In hoc narrahtur res vtrinque gete.a belli grincipio vfq; ad celebrem illajn feJiceinq; pugqam naualein.

DIS REVERENDO D. D CASPARO S. BLA-SII IN HERCYNIA SYLVA ABBATI GNISSIMO, HVNC HISTORIAE TVRCI'

\yf^J^J^S Cicero tantus alirn in ’J^ma^ 3' ”^ ^P^lt;^-^^^ ^^'^^ ^’^/cribemh hißoria le ^a obJeruanJai eßeaJJcnt,Cnßar ^fb-^ boißlurhnum 'l^HerenJe, ne quicquam in eafal/ùmpronuüetitns'.äeinile quæ Vc ’ ^ fJJeJetuertmus, ea enarrare neqttaquam metuamus : odio ^ßi^fi aut gratia ajducli nihil/crißtjje yndeamur. ^c me 'ßculeft bene nobijeumpe'-penclamuSf in quefinem omnis '^‘Iwiafiribatur et quanta eins interßt en haße le^^es tu zj' ^^^a^ura(friieepta in ea obferuanda comperiemus. Quorno ^^n.adbenè beateq ’viuendü exemplo eßpoterit hijloria, n ^mcquam falfum,aut aliter atq; re ipjaß habeat, enarra^ *'^gt; tt^que quot;Vero dubium eß,hißoria theatri loco eße debe ^^)(in^ exemplis,non aliter atq;ßn^ularwn reru experien= V^ humand hanc noßram yitam inf onnet Sicuti.n.multi re ^xperientia edohU^qu^dam omittendiij (y alid quidam jßienda eßeßiunt:proutßihcet altos quoque bonos aut ma, ’^^cuentus habueruntita qui hßoriascumßuhiu U^untj0m ^pgeneris conftlia eorum^ euentus inteUigunt, ^ ex eorum J^^^ßi caußsßquidßbi tmitandu aut deuitandumfitjani ^^^diertßrepoJJunt.l^trehißimeidem Cicero de eapronun

fMri(,/£^ürMmtem/foyueß^£^em,^fef» Vent^ftif, W^ meworhe^ma^/fira»ïyiu,nunt/a Vetu^^atis. Q^tealfni^^ yMl^^uantis errori^us ca/^m^r^/gt;eégt;/liSy ^in rer^^eßm/ffi C(//i/i7/a^cafi/óy^éaeHtP.s a/aer/yuniano^efieriprö/^o/ieUt ^uejueeeßeh^t 7 Certè/j/iirimts maximisé : ^u/a hommes ^sm7h/Msexem/}/sSji!7'ahsoseuentusexa/^ èau/ù^^^^a re Vera/uenae euew^e^a/forum^ euentuum a/ia eonß/sa eai{= ßm/smehu/ße parafées' camßßeaw a/^s ma/ora roßior/i autoreseraar^0^ aihmuftaiaejsteifßuihe^^ereaehamoue' humeur. Tan fam er^o rntereß Vl reTlè Vere^ /ßßoriaßnhit J fur. T?ru enimuerüßeufß/efeuen/re in c^ferss rehus mtf‘' nbsp;nbsp;/

ßfajß're^s^^nanf/a.’^wa ii/uefßhßorieorusie easiereßi i fenti,€^ eertßtmusn ißnaranfi^e tef/imoniupr^ehenf.Et fi^ ƒ yeiat ^uo sninus rem exemßo iEuÜremusi (ßomanosßiffius / potentßimosßßeßmui^j /iterarußusiia inß^niter coluiß( J^ß^ß»»^^ ^^0^ ißt,Opera dedsßeijsßs^Vtrerumfuaruni hisiori^ accuratißime /ertierenfur. Sesi^nantîttamea^ ill‘^ interßßpu^entßcile. Jeprehendesßyelea obßruaueriS} ^i^deillorum pritnorßs ab alßat^iahjs memoria hgt;ro7i*

tnßint. Salußius ^maa'TroMmfconditafiißßJcrtbit,iij'ut jdeiieaducemfequuti,Äbori^imb,ßeo loco habitantib. con iwixerint. Thus LiNtüi-ea a (^amulo ^^l^mo extruFtam juißememorat.Fabius Fillar Satumum ißerit^miepri‘‘=^ mußiße (ßonclitore, Semprönius narrat .Atlante Falumß“' bamhabuiße^qutc ^ma yocdretur:eamp^ ante ^mult tF' bora centumprope annos 'vixße^'Vrbem^ hanc abß/e nun= • cupatam condiJiße.In C(etertsde(nclej(pu^aJlgt;rbifincreme' tum totu^^ ImperiumßeSlantfah non Liutus à Dwnyßoinß wirlocis dßerFGr^coru yerö h'Floriasß inter fe copare»: biusautetid eorumquires fioßrisßere temporib. ^e§iasco= metnorarunt) tanta ßuerßtatem inuenie mus profeElo^ '^t id poßm hi^ioria tr^ße yideatf/r. Sed caußm horu omnium eu ex ipfarum rerum pu^e hFloriie mandatur dißicultate^tß etum exprauitate hßoricorn depentderecenßamp;.Ata; hipUÎ ‘itm,cfui^atiajodiO)metUjl»criße)amtcittaAfef^iysanitrft ^e^ib.impuß^ad hißoriasßribedasacceduntßsp permul ta yana falß^permßentjpana maxime di^ni yidetur. Cn tn.et alias rerum ipßrum caußsat^i euentusi^norareM^eas tarnen ita hominib. explicant, ^t multortimerrorum dutores fmt. Quo maior.n.ret dißcultas e^i f tanto maßs ab^iinere omnesab hocßriptionis^enereoportuit. Itapi haudab refor tßpßeräfkanc difrcultatemperpendentes^pu^tot erroru in hi^birps caußeßnt^paulo dili^entius obßruare. Qui hßo* fMsfcribunt,aut de rebus imn olim^eflis yetißisp aut de nb ^‘^(^‘Ju^eß-iptorumemo'riarecordaripuedtQaborattt.KÄc fluide yetu^iarum rerunthFloriamßrtpßrint^neeeßu erit e^nUan^^Uie de ps memorice d mmonb. proßta ßerunt: ft

ßio nihil andere. Qwa.n.res quot;Vetuïi^^d memoria no/lra remf ußnt,nihil yü^ji de illisßirepoßumus,printer illa/ola,ilti^ quot;Veteres hterard monumentis mandarunt. J^eteres ante, CM^ eademh^ecßriberentßijuidemante eorum memoria ^eß‘i ßeruntpermdeytnos^altorum ßriptaßqui oportudymip forumemoriafuerunt patrataeadem profeSló illisettemr^ potueruntf^uæ nobis,rerum noßro teporegeFiarum hi^ioria ßripturisfContin^ere ßlentJam y er o in hißeßrtbendis, »^ cejßm eritbi^ioricum yel ipßmmet rei^eß^e interfitiße,aut ab alio,qui interßit yelno interßerit, accepiße. Sißriß^r ra^erendte inter/uit,aut aherius partis ho^iis amicusuefuit eon^^ corßlia nouit,autd neub'a dépendit,ati^i iHudßde eßicietprofe8lo,'\ft resita narraturns/jt,p{oßoruni hoitor au^eatur,ho^hbus at^tem plnrimum detrahatur .■ pia dum itaßunt,quantum d yeritate reeedetur? E contra auteniß d neutra parte dependens,tamenrei^erenda inter fuit tm» cotßliapartium lijr caußispropter ^uas ea omniaßunt, ne* i^uaquam intclli^et:quamobre)n id quodpotißimum eßf^no rabit,totum^ id quod 'Videbtt,propemodum nthil erit.2^ii yero quiequam ampliusßerari potent etiarn ab eo hiHori«h qui cum ipß reinoni?itetf uerit, earn tarnen ab abjs accepta enarratmam etßhoc loco d neutra parte pendere eum concegt; damus,ßcus qudm alioqutn foleataccidere,qui tarnen ei re ^e^am narrabunt,t^dem aßeclibus obnoxij eruntatqi hamp;o ficusj^ui rebus inter/uitpr^tereafildiotas eos eß conten* dasfortaßis,i3'proindeßmplicemnarraturos'veritatem,re ßondeboßmaxime yel(nt,eos tarnen no poße,quodcaufas, conßlia i^maxima qua^^ i^norent.Taüa.n.ducesipß(^co^

ßliarfj tanta occultioraßbi eonßmant, quanta ftrutientto res (j in rebus wertens feUaores ejje cupiunt. Sed neq; ab his facile historicus omnia impetrabit, quia qclem parent dearu imperil) quasin ^pyetfantikitsrmannashuiufmodires ad miniflrantib. fupiterpr(efecit, MetuiJcilieetatq; adulationi: ipiaru altera propriasres au»et nientiedo,alteraßlentio mul ta preterit,quæ nonßne/ertptoris periculo, ^inßtmia pria (ipis^adque pertinent,aperiripojßt2t. Qtiæ cü itaßnt, ecquid de eofuerit^ntiendÜ quteß, qui, code tempore,quo in Çypro lt;ljmari Âe^eo,reshacnosh‘a bisioria copreho^^ereban^* tfir,in ^n^ha ipje exislens earum ht^ioriafrtbebat^i^nica manihiratto/lipereße videtur,qua Vera adajuusßm reru^e fiarii hi^oria feribipofest, ß Principes ipßad quospe)'tinet: ta Verariißribicupiant:cii.n.omnianouerint,ßriptorf le^es fiatuta,conßlia,literas, ^ qu^cunq; eins^oterts occurrunt in bellipacisq negotijs,ßtbminiß’abunt:Vtßc in Veram resu ^diarum co^^nitioneperuenire queat.Fuitq olbn Vetu^iß^t^ mtisbonoruma^i^iratuu itj-principum gt;nos,VtqUie ßn^dis amis memoria di^ta accidtßentßcerdotibßnSißimis Vins co)nemoraret:qui ea in annales relata,in adytis temploru (onferuabaf.vtjuceeßu temporis deindeßriptores hißorias t^ß cmitexerent.^c tales certe mihi eße Videtur 'Berofihi tiortaßeuti etiamMetaHhenis Ferße,lt;isriManethonis^e^ ptq.Sediam ex alto mari in portumredeamus. Hane Con tarent noHri hiUoriam^iion dubitamusVeramßribipotuiße quod fcriptor conßliorum omniumparticepsfuerit, i^r ad-tuuantefenatu,hoßium quoq; occultiora coußbai^ progreß ßOniueßspotuerit inda^are. Foluiße quoqi quodpotuit.

ßriptoreexiHimamuSfCumobfafnili^ ßlendorejtumcb .ß notas authontate at^i Jopienttaf^uibytiqi magno dedecon f^'l/ßl^y^^mci^udaliteratq; yere fueritexplicare, Hißeßto* taßries rerUfhiîlortæ conßn/üsjdierdjlocora horatUi^^ etidf ^utL/tngulageFia fuerunt^c^ignattoadyciaturjnihilM am pltus dubitarepoßtsJa yerb ad te yemd ^bbas fjlwimÜ Re ,uerede^ ^ qu(e cauß nie impalerit, IH hißaru huius transla tionem meam^tuo nomim mferibere declarabo. Exiflimaui egoßeuti iy Cotarenusnotier,quia in hoc bello Deus Jingu lareßecimen ediditß^e erga CbrEUanos bonitatisijcleme tioxius hißoridad ip/ospotißimH//febiare^ßt Ecd. curam quot;Vel imprimis adß/epertinere arbitrator. Deinde collegij tut DlaßanUnEiercyniaßloaantitjuitatefitjromnid qui habk nos eiprßdierunt,erga hterarujiudia amoreiij benefice)}? 'tid,cdab alßmultisytam'Verbdloan. Huberoolimprxd‘ pataßpenumeroßm admiratus. Quib. accedit^ quod ante aliquotßfitimanasj cd apud Epißopo Curienfern in ./theß eße te,qoi dtubia dementia nuper ad CollegtjgobetnacuMy^ ßs eledus^magnopere comendari intdlexerim cd ab abjsd“ yero etid ab .yibbate,qui è nobUßsima Schtandetsbegioßt^ familia natus Collegio motis S. Marice in eade JtbeJta nn^t rat. Qutb, omnib. permotus,nihilxque mihi cogitandum eß ' duxi,qud yt nie in tud notitiam lt;(^ dientdam irßnuaiep Quodßergo leueißudmunusß metibi,quinonitaptf‘^^^^^^ .Abbatecodegq delecius es ßelicis ominis ca^ oblatum, , “ quaßerofronteßfeeperis^operd certe dabo yt in grauioribus^ nieam erga te obßruantiam agnofeas, _ Daßler CalendisMartß,annoßlutisfil.DfD^'^ '

CONTARENI VENETI HISTORIAE DE BELLO TVR-cico nupcr à Selimo Ottomanno ^, Vcnctis illato.

f» ^ua res v/ri^^ue^eß^ narrantur^ frindfia heSi, vj^ue 4^ m4^»4f» fÜ4m fiUcem^ fu^ff4nt f/4U4lem.

^^fô^^fc^R IN CIP VM fucccfsio, quç priorum mÛ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;morte aut alijs decaufis accidit,ma« gnos vt plurimum motus amp;nbsp;difficul-*^^^^5 ^quot;^ Rebufpub. regnisq; excitarc foletjjq; tantómaiorcseffcconfueue runt, quantócelcbrior maiorque dc-niortui principis potentia fucrat. Sukanus Ottoman-nusTurcarum Imperator ingenio potentiaque maxi-ïï'uSjpoftquam quadraginta feptem annos regnaffet, dum Zigethum,Hungariae areem munitißimam obfide ret.dië fatalem obnt anno feruatoris noftri M.D.LXVL EifucccfsitinimperioSelimus Ottomannus,qui vnus cxquatuor eius filqs fupererat ; pater.n. ia ante aliquot annos Muftafarn amp;nbsp;Baiazetem rebellionis fufpcdos,ne cari curauerat,perfuafus fcilicct àRoffaconiuge. Zean-girverótcrtiusfilius, gibbofus,ctim tantæ crudclitatis impatiens effet, fponte mori voluerat. Selimns igitur præter amplifsimum imperium,patris quoque exiftima

DS LEL I. O TVRCICO tiôrnem glorjamqucpofsidcbatrqni etiamfi reiigioneac inflitutis hoftisC^ciftianorum effet,omnibus taniëtcr rori limulatqae admirationifucrat, propter fingularc virtutem atqiieprudenriam. Hifceira conftitiitis.Schmus cùm nefarecqua rationc pater id nomen cainque glori^i fibi comparaflet: tertio fui impert) anno, absqj vJlacaufa, niiJlaquc habita ratione datæfidei, Venctis bellum mouit. Cuius hiftonam cum hoe loco enarra rcconftiruerimus:operœprcciumcfle videtur primant ipfius originem caufamqueexplicarc.vtomnes intclh-gantquamleuisillaatqupiniufta fucrit.

Selimus Annofalutis humanæMD.LXIX.cùm tertih iam annum regnarcf,aniinum induxir,moreï’uorö ma-iorum,amp;ad perpétua fuigJona mcmoriamq5,Collcgiu feu Xenodochium,quale iph Almaratu vocant.eóftrue-fc,cum teplo fcholiscpad liberos in Mahometiea lege crudiendos. luxta huiufmodi collegia,mulfas domun-' , culas rotunda figura conftruunttöSacerdotib.atqjDo ƒ dori b. fais,turn eüS pcregtinis quibuslibet.nam catuf- ƒ cunqj tandênationisautrcligionisfuerint,hi pofTantti ƒ men libcrèhuc cö cgs atqj feruis dinertcre, amp;in triJuit / vfq^ab/qj vlhs Cumptib. cömorari. Solent amp;nbsp;aliçquxdi 1 ab bis diaerfx mäCiones in huiafmodi Colleges adorm ƒ ri,pro ipfius vrbis paapcrib. quibus in fingalos dics,pi:£ ƒ ter certa panisportioncm,3d quotidianum vidum,nu- ƒ mcraturctiäAfperusnumus,quädiu ibi degunt. Soleot / amëImpcratores Turcarum huiufmodi Colleges redf l rus addiccre,quos ab exteris bello acquiüncrinttnccil' ƒ lis per antiquas eófactudines hcet,ahjs opib. ea dotare. ƒ Talia collegia nuneCöüantinopoli tria funt,€0 quodi' ƒ ximusmodoextruftaquoräprimû,omniûccIebettiinS ƒ eödruxitSultanas Machemetus,is qui Condantinopo / Um occupaait.Baiazetes illius dlius aherum amp;nbsp;tettiaai ƒ fundaait Sudanus SoUmannus Sclimi huiuspatcr^cü tê ƒ quot;nbsp;pip /

CONTRA VEN’ÎTOS i plo.cuîufcnodiTurcis Mofeheadicitur, ex lapide pretio foamp;arteaccuratilTima eöftruäo: inquofunt quatuor Câpanarix turres optime fabrefadx.Dotatu autem fuit hoc collegiûjpoftquâ is èvitamigraffet, annuls reditib. qui ex arec amp;nbsp;regione Zigerhi coUigunturqua vtiq; Ma hemet Vifir primarius Baffa,poft obitu Solimanni indu fteia fua occupaucrat. Claculu.n. teuit imperatoris mor tc,ciufq; lexica in confpeftum militum produces, amp;nbsp;eu adeffe fingens,eorû animos adexpugnatione excitabat. Nó lame lufficlunt arcis huius prouctus collcgio,quód ineoadoftogintamiUia numorüSultaninoriiquotanis iufumantur. Selimus igitur,vti ante diccre coeperamus» amp;nbsp;ipfe CoUegiü fuu extruere volebatjamq; conftitucrat vt Adriano poli fabric arctur,quçvrbs à Bizatiotridui iti ncrcdtftat;amp; fexeäpanarias turres in eins têplofabrefic ri iuffcrat,ac fi patre fuo preftatiorêfc,alijfq; omnib.füis maiorib.dignioréexiftimarct. Itaq; eratia locus certus huieçdificio addiótus,eiufq; fûdamêtaponebâtur,cùtn iacerdos quelingua fuaMofti.i.propheta nuncupant,ia ipfomet loco imperatore monuit, vt pro more fuorum inaiorû,quiOttomannorûimpcriûfcperauxerant,ipfc quoq; aliquainfignS expedition? fufcipcrct,anteq colle giû perficeretur,vt es co quod inde acquireret,id poftea dotarc poffer,Atqj hçc quide du farailiariter colloque-rentur,Sacerdos imperatoris animu có inclinare intclli-gens,de Cypri regno verba facere cocpit,amp; oftenderc il-lius opes tantas effe,quib. nó modó fuu collegium præ-clarèdotarc poffer, veructia id fupplcre,quöd patris Xe-nodochio deeffet: acq; illucetiaaccederc,quód occupa to Cypri regno,longé tutiores futuri elTentTurcicimer catores,pcrea maria in Syria atqj Aegy'-prum nauigates: quialioquinàpyratis Chriftianis amp;occiduis fæpe infe-üarentur, dum in ca infula refugium haberent.

Affercbat ctiam forc,vt Eremite fui peregrinationem in Mcccani ( locus hic eft,in quo Mahomeri fepulchrum vifitur)libentius fufeiperent. Hoc colloquiumSclimus fummacuinattentioneaudiuit, amp;nbsp;quia eademhæc fe-cum prins quoque meditatus futrarjacerdotem landt uit,eiusque monitis aflenviensdifcefsir. Accidit deinde, non longo póft tempore, vtludæi quidam ex Occi-dente Conftantinopolinfcripferint ad loannçm Miche tem Marranum(quo nomine vocantur !nd.vi,qiii vi ti-moreque aliquo baptizantur) cique fignificarunt.Vc-nctocum Armamcntariuni,accenfo in pulucre bombar dico igrii,vnà cum muleis alijs eorum munitionibus,Idi bus Septembris exuftum efle, Anno feruatoris nofri M. D. L XIX. amp;nbsp;Vrbem ipfam cum tota ditione magna annonae cantate laborarc.vefcique cos folo pane ex mi-liofado. Quibusrebus imperatori nunciatis,Ioanncs Miches,qui illi familiaris erat,iamqucipfius cogitatio-nes de Cyprj regno intcllcxcrat:hanccommodamocca fionem cfi'c,magnæ huius expeditionis fufeipiendæ amp;nbsp;rei féliciter gerendæ monuit:cumquc iHæ res fama ma-gis magisque confirmaretur, Sclimo facile perfuafif, ' t quod de Cyprico regnodudum animo conceperat,exf qui conarctur. itaque Selimus,quamuis capitiharticu lisq; fœderis cumRepub.Venetainiti,nuperfubfcrip' fiflet,amp;iurciurando caféferuaturum facrofandè pro-mififlcntamcnhilceomnibus poftpofitis, Mahometu Vifirum,fuum primanumBaflam acccrfit,amp; quid inca re,quamdiu fccum mcditarcrur,confilq habeat,fcifcita tur. Eftenim permagna Baffarum autoritasin Otto mannicoimperiogubcrnando,quódantiqua conlucm dinereceptum fit,vrimperatorcseoruvtaturconfililS' Mahometus Vifirvirprudens,cognita impcratoris fo* ceri fui petirione, intelhgcbat quätam intereffet Vene-LS bellum inferre : quamobrem iniuftum iUud bellum difualt;

Non dubium ed fumme imperator, quinCyprium regnum tuo impcrio adiedum, ipfum fplendidè au-gcat,amp;nominis tui gloriamiUuftret, ftmodo honcRis rarionibuscomparati pofsit. At ego nó video quo modo id acquit ere pofsiiuus, wli bello Venctis, qui illud pofsident,illato. Cuius caufam,fi rem absque animi perturbatione perpcndamus,amp; cogitemus qua rationc Wis deuinäus confœdeçatusque fis, nullam plane inuc nicmus-.nifi fottéhanc velimus occafionem accipcrc, tiuódob incendium armamentarq,ad hoe regnum de-fendendum, non fufficere vidcantur. ld vero nequa-quamfacercdcbes:quod neque magnitudini imperq tui,ncqueiuftitix imperatorisconucniat,cos ex talioc-tadonelæderc,quifœderinobis lundi funt,quiquc etia teoffenderecum potuiffent,malucrunt tarnen fidem fciuate. An vero ignoras,quam parend tuo felicis mc-iiaotia: impcratoriinuido fern per amici fucrint, vtque is fidem illisfempet fetuandam exiftimarit ? Mihi pro-fefto dum exhac vita migrarct.feucrè mandauit, vt ld 1 nbsp;nbsp;aamp;«em,quo illorum amicitia conferuaretur: quoniam

1 antequam prouoccris,bcllum illis mouere conaberis ? \ nbsp;nbsp;ld ego ncquaquam agendum effe exiftimo. Hxc funt,

1 animo patefeci,quo meam crga te feruitutem fidemq-, 1 obftùàam effe intcUigo. Nollcm autem ita diciifthçc 1 nbsp;nbsp;à tue exiftimes, ac ft tux eelfitudini fummæqu^prudë

1 bæ quicquâderogatë-.tunamqjmihidominuscsjtumi 1 hump er ate potes quod vis,mihi iuffa capeffere fas eft.

1 Schmus audita hacotatione, ncquaquam coghtv-1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J

6 DE BELLO TVIXCICC uit,quàm fidelitcr ci confulcrct is^uiipfum päulo ante dim tanta dextcritatc atqj quiete,ad patcrnum impc' rium cuexiflet:cclaucrat enim Mchemct in Zigethx ar-cisobfidionc parentis morbum atque obitum, donce bclimum,qui tune Mangrcliac erat,certiorcni ciiis reife ciffetjisque Conftantinopolin adeapeflendas impenj haben as proficifci,amp; tune in Hungarian! ad cxcrcituni peruenirepotuiflet .Itaquepro omnibus hifcc mentis, hic iniltum iniuriofis verbis cftinuclt;üus,adeoqueChri üianum etiam,quod apudillos iniuriofum eft, appel lauf r. Sed Mchemet,cognita impcraroris aduerfusfeira, cum verbis,tum geftibus veniam deprecatus difeeßit. Selimusveró MudafæBaffæctiam return terra admini' Arandarû,atqj Piali BaiTæ return maritimarumpræfedi iummiconßlia audire voluir.à quibus vehementer exei tatus eft ad id bellum/iiicipicndumiquod dicerent Venetos obincendium,quod petpefli eïTenr, ad Cyprium regnum defendendumnequaquam fufficere. Pintade eadem hac te colloquia rune temporis rradlaruntiqua! etiamficxnuntijs ConPantinopoli allatis, nonduni ccr 1 to cognolccrcpotucrimus: cxipfo ramen cffeólu faci- ' lè conijci potcil,conCjiiz de hac expedidone iam tuin / fuilft décréta. Qaibas ia conüiratis,Mufiafx 2C Piâli conCdio SsUmiis Mehemeto ViCiroiinpcauit,vt 1 quod fui muncris effet,magna cclecitite,qaxad exeteb i turninffmendum neceffada effentprocurarct. Quam* / obrem iUe naandatis domini parens, Conüantino- / poli primum tantam armotum copiam inllrui cura- ƒ uit, quanta exercitum quàm maxintum artnati poife 1 videretur: deindeitidena alibi fecit, tam verb in diact- / fn locis maris Aegei panes biCcodos amp;nbsp;alia cömeatus / genera parari iuffitddemque ffudiamMtdiafaiacqai 1 tibus peditibufquccomparandis, tune temporisponc- / bat. Qmbus rebus cognitis Veneti, etCi nondam ccr- /

to intelligercnt,quorfumtanti apparatus bellici ten~ derent: tarnen quod communi fama ferretur, Selimum Qpti regnum inuadcre veUc, amp;nbsp;quod ip (Is per condi-tiones foederis,licerct arma fine fufpicione parare.quo-tiesTurcasfe ad bellum inftrucre intclligercnt:ipfi quo que confuetos aliquos apparatus facete cœperunt amp;nbsp;de nauibus omnis generis prouidere, rerumpub. gu* bernatoribus cadem hæc fignificarc, amp;nbsp;Cretenfibus, vt ficuti debent,adornarent illius regninaues impera-re fatagebant. Erant autem tunc temporis extra vrbem vtfolcnt infinu Veneto cffe,alijsquc loeis,triremes ar-tttata triginra atque vna:quarum hi duces erant:

Jacobus Celfius Clalhs prouifor feu curator,quo nomine eos vocant,qui return ad clalfcm neceffana-tum curam habent.

Hieronymus Grifantcus deCataro. loanncs de Dominis Arbenfis. loannes Balcius LiefenenAs. loannes Baptifta Taccous.

Peridem fere tempusnunciatur Venettjs, Impera-totem Turcicum binas Venetorum naucs,Bonaldani fcilicct atque Balbam,circa idus lanuartj detinuifle, amp;inapparatibus faciendis ftudiofifsimum effe: vfquc aded fcilicct, vt ipfemet Armamentarium videre, Tappanäq}(quo locotormcnta bellica cóferuantur)in fpiccrc,amp; quid fieri oportcat præciperc non grauarc-tur. Ex quibus indices Veneti, quod prius fufpicaban tur,bellum fibi paratum effe videbant,idquceó firmiùs jam credebant.quod fuos vbique dctincri,amp; in eófinijs innere præciudiintclligcrét. Quamobrem ipfi quoque iam luis rebus fatagebant, nee quiequa eoruin quæad inftruendumcxercitumrequircrcnturncgligebant.Ad Marcum Quirinum finus Venctipracfedumliterasdc-dêrccummandatis,vtin Cretam quanta poflet cele-ritate contendcret, curarctque illius infulx claflem citiflimè inftrui., Certiores quoque de tantis Turca-rum contrafefc apparat!b. fecerunt PiumV. Pontifie® Maximum,Philippum Hifpaniarum RegcmCathoIicU) itidemque permultos alios Ghriftianos principes. Que dum ita agerctur,Selimus tertio Idusf ebruarij Cu batuffl

^^üm Chiauffu(qucm vocantjad Vcnctos Icgitum di-“'iütjvt ab illis Cyprum Infulam petercydque talibus ''erbis ac minis, quæ fuis maximis apparatibus xquacen

Marcus Quirinus autem,acceptó a fenatu manda-^ö’decimafexta February Liefcna foluit cumbimstn-^ciuibus,amp; die fequenti ad Ragufiam Cubatum obmu “^buir,comitatumLudouicoBonriccio,fcctctario Mar ^i Antonij Barbari Venctorum ad Turcicumimpcra-^oteinlcgati,qucmBailum vocant, amp;Aloifto Barbaro ^ui Antonn fibo.qui Angeli Suriani naui vehebitur. ’ cuetiautem pridie Calcnd.Martq,poftridicpatchatis, ^ictonymum Zancum cquitcm,Sc S. Marei procura^-y' ï^mperadisfacris in SandiMarcia:dc,fummum Uaflis impcratorem dcclararunt,eumquc deinde Petrus Lore i dinus ScreniflimusPrinceps totufque fcnatus,ad naues \ nbsp;^agna cum pompa deduxer unt •. amp;nbsp;die proxima ladeta’

\ ^ctfus dimifetunt. lam que V enctns folucrant triremes 1 nbsp;nbsp;attuitç quadraginta duxgt;quibus prxcr ant hi,qui or dine

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Baptisa F oCeatinus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1^

Francifeus Tronus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

t Antonius Cauallinus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Soluit quoq; Conftantinopoli circa fine Martij Ann) ratesRaifus cum viginti quinq; triremib. Rhodumv« fus contëdcns,vt illic prohibcrct,quo minus Cyptijs Vc neti fuppetias ferre poffent:iam.n.intcllexcrat imperator,eorum in apparatibus faciendis ftndiü, quo magna fuarum munitionum partemrefeciflent. Cubatusintc rim Icgatus Turcicus Venetias appulit fub ApiiUs pnn*

CONTRA VENETOS if cipiô:fedcùmanteaciuitas illius aduentö amp;nbsp;petition^ ^X/' cognouiflet,fenatus oblata deliberandi occafione, iudi-cauerat iâ,longè melius effe amp;nbsp;ad reipub dignitate hone ftius,apcrto Marte fcfe à Turcis defenderc,qua ita pau-latim ab illis fuo imperio fpoliari:fore.n.alias,vt tadê ab Ottomänicis plane fubigeretur. Veile ergo fe in ta in ft a caufafortunam cxpcriri,amp; diuina humanaq; auxilia, co ^tacommunem Chriftianorum hofte fpcrare.Itaq;Cu' oitusinfenatum admifliis,vbi caufam propofuiffet,fta' hmdenegatoeoqcFpetebat,dimifluseft. Hieronymus Zancus autem^ummus imperator Veneroruldib. Apri ^sladcru appulit.ibiq; fequeti die ab eius vrbisEpifeopo Trono laderæ comité, And rea Barbarigo duce, “0^4) plurib.ducib. militarib.nobilib.militibus,nauiuqi pr^eftis^qui in arec crant,humanifsimc exceptus, atq; ’ßlommam templû deduâ:us,facris in feruatons noftri onorem pcraftis,interfuit. Sed vix menfis iam præte-^*etat,cxqiiomagnumfenferant dolorem: quonia Ber-stdusMalipctrus equitum per Dalmatian! curator,no “'’’ fingularivirmtc,poftqualaderafepius multis alijs ^onutatus egredererur,vtTurcarüexcurfiones réprime 5Jgt;iamq5 fæp^^5 j.^ féliciter Icuib. illis prçlijs g eft i ft et: ta cnimiü fuç virtuti côfîdcns,fcmcl abfq; qs armis,qinb. h (p^*'^’’^g^^^^^cgreffuscft,amp;inleui quodaprçlio eu . ib^ongreflns,hafta eo plane in loco vulncratus eft, a onöfueratarmatus,vfq; adcó£cilicct,vtinvrbcm im f ƒfatus,ftatinr expirauerit maximoeû dolore onmin, jL’. ^^^^i«s virtus fucrat.na cum viginti noué anno Ej’ ^^^3^nis effet,omnib.magna defefefpem pr^buerat. Fab^'*'^^ ^^^^ tune in ipfius loeft poftridic IduumMartij Pti '^^,^^'^^iëinfigni virtute nobilë, amp;in eiufdem mefis cr^^*^^*?^’^®’’cifcü Barbarft totiusDalmatiæ præfeftû fib^*'^5‘^^^^^^*-^^^ f'if^lS lt;lic obijffct,antequamunus te à c?^^^^^ fufeipe poffet,fubftitucrüt lo.Legcft equi ^‘Marci procuratorem, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B 2

t^ü/A Marcus Quirinus interim in Cretam peruencrat pndic ƒ ‘'* nonasAprilis,atqueilliüsrcgninaues diligenter inftrui deprchcndcrat: quamobrem ipfe quoqucid maxime follicitabat,cupiebatque cas quam citifsime program» antequam clalTisTurcica ineamaria perueniret,qmb. aditu adCyprum prohiberentur. Quaedum ita ageren turjfoluit Gonftantinopoli Piali Baffa, ad dccimum le-ptimumApriliscumtriremibus oótuagintaamp; tngmta biremibus.Vcnctijs vcrö per idem tempus ctiamfoluc-runt triremes feptendccim,quarum duccs hi étant:

Donatus Tiepolus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-,

Cubatus interim,cum re infeâa Venetijs difce» • fct,Conftantinopolim redijt pridie Idus. Maq-Sclimus verovbi cognouifler, quödfcnatusillipctitum regna denegaffet, vehementer obftupuitddenim omninoi praeter expedationemacciderat. Quamobrem pctt“f’ batus admodum,pcr duodecim fuos• miniftrosgt;lt;po Chiaosvocanr^atim detineri cuiauit Venctotum c-gatuin

?atuni cum tota familia: à quo tarnen prias aufugcrar Vinccntiusde Alexandris,qui difeendae linguae caufail lie prias commorabatur, amp;nbsp;vbi Venetias perueniflet fi-gnifieauerat,quantos Ture« apparatus terra, mari^uc ^eerentJam igitur added mum quintum Maq inftru-«a plane erat daflis Turcica,amp; poffridie deinde Byzàn-^'ofoluitAli cum trigirita fex triremibus,bircmibus duo ®ecm4uabus Venetorum-nanibusoncrarijs, quas nu-P'^rillis.fademerat,quatuorTurcicis, vno Machometio^*/.-*--*HiriGatcone(quo nomincgenus quoddam omnium ^aximarü nauiüvocant)Mahonicis o do, Pa ffacau a 11 is «.»».r^ ,^^^ Quadraginta(his nominibvocanf naues quib.cquivehu y»//^r^U,-^ ^'Jrjamp; multis præterea alijs nauigijs, omni munitions ^«rüq; neceffariaru genere inffrudis,quib. praerat Mu-ftafaBaffa,rerü qu5 terra adminiftratut primarius dux. l^gt;alivcró,quc prius foluiffe diximus in innere Tina Ve-» ’'«oruinfuläinAcgco Mari ( quod Archipelagumvo« ^^n:t)fitä deuaftauit, fed no fine infigni fuorum clade.

