MEDICINAE,TOTAM REM miro compendia compleóicnrcs, non modo Medicis aut Chirurgis, verum amp;nbsp;omnibus quibus fanitatis diuitiæ cordi funr,accommodæ, arq; adcó neceflariæ. Tertio Damiano

ÇVM GRATIA ET PRIVILEGIO Vt cx Diplomate Cæfarco in calcc libri adprcflb cuiuis palam clK

Quifquis amas tenerum morbis fubduccrc Corpusgt; Hunc lege qui offertur ledor amice librum. Candiduscft,nitidisq;Typiscxculus, amp;nbsp;arre Palladia »quantum per tcncbraslicuit: Cæcutimus enim quandoq;, humanaq; paffi Stertimus heu longum : parcitc,nox adcrat* At fi fenfa tuis occurrent plæraq; votis, Terq; quatcrq; legens hæc placitura fcio. Hanc confido tibi gratam fore Icélor opcllam, Atq; hunc non temerè fcripta dedifle Virum, Quem licet inuidiæ morfus laccrarc laborer, Attamen hinc vidor poft Damianus crit.

Iitate amp;: virtutibus dariffimo D , Nicolao Perre-notto Domino à Granducila, Sacræ Cæfarcæ ^

CatbolicæMaieftatis fupremo Confiliario,amp; Sigillorumcuftodi,Dominocolendiflimo, Damianus VifTenacus Decicopolitanus .S. Perpetuam.

Vam mibi ftudio fit, vt incolumitas huma na primas occuper,Vir IplcndidifT. eruditilTi-meç, licet hic conatu lus meus queat often dcre, in quo non illo grallatorio pedeince doquidem,fcd alios fubfequor no paftibus

$quis, tarnen abditior quædam cupido extimis fedet præcordiis,quam licet facultas teftari ncqucat,fcduli tas adiuuat tarnen inuidiaq; exoncrat. Fatcor complu tes bumcros potuifle fuppofuiftc fuos,Só tucri prouin-nam à me fufceptam: fed quod mihi plane vindico,in i Ills defiderare cogor. Feccre pcriculum virium fua-rum, ac nonum premuntin annum,iuxta illius confi liumHoratii, at non ex fententia profcdó . Indiget enim præfente fragilitas humana opc,confilioq; fub-ito, neq; in quo expeftandum fit quibufuis,ac fi capi--cnda fit Arx aut Ciuitas : ibi plane fit locus huic fen-*.ii. ten

teiiciæ ,vt Scipioni Cliarragincnfium ho/ti perpétua placuic: quem Opt. Max. Pienciflimus, Jnuidiffi* musqj Princeps Diuus Carolus quintus Romanorum Imperator femper Auguftus, Anno i $ j6, in eiufdem gentis arcisq; Golecç cxpugnationcgt;Sc regni Tunctani recupcratione imitari haud veritus eft , certe cum fumma gloria ac laude: Cunifando cnim nobis fenv per reftituir rem . Non confucuit fane fua Maieftas aliorum more rumorcs ponerc ante falutcm. Proin-deqjViftoria dca pruderiæ Maieftatis fuæ fautrix nun quam defutura ,nullibi illi non adeft. Itaq; mortaks omnes hac in re fie anteccllit,vt vcrcNicarchuspiç-clarilTimus dici mereatur acdebcat. Quod amp;nbsp;Papien fc bellum anno i $ 14, cæteræq; fubindc quondianx viôloriæ diuinitus prorfum conceffæ per vniucrlum terraru orbem pcrlpicacilfimc doccnt.O mirabilc,fau Rum.felixq; Inuidiffimi Imperatoris noftri ingenium, qui tandem (vt Vergilius ait ) omnipotente Deo ph* ne adiutore Super amp;nbsp;Garamantas amp;nbsp;Indos Proférer Imperium : iacet extra fïdera tellus. Extra anni Solisq; vias,vbi ccelifcr Athlas

Axem humero torquer ftcllis ardentibus aptum : Huius in aduentu iam nunc amp;nbsp;Cafpia regna Refponfis horrent diuum, ^ Mœotica tellus. Et feptem gemini turbant trépida oRia Nili, Nee veró Alcides tantum rdluris obiuit Fixcrit Acripidem ceruam licet, aut Erymanthi Placarit nemora, amp;f Lernam trcmefccerit arcu, Nee qui pampincis viRor iuga fleRit habenis Liber,agens cclfo Nifæ de vertice tigres.

Scd ad inftitutum. Ego mulicrculis hac in parte im par inucniri nullo modo volo, quæ in ancipiti amp;nbsp;iplo periculi cardinc longè viros antccedunt ,dcpulfo ftrc nuc quod immincbat malo,aut quoad hcuit nonnihil mitigato. Dcbebant ilJi, fi ingenuitatis libamcnta de bcntcxtimarijluam opem parircr amp;nbsp;operam in cömu nem ædcrc falutem. Malè enim de RepubJ. mcrctur, quifquis confilio præftans ciuitatis incolumirarem rc-tardar,8^ remoris trahit tædiofis. Item amp;: is,qui medi-cæ rei gnarus thefauros nauati probe ftudii abdit, hbi cancns3^Mufis,haudreóIoiudicio facit femet humi Volutans fruftranca fui mcnfura,dum attolli debebaC ac dodorum cenluram non abhorrere’. Sunt illi hu-manitatis totius amatorcs,nec ftarim Lælios aut Cice tones in aliis leuioris notæ dcfiderant,fcd amplcdun tur Audium,atq; bonam mentem cxofculantur. Non cuiuis contingit Athenas adiré : nee om nes Xenophon tes eife quimus,qucm virum Mulam Atticam appel lauit Cicero,Laertio tefte.Vniufeuiufq; vires animad Uertendæ funt,8^ metienda facultas, non idem impc-tramus à puero,quod in viro defidcramus : non à fene belli molem : nee à muliercula dicundi iuris maiefia tem.In donaria Dei offert quifq; quod potcft,litant^-mola qui thus non habent.lfti excutcre puerilem dc-bcbant verccundiä ; quæ pariter amp;nbsp;mihi impofuit iam dudum,amp; conanti aflurgercimmenfum quantum con tradidorum pelagus exeiuir. Hic vinei pulcherrimu fanc ; abfit tarnen vcrecundiae vt faces quis refcrat. A tencrisamp; ignorantia rudimentisad aliqucm feientiæ inodulum euafimus.Pedetentim funt ardua mufarum feandenda : nee ftatim nobis vendieamus quod à longe

ge per ncbulam cernimus. Plærofq; vota tua fruftran tur : alios in medio curfu defticuunr : funt amp;nbsp;albs gal linæ filii,quorum vota ex alto fouet Dcus,amp;: veluri ft bi proprios vindicar.De vulgi iudicio non admodurn curandu: nam turn peflime nos dixiffe arbirremur,dû ab illo maxime nobis applaufum viderimus.Q_uem--admodum cnim Philofophia eft paucis contenta iu dicibus,Cicerone in Tufculana qusftione adftipula tore,multitudincm ipfafugicns confulro: italics medica ad arbitres releganda examufiatos eft , amp;nbsp;ra^ ros,fi in ciuitate iuxta Platonis placitum rari efle dc^ bebunt.Nam controucrfiarum myriades enafeenrur, fi fuam quitq; fententiam mordicus tueatur . At fpcs affulgct fcrenior amp;nbsp;ingenioru cultus, qui iamdudum ccepit efflorefeere , rjv K«f7r«4gt;'!w autumnum ac vfurariu poilicetur. Nam fexagenarii veteres poftliminio re-deunt, amp;nbsp;gazas impartir! contendunt pofthumis,nc fint ab bæreditate paterna alieni.Contendunt panter ïnodcrni,amp;: propemodum lampada curfu cripiunt vc teribus, dum non folum illorum fedulitateabutun-tur,led amp;nbsp;nonnihil adiiciunt.Q_uingcntis pene annis dclitucrunt pulucre fitiiq; obdufti Hippocrates amp;nbsp;Ga lenus, at nunc iu luccm crutr, non tam fonus comme dant quam vfuram rccipiunt. At quotufquifq; vel do lt;ftrina clarus ante annos aliquot fuir, qui hos è firulen tislocis tetro ac afpernabili odore fanc olfaftantium nares offendentibus fubtrahere conatus cft. Arq; vti-nam torus viucrctHippocrates,qucmadmod urn illius confeftator 5^ infcrprcsGalenus, nuper adeo opera doftiftimorum virorum,Thomç Linacri prælertim Ä Guilidmi Copi, quafi torus reuixit. Vcriim fcalmus iftc

ifte quem adhuc fuperefTe gaudemus, littori optato reddere nos poterie, Sc ad portum reduccre . Arte hac in parte opus cft,ac fubremigatione pedaria . Plæraq; funt aliam induta faciem, amp;nbsp;iicut alii dies alios item niores ferunt, ira alia ægritudinum genera diuerlam medendi formulam requirunt. Hic fi quis ie virum oftendat, faltum amp;nbsp;Rhodum occupauit.Huc plæriq; contendimus omnes, amp;nbsp;ccarcere feruentibus erumpi-musrotis.Verum præmium fert,qui prior antcuerte* rit.Non tarnen à tergo relidis defperädum arbitror, inter quos amp;nbsp;meipfum conftituo . Præciarc eriam vo-luiflc rei publicæ, laudi ducitur, ac laudanda feduli-tas,fi ftrennuc partes luas obeat quis, non abfoluto licet adcondiélum operc . Qjiodvlu mihi veniirc( vt quid earn inficias) non difEtcor in hoc conatu .Nam inftituti opcris ratio emunéliora poftulabat, amp;: quod demorfosfaperet vngucs. V cruntamcn per Mcdicorü philofophorum opera fubcifiuis horis currenti hæc le obiccit cogitatio; Quur fruftra nitcris ’ lögc te melius dixcre tibi præuii amp;nbsp;antiftites, v t tuis hifee nugis non fit futurus locus. Sit fane inquio. Attamen nee illi omnia aifcquuti funt : alicubi reftitant, nonnunquam temcre aifcucrant,impingunt lubindc. At ego fi nihil adfero, laterem laui.Ncq;quum condiccrctur hæcopc ra crant in albo hoc,adcó non cft illis ædita qui cam auerfantur.Verùmhi mihi propitiierunt æquanimio resqsqui non afpernantur olufcula, S^ agreftibus in-ftrudamcœnulampulpamentis. Qjii dubiasmenfas tucetis conftruófas defiderant, cornu dapfilc adcant prifcorum atq; adeo rceentium fi vilum crit.Ego itcr immenfum modico compcndiotranfcgi,rcimcdica: fummâ

fummam in his tribus libellis compingens, vthabc^ ant forte fi hanc gangrænam fuftincant ipfis infidian^ tem vnde earn difeernere queant, U iuxta malum coi uum malum ouum agnofeant. Quem Iaborem,vbi mecum rationcm iniiirem,cuipotiflimiimcommcn* dandumrclinqucrcm,oblata eft tuiMnemofyne vir omnibus numeris abfolutc, vtquemprudentiæ apex condccorat, amp;fauor erga cruditosquofq,‘propenfus verc amabilem reddit. Q_uo latis orc tuis famam virtutibus addam, Augur amate Deis. Accipe igitur tuitioni ruædedicatam frugum primarum mcirem,amp; munuslcuidcnîc obuio accipe finu . Q_uod licet lui exiguitatc

Magnificentiæ mæ fit impar, famé admiffum intra memoriæfinum, non oncrabit fubinde leditan tem,vt fpero, nee faftidium generabit.Lege igitur,ac bonis auibus frucre,vt perpetuum valcas,8£

Ex arec ïlIuftrilT. Principis Domini AdoI phi de Borgundia D.de Beuere propc Veream Zeelandiæ.

*e THEORICARVM W^DICINÆ LIBRI PRIMI PARS PRIMA DE VICTVS RATIONE tam fanorum ^ ægrorum agit ; Cuius caput primum de Medicine inuenrione , de Scdis,Scólariim^ auéloribusdificrcns, £ mpincorü feda Icclcra dctclla-tur. Poftremó docens quae in vid u confidcranda lunt.

Edicina ars inquam diuina in hoe rraditur,inucnravti falu WedleMS L • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dedere fu# brium litcorporucuitos,atq; pen,qua adcó conferuatrix: infalubnü nó al ia an veró reftauratrix. Non cam JJJ£J” nunc deprçdieamusquam A- autamica pollinem inuenifTe opinatur humano Soranusillc Ephcfinus:cui afti ^”^”* pulatur immortali mgcmopoctalibro rranfformatio tiisprimo, quum de Apolline Icquens ait : hiucntumMcdicina meum cft,opifcxq; per orbem T)icor,(Slt; herbarum fubieda potentia nobis.

Huiusfla^itio natus Æfeulapins, qui Hippolîtumah Oreo reuocaffe amp;' fanitati rchiruihc dicitur, fedam il lam ab omni rarionisæquilibriofyncçroqj medicandi modo ac ondine longe alicmfTimamEmpiriam nem-pc luis perluah’txuius conlcdanci quafi experimento tumidi ‘/«r^fiwd lunt vocati. Hune apud inferosStygias Acherontis vndas minime graturn hofpitem incolen tem, atq,trifulco idum fulmine detrufumq; nügan * A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rui

DE VICTVS RATIONE. tnr Poctæ, quibus quod lubet liccrc voluut. Verum hie duospoftcris Machaonem SC Podalirion natos re liquit, qui inuilam hanc Sc forfuito magisq lolida do drina nitcntem EmpirianJongo ( nempe a patrisro-go ) tempore aboliram,poftliminio in lueem reucca-runt.Atq; fane hoc indolcndum,probisq; ingcniis dc^ plorandum, temeritate hanc innoftra ctiam tempora incidiffc,vt quam latiffimc radices iamçgcnt,amp; ma* la quædam genimina ædiderif.quæ vt auelli extirpa^ riq; ncqucunt,ita duplo afficiunt malo, dum abs Vul Auarinam go (quod veri fallitur iudicio) ctiam fauorabili calcu lo affcflcntur,ac poftens vcluti hæreditario iure re-ccmncicac nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ defpicere debet,attpadeo fibi perfuafum habere, ftudifi linquantljr. NtinC pecunie nó ob aliud effe debere,nifi ne fitiamus,ne cfu'gt; ;A riamus,nealgeamus:quifccusfeferit,adpropriöartis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.-rt-finemnung dcueniet:quippe fierinôpoteflvcpecuniæ ^^^ omniu Icclcru Üudio vehemeter dctentu»,arté tam ardua afTequatur, ceu formte nibilno

ppcträtcsmalijin erronés platcarios,in idcoras,amp;Mu lierculas facrilcgasq; nouercas nopaucasccu Harpyas ^^fo^ïos ful’^^^‘^^^^^gæ‘^‘5^2^hu,vcl Hccates illius veneficæ ac métem ^has bic malorü Ilias coincidit/ufq; deq; habcrcs,att auri facra 0({;^«^arava'lt;ii;ii)^lt; contcmpcrct,lcu hominibus valetudina famesper# ^^^^ feientia duólricc vcra antidota concinnët,quibiis mortis acumina abigcre qucant. Quippe pohhabitis «Kdifamê mcdicz rei rationibus,morborü caufasfcrutari,ancipi toruqob» tesçcurasanimaduertere(nam febresdicuntquolq; trudut valetudinarqs vires folaobferuationc metiri co niorbos,nullo dih fueueröt.Quod etia hodie nó paucosqui fe rationales ia fiât facere cemimus,aneueratcsrationén5 effe cur rha

crimine dudi)refu giuntomnino,aut penitus ignorant. Aegrotospræterea ne vm

barbarfi bilem ducatjCur agaricus piruitam/td hçc talia moliri per proprietärem ocniltam,qiiam Braceam (fcili fc^dicunt MedieorumJllis nimiru occultam,quosre* Öius ignauoscenafores, nc quid interim indignius do« Var,oxeris^quam Medicos apt rationales,.

LIBER PRIMVS. fo3: he Vmbra quidc difpofitionis naturalis aut ordinis de biti obferuates, morboruq; acutoru ac remifforum nc icictes media, ignari deniq; herbipotentifl virium, vc Hena non raro pro rcmcdiis forberc cogunr,idem Re ceptç(quod aiunt)gcnus in diner fis inter fc morbis no Vcrentes obtruderc . Qiiibusprofedo qux nexJ quae wuxJ quod fupplicioru non compctat mare? Imo ifti Vcluti Capniopolaillc, proprio digni crane adigendi tormcto,amp; maii confilii luituri pœnas. Quare bis ad Garamâcasamp;Indos ablegatis,nos cæteris accingamur. Nee enim bis cuincedis opcram infumenda cxiftimo, lt;jui remcritare plus ageres q vcritarc,populi aurcs fal bcibus diuitant verbis,practerea nibil fobdi exbiben tes.Quid enim p Deos cömodi præftat? quid jpmouct* Itno,vbi fubindc fcx folidos menfes «gros morbo ad-Hüc cis incognito laboräf es pbarmacis mendacib.medi cati funt, aut manet quod principio cos acceperat ma Iü,aut in dctcrius qd prolabütur,vt iam omnis fit fpes ademptafalutis.Quisnö bane infebeitatem dcplorct qua fefe bomincs induunt, 8i. mille pcriculis obiedan turgt;dum ab bisauxiliafpcrant, quitus præfentius eft occidcre qviuificarc,innumcrisintcrim mortis nebu-lisexcirantibus. Atqui fpcro q? Nemefis in bos breui fummo fupplicio animaduertet.Qua iam rationc Ci-uitafum gubematores cxcufandi vcniunt,qui talium foeem nö exturbant f qui diras bas does,quid dicam dulces has Syrenas venebcas illiccs Scylleum quidda renidentes,Emilie mendacioru cuniculis circülcptas admittunt,præmiisq; dignantur? Atq; hoemagis in-doîendum,cum fit pcriculola buius artis profemOjciTe

DE VICTV5 RATIONE, tarnen qplurcs,qui ralibus viram fuam malunr corn--mitterc q vere medico : adeoç vulgus hominû amat decipi. Et nifi ftarim tcmerirate quadamprccuiin* fpcéio lotio pronuncies fcxum,ætatem,morbû amp;nbsp;niot bi caulam,mcdicum nô credunt. Ira illotis pcdibusad hanc prorumpifur,quafi paffim quiduis liccreputcnt quibus odor quifpiam mcdicinæ afflauir. A t veto aßen tatoria iUa artis profeiTiOjCoquinariçapud Piatonem afTimulatur, quæ non quod optima eft,fed quod dub ciffimum præbcns,pluriinos m naffarn coniieit. Iraq; ipfa extra omnem alcam veræ incomparabilis med^ cinac, magis aflentationis q artis folidaï particula elle conuincitur hac tcmpeftatc. Iccirco plcræqCiunarc^ niulta Ia tide dignæ cenfentur, quæ taliü dcplorata Sd pdiram ncquitam (de Empiricisfcrmo eft) fuisprohi bcnramp; arcent bnibus:amp;fi irrcpfcrint,clanculó cxigür, atq; cxtcrminant.Cclcbranrur amp;nbsp;hinemam amp;nbsp;cómuni tatistuitioni ftudent incolumitatiq,-, amp;nbsp;cæteris exenv plo fünf, ne ralibus pofiremis ftudns audcant incorn modare plcbi,atq; adeo fibi ipfis.Sed quó fcrori Nam dum roti bis PrœHigiatricibus amp;: planis falutis bomb num exibilandis opcram nauamus, metuendum, ne y^ithiopem dcalbaflc, autrixolç mulicri fïlcntiumin' dixifle vidcamur, vtrumq,- enim impofTibilitatis no-tarn kdair, amp;nbsp;delperabile diiudicatur. Q_uibus autem fecus videbitur, amp;nbsp;clcam illam malorum, voluptaria folieer amp;nbsp;culinariam lænam fuauiraternq; conlcfiari placcf,fuo faciant incommodo per me licebir, tantum ne dicanturhuic albo inferipti : neq: enim cum condi cererur bæc opera, vr Plinianis vrar verbis, illoru eft habita ratio,qui fruftra rei medicæ ft u dent le ca le ulo affe

LIBER PRIMVS. F0.7: afrcrerc,quum toco (vt aiunt)abcrrcnt cœlo: amp;nbsp;fatis à Hînc^icul plærifq; animaduerfumeft ( quitus amp;nbsp;nos quantiquan AS”mî# ti lumus, accedimus ) hanc experientiam longe falla- c^Pyrrho cilTimam effe, ac in hanc claflcm in qua de falubrium iiilalubnumq; rationc diiTcrtatur ,ncquaqadmittcn- induccre dam. Ea Rationalis eft„quant xni*vdicüt,hac nitimur, ‘^g^fenten Huie hæremus, hanc vendicamus vt probabilcm, amp;nbsp;à tiæfufptn doftiffimisin tantum cxcrtam,cognitani,probatamq;, fionamp; qua: Vt fatis fuperq; fit nobis lilorum vcft 12us infiftere, amp;: nos horum ex auctoritate crclccrc,n qua polTimus co Epochen namur amp;C pu le hr um ducimus.Valeant igitur Empiri appellant# corû erronés amp;nbsp;crr ores,qui fola cxperientia,nulla fei-Hect indicatione dodi,putant quibufuis morbis fubuc niri pofTe, nullarum return nee naturarû,ncc medica-ntetorum hab ito difccrniculo.Qjiod nifi fiat,fruftra furi.Huius inuentorem Artaxerfis Perfaru regis tempore flor uific in profeifo eft, diuinum illud numen 84 Medicorumlueem,Hippocrate dico , qui infula C00 natus,Hcraclidc patre progenitus,vcluti Manus quit piam gcncrolus produt,nepotum iuffragantiü.mcmo na notiffimus, qui hanc pro viribus difeiplinam ante Platonis tempora tracfauit,ac vcluti vrfum quempiS elambes fingensq; ac formas,genuinç formç reftituit. Sciebat enimvir illc,ncminc coufq; promou ere poffe, Vtfortuitó magis quam inuento prudcti ægris opitu-lari poffit, nifi ratione primu difeuffiflet morbi vim, ß^ hominis natur am penitus cognitam habcrct.Quod quirefugiunr,aur cfficerc non poflrunt,vt quid in hoc rationario colloccntur. Hanc itaq; fi fapimus,ample* Xcraur,hanc veluti centrum quoddam oculisarbitre-

DE VICTVS RATIONE. mur, ad quod omnem rem mcdicam exigentcs, plcno iudicio ægrotis ac valetudinariis lubuciiiamus. Hanc tibi Gandauum perfuafam cupio,huius candidates ac vindiccsconciliarctibi ftude, huiusprofcHbrcs(cic* â-is peftiferis Empiricis exterminatis^j) veluti magno congiario cmercri velis. Nam quum in nullis rebus in falutë Reipub. neceflariis défis, quid in Empiricis red nendis(citra offenfam dixerim^te aberrarc conipicorî Proindc fiRcspublicx quælibet nequeunt in fuo vigo re durarc,nifi prudcnticonfilioprouidcarur: alleâen cur q,,qui leges callcant,qui patrias confuctudincsco-gnitas habeär, fruftra concordiam vnitatem^fperes.

Ira ni hue animum aduoccs, hoc ipfum vt emcias in Medicorum delcélu,quos vt gnaros oportct,itaPla-' tonis fententia raros defignat, ncquicquam effeccris caetera tucndo,hoc ncgligcdo.Hi fcnfato iudicio mof bos aut accent omnino, aut iam fæuientes rationabili antidote cohibent,amp; mirigant. Quæ cnim ciuilisco-cordiae maior conferuatrix, q corporum animorum^j fanitas ? Quæ duo fibi adco indilTolubili vinculo con

ncduntur, vt altcrum fine altcro male affeftum non rc(51c conRet: Imo vcl ipfi vulgatæ fententiæ acceden tcs,fcimus debere in fano corporc fanam habitarc me tern. Prius cnim animi fanum conciliabulum oportet cffcacdomiciliû,cx quo vcluti ex promo condo quo-’ medicovel piam luas opcs propinct. Quis namq; vaictudinarius peritifTimo rc^-i çquiq; libellam cxpcndar,cui fat fuperqj cR cum awiderefo morbo ludari,nö coufq; promouere potcR,vt cö Sroi ktjitapla* cis affcRuum cötemptoribus hanc gangraenä infuper ncvtgraui Jiabcar,aut omnino ncgligcrc poRit: adcoq; oportet fani

fani corporis contenfioncm lano addle animo. Quod râs1nc5mo nemorcéliuspræfharc poflit acq; cxaminatus vtpræ- doalinac» diximusmcdicus.Quonia igitur fufpicicnda fit amp;nbsp;om ^^yy^^^gi nibus ingenii neruis cclcbranda Medicina,facile ad- vtpoteob ducor vt eredam, rarum effe qui nô in illius amorem “o*tcru feratur,quç non folum humaniorum literarum candi tatéc^paru datishaftcnuscclebrataeft,ledctiara diuinis,vtpotc fibifapjeti folidioribus teftibus fuicita roborataq;. Cui maxime ”^^|? ^^j affentit Eedefiaftes j 8, vbi ait : Altiffimus creauit è manuspor terra medicinam, amp;nbsp;vir prudens non abliorrcbit earn. ”8’^/^^’■^* Atq alibi,Antelanguorcm adhibe medicina.Hue hue vdgur^» mini arrigirc aurcs Erapiricorû logodædali,S6phalax fanit in de phtcaria : Ante languorcm adhibendam medicinam f^'^amb mandatfapicnsille iecretorum gnoftcs,amp;tu mihicû tâs,Medigt;* tua vnica Recepta diuerfis medicari gaudcs ægritudi Jg™^^'*^ nibus? At nonne rationcaeprudenti confilio ianitas ♦ conferuatur ? none cadem amiffa iifdcmreuocanda eft magifiris ? quo pado ? lifdcm medicinæ gradibus in- ^wp-par.. fihcndum ægritudini,in quam fenfim amp;nbsp;per tempora i,sen.7». prolapfa eft fanitas.At quopa^fo id effeceris, nifi vi morbi exade cognita amp;nbsp;fcrutata, Sc qui modulus illc viuendi concidcrit ac iuxta hanc animaduertentiam femperata mcdicina.At tu mihi.Vnicafilia duos aut plures gencros vna fidclia diucrlos parietes. Scd omit tamus hæc : nam cuiq; fanum quid lapienti pcrlpicuü eft .Sinc huiuscognitione nemine dici vere mcdicü, nullum rede fine hac vitam hac aulpicari.Qua tam Quaüsfuit gnauitcr exercuit amp;nbsp;expoliuit Hippocrates nofter ,vt Appelles illi fecudusrepertus fit ncmo,Imo fi diccre fas cft,lcd ’,J^j7qu^i» fas eft,dû aurca licet læculavoluctur, dum fuo iubare inter ftatu

ter medir J^lt;^‘^krir, non illi quifq æquandus,nonpcdc contulcrit cos Hippo quifg.Qjiis enim vberantius rem mcdic5,quis maiori aïr^^r ^^ dignitatc,quispcfcularms rraHauit iquis rvÜT^tf rinof rationéCa cxaHiori pcnicillo dcliniauit? quis humanç nature in-leno allen» dagator folcrtior ambignisreicHis falfisq; explofisopi niörb.fuccindius oculatius ac luificicrius hadfenus aut pli’cxirtac diifcruit,autincöuulfadiipuratiöc HriHius obtinuirl g quod ille y^j hæc.quisde vulgaribus ac domcfticismorbis,dc in at^pr^ter fomniorü auguriis ,dc fœtuû incolumiratc, de multis deprauata pcriculis fubindc obieda natura fœminea cultius aut educatio» nem, qua

dixif aur fcripfiri Intcrca non omirrens de acris,aquæ» nöccduc3» amp;■ regionum quarucunq; vel inrcnrionibus,vel rempe

^dhiUhs ^^'^®^*^^'^ ''’^•Ï -fcnuinonibus, de medicina concinnan* virtuti an* da,ac in vniuerfum de ægrotis rcHitucndis,dc quitus tepofitas. ad cd crudité ac cordate fcripfit,vt præfter faciem ob* duHam ob viri cxcellctiam,qilliuslaudis cnconiion nö faris ingeniofa craH are manu:fuperat enimrei mo ’ les modicæ facultatis tenuitatem . Si conferre libeat

modernes, atq; adeo nuper natos, amp;' qui nafeunrur ex cis, longisparaiangis lubfequi videos : fie litc ad cake propcrar,amp;: loins fermé palmarium vcndicar.Ncniini ramen veticum c.Q,proximiorcrn locum occuparc,mo do conerur coris neruis aifcquijquo ille cuneSlis ante-Hare dignolcitur. Diccrem de viHus rarione in mär'-bis acutis, morborûqj prædiHionibiiSjC quibus vir ilk rariocinatur aur fanitarem lædendam, autrediruram incolumirarc,nifi omniu oculiscernere darctur q va* leaf hac in re. Quid liber ille Gnomicust’ Deus bone quant us cH in fentenriis moderadis,q fuccindus amp;nbsp;La conilmi amafiuslNon tarnen Afiaticum mundum iL lum

Ium tîcgligcns,vlgt;i aut pofcit ratio,aut intclleifus de fiderat,adcô vt pauci5complura,ac multa modicis iu dicari poïTit. Sine huius namq; libh præfidio, fi qui fc Medicos afferantjprofedô fuam medioentatemigno ranr,quum raro fit qui non in huius [eff lone cæcutiat, Vt inquit illc,quando hoc opus totius ferme rci medi cæcomplcéiitur fumma, ita plané vt ad veram medi* candiartem nihil adeo conducar. Si quis veto hune li bruni dextre rraófarit,lcgat, intclligat, memoriale* neat,non erit quod admodum mulrû defideret, quod ProfeSo tarnen magis in receffu videre cft. Qjiare pluriû ne* quot;lag’s inge qucofaris mirari vaniratc, qui Auiccnnâ(phy,mollc ^shoedu ilium Sahæum, ) Rafim , âû diffiteri nô pofrum g quodmedief Louanien lacobum departibus,amp;fl Î«quot;«nueant, (ÿipwapudhosmalèaudiuntn

-1-r TT (fitcum veinaditiuboni viri)quialiter atcf!uli qUllint eiuldc rarinç,riip de Auicennaccnfent,nimirricûillo cuinihil nô pocrati præferre præfu * ti'ibuSr,cçcutientes,quumcenfeantmcdicinâpo „ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- tiushauriendam elfe ex illius Iacunis,g exGræ» lunt, nulla crudltionc, ^^J.- fQritib?, Nouiquâtragœdiâ moiierintiâ* nullo iudicio,nÖ expenfa dudü ob id magnifico G-ymnafiarchæmedicina doftrina viri. Sed præter J°^°quot; ?’quot;«?'’'- ‘^°™'quot;°HicremieThrluerio,

, P c Neej minore expeaaremfi quid aduetlum me ViamhoSlinamUSCUrrerc pofTent, expertusfum nonnung iHoru-animos^. S(in tam mifcrandis errorüvndis lihenter vt ftropha inluto volutari, fruftra enimconcris rcuocare nö re dituros,fic cft eorum ingeniu. Verum diximus nulli intcrdiólü,vt fi primo loco cum Hippocrate Rare ne* queatquis,obrincar fecundû,atq;adeo proximiorcni. Neq; enim foli Achilli laws bellica adlcribitur,ctiam Patrocli armis indutus Achilles velut alter idem red ditur. ER Claudius illc Galenus Hippocratis lucceda.. ncuSjamp;quafi lampadacurfu accipiens,poRcrior qui Hippocrati gcrmanusHliuscffc qucat.Qlh Fergamo Afixciuirarc natus,pr3cclarus municeps Hadriani im

DE VICTVS RATIONE pcratoris tempore, atq; Antonii claruit.Hic rantus in arte medica cenfctur,vt diuino quodam oraculo è ma ternis papillis vnà cum lade iplam medicinæ artem clicuiffe credatur.Optimi iUi à primis annis,tencrisq; vnguiculis fcledi præceptores,qui rudiulculä ætatem formarct,Alcxandriæ Græci, Romæ Larini. Hic poft longam peregrinationc Romamrcdienstumultu cX' citato,veluti furiis in illius caput è Padorç pixidc in-uolLitantibus,ac liuidulorum iaculis in ludçam aftus, tandem in naui febre acutifTima praeuentuSjimmatu-ram cruditis profeefto, fuo autc tempore ftatam mor tem obiit,anno ætatis fuæ oduagefimo feptimo.Quæ orbitas quantum pofteris iaduræ intulcrit,non eft bu rus temporis deflendo commonftrarc. Rcliquum eft, vt Medicinæ ( quæ lanorum amp;nbsp;ægrorum feientia eft) partes conftderemus. Huius itaq; fcicntiæ feuius fub-ic(ftum,cauillationibus fcclufis Iogicis,cft corpus la-num vel ægrum ) partes potiftimum à veteribus duæ funt pofitæ:Thcoria videlicet,amp; Praxis. At de priorc Salubria p ^^‘^ ^g^fur.Quæ fi fané intclligatur,fanitatcmprçfcn fentem tuentur fanitatem , amifrarm^ reuoeât. tcm tucri potcrimus,au Infalubria vero côtrariafaciunt, Conüatigifur fugiente VerÔ abfenteü; Salubria diftionemindudere,Se falutaré vine, q nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»,lt; , i 3

amp; medicamenta; Infalubria veto aërem, Si de* reducerc . Jdq;dU0DUS, prauatam vidus rationem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vlôt US fc.dictario dcmell

fo, ac medicaminum probo redoqj vfu . Quodfane hoc Iibcllo perfpicaciter edocetur. Cuius libri prior pars, de viélus ratione tam fanorum q vaictudinario' rum agens, hæc confiderare docct:

Corporis difpofitionc : Eiufdc tempcraculû ; Aerate; Regionem : Confuctudinem ; Cibi naturam : Tcm pusanni : Anni conftiturionem ; Qjuantitatemcibi adhi-

LIBER PRIMVS. Fojó adhibendi,fcu modum. Qjiifquis in mcdicinæ albo adferibi cupiar,5d canti nominis lucem aucuparijixc ^ lolerri induftria attendar neceflum clbfinc quorum noritia,dextraq; animaducrfioncjabfolutaç Ipccula-tionc,nemo Ic vendirare, nemoMedici nomine glo riari poterir,inió nee miniftcrii artisvmbram affequi liccbir.Proindenon abs rc,viüam brcucm,arrcm Ion Hip.Senu gam,occafioncm præcipitcm,Expcrimentum fallax, P'^^jAph. ludicium difficile,eft ab Hippocrate proditum. Qj-ii Yjg^jyg, busconlulto addidit;Nonfoium feipfum ofïicio fun- uoinfeha gentem exbiberedeberejed amp;nbsp;ægrum,amp; affidenteSjSó betfexres, exteriora.PoHunt à alia in vidusranonis débita co-ftiturione obleruari, at non co modo quin lub didis cutmedicu. compræhendantur. lam ad reliqua.

COrpusomne humanum aut fuiscötcmpcratumi organis fanum eft, aut iis aliter fc habcntibus,a gt;nbsp;fanitatis bono dcfcilcens,ægrum redditur diciturq;.. Vtriulqjvcró diffinitioncm neceflario in ipfo difpu-tationis vcftibulo iam nuneponendamreor .Verdm, Vt virtus vitioprxftat jfic fanitas ægritudini: merits-igitur quod primum eft amp;: optimum ,primum locum gt;nbsp;ctiam occupet neceftum cft.Igitur à fano corpore fu-nientes exordium,tradcmus(vt par eft) locum prima rium. Corpus itaq; fanum(vt Gal.placet ) dicitur,cu ius fingulæ partes minifterio ad cas quæ in vita necef fariæ funt aftioneSjfine aliquo vitio pcrfungi poftunt. Si hi moduli vero concciitu careat,diucrfum accidir, ac in poftremam claftem rcdigitur,ægrumq; appella tur.Operatio partis cuiuluis Iæla,ægram hanc efte de clarat. Idq; complurib.modis,nunc qualitatis pertur BJL batæ

sût amp;nbsp;affe batæ læuiria,nunc veró iucci nociui corpori prædomi prurbado” nantis tyranmea porcftarc,iam ctiam côtinuirarisfo^ nesquædâ lurione læfo corpore.Si namq; iplum modulo diftur--quib?inert jj^jQ jniniodcratms cxiccctur, aut humeftetur, læfa VirtS’moue

di ad ta km qualiraris excefTum, quafesfunt audacia,tit-mor,odiu, gaudtu,af mor,amp;fits’ miles:«

lympatliia non Haro modo, corrupto fungeturofS* cio.Nam prædominans qualiras humida laxar, quod in mufciilorum parer mollicic: fi vero ficciraris vino laborer,cxuccum reddirur conrrahirurç,quod iridc conuulfio deeJarar.Eodem modo dc.lt;alidirarc,56 fri'* gidirarc viderc cfr.Qj.ns cnim nclciar,fucci immodi cum excefTum corpori noxam inducerc non lenem.'' arq,- hoc mor bi mareriales fubinde oftendunr, vr po-flea diccrur. Vrriulq; Iraq- inrempcric rarnquariraris q qualiraris, inrerim criam vnitare folura,fieri,vtcor poris lædamr Fabricajnruenri perfpicuum reddirur. His facile parer,quid fanitarem diffiniar, quidregriru dincm:nam illius efienria conftans (quæ difpofiriofc cundum näruram dicirur,qua aftioncs naruralcsper'’ ficiunrur ) quemadmodum modulo quodam concim nafo,rcmpcrieq; æquilibrali,ac elemenrorum conuc^ nicria dcfcribirur,ira ægrirudo finiftra peruerfaq: mix tura ad diftemperanria (lieer cxigua admodum/finh none conftar . Hine accipi poreft, cum morbo neurru quiddam coinciderc,ncc inrer fde difiridere.Quod if lum Galcnuslibro de afteft.loco, noriria voluifievi

cotrarqs fit derur. Quanquam Sf idem libro de arre medendi rri incotrana, ponens afFe(ftionc,neurralirarcm à morbo di-ftinguat. Cuius opinionis diuerfam fenrenriam ani' maduerrendo, fine neurrum rertium quoddam dixe^ ris,aur morbum,non hie laboro.Argumcnra quæ po-reran t in hac rem 2dduci,cnarrare fuperfedemus.Hæe

^£ corpore fano diâa acq;ægroto lunro.Qjiôd alia vc ro viflus ratio ægris, alia Ianis conucnir, docet Hip pocrarcs,hunc in modü loquens;Vbi fauces ægrotant * amp;nbsp;tubcrcula in corpore oriüntur,cxcreationcs confide randæ lunt;nä fi biliofæ fint,corpus ægrotar,fi fimilcs laiiisjcorpusalcrc rutum eft.Hipp.par.i.Sen. i $.Apho.

