquam ad bellum pro falute Galliæ adminiftrandum Cafimp rum Imperatorem depofcebant,atque expetebant. Inilloenimuno fciendam amp;prudentiam efie belli gerendi eximiam,virtutem fingularem, authorita-tem fummam, fortunam diuinam, iam ante edodi fuerant, amp;{ècundoejus adventu hoftium impetus reprelTumamp;retardatumirifperabant.Quidigi tur faceres Dux Cafimire Illuftrifsime ? Potuiflet Gnè te rednere resfamiliaris, fortunæ amp;: conjunx, multorum principum Gcrmanorumamicitiæ.con fuetudines,vicinitates,potuifret te rednere aula partis amp;nbsp;regiafplendidiflima,amp; patriaipfàquç omnia quantum voluptatis, quantum charitatis habeant vix dici poteft : potuiflet te non folum iterlongin-quum amp;nbsp;peticulofum,verum etiam hoflium infi-

8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;GVILIELMI RODINGI diç,quibus tot principes anteanefariè trucidati amp;nbsp;è medio fublati erant, deterrere. At tu contra au-dentior ibas j nihilque avita virtute amp;nbsp;fortitudine Ducis amp;nbsp;principis dignius exiftimabas^quam exer-citumconficere,Gallicanæ Reipub.totcalamitati-bus amp;nbsp;bellis inteftinis labefaótata: amp;ferc collapfe fuccurrere^imó tuam falutem pofteriorem commu ni Chriftianorum falute ducere. Quanta vero ex-peditionisfufeipiendæ bellique gerendi neceHitas fuerit cogitate. Vocabatur in periculum atq; difcri-mennonfolum multoruDucum j Principum, Co-mitum, NobiiiumjPlebejorumj amp;nbsp;ciuitatum Gal-liæ falus amp;nbsp;integritas, verum etiam fbciorum regni amp;nbsp;finitimorum populoru incolumitas,necfolum finitimarum gëtium incolumitas^ verum etiam co-ronæ Galliæ dignitas^ neeregiæfblum Coronædi-gnitaSj verum etiam quod omnium maximum eft, Chriftianorum in maieftatem Dei pietas. Afflidifti mum enim amp;nbsp;turbulentiflimum illum regni Gallig ftatuih paulifper, amp;nbsp;quantum têporis fert anguftia^ recordemur:ita tarnenauditores humaniftimi,vt pro veftrahumanitatehorrendæiftius crudelitatis amp;nbsp;calamitatis commemorationë nihil vos commo uereautperturbarepatiamini. Quantasresimpie-tas in rebus lacrisjfuror in flagitiis, feritas in latroci niis,crudelitas in homicidiis inj uria in có tumeliis, iniquitas in judiciis^ perfidiain partis amp;nbsp;promiflis efficere vnqua potuitjeas omnes miferi amp;nbsp;innocentes Chriftiani per annos ferè fedecim pertulerunt. Ecquidenimin orbe terrarum Chriftiana religio-

ne

Oratio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9

ne divinius eft? Nihil eft. Dei enim patris,Deifilii, Dei Spiritus Sanóli lèrmo amp;nbsp;voluntas eft. An quic-quam veriuseftîNihileft. Veritas enim Dei eft,qua nihil poteft efte verius. An quiequam eft antiquius? Nihil eft. Æterna enim Deilapientia eft. An quiequam humano generilalubrius eft?Nihil eft. Animi enim perturbati amp;nbsp;côfeientiæ affliólx tranquillitas eft,paxjcofolatiojvita æterna. An quiequam ad Sa-tanam profligadum, amp;nbsp;impioshominum eonatus frangendu fortius amp;nbsp;validius eft? Nihileft.Gladius enim Dei eft cœlitus Chriftianis porreólus amp;nbsp;da-tus. Sed res tam fan6laamp;: divina , tam vera, tam antiqua/am falutaris amp;nbsp;neeeftaria vna eum autho-refuo Deo repudiari amp;nbsp;quafifedibusfuis extermina ri cœpta eftjiominibusque impiis eauflaextitit, vt nulquamfuerit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-x

nee hoj^es ab hoßfite tutus, NècJôceragenero ,fi-atrum tjuaq-gratia rara.

