Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn in volgorde waarop ze getoond worden:

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order of appearance:

Simonis Gryn^d Commentarßduo, 'vntts de J^nitis Meteoris: alter de Cometarum caußs.

ILLVSTRI AC GENERO’ so viRo Dn» Andreae Dvdithio ab /^orehoyuizatCæJàm Conßbarto,^c.

Vpenore anno,ut tibijVir ampliftime, gratificarer, epiftola bene longa, quid de calore in terra inclufo fentirc, expofui, finiulq;, quam nulle meo merito

in ea re, à Domino Marcello Squarcialupo reprehenfüs fuerimgt;demoriftraui.Huic epi-ûolæ deinde adieci declarationem fenten-tîæ Ariftot. de ortuamp; natura Cometarum, eamqi itaaduerfuseundem D. Marccllum defcndi,ut mihi perfualèrim,neminem por ró de veritate huius rei dübitaturum. Qui cnim fallum efle, aut pro non vero haberi pofsit,quod facrolandtis literis eft confenta neum?In his duobus libellis, eu de Cometarum natura amp;nbsp;generationis caufis præci-puè difTeruifTemjCam quoque pattern,quæ de fignificationc eorum agit, quamqj præ-cedente anno publicaueram, rurfus cóiun-

gcrc volui, ut to tam de Cometis do drin a, breuibus iftis libellis dedaratam haberes. Sic autem dirpofueram,ut primum de ortu amp;nbsp;natura eoru dilputarem : deinde quid de efficictiaamp; fignificatrone rede dici pofTet, oftenderem.Nuper,id eft,ante triduum,im-preftis iam libellis,intcllexi,nefcio quo con ftlio, naturalem hunc ordinem difturbatu, amp;nbsp;ultimum in primum locum translatum efre.De quare,netibi,vir amplilsime, (aut alijs,,qui forte Tegent ) admirationem parère, monere teftatim volui .Quanquam no magnus eft error,fi modb qui leget,cum in' præcedentibus ali quid di dum leget, id ini fequenti bus traditum intelligat-Hei-dclbcrc'x ó. Kal. Mart.

Sts mop y'^a Éjlt;icsf,mAö? ’tfar»^ Rpà i^iso! Kv/^gccffiy ill «Kornis ilt;riigt;,«T«^ TCtt/vnis, woAXk yo^ àî otfiA©' KOtviSnÔTV TSfgif/'ty^x'i'Ctgf vuvji(sàx^xy^«lt;fsiSivngui7ns(e(J^uS.

ns yx^ xit y' dvi^aijj i^ilt;ramp;yv câ xTi^©' kttmtuij « ifyii, « lt;ro(ptgt;!, «t J''ilt;Axlt;rKXht^;

(iCU/TllS BV K^ioijl(^ XTraiJ^fd-^ VX^XKiÂO'Q'y, X9à7rAMvt?K«vr.«t'M)lt;/llt;»A(jyo/Aair».‘A 7p c,

cv lt;4’ mop ƒ ,^o E^ÆE^ taiAaç tgoesroj i(9à’«^5EÔC ■’ ■ y. tw/^ia-n/ SKxK^nniS sxi^/jXTU^ TTiwniS..

^am hereto Eraße,esamabilis (^placent quot;nbsp;- ’ a ’ Kiris non iudicio carenttbus^ßd tme^i^enß^tts? '^j APulta enim in ytihtatetn comanis lt;viüpriui ß^tpßßh' ^anc ‘verd ettam'aHa fertbis reUe^acperttè:^'''i ‘^‘-

^uù enim omnium lt;virQru^,nliiß^ectp^ß^ertatte^^ ' * KelingentOy’velßpietiai'vel doBrina.idocedi modo?

Thates igitur ^amÇù a^lrologi) et indo^its Paracelßti, Etpluresfalfum dicentes tacentper te, Tu autem ^erè, o Erable, es amabilts 0^placent {dira non ladicio carentihits,Jèd inteUi^entibtts,

Vol.) Jin. f.pro präedicdt,pr£dicit:ßl ii.liniti.pro ignejgné. ßl.i4.lin.t4. propotuit,pdtuit.ßl.if.lin.ii.propotuit,ponit.ßl.i^.lm.dntepenult.pro, ueram banc Contjege uerstm hone de Comet. ßl.io7.lin.7.pro Scechtgene, Archigene,Uodem,lin.ti.pro funt enim,funtetia, eod. Un.i^.pro animo e^ itu,dnimo fuo.ßl.to^.lin.ti.pro,terra Vyterraetiam.eodhn.s.pro exha-lectiuum,exhdlationwn.ßl.iio.lin.}o.projola ßdera,no fola fidera. ßl.m. lm.zo.pro^Propofto,Propoftio,eod.lin.ï7.prodefèrentis,demcnüi.eod. ltn.3$.pro,Qii.icquid,Clui,(}uid. ßl.ii}.lin.t8.prooffd,ojficit.ßl.iiS.lin, if.pro magnifqi,multif(^.ßl.iio.lm. 17. pro habere dejao, haberededC' rc,ftcutfcrtbit.ßl.iiiJan.3-pro(ivT',iT\

V M in//oj^remi Cornefæ it/gt;/gt;arittafte omaium ocuUat^ animi^vtfifjn noo ui »liraculi coßderatione de fixi c^nf, omni loco dr tempore de /iis rebus col.' locutionesßere»/ ^ nee ^uiß'Uamßere reperiretur:,^ui no velcau/ds amp;nbsp;na/u ram Cometarum cogno/cere cuperet, velß^nißcationem/altem ( omnibus emm omninoperfita/um eß^eos temerè non comparcre ) animo prauideredeßderaret, dixiipß ^uo^^ab amicù interro^atus, ^uam de eorumpranunaatione opinionem baberem, Dixi aU' tem non ilud, (vtßteere multi folent) ^uodexal^saudieramj fat is^ compertum non babebamißd ^uod vera dr reffa ratio perßieue demonßrabat. Earn deindeßntentiam'rogotu amici pa^rnis ali/juot comprabeßm de/crip^, ei^ expende ndam tra' didi.Neßio quißaffu deindeßt,vt,cu libellus de Auropoculeto excuderetur^vnàcum eopaßusßm etiam buncde Cometarum praßigitione commentariolum trnprimi, Necpaenituißtßalli (cur enimpæniteret boneßi (ß veri?')ßno tot fcateret medis ty pographicis^qua non eb/curum tantu reddiderunt, ßd/enfum etus verum turpiteraltcubi deprauarunt.^uia ergo occaßorni bi exßititpracedetis dißeptationir ,placuit eumßeb ineu de re' uocare, emacularc,au^orem^ reddere^ cß nonnul/a etiam cor' rigere, (ß cump racedenttbus coniungere. ^^ia enimpars cß totius de Cornells d/ßutationisjoptimo iure comungiluri vtß-muldoHrina tota de Cometis babeatur. Facio eo Itbetius^quod nuper ad meßripßt virdoHus ^grauis,eui videtumon reede

facTu^M, ^HûJ M73/4 y^tM»e e^imUfi (le ex/gt;erie»ti4 v/x ^»/(■' qua diximus. Ne» enim eeue»frepufat,^ex duobtts k^it9^(‘gt;‘'^ raitone/èdteef et exferietfa,aüerft /elu ad/jihea/ur ad iudica^ dtimeoi res,quas ambebfitdig^o/cf df exami^ahe^oriet. Re^ ilè/gt;rade»ter^ ißad/eientur. ideè eaim Galenue C^edieur» /gt;reffx»eiaxtt claadu» ej/e, qui vel/êücon^deretratiefti, vel Aac ne^leffa/êla ee»te»iue e^et ex/gt;erie»tia. Ft enim a/gt;tè eo»^ /i/lerefgt;robe^ ineedere non valet, qui altere crure caret, vel ' vti ee »en vult,aut »en f/eteß^/ed claudicare co^iturdta quo^ labi (^ errare eum e/gt;ertet, quh qua ratienefimulcum ex^erien tia //erfililè eegnejet duntaxat/^e^nt,altera/ela /gt;le»è ceg»e^e re t entat.Etß verb omni hac in parte culpa careo, facade eX' perien/ia turn dixi,qua pra/ens earn po^lare videbatur.^Non enimprepolitum erat,reomaem ad viuum v/que reßea-re) nengrauaber tarne,qua emißa vide»tur,addere, air rempaulepkniui expenere.rule.

«NIFICATIONÏBVS IVDICIVM THOMAI ï R A S T1 Aïedianlt;c in Scola ffeydelber^enß Profefforii.

A x i M A pars hominum a male faills AlbogoUs, putOjperlùafa, Cometariïappan'tiones ex^pna ftia natura ominoûs clTc, magnas^ naturaliter calamitates^ præfertim uerô bellajpeftem, an-nonæ caritatcm,Prindpwm mor* ____________tes, Regnorum Ôd Vrbiumeuer* fioneSjRegihonis mutationes, â^hisfimilia portendere cenfent;Non défunt etiâ,qui non mala femper prænun» d'are eos airerant,fcdmaxrmorum aliquando bonorum fuiffe authores, Ôdprænuncios,opincntur. Plmius certè audacter affirmât,Cometam,qui in Ludis Augufti Cæ-fan's apparuiqfalutarem mûdo fuiiïe.Legi qui Chrifti na tiuitatem aut Chriftianæreligionis exortum præfigura-uilTefcribunt.Credunt enim ab eis mutationemreligiogt; Dum mprimis præïndicarû Conftat etiam ex hiftoria, poftCometam , qui anno Domini »097. menfeocrob. fplêduit, æftateni omni fructuum genere affluentifsimâ amp;nbsp;fertilifsimâ effe confecutâ.Nec dubitarût,qui tû vixe-rût,credcre et affirmare,à Cometa precedète id indicate fuiffe,cum nihilmagnimali accidiflet,cuius eum pren2gt; dumfaccrêt.Annus quoep gt;506. poft duramhyemem 0-ptimus, amp;nbsp;fumma omnium return uilitatc Celebris fuit: quam fimiliter hdicitatem à Cometa , qui in Äugufto coipiciendum fe exhibuit,præoftenfam fuiffe putarunt, qui tûuixerunt.Gêma quoep Frifius fubindelocis,quib, imminere uifi funt,aeris temperiem,annonae copiam,amp; pacem pcperiffe arbitratur.Nolo his addcre,quorumex njiuifte omnes ferè adhuc poffumus, quæ fcilicet annos

«556. Sc 1553.5^/$77.confecuta funt: dc quibus poftca dicê' dum aliquid erit.In hac controuerfia quifquis uehtatem fine crrorc cognofcere aucqis primùm quid Cometa fit, feire, deinde qua: corum fit materia, exquafiunt,com* pertum habere debet. Exhis enimuelut hypothefibus poterit fixe quæftio redtè deeidi. Qiiiauero de his ipfis tam fusèinfuperioribus fuit difceptatum,utomnis de ijs cogitatio ulterior merito uideri fupcruacanea pofsit, qs pofitis, adrcmipfamprotinusaccedemus,

Cometa igit nil eft aliud,qua calida etficca exh al at io, fupra earn region?,in quanubes congregari,nines,plu* uiæ,tonitrua,fulgura SC fulmina nafcuntur, eIata,ÔC à fu^ premiaeris ac ignis motu accenfa. Quæpro uario pofi^ tn,uariâ quoqj figuram recipit, utmodo ftellam crinita, modo barbatam,fxpifsimècaudatamreferat. Aliquaiv do haftam,gladium,ueru, faeem, trabem,dolium reprg-fentauit.Affinia Cometis finit aliaignita Meteora,inpri . mis ca, quae in fuperiore ilia regione aeris Hunt ÔC confi ftunt. Quippematcrixfitus, raritas, denfitas, copia, lo* cus in quo accenditur, ferè diftindfionem efficit,

Cum iam quxritur, Vtrum Cometaaliquid eorum, quæ paulóantè diximus ab omnibus ferè metui, natu* raliter fignificet,’fiGrcfpondendum cenfco. Si quid Co* metx fupradi(fforSindicant,ornnin0 necefiarium cft,ut cum eo connexionem eandemhabeant,quafignum ha-b et cö re fignata. Qtn enim fignificare aliquid certi pof-fit,fi eius rei fignum non fitf aut quï fignü eritrei certae, fi cum ea coniundionem aut coUigationem nullam ha-beatfQjiodficrgo fignafunt, videndum eft qualianS figna fint.Etenim fignorum alia funt Naturalia,alia Ar-tiheioiamee extra hæc vllareperiuntur. Q^idobrcm Co metas oportet ftatuerc figna efie fupra didtarum rerum uel naturalia ucl artificiofa. Vtrunep fi neges, figna quo-que efie itidem negabis.Naturalia fignavoco, quæ fira natura certi aliquid fignificant.Artificialianomino,quæ non quidem natura fua,fed ex pa do SC couento aliquid dénotant

IVDICIVM DE COMETIS. r dénotant. NaturaUsfignf exemplum eftfumus, ttemep Ins uefpertma.IUc enim ignc, hge dief fcquêtis fcrcnita*_ tem indicatPIurimum enim dies poirca cft fcrcna.Talc quoq; fignü eftrubens vefpen cœlû:quod ipfum ^noc^ lequentem diem ferenum fore prçdicat.Sigm artiKcioü cxemplû cft Lapis, quêTerminö appellamus.Eft enim fignS artificiofum diftinólionis agrorü ex paóo amp;nbsp;conlt; ' uento hominü.Sic enim conuenit inter cos,ut certo po* fitusloco agrorum fines difterminet. Talequocp fignü cftlris,non quidem ab hominibus, fed à Deo mftitutu: quo admonemur,mundum porro aquanon efle pórden duni.Sicut lapis ex natura fua non definit agros,fedex bominüconfenfu.italrisnonexpropriafuanatura, fed expacioamp; promifsione diuina fignum fadla nobis eft inundinó amplius diluuio perituri Sed de artificialibus Agnis poft ca,nunc denaturalibus agemus.

Si Cometafignum eftnaturale fuprapofitarûrerû,ne ceflàrium cft,utuel fit caufarci fignificatæ,uel eiufdê ef* felt;ftus,uel quiddam ab eadem illa caufa profeet ft, à qua rcs fignificata itidem efficitur.Si quis ex corum numero, qui docti uideriuolunt,Cometam facit naturalê caufarn bcllorum,quac canfcqucntur,autrcr5aliarum confimili urn, fatis probat fe inlcientcm effe, aut de bis rebus mi* nimum cogitafte. Qiiibus enim machinis efficiatuapor ifte ardenSjUt armis concurrant mortaics ad mutuam eg dem/Difficile Inc eft,uel fingere aliquid ucrifimile. Atta men conanfunt aliqui modS exponere.Comctæ,inqui* unt,de fentenria Ariftol. cfficiunt a cris ficcitatem amp;nbsp;cali* ditatem. Ab hac conftitutione corpora cxficcari,inflam* mari,amp;omnino grauiterlædioportct;maximc dcbilio* ra amp;nbsp;delicatiora.Hinc ergo bella amp;nbsp;morbi peftilentes fu fcitâtur,Principûcp mortes côfequût .Etenim hi pre alps delicate uiuSt,in ocio degut, vitftus rationepraua vtut, etncclaborib.nccacrisiniurrjspfcredis fe alTuefecerut, quocirca citiusalijspatiSt. Hine bile in eisault;fta,humo ribusepinflâmatis,facileirntati excadefeut, etbellamcM « 3 uent.

Adbellaquodattinet, uixputo quenquam muenid adeo uecordê,qui credat ob aehs fiedtatê et calorê fic au geribilêinPrinciptbus, vt beUicameditétur, dafsicu^ ' ob id cancre lubeatPrimS^nim facilius cauêt fibi ab X' ftu,quaiTialq.Demdeplus coaceruarutcrudoru, quam bïliofbrûhumorS. Tertio no fine cofilio bellainchoâr. No cftaûrneceflarium,vt qui à confilqs funtPrincipib. oês eodêtêperainêto præditi fint. Denieç no minus in^-ter fe priuatfiquâPrincipes plus folito depugnarêt.Qua porrofclices eirentmortalcs,fi à bileduntaxatinPrinci pûcorporib. coaceruatabellaomniaorirêtur. Pauculo enfin Rhabarbaro aut rofarum fucco totahancpeftem exftinguerepoflet prudes Medicus. Sic amp;nbsp;ab hominu ceruicibus tantûpericulû aucrteretur,amp; immêfis pari^ terfumptibus parcerctur.RaracertèbeUa, ne dicânub la, oriuntur ex eo , quad corporanofira calidiora amp;fic* ciora fiunt.Iniuriæ,inuidiæ,o diû,ainbitio,dominâdi libi do,auaritiaet huius generis alig cupiditates bellorû eau fæ pleruncp fuerunt,funt,ac in pofterum erunt.

Qiioniâ ergo nemo exftitit,qui extradidâration? po tuent alia excogitare aut fingere,qua ,pbabiliter Come tas fofeitarebeUa docerct,atcp hecipfa,querccitatafuit, necuerifimilis eft,necuera,manifeftû ê, eos bellorû eau ftsnullomodo eflepofle.No eft.n.imaginabile,qmodo vapor aut h ali tus p acre fufus animo s R cgû ad b ella, que fineloga deliberatione, 5C exadta omniû circûftantiarû côfideratione,vixvnqfufcipiutur,perfeincitare valcat. No .n.qui irafcitur,mox etiâbello aggredi alios folet.

Acquè ridiculi funt,qui caufas interitus Principû ea* dératione duÆ ponunt: licet multi ex Prineïpibus uc* hemêterfibitimeant, ^tiesCometaapparere audiutaut vident.Confiat Principû corpora no magis ab acris fic-citate amp;nbsp;caliditatela:di,quam aliorum hominû.Ncemi* nus couenit Hippocr. diCtfi Principibus,quam plebeis, quo natur arum alias ad æftatem, alias ad hyemem, me* Kus

I V D I C I V M nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y

Ilirs ac detenus habere afiirmat. Nota eft plerosc^ Prin^ cipesin ocio uiuere,crapultccp fic ehe dcdifos,ut crudo rumamp;fn'gidorumhumomm plus colligant quam cali^ dorum amp;nbsp;ficcorum:8f proinde a cahda amp;nbsp;ficca aen's eo^ ftitutionemultomagisiuuari,quàrnlædieos oportet. Nulli etiam homines hint, qui facilius quâlibet acris iiv intemperiem cauere pofsint. Nulli eerie minus à SolP bus torrentur,aut à frigoribus afdigutur, cum aediheijs, ueftitu,rebus abijs incommoda aeris facile uitet.Deniep falftim eft, ficcas coftitutioncs , quas Cometaru appari tiones fequi concedût,infalubres amp;mortiferas clTc. Et-emm amp;nbsp;pcipetua omnium feculorum experientia, 5^ ratio, SC turn Hippocratis,tum preftantiu omnium Me dicorn authoritas,cofcfus,obferuatio demoftrat,ficcas aeris coftitutioes pluuiofis feu humidis cftefalubriores vyiut/oTifaçjy«iXTOf/fei/acTaK/li'?. utloquitHippocrates.Vt notanûcdica,annis’i556.S^i559.duo Comeæ exftiterût, amp;nbsp;uterep annus calidus amp;nbsp;ficcus maxime^ falubris fuit.

Si refponfet alic(uis,non excedentem ficcitatem, fed mediocrem falubrem elTc, facilis omninÓ eft refponfio. Ptimum enim falubriores funt ficciores intempéries hu midioribus, nifi prorfus ad fummumufqj afcendcrint. Confert enim Hippocrates inter fenon tantum medio-cres,fed amp;uehemêtiores.Deindcnecin regionibus no^ ftris, neealijs in locis, quantum ex fcriptis alioru difcere potui, immenfaadeo ficcitas imquam poft Cometam fe quutaeft,quaepeftiferauelPrincipibus uelalijs fuiflet, Qliarenihil aliud funt hæ rationes, quam aniles fabulai. No obftat,quodaliquSdo uidetur Cometa peftem prie indicarepofre,Natüc,utmoxaudiemus,no cofequitfie citas.Deinde non magts(imó multo minus)minitabitur Cometamortem Principibus, quam alijs euneftis. Ete* nimpeftis non facile unquam initium fumfit à Palatijs Regum, fed pauperum cafulas amp;nbsp;fordidalocapleruncp primo inuadinquod amp;nbsp;ratio demonftrat,amp; certaexpo nentia comprobat. Euga igitur fibi mature confulunt « 4 (quod ■

(quodfadii ipfis facile cft)amp;rcmcdijs oportimls noxfö acrem magis arcent,amp; ab mfeÆs minus contaminâtur, dum aditum fufpcÆs omnibus negant.

Sedqdhicopus cftueibisdcofidcremus proximano bis. Anno 1558. Cometanobis apparuit(Si eum,quinüc fulget,excipias) ultimus. Ab hoctêporequot funt mor tui principes fummi, quibus nullus pracluxit Cometesf Primum Carolus Imperator, Ferdinandus cius frater,Si fuccelTor huius filius Maximilianus, Rex Polonia’, Re--ges duo Galliæ,RexHifpaniæPhilippi filius, Rex Sco* tia:,finonfallor,TurciciImperatores duo,RexTransfyl uaniæ,Papæ aliquot amp;nbsp;Principes kali,Otto Henricus SC Fridericus Com.Palatini,Elelt;k. Chriftophorus Frideriz ricifilius, Vuolffgagus BipontiniDux,Vuitenbeigêfis Dux Chriftophorus,Eberhardus eius filius,Dux Saxo-niac lohan. Vuilhelmus, Dux Henricus Br un fuie en fis, Dux Megaloburgêfis, DuxPomeraniç Barnimus, Fie--(kor loachimus Brandeburgenfis, Carolus Ôd Philiber* tusMarchionesBadenfes, amp;ahj,(nioruin nunc non re* cordonChrot etiamapparueruntCometæ,cum aliquot annis poft nullus eft mortuus Princeps illuftris 8C elarus, cuius obituuideri potueiintfignificauifle.^ Qins nona* pc te uideat,nonminus accidcremortes Principum ap* paritionibus Cometarum , quam nobis accidit hoc uel illud cogitate pok nouam aut plenamLunamc'

Supra quoep audiuimus, turn alia ignita Meteora j tu traieckiones kellarum eandem cum Cometis haberegc nerationenunifi quod iftic materia,quam hie parcior, ra rior,tcnuior.An igitur quia kdlædifeurrentes meteora funt minora,fic portendereinferiorum hominum intcri* turn dicemus, qyomodo Cometas PrincipS exftinckio* nes prxmonftrareaiunt f Si affirmabimus ,ridebimur: Si negabimus, erga Natura uel hfe uel illiciniurq fumus. Similis ratio ek aliorum quoep ignium in acre uel fupre-mo uel imo Orientiû, fi analogia feructur.Cur ergo Cometis fob's banc prxrogatiuain tribuuntf Quia, inquiûq expe*

estperienciadoemt calamitatesfcquÉ Sed cçdeaut firnv ks ç5fccutæ funt ctiâ res ah'as:5C cuencrant cede adcc c^ «laiores,en nihil tak prarcefsiffet. Tenenda htenobis cit rcgulaccrtifsnna.Nonquicquidpoftaliud fequi'tur, ab co,quod pracccfsit,efficitur. Nifi enim ita effet, quicquid poft plcmlunium ( cxêpli gratia) homines agunt, plenû Lunæ lumen perfeeiffet. Qliod omnium, quæ fingipof-funt,longè abfurdifsimum eft didtu.

Oftenfum cffdilucidè, Cometasnon effe caufas beb lorum amp;intcritus gentium aut mutationis Regnorum, nee vim aliquam pcculiarcm obtinuiffe necandi Prind* pes.Clare quo(^ patet,cos net^ peftem neep annonæ ca titateminuehcre,fivcrumeft,quodiftiponunt, nempe ficcitatcmSCaïftumabipfisefHci. lam enim probatum eftjà ficcitatc,innoftris prgfertim rcgionibus,necp peftê neep alios morbos pemitiofos creari. Docuit etiam tem porum omnium experientia, ficcioresannosapudnos foecundos potius,quam ftcrilcs exftitiffè:quod proxime præcedentes »55.5, amp;nbsp;1558. quibus duobus annis Cornctac duoarferunt, èCr,;^-j, vtreliquosprætercam, fatis declarant. Certó igitur certius eff, Cometasnon effe caufas cf-fcd|rices naturales fupra enumeratorum malorum,

Qj.rod porro neep effedliones quædamfint Cornet^ tam hepius commemoratarum calamitatum,patct. Qjia rationc enim bcllum,Principis alicuius mors,peftis, vel aliud aliquod ex fupra recitatis malis Cometam pariant, imaginabilenoneft. Taceo, quodcum hypothefipu-gnat.Omnes enim ponunt tories dieffa mala,poft Come tas fcg,no antecedere,aut fimul cuenire. At effeeffus nó praccedit caufam.Qjii contrafenrit,perindefa.ci£atcp is, qui hominem quem piam neep natum, neep concemum aufitaffirmarcpracclarasnefcio quasres gefiiffè. Talia diccntirelponderisrc(ffè,quod vulgo dicitur,capra no-dum peperit,amp; hædus tarnen laltat in tecris.

Sednee cadem poteft,tum Comctarum,tum enumc-ïatoxum m^orum eau fa communis fingi ♦ Cometarum Û caufa

10 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T HO M AE Ê R Ä S T 1 ’ caufa eft copia ficce exhaladonis ad fuprcmam vflt;^ aCw« rcgfoncrublatx:beUorum,mutationts ïniperiorS, interims vrbi'um amp;Princmum,caufælongealiælunt: quod nefctre nullus potc(r.Exhalatio,qiiæ Cometis alimctum amp;nbsp;matCTiam præbet, à calore turn fiderum turn in terrae vife en b us inclufo generatur, atep in altum amp;nbsp;fpontefua fertutjSCà calore fiderum attrahitur, Quæfibellûcrearc débet,mille alias caufas accidentales cum ea concurrere oportet.'

Ergo euCometæneep cauiàefintbellorum, interitus Principum,excidrj vrbium aut gentium, aliarucp rcnim talium,ne(^ cifeôiioncs,necp ab eadê caufatu Cometæ, turn prçdida manarint vnquâ, impofsibile cii,vt talium rerûlignanaturaliaelTcatqp dicipofsint. Qjiicquid e « naturalirer rem aliquam fignificat, id necellarioeft, vel cauia eiufdem illius rei quam fignificat ,vel effeefius, vel candê amp;nbsp;comunem caufam habentfignum Sf fignatum, ■'Qiiarta connexio,qua res aliqua naturalitcr à fe aliud fi-gnificarepofsit,nô datur.Aufter,exêpli gra tia,fpirar ein cipics fignû eft fecumre pluuiç,qa caufa eius cft. Fumus fignS eft ignis,quia ab igné producitur.lris vefperi appa rês fignû eft ferenitatis, quia caufa, quç facit vt Iris vefpe ri apparcat,eadem ferenitatem quocp efficit.

Quid ergo.'' ( inquiat fortafle aliquis ) anCometa fci nulliusnaturaliscauiaeftvelerfcCtust' NoninficiorCo-metas figna efie naturalia certarû rerum,fcd nupcr diefta rum fignanaturaliacflencgOjadeo^ pcmcgo:et diuer* (um nullis argumetis probari poiTe incuntfiâter affirmo. Vt aut,quid fignificare naturalirer pofsint, perfpiciatuf, cofideranda cft corum natura. Sic em intelligeraus aerê, dum Comerp lulgcnt,ficcis halftib.plenü efle.Equidem Cometanonexpauca exfpiratione, ficut alia quidam ignita meteora,nafcitur. Qanto maiores,diutumiores amp;iplendidiores apparent, tanto plurcshalitusamp;den-fiores in aere contineri oportet, Verifimile quotp eft,ia* ferne fubinde alios afcendere -, ^ accenfam flammam alereg

IVDTCIVM DE COMETIS. iS akrc:quod Anftoteil triam vifum eft. Denique ambigi non poteft,quin ilia in acre flamma longé etiam difsitos amp;nbsp;per acrem difperfos halitus vndique ad fe congreget, Qutenim exhalatio multis aliquando menfibus ignem fuftinerc,fi non continue materia: ex omnibus partibuK aliquid accederetr’ Quocirca verum omnino, eft,Come* tas majores aut longiore tempore durantes indicare no bis acrem ficca amp;nbsp;dcula exfpiratione refertura fuifte.

Huius, quac accenfaeft, quin pars maximademper i flamma coniumaturqd eft, rai ior magis^ aerea fiat, len* toreep ac pinguitudine fua fpolictur , adeoep inpurum acrem vcl igne tranfmutctur,dubitare non po teft,qui de bis rebus ferio cogitauit. Verum non de his quæritur, fed de illis, qua: per acrem fufac ac difperfae funt,dubita-tur. Has vel confumit Cometæ ignis,vel non confumit. Quoties tantifper duraqdum maxima earum pars à flam ma confumpta eft,ventos nullos expeeflabimus. Si au^ tem exftingui Çometæflammam contingat, priufquam ab exhalationibus repurgatus fit aerhumilior ( quodia* nè aliquado cotingere admodum eft rebus cofentaneu) nemo mirabitur ficeitatc ac ventos fubfequi. Quippere Urftihalitus , quiagrauioreserant, quam vt tolliadCo* mette locumvfqueftatimpofient, amp;ficciorcs ac rario* res, quamvtmplrnuas cogiaedcufanquircut, velutin medio ambiguunt,amp;ficcum aerem reddunt, ventófque mouent.Hilidiutiusinalt;reinferiorepcrmaneant, amp;a fuhfequente aeris conftitutione non difpellantur, facile putrefcent,ac peftifera qualitate aerem contaminabunt: præfertim fi multi interim de terra vapores furgant, pluuiæ^ frequentiores accédant. Indicantigitura-Ïiquando peftem , at non efficiunt. Indicium autem huius rei perobfcurum amp;nbsp;incertum præbent, quod minime necefTarium fit etiam inferiorem aerem exgt; halationibus differtum efle , quoties fupremus qs tepletus eft. Tunc fere acciditvtranque partem ' ^ £is occupari, cum difparcs admodum halitus z fhnul

fimul a{cendunt,necfimïlitcrin altumomnestollipof-funt.Etpcftis quidcmfruduilcp tenæ comiptioncs tuf fcrè confcquuntnr,quanlt;lo panel's annis multi appâtée Ab anno '1300. ufqj ad 1515. apparuerunt octo,ó(^pcnulriquot; mus tribus mefibus durauit.Antea quoq3,nempe àb an^ no jooo.ad annum zoo/.quinep confpedi ftmt.Miru non eft, fi tunca perpétua exhalationum peraerem difperfa-rum copia Cometa: panter 2C aeris putredines, ir deep frugö corruptiones ac hums generis alia mala ortafunt. Qliippeparsleuior, calidior, condpiendaeflammaea-’ prior, altmseueda generation! Cometæmateriam ôî occafionemfuppeditat,pars crafsiorinimaregionefub* fiftenscorrumpitur, aeremepuariè contaminât. Facile, nifi me animus ueheméter Fallit-, ex recitatis perfpicitur quomodo Cometæuentos , ficcitates, annonce caritas tem,pcftem,alioscp,ex putredinemorbos præmonftra* realiquando pofsint. Etenimnecjuc caufg neque effe* étioncs ipfi funt talium return,fed a communi caufa, feb licet exhalationum copia, turn hic, turn Cometæ profi-eifeuntur.Minusautem cercitudinis hæcetiam præfagP tiö habet, quia nee ab eadem prorfus exhalationc utnep cffeélus oriuntur, nee in eodem loco producuntur.

Cometa igitur, id eft, pars halitus accéfa(quçplcr3tp difcutitur) non eft caufa' Ôé uentorum aut peftis, eu pro priéioquiuolumus , fed uapores ^halitusalpperaere difrufi,qui à Cometa: flammaabfumptinon/unt.Ab ca* dé igit caufa tu Cometa turn peftis æ uenti oriStur; qua eriârationefignû peftis aut uentorum dici poteft. Cer* tueftinterim, rarifsimé admodûaercpoftComctæcx^ ftindionéno purioréefte,quaanteafuiflct. Qiiomodo em no elfer purior, g tâta ciufmodi halituû parte libera-tus eft, qua ta tot dieru fpatio ab igne coftimi potuitf Quâ to igitur Cometæ maiores amp;nbsp;diururniores et lucidiores funt,tato maioré halituum copia difsipant,aeremcp exa* ó’iüspurgaf.Qtiod cün6 fit,acreli(ftiinaerehalitus ac* Cösioneperegtini amp;nbsp;côtrarq uaporis putrdcür,no male

I V D IC I V M D E C o M E T I s. coni)cit,qui putrcdinê aeris SCperninofos inde morbos nafcituros metuit.Et fi quis ex mfpcdlionc Cometghoe perdperepoflet, huiccerté fignum cfTetmiuimccon-' temnêdu fuccedentiumaloru.Sed quiano eft perpetuö^ adeo^ raró fit, ut,cum aer furnmus completur halitibus fieds, etiarn inferior grauioribus amp;nbsp;putredini ohnoxijs inferdatuqinccrta eft omnis hinc fümpta conieeffura.

Quid ergo,dieet forcé ahquisr’fruftra ne Cometæ to^ ties nobis infublimib.apparentt'Quod finee caufgfunt nee figna ullius rei,fruftra certè fint. At Deus amp;nbsp;Natura nihilfadunt fruftra, Sic cm fenbicaheubi AriftotelJ Stóf jiccrlut Troiiaijj. Prætereanimis eft audaxfa* dnus,negareuim omnem fignificandi Cometis,quiara tio eius rei nulla nobis occurrir. Permulta cm funt,quo^ rSufu St^operationibus carere uix,imó potius nullo mo do poflumus, tametftopcrationum,quib. nobis^funt. Gaulas nunqua intellexcrimus,Non omnia ratione inue-ftigatur amp;nbsp;inueniuntur,fed plurima reperit ufus(quaeda etiarn cafus) amp;nbsp;probauit experictia. Eadem cum per tot iam fecula demonftraueritCometarum apparitionê,fub inde comitari aut confequiinfignes ealamitates , no pro nihilo ducenda eft tam longa, tam diligens, tamép accu^ rata obferuatio.Mcritó igitur cedit, hoc inloco expene^ tiæ ratio.,

Speciofe et probabiliter magis iff a dicuntur,qualt;uerè. Primum em nó fcquif, Cometas fruftra in cœlo uel aere lucere, quianon præmôftrâtnobis calamitates,quarum fupra fada eft mentio. Anenimalium ufura praeftare nonpoffuntt'Sednecillud fequirur,nulliusipfos rei eau fas uel figna efte , quia non funt horum malorum caufæ uel figna. QiioniamuI ta aliatum cfiiccrc, tun ifigndi care pofTunt. At non fcimus,quænam alia uel effteiât uel figni ficent. Fateor fæpè nos, quid res aliqua pofsit,aut cuius rei gratia fada figeopertü no habere. Qins cm eft, qui w gnitorum Meteororum omniu. Sc eorum infuper, quas di.^7'7u. d.^M7ct3‘ixs Ariftot,nominat,ufum figiUatim ex.

plkarcpofsitrTaceo alia,qu3c Philofophi matenac S^cf fidentis,n0 aut? finis necefsitateficri fcitedocêt. (Qi« uult, eaput ijibii de generat. animal. 5. cofulat.) An fruftra ob id à Deo faöa omnia talia dicemus f Minime gcntium.Fruftra fit,quod cum uium non prxftat,aut no, poteft praitarc, cuius caufa factum eft. Si demonftrabi tur à natura Cometas ideo fieri, ut prxnuneq fint malo rum prædicflorû,fublata eft è medio omnis de hac re dif-quifitio.

Modi probandi duo funt: Ratio SCfenfus fiuc expcgt; rientia, Rationenonfoluno poteft oftendi, fed contra* riü exprefsè demóftratS ia cft. Pugnat enim cü totanatu ra comctar3,ut eiufmodi ucl efficiatuel indicêt. Quo po fito,ccrtü eft, experientiâfruftra prætendi. Qiiomodo enimres aliqua fæpiusidipfo faCto peragereuifafit,qgt; iacerenaturaliterfiue exnaturæ fuæ uiribusnonpoteftj’ Supra etiâ potuit,Cometarû amp;nbsp;ignite ni Meteororû alio rS eade eftemarenS amp;nbsp;naturam, needifferre, mft loco et pofitufeu difpofitione cxhalationis.Cur no igitur idê in alqsquoqjobfcruàtûfuifledicûtf' Autommbus,feruata proportione,uisfignificandicadem adfenbenda, aut caufa adferenda.erit, cur folis Gometis ca competat. Qiia cü in natura eörü fruftra ueftigaturus fis, ( cft enim omnium cadem uel Ariftotele tefte ) non eft cur tpe* restte éamin àccidentibus, quorum nuncmemini, re* perturum.

Alteraobiectioaïquè infirma eft. Etenim no omnem uim fignificadi Gometis detrahimus. An nó enim fupra fafsi fumus,pofte eos nonnunqua figna eftc,pcftis,fqua* loris,üénto rum,corruptionis ftugû.^nfrequens hoc eft, fateor: at perpetuühoceft, ut magna exhalationu copia de terra in acre ftibtie Jia eflcindicer. Et hacc quid? ex na tura fuaindicant. lâ SJ ex pacto fi quis eos denuciarc alp quid c6tcndat,nchic quidem rixabimur.Goncedo illud etiSmulta ufum reperifte,qugrationepcrucftigabilia no erâqquorû^caufç ne nûc quidêperueftigabiles uidetur,

IVDICIVM DE COMETIS. ^ Magnetem ad fe ferrum attrahere, Rhabarbammeorpo'' ra purgarc,vfusdocuit non ratio. Qiiinimó pofttotiS elapfafèculanerno adhuc muentus cfl, qtiiueras SCpro ximas horum cuentuum feuoperationum caufas inuene rit.0^1 ae aliqui protulcruntjCruditorum animos non ex^ plent. Vtinam nero non reperirêtur plurima talia in arri* bus omnibus.Sed qui hæc nobis obi)ciunt, fenten-tiâno ftram non aflequuntunnee intclligunt aliud agi,cû quegt; ritur,propter quam caufam Cometç prçindiccnt calami tares expofitasr' quam eu quæritur,Vtrum cas praemon* firent;'Q^n caufam reddcreftudet,curRhabarbarumbi Icmuacuet, is pro confefib omnibus potuitRhabarba-' turn bilem detrahere. At qui hocagit,ut Rh ab ar b arum probet bilem deduccre, is dubitari adhuc putat, vtrunt itares habcat. Non hoc poftulamus , utcaufa explw cetur, propter quam Cometæ infortunia illa denun* ‘ cient. Non enim concedimus, eos hac natura prædi* tos , vt naturaliter qriid emfinodf pofsint fignificare.Si tam certi clTcmus, C^ometas infoclienates nobis certas præhgurare, quam certô nouimus Hcrculeum laptgt;-demfua quadamviferrum adfe attrahere, nullam eins rei probationem peteremus. Hoc quærimus et often-' dinobis.-cupimus, vtrum Cometæ pi*ænuncicnt fupra* dieftasmiferias.^ Non poftulamus nobis prænunciatio:^ nishuius , de qua nobis nihil conftat, cauias explicari. Vtnonrecftefacit, quipro confeflb accipit, quod maxi-xime duhur eft probationeep præcipuè cget,itaim prude ter agit,qui rationibusaftruereconatur, cuius oftefionc nemo requirir. Cum caufam indagamus,propter quaua Rhabarbarrrm corpus purgat, non hoc petimus,ut pro* betur nobis ipfum hoc faccre. Quoniam expe* rientia amp;nbsp;fenfus nos hoc docuerunt, illud ratione demonftrari oportet. At multorum feculorum, in* quis, experientia probauit. Audio quidem ifta dici, fed vtrum vere di cantur,eonftder emus.

Experiétia eft rei ciufdcm fæpius codem modo fad« obferuatio aut inemona.Qui femel autbis aut ter aliquid rfdit fieri, isnondum expcrientiam habere dtctpoteft, m’fi fæpius vident.Eft enfin experienua duplex: Propria SCimpropria. 111a efteerta,conftans,pcrfèifta, Galcnus fAiu’KTiiivyii tsä^xi:nominatihaecimperlecftaeft, confulà, incerta,lubrica, amp;nbsp;à Galeno ot/tô^is9! Si a-c^Ai^^^ocùtiir^ Inhacmagnum eft errons periculum /nxTiàjhi^isoii^Çdc quo præclarèGal.lib.2.dedignor,cxpulfib. cap.a. diile-nt)amp;proindepro experiennanoreêîc habetur. Oritur expcrientia omnis à fenfibus. Qjioties hi diftimftè amp;nbsp;a-perte obferuarunt aliquid abdiqua re fæpc fini ie efto lt;ftum,dicimur eius rei expcrientiam habere. Si cum df ftinefia ÔC manifefta fenfione concurrat Â9yi(r.uà: feu ratio idem hoc firme comprobans,quod fenius redte pci cepe runt,nontam crebraopus eftobfcruatione ad certæ ex^ penen tl ie acquifitionem. Si obfcurè amp;nbsp;dubie fenfus de euentu aliquo iudicet,necratio euidens fenius iudicium confirmer, hoc eft,fi aeftio aliqua ab occulta amp;nbsp;latente caufaproficifcatur, expcrientiam certam antenonhabc* bimus, quam fæpifsime eundem ilium euentum codem modo ab cadem caufa produci clare deprehendcrimus. Triahïcrequiruntur, quorum fi velvnum défit,nccefle eft expcrientiam earn impropriè amp;nbsp;falsô ita nominari, ac nil aliud, quam opinionem feuimaginationê faUacem et jncertam efte.Primum iam didtum eft, vtnempe frequcgt; terviderimus idem codem modo fieri. Alterum, vtab a^ lia nulla caufa prgfente effici po tuent, quam ab ca, quam nos caufam effe exiftimabamus. Tertium, vt nó pugnct cum return natura 2d euidentia effeeftum talcm à caufa talf produci autfignificari.

Videamusiam quomodohæcinftitutonoftrodeCo metarumfignificationcaccommodemus. Cometas dP cis effe indices maximorum malorum, de quibus initio diximus. Qtiaero vnde compcreris ita effedRationem fnjfiratenrabisadferre,cumtotaeemm natura contrat num

I V D I C1V M DE C O M E T I S. 17 num demonftret,acßennulle modo pofleprobct,vtib lorum aliquidnaturaliter denunctent. Sequitur igitur, vtvfu 6C experientiafiue fenfu cognitum deprehefumep fatearis. Si ne hoc quidê modo teftatum facerc poteris, nulleprobaremodo poteris. Nam duo hæcfola x^triçi« habemus.Atmultorum, inquies, feculorum obferuatio probauit fie habere. Qiiaeroiterum,vtrum experientia certifsimè fie deprehendens Cometas indicamUe ilia ma la, vttamnonpofsitnegari, quàmnegarinon poteft, Magnetem ferrum adfe pertrahere , aut Rhabarbarum corpus purgaref'Sinegabis,ad experientiam fruftra pro uocabis: fiaffirmabis, quam multateoppugnent,vide. Primùm maxima elf Cometarum difcrepantia ratione magnitudinis,figurç,motus, loci, in quo oritur, in quo dilToluitur, in quern radios aut crines porrigit, duration nis:quæ omnia facultates corû plurimum videntur mugt; tare. Deindenon omnes Com etas infecutafunt ilia in-fortunia, fed aliqui flintarcs fuilTe fcribuntur.Tertio, no eadem mail fpecies fecuta Temper fuit,fed aliquando fames, alio tempore peftis , interdum mors Principis ali-cuius, alias aliud malum fobfecutû legimus. Quarto no eodem temporis fpacio eucnerunt. SæpeCometæ attri-buuntur,quæ poft multos annos acciderunt. Qtiintono eodcmloco contigerunr: nee quo loco cuentura effent, quifquam ccrtó præuidere potuit. Clarè his probatur, primam conditionem veftræ experientiæ non adeffe. Defecunda quid eft opus dicerer’ Qiiac poft Cometas ortafontmala, amp;nbsp;ab cis fignificata crédita funt, exfi-gnis alrjs propioribus à^logè certioribus indicata amp;nbsp;co gnita plerunque fucrunt.

Exempli caufa dicam de vltimo . Magno hiatupro-nunciant aliqui eum defignauiffe tumultum illum inBel gio.At ex alrjs ccrtifsimis,notifsimis,ac proprijs indicijs omnia turn videbantur praefentia,amp; præcognofeebâtur futura. Nullus certènonpluraexhis, quam exCometæ denunciatione , vidit fada, Slt; futura adhuc profpicit.

Parum ccfte fapit, qui bellt hums caufam in aere^é fi^ derib us po tius quærit,quàrn in ipfisrebus,hoceft,inho minum conftlijs amp;nbsp;fact ’s,Tertia conditio eucrtit omnia funditus,vtquænonabfttfolum, fed indilTolubili argtw mento omnem illam vim fignificandi, de qua hïc agi* mus,adimat.Qiiicquid enim naturalitcr aliquid fignifi* catjVeleRfigniHcaticaufajVeIcffecfèus , vel vtrumqjab eadem caufaprodueflum quid exfiftir. Cæterùm naturae fit. fubftantiæ Cometarum rcpugftat, vt vel efficiatilia mala,vel ab eifdem efficiatur. Aliquando tarnen conti*' giirefortafsè potuit(vtrum cótigerit,incertum ede aio) vt exhalatio aliqua ex eis(non omnia ) vna cum Come* ta produceret.Quae-cuminficiarinullus pudens amp;pru* dens pofsit,perfpicuèvides , experientiam non facere-gt; Cometas illorum infortuniorum praumneios.■ Scdnegt; ratio quidem eis adferibipatitur. Fieri ergo non po* teft,vtpracdida infortunia naturalitex mortalibus an* nuncient.!

Denaturalibus fignisfatis multa , deartificiofis ah* quid addendum. Quidvocemus artificialefignumre*-tró diximus.Sunthæc duorum gencrum,humana Ôddï* uina. De humanis nihil eft opus dicere , cum non fit in-hominum poteftate Cometas excirare,£lt; in certa aliqua cæh parte collocare,vt certi eis aliquid ex pacho â^con* fcnfioncfignihGenqhcutTerminurn certo loco ad diftin guendos fines ponere pofluntDiuina figna duplicia ite rum funt. Qiiacdam enim certam habent amp;nbsp;à Deo ex* prelfam fignificationem , quaedam generalem notatio* nem habengipeciakm aut lingularem nullam. Ex horS ordine, ( ad quem monftra quoep, prodigia, oftenta, 6C lt;nufitatè praeter^ communem naturae curfum cuenien* tia,pertinent fere omnia) funt Cometæ. Horum fignorö peculiarem indicationem nulla arte, nulla rationed nulla methodo cognofcere poflumus: fed ab illisfolis intel* ligi amp;nbsp;cognofei poteft,quibus Deus patefecit. Eft eniin hacc artincialium ligno rum natura^ vt non aliter, quant ex

expacflo fignificent. Quarc hoc folum ex Cometarum appan'donedifcimus,nos dDeo excitariamp;moncn',vtvi tarn emenlt;iemus,pcccatisrcfiftamus , verapoenitenna ad Dcum confugiamus.Significant vniuerfimamp;inge^ nereiram Deiaduerfus federa noftiacxardefcercUicet fpeciatim non indie ent, quo pccnarum generc amp;nbsp;quos p otiisimum cafiigare deercuerit.

Summa dictorum cft:Comctæ fi funt figna naturalit bellorum,ruinæimperiorum, excidij vrbium, inrentu« Paincipum, mutationis, Religionum,etc. neceflarium elgvtvel caufæ iam-didarum rerum fingvel effedus,vcl à communi caufa efficiantur. At nullum ex his de cis vere dici poteft.Qiiarenullo pado naturalia prædida* rd reru figna cenferi debent. Quid naturalitcr fignificarc folcant ac pofsint, expo fit urn fimui fuit. Reliquum igigt; tur eft j vt lint figna artificiofamon humana quidem, led diutna. Etcunrexeorum generc fint, quorum fpccialis fignificatio nobis à Deo reuclata non eft,generali fig ni* ficatione iræ Dei aduerfus pcccata noftra accenfte eon* tenti efle debemus. Qiiodfihoc pado monifi refipi* feemus, amp;nbsp;adDeum feno conuvrfemur,tum demum amp;nbsp;iram Domini à nobis auertemus,amp;rede landequedc hoc portentoratiocinatos nos fuifle perfpiciemus.Er* •go non negamus, Cometas infortunia amp;nbsp;ealamitates denunciarCjlcd naturalitcr taha indicare conftanter nc* rgamus, SCargumcntisinfolubilibus probamus. Dein* -de aflerimus,non pofte quenquam certo prædiccre,cui populo autregioni infortunium aut caftigationemcom piinetugaut quo po?na: generefpeciatim Deus punire nos conftituerir,nifi Deus id alicui peculian'tcr reucla* iierit.QjiæPorphyriusamp; Aftrologihucpertinctiacftu* Tiuerunr,indigna funt,quæ confutare aliquis tentencum Ä^olim deriiàjamp;â-nuUo erudito crédita fint. VerahSe Comctarûfignificationib.fentcntiânoftrâvcris certiscp argumêtis ex ipfa rei natura petitis cófirmatam,cü refelli

non pofTe quidam uideant,carperc nihdomintTs audent, quafi aliquid luagnoperchucpertincns omiflum fit.Ete nim Comefas aiuiit talia prx;nonQrarc, non infitis in na tura fua viribus, fed aduêtitijsrut figna lint quoda modo aitificiola potins,qnàm pure nacuralia. Etenim accipcre eos poteftatem certi aliquid prxindicandi ab ilio fidcre, à quo materia ilia at tra eta fit amp;rcdia. Qjiâfutilislîthæc reprehenno,planum lict ex diccndis:fi cui ex ante diÆs no liquet. Reprehefores ifti perinde agût,ac fi credere i' pfis teneremur dKÛâtibuSjOmnesComcras uel coma,uel barbam,uel caudam , certo alicuifideriuelRelia'facerez quo tame falfiusvix dici aliquid poteft.Etfi enim hoc a* liquâdo faiRum fcribitur,plcruncp tarnen Cometæperfe confiftunt,a fidcre nullo reguntur.Cû fideri coma faciut, cum codé mouentur,oriuntur, occidunt,circumagntur: cumperfeconfirtuntjincertoadmodum motu feruntur iurfum, deorfum, antrorfum , retrorfum, ad latera, amp;c. Q^iodfiin eo,qui etiamnum apparet,licet oblcure(no* dum enim ex toto abfumpta eft eius materia ) non uide-runt, tolerabilesfortaftefint,fiuiderunt amp;difsimulant, aperte malitiâfuâ produnt.Falium nonminus eft illud €gt;• tia, quod tâquâ ueru Si co feflum infeite fibi lumSt,fidus aut ftellaaliqua,uirtute hacpræditâ,vtpræindicaremor té principes alicuius(exêpii caußjpofsir.Qjtodfi illis da remus,nihilominus incertum maneret,an haefuâ virtutê per Cometam magis,quàm per alia exercret.Qiiid enim habet Cometa,propter quod acre ac meteoris altjsignP tis ap tior et habilior cêferi pofsit ad recipTiedu influxOhu fus fignificationist’ Si materiam fpeeftes,nihil inuenics; fi flammam confideresy^ incaftumhîcquoœlaborabis.

Qiiae nüc diximus,eorum fumma hæc eft. St dix om^ nes funt caufe vniuerfalifsimæ,fed particularib.iftis facÄ tatib.preditæ no funt.Si etiâtalib. ornate fui Rent potefta tibus, trâsfunderc in res alias no poftet: quod alibi argu«« metis infolubilibus demoftrauimus.Halituu quocpcaula nofunt fola fidera, fed muled magis ealor in terrg uifeeri^

bus coclufjs,quificferefubterraneamouet,altcraf,cogt, ^mutatjCxtenuatjin uapore fumuep uertit,quomodo ealor antmaltvm in uifccnbus infinis facit. Nee apta eftexfpi-ratio hxc de terra furgens, quæ tales fignificationes reep piat. CuiTi enini fit naturale corpus, fupra naturam indp care nil po teil, nifi à/ub ftantia intelligente ad id deftina ta cogitetur. Poftremo certifsimuna dl, plerofcp omnes Cometas, inftar huius, qui nondum eftomnino dilTolu' tus,fideriaut ftellscnulliappendi: fed turn (uo, tumfu^ premiacris motu impetus ferri. Qiiocircaimpofsibilc eft,quodiflifomniant,Cometas uires tales à cefto fidcrc,aquo materia furfum trada fit^miu

CONSILIARIVS,THOMAE ERASTO PHILO/ fopho,amp; Medico ClarifsimOjprofef/ fori in AcadcmiaHeidelbcr/

Infica ejt in^eniortim varietaf;, /irafantijf. Erafean yi eliam bomi»ibus,qxi ernnia fia faelia eo cenferun/jVt ‘veritaiem, mm tn agt;'

reram naixracoaJÜaniium causas /terjcruia tur^ex eienßs ii is tenebris i» iucem //rofirat. zitÿ^ aly ^uii^em alies in ee studie ma^firos, et daces fcfuaiur. C^axima certepars ita ab Aßrif.^endet, vt ab i/^ß/is autorit täte ne fatum ^uidem vn^uemjdifeedendum efê /»»tent. In t^at ferri/»effent,ni/iidius/»faeita , natura i/»fus,am adeb fummi natura Arehiteefi ‘veceeffe exilfimarent, 'vt ne nifeere t/uidee» Nimü ue ^’'^ eaqiie^if^velint,ejua/i(mmuside,at^ 'vnicus,non tam in-nercitio no- f^’^f''^^ medo/veritm etia quaß natura ^uidd^enius, /»renucia minis çrfa f^^^ flanc Cjß vnam/»hileß/gt;bandj fege, ^/uam -vie/ari nefasßi, ma nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f^^ßeadéo/iera natura.ae Dee i/»ß repu/»nare vefis. Ferdm, ^ui ita ßntiut,/»rä/gt;eßruifi ingénié mibi uideri feiet, ^ele ees,^uib, ß addixerunt,magnes,(f-in bisfudffs multudiu^cum magna laude 'verßtes/utß.ArißeteIe^uet/^,(cuius ffngulare acumen fummaff^ deffrina, ne minus ege quaipf.admirer, am/ilexer, aé,/»re virili meatueer') Peri/tateticeru /»btlcf/beru/zrinci/icnt effeno nege: addo etiam (ßita i^fs videatur^ fimmu omnium eß Otfenarebd. Ferum t/Iudt/ue^^ i/fird veluntate vicßim affinmare mibi Iiceat,^ued nemefanus o/»iner, negauerit,fumo mtembuneC^ïenan bam, beminem tamen/uife, errare, labi, Conditio deci/gt;i/»etui,ß • .^^cd i/gt;ßm f in dubie /»encrent, ne magne f^ communis ne labere turn ex veterib. turn reccnt/b./»btlof7/ib/s, tßfj. in/ri' omniu ho mis,qui religiefeius aßcleati^ßnter/rctesfuerunt,demeffrari nilnum nbsp;nbsp;/»oßl-t.Ne quidinterea de Medicis dicd,^ui tn magnis, (ß ne/au

ifus fit^e» f^ùiÂ ^jn^Jam:, (^primA /jU/f/f tJifi^diciffx eiemefa CfifttiKef, i^n/tru fi^i/fe , mer^^/^af^^^ Zuce c/arins fijZeKiZunt. Ti eo lagi eertè im/fiftatis i/Zufn^ux/i/ciülaf?f^MXiZaf»aperuiJ/et ae f)'fi/gt;terexigt;i 'vera^iiZff^iea.ne xudteffdum quidem e^tudi-cx»t. ^uidenim ?'v/rtuies üf»Kes ex iomif/ù ratura ^ i»du^-ßna cemparari/êriift. Dei e/gt;em»e^adiai,?ie^ ad/tüxs/irx darM, at^ admirandoiadio/tes u/yuam adZjihet.Deui» fim^ fgt;tterfïx 'juadam, Zudura^^ eae/icenaer/ZoKeocc/n/fa/um^^^ fx» ^dxm mifêrum aZi^uen/jdguZum^ retx\voZ/itatio»i ^ei-/gt;e/xa a/fixum c^ ^^^emarat.Diuinamfgt;rûltidegt;^tia^n toZ/it,eumiu/Zi-i ttit,(^,fj»x Mncpre/ieifedKtfer, /xeniï emniius. zMUftduf». sternum,a.f/;»jesfnariales/iict( : no» a/iam, z^uam ^uxin iae ^gt;(^fi(,iextitafem eefi^^tuit: eam/^^ totam ex i/^/ê iemi»e deri Kän, w^ eedem terminaridecet.NoZo om»ia^er/ê^ui:,»e dd' sZotc/is^ ^ue ifi/gt;hiZe^/gt;iia iam inde ai adoZe^efifaa, magi/Zea /lient er vfin /üm, aecftjationem in/Zitttif/ê ifidear. ld /enge fè' eus e/Z: nonine mea oratio fpeZ/atii'/nd ago, vt o^endam ne mi nem it a /gt;rae/are ai ingenio, ae ma^narum remm zf/n, et ma^ ximarum artinm cognitione inj/rn^nw fuiffejZit nun^j/uam o^ /gt;inionis errore deee^tt/tfnerit.Deinde,/do/gt;eramdo,vt excn/^ Jo/cruitt/tis inge, /iiera/ia in^enia in /liertateuindieem.-ne/âf Dudithiitt ■ fient ia ßudto/i iemines , 'vnita a/ieuins fii/o/efit f/aeitis prudenti/ü addidt i gfticifttidaii//ofronitneiatiimandiunt, id, etiam/t mus, nn//is,a}tt eertenon fätisßrmis rationiins^aii/itnm //t ,ßa' tim tarnen fro oracu/o reeifidt. In medio fo/jtnm e/^magnttnt ioeDei, df natnra tieatr//m:ocu/i , at^nea/^fen/nsf ii/ofo' fiia minif/ri Dei miinere tiiii/no.^ eoneeji’i funt: anim tm de^ ni^ ae men tem ex if/t/ts ^na/t Dei^^emio , tn te /teut in a/iot,-de/af/âmoitines, niiil aieß^nodadeontei/^Zationedeßdera ref/ffsa/^tfoßie, d^ei^imr, defiende eui^no^ inadmtran'^ j^iterdüh» dumioe eßfu/eierrimd quoddixt oriistieatrum: tuis oeu/is, mms pur^ nona/ienis naturamintuere.tuosfèn/itsaditie^^uida/^a^r^^ tes ment: audt i^utdemdtatamemgt;eritsfidcmadiUnge,firatiO' ni, fi natura eonfentanca/e^uantur. Sm autem a/iena adfia rant,eadem /iiertate acfaet/itate,^ua ai idu dantur, tu re^r. te:/t t^ua ndjatis euo/uut, tu fdmmn cotent'ene ae^udto eruere.

tfh4e.No^ i^^c Pyih4^mor(/»f e/fchfa, »9ft The9f9g0y/t/tt, in ^uihffi auforitoi ytro ratione a^mitd ächeaf. Soit hue Thea h^iæ /jenorem habemt^, ut lynoiiex faerts monume/is /^refèrt, ièinosfinev/Za dubtt^tfoney^j'o/'àeyo/anffa (^ßrma veritate reei/fiamf/t. tiherum inaZy/ artibui ,at^ primifin PfJiZ9jo' ygt;h/a natura/i tueZietunt in^enießs ^ ^e/ttit Zjemimb.reZ/n/^ub mus./n y^ue i^ß ArtßoteZem i cuiu^no» emnia firma eZo^mata eße eiéximufi4Utorem ^algt;emu^,yuem max/mè imitemur. Is e^ nim tam ah aZysjgt;fgt;iZ9ßygt;his,yuojantiyuitas emnis admirata efi^ difeeßit ,ttfm à magißro fuo P/atene: euius e» tot afire /gt;h/t Zofiphandi ratienem tmmfttafit,cu/gt;id/us eum,(^a/iyuanda nudo n^rtte infeZZatusfitifi animaduert/iur.Feeerunt idealfi ante i/gt;ßtm,(^ygt;9ßea yue^’mttlti.-ne^ n«ne defiant:, yu: cande fibtfihdüfiß/fZfand/ Zibertatcm erifi nelint. Decet en/m i/Zeßfi t^nfiûteles, veritatemamtettia ^ rebus emn/bus ante/^ene' dam e/fi, f/anefimateres nefiri/fbertatemnegZexißent, c^an-teaZZaatatisinuentis eontentiniM /gt;raterea fibi ^uarendum /gt;utafiênt,DeumtmmortaZem,yfuanttstn tenebris ver/aremur difi/fitnaru emniumZ/f/dem, bac^uo^atate vefii^fi tn^refit v/ri d9ffi,precZara muUa, yua veter/bus igneta/uerunt, ex natura tenebris eruerunPfiurima muit o meZiera yuam ab iZZis acce/termt, reddiderut. At^boefianèmedeexcuZta,ygt;fr^oZtta, am/gt;Zißeataßnt praeZara artes, Tbe9Z0gia,Pbyfiea, tj^ediei' na,/urififir. ç^ aZia 9mnes,ïum ZiberaZes, tumMeebaniea om^ niumlt;^enerum,De te boe Zeee ntbiZ dteam,ne pene in os te lau-dare voZui^e videarfid boe tarnen, tua pace died Eraße,fi ni' biZpraterea tibi inueßigandu exißtmautß^s, nifi yuaaveteri bus reZicZaZunt: fi eorum doZZrinam nouis inuentis iZZußrare aty^ augere nofiuduifis^yued eerte magna tua eu Zaudepra/Zia ttfi/,nofiane tatus efis,aty, ab omnib.^pbiZo/ôpbus,çb' (J^îett dicus, (h' 7beoZogus babereru. t^Zios yucy.pratereo (inyuib,. efi Simonins iZZufiri Zoco eZartfipbiZofipbus ^ Medteus,amteus meus finguZar/s)yui pbiZofiepbiea bacyua dico Ztbertate ita fiu untui^vt yui maximè:yuo fit etid,^! noua indies,(b'praeZara nob/singenfifitimonumetaprofierant. Inboru numeru 'ventt ManeZZess SyuareiaZupus,yuëSimZeri Bibbetbeea nefiio yua

errore Cantiffum Momifiailüherrimo (^perjpicaciingeaia ^hi iofi/gt;hus(^ M.edii:ujJstgittirtuaiiamfi/ta,dr P^yßea^rMe-(iicaßbinde.ad,fixamegt;i reuocaf ^ (^veïeruf»/gt;/actiarefi//i(, Koua r^onc/fs^/unf nu/^er comff^unem iZ/am, amp;perutiZgalafn iieCef»^^£ origine,ab ^rjißüt..^roßeffa o/gt;inionefn euertihat^ ^ueadco diuinaiionenf omnemi^ßrdZogicam,tjM/u/gt;erßitio, (^ aniZis ^uxala!» dementia inuexit, pendus ßßu/it. Scripßra ego ^uo^ ad Cratonem r.C/ar/ßimum, ne/eio ^uid de hoear' gumento. Confirmaud me doZZus, eade re commentarioZus tuns mirtßee,'verum MareeZ/i Zucuigt;rat'io accuratior eß, et copioßor, •vtnihiZin hoßgettere eruditius,acutius,eZegantius,quod eyui demßiam, ßueß noßrß, ßueatvet^rißusferip/um eßeextßd mem./JaneegoiZlius eommdationem adtemdterevoZui,tum ipßushortatu,yuitutßudioßseß, (ßte, 'vtdehentomnes do-Pfi dr honi^Jri,ßacitpuZrtmi, tum meo quodam iure. Nam hie über, ^- domimea natuseß ,ßr à p^arente^ ejus ndhi donatus^ ^ DupZieiigdurnomine paterttum ajßZifum in hueiffiusfietutn indui. ^uare nan aüenum ^eahoßieio men,. .^ amiticia noi ßrafaäZurumputaui, ßpihi cuni inßgt;ici.cndumitt£re:(ßmaio rem in modum rogarem, vt(iyua tua eßbondas ^ in tut ama tesmutuusamor') accurate eumZegere^ ^^uanonprobabts, ßtrnma vtriu/yue noßrum voZuntate, toZZere, deinde etiam, ß dignum 'vtdebdur, qui in h ominum Zucem exeat, ad Pernam indußrium, bonum, ^ doZiZu typograpbu amicu noßru cornu nem,tranßnitterenegraueris.Leges in eo quadam de terra ca^ Zore,contra tuam, (ß aZiorum,cßmeam itidemßntetiam: qua tarne, vt omnia aZia,ita MarceZZus aßerit, vt minime obßinatu phiZoßphußoreintcßig^as,ßßrmd rationib.ueZateipßo, quodin primiscuptt,'veZab aZioaZiquo reßutetur.Noenimignorarepo-teßvir acutus (ß ingenioßts,ß quis aZius, hanc totam eße eiuß modidoffrinam, quanonmuZtumhabeatßrmitatis, zgt;t ßnt aZtaßere pZeraque,qua inßis adytisabdita Natura Zogißime à noßrainteZZigentia remouit. De quibus,ßquisitain hanciteZ tin iZZampartemdtßutat,'vtcerta omniaßaßerrepoße ßbiper ßadeat, naiZZeparum inteZZigit,quacertain natura contem' pZationeßnt Longe modeßius ,4riß. ipßde toto hoegenerepro'

nunciauitj cum mgeKue/crf/ifum rc/i^uif, Tccu^iy «Tco^iuiff, väy J^i i;cigt;x'^lc!Ji.iSx Tivx T^Q^TDii. Sccêdc ik iitum crft fMeUdum J* Ù ^Uü ego KU^^uam ^i^cetslum. Fak: ^ eicaififï tuti'/ucubratioji'^ mbM ^auc atate^u or^aret^ac/ugieuiu om/îes^uâ/ojoy clocere

perge^me^^ cam Mared/o meo matao ama. È^ffice^ mèo r Paßhoaiano. Kal Fehr.'^ M. D. LXX IX? ‘^'

Ad rem ^aod aurnet, IfocelfnatardjCaa/óf^c^e^elilas Co^ -mefa,omaiuo naac mafias do,c^ vere affirme a^adme o es Co^ mecoi ^aica^/aerfut Aaffenas, hoe Marcèffrfid/gt;/o co/amios, cf'exii»é7osjattj, mefirte tertiam efie ^aitjiaid Cometafitigno ret. ^aocan^emm ce vertos , ar/eteso/f/fofitifitfttad co»ael-^ lendata veteram (^ rece»ttoraf»de Cometis o/^mitmem fodagt; ' cem,qttosfiiegere/ftmedaces idi KO{iVton«igt;ret^ fiais mfimtos -ttfaaohfie etiomaam/enbeftdi xxKat/Sts deti»et,/gt;aderet/^ro^ fèm olei, aijae opefo im/gt;e»fiès(fi baadficio an à i^ao^ad ' accurat tas boe Morcedo except o ^aic^addeboe ßribi/foftit.

^J Ampliß. ^fipientem 'virum a n d r e a m D VD i TH i vM^Clt;efi)û Conftharium^

mens,vulgiRegnum (videquam yniguf j^ T7/gt;vKr\ 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1110 rm 1 Ttvi* , * .

Jij hoceft, quamplurimos effe les.qui vulgi opinionibus d I tur. Sed die tantam copiamho-minum credulorum, nSquam po-__,dddJ'tuifuipicari. Qtiis enim putet vi-ios dodos mathematicos, phyficos, theologos,item p pfos,no raro ex medio vulgo eflefAttamenres ipfa vin dtintereos qui literati hab entur, SCiunt, magnamefle non raro veritatis infeitiam, Atep ita rem fe habere, cum alia mul ta, turn verô vnum ühidnos docet, quôdmulti funt,0frj quide egregifviri, quiCometafcribant, omp nofum quidda eife, portents effe, formidanda efle flam' Contmunü ma,à qua tuniultus,bella,fcditiones, clades,gencrofi Si error heroteigeneris interitus,al(æ multæ peftes impendent. Credas velim,ampli(simevir,multos eiTe annos , cum iiram opinionem non folum non pröbaui, fed in animo meo rifl. VerumhocannotamilluftriCometavifo, ac

fæpe diligen ter obferuato, communeiftudiudicium (fi tarnen Gne ratione iudicium ) non poflum non fufpedS habere.Erprofed:o,vcl primis diebus cogitabaminhoc argumentSaliquidad meS vlum differereriamep capita qu^ftionis notaba, cG ecce tibiab amicis hortatio, vtcur tereftudetimiht caicaria fenferimadhibcri.ScripfitTgla ma Iöh.Rucardus,phificus infignis,et probitate fingula-rrvir, vt aliquid de Cometa.Refcribomc aliquid parare. IÇt^i™Ç€rtioïfîo,efle qui comentctur,ct viros inprimis

philofophos. Tû cgodubiushærebaiii,confiliumfcrp bendi pene abijdens. Cuni autcm effem Brunac ad te ex Cdu/^efcri Bohemia contendens, ecquid, aitvir fapienslordanus, iendi. nbsp;nbsp;Marcelle cclïas.'dc Cometa nihil/Cui Cgo.quid ipfe au^

dea? fcribêt fan's multi,amp;iam,vt audio,Rudingerus: E t fi quid aggrcderer,communemAftrologorölentêtiam laudarenon pofTem. Vem Pafcouiannepiftolam tuâde Cometalegendamtradis.Tum vero fi quid in animo m-certi reftabat,mox omne difeuflum eft.Vidi te magiftro, aperta efieillorütarditatê,qui vulgus negligüf, dû eu eo fennût decometa.Sedilludmaxitnéintellexi,tede hoc genere difputante, mihi prefertim elfe ab hac ipfa quæz ftione abftinendu.Sed noluifti hoe tû ferre,amp; nefcio qua opinione addudus mihi autor fuifit, vt ad ferib êdum ac cedereJam cum Brutus nobilis orator quæftionem Era Üi mififlet, acutifsimi SC fummi Philofophidegeremep t* ftiusiudiciuma tuo minime alienum , vtitemlegiOa* tonis verba hæc:De Cometa quid fertbam nefcio,Neep enim vnquam inteHexi quid ille fit. Cum item Brunæ a tereuertênmihidixerit lordanus, hacuulgiopinione fe dudum rififré,decreui tantorü fapientu aufpicio,abfcp cüefiationemihi efieferibendum. Quarcaccipe,miPa' trone,quæ de Cometa mihi ad RætosAlpinos profici* feenti in mentem venerût. Etin primis caput illud aduer te, vbi Ariftotclisdodrinamexamino, quemrumagigt;' ftrum in hac re tibi minimè probatum,noluifti tarnen re fellere.

Cap. I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Iavtordincaliquo vtar,prius afferam difputationis in

ftitutuni,poftea defcendam in hunc tam arduum difpu^ Ratio difje tandi campum.Diflerendum eft primùm,oratorie tamé rendi. vtdecer, contra ineptos Afttologos. Deindecontra Pe ripatericos,preflamagis2lt;'grauiori methodo, dcnatu^ ra , caufis SC effeeftibus Cometarum.Demum cotra illos qui rem nó folum Phyficam, vt Ariftoteles,uerùm mon ftrum horrendumCometâ efTevociferantur.Ethæfcho lxomnes proprijs locis, Strationibus eófutandxfunt.

■ - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sed.

Sed hoc loco harum fcholarum viros infignes amp;nbsp;probes excuptia oro,ne de fe fciibi putenLt.Prædico, profiteorjme bonorum aefapientum hominum in omm genere atqp ordine Ihidiofifsimu cfTe nimiu audaces.laudare no poflum.Et, fi quid ent adfummosuiros Phyficos amp;nbsp;Mathematicos / idipfum no uincêdi nimio Audio, fed amice dilferêdijfa (AQ à mefuufe có tendo. Vidët le(Aores,no me arrogater agere,non cóuiciahicvlla,nec^ hominu cotumelias efle. Rationes in medium afferam. nbsp;nbsp;Qiiare nullus in me ac-

quus ctiuftus ledlor poterit commoueh.Sed ad prop o-fitum. ContendamCometisnaturam elfe ctram nunc i^ gnotam.-ex quo fiet, ut nulli fint iftorum terrores, amp;nbsp;uati fropoß-ciniapenitus nulla. Demonftrabo inRrmahorum elfe ar ^'°-gumenta,amp;^ea,quæ tinrentamp;lpargunt, pnmnmlcuia, póftnefandaeflejdcmumnullo pacAo fieri poiTe.Dicam 'in fine, quæ maiapoft Cometam accidere pofsint, eadë tarnen à cometa nullonrodo e(re.Scdianoftros Arufpi-ces audiamus,qtu omnesuno clamant ore:

NKf/cgrauibifi' morbis,(^ ienta corpora tabe Corripit exu/Jis ktbalisßamma medu/üs: Labemes/f^ rapitpopii'os,/otas^ pervrbes Pab/ica fuccen/isperagaf/fur/iiia/epubchrcs,.

VniuerfidemS AitrologpPtolom.eo duce,quidaquocp medici,2ë nonnulli theologi à Cometa dicunt, dira, horrenda, peftes,clades,excidia3humano gencriimportari. Qliibus uocibus auditis,Patrone,uel in montium cauer nislatitandum nobis, SC hominum confpecAus caucn- Twudiw.. dus eft,uel uidendum quid rei fit, quid ifti tam audader minctur.Metuere fine caufa defipientis eft hoministqua re hoe ego,te præfertim duce, non comittä.Rei vero na-turam inueftigare, uiri fure non tardi,atq} adeo nerfpica cis eft. Qj,tare hoepotius mihi agendum. Prinnini, pl^ti.r., hoe genus hominum cum diffcrit dénatura ad pocias adit, qui poetæ, nifi matetiam philofophicam tradfent,

foctalké- philofophka grauitare, dt cam etiam veritate,impunè ab M. funt.Nelt;^ intérim uident,Poetarum Deu no modo Co^ metam formidandum fcriberejUerùmipfafulguranemP m'honenda.

Sed un nemo tâ eft ineptus,tam ftolidus, qui fufpfccrur fulguraportenta cHe, ita ccrtum eft, cometam nihü dni, nibü mali portendere. Nam,fi pars una fentêtie hutus pu ehlis cft,quîfit,ut altéra eiufdem fentennæ parte,que de Cometa eft, vulgus uelint perterrefieriC

infignes uates Philolophos fuifie ) SCmagifirosmaxfi I« j^j^g excutiamus.Princeps DocflorPtolemgus efijaufim dicere nihil fieri poffeleuius eo aphorifmo,inquois doquot; cct,ftellarum traieAionesbeUorû elfe indicia. Proh Dei Maieftatem.^Qualehoc eficNuUanox efi:( fi tarnen ab* fint nubes ) quin multas uideamus eiufmodi traieeffio* nes. Videmus ab omni cœli fede, ad omnem eoeli parte exhalationes iftas ardentes ferri, amp;nbsp;adhuc fomniamus, res tâ naturales, tâ fi equentes,tâ uulgares,miracula elTeC çrunofa clTcÆt qui tam abfurdas res rradit,is dignus ha* betur,çuifidêadhibcamus C Etquiinrctâilluftrihaîlu* cinatur,is humanum genus in rebus occultis, SC à nobis remotiisimis inftituet, docebit, arbitrio in o amp;nbsp;uocib.rcr rebireSunt igitur traiecliones formidandæCbella,cædes portendunn^Ar uero naturae prüden tes,uentoru, ficcita tis ÔCaeftuû notas cfledicunt. Cur non hunt quotidiana SCdiurnabcIIa, utquotidianafunt huiusgeneris plias* matacC^iod fi wera Ptolemaeus doret,quorfum damns, naturæ uel cœlo,uel dæmoni, ucl Deo Corneras ad bel* la ferenda SCindicandaC Rem fane palmariamnarrâncû Ptolemaîû id fcriberedicunt. At uerô contra dicût Phyfi ci, affirmant grauiisimi uiii,amp; ratio ipia uincir,nihil ma* gis ridiculumferibipoire,quàm igneas traiediones bel* la fignificare.

Nc(^ lUudminus»abfurdimi, immo iongèomnium ab^ furdifsimum cft,quod Mizsaldus docctPtoleinci ludu cium prebans, Is enimnoniblum credithafcecxhalatio nes not as,fedfi hæc reena ferantur; neep defled^ant/aise' Mizz^‘^i rit eflcmaloru omnium bgna.Erûc igitur Mizzaldo fern- IcmtAs. per,5lt;omnibuslocis, omnescaiamicatcs,famis,pefns, beUofunijtenx motuum, ferarum immam um,cum iem per omnibus terris, amp;nbsp;cunctis anini partibus, atop dieb. iftæoblique fidcrum traiedlioncs exiftant. Sed hæcipia quæ ab omni veritace abhorrent,ferenda tameiunt, fi cû eo quod fequitur,c5ferantur,Hæc audiât omnes naturæ ftudiofi,obferuèthocunum Adrologiæcupidi. omnes. dcinô cometâ timentes hune unum Ioc5 expendant.Ait Mizzaldus medicus phyhcuscp,nubesipfas àuaria p’a^ netarum uiuarios colores habere, unde afserit, fe ex ifta eolorum uarietate mulripliccs i crû euentus non raro prg nûtialTe. Nemini, qui ucl fummis labijs phyfica guitarit, efledubiûpoteft ,nubes omnes elle nebulas in acre den fatas,nebulas autê exvaporc tenuie{rc,quiuaporicftagt; N«amp;« «lt;-. queus halitus lunæ acfolis ui è terra in iùblim e clatus.V- ’''^• na eft materia femper nubiS, diferiminafunt leuia, in lo* co,raritJte,ac deniîtate,inipfa qpieteaemotu, neenô in colore. N cep vlla tarnen ex qs rebus à vi ftellarutn preeP pua, amp;nbsp;malorum euentnum efledilue ht,fed à folo cœli calore , àmateriæ diueriitate , àterræamp;aquæ ratione, à uentis.Color autem nubium uarius .eft,cura propter fi tumtum propter earum uariam denfitatem. In meridie, cum nubes panter à fole illuftratur(fi tarnen fit vnus gra dusnubiû)albçomnesæquèapparent. Sedinipfofolis ortu amp;occafu uariè eolorantur. Atep huius rei caufa eft nubium pofitus nonvnus, amp;nbsp;gradus in aeremultiplex. Nam proximae foli nubes ualdc rubcntacfulgent, re motae ueró minus. Fulgor enim corporis illuminati turn eft maior,ubi minus alumine ab cft.Liuor autê amp;nbsp;obfcu»- -ritasnubis à diftantia ipfafitfolis.

honronteprcxinio hærête, enm, inquam,radiorû cflult; xusnonomnemaerisoram tenet, videbit altiores nu' bes puniccaSjlnnnihores purpurafccntcs,humilnTias au tem amp;nbsp;terræ proximas,liucntes amp;nbsp;atras.Omnes denium nubes,quamuis denfitate différentesiam foiefupra ho^ n^ontem exiftente,vnoruborenirent, vti velpcreàm* bedine varia ad æqualem obfeuritatem,foie iam latitan^ tepemeniût. QuodfiPtolemæusaeMizzaldus,ille ex antiquis,ifte ex recentioribus magiftris, tam fmt inepti, quantum alqs credendum crirquot; Et fi in rebus apertis Ôd phyiieo expioratis îjdem ctecutiunqquidinCometavP debunt, de cuius natura amp;nbsp;caufis virimaximi diflenfe* runtfMitto Platonem,Ariftotelem,Galcnum de Corne tarum pernieie nihil, quod feimusjdifputaffe.