De Corporis tcmpcratura. Cap. 11L QVi corpus à morborum rabie rueri volet, ( cu

ius nobispotilTima débet elfcourajVt animçfuo j^^^^^^^ Jiiinifterio fubleruiat) quod ex calidi amp;nbsp;frigidi,Eumi jif^^rdi di amp;nbsp;ficci mixtione confiât,lympathian eius dilpiciat Concordia oportet.Nce enim poteft guis viâus modum prælcri bercjiifiqualitatcs in corpore æquali gradu ,aut in-æquali perfiflerc dignolcat.Hoc ignorantes plcriq;,rc liélis tcmperaturis,corpori villus præfcriprionc lape plus nocumenti,q adminiculi conciliant. Non admo j^p^jj-j^ dumlaborandum , an modum hunc tcmperaculum, at^ temo ‘finetempcricm,tempcraturam,aut temperamentum, ^»^ eftme _ ƒ . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' j dici de no*

ani coplexionem,dicas: nam nominatio non eltquod minibuscó officiât, modo res intelleda confiet. Primarià ergo tédefe,mo« qualitates,quafuntcaliditas,frigiditas, humiditas,amp; j°sfit^'^^^ necitas, quadam viciflitudmc aqua fibi inuieem corn modant. Verumde remperaturarum numero apud veteres diuerfitas quædam nata fuit : aliis humidum cum calido poffe locum fortiri,ac ficcum cum frigido dicentibus:aliis contra ncgantibus,amp; duo tantum tem peraturarum genera,caq-compofita, amp;^ prioribus con traria ponentibus. Sunt qui quatuor comportas,fim-pliccs vero amp;nbsp;parem omittctcs,etiam in hoc cü priori feda erratica conuenientes,tarnen numero ab lus diffi dent, Tertia opinio Galcnica,eft ncucnariumncimc-

îjum cxplenstcmperaturarum,inftarnouem Mufarû: vnam æqualcm omnium abfolutiflimâ, odo inaqua Ips/impliccs quatuor jtotidem comportas. Auicennae Icquacium populus bis otilo materiales fubdit, quarü Galenus non meminit.Diôtæfvt opinor) materiales, propter materiam fubicdlä cui inhærenr. Quod fi ira res habet, omnem çôtemperanriam materiale diccrc poffumus. Qmnis namq; qualitas ( de primis loquor ) eft, in elemento,vel per fe,vel per compofitionc. Aui cennam namq; ob id materiales pofuifïccrcdimuSjVt medicorum videlicet clementorum (quæ funtquafgt; mor humores,fanguis fcil, pituita,flaua bilis,amp; atra)? facilior fieret difi:indio,atq; cognitio:itaq;*ion omni no necelfario ponuntur. Imó caufis prædiâ-is omiflis, prorfum fuperfluæ amp;nbsp;infrugiferæ funt. Nee GaJenus oculatiffimus medicus quieq in arte mcdica,quod ho minum faluti conferiiandæconduccre potuilTet,omi fit. Attamen quibus animus eft Auicennæ audaciam* I^^ifffüe Arabum temeritate erronea condita imitari,ciufdéq; runt cG Gr^cis de medieinç origine contendere, placitis flare, hi luo iure quutaméhancàGræcis ortam neminé latuifïe ytantur ' amp;nbsp;fui mapiflfi arbitramur,8CabipfisadArabesdelatâ,quiqd* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;® .

de ea fenferunt vtinam nunq edidifTent, q con* veitlgllS niiiltcnteS,eiUS fultum voluiflent generi humano. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;doólrinafcil. pafli,hunC

fi libet référant. Cæterû noscorpushoc calidum com. firmamus,quod caliditatis maiorem habet modü,aut portionem, nóquod caliditatc primi gradus habcar, liquidem tune ab elementonon dilcreparet, cuiusco rrarium multis rationibus probaripotcrat.Haud ali^’ ter de corpore frigido, humido, Sc ficco, dicendü efi. De inæquali autem intempérie,vt in aqua inter eure, ac in fcbribuspluribuSjin propatulo eft apudGalcnû de

tic cadcm ad amuffim tradanrem: Qui etiam de tem ^^.^^^ ^j. peramentis très libres compilauit.At de iis,qui nulla rameti au« ponentes temperaturam,corpora noitra inter lefe no ftorem fe diffiderc afFirmabant,quod omnino ablurdum eft,le Jgîfed^” gc Galeni librum tercium de fanirate tuenda .Hæc de kat îlle efi temperaturis, feu corporis compofitionc, per quam à fuisatomfa Jubitudinem intcUigi volo.

AB eximiis medicorum principibus , Hippocrate videlicet,amp; Galcno, qui altum iuftulcre in bac ptofcflione vertieem ,amp; ca:tcrorum deprimunt exili-tatcm,proditum cft,ncc ab ratione: Contraria aduer kiscotraria fefe probe rediflimcq- habere. Nec ex mo demis tam cfFrenisamp; alicnæ mentisquemq exiftima fnus,qui huic fententiæ album ( quod dicitur) calcu-lum non adiieiat. Quis enim non fentiat effcruelccn tem ætatem loco temporcq; fngidionb, ,amp;intenliori conftriôlis acris qualitarc, meliufculc degere, amp;nbsp;vita ^anc viucrc,q vbi rcmiffiori tempeftate illius calori acris contemperatur diffolutio.Præterea cibus natura fuffrigidus à feniculo capillari inlumptus,amp; in vota-trinâ dèmiirus,non modicâ nec leuem ci ætati noxam inferctSiquidem vcl illam fcintillulâ quæ rcfidct,rc hqua prorfus adobruct amp;nbsp;extinguet;vcl fi co viuacita tis ætas euaferit fcrior,mulrâ tarnen adimet portioné calori: ac vcrendum,ne ad fubitâ ftrâgulationc mcaru obfepto adigatur. aut hoc fi euaferit malum,morti ta nicn focias manus propior iunger.Animaduerfum eft dcniqjpræ cibi apperitu vehemetioriad tubitasncecs compullosplcrofq^Nammorbieisfrigidi calorcnatu rali extindo fupcrucniunt, ac naturæ vteunqj adhuc

DE VICTVS RATIONE fpiranti vitalem auram,intcrnccinum bellum excitant, quod inæqualibus viribus fufhincre minime po ' terunt. Vndeliæcquæfo? nifi quia cûpræætatispro-ucélioris vefpere faces fuas extmgui lentiät,non illis lufficir aliquam vitæ grauioris breuem admodum lu cem rclinqui,ctiam hoe quiequid graruito conferuari par crat,aquilonari flabro efflare conrcndunt,hoc cft quodprouerbio dicirur;Oicü camino adiicitur.Eodc paófo in cæterisæfatibusjtcraperaturisjviucndiqj mo dis eft aducrtcrc,quod pcrlpicuc Hippocrates Iiac fen Sen 2 par rentra adlcrit,diccns; Naturarum aliæ ad æh3té,alia: 3.Apho.4e ad hyemem,bejiG,malcuc Ie habenx.JiïiscJanusluce adparct,ætatum difccrnicula ad villus rationem maxime cöduccre.QjLiód fi claufis(quod dicifur)oculis cupiditatcm Humanavoluptuofis iUeflamentis htH rari,imó irretiri finamus,amp; Hominum vefanam vora ciratem vlrro protcndi,iamprofeóióquali fureiisamp;C carcere erumpcns,quacunq; via fcrt,adpræcipitium '^^ incilia morris tendît. Qui veró.cum luo reputat ani mo,quid cuiq; conueniat ætati,qucm cibi modûprælt; icribat,hie fane ex Icntcncia facit.Diftingunnus ergo Beratern in quatuor ordines. Quorum primü occupât Pucritia: fccundum,AdoIcfccntia: huic fucceditSene éla: ac demum fenium autactas décrépira ,Silicernium mcrum.Püeritia vt plurimum in pubertärem vfq: du rat,quam veluti fubiedius primum ignis promouer Si facibus incendir adhuc caifis,^ minime fæuientibus: hxc ephebia rclióla initia adolclccntiæ togæq,-viriJh fortitur,cui quodammodo furens cajor æftrum addit ■ftimulosq,- minihrat,^ fua Iibcrtatc quæcüq;funtpro-ximacorripir^donce calidiras cum ficciratc fcnfibiJi incre

LIBER PRIMVS. Fo.ij: incrcmcnta capirgt;autpari gradu inccdit. Nam calons imminucio,amp; ^ubdu(^î■io clancularia,fcneda adcflc tcftatuncui quafi hyemi aduenranti æratis maruritas luffragarur, rcliéla pcruianti illa,'amp; ad grarias afien tanti ætarc.In His angonbus vbi tempus rranta^um crit,amp; afperitas icnihs mores illos Catonianos rclin-quere cogitur,rcccdic in décrépira çtarcm,obliuionis poculo fopitam,fub quam frigiditas cum ealiditare longe impari forte adhuc imbcllcs expedire vires co natur i atq^ vbi ludam hanc fruftrà fuftinucrirgt;tclü^’ imbelle fine idw conieccrit ,concidit. Qua manum

tolIcntCjS^ fcfc fuperatam fatcntc,mors omnem tu-multü dcccrncns,lçueraq; ncccflitatc tributa exigens, proximat,reumq; adferit. Quæ licet naturæ ordine Vint exerat fuam,tamcn haud quoq modo naturalis dicenda cft. Qjnppc pcrfpicuum eft, naturâ Platonc amp;Ariftotelc audloribus, niti fefefemper quoad fieri *«»H‘f™’hi

poteft conferuare in effe quod aiunt.Cæterum qui fiat ßbus^'aed» VtHumiditas,ficcitas,amp;: caliditas,morte return omniû

lineam fuis offieüs fubduflis inducant,quum no Hoc folum agimus,ncq^ ad Huius noftri inftituti propofi-tum fitaccommodu,Hic in raediu rclinquimus^ahubi â ft^^fo^î» à nobistra^ara materia eft,ab aliis abundc fatis prç- tuti amp;; ba» fcriptaJIoG tarnen in hanc claffcm redigendam arbi nisliteris nanDni

tror,morte videlicet ( quanq alia ratione nihil mori fciam ) efle caloris naturalispriuationem. Namvt fpi rardicuelf ritus caloris vi depurarusvegetat,^ in vitæ funflioc

r . , nbsp;nbsp;nbsp;* . . nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ uiPetna#

continet,lam homims virtutcs corpori modéras: ita pudGada» Hocipló igne fubduuto^, cui quodammodo ineorpo- uuabbatis. ratur,neccffc eftfubfidere corpus,amp; interitum fubirc. Apmaduer Mediante enim tali fpiraculo,animalis vis corporis titehifto»

DE VICTVS RATIONE riam.Inter carcercm moderatur amp;nbsp;circumfert/inc cuius miniß^ uTuas g^tfic 1^*0 vegeratiuo nuJla animæ adio fuis cxcrcitiis füll'’ aderât ( nâ gitur: aü iacct vcluci cadaucr inutile,refoluraq; corpo minus hîa ^^^ ^ animæ harmonia homo moritur.Suntprætcrca Tirer exci#« plcriq;,ætatum diffcrcntiam fccundum annorum lup pere g Iibe putantes feriem 8c numcrum,quod non admodum cX rahter htc t . ,. .

abbas trac Icntcntia mco ludicio taciunr,ncc tuto:quu hac inpar tarefûlet) te dicipi queant,nefcii qua quifq; caloris vi,aut frigo acc^bat ^‘^ hyeme laborer: quandoquidem hæ potentiæ non magnifiai æquè m omnibus iiliieniuntur æquiualerc. InuoIuûC duTî^s^Lu ^^ ^æ^ multa,quæ difficulratem magisinducant qlc ta Doàor lient,5d rei veritate reiedla ad ætatum notitiam magis

^^ ^'k^ impingunt q intelligunt differentia. Qjiam oportet qui (vt fS* otnnino mcdicum callcre, amp;: in vi(ffu animaduerrere quod hoc padfo docet Hippocrates.Sencs facillimc ie iuniû fuftincnt,mox qui firma ætate funt, minus adu Icfcentcs,omnium minime pueri,eorumq; ipforû qui animo lunt propenfiores - Hip.Scn. 15.par.pri.Apho. Qui augcntur,plurimû caloris innatiobtinent,iraq; plurimo cibo indigcnt,alioqui corpus abfumitiir.Scni xime tok* ^“^ ^^’’® P^^^ caloris incfl, amp;: ob câ rem paucis egent rabile,quid fomitibus,quippc qui à multis oppreffi extinguûtur. nijinquk, Hinc ctiam febrcs non æque acutæ fenibusaccidunt, mor$(Ga* lt;^orpus cnim corû frigidum eh. Hip. S. 14. P. i .Apho. Icno tefie) Ex nis duabus quidam vnam faciunr fcntcntiam,pri-Tal?s°cx«lat ^’^^ pofteriorem adferibentes, quippc fixe illius veri” Forte for* tatem aperiendo confirmât.

matim ré euarré) efi îter epulan dû à quoda audiflet, ta belaborâtifi mortis ge#gt; n’ îtereçte ra efie ma*

tuna Gai. librn de tabc dicenté morte efk natural é olfecerat,quî effe folet in con^ ditionibus aliorS vcl maxime nafutus.Mox ego gtauiter ferens tanti viri maiffia té auftoritatélt;5 à tali,à taliing, fuggillatâ cnc,rcfpondi ; Amice,ne præcipuino» ftri pr^cepeoris auftontatis vetuftaté difpicicns,quifquâ te verfi dixifre exiftimet, opineturt^; accipe Gakni menté non aliam fuiire,g morté effe fccundû ordiné St curium nature .P ri mû enira natimur infantes féu pucri,inde efficimur adulefcen

tfî,rnoxvirî, ponfencs,fubfegtur vitimofenium: hicôrdonaturæ eft,cuius fa* talefilum mors di flee ar. Quibus verohoc non contingit,fed retro letali^aliquo morbojimo tabe,fi velis,(quâ rupfh\fin) præuenti moriütur;n5 tamé mors dief da erit naturalis,fed vt prins fecundu naturæ ordiné. Hinc veteres dicere foliti, ea efTe fequela morboru.Cicero huic aftentiens libro officiorS primo,dicit,principto generianimantifi omni à natura tributficne,vt fe,vita,corpufcptueatur, Infuper tibi,nifi prorfum deliriis acvecors fucris,perfpeftü eft,morbfi vincenté effe caufa mortishic contra natura, ergo mors eft contra natura, Qriid ad hoc quid expe tias'7' quid tergiuerfarisS Nonne Philofoplii omnes vel etnnici mecö cIamSt,amp; tu hisconftanterafteucrarecontrariûpræfumis,nec{; te cæcutirene dira infanire per« pendis'^Necß in aim inducis,improbi immodeftiep efTe,tam pertinaciter pugnarc ineoqd'.vinct nonpoteft,in diuerfos teipfum præcipitâs errores.Na amp;nbsp;fi tibipro wore eße folet,inhis fimilibus fr.aöis (vt aiunt) telis, etia vnguibusaut dentibus pugnare,tamé iam cede,cede inqu5,nö mihi,fed Philofophis,{edGaleno,maxime tamévcritati,ne totu hunc conuiuarü chorfi manifefto tuo errore conturbcs;alias profufius tecu agetur.lllc arrepta patera, mero impleta me falutationeBacchi im» pertiebat;ficc5 totanoftra cotentionéveriusq difputationé abrupebat,n5eiïe epu laréfermoné dicens.Talis ita^ hui^vanitatiserat hnis,fcilicet cóuiuatore voléte«.

IN villus racionc confidcranda elfe regionum qua-lirarcrn, rcmiffioncm,aut difTcmpcrantiam,ncmo.

eft quemdateat: debere videlicet vnumqucmq;cog-nofccrc ,vt ætatem illarumconquadret tcmpcraturis. Namregionu folet à folcrtiffimis quibufuis fumi dif Icrentia,animaduerriq;,ncmpe à qualitatü rationc po gt;nbsp;tentiaq; ,à corporibus illis iupcrioribus cis radiorum! influxu commaritatis: dicimus enim niualcm Borca,, Scythicasq; nines,quód illic fcilicct vis illa calons imt niinuatur,aut feruenre calidamq;Acthiopia,nonquia cis regionibus fitqualitas illa propria, aut innata,ncq; adcó rationc tcrræ,nam hoc modo quælibct pars tcrrç autrcgionis,frigida vclcalidaccnferctur, at corporu cœlcftiû(vtdiximus)magiscontiguo aut diuiduo in-fiuxu.Ncc oh hoc quenq opinari volo,in frigorihad-didiis regionibus, fæuisq; Aquilonibushis incomben-tibus,ncminc calido corpore agere debere aut pofTe.

Cum enim frigiditas remiffiori modcramincplacc-tur,nonnunqcurium ac modü minimè lernet cömu^ nem amp;nbsp;intendatur ; hac occafione fir,quia ex corpora ccelcftium imprcfrione,5ó regionum (de quibus Ptolo mæus plura) afpcdlibus hoe procedit.Q_uare in vidus concinnitatc ac rationejumma opc niri conucnit,vc diligcnti confidcrarione altcriusfa:uiria,alrcrius mo deramme edometur. Quod mathæfios fpecularioni accommodü magis eft .Ca:tcrum quum Hippocrates in fuis fententiis nullam priuatim de regionum rem* pcraculis feccrit mentione, Si Aftronomicæ affine fit magis fpecularioni,pcrtranfco,ac aliis poft me memo randa rclinquo. Qjiód f enn ampliorem de his dilpu rationemdcfidcrent,Hippocratislocum,quo de acns amp;nbsp;aquæ differentia difputat,rraólatq;, fi liber,vifitent Pcoîomæi amp;nbsp;lulii Firmici non négligentes hac in reinduftriam.

Cofuctudî# né acquifi« titia natura effe dktbat Veteres an teGakni té para.

De Affuctudinc. Cap.VI, QVum in vira huma na plæraç códucanr,aurcffi ciant hominibus, ira tarnen in côfuetudinc abir, cui affucuerunt homines abs tcnerisgt; vt cis quodam* modo in naturam vertantur,ca,quç fæpius efitaucrüt: vndc Si veneno legimus quofdam lublf itiffc,dum ini tio ei fumendo lefc armaucre. Hoe fi fit in pcriculolo amp;nbsp;ancipiri malo,quid nen amplius in lanirati condu-cibili vióluconfuetudincm adlumimus?Ergo dccon fuctudine, amp;nbsp;vidi us vfu, Sc adfuefadionc ( qua’ altera natura cenfetur) reda probaq;non pauca,ab cruditis prodita funt.Nam Hippocrates de viftus ratione libro primo,in morbis acuris hunc in modü loquitur ; Qui bis die ex confuctudine cibum fumunr, bis quoq: pti* fana

LIBER PRIMVS. Fou;, fana cis exhibenda cfl : qui femel dumaxat, iis primo «juidem die femel tancû dctur,fada rame additione. Et GaicnusrQiiibus quis inlueuir,ad ca reducendus. NeqjOuidius huius crat expers, qui alferudinc nihil niaius affirmat.Adeoq; à tencris intuefccrc,multû eR, inquit Maro. Ar quid opus eft mulris cirarionibus. Quïafnio Oculis cora cernimusjhomines addurarc cum conlue {,“^6^ ràî» tudine malorum ab vnguiculis imbibita inannosfeni tioné^ex Ies,neq; quoquo modo abs 1c rei ie ere pofte, ram in efi «squasvo tando amp;nbsp;bibcndo,q ctiam in greftu modcrando,in lin SraeSue* guæ blclæ,aut balbæ offcnlaculo,ca’tcrisq;vitæ funóli ri hater,in onibusagendis.Si exemplaquærimus,per auftorum XerfariS campos licet volirarc,amp; illinc decerpere quicquid hue kt. Hip. L quadrate noucrimus.Nos veto extra erepidâ non co- prçüimor, naturi, feimus nonnullos ex confuctudine praua fie adadfuX vorarrinæ dcditos,amp; Epicurcorum porcorum fimilcs dine recur« fui{fc,qui ramenlubito rcliftavoraeitaris innluuic,^ molitovfui malo frcna iniccifte probâtur ,amp; mox ad vitæ pcriculu adduftos internirioni fuecubuiftc. Neq; Hoe mirum,fubita mutatione noxam induccre.Opor ter cnim amp;: fenfim, amp;: per tempora diftucrcpotius ,q abrumpcreconfuctudinis malæ funcm.Arq: ex his in propatulo eft, oportcre fcilicct conluctudini femper aliquid condonare,non modo in fanis,lcd ctiam in æ-gris. Nemo enim repente ad fummaprouchiturjed longa dic,amp; pedetentim afeendit. Accidit cnim plæ-riinq;,vc ægris morbo ealido iaborantibus,mcdici vi num antiquum amp;: in ætate preeiofum interdixerint, (S^quidem cxraticnc: nihilominus tame non ira ab cö deterreri abduciq; debent, quin feræ cöluetudinis ad-monente tyränide aliquid ei tribuatur,quoadufq; ins fuum

DE VICTVS RATIONE^ fuum deprecetur, ne manfuctudine elemetiaq; magis ^ violenta aufteritate incitado fibi laqueos parer. Arç ira in fimilibusfemelinoliris vitiis laragendum.Vta--mur exemplo,fi liber, fimilan. Hominis interior iH^ fpirirus,feu anima, nimium carni familiaris, peccatis amp;nbsp;vitiisotgt;firus,conluetudine inueterata fepultus,tani facile nequitemergere ad illam viuedi renuitatem, cui alTueuere diuina opitulantegratia homines bonigt; cafti,modcfti,S(: humiles . At non tarnen is defcredus eft,imo nee dcferirur.Infunditur illi malagma quod dampium ac mite,verbi fcilicet diuini fernen.Quod-licct primo gradu radices non iaciar, ranic fi fubindc id efFicias, amp;nbsp;fernen verbi in illius cor mittas, accidet ccrtó,( nifi auremprorlum amouerit ) vt quandoq; bo nam terram fortiarur,amp;f pedetentim ad valetudincrn, prohciar.lta fi cum eiulmodi confuetudinariis agas, obtinebiscitius morula quapiam detrahendo nonnif’ hil clanculogt;q fi vehementi indementia adoriarc vc tcrem Cacocthen medcri.Ex his iam liquet, confuC' tudinem ad villus rationem tam lanorum qargroru cum maximam fibi vendicarc partem, turn penitus non nçgIigcndam,Qjiôd autemadyta theologiæ ex tempore falurarim,nulli adeomirumvidcri debet,cû vel maxime ad medici profeffionem pertineat,prima animæ falutem defidcrare, vt tantó fecurius poffit ad, corporis curam accedere. Adiitio autem in noAræ fen tenriæ confirmationem, Hippocratis Aphonfmos,eX quibus quod dixi darum euadet, *Qjii aflucuerunt ferre labores, etia fi inualidï fmr,. aut fencs ,facilius ferunt, quam qui non lunr alfucti, quamuisrobufti amp;nbsp;iuuenes.Hip. Sen, 49 • par. x. Aplio*

LIBER PRIMVS. Fo.is *QjLiæcûq; longo tempore afFueta lunr,ctiâfidetcrio 1^1 fmt,minus inteftare lolct,q quÆ infueta ; igitur ad jnluera quoq; mutaffe conucniet.Hip.S.yo.Par.i.Aph. *Et quibus nam femel,aut bis affumendum fit, Si plu f® ne,an pauciora, particulatim aduertendum. Tcm* pori ctiam,amp;ætati,amp; confuetudmi impartiendum ali H^id cft. Hip. Sen. 17. par. 1. Apho.

* V^iflus omnibus febricitâtibus humidus proficir, fed pJ'æcipuè pueris, amp;nbsp;bis qui ira viuere confucucrunt, Bip. Sen. 16. par. i. Apho.

QVandoquidcm ab Optimo Max.Conditorc créa ti in hanc lueem euafimus,amp; hoc corpufculum '^eluti hofpitem perpetuum alimus/ummoperè con-fiderandum cft,quibus modis ilium habcamus. Ne-•^0 cnim corpus fuum odio habet,fed nutrit, amp;nbsp;fouet dlud,vt-fcruiat,nonvt turgefcat. Quid cnim ciuilc •«agis,quâm illius rationem habere, qui in Icriiitutc ’^iffus,anuUopendet magis atq;à fuovendicatore. Alendum igitur eft corpus,ar non quibufuis.Tantun* dem etiam num illi miniftrandum,quantum vaictu-dmi profpcriori par atq; fatis fit.In hoe cnim tam mul tacreauit diuina Boniras,vt ex multis potiora Icliga-mus.Neq; cnim omnibus omnia conucniunt,aut expe diunt.Quod pcrfpicuê Galcnus docet,dicens:Ciborü quendam efle conducibilem, bonumq;,ac falurarcm, earns naturæ competit facile alrcrari : quendam vero malum,ac nocuü,qui malum progignit fuccum : quidam expcditc,alii difficile alrerantur : funt qui mediu tcncnr,8c pari gradu inccdunt.Quidam,vri indidit na tura vim, pauco tempore folidû conrinuumq; præbet

DE VICTVS RATIONE alimenfû: alii cum alerc inceperinf, prius rdtifant« modico rcmporc,ramc digcftionislummam breuirer abfoluences^agminarim quodammodo onme corpori præftanr alimcnrû. Jllc,vE Galenas valt,turbinanm ac ederirer alinllle cöranrcr,aur vnJucrfim.Hæc,arq;

• de his,algt;undêGalcnusIibro de aliractis.Aliramp;potus. *PotusS^ cibuspauJo dcfcrior,modofuaaiorfifquà/n qui melior, lcd qui mtuauior lie anteponendus eû. Hip.Sen. j8.par. x. Apho.

*Eorum quæ vniucrfim arq; celcrirer alunf,fccrcrio-nesquoq;cclehrer fiunr.Hip.Sen. 18. par. x. Apho. *Q,ui lalubricorporc funt,céleri ter per euacuanoneS oppreffi dilïbluunrur, arq; criarn qui praao cibo vfun tur. Hip.Sen. 56. par. x. Apho,

De femporc anubamp;f cius confhrurione. Cap.VUT. QVum cibus vno Ecmpore Icuiori opera atq; alio ' digerarur,a nni Hara tempora non rune négligea da. Quæ quadrifariâm iolent fortirifedionem ; quo^ rum quæliber pars dioerfa obrinet rcmperacula. Ver fquod non ærernum, quod non vna dies,non vna rc' ducit hirundo ) temperaeü, arq- inde faluberrimü efle-H«cGalcilt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'^f aliicalidum amp;nbsp;liumidum,quëad*

nusderem modum Attalenles Arhenæi ledaroreshoc aßeuerä' pecamétis re contcndcrunr,id^ à rempcraro nö abludcrc. Huiu^ fenrenriæ ferant Tbeophraftum amp;nbsp;Stoicos fuilTe. At nos cum poëta adylo amp;nbsp;ineem nominisdicimusiVere repet piólo zepheris fpiraribusacr.Aclïascalida amp;' fic-ca,vrporc cui iam,torus prælidear SoLS^ vires explicef fuas. Nam amp;nbsp;bic fpirirum vitalem ranto magisauget quanto vicinior amp;f propior ca lore m miniftrac. Solcm' etiarn çœli Coramp; Domina elfe, nulli dubium,in quo-

oinncs cœlcftiü virtutcs congrcgari in vnum arq; col hgi voluitProcuIus.habct pocta,Tcmporc Solis agcr oicfles ferr pinguis opimas. Autumnus (quo redoier Vindcmiafoetu)infidam poifidens tempcricm,ficcus di citur,iam calidusdam £rigidus,maxime inæqualis rem perarurç, licet in carmine inccrti aurons lie inueniami rempencsAurumne fluit tua ncâare dulci.Hie velu fl exoneratusluo calorcSol, ad dccliuumtramitera

properarfluas fenfim vires fubducens. Hyems poftre-’noSaturma, frigida amp;nbsp;humida, triftiq; ebduita fene^ fla : quod amp;nbsp;cornâtes fyluæ teftantur,dum foliorum Viror,honorq;duas dotes negliguat,proiiciuntq;. Vn lt;^cpulcbrè inquitAdylus:Fronde nemus male nudar Hyems.Dominatur fanguini Vcr.Acftasbilem auger. Autumnus arræbilifcruit.Hyemsdeniq;piruitæ exu-psranriarn procurât. Pratterea partium anni quælibct in tres partes diuiditur, in tres videlicet Menfes , ex quitus confhituitur : quorum medius naturam potiffi niu partis cuius eft,obl eruare vidctur:quippc primus

|ogi quu di eut Signe» *iaturamvlrimi partis præccdcnris,rcrrius veró prirai tö qdaeffe partis fubfcquentis vrplurimu obtinet.vt exempli eau ^“ß^^ it ia:Primus menfis veris,qui ver primu dicitur,natura qdamcom vitimi byemis: vlrimus veró,ver rertiü lcilicct,difpo «»«nia* fitionë primi æftatis vreunq; habere videtur.At iftud Vulgarium mcdicorö fugit inrelleftum.Horum veró

confidcrationcin moderanda dicta tam lanoru quam ægrorû,fanc non omitrere diligenris examinatiq; eft tnedici.Temporu veró anni rempeftiuitate,à nature -babilitarcm in exhibendo viftu intueri oportcrc, ex prædiftis fufticienrer eolligi poteft .

ni longiflimi: iraq; per ea tempora cibi dari copiofius debent. Calons cm natiui copia magna incft,vt cibus proindc plcnior requiratur.Argumcrofunr ætarcs amp;nbsp;athlerx. Sen. i $.par, i. Aph. *Cibos 3cftateamp; autumno difficillimc fcrunt,hycmefacill.moxvcre.S.i8.P.i« De quantitate Cibi adhibendi, amp;nbsp;pri

QVantitas cibi abhibendisquæmodum menfurâq; leruarc docet (nam nimietas omnis,arq; tenui-tas in vitio funt ) in tribus conftituta, regulam facit in famejenuitate amp;nbsp;fatietate.C^uorum ditcriminum feeptrum tencre, ac modcrame ad plcnü intclligcre, non popularis eft artis aut negotii. Qjium etiam inter prudentiffimos de liac re nö parua fit difceprario. Q_uam obrem nonulli cum nunquamadviólusratio nispcrfeófam,lolidamq; intelligcntia deuenire queat, imo nee conctur, omnia auaricia metientes,medicina tarnen tradare audcnt : quorum temeritate agitur, vt pleriq; qui fanitatem lucrari cupiebat, illorum opera icilicetinttritum ftrangulationcmq;lucrifecerint,bcl lafanc commutatione . Huius {ccleftiifimæ fedxre InNotum principem Note nemo non nouit, cuius oculos indo-mita cu^iditas prxftrinxit ; mentem vcró inlatiabilc, femperq; famclicam auri facra fames eóftanter foucr. Proindeçnunquâm nö tuisloculis,marfupiis,xrariis, confilio adcs : auxilio nc mufeæ quidem:amp; interim ta me veneficc,fcclerofc,impie,crudcliifimc çqualiû ci-uiu carnifcx te medieu dici gloriaris. Quid ? an ignora dû eft, villus rationis dexträ abfolutâq; obferuatiorc, præferiptioneq^etiâ in mededi modo vel omniû douo rû,tam vcterû,q modernorü iudicio, principarû obti

LIBER PRIMVS. Fo.is Jicfc, qui hæc quæ dida lLint,ne incauti in homicidiü nospræcipitarcmus, q diligentiflimê animaducrtcre iubent:5^ ru illa infuper Habens amp;nbsp;ccu iemna ac à me-lt;iicandi rationc aliéna præreriens^ægros ruos confide tiflimc iugulas,tantuniauaritiçinliians.Nam prætcr ’nerum quæftum,quemab adolefcctia tibi inftituifti, ^ntpotius prædam,profcôlô delcdlat rc nihil.Efenim Sola placent quæ lucra ferût, fint cætcra quanquâm LaudibusS^ præcibusdigniffima, estera lordent.

Ûninc plane falutc in pecunia ponis,nö reputans que tandem frudum référés-Certe Harpyiarum opus cft, ’1011 hominis,quibus te natum quis dubitat’carundeq; Hâe continuo alivcl hoe abundè tcftatur,quód in extorquenda pecunia conditionem hominum fortui tarn nihili facisded ram illorum quos fæua pauperics domat,fanguinc veicens arro,q locupletum. Refpicc iamNote, refpice inqua,atq; renpifeejS^ effriólis ftro-phadum canccllis, qui te circundcderunt,cxilirc pro-pera:Fugc crudelcs terras,fuge littus auarum,amp;: te infante facile dcpræhcndes.Alioqui nulli dubium,quin brciii Ncmefis longe grauiori in te fupplicio , quam Vnquam in Tantalum fecent,animaduertet. Mifcrü igitur popellum,imó mifcram naturam,mifcra certe quæ tibi crédita cft,hifcc tam immanibus fïagitiis fc-ducerc define.Anquenqua tam amente exiflimas,qui nefciat te nullo malo,viólus rationc neglecla,aut in-cognira,dcxtrc mederi poffe?Qiiid igitur infanis ne-faricfQuid furis demensi Qjio ruis ? Qjjo tepræci-pitasinfignis improbitatis temcraric • Qui cæteros medicos fie delpicis, vraufus fucris apud prineipem quenda ægrum, tibi,tusq; arrifcilicetmifcrc fidenre, D.u. info

Cumulâdis opibus ne^ momelior nemo lufti or fieri po» teft.Hæc Ia Üan,firmi.

Auaricia oïm vitio» rSauftrix acinuétrix «ft; nó fme

DE VICTVS RATIONE infolcntiffimo boatu blatrcrarc,neminem extare,qui morbos tuo mcdcndi modo rebelles, medicamenris propullarc qucat. Hem gloriolülime Note, quid tibi medendi rationem adfenbisr ivs^i potius wïwjamp;viam redam cüplcdcre,feuum atq; cru dele hoe deliramen turn néglige,incredibilcm tuam auariciam tam poilu ram,vtpotc peftiferis figmentis, flagitioliffirna ncqui tia,ncfandis iccleribus, ac prædis, ( parum abeft ne di earn, furto ) fermentatam conditaq defpice, arq; aded dcrclinquc.Nam etfi tuus Genius tyranico inueterarç confuctudinisviolento imperioobtcmperans,ac indi uerfum moliens,liuie noftro confilio refragetur, neç re vel volcntem rclipifcere patiatur,faltcm nobifcum exclama: Dii liane auertitc peftem.Cogira præterca, nihil tam integrum,nihil tam fand urn, nihil ramlo lennc,quod non violate loleat Auaricia; qua tuamp;vul tus tui impudcntia,orationis audacia,mentis iniqui^ täte, etiam inuita naturagt;quæ æqualem feruare iuber, multos perdis. Sed de his lam fatis,ctfiplurahabeam, quæ vere de hoc Noto,cui longa viram precor, mc* morare poffum, quæ ex monumentis fuis poft morte facile apparebunr,tü feiet,quid opes cum fraude par* tæ iuuare poter tint. Farcor profedo me hic vehemen tiam feribendo oftcndilfe, ac nö tantam, quantamres ipfa rcquircbat,vt facile amp;nbsp;facræ,amp;: profanæ docent li tcræ,quæ nullum vitium adeó detedantur atq; auari ciam; quippcquicquid facinoris vnquamaufi fucrût patrarc,auT adhuc partant homines, Auariciæ petfua fu cos hoc parrare in confeffo cd. lam ad inditutum» Confiderandü itaq,-,multorum naturam cum fit tene ra,ac dclicata,famc prodratam. Aliorum porto cadc

Cæcurientia Merdicorum haud Medicorum nature ««’ï/naHs imbccilliras,præ renuiratc parcirarcq; luft'ocara,eua- fujU^”* nefeensq; reddira eft. Ar aliorum qui fine cl eie diu om nia dcuoranr,praua medicorü indulgentia hoc iplum concedentej oppreffa eft ignis vitalisicintiUula refi-dua. Quàm in hac rc præpoftero fint iudicio etiam-num niodcrni mlt;dicinarores(dc iisiermoeft,qui vix primis(quod aiunt) labris guftarunt medicina,quoru apud populû acceptior eft remeriras) inprofeflo eft: (jui nihili ducunt, narurarum habere diferimen : qui quanto audaciuspeccant, tanto Icelcratiuseis crcdi-tiir.Et nclcio vtrum plus dilpcndii ex cis rei pub.pro-Ucniat,an ex infirmons crcdulitate lcui,ftulritjæ.Nifi cnim aurcs ralibus accomodarentur, non haberet co-tum infeitia locum.Scd quid non perfuader populari fæci ftulca amp;nbsp;vecors quorûdam præfumprio, quorum Iiallutinationcm amp;nbsp;clufeatos oculos nemo non cernit Quîdad ocularior.Hippocrarcs namq; pcccara ex talium teme hæc notes ritatcpcrLicriaç obleruatione tamerga fanosquàm ægros commifla,vci poft oftendemus,dcclarar. Vf au tem aliquem famis aur incdiæ fine conftituamus, aut inodum,fcicndum plané famem mulris, aut vr pluri mum quatuor accipi modis. Primo pro vehementi ci biappetentia ,quæcorpuslurido macorc extenuans, niuîtam officientiam inuehit, ipfumq; in fummum dilcrimen adducens exténuât, amp;viriumfacultarc ex-olLiit,difl'ipatq,-. Alio modo lumitur pro cibi inopia, liæc inquam quæ ctiamnum quandoqjfincindigentià, accidit,ex medici præictipto ac imperio conciliatur.