Quid dicam de bellorum ciuilium fubitis amp;nbsp;conti-nuis incendiisjquæ inde exortafunt,amp; regnum flo-rentiftimum vaftarunt,amp;; ferè extinxerüt?Quid di-camdecædibus horrendis, quibus tot principes amp;nbsp;fanguine regio oriundi duces, tot comités,tot nobi les viri,matronæ, virgines, tot vrbium gubernato-res amp;nbsp;Senatores, pueri atque infantes innocentifsi-mi,inmatrum vtero amp;nbsp;vifceribus adhuc latitantes, crudeliter dilaniati funt?

Non mihiß lingua centumßnt,oraq; centum, Ferrea voXiOmnesßelerum comprendereformat, B

IO GviLIELMI RoDINGI

Omnia peenarumpercurrerenominapoffem.

V os enim hie Parihenies, Lugdunenfes, Aureliani, Rhotomagenfes viciamp; placeæ,vosinquamtantæ crudelitatis teftesimploro atqueobteftor^quælan-dißimocum hominum cadaveribus obrutæatque. repletæ fuiftis ^ quæ (anguinis Chriftiani flumine maduiftis, nee corpora (emiviva ex alto deturbata præ hominum rabic amp;nbsp;furore continerepotuiftis. Per univerfas urbes hominesfuriofiamp;: icciusanhe-lantes curhtabant, quibus arida Chriftiani amp;nbsp;inno-centis fanguinis fiti fauces inflammatæerant: qui-bus oculi ardebant:nihilque ex immani facie amp;nbsp;orc quam cruftehtas emicabat,qui omnes Chriftianos, velfaltemde Chriftiana religione fufpedos,adcç-derndenotabant^qui Chriftianorum domos viamp; ferro oppugnabant, quç tarnen communiahomi-nû perfugia efte folent, amp;nbsp;ita fanda, ut ab iftis que-piamabripi maioribus noftris nefasfuerit^neduni inillis trucidari.Crudeiis illa ^ o Chriftiani j corpo-rum carnificinafuit^ftdmulto crudelior amp;intolc-rabiliorillaanimarumfuitjquçlècutaeft. Namur-bium gubernatoribus atq; prçfedis amp;nbsp;Ecclefiarum prçftdibusdmperabatur,utnonfoium diligenterin illos inquirerent, qui adMiflam nonaccederent,vc rum etiam illis, qui metu fupplicii ad earn adibant, abjurationis formulamprçlcriberent, quaprofite-rêturfeabimpia amp;impura dodrinafficenim Chri ftianam appellabant^ imprudentes ohmfaleinatos fuhlè^amp;nuUa vi aut metu coados^fed Ipontc amp;: fua volun

Oratio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ii

voluntate ad Papç Romani gremium deficere. Hor renda ifta in Chriihanorum corpora amp;nbsp;animos cru délitas amp;nbsp;tyrannis tantopere pontificiis ipfis, in qui bus aliquid adhuc humanitatis erat, dilplicuit, uc multi paulatimfè ab impio iftorum hominumeæ-tu abdraxerint amp;nbsp;fegregarint,amp;velfeChriftianis adj ungere, vel voluntarium exilium fubire malue-rintjquàmhorrendæamp; nefandæ iftiuscrudelitatis fpeélatores efle.Nondicamjamdejuflitiç,iLu^is,æ-quitatis,legumque omnium violatione, quæper univerßm fere Galliam nunc annos aliquot regna-vit. Nihil adverfus improbiflimorum hominum tumultusamp;feditiones parlamcntavalucrunt.nihil magiftratus, nihil authoritas (ènatus, nihil judicia, nihilfupplicia:fèd fumma omnium fcelerum fuit impuniras, amp;juftitia:arqueæquitatis tribunal,in-julHtia,iniquitas-,vis,amp; injuria occuparant. Non di cam de varietate,inconflantia, amp;nbsp;crebra ut tempe-ftatum,itaveræ religionis amp;nbsp;pacis infuperftitionê bellaatquedifsidiacommutationc. Abdicabantur magiftratu homines traquilli amp;nbsp;pacis amantes:fuc-cedebant{èditionisfigniferiamp; ftimulatores, vulgi amp;multitudinisconcitatores,EcclefîæDeidepopu latores.Nonjamenumerabo infinitos illos exules omnium generüm,ætatum amp;nbsp;ordinum,viros,mu-licresjadolefcêtes,puellas amp;nbsp;infantes, qui omnibus bonis exuti amp;nbsp;patrimonio fuo partim vi ej edi, partim verb fua yoluntate cedentes, in univerfum ferè terrarum orbem efluh Sc dilpcrfi funt. Omni enira