InhifceturbismaximifqucbellorumapparatibuSjdi feeffit ex hac vita Petrus Loredanus Venetorum prin. ^Ps^ique fuffedus eft ad quintum IdusMaq Aloyfins Mocenicus,amp; die poftero cum maxima applaufu om-publice dedaratus .Ipfis verb Idibus huius racn-“^»Sebadianum Venerium fummum Corcyræ praefi-®cm,declararunt itidemS.Marciprocuratorcm,cui mu ^«iMocenieus antca prxfuerat.PhiUp^us^tem Hi-^7r'’‘!V *paniaRcx,cùmobhofcemotus Tur car urn, non mi-*'usfuamditionem quam Venetorum, pcriculis obno-xianicffc intelligcret:fumma diligentiaagebat,vt inma ntimis loeis regni NeapoUtani, Sicilia, Sardinian, Corfi-cæ.Herculeifrctiamp; alijs loeis miles conferiberetur - Eiuf Q^mqi exemplum fcquutus eft mox etiam Pius V. famous Pontifex,amp;Venctrspr«terea ad hoc bellum, duo^ «ccini triremes fuis fumptibus inftrudas obtulit.

Ncc defuere multi prxterca alq viri illuftrcs, qui Venc-tis in tamiufta cauia ipontc fua auxilia obrulcrunt; quo rumcatalogum ordinefubicribam.

Honofrius Maggius Brixianus eq lies ducatos bis mille Pandolfus Attauanems Florcacinus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ducatos mille

Abbas Julianus Patriarcha Venetus Epifcopus Torcclli EpiJeopusPifanus Venetus Cyprius Archiepi/copus

ducatum noningentos ducatorum duodecim millri ducatos ducentoi ducatos bis mille

. Multi quoquecerto numéro militum Hipcndia pro Repub. Colacie volucrunt,cuiuJmodi fucrunt;Andreas MoreCinus^quitn hoc bellum lais fumptibas miüt dha Ripatam juilitibas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vi^iati.

daitasVcronenCisper fex cuiufqj annimefes qumgetb Ciaitas Salona vfquead belli daem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;centum

Ciaitas Treuifana perfex menfes quadrmgentis Hipem diafclait,expoCaitqucpro fmgulis meafibus aureos nummos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mille daccatos Lucretius Gambarx comes fais famptibas in hoc bellum profedias cfi cam miUtibus nbsp;nbsp;nbsp;vigintiquinque

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nicolaus 1

CONTRA VÉÏ^ETOS 15 Nicolaus Gambaræ comes cum 'quot; vigintiquinqs Marcus Antonius Martinengus comes cum triginta Nobiles Patauini finguli fingulis ftipati ducentis Petrus Lippomanus eques cum triginta ferrantes Âucraldus cum filqs tribus Benediftus Ciuranus ad finem belli vfq; cum quatuor Domitianus Mofchettus Romanus cum viginti Sergius Pola cum • duodecim Nobiles Mcdiolancnics quatuor

loaSncsBaptiftaQuirinus ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;j? .n

Gabriel Emus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. rt,

Francifcus Badoarus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

Petrus FrancifcusMalipetrus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Andreas Donatus Francifcus Cornarus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• q ? ..

Laurentius Barbarigus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,■

InCorcyram prxterea mißt refpub. quatuor naucs cum mandatis vt' ibi armarentur, quarum duæ perla-^cram.alixveró binae per Catarum deucherentur. SedPialiinterim cùm ad V.Calend.lunrj.claflein fuam inEubœa commeatu ihftttöiffet,ycitfiisRhodumcon, tendit,amp;in itincrc Alim'atq; Muftafant cü rcliqua daffe repent: itaquc coniunÄis viribus Khbduin Calcndis Aprilibusappulcrunt. Sebaftianus Venerms autemS., Marei procurator amp;nbsp;futnmus Corcyrae præfeâus, apud fe iam inCorc/ra lacobum Celfmm claffis curatorem habebat,amp;deccm præterca triremes,quibus fcUicet im petabant:

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vincentius MariaPriulius - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

Quamobrem ârreptaoccafione,Sopotu,i?ïTurcaiU tn Albania munitioncm, nee riiulfum à Corcyra diftan-tem aggrcdi conftituit : præfertim quod Manoliû Mar-murium Epirotam fecuin haberet,virum fortem, amp;nbsp;cm earum regionum conditiorics notx effent. Inftniüis ergo triremibusvti opus effevidebatur, Corcyra dffeefsit, amp;feptimolunij co perucnit,amp;vbicxpofiro milite ,arce tormentis bellicis per triduüm verberaffet,coegit Tut-cas cam defcrere,quorum tarnen maior pars iam aufm gerat, quiade defenfione dubitaucrant. Venerius igi-tur loco occupato atque munitoManoIium Marmuriu praefecit. SedBaffæ Turcici, poftquam triduum Rhodi commorati effent,quot;verfus Aperras ,quæin Natolia non proculà Cyprofitçfunt, iter direxerunt cum vnincrû claffe,vtacceptis ibîequitibus,pcditibus amp;ianizeris,eos inCyprum veherent. Intcrea Hieronymus Zaneusfum mus imperator Vcnctorum,cum claffeamp; tantohomi-num numéro hderafe amplius fuftioerenbnpoterat; itaque inCorcyram traijccrc conftituit,fp crans feelaffé ibi reficetc poffe. Fuerâtemm ibi maxims difficultatcs quod Turcs perpetuis cxcurfionibus vicinum lad ers traaum,maxime Comitatum vaftauerätrpecora cniffl frumentaqueex agris abduccbant,homines occidebär, fegcrèsincendebant, tamque furibnndi erant,vt nemo abfque pcriculo extra mœnia egredi poffet. Quam-uisenim ipfi cum equitatu multisquc peditibus fæpc crupiffent,vr agros defendcrcnt,res tamëita erant con-ftiturs,vt nullo modo iperari poffet aliqua vidusacqui rendt ratio. Ex Apulia quidem, Pieoeno atque Venetijs multaauxiliaaddufta fuerant,quibus vrbs atque vicini commeatu amp;nbsp;pr^efertim bifcodis panibus fubleuabä-turned longé tarnen aberat, quin tanto bominum numero poffent fatisfacerercx qua annons caritateconta giofi quidam morbi at^uc incurabiles orti erant,ijfque magis

toagis magisque graffantibusgt;excrcitus confumebatur. Quibus omnibus caufis permotus Zancus, pridiciduû luntj illinc foluir,amp; die (equenti ad Corcyram appulit. Marcus Quirinus autem trircmibus fuis optimè infteu-ftis,fxpe Crctafoluereconatus fiicrat, fed tempeftate aduerfa impediebatur, quôd aduerfus hofeeuentoste^ mis nanigarc non pofTet.minufque cxercitatos remiges haberet, oporteretq; criamnaucsconiundas,progrc-ûi.obpcriculum quod à Turcis per Aegeum marc naui-gîntib.impenderet: nihilominus tarnen ad vicefîmum oftauumluntjfolùit,vt verfus,Corcyram contenderet, cum trircmibus in co regnd armatis viginti arque vna, Quibus prçcrant: bannes Francifeus Zançarolus. quot;nbsp;Nicolaus Auanalis. ' Andreas Calcrgius. PaulusPolanius. , ‘ nbsp;nbsp;nbsp;, b * PetrusBarbarigus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. Alexander Vizzamanus. bannes Michael Vizzamanus Antonius Zançarolus. Prancifeus de Molinis. lacobus Calergius. Philippus Polanius.' Vincentius Zançarolus. Hieronymus Zorzins, Prancifeus bonus.

Arque in hocquidem itinere Quirinus , arreptaoc-canone,arceni quæinMainæpromontorioad Qj^iaglia runa Pelopönefi portu fita cft,cxpugnare dccreuiisquod ob earn rem à prop'ofito itinere nullo modo defledere opuseflet. Cum enim is percommodus porrus eßsti]S qui iliac nanigant/tameh ad earn vfque dieffiChriûianis inutilis fuerät proprer illatn'arccm. Appulit igitur co quarto Calend. luntf noäu: vtque occultuscfl’et ,poft vicinum promontorium fubftitit. Summo maneaute quofdamdimifit,qnilocic0nditiones fitumque explo-rarent,fimulqüe mediocrem fagittariorum numerum occupare iuffit collem,qui è direfto arcis pofitus erat,in eum Hncm fcilicet,vt quàmprimum ipfc cum trirenn-bus ad portum,arcem verberaturus accedcret,ipfi quo-quo hoftes ad muros defendendi fui caufa accurrentes, fuis teils pellcrent amp;nbsp;à defenfione prohibèrent. Nee ilium fané fefclüt: nam Turcæ qui in arce erant cum tti-ginta fcx machinis bombardicis, ferè omnibus magnis, fefead defenfionempararunt: fcjd poftpaucos iöusce-derefuntcoadi.Sagittarq enim ex aducrfocollejUloste lorum multitudmeamuris depulerant/ad quos,ob tan turn eorura quioccidebantur numerum,cum neaccc-dere quidem amplius auderent ,fefe in fortem quanda rurrim recepcrunt.Quirinusigitur,cognitoquód muros deferuiflenr, propius cum triremibus accedcns,mul tos èfuis cxpofuit,qui adhibitis fcalis,alqsque ad expu-gnationemidoncis inftrumentis,arcem facile occupa-runt. Et vbiintellexiirent,Turcas vitandorum teloiu caufa,qui ex aduerfo colle iaciebantur,intra turrim ceC fifle: conuerterunt in illam eadem illa tormenta bellica quar ibi deprehenderant: amp;nbsp;magnos practerea fumos an te portasexcitarunt. Itaq;Turcæde falute fua defpera tesmee cxpcdatis tormentorum iQibus,captiuos fe de-didcrunt,ea conditione,vt illis vita conferuareturquod proinde

proindciUis fidelitcr fcrustum fuit.Q^ibus itacofedis atcêiplam, adis cuaiculisjamp; puluere bombardico replc tis,igniplane diruernnt,foloq;a:quarunt:ne fcilicet de- .j.^. inceps Turcis vfuicffe pGflct:deinde amplifsima prxda capüuifquconuftivcrfus Corcyram contenderunt.

PiaUvero poftquamvigintiodo dies ad Aperras de-giffet,magnolanizcrorum numero nauibus imp o fit o, verfus Gyprum iter direxit,habebatqj iam fecum: Triremes centum fexaginta. llircnics amp;nbsp;triremes paraas fexaginta Maonias ofto.

INaues onerarias fex. Gaieonem maonum vnum. Paiandarias tres nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Thxc nominafunt naum MacauaUos quadraginta. f quibos equi amp;nbsp;impede i CatamufeaUnas triginta. J menta vehuntur.

1 adornabatur,cumGaieoncEaufti ab eiufdem nominis \ nbsp;nbsp;artiEceappeiiato.cuipraefeduseftHieronymus Conta-\ tenus. Supercrant tantum biremes feptem adhuc at-\ que duodeeim Arfii.es. itaque habebant tune Veneti i Vn\cumCrctenfibus,iUictriremes communes centum. \ viginti feptem, amp;nbsp;anteavnam at que triginta armaucrat, \ itemque vndecim triremes magnas, naucs onerarias \ nbsp;quatuotdecim,magnumiiium Gaieonem, Sc praeter ca \ multas alias naues onerarias, acv aria namgia in diuerfa \ ioeacum auxllqs mifetant. Ne que deerant porto fuo \ munetljfed alias praetercatriremes, biremes’, amp;nbsp;naues \ iongas armare, casque paulatim dimittere fatagebant. \ Solaetc ergo tune reliquactriremes communes Sc ma-\ gns,amp;.vn\cumillis

Marcus Virturius. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,.

Quain re Veneti profetflo, potentiam fuam perma-' gnaefle dcmonftrarunt,qüódin tanta Annonçcaritate amp;poftquam in armamentariofno tarn memorabilcin-cendium perpeffi effent, nihilominus tarnen infignem hanc claffem omni retum neceffariarum genere inftru-diflimaconiparaffcnt:amp;quiquagintapra:terea alias tri remes cömuncs,quatuor magnas,amp; duodccim biremes de nouoinffruebant,alias verönaucsincendiofradasß multas reftaurabant. Scd Piali iam Calend. Iult},quodic Quirinus in Corcyrâ cum præda peruenerat.ad Limisa Cypri oppidu appulcranvbi cum non haberet qui ei reft fterentgt;militë cxpofuit,multosq; captiuos duxitPoftew diecu claffevfq; ad Salinas perucnit,amp; cü neq; hic quif' quamrefifteret,magnoperegauiGfunt,amp;absq;vlIoiin-pedimento peditatö,equitatüm,machinasq; bellicas amp;nbsp;reliqua impedimenta omni3pcrendicexpofuerunt.C^ autem incolæ ijs fefe non oppofuiffent, cn defcenderét, iacaufafuit,quód cxiguuinequitatu haberent,quoin ei Infula-cuius ambitus pater ad feptingentamiUiapaf-fuu vCq^.iHotü defcenfum ncquaquam prohiberi poffe putarunt:dcindc ab codem hoc Salinarum loco aberat Nicofiatrigintapaffuum millibus,neq5 firesmalècef-

CONTRA VENETOS 23 fiffct,in cam redire facile potuiffent: quod fi tantum quatuor aut fex millib. abfuiffet: certè fortunam effent experti. Hifee igitur ira confeâ:is,equitatus, qui ad Salinas erat Roccafo comité duce^Nicofiam concefiie .Mu-ftafaveróoccupatoagromunitiones quafdamad Salinas conftruxit, deinde dimifit Piali cum centum trire-mibus,viginti Paffacauallis amp;nbsp;duodecim Maonicis(qui' «^♦««♦r* busduob.nommib.näucs appellant equisamp; impedimë-'”^’’0‘quot;T''^^quot;quot;*‘ tisalijs vehendisapras) in Aiazzinum Sinum,vtequita-tumrcliquumcum peditatu atq;Ianizcriscxciperet.Ali autem eodem têpore cü reliqua claffe ad Setelia: finum traiieere iuffit,vt militem in ea regione conferiptum ad ucheret. Neq^n.velle fe illinc caftra mouere,doncc vni-uerfas copias décrétas ad earn expeditionê, coniundas habcrct. Dum hxc ita gerütur.Catholicus Hifpanix rex Philippus intcllcxerat iam,Turcicä daffem aduerfusCy prü contcndcrc:quamobrë loanni Andrea^AuriaeMclfi^*-*'« principiimperauitA’t cum quinquaginra rrircmib.Mef fenam fc reciperet, ac Venetisin quib. opus haberenr, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■

auxilio effet: quamuis tunctéporis, foederis inter ipfos conditiones nondu confirmatç effent:nec deeffent quo quctuncimpcdimëta,vtfoletplcrüq;in ijs rebus accï-dcrc,qu« non funt penes vnius poteffatêCum igitur ia vniuerfa Venetorü claflis ad Corcyram effet,Zancus su mus illius imperator Scbaftiani Venerij eius infulæ cti-ratoris eófdijs pcrfuafus,Malgaretinara arcê nö procul illinc diftätcm,inuaderc decreuit:q(F id multis dc caufis faciendu fibicxiftimarct. Itaq; dclcgerunt ad ea ré Sfor tiam Palauicinum,eiq; cü quinquaginta triremib. quin quehominum millia amp;nbsp;quatuor bellicas machinas ma gnas attribuerunt:fcd ille,vbiquarto die lultjfubnodë co perueniffer,amp; expofuiffet in terram militem amp;nbsp;belli-cas machinas,vnà cum induftrioquoda vite, altjsqsdip cib quosfecu abduxcrat,locifitu naturäq- cofidcrauiu

Elus verb cxpugnationem longe difficiliorem depre-hendit,quàmfuiflet ci fignificatum:quia a« in lùm* mo colle fîta,à quinquaginta folis vins defendi poterat: quoaccedebat ctiam,propter loci naturam.vt tprmen-ta bellica acquirent eó adduci vnde areë verberarc pof-icnt,amp;; metuenduni erat præterea, ne obfedis mox fup-»»».petiæ aliæ ferrentur. Itaque poftquarn fuburbia corn-budiffet amp;agrum excurfionibus deuafta(ret,rcliftoin-ftituto,tnilitcm emn impedimentis (eptimodos menfis dienauibusitcrumimpofuit. Vicefimotertiodcinde e-ius menfis,foluit è Corcyra vniiicrfaVcnctorum clafl'is, vt in Cretam nauigaret: exiftimarunt enim edm ad mili tem amp;nbsp;remiges comparandos , turn ob alias Cyprijs fubueniendi occafioncs, melius ede vt eó feconferrenr. Inter nauigandum autem diligentem nauabanr opcram,in milite,remigibus,aliifquc rebus ncccflarijscoiik parandis,quibus claffem fuperioribus incommodispro pc defolatam reficerent. Piali amp;nbsp;Ali interca, quorum XT '7'^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;alter in Aiatzi, alter in Settelie finum profedifucrant,

/ ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cum præfidijs ad Salinas vicefimo fccundo lulq redic-

rant:quibus cxpofitis,Muftafaillin?ïlatim caftra mouit amp;nbsp;verfus Nicofiam cootendit .Dicitur autem, habuiflc tune: equitum quatuor millia,fnillia fex Ianizerorum,óc peditum quatuor millia: nee non plurimos alios fpon-tancos,quorum numerus fciri non potuit. Cxterii pro grediebatur tune exereitus ille non fine metu infidia-rum:quodviderenturfibi,campeftria Infulmlocanimis facile occupafic.Scd nihilominus tarnen ad vieefiraum quintum ciufdem menfis peruenit ad vrbem peditates amp;diefcqucnticodemacccflïtequitatus folis quingen-tis cxceptis,qui è Salinis fiat im ad Famauguftam oblidé dam mifli fuerant. Vbiigitur iam vniuerfus excrcitus ad Nicofiam conucniflet,caftra pofuit Muftafa partim in campeftri loeo cum eredis tentonjs,partim adMan-diz

■dixcolics,vbi ipfcfuutntentorium habcbat,fodcratq; H’ «®|'* ♦» ftofundos puteos,mxximam aquarum copiam fuppe- al^^/^ ditantes: fubfidcrat quoque magnus cquitum peditu* que numerus, è regione S. Clementis, quo loco Cita-deUx aquae nafcuntur.Erantque etiam creüa tentoria, propter fontes qui ibi (unt,in cafalib. Galangaamp; CalaP ü,quxloca ab vrbcquinquepaffuummillïbus abfunt. Cxtcruminiplavrbc Nicofiaerant tune, ij qui modo ïecenfebuntur.

adeumque poftridic Calend. Augufti perucnit‘'‘“5*«^ 3rcus Quirinus Sinus Venen præfedus, cum medio- ^ ^nbuscopqs, quas ex vicinis infulis collegerat,vtclaflc eiicerct,amp; tertio deinde die fimul omnes ad Picemam retx portu,atq; hinc ad Am°phimalc appulcrut; vndc

multos dimifecunt; qui per Acgeum mare militem cœ fcribcrcnt,vt fi fummi Pontificis claflls adueniret qua intellexcrât mox affutura certb,ipfiquoq; eflent infini fti. Ipfe verb Marcus Quirinus,vt quoin ftatu reshoftp uni eflent cxplorarct, feptimo Augufti,vertus Rhoduiu nauigauit,amp;vicefimo quarto deinde rcuerfus,eôs iani in Cypro efle nuntiauit, SedMuftafa qui iam ad Nieo-Cam cadra habcbat,primum omnium circa valia mu-nitioncfqjinequitando.obfefibs ad præliuminuitabat: non tarnen id placuit CoUaterali,quare noluit vnquam vt exircnt,vna tantû vice excepta, qua Cortefeû Stratio tam dueem militarcm amiferunt. Turcæ igitur, vbi in-tellcxiflentoppidanos nonampliusad prælium protü* turcs,munitiones amp;nbsp;valla confirucrc cœperunt. Pri-mumquein Collib. S.Maria: .centumamp;triginta pafli-bus à Podocataro vrbis munitionc,maqna celcritateex-truxerunt:amp; quidem fine mukis impcdimentis:nam ctfi è Podocataro, amp;nbsp;Caraffa cum oduaginratormen-tis bcllicis primum prohibcrcntur,nodu taraenneroi-ne impcdiente,id pcrfeccrunr,amp; inde poUea domos iu-xta forum fitasverberabant: fine magna tarnen homi-num cæde.Altcrum valium extruxerunt ad S. Georgia Magnanæ.vnde domos itidem verberabant amp;nbsp;nofiris de fenfionem prohibereconabantur fed ad domos tenen das.parum illisdeinceps profuit. Tertium in Margcri-tino colle condiderunt,inrcrConftantium arque Podo catarum vrbis munitiones, amp;nbsp;quartum deniq; inTho-mâdiæ colle .Ex hifce aggeribus munitionibusquehiis parum mutisnocebant. itaque propius accedcre cape runtadmœniaveterisque ciuitatis littusratque hinc deinde ad Podocatarum,Conftantium,Dauilamamp;Tfi polim munitiones,cum foflis propius accedcntes,qua-tuor alios aggeres magnos cxtruxcrunr,ex quibus,quatuor diebus continuis, vrbemcum fexagima machinis bcllicis

CONTRA VEN ETOS 2gt; ^•^ds feriebät, nee vnquam toto die eeßabant,pratter 4uani fub meridiem quatuor boras, adfefe recreandos ^dnamcnfocalorc,amp; machinas quoque refrigcrandas. Zancus interea temporis cum clafle in Creta crat ,amp; inftruere fatagebat, dimilïisquc hine inde biremi-“liSjvbihoftes effent explorabat:cumque ab omnibus tïnuntiarctur,quódinCypro forent,fimulctiam eó ap Pulit Fr mei feus Tronus cum triremi è Cyprovenk ens,qui de rebus ab hoftibus eó vfqucgcftis,amp; quo in ft^tuNicofix res effent,fingillatim nunciauit. Solucrüt

EtIoanacs Andreas AuriafummusHifpaniea: claffis dut,cum Marco Antonio Columba Pontificiarum co^ piarumduftore, Meffana foluens ad lapygiam traiccit : cumque ambo faotum dominorum Venetis fuccurrê-dideliJcrium cognofccrcnt,inde verfus Cretan; conte daunt,quamuis Venctorum claffcmiUic male affeda effeintellcxiffcnt.

Cïterum Muftafa cum cerneret bombardicos idus, nonidquodcupiebat cfficere,fcd fruftrancos incidcre interram,neemœnibus noxia effe: propius ad vebem acredenscum ligonibus amp;nbsp;palis.profundas fonças fo-dit-Oppidaniècontrdillumimpcdicbantamp;mode di-rtdo,modcgt;tranfuerfim telis fuisTurcas petebant: fed illi tarnen nihilominus ad interius valium vfque perue-nevunt,vbi foucam maximam fodientcs,tercam verfus Ycb:mproiecccunt,ficqi locü plurimis fclopetan'js tuquot;

is DE BELLO TVRCICO turn pararunt,qui nodes atque dies noftros ad mœniâ defendenda accedentes infeftabant, Erantautem amp;re liqiJi aggeres hoftium atque munitioncs prægrandibuS foflis circundatæ,vtin ijs ad euftodiam magnæ machi-nae feruarentur : nee poflent noftri illos telis, peditaru vel cquitatuabfqucpericuIoadóriri.Cocpetepofteafof fis inlongum dudis,amp; terra quæefFodiebatur, in latera proieda,intra moenium quoqj foflas peruenire: amp;qiiia fic à noftris lædi potcrant,alios tranfuerfos aggeres terra atquelignorum fafciculis,quosiUorâequitatuspro cul adferebat,congeflerunt.-ficquc felc munincfunt, amp;nbsp;deinde angulos valloruniruniperecoeperunt.

Quædum obfefii cernerent, maioris pcriculimctu prope coadi,magnoimpctucrumpunf,cum magnoru fiieorum atque Italorum numero,ad decimum quinta Auguftifubmeridicm.'lciebant enim Turcos, prçter-quam vc/peri amp;manefacerefolerent,ca hora requie* \ fccre amp;nbsp;fub vmbradormirc. Prodieruntigitur miUenu ƒ mero pedites,Piouaneo Vicentino Collatcralis Via- / vio ducc.ls aufem,ctiamfi ex equo fircnucqiioqucduni / caret, co diç tarnen pedes exire voluit, atque eum pc / ditat um,vnà cum Alberto Schoto comité, alijsque pi£ / fianribus vins kalis Sc Grxcis, tam feïicitctdüxir,vt io 1 hokiamvfqucconfpeüum peruenientes,biaas illoió- / munitioncs occupatint:quas vtiquc Tarex maiorisnü ƒ meti metu katim deferucrat. Etenim nokris adueniea / tibus tanto metu perculk fuêrcvbique in tcototUstVt ƒ maior pars fugam capekcret. Sed ciim ijs pokca eqaita / tusfuppetias ferret, an tequam nokri équités, qui orde ƒ ne exirecogebantur,peditatui faccurrerentreedérein / latus coa£ti facTunt,amiferunrquePiouencü amp;nbsp;Schota / captos. Capri prçtercaè nokris fuêrc Pocopanijdacis ƒ vicarius, alijque centum cirater kali Sc Grxci: reliqai / ia vrbem cum amplishokiomipolijs^ombardis, Tur. /

dcispileis(quos tulipantos appellant j atque gladijs f\);^^i^ Turcicis (e receperunt. Neque veto deinceps amplius nbsp;nbsp;' f

prodcundum effeexiftimarunr,quódidnimis magno pcnculo fierct : quare liberum ferè erat lam hoftibus adinœniadiruenda accederc.Fanusautcm prxcipuus dux militaris in Podocatarum amp;nbsp;Conftantium munitio nes.occlufiscarum orificijs fefe recipcre fuafit, idemlt;^5 inTripolt amp;Dauila munitionib.facienduna elfe placuit banni Sozomeno. lam ergo impediri non potcrant b)ftes,quominus modó vna cum fcalis, modo plures, nonnunquä omnes quatuor vrbis munitiones fimulcÖ feenderennfed repcUebantur tarnen à noftris fortiter». nee fine vtrorumque cxdc5c artificialium ïgnium ia-Üura.ltaquc noftri neceflitate coaöi,bteras arbitraria» obfcurioribus charaderibus Famauguftam misère,qui-busauxiliomitti fibi poftulabant aliquas peditumco-piasxumque nullum abijs cefponfumaccipcr«r,quod tes ipfacrat, intercep tos nuntios arbitrabantur: nee multo poftTurcæ captos iJlos antemoenia oftendebat, vtauxiliorumfpcfruftrati.fcdedcrcnt.llli tarnen nihb' lominus bene fperantes ,Ioannem Baptiftara Colum-bnmdueem militarem fummique iudieij virum,mul*

, tæque authoritatis,adeam denub vtbem ablcgaruntt qui magno cum vit» fux pcticulo có profcüus,abfquc auxilijs reuerfus eft.Cumqueiam etiam extremanecef-fitate cogcnte,auxiliorum caufa ad Montanos fetipfif» fent,fuêre itidem nuntij intercepti.

Dum hxc ad Nicofiara agercntur,Piali qui in Salinis^ ‘ l fc eóntinuerat, iUinc foluens Rhodumvfquecumeen r*“ turntriremibus cxcurrir, vt quidrcrum agcret Chriftia

I nornra clalfis explorarct. Cumque candem ob caufam 1 ad viccfimum Auguftimififfet vetfus Cretam quinque 1 biremcs,caequc cxpofitis quibufdam in tetram,quinque 1 infulanos cepilfcntxognouit ex illis, Venetorum claflfe

ibicflc male affedam,propter morbos quos prius pc^ peffafueratjnequeindedifeeflurä.priufquam Hifpani^ cam claflcm,quam indies cxpcdarcr,fccum coniimäa haberet. Quibus rebus cognitis illcjquàmprimû ad Salinas redif t,amp; quid intellexifict alijs nuntiauit.

Per idem ferè tempus nuntiatumeftin Crera,quod luxtaGabrufasocciduaminfula: partem,daffis qnçda traijceret. Itaque Zancus,id quod erat,conijcicns,Hifpa nicam claffcm aduentarc, Marcum Qiiirinum Itatimc^ fex triremib. dimiCt, vt nü id ccrtfi eflet explorarcnatqj is difcedens pridic Calend. Septcmb.cùmipfam vnacu Pontificiacfledeprchendifiet.magnocü gaudioÜlaex-cepit,ciq; coniundus poftcro dicadSudam redijt vbi Zancus erat. lamq; mille paflib. (ere a portuaberant^û Veneta claflis illos minorib. böbardarumiüib.falutarc cœpit:amp; Zancus ipfc ad hofee duos furnmos duccs Au-riam Hifpaniarü regis prxfedü, amp;Coluranam Pontifi-cium excipiendos cüfüaclafleprodijncuqiiduferèbo bardæàlcinuiccm abeffent.tantusfuit tormentorü fo* ■*'nitus,vtneqiaudircncc vidcrefefe miituo propter fu-mi caliginë poffent. Quib. pcrfcdis,claflem fuâ Zancus in binas alas cxplicauit,amp; cöplcxas in medio Hifpanid amp;Pontificiamin portumcomitatus cft.

Poftero die,qui erat Calend. Septemb. conuenêrchi tres fummi duccs,alqq; vin ftrenui ad confiliü,amp;cófide ratis fuis viribus arque hoftium progrefl'ibus prçliu ßbi committendum elle exiftimabant.Si näq; Dei gratiavi-, doriara obtinerent,intclligcbant fore vt Cyprus libéra-’ retur,amp; quicunq, ad Nicofü hoftes eflentperderentur Cum igitur faciendum id libi dccrcuiirent,vj.Scptébri5 Quirinö cü binis triremib.vt hoftiu ftatü cxploraret,di-miferunt. IpG veto triremib.quibufdS reparatis,fflptoqgt; cómeatu odaua ciufdc menfis die totaclaflc difceffe-run^polïcroq; diein Cretam appulcrunt vbiiterunica dem

dem ob caufam dimifcrunt Aloyfium Bembum, Ange- Zvh'tt^’^t lam Surianum.amp; Vincentium Mariam de Priulis.

InCypro autëMuftafa occupadx Nicofiae caufa.om nia tentaucratióc proprer ftrenuS eorü qui obfidebätur dcfcnCionë,deficiebat ei quotidie miles,vt non amplius iatjs,quos:habcret,copijs,vrbë occupare poffc fpcrarct. Itsq; cas,quanta poffet,augëdas fibi dfe exiftimauitxu- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

iusrcicaufa,miffisad AUatqjPiali,qui ad Salinas etat, legatisbinis rogauit,vt cxfinguUs triremib. centenos vi ros fibi deligcrentgt;fmc quib. wbë occupare non poffer.