Tertio fumitur fames pro conftanri perpetuaq; Sc irre quicta ciborum appetentia.Qjui hcc famis malo ror-quert

DE VIGTVS RATIONE qucntur ( vt cft Galcni lib. de ^uatHwa^«/ ) maxime inrem peratura luffrigidiorcjaut propter acidos quoldâ fuc cos in ftomacho,feu ventriculi ore refidcnres(quæ hu ius cfuritionis caufa eft) infeftantur.Huic.Hipp. vini potionc, at nô cuiulLiis,mcdcri docct.Nonhic Plinii rcmediû prætcribo,quo famera fedare fuadct.Qjiædâ (inquit) exiguo guftu famem ac fitim fedant,confer-uanrq,- vires, vt butyrum,vt lnppace,glycyrrhizon,amp; deinde præclariifimam fententiam fubnedit. Perni-tiofiffîmumautem in omni vita quideniTis^w-pracci-pue tarnen corpori.Nota funt litcratoribus adagia Fa mes canina,aur Saguntina inedia,ad Erafmi vin cru-ditiffîmi côuolent Ccntürias,inibircporaturi inrclic éî’Uifufïfagâtia.Poteft etiam capi fames pro medicina cxicc,atiua,fiuç ex accidcntijfiuc ex fcJeu proprie. Li Marfdevî ^’^f i^^loe album Marfilii Ficini documentü immit-sa fana, fere. Bis (inquir)cibus quotidie fumendus eft,amp; modi eus atq; lcuis,cinnamomo,mace,nucc mufcafa,modc rate condirus; femper tarne pondéré alimenta moJlia potumq; exuperet,nifi forte bilis ficcitatem admodü timeamus.Famem (fi cómodc fieri potcfi:)cibus;fitim pofus expedfet. Auidiras vrriufq; fuperfir menfç'.Fâfii dium amp;nbsp;laruriras procul abfint.Concinit his efia Hip, *Non facictas,non fames,non aliud quiequam boniim elf, quod naruram cxcedit.Sen.4. par.x. Apho. Omne enim nimium inimicum natunc.

* Vbi fames eft,laborandü nö cfï:.Sen.i 6.par.i.ApJi0i «Famem vinipotiofoluir.Sen.xi.par. 2. Apfio.

*Corporibus humidis fames adferenda eft,fames em redditcorpora ficciora.Sen. yg.par.y. Apfio.

LIBER PRIMVS. Fo.io T^Enuem vidus modulum offcrendo, multi Baud ■*• parum aberrarunt.Exiftimat cnim cxinanitionc pofle imo debcrc cxigi morbum quecunq;, repJeno-Hc acccrfiri.Qiiod lieer pro aliqua rati one verum fit, non tarnen oportet fie odiffe eibum,aut eiusmodum, vt in grauius pcrieulü infirmos addiieamus.-vtcnim nimia rcpletio obeft,ifa Sc exinanitio,aut nimium tenuisratio viófus dara,perieulola. At nue nullo diferi niinc aut exliauriunt homines incdia,aut plus q opor fet temerario quodam aulu,ineonfiderateq; alimenta obtrudût verius quam exliibeat,nö animadiicrtentes, irnd ferc damnantes,quiequid Hipp. aut Galenus fum nh in medieina prineipes, libro de ratione viólus de bac re præeeperint. Eft tarnen quidam alimentorum lt;lenicfus fimplieiter tenuis,qui feilieet ex eibo paueo niultum nutriente,aut ex eopiofïore parum alente,di gnolcitur,S6 fumitur,vtfupraattigimus. Hie oportet lt;lilccrnieulum haben,ne alieubi offendamus,in eibo-rum æquali menlura peeeatcs.Alia eft viftus dietatim iumpti menfura,at extremç tenuitatis.Hæe autem een htur,quum ad diem vfq; iudiciiprorenditur,aut om-nemcibum fubduecdo, aut mulfum, feu fimile quid-piam offerendo.Hip.

* Tcnnis,exquifitaq; viffus ratio in affeftibus tu diu-fumis omnibus,turn etiam aeutis,quibus non eopetit, grams moleftaq; eft. Itemqjvidus qui in extremum tcnuitatisdedueitur,2rauis eft : nam faeietas inextre niuniafta,moleftaeft.Sen.4.par, i.Aplio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;modk-’fer

*In tenuividus ratione ægri peeeant,quo fit,vt ma- quot;“f ’^^f^* re- ■ j - ® r . , nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ - . nuiscxo»

lore atticiantur detrimcto: quiequid enim comittitur luif, grauius obuenit quam in aliquantulü pleniorc. Hine igi:

Gal. Itbro qui infers biturad bo has artes adhortano

SolOnisIe giflatoris tempore muleis Al* thenisvfu venit,vt ob corpo* ris egregia forma aim negligerét Vitæ finem nequagfpe ftanteSjqdquot; hodie mul tos opibus aut generis darirate falfoadnja hitosface-t

Ïgifur amp;nbsp;fanis tura non eft illa admodum renuiSjS' di ligcns vidus racio, ob cam rem lt;juód difficilius erro* rem qiiicommittitur,ferunr.Irahr,vr tennis amp;nbsp;dilp gens vidnsrariOjpcriculofior magna ex parte fit,co, quipauloplcnior præcipiatur.Scn.$. par. i.Apho.

DE Sacietarc dióf urns,patrone omnibus modis ob fefuande,Humana iniolcntiam mirari ne,an de* fpucre dcbcam,n0ratismihiconftat.Nam quumfint homines ad dei fimilirudincm creati,ex animos cor pore iubfifienres, ac animi imperio, corporis fcruitio magisvtidebcant.'contra in diucrlum cunrcs,huncor dinem penirus anihilant,amp; perturbant. Quis cnim animi dotes non habet cognitas ? Contra,cui corpo* rismcomodantia maJa non lunt perfpeóia ? Et ex his duobus iudiciû coiligcrc eft,quid potiffimum lequcn dum,qmd cum Perphirio fugiendum c/i.At iam quf non maria.rcntantnr? quid peregrini guftusnoninuc hicur? quo-laburra ventrislacietate tumcnnsconhcia tur. Totos ponir apros.hofpes gulæ ventriq; deditus, animal Icilicet ad conuinia natum. Verdin Pyrhago reorum olulcula quanto fuauioralanicnis behiarum, e quibus hefternam crapulam rudiare folct homines ventrioh. An parum multa crcauit boniras diuin3,cû' terram tarn diuerfis herbulis,arbores foeru tam dclica to ac virgineo guftu, arua tot fegetum cumerisonu* ftauit^At vitra limites palatum dclicatum conarurco dimentis,! altamcnris,adultcrinoq; guRu ventre irri' tata gula implcre, latagens,pauló port eica vermibus futurum.Nonne praeftabat leruû hoc corpus fub feue ro exadore cohibcre,amp; bru tos motus amp;nbsp;lalciuicntem,

Petulantiâ dilciplina feucriorc œ/lrinsere,vc tanto «fcmîm’ « nbsp;nbsp;• r • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;folisvolup

Hiagis conlcntiat animi impcïio Î Umncs dm viuerc tatibusin ^ luccm liane corruptibilem videre geftimusjauda- feruientes: ^uslcnium,amp;’vererani canoslionoramus;fœliccs lu- cô^çs7d^ lt;licamusrespublicas,vbifcnum prudetia efferuefeen quiduisali« fern adolcfccntiam aut modcratur,aut confilio régit, ud inutiles r. . , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- . ® redditos.

Wignunn remporc nonpræuidcmus, ne lacietate perpétua corpus degrauantes, inutile red damns confi feslanis,fcd magis delirationi amp;nbsp;ftultitiæaccommo-’iatumîVnde no femper cani prudentes,fed Icnfus ho-■î^inis caniciem probam teftantur. Mofes ille nomo-theta,dum iuffionc Domini mortemoppeterc dcbc-^atjfcnlus omnes collcflos ac in fua ftationc vigilâtes ^buitmon dentés moti,nô cæcutierunt oculi,nonhc betatus eft auditus , non rugis cxarata frons , non de-’’iqj laruata facies Icneftutcm deformauit;Qmur ilaî Efuriem parcior cibus : fitim breuior potus excipic-bat.Qi’id Cato ilJc Icucrus?Nonne odfaginta annos hiatus, dixit, nunquàm fibi graue fuifle Icnectamï Fue ^unt hi caftigaro ventre, amp;: fub menfuram coegerunt •ïffrenem voluntatc quçplusquàm neceffe eft exigit, ^ irritatis oculis, qui no fatiantur, vilu plusconcupif eitfemper q ncceffitas poftulat.Duplo igitur damno ^eperimunt homines, dum Sévirai terminum ventre obtulo 5^ rurgidodiftentoq; potu ^ cibo,fibi ante die accerfunt : amp;nbsp;cû animæ pcriculo nihil vnquàm invita egregium moliuntur . Notum eft illud facri Hicro-nymi,ventrem pinguem amp;nbsp;obefum non gignerc Icn-fem tenuem. Q_uid prodeft aruinam putrem caducis amp;nbsp;mortuariis rébus foucre’quid cxudanttcrapulafcm ■ per æftuarei amp;: tanto longier es effici à fummo Bono ß quan

. quanto magisin iftis infcrioribus dcJedamur, Quare de Sacietatc vitanda nihil admodum eft quod dicani, nifi quemadmodum tcnuitatem JadercjlicJiancocci-derc ; quam qui cuitabit ,vigilans fcnium, imó nc fc' mum quidcm,fcd plane virilem animum reportabir. NiJiil enim fic ftomacho nc dicam corpori aduerfum, nihil ipfum ira cneruar,amp; Ipiritus nobihores obruir, atq,-vlrra menfuram ingchus cibusjaur potus.Nonne bores dt^ domines accepimus anre diluuium Iongçuosfuine,amp; potus, fomni,Venus,oïa moderata.Quê chiJiaftes? Profedldad tempe fermée no folg Athletç^verû amp;nbsp;ij g aim ramentum cran t accomodijo fordidu,neglcau,amp; meuratu hab er espion , , corpori ftudcf,veluti Corry bantu furore onctatis amantiores,in djem correpti/ontemnunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;viucbant,non admodum folii

citi de cocorum indufma: nó Apjcios,amp;'gulæ inhru (flores requirebant, folis quas thorus agreftis progcr-minabat viditantes herbulis,amp;:pomiSjpra^ltantiofc vitæ finem amp;: exitum protclabat. Ar nobis nihil fatis eü,O tempora.O mores. Er coufq; proreruitas homi-num quandoq; proccHir, vt in prandia amp;:cœnasleges (erre oporruerir,ne vitra Hatam æHimationcm con-uiuia oncrarentur poriusg ornarenrur.Quanrum au tem nocuerit quoridiana ingurgiratio,acliguririo, faris indicant repenrinæ neces, amp;nbsp;ante demenfum h-lum folhcitatæ Parcarum rclæ: quum, qui vitæ lon^ giori erant deftmari, intempcranria Si tcmulentia re fis'interro* P^’if^ pericrunt. Non opus cxcplis,quifquisfefc tuen gatusa quoda,quo abftemiuscfret,refpódif, Volef,aulculrct, lt;Sf aurc am S ebrioforû motus fibi ante oculos poneret. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j^-^ j^^^^-^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^. ■

Hie,quauis Scytha,lingua,verre, amp;pudedis ö nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m

pceptu volo,qufnung ventri, autpudendis ffæ ration! obcdiant.PhtO- / feruire debent, fed vt femper lek prudentes . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;• » nr - • I

pixdent IsberaTCt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lllcusenim,imoPlofinicus 1

’LIBER PRIMVS. Fo.ix (nam vrrûq; latinitatc donauit Ficinus noftcr) in hûc ’iiodum loquirur: Si fcruet(inquit) acr,epularum hu ^or calorc fuperct : fi frigct,calor humorc. VtrobiQj '’’wô modieus fir exceffus. Hæc de facictate diéfa fun-to,ad vidusrationc ægrorü rantû calamus rcduccdus. *Si guis à morbo cibum affumens non corroboratur, pluscibi quàm fatisfit,affumi fignificatur. At veró ft *îon aifumenti ira cuenit, euacuationc opus elfe feien ^um cfl.Hip.Scn. g.par.iApho.

* Vbi pluscibi précrer natura ingeftû eft, morbü id fa cit.patet hoe ex ipfacuradi ratióc.Hip.S.iy-p.i.Aph,

Tbcoricarum Medicinæ libri primi pars fecunda» de villus ratione ægrorum tantum habet: Cuius caput primum dccet, quæ medicus in hac re intueri debet. Cap. I. Aélcnus de vidus ratione in communi dif fertum cfl,qui modus adhiberi dcbeat,quæ. cautio obfcruanda. Atq; lunt quidam fun* damcnta(vt ita dicam)falutis laólaAtq; vt

apesfuam propolim amp;arccndis animalculis portam ejuodä acri fucco obducunt,nc furto pateant,aut card opera fruftrentur : itidem amp;nbsp;nos fecimuSjVt tanto mi nus corpora ægritudini patcant,qu5to his munira prç fidiis fortius conftircrint.Et hoc adco verum effe con uincirur:Dimidium fa(ffi,qui bene coepit,habet.Sicut ergo in dcmcnloadminiftrado amuifispræferipta eft arbitranda ,5^ iuxta cam agendum, ira in his quae fc-• - • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;” Edi. quun

DE VICTVS RATJONE lt;ju«ntur,cxacucnda cft ingcnii eufpis. Vr enim in re' bus præclaris proficicndo,qujfq; temet ipfe vinecre fo 1er ; ira lacefccnrcs fubfiftcr^, magno probro ducitur. Nc tgirur oleum Sc impenfam in prionbus perdamus, fccundam ^««•«rxt.y inilruimus, vr arcu-cxcuffo rebduus fir nobis eriam gladius gt;quo cum cominus ctiam con gredi poiTimus.Quæ verd in priuaro ægrorum vilt;3u aduerri foJent, bæc funr : Jnrerim tarnen priera non Locus morbi : Visac Ipccicsmorbi : (negligenda.

Tempus morbi : Apetirio : Faculras amp;f natura argrotantis : Forma adbibendi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

De morbi loco copiofius tradabimus libre fcquenri, in quo demonftrabimus ægrirudinû quafdam effe^qv^ totum captiuanr corpus ; qualdam veró quæ alicui ran turn parti infidianrur,noxamq; intenranr.Horumcxa minatio poftca bef perfpicacior.

De morbi Speciebus. Cap.II. NEmo nefcit, morborum diuerfitatem aliam atq aliam viólus rations defiderare, de quorum fpe eiebusexquifirius cnodatiusq; aduri fumus,caparre qua de loco difputabitur, in qua cuiufuis fere morbi vimcegnirjore perfpicarioremq; fignilïcabimus:vir' tutem amp;nbsp;nocumentum indagatius oïlcndcmus.Nunc veró quod præ manibus clï,dixificfufftciat,morbos rum quendam efie acutum, qui aut leuiter auerritur, aut ægrum mox iugularralium pacurum,qui aucriin' ,cari fimiliter nequi{,amp;’ craflatur peftilenrius.Hi amp;nbsp;ve bemenres dicuntur »quorum perpauci fine febre infc liant, Alii funr conrinui,pcrpctuiq;, ac longi .Morbi acuti funr: Coftalis, pulmonia, infania, obliuiarius. Ardor,

LIBER PRIMVS. Fo.ij. Ardor,amp; fi qui fint ciufmodi; Rations quoru aegri na^ turaadmodu acprotinus debilicarur, languctq,-, turn propter eorum intcnfioncrn vehementem,turn quia corpori familiarius aediutiusquam luftinerequeat, non longorum morboru more tame,inherent, infe-fiant^ acrius. Horum (qui amp;: longe poft quartû diem iudicantur)natura duplex habetur.aut enim accidunt calidis fuccis,nullam occupantibus certam fcdem,led ^ omnibus animanris parribus inhærentibuSj vt funt febres continua: ,lt;um quibus Claudius ludabatur Cæ lar per oranem vitam, telle Seneca : aut hunt loco ali quo certo paticntc,vt praemonftratum eft. Peracutus dicitur,is qui ftatim in fummo vigore cófillit,primis videlicet quatuor diebus, vel pauló vhenus,h dccer^ narur,idq,- Ratim fignificatur,vr Angina, Bilaris, ncr Uorum diftentio.Morbi veró longi ob lcntos,crairos, frigidosq; inciduntliquorcs,aut propter humorcs con lt;oflioni rcbcllcs,8^ vifeofitatc lua viciatis corporibus inhærentcs.Obluôlantur autem fucci coRioni, vt cla hus intclligatur,proptcr naturae imbccillitatc, quan doquidem ob fupcrfluamcorundcm quanritatcm,aut ^puriam diramq; qualiratem naturae inimicam confiai illo naturali igne nequeunt, qui nonfatisfufficiens fantæ moli cfTe qucat,fed magis adobruit.Excmplole tctis grandioris,cui fiimbccillum igniculü fubiicias, frufira cgcris,cupicnscalficri alicuius modi fuperinfu ^^urn liquorcm.Itaq; fïr,vt hi morbi ægrum longo tem poris demeaeulo cruciantes,diutini feu longi dicatur, ex quorü numero lunt febris quartana, Pofee gallicæ, aqua inter eurem. Tabes,«Sé fimilcs. Horum meminit Hali haben rodan.

* Summis morbis fumma diligcntiflimc remédia ad-hibendafunt.Hip.Sen.e.par.i.Apho.

* Vbi morbas peracucus eft fié labores lummi farigat, Öi^ tenmffimo vida vti neceffe eft. At vbi non ita ed, fed picniasagere licet,tantum indulgcndum cftcibo quâto morbus ipfe fûmo fjt leuior.Hip.S.7.par. i.Aph De tempore raorbi. Cap.III«

A Æ Orbi tempora (quæ non dierum numéro defini-A untur) viditandi modum diuerfum requirunt» Qjjorum quædam vniuerfalia, quidam particularia funt.Horum itaq; cognitiones ad vidas rationc fum-me conduçunt,ncc minus ad morborum curara,vtpo ftcapatcbit.Vcnim præterea vnumquenq; morbü ( de co qui auerti poflir loquimur ) quatuor occupare tem pora,cum vniuerfalia turn particularia, principium ici licet,augmcntü,ftatum feu vigorem, amp;nbsp;inclinationc, omnibus rci medicæ candidatis perfpicuû eft, ac eum qui mederi exoptat bæc callcre debere.Verum tamen illorû diftindioncs ac durationes in morbis cxquifirè exadeq;cognofci qui porerunt? nam quida nullo tem porc apparct, alii veto fine principio amp;nbsp;augmcnto,yt efteernere in attonirione,amp; fimilibus: alu namq fine ftatu . Ob lias diferepantias amp;nbsp;caufas diner fa s, magna apud vctcresfcxagcnarios(q deponre mimme deiiei-endi funt,noaitiis camœms emicâtibus) difeeptatio ac diffîculras,nec minus apud huiusnodri fæculi medicos exidit.-quippe horum affequi veram notitiam ger manamq,-,diflficile edadmodum.Ncc enim omnibus omnia nofee contingit, amp;i in plærifq^ diuinant magis quam dififiniunt.niad verô pro nodro ingeniolo cô^

! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. - LIBER PRIMVS. Fo.14 monuifle fuffîoar, quofdâ morbos cura dil-curi,lcdu» laq; medici opera: atq; in cis omnibus quatuor tempo rum vices ac rcuolutioncs intelligcrc oportet,fiuc len Iibilitcr,fiuc infcnfibilitcr.Tum morborü fpetiestem j ponbus conquadra-nt vrplçrumq; ac rcfpondcnt,in co ! videlicet quód morborü temperalongioh morapro-dueütur in diururrtioribus,aut perperuis magis quam acurioribusægritudinibus. Alii vero morbi quidäin Excuntiae

' augmcnto,aut ftatu, ægrum ad abolitionc amp;nbsp;extrema corpore té nccclTitatcm adigctcs,non quatuor tcmporibus,vt eft borum Xgt; in propatulo,dcclarantur.Cærerum vt de morborum uerfitates temporibus magna apud mcdicos(vt prxdiximus)cft clocenr-, dilccptatio, ita illorum diligcns inquifitio maior eft, ^uàm buius libelli forma excipi qucatdraquamdchis iatis, donee opus noftrum de morbis curandis,in quo

' longèlatcq; de bis traôfabiturjcmiferimus.Non enim iam in integrum volumen cogimus omnia,fed velu-b per tranfennam commonftramus, amp;nbsp;quodammodo niercurialcs ftatiunculas confl;ituimus,vt fagaciori le lt;^ori facilior copia fir ,vt inquam volet viam pergerc greifum ponat:amp; malumus bic «mitHi«'. videri g abruélo res. Hac igitur de re paucis cnarratis potiusquam cx-pofitis,curiofam veftram inquifitione non moranfes, ac fufiorc enodatione cxigcntcs,adGalcni libros apcr bus de bis agentes,medicine affedlatores remittimus. *In acccffionibus abftinendum eft : adfumcre cnim cibum nociuum eft: amp;^ quibus per circuitum veniunt acceftioncs, bis in ca ipfa acceftione abftinendum eft»

* Acceffionesvero conditionesq; indicant morbi amp;nbsp;an nircmpora,ncc non fucccffiuacircuituum incremcra, fiue

ludicatio cd: cita pa* ratacg ad fanitacé vF interitum mutatio. Et ed al ia pfeda^aHa irngfeda.

Eue quottidie/iuc vno inrcrpofito die ,fiue per valh amphora eueniant:nec non ex liis quae lupcrueniunr, judicium accipi potcft.Vcrbi gratia,in niorbo coftali fifccatiopurulcncainter initia extitir, aegritudinem cötrahit;fin poftca piiruit,cxtcndit. Qjiin etiä vrina, aluus,fudor, morbos aut difficile aut facile autnullo paófo iudicaripoïfc,aut Ipngos, aut breues fore figni ficanr.Hip.Sen. ix.par. i.Aplio.

* Qpi per circuirus accelfionum cxacuütuF,liis nihil cfl dandu,neeaffumerequieqeogendû, fedadditioni fubtrahendû eff ante iudicationcm.Hip.S. ig.par.i. * Quæiudicantur, aut iudicata funt, intègre non mo ucre neq;nouarc vel medicamentis vel aliisincitamc tis, fed fincre debes.Hip.Sen.xo.par. i Apho.

* Qjnbus iudicatio inftatjiis nox difficilis eft quæ ac* ceffioncm præccdit, fub{cqucns autem nox magna ex parte facilior accidere lolet.Hip. Sen. i ) .par.i.Apho. * Cum morbus confiait fuo vigore, tune tenuiftifoo' vióf u vti ncccifc elf. Hip.Sen.8. par. i .Apho.

Licet in præcedentibus cibi naturam ac vim dixc rimus, ac in illius promptuarium potum conclu-ferimus,quæ duo verius alimentura dixeris: tarne hoc iamadmonitos elfe volumus falutis hominuinquifi* tores, ne poft acceptu corporis aliquod robur, in plus tumendo quam-par cft ægros induccre animufaciant. Namquuna fanitate afpirante amp;nbsp;in priftmum vigo-rcmalfurgentchominc à morbo, alimentüplusiufto ingcritur,ianc in id ipfurn quod euafit inciderefolet: quodex læfipne amp;nbsp;labore moleftiaq; percipitur. Probi prudentis^- medici crit officium,fcquenti die dietarin

LIBER PRIMVS, ' Fo.i;, ^Ui imminucrc dcmcnfum,amp; fraudarc illius gcniurn ^^ixca rationis æquilibnum.Qjiod fi nihil dcrrimenti ®xcibifumptionc corpori inferarur, amp;nbsp;modumvidus ^^gendum efTc difpcxent,iuxtaquód fcientiaamp; ratio ^’ihnuabic, non eft timcndum faccre vt ægrorus habi ^^orreddacur ,amp; priftmæ viuendi forms reftituatun Modern pafto rerciO',amp; quarto diefaciundu cxiftimato. ^eq^cnim.dcrcpentc ifthuc polfiscernerc.Ncc modo ^uaneKasded d^cibi quahtas pro corpofculi reparatio •ic concernend a cft,amp; diligenri temperamento exifti ^3nda;vtrumq; enim corpons^xhaufti temperaturæ ^clpondere debet. Viftus ergo ratio conualcfccntium ægrorum à lanorum,debet efte media: Imo omnium Wusratio media conftituenda eft. Hi namq; qui æ-S^oti fucrc,aut rcualcfccrc incipiunt,vt curare debet gt;nbsp;^e mal urn nutnant, ita fanos oportet fibi media fta-^erc,ncdbono fanitatis quodhabent rccidant.Nihil ®nim proficit incolumem manere,amp; benè fano ac luc ^ulento corpore ftare:, mh fit amp;nbsp;modus huius incolu* ^itatis euftos perpetuus Sc admonitor.Demum vt cä fuetarclinquerc duru, ita oportet cófuctudinis illius dilquircre rationcm,nc fortepræftetimmutare quam felinqucrc. Qjiiscnim cam confuetudinc adprobet, inid non reprobet magis, qua faturo femper ventre iu fgt;eatcne,amp; in mod urn x»'fSfgt; luccidiam aruins putrclcc tis alercr Si tarnen erir viditandi probus modus citra delcriptionc aliquod te huic adferuato. Medicina: cm espars, iuxtafcientiaviucrc, nöiuxra finiftrumappe ' titunr. Debet cnim,vt femel fîniamyappetitio in cibi -qualitatc amp;nbsp;quantitate proba amp;: media eße conftituta. Vtde ftomacho alibi oftendetur.

* Si guis a morbo cibû adiumes nôcorroboratur,plus cibi ^ fans fit adfumi figniheaturSi veró noadlumcti ira cuenir,cuacuationc opuseffe iciendu cft.S.y.P.i. * 51 cm ab ægrorationc bene adliimcnri cibum corpus nihilproficir,fîgnûeft viriofum. Sen. 5 i.par.x. Aph. * Omnes fere qm iefe male habenr principio bene ad* funicrcscibum,nec quicqproheicreSjin fineinedia exi gunt.Ar veró qui principio vehemeter inedia exigür, poftcabenc abfumür,ii melius euadunr.Sen.jx.Par.x. * In quouis morbo mere conftarc, amp;nbsp;cibum apperere, bono eftxonrrariü veró virio darur.Scn.5 j.par.xAph.

* Jn morbo dmtino inedia amp;nbsp;deieftiöes fynccrc, maJo funt.Hip.Sen.6.par.7.Apho.

* T^ Srimandü criam,coJIigcndüq; cft,an ægerpoifec J—co vidu quem præccpcris,obdurarc ad conliftedi vigore vfq; ægrotarionis,amp; iJIe nepotius dclïciar,nec durarc ponir ea ipfa vi(ftusratióe,an morbus ante de-fteiar arq; hebetefeaf. Hip.Sen. 9. par. i. Apho.

* Quibus igitur confiftcntia iuxra cftJus tenuisviftus iuxra præcipicndus eft. Quibus igitur confiftendi vigor poftea fururus cftjiism coipfo vigore amp;nbsp;pa uJó an telubtrahcndü cft. Tempore veró fuperiore vberius agendum vtæger fufFiciat.Hip.Sen. lo.par. i.Apho, De modo leu forma adhibcndi. Cap.Vl.

Huk idem 1-7 ^ quibus nam femel aut bis aftumendum fit plu-Hip.füb.» ra ne an pauciora , parriculatim animaduerten-demedkß* ‘^um.Tempori,ctiam amp;nbsp;ætati,amp; confuctudinijmpar-naprifca,7 neudum aliquid cft. Hip.Sen. 17. par. i. Apho.

Theoricarum de viftus ratione libti primi finis, T. Damiano VifTenacoDecoipoIifanoDo* Wore amp;nbsp;medico Ôt chirurgico au tore»

E alimentis itaq; amp;nbsp;viâirandi præ-IcriptOjnonnuila diôla funto : quæ obiccro æquos ledoresgt;vt fi nullam laudem mcrcantur ,faltem àron-chis amp;nbsp;fannionibus mibi vindicata fint.Qui cnim in rem amp;nbsp;lalutc bonorum cxiftimat fc facerc,nulli obclTc,omnibus pro-dcHcjVr quid inuidiam mcreatur gratis?Ego profef-fionismeæ fano confilio fuffragaricupicstitulo,quod Vnum potui ledulam operam nauaui,nc fruflranuic initiatus diccrer : fi minus alfequutus fum,laudanda Voluntas crit,non defpiciendum defiderium. Video enim plærofqj, qui quum mliil egregium moliantur in bac vira,præ le tarnen maieftatem ferre,dignâ pro-feâô medico exa-ólo,fi modo præftarent quod pollicc tur.Sed vti non cftin pallio,aur barba, aruncisq; phi-lofophi exiftimata au(floriras,ita neq; hinc mctiendus niedicus,qui contemnerc mauult cærcroSjquàm fuam opinionem depreflam.Tot cnim funt fententiæ, quot capita. Neç m aliqua libcralium arrium profeffione fie liallucinantur,atq;in medicina.Hoc ipfum fortalfe poffisacciperc amp;: de Thcologia,que mentis reparatrix eife dcbebat,àqua verum medicum aufpicari debere nemo non nouit: licet in ca fie fibi quifq,; hac tempe-Hâte placcat,fic fua mordicus tueatur,lt; proh rem in-dignam amp;: flebilcm ) vt facilius fit difpurare, amp;nbsp;in di-uerfum argurari, quàm ad bonam menrem cohuerti.

Mulforfia* nimos opU nionö vari etare vitia tos elfe,ai*

qj adeo à reciovero»

lt;5 trahi ia erroru lalt;gt; byrinthû demöflrat

Qjuæ fané à fummoBono veluri extorqueriprecibus fcdulis debet,vt habeat hoc domicilium ccrporeuni manlorc.dignum ,amp; adlcquaturanimam bonampu-ramq;.Efl emm quodammedo corpushoc anmiæ tun damenfû: quod fi cuerium fuerit,ruinolum fiat oportet jquicquid fuperftrucre coneris.Dum enim virturcs congregantur, fane per corporis organa coJIiguntur.

Vider anima bonum per oculum fimpliccm, amp;nbsp;amu-larur in bonum:Audirpcr aurcs verbum dcijamp;faqui' tunPergit in fempJum,amp; oratrEbrit per carncm,nw doq; cfFicimr corder Vigilar per carncm,amp; inconniuc tibus oculis facris Jediombus infiibirjamp;f reparamr af-fedus.Er vt femel bniam.Sicut animæ omnesporen-tiæ in bonum per corporis organon cmicant,ira dum malo fuGcenturianfur,ciuldcm corporis vici/Titudini buseuerfis aburuntur modulis. Non enim concupil-

Ais qulb* modis ff/ ducarur à corpore fa ris füperep fafrç,docét lircrç nee nö depra* na fa muU toru vira.

cit anima nifi per camis dcfidcria, quæ ccuLs hauri-unrur,auritgt;us artrahunrur. Videns enim concupilcif alrerius rem, vxorem, videns inuider, Audiens fireu' riofa :ad choreas,ad Jafduosmorus greïTus dirigirur. In corpore accidiatur anima . Vr quid i/la profcquoH videliccc,vt pJaccm vrrosq,-, vt præ/renr magisquod docent opcre,qLiam operibus neglcdisverbis rinniär, Ego Jane de me vf ninil egregium poUiceor jira nio-

dulum agnöJeo meum.Si tarnen inuenientur quino-frrx in bac re fententiæ refragabunrur, hosrogaroî vcJim,ne prascipitanrer agant, led prius excuifo en' minatoq; iiYlo,3:ciuoq; libraminc pondèrent,quç a no / bis dicenfur,ac poüca. iuâiccf.atq; vbi nos inuenerint / errare, vel amice moneant, vel libera, amici vtantui / 'Vir^ul!i.Perürinximüs ergo,quomodoperviâûhrÀ I

LIBER SECVNDVS. Fo.xy. ac langncnns feu ægri-naturam l'cruarc munireq; pefli mus : non igirur lam à propofito videtur alienü, hcc leeundö libre de all edi u um ien morborum curadif-qturcre.autclrtputare: acquæ ad cam perfeâè cogno-Iccndam conicruandamq; conducant, demenftrare. Qjiippc fine hac diligentia , delcdaq; obfcruatione, nullus dextrè redreep medicari ( vt omnibus liquida parer) porcrit.Indub-itatumq; eft,nullum negante fun damcnta,quibusquæliber ars nititur,pofte ad fcicntie ciilmcn accedcre, præcipuc eius pnncipia refpuentë. Quæ a Litern eft vera feientiæ huius b a fis,-amp; fundame tum,nifimaioris illiusmundi notitia,quantïi fas eft, in animos hominum influere:Aftrologiam dico,cuius prælagia refte nemoprædiccre nouit,qui ncglcxit ilia prædifccre.QjnsSolisdeliquiû,autlaborcs lunares prædicct,quis aliorum planetarum paffioncs,aur ter-ræ fitum,fiderumq; motioncs enuncicr,nifi pnus cœli Terraq; pcrmenlos amp;nbsp;eögnitos orbes habcat' At dieet quifpiam , quo tu mihi Aftronomiam incœlufn fers? quail hæc vel ad fanitatem tuendam, aut morbum eu randum eóduear.A deó affinem medicina: dico,vt hac ignorata,prorfum in mededi modo dclirarc cogaris. Qiiis enim ægro laniratem }?olliccri qucat, die decre torio ignorato? horisq; quibus illi medicamentum of ferendum fit,incognitis? cquidc effeccrit nemo. Atq; Lorum óbferuationem arquarn dehere effe Sc conten-;taneam,ncmo quiMathemarieus fit,ignorat.Vcrü vt femel quod fentio dicarn,Aftronomia tantum arti me dicæ fuccurrit,amp; ancillatur,vf fine ca nihil poffis cffi ccrc,quanquam multis hocdclirum videatur,fcd ridi eulis Sc deridendis. Sune alii qui Mathcmaricam,amp;

DE MEDENDT MODO medicinæ partem quam theoriam dicunt abiicientcs, aut potiusrclpucntes,prohisSymphatia,ale(ïlroman* tiam,necromantiam,p{ychopompiam,pfycagogiamj circuiatoriam,aut incantamenrorü genera neicio quæ ampleduntur ,de quorum remcritate magis tacendü Nee ué“ ^^’^hror,quam aliquid dicendum. Oratos tarnen hos moueaUo vclim,vt tempore refilianr,amp;: eorü remcritate valcfa minicanidi éia,ac cmpiricorum,muliercularumq;,nccnö Domi' folGinnuês ’'ï^^^^i culufdam præftigiis abolitis,inverammedici* taxandu ef nam animos appliccnt,amp; ea quæ ad fanitatem confer^ nUun^r^ ^^^'^^'^’^’^^^^'^^^^^^'^^ faciunt, attcnroamp;docih ani* fug» olï or ^iiü confcdentur.Ifti lecundo libelle titulum mdidi*

riö feekrtif 4^æ “^ ^^ conferuanda fint: prius tarnen admoncre ac fimöq;me^ fcifc in rem medicorum ducimus,Cötraria contrarns HwulandT nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;effe,diligent! tarnen adhibita ra.tionc,quod

nwdü.Ne diucrfo exlocis manifeftum cuadit,vt,in præcedenn* tpeftepti^^ bus/TumHip.hacinfinuatfententia: Ouicunqcmor meafirme , . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, r_________7_______

perhui^fa euacuatione,rcplcrione: codem modo cacrcrorumcö trariaremcdiofunr.Sen.ii.Aph.par.x. Medicusigi

habent, ac

quo literatoevel chrifbaniffimos Morbum

AppeexpioratifTimu mihi habeo Eodl n morbl etia tales male audire apftiHos g TempUS morbi totaméteffit qdprofitéturmo»' y^ctatem nachi fez pp pbi amp;nbsp;roti chrifHalt;* _ ni,qualesequidcm ocsäpud nos 1 empUS anm effe volo. Veru de quo loqmur f^elt;t ioiie m vnus ex fece illoru eft qui extra rp fiios limites diuagaces.abieftoe^ Tempera primx atc^adeonungfatislau* Conluctudinem dar? tnftirurióishabitu, Domini. .Medicaminum vires-lt;^,FrancifcÜ3{mo Chriftu abne.

Hæc Methodid qui infotisappa rentibus verfan tur, non curant, fed ab affeftib’ remediapctunt

LIBER ' SECVNDVS. FoA8 _ garut.Certo iam fonnar,has facratifT.proftfllóes etia alere haud taro nónullos in» numerisfYcopiaätf)simpudentiflinie fceleratos, quibusFraneiki aut Dominici mé tc precor :Sed hoe nihil ad regilionê, qui vel per fe optima non plusnigroris aut fuliginis ex hoc contrahit, q Soi ex attradis pediferis vaporibus.