B z

li nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;GVILIELMI RODINGI

pietate,religione, juftitia amp;nbsp;æquitate exterminata, nec fibi in Gallia locum elfe pofle aut fore exiftima-runt.Sed quorfum hæc commemoro f quorfum? tu intelligere poffitis nullum ferè muleis leculis bel lum tam neceflarium fuifle, quam hoc bellum Gallicanum fuit. Denique Dux Cafimire Illu-ftrifsimeji Germanorum quondam principum amp;nbsp;populorum quafi proprium prædicatur longe a do mobellare,amp;imperiiluipropugnaculis exterarum gentium fortunas falutemque defendcre, quanto magislaudabiletibi fuerit^pro Chriftianis amp;nbsp;Chri-ftianareligione confervanda bellum gereref Noli hie audire, led contemne potius inanes illas,ne dicam impias voces^quibus tibi tuæq; laudi inviden-tes hie orationi meæ obhrepent amp;nbsp;vociferabuntur: Chriftianam religionem armis propugnandam no elfe,SedDei Spiritupropagari. Heus igiturGhri-ftianCjGmodo Chriftianusfis, quilquisitajudicas. Ad quid tantam vim atque poteftatem Regibus amp;: principibus divinitus datam atque conceffam elfe arbitraris ? Num ad ociandum .^ Num ad comef-(andum? num ad venandum’num ad opes amp;nbsp;régna fua amplificandum?Negabis,opinor, nifi principu auribus aliquid dare velis: amp;nbsp;ad improbos extirpan-dum^adprobos tuendum,adpacem amp;tranquillita tem publica confervandum^ præcipuè verb ad glo-riam De^quæ omnium humanarum adionumfeo pus amp;nbsp;finis elfe debet, celebrandum, fi chriftianus cs,affirmabis. Aliud igitur elfe intelligito chriftia-nam

Oratio 15 namreligionem propagare,aliud jam propagatam confervare,amp;abimpiorum hominum injuria chri ftianos vindicarc. ifludDei amp;; Spiritus Sanólimu-nus proprium eft: hoc veró omnium chriftianoru principum cum Deo ipfo commune. Dii enim Reges amp;nbsp;principes a

flimorupatrum exempla abeamuSj Mofisinquam, I ehofu æj SamueliSjDavidiSjtecordemur hac noftra memoria llluftrifsimorum amp;nbsp;fortifsimorum Heroum exempla, Ioannis Friderici Saxonis, amp;nbsp;Philippi Haßia: Landgravii : quos vtinam hodie, Dux canmire,à mortuis ad tuas partes revocare mihi pièfascflet.Multo verb minus hictibiaudiendum ruerit, nihil Germanis principibus cum exteris re-gnisnegotucffe.Vbiigiturillefraternus amp;nbsp;mutuus chriftianorum amor ftatuetur .^ ubi perpetua ilia animorurnnonfolum inhoc mundo verumetiam in altera ilia amp;nbsp;beata vita conj unâioîubiilla Sando rumcommunio.^ Nihiligitur chriftianorumfalus ad nos attinet, nihil gloria Dei ad noseo modoat-tinebit. Quamobrem, Reges amp;: principes inanes ifl;as,inhumanas,amp; impias voces repudiate, amp;po-tius vocem divinam aufcultate. Animus meus pro-penfus ehfait Spiritus Sandus per Deboram ludic. v.jerga eos qui mandata fuftinent Ifraelitarum er-ga eos qui feIponte offerunt in populo : benedicite lehovæ. Ait Debora non fblumerga duces militiæ Deum propenfum efTe, verum etiam erga milites gregarios,quifuafponte amp;vltro advindicandum

B 5

14 GviLIELMI RODINGI

Dei populum venerät. Præterea vero fingulari Dei beneficio j am ante vera religio in multorum homi-num animis per univerfam Galliam infixa eratpmo etiam legibus Scautlioritate regia cautum amp;impc-ratum, ut liberè chriflianam religionem exercere amp;profitericuivis permicteretur. NonigituraDu-cccafimiro ejufquefociis bellum fuiceptum eft, ut nova religio in Galliam introducerecur ,fecl ut jam antèintrodu6la,amp;judicia,fidespublica,regiorum-queediélorumautoritasconlèrvaretutj amp;nbsp;pax publica contra Tyrannos, quiregiam ócprincipum Galliæ dignitatem violabant^reftitueretur.