Neq; ,n.fibi aliud ad ca rë deeffe iam,qua mag nu peditii numeru,quoChriftianorü dcfcfioncs diftraheret atq^fu peraret: prçfettim, qd* facile nücaditüadexpugnationS paraffet.QiüBaffx deliberandü fibi de hac re cü fuis cc facrunt: nietuebant.n.fi illi militë concédèrent,ne forte ^Chriftianorü claffccximprouifoinuadcrctut. Scd cu diuerfx inter eos opinioncs client, prçualuit tandë corn fentcntia,qui aiebant fieri nÖ poffc,vt Vencta Hilpana* quedaftis cöcordes cffët,ctüfifortè cóiungerëtur.Per-. difïicilë.n.effe pluriu impcratorü in cxcrcitu cofenfum, i cuius rei documentü quoq; fumi poffet, ex foedete q«? 1 nbsp;nbsp;aductCusTurcas ante aliquot annos ipfi idë priushabuif

1 ignut freti,Muftafx qdf petebat concefferant. ltaq\ ad \ nbsp;nbsp;oftauüScptëbris,antc folis ortu expofuere fmgulç trite

1 io,codëd\cadbucfubvefperaadNicofiaperuencrüf.5c n • 1 nbsp;nbsp;aMuftafamagno honorearq;gaudio cxccpti,eadc no-

1 ante folis orrü,magr\o impcru adorri lut quatuor vrbis \ Ktunitiones.Et Podocatarü quidë Car amanus Baffa cü \ iu^nationis milite oppugnabav.CôftanriùMjft.a€ctBaf 1 fa,Tt\polim amp;Dauiiâ Muftafa atqs Mi emu noms trite 1 nbsp;miü copiés euerrete conabantur Aam que omnes fimul

Oppidaniexaducrfo promorefefortiter defendebant, atque hoftes c muris deqeieban^magna cum vtriufque partis amp;nbsp;prxcipuc Turcarumexde: nee tarnen de nouiJ hoftium copqs, quæ è triremibus miffx fuerant, quic-quamintcUexerant. Sedpoft multam dinneationem Turcs,nefcio quo infaufto fidcrcj’odocataruni ingref-fi id occuparunt:quo tempore,vno quafi momento cï-fi fuerunt plurimi ftrenuifs. milites,qui fe for tit er defc-debat ; quoniam magna rufticorum pars clam fuga fefe fubduxerat.Collatcralis auditis tantoftrepituelamon bus,cum fratribus, amp;nbsp;Palazzo duce euq; alijs nobilibus Podocattaro fuppetias laturi accurrunt. Et quamuis tardius acceffiflent,tarnen hoftes magna vi magnoque impetu repulerunt: fedtantus fuitnihilominusTutca-rum numerus,vt paulö poft,ab qs vniuerfi interfedi fuc tinc.Reliqux munitioncs anoftris adhuc defendeban' tur, donee hoftes vrbemingrefli, iilos à retro quoque aggrederentur. Quo tempore,miferum arque crudek fpcdaculum cernere crat.ftrenuiflimos quofqo^qoift fortiterdcfcndcrant,claufosin medio eflc,ncc vllamft lutis viam fperare. Euafcrunt tarnen pauci quidam,quj per munitionum orificia ex vrbe egrefll.anguftias qual dam occuparunt,amp; cum paucis c populo fefe defende-runt. Pugnatum eft paflim tumultuaric per omnesvf-bis platcas,fine ordinc ,finc ducc, vfque adfextam dia hora. lamquc omnes occideban tur,qui adh uc fe defen dcbant,quiyeró fe dedebant captiui ducebantur. Sed tandem MuftafavrbemingrelTus tantaque cædcm(pts fertimantcforcsPalatq, vbi multiarmati pugnabant, amp;Bafiï Epifcopus,cum intrarc cupcrct,occïfus fuit)con fpicicns:fuos à pugna abftincrc iußit, amp;Chriftianos ad deditionem hortatuseft: vitamfcilicetijs feruaturum fefe promittens. Ac multi quidem tune fe dediderunt: fed non defuerunt tarnen,qui maluerintfortiter,amp;nott

fine hoftium cædc (nb arniis cadere,quàm tanto tyran- p)'^**»i«j nocaptiuos fcdederc:donee tandem ènobilibusvigin-tiquinqueaut triginta, cum paticis èpopulo fuperef-fent:,qui tarnen omnescaptifuerant. Vbi cædes finem habuiffcc,amp; naifcrandaNicofia militibus prædæ ccffif-fetiAhcumfuis àMuftafa difcedens,militem nambus' iterum iinpoluit amp;nbsp;inde cum vniucrfa clafle folucns,ad Giardinos,quodnóbishortos fonatjtribuspaffuum mil *'^5*^J libu^ Famaugufta fubditit.Muftafa vero antequam NÎ cofia difcederet,ad illiusdefenGonem quatuor peditü niilliaamp;équités mille,fub Muftaferoduccreliquitiquo fidocum reliquo exercituFamaugurtamverfus conté dit, Atque illue quidem poftquam perueniflet, multa ttntauir,vt qui in arce effent,fefe dederent. Monftrabat enim illis magnum captiuorum numerum, vtque ma-iorem terrorem incuterct, capita quorundam in ha* Ais fixa leuabat. Sed hxcomniafruftra fucrunt,quo-niammilitum animiinvrbe contra hoftes iam confir-i^^atierant.Caftra igitur pofuit adCafalc Podamum: qui locus ab arce tribus paffuum millibuS aberat.Eraut auteminarcetunccxnoftris: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;u

Marcus AntoniusBragadinus,dux primarius. ***gt;'»*/.* Laurentius Tiepolus,qüiBaffidux erat.

Alqque prxtcrca duccs amp;nbsp;milites fortiffimi, om-*'cs in re militari iam adulti : qui inuido animo , fe äduerfus hoftes præparabant. Baffae Turcici autem cö-ffiiohabito,dccrcuerunt, antequam oppugnationem tentarent, mittendosin Cretam exploratores, quibus . de Chriftianorum clafle cognofcerent ; cuius rei caufa Caiacclebinum cum fex paruis triremibus ftatim dimi ferunt.Sed terniImperatoresChriftianiinCrcta,impo ^idsinnaucs rebus acccffari;s,inde Idibus Septembris

foîuerunt,vt cum hoftibuspugnarét. Tertio deinde die . adSitiam,qui/vItimusillisverfusortum portuscrat,per iiencrunt,amp; Marcum Qiiirinum habucrutobuium: qui pro certo nuntiabat,holles in Cypro efle, amp;nbsp;Nicofiam à noftris adhuc tencri. Q^iæres cum ilîis animumadijce-rct,ad id quod conftitueranr, cxcquendLim,placuitipfis Lummis dusibus claiïcmac vires fuas vniuerfas cogno-fcere.Zaneus igitur,vtreliquaruni rriremium copias có plcret,ternas cxpoliauerar,amp;dc binis iamanteidem fe-ccrat in Crera. Omnibus ergo diligenter confidcxa^ tis,dcprehenderunt in Pontificisclafl'e,qui ad pugnam i»*/ idonei effent (præteriUos qui alias in triremibus ordi-narie continêtur) mille atquc centum fuerunt, quibus imperabant fingillatim hi duces:

In daj^ attiem regà C4t^j0lie'f,erant iria milii^ ^uifi^en-tt.-^wèus efiant fm^ernhantßngii/atim:

/fj reneteruw elaffeeranf afftfmiäia tjuin^enlf ßgt;’'‘^ ^inia vntfs^tiii/ftsfrtterafft Ai ättcesi

CONTRA VENETOS 3S ^fortia Palauicinus,corum quç in terra adminiftrantur præfçclus primarius,cum peditibus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ter mille

Cæfac BentiuogUus cornes,eins Vicarius,qui impera-bat peditibus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;trecentis

AlcxinderZambecarias impcrabat mille ducétis quin-quaginta tribus peditibus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E a

VgolinumSeffuracum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;odingentis

Fedencum de Ripa cum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ducentis

Salonenfis ciuitas milerat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;centum

Scipio Poreelagæ comes cum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ducentis

M. Antonius Martinengus comes cum fexaginta Cs far Caraffa cum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quatuordecim

CONTRA VENETOS 37 Sergius de Pola , duodecim Antonius Morefmus decem Jacobus Mocœnigus decem Brutus eques de Duleigno decem Ludouicus Sandicruceus odo Horatius Gonzaga fex loan.Maria Riminaldus eques fex BenedidusCiuranus quatuor Bonifacius Beuilacqua cornes quatuor Bonifacius Padoanus comes quatuor Bambaldus Auogadeus habebat quatuor Antenor Malefadus quatuor Ludouicus Padoanus comes tres Hercules Thaflbnius tres Cæfar Grottus tres HuidadeLona tres Eques Mon tis Sandi duos

Batauini nobiles centum^ finguli fingulis comitati.

J'eneranteUiim multi 'viri nobilesJ^ontanei eum Mar^-co Antonio Columna ^Pont^darum co/^iarum dull ore, quorum catalogus hieeß:

Honoratus Caietanus de Sermonctta.

Luciti Marchio

Malæfpinæ Mafchio

Hcobus Frangipanius

Brofperus Caftellanius

Iulius Gabrielis

Camillus Accorambonius

Francifcus Dinarius

Biafius Capizucus

Angelus Mazatoftus

Celfius de NeapoE

E 5

Fuerunt qu^ijuetunc inc/aJ^Fenef^ pr^iff^ cemme-momtos^fimif/i naailes qtf^tuori/ecif^i'Vf^^^^^''^^'

^i/er^nt tufic i^uff^ne ,/gt;rgt;efer eos quä^ haS^efiftf ft' ceffßiimtts, ahiliicii ex Corcyrenßb/s txunif/ax/bus Z/i:

Thomas Firmus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;centum quinquaginta

Aloyfius MartincngusüHiusvrbispraefedus tum pedi-tibus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;duodecim

Antonius de Colle alto cum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;trecentis

Aloyfius Naidus,qui præerat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quinquaginta

Morctus Calaber, vrbis Candiac pr3efeä:us,qui prserat hominibus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;centum amp;nbsp;quinquaginta

Petrus Comes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ducentis

PalthafarBofchettus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ducentis

Fabius Naidus habebat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ducentos

AlexanderTraueUus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ducentos

Laque dcprehcndcmus,fi hæc omniafupputenturdn Pontificia claffefuifle tune,praeter illos qui alias in na-«ibus ordinariè requiruntur, Vitos mille amp;nbsp;centum, cd ’lobilibus viginti tribus. In Claffe Hifpanica ter mille amp;nbsp;Qaingentos. In Veneta verb odomillia,quingentosfe ^agintaamp;vnum. Etpræter hofeequingentos odua-S'ntaquinqucfpontancostNobilcs 14;millefexcentos ^^ ^,hJ*^^ 9uos Brixiana,Vcroncnus amp;nbsp;Saloncnßs ciuitates mife-^^^^Ô ^ ^^nt:amp;mille fexcentos atque triginta duos deni que ex y« *• «••quot;7' ’’^unitionibus edutios:quorum omniumfumma afee ^Lad deejes ftpries^uc mille,amp; quindecim viros ,qui ®^ pugnam idonei crant.”

Caterum à Chriftianis Imperatoribus dum hæc age-j5f‘tur,Caiacclebinus,qui è Cypro cxploradi caufa à Baf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, “sTurcicismiffusfuerat,addecimüquintumSeptebris !ƒ /rw yfi nauim,quat à quinqt r emigib.

Chriftianis à Salmonco promontorio verfas Sina age-atur,cepcrat, ex quib. de triplicis Chriftianorö clafiis

Sed Chriftiani impcratores,poftqnani daflem rebus neceffarqsinftrnxiflcntjdecinio feptimo Septembris, cx Sitia foluerunt, quinta nodis hora. Atque in progre diendo quidem Quirinus cum duodecim nauibus ex-plorandicaufa antecedcbat:eumque reliquarum nam* urn agminainièquebantur.A parte vero pofteriori duo decim altj's nauibus claudcbantur.quas SandusTronus condemnatorumpræfedus ducebät-Erant autem Qui-rini naucs hæ:

i Primae imperabat ipfe Columna amp;nbsp;fecum habe-bat Francifcum Brutum,HierofoIynïitanuni equitem

^^»JCK vero roannis Anlt;!irelt;e Attrilt;e, dïelfiprinei^^ts, amp;nbsp;ffij^aniarum co/fiaruntdufforfs, quadra^in-ta quinque nattibus eo^ßabat, qua his no-minibus appedabantur:

u AloyfiusBcmbus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ,

S/ortia PtihtticinttStrerum qu^e terra aguntarprir/tarius duxJjamm nauittmagmen hahebat:

lacebus Ce^us c/aßh rettefæ ettrater agme» habeb^t ex hi/èe xauibus eet^itu/umi

San^ui Tre^us cü^äe/nftaforu^ pr^f'e^ustfjuieb/' fèm 'vniue^/am po^^èß^ueba/ftr,ag^men ex hißettauibus babebat:

Francifcus Duedus ma^narum triremiMm,tjuas Ci bea^as vccant,agf»fni imperabafaUa autels regebantur fingidatimab bis /»rajecifs:

Petrus Tronus pr^terea n4ftftifn ouerariaruf» ^4r-^ uaruffi^ trirefmum a^meu habe^ hatjVt fêt^uitur :

ïi VndccimacratZapinal -» u Mugria. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

Atquehxc quidem erat Chriftianorum claBis agmi-na,qnamvniuerfam Quirinus cum fuis,vigintiquinqu« cireker paffuum niiUibuspraecedebat.

Caiacelcbinus autem x.Calend. Oftobris redierat inCyprum,Ba{risqueTurcicis,quæ inCrcta cognouif-fet,vnàcuniGaptiuisindeabdudis tradiderat. Quani-obrem illi confilio habito,ftatim de eo quod fibifacien dum effet confultarunt. EtPiali quidem, cum binas Chriftianorum claffes coniunäas effe,amp; nauium magnum numerum habere inteHigeret : exiftimabat Venc tos fuamclaffem facile reftauraffe,ncc poffecuni illis prælium fine magno periculo committi.Sed Muftafa amp;nbsp;Alicontrarium fentientes, prælium fine Imperatoris fui contumelia,vitari non poffe putabant. Qua fenten-tiacumobtinuiffet,Aliin terramomnescaptiuos reli-quofque ad pugnam inutiles expofuit,inftrudifque,vt ƒ4 opuseffe videbatur,triremibus,verfusLimifum velade dit;necalias ibinaues,quam paruas illas,quæ Maonica, Caramufeialinæ amp;Palandariæappellâtur, reliquit.lam ^^J^-j.u.V que dum foluerent, forte duodecim nauium vela cor/ fpiciunt : amp;nbsp;Chriftianorum claffem effe fufpicati vehement erquemetuentes,fefe ad pugnam accinxêre amp;a-cieminftruxerunt.Paulopóftautem,etfi fua quçdam parua nauigia effe intellexifîent,quç è Natolia commea turn ipfis aduehebant: tarnen cùm mox fibi pugnandü putarentinftrudi expedabant hoftes,ncc abinfula pro cul audebant difcedere.

Chriftianorum claffis autem coniun(fta,Quirinüver-fus Rhodû tendentë paulópóftcü onerarijs nauib.ma-gnisquetriremibus fequebatur: cumque adCarpathu infulam perueniffent,venti commoditate, velawfus Rhodum redà direxerunt. lamque circiteradvicefi-mum fecundum Septembris, Quirinus qui præcedebat confpedis c longinquo binis triremibus,eó contendit, deprehenditque Aloyfium Bembum effe,qui Nicofiara àTurcis iamviij. eiufdem menfis capta effe nunciabat: idquefefeà Chriftianis Turcarum fubditis captisque ante

^?^’-^'^’^ dicm intellcxiffc aflcrebat. Quibus rebus * Quirino cognitis, terni Chriftianæ claflls imperato-tes,magno dolore affedi funt: amp;nbsp;fub vefperam in Vafiü portuin, intra Aperras amp;nbsp;Caftrum Rtizum, ducentis cir-’^iterpaffuum millibus à Cypro,omnes ingrefli ,de co ^uod fado opus effet, confiiltare cœperunt. Dubita-°^^r enimvtrum capta Nicofia,nihilominus fibi in pro pofito irinere pergendum effet: multaqueinYtramquc Pittcm voluentes,timebant prxcipuènehoftis vidor ‘^ni)triremes fuas melius inftrueret: amp;nbsp;autumnali eo të

Poreadaerfaquæpiam cocli tempeftas nocerct, prælcr-^itninSetelîæfinu quiillis effet tranfeundus, amp;nbsp;huiuP ’’'oditempeftatibus praecipuc effet obnoxius: quorum fi forte vnum allquod cis accidiffet, nullam conferuandi ‘W rationem videbant. Quibus omnibus diligenter ex-’'''inatisjfatius exiftimarunt redire, quamfe manifefto PcricuIoexponere.Itaqucfeptima hora nodis inde fol-Uerunt,amp; die poftero,quivicefimus tertius Septembris ^4 /rri* rtat.tantamtempeftatematqucpluuias perpeffi funt,^/ vtvixinPiganumportum5inter Rhodum amp;Carparthü mfulas fitum,fcfe recipere potuerint .Ex quo loco Za« Keus ederem nauiculam : quamFregatam vocat,verfus faraauguftamdimifitjVt co fumma celcritate conten-dcns.iUisauxiliorum fpem faccrct,amp; quidintellexiffent ^uidqneiUorum caufafeciffent fignificarct. Quo fado fimulomncsinTriftanum Carpathi infulxportum,vi-ccfimo fexto eins menfis peruencrunt .Et Andreas Au-tiacum ob propinquitatem hyemis,nihil amplius me-inorabile eo anno ingruentibus tempeftatibus perfici L pofTefperaretepridie Calend. Odobris cumHifpanica claffe areliquis difceffit. Veneta verb arque Pontificia, cum inde eodem die foluiffent,vixviginti quinque paf-fuum millia confecerant,cùm Boreas inter Spinam Ion-gam arque S itiam illas vfqueadeb vehementer impe-

tqt,vt binæPontiiîcistriremes fradx,amp;reliqua daßis perça lirtora,vfqucinquartumOâ:obrisdicm difperfa permanferit. Sed ventofedato Zancus, rciido Quirino ad reduperarionê tormentorum beilicorni'n,amp; aliorum armorum quænaufragio asTiilfa fucranrjnftitutumi-tcrcontiniiauit amp;vbiadSitiam perueniffet, quofdam è fuis redàverfus Amphimalem pergere,alios verbfe-cum inCretamcontendereiuffit,cum quibuseoadno nas Odobrisperuenit. Cumquepoftero die noua fern peftasBorea impciJéreorta eïrer,quxdam triremes,quf longius à porta aberanf, in littus impegcrunt : fed gra-uiorapaïTaefuntiilæ quç verfus Amphimalem perge' bant,quodmuJtæinlirtusinipingcrent. Jn Cretica ve-rólittora vndecim triremes incidentesnaufragium paf fæfuerunt.-quarum tamcnaliquæ recuperatæ funtpo-ßca.carum veto duces fuerant hit

Simon Gorins» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 Veneti

Poßquam igiturin Cretam Zaneus redijfset,conae-neruntco etiam M.Antonius Columna,SfottiaPalaai-cinus,Cretçprxfc^:i,Sc ûmul etiam Sebadianus VenC' rias,qui fummus Cyprigubernatorà lenatudeßgnatas è Corey ra venions, co con tendebat. Ac prima coruta deUberatio fuit, quopaûo FamaugußanisobfeiHsfue eurrendum foret: quamobrem deleäis phinmis dach bus 1

bus adeamrcmcxinfula, Zaneus Catharinum MaÜpè- Orf^’ï^er trum, loann. Baptifta Contareno ad Corcyram vfquc comitatum, Venetias contendere iulTir, vtqnæeo vf-quegeftacfsent,fenatui nunciarct: ipfe veto poftridie Idus Oâobrisè Creta foluit,amp;fextodie póft ad Am-phimalem perueniens, Petrum Emum primo, deinde veto etiam Vincentiam Mariam dePriulis,amp; Angelum Surianum exploratores,vt de hoftium ftatn cognoicc-rer,dimi(ït.

InCypro autem interea, cùmBafsæ Turcici Chri-ftianorutn clafsem non comparerecernerent: conijcie-’ bant earn, etiamft plufquam vnius principis viribus cö ftatet,amp;omnium confenfumhaberet, tarnen iplis nc-qnaquam nocerepofset. Ex qua re audaciores fafti, quódinnoftraclafse,quotidie multa imprudenter ac infeheiter admmiftrari cerncrent ,clafscm fuara,quia parutnininfulaproderat, dimitterc decreucrunt, vtin Aegco naari aut Conftantinopoli hyemaret: quamobr2 inapofitis innaucs captiuis reliquifque impedimentis, Idibus Oâobris foluerunt. Scd forte fortuna ante bi-duii.memorabile atqjftupendüquiddain Famauguftx vtbis confpeduillis accidcrat. Cùm magnum illum Ga konemquemvocant, Mahometi Vifiri primary Baflx, ttiremem paruam, amp;nbsp;aliam infuper Caramufcalinam nauim, magnocaptinorum captiuarumque numero, florefcilicct luucntutis Nicoftæ, amp;nbsp;multa etiam prc-ciofa ptxda onerafsent, qux omnia fummo Turcarum Iniperat. dono mittere volcbant: gubernator Galco-nis, antequam folueretcumreliquaclafse,doliaqux-dam referta puluerc bombardico, Muftafe tradere , volebat, qui illa petierat: ex qua re fumpta occafto-ƒ■***’'*/ ne nobilis quædam fœmina itidem captiua mortem fcruituti prxfcrens,palucrembombardicum magno animo accendif.

hint;fed vtut accident, fpedaculu fanefuithorrendum. cernebantur enim mifcllorum captiuorum corpora in aeremdifieda quodamodo volare, adeoquconincsvni cum tribus illis nauibus confumpti fuêre, vtiolusga-bernatorcum tribus captiuis aufugerint.

Sed claflis Turcica,poftquam è Cyprofoluiflet,rc«a. verfus Caftrum Ruzum,quodfupraSettecai f quodfe-ptem promontoria fignificat)in Caramania eftjconten dit:vbi intellexeruntChriftianospauló ante,in ca ma-rianauigafle:fed incerta de caufæreceflifle. Difceflere deinde hinc Turcae verfus Rhodum,quó cü peruenifféu cadem qua: prius,dc Chriftianis cognouerunt,amp; pr2te' rea etiam quod Hifpani à reliquis difceflilTcnt. Quam obrem Piali,dimiffis hinc verfus promonrorium,quolt;i caput columnçdicitur, quinque paruis tritemibus,quç iUorum ftatura exploraEcnt,ipfe verfus Srampalia iter direxit:amp; poftquam hue perueniflet, alias duodccimü/ miles triremes ob candem caufam in Cretamnaifitexi-ftimabat cnim,ri quid ccrti cognouiftet,illos redàinfe^ quiamp; adoriri. Sed Petrus Emus,quiprius exploradicaa fa dimiftus fuerat,inCretamreucrfus,nunciauitnoftriS) feTurcasad Stampaliam deprehendiffe. Eodemqu^ temporenoftris etiam ex Sitianunciatfi eft,hoftes pau' lö ante duodenas triremes in Cretara vfq;^mififfe:qu2 tamennulloin terram expofitomilitedndeftatimierC' cepcrint. Quibus rebus cognitis,Quirinus metuebat nc boftium propinquitate quippiam perpeti poflent: itaque exCreta vbi tune crat,foiuit,amp;ad Araphimaletn perucniens,cum Zancofc,rcliquaque vniuerfa noftro' rum clafle coniunxit. Cùm autem per idem tempuseb quoquecontenderet,Petrus luftinianus loannirarum jMelirenfiumquc cquitum dudor cum triremibus quia que,ytCoiumna: copqs fefe coniuugeret, fortuin odo-

(tecim triremes Turcicas, ad vicefimum fextum huius inenfisincidit,aquibusmalètraüatus amp;nbsp;duabus trirc-mibus amiflïs,ipfe cum reliquis euafit.Non multó poft autem.cum vniucrfi Chriftianotum claflls ab Amphi-male inCamam peruenifler , propterea quód bic portas commodior fecurior^ueeffet,venir eó quoque An* H«*»'^*'«^ '' gelus Sorianus adoftauum Nouembris,amp;nunciauitgt; Vincentium Mariam dePriulis»quivnà fecum miffus fuerat explorator,ante quatuor dies fupraParium in Acgeomari cafunafuiffe, à quinque Turcicis triremi-l^us ,qaanquamftrenuè fe defendiffct,magnamque ho» Üium ftragem edidiffet.

^ Sedipfa hoftium claflis intercacommeatu inftrufta, t Stampaliaper Aegeum mare iter iam reda tenebat, neque amplius illius animi erat,vt in Cretam nauiga-Kt,quod confilium ex multis caufts eoeperant : maxime autemillos mouebat,quodciusinfulæportus Boreç ob noxios, amp;nbsp;minimi tutos per hyemem effe feirent.. Arque hue quoque,ex diuina quadam prouidcntia,acccde bat,qu6d dum Baffæ Turciciin Aegeo peIago,Venetam tlaffem propter aduerfam tempeftatem difperfam effe iutellexiffent: venêre eó ad ipfos quinque iUç triremes» qua Priulüm opprefferant: amp;nbsp;nunciarunt tantam fuiffc Ptiuli virtutem,vt etiamfi vnam tantum triremem ha-buiffet,nihilominus tamencum illorum quinque con-gredi aufus fucrit, pugnaretque tam fortiter,vt binas il-Hscripuerit,amp;dimidiam tertiæ occuparit:donecfcilicet fcffusamp;perpetuis idibus bombardicismaximoq; Tur-caru numero oppreffus,cum omnibus fuis occubuiflet. Zaneus poftea,vt earn Infulam minus grauarent, è Ca-niacum vniuerfa claffe difceffit, Quirino tarnen prius inandauiü,vt ficuti inter ipfos amp;Palauicinum iam ante conuenerat,Famauguftanis fuppetixfertentur, opera daret:cuius rei caufa,prêter ordinarias illius regni, alias

54 DE BELLO TVRCICO adhucaliquotcôdemnarorû trirem es reliquit.NecniuI to poft illucappuIitèCypro Nicolaus Donatus cuEpi-feopo Ragazzonio,illifquc quo pado Nicofiacaptafu» fet,amp;qiio loco Famauguftanorum res iam efiet, iingil-latim dcclarauit: quæproindefubitoin GorcyramZa^ neo fignificarunt.

PialüamiuSoaferæ portum pcriicncrat, cumqueis minus aptus efle viderctur,opera captiuorum mulra lo ca eftodiendo,cumprofundioremfaciebat:fed poftea tarnen mutato confiho,amp; relidis Aegei raaris euftodn« qux prohibèrent,nePamauguftanis auxiliafcrrentiir,ip fe cum reliqua clafle ad hyemandum Conftantinopo-iim conceflit.

Zaneds quoquedecimo feptimo Nouembrisin Cor cyram appulit,amp;vnàcum iUo M. AntoniusColunina multasqucnaues,quæ male affedae erant deferuerunt: cumqueDonatus,eademquac inCreta nuncians,pau-1Ô poft eó perueniflet,eum Zaneus Venetias, cum ijfdc nunci/smific. Sed M. Antonius Columna, poftero die quara c o pemenilTct à Zanco difcedens, ad Cafoppuni extremum infulæ portum pcrucnir,vbi pottquam mca femcirciterfuiiretcommoratus,ob aduerfam tëpelh-tem,traiccitad Catari oftia:ibiqucillum denuoorcatS peftascum tonitru,fulminibus,amp;pluuia,vchementeraf flixit. Ctirn enim ipfiufmet nauis malum fulmine radii cflet,totaigniconfumprafuit,conferuatis tarnenhomi nibus. Nec multó poftetiamFrancifei Troni trircniis, in quam Columna ex incendio fefe receperat,in terrain incidens, naufragium pafta eft.

Dum autem hæc vtrinque gcrunrur,Turcæ Condan tinopoli magnos apparatus in fequentem annum fa-ciebanr, quibus non rantum Cyprum, fed etiamvici-nas infulas toramqucDalmatiam ftibiugarefpcrabant: quibus perfuicndis life benignam Fortuna præberct.ad vniuerßm

CONTRA VENETOS 55 ^niuerfum Chnftianum orbem fubigendum pcrgcre oecreuerant. Quamrem fecumanimo volucns,Pius V.Sumtaus Pontifex,quanto in pcriculo orbisChriftia *^asvcrfatcrur,facilè cognofcebat. Itaque magnopere fcllicitabat,vt inter ipfum,regem Hifpanix amp;nbsp;Venetos *icceflarium Uludfoedus iniretur;quo tanti tyrannico-^atibusimpedimentoefle polTcntxuiusreicaufa, affi'' dois Uteris atq; legationibus,fimultates inter ipfos mo-t^s componere fatagebat.Neq; vero interea Veneti fuis tebus deerant,fed ipli quoque adCypri defenfioncm,ap paratus fuos faciebant. Et Cretx gubernatotes vnacü Quirino,prout a Zanco,Columna,atq; Palaurcino man datum accepcrant,vtnaucsquæ inFrafchiæ portu erät, inftruerentuqfummä operam nauabant. Cumque fub öccembriifinem,quatuor naues oncrariæ præfidioFa- 4*« mauguftanis décrets atq; oneratç effet,exiftimauit Qui linus cas abfque triremium auxilio in Famauguftæ por-tumnequaquamingredi poffe:quodillicàTurcis pro-culdubiocuftodiæquædamrcliûœforcnt,à quibus hæ oncrariæ naues facile impedirentur Jtaq; cum fuam ip femet operam in ijs deducendis obtuliffet,decrctæ iUi fueruntàCretæ gubcrnatoribus,ad id,duodcnae trirc-iucs:PctrusTronuscnimcuipauloanteid munus fue-tat dcmandatum,dicm fatalem obicrat, Prçfedi autem diarum duodceim triremium fuerant hit

8 Odaua erat Hicronymi Tronifedipfc indem K manierat çgrotus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_

Cum autem Sebaftianus Vencrius, primarius Cypn nuM0»,.9 B“^c*^*ï®tor iam antedefignatus,vnacumiiJisnauiga-t/ ' xc ftatuiflef: ab adueria valetudineiridem derentusfuit Scd Quirinus ad decimum iextum Januari) /oluens,vbi ad Saiomoneum promontorium vFgueperucnifleGfra ciici Aloiinci trircmem,qu0d in-ea multi ægrotarenfre mißt: deinde pergens vicefimo fexto ciuidem jaendi ®^ pFP^^^^^^i^niperucnir.Cumautemnauesone j rariæ pauló diuerfum iterfcnuïirent,cadcm nodein Dromum Famauguftæ ingre/Tæ funt: fed cum trireme j bus ca noâc occultus iubfiücre paulo Jongius volinf, / vt fi forte feptem hottium trircmcs,quas illiceffe intd- ƒ Jexcrat,naues oncrarias adonrentur: ipfc illos fumao / manè inuadere amp;nbsp;reditu prohibercpoifet. Neque iüu ƒ fefelUt confilium.nam cùm mane verfus naues oneti' / tus pcrgerent,vidit:Ü3tim illas qux noüras adomivo' : lebant: fed cùm nondumprocul à porta difccïfifcnti ! confpeâisnoürisduodccimtrircmibuSiquetjsobuiiJti ƒ contendebant,rétro ccfscrcliatim,amp;adterra appulCif^^ ƒ luti fax confuluerunt. Quirinus verb illas infeqautus ƒ toto die non propius accederepotuit adpa§nam,quii j in itineremagnum namerum hominum amifcrat,ftlt;i ƒ tormentis beUicis tarnen itaillas vcxauit,vt trcsUlatai^ i fubmerferit. Sed noädam imminente Ôtaducrfsfit- ƒ aientetcmpcûate,curaaitnaues admunitionem appt^ ƒ li,nc forte altiasin mareiaâarentur. Cxteram flipp'' 1 tixillx in Famauguüam magno cam gaudioexcepté i fucriH^ /

fucruht. Poftcro die veró Quirinus per maria ilia excut i^’^'^f rcns,primumMaonicam naueni Turcicam,quæ ad Mu ftatæ caftra tendebat,commeatu refertam deprehendit caniqucfinedifficultatc cepit: quienim illam ducebat, confpedistrircmibusnoftris,casTurcicas effe putauc-rant,ncc fugcrant. Deinde tertio diecum rcliquas triremes hoftium in Conftantia portuoppugnare ftatuif-iet,easaufFugiflecomperit,amp;partes nauium ante ter-tium diem afc fradarum cum Caramufealina naui co* bufliffe. Quarto die autem iterum nauem hoftilem co rocatu amp;nbsp;milite voluntarioinftrudam cepit. lamque naucs oneranæ Famauguflx exoncrabantur : fed trire-roes nihilominus interim perilla maria excurrentes,ho ftium munitioncs quafdam fupra Gambcllac fcopulos conftruftas,non proculabarce Famauguflana deftru-ïerunt,amp;molcmeuerterunt,quam Turex ad dcfcnfio nemnauiumin Conftantia portu erexerant. Quibus exetcitijs Quirinus,poftquam tres leptimanas confum-pfiffct.veniaaFamauguftanis accepta,’fpemque nouo-rumauxiliorum faciensdifceirit.Produdisigiturexpor tu quatuornauibus onerarfjs,altjsque tribus,qua: prius ibi detentx fuerant,in locum ventis cxpofitum, decima fexta February ventis vela dcdit,amp; quinta die in Creta peruenit. Hue autem poftquam appuliftet,Uteris àfena tuacceptis intcUexit fe quidem, ad decimum fextum lanuarij.claftis curatorem defignatum efle, Sebaftianu veto Venerium,ad vicefimum eiufdem mcnfis fummu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;x

amp; Petrum Tronumdenique.qui (cnatunelciente diem fatalem iam in Creta obierat,onerariarum nauium du-ccraamp;claffis curatorem vicefimo primo fuiffe pronun ciatum. Fuerunt autem per idem tempus Venettjs alia quoque munera diftributa. Calcnd. enim lanuarij Cre* ta: dux eledus luit Marcus Grimannus. Sandus Tro-

*nus autem,quiprxcratcondcninatis,décima Februarij defignatus crat Sinus Veneti præfedus,amp; decima oda-ua huiusitidenimenlls denuo indiicem Cretx, Vidor Bragadinus Grimanno fuerat fufteftus. Et Auguftinus Barbangus primarius clailis curator defignatus,codent menfe Venctijsfoluerat AcSfornaPalauicinusdeniq;, apoplcxia lxfus,Idibus huiusmenfis eó pcruenit,vtfua triremem exoncrarct. Cæteruni Conftatinopoli niox cognoucrunt Famauguftanis auxilia à noftris lata,amp; bi nas corumnaucs: item Caramufcalinasamp; triremes captas fuiire,quod proinde Impcratorcmmagnopcrc tut bauir:quamobremChffprxfedo ftatim caput amputan dum curauic,Rhodianum vero exauthorauit, quöd Fa-matiguftanis auxilianon prohibuiffcnt. Et Eubœægu bcrnatoriiinperauitjVt coUcdis fubito Acgei maris cu-ftodijs Chuun contendéref.atque illicquid àfemanda-ti effet habiturus expedaret: quod niff faceret,palo feil lum affixurum minabatur. Ah veroBaffx fotuerc Con-ftantinopoli iuffit cum quadraginta trircmibus,vt cob ledis corum mariumenftodijs, in Cyprum contender ret:fimulque alias multas triremes armarc codent tempore fatagebat.