MOrbos vitæ huius dccurrcntis amp;f ad metam pro-peranus decliuitatcq;fundioncs impcdircsper-fpicuum eft . Nam remorantur pronitatem humani corporiSjfivelir homo virtuti le accómodarc,vt tan-to fini vltima: acccdcrc nó metuat quanto hoc virtuti emanciparü reddiderit magis. Ex quorü amp;nbsp;loei cogni tione,ahis tarnen iuxta admiffis, curam in procliui eft iiofie. Infupcr ablq; caufæcôiunôlæ(qua amp;nbsp;immediate Hicimus) notitia, morbus ncquit cognolci, qui motio prçterhoc cftcotranaturam dicitur.Eïlctiam morbus lt;iifpofitio contra natura in corpore humano,cx qua in opcrationeeflcntialitcrprouenit nocumentu prouctu piinio.Vel,hocmodo,amp; rcdlius: Morbus eft afFeftus contra naturam,opcrationi naturali in corporc huma no officieus primo,amp; noccns.Huius veró diucrfæl unt fpccics,vim diucrfam,amp; natura obtinentes alia.Qjia- MorborS rum notitiam,magisin curandoneceffariam,quamlo ignorantia cum ( quanquam vtrumq; probe caUendum ) dicimus. cos ignora* Morborum enim quor genera,tot medendi rationes, re circa eu Q_uorum aliquot mixti fuut,nomen ab humore præ- tadifcopos dominante fumentes ; reliqui fimplices,dc quibus hic maxime difputabitur.Compofiti feu mixti compofita itidemexigunt curationc : fimpliccs fimpliccm. Acci dunt nonnunquam duæ morbi fpecics vni corpori: at tune vehementiori primo obuiandu cft,vt non acci-piatfcnfim vires, amp;nbsp;in quandam tyrannidis peftiferar areem confeendat, inde phalaricis emiffis hominem inte

DE MEDENDI MODO intcrnirioni darurus,neq,-inrerca debilior negligcdus eft. Fieri cnim loler, vc ncglcfta Icnrina naue in alto fut)mcrgac,quod irruens c caradupisfluunis efficercco fucuir.Morbi quçlibcr pars an dici mercatur morbus, non hieexcunamUed ddpurancibus excuriendumre-hnguo.Sunr deniq; amp;: morbi,quoru aJiqui vt faciliicr le accomodanr cocpori,aftricaturq,-, ira facilem quoq; manum.admirtunc,curanrurq;:aiii Sfiemrer inuadür, amp;nbsp;ramen diurius homini inhærcnr,nec curamadmir-runr,quod li facile animaduerrunr,qniciimcjsindi« luftan habenr.Hæc baud difficulrcr ab iis inreftigun rur qui conruentur Tempus anni, Corporis rempera cuJum,quü vnumad morbu recipiendu parariusfirg alrerum. Temporis anni condirioncm, Aecarem.

* In remporibus naruræ Jcginmis, cumq; rempeftius fempeftiue reddunrur morbi conftanres fynecri amp;nbsp;fa-! dies veniunrar vero miquis inconftanres ó^ iudicaru difficiles. HipSen. 8.par.}. Aph,

Per aurumnum morbi acuiiffimiS^cxirioffffimi ae--cidimc magna ex parce .Ver lalubemmü eff,minnsq} exiriofum. tiipp.Seni9.pa:r.'^.Apli, inAutumniistabidis^maluscff.Scn.io.par.),

* Per rempora anni pueri amp;nbsp;ærarc his proximi Vere, atq; prima æffarc optime degunt, amp;nbsp;maxime valent. ƒ Senes æffarc Se autamno aliquandiu,reliquo autamni nbsp;nbsp;nbsp;!

rempore g media ffinrærate melius valent:S. t S.P.j, / * M.orbi quidc omnesomnibus temporibusaccidunt, • ied nônulli quidëcertis oriütur Seirritâtur.S. i9.P.jf Sé,zo.p4j, * Verc eniatræbiles, furores,comitiales,profufiones fanguinis,anginæ,tuffcs,grauedincs,raucedines,pLiffu læ vlcerofxplurimx,tubcrcula,articulorUm dolores.

LIBER SECVNDVS Fo.i?: *Æftarc nonnulli ex his,ac febres contmux, amp;nbsp;ardo-res,amp; tercianx plurimx,vomition,es, ctiam alui pro-fluuia,oculorum amp;: aurium dolores, oris vlcera, geni talium putredincs,amp;: iudamina. Sen. 11 .par. j. Apho. *Autumno magna pars xftiuorum,atq; etiam febres quartanx, amp;nbsp;erronix, lienes, aqua inter eurem, tabes, ftillicidia vrinx,lcuirates inteftinorum,Coxendices, anginæ, anbelationcs, voluuli, Comitiales, atræbiles, furores.Hip.Scn.ix.panj.ApEo.

*Hycnic coftales,pulmoniæ, raucedincs, tulîeSjdoIo rcslatcrum,peâorum,lumborû,dolorcscapitis,Vcr-tigineSjattoniti.Sen.ij.par.j.Apho.

*Nacurarum aliæ ad xftatcm,aliæ ad hycmcm,benè tnalcvc fc habent. Hip. Sen.i.par.5.Aplio.

Cx.morbis alu ad aha benc malcvc te habent : co- sen,345,3, dem modo amp;:ætatcs,adloca,tcmpora,amp;viôlusgencra. ^femporum mutanones morbos pariunt: magnxq; temporû mutationcs, tcilicet,aut^ftus ,aut frigoris, tcliqua ex rarione grauius incidunt. Sen. 1. par. 3.

*Per tempora anni, quoties eodem die,modo frigus, niodo æftus accidir , morbos aurumnalcs expedarc oportet. Hip.Scn.4.par.3.Apho.

*Auftri hcbctantauditum,caligincm obducunr,cor pora difFunduntjpigrioraq; faciunt. Caput aggrauât.

Vbi tempeftas ita præualucrit, affebius ciulmodi ex.-iftunt.At fl tempus Aquiloniü fit, Tuffes, fauces,alui duræ, difficultatcsvrinæ,dolores horrifîci pedorum amp;nbsp;coftarum accidunt.Vbi ita tempeftas cxupcrarir,af fc(îlus eiufraodi cxpeófato.Hip.Sen.$.par. 3.Apho. *Qjiotics æftas fit fimilis vcri,ludorum copiam in fc bribus expedar-e operrec, Hip,Scn.6.par.3.Apho.

* Per fqualorcs febrcs acutæ fieri folcnt,amp; fi magna ex parte tafis fit annus qualem fecerit condirionc, morbos quoq; magna ex parte expedare oportebir, S.y.p.}. * Quod ad temporum attinctrationem,fi hyemslqua lida amp;nbsp;aquilonia fuerit,ver pluuium auftralcq;,febres acutasæftare fieri necefic eftjdi: lippitudincs amp;nbsp;inrefii norum diffîcultates,maximc muIieribuSjdif iis qui bu midam fiabent naturam. Sen.i i.par.pApho.

*Sed fi hyems aufrralis pJuuia amp;: tepida fucrir,ver fqua fidum aquiIentumq,-,muJieres quarü partus iuxta ver properanr,aborrum exqualiber caufa facient.Quasau tem pepcrcrint,imbccillcs ac morbidos ædent infantes,ira vt aut fiatim pereant,aut tenues atq; vaictudi narii viuant. Cæteris diffîcultatcs inteftinorum à bp 'pitudines aridæ aecident.Senibus veto dcftijlationcs quæ cito intenmant. Sen. iz par. 5. Apho.

Sé,ig,p4» Per fqualores taberudines, lippitudines, arriculorum / dolorcs,ftillicidia vrinæ, diffîculfatcs inteftinorum.

* Conditionum quotidianarû Aquiloncs corpora con ftipatiora,contentiorajmobiliora,coloratioraq;faciûr: audirum criam adiuuât, fed aluû ficcanr, oculos mor dent: amp;nbsp;fï in pcólorc dolor aliquis præcft,acrius cxci-tatur.Auftri corpora diflbluiint amp;nbsp;humcfaciüc,capuc aggrauant, auditum obtundunc, vertigines mouent, oculisamp;fcorporibus adferunt rardiratcm,aluosctiam Hümefaciunt. Sen. ly.par. j.Aplio,

* Per æcates hæc accidunt.Paruis 8^ recens natis puc* rulis Vlcera oris,vomitus,inlomniæ, pauores, inflam niariones vmbilici,humorcs aurium.S.i4.par.}.ApIi.

* Paulo ætare progredictibus cum dentire incipiunr, ginginarum prurigines,febrcs,cöuulfioncs, aluifluo-i^es,maxime cum caninos ædûr, amp;nbsp;iis potiflimû pueris ^ui corpulcntiflimi lunt, amp;nbsp;aliios babent aftridas. Hip.Sen.i^.par.^.Apho.

* Adultionbus iam tonfillæ vertebrç in occipirio,fiue luxatio in partem interiorem, anlielationes, calculi^ lumbrici reretes,afcaridæ,vcrucæ,Fatiriæ,ftrumæ, amp;nbsp;reliqui abfcefrus,fed prçcipuc quç enumeraui.S.x6.p. 5. * Adulcfccntibus iam amp;nbsp;pubetcentibus magna eorum pars accidit atq; etiam febres diutinæ potius amp;: langur nisc naribusprofufioncs. Sen.iy. par.5. Apho.

* Plurimi veró affeélus pucrilis ætatis iudicantur,auc intra quadragefimû diem, aut intra feptimü menfem autcum ad pubertatem itur.Qjii autem perdurarint, nee foluipotcrint,pubclccnti aut fœminæ cum men-ftma eruperint,iis confenelcerc adfoIent.Sen,i8.p.5. * luucnibus fanguinis fcreationcs,tabcs,febrcs acutæ, , comitiales, amp;nbsp;reliqui morbi, led præcipuc quæ enume raui,accidunt. Hip. Sen. 19.par.}. Aplio.

♦Qui banc exccHcrunt ærarem, iis anhclarioncs, co féales, pulmoniæ, obliuiarii,dcliria, ardor es hilares, alui fluorés Iongi,diffîculrarcs inrcflinorum,lcuirarcs jntcflinorum,marifcæ. Sen.p.par.j.Apho.

*Maioribus naru difFjcuItarcsfpirandi,dcflilJarioncs, rufles, ftiJhcjdia vrinæ, arriciilorum dolores, venum dolores ,verrigincs,arroniti,mali babirus,afpredincs rotius corporis, infomniæ, alui,oculorum,amp; annum bumidifareSjlicbcrudincs oculorum,amp;^grauifatcsau-rium.Hip.Sen.)i par.j.Apho.

^Seniores magna ex parte minus ægrotanr quàm iu-ucncs.Arramcn quidongi bis accidcrinc morbi,infana biles ferè rora vira comirantur. Sen. 59.par.x.Apho. *Rauccdincs^ grauedmes maioribus admodü natu-concoqui ncqucunr.Scn.40 par.x.Apbo.

A Æ Embra Antiquiorib.locafunr appcllata;quorum X-V J noritiam ad morborû coferre curâ,apud omnes tarn medicos quam cbirurgicos cxploratû credimus. Qui enim curam adbibeas bomini,ignorarocui meden dcbcasloco. Horum quædam funr exrcriora,quae luxarur,5(f c Ratu dimouentur vi quapiam.corpusalfi eiente : quçdam intcrjora,vr poft facile dcclarabirur. Membrorum pofirionem,compöfitioncm,ó^ tempera f uram,animaducrtcnda docct Ga knus, necnon loei ratione curam alio ac abo modo aduocari debere, démontrât ex partiumlt;iatura,curæ indicationë partim fumendo. Infupcr prius de ægrorum vitus ratione Joquenrcs,loci natura ad cam conducerc diximus,nec absre, nam cum fimilc nutriatur à fimili ( vt pbilo-fopbis placmt J eerrum et, non pote alicui debirum offer

LIBER SECVNDVS Fo.p offerri nutrimentum,parte quänutrire volucris,incognita.Hoc muitipliciter accipitur, licet Anitotdes onine frigidum aiebatjfed fallACaetcrum nurritio fit Vclrationc fubftanriæ effluxæ,vcl effluentis. Iraq; li-4^idó apparc-t,loci naturam in viólu elfe animaducr-tendam. Ad intentum igitur rcuertamur,amp; dicamus: niembrorum,quorum quodlibet ex fimilaribusconfia ^Ur partibus,quædam cflcprincipalia,quidam minus pfincipalia,quædam cxanguia,horum natura frigida, '^JUïdam fanguinca, quidam fpiritualia, quædam nu-’^ritiua.Horû quodlibet aliquandoprimario,aliquädo ^ccimdario, iam proprio , lam per confenfum (quæ ab Alis differunt) turbantur affedu. Locorum præterea exteriorum notitiam/quœ ad folutionem continuita-fisfummècöducit,facile eft intelligcrc,vt pater apucl ^alenum,qui idem alio tarnen loco membrorumin-ïcriorum aneóf iöcs docet cognofcere, ad quem,pro-fufiorem dedaratione dcfidcranrcs,rcmittimus.Equi-^cm quum morborum aliqui à loco denominationem 1 Hclcnorum arbirrio fumût,quô illorum perfpicacior ^^abcatur intclligcntia , partes tam exteriores quam interiores propriis defenbemusnominibus, de parti-Uscorporis exterioribus lumentcs exordium. Capi fis,quæ prima corporis pars eft,fummifas Vertex di-citur : pars antcrior,Cinciput : Occipitium poftcrior. Frons cincipitifubiungitur. Tempora dcxtrumamp; fini llrum latus dicuntur.Infrafrontcm fupcrcilia,quibus pculi fubiacent.GcnasfequunturMali.Inter has Na his.Aurcspropè tempora ab hauriendo dicuntur. Ab occipitio exordium fumit Ceruix, quam Collum con tinct:poft funt Os,Labra,Mcntum:Par tem veró colli anc

- . DE MEDENDI MODO anteriorem Gulam dicunt:. illi Humeri adiunguntur: quibus Brachiajquæ Armos amp;nbsp;Lacertos continent.Cu bitus pars exterior Brachii nodola inter armum amp;nbsp;la* certum media.Lacerto Manus appendix eft. Cui Di giti quinq;Mineruæcôlccrati.‘horum primus Poliex: huic proximusSalutaris ac Index: fubinde Médius cæ terisoblongior :huncfcquirur Mcdicinalis: quintus namq; ob breuitarem minimus nuncupatur. Manus cöcauitas,eiuldem vola dicitur: cuius oppofitûGræci AfiTÄMcffTrw/.Poft humeros fcquitur Truncus,qui finecapi tc,brachiis,cruribusq,-,Thoraxdicitur:cuius anterior pars lugulum Sc Pcü^us cormet.In hoc MammæAlæ Tub humeris.Latera coftis ter minantur à dextra parte amp;: fîniftra,poft quæ funt Ilia,his finitur Vcnrcr.Incu ius mcdio Vmbilicus eft : fub quo locus qui pilis régi' tur,Pubes Sc Peden dicitur. P oft error ver 6 rrunci pars Scapulas habet amp;nbsp;Dorfum,Spinam,cuius funt Verre-bræ: Lumbos,quibus affines lunt Nates. Peftini appc der Mcntula,ob cxccllentiam aliquando Membrum di(fta,quæGlandcm liabet Præputio te(ftam,nifirele-(ftum fucrit,vel rchgione, vel morbi gallici imperio. Inter dunes Si nates Culus eft. A trunco Fœmora dependent: at vbi anneft-unturjCoxæjaut Vertebræ no minantur.Fœmoribusvicina funt Genua: a quibusini tium capit Crus,quod vfq; ad Talum ext editur: cuius pofterior pars Sura.Perma eft pars à pedis vertebra ad calcanei finem. Pes multos habet partes : Calcanéum feu Calcem,Talum,Volam,Digitos.Calcanei finis ta lus dicitur. Planta volam Si digitos compræhendit. ’Hæc deparnbus corporis cxrerioribiis . lam de rcli-quis,vifccribus fcilicct,Siintcftinis. Cerebrum quod ani

LIBER SECVNDVS Fo.ji. animalis faculcatis fons cft, quodq; nec calore liqua^ tur,ncc frigore condcnfatur,caput medianrc inuolu-croMeninga diélo,continet.Huius très luntpartes. Cauernæ cerebri ventres nûcupantur. JnOre funt Lin gua,Dentés,Fauces,Vua quæ vocismoderatrix: circa ^uam Glandulæ:indc Guttur. A faucibus duç incipiût nftulæ, altéra cibalis vocatur, cuius luprema pars lub Mcnto ab extra eminctior Frumen dióla cft. Infra vc ro ventriculi os eft,quod ftomachum nonnulli, vete resveróeor vocabant.Ab Arteriali fiftula atq;vqcali Pulmo dependet.In peftoris vero medio cuiuluis le-xiisCor locü fortitur,cuius lunt Caput MueroAures amp;Vcntrcs.Ha: namq,duæpartcs,pulmofcilicct Sreor, eoftismunitæ,fcptotranfucrfo ab nutritiuis fcparan-tur: infra quod iecur dextrum occupans locum,Græcc 8«f diftum , cius,ficut amp;pulmonis,mulræ funt fibræ. In bepatis media cöcauitatc folliculus flauam conti-nens bilcm ponitur,quæ fel nuncupatur.Lien alii infiniftra pofitus parte,Iccori quafi oppofitus,atram continens bilem ,vcntriculum amplcftitur.Rcncs duo funt fpinæ adncxi,quorum dexter finiftro altior. Ventriculus ciborum reccptaculum duo habet orificia, fu pcrius amp;nbsp;inferius.hoe ex wx«f« natum Graeci 7«?f©' «4'»«i» Vocant.Etiamnü rcnum,licnis,fcllis,diucrfi funt du-ftus,fragili huic corpori deferuicntcs .Pyloron inrc-ftinorum principium cft, primumDuodenum,quod duodecim digitorum longitudincm habet, hoc non pauci pyloron opinati lunt, circa peritoneum cft. Iciu num alrerurn vocatur, ad quod fcilis duftus eft.Tcr-tium Ileon tcnniusintcftinum,quodadmodum tor-tuole impheitum cft, hæc graciliora Lades difta :

Inteftina g g diuerfa fortita fint nöïa/amé vbiq; con* tigua funt

Qjiartumcæcum,aüq; monoculos eft . Htiic fubinJe Colon (cens os ftomachi inter renem finiftrum amp;nbsp;lie nem defccndit,per meatum quendam bilem à felle recipit.Inhoc verô intcftino,quod pluriinas habet eel lulas veluri caucrnulas,cxcrenicnta cam qua ciiciun-tur accipiunt forraam. Huicfuccedit redum.fiue Ion ganon, cuius'extremitas anus dicituracfcdcs.Vcfica diuerfam in viro ac mullere obtinct fituationcni : In viro enim propê reftum inteftinum ad partem fini* ftram inclinatior,iuxta quam.vcnæ feminalcs duæ.In fœminis veró fupra car urn genitalia ab ipfa Matrice fuftentatur.Rcnes,atq; hæc colligätur per poros,quos Græci o’»fHTHf«s vocanr. In mulicribus veró propc veficä matrix amp;nbsp;vulua funt, quæ diuerfa ehe multi aftirmât. Plato tarnen ea nô diftidcrc air.Tcfticulorumpolirio vt veficæ in viro amp;nbsp;muliere non cadcnicft , quorum cui inuoluuncur mcmbranula Scrotum Grace aopw vo catur. De muftis igitur hæc pauca dida funto. Enar-raffe deniq; haud fuenr ablurdum,Partum nempefi-' milarium qualdam elfe lpcrmaticas,ant leminolas,vt Gfta,carrilagincs,ncrui,ligamcnta: èc fimiles qualdam fanguincas,y ri carnis fpetics.Hæc chirurgica eleméra, idco fimilarcs didæ,quôdquælibct pars carum denoïa tionem à toto fumât,nam carnis quælibetpars,caro di Gitur:ofris,oS';amp; itade rcliquis.Ab dementis iraq^mcx Medicus dicis,quæfanguis,pituita,fiaua bilisamp;atrafunt,hæcdi ægrumag*- ftingui in confeffo cft.Dcphificis verô elcmëris apud njeU ^^''^à ^^æ^ • Membrorum vcro inftrumcntaliû colligacula principio débet an FHOtb^ fit firnilans an m^ quæ maximcad morbomm ftrumctalis,material san immateria!is,fim pgp conlcnfum intdlcftum plez an copofitus,acutus an Îongtis,pprius f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a f

aut pcofenfum,tu cçtera q prias recitauim’ rcquirutur, poft fient pcrlpi , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cariera

LIBER SECVNDVS Faj) catiora,iicc non vnicuiufq;tcmperaculû,Ca:terum de jffeftibus cuiuflibet locijamp; mcmbri,diccdum iam eft: vbi tarne prius de morbis totum corpus infeftantibus determinatum fucrit,dc iispræcipuè,quorum Hippo crates in fuis Icntentiis feccrit mentionem.De febre ergo exordiamur.

F Ebriüm genera mulnfaria diftindione prodi,au-ftorum kripta porter is rclióf a,luce clariuscom* •rionftrant. Qjiorum nonnulli curiofi admodum in* ^uifitoreSjdum nimium exquifitè tradare voluerunr,. Dædali potius labyrinthum ingrertï,fcfc infinitis er* ï'oribusinuoluerunfjVndc portca émergerc nequiuc* rniit, tanta deniq;perplcxitatc amp;nbsp;arguta difquintionc Wc mundo prodidcre,vt confultius fucrat Dclphicü 1 oraculum æmularisquàm fe quenquam neglcdo men ! ^uram excedentem fubirc cenfuram; Siquidem prima * fronte aurcos montes poUicentcSitanto hiatu in recef fu nihil dignum tedidére, fed prodiit plane rediculus ; f’ius.Quod apud Agatmum ert vidcre,qui tam frigi* de nee fibi admodum conrtans, de cis icripfir ,vt non '^creretur, omnem febrem diutinam ,aut faltcm cuius infultusmultum produccrctur,fcbrcm vocarc fc-uiitcrtianam.Tum aha multa veritati minime fuflra gantia fcripfit,amp; cnarrauir,vr prærtiterit fponghs in-cubuiffe librum, quàm tam mendofum, crroncum, atq neutiquam climatum obtrufiflc populo . Huius erroribus Praxagoras affenritur , neenon Archigenes . Sed dieet quifpiam, quur tu hos de ponte ? præ* ftiterunt in vira quod potucrunt dare , laudandum itaq; votum corum.Rcrtc.Ar nos feimus, in medium

Poctç poft igné erbe» rea domo fubduftö, maciem 8C nouam fc* briö incu* quot;buifteco/ horte fabu latur, attç hancfuifie febrifi ori* £inéaiunt.

DE MEDENDI MODO relidum palmarium,qui præripcre qucatcur vifctuH Sunt amp;nbsp;alii,qui quemuis morbum febrcm audcant af* fcucrarc, faltem qui in luo genere incognitus later: alii oranem febrem putridam, biliolam : alii verb omnem morbum biliofum, febrem. At borum errori-bus valefadis,necnon Poctarum placiris,ad rei veri* tarem,cui fe commirtit audor ille medicorum amp;nbsp;fol Galenus (cuius fenpra rationes amp;nbsp;fenfacommendanr) veluri qurbufdam neruis vndiq: fepiensSt cömuniens ca quæ dicuntur,propcrandum cenfeo, fcbrcm,cuius habitaculumcor cft,difFinicndo,atq; inde difcrimina cnarrando. Eft igitur febris calor innaturalis à corde fcatcns,atq; ex co p artcriasin vniuerfum corpuspro* ccdcns,fcnlusnaturalibusofFiciensadionibus,idq;lcn fibiliter.HïEc omnium ægritudinû infclfiffima aeper* nitiofiflima cenfetur. Magis enim vrgct hominem fumpto à nobiliori hominis parte, corde fcilicct, ini* tio.Ab hacira amp;nbsp;furor diftinguûtur,tametfinonnunq vbi cordis fubftantiæ familiarius inhæferint, febrem excitent. Febrium verb ( quarum vim in caliditarc co tra naturam conftitutam iam liquet) difcrimina,hoc modo amp;nbsp;vere furauntur. Aliquando enim calorc illo innaturali Ipiritu viuiheam facultatcm corporifup* pedirantem præhcndente,hominem inuadit, genera* mrq; diaria,quam Græci i^w**, quæ frequeter inalias degenerans febres,ctfi facile auertitur,primo tarnen occurfu dignofci qui polTit, quu nee cum rigorc, ncc cum frigore incipiat, deniq; non grandem inflamma tionem,horripilationcmq,-admittat. Attamcnlicet aliqua parte Aquilonc incumbente non illofanèfur fum fpirante, fed in Eoli hominis rccclfibus fæuientc

LIBER SECVNDVS. Fo.H frigusS^îiorripilatioprçhendantjrigortamcn illc nô iernp pcflïmus comitatur viator. Huius priraariæ eau fefunr,frigus,calor,famcs,crapula,vigiiiæ,coitus,ira fiquæ fine alia his fimilia. Iftis cnim prædominanti* l^usjtremor fit illc terræ humanæ,amp; quafi non in cade fide morari pofrint,tuniultum hune cicnr . Secundo caler diutius fpiritui infidens ad Iiumorcs defeifeit, hosq^abolens atq; putrcfaciens,febrcm generat fiumo ralcm,vt ita dicam,putridamq;,aut ftagnantem, quac cuadit in pituitofam , aut in bilariam , aut in atrabi-firiam : Ilia quotidiana, tertiana alia fæuit, fisc quar fana diuexat: eft amp;' fanguinca alia, Diftæ febres om-nes fimpliceS ex quibus compofitæ. Qjiarum diuerfi-tatcsGalcnus abundc traélat. Sunt nonnullæ conti-•luæ,quarum fuccofitas fpuria in venis continctur : ex fis nonnullæ inter morbos acutos numerantur, non omnes profedô, vt Bernardinus medicus in aula rc-ginæ Hungariæ pertinacilTimc aficuerarc baud veri-tuscfi:,nelt;p, interim à couitiisabfiinebat, vt allas ofte demus.Rcliquæ intcrcifæ feu intcrpollatæ;aliquæ fin gularcs amp;: exquifitæ : contra rcliquæ, pcftilenticæ aliquot, aliquot vagæ feu erroniæ,nullis ftatis tempori-fiis occupantes. Sunt aliæ interna depafeentes, à cx-ternam corporis fuperficiem frigorc ftringcntes, fias lypirias vocant: funt 86 aliæ fiepialæ.Tcrtio vero ealor partescorporisdeurit lolidiores,fianc fiabirabilcmLa fini, Græci «]»«lt;’' nominant : quæ vbi primas ftationes pcrtranfiit,fiaud folui potcft . Hæc aliquando per te, aliquando aliis admixta morbis, nô fecus quàm tabes Vitales fuccos deuffans, corpus omne corrupta made obducit,atq,- ob fioc omnium aliarum grauiffima.Hæ

DE MEDENDÎ MODO funt febrium differentie amp;f varietates,quas aliquando fubftantialitcr,aliquando accidenralitcr diftingui,cx prædidis manifeftum cuadir.V er dm habitabilis nuP lo hominesafficit dolore,fairem admodum fçuo,eoq; ab ahis divider fcbribus.

♦AcceHiones vero conditionesq,-,indicant morbi amp;nbsp;an ni tempora, amp;Cc. vt prins de vidus rationc ægrorum, Cap.de morbi tempore.

*Qjji incrcfcunr,plurimü calorisinnati obrincnf,amp;'t. vt prins de vidus rationc Cap.dc ætatc.

♦Morborum acutorum præfagia non admodum tuta funf,ncq,- morris neq,- falntis. Sen. 19 par.i Apho.

Sé.zj.p.z« *Morbi acuri intra quartumdccimu diem indicantur. *Dics quarrus ieprimi index cd. Odanusprincipium altcrius feprimanæ exorditur. Vndccimus etiam confi dcrandus;cd,quartus enim fecudifeptenarii ed. Item dccimndcptimnsconfidcrandus cd : quarrusenim à quarfodecimo,amp;fcptimnsab vndccimo cd.S.a4-p- ^ *Dolorcs56 febres magis accidunt quum conficitur pns,quam vbi confedum ed.Sen.47.par.i.Apbo.

♦Quartanæ aediuç,brcncs magna ex parte funt; aurSna Jcslongæ,præfcntim quæ hyemem attingüt.S.ay.p.x. *Fcbrem conuulfioni fupemenire melius cd,quam co' uulfionem febri. Sen.ze par.x Aplio.

*Fcbricitanti non admodum leniter amp;'pcr fummâ cor poris formam,dcorpus pcrdat nee vllo modo collabf tur^aut contra, fi magis tabefcit quam ratio podular, viriofum cd; altcrum enim longitudincm morbi,ah ternm imbecillitarem fignificat. Scn.xS.par.x.Apbo.

*Omnia cum incipiunt amp;nbsp;finiunr,Icuiora funt; enm co 1 fidnnt amp;nbsp;vigcnt,grauiora. Sen, jopam Apho. ƒ

LIBER SECVNDVS Fo.5y *Pcr morbos minus pcriclitantur,ii,quorum naturæ Hiorbus conucnir,aut ærati,aur habirui,aut tempori, Q quibus non conucnir aliqua ex bis ratione. S. 34 p. 3 *Quotics æftas fit fimilis vcri,fudorum cepiam in fc-i^ribus expeélarc oportet.Sen.6 par.3 Apbo.

*Per fqualores febres acutæ fieri folcntj^c.vt prins de ’Morbo.Sen .7.par. 3 .Apbo.

*Qjiodad temporum attinet rationcm,^c. vt prius lt;3ernorbo. Sen. 11 par.3 Apbo.

*Æfiare nönulli ex bisamp;:c.vt prius dc morb.S.xi.p.3. *Qjiibus febricitantibus die fexto rigorcsaccidunt,iis ‘lifficuirer iudicatur. Scn.19 par. 3

»Qjaibiis acceffiones veniüt,fi fcbris,quacunq;,bora, ^imifcrit,cadcm altcro die rcpctit,iisdifficultcr iudi ^itur. Sen. 30 par .4 Apbo

*Q_ui per febres laffantur, iis in articules amp;nbsp;maxillas Fonifimumabfeeffusdecumbunt. Sen. 31 par.4 *Quæcunq; non intermittentes die tertio vebemen-bores redduntur, magis pcriculolæ exiftunt : fcd,fi ^Uouis modo intermittunt,fccuritatem inefle fignifi* lt;^atur.Hip.Scn.43 par.4 Apbo.

*Quæ febres longæ exercent, iis vel abfeeffus in arti-culos vel laborcs decumbunr. Sen. 44 par.4

*Sudorcs frigidi,fi cum febre acuta accidant,mortem Significant: fi cum mitiori,longitudinc morbi.S.37 p.4. *Si rigor accidit per febrem non intermittente ægro, Um dcbili letale eft. Sen. 46 par.4 Apbo.

*In febnbus non intcrpollatis fi partes extcriores inaï gefeunt,inferiores vruntur,lctatc eft. Sen. 48. par.4

♦In febrenon interpoHafa, fi Jabrum, autoeuJus, aut fuperciJium , aur nafus peruertirur, E virus, fiaudi^ tiis^defcccrit xgro iani debili quiequid ex Jus accidie mors inpropinquo eE. Scn.49.par.4.Apho ♦Qjnbus in febre non inrerpoIJata difficulras (pindi cum delirio accjdir,Icralc cft.Scn.yo.par.4.Apho ♦Per febres ablccEusnifi primis foluaturiudicarioni^ bus,morbiJongirudinemindicar.Sen.5'i.par.4.Apbo. ♦Quibus aut abfee/fusin arrieuJos auc dolores decum burexfebrib. Jongis,ii cibopJeniore vtütur.S45'.p.4 ♦omnibus in febribus aur in aJiis morbis oeuJi voJun-raricJacbr/manr,nuJJum eftmaJumJed quibus nogt; Jcnribus,pcricuJoJïuscft.Sen.5'i.par.4.ApJio. ♦Quibus Jenrore denres oppJenrur,iis febres incidunf vcJiemen tes. Sen. ƒ 3 .par. 4. A pil o.

♦Q_uibus tuJTcs aridæ Jeuirer irrifanrur per ardores,ii non admodum Eri afFiciunfur.Sen.5'4.par,4.Apho ♦Ex inguine febns niE diaria Er maJi c^.Sc,^$.p2r.4gt; ♦Ecbriciranri E ludor accidie febre non intermirrete, malo efi: morbus enim prorogaturplusq; humidna.' ris inede fignificatur. Scn.^6par.4.Apho

LIBER SECVNDVS Fo.je. »Quibus per febres morbus regius die feptimoaur no no,aut quartodccimo accidir,bono cft,nili ilia dextra obdoluerintma fi hoc ira accidir,nö bene citJS64p. 14 *In fcbribus fi circa aluum calor vehemes, aur dolor cordis infehat, male eft. Sen.65 par.4 Apho.

»In fcbribus acuris fi conuulfioncs aur vifccrum dolores vehemétes acciderinr,malc cft. Sen.66 par.4 Aph »Quitusper febres fanguisalicundelarge cxicrir,iis inrccrcatione alui humidæredduntur. Scn.iy par.4 *In fcbribus fi pauores per fomnum aut conuulfioncs accidunt,malc eft.Scn.67 par.4 Apho

»Qui à quartanis €apiuntur,non admodum conuul-fioiübus capiunrur,S^ fi anrea capicbantur quarrana lii peruenienreliberantur. Sen.70 par.5 Apho 'Ojubusabfcelfurum in articuloscftdis eximit abteef Û1S vrina craffa copiofa alba, qualis in fcbribus labo-hofisquarro die nonnullisexire incipit:fed fi fanguis ^uoqiènaribus erupcrir,brcui admodum Icuabuntur. S?»74'P*^ *Qj-ii per ardorcs contremifcunt,his delirium adfcrt folutionem. Sen.X6 par,6 Apho

»Sudores febriciranti fi ftatim inceperint, bono funr, ^ tertio die, amp;nbsp;quinto,amp;^ leptimo, amp;nbsp;nono,amp; vndeci-titOj^ quartodecimo,amp; vigefimo, amp;nbsp;vigcfimoquarto, ^vigcfimofcptimojamp;trigefimojamp;trigefimo quarro: bisenim fudoribus morbi iudicantur. Qui autem nö ita vcniunt,laborcm fignificant,8f longitudincm mor bi amp;nbsp;recidiuam. Sen. 56 par.4 Apho.

»Si febrisorrum non ex bile trahir,calidæcopia capiri afFufa,tollic febrem. Sen.43 par.7

*Q.uos febres diutinæ habentjiis in articulas ablcedi runfi labor ex febre accidit,hi ciboplcniorc vtuntur. Hip. Sen. 64 par.7 Apho.

*Excreriones in frebribus non interpollatis liuidç,cru enræ,biliofæ,fa:tidæ,malæ funt omnes. Ar fi bcnc ex-cernitur bene cil,amp; quod turn per ventrem turn per veficam.S^quacunq, aliquid Icccdcns fubfit non purquot; gatunijmalo eft.Hip.Scn,77 par.4

H Abenr fua præfidia edam ipfa membra,Srfacub rarc.quodliber quadrifaria nitituri videlicet,at-tra(n’rice,aItcrarricCirercnrricc,5:cxpuirricc,Harum iamvna collabitur,aliquado pinres vcl omnesin vni uerfumfuas vires defpondentcs,flacccfcunc.Solet tarnen in dubium rcuocarij num videlicet vna harum virrutum aliquod Içfionis velmodicum momentum-expenri poirir,cuiusnö fit particeps amp;alia,quü omnes pari modo pcrvnum amp;cundcmopcrcntur calorc,quo faces Idas lubduccrc amp;:ipfæ confcquentcr cneruanrur. Hoc fane dubium à nobis in coetu Dodorum Louanii anno 1 ^ 18. gt;fa tis luperçfolu turn arbiframur,quarcta cendum duximusrhoc iamdixifle fans arbirrafes,ex-pultriccm,atfradriccm,rcrentricc,facultarcs eife vo^ Junrarias: alrcratricem veró minime,ad quam requi-rifuralteranfis, amp;quod alferari debet iuxrapofitio. Redduntur veró virru tes debiles amp;nbsp;imbccillcsintem pcrie in vifcere furibunda,quæ ficaJida fuerir,ctiam a du rit; fi frigida,infrigidaf;amp;fic de rcliquis,iuxra affe ’dioncs fubiedaSjamp;f iecundum ram fimplices quarneó

LIBER SECVNDVS Fo.p poficasqualitates. Hænamq;difpofitioncscfficiunt, Vt membra ex diametro luis fungcntia offieüs diucr Hoe nomé lo tramite eant,quod 161 cris,aut morbus rcgius, que g“™? j^’*^ alii arquatum dicuiit, indicat. Qui iocinoris, aut lie rus dint à nis,aut limul vtriulq; vicio, nüc quidem citra inflam folorc,allt; 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1- i onoievo*

niationem,aut opilationcm,autlGirron,aliquandovc catgaibula ïd iis affenlu pariliconucnientibuSjfœdo innaturaliq; hæf fi ipegt; colorevniuerfam corporis hab^itudinem deornat,iam h^n^iuem pallida reddens, nunc verô buxeam aut plumbcâ,aur tradfitani* fufeam efficicns,nunc etiam citrinicam atq^ccruleam f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o • • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcnpfa,fed

racicns,qui omnes hepatis errore a vicio commutan auemmox turin peiusglilcentcs-lnducitSilienbomincmcolorc mon. lurno amp;nbsp;tetro,aur quadani mixtura minime amabili. PofTunt tarnen etiamnum à venenoforum corporum contadu oriri. Caufarum primitiuarum •» «««r« ratio, apnd erudites opinor latis explorata cft. Caulas aute toniunófas,vcl atram vel flauam bilem cflc,aut hu-morem ex his mixtü €rudumq;,quis eft qui ambigit ? Hoe morbo occupatis amp;nbsp;fatifcentibus,omnia colore SC hporc commutara viluntur oculis quodä g laue ornate Viciatis,8{veluti c Trophonii Ipccu cmergctibus,om niainnouata putantur,aliis citrina amp;nbsp;amara,aliis veró atra amp;nbsp;acetofa exiftimantibus,hic licnis ille iocinoris dicitur,afFcólusiam febrem præccdit,iam camfequi-tur.Soient nonnulli duas tantum huius mali coloris fpecicsarbitrarrCroceam videlicet,S^Atram,nee plu res ponendas hoe probarunt argumcto.VoIcbant cm alias effe mediaftinas,amp; ex illis tanquam extremis ge nerari. Neq; enim fieri pofie arbitrabantur,quód ho rum tam cxaóla fieret miftio,quinalterumrcmpcrfu pcret,altcrum dilutiusrcddatur,atquta vcladnanc,

VcI ad illam rcduci fpccicm. Ncq; admodum obtur^ bamushanc opinionem,aut conucllimiis:pcrfpicuum cnim euadit in his morborum confliôfationibus,cau^ farum coiundarum nullam clTc folidam aut puram, verum alrcr vt plurimum humor alrcri pcrmiftus,cô funditur: vnde colorcm humons vnius, corporis fu-pcrficics minime commonit rat. Arq; an duæ aut très leu plures ponende finr fpccics,quum numerus curam nô varier,cuiufuis libero arbirrio relinquimus potins quâm in dilputationc vocamus.Etiam huius vrriiifq; fcdlæ opinionem anno i y / g Louanii, Romæ vero z4, publicis difputationibus non fine frequentiiT. arq; ho norabili audirorio defendimus.