Sed qua ratione quantaque felicitate bellum tam nécelfarium^tam grave, tam periculofum, tam diu-turnum,aDuce cafimiro vno ferè anno confeólum fit,audiamus. Affirmareaufim,Dux cafimiredivi-no te confilio adtumultus illos bellicosfedandos natum amp;nbsp;gubernatum cHc. Sic enim omnia ä te ad-miniftrataatque confedafunt, ut difficile ft didu utrum hoftes magis virtutemamp;roburtuum refor-midantes,quam pietatem, manfietudinem admirantes , vióli fuperatique fint. Quæ quidem ho ftes fiiperandi ratio , non folum non tuæ fortitudinis laudi detrahit, verum etiam multó ampliorem amp;: illuftriorem eam reddit. Quis enim dubitabit quan turn virtute tua perficere potuiffes, qui tantû man-iuetudine perfecifti, aut quam facile armis arque exercituadveriariorum copias dißipaturusfuifles, qui ipfo nomine atq; prælii rumore aduerfariis for-midabi

o k' A T I o 15 midabilis fuifti .0 igitur te Imperatorem Dux cafi-mire prudcntifsimum. O vidoriam tuamfeliciffi-mam ^quæ fine c^de amp;nbsp;fanguine reportata eft. Nam fiementafuifletj dolerent jam amp;nbsp;ejularêt orphani, dolerent viduæ, dolerent milites vulnerau amp;nbsp;fêmi-vivi,dolerent Germania:amp;Galliæ urbes,undead illud bellum mifsi erant,quibus cæfis amp;nbsp;amifiis Ger maniæamp; Galliæ ornamentaarque præfidiaamifla fuiffent amp;nbsp;cecidiflent. Jam veto lætâtur tui milites, iætantur ipforum liberficonj uges, parcntes,cogna-ti amp;nbsp;amici,lætarur Germania: amp;nbsp;Galliæ urbes:qui3 exercitufalvo amp;nbsp;incolumiconfervato,feipfascon-fervatas amp;nbsp;reftitutaseflearbitrantur.

NuUaßlus beüopacem te pojehnusomnes.

Siebeilaab Imperatoribus geriamp; adminiftrari vo luitfortiffimus illeScipio, cum diceret, nunquam cum bofte confligendum eße, nifi commodifiima amp;nbsp;maxime idone^ occafio pr?berctur,imó nifi fum ma amp;nbsp;extrema armis decertandi neceflitas adferre tur.Sic bella geflit amp;: adminiftravit Q^abius Maximus à quo ociofo amp;nbsp;quieto,Hannibal,omnium, qui omni memoria fuerunt ducum ferociflimus, magis fibimetuit, quam à Marcello pugnante amp;nbsp;tandem cundando fuperatus eft. Sic bella geri amp;: «adminiftrari voluit Imperator Antonin’ Pms, qui unum civem confèrvare maluit,quam hoftes mille: trucidare. Sic bella geri amp;nbsp;adminiftrari voluit C. Cæcilius Metellus euimunitiftimäurbeobfidenti, cum quidam militum præfedus diceret:Si Metelle