P ill. Sednolohominumiudictjspugnare:adipfum Proie Lf/dus mæum.Etenim proprijs magifiri decretis volofcholam f^ßrolo^°' Chaldçorum oppugnare.Et fi monftrem,leuemjelîchigt; j-nfn JUS Ducis doctrinam,quein ipfi nimium colunt,potciût pofthac qui timidi funt, vifo cometa, paulo minus,Deo ae veritatefauentibus,trepidare.Scorpij cometam (fuû enimfingulisplanetis acSigniferi formis cometam ta^ quamhlium afsignât)dicitPtolcmæus,Miz2aldo tefie, inoccafupluuias , nonnullis autem ficcitatcspræmon' ftrare. Nempe,fercndum eft,Mathematicos itadocere, vnum ae eundem comctam caufam effe diluuiorû £lt; in' cendij, pluuiarum Ôd ficcitatum, ignis 5C aquÆ nimiæ. Pergit Mizzaldus,Lunares Comctas(audi Ptolemæû) populis amp;nbsp;feminis nefcio quid mali minari.Rideo,quâgt; quâinuitus.Hocloco nimiûfaperevidctur.Minaturlu-næ Cometa populis amp;feminis. O mifcllum feminaru genusf'Populi pars non eft femina. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;., r

Qiïisitavnquamfcripfit fanus f quafiverô cxplebe non fint opiftees.Sed efto :licct indulgere:Populis ÔCfe minis minetur luna.QiiidporrórNelcio,dicit Afrrolo^ gus,quid malir.hnerHisminis mundum deterrent,^ O nimiam vulgicredulitatem, Sed verefenbunt. Nefe/û quid

quid mail à luna proficifcatur,cum id,quo d efle ne quit à nulle homme feni, aut intcUigi poisit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;u

AdditMizzaldus, de Ptolemaeifcntêtia,Capricorni Cometam alicubi rixas efficcre : Sagitari)verô labores grauidis pcriculacp inferre. Vtraqp fententiatâ eft leuis, tânugatoria,vtnô cgcatcôbitauônc,fcd filentio explo dendafit.Qiialis enim eft vaticinatio,Rj'xæ crunt alien* bi,cumnullibi non nxæ fint, amp;nbsp;magnæ contentiones,in tantamortalium,ingcniorum,ftudiorum:St'(quodmœ* rens dico)religionumvarietatedQuid verô de prægna* , tibusdicam;' Mirarer, ficitralaborem eftet grauiditas. Vter.o enim gerentes omnes moleftijs muftis opportu* næfunt.Sedadlunam, ait Mizzaldus ex Porphyrio,!ugt; nares Cometas in occafu efte omniû bonorû prgnûcios, Primùm hic videmus Ptolemæû, cum alqs ferc cunCfis, vniuerfèàlunæcometâtimere; Porphyriumautemad* porpb^rM« hibere generis diftinctioncmidum in occafu fselicifsimu hunceffe tradit.Vix etiam ferenda funt quæ Ptolcmyus prognofticahabet, vt ait Mizzaldus in hbris de Corne* ta, vbiinquit: Imminere mala vel Régivelregno,vel viro alicui principi, fît fi non moritur princeps,tamê vel ab h ofte, vel nuncio molefto periculum efte: Slt;.damn5 accipere in bonis, vel corporis, velanimi ,■ vel fortunac. Quo quidcmpræfagio,quid fcnhi poisit infeitius equi* dem ignoro. Ecquis enim eft mortahum, qui ignoret, ; omnibus rerns'ô^nationibus hoc fatum fixum eue, idép , velDeidecrcto, velnaturenccefsitate, velutraquede caufa, utautdomino, autprincipiuiro, autipfiregno, femper afiqui d maft accidat,fi minus-turpitudinisiac ua* letudinis ßltcmgt;aut fortunarum f Q^æ nam præterca caufafubeft, quamobrem exiftente Corneta,mortales perte omnes uulgô amp;nbsp;pafsim expauefcantf V critas ipia omnes iftos redarguit,ipfis etiam profitentibus hocip* p^ßrolo^ firm. Dicunt Aftrologi, nonimpeUihominem'àftdlis: oppugnan-liberum efte Dewm,nec minus clementemquàmpræpo tes tentem,hominis^ confilium amp;nbsp;upluntatemftatuunt eu

cœlo pugnare polfe.Cur ergo vulgus, trépidât ƒ vulgus i'nquam : Immó amp;nbsp;nonnulli doÆ vin pauent, 2lt;f pauor e porro fuum animis imperitorum incutiuntf’Qinfermo-' nes dtuulgentur non ignoras mi Patrone, quid fcripto^ rum editumfitvidemus amp;legimus. Sed vidcanthi fcrilt; ptores,quamfolidonitanturfundamento y cum omnes Ptolemæiiudicio Ôdgrauitateconfidant. Hicenimferi-ptor non modo abfurdè,fed impie quoepferipfit.Exora-•^toletniei ^*” ^ nobis ni Define à Cometalædamur,fi luna cûlolt; pictM ne côindta,prcces illi fundamus.QiJata fit in hoc fermolt; ne pietas,veritas,oês intelligunt.Sed reliqua videamus* Vna eademcpfchola cft, quç Cometâinfauftûdicit, C(fgt;.lUL amp;fingulos diesadeo fingulas dieihorasitanotât,amp;per varioscœli ac ftellarum litus digerit, vtiubeat quando in balneum defeendendum, quando catapotia, firupus, i vel bolus affumendus redtefir.lidem Aftrologi Hippogt; crati SC Galenopræfcribunt,quando vcnafccanda,SC ex Venis quæ, num axillaris ucl humeraria. Neep uercntur de eu curb itu! is edere décréta,fcarificata vel integra cuti, proutftellarum fenatusipfis unis pronunciarit. Atq; ht demum funt Cometarrj uates, qui capillorum tonfuras, SC vngufum rcfcctioncs,prout fteUæ tuflerint, çbièruart uoltmt. Et quantum illudeft, cum dicunt certis terris ÔC populis â cometis damnaimminerc,quia variarum ftel-Kidieuh larum uis,diuerfas terræ partes ÔC iuuet ÔClædatf'Dicerc aftrologi aufim hanc tantam uarictatem elfe omnibus hominibu» incompertam. ipfi etiam Aftrologi de hacre pugnan* tia decreuerunt. Et fi qui s illorumfcrip ta légat, uidebit inter fc cotendètesPerias^ AegyptioSjHilparcbum,Pto ' lemaeû,ueteres amp;nbsp;recentiores magiftros, Quo in gcnere unum afferam , undeftholæhuius infirmitas manifefta fit.Dicunt,figna Caen 6C Virginis infulis oceani cundris præefle.Pudetme(itameDeusamet)deiftisagere.ScP H..;s»- irhcet Oceanus pifcina quædam eft-, aut anguftaaliqua r Maris pars, uteum tanta aquarum immenfitate,tantiscp locorumipactjspâCcQpia.infularuminnumerabili, dua-.

é nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bus

bus Ill's tmagimb.obîioxius fit.Quod fi Cometæ à ftellis uires habent, amp;his aut illis gêtibus minantur,utiftç funt fteUis narijs addiefïæ, atep iltud côfortium^etius cœli lt;3 terris nobis abditum fit,quid ifti fibi uclintnefcio, nifi ut nimiam fuorû docforum inconflderantiâ apertâ reddat» In Infubria,exêpli caufa^Mcdiolanû foli,Comû aût proxi mû,lune comendatum eritfQiiis terras, et no terras tan* tû, fed oppidula amp;nbsp;pages fignis ac bellis proprijs dona* uit et tradiditÆt fi Deus id ieci t,quis iita uiiquâ ab eo ac cepit;' Etfiinfinguloruhominûortuniliil certihabent, quidftatuêtindubitatêinurbiumet oppidorS originelt;' SedAftrologisin prcfcntia prxtermiisisviróslonge cap.V. grauifsimos audiamus.Siquis patrêfamiliâs uetuftas do Cdmern-fnosdemoliêtê,amp;nouas ædifîcanté pulchriores primis, rit« familiâincrepantêfuâ,curante tamen,utne quiduelcibi uelueftiü défit, Siblios nonraro cædentê cû peccant ali* quid, tarnen ad litterarumftudia, amp;uirtutesomnes, ac pietateminftituentenijUocetnonbonum, imo criidclc, amp;nbsp;cauendum, quo nomine cb appel landais,^

Si quis agricolam,quifiluam denfefcerefinat,SCiaciat in earn lapides ex agro, amp;nbsp;pratis, glabreta, infœcundâcp terra negligat,interea uineas amp;nbsp;agrû colat,uocet impru* dentem autinci'tem,qualis efthomohabendusp

Siquis diemin quo pluuia lit magna, Ôdfimul manna decidatjinultis locis, infauftum uocet, atque infaclieem, quam erit homo ifte prudens cenfendusp

Camerarius tantinominisuir infelicem efle aitiuam ætatem illam, inquafcribebat, cum extitilfet Cometa, cum effent alicubi bclla,ó^ annonæ caritas, quæ mala nû* quano alicubi neceffario funt, amp;nbsp;femperfuere, amp;nbsp;fem* perfuturafuntunterimfcribitinEpilogo hæcuerba,un* defumma hominumfælicitasreiflè ac merit o contine* tur, üpientum omniumhrffragrjs idapprobantibus.

Reßituius eß nit or bonarum arüum i^aenosïra £tatei (^ veritas dobfri»a /»ate/aefa eJf , a/gt;ertaßtnt itifteraßt/zientia at^uc virtutts. Co^»itio/iis atemi Dei eßnuttet»eolamiias:

Err/)fes, fftiffi //emon/lrait religi/)»is ^ impietas, (^ rnrn/Z^ciii tleieff^ ÔC cpiphonemate omnta claudês,ait. A/uku hnif /tuxit .träte gt;ï/gt;,^rap!'e/gt;!t/us Deus, c^/jua/t armauit aduer/^s ea/amitatef (^ f»axt/»as im/treßtü/tes.

An non eft Camerarius illi ægroto, qui medicum fu^ um ferum appellet ac formidabilê, quia curet fricar^cot pusabftergi,pullulas aliquado excitari,mox tamêfub-* iungar/cra fe feabie efte liberatum, paralyfi abfolutum, erutum ex maxima febfi,amp;initqs melancholiacfublatis, in hominem alium phyficibeneficio e nah lier'

Eft perpetuus,fiC conftans in mundo ariditatum,^eftu um, gelu, alluuionû, copiæ, caritatis circuitus,amp;lurnma varieras. Nonpotuerevlli vnquam populinon fe vexa^ remutuis damnis,amp;cladibus,modô ciuilibus, modo ex ternis bellis affliÆ. Viguere ftatis têporibus, vel potius incertis humanæ vitæfcelera,yitia cunlt;fta:poft vitia vir^ tûtes viderunt omnes gentes,ô^poft virtutes nefariafa* cinora fubfecuta funt : amp;nbsp;hanc tantam uicifsitudinem nondum agnofeimusf Etfiad armaeatur,proindepergt; turbamur, arque fireminauditamuideamus accideref Et res ufitatifsimas,antiquifsimas,quotidianas, nccclfa* rid incidentcs,uifo lucido Cornerauolumus à cœlo, uel ficri,uel portendi fEt propter bellum in quo corpus affli gitur, SC ubi ex mille uix unum habeas non co exitu di^ gnum,non raptorem,non hiraccmgionuiolcntumjion humanifanguinisauidifsimum , uocamusætatem, aut annum lucftuofum aphalmateinfelici editum,cum eade ipfahora fateamur,non eundem folum annum, fed inte' gram aetatem 4,0, anno rum eirebcatam,efl'euerefglicem. ÇonferatCamerarius rem cum re,tempus cum tempore indicium cum iudicio , caufam cum caufa, malorum Slt;^ bonorum. Luget muliebri eiulatu, quod rapaces S^im--pq trucidentur,quôd panisminuatur a piftore, quod fa' me magiftra difeat fehomincs minus infarcire, minusep abdomendiftendere. Nequeuidetuera bonaefte, mr' tutem, honeftiftudium, literaruni cuitum, religionisac pietatis.

DE co METIS. 17 pi'ctati’s veras profelsiones. Belli laborcs anno primo, z. 4. to. 20. finiuntur. Sed literarum ac religionis inftauratg ftudia iam ab annis 70 uigent, ac floret. Qpis autetam tc merarius eft,qui non timide, non ambigue (aftrologo‘s nonnullos excipio)de Cometæui, ac euentis ab eo cdb tis differat.^ftifpiciones quædâfunt, leucstp opiniones, 00 uulgi quidam fufpitio iftos adducit ad metum, ad ua ticiniaiftacommentanda.feduigentibuslittcris, artibus libcralibus vbiq? excultis, Academijs multiplicatis,ludis almx fapientip tarn ftequentibus, tanta^mulatione mor talibus ad ueri cognitionem SC return intelligentiam co^ tendctib.linguis omnib. et difciplinis, medicina, lurifpru dcnt3a,Thclogia ubiep regnantibus,quam uere,quam fo Iide, quamrcdlepolTumus nScaffirmarevirtutis elle Re gnu, amp;aureubeatumq? feculum,non Saturni, fed Pallan disnunceflereftitutum , Siapertafunt (utaitCamera* rius) hocfèculo itinera fapientiæ,at(^ virtutis, ergo mul ti fapientes,multi virtute præditi. Hacc omnia faciunt homines,duminquiruntfapientiæfontes, dum profe* quuntur adytavirtutis. Non angeli,non dæmones ma* li, nonfimiae, fedhominesipfifuntuirtutis, amp;fapien* tiæmagiftri. Nequemultifuntbonimagiftri fineco* pia bonorum auditorum. V^ns angulus eft in Euro* paab Euxino ad Oceanum Atlaticum,amp; Ibericum,An* glicumqüe, ubi nonfcholæpateant multæ ac célébrés, tanquam fana omnium difeiplinarum Ô:^ artium,præfer* drnlurisprudentiæ,Philofophi3c, medicinæ, Theolo-giærQ^iando plura collegiat'quandómaiorat' Chiando frequeatiores aut maiores inter literatos æmulationesf quando plurcs ofReinæ librorumf quando tanta fuit feri ptoruin â^ acutifsimoruin in oinni genere copia f Sed noftfo femper in agi o feges tenuior, aliéna infpicimus: vetera contemplamur : præfentia malafenrimus: futu* ra non polTumus percipere: præterita ucl ignoramus, ueLhorum obliuifciftudemus. Ncqueunquam fît,ut;

pmcritonmi bonorum copiarn, amp;nbsp;pondus , Ó^excd* lcntiS,vclagnofcamus,uel ingeriue recognofcamus. Co ualcfccntis hoc propnum eff,meptt' tarne, ut leuifsimum queep digiti dolorem dicat eile fummum,SCnunqu am fe talcm expertum , cum nolit conÜteri, aut uix quidem, grauifsima fuilTe que (ublata funt mala.Reftitutus eftfait Camerarius) hacætatebonarum artiûnitor, erroresde* monftrati religionis, amp;mendacia detecflafunt, ergo plu res quampriusboni, doÆ, prudentes,plurcspq, cer^ gt;nbsp;tioreschriftian.i,excellcntioresPhilofbphi. Etcumtan-ta bonorum acuirtutum cxcellentia, copia , frequen-tia,cœlum dicimus iratum, quialux noua crinitajbarba* ta,comatafulferitr'quiabellumindicatur,gcratur f quia mare Oceanum æftuetfquia caui montes concutiantur;' quia latroncs latrocinia fuaexerccant ;' Et fimulannos duos,très,decern dicemus Iult;fluoibs,6Cdeplorandos,æ-tatem^ipfam uniuerßmquinquagintaamp;7oannorûdp cemus artibus,ac difciplinis, ingeniorum^ (olertß,uera amp;nbsp;puriorereligioneornatam ^ Taliafuntnoftri Camequot; rarq feripta, tantum portentorum prædtdliones.

PcHccriw. ne fno de Diuinatione proluuiem effe dicit uniuerfi pro* digium. Credo hune id feripfifle , quia legi: referentP bus alqs wix credidiflem. Et à proluuic dicitbella, hoquot; ftem peregrinum, cardes, direptiones, SC incendia por* tendi. Primùm, uiriftehonedam ccrtamqôepcmicicm generis humani, diluuium inquam,putat eife fignum in* , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;certiacleuiorismali, cum proluuics tribus dicbus ingen

tes inferat agris, pecoribus, SC oppidis calamitatesmcP lumautem fepemouetur et geritur fine magno damno, nequerarô cumlucro. Ethoftem peregrinum uidemus aliquando chm fuo magno malo à nnibus incolarum cXquot; pelli. Deinde quis probat pluuicm eife fignumtotmalo rum.^taprofeefto eft.aquæ vis nimia, ignis uim fignificaquot; bit,aut efficicte Volunt, Dudithi, proluuiem à Cometa, , atqueterræ mptum proficifei.Et adijciunt. ab ipfa prolUquot; wie beUa elfe ac cardes, cum tn h^cmali genera à cometa omnes

omncsmctuat.Qiudigiturbellumr’Nunquid vt Come* ta proluuiem amp;nbsp;proluuies beUa,ita quocp bellum aliquid moftri parturictf Peucerus addit, clades ÔC calami'tates^a terrgmotumetuendas efle. Quafi veto no quotannis tre mat Italia, fine vllo tarnen iam diu motu armorum.Qtiid GaUiaCquid Bclgiû,an non per hofce uigmti annos egdi bus inteftim's he tei rgfuneftantur, cum tame minime, ut aiutjCocutiantf’Vidi ter,quater,duob. tantuannis treme reAlpes,ab annis feptuaginta,nec^ ullabellifufpicio.Ve rum dicetfatis cflefiRætia trem ente, fint bella in Gallia, ud ipfo Mediterraneo. Bone Deus, quae iftec ingenia funtfAnno fans eft fuper^ magnu per fem aid terre mo tus,urbesquanens, SCfgpcvorans,nifipretereaab eo du cat metueda efle damna, Si acerbitates vel cogitationc ü pfa amp;nbsp;nomine tremêdas rquot; Et quid hoc eft,clades erunt amp;nbsp;Cdlamitatesf' Nû clades no calamitas.' Etipfa calamitatis vis quam late patet c' Ergo fi grandinet in agello, fat erit eala mitatis, amp;nbsp;verus habebiturarufpex;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Peuc«»

Pretcrea Peucerus ait: Qiiicquid inufitatu eft,id minari p^^yt^^ ^^ hóminib.mala no certa,fcd in uniuerfum,fiue à natura fi«- herum c^ji uc.ab Angelis, fineDgmonc,fine Deo. Nunq ego audu actescauf-ui,veram natura,qug no intclligit, pofteminari# Neep ab fæNatura, Angelis iratis metuendualiqd eireIcio.Qjiid em Angeli Dcemony fineDeorDcDiabolo inferius dica.Deiminas cqdêhor Angclj«, reo:ab alqs trib.timere nimis timidi hominis eft,uelfp6te D^‘”’ ut multi faciüt,metuctis;Qiiid leuius hoc fermóefOmne inufitatûinfauftûtErgo fibeftia no prius vifa,herbanódu cognita,moftrü nouü, Sdfpecies etia pulcra in acre,in cce lo copareaqnecefiarioformidandüid ent, amp;ucrèomino fumr' Qriafintleuesiftidiuini,utputo patet.Nuc,miPa trone,uideamus, êp Iintqdêafhiti, dûfimulmagm'phyfi^ ^^' ^^i’ djamp;ueriCluiftiani videri uolût:dûcp fetûamp;arbitriûhomi nis,necefsitatê cû mcoftâtia rcrû, ccclû terre, Dei décréta abftruficû fortune mobilitate côh.mdimt. Afitologi hue de uita homin Q feribant ,fiue de Cometa, aut ahq alio mo ftio,.nihil unquâ certi, nihil explicati habet. Sidéra dicunt

prompta effe: difficultatem 1c nonnullam uiderc, fpê no leuem oftendi.Etfubijciûtobfcurisuerbis(quô fitaduc AUwlogi h fpeciërcccptus)nifi caucamus, nifi prudêter agannis, udtKinu nifiauertatDeus, nifinobis ipfi defimus. Qjiarcuclim, 'HKertd, nolim nakie miror, Peiicerü in re tam dubia,in tâtis cote

lt;fiuris,pro certo aflcuerare,a Cometa no peftê folü oriri, fed æftus amp;procellas,terræinfuper motus, aere tonefa^ tfio,etcorporib.noftris uftultatis(uidet uniuerla Germa nianûbocannouftulemur)bellaitê, fcditiones,omnecp feu'fi,uiolentîï,exitiale,mortiferû, incertû, uariû,mobile. Qiialiaifta fint, quamuèPhilofophû deceant,noloiudi care.Quare ad reliqua. Quis non agnôfeat futilem iftorû opinionem, dum nó foiùm poft Cometa fed alia qvoep vifa,cœliardcntis,paretiorum,etiam poftterræmotum, quiequid acoidatmali,uel anno pôft(fi Deo placet)olt;fta ^uguftiniü uo dicunt id omne ab ijs monftris notari ac gignir’AugU liiphus. {films Niphus Philofophusnon obfcurus ad o Cr au urn Vires Cö^-anumuires Cometisproduxit.*EtGêmaBelga,nobiiis ütemport ^^^^^^^^^‘^^‘~^^ ^ Philofophos, quadragefimo poftaiv

-no(quis credatDpoftefierimala poftCometaputat. ld uerd fi eft probabile,quid non abiurdi,poflumus luucn* tuti,^ uulgo perfuadere i Et fi uera funt, quæ Peuccrus habet,formas illas in cœlo apparentes,(quas ego nûqua uidi)aquilarum,draconum,urbiü,cataphra(ftorum, exer cituum àDæmoneefte, à quo item fieri credit nimbos, fulmina,tempeftates , quisnegetabeodem diabolo, SC quidem facilius,Cometas gigni fquot; Equidcm fcio fenfibus noftris maius,6C horribilius dfe fulmen,undè freques rui na,amp;mors,quamCometafit,uel per felucidus, uelàfo^ 1e illuftratus fulgore fuaui, Qin'd fi à tato Chriftianorum bofte cometæ funt ( quis uincatnon elle Peucero cre^ dens.Cnulle funt iftorum prædirftiones, dum interim df cunt, exfumis elatis,coa(ftis,inccfis, cometas gigni.Da: mon,inquit Peuccrus,ffta gignit, ut fruftranos terreat at que dccipiat.Ego vero unum Deum uniuerfitatis Demi nu,acRcdrc agnofcoo:depmifsione ifta incertanefcio

i|uid afRrmcm.Sed quia dclcuitatc iftorum fatis,tempus Trnnßfit. eft nunc docere,nullo modo fieri pofle,ut aliquid explo* rati de Cometarum uiribus hæc fchola pracfentiat.

Omnes Cometary fatentur,naturam crinitarum,amp; cS Ctipgt; ViN, aftro nexum ex crinitæ colore intelligi : quare fulgidä ÔC illuftremuo cant folarem,nitidam Lunarem ac Venereâ, Ita rutilam dicunt être à Marte, fiibatram liuidamcp à Sa^i turno.Ego arbitror,Dudithi,fieri non pofte,ut unus ran' tumCometæeiufdê eolorubiep appareat.Etfiaipeeftus Cornets incertus eft, fufpeeftum erit femper de Cometa iudicium.Nam nonmodo ftellae crinitacp lidera, fed Lu^ na ipfa, Sol item pro aeris diuerfo habitu colores uarios color« in ' reprpfentant. Infummo cœlo,aercfereno,aftrafplendêf, cœlo mu— amp;^argenteo quodam nitore fulgent. Si nebulauelfumus tAntu. ccelum occupct3aer denfatur,SC per fumum atep uapores (quos tarnen baud noCtuconfpicimus ) aftrauideamus, Idcirco fubatra,uelrubicundahorum facies apparet.Idcp eft cauffae quare per aeftatem Lunam amp;nbsp;Solem inhorP zonterubentemafpiciamus. Cumigitur fit magna aeris : inconftantia, utinonunus cœli acuentorum eft modus, StetUrum • duo certam faciem Comctæ,hoc eft ucros colores depre f‘^,'^“^ “^' hendi vixpolTe.Qiiid.^Nonnenarij locorum pofitus na- ”‘‘‘ rium femp er acrem hab ent Montana purum ccelum, ^^^^^ conualles impurum amp;nbsp;fordidurn.Siccus agertenuem ae- ^.^^ rê,fedcraftum, denfum,nebulofum,vliginofafaciunt et ^p,.„^-,^ paludes. Exemplü habemus hoe anno prsclarum. Fül-gidusinmontanisuidebatur Cometa,nitorac fplendor plane argenteus,in coma præfertim.Et Cornelius Gern- colores ul ' mauocatiftumlucidum,argentcum, purifsimumfulgê- timiCome tem.Fabricius item Cæfaris Mathematicus eundem ten- tæ bit fuiffe ex candido flaucfcentem,lucidumcp,amp;non ter-lihcnm.E t tarnen uir quidam do carina uaria infignis,quê CcelumE^ -tunofti,huncfcribitpiceo colore fuiire,nigellum,actân- uangUiefe,. quam per fumum uifaifacis.Cùm legi hæcuerbamiratus hæfi, donee afpetftus hunts caufa occurrit : nempe colo-ron Cometæatrum propter aerem loci crafsiorê uifumi

mi'flè.Nam irxonuallc,loco paluftri, amp;femperlufulcÉ0ï Aerintpth vbi aufter amp;nbsp;gemini laterales venti régnât, et quo Aquigt; rut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lo,Boreas,Caurus,amp; Fauonius non pertingunt, aer aci^

emfallitjUt pronitorefqualorem ; pro fplendorcruborc igneum , pro fulgore obfeurum liuorem oculis referat. Huius generis coekim fol et non paucos decipere. Etfi philofophos labi uidemus, quid fiet imperitis, amp;nbsp;ineptis ingenijs,quorum eft maxima parsÆtfifefellit multos co lor maximi amp;nbsp;fulgentifsimi Cometæ,quid erit cerd in mi yitid ciM- noribus SC minus lucidist'Mitto naturae impedimenta,ce bus ides rebri,oculorum. Qjii firma funt acie atque acuta, his mF l^uur nus officiet aer cak'ginofus. Contra, quibus obtufior uF fusq fulgorcm nonbene percipiSt, fed omnia fubobfeu^ ra,SC fordida in cœlo amp;nbsp;acre iudicant.Et idem homo, qF dem oculis,non uno femper modo ipecies iftas accipcre poteft.Suntincredibilesnoftricorporismutationes.. Et fanguinis ac fpirituum habitus,æftus 6C habtus, cibus ite amp;potusnonfimplex, præferdminhis tcrris,faciunt, ut iiarius fiat rerum lucidarum SC maxime diftantium con^ fpedtus. Cumigitur tantum fit difhcultads inCometc afpeeftu,atque colorum uarietas in Cornera redder inccigt; turn de iftius natura indicium,

i^uaad nbsp;nbsp;nim fieri neqiiit, ut de rei uiribus , amp;nbsp;efteeftibus différa^

pr£didio- mus,nature ipfa rei minus intellecfta.Eft autem tantum in ^^‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;acre impedimentum,ut non color folumincertus red da*

tur,fedipfeetiam fpeciei motusNam aeris concitado ac tremor, fiue à uento,fiue fit à mobili uapore,facit ut ftcUa errans propehorirontem trernatmiranduminmodum» Nudius terdusdum federemus, SCcolloqueremur, hoc ego uidi,SC animaduerti in uno ex planens.Micabat afee dens ab ortu.Poftea,cum uiderem eundem per acrem pu riorem,fine ulla fcindlladone apparuit.Hocipfum tn He ros uidifti cum ipfe de hac re non leui dilTercrem. Iddem fit in Cometa.Vnde aliqui decipiuntur,cred entes ad ho* rizontem hanc ultimam ennitam uibrantem, uariam, di* fcoloicra

Praeter hæc,mukum cfTe pofîtum put ant ad pracdidro »es in Cometis forma,Qiiareaduertant veraces, acacqiri Lec^ores iftas imagines, amp;nbsp;conférant cum extinflo ulri^ moCometae. SperoforenenieampiduraraalienifsimS iudicent a ip ecie naturali.

V , indicia fint.Vnum ego ex tantaimaginum diuerfitate co ficiam,uel nullam,vcl tenuiisimam rationem uaticinan^ di a forma,quado lummi Aftrologi ta inter fc difcordant ’ inrequas oculis obuiaeft, SCin Cometa pingendo tam infigni,tam lucido. eiferudtio Ad hocaccedit,neminêferè cxmiUemortalibus c{re,qui non firma, totum cometg curfum obferuare pofsit. Nam,cum lub Cap. ix. horizoteis latet,nullus potcft,quamuisuelit,aduertcre. ' Somnut Deinde in hóenoftro coelo,fï horam unam aut altera fer uent,animus Qé oculi defatigantur, ad negotia fuarede* error die ^^^b^^^^*^^ uadunt. Interea cœlum labitur, nobisq5 fo^ rum in Co'^^® fopitis,SC eolludentibus eum defimóiis,quid in Co ^fi4 nbsp;nbsp;nbsp;metaalijst^uifiSjCumcoelitumaerisnon poteftfïcriad-

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jnirandif'Iam'cuinitio coparetphalma, uideasmat nam

ter hommes uarietatê.De prima die cotendunt multi,ex his etiä qui hoc anno feripferunr. Neqjhorarûdifsidiû eft,fed quatuor,fex ac dccê diern. !dcp nó culpa fit Aftro logorû,ied humanac tantû fragilitatis. Etenim eft nemo qui mctcoris,coelo,acftellis cótêpladis,dies totos ac no ófesDofsit confumere.Poflentrê tantag uiros dodfos et (ebWÈÉurareheroes.O' quatam uarietatêin natura cogna*

gnofccremus. Quod fi hoc neghgatur, nifi afsidué obferucmus,nihü omnino certi haben poteft, de primo inquam reru ortu ÖC afpedLi,dcq5 uiforö in horas uarieta te. Credutimpcritishominib.uigüiebrio,amcriruftico, paftori bruto(vt Hilpanus de ftella Cafsiopex) nodtua^ bundo accatco amatori. Ifticafu in cœlum(idcnimra^ Pr/^f c,^ ro faciunt),iufpicientes,uident Cometam,ÓCc.Cum prp meti uidc muillis inoculosincidit,tum uero exortum putant.Spar tes. gûtinuulgus,àuulgo ad Phyficos et Aftologos,Mathe^ mariens percontatur,uarios dies audit:difcordia quanta fitaudit.Moxtamêfcripturit, amp;nbsp;audet pracdicere,quos Scribedieu nefcit eueutus, dum caufas rei amp;nbsp;naturam eius^ partes, pilt;^ ftintu amp;nbsp;maxime ortus diem ignorât. Quafi uero leue fit in coelo tempus generarionis, Nonuriterramanetimmo'^”^*1^ ta,itemcœlumce(ratiners. Continuauertigine rapitur, ^‘^^‘ ””' mulriplicimotuferturinoccafum , inortum , parsobli ^“* què ad cancrum ad capricornurn, amp;no modo inipforü orbium, fed infiderum curfu incredibâis mutatio eft. Qf„^^m^ Quareomniauariantur quæàftcllisHunt,amp;ipfi etiaCo ^. metæ, fifilïjiuntaftrorum,utdocêt,mutatofitu2lt; curfu ,.„ fteUarum. Ét cur momenta partus GenethIiacinotantf e/jdW/oÊ nempe nifi pundS illud(quaquam ego ifta cS Cicerone, Gellio,Bafilio M.Pico altjsep mulris nondum probo)ni* fi inquampüóium illud in partu tcneas, no habes pofitu fiderum,amp;: eareignorata,quicquid à fideribus fluit, aire quinon potes.Non fccus in Cometa,fi filius hic eft fide* nim,ólt;ab iftis certo uno habitulabêribus,Cometauires habeat,cum nos fugiat primus iUe aftrorum ftatus,nec fo luminhoracpun(ftis,uerum indiebuspeccetur,quscme* thodus, quæ viareliqua eft naturam Cometis ex cogna* rione cum aftro nofcendi f Ethocnonritè perfpeefio, quid uolunt uiri alioqui doefti, pro cerrisincerta, pro aperris obfcura, amp;nbsp;ignorata pro cxploraris haberer Quid igitur qs credendum, qui in fuis iudieqs amp;nbsp;obfer* wationibus quotidianis,nequelt;de primoortu,ueldura*

r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C 5 r^^pne

tionc com Ct A’ confentiuiw, cum potiushcbdamoJutii interiftos dtisidium fit. Et fi faUunturin ijs quæ accipi^ mus oculis, quantum eritin animiconietfiuris f Corner' Iio Gemmae primumapparuitCometa die »4. Nouem-bris,durauitadi8lanuarq. diebusnempefexaginta qua-^ tuor,Prgtorio.8.Nou€mbris uifus durât diebus fexagin^ ta duobus,Cunrado. s.die Nouembris apparuit. diutuigt;' nitatis oblitus eft, tantum ait durafle ufcp ad lanuarium,’ durauit Cometaillinoftroamico diebus quinquaginta ftx. Venetis uifom extitit menfe Nouembris duratio ufque ad feptuagefimumdiem. dicit 12 die Nouembris* uiium, extin(ftumuerèphafma28Decembri, durauiti' gitur ipfi diebus quadraginta fex. nbsp;nbsp;nbsp;Fabricio apparuit'

10 die Nouembris, durauitad fedecimam Decembris, curfus totus dierum 4.1. Scripferut deCometa Germani ccValetinusNolthiuSjR. P. Philomathcfius, SdSamuel Mullerus. Primus ait,durafle Comet« incendiu dies 27, Secundus óo.tertius 90 quartus autem 67. Qtiintws Gc^ orgius i^. tantum dies obferuat. Nimis magna, nimis grauis varieras ab 8. die ad 9. ad lo.à 12.ad 14, amp;nbsp;quantum intcreftinternumerum. 46. dierum amp;nbsp;56. internumcru 42. amp;lt;?4. ucl/odierum f EtilludeftreprehenfioncdP gninimum,fuiflc non multos ex ijs uiris qui ante C ome tae exitum fcripferunt,amp; fcripta diuulgarunt.Ea eft glo--„ Tix atqp honoris libido amp;fcripturicdianceps cupiditas. tiïmobfcr- j^’^o dum fplendcrctCometa,nofemel, per 10. dies uiOKÜ Co- ï^ubilumacremfuiire.Quistuncpotuitmonftrumuide«» Wffrfw. rcfOldd ue tam longo fpatio factum fit in ccelo,quis no-ftrum nouitdQjtare mentó dubitamus,ne,cum putât eft fe ortum cometam,non tö nafcatur fed nol tris oculis oc^ curragin ipfa ferenitate fe ccelo aperientc. Ego quidem Cornets pwto,uti Cometapaulatim dccrefcit(uidemusautêhoc tr«itto,or quiafemperaduertimus)SCitafenfirn cöfurnitur,iraquo tui, emer' que gradatim eius lueem exiftere,arque intendi,ut ante/ fi^. quam lumen aduertant-fpex multos dies Cometanon ui

Etndiculwn eftquodifticacdditin ipfo obferuatio^ nis fundamento. Eftoannotefcat fine ulla dubitatio ne -prima dies,pnma hora,primum quoque momentum ap parêtis cometae.Dico id nihil effe, faris nó cfie,puerile ef fe.Nano apparétis uifi articules tenerc, fed ortû,amp; créa • tioncm deect ( fi tarnen hïc fit prodigium ) ad ueram uel faltem probabilem prædicdionem. Noninterdiune* qucoccidêtcfole,fedhoranolt;fHs prima emergentibu» aftris,Cometa com paret.Et cum primü uidetur id,quod vt-dixitemper fortuite fit, turn primum nafct ÔC incoari , cxiftimant. Nefallimur mifelli homines. Emerfus eft illc steH^r* te non generatie. Nam ft dl œ quacnocftu fulgent, abfentc mwu. fole confpicuaï funt,quae lumina minera turn fpledcnt cS non officit folis fulgor.lta in cometa(ni mcfallit opinio) fit.Etiam interdiu eft,amp; ucrtitur cum ipfo cœlo. Sed no-Ö:u cum fteUis apparct,cum fole procul currente lumina liebetiora confpici poffunt.Omniaueró cum funt,no cu nobis cæcisoccurrunt, naturamfuamhabent:præfente ueroacperfecftanatura,efficatiauiget.Ciiiæ cum ita effe confteucoUigimus,minime folidâ elfe Cometarum ob.' feruationem.Labante autcm huius rei fundamento,Icue ede de ipfa iedubia,rcs certas, uel timer e, uel timend as

’.Nuncad contentionêgrauiorê. Nec»cnimcum Aftro dogotantü autoraterefedjCumPhilofopho omniuæta^ 4«principe Arift.difputâdûeft.Etenim qaifti fummoMa Cdp. L giftro, credunt ferè oês, Cometâexfumis gigni (Géma 'Umêamp;lPrgtorius devltimoidnegat) Vidêdû,quâtafit

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Scho-

Scietiæ rf-fcholaePcnpatericæ in hoc genere veritas. Noncnii« mor ueru'S piaculum eft inter literarum amantes, opinionihominû fidem non habere:cum animinoftri ratio propria fit, no incerta opinio. Nequefitvllus mortalium,qui aliquado, imo fæpè non erret.Magnum ego fapientem amp;nbsp;PhilofO' Arißotelii phorum omnium ducem Ariftotelem uoco, neq? Platos llt;^dcs nbsp;nbsp;nem illi tibi aftentiens antepono. Tarnen hunc ipfiim nfi

Arift. non hilfgnorafle,omnianouiffe, nihil contra eumafferripofi ^^^ nbsp;nbsp;fe,iduerô nunquam ccnfuerim.Quarc audi, quæ in taiv

taqua^ftionedicendauidentur. Nam fi ho cunum tibiae tui fimilibus probem ( obftinatos ôf antiquitati deuotos omittam)non efle Comctam elementarem:hoceft,non ex fumis, ut aiunt, cogi, perit omnis AftrologorS do Ctrl naSd gloria.

mebe °' 1«maximeMiftiblimeraptum,amp;inigneo element© à cct loraptatum , denfatum accenfiimcp dicitefle Comctam A/lrofo?o-'^“^°f^^‘^^* ^’^qugpofterioresAftrologi atepPhyfici j-KJ» Co- multaadiungunt,eflehuncfumum,inftarmontismolem nteta immanem,craflam,pinguem,tcnaccm: nonnuUi adqemt Vaßypodij piceaquandamuim, ÔC Dafypodius infuoferipto deul Cometii timo Cometa mirificam habet opinionem.Senbit co nep Sdturniuh pi à terra fumü,Saturno meatus terræ adftringcnte.Sub' 4dComet^lildeucró Martchosmeatus aperière parere terram hos MarUs nis futnos,quiin fublime afcendunt,qui rurfus à Saturno dé* * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^^“’^ ^^ aetherc, amp;nbsp;ab ignca Martis ui accenduntur.

er Theo^ Magna fuit huius uiri cogitatio amp;nbsp;egregium fancinue lozidifai- ^^* Nos tarnen ad Ariftotelem, cuius opinionemfere f^^n omnes cum Aftrologi tum Phyfici, turn Theologi arn-E^fedius plcxi funtlnhoetamê Aftrologi àPhyficisdiftant,quod Comet£ ij putantcum Ariftotele,poftCometam(prgfertimliplu ex Ariß. res fiant)ficcitates ac uentos uigcre: Aftrologi uèró cum

Ptolemaeo, Algazel,Hali, Albumazar non tantum aridi-Kdlorum tatem ac uentos,fed famem^peftem, bella, hærefes, prin* cauffa ex apuminteritus fieri à Cometa docêt.Ateptantorum ma--Arißotele jQ^Q^a caufas dicunt Aftrologi efle duas,propriam ftella* rum

turn ui'm hominibus maxime jnimicam,SC fiedtafem ac^ ris,exquahumoresacres , acferuidos nos^uftulantcs conigamus,Atqueinde difcordia,bella,amp; cacdes oririuo luntdbntem enim omnium ealamitatum fumum exiftp rumuspojl mant:exquofintuenti,aquibusarefcatmundus, 5dho- Cometam mines uftulati( fie loquiturPeucerus) in furorem agan^ Arißottlts tur. Verum,dices, Ariftotelem turn uentos fieri docerc, ‘^fw’ttWf cumplures Cometæfimulfiût.Refpondeo, Ailrologos, '^^^^^^ quosoppugnQ,ab omni Cometaomniaferèmala timerc practerquam quod conuincitur,ut uidebimus infra, Phi* lofophus ab huius anni conftitutione. Cum neque uen* ti,ncque ficcitas uigcat poft maximum Cometam, quip duobusauttribushaberipoteft. Scd ad præcipuamdi* iputationem.Qiiatuor enim difquirendafunt. Num.fu^ ajteeßio-mus materia fit Com etæ. Num cogaturadeius genera* nes quam' tionem. Num accendatur in fummo cœlo tradus. De* or contr^^ mum num quid uentorum ac ficcitatum fitCometaef-ficiens.

Duplex halituu genus è terra amp;nbsp;aquis efferri minime ^^^^' ncgarim,uaporcm calidum,humidum, ÔC exhalationem calidam,ficcam,Sed quemadmodum fumus cogaturfub ^ ^^' aethere,fiftatur, defetur, fimiUimusep fui tam diu Hagrer, nullo tremore,nullo flammis proprio motu,nondum in* telligo.Halitus quidem afcendit inapte fponte, hoc eft, ealore proprio ferente acleuitate,cum inquam imprefla perSolemamp;Lunamcaliditateuaporiuriumpetit, fiue aqueus fit,fiue igneus.Et certum eft cousqj fcandere ifta, quouslt;^acquifita caliditas manet. Manet autem ta diu, ^^^ donee ab aeris uel gelu,uel ardore calor ifteleuis non fu* peratur.Porro autem Dudithi facile ifte calor perit, cum . quiamoles aeris uelfrigidioris uel calidioris longéma* ximaeft,tum quiaquó magisuaporafcendit, eomagis attenuatur, donee in tenuem aerem, ambientem, amp;nbsp;op* pugnantemabeat.

bedefto,fuperetfumus ( dehocenimeftagenekim) medium aeris gradum,tranfcêdat gelidas nubes, amp;nbsp;fum*

y. MARC. S CLV A R C I A L. mam acris pattern petanScire cupio nun fn aerc •cfrcuiti'* Tumi foi-raptofucnt, quo padîo denfefeat . Nâ fine fit acrille fri* tut cr den- gtdus, fine calons, tenudsiinus tarnen eft, amp;nbsp;à tenui cor* f»uio nbsp;nbsp;nbsp;pore nulla uis dcnfandi; præfertîm fi corpus hoc tenue ri

Summus requieto motu feratur ac difsipetur. Si frigorc cogifum« éarqMlH Créant, pn'mum Ariftotcles, amp;nbsp;cum co Aftrologi oppu* Ddemnin g,rantur,qui ab ignis calore,fubipfo æthere, imprimis acœlimoturapaci putant fumum incendi.

Deind-cfi cogereturfumus à frigorc,hue illuc pellerc* - nbsp;nbsp;tur,ut in acre infinio, acmedio fulincn acfulgur fugan-

^o^i ' ‘^ tur,ÔC in uarias urgentur partes, pugnantibus acriter ui* xim-tf nbsp;nbsp;nbsp;rifsim calore ac frigorc huinorc ac ficcitate, habituum^

Difewwftf““'*»^^*'*®’“^^^'“™»^?^““^ pfæ^priantis. Redeo ad illud;ueleftrigoruelardor, ubieftCoincta.ubiinflain* matur. A rigorenullum.incêdium,amp;abinfliuninantcca lore accenficorporis agitatio fit, maxime inmaxeria te* Antiperi' nui. Neque confidant (K^Ti‘n-i^is«lt;ra, Nam calefacit ea Pißs frigus , quac uel uinci à frigorc non pofTungarcenrur ta* Grigoris w men Ôc fugantur ( ut in fulgure dixi ) uel refugium a d lo* tefadio cum aliquem defendêtem habent. Hinc in antris à frigo recalcfitaere,quiagelu acris hyberni calorem æftiuum fugientem in terne finus arcet,, non tarnen uincit cauer* Torz w-nisiphs hoc prohibentibus. Veruminaerefummo,uel temus ça- fy^ ,pfQ jcprcre, ut illi dicunt,nequcullum eft frigus ( vt docent) neque receptus fumum tu entes. Qiiarcaccidity utàmaximailliusuelacris,uelignis uifumusdifsipatus , perdatur.Seduidco quo confugiant.Contenduntibiefi Occupatio îp fgoerri ôd à cœli uertigine cogi, amp;nbsp;accendi fumum ferf-bunt. Scdamicoillinoftroignisille, nonuerèignis ÔC c«’' otm ^’^^ efi^jfî’d potêtia. Erit ergo ignis elementaris neep ca* lidus neque ficcus, Ô^ côburens tarnen. Prætereardico,' cœliuertiginem nullo modo tenue fumum cogerepoß fc,neque coalt;ftum accendere. Qriidenimillud eft,ab o* mnibus , Suinpræçipuis Europas feholis decantatum, MQt«y i^uid Motus per fe calefacitf Axioma iftud concéderemgt; fi u* c^efaeiat num tantum clîct corporum genus. Verùm eft corpus gemi*

gfliîinum,dcnfumidemcp graueamp;concfewm, Eft item Corp«»'«« akemum,tenue,rarum,leuejflucns,liquidum,qualia funt ge««* ^-aer,aqua,uapor,fumus,0d omnis liquor. Negate no pof pkx fumcalefierimotu compacta corpora amp;f dura.Sedliquid da tenuiacp,tantum abcft,ut fn'gida calefc5tmotu,potius calidifsima cum funt frigcfcunt. Aer æftuans,aqua fernes liquores cndti ealidi amp;nbsp;adurctes cû agitantur, ealore fta^ timamilTo refrigefeunt. Flab clli ulus Ariftot.redarguit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l*' amp;quo maior eft conn ratio , co celen'or amp;maior mgi* ditasfitCoelicurfunulluseftmotus celen'or. Liquida uero SCaereaper motum attenuantur,amp;frigcfcunt, amp;in ^^^^ attenuatione difsipatio eft: in quadifsipationefrigus in* dweitutjUon ulla ealoris occafio.

Adhæc,rcruméft naturalium nonrepentinafedgra^ Credtio r# datim faAa creatio. Voluut Cometam efte quafi monté rum exfumis ardentibus,dumin fublimi aereuel igne(quem nullum elleforfitan alias probabo)fumus ad fumum ac^ cedit.Ego uero nonintelligo,quauicoll!gatur inunum Mans Ct-locum tantauis fumi. Etnificogatur, non potent, ipfis metd etiamconcedentibus,inflarnmari. Cœlurnnon co trahit Cœlumfu' (quisenimhocdocct,autuincit, fiuedeaethere, ftuede*”®^ ^‘^‘' ftcllisr’) amp;nbsp;ft fumus nonafcenditdenfatur. Sein acre fu ^'^^^ ,^ fpcnftis hæret,nebulae expanfæ inftar : nequeeft proeul ^” aterra,utiinua’libusuiderceft,fuprapagos, amp;oppida^ præfertim in hieme.Si uero non denfatur, amp;nbsp;fuperiora ae ris pctit,in tenuem aerem euanefcit. Dicunt fpiflari fu-mos à Satiimo,cum quibus ego non difputo. Video e- s^t-^rnw nimiftosnonargumcntis,uerum opinionibusmensuti.f^mi cod-Et ft cogatur fumi S^f inflammentur,ut uolunt à ccElo,cur gafS nonftatim ardent f curnonapparctflamma aliquaante Cometam f Cur aliqua pars tanti montis non flagrat,cS nct^agetes cauiræ,nc(ç materia, neep locus, neq^tepus adincendium defit,^ Et li fumi non ardent dum paulatim

dcnfantui'jnon fumus ad fum Qaccedet, quia non trahcgt; Vumuf qui tur.Raperentur cnim fumi ad fumos incenfos. Sed fu rupUtur. mus poftquam è terra ud incendio erupit, frigidus eft. r«W!M fri- Quod fi ardentfumi nec tantum propter exiguitatem id apparet, cur non abfumuntur^ Quod fi concédant con^ futni,undecomctæ materia leerte res inflammatae de^ crefcunt amp;nbsp;confumuntur, Qiiod fi,uelnon fuccedunt fumi cotinentcr,u.d crematur, Imo fi nec ccelum,ut pro baui,nec iydera congregant,nec denfat motus,net^p half Coweta ^'^”^ acccndit,unde lire Cometa nobis gencraturf Vnde mutem tantusardorf' Inlocopuriisimo,abhocaerccaliginofo remotifsimo , amp;ubiadcalorem nullus radiorum con-« flitfius t' Neep pofium ullo modo percipere caufam ue^ Cowru ^ ^am tam.fixac. ac tam diutumac quietishuiusfumi.Quo xaquies, uincurof quo frxno f quo unco f in uno codem loco manet fumus ad 6,8, ro, menfes, donee fume us mons eoe at,ô^inflâmeturr'Etpoftquâincipitardere,quæcauiaqe ArJetürci tiseftfCliiamuis enim feratur cometa cum cœlo, motu motui. nbsp;nbsp;tarnen {uo,amp;vago 0(^ incerto,qui proprius eft flagrantis

fumi,non agitatuncum tarnen cernamus globos igneos de cœlo ruentes (uidi femel Pifis unum ) nilgura, fulmigt; na,traie(fiiones quotidianas,ó(f cœli flammas,quibus tef tio abhincanno cœlum arfit,pelli amp;nbsp;fugari fortuito quo* däpulfu hucilluc,uel precipitate, uel tremerc,atcp uibra ri:quæ uibratio in accêia omni materia amp;loco uno hacre Gccupatio tefemper confpicitur. At enimlonginquitasfacit,uthic tremor non fit confpicuus.fed moles tantimontis diftan tiae impedimentum fuperare debet. Et fihoc Ariftotcli romid tf- dem,cur faltem no forma eft propria flammarum.^Quæ ramadratt fîijjjijfujQ eft inter pyramidalem ignisformam, ÔC Co* ^°' metarumf'ftanterecftacflammç omnes,fifomes uno tan* tumhæreatloco. Cometacuerôfereoêsiacent,E-tquî . illenofterdefcribitinftarfacisardentem,amp;ftantem, co* ‘’ metamego no dixerimifedaliuduifi genus,utimulta fie hu demus inaerc, quorum naturisignoratis , hommes Ctrliitrior ^^’”^^ ^1’itratn.fuo, 2t fepx inepte nomma imponunt, . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cum.

Cum cœlum anno ab hinc tertio arfit, flammærHæccn' ^picuæfuerunt.Erumpebant 8i magnoimpctiruibratac adæthera afcendebantcometac nihil huiuirnodi, et qui hoc anno eftuifus, tab's fuit,qualem hïc pidura oftêdit.

-f* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MÄKC. S CIV A Rd AL. / ^ Erat in crinitgeapite Hella uel erat potius caput una e Hel

• lis aureo quodam amp;nbsp;grato fulgore.Qjue ftclla^utuideba tur,quartac magnitudinis fuit, m inline ipfa quidem fem-' tillans ,fed uno,amp;æquabili tenore fulgês. Manabat aftel la in ortum argenteus ex auro nitor,ó^ quafi continuatus radiorum cffluxus,qui prolixam leniterque in Auftruin flexam comarn formabat,in Eurum fufam,ad bafim fatis patentem. Nequeuerô àftcllaradios emicabatullusin occafum,awt ad polos. Neepradiatio comæcx ipfofteb læ orbe duccbatur,ut eflent crines tanquam è ftcllæ fub^ ' ftantia riuus.Nam integra ex omni parte ftella er ar, a tip à coma in auerfa foli parte attingebatur, tarnen diftinóio utriusc^ aperta erat cum ftellae, tum criniS extremitatis. Lunæ acongreflu nouam fpeciem fic mecumaduerte' bam,conferenscumipfoconacta propelucente: in qua pars illuftrata partem opacam,ut femper fit,quac ortü re' ipicituidebatur utroquecomucompleeHi, Nequeipfa coma erat ftellæ concolor. Aureus enim capitis fulgor, comæ uero argenteus, ut dixi,nitor potius quam fpleiv dor.Qiiinitor tamê à capite fenfim dilutior fluebar,in ba 'quot;fl demu hcbetatus,amp;dcnfinê,Nihil enorme,uelin ftella, uelincrinefuit;nullamacula,nullavmbra,nihil(quâtûui (urn eft mihi ) retorridi,nihil fumidi uifum eft. Qjiæ cum itaftierintjUideturcometam iftum nonfumeufuifte, aut inflammatuip, fed ftcllam, aut aliud tale à Sole illumina' tu, quodàibleobietfto accepta lueem Ïnoitûpoft ferC' gerebar.- unde comæ latèfufæ ipecies fuit, sln bafi crinitç angukis Aquilonis Auftano eratoblongior: qui forma' bat acutum apicem,uti pars meridionaîts angulum obtu fum. Eratenpars comæ ad Aquiloncm Auftrali paulo . nitidior. (^od fihæc omnia à fumi natura funt aliéna, • fupereftutdicamus, Cometam æthereuni quippiam ef-fe,nonautem elementarem. Ad Solêreip exit femper: ab co tanquam Luna lumen excipiebat. Et cum lincam afpedu ipfoafolcad comctam ducerem, uidebamre' da ad apices ufquc ipfos folis radium aptiftime perti' nerc,

ntre.Sed in imagine omnia faciliora. In qua fi placet, ab feruabis Dadith:,non ad meridiem, ut aliquifchbunt, cnnemfluxilTc , uerum primumin fubfolanum,poftea cum afeenderet cometa,inCæciam amp;nbsp;Boream pone* ctum luiHe.Cuius rei bee nimirum caufa fuit, quod mino ri cclciitatc Sol à capricorn© redibat, qu5 crinitaqui ad nos,S^ cœli uerticem propcrauit. Arque poffumus exns colligcrc,comctam efic null© pa A o exfumis aut igneum - •» corpus, per gain us cum Arißotele difputarc.,

Motus cometæ obliquus à tropico ad tropicSfumiar Qpj i j ^ dentts curfus non eft fed planetai'um,quod fi cometa fu* meus cft(utÂftrologos cumAriftotelcpcrturbem^atcp Qblii^utti filius,iït dicunt certp ilellæ, feire uelim qui Hat ut in par- Cemete tesdiucrias currenteftella,cometainaliumferaturlocût' motui. ficcinehlius panem coIi^autfUium pater cuftodiqutal* ter altcrum deieratclam cû procul ab Hint,und cuir es co* ComeUfi-^ ftabuntin’cometaâfuofyderemanantcs.Etuiribusnon ^ÿlt;^fif^_^ continenter fuîfcAis qualiafunt proguoiheafNam filo S^^«'^ eus in cœlo mutetur,mufantur moxin comcta uircs,no* uis Ribinde ftellisin cœli eurfu imminentibus com ctæ, Qiiod fi tanta fumorum eft moles Comcta,Quid eft can fæqitamobrêintanto incendionon calorcfentimusr'cur icênó aliquam ealiditatem exccllentcm percipimus mêfi bus qs, quib. gignitur,amp; coit ci intlc materia, qui fumus eft contra ufum natufç,nimius,amp; craffiis^et pinguisfNo nbsp;nbsp;nbsp;.

eftprofcAo tanta uis fuminifi à calore,tum fob's dicicn- ^*** tis,tutcrrrecmittetis,tumacris excipientis. Nnirortallc udintfumos c terra tantos,dS Hum 2t excitatur,gelidos efle: qj ipfum cogitareuiros do Aos St pmdetes minime credo. Anno cometâultimû præ^edetenullus nimius ç* ftus,nulla,in^,aridïtas.lmó frugû ubertas amp;nbsp;fruAuS do* q,,,^ ^^ ceqmodicäfuifteatq) falubrê cœli coftirufionê, Neep uê? Comet 480 ti ulU pcdlcrür, cü tarnen exbalatióe nigete, flatus ualidi wluiiww cxitêtur.Nccuidimus terrxtremores,unde ante comcta hall '. . '

f^ M ARC. S QV A R C I A L. ball tus multi amp;nbsp;Fumi potuenat in altum cuomi.Nihil in' quam horum eft facftum, Vnde igttur femina Co' metisr

Sed iam ultimum uideamus.Dicit Ariftoteles, 8i credó ualde multi,uentos amp;nbsp;ficcitates à Cometa gigni.Et quâ' Tlures Ari quam dicatMagifter,fi plures apparcant, tarnen maxi' flotd. Co musunus Cometapro multis exiguishaberi debetPrX' tnctlt;is. terea nulla hiftoria,quo d feiam, extat, in qua fimul plU' res crinitas apparuifle legatur: Cum tarnen Aftrologi 0' nines Ariftotelem fecuti, uel à minimo Cometa , amp;nbsp;eo paucorum dierum,propterventorum turbas amp;aridita' ^ . tes,multamalafieriferibant. Hïcnóloadeuentuscom *‘’ fugere. argumenta funt adferenda , ipfemet Ariftotelc Tsaßiones I^otftore.Concedoueritatis inquirendaccaufia , hæcO' mniaquæiamnegaui. fumosafcendercincœlum :’ coF ig»»«o,'dcmibtcogi.amp;finccndi. Nequenegohærereuno locO ,.4X fumum,amp;igncum efte (utvolunt) montem Cometam-Tamen dicant quemadmodum uenti amp;nbsp;fiedtas à Comf tafiant. Dubium non eftjinceniacorporadum ardent, abfumi à uoraceamp; omnium confedoreigni. Ergo ma' teria omnis Cometarum périt, ÔCpabulo ignis confnm' pto,unde nobis uentif Vndecx uento ariditas f Nam Fiwiw'“^”^“® ^^ fumis eft,ut aiunt, (id enim haud unquam bc' quid nè mtcllexi ) Fumusautem confumitur fiinflammetur.

Thoumd Flamma enim eft fumus ardens, ÓC fumus ex tin da flam' . quid ma. Imo fi flagret, ut putant, Cometa, non tarnen huius phafinatis fumi,fed proximi quoque amp;nbsp;longinqui uora' tur. Cum inqua ad Cometæ incendium, tanquam ad for' FfamwarSj naccm,omnesrapianturfumi. Nequc dubium eft quo AttraHio maioreftuis incendij , eófaciliorem effe ac certiorem raptumuicinihalitus, óCuaporis amp;fumi. QincquidaU' tem inincendio cft,idoneum ignis pabulum omnino de flagrat.Porrô confumpta uenti materia,unde uentus ô^ ficcitasf

Sedeßoipluraetiam concede: RemancatparsfumiConec^io cxtindo Cometa. Scirc uclim à tanto fapicnte, qua ra^ tïone,quaui^exfumo qui fub ætheremanct(ibi enim Co metæ ardor) uenti apud nos fiant. Quidfumus de cœlo Nom^ c^uæ amp;fummoignc dcorfum pellit.*’Num calorignisfAthïc, fhomAri' uelnullus ibieft,ut putOjUeljfifuerit, adferapietuehc' ßotelem mentcr,cum fumus ille fit aptifsima ignis efca. Certè ad fornacem non uapor tantum, uerum etiam ipfe acr frigid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘^

dusmagno impctufertur,ut uclflammas ab oftio fornas ‘ cis impeUat,quodego fæpeadmirans obfcruaui. Num cœlumfumosdepellit f Profedtó fi hocdicant, iderit, ^q”^^”'*^ uel quia cœlum aethernum cft,uel quia lucidum,ucl quia circumlatum.Qiiidcum furno cœli lubftantiæc'Luxau' tcmSC radius nec trahit neepeUit. Motus autempotius rapictamp;retinebit, quant pofsitdetruderc.Et placet om^ nibus iftis,ut cœli uertigo fumû calefaciat SC inflâmeuid quod omnino fumi defeenfum impedietNam fteUas di-cent hoc facere r Sed in his,ut de cœlo dixi, nulla uirtus adfumum depeUendum, Sed contra potius toUendum, quanquam amp;nbsp;iftud ex accidenti. Nam ftellæ fuaptenatu ta illuminant,reliqua aliunde fequuntur. Calor cnim in acre concurfu amp;: confiictu radiorum fit.Concurfus ex rc percufru.Hoc autê ex cauitatibus terre. Acre iam calefa-00, terra amp;nbsp;aqua incalefcuntfindc uapor emergit cali^ dus, qui iua fponte,tollentc leuitatc ac tenuitate, afeen^ dit. Quidigitur f ipfemetfumusqui fub æthere haeret, ultrô delabetur f Sifumusreueraille fit, necuerbo fumus, natura uerô lapis aut grande nunquam ad nos de-uoluctur. Leuisenim omnishalitusôCuapor, Shined nobis afeendit. Minime igitur fublatus defcendit,praefer tim qs de caufis,quiain callidifsimo eft,utuolunt,loco,et propè cœlimotum,utaiunt,calefacicntem, èC poftincê-dium excellens,unde fumi maior erit, quam prius fuerit, ^^g cum calor, turn Icuitas.Dicent (hïc hacrebunt) poft Co- senfus in' mctamfumosgigni.Credamficaufasaddidcrint. Nam ter argU' a Cometa prælcnte nullus calor, 'Equidem rigebam hoc wfMt4

'- anno cum obferuarem : ó^frigwshyemismagniTnrfuft amp;C longum.Mimmè veró ab cxtin^to Cometa calor eft: amp;fi'ne calorcnonfuntvenri, quiaventorum fumus(vt Ariftoteks docet ) matena.Nifi vclïnt, quod fanc aliéna Occupatio eft,ab ipfo Cometa vel extindlo vel ardente, quamuis O' nimbus fumis confumpris, ftcllas,cælum, folem,vnn nancifci nouam ad exhalationes gignendas ac ventos. Noloadhæcrefpondere. Qiiarcadrcliqua. Namemts Cometariorum quorûdam,nulluseft. Fumus enim qua^ Cometär» uis crafsifsimus, non eftinftarhgni dcnftisamp; eópaeftus. cinis nbsp;nbsp;nbsp;Minus aurcminftarlapidis aut nietalli, ex quibus geno

ribus poftardorem eft cinis.Sivcró accederetita magna denfitas ad fumum, gramras quoqueadedeg amp;anteajz ftum acventorum turbasruerctadnos, vtglobicópadri Comités et ÔC infirma tl defeendunf.Et fi videmus,nelt;p ex ccrajic^ ignis nutri ex pice,neqp ex refina cinerê fupcrelîc: quis credat ex fu* tnentdfinc fYiQ^poPlardorêcineres rcliqmb'Sed efto.Sit cinis,veleft ancre nbsp;nbsp;verus vel fieftus cinis.Si vems, atep defcendit, cur non ib

5‘^^'^‘'P‘^-ltim videinusr' Cinis enim fumi crafsior efte debetquam fit fumus, Si^ fumum ipfumvidemus. Etfi tenuior,fi£ neque oculis noftris obuius , fcquetur neceffario efte hunc eundem fumo kuiorem.Nam data corporis maio*quot; ri tenuitate ac rarita£c,ftatim leuitas accedit maior.Leue autem fumeum nunquam defcendet: quare fui fum ferc' turiterum,vel non defcendet ad ventos ededos. Dicant adhæc, fi Cometa ex fumis conftariamp;cxtmcfto Cometa vno,remanêt adhuc ibi fumi, vel haliruum eremat o rum vis:curvno Cometa extineao SCparteiUa adhucæftus p!ena,noncompare£nouusComcta;'Certum hoc eft in rebus nafuralibus,cauire fi adfunt amp;nbsp;valentes,effetftus c^ tiam iplós adelFc. Cometa fit à fumorum vi,aiunt: Fumi à ficcitate,amp;^ contra,ardens autê Cometa ficcat, incêdit, furnos edir,et vétos. Cur exhis omnibus caufsis Cometa nó eft, poft ardoré prioris Cometae f Cerre vclimus nolF mus,fatendü nobis eft(nifi pertinacifsime cótra verufte* mus^neej Cometam ex fumis elle, neep flagrare,ne{^ ab

Ülo ficcitatc aut flatus gigntPrgterea fi uUo têpore ex fu^ tnisfieripofsitComcta, curpoitccdiardorcm, de quo mfen'us,non cft faót us,codcmipfo m eHfe,uel faltcm an-nofOmnia erant parata,nihil deerat,ccelum femper jdë, cceli conuerfio eodê, lub æthere ignis,ut putant,adurês, omnia tibi tune flammarum plena:quï non cxtitit Come ta.^Sed qua do nullus Rut jn tanta tumoru ÓCflammarS ui, nelt;^ exRimis Cometaent,nequcaCometafumus, aut uentus, autficcitas.

Atcp hoc loco EraftS fummu Philoïôphû êt Medien Xlt;lt;p.v. fingularê præterire no poflùm. Video amp;^ fane doleo,mG 1» Ew/l» eu no efle,qui cû tâto Hercule côgredi poisim. Nó dubi to tamê,te maxime,Patrone, uirû laudâte/ore illimeam Hâc diiputatiunculâ no ingratâ. Lcgi,ut fcis,huius Magi ftri fcriptû.Qiiâtoperc tibi dm gratuiatus deiftiusiudi-cio tecûfentictis,uidifl:i.Sed illudmemoucbat,quodPe ripateticiopinionem de uentis probans habet, »lt;?» medà aco’/OfJèdahifjJito terr^ calorevefitos(^finKOSg/^ni. Imô longe grauiorefteius oratio. Nam inquit: Habtus à terrée ** £a!0refgt;ol/(/s,q»aà/le//ts e/^^^uicahr interr^ w/cerii/us om^ nbi mutât, cp/^uit,/gt;erficit, z/t animaHum caior, Hæc ille. Ad quæipfeiilaopponam: Nullum ferèhomtne ignorare, minimum qui ppiam elfeterrenum globum, fi cum cœ-limagnitudincconfcratur. Qlt;iofît,utnullafitRcllarum ^^^. ucl nunima,qugterramfubie(flâradio amp;uifua nonpo-Rf^^ fitafficere.ÔiiantaigiturcftLunæuirtusf quanta unius ^^^^^ tantemSoiis/quantaab omnibus unà ftcllis.Etfi ab ipfo ^j^^ Sole terra non tepefeit modo , fed aliquando ineen- stcUarum ditur, ucUàltc feruet, ut ego in patria uix nudis pedibus aires tangerepotucrim, nonneCitishocunumaftrum eritad SoUsuisai halitus terræ eliciendos .^ Videmus rccedente a Cancro ‘^‘‘foro» fcle ad elfe hycmem,durefcere terrâ,iacere nines, omnia ^quot;^‘^ ’‘^'. glacie incruftari,flumina,lacus,torrentes omnes con-gheiare, fpiramenta plantarum ÔC animantium aftringi./“’ '^‘^,. Contra ad æftatem. Sole ad nos redeunte, omnia molli-ti, aperiri, laxari, peruiareddi, ÔC nonà Sole uno, uel ab

ipfo maxime, calorcm efTeomnêterre dicemusf'AitEquot; rafhis. No^ modi),terra ^ro/trium ea^ore e^^ßal wagts ab iße, ^uà/nà^eZ/iiba/itasexcitan. Ne03 tamêinlibeUo foo hoc Occupatio doccenuUam enim redditrationem. Eteadodirinaqua 2.dc^iat. Cicero,virdiuinus,ludens probat,nonfatisfacit. Lo' Heorum. quor decalore,quem dicit eiïe in omnibus vniuerfipar* tibus, vt ab ipfo fit quad ipii itus ÖZ anima mundi, Gum igitur dehocipfo calorenihil probet Eraftus, quæro,fi fitproprius ,vt ait,amp;natiuus calor,vbinafitf'Si vbicp,cur non percipiturfcur no in fumma terre parteflbi enim eft prima perpetuacp coquêdinecefsitas, alendi,perficiêdi Caloris uii radices,fniges ac fructus. S ed in terræ facie p er hyemem ‘*f^^: nullus calor,in æftate veto ealor omnis à Sole. Dieet,in Terra fn antris,in vcnis,acvifceribus terræ calorê hunc elTe. Sint ' QceufdZ a^f^ (vtait) iftævenæaevifeera, quænihil aliudfunt nifi meatus, amp;fpaciafortuitafaxorum:.dico hunc terræ calorcm fruftraibiponirnecptalem efle, qualêputatE* raftus,per quem natura coquat,amp; abfoluat.Namibi nee plantæ,nec animantes,præcipue nobilcs.Deinde fenius No« tiit4 ïdnegat. Naminæftatefpcluncæ, venæ,terrævifcera lis terra valdèfrigent.Nec^ quodinfitumcÉnonfemper amp;vbi-caler que eft.Calent enim femper animantes,maxime nobilio Tallus in- res,cum quibus terraconfertEraftus. EtPhiloibphi o* ter argu- mnesfatentur, caleficri terræ vifcera exaccidenti, dum ^^‘^^^ rigenshybemus aer calorcm æftiuumapudnos vigen' inßtÜquid tem dcpriinit,amp;^arcccmtcrrenosrccelTus.Qjiôdfià So* Color ter- jp j^j-j.^ calcfit,vt videmus,^ à frigore cauernæ tepefcat, XZ 5^ ^'^^ exaccidenti, qualis eritiftenatiuuscalor , cumin petuus^^ terra, tam in fupcrficie,quam in aluo ( abvtar vocabulo) modo calorfit,modó frigus r Et qualis ifta infita vis in præcordqs terræ,fi calot hybernus,qui proprius videtur amp;nbsp;infitus,necç conftans,neep aptus ad vitam eftÆtcnim vbieft vmbra,queue Solis non pertinet radius, ibi terra triftis eft;2d quæ proueniunt herbæ ac ftirpes (quanqua inantrisnullç)ftintfteriles 2d infcliccsrAtmctalla, dieet, abhocinfito calore coqui,Co queren turft calcftcrent.

Scduelnon caleût,ôdfrigore po tins def in tut', uel ad bre Occupatio ue tempus hoc fit:ergo non femper.Qiiod fi à calore co ficitur metallic, he omnis ealor à folc non à terra eft.Scio Eraftum non dubitare clTc pcrcnncm,SL ratam in terra ui Cdlortem-e cifsitudinem caloris amp;nbsp;fngorisp'n uifeeribus inqua, quæ ««J-uifeera per eftatem frigida,per hyetnem ealida funt. Me^ tailor Clio fib res, gratis hoc nobis probant. Cum ubi (al, acmetaUaefFodiuntur nd täte nullus ealor fit, metaUum tarnen ibi habcatur. Neque incendia montana, uel thermæ philofopho patrocinantur. Non eft in uno tantum pilo infitus animalis calor. Millefimaterræ pars, non ealefacit incendqs montanis, minus ab aquæ te-pore. Et fi tota terra calefieret ab his æftibus,noneare calorifte foret, ut animalis calor coquens atque perfi-ciens. Non elcmentaris, vt inquiunt, calor, qui mate-riamfuam perdtt,fcduiuificus dfedebet, àquomateriæ calor m-naturales perficiantur, Sedquidmeandris eftopust'Di- turlt;dis co certum effe,omniaterræ antra , Avenas æftiuis die-bus frigidas efie,vndeaquç et flatus erûpentes frigidifsi Tcrigmter' mifunt. Qiiodfiadmetallaredeas,amp;àcalorepercoquirf»»»3gt; pro Erafto dicas,contendam cfiehunca iblevno:quan-quahoc etia ex accidentt.Nam’æftate folü terre calefit fo le appropinquate, hibernis uerb diebus aluus incalefcit, fugato ex acre calore in terræ prpcordia.Solcft,fiàDeo Solis Hires diicefieris,uerus omnis uitæ author, öé nature tertius mo derator.Namrobur,falubritatem, feracitatem, puritatc, pulchritudinem omnemfol efficit. Etfi tantam ftirpium Ôdarborumvarictatempræftat,nometallafimplicifsima coquet / Vtinam non grauaretur E raftus, me ilia doce- Studio m-re quæhadlenusnon inteUexi, Agnofeeret fane, quod teUigeti^..

- ipfe iamdiu inteUigis , me non contentionis efiecupi-dum,fed fapientiæ. atque ea de caufa, me ifta in medium afferre non dubitafie. Neque cnim folum dieftæ rationes me mouent, fed eæ quæ fequuntur duæ.V iuuntani-ntaliajearecaloremhabent natiuum: præfertimdignio*

Tfr»”-# «• res et in partibus interioribus.Terra uerô non unrit,lt;in5 fui^ quam eft uiuétiu fed es, Et fi ucra fcribat(nihil emm affir mo,fcd dubito)Eraftus,quî ftabitPhyßeum illud,ab om Tfrr«lt;^w4 j^jj^ j,g^ppj.Q^ç[|g j.gj.j.m,,j jjjgi^^^jy,^j^-fäi^ ^QH ergo cah^ t^’ da, humida. N^m id fequeretur, fi calorem infitum om* nia abfoluentem haberet. Qiiis uerô Ô^ quantus hic ter* ræ calorrquos emitter in cœlum uaporcs,cum neque te^ nues pruinas adeuiftimas mues diftoluatf Hæc cnimh foluantur, âfolis ui,non terrene calorefoluuntun

A T C^VE deEraftofatis,amp;centra Peripat cticâfcholâ abûdè, ut puto,difputafû eft. Ad Aftrologos redeamus, cumquibus de Corne tard eftedibus ac pernicic,ucl bo/ nitatcac propria natura difputandûcft.Veruntamê,quâ de corum opinione ago,pnus rem unam eamep fingula-rem narrabo: unde Mezzaldi, qui de Cometa,laboriofè feripfit, acumenapparct. Legerat homo ueteres in* ter fe difenfifle de comeræ natura. Vidcrat,quæ Ariftote les,que Senecarecenfent. Eßedubium de Con'.eta,nun* quid ex ethereuel elemento fiuhoc eft, nûquid ftclla fit, Mf^t^W«« ^^^ ^radiorS continuationeab ipfis fteUis, uel ex fumis ineptus nbsp;nbsp;terrenis.Ipfe uerô Mizzaldus,poft longâ de hac re quæ*

ftionem,ifa controuerfias dirimit. E/^ Cametam cum cak' ßsm turn ckme»tarem à cteh, t^uttenus cteh uirtus excitciur, cß fût fftineftegreßuniß-tfistitur. E/ementarem autem^quodex mat créa efemetan et /treinde cerru/tti^t/i cca/e/cat. V erba viri attuli.Vides, Dudithi, fingularein hemine iudiciu clfc, Sciut omncs,fatêtur omnes a cœlo ede, à Deo quecûœ fiût. Vidêt Comctâ,ucl in cœlo, ucl no longe à ccelocu fc.Curfum uidet reiferè cclcftis. Dc his dubitarenô pof funude natura ipfa nô de accidcnb.quæi ut, De ipfa unx materia

matcfiahiscft, nufitcorpusCometæex fumisuelcxæf there.Cum igitur eft difsidui de re taatfl una,cur difeer# nit Mizzaldus diftinguendointcr genera rerumuariaf Dfeo ego,eft ne materia Cometæ cœleftis uel elemental! ns / dicitiUe, Cometaeftcœleftis,propterefficientem caufam.-nam ftellæ cuocant fumos, eft elementaris, quia exfumis.fed ego dubito dematcria ipfanunquid ex ftu mo uel ex æthere fit.. De materia igitur una indicium eft férendum: Ôf^non eratpronunciandum Dieftatorium dccretum, fed probandam fuit materiam elle exfumis, uelnon elle ex ætherg. Sed ad maiora.

De Cometarum uiribus efteôibusep funtduæ timi- Cap IT? dorum opiniones. Nam Aftrologi dicut Cometam ede opinio«« tuin fignum, turn caufam ærumnarum, quia per fteUarû uiresmaleficas amp;fumorumfiedeatemhommes amp;natU' Aflrolozi ra aftligatur. Thcologi ucro ( non de prudcnnbuslo- fucntut quor) multi, nontantum caulTam dolorum fedfignum Theologe irædiuinæ dicunt Cometam. Qiianquam S^ Aftrologi euentus eo confugiunt,iratum effe nobis Deum,amp;irac tantæ Co metam elfe portentum.Et in co maxime Aftrologi peccant, dum aiunt, multas 6C apertas uires peftdentes, SC ff höminibusalqscp animatibus mfeftasin cœlo effe: pre-fertim prop ter uarios planetarum congreffus , acftella-rum difpofitioncs, 6C luns foliscp defedus. Cum tamê fatis effe pofsit una Dei uoluntasmeqj uires cœli arcanæ nobis unquam patuerint. Thcologi ucro minus pro* dentcragunt, dumreinaturanoninteUcefta naturteftu^ dium rident,SC ad miracula uenimus, prodigia elamitât, flagella SC fafees in cœlo apparcre,brachium porredum Dei: quare Philofophosinhis decipercuociferâtur.Fa-tcbarhæcipfa cûquodam Theologo dilTcrens^pcdcre adhuclitê inter Phyficos de natura,de mareria,de loco, ac uii ib. Cometç.Fatebar(quid em pudeat ucritatis)mc h£conmianeicire,etuitos precipuos cadê ignorare.Tö lt;

ille. Ergo à Deo, ergo prodigtum, ergo formtdandum. Qiiafiueró non multa à natura fint, quorum natura nc' fdmus, amp;nbsp;ftatim ignoratarci vi,fit verum,eandem effe contra naturam. Et quælunt à Deo fiipra omnem natiP ram,fintmoxhac vna de caufia mala,horrêda, prodigia, infaufta. Credo equidem ede multos qui putent,nihil à natura, nihil â Deo,nihil à cafuficri polie, nifi eo cófilio, vtmoxab homineinteUigatur,ac de eo diiputet,amp; ludS aperiat.Videsnecefsitatemdehac rediirerendi.Qir^’ra' mus accurate quid Aftrologi affirment, deinde quid nf misipfiTheologimetuant,SCplebi, algsetiam quinon funt ex plcbe,metuêda dicant.Sed prius videbo,an poP fimvtricpfcholætimoris huius partem aliquâ detrahc-Cii^usfd- re,cafuhocindudo àverononabhorrente. Aegyptum ciUs fiatuamus in Italia, præfertiminmaritimis Thufeia; no^ ftræ.Necpluuias, necfulmenhomo au dar eri tvn quam, vt volunt feriptores, nunquam pluere in Aegypto.Ncc tarnen legerit, autab aliquo audiueritquidiftafint. Vfi deat homo in agro ambulans vel apricans cclo fereno, actranquillo, obfcurari a óf uturn aerem,ac tegi nubibus ccel5: cernat fulguralibusomniaiplendere amp;acccndi: Stupor ex mox ab vmbra amp;nbsp;caligine eunefa occupari. Tum ad fub nouitute gura,coeliq}ardore3 accedat fragortonitruü, amp;ftridof ventorum,quimare,acterram,filuas^ annoias quatiant ^perturbent. Videatpræterhæcruerenimbos ingénu tes , Ôôamnes exmontibus torrentcs dcuolui,fulmini-bus^ tremendis augufta temp la turresep tangi,ac dirui, quid Aegyptius in tanta naturæ perturbatione non maquot;

• li timeatcHæc elle vera portenta,hæc prodigia, hæemu firafecum reputabir. Naturam omnem iamiam pciTum ire dicot,acfum ede de tam pulchra vniuerfimachinano dubitabif.Atveró rtalus,velrufi:icushæc ridebit. Vidit fæpe alias. Naturalia feit ida ede. Expedfat à tempeftatc ferenum,^ maiori etiam poft illos motus cum volupta^ te. Videantergo return nouitatem plurimumin animo impetitorum polTe.Ne«^ vUum ede hominem quamds prU'

prudentem amp;nbsp;audacem,qui ab iftanouitatehombilino perturbetur.Sed ad argumentaredeundum eft.

Inter initia bufus quæftionis, cum Cometarij Icuitatê Cdp. in. notarem,dixi Aftrologos ambigua femper de hominum uitauaticinari. Seducntosamp;üccitatêferèomncsaCo* meta timere,nonnullos autem proluuies formidare. Vi* deamusergo qualiâhæcportcntafint; amp;undeuni'uerfi omnium generum euentus fiât. Omnes effeeftus ( amp;hïc adionem cum opere, id eft adfionis frueftu pono) funt à Bjfcfluuix Deo, uelbruta natura, uelab humano cofilio,uel à cæca genera fortuna.Dcifuntopcrauelquottdiana, amp;indubitara,ut * rerö omniü generatio, amp;nbsp;cura: uel inaudita,amp; metis no- ^‘’'’ ftræcaptum fuperantia,ut prima exnihilo creatio, animi generatio,Chrifticonccptus,mortuorumreuocationcs. *®”' , * Porto à natura duo funtgenera cffe(ftuum,alterum ^‘^'^f^^' litum non admirandam ( quaquam ego in omnibus cauftam admirationis cerno ) præfèrtim uulgo, ut plantarum germinatio,fruCtuum educatio, amp;^florum partus. Alteriusueró funt generis naturae peccata, monftranê-p e uel ftirpium, uel anim antium : amp;nbsp;in homine ipfo non folas uitia formarum , fed animorum peftes,ut Catilina, Clodius, Nero. lam ab homine illa funt, qugratione^^/^ aciudiciofiunt : qu^ue maxime in honeftateuel uitio uerfantur,unde quis ueliuftus uelimprobusiure appcl-latur. Et ab humano quoque funt animo,quæ ab opifice Qy^fl„f;j manufinguntur.Porto demum cafu amp;fortuito fiöt, que ^.^p nobis infperato amp;nulloiudicioaccidunt:utfi quispifca tor auream hamo catenam trahat,uel deambulanti mife-ro tcgulain caputcadat. Neep cumfottunam in caufsis pono,Dei prouidentiam 3^confilium tollo. Hoc enim -Exeufiti» locofequor hominum j imóetiam fapientum ufitatum fermonem.Namfirecfteremaflequamur,8Ccafiis amp;for- -protumi et tun a funt, cum tarnen incertum amp;nbsp;minime fixum utruep culut fit.Ptæterea cum fit nobis arcana in fingularibus Dei uo luntas,no ab re cafum ibi reponimus, uni neep naturam, f neep hominis uoluntatcm fuifte in caufta cognofcimus.