Sed Sebaftianus Vcncrius,cognito,fc HieronyntoZa neofuftedum efle, Corcyramad claffem excipienda traijcerc decreuit: itaquepoftquam, qua ratione erC' tenfium triremes inftrui vellctimperaffct, foluit illinc ad decimum feptimum Marti) anno feruatoris noftii M-D-LXXL VehebaturautemSandi Troni condem/ hatorum pracfedi triremi,à Marco Antonio Quirino cum feptem alps triremibus coniitatusrqui proindc inter Zacj nthum amp;nbsp;Caftrum Torncfium,biremcm hodi-urn milite inftrudam cepit. Ad Corcyram autem O-lend. Apriiib.appulerunt,vbi AuguftinumBarbariguni clafliscuratorem inucnerût,quiàZanco claffciam ante

tcacccpta,illäVcncnomagna cü folcnnitate tradidit./^-71 »»i »*»lt;»»*• Venetijs verb,decimaodauaMartq,in Sandi Troni de mortui locüZachariä Salomonë claflis curatorcm fuf-fecerant. Cæterum Ali,qui Byzantio cum quadraginta triremibus foluerat, iam ad Chium periicnerar,ad cum queEubœæ gubernator cum quadraginta alqs triremL lgt;us ex maris illius cuftodqs collcdis acceffît:quibus af-ftimptisiUe, circa Aprilisprincipiumvcrfus Cyprum i-tcrfufcepir,multaMuftafac commodaquc auxilia affe-rens. Conftantinopoli autem foluit itidcm Portauus ßa(la,fub eiufdem mcnfis fincm,cum reliqua clafTis par tc,qubdPialivxore Impcratoris filiarogätCjdomiremä fifTcLSed non défunt,qui afférant ilium ab Impcratore mnefuiffe rctentum,cui nequaquam fuperiori anno fa dsfeciffetjquohiam negligentia fua occafionem amifif-f«t capicndx perdendæûe claflis Venetorum.ld enim fa cile ab eo fieri potuinc,fi in reditu ex Cypro, in Cretam eCarpatho ( nunc Scarpantum vocant ) traiecilfct, præfertim quodillam tune hinc inde illis littoribus tem pedate iadatam difperfarnqucfuifle,amp;Hifpanicam ob eadifcefliflecognouiffct:quamobrcm plurimum tune illiadvitamconferuandamprofuifl’e,qubd illius filiam in vxorem haberet. Cæterum Portauus cum elafle redà.

verfusEubœam iter tcnuitjamp;adRolTum caftrum per-uenicnsfubfl;itit,vtillicclaflem curaret,rebusquc necef farnsinftruerent.

Vcnctijs verbfolucrunt etiamMartio menfeeft fuis ttiremib. Andreas Fofcarinus,amp; Antonius Carauallius. Quirinus verb cum qfdem triremibus è Corcyra difcef

1 fit vetfus Creta,vt prouinciæ illius cura gereret, quo eu adfextû Aprilis peruenifletjnuenit Nicolau Donatû Vc nctijs cü binis oncrarijs nauib. mifsü,vt commeam alia queauxiliaFamauguftanis adneheret, amp;quoniam non ieda,vf’in mandatis à fenatu habebat, rclida infula

60 DE RELLO TVRClC0 contendcrat verfus Cyprum,fubftitcrat ibi,quod non fi nc Diuina voluntatc faftum credimusTi enim recta có tendiffetjproculdubio tutus Famauguftam perueniffet: verum bonus vir,cum hafce naues tutiffimè,vti fcnatui fponte obtulcrat,deduc.otecupcrct,afuis perfuafus,ad Cretamdcclinauit,vtilliede hoftibus cctti quippiam cognofcere poffer. Scd illibonuniconfiliura minus féliciter fucceflit:quod ncc quiequam de hoftibus cogno fcere,nec ob aduerfam teqïpeftatem vlterius progredi potucrit .Interea veró v^ncf^ nuntii » qui Tutcicam claffem eó in Cretam per Aegcuni mare venire aflerc« bant: quod proindedimiffain Corcyram triremi,Ve* niero ftatim figniftcarunt.Scd Ali,qui ante Portauum Byzantio difcefterat,cum Acgci marts euftodijs Unique triremibus oduaginta numero, ia circa principiüApn' lis inCyprum peruencrat, multaqueMuftafecommo daque auxilia attulerat. Poftquam ibi ad klus vfqgt;M3l fuiffet commoratus , Muftafae confilio. iUinc foloifj fedadinfulxcuftodiam tarnen Rampanatium cumtribus ducibus, alijfqucvicenis ducibus,triremibus,m3’ gnaque Caramufcalinarum, Maonicarum, Palanda-riarumque nautum numero rcliquit, quibus Muft3i3 quotidieex Continenti lanizeros, pedites, fpontanco* milites,aliasque res neceffariastranfportabat;idqucmi gnacum cclcritate facicbat,quandoquidem noftw® elafiem metuebat:quamuis ei fubinde miles augerctut’ Qiioniam enim Famauguftam maritima ciuitatemN»' eofiafortiorem magifqueopulentam effefeirent, mi-gnus fpontancorum militum numerus,fubinde fpeprÇ dæeo cori fluebat.

Muftafaverbitidem adidus Maij circiter,fublatis fc-cum èNicofia quindecim magnis tormentis bellicis,ca ; ftrainonir,amp; verfusFamauguftam progrcdicns,ad Prx-, dpolam occiduameius hortorum partem caftra pofut • if. poftea decern diebus aggcrcs,quibus tormenta belli-. taimponerent ,amp; foBas continuas,proiefta ante ipfos tetra,profagittarijs,foderunt;quos itafucceflÏue para-i^ant^quadraginta hominum millibus,noÜ:uvtpluri-tnutn,continuólaborantibus ,vtquo minus ad vrbem propius paulatim acccdcrent,à noftris prohiberi ncqui rent. Scd noftri poftquam cognouiffent, quo loco vr-bem verberarevcllentjintcrius illam partem muniebat: diligentiffirneque plurimi vigilabant femper ad valium interius ,quod Contrafcarpam dicunt, defendendum : cuius rei caufafoffas nouas amp;tranfuerfos aggeres con-ftruxerantamp;adtotam illam partemmuriquæ verbera baturfccundumlógitudinem,aggerem pro fagittarijs parauerant.Hifce rebusBragadinus, amp;nbsp;Êftor Balionc-usipfimet intereranf,amp;omniaritc adminiftrabantur, hnis omnis pro milite vno in loco pinfebatur,ciq; prç-

erat Laurentius Tiepolus Baffi dux,nullis indem labori bus parcens.Arci præcrat Andreas Bragadinus,qui fum ma diligentia,partem quac ad mare fpedabat, vt arma-mentarium ibi pofitumdefcnderctur,curabat.Tormcn täsbcllicispracfeduscratFoitus eques,cui, quandoqui-dem per cos dies in leui certamine occubucrat.fuffecit Bragadinus Neftorem Marrinengum.Delcgerunt quo-que ternos duces;qui ignibus arte iaä:andis præeilet, amp;nbsp;fingulis vicenos feledos pedites attnbuerunt. Produxe runrque machinasbellicas ad eum locum,vbi verbera-ta iri mœnia œftimabant,fingulisque fuas præmunitio-nes pararunt. Neque verb abftinebant etiam à crebris eniptionibus,quibus hoftesà propoftto impediebant vehementerque Içdebant. Scd trecenti Famauguda-ni pedites cum gladijs amp;nbsp;clypcis femel egrcfli,totidcni-quefclopetarij Itali, hoftes quidem in fugamprimum coniccerunt, fed poftmodum ob tot illorumfoflas,au' duraq: fubito numcru,cedere coadi ,triginta amiferöt, amp;nbsp;ad fexaginta fuêpe vulnerati:quæ rcs eu nimiû petieU' 15 minitaretur,abftinendûdeinceps ab huiufmodi eru-ptionib. ccnfucrunt.Hoftcs igitur conftrudis fuis aggc' ribus in fummum vallü peruenientes intra mœnia pro-fpiciebät:amp;vbi fuas munitiones perfccilfennaddecimu nonum Maff vrbem ex denis aggeribus verberare cœpc i runtcumfeptuaginta quatuor machinis bellicis,inter quas crant quatuor immenfæ magnitudinis Bafilifci. Cactcrum earn pattern impctebanf,quæ interLimifi portam amp;nbsp;Armamentarium erat, idque in quinque prx ’ cipuis locis faciebant. Primum enim ex Gambcllx Ico pulis Armamentarij turrim cum quinque tormentisfe riebant: deinde reliquam Armamentarij ftruduramvn dccim machinis verberabant: Andruzij turrim ex alio aggere cum totidem petebant machinis: S. Nappa: tiir-rimverberabant quatuor Bafihfci,amp; ipfam denique Li*

mid portam cum fuis ornamentis,amp; propugnaculis cx-altjs pluribus aggeribus triginta tormcnta bcllica im-petebant,quibus ipfemetMuftafa praccrat. Ac primum quidcmnó admodum moenibus dimcndis opcram da* barbed in ipfam vrbem,amp; noftrovum machinas, à quib. magnopcrclçdebantur,telafua vibrarunt:quamobrcra concefferunt mox ,qui intus erant milites amp;nbsp;Graeci ad habitandum iuxta mœnia,quibus m locis ad fincm vfq; pertnanferunt.Bragadinus Andruzij turrim tcnebat.Ba ‘ioncus S.Nappæ,SdTiepoIus Capi Sandi turres inhabi ^ïbat,amp; rebus qiiævbiq; gerebatur cora allâtes animü ®J^inib.adijeiebat,amp; li qui rnerercntur,cos etia caHiga'-7^Cçrcrum vniuerfis nollrorum machinis böbardi-^‘Spræfedus crar Aloy dus Martincgus,vir finguhri vir ^“t^quialijs quinq;primarijs ducibus muncra particu '?din,milite aliaq; ad bcllica tormenta neceffaria curâ-®'idiftribuit.Ex ijs crût Fracifcus Bogoncus, qui turris amp;nbsp;*^ïioris aggeris Armamcntarij curägerebat. Petrus Co *^cs in codé armamëtario forniccs amp;nbsp;magna S.Câpi tur ’^'ntobferuabat.Eftor Martinengus propugnaculis S.cä P'Andruzijq; ^fpiciebat.HerculesMartinëgus S.Nappç P'''opugnaculomuroqivniuerfovfq; adLimifi portam P'^ouidebat. Sed coru quae adReuclinam munitionem P^dabant.Horatms Vcletrius curabat. Aku deniq; Li-'quot;'Ptopugnaculüqd* plus cæteris pet eb at ur Robert us ^^*uerius obfcruabat.Quib.igitur dieb. hoftiü tonnen Godbare cœperunt,mâdauitBragadinus,vtmilitifuffi ’■f.^viâns fuppeditaretur.ltaq; Grçcis,Italis,bôbarda-j “Hqi onanib.vinüjlcgumina obfoniaq; ad ipfa moenia fc ’:batur,riteq; diftnbuebatur, vt nö amplius ijs infume-^‘^pusefletquapropanein fingulos dics,binos alles ^netos,folucbâturqjillis ftipëdiafingulis triginta die usifingniari induftria loa.Antonij Quirini.qui vt in hi ccdtainaltjsomnib.magnipondcris negottis militib. ^’'inuim adijciebat.

Hifcc ita conftitutis.'noftri fuas bombardas in hoßium bombardas per deeem dies,ram artificiofè collincabâf, Ft quindccim oprimas machinas illoröglobis iniedis perfregerint.amp;triginta hominum millia perdidcrinr, nee amplius iam in fuis munitiombus tuti cflent,amp; pro inde magnopcre fibi timcrent. Sed cùm animaduerre-cent noftri’ bombardicum pulucrem paulatini defutu-rum,non amplius tam ftrcnuèiaculandum cenfuerunt; itaque ex finguUs machinis,quæ triginra numero eranf, tricenos iftus quolibet die emittebant, pixlcntcfqae adefle oportcbat ipfos duces, vt nihil fruftra fieret.

Quae dum itaagercturperueniteó ex Creta bircniiJ, quæ noftris auxiliorum fpern facicns,animum planèad ' iccit. Sed hoftes iam,magna contcntioneamp; vtrorunr que cçde,aggcfem quo mœnia exterius muniunturf/w liContrafearpam vocant)occupaucranr;iraquc terrain jnfoftam proi/cicbant; fed noftri è contra,qui in muni' tionibuseranf,eam terram vnàcum murorum rudcri-busintro ferebant, omnes noüu denique laboranfes» ^®^S5^'®^^^ fabrefadis ad muru onfierjs, folhm fci0‘ 'petArijs ita muniuiftent, vtabfquemagnovjtaipericU' jonemo Amphus Accedere poifet. QuAmuis enim ad' uerfus fclopetArioram tda loan. Monuoreus virCm-gulAri indaüriA,tAbulAS quafdAm arte conianélas exco-giCAffetjqux Ab opcrarqs ferebAntur: quibusab ictibas ƒ fclopetoram munirentar, pAramtAmcnilUsprxüiK ■ potaerunt, cumidem Mormorcusidaspercosdiaoc j cubuiffet: non ünenoärorum dolorc,qaodtjsplanmü 1 profaißet. Cùm igitur hottes foßam terra rcpieuH'- • fentfin ttngiilis locis quibus ex illorum aggeribus teb 1 vibrAbAntur,qüAttportam per cam muri pattern, qua: ƒ Contrafcarpadiciturfacluri: ad latera iadentes terrain ' farciculosque lignorum âclanarü faccos proijcienres, I CicquAÜmurishincinde fefemuniebAt, quoinimis à h- / ten /

Intcrea verb dum noftri ftrenuè fefc Famauguftx defcndebant,amp;Cretenfcsinclafle fua inflrucnda auxi-Hjsqueillis mox fubminiftrandis fatagcbantrpcrucnit è Corcyra in Cretam Antonius Canalis claffis Venetæ curator,cum duodccim triremibus,à Vcncrio miirus,vt illius regni claffem fecum in Corcyram abducerct. Sed cum nondum inftrudam efle,amp;Nicolai Donati nauê onerariam prœfertim, exoneratam fuiffe deprxhendc-iet: relido M. Quirino vt id follicitarct,in Caniam traie cit,cuius loei trircmesXueæ Michaelis Redoris diligen tia,omncs inftrudas effe depr^hendit.Sed Venctijs quo 1 nbsp;que cum fuis triremibus folucrant menfe Martio hi gu

Ali verb Bafla Turcicus cum quinquaginta quinque triremibus ad Euboeam pcruencrat,amp; Porrauum Bafla cum reliqua claffe illic deprçhenderat. Itaque coniun-^is viribus è Caftro Roflb^ortu in cainfula fito folue-tunt,amp;poftridiclduslunqperuencrunt ad Melon infu-i hm.Sequent! die, ne à Cretenfibus nofeeretur, cum humilioribus velis(quaeFrinchctta vocant)nauigauit, amp;nbsp;vcfpereaduentante nigrefeenteq; node denub maioti-bus veils verfus Meleccæ promontorium iter direxit, eademque node adhuc Amphimalem Ingrediens,multos vicinos Chriftianorum vicos domofque exufli t, ip-Ibsque homines captiuosabduxit,àquibus triginta triremes Venetoram in Creta, totidemqs in Cania paratas elTeintcllcxit: tertio die poft inde egreflus eft cum quadtaginta triremibus, ad infulam deuaftandam, verft

Sedin Cypro Turcæiatn foffam occnpanelant,neq; ànoftiis lçdebantnr,nifi forte aliquando defuper, quä' obrem cuniculis agendisad Reueiinum,S.Nappæ,Cani pi Sanâi, Andriizij êc Armamentarij propugnacula o-peram dabant. Nofiri cùm alircr hoftes lædcrc non pof fent, ignés arte fados in ülomm munitioncsiadabar, qui in fakes lignorum.amp;lanarnm faceos incidentes,ip iis plurimum detrirnentiinferebannBragadinusquoq; \ talacriorcs cflenr,fingnlis qui faccum lanæ h oft! b us eripuiiïcntjprænifj locoaureum nnmmnm propofuc-rat.Cunicnlosverb etiamboftium cuniculis aducrlos foderunt;eiqiic rei Muggids eques fingulaw virtute pw crat,virinduftnns,quiquc fuis labonbusminimè parce-bat: fed non incidemne in fe mutuô aduerfi noftroriiM hoftiumquccuniculbprçtcrquam ad S Nappæ,AndrU' zq ôrCanipi Sandi propugnacula:qU3inuis fxpe noftri nodudieqj prodirent, vt hoftilium cuniculonun du-dus cognofccrcnt,amp; lancos faceos incenderent. Maxi-maquefuit ca in rcBahonei virtus ,quihifcc præfedus fingolariinduftria hoftes femper vexanit.-idem finguKs agminibus corum qui tormenta bellica oblèruabant, certum Albancnfium ( quos Stratiotas dicuntjnuine rum adiunxcrar, qui prç exteris inea rc fingularcmvif tutem dedararunt.

Sed hoftes ad vicefimum primnmlunq, cunicuload Armamentarij propugnaculum acfo,ciu GeambdannS Turcarum Bey præcrat,igncm inicccrunt,qui magna impetn ingentiq; ruinamurum ilium eraftiffimura fre/ git,magnamque ilhus partemproftrauit: quamobrem Turcx iubitômagno agmine accurrcntcs,cum fignis, vfque adfumma*s ruinas penetrarunt. Cxterum occar- i rit illicum fuis Petrus cornes,qui cum alias huic muni- i tionipra:cftct,abhacruina vehementer cum imseon-eufluj

CONTRA VENETOS. 67 cuflusfuitxuiprimus fuccurritEftorMartinengns cum *5'7* ^' fiiis,hoftcsqut rcpulcrunt: quamuis cnim bene quin-quiesfefiisnoui imlites fubmitterentur,ramen id quod volebanthoftcs, cinecre nequiuerunt. Intcrerat Baiio-neusipfe certamini.üi enuè dimicans, Bragadiaus ve-tbcum Quirinoarmatusàtcrgo.fcflismiUtibus noues fubmitrebat.amp;Zindreas Dragadinus arcis prxfcélus,qui totahaeobfidione bombardis tadnoraincredibiUa de dit,inde tormenta cnnitens.hoftcs plucimum Ixdebac. Durauit oppugnatio quinque boras continuas, interic-tuntque exTurdspIuvimióc ex roftris itidem.infortU’ nioquodam,quod ignes attifictalcs male adminilirati, quandoq; in ipfofmctcadercnt,amp;tctü numero aut cöfe Ûioœnino,aut fuêrcgrauitcrvulnerari.lnrerquos fue-rant,loiFrancifcus Gorus comes,acq-, Bemardinus Vgu biusduxmilitaris amp;nbsp;Hercules Malarcfta,Petrus Comes, alijq; duces militares atq; fignifcri grauitcr vulncrati.

Sequentinoéteadneitex Crctaiiluccelcris nauicula quam Fregatam voc3nr,quæ auxiliocumfpcm faciebat amp;nbsp;proinde omnium animos crexit.Quamóbrem Marei Cribcllatoris.amp; Maggi] equiris induftcia,à partibus mu rorumfraftornm amp;inquibus cunieulos agi (entiebant, parumper reccdentcs,eas doit)s,capfis,raccis4ue omnibus madida terra refertis obftnixernnrnn quos vfus ab-fumptis iam crafTionbus tclis Craci quiequid habebat lincamentorum,tapetiorum panormnque promptifli-mè adferebant : cratque h«c vnica ratio propugnacula quæ perpetuis bombardariun fultmnibus fubinde cor-ruebant,prompte reficiendi: noöu enim quod de die deftruftum crat,reparabant,nccvnquam dermiebat, mfifub meridiem quandequeeb furamum calorcm: per estera cogebatur miles admeenia perpetub in acie ftare,quod hoftes iliis nullam requiem concédèrent.

Rcuclinum fub faxoignem itidemfubieccrunt,quiful-minis inftar omnia diïij tiens,commodiffimurn illis adi turn patefecit. Accurrerunt igitur magno impetu, Mu-ftafaipfo ducente impellcntcquc,quos Hercules Marti ncngus comes cum fuis fortiflîmè excipiens, amp;nbsp;aperto marte pugnans,quód munitioncs omnes ab ignefra-ûæ fuiflentrepulit. Amifit autem ex ducibus atqiic pri marqs Magtium cenforem ( Sergentem maiorem vo* cant) Coelium deFocis amp;Erafmum Firmannumxxmi-litibus gregarifs circiter triginta: fed vulnerati prsterea fucrunt, Soldatellus dux, Antonius Afcolanus amp;Ioan. Iftrianus fignifcr,vnàcum alqs qui muneribus præcrât. Oppugnarunt codera tempore etiam Armamentariö, fedindc multomaiori fuorumquàm noftrorum detri-mento rcccflerunt:quamuis exnoftris quoquclacobus Fabrianus dux interierit,amp; Eftor Martinengus comes in tibia fclopeti iótii fucritvulneratus. Durauit oppu* gnatiofexhoras continuas adftante Limifi Epifcopo» cucruce feruatoris noftri fymbolü oftëtante, amp;nbsp;milita animos confirm ante. Muliercs etiam quædam fortes accurrerunt,quæ partira faxis amp;nbsp;arrais,partira aquamilitem adiuuarunt.

-da fie Turcica interim ad Amphimalem commora-te,ad decimum nonumlunffjtranfierunt non fine diui-na ope iuxtaillamquaternçVenetorumnaues oncrariç quæ Cretenfibus militem arque eommeatum aduche-bant: cum enim nonlongius abhoftium nauibustran-feundo,quàm tribus paffuum millibusabcffcntjabiista mcnconfpicinequiucrunt,proptcr nebulam, qua:lilas eomanetegebat: fieque in Cretam incolumes peril cnerunt.Eodem tempore aduenit etiam in Caniam alianauis cum militibus,adillius vrbis euftodiam miffs . Cæterum Alipoftero die quam hæc accidiffent» Oluzalium eü quadraginta triremibus verfus Rithym-nam

CONTRA VENÈTOS 69 nam fnunc Rctimum vocatum)dimifit,amp; ipfe expofito ' in infulam milite,conabatur earn excurfionibus deua-ftarc.Verum præfedifingulas munitiones praefidijs ia optime muniuerant,amp; prçfertim Canienfes: qui proru-penteSjtam fortiter hoftes adorti funt,vt magno fuo da no rccedere in naucs cogerentur. Oluzalius quadragin ta triremibus ad Rithymnam appulfus plus proficiebat: enmenim cum locum defertum propè inueniffet ,illu pianèdeftruxit. Deinde vbiad Aliredtjffct,folucre ab Aniphimalifnunc Sudanominatur) cum vniuerfa daf-^C)amp;iuxtaCaniamtranfcuntcs,fatisab oppidanis Içde-nantur,inter exterosvero Cauralius pyrata, emiflb ex ^tbetelo,calcanéumamifit. Perrexerunt tarnen, amp;nbsp;ad ƒ nrturum infulam pcrucncrunt,vbi fpoliatis multis vil nS)Casdeinde incenderunt.Duobus diebus póft,exad-^^tfatempeftate,illis duodecim triremes inlittus inci-nctunt,cx quibus ternx naufragium paflx funt. Sedato y^nto,emigre ex fingulis tormentis lingula fulmina, amp;nbsp;jn antennis ignés fuccéderunt, vt qui incontinenti ef-[^nt,ad naucs congregarentur. Sedcvimvnam nodem ngt;nofqnedies,indefoluturi,fuos expcdafrent,nec quif-9uamcompareret,fupputarunt cxfabis (vt Turcisin tnorepofitum eft,)quot nam è fuis abelfentxumq; tria *nilliaamp; feptingentos defiderarent,nequaquam ampli-^5 hancinfulam fibi vexandam xftimarunt,quod id ni-Jï^io ipforum periculo fieret. Soluerunt igitur illinc ver jns Cerigum contcndcntes,amp; vbi ad S.Nicolaum appu-nflent,cxpofitoquein terram milite multaloca diruif-n^ntjad Nauarniumfefercccpcrunt.Crctx gübernato-tesinterimFamauguftanisauxilia mittenda,omnibus ntodis ccnfcbant,idque có magis faciendum pu tabant, I Quod abfque fiio damno fieri poflet,dumVenetijs quin queiUæ onerarix naues adueniffent. Cuius rei perficien , ^«occafionem arripiendamfibi cxiftimabant, quàm-

primum hoftis adoccafum magis reccJcrcr.' dccrfuc» rantqueiam oncrarrasnaiicscumcomincafuad nani-mum tnginta triremibiis comitatas dimittcrc. M. Qiii-rinus huic negotie ddeftus crat,iamq; fuppefias haicc in Cyprum deducendi prouinciam fufeeperat: cumque non inftrudas haberet triremes, vrioporrebat,Canali claflis curatori in Caniam (ignihcauiL/ t quantum trite ttiiumnumcrnmindruóliim iiabcret,qiio iincpcnculo esre re podegad hoe negotium fibi mitrcretdlle cinn ia cilè infeHigerct,quantum intcrciTctFainaiiguftanis au-xilia mitti,datina cum nauibusipfenact in Cretam pcr-uenit. Sednondumtarnen hicerantinitmela: oneraric naucstquaraobrem difceffit Quirinus poftridie Calëd? Iuh7,vtduminftruerenfuripfè,quo loco hoftes eflent, cognofceret.Interca tandemPius V. SummusPont.di uina fauente dementia,Sandiflimum illudfccduscuni rege Carholico arque Venctis procuraucraf.quo tenen tur confoederati non a Turcis modó feie in perpetuum confundis viribus defendere,verum etiam adiUum vW queoppugnandumparatic/ïe.Conditioncsfeeàetisfae runtintcrcxtcras,vtPontiJ:cxiprc duodccim rrirenics armatas cum tribus pedrtum mUlihus Se daceatisquia quaginta equitibus fhppcdit^irct. Rex Hiipamxveioo-mnnim belli famptnù terms, amp;nbsp;Veneti binasÆxtas co ferrent. Piura iiint in co fœdereexpre ffA,qux hoc loco comemorare opus non eil. Ca: te rum eonlœderatifub-fcripfêre tandëarticulis fœderis vicctiinoMatj, Sequin-to die póR, Roman cos in Cardinalium confeCu pu-bUcarunt: Venetps deniquead V. Idas h}lq,qi}i Marix Virgini facer cd, fingulari pompa eofdem in publicum ediderunt. Neque verocenabat, etiamninn carter moto feedere, Summus Pontifex, hortari peramicè có foedcratos, vt vires faas aioxconiengcrent, quikusFa-1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;maugu- 1

CONTRA VENETOS 71 maueuftanis auxiUa ferre, amp;nbsp;hoftem etiam lardcre pol-fent. Solueruntigitur Venetijs luniomcnfe cumfuis triremibus hiduccs:

Venerius autê Venctæ claffis Imperator,cum de ho ftiumrebuscertior fieri cuperet, Calcndislulqverfus Zacyntdm infulam, mifit loanncm Loredanum cum Coilanc Drafio Chcrfcnfi, qui ad quintum ciufdem menfis diein ad Cephaleniam appeUentes, cognouc^ runt,, lioftes è Nauarnio in Zacynthum infulam conten dille^tillam'deuaftarent. Quamrem cum Vencrio fi-gnificaHent ,placuitilli, v't adhuc certior effet, cum codem Cherfenfe Francifcum Tronum denuócxplo-randi caufa dimittere • Scd vbi adpromontorium Du-catum perueniffent, incidêre in duodenas hoftium triremes, quæ Cephaleniam infcftaucrant, amp;nbsp;inde re dibaht, amp;nbsp;Tronus quidem in altum mare egreffus, captus fuit, fed Cherfenfis iter verfus Corcyram tenens, cuafit. Baflis Turcicis admodum grata fuit Troni captiuitas: amp;quiaab eo intellcxerunt, maio-rem Venetorum claffis partem in Corcyra effe , eb ad infulani infeftandam traijccre decreuerunt. Scd Venerius interim intellexcrat, Troni triremem ca* ptam fuiffe ; quamobrem nimiam hoftium propin-quitatem formidans, Meftenam ad reliquos confoc-deratos fibi concedendum putanit. Scd prins tarnen per loannem Baptiftam Benedidum Cyprium,Marco Quirino arque Canali fignificanir, vt quampti-primum, cum tanto triremium numero , quantum poffent inftrudum habere, ipfi quoque codem con-tendcrent, amp;nbsp;cum fœderatorum daffe fefe eóniun-gerent.

7X DE BELEG TVRCICO laraquc appulcrant in Corcyram fex magnx triremes, quas Galeazias vocant:itaqueVenerius cum illis,atquc quinquagintaalijs triremibus communibus tribusque oncrarqs nauibus (quarum vnacômcativaUç verb dus munitionibus oniiftæ erant) foluitindead odaunmiu* Iq. Vbi autem ad Merleras perucniflet,vniiis onerarix nauis commeatum in triremes diftribuit, amp;nbsp;ipfam na-uim in Corcyram remifit.

In Cypro intclligebant hoftes quantum ex binis op-pugnationibus detrimenti accepiffent ; itaque mutato confilio,omnes vrbis munitiones bombardicis machi-nis denuo petere conftitucrunt:ac proinde fummoperc feftinantes,feptcnos alios aggeres,arci rcliquifqucvrbis munitionibus viciniores conftruxerunt. Hifee irapofuc runt machinas bcllicas ex aiqs aggeribus ablatas,auxc-runtque numcrum,vt iam oduaginta effenfae tantofu tore fulmina emitterc cœperunt, vt odaua die lulij eu fequcnti node, quinque millia iduum vibrarint. Qui-bus vtiq; munitiones mox,aparte anteriorinoftrospro tegentes,plane contriuerunt.Ncque.n.eas repararc po-terät quod continua fclopetariorum amp;nbsp;bombardaruni grandinc homines ftatim interficerenrur,amp; iamnumc rus corum vehementer imminutus eflet. InRcuelP no autem,dumpaulatimccdere cogebantur,amp; parted ante fefe muniendocrafliorem reddebant, locus admo dum anguftus fadus erat : vt eum cum tabulis tandem atque afleribus dilatare oportuerit: tandem fubter ip-fum quoque cuniculumcgerunt,Maggij equitis confi-lio,vt fi hoftes id occuparent,non fine magno detrimen to id facerent. Sed hoftes ad nonum lulij,tertio Reue-lini huius,amp; S. Nappac propugnaculum, Andruzq amp;nbsp;At-mamentarq oppugnationem adortifunt.Etpoftquam fex integris horis pugnafle t, in alijs quinq; locis ijs cede re neceftum fuit: fed Reuelinum non fine maxima fuß' rum

CONTKÄ VENETOS ,7ï rum amp;noftrorüquoq;permagna clade obtinueront. Nampoftquamhoftes id magno impetu inuaGifentv amp;nbsp;noftri ob anguftiam loci haftis ad fui defenfionem commodevti non poflcn^Balionei confilioac pra’ce-* ptocedebannquoddum ab ijs minus cautc fieret, mul-tiqucTurcisetiamnumcommixti cflcnr,iniecêrc rclp quiignem in noftrum cuniculum: qui horrendofpefta culo,vnoimpctu,plufquam mille hoftes oppreflit, 5c è t'oftns quoque centum numero/inter quos fuit Rober-tusMaluetiusduxinterfedusA Marchettus Firmanus grauiirimevulneratus. lu Armamentarij autem pu-gn J interij t Dauid Noccus caftrorü magifter, amp;nbsp;Neftor ^amnengustelobombardico'idus fuit. Durauithic Quoque oppugnatio quinque horas,in caque Famaugu ftanifingulare virtutis fpccimea dedararunt, accurren tibus fcilicct,amp; ftrenuèlaborantibus.tam vitis quam foe ^inisatquepucris. C«terum fuccenfiis fubRcuelino ’Suisjpfum planedifiecerat,vtnemo id occupare tenta ^ent.nee enim quifqua hic tutus effe potuiffer, quód fo ^ülatusfmiftru eredum permanfiflet, fubter quodno-ftfialiurapofteacuniculumegerunt. SedLimifi porta ^■^cgionCjpaulo in humilioriloco fita crar,perque earn ^cllrucliRcucliniruinacimportabantur: patebat enim ‘cmpcr.vtqneid fine periculo fieri pollet,portam graue ^ervciseufpijibys præmunitamita fufpcndcrant,vtdiC' fcûo vnico firne cadercr,amp; aditu hoftes prohiberet. Ho ftesveropoftquam diem quicui(rent,fupra hanc porta ^^f^faggeribusmuniuerunt,necqucmqua è noftris arn-plius egredifinebant ;fæpc enim nofttiantea per hanc crumpentesapfosinuaCerant.

f^irinus autem tertio lduslult) reuerfus in Cretam, *'gnificauit,hoftesverfüs occafumTeccffiflc,amp;poftero ^ic Barzottum Barbarum, quo præfidia Famauguftanis ’iecretavehebantutjob aduerfam tempeftatem inlittus ^famil^''. ”*

incidens.naufragium paffum eft:eaquc rcs,proptcrn^O‘ ramqua:inrerponebatur,adnauem exonerandam alias qucipfopræfidio onciadas,magnopcreimpediuir,quö minus Famauguftana arxpræddijs munirctur. Quin-nus igitur, cognito quod naucs onerariæ cum pradidijs inftruûæ non effentjVerfus Rhodum dcnuo cxplorandi caufacontendit.