militum decern jaduramfacere voles ,facilevrbem expugnabis amp;nbsp;capies. Antu, aitille,iniftisdecern numerari velisfSic M.Tullius Romanæ militiæ Im perator rebus domi militiæq; geftis præftati^imus, Dellageriamp; adminiftrarivoluit:qui totiesfepacis authorempublicèprædicavit,amp; temerein aciever fariamp; manumcumbofteconfligere immanequid dam amp;ferarumfimile efleduxit. Quare magnum prorftis Dux Cafimire , prudentiæ Imperatoriæ exemplum hic in te animad vertendum cft, qua nihil quicquama tein ifta expeditione amp;nbsp;bello præ-cipitatum eft^fedita momenta rerum in vtram que partem póderata,vtnontam gloriamtuam, quam totius Galliæincolumitatem amp;nbsp;pacemfpedafte vi-dearis: fic inquam omnia â tc adminiftrata amp;nbsp;confc dafunt^vt tantum manfuetudine perfeceris^quan-turn fortaftis nunquam fignis collatis amp;nbsp;pugnando perfecifles. Quasenimres amp;quantas perfecerisex publico illo regio edido per totum GaUiæ regnum promulgato cognofcamus. Imperat Rex vt Dei Opt.Max.laudes,per vniuerfum Galliæ regnum hymnis amp;nbsp;pfalmis celebrentur : vt Euangeliu Chri-fti amp;nbsp;literælacræ annuncientur amp;nbsp;doceantunvt Sa-cramenta à chrifto inftituta celebrentur: vt nullæ quæftiones , nullæ inquifttiones aut clandeftina conftlia aduerfus chriftianæ profeßionis homines inftituantur amp;nbsp;capiantur : vt libri facri impor-tentur amp;nbsp;vendantur: vt chriftiani ad Miftam aliafq; cæremonias non cogantur : vtædificia amp;nbsp;tcmpla ad

Oratio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17

ad chriftianam religionem publicè exercendam extruantur : ut Rex Navarræ, Dux Allenconius, Princeps Condæus, Dominus Danvillcus in prifti-no dignitatis loco collocentur amp;: habeatur:ut Am-miraliolanóliftimo chrilli Martyri amp;nbsp;viro nunqua ütis laudato ejulq; liberis,bonos,exiftimatio bona farta tedaque ab omni incommodo atque detri-mento conlbrventunut omnes Franciæ Magnates, Equités Aurati, Nobiles, Officiales, omnium locorum incolæ amp;nbsp;exules reftituantur, priflinaq; li-bertate, privilegiis,amp;immunitatibus Fruantur: ut domus amp;nbsp;mœnia perfuperiores tumultus diruta amp;nbsp;vaftata renoventur: ut liberi commeatus amp;nbsp;com-mercia per totum Galliæ regnum reftituantur amp;nbsp;^xerceantur .• ut Chriftianis hominibus honores publici dignitatum amp;nbsp;munerum decernantur amp;nbsp;committantur : utviduæ , viduarumquefiliiamp;fi-lia:eorum,quipertumultus illostrucidatifunt,ab omnibus tributis amp;nbsp;oncribus immunes habeantur: ut literarum ftudioftnullo dilcriminereligionis ha-bito ad Academias amp;nbsp;Icholas admittantur : ut pau-peres amp;nbsp;ægroti cujufcunque religionis fint nofoco-miisamp; xenodochnsrecipiantur: ut omnes captivi amp;: ad remos affixi carcere eripiantur amp;nbsp;folvantur. Quid?quod Eleólor Illuftriftimus amp;Dux Cafimi-rus filius in Regis cognatis amp;nbsp;amicis chariflimis numerantur, expeditioque aDucecafimirofulce-pta non bellum,léd obfequium Regi pr^ftitum ap-pellatur? Prazclarum equidemad nominisimmor-talitatem eft,Dux cafimire, bellipro totiusregni

l8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;GVILIEL. RODIKGI

falute amp;nbsp;concordia fufcepti Imperatorem defigna-ri : fed longe præclariuselldmd divinum,ita omnia adminiftrare amp;nbsp;conficere,utnon bellum genlire fed oblèquium præftitifle dicarig. Sedunde tibi tanta belli adminillrandi fcientia amp;prudentia?unde tam felix amp;nbsp;literis monumentisque prædicanda victoria?

O nimium dileóie Deo tibi militât ^ether^

Et conjurati 'veniantad daßiea venti.