Portent^ de cucfttis in prefentia Eitisnndeamus portcta.Hutns ge nens duplicein uideo ratiolaem. Nam fi late patent! fen* fu portentum fumant,Lunae corona,aeris rubedo,ftatua turn fudor portenta crunt. Portendunt cnim, naturalitet tarnen, cffccflusproximosuirisdoÆsnotos. Verum enimuero resinaudita, Ôtiapientibus uixcredenda, ucl potins ab omni fide aliéna,ca vcrè prodigia, amp;monftra, Vo-d mim S^ oftenta funt, Etenim à Deo folo iüa elle nó dubitatuf» ’quot;P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hoc tamê pcrfpe(flo,nempe aliquid à Deo fierfifine ulla

naturae ui(quod iudiciü tarnen cit fallax,multa enim funt à natura, et ab humanis etiam uiribus,quç fuperantintel ligentiam noftram^perfpedt o tamë hoc elTe à Deo, fi ul-teiius progrediamur,rem candêelTenouæ refuel fignS ucl caufam,in periculo magno uerfamur.Quareidipiüm aifererehominis eftfatentisignorarefealiquid, fimulcp profitentisnaturam eiufdemreifefe tenere. Quodfide monfiro dicere, fignum eft huius rei, temerarium fit, quantus eritillorum animus ( ne grauius quidfenham) qui fimul amp;nbsp;fignum Sd caufam dicunt ë Et qui non tan* turn de genere toto,fed etiam de partibus loquuntur,af' ^emeritds ferendo uel benefieq(quod rarifsimè dfcüt)ucl malefictf 9nndic4dofpccics,pcftembcllum,diluuia,hærcrcs,prodirioncs,alia fèxcentamala laudandi nefûntf'Qjiæ uerôDiuinorum ratio eftfateriincertas efiedeqs coniedfuras,Deum fteb lis non obligarf aut Cometis: tarnen au da eter interim,ac ordine,omnes calamitates minari, amp;nbsp;in cum, qui minus bis credit,acriter inuehid Et quanti funt illorum fpiritus, qui nobilibus amp;mafculis,ô6fæminis, amp;pracgnantibus, amp;nbsp;praefedfis, 8é quæftoribus minitanturf quamue ijs credendum, qui tam familiariter cum Deo agunt , amp;de ftellis, amp;nbsp;Cometis tradtant, utuifo Cometa, peftcm,SC interftum canum, pecorum, armentorum Séaquatilnii» stoiedi co- praecinore audeant, tentio

figrvum,cur potius infauftum quam fxlix ƒ Siucto fignS fimplicitcr,atqucinuniuei'fum non eft.nam prxcipuum aliquodeft fignum , cum agamus velde ifto velde alio Cometa,amp; Phyfica fingulana Cunt fingularis QC pro prix naturae. Curvteftcertus vnus Cometa,nqnefteriam hoc fignum, amp;huiusmali, amp;huius autillius temporist' de proprijs dicent nolumus . Ego vero nefas effede peculiar! Cometa loquentem générales effetfius affer^ ReUtiwa re. Siue enim caulfa,fiue fignum Cometa fit ad aliud-re* inter fefe fertur. Quxverofevicifsimrefpiciunt, nexu tali vinei* untur,vtnatureillorfi,intelligctia2lt;notio par,fit 0^ mu-tua.Qjiarc genera vniuerfumrefpiciunt:Generis partes ad formas, Singula ad fingularia referuntur. Minamur non ah lira dis, amp;nbsp;cogitatione nuda intcUedis, verùm his autiUismortaltbus. Et cum aerumnarum cauffavel indicium fit Phyficum phafma, vel de certis ærutnnis cf* fe debent praefenfiones, veluniuerfaliafunt omittenda, Quodfiportentum Cometadiuinumepopus, cur natu* tarn adiunguntf etiamcam genitricem S^atricemfaci* untc' Siucro aftdlis, à terraipla, ab ignis ardore, à cœU uertiginc eft Cometa, cur à Deo cuius confilia ignora* must’Etnonmodo anumineipfo,fedetiamad hominS terrorem SilabcmcEtfi prxfeiri poffunt crinitæ (dicunt cnim ex congrefsibus planetarS Martis,quot;^ 5b,^ ,Ôe à de* fedibus Lunæae Solis Reri) curtimemusut nouas, ut nun quam uifas,utabfolutamiracula,cum fint,etFedibus nonmalie,fæpc ctiambonçicaufsis uero minime timen* dç,forma,facie, ealore maxime iucundæ C Qrtæ cauffa hîcfubeftcalamitatum f Deusidneminem docet(ucl iubetdocerc) peculiar!fauore. SteUarum naturaferè o* mn!umabftrula.Et qui hæc docetPtolemæus, nonmo* dofutilia multa habet:fedetiam quæ ab omni pietate abhorrent, cum uelit cxorariab iUo Deum, qui fupplex adorct,Lunacumloue congredientc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sedaudio: Cdp.Vb

Vert« ob- muItajCraflus ettâ non pauca. Ego quo(^ nonnihil di'xi ferudtio dC dica.Obferuatio euêtiis turn eft vera,cû videmus fiert multa poftaliquârê,quæfempeffiant poft rê eandê. Si nunqna accidaqnifi ca prins exiftente. Qjiod ft colligas Tdlfdo' euentusmnlcos poft aliquod nature opus,qui ijdê cué* fitüdx ob- ( J5 ç{£f^ hocipfum accidanb amp;fepe maioresacnumero f-rudtio pim-gg , q^æ ratio obferuandip Narrant poft aliquod Cometas bdla,cedes accidifte.Ergo à Cometa hpc funtJ* Nugatoriafanèargumêtatio. Na ego côtrà,prçliainnu* merabilia, feditiones, cedes, peftes, terrç motus,obitus Cdjuscon- herouafferanullo vifo Cometa. Ergo hæc damnanon à ^drios'^^' Comcta.TraianQpoftNcruamimpcratorcinCypToin-» fula,inAegypto, ftipraquadragintahominumiliacæfa ftintCometa nullus. Adriano etidimpcratc poftTraiani obitû quingêta milia ludæorû à Romanis trucidata funt. De Cometanullamêtio.Et fi fuiffèt,nullus mortaliu iftas cladeamp;aCometavelindicatas vel effedas fuifte probare poteft. PerannosuigintivexaturGalha, uaftatur/uncquot; ftatur inteftinis amp;nbsp;perpetuis bellis : quot hominS milia demerla aquis,ferro trucidata funtf Si quotannis præcfi puus in eoregno imminês Cometavifus fuiflet, vix inre fufpicari deberêtidà cœlefti quadalucefieri polFe.Tame fine minis vllis Cometæ in Gallia partim pefte, partim ferro aduicies cêtena milliahominum zo, annis extinda funt.

rtfum lu' Vidit Europa,anno abhinc quinto,in Cafsiopca ft elle • cidum in forma infignê.Qjiâtaiudiciorû varieras.Erant qui ftellä C4)?icpf4 veram dicerenf.aliqui Cometam. Vtra pars veram fcie-lt; batfOmnesafteuerabant, opinabantur,leuibus conie' duns amp;nbsp;ridiculis adducebantur. Et qui fcripferût,etiam dodimagni^ nominis viri,portentumfelix amp;nbsp;fauftum omnes putarunt. Vidi egaquorundamverius, nomina ,omitto.Si lufus appelles,no erres. Etenimfepeludimus, SC Iudimurfimul,ciïierionos agere cenfemus.Canebat elTefteUam alteram poft Chrifti Seruatoris natale, fecip dSredëptoris aduêtS appropinquate Magos, principes aç-

acrcgulos ad nos uêturos,et Scydias inChriftiana caftra tranlituros dicebant.O'nosmiferosf'prol^ntiamarO' Exebn**« reSjpro fauftis præfeitisinfxltces exitus uidimus.Bclgiu Ho dc^lo' perpetuis belli ealamitatibus deuaftatum. Italia pelle »‘'lt;’*^» trium anno turn exhaufta. Difeordiæ de religione in dies amp;plurcs Sumagis deplorandg.Etuenit Scytha, non vt CM^lt;^ Chnftilauacro pcriundcretur:fedvtChhftianosinnux*’‘* *™’* merabilcs captiuos(ô ealainitatemlugendam) abduce^ -ret.lltfmtPhyficus quidam,qui Relias Cafsiopexueras, cum noua ilia no ueraita digefsit, ita religio fe difpofuit, utmcruciuxi ethgiehatceomnes,adcaput,adpedes,ad j^. manus,ad confoffum latus accomodarit, triumphum in hocipfobcUo commento Chrifti contra Crucis hoftes prxfagiens.Poenitet,puto, philofophos,nonmodô alp quidpraedixiffe , verumftcllamuocalleluccm,quæ nee diumanfit, amp;nbsp;extintfla eft. Nihilominus tarnen,ft quod appareataliuduifum,necpoetç defunt,nec phyfici, non Aftrologi,nó uates,quifuo arbitratufingant,et exitus in certos prænunciët. in quo inagna eft erradi caufra,quôd eu prçteritas naturae turbas, pluuias, ariditates,aeftus ac uentos,tcrræ etiam tremores non præfentiavideamus, quiaiam abiucrunt,non poffumus cumijs quaenuneftut eaconferre.Etque inftantiafunt,uerèaffiemt,pauorcm ’ incutiunt,uelfaltem animumfufpenfumreddunt. Neep cowp^r#-fecusinhacre quamin nobisaccidit. Nullus eft tam 1e* tionon we uis dolor, quinab egrotolongèmaior ôcfæuiorpræteri pta tisdoloribus uideatur. Nimirum illudeft caufæ,quôd ca qux non fuut, uel nihil nos uelminus noceant, neep præfentis mali pondus poRumus eum prætcritis,qui no funt conferre. Qjio Rtut uel modieus ac leuis morbus ma gnus nobis £lt;intolerandus effe, dumaliumnonfen* timus,uideatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C.tp,^.

Supereft Dudithi, ut iUi amico refpondeam ,qui pro vulgari ifta opinione contra Ariftotclcm fcribit. Is ait, ^ui probat Arißot.prater vetos ^ ficcitatCinihitaliuJ a Corn ta eße? e^ fequitur inaceruaR his,verbis : Si à Cometa aßa i

y. M A R C. S Q.V A R C I A LJ terra aj^âtur,ergo (^ ea t^ua ex terra fia/cuntur, ergû (^ dih yuilxü hamp;m9 df afitmates afatur.^uoiJ// homo à Cometa affi ^itur, ergo dr corp fis hommd^i^/^ apert a vi ca/ord: dr fi corpiit ' nbsp;nbsp;cftrnondr ammf/^jOccudautComete Zaeiitur ? J^eiturenif^

animr/f lato temperamento, ut ait Gah j^uare temperamefito oleprauato,fiuf)t ammimotta:,drfta re^uh. vio/atunU^o vet ro affirmo,Ariftotelis didtum facile proban poUe.Satis vir dodtfsimus tnteUigebat,quanta vis foret in Aftrono micaobferuatione. Neqj ignorabat quamincerti fint, et fallaces annales, in quibus prodigia amp;nbsp;horum exitus ^rifl.pru imperitac multitudinis relata digeuifunt. Incerta quæ ^^^gt; funt,vir granis nó attingcbat.Quibus velhumanum tol lebatur arbitriuni,velDei maieftas QC pro uidentia viola batur,eacundianeglexit. Qiiarein vnaipfanaturaina' nens,derebusnaturalibus naturaliter diflerebat, Etfa' nèquid aptius potuit dici (fi fit Cometa igneus)quain eafieripoliCometa, quæab æftuaeris proficifeunturd ventos igitiiracficcitatem prædixit. Tuautem non vi' des,quibus artis initia contraria fungus efie contrarias rationes Ôd conclufionesdHomo Chriftianus à prouide tiatotus jSCredièpendet.Rcm quç phyfica efigu nomfi nas Diuinam amp;! eius rei, cuius omnes homines ignora' mus naturam, ortu,5d materia,amp; caulfas effedirices vis hnem,vfnm,fif enen rus per fc dubios teuere. Et cû te fu' giat(utnosomnes fogit)numinis decretum,audes afi fcuerare, Deam ifia permit ere, Deo te/ gratum efie^ Deat» id'veUe acporropoßulare. Habes ad iiæc varijs locis, ftu/ium Cometam non i/sifiufium fiiijJe.'dr efie Diaixa ira num tù/m^^tto fit vt fignxm fitob/eruana'am , t^uiafignamrefi' ra/uradai/ud. Dixiiii, non fu/fie faüce,ut ait pfimui, Aagif ßt cometam. yfe raies ntmeios ^aDeo irato immirti ^ En/ént adhacais ,pendaiamßrper'vrbe Hierofiiymorum,fii/rfie ve' rumportentum.Ï^emijm concludis ^ metuere à Cometa, piumefi'e aeß/utare. Quæ omnia ego particulatim ext pendam , fi prius tarnen propugnaculum tuum forfi . tem

fine methode,fine eruditioe,finefide uocas, acenialib.u AcrrunHt t eris/at enim Socrates,fateor.Sedfæpê eu puensagens. confutiUit, Neqj Ariftot. pondus, Piatoiucæ fuauitati poftponedu putapCapnofurn e{reargumentü,ncqucPhiIofopho di gnu Gicero foritê feribit. Et rcucra,quid facts in Sontei quens, petis,accipis à no datc;cocludis to tü,parte nemi ne concedête:et eafumis pro certis, que tamênullo mo do probas. Mitto f^pè partes,info rite elle, ex genere in^ certo et cótingêtgut uoeatTamê c(lncfas,umuerfam na tura expartibus no necelfarijs coHeere, ranquancceUa^ na confecutionis ui.Qiiid li ribt refpondeat Anltoteles, *^S° quldem quæ petis nefeio. Non uideo quid negern;

tam en ex omni parte aflentiri non poflùm. Ea cft enim Sophias t liera in difputando gloria, fi non folutnurgcas aeper' PW^/’Ffe» turbes hacrentem aduerlarium , fed cogas fateri , te uera concludere. Nam fophifticum eft,hominem in e dubio ponere: Philofophi autem proprium , hasuo* ces extorquere Vieilli : do herbam. Quarenifi id quod ais argumento probes firmiori,quidegregij pneftast' Qind f'nondum holle uióto , deuictoriaglonarisr'Vp ^‘”’’P**: deris eimiliti fimilis, qui inuafurumin murumfacilem ^'‘’’ dicit , id quod fuis commilrtonibus his uerbis ten-» tat perfuadere, Scalam admouebimus : primum iam tenctis gradum^quis uetat proximumfa fecundo ad tcrgt; üum nulla diftantia.- amp;nbsp;hine ad quartum faltu profit hemustproximus eflquintus, amp;a quintofextus prope eft : cum fumus in fexto gradu, pinnas muri prehendi* mus. Minutatimutuides 6Cgradatim eolligisinfbrite, quæ ipfe fiexpcctcs, uelomnia, uelmultanegaripoE firn. Si cum homine tacente certes , aut lingula in eau-tedante,uicifli. Sed milites,qui in murolatent,è quarto uel tertio, fortafsis etlamelecundo gradu,tedetuï? gt;nbsp;babunu.

N ego ab æftu, à uentis,â fiedtatc/ruges corrupt Qjris Ae/lui ßc' enim iducré demonftratf' Duplex eft ventorum genus: ni as. nbsp;nbsp;nbsp;gcminaitcm ficcitas'æ æftus. Aquilones nûquam pemP

tiofi, à meridieuêti pcftilentcs. Aeftus Euronoti foimP dandus, cum uentis Etefqs nequaquam.Salutaris,hybef na ficcitas,acftiua non item:Demum eft cum in uentis,tS in gftu omnf duplexgradus.Nam à nimio damnum,à ma gnitudinenonfemper.Ergo non bené concludis,magm funtuêti amp;nbsp;ficcitates, ergo læditur natura, amp;nbsp;animalium vitium^tt efea.Etquæ ex terraproucnnint,duplicilædûturmodo: fu duplex, ygi cnim eft return paucitas,vel putrcfalt;ftio,in primo ca/ n'tas,in fecundo morbi, non tam en peftilentia indubita/ ta.Et vitiaripoftunt plantg,animalibus minime læfis.No enim hxcipfa perpetuafunt, neque units eftgradusin uitqs naturæ,fiuc agentis, fiue patiêtis. Elemcntis coelÖ, , Sc elementum elemento répugnât: SC fsepe vires elemê' r^tiuvm torum,ccelo acftellis,necraróipfehomo, fuo mentis iiP goj-e^giernêtis Sc cælorefiftit. Eftcicra peftemfames^S^ i^pugndn fjjjgçafftatepefjjignd'ajjonuunqyjjnj. Percuntouesua/ lêtibus capris,SCbouesnonlæfo porco,ÔCpecoraomnû generis homme inuiolato confici poftunt Veruenim-' uero,afficiatur,utuultis, humanum genus. Fel, utferibp tis inflammetur, ergO nîbxbellû SC cædes .^ Contrarium ego cerno:fi enim ad morbos acpeftes excipiendas coP pus afficiatur,nihil minus quambcllafuntmetucnda.Na fiquis ardcat bellandi libidine , cum primum inuafedt digituli dolor, uel morbi femina intus oriantur: mox dp bihtata natura,fpiritibus inbrmis caftrorum SC pugnea' Animus bijcitur animus.Valêtis enimnimmep robufticorporis, belli CU' cftbeilum SCardormilitaris.Etnequcidperpetuumeft pidus. ut exacerbatis SC æftuantibus animis, SC rebus omnibus adbeUum promptis bcllum gcratur.Qirid fi etiam in ca' pü prodcant, etia caftra caftris o ppofita fint .^ Recorda' re Maximiliani clemêtiisimi Cæfàris in Turcasexp^' K^xmi' ditionê.ExHifpania,rtalia omni,vniucrfa Germania,eu hxnui. piæ co2ûtur,bellûfuitfiuebellicus apparatus,præliûta' me”

wenhauduidimus, minus autem,clades accept», quod ChriftianæReipublicæ Impcratoris,contra omnes mill* turn furores, prouidentia fadtum eft.

Noftiad hæc optime.N. non ex genere formam, neep ex toto partem concludijfed contra:tu autem itafcribis. i» hemd Udimr, er^o ^ heminü corpus. Contra p otius agê* dum eft, àC afcêdendum, ft uelis in murum fcandere.Di-» (ft5igitlaudarêtale,vitiato alimêto,lçditur corpus,et cor porehumano affe(fto,homo uiolatur.Nâfi dicas,læditur Error homo, ergocorpus.(atque itafcribis) perinde eft ac fi di- DidifiSk'-cas,offendifti fenatS, ergoTulliumuulnerafti.Potcftho ««• mo affici,non tarnen ex eo conficies partem aliquam eer tam, amp;nbsp;fingularcm laedi. Nifi diftinguas, homo uiolatur ergo uel corpus,ucl animus.

Præterea fcribis,eör/’«5’ hontinis 'uitiatur^er^o ^ animtu. Quæfo quis tibihoc dederiti' nam uideo multamorbo* rum genera,in quibus grauifsimè corpus, minimèuero animus vexatunNeque ratio ualens eft,àmateria ad for* mam dult;fta,præterquam quod officis tibiipfe, dum ais, terptti vi Cemet£ demetari Àf/ïetiur, animai aute abßrufi vi, Primùm,qualis hæc noua in Cometis ocultauis f Quis eamhatftenus poniteautfi ponit,hanc efle docetc* Dein* de ecquam tu nofti, adionem virtutis, quam uirtutem minime cognofcas,nonc'Nâinmagnetcaperta eftaeftit). Motus enim à fenfu perepitur. Nos aût feimus animi no ftriaffeeftus efte,cum à corporis temperamento, turn ab imaginibusobie(ftis,gratisuelingratis.NcqueàComelt;* tapulfari,autmouerileuiteranimum,ullo paôo cogno* feimus : amp;ne uel minima quidem fufpicione perfequi polTumus.Qriodft dedero tuarn iftam vim arcanam, di* casamabote,ub'mamillabærebitf’ Cometaextinôo, ft uelis manere calorem, dabo aliqucm difputandi gratia. Reconditauero facultas, quæinfubieeftoualenteviget, quamftatues Cometa tam nullofvultis tarn en,anno etiâ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poft oflauo,vires inCometa durare perniciofas.Et que*

fo quid confias in tuo argumento,quxuis tuachutus fa*' tionis,''htimanum corpus afficitura uiComctac clemen* tan,ergo animus,occulta pernicief' Neque eft. N. in Co meta uis Utens:^ ut infit,laïebüt eins cfiec'tus, amp;nbsp;nullus unquaid fcripfit: nihil ergo efheis coUigensexui aper^ ta,occultacuirtutis perniciem.Tranfifn.a corpore adanp mum,àrecorruptibili,adincorruptibüemód immorta/ km naturamDe forite hadenus» -,

Oraculum videturrAc, nonphflofophiuox, nullinn Cometa fine grumnis fuifle. Illud affirmas pro certo,de quo magna contentio eft,amp;' quod elTet probandum, id' ipfum pro exploratifsimo habes.Er hocloco cum Afiro logis nonnullis pugnas,qui uoluntinterdiim Cometatn felicem eire,quod fi accidant,poft Cometas malagrauif fima,ecquis tibihoedabit, hasænimnas elfeuerèacne-' , ceAario ab ipfo Cometaf Videmus enim quotannis quP bufdam in terris, omnemaligenus, nullo etiam Cometa uifo. Neque ego minus de fulmine,quam tu de Gometa cotcudam.Bellum,peftis,fames,poltvifum fuimenfue-’ runt,ergo à fulmine ifta profcAa funt. Verum non differ rere,fedinfanirehoeelkt.Quarefiplacet,mutaopiniolt; -nem.

lam non tantum audes,inuniuerfo genere uerfari, fed ’ ad fingula defcendis. cenfuit antiquitas, Augufti Come-' tainfuilTe fauftilsimum. Tunegas , amp;Pliniumfpernis, fUnijfecu- grauilsimum fcriptorem 2d integernmum, amp;nbsp;earn ratioquot; ^ï dcfenfio nem atfers,quæ ratio nulla eft,dicis enim ut hyftoriæ doquot; cent,Plinius tantæ autoritatis uir, qui illaomniauel augt; diuit, ueluidit, quiplura etiam carum return tradlautf, mundo Cometam illum gratulatur. Tu uero poftmiHe quingentos annos,infaultum dicis ^ Sd euentum nullum ' fubijcis infaeliccm t” Omnesin eo confentiunt fcriptOquot; res felicifsimum fuiffe Augufti feculum. Nunquam luit maior ingeniorum,atque liceratorum ubertas,nunquam ampliores Impchj Rqm^i fines, milia tam certapax täquot;

Etfubrjcis, permittereDeum bofccnunciosiracfiiae, Si fæpè fine fecunda cauffas atque Cometas timere pium effe,idqûc ad falutem per finer e,Dcum iduelle ac poftu* lare. Quae omniafiuates aUquis certus pronundaret, u* tique crederemus.Si uerô tu,quem tarnen egregiè do et 3 amp;ualdeprobumeffeiam diu feio, philofophumagens, no in poemate fed inter philofophos, iftaloquarismere* or,ut credant qui fapiunt.Crede mihi.N. nimis familiari* ter cumDeo agimus,talia in medium afferentes. Quæ religionem fpecfiant,non funt arbitrant hominum fingé* da,led è facris monumêfis eruenda uel potius recitanda. Cometas à Deomitti,uellequeDeum,ut Cometam ere* damus oftentum effe,nefcio legere in facro uolumine.Et quaenameftDeipermifsio,fcrerumbonarum Si phify* carSDeus eftautör princepsfSi permittit,cur do efheitf amp;fiperficit qux nam permifsiof quisue facit Deo con-niiientefnum Angelus uel Dxmonrnum ipfanaturauel fortunabrutaCHaeefitUjficut cacteri mortales ignoras, quo pacte pénétras in confilium Dei f præftaret fateri, quod elarifsimi •Virifadunt0grt0rafc to,quid Cometafit, quam ifta commtniàî^ Qi^ôd fi nos fugiatphafmafis ria tura, unde effeefiu^ intclfigimus,ôi or dine di ger emus. EtiUudnullo modo’ferendum eft ,.inalmœfapienti3c fcbola,hominem qui néfciat,quid, unde Ôi quorfum fit Cornera,dicerenuîloatgumento, effeàDeononnullos Cometascitra caufas fecundas . Quis hoc demonftratc' tere perinde at fi ùcnfimde fit Dcû fine uapere, fine fil* mo, finem otu, fine ca^ore, fine cœfi ac fieUarum vi, Co* metasnöbis ueüe pra-fentan’,« fi afi^s itaafticit,cur non oês.DiciïÇtereA, enfem Hyerofofimitanûfinfieueruni portêtSab ivatwDco, moi. aré^ydera define oftento feri buntur, Ôd fundamentum ratronistux ipfcmet parentefi tua infirmas. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;:

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;G z

x QuidaSt,q^uam graueiliud eft, adfalutem comefas mefuendoscllc, amp;hocanobisDeSrcqm'rere f Hoce^ go fcio, te nunquam uiiis grauibus I'fta probatumm» Atquetua ilia ratio ab ijs fontibus manat, immiu/t^furi Deo cornette, er^o/u^t fi^na, ergofiruaft^if eufxlw.Njmßgfi^ ryßruni/tra^i/tgwfieata. Si ponas fundainenta,amp;neinO vetet, facile tu quidem ædiHcabis. Vci ùm hoc, hoc vnû tibi eripiatn.N. vilde omniatua corruait, nemini confia re pofte,ab irato Deo cometas efte. Qjiodfinonfunt, ergo nee nuneq(vides niequoqueaccrualibus uti) ergo neque figna, ergo nulli euentus, quianihil figniftcant. Tu autem palmarium cenfes argumentum efte hoc, e/^ comettfßgnumjergoßg/tißcai.Hoc tu me doce,fignum efte cometa amp;nbsp;uinces. fimul amp;nbsp;illuduince , curnon funt etiam figna,amp;monftra,amp;metuenda, fulgur, tonitru,ói^ fulmen.Etenim amp;nbsp;miranda^ôu horrenda funt,amp; pofthec phafiiiatha,multaeinciduntfaepeaerumna:.Atquedehac opinione fatis. Ad r cliqua ueniamus.

Cœlum anno 1575. inuindemia menfe Octobre pet noeftem integram arfituel ardere uifum eft. Dimh dia cœli pars ad Aquilonem flagrabat. Res mihi nusquot; quam prius uifa,^ omnibus certe mortalibus tremenda. Lux magna latitanteluna,adSilefiam etSarmatiam exft* Call ^dor tf^nftarcrepufeuli matutinLErat in horizote plaga in at cum eminens 0^ oblonga .• atque ex lucido ifto tralt;ftu » fummaextremitateradij ingères, modohîc modo ibire ólifsimi erump ebant. Qiaradif,ueldiuimmotiacfur binati ftabant,uel difsipabantur, amp;nbsp;noui fubinde prodb bant. Et(quodcumftuporeeontemplabar)exradior6 interuallis emicabant flammæ ingentes, tremulæ:quæ moxin cœli uerticemuna poft alia curfu celemmo fere'' bantur. In quo loco non paucae aliquamdiu manebant,

Vidi ego node concubia, ab utraquclucis extremita tcradios ad medium fpaeium feftinantes, atque inter fe aduerfos amp;nbsp;infeftos tanquam duas acies inimicas acerri' mè concurrentes. Fadus ibi conflidus amp;nbsp;radiorum con ’ fufio, fefe inclinantium aduerfos prementium, mox re-fugiuntium, fe attoUctium, SC contorquentium,cum in-credibili colorum punicei,uiolacei,flaubrubci uarictate, In hac pugna amp;nbsp;cedefti certamine-, inclinata orientis par teradij occidentis ualentioreSjfortiores,ói vidores apa-ruerunt.

Q_ii facile fibi credunt, bellum borrendum iam ia mep . inter nos amp;nbsp;Machometanos fore dicebant. Proditu-ros in aciem duos Monarchas : pugnam appropin-quaré : nos autem uidores fore. O 'noftra defideria iniana^ nugatoria dida fucrunt, Nos ipfi timemus, nosmiferimultamur jdiripimur, uexamur. Turcarum antiqua amp;Scytarum infglixprgda. lamquiamipatro-netibiplacuit,utpiduramadijcerem , hk illam habest . qualeminafsidua eiusnodis contempla tionee onfc qui i potui. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;G 3

lam ft duo hæc phafmata ftdlaeut diccbanr,amp;flagrant*^ cœli fine ui ulla fuerunt, fi fauftas illas,d ftdla Cafsiope^ præfenfiones , amp;nbsp;à cœÜ ardore timorés nullt fuerunt, quodaCometametuimusf’ quantumue erit pondus in incerds

incertis^cuentibus, quorum n.4. dli pro fe,nos deeë pro nobis in medium afferemusc' Qirareleuifsimæ obferui' tiones omittantur , qux uulgus pafcuunt ac falluat negligantur,fi rationibus amp;nbsp;argumentis nixi, uiam S(^ latebras ueritatis uoiumus inueitigare. Qiiaero-igit ur ab aftrologo,unde fit prima-et potiorprodigij uis,num à cometis ardere uel à ccelo,uel potius ab ipfo numinefA' Cometa quatenus tenus dr, hoc eft corpus ex fumis amp;nbsp;à fumo ardente fub coelo(quaquam-amp; hoc fieri nego^que infidixprincipibus nerftentur/ aut propria gignentur mala ;' Sidcrum autem ncc numerus ccrtus,nec matc^ ria , nedocus , minime autem propria ac fingulares. uires nobis apertæfunt,fi àlumine,radiorû calore,uel te^ pore difcedat.Qj.iis enim ilJas in ftellis uelhomini,ucl ter-reftribus autaquatihbusbeluis infeftasuiresuerè unqu5 *. nouitf de Deoinferius agatn,ubi.cum Theologis dû -fpinabo, u

Q_rid autem Ïn cometa nifi amicum , 5^ penueun- • dum/imo ettam falutare.^ fi æthereus Cometa,ergo non gt;nbsp;maluSjOmnialalua, . Nam Coelum optimum eft, amp;nbsp;fa-lutis cauia.excellens,uti purum, Ót unius tenoris, in luce iajradiopn forma,in ipfo numero,in eterna equabilicpco gt;nbsp;Uerfionc.Si minus arnicas diccret Martis,.amp; Saturni fteü las, atqae ea remiaus bonos aliqups Cometas,pauló for tafte minus errarenu ,

Concederem non ad co bonum effe’idquod minus . lucidum, acminus calorificum fit. Sed minorent caloris amp;nbsp;fuigons gradum haberi pro fumma pernitie conce^, dendum Aftrologo nequaquam eft. Videant porto iftiquam nan acerbeagam. Efto fit ex fumis Come-ta r ardeat ifta moles afpirationum. ' Dico nullum effe ab eo igne malum à quonecalorquidem effe poft fit. Nam ignis eft acer de adurens qui in denfo fomite ardeat , fi nero in tenui. ardor quidem eft

Vinum ftiUaticium nos do cet. Ardor emm huius Ip quoris flammamedit,fedmmimèinflammantcm. Etuc lum tenuifsimum hoc madidum h'quore, inflammetut quidem,non tarnen combuntur . Sed in himo quant in h'quore maior tenuïtas. Denfent ifti fuos fumos quanta volunt, non tarnen ea cru fumï crafsitudo, ut fit cum If quorts materia confcrenda.D efeenderet liquor fi effet in aere quot;cumtarnen uelintin tenuifsimo illo acre fufpendt fumum,iamfifumustenuior quamuinumardens , are' motifsimo loco uelnuUus omnino,uel tenuifsimus calot adnos pertinebit. Atqueàtenui mitiqûecalorcnullus æftus j nullabilis , nullus impetus eft in animts honif num.

Et funtenam qui credant à caloreac ficcitate peftife' roseffe morbos . DaboCometam cffefumumnagraiv tem.Concedo æftum aliquem ex acre fummo ad nos de' riuari. Nego tame à ficcitate peftilentiâ gigni, uel id het rarifsimè. Qjiis enim eft iUe morbus qui nonfitab humo reCHumores autem omnes à fumo ficcantur.Etin fumc' is cafis agentes , quamuis à fumo excoecentur , fano ta* menjintegrOjtobuftifsimom corporefunt. InRætiain' feriori funtvermonetes, volturcm inquampopuli,ina' mœnifsimaamp;nobilifsimaualle , vbiruftici in fumo ui' uunt: focus enim in media amp;nbsp;humili cafa fumo amp;' fuligi' neomniacompletamp;fœdat. Fumum hav.riuntfemper, fumum oculis excipiunt:fumum toti SCueftibus Ôt' fpiri' tufeetent: nihilominus tarnen optima ualetudinein il' lis alpibus vtuntur. Et à feruorc quo dam imagnario , ab ætheredifeendente, à quo nullam uim percipfmus , at' dores metuimus r' amp;nbsp;inflammattonis peftes formida' musc'

^putriTumemmfiuntfopor, pigrideSjtumoreSjUlcè* ?«lt;« fn-’‘^ •^OiTf omniacumaputrifintuclhumorcuel hah'tu, Hiones. fequitur ÔCâb.æftuofa arditate nulli morbi , vel pcfti's, nuUa,faltem gignatur. Quodfiab æftu uitiafintiamex tindo cometa, hoe (altem dabunt, ab ea caufa gigni,pru ritus,lippitudi'nes,tertianas febres, in quib.malis,uel nul la eft,uelndêda cotagfo.Qiiarelabes illa morborü honê ‘ da,amp; humano generi perniciofafruftra portêditur. Hue accedit,affluante poft Cometa aerc,uel etiam dum fumi eliciunturadGometam coflandum, purgan corpora no ftraSvficciora Slt;^magisiritcgrahen'. Quis enim dübitat, non prins ex aquisac terra vaporem autfumum eduef, quàm ij dem ex animali corpore cuocentui'Amm antes, homo cum primis,calorem habent innatum. Ad natiu3 caloremaccedit perforata cutis, pcripicabde corpus, amp;nbsp;facile penetrabile. Molliores autem naturae vim aeris ac cceliproptius experiuntftr:Ergo prius ab homine,quahi a terra exibunt fumi. Qjrid pon o eft clicic nobis fumOs, quàm purgari noftras naturas , amp;nbsp;halitus 8C caufas inde morbiheas prohiberiactollif'Namauaporibus humo* res noxtj funt: illis diminutis etiam humores décrefeunt, atc^ inde funt minores materiæ, vires morbificae. Quid ƒ quod fimilia facile co cut,^ Aeris aute calor amp;nbsp;vapor quid facilius è corporib.educêt,craflbs ne, uel tenues halitusf Craflaminusactardiusafliciûtur,tenuiauerô SC acriora ab aeri tenuity acre minorinegocio comutatur. Ergo fi •quis aeftus inaere fit cometa ardente, uelmaneat iam ex iindo, corpus noftrum firmius redder, cum exeuntibus fumis acribus têpemtius reddatur corpus .^ Et à modico temperamentquires omnes fiuntvalentiores. Qiicmad modum autem à Cometa terrae motus fiet f NuUuin eft crinitum fidus, nifi (utipfi volunt) exfumis magna co^ pia à terra exhalatis. Cum autem ex terra vapor edu* citur , id fit in terra quod in animantibus fieri dixi. Qiiaretantumabeft,utfitpericulumterrætremoris,cau-’ .^, -û potins omnishuiusmdipenitus amouetur. Nam tigt;

«* MARC. SQVARCIAL. mendum eft,ne terra concutiatur cumeauernsefuntfla* tuum plenæ ƒ! enim horum eftuis tanta, ut fpada non fuffîciant qs coercendïs, turn fçquiturmotus, Apertur batio,amp; luda inter vaporcmac terrx molcm.Quo fit,vt cxitu negato, l'pfi fibi half tus coeufla ferra,amp; Erpe diud fa ma aperiât.Scd no implet uaporib.aer,nifi ifti exterrf præcordqs elidantur;et cum ab eût,non tremetunquain terra»

Praedicunt etiâ alîuufones, amp;nbsp;caufàm narrât ridicula» A' cometa,dicunt,dum ardpt, calefit aer atque ficcatur, ctiam lUo fini to feruor quidam, Ôlt;^ aduftio in acre manet* » fuipendunturimbres,arefdt aer ac terra: fçquitur ergp, L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vt poft longam cum feruoreatiditatem,pluuigingentcs

deuoluâtur.Attp inde funt magmealluuioncs. Ita,c3 de return phyficarum ui amp;nbsp;effedibus difleratur, ctiam eucH tus reccnient qui remotifsimi funt, ballade cauffa HÄ Perinde aefi non fit à Philofopho alienum dicere,à No* tho vento effici fanitatem,quia cum faciat per fc morbû, curatur tarnen ægcr,ut à perito fçliciep medico perfanc' ;' netur» Quare huius anni perpetux pluuiæ non fa* lientiftis , cum omnes ariditatem et incendia pracdï* cant ; ex inopiaverd plumarum uelint poftea fieri aUit* mones^

/ De morte Princfpum paulo poft agam. NunciUiid ftudeo fcire, quaratione tumultus amp;nbsp;beila à Co meta fiant Bilem gigni fcribunt,amp; earn quidem aduftam, e* go ueronongigniaffirmo, Nam calor interior adußt (anguinem, non extemus. Et cumincalefcit peræfta/ temaer, frigefeunt inferiores animalium partes,utie* tiam in terra fit Etfifiuntbilisuomitiones, idaccidit, quia humor per hiemem genitus in æftate req ci tun A Cometa verô neque acftus,neque leuis calot Mit to tuas rationes,clemens Patrone, quibus docesbikm Beßieapi- caufàm belli non eße .Hoc egovn3addo,hominumlô* ^5«. briorum, aftutorum inquam j elTe inferendi belli coa*

filium, h on à bile concitatorû at que furchttum.Et faepe kuifsimæ lufpidones ad arma impellunt. Facilitas au* tcm fufpicandi eft à pauorc, Pauor autem à frigore,cum aquæ, tum terrac, inanimantibus^

Prætcrea duo funt,præter D eum, vnde tftac t urb æ ac difs/dia fieri poßint,fi tamê fiant,Corn eta amp;nbsp;ftellæ. Qiix to ex ijs duobus,quç potior et valentior eft ruinç caufaî* C^onpræferent,puto,Cometam fluxurn effecftum.ftellæ quæ caufa r cœleftis £v æterna. Cur ei'go,fiftclla tâtifit, amp;nbsp;animus humanus,uel vna cogitatione impellatur,cut Viquam,nofter animus non afficit,no cômouetur àftel* lispræfentibus, Ôdearum difpofitione attphabitu,baç ipfahora,utputantinfoelici/Ôiiorfum cxpeôâtbilisfcr voresf cur uentorû feras tempeftatcsf vt a veto ficcitas, à ficcitate acbile fit ira amp;nbsp;libido:ut ab his animi motibus vita hominû turb ctur ac uioletur, omniacp b eUis amp;nbsp;cia* dibus funeftenturf

Eft item earatio no contemnenda. Déùm fiminetur» non agris,montihus,aut filuis minari,fed hominibus cet tis ac gentibus. Optima cnim Ôt fapicntifsima mens, ni* hütcmerè agit: fed certa ratione fummocç confilio infti tuit 2lt; p erficit qux cunœ uult. Confider emus naualc prç lium adEctunadasinfulas comifsum. Nobilifsimus fuit confliiftus. Inter prxcipuosbuius orbis Monarcbas de* Exempts certatum eft. Nullus tarnen Cometa cladem tantambo* iHußrö minibus indixit. Et fi quis eo tempor c uifus fuiflet, non tamêirati Deifignü extitiffet. Etenim cumnonlocis,vt dixi,fed gentibus minetur D eus,quï fit, vt vna cademcç hora,cx omnibus ferè nationibus Europæ,Afiæ, Africa mortales trucidéturÆrat ibi Scythe,Mauri, Aetbiop es, Acgyptq,AfiatifiQuidrcfcraCnriftianosgcncratim,po pulos Hispano s, Germanos. Hungaros,ltalos,Marco* mannos amp;nbsp;SarmatasÆx omnib. hifce gentibus demerfi multi, cxfus numerus ingens. Qiiis unquam Cometa çotuiffet,quamuisimmanifsimus , Sinon à Deo , fed i. a futijs orci accenfus , tot populis, tamque diucrfis

#4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M A R C. S QVA R C I A L.' mofibus, cultu, religionibus, locoru interualhs, tafttam calamitatcm vno die infligerer’ Si fœtus amp;filius eft aftri Cometa, neqj vnuiif aftrum omrtesmundi partes læde-tepofsitjquohtvtCometamv'elintita multas,amp;intet ft-uarias gentes vno gladio truddarcf*

Dura fanè funtmulta, quæ ifti fcribuht, fed illud mb nimè,autvixfcrendum, cum Regibus principibus^vP ris extrema minantur.Vtinam fit aliquando Heros, qui aliqüem ex iftis adfeaddudiubeat, quarrens cuiporró pj'Hi.cipi mors iftaimpendetFNum potêtifsimor' At cut nomine no appellasSCfcis criim quis illefit. Netjalq me* tnenr'fi hb c dicas articulate Nunquid pefsimo ? At hie ê medio nOn tollitur a Deödmfrió vita? huius bonis ab* ' Undaf,ab çternis prohibifus.Ergo bomis morietur prin* ■ cepsf’Qiianf'obremr'vtqrbitate tanta morteep fuipafto* ( ris 3dparentispopulüs pèRirmdcturf' PrêterqtraquoJ j fi bonis minetur Deus, poffuntij pjrccibus illS fledere^ • ï^aeâtu^ aufcrtiDcusGonlctam edidcritVanum,ctßne » ^nó^cu^fiï crûntprognofi’ea. Intérimnoh Regê vnuffl f autPrincipe, fed omnesHeroes, amp;nbsp;cûfris dbminispo* pitlosinnumcrabiles fruftra Deus Opr.Max.pettetrefa* cictfCauüm tu Arufpex redde. Etficaufamnefcis, cut audés citra ómnem rationis vim prxdiccrc quæigno* ' f'^'’^ •ra'sf'Hircipfafi quis ab Adrologo quæratPrinceps gra* ’ '* ui'simus,ncfcio quidfithorno refponfurus.Hoctantum fcio,ciufnodivatesdignos efle, quifuumfaltemerratS. videanr,amp;palam recognofcant.

lampcrgo argumentart de genere Cometarum vni* uerfo . Antequamad vrfam afcendat Cometa ( quod in vitimo fadum eft) cum ftcllisquotidieoecidit; Ergo vbi fol Ô^cæteræ ftellædum globum ambiunt clemen* tarem,yari)spopulis varie apparent, vtfemper oriantuf 6docciHant,no(fturnædiurnæfînt, ma tu rime, uefperti* næ,mcrfd/anæ:ita quoque Cometis accidit.Ergo diner* fus habitus ^ afpccf us, tanta^ terrarum differentia, Ód incccU ciftlu' uanetay, liarias faciunt Cometis unes ♦ Et

fi hoc Hr,quæ certa ent præfcnnor’quæminæ uatum ifto* rum his autfllismortalibusf Tamêuolunt uanosin coe* Jó pofitos Cometae,uanos^ ortus, uaria dmerfa^ mala portendere. CurboneDeus,Mercun'j Gometamjexem ph' caula,in occafum cupiünt,fn ortu formidantr' Quaß uero fit aliquid à Deo inconfidératè factum . Vident CometamÊHropæi,8(f Afianihodie: poft boras octo e-undem Antipodes afpïciunt.Qins mihiuerè probat, no illis hocmonftrum,fed nobis tâtum efle f Sunt etiam ibi prudentes ô^ Üpienteshomines:fiint etiam amp;nbsp;audaces, PoUunt amp;illi de ijfdem rebus ambigere. Et nenobis Cometanon ofténtetur,fufpicari amp;nbsp;pro certo afTerere, Iccirco in retam dubia fi Dei quis confiliarius, uates in^-quam,uerusueniat,hunccquidcmaudia amp;nbsp;obferuabo,'

Sitantumbomo ex noftro ordine laquatur, amp;non doccat, fed eucntuum cateruascogat, udatferat ucteru i opiniones, autita credendum elTcmihi concedant;huiclt; ego hórnini non multa eredam J.J ' - ‘

Nv N C uenioadmalos liâtes. Atcp hoe loco nolim Cdp.i. . bonos ofiendi.Contraineptos hæc omniaicribo. Auda*. ces reprehendendi ac deterrendifunt.Hiiunt qui minus rei grauitatem uidentes', facile de natura uel temerè po^ -tiusiudica0( [4^.(-^,.„ jpfjjj.jjQ(q.jifjm^^cjQ(q0gg^ prudent tfores Theologos negligunt, ueram fapientiam rident, ^î‘^^' uuigus miftfum fuis damoiibus cum uoluntabftcnent, ^^^^^°ÿ .• I3ehisinqiramTheologisloquar, ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Audiut höcanno in Boemia quendam,qui cum difie^ reret defulgure, poft fobs occafum uiio*, uo^abat fulgur Draconem amp;monftrum: Dæmonem authorem dice-bat:horrcndum afieucrabat. Perluafit audientibus me præfentc,fæminç metuebant. O multitudinis deploran» damfortem, Etiam fulgura, qua: naturalitci hunt, quae '

per aefttim gignuntur, quæ in Italia multis men fi bus amp;nbsp;fereno vefpertina micant, portenta funtf à Dia* bolo luntf Sed Peucerus etiam imbres ab ifto fieri putat. Quo minusmiror/ihomines impend cumimperitisa* gêtes,abiurdifsimaquæœ effutiât. lam fi minax Corne* ta, vbiDeielementiaf Pater eft nofter, amp;mitis,amp;ck* mensredempor credentium,amp;feruator Deus per Chri* ftum filium fuum . Neque imp ediunt Dei clementiain Angeli,aut orbium agitatores.Neque a natura ftellarum nóintelligente, aut Cometæ qui hominibus eft ignotus, vel minx, vel inimica vis vlla eft.Minatur animus agno* fcens, intelligens, amp;^fepe hoftilis, amp;nbsp;vltionis cupidus. Deus optimuseft, amp;mundi cum creator, turn gubema-tor:potensitem,amp;:quæoptimalunt, ca cogitans amp;nbsp;prx* ftans.Cum igitur neque vis neque voluntas in Deo de* fit, quid eft caufæ quamobrem nonfauftos Cometas e* dat, à rcrumfælicium indices;* ,•.

Ét fi, vt credo prouidentia. foa nostuctur, curperh^c monftranos admonens,detcrrcns , non certioribusvti* turiræiùæ indites, nonfignis indubitatisf nonfempef quæferûtmala fignificationibus?Tantine ponderiseft vulgi pauor,amp; fæpe inanis, vt Deum adducat ad Come* 1 tas tam operofos conflandosf Videmus hoc anno prxd puos magiftros inter fe différentes, de colore,de forma, de ortu,ac duratione Cometg.Etfi Principes obferuato' res in ipfis fundamentis errant, qux certa eft obferuatio.'' Et fi prudentes faUuntur, quis vim Cometæ cogno* fcetf

Op.n. Cur igitur Deus per Cometas minitans,non dat quo* que hominibus , dolt;tis fakem, veram Cometarum iU' telligcntiam f Concipiuntur,aiunt,in terra fumi, lt;* vocantur,terra parturit,afcenduftt, halitus coUiguntuG concrefcunt, amp;nbsp;rapatati flagrant, varia forma induct* tut; caput, coma , barba, cauda, iacula, enfes, cornua torman'

form an fur, var ij curfus, varrj colores: Hi planets vapo-fern includunt,hi uerô euoeâtur in lueem, amp;nbsp;hæc omnia tantum in cum ufum J ut minacem agnofcamus Deumf Etnonfatis crunt pcccata amp;'R'clera noftraquotidianaj* non fatis nóftraefimultateSjOdia, inimicitiac,iniurix,per* fidia, dolt adirritanduminnosamp;inflammandumDe# um/Ojns hominem agnofeens nonftatim fine vllo Co* meta hærcat,amp;non minas tantum, fed plagas acerbißt* mas exp eólcntf gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o

Et cur Deum uolunt Regum amp;nbsp;Principum obitus Crfp.Ur' præmonftrare f Mors bonos amp;nbsp;iuftos è euftodiacor* poris libérât, malos autem arceta fcelerc perpetrando: optanda morsvtrique, cumiuito, turn miufto. Nequc uUum hominem obirc mortem eft mirum. Sed ucri* fimilius eft prodiges opus elTc, non ante mortem, fed anteortû hominis nequam Ôd feelerati (qui fit inquarn talis futurus ) àquopernicicsnonraiô magnorum po* pulorumcft. Cumenim homo futurus prauus nafeitur, turn periciitatur humanum genus : cum uerô improbus obit, turn uerô eft mortalibus maxime gratulandum. Non potentiam autopes , autfplendorem, nobilitatem Deus maxime curât. Imô neque icientiam , ar num que inteUigentiam magni facit. Virtutem veram,honefti ftu* dium , probitatem amp;jnnoccntiam Deusamat amp;nbsp;fouet. Qiiare Dei cura eftbonorum piorumque animorum fa* -lus, atquebea titas.

latnfileâtinepti, n equc ab fur da in medium afférant, , amp;nbsp;quæ pugnent contra noftræ religionis prima funx damenta. Nam fi chardsima fuit (ut fermus ) Deo Hè* b riorum gens •, cur illam his Cometarum prodiges acterroribus non in officio continebat,^ VbiSalomonis • ôfMôfsis eft fapientiaf Vnaeftnaturarerû,vnaDeipo* tentia SC Maieftas,una lemper infiios charitas.TamêHe bracino curarût Cometasiamp;'redtè idquidë,quiaquâquâ à Deo ht funtjuon tamé ponei. ta funt: fed vel ex natura, »

ä emcatatijUî ùlinçnjUCi «therea,uec nobis adhuc per* ^eô:a,utJ[lcllælt;r :i ••. t ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;If .

tatusf'Tamenmt Chnftus,non opus efle utmortuï fufcf tentur.Habent,ait,Mofem»2C prophetas. Quid enim prg tereauolumusfomniamalajOmnes calamitates,nonfiiv guliStantS, fed fimul cundbs mortahb. imminere fcimus, Afn canus, ManuSj Po p eius, Gefar, Cicero,Brutus, exi'W if nbsp;nbsp;nbsp;lbo eüicunt,nihil certi,nihil firmi præter uirtutem aepic'

tatem elfcfub fole.Prophete femperuociferanrur. Chri* ftusoniniatradit.Qiiorfum,inquit,uolütmiracular'Necj rediuiui funt iUis neceirartj. Minime igitur è Cometa pro digium,quianon cftnecclDnus ad huncuium.''

, Dicent,immó funt qui dixerintmihi, penduluhefiffc igneum enfem fuperHicrofolymaadcp per annö anteuf bis excidium.Hæfitigneus ifte enfis; ergo dicunt Coinc tgfunt Dei prodigia^ Ecquis negat miracula f quis aU' deat attingereDei arcanad Imó quia Dei opera mira cula funt,amp; numinis uolütas abftrufa,idcirco qug na fint , iftamiracula, ia diu nefciinus: quæftio aOt præfens eft dr Gorneta.Hocipfü phafma inmiraculis no elfe habendö, non folum Peripatetici, fed ctiam Aftrologi aliqui faté' tur, quippe qui huicfpeciei causas naturales attribuant. Equidem fcio,à Deo elfe Cometam, qui tarnenmiracugt; lum non fit. Sed efleiftum dico rem naturalem, cuius ta* menuergçaufiàehaeftenus igtiorentur. Etutadgladinm ïedeam,credo extitiffe, ergo fuit Cornera,^Non dabo. Nam quiaimminebat fiCherebar,niaximè per annum,eî re dico,Cometamillum no fuifte, fed à Deo miraculum üngulare» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Cap. 'V. Et funt qui dicant, Eruntfigna in foie acluna.Vix no uideoDudithi,cùm audio uoccs iftas à uero tam aliénas-Eruntfignain foleac lunaergo hæc figna Comete eröß' ergo fommusger ucl cœlû, ubi eftCom^cta, fol eftatejo^ lunaxergo’fi fient in foie ac luna hæc figna, Cometa infan flus

nus cntf'Signaforefatéor,minimènego,Oporto credo, Scd pernego hgc ipfa figna efle Cometas.C^g Chriftus predixn fine dubio fururafum : quo uero temporeiolus Deusidnouit.

Osleuius fill) tuioptime mdoh'sMagißer quærn hue inmodu acuteacpie: St Chriffus, fam cm, terrae motus, peßempraeceßuradixitHierofolymevauationcm , cur dicam non oltenrapió ligna iiæc eile. Ad qag refpódeo, in phyfica dilputattonc parum apta cficilla tiuæ colligû tur exlibrts diuïnis: Credenda ilia effe,nó ddputanda.Jbt cum artes aduerfa habet principia , noncfieullomodo eas contundendas. Ego definiui, fortaße non infulfè por têtumjidquod perfenecbonum,necmalum elhnecp ma li ertedus cauflaprinceps,fedlblumfignüdamnifuturi, fûtenimfignairç in homine toruus afpe(ßus,inflat^buc cp^lpiritusuehcmens.Plagas hec ommaminäturded pla gg non funt,aut ferula, neem anus. Qiioht,utquidiciC humani generis dolores,morbos,ærumnas elfe oßeta ôf iræ diuinænucios,is perinde fallif ac fi dicatictus ôi^ pla-gas elTeiraenoßreindtciapraeccdentia. Ergo fames,pe ßis,bellum oßenta non funt:plagœfunt enim, ôdvexatio nes ingêtes. V ui nus enim no portêditiram, fed ipfa funt eHeda iræ, cuius indicia timêda nonfunt, ip fi dolores in prælentia nos affligeâtes.

At enim figna dicuntur à Dei hlio.fcio didta-Neqj ilia dubite)fuiire.Qi''a’'‘^flico Chrißüno,pprie(ncq5 cmGra mrticè, autphilofophicèloquebaf) figni uim acecpüle. Alitto iilud,rnc de generali portento ditrcrerc,phyflcocp modoacfenlu: tu au tem Osleui adipfosTeologoscon fugis,quivnaobielt;flafidemihiosobflruunt, Sein anus êépcdescolligat.Etcum deuniuerfo genere portento-rum amp;nbsp;Cometarum ago,tude certtis ctfingularibusmo firis contendis. Singulariahæctuafunt,miamantifsime frater,quæ ab vno Cliriflo habemus:qui ca omniano fo-lùm prçfari,fed efficere quoque,fine natura,atep adeo in vici eadem facile po teß.

Nee bene colligis:virimagni boe idem putanbamp;nofl modó famem, pclicm acteiræinotum, ante ludgorum vrbêfuiflejUerumena fore ante uniuerß excidium ac diß folutioncm.Quid enim aliud fact's, Oslcuï,quant opinio nes homing adducts;' Natura aût noßt a opinio no tollit. Etfi dedero aliquam peftem fuifle ac fore lignum,tu cob liges omnemfimo contra res habet,quia oltcnta illafiiv gulariaûmt,nonpoflèdegenerevniuerfoconcludi. Et uidetur, ais,Deus etiam pofturbis excidtum terrerehOquot; mines his oßentis,propter futurum ludiciuin.Ego veto: Videtur potiusDeus nolle fruftra terreri homines nitnis etiam perfe terrefadtos. Etenim tericulamentorum fatis mihilupercp edevidetur. Quodfihævoces, Credidequot; rim,videtur,verifimile eft,pietas pofsit.Chriftianu amp;falii tare eft.in medium fgpe alfcrantur,iam periertt omnis na tura,neq} artibus,ne(^ fcienrijs,neque philofophiç fcicn-tiarum omnium parenti, locus relinqueturullus.Omnia ad miraculum,omnia adnumints omnipotêtiam, omnia ad fidei uim diuinâreferêtur. Qito fiet,utratio,iudicin,ar- , Clip, VI. gwmetü,humanjtas demS omnis corruat et cxitinguatut.

Qjiid igitcCometas rides.^ No rideomihil fane minus» Imo quia Comete natura ignoro, huncJpRim negligerc nequeo.Fulmêfepè audimus, aefine fulmine tonitru: taquot;-me horrendû frag ore admiror. Et fulgur fine vUo velfullt; mine vel tonitru utd eo, tam ê corufea luce n eqp rideo nelt;5 *i^gligo 1 miraculaveto hæc elle nûquâ dicâ,qa natural funt,licetadmirationc dignifsima. Et herbulâinpratis ui dens, no rarô fubfifto,admirans et nature folertiâ,amp;Drf maieftatécû animomeoreputäs. In etußnodiigit port^ tis SC miraculis dica ede crinirü fydus,hoc inquâ fenfu,qa nefeto ex quamatena,in quo loco,aquib. caufsis fiat, fo* ueatur, et fulgeat.Sed vim iUa porten,citra omnê natural uim, hadlenus in C om et a non vid eo. V tinâ fit qui m e do ceat, animo cü bcncuolo turn fapienti.

■trerfum, nonihil autê de ultimo dtxerim:reliquû eft,üt de hocuno,poftremôquæreliât,abfolua. Nonignoramus annûprgcedentêfuilTemodeiatû, etfrigora potius, qua uapores aut çftus Cometâ prçcefifTe. Vina enim acerba fuerût.Qjiareautûnus neep efluofus, neqp ad exhalation Ami habi nés fuit idoneus.Àquiloncs aût, qui ante Cometâ fpira- tus ante Co rut,et eundê comitati {unqneqî calorêullû, neep ficcitatê ^i^^^tt* aut fumu aut uaporê nobis attulerût,frumêtorû amp;nbsp;frutflu urn omnifi copia fuit,id quo d à cedi indementia fieri ne* quit.Etad quadrienniû abundâtia ilia Deibonitate pern durat.Duplex autê equinoêlrj lunæ dcfeêlus aerem frigs dû potius quam feruidû reddidit, Vti cmluminis vigor calorenijita eius paucitasamp;remifsio frigus creat.Attp hocanno neep pilus neqj ficcitates^neep incedia, ut pene oes clamant,fed frigora fucrût infignia. Alte nines, plias minime vrês,Martius no uêtofus,imô tranquillus,etipfo Äprili mêfe in Italia ninxit, uel faite pruina decidit in Me diolanenfi. Aeftas aut pluuia fuit: cû leo amp;nbsp;cam's imbres nobis nimis magnos attulcrint: infumma dum uatieman tut Peucerusullulatu iri corpora noflnguidco illaalgen re, amp;nbsp;pro bellis terrp motibus acpelle,fanitatê,pacem,ac terrpquietc penèomnib, locis. no cmubiquedicâfuiH'c, utmirari fanè liccat aduerfarios noflros nó pœnitere luan rûopinionû. PraTente emitamagnoCometaillocp degt; finête,toto hoe ano nullas têpeftates minimas ,nulliuêti ualidiores,nulla f!ccitas,nullus ardor,no terræ motus,no bellünouü,nó pcllis fuit. Et potius (utuidêt oês) omnia mitiora acciderutReges cófirmati,no mortulMonarchp etpeftê potius c6parête Cometafublatâuidimus in Hûn ‘ExtiriHa garis, in Logobar dis.Et il alicubicotagiûfit,quâtûhoc en peßn xillimâdû eftad vniuerfi calamitatêi^ecquando accidit,u£ no effetalicubipeftisc'amp;no peftis tâtû,fedoêstûcorpon ris ta animimorbif Si uideré no frequêtê elfe in German nia peltê,et in Sarmatiaitû uerô mirarer,tû ,pdigiu effe ex elamarê. Nâ nihil eHq^magis pell accerfat quamaeris in peftis cau^ i pfa corruptio .Germani uerô fepius habet coelufum aerê [a.

Hypocauftano fcrSc per flata;Nâ claudutnimis diligdv Plmuts de ter hoftia Schuiereaslilas feneftrasocclufas habet: putre* peße nbsp;nbsp;nbsp;fei ig!t aer,q«o putrefado pc ft is et fouctur.Scio tamêfo

re, U hoe anno peftealiquls angulus ueret‘mox damatu-' rosaCometaeire,portcticiiêtusapparere.Pciïndeac fi Cdiiicul^ nuUa fintpeflilên'æ femfna in Logo bar dis 5C Hungaris. uis EtmagnS fitadfinitimas terras lue contagio tralire, Plb nio maximè docente pcfti! enne vim in occafum fepc.p' cedere Neeminus inforo faltabunt,fifenferintfubcane dies æfLiûfos,aur plumas repentinas, 5C cas cum aliqua violenta tempeftate. f^iis ab fep vaporibus Iuliu Se Au/ guftum mêfes viditd Qjiis iftam anni partem fine firigU' Vennenßs i^L fine fulmine, vel falte fin,c ventorûrabic cognouit, eu deßpiens fequaturfempercotetiocadêteimbre,fiaerfiteftuofis/ \

Qliidfitdelirarenefcio,fi hgcratio feribedi delirmno fif-Initio totus geftit,gentibus vniuerfis gratulaturfauftiint Cometam amp;nbsp;Iclicc foreafleuerat. Sibiep propitium fm turum fcribit ob natale fuum fignum Cometæ commué ' ne.Cum autem fit inlaudibus crinitg totus, repente labf turadvituperirr,varia Ó(i magna genera morboru nume' rat, amp;maximè tabidasfebres, amp;i aqua inter cutê. Et vult eundê Cometa caloris,frigoris,humoris,ficcitatis,aqus acignis nimq foreauthorem Qjndhocmóftri eftt'QiiX ibirerum inuentio f Q^tæ difponendi ratio C Qjiaeme' thodus,vclnarradi nel dißerendifMiror in tanta vrbe cd Cap II. quanefcio anullaalia fub cœlo certet, vbi tâtus ê prude P.pilogus tjacfapientu HeroS numerus,res tâleues excudtpofle.

Sed velaiam contrahenda.Saris multafcripfi,neceiTa' ria tarnen, vtinam bonis grata. Lacère Litern non potui Dudithi: quin tibi obtemperarem.Et non inuita Miners ua fini hæc meditatus.Nimis em eft no dra in reb.multis crcdulitas.Nimiaép contra nonuliorûaudacia.Qatare,vt potui cotumclqs omnibus abUinendo Comctariosiftos refutaui.Fundamentaamp;rationesoppugnaui. Neepfigquot; num neep caufam dolorum aut a^rumnarum elfe crinita pfQ'quot;

ptobvc volutRcliquum eli, vt haem fadam i ad ici a iUo*-nrmfcqucns,quin3ft modo upicures,fed (dpicntâ Dogt;- iwKcw ƒlt;*-dores Ô^habeatar ÔCfont. Nam de ComevæmalcHcqs, fif«t« rf* autbeaefteqs nihil Hippocrates,Plato, Ariftoteks, nihil cornets Alexander, nihilGalen.nihilCicero.Contrahuius gene ris nu gis difputaruntPiciaus, Politianus, Picus,ôc hac noftra aetate Scaliger,ôc Evaitus philofophi apprime ma gni. Chiis pofthàc dubitabit,ôô horS hominû authorita' tévidens^dodrinamep expendens, Aftrolgorû(prudêtu honorent inuiolacû femo) indicia non rideda dicetf OccKpdUo

Qnanquâautem à Cometa nuUaeftnoxa, tarnepoft Cometam aliquap offuntnenfqmc timeant ifri amp;nbsp;prédis •^“ ^ cant.Vulgus ein vbiqî vulgus,incei'tQ,ignaunm,vccors, Facile timetvti facile I perat. Q_r id frequêtius aut minus horrendölun^dcfcdibusflegüc predictPiduras quotd g^^^^^j^j annis émût luturarû defedionû et lune et lofs. Famé cû j^^^j ifta in cœlo vidêt, iam iam ruiturnm cœlû putant: lab ora rc certè rcrum uninerfitatem non pauci opinâtur. Qtiod fi Cometa exiftat,omnia pauoris plena. Confulunt Ma* thematicos : Afeologus Aftrologiamlaudat : Credunt fimplices ahuto alkuerâti. Futurauero cum fintincerta, s„jj{cio incertum animum hUc illuc agunt. Accedunt ÊdiSaccr-dotes. Ad imperitiamaftusamp;numiniscontemptusad* dims omnia perturb at. O mnipotentiam Dei obqciunt. Miracula obtrudunt. Philofophiam profcindunt; ple* bcculamformidandis uocibus terrent- Qju credunt,qui multi hint, animo fufpenfohatrent. Animoshominum fuCpedoshabent. Ethdeiuixulla fides. Nefimultasin odiumapertum erumpar,metuüt. Bclfifufpicionesbel* caîamita* lorumfaciuntrumores. Nullacauffatimendieertamc* tes pof to tauntmulti.Coniurationes, infidi», excurfionesimmi* TOct(tm,no» nere uidentur. Pauor gi gnit credulitatem :• amp;nbsp;à uulgo ad À Coniua Mobiles (niUprudentiafummaobftet') formido ferpit. Populiuoces,Deinocesedeaiunt. Occurrendumaffe* runt inttqs.Muniuntur fines,firmantur pr?efidia.Iam funt belli occafiones, Hocudo mercator, Séauarus obftruit Pduor

94 'MARC. SQ,VARCIAL.’ horrea. Ecce caritas,amp; inde fames, Ô^morbi pemieiöfi-Etfi prælia fint,quid nonmali creaturr’ funthalitus praai cadaucribusinfepultis. Inde ferifsimiac immanes lupb prins in defunótos uita, poftea in uiuos homincs.Ex qm busintelligereeft,nonabipfoCometa, fedhnmaniin' genq tarditate,acnonnullorüprauitate,reru eriâ naturaM urn, aediuinarûignorationepeftes multas poft C ome' tam fieri pofte , quæà Cometa minime fint.

^*p. UI. lam quianobis obqciuntjRegum quatuor caedemiß prælio ad mare Atlanticum faeftam, uidendum eft, Da' dirhi,quantum fit pondus in didis obferuatorum. Lufi' tanus trucidatus:magnus Rexmemo negarit. Ergo ma' gna calamitas,''Ergo id fecit Cometa f Vidcor fanc cum hæc audio, pueros nel ancillasgarricntesaudirc. Qjnlt;l gt;nbsp;enim f in b dl o cædes fieri miraris f Qjrid bellum nifi ad , perniciem apparatust'Cladcs, cruoris effufio,ftragesfa^ Crus propre funt beUonim amp;nbsp;pugnæ. Carnificin^enio» humani generis bellum . Etcumftiasinmacellobeftias macftari,concidi,fi uideris ouem femel iugulari,monftrö te uidifte clamas f Nullus eft annus in quo prælianon multos périmant, amp;quænon præcefsit Cometa,eanos lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;minime mouent : cum is fuiftt,mox quicquid accidit, à

In prælio ad Ambracium finum anno , ut dixi abhine 7. quinquaginta millia partim trucidata,partim in mari demerfa. Pefte eodemanno fuprajo.miliaintcrempta funnpræfeÔimCyproinfula, amp;C utraqucclaft'eS.ucl «o. Prmeipibus muftis nobiliorcs, ditiorcs, cæfi, excamif' catifunt,nullus tarnen Corn eta prenuncius. QiiiduetC' ra/Romanos illos patritios Regum patrones, Qi.Sena-tores,orbis terrarum euftodes, amp;nbsp;confularcs uiros, ha' mani generisfulgcntifsimalumina, nónncuna.tantóm præfcriptioncad‘2oo.amp;3«o.legimus abfque Cometa cX' ftindosf Veterafileamus, nouifsima confidcremus. te prelio militem cædi,nec mirum eft,amp; maxime frequens,

D E C 'O M E T .1 s. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«J

óêuofóneccnarium . Etregesibi penmijCuminterfintj cum ftent in acie quis mireturf Mirarer fi domi fedentes inadeperirêgprodicruntuolentes ca^ fortitcr oppen-uerunt. Sedrebus pacanspiiocio fammopniummarc-rum omnium tranquiUitate, eximproutfo inuadi, capti-uos fieri, ScytharS crudeli manu corripi mortalcs,cofdë queludenteSjUodfe concubia dormientes;conuiuia;nu' prias, amp;:facracclcbrantes, à dinfsimo ScythauincirijCa-Dcploräd# ; thenatos ad fern nut cm horrendam , ad quotidiana tor-cdlamiWs menta plures loo miUibus rapi : adhæc ftuprari uirgines, uiolanuiduas,puerófquc infantes f b re cogitarionc ipfa formidandam ) ad parictes allidi, ferro confodi, fenes uencrandos turmarum pedibus detritos coniici,marro-nas caftifsimas cathenatas £lt; nudas trahi, multos etiarn in proprijs domibus incendio confumi, omniaubique uaftari,cruorc,caedibus dC fccleribusinquinari,hoc,hoc ddlendum,hocucrè ingemifcendum cifllxc omniafine vllo Cometa in Polomco regno vidimus accidiffe.

Mors ipfa eftvitte exitus naturalis. Naturte a cundfis perfolucndum cft. Acrenoftroliberamvr,cum uitam R-niraus.Sedl^egnoTum direptiones , agrorum depopu-Regk oLi- ' lationcs,orbitas, mendicitas, ergaftub, perpétua eatbe-tus n'«,conuimcliïc,vcrbera, nariura, auricularum amputa-tioneSjpudicitix facrofandte iadturathtee v ere malafunt, hæchorribilta, miferanda, Slt;cunflishominibusforrn{-d-mdàKexmoriturtquidmalifNûfilqautbîeredesmêdi ■ cRSiper opulentitemperbeati. No diufletbærcsf mul tifuntinfunereatrati,fedquapaucilachïYmantes,Sóferê om nes habitu for didati rid ente s in anim o pro cedut .Hà reslactiorfit: adregnum enim optatilsimumaccedi, ad gubemacula populorum tenendamanum adhibet. bodem ipfo anno nuptiae rcgiæ,nouiludi,fpc(ffacula.Plau* fibusomnes regni angulirefonant. SedinScytharum immanium rapinis ac prédis,boneDeus,quantus qua-uelotaguslut^usf quanta quamue diturnae orbitates, Sydera ipfajmediusbdius,obfcurari ÓClatitarc videnturf. gt;

Quidautem de peftetrium annorum dicam f* nuUo prins vifo Cometa in Italia ( Germanos amp;nbsp;Hungaros mitto)ad 4üomillia mortalinmfublatafnnt. QiïOtvC' neradiTheolog!;quot; quot viri fapientes f quotfbrtilsion fenatores , quorum fingulos cum Regihus conféras (Deusenim potentiæ furnmae virturcm 6Cmftitiamaiv teponit) pc fris contagio fublatifunt.^ Cometa nullus arrit,ó;i tarnen tanti populi dcflagrarunt.'^Etq tarnen ob* ftinati cometomantcsjo.miliacum quingentis milibiis, 6C barbaros tres reges, cum tanto fapientum numéro conferre audentfAt Cbriftianus Rcx ca; fus: quot putas Regiosfilios alibi natos f quot ad regnum idoneos Ib cetnunqnamReges futuros f Qiiarc lUeantiam, five-' lint,aduerfarij pertinaceSjUcep fpeciem nobis fictus obij ciant, niß uehnt fibi à nobis noftras horrendas Ódiu' ëfuofas calamitates maxima emn omnium do^ lorememorari.

Crfp.iiii, Q_VAE cuitaenenideamnSjCxpIodaturiamcumalijs Diuinonim nngis(nugas enim, amp;i cormprelas artis,non Condußo artem reijcio ) hæc ipiade Comeris præfenfio. Neque ultimo Deo prouidentiam fuam,libcrumq5 nobis tarnen abilrtl fom confiliü tem crè explcrern us. N eque fiias naturae uk res aefruóus non raró abditos inique enpiamirs.Ncq«« cum apertareligionis noßrac ueritate obirinatè pugnc' nius.Nunquam (utmcmonuitGuliottafocermeus)f3n Ven Mdt« Óifsimi uatesafignis ctvlifixas comminationes accept runt. Nunquam de Comeris ucrbafeccrunt. Mlæerant veræ minadi ac vocueradi caufiæ,quçfcmpcr amp;'ubiqiit Timcrii fiinqamp;magnæ amp;nbsp;tormidâdæ,pcccafa, feelera,libidines uerjs CM' noffræ.AddebâtDeiiußiriä,n5 Eclipiim,non criniras, K- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aut enfes,aut cornu igneû oliêtabat, Elacipfa qugüh fo

MARC. SQJVAR. DE COMSTIS. 97 uarStjÜnos obfemcmus ,nænon ent comctgopus, utp ra turn timeamus Deuraramp;uti non minas tantum,fed pla gas acerbifsimas expedemus.

Qiiarcnugis Mathcmaticorum cauendis Ódfuperftp Keligionis tionevulgi toUenda, non religio latditur,ut aliquimur^ confirmé murant,no Epicurus foueturinfanus. Cumpotiusnecç dÆMÙ. inDeSpietas,nclt;çinhomines charitasiuftitiacpvllate* neri pofsit,nifi praeftigtjs iftis omnib.palâ detcÆs.Inftat cnim pafsim pars iftamêdax Âftrologiæ,quae omnes no ftrae uitæ partes perturbât et follicitudinis plenasrc'ddif» Aftrologus de itincreincûdo,Aftrologus denauigatio^ ne,idem denuptqs, Si fobole dat præcepta. Nullum eft negotium cui non præfit Aftrologus, Et de aluo purgan A/îroloy dapronunciatiftedecretafua, utfupràdixi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;lt;Mdlt;lt;cfv.

Sed ne hommes incpti me ftiainfulfitateinfatucnt,figt; C^^f^'** nem faciam fcribendi,fi te prius obfecraro,Patrone,ut ea quç fcripfi ita expêdas,ita iudicio illo tuo fingulari exami

nés, ut ipfe quotç res tuas cupis à fuis amicis ÔC clien-tibus libéré, amicè, morofius etiam confiderari,

	I N D	EX.
filifdSieUdplirétedigreirui ji^f		Error didlediai	11
S‘84		Epilogtu	9^
curfm diurntn	5^	Error dierum in Cometd	4
dûtes	ft	ExtMd peßisdnno Cometis	9^
ultmilocus, c^po/itus defcriptto		F.
!3 84		EdhriciusViennenßs	4^
iudtcium	4*	PldbelU ußus	F
CometAßujluin	44.	tldmm£ deßnitio	f^
CometiUinoccdfu}j. düeo effeßl-		dttrddio	S6
fdljum.,	7S,	romites ignis dhfd- cinere	st
Comparatio non inepta	^9	Vorm dr erum urdentium Z7 cometif.
Concluflo ultimo	9^	40- 4J;
Confliüuf in dcre maximat	$0	Cometis Ultimi dis lU.uell X
ConfuUtio de neee Kcgum ducttuor		feriptoribus	43'^4
7»		rortundey edfus	(S
Conrudus Dd/tpodim	4«.	Erigus terrentm	ft
Coinetd nihil mdUportendere	30	Erigorts cdlefddio	S°
cur hommes expduefednt.	?J	Eulgor ubi muior	F
Cometdrif udtes	?4	Eulgurd	40'Si
Cornelij Gemm£ delirium :	^9	Eumi, deßnitio $â, generdtio fi
Corporumgenus duplex	Si	coitus ey denjdtio	fo
tenuium rupidtio	$^	credtio, generdtio	fuff
Credtio rerun,	ft	coitus	fo
D.		ßigiditds	S^
Ditmon deris princeps.	40-7$	rdp tut io ;	Si'
Ddßpodij Cometd	43	rdp tut io ;
Dei densentia,	94-9;	H.
mtn£	9^	VldUtus duplex	49'
Dejcenjus funti dd uentos edendos f^,		Eiebr£i Cometdm négligentes	»1
Dijiidium de Comet£ mUerid.	61	Hominis uoluntdf
Dodrind ex uulgo,	»7	conditio	ibi
E.		I.
A erumn£ poR Cometdn	74	Ignis uordx	i^7S
Effidils Cometis ex Artß.		comburens	99
Eßiduttm generd	^S	non ureas	ibid
Enfis igneus Hierojolymitdnut ^^		irndgo poAremi Comet£	S4SS
Erdß iK jummus PhUojophia.	^^■39 gt;	impedimentdin obferudtioneCornt'
Error communis	*7	tis	4^

CAVSTS TRACTATVS: IN Q^V 0 ARISTOT» fentenda cxplicatur,amp;contra D^Marceilum Squarcialupum Plumbincnfcm defenditur

ï» £ptßola de calorejubterraneo, ^ etuf eßraentia A^ Jiluflretn ç^ Generofum 'viruw D. Andream DU' dithium,^c.

Z. Dedaratio ^probattopntentiæ AriHot.deortu,f)A' tura,(^ caußs Cometarum,contraPhilofophutnamp; Adedicum clarißimum D.AAarceUum S^uardalup^ Plumbinenßm.

DRiAi ^ v D im 1 o ab fforehuyiza,CaJârü Conßliarto, Dominoßio honorando, ThomasKrastvs

ON mcdfocrimcvoluptate affe eft de Cometarum figmficationi bus Commentariustuus, Virll* luftn's ac Generofe, queexpro* ximis nundmis ad me mißt Pe* trus Perna Typographus jndu* ftrius. Quîenimnonvehemêtcr gauderem, quod ab eins vin fen-»

tenti'ame4rondi(E.efsi'ire intelli'go, qui propter illullrem dignitatem, dodrinam prajftantem, prudentiam fingu* hre, humanitatem vix cr.edibilem,0(J iudiciSin omnibus fere exquifitum, in omnium eruditorum ore eft atep ad-mirationefQiria facile fit,vt nobis perfuadeamus verunt - efle,quod perfpicaciores falfum efle vident,no immcrito putamus tunc in errore nullo nos verfari, cG ab eruditiP fimis, quibus reifte iudicandi facilitate Deus præ muftis lt;nbsp;aftjs côccfsit,comprobari noftra cernimus. Sed nolohac dere plurain præfentia diceie,ne,dG tua prçdico,infufpi cionêapudaliquosvenia, lt;^uafimeacomendareuelim. Qiiia em idc fentimus,facile aliqs putet,me in tui nomi-nis daritate propria gloriolâ aucupari: q, certè in mente mihi no venit.Etfiverô orationis'gratiâ et puritatê,fente tiarû grauitatê, traftationis elegantiâ, argumentorG con cinnâ difpofitionê,ac huius generis alia plura in te,vir am plifsime, citradicflâmodo fufpicionem laudare poflem. (Nullus em nefcit, qui menouit,de talib. reb. certare me ,£ecGnonpofle)tamê tenuitatis mihi mee cofcius, tacere

THO M AS' E R A S T Ï milo,qu ÏEnno fans pro digottatedeijfdêdicere Qjiód co m^gis j^dendaoi mihi duco,qaó üxfignes ammimge nijcp tal dotes.cwçdisfuntnotiores»

Ad cometartum D.MarceUï Squaraalupi dchaccad2 re fcriptu n qurod attinet,eftis mihieodem tempore Frä cofurto miHus.'Ddputat Iiic uir non.de præfagittone fo' lum ex Cometis, fed alacri SC cóHdenti animo tortifsimÄ PhilofophoruDucc Ariftotdem ultró ad certain en pro weicat^Partem huius Commentary cara,qu» in AnUotC' le fer ip ta eft, menfe uno prins abs te miliam accepijegi, telegi,expendi.Qjiianta potui diligêtia,inquam,excufsi, quia indicium meû de ea ferio requirebas. Caufas habeo multas minime^ leues , cur de alienis laboribus nonif benteriudicem : interquas poftremanoneftjquódiam olim experientia me docuit,quàm difpliceant, qui fecus, quam fperatur/ententiam FeruntEcenim non femel tan* turn malam iniui hoc nomine gratiam apud nonnuF los,qui me tantum non cocgeruntdicere ,quod fentic' bam, quianonidemmihiuifumcft, quodipfipixcon* ceptum in animis fuis fouebant. S ed præteritorum abic' lt;fta memoria, futuroruep’metu depofito, quom odecu® tes cadat,ccrtum eft, tux dignitati morem gerere: ne, » primamhanctuampetitionemnon admittam , nuiluirt teliquis in pofterum apudmelocum forefufpiccris. DF cam enim quod adhuc uerum puto,fed ita dicam, ut net feoffenfum , qui aliter cenfet,iuftèqugripöfsit,nee egO nonuelim cederemeliora docenti.

Cactcrumnon eratneceflarium , ut me hórtareris, ut meis potius lènfibus, quam Ariftotelis,fentiam, meoeç magis animo,quam alieno/apiam. Qinppe feio mifcra^ bilê cBc feruitutê eorü,(cui tarnen fpÓtè colla plericp fuir yciunt)quinccfentire,necloquialiteraudent, quamis loquitur Sé fentit, quem fibiimirandum propofucrunt, quemque nihil in eo genere nefcire fibi perfuaferunt. Haudfcio , anrcsuUaftudiofisplusofficiat, curfumep feientiarumatepartium omnium magis retardetatep inlilt;

■ D B- F E N s l o. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;w?

beat Quafttûhodiemali una hccrcsinEcclcfiaparitac peperit C In nullius ego unquâ hominis, quâtûuis excel lentis amp;erudiauerbafie iuraui ( aut porto ficiuraturus lum)ut w/rtMKÇTHTût, eredam,labinonpofl'eputem,deni* quehominêeffeobliuifcar.Quis quæfo cft(autfuit)ho* moprudens,quinondefequocç dicihocpoffeiudicet, quodGalen. alicubi, cû deStechigeneloquebatur,feri* ptumreliquit: j(^xAi7rct'y^ (redlius for taffe dixilTet,«lt;/'v* v«T0i/) (â/OjtoTroi/iuTa/x« JliXtiXi^rctveiy 4'7ro?iXo»f, ri (/^ûAwi «cyvawew’ix ,7à cAt KaKwî xf/yovTW, Ta At àM^Aisiçû(; yçà4«^Ta, Nunquammihi ex animo cxcidit hæc fententiaab eo té-pore ufque,quo primum earn legi. Itaq^ Ariftotclem qui lapfum nunquâ putat,is extra 2lt; lupra commun cm homi numfortem eundem collo cat,aediuinum, nonmortalc facit:aut ex diuina cum reuelatione omnia feripfiffear-bitratur. Atuero no prorfus nulla in eo inueniri fcio, qux omnes libéré iudicantes faffa effe affirmabunt.Qttodno deillis folùm didlum uclim,qu3c cœlefti dodlrinæ aduer-fantur,uetum etiam de illis,quæ principiis ab ipfo pofitis nô côfentiunt.Taceo quod contradidlorias de rebus eif-dcmfentctiasalicubirepcries.Suntcnimde quibus fen-tentiam forte nondum conftanter audeo.Qtiippe fie arn- ' bigereuidentur , dumçontrariasrationcsinterfeeom-paro,ut non facile fit diccrc,utraparsucrvorfft. Suntde-niqucaliqua,quæprobabilioribus quidem uidenturar-cumentis'ncgâTi,quâaftumari, at quid in locum corum, fitollas,reponi pofsit,nonliquet.Inutroqi genere no fa-tis cft tutu à recepta publicè fententia difceder e. Qui em facerc decreuit,éum oportet non tantû priorç opinionc lt;on£utare,fedineiuslocûmeliorem fubftituere.Deinde muftis et effteaeibus rationibus opus habebit, fi à priore opinionehommes abducerc uefit.Non cnim facile cedit contrariérationibus quiperfuafus eft uerum illudeffe, quod diu ante altè radices in animo eins egit. Prudenter '^obidtlippoc.lcripfitj^o (wa^x^'tsi tcjoSt« t^^çùî (foKMi/Ta, TKiTstTA« lt;ïcgi« lt;171 «'ytc^w-Ai rMiTP^» «KPVTÂ'4XTNS 7rpy yvi-

W« , THOMAE ERÄSTI j*»?’^»T«s/si4« TtfK ic(UTv nAayoio-* Tramp;irajj. Sie igltUf Äri' ftot.Icgo,vt non tarn nomen fpcctem,quàm argumetO'' tu momenta expendâ. No tarnen ftatim,qug difpliccnt, falfa pronuncio, nifi cum cettißinus argumentis falßtaquot; tem demonftrare,aut fententtam mehorem in locS prit-ris fubftieuere nie pofTe confidam»

In Cometarum tracflatione quid dicam, in medio eft-Video quidcmpermultaeflcjquxin dubiurnuocari, 8^ uerifimilibusargumentisimpus naripofsintVideo pro Arift.uo pauciora, necminus,pbabilioraexftare. QjiM ergof certain ne amp;nbsp;receptam fentcntiam,quæ in Phftofo phiamagnoshabetpatronos jideoabijeiemus, quiaSi diuerfa opinio probabilib. nititur argumetis, amp;nbsp;infignes ipia quoque habet fautoresf Primumuidendum een'' feo,utrum firmioribus rationibus confutare, quam ab a' lijs probata fit,pofsimusiDeinde an probabiliorem in 3' bolitae locum iubrogare valeamus.No fatis eft, credem* bi,de re, quam fieri conftat, dicere, fic cam no fieri,quO' modo crédita fuit fieri, fed argumentis prorfus mulos amp;nbsp;certis, vtHippocratcsmonuit, demonftrarioportet-Ego ûnè in haefum opinione, fi Ariftotelis rationes at* curate expendantur,nihil in hoc quidê argumenta mué' turn irifirmius ÔCfolidius.Nam amp;reinaturæcongruun^ amp;, quod multô maximum eft,facrofancflislitcris confen tiût, quæde Cometaru ortu fcripfit:vt deinde planius 0' ftêdetur. Nue enim ad D.Marcellû redeSdum nobis cft, amp;nbsp;quidïn nofifo de Cometarum fignificatione comméquot; tariolo aceufet, videndum.