*Quibus per febres morbus regius,vt prius de febri-bus.Hip. Sen.61. par.4. Apho.

*Arquatis iecur effici durum malum cil. Sen.4ipar.6, *Qjii regio laborät,ii non admodû inHanrur.S.72.p5

’ de aqua inter eurem (quam tu qui cGrxcia in La tinam coloniam dcmigras,i«^rquot;«''lt;?- dixcrisltraiflarusrc ilat.Eil namqLvr facile diffinirione eius abloluamusj aquofus,aurvcntofus,aurpituitofusaffcdusfacultatü digeftiuæ atq; adeo dilcretiuæ ob viciati iecinoris er-rorem natos.In fuam igirurregiam vr deuenithepar forum Eolum imo deos marinos omnes concipir, ac vel fcimim,vel opilationem, aut quid huius amurcæ fuilinct ac patifur,adco vf horrentia hycmisfiinc qua ƒ aquæ inter eurem fpccierû nulla eife potcÆ ) cogatur j dcgerc,nunc propric ac peculiar! tcr,idq; vcplurimü, nbsp;;

LIBER SECVNDVS. Fo.js nunc vero per confcnfum ^ fecundaric. Si enim lien. Ventriculus,intefl:ina,marifcæ,vcnæ, vtcrus, hoc mo do ciuile 86 inteftinum bellum moliantur,tempore la bante adiccoris fccretoria,incömodum tranfadigunt. Si namq; feptum tranfucrfum,pulmo,aut rcncs,intcn tiore frigore lædantur, iam hepatis couexa inficiunt, imd tandem totum præcordiorum corpus, ac ipios la-^cs obnixos rcddunt,adeo vt fuccü ab vcntriculo li-^uantem non probe concoqucre ob imbccillitatc,aut in luas partes difpartiri qucant,hinc tam pernitiofum exoritur malü,caputq; tortuolum crigitur.Cuius tres poni fpccics folent ; Afcites fcilicct, quæ pro maiore parte aquamcogit,amp; Dcucalioneü diluuium homini Haudraro microcofmo inuchit : Tympaniten, Eolus conciliât : fu^quot;//“^ Pituitam albam feu leucophlcgma,aln anatarcam ex afditeauc pituita incoófa,feu fanguinc pituitacco, 86 fpurio natä £“^'^jJ* Volunr. Hi vero fucci in vniuerfi corporis venas de- tes,errore nieant,difcLitiunturq;,poft quarum redundatiam,in- medici tra terftitium inter peritoneum, 86 partes ei coadunaras j^^pg’,^ aut lubieólas horum humorum exuperantiæ obnoxiü infanabilé fit. At vbi tales afphaltites inferiorem ventrem inten ^^^^^^ dcrint,acquada faburra onerarint,quafi præfteris idu paudsmé taólus fit, aquæ inrercutaneæ malû confcilcunr,cuius fib’Notus diiierfitatem vicii,medendi ratio indem diucrfa rol- uugSu* lit.OuodiDfumaliauot imperitiorespraóliciftudio- clmfiderS fiorcs quam racionis arrentiorcs,prorfus inficiuntur. Nupcr adcó in Domini Cornclii Boliin (qui fans fia ta tributa pcrfoluir, cui amp;: nosChrifti pfccamur milc ricordiam) memoriam incidimus,§6hocmeminiflciu uarHic morbo aquæ videlicet inrercutaneæ obfcprus amp;nbsp;vallatus, cü auxiliares medici manus fusq; deq; ad-

DE MEDENDI MODO hibuifletjperans fubfidiariam opcm,adcó non retulit optacam fanitarcm,vt ctiam ex medici lubulci i^no-rantia Jucrifeccrir mortem . Nec cnim morbi fsuicia vfç adco illi fpicula inrcntauir,quam mcrdici.potius guam medici impofuit]gnauia,aur inlciria.Accommo date aurem obiccro,ncq; adco nupcra funt hæc,vc fint obliuione dclcta.Non autcliuidulo dente hune qua-lemeunq; mordcmus,aut oculo malo difcutimusjcd . quia mulrorü intereft , probi medici callcrc ingénia, hune qui à paucis annis animam effudir veJuti nigrü Thêta,in medium rctulific (ufïïciat,vr fugiantur de-Jneeps qui nigra in candida vcrtunt,amp; cdiucrfo.Aduo .caturitaqiquifpiam pJatcariusimpoh:or,qui vicatim, oftiatim,oppidulatim mercedem corrogarcmendaei .’buspharmacis confucuirf nomen tacemus,nam terra: hhus,ahcubi Chremes fortè,St]Jpho aliubiJidus) qui quum virtute nohilis ehe ncquiirct,vcJuti Erohrarus ,iJIc Ephcfianç Dianæ rempli incenfor, ab infgni quo-piam facinorc,homicidio Icilicct,nomen fibi conqui-fmir, hoc præcJaro(fi dus placer) inirio fuam auipica-fuseft mcdicinamrquos ramen niulrolaudariorcsin-temperans vulgus autumat,quàm probe erudiros. Si-quidem air: Nifiaudaci feelere myriades heminum inrcrcmcrit,mcdicari no polTc. O indicium lecum pu gnans,imô plané cæcü .life ergo ex hor û farci b us vnus confpedo lorio, hepati,nequaquàm ramen inflamma fo,immodcrarum inefle calorem diiudicabar,fcilicct croceo colore deccprus,cx quo non lemper hcpatisea lorcm medicus debet æüimarejVt iis non abfurdum , elf,qui lorii norunt dilccmiculum ; hniflrum iudiciû ædidir.Pf ocaci igitur vultu nee minus yolubili,amp;fuo inna

LIBER SECVNDVS^ Fo.4«gt; innatans mendaci fucco lingua,arq; adcó impudenrer coramTSHfrwwKfSx S6 Ianionibus,ac ruRicana, milcclla-neaq; turba,quibus nihil non perluafibilc fit, inlpcilo Ventte turbinato,aqua inrercutanca ex hcpatiscalorc nata,ægrum laborarc aiebat. Non cogitans interim, hune morbum, quo hie laborabat, cû hepatis calorc nullam germamtatem aut cohærctiam haberepofie. Verum ille moxcitato grefTu ad pharmacopolam di-gtelTuSjdiucrfa antidotum genera à fe conferipta con cinnari exhiberiq; iulTit morbi tarnen adhuc incogni ta rpecie,quod plures tefiari pofTunt. Qjuum iamÏe-nieftri plus minus fpatio ita in medicaminum cxhi-hitionefudarct,olcumqj amp;nbsp;impenfam pcrdcrct,amp;æ-grum milerc cruciatum fpc bona frufirarctur,ac ipfe hm infirmitati herbam porrigcrct,fc viólumcontc-ftatuSjiulTit fcalpro exacuminato femel ac itcrum vc nam aperiri,quod ab omnibus medieinç tradatoribus laite exculfis ac probis, in hac qua ifte grauabaturfpc tie,caufa primaria,hominis ætare,facultarum fiaccef-lt;cntia,temporib.5^ anni amp;nbsp;morbi obfiftentibus,repro-lgt;atum effe in confefib eR. PoRrcmó his erroribus vc luti dædalcis texturis implicatum aggreffus pfiarma copola Nicolaus de buck ,vir fingularis laliuat ac iudi en pcnficulatioris,ncc minus eximiæ probitatis fum-muslt;^ixi«Tfij,in hunc modum hominc compellatiQtiæ nam cft(inquit)aquæ intercutaniç fpccicsJllc animo confiifus,parumpcr filcntio fubftitit, prefTeq; obmu-tuit orc,ac tecum tacitus,tandcmq; poft cæca murmiii ra rcfpirans,Tympaniten effe aiebat: cui accidit tarne diucrlum,vt aquæ fanguinci coloris hominc demor-£uo S( ab rcligiofis peftine fccato effluxus cdocuit : na afciten

DE MEDENDI MODO afcitcn cffc contint.Hue confluxe re amp;nbsp;alii medicine profeflbres profedo exadæ do(iîrinæ,dcmpto vno inter olores corchoro,auc inter lucinias graculo.Hisco narus cft fuis nugis imponcre idem iftc iniplanator,ac perfuaderc,eflc icilicettympanircn,ncq;eisrcclaman ribuSjac dmerfum diccntibus,vnquâm cedcre voluit) licet probabilibus rationibus vrfcrint hominc:fcdcó qui quanto magis ad ven-

tatis agnitionem adducuntur, tanto minus pudefeût: fed infeitiæ nubilo tenebriconcs oberrant:Sic iftc oc-clufis oculis Andabatarum more,in tenebris gladium ventilas,inopinionesabfurdas tandcimpegit.Qjiod ipfum faccre lolent, qui modicè vltra prima litcrarû rudimenta progrefti,fcicntiæ faftigium iamfefe con-fecutosputant,quum tarilen teneant omnium errorü apicem.Medicis igitur in liunc more dccertantibus,ac dccernentibus, ægro manabat quidam diluticruoris fluxus,cui implcxæ fucrut fanguinis coagulati partes formæ longæ,putridæ,ac putidæ:quasquum hic eer-ncrct,ne nihil noui diccre putaretur,hepatis fibras dil cuti dicebat ad putrilaginem à calorc reduftas.Obftu pucre om nes,amp; hæc fccum mufritabant;Qjiæ cft noua doftrina ? quæ opinionis forbona? quod feientiæ dc-dccusr Vndc namq,- intcraneis folurionc continuita-tis haud paticribus, hepatis aliqua fibra p aluum deii ei poftet? Vndepræterea putrilago,quum nullus in co calor inuifceratus? Cerrum namq,- cft hanc aquofita-rcm,quæclanculô mihi vifenda præbebatur, aliud hi iftc nihil,nifi chilum (cuius rei etiam aftipulator cft eximiusrei mcdicæGalcnus)in hepatefemicoftum, quem hepatis facultas ob vires extenuatasin perfeftû

LIBER SECVNDVS F0.40. tranfmutarc fanguinem non potuil. Quis namq; dubi tct,iccur (cuius aólio cft fanguinem gencrare) in ciuf-modi morbo effe debile admodum,adcô pjærûq- vt amp;nbsp;ipfum amp;nbsp;eius adio vicicntur,qua proieâa amp;nbsp;extinda, Hominem emori quoq;ncceffc fic.Sanguineavcró illa pars nulla vt hepar veluti fila includes colligacula cö tinentis vndc cicda eft formam pratofi:cndcns,putri-laginofum fpiramentum cmitrcns,fanguis erat con^ lt;^tctus,non nepatis (vtille aficuerabat) fibra:pufridus Vtpote non vegetatiuus led extra luum locum naturalem degener . Sunt amp;nbsp;alii infiniti errorcscommilfi circa hunc valctudinarium,atq;adco in vidus ordinc ac ratione . Vinum enim album ( cuius per fe cuiufq; naturam frigidam efie docet Galcnus morborum eu randorum libro)datum eft ctiamlymphatü,amp; dilutu Villum,ac quæq; infrigidantia,quæ non Icuabant mor Hum,fed magis exacuebant amp;nbsp;patrocinabantur.Con-^ donabis nobis æquiflimc lcólor,fi veriori ftylo hominem notarim,cuius tarnen à nomine abftenrum eft. Sed fi vcra defignaui, longe veriora veris in huius ho minis intcritu contigcrc,qucm cupia fuperosaurpo-fiusinferos adiré,atq; ilium implanatorcm impuden tiæredargucrc:mifcrct me plane tanti viri internirio nis ac cafus,qui merebatur Neftoreum æuum,fic eius prædicabantur mores vira vndiq,- inculpata ,dignus cuiprobior contigiffet mcdicus.Csctcrum fi in morbo tam communi amp;nbsp;vulgato,atq;in viro tam cclcbri,tot lunt errorum tormenta conquifita,quid in abdiris amp;nbsp;obfcuris morbis,ac præfertim in iis faccrct,fitupcrcf-lct,quorum nee ratio cxpcndi,nfcc exiftcntiæccmprc hendi,aliorumq;accidcntiü conditiones agnofci que-une

DE MEDENDI MODO unr,aut in nomine inférionsnotæ. Huy,auciacia vfus eil, quiiquis fuit qui Îcclcrc famam q virrurc maluir conquirere,hæc illius fuir Harena. Jaceanr raies in cr rorum volurabroanxii i»aT^^«yi, , acnimii naruraJium ferurarores.Sed iam Hippocrate poûlongas ambages de aqua inrercuranea loqucnrcm audiamus.

*Aqua inrer eurem laborannâ ruflisfuperuenir, ma^ lo.Hip.Scn. ) 5quot; .par. 6. Apïw.

*Ab aqua inter eurem dctentus,ü aqua p venas inven trem deduxerit,morbo foluetur.Scn. i4.par.6,Apho, *Qjios tormina circa vmbilicum fatigant,aur labor arq; lumborum dolor infefiat,nec medicamenro,aut vllo alio modo folui eruciarus porcft,iis m aquam /iigt; fer eurem ficcarn decumbirur. Sen. 11 .par.^.Apbo. *Vlccra aqux inter eurem quæ in corpore fiunt,non facile lanantur.Scn.3‘par.6.Apho,

*Lienofis qui à diffieulrarc inreHinorum caplunturfi a caipla difficulraslonga fuerir,aqua inter curcmlu' prerueniet,autlcuiras intcfiinorü,atq^ita intcrimetur, *A pituita alba detenroll alui fluor luperuencrit ve^ nbsp;nbsp;'

hemens,3egrirudincmrollir.Sen.Z9.par.6.Apho, *Q_ui aqua intereurem labor at, fl à tuffi tenetur,de' fperandus cfl:.Scn.49.par.7.Apho. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

*Qjiibus iceur aqua implcrum in omefum erumpir, i his venter aqua impletur,atq; ita moriantur,S.^^.p-7 1 De i

NVne latis difputatum opinor de morbis vniuer fum corpus infeftantibus. Plures veró elfe idem corripictescorpus, quam à me addudi funt in mediu, ficut Lepra,quæ atrabilaris eft , Scabies, Elcphas, ac eins farina? fimilcs,nce hoe me fugit.Quorum quum Hippocrates in fuis lententiis exiguam admodum fa-ciat mcntioncm,tranfeo,aut aliis poft me memorada rclinquo,vt ait præclarus Pocta.Mihi lufficit in præ cipuis verlari,fi non in omnibus.De partiu-igitur mor bis difpuraturis, hoe prœcipuc feire ncceflarium duco: Morborum quofdam cuiuis parti efte communes ,vt eft vidcre in dolore, in tumore præter naturam , in Vnitatis folutione: quofdam proprios, o ff iei cures tan turn vni,qui poft dicentur.lam de dolore capitis,vc-lut ab arce ipfa cxordiü fumentes,difccptabitur:prius tarnen hanc locorum aut membrorum faciendo diffe tcntiamiQuædam enim lunt principalia,vt cerebru, tor, iccur, alii tcfticulos addunt : quædam veró his dcferuientia ancillantiaq;,vt nerui cerebro:cordi vc-uæpulfatiles,quas artcrias,pcr vniuerfum corpus vi-Uificam facultatcm deferentes: venæfanguincumfuc cum ac alimentum continctcs,hepati lubfcruiunt : va fa veró feminaria,tefticulis. Minus principalia mem bra funt, ventriculus, renes,amp; id genus fimilia,quibus principalioravirtutcm fuggerunt.His præmiftis,partium morbos declarare , quorum Hippocrates in fuis rcntcntiismcminit,aggrcdior. A capitis igitur dolore exordia lumam. Dolor namq; qui plane rei contradi centisfenfus efte dicirur,taftusfymptoma eft,cuiuis

DE MEDENDI MODO ncruofo accidcnscorpori,amp; liuic foli (nihilliquidem quod no ncruolum lentic) inhærcns.Nerui per vniucf Ium corpus à ccrcbro,quod infcnfibilc eft, animan* tem faculeatem dcducût,quæ ex fpiritu virah à corde afeendente in illo coquitur,qua quoduis fimul fentit ac mouetur,alia tarnen ac alla rationc: hinc motu ab^ lato/enfum tamen manerc vidimus,amp; contra.Quod ipfum Galen.diucrfis in locis oftcndit.Caro namq;,amp; offa,5^ his fimilia, intenfiblia lunt: quarc needolori-hea palfionc torquentur. Doloris namq; (cuius caufæ funt autalccratio,aut vnitatisfolutio) capitis, mulræ funt fpccics, vt Cephalea,Galca,Soda,Ouum,Hcmigt; crania, Monopogia, Clauus, quarum differentia iam à modo afflidionisj iam â partis quantitate quam affi ciunt,fumitur. Poffent amp;nbsp;nis fimilia adfingi infinita, Vt aitGaIenuslib.de affcff.locorum notitia,fccundo, inibi dolorum differentias abundè enarrans.

*Lac febricitanti dari,aut caput dolend, malum eft; amp;nbsp;quibus ilia fufpcnfa murmurât, amp;nbsp;his qui fitibundi funt.Nocct etiam quibusper febres acutas biliofç degt; iediones prodcunt,S^ quibus fanguinismultideicdio fada eff. Compedt tabc confedis, nifi admodum fe-briant.Dandum etiam in febribuslongistuffibundis, fi nee vllum cxprædidisvrget,amp;: pratter rationc æger abfumitur. Hip. Sen. 64.par.5.Apho.

*Q_tiibus vrina turbulcnta,qualis iumentotum eft,iis doler capitis vel added,vel adcrit.Scn.70.par.4.Aph. *Dolcnti partem capirispofferiorem, fronds venam *urrcdam incidiffe prodcft.Scn.68.par.$.Apho.

*Dolcnti caput,amp; vehemeter laboranti,pus,aut aqua.' auf languis effufus per nares, aut aures, ægritudmem tol

»Qjiibus bene valcntibus dolores fubito accidunt ca-pins,ftatimq; obmutefeunt à ftertunt, intra feptimS diem periunr,nifi fcbrispræhcndat.Scn.$ i .par.6.

*Si dolor geminus non eodem loco infcftat,qui vehc menti or cftjalterum Icuiorcm oblcurat.Sen.46.par.r *Qjjicunq; parte corporis aliqua Iabor5tcs,laborcm ipfum magna ex parte non fentiunt, his mens ægro-tat. Hip. Sen.6. par.i. Apho.

CErebri,in quo fentiendi porentia, diucrlæfunt Nechocra partes: quarum pofterior priore ficcior.Efr tame tipecaret, 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- J- r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j • na alias ex

natura frigidum amp;numidum in diucrlas partes di- fesUantifua fttibutiim: neruis veluti eft fundamentum, amp;nbsp;princi motioea: patur , inter duas membranulas, quarum prima piam J^tS’^gbol niatrem , alteram à duricie 8c materna cuftodia dura re pl’iurto niatrem dicunt,verfatur:Has craneum continet velu jj^yiQ^j^pj h dolium quoddam. Spiritofum eft admodii,propter märet: hie andefinenrem motum,cui fpiritus impulfor perpetuo fuasafiioes neceflarius eft. Medullatum eft quoq;,vt fpiritus vis co^ma^S' ^ua calor incitatur,tcmperctur.Ventriculis tribus di qgt; c5tin«o ftinguitur à phyficis,in cuius primo imaginatio for- ? ™’^^ ^‘^ matur: in mediaftino,ratio centrum occupât:in pofte tcriascalor tiore,memoriæ eft condus promus.De his igitur,mc- mktat.Hu tnorialcilicct,cogitationc,intcllcftu,ratiocinatione, ^gmotu^ fcnfuq;Gommuni dererminare, nonadmodum incon defiecctur, fultum vidcretur,nifi ca,quat (quantum ad artem fpe êat medicam) de cerebro dicenda crant,finc illorum dcclarationc intelligi poffent.Dei ndc quia magis phi lolophica funt quam mediea, ad Platonem , amp;nbsp;huius i^.ii. difei

DE MEDENDI MODO difcipulum Ariftotelcm horum dcclaracionem Jefi deranrem ablcgamus ♦ Jn ienriendi ramen facuJratis politionc/cu or eu primario, neminem Anfroeeh ni mium addidum cnpimus, quû ab eo indiucrfam eanc fententiam aJü.

*Qjnbus cerebrum præcilumeft, bis febrem amp;hihs vorairum fuperuemre necc/îc eA.Sen5o.par.6Apho. *Qj.nbus cerebrum fphacelatum, boc cil, bderatum eftjinrra cerrium diem moriunrur. Ar b ab bis diebus cua ferm rJanHarircitirucurur. Sen. y i .par.7. Apho.

*Quorum cerebrum concuffum aliqua excaufacb, cosrepenre obmutcfccrcnccene eft. Sen.58. par.7.

HOraim in banc dubiolam, amp;nbsp;ærumnofam vitam prodeuntijfolada lunt bina rclifta,fomni vide' Gerteærûo liccrjamp; quicris:vt defeifos arrus, amp;nbsp;anbelos fpirifus,ac benfus ad quoduis acumen auocatos , quiesnofturna redubiola, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i v v

Nam pter hoc q?irifinfets fortunée ludibrqs lolarcrur,ac boc exiliumall expofitijfubieftiœ fuinus,tiimpterea q, ira qua commodirare leuarctur, maniüimusDicisfcrpenSjVtpotevifehuma / nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ r r 1 r ■

nç pniciofifnmushoftiSjnoftesaftjdics rir 1^^^^ emm IcnluS deranga * diquacp vagaturnos deuoiarequfritâs.-etiâ toS lubindc Jaxata inrentlO , aiudicemiquoamp;renibuscorruptisvitano ^^ ranco vegerariores rede-Itrapcnderecernim’.Noabsrcigifiirqiio» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

ndicorandü.-DneicfuChrine^omnfporfns anr, quanro rccreariorcs ene Deus,g per tuâ dementia infalutéhiimani ^i func.Confolidat efiam na generis aiudicisfupb.iniQtate,ac a reflimo i- r 0. r- R nio falfo temortitradi pafTuses:fuppliciter ^^^lomnuSj amp;nbsp;ficut quah tcrogamuSjVttuafandinimacuftodia nos igné lupcrinfufa Jympba ar-Äfalfo’ ‘’^’’’ indicé peruerfo,ac dennore rcddlf,fl modo vin Amen, car ardor,ira animanriores reddir fenfus,fï non peni-rus obfoIcucrinr.Fir aurem lomnus naruraJisexbumi dirare quam frigidiras comirarur , vndc frigidos amp;nbsp;humidos magis inuadit ac piruitaceos ; bibofos verb ' minus

LIBER SECVNDVS F0.45 Miînns ac parcins icqiiitur.Quarc amp;nbsp;adufta colcra feu melancholia laborandbus ,niinus eft familiaris , turn quia Icnlus minus obruuntur inertia,nempcvegetio-rcs,ac proinde vigilantiorcs,tum deniq; ignifemp in fuperiora rendenrc,amp; ad vigilias magis ac magis folli citante. In fomno autc conquictatur vis animalis Ipiri ruali ac narurali durantibus, quod per pullum pater, infpirationem ac digeitionc.ln fomno dcniqjdigcftio fit 8^ leuior ac melior,nam Ipiritu naturali ad intcrio ra reuocato,amp; minus extero fenfui deferuiente, toto folie negotium peragit.Qtiod contra fit in vigilanti Bus,nam tune vndiq; diflipatur,amp;minus concodioni deferuit .Vnde Si tomnum^ vigiliam oppofita effe c diametro pcrfpeólum cfticirca enim vnam eandemq; partem,fcnfitiuam nempc,fiunt,viciflitudinaria redi-fione tamen.Omni autc animanti neceflanus eft fom nus, idq; falutis gratia . Hinc nobis à natura nox propter foporem conceffa: quum omnia furuis tenebris terræ vmbra obdufta viluntur, amp;nbsp;alta quics defatiga ta diu membra récréât.Vigilat amp;foporatur quodamo do cœli afpc(ftus,ac totius huius mundi facies,quando tenidenn Sol vultu omnia colluftrat ,amp; blanda lucc quæcunq; tctrica abftergit ac deler. Rurfum vbi fta-tum dici curfum abfoluit,amp; rcliftis montibuscondi-tur,tum eft cernere,quant dies nofti præftct,in qua po pulantur ac diripiunt fures videlicet lucifugæ Si dc-præhendi metuentes. Verum tarne ne return Natura parens,aut ipfe lummusconditor DEVS ceflator di-ccretur,quam digna compcnfationccömuniuit accon ueftiit luam rcgiam,dum nodulurriua ac aliéna luce nitentem Phœben producit in orbcm,vt aliqua lu

ce faite eum velun pcrftringerct:deniq; iUos lucenres ftcllarû globes quis nô mireturf quis iîlam cœlcftcm muficam non animo cöfpiciat,vbi tot funt implcxibi les circuligt;tot hue illuc rortç ac diftorrç fteUarû viæf amp;nbsp;tarnen in cundem confenfum ^concentü redeunres Encydopaedian fuam abfoIuunt,Dco prouiforc,vrnó altera alten incömodet, fed cedat amp;nbsp;via facclfat, hoc fydere tardius meäredUo alrerius fæuitiam frangete. Ad huius mû dl igitur forma create Iiomine,quid prç* flare par crar,nifi vt fuo archetype q polfct cöcinnitcr Feipenderet,amp; faccrctilludCatonianu hemiftichion Somne nc deditus clTct.At iam quo cuafimus oro,vt rcbuscômutatistciJicctpoftremûSylIænumagamuSk Interdiu quietcirur,8f ad noólis cxortumcandelisad.' luculamurjnoófuisfimiJcs, quibus die hebetatur vi* fus,in tenebris veJitant.Quin difcuITograui veterno aliquid dignum exhibemus, que nos tandem vixiHe conifer, nee in altumEndymionisfomnum proJaph, viram hanc finamus prærerlabi, amp;: abfq,- fruâu effici. Non enim ad pecorum rationem confiât nos condi* tos,quæ ventri obedientia magis fida vifunrur,quam ad virtuteshomini pcculiarifcr tributas: Oshomini lublime dcdit,cœJumq; videre iuifit,amp;f sternes ad figt; dera tollere vultus.Ad quid? Vtillic animo hgcretur, quo tota noflra intentie reuolui debet, Igirur Icthcu fluuium franauimiis,vt exorta memonæ pugna aduer lus obliuionem vigilarcmus,amp;f corona occafione nec' dum calua præripcrcmus.Efl enim quidam reminiP ccntia,amp;f memoriæ re/fitutio, nonamiffio,quumaut ïalurismonemurjautvirfuribusincumbere nece/Tum i cff;vt cfl videre apud Plafonem . Scd vt femel tam \

Vcrbofam adliortationcm abfoluam,quç non in aliud I daturj^uàm vt cxcufib foporc, amp;: nos non dormitaflc ■ cognoicantiqui hæc Icgcnt, ^ ipfi ad cærcra magis ac-cindipropcrent.Eftitaq;Somnus(dodoreAriftofclc) quædam fentiendi impotcntia,alimcnti vaporibus in ccrcbo refrigeratiSjintcrno multo calorc ad cor rcuo cato Sircciprocaco.Huic contrarium vigilia. Vcrum vr inpræccdcntibus didum cft ,lpiritus animales in fomno iaccrejta nuncin vigilia ftarc dicimus.Vndc ^ vigilia cft libéra Ipiriruspcr organa cuagatio^ani-nians virtutescorporeas,amp;: vcluti quodam æftro ex* timulans ; fuam vim exerens, non finit hominem in-terquicfccre,fed propellit vt autoperetutjaut medi-tetur,aut aliquid licet friuolû amp;nbsp;inane tratet. Accidit propter ignis calorc ,qui fpiritui miftus in fuum abit Vig orc : quibus parce,parciter : quibus iubtilis,cxade: j ficut accidit in mclancholicis,qui ingcnio funtamp;mc-rriorialiibtilioribus,acproindc igneamvim maiorc ' babcnt,nifi peraetatem ab hac deftituti fuerint.Hi fpi ritu naturali amp;nbsp;ignc concorporato fpiritui,acccnfi ,ni wirum rariusin foporcmfcruntur,nifi aliquaartc ac antidoto cis fuccurratur.Vigiliæ autem fccundum na turamfquanquam adurent atq;corpus cxiccent,fi mo dum exceflerint) frigus opaciim intcrioribus inferut, quia calorc ad exteriora tcndctc,intcriora frigoribus rcfrigerantur. Concordant igitur vigilie modcrataï laboribus iridem moderatis,vT altcro alrcri fuccentu riante in luo tenore homo conftet.Quies ctia,dc qua prius,cft,quum ab anxio laborc ceflatur.Vt enim mo tiiamp;f cxcrcirio conferuatur natura,itaamp;^ quicte fuper-induda veluri inncuaturjà'rccrcancr cxit,quafi fum ma

ma opcrispro tempor c compléta. Q_uicquid cnim ni mium intenditurqucadmoclü iioxam inducir handle ucm,ita durabile non cfl,vt teftatur ingeniofuspocta dicens: Q_uodcaret alterna requie,durabile non cft. Quicquidad centrumaccomodaturjummiparseft negocii.Non poreftquidquàm lubitoablolui,nifipc detcnrim incedatur ad pcrfcôlionc.Nam quics excr-citio oppofita, veluti nobilior cft,5^confummati ope ns merces. Proinde quod perfedius cft,adidquodam modo cum laborejed tarnen intermedia requie,pro* perandum. At alia eft lpiritualisgt;alia corporca:quarû vtraq;,nili medium lerucr,ad intcnrum hominc adi* git. Aliquando tarnen eft nimium veternofa quics,amp; malorum humorûconciliatrix,corruptioni proxima, cxcmplo ftagnanris aquæ, amp;nbsp;ad corruptionem inch* nacioris:autcxemplo ferramenri alicuius,quod nimia ceftatione rubiginc exeditur.Hæc de fomno amp;nbsp;vigilia quæcæteris rebus præter naturam appcllatis,attribui pofluntftmàdcbcnc.

Tres font res apud medicos:

Naturales, Præter nai* turâ,Côtra naturam«

♦Inquocunq; morbofomnus labor cm adfert, letalis cft:at vbi iuuat,lcralis non eft. Sen. i. par.x. Apho. *Vbi fomnus delirium tollit,bene cft.Scn.i.par.i.

*Somnus aur vigilia ft alterutrum modum cxccftcnt, maJo eft. Sen. vpar.i.Apho. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

*In febribus fi pauores per fomnum amp;c. Vt fupra,capi tc de febrib. Semis, par. 4. Apho.

*Si per fomnu fudoris copia fine caufa manifefta cue* nit,vfus eibi plcnioris figniftcatur;lcd fi non per fom num id accidit,inanitionc corpus cgere figmheatur. Hip.Sen.4i.par.4.Apho.

LIBER SECVNDVS F0.4; ücfOjContrà cùm fiftcndum ccnfucrisfomnum moh-tor, nec quicquàm moucto. Sen. 15,par.4.ApIio. *Eum qui, veratrü biberit ad corporis motiones, ma gis ad fomnos,quictcsq; minus ducito.Motionc corpus turbarijindicio eft nauigatio. Sen. i4.par.4.Apho. *Ab infomnia conuulfio aut mentis commotio, malo cft. Hip.Sen.io.par.y.Apbo.

*In omni corporis motu cum fatigari incipit,ccflaflc ptotinuslaïTitudinis leuatio eft.Sen.48.par.x.Apho.

De Attonitionc,Slt; morbo comitiali. Cap.X. ^Omplura efle cerebri mala ,quæ nô vfq,adeo ob-uiæ funt cognitionis,quotidianus edocct euctus, Ueenon autorum feripta pofterirati relida plané com ïnonftrant.Qjiorum omnium luccindam breuemq; lt;Jeclarationem feribere aggredior, à morborû omniü acutiffimo attonitionc fcilicct fûmes exordium.Dici turautem Attonitio(qucm alii ftuporcm attonitum, Cræci ™7rXHf;w ) vniucrfi corporis fenfus amp;nbsp;motus abla-ho,ob cerebri neruorum omnium principii,corum^‘ ^eatuum afîcôlioncm.Qui meatus lucco vilcido ocio *0 fpiffo ac fuffrigidopituitaceo fcilicct,idq; quàmplu rirnum, aliis etiam interim humoribus corruptis im-plentur .Euenit amp;nbsp;aliquando ob frigidam affedionc Vias ftringentem principes. In omni namq; ncruofo-rum corporum affeôlu, certum eft eorum lædi princi ^‘(„“J^JJ^ pium,Cerebrum neruisfacieipatientibus-.fpinamve na,lumen to cui cerebrum vim tranfmittit animalem,neruis læ ^^^Î“'^‘J “. fiscapiti fubiacentibusqui fani fentiendi atq;adeô mo ^ns’ me, üendi facilitatecorporifuggerunt.Huiusnamq;mali duUafacul multæ funt fpccics,lccundum magis ac minus diffidc tes. Nam noxæ fpirationis vehementia attonirionis bro ducit,

DE MEDENDI MODO magnitudincm oftcndit.llli contrarium contrâ.Succi vcró quanntas,ac caufæ coniunâæ dilpofitio, hæc pa rit. A Sopore amp;nbsp;obliuiario diffcrt actonirio, nam hæc lubitô,illa paularim inuadunt : Hanc præcedunt verti go,fcotomia, capitis grauedo : Iiorum nullum illaangt; ccitquænec Ipiramcnti vllam admittunt læfioncm, attonirus morbus maxime. In fopore anterior venter cerebri impletur,quo vacuato lanitas magna ex parte fequitur.In atronitione maxime médius,anteriore ve rô ventre amp;poftcriore nociuum etiam fuccum conti-nentibus.Pofterior veto tantûmodo oppletur in Cata Ïepfi, in qua palpebræ manent apcrtç,in fopore minus. A tyncopa veto attonitionis hoc folct fumi diferime, nam ih ilia facies mortui faciei baud abfimilis eft : in attonirione minime,in qua vt diófum cft,aufcruntur lenfus Sc motus. Facultas enim animalis tunc retine-tur,ncc vtconlueuit,neruis capiti fuftitutis infiuere poteft:hinc lpirationis(motiuancmpc virtute ablata) deftru(ftio,liocq; in non forti. In vehementi vero at' tonitionc adlio Ipirandi lubito aufertur,ncc non cor-di obtruditur noxa,vndc mox irrcmcdiabilem indu' cit læfionê, ftatimq; à fpumæcx ore leafuriginc Homi ncm iugulat.Nihil ergo miri,fi Hie morbus qui lenes communiter præhendir, internitione frequenter in-ducat, fpirationisfcilicet ablationc admonente.Non fortis vcró attonitio,fi dilcutiatur, in aliam abit ægri tudinem,communiter vcró inneruorum mollicicm terminatur. Vidimus tarnen earn inpulmoniam ab-cuntem,qua poftea æger iugulatus confedusq; elf,na tura nempe medicaminS impcrio non aLifculrante,ab attonitione iam fere c medio fublara:attamen abhac

LIBER SECVNDVS. F0.46 refpirans deeem dieriim Iptio fuperuixit. Verum nee l abhurVenens fandalii calumniator,qui omnia infe-' ciorem partem interprctatus,meamconatuseft rradu tore induftria. luffimus cnim exhibcri clyftcre vnum amp;nbsp;alterû,qgt; indicaba hoc fummopere expedite ægro-to. At hoc ille in caluhmiandi anlam rciiciens culpa* Petrspau Ut,amp;illis hominem pcrditumirivocifcrabatur, no ^“s, faber hcum interim cxpendcs,in eo morbi duello amp;' confli* lt;^acionc nullum medicamentü conducibilius,tota li

, lt;^ctplebeia phalange réclamante, led fruftra. Putant cnim nihil vnq deterius aut poftremius dari à medi* co,5lt; quafi omis fpes fit adempta falutis,ad triarios re cidiffe.Sed non ranræ autoritatisplcbem ducimus,vc no refragari poffimus : amp;nbsp;Plin.Cccilius dixiffe fertur, turn peffime dicfum ab oratore,quum maxime illi fit spplaufumrvidclicct prædarè.In multitudinc cm incertum vacillât iudicium. At qui Læliisfcribunt,aùt

. l’crfùsjhos inftar multitudinis computât.Nos autem primas clyRcriadicribimuSjVtpotenobiliorijminusq; adulrcrato,atq; corpori minime ofFicicnti:rantû abeft VtmoUitiem lubinducat ncruorum.Cui opinioni S^h non placet acccdere plcrifq;,ego eade parte me tucor

, quailiidefenfari gaudent.Qjia inquamr’ Autoritäre j plcbis,licet alicubi rudis ac cæcuticntis,at hic ob com ! modi prælcntiâfapientis: näamp; Ïtalica,amp;HilpanicajSó Galiica gens afrentitur,quæ capitis aut altcrius mem bri noxam fentiens,mox ad clyftcre auxiliäres manus protendit. Scd his fruftra in tenebris micantibus,8^ præter rationem oblatrantib.facile condonamus.Fal luntur cnim iudicio magis ac ratione,q maliciofèin-fedatur. At plus me mouet medici cuiufda( non teen