In Cypro autem pridiè Idus lulij, aggreffi fuut holles Limifi portam,fimulque etiamreliqualoca,quæ prius oppngnauerantdnuaferunr. lamque figna ante portam crcxeranr, cü Balioncus amp;nbsp;Aloyfius Martincngus,huins portæ defëfores,milites exhortati magno animo prodie runt,maioremque hoftium partem qui illic aderant am ceciderunt,autinfugam conuertcrnnt:fimulque nobi lius fignum,cxipfius figniferimanibus,Balionei vi^' teeuullum,fecum in vrbem reportarunt. AdReuelina autemiterum ignem nouocuniculo,quem fupraàno ftris fadumfuifl'ediximus,fubieccrunt, coque opptel' ferunt hoftes quadringentos. Poftcro die holles fiibiC’ cerunt ignem in cuniculum,fub Armamentarij interio-ribusmurisfabrefaótumreumque non id quodcupi^* bant efFeciiret:oppugnationemvticonftitucrant,nequa quamfuntaggrclTi. Pergebant tarnen,amp; aggeres fuos, quosin folTis tranfuerlim conftruxefant,aJtiores effieie .bant, vt in oppugnatione magis fecuriforemanquoS vfus terram ex vallo intra moenia fi to auftcrebant,feqac iam ita muniuerant,vt illic cum tentorqs agere polTcnt nee à noftris confpicerentur. Quibus ita conHitutis/e-ptem tormenta bellica,murisipfisintcrno vallo preniu nitisimpofuerunt,amp;iramuniuerunt, vt ncqueipla 1 noftris conlpicipoflent:codcmque modo etiam bina ad valium S. Nappæ.vnum ad Andruzium,amp; ad locum vbi Armamentarij interior pars verbcrabatiir,bina col-locaruntdamque cum tabulis, crudis pcllibus intcdiS

Fub noftras munitioncs ad fodiendum veniebant. No* ftriè contra illosignibus artificiolè proieftis amp;nonnü-lt;iuani eruptionibus quoque impedire fatagebant »fed non fine pcriculo tarnen amp;detritnento. Munitiones quoque,quibus à parte anterior! protegebantur, madi-disBupalorumpeUibus terra madida filisque rcfcrtis,la uaquexylinamadida cólligata reficiebant: amp;nbsp;mulierCS Ïamauguftanæ omnesin Turmas diftributç, fingulis 'iiebusfub certo duce certoque loco laborabant : lapides (cilicet amp;nbsp;aquam comportâtes,qux adnerfus igncs ^^hoftibusproiedos feruabantur. CætcrtimTnrcç.cîi Linaifinæportæcxpugnatio non fucce(füTet,noua qua-^amamp;plane inauditam rationem, idquod volebant V«ficiendi,cxcogitarunt,Collcgerunt enim magnum aceruu cuiufdamligni,quodTxdamvocant,quodquc iidllnnèaduritur.fimulquefoetidiffimumodotem exj citatxoqueante portam proiedo atqueaccenfo,tantü i iguemexcitarunt,adieö:is ains fafciculis atquetrabibus vtanoftrisnuUo modo extingui potuerif.quamuis èfu Periori loco,magna dolia aquæ m ipfummet ignem in-qeerent .Durauit bic ignis quatuor integtos dies,quam obrem neceffum fuit noftris,ob calorem immenfum at qucfoetotcm,tecedercintcrius,portamqueclaudere-.óc •

; bodes interim ad portam propius accedentes cunicu-\ ^Oi agebanf. quo tempore f mirabilc dictu) Reuclini

' tamilli èPortx regione ftatim impofuerunf. fed fuit ta ntenpofteabnoftris eoruminftitutumterra,lapidibus

\ abaque materia portam replentibus prohibitum, lam ' 'giturinvrbe,omniaad extremum reda^bafuerant-.dee 1 ïaut omniaad defenbonem neceffatia ,prxtct folam \ fVcm,ducumvittutem,Sc militum audaciam. Per exte-\ ïa,vinumabfumpfctant,itemque carnes tam faie condi 1 Us quam récentes, neque cafeos inuemebant. mb im-\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ka'

76. DE BMEEO TV RC ICO ipodtratoprccio: iamqueequos, afmosfclcsquc co-mederanr, amp;cxfolo panefabisque viuebant ,in potu aectovtebantufaquæ permixto, quæ tarnen non diu etiarn diirarunt. Sentiebantquenoftri ternos eunicu-los ab hoftibus fubter Portç munitioncs agi amp;nbsp;omnes denique magisqnàm vnquainfeciflcntdaborarc. lam-que eoloGO,vndc Atmamentarij interiora verberabat, aggerëniontis inftarconftruxeranr,vt alritudine mœ-nia lüpcraret,è regioncautem propugnaculi eiufdcni Armanientariijalian-imunitionen'ifabrefecerantjturri iequaleni,amp; crafljflïniis nauiuni funibus prxmunicriit. In vrbe è contra,ex Italis quidem adhuc fupeçctât quin-gcntiincolnmcszatque ndem oblongas vigiliasicont*' nuasquefub ardentiflimo fole pugnas,plane dcfeflï:ex Græcis veróoptimi ac ftrenuiffimi quique interierant' Quamobrem primarq quique totius vrbis,ad viecfimö lulij ex comuni eófenfu,Bragadino libcllum fuppliccm obtulerunt,coque rogabant, vt qu oniam rcs có redadf effent,nee quiequam return ad defenfionem neceflaria rum haberent,nulla foret auxiliorum fpes,ipfiqueadil-lum vfquediem opes vitamquepro lUuftriflima Vene-torum repub. pofuiffent: vellet ipfc deineeps eorumr3‘ tionem habcre,fefe cum honeftis quibufdam conditio* nibus dedere,quibus faltem coniugum ac liberorunip*^ dicitiæ vitæque parccrctur,quæ alioquin omnia ci pts dæfutura effent.Bfagadinus verb illos confolatus,rc' (pondit,non timêdum cffe,auxiliaiamiani adfntura:^ timorcra denique,quem animo concepcrant, quanta' potuitillis excntereconatus,ftatim in Crctani eclerew nnuiculam dimifitiqux illis fignificaret, quo locoeorü rcs iam effent.

Philippus Hifpaniaerexintereafuam claffcm iniha-xcratjhibfratrc loanne Auftriacoduce.-quem proindc t,otius expeditionis fummum Impcratoremdciignaiit'

CONTRA VENETOS 77 ïst: lamquc ci mandaucrat,vt impofito in naues Hifpa ^^0 milite, Rodolfum atque Erneftum Auftriacos Maxi-^iliani CæfarlTKlios in trirenaes reciperet,qui à parende m Gcrmaniam vocabantur.lllc igitur alTumptis cum binis principibus è Cathalonia Genuani poftri-®iclulij appulit cü quadraginta feprem triremibus. Ob-®iamautem progrefli fnerantillis Sauonam vfque bini ^S3ti,qui omnes tres,co honorc,qui tales principes de-•^ct excep crunt. lamque ante binos dies Venierus Mefta ^3mquoquc cum Venetorft dafle pcruencratj habucr ’^^ttcobuium.M. Antonium ColumnamRontificiarn J^opiarum duüorem,cnm.duodecimpontificis amp;nbsp;Mc^ ^tcnfium equitum quatuor triremibus.M. Qiiirinus au ^cm poftndie Iduum lulij itidem in Creta redierat, nee ^uicquanicerticognoueratde hoftibus. Et quamuis ibiVenertj mandata acciperet, quoiubebatur ad cum mCorcyram venire, tarnen magisnecelfarium eile vb lt;lcbatiir,auxiliaEamauguftanisfubminiftrare:quod eer tofciret eos alioquin cxpHgnatosixi,cum ècontr.ina-quot;alispugnadubiumexitum effet habitura. Nihilomi-nustarnen cum multa in vtramque partem perpende-r«,ab alijs perfuafus Vencrio obtemperace decreuit» igitur ptidi,e Calend. Auguftifbluit cum vigintitriremit bus,quç inftrudae fuerant ad onerarias naues, cum cö^ ^eatu Famauguftam tutó deducendas , rcliquas naz uesinftriuftas iri expedabat.

Turcica claffis interim deuaftata Zacyntho infulaamp; Gcpbalonia,Butintrum fc contulerat,quod in continS-tièCorcyraa regione pofitumcft:fperaJbatquc fe claffe Venetorumillicinucnturam,Hïnc deinde Soppotum miferat quadraginta triremes,vtillic peditesexciperent quibushicompenfarcntur,quos in Creta amiferant. Gum eo ipfæ Kalendis lulij perueniffent confpexerunt è quot;nbsp;longinquobinas Venctorumnauesgt;qux du« erant tri-K 5

remcs,quas MichaelBarbarigus, amp;nbsp;Petrus Bcftolazius ladercnfis ducebant:quamobrem cas infequi aliquot Turci coeperunt. Scd illi animaduertêre ftatim ho-ftes efle,itaque verfus Corcyram fuga fibi confuluerfit: cumqueiamfeeuafilTeputarent,fortein OIuzaIiö,qui inCafappoportudenas triremes habcbat,denuó inci-derunt: putarunt primum has denas Oluzalij triremes noftræ claffis partem efle,quamobrem ilJis audader ob uiam contendebant: cum veró iJlas agnouiflent holles cfle,tampropèaccefleranr,vt non amplius cuadcm di ipes fuperefler, Cum igiturlam ab hoftibus circunda tosie viderent,illis fefc abique defenfione dedidcrunt* Oluzalius eos Butintrum ad AIiadduxif,qui magna ci voluptateillosaccepit: deindccum reliqua cJaffe etiarn Soppotum concern r. Atque hic vicefimo fecundo lul^ qui Sandæ Magdalens feftus crat,Lezeàm Sc Moeens gam Venetorum naues onerarias,quæodaiioeiusmen fis VenetqsfoIuerant,ccpir.Hæpriusfefcabododccinî hofiium triremibus,cum magna eorum cæde,défende* rant; fed rehqui holies cum Soppoti id inteJiigerent amp;nbsp;bombardica tonitruaaudirenr,accurrcrunr'magno na uiumnumcro,easqucccpcrunt. Cæterumè Soppoto Oluzalius cum ododecim triremibus ad Dahnafiani deuafiandamprofedus efl. Ali vTroexpofitisin terrain mille quingentis, omnib. ferefclopetari/s, expediribus amp;Ianizeris,eum locum occupauir. Scloperar^' cnimno Bros,quo minus ad mœnia accedcre, amp;nbsp;fefedefenderc pofrenf,globulisprohibebanf, demdemuros confeen-debant. ftaquenoflri,cum viäos fefecerncrenttmani' tioncsraccenderunt,Cimulquc quingentos Turcasitt-cendio nccarunf.Ccd auûo magnopcre hodium numéro,omnes capti,aut interfeäi tuccuntdpfequoqueardi prxfeäus Manolias Murmudas di reliqinscaptus fait. Hifcerebus ad Soppotum ita confc3:is,AhDyrrh.ichiS j coneeßt /

conceffit,quo loco redijt ad ipfum Oluzalius, amp;nbsp;de Epi-daurqs magnopere conqueftus eft, quodiUiFrancifei Tronitriremem,quæfuga ineorum portum cuaferatgt; tradere noluiffent. Hine deinde iterum difeedens intra finum conceffit,amp;DuIcinium adortus,id vi expugna uit.Oppidani enim, ab qs qui terra ipfos prius oppu-gnarunt,fe ftrenuè defenderant,nee facile vifti fuiflent: ledcumànaualibus copqs,ntari quoque fe obfeffos ef-lecemerent, diffidentes fuis viribus,exiftimarunt mcli-'iSeffevthoneftisconditionibus fefe dederent , quàm ’T'anifefto periculo exponerent. Dedidere fe igitur qs tonditionibus,vt ipfis fualibertas,amp;nailitibus vita con fsruarctur. Sed biniTurcici Baflamp;,quiniariterraqueil-los oppugnauerant dum inter fefe contenderent, cui vr bisillius expugnatio attribui deberet, plerofqueeorum poftca abduxere captiuos : nequc enim pluribus libera difeeffum conceirerunt,quàni SarçMartinengo Dalma dæpræfedo cura fuis, amp;Hieronynio Veniero Dulcinq Prætori.‘.

Ali confeâis his rebus ad Antiuariû peruenit, idquc facile occupauit, quod Alexander Donatus iUius Præ-tor abiedo plané animo fefe dedidiffet : quauis fortuna illis aduerfæodo triremes,ibi per naufragiü amiferint. Cætcrû munito Antiuario, adBuduam peruenerût,cul AuguftinusPafqualigus præerat,amp; quia hæc eain parte qua mare alluit,minime munira effet, qfdem fe eöditio nib.dedidit,quibus Dulcinienfes fe prius dediderant. Hinc deinde ad Caftrum nouum circa Idus lulias cura elaffe appulit, eoderaque peruenit etiam Oluzalius amp;nbsp;Caracozacum fcxagintatriremibus,ad ilium finum de-uaftandum. Deinde Liefinamperuenientes illius fubur biaexufferunùCurzolæ autem nihil aliud detrimenti,’ attulerunt,quàm quod Vlatium illius vicum exuflerüt: mulieres cnimiUam ftrenuè defenderunt,quant tarnen prius

Cæterumnaues oncraria: cum auxilqsin Creta,Fa» mauguftanis décréta:, nondum inftrudæ erant, neque ante menfern Auguftum expediri poterant: cumob c2 cauram,quödßarzotum Barbarum naufragiumfuilTct perpcflum,tum etiam propter aduerfam tempeftatem. Sed propter omnia hæc impedimenta, Deo Opt, Max. gratias men to tarnen agerc debemus,quia ad Chnftia-norum vtilitatem omnia ceiTere. Sinamque hæ naucs oncrariæ,cuni vigintiquinqueaut triginta triremibus, vtinternoftrosconucnerat,Famauguilam cum prxfi-dqs ciedudæ fuiflent; præJium natiaie à noftris acquit quam fui liet commilîiim.Cæterum Venett/sfeJuerunt eodem hocmenfecum/uis triremibusIoannesMaJipe; trus,amp;DaniciPafqualigus.

Famaugufta: veró,abfoJuerant iam hoftes inceptos ciTnicuJos,üfque tertio Calend. Augurti ignem Cubiece-runt. Noftri aute m terea temporis, reficiendis munitio nibus.qu.æàbombardicis machinisfuerant defruda'. operam dedcraut, quamuis nuUa aha materiafuppete-ret ad cam rem,quàm facci expannohneo fabtiliquc quem carifeam vocant,facli,quam re Tiepolus curable Scdfernicuniculi adPortæalram munirioncm,qiiani Cauaierium vocant, magnam ruinam edidcrant, emsgi maiorempartem dirueranttfimulqacintcrcmcrantH' Husprxfeètiim Rondachiam. Canicalasitcm ad Armi mentarium faüas, totumidquod /upererar propugi^^ culo ira deüraxerat, vt folx binx alx adhuc creüxüa-rentyfmjulqac etiam magnum noRrorii agmen opprd fetat. itaquchofles eafdem hafceaias occupareconsti, alia quvqucioca verberatainuaferunt:dLuauitquc op- j pugnatio à viceûma hora vfque adnoctem : non fine ' malta coram Rrage, Eaquem rc,vt amp;nbsp;alias faccreiolc- 1 bat,Iacobus Strambalius, Cmgalarc vircutis fpedmen / edidit 1

edidit. Sed die poftera albefcénte iam cœlo iterum om nibuslocis.quibus antetentauerant, oppugnationem aggreffoSjpoft fextam hóram,noftri abfque magno dc-tnmento repulecunt,quód co die nequaquàift'fàm ft re nuè,atque antefolebantjpugnaffent. Qui tarnen cum tutemibus ex altera vrbis parte eranr,noftris,boinbatdi cisfulminibus in vrbem ia£latis,f?,tis molcfti fucre. ïantigiturdcpuUis denuóab expugnationehoftibus,ad hue peins fc noftrorumres quàm prins habebant,neq; cuim inter caetera, tota vrbeplus quàm feptembom-hardicipulueris perexiguadolia crant. Quamobrem dectcuêregubernatores tandem,feboneftis conditio-^ibusdederCjCuiusreicaufaadCalend. Augufti induci-^spepigerunt. Sequent! die fub auroram conuenit in* t«eosvtvtrinque bini obfidcs darentur,donec rcliquç conditionestraftarentur. Prodieruntigitur ex noftris iuboftinmcaftraBragadiniiulTu, Hercules Martinen amp;uscomes,amp; Matheus Colfius Famauguftanus:ex hofti bus in vrbem contra vencrunt Muda far Vicarius, amp;nbsp;hnizerorum Agæ item vicarius. Hifce BaUoncus cum ducentis fdopetarqs obuiam profedus eft vfque ad pot tam,amp;noftros vice verfa Muftafxfiliuscum magna c- • Wumamp;fclopetariorum pompa honorifice excepit. 'quot;^ Vbivtrinquedatiobfides fuiffent, traäauit Balioneus ƒ■«quot;‘*J“ƒ*^ turn ilUs deditionis couditioncs: pet chant que noftri co, fttuatifibivitam,arma,fortunas,concedique quinque!

luachinas bellicas,ternos pulcherrimos equos,amp;in Crei tâvlqttutum iter à trircmibus defenfum,ipfis dcniqucl Grids domi fax remanerc,luis opibus frui amp;nbsp;Chriftia-l nitnreligionemcolereliceret.Muftafa omnibus aften',

1 fitgt;amp; propria manU fubferipfit .Itaque coeperunt fta-tim militem nauibus imponere,iamqi id maiori ex par*

Neftorem Martinengu ad Muftafam liceras dat,figniff catquc,fub vefperam fccum dauibus ad cum venturu» amp;nbsp;in arce Tiepolum relióburum.darer igitur operam ne quifquam interim moleftia afficeretur: prefertim quod vfquead camdiemChriftiani cumTurcis abfque vlla fufpicionc conucrütifiiiflent,amp;erga femutuo huma-1 niratem declaraftent. Muftafa viua voccrefpondit,Br3 gadinonuntiaret,vt veniret quandocunque placcret, feenimlibenti animo ill urn vifurum amp;cogniturum,ob ' fingularem virtutcm,quam ipfe cum altjs ducibus atq; militibusdcclarafletzquamvbique locorum celebrate vellet: daturum præterea operam fe,ncquifquam in ' vrbe interea Içderetur.Quibus ex Martinengo cognitis |Bragadinus,fub vefperamgt;vicefima prima hora ad iUn ;acceflit. Comitabanturautem illum Balioncus, Aloy ? fius Martinengus,Iöanncs Antonius Quirinus,Andreas : BragadinusequesabHaftis,CarolusRagonafius,Fran^ ; eifeus Straccus, HeftorBrixianus,Hieronymus Sacileus altjque permulrivirinobiles, amp;exgregarns militibus ' quinquaginta:acnobiliorcs quidcm,gladfjs,milites vc ; ló reliqui fclopetis inftrudi erant, ficque ad Muftafs tentorium peruenerunt. Muftafa illos primum perhu-smaniter exeepitan ff t federe, fed ex vno coHoquio de-jindeadaliapaulatim digrediensexvana quadam occa* fioneBragadino objjcit,quód durantibus inducijsca-. ptiuos quofdam (quod minimé veruerar) necaricurai j’ fet,itaquc in pedes profiliens, amp;nbsp;cxeandekens ira,mada ! uit vt omnes vincirentur. Ij igitur inermes omncs,quia jadeius tentorium cumarmis nemini accederc liccrefi vinftiA antetentorium produüffpedantc Muftafa, in • fruftadiffeélifnerunt. Bragadino autcm,poftquamter caput.prarbere ipfuin iulfiftctjac ft id foret amputandö amp;illcfortitcr porrexiiret,aurcs abfcidit, deinde in terra

ïis«oftn cóntumcliam blafphemias euomcns,roganC ( 9iievbinam effet tunc fuusChriftus,qui ei fuppctias fet I ïc6 Quibus omnibus Bragadinus nihil vnquam refpó lt;•«-Hercules Martinengus obfes,itidem vindas fuit,fed Ïunuchi Muftafæ opera tarnen laruit, donee ipfi Baffx , ita deferbuiffct,poftea pro captiuo fuit detentus. Graeci tres,qui fut codera tentorio étant,diraiffi fuetuntxæ ten milites,amp; Chriftiani omncs,qui tunc in hoftium ca “ds, nihil huiufmodi perfidie fufpicântes,erânt,trccen-d circiter numero, necati fubitó fucrunt : qui naucs iä t^onicendcrantjitidem detenti amp;fpoliatifunt.Pofthanc ’^3mificinam,quae feptimo die Augufti fuit Muftafa in : ^tbetn ingreffus eft amp;nbsp;Tiepolum fufpendere curauit. ’ j NeftorMartinengus cornes etiara in vrhe erat,fed latuit ' ^'QcindeinGrçcorum domibus quinque dies,demum ^^ amplius in occulto effe nequiret,Sangiacco de Bito cuidam,captiuû fc dcdit,fimulq; quingentos fiumos ^tireos(quos Zechinosvocant)ei promifit,quo cumin t^aftris mäfit. Dccimo feptimo Augufti, qui dies Veneris gt;nbsp;^^»atque etiara Turcarumfeftus,produxerunt Bragadi j ‘•tafpedantefeperMuftafajad finguladirutalocaquib.

''tbs fuerat verberata,amp;in fingulis binas terrx mêfuras 1 ^iccndédo amp;nbsp;defeëdendo ferre,deinde terra ipfam cxo-^ ; tulariiufferuntchmante Muftafam tranfiret ,tum ad tftarededuduraamp;infedepofitum ad antennas vfque ™pra malum traxerunt,vt ab omnibus Chriftianis, qui ^ohneinportu erant,confpiceretur: quofado,in fotu j oumeoreuerfi,ipfumdenudarunt,amp; quo loco publicè it^alefici ferrea catena collum comprehcnfi, exponi fo-ent.ilUc vindum viuumqueexcoriarunt. Cacterum “tagadinus hanccrudelitatem magna conftantia pertu ! /tgt;tantumqueabfuitquin animo dcficerct,vtpotius ‘ interipfoscruciatus,tyranno hanc perfidiam fortiter ' obijceretzDeo interim fupplicabat vt fui mifereretur,fe

que ei omnino committcbar. Vbi cruciatushi finem habuiHent,pellemque camifices niifero dctraxiflenr, earn paleis ftraminequereplctam,amp;ad antennas fulpen fam per maritima Syriælocaludibnj eau ft duxerunt,amp; omnibus oftentarunt.

Cxtcrum fucrant in eufris Turcarum adPamaugu-ftæ obfidionemex omni genere ducenta milliahomi-num,inter quos erant ftipendijs condufti oóliiaginta millia,qnatuordccim millia lanizerorum, amp;nbsp;fexaginta milliafpontaneorum. Sexaginta quinque diebus qui-bus vrbem oppugnarunt, centum amp;quadragintafcrrea rumpilarnm millia ex bombardicismachinis invrbem coniecerunt. Euere quoquein eoexcrcirucum Mufta-fa, magninominis inter Turcas viri, quiiam recenfe-buntur:

Antippi Sanzaccus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n

SolimanusBey nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

Arabiæ tres Sanzacchi,ex quibus uHi fexin hac op-vnusinterqt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pugnationeinte-

Ex Chi‘ißi4noritm ducibus-mtltt^ribuf ,^uo^ue i» h^g’ ob/i^ioneifttei'iei'Uftt hiï

I^auidNoceuscaftrorunimagifter nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„ nbsp;nbsp;. .

AÏignanusPerufinus magnus Cenfor nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^’^^^” mawr.

Tiberius Ccruleus,Sigifmundo comiti fuffedus lofephus Lancianus,Francifco Troncauillx fofquot; fedus

Mancinius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, .

Muftafa rebus ita confettis, Famauguftæ gubernan-dæFaniburarum,qui tune Rhodo praeerat, præfecit, amp;nbsp;adtotius infulæ defenfionem peditum quidem viginti, cquitumveró duamilliareliquit,velutiid Screninimo Venctorum Principi,ordine narrauitNeftorMartinen-gusconics,poftquatn feàïeruitutc tyrannifuga libe-raffet.

Sedloannes Auftriacus pridieCalend. Augufti, cum l^-^^^r GenuafolucreveUetidifceflereabiUobiniAuftriaciprin ‘ ^‘P«Cxfaris filq,iterpropofituni profcquentes. Ipfe 'gitur regiam triremem fequenti luce cöfcendit,amp; quin Modelnde die, relido in Specie portu loanne de Carbona,cum duodeeim loan. Andreae Auriae triremibus, vtinillas militem exciperer, vqrfus Ncapolim vela da-°it:cutnqueadnonumcius menfis diem,eó appuUffet ™gulariapparatufuitcxceptus.

Scd in Creta,dum auxilia Famauguftanis expedite fa-^3gerent, nee eos iam in hoftium poteftate effe fei-Kntgt;vcnit coIoannesBaptiftaBenedidus Idibus Augu “igt;cutnmandatisVcnieritotiusque fenatusVeneti, vt ^watnprimura Meffenam verfus contendcrent, feq; eu ^bue fœderatorum coniungerent:quamobrem MQui onus atqueCanalis,non fine dolore,cogitationes de au ^dijsFamauguftanorum relinquentes,ftatimcû omnibus nauibus Meffenam verfus curfum tenuerunt.

^«at, amp;Buduam rediens, proillius gentis more, cau-«w contentionum comminifcens, affcrebat oppida-nos,quofdamè Turcis necaffe : quamobrem omnes ab • duxerunt captiuos, amp;nbsp;vrbem fpoliarunt. Poftea vbi ad Valonam perucniffent,appulerut eó quoque Oluzalius äiCaracozacum ampliflima preda amp;nbsp;plurimis captiuis.

gloriabanturetiam inter caetera,quodLifenæ exD. Ma* riae Virginis templo Canalis curatoris Fanum abftulif-fenr,idque felix auguriumeffeominabantur.Quæcnm itafefehaberent,Ali binas verfus Siciliam biremesex-plorandi caufa,amp; Oluzalium verfus Calabriam, cû quin quedimifit: relidoquehicMehemete Beyocum Thc-faurario,ad Safenum conceflit,vnde non ftatueiat difce dere priufquam de fuis è Bizantio,amp; de Chriflianorum clafle,aliquidcerti cognofeeret.

Sedloanncs Auftriacus,inftruftis oncrarqs nauibus commeatuamp;reliquis rebus neceflarijs,vicefima prima Augufti Neapolifoluit, vbiob aduerfam tempeftarem, aliquot dies fubfiftcre coadus fuerat. Tertia die Mefla-nam appulit,vbi magno cum appararu fuit exceptas. In ter cetera autem,pontem ligneummira fingulariquc ’ arte, multisque pulchçrrimis arcubus ci parauerant: fericeis pannis, tapetibus,verficulis iniUiuslandem fai ptis,multiS(quealijs rebus exornatü. ProcefTerantquo-queei obuiam M. Antonius Colüna,amp; Vencrius.cum-que plurimis bombardis, tormentorumque iâibiisfa' lutaucranr. Aderantillicquoque Senatus Venetilega-ti, qui fignificabant ,Turcas Dalmatiam dcuaftare,amp; quos progreflus co vfque feciflcnt,fingillatim deelaran ^ , tcs,vehemerîtcrinftabant,vtcitofuccurrcrent.Poftcro ’^*c,cùra terniImpcratores,vnàcum alijs viris praeftan-* '^ y tibus,deeoquodfierioportcvetconfultarent,affirmâ-

bat Veneiius,Cretenfium triremes propediem quoque adluturas-Dubitabantigituromnes ,netardiusfortaf- . fisvenirent:amp;quiaabfqueillis nihilcerticonftituipof | fevidebatur:alii alla arque alia proponebant. Afeanius à Cornia autem inter cæreros,fcntentiam fuamferipto comprehenfam exhibuit,hoc modo. Quia tibi vilum cft,fummeImperator,vt feripto meam fententiam de-clarcm,dc co quod iam faciendum effe exiftiiuem,çum

ijs copijs,quas nunc habemus: faciamamp;ab ipfarum co gt;gt;71 )^'*^^^^ piarumcommemorationeexordiar. Habemus 'iam,»»««n: c^ puto,centum amp;nbsp;quadraginta fex triremes inftrudas, fex^i’i^^l/s/«»•/-.-xj* triremes magnas,onerarias naues viginti ,totidemquc biremes,amp; ex Creta fexaginta triremes expedamus, de

quibus tarnen per multos dies nihllintelleximus. Tur-é'“*’^*“ =^5’ cas è contra ducentas quinquaginta triremes inftru-das habere arbitramur, amp;nbsp;in Dalmatia eire,v bi in continent! alium exercitumcum quadraginta aut quinqua-gintamillibushominum habeant.Hæc fi itafc habent, lumme Imperator,nequaquam tuas vires taras efleexi-ftimo,vt abfque manifefto periculo, hoftes quaerere, amp;nbsp;prçliumcommitterc aufis: fumus enim nimium inferiores præfertim quod verifimile fitiUorum daflem cü temigibus turn militibus optime inftrudam elTc. Nam ciimternas noftras triremes totidemque onerarias naues ceperint, amp;omnia maritima occuparmt : facile ß quid illis deerat,reficere potuerunt: deinde ex pedeftri-buscopijs,quas in continent! habent, quotidie quotcü quevolunt in naues afluraere poffunt. Si Brundufium \lquc,finc periculo traqcere poffis, quod vtique hifee lummis v!ris,amp; rerum naualium pcritiffimis,dtiudican-

Hincenim Venetis,quorumres proculdubio magno cummetu adminiftrantur,aliqua fpes faltem fieret: delude eûm tam hoftibus vicinieffemus, fortè deus ali-quam rei bene gerendæ occafionem præbebit. At fi me tuendum fit,ne hoftes nobis in itinerc obuiam fiant,nó video quid fit agëdum,n!fivt Cretenfium triremes ant certes faltem de ipfis nuntios expedemus. Quando cniinillasomnino non aduenturascognofceremus(qd' Deusauertat)quàm maximum fieri pofTet triremium numerum optime inftruendum armandumque efle cë-lcrem,amp; ita adornandS,vt fi in hoftes incidcrent,ctia ab

ijs fugafe poflent fubducerc,amp; reliquis deinde, vt Brun* dufmm indem cum onerarijs nauibus fequanturcom-mitterem-. Cum hifce enim quæ fexaginta autodogin* w numero forraflis erunt multaDalmatis fignificare,amp; toti prouinciæ,quæ terra mariqueinfeftatur ,fpemface ) repoiTemus: aliâs enim ijs nulla ccrtè auxilia fuppedita-repoterimus.Hucacccdir,qtiódin omnem occafioné parati effemus,ad hoftem infeftandum: finanlque inteJ ligeret vniuerfus orbis,tc,fumnie Imperator,ad infer-uiendum Deo SC fandio huic foederi paratiffimum elfc in omnibus ijs quæ fieri poffunt. Sedhæc tarnen irai me dida intelligi velim,vt ijs qui melius de hac re iudi-care poffunt,libenterfiibfcriberemalim:faxit Deus om mpotens,vtillius bonisconfilijs auxilijsque adfelicem euentum vtamur.

Interea temporis vénérant ad Turcieam claffem quç ad Safenum crat, fub Augufti finem Mehemetus Bey amp;nbsp;Thefaurarius,quiFamauguftam captam cffc nuntiat runt,eaquercs omnibusanimos ad nouas res tentädas cxcitauit. Sed pauló poft,cumbinæ paruæexploratœ rum triremes redijffent,amp;nuntiaflent fe, fupra Crotœ nem Chriftianorum nauim infedatosquidem fuifle, at non potuiffe capere: fed cognouiffe tarnen, quod claflis cofoedcratorum coniunda inftruebatur adMeflanani) relido Safenno verfris Solis ortum nauigariinr.

HisitaconftitutisM. Quirinus amp;nbsp;Canalis, cum fexaginta amp;nbsp;binis Crctenfium trircmibus, Meffanam poft« dieCalend. Scptembrisappulerunt;amp;magno oniniu gaudio exceptifuerunt.IVlagnoenim defiderioilloscx ped:aucrant,nequefineillis quicquam certi ftatucrepo tuerant. Vénérant quoqueeö diefuperiori.S. CruciS Marchio,amp; loan. Andreas Auria ex Specie porta cum duodecim triremibus,amp;paul0 poftctiam quadraginta ' Neapolitanorum onerarix naues amp;nbsp;trigin ta triremes appuie-

#ppulctunt:quibus omnibus Panotmitanorum triremes codem tempore ni dem fefe adiunxerimt.

Cæterum hoftes èSafennoButintrum fereceperant, I aflumptisqueinnauesquingcntisequitibus,eosadCor cyram, vt illam infulam deuaftarent deuexerant, ipfam qucinfulam triremibus alijsquenauigqs atque militi-buspropecinxerant. Sedillicacceptis exarce in naues telis,ternas triremes,quæ fradæfubmerfæque fucrunt, amilere,multaqueà reliquo milite perpeffi funt. Noftri enirn multos ex hoftibus ceperunt,amp; inter cæteros,Baf-fumChriftianum perfidum,apudTurcarnm Imperato temmagnæautoritatis v-irum,comprehenderunt:qux leselfecitjVtdeincepsvicinaarcis fuburbia nonmagno pete infeftarint. Vbi igitur hoftes,quantum potuiflent infulam infeftaffent: repofitisin naues equitibus,tertio ïtlusSeptemb. illinc foluerunt. Cumqueiam ad Parga ''fqueperueniirent,ap.pulit co nuntius à fummo Turca-W Imperatore, qui Äli fignificauit,vt quoniamFa-®^augufta capta effet, viûoriæ frudu potiretur , ornées vicinasinfulas occuparet,ncminiparcerct,adeoq; ipfam quoque Chriftianorum claffcm(acfi id totum in ^pfiuspoteftatefitumforetjinuadcretamp;diiriparct. Is 'S'turijs rebus cognitis,illinc decimo fexto Septembris ♦ ^y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7/

ioluit, amp;nbsp;verfus NaupaduminCorinthiacum finum co Rendit,vt poftquam claffem illic bis eoeiis panibus, alqs que rebus neceffarijs refeciffet, adChriftianos inuadS °osprodiret.