Accuiatio eius hæc eft., EraftusPeripatetici opp nionern de Cometarum generatione probans,nonmo' dÔ a cœlOjfed' etiam ab infito terræ calore uentos amp;fu' roos gigni ait.Imô loge grauior cft eius oratio.Nam, im quit, f/aüius à terræ cæ/are/ûtiftt, ^uæm àße/Zif e^,^uie4' /ér iff terræ ‘vi/èeribus offinia ffîtttæt,e0a»it ^ /»erfiett vt a-wwÄÄ/wc-«Ä’r.Adhgcpaucispriusreipondebo,quaipfi cula, quæinnos torquet, ( velpotiusfruftrainnostor-

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;que;

D E F E N S I O. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»e»

«lucre connixus eft.) retundamautregeram.Nifïrccïlius amp;nbsp;cautius in Ariftotel.pugnet,quod vult,minimè profe* fto efficict.PutatD. Marcellus,me terrae proprium que-da calorê attribuer e,qui fic,inquâ,tcrrç ^ prius fit,vt infi* tus animatiö calor animaliü proprius eft.Equidem in to* to eo capite hoc agit fedulô,ut terram calorc natiuo pre ditamnon effe probet. At hoe ego ne cogitaui quidê aut fomniauiullo vn^ tempore. Fruftraigitur mih^obijcit, fruftrame falh aliquid affirmaffe aut fommaffe cotendit. Into to illo Comcntariolo,quêde CometarS fignificatio nibus edidi,bis tatum caloris in tcrræuifcerib.inclun,me tioncm.fêckln quorum neutro fi id affirmaui,quo d mihi imp onitD. Mar ceUus, abfolutus er o ab omni er iminc.

Prior habetur pag.t4.his ucrb{s.Exhalàtio,quç Corne tis alimêtum 2lt; materia præb et,à caloretum fiderum,tû interrç;uifeerib.inclufo,generatur,atcBinfublimetûfpo tefuafertur,tum à calor euderumattrahitur,Qjtis exuer bishis iftudmeuoluilfeprobabit, cuius me reum facer e conatur D.Marcellus f An qui dicit interræ uifeerib. in* clufum effe calorê ,falfi aliquidalferitfaut calorêhûc ter ræ proprium SC natiuum elfe contenditc'N eutrû ex præ* diêlisucrbis meisreâè conclufcrit.Namfub tçrra amp;nbsp;ca* lorem contincri non folum Ariftotel.affirmat,fed i pfa na titrée op cra,fenfus ÔCratio confirmât; ipfe denies D .Mar ceUus comprobat.Ad Arifiotel.quodattinet, plurimis inlocishoc,quoddicimus,cumaffirmareuidebit, qui obferuarc uolet.ln cap. de Niue,ô^ de Grandine, clarius autemcap.4..1ib.i.Metcorol.cudeucntisdilferit,hæclc* gest V7r«jj(« J'wTt T? y? 7r«Xv7rv£,i(S“’*^®^’*®^îJ*®'^®.‘^®^ multO poû,x^ ^0^ TNy fw/itSuixioccriy lAi^icfsqau cu)«-yxcûoy »î^gà TovaXiov , XJM'r«l'll'TN yN 3tç(A3TVT« T«5T«7r8i«y ïMovov J^v*-v«T(iy,«?}lt;xx9Ù.ivc«gt;Hcâûij”tsvi'.FFrsuerbis utrûcç affirmât Slt; calorê interra copiofum cotincri, q etiâantèferipferat 2lt;eûdêexhalatiuûunacû foie caulfaelfe. Qjunimô no folüprobabilcautpofsibilcdicit elfe,qabutrocpcalo-tc,foils fcdicet atcj^eo, qui interra comprehenfus cft,ex*-

halatio Rifdtctur,verum etiam neceflânô eucnfre affeU^ tat.Modum poftea lus uerbis dedarat, ^vfout'OAeçvy» x%n- w -r ç* «Lzn Sif/x?,»!^« -r «vi calorCjinquitjtum interno turn lupemo foluitur in exha' , lationcm terra poft pluuiam. Cap.eiufdem libri s.detef'

Tse motu idem hoc repent,his uerbis : V5r«f;^sy»y « }/«xi(? Ujj^fil'(ii^fÿ^à, /iccJ^tTiss ojxQ^^i't'jQstrxngt; cui7»v6Ttd^a7rcM UO'ß' V^TÖ TS TS »hl ,f(^ Tÿ IfZ CWT» TTV^ÖS êi^t^lt;!UV0!l.lt;}\'i'f^7r0hV HiH ‘i^u.Ttihv tf^' iv'rèsytvt^M. ri 7rv^iix, Terra per ft quidcni) mquit, fteca eft, fed propter imbres multâ in ft habet bumiditatcm,acprojndeacaloretum Soli's, turn inca' demindufo calefalt;fta,uentos turn extra turn intra fep-^ rimos paritProbantidem cu fenfibus rano-Multis cniio Iocisitacalctperpetu0,vtnudispedib. calcanfineinco' modo no pofsit. Foflorcs quoep Metallorum ÖC Salis,lü ctfsitudinem calons amp;fngoris manifeftâ dcprehcdunamp; Sed amp;'aquæ cxeacalïdçftruenteScp featuriSt pluiim^ locis; quas acalorc fubterraneo calefadas efte eertûeft' Alialib enter prætereo, dum aduerfanum confennêtefl' in hac quidem re habemus.Qirid cnitn aliud ftnnt, cuf^ earn calefîeri feribit , quando aeris frigus calorem qit* in acre regnabat,in terræ receptus fugatfeum^ m ctallo rum SC fall's folforcs teftes citât/ Alterû non magis feepî* tur.No enim quiequid calct,fiio ,pprio calorc calet. Nec eadem fignihcanqcalorin terra incluftis, act calor renS' infttus,amp;propriusftunatiuus,Ethgcadprimum locuifl dieftamihifunto.

Locus alter in fine emfdem Comctarioli habetur, uM grauiorem elft meamorationem putat, cuius hgefunt uerba:Halituum quoque caufæ funt Ibla fidcra,fed mul' .tó magis calor in terra* uifcerib. cóclufus;q Gc ferè fiibtef rancamouef,alterat,coqutr,mutat, exténuât, m va pels' fumû^uertiqquomodo calor animaliû invifcerib. eorü infinis facit. Prêter hcc et ftp ra diefta uerba nihil reperies cp hue torqueri pofsit. Quis autê no vidcat,mé ta no ad' . feriberehis verbis calorê ^rpnCnerræ-, quâfupcriorib flt; non

noadFcnpfi CHaUtus ficcos (de his enimfevmo (hi crat). fufeitari feu generaii in tevrx profundo aio no ta a cafi-ditatefidcrû,qu3einprofundû nonfemper defeêdit, qu5 aconclufoinijslocis calore.Hunc cnimeife qui terra ca Icfaciendo extenuet,atep in exhabtionesuertat. Quod. eumafhrtno,nihilnrinus cogito quàmterræ,qu3efuana* turafrigida Slt; ficca eft,caïorë propriu 2lt;infitSaffingere. Codufomin dus profundo caforem nuncmagis,nûcmi nusuigereptuUus dubitat,puto.Propriu quendahaberc eacaloreinftar animaliu,a quo gcnerantur,figurantur,2lt; conferuantur,nullus unquam afhrmauit, qui frigidam ficeameç effe no nit. Qiu enim proprio calorc prsedi* tarn quisputet,quxcaliditate omni naturaliter orbata «t^f’ Qttam kuiter ergo no lira ponder arit,imo quant nullomodo exp enderit»ty,clarifsimeDudithi, predate iamperfpicis.

QiiidCquod ne illud quidem dixi,calorem, qui in ter* lt;nbsp;ramodo parcior modo copiofior deprehendit inclufus, ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fie terrenablaalrerare ÔC perRcere,ut ealor animalium in.

fitus facinfed tere fie al terar e dixi. Plurimum autê intergt; eft,inter hafee duas orationes.Calor in terra exfiftês fub-

' terraneafie mutat, quomodo congenitus animalium. ca* Iör,qu3c in animalibus Runt,mutat; 00, Calor in terra in* ' clufus Re ferè terrena.mutat, quomodo natiuus anima* Rum calor animaÜS accioncs elRc.it. Qinppe no Rc eft * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;calorillein terralatens tenue conferuator^Rcut infitus a*

que partes aliquas tenuat calefacicdo, easep inuapores atep fumas uertit, eatenusfolu actio vtriusq) Rmilis eft-VtporrôueraeRc,quædixi,planiusintclligas , Rmulcp.

' nonfalfo meaccufareeiusnegligctiam pcrfpicias,adar* ’, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gumeta,q«ibusme peti arbitratus eft ,breuitcr refpode

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bo.Sicalorêterrapropriü.haberpnquitjVbi'naiseftf Si

1 ubiepcR , cur non percipitur f cur non in fummaparte, » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tjbineccfsitas]^erpctuaeflcoquendiSlt;alêdiradices,fru i

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^es,0i:c.pcipu€fenti£f'Atqgt;infit0cft,additpoftea,fem£. ;

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L. 4 ,

amp;vbicpadcft,Calentfcmperanjmantes nobiliores, curt qmbus terrain confertEraftus. Principio certum eft,me nullo in loco terrain cum animalibus etiain uilifsimis,ne' dum nobilioribus , comparauifTe. Quæ namquein' teruiuentia animalia amp;nbsp;terram mortuam, inter ea , qua: naturaliter calent, amp;^ terram,quxnaturaliterfriget,com' paratio efle pofsitf Fateor,calorem cuiusep rei natiu3 amp;nbsp;cogenitum, no in una folum parte inefle, fed in omni' bus æqué contineri, fi res fimilarisexiftat ac naturalitef habeat. ( Si enim difsimilaris fit,n5 eftneceflarium^utfi' militer omnes fint ealidae.) Sed quæ ratio cogit nos fate' ri, caloredeftituirem, cuiuscalornonpercipiturfenfu^ Nulla.Nihiligitur efficereturhoc argumento,fi maximt fomnians dixilfcm, terram fuo quodam proprio ealore calidam elTc.Nonfatis certefirma eft hæc ratio cinatio, in qua re nullus p ercipitur calor fenfu, in ea calor proprium 6C natiuus nullus meft. In terra non percipitur ubique ca' lorfenfu: Nullum ergo terra cal orem habet natiuum Si infitum. Vera eft complexio:at ex præmifsis no efficitun Quippe propofito fiue maior enSciatio coneedi nequit) fi de fenfus perceptione agatur. An enim laduca fuo pt? dita proprio ealore non eft, quia nullum in ea tadus ealo rem fentitf Qjioduero de fenfus perceptione aciudicio locutus fucrit,ex eo uidetur colligi, quo danim antes nO' biliorcsfemper calere ait,ignobiliores nonitem. Falfurt cnim hoc effet, fi de alio ealore, quam fcnfibili accipetc/ mus.Quod fi etiam,qu3c dixit, deferetis comprehenfio' nc accipere nos iub eat,non op pugnari eis fentetiam nO' ftram refpodebimus. Nullo enim loco nos diximus,res, in quibus ncc fenfus nec intelledfus calorem deprehedif, natiuo amp;nbsp;congcnito ealore prédiras non effetneep difqui fitio hæc de infito ealore ad id, quod prepofitum mihiC' rat,conducere potuiffet. Qiiicquiddifputationehacfuî quærat D.Marcellus,confiderare ualct,facilc uidebit, en defenfus comprehenfioneloqui. Etenim aperte feribit, fenfu æftate in terræ cauitatibus frigus,non calorcm,pcf^ cipf'

D E F E N 5 1 o. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«j

ciptCerturn eft,fine calons efficientia plantas in terne fu perficienonnafci. Quarecaletterrafuperficiesaftate. Koncalct hycmc^icut nee ea pars,ad quam Solnunqua pertingtt.Mirum non eft igitur, fi fterilis tune apparct ac triftis.Nec eft neceffarium,ut in fuperficie pracipuê fen-tiatur,ubi perpétua eft necefsitas coquendiÓóalendira* dices.Tantumadefte caloris oportet,quantum his peragt; gendisfufficit. Maiorftadeflet/orteimpediretmagis, quàm promouerct plantarum generationem. Adeft er* goaftate,nonadefthyerne.Etquiadeftatcp abeft,no eft terra proprius,fed ei accidit. Ver urn ut coucludam tan* dem,quàm multa plante nafcuntur ex terra ,tn quibus e a lor nullus tadu percipi potcftflnanis igitur eft ratio bec. Si proprius in terracakn ineffet,percipcrcturineafaite parte,in qua continué fit concodio óCnutritio. Ïn ipfis plantis cum non fentiatur infitus calqr eoóionis,genera* tionisamp;incrementi prapriqs author, quænecefsitas^o* geretnos, cum âa terra fentire, fimaxinre in catalem po* neremus^’au ft; '.rari» laat'quot; al a.msi/qI

Vidcamus iam fequeda. G^/or, intuit, natiuus non eßt 4fui madb calercß.^ modóifrfgus eft .; Succedit autem calo^ n terra,. frt^us, 1 Item hæc etiam: ^^dhi fßinfttta i^cia^

musbbcntcr,talcvati,qviiiinrC'abquaffçineft,utproïfus co exfiincto resniliilominus faluamaneaqnatiuû calore nee effehec fuift e^N cqrdubite^,quin vicif^m terram plu libuslocis ealefiat dóftigefiat. Ciiiocircalt;re^efatiocina* tur,Sedncbis non offici ; ncc fententiam noftramoppu» gnat-Oyomo do putet ealor emnatiuum omnem ad uitâ aptumeffeftoceftgit ego interpr etotyufta reiv 1^ qqain-^ tftyadferre aut conlèïùaÿè, nefeiö. Non enim r es mifta cpkelibeiunnt ,.lic ctfuo quodq, calotemiftum fubfiftat. Hoc tame argumentofub finem inme pugn^t.. e^nima-gt;. i»KJ,inqvut,’v/»e»»r ^quia natiuo calori^'praditaf'U»/! .{.Tierra, iliitenii non.-jniit.’^^areexpers'xalwis natmifaent. r Avitex foils patiioulaiiibus confiât ïatioeirwtibsqutfïé^^ft Çto-non nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' M

pofitio, Qiiicquid enim uiiiit calorcnatiuö prarditSeft’ Atnonquicquidcalorcfuo confiât, hocmox edamvP wt.Ativinum,lac,carofrult;?luum, res aUae vita carentes, calorefno pfopriononfubfiftunt, quiavita orhatafuntï'

Pergamiis adreliqua. Qjiæ confequuntur proximo, ffsvidcturobiecfliontoccunercvoluilfe. DicicnimhiC poterat,tefram non vbi'cp frfgcfcere,fcd in locis noimu^ 4is perpemó caltdSfennri.Adhocrefpondct, vtarbitrof, bis verbis:Sicut animalis calor nó in folo pilo cftptancC ten ae calor in fob's locis eft,vbi thcrmaelunt,aut incendia montana,a quibus millefima pars terrée non eftmeenia. Et fi tota hinc caletieret,non tarnen illc calor forct,vtani' tnalis,coquens amp;nbsp;perficiens. Ego nee igncum terræ ca^ lorein , nee aliunde ipficommunicatum dixiaur putau* aliquado natiuum terrac calorem exfiftcre: ficut nee à caquot; tore iftö fubterraneo partes eins omnes caleheri aSirma' tri.Fruftrafgitur quærit , qurPhyficumiUudab omnibü’ receptum conftare pofsit,terr»m ftigidamclle àficcam: fi verafcribamf'Nunquam eniminmêtem mihi affirma' re, terfatrt natura fua ealidam efle. , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.-'ei.

Quo d ad extremum addit, nonpoffecaloremterraf) fi etiam concedaturinefle, vapores amp;fumos in ccelumi^ tere/Cimi'nectcrtues pruinas,necl'eiHfsimas nines diiFf iiat,''(foïfs énïm'éï', nonterreni calorisfolui) manbeft^ prohare vidëttir,€gt;um vel ofeitanrer noftra legifTe, vclft'* diofequgQuiftejqüödrcprehêdcret. Qiraloco dixi egoi calorem in terra inclufüm futnos ad ccelum mitteref ' Vf fuperheiem’terrae à folecalcfieri nunquanefciui ,'itaàc2/ lore in vifeeribus contento eandê calefîeri,(excipio pam lt;b s lo co s,irt quibus ignis fub terran eus fripe rHa ciproxt tnustft,)nunqüain dixi.Mubominus afhrmauphunc-df quo loquor,calore pruinas amp;nbsp;nines diftblnere poffe.Haf loin alle Herauf, cp mine enâ aiPeuero,exhalations callin' eife, tufiderû tuin terrp cauitatib.côclufum calorc.Gen^ raridico exhalationes m terra magis ab hoqquam’abiH*’ calorcjnfpiccucfbameaverobiep pofita, Severn di«a'’

Rôdicâpro fummo iudicio tuo pronödato.Inpriorepa* v lam dixi,eos intcrrç profundo generari : amp;nbsp;tu lua fponte furfum fern,turn à üderum caloix attrahi. In poft er fore no negaui, fidera cxhalationes gcnerarc, fedmagis a ca-lore fub terra latere eafdê gigni athrmaui.Loquor aût no deuaporibus quoru generatione cœlo prçcipue attribut mus ; fed de fumida exfpirattene, ex qu^ fiunt Cometæ aliac^ eius generis Meteorx Anno per fenotum fatis eft, cxhalationes magis exalto terre,uapores de eiufdem fugt; perficiemagis furgerc/Qtn ergo nó tnalè accufaueris a£-hrmantê,cxhalationes è terrç profundo afcendetes a fub* terranco calorc potifsimS gigni,dcfupcrficieautêadfu* perioratendêtes àcœlefticaloreprçcipuèfufcitarir'Qiia re dû pruinæ et nines fuperficiê terrç occupât, nihil y état calorê in profundo eius partes multas cxtcnuarc,incp fu* mumqueridam vertere,qui via data fuperiorapetat.Nec eftneceffariû, vt,qnkquidlenitatêadepts eft tantam,vt furfum afeenderenîtatur, mox etiânines et pruinas cale* faciêdo liquefaciat,qne infnperficic terrçhçrên (Memv ni Marcelin noftrûaffirmaTe,tumn exigne eùpfurn nigi* dû effe.) V t em cxhalationes ad fup eriora cotetadât/a^ in fe calorishabent,ut nines foluant,nec calidç fatis actn fnnt,nec tàm dinin nine manct.Si per nines perrupereno p ofte abq cias mon m^gno p er e hî c p u gnab o .Facile viam fibiaperiunt, cS multi funtiUifumi- Demdenon eftne^ cetfarin, vttune exitn quaerant, vel exillis locis exeant, que niuibus opertafunt.Poffunt enim inltalia,Hifpania, Aphrica,locis alqs calidis,acp niuib.minime tedtis furge* re, atepper uëtos motumep cœU et aeris inregiones alias propelli.Qttod enm omnitêpore copertumfitufunenv re,minime opus eft, vtplnribusho.cquidem infoco de reiftadifputem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. v gt;

Cæterùm duo adhne reftant difcutienda, quorum pti* mû ë, vtri cal on exhalations copia adferibëda ftt magis, cod^ne an in canis terraelocis inclufo f Altern eft, vtrn KÓè dixerim, fubterraneum calqtê terrae partes aliqua* •h'AxO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-j^ nbsp;_^

alterarc, extenuate, in Rim um uertere, mutate,,quidam caaminrjslocisniifcetc,coquere,perficetef

Ad priq/em quæfrionê dico^i Adearû generationeco cuttete utf unep,”' fed plûtes ; lOt mihi qutdem uidetyr ; la terrae profundo,quani in ciiRdê extirna parte coaccruart. Loquor autê de ueris exhaladontbus'-feuhalittbus terrez nis,calidis et Ron’s,ex quibus fere ignita meteora Rüt : no de uaporibus humidis. Verifimilior profedló eft eius ora tio,qui de loco humido plus uapofum,quâ fumorü,Sdde ficco plus ficcoru halituu, quant uapotü eleuari ac gtgoi ait. Qjiarc cum plus aquarum fit tn fuperficie,quamine' fus profundo,probabile quoq? eft,plures deterrçfuperft cietolliuapores,quamfumos.Qiiicualtius tolli proptef grauttatem no facile poßint,in media acris regione atej infra eâ ferè fubfiftunr, ac nubes,ncbulas,pluuias, nines, grandinem,rorem,pruinam,SChis fimtlia cRtciunt. Qpi permifn funt ficci halitus,quor5 ferè beneficio tolluntt»» ihtonitrua, fulgura, amp;alta taliaconfumuntur, adfublR miores aeris partes propteradmiftosnapotes, à quibus tegrèie cxpcdtunt,tarius afcendunt. Horum fimaiorfu copia,qua pertmftonluaporü^altius tolluntur, SCi^nitis MeteoWs rnarcria RuntJam uero certü eft^rë attente dtr» animi pêiturhadonê cóRdetantijRdcrü foliscp calorê fc' rèiAfuperReie terrg exftingui, in profundioresicius par'' tèsperfencquaqulpenetrate. Qiiibushoc,inquiatalï* qUis,rationib.cotrareceptauulgo opinionê demonftra' bist’Arbitres uolo cflèfenRis noftros:c5tra quos,qui ra* tione difputare uult,no fan's fspir. Etem fenfibiliufenfus index eft,non ratio, quatcnusfcilicctfenRbiliafunr,fciU intelligibilia, ad q fenfus no ptingit, mëce 5ëratione fola iudicar£debêt,Effoditoterraa^têporefumus eftin aere gftus,cn^ propter calorê nudis pedib.calcartno benepo teft, adduorûtriûcp pedum al nrudincm,amp;^ an fob’s radi) coufep ipiam calcfecerint,fenfu explorato.Si feceris,frigi dam efïeporro nunqua dubitabis. Solentin Italiaaeftao* temporegaUinas, quasnioxcoqui oportet^ihoc modo effeifa

cffoffaterrafepelire, ut à terra: frigiditate g antiperiftafin infuus in ijs calor^na calent es adhuc ftatim à morte,penlt; nisnondum euulfisfepe).iunt.) aueftus carnemfriabilem reddatAUj inaquafrigidamdt ea prçfto Ét, demergunt. Qiiis præterea no nouiç,æÉate terrae profunda effefrigi

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;da,hy ème cerntra calidaf Puteorum aqua SC fontiü refta^

omniS fenÉbus fint expofita,omnibuscp inteUigentibus confetra,prçclarè demonftrant,radios Solis in profundu teirxæftateno defeêdere, aut nullam ibiuim magna ha bere propter rpfiÉentem amp;nbsp;aduerfantem frigiditate. Hy emefcum concreta eft glacie,aut op erta nimbus, cum^, adeo funt imbecilles eius radii,ut ne fuperfidetn quide, tiondico calefaccre, fed tepefacerepofsit,multo minus

Referamhoe loco rem miram, qua tamenuerius dici nihil poteftbr ditionelUuftrifsimiPrincipis Henneb ergt; genfis,Dominimeiclemcntifsimi,mons eft,(no proeul apago,cuinomcn eft KaltenNortheim.) incuiuslate* re accliui, quod meridiem fpc(ftat,lo eus eft, feu tractip admodum amplus,ex quo loco per hyemem,autaliatê* poraantiifrigida, uis magnauaporis calidi, inftar fumi exhalat.Etquo grauior afperioré^ efthyês,eo copiofius, ôCclariushæc exhalatio exfpirat.Niues quocpSlt;pruinp,^ qua’ in ealo ca, fno enim ex una fofla,fed ex multis hme inde pofitis^foraminib. efftathos.fumos terra.) exquib. exhalatio pr edict a crumpit,dccidunt, ftatim foluuntuv ab ex fpirante fumo ► Contra in fumma æftate 5lt; canv cularibus diebus glaciex ibi oritur erafifsimaSÓ durifsb ma. Q^iantó etiam calidior eft xftas,tato glacics quo tç crafsior ibireperituT,eacp in copiamagna.Sxpè hofpitP busid.credere nolentibus adportari ex eo loco maxb mafruftafpithamæcrafsitudine curauftPrinceps. Nu* per anno fcilicet/^.cumidemllluftrifs.Princ eps,acidm Iismedia2eftateuteretur,qupfuntad oppidu Kifsingê, (quodBpifcopo V mr tribut gcuÉ pavet, Çeftaliudoppi* .d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M j dum

dû firm'll nomine appellat®, nêpeKttzfngê, quod Geof-' gio Friderico March loni Brandenburgenfi fobieflS eft. Prius per fl?alterum per tz lenbitur, ’amp; itmere unius diet plus minus inter fe diftat)me orante glad'S inde iufsit ad^ . ferri,licet fexmagnis miliarib- abfif,ut ca Dno MeTheo' I philo Madero,Organi Ariftotelei in fchola noftra Proftf | fori ofiend ere. Terra* eius loci rara eft,et ueluti fpogiofa, intus autcaua. Multi lapides uelutin aceruSfuperftratiia cet,interquosfumusfeuuaporexmultispartibus, fient dixi,hyeme ealidus cfflatur,aEftate contra tanta eft frigidt tasin eifdem meatibus feu cauemis^ utaquea omnia in glaciem rigidifsimam cogantur. Qui per eum forte Ioc3 trafeunt,diligenter cauent,ne inter lapides pedes ponat, , amp;nbsp;terra cedentepremant. Hucfeæftate,cumfolrcgnare 1 incipitjfrigidusacrrecipiqô^à circumftante caliditacc co ‘ gitur. Accedete hyeme uelut obfidione liberatus rurfns exit,amp;calido côdérefugientilocû hofpitiumep cocedft Satis opinor,tum ex his,tu ex fupra didis perfpt€itur,fo' lis efficientiam in alto terrae tantam non cfic,ut ab eius ca ' liditatc terra in exhalationes uertatur,fcd hoc magis à ca { lore, qui fuga co trait) côfeconfert,effici. Tunecertèma J xime uiget ac ualct ealor in profundo terror,ch folis apud ' nos uires nuUç funt:dlt; è contra.cum hïc fol aerem potent : tifsime calefacit,ignauus eft aut nullus ealor in alto terrée , conditus.De ignibus fub terra hinchide accenfis frufttä | probareconer,pluresipibs inloeis, in quibusinhaerent, ’ generate fuinos,quam radijs fuis fol excitarc pofsit.

Sdo aliquos contenderc,malènos cal on fubterraneo plus hïc tribucre,quam-cceleftiuel Solis calori,cum Arf ftotelcs magis hoe Ibli adfenhere uidcatur . Scd Aif ftotelesfaepius quidem memiuit cœlefiis quam terrent calons, iiufquam tarnen expreffe magis ab illo quam ab hoc,calidos amp;terrenos halitusgigniaficrit, quantSme^ miniffe poffum.Eft quidem folgeneralis caufj,qmeplu' resuapores excit, magnisep cStinuèaerê coplet exhala fionibus,at no poteft tantam ficcoru^mofu copiarn cX fuperfieft

flip erfide terra: cuocarc,quantaCom€tas amp;nbsp;fimóiaMc* teora ignitacfhctt. Qiig caufaforcé no poftrcma.cft,lt;$ rarius Cometæ fiunt. Non enim ex profundo terrae peigt; petuo excunt inaerentfumi ibidem generati amp;nbsp;coUedi, fedcertis folum temporib. amp;loeis:taramulti, inquam, | nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vt Cometam aut aliud -magnum incêdium in acre pariât.

' In caufa eft,quód calorê oportet uehementem elle, amp;nbsp;15 gotemporcagere, priuf^terraitaextenuct,utinfumü vaporetcnuiorem,calidiorê Sólcuiorètrafinutet.Chiod ft tanta dus co p ia tempo ce breui poftet colligi, no tantû Cometas ethis fimiliabkteora,vcrû etiâ terremotus ere briores fieri op ortetet. Nat na eft borû eu entuûcaufa^ca . li da fcilicet ae ficea exhala tic,que uel in acre er ûpit aucta ödmota,vcl in terræ cauemis indufa terra quant, Rarius hôc accidit,quiaÔlt; tardé tâta nis fumi generatur, 2lt; pars aliqua fæpeexhalat. Non igitur contradicimus Ariftote Ii,c5 caufitm fumoïü,cx quibusCometç fiunt,nS tam fo* lis calorem, quâ eum,qui in terrac uitceribdnhaerc^poni* mus.Nunquam is negaret, fpiritus,qui terram cocutiSt, , à fubterraneo potius qùàm fiderum calore fufeitari t tuft forcé cum pro peer fub euntem v entS er enter e earn aliqua nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\

do contingitÉquidemab utroepuentos öé extra 2é iitcra nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,ƒ

tevramultos generariafUrmautt, initio capitis deterræ* motu.Quicüargumentishifcenoftris coniunxerit,qux • de fiacre Georgius Agricola difptx.tauit, a nob is non fas cilediftentiet,cûpfertimn5ommüexfialationû,2lt;.femp gt;nbsp;ftatuamus potifsimä caufam eu,qui fub terra eft, calorê.

Ex primi capitis declarattone patet, quid de fecundo fenuendum fit.Si enim plurcs ex terra: prpfando exhala do nes exeuCifteut defnpftdeplures vaporcs afcêdût,ceï ' tu eft,à çalpre fubter raneo cos potifsimS generari. Softs cm calorê aut non defcedere altè fub terram,aut non ma gnasibiuireshabere, abunde probatum eft, lam cum exfialatio nil fit aliud , quam extenuata , mep fumum uerVaterra,neeattenuari Simfumumuçrtrauirtute alia. Quant a.eaiid.tate.poftit, certum turfus eft ,bçnè. a rut lt;

fcriptum cfTe, fubteneancu calorem terrenas partes alv quas alrcrare,cxtfnuare,in exhalations flue calidu amp;fic fu fpm tu mutate. Plus in eo dubitationishærcreuideo, utru in terre qorEindo ealor ibf detetus res fuhr er ran cas metalia etmetaUica coquat fiue generetacpfici'att' Nc^ gatD.Marcellus,cû fie {enbitrSf/ttaute i/fituente aeuf/èer^i fU^e mh/Liüuiifiin/jijua meattts (^JJ^atiafirtuitaJaxeru.Dict ^u^c ferrie ea/oremfru^ra ibi ^oni, »e^ ta/cm e//è, /^»aUf» pU' tat Era^ffs-^/fer^u^nt Na/ura co^aat cmb/aiaafiN^amthinK ^lafa, neea»i^a»fes iprtedpue »ßh/^es, Qiio d non i ta m tep ra p'onamuenas amp;uïïccra, ficutinaniniähbüs,noncgec déclaratione. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■' jj. . i

Quod ucro calorm antn's terræ inclufus nihil mffeeat, coquat, perhciat, minime concederepoffiinms.Necra-' tio adferiptä quic^ hïc probat. An enim folæ plantar Ä ammtdta per miftionem onuntuiYSimaximé rem ita ha' bere déderOjtamê no efficiqquod unit.' Efto enim nulls nafcantur ibi nobilia animalia, an ob id ignobilia nulla prorfus fob terra ex puttedine prqcreantur.-'Si negepfen fos atqj experientia omninætatum,locôrum,hominuin, faili cum teftabuntur. Quid igitur fan perfecta animalia citra miftionem oriuntur f An fimplex eft eoiu corpus,^ Minime gentium. Mifta igiturfont. At conftatmi' ftionemabftç calóris efheientia no fieri. Qin's porro in metaHis amp;nbsp;metalUcts miftiorie no inefle affirmer f SimP fta funpd ealoremifta iut,Huius em eft munus amp;nbsp;otfieiö èiJ^éfjivAx colliger e,ôd i?iKÓepvAx fegregare. At hæc ex altifsi mis terracpartib.effodinf.Mifcetigitur’ generat, coquit, élaborât, perficit aliqua calor fob terra conditUs, Salem ne dieet ah fep caloris opera gignif Non arbitror, fi Arigt; ftotelemlegit: Sinature operainipexitAthicin profan diftimis terræ partibus reperitur.Ài»'lt;^/p,inquiti tern cauitatesvalde fripent.Si æftateno generari c6ceftero,no ob idnûcp generari etia dedero. Supra terra æftatefitge ncratio,nb hycrne.Qin'd abfordi céfequet ,fi cotrarifi fie ri fttb terra dicafouspManifeftum eft^interiora terrefrigt te,

fc, c5 cxtcdora calent. At exteriora tu gen étant,cö calêt. Oliarc tune etiam interiora gencrabunt, cum calent: nid fîabfep caloremiftionem fieri ac generationem affirma* te uelimus. At hyerne calent internæ partes terrç.Hyeme ^gifir generantur,quæcunque ibi generantur.

V crum negatD.Marcellusmetalla à calore coqui. C^* y«er«/«r,inquit,/Z calefieret. Seduelno calefiût, (Ôifrigorc potius denfantur)uel adbreue tempus hoc fit. Ergo non femper. Calefierimetalla,dum co quuntur, fib enter fate* m\xxgt;Sedad breue tempus, inquit, hocƒ^.Ergo etia adbre* uc tempus,inquam ego,coquûtur.Nonigitur nullo modo coquûtur. Res ifto mo do habet. «Fierinon poteft,ut miftio aliquaSC c octi o fiue confedlio (id enimme nobis fignificat co dio)mifti fiat abiep calore fimifia coUigente, amp;nbsp;difsimilia fecernente. At metallamifta quidam effe corpora,etinfuo genere perfeCta, qui negat,quid neget, nefcit.Caloris igitur opera gcucrantur metalla amp;nbsp;perfici* untur:atfrigorisui denfantur 2d concrefcunt. Longifsi-mè differt materiae mctallorum preparatie,miftio,conco Óio,ab eiufdem concretione.Sicutpinguedinis materia, quaepars eftfanguinis aeria,dulcis ÓCpinguis,optime co óa,differt ab eiufdem à frigore proféra concretione, ita feifèinmetaHisrcshabet.Vtrobicp calor generat,ac gene ratahigus poftea copingit acindurat.Quid ergo abfurdi adfert, qui per hyemem metalla gencrati afferit,pet æfta* tê denfari contenditc'Calefiunt igitur non adbreue tempus, fed tanto temp ore , quantoadperfedionemfuio-pus hab ent. Non igitur non generantur à calore metalla, quiain terris non eft p er p etuus. Quippe ne fupra terram quidem continuus eft.Se d obftat ratio aha,

Elementarti calor,mc^it/uammateriamperdit : viuifictu tß,c[ui materiam naturalemj/erficit. Elementi calor em non genctare,quis unquam putauitf An calor Elemêti, quo^d ignemnominamus,nÔ prxeipuus ponitur generatioms feu miftionis author,opffex, effeftor f Cur igitur negat -D,Marcellus, quodomn.es omnium xtatum docttuerö

efle magno confenfu aftirmarunt ^ Videtur deceptus verbis quibufdam Ariftotelis itafcribentis, lt;f^iè iay§ (i^ iJliljyiifvx^c3üiijilt;Atlt;fiMvzTcu.ffwis«iJi.ivoii tw^vi^wq is lt;xvr ly^' y^aisouT' ivjv^oisi/tiJ. Dieft idem quoqueignê eße,vTrif* S0ÄKy Ti Si^/Jts H^ wy ^nriii. Qiiac tarnen uerba omnianon hoefignifkant, Elementarem calorem non generare.Ex igne nihil gen erari affirmauit Philofophus, fed per ign^ nonintellexit Elcmêtum(quod lt;/lii a-LwiaaaiJ ignemap* peUatum ait) fed hune noftratem ignem, qui i/« ifÇoZ* Si ^iffn ab eo nominatur. Habet earn ferme rationemhi^ ignis no fier ad Elemen turn,quam glacies ad aquam.Dc' inde qms dicat calorem noftriignis res nullas coquerO inifccre,pei ficcre f At hoe facit ut effeefior extra res rna* nens , non ut pars earum exfiftens: quodElementipro* prium eft. Si ergo huius ignis calor non fern per corning pit, fed quarundam return generationem promouf^ qui putabiraus Elementi ignis calorem ftcrilcmfcmplt;^ exififtere;'

Nee id officit nobis , quod Soli prxeipuas partes n^ buit. 07 tarne», inquit, ^ir/gt;i»f» vartetatem/gt;rtestât,»e»/ii^^ phci/sima metai/a Cûi^uet C Cum dico à fubterraneo calory metallagenerarfnon nego aSolis calore id fieri, fed pt^ fe amp;primo à Sole effici nego. Soiealefacitaerem: Wc^ frigore adueniente pelliruqamp;in terrae partes cauas colli' gitur,ibicp pro uiribus omnia alteratac mutat. Calorem hunc,quin à Sole ex citatum dicas,nô prohibeo, fed tuH^ iub terra efficacem efle aio,cum terram amp;nbsp;aerem Solis (^ lor non am plius régit amp;calefacit, utprius, iedhyeitiali frigori eedit. Tune per accidens dicimus,Solemfub tetm ag ere, cum per calorem ibi harrentem agat. /.

Occurretfortafle aliquis ,,ÓC mecontradieere mihiaf' firmabit,qui aeftate generationem circa fuperficiem obv ri dicam,quód ibi tune caleat terra,cum fuprafrigidam t' am ftatim lub fuperficie dixerim. Si refpondero, me fett' pfiireeffoflam adduosauttres pedes frigidam inucnift nihil fecero,Namradices multó alti«s defcendcre obijei^

' D E F E N S Ï 0? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tî,

' tW’^ quo damp;J Herum eft. At boks eftrefponfio.Solis radi* osnondefcenderealtè fob terram calefadendo , ubiea ■ folicet denfior eft,cum dixi,dc calefacftionefotellexi ue* bcmcn.ti,quæterram infomosuertere copfofospoftet, Calefitigitur à Sole, quotum ei fofficit adfrueftuumpro* ■ dudionem, at non tantus ei mprimitur calor,quantus e* am in fomos tranfinutare ualeat. Alia eft cauernarû amp;1 ca* uitatumratio, inquibus cppiofosSdferuens aerclaufos detinctur.

Nifi me animus fallit, non tux folùm dignitati, uerum « ctiamD.Marcellofatisfeci, qui horum declarationê ex* i petiuit. Itacp finem hic faciam, 3^1 ad eorum explicatio-nem meconfera,qua£ Ariftotcli obqcit. Veh emen* ter uelim firmiora elle his,quæ in me fine caufa aliqua torfit.

BATIO SeNTENTIAE ArISTOT» DE 0R' tUj^atura, ^ cauris Cometamm^contra D, Adarcel'

Ium S^uaraaltipum, Plumbinenßm, Pbdoßphum I ^ Adedicum Clarißimum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g

V O funt, quacin Comcntariolo noftro de Cometarû fignificado' nibus defiderat D. Marcel^® Squardalupus.Primum eft,quod

mm Ariftotele putcm cos exd t lida amp;nbsp;ficca exhalatione gigntAl I terum, quo dm terra calorcmin' 1 efleftatuam, quificterræfitpro^ * prias amp;nbsp;natiuus, quomodo in am mantibus fingulis calot inuenitur cuius œ pro prius. Dc hoc pofteriore,quia in epiftola,quam de nac ipfa te ad te dedi,Domine Dudithi clarifsimejuerbofè fatis egi,nunc 1 de priore capite diflerendum erit, Miror aût ueheméter, j quidiagnentemueneritD. Marcello, aut quid eum im* 1 pulerit,utfententiam Ariftoteleam loco motam uelit/S 1 meliorem,quam rep onat,non rep eriatS p ontè fateor A* riftotelem, quædcMeteoris diiputauit,MathematicOquot; rumore no demoftrafle omnia,fed in multis ad probabi Iitate u(lt;p argumetis re deduxilfe^qj exipfius uerbis fad lè peripicit. Quippe fub initia eorû librorû fcribit,uttu ‘ qt^jUir amplifsime atep eruditifsime,notauifti,7WAiÄ «t^ f»gRv7w3 tlt;/gt;«5fró.«iö«Ji/fl:Tfö7T5p. ClariusJhocipfom exijs,c) de Cometa Ód Lade uöcato difputaturus fcripfit,OTö^^‘ ^i'my «(^cu/uy m cu^ncret vo(t}^o[Jki^ iKcwuS x'/nJliJ^êi^Mludi'^ ^óyoi/t'itf^aS'r^/utJX'nyMxyiyaiiJ^^iK n tS^ Aiyoii^'uy quot;^ zâüsris MSxAi tsn^iTVTäiy i/.x^isx crvtjclioùvay. Qiiia,inquit, arbitramurnos ratione fatis demonftrauifle, quæ fenfp buspercipinonbenè poflunt,fi probabiles S^ucrifimi ‘ miles rationes adduxerimus, exnuper didis putetaligs

itadebis (Cometis ôéLadle fcilicct)rcmhabcre.Apeigt; tèfatctur Ariftot. Cometarûgenerationéitafubijciindi cio fenfuû,ut exhorû fentêtia de ea certo ftatui pofsit:ac proinde ratione potius banc rem totam inueftigandam, iudicandam 2d declarandam cenfet.

Ratione porrô poftulatno demôftratiuâ, fed probagt; bile 2d nature cofentaneS, qua fcilicet pofita, nullû fequa tur inconueniês.Suâ deinde fentêtia de Lade expofitUf ïUS,ait:!3s’a7rtgxSW'’®^?‘^ Cfaifiôcuxo/XWTÂS «TroJ'tj^óntfla'z^y wTiixMjèDtàoiiiJL^liu /ztTgiOûÇiôCc.Exquibus omnibus mani* feftè patctjAriftotelênonhabuiffe pro ueris demonftra* tionibus,quæ de Cometarum caufis difputauit. Nô tarn fuit iners 2d ftolidus,vir fummus,vt omniû p erfedam no

- ticiâfetenerearbitraretunStultûauttemerariûuocateû, , qui itafibi placetjib. z. de Cœlo 2d Mûdo,cap.5,Intérim no damnat conatû eorum, qui excogitate caufas rerum ftudent,fimodô non purent neceffaria effe, quæuixfunt uerifimilia.ltacpaddit, àvfzüu J'iKMoy yesäo-jv o/xoiwe isj^i-gt; M^yi ài^’ógW J'eTÜüdUT/ÄV?Atyöf tk tsit'îÆj'row? tj^œp'bj? «ts^ôV,TîJûTH2gov H ««ôgwTTi VMS K» ç nç(«)Tcgot'gt;Negat fimilitet omnesaceufandos , qui obfeurasrerû caufas inueftigare conaut,fed caufas à quib. impulfiboc faciût,infpiceremâ dat.MoxÔd illud confiderandum docet,quomodo is affe dus fit, qui abftrufa rimatur alpsep explicat, num qs tan^ quam proprijs inuentis credat, ud potius,tanquam àno bilioreprincipioprofcdis,iidembabcat. Tandem con-

das rationes proferre, eimeritó gratiasbabebimus.mü 37» cj)(iu,vójAvoygt)74oi.',Qjnttideminfupïadidis fenfeiit,q » lue exprefsit,fenimirS,quoduifumutuerifimile, trade* reuelle,nullus ambigit,puto.Ego uero non probabilem tantum fentio eife do drina eius de materia 2d generatio he Cometarum,fed ccrtiorê,quàm vt refeUi v eris rationi bus ab aliquo pofsitCuiusmeeperfuafionis duasbabeo caufas. Prior; eft, quod complures fententiam arrodere ' ' nbsp;nbsp;nbsp;nixi qui dem fuut,fed nee profeccrût abquid,necucrvoïê e

magi Sep confeatancam rebus fufficerc potucruntAU^J ra, quo a q s hy p o th efib. ea im p ofuit, quas lab efacer e pr^ ptu et facile no fit, ut nc dicam fieri non poiTe.At his i^ concufsis/ruftra,quæ fuperftruxit, demoliri tentaueris-Fundamenta feuhypothefes dux funt.Prima,MetcO' ’ rorum materia,ex qua(uel in qua)hunt,duplicem eife c* fpirationê. Secunda,Comctas fieri in regtone aerisfub Luna: ac,pinde inter Meteora ccferi debere. Quid aliiid . hinc fequit, quam Cometas fieri ex altera uel utracp ex' 1 fpirationê.'' Nihil certè htc excogitari aut fingi potell, ? reprehêdat is, qui vtranep hypothefin dedit. At utro cd . turn efl:,ex vaporc feuhumida exipiratione Cometasno nafci.Non enim poteft vapor tam altè colli,quam plcd^ CometarS à terra diftât.Ratio ab Ariftotele expofita eft 'amp; ab omnibus nófcitur Sé conceditur, ut confirmare e^ nó fit opus,Deinde quis opinet vaporem,qui aliud nof’ eft, qua aqua rarcfaAa,ficaccendi amp;nbsp;ardcre,vt Cornets# . incedi videmus,''Reltnquit igit leuiorê effe materia Co' metarü,et calidiorê, ^ uapor eft. Recre igit affirmât Art ftoteles,materiâ Gometarû effe terrena exhalationem f^ lidâ amp;nbsp;ficca. Hæc em propter caliditatê à frigoremedix aeris regionis no fic dêfatur,ut vapor:propter leuitateft cilius fublimiora petit: propter ficcitatem deniep pront' ptèinflâmatur.Necrefert,quôd terra,qua aqua, graniot «ft.Non fequitur hac in parte alterutra exfpiratio nature (ùæmatris,utficnominê. In can fa eft, quod aqualeuitd calefadla in vaporem uertitur, terra autem no nifi à ucht' mete et durabili calore extenuata in fumufoluitur. Qpo fit,ut altè impreflum hab eat calorem exhalatio, cum va' por eundem ueluri afperfum habeat.Statim ergo atipad mediamaeris regionem confcendit,caloreexftindoitt rum cogitur,amp; altius afcendere prohibetur.Contrarium accidit exhalarionfut diftum nuper fuit.

Non nego interim, cum exhalationealiquid fiibindt vaporis fuftoili in fublimiorêaerem. Raro enim prorfe fincerac praedidae exhalationis fpecies font, fed plerwo'

D E F E N S I O. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1x7

rurifp inter fe m/ftæ ÔC confufæ de terra uerfus cœlos con fcendunt.Hincfulgura,tonitrua, fulmina,amp; alia plu rima ignita meteora cernimus in aere medio ucl inferiore fie* ri. Kennet cmm uapor coadtus inclufum intra feipiritu calidum,necfubuolare eu finit.Sic et calidâ exfpirationê probabile eft parte aliquauaporis nonnunquâfecS tra* hereadregionëuiperiorê.Atpaucaomninô eo fubuehi tur,ôdab eius loc» colore in aerempermutatur:qualis mu tatio halitui terreno et ficco inregione nubium accidere no fol et. Er go fi uei a: finit hypothefcs,non probabile ta* turn,fed fere nccefiariu eft, Com etas ex fumis feu ex ter* ' reais exhalationib. in aere lupremo generari. Qtiodpor to ueræ fint, minime operofum er it oftendere.

Ad prim am quod attinet, probant eâ,tum fcnfus,tum ratio.Equidem o cubs fine errore uidemusuapores aefu mos in aerem afcendere, quo ties corpora turn aquea t3 terrena à calore quolibet calefiunt amp;nbsp;extenuantur.Dein de docet ratio,aqua calefatftam vapores edere,qui aquae naturam feruent : terram aüt fumos reddere, qui tantum différât à vaporibus,quanta ab aqua terra diftat.Et quod utrunmhocElementum calefadu exhalationêreddat,fa tisab Anilo tele prob atü eft multrs in locis.lib.i.Mctcor. . ca. 4.. Jtç;xÿ£4uo.«Âv«s yi^ ms y«t v®!) t « Ai 5 T^ùb Mxamp;viAtxlt;n^ cwxy ^lt;^^1/ yiyutâw M* KTiÄbjj^äs TiviS ottv^i txTKet J^itiKIm, rliu pXv à* l.-'i’/lia/tstjiaj/ tIujj 'csv^ii/.ifruJ^tsb^iU/ : lib.2 cap.4.hpc fcri* bit, va« 0 HÄii^viicviy y» utAmha^oy ?(y»s vyçôp tAxa, «ZAci k^ 71^ ^ hù mtIw jïig«i7a9ig/X5Mi'«p.Et moxaddit.xgùyjÿ 1^ «-k.ttJuA(r(np i/liKtjitfaj/ MxyKMayi n^-t- t »^tey ^^ tIjjj ijv xw yiT 9ij-^^|)'rilx'l:xjijTct7n^^y » ixivoy J^ujuxr^yi à^à HeutM/ayxaxap’tsit»» Vtroep loco docet Ariftot. acalefadlatcrraetaquaduo exbahtionum genera exire,humidara SC aridam: amp;nbsp;qui* de neceffariô fie fieri affeuerat. Ratiocinationis eius vis Óifutnmahacc eft.Quæ à calore in exhalationêuerti poft fuugeacertomodo calefadfa exhalationê neceftarió e* -dunt. Sed no aqua tantum ,ucrum etiam terrafatis cale* fàâafiepoteft HUitari Ergo quotics Soluel caliditas

aliautmmfçhoc elcmentum ad certu modum calcfaciX necetTum eft,utab utrocp exhaletaliquid. EtcSdifférant qualitatibus terra et aqua,necefrariû eft,ut ex cis exhalât tes cxfpirationes codé modo différant. Cæterûuaporcs in nebulas,nubes,aquamfolui,omnibus Idiotisnotueft Eofdcm accendijUtnamma edât,no poffe,çquè certueft Curare fi non humida folum Meteora fiunt in aerefen' lus iudicio,uerum etiam ficca amp;nbsp;ignca,confiât ex alia ma tenahæc confiare.Vt enim nunc dicebam, fieri nuUo paquot; lt;fio pocefi,utuaporflammamconcipiat. Quæporrères aliafaciliusinflammaturfumis aridisf'Qjiippc nihil alm^ cfiflamma,quàmfumus incenfirs. Atfenfus oculi^nO' ftri nobis monfirant, fumos non minus aut ignauius fut' fumafccndere,quàmuapores.Exhis ergoincenfus flat” mata generari Meteora tantifp er afiîrmabimus,dumaliî nobis in aere materia ofiendatur,quæ promptius incrm diautignefccrepofsit, Ergofi de terra cernimusuapO' tes amp;nbsp;fumos fuperior? petere,Slt;f exuaporibus aqueaMt teoranafcifatcmuromnes, quarationeinficiabimur, et“ ficcis halitibus ignea fierif Equidem ut uap orem frige^' (fiuminaquamautaqueumcorpus promptedenfanp^' lpicimus,itafumos quoque perfacile admoto igné flam' mari cernimus.Etficutfumos ficcos in arquarn cogi ntm pofle abferuauimus,ita uapores ignitos fieri aut flamma' tos nunquam notauimus.Qiiare fi tum fenfibus, tum m' fioni fides deroganda non efi,confiteri cogimur,dupte^ hint in coelum afcendere exipirationem, amp;nbsp;ex eis, ut çt materia,omnia Meteora,quç fie Arifio teles nominamti amp;nbsp;in Elementar! regione fiunt,confiare . Loquor num de illis,. quæ res quædam lunt, non apparent folum, at ipoca-ixx-ra uocantur. Qiianquam hæc etiam non fine exha latione confifiere pofsint. Etenim pro exipirationm” multiudineamp;paucitate, crafsitudineamp;tenuitate, fitm amp;nbsp;motus uarietate, omniauel apparent, uelnonappa' renf.

D E F E N S 1 o. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«9 pfummetDeum totius uniuerfitatis authorem Só erca* toremteftemhabemusf'Anuiuitautuixit aliquis homo pudês,qui HrmiorêdemóftrationêpoftuletfNó arbitror Eleganter Plato parte Cup difputationis cócludens ait,7« H5Ö'aA9Ö«,®?’»f9TCU,fii»^VMlt;?VO’tW'T0?,TÓr «P»Tamp;) MÓvWf lt;/l»('}(VÇt ^«gtâ« Idêferè Ariftoteles loco fupra exlib.de Coelo ei* tato affirmauit.Videamus igitur,quid hac de re facrofan* ^læliteræ nobis tradant.lib.Gen.cap.i.cum dixiffet Mogt; feSjHondum pluifle D cum in terram,ftatim addit: Exha* huit exterrauapor, quiumuerfam eins fuperficiem irri-gauit. Aperte hïc pluuiam exuapore ex terra exhalante generari docet. Inlib.Iobi, cap.?6. verf. 27. amp;nbsp;xS.hæclegi' mus exinterpretationePauliPagij (Alq aliter paulo,eogt; dem quidem fenfu,fed obfcurius uerterût. ) Ipfe quid cm furfum trahit ftillas aquae , amp;rurfumftillant in pluuiam propter nub es eius, Refoluunturenimnubes, Óórorant fuperhomines copiofè. Et cap.jS. Nunquid no hiuiâjin qua diuiditur exhalatio uentum difpergens in terramf rfalmo./j5. Quicquid Deo libitum eft, facit irrealis, in terris,in aquis ÔCundis omnibus. Nebulas excit afuper* fiele terrae, fulgura cum pluuiafacit,amp;fuis ex ceUisuctos excitat.Eademfentcntiaeifdemfere uerbisto. amp;5t. cap.

leremisefcnbiiuT'. Qi’itiocefua,inquitProphcta, data* quae multitudinem in cœlo,dum à fup erficie terrae nebu* las (feu nub es) attollit,ful gur a pluuiæ facit,ac uentum ex cellis fuisÇalif exThefauris fuis uertunt) educit. Similem inuenimus fententiam apud Prophetam Amos cap. 5. Qiiam eifdem prop emo dû uerbis rep etiuit,cap .ult. Qui ArâuïumfecitôCOriohem^quinodem (umbrammor* tis alq) u ertit in matutinum, Ôd no ôe diem obfcurat, qui maris aquas euocat, easœinfupcrftciemterracrefundit, khouah nominatur.Quidhis teftimonqs elarius defido rati poteftfManifefte oftêditin eisDeus, fe exuaporib. de terra ultima et mari feu aquis dciiareaquea,gênera* rc meteora.Quare nihil in hac parte diffentanei auerita* te do cuit Arifto.iqrw Trisiv^/k^j xw^tçwTtjov « cwô^iiu7riv«s.

Sed obrjdatfortaflchic aliquiSjControuerfiamno cf» de pluuia,niue,rore,ôd fimiIibus,qiræ ex uapohb. de ce’'quot; rç fuperhcie furgêtibus nafei feriptura dieft,fed de igni'o* dûtaxat Meteorfs dffeeptarf. Facflfs eft htc etiâ refpÓfiO' Nam aperte excftatfsteftfmonrjslfquetjDeû vcntoiû^ flammatorû Meteororûcaufam ftfdê ftatuerc exhalatiO'' nem. Ad ventos quod attinet,clarares eft. De »gnftfsMe teorfs,quf dubftat,fs nô memfnft,fulgura amp;nbsp;fulmina,qu® funt fgnftorû Meteororû fpecfes3cum pluma fn addudi^, teftfmonqs nomfnarf.Qjiæ cû exuaporc nô fiant,ut antt dictLifin't,fcquitur cxiUfs exhalatfonfbus ficefs^quç eShü mtdfsfubiatçfunt,caconfieri. Non minus enfm fllaS,qu2 bas,de terrain altSafcêdereipffs noftrfs oculis cernimn* Qtifnfmô ufxuapores paulû fupra tciTâ amp;nbsp;aquas fuftoU* uidemuSjqufeûtç ab sep fumorù fodetate efferuntur. Âb lus edi uelutf uehfculo quodâ fubuehûtur. Quç fi fenfi® .no pervfperet,ratfo taméitahabereprobaret. Negatin’’ poteft,quin fulgura et fulmina fint Meteora flammatarS^ quin ex nubib. erupant.nuUi dubitat.Certu quorp eft^fó' losficcos etterrenos halitusinftâman pofle.Cuuaporib igit aqueis permifti funt calidi et fieci fumi,quoties exnö be fulgura emicât,aut fulmina proruunt, Q,uare ut exuâ' poribus aqura,fic ex fumisflammea Meteora nafcunttH'gt; Cçterùm Meteora omnia ( que fie 4^priè uocauit AriftO' feles,queqr fimtrès quædà cor poree^nô c^ko-uxtx dûta' xat,)uel lunt aquea,uel ignea,uentû fi excipias.Hic enin’ ambigere uidetur,cû nec aqua ucrè fit,nec ignisdicetäßc ca exhalatione oriatur.Cûfanguinc,frumêto,dnerib.ef^' pluifte,lapidcs etiâ ex acre aliquando decidiffelegintu^» miraculapotius legiraus, quâ nature côfueta opera : niß ui uentorû inaerê fublata, mep locQ alium perla ta ereda' mus:q? de lapide,qui ad Humèçgos decidit,Ariftot.cen'' luit. In horûordine Cornetçnô reedentur. Qiiareutdt hi s diireramus,minimè neceftum eft. Qjiæ ex MeteorÔ (pxxfiXTx appeUâtur, ea tametfi ex prçdidis exfpirationi' bus,Ut exmateria,nô côftant,fine eis tamêno fiunt.Patd

igitur prima Ariftotcl.hypothefinno tantö fenius Sdra* tionis iudicio ucra,fcd etiâab ipfometDeo probata efle.

Dealtera ft dubites,pauló minus uera ac certa effe di--cam,niQ derogetur fidcs Mathematicovü demóftrationi bus.Etenim Cometas docctpmo demonftiat, lógèinfra xtherearegionê cófiftete.Qaii nó credit,c6fulat Appia* nü,amp;Lllt;egiomontanü, quantSópaterraplcruntpabfint, facileperfpicict. Qtimimó R.egiomotanusmodütraditj quo diftantia eorSinucftigada Sv exacte deprehédenda ut.Sifenfus cófulimus,idêhi quotp affirmabunt-Equidé quirecêsapparuit Cometa,longè humilior Luna depre* henfus cft ab illis,qui,dû no procul à Luna côfifterct,vm uLp altitudincm diligenter obferuarunt, amp;nbsp;inter fe com* pararunt. Idem ratio naturalis etiam democrat. Opippe certum eft,Cometas augeri, minui, corrumpi, generari, quodpartib. çthereis cœli nequaquâ côtingere poteft. HincPhiloponus no male probat Cometas non effe viel ftcUas uel çthcréa corpora,quiaT(i%C«T(« TToT^KKismutét. Nô femel,inquit,tormas mutant, fed fçpius: q et à le ob# feruatû,et àPreceptore fuo uifum refert.Nlemoria noftra inquit,plures Cometas fupra horvzonteuidimus diffol* ui,etpriufquâ diffoluerêtur,uarias induiffeformas. Præ* ceptorêfcribitqucndâ uidiffe, cuiuspartesinacqualitct accefetuerint.Qnippe alias magis,aliàs minus arfiffe,arque illas temporius, bas ferius ab igné confumptas fuiffe Vtriufqr euêius caufa£uit,tû materie inequalitas, tu ignis maior et minor u eb emêtia.Plin.lib .ixap .25. Anno urbis 39S.Olympiade ioS,Cometâappanuffefcïibir,cuvusiubç fpeciesinbaftâfitmutata. Sed amp;Pontamus Cometâui* dit tenui pnmü capite comaep admodû bYeut,qur bc po-iteabutauctuspn gradusamplius50. cœli occupauerit, Ab ortuin8eptêtrionêdeflexit,motu nûc citato,nûcre* tniffo.lndeinoccafûiter ft exit tâta ce! entât c, ut dicuno ad 50 gradus emêfusfitApudSenecâlegimus poli morte quot;DemenqRegis Syrie Cometâeffulfiffe nbminorêfolc, igneû primo et ïubicundû,lumêcp darû emittentê,quâto

vinccrct nodiem, deinde paulatim magnitudinê eins di ftii(flam,amp; dantatem eius cuanuiflê, donee tandem to-* tus intcrcidit.Idê aflent, Attalo régnante, Cometenap' paruiflemodicum, qui deinde fuftulcritfe aediffudent, amp;in æquinocflialem ufque circulum nenerit , ut pbquot; gam coeli,quæla(fleadicitur,inimmenfumextentusX' quant Et ultimus iUe nöfter,qui huic difeeptationi oC' cafionem dédit, fenfim decreuit, donee omnino dilTo' lutuseft. Qiiodfinonfempcrincrementaeos caperem dcmus,cuius rei multæ polfunt efle caufæ,omncs tarnen aut pleritp aperte minuuntur, priufquam prorfus exitin' guatur.Huc accedit inHnita penèmotus eorum uarietas, Nam prorfum,retrorfum, ad latera mouentur,nee con' ftantem aliquem motum feruant. Scribit Plinius Come' tam eflc vilum, qui no moueretur:quod ego fic interpre tor,vix fenfu perceptum fuifle ipfius motum. Q_uo anno Rex Carolus intrauit Siciliam, apparuit uefpere Come' tain occidente poft occafum folis , quidiebusaliquot póft,ante ortum folis in Oriente apparuit. Quis tantam in vllo fidere ab Occidente in Orientem motus eelerita' tem notauit.quot; Quin amp;nbsp;furium ac deorfum mouentur.Ete nim Anno Domini 7303.. Cometa inftar column^ ignex de cœlo cadcbat,ac mox iterum afcendebat.Seneca cru deCometaafeuifo j quem Claudianum uocat fenbit, nondefqfleeum, poft^ à Septemtrioneprimumuifu» fuiflet,in redtum afsidue celfiorêfieri, donee exceiferit.

Quç hue vfep diefta funt, amp;nbsp;dici iniup er poflunt,euide ter probant,Cometas infra Lunam pronafei, amp;nbsp;inmuta' bili Elementorum regione confiftere ac uagari»Quocir' caueraeft vtraephypothefis , amp;nbsp;quæ Meteora ex haliW de terra SC aqua in aerem eleuato ponitfiieri,amp; quæ Co' metas in Elementorum regione,parte fcilicet aeris altio-re confiftere affirmât. His duabus pofitionibus pofitis, nullus non uidet,quid fequatur.

D E F E N s 1 o. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uj

Quare nafcit uel ex atnbabus,uel ex altera exfpirationc. At ex vaponbus non poteft gigni : cum flammam con* cipere nullam aptifint.Ergo exfumis eos generari opor tet.Qiud h'ic ambigui,quid falfi,quid à rcrum natura diP fentanei diciturf quiduè abfurdi exliac fentetia fequifequot;

Dicetfortaffe aliquis,duo adhuc fupereffe,quç ,pbata nondum fint. Primum eft, quo d Corn etam affirmamus Meteor on effe. Alt erum, quo dignitum effe dicimus.At quicertueft, Cometas infupenoieaeris parte generari glt; confiftere. Qtio inloco,quicquidprxternaturamfit, boeAriftot.nominatMet. Quocircaprobationebico-pusnullaeft, cum praeter naturae ordinem eo in locoi^ gnes feuaccenfi halitus non minus fint, quam inbomi* nibus morbi. Nee mepte fortafsèloquatur, quiCometa uelutmorbüquêdafaepé didtepartis aeris effe dieat. Cçquot; terü,quc)d Cometa ignitü feu flammatum fit Meteoron, id quooj tufenfutu rarione clarifsime amp;nbsp;certifsimè pro* batur. Quippcnegareriullo pacto poffumus, quinoculi noftri,q denoóe inter ignem Sd r eft exulumê facile diftin guût,nosiubeâtcredere,quod Cometa fitigneSquiddat liquide faces,difcurrêtes ftellas,^alia talia ignes quofda. effecocedimusAta emfuntfimilia,utuclmodo didfane* gadütibifitdgnea effe,uel firn ul co cedendö,Cometas e tiaignitos eftedde Arift. SCplericpomnes omnium fecu lord doôi 2lt;indo ôi à ,pprqs fennb.perfuafi crediderüt.

Ratione idem oftendit Ariftoteles , cum aduerfus Aefchylum etHippocrat .bocargumento pugnat Si multi,inquit,appareantuno tempore,uentos Sd ficcitate fignificant : q certè fieri nb p offet, fi igniti nibilbab crêt, Nam ut fris 2lt;'aliae reftexioncs luminisfolisaeremfen-fibilitcrnb calefaciunt,itane Cometis quidemapparen-tibus cafetier et,fi p er fofam fuminis r eftexfonê or ir entur, Qiiid eft,in quo magis,fçpius,potentius,fumcn fofis re* percutiatur,ipfaCuna:’Atnbfiuntuffianni franc ob eau* tamcafidior es óCfquafidiores, Quare inftammatos ef*-

1,4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T H O M AE E R A S T T fe oportet fumosficotatcminduccntcs, aut inflamnraH habiles.Addâ hisrationem muicrain. Nemonefeit, lu-menSolis potêtiusinLuna reflet, quàm in exhalation ne, At hæc inumbrâterræincidens , lumen amittitont ne. Cometæ contràtum maximeijalendentjCuminnO rtefeuvmbra terre coliftunt.Ex quo certiisimè demons ftratur,lumencorûnon eflemutuatitium à Sole. ’

Fortafleobijcietaliquis,nonfcmperpoftComctasrf cutam fuilîenotabilem ficcitatem. Refpondeo, natuiaÜ ter euenientia ut plurimû euenire,à eontrarijs caufis n5' nunquam impediri. Satis talia probauerit, qui frequêtet aceidifleprobauit.Anno Domini io67.(utantiquioraO' niittam)in cœlo Cometa luxit,qui magnam ficcitatem ß gnificauit. Anno z^-z. Cometa initio anniuifuseftpet Germaniam magnus amp;nbsp;horrificus.Is circa feftum AgnC' tis fupra Cdoniam, in oppofito libræ conftitiqcaudâ^; quam occidentern uerfusdirexerat, ad trigefimum foc gradum extendit. Circa diem Blafij in Ariete ftetit,cau* dam^ ortumuerfusprope ad Pleiades ufquc exporre-' xit.Mirè vagus errauit,aliquando albus , nonnunquam flammeus,intcrdumrutilus. Vulgo Pauonis caudarnno minarunt, óf ad terram ufqueradios eum demififlc,fefl* bit Appianus.Hoc nondum diffoluto,circa ortum aims fefeconfpiciendum obtulit, (funt qui eundemputent fuifie) ignea cauda uerfus ortum prolata. Omnesatß^ mant.(Eficnim à multis difcriptus. ) inauditam fere thu annorum ficcitatem confecutâ.Anno ^oó.AIagmis Coquot; tafulfitinAugufto per 25. dies lub urfamaiorc,rutilans, Óf vtrumlt;p fignum Leonis etvirginis ocenpans.Auguft Niphus tantam ficcitatemfui(refcribit,utpcrtotumcü annöuixpluuia ccciderit.Vvcrncrus NorimbergenfiS) att^alrjmcfcApriliin Germania conipcdlum fcribunt. Sleidanus óf Stuphius Cometa initio Maq, anni»5351. t® feruêtifsima citatenobis defcripferüt.Deni(^magnafm itanni 1556.keiner 1558 ficcitas,quib.annisComctæappa ruertût.Si quis obtjeiat, nonomnib. Cometis hoc ad Haf fe, q, nimirS p ficcitates info^us enatt fint, aut quod cos

ficcitas excep erit ( Ôd proinde infirma efle hinc ductù ar gumctû)ei egoficrefpódeo.Fateornonfempafcriptogt;; rib.mêuonêfaâîâtêperationis anni,quo ties Cometa ex ortusfuit. Fateor ctiâ, aliquando graues têpeftates,largos imbres,exadationcs fubfecutas. At exhis no le quit, ficcitaten0uelantecefiire,uelfuccfsi(re,Quoti£s accidit, ut pluresunû defcripferinqqugcp deinde acciderût enu* merarinqaeuixvnus ßecitatismemineritf In caufafuit, quodplericß omnes perfuafumbabuere, Corneras dira öd magna mir acula, clades, peftes,regnoru mutationcs, excidia gentium amp;i urbium,magnorü Principum interi' tum,portenderc.Itacp temperiem aeris ficcioremfolito, , ficonfuetamnonmultumexcederet,fadlètanquamufi-' • tatam minimeep mirandam pr^termiferunt.

Hinefadum eft,ut maximas folummodo aeris et pla ne modum excedentescommemotarint, Quisanni x »556. ariditatem, quæ tarnen fans magnaßiit, quisan^ ni » 5 5 8.(Repeto proxima, quorum adhuc recördamur^ ficcitatemplus, quam mediocrem annotamt f Nullus, , quod quidê refcire ego potuerim.Cur itat' Qttiano fuc-lunt miraculof», fed paulum fupramediocrem temp era tioncmafccnderunt.Fuitautem maioranni i556.cum Sd. Cometamaiorfuerit. Mirumporrononeft, quodnon omnemCometam ficcitas comitatur amp;d fequitur, cum à natmalibus caufis fufeitetur.Poteft autemfacile tails eau faà contrarix caufaernotuimpediri, prafertim inaere. -Qttam fxpè enim uidemus ferenitatis futur« indicia cet ta, ôd alio uento moto pro ficcitate pluuiam expcrimurf Sic poteft ufu venire ,ut,cumftceis exbalationibus pie-nus eft aer, exaliquo loco nibilominus tantauis uap0-rumfurgatqitpluuiasindcnafcifrequentes ôdlargas pla ? nè fitneceftarium.

Cxterum àficcisbalitibusComctas effici, indicium infup er eft, quod fub inde cum Gometis aliaignitaMe-teorafeprodiderunt,autplurcsflmulapparuerunt. F* xempla ex muftis paucaattingam, Etprimumquidem 0 4 .

hue pcftincnt,quçXiphilmus de prodigijs mortem ^^' gufli anteeedentibus narratSed nos recentiora comme' morabimus.ScribuntSozomenus,Socrates, amp;NicepIt in lïïftor.Bcclefiaft.(IUe quidem lib.S.cap.^.Socrates aU' tem lib.ó.cap/. Nicephorus denicp lïb. 13. cap.f. ) eo tem' pore,quo Gainas Gotthus Arcadiolmperatoriatcput' bi Conftantinopolit. extrema minitabatur.( Annus Chu ftifuit,utputo403. ) Cometamfulgentifsimum,qualis nullus ante confpedlus fuerit,fupra urbem apparuine,ra dijsep ac lumine fuo terram pene contigifTe. Anno dein' de.4.54.Cometa fulfit,coelum arfit, haf he ardentes in acre uifæ.Anno.722. (Palmeriusnotat.729-) duofimulluxcre perdies.i^. quorum alter foiem præcedebar, alter feque' ' batur,faceignea uerfus Aquilonem direda.PauL Acini' | lius ex Bedaidê affirmât, licet infupputationeanninó' nihil uariet. Anno. 761. fimiliter duo uifi funt,quorum 0^ rientalis.io.Occidentalis.2i.diebus fulfit. Legimus enam 912. anno, 5lt;Cometam, amp;nbsp;faces igneas, prætermorcn' difcurrentes ftellas multas apparuifle.Iam 5C. 1337. duo lO' dem luxerunt:quorum alter mêfibus quatuor, alter duO' bus tantum una cum priore luxifle fenbitur. Anno prS^ ' terea. 1351. (alq 1352. ponunt)cummenfeDecembnC0' meta folgeret, trabs longa de cœlo decidit, priore parte ardens. Sic amp;C 1375. fplêdente Cometa, cœlum fæpius ce anno magnis ignibus per totas noefes arfit. Paulo ante didlum elt,duos infigncsCometas anno. 1472. quosirii* annorum ficcitas memorabilis fecuta fit. Anno.1560. Fof fanitresuifosCometaslegi, eodemep anno cœlumlatt Chirafei arfiflerefert Acronius.Idem fenhit: menfe D®* cembri iupra urbê Aureha,ubi Regni proceres prçfente rege Comitiahabuerunt, per 28. dies Corne tarn fplen' duifle. Qjràmlatèper Germaniam eodem menfeignn anteSolisortumfulferiqomncs adhucrecordamur.Pln' rimi ex oppidis fit uillis auxilio uicinis fuis undicp acenn rcrunt,quod eorum domos conflagrate opinarentur.

fiammea effe Meteora. Qpare nihil iam aliud rcftat,qua ut argumentaD. MarceUi examinemus. Repetam prius propofitiones,qtribustota controuerfiahacc continetur, ut omniatcótius inteUigantur.

Exhis duabus exbalationibus omnia EuntMeteora, humida 6d ficca,fiuc aquea QC ignea.

Ignea ex furno feu cxhalatio ncficca inflammari apta fieri oportet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Exhis perfpicuè efficitur ., Cometas confiare exarE dacxhalationc, ut ex materia, quomodofcilicct exua-pore pluuias,niues,00c. coftareaut fieri didmus.N6 au* tem oriuntur Cometæ exfumo quolibet ficco^fed ex co, qui facile inflammari pofsit.Sicutenim infinite uariât ter ïx,dumaliapînguis eft Sulphur ea,bituminofa,falfa, 6óc. itaneceffanum eft, utfumi, quos xalefaÔacfflare folet, indem inter fe différât. Qriar e mir ari non deb et quifquâ, quodignitorum Metcororumnonuna cxfiftitfpc*

; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cics. Sed dehacre poftcafortaffè plura

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicemus,

v (, qua'Imcvfqj dixi, rcctepei'^'^'' pit,mintmè cxfpeétabit refponfio^ nêaut confutations argumentons qui b us Ariftotehs fcntennamfelî befacere credit.Nam euanidafuntj amp;ïn ïupen'onbus plenè refutata-Pleracp lam ohm mouit Seneca,fc^ CO dem fucceflu mouit. Quippe tôt jam fecuh's huilt erudito perfuaderi tilt's potmt, vtaverP täte defccdcret.Si firmitatis ah'quid haberet, negledaab tills, qui Ariftotd. fugill are, vbicuncp potuerunt, vnict concupiuerunt, mmtW futflent.' Ne tamenmeliora efle putet,quamfunt, age hanequoep moleftiâ deuoremus, 01 ad fingula ordine refpondeamus. ?.

Principio att quafdam de Cometa,qtn pour emo appa ruipnonaffentin Anftoteh ex Fumi's eos procreanti-Ho* rum rationes, quia non vidr, quid pro eisvel contra eos aliud dicam,qua quod tarn dixi,cqutdên5 habeo.Qyo^ Anllötolccófutatüputat à fupertoris anni cÔhitutionû qui neœ vêtoius ne® hccusFuerit, ad id (uprarefpofum eft,no fieri neceflario 61 femp er, quod natural it er fit. Can fp naturales effedtus fuos plerSq} producunt no fempef, quia impedin' poflunt.Etalip alijs facilius amp;nbsp;crebriusirn' pediutur,maximequpinaere aliquidpariunt, Si modus ifte argumetandi recipiatur,facilius refpondcrint Aftro* logi,cu eis obqcimus multos Cometas luxilTe mudo,finc Pincipis alicuius obitu, fid ob id non redte eos aiTerere, Principum interitum ab eis prpfignificari.Atmagnus hic fuit,inquit, fid mcmorabilis.Magnus fuit,non nego. Mi' nor tarne fuit multis airjs. Ariftotcles quoqiprædarè vb dit,nó quemlibet Cometamutare aeris ftatö.Qitid enim ficcarn

ficca 5dfulphuïc5 exhalations uetat in aliqua parte fupre mi aeris eolligi, Ói inferiore eins parte uaporibusnihilox minus cóplcric'Si plures fefe nobis offerât, certior eftratio. Tune enim no unam dun taxat aeris p arte/ed plures occupari intelligimus.Sed de hoe pqftea.

Duplex, inquit, halituum genus è terra Ód aquis effet-ri,minimènegauerim, calidum amp;nbsp;humidum, amp;nbsp;calidum acficcum.Rcdè cóccdic,quodfitneccffarió. Quis enim ne get, à calore turn aqua turn terra humore aliquo imbæ tam,cxtenuari,incp cxhalationemdiffoluic'Qiiis dubitat* quin media aeris regio frigidior pleruncp fit,parte eius fu perioref Qrii in alto s montes afeedunt, aut ib i agunt, no negatmaius ibi quâhîcapudnos,frigus exiftere. Certu fllud quoep eft,terrenos halitus altius toUiaqueis. Sunt cm tenuiores Slt;leuiores, ealoreep pertinaeiusretinet, ut quiàuehcmentiôCdiuturniore ealoris adione generati fint.Perrupuntigit frigida aeris regionefuacaliditate 8lt; feuitatc,cûuapotes propter caufas cotrarias mox cogan tur innube ÔCaquâ.Non minus euidens eft, aliosex alqs terrçpartib. exhalare fumos, atcp alios alqsfaeilius ignc feuRammacocipere. Quidigitur impedimento cft,quo minus aliquädo ex certo terrçloco halitus furgat,inftam* mart habiles, et in altufublatt C ometa gignatt Nihil hie di cimus,cpiodueTû no fit;lmo quodD.NlarceUus ultro no cocedat. Qvtippe uttanep exhalationê gigniainetâ calo-te à foie impreffo furfum tolli affirmât, nee ceftare afeede reprius, quàm caloremamifcrint,fpontènobis largitur. Sed nee ealidam 2lt;ficcam exhalationemnubes fuperare tnficiatur.Qviid ergo eft obfeuri Sc eontrouerfi:’

Nondum intelligo,inquit, quemadmodufumus fub ^therein ciremapto aerefiftatur ,cogatur,defetur,fuicp ftmilis permanes ftagretnullo tremorc,nuUo ftâmæ proprio motu.Præclar è ifta 8lt; Ariftoted eófentaneè.Btenim huius caufa potifsimü,ut opinor, dixit, fatis nos uideri de môftrauiffepropofitù,fiinreàfenfib.adeoremotaratio-i nesöjViAvvKTov «w«^«}, 0(111*'^ Atvexo cóftatexantèdidfis.

Comefas ignita efleMeteora, ac,pinde ex igneo fploß* nafei. An igit, quia,quomodo cogatur in fupremo a«^ fumiifn, ignoramus,fieri negabimusr' Qjaämultaomni' bus momentis fiunt, qme quomodo fiant, nefeïmusr'

Stueraeft, inquiatfortalïe aliquis, fentcntiaPhilofO'' jgt;lu,potent ex ea redtè percepta ratio Tày cpouvonivait) K^' di.Sedhocabfolutèucrüin omnibus no eft, quodinc^^' cmplis,quçinnobifraetipfîshabcmus,facilè.oftenditurlt; Spiritus animales inftrumêta efle animæ, quibus in cetf' bro ratiocinatur, nullus dubitat,tametfi. quomodo eisü' tatur,nemo fatis animo coprehêdat. Qiiis exacte mod5i quouifionê,auditionê,imaginationê exercepnouitfR^' dpireru imagines ab oculis,£lt; ad Phantafia perferri, at^ memoriacoferuari præclarenouimus » Intelligimus ctia fpirituum opera eafdem ab animamoueri,amp;eùuolumi'’ fub rationis examen reuocari,licet minime p erfpiciamc5 quomodo fpiritus auxilio hæc cfficiat Qiiodfiiftafidi nó negamus,lieet modü,quo fiunt, non percipimus, o® Corneras exfumis nafci negamus, quiamodum , q’ilt;’ coeuntad eorum generationem,ui mentis perfedènoU airequimurr'Non primus eft D.Marcellus,quemifta WP bant.Nam olim fimilia obiecitSeneca.Non enim potuif uidere, quomodo ignis certusin corporeuago pertin^' citer federetfaut quomodo ignibus ullis in corpore non foo mora effetr' Qiiippe fulmina in fuga eirc,nec appâté' re,nifi dücadunt:morari acftarenullo modo pofle. Vtf^ bis rationibus nullis perfuafit,ut, quac fieri uidebant,fir^’ negarent,quia, quomodo fier ent, uidere non potcrant,

Sedpræftatde fingulis aliquid dicere.Sub æthere fo' mus non fiftitur,inquit.At uapor in nubem cogitur, qw? in media regione aeris fufpenfa fiftitur,quamuis hæcipb regio maxime turbulenta fit,amp;^ uariè admodum agiter''' Sueflanus fcribit anno 1711. cuTraiectimoraretur, nocquot;r^ quads uentû flaufiTe-inauditum,. à quo regio uiema tota uaftata fit.No multd poft iuperuenifleeilitcras à LuJüUi co de Monte alto,Rcgis c5filiario,in quibus fcriptufn^quot;

ht,inLobardia igneû Pauonê per cœlS uolaflc,è quo,c3 cuanuifletjtres maeni lapides decidermt: quorû unus 160 aliusôo. tertius lolib.pondcrauerit. FuifTehos aitlulfurc os, no ualdè duros. Auicenna in Metcoris itidê feribit, la pidê àfemagnû elfe uifum, qui Cordubc de cœlo decide nt,colorcodore^fulfureo. Notû eft,quç de ranis atqj a-lijs talibus in cœlo natiscûœpluuia decidentibus aliqui feribât.Sed 5lt; ferrû in nubibus cocreuifle affirmatum ab Âuicêna,kgimus.Q_uodfitaliapoiruntinacrc ex cocre as,tiaporibus nafci,quis dubitct,quin exhalationes in fu-premûaerêfublatx ibidem fifti amp;nbsp;cogi tantifper pofsinr, dum ex eis coadis Cometa oriatur f Longe conftantior minus^ rurbulcntahçc eft regio,quàm inferior» At fui fîmilis permanês flagrat,nullo tremore aut motu flamme ^prio. Ne hoc quidê admiratione dignû eft,quoties ufu ucnit.No-em perpétua cft,ut ipfe fibi forte perfuafit.Pri* mû quidê,quia fubftâtia æqualiter efl coadta,nec tarne ar Óifsimè eópadfa,nulls efflans fumS:undclux eius minus cft efHeax.Deinde cofpeêïi funt Cometæ,uelutflàmmas euomêtes: qualeapparuilTelegimus anno, 1003, flammas quaqua uernim difpergentê » Sebaffianus Franck fimilê defcribit anno »007. Hue ille etiam p crtinet,qui »1.0dob, anno fupra fefquimillefimS. 27. cofpeeftus fuit.Oriebatur is a fubfolano manè circa hora quarts, afcendês meridiê occidentê^ucrfus,fub Septetrione maxime cÓfpicuus. Logitudine eratimmêfa,colorefanguineo in croceude-finente. Summitas eiusincuruatibrachij forma S^fpecF emhabebat, in cuius manu ingentis magnitudinis gla* dius,uelutiiampcrcufluri, uidebatur. In gladij muerone amp;ab utracp acie tres no mediocres ftelle cernebStur, inter quas,qug ad muerone crat,maioruidebatur.ln lateri-bus à fummo ad imum ufq? radij in fpcciê haftaru forma-^h^^SMn ™i’'0f^® düunianguihis colore (inter quas fa des humane coma SC barba hirtæ nigricStis nubis colore cernebantur)apparebant.Tanto hæcterroreae horrore tnouebStur éCrutilabantjUtlpedatorumaliqui præmetut

fere cxanimati di'câtur.Defciibûthûc plures, inter quo* eft Petrus Creuflerus infignis Mathematicus, amp;Bullûv gerus in Commentrad î».cap.Lucç.Diuerfitas ifta in Go metis caufas habet multas amp;nbsp;nobis abfcoditas. Inter eas, quae à nobis coprehendi poflunt^poftrema non eft,exhs lationSfitus equalis ctinæqualis. Aequalitasfrcquedof eft (pptcr ftmilitudmcm elatarum exhalations,coftante acquabile^ lupremi acris motS.Arift.certe fcribit,amp;f qui deucre fcribit, quædâ ignita Meteora i7tvaja-iv79^t(’Ht: : tu ius euentus caufam his uerbis reddit,lt;^ vii -OTÄgiKn-vfaiS« Kiïràf/xjxçà ju^',^’ ^^xl^ j.Satis patet ex ijs, quæ modo re* . tub, no pofTe ex co aliquê concludere,n6 fieri,qgt; fit,quia modus,quo fit,no fan's perljiicit. Atrationib.inquies,op pugnatAriftotclis opinionem,nonfimplici-rRidau6infi' ciatione.No fan’s probabilib. argumetis pugnare. Ciu^ multa,qua probabiliajquâ fpeciofa poflumus ad ferre ad proband3,no vti Anima Spiritib.ad efficienda ratiocina tioncf’vtmaxime^poncrc,quae diffbluino pofTenqquia mods,quo ijs utitur in agendo, ignoramus, nihil tamen aliud cfTenqquam Sophismata.