Liceat enim mihi verfibus claudiani fie te affari. Nam (mihi crede^ æ thera tibi mili tarunt, id eft Dei amp;nbsp;Angelorum ipfius præfidia te bis nunc falvum ÔC incolumemnobiseoniervarunt, amp;nbsp;bellum Gallic periculofum perteconfecerunt. Sedpacem tibidi-vinitus dari amp;nbsp;datam efte nonfolum fignis amp;nbsp;vexil-listuisdeclaraftiinquibusftriptumerat De coe-LO VICTORIA: verumetiamcoramurbisHei-delbergæ Senatu amplifsimo amp;nbsp;univeria civitate aperta voce fignificafti.c um enim illi omnes arma-ti tibi procédèrent j amp;nbsp;publica fblennitate amp;nbsp;Içtitia in agro Heidelbcrgenfi te exciperent, tibique dc falvo amp;incolumi reditu laudabilique vidoriagra-tularentur, amp;nbsp;ferto aureolaureatoquc caputtuum coronarent^fatis Iplendidè primum diflèruifti, non te tua voluntate aut temeritate quadam impulftim, led légitima amp;nbsp;publica vocatione ad arma profe-dum efle:deindenó tibiftd Deo in cœlis vidoriam hanc tribuendam efte dixifti .• o vocem piam amp;nbsp;chri ftiano Imperatore digniftimam. Quamobrem de tantofilio amp;c Ducegratulamur tibioFridericc Ele-dor

o R A T I O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IP

(flor Illuftriffime, gratukmur tibi Aula Palatina, gratulamur tibi univerlà terra Palatina,graculamur nobis ipfis, gratulamur tibi Germania amp;nbsp;Gallia. Omnium enimDucum Palatinorum qui fuerunt, funt, auterunt,bellicçlaudis gloria facileprinceps crit, amp;nbsp;tam felici Victoria æternam lui nominis me-moriam pofteris conlècrabit. Prçclicent alii Alexan driliberalitatem. Pompen fortitudinem, Trajani bonitatem, Caroli Magni virtutem:Eduardi primi integritatem : Ludovici duodecimi probitatem: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;v

tuam, Friderice Elector, in tanto filio, felicitatem, amp;nbsp;utriufque veftrum in cbriftianis ju vandis amp;nbsp;glo-riaDeipropaganda pietatem,fupraomneshuma-nas laudes altifsimè eminentem, non folum qui nuncfunt chrifliani prçdicabunt:verum etiam qui futurifunt amp;fine odio atqueinvidia judicabunt. Tu veroDux cafimire Illuftrilïime, hancmemo-riam,hanc pofteritatis çtemitatem animo comple-ólere amp;nbsp;meditate, amp;nbsp;ad earn non folum confervan-dam verum etiam amplificandam, omnibus animi amp;nbsp;corporis viribus incumbe. Magnum eftte fum-mi Elcchoris Germaniç efle filiumdongè ma jus elf te pacis amp;nbsp;concordiçconfervatorem, Palatinorum DucumlumenJmbtotius Germaniç amp;nbsp;Galliç déçus appellari:omnium vero maximum df cbriHia-num Principem amp;nbsp;Eccleliç Dei prçfidium amp;aly-lum in bac terra prçdicari.Hçc nomma qui verè ha bcat,non ego ilium cum fummis amp;nbsp;principibus vi-ris comparo, fed fimilimum ferè Deo j udico. Olim Imperatores ad militiamamp;; fortitudinem bellicam

10 GviLIELMI RoDINGI

Poetarum carmina, hymni, ludique folennes,tro-phça., monumental ftatuç,dics felh, annuafacra amp;nbsp;triumphi excitabant ^talia inquam,quç nulla fere funt,amp; viro forti contemnenda. Te verb Dux cafi-mire ad chriftianam Ecclefiam3 Tyrannorum im-petu,fineceflitas requirat armis propugnandam, ejufque falutem confervandam, æterna tui nominis amp;:prçclarè faólorum memoria excitabit. Nulla enim imquam oblivio tuas laudes in Gallia aut Germania imb tota Europa oblcurabit, fed dum hominum genus fuerit, te non fblum vivç varia-rum gentium linguç prçdicabunt , verum etiam Germanorum amp;nbsp;Gallorum annales arque vetufta-tis monumenta celebrabunt. Excitabit te corona illaamp;laurea immortalis amp;nbsp;triumphus ille eœleftis, in quo Deus teomnesque pios principes cumuni-verfo chriftianorum militum exercituin omne ç-vum coronabit.