Nömefu* iam ago Noce) ccnloriâ virgulam cxcrcnris coaxatio ^or°bo« ^^*- g^rrula lingua,qui me vt populo propiner dcridc tonitofub dumjmperitiâ impjngir,ac hominc cxapgucm,quia tanguincm partis non detraximus aduerlæ.Atcü hoc la Caffia. paulilpcr otium hoc qualecûq; tranfigamus,vt minus otiofi cum eo fimus.Hic meus attonitus,qucmrcftitu turn auebamus, colore huxeo feu pallido tindam ha-bebar facie, (at profedó apopleticus dixiHc oportuit, hic fortafie terminus familiarior arrififict,ó colpmc medicæ rei) non'ne conducibilius fucrat vel Galcno dodore,initio fubiieere cl/deriü,'idq; fortius, fiquidc a.mcmbro a:ltiore detraheda materia crat,ex felle ter ræ(hcuscuihoc nomcncoloquintida dixilfc oportuit) verarro (Grxci hcllcboron) amp;: ex his fimilibusconcin natum.Quis cat inheias f Sed tu . Nunquid prædabat fccuilfc venamf Rclpondco,Galcno mihi anfampræ-bcntciNequaquâm. quod liacratione alTeuero ; non enim cxfanguinis immoderata quantitateattonitus redditus crat,fcd ex pituitæ, quam tu Grains imoßar barus flegma dixcris,abundantia,vrpofl:cavomitionc fercationeq; cötinua paruit:turn color faciei obdudus facile diuinandum rcliquir,qua neceflitante materia, minime gentium languis imminucnduscit.Ncc apud te ramimperitus vidcri cupiam , qui ctiamnûferulis magidrorum manum fubduxi, ncc frudrà medicina: adyta penetraui, vt opinor, vr pûtes me fugcre,in at-tonitionc fanguinea feubilaria principio inplærÜq; locis fanguinem effe dctrahcndum,idq,- cuentationis ac aucrfionisgratiaJn pituitacea veró alia auerfionis habemus genera 5^ norioncs,ligacula fcilicct doloro-f^,fricariones,pundioncsA id genus fimilia, quæ vt

LIBER SECVNDVS F0.47 fada Vöhl im us ac iuffimus,ita minime te latuit,licet diffimilcs. At nihii ita nigrum Tlicta præfixum à te leruat,vt hoc iplum quôd languincm rcliquimus luç fedi: quû nullus tarnen fit aliorum eruditorû,quin po tius fi fada fuiflet fanguinis detract 10,cxpuit un crant tneam inlcitiam:tu veró contraGalcniplacita omif fam calumniaris.lta fus Mincruam,vt elf in prouerb. Licet tu tibi magnus Apollo no vocatus ad confilium ægrotû vifitauens ; quod ipfum licet laudem fadum, confilium tarnen confecutû non probo: iuiferas enim Ule trito ac fapa confed û emplaftrum,plantis pedum applicari. Qjiod q fit periculolum, experimentü Sc fi 3lioqui femp fallax dicat Hippo crates, te docuit: vtina pcritior redditus.At tüc de phlebothomia ne mu qui dem vllum,nulla mentio.Quis enim humore illum picuitaceü incerebro contcntum,vcnæ Icdionc dilcu h,aut aucrti pofie putarct ? Profcóló neminem credo îam emotæ mentis, neq; adeô teipfum huius fententiç *uffragatorcm opinor.Sed ilia tua gloriola tibi impo Lnt,8^ merus lt;?ix«.Ti5 ex aliorum fuggillatione crefeere captabas,imô me depreffum gefticbas,vt tu iKTÏjH«j(nC hio quagt;a'Tf«j cmergens,nec aliterqNeptunus exfuo pelago viftoriofum erigerescaput,quem tarnen ne di gitulo quidc læfi vnquàrn,aut vcrbo laccffiui.Quarc 3maledicendi libidine cclfa,nc vbi dixcris quæ voies, ^udias iridem quæ nolis.Mcam medendi rationem li beram mihi adfero, in qua fi quid crroris eft ,aut alia via incedo q cætera medicorum cohors, non tu in po pulo indocili acrudi id proclames,fed apud eruditio fes reuincere gaudcas:hic rodus,hic faltus. Qjiód fi öiiq; relinquitur liberum, quid potilfimu in fua pro-feff

DE MEDENDT MODO feffione fequatur quifq^quur tibi â cæterorum ordirte fcmoucar,quû cxcmploRomanenfiü,aut Francorum aut Jtalorum medicorum muruarim hoc confiJium, qui non lemp ad tuum præferiptum accomodari vcF lcnr,etiam fi vrgercs: at fibi integrum exiftimarent, rationis dilcuifu rem moliri,prour cis redum videre tur.Qdiot homines,tôt fcjitcntiæ.Qjiod medicorum eft,tra0fant medici ; diucrla incedunt via,fed exirus vnus: amp;nbsp;tora intërio eft ,vt ægrum fanitati rehicuat. Iam de Comitiali agamus morbo, que alh caducum dicuntraJii Iunaticum,quód Luna augmeta capiente aut dccrefcenrc,hiC morbus aut vires eundo fufeipit, aut redeundo remirtit. Graeci mXH4i«lt;' dicunt,Hjppocra fes Herculcu vccar ac facrum,lib.de fœminarû morb. Iifdem ex caufishic oritur ex qbus artonirio,eodcmq; in loco.Vnde antiqua inoleuit confuetudo prifcorum minorem earn appcllirarc attonitione, quandoquide vf didum eff,^ vjciatam fedem fibi candem fcruar,amp; fucco codem quo attonido nurritur in malum. Veru ramen morbus atronitus oh pariformem facultadsani malispriuationem confihir : in morbo veró comitiali motus nó aufcrtur,at folu degenerat, atq; adcó vicia tur ; fiquidem hoc morbo homincinuadente,corpus moratur,fed ordine diffurbatorin illo veró minime, fomitialé ^^“^ iacctimmobile ac rigidum. Turn ab atrabilc dii^ fennunr, fidet ; quia huius materiaFemper afrabilaria cerebri fubflandâ infeifar : In comifialibus veró,qui ex quo'

uis humorc generari pofTuntjiam proprie, iam per con fenlum,vcnfriculi cerebri infertanrur. Dicirur deniq; ■comitialis fords (S^remiflus, quemadmodumafroni^ tio,qui iifdem diftingimnfur accidendbus, videlicet

LIBER SECVNDVS F0.48, fpiimç ex ore lcaturiginc,leminis inuolunfaria difcuf fione,alui iniiita foJutionc,lotii Ipontanea deiedione • amp;nbsp;hisfimilibus. Hæc comitialisfpccics omnium per-niciofiflima ac deterrima, cui manum admoliri qui Volet,per me equidem licebit : at ego libens abftineo ab eo,cui remedium auxiliare inuenire nequco.Gale-nus libro de affcélorum Iccorû noticia, morbum co-niitialem inter attonitionem amp;: foporcm, medium di cit teuere.lam Hippocratem de vtroq;audiamus. »Stupores attoniti potiffimum vcniunt à quadragefi* mo ad fexagefimum annum!,Sen.$7.par.6.Apho. *Stupor attonitus vehemcSjlolui nonpoteftilenisve* rô non de faciIi.Sen.4.par.x.Apho.

*Qj.ii ftrangulanrur amp;nbsp;cxoluûturcitra mortem, fi orç fpumant,nonreficiuntur.Scn.4).par.i.Apho.

*Qj.ii morbo comitiali laborat,fi iuuenis cft,Iibcrari potiflimum mutatione ætatis, loci, amp;: viiSus muncra poteft, Hip.Scn.4$.par.x.Aplio.

*Comiriaics quibus ante pubertärem accidunt, muta tionem recipiunt:quibus anno vicefimo quinto ,com moriuntur. Hip.Scn.7. par.5.Apho.

PLus fatis in admirationem ducor, dum nonnullo rum præpofterû indicium recenfeo de cerebri mor bis,qui fi quis vel maniæ,vel dclirii fontico morbo an guftetur,aut fimilibus,de quibus poftea huius mali aii terem cenfent cacodæmonem aliqncm,qui artus pefli deat,ncc morbum naturalib.caufis indu^ü exiftimât. Contra,funt alii (nee bcc dicerc erubelco,quanquam ««^«•«^Hxslachrymas nónihil timeam )qui bis malisla borantes,vinólos ac virgis immanilTimè cafos,vcl ad

diuuiTi Hubertum, velMedardum deuchunr,totam fanandi poreftarem his tribuenres, vrpotequi mor^ borum raJium hos fuiflc aurores pu tant; qui nih cerco dierum numero Jiberenrur, inter leblos (vt aiunt) fuf focantür,neq;mediciauxiJiumexpedfatur. Quodq fit ablurdum,nc dicam inhumanum,vidcrintaln.Ego veró haudfum ncfcius,Deum Opt.Max.intcrceifiogt; nes SanÓforum (quos inuocare pium,fcmpcr Chriho tarnen non pofthabito)aliquando exaudire,quibus re cuperare ægros fanitatem frequenter contingit. Scd hoc me male habet, quod res co deucnerir, vt apud vulgum vix vnus aut alter habcatur morbus,que non ceu defupcr mihum alicui fandorum adferibat.Nam aquam intercutemfandfo QuintinoaddicirGallus: marifcas Fiacro: mor bum caducum vcl diuo loanni, veJ Cornelio,vcI Hubcrto,fecundum diuerfum amp;af^ fiidlionis amp;nbsp;vociferarionis modu. Verum fi galli can-tiunculam fingant ægri, cquorum hinnirum, canum vJuIarum,ranarum querimonias,imô poserions par tis fi velis crcpirum , vt melancholici frequenter fo* lent,cui hoc addicet. Profelt;ïfó hos elfe morbos medi cos,ignorarc credimus neminem,quem rationes phy ficæ feccre pcritum,qui ncquaquàm emendicata pecu nia,vr illc aicbat,curari volunt, quos deniq; ante fan lt;îforum natiuitatem exritüfe medicorum icripta te-ffantur. Qua de re non falfo quifpiam opinatur,mco certe iudicio, qui hanc vulgi opinionem ex vcterum fuperffirionibus ortam eife dicit: quippe hi pro furo^ re auertendo Dianæ,pro angina veró propcllcnda An geronç fïmulachro lacra faccre adfolebât,quôd ab iis hasimmilTasputarcnf pcfles, Si veri Dei maieftarem

(qui Vtinam vbiq; fynccrè colcretur) iniquiffimcrc- tubethfe IpucccSjtpurcifTima limulachra pro dus habebât,qui- redtarepi tgt;us in aduerfis lacrihcare lolcbant : in profperitate ve gj^ io(vndeomnis86 hoc nohrolæculo errorum nafei- mentonau tur luxuria, necnon aduerfum verum Deum impie- g^’j^J'^® fas) neglige bat. O excitas humanajimo beftiaiitas.Ve debeä vefa rum vt interim propter iniquitatcm temporum omit nia ponus, famuSjquæ deinccpsnigrocalculo notari porcrantjcæ a^THomo fera proiequamur,quæ huius capitis funt propria.Di- certeeftad cimus ergo hos elfe morbosnaturæ vaciliantis errore “odfideli induftos , quod ex fubfcqucntibus mamiefte patebit, Hkeum a quum cor um caufæ amp;nbsp;rationes oftendenrur. De Mc- pauds mé hncholia igitur incipiamus.Melancholia Græcè,La dormfwtiî tine atrabilis (non eaquæàgenerarioneinnatacft)di one pencil Citur cogitationum iramu- berat? efTet vepote vi morbi con9etata,mo . x ® j , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rameti tarne pfeerç recuperadçlanuatis im*

tario,a modo aberrans natu patiétior forteg talem deccbatætaté,noftrtî tali,ad timorem, maliciam refpuebat amp;nbsp;confiliü amp;nbsp;auxihu.Sed gdt Ma anr corruprionem defiaens. S

Huius præcipua caula temp uiteren traftaricupiebatjnuertigan'^ quo po atra bilis eftmer cerebri cor tinimû remediohçcluesexintegroqjpuîrari

P , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• 1 r r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;queat.Poit tongas ifaœcolultatioes,ac mulle

pus lubltantiale Iparla, quæ briasfanedifpuratiöes,feduloexpéfare;tota animalem facultatcm red- famtatis fuma diuo Chriftophoro apud Gan 1- f 1 n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dauuafTcriptaenmroindemhtinc viferc,eigt;

dit lyluenrcm qUodammO' demc^facrafaccic votum,hoc tarnen rultu. do,fcrinam8ótimidam.Qjji Scilicer.Exhoc matronaru conuentu feptem quandom folius ccrebri efr deputatæ viduælunt,qChnnophoui^ çgri . lamtate recuperada vifcrcttHiscçimperatu, polTeltor, allis mëbris capiri nequieq in itinereloquerétur,autmutuo fc fubieófis illxfismanctibus . cópeUarêt/oIiftpminusemédicarét cius diet .1. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, i . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;alimonia, nee minus pecunia nfoluédofacro

Aliquando vbl vniuerlum ibidé ante dam ctlebrande,Sic hüc veile coU corpus hoc humorc infe^iû eflFudSt.In hue igitur modû ab hismatronis cft,autaliquaparsconta2iö f«ffepM_cftperegrinatio,feleitineriaceinxe* , ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 I - ö runf,medicatum eft,emendicatu^,ventuad

aSa. At vbî domî5 rcuerterent, forte forefia rempore ad cerebum dcUC» vna harölatcrculo inquem pede impeperat i • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r

ofienfa ,clara vore dcö Priapum inuocabat hltUr.JVlanlCæ autem IctCH (quemadmodöhoegenusadidjppenfiusefTe tæ, virginum aucftcrilium fokt) larcrcUo pcans nefdoquid mali,ad lo. ^^^f^^. SolllCKudojnfom^ quendu esteras43iiofabaf:naf fcelerara itacg nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

interpellatiöeinfradöeft fïlentiö.TandélaU nia,nîœHitia SC metUS, ima lt;iseorporibusadsgruventöcft,quêdunus gmariam faeukarem corru laborantegpriusrepcriebat:quçfitahuiuse(t ® nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. . ,

caufa,quaco;tusmarronarü rurlficöuoeatus, pCJltja mala, falc indUCUnC Ïilentiö nö obferuatum enéaneuerabaf, atlt;ÿ ijicommodum bis qulbusS^ mifti debere ex vnico tantümanco viduasq nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;*

purâfcrapcrcaftac^vitâvixinent.Qitasquia ^^'^’ tempcratura, remplis inuenire nequîucrfit,à voto fubinde peregri amu,regio,viÓllIS rariOjafti mrione9abft«t6eft.Skmlferi«eimoin^ puJârur.QuorÛ nofce,haild lanusaimquafi defpondes,perdifa opera amp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. J ,

|nipenfa,ad mediefi redire coaftus eft, a quo parum ad curç rarionc racif, poftpaucos dies Chrinophoroplane i vtrâç^ amp;; pjærumq; homme ab hoc auré dorniientc,fanatus ed.Neemiruarbk , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tt -

trOfjfi tales multi reperiantur, q ob vota vel rn^^O tUeCur,aUt eripJC.HoC temere ac finiftre fufcepta nonnung pal in o* morbo incömodofo Jaboran

rqs autpotius profanis diuorfi illufionib’ab» accidentia timorora,amp;mcCquot; ftfneatis, ac IefuChriftipatréfuôorâtis fwui ftitudme plena,CUm imagi-venigiatotisviribusnudcatis.quibcnedinus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• r «

in fefaAm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;narionc infecta amp;nbsp;corrupra,

jam propter nigram colcram nö aduka,cuius fient amp;nbsp;pituitæ,mulra eft diuerfiras, quæ cœnum apparef fan guinis :aliquado ex fanguinc vcl flaua bile aduhis,in atram bilcm mutaris, generatur . Leprofi quum corü corpus atræbiliscontineat copiam,quarc non femper fint melancholici, ahis iam difcuticndum rclinquo. Cæterum,cft hic morbus vehemes amp;^ portabilis,cuius difcrimina callcrc , accidentium feu fymptomatum condicioncs praekant.

♦AtrabiJahis morbis in pcricula hxc dccumbitur, ka , porem corporis,autconuulfionem, auc furorem indi

*AtrabiIarios plcnius infra,cadcm rationc cætcra ad-feres. Hip. Scn.9.par.4.Apho.

*Viciisatræbilis amp;nbsp;renum, fi marifeæ fuperuencrinr, bene crit. Hip.Sen. i i.par.e.Apho.

*Si mœftitiaamp; metus longo tempore tenent atrabilis in vicio eft. Hip.Sen.ij.par.e.Apho.

\ T Efcioprofcftó,quid dcplorcm hominis condi-hN tionem tot diferiminibus obiedi, dum in hanc Incem prodit. A fletu viram aufpicatur, amp;nbsp;in humum nullis adminiculis fulrus repens, ni aliéna manu le-Uctur,infuis inuolumctispcreatneceflc eft, eötra alio Abfitvf^f fum amantium rationem: quæ vt in hune folem pro- P« 015 dû# diere,fefe morigera reddunt, mox ad maxime faluta- rQ^ep^ç^ê rem opem conuerfa cibum quæritant,alimenra lufpi- forédicat,

1 ranr,amp; in vitam geftiunt:Contra, homini grauis ani- ^'fo?!^“^ 1 nti fopor, amp;nbsp;oculorum acics confufa , cupienti magis pons hfia» adabdiraantrarcucrti,quàm inlucemhanc oculos ”’^^!”°”* intedere. Qjjidrecitem cducationem,pericula,timo tatem. ^* resjtemeritatem: quorum quodlibet,ni manus diuina protegeret,poftet perdere.Quot infirmitatibus obiici tur ? quot fortunæ mcandris rotatur i Ac demum vbi banc vitam immenfis vorticibus plcnam decucurrir, aut fibi cxoculatam illam deam noucream paffus cft, aut in quodlibet omen aduerfum concidir,ad infania totus dilabitur, videlicet à naturali fuo ft atu in cum conucrfus,qui plerumq; ab humanitate omni alienus fit.Inter quos infanos oro computes ? omnia in contra hum illis vertuntur : non memincrût honcftatis, ami citiæ non fautoresfed otores fa(fti,parcnrcs,vxores,fi liosgt;cognatos,vicinos adeo nonprofequuntur amore,

Etia fepto tranfuerfo

Vulnerato aut inRam mato hoe nafci malfl vetcres 43« didcrunf.

Quod idé ficaffeftS aluu fubRa recogif.

vc magis criam odcrinr.Iam Hipp.vinciilisconlïringc di adiiciuncur, ac medici lalurares ita manus non ad-mirrunt vretiam morlurabido infcóicntur.Quisob-fccro conditionem fuam dilcuricnsnonpudclcac,non in Iefcdelccndar,cxcudcnslacculumècœlo defcendé tem . Nofee tcipium diuire gaza rumenrem. At for-taffe non omnibus hoe malum contingit : at fane con tingcre poruit,nam cildc fumus forrunæ ludibriis ex-pofiri,licct inplærolq; fit ealus. Ita nos metiri conuc-nit,quafi quod altcri obtigit, nobis contingcre potuc rit.Sir timer omnibuscommunis,fccuritasnuJli.Ac nuncpaucis de dclirio,.quod alii defipienciam ,Græci tpiiniw appellant. Accidir lane ob facultatis cogiratiux læfionera ccrcbro,eiusq; mediaftino,anticoq;,ventri-culis fuccum iamcalidû,iam frigidum contincntibus: purulcntum nempe apoftema ,in his cogentem locis lam proprie,aliquando vero alio confcnticntc vilccrc vtcunq; affe^fo. Veru vbi apoftema fimul in ipla cere bri fubftantia generatur,fura pclfima eft ægritudo,amp; curatu difficillima .Cerebrum tarnen hoc in morbo, quocuq; in loco exiftat,rarô lædi facile intclligcrc eft, quando Icilicct, ventriculi afficiunrur,nam tune cere brum illæfum feruarur. Aliquädo ediuerfo,cerebrum afFicitur,ventriculis integra.fanitate durantib. quantum fcilicet in fe cft.Signa veile enunciate,tuperua-canei effet laboris, amp;nbsp;omnibusnotiora funt, quam vc hic citentur.Hoc tamen morbo laborantibus,vififica virtus vacillat,cogitarione nonnunquam admodum exiguam patiente noxam .Monftrificü hoe apoftema Galcnum etiamnu pucrum febre anhcIantcm,acSolc Leone obuncntc,niolcftabat; nee minus Theophilü.

LIBER SECVNDVS Fo.p. Accidie deniq;,vr cogitatione extreme læfa,ccrncndi facultas fana conipiciarur : Imó vcró Si videndi virtus aiiquando atq;cogitandi fimuEnoxam lentiunt profc lt;Sóliaud Icuem.Hæchuius mali fpecies etfi aliis molc ftior incumbitjrcliquæ ramen haud citra graue difcri Hicn dilcrutiät. Verum erfi prius figna enarrare luper* Uacancum fore diximus,ramen quia in hac re medio* cribushæc etiam noftra fcripfimus,auguria huiusma li non lubticenda duximus.Sunt igitur vigiliæ proli* XiorcSjlomnus concifior,66 perrurbatus,ac monftruo* lusfpcculationibus imó inlomniis diftradus,in cuius initio febris continua oboritur. Capitis, oculorumq; grauedo,aut mobilis verfatio , manuum in aliquibus lt;lifrolutaiadiratio,modo ridcrur,modo gcmitur,mo do cantillatur,modo os componitur,pullus vcloccs amp;nbsp;Inipediti,capitis etiam dolor, amp;nbsp;luminis fuga,lingua Vcró vel nigra,vcl citrina,cum intcllcóluspcregrini tatc.Hæc dclirii funr indicia, ne penitus filuiflc dica* niur. Eft amp;nbsp;aliud cerebri incommodum, quod maniæ proximat,ab hoc priorc non multum abludens:in co folo à delirio difparatü, vt modcrnis vifum eft,quód hoc febrem vel comiratur, vel confcqiutur: illa vcró titra febrium fæuitiam cerebrum molcftia afficit. In Vtroqj lupremæ faculratis pcrucrfus ac alienus eft mo tus à cerebri intempérie,aut obfuccos ipfum occupan tcs,ortum fûmes. lam in propatulo cft,cuiuis rcélum fapienri ,quid germaniratis fibimutuæ conciliarinr, cum nulla ferme rarionc qua curarionem diuerfam molin eporteat diftinguätur,ncc vlla à me inter hæc vicia differentia inuenitur.

♦Ab infomnia,vt prius de fomno. Sen. i g.par.yApbo. *Ab offis præcifionc ftupor aut delirium incidct,u par tem inanem præhendat.Scn.i$. par.7.Apho.

♦Vbi fomnus delirium tollit,benc eft.Sen.x.par.z. *Q,uibus vrina cädidaperlucida emirtirur, malo eft» dclirispotilTimum cuenit. Scn.7i.par.4.Apho.

♦Deliria quæ eu rifu accidunt, tutiora funt quam qux ferió.Sen.$5.par.6.Apho.

*Ab infania difficultas inteftinorum, aut aqua inter* curcm,aut mentis alicnatio, bono cft.Sen.$.par.7-♦Ex mulra potione rigor,aut deliriü,malo eft.S.9.p-7’ *Alanguinis profufione mentis commotio,aut con* uuIfio,malocft.Scn.i6.par.7.Apho.

♦A pulmonia delirium,malo eft. Sen. 15.par.7.ApHo. *Si varices aut marifeæ infanienti fuperuenerintjnfa nia foluctur.Hip.Scn. x i .par. 6. Aplio.

DEuenimus tandem ad obliuionis poculum, ve* luti lupi ccruarii parum deprædiôlisloliiciti.At forte aliquis iubmonitor vcllicabit nobis aurcm,amp; Ic thargum impingcc:lcd Iperamus potior a. Cerebri igi tur pars poftica ventre conferuat, in quo doliolo me* moriam vcrlari volüt omncs,dcmpto Arebigene, qui animæ vim pcculiarcm in corde rccondcns,memoria inibi collocat. At mirandum fanè, quód memoria læ fa medicamen cerebro adfcrt, fcilicec dolent tibia Si medicina braebio adhibctur. Superuacuum igitur vi dctur, in luis voluminibus de topicis remediis feeiiïe mentionem. Verum bums errore valcfado,dicimus

LIBER SECVNDVS Fo.p ’^fnioriam aliquando dcbilitari,aliquado ex toro au ^•^rn, hoe Græci xh^jâ/ïU vocant, Latini ohliuioncm. ^ftaurem Icrhargus rerum obliuio,proprerhumores pituitaccos in cerebri pofteriore ventricule cogeftos, ^oninum,obliuioncm,amp;: motus paucitarem inducens. £xpiruita eaq; crafliffima oritur imprimis his, qui Ragnarn quantitate pifeium frequenter vorarunt,ac parummoucntur,fcd cidem loco temper affixi inftar ^pôgiç in folitudinc amp;nbsp;ocio inertem vitam agunt arq; ’gnobilcm,hycmis maxime tempcftatc.In hisratioci •laiidi facultas haud exiguam fubit noxam.Solet ciuf-•^odi homines etiam fcbris appræhcndcrc,cum qua ^um iniquo marte diutiuslu6iantur,quçprius memo ^*æcommcndarant,inaurcs euanefcunr,vcl in paludê infernalem demerguntur.Nouimus quendam in Fran ^iaadultiorcm,qui pratter vulgärem amp;nbsp;vcrnaculam ^inguam etiam Latina fanus fonaret,cum magna cm lt;litionc, cancret hftula, ac quendamagenspancrati-äften vibrarct haflam,concurrerct lanccis,ac demum obhuiario morbo oclt;upatus,vbi medici auxilio cura-îus, rcdiilFct ad fcfc,prædiôlorum omnium pofuit no fieiä ,ncc fccus q ft Icthcum totum haufiflct fontem. Nam quod prius rite noucrat, iam ne communi qui-dem nomine compcllarcfciuit,ncc aliter ac puer de nicntarius ad ludum litcrarium difccndi gratia tranf miffus eft. Seiet hoc incommodum in attatem vergen tes magis apprehendere, quam vegetos ac fucculcn-tos adhuc. * ♦Qjji hanc exceflerunt atratem.amp;^c. vf prius de morbo, Hip. Sen. )o. par. 5. .Apho.

Huncfon* téinafrira aiût.Luca. Su Quam X’aLcthes tacituspla bitur anis, Infernisvt fama tra«* hens obli* uia veniSa

A Pud plærofq; fuit opinio,fed inualida,principifl Icilicet ncruorum Cor cß'e.Cui fententiæ refra gamur.Omnes enim ncrui à cerebro protendunturS^ initia lumunt,ii præcipuè qui capitis inuniis leruiunt: rcliqui à nucha quam à cerebro vires fugere diximus deriuantur. Omniû tarnen natura frigida cxanguis è feminofo coagulo cöcinnara.Diucrfo tarnen modofc habent: nam hi duri,illi duriores,molles alii.Omncs tarnen mouendi amp;nbsp;fentiendi inftrumenta cxiftimärur. Qjiorum vel alrcrum,aliquando vtrumq; vel dimi' nuicur,vcl ex toto abolctur.At horum malorü omniü primü eft dolor, qui his folis accidit inferior, quippe qui foli lentiant:cætcris verô membris fenfum porri-genres.In circuituveró neruorum eft humidiras vil' cola,cos in fuo ftatuconfcruans:quibusl3Efisautpræ' fcifis, non coalefcunt rurfum,ncc in priftinum rede' unt. Notum igitur à cerebro, non à corde, neruum principiumfumcre, ac ab co fenfibilem vim habens, aliis veluri dorarim fenfusaftignat. Dum ncrui dolo re afficiunrur,veluri in aliis morbis,iam propric, iam veró per confcnfum fit,quod hoe docctur cxemplo. Nupcr admodum apud Gandauos, vir non ignobih prognatus gcncrc,ab diucrforumlocorum abfceflïbus noftro curatus ( cirra arrogantiam ) auxilio : quorum alter in iocinoris concauo,alter in vafis fcminofis,rcr bus veró in ore ventriculi contincbarur,nec horu ali' quis fine febrc . Hie igitur diutino malocolludans, languidus ac flaccefeens mulra incdia viram exigens, nihil ciborum infumcrc conftantia fuit. Conncien' dum erat perfpicuc,huic purgatione ncccftariam,idq;

LIBER SECVNDVS. Fo.n Hippocrate autorc.Sic enim vir illc ait *Si quis à mor bo cibum affumens non corroboratur ,plus cibi quam fatis fit affumi fignificatur. Si veró non afiïimcnti ira eiienit,cuacuarioncopuscffcfcicndumeft.Hip.Scn.8 par.i.Apho.Confilio nanq; noftro, qui illi purgantis Hicdicamcnti iumptioncm pcrluadcrcconabarnur,có tradiceti ac reluéfanti,tantus tamq; immanis brachio turn dolor inftitic incubuitq;,vt mom fimul viciato 3Vocifcratiöe nunquam ccflarct;tum fruftra gemcre 9uód fuo maluiflct errori oblcqiii,quam noftro con-filio.Nos veró diligenrius perpendcnccs,quid mifcria Viri fijadcbat,animaducrrimusnon efte neruorü mol licicm, quod nimius dolor amp;nbsp;quiritans ægrotus facile deelarabant : nee conuulfionem,fiquidcm nulla con* traftio: non arricularcm,quum iunfturarum poftre* tnirares nullo afficcrcntur dolore: fed totus in iundu rarum intcrfticiis effet inrcruallisq; contentus.Repe* tens igitur memoria doloris mm caufas, mm fpccics, præterca neruorum lcnfum,huncq;gcncratum ex ma tcria fpuriæ qualificationis, multis paruit indieüs : quare aftutum cuaporationcs, fufftimigationcs, fu* dorum illicia, inunftioncs, amp;nbsp;id genus dolorum mi-tigamina,tum neruis, eorumq; principiisadmoueri iulfimus, quibus dolor aliquado cedens, qui prins fne rat perpetuus feu conrinuusacinrenfior,iam interpol latus faftus cœperat poni ac mitcfccrc,vi medicami* num eins furorem cohibete : poftea ramen tanto eum affultu rccruduit,vt ægrum ad fyncopa duccret.Quo animaducrfo,vcnavtriulq;partislccari iuffimus,me* diamq; apcriri,qua fanguine émanante decern dicrum fpado dolore abfiftentc tandem recidiuauit. Certo

ergo ex his patuif,dolorem hune nequaquàm propriû fed per conicnlum, turn vniuerfi corporis, turn prxei pué venarum immitemfuccum dilcudcntium inner uorum poros. His acceffit lotii caliditaiis augurium, cum iubltantia Ipifla,tum alia complura,quæ langui ncmperucrlæ qualiratis in veniscontentum arguc-bant,nimirum ex humore noxio in alco corporis plus diu rctento fpurium rcdditü,huncq; bilarem ad mem bra illa ignobiliora ( nam ira natura comparatum eft) tranfmiflum. Erat enim pars ilJa turn ad fiuxum talc recipiendum paratiffima, ncruos quadamacrimonia mordicantem. lam liqucr,purgationcm præmitti de-cbuilTcjCui ægervel meperluadere laborante affentiri noJuit,vti incolumirati poftet reftitui.Vbific ccclu-duntur oculi ad lucem oblatam, mirum fi non aber-ratur à feopo.Spreto igiturnoftro cófilio,abEmpiric0 quodam Aluftano mifcré dcceptus eft.Nam membro morboloobftupefccns medicamenappjicuit,ac miti-gatum in dolore pollicebatur,quo tarnen amoto,rur lus violens exador dolor inftitit;ncc mirü hoe adeó, nam ftupidum redditum membrum cum fenfu mo-tum amittit, abieeftoq; mcdicaminc, ac fenlu reuoca-to dolor redit,caufa fcilicct ftante coniunda.At quid rem profcro ? hic tandem fpontc facefcente dolcre, poft diutinum elapfum tempus, vbi dolor non vrge-rct voluntario priuatus eft motu,lcilicct hoe meritü retulitob fpretum confilium : quanquam tarnen non deeffent interim ,qui clamitarent hominem ad hoe incommodum obclyftcriorum iniedionem perdu-(ftum.Per confenfum igitur dolorem heri conftat.Sed iam ad alia morborum genera neruisincubentia fefti nandum

LIBER SECVNDVS F0.54 nandum faufto pcdc. De horum numero dl conuul fio,quam Græci mjii^iv dicunt : Et eft neruorum ad oh gincmluam ,amp;initium proprium contrariopræter Voluntatem fada : Baud aliter quam fardoa herba la tiiris conringere folet.Hæc aliquando de repente,ali-lt;]uando tradu fit tcmporis.Q_uarum quidam ex ina nirione,quç omnium deterrima: quædâ ex rcplctione ^uæ ex liumore aut vapore degenen confiât. Frigus demq; cxtrinlccum, aut frigidæ immodica bibitio,cu iuluis rei pundura, necnon vencnofi animantis morbus conuulfioncm ingenerat etiam vniuerfalem, qua in vigore fLimmocxificfitc,aut confirmatafpiratione auferendo ad inrcrnitioncm propellit, aliquando par ticularem.Cuiuiscerte membro motü habenti volun tarium,conuulfio potefi accidcre. Cæterû tribus hoc gt;nalum folccinfeftaremodis:Aufenim pars anterior affiicirur,quummctum vcrfustlioraccmconuellitur, hoe inir^t^iTMtv nominant: aut pofierior,quumcaput fpi nam vcrfustralïitur,fic äzshSS^ótovoz dicitur.Nec me later aliquando vel in dextrum vel leuum latus fieri córra fiioncm,ac efic,qui hanc afFlidionismorbidæ incom niodirarcm ab didis iam duabus fpeciebus dirimanr, quod non abfurdc coniicirur mea quidem fententia . AttamcnliichaEreo,num tam cxadalatcralisconrra-dio fieri poirit,quin vel ad anteriore partem vel po-fteriorem caput magis infiedatur, amp;^ ita vel ad liane. Vel ad illam reducatur fpccicm.Qj-iicquid in hanc di leeptatur partem, vr parum ad curæ rationë facit,ita neruorum cuiufuis partis originem cancre,aut origi nalcm verrebreï,necnon humoris fi quisfuerit, con-ditionem,maxime conducit : fiquidem his ileglcdis N.ü.

DE MEDENDI MODO curationis laudabilcm, amp;f ab ægro cxpedatum fïncm aflcqui impoflïbilc cft.Tcrno vcroccruicc tcnla cor^ pus jpium rigidum manct amp;nbsp;immotum. Qjiod malu ahi diRcnrioiicm,aln7^T«viz vocanr.Poffunt ex prædi-élis fpecicbus ipfisq; impliciris Iccundum diucrias cojf porisparres comportas cfFici fingiq, ægritudincs,vt quandoq; nobis vil urn cft . Hinc liE,vr corpus in hoe malo apparcar nodofum.Infupcr cerrum cft,fingultü • cHc ventriculi conuulfionem leu cius orilïcii,ac iifdc modis iifdemq; de caufis fieri,quibusSc aha quæuis có uulfio: imó ab ipla voniitionc,quæ tarnen aliquando huic malo efi rcmedio;Scd fpemhanc prctio non re-dimam,vr eft in apologo. Hme rame diftinguitur/fi quidem fingultus motio leuior, illius veró vehemen nor:tum vomitio difcutit quæ in ventriculi recepta^ culo concauiori cotinentur,pcr fihgultum exrcplegt; tionc quæ in corporis ventriculi ports latitant. *Conuulfio fit vcl inanitione vcl replc tionc, fimiliter fingultus, Hip.Sen. ) 9.par. Apho.

*Conuulfio a vcratro letalis eft. Sen. i.par, $.Apho. *Conuulfio a vulncre letalis cft.Sen.x.par.$.Apho. , ♦Sanguinis multæ profufioni conuulfioaut fingultus fupcrucnicns,malo eft.Sen.}. par. $. Apho.

’*Ex purgatione conuulfio aut fingultus fupcrucnicns malo efi. Hip.Scn.4. par.$,Apho.

*Cöuulfio ex mcdicamctipotione letalis cfi.S.ie.p.T * Ab infomnia couulfioamp;c.vt prius de fom.S.io.par.7. ♦Per æftus vehementes conuulfio aut difientio malo cfi.Hip.Scn. 14- par.7.Apho.

♦A Sanguinis profufioeamp;c.vt prius de dclir.S.i i.par.7 *Si ebrius quifpiä obmutucrit conuulfusmqriturgt;nifi præ

i præhefus à febre fit, aut quö ad cam vcncrit horä qua crepala foluitur, facultatc recipiat loqucdi.Sen.$.p5. *Cliii diftetione præhendûtur,intra quartû diem inte rcunt:fi tarne hos cuafcrint,conualcfcunt. Sen.6. p.^. *Frigida conuulfiones diftentiones liuorcsrigorcs fc brilcs.Hip. fen. 17. par. $. Apho.

*Qui diftentione aut conuulfionc tcnctur,fi accidit fcbris,morbum leuat. Hip.fcn.57.par.4. Apho.

I *Frigidavlccribus mordax eft,eurem obdurat,dolore infuperabile mouct, liuorc rrahir,rigorcs febriles,co Uulfioncs,diftentiones inuchit.Hip.ien.xo.par.$. *Nönun^pcr diftctioncsfine vlccrc iuueni benccor potato æftate media frigidç larga perfufio,rcuocatca iorem,calor mala bac tollit. Hip. Icn.x 1. par.$.

*Q_ui à quartanis capiûtur.vt prius de feb.Scn.7.p.$. A voluulo vomitus,aut fingultus,aut mentis como-tiojautconnulfio accidens,malo eft.Scn.ix.par.7» *In fcbrib.fi pauorcs 5^c.vt prius de febr. Sen. 67. par.4. *In fcbribus fpiritus fubfiftcns,malo eft ; quoniam cô üulfioncm fignificat.Sen.68.par.4.Apho.

* Calida fuppuratoria vlccrum omnium eft fummu heuritatis præftat indicium, eurem mollit exténuât, dolorem Icnit,conuulfiones diftentiones mirigat : ca pitisautem grauedinem foluit: Olfibus fradis plu.-i timum prodcft, fed præcipuc iis quæ cxura lunt, co-rumq; maxime iis,quæ viccra habet capitis, S^ quæ ab j algore vel moriuntur,vcl vlccrantiir : necnon repen tibus,comefis,fedi gcnitali,vrcro,vcficæ opitulatur. His calida arnica amp;: dccrctoria:frigida vero inimica amp;nbsp;intcricntia.Hip.Sen.ix.par.^.Apho.