Ver3,quaefitargumentoruuis cofidercmus.Tenuifsi mus,inquit,aer fopremus eftreta tenui corpore uisnulla denfandi.Clfti hoed An no Boreas maxime denfat, tarnet ft ventus fitvalde tenuis, coq; fpirantc a er fit purifsimust' Dieet fe de coaeftione,quæ vifrigoris pcrficitur,non age re.GliTippe de ealido fpiritu difputari nuc,nó deuapore* Deinde aceipieda free efl'e de aere côtinuè iugiteiq/ach de cna,ceieriter)cireumuOluto.Audio quidem hæc, uJ non uideo tame vndeprobaripofsit,corpus tenuenulh vim habere denfandi. An non efh calefaciêdo amp;nbsp;ficcado denfarealiquapofsitcNo co inftcias,in afsiducmorose re difficilius conglobari halitus:atnullomodo coginon cocedo. Deinferiore, fi loquamur,planarcs eft.duip pc cS uchemétifsimè à uentis mouetur,maxim è denfan^ nubes amp;nebulæccrto‘aliquoloco. Superior,quiftaW motu circumagitur,minus forte halft us dlo ufqjelatos co

D E F EN s 1 o. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14? ’

git, at ali quado tarne co git. An no enim milita ignita Meteora ob id Rib inde fiûtfSi no coirct halitus ibi, nó id flami-narentw,autaccêfinó adeo date cófpicerêtur.Ncc eftimpedimêto motusumo niUmoueret ,facilius aflenti-ter ficcos fpiritus ibi no denfati affeucranti.Qtnd probit bet inter exhala tioncs alias alqs temnores, crafsioresje-uiores, grauiores effe f ( ipfas exhalationes iUo iübue-das inter fe coparo) Quo dato/aequali eeleritate omnes nómoucbüt.Qiiare cotingerepotcft,ut eerto ali^têpo ïe,quç eelerius cü aere circuado ferütur,alias in certo lp ’ co affequatui\2lt; CU cis iijngant .Qiio d cö in circüduóio ’ nefçpiusufunenit,irrimmêCavn udê mold excrefcerc,ar óiuscpcoire,óóvcluticoftiparipoffunt.Qitidinbacde* •' claxationc ab fur di meft: dut quid non p oteft fini cSi p of fibile eft,fatisfecimus officio ,Si no effedamites,demon

1 ftrâdûidtibierit.Athocnulluspræftabit,nifiidpriusO' ftédat, inter exhalationes n,ulla^rfus efle differ ctia leva * tatis^grauitatis. Sec. Qixodfihocmoftrari poffer,nihil ta meadhuceffeciffet.Na 0calqrcftatmodi,quib.magis co irepoffunt.No enimexuno loco nee uno omnesmome to infernè afcêdût,ccdûcp petût.Taceo,quod inffps qua litatibusmagnu eftinter easdifcrimê.Vide,^leuitcr di* lemahoc dneuffumfit. Cogiturfumusudafrigore (at nullum ibi eft)ud à ealore. Athic cum in eo loco fit maxi mus,difperdit,attenuat,difsipat,rarefacitmagis, Cogi ergo ibinonpoterit.

8 ed uideo,inquit,quo cofugiannCohteduht ibi igné effe,.Slt; avertigine eedifumu cogi accedi^.vtruncp fane dicimus.Sedamico illinoffro,inquit,ignis ille,nóuere i* gnis^duep eft,fed poteiia.Ergo grit ignisBlemetaris ne que ealidus ncqgt; ftceus,et c0bu.r ens tameiPr eterea dico, CQe.iiucrtiginenullo.modo tcnuêrumûcogeïepoffe,aut eoadum accendcre.Qitidenimillud eft ab omnib. 50 in. precipuisEuropeScholis dccatatu,M.otus per fe ealefa citt' Axioma iftud. co eederê, ft vnu tatu effet corp orû gc nas,dclura,gYauc, concretu.Eft enim 5lt; al'terS,tenue ,ta î.uçljleuc, miens,liquidum,qualiafunt aer,aqua, vapor, ,

fumus,liquoromnis. Ilia caleficrt negate non poflûm» Sed liquida tenuiaep tantumabeft, utmotu calcfcant,ut potius calidifsitnacumfunt,frigefcant.HæcMarcclliis. Hîc permulta forent examinâda,€x quib,aliquafolSbre uiter attingam.Nunqaam amp;nbsp;nufquâ An'ftotcles(hûc e* nim amicum appellans defignare uidetin-)pronunciauit ignemiub ethercuelno efleuere acfhi^ignê,uclnecca' lidum neefifcumelTe.Hoc feribit, ignt illifincero nome impofitumno eïTe, acproindcæquiuocc ignemuocarf cum hoc nomine fignificctur hicnofter ignis impunis' qui fit Ótts^Bo A* ötj’M2,X9^ o^F ^Icnf.Ex his nequaqua effee 1C poterit,Elementum ignis potentia duntaxatïgnê et fc,quia non fitimpurus ignis, qualis hic nofter eft. An e^ nim aqua puranon fuerit aqua,quia non eft glaciesfNo arbitror. At quam talisaqua rationem habet ad glaciem, cam ignis elementum habetad noftrumignem. Qp^' re ÔC calidus eft amp;nbsp;ficcus ignïs fupra aerem fitus, amp;nbsp;inflâ' mandi mm pofsidet, fihabilimaten'æoccurrat. Non quidem fie lucet atep urit,vt nofter ignis,quia m matetw propria ac rara ineft, cum hic nofter in aliéna denfatp m' fit.Qiiocirca nihil à ratione amp;ueritate alienum dicimuS cum aridas exhalationes nonnûquam ab igneEleméto inflammari afferimus.

Opportunèhocloco reipondere illis poflum, quifie obqciunt. Si flamma eft aer accenfus, Ôi^ ignis fupra acre collocatus eft,cur non contiguum aerem cotinuc inflam matf'Ariftotel.certc amp;nbsp;ignis partes dcorfum in aerem amp;* bindc impelli æaeris nuduands partes furiumintraP gnïsiphærâ ferri affirmât. Refpondeo,no fie aptum dp purum aerem, vt inflammetur,quomodo impurusinec' dipoteft. Flammam cum dicimus efle ineenfiim aerem, (redius dixeris,fumum.Ariftot.definit flammam, quo^ fi't7rrlt;sbgt;«T^^ ^s?î,Yfc3'igt;)deimpuro Slt; fumofo id affirma' mus,non de fincero. Probat hoemanifeftagnis nofter, g in noftro aereflâmâ nofufeitat. Multô minus idfadet ignis illeinpurifsimo iUo acre.Cd ante cxhalatio ^^y‘^‘

Quod prætcrea contcndunt cum Ariftotelc omncs Buropac Scholæ,motum calefacere, in co cur nos rcprc* hendat,ualdcmiror. Iniuriaafficit AriftotelcÔCquicum fequuntur bac in re Magi drum,dum cos contendere ait, motumperfe calefacere. Pvæclarc no runt, mud agendo motus ealotem inducat. Corporum hanc diftindtionem nee Ariftoteles nee eius difcipuli nefciucrüt.Ncc eft quif quam adeo rudis,qui aquam calidam nonuideat eelerius frigeberi cum mouetur, quam cS quiefcit. An ob id motus non calcfacudMinime gentium. Calefacit ergo mo-tus non per fe^fed p er aliud, feilieet per attritum feu con-fricationcm. Magis autem 8lt; eelerius ealefiunt duraSC denfa,quam rara Slt;flmda,quiammorlûc, quàmibi, fit attritio.-atnonob idnullo modo ealefiunt.Nee officitno bis,quodaqua calidamota,quàm quiefcens^citius perfri geratur. Nam per accidens id accidit in aqua mo ta, quia fcilicet calidi in eo uapores facilius ex ipfa per motum ra rcfadlatranfpirant. Vbiattritus partium eft,ibicalorem maiorem aut minorem fufeitari oportet pro attritionis modo 2lt; uebementia. Inaere fagitta plumbealiquatur, quod amp;lt;nbsp;Ariftoteles nouit,cum in i.Metcor. 5. fic feripfit: «§mjjÄ»(A« T«v*b,lt;riy otk/Iuooct« tAi«K^iv«y Toy aq«, X5^’^’^“ 7rV§5l) j l5ff71 X^ quot;^à CfqÓntTCC TyKejztVet tfOtVtföxt tSO^KXKl?, Ouid. bisexprefsitvetfibus:

'“N^nfeem exarßt,(juam cum Balearic a plumbum Tundaiacit,'volat hocat^incandefeit eundo, Et quos non habuit,fub nubibus inuenit hues. In eodem,fibaculum agitetur,incalelcit.Siarcus feot* monis bequenter tendatur , manifefte ealidior effieitur. Si Campana diutius ac uebementius pulfetur ,vndiqua-quc ealefit, ita ,vt dare tadiu percipiatur,adeocp tagente offcndat.Necintercftquicquam,fiucacrem moucri di-camus,fiueea,queinaeYemouentur.Scmperenimquot;attri* .tidfitmutua acns,5lt;rci in eo mot^rcumnubum corpus.

cuius parte# concrctac fine mo tu amp;nbsp;difuuitfîioac cohi* rcnt,feipfuin attcrat,fcd inter duo corporaattritio neetC' (arid omnis fiat. Qiiis uerd noncaldicn acrcnî-opinciUJ'j eu plumbum in co mo tuni calefit aut liquatmf

Vnde porto Si à quonam^quæ in acre meuêtur, cak* ftunt,fi no ab acre calcfiunt/QiiomodO; etiam iielacv,u€Î res in acre uchementiusagttatæ amp;mota: calorêcoapc* rêt,nifi mutuus fieret aeris amp;plumbialiorumuè corpora attritus / Ergo aer Ô^ à plumbo atteri amp;nbsp;atterere plumM uicifsim poteft.Cur ergo non pofsit crafsior. cxkalatic Ü' mile aliquid patitfAqua frigida, fi incalido acre œa«eM, calefit^tû propter mo tu,tu propter intercurrente aerem, quicSieamifcetur. Sic etiam cum calet^ac in frigide acre mouetur,duobusmodis citiusrefrigeratur, amp;nbsp;quia red'’ pit aerem frigidS,etinclufos uaporcs ealidos e£Sat.Qira* tenus tame mouctur,0^ contcruntur inter fe partes, cate* nus caleficri cam oportet. Moucto earn ualide inlocOj ubi aer fit cifimiliter ealidus, 6d ealidiorem fat^am.quàni prius fuiflet, atep aer dreurnftans fit, no negabis.Noiunt hoccquossJentes.Nonem’mtcmercfrigidani ex puteo hauftam,equis exhibent potandam,nifi p dus baculo agi taringitaep nonnihil calcfecerint.

Non ergo nuUo modo âmotu per attritionem calc^* Untliquida corpora, licetobfeurius fenfu perdpiamu« propter intercurfum S^fufeeptionem aeris ambientis W gidi amp;nbsp;calidijfaeiliörcmtpuaporum calidiorum cxdufiö nem. Hue aliquo modo pertinet Problcma. 36. fetflf» quod in tradtatu de putredine difcußimui,, Quid ticroi' an non in nubibus propter attritum mutuum calefîuntjet tnflammanturaridçexhalaaoncs, quo materiafiuntful' gctri S^fulminisfCur ergo non poHunt in fupremo acre idempati;'

Dices propter circumftansirigus urgc#amp; coei.Atffi gus, quanto maius €ft,tantô ualidius impedit innamma' MQncm,feu ignis genetationem, Erigus circurnftans hoc

ïoltnnigffjtrf attritio maior fiat.Dum cnfm calida exhala tto circumftantis nubis fngiditatem fugcrenititur cclew* us intra earn moueturjitaej^ mai or fit attritio j ex quoma-gistunicalefit,tumattenuatur, donee impetn fadto pef nubtrn perrumpat. Inhac collifioneacmotu accenditut co fere mo do,quo hic ex quorundam corporum idiuue* hcmcntiorcaut confricatione ignis excutitur. Quareno 'efficit ignem per fc aut ealorem «vTiTrif irccirK ilia frigorie« fed p er aliud,feilicet permotum»

Hicautem propter confricationem partium adis 8^ cxhalationis.At in fupremo acre,inquics, firigus nullum xft,cuiusoccafioneficagitariaut moucri aridosfpirituc contingat Refpondeozaccendieosfaepefixpra mediam acris regionem, ita probant uariç ignitorum MetcororS fpecieSjUt id negate nihil fît aliud,quam dehrare. Seien* ium igitur eft,non folumfrigus motum cfHeere.Qjiocir canonfequitur,fifrigus ab fit, omnes motus caufas defi* ■Ccrc.Motu etiam aded concitatononegctilloinloeo co fiftens exhalatio, ut igniatur. Nam amp;nbsp;à loci caliditatc, öd imotu, quiibi continuus eft öd perpetuus, continué ma* gis calefitzfcd et antequam afcenderet per fe calidior crat actenuior . Non enimtamalté afccndiff«t,fi admodum calida,rara,tenuis,8(1 leuis nófuiflbt.'Adhacc omniaillud Infupcr accedit, quod noiva folo motu accendi 'exhalatio ■flesdicimus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;■ ■ j ^ i: , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»

PraïcIarénosdocuitAriftot.cxhalationcsnonunata* turn ratione flammam feu ignê concip ere. E tenim motu inccnduntur,quodnon in iupremo tantum aere ipfis ac* cidit,uer3 etia in humiliorc cius parte,tibi nub es et ex ua poribus ortaMeteora gencrationisfuælocûhabet. Di* writneninhoc eft,quodinaltifsimo acre àmotuno adeô Violèto ,ppter caufas iâ enumeratas inflämari tandê folèt, mhumilioreautê nonnifi magna ui pulfæ accenduntur» Qtiamincenfionïsfpeciem Philofophus ab elifionefeu '^?P’^^lsionc fieri dicit : quotics uideheetfrigus calidum

14« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T H O M ÄE E R A S T I fpintnm uimaximapelltt. Vtroep modo fteUas tfansciK rentes fieri arbitratus cft. Reftat modus adhuc ahuS) quando falicet per illapfum ignis flammantur,, cui nöl*' lis eft ilia incenfio,qua ignis feruenti adhuc fumo,qui ^^ nuper exftincta candela furgit, admotus,repente ueluO fallu quodam fecundum eum fumum ad ellychnium w* que delabitur,ipfumep rurfus accendit. Etenirn palets aliquæ ignis coactæ aliquando cum aerc proximo wi' Rentur, aridosep 6Cad incenfionem paratos fpirftus quos attinguntjincendunt. Quocirca pofluntm toti^® iam ditfto loco exhalationes, amp;nbsp;ab igné amp;nbsp;à motuinflâ' mari.Frequenter fulgetra, uelhisfimiles ignés infupt^' mo aere micare cernimus fudo ferenoep exfiftente cœ* lo:quosaliarationeincêdino poffe,fatis eft credible aC certû. Poteftigituramotunon admoduuehemennex' halatio in altilsimum aerem elata fenfim attenuari æ^^'' lefieri, ut tandem inflammetur.'cum crafsior SC frigide’' in loco inferiore 6C frigidiorevixtandêincendatur. Cuf flabellum æftate frigefaciat, exnuper citati problem« deelaratione liquet. Verum hoc etiam eft,quæ difsipam tur 8C diftraliuntur potiusfrigeßergquam calcfieri, A^ hinc non fequitur moturn nee calefacerc, nee ijmi/srxace^ dere, nee ipiritus cogere aliquando amp;nbsp;denfare.Eqm fdem propter motuntfirpremiacris exhalationes dißiö frequenter coguntur SC compiguntur, vt fupra dédain uimus; licet deinde rurfus difsip entur, quotiesuidelicd ante difsipationem noninflammantur.fam ad fequenu^ pergamus... niujr .• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;« ; uo , uu ba ■

su Cometam uolunt,inquit,uelutimonte quendaffl efl^ -cx ardentibus fumis conftantê. Ego uero non inteUigo» quavi tanta vis fumi cogatur,(At eo non coaCtononp® tuit inflammari)Cœlum non contrahit.Qyod fi eu prm* coacftum opineris,nonafcendet,fedininfimo aereneba Ixinftarfufpenfus hacrebicSi ante deniationê fuperiom aeris petcre ponatur,ïn tenuem cuanefcetaerem.Egob nèperfuafumhabeo, abfœ certa amp;nbsp;fatis magna exhalai

— — nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;00quot;

D E F E N s 1 o. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«4gt;

tionum quantitate Cometas non gencrati. Sed nee à difpcrfis Cometas fieri arbitror. V ndeuero ÔC quo lo* co generentur,propter quam item caufam adfupremam aeris partem ufep tollantur,qua denies ratione ibi co gan tur, paulo fupra clarè fatis declarauimus, ut rep etere ea hicrurfus minimè fit opus.

Cur ergo non ftatim atcp confeenderunt, defiagrantr Cur nonflamma aliqua ante Cometen cernitur f Nam nee agentes caufæ,nee materia,neclocus,nec tempus ad tneendium deeft.Facilis eft adhçcargumentarefponfio: imo nero nonhab ent ulla folutione opus. Non enim ex-balationes omnes aptxfuntflammamquouismodofta timrecipcrc,at(^ fuperiorem aeris regionem attigerunt. Equidemne uapores quidêfubitó in aquam denfantur, » cum ad frigidam aeris partem p eruenerunt. Quam inuV tis fxpè nonboris tantum,fed etiam diebus nubes ibi fix r ent,abfcp eo ,ut in pfuuiam diffoluanturt'Sicut in ho c loco paucivapores nonmutantur inpluuiam,itainaltiore aerenonquaeuisbumorû quantitas ÔÇ coll edi io fern per definit in Com etam. Ariftotelesrequirit in materia Cometarum Ut fit ^'içÂTos .Qrtia voce nobis figni^at,non quamlibet exhalationemaptam effe, vtcrinitaftellafiat. Certumeft,pro diuerfitateterrarumdiuerfasfurgere ex-balationes.Certum nonminus eft,alias alps maiorem ha bere cum igne affinitatem.Sequitur igitur necenario, vt aliamaiore,aliaminore opus habeatpraeparauone. Si, cum primumin altifsimam aeris regionem afeenditex-halatio aliqua, hab ilis effet inflammari , vix vnquam Cometa generaretur ,fed ficut pars aliqua oftendiffet,ita inftammataabfumeretur, priufquamaliafefeei coniun-xvffet.V erum nonitarcs habet.Sxpius enimmulta afee-dit,quæ tam en, quia fulfuris naturae (^ aut qualitatis aims cumignefamiliaritatemhabentis^ expers eft,ignemcogt; ciperenb poteft,priufquam fulfureaad earn accedat, cu# ius ïationeaccendificfcrèpofsit,quomodo ligna uiridia propter aridorum coniunóionemincenduntur. Sedne

w» _ T H 0 M At E R A 8 T Ï liane qui Jcm,quat fulfuris natur» pardeeps eß,ßatt‘ni st eendt oportet. Non enim cad cm eft omnis fulHircx W esc ratio,fed alia cum ignc maiorem, alia minorem affinf tatem habet. Quo fir,utaliam breuion/aliam longiord^ pore prçparari ad hoc oportcat,ut ad flammam recipit** dam habih's efficiatur» Non eft edam opuSjUtfumus fu* mum inftar lapidis Hcrculei aut fæui aut uafti ignis con' • trahat QC compingat,Cogi cnim abfep hac tradiionc poj font à cœh motu,qucmadmodum retro diximus. Anno amp;nbsp;vapor es in acns regfone turn infirmatum media,heet non ardcant,cogi quoddic vid cmu«f -

Qin uero dcundet D.Marcellus,quod hocloco afin'' mat,fumum,qut ex terra uel ineendio cruperit/rigidum efle f Fumus ip ccies quaedam eft ignis, quamdiu fining permanetOiiod qui non credit,admota manu periculn iaciat,ubi primum ab igne difeedit. Caliditatcm certe foam ft ftadm amitteret omnem,atquc ex terravel ineen dio cxqt,tam alte nunquam tolierctur. An non fopra nolt; bis dedit, exhaladonem nonprius defiftere ab afeenfio' ne,quam caliditatcm à Sole aut igneacceptam itcruw^' miferit C Non dicimus quidem cos adeo calcre, uti^ inftar want, ( cum ab co nonnihil rernoti Hint)aut alt)^n fe alios attrahant,(cd ealidiores tame vaporibus efle,n^^ ftadm atc^fopraterrain elad font, caliditatcm depone' rejfrigidos^reddiaflerimus. Scruantenim caliditatetn amp;nbsp;leuitatcm,quanta cis ad refiftendum aeris medt, frig*' ditati. Sc aldus afeendendum fofficit. a.

Return naturalium, inquit, cum fitgradatim fadag^' ^cratio,ncccirarium eft,Cometarum materia feu fumutn non répète colligi, fed fenfim cumulari. At p erdperenn polTum veram caufam tam diuturnæ quietis huius, lt;1^ primus in fublimc aeris loeS afcendit.Qiio unco aUtnin eulo in uno loco ad fex SC odo menfes manet, donee W' -mea tanta uis coeat acinflammeturÆt poftquam incip^ ardere,quae caufaquiedseft r' Qirauis cm c5 ccelo circO' feratuqmotu taroê foo ^prio (flagrads ftilicet foini)’’®^

a^utur. Res naturales non répété gigni cerÄ eft. At no oBidncceire eft, material Cometa in acre coaôâl6ge tcporcillicfuiflectimulata. Scfim fob terra coUigitur ÔC general fepe maxima ciusuis, quxlogo poft teporc fe* mcl tota fimul erSpit, alias minore impetn prodit.Potuft ^g^M^^po âî^iu fpaeiü genita accruatasp fuit,bidui aut vniusdicifpacio exitupatefaôoinaerêafeendere.Pror fus igitur ad inftiwtumno facit eins propofitio,cum hic no de generatione exhalations agamus,fed de carû inac te couentionc difputemus. Qrtato porrô tep ore fingulo turn CometaiS materia coaceructur etcolligatur,neftiïe melibêter^fiteor.lUud interim affitmarenô erub efeOjfit tipoffealiquâdo,utpaucorû dicrüfpaciotantum exhala, iionûdeteirafurgat,quantaadComct£ generatione fut licit.. Videmus annos aliquos elfe pluuios totos, ali os fcjualcntes 8lt; aridos,aliôsmedîocres.Cut nô idéin cxba laUonea£Brmemus, q deuaporib.nemo negarepoteftî? Qiiare potchaUquo têperebreui tâtacoaceruari copia, quantaCometx gçncrandofatisfit.Poteftaliaslôgiore-tepore colUgidongè tamébrcuiore,quàmD. Marcellus nobis pr3cfcribit.Qtus enimei dixit,tôt menfiû fpacio 0* pus effet Aut qd prohiber,tâta paucis horis uel dieb. ex* halationis copiâcerto teporeacre complete,quâtaGo* metam côveiat t“ Vt ex aqua vno anno uel tep ore plûtes, quâalio toUuntur vapotes, aepluuqs maiotibus défie* quentioubus occafioné prxbent, ita certis temporib. Si locis plûtes nônûquâftcci fpiritus ex terra erûp et e nihil prohiber. An non enim cbftat, terrâ âLiquâdo mou cri 6é cocuti, quia plus fpiritnôincauiratib.eius çolligitur, ip vacuatui^Qind ergo vctat,quo minusputemus certis té porib. Sélo cis magnam exhalationis vimfub terra colli* gi,quKdeindeuiapatcfaû:aetumpat, ÔCbteuiadmodû ■ tempore fummumaercmrepleatt' Obferuatio certè do* cuit, Cometarumapparitioncstetsxmotum frequen* tffsimè antecedet e uel eomitari.N o eft neceffar ium fern v p ex üeti,quiafob tena eolleili cxitüaliquando inueniü^ ,

tft THO M AE E R Ä S T I . antequam tertam moueant,)Exquibus non Hoc foW* intellig{tur,quomodo breui temport pofsitnonnun^^^ acr compleri exhalarionibus^ uenim edam quod Cadell fer è materia terre m o turn ôôCom etam fufcitarc aUqu’®' do folcat. Dixi fere,quia Cometarum materiam opo*^^^ tenuiorem efTeaut fieri,“ amp;nbsp;ad recipiendum ign cm pî’'’' dore.S«marefpofioni's hxc eft-Sicut de terra 5Caqua*^'^ tanta vaporum aliquando furgit,vt continentes muUcj''’ dierum plumas efficiat,quæ terram alicubï inundcnt. J^ poteft exhalationum copia interræ cauitatibus longiO' re tempore colligi,quæ deinde uia aperta breui tempof^ in acris locum fupremum afcêdat, infolitis^ ignibusn’’ teriamfuppcditet.Nec putandum eft,ideô non ficri,q““'^ locum,ex quo tolluntur,ignoramus. Qjioniam in alien* plaganatæ amp;nbsp;coUcdlæ motu cccli ad nos facile pet^a^ huntur.

Sed quo unco ibi retinetirr pars firmi,quæ priorafi^® dit,dum tanta moles colligatur f Adhociam refpon“'' Sæpe fit,utpaucorum dierum, imó etiam horarumfp*' cio coaccruetur: fæpclongiorc tem pore aimulatufj^n“ faltcm ita difponitur, ut igniripofsit. Manet autend^ eo loco interim , quia propter grauitatem’altiustollij^ propter leuitatem rurfus defcendere ncquit. AernuH' quam infra aquæ fup erficiem fine vi d efcendit, nee aqi“* inrcgioncmaeris,fivis abfit,inuadit. Afcendit ergo^æ • mus per aerem crafsiorem amp;f grauiorem.Cum ad Icuiof^ peruenit,a(cenderevlterius non potefi. Hærctigititnquot; eo loco,dum fine ui nee altiora petere potcft,quia gratis or eft,ncc ad inferiorarelabi poteft, quia leuioreft.Qj’'“ hïc eft,non confentancum rationi amp;nbsp;cuidentiæ rerumf^

Qiiærit cur qui efcat m at eria, p o ftq uam ardere eoep'^' Sedincaffum quæritur, quod non fit. Mouetur enimin*' teria inflammata ut prius:amp; poft conceptam flammaali“’ etiam modomouctur. Necrefert, quodprius non vide' batur. Alia enim ratio eft accenfæ, amp;nbsp;alia rurfus nondum accenfac exhalationis.IUa nam^ uideri,hacc uideri nö P®

D E F E N s I o. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t»

ted.Qiiamobrcmmotuproprio quodam Svfuo,qui Co metasmoueri ncgat,eadem rarione mcridie folcm nobis lucerejUegarejfiuoletjpotcrit. Infuperioribusuarictatê motus eorum abundè dcdaraui.Qi3is uero flagrantis fu* mi motuseftpropriusr'Surfum moueri ex his locisfumü cemimus,quia leuior eftaere hocnoftro. At fupremo acreleuior non cft.Qiiare tam nonmouctur illicfurfum, quam hïc non mouctur deorfum.

At fulguraqnquu,fulmina,traieCtiones ignium, globi ‘g^dfortuitómotuimpclluntur.Deindeflammaomnis invnoloco cofiftês cü tremorefeu vibrationemouctur, quod in Cometis fieri animaduerfum non eft.Difcrimen efiemaximSrefpondeo interhæc Meteora Slt; Cometas. Etenim ucl propter elifionem acuiolentiam frigorisita mouenturjuelmateriæ-fitum Ôd tradum fequuntur. In fix prema aeris regione frigus contrariauirtute pellens non cft. Quare folammateriæpofitionem, (quarprarcipna caufaeftuariarumformarum feufigurarum,quæ in Co* metis obferuatse funt)fequitur flama.-cu contrariSfrigus, quodfugiat,uel à quo pellatur, nullum ibireperiat.

Atformafaltem flammae, quæ pyramidem imitatur, nullam Cometis apparet. Nam flammte ftant creedte, fifumus uno dutaxatloco hæreat. Cometg uero omnes fere iacêt. Qiiod fi refpondeas uifos elle,qui eau das fur* fumporrigerent,faces fuiftc,non Cometas,refpondebit. Verum quiafimplex efthæcaffirmatio, non deb emus à receptafcntêtia,quæ rationibus ueriftmilibus nititur, di* feedere, aliamcp nullis fubnixam argumentis eidem an* tcponcre.Slc Plato apud Phædonc confulit, in obfeuris cognituep diffleiUbus rebus ftudiofè elaboradum, ut uel difeamus amp;nbsp;inueniamus quomodo hab canquel fi hoefie rianobis non pofsit,interhumanas rationes earn fequa* mur,qua£ firmifsima cft , à/x«Tiî ei'ui cur a «(r^otAisifop gt;lt;3« aKi!/(/lvi/jTtjgt;lt;i^ WJ ôiôaxeTt^s o^fin^ctTat, «AÓy» ôétjTivàf, J^ict' TTOf ^5iïi/i«.Quod omnem flammamin pyramidem furgc-reait,qu2r immotainunoloco permanequonfimpliciter

uidetur uerum . Qu’ppe cum in materia ignis accent eft,quæ fumum edit,qui infla,mmari pois it, in pyramide propterfumimotiimfuperiora petentem alTurgit flama fiue fumus accenfus. Cum uero ignis in materia hutufee-modi Fumi expertè.inhæret, nulla tunc in igne pyramid dis forma apparet. Exhalatio prius^ accçndatur, amp;nbsp;Co' metæ formam nomenep adipifeatur , tarn altèplcrunt^ afcendiput aitiusnon poisit. Qin furgetigitur inpyralt; midem accenfus in ea ignis, fi altius tolli ipla acquit f E' quidem ignis extra fubieclitm, in quo inert, non fe ^ro-' mouetfeu extendit. Sicinhæretin materia rtilicet andis exhalationibus,in co prsefertim loco,ut.inferro, are, ail' to,lapide, carbone fumiexperto, cumcxcandefcuntfeu igniuntur. Quid uero, fi ignem flammam ne hic quidem perpetuô furfum tendere doceam f Equidem fi fumo de candela recens exftinerta afcendente ignem parte altiore admoucas , deorfum ignem eelerrimè moueri cernes* Idem frequenter fit inaere, ac rtcllam nobis iHe ignis ca' dentem repraefentat. Sequiturigitur ignis ille fumuifl-Huius,fi ex accenfa materia nihil exhalct, figuram pyta'. midis nequaquam imitabitur, fed pro fiiu materiaefut' fum, prorfum, deorfum, ad latera ignis eiufmodi expoP reertus apparebit. quot;

Qiiiduerofannon in cœmitcrqs, in locis paluftribiiS' 6lt;camperrtribus, ignés circumuolitarenoirtuuidcmusp (quos,quia non urunt aut calefaciunt, fatuos uocarefo' lent; ) nullum edentesfumum, amp;proindefiguram can'' demferuantes, quamdiu durantÆxhalationes, quæad altifsimam aeris regionem afcenderunt, fimiliter uel nuf ium edunt fumum , uel talcm certè ex fe emitfunt, qm fiammari propter tenuitatem amp;nbsp;raritatem partium ßC' non fit habilis,utJe notis confpiciendö pracbcat. Quip' peualdè tenue ertè oportet, qui tarn alte cuehitur. Qua' re cumneceflarium fit,fumum,qui ab ea accenfa cxlpira* rcponitur,tenuiorcm acrariorem fieri, eer turn eft , cum mfibilem ignem recipcre amplius non pofte, Vinwrnfo*

puis dediVlatum accendito, ardcre uidebis fumum qui dammiTi pofett,efftar e nó uidebis.Notiora dicamdutpv cito fumum,qui ex noftris ignibus exhalat.Non enim u* bique 5lt; iongius ab igne difcedens flammam condpit, Vedtantum ca parte flamTOatur,quæ igni proxima cft.No Vongè fupramateriam acccnfam,ftammatoftitur, ex qua enimpensfumusTCCia cœlû petit, nufto uifibiUigne im* butus.Uuncfumum ft accendi itetum cogites,fumu ex* babbitnuftum veimuftó fe tenutorem, (^Temper enim fu* tnuscxaliquo exicns,tenuior eft co, ex quo exit) aepro* indenonftauvmabüem,utanobis perdpi pofsit. Quatx cuminfumtuumacrem clatus cftftafttusftccus,igncmcg ibidem coitccpit,udnulftim pond edit fumuinftar car* bonum,ud certè talcm,qui ftammam quæ à nobis bic co fpiciatur,concip er e nó pofsit, fed in aer c ud ignem traft mutatur. Si enim crafta buius fo ci materia fpiritum infta* maribabdemftue flammam ex fe adeó breuem emittit, quis ex materia adeo tenui ^ rara flammam in pyrawdê affurgentem exfpcdabit i Sictiam craflabæc noftratia corporaignem concipere, Óóinfcrctinercpoffuntabfqj co, utfumuflammatu edant, cur non putcmus terrenas txbafationes igniri pofte abfq eo,utfpiritü exfpirêt,qui flâmânobisuiftbüêedat f Quocircaignirifumosinae* risfummaregioncfubuedios certü eft,fedftammaed«c p'^ramidafem ncq^ certü ucq credibife eft. Sieprofecto aceêdictignirifermèuidctur,quomodo ignes fatuiapud nosuocati,acccdi et igniri foiet.T otus enim babtus acee fus 16 go fatis têpore carbonis inftar ardetabft^ fumi fla* mabilis emidionedtaq no ebeedimus abfolutè ucra efle prop ofttione D. Mar c dli,. qua afflrmat, in omni materia accêfaunocpinlocomancnteuibrationc (ftcenimflam-mæ motum ap p dlar e uidetur') animadu erti.

Ex ijs,quæ didabueufep funt,iflud etiam perfpicitut, mirabile nó efle, quodifti Ipiritus diutius ardetes in aer e durant. Non enim ignis eorumitauebemens eft, ut bic Bofter,fed adELemétaris ignis naturam propius accedit.

Exemplumhicetiainfunto ignes fatui nuncupan , q*** proptermateriaeraritatcm ÔC tenuitatem nee urnnttan* genres, nccfubieötum fuuin tätauiolentiaabfumunuEl hoc Ariftotdocere nos uolint,quando cap. 7. lib.i. Met-dixit:pro ignis uehementia uel ignania citius aut tardiuJ exftingui. Qiiobes,«nquit,incôdcnfatam exhaladonofl propter fuperiorum corporummotum ignis principle* inciderit, nec^ itaueheniês aut copiofum,ut cel critères confumere, ncq; i ta remifTum autignauum,ut ftatim eX' ftingui pofsit,oritur crinitum fidus.Cauia igitur perdura tionis partim in materig confiftentia Ôd qualitatc,partin' in ignis, à quo accenfa eft ^ uiolentia aut remifsione fita eft : Sic in tempeftatibus nautæ fæpèdiu ignes Cafto' ris amp;Pollucis durarefineuifibili alimento uident, utn2 auentis quidem adeo uiolentis exftinguantur.

Qiiodinftaraliorumignitorum Meceororum non fit necelFarium Cometas femper moueri, id quoqj expofi' tS nobismemini.Etenim eo inloco priuntur,ad quê ven torumuisnon pertingit. Quareaerisfupremimotu,qin cum igncin orbem à cœlo rapitur,mouentur.Quia nero non codem precifè modo moucntur,quo ipfe aer circU' fertur,hinc diuerfitas primum aliqua nafcitur.Deindeen ab aeris motu,de quo iam dixi,exhalationê agitari opof-teat,mirum uiderinon debet, quod motibus uanjsinc' ueri earn uidcmus.Nâ pro crafsitie amp;nbsp;tenuitate, pro gra' uitate Ódlcuitate, pro copia Ôd paucitate dilsimiliter cam moueri certum eft.Mouentur quidem natura iuafurfum exhalationes,at cum inloco, fupra quem altius afcende *' renon polTunt, agitantur, deorfum ucl ad latera moueri cas continet. Qitae fi occafione aliqua acceniæfuerint abinfito ipfts igne certi eos mo tus-principium aliud adv pifci,qui dicit,abfurdinihildicit. Etenimreperiâturhîc apud nos non pauca corpora, quæ aliter poft receptuni ignem mouentur,quam ante mouebantur.Non mirum eftflammas,autaccenfos halitus inhocaere inferiore ua r*èmoueri,ubiàuentorumaerisœmotu,nunchuc,nunc dlwc-

ûluc impelhmtur.îu fupremar cgione aeris, vbi uenti nu b funt,ratio non eft cadem.

Ad deferiptionem Cometç,qui ultimo uifus eft,quod attinet’,nonfciO , an omnia fichabuerint, utipferefert. Apudnoscertealiter,tSmihi,tumaliis quædâ apparue* runt. Qjiippc caudano fine motu ali quo ardere iudicata fuit. Ad caudæ eins fine dux funt cofpedx ftellx,quant nnaauftralelatus claudebat, altera in extr emitate ortum netfiisfita erat. Vtracçftellahæccrebroàradqscaudæ occukabatur, vtmodo hxc,modo ilia, fæpè ambxafpe* * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;ftatfubtrafierentur,ac moxuel altera,uelutracç,uelut ex

t ti uel dilatabantur, ucl in longitudinem extendebantur, | nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rurfus ^5 contrahebantur. Teftes huius rei plurimos ha*

1 quis non demiretur,quod comam à capite fic diftindlam \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuiffcavTeriqutilla caput attingeret quidem, at continua*

\ tacum co non eifetî'Nobis omnibus oculatior fuit,fifo* \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lusifticuidit, quactot cruditihuiusfcfiolxDodloresui*

1 nbsp;nbsp;nbsp;Nihil enorme, nihilretorridiautfumidiinCometa , qui - t nbsp;nbsp;nbsp;poftremusnobisapparuit,mihiuifumeft. Qjtareneque

1 nbsp;nbsp;nbsp;tonicumneqiinfiammatumaliquid fuit . Non enimnon * -1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confiât exhalitu feu fumo, quo d nobis ex co conflatum

^ hó cficuidetunpracfertim quado inloco adeo afenfibus noVins remoto nafcitur. Adde,q nb femel tantu Cornet^ uififunt,in quib.nó prorfus nullanee omnino obfcura ex j nbsp;nbsp;nbsp;halationüindiciaoccurrerüv.quodclarè exqs , quïchue

i Hanc parte fie tand era concludi t D. Marcellus.Quo J fi hæc omraa à fumi natura funt aliéna, fupereft, vt dica' mus Coractamæthcieum quippiam elfe, nonremElc' mentarcra.Egouerônihiladhucaudiui, quodanatur’ cxhalationis calidæ amp;nbsp;ficcæ alienum fit,fed confentanea omnia uideo elîc.Prorfus autem pugnant cura natural' therea, quaccunque in Cometis infunt,nobis^ apparêt: quod exiupradiêiis qui non perfpiciqcæcus meritô cen febitur.Annonridiculumeft,corpus aethercum inaeris regione coIlocarcfÄt in acre Cometas nafci, democrat Altronomi.Qiiod ctiam ætherea corpora no fint Conic tarum infiar niutationibus obnoxia, controuerfia omnn nvcaret.Seddehisplurahîcnondicam , quia de eisfu' prà copiofè difputauimus.

Hoeprætereunduranonvidetur, quod D. Marcellus putat, Cometarum crines nihil effe aliud, quam felis ra' dios,per corpus Cometæ penèexeûtes: quaequidéfen tentiam faifara efie mihi pcrfuafi.Primùm enim Cometx uifi funt,qui crines furfum, deorfum,amp; ad latera preicee runt: quos aliqui propriè Grinitas appellatos cenfent. Deinde certum eft , qitofdam iurfum porrexifle crines-■Talemnobis defcripfit Cedrenus anno 4. luftinianilm pcrat.his uerbisii^ixt'i;Kou^nj!fityx^ngùepojii^i;, ^iToJlvri' Koy iii^lt;^^'i J^7ru)ii ii'7ri 7« i^a TKitiw?K^ivx!~Cii\'lt;.iyoy Âco^-Tîif J'Ïm/ , n^ tuavi Aayt-TTO))}Iw«.aïj@- atciffty. Quod fi Marcel' iusnofterobferuaflet, Cometas caudas feu crines Ilias furfum erigentes uetcribus Lampades uocatos fuifrc,nÜ quam,puto, aufus eflet cos ex ordine feu gencre ConiC' tar um exiraere conari. Non enim re amp;nbsp;natura, fed figura duntaxat, differt cmlmodi Meteoren feu fax talis à Co' meta quomodolibct aliter figurato. Quod fiipfe in loco, inquo Cometæexeriûtur,faces gigni coceditardentes, quas pro Cometis pleriquc omnes habuerunt, baud certè video , quid difputatione fua aliud effeccrit, quam quod lemctipfum oppugnauit , amp;nbsp;nobis argU' mentorum ab ipfo prolatorum falfitatera dedaramt.

Ql’nppe quæ mulris adeo uerbis tam IblUdtè 5^ anxtè re feUcreconatusfint,ïpfisrebus vera cfleprobat,ncmpc amp;; fumum 1110 ufcpafccndere, amp;nbsp;ad facts generationem cogijamp;ibidemaccendf, acmultis diebus accenfumpei^ durare. Verumhoc obiter attiguad rem redeo.

Si maxime ipfi demus hoe loco, Cometas crines fur-’ fiimprotêdcntes Cometasnon eirc,fed faces, (ucl aliud 4dpptam,fi ei italibet)negare tarnen non potent,appax ruilTe Cometas, quos ^r wjoimf fiuebarbatosueteres nu cuparunt , quia barbar inftar crines deorfum porrige* rent.Iufttnoin^pgj-^jofg fj^to circa annum Domini. 522, uifus eft Cometa in Oriente , fenbit Cedi enus , oo-«;(^tv KHTH'itJ iKTTiiJ.Triss'KS iamp;l yà; Kara) xùyài, op tAtyof/ iscayuviMf siicu, Habebat hie non tantum deorfum protentos rax -dios, uertim etiam occidentem uerfus direeftos. Alium defcribitidemCedrenus fub Impcrat. Orientis Tzimi^ • fcahisiierbis: Au'ufto menfe indidione tertia,Cometa fe confpiciendum obtulit,qucm /raiywiz/ocp fiuebarbatum nommant, amp;nbsp;admenfem ufque odauum Indidionis quarte apparuit. Q^ildquodaliquiluxerunt, quicrix nes ad terram ufque demtierunt f Tales confpedos alix quos fuitre,fupradicftaprobant. Qiiipoftremus nobis apparuit,non femper eum habuit fitum,urlinea per cenx trumfolisódCometaeduda per medium Comg feu eau dereda tranfiret. Quippe caudamnonnihil in auftrum inflexarn habebat,non fecundum reeftam lineam pro ten ' fam ferebat. Horum caufas eum reddere nulla s pofsit, * t qui Cometam ethereum corpus ponit, atque caudam r nil aliudj quam tranfiniflum folis lumen effe contendit, iure optimo licebit nobis , arbitror , dilTcntire, ac Ax. ■ tiftotelem naturae confentaneas rationes producenx temhacinre potiusimitari, quam alios quoslibet pro argumentis uerba duntaxat fundentes , fequi. Co metarum diuerfas apparuifte figuras , negarinon pox tcilQiiippe Sé qui crines in omnes partes ipargcx rent, qui propriè appellants Cotnetie,^ qui deorfum 1

qui haftxKguram repræfentarungnonnulli ghth) forw’ apparuerunt,quosji^?lt;;efät Græctvocanine, His il 11'11' miles fuut, quos Verua vocarunt, quiaucru t epræfeæ ^^ tare fölent,ac redia deorfum vel fnrfum dirceri cernonw-

. Qiiin etiarn in columnae forma feu figura fe obiccerunr, utinfuperioribus planum fecimus. Trabis etiarn autdo' lijfpecie,quoslt;/ïaKtTigt;f?nominant,referunturvifi. Talen’ nobisCedrenusanno. 20. Conftantini CaballJmpcrato

; risConftantinopolitanidcfcripfiqhisucrbis: A«xfnf«ï^ Ïlt;fiv9 HCCTCcl^y tiOiCV hcrftTr^OT^OStTTiii^i^XS- t.ty «vSlSTT^o; ^^' e-tii»{ii^celt;-.v. ^.Huncpcrdies,to.inoriête,moxperalios.’''

■ dies in Occidcnteluxifle tcftatur.Valdè multi alij fulfiHf fcribuntur, qui caudas in Occidentem proiecerunf. Ali) inMeridiem aut Septemtrionem extenderunt. Deii-: qui radios ad terram penè vfqj demifcrunt, lupra diónm 1 fatis fuit.Certum eft, lumcnautfplendorem omnes afo' ’ Icaccipercnonpotuifle. Qjioinodo enimfolitarefpl' ciat Cometam, vt caudam fare lumen furfum, deorfum, ad latera, verlusipfum folemfpargat,amp;hoeipfumnunlt;i latum,nunc inftarlanceæjgladtj, veru, acutum appareft

: faciat. Accedit magna in colore van etas,amp;in mo tu inco' ftantia,ex quibus omnibus euidentifsimè probatuf, co’

; aethcreinihilefTe, iplendoremq) fiiumabigneaccipcrt) nonafolis luminc, Equidem in eoacrislocoplcrun9 vagâtur,vbi neceflariû eßet cos lumine frequêter priuari ficutlunâeo priuare cernimus, cûinvmbrâterreincidit' Quæporrô demotu Cometarum fubtexuitD. Maf' cellus,declarationc opus non habent, led ex fupradiAs

• facile,quanta valeangintelligi poterit. Quæ ftatim de eft cientiavelfignificatione corum fubiungit, ad nosnon pertinent. Vnum tarnen te admonereoportetjOCcAu' ftotelemnecPhilofophosaliosafh'rmare,omnem Conie ta ab aliqua Relia trahi vel duci.Quod cum ab Ariftotek exptelTè fit declaratum,noftra additione non eget.

D E F E N s I o. i«ît eft caufç,quamobrem in tanto incendio calorem nullum fentimusf’InmediopofitaeftTeiponfiojquiafcilicetinfe-' nor aeris regio impedimento eft.Nihil em verat,opinor, exaliqua terrg parte tot erupere halitus,vt Cometa gene fêt, et deaqua et deterre partib.altjs tot furger évaporés, vt media aens regionê frigidiorê efficiât. Quid ein,an no fob's vim feu operationê per hue modu hebetari à pluuqs fentimusc' At infinite potêtius calefacit fol accêfis haliti* bus, Quocirca non minus,imômultô magis calefaA'onf accenforum halituurefiftent continentes pluuiae. Qua* cunc^tucaufamadferescurunoanno, quamalio, fol in Lcone(exempli gratia) exfiftcns minus calefacit, Ad cm aut fimiiislocum habere in hac etiam caufa poterit.Vera tarnen caufa 0^ proxima, didta iam ante fuit. Qyæ natu* rabter eueniunt,impediri poiEint,cû eiufinodi femper et neceflario no fiant,fed plu rim û duntaxat eueniât. Cctcru fuprâ euidenter fatis oftendi,fæpè annos illos fqualorein quibusuelpluresfimuluelmagni amp;nbsp;durabilcs Comctp lucentSed echaUtus illi ardêtes no ita cal efaciüt,ut ignis hicnofter.Excmplo nbicHcpoffunt ignes brui in tenui h^ituinhaerentes;ignis item in vino deftillato,rebuscp a* lijs valde tenuibus Ôdraris acccnlus. Qiirc cSfichabeant, nihilhabet argumenti amp;nbsp;roborisaduerfus AriftotelêSd veritatem D.Marcelli interrogatio.

At tanta vis fumi,ait, non eft,nifi à calor e turn fob's eli* dentis,turn terrae cmittentis,tum aeris excipientis.Efto: fed nihil aduerfus no^probat. An non eadem ratione pro baremus, vapores quoslibet fqualorein terris induccred cumipfiquoqjfinecalore nonfufcitentur. Caloreopus eft vel magno vel vehemente,vel diuturno ad tanti fumi* di fpiritus generationem.Sed calor hic in tcrrç vifceribus fæpelatet. Cum in aerem fpiritus ille fub terra generatus exit,non tam calore,quamleuitate indiget adafcenium, Aerquoc^nontam caloris ratione fufcipit(.Nam amp;me* diahyemerecipit vapores de terra afcendentes ) qua te* nuitatis caufa. Quareficulneum, autftramineü,aut quo* wis potius ftramine leuius eft hoc argumentum.

Confequens l'am efl,ut,quàmualidafint argumenta,« Cometarum uinbus feu ßgm'fieationihus petita, uide»* mus. Nulla hiftoria,inqutt,quod fdam,cxnat, in quapl^ res fimul crinitas apparumelegatur. Ego uero in lap end ribus diuerfum oftendimec dubito, quin hiftoriarum pc' lirioresidem pluriesaccidifie obferuauerint. Quorfunt hoc dicitfvtficcitates a Cometis noneffid probetuf.CÖ Ariftotelcs hoc cuenire hunc folu afiirmet,cum plures ß* mul lucêt. Qiiod fi fieri aut facta nunqua ponatur,fequc* tur,nunqu3 cos fqualorê fecum traxin e,ÓC pro inde nuU^ ab eOjquod facfi:ünunqu3fuit,probandi arguments eet' tam ^ compertS peti po tin fie. Ego fufpicatus adhunC diemufep fum Ariftot. mcntcmat^uerba,nondefol‘* Cometis propriè nominatis,uerü etia de afijs infignibu* Meteorisignitis,quaï eodécum Cometis temporeapp* rentjaccipienda efle.Cum cm forma feu figura dantaxd aliquando différât,nihil abfurdi adfert,quiiam dido mo* do Ariftotdis uerbainterpretatur.Rclpondebithïcfof' taffe D, Marcellas placerc fibi interpretationê,ncc i eeuW re,quinunus maximus pro duobus aut plurib.exiguisf'’ habêdus(fupra eS quê ultimo uidimus,pro duobus cefe' ri po tui fie putabat)6d ob id,ca infignes aliquado uifi»^ ab fep infolitaficcitatc,in Ariftot.ucrbis nulla effen seed' tatê. Verdmad iftainfuperioribus accurate fatis refpdt' dimus.Eft enim ratio eadem ficcitatis 6C caloris.

Non pofïum non hoc in loco mirari,quod,cum fetib^ Ariftotelê affirm ar e ficcitatê fcqui plures fimul copard'' tes Cometas, mox addat, Aftrologos Ariftotel- felt;^^^ ud à minimo Cometa (amp; eo paucorS dierum) uentos^ ficcitates exipedare.Qiiomodo Ariftotelê fequQ tat, v à quouis Cometa effici afferut, qu« AriftoteIcs à plan” duntaxat exfpedatfSed argumeta, quibus hocloco pæ gnat,exp endamus. Quod materia uentorSabfumit/’^ Unocftuêtonl At Cometgeofumuntuentonïmaten* TantS itacp abcft,utuêtos procreêt,ut eorS generation oiaximè impcdiât,Onûtitf uentiab exhalatione ca^^ ,

D n T ^ ^ s i o. ficcy.â qmCometç etii o dunt. Cofumi tin aut exhalado dû aïdeqfiue dû igné cocepit At cocepiffe tune ponitur, cSCometalucct-Qiiareno fubmtniftrant Cornet? mate /riauetis,fcdpotiusfubripiunt.H?cMarcdlus. Nihilha^ beo,quod Wc aceufem. Vera cm fut (meo quide iudicio) omnia.Verüadrcnihilfaccre,aio.Etemnó dixit Ariftot, (Óf,fi dixiifet,iure for taife reprebendi poifet.) Cometas matcriSuctisfuppeditare.bfocfolüafhrmauit, Cometas rü (rvs«Tiy feu conüftentiam ignea eifeddep ex eo tanqu# certo figno feu Ti^gH^iw probarl,(^od,cumpluresfïmul appatenquentos SCficcitatê fignincent,quodhis uerbis dedarat ; (Ana«p y^ óti yly*«»TW æiàTwp TroMwp et/wTOicwTHp WfKnp,asJ?jÓTfcfop avaKtvayKeüoilTflp Kij«,iu^J'j«gt;tjit'fcó«.»^ J'lKAVtócUTO (AlÄTi^l^Op Vyjoy VTTOTJJ TTXnSbÏ TH? â^t^M-MÇ Ctvw9uquot; é^iKO’tk'S, acTTi (XHcruxisicScu ^«{^lt;«5 ®t vcAaf/LongC abu^b^ «erbacbtinêtab eo, quodD.MarecUusaCBrmat.No em Cometas fuppeditate uétismateriam, fed ab c^dê caufa ipfos excitari affirmât, à qua uétorû materia producitur, Et fane pr obabile admo dû cft,cû tantauis exbalationum afccndit,aUquas in media acris regione r dinqui, que vetos fufeitent. QiiarationcCometauentorü diet potent fignû,non qui de ut caufa,fedutr cs,quæ ab eadetere cau-fafadx Vint, à quauêti oriuntur, quomodo Indebgnum edeVerenitatis autpVuuixdiccreVoVemus. Saremtenm nos oportet,ignêinexbalationc conceptûVœ cacolume te,utnQinnihilürcdigat ,fcdinaliafubftatiatran m • NamutexnibüopetïoïaDeiomnipotenüa iqu _

Scdhoc pofito, prolixe contenditD.Marcellus,fdiquot; quias illas Cometæadregioncm uentorumdepellinon pofle.Nonlibetmihi inpræfentia queftionem illamag* tarejVtrurnfciliceqquæ inSphæraignis ô^fiipremiacriJ finit,dcorfum aliquando pellantiir,Cquid Arifrot.hîcfca feriqnotum c ft: quid miincrlalis generatio requirat, do* öiores Philofophos non latet, ) quia inftituto noftron^ que comodat neep ineórnodat. Non enim hoe ia affirma mus,fcilicet uentos à Coinetarü reliques nafei, fed quib têporibus ij apparent,circaeadêuentosfæpèregnared* cimus. Fallit igitur opinione fua totus D. Marcellus no* fterjcum uel hæfuros nos hic putat, uel fumos poll Co* metam gigni dieluros nos exillimat. lam enim demon* ftrauimus, fumos exinflammata Cometarum materia ra les non gigni,qui inflammari iterum pofsint, fed qui nd in aerem,uel in ignem Elementarem tranfeant. Quidrf idem ferme affirmât, cum Cometarior« quorundam^fi’^ enim eos nomihat) einer es ridetquot; Qitæ norlra fît font en* tiadehis cineribus,manifeftè aperuimus, quando nefn* mum quidem inflammabilem ederc hos hahrus ardétes declarauimus, fed uel in ignem uel aerem reliquias tran* firemonftrauimus.Qj,iarenihil hic addemustcum adutr fus nos taliano dicâtur.VnS hoefupereft, vt, quomodo hanetotamdiiputationem concludat,coiifideremus. Si uHo tempore , inquit, exfumfs fieri po tuit Cometa, cm poft cœli ardorem (de quo inferius) non eft factus code ipfo menfe uel annor'Omnia erant parata:Cœlum idem: eiuldem conuerfio eadem:iub ethere ignis adurens: om nia ibiflammarum plena. Sed quando nullus fuît in tâta fumorum amp;flammarum ui, neep ex fumis Cometes erit, nequed Cometafumus,uentus autficcitas.De quo codi ardorehîcloquatur Dominus Marcellus,nefcio.(Noe' nim legi,quxpoft difputationem hanc in AriftotcLô^in me fcripfit)nin de eo agat,cuius fupra mentionem fecit. ïdfi eft,nonegetreiponfione. Fuit enim exhalariohxC in iaSma aeris regione cofp cdla^S ed ex iliis, qux de Co

metis difputauimus,dar è patet, nee quaslib et cxbalatio nes,necquouisloco collenias, Cometas gignere. Na 8lt;inaitifsimoaerisloco confiftereeas oportet, ac certo modo cogi, certa cjualitate , crafsitie , pinguitudine pra:ditas effe , amp;nbsp;, ti quæ nobis ignota praeterea regt; quiruntur, adeffe omnia oportet» Ardor iUe coeli, cu* ius fuprameminit ,nobis bic amp;nbsp;ubiep ferè uifus eft,licet quas nutationcs amp;^ motus ipfe obferuauit, non omnes ubiepanimaduerterint, Cxterum quifquis aut quaïis qualis ardor iUe fuerit, de quo , vt de re mibi ignota, pronuntiarenibil debeo , certumboe eft,ftexma^ teriaconftitit, ex qua Cometæ Runt , aliquid defuiffe eoïum,qu3ead Comete generationem pertinent. Non fatis eft idem fuiffeeoelum, eandem eius conuerfionem, fub ætbere conftitiffe ignem adurentem , flammatum pafsim apparuiffe copiam, fed 2x1 alia quidam adefte o-portuit,utCometapotius fieret, quam Meteoron aliud: nempelocus , materiae certx qualitas , coUeeftio apta, confiftentia conueniens, principium ignis congruens, bCfimiliaplura: quæ Ariftotebuidetur unorvomme extu liffecumateriam omnino idonea dijK^KTcy «vaóv,u-««a-tv no minat. Quarenullo modo fequitur. Tanta tune fuituis fumi,nec or tus eft Cometa, Ér go exfumis nunquam a-fias oritur Cometa.Tuncfirmaforetratiocinatio, fiboc mo do prop oner crur, f Si c enim prop oner e uid etur uo -luifte,cum dixit,nibil deeratRHoc temporeadfuitfumi uis , quanta di qualis requiritur ad Cornets genera tionem , nccuel defuit aliquid corum, quæ adeffe oportuit ,nec adfuit aliquid corum , quæ impedire corum generationem poifent, ÔC natus tamenCome ta nullus eft. Cr go fumus materia Cometarumnon eft,Sedcumantcccdcnsboc probaueritDominus Mar cellus,apertisulnisfententiameius amplexabimur, Ari-ftotdisq opinionemrepudiabimus, adeoépfolumip--Cum inbac parte ueritatemperfpexiffe conbtebimur.

Hacc habufjpraeftantifsime Dudithi^quæ ad Chartas J temtht miflas pro Ariftotelc fubito fere,cogitate tarnen» r refponderem D.Marcello, Qiræ fi probabuntur, ga«' dcbo,fi non probabuntur,fomma animi alacritate meim ribus cedam, amp;nbsp;ijs,a quibus reeftius inftitutus fuerOjgf^' das immortales pubbee priuatimcphabebo. Siocijpl*^' fculuhabuiflem,ctiam Seneeg argumenta,quæ exph^^' tanon funt, exam’inautlïcm. Sed quia ncc ocium cft,ó^ quæ reftant à quouis ex illis,quæ dixi tnus,rcfutari pofunt,fincm hïc faciam.

”ç^j VænSjVir clari(sime,quid de Co* metarum fignificatione fentiam* Inuidiofamagis, quâ difficüis re* fponfio eft, m tanta opinionum varietate : quibusdoÆ hommes m dmerfas partes diftrahuntur* Hue accedit, quo d fi qms non le* u JT ^^*gt;^as^lt;^a uibus rationibus,etjqug rationes, m rebus præfertim particularibus fenfu atcp obferuatio ne conftantibus, fuperat, expert entia addu(flus,â corn* muni popularicp opinione fibi difeedendum cenfet, is afuperftitiofishominibus,autfaltcm plus aequo ob eau farum ignorationem meticulofis,tn horrcndû,grauifsi* mumep crimenimpietatis vocatur. quorum videtur iu* perftitiovetenilliRomanæfim(lis, quæCometen, in Deoruin numcrum relatum , in templo Romae coluit. Quare equidem tacerc conftitueram, amp;nbsp;tuam potius fententiamexquirereiadquam meam adiungerem.no enim parûmihi cognita eft pietas, attp in omni dodlri-naingenij,ludicq^ tui praeftantia. Sed quoniam iteru abs te vrgeor, ab alijs etiam faepius, dicendu eft aliquid, vtfaeüius fententiatua eliciatur.Étfinonium nefeius, quàm variæ, quàm pugnantes de Cometis veterû Phi* lofophorum fententiæfuerint, vt nondum ex abdita il* lanaturæ obfeuritate plane euoluieius vis , ac natura potuerit,nos tarnen communem,qua: eadem Ariftote* lis quoep fuit,amp; qui eum magiftrum fequuntur,opinio-nem,hocloco, retinuimus. quant nihilominus, vtnon peromniafibiexquifite conftare putem,haudleuibus coniedluris impellor. amp;nbsp;ianehaec to ta de Meteoris di* fputatio,fi quainPhyficis alianonlatis habetfirmitatis.

Quod idcmiUe fummus naturae indagator Afift.- ülg®', nue innuit,cum fcriblt,tt/ uit r« (nsi' «Tro^y^^Tuy /'i^it^* lAiTx TivxT^iTroii. Porro de Cometarum (fecus $ multi illo haud paulo inferioresfaciunt) generatiore conn’ Ariftotelem nupcr difleruit Marcellus SquarcialupuS dodlus amp;C acutus Philofophus,amp; Medicus. De eflen^ uero eorundem certi quid conftit ui equidem uixpo»^ arbitror. Vin' certedotfti,quosnoftraaetastub't, etia® q^qui plus,quam ego fiertoportere contcndOjComctis tribuunt, quidomninoCometa, uel, ut Cicero uocat, fteUa crinira,ucl cincinnatafit, nondu lans ftafucrepo*' funt.Iohan. Praetorius meus, Noribergenfis Reip. Ma* thematicus, amp;nbsp;doeftrina amp;bonttatefingulan', quo eg“’ in Mathematicismagiftro , domimeæ, aliquot annos ufus fum,halitus e terrae uifceribus clatos ctTe, cumaln5 affirmât, ueruman accendantur amp;nbsp;ardeant, idueroenj quodinprimisdubitat . In quo Appianum,celebrtu' Mathematicum fequutus cft.Sic enim fcribit: Dem’' teria huius Cometaenon ambigimus, qumfueritmolc5 uaporum terreftnunrSed anhalitusiftiaccenfi fuerint, meitem Appianus dubitarefacit. Nam dum radios Co metarum diligenter obferuaffet, amp;nbsp;deprehendifTetto^ Solis ex aduerfo lempcr pofitos elTe, non dubitauitaf firmare, nonomnes Cometas accenfos ede, fedquan' doquecHc exhalationemfubulem, noninflammatan’) fedlucentemalumine Solis. ciMufmodi exiftimatoö eos fuiire,quos ipfe obferuauit. Hæc ipfius opinio/* vera eft, quemadmodum probabilis efie videtur, equP dem aufim affirmare ,hunc qüoque uaporem à SoIo illuminatum fuifie potius,quam inflarnmatum.NamSi coma à Sole auerla erat, fiClumen ipfum illumination* fi'milius,quàm ineendio. Hæc Pretorius. Ne Paulus quidem FabriciusPhilofophus amp;nbsp;Medicus,ac effare' us Mathematicus eximiado(ftrina,ac bonitate , attain hac difciplina longo ufu cxcultus, Peripateticorumfoa tentiam, quanxfupra attigi, prorfus probare udetur.

'DE C'OMET. SIGNIFIC. té^ Nam Senecam fequi mauulbquem ait affirmare Corne tam effe ftellam,ïnïno à Deo cum al ijs conditam,quem fllCjUtfuadeclafct potenna, fuo têporeuelntipraenun-dansfignum aliquodoftendat. Hieronimus Cardanus Uaria dö(flrina,amp;mirifico ingenio praeditus uir,Mathe^ tnaücusitgni celebcrrimus, Cometamglobum facit in ^“^lOiqui aibleiUuminatus uidetur,amp;dumradq tranfcgt; untjbarbaf,aut caudæ cfhgicm formari. Hicigitur,in* Quit,incœlo,fiibieft generatio,fieripoteft: Sinonad* mittatur, dicerenecefleeft, quod SCueriuseft, coelum effefideribus pluribus , fednonadmodumdenfis,ple* num. quod cum acr ficcefcit QC attenuatur, uel etiSalfjs €xcaufis,oculisnöftrisfefubifcit. Namquandoque amp;nbsp;Venus media dieuidetur, quam denouogenitamnon tfle/afistóftat. Idem Cardanus paulo fuprahunclocu, poftquamfeienter demonftraffet, quam alte uapores attolli pofsint,fic concludit : Satis confiât locum, qui à Mediolani incolauideri debet fub hycmali circulo, à terra diffare plus quàm decics altitudo uaporum per* tingat.SedibiCometæuidenturànobis, Igiturnonfi* Untexuaporibus. fedneefuprainæthere, cumibinon fitmateria,quæ accendi pofsit. Subfjcituir ille do et ifs, alia quoquehuc pertinentia . Atephate quidem très ht præftantifsimi ætatis noftræ Mathematici deCometa fcribunt,ut alsosmultos preteream.Veterum uarietates opintonum qu?senuiTieretf' Pythagoræi,utexPlutar* eboStobæi colledanca habent, partim Hellas faciunt Cometas, quænonfemperfed certo temporis ambitu appareant : partim uiRis noflrosinfolcmfpeculimore reflexos. Anaxagoras acDemocritus duarumuel plu* rium fteilarum concurium. quemadmodû fpeculisali* quotinterfe oppofiris nonnunquam aliquidStellæfi* mi!ecJucetArilioteles,cxhalationis aridæ igneam cÔ-gertem : amp;nbsp;Cometas quidem, cum illaualidius incenfa diutiusduratjftella quidem infra apparente,coma auiê fupra fulgcnte-.barbatas auto cû côtra Hella quidem fu*

pra apparcat, coma autcm infra barbae more, Straf® dicebat,ftellaclumen efle denfa nube circurndatS, que* admo dum fere in lucernis app arere foleat. Heracbtus Ponticus nubem fublimem, fublimilumineiUuftrataffl« acfîmilem reddit caufam barbatarum,trabium, coluni* narum,ac fimilium,ut omnes fere Peripatetici, nubiuiu uidelicctfiguras, Épigenes credebatfpiritumterreuin incenfum ac fublatû.Boethus aeris incenfi uiiùm.Chal* dacifentiunt alias quoque ftellas efie praeter planetas, quae aliquandiu quidem lateant, quoniam longe fint a nobis remotæ,nonnunquam autcm inferius delatæap* pareant,itarcexigcnte.eas uero Cometas ab qsuocari, qui nefeiant ipfos quoeç ftellas elTe, euanefeere autcm nideri, cuminfuamregionem, inaetheris profundum, uelutipifces in maris fundûreferantur. Alq terreaqua* dam uento uel turbine in aerem ferri exiftimarunt,ibià îneenfa amp;nbsp;in ætheris uertiginem illapfa , cum uniuerw ad tempus aliquod circumferri,donecigne coniumpto euanefeant.Metrodorus elicifcintillas uiolenta Solist nubem imprefsione. Xenophanes omnia id genus,co* paóum aliquid,aut motum efte nubium ignitarum.

Vides, mi Crato, quam uaria, quam diuerfafiimmi Phyfici de Cometis philofophati fint f' Non comme»* moro omnia.petat,qui uolet,ex Ariftotele,qui aliorum fententias fuftulit, ex S eneca, qui amp;C Arifto telis fiC alio* rum item opiniones refutauit, exLaertio, ex alqs mul-' tis.Mihi fane, in tanta obfeuritate, amp;nbsp;multiplici opinio* num uarietatc, cum res ipfa ignota etiamnum fit, non uidetur uero efte fimile, ut certi quidquam diuinari, aut praedici pofsit, quinhocaffirmo, etiamficoftaret,quicl corn eta fit,quam materiam, quam naturam habeat,non pofte tamê ex eius lumineuel boni quidquam, uel mali prænunciari. Idquod nonitamulto poft oftendemus.

Qui Cometas proptereaaçccndiincœlo dicunt, ut fintmagnarum calamitatum, quæ nobis impendeant, pracnunciae quacdam,atCB adeo caufx efficientes, euen* WJ.

de COMET. SIGNIEIC. 171 tusuarios amp;nbsp;ueterumteftimonia Poctarum ategbifto«-trat urn amp;nbsp;facrarum quo® literarum in medium aff crût. Sunt etiam,qui ratiuneufis quibufdam fuis pugnant,ex natural!,ff Dijs placet,Philofopbia amp;nbsp;Medicina petitis. Âteç illi quidemLucani, nonignobilis Poetæ uerffcugt; lis nos territant,quiuocat, Crinemtimendiffderis,Et: terris mutantem régna cometen. Item daudiani^Nun-quameoelo fpedtatumimpune cometê»affirmantis.ln-ducunt etiam Poetarum principem , qui lulij Cæfaris necem,præter alia pro digia,à cometa quo que notatam • fuiffeinnuere uideatur.

htu afflatus, vir alioquineximius in omni elegant! do* Ctr!na,inhuncmodumcecinit:

80 quæ ib ! plur a dicuntur. N ec lub et bic alia t effimonia tcc!tare,8lt;nonneceffarijs turn .carminum,tumhiftoria* rumexemplisepitlola implere..obuiafuntp afsim,, nee tibi,utaliabuius generis omnia,non probe cognita.

Ac primum quidem miror eos adexperientiamco* £ugere:quç 2lt; per felubrica eff admodum,8lt;,nifi faUor, inbacquoquecaufapene tota ab aduerfaria parte ftat, proep eamulto plura, 8lt;ueriora,nedicamomnia,teftigt; moniadicit. Ateuentusperfæpeprædidliones eorum comprobat.lnnumerabiliacommemoraripoffunt,qu3e aut nullos habuerunt eiufmodi exitus,quales illi denun ciarungautprorfus contrario s.Qvramuis hicilludrcAe dici poteft, quod Cicero feite admo dû fcribit,Qriis eff, quitotüdiemiaculans, nonaliquando collimetf totas nodes dormimus,nequeullafcre eff, quanonfomnie* mus,2lt;.miramuï aliquando id,quo Afomniauimus,eUa ieref Qïitddiuinatione cxauiumuolatu, Çne fuperftb

ttofa alfa multa diumationum genera enum crem ) quid extiipido uaniusf’quid ridiculum mag/s fingi pomit^^^ tam en fæpe ea eueneriintjquæ exuanifsimis iUis imp^' ntæ mulritudinis delufionibus prædicra funt. Nonp^ü d certe omnibus têporibus Cometae arferunt, finebeb lis,finepeftilenna, fineullis Regum funeribus, Coiv tra uero turn anteaólafecula,iam inde ab orbe condito, turn patrum noftrorum, amp;nbsp;noftra hæc ætaSjfuncftas cb des multas, amp;nbsp;continentia beila, atcp humano manâtes ; fangume riuos,uidit:latentib. tamêinterea,nec iefe un' quainconfpedüproferentib.Cometis.Hicmihiuenù in meutern lulq Cæfaris Scaligeri,cuius tu libros mirih' cis in coclum laudibus tollis: Exiftimarejinquiqa Comc ta Regem interfici, ridicular dementia eft;tanto mag’S cuerti prouincia. Multi funt à nobis Cometae uif^ques nullaunquamtota in Europa fubfcquuta eft moi tahu pernicies.Etmulticlarifs.uirifuo fato fundli funt,multi euerfi prinCipatus,peffiindatæ familiæ illuftrifsinite,ff ne Cometaeindicio.Hæcillc. Sed quaerendumabito hariolis eft,memorabilem illam à Thucydide defcripb pèftilentiam,tum ab Hippocrate aliam, item à Galeno, ÔC a lij s alias, Ôd '^lam Boccacius item lucul enter depin' git, turn alias multas narijs in lociscrudcliterinomne . animâtium genusgrafTantespeEcs, acquanrorabhinc annis Lïthuanicam illa amp;Polonicam, et rhurcicani, d Pannonicam, SC Germanicarn quoep, qui ptmeurfores Cometæ denunciaucrint f Multas certe cafq; populo' fifsimas prouincias Suf olim faepc,Sc per hos annos con* finue, faeiiapcftilentiaelues, nulloardcntcCometacX' haußqacdepopularaeE. Reges,Principes,fummivin multt,ficreîiquû genus omne,utanteafcmpcr,itahoc tempore, amp;nbsp;m pofterum quoq;, dum pulchcnïmahæc mundimachinaEabit, finealiquisEagrctCometa,fint nullus apparcat,perpétua tamenfatali^naturxlegein dies,incp horasamp;nafcentur,JVinreribüt. Nec^hïeprx' potentium Regum , quâdcplebccuiufuis,aut'rnclæi', aut deterior ehe conditio poteft, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pgt;i^'‘^'‘

Pa'-ida mors lt;sejuöful/at pedepauperum taber/jas, ^egum^turres. „ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Stat^tacui^dies^ _

5lt; ealegc omnes nati fumus,ut cum vitae ftnis^deltna-tuïx,ucl inuiti, uel uolentes, concedere neceUe hab ea* mus. Qiiæ cum à me dicuntur,fatis, opmor,apparet,ut nulla uis maior admoueatur,omnia aduerfariorum tela, hocexemplorum,quafi dypco qnodâobieôodtaexci V^utivritoidiufuafpontedécidant, uelpotiusinipfos in€cftos,atcBinuch entes fe,repellantur.

^tac^hunciftum cometen^quinonita pridem nagea* te defqq SCtam prodigiofus decetniturlonge alius, ut equidem fpero, euentus confequetur, quam uulgo intimi iftîDeiamp;naturæ confiltarq inflatisbuecis,tanqua e tripcde,uaticinantur.Qj.tod ii quo tarne cafubcllaali* qua,fi peftis ,fi deniep aliamalaÇquç b enigneD eus auer tat) exoriantur,quis eftuitac communis rerumephuma narum tarn inlolens atqueignatus f quisconfiliorum, , adhonumeptam parum acutus acftimator,quiuelleuif* fimaauditione acceperit ea,quç ubicp fere gentium agi tantut,utcaadcometaepotius crines, autbarbam, aut caudam, atq^adeoad rcmotasiUascœleftcs uniuerfe.* lescg, quam ad proximas praefentesep caufas referenda effepertinaciter adhuc contendate' nifieoruetiambcl* lorum, pe'ftilen.ti3e,aliarumcp ealamitatum comet en elfe caufam,temerc2lt;. fine uUaratione nugetur,quae calami i

, rates multo antehumanum genus mifete afdixerunt, . quàmullusin ccelo comètes exilieret, autulla adhuc materia,ui fiderum,utloquuntur, infublimehaufta ef* ferretur. Nelonge abieris^V eneta certc (in quaunaur* ■ befupra centumhominummiUia abfumpta dicuntur') aliarumep fiali3c,Germani3e,V ngatitE,Sarmati2e,Thra-cixurbium, antecometcnexortapelfilentiaelf, bóut quot;nbsp;muftis iamlocis defæuqt,ita alqs quoqueuicinis conta* gionem ciuitatibus communicauit.ltacp durathodieq^ ^ pafsim,ac ,nifiDeus eamremouerit, caulftecp, quibus -, hxektes alitur, fublatx fucrint, durabit diutius, uid* -nosé^ j

noscp populos immaniterfuneftabit. Vides menrifl® curiofe uetera conquirere. Nam fi id faciam, qiris Ó^ in tanta exemplorum copia reperiaturÆa igitur tanÄ quæ ipfis oculis intuemur/hi/tim attingam.

Bellum Gallicum, luCruofum illudfane, amp;mifetabi' le, turn non minus cruentum Belgien,iam aliquotantt cometen annis,nobilifsimas illas,opulentifsimas£p na' tiones afflixit,pene^ iam exftinxitneedum adhuc dc' bellatum eft.Cyprum,Goletam, Tunetum, nullo tanta mala præmonente cometa , nonita pridemamïfimuS' Vngaria iampridem mifcrandum in modum uaftata,at propeiam deletaeft , adduefia certe eft in extrem«di' ferimen. Liuoniam prope omnem proximo,id^ anK com etae exortu,Mofcus occupauit:nunc reliquias pet' fequitur. Bellum Dacicum,Danicumhis annis,nupet etiam Transfyluanicum,£lt; terintrahoebienniumrept titas inSarmatiam Scytharum excurfioncs, depopub' tiones,uaftationes,cgdes ab eis illatas,amp; multaaliafo' danefanda^ atrociterab eis patrata,plurimorumop^ pidorum,pagorum,uillarumœexuftiones3quis,amabo te,Cometes anteceisitfAbadra à feris iftis,non iam hO' minibus, fed belluis , equorum amp;nbsp;aliarum pecudum incredibilis multitudo : puerorum uero , amp;nbsp;pucU’ rum,atqueomnis attatis fid ordinis miferab ilium honii' num ad trecentamillia, utfamaloquitur, inborribilef’ fcedamcpTurcarumferuitutemabdudlaiunt, Siucad cauenda,fiue ad depellenda, fiue etiam ad deprecanda bæc tanta mala, quæ præfignificare dicitur, comètes in cœlofulget, digna fane fiterathæc, quamleuiterattigi tâtum,tam memorabilis calamitas,quam nouus aliquis cometesnobis præmofiraret. Qins fuit motus ucl ma' ior,uelmemorabilicr, quodbellumtetriuslUo, quod paucis abhinc annis in Vngaria gefium eftfeum Soly' mannus OttomannorumRegum potentiisimus quim gentis hominum millibus Pannoniam copleuilTetr'MtJ nitifsima ilia, non folum harum rcgionum,fed umuem etiam

D E C o M E T. S I G N I FI C. »7; etiam Chrittuni orbis propugnacula,IuIa,amp;Zigctum, capta amp;^ exdû funt, fortilsimis propugnatoribus, ad intcrnccionem truddans,oppidis,uicis^incenlïs amp;egt; ircrfis,abada,pecudum more,in fœdiûimam ferui'tutê, adolefcentulorû,ufrginû ahorum^ omni's gtatis,omnis ordinis muknudinc mfelidu mortalm infimta. Pone ti~ bi ante oculos, quae tû ftientpcr Germamam, Galliam, Italiam,alias prouincias,armatorum hominum concur-fetio, dum Prindpes ad tuendes, non i'am Vngan'æfines tantum,fedreliquum orbem Chnfttanû f quem file lain fpc deuorauerat, ac, nifi admirabiliDeï prouïden-naiublatusfuilTetrfed nolo grauiora ominari) magno pV. °lt;^omparanr,atcpundiq;maximiduccs,cüiub-fidiano milite, ad Diuum Maximilianum Cæûrem co-nuum. Hos tarnen tantes tumultus,hos tantes motus, hoe tam memorabile bellum, tam magnas illas ftrages amp;uaftitatem,ipfam deniep formidabilis Chriftianis po pulis Tyrannimortem, quis rerum humanarum, belle-rum item,amp;uitænecis^Regum difpenfator, autor,amp; pracnuncius cometes portenditf’Mortuus eft non muite poft Cypri cuerfor ac mumphator Solymanni filius amp;nbsp;fucceffbr,is,qui a noftris ad Echinadas nauali pugna memorabili,nuilo ante exorto cometa,gloriofe fupeta tus eft. mortuusitem Sigiftnundus Auguftus, Sarma' tiarum Rex potentifsimus cum vxore Catharina Au-ftriaca,le(ftifsimaRegina:pauds anteannis Diuus Fer-dinandus Caefar, cuius pietas fumma atcp infignis fapi^ entia extitit: turn abhinc fere biennium tanto patre di-gnifsimus filius Diuus Maximilianus »Imperator Opt. Max.cuiusnunquam fan's obitum,pro illius dtuinauir-tute, deplorarepoflumus, plurimialtj Prindpes inEu-topa,amp; alibi mortui funt,in quibus aliquot Pontt. Max. turn Henricus Galliarum Rex b ellicofus, mifcrabili fate fundus, amp;nbsp;eins filius Francifeus 11. Rex, poft hune Carolus item IX. Rex, dus frater. Hi paucis interiedis annisdiemfuumobierunt, nec tarnen ullusfatidicum

»Ttf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A N D R. D V D I T.

fuumiubar Comètes expltcuit, quo his de rebus antf» quàm eucnjreiit,mortales admonerentur. Proxïmefo' p edoribus aiinis multa in Zelandia amp;nbsp;HoUandia ab 0' ceano oppidaabforptaiunt(nam hæc quoque cometis accepta referait)Feiraria,nobilifsima urbs, fere ab iniis conuulfafedibus,amp;terrç labciadtatamotibus,pcneW' tacum magnificis et fumptuoGs illis Dûtorum tempos, acpublicisalippriuatisep ædificijs corruit,amp;déforma* ta eftjnec tarnen ullum tantorum monitorem malorum cometenvidimus. Sedhuius generismalapeneinnu-merabilia ex ueteri S^ noftrorum temporum hiftoria,in medium afferre , nullius prope negoep fuerit.IUincfo-' matlicet, fi quis magno eorum ftudio tenetur ; Nobis hgc fan's fint,quç uel uidimus ipfi, uel uiderc potuimus.