Quantas res efteceris, Dux cafimire Illuftriffimc, amp;quantas inde laudes apud omnes populos con-fequarisj pro ingenii mei tenuitate dixi. Reliquum nunceftjUtDeoOpt: Max: pro pace Galliç amp;nbsp;Ec-clefiæreftituta gratias peragamuSjamp;ejusconfer-vationem amp;nbsp;conftantiam ab eodem deprecemur. GratiasigituragimustibiDeus cœliamp; terræcrea-torjOmnis concordiæ arque pacis auótor conlèr-vator amp;nbsp;moderatorjUon quidem quantasæterna tua amp;nbsp;infinita Majeftas tuorumque crga nos bene-ficiorum magnitudo amp;nbsp;amplitudo requirit : fed quantas mentiumbumanarum imbecillitas amp;nbsp;me-diocri

Oratio

11

diocritasferre amp;nbsp;peragere poteft. Quis enim bellum iftud confecit? Tuvirtute tua amp;providentia Deus Opt:Max:Quis iracundos hoftium animos â bello ad pacem amp;nbsp;concordiam traduxit?T u poten-tiatua miranda Deus Opt:Max: Quis nobis lllu-ftriflimum principem cafimirumfalvum amp;nbsp;incolu mécumexercitu reduxit? Tuprobonitatetuain-exhaufta,Deus Opt;max: Quamobrem gratias tibi agimus o pater amp;nbsp;princeps in cœlis æterne, qui nos pro ecclefiæ tuæ ialute amp;nbsp;univerfi exercitus in-columitate deprecantes è throno Majeftatis tuæ cxaudivifti. Gratias agimus tibijefu humani generis lalvator optime ; qui nobis pattern iratum re-conciliafti, amp;nbsp;Principes Chriftianos tuæ ecclefiæ patronos procreafti : Gratias tibi agimus o Spiritus ærerni patris amp;filii vis æterna: tuenimamatu tuo amp;numinefan6lißimopiorumprincipum animos ad Chriftianos tutandos amp;nbsp;confervandos amp;nbsp;pacem colendam gubernafti, amp;nbsp;confirmafti. Ora-mus te Deusiterum iterumque,obftcramus,amp; ob-teftamurper filium tuum ChriftumJefum, ut pacem illam amp;nbsp;tranquillitatem eccleftæ tuæ confti-tutammoderarivelis,amp; omnes reges amp;nbsp;principes veræpietatis amantes amp;nbsp;pacis alumnos,cumpri-mis verohunc noftrum ÊleóloremFridericum amp;nbsp;Ducem Cafimirum filium cunólosque Germamç principes Chriftianos tuç ccclefiç difficilimis his amp;nbsp;maximis têporibus confervare eorumqs mentes,co girationes amp;nbsp;adiones univerfas ad tui nominis glo riam amp;nbsp;Chriftiaiiorufalutem, amp;nbsp;pacem publicam

C 3

GVILIELMI RODINGI

atq; concordiam velis convertere. Regem Galli? ut appellari confueviCjOmnium regum chriftianiHi-mu efficito, amp;nbsp;tarn exitiali,diuturno funeftoq; hello penitus extinôlo, Evangelii tuilolemclariflimuin Galliam reducito, ejusq;radiis,non lolum Gallic populos veruetia omnes univerfiterraruorbisan-guloSjG fieri poteft illuftrato. Vcrbuenimtuupe-dibus noftris lucerna eft, amp;nbsp;lux femitæ noflræ:qua extinólavel faltemobfcuratadblipfe mundiextin-guetur amp;nbsp;obfcurabitur. O mifcraillam amp;nbsp;deiperata gentë qu æ tui verbi luce privata efl:perpetuæ enim ibi tenebræfiintjperpetuamœftitia_,nullacôfola-ti0jfedexecradaamp; horrenda delperatio. Ah Deus, finos amp;nbsp;noftra dignitatem refpicias, dignifiimifu-mus amp;nbsp;ab incunabulis merits àquibus verbu tuum amp;nbsp;Ipiritu fanólu auferas^quos igni,ferro_,belloq; per fcquaris, quos Satan? amp;nbsp;Tyranis dilaniandos relin-quas_,quos ira: tuæ jufiiffimæ fulmine ad terra affli-gas, amp;nbsp;cóminuas, quos deniq; inimaamp;funchain-Ferorum tartara deturbare amp;præcipitare juftotuo j udicio queas.Qui enim fiimus,ah Deusf filii homi num fumuSjquos fi è c?Io intuearis,nec unus quidé fuerit,qui coram facie tua finóla juftus amp;nbsp;culpava cansconfiftat. Sedin tepatrenoftru liberi degene-resdmmorigeri,rebelles,protervi amp;nbsp;cotumaces fii-mus : infratres noftros duri amp;ferrei, perfidfimpii, malevoli : deniq; natura corpore amp;nbsp;animo quanti quatifumus corrupti,depravathperdithamp; peccato rüicelerüqjlordibus abimispedibus usq; adverti-cê fummu cótaminati amp;nbsp;polluti. Sed parce nobis amp;nbsp;miferere