Noftri autcm,coniiindis omnibus confœderatorum ‘'‘2^*’‘/ ^■'tibus, læti de eo quod faciendum effet, deliberate cœ * ****“’’ Plt;:tunt.Iamquevniuerfusorbis Chriftianus,ob profpc ’^osTyrauni fucceffus,amp; vehemente imperij Vencti dc-^aitationem,magnopcrc perterritus erat. Nee ipfi Vc-

, **cti iam aliunde fpem vllam habcbant, quàm ex Diui-‘iabeneuolëtia amp;nbsp;cadem hac foederatorum ad Meflana

^^^ cis nonimc duodecim triremes : Hifpaniæ régis, trirC' ~ZZ^-/ /^^^ oduaginra amp;nbsp;vna,cum viginti onerarijs nauibus: **^ ƒ Senatus Veneti triremes centumamp;odo ,fex triremes f^^f magnae, quægalcazæ dicuntur,cum onerarqs nauibus

*^ binis. Vt effent vniucrfæconfœderatorum vires, com-prchenfisloannitarumequitumaliquottriremibus,du / centarum amp;nbsp;feptem triremium,amp; fex.Galeazæ,cum bo-1 no fcafarum aliorumque nauigiorum numero. In qni* 1 bus erât,præterremiges amp;nbsp;alios in nauibus nccellarios, ^^ viginti hominum miIiia,exItaIis,Hifpanis amp;nbsp;Germanis; f .^^ Sc præter hos fans copiofus fpontaneorum numerus,

^j ' inftrufti omnes, commcatuamp;alijs rebus neceflarijs. lt;Lr*^* Itaque loanncs Auftriacus confœderatorum Impcra-tor,Marcus Antonius ColumnaPontificiarum,amp;Seba-

, ftianusVenerius Venetarumcopiarum dudores,qui^i deincepstentandum effetconfultabant;cique confibO' intercrant etiarn,Magnus loannitarumCommendator, j Afcanius Cornia, Andreas Auria, Auguftinus BarbarP gus,M. Quirinus, Antonius Canalis,Venetorum Secre-tarius cum fcriba,interdumque etiarn Vrbini Parmæqi j Principes, Paulus lordanus Vrfinus, S. Crucis Marchio,

amp; alij : inter quos Afcanius Cornia, poftquam multo-rumfcntentiasaudiuiffet,inhuncmodum verbafecit.

Binas ternasücob caufasïblum,viri Principes, decet Imperatorem à prælio cum hoftibus abftinere. Quarii prima efffi minus vtiliratis exvidoriæfruduconfcqua tur,quammctuatdetrimentum,fi iple fortaffs fupcrc-tur: cuius rei hoe exemplum accipite. Cùm Guifianus dux,regnum Neapolitanum hiperioribusannisinuafil-fet,impru denter feciffet Albæ dux,fi prælio cum iUo de certarevoluiffet: neque enim Galli co prælio plufquam exercitum amittere pocerant;fed nos fi vidoriainGal-lorum partem inclinaffet,vnà cum cxcrcitu regnû quo-

qucamittebamus. Altera caufa eft,fi intelligathoftitiin copias,abfqueprælio diflipatas iri. Cuius rei exemplo cffcpoteft CarolüsV. Imperator inuiftiftimus , pareus tiius laaft« memoriæâs enim cum in Germania protc ftantibus bellum faceret, nunquam cum illis prælium committerc voluit; ob earn caufam fcilicet,quôd illoru exercitum abfque prælio diffipatum iri inteUigebat, nee poffe illius foederis vires diu conferuari. Tertiam deni-queob caufam poteft imperator præliumvitare, ft tan-foinferiorem fe hoftibusagnofcat,vtviftoriam nequa quamfperare polfit. lam vero, Viri principes,ex priori-bus caufts nulla certè nos poteft mouere.Nam ctfi per-uanltum intereft,ne hæcCbriftianorumclaflls amitta-tur, ficut ante me multi dixcrunt , amp;nbsp;concedamus vigt; ftonam in hoftium pattes inclinare, mhilominus tarne ünoftri,vt decet,fortit er pugnarint,verifimile eft, illoru quoque claffemtantopcre coneuftam iri,vt non facile àTurcis inftaurari queat ; nee tam imbeciUes viribus font noftri principes interim,vt ft quid tale nobis euern «t,copias noftras,ad defenfionemfaltem ,reficere non Poffent. Quod ft autem viftoria ipfi potiremur,cum a-liamalorafperare poffumus, turn verb imprimisGrx bælibertatem. Hue autem acciditetiam quod vel im-Ptimiscogitandum nobis certoquetenendum eft (iku ft amp;nbsp;ante bacfepemonui) non poffe nos,ncque hifee Ptæfentibuscoprjs,neque alqsquæ deinceps fubmini-foabuntar,aduerfusTurcas quidquamemorabile per-Pctrarcmift priusclaffcmipfotufregetimus. Laffitudv nc autem.aut neceffariaru return defeftu, diffipatam iri 111am,nequaquam fperare poffumus; quod hoftes eade ftæc potins,ftbi de nobis polliceri queant. Cum igitur tantæ ftnt nunc vires noftrx,vt viftoriam pugnando fpc , tare poffimus,dimicandum omnibus modis cenfeo; ne-\ que banc occaftonem vlla ratio ne prætermittendam. \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M î

Sed vtrum vires noftrætantæïint,vtique confidcrandö flieht. Con finunrjUæ,quantum cgoquidcm intdUgo» in vins amp;nbsp;nauibus. Quorum illi criamfi tales funt.qué-. admodum ante me diâum eft, Itali fcilicetamp; Hifpani , •maiori ex parte nouitq amp;nbsp;parum experti, deinde Get-mani in rebus naualibus parum vtiles,amp; inter ipfos par-uns iclopetariorum numerus:tarnen non video,quo pa âo hoftes hac in parte melius inftrudi effe poffint, ob morbosconragiofosfcilicet quos anno iuperiori inip-forum dafle graflatos ede inteHigimus : rum quodin Cypro magnum exercitum baberecogantur. lam verb decorumclaiîîsmagnitudinediucriânobis nuntiatur: vt non certópron un tiare poffim,vtrum nodra maior inferionie fit. Cum enim in rebus naualibus parum ^xercitatusfim,dicereiam nequirem quot quantifgue Turcarum communibus triremibus arque biremibu^ noftræ triremesmagnæ æquentur; quamobrem rclim quam alqs harum return indicium. Hoc folum pronun rioatqueientio.vtfortunam experiamur, neque enim Jta adminifiraripofiunt res bellicæ,quin mulruminijs poifirfortuna. Soluamus igiturbinefubitb cumhac clafie,amp;veriüsßrnndufium autCorcyram contenda-mus,vbi enimbofiibus ram propinquifuerimus,deiJ/o rum fiatu cerrum quiddam mtcliigcre go rerun us, amp;cx nbsp;i

commeatns diß^altas nottimp£diat:r3.tiasedciitdico, vt in Corcyram, quaBrundufium contendamus, quod nbsp;/

nccefiiim fit bodes iliac tranbre, dum in ortum naui- / gant. Hoc an tern vel imprimis faciendum arbitrer, vt / antequamfoluamus hinc,certonohispugnandijm eamp; I €on(lituamus,{itq u e omni urn hxc fixafen ten tia;vt qua 1 docunquein bodes incidcrimas,cos inuadamusratque ƒ fn bunednem omnia prius difponantur. Nam d dabij ƒ dUcedamus,cxipfa re confihum capere oportebit, acd ƒ

CONTRA VENETOS ös ex improuifo in hottes incidamusjconfutt inccf tique fa cilèdittipabimur. Atquehæc quidem funt viri principes,quæ nobis facienda ette exiftimoâta tarnen vt peri-tionbus libenter fnbfcribam.

Vbi dicendi finem Corniafcciffet,omnes in illins fen tentiam tranfierunt:neceflitate enimcoaü;i,vnanih5c efferei bene gerendæ viam intclligebant,{ï oblata occa-fione hottes fortiterinuaderent .loannes Auttriacus er SOjnequiequam eorum quæ bonum imperatoren! de-cet,omitteret,quid fingulis agendum deinceps effet,amp; ^uoniodo progrediendum foret imperauit.Vniuerfam ^‘ ehlTeinin quatuor agmina dittribuit.Bina fcilicet Cor nua,mediam aciem,quam pugnam ipfi vocarunt, amp;nbsp;occulta fubfidia. In dextro cornu quinquaginta ternæq; | triremes erant,fub loan. Andrea Auria duce, fignumqî habebantviridediffeéturnin mali fummitate.Sinittrû’’ cornu ex totidem nurnero triremibus conttabat, amp;nbsp;Auguftinum Barbarigum ducemhabebat,cum figno flauo diffeâo in dextra mali parte. Mediæ aciei cum fe- J xaointa,amp; vnatrircmi,præerat ipfemet ImperatorlQan^ . «esAuttriacus,habcbatqjfignum violaceiaut cœlettis coloris diffeftum. Tria hæcagmina,eentum,vna ac fe-xagintatriremibusconttabant,amp; itainttruftaétant,vt Media acics cum binis cornibusiuxtafe vtrinque pofi-tis,æquis paffibus progrederentur: tantum autem difta tant cornua ab acie Media,vt interponi potuiffentin üludfpacium ternæ quaternaetic triremes:idquein eum finemrelidum erat,vt fingula agmina, pront vfus po-ftularet, fefe conuertere poffent. Subfidiorum agmini Aluarus Bozanus S. Crucis Marchio im.perabat,cuius ff gnum album crat diffedum in puppi. Cxterum habest hoc agmen triginta amp;nbsp;odo triremes;ex quibus ofto vniuerfatnclaffem præuidendicaufa,fubloanne Cardo na duce,yiginti circiter aut vigintiquinquc pafluü milli

bus praecedebant:habebantque in mandatis,vt perce-lercs fcafas,fubindereliquis fignificarent, quod vidiflet autcomperiflencquódfiveró tantum nâuium nume-rum confpiccrent,vt hoftium claffemefle fufpicaren-tur,ipfæ quoqucad rcliquam claffem redirent : amp;nbsp;quatuor illarum finiftro,totidemque dextro cornui cüCar dona fuppetias ferrent.Ttiremes magnæ,quæ Galeazç dicuntur,mediæacieiatquecornibus præpofitæ étant, quingentis circiter paflibus : amp;nbsp;binis quidem, quç fini-ftrum cornu præcedebant, Antonius amp;nbsp;Ambrofius Bragadini prçerant:quæ præcedebant mediamaciem, lacobi Guoriamp; AntonqDuodiimperio parcbant:amp;quç dextro cornui deniqueprçpofitæ étant,Andreara Pifau rum amp;nbsp;Petrum Pifanum duces habebant. Cæterum di-ftabant àfe inuicem fingulæ mille ferèpaflibus, vt vm^ uerfam claffem quodamodo protegerent: amp;nbsp;quoniam non ira facile,vtreliquæ triremes remigibus agebantut mandauerat fumus Imperator,vt fi ventorumconanio-ditate velis agi nequirent.ab altis traherentur.Cuiusr^^ curam certis ducibus diffribuerat. Nam Francifei Duo di nauim Prætoriâ ipfe amp;nbsp;Columna cum fuis fibi ttahefl dam defumpferat.Sebaftiano Veniero,amp;Epifcopo L^^? niillam cuiIacobusGoriuspræerat:AuguftinoB«ba i coAmbrofij Bragadini: Antonio Canali, Antony Bf^; gadini:Meffanæ Priori,Andreæ Pefauri: loan.Auria: dem quePetri Pifani triremes magnascÔmiferat. Impcwtor locum fibi in ipfius mediæ aciei meditullio dclcgew^ amp;àdcxtrisM. Antonio Columna Pontificiarum,a iw* ftrisvero SebaftianoVenicro Venetarumcopiaruiïi étore ftipabatur. Ipfe quoque Columna ab altéra p^ Imperatoria Genuenûum naui muniebatur ,quani Ûor Spinula duccbat amp;nbsp;ParmæPrincipem fecuniha bat: aeVenierus in latere finiffro itidem Sabaudica ui primaria,cui Leynius imperabat, quæ Vrbini r’ ^^

P? vehcbat dcfSdebatur, Scd amp;nbsp;à puppi habebat Ïfnperà ^oriColünaamp;Venenus principë Hifpaniç trireme amp;nbsp;ma gni CafteUæ commendatoris itidem triremem. D extra Médisacieilatus.quàà cornu fcparabatur,claudebat ^Wperatotia Melitenfis, cm Meffanenfis Prior impera ^at. Siniftrumvero Capitanca Pétri Lomelini,fub Pau-^olordanoVrfmo ducCà Ad cornu dextrum ,fefcAuviac ^oniûnxcrat à latere ,îoanncs Cardona. In cornu fini* ftto habebat Auguftinus Barbadicus vtrinque M. Quiri ‘‘û amp;nbsp;Antonium Canalem.Cætcrum in omnibus agmi ’''husHifpanicSjPontificiæ ÔeVenetx triretnes abfque ^iftinftionepermixtx étant.Hifee peraftis, mandauit Imperator omnibus ducibus triremiumque prsfcâ;is, ^topetam darcnt,quoomnesfubditi pie fanâcque vi-'i«cnf.ficenim forc.intamiufta caufa prsfertim.vt Ûcus illorum inftitutum iuuarct. Vbi veto opus foret, omnes conftanti animo amp;nbsp;abfque pertürbationc.fualo t^v tioccuparcnt. Quibus ita conftittttis,decimOfexto Sc • ^rf^ ptctnbùs,quiDominicx refurreàioni facet eft.Mcifana folucrunt^cùm ptidie naues onerarias ptsmififfent du tcloanncDauolo-.eodemqucdiead S.Ioannis foffam ''f'Iüepetuenerunt. Hic babuêrc obuium GiVdum An-’itadam Commendatorem,qui prias cxplorandæ inimi ^ïdaifis caufadimiifusfucrât,qui nartabat,feantcvn-^ecirndiesèlapygiafoluiffe, vbi cognöuiffet,boftes è ^ouo Caftro tupra Catatum difccffiffc ad V alonam.

^ibus cognais perrexête noftri pofte to dievfqne ad MhumCaftrum-.tettiaad Squiftaceum Promontorm, ^ «quarto ad Cr otonis v aftemp eruencrunt. At que bic Wos dies ob aduetfam tempeftatem fubfiftentes, intel bxeruntjpet eos dies Cbriftianorum celer em nauiculâ ahkemiTurcica eb fvaffcfugitam,vt navets quidé eus firent,led amiftffcni nauim .Deinde,cum onetarqs na-

Corcyram tëderent,mâdafîent, perrexcrût amp;nbsp;vicefimo tertio Septembris in Tarcntinum finum appuleruntt atque hinc die fcqnenti in Panormum portum venerut^ intellexeruntque hoftium claffemin Corcyrafuiffe,caque infulam vehementer afflixifle,fed difceflifse tarnen indeinortum. Itaquepcrgentes eodem die,tertia no-dis hora adGafopum primum Corcyræ portum appu-' Ierunt:dcinde fequenti die ad arcé amp;propugnacula vfq;

peruenicntes,amp; cognofcentes vera fuifsc,quæ de hortin vaftationibus in Tarentino finu aceeperant, explora-torcs dimileruntin diuerfaloca,vt vbiiam hoftes efset certó cognofcere pofsent. Et ne miles forte diffluerct, publico edido cauit Imperator,nequifquamèfuatrire mi difcederet.fi quis fecus facerct,ei caput amputandrt minabatur- Tertio Galend. Odob.autem afsumptisin naucs aliquot borabardicis machinis, alqsque rebusnc cefsart)s,cumclaiseHifpanicaad Benizeas eiufdemin-fulæ portum nauigauit ,vtillic Venerium cum reliquis. cxpedaret:hic enim fubfiftere per aliquot dies cogeba-tur, donee in triremes magnas fex millia fcxtarioruin frumenti imponcrctur,quæ deinde Famauguftanis fab' fidio per occafionem mitterentur. Quo fado fefe nx. die Septembris,cum rcliqua claffe Gorcyrafoluens lm-pcratori coniunxit,amp; fimul adLefchinum vfque,extremum Corcyræpromontorium verfus ortum,nauigä-runt:atque hinc traiedo eo finu,in Gomenizearum portum,quiincontinent!tutus amp;magnuseft,peruenc-runt. Hic cumeoelum nubilofum effet,amp; minus com-modos ventoshaberent,claffemfibi perluftrandam cê. fuerunt,vt fi quid deeffet,profpicere poffent,eadcmquc node appulcrnntcó, Gildus Andrada,amp;Ioann. Baptifta 'Contarenus, qui ad Zacynthum vfque penetraueranr, amp;nbsp;cognouerant,hoftesad quartum Galend, Odobris iara in finu Corinthiaco fniffe,amp;claficm habere fatis.

Iftale affedamriUorum cnim deccm circitcr biremes, paruasque triremes cum Moccniga amp;nbsp;Cöftanrina nam bus onerartjs,aegrotos vchentibus( quod tarnen falfum fui(recömpertum eR)verfus Methonem perrexifle. Quæ resfanè omnium animos erexit,amp; ad hoftes perfe quendos excitauit. Durabat tarnen adhuc aduerfa tem* peftas:quamobrem iuffit Imperator Calend. Oftob. vt Omniafuis locis reponerentur, amp;nbsp;die poftero deleótus babuit,vtqucreliquasmelius inftrueret,quatuor trirc-riesdempto milite ,amp;armamenris expoliauit, Pridic^' ^ ^ Non. 0aobrisfcdatuseftventus:quamobremfoluerüt’l 7' tt co Gomcnizcaro portu læti, claffcmquc fingilla-**® hoc modo diftributam, inftrudarnque aciem ha’ bebant:

f» A^Mtfie (jMi/eïajJemre!i^ult;iwprlt;{uid(f3dicauJàa» teceelel/at b^efrirefves atque duces eratft:

Naucs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Duces

' S. MagdalenaVencta

* SolVenetus

ï Sieiliæ pretoria

4 ImgatoriaSicula.qua Vehebatur

J Imperatoria

lt;5 S.IoannicaSicüla

7 S. CatharinaVencta

Marius Contarenus Vincentius Quirinus

Ioann. Cardona prxfeólus

Danidis Imperialis

MarcoCiconia

i Imperatoria Veneta AuguftinusBarbadicus daf ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fis Venetç primari’ curator

2 Imperatoria Veneta Antonius Canalis itidé curator Venetç claflîs

3^ Fortuna Veneta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Andréas Barbadicus

4 nbsp;nbsp;nbsp;SagittariaNeapolitanaMartinus Pyrola
5 nbsp;Triplex manus Veneta Georgius Barbadicus
6 , DuplexDelfin’Crctëfis Francifcus Zenus

9 • VidoriaNeapolitana

lo, Lomelina

ii ElenginaPontificia

12, Domina Canienfis

13 Equus Marin’ Cretefis Antonius de Caballis

14 nbsp;nbsp;nbsp;Duplex Leo Cretenfîs. Nicolaus Fra tellus
I5 nbsp;nbsp;nbsp;Leolftriacus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dominicus de Tacco.

19 nbsp;nbsp;nbsp;Chriftiis Gretchfis,
20 nbsp;nbsp;nbsp;Angelus Gretenfis
21 nbsp;nbsp;nbsp;Pyramis Gretenfis
22 nbsp;nbsp;nbsp;Domina Gretenfis cu equOarmato
23 nbsp;nbsp;nbsp;Ghriftus refukitatus Venctus

15 ChïiftusCorcyrenfis

16 Chriftus refufcitatus Canienfis

^7 Chriftus Venetus

^8 Chriftus refufcitatus

^^ Marchioniffa Auriana Francifcus Sphedra Fortuna Andreana loannes Ludouicus Belums

^^ Brachium Canienfe Michael Vizamanus ^7 Equus Matin’ Venetus Antonius de Cauallis ^^ Chriftus Canienfis Daniel Galefatius ^5 Brachium Venetum Nicolaus Lipomanus Dominanoftra Zacyn- Nicolaus Mondinus thia. gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;: ^* Chriftus refufcitatus Francifcus Zancaruolus

Noftra DominaVeneta M-AntoniusFifanus Deus Pater fuper Tri- loanncs Contarenus. nit. Venetus

H Flamm a Ncapolitana loanncs Cucuanus ^5 S.Ioan.Neapolitanus Garzias Vorgarns ^5'InuidiaNeapolitana Toribius Acauefus 7^ Strenua Ncapolitana Michael Quefada ^^ SficobcaNeapohrana MonferratusGuardiolus S-NicolaicaNeapolitana Chriftophorus Mongiuai ^° Chriftusrefufcitatus, loan-Baptifta,Quirinus.

T/f C^edia atie ^uæ Hits pugfta dicebafur kie erat du^um, Im^eratorum',^^ na^ uiufff ordo.

Georgius Aftenfis prçfedus Hieronymus Canalis Bertucius Contarenus Francifeus Dandolus

Vincentius Pafcalius Roccanus Fuluius Baccius Pifanus M.Antonq S. Vliâoæ Hieronymus Contarenus

, dradæ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;præfeûus

31 Rcgia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lôanncs Auftriacus fumus confoederatorû imperator

$a ImpatonaGnmaldica Georgius Grymaldus prat-'- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feftus

54 S.Chriftophor’ Ven et’ Alexander Contarenus Fradfeus ^twt 55 luditha Zacynthica Marinus Sicurus ‘^'*f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LarmelinaCretcnfis Petrus Gradenigus trirmtH dux.^^ MediaLuna Veneta Valerius Valercffus

S.Vidorius Cremenfis Euangelifta Zurlanus ’5 PatronaGrimaldica nbsp;nbsp;Laurentius Treccha ’’ Patronia Marinia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AntoniusCornilius

^° Margarita Sabaudica Bataglinus DianaGenuenfis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Io.Georgius Lafagna'

’^ Gingana Neapolitana Gabriel Medinus LunaNeapolitana

H Fortuna Ncapolitana Spes Ncapolitana

^® FuriaLomdina

^* Hegrona

^5 PaftardaNegronica

5° ^gnis Cretenfis

Aquila Cretenfis

S.Chriftophor’ Venet’ ^^ Chriftus Venetus

^^ SpesCretenfis 5^ ReatilaPatauina

Iulius Rubbius Diegus Medranus Petrus Buftus lacobus Chiappeus Georgius Græcus prxfcdus Nicolaus Goftanus Laurentius de Tur ri Antonius Bonus HieronymusGeorgius Andreas Tronus Marcus Antonius Landus Hieronymus Cornarius Patarus Buzacarinus

, ^7 GufmanaNcapolitana Francifcus Ofedus ^^ Determinata Neapol. loannes de Caralfe 59 Sicilia Sicula , . Francifcus Amadeus

Subßäiarum agmeit, ^uoä cu^oafilt;e eaufi pfi^ /re Jet^uebatur, has »atses ässces^ i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;habebaf.

1 2'

■3 4

10 «t

Baccana nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ioan.Pctrus Morilus ■ '

^5 Tides Veneta

'ö Columna Veneta

^7 Magdalena Veneta

'S Domina Veneta

'9 MinidusVenetus

10 nbsp;nbsp;nbsp;SpesVeneta it SPetrusVenctus
11 nbsp;nbsp;nbsp;S. Georgius Sebenicus

11 8. Michael

1^ Sibylla Veneta

15 GrusHifpanica

16 ImgatotiaVachefia

17 SupranaPontiheia

IS Occafio Hifpanica

19 PattonaPontiheia

lo.Baptifta Contarenus Caterinus Malipetrus AloyfiusBalbius loannesBembus PhilippusLeo lo.Baptifta Benedidus Petrus Baduarus Chriftophotus Lucichus G corgius Cochins Daniel Tronus Ludouicus dcHereda VafchedusCoronad’ pfeö.’ Antonius Afculanus Pettus Roiftus

Sic diftributaelafte nauigabant,amp;quilibct fuomm ‘^®’’ quot;nbsp;oetilatagebat, quod vt accuratius fieri poftet gt;nbsp;fingulis S^oque vicenis ttircmibus ducem praefecerant, qui hue otdinemobferuari ab omnibus curaret. lamquePaxu-oios fcopulos eodem die practericrant, amp;nbsp;peruenerant ^Ique ad locum,qui eLartani finus regione pofitus eft. ^^tquehinc^ehra de die adCephaloniam peruenire no poffent) demifiis veils,tota node lente progrefii fünf. Îummo mane humilioribus veils, quae trinchettos vo** ^it,nauigare cœpcrût, cademque cura amp;nbsp;or dine perge 'cs,viccfimafecunda horaadCephaloniam perucne-tinqinVftcardum videlicet finum. Node fequenti ad ^otinonam foluerunt inde,vt in Petalam portu, qui c Cuzolariorumfcopulorum ^hos Ptolomxus, ni fallow Vmbraticos vocat) regione fitus eft,perucnirenf. fed ob ftitit Illis vehemcns quidam ventus,qui è Corinthiaco finu fpirabat, itaque in Alexandrine vallis portu,ad lt;itidemhancCephaloniamfubftiterunt. Hlchtetas à 0 1

Paulo Contareno Zacynthi infulæ præfidc acceperöt quibus certiores faai funt,claffem hoftiumin finu Co' rinthiaco effe ,malèaffcólam: amp;nbsp;quadraginra nauigia Oluzalio ducedifeeffifleà rcliquaclaffcjverfus Metho-në.Nec multó poft è Creta,literas Marini de Gaballis,il-lius infulæ prxfefti,acceperunt, quibus ipfis fignificabat Famauguftäiä àTurcis capta efleädq; fc cognouiffeè captiuis afterebat.Muftafa.n.biremë cü magno captiuo rü numero,ad claflemfua Raifo duce mififfe, cumq; Rai fins forte in itincre,ènaui defcendiftetycaptinos cu bire mi in Cretaaufngifle,amp; ei quo paftoFamauguftà capta clTct.indieafle.Quib. rebus cognitisnoftri, vel imprimis exiftimaruntfibi eirepergendü,amp; hofteminuadendö.

Sedneque hoftes interim ociabanturxùm enim ad Naupadum in Corinthiacum finum Ali,quarto Caléd Odob. perueniftenMehemetum Bcyum cum fexagin* ta triremibus ad Afpropitium(quæ vrbs inrra eundem hunc finum eftjrniferar,vtinde commeatum ac milité præfertim adferret,quoinomnem cuentum paratus effet .Is ergo rem iam expcdicrat,reuerfusque prater có-meatum amp;nbsp;alias res neccfrarias,dccem lanizerorö, duo i peditum amp;nbsp;totidemfpontaneorummilliaadduxerat. Interea temporis intellexcrannoftram claftem è Corcy ra in Gcphaloniam aduenifle:fcd de illius magnitudine aiitinftitutonondumquicquam.ccrti habebat. Nam ctfi Caracoza explorandi caufa dimiflus,rctuliflet fe.no gt;nbsp;ftramclaffem diligenterinfpexifre,nec habereilla plul-quam centum amp;nbsp;quinquaginta triremes; tarnen id falsu crat;Sednihilominus tarnen,ac fi infortunium fuum. præuidcrent,omncs inillius claffetimebant. Ali igitur, quamuiscerto ftatuifletprælium fibi committendum, tarnen,cbeandem hanccaufam,cumreliquis viris prin cipibus,quos fecum haberet,de co quod faciendum cf fcr,prius deliberandum cenfuit,quamnoua auxilia na-uibus

CONTRA VENETOS 109 lûbus imponeret. Conuocatis igiturpræcipuis quibus que amp;nbsp;rei militaris peritiffimiSjamplam poteftatem fe* citomnibus,quodfeiitircnt,liberè pronuntiandi. Diu dcliberarunt: multi enim vt Ali gratificarentur, quem decertare veile fciebant, fortunam expenendam affir» tnabant,nec pauciècontràPortauoBaflæ,qui à prælio abftinendum effe omnibus modis affirmabat fubfcribc bant, Dum igitur variæ ab alrjs àtque altjs fententiæ di cerentur, Haffanus Baffa Barbaroflæ Algieri proregis ptçfidis filius petita dicendi poteftate, amp;nbsp;manu pedo-gt; pro gentis more,admota: in hane fententiam locu-tuseft..

I ^ïbinuióHfllminoftri Imperatoris Maieftare,ad fum-^utnglorix vcftigium,euedii cupidiffimi inferuiendi rmmenfæ imperatoris noftrigloriæi quae eftymbra amp;nbsp;Spiritus dei viuentis in feculafeculorum. Suntldolola-^ræifti,in rebus diuinis plufquam beftiae,amp;vcrifilq Dei bodes. Nollem ergo dubitarc vos,vtrum inuadénda ca Piendaque eorum claflis fit. Nam praterillaindicia, ’lüï multi ante me prudenter commemorarunt, certó poffumus ex captiuis cognofcere,candem effe hanc gen ^em,codcmqüe modo congregatam, qua ante triginta ®nnos,in ijfdem hifce maribus maiori nauium numero lt;:oniu£la abHariadinoBarbaroffapatremeofraftafuit ^3nta facilitate,vt nequcgladiüilli ftringere opus fue-öt Nam etiamfi maioré qudm pater meus claffem habitent,tarnen coufpedisnoftrarum triremium roftris, ^udifoqvie noftrorumclamore amp;nbsp;forti impetu , infu-gsni fefe coniecerunt: funt enim ita pufillanimes,vt au-dito noftro nomine fugiant.Accedit hue quod ex diuer nationibus coniundi cum fint,ipfi fe mutuo oderut, ®ecquifquana alteri parère vult,qua res in exercitu qua biaximi momenti eff: conuenêre nunc multa diuerfo-

rum principum triremes,non vt fe pro communi defen fione alicuipericulocxponant,fedvtmagnam daffem habere vidcantur. Blafphemi funt, Dei contemprorcs, preciofis veftibus armifqueinduti,pecunia onufti. Nos è contra quid Blafphernia fit ignoramus, nos mutuoa-mamus,rcueremur,amp; cum armis hîc in vnum foluni fi'‘ nem coniundi fiimus,vtpugnando fcilicet, vni noftro Impcratoriamp; principiremperinuidifiirno inferuiamus. Ineumfinem noftriomnes congregaticum fint,vnani mes fortibus noftris confilijs parcbunt,prçfcrtim quod fciant,iam,vos ipfiufmet noftri Imperatoris vicem gere re:amp; vt dccat viros fortes, amp;nbsp;optime munitos, pugnan-tes,certam vidoriam reportabunt. Atque hoc quideW comagisfaciliusqueiperarc poflumus ,quöd ducentas amp;nbsp;oduaginta naues inftrudas habcamus unter quas funtducentæ triremes communes,amp;quinquaginta triremes paruae,omnesarmatæoptimè, ad quaruni vires augcndasetiam,amp;noftros fortiflimos viros magisexci-tandos, fi quatuordecim millia hominum, qui nuperri-me aducncruntjn eas diftribueritis,præterea orientales eos.quiinviginti biremibus funt,intriremesitidempat titifueritis: de vidoriacertierimus,quamuis conceda-mus hoftes noftros viros fortes effe. lam veró certö fcimus, ficuti ex Caracoza noftro, viro prudentifli-mo cognouimus,eos tantum centum amp;nbsp;quinquaginta triremes habere talibus viris,cuiufmodi iam vobis co-mfmoraui„inftrudas. ItaqHevirifortiflïmiamp; fapicntil fimi,ctim fatis illorum rerum ftatum cognoueritis, per-gite,inuenierisillosin Alexandria^ valle,perealittora difperfos,ocio amp;delitt)s deditos præter quä belligerati-buscöueniat,quaobrëfinedifficultatcomnes capietis. Vbi.n.clafle confpicient,aut fiigicntes incident in lirto r3,amp;. naufragiöpatientur,autinnoftrS clafle cadent,amp; capientur. Etvtrempauciscóprehenda,maiorênaiiiu habemus

CONTRA VENETOS m ! l'abeniusnumerumjeundemquehoftibus loge melius 1 nbsp;infteuftû, milite fortiffimum amp;'peritiflimû, quaobrem

nequaqua prætermittemus occafionS cû qs pugnandi, qui numéro,fortitudine amp;vfu rerû tantô funt nobis in-feriores:præfertim quod hacinremandatû exequemur fummi noftri Imperatoris,cuius gloria in çternum dura bù.ôc nobis immortals laude comparabimus: vos vero ptçfertim quod huk noftro fummo imperator! promi-fiftis,c5vos fuoloco adhanepotentilfima clalïe ducen damftatniffetjperficietis.Ijfdë argumentis vfus eftetia tüc tëporis Oluzali’ Mauritanarü copiaru dux,amp;multa deTurcarü potetia amp;magniTurcarüimpatoris mada-tisiraq; locut’,vnâ cü Cayabego Smyrnae Sazacho, effi-caci ferm one oftëdit,neq; debcre ipfosnee poffe abfqi.. ignominiaoccaGonS araittere,eofdë hofce Chriftianos cû pauciorib.copqs perdédi,quifuperiorib.annis abOt tomani magniImp.Turcarü milite,fSperfufi dilTipatiq; ftierït,quauis raultomeli’inftrudaclafle habuiffët.Sed contrariü plane fentiebat Syroecus Alexâdriçpraefes,ôc CarabiuuspfedusSuurafari,ducesmilitarcs ia vetcra-ui,amp;in reb;naualib.fingulariterpiti,multiq; ptcrea alq. Sed Mehemet’Beyus Eubœæ prçfes Gue Sanzaccus, q olim Mauritania adminiftrauit,hos Haffani Baflç ignés wiprimis extinguercconatus,in hac fententiam dixit, ludico Cquidë,viri prudëtiflîmi,quç ab Haffano Bafla di Ûasût fortifTimiviri indicia efle,amp;ill?pfertim,qui in o-ïttnib.parcrecupiatinuiétifs.noftro Domino amp;nbsp;.regire* gû.quideibrachiogladiû ftringit,amp;infecula fcculoru’ viuit-Nihilominus tamc:quoniavobis videtur Baflkvi-Upnncipes,qui poft noftrûfuramûlnaperatorem,proxi nie hoc Ottomanicû imperiû côferuatis, dica ego^quo que^fentio, VeriGmile eft profeâ;ô,hoftes nequaquâ hue vfq; pcnetrafle,qn pri’ noftras vires diligctcr explo-latintàtaqs aut squales noftris certè,aut maiores copias -

lu DE BELLO TVRCICO habcrcipfosnecefliim eft,quod alias nequaquam hue vfque perueniftenr.Cuirci argumento efle poteft,quod ipfimet facile agnofcunt,in folis hifee copijs ' conferuan di id quod reliquum habentditionis amp;impcrij, aut qæ amiferunt recuperandifpem effe. Ne credamus igitur hucappuliflehancclaflcm hoftium,vt fe manifefto peri eulo exponat,perdatque feipfam: quodvtique accide-ret illi,fi talis effet,qualem vobis depingurit : amp;nbsp;tarn exi-gua ctiam,atquc Caracoza noftervir fortiffimus affir-mauit . Cenfeoequidemclafsem quae ex Sicilia folues inhaec vfque maria quaerendi hoftis caufa pénétrât, prx fertim haccœli ftatione,inftrudiflimam efsc,certoque pugnandi confilioamp; obtinendæ vidoriæfpe venire. Ac ft rem diligenter perpendamus,intelligemus ea qux à captiuis Chriftianis narrantur,hifcc per omnia confe tire. Sienim fe tantum nobis often tare, deinde fugain capcre voluiffent,quid illis opus fuiffet in haeevfq; maria noftra pcruenire,vt videlicet fugientes omnia perde rent. Itaque hinc fumptis argumentis,exiftimate, hanc noftrorum hoftium claffcm preepotentem effe ,amp; no-bifeum pugnare decreuiffe, quod non prouocataaut coada à nobis, fed fpôte hue v^uc prodierit. Neque ve ro eft quodhancclaffemcumillaconferamus.quæfU' perioribus annis a noftris ad Preuefam cafa fuit. Aliud eftiftud Chriftianorum principum contra nos fœdiiS) atquefueritante annos triginta:alfj funt apparatus,alia rei militaris peritia,amp; alius denique principum confen-fus: vtnulla fit inter vtrunqueproportio, In illa multi erant diuerfique impcratores,fed prudentiæ parum,ea-quepotiffrmacaufafuitcurfugerint. Inhacclaffe eft. loanncs Auftriacus Caroli V. Imperatons filius,amp; Philippi Hilpaniæ régis frater,vir fortiflimus,amp; patemaglö riacxcitatus,fummo honoris gradu, queminhoc fO' dere à fratre obtinuit inuitatus,amp; omnium denique to tiirt