Verumlongiusab co, quàm initio conftitueraiHjàtf oftendere Conor, fiexemplispugnandumfit, nurneto nos,amp;multoruminfignium euentuum copia facileuin cere. Quanquam nullum prorfus exemplum illorûfep uireinftituto poteft. Nam fi propterea taGa,qu,ac coni' memorauimus,mala, ad cometen,tanquam ad caulfant fuam referri oporteat, quodin illudaliquando tempus tncidant,quo cometes aliquis ardet, amp oft quàm de' flagrauit, confequantur: uidendum^ft illis etiam arque etiam, ne ad multas atlt;p cas quidem perabiurdascom fecutiones feneftram aperiant.Nam,ut alia omittâ,cfn' citur fane hoc modo,ut crus, quod lipaut paulopôftfi' quitur, cauflàm elfedicamusici, quoduel præfenseft, uel non ita pridem anteceisitSic ortum,fic obitum So-lis,fic fulgura,fic tonitrua,fic parelia,fic iridem, fie mul' taalia earum cauflam return omnium faciemus , quæ his interuaUis ab hominibus fufeipiuutur, amp;nbsp;fiunt, atep adeo quæ eis præterexpecflationem, autuoIuntatcaC' cidunt. Febrealiquis corripitur, autmorbo alio,mori' tutetiam: aliusexaltocadit, autceruicemexequode' lapfus frangit, dum tonat, autfalgurat, num propterea auttomtru, aucfulgutjfebns, auteorum quaediximus,, mâ'

mal o rum efficiens cauffa ponen da ctV Bochnx dccem ab bine diebus, ut ad me feribitur, muller quidam in-fantem dum lauat, audito extra domü alterius fui filioli fletu,accurrit propere,iacentempuerum offendit. is in cultellü,quem manu gerebat, incubucrat, feep ipfe mi-fellus transftxerat. mater dolore amêsqccurnt ad infan-têinalueolo relidû,hûc quoqj fubmerfumreperit. fup-«eniês maritus,impotens fui,uxorem corripit, uerberi-busen enccat, Q^ud multaftriü mtferorü obitu confpe-do Jceleris confcientia,2lt; charifsimorum pignorSeo-miferationefurensinfelix pater la que urn collo induit. O rem miferabilem.Cracouiae fub idem tempus infelix item adolefcens quidam hofpitis fuiuxorem, bliolam item amp;ancillam,noóeintempefta,obtruncat'.pecunia, torques,00 qux potcft,aufert,abfentc marito: qui difee dens peregre,iftius fidei omnia commendauerat. Hoc tamimmani fcelere cogntto,quaïritur,tandcm compte benditurhomo perditus Slt;in carcercmcóqcitur.Quid multa f uiuus uftulatur, forcipibus prius candentibus uarielaceratus, dé cultro longis per dorfum uulacribus à carnibee confeiffus. Num tot prodigioforum funeru, tantibuius fcelcris,fupplicq tam horrendi, causas adco metenreferemusc'an etiamborum atcç aliorum fcelerö, qua exraultis pauca ftnétim attigimus, Cometen cau-fam dicenpSe ubihoc afbrmauerint, pietatis tarne ebri-ftianeepropugnatores fe profiteriaudcbuntCQiiid ob-ftatigitur^ quinbaecmalancccffario 2lt;incuitabililcge euenire palam latcantur,id quod ex comm conclnÙun-culis efbeiture' Âtquebæc quidem nuper admodü cue-nerunt. Qnx cumbueufque fcripflffem, ecce tibi tertia noftisbora clamores furfum deorfumep curfnantium minibrotum meorüaeftre.pitus repente exaudiopabry cio calamum,exilio. omnes exftinguendo itveendiooc cupatosobendo,quodf nfim ex coquine camino eru-p erat Anianus bm proleet o,b cornet enaccufem,nó co-

qui imprudentiatn,qui nimis luculentum ignem accen' derat,atqî ipfius adeo œconomi mei ncgligcnriam, eu' caminum non iufleritin tempore purgan/atep exeo,in' cendîj materiam,fuliginein detrahi. Et hæc quidem 0' inniaÇometæ conflagrationem non multo pofteonfô quutafunt.Iam fi pax,fi ialubritas aeris, ut plerunc^ua-tibus iftis inuidia le uel rumpentibus afiblet, fequatuf, finullaprætereamalaeiufinodi eueniant, quæminaW tur,fi nullus etiam Rexmoriatur,non opinornobisira' Icêtur, finoniam dirum amp;intcrfe(florem,fedfalutif£i'3) uita?^ propagatorem, ac feruatorem iure cometenuO'' cabimus. Cur enfm non hîc quotp euentuum iftorut« felicium, quos antea præcefsit, autfignum,aut caufam efiecometenputemusf' num perpetuo male tantum 0' minariuaticinatoribusiftislibet, nunquamuerobenc;' hoc Dq prius omen in ipfos conuertant hoftes. Ex que fanèfi aliadefint, uel folo, pciTpici poteft,quàm uanæ, quàm pugnantes inter fe fint Genethliacorum prædi Ôiones, quæ re 8C euentis refcllantur. Difsidere auten' ipfos inter fe confirmât nupcr emiflum magnicuiufda Âftrologi de hocipfo cometauaticinium:qui profpera portendi fçribit. Bene fit homini bono,tum quôdnon territat nos uarijs calamitatum denûciationibus, utalij, tum quod oRendit in re dubia nihil eflefirniitatis.Eadc igitur ôpera,amp; metu nos libérât,et uaticinaticnis huius uanitatem demonfirat. Liber Italice editus,amp;fcripæf Celebris eft, Annibal Raimundus Veronenfis. qui qm' dem in eo,aetatis fortafte uitio labitur,quod huius luffli' nis beneficio,SCdiuturniorem fibilucis uiuram,amp;feeü'' dam,nefcio quam, fortunam promittit.quam equidew illi euenire opto aliunde, nam hinc quidem neutrum co fequetur.fed finamus exacfta iam state fupra odoginta annos natum fenem inani fpe deludi, SCquali qualiuo* luptateperfrui. Hsccumitafint,miror effetarnenali' quos, quifidem Aftrologishabendam, uanis^ eorum P^pedicftionibuslocum apud cordatos homines uUuiu rdinquen''

DE COMET. SIGNIFIC. t^r ïdinquendutn effe adhuc çontendant.V aleant, contra* r^sq inter fc uaticinationibus pugnent,mutuiscç le,la* amcaiftam fatidream artem uulneribus conneiant, ac mifelUni tot alijs malis fatis fupercp uexatum popellS tam uano (altem ex bis indices impendentium calami-taiummetuexanimarepotro definant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;à

Cæterum quod ad poetarum terriculamenta,öó quo tundam exempla hiftoricorum attinet,abunde fatis we rit, fibreuiter ac nubc'tefpondcaturjPoctas, atep ipfos ctiamlnftoïicos , utmultis alijs de rebus fæpenumero, fiedeCometarum quoepprodigijs, exuulgi atque im* p crux mukitudinis opinio nc,p opular it er ,non ex u eri* tate,aut animifuifententia fcripbife ca, qux de Corne* tarum cuentisliteris mandatunt. Qaod b obftinate ne* gentaftrologi, SCadhuc. teftimomjs fetiptorumepau* thoritatibus pugnareuelint,nxilli nonfatis animaduer tunt,in quas fe anguftias conijciant. Cauffa certe turpi* ter cadent,ficoram;scquoiudicelitemamp;ciant._ Nam u hue prouocant, nos contra pauculos Poetaslxhuton* cos,quitamenutoftendi,ab eisnonftant, graunsimo* rum i heologorum,Philofopborum,Medicorum,alio* turn etiam fcriptorum,con(ertifsimum agmen oppone mus S cd ebo .fenferint cum uulgo p o etx, neque aliter, quam cogitabant,fcripferint.ïiorumne nos autboritati ceifuros exiftimant, qui totiinnugis,2lt; fabcUisuerfan* tur C qu orum ft placita r ccip iantu r, D eus b onc,qu3e mo fttofarum portenta opinio num ftabrlicnturCHarufpici* na,extifpicia,fomnia,uifa,oracula,fatidicçanus,2lt;mul* tx alix ucterum delirationesj cgnum obtmebuntbace* bit ueraDei 2lt;.religionis cognitio, pietas Chriftiana o* mms (unditus cuertetur, tunt fenfus ipfe commums, ac iudiciyipbusuis omnis nobis eripietur. Ytaqueminime nos ilia mo uer e deb ent, qu^c bue bac, fine alia de r e ge* neris ciu(dem,amp;Càpoetis, óC ab alijs,fi qui fuut p o etard fimilcs ,memotitc pr o dita fantmifi cum r atione infanir e malumus, quam pietatem, dC dodotumbo minu de t e*

rum natura fentenham ampleÆ: füpcrftinofis anicuh’ ' ni Si falfis impcritæ multitudinis opimombus i'rrctiogt;

Qiud igftur, inquiunt,*nihil ne penitus eorum, qua: uulgo tünenturjmalorum cometenftobisprgnunciaK, amp;nbsp;fruftra talem de eœlo ignern oftendi putas.^Aio equgt; dem non magis a Gometarura incendqsbcüa, pefics, Regum intcritus, ÓC quæfuntgeneris eiufdem portent di(multo nero minus effici) quam ab alqsimprcfsioni' bus,^^ quæ multa uaria'^ bepe in aere fpedantur,phse-nomenis.Q2iid itarquia eadem eft Com€tarum,utuof'' metipfi uultis,Peripateticosin eo,amp;principera conin' Ariftotelem fèquutf; quæ aliarum in ccclo flammarnœ, materia, eademqp efficiens caufla.In manibus funt librt Philofophorum, qui bæcex naturalatebris, fenfuutu minifterio,eruta,adrationisexamen reu o ca in nt, arque horumnöbis cœlefrmm fpcetaculomm cauflas, feiens ter,quod ad eius fieri potuit,explicarunt. Atqp hi,quos dico,Peripateticibolis, aliorumep fiderum infita ui,lu-' mine acmotu, intimos terrærècclfus, aquarurn^pi«' fundapermeantium, fpiritus quofdam, fiucfumos,uö« balitus, fiuemauis exhalationes elici aiunt,quæ calidï, atque aridæ cum fint, atque ideo etiâ Icuifsimæ furfum attollantur, in fublimem^ illum locum facile cuolcnt. Hæccocipiendisignibus ap ta materia cû fit, orbiseff' . leftis agitationc,proximicp ardoreignis (fi tarnenulku ibiignis eft)nonmagno negotio inHammatur. Varia: autem aliorum ignium fpecics exiftunt,pro fitus diner' firate Sómateriæcuiufque copia aut paucitate. Hinein la fæpe confpicimus, de quibus Pocta:

Naw^',. Vü^/ins ü^uid/^ifi nubibui /trßt arufidà, Sr^x/au/ß^ v/am jammis,te»ftes^,. recefiif Cfln/u^/gt;taifï zgt;ef/tos.Ut illudrC c» ƒ?ƒ? re^sra Tranfeurruvfier/ftefK^^ Tfi'am^a/.i/erti ducu^t Cab^

Apiid Philofophos reiiquos plura ctiam flammarS^e' nerareperias, quam apud Ariftotelem, qoiquideniBa' maSjtraiedhones fteilarum,faces,capras,ex eadem pro' dud

Dû COMET. SlGNlEîC. ü» dud cï«fla,5c gvadibus tantum, 2lt; intenfione ac remit* lione.ueipotius , utipfeait /^mpcWvoi/jV^wt/jp difïerre docet.Talern quoque Cometarum effenaturamuolSu Couftintenimomnes ex calido Slt;ficcotcrr3chalitugt;ut diduin eft.lam uero obqciuntur afpe dvd noftrö multæ aliæ in cœlo admirabilium ignium formæ,hiatus, foffæ, tadele,titiones,trabes, diacones uolâtcs, ignés perpen diculares,colûn3e,gladii,lancce,lâpades,iacula, clypei, tunes,mues,cruces, amp;nbsp;gemini üli ignés qui Caftoris 2C Polluds nomê obtinucrunt,t« arderttes actes, amp;nbsp;ignita arma,de quibus lulius Obtequês^ôd ali] fuftus differuntlt; Confpiduntur fulgura quotannis cûtcrribilifonituac fragore,utalia quocp naturçmiracula.quæ certe multo maiorê,idcp merito quàm Cometç,admirationê Sv m e-tuincutiant: Qvm cnimnoxcceleftiüigniûfpedlaculis mcatr fed cofuetudo nimirü eû admiratione ipfa, ut di* xi, pauorê quoep minuit, aut prorfus iâademit. Que ta menonmia nô minus ànaturadibus 00 neceffariis caufis productfolent, quam Solis, Sdreliquorufiderumortus^

tçloquuntur, quàminterlunia, quàm aliorû quocp pla-netarûuariihius, atcnexcuinfuiscurtu roiationecp di* uerlxpofinones, quant alla texcenta, aut, c^uodmado, quàm nubes,quàm pïuina,quàm pluuia,quant mx,quâ grâdb,quàmtonitrua,quàm fulgura quàm fulmina,qua Solls et Lunearep’,quàm gemmitlSoles aut plûtes etlâ i Lutta Item plures,uel ut Liraeci uocant, raç-»m« *q7r«ça-a ixluj w, quàm iris,quàm multa alla, quæ uldemus a na* turaefhcl.ex quibus tarnen nihil propemodum bar lolt tut uaticinantur .P r x dar e S ene ca,N emo, ittcmit,ufqu c adeo tardus dChebes Si demiffus in rorram eft,ut ad di^ ulnanonerigatur , actota menie confurgat, utique ubtnouum aliquid de cœlo miraculum fulhi. Nam quamdtu foltia decurrunt , magnitudinem ’revum' conluetudo lub duett. Ita enim compoftti (umus,ut nosqaotidiana, etiamfiadntiraiionedignafunt,ttanf*^

cant ; contra minimarum quocp rcrû, fi inlolita prouK runt,fpe(flaculum dulce fiat. Hicitaqj cœtus aftrom*”» quibus immenfi corporis pulchritudo diftinguitiir,pO' pulum non conuocat.at cum aliquid ex more mutatun’ cft,omniû uultus in cœlo eft. Solfpc(ftatorc,nificuu^' ficit,nonhabct,Slt;lqugfequunturalia,lecluperiucunü3' poft addit quocp,Adco naturale eft,magis noua, qu3^ magna mirariJdem in Cometis fit,fi rarus,amp; infolit«^ guræ ignis ap paruit,nemo non fcirc, quid fit, cupit : * oblitus afiorum, deaduentitio quærit,ignarus utru d^' beatmirari,an ctiam timere. Non enim defunt,quitd' reant,qui fignificationes eius prædicent. Hatftenus iH^ Immutabili igitur,amp; ftatanaturælege hæc fiunt, nequ^ co eueniunt, quo inanimortales metu excrucient, n^f (quodabfurdius eft.) utbcllis,utpeftilêtia, utmiUcalO’ horrendis malis nosmiferediuexent. Ncmpcrani^’ ipfius rei., amp;nbsp;noftrainfeitia facit, utmcticuloforum,’’'' perftitioniep deditorumanimi ad infauftas præftu^*^' nes potius,quam ipfius rei naturam indaganda feft ton uertant.Cuius quidem,ut ante oftendimus, amp;nbsp;ipfi ton' fitêtur,non alia eft, quam multarum aliarum coeleftiu'’’ flammarum materia.Rarius autê apparent crinitx læ,quo folo pene nomine iftis,'quam reliqua, magis in' fpeAa funt, fed fruftra, quia ad eas inflammandas pf' magnam congeri materie uim et copia neceflc cft.Ql''’ fit quoque ut diuturniores fint, amp;nbsp;multos fiepe men^t’ ardere confpiciantur. id quod altjs ignibus non accid*'’ quorum non eft tam copiofum pabulum. Com et ar-æ tem tamdiu durant, dum to ta ilia,in qua conceptaiudj' matiofouebatur , immenfa materiæuisac magnitude exuratur,ac penitusabfumatur. Fiuntautem ifta,ô';dƒ natura pulchcrrimacp huiusuniuerfitatis compagtsn’ bit,fient,fuo quodam naturaliordine aclege. 01”^ quod.nulla,ut iamdixi,nulla,inquam,fine eiufnodidp'^ lt;ftaculis noxeft,ac nedies quidem uUus. Sed cotun’ ;nobis conipeiftummaius, Iplendidiufquefolisluuitn

de COMET. SI GN TEIG. iSj etipit. lam quodmaiores minores ceignes exiftant, id fieri oftendimus ,pro materiae ex terra aquiscp eleuatæ, proqipinguium,ólt; tcnacium,uariecp mixtarum exhala tionum 2lt; quantitate Ôd qualitate.Quocirca ex fuperfti tione,puerilicp metu profe^la eft omnishacc dimnatio, non exrei ipfius natura,non difciplina ulla,uel facta,uel prophanatquæ quidemfirmis acueris nitaturfundamé tis.Nam,ut facra prins attingamus,quid eft quaefo ufpv aminfacrisliteris memoriae proditum , quoddeeoelo nos obferuare,atcp exhuius generis inftammationibus, automnino exaftris hariolari, aut uenturas uaticinari calamitates , aut profperam promittere fortunamiu* beate Quinuetatnositainfanire,grauietiaadditaco* minatione, folus futurorum praefcius, amp;nbsp;anthorDeus: cuius infenatu quis fedit e quis arcanis eins conftlqs in* tcrfuit,ut qux uentura lint longe ante,qua eueniant, c* nnneiare queat e Praedici equidem eanonnego pofte, qux phylice eueniunt, neep aliter fe hab er e naturae lege poffunt,utftellarum ortus 2lt; obitus,ut Solis 2lt;l_un3c eclipfes,utipfas quoep aliquando Cometarum inham* mationes. Qiro magis etiam intclligas,nonutftgna, multo ucro minus ut calamitatum cauffae ftnt,Cometas aDeo fufpcndiexalto,redutalia, dequibusiamdixi* mus, incendia naturali quodam ordine, acratione iden* tidem exiftere.Hincliteris proditum eft. Thaïe tem,aut nefcio quemalium,Comctae ortum multo ante pracnû* ciaffe. Patrum certe 2lt;noftraadco memoria Appianus Ingolftadienfium Math cmaticus,qucm fupr à no mina* ui,uno atcp altero, mü fallor, anno ante quam orirctur, cometeuifum iri praedixit.ldem feciffe dicitur lob. Ca* rio,’Leonhartus Turncifterus quoqiantc,quàm arde* dcYct,hunc Cometam exoriturum effe praenuncianit, ft cifidemadiungtmus, de le id inlibellofuo de Cometis gloriole praedicanti. lam ft ex naturalibus caulsis Co* metarum quoque ortus praemmciantur, naturales certe ignes,nonporjenta cffe,lateantur nccefte eft. P ortenta

cm'm,qua: ita fere appellartuir,contra omncm natiirx «»m,prætercp omnem ei'us curfum arep ordinê cxiftinit 5^ à Deo, ob graues aliquas caufas mortabbus obtidiv tur.Quodipfum cum euenircdebef,aut Prophetanmi, aut Angelorum monitu homines ante ad eorum exp^ Ó^arionem excitantur.Sicmfacris hiftonjs aliqua porté ta mcmorantur,fed quae ante prxdi/la fuerant. De Co* men's quid ciufinodimemorixmandatum funufqnani in facra hiftona quis unquam uates, quis angelus affo^ re cometam magnorum malorum eftentum SC caufam prædixkd Naturaba igttur prodigtofam cflcntiam non habent,necuires,necpeffe(4us. Quofit,utea,quaja(l hominumuoluntates, confilia, adioncs pertinent, ^ aliunde pendent, quæûeadprofpcram, ueladuerfaffl fortunam, ad opes, ad honores, ad priuaras uel pubb cas ealamitates fpelt;flant:ea,inquam, omnia, prudentie potius ui, return cp ulu,ac folerti coicctura eóptehendó quam exmeteorisaut aftris denûciari po Ife perfpieu® uideatur. Quin hoc obiter addo,fi quod portétumfin^ in terra, fiue in cœlo nobis olferatur, inufitataacprot' fus noua aliqua fpecie:quod nullus unquam rnortalium antea uiderit,quodlt;^ omncm intelligentiam captum^ noftrumfuperet,neex eo quidemhomines quidquant certi atep explorati, niff unfucrfali quadamrationest ita propemodum ex accidenti uaticinari polTc.Nam e^^ nefcia mens hominum fati, fortisœ futuræ,ut inquitib le, neep ullahumani ingemj SC dodtrinx ui prxuiderifa tura certo polïunt, nifi ab eo,quem forte Deus peeuha riterfatidico hoefpirituafflauerit, SC, ut defacrisuaö' bus legimus,arcana aliqua patcfecerit,dc quibus humt num genus admoneriuelit,PrxclareArift, ygt;;xt«iof', ’æ quib^ii^iïvtr «^«j(/.Iibcrates quocp,'3^^4?Ai){/ «cfocTô^tSC alibi per eleganter àz/xat «7rcilt;rty ai c«. (fxv^^ly,i^■^ Tcc/xt^otTauf’' yivóxrKayjSTÜS »/Jiirt§ai tjiwioitisty , i7^«T0lt;T£T9y è7ri)(il/^ JciJUT9ST»! (p^tv»lt;rii»iS,u; oi^y^aS ó i^iyisbjj /-ofay i7r{ lt;ra^ixygt;gt;l'f %3iiTisSiVS7fi7riinKiy'iSiy «n^vhivoySjisS’iai^i wjTcjyvTtd'^

X0i*6)vyv»M^valt;/lwf, a?i?.,’*j/r(,ivi/(«|cci?flu BaXÓfiJü'dj, cTiTOiJ (tv9j((i7roi£fct’'riTXTOTwp«lt;/itu/«T4)(/ ts.'p.Quæ cum itafeha* bcant,non cquidcm ante fanaticis iftts Cometarum cul toribus fidem adiungam, quam fc diuinac uoluntatis 2lt; confiliorum participes fadros, amp;nbsp;ad aeternaiUa, atc^,ut Paulusfcribit , imperfcrutabilia Dei indicia admiflos fuiffedemonftrent. -Oftendant igitur prius,fi credi fibi uolunt,undc didicerint iratum neb is Den, boe tam fin^ gulareportentofumcp (ufitata enim iUanonpernego) irx fuæfignum de cœlo fufpcndiffe,quod idem magno rum etiamfuppliciorum,quibus bumanum genus afflv Ôurus ÔC perditurus fit, caufam in fe contincat. Quis angelus,bæc tanta cos arcana docuitfPcccata,inquiût, populi indicio funt,Dcum iratum elfe. Ne hoc quidem ignoramus obone,fedita non Comct3e,ucrùmpeccata ipfairafciDeumfignificantnmo etiam poenamdclidis nofttis debitâfola Slt;tota nere attrabunt. Atnonuub garis illius inquies, fed grauioris indignationis diuinx fignafuntCometæ'.qniapeccataetiâgrauiafunt. Quæ tétas,amabote, quænatio, qnispopulus,quisfuit, aut eftmortalis unquamliber àpeccatis d nunquam certc peccarc 5lt; uarqs bomines fe inquinarc fcclcribus, « dum mundusbic afpcélabilis durabit, definent. Qua* te nullus ait Cometarum Rnis , totum femper cœlum inceudbsaidcreneceffe erit. Non çxCometls,nc quid ignores , ducimusquidfequi, quidfugeredebeamus» non in cœlo, fediniacrislitcris nos fpeftate 2lt;difcere Deus uOluit,quid cum fuis mandatis congruat,quidrc pugnet, quid eum offendat ,quid probet,quas pochas fccleribus noftris,quec r ecie fadlis pracmia conftituerit. Hlemibi illud obqci poffe. uideotex propres cuiufque artisprincipes agendum effe,me autem Embus uiola-tis genustranfcendere,cùm ex tbeologia contraabro* logaftros pugnem/Sed cur illi,quaefo,cxfuaarte inalie* naminuunt, Ôécommentafuafacris oraculisftabilitc conanturtquot; S bine inr e abfuv da 2lt; uana compr ob anda

Heere Theologiaabuti putabunt, nobisniueritateaflc renda ad uen'ean's fontein recurrere non putabunt/pre clarain fane.legê amp;nbsp;authoribus firis non indignam. licet profc^to licet,flcubi artes ac difc’pHnæ inter fe pugnât» utlis Omnis dirimatur, adcertiorem eamt^fuperiorem cofugere. DeinimiruperProphetas SC Apoftolostra' ditumuerbum norma nobis efle debetjac quædâquafi Lesbia régula ad quam ueritas omnis examinetur. Vc* rumlongius, quam inftitueram, cuagatur oratio, dum oftendere Conor, neep ex natura öd cenititutione corne tæ,neq5 ex ullius ueræ difeiplinæ fundamentis,necp eue tiSjUec^DeipatefatflioneideuincipolTe, quodhomf nés leues Ô^ ftulti omnibus perfuafum efle uolunt. Atç hic quidem non graues,doôlos,pios hommes, quifuo fe pede metiûturyôd à quibus nihil fine ratione profief fei uerifimile eft,intelligere me putes uelim: quos ego colo, amp;nbsp;amo, amp;nbsp;lib enter lucubrationibus eorum, nec ff neuoluptateutor:fed ad eosmeapertinet oratio, qui, ut eft apud ueterem Poetam Ennium, auf /ctentia,aut ane diutnt

Sedfu/gt;erj^iftoß vatesdm/judeHies^ harioü, i^ut inertes, a/tt in/àni,aut ^uih/ts egeßas im^erat, ^nißbi/emitam nonfà/gt;iunt,altert mon/lrant viam. ^utbtü dinitiaf politcentur, ab ^s drachmam ipßpetufif-De bis dinit^sßbi de durant draebmam, reddant ratera.

Horum faneleuitatem Plato,utPlotinus docebindica' uit, cum eos corporibus exutos, poft obitum in aucs tranimigrare ait. earn fortafsis ob caufam, quod uiuiequot; tiam animis in aereuolitarent, amp;,ut Comicus loquitur, Ki^aJietTouvTi^ curiofe ea inquirerêt in rebus fublimibus, quæ falfô ibi fe reperifte in uulgus fpargerent. Qu« cauflà uidetur fuifle,ut quod Aftrologi Alexandrie pé debant,ftultorum tributum uocari lîtfolitum. Sic enim eftapud Suidam. Hocloco commodumuenitmihiiu mentem eius,quod Lutetiç fæpenumero audiui ex op' timo eodemm doeftifsimo mro Hadriano Turnebo, amico

DE COMET. S I G N I F I C. 187 amico ôd præceptoremeo, quoties deaftrologoruiii ua nicatefcrmo inijcetetur. Id poftealiterarum quoq^mo* numentis mandauit.Sed adferibam eius uerba, quæ ni^ hiluereor,ne grata tibi accidant,etfi paulo copiofius rê perfequatur. Sic autem iUe: Nullius fere rei homines maiorefhidio amp;nbsp;cupiditateducuntur, quam futura prç fagiendi: humanus^ animus cumpræterita recordan^ do compledatur, praefentia fenfu ufurpet, augurio etiS pofterum amp;nbsp;confequens prænofeere conatur. Sed uere dum eft,ne,quemadmodum hominibus immortalitatis irritumdefiderium elf, (eaenim conditionenatifuntut moriantur) ita præfenfionem iftam amp;nbsp;praefagitionê faV fó fibi promittant,cum fine Dei beneficio,quod ante pe des eft,uix uidere pofsint.Ëa certè res magnx fraudi eft amp;^ hominibus Sdreligioni, ctim hommes improbi partim quæftu capti,partim, ut credo,malorum geniorum furijs agitati,noftraillafuturi auiditate ad artiheia diui-nationum condendaabutantur , non humanis tantum legibus interdict!, uerumetiamfacris effatis improbagt; ta. Necuero celTatnefariusille genius erroicmpropagate, fed feinter ponit,amp; p artes fuas diligenter agit, in-finitacp genera diuinandi Slt;uaycijnandiluggerit,0ducl noua excogitat,uelueterarenouât, utillo erroreimpli-cati necDeumagnofcamus, nee colamus.Itacp quis no ægerrimèferat,eas teneb ras olim falutaris Euangeltj luce fugatas,ac tot (æculis intermortuas, hoc potilsimum tempore reuiuifccrer’ Qiiis enimnonhodie pluspro-pè fidei mathematicis 06 Chalda:is,quàm facris libri s ha bett’Qids non ex hora fua feriem cuentorum fuorü trahi putat f SCreeffèfaóta acuitiafideribus potius quam fibiafcribitf Qj.iinctiam quod omnem impietatemfu-perat,có progreffus eft cuiufdam uefanus amp;nbsp;fccleratus furor, uthoram natalitiam Seruatoris noftridelcribe-rct,8Ceumfideribusfubiicerct,cuiusnuminino modo fola tcrrarum.ucnimetiam rerum fumma parec.Nos ta-menita dormitamus Óóftupemus , uteiufmodi fcelera

' »mpunita dimittamus,qug,fi fapcremus, acerrime uindi canda erant. Quanquam fi quid unquain ucri prxdicc' rent,acnonomniaimpudentermennrcn£ur^ignofdno bispoffet, quieosferremus: nunccumitaernendacio ton concreti fint,ut prodigtj fimile cffcuidcatur/i quid aliquando ueri cis excidat,quid caufc diccmus,lt;ur ces confuli finamusf Liquet mihi iurare, de Syluio, quo ^ quanto uiro,d{j immortalesfaudiuiflemenonniagisn' dem aftrologis iftis habendam,quam hominibus uanif fimis amp;nbsp;faUacifsimis cfle. Vt enim,mihi dicebat, femd 'ftatuas,quantum eis tribuere debeas, quid dicain, atre' de. Tantum abeftutnatioiftahominum euenta uirs praedicere queat,utne deanni quidem conftitutioneamp;' habitu,qui tarnen certiores habet uices,ad uerum deetf nerequiequampofsit, præterca, quxuclidiotisno« funt. Nam pratter quadripartitas anni commutation^’ omnibus notas,nondubitcmreliquarum propererum 'præfenfionemeis dc£rahere.Sæpenumero,quôhdêar' tis illius experircr,ftatim anni initio inLphemcridc,uH pluuium illi fcribebant,cgo fudum notaui ; ubi illi trau' quillum,ego uentofum: ubi illi ferenum, ego nubiluni: ’^euentumobferuaui y anno^ uertentefummamfeo utriuiep prædidiionis, ac me multis partibus melieren’ 'Ôdcertiorê aftrologumreperitutfcias qualis ilia fit ai^) quam qui negligatamp;irrideat, artifex prepemodumuf deri queat.Mihi quidem,mirum elfe uidctur, quenqua hodiecorum effe , qui poft anni fuperioris prædiCnC' 'nes,cui fimile ætasnoftra non uidir,frontê fuam horni' nibus oftendereaufit. Totus eius anni ftatus,eluuionfS 'amp;Ï inundation es habuit:afsiduis imbribus agri natâtut: fegetes partim merfæinterierunf,partim in pabulum0 luxuriânintiuuæ anni humorc S^ frigore non maturue' runt.nihil horum ante exitinn aftrologiuidcrunr.Nibi' lo fpeeftarior corû hoc anno rides fuir,qui ficcitateex«' pcrat,utille humorc redundauit:ac ut opinor,ncind«' tias quidem ho die hab eremus,. nifi fæuifsimum nobis bcllui”

D E . C o M E T. S I G N T FI C. i^f * bcllum enèntin huncannumminati.Sed é longo diuer* tieulo,non inamœuo tarnen,ut opinor,Tedeo:nulIaigjgt; tur in Cometis tantorum malonim uel figni, nel causae ineft necefsiras, ac neuen quidem fimilitudo ulla. Itaq? uana amp;nbsp;fuperftitiofa o mms ex cis eft hanolatio. Atqui ahafineges, dieetaliquis, hocfaltem concedes, quod Philofophi, quod AnCtoteles ipfc docet,uentos atque aeris ficcitatem à Cometis effici.nego efficere: indicant tantum, amp;figninon caufseuirn habent. quin quoniam ex fumofis haKtibus fiunt, qui fieci fiint, ficcitatis efFegt; (flus non caillas diet oportcrc,péi'fpicuum eft. Quod Äratus quoq; indicate uidetur,cum ait:

neepentm Cotnencante exiftunt,utoftèfum eft, quàm elatæererra ficcæ exhalationes aerem repleantat(^in gt;nbsp;altum attrahantur. N cep ad unius tantum Cometæ flâ^ mam uentos 8Cficcitates confequi,fcd fi crebri et plûtes . appareant, Ariftot.docet. In eandem fententiâ Aratus quoep cecinft,ut Cicero interpretatur:

Al ftcffaligerà piares ardere Comaaiy • Inual/diis fegeM torn h/t ftedor aer.

luuat reliquos etiam uerfus adferibere, quibus iUe ge* -ncrationem eorum feite complexus elb

Arida ^er cirlum furgeutia defu^er alte • Ignefcunt ßammu, mu»di^ ey/fu/fa calore Excutiuut terras^^^ crebrocriue rube/cuut.

Vides, doeftifsimeCrato, plures dfe Cometas operte* re,quiuentosatepaerisficcitates non iam efheiant,ut ipfiuolunt,fed,ut ego aio, denuncientr' idep nullo ple^ runep euentu. Etifti tamenexunoComctanobis,noa gt;nbsp;flatus, non ficcitates,fed bena,peftes, alias maximas ca-lamitatesdecoelo deducunt. Ataeris conftitutio Vuts . J corpora noftraafficit. afficiatfane, amp;totafuoarbitratu s fiilgatjamp;lrefingatjnon tarnen proptereacuincentab ae^ • ris

ris unaficcitate diram illam luem inuehi,atcç ad arma fa rialirabie capeflendapopulos concitari. C^mcontra potiusufuueni't. NamPhilofophiÓuMedicidocétab' fumi his ardoribus corruptos uenenatosep fumos, atep aeremabillalabe, amp;inquinamentis quibufdarn, qua illi .«ixer/zÄTfl: a'/i/rt/'o’/ai/lN iiocant j expurgari. Q_iiamaJ remuent! quo que magnam uim afferunt, acremflatu fuo commouentes,SC fi quæ forte coaluerût putna cor' pufcula,diftjcientes.Ex quo fane efficitur contra,quàm liâtes ifti uolunt,cometen,fiprxfertim intégré deflagra rit,peftilentiæ caufam tollere,cuius in putredine fita efa ut multi cenfent, uis omnis. Nullaautem magis,quani ficca aeris conftitutio,pïitredini aduerfatur.Et obleruu turn fæpefuit,quibus annis Cometæfulferunt,eosina' xime falubres fuifle. Thomas Eraftus, magni uir ingt'' nq, amp;do(ftrinæpræftantis duosannos r^/ó amp;nbsp;1558 qugt;' busCometæ arferunt, apprime falubres fuilTemeinO' rat,inbreuiquidemillo , fed doefto minuscp quàm pb'' ricj maleferiati opinantur , profano de Cometis coni' mentariolo. Cuius ego uirifententiaitaprobo,utnul' la fere in parte ab ca difcedendum mihi exifrunem. SoJ ut eo,unde digreffus fum,redeam,Hippocr.Medicin^ parens,ficcas aeris conftitutiones falubriores ,minusC' lethiferas eircfcribinConftatenim putredinisfofflit^’J acfontem clTc aducrfariam ficcitatihumiditaté. Qpgt;^‘ an illudnon puerile ac plane ridiculumuideturp Eo3^ bella,inquiunf,concitantur animi,quód aer æftuofoi'’ corpus fe noftrum fenfim ingerit, infinuatep., artuscp f' mnes perreptat, fic^ martiales quafi faces quafdamquot;* ipfa cordis penetraliainfert.hinc Ipiritus inflamatim®^ æftuangamp;fanguinem humanum fitiunt fcilicetdnnd' rore correpti mortales pafsim cables fpirantdiinchit*^' lisillabellandilibido cxardefcirdiincftudiüilludtïnf' bemens, AcrcciercuircsAIartcm^ acccnderecanti’' 0 delirationem incredibilem, 0 ridiculam 5éfutile”^^ tionem: longe alia eft beliorum cauÜa.Infpiccconfa*^

D E C o M E T. S1 G NIF 1 C. »*« amp;nbsp;aólioncs Prindpum ac nationum, furores populorS confiderajexcute mores hominum,uitæcprationem o-mnern expendc. refer oculos ad origines Ôdcaufasbel-brum ciuilium amp;nbsp;extcmorum,quae nullo adhuc come-taluccnte excitata fuerunt, acuix font tandem multis cladibus reftincff a,uel quæ adhuc ardent, amp;', non nifi cS totius Chriftiani orbis exitio,finobis Deus non adfue-tfodeflagrabunt. Hæc qui fecum reputet, uidebit certe nullo negotio longe aliam amp;initq, amp;progrefsionis amp;nbsp;exitustantorummalorumcflecaufam , quamfumofos iftoscomctanim genitores terræhalitus , amp;nbsp;1 euern idS humoris biliofi,aut fpiritus,aut fanguinis exxftuarionc. Magnis pkrunep confilqs, neep ita tem ere,ut in umbra amp;puluercMathematico ociolè defidcntesfibifomnk ant, amp;fufcipiunturbella, 6lt;geruntur:ncquefuroribi magis,quàmratio amp;prudentiaimpcrat: præfertimubi graues multoœ ufo return pollentes Senatofes confilia foa conferunt.JNeque omnes qui arma tra «fiant, ncque Principes omnes, qui bella gcrunt,ita biltofi fontnatu* ra;8Cfi fint aliqui,non ita magnabilis eft copia,quinte* noris progrefin , in magno belli apparatu defcruefcat, et fanequantumuis magnam bilis uim minore labore, atqucimpenfis , addeetiam periculis detrahetquiuis, quamutneceflarium fitadarmaconcurrere. Sednon poflum hicpraetérire ea, quæ feite admodum in eandê lententiam Eraftus fcribit. Qiiam feliccs,inquif,eflent mortales , fi àbilcduntaxat in Principum corporibus coaceruata, bella omniaorirentur. Pauculo enimrha* barbaro j autrofatum focco totamhanepeftem extin* gucre poffer prudens Medicus. Sicamp;abhominumcer uicibuBtintum pcriculnm aucrterctur,ÓL immenfis panter fumptibus parceretur. Addo ego:nonomnes foa fponte,acuolentes,arma corripiunt.non pauci, inuitif-fimi,fuam aut dignitatem,aut ditionem propugnare co guntur. Id ferenobis, nelóngius exemplaateeflantut, ■ cum Turcis ufoucnit.Qtiöd fi Cometes belli caufa eft, '^f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Y cur

cur non in omnibus cundcmbcUigerandi ardofcmftiP diumqueexcitât, utomneslibcntifsimi,nemo inuitus ad dimicationem defcendat,biliofus praefertim f funt, fateor,alij,quos nonpatriæ defenfio,non publica faluJ» non araï,non foei, fed auaritia,odium,iniuriac,ambitio amp;C infana falfae gloriac cupiditas,infatiabilis quaedam ha hendi, amp;regnandilibido ad omnem audaciam impeV lit.Sed ne hi quidem fine magno confilio rem tanta ag-gredi,^ gercre folent.neque uero cum rei bene geren*, dælocus cll.diutiusfibi cundandum ddnouam. è coe* lo cometac alicuius expedlandamlucê ducunt. NemO unquam bellum fine armis amp;nbsp;copijs, raro fine pecunia, quaeneruusbelli uocatur,gcrcrepotuit. Num armae* tiana 5é diuitias Comètes cum animo bellicofo coferti lam fi alterutrius exercitus tatamrationem ducit,utibi neceflaria orania ad rem ex fententia conficiendaminp peditet:cur ta alteri parti iniquus eft, ut cam amp;nbsp;copijs, amp;^ uiribus,amp; o pibus,atlt;p adeo fæpe etiain fortibus ani' mis atq? audacia,uiCtoiia deniep ipfa fpohet f An etiafli perturbationibus Cometamddirahi cenfendum eft,ut hosamore,illosodiofihihabendos, obaliquamlaten* tem caufam,ducat i his fortitudinem amp;nbsp;audacia addaC illis ignauiam, torporem, timiditatem inijciatt'hosbiit ardentes,bcllicofos:illos phlegmate tardos,inertes,inv bcllescfhciatrO fingularê Cometac iniquitateVerSno lubet pueriles has nugas pluribus refutarc. Hoc fatis fit oftendiire,multarequiri adgcrendabella, quorumiH cometen caufa,ut amp;nbsp;belli ipfius,nifi â parum intelligent tibus conferri non poteft. Addo illud quoep, quod eft* uiris doctis firmifs.rationibus demonuratum t corpora noftra non à cometarum folum crinibus, autbarba, aut cauda,fcd ne ab ipfo quidem coelo,quod tarneninferiO' racunCra coplexu fuo cor tinet, aliter afhei,quam infih cutusep natura patiatur, illud quippc cu uniuerfalis qn? dam etindetcrminatacaufafit,particularem eumepd*' tiquum ctïcCtum,nonnificxxccidentiproducereuaiet'

DE COMET. SIGN! F IC.’ t,i In am'mos ucro noftros diuinicatis quadanteftus par-ti6pes,ipfascp adco uoluntatcs confilia^noftra,nihil iuris,nihil poteftatis, ucl meteoris, uel coelo ipfi à natu-ta,ud naturae ipfius opifice Deo tributum fuitTe: hominem autem,qui futura certo ac uere pratnundet,nifi in-ftindu mflatuep diuino mirabih^er id fiat, non dubium tne,ut ante didtnrn eft,r ep eriri prorius neminem. Re-hatjUtpauca adhucquaedam deRegumaeprincipum interitn,quibus parum çqui prp cçteris,iftix4A‘«T«At«:i'T«ifi funt,repetamus.Qiiacfocur Reges magfs eripiat corne ta,quam de plebe quemuis d an fiderum cœlicp uis atcp aeris tempcramentum ad Regum magis,quam tcnuio-rum hominum corpora pertinetf an ex alijs Regum, ex alijs item relique rum hominum corpora,diuerfisep ele-mentis coalueruntfan aliter concipiuntur, aliter in luce cxeunt.^an alium ipfi aerem hauriuntdalius eis nimirum lueet Sol,alia fideradSi uera fint hæc, quæ de erinitis fa-bulantur, næmiferrimifunt Reges, quid Reges dieoe' nehomines quidê, fed trunci eruntaut caudices, quip-pern eorumnon corporafolùm, uerum etiaminipfos quoqueanimos,mcrum cometa imperium exercer, at-quc adeo uit» ne cis 03 poteftatem habet » At maior,in* quis,horum cura ccelum tangit.Sacrarum quotp litera-rummonumentis proditum eft,cor Regis in manu Dei elfe. Vere. fed quid hoe ad rem, qua de agimus f quid hinc cfficiunt.^nihilo plus fane,quam fi ego item, quod alibif:ripturn quoqueeft/eponam: folem^quebonis acmalis illucefcercDci uoluntatc. Verum utrumqueri diculuin fithocloco. Qiiodfi librosadeas, exquibus hæc detorquenturdi antecedentia,fi confcquentia,fi to tarn deinque orationis oixsro.aiaty confidercs,fiatimin-teUigas id,quod dixt,nihil ilia ad hunc locum pertinere. At enim delicatiores funt Reges,5d uictus ratione utu-turea,quæidoneafit ad recipiendum cometarum efte-diones, contra autempromifcuamultitudo robuftior eft àC crafsis plerunque cibis fefe ingurgitat.Ludere di-

ceres, 6C facetias ftudiofe confc(fîari,non ferto agefc U^ banos homines,nifi uultu ad omnem feueritatcm coin/ pofito,atqueelato fupercilio fefquipedalibus,utpoetï inquit,uerbishæcefFunrent,, Reges b ene condi'tis,ac boniimfuccum procreanbus cibismifcrcintcn're,rcmi ges nero,ut tuus ScaUger inquit,SC fabros, amp;uitrarios, amp;meflbres,allio,bulbis,cepullis,ulpias,fale,,uin0j pi' perediffer(fïos,nonmori,iduero inprimis eft admira* tionedignum. Sedheus tu,nonomnesRegesitauiuût delicate, ut ci7?ibi.opinionis errorefingis, neq?omnes qs cibis uefcuntur, qui tantam primum incorporibus, deindeinipfis quoque corum animis tempeftatem cOtt citentmeque omnes uno eodemque font, uel corporis Inbitu,uel partium temperamcnto.Q:10 fit,ut enndos Reges,nonunauis caloris,acficcitatispofsitattingere. Qilin font aliqui frigida natura præditi,alrj hanefibi in* temperiemaccerfont,dum cruditatesaggerunt, alijbbi dinofa,ÓCuoluptariauuafibi malum procurant, aliqui jam fen.es etiam font.His omnibus non exitium, fed fa* lutemadfertcalida ÓCficcaacriscoftitirtio, quamCo* metas efficere uolunt. Nullum igiturà CometaRegb bus malum impendet, fed falus potius eft expeffanda. Sed fit fane eiuf nodi princeps aliquis, qui non alijs ci* bis utatur,quàm quibdem augeant, quiqueindudun' acomera,aciis uitareæftinnnequeat, femperfobdio iaccre, Solifquefe ardoribus excolt;quendumdarene* celfehabeat : huiccertefebris, æ aurigo potius,quaiU belli ftudium jmntinebit. Vtbreuiconcludam : nullus annuseft, quo non alicubi Princeps aliquis autnafca* tur,aut etiam moriatur, idép etiam nullo cometaappa* rente.. Q;iare nee font figna,nec caufæ eorum aut or* tus,aut obitus.Id fi fit, tarnen aliquando luccnte come* ta temcrefit, atque exaccidenti, perinde ( utmagnus file Cafertae Epiieopus Anton. Mirandulanus fenbit) a.c fi aliquo lauante in balneo, corufearet. Fiunthæt c* matchsnecefsreate. nihil ccclocumlmperatorihusoi

' DE C 0 M E T. ’ S IG N I F I C ^f Regibus (magis quàm aho quouis èuulgo ) negocij cft. Ccelum emm caufa cft umuerfahs, qiræ bcnefido motus amp;nbsp;luminis(addunt tertio loco plenquc è Mathe maticorum gtege nefcio quam occultam influentiam) omnia,quaefuntm-hocmundoinfci-jorc, nullo difcrimi ne alterat amp;uegetac, nullam interearerum ipfarum co-» gnitionêhabens. Sednolo omniaperfequf. neep emm operæprecium eft longiorcm in re futiti parumep firmts rationum momentisjfubnixa conuellenda,orationê con' fumere.in quo nimiruPhilofophi cófiliu fcquor,qui aft: tusüts fl/xt^s?tu^Oaf Aayst Aieu/fc^ra^öf/. Atque hæC qui* demhabuimi Grato prçftantifs.quæ tibi refponderem. quæ iplaprofedOjCum ad réfelibendum tibi calamum iumpn,nonfuft animus tam copiofeexaminare, atque utriufquenoftrumocio, tam intemp cranter abuti, fed feribentijUttit aliud exalio incidebat. Qiiæ cumperler gerisjfacutintelltgamjquid inprimis improbcs,nifi adx huc,quod nolim,nón fan's recfteuales.Equideminualegt; tudinetua uehementcrconturbor.Cæterum, quod ad Eraftï(quem ego uftum,illius fane meritO,magni facio) fententiam de putredine attinet,ea mihi nondum bene perfpeda cft. needum enim eins hac de re commenta^ rios uidi. (TTæ de illius morbo adferibis, uix credas quam meualdcpcrturbarint. Icgi qua: Cardanus de’ morbo, quern uagum uocat,ante multos annos fcripfit, multacongruunc. Tam multos certcflatus,qui tetum corpus fta pcrreptant,ut cutem diftcndant,camcp à mu fculis etiam feiungant aucllanrqpcaloiis innati imbeeib litas difficulter difcutiettin illa præfertim ætatis inclina^ tione.Sed confido tarnen fore,ut uir uita dignifs-faniraa tem recuperet, quoduotis omnibus à Deo expedo. Hieron.Mércurialis praeftantifsimiPhilofophi,- Ód Mc* diciPatauiniopinionemnonprobo, ft nullam effepe* ftem affirmât,nifi cu ab aere peftilêtibus feminarqs, pu* tridiscp MC((r(txlt;ri corrupto atep inquinato, Humana cor* porainfi^ciunturjlethalemqï labern hauntint, pemtufep ;

^t^G ANDR.’D VOIT. DE COM. SIGN, in uifceraredpiunt. Pugnare item cum rarioneuidetuf , id,quod,nifi fallor,docef,non effepeftem illam,cû pan.-ci exftmguuntur amp;nbsp;non to ta urbs, ac prouincia aliqua lt;nbsp;Integra funeribus repletur « Nam etiam fine aeris cop ♦ ruptione,ctfinonitapa(sim , multi tarnen polTuntma^ . lignos humores co gere, qui p litre fa di ueram peftemin . aliquo gignant : quæ deinde peftis particularis, conta* gione ad alios ferp ente p eliem abfolutam, amp;nbsp;uniuerßm

/ efhcit.Morbienimgenus amp;uim atquceflcntiani, non • argrorum aut intereuntium multitudine, aut paucitate (numerus enimfubftantiam non conftituit ) fedipfws mofbi proprietatibus p erp etuis cp caufis,aut effedibus .inetior. Dequaretotaredius cquideiudicarepoflon) . fituos de putredine libres,quos iam ante xx anno s p^' .bliceliteratis promififti,tandem aliquando uiderepof fem.Qjios quidem libros,ut non fine multorum, tuid ,pidoruin, iaduranimisdiupremiSjitaPhilofophiæ^^ Medicinæ Hudiofi poflunt à te, fuo quodam iure effi^' gt;gitare.Vale,méque,ut facis,ama.

„ Ex/êüfuiUffe mea Pafiouia»a,a^a£imtorAdoStfri^^^ Kak GHarP e^, D^LXXIIX.

DlSf^TATIO DS J N rSITAT A tff^^nnudme drfis^’'^ veneris con/pe^ainfine anni if7igt;amp;^iffitfUfnCi3 13 LXXIX.

^^ï?^ V o fuftt rZij êdUfiAUswu, l//ujfrtßiftfe CiementtjSfme^^ Pr/Kce^/ï Ekffor, »a-wmi^l tur£i}/gt;erum,^ux dubit/tdonemhieß^ Wi tatwfiem^ M bomi^u'animis partS/, ^uaf», v^ftm eo , qti^tum nobts ra 61:t co/ßaf, TÓ/is-ri veri/fflirerumO' mmuf^i i^fiusß fi^/ttr^eü/i/fici c^ct/t' iüi^fv, qui aedit^ dp 0(^cMÏUJ rentw * ^au/ii cadet, /»atett auaüa^nt. ^^^d Stntthiocatne/usßr-rum ce^fuit: magnesfirrun, vt e/eb^rugabeas trabit: quedma-gnescumvr/amaiere victim ctfoßtrat, aüa^/dgenuspluri'^ ma natura o/gt;era. ^a omnia etß carta natura kge , at^ ordia ne fieri neeeßtm efi^tamen cum demorßrationes no admit tant, eorum caufâ à nobis^nec intediguntur,nec reddifioßtnt. idea ocettUasdp abditasab id^ieo’vyH^^xo-ici^atotafuhsiantta, à^ecb-fica forma dedu^as,do^i a^rmant, t^derumgenuSi e^eorunt e^^buum,/jui a eert is df manife^is catßts, certa iege^aenatura erdine deßnitafiroducunturddeo^^in cognitionem noßramvc' Hiunt,eorum^ ratio at^ cau/a expücaripotent, ex Pbyßeis df K^fironomicisyiracefitts. Taüaßtnt,yua turn in 'vniuerß mu^ dofefioßerunt.Primoijofumvniuerßtm,eiuspartes, dp earunt ordo:motus,dP yua bac co/êyuuntur/yderum ortus dpofcu/ta^ tioaempomm anni,dierum,dquot;t‘ ratio, dP eebpßs : Dem^. yua tnfiib/unaribocmundodp aere fiunt, portentofi tempefiateSj figt;uitrua,/ulgetrainß/itotemygt;()re, ignium variorum in aereafi yiaritio dp caßs. Comet a dp aba rnubafimiba. Et in bis aerii ‘ natura maxime a^mtranda, ^uodbic omnia img/et, eadem^

4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PR AE PATIO /»enf/faftbeufM^araheecu/fatjÇ^eed^i ai^scor^üyibuh'^^^^r. ßinetjdtj’^M a/ia, (^ in natura ntaximorum motu um cauß ^gt;^^ Jlät Summa etiam (^ ineuitah/iis neeeßitas. De/^o/i^gt;'^^^^ generis rebus ari Ce^ T. i//. Citmenii^ime^ Prinee^sßi'il^^’'l ^u^davo/uime/fedeß^uain aereßut ignuù im/gt;reßiefgt;^l’‘‘‘j ^uod Ce^T. ta/ib, di^utatienib. uebeme/er debebfart aniffi^^' uerti, tu vt ea /^ua de Cometa fu/gt;erioris anni eommenttUtufil rd,pbanius ex^bicarem. ,^id de ignibus in aere a/gt;/gt;arendbtugt; (^ Cemetis alß^/bmibfb, /»baßnatis ç^ coboribus, t^uaemtfi^ non fine borrore motu a/gt;beriß^,(^/gt;ra/ertim uu/^o obfiru/tt /urjfbatuendumßt:,exueris/gt;rincif^ß oßendit reffarationt ^ jnon/brarem^ddieei commentarß ib/ù ^ obßrua/ioni Cowtl^ annifu^erioris j dißutationem de inv/itata magnitudinCifi’^ ma nbsp;colore venons/bebba:i^ua ration e a^/gt;arentium in ^^ß^' ^tomatum magnitußnis c^figura,(^c. reddidt.^^a teßtß^^ Jbudy animi^ meißbmtßionisgratiaßn/tta^vt Ceß T/roßngubarißa ebementia benignefußißant,, vebementeroftOt

1 OT VM hocvniuerfumrcrumonv-nium Theatrum, in quod, homo â D E o conditore conftitutus eft,cœ lum amp;nbsp;terra,amp; ea quæ his continen tur, fapiens antiquitas ab ornaiu Koa-^ay mundumappellauit. Querri Pythagoras primus fie definiuit: aocriios isi avsHna t| i^xvi i^ y» t »q tÙ(j ip TaTou Tn^.i^jauiViuy (ftwioiy. Pythagoram Ariftoteles fe^ quutus mundû fie deferipfit : Kia-iilt;)i'i.si « rày Zzap T«|is tx Mwnàis *^‘l^tXKÔ!riiva‘is,v7roêfsnt(s(it/ixôiôiilt;fgt;iÂ(CTlâi/Siv9t 7^/795ifliiTO Tcrr4 (^l^'i^i'oiixKiv970v7ioy ^^^iJ^^(ûoy^i efgt;i^'i7!!iios'uKnyiyNj7rav7O‘ Jlx7riy ^agt;toj/tst^Tt ^(rXtiy^ nmù^, 70 J^i vTn^^iv cùi7gt;ts tt M7^ tq ^M7;i Tri'ïï-i^x7i)}ySgt;ictàygt;HS 7'0 KvÎD7ct7lt;gt;y Ôt» oiK»7»^toy,i^Kvós ùvé littscu,7rh»^9S J^i ây a6igt;iJiX7(üv ëàuy^ a J'^» Kahêiy Ks^x àwâ«(zRv,K{ vsySb/csnivKv^yxij^tty^tii^ TTi^ixyuyy, i(jKVKÂM^lt;rwX)(i^i^ei7r$i^ O'l7ÿ7ili «SgOlf XTTM/sa)! J^t' XlSirOS. 7V cfiia'vy.'^CU/70S i§xvi K^Ù KÔxy.ÿati^oso-tpiLf'^iaiAieisi. Mundus cft compages ê cœlo 8lt;terra coagmentata, atqj ex ijs naturis, quæ inhac con* tinentur.Vcl:Mundus eft ordo amp;nbsp;exornatio fiue diftribu tiouniuerforum,quæ àDco amp;perDeum conferuantur. Huiusmedium locum feu fitumimmotum ôdftabilc

Terrauitæ fœcunditatc pracdita,fortita eft : ammantium quidem -ilia omnifariam diftinflarum fedes ôC parens* yniuerftutis illius fuprema pars ornais,omnem in parte

finita eft Sd tefminata.Cüius hoc quod in excclfifsimo^ co fitu cft,Coel3 dicitur Dei domicilium.Hoc cS diuinis corporibus plenum fit,quae nos fydera appcllamus,mo' tu^fempitemo agatuvuno circumacftu,orbis(^ codem duCtu,p erenni utic^ in æuum tenore rapta, fecum üb cir cumagit, Sdcorporainftar prxiultoris circumduciLVm uerfi vero mundi Cœliœ globola feu fpherica cil Hguva-Qiia definitione complexus eft Phüofophus non tangt; turn ordinem partium, pofsitum,amp;necefsitatcm;uerüin ettaipfumrcrum omnium totiusep mundi parentemjCO ditoremSCconferuatorem : acfimulpraccipuarumpat' tium naturam Seproprietates declarauit.Totum fiftema bifaria difpcfcês,inDiuina. i. Cœleftia corpora,Si terres ftria fine in çth cream dieftam regionem ftó Elementarcm-111am qnidem perpetuum amp;mutationibus mimmeobne xiarn: hanc autem caducam SCmutationibus alterations

Porro Actheream regionem au(ftores,modó in nou2 Ctrl os partin' funt,ut fecit Ariftoteles : in feptem fciliccc

Planetarum Sphgras,firmamentum.i,8.coElum amp;nbsp;pib mummobile:modó in decern iam didis aliud adiungffi tes Chriftallinum loco nonac,amp; primum mobile décimé conlrituentcs.Recenriores vero, ad aedendas caufasmo tuum co tra riorum, anticipanonuminmotibus orbiuni) unum pratter ca adicccrunt,ót in Spbatras fiue coelos fine orbes Cœleftes undecim diuiferimt. Vitimum cceln”’ Empyreum uocarunt,extra quod mens amp;nbsp;cogitatiobU' mana penetrate non pófte cenfuerunt.

Coelorum igitur ordinem hunc omnes ftatnunppnniü quidem amp;iinhmum(fi ab elem en tari mundi parteord«' ris)Lunx,e(i autem is orbis,qui elementarem rc^onem proximè ambit Sphæricæfiguraî. Huneucrófequiw^ Mercury orbisfeucœlum eadcmforma,lunp cœlumvn diépæquabifiterambiês.Mercurij Sphactam, Sphæiavc neris, hancfoils circuit.Solis fphærâMartis, illam lou«: louis ucrèSaturni, errantiSlÿderû vltimaamp;m^n’a^^®

C o M M E N T A R. Î. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

pk(îlitur.Tot cœlos errantium ftcllarum au flores pofue runt,duâ:i cum ratione fitus, turn motus. Animaduerte* tût cm aUos aUj s curfum fuû celerius abfoluer e: Ôt fteUas feinuieem modo comitart, modo præccdcrc, interdum Ctiamfequi. Qiim etiâ contra cœîi motum dmmumjCX aduerfo ab occafu in ortum moueri/Zo diaeum certo an norum menfiumuel dierumfpacio percurrere. S cd 3d ipfas fteUas fitum diftinôas ÔC alias, alqs altiores obfer-uationibus certis deprehenfum cft. haque feptem bas feptem planetarum Spbçtas àfuperioribus Sphcns,qup uno duAu ab ortu per meridiem in occafum circum^ ducütuï,fcpcrauerunt,feruata copaginis totius uniuerfa lis ratio ne,ut Vacuum omne excluder ent.Cœterû fingu Iihiorbes,dequibu5 diximuslingulas Relias,propi q Rii Planetsdefetunt: quæàftellisftxis funt feperatae pro* pret caufas iam diâas. Orbes eædem fteUæ habent pu-ros 06 pellucidos. Sequitur ergo SaturniOrbcm,CoelG odlauum,quod firmamêtum feu eoelum ftellatö,3d S phe tam odlauamuocanv.in quo cœloZodiacus defcribitur motufolis 2lt;reliquarum errantium ftellarum:Etftellgrc liquxfixçin codemfunt collocatx.Hoein duobus circu lis minimis circa Y , ct4^Spbacrxnonaetrepidat,acmo tus accédas Sdrecedus ftellarum ftxarum efbeit. Ccelum ft eUarum bxar urn, quo d firmamentum diximus appeUa-ri,ambitSpbxranonauacuaftcllis, quodhacob caufam aqucum,uel etiamChriftallinum diciturHos orbes fine cœlos omnesfiueSpberas, eoelum decimum excipit, v pfumquoqjftcllisuacuum , quod motus diuvmamftor eft,Sé rua motu,qui eft ab ortu in occafum, reliquasfteb lasomnescumfuisotbibus circumducit i^-horarumfpa cio.Hiemotusfitfupet axe Sé polis Mundi, ideo omnia fecum corpora cceleftiarapittSé primu mobile pro pterbocipfum appellatur.Quod extraboe

Forma mundi macluhacatq«c fitus , cutus partes lupcriorcm,tn qua cœli amp;nbsp;corpora cœlcftia contmentu^ quæ diuina Slt; perpétua appcllantur,Phi. Aethereâjquafi £ei Sivy,a. perpetuo motu dixcrunt. At inferiorem, quæex quatuorElementis,Igne,Acre, Aqua, Terra, coftatjEk' nientaremnominarunt. Ergo æthereædiuinæcpnaturæ feu mundi parti,quam certo ordinc conftttutam, certa^ lege moueri diximuSjElementaris regio fubeft,fic ut con finis fit natura patibilis impatibili,folubilis infolubilijOt' tuiintei ituicpobnoxia, ingenerabili incorruptibility amp;nbsp;acternae: verum fie confines finit naturae hæ difpares,uux , corruptibilibuSjquæ fua fimplicitatc naturaq) proximo coh^ei^ii ^‘^^æ^^^*^i^^acorporaaccedunt,locum illis proxifflum furtiiiuni- occupent,quaclongius abfunt,alterationi^ magisobno uerft mudi xiafunt,plurimum remo ta fint, Qiiarc ignis ille uulgo ap ignis pellatus,qui corpus eft purifsimum,non ignis tab's, qua' lisElcmentaris hienofier eft,fed æftus duntaxat, feu fit' uor,proximêfub Lunæ S piner a collocatur: è quo fulgO' resemicant, iaculatratjciunturflagrantia, amp;trabecite fonde cum crinitis fideribus quandoqj generari cemt®' Arr tur.Huicacr proximo fobiacet rcliquis Eiementis tenui' orleuiorcp.Hic ex fuanatura cum fumis amp;uaporibusO' mnifarqs mifceri aut confundi poteft. Vnde in acre pk' rimas diuerfifsimas^ imprefsionum cum aquearutu® ignitarum fpcciesproduciconftat. Acr ambitaquam^ terram,Elemcnta grauifsima amp;nbsp;frigidifsima,qu3C ob a®' mantium falutem a Conditore fic formata funt, ut eeï® partib. terra,certis aqua terra fuperct, amp;nbsp;in uno loco hp^’ inalioillaexftetacemineat, interimglobüutracyunu® eftrciant.Qiiare terra fecundumfuamnaturam medium amp;imumlocum appétit, circa haneaqua

I0CÛ tenet proximum:hanc aer circum* fluit, illum excipit ignis, ille purus, limpidus Ôufincerus,

HAE C mundi compages eft, fiueuniuerfitatiserJ-s9/wt,in c[uo partes natura maxime difpares, diuinæ 8(1 immutabties, cum caducis 8i0mutationibus perp etuis obnoxijs, coniunguntur: cæterùm diuerfæ iUæ naturae, Cœlumrcliquatpcorpora fuperiora cobaerent inferior! mundo.i. dementari regioni, non qua parte plurimum à codinatura diftantElemêta,fed qua maxime conformia, proximecç ad natura eorum accédât, ac puritatis gradu fummum nafta funt,ficut paulo antè diftumeft. Itaque terram omniü EVementorum impurifsimum, maximeep a cœleftib.corporibusaliéna in medio,id eft,remotifsi* molocoàcœlo collo cauit ipfa natura. Circa banc aqua, nubes 00 vapores denfi cernuntur. Verum aqua circula-titer terram non ambit propter falutem animantumter-tenorum,globum tarnen cum terra efficit.Globum terrx SCaqusc Aer excipit orbiculariter, quantitate immenfus, fuapte naturalympidus,purus 00nitidus, frigori tame 2lt; ealori obnoxius , proinde uariarum miftionum parti-, ceps.nam uaporibus de terrafurgentibus commifeetur, 8lt; cum inbxrentibus uariè colluflatur.

Porto Aeris necefsitas eft maxima intota natura, cum nontatu omnibus rebus fit infufus, per omniapenetret: ver dm etiam quod fine co moueri res nullx valeât. Qjiia enimperinanenibilmoueri poteft, acr unus omniare-plet,omnibuscp quacunep tadem verbis euntibus, itera-perit,explicat,cedit,locumreimotx occupât. Emo tan-tumresagitatleuiorcs , uerum etiampotentifsimeinftr-mifsimas quafcpres8lt;folidifsima quxep corpora penetrans,mam Sc locum non tarn fibi inucnit,quàmalus cOr-poribus commonftranlderecipit oranis generis formas, colores,imprcfsiones,cderrimè, 2x1 cadem rurfus amittrt xquè facile. Tanta prater ca peruicatia pt acutus elqutir b

expellcrceumalicundè , autuim facersueh's’, ûxàfat^' gi,montes difijci,necelTe finunde tetræmotus, turbines^ wn^ficu.^ Verum fummum ilium,calividnitasaceiufde rotatio rapidifsimaadfummam quafifubtilttatemperdu cit amp;ignilinulêquodammodo reddit. Supra hune ignis eft proximus cœleftibus corporibus, purifsiinus,qui àiu gifolis amp;fuperiorum corporummotuagitatus, itaraiC' Ht,utoculorum obtutum effugiat,itacp iubindeab eifdé calcfit,amp; in tantum attenuatur,ut merité ignis fit amp;nbsp;dte' keriiin tur. Acrigitur intres à Phyficis dimditur regiones: fu' tres regio- premam lucidifsimam,puriisimam,quam (upraxtherca nes por- regionihaudmultum abfimilem diximus,in qua neejpnu *^^‘° bes cogi, neep fublifrerc conftatAttamen in earn exhab tio fubtilifsima,calida amp;nbsp;ficca eleuari facile potcft,quæif lieattenuata prompteflammâconcipiti HancAiiftote/ if7rtKKcw- les v5rtxKctu/x« uocat, mater ram ignitis metcoris fubminf lt;** ftrans. Altera media, hancproximèfequens,ampla,amp;a fuperiorecum fimplicitate 0£puritate,tumfrigore, eefe intentifsimo multü diftans. Ethaec regio aerisfrigidaeft amp;nbsp;humida,propterea quod in ea cotentus aer neep radijs folaribus reflexis à terra , amp;nbsp;co ufque extenfis calefieri, neque motu fuperiorum extenuari fatis poteft . Sed medio loco rdiéfus, (upemeÄ-infeme à calore circungt; . datus, unitur amp;nbsp;coit, undè fe ipfo tanto frigidiorem eua' dere eum oportet,quanntè circumfiftentes pattes magis ealent.Huius ergo frigore uapores clcuatt cócrcfcuntX uelfn guttasuelgradines,niuê,amp;c. c6uertüt,acdécidât.

In hac aquea meteora omnia,pluuip, pruinx, ros, nix, grando, amp;'c.caq5 emnia ex uapore feu exhalatione calida ethumida,ortö trahöt,fint.Imaregio aeris terrajixinièani bitin quanosdegimusafuperiorib. crafsitieimpuritate fua plurimü differens, omnis generis alterationib. obno-xia,qb.uisdecaufis.modó calore cocepro maximoafrir at atep aduritfubieda corpora, paulo poft refrigeratus potêtius gelu coftringit omnia.Cóparatus tam aerhicad mediæregionis aerem calidus eft,id^ ob radios Solis io

hicregionercHexos,qui radq in terr or fop erficictu proie di,ab cad cm 7tç«; ôffcj refiliêtes incidentibus cofongun* tuï ,undè amp;nbsp;potentius calcfaciunt fobiedurn nel permix turn aerem. Qxïod climamfoftifsimnm folefub Cancro nel Camculam deuoluto.Hæc de acre etElemcntarisre-' gfonis diftributione ac partibus dicta fint.

CorporaElcmentansregionis ultima font aqua,5C ter ra, quae pro pt er animantium uitam glob um fimul confti-tuunt,marifeinfinus terrasinfinuantc, terrauero foapte iraturamedmappctcnte. Aquaigitur frigidifsimaeft Sé buraidifetmalonge ab igncrecedens. Haecfufaóóftuens terra itrigat,aptam ad producedasres omnes et habitant dumreddit.Teiracótra£rigidifsima,etficcifsima,mutuo nexu cG aqua cofonda eft,atq, aqua,ne ditduat,fois quad alueis co tinet,ficut ilia terrx ut no dilabatur pr æftat.Cau fam tam admirandæ partium unfoerfi diuerftfsimarum cohxQonis,cur fcilicet Aetbeream Elementari confon* dam, öé contiguam effeoportucrit, Ariftotelcs reddfo Cb^foam neceffetuit, harte interiorem corruptibilcm amp;nbsp;alterationibus obnoxiam,à Diuinior c contineri,regi, amp;nbsp;gub er nar i,amp;C à fo p erioribus uim facultatem^ inter i o* ribus commumcari. tsi(A'ct| cwayKHt o-wtj^jls 7rüsaToïTlt;üï «-JUisSty cfo^eüs wstTsitreu? uwtstLü (/tvvafxiv KvJit^va^wtKööty • JiV -y^ lt;.'1^5 Kiv«trt()ii?KjX_lt;l Tffüo'iv^’têivLbu KxT»K|J vofiistoy Tr^wrlutj Séc. E quibus enim motus principium eft,cundis rebus ea caufa prima eft. Hoe igitur eft, totam foperiotem corporumuirtutem continuatamhabere,Equidem con* feruari aliter non potuiffent hxcinferiora,niti à di-uinoillo foperioregubernarentur. Etinc pe* tennis generatio ,corruptio, ortus SCin* tentus r etum natur alium fuceefsio,

EX (upra diesis coftafjCoelirm efus^ corpus caufaw efle efficientcm horum inf eno rum, camqj vniuer6 lern acprimam,eorum quae circa terram amp;nbsp;in aerea regio ne fine inElementarifiunqimprefsionum. Cgterumhic nosrcmlongius non profer emus,amp; intra fines imperft' dfemiflorumnos continebimus.Materiam ergometeo' roru dicimus efle exfpirationem è terra 0^ aqua, ui fupc' riorum amp;calorïs terrçinfiti cuocatam,amp;infublime fub' latam. Ex exfpirationeillauariae imprefsionumfpecies, pro ipfiusmateriac differentiaoriûtur,quæ quo différât, poflea dicitur. Duae hiepræcipuè funt annotandæfpc'_ cies,Ignitarum amp;nbsp;aquearum,quæ à iam dida materia fu' -feitatur, telle A rifto tele, «y;lt;^«Ä tsi TaTapH^jroa^^t'««^*' Ci^ljccavafjjivH; y^ t^ y«? vtto ts «A»» , T^f Kvet6v!^io‘-lt;J'tigt; M«ylt;^'^ «y ytyvi^cu, iJ!.»K7rAlwy!ii7i\a J^ittaLjj rha p£i' KTmlt;A(aJ''isl^cu/r^i «Ct 7rvi(\tiiiXTcuJ'‘istç((y , 7»y (j^ TV ivrS yn i(gu.''t7rf rvynvy^^ «Tiji.iil''XTluj Jl' edTNSTHSy»: wt;5 fH^x^ KXTrvâJ^n, Séc Terra amp;aquaelemcntaima , a Soleamp;fupcriorum corporum inotu cxca!fact a exfpirationc.de fe dantno unaamp;eandé femper,fedmodó calidam 5f humidain,qnalcm exaquis calfaCtis exfpirarc uidemus : modo calidam amp;nbsp;ficcaffl, qualis accenfis lignis oririfolet.Vtraqj exhalatio exterra et aqua tanquam propria materia eleuatur, in^ fubhine tollitur.MateriaergaMcteororum eft duplex , Vnai»' porofa, calidaamp;humida, ex aqua, uel terra madeteeak fadla educta vi Solis amp;nbsp;fuperiorûcorporû morueüteufc mofa, calida amp;nbsp;ficca,cx terra lociscp aut reb.aridiseuoca' ta, in et fublime eleuata. Illa mediâ acris regionê nó ftpo rar,cu propter grauitatê, crafsitatê amp;nbsp;caligincm, tucalo nsimbecillitatem. Itaquerefoluta in aquaconuertinir, amp;nbsp;ucl pluuias uel niuem,uel pruniam generat.Hæc prü' pterleuitatemjfubtilitatem,^ calorem mrenfiorempre diain

COWMEN T AR. 1. diamacris regionem penetrans, in fupremam cuadit,v bic^ accefa pro ratione matcrix compadlioni s,lo ci, p oft tus, uarias ignitorummetcororum fpecics reprxfentat SCefficit, Priorem exfpirationem Ariftotiles àT|ilt;y(uapo tein)nominat,quern nihil aliud efle ccfet,quambalitum calidum Sv humidum ex aqua 5S terr a bumidiore eleua-turn, quinonabfimilis lit ei quern ex aquabuUiente fu-' ftolliuidemus.Hicvapormateria eftomniS imprefsio* num aquearum Pofteriorcm euaporationem cxbalatio* nemucw«0vlt;4«ffiyuocat,quxiumusquidam ealidus 06 ficcus eft, à ealote fup eriotum 06 terrx infito excitatus, et exterra 06loeisaridis edult;ftus.àvc«âv;xiij£a'icbçc,materia eftignimumimprefsionumjUt date ab Ariftotde de da tatumlegimus.':sj y^ «t^kAd? i/Xm (^v(ns vyçèp xçwâtg.izôt'.'wx 6ujxin:lt;r4teS?tO4jfAU|/xs«5“?öi/. xs^ Vsi «tja»? ^lAuvxfxö «(royu-«Tcüj, àvaâu;j.i«(riç Aidvuti;/.« , oioy w^?. Qitaptoptet Rcut KTgi: fit^wKjfera vygijufionebumidij fic lt;^«^»««8 5 xi-TîîviJsdKtx^io’aT'Bl'iÇûv.cap. J.lib. i.metcoiotu.Caufaergo efficicns omnium €0tum , qux bunt, eft coelum, eSfuis cotpotib.uniuerfalis,et calot tertçinfitus caufaptoxima» Na demeteoris bic agimus. qui in uifcctib. tetrç cotêtus balitus gignit,et è tetra exfpitat.Materiauniuerfalts aqua be terra, «5 ty vAhs «da Twy yivoyitw œy cut luyçH vim^ay .to yoy» VTToxdySj/oy xSWTtK'^yiTBToy 7rçoo'(tyoç^o(Àv Tov T5O7roy,iP dt ivreaS cuTioy,«; oJty « tnS xivxlt;r4iWS KÇX.” quot;^^ '’^“‘^ xivajAiwy ouTi« Tioy (Fvvajiiy^ cap.i.lib.i.sx^'i^o^.Propinqua eft cxbalatio fu midainaku edult;fta,toticp aetiintufa, qux cû à motu pc* tennicoeç citato plutimumattcnuata,tatefa(fta amp;nbsp;ealefa

fpiratiobxc Atiftoteli u7o'4x«av(A«appellatut .t.tomesaut tesladbs accenfu,cummquit*.?udfc vohotcm. «IcyuTn'txKctvtice TOT ft. Oatern plurimum intet eft intet alm almcp vttikxv get T®- btS.Na queinfublimifuntexbalationes ab bac mate tie eleuatp,necmatetianec etbeiête Slt; extoUête caufa dit feïût,fedbinefecûdûmagis amp;6 minus,bguta,motû,pofv tum,àquîb.unumquoàcç ex eis genitum meteoxonfutt nomenmumantur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;b $

MirMi^xphUofcipho dicumur omnia,quxin fublimi fiifpenfa SCin acre pendentta cernuntur.Horûue/ rô allafuntperpétua amp;femperapparenha, utfuntfol â! luna fiCrelique;ftellæoinnes,figna amp;fideracœleftia. A* lia non funt perpétua, fed quæaliquando tantû, nô fem^ per, nec eodémodo, apparent, quæ contmgentiauoca-runt. Ea que uelre unafunt,exillunt talia, quahaappa' rent,utflammæ, Cornetæ,circulus laéleus, ÔCc.ucl talia nonfint,qualiauidentur, amp;nbsp;emphafifeuphantafiatan' turn exiftunt,ac reprefenrantur foluni intuenhbus,cunif modi funt iÿctlt;ri(4irTff,Iris,hala, parelij,virge.Primigcnefts apparentiac ad Aftronomospertinent, horunrenfineft de cœli amp;nbsp;iyderum forma,motu difputare.Pofterioris ad phyficum fpectât, qui fubftantiam,caufas, ortus amp;nbsp;inte' ° ritus,figurç,locf,motus,alforumc]p accidetium ex nature penetralibusferutantur. Nosinpræfentia deigniristra ftationcm inftitufmus,quorum omnium caufa cfiicieiiS Ôe materia propè eadem' differentia fumitur ex no mint loci, quod alia in fuprema aerfsregione , alia in media, alia deniep in ima excitantur amp;nbsp;confiftunt. Differuntetia ratione m o tus, m ultitudinis. Item quo d a lia acced untur, alia excemutur,feu excernendo Hunr.Modus generatie' nis vnus,eu em exhalatio calida amp;nbsp;ficca in fublim c iubdit ôta à motu citatiorc fuperiorû attenuata,rarcfâdla, Äcal' fa(fla,adeocp accenfa fuerit,flammâ repra’fentapquæ P*^ copia SClentore, tenuitate, Sic, faciliusucldifficiliusaC' cenditur,breuius ucl diutius durat,cclerius uel tardiusab fumitur. Verùmnunc explicatis uniuerfalibus cauß^' gnitorum, amp;in genere omniûmeteororum,tempcftfu^ iïidetur,ut adparticularia defeendamus , amp;defin'* gulorum ortu Ôd caufis differamus,initio fado ab ijs,quæ in ima aeris regione Hunt,

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n ag

ACcenduntur in infima acris regions non rato ignés quidam in candelarum modum,nonnunquam niagnlt;e,ut xdificia igni eófumi eminus uideantur. Huiuf mödugmumhec cit ratio.Cum exhalatio nel propter de bilitatemuiïtutiscueficntis,uel{riOTSuicinuminfimami aerisregionem fuperare non po telg in inferiore detine-tut.C^atfimultaöó difperfa exiflens ,longitudinemcçla timdiniparem habens,ftammam concepcrit, fpeeiem calamoïûudftipularûin agro aecenfarörepratfentabit. Sin exhalatio compadior accenfafuerit,ignembunc do mum ardentem uo cant t quia incendiumló gum fatumé^ inftar accenfarumsedium apparet. Huiufmodiignes f^ perioribus annisper Germamam frequentesconfpecti funt, non fine graue intuentiumborrore, Quodfimateriafeu exhalatio pauca,fed difperfa hinein de Si pinguiufcula f qualis fiepe ÓCfrecpienter exlocis pa luftnhusptfiginofis, coemiterqs,lo cis® af fis u v mu r u* do cadauetnm fepultaiacetjeleuaïifoleCfupra e noeatatoffatur amp;accêdatuï,i«ipïetsioh«cca uefignisfatuus nueupatur.Huiusmo diignes circa fupra dicta, Si in amis ufisen, 8lt;montibus en quenter occurruntiter f^cientibusfincautosc^ nbsp;nbsp;S

ignesnonraro in capitibus |'Vi°^gT ' „^ q erebraau itctfaciunt.Btiamexdorfo fchutnamp;ec tritione dcmulceantur ,emïcat in tenebris • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;citate

toCm coo(tói.«i«,8tficd»gt; aft«« «gt;»« riarn maxima p er feabfumens,o *

IMprefsioncsigneæmedïæ aeris regionis fiunt^*?'' tra H tKÓA/4e excretione uel clifionc,cum mftar nuclei ex^ digitis elif^ipCe ex acre medio eliduntur,Nam cxhalatio calida, 8é ficca,amp; pingius inmediarn aeris regionem fubquot; lata,ab intenfo frigore circumftante comprimitur amp;nbsp;cc^ pingituracunitur. Caliditas autem ineainclufa, cum^ circumftante ft igiditate circumuallatur, amp;inunum( öt dicftum eft)cogitur,acccenditur,amp;uiolenter cxpliming feu cxtruditur ucrfus terramJtacp nonnunquam in terra, nonunquainmare de die amp;nbsp;dcnocle expreflushic ign*$ decidit. Cadit autem deorfum tfl.wTOTrvKvaiiTiy èsv^M'r» ^iTTrety riy iTnÜKa-eeyj quia condenfatus aer extrudens de' orfum pellit. Propter eandem hanc caufam etiarn fuW' na deorftim cadunt.Differunt hæc mcteora,materiae mt^ titudine,Iationefqux utplurimurn obliqua cii)£v' polK*'' Qiioniam fimateria fueritlonga,lata amp;nbsp;compa(fta,ubi3^ cenfa fueribtrabem candentem reprçfentabit.

Siuerô accenfus ignis in exhalatione fucrit angufe longa , continua, Lanccaardentisfpcciem prasfeferetf Sin matera excufta,pauca quidem fed compara amp;nbsp;piß' guisfuerir,ftcllam cad entern dabit.Quçpro motus varie täte flammæ^ duratione Ô^pertinatia formas, amp;nbsp;nome» mutât.

Fiunt meteoramediae partis acrisIxKf/fffl exprefsione» non^xpu^o-f', fèdaccenfione inftariUoru quæinfupren” aeris region eiamnuncoftçndemus generari.Idcirco dif' ferre hæc àfequentibus iam. diefto diferimine meminiffe oportet,

MEteora ignita, in fuprema aeris regionc apparent tia,ipfa quoque hunt ex MaSvy-iccan, id eft, exhala^ tione calida ficca in fupremam aeris regionem purioreni amp;nbsp;xthereac non abfimüemTubueda, ibi^ à fole amp;reli' quorum

C o M M E N T A R. I. 17 quorum corporum motu accenfa. Qjiæ cum ardet pro materie quäntate, ac fitus diuerfitateuanas formas igmu repraefentat. Nafi mcendmhoc,feu materies metcon',co piofamulta^ coierit, amp;nbsp;lógïtudmêlatitudïni parênada fueriqflamma^ concepent amp;nbsp;exarfen't,ignis loge late^ iparfusipfius cœh ardends fpeciem præbebit,

Sïn minor exhalatio accenia fulgoremfeufplendorê cdat,y!.ïAo? Ariftotcli,tale incendium.Idem v^rtxxixvzxa!, æx quabilisJtamcnfitjtrabcm efficit, qualem Plinius comme mont arfifle, cum Lacedæmonrj clalTeuidfircgnum Grg cis amilere. Confpedfa talis quoqueeft anno 1520.2lt; 1523. menfe Ïanuario . Viennæamp;perGermaniam confpicuæ nonnunquamtrabesaccenfsfuerunt,quas iTmic appela laut,teile Seneca.