Oratio

i5

milererenoftri Deus^non propter nos amp;nbsp;mérita no-ftra quæ nil nifi peccata funt, fed propter divini tui nominis (gloria. Non nobis Domme,non nobis^ied nominituo da gloria, propter gratiam amp;nbsp;veritatê tua. cur enim gétes dicent, ubiDeus eoru efl;?Parce igitur nobis amp;nbsp;mifcrere noftri injefu tui filii gratia, quem quia vnicè amp;fummèamas,nunquanos odif-fe amp;nbsp;repudiate potes : frater enim nofter eft,liberator, falvator,mediator amp;nbsp;cora facie tua pro peccatis noflris deprecator. Facies illud,mi Deus,pro boni-tate,miiericordia amp;nbsp;dementia tua.IpG enim boni-tas es,ipfa mifericordiajipia clemêtia, amp;nbsp;quanta eft cœli à terra diftantia amp;nbsp;altitudo,tanta eft tuæ boni-tatis,mifericordiæ, clemêtiæ, amp;nbsp;amoris erga genus humanûmagnitudo.Nihiligiturtimemus^quonia tuJeliovaDeusnofter esin medio noftriDeus ma-ximus amp;nbsp;terribilis, Deus inq.uamDeorumamp;Dominus Dominorum. Vt populum tuum con-fervares amp;nbsp;a cruêtis hoftiu manibus vindicates, fla-tu nariu tuaru aquas coacervaft i, quibus Pharaonê cum equitatu amp;nbsp;omnibus copiis demcrfifti.Debel-Jaftiamp; deleviftiper duces tuos,Hamalecitas,duodc cies millenos homines Haii die uno, reges lerufcha laimorü,Chebronis,Jarmuthi,LacifchijHeglonis, Midianitas, Schecemitas,Hammonitas,Emorços, Ephrajimitas,Pelifchtæos,Benjaminitas,amp; alias ge tes multitudineinnumerabiles amp;locis ferèinfini-tas populûtuûperfèquentes amp;infeftantes. Adver-fus populi tui hoftes ipfi mundi Sydera è cæli agge-nbus,amp; elemêtaomniapugnarunt. Quamobtem

quot; Jehova^qui in operibus tuis magnus amp;nbsp;tembilis es, qui in cœlis potens amp;nbsp;bellicofiflimus, Deus exerci-tuü,furge,furgeinqua, amp;nbsp;Pharaones illosbujuslê-culi,N abucodonolores, Julianos iànôtæ tuæ Maj e-ftati illudentes, Chriftianis tuis infultates cohibe,amp;: furores illorum amp;nbsp;fremitus adverfus Chriftutuum ejusq; membra comprime: corda illorumfaxeaamp; impia^in mollia, Humana amp;pia conuerte:inmanu enim tua funt. Oftende te illis non folum terræ amp;: cæli gubernatorem fummum, verum etiam omnis idololatriæ, impietatis, amp;crudelitatis vindicatoré amp;nbsp;ultorem acerrimum.Sin vcro animo prorfus ob-ftinato amp;nbsp;obdurato tibi tuoqjfpiritui fando repu-gnare petgat, amp;nbsp;patientia tua abutfdextera tua forti illos cofringe amp;nbsp;IceptroiUoferreo tanquamvala fidilia contere,magnitudine potétiæ tuæ illos fub-verte, immitte contra illos iræ tuæ furorê,quo tam-quamftipulç confumantur, amp;nbsp;in auras evanefcant: ut ita fludus componantur,amp; feviflimæ tempefta-tum procellæfedentur, quibus ecclefiæ tuæ cymba jadatur amp;nbsp;quaflatur : ut itadivinæ amp;nbsp;æternæ tuç Majeftatis gloria amp;fplendorilluftretur atqjmagni tuinominis lauste honor inhacterra, amp;in æternoillo omnium beatorum trium

pho ab omnibus Chriftianis una voce, unoore,una anima celebretur.

Amen.

F I N Ï S.