ÛUs claflis ducum militumque confenfu amatus^ cdl' tus. Quamobremvolet is prælio decectare proculdu-bio,nec fine fpe viftonæ.eoqueaccedit etiana, qubd Vc tietitantum detrimenti à nobis perpéfll, non nifi vindi ftam funbundi propè quærere poffunt: ob tantam cacgt; ^em videlicet fuorum, quos omnes non fine multâ no-fttorum C3Edc,fortiflimos vitos effe cognouimus: idquc tofacilius credemus certè,fi nobilcumtepetamus quo faftoijdeni hi Venetianno fupenorveonati fint nobi-fcumprælio dccertare,quamuis foedus cum hifce alijs Pdneipibus nondum pepigiffent.Pugnabunt igitur pro ^ïftb,amp; co acrius,quo magis xmulatione dufti.alq alios ^«tute prxcedere,amp;fuam gentem altjs præferre volet, 'l'iod iri bellis maximi momentifemper exiftimaui. Ma ’‘inaè verb,qubdipfum quoque Auftriacum luuenem ^Ïcaudacem acceperimus, periculi autique contenir ptotem, quique nihil xque cordi habcat.quam vt fuç Vinutishmaad extremas vfque Hifpanix oras perue^ tiiat. Cuius rciperficiendx.an commodiorem occafio-üïincaptarepoterit,quamhxcfitkïim eos habcat adia ^otesquianobislxfi.pugnandidéfiderio iam ante fla-gnnqfperentq; fimul atq; hac noftta claffcm fregerint, omniafubitb recuperate qux haften’ amilerc: qü« prO ^«æofi acciderent,nó modo gloria in illum ,fed magna 'l'ioquepars eorum. qux acquirerent adeoque totius i^aiusmaris ad orientem vfque eeu iuftus viftorix fru-ftasredundaret. E contra verbfifugerct, an verb vn-^aä in fratris confpéftum amplius prodire änderet : Et Venetiuidem, quihxc matia diligentius perquifmerut ^ao loco faluti fuxconfulercvellent,fiin fugam fefe conijecrent? Exiftimemus igitur illoshxc omnia,pc-^csqüxvitXjfortunatumqmperqque eorumconferua-^iofuaeft, diligent et conftdera(fc,amp;pugnaturos omnes Wülioniffimèjqnodad Preuefam nequaquam fecc»

runt.Nos veto lam in hoc finu fumus,loco, amp;nbsp;natura amp;nbsp;binis rortifllmis arcibus munito,amp; habemus tantam có meatusmilitisque comparandir3tionem,quantam V0 lumus. Ântcquam autem hue appukrimus hoftes no ftrosmiris modis affliximusmam, Cretenfis infulspar-' tem deuaftauimus,Cerigumincendtjs prxdifq; deftru-ximus,idcmquc in Zacynthoamp; Ccphaloniatccimus, Corcyram vehementer infeüauimus,Suppotum recu-perauimus,penetrauimusin finum Venctum,amp;illicAn tiuarim Dulciniumq;,oppida minime parua cum muP tis alijs locis amp;nbsp;arcibus occupauimus. Buduam combuf fimus,amp; cum tanto denique triumpho in hunc finum peruenimus. An non hifcepoterimus hoc tempore co tenti efle,præfertim quod noftrosPamauguftam occti-pafle amp;vniuerfum Cypri regnö,eodê hoc temporefub iugaffe intellexerimus ? Non minor eft virtus profedo, quàm quærcre parta tueri: etenim dum vi quædam oc-cuparc tentamus,ea res dubium principium habet, amp;yt plurimum fortunae obnoxia eft,at return partarumcó-feruatio certum extremumque finemhabet,qnxpti^ dentis imperatorisconfilio attribui poteft. De noftro autem fummolmperatore.certo nobis promitto,qu0d æquègratam habebithuiusclaflis falutem,amp; vos «que laudabit,quôdillam nullo manifefto pencilloexpelhe ritis, atqueob tot prouincias deuaftaras,régna vrbefq; occupatas, tantamque omnis generis prædam illiobb ‘ tam. Nos enim ad tantam claflem inftrucndain.inultis annisegemus: hoftes paruo temporis fpacio ampliore parabunt. Itaque cenfeoego,viriprincipes,quimagnj noftriImpcratoris anima eftis, amp;nbsp;OttomannicilmperÓ falus,non tentandam efte fortunam, fed claflem noM in hoc finu accuratè explicandam , expedanduinque hoctutoloco,quid hoftesconfilij capiant: hodiecer-tèautcras adhucjficuti accepimus,ifiZacynthuin amp;

Cephalöniam in fui am defcendent, voiqueexea re ca* pta occafione, quid tutiffime fieri poflit cognofcetis. Nam cùm in omnibus rebus bcllicisjtum veró in naua-libus maxime intcreft, vt rei féliciter tutoque gerendæ Occafionem arripias. Quae omnia fcio vos melius intel bgerequàm cgo:itaqueexqs quæfubinde nunciabun-lur,confilium vos capturos fpero:idqueeömagis,qua-doquidem hoftes nequaquam hïc diu fubfiftcre pote-iunt,obcommeatuscomparandidifficultatem,amp; locS Wiinimctutum. Quas ob caufas profcdó,alterutrumil bs accidet,vt vel redire retro vnde vcnerunt cogantur, velnobisobuiam progrediantur. Quódfi nobis obuia proficifci ftatuerint, nefcio herde an polfint in hunc finum ingredi:amp; fi maxime ingrcdiantur,non fiet id abf Quemagnoipforum periculo : nos enim binis arcibus Biuniti,illos tuto infeftabimus,amp; quantasvires habeat, îbfqiconieâ:uris,certoq; cognofcemus.Ac fiquidem fa periores effe videamur,illos tuto inuadere,fin minus,ta fi Wc manere poterimus abfq;vlloclaflisimperr)q; no'' Wi periculo,amp;nihilominus noftra fummiq; noftri Impc tatoris dignitaté honoremqjtuebimur.Neq; eftep me-tuamus vllo modo,nc per hçc littora vagätes, diutius q vdlemus hïcfubfiftat:id.n.pcr cömeatus difficultatê, amp;nbsp;aduerfatêpeftatcm,hoctcpore,illisminimèlicebit.Et fi iiiaximèidconarctur,maiori fuo quanoftro periculofa cerêt,^ temporü difficultas, hæc maria iam ia turbabit corüq;claffê difpergerex qua re nos occafione föpta, ip Wsinuademus hincinde difperfos. Sed nolo tamêinte-iea,vtociofifim’,verüvt omniinduftriaperdiuerfosex ploratores,hoftiü vires amp;nbsp;inftitutü indagem’:fic.n.re di-ligêtcr cognita,id confiliü capere poterimus,qgt; ex vfuamp; Imperatoris noftri dignitate effevidebitur.Prodire autc nunc ex hoe munitiftimo loco,amp;rebus incertis,fortunç hdibrio nos committerepdlaudc dignu minimè céfeo.

Ego cquidcm minime dubito,'quin hottes nos fummO’ ftudio,ex hoc munitiflimo loco prouocareconentur:id; que velanni tempore amp;coelitempettate coadi: fedve-ftra:prudcntixfuerit,eómagistemperare. Quibus có-fiUjs,viri principes non minorem laudemamp; fapientiæ exittimationem comparabitis,atquc iam feciftisin tan-to regno, tot vrbibus arcibusque occupandis: quonia hic fapientia vettra, Ottomannicum imperium con-fcrualfe poteritis videri. Hæc omnia tarnen, ita didaa-me velim exittimari, vt nihilominus promptus paratus. que firn, veftris confllijs cedere,obedire, amp;pro ipfis vi-tam ponere.

HæcMehemeti Bey oratio Portauo Baffæ perplacuit camquectiam approbarut Sirocchus amp;nbsp;Garabius San zachi:fedquia tarnen aliiidà Sultano Selimo mandatu habebant,quod tunç publiée Oltizaltj iuflu ledumfuit: amp;nbsp;quod Ali pugnandi cupidittimus,multos in fuam fen tcntiampertraxiflet:imprimisvcrö,quodDiuinaeMaie ftatiita vifum fuiflet,vt eius gentis perditio tandem ali' quandoinitiumhaberet: communi confenfu dccreue-runt foluere illinc,amp; cum Chrittianis prxlium commit' tere. Exittimabant autem inuenturosfe claffem nO' ftram in portu defertam,camque fine controuerfia ca-pturos,quaeres fi talem euentum habuiflet, decreuerat fimuletiam Zacynthum amp;nbsp;Ccphaloniam fubiugare, deinde Cretae amp;Gorcyrae munifionibus per hyemem. obfeffis, fucceffu temporis in Catari finum ingredien-tcs,hacc reliquaque Veneti imperij loca occuparc/icq; aditum fibi adltaliam amp;Ghrittianumorbem vniuersÖ! parare. Quamobrem dittribueruntinnauesquatuorde eim millia hominum,quaenuper aduenerat, Chrittianis captiuisferramentamanibusimpofnerant^nead aliud apti forent qua ad remiges:amp;vniuerfam deinde claflem üi quatuor agmina dittribuerunt,vt Icquitur.

Corftu iDextrum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j^4 ur/ T«Krux:^

3T AmautusPerratus

32 Inzelus Memius

33 Schcndcrus Selimus

34. Lumaguslufufus

Bardachus Celebinus Bagdatus Afanus Guzelus AUibius Brufalius Pirius Rodlus Ali.

AgaBaffa cum Impcratoria litana

Sinamus Muftafa Giegiorus Ali Amurates Raifus Callipeius Memius Marulus Muftafa Hederus Lumetus Sinamus Deruifus Mcraincus Durmifus Algagias Sinamus Adagius Ruftanus C -Chingeueus Mufata lufiif Celebinus

Taferus Muftafa.

* Primæ Prætonæ imperabat Aflamus ' Bey,Rhodi præfes

Ä Delius Chiafcru$Rhodicuftos

3 Oeew?

^9 Salius Arnuarus (prxfedus lt;nbsp;ï® Preuil’Aga Neapolis in Epiro-31 Baluhzius Oglius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 31 Bararzius Muftafa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ICum triremibus

33 Sinamus Balius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fMitylcnçis.

ÖJ Giafcr Caranus ^I Deruifus Sachus « öy Curbalius '66 GiaferAga Tripolis in Mauritania prçfedus ‘67 Garaus Hamatus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T

^0 Hafufus Balius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«Callipolitanx hae

SiranusBardachius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quoque triremes, lufufus Cinigius.

^5 Giafer Rayfus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;s -'

57 Techcdclus Affanus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

30 OfmaniBaglij nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

1 Hi paruas amp;nbsp;aU-

1 quot etiam cornu-Vues triremes habc-

1 bant, ex eodem Al-1 giero.

* Primæ,quæ Impcratoria Conftantinopolitana erat, imperabatAmuratus Dragutus Rayfus Caramus Caflius JHaeBiremes

® CufusAli nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;HæBircmesitidem

I4 PialiusMnratus,cratq; hæcparuatriremis iJ Caragialius Rayfus 16 Muratus Alius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;? Bircmes.

29 BoftagiusMuratus, biremis. fjo Ddius Sulimanus, hæc erat Imperat. Conflantino* politana.

27'**'^»'^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;daffe hoemododiftributa, nonisOclob. foluerunt,

^^fe *^‘*gt;ii,^^^ nbsp;nbsp;nbsp;ócviccfimalecundahora peruenerunt adCalangæ lit-‘X'^.zij. tora, coque loco fubftiterunt.

Noftri verb, quiapræliumfibi coilimittendum elTe decreuerant, communi con/enfu,ex Alexandrias valk, quamprimum foluercftatuerunt, vt verfusPatras con-tcndëtes,hoftes,quoad fieri pofict,ad præJium prouoca reeniterentur. Idque ütjforte reciifarent,ctiam vite-nus progrederentur, v/queadipfius Corinthiaci finus oftia,ipfafquearces,amp;locavicina plurimum deuafian-do,hoftcs ad praslium vrgerent. Auftriacus Imperator ergo,quæ décréta communi confiJio efient, cum eifici cup.erct,amp; tune præfertim Augufimi Barbadici yiri for-tifs. amp;nbsp;falutis Veneforum cupidilfimi, precibus rogatus eadem node, quælèptimum Odobris feruatori noilro facrum prascedebat ,fecunda vigflia, ex ea vaUcfolui^ quamuis ventum non admodum fccundum haberetA iam Jter verfus Cruzularios fcopulos, qui à continente non multum.abfunt,tenebaf,eo animo vt primo àila culohofies inuadcret. Sedilliècontrà/codem hoedie qui Dominicûpræcedebat, ante vidoriam triumphan tes,pcrmulta lætinæ figna ediderant: quod noâram cla/rcm,Ieiamin fuapoteftatefenere exiftimarcnt.Ita-Ä^uepodridic nonas O^obr. foluerunt ipCi quoqneil-Jinefummo mane,/peranfcsfc noftrosadhucin Porta inuenfuros,ncc enimputabanriplbs fibifuturos obui-^m, amp;nbsp;iam in innere efie. Humilioribusigitur veJis, amp;nbsp;fecando ventoiam verfus Cephalonmveladabant,vtqi Deus immenfafua potentia,hafce binas potcntiifimiS clades,aduerfus femutno tuncdis:exidet,nec ampUas i

CONTRA VENETOS h? Vnquam duodeeim millia paffuuma femutuoabeffet non tarnen fe interim cernebant ob terrç eminentias quafdam,quod non procul à continenti fibi obuiam na nigarent.Dumqueambæiampergcrent,amp;noftra qui-demèScopulis Cruziilartjsemergeret,non admodum bono ordine,quod fcopuli impcdirent: hoftibus verb Peichieras terrœ prominentias,quas Graeci hodie Mcfo-lognias vocant, praeternauigarët:primum fe mutuo co fpicerecœperunt.Quamobremfibigratulatifunt no^-ftnfubitójqubdhoftesfelicifidereconfpexiffent. lam-'iucomniaadpugnamadornare.repagulaerigere.pup-Piniabimpedimcntisexpedire,arma omnis generis ad nauium latera, aiiaqueloca conuenicntiareponere,militem tormentis militaribus,alabardis,haftis,malleis fer ’^cis gladqfque armare,eofdemque fuis locis diftribucre latagebant: erantque in fingulis triremibus communi-bus ducenti ferè viri,quigladtjs vtebantunin Imperato-i^sverb,prontali» atque alia: effent, quandoquetre-. centi, amp;inquibufdam etiam quadringenti. Quibus co feftis'tormenta militaria magna pilis catena cöiundis, Galijs plumbeis quadratifquelapillis,inftruda amp;nbsp;one-tata,füis locis repofueruntamp; produxerunt inftrumenta quibus ignes artificiofafti pronciuntur. Omnia cum bngulan diligentia adomarunt-: amp;nbsp;captiuos denique Chriftianos ad triremes condemnatos,folutis vineulis, libertatc donaruntiatqj vt pro Ghrifti feruatoris nomi nefortiter pugnarent,qui eos libertatc donaflet, armis ntuniuerüt,amp; reliquis fuie difcrimine immifcuerunt,ij— lt;lueconfcqu€ndç iibertatis fpe,ftrenuorum militum fe üffuros officium poUicebantur, Dumque hæc ita fie-i tcnt,redierant iam triremes fmgulae in fua loca, amp;nbsp;trirc-| mcsmagna',abijs quibushaeccura demandatafucratitii deniquo eas effe oportebat fuerant pertraûæ, totaque daffis lummo cum ülentio,conuenienti modo amp;nbsp;oidi-.

neiameratdiftributa. Hoftesveró non minus ac no* ftri pergentes fe ad pugnam itidem inftruebant. Cum-que loan. Andream Auriani dextri cornu prxfeólum, al tius in mare expariari,mukis triremibus comitatfi eer nerent: iam fugam capere ipfum exiftimabant. Et e no-ftrisquoquepermulti,cum hoftes cernerent fuipenfis velisaltiusinmare egredi,itidëfugituros eos putabat. Eaque res vtrinque animo c0cepta,audaciores noftros fimulatque hoftes ad dimicandum effecit. Hoemodo inftrudæigitur binxclafies,ad forti ter pugnandum fe' fe accingcbant,tantumque maris fpacium occuparunt, quantum ad id fufficere videretur,ne in ipfum litrus in-cidendi amp;nbsp;naufragium patiendi periculum foret fieque paulatim nunc fibi obuia veniebant. lamquc noftri tri' remium conclauiaomnia ocelufcrunt,paucis quibuf dam exceptis,in quæ vulnerati importandi elfent.Ä Væ de feribæ res nccelfarias fuppeditare debebant.Et vt cor poris vires reficeret,fic pergentes, panes, vinum, calèos» amp;quæhuiusgenerisfunt,per fingulas triremes milita diftribuerant. Imperator verb loannesAuftriacus,duin hæc ita agerentur fcafam,cum loanne Cardona conlé^ dens,vniuerlam clalfem fubitó circuiuit,amp; nihil eorum quæ virum principem ac ftrenuum ImperaroremdC' eent,omittens,cum ducesipfos triremium,tumamp;ini' lires reliquos vniuerfos ad ftrenuèfortiterqucproChri fti nomine pugnandum hortabaturipfum emm feruS' torem,fi ftrenuorum militum officium facerent,auxi-lio affuturum,certamque vióloriam Jargiturum.Vthaje vnaoccafioelfer, tot iniurias acceptas vindicandi,lt;5^ gloriam immorralemconfequendi. QuædumiUcagC' 1 rer,àmultisfortiterrelpondebatur,non d tibi tarer vfo I mododcipforum virtute;feenimnon ob aliam cauß j adclfe,amp; forrium virorum proinde faduros officium. / Hoefadoredijtadfuam Imperatoriam triremim-'ure /

CONTRA VENETOS Ug minus îpfequoque à virtute Columnæamp; Vcnicri, Vc’' netarum amp;nbsp;Pontificiarum copiarum Imperatorum, ex-hilaratus cft,atquc reliquos prins fua virtute confirmaf fet. Vfquc adeó fcilicet illiarmati iam,hortando, pro-uidendo,imperando, nihilcorum omittebant,quæ ad tantum viâoriam confequendam facere poflent. lam-que figna militaria omnis generis in malos,per fingulas triremes cxplicabantur: amp;nbsp;in ipfa præfertim loan.Au-ftriaci lmperatotiatriremi,explicarunt fignumSandi fedcris,in quo erant confoedcratorum piincipu m inh-gniadepida:amp; vt magis ad virtutem adhue omnium animiexcitarëtur,tympanis,tubis,fiftulis amp;nbsp;alqs inftru-tnentorumgeneribus magnum clamorem amp;lætitiæ fignum ediderunt, altaque voce Dcum omnipotentem ttinum amp;vnuminuocantcs,ipfum amp;Diuam Virginem hlutarunt. Sacerdotes quoque,cum fimulachris ferua torisnoftri Crucibus affixi, à portera nauium parte ad anteriorem vfque progredientes, efficacibus verbis om neshortabantur,vt fortes effent,Chriftum enim è cœ-Hsderccnfurum,qubd pro ipfius nomine pugnarent,amp; omnibus auxilio adfuturum. Quibus facerdotum amp;lm peratorum adhortationibus, omnes vnanimi confen-fuvfqueadeo confirmati erant, vt nulla mortis ratio-tie habita , ad quodlibet pcriculumfubeundum effent parad. Multoquemagis admiratione dignü fuit, quod «Odern momento, qui ad illud vfque tempus odia amp;ini micitias inter fefe exercuiflent, ill as rtatim depofuerunt ■ quastarnenprius vt deponerent, neque amicorum in-terceffione, neque poenarum metu à magirtratibus c ffi 1 d potucrat. Tanta fcilicet ert diuina potentia atque bo 1 mtas,vt qui fc prius acerrimis odqs fuiffent perfequu-1 ti,nuncfubitó oblitis omnibus iniurijs, fe mutuó corn | plcöerentur. Cxterumea erat loei natura, quo binæ | claffes in fc mutuó incidebant,vt ijs qui fugere vellcnt, R

manifeftum periculummïnarcfiir:tnm quod nimiiinr vicinæiamambædaflcsc’flentjtum quod is finus man’s eilet mjnimèamplus-,nam iHiùs ambitus non am-pliusquàm dnccorisamp;quinqnaginrapafluijmmillibus patebatjócmdiqueferccontinenti aut iniuliserarcir-eundatusjinterquasmare inferiedum, vix viginti aur vigintiquinque pafluum miilibus patebar.AhAquiio. neenim Albaniæ (quæ Epyrtis eft)partem habebanr, quænuncNaraJko dicitur, amp;nbsp;à S. Maura: infula Naupa* duraviqucoÄuaginta paftiimnmiilibus porrigitur. Ab ortu eratPeJoponnefi latus, quod à Corinthiacifi* nusphneipioad Chclomricum promontorium vique quod hodiecaputTornefeum vocant, feptuaginta pai fuum miilibus extenditur. Ab Auftro habebanr Zacyn-thum infulam, cuius longitudo ngintiquinque pafliiu ƒ milliaçquar,amp;abOccafudcnique Cepbaloniam amp;S. Mauraeinfula,qoarumilla quadragin ta, hæevero quin deeim paiTuum millibusm longitudincm porrigirur. luxta Albaniæ littus, mille fere paftibus à confinenfi,iur gunt terni Cruzulanj fcopuli, diuerfa magnirudinc,fctl non fame admodum infigni: hi à Naupalt;fto quod hodie voc3nt-Lepantum,quadraginfaquinque, àS. Mwrxin fula trigintaquinqHC,àCephaloniaicpfuaginfa,amp;àZ3-- cynthodeniqueoüuagintapaßaum miilibus abfant.

Erant noftrisiam nauigantibus hi fcopuli ab aqiiiio-nc iiti, amp;nbsp;Naupadum iinumque Gorinthiacum infer orfum amp;Sepfenrriones habebanf. In ter AudramSe 01 tumi erat maris dudus, qm interPeloponncium amp;Za-cynrhum induit,latum vigintiquinque paiTuum miilh tibus.InterAuflrum amp;nbsp;occaiumhabebantmare intet 1 Hic tnter^ffa Ccphaloniam dZacynthum 17rum, duodedm paifnii 1 miilibuspatens .ViCcardiusmaris finusin occafuilUsd I ' tus, feptem tantum paiTummilliainlatitudincmpotti 1 ^ebamr: fed. hxc omnia ex fubicäo fehemate patent- ƒ

In hîs mans anguftqs, poftquam binçclaflc^ ex im- fßi » prouifofefe confpexiffent, pugnam deuitare ncqua-quam potuerunt. Quamobrem loannes Auftriacus Imperator, cum prius confultanduni quant in certa-inendefcendcrcnt quidam ex fuis aiïcrerct, prudentif limèrefpondit,iamneque tempus, neque locum no-uis confilijs (upereife: iatis (uperque efle, fi quifque ftrcnuèdimicando, idquod prius confultadent, perfi-cereconaretur.

Cxterum holtes ipfiducentasamp; feptuaginta naues •habebant: ex quibus crant triremes communes lt;luccn.^f|J^^,.^ .^ tæ,triremes parus: quinquaginta,amp;viginti biremes.

Vniuerfam autem liane claflem, itidem vt noftrijn qua ff 2.7., ...»^^ tuoragminadiftribuerant. Acmediumquidem agmë ipfemet Ali ducebat, habebatque in co nonaginta tri- c/n^t^^ — ternes.Inquorum medio conftftensiUe,a dextris' Por- ^ tanoBafld,amp;a finifttis clalfis Thefaurario ftipabatur, ^/ qui virinquc illum,cum ternis impcratorijs triremi-busmuniebant.Cornudextrum,quod finiftro noftro opponebatur,quinquagintatriremes,amp; Mehemetum Siroccumducem habebat . Siniftrum illorum cornu. dextro noftro occurrebat, amp;nbsp;nonaginta triremibus fub Oluzalio duccconftabac. In agmine fublidiocum non amplius quant triremes decern, amp;viginti bivemes erat. Hoc modo mftructi, iam noftris occurrebant ; fed aliter

tarnen vtrinque animo erant affefti : Auftriacus emm, Colurana, Venierus Sereh qui duces acfpontanci,adeo-quevniuerfa noftrorum daftis, vnammi confenfu de-treuerant pugnare, itaque hoftibus obuiam progredie-bantur, non tantum dimicandi conhho, verumetiam bonafpe obthicndx victorix. Sed Baffx Turcici cum teliquis Pytatis amp;nbsp;clalYc vniuerta, eo animo noftris ob-uiaiiiveniebant,qubdilloscertó exiftimarent fugitu-los; adeoque ex fua ipforum credulitate,amp; prioribus fuc

ccflibusmagis, quam virium comparatione , pugni cucntum mctiebantur: quöd tam breui temporis Ipa-cio, fandi huius noftri foederis potentiam, nequaquain cognofcere potuiflent: quamobrem obftupucruntpro fcclô,cùm propius accedentes tantaseflenoftrxclaffis vires aniinaduertiflbnt.Sed cum nonamplius conful-tanditempusfupcrc(ret,amp;noftrosijs fortiter obuiara progredi cernerent: ipfi quoque ad pugnam omnia ne-ceffaria parabant. Explicarunt figna quædam fuperba primum,deinde rcliquis nauibus.pro more gentis, alijs innumeris fignis ferèreplctis,omnes adfortiterpugna-dum, propofita Imperatoris gratia amp;nbsp;opimæpra:dç fpq vehementer excirabant. Et hadcnus quidem, femper adhuc fugituros noftros putauerant : fed cum co maio res eoriim vires elfe deprehendercnt, quo propius accédèrent, dubitare iam de hac re incipiebant, amp;nbsp;pngnan-dum fibi eiTc vidcbant. Quodethita eifet.duccs tarnen nihil corum omittebant, quæ viros fortes decent quia enim tantum dextrum cornu,aciem mediam amp;nbsp;ag men fubfidiorum vidcbant, nee dum cornu finifirnæ cernere poterant, quod àcontinenti tegebatur, nondu putabant maiores effe vires noftrorum, quàm ipfis Ca racozarctuliflet . Sedcümpaulópoft, totum quoque finiftrum cornu confpexiflent, amp;nbsp;triremes magnas,prï ter quam vnquam putaffent, remis feliciffimè agividif fent, aliquantum fibi timere ccepecunt. In noftraclafle tympana amp;inftrumenrareliqua, continuum fonitum edere pergebant. Ipfaque claflis vniuerfa lunarem formam obtinensjordinibus pecbellè conferuatispro-gredicbatur,tantumqueà feinuicem aberant triremes fingulæ, ne remis fe impedire mutuo poflent, cuiusrei caufa, cogebantur remiges accu rate fè obferuare, vt qui ordo àducibuspriusfuifretinfl:itutus,perpetuo feruare lur. laraque non proeul ab fe mutuo aberant binx dal-

fes cum diuina maieftas, tam profpcros crudelifsimi tyrannifuccefluspertxfa, amp;nbsp;iniquiflimam Chriftianx reipub.oppreflïonem miferata,Chrifti feruatoris no-* men honoremque, tandem aliquando vindicate,amp;me ritas tyranno pœnas infligere decreuit, Atque eius rei hincfumpfitinitium ,quod ventum,qui eo vfque no-ftris aduerfusincommodufque fuerat, prater omnium cxpcü:ationcm,mirando quodammodo fedauit,amp; mate tam quietum tranquillumquereddidit ,vt terra po-tiusquàm aquaeffevideretur. Accidit hoe circa deci-mamfeptimam horam:iamque claires in ipfoferè con greffu crant, amp;nbsp;folpriorem cœli pattern emcnfus,ho-ftes adortum fitos radijs fais feriebat:quo tempore lews quidam vcntulus noftiis fecundus,ab occafu den-üolpirarecœpitjtantusprofeûo qui nebulas amp;nbsp;fumos cxnoftrorumafpedu,inipfos hoftes deferret. Hic pri-mum telum ex Ali Impcratoria triremi emiffum,amp; à bi-nisalijs,ex fingulis cornibus exceptum, fignumfuit, noftros maximo cum impetu inuadendi. Itaque vehe-mentiflimo clamore concitato, curfum auxerunt,amp; Ve nierus confpedo illorum accurfu , à puppi triremim fuamloannis Loredani amp;nbsp;Catharini Malipetri triremi-businftrudiirimis,muniuit. Columnaque accerfitis ad fui defenfionem binis altjs idem fecit. Et nunc quidem tam propèconueneranit,vttormentis bcllicisfemutuó petere poffent: quamobrem noftrx fex triremes magnç quç totam reliquam daflem præcedebant, continuis fuiminibus hoftes fortiflimè inuaferunt. Et quia nun-quam aberrabant,tantam ftragem edebant,vt hoftes frangendi fundamenta maxima ponerent,idqucillis eb magis accidebat, quo propius ad noftram daflem acce herent. In hac vehementifllma tormentornm grandi-nc, non poterant hoftes fe reparare,itaque timore per culfi ordines non feruabant. Sed tarnen obftinato ani-

mo pergere dccreucrunt,vt triremes magnas penetran-,do, quas à lateribus tórmentis bellicis carerc putabant jeliquam noftram elaflem totam ambireat. Cum-que inter illas tranfirent, noftrilongemaioricuniiaiJ* petu fulminate cœperunt :idquc tantomaioricumdc trimento hoftium fiebat, quanto magis ab aduerfo vente remorabantur,is enim aliquantulum auûus, quo minus crafliflimarum pilarum tempeftatem cito penetrate poffent impediebat,amp; fumos omnes fimulin ipfos deferens, vt nihil cernèrent propc, efficiebat ,ca^ que resnoftris,qui toimtnta exmagnistriremibusftre nuiffimè vibrabant tempus concedebat, ad reparan-dos ictus,quibus tertla propciilorum claflispars,non fine multorum cædc deftruda fradaque fuit. Itaqucaudicbaturiamanoftris ingens fragor Semina malorum, antennarum,nauium tranfuerfim frada'' .rumamp; fubmerfarum: mukæ triremes cernebanturcó-buriamp; aliæcarentcs gubcrnatoribusftare; pra:fcrcain aquis infinitushominum numerus,remorum ,anteiv narum,doliorum,amp; aliorumdiuerfi generis armoriini natare confpiciebantur. Eoque res maxime admira-tione digna fuit, quódfolae fex magnæ iHæ triremes, quarum vfus antea in huiuimodi naiialibus præquot; lijs compertus minime fuerat ,fefc in orbern verten* tes, amp;tela modó exprora,modó ex puppi amp;nbsp;laten-bus vibrantes tantam hoftium ftragem edere potue-rint. In hac tanta hoftium cladc ,Mehenictus Siro-chus,qui dextrum corum cornu duccbat,vt fuoriim faluti confulcrct, à rcliqua claflc aliquantum fduiv dus,littoraque radens, finiftro noftrotum cornu oc eurrebat.

Sed eare confpeda AuguftinusBarbadicus,obiUi!n illi progrefluseft leruaris accuratilTimè ordinibus,ar-xcptaqueoccafionc,öpc cuiufdam mentis Mahangn-

Wnomine,iterilliitapcxcludit,vineminimo quidera nauigio pertranhrc potnerit. Marinus Contarenus autem Barbadicinepos, quiapud idem finißrum no-ftroram cornu (hbfidio crat, cognito quod tantusna-Uium numerus aduerfus patruum fuumirrucrct vltc-rins contendit, amp;nbsp;nimia virtutis perfuafione, amp;nbsp;fan-guinis affinitate impulfus, ante alios omnes prodift: licquetormentis militaribus vtrinque fulminannbus hocloco ingens prælium cœptum eft.