Eadem materia in longum latumcp diiperfa, fi insqua lis fuerit, alibi tenuior,crafsior alibi, atq^ acccndatur,fcin' tillare uidebitur, quaefi propius ad unum principium quafiaffultentjimpreisionem efficit, quam capras faltan* tes uo cant.

Si materia didfa longe late^ fe diffundat, amp;insqua* lis fit,rara partibus alijs,alqs denfa,et didudfa in minutio-res partes fuerit ; fydera gignit difcurrentia:quæ Plinius nunquam temere apparereautumat,quin ex ea parte qua apparuerunt nonfequantur, ÔC cooriantur uenti,quos p-flus maris, ^ in terra turbines ut plurimum comiten* tur. lt;

Cauia cur difcurrere vidcantur,amp;modus, quo difcuigt; fus fit,talis eft.Cum materia fupra dicta continua amp;nbsp;equa bilis non eiffed intercipitur pluribus interuallis^qus in* terualla tenuemfofeipiunt exhalationem facilem accen* fu, Ódinteruallis v/TiKKiv/zaT-ïü quibufdam diftant,acaki* tudinem cumlatitudineipfilongitudini parem obtinue* runt, difcurrentium fteUanim fpeciem fieri oportet.Çunt enim quæ pars prima eft à mo tu accenditur,continuo ig* nispertenuem exhalationem interiedam, quafipérfesi mitampetcurrendo, facile in reliquas demceps. hypec*

caumatis partes diduólasincidit , amp;nbsp;abtjsfimplicitcrao alias atque alias ocyfsimè percurrit. Et hoc continentet fit,donee fingulainterualla, quæ fupra dic^o modo inter fe deinceps pofita fût,ignis corripuerit et exulTerir. App^ ret ergo idem ignis,qui ab initio à firperiore loco fereba-tur, quiacclerrimè diftribuitur.

Res exëplo conuenientifsimo fic declaratur à philofo' pho.vt enim in Ellychnqs,cum incenditur, proximus uc^ ró recens extincius, ftatimipfiincenfofupponitur.Exlia latio, quæ à recens extincto lumine altius afcendit, 0^ ad accenfi flammam pcrtingit,cum ignem corripuerit flam^ mam att ngens exhalatio celerrimè,fccundum cxhalatio nc feu fumum ab BUychnio afcendentê dccurrit ad ipfum ufqpEllychniO. Semper enim quæ pars accenfa cft',proxiquot; mam accendit:quod tantafit celeritate,utflamma decuP rere uideatur.

Idem etiâin puluere tormentario accenfo manifeftiuj apparct.Si cm in aceruos ordinc difpofitos aliqr pulueté tormentaria diftribuas,atcK à primo ad fecundü, ab hof * ad tcrtiö,SC quartö, amp;c- pulueris aliqd inftar funiculi lóglt; fparferis,aceruo uno incêfo, reliqui ftatim fuccendentut igne per fparfum puluerê,tanquâ per femitâ aut luné dif currereJdem plane de ftellis difcurrentibus nobiseftfeu’ tiendum, quæ nobisfcrri,difcurrereamp; cadcre uidentut: dum inunamateriæ parteaccefusignis per materiam cO' tinuatam,rarioremamp; ad ignis fuiceprionêmaximcaptä, eeleriter decurrit.Geherantur etiam feu confpiciunturW cadem aeris regione cometæ » Sed de his fecundo libfO agatur. - nbsp;nbsp;nbsp;’ b

COnfpiciuntur in cœlo deno de imagines et vifaahi ’ pluraprêter fupràcomemorata, utfunt ,YKlt;rMafiiif ceeli hiatus,vorago, fouea, balones, Indes, amp;nbsp;alia huiaf modi.Etfiautêhorumeademcaufa efttum efficiens nun inaterialis,qugfuperiQruimpreIsionum:dilFerunttame'^'

’ hæcàfupenoribus re ödexiftennaJllaenimdequibusiä cgimus,in aere gcncrantur,SC funt talia,qualiaapparent: hacuero de quibus deinceps agemus/.^«?)«^« tantum,no feiplatalia funt,qualiauidenturmtuentibus,nee fubftan tiamhabêqfed aliaatq? alia pro rationecopofitionis fuæ uidentur,fefc,uariascp fpecies, in coloribus amp;figuris ad^ tnodum difsimilibus nobis oftendunt:fed nee eadem ubi uislocorum effeuidentur , liceteademreuera exidant. Qÿoniam autem 06 dati Sd cæterafydera difcurrêtia pro* pter contentos in aere halitus producuntur,non abfurdu wideripoterit,f fiipfe etiam acr compactus uarios præfe feratcolores,Verum apparitiones lue longç tempore du fare no po{runt,propter o-vsair/p ipforum,quænô eft du* rabiliSjfedfluxa. Colores Cbalmatum prçcipui funt,pur* pureus SC phoeniceus : quiahæc eolorum fpeciesmaxi* mèex rutiloalbo amp;nbsp;nigro permiftis generari uidentur, Caufam igitur eolorum Ariftoteles inlumeniUuftrans, amp;nbsp;obieäum lumen fufcipiens,reîjeit : quâdoquidem aer quilucisrepcreufsiones recipit,perfe fimulaehracoloru fufciperepoteftmultiplicia. Etenimuisluminisabaere denfioreuelcrafsioreadquippiamdeqs, quædiximus, reflexa, dumalia eorpora illuminât, diuerforum in eis co lorufpeciem repræfentat. Itacp phœniceum amp;nbsp;purpureû colorêfieri pronunciat,exobdult;ftionibus amp;repercufsio nibusquæinaereHunt, eûhæcmaximeexrutilo2Calbo nigro pertniftis generStur. Sic fydera quæ fua natura can didafunt, cG æftus cft, aut oriuntur occidunt ue, phœni* eeum colorem imitantur,quoniam per aerem denfioré et folidiorem neep æqualiterpellucidûtranslucent,itacp ni* gtumaericircumfufumcrafsiori candori fyderum corn* mifcetur , quemadmoduetiamillis acciditquiperfumS corpus aliquodcandiduminfpexerint.

Nafcuntur ergo colores ex reflexioneluminis in acre, ut infpeculis uidemus minutioribus, quænonfiguram rei per ipfa confpeeftæ, fed colorem folum recipiunt, ut ' etiam inminimis guttulis efficifolet, cGin ipfis fe confpi*

»0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE METEORIS dendum præb et foilslum en, tali modo Ins amp;nbsp;halo etw generâturôdrcliqua phafmata. Qjiæimaginesdifferunt inuicem ratione compofitionis, dum uario modo co eût: rationematenæ, quæ uana elfe potclhSc ratione lucis eiuscppofitus.-ficutdeinceps exvnius cuiusc^ defcripW i nepatebit,.

Xxirtix hiatus uel uorago in ccclo apparct, cü exhala tio fumofapinguis ÓC lenta in Riprcmiam aeris fC' gionem fuftollitur,amp; ibi accenditur;fic amp;;crafsiores eins partes inmedium cocant, exterioribus eius partibus ,vt rarioribus acccnfis. Hæc accenfio fpeciem repraefentat voragmis feu hiatus cum extremæ panes tantum,nonite media accêfçuidentur.Fit Chafma eu diffringitur lumêà nigro uel cyaneo, fic ut per ipfius partes lump appareat, turn quidam interior receflus altiorcp apparere uidetut, cum in eadem tarnenfuperficie confinant. Verum prO' pius lumen elTe uidetur in receflu, magis^ à nigro abfee derequam à Cyaneo, quia lumen amp;nbsp;album ipium- qux magis fenfum uidendi- excitant, propiora oculis elfe uidentur. Receflus ifte feu cauitas ècMbs, fimaiof fuerit, hiatum feuxaiTM«. fui minor, foucamiloJvMy efit' cit, feu potius repræfentat. Eft ergo fouca , cumin receftu iliomaius eftnigrum albo : Contra cum album nigro in cauitate mains eftjX^o'iw« fine hiatus appel!a;! tur.

Cur autem ex huiuimodi voragine interdum ? «;A(w'ex citant,oftendit Ariftotelesufu uenirehoc, cuaercompa dus magisep ater eft.Tuncenim calidauis,qin aeris finu interceptaeft,retinetur. Quæ cum in anguftum coada eft Sequot; accenfa,magna ui ab alto decidit,

Hæcipfa caufa eft colorum fanguineorum, qui in eoe lö,denode apparent,Fiuntenimx^ii^xlnMi-^KTw^H, cum receffus

receHus deque dtximus, cûreliquamatenaundiquacp fibi fimiÜs eft. turn enim accenfa materia eolorem fangui neum reprefentatinCœlo : qualisapparuit olympiadis »o7.anno j. Cum rex Philippus Græciam quatcret.Ph-nius humanorum tcrribilium terribilifsimum appellat. Reliquorum eolorum per Coelum apparentium eadem eft ratio. Itacp lux,cuius Plinius m eminit ( quæ in cœ lonoduconfpicitur,itaut dieifpecies denoctcrcliiccre uideatur) exChafmatum genereeft,idco ertAaïuocant.i. LhaftnatisfpeQ'es.Cófpetfta funtomnibus feculisChaf mata,utrefeitPlinius ; etnoftro autftiperioribus feculis Pjûfa,quæ alibi deftrip ta rep eriuntur.

REliqua phafmata,utfuntHalo Jris,Parelq, parafcli gt;nbsp;næ, amp;u!rgæjexqfdcmcaufis eodeep modo hunt, rcfraôioneuideiicetradiorum fob's,Lune,uel ftellarum, Differunt tarnen inter fe,modo rcFractïone,5vhibf eôto.’ rum corporum,inquib. refradio radiornhr.diuerluate.

Aztój/, Area hue Corona,eft ipaciû circulé inclufum, circa folem autLunam, autftellam aliquam lucidam,fa* Óum à reflexione radio rum luminoficorporis ad ipfum Luminofum, quifitabaeredenhorecirca corpus lumP noftim circümftantc.Ergo cum vapores equabiliter fünf difperft, amp;nbsp;nubem leuem,ac complanatam fedunt, turn nubes illuftrata à luminofb corpore cui fubeft,arca qua^ dam,circaipfum cfifcir,quâ in medio magis lucidam effe necefte eft, quiaradij lummofiilluftrates medias partes, redioreshint abjs,acproinde amplius iUuftrat extremis nfgrioribus rclidis.Rorundam uero figuram imitantur, proptereaq^uifusnoftercircafolem amp;Lunam repcreu' fiturab humore ipfis cireuftante. lam ab omni parte uL fum noftrC refultare necefte cft,ac fi rotûdâ hgura repre-fetat idep optima ratioe.Nâ cû rotûda fint ifta lucida cor pora,circu circa pquabilif lumê in nubc,ct çqual i qdê di ftadareftriget. Natura QCmodu generationishalonu ex

• *» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D E METEORIS primunt arcult,quos circa candelas ardentes in Io co, crafsior aer circûftatlumê, ut inbalneis fieri uidemus.t^ eus huius meteori cft aer,fnfimus no fupremus. Neej ^ circa luna,aut Hellas lucidas fieri^poHunqcS eo loco tal«^ eóferuari uapores no pofsint. Vidêtur autê circa corpof’ iam dilt;Ha cflc,quia inter hæc 6C vifum noftrü interuen“^ Signifïcathalones,intcrduin’imbres,nonun^ uêtos amp;» fenitatêSerenitatem quidem,cum Coronæ illp palliatif foluötur et enanefcunt: plumas ueró fi nigri bunt et crau^ icunt. Ventos pnuciat cü à parte aliquarüpuntur ,tü2P eadê parte uêtos denûciât : tp Arift. ctialenfiHepiKitt ^ fic fcrip{ït:oTlt;ït'lt;/lï (/^«ei5rxó«,'Bn'tv^«7#. o'^.uèot'. tc.TaksaU tê rj funt halones prgcipuè, qui circa folê amp;nbsp;Lunâbût.N^ qui circareliqua fydera cófpici3tur,ïT!r«i'Toïilt;r«^4Aiwlt;/'ötte' fte Arift.Caufa-eft,qj exhalatio exigua cft, quodep no ft' cilèlumê ta ,pcul demittat ftclIæ.Quarenecp pluuiæ,n^'' que uêti generari ab his po (runt Cófpiciötur Coron^ft^ quenter omnih.anni tcporibus,amp; côfpedç obferuatç9 Hint prifeis fæculis uiuête Cçfare Augufto,noftro fçcub anteô^ poftbellumRuftican5.Egomêfe Aprilidie.io.hil iusanniuefperi poft hora nona infignêuidicircaLuna, qdurauitfesqui horam propè duplicecirculo.Cófpecquot;'^ aliSfuilTe 20, Maij aiunqhalonê, maxunu circa ft eUa lud- ' datqftellg corpus ta grade eftcccrat,ut uulgus nouaftdft arbitraretur.Vcrû ego ncqi halonê neq^ ftella ipfarn uidi.

ARcû Ceeleftê,quê Iridê appellat,ex numero miraoi lorS fùftulerût prifci Philoiophi,tcftc Plinio,,pptc’' freqiïêtia.Vocat Arift.Iridê xvó:)tA«ö-i(gt; i’^ica? -^i^os vÿ^/^io^-Cû enim uapor aliquis crafsior et roridus foli opponitur, in quêradij folis proie(ftirefranguntur,ctadnosrefiefw tur,arcuin eoloratum, Ód colores quosuidemuseffiewr, nobisue rcpræfcntanr.lùt hoc,quando mfus nofterm^ dius quafi eft inter folem amp;nbsp;nubem roridarn feu arcurn, tuin lumen folis in partibus minutifsimis uelut gutto* lis non aliter, quam in fpcculis,repra’fentatur, qua gut' tarpropofitus fitus^ v^tetate colores edam uaiiät,Eß

ergo arcus cœleftis, uariorucoloruinnubcroridacoUw quefccnte,à*'^f*’^^*O’^^ï'âlt;iioi'ii’T^ folarium,lutninis uni* bræcç confufioneortorum,repræfentatio.

Triuminlridc coloru præcipuè meminit Ariftotelcsr punicei, uiridis, amp;nbsp;çœrulci. Horn in Iridc Mæn^dica ex* tremus eft.puni'ceus,qui fitareflexione fortifsïmainnu* bis parte denfiore. Eteminradrj folares obfeurû quippiS incidêtesSCineocorrufcantes puniceufeu ifatviKioy co* ^^^^gignuntfie folê Ôdflammam rubere uidemus ob fu* mostenebricofos dreumftantes.

Caufashuius coloris prolixe expofuit Ariftotelcs, ut ' etiâaliorulib.j.Meteologicorûcap.4.. t^xûytTcu c/Th 7°Art/x-7r^à^J\iTÿmi\Kr^^ glt;’c. Alter color clt Tfio-u'af uiridis,qui fit à refradioue radiorum folis debilioreetremotiore à copialumiais.Hüc coloré gigni exiftimâbpro eo atep lu* menuaporis dcnfitati nigredinicp rnagis minusùe cômi-fcetur,uelab co refringitunôC æaior etiâangulus in refle xionc aduifum exiftit.Tertiû coloré «\«fy«{* appellat Ari ftoteles ceruleû cû refraélio radiorufolarw ibi cil irnbcdl lima,utuifusnofterluméuixpercipiat reflexû^ideoep’ad nigredinê decUnare opinatur. Si em ratione pofitus lumi noiietnubiû,radiorûcçincidentiû reflexionis,colorûfpe des mutât, neceflario hçc^qmodo didafunqfic eueniût.

1 Qiiartatn colorû fpecié |«wDflt flauâ,fiiperiorib.adiûgit idé Ariftot.eû^ coloré inter rpoit'/Ktot/s^TrfäffH'epmediü co ftituit, que produci amp;nbsp;fieri oftendit, nÓ exreflexione ra* diorurnfolarium,fedex coUatione Sé eoniunCtionc aut - ï oppofitione punicei Sé uiridis.

Fitigiturreprgfentatio colorS tantüinÏride,folisuero autalioru fyderûlucidorû imago no exhiber, quia refra* dio radioru folis nó fit in hub e folida Sé c6tinuata,fed in ro,Tida,et qtain guttas foluitur, ^pterearefraélio fit,ut inf aqua fluéte aut ftillatefieri foict, m qua tâtûlumé aut co* lor,nÓ aûtresipfa,exprimit:qgt;etiâinholonib.ueliridecir calucernas fieri uidemus autuno, aut aere alioq crafsiore exiftête.Figurâ Irides fortiSt rotûdâ,nec tn pleno orbe in-ferecuuCitjUtholoneSjfedfemicirculo dûtaxat counetur, .

Qui quanto foil recflius oppofiti fucrint, canto propijs ad feinidrculi perfeÆoncm acccdunt:qucm reprçfen»' requidein poffunqtotum vero circulumininiiTiè.Freq«^ tifsimè tarnen minor hemicycho videtur. Ex quo eriain hoe patet,Indes matutinas amp;vefpertmas mcridianisn^^ tores ede,amp;lilas minores illis , quodfolmaneamp;velpt'ï} reótius nubibus roridis opponitur,inmeridieminus.C^ fpiciuntur non raro bme lndes,ternç fine trine rarifsm'''' Cûbinæ apparent,colores habet exterior Iris fenpot^'-' or,cû hebetiores prima,tûntuattp ordincinuerfos.VtH' üfqj eadec caufa,reflexio radiorü feuluminisadfolcHt betioris colonï reprefentationis in exteriore Iride , 1^9 pofitus coloruinuerfionis caufam Ariftoteies invifosno liriimbecillitatêreijcit.Cüab exteriore nubcaciesradio rö que ad folê refümitur,longiore fpacio latfla,oblangvt feit,fit,vt accurate eas vidcre nó pofsimus. Proindcetia inuerti ordinem amp;nbsp;pofitum eolorum nceclfe eft. A q^o enim Iridis ambitu virtus radiorum fortior ad folem pogt;'' uolat,huius zonaPhoeniccumcolorcmrcprgfcntatjfii^'f amp;in prima Iride fieri videmus: vndeverd minus valide videndiuis infolem emicat, ea viridis dicitur color.fit un de adhuc minus ca^f A£pyc; apparct color.At in Iridefee”' da plurim a ac validifsima acies videndi ab intcriore amb tu replicatur,ipfeenim magis in cófpcdfu efi, neep adel' pfamin longiusfpacium effuiam extentâœ reflecb ßm'^

Irides ab oriente cofpeôæ vt plurimû 1ercnitaté denn ciant,ficut que à Meridie apparêt pluuiarû copia proifH unt.Fiût aût Irides frequêter poft imbres,quia nubes exo neratæ, amp;àcrafsitudineaquarûliberatç, per præcedetes pluuias,aptaefiuntadlucemfolis confeipiendâ. Ergove' fperi cûapparuerit,arciis ferenitatê fequêtis diei^amittot, ut arcus matutinus cofpcdttis vefperâ madidâ et copiol^5 pluuias, proptercaqjuaporescrafsiores plurimi iâ col-Îedtiin acre pendent, quos fol difsipare minimepotdt QiiodimmenfæDiuinaebonitatis, inhumanumgenuy confiitutum eft fignum , mundi aquarû diluuionunqui ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perituri)

ç«ituïi,iUud ÔC feu e debêt o es, amp;c grata mente fr equeter con{iderare,Deocp opifici conditori ÔC coferuatori genc xishumani, gratias agere pro immenfamifericordia, ôde

T) KxzX^ appeUâtur,c« plurcs foles(fole oriente vel oo X cidentc^innubibus iuxtafolemapparent.Parafelinç verôcumplurcs lunæ eodem modoinoriente yeloccv dente cumlunaconfpiciuntur.1Sft ergo w«f «Âws«lt;^«xov »* Ai», à latere eius exiftens,in nube quieCçente plana Sv den fajoridaper refradione radiorû Solls exprefla-Oportet autem nubem denfam effe æquabllem Si limpidam,qula raranubcsimaglnem foils non exclpitjneque etiam mæ^ qualesautturbatæ,talcs enlm habiles nb funt, colores 00 fp ecics rerum exel p et e,quo d in aqua commota apparet, Idcorequirit Ariftoteles ad 7r«p«Aiov »vtaerfiqófxaAèsxfl^ TTvaeotojtojto?, Color porrôPareliorSalbusideo eft, quia fol albus eft.Cumigiiur à continua Ôiaequalitet denfanu b e quæ nondum quidem aqua eft,fed aqua fieri incipit, vi fusadfolcmrebcdtnur, foils colorfeuinragoincaafpe* ôuirepraefentatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r 1 nbsp;nbsp;•

Pareil) confplcluntur interdum duo vna cum foie, m* terduinvnus,interdum tres.Quodtunc accidit, cumnu* bisroridxfuperficies dlftindla eft,quibufdamintcrueni* entibus fpaci)s;vel cum vna altera t^cat, turn in vna qua* que diftineftarumpartium fuperficie «(TaXov folis^lta* nxaliquoties repracfentatur. Bodem quo in conrraMis fpcculismod0jidemobie0:um aliquotles ÔCdiftinôe re* pralcntaricernimus.Temos foies confpeétos fuiffeK-O* m3c,annovrbis sSo.SP.Pofthumio cols.fcribitur.Bt A-riftoteles fuosParcliosinBofpboro tota die confpeöos afiirmat.Confpclt;ftitotidemfoles funt ftepenumero etia Patrum SCnoftr a memoria inGermania. Anno 155t dien. ÎAaiti), •racejHMaH^'wa^ÄfftÄHv« confpeôafunt, fubfinem d

16 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE METE o RI 5. belli Pro te ft anti'iim. 7ra^«(ri\nvas Plinius nodturnos felt* appellat, propterea quod de norte fiant, cum interdiua ealore foil's facile alio qui nubium t/iXAéTÿs fiue arqualita« kuitas^ difqciatur.

Oritur imago hare lunæ in nubecula plana a jateftquot; dlionc radiorS lunæ, ficut fupra de Pareils diximus,Ncc fine plenilunio conipicumtur. Turn cnimlunaplenolU' minc,nubem roridam circumftantem illuftrat.Gum ergo Parafelinæ apparcnt,non funt plures lunæfvt net plurcs foies in Pareltjs)fcd una tantS uera eft,rcliqug apparetes, amp;nbsp;« ƒ wAflj/ lunæ,non corpus lunæ aliud. Huiufmodi cum prifeo fæCulo, Cn. Domino amp;nbsp;C.Faunio Golf anno uP bis çonditæ 631. coufpedtos elfe Plin.rcfcrt: turn nofttO ; hocconfpcCtixfunt, utfupra diximus, _

Pareil) amp;nbsp;Parafelinæ pluuiarum certi funt prænuncij, præfertim uerô qui ab auftro oriuntur. Gum hæc humO' ris compaCtio in nubem roridam,promptifsimêetiamin imbrem couertatur,tefte Ariftotele,;,t(iA\fli/-}«^(r{(.uazrfl*l' itjgt;lt;c äib«fTäs t^«|/ TTfis yivwin vJ^tntS. a/‘SiV.éT(0STv^»^(ie,Q^^

\ Tlrgarnm Eue linearum fiamp;Jlety locus, materia^caufa? y cædem funt,quae vct^ÿhiuy. Fiunt enim hæ innubt rorida amp;nbsp;humida iam ^argente guttas, iuxtafolem, p^f rcfraclionem radiorum folarium in caidem nubcsinX' quaJes, in qua colores fob's tantum non autem formant figura eius confpicipoflunt. Suntigiturlineæ quædârt' clæ apparentes à fok, innubes proten/æ colores iridiSj fedmultôobfcurius referentes, . , ,z -. f ,3-

fir ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«-

Xpofitis prime libre caufis tâ tmi^ uerfalibus quam preximis impref-fienflignitaraomnium. Supereft, Uthec fecunde libre ,dcCemeta-rû caufis,natura,amp; fignificarionib» in fpeeie agamus.Ordiar autem ab co,à quo reliqua ortus lui caufant __potifsimümfumunt, abipfanatu* ra:amp;: oftendam,quid natura Philoibphis dicatur:quid,Slt; quotupliccs fint return naturalium caufæ : quid materia.' quidlocus:deni(^ quidmotusdneenueniensquippe fue rit de Gometarum natura,ertu,lece,metu,2Cc.diip«tare, his ipfis ucl non inteUedis, vel non explicatis » « «fverif Ui K^X.^ KSU MTlCfJ TS tuva^xt^ngu »^H^I^iy i^TTK^y^ 7r^MT(ûi,Ktt^* WTot^iiHKxri av{iêi^Hgt;iKss. id eft.Natura eft principium Ndtuu motus et flatus ci rei,in qua ineft primo, amp;nbsp;non p er acci* N(lt;i«r(lt;iM dens. Omnia enim tefle Ariflotcle, quæ in fublunarimû^ do fitint,6lt; in confpedû noflrû ueniut:quç ner^ fortuito, neep neceffario fiuntmeqj diuina funt, aut diuinitus afte* Öa,res naturales dicuntur, quo d pro pria fnä naturam ha* bêt;uttcrra,aqua,aer,ignis,flirpes,attimalia.Eadêrationc hgcque.gignicernimus,fehabent,imbres,grandines,ful* mina,uenti,ignes, S^alix imprefsiones.Habenteinhæc quocpprincipm quoddafui ortus,cü nihil corn perpetu* um,fed uflum : quo dép corum à quoda primordio fit na* tum.Etanimaliaquidcinatcp flirpes, initiumhabentfui ortus,primumep in illiseftprincipium Natura, nonmo* tus tâtùm.Sed fiC quietis fiue flatus: quan do qui Jent quæ prtneipiumraotusnadafunt, eademfinirietiapoflunt» Quare naturam merit o Arifto teles 2lt; motus amp;nbsp;flatus re^

Materiam quam väIw Philofoplü appellant, eft primus* ortus ïntentusep fubie(ftum,aliarQ^ mutationum H^nC Arifto t des' cum Plato ne corpo ream ,fo rm x lp edeiep aC figurg expert em:qualïtatisetiamfuaptc naturgvacuanij docint. Sedformarum reccptaculum, tanquamnutrK^^i etfubj'etftumm quo rerum imagines ïmpreftaereprefo’ tenpr^Echaneprimam ftacuunt materiam. Qui aquanij terrain,aerem £lt;ignem, quatuor prima corpora pro wj tenafumunt, ij materiam fecundam et proximiorem no informam,fed corpus ponunt. Elementaigiturmaterie fubminiftrant compofitis SCmixtis, tam perteCtis quam impcrtedtiSjVt fupra lib.i. eft oftenfum. AiT«p Caufa eft-ad qua fequitureffelt;ftus,autaqua aliquid proficifcitur-TriacauCarum generarccenfentphil.puta,cfficientc(cui Plato primas tribuit)materiam etfinem. Quibus Arifto teles quartam formalem feu formamadijcit.Deloco no cademfuit Philofophorumopinio. Etenirn AriftoU' les locum Extremitatem corporis continétis elfe voluit’ Plato locG id uocauit,quod infe admitteret formas, tras latióne utens in materia notanda, quæ quafi nutrixfit amp;nbsp;reccptaculum. Alij aliter acceperuntloeum,qui à cot' pore occupetur denominates, ut Epicurci amp;nbsp;Stoid.Vt rG nos Arifto tel êfcquemur,qui Locum fic definiiriüSu' perficiem corporis continentis immobilis primó,id eft, omnem Extremitatem cotinentis corporis quatenus eft feiocatam recipit. Motusautem eft adus rei mobilia, feu «:mztx®* etperfeeftio cius,quod potentiataleeft:no vero cius,quod perfeeftG eft (id enim halitus eft,uelqes) Sed cius quod imperfedtu eft, perfici tamê aptum

nitas Relias , quod crine fan gum co horrentes, contarii mo do in v cvtice hifpidç eernerentur,dixere. L) c horum natura, uariae amp;nbsp;difcrepantes admodum luerunt uetcïûP'nilofophorûfentêdæ. Has enumcrar choc loco ocsautprïecipuashreuiterlibct’.utdaoftcderoq 'P*^^ tæ nó hntfuiheiente enumcratione Caufaru. Monitrare nohisliccatqvlidcometa hf.tumquæeius natura. : Igne igitur hunc(quem Cometam dicimus)infublimia^en-fum, et pluribus diebus ar dentcm,alt) Aether eum Gœx ftisennature putabât,Democritus et Anaxagoras.lt;ii.w Cometam nihil aliud,quàm coitum fteUarunainerrantiu duarûaut pluriûful2orêfuûc0iungentiû,arbittati utit. Pythagoras eteius difcipuli contrà,ftellâunâ ex errati . arbitratuseft,Cometam effet Sed exearumnumero v* nam,quenonfempervidctur,fedftato tempore '-rare* uolutionc exoriantur. NonuUireftexionemnoftn urfus adVolem, quomo do in fp eculis qùædam nobrs apparet, hen cxiftimauerunt.SvcStratolumenfyderrsnu e com pïchcrrfumdenfa„ficuthtinCuccetffiscandehs, rxit.

Dio genes Philofophus ipfe quoep Cometam hue errnu tamapparitionem,cumPythagorcisftehameffe^ ma tus cft. Pucrunt et alp Philofophorumhaud polir emi, oui crinitafyàeta,ncGaethercç nature,nem e asconce fe^,MdcmWfe«aa.c»iu6BoaiSTO»5»fc^ tiaCupracnumevataeffevidetur ,dumlumen a lydcrcm aerem diSufum autumat.HeïaclidesPonticus xoi^^iuy pu lauhnubcmmalto à(ublimilumincüluftratamtcandem etiaPogonias caufam afsignas.T tabê ar detê SCalia^im* prefsiones igneas,a Cometis, forma uel figura, in o ex* halatio côtormatur, diff err c,utP cripatetici dixeruhlntet hos ÔC priores mediulocutibiuendicant, Hippocrate, Chins oC Aefchilus, qui corpus Cometx fteha effe ar bi* d. 1

trati RintjS^ quid ê errate : quæ coma accipiatpropter St rationelocijhumorcàfoleadipfum eleuato,amp;luminerc fra^to.Epigenes CometS eleuationê in fublimè,Spiriw^ terra permixtiS^accêfi arbitratus eft. ßoetius imagine ab aerefoluto oblatâ, cometâ affirmanit. Ex modo enU' meratis opinionib.triS tantû,quç aliqua probabilitaté ha bere uidêtur,ab Arift.mentio faóèa cliquas rationib.ÈÜ dis etiâ cofutamt. Anaxagorgamp;Dcmocriti,Pytha gora: amp;nbsp;difcipulorum.Hyppocratis et Aefchili,Nos-euidentia amp;nbsp;vi argumetorn Ariftotd. ducbi amp;nbsp;pmotgCometa did mus avsxini' igneam in aere coUectam ÓC accêfam,lumen uel ignê de fe comse mftar, uel in logS barbæ modo fpaf gêtem. Proindenet^ fteUamnet^ æthereænaturae, fed dementaris,contra quam plericp fup eriorum audormn docucrant,nos Cometamdicimus,

COmetasinfublimigenerari, apudoesin confeffn cft.Qj.tod aurem elcmêtaris potius natur æ fint qid aethercæ,ficut modo diximus,argumêtis à fubiedaeipfi^ materiæ proprietäre, motu, amp;nbsp;loco defumpris oftende-mus.Qjiæ ex quinto Ariftoteli dido elemento confent corpora,funtpurifsima,amp;mutationib.minimèobnoxia) qualiafunt cœli,orbes cœleites,atq5ipfafydera.obidpei' petuafunt ôCneep augêf neep diminuût. Qtieucrô hor2 cotraria liint,hoc cft,quc et augêtur.,diminStur, générât amp;nbsp;corrumpuntur,nô ex iUlo firn plicifsimo, puriisimo^ elemêto confiant,fed ex corporibus quatuor ignc,aei'e, aqua amp;nbsp;terra,quæ elementa.dicûtur,vndc amp;nbsp;ea qua- exf plis oriuntur,elemenrariaredarationeuocantur.Coine tas autêno tantûnonperpetuos efre,uerum etiam gene' rartSCrntfuintairc/augeri, diminutif ipfifènfus,5d tefti' taoiiium

wionîum gtauifsimi auctoris Aviftot. ( ätt«^ts •» *«’ «(^^ «.ugy'ai ^'^L «PvaitoS «$ oewt^idretp ktt»**«? *‘’3'5*’’’’^0^®® Atqui Relias perpétuas effe fupraiam eftoftenfununeq^ accidensauCtioms diminutionisep aut talc aliquodrca-pere.Cometç ergo inter Relias minime lunt num cran di, . proinde neq^ ethercæ naturæ.QuodR ergo ratione mb-RantixRue matcrix hi cum ReUisnon conueniunt,ut ca dt{cacumperpetuis,ncqucproprittatibus a materia de fumptis,conuenient.Dinerunt etiam Comete àReU^ ta fixis quaeruntibusipfo motu.Btenim Rellarum,vt amp;nbsp;or bium in quitus feruntur,motus eR certus, conformis Uquot; bi,2lt;regularis. Oiro Ratis temporibus circaterram cir-cumducuntur , ÖC non tantum diem , temporaep anni defcrib ant ,uerum etiam R confpiciendas quouis têpo^ re exhibent, Cometas borum nihil hab er e ÔC præRar e R pfa exp crientia do cent^ N eep enim uel Ratis certisep Æ* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

paribus oriuntur Sc confpiciuntur,necp motus acquabi* litatemferuant. Qitinhacmotus dtuerfitateplurirnum différât,dum cometas ab ortu in o ccalum,prtmt coelt du (Ru circumagi uidemustme dó ab o ccafu in ortum fuccenfionem Rgnorum,óCueluelocifsime ueltardttsiz mèpromoueretmodo etiam uidenturinmeridtem^au-10 poffinfeptentriones, obliqRimo curfu deferrijognu mumep extra xo diaci inlatitu dinem fpacium euagando nretiri.Cuiusinaequalitatis ,locimutationis,^ auo draco cxcurRonis, motus, bC differêtia,nemo certè (anus Rellis aRribet, Sequitur ergo,cometas inter coeleRiacorpora ■ minimereferendos.Voco diffcruntcrinitafydcraaR^rfe ' ftellis t quadoquidem Reha’oês,ta errâtes, cyudh^^mts dehnitislo cis, aut terminis p o Vite SC cir euVeripte funt,25C mouentur. CometpabhislongèmultumcpdiVerepant.

Ülïtinhrmamento collo catxVunt tin Vuis orbibus,ïethc re^regionisÄnquamcometa nullus aVcendit,autVi quan doaliquisaicendit,plerique omnesnb aVeendeïunt,Ved Vub Lumvipbaua in Vupremaaeris regione conffagra-x\Mt,Brgo«\utationeloei plurimumdifferun.t,dum Ui

innullopfOpnoorbeprouecfli, deloco ihlocum ^óia^ M fcmntiTnfteUaeueró fuisfedibusmfnimcmoucantur-Exemplo eft Cometas fuperiore anno amp;nbsp;ab initio 78 M' ^ens qui in ortum tria figna integra 5^ amplius p creurrit. a primo apparitionis loco meridiem uerfus, donee pro* pinquus, in feptentrionem curfum dirigeret. Motus in feptentrionem paucis diebusipfum aequatoremfupera' uit,indé ad equiculi nares, delphinum afcendit^amp;fc. fiæ^ locimutatio cumfteUisnullomodo conueniat, utiapri dieflum cft,fequitur inter illas Slt; cometas nchacquidem parte coucuire.Quippe corporis fimplicifsimi unuseft, isep fimpliciisimus motus,circularis.Ätqui Comete mO' turn talem non hab ent j proinde fimplicifsima non fünf utfteliæjamp;c.

QVod ad Pythagorac eiusep difcipulorum decs' metis opinionemattinet, qui comctarn vnaind feptem errantibus dixcrant,folutio ex VI primi Met^o rorö có ft ar. Si enim crinitum fydus,una eilet ex didis cf' • rantibus ftcllis,quæ fub radijs folaribus diu latuiflet, tan* demep à fole aliquantifp er digreila fe confpiciendampf? buiflet, minime com peter et hoc ftellis fixis'. At eft com' mnue etiam fixas, vt crinem feu comam aliquando aift' mant. Nam quæ ad canem eft,ftcllam Atiftotelesfe tdb' tur coma: tam uidiffe. Deindefi cometa eilet una ex et'

rantibus fyderibus,femper fub zo dia co apparcret.A^*^' rarifsimèuelnunquam fub zodiaco cÓfpiciuntur ComC' tæ.Quin imo cometa aliquo ardente, fæpèfeptem err^m tia fydera funt coufpeefia fuis locis, Q^tod pofirus fydef® anno 1531 amp;nbsp;»531 annotatus,fatis confirmât. Reliqu^sop' niones mdicabit facile quiuis,ex ijsquæhueufque diew iunt. Ergo cometas neque Hellas fixas aut errantes, n^î ■naturae cœleftis eile conftat. Quoniam fi naturae cœW^ eikn'

«(Tent^ eiufdc fubftantix,uticpfcmpcr apparcret ccrto aliquo locOjUel faltem certo aliquo anni tepore. Atnclt;p femper, nee quolibet anno, imo pluribus annts nulli con fpiciuntur.Neque veto hoc Patrocinabitur alicui, quod Cometa aliquando fub ftella aliqua apparct.Cum talis ap paritio Cametæ , non probet ipfum Cometam incœlo effç,multo minus euiceritidem qui/piam Cometas eiuf* demcumftellis fub quibus conlpiciuntur naturae effe, quia videantur in cœlo confifterc ♦ Qjria Comètes infra fleUaminfuprema aeris regionefuo loco continetur/am^ plifsimo intcruallo àfteîladifsitus,cuicrincs fuos accom modarexemutuarividetur.Nequeenim verus Cometæ locus eftcœlum, nec in cœlo reipfa confiftit, fedibi tan*. • turn videturconfiftere.Ergo ne coma quidem ftellac corna eft, quia inftar h olonisvel corong circa folem vifitur. Quodipfum Ariftoteles cap.7.1ib.j.mcteororûhis verbis confirmaflevidetur : ÔTetyJli vTroTÙy xs^ay yiyvutHj^tf ^t-Vi^flt;i7amp;y7rAM9Tiyiva-uy«7rAlt;gt;ufamp;y vTroTMSKtv'ttcriuf ffiwiSHTi K Md'^viJt'nxai!^ r0TiK9(i»TVSyiyviTtu,TiTuyTis , iyoî/tagàSM-niSHKoiiv ytyviTM nîs «s^i5gt;i7iC off7ri§ «i KAb» -ai^t^y «Atty itj» riAxvbu )JiMV9VTtu. tmc^ttMAvûvirM,

Qui contrafentiunt, rationibus parum firmis mihini^ ti videntur. Nam quod ex Seneca , amp;altjsjobjjciunt» Imprefsiones ignitas Ôd aqucas, quoniam ex partibus difsimilibus confiant non durare ad tempus fed ftatim dilfolui, ac vel conflagrando confumi, uelrefolutas decidere,Slt;interne. Quodfi ergo cometae ex dementis funt,eodemplane modo quo reliqua meteora ftatimre-iolucnturaut confumentur,inqüenihilum abibunt. Cuius contrarium in Cometis euenire aiunt,cxperientiam docerc,quippecum Cometas plures hiftorix tradant 4 amp;nbsp;6 menfibus fulfiffe.Proinde concludunt Cometas non effeElementaris naturae fed diuinioris , id eft, æthereac. Idem exforma feu figura crinitorum aftrorum , quam perpetuoxmamretinentjcfficere, conantur.Cum eorum

quae ex uapoiibu5,e terra natiSjConftant, forma feu^g* racaducafit,uaria?^faïpèfcmperrecipiant;Comctxaii' tern form am vnam fufcipiant,eandemcp conferuent,non poffeeos exvaporibus taljbus generari, Prxterea adU' rmit.Con^etasdn modum cœlclîmm corporum, dupi'^ motu deri, vnoamp;proprio fecundum fucceisioneW“'' gnorum , vtreliq.uiPlanet.ac:altero pn'micediduduan ortu in occafirm moucri. Qiii motus fupra foils codei^ bus corporibus compctere,etiam nos oftendimus. A« hoc elementorum,SC eorum quae.cx his generantur,nio* turn (qui furfum et deorfum cft)alienifsimum elTe.Qi^®*^ fi ergo inquiunt, Cometae exElementari funtfubftanna) vdqj forfum vel deorfum,non autem illis motibus moue' buntur.At mouetur motufoperiorum,proinde foqui^ naturam fupcriorum participent. QiiinraagnitudineA luminecuniftellismultum conuenire aiuntA ex quoits* rum concludunt, Cometas naturae coeleûispotiusquaiu terreftris eifo, Quibus omnibus Ptolomaei AftronoW* Cd Phifofophi fummi axioma coronidis loco addunt. Co. metae funt magnarum return, amp;nbsp;quidem futurarum cef^ hgnificationes. Atimprefsiones amp;nbsp;quae ex dementis nlt; untumperfcdle mixtis , nequefunt fem per eadem , eo' dem que modo fe habent,neque durabilia. Qjiomo^o ergo return futurarum figniheatio ciTe pofsintdnemindU' videremifi ponantur alterius naturae, vt.de fteilis confiât' Adhas rationes oranesrefpofio eft facilis. Primumeniis argumentum, quod à materia 6d durabilitateeftdefuiu-^ ptum, validum non eft, nectale cui aflentiripofsit,q^' rem penitius infpexerit. Non enim cuius forma durable lis eft, illudipfum quoque durabile eftamp;ftatim diuinio'’ ris naturae, vt fitconfequenter. Çum duratio ud dura' bilitas no à form a,fed à materia hoc potius hab eat. Quin Cometae ipfi etiam 4 vel 6 menfes durent,adde etiam an* numintegrû,noa tamefcquentereaftatim æthereacefle naturae,cum ilia corporanonmenfium uel annorum fpa'’ do menfurjentutjfediafiiuute, Non ergo fequitur/o'.

metes diutius durât altjs imprcfsiombus, ergo eft diup niorisnaturg. i. xtherce Conftat enimcometas eonftare ■ex halitibus compadis minus facile difeipandis, alia ma* -teria ex rarioribus facile^ difeufsibilibus, vnde enam ac* eenfafaciliusabfiimuntur . Cogitandumetiamhoefl* its proponimus, quod omnibus hominibusinconfeffb eft: Cometas flagrando vt plurimum abftimi,raró extin* gui-.Atqueaethereum corpus coslum amp;fydera non flagra rCjAriftotdes libro de Coelo.z.cap.z.abundelatis déclara ^iijiC omnes dodli alTcntiuntur.Quare inter acthcrea cot P2'^^’^^’^^^^eridi. Qiiod déforma amp;nbsp;figura Cometarö ammiantjfenipeT videlicet ciufdem form ç Cometas efie, ctapparerc,illud amp;Jexpcrientia,et Aftronomi,vt Plinium practercam,réfutant. Nofter cnim,vtvt accefus firagrarit, tamena fuperiorum anno-rum Cometis fpccie multùm diferepauit,corpore, cauda, caudæcuruatura,latitudinc amp;lógitudine. Enumerâturpræterea ab audtoribus qua, autctiamplures Cometarum fpccies difcrepantes. For* ma eft qua: dat efie rei, fi Cometas funt a: th er ci, formam æthereorumhabebunt, vnam eandemep omnes.Nam vt ftellafittalis,inralifubie(fto dat et facit form a,no alia, nee hic fecundum magisminusuè comparatio admitti po* teft. Oinnes ergo Cometæ vna fpecieprarditi eflent« Cuius contrarium amp;nbsp;auctores amp;nbsp;ratio docent. Qiiod ad motS.Cóftat crinira lydcramotulrregulari moueri,quod mftellisnon fit: amp;modôfubzodiaco,modô extra eum, infeptentriones,aut Meridiem , 2C oblique modo in or* tummodo in occafum ferri. Qiiod etiamCometæ iuxta fignorumordinêmoueridicStur, verum abfolute no efti Eumaeep fub zodiac© perpetuo maneant,ne(ç etiam to tumzodiacum perluftrant. Qiiodautem oriuntur amp;nbsp;oc* cidunt, hinc fit, quod cum in fuprema aeris regione funt accenfi, quævna cumcodo primoep mobili circumduct* tur.Ipfi quoque oriuntur cum cœli illis partibus fub qui* ’ bus funt,0£ cum tjfdem occidunt. Differunt etia Comerp

plurimum rationc lucis amp;nbsp;quantitatis à Itelln, fecus qu’ ipG* uidebatur. Nam tnftellis luxeft inßta Ôt^mnata, » fobs etiam communicata, in compadionc ermita, lun* - nihilapparet. Flainmatotaconfpidtur lucifteUarua»' fimiliSjamp;nonnifi proportione rclpondens-utluxme«' diana,SC ignis accenfus diffcrut: quo dmanifehe appâtai ex cometa, cuius Arifto teles meminit cap.ó.lib.^.meteo* rorum : Itt « ngi o ittyas xs»^, {(pM» yauwi^, SCc. Qjiod fy* dus hyberno temporerigentegelu, atquecœloferci’® uelperi apparuit.Hoc lydus crinitum,inquit, ygt; cpiv)'««' . iVrsravt f/iy pt riT^tTiiMipaîri i^xvi^^ QCc, unde manifeftu® cuadit diferimen crinitorum iyderum,auerarum ftclbru luce St colore multum differre.Ad hæc conftat cometas crefcere,paulatimcp augeri,ac rurfum fenfim decrefeett atlt;pimminui,ex cod.textu Arift. cum eas;Î5r«#«cf«wÂM^ x«Tcï,uixpöp pronunciat.Quod faneftellis nemo fanusad' (cripferit.Durn igitur conftat cometas paulatim exhall' none copacftaaccendi,donectotaflamaconcipiat: aeft fum tantifper ardere.quantifper alimentumfufHcitfomi ti nutriendo : abfumi uero paulatim matei iam ipfamfo* mitiSjöCproinde ipfanflammafenfimimminui,deert' feere,amp; in nihilû abire tandem, certû eft à ftellis eos p^ rimü diftare.Q'iis enim ftcUas hoemodo oriri,augcri,di minui atcprefolui, afhrmareaudetPnullumigiturargU' mentum hoc eft , quod delucc ó^magnitudineadfeittir» Cur crinitæ ftellæ cum cœlo circumducantur P Si Plant' tarum inotum imitcntuqS^ quatenus,di(ftum quidéiaffl cft:Poftcrius autem ampliorem cxplicationem merend Qliod circumduci cometas dicimus, pro modulo aens, in quo funtmoti, uel etiâiblisignê illupropellêtis ad co trarias patres.Sêper em corpus cometæ caude dudtóto^ fequi uidemus , caudam autem foli auerfam perpétué coftat.Sic etia moueri arbitrari licet,quoda iupcrioruni corporu viattrahatur,amp;eaquidem parte potifsimS«^ re,qua ipla plurimùm acccnia,ôdipfum ÓTTiKttcev/«« tenu» fimum^facillunum aditumpatefacit. Hincinacqualism*’

COM ME NT A R. It nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» tus in ortum, amp;nbsp;feptcntrioncs obliquus, quails fuit Co-mctae fup crions anni,quem in meridiem 00 ortum, mor exmeridicin feptcntrioncs, uerfus ortum tame am plins promouere uidimus.Caufamtab's motus Arift.lo cis cit* tis docet,ubi inquitnToep /\ ap Ka7’«sfcf« J,tk«7at « t«i«vth avy K^mfj-f^ mIm etviyufi epeuvi^ou. epo^Kfj KivsitHj/ni t kuj-'itIlli , St'-»tç (jitjiToxoas^f.Sequit hcc fydcris fuiaudforis natura ÔC ®'otum. Nam quammateriam informem ab ima noftra Regloneattraxerit,cur eandem ab fe compadfam,forma tara 2lt;libratam, fibi^ proptorem, non fecû trahatcT ol-btergoinfubijjn^ cometam ft el la; quo mo do a folenu-bes fuftolluntur in altum,ibicp iufpenduntur.Secum tra^ hit ftdla Cometam, quia eadem poteftate quippiam amp;nbsp;trahi Ódretinereconftaf, cum attradtionis finem etperfc dhonê,retentioncin efle, omnibus in confedb fit.Qiiare cum fteUa educens circumagitur, unafecumetiameo-metara trahit Hinc igitur caufa motus illius pofte* norismimfeftè patet Ptolomxifummiuiri, audtori* tati, ut 06 aliorum omnium idem fentientium, audio* ritatem fummorum 6d dodlifsimorum probatimoruep uirorums oppommus.. Platonis Ariftotelis,Theophra fti, Aximatio Ptolomaico jcum^rationes fupraallatas; tura qua: in capite de Cometarum fignificatione infrat dicemuï,.

EX fupra didlfs patet, Cometam effe igneam coag* raentationcm,exuapore ficco Sd calido enatam, ac pfoindenaturæ Elemcntaris. HancAriftotelis quoque amp;: PeripateticorS omnium fententiam fuiffe,exipfis A* riftotelis uerbis qnibusexeffedlu, igneamipfiusnatura ratiocinando deduxit, patett zngt iAf? Tiv^vj^n tIjjj ay^x V-ijj.MFijJ cijM,, TiKjAv^ioj; ^^/i vi^iftTW ^. STi lt;rvi*ai.Vislt;rt yiyvsquot;'

fJLethTrhiys TTv^t^tiTic Ksà coj^t^iç, ex quibus uerb/j âfxrt^ confiât Cometam effe lt;rûsxrni\ igncam Coagmentario' dem;« MxSviJ.ixlt;ri üuc halitu calido amp;nbsp;ficco, in aeréfub 4ato,ibicp accéfa. Vcl Cometa cft cxhalano calidaamp; ûç/ ca inaerisfupcnorêfeufuprcmâregionêcleuata, ibi^ copadla,amp;ac êfa:dc fc flamm a comae inftardrcumfuh dês:aurin longû barbae in mods fpargens. Vnde nome K0ii»TnSH7ngt;yuv»iii Inflammatio fortit^ eft. Huiuimodi Cometae cum apparent per fc ,' nee in aliquo loco aftri, nihil aliud flint quam vTjrtxtw/zfz: .Gum autem fub aftro aliquo , flucerratio, fluefixo inflammatifuennt» en modum Halonis (de quib. libro i.cgimus)fiunt. nc(J enim fydus comam habet,ut ex fupra diótis patet.

Differentias cometarum flimunt audrores à materist fïtu,pofitu, flammae forma, amp;motu, de quibus proprio capite. Ariftotclcs duas Cometarum fpecics enumera^ Gometam feu crinitam amp;nbsp;barbatam, quibus alq caudata differentie gratia addunteftautemhocloco notandum, quod audores à ftcllarum errantium amp;nbsp;flxarum ßngt;^ litudinc, Cometas alios mobiles, alios quiefcentes apquot; pellaucre.Fieri ergo cometam mobilem ucl promouen' tem,cum infuprema parte, fupreme aeris regionis ineen dium fnerit£adtum,dicunt. Quiefcentem contra,cum cometes in ima parte flipremae aeris regionis.accefl' fus fuerit. Vt enim fuprema pars igni contigua una . cum Cœlo rapta,circumducitur, fimulcp fecum inhæren tiacorpora trahit:ita ima eiuspars, mediae aerisregioquot; ï ni tranquille uicina , jimmobilis.hæret, unde corpora in ipfa harrentia immo ta manere neccflc eft,tcftc

eod.Arift.»lt;r7rt^lt;i'’«Tfl.wi/TMi^«jgt;«,àaîj«f^Iz \ •; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^KÿKt/loKçiaycu, ^Toit^at'jiwù^isi^ • • n

lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. j ;:gt;.c ïC' .s ■.£ rl iïinbc

GVmmatcriam amp;rationcmortus crinitorum fyde^ rum explicate hoc Io co propofitum nobis fit, cau^ fam vniuerfalem inhæcinferiorainfluentem, quae prima eft,6lt;hisinferioribus vim facultatemcp communicat, ut hec et alia producere ualcât, breuiter ex ipfo Ariftotele U bethucadjEerre.Is,poftquam ordinem ignis, aeris, aquae, terra. Atq^ehorum cum fuperioribusorbibus cohælt; fionem coniunctionemqj docuit: hanc commun em omnibus ignitismeteoris matcrUm pronunciat, tanquam fiia exiftentia principium . Ôiÿ.u«4yo/Æv9? ^ T«f y«s vwi tï »(â(s,tÙü (w/(itfvx4,«rsjy MxyHtâiûiJ yiviSieu.^ amp;C.CaufammatC dalem ignitorum meteorarum exhalationem calidam Sd ficcam,quam ixvxâv/xiaenjy propriè vocat, fublatam in ae* ' remfupremiun,amp;vicinumigniilliElementaripuro, af- • firmat. Qiiæexhalatiocumàmotufiiperiorumagita- ' taiuerit, qua parte focillimè Hammam admittitaecendi-tur,amp;ardet. Ignis igitur hoc pacQo accenditur in aere: quot;nbsp;quidiffertrationematerix fubiedac, pofitu, amp;nbsp;multitu-dine. Fiunt autem hæc omnia infralunam,cuius rei e-uidenseftdocumentum, «tüT^/Tï^vTW, eeleritas motus illorumcorporum,quæmotuieorum3 quae à nobis iaci-untur, perfimilis eft, quiahæcnobisuidentutmultocC'! lerius moueri, autferri ipfo folei, luna amp;nbsp;reliquis fcdlis, quod non Heret Ji in eadem difïantia cum fole , luna, aut reliquisfteUis efient. Quodigitur Cometarum üAn, (w)«-iv.uixa-js fit,8lt; quomodo Cometæ gignatur ex fequêtibu* $ patebit., üTap aj/ «STucónbu TruiwMaty t^ïTicri» (/lia i ljjj Tuff lt;^lt;/aAiytuv^!riy.x^^jj-v^u/‘9! t (^gt;iTiWTUV9'aM-h(Myiült;rrir(t)(y • gt;C5UmTflA(/fcxx«4«j/, lt;t«3’ ÿTtii«S5ivài,ua-Tt«7r»a-^i^bjjou.'Tet^ ^v «^(t TTÀHwp i(9ul7rlt; jr«Av, «nx J^ï KKTtad^fi ffiti7rgt;a'rei xvetScü'-vamp;iJiiïiH^XTtffxrxhiiixcru/yXs'n^TeT'ayivi^xtMiA'HT^S, ÓTruStwTt. gt;nbsp;wh(iiüi/5b/)yTuylt;Hilt;yn{AXTiffit5iiaii.''txy (j^ yc^ Treü/rn,inatusfU., , livr»^^^ iHiiTrtiMMS i KfthiiMTrayurtxs^ Cumin 11 uiuC- C

4- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DEMETEORIS modi condenfationem,ab exhalationeinfuprcmsm *^' nsregioncm eleuatam,compadlam, pnmordiö aliquot ignisinciderit,amotufuperiorum:nequeitamagnuni'J^ quamprimóm, Slt;in multam fpactjincendijfemitapr^' cedatrncque tarn debile amp;nbsp;infirm um, ut confeftim est®* guatur.Sed uberior, ÖÓ quae inlongius tempus fufficert; Ä perpétua quafi fuccedentium exhalationum acce6io ne,quam folis calor,motuscp fupenorum exinferiorelo' co educit,fcruari Ô^foueri queat.Héce exhalatio fi aeccæ datur motu amp;nbsp;impulfu cceloru amp;nbsp;igna Eiperiore, Comf' tes,id eft fteUa crinita gignitur. Qiip à fpecie amp;nbsp;figura ®^* halationis collcc^æ amp;nbsp;compacte,nomen mutuatur.Cui” enim ex omniparte çquabiliter radios illos accêfos fpaj' git, «o/xïTj?,Cometa,crinitaftella dicitur. Contra, fi inl^ gum extendantur radq ;roy «i'we?, barbatus,fi deorfum, 5* ucro adlatus ipargantur candatas Plinio appeUatut.

MAteria Cometarum eft exhalatio è terra ficca ^ calefaóta clicita Si^ cductainfublimc. Hanemaf^' riam calor in uifccrihus terre inclufus præparat,coqült;fgt; amp;nbsp;ad exitum idoneam facitjideoep hie proxima eftca*quot;* cfficiens.Proptcr hunc,hyeme turn Cometæ turn alia n’t teora Hunt, cum calor circumftans in aere aut nullus, a”' admodum renuduseft, quodradq folaresob obliquiW' tem imbccilles admodum fint,ut educere uapores exha' lationesuè uel paucas,uel omnino nullas pols int, exqngt;' bus Cometæ,aligq5 imprefsiones gignipofsint. Hit’'’' ternus calorliquare,coquere,uapores generare, amp;exl’a' lactones educere poteft, accedente caufa uniuerfali ft” prima. Hanc autem primam Jmerito uocamus caufimi 'eiifi « T»! Kiv^o-vai «^xi7ralt;ret ♦ Supraautem libropu’”® demonftratum eft,cœlum cum fuis corporibus contigu’'

GOMMEN TAP. n. 4* eHèElementariregtont non qmdcm for tuit o , fcdqu* parte plurimum conueniunt fimplicitate. Caufam huius contiguitatis efle fcribit Ariftoteles wsTZTr^cty gi^Tfjjj /■vvccy^yKvÇ^^v«^cuÏKamp;Siy, Vndeigiturmotus principnim reliquisomnibusineft, iUa caufaeft prima. Motus uero is cft, qui calorem excitât, quem nos caufam uniuerfalê, S^primamhoruminferiorumftatuimus. Ergocalor qui extrinfecus mouet,primum fumma corporis aperit Ód ra-tefacit,«yj^jjnquit Ariftoteles, èxTi!^ 8i'}{ixlt;ria.7r^ia'7rt7rTL^ fl’««?lt;tt«iTàp;(_çÛT^5rj«Tô|/»SumacoTpotis(in humano cor-pore, defudore difputans ) dicit quod nos ad terram»ac* commodantes reifte dicimus,calorem extremum inferio ra amp;; terræ extrema calefacere,aperire amp;nbsp;rarefacerc, ara 70ivT!iiTi;ipyg.^^^ q^z^cy lt;ï7roKs’/»'£tMt('()|',effluuium uaporum amp;halituum,inuifceribusprius coUeeftum Ôdprçparatum cmittere.Hoc effluuium,quodpriusmateriam meteoro rumdiximus,uifuperiorum euocante,furfum tollitur, 0lt;: flapte etiâ natura al ta petit, donee fuum unum quodep locum occuper, Efficientem igitur caufam meteororum duplicem facimus,calorem fuperiorum corporum motu ^perennirotationcexcitatum SChatcinferiorabenignè foucntcm:Sc caTorem in uifceribus terræ contentum,c«* nisbencficiomateria generatur.Prior pofterioris fons et origo cft,ut à fuperioribus ortus:pofterior infitus Sf pro* prius tcrræ,àfuperiore excitatus.

COmetarum materiam quæ eafit, cap.q abundeno* bis cft oftenfum.Nempe euaporatio calida amp;ficca, ex terrafubieefta arida amp;nbsp;ficca, edult;fta à caufis modo cnu meratis. Hanc Ariftoteles xvxSvfiixa-iy appellat, proprio exhalationem calidam,ficcam,fumidam, 01 pinguiufeu* lam,aptam ad flammam concipiendamiHagj in foprema

acris regtonem fubducfla,eius uel fupremam ud infills, uel ctiam mediam partem occupât. Cura ergo inhuiuP modi TTUKvaa-tu primordiû ignis inciderit,ob motumamp;^ periorum, amp;flammatnconceperit, eamepdiuuusretP nuerit,propter uberem fuccedentium cxhalationumacgt; cefsionem 3d copiam,Cometa oritur. Hæc ergo amp;nbsp;ma' teria eft Cometarum amp;nbsp;efiieiens cauia : turn etiam corn feruationis Ôd durationis ratio. Quo enim copofior fut' rit,3d exhalationcm fuccedentem habueritdiuturnioré: tanto ipfo quo que Comètes diuturnjor erit, longiore^ tetiiporeflagrabit,

FOrma feu figuranoneft eadem omnium ComeW* ' rum fed pro materiac uarietate, figura, Ôd coloremU' tantur. Ab hac formarum diuerfitate nomina quoqu^ mutuati funt. Qiiidam funtrotundi, quos propriè cri®' tas uel comatas uocamus , Ariftoteles «ß/z^r«? : quidairt oblongi,ódinalteram partem produ(fti,fiue dcorfi«n,^ ue in latus. Duarum formarS Ariftoteles meminit tamn' (quia adbas reliquae omnes accommodari poflunt^^'’' inquit.Siexhalatioaccenfa , defelueem uel radios fpr' git-Tsu/T« «/czto'jUndiquaq^jCircum circa squales ««mä^jS dicirutjignisAat/c/ltMaTK ;z««ö?,id eft,inlongitudincmp^ tem^ alteram Tray«««?, barb a turn fydus,appellatur- ƒ*■ quidem fi radios deorfum fpargatbarbatum fydus : »ƒ ad latus dextrum finiftrumue,caudatum Cometem rec^' tiores Philofophi uocant.

His Plinius ôd alq , eum fecuti plures fpccies addun^' Et primam à^om«? quæ iaculi modo ocifsimeuibranW* Secundo fuptxs Cometas mucronatos, omnium Comt' tarumpaUic^simi, aequo dam gladfj mtorefulgenf^^

co MM ENT AR. 11 4? tmde cti’am nomen acceperuntSic diflijqnod bremoreJ quidem fint,fed luxta tarnen corpus latioreSjSC paulatim in mucronem extenduntur.

Aiaxivf àdifco(tcrtio loco enumcratus)appcllaturau* doribus.CumComete corpus latarotunditatefulgens, colore elcdlro fimilis , rarosdefefeamp; obfcuros radios 4 »T^wgineundiquaque emittitHunc Cometem recentio* ’^csrofamuocant. Qiiartus Pithetes Cometesdoliorum fonnacernitur,oblogus,flamaobfcuriore,à wö©-quod dolium eftdictus. Quintafpecies eft,quam Ktg«TÂi(/,feu cornutam dicunt,quodcornufpcciemhabeat. Fit tune cum comafe intorquet ad fimilitudinem cornu, cuius u* num tantum exemplum apud Plinium extat.

Ad fextam fpcciê crinitorü fyderum referunt. XectiTret-J^tx!, qux formam 8C fimilitudinem lampadum feu can.-delarum repræfentant, amp;nbsp;aemulantur faces iplas ardêtes de quibusltbro primo. Septima fpecies eorum,qui equigt; nas iubas imitantur vttttws didfi.

Suntpræterea amp;nbsp;aliac fpecies ab aliquibus enumera-tx,quasomnesnonefl:noftriinftitutirecenfere, cühüc ufep exaudloribus probatioribus omnia attulerimus. Ar genteum tarnen appellatum, intelligunt eum qui argen-teo colore comam fie fulgentê habet,utuix contueri eos pofsinthomines qui propter raritatem cxhalationis co-lorem fplcndidifsimum concipiunt.Vnde amp;nbsp;argentei di cuntur. All] funt fanguineo colore amp;nbsp;rubro,quod fit ob cxhalationis denfitatem.

Totfuntferè Cometarum fpecies ab audtoribus dc-fcriptæ,qua: difsimilitudine flammæ accenfæ fie amp;nbsp;appa tent A denominantur.Formaigitur Cometarû,eft exha-latioms fuccenfr Sd flagrantis, namma in radios, hoc ucl illomodo difperfa.Hatccumnonuno codêepmodo fla-tnam fpargat,non eâdem omnium figuram repreefentat. Cxterum fi rem ipfam fpedres omniü Cometarü diuifio^ ni,meritó Ariftotclicâpræferendâanimaduertes. Quod ^^^ 'i^^L^ S^'wwfoU dl, Maieiw cm qxfun fi fpedes,

cadem eft omnium: Flamma feu forma quoqj eadefflO' mnium.Differunt ita^ tantum figura, quodhæcrojun' da eft,que crimtum fadtfydus,SC reliquas formas cotw ôî:as,necmlongumprodult;ftas,fubfe contmet.lllaoblo' ga,quæ zraj/aji';«? dicitur,amp;reliquas in longû produ^as, , caudat3m,enfiformem,acontias, ôdc.fubfc tanquamfU' cas fpecies continet.Hæc déforma Äfpeciebus,.

quot;F Ocum fuprà oftendimus dicifupcrficiem corpons: J^continentisjmmobilêprimô.i.locus eft extremitas continentiscorporis, quatenusremlocatamrecipicEt I oftendimus etiam in cœlo, aut inter orbes cœleftes mini me contineri.Ergo cum in fublimi hæreant, uicini fop^' rioribus,relinquitur eos in fupremaaeris regione confi' ftere. Inhancenim partem aeris poftefumidam exhala^ tionem euolare,ibi compingi, ac compactam denfataip accendi,illud quoqj ex iam ante dicfis conftat.MouêWf autem Cometac uariæ,proinde 3(1 locum mutant uaffe uerum in feptentriones tenderecrinitasftellas ut plnH' mü,SCquidem etiam iuxtatropicos,hanc ob caufamaP bitratus eftPhilofophus.Qiiia intra tropicos folïpfe,^ reliquaaftraferantur, quorümotuexhalationesrarefiS^ . amp;nbsp;difpelluntur,nec congregaripoITunt, utignemtatuW facile foueât.Extra tropicos motus Ôüpræfèntiafolis, no tamfacilè difsipant materiam,ideo plericp extra hos ciP culos ScZodiacum,extra zonam torridam accêduntun Hinc etiam patet, Cometis nullumlocum in ædiereartquot; gtone afsignari pofte. Chromo do enim in purifsimo lii«-pidifsimoep corpore mixtuamp;impuru corpus,ponat alf quis alienuab ipforueirentiafChioniodo orbes Planeta . ru ( quorum unüquemepfuum tantum Planetam defer' reoftend('mus)aliud corpus,praeterfuum Planetamah mittet fquot; D e media Si infima aeris regione nou attinet dt cerù'.

COMMENTÄR. II. 4^ ccrc: cum quacinhis gignantur meteoraignitalibro pri mo fkoftenfum. Locus igitur proprius cometarum eft fuprema aeris regio » Cumuiterius euehi nonpoteft,, utmodo eft oftenfum»

D^ Cometarum motu cap.2. Ô^. 3. hui'us libri plcracp nobis dicta funt. Summa eft hæc;Cometarum altj mouentur more Planetarum: alq funt immobiles. Qjn Planetarum more mouentur,ij funt qui in fuperiore par te fupremg aeris regionis gignuntur,ôd ducuntur ab oc^ cafu inortumpaterdum diretftèjinterdum oblique. Circumducunrur autem omnes primi Cœli duêlu femel circaterram, Namquodfupraamp;nunc quoqueimmo* biles quofdâ diximus,immobiles reuera no funt.i.nuUo Îliane mo tu moueri, fe d ipfi quo que circa terra rapiutur, mmoti tarnen hi,refpecftupriorumdicuntur. Motus contrartjinprioribus caufçfunt: primum mobile cœlex fles orbes und cû igné illo elemctari amp;nbsp;acrefupremo in quoCometçgenerâtur amp;funt, fecumquotidiecircûdu cens : EtfteUg Rxæ,autPlanetæ, fub quo cometeseft, nexus,quo trahuntur.Motus igitur Cometis triplex co, petit. P rimi Cœli rapidifsimus, Planetarum,tertio obx liquus uel transuerfus , fortuitus , qui uariuseft , pro) fiftematis compofitione,æqu|litateautinæqualitate,.

Dîirtumitas Cometatû pendet ex copia matertæ , 6lt;^’ exfuccedentis exhalationis continuatione. Qtiod üergo materia coUeda 5lt; accêfafit, raulta amp;nbsp;magna cóx

, , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pa da.

amp; uifcida,ineendium materiam non tam prompte con» fomet Qiiodfieriamexhalattonesamp;l crebio continen ter ad earn euoleht umahturep , neceffe eft fomitcm hunc dtuufsimè durare, Idco longifstmum fpaduw Cometarum,fexmêfium,ut Plinius quotp (fi pro 8c dies iBo dies , kgas ) ex Hiftorijs annotauit. Contra fi ma' trapauca, tenuis ÔC compadaleuiter, deftinaturep cxhi lationibus afcendentib» tanquam pabulo idonco,mirü non eft, fi diutius non durent, unde breuifsimum, quo cernerenturCometæ,tempus fep tem dicrurnipacio de* ; finiuitidemaudor.

^rOD FLORES SÏMFL »0» cnj/gt;iet4»(ur corne ta, (^ curraro ßa^renf. Cafgt;ut, ILII.

VTriufœ caufam Ariftoteles reddit, in fine cap. VH* primi Meteor, vi Zt i^» yïviSxiu. TsoA^vs, i^» f'^t ««*' }i.Kms Koi^HTK!^ cuney: nn ri »Kiii^ t(^ » TÜy «s^cay Ktvtiffi!,il^' Vüy'tiiK^ivjsar«^ amp;i§lJ.cy,«7i\.«Kgu J^iaK^twirx'^ inu/tsinSb/oy. Wii:' Aisa ƒ i oaTicy-, crt ro TrAâ^ay àî rlw tv yi^x^i^- àr^ViTUTT^f* ^M, Qtiia folis amp;nbsp;reliquarum ftcllarum fixaruin wo* tus non tantum ealoremnon cxcernit,amp;colledionen' exlialationum concedit : verum iam coUcóam rarefadt) clifsipat,amp;abfumit fuo motutQjiin hanc prxcipuamait . caufam quod talium exhalationum maxima pars tol** Öcum abfumatur circulum. Vndenon inconue niens eft, amp;nbsp;raros admodum fieri: Ôdfimul plures fieri non pofte propterma

CRim'tonim fydcrum magnitude non cftuna amp;nbsp;ca* dem,led pro uarictate 2lt; copiamateriae ipfis fubic* Ctæ,feu exhalation is compaóèacÓd accent, ignisepfor* «'a,uariatur. Alia enim eftmagnitude crinitac flammae, aliabarbartæ uel caudatac ftcllie: amp;nbsp;alia quidem acontiae, , alia enfi enfiformis, SCc. Vei urn demagnitudine Come* tarum,altitudine à terra, diftantia à fole, luna, amp;nbsp;reliquis aftriSjCxplicareialteriuseftdifciplinae, nonnoftriinftitu* * tihocloco.

Finis caufarum omnium potifsima, in Phyfiologia id dicitur, cuius gratia aliquid fit. Hiccum à ferma re* fpedutantum q^uodam difFerat,nonnifi ex ferma rei cu* ' iusfinis eft,re(fic amp;nbsp;accurate cognofci potcrit. Define ergo crinitorum fydcrum uel Comctarum,uerè amp;nbsp;felidè nihilpronunciabimus,nifi exipfisformatproprictatibus» ~ At formam Cometarum nihil aliud clTe,quam ignem ac* ccnfuin,feuflammara,intali compalt;fiione,8(lc.iam demo -ftranimus. Ergo finem cuius gratia ab eflentiaformae, quidam ma aut ignis ardens clEdeducenda er it. Natura ignis aut flafhae eil caliditas Slt; ficcitas. Primum igit dici* -mus caliditatê Ód ficcitatê Cometis p er fe ineffe tanquam i cêfecfiariaeteffcdlus fue forme.Qiiid ergo aliud arbitra bi mur Cometas efficere poffelTe in his inferioribusd que cffcóluparticularê, in particular! fubicóto,pter ia dittos, in natura, à Cometis metuemus, uelfperabimus f Sane pter calory et ficcitatê: Ôd que ifta proxime cofequûtur in . acre cômotiones,^ proccllas uêtorûnihil.Proinde fapi- -eniifsimusPhilofophus QC naturae rcruin fcrutator fagalt;j ;

dfsimus Ariftotelçs, non fine graui rattonc , Cû»«* tarum flagradonis cfFedû duplicê, ex i pfa cometarû fo^* mainuemtSC probauit:acftum ôt^ficcitatcnijUentorôinL'' fitatas proceUas , calons amp;nbsp;ficcitatis in aerem imprefî^ indiuiduos propècomitcs. Quare prognofticonpoft^P pan'tionem Cometæ ab ipfo confpeddhocponit; w4 fiXv Sÿ7rvKraii(^7rÂéisS (JxxiifûùVTiiu. , ^»^01 Hi^TrvtiliiitTwi^^iiy' VûVTtuôtivteaiTcL erctyj^t a-TrctriKTi^oi Kç)U«iJttiüu^0Ti^oi'T0i‘^y' è0!,oiJi.9iii6 ftSJp àyivirtutoJci^qv^ »i^Sùt ifiCâs tTriy» ttoMt^^'^quot;■^ fax« 7rrtv/x«T0f,« Kctr«y^iv0igt;,K KXTKf/iyiS@^,Cû CometepI^ tes, inquit, amp;crcbrïapparucn'nt, ficca,calida, uentislt;p obnoxiacruntannrtempora(conlumitenimflamnialii’ nudumattenuando amp;refoluêdo aerem.) Qiiodfiiad^^ ficnf,ncquemagni fuerint Cometæ, non quidem oninlt;* sequè fient,id elt,neque tam uehementes ællus amp;nbsp;fic^O' tes fient,ut fupenus diximus ; nihilommus tarnen feiJ**^ ms nenn' fæpifsimè, fiue fecundum tempus anni certti«’i fiue fecundum magnitudmem (dupliccm uentonnn®’’' gm'tudinem oftendens, unamobdiuturnttatcm: altlt;^ ob uehementi’am.) Cuius prognofticiucn'tatfm cxp*^^'quot; tia,ôdexemphsmanifeftis confirmât, proicdifcilK'di» uentfilapidis maximt Cuiufmodi lapidcm proicd«gt;'J’'* uentorum fufire,anno domini 14.20. mxta 0ppiduEnsI^' mium Sungouiæ,4.mifianbus à Bafileadifsitoloco. *^^ portentofætcmpeftatisin mari uifæ àprocellis uentof“ cxcitatac,tempore Nycomachi Athenienfium prinûP'J Summa eft,Cometas fequi ut caufamjcffedlus hos taô^, quos diximus ab ipforum forma depcndcrc,æftiim ^‘ ‘ dtatem, cum uentorum æftuatione ôi pro cellis in'^f ' tis.Quodfi' memoria recolamus gt;i«T«sxlt;niJ fiiperiotS an' norum quibus Com etæ uifi fnnt, animaduertemu^^ petuôhæcconfequufafuilTcCometas, quæmododi mus.Nam apparitiones Cometarum anno 51.3».$ • ^J ‘ hæc cÓfequuta efie,memorianoftra amp;nbsp;patrum Ôf Hn ^ riæ emdenter docent. Quin imo fertiles admodum W annos iftos comperimus,etpropè totos ferenos:ut *’’* ^

tifattsnequeam, quorundaminfddamïCtcmcritatcni, quiftcrilitatê ex Cometarum appantionepraedicereno ucrentUr.Vcrum hæc,ut amp;nbsp;alia qui tetra, ealamitofa non bominibusfolùmamp;beftijs , fed uniuerfo nature præfa girc ex Cometis audent(cuiufmodifuntpeftis,fames, fe^ ditiones,tumultus,fubuerfiones Rerumpub.Regnorum uaftationcs,ciuitatum cuerfiones , populorum St'natio-t^umexcidia, principumamp; regum autmagnatum mortes, praclia^inundationes amp;nbsp;diluuia, amp;nbsp;fexcenta alia.) lam deinceps confideremus, amp;nbsp;quantum ponderis habeant, inquiramus,

rrirtjlf COC^iETi^E TETRT t^L!' ■I^i^/ÿff/fe/fh/frttter effeffßsjupra redialss.-’^^ Kum ^italt^iareffèdica^tui'. '

QVitetros effet^us Cometarumfulfiones confequi autumant:q Com etas inter rtfara « TXtfii^tcTK retu* lerunt, quandoquidem noua SCadmirabilia in natural quænonperpetuô confpicianimaducrtilTcnt, hæc non minus quam prodigia, futuros in natura,aut rebus huma nis,eucntus præfignificare putauerunt.Dubitatum ergo fuitinter dodosillosprifcos, utrum Cometac inter pro* digia amp;nbsp;miraculafint recenfendi f amp;nbsp;an aliquis euentus extTaPhyficoseffecflus,poftrerelinquant,necnefQuod gt;d priorem quatftionem attinet, non fuit adeo grauis inter probatiores audores difceptatio, cum pleric^ omnes inter portenta atque oftenta poner ent. Quod ipfum nos quoquefacilè concedimus, fi portenta reflè diftinguan-tur.Quoduero ad altera attinet, qua de CometarSfigni-heationeagitur, hienonuariantmodo fententiae audo* turn grauitsimorS,fed o'llt;flt;/'/tè7r«lt;r«p inter fepugnat. De ntracp quaeftione quidfentia, oftenda,fi prius, quid portenta,prodigia QC ofteta fint, expofuero. Pro digium por-

tentum,ô(^ oftentum Græctuno.uocabulo» rtj«? no cant: qua vote prodigia à prodicio : portentaa. portendere feu pracmonftrareroftehta ab oßendendo : Miraculaab admirandozMonftra amonftrandOidixere.Qiiodup dehcetomniaporro aliquid dicant,autpræauucient fiigt; turum,id^ contranaturæ ordfnem SC curfum. Veruffl nos hie inter miracula, monftra, prodigia, portenta Si T^f^fa: diferimen ftatuendum exiftimamus » QiPPP^ 6x4'7XT ßuemiraculurn, .omneid fignificat,quodadmiras tionein adferre poteft homini, Si quod quafi diuinain caufam babeqvel quodammodo fupernaturalem,'qualia funt creatio mundi exnihilo,conferuatio eiufdem, moP tuorum excitatio,claudorum,furdoru!n, cœcoruinfanaquot; dOj afupteinapotentia tantum pendent, nee in villus' creaturæ pofita funt poteftate, Miracula alterius generis funt quae artiHciofa appellate licet, ab hominumindu* ftria pro fed: a: qualia funt quae commemorantur feptem orbis miracula, DianacEphefinae templum,Maufolcuni Arthemifiæ.. CololTus fob's apudRhodum , amp;^c. qu^ arteamp;induftria humana fingulan fada, in admirations hominum venefe » Monftraveto funterrata naturae* •wxejit0(4lt;ra? excurfus ÔC quafi as-fû^jj^r r«? ifÿyiagt;9gt; Cun' præterordinemnaturas, quaegenerantuir,fbrmanialie'' nainhabent,autaliàs multi membra generantur.