♦Singultienti fi ftemutameta luperuenerint, toHiint fmgulrum. Hip.Sen. 1 p.par.e.Apho.

QVemadmodü nemorum conuulfio vniuerlo infi diarur corpori,8lt; dominatum infer t,aliquando tantü vni parti principarur,vt didfum eft in prioribus:: ita amp;nbsp;eorundem mollicies laxatiöc ipfa fenfum amp;nbsp;mo turn aufert.Graii hanc dixcre TrafAudv.Q_uæ fi rotoinua dit cuneo,amp;vniucrfi corporis populatiói imminet,in-uolunrariam excrementorum leaturiginem prouocat mufeulis namq; ventris rctentricis Icilicct facuitans inftrumentis rcloluris,hoc neceffe eft accidcre. Proin de voeem adimit veluri confpeóf 0 lupo,vt habet vul garis opinio: Ipiramentuin extingLiit,qLiódmuiciilis deftituitur thorax. Qiiæ eadem in particulari earun* dem partium accidcre confueucrunt.Ncq; tamc dilfi mulandum arbitror,cife nónuUos,qui dicant hec ma lum rcgnarc in mediato corpore, quum contra videa mus quamlibet exiguam (de neruofis loquor) pattern Iiuic morbo obnoxiam.Qtii ab artonitione qua fcqui tur plærûq; nö diffideret, fi fimul eriarn caput inuola ret vniuerlo laxato corpore. A conuulfionc tarnen dif fcrt,nam ca perfæpe à materia mordicante generatur. Hanc veró humidusac leuis progignit fuccus.Tum có uulfio qiiandoq; ex inanitioncdlia nunquâm.vtrunq; tarnen paflio neruofa cfr.Qjiodcunq; igitur medendi

LIBER SECVNDVS Fo.^s genus ofFertur, neruorum nö rcieólafTe principium fa He attenri ac prudentis eft medici. Caulæ veró refolu tionis funr,caius,percuïfio,vcrccbraE alicuius vel dex trorfum vcllcuorfum Iuxatio,per'dïametron incifio, ïumor,caliditas,frigiditas,gaudium,ira,nutrimcnti ^üpcrfiuiras.Hac namq; ncruosrcioluentia5motumamp; Jcnlum adimunr.Stuporetiamnüfenfumaufertjmotu nihil detriment! accipiente;aur dcniqifenfusamp;motus lolam inducitdifFicultatcm,neruis immodico frigore fatifccntibus.-quód fi ad lumma migrarit ,iam vtrunq; ^ufcrendorefolutionem parit ,quam omne pratuenir hupor,qui efia illam,fi medican Ie patiatur,vt pluri-Hiiim fcquitur.Hinc apud verufnores obtinuir,vc hic •Hinoris paralyfis nomeninduerct.Apudprotritum amp;nbsp;protclariü viilgum Dormitio folet adferi.Ab mentis côtnorione diflidet ,nam in hac ægri dclirado loquun ^nr aguntq; fatua: qui turn facilius ad agnatis euren-für quam à mcdicis.In lUo vero nibil agentes apertis oculisdnfpccicm tarnen immori manent ab eildc eau ^SjCodeq; inloco natis.Tremor qui confequitur quan ^oq ftuporcm,fubinde refolutionem aduentare præ-lagit, qui duorû conficitur contrariorû motuum col-hiionc ac fiicccflionc.Hic per ætatcm etiâ cuenire fo-^et,qLiôd apud geronticos ß^ capillarcs coftat fieri:qui a palpitationc quæ membri concaui prêter naturâ eft «iiftinâio acreæ fubftanriæ obfcqucns.Diffcrr autem, nam illc minora,bæc vero maiora habet coneuffionis interualla:Infup illius motus mixius,huius verô fim plcx.Diffidct à rigorc tremor,nam huiusmotio illius eft motione vehementior.Vrriufq; tarnen efteompo fita,quemadmodû 5^horroris,quæ paruotempore ab-folu

DE MEDENDI MODO foluitur amp;nbsp;migrât. *Frigida ofribuSjdcntibuSjneruis, ccrcbro,mcdullæ dorfali inimica: calida verô arnica. Hip.Sen. 18.par.$. * In capitis iélu ftupor, auc mentis commotio,malo cft. Sen. i $. par.7. Apho.

MEmbra faciei à nariuo fuo degencrando peruer ti nunc conuulftonc vrgentegt;iam verô neruogt; rum rcfolutionc incumbcntc, vcl propriè,vcl percon fenfum , in procliui eft animaduertere. At conuulfio partem fanam violenter ad fc conuicinac ,ncrui^;in origincm fefc porrigunt propriam.Refoluti verô ner ni parti fanæ infidiantur in origincm luam tendenti, hoc malumvocant peruerfione aut torturam.Qjiæfi ad integrü menfem,aut plus minus 'uc inucterauerir, curæ medicinantis raro ingenium rccipic, admirritq;. At ipfum membrum malæ format induit natura, auc vicium adultum. Inde rcddirur ciuldcm liabirudinis ac conditionis. Ab cildem autem caufis malum hoc genimen trahie,à quibus conuulfio amp;:refolutio miitu-antur fuam maliciam.

*In febre non intcrpollata fi labrum aut oculus àc.vt prius de fcbribus. Sen.49.par.4.Apho.

Q Vando in neruorum rcfolutionc connuIfioncq:, cærerisq; eins cruciatibus faris verfati lumus,3d aures,quæ mentis fcilicct ianuæfunt, nunc tranfitum faciamus. Qjiam decoroopificio cœli terræq; Prin-ceps Deus hominem crearum in hoc omamentumor bis induxir,qLiis expefor humanus nó intcIIigit^Opor tuit enim vt mundo mudus nitidus ac ex omni parte ablolutus immitterctur ,qui liane mundi machinam ocu

LIBER SECVNDVS. Fo.^7. oculis córuercüur,mirarctur, laudarcr,ac in fun vnius cöniodum omnia nofccc milcricorditer condita. Nec ^liquid admirtcrer, quod fc delioncftaret,amp; rantç Dei benefiectiæ ingratum cHcc. Indiidus eft enim veluti indornicilium,in quo pacerfamiüâs diligens verfare tWjac hanc vitam duccret. Addita eft fida rutatio ra-tionis,memoriæ,amp;:inrelledlus. Inlcrti iunt oculi capi d.vifuiaccómodaür.Narcs,olfaófui:Aureshauriendo Hk verg' audirui,vndeamp;:haulcsdiôlæ,vt quæcunq; hauftu au-

nis aurib’ num cxcipcrctur,tcu bona^eu mala,dilcutercr ratio: haufi» ’nteileftus aut admirtcrct aut refugcret: memoria ’^etineret. Q_uæ eftet enim Humana locictas, nifi mu-^Uo fermone aiteri alteros cöpellaremus , audiremus, ^onmuendo^- locialem vitam agcremus.Nec hoe luf ficicbar,vt cumldololatris commune hoc beneficium, polfideremus,a fummo nobis attributü Bono,led vti. ®nim$ faluti intcdercmus,aulcultarcmus verbo Dei '^crboconlolatorio.Preciofam oportet hanc humani lt;^orporis partcm:qua fi ab infantia priuati fumus^amp; ab *pfiscunabulis,quo fidc,quæ ex auditu qui ex Dei ver ^oconftat,accipcremus.Qi.iod dum hauritiir,ad men fhianua pénétrât,vbi diutile.fi forum fit,amp; in intima ïranfmirfum,opcratur falutem, noniftius miferi cor-puteuh aliquando in pulucrc abcuntis,amp; lubindc cafi ^Usobiefti, fed æ ter nam animæ hofpitis illius ; licet ^t)i omnia iam conlummata erunt,amp;cyclopedia ablo lutaconditionis Humana: refuleitandum veniat vna ^um anima,quæreceptura eft bonum vel malum,pro üt geftit in corporc.Hæc dift a 1 unto,y t agamus veluti fabri ferrarii non ociofum mallcö,fcd fubinde vbi ab opcre ceflatur vel iiicudem feriamus, accindiores ad

DE MEDENDI MODO cœpra rcdirun.Dcucnimus crgo ad aurcsjcinsqjnccm moda: quæ rotundi fpccicreddunr,vr facile immcarc queant quæq; fonora: funt deniq,- carrilagincæjacqua dâ rortuofiratc voraginolæ, ne facile lædantur ab ex^ trinfccis,nc'uc facile diffluant verba,fed moderarius jmmitranrur.Q_ijod cnim roro imperu dicitur,obtun dir,ncc incclligitur. Hoc antrcolum,quum inæqualc fif,lcnfim ac per partes diftingucre cogit quæcunq feruntur. In cuius vcficula,quæ in foramine interior eft fummo, Ipiritus modieus amp;nbsp;rcciprocus continctur, ac idem animalis Ipecies rccipicns fonorum.Cçterum aurium malu cft dolor,puris effluxio, tinnitus, aliæq: fonoræ cantiones,quæ ex nimiaventofitate proucnißt, vermium copia , continuitatis ab cxtrinfcco folufio, auditus grauedo, furditas à nihil audiendo dida,quæ aliquando à fato genituræ datur, auditus dehrudio. Nam amp;hancamp; illa qualitas lola,vel fuccus,aut vtrüqh parit. Horum declarationcsrccitarcm,modo tempus poftularct: fed de his alias. Qui aurium vicia ad ani^ mum rranfferunt,aut adhominu conditionc,hi miW ex fententia facerc videntur,cum hoc obtinucrit vêtus prouerbium:Midæ aures.aut hoc: Auris Bataua,S^ Afininæ aures. Deniq; Gcllii aurcs modulatiori fono deledabantur,rulf icana 8c afinina cxplofa.

* Quibus deicélioncs biliofac excunt,furditate luper-uenienre finiuntur: amp;nbsp;quibus furditas præcclfcrit définir, fi deieélioncsfcquuntur biliofæ.Scn.x8 par.4.

*In febre non interpoHata, S(c. vf prius de febribus. Hip.Sen.49.par.4.Aph. *Qjiibus p febres amp;:c.vt prius ,4cfcbnb.S.6.par.4gt;

A Vrium vicia dctcximus, iam ad oculos,prctio-•‘^fiflimam hominis partem,dcuenimus, qui lucis Inoculis Vilu vitam à morte vendicant.Oculi homini tantum i^d^^a»* diuerfo colore,cæteris in fuo cuiq; gcncri fimiles. Ad mods 8c oculos deniq; per neruos vifibilcs tranfmittitur à ce- odr)exiliez tebro vis animalis,vtclaritasvifus accipiatur. Tenui ^diderum Jgt;usmultisq;tuniculisjaut vt aliisvifumeft,lcptcm, cos natura rinxir. Prima vcró,reliquam oculi fubftan ham ambicns,Cornea diâa eft,ortum Habens à dura ^atre: Hine coniunólina eft albi coloris à membrana craneum exterius tegente nara. A parte pofteriorc cö iunftinæ eftdifta Sclyrotica? Quarta Vuea dicitur, ^Uæ foramen habet,quod noftri Pupillam dicunt: eu ins anguftia non finit vagari ancipitem aciem,Sc vc-^nn canali dimanantcm, obiterqj incidctia facile déclinant. Aliis nigra,aliis ruffa,aliis glauci coloris or-^ibiis circundatis,vt habili mixturaaccipiatur cireS-Icftocandore lux. Adeoq; illa ablolutavisfpeculi,vt fam modica illa pupilla totum cffigiet homincm.Vc *1201 ab hac pertingerc ad cerebrujperitiftimi aurores hadunt.Hæc mebrana â pia matre defccdit.Qiiinra à parte Vueç pofteriorc Sccüdina eft, Sextam Arancam V'olunt,a parte anteriore cxiftentc. A parte pofteriorc lcptimacft,quæ Retina dicitur. Verum fi quis mem-branularum oculi ampliorem defideret difcnptionc, lecum expendat veIim,OcuIum (cornea tarnen exclu la tunica) in duas partcs,anteriorcm fcilicct amp;nbsp;poftc-horcm,diuifum.Profcftó in oculis animus inhabirar, Vt inquit ille: Ardcnt,intcndütur,humc(ftantur,cohi bentur.Hine illç mifcricordiçlachrymæ.Hos cum ex-ofculamur,animum ipfum videmur attingcre. Hinc

Actus,Só rigantcs ora nui.QuiS ille humor cft in do* lore ram fœcûdus amp;nbsp;paratusgt;aut vbi reliquo rempore’ Animo videmusgt;anjmoccrnimus.Oculi Icuvafaquæ* dam vifibilem ciusparrem acipiunt arq; tranlmittunn, ’ Sic magna cogitatio obcæcat abdudo incus vifu.Sic in. morbo comiciali etiam aperti nihil cernunt animo ca ligancc.Vni animaliü homini deprauantur:hinc no* mina ftrabonum,amp;pærorum,Ab iifdcm qui alrcrolu mine orbi nafcerentur,Codites vocantur : quis parui virinq;occlli,Lucini didi iunt.Mulieribusveróquan ta fit dccoris afFcdatio,docct palpcbrarü arteficiofus ornatus,Supcrcilia hac de caufa natura dcdir,vrcncnc leu valium quoddam vilus,amp;: prominens munimeneü contra ocCurfantia animalia ,aut aha fortuira inciden tia.Deflucre cas haud immerito Venere abundanrius tradunt. Extremû ambitum genæ fuperiorisantiqui Cilium vocaucrc,vnde amp;: lupcrcilia.Oculorum acics vel maxime hdem cxccdcntia inuenit exempla. Con uincit IliasHomeri nuci inclufa;Callicratiscx ebore formieç.Myrmeadesquidem quadrigam ex cade ma tcria fabricatus eft,quam mufea integerer: ac nauem quam apieula penitus ablcondcret. At quid veterum monimcra ciramus, quum hoe noftro fæculo mulkr quædam molam monti fuperimpofita tanta arre de* pinxir,vt grano tritici totam cooperite queas,adcôvt ne minima quidem eius parsftatconfpicua.llla vero priera ex aliéna ac çœdua fylua:placuit cnimPliniiga sas adduccre. Oculorum humores albugo vitreus amp;nbsp;cryftalhnus, Qiiorum hic medius pupillam verfus planus ac latus cft,quoaccommodatiuslpecicsquaq; infigantur.Oculorum vicium eft doler, abfceftuscon

LIBER SECVNDVS Fo.ys. iiin(îlinæcalidus,quc obtalmiam Græci dicuntyquiq,-non finè conragio furit. Hac Dominus ludocus à Sara,quum eflet pcnccxoculatus,amp; nos illi lubfidiariam opem lam diu præftitiflemus, adeo vt vis morbi con quierata effet ferme, illc moræ impatics,reparâdi ex integro vifus vnum atq; alterum iuffit adhiberi chi-rurgicum: qui vt homims animum terrorc concutc-rcnt,atq; fibi R uderct,ac luæ rei eomoda pararent,nos excludi curarunt,veluri huiusfanarionis oclt;upatores ingenio fane lubrico.Ar hiepoftquatriduum partim natura,partim noftro auxilio fanatus,coaélus eft gran dem rempecuniariam illis exoluerc,videlicet dignû patella operculum.Illi maculas tetendcrunt pecunif, nie oculorum maculas dilcuti optabat: non tarnen ab ns affcquutuseftopratum ; cæcutientior rcdditus eft talpa,cuius fi pellicula abfl:rahatur,pcrfpicatiusvidc-rit atq; hie.llli tame ad huius prædæ nidorem allcdi, lt;?gcrunt lane quod canes Nilotic!, bibcrunt ac fugic-tunt. Nos opcram lufimus ornnem,nihil prater ob-tredarioncm referentcs,illis emolumentum fenticn-tibus. Atq; hoc adeo mirum, amp;nbsp;dignocarbone notan-dum,hunc fibi diu poft periuafum habuifrcgt;fefcab illis imperitiffimis (quorum prior Gandanus,alter Hi-Ipanus) fanatum.Bona profedo parta gratia cum tali bus fl medicus fubindc probus verfetur. Scdvaleat ille cum fuis confpicillis teffcrophtalnis,nos digna la bra laótucis reliquimus. Eft amp;nbsp;oculorum malum,vl-cus,lcabies,macularum genera, fuffufio, pupillæ di-ftentio,irquorum pruritus, lachrpmarum ex iis efflu xio, lippitudinis fpccies,palpcbrarum tumor, fiftula, Vifio dcprauata, ciusq; eneruis intenfio , Oculorum dimi

DE MEDENDI MODO diminudo dcniq;,amp;î corrugariojtabes, conuulfiojCon-cauiras, cæciras,quæ quandoq; à natura datur, pecca-tis hominunaexigcntibus,aliquando aliter, Vertigo, Vngula Sdc.

* In febrc non intcrpollataSóc.vt prius de feb.S.49.p-4 *Qjiodadtemporuni attinct rationcm,6ic. vtprius dc morbo.Hip.ien.ix.par.j.Apho.

*Morbi per imbresS^c. vt prius de morbo. S. i6. p.). *Conditionum anniamp;c.vr priusdc morbo.S.i7-pA’ *Æftatenônulli exhis 5^c.vt prius dc morbo.S.n.p.t

* Qjiibus in fcbribus amp;c. vt prius dc feb. Sell.$^.p.4• *Lippicntc depræhendialuifluorc bonocft.S.i7-p-lt;^’

* Dolores oculorum ioluit aut meri potio,autbalncö, aut fomentum , aut vena incifa,aut medicamentum epotum. Hip.len.} i.par.ö.Apho.

*Oculorum lulpcdioncs etiam per fomnumferuaffe confilium eft ,nam fiquidcandidæ partis infpicitur palpcbris non vndiq; fibi commiflis,nccalui fluor aut medicamenti potio m caufa cft,prauü hoc fignumje' talcQ; admodum cft,Hip.fcn.$x.par.6.Apho.

* A vomitu fingultus amp;:c.vt prius de cöuulfiöe.S.).p.7 *In oculorum doloribus fanguine detrahc cum prius vinum per potione exhibueris amp;nbsp;ex calida aqua mul-ta dilucris.Hip.Scn.47.par.7.Apho.

T^T Afum pudenda exiftimatgensextera acirrclh giofa: Veteres irrifioni adiudicauerc,vndc amp;nbsp;na-fo fufpcndcrc,aut roncho dicimus quenq: Qjii fi cafu quopiam aufcratur,totam faciem dcornat. Initium

LIBER- SECVNDVS F0.60 ûimit à glabriori ilia parte quæ pilis minime obfepi-tur,inter fupcrcilia conftituta,à qua nafi mucro depc det faftigiatus. Huius foramina latiora externo vitui ctiamconfpicua,Nares dicuntur, per quas etiam fpira mentum dormientibus præcipuè fieri côlueuit,in mo dum canaliculæ nando ac mittendo amp;nbsp;retrahendo fpi ritum: Hæ à pariere,qui intermedins,difparantur.Ab illarum nanq; venis,quas earundem fummitas conti-iict,nonnunq fanguis profluit,haud diuerfa occafione ^iia amp;nbsp;ex alio quouis eius conccptaculo : fit cnim flu-Xus à cerebro excitato fternutamento,non ablq; fron-fis dolore 8^ pundione : vel ab hepate,quod dextrum occupans latus per dextrum itidem foramen fanguinc difeutit: vel aliéné,8: tune finifiro lateri accommoda mr, per finiftrum narium foramen dimanans. In mu licribus matrice redundante 86 circa vmbilicum dolo

Nafus tria habet offî» cia,nâ dugt; citfpiritu, Odoris eft inftrumen tu,poorer mo cerebri fuperfluita tes g hune purgantu» nonnung»

ïc ludente erumpit. Hic fiuxus vtilis efle côuincitur. fluxus tarnen omnis (de ianguineo loquor) innatura-bs,menftruo qui naturæ cedit^dempto. Hic tarnen fan guinis fiuxus reélc dici nequit,meo iudicio. Sanguine cnim natura vltimum fibi conciliauit alimetum, quo penitus difparcntc 86 abcunre,liominem emori necef le cft. Haud tarnen fum ncfcius,cflc nonnullos,qui ex hoc dubiofam anfampræripiunt,intcrrogâtcs;Vtrum luccusvitalis à fanguine non difrideat,hinc nos v-tranq; tuendo,fi vultis, afferimus partcm.Qjiarc du-biofi efie dcfinite,ncq; vos hoc pcriculum moucat mo nco porto. At qui ifta diftingui contcndût,iam ab accidenté,iam deniq; à fubftantiæ rationc differentiam texunt.Sed inprœfentiarumnon dilitigabimus. Ifiuc mihi dixiflc fufficiat, fanguincm aliû eflc,atq; alium vica

vitalem fpiritum: turn hie vitam continet,illc Veto huic alimentum continuo præbet,fine quo in auras abirct.Ex hoc perfpicuum cuadit,quaphalaricamors hominem adoriatur,fanguinco dheuflo humorc, qui iuxta naturas humanas diucrlo modo,af q; diner fis par tibusfeatere probarur,qualitatc iamimmuratus,quan dog; auftus quantitate venarum,vcl •orificia-,vclcon-' tinuitatc,quæ ab cxtrinfcco diffui folent, diirumpit» diffccatq;.Narium etiam mala funt,viens, vulnus,pu ftnlæ rubricantcs,pcrucrfio. Carnofæ partis admodö mollis exerefeentia hæmorrhois difta.Aliquando vc rô liœc recens nata particula medium inter durum molle obtinet,malum habitumPoIypnm dieunt. In hisodoratu5condicnr,qui aliquando ab officio définie dcbilitatns, ant dcprauarus,dcniq; caffatus. Solet his qnoq; hernucamentum acccdcrcjfrequcnshominibus led non adeô cognitum malum. Nam qua ratione fiat , quoq,- in loco concipiatur, præter Ariffotdem amp;nbsp;reliquos, docet Hippocrate5. Vernm Arihoreles la-tislnperq; eins figniheat commoda atq,; incommoda. Commodananq-: Cerebrum purgat:tuifi,fingulruiq; medetur : partum accélérât, amp;nbsp;id genus fimilia.Solet (nifi fponte oboriatur)vcrarro albo,cödifo,radicibus ircos conci tari, quo ufq; erumpat. Idem amp;: æftus Solis, qui etiamnum fanguinem clicit,folct efficerc. HuiuS immoderationi aqua frigida naribns applicata medi-catifumuamp;Sed de huius remediis, quemadmodumSi Gærcrorum morborum,profufius alias. * Q_nibus na res hument, ant genitura, hi valctndinarn degunt: qiiibus econtrario eft, melius valent.Scn.i.pane.

*Maioriblis natu amp;c.vt priusdc morbo.Sen.5 i.p.}» *Din;iliarioncs in ventrem fupehorem fuppurantur intra viginti dies .Sen.4o.par.7. Apho *Frigida,qLialis nix,aut glacics,peólori inimica funt, tildes mouent amp;nbsp;languinem,moucc Qc diftiUationem, Hip.fen. x4,par.$.Apho

*Q,uibus per febres languis alicundè large cxicrit,iis inrecreatione alui humidæ redduntur. Sen.x7.par.4 *Qjiibusp febres aures Sdevr prius de fcbrib.S.6o.p.4 *Qjïibus abfcclTurum in arciculos eft amp;.c, vt prius dc hbrib. Hip.fen.74.par.4.Apho

*Muhcri menftruis deficienribus fanguis fi è naribus fiuxit,bonoeft. fcn.5} par.y.Apho

*Qpæ perfnxerint calcfacicda funt,cxccptis his qua: Anguinem profundunt. Sen. i9.par.$.Apho *Viusfrigidæ vbi fanguis profunditur,attamcn non t}ua effluatfediuxta iniicienda eft: quinctiam vbi in* flamationcs funt, aut inflamina ad rubru cruentü 'uc tendentia fanguinc recenti. Nam vctcribus quidc ni* gredinem adferrjgnem etiam facrum noncxulccra* turn iuuat : exulccratum lædit.Scn.xj par.$.Apho *Si fanguis præter naturam in ventrem tranlfundi* tur,fuppurctur nccclfcï eft.Sen.xo.par.ö.Aph 0 *Dolenti caput Sóc.vt prius dc capitc. Sen. io.par.6 * A fanguinis profufione àc.vt prius dc Conuulfione, Hip.fen. io.par.7.Apho

*Sternutamentum fit ex capitc cerebro calcfa0fo,auc humefada parte capitis inani,acr enim ibicontentus crumpit, amp;nbsp;cum ftrepitu, quonia per anguftia exitus datur.Sen.$i.par.7. Apho

DE MEDENDI MODO *MuIieri,quam vicia vteri infeftanr, aut ^uæ difficul ter parit,fi ftcrnutamcntûfupuenir,bono eft.S. j$.p.^ *Singulricnti fi ßemutamefa lupuencrint,tollûc fin-gultum.Sen.i 5 par.$.

Erafm’ ait löge maxi* ma partem inuidiç na* fci,exinté» perätia lin* gus.

De Oris,Linguæ,amp;: Dentium affedib. Cap.XX. QVare à narura ram firmo fepimento circumuab latur lingua ac cohibetur? quia,vr inquit Apofto lus, inquictû elf malum, plena veneno præfcntanco: vtq;pnus mes examinet quàm lingua proférât,fi quid in medium debet proloqui. Quàm opulente dccoro rotum hominem linxit Dcus,quumorishoncftasnó potuiffet nudatis dcntibusfcruari,quibufdam labiis obduxit,vtquicquid offendere potcrat,pari dccoreve nuflaretur ac fulcirctur. Neq; tarnen inquinatü Dei opificium finimus,ita fc malicia hominum contaminante: vnde puridi oris halitusillc mephiticus: vndc fpiritus ille tartarcus,c quibus abditiscfflatus,ab ven triculi alto fumus quidam cuaporans afeendit ad lu-pcriora, Sc Ipiritü inficit,putidulumq;rcddit;0svlcc rofum pr3Ebet,puhulisipfum occupas: Cancrum exei tat, vniucrfum edentem palatum, labra dccoloratcni marcore quodam,amp; fenfim pcrdcntcm:Gingiuas,rcli-quasq; in ore contentas particulas corrodcntem:Prin-cipio partem omnium nobiliffimamlinguam^quçani mi interpres elf, quæq; tanto maiori euftodia confer-uari deber,quanto cæteris præftat membris.Quis her ror,quæ lohtudo,quæ conuenientia inter homines ef fer,finon linguæ officiisaltcri altcris comodarcmus. Optimus eft homini linguæ thefaurus. Sc ingens

Idac^tia cohibica Dcmofthenesplus Iucrifecit,quàm . . . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;alte

LIBER SECVNDVS Fo,6x alter laxata. Ita non conucnir tantum tlicfaurû qui* buflibet apcrirc. iîæc aliquando ad tantam vel natura vel morbo cxcrefcit intumelcentiam,vtloco mo-Ueri nequeat. Hu ie ctia accidunt grauedo, moUicies, puftulæ,pituiiaceilub eaiucciconfiuxio(quam nodu dicunt) vocem amp;nbsp;faporem vel penitus auferentia,vel , inficientia mala aut etiam deprauantia, quæ amp;nbsp;à bal-tutie,aur blcfiratceucnire confueucrüt.Dcniq; à gin giuiscancroaduftisjdcnrcscarie exeduntur: quibus natura quiddam genuinum datum aiunt præcæteris offibuSjUcmpe vt fentiant.Huie opinion! ramenrefra gantur plcriry, argumentohoe permoti: OlTium cade cftcompofitiocx lemiiic cquidcmluccofo admodum ficco gcnerara;quarc rationi Gonfentancum dicunt,fi (vt Galeno eft vilum) dentes fentiant,reliqua etiam offafcntircivcl vt oira,æquc dentes inlcnfibilcs efle. Ad hçc dicimus,ona à dentibus diiridcrc,quód hi Ion go tempore vtplurimum poft partum nata fentiant, illa minime, hac de caula: nam quanquam cadem vi-deatur efte compofitio, dentibus tarnen aut potius eo rum radicibus, mox à generarione iniicitur virrus ac Ipiritusquidam,qucm cætera ofta minime confequû-tur,ac per quem fcnfibilemmoliuntur rationem:hinc cft,quôd dolore premuntur immaniflimo, qui cadem occafione qua amp;nbsp;alius quifpiam dolorgeneratur.Præ-bent etiam doloris intchonem putredinesamp; fœtorcs, quæ ex aqueoputrido nafcunrur,quod à ftomaclio ad denriu gingiuasferccipir,amp;:ibi nidiuatur : cadccaufa relaxantur,moucntur,amp;' cadunt. Nam acuti humorcs in radices dentium a’gunrur,^ fenfim excauär,ve luti aceto rupes Si lapides qmqj.Crcantiir amp;nbsp;vermes

in maxillaribus exhumorc ftagnantiamp; purrido.Opor tee his malis appofitis dctifriciis occurrere tempore, nemori lococonfucta federn amitranrjCedantqi.Acci dir his quoq; ftupor,amp; concretio ant congclario.

*Pcr ætareshçc accidüt à'c.vt prius de morb.S.i4P'ï * Pandiculationc,ofcitationcm ,horrorem,vinum par pari ingeftum ægrirudinem toUit.Sen.58.par.7.Aph. *Sanguis fupra emiffus qualifcunq; eft malus eft,infra autem bonus. Sen.x^.par.4.Apho

*Si lingua incontinensfubito fada eft,aur parsaliqua corporis ftupore elanguif, vitium hoe effeatræ bilh certum efl:.Scn.4i.par.7.Apho.

*Quibus lentorc dentes opplcnrur,iis febres inciduC vehementes .Sen. $ 3 .par.4.

PRoximum eft de faucibus agerc,loco fcilicet vbi partium gulæ Ze gutturis eft conuenicntia.Inhoc antreolo voces formanrur:quæ quandoq,- auferuntur penitus, quod muti declarant, aut epiglottide læfa a pfeólione deficiunr,rauis huic cxemploeft: ncq,voce à loquela fecernimus.Caufæ horû funt affedus muf' culorum collo anncxorü,inftrumcnrorüq; vocalium læfio.Quorum fi aliquod à natura contradfum fit,eu ram non admittit: quemadmodum nee partis mftrii-mentalis amifTio.Intclligunt nönulli per fauces gut* tur : cuius malum eft angina,eftq,- circa guttur præfo catio ex lacertorü inflammatione aut bilaria, aut etia fanguinea ,vel pituitacca contingens, reuma ipfum â cerebro generatum confequens.Qwætrifariam diftin guitur

LIBER SECVNDVS Fo.ej. güitur.AIiquando enim quiequid eft mali intrafepta J^atitans,ncq; in faucibus neq; in collo quiequam quod ‘ui indicium faciar apparer,interim tarnen vehemen-^iffimo dolore ægrum afficit. Hæc rcliquarum fpccic ' f^m löge deternma, nam anima vix œgreç trahitur, ^ox aufertur .Sane ignora clanculariis infidiis homi* •’em adoritur,infpcrataq; nee expeftara necc cito iugu ^^bnullo nee extrinlccus nee intrinfeeus fui incommo '^i apparente figno. Q_uâdoq; folas fauces rubor occu pat,non fine tumore inibi confpicuo dolorem paulô ^inorem inferente, neq; fupcriore Ipccic minus peri ^igt;Iofa eft,nifi quód diutius protrahatur. Tertio veró ^in faucibus,amp; in ceruicc tumor cxcitatur cü ingenti i^borc. Hoe longe facilius fcrtur,ncq; ram graue in-^ra gutturis corpus confcifcir cruciatum:quarc quam plures morbum accurum dici nolucrunt. Qjiartam ^'uius mali addunt Ipcciem, in qua tumor atq,- rubor ^“lum in collo extra vifuntur. Deniq; apud antiquos Bantus de anginç fpeciebus non fuit fcrupulus,præfcr rimanteHippocratistempora,nam omne gutturis vi bünn fuffocationem dicebant.SccusHippocrates eiuf ^em malum omne angina diccrc adfolitus erar ; cui ctiamRomani album calculum adieccrunr,qui quum picraq; animalium genera gutturis fulfocarionc con-fici cerncrcr,dcæ Angcronç in Volupiæ facello,vt hoc Hialum aucrtcrct,facra inftitucrLit:fi tarnen veruftati aurem accommodarc placcbir,quamvt aliisdcfcnlan dam relinquimus,ira non omnia ab cis fada aficucra-nius.Cærerum anginam qui patiuntur,horum lingua aut fauces cum inflammationcintumcfcunt,facic pal lidulo tinda colore . Hoe malum ægro fubitum, nee

DE MEDENDT MODO aliter hominem occupat,atq; fudor illc anglicuspera cura eufpide totum hominem ante paucos annos lan cinauit,de quo abuiidè rraólauimus proprio libello de hoe ædiro.Euertiturin hoe morbo pupillajyoxpcdcc, non refpiratiohi,non meatui gutturis locus.

*Si a febre detento nullo tumore faucium ftrangula tio fubitó accidir,letale ch. Sen. 54 par.4.Apho

*Si febricitanti collû pefuertiturjVt vixdeuorarepof fit fine vllo tumore,morrifcrum eft. Sen.5$par4 *Q_iiianginam cuaferint, iis inpulmonc ablceditur, amp;nbsp;intra feptenos dies intcrimit,fi ramen hos cuaferint fuppurantur .Sen. 10 par.$.Apho

*Ab angina detento fitumor in collo extitit bono eil» foras enim morbus difcedit. Sen. 37 par.e.Apho

*Ab angina deteto fi tumor aurrubcdopcólorislup-lienit,bono eft, Sen.5 r par.7 Apho

THorax fpiritus meatui ancillatur,qui fi aliquoca fu iniquionlædatur,fpiraculum cftici difficilecó ftat.Guius morbos particularcs,qualesluntvlcera,ab feeffuSjinflammationeSjSt firn ilcs furiç fupcr coftasaf fÏigcnrcs,declarare omittimus,ad hosnos conferentes morbosquiin alto co corporis loco latitant abditi. Quorum omnium pemiciofiffimuscft lateralis,alias coftalis,græcc Trxup'^j diófus:Q_ui nihil aliudcft,quani apoftema calidum circa membranulam quæ ttxæj.« dici fur co ft as /chientemjintcriusgencratum.Porclf ciuf dem nominis malum St lepto triluerlo ac mediaftino

LIBER. SECVNDVS Fo.ff4 ^ocipfiim quamuisraro euenire.Bilis nanq^aut lan* guis ad biJem dcgcnerans plerunq;, aliquando pituita ^oc concinnacmalum.Cuiartcffantur capiris graue* ’^Ojfebris acuta, fins intcnfior,fpiraculum labcriolum ^ remorans, ac fubinde criam irequens ad facile reci procum in cxiguiratem dcclinans,pullus graciJiras,ar ^criarü rcnfio,tu(Tis.Horum pofferiuscoftarum dolo ^j plcurefis tormeto baud abfimili non adeft : deniq; •^orbi coflalis comités vcbementiorps ingruunt.Ra ^iocinctur igitur fccum medici, fi libcbit, qui polfint ^ocmalum protcrcre,aut claua Hcrculca exigere ma gis,g fuæ auariciç fcruicrcs,fummafim (ut aiunt)pro* Tîbîae tu ’iuncient,nihilifacientesægrotiaut falutcm aut mor ’®^°^c« ^^ni. Inuadit enim incautos amp;: letaliter afficit iis viri ^üs amp;nbsp;natura vfq; adeo facua ,vt brcui temporis inter* cesannX '•allojhominc ab bac vira abducat ac ciieiat. Habeant hcc mais, *rgo in pedoris armariolo præfentaneum antidotum mâ^^Ed^n ^lt;^ paratum remedium collocatum, quo mox inftan ti gu ab aflis ^i^uiam ire queant: alioqui qoeyter Ipiratiôis facilita p^^nat”^'^ ^em aufercdo,ægrum conbeiet. Huius pcrniciei cru* rfi, amicô ‘ielitatë cémentés antiqui,à malo genio illatum bo* meum nô ^mum pcccatisexpiandis crcdidcrc.Sic agit nobifeû ^^odum lt;iiuina ilia Cenfura, vt licet multas noxas auertere iugiHarat, iedula cura polfimus,tamcn in pyxidequapiam recon ^’^5 oitum malum habcat,quo noltram malicia exerceat. certe nro *Qiiibus coRalcs non repurgantur intraquartumde adiutCmar cimum dicm.jism iuppurationcm vcrtuntur.5.8p.$ nanam nô *Q_uiàcoftaii îuppurantur,fi intraquadragefimum duobtrudi diem à quo faßaeft eruptie repurgcntur,1euantur : ^on^n^^Q alioqui tranfeunt m rabem. Sen.15 par.^ Apbo genio oblu * Qju acid a ruftant non admodum coftali morbo Ia* ”^‘'«* bof

Pulmonia. Cap.XXIIL PVImo membrum eft fpong iofum,nuIJius fenfus, immobile ,amp; calidum,facile ad purrefadionem accommodum,fpirtruscapax,pluhbuspartibusqua:fi bræ dicuntur difcrerum.Eoq; refpiramus. Spirirum^ veiceur tuccum commutât rrafformatq;,amp;:puratjro fpiritusvitalisalimcro: tenui mëbranula qua fenium colligit,veftitus cft. Jn cuius ac mcbranulæ coflas tC' gentis interflitio,puris faniofi magna nonnunqcollP gitur fecretio,quç in fuppurationë euadit,quam igt;'!’*Alt;« vocant.Huius fl maliciam comitetur fcbriSjOcylTimc fuffocat zi-rvmfeu anbelationc quapiam,quaadmodü difcrutiantur fuppurati, videlicet impcrante pulmo-nc,ciusq; canna ac mufeulis à qualiratc fua degene^ ranribus, aur fuccum noxium conrinentibus. Hinc

fufpiriumgignitur, quod alii Mm» mortis indufl-iuum haud fccus atq; «tt/»)« fpirationis fcilicet ablatio in vtcgt; ri affc(flibus,quanquam non adeo facilitcr.Ncq; fern-per Jfirw»« mulicres ad internecinum adigit iupplicium. At nee hoe argumente vincimur,viram fcilicet amp;nbsp;Ipi rationem elfe fibi muruó atq; adeo indilfolubili nexu conciliara,quishoc ignorat.Licet enim mulicrü Swii» Ipirarioaufcratur fenfibilis,cuiusmaiorc partent pet afperam fieri arteriam confiât,infenfibilis tarnen ma net qux per poros fit corporis partim, partim veró p meatus

LIBER SECVNDVS. Yo.e^ ni ca tus eiufdem latiorcs. Hæc fi cum fenfibili fimul aufcratur, vitam cxtingui certum eft. At in vreri affe lt;3^ibus occulta per amphora fit dcmcacula fpiratio,po fis corporis baud tenuiter tranffpirantibus.Huiusfpi facuh genus ab Ariftotelc (citra ealumniam fir didu) prçtcrmiffum eft. V crum iam ahud fuborictur dubiu, ^uarc fcilicct in omni «^«1« no fimili modo quiuis per ipirationem occultam fcructur. fed de hoc alibi. Præ ter iam diffos affed us funt Si aliæ pulmonis ægritudi •tes ; nam vt interim tubcrcula, côtinuitatis folurio, particule cxcrctio, amp;nbsp;fimilia omittanrur , fat erit de pulmonia diccre.Quod apoftema nempe cftcalidum a recremento humorali in principio non faniofo, iam propriè,iam p confenfum in pulmonc fedem ftatuens. Hoc nullam arteriarû admittit duricicm, nuflus qui-lt;icm grauis dolor imminet,at fola grauitas incumbir: a gutturis paifionibus diffidens, quôd nô fubitaneum bomini ftrangulationis pcriculum inferat, queadmo Hum illæ intentant. Infupcr pulmonia,quam coftalis incommoditasraro confcquitur,fcrcationc nonnung propcllitur.