Infiniftro hoftium cornu, quod Oluzalius ducebat, amp;nbsp;dextro noftro, cui Anria praeerat, fere congredicban-tur:fedanibo duces tamenin beliis naualibus peritif-fimi,rd féliciter gerendæ occafiohem expedabant. Verum diuerfo modo, Oluzalius enim in vtrumque' paratus,quo Victoria vergeret obferuabat,fedAuria cum viribus fe longé inferiorem agnofcerct , quia Oluzalius nonaginta,ipfe tantum quinquagintatrirc mes haberet, bodes quantum porerat, fufpenfos te-nebat, cuius rei caufa, cum aliquot è fuis mille ferè paf-fusàreliquo fuo cornu in altum prodqt. In Media’ acie,Anli:riacus,Columna,amp; Vcnerius,feruatis ordi-nibusperbellè,cum fuo agminemedio hodrum agrai-nioccurrerant rfedantequarn tarnen pugnatecommu Dus incepidént, tormenta militarra bis,ter,amp; quæ-dam etiam quinquics emiferunt: eaque res hodibus maximaterrori fimularque detrimento fuit,vfque ad-tófcilicet,vtinmultis fuß tormentis, ignem fuccen-derenoapotuerint, quod ea podea pilis fuis onerata’ nodrideprehenderint.Etex tjsquaefuccenfo igneemi-ftrunt ,parum nodris nocerepotuerunt, quia tanto' erant hodihum nauium prorm nodris altiores, vt e-tiamfi deorfum collimarent aliquantum, tela tarnen', ftmper nodras nanes præteribant.

Quae etiamfiita effent, ilU tarnen furore quodam aêi, noftris obuiam perrexerunt, amp;nbsp;cum illis congreffi funr. quo tempore vehemens fagittarum fciopetorum^j b Öuum tempeftas exorta inter cos eft : amp;nbsp;mare vniuersu cöflagrare vidcbatur,ob tot igncs,qui varqs inftrumen tis hincindciaéfabantur. lamquecongreflæcrantvtrin que quatuor triremes alicubi cum tribus, fexcura quatuor,amp; alicubi etiam fex cum vna,amp; alq in aliorum na-ues infiliétes,gladijs,ficis,cultris,fcrrcis malleis, fagittis. ignibus,coeterifque breuioribusarmis ingéntem ftra gern edebant:amp;pratcreaquoque multi cum dinerfas ob caufasrecedere vellent in mare praecipitabantur, quodpTOindciam fanguinis inftar rubeumcrat. Intc-reaSirochusin dextro hoftium cornu fortiffimorutn noftrorum, qui in finiftro cornu erant,impetuml£n-fcrat,amp;quod inftituerat ,effici non poffc videbat;quöd nauesfuasfrangi, antennas amp;nbsp;malos corruere,ca:tera-que impedimenta tormentorum telis in aerem iaffari confpiceret,itaquc dabat opcram illequidem,vt fuos in officio contîneret;fed nihilominus tarnen, multæip fius triremes, cum tandem ex tanta ftrage euadere amp;nbsp;fa luti fuse confulerc cuperentinlittus prxeipitanterin-ciderunt;quofadoplcriquc in marefe præcipites de-derunt,vtincontinentem enatandoeuaderent,multi veto vuincrati, nandi impenti, aut alio aliquo modo impediti,fubftitcrunt, quodin Chriftianorum dementia conferuandi fui fpem haberent. Quo loco obferua-tione dignus eft antiquus T urcicæ gentis mos, qui iam plane in confuetudinem abut. Primo congreffu enitn fingularem ferociam maximo cum imperu declarant: fed pauIo poft,vbifortiter reOfti fibi intelligunt,abie-do plane animo in fugam fefe conrjeiunt. Quamuis hocloco certè ab infinito peditum equitumque numero, vt folcntin alqs pralijs, auxilium fperare non pote-

CONTRA VENETOS «^ rant. Quamobrem Chriftianorum virtuti cum nequi-rentreliftere,qniin ipforum naucs ingreffi, ommes ene cabant,paruotemporis fpacio reliais triremibus aufii-gerunt,quo tempore,cum Chriftianiin Turcica elafle iamanteacaptiui,feinnoftrorurh poteftateefle fenfif-fent,fumptis armis ipforum Turcarum, catenas amp;vin eula frangebant, amp;nbsp;eo vfque perpeffam crudclitatem ty tannivlcifcebantur.Marcus Quirinus amp;nbsp;Antonius Ca Ralisqui ip eodem hoc noftro cornu,fed ex altera parte ^ranr,vlterius progreirbnon tarnen potuerunt tarn ci to ^oc hoftium cornu includcrc,quinomncs prius fefe in •''arepracipites dediffent .Naucs tarnen omnes à Chri ftianis nofiris captæ fuerunt, amp;nbsp;qui rcliqui in ijs erant, a'Icifccndç crudclitatis caufa ad imum interempti. Sed fxnoftrisquoque ducibus,interierunt in hoc cornu fi-t'iftro Marinus Contarenus,Vinccntius Quirinus amp;An dreasBarbadicus. Auguftinus Barbadicusautem fagit-taoculoinfixa,létale vulnusaccepit,quo loquendi vsu ftatim amifit,de cuius morte paulo poft dicemus.M.An toniusCiconiaquoque ignivehcmentcrlæfusfuit. In ^ic media congreifus erat Auftriacus cum ipfomet Ali ®^binis alps ducibus,quilmperatorijs triremibus præc-’^^M. Et Ali quidem in Impcratoria Ria naui, trccentos ƒ * ** l^niceros cum Icuibus bombardis, amp;nbsp;centum cum bali-'^‘’ ftis habebat, qui omnes telis atque gladijs fortiter dimi ^ibant. Cum loan. Auftriaco econtra crant etiam,qua ^tingenti fclopctarij fele£lifrimi,cx Sardinia, fub Lope-^oFigheroa magiftro caftrorum duce, multique prxte-«aaltjvlri nobiles amp;ftrenui,qui fummacum virtutc pn amp;nabant.Columna,vt nauimquæfccum congrelfafue t«,occuparet;fummis viribus inftabat,vehementerqj ’lt;hd excitabaturiquod maximam hoftium cædem ante , fefe videret. Nee minus etiam Venicrus boni Imperato 115 officium facicbat, quod fuis effet dimicanduracum

remis primary's hoftmmducibus, amp;fcptcm Impcraro rijs trircmibus,quibus amp;aJiçfubindeauxilio vemebanf. Sedinrcrim magnus cö/nendaror Mviranæ,cùin ternis Doftris Imperatoribusaduedus tantam hoibum catcr-uam dimicandum c/F viderct, cuni lua Imperatoria. ité qucLorcdanaamp;AIahpetra triremibus magno imperil accciïir^fctjj in nicdiam mrniatn inimittcns,magnani honium cædem cdidit. AcLoredanus quidem amp;M31i perms viri forridlmtin denbflimam pugnam ingreflb moxidibus bombardicis ccciderunr.-fedranrmnabfu' ir ramen,vr quiincorum nauibusrcliqui erant, ex care pcrrcrre/ïercnf,vr potius vindidæcauû, auäisqueque daniodo ex iracödia viribus,duplo fortius pugnareca-permr.-quo fadum cd,vr breuifpacio,binas hoftium tri remesoeeuparinr. totidenaque ctiam Venicrusà Co-lunina.iêcum diniicanresfuperarunr. Eodemque pro-pèmomento temporis Io5ncs Auftriacus,qui iJluc vfq; quinque rriremium impetura faüinueni,amp;. temas cui cerar,jpfiufmcr Ab Turcici Baba; praroham torani,cc dfoipio occupauit;ex qua ramen prius,ciim admaiuni v/queperueniber,ter magna cum carde repuhusfnent Jraqueimerempfo iam Ab, Vidores fc npüri effe Ixti damabanr.'quamnisenim /jdem prius quoque viâora acchmaiknr, C2 tarnen haûenus dubia faerat, ob vehe mentiÜimnm vtriuCeiuc partis impetum, Sefiragequs Vtrinqae cdL:batur maximam. At nuncnoareüHcbint bottes amplius nottris,vtie ViCtorcs ette iam fadiea-gnofcerent: quamobrem in prxda coUigenda Sevindé dis potins quàm nccandis hottibus ocenpabannu. lam-quepermagnusPrincipum vicorum numerusà noüris 2ütcaptus,autïntcremptus fucratdanizerorum autem aliorumquemilitum inttnituspropènumerus:adeogi fob jj cuaferan r, qui in principio prxlij ttatim, cogain ƒ fuorum p€]:nicic;,cxttragc quam edebant magnx trite- 1

I KiodumPortauusBafia fecjr,quiclanculnniftatim na-uigio in continentem traiecn,amp; faluti fu« fuga confu-luic. Sed ex noftris ducibus quoque in hac media acic mtcrierunt ; loancs Loredanus, Catharinus Malipetrus, Hieronytnus Venicrus,FrancifcusBonas,loannes Ba-ptiftaBcnedid:usCypnus,amp;.iacobas Trefinus Vicenti-I'us. Vulncrati amern fucrantloannesBembus, Theodorus Balbius.McfTanæ Prior amp;nbsp;multi alij prxtereagenc tofi nobiles Requires. In Sinifiro hoftiuni cornu Olu-zilius,vbi fuccubuifle luos cognouifict,amp; ab Auria,qui feliccm huius praclij cuentumiam agnofcebat, fe inua-difrangique pofie aduertiiTet, quo pado faluti fax co-falcndum effet, diligentiffime côfiderauit. Itaque quaf dam dextri noftri cornu triremes,ab alqs diftindas fcpa • utafque confpicicns, ipfasarrepta occafionc maximo cumimpetuinuafit. Acnoftri quidemimpctu eiusfor titerexceperunt: non tain viribus fuisfreti,quàm quod fuppetias fibi ab reliquis mox ferri certb fperarent. Verum Auria'quemfupcrius cum rcliqua lui cornu parte inaltum rcceffiffe diximus,vt Oluzalium à pugna fufpe derefjnimis proculaberat.quamvtqsauxilioftatim a-deffepoflet,rccefferat cnim prudenter ambitu quodam vfqueadmagnamtriremcmPilanam,vt Oluzalium à parte poftcra inuaderet. Sed cum id Oluzalius animad-uertiffetjcumquc iam adfc,cum multis fuis amp;nbsp;alijs fini-ftd cornu triremibus prxparare videret : paucas iUas, Quasinuafcrat.vehemcnrifliraeafflixit.lnbiroque in al turn marc recedens, cum multis fuarumtriremiunbau. fugit.Exnoftrisverb etiamccperat,amp;fuis alligatasfe-curatraxit,Petri BuaeCorcyrenfis,Prioris Meflanenfis» amp;Ludouici Cipici Trauenfis triremes.In vehementif ümo hoc certamine Benedidus Soranzus, ctiamfi ex te Hsinfaciem tria vulnera accepilTct,tarnen fortilTime pu

gnauitjamp;trirememfuameumpaucis benè diu défendit doncchoftium vis vchementilîîmè auda, eicumnaui vitam quoqiie Chriftolèruatoriin facrificium,eripuif-fet. Nee fuit ramen inulta cius mors;quod vbi hoftes in çius tnrenicniingreßl effent, accenfus fuit in ni uni H o-nibus ignis,quo nauis cöfunipta,, amp;nbsp;hoftes in aerem di* fiedifunt. Qbierunt hic etiara,præterSoranzium,Hieronymus Contarenus, M. Antonius Landus, M Antonius Pafqualigus, lacobus Medius,Georgïus Cornelius?:, amp;nbsp;Petrus Bua. Inter cæterosautem qui hic indem gralt; nißimevulnerati effent, Ludouicus Cipicus Trauenquot; ftsvnus fuit.is enim poftquam diu ftrenue pugnaftef? cum lohs alqsièxfupererat, amp;nbsp;feptê permagna vulnera acceperatjtaque vidus cum naui abducebatur.Verum .auxilioeifimul atquePriori Meftanenft citó fuccurre-runt,amp;Iiberatis corum rriremibus,qii£cab01uzalio ab ducebantur, illos quoque viuos reduxerunt. In hoc Oluzalq congreflu, vehementer præterca fucruntafhi' dæ,triremis vna,Sabaudica,vna Florentina,amp; vna Hifpa. nica:amp; quamuiscurn in hoc cornu tu in alijs loeisper-multi exnoftrisgrauitervulnerati Sçinterfeâi cßcnt,ti ta fuit tarnen illorum virtus,vtdiuma bonitateiuuanfe nullam triremeamiferint,prêterIblamPetri BaxCor-cyrenfis,quæ abhoftibus abdudafuit. lamque ad vice-ftmam primamhoram, fracas omnino hottis(uperU’ tusqj fait,vt quxtejiqnxfupereffent triremes, aaodtii finecomentioncomnescaperentur. Oluzalium cum fuis infequincquiuerunt,quod iam noximminetet, amp;nbsp;ipfein altum tnare egreffus proeul euafiife ferretar.

SediUud iam vel imprimis memorabile horrcndunigt; que fpeäaculum erat,quod vniuerfum mareex fan^uk aerubrum cernebatur,amp;inünirus propè cadauerum numerus mco natare,pïurimx tam noidrorum qnam hoftium valtiçi:it:oi:um Senatantium voces eiularcamp; auxiHi^

auxilia poftulare audiebanturfæpe ctiam noftri fimul ♦ atque hoftes idem lignum amplexi fe conferuare nite-bantur,vndique eiulatus amp;nbsp;miferadæ voces fenticban-tur •. caque omnia eo maiora amp;miferanda magis appa-tebant,quóingruentc iam node,coelum obfcurius red ^^\^^ mm •:^ify debatur. Poftquam Turcica claflis, vniuerfa iam in no nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^„.A^uct

ftrorum poteftate effet, colligendæ prædæ operam da-bât: caque in re,quod reliquum diei fupcrerat confum-pferüpfubvefperamlærifecumOttomanicis fpolqs,in Petalicos portusquofdam receperunt. Atque hicqui deni faitpræln twins nauaiis fucceffus,maximus profe quot;^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;h7(

ftb,quód ab Augufti Cæfaris tcmporibusà nullo vnqua tamvehemens prçlium naualecommiffumfuerit.Éo-Que magis admiranonedigna videri debet hçc noftra ''iftoria,quód propè illum locum nobis cótingerir,quo adAftiumpromontorium, vbi nuncPreucfaeft,Augu ftuaCæfar olimM. Antoniumnauali prxlio fuperauit.

^ec minusquoquc facit ad augendam huius rci geftac celebritatem,quódcumquatuortantumBoris pugna-iint,tamcnmagniillius Serpentis Orientalis caput con tnuerint,amp; Sclymi potentiffimi tyranni vires fregerint. Primanoâis hora,cùm fingularinoftrorum ducumin-duftria,claffis vniuerfain portam redufta effet,tatus ve tustantaquetempeftas fubito exorta cft,vtincolae affe--terent.poft hominum memoriam nunquamfe tanram fenfifle. Sedtutó tarnen hoe loco agentes,medicandis «gris amp;vulneratis operam dabant tanta diligentia, vt ipfimet duces eos in fna conclauia rccipcrent.Vcnierus autem,dimiffoOnophrioIuftiniano cum triremi,ad fe-natnm Venetum literas dedit,ijsque felicem fucceffum quern incomparanda Victoria ijs Deus Opt.Max. fuiffct largitns,fignificauit. ! » '

Sediam receptuicanamus,fumma ternorum noftro-samimperatorum prudentiacognofccndisquc hoftiu.

rebus diligêtia.inconfultandoq; induftria,reliquoruda c6in cxeqaendo dcxrcritas amp;próptitudo: omnifi deni quenobilium,aliorumqiicmilituniinagendo virfus,ta tafuit,vt pratervtiUtatetn rei tam fdidtergcflçjadoni nes cominuniter redundantem, loan. Auftriaco Caroli V.inuidiCæfarisfilioPhilippi Hifpaniarum regis fra tri foederis huius inter Pontihcem,Filt;panum arque Venctos initi fummo Jmpcratori, iempnernam glœ nam laudcmqucpepcrerir: qiiæ, quo maior diuiniorqj Chriftum ieruarorem C0lentibus,amp; cam contcmplanfi bus apparcbit,f4nrómagisomncscxcitare debet,vtPhi lippo Catholico Hi/paniarum regi viciflim grarificen-tur,quód in hoe beHumfratrem miferit.

2, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Alaxcus Antonius CoJumna,ènobiliftima Roraano-rum familianatus aPio V. omnium,quotquotfiieriint ,^ Pontificumfandiftimo, adhocbellum fummus fuaru copiarum imperator deJedus.-irafcgeftïr,vrnoincnfuü Pontifici communicare, dé vnà cumiUo Chriftiani or-bis Columna mcritó appellari poftït. Vr veriftmilcquo que fit, huius Pon ri ft cis cJedionem diuinirus führe in hæc têpora conferuafä,quibus orbis Chriftianus Turci caryrannide opf?reftus,taliviro opus habebat,qihad fœdusiftudïàndiflîmumfcricndum, tantos principes poftctimpellere.

^cb^ftianus Venicrus Venctarum copiarum impcra tor, non minorem animi fortitudinemindimicando, quam inimpcrando prudentiamdcclarauir, Itaquecü in horrendo hocconfiidu.Impcratoris fimuJatqucnih htisoificium feccrit,nee quiequani omifcrit corum, quæ ad vidoriam confequendam faccre polfent, an nÓ xre^mftatuam meruit,cùm adfuævirrutis xtemum te üimonium,tuinvtomnibus nobilibus Veneris exem-plo ßt,quopaäo fefeerga patriam gercre debcant! Auguttinus Baibadicus quia loqucndi vfum ex vulncrc ami-

amiferat, verbis quidem animi fenfum cxpUcarenon pütuit,fed tarnen cognito ex alijs indicijs ,quod noftris tanta vidoria contigiffet, tertiadeinceps die porreftis incœlum manibus,animi luirobur cuidcntibus fignis dcclarauit,amp; vx hac vitamortaliin coclum migrans,tri-timphü de Turcica tyrannide duxit.BiniP^rma: Vrbiai-f'^^^^'^Z* AuePrincipes,quorüvnus cü Hedore Spinola, altercû,* * *^ Lcynio Sabaudodêfiflimopugnantiü agmini interfuit, düviftoriä reportarunt æternü virtutis fuæteftimoniû Cxhibuerût.Magnus Cömenda^rjdumlo. Auftriacofe ’‘’“J*’? ƒ“ per impertemtoanimo adfuit,ftngularc virtutis cdidit Ipccimen.S.Crucis ^rchio,tanta dexteritate fubfidfjs •«•»* *4«» lt;nbsp;ptaefuit,vt qs qui opprimerentur fumma cum eeleritate fuccurrerct.caque in re fingulacem prudentiam déclara / ^^^^ üit. Paulus Iordanu5 Vrfinus, qui in medixaeiei fronte^ etat.anmaiusvirtutis fpecimen cderc potuit,qu'am in denfiffimum prçlium ingreffus ,fe luosque copferuarc Setothoftium triremes occuparc: luftmianus Mefla-^’“''^“^* næcotmncndatot,nifivulncvumacerbitate,in concla-üe ferecipere fuilVet coadus ,cum amp;nbsp;alias fuæ virtutis fpecimen edident, nunc quoque eftcciflct vtiquene totexfuisinterirent, ethOluzalq impetus maior fuif-fet.M.Ant. Qmrinus amp;nbsp;Antonius Canalis, prêter hu-^ ’^ iusprali) gloriam, ex vniuerfo hoc bello immortalem hudetnftbicompararunt.loannes^ardona,qui inde eMtJu» Wto noftro cornu, cumqs triremibus e.rat,qua: Oluza-11) impetum fuftinebant,maiorem laudem hbi compa-iite non potuit,quam quod ex tanta difficultate vidoc taaferit. Deniqueomnes quihuieprxliointerfucrunt Septo Chrifti ieruatoris nomine pugnarunt, hquidem Viaunt gloriari vtiquepoftunt,fetantæ huius vidorix pitticipesefte-.fmexhaevita migrarint,requic beato-tutnfruuntur.lcuique cruciatu,mortalem hanc,cumvi Uitnuiortah co tnmutantcs,vetum vidorix frudum cu

Deopofridenfquæproinderesparentibus amp;nbsp;cognatîs corum magnofolario effe poteft. Cùm enim ex morta hbus immortalem neminem nafci fciamus ,vna ratio eft immortalem vitam confequendi:fi virtute æternam laudem atq; gloriam confcquamur, quod proinde ccr-tumeft,omnibuscontigifle,quiin hocconflidu inte-nerunt.Eorumnumerusautemquantumvtiqueintel

* '^'S*'P’Otuit,adfep'tem'milliafexcentosamp; quinquaginta fex afcendit,ijquehifuerunt:

Triginta duo fabri reficiendis nauibus præfedi. Centum viginti quatuor foeij triremium.

Noningenti amp;nbsp;viginti quinque fpontanei milites. Bis mille,ducenti,amp;lcptuagin ta quatuor rémiges-Mille trecenti amp;nbsp;trigintatrès ex grcgari;s militibus.

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bifmille ex elafle Hifpanica mortui. Odingenti inclaflcPontificia.

û.» i: nX t «ƒ »lt;' ^'i- nbsp;nbsp;Ex b^ihus econfrà ea/gt;ti aut iftterfè^t/fieruftftW^^

'quot;•^^'^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/i /toftern mi/üa, ft(i»/»^e»ti c^:nû/ja'

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^if^fa ■, videlicet.

Triginta quatuor duces cum prætoria dignitate. Gentum amp;nbsp;viginti triremium gubematores, fine comités.

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' . . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;O Vigt«'

runt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;—

Exhoftium triremibus ceperuntnoftri,centum amp;nbsp;fc **‘’“*'^ ^^^' ^^quot; ptendeeim communes triremes,amp; tredecim triremes J^^^^*^^ P^tuaSjCasque omnes panibus^euo,butyro,oriza,fabis nbsp;nbsp;nbsp;r'i“^ JJyp ^ ^‘isquc omnibus commeatus generibus munitiffimas, gt;nbsp;^^‘^ ^^dem nofte fccurnin portum abduxerunt. Pratter ha-’“^hoftium naues,'fuerunt etiam fubmerfæ aut alio quo

'S itiodo deftruélæ circiter oâ:uaginta:quæ fuga euafif ^■^tjquadraginta fere putabantur. Quibusitaconfedis ^öftriin portutufi,Deü obconceiram tantam vifloriï ^'idabant,amp; totum triduum genio indulgentes ,amp; va-^^fignalattitiaecaufa explicates, feftos dies eelebrabat. ^cctarnen interea quiequam omittebant eorum ,quæ ^^nauesfuasreparandasamp;perfequendos vldoriæ fru- , , ^usfaccre poflent. Cuius rei caufa,cùm ad Idus Odo- ƒ ^ ^t^fque inijs portubus haEfiflent,tamen ob aduerfa im i ^'lücntishycmis tempeftatë amp;nbsp;quod ex vulneratis fub-' '''denaultiintefirent,inderecedendumputarunt.Ioan-

®^ Auftriacus emm, quia eo anno nihil amplius mc-^orabile geri poffecenfebat, Meffenam verfus conten

^uenti fuas vîtes reliquis coniungendi. Cum vniuerfa i ^hffe igitur,amp; acqulfita præda,inde recedentes,ad Cor-^rampcruencruntxamque dccommuni confenfu.vti nature.^,^4^

1 hinfequitur diuiferunt: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;â^ifia.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f Pontifici nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J Nouendccimcomuncs

I Naucs(hftnX nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f Quiquagintaofto cum

1 “^tefuerüt-Y Hifpanis trirc-^ dimidia communes, j 3 me^, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L Sex cum dimidia par ux.

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* r Triginranouecu dimi-1 Reip. Vencre J dia communes.

L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L parus:.

miliraria ^ Hi/panislt; Odo cum femiPetraria. fuêrcindê j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j Centum vigintiodoinino-

diftribura. ƒ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L ra. - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- -

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CTtiginta nouem euw

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I ferai magna. R^ip- Venetx J Qiiinqoe cura femiPc ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ traria. '

» -gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Oûuaginta fex minora Captini f'Pontiücioâingenti,’offaagintaât:vaiis. diuiü d Hifpano mille feptingentî Setredecha. funt. nbsp;nbsp;LReipab.Venete mille centâ amp;: fexagia ta duo-Dam hxc ira gercrentar, Onophrias IüAinianüs,i Veniero cam Uteris ad Senatum miffus, dccimo nono Odiobris,binas Venetorum arces ingreffas ett:canaque jam in S. Marei foro infinitapropehominam maltita-do,inter fpem fimul atqacmetam conüitata, expeda-bar. Scd cam iam propias accédons, maltisquebooi' bardicis idlibus emiffis, Turcicis ftgnislaceratis,ócbO' minibus Turcico habitaprxmonüratisdxtitix fignum ederet: omnes gaadio, amp;: fclicis alieaias fuccçdus fpe ^epleait. Tam ènaaideicendens, Venieriditeras LU'' douico Mocenigo Dacirereniüïmo'exhibuit,hmülque dcclaraait Turcicam claïTcm, paaconoürorum detri-

t}ujus/!'ater,eb'vgt;) (ui}sJÙ£ j^lefie/ûrern ffungari^e Prbr lt;^ en. ƒƒ Cemenäatfrfiaf e/e^ius. p'teïorf/afer fuus/exatfir am^lißi t^x't fgt;ius (^ ehifuenffJifMusS.Mlt;ireiiiignit^/emptacurautt. Ma'' rinus alferß'afew^m aff^nJeruatorit 1(2:2.S.Marci/gt;rocura tor e/^eifii Clemenfe rfr. /ïij ui leien.^s Patriarelja eleleélifsfitit tisinde aPaub /ILPon^/ficeJi/miftus/ùa cla/i/sim/gt;er.ieor can tra Taréesereatus ^.Mareifs Gr^manus eteai^j^jteriiMsfra ter tuut Cardinalis fllei/lriß. ad aniitjueiritm !mtgt;eraferttm t»t!tat!ü!2em^nßnins ^ropè/ûmpt/lgt;us in^enfem illam maehi ^4!» mannûream in antenori fgt;arte temj;li S. FraneiJea diea-ti/x fundawetis eonßri4xit,Saeclluin ea am/gt;lejÏ2mis op/hus ditauit, (^palafium ad/Jlcaui^ iMma/ffrwnfafnilia z'edra »t4rmamp;reis imaginibus exornatMWt'vt earum con^eSI» hemi ttesj/lanè atttfnaireddaniur-.tantttsJcikee/eJl ear urnJ^ lender,ta»ta /na^mficenila^tantum^^. arfificium. ^a ennnia Keeum reputans,Patriareha Sanl}fßme,in tuofatius^/a. niliitua nomine, boent^rum Tureieum bellttm z/muerjo ebrifiiano ifrbi f/roponendum een^et.vtquaDei miranda 1)0» it as er^a /uos omnes fifdsinc ^uo^, co^no/eeretur. Fxiüi-»laui autem (jrprima originis eaufas enarrandas,magno^ ^lgt;ere etiamßngula ejfua^^ zgt;t aedderuntperq»tßut‘, qua tn te mibi valde profuerunt varforum prineipurn dr ducum hmus belli Iitera,tum etiarn colloquia cumCbrißiants,qui in Turcica elaffê captiui,ex pugna naualt 1/beratißuerunt. Bitti autem hoßium Secretary tn eodem pralto capti, Baffarum 6“ Turcici imperatoris conßlia aperte Manißeßarunt,vt ni-^Heorum omi/èrimus,qua ad rerumgefiarum certacognitio tiefacerepoßint. Cenßo igiturPatriarchalllußrißquotcunq^ finie hello interßuerut gregarq milites, duces et principes tibi tien modo oh bénéficia qua alqs in rebus qspraßitißi, gracias debere referre.zgt;er» ettam quodmead hocbellu deßribendu d* eorum virtuteon/nibus declaranddimpuleris,'vtq^ ßmul etia argumenta hoc modo qsßippeditare,qui acutiorib, inge--^ßpraditi, bac bifioriam magis exornare uoluerint:miht.n. fatisfuitßmpltcenudamq^ ret vert ta tem tibiproponere.Pale.

TlAMSl fama,res^e/}asMai0res'vtplu rimum,homif/if aurtbus repraßntare/olt;gt; leaf,^uam re iff/aß»t, Patriarchs pluri-muxs Keuere^iie: Kon duhitarntti tarne ft aßererelv7emaiore»treifgt;fa,fgt;ug»am fittß _ Je,qult;efitbßf)t»ageßmta»ftifi»em,i»terbi ^*^ •

MS potentißimas Turcarum^P Chrtßianorum claßes, ad (^tuzulariosßopulos extitit,quàm haâfenusfueritexplica-f^-Fuitenitnhocpraliumnauaie,eorumj)rofeôiû omnium ^^ximum, ^ua vnquam fui^ecognouerimus rçfuôdcung^ . toim et contuleris,hoc noßro longe tnfirius eße comperies. ^on negamus e^uidem,dp alias ßpenumero à multis m axi-^isviris eße pugnatum : nam (^ iHud 'uehemens praUum f^^'h^juad Philippum Macedonia regem,cum Attalo rege Per-^‘ff»i,ad Chium infitlam commißße legimus : ^ Themißo^ fits Al he medium imperator, Xerxen PerJarum regem ad Sa ^^inemangentt pralioßtperauit. Magna fueruntpugna na '^Itf '^thenienßum cum Corinth^Sjinipß Corinthiaco ß-^gt;* commise, 'vehementes^ etiam, quas ÿdem Athenien/es 1 ’^IfeUeßontocum Lacedamonqs,dP iuxta By^ntium cum ^tloffoneßads commißrunt. Carthaginenßs ad FauimanaSy I^uas vocanthodie,inßtlas,cum Romanis naualipralio bis de f^^tlt;trunt,acßmelquingentas vtrinqne triremes, alia 'vice ^tre non minusßptingentis habuerunt: dr Romani ab Hits jMc}i,'vniuerßm claßem amißrunt. Etilla deni^ maxima i^^fia fuit,qua CafarAugußusM. Antoniumamp; Cleopatra

^f^pff'^S^^^ffff^^-^^fftm^ramMtarfum /ù/ierault . Sed hts omtiil/tts tarnen »tt/irum t/htei ntntale fir^lium matus exi ßtmart dehet^ntnum ^uffd t» ea,de 'unfuerßor(!e Chr/ßtitttif dimicahafurtdett/de tfuàalrerum K^ualtum vjîis ad Juwma perfèé/io»em ùm ^erue/terd^b tormes ta md/tariafitlttet, (^/exeeKta alia bedien ixtlrumeKta, ^usrum vjûm veterts plaf}ètg»üraruxt:^ufbusfi^rtxei/fum virorum^^ firtidetiti» »umerus,quit^ba(tclaj/e/'uerune,ttem^ dtuutus /ueee//us ad^eiatur^/eeuU ix/lar ejse f0terit,ix zjuo /e omnis Küßra fe' pentaseotstemfletur. ^^ieeut»i/aßnt,c^ v»iuer/umbst bellum ditit»itusgubei-tiatum,adta»tan/ Turcarum pet-xu tiemdireélum fuße videatur: exiftmauiego,illius hiforid Kulltus aomtxe pottus emi//e»dam,^uam tue Patriareba d ■lufirßime,^uit!i ta»ta f^rituitteia Dei P'isariusßs,(^ßt/gt;td/i ri aKnitifttafftaatrxeMaearitate,ea»dem banctt^ram dß /em,ttaiuueris,v/ fua virtutisj^lexdaritmaibus merite iHfi e^erepoß//,^ui dejxeeps /alem prouiariamßßiftebtmt ,f' cra^ har muuera admitißrabuxe. Sedbae axtiquaeß erp mauxittafamilia tua 111/ßrißima coxjûetuda at^i^. xatura:ex ^uasetfraßaxttßimi viriprodieruxt. Cuiexix/ igxeta eße vxquam ftoterit Petri Grimaxiataui tui virtus^ aut S-M^^ ft Procurât er deleSlusßipremum pexègradum ix baere/gt;nb-obtixuit? Poaxxes Grimaxxus Proauus tuus eodext muntre ßuxSlus eß,(^ob ixteghtate/itam a/fudomxes emieuit-d/^f^ Xius Grimaxxus auus tuus Serex/ßimus t’exetoru pripee^t^ xox mixus Imper/umßta v/rtutisßlexdore tHußraud)^^'^ ijfè/gt;erfuxclo taxto muxere ft exorxatus. ffieroxymus Gr^' maxxustuusßmulat^^ fatria fgt;ater^lurimis maxixgt;is^gt;^'* xeribusper/uxPlus Pexetoruxt eoxßliarius ob^.Doxtmietts Grixtaxxus autem patruus tuus Cardtxalts amflef^^^l’ /fraterceterapietatts o/gt;era,i/ua etiamxumixbatre/ub.e cext,fuxt/gt;tuofam illam ad S.^ixtoxiuxj Bibliotbetam tePj’' xit:^fudioaxti^uitatis, ^uod tu /gt;oßea taxtis ßmßettf extolutßißitxdamexta /foßu/t.Petrus Grimaxxus ^^^^^^^-^^

mento,vniuerlam fradam amp;nbsp;diHïpatam cfle. QuibuS cognitis ille Apóftolico legato,Patriarcha Grimanno, binis coniiliarqs amp;Cæfarc ZilioloCancellario,qui alias 1 obcaufas aderant,cotnitatusin S. Marei Patroni Veneti tcmplum ingrelli fuiiramp;fiibfequentcfenatureliquo cumfacerdotibus, Ambrolij amp;nbsp;Anguftini pfalmoDeu hudarunt: pcradifquefacris,DeoOptimo Maximogra das vniuerfi egerunt,quód oblitus noftrorum’peccato rum,in tantis populi fui anguftijs,tantam vidioriam cÖ ceffiffet. Qiübus ita eonfedis, Princepsloanni Bapti-ftæRafanoviro doólifs. mandatum eodem diededit, vtde hac vidona orationem ad populumhaberer. Quam rem ülc die tertio,cum eodem in templo expedi tet, Senatum, populum,peregrinos,adeoqueinfinitam prope auditoruni multitudincm,cloquentiae fux admi-ratione attonitam reddidit. Nee quiequarn intC' rim per totam vrbem audiebatur, quam fo-nitus campani,voces plaudentium,alia que infinita lætitiæ figna : quibus

^7	Muratus Chorofanus
' 58	Demirus Balius
59	CabiusHeitus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'	’Horum triremes
60	Muratus Trafius Armamen« '	Conftantinopolitt
	tarij fcriba	næerant.
61	Peruifus Sinamus	6i Dn-