Prion's generis funt,cum homo.capite ouillo, agdus capitevftulia0jamp;c.inlucein editus eft.Altcrius,cum pili rib us aut etiam paucioribus quam par eft, membris Vt capitib.brach!js,manib.digitis,pedibus,generatun Ql® Itanoftro amp;!^ fuperiorefæculo multa per Germania, Gal' liam, Italiam â^ Belgium nata,meminimus . Qjiornn' du.o comprimis memorabilia in Italia hoc ipfqannoin iucem produirefciinus.Ergo monftrum appellatur par' tus naturae imperfedus , od eiufdem fpeciei indiuiduU dffsimilis , fiue abundet fine deficiat numéro, fiuelpéci' cs mutaca videatur. Eadem enim omniun caufa eft-’«?'^

yi^T45«s«7r£«7rf)glt;x Tij oblçfio feumutilatio cQ. EtvuX«» way« 'oj9o'«vou.TJ,TtjaTwlt;/'iï,tElt;yi'p TOTtgaSTwyMtit^omyna-{Kt^vorlw. 'wxj« cj)vlt;r(tü (ft « TU« jay , kTàk tIw àj’fwi “J® •ai a Av, Wonftrumigiturres eft præter natur am , exeorum geriere, quæutplurimumfiunt, cum uelob materiæ dete-Ôum mancum generatur , vel abundantiam •woAvjxij« tU gajc|,(ju} oritunuel cum vicium in forma 2lt;figuraac-cidit-CuiufmodifuitmonftruminTyberi repertum ca-pdeÆnino, perfore SC uentre humano,8lt;c. Muller man-cabracht^s^ïcliquo corpore Integra, Óóbicipites plures, Differunt monCtra à miraculis , quod monftra nature aberrantis partus funt : Miracula vero neque à natura, gt;nbsp;Iiecpiec^ontranaturamfiunt. item, quod miracula fe-quuntur caufam efftcientem, fiepraeUientem 2lt;uolcn-tcmifthaeclieri. Monftranullaficfiunt. Quodadbo-tumfigniftcationesattinet, vixinuenio àprobatioribus quicquamalfirmatum . Btquid tandem fignificent ali-udnonuideo quam vel natura: formantis defedum : vel arddeis fingularem induftriam . llludres eft naturalis hocartificialis. Si ergo fignibeent aliquid,uel naturale bgnibeant, bominem, bouem, gigru debuiffe inte-gvumnonmutilum,vel •HJoAvutgSi lUud vero, quid aliud noter , quam quod ci viCum eft , qui fecit, aut qui eidcicurauvr t Nullos ergo effeétus alios, invitabuma-nabuiuimodi prædicunt. Secundi generis funt t ^çxtx prodigia, portenta' ÖC oft enta. C^rrorum alia funt dini-na,alianaturalia . Prodigiadiuinafunt, quacfoliusDei num bCuoluntate bunt,abfque caufis fecundis,utfolaris cuïfusinbibitio,umbraemeridianae rètraóiojoïdan's di uibo , amp;tm'aïiS 'bfsio utiter pnebevet tranfeunti populo Ibaditico . 'Vibobes in ccvlo exercituum conbi-gentium, A^eoncs, V rb, Aquilae , ÔC id genus abac lor-' nue return in coelo apparent, qute tarn era ipfa , talia' in coelo non effe., qualia 5lt; qvromodo efte nobis ui-dentur,palam eft, Natuvalia porunfa funt., quorum

in natura ortus eft,SC quorum ratto ex naturalibus caunS rcddipoteft.-ut,funtPareIij Cometg,SCc.portcta appelé tur Ti paTox/lH, 071 yivilou. ttx^k 70 at vn't70 ttoAv kq 70 iHuoo^, Q^ prêter folitum, Óf pratter ea, quæ magna ex parte pto* uemunt,accidunuQuodftin priorumnumerumcolb' care corneras Itbetuam conftat taltum præfenfionem nullam effe pofte, quadoquidem ànaturanon pendent» Si uero figna dtuma aliquid fignificanna cft'c,athrm3S,U' titp-nonmultum diftenttre me cognofccs,modó partkit lare nihil fommes.Verum defignis poftca.Quodfiuero pofteriorefignificataprodogium accipcrelibetjhicqiio que non pugno:nift quod efteeftum horum ex caufis à ni turapetitis petendum iudico. Ad qupftioneergofup^' riorem refpondendum arbitror.Cometas neep mfrac^ ‘ neep móftra,ne(^ etiâporcentaDiuinadici debere.Quä doquidem amp;nbsp;caufa eorum efficiens, formacp generatie' nis, itemipforumratio , ex Phyfiologiaexplicateeft. Etenim partim à toto uniuerfo pendent, utacaufauni' uerfali partim ab dementis, ut à caufa propiore: aqu’ etiamduratio SCconfumptio corudem oritur. Nihil erge bic contra naturæ curium hr,nihil noui(ctfi raro g'gnï*’' tur)nihilcontra ordinem nature contingit. Sed omin* ordine certo fiunt,certis. de caufis incenduntur,SC turft* extinguuntur^

a Vod ft ergo Cometae aliquidfignificant eorï, qr^'f fupra commemorauimus.- Bella,peftem,morten' Frincipum, SCcnullo ccrtèfupracommemoratorunuiio dorum taliafignihcabunt. Sed alio quo da, nempeuelnt figna,uel ut caufæ prgccdêtes,autcomitâtes,aut cofeqquot;^ ( tes, calamitates quas portendunt. Signauerô,dicûtuflt;ô I Mniucrfum,quîecunque aliquid fignificant. Qiiicquid'g'

fur aliqutd m toto uniuerfo fieri iudi'cat a-K/^Rôt uocatur, amp;nbsp;hom alfa funt neceflaria TiKii»^i« didïa,quftjus prüfen-tibus,qug ipfa dénotant,amp; plurimum fiunt,aut tam fa dia funt amp;nbsp;exiftunt, Hxcmedia's. j^utyvüsiKx dicuntur amp;nbsp;de inonftratiuafunt,utlachabere,fignum eft pepenfîcfœ' min3m:Sic Gallinac cStus partü præcefsilîe dedarat. Alia funt nó necellaria,amp; horu alia exmftituto Dei,alia homi nS aliqd fignificatgut iris à D eo fignü humano generi da* tu eft, quod diluuio mûdum non fit deleturus Dominus. Tale fuit ftgnum Gedeonis : Tubæ clangor clalsicum canentis , prælîum fore , cxinfiituto hominum iudi* cans, Velfigna quædam plane funtfortuita , nullacç certaratione cum re fignata cohaerent, amp;hæcimpro* prieOgna di cuntur. nbsp;nbsp;Cometas non pofTe figna poni

fiiturorum cuentuum primigeneris,utTixM^a, patet, quoniamnequecaufa,nequeeffedlus eius rei, quafigni ficareponuntur,uideri po!funt:Neqne ab eadem ilia cau fa efheiuntur, à quailludfit, quod portendere dicuntur» Qiiomodo enim imaginabimur Cometem, qui flam-maeft in acre ex talimateria accenfa, tanrifper ardens dum confumatur , mortis Regum uel magnatum , Sd Principum interitus „ præliorum, inundationum, effe* duumep aliorum talium plane diuerfifsunorum, cau* fam fieri aut fore ƒ Confiât enim unius caufe naturalis imumefle perfe effedum, noncontrarios, Cometes uero naturales efle effediones , fupra demonfiratum eft. Qjiare quod ab eis efficitur, naturalï modo ac uia elficitur, amp;nbsp;proindenaturale quiddam efi.. Vehm er* gomihiexponi, quaratione prædidamalaà Cdmeti» naturaliter producantur f Multo difficilius efi dicere, quomodo effedusfintearundem calamitatum. Quip^ pe certum notumep efi , effedus omnes, fua caufla eue pofteriores. Proindenefecunda quidem fignificatio ne. Cornetæ figna erunt futurorum euentuum. lam quod,nequeab eadem caufa figna, id efi Cometæ, amp;nbsp;ca

lamitafes fiant, æquè manifeftum cft, cum CoincO’ ex Materia halinofa accciifa in aere nafci, oftenfon' fit. Prælia autem pcriuria,cuerfiones populorum jWâ' ftarionesregnorum, amp;c. ab hommtim prauis cupidi' tatibus plerunquc profiafcuntur. Et quad de pdP’, caritateep annonac obqci pofTet, cum cometri lilas cauüs naturales communes habere ac proindehorum raltemlnfortuniorum,figna non malaftatuï,conccdifof taffepofsit: Side remota cauià , non aut de proxima dicatur.Sed ad argumentum hocmoxrefpondebo,eu® de caufis agam. Sequitur ex didlis, Cometas future' ! Tumeuentus,cumquibusnequemateria,nequeforma, neque efficiente conueniunt,figna non efle.Num igitur, utcaufafeadeuentus uariosfutures haberepofsint^f« quente cap. uidcamus»

CAuEam id dicuntPhilofophi, adquam efFedusfe' quirur/S/ harum aliæfuntperfe, ad quas per ü^ propriè fequitur effedlus, aÜæ per accidens, quæ exfta s naturaeffeôùm produccrecertum aIiquênequeunt.Ta ‘lesïuntapud Phyficoscafiis âf fornrna. Cæterumeaufa Tum per fe quædam fnnrinrcrncefficdidtæ quodfubfiafl tiam rei confiituant ) materia 5C forma : quædamextern næ(quadextrarem confiituendâfirit) efficiens ^finis' Qriatuor igitur caufarum per fefunt genera, MateriaS^ formant partes:efficiens Ô£ffinis,ùtmQuentes-. Qjiotl fi ergo Cornera alicuius cuennîs cauEt eft. Eritud per fe caufa, uel per accidens. Si per fc efi caufa , f^t ex genere uel internarum uel externarum caufarum. At quia caufas internas oftendimus ede cas,‘quærd, cuius caufæ funt, fubftantiam conftituunt (materia® fulicet Si formaat ) quibus pofitis impofsibile «^ non

nonpoiu compofitum. (Materiarn bic coftMeramus' nonprimamiUam, de quaPhyfid, fedeam cuivis gcnc^ tares motus etftatus certi particeps eft, exquagignia^ liquid pofsit.)Qvii materiam fie confiderabit,inComc*-tistale nihil inueuiet ^ ut qui materia fieri futurorum e* uentuumnon pofsint. Q^tienimpars fubftantix fiant xctum , qux neque in naturæ gubematis poteftatem neniant,nequecommunitateulla turn eis participentc' Cometx namq ignés funt fuccenfi in ficco balitu,ta-» libusdecaufismfublimcexterra aut aquaeuedto. Cx-des lutem, proditiones , mors principum,8lt;c. quid cum his communehabeant, nonuideo.omnia éiufmodi exhominum pendent uohmtate «x Tgoeugta-^wi: : llli natu^ Tpfuntopera: aeproinde efficiente quo que caufaimo' teliquis omnibus différant. Equidem nee formte effe poflunt Coihetæ futurorum euentuum , quandoquw demfubieóofeanaateria plurimum differunt. At forma eft finis materiæ 00 motionis , eins cuius forma di-citur. Ethabetforma quolibet propriam fuam matc-tiam, ficut 8C quaclib et m at erix eertx duntaxat formx, . noncuilibct ob-iixfubfternipoteft. Ergo cumdeco-metis præfertim extindlis, caufafingi nonpofsit, quod informent euentus futuros , fequitur, cometas neque ut formaAn,futurorum euentuum caufam effe. Reffat utdeextemis caufis uideamus. Efficiens caufa,utcer* to naturx dufitu , excerto certum generetur , prpftat, -non ut quodlibet ex quo fiat. Siigitur Comètes effia • eiens caufa eft euentuum futurotum ,unum eftectum v fempcrbCnonplures producer:cumuniuscaufxpetfe unustdemep fit eftedusnonplures.Atpeftem,bella,tn- • undationes aquarum,famem,8lt;. alras caVamitates, eascp toto genere differ entes ÔC difparatas , quisabuna cau-faperfe produci pofte etedcre aut dieere audebit fV dem de fine ftatuimus. Eft enfin Emis alius «, cuius, quem Atiftotel, petf eämmuocat, quia mo turn perficit,,

forma induda. Alter «,cui, Philofopho didus,^«!^“^** ólüperfidt. Neutre horummodorû Comètes futuror» euentuû caufa didpoteft, ut finis; ficutfirprà oftcdinwSj Patet ergo Corneras euentuum futurorû caufas perfeno efle.Quod fi enfm effent,ipfis apparentibus neceflariui# foret,pracdi(ffaconfequi,finon omniaplcracp fakeaen* hil eorum ufuuenire ipfis non apparentibus. Cuius coii' trariû docet experientia, utpofteaaudictur. Ergo pOquot;quot; caufç nÔ funt:an proinde neq^ fignifieât ciufinodtCaulJ per accidés,indefinite amp;nbsp;uariæfunt,co quod omnia,qi^J caufisperfeacciderepoflunt, pro caufisper accidcnsW' muntur. Harum effèdus igitur non nifi à eaufis pf'*^ pêdcnt;amp;quia infinité effepoflunt, certorum cuentuf^ autores eflenequeunt.Infîniti prætercafcientianuUaei'' Quare necpreugnifîcatio.Vnderurfusfequitur,Coni^'', tas futurorum euentuum caufas per accidens reuera did non pofle. Sed neeperfe effè^oftenium eft.Ergo ComC' tx neep ut figna, neqj ut caufx futures cuentus in naß^ et rebus humanis fignificant,quos prxiudicari ab cis nd* nulli opinantur.Sed fi quid fignifieât,amp; effedus aliqn^^* producunt,eos producent,de quibus in cap, de fine Cd* metarum diximus.

NVnc ad argumenta aduerfantium relpondendiin' eft,quæ à caufa efficiente Cometarum, âfmaligd'' taceafpeÂuummateria,Experientia,ôdau(fforitatchon’^ num non incruditorum de fit mût. Ab efficiête caufa:9^’ ilIiliTmcnccelefte,ortum ab aliquo certo ftcllarum p^ tu infauftom afpetSu prognatum affirmant, ut cum netxinfauito pofituconiunguntur,autopponuntur,a''J Eclipfisb o'$ cumibleautlunainfauftis afpeAbusd’ iunguntur, Qiiamfententiam hxc prima fequuntur’^

farda. Primùm quodlumen àfolis 2lt; aftrorum alionun lumine,alicnum ( quo d ipfum tarnen ex certo ali quo re-fpedu cocç infauftooriatur) uimhabeat Cometarum materiameterraeuocandi,ipfoseßCometas generandi. Secundo , quod corporibus cœleftibus attribuunt di* uerfas,cótra principia PhYficajóó omnerationem.Suprà emmoftenfumeft,ccelum amp;nbsp;corpora ætberea fimplicif* b«va,putifsima,exvno elemêto conftata,omnismutatio nis experda elfe,necullam uarietatem qualitatum admit tere.Hocipfe Ariftoteles, cum quomodo calorê SCuim inferioribus bis,fup eriora communicent,declarat,confit maffe uidetur.tfjKT«!/ cÙTi«y cM7»y'nTa(,'x«TciiBTwy ovTwy V xàizwy tLu) cfuo-iVjÄtKTWy vuü.agwj^ «^H Tkù WNtriy OTi (PtwxTiw «AKtKg!v«y Toy «1J« x^ txTTVjouó , istx^Ta lt;îi%5éyilv«t,T9KÔ;Æ('« t{i«ivtScu7ro?4vócKU Et paulo poft. lt;A.« «MTKiTLwIU càT^Ky «-lt;}iHKvÓT«w.7r jisloy lt;AiTÓy to Tray « fltggoTVïj'yyiiKTO TrtjJtj^ay Tryj Tiyttlç(t,tP’iacJ)eàvtâcu.T?xiv«lt;i‘«7ro?^aKi5,’{lt;3t*lt;?gt;t?tôiMKaTW ßw» ÔCc. Deinde ftellarum alias lauft as, alias infauftas dicere^ numquidcontraPhilofopbiaprxcepta amp;ipfamrationê eft pronunciarec'Qj.nd enimrefpondebut curiouilli,ad locumS.ftripturx : ViditDeus quxfecit,ÓC erants^lde bonaCoelum SCinco duo luminatia magna cumfteUis creauiv.quæbonavaldè £uifte,tcftantur S.literae^. Chromo do ergo infaufta Cbriftiani abfcç facrilegio dicêt,!^detaf Nechic quicquaualet,quod de natura corrupta obqccr c fortè p offet quifpia. Cum cceli 2lt; qux in ipVo collo ab opificcreruomnium,funtftntegraconleruatalint, ci ta omnia,propter quxàDéo Opt.îAax.cveataiunt,vcm per define errötepræftiterint. Deniepfanum eriamboc eft, öe à r atione alienurn, quod p oft 11 cliples cum fern el, MarsîAercurius,ôeCuna coniun(fti€uerint,Cometæ ex* orti fint.S cdbæc de natura Planetarum turn etiam fixatu ftellarum buculcp diiftafulficiant’.Nullx enimfteUïepcr ft malse,multo minus afpeclns aut coniunetioncs oppo fitionesuèfiabêt amp;nbsp;eduntinleliees.V erum concedamus ftlis,Cometas ft qui dé pro duel à talibus cbiunóionlbus,

Qirodfiita cft,neceffe ent, utquotiefcunquetalesPlï^ netac, talempofitum habent, óuEdipfisfit, Cometam product, Atqui Eclipfes ab hinc annis circiter 20 plares obferuauimus, quas tarnen nullus Cometes mfccutus eft,excepto proximo folo : qui vtrum tales coniunótiOquot; nes fequutus fit, ipfi iudicent.Ergo Hypothefis ipforum ent falfa,aut faltcm non erit ucra caufa eftreiens, qua pet fc caufarn diximus. Quodfi per accidens caufa didtur, non tam huius efFedus,quamalius cuiufeunque tandem codemiuredi.citur effedus. Quod ad materiam,nullam controuerfiammoucrivideo , quandoquidemCometa exhalationem fumidam,calidam amp;nbsp;ficcam effe, in flipte' mam aeris partem euedam, ibi conglobatam èC accem fam , flammamcertaaliqua forma de fe/pärgere omnes propè eodem. modo con^tentur, Formam quoquemgt; dubium inmünè uocari uideo.

EXpenentiain quinobis obqciunt amp;hiftoriamnw^ torumfacculorum, oftcndcrcuolunt, Comctarui» apparitionem fempci-dicialiquid amp;nbsp;calamitofi fecutum fuiffe; remep fic habere plurimu annorum exemplisptO' bâtSicratioeinâtes, Hocano 6i^iilo,alijscpplun'mis,etc. annis Cometauifus cft,nee multó póft, haec uel illa calï' mitas lequuta eft.Ergo à Cometa precedente fuit prxfi' gnificata. Vertimhos,quid experientia eifet, quibusi^ conditionibus circSfcriptafi't,acuratiuï cofideraredecc' bat,prius quampronunciarent. Experientiacertcatti feientiæ^ quodam modo fimihs elf. Etenim per experi' entiamars fcientia^ efheitur, Quoniam arseffidtut, cum èmultis experientqs conceptio feu opinio amp;nbsp;piO' pofitiouuiuerfahs,unadefimilibus omnibus«nfucrfalt»* a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;s^'‘^

' '^cncr^tVir.Diffcrunt mhüominus in eo, quod exp crient tiaparticubriuin, Ars autem umuerfaUum efteo^itio. Cxterumdeftniturexperientia quod fit comprenenfio itqucmcmona eins quodfrequêter 6lt; co dem modo uv fum eft.Quod fi exp ertentiam ho c mo do,id eft, proprie fumpferimus, pro obferuatione cius, quodfepiusfem* peren eodem modo accidit, vuep Cometarum fignificv tioruminime conueniet. Ncq enimuniusrei eiutdemep eodemmodo fadx obferuatio erit. Cum res ipf3e,fiue euentus Vmtuar^,muftiphces, infinitis^ mo dis mutent tur. Nihil igitur exp crientiam, ad effedtus Cometarum certes, amp;nbsp;quidem futures attinet,adduccre,cum condi# tiones,quas in experientiar equirunt Galenus Slt; Arifto-teles vindodifsimfimhisnoninueniamus. Quodad Hiftoriam attinet.Primùm mir an fads nequeo.Cum tot tantiép Cometarum obferuationcs extiterit, cos omnes, tantum circa funeftas Si diras calamitates quæ Cometarum ftagrationes confecutx fiint,tantoper e o ccupatos fuiftemt nullus hucuVep extiteret(quantum quidemmihi potuitconftare') quihiftotiasrerumrerfte feliciterep ge-* ftarum,tum ab hominibus,tum a natura ialt;ftarum,r etexe te,2lt; commo da inde pr onata pofteritati mandat e,cona# tusfucrit. Confiât enfin Cometas res naturales cfte,ôi.fe-cundumluamnaturambonu ebmodumep potfirs, quam mala 5lt;incommo da efficcre.Naturaenim gratiabonia' giqâCfinem fuum femp er affequitur , ni imp ediatur, fie Cometxnon fignificabunt malum naturaliter, fedbo-ftum.Quod'fihifiorqs fidem adhibendam dicas, conce* damlibens,fedno.n omnis tarnen cuentuum obferuatio dieenda efthiftoria. H.iftoria enfin eft rei geftx ueta. nat-tatfo,pX2eterép rei geftæ ordinem ac feriem nihil affcrês. Quodh igit^rfiorie doccnt,pleroscp Cometas fequuta efttmeommoda bC calamitates,nonnatirp probant^prar cedentes Cometas,talium caufas autfigna ex tin fie.Hoc ' exalts pnncipps dem omit are oportet,no nudaafhrma-

6 e nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DEME T BORIS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. coiu quç aliquâdo euenifle uiderât, ( caufa uocabant)conftare uoluei ût. Memoriam aut^ ‘'°' rum,qu£frequenter amp;nbsp;eodem modo uifa fuilfentj'sJ’'^' dixerunt. Hoc nos quoq’, innoftrohocnegocio requis rimusmempèutab Hiltonjs amp;nbsp;exemplisnon conclura' tur,nifi ea fæpe imo femper eodem^ modo fehabetc^P paruerint. Notæ funtregulæ logics delnduÆoncA^/ xemplo.Non ualercfcihccr argumentationem in Ws,*’*' fi fingularia fibi reipondeant amp;nbsp;fimilitudineprobe coa'

QVid plerique omnes turn uero maxime Affrolog* de Cometarum efFeôibus fendant, iamplunf”^^ dt duflum.Quid Phyfici quantum cp concédant prop^ quoque capite expofui. Ex quibus confiât, alios cw' (Sus in bis inferioribus producere Gometas non poi'^î præter eos qui materiam etformam confequuntuf.Erg® pro eo arque Comètes, fine cririitum fydus coflagram^ amp;nbsp;materia uel cofumpta, uel non confumpta fuerit,pO''’ fe relinquet,autnon rclinqueqfomitê alicuius corrupt*'’ nis uel mali.Nam cum comètes apparuerit,ignem^ ton ceperit, materia eins (id eft exhalatio compa(fta)uel co® fiimetur tota,ucl pars aliqua, exftintfio igne remanebit Qlio d fi ab igne materia omnis confum pta fuerit, pt^V ficationem aeris confequi neceffe eft. Jgrus cniin fuaptc natura aerem perpurgat,eiufquchumiditatem corrigit; Tam ma no ergo igne in aere accenfo, in materia facile ihdammabili, quid aliud efficiet,quam ficcitatem, æbtî^ 6(^uentos,quac aerem puturn SCfalubrem,non infalubrc autnoxium reddunt.Contra fi materia Cometac,uelof’ copiam cxhalationumfuccedentium, uel ob calorisSt ignis imbec!llitatcm,uelpropterutrunque,tota no abft matur: Materiafeufomes reiieftus calorc concepto alic'

Mo,neceffanô putrefeit Quiputrefaftus malignSquali tatem contrahens,ton aert earn amp;nbsp;lus inferioribus comgt; raunicat:unde peftis,frugum corruptio,tâquam fuâ eau* famconfequQtur.Hacratione fola Cometæ effeCtus in? his inferioribus pro ducunt noxios,præterhæc nihil pr© ducerepoffunt.Nec nccelïàriôinuehunttalcs effedus, cum plerunqucmatcrta igne abfumitur,ôlt;: ipfe ignis pa-bulo idoneo deftitutus,paulat{m cxtinguatur.Qjiod cG fit,anni conftitutionem falubrem meritô denunciabit, imô efficiet.Sin remaneat pars eius magna (nam exigua facile abfumitur,aut alias difcutitur,ut inde nihil genera^ rimalipofsit)propterimpre{ram qualitatem ealidam pu trefacientê pdrê frugurnep corruptionem,præterea nihil denunciabit, uel potius efficiet:ut pauló ante dixi. Oiiomodo uero calamitatesillasreliquas,mortesuide* licet principG, euerfiones regnorG, amp;nbsp;alia eiufdê generis huicitêPrincipi,Regno,prouinciæmagisquâilli,alteri ûepræmonffrent, id nulla ratione , uel arte, à quoep CO' gnofciautdeclarari poterit.Vt igitur Cometes peftis, ÔC caritas annonç,caufas effe.aliquas, certa ratione motus li benter concedo,ficetiamfignaaliquando calamitatü,co rundem e{re,non nego.Sed naturalia figna illorum alio-rum effeduum effe pernego. SignaigiturDiuinæuin-didæiamiamimminentisnemo negat, opinor, qualis fuit p^!«f totum annum Hierofolymitanum excidium præcedens, Deus certè pro immenfa fua erga humanG genusbonitate talibusufus eft omnibusfpculis ad corn monefaciendos homines deinguinentibus pœnis qnæ peccatisfibi fuis acccrfunt,utmoniti ui tam corri gant,ueramcp pœnitentiam agentes, iram diuinam atep adeo poenas immi

O N tant eft difficile , lUuftrifsime Pno* ceps,Domine clementi'ßi'tnc,T5i' ^gt;^ veevjèc corunt quæ in fublimi Hunt, ratio'' nes redderc, Öt^ qualia flla fint,turn ex qui bus caufis prognata,oftendere:quàmdî qsuulgo conceptis opinionibus occur' x.., v,^».v.^^p ^^ lominu aiunus exi'nicre.Etenim,vtprius cx naturae ni^ ?l fpva-ioKayiKHS pn'nciptjs tuidentifsimis de monftrari poteft,amp;proindefidem apud omnes præfcP tint fanos ac eruditos mereturtita pofierius ut plurintuiu uanis indodloium hominum perluafionibusnitirurj ^ ccrtinihilhabetjfedpaufibilihoniinü eruditionê remets fibi arrogantium opintonc,fuldtum cft/^Hinc cft quod uulgus imperitorum Magiftrorum iudiciutn fecutus,ra' tiones audirerccufat,cogitationib.Sd opinionib. fuisiU' dulgetjiicc quicquâ fani,ueri^ perfuaderi fibi paritHff inquain caufafunt, curopiniontb.fcmelconccptisnota cilé obuia iri pofsit, Vcru ego no uulgo haccmcditarilb tui,fed C.TJnclytifsiniePrinceps Elector,quem ab op'' nioniblt;alienu,0dnaturc,eius^ opérü admiratione min® cè affici,amp; indagatione ddedan ia pridé cognoui- Ergo de licna,noue QC infobre magnitudinis, ÔC formp,de qua Roma huepferiptu eft:qua ego ventris fiella,feuhefpe^ rn effe, certis indicijs copcri,fententia inca iim^is^inv^^ craij'csifop'expIicarejUoIui.Cu,ut C.T.iuftißimamädanti) j) meo modulo fansfaceremuum ut cquiuniiHivulgidt hóefydere opinioni occurrerê.Ergo quodnSiUudfydus fit,unde magnitude/orma,d' fi quse alia eius fymptoiu3 ta apparucrunt, orta fint, ( præmiisis aliquot eius obrer' wationibus^breuibus declarare conabort

c 0 M M E IST T A R: lüT nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ ?

figt;i6}fy3. 2lt;f die Decembris /»r/miif» f^eneru ßedam i^ttß^ f^te fKore/ucerejextra/^onte Nieari, mex i)t fffed/ofere, tM»'

^^fffSXt/'a^^rt/imSpfrenfêmadfiJ^m'^f'l^tfiere^ gt;nbsp;^^^ff°fifgt;ffffUacoffeg^,def revendit

ERat coelum fcrentïsimum, aer^ punfstmus , folc necdum intégré lub horizontem deuoluto, nee uUa wlpiam turn ftdla apparête alta. Apparebat ca ftella tune ®^g’'a,utal»arum quatitatem plurimüm exeedereuide-' dereturjlucidifsimajnónihi'l rufFefcens,ut c?' quotp colo^ rcmultüjuperarct.Radios defefparfitin oês partes, For ^^ P’''®P5^^^^^®‘^ femper,fed in^quaUum radiorS, uno €orö,illo^ uifertoreydeorlutn eI5gato,uerfusterrâinftar gt;nbsp;acocip propendêtc.Vifa eft cade interdû quadnlaterç fiz gurç,rinfum eufpide uno terra uerfus extento. Qtiadrâ-gulifonn5,cuipts interbinos fupcnorcsjbuncus efficie-* bacquitarnend nifi acuratifsimè ôC cÔtincter intuctib. apparuitMihi certe et f)s,qui niecû crût, aperte uifus fuit. Corpus fyderis denfiufculû inftar capitis acôtie uidebat. Redalinea per alas Cygni traicda^ct centrum fyderis in Vrna»»;definebat.Reda ex plciadibus per o’* et lydus in eâdê MÀ^ap 22K termmabat.Lo eus igit uifus fint ïyKahTTfï ideft,inurnaaquarij.Locu.inzodiacom6ftrauitrecftaex polo zodiad per cygni finiftrum pede, fydus^ traieda, quæ in pG.X definebat Altitudo dus hora fexta lu G, .

Confpecftücftfydushocetiaabalqsalioloco. Inarce, nel caftro nonOjManhemij SCalibijtotis 8-SCpluribus die. bus,quant mihi ipfunt uidere co.ntigit. Ab omnibus ma* gna,lucidifsima,SCruffefccns,forma oblonga SC muero* nata uifafuit,fic,ut infolitum fydus aut ftellant nouant ar bicrarentur elfe,, Et fane Contetent putarunt quidâ elle,, quod quantirate,forma,colore, lumine, inftar îaeftis, vel. coinariïniodumcircumfufo, exornatSapparerct. Cîiiæ“ etlinon ontnianoua funtfteUis , non tarnen omniafunt^ ipfis communia, V er um de hac re infra. Nunc ad .

0nSER7^7I0 SECONDA, ftram confpeximus,tmminuto corpore. Minor cm mid* to apparebatfoperiorc. Colore albicantemagisludo“' fima-Formafeu figurarotundiore,2cftellac per omnia«' milismifiquod cufpide,de quo fupra diximuSjbifmcaW, nee adeo prominentem ut prins,habuit.

Locusidem s»-ut prins,nifi quod paulo humiborap' paruit, Altitudo fupra horizon tem, hora 6 vefpeftinaf G. CindtumfuitiHa ipfaliorahaloncnotabili, quidurt' uit ad hora: fpacium.Dies 28 Decembris to ta fuit obfuj' ra,aer dêfus,cœlum nubibus obducrum,fic, utnuna»^ la,nullum® fydusappareret^ Nonapparuititac^nob* Venus nouraCometa.

interualla tantum quædam fydus noftrum uidimus. Ef' go ab hora 5 uefpertina,folctumprimum fnh horizont^ deuoluto,apparentibus fparfim hincinde ftcllis, aqbbi Lyra,amp; alijs quibufdam,color eius fuit albicans, luû®* fimus.Radios logos aliqs inhar fob’s iparfit.Forniarotü' da,amp; hclkr veneris cógruente,abfcp eufpide feu m«cf^ ne. Notabile tarnen hoc hiir,q radq furfum proicOH’'^ *' quis et plures et crebriores lógiorescp fuerunt qs, qnb“ reliqua latera cijciebamur. Coronam finehalonemhaD^ batamplam Sf lucidam.

Altitudo circa horam fextam 21G. Recta ex capitt^*!' dromedæ,per anteriorem alæpcgafi in centrum fyd^*^^ S«^ medium vmæiÂ. definebat. Retha ex cordeaubp^' finiftram alam eiufdem fyderis in ftcllam no ft ram, ^^^' trum eins pertingebat.Re(haexLyræ lucidafuptaibp^ mam dclphini in centrum fyderis noftri (id eft, Vent’''^'

amp;; idem KctÄTTii puil dum definebat Italt;p locus fydens in eadéîSK Vmaamp;orificio erat.Loeûuerô inzodiaco ofte* ditredaexPolozodiacigcêtrufyderisduda.i. .G. X/

Die 50 Dccêbiis, hora.4.. 30. vefpertina uidimus fabs commode noftrum fydus, tametfi fan's crebro nu-besfefeinterponcrent.Vei um tune, quod amp;nbsp;ftipcnorib» diebus animaduertimus,prætcr Venens aflrurn nihil ain plius apparere.Coma Sehalonibus difsipatis,apparebat 5 talis,qualis fuperioribus aliquot clapfismenfibus co ^edaeft,nófinefulgoris Öc^magnitudinis admiratione» Erattuncuicina Venen ipfaLunanonitapridem afyno do cum fok digreßa. Quo temporeipfus eriam Mars in V.luculenter côfpiciebatur.Vt tres planeras uno codeq^ temporcuicinosconfpiceremus.çrr § 2t ^ .nouam,

OSSERrATlO ,^JNTA, Die 31 Decembris,8lt;ultimaanni1578. Venusamp;Lugt; na coniundç fuerunt propê,ut ex Ephemeridibus pater.Erat Venus abft^ coma,utiupcriore die,radios tarnen fparfit, 'amp; eufpidem altcrum hflum repræfentabat, abfep tarnen incremento longitudinis.Halonem ucro ha buitinligncm,qui tarnen ultra quadrantem horænon du uuit.Hora 5. alta $ .27. G,

Horadimidia 5 vcfpertina,folenondum fub horizon t^uedoj'confpeximusinunaredalineapleiades, cA amp;I $.Etvenusquidemcarenscomaamp; halone. Ceel urn nebulofum et a er craflus.Reda exfemorepegafi etftellâ incollopegafitraiedainciditin $ ftellam.liaqueLuna V euerem prætergreffa poft fe relipuit.

EX obfcmationibus fydens noftri confpec^i bec po* tifsimùm annotainmus. Qijod folenondûfubhoiv zontê delatop'nterdiuadhuc confpicicndum fc præbuit, nulla alfarS ftcllarû appatête.Sccundô, magnitudo info/ * lens,amp; reliquarû ftellarSjpiçferrim veneris magnitudiné excédés,caput coin p adln, denfurn utaconriæ.rigurano una cadé^,fed modô triquetra,modô quadrSgula, tâde inglobû côtradî:a,amp;ftellçfimih's.Cufpidéinfcrioiêelon gatuminftar -«i^T««? habuft. Coloré queqi ruiium,fed iucidilsnnûamp;fplédidifsimûhabuit,quo $ tplédore,o^ uerô rubedine excefsit.Scmnllarc ÔC micaïc perpetuori (à eft,radios quoqjfpaiTiruariosi'nftar fobs inoés partes, Flamâ eriâ furfum ucrfus(prgfertim prima die quaipfatn 111dl) no tab ilem inter duo cornua fiuecufpides, edidit, ignéq; repracfentauit.Hgc fuut prçcipue,quç in hoefyde re animaduertere potuimus. Quorö alia ftellis et Comelt; tiscómuniafunt,utq,anteoccafum O co paruit,cQ hoc Hefpero ufitatûfit.Lucida £lt;fcinrillansq?^ amp;nbsp;$ ^n^) bere rutilarcrp ipfi c? familiare cfiefcimus. Cómunectiï cft ftellis radios extend cre,et coro nis cingi,quçomniani Venerenoftra cofpeximus.Propria uerô funt,fient amp;^cO metis,apparitio iubita, quatitas fuperans aliorö cœlefti“ corpora qu5titaté,forma feu figura triquetra uel quadra-gula,caput denfum,mucronatum, color rutilus fiueign^ us,fcintillas fpargens, flammac manifeftac repraefentatio amp;horü omniû manifeftamutatio,coloris,quantitatif^ uemagni tu dinis, figurât, eufpidis diminutio, Stande to dus fiftematis,ut ortus feu apparitio fabita, ita cius difp» ritio fenfim fecuta, donce ad extremum torn euanuef Hate eu in fydere noftro concuri anpqux in ftellis amp;fydf ribusnequaquam fieriufitatè conftat, utiqj nonfincta-tione aliqua probabili Cometé fydus hoc aliquis appela lauerit. Quoniam autem aCometa,t|uifuperiorcannlt;’ fulfit,multum differre uidetur,quç comæ circa Veneref tufte, materia, quae efiieiens caufajqui locus feufitus, Äc» breuiterexpediam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Coined.

Comctahicnofter (fi cui placenta propter additam ei Uduticemamnominare) matenam habet unaeadcmcp cumrcliquis Comctis,exhalationem calidâ et ficcam, in '^P®’®*’®” ^^ds regtonem clcuatam,SCfub aftro $ colle lt;^2tnibicpaceenfam.Caufa effieïens uniucrfahs eltcœlû XorporumcK cœleftiû calor amp;nbsp;lugis rotatio.Propior cau-la^fteUa Vencns,quaï luam matenam dcalore terraf 8^ aerisè terra euo ca tam Ódin fublimccducïlamadfe'trahit amp;nbsp;continet. Ergo ut materia amp;nbsp;caufa efficiente uniuer-fali,cum Cometis per fe conuenit, ita differtloco amp;nbsp;eau* fa efficiente propinqua.Lo cus em huius cft,quod ad ma* tenamacr^quodadformamjipffin-, $ (ydus, quod mate* namhanefub fe continet,regit amp;nbsp;gubernatCaufa effici* ^’^^^rPpmqua, quiahuiusortus defuperdfydere $ ,cu» lubcft, originem cœpit, illorum autcmirifernèmitium fumit.Fit enim Cometes fub Aftro, cum fub aliqua ftella rum fiue errantium ßueinciTantium waêviiixa-is feu ex* halatiotailsaliquaconftiterit,eac^partealiqua fui (qua fcilicet aptifsima eft flammam concipere) accenfa hierit. Efficicttaleincendium circa ftellamiUam Cometem,quê Ariftoteles circaaftrum appellat. Nam ÔC ipfum aftrum quantitate maius, figura diuerfum, colorealicnoperfu* fum uidetur.Etipfe Cometes motu aftri ucl cofiftere uel progrcdqamp;oririoccidcrecpanimaduertitur.Coniâpræ terca circa fieUam/ub qua materia cft,fpargif quæ oculis apparet intuêtiö. Q^iæ omnia fteUe apparêter 116 autem reueraacciderenecelfe eft . Ergodefyderenoftro pro* nundamus,ipfum quidê Veneris fydus efte, in acre ucró coUedamfutfle exhalationem calidam amp;nbsp;ficcam, raram ‘ fub ipfa,eamcp a cenfam, nobis amp;alqs ctiâ ipfam Vene remmaiorê,lucidiorcm,mucronatam,ruffefccntê amp;nbsp;fern fiHantem, triquetram amp;nbsp;ai ijs formis præditam repræfen* tafle, Ac‘tantifper exhibuifte confpiciendâ,quâtifper ma teriafubieda durauit,q qa pauca,rara,tcnuis^ fuif,pau* cosp dies utfus eft.Et zp. Deceb. fuperioris am - 8 Coma dus omnis euanuit, Forma eft ignis flagras,in materia U

didta Rib aftro $,quo igne aftrS nobis reprgfentatiid'’^^ fus uel minus ,p raritateSC défi täte fuccêfg exhalation*^' itê trilateral quadrilatera, rotunda, pro æqualite Ô^uj*' qualitatciuccenfæmateriæ.Flâmam etiam fie repra:*^**'' tauit furium eleuatam,à eufpitibus duobus eadeinp*^' nê de caufa» Par ratio eft rcliquorum Ïyrnptomatum omnium , quæ in hoenouo cometa obieruauimus. Locus fyderis comati ex didtis confiât. Stcllæ uaio^ locus eft intra ^ SC Qin propria fphæra,fuccenfionisgt;** aeris fuprema regions : quo loco collecftam exhala' tionem fuprà diximus , amp;nbsp;à fyderc Veneris dreu®*' eftam. nbsp;nbsp;Place materia, quia à fuccedente fimili w^*^'

ria tanquam idoneo pabulo augctur amp;nbsp;conferuattif» comam circa aftrum, cuifubeft,producit. Etnobisco' matam $ efficit. Comam ergo dicononinfphætaut' neris faôtamjicqûc circa Veneremexiftere, u $ -n^ tiguafuerit, fed in acre amp;nbsp;inelementari regions V*' deri autem circa fteUas crines iftos dicimus, quomod’’ nes circa O j) amp;nbsp;reliqua aftra confpici alibi oftêdim**5’

Qjria fub aftris direefte inter afpelt;ftum noftrum^ ftellam Rue O uel J) confpiciuntur. Itaque comæift^ eadem fe habent ratirne,qua halones circa aftra fehabt' re diximus. Rem fichabere , Ariftoteles libroi. m^' teororum cap.7.oftendit,cum inquit,cum fub aliquant h aut errantium aut fixarum conftiterit exhalatio , amp;^^' Idem ipfeeuentus fyderis comati euidenter docet. Vi' dimus enim 2 ftellam aliquot retro feptimanis luO' difsimam ad initium noeftis, abfq^comaiPofteafubiw earn confpeximus magnitudinc, colore,forma feu fig**' ra,ut fuprà defcripfimus,mutatarn,uariatamcp,iitnona' gnofceretur ab omnibus,fed ab imperitiorib. noua ftdla putaretur.Poftp'âucos dies igne cxtincto amp;nbsp;materia ab* fumta,diminui quantftas,colorVen.redire,Slt; figura quo que,donee ipû liberatagenuinam fe nobis offerret coil' fpiciendam.QiiodutiquenonintcruenienubusniediiJ obiedis, Öi. quidem idoneis,accidere potui Het. Hæc quia

C o M M E N T A R. I L ^9 quia fenfîm fiant, exhalationes iUæ/nquam, quia paula^ .tim afcendunt,in^ fupehore parte colliguntur, ô^hinc indemoucntur,dum certumlocum occupent, acp certo retineatur fydere, facile fieri potuit, ut incendium hoc aJ^s citius nobis ferius apparere potuent. Nihil ergo hiequoquemirijfi Romæiô Nouembris cofpeefum eft hocfydus,fîmodô fuit hoc,quod ego omninó exiftnno fuifle.Confirmant prgtereanoftram fententiam halones crebri circa $ , poftquamcomadifparuit,óóconftantia Cometes,cumfiagrauit. Solent au tem Cometæ per fe diäinonuno tantum motu primi Cccli rotari, fed Si^ fe» fundum fignorum fuccefsionem ab occafu inortufer-rfAc etiant in feptentriones amp;1 meridiem,motu latitude nis pcculiari,amp;fuper peculiari,ut quibufdam uidetur ue terum philofophorum,orbe. At cometeshicnofter cogt; deinmihiloeofemperconfpeeftus eft, necuUoinlatitu^ dinem motu progrelTus.Solius primi cœli raptu circa ter ram SCin occafumdedudus fuit. Vnde uerifsimè de ta-libiis pronunciauit Ariftotdesmotum talium cometarum ipfarum ftellarum fub quibusfunt,motüfequi, aut ipfius ftellx motum efie,lib.z.Meteororu,cap.7. Cum igi tmiuxtaftellam aliquamtalis concretio fadafuerit, eo-dem quo ftella motuferri cam,ncccire eft,amp;c. Halones uero feu coronas quod attinet,confiât eas non nifi in nu bibus tenuioribus fub folc,SCc.fien. Ergo cum extinda flammaipfamateriaabfumtafit in totum, uelmodicafit relida, halones confpedi funt,eodem quo coma initio amp;caufa.IIlis quoqgt;halitibus difeufsis, liberênobis con-fpiciendam fe præbuit.

Cometamtalem fub aftro teftatur Ariftoteles i.Metcoro logicoruiTijCap.^.fe uidiffe, dum Prifcorum de Cometis opiniones réfutât, his-uerbis:: k?ilt;\x lt;21 f-à: fc^tcafixafi^/ «^ ylt;(f'^^i‘^jtu^nuuos«Slip Tii^^ kÓimIjjji amp;C. Quod ftel-iæ nonnulie comas accipiant,non tantum errantes,fed et fixae,nonfolsimAegyprijs (quibus merité fides habéda eft in hac materia de rebus fublimibus)axdendum eft af

y.- DE METEOR. C OMMENT AR. IL firmâtibuSjfed amp;ipfî nos,ait,vidimus.Nam fteUaquxdî ex his,quçm canïculæ coxafunt,comam habuit.

Fuit ergo fydus lUud cÔfpeiflS,com êtes fub aftro,quiî fcib uenere collecta amp;nbsp;conferuata exhalatio accenfaftnt, quaetaliain $ repræfenfauit, qualialupràjenumeratii mus.Breui tempore duraui't,quia materia fiuc exhalatio fuit pauca,tcnuis strata,ideocç à flamma facile, abfuinti cft,cum quaigm's proprio pabulo deftitutus,fi pfus quolt;^ extindrus cft,amp; dilparuit-

irionê eleuata^bicp co a dt à, Sé à ca lore ac motu fuperioru corporum accêfam. Qug cü ardet,dc fe lumê fine ignem comæ inftar, uiddicet lógü adfimilitudinembarbg,fpar git.Vndehgcaucfïonb.pogonias ma comètes appeuat.De huius fiftematis caufaMateria li,éfHdête,et formaU, no tam uariæ fuut fentêtiæ uaiiacp judicia auctorS^q de effecflu amp;nbsp;caufafinali.EgdêComeïJ tas no fruftra nee cafu ^da exfiftere ac generaripn c6fef-fo eftomnib.Seddûalrj hos ex certo qüodaaftrorüafpc ftuuel pofïtUjtan^ caufa efficjête„pducj ac generari exi ftjmât,^naturaeorûdêaftrorûaccêdjmouerj,eteffedtus

certos jiducercfimulftatuût. Etdûaftrorûnônuliâuim in his infcnonb.elTe uidct, etia cometas in uita 5i. adho^ nibus humanis uim aljquâparticularê habere affirmant. , Contra ahj,naturâ cofnctarû,ortum,jncendjum,motum amp;fimjliapenitjus indagantes, figna quidem efleumuer blia.qualib.Dcus abmitio coditi mûdi utt confoemtad lt;nbsp;cdocêdoshomjnes,ueldeuoluntatefua,ueldepœnis amp;nbsp;calamitatihusgenerihumano propter peccata imminc • tib.libenterconcedunt (quales funt obitus principum, • fobuerfiones certarûRerûpub.ôi'ciin'tatfr RegnorS défi nitorGjUaftatjones,clades,etc.)cxhjspræin'derj,amp;prçdt ciartepoflepduerô confiâter negât adeoeppernegant. Vtjgjmrcofteqquidhicftatuêdnd^tutô fequedufit, te paulo altius repetitam oboculos proponam, ..

Comefas in fublimi cxfiftere, fîC de alto fixe /nfoiû** afpicereomnes fcmnt.Qiiaccuncp autem mfûbltmiftnii SCnobis apparct,eaucl funtperpétua( cum phdofopl’ß lcquimur)acnu!li mutatîoni obnoxia, ut eftcœlum, fotaætherea regio appeUata conftans ex primomobû; fiC reliquis orbibus,eorundemtp ftellis.amp;f fÿderibus,cof' poribus incorruptibAbus, ÔCperpetuis. ( Quorum co^' porum cum fubftantiam,matGriam,formam,amp;caurasf5 fiderainus,Phyfîcam facultatem ingredimur. Atcum 1^ turn, magnitudinem, diftantiam,motumamp; formanulj^ extemam confideramuSjAflronomos agimus. Hæcci” accidentia propriè ad quantitate pertinent.)velnonfunt perpétua, fed mutabilia,quæ generantur,alterantur,niæ tantur,amp;corrumpuntur.Ethæcrurfum fontduorumg^ nerum velenim taliafunt,qualia apparent, utflamw^j Cometæ,ÔC Galaxia,la(ftcus d ici us circulus,uel nonfun' talia,qualia apparêt,amp; Emphafi feu phantafia tantum/^ îpfà nihil eorû funt, quæ uidentur eflc,cuiufmodi efttó halo, virgæ.

Secundi generis omnia, modo nafei, modo occidt^^ pro materiæ uel caularum uarietate multiplici confti-Qiiareperennia non hint,utxther cum fuis corponbus fed caduca:ut qua: ex dementis producantuqamp;mclcnij tariregionefpetftentur. Horum omnium cofidcratioad . naturale pertinetPhilofophu Phyfici cm eft de caufis'^ rum naturaliu dilTerere, efficiente, materiale, formal cm, finale fingulorû, quæ ex clemêtis ortû habent, inquirers amp;nbsp;explicate. Quarc totâ de Cometarû circntia,eoru^n’ turalib.effecftib.difputationê primo ad naturale philofo' phiâ pertinere,ex iâ ditftis coftare arbitror. Ad Afirono' miâ pertinet deeifdcdifputatio,inquaeorudêortus,olt;5 cafjs,têpus,motus,fitus,magnitudo, altitudo fuprahort contcm,longitudo,inzodiacolocus,diftantiaàtena,3 lble,luna,priiTi o mobili amp;nbsp;fimilia indagantur. Videndu igituriam eft, quidPhyficanobis de Cometarum gene* ratione,de^ caufis eorû externis amp;nbsp;internis tradat, pW'

Corpus xtbercum, quod ab extrem o cœlo ad Vunx Spbxram cxtenditur,2lt; cum firmamento feptem plâtre* tarum orbes continet,purifsimum cffcjfimplicifsimum, 5lt;omnimutationis expers. Ab hoc corporead uniuerfi medium elementar is eft regio, in qua quæcunque oriû* tur 8lt; o ccidunt,ccr ta dem entorum miftionc Runt 2lt; co * hftunt^eadcmcR folutajiterum corrumpunturtinhuius re glottis imo feu medio cor p ora funt ft igidifsima, aqua amp;é icnaûntcïhæc Ô^lunx fphærammedio loco ignis eleme tnisillepunfsimusfttus efttqui quanto propius adtethe rem amp;nbsp;lunx orbem accedit, tanto purior ^eferuentior elbquanto autcmlongius ab eo recedit, tanto impurioj cftArcmvfsior euadit-Subhoc aer elementarts coUocat, purior ipfus quoque tanto quanto igni vicinior eft:qui unà cumluperioribus inorbemfertur, igneamep natura imitaturtcum ipfus quo que fcintillarc,inftar ignis eleme taris (nonquidemperfe, fedmotuaftrorum,aliorumcp corporumcontiguorum circumagitatus ) ac lu cere cer* ttatur.Proximushuicacr f diuidvtur cum in très partes^ mediusuidclicet inter ilium puriorem ctinftmumnoltru ftigidifsimus exiftitdnftmus uero paulo fupranos conn* hens, montiumanftaCtiombus SCterrxfubltmttattbus impeditus, cum r cliqua aerisfpbærain orbem tw moue* tUT,fedconftfterepotiusacquicfcereuidctur. rue mgr* dus cft,quiaab igne Alo clementari,afole,c3ctertscp fy d^e* tlbus r emo tifsimus ,terr x autem 8lt; aqux,dementis nlgt ddslmts,vicinlfstmus cxiftcns,abbisftigus recipit, ab iV orum motu bCafpeftu excalefteriuebementtus nonpo* tdi.SupYemus ergo aer ignitism.eteoris,medius aqueis \ocumptxbet.

Cxteiumexaqua Si terra,à fobs SCRtp er lorum eorpo* turn motu caVorcep caldadts Jumus cxcitatur, qui mate* ria eft meteororumuniuerfa\is,amp;tbxc quidem comperv* dio de metcororum , ÔCCometarû gcncrationecaufisqp dl’ftafmt. Quodadparticularem expofitionem attinet-j

Primaet remotioreft caloràfok^moruqj fop‘^*'æquot;''’^' Itemcp igru elementari feu hypcccaumtis profe«!!«^ qui ex inierionbus his terra SC aquaealefaÆamp;jhalitiisua^ nos elicit, SCin fublimc tollit. Propior caubcltcaWf in terræ vifeeribus inclufus, qui continenter ibi con' tenta corpora agitat,alterat,mutât,exténuât in uaporcm SC fuinû refoluiqamp; in terræ fuperficiem(hyemis ctiâten’ pore,eu fobs SCaftrorû calornullus propè eft)effcru

Materialis caufa eft,exfpiratio turn calida Scficca,tiii’gt; frigida SChumida.Cum enim àfole etaftrisinfitoepüH^ ra calore inferiora hæc elementa calcfacfta fiint,cxhabDô ex eis iurgit, quæ ad ftiperioratêdens, cum ad media a^' ris regionem peruenit difpcfcitur,ac calore ad fupenert intenté, partem calidam à ficcam, quàm Mtt^i4lt;tlt;ni!^* riftoteles uocat,efncit: Humore feu uapore (quemid^i” Arifto teles x^k nominat)in media aeris regionerclid'’» Hic aqueorû ilia ignitorü meteororum materia dSidn^

Ergo exhalatio,quâ «^«k/u'ao-z^' appel! ari dixi/npc''’'’ rum motu ÔC calore in altum atrratfta SC accenfa, proü’' rietate motus fitusep, rarictate SC denfitäte varias fped^ ignitarum imprefsionum repræfentat.Nam autleng^^' lata apparet flamma,more calamorum ardentium in f^ pis:autloga tantum cernitur,vtinhoedis 6C doloiautd»' currens SCardens aftrum uidebitur.Cum multaSCcop* daeft materiaaccenfa, SCquodammodofphæricaW' metes dicitur à coma. Qgæ autem eft oblonga, pogoW' as ob barbæfimilitudinem nuncupatur, duas Comets rum fp ecies effî eiens.

Caufaigitur materialis Cometarum eft exhalatio c^ü' da 5C ficca,in fupremam aeris regionê eleuata,codent* SC c5pa(fta,SC à calore motuep fuperiorS corporum W fa.Omnesferméfub ipfo feptentrione,ut Ariftotelepb' cet,nec tarnen cartacius parte, fed maxime in Galariag^ nerari proep errantium fyderum motu,alios quid cm mû' «eri, altos immobiles videri feribitur, ßreuifsimö t^‘’*gt;

' ^y*^ ^®^*P^^*ftint,feptêdierüfpacium,longifsimiim.6. Menfium,ab aiiclonbus annotatum eft.

Caufas Phyficas feu naturales , effcólus fequt natural-leSjaxtoma eft omnibus notum.Cometas autem natural ftseffe,amp;excaufis naturalibus productos iam demons ItratS cft.Quaie èffe(ftus,fi quos in hxc inferiora habent naturales erunt. ProindePhyficipotius quamaftrono# nu crit,dehifce difputare.Enumerat Peripateticorü prin ccps Ariftoteles duo prarcipuè, quae Comctasut plurp mum confequantur, flatus uêtorum inufitatos,óë ficcita tes ataacftusygjjgj^g^fj'ores, Quibus alfj corruptelas aeriSjamp;friigun-ijac denies peftemiplam addunt.Nonta ' uien 11 mul Cometas oinnia confequi,fed uel flatus dun* taxat SCuenti comitantur (quorum foboles funt ficcitas amp;latftus)uelputredines 011 corruptelæ acris indé fequun tur.Vndefrugum corruptio,ctpeftes generatur.Etenim incenfo Cometa,fiue exhalatione iUa fumofa, materiarn cuts abfumi necelTe eft,uel integram, uel maximam eins partem,uelaliquam tantum.Quodfiigneextindto^ma* teriatotaabfumptafiqut in flatus difsipetur, quiflatus calorem excitenqnecelürium pro pè eft, ut æftus inufita ti gignantür.Idem ut eueniat probabile omnino eft, quo tiesmateriæ per aerem diffufæmaxima pars fucritdiisi* para. Quod ft ignis extinctus fit,priufquam materia uel tota,ucl maxima fui parte fit abftimpra:quin ob calorem impreffum corrûpatur Ôd putrefeatfieriuix poterit. Pu-trefa(fta,malignam naturam induit,qua aeri communica ta,non tantum homines inficit, uerum etia omnia ex ter* tanafeentia contaminât: und e peftis, frugum corruption uesjôdfortè generatio animalculorum,utranarum,inuft* tätamultitudine prouenit,

Hadenus de Cometarum ortu caufis amp;nbsp;effeeftibus ex ipfarei natura 2d veris printipijs dilTeruimus , ex quibus quidnobisdeCometa,quemfuperioribus diebus vidi* mus,iudicandum fit,facile eft videre.

circa lie fp cram mihi Heidelbergæpnmum cftuifus. Erattuncfub æquatoreintradextrani OphfuchfÄßni* ftrâ ~ l'noccidentcHyberno.CometeSjPogoniaSjBaf bam (quam longtßunam habuit) m orientern late inftar trabis ardends fpargens.Erat in zonatornda, nixta Ga^ laxiam nonproculabaraAntinoi, quæfub aquflaamp;ac' quatore ccrnitur , collo catus, barb am nerfus finiftram «K... infeptentrionemcuruatap rotendens.InmitioCa* pncornifole rum 2.28. ^ j) in z. 39 »x amp;nbsp;ij in 9.4.4.. X ®“‘’ ftentc.Inde bidui fpacio inortum amp;nbsp;meridiem,pofteauf roinfeptentrionempromouit, pquatoriuicinusfadus» Qiio fuperato iuxtadelphinum,moxad equiculum,igt; dead os, tandemep ad pectus Pegafi accedens,confp£' Óus eft altus 4.4. G. Tandem uero proximus tropicoSS, non proeul à lucida femoris pegafi, flamma plurimuim' minuta,quafi fixus,hæfit. Caudam foli auerfam, femper m ortum extenfam hab uit, cuius. quanti tas ab initio mï' xima,poftea decrefcens fenfim defecir.Motu difpaript' dtusaboccafuinor tumtriafigna, propétotaperuaga* tus,percurrit, ng ^» a eZonam torridaameridicinfep' tentrionem dudrus æquatorem obliqué fuperans altiW' dine impari. Occidit cum uicinis fteUis, primo mobili deducente. Veiperihora j.apparere cœpit, mcridiano fiiperato,poftdecimamhoram occidit. LibetucrówO tus hos ÔC rcliqua Comete fymptomata particubtimof dine recenfere, ut quoufmprogrefius quantam^ alow* dinem,ó^cconfequutus lit,pateat.

Anno«577.domimeaï, hora5.ueiperi,cum ©code têporeoccuperat.ï.i/.4-) ]) 13721« Stl b .9.4-4.• tlC' Cometa inter dextram Ó phiuchi amp;nbsp;finiftram :2«non nie dio quidem loco,fed paulofupraredamlineanîjquæ^

disOpWuchiôC»« ftelhs ducitur. Intra Columm folfti-dorum Si Galaxiam,(ub luctdaLyræ amp;nbsp;æquatore refla expolozodiad, percometæcorpus, traiecflainciditin prindpium ttg .Corpus Cometæ grande,fubflauum,bar balongifsima ^ktifsimi incêdiummaxi'mumreprgfen tabat. Vicinus 1? ,qui turn ni eodem eratfigno, Altitudi* nenmon obferuah inftrumentis.

NOuembris diei/. bora^. folefub horizontem de* uoluto uidimus cometam tn ortum ÔC meridiem,, tnæqualitermotum, Accefsit eaim propius ad s:« cau-darafeu: barbam in ortum porrigens. Eratmagnus, bar* balonga amp;lata,ut prius. Recela linea ex Polo rodiaci, iuxta lucidam Lyræ per Antinoi elaram, ÔC corpus cometæ traieda, incidit in to.G. i^ ,Lyra inter cometam Ô^ Polum mundi medio loco pofita medio prope loco inter dextram Ophiuchi amp;finiftrami»K,in eadê prop c linea redacumftellis didis,acproindeeademdiftantiaapolo mundi.Altitudoî4„ G.latitudo n. G. proximo, in ortum prorogatus^,G.proprior la qui turn occupabat. lo. j ng..

Die 18 Nouembris. hora ^.magis in ortu m Su meridiem promouit Co metes ad cornu ng propefini-ftrarn:», barbam ad. dextrum humerum eiusdem ßgm porrigens. Re(ßa expolo zodiaci, per lucidam quæ in. orc auis eft , ôdeentrum cometæ traietßa, aquilæ cot ßtdgens , in 24, gradung incidit.corpus cometæ;

Die u Nouembris conftitit fupra finiftram:»''?’^' péæquatorem mtradelphinum amp;finiftrain»«^' cta linea,ex polo zodiact per Delphini tnangulafCW^' penorem Cometæ corpus,amp;: manum Gmitram:^ d‘’‘^ inS.G. - terminabatur. Vifefuntinuna propèrecall' neahumerus finifteriS5K,Gometes amp;fhellam Galaxie An' lt;nbsp;tinoi omnes in cadem ferè diftannaab gquatore, amp;!po‘° mundi Promouit in ortumÂ feptentrionem plurto*’^ Altitudo eins jj.G.barba multum imminutapropterpW was fuperiorum dierum.

Die x4..Nouenibris.Cœlo fatis nubilo hora?, come* tes fuperauerat æquatorem, altus 38 G.inleptétno nem,motus,retrocelsit plufculum in occafum Barbabrt ui amp;nbsp;tenui. Recta linea ex dextra alæ aquilæ in ccub”^ pegafi du(fla,per centrum comete trafibat.Reifla expO' lo zodiaci per finiftra alam auis amp;nbsp;caput equiculi, Ace^ trum cometæ in 16 jik definebat.Fuerunt ergo aladcxO^ aquilæ,cometes et oculus pegafi in eadem diftantiaap® lo mundi.

In feptentrionem plurimum,inortum minin»®’ promotus, rurfus pleno igne,amp; primæ quantitatis.Ve' rum ob nubium copiam,diutius uideri nonpotuit.

Tl T Enfis Decembris die prima hora y.domi altitU(K* J..V JLnem deprehendi 45. G.Locus eius in medio Dd' phini,non procul à naribus equiculi, denuo flammama* ximus 6c lattis. Cauda non nihilin feptentrionem incurs uatain mueronem definebatultra pegafios extenfa.

Riedalinea à polo zodiaci peer Cygni, SdCoractae cot pustraied:a,inciditin .«0. G. x».Rcdalinea expolomû dünCometam duda,cuiæqualis cft,quæ ex polo mun diinexwernam alæ pegaEnnn, 2x1 teruapyurv in oculum V definebaf.proindelingulotumeadetnàpolomundi * dittantiafuit, lt;

J_/infcptennionemvltcriusmotum . Altitudo erat 46,0.3 prioreloco^d eft,à Ddphino adnates uC osPcgt; gafimottum promouit.Redalinea ex polo zodiaci pet lucidam poftetiotem cygni 2x1 corpus Cometç,ac oculu lt;nbsp;pegafiinzodiaeûdudain 15 ^ inciderat. Cucidaauis podrema,medium inter Cometam 2x1 polumzodiacioc cupante.

Die y, ciufdemmenlrs. hora5. domi fitum Sdaltitudi nemComet9îobferuaui,pïOgïe(rus auteur merat inoïtum,eiuldcmaltitudinis,çuius fupetiote die. IvcCta linea expolo zodiaciper fmiilrum pedemauis in pecten pegab,2lt; corpus Comct3£locûfyderis,inzodiaeû extcgt; la,môftrabat.io. X. Reda cxaquilainmediâalæpegan àuda,Comet3ccentrûtrâftt,2xlc.Barbamuerrus Andro* meiç caput cxtèditypiç 10G.citeiterlonga,2lt;incutuata i uerfus feptentrionê tuit,2lt; in line acuminata.

V^lep.IZiecêbris bora 6. Cometa abus fuit. 46. G.Re* dalincaexlyraper ftebâiir pedoreauis Cometx corpus jCt fémur p egafi,traieda bniebatut, in lucida alx pegafi.Rcdaexaquilaper Delphinidorfumtraiedain r ipfumCometâincidit.Redaexpolo zodiacipComete , stpnruauaal.epcgabwäbenspn, p. GrX. per tin geb ai,...

Caudafeu barba tertia parte minore,quam 4 DecébnS' Retflalinea traieifîa per ftellam roftri auis,Cygni ab«*,^ Comctam,ineaputAndromedaedcfijt. Éademergoö' mnium à polo mundi diflantia»

Dïei4. eiufdemmer fis.Comètes multo minor,m*' gislt;ç albicans’, rarus^ apparuit.Altus quideml^ G.Verum ad occafum, aliquantulum retro cefsifleiud^' batur. Retflalinaeaperduas alarum Âpcdorislucidun* auis in ipfum Cometæ centrum i'ncidi t.RecTa linca ex o* culo. V.duda, acper pnorem ÔC poftenorem al^peg^l' traictfla in centrum Cometxidefincbat.Sicreda exaqu* la p er extrem am d el p hini in eund em Corn etam finicb’^ Reda expolo zodiaciper CometS duóta in »4 X jn®*^

Ipiciebatur ad priorem pedem pegafi ^ in 14® X acuo^ locopcrCometamtraieôareôafecuit atgt;^ délias pc00ris amp;nbsp;alaru. Erat Cometes albifsimusmin^' musvix^ a pp ar eb at.

DEcemb. die 28. hora 6.30. Dcnuo (qui prius difp*' ruilTeplerist^putabajur ) apparereccepitComö tcs,altus46.G, Cauda.7, G. Circiterlonga,ideft,mulio breuior fuit barba quam die 15 eiufdem menfis . RcAlv nea per finiftram alam , SC cor auis in Comctæccntnin* definebat. Refla ex ala pegafi per centrum Cometæ» dudlain delphini caput definebat. Supra ddphinû euecfluSjfirperabatrcdam lineam,quæ per alas amp;nbsp;cor auis ducitur/

tlt;obfcura,meridiemfpeétante.Reôa exaquila, per del phin.um,in caput Andromedae duéla aftrinsebat come tam.Rcôa ex corde Aquilae in cometam, eft aequalis re* âxçxeademaquilæ duCtxin cor auis. Rcdlalinea exL^rae per comctam inmediam alacpegaft deftnebat, OBSERVAT 10 X7.

Ab^no domini Z578. Menfts lanuari], primis diebus .confpeftus quidemeftcometes , fedobfcurifsime eodern quo fuperioribus diebus loco,materia afiamma prop? totaabfumpta.Vndcfenftm euanuit, ac ad 11. bu* iusmenfts ccelo{erenifsimo,aerecppurirsimo, mibito* tus difparuifleuifus eft,

EXCometxfubftatia, ftamma,loco,mom, augmeto ^decremeto, eiuCdem exftinélionc denim exqs,quç in obferuatiombus diôa funt,manitcftum eft^igne bunc accenfum exmctcororû,id eft ex genere corn Æc, qux in fublimi appar ent, ac in Blem entart r e gtone Hunt,non auteminxtberea. Quocirca ex caubs ftipra enurrtetaus tudicium deco lerendum eft-Blbctens eft turn urttuerla* lisiUefublimium corporumcalor inferiorabcnignelo* uens,tum in terrx uife eribus mclufus ,quibmterranea 0 * mnia co quit,an get,mutât,p erbcit.vter q, tû euocat ex a* qua Slt; terra uatias exbalationes ,tum ut in aer em to nan* tut ,facit. Materialis eft exbalatio calida Scbccafubur patticipans 6i omnino facile inftamabilis, F or mails eft tpfe ignis feu ftammaar detis illius exfpir ationis in f otma ftueftguramtalem coa0x.Quia cnimpars crafsior ac de fior conglobata exiftit,rarior iniongum fufa fuit,inbar * ba feu caudaftamx protefa sb aftro feu ^obo apparuit. Éxpeftandiigitur fuerintftatus amp;L uenti,flccitates ite bl

aerem longe latecp diffnfac copiam^augiiramuJ'.'dum'**^' mam fenfim attenuatammagis magisc^ dcdcuinc cofl* fpextmus: nee lubitô exftinciam tuitlc Hammam colH^’ Nihil igit eft cur magnopere terreamur ex hoc conicO, quafi diras alignas calàmitates poit ie, ut Cæcias n«^^ naturaliter trahat. Qtiin fi fuperiorum annorum mefflO* nam rccolemus, amp;nbsp;ea, gum de exltincftioneinflamw^“ tionis fupra comemorauimusadilla comparauerifflU^i licebit nobis forte anniferacis, amp;nbsp;falubrisipenifaccff' Verùm hæc ty yafatri t» Ôta ««tou ,

IVDlCirCM THEOLOG/CrK I^ Xrrema eHeCfæ huius mundifene(5tæ,amp; hominuifl ^iniguiratespmpietatem, amp;peccata manere iuft’^ ma Dei n am,amp;horrendas pœnas,prophetæfandi, â.'gt;’ pfe faluator no ft er Dominus lefus Chriftus abunde do* cuerunt.Tcitantur id ipfùm non tantum Hiftoriatfacr^’ fed amp;prophanæomn)um feculorum. Solitus autern^“ Deus,proimmenfafua crgagenus humanum boniw^^ amp;nbsp;clemêtia,defuturis calamitatibus Ôfpœnis, perfig^^ (upernèóC peruerbumamp;miniftcrium noshicamantf’ mèadmoncre,adpœnitentiam agendam Óftiittcmon*' que emendation? adhortari,ut cius pracceptis difcam^i’ obedire,caftam amp;nbsp;famftam uitam uiucre,atqucadcoUt' turam ipfius iram effugere.Sic Noä prifco illo feculo,L® thumSodomeisJonam Niniuitis, irarnfuametexcid^ denunciare uoluit, ut refipifcerêt:quorum illi pinden’ diluuio perierunt^fcruatis pauculis pqs ÓdHdelib. No^ cnhlijs animis feptê:alten' igne exftinÂi funt, Lotheï^, liabus duabus tantum euadente.Poftremi cumrefipuf fennac pœnitentiam eg iHent, ni luim ah perpcfsi funt. Necferè unquam exarfitDeusin populum fuum, qo® prius amp;nbsp;per propbetas ad .zt-r.f'ü.^v cos uocaret, ati^quot;' gnis captiuitatem de excidium præcedentibuSjquibusi* ram fuam mox effudendam fignificaret quo cos tef* titos ad rcHpHcctiana inuitaret,bcce,jnquit,dies dom«»

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CO^AMENTAÎt if nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*’

ucnietjCrudelis arque indignationis plenuSjOéïrxnirox risc^adponendam terram infolitudincm,£lt; peccatorcs cent erendas de ea.Quonianr ftellx cœU SCfplcn^v ea-ramnon expandent lumen fuum; ob tenebratus c i t tol m ortu fuOjamp;luna nó fplêdebit in lumine fuo.2v uimabo lu pet orbis mala,Slt; contra impios iniquitatem corü,cv qui tVcere faciam fu p erbi am inltdclium, 06 ar r o gantiam tor-tvumhumiliab o, 2lt; c.

Sied^SVS CHRISTYSdeHierofolymorum , excidio à difópulis mterrogatus,poftqua oftendiflet cc* clcfiçftatû: amp;nbsp;quidipfospati nomine lùo oporteret,lub iungit, Cumaudieritispraclia S^feditiones (confurget enim geus contra gêtem,^ regnum aduerfum regnum^ ÔC terraernotus magni,peftilentiae,8Hamcs,terrorescp de coelo,2lt;figna magna erunt.Btijnquit^eruntugna^info* Ic, Scluna ÖCftellis. Cum autem uideritis circumdari ab cxtvcnuHvcrofolYmam,tunc fcitote,quia appropinqua uitdefolatio eius.Qttx fignaomniaHieroiolyraitanum excidiumet euerfionem praccefsiffe lofepbus gramfst* mus ludaicebiftorix auctor euidenter docet. Qvlijprae* \ia.,caedes,ïatrocinia,feditiones amp;Chorrendas calamita* tes alias, qu as oblefsi partimabboftibus, partim afedt tioVislatronumfadlionibus, intraurbêgrauantims,^r petst Iunt,cognofcereuolet,lorcphumconfulat,Conftat ulq, ad captam urb emÇquç t anno Imp ent Y etpatiani ex pugnata £lt;eueïfaIuit)Ïame 2lt;€erro undecies cêtenamd liabominumperqffe. VofteueYtam,pr3ecIarifsimos qiep exiuperhitibusiuuencs, quos decor SCproceritas com* mendabat,adtrmphumaderuatos,reltquamultttudtne infeuimtem abducta, quorum numcrum adnonaginta mtliabominum iuiffe , memoria proditum cd. Ta*, mes tanta luit, ut mortiie plurimi ultro obqcerent, ac uitam libi iplis uiolentis manibus eriperent. Nec mattes propres natis pepercere ,lacinoreomnemcru* delitatemlupetante. Htee autem mala,cum alia often

DE METEORIS tain Cœlo amp;templo Hicrofolymis confpcôa,uoccs^! audits: turn cometes horrendus fulgêri gladio fimilisto* turn annum urbi imminensJtem^ currusbellid,amia* torum phalanges in aere apparentes, certum urbi exeb dium præfigniHcarunr. Êthiefinis fuit HierofolymO' tum,ciuitatis amplifsimæ 6C clarifsimæ , ac à Deo tantôt pere adaraat». Enumerat Chriftus faluatornofter,ptX' teriam dieffafigna, etiam alia, qug magnumillidomini diem SCaduentumfintprecelïura. Eruntinquitpfeudo chrifti, amp;nbsp;charitas refrigefcetob iniquitatem hominuW-Antichriftus fedebitinloco fancfo,nixta Prophetia D^ nielis.Et Euangelium prædicabitur in uniuerfo mundO; perfecutiones piorum erüt,amp;Hierofolymacakabiturs ; gctibus,donccimplcatur tempora gêtium,6C tSevenid finis. Vtrum figna ôdferipturæ implctæ hodiefint,pi]S confiderandum relinquo:Mihi dubium no eft,quinptö pè fit dies Domini, quandoquidem propter ekdosa^ breuiandos elTc,prædixitDominus,dies malos. Nouii autem folusDeus tempus amp;horam.Quarenoftri ent®' ficq vigilareamp;orare omni tempore,vtdigni hab carnet qui effugere pofsimus malailla , amp;horribilem iramD®* fuperimpios.

Ex didlis confiât, cometas amp;nbsp;excaufis naturalibusot tos,6C fecundum natura uel flatus,uel æfius fnfolitos,ud (quanquam rarius) pefiê aut caritatem annonp,dcnot3' re poflejUtfignum uniuerfale,ód tale quidem fignS,qit^' libus Deus humanum genus de fua uoluntate edocere, aut de poenis iam imminentibus admonere fokt, Quo® etiam figna talia nonnunqua dederit infiniti fui erga nolt; amoris, certum efi.fienatiuitatemSeruatoris noftriftd» indicauit,quxMagisab orienteuenientibus locum*”® ftrauit,ubinuperRexIudaeorum natus ciTet.

QVod ad uulgiopinionc, hodieep ab omnib. J®®^' ptaattinet,no nego f^pe calamitates grauesj^atto'

ciabella,fedinones,exddiones vrbiû,populorïf,mutatio nes Impenorü,pnncipû Ôlt;^ Regû interitus, pelle m,famé, amp;nbsp;alla mala plurima Cometarû exarfiones cofecuta elfe. Veiû 111a omnia a Cometis fie pepedifle, quomodo elfe ftus àlua caula depêdêt,demonftrari rationib. nullis un quâpoterit.Metuuntuerô hodieplericp CometaSjachp ftoqs decalamitatibus hos côfequutis inultùm tribuut, ™pcritia vel fuperftitione deceptive! etiam præiudicio ^or«,quiiftis rebus exmagicis fomnqs plus nimio tribut untjOccupati. Acquodad primû attinct, manifeftu elle omnibus opinor,ÔC quae ignota,noua,inufitata, in natu-ta cueniunt, admirationis Sé terrons plus liominû mêti-nus meutere,quâ quae frequentia, nobisep cognitafunt. SicprifcisillisterribilesfueruntEclipfes J) , cum, quid teieiret,quodluna fubitô, cum plena luce fplenderet, earn amittat,varios^ colores exhibeat, nondum ipfis co ftaret.Propterignorantiam caufæ iftius,cum à paucis in-teUigereturinprodigiumEclipfis J); trahebatur,quo di-uinitusmagnaalïquapracmonftraretur calamitas.Sic Ni ciam Syracufas obfidentem exterritum infeliciter pu-gnalTe,rcfcrunt hiftoriæ.Sic Pelomidam aduerfus Alex-andruminfaufto omine prgliü inqfle, putabant antiqui, exterritü 0 Eclipfi.At ^ defedlum, Aemilius Romano rû imperator,contra Perfeum dimicaturus, qui de nocte fiebat ( efihorror etftupor Macedonü caftra peruafiffet ob oftcntum)nihil timuitiquodEclipticorüinaequabili-tatipquibuslunacircüadainrubraterrg ftatis tempori-busincidir,actam dmoceukatur, dumumbrælocû per ttanfierit,rurluscp à fole illuftretur,gnarus èC intelligcns effet,Is ergo hoftem profligauit, amp;nbsp;uidoria potitus elf.. Qyoddefuperftitione didum eft, etiapatet, cum quid hæctumialîisipfisrebus, turn inalijs omnibus pofsit,, ncmofapiensignoret.Hacpotifsimü arte mille illearti-fexDäemo homines credulos amp;nbsp;timidos iam olim dece pit acdelufit.Hinc artes diuinatrices,Arufpicina,Augu-uàjExtorûinlpetftiOjMagia, ars futurorü cotingcntiumi 1

parncularium euentuß dfuinatrix, ac aiiç profane affö Innilcs Ernt ortæ.Quibus omnibus,vnà euipfarump^O' fcirohbus,quid quantumep tribueredebcant aepobmf) pùaemoderata ingenia,facrælitcrædemcnftrant. ego hic vnicuii^ indico fccundû Uteras faneras uiuendû ctkn tiendum potius,(|uàmcomentis profanorûhominûif*“ ftcndu.Milu certenô iibuicnecneceffumfuit deCofflf' tarû eucntibus ex tills præceptispluribus difputare:o® - iniUispeicipiendisnullû haÂenusueltempus uclepcf^ collo cauehm, fed me intra Nobilifsimæilliuspræftâæ tifsimæcp Mathematicum fcientiæ limites,quç uere M^' themaricaeft,SCàquaut tales dicantur rcliqucc accept runt,Geometria continui. Aftronomiam excellentifsi' mam,utilifsimam^ feien tiam Gometriae adiungens. Ex his Ô^ Phyficis præceptis,de Cometahoc diiputatepaü' cula hæc propofitum mihi fuit.

Qin no bis hilf oriant amp;expericntiâ multorû annon* obrjciunt, indudione idoneorû excmplorû perfoaderÇ nobis conantur, Cometas fern per tetri aliquid portedif fé,^ nunc ciia portend ere. Sic Cometa qui anno ?o? fW' fit fecutas HungarorSin Germaniam irruptiones. We® etia Cometa fignificauit(fïc enim de co fcribunt^ oculo' ru priirationê Regis Longobardorü Ludouici. Conie» anno 912 flagrantemfequuta elf morsRodolphiRcg'S Romanorü,Hungaroruin Germaniam amp;nbsp;Italian! exp^' ditionesiinundationcsaquarö, maxime per Saxonia®-Etid genus plurima adducentes, concludunt, Cometas fempertetri amp;calamitofi aliquidfignin carcgt; nempere' gum Sf principü obitus, ^c. Hic primum refpondédu® eff;fi quis Cometas,quemadmodum monlfra SCoften® alia,putet,imminentes pœnas omnibus nobisgénérait' tcr,nonvnitâtûm minitari, cum hoe menonpugnare. Qtii ueró in genere non ntanêr,fcd ad particularia à'fw' gularia dcfcendunt,5C huiemagis quant il)i,ncfcio q^d intentarc eenfet ( ut cum aiunt Cometam lupra difm®, Rodolpho rcgimortc,BellûHungaricû per Germania

co MME N T AR, IL n «y -amp;^îtaliâ, mundationê aquarû per Saxoniam, Su eu alto rûaffirmant bells certS amp;nbsp;exegeationê Regis Ludomc^ que forte pôfteSfecuta fit,portcndi(re)cûhis fane faeere nonpoirum.Namhæcmaîaautfficutalunt Cometas ut fuum fignum, aut ut caufam, neutrum uero fieri poffe manifclhim effiNam fialterutro modo fecutaafleras, u-nam caufam autunum fignum ,jres plurimas easep tota natural toto genere diuerfifsimas , ucl produxiircucl fignificaffeffiabis •, quodcumto’ta rerum natura omniqj Philofophiamaxime pugnat.Qiiomodö enim Cometa, quiflammaeft inaere accenfa , inundaliones aquarum confequenturequornodo bcilSin prouincijs tanteLoco^ ruminteruallo difsitis,ab cadem illa gente cmfulfit, ge-renturiquot;'quaratione duorum regum ,alrciius interitus, ab tenus excecatio hinenata putabirur.’Dcinde fi Gometg figna funt particularium eueatuum,cur»ea ipfa,ut exceca tio regum, mors principurn, bella in Germania amp;nbsp;Italia *■ ab Hungaris mota aut mouenda, deniep inundationes per Saxoniam, non ficeuchiunt, duna Corn cue ardente* Ab anno 911 infiniti fermé Cometxfulferût, fed cuiRe-gi oculi crutifintab eo tempore,memoria nihil eft man,-datum, licet Cometem qui Anno 905 apparucratLudo-uico earn ealamitatem portendifteclamitent. Cometas intra annoshos 77 proximos plurimos habuimus, fed bells ab Hungaris in Germaniarn, multo minus in Italia motumnoninuenio.Qiiodfi quis reges quofdam intex rim fuS diem obffifet cS prius apparuiftet Cometa, ut Ca lutn.5.8ialios quofdam obqciat,ei Ferdinands (qui mor tuas eftnuUo præeunte Cometa) Imperatorcm Maximt b^Squi præterito anno è uita decefsit,amp;^ principes plux resaliosfummos etia in Impcrio, qui intra annos uiginti exhacvitaeuocati funt, quibus annis omnibus, nullum Cometam fulfidc eöftaqobijeio. Proinde fi Comctæ fi^ gna funt obitus principS,ej St ucl ncccffaria,uel nó necef faria:finece{raria,femp pcedêt morte principe. At multi obierunt diemfuum Principes inclyti,ut modo ditftum

eft,nullis apparentibus Comctis. Quodfinonne««^ na for t figna, patet impen tia foperftmoforum hominö, animos prindpum oftentis perceUeremagis ftudêtium, quam rei naturam ordinemep naturæ fequennum.Caro lum Magnum imperatorumMaximum amp;nbsp;Chriftianui« fcquimur. Qiii cum Anno Dni 814 Cenietam confpC' xitiet, quemnonnuUi ipfiCæfariinfauftumiudicarenri verbis Prophctæ,Nolite à figniscœlimetuere, quia ab eis formidant genres, admonitusj'nquicNonaliud nm« re deb cm US,mi l ilium, qui noftri amp;nbsp;fyderis huius creator eft. Quin imô eius elementiam laudare tenemur,quinO' ftram inertiam,cum peccatores fimus,talibus admonere dignaturindices. Qiiiaiguur talia portera cûapparent, ad omnes comuniter pertinent,omnes pro uirili ad meliora feftinared eb emus, ut mifericordia in

I	N D I
ïlictndij cceltlUs pidluu	y?	P.
Ifi^ptAiudiad	*7	PdworttUcie
loh, KuardM phyßem	*7	Perjßicdx
ludicium de cometa incertum	4ï.	Peßts cduffd	80. Sr
S9		Pejic effeßusdßccitdte nongigm S^
inptuM^tûi	^O	Petrus Sloudcius
L,		Peuceri portentu, er horum efficient'
LunxCometu	ï*-n	teseduße nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;38.3	19.40.8£
Comet£ occidui	33	Plinius de peße	74
W,		Plures Ariß.Comete	49
Mdlorum cm^ic	48	Plume non dCometd
I\^rtis UKinCometd	48	Poete immunitM
Metbod!« bwiui dijputUtionit	13	Portentd ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ei.éë.yo.ss.
MmMbonumnonmdlwm Mirdculum	18' «;.88	PreUumndUdle 8). 85. caleße^ö. 77
Mintndu non uulgo		dd Predidiones que neceffurid 41
MizzMdufconjütdtiK nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ji.jï.sx		Prefdgium ridiculum Ptolemei nbsp;nbsp;ff
de coloribm nubium ibid.-^i		Primi Cometdm uidentes A-s-non ue^
Ho«j Cometd	Si	munt	ibid.
Mors non muld	^i-	Propoßtid	^9’
Motia quid cdlefdcidt		Ptolemeus	?o.3ï.j4
N.		Potelemei pietds	»4
t^eeeßurid nd prlt;cdiHiones	4i'		»4
Nwbfs quid	31	Qw^^Dfo	®9-90.9t’
Nubiurn muterid	ibid.	'Deoßntcordi	ibid.
differentie	ibid.	db homine	ibid.
color	ibid.	ndturd ;	9S
liiumdcometd beUum	9-94	ante Cometdm ultimum
ibeodemobitus Ylerouni.	ibid..	Ciueßiones qudtuor contra amp;rißote~
O ObliquiK Cometis motut	fi	um Quidhominibus exitidle	49-37 • 90,
Oijermtiononßrmd 44.,79,86		R.
Qpiniones Aftrologis de Cometis.		Keldtd	^7
Sj.gS		KeUgionis conßrmdtio gt;	37.73
Gpiniones de euentibus		Kidendduaticinid	33
Optundd Cometdrioru/m conjutdtio		S
Qperispropoßtio	»9	Sdgittdrij Cómetd	?3
OMCHluW,	74	.. Saturnus ßumi codgubun	48 Ji-
		K	3J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«i«;