*Qui luppurati,aut aqua inter cutem laborantcs,Sic. Vt prius de aqua inter eurem. Sen. 17. par .6.

*Quifuppurati aduruntur, fi pus effluit purum Si al bum,euadunt ; fi cruentum,fæculcntum, Si fœtidum, pcriunt,Hip.Sen.4$.par.7.Apho.

*Qjnbusfuppuratum quid, in corpore abditum non înnotefcit,id proprer craffitudinem vel puris vel loei clilitefcit. Scn.41. par. 6.

*Qjti gibbi ex anhelitu aut tuffi cfficiuntur ante pubertärem intercunt. Sen.46.par.6.

MVltifariæ corporis funt exiccationcSjquibus vc^ luri coro Vuicano cxtenuatur,vt gt;»*«*««»«w«wjgt;»»»«i tertia in tabc agicur : hcc ab iUis-diucrla clt,vt ex de-Icripnoc tabis cit animaducrcerc.Eil nanq; tabcs(qua Aliter hie ep^iny dicunt) vniucrfi corporis leu lucci naruralis con-g^aCaUno fu’^pfæï^^’ vlccrofa pulmonis affcdionclanguinisrc Li.de feb. tenri aut alreriushumoriscorruprclas conlequcre,cu hèæ« fc* fcbricula domeftica ac perperua proucnics,dolorecir bri conftat ^^ Icoptulas feuienre: hunc anhelirus difFicultas,max illarum rubor,tuihculaq; breuis concomirantur.Qui bus hoc incomodumfamiliare efl,narcsporrohabent in mucronem dircdas,oculos inrro fugicres, coJIapU^ tempora : arq; hæc tria cuiuis cxiccationi cömunia.In hacinluper palfionc,vr diólum eft,vniucrfi corporis moles haud fccus arq; à Sepe mordicus ióla elfer,gra* cilefcit 86 extenuatur. Na à verrice lummo vbi infida ffatioradiccsagit,aut cçtcrisabdirioribuspartibus,ad pulmonc fucciïpurium virulamcn dcmcar,cundcn'q; cxulccrat: quod vbi inuctcrauit, cófcilcit hoc malurn quod rabem aftruximuscuratudifficillimum,ob pul monis purrelaginofi inquietudincm.Eoq; laborantes, rabidos aut rabihcos vocamus : cumquibusconfuera dine agere dictatim aut noéluatim cum pcriculo luo agirur,86 noxa contrahitur.Nam ob expiramenti pu-rulcnri halitum,fanisnon minus pcriculi imminerq cx fpiriru Icproh pulmonc cfflato,86infani hominis pulmonem abemitc.Hic cnim,vi probe degenres Ic-

LIBER SECVNDVS Fo.66 profos reddit, ira ille tabidos cfficit conceptus. Hinc Vterq;à mcdiciscôtagiolusdclcribitur,àquo cum pul nio dcprauatus eft,totum fenfim in corpus dcriuaiur ^quafi infermentat,amp; ad fui fimilitudincm inclinât: deinde tulfis cxcitarur, quae thoracis ac pulmonis di£ bciliscR mono ,acreieôlansfubindeonus incumbes ac côftringens anguftâsq^quod vis naturalis quia con trariatur amp;nbsp;vicinioribus mcbrisincômodar, conatur dilcutcrc,amp;à fe rctrudcrc.Hæc humida,illa ficcaaffc lt;îlio,calida alia,alia frigida,cui vt nónunqfpiritus vio lenta retinacula obfiftüt, thoracis calorë ausendo,ita frequensacris frigidi admiffa infpirario,calidæ reme dio eft.Sunt amp;nbsp;pulmonis mala 'Hcrifypila,Vomica Sfe *Tabcs maxime fit per states ab anno dccimo odauo 3d annum trigefimum quinrum. Sen.9.par.$.

*Q_ui tabe infeftanrur fi quod defpuunt amp;nbsp;extuffiunt grauircr olet in ignem politum, amp;capilli dcfluunt,le tab eft.Sen. i i.par.$. Apho.

*Q_uibus per tabem capilli dcfluunr,ii fuperueniente alui fluxione moriuntur.Sen. i x.par.$. Apho

*Tabe detetis fluxio alui accidens letalis efl.S, i4.p.$ *Aurumnus rabidis malus cR,Sen. io.par. 5. Apho.

VLac febricirâti dari.vr prins de capitis dol,S.64.p.5', *Tabidos cane vnqudm ad fiipcrnas duxeris ciiacua-tioncs,Hip.Scn.8.par.4’-Apbo

* A puris fpu to tabes amp;nbsp;fluor cumq; faliua fubfl:itit,mo riuntur.Sen. i7.par.7.Apho.

*Alanguinis vomirione tabes amp;puris purgatio fupra à tabefluxio de capite, à fluxione proflunium alui, a profiifionc alui aftruélio purgarionisluperioris, ab aflrióliünemcrs.Hip.Scii.8i,par.7-Apho.

QVomodo hominis vita inlanguincconflarc dh cirur(qucm folæ vcnç contincr)ncmo ncfcir,ncc minus ex priobus perfpicuü cuadir. Mirum q bic mul ris partibus ac modis difcutiatur: aliquado enim cum ipfo fputamine cgeritur,nunc tuffis vi prorumpit,auc fcrcationc, aut vomitu, aut midionc, aut nimio VC' ncris vfu, aut per alui poftica ianuam expellitur, etia menfibus. hæc omnia experimentis confiant. Hune nanq; quocunq; tandem loco effluat (nam contra natu ram idheri perfpicuü eft) è vcnisconuulfis,aut difru' ptis, aut corrofis, aut alio quouismodo continuitatis folutionc patientibus, vcluti fiftula exefa amp;nbsp;læfajcia' culari arbitramur, leu hoe cafu,aut fortuitu, aut cæ' fione violenta fiat. Sanguinis prærcrea multa lunt dif' crimina: nam alius atcr fluit,aut dilutus,aut naturali fuo colori refpondens :hic rcnuis,hic fpiflusdpumofus alter, alter vifcofus. Et quid opus multo ambitu, aut fanis eft iuxta villus rationem commodus, aut cötra xgrotis viciatus, amp;: à fua qualitatc deficiens.

*Excretioncs in frebrib. nö interpollatis amp;fc.vt prius de febribus.Sen.47.par.4,Apho

* A fanguinis fputo puris fputum malum.Scn. 16.p,7. «Dolcnti caput 5^c.vt prius dc Capitc. Sen. 10. par.6. :jtSanguis fupra emiffus qualifcüq; cfl,malus efl: infra jautcni bonus.Hip,Scn,z;.par,4.Aphq.

*Qj.iæcUHq;rupta de dorlo adeubitum dclcendunt, fanguine derrado foluuntiir.Scn.ix.par.e.Apho.

* Vomitio fanguinis fine febrc lalutaris eft,cum febre nialo curandum accrbis amp;: refrigeranribus.Sen. 5 S.p.y. *Quibus per febrcs fanguis alicundc large exierit,iis inrecreatione alui humidæ redduntur.Sen,x7.par.4.

COr,quum fie membrorum omnium quafiSol atq; Corfapkn fons,ex eo tota viræ huiusfunfl-iocorriuatur.So- f^Jj^J yi lum hoc à paffionibus alicnum,nifi forte quas genuit uifanguînis animus defolatus, aur cafus infenfior, in quibus ira eu ^°’^® ^'^^-^ animo confcntit,vt ftatim dolore affedum rotum de *quot;”8®* •liq; corpus arq; adeo homine deftituar. In microcof-nii medirullio fitum cft, vt omnia ad illud prouoluan tur,fcu bona feu mala,vt intellcólus amp;nbsp;memoria ad il Ind potiffimum 5ó ab co référant, quæ probant. Vndc ïationem hic fedem poluiife multi crcdunt, quæ Vel admittit,vcl'rcmittif,quç illi accepta crunt.Vndc cef nimus complulculos homines iudiciocæco, rationc non fatis librantc quæ valere vult.Communis nos hic dicedi modus docet: dum cnim de aliquo cæcati arbi trii hominc loquimur, dicimus : Gerit cor aut habet cor crga talcm.Nifi hoc accidcrct,ncquaquâm talem pronunciaremus. Hoc læfo aliquo exteriore cafu,cxpi rat homo,aur virç termino appropinquanre vltimum labafcit;quandoquidem nullam continuitatis lolutio nem cirra mortem ferre poteft. Calorem naturalem fuificit corpori totoJn hominis formationc primi au-fpicii crcdituramp; fundamentum vniuerfæ creaturç:vn de vitæ featuriginem dixerisrclt;fIc,Huiuspofitioamp; figura,S^quomodo in mucroncmfaftigictur,iam diifla

DE MEDENDI MODO funr.Eiusgrauamina funt dolor,infiammatio,frcmor, palpirano. Inuoluitur aurc corpus ipfum cordis mcm branuJa duriulcula,qua ne facile ab impefu forinfeco lædatur munitum cil amp;nbsp;præfcruatum:in cuiuis ac cor dis incerflitio luccus quidam nonunquàm confluir,n3 naturalem cordis 5f æquabilcm fuisq; modulis diltin dum motü immutanSjVcl ad rremoreminclinans,quo Galcni Simia inreriit,vel ad palpirationc adigcns:illa adfyncopam viam præflruir,ifî:a mortem adelfehaud raro rc/fatur.Cçterü à cordis morbid is affeólibus quan doq,- tori corpori malu ingencratur,baud fecus quam tabes ipfi^m occupans viciniora quæq,'corrupens.Hæc pauca de corde diófa Iuffici5t,auc fi quis attentior plu ra debderet, autorum medicorum volumina recenfe atjndidem lumpturus vclut è fonte quantum auidæ fiti fufheiar noftris riuilis euanefccribus.Nam amp;nbsp;baud modicê conducit ad medici dibgens ftudiü,no/realio rum de bac re placita,amp; ex magniscumeris rcrulilfe quippiam fine fulpitione cft.

VEntricuIuscoIlabirur ac debilitarur,autmala co plcxionc,im moderata inanitione,humcris violen ta eduJhone, fucci morione, medicinæ reliquiis fm^ Ifancis,eiuldemq,- qualitatc inuerfa amp;:conrraria.Hunc duo occludunr oltiola,luperius fciliccr Sr inferius.Ex Tepörepe Jj^^ fecata queq; amp;nbsp;lubrica ad infeHina dcmeantiillud Ïoponcii^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j •

d belli Hip vero appetentiæ donnciJium Cor Ihucydides alnq; poefaresfu veter CS vocare confueuerunt, Græci s«mxv , nos verb Sômen# niodcmioribusadmodum albumfquoddicirurjcalcu i tatuseß,ac lum adneienteSjOS ventriculi adfcrimus.Qiiod vr li nbsp;nbsp;;

LIBER SECVNDVS Fo.es guet,mille morbormn dHcriminib.obicdatcr. A licne tune corns nanq; ad liane Hationc per canalcm fcminolum illinc fignifi’a^o principia lumenrem acidi lucci deniittuntur copiofi neaccipice appennonem extimuianrcs,quæ mediocritate lepo- ^^'n^ßX fita luftæq; menluræ rcrminum linquens,appétit plus æyo Medi«» quâniqucatcoeiuendoconficerc:dicimusq; lanc cani- corûvulg’ nam hanctamem.In nac emm cibiallumpti mox oe- yndediftùa Icucidum more ciiciunfur,autvomitione,aiit aluiio Cardiog«»

Kitæ fluxu. Qiiàm igitur dbfidcat lioc malum à cole- J^’J^^’J ncapalfione,in promptu cftaduerterc.Ediueria præ- dis vocabu terea ratiôc li nihilfucci melancholici ad ftomachum loGregori» defcratur,indubiû eft lopitum iaeerc appetirum.Hoc quot;hr^Qia^nus^ alü quo nomine cieant,non cH mentis hic infulcire. fui opensli Cercum cli dum hoc adfucrit incômodum,nihilcibi jç^^y ®®** dcfidcrari.Qjio adeo nupcr æterna memoria dignus

in Dernemonda. Caufa i anè hæc crat: Os v ctriculi ob nicatus fplenis iuperioris præ lucci fçculcntia,ac vil* colicarc amurcifpcciem referenre pgt;rçclulum crat^nec ^uicquam lubricæ mclancholiç cxcipicbar:habcbarq; nullum cibi dcfiderium comededi necclfiratc ablata, donee noftro auxilio ab hoc iiberarus effet. Qpibus tarnen medicaminibus möftrum hoc teterrimum ab*

cgcrimusjiiequis me inanis gloriævcnatorcm exifti-marct,filere maluimusquàm cuulgare:vcrùm in me-dendi noftra methodo copiolc hæc demonhrabimus. Spurii quoq; fucci quantitas ad fupcrius ventriculi oftiolum dcuoluca,dcgcncrcmrcddirappctirionem, qua aduerfa fanitati amp;nbsp;viciofa ac prorlusfylucftria ap pctunrur.Q_uod genus mali «W« di(ffum,foeminisvtc* rum gcfxannbuspiærunq;foiet acciderc. Qpibus cri am

am abliominaho quædam cum fyncopa, amp;;.finguIfuS inrercifus faftidium amp;: naulcam conciliant. Ventriß culi fiquidem orificio project o, neq: cxpultricc facul täte valida ac fuo minime officio fungcnte,ob humo res perucrfos inter huiusloci tuniculas conftitutos, hoe monftrum conflatur etiam cumis homini. Caere rum quæ de erronea cibi appetcntia morborum gene ra citata funtgt;dc fiti qua frigida amp;nbsp;humida dcfidcran tur dióla funto.Nam amp;nbsp;hæc furiis accenfa violcnsfa^ culas iacit,igncmq;trifulcum ingeminat,quoufq;ali quorore mirigerurinccndium:qui fi forte défit,tow hominem dciicif. Jgitur fi qualirate nouerca humidi amp;nbsp;frigidi appetitio flaccelcat,obturbarur, viciofa^red ditur, ac in quendam degenerar vcluti inextinguibi Icm crrorem : quem ‘p«^uxKiigt; priufquam fuccü detcrio rem nocetemq; tua vi educar, vel vbi pro rafione aut plusiufto difcu/rcrit,excitarc poteft, aut etiamnü lc^ ueriorem reddere.Effe quoq; appetitum caninum po-rus,qucmadmodü amp;nbsp;cibi,Galenuslibro quarto de accidenté amp;^ morbo fubticerc noluit. Huius generis ma lisincommodanribus caufas partim dr vbiq; præbet Ventriculus: cui amp;nbsp;quattuor inelfc faculrateSjquem-admodum amp;nbsp;cacreris membris,farisconfiât. Qjiarum quælibet vel auferri poteft, feu imperfeda rclinqui, vel vicio quopiam dcprauata inualida cenferi. Nam Ïmmodica aut fimplici vel etiam compofira afteftus inremperic,nullum horum ex fententia fuccedct abfo lutum,quod hoe exemplo cuadit magiscognirum.Co ólio enimfquae alimenri ad propriam eins quod nu fri j tur qualiratem altcrario eft)frigoris inrerni fæuientis h ƒ eme aufcrrur,quæ pluribus cuenit caufis ventriculi igne

LIBER SECVNDVS Fo.çÿ igneam vim ddciiribus : quæ lucsjcrudiraSjSf cedio-nisalrcracionisq- abolirio vocarur. Qua jmperfedarn dicimus,fi tarde eundanterq; fiac.Erreneam vero ad-firuimus fi putrilaginis vicio ( quæ præ ealoris nimio furienris æflu cóftat ) conficiarur,criam rcliquis qua-liranbus fimplicibusaut inter fc compofitis tauicia Icrmentatis hæc ædi poteft. Qjiibus lagatius fubodo rantibus rem medieam perfpicuum cuadit, ventri-Cülum,atq; ipfius facilitates quot modis cuerti qucat. Oftonempdunt modi,quibus qualitatumratiene læ 'll poffitjtotidemq; curarum contrauenientias. Tor-^Uetur deniq; ventriculus cxitialicruciaru excom-plcxionis malicia,abrofione, ex ventofitatc acuta,vel gtoffa vel frigida , ex immodica aquofitate inibi per crapulam,aut aliam caufam collegia,quem baud raro lt;^omiratur abfceflus, cuius matcriam in corporis alto ^cii arcano latentem,vt in reliquis ftomaebi morbis, Vomirio facultatis cxpultricis lucsfupra conatur dif untere. In hoe ab eruduationc dilTidens, quód hæc ''aporesagat tantum, illa vcró in fuccum folidiorem ^Uas vires exertat, cuius morio cruóiuationisac tufiio, V^chementior ingruit.

*Vcnrrcs hyeme amp;nbsp;vcrc natura calidiffimi funt. amp;'c. Vtprius de tempore L.primo.Sen.i$ par. i.Apho *In quauisægritudincpartem vmbilici amp;nbsp;imiim ventrem efle pleniorem melius eft.Admodum extenua-rearq; tabefcere viciofum eft.Ad inféras etiam pur-

1 * A vetris dolore diutinofuppuratiolcquitur.S.ix.p.T *In ventris dolore forti algor partium extremarum jnaloefl. Hip,fcn.z5.par.7,Apho,

* In morbis acuris frigus parrium cxtrcmarum, malo cft. Hip. Sen. i. par,7.Apno.

♦C^ui nodu bibere auent,iis admodum fiticnrib.fi ob dormierint,bono eft. Scn.i7.par.$*

* Qui autem ad euomendum difficiles funt,5f corpo re mediocriter confiant, infra purgabis cauendo afia tem. Hip.Sen.7.par.4.ApIio.

* Qjiicunq; ex morbis acutis,aut diuturnis,aut vulnc rib.aut alio quouis modo cxtcnuati,atra bilem fangui ni atro fimilccmifcrint,pofiridic moriütur. S.irp'^« *A voluulo vomitus,autfingultus,aut mentiscómo* tio,aut conuulfio accidens,malo efi.Sen. 11. par. 1.

INtefiinorum affefiuum Galcno fuffragantemedi co,tria tantumodo vcteres pofuere dilcrimina: quo rum opinionem præfcrmittcndo,illa enarremus cru* ciamcnra,quæ Iiaud fine morris periculo fubitó ægrû , ingentibus tormentis vel ad fyncopam,vel ad aliud fi ƒ mile incommodum perducunt.Qjiibus tyrannicidis præfentibus antidotis cclcrè obuiandu cfi,non modo

LIBER SECVNDVS F0.70. vt â pcriculis ægros cximamus quitus obicól5tur,vc-rum ctiam vt â dolore fint vacuijiabcnæ tam rapidæ tygridi lunt immittcndç:quandoquidc tantus doloris impetus có nonnunq inuadit,vt malint abrumpcre vi tam lutpcdio,aut alio quopiä cafu non abiimili.Ncq; adeohoc mirü. Nam intcAinoru lubflantia non dim dcnsadmodü à ftomaclii fubftantia,maxime eft fenfi tiilis,quam aduerfis obturbatam fummo affici crucia mine in confeffo eft. Diftinguütur veró inteftina fc-efidum quantitatemam aliqua gracilia,vr funt lades, teliqua grot flora .Verunramenperpetuo contiguoq; ticxu fibi cohsrcnt,mutuö fie continuata veluti vna effet canna. Qjuoru vnum colon dicitur, Eine colicæ paffionis vox protrita: altcrius nomcclatura ïxmh^ quo Üiaca lues,quam à vuluulopauci diftingui volunt:in hoe etiam per aluum nihil deiicitur. Horu itaq; præ* didorum morborum nomcclationcsHelcnorü more a loco cui infidiantur,fumütur.A fæculcnta enim ma teria in illo aut ifto loco iuftó diutius detenta,maliï idconficitur,adeó vt deiediones vtplurimü prorfus refideant ac fubfiftant,neq; excremeti quiequam per federn pofticam dciiciatur.Hofcc morbos opilationes confequuntur,vel ab induratis in vifcerc quopiä quitus Icuari oportuit ægrotum ftercoribus,ex groffotur hidoq; flatu,cx fucco plurimo pituitaceo vel colcrico illicdagnantc,cx vcrmium(de quibus mox)multitu dinc,aut ex apodematc quopiam iniislocisdiucxätc. Sunt amp;nbsp;aliæ caufæ propter quas deiediones violenter retineri poffunt, quum videlicet meatus fcllis iudo gracilior,aut male fituatus,aut figuram bifurcata for titus fit.Qjiarc nihil flauæbilisfaculratis cxpultricis

DE MEDENDI MODO éxcifamenti à felle ad inteftinum iciunum auf duo* denum traiicirur. Ex didis iam pcrlpicuum eft, paru vel nihil herum morborû curç rationes inter feie diffi derc,quum folum loei diuerfirate diftinguantur. In iliaca tarnen paffione feu voluulo, doler periculofuni fecum cafum ferens,quam in illa vehementior.Vere res veró ob doloris fcritatem,cam Domine mifercre niei,vocare confucuerunt. In qua fi fpiratio luduola rcddatur,quemadmodum mihi apaucis mcnfibusac* cidit,mortis periculum fubeffe tcftatur,prxfertim fu dore prorumpentefubfrigidiore cum exrremorü fri* gore,dolore lupra vmbilicum fæuiente. Cuius vehe* mentia contorhonibus dolorofis ægrum diuexatjm* manibus ru01uationibus,naufcis,variis vomitionibus quæpræfertim vbi per hftulam cibalcm ftercorufe* quatur expuitio,abolitioncm iamiam præfentem dc* nunciat . Sipræterea ipfa inreftina vetmes confine* ant, luis rorturam vbiq,- exafperant. Qui etiam fine altcrius morbi concomitatu haud tolerabili doloris molcftia inteftina atqj adeo ipfum ventrem infcftant, tanta aliquädo crudchtate,vt mordicus interanca exe derc vidcantur alia iam agritudine,fauirc incipiente. Nee in hoe mali genus foli pueri, vt vulgus æhimat, incidunt, quanquam amp;: hanc gulofam actatem ad hoe propenliorem nemo nefeiat. Vcriim amp;nbsp;attaris proue* dioris homines cum ingcnti mortis difcrimine fre* Anno quenter vermium turba ferre coguntur.Exdidis iä li a Chrifto nato. i v }7.Raphael a Sara vir mei quet frapile hOC cœli rerreâ; fiudiofus (Gandanoru tarnen more)ventris * . nbsp;nbsp;• • r • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;-• ■

circa vmbilinim nö fufpenfo cæcoqj dolore prmcipis lummi opihcium graiiitcr angebatur iaccerfitus fum, adeo vi innumcris morborû iniuriis iSqucmuUS durtar9laborant5c5pcri.Ex. expofitum effe.quibus ceU penfisitaqjfedulonsqugiiUucriMedicusha r

hqiicis aut cfca mors plures bet,non obture perfpexi Icntfi quendSagre* • } - n’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ftemœ humoré tam qualitate g quantitate

in lua nallam irret irrapitq;. furioltm cxbilc acn pituitai^ mifium lattes Dein vixintcriorum mem at^adeo meferaicas(Vt vocant) venaspræ h^uu, aut vifccrum vllü ^Ï^^XSSSfj2S ClTcjqilod non noftro præ- tibushumorêmedicamétisprçfertimelcétua fcrtim Juxu â fuæ frequent ”° defucco rofcopofitfi(qjhocfummopere j i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;expcdireanimaduerterc)perfuadcretunat’

*cr lamtatlS modllloabcr- rum, quo ante paucos dies idemali genus ab fet.Cur igitur tantæ intern eode abegerä,porro morbus erat in augme« Ceranti^p nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»oAvniucrficorporis facultates eSfiabant.

P rantlæ CK crapUl noitræ Verû Çgcrnoftroacquiefcerenoluîrconfilio tliriis omnem rationismen Scinfanomuliercularö obfirepemiü latratu furam cxccdcntlbus,animä lt;eduaus,clyftenuro refpuit.Ita^ abij. Mox r . „. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;alium accerfin lubet mcdicç artis Dottorem

IpurciUimiS pcccatoru ne - ornatifr.mcitpamantilTjdnmIoannéfandest Ulis in Achcróris abyflum rium,qui vbimedicofuoq? more tota rem g* , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, i r- r pendinet,noftröconfiliü omni ex parte vitu

QetrudcnClbuS refiptlcentes perauit traduxitlt;^: folnmlt;^ Clvftcriü qit do nne non imponimusvt cor lorisleuationémoliretur (hoc anodynu) ma pus ab iis diris tucatur ? Ne lörequirere.Rurfutn accerfor.Præfenspiægt; . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. lente conueni; que vbiintellexiiremjhis ver

Igltur a tot tantlSCJ; crucia- bisaggredior,Morbusdepédet a pemiciofo tlbus ipfum corrumpi cure humore,qui nifidifcutiatur nihileffeceris.llle i r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cotratotammeaopinioné in contraria parte

US, nobneum ammo per' interpretatus enjaneresneepviresconftare, pcdamus,in quod à Deo na netpelettuanudefuccorof talemducerehu tiin hunc mundum veni' t«oré,ne_^purgamentucóducere,quistuto , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tune accu ratione ad animi deliquiu trahere

lUUSjatq; quo tandem tendi quispoterat.Multa denitppetulâter ac ocio* mus.Satis fuperq; prius capi bc vtpotc nulla adhibita ratione eolligebat, • j r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quorununc non tftnarrandi locus aut tépus

C de lacictatc Vltæ modu interim nófinemodiciscoiiicqs.Aegervero præmonftrauimus ,Gulam hac côtrouerfia nô paru turbatus,amp; ecu dua» defnirientee vroTtera' busfeHis infidensanimCt^quafi defpondens «cipicicntcs,quævt cetera- nos ad Mvropola Nicolau de buck ablegagt; turn ægritudinû,ita amp;nbsp;ver- uitjtogauitc^ vt quod rationis effet prçflare Illium præcipua caufa eft. nrus.Potuiffemfaneacerrimisargumétisvî 1 n * - tutti impugnaffe.rationibuscB diuerfis facile v^orum iCCUndum torma eumtonuiciffejaqueifep multis tenuiffe,atqj dilccrniculo lumpto qua - ceupditorequiveritatc tollereconatur de» trufiffein fouca,vnde fefe nifi oculis rationis tuor tant genera,ex hoftili ^|,omta,J«,H»ffli,.iMv«Kbarne

exatnico mihiinimicu facerem,neue cond aareftiq; 1LICCOpurrilagino taco forte animo in litem nolira difputatio vrolunmiim m infeftink abiret, quod profedo paru aber at. Sic igitur lOVipiUnmu Hl l iCCltiniS fôfendétes,aclonge magisdiiïidentcsqvng generate . Primi igifurge*-Eranftwtiwa Afeiepiades fecerinf,deuenù ncrislumbrici diâigt;tcrcceS musadPnarmacopolam.IIleaiiimaduertes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, i i

male inter nos conuenire,rogabat quid nam tccundum Janrudmem grâ efTetcaufç,egorem oémaperuitcuius côfilio ciliorcsin longum admoûü acperfuaiuadnocatuseilprenantifrimusvir nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r

medicinædoêtorM.GuIicImusScoenhouius exrenduntur. Hl lupra vm qui vtrem breuibus cnarrénon folû animo bllicum gracibora inrcÆi-fedpedibusin meamibat fententia-^purgans ^^ j - piin2enres,e2rû itaç^enema inicau,mox dolore exoneratus ƒ l’r amp;nbsp;nbsp;nbsp;r*-*-

aeger,conualuit, Qjiapropter no fan's mirari dolorcpremunt. Pituira* ValeohuncM,IoannemSandcrium,quime cens cnim humor nocUUS fracris aÜquando loco habuit.cuius erga me ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i j „

beniuolcntiâ nullo fans obfequto demereri Dili commiJiUS 00 Jen poirum,tam male de me turn fenfiffe, Neç rorem afO; adeo vilcofirafC

cecidihelapfu, Nefcio an patens feyansç C nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ nbsp;nbsp;nbsp;■ i r '

Herculis,autcantharisBacfhi quosftrennue aulcuirans, teporis duuU 3-eo die exhauferat,impufaredebeâ; an in eau caloris iniuria pufrefoif, in fa fuerit,Chain diesaliosferant mores. Auc t

fi fortecollibuit Verorû fpecie illufo falfap lOngnm protCInUS ammam verisampIedgacventateipfam pertinaciiT. rccipir vitalem . Scd huius

hoÏseire;gmodicedeuiare,foIiusarrifids.Fa raten ter admodumingignu teor, Verûtalemviruintammanifeiîisab» j-yj. 0/5 failed mem pUtre-errarejnecveriiïmileeiï'.necvnn adducarvt .....‘ nbsp;nbsp;nbsp;1 .

creda.CompertiiFimudeni^habeo,nó fuifle r^ctiom mimicam , quaniC incaufa métis pefrimffiliu,inuaforemintre humor fermentatUSCOndi' pidumjiumanicatisfcduftoreimprobü, ra* ', nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Arr^më

tionis/æquitatL., oimqi virtutf. cotemptoré f“^^» COmperifur. AttamC infolentiirimü,Liuoré dico.Quod fadictena in corpore tales fucrint, ad baturanimifuiintegrieandor,qui tamfolli* osamp;^nares repentes, nafura rite promeinflabarquucontra tcllurisjlkid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r ' r c ■

reliquu taceo,Arnoldumilorm mihicoram cxiircnte rortljponte roriS iudiceGandano üsefref.C^iié vfure infimu* prorumpût.Hinc manifche 1 lans, quippe ab eodé iniuriaaccontumdia la k ce(IiiuMuiafener,torcappeirairen,,«lil,o f“‘quot;quot; «««peripe^ eft facriaduocati, prxfianfiifîmicj fi dns placet quod nonnulli auCUcrant, / auriculari]fuihumanirarisoforispcfiîmi,népe ycrmcsfcihcct fupra eXfrugt; / Philippi cognométoDouerbeeckejinnocen*» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f i

fosin ecrebro natos effe.His tem me exHandria exterminarc tôtisneruis nmltS baud diflïmilia funt lt;onatuseft,vcröreuerfo a rcginalimaieftate I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dnomeoacmecœnatiDnodeScardaUjViro

SKenusgenens reptlJiajæ- profeftonobilitate,pietate,f7nceroq?animo ^ualis fere longitudiiusgt; at infigni.çquiffimociuitatisgandcfisPrçtùrc, vidt æquitas, vicit animoru muItorS furore quot;nbsp;r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qucjlucc^) ratiOjilloSanderio, MJacobo Sciioenhouio

Jubfrigidiorc numidiorcq; lacobo Robbio doftiiKviris, fynceriiTimisq; extenfioni à calore fadœ nö 3™^*® adiutoribus. Sed de hoc œneepto exi , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lio glatinime in declamatione luftic iç,^ brc«

äomodu amiCOjCOnarai idc^; uj æjetur. IntereaprecorSenatuiCandenfi inprimis inteftinis . Tertii dcfccatâpiâq5menté,Platonisdem.$,Cifero r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nis,amp;Frâcifci patrien deRqj.fcribcntifi pru

I. i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ U tipul dl dentia,vt populi innocéter viucntiscócordia

tu,longe prioribus breuio- feruari qucat, Quod vt perpetuo fiat,fumnu tes, in groffis mediisq; intc loucmpacispatré ardétibus votis rogamus, ftinis apituitacco bolriJi fuccofpifib admodü amp;nbsp;acc- ^^^^^^^ tofo vtcunqnc concinnan. Hi fubvmbilicolocum fie ^^ ^3.4.1.} dolore vexant vt non alii magiSjprælcrtimcum quis fuæanatoo fefameato; inedia laccffitUntcftinis à fcculcta mate- “«ait,hg t 1 • ua,hareas, Ha naturçadminiculopcrpurgatis,nam tune nihil cis carbones, ^mpedimento eft,quó minus liinc illinc per inteftino feras porei turn circumuolubilitatc perreptare queant,nihilq; of expniSa fendentes in quod agant, fuas culpidcs in inteftinorü acvarf,shu hibftantiam conucrtunt,fcrocesq; vi ingruunt:proin- JJ^^ßs^^ de tenacius inibi harent, quam vt leui quodam phar- nijd G^c« niacoextrudi qucanuEfficaci itaq; antidoto veheme tenimonio tinimc amaroad difcutiendum apto diucrfimode(ncc Vnius modi medieamento obedirc folent) hos pertur bare,doncc prorumpant,oportct.Repcriütur etiamnu in reéfi inteftini extremo feu aluo altcrius quantita-tisatq;adeoaencrisnativcrmiculi cæteris imo cru-cis minores,quos tineas Latini,Mlt;?“lt;iGraii nominant, Icalpcndi libidine pruriginisq; ardorem fua motionc cxcirantes,qui ne Icui quide dolore particulâ exagitât

DE MEDENDI MODO donee hand aliter atq; vertes rincæ ipfam corroden* tes, alten ægritudini late patentem præbeanr aditö» Hane igitur paueis reptilium fu mire difïcrctiam,quac ctiam m marriec hand rarenter repenunrur Jam Hip poeratem audiamus.

* Qjios tormina eirea vmbilieü fatigant, amp;nbsp;labor atq; lumborum dolor infertat, nee medieamcntoaut vllo alio modo foluierueiatus potcrt,iisin aquam interen tem ficeam deeumbitur. Hip.Sen. i i.par.4.Apho.

*Si tormina aeeiderint non febricitanti, lt;S^ gentium grauitaSjSrlumborû dolor, purgatione infra opus eße fignifieatur.Sen.xo.par.4.ApIio.

* Dolores aut pe(rtorjs,aur eoxæ,aut euiufuis membn, an multum infertant animaduertendum ert.Sc.$.p.ö. * Dolores ventris amp;:c.vt prins de vcntriculo.S.y.paf.ö *Lae febrieiranti dari Sfe. vt prins de eapire. S.6$.p.$ *Q_pibus ilia fufpenfa murmurant, aut fi lumborum dolor acccrtcrir,iisalui admodum humertantur, nifi flatus erumpat,aut vrinæ eopia prodcat, idq; in febri fcus.Sen.7).par.4 Apho.

* Quorum ilia doloresfarigant fine inflammatione,iis febrisfuperueniensfoluit dolorem. Scn.4o.par.6.

*Si quod intertinü ex renuioribuspræeifum ert, nun-quam eoalelcir. 5en. 14 par.6.Apho.

*A voluulovomitusamp;'e.vt prins de vomitu.S. ii.p.7 *Qj.iibusper rtilheidiü vrinç lupcrucneritvoluulus, intra feprimum diem moriunrur,nifi febre fuperueni ente vrinæ effluat fatis. Sen.44.par.6.

LIBER SECVNDVS F0.7? I^Riufquàm huic capiti opcram impcndamus,quod A de alui perturbationibus titulum fïbi vendicar, feire oporrer partis huius differentias, licet prius corporis totius ædificium deferibentes, veluti obiter par riinmeminerimus,partimdiftulcrimus. Quisenim omnia ad liquidum itaprofequatur, qui non aliquam faccmationcm fub pendenti titulo rclinquat 5 Diffe-funt itaq; inter fcfc venter,aluus,ac vterus,licet pro codem frequens apud cruditos mutuatio fïat.Hcmicy olum illum qui foras propcdcr,vcntrcm appcllamus, pulcbro concordiæ argumcto,orditur à pcdorc,pro-ïcnditurq;adingucn.Eft autem culinæ inftar,cui di-^erfi modi palato^j grati è macello inuedi cibi prius pcrpurgantur,ac demum ad eloaeæ os corum purga-•nentum vtpotc ad ingucn amp;nbsp;anum cuerritur. Aluus Veto quç cibi receptioni accommoda cft,amp;fublutionï üibindc obnoxia, co quód abluatur vel purgctur dici für,ex ipla enim retrimenta defluunt. Vtcrü folæ mu licres babcnt,in quo fœtum concipiunt.Verum tarne 3ütorcs vterum pro vtrolibet fcxu pofucrût, vr prius diximus.Vocatus vterus g? duplex fit, amp;nbsp;in duas fc par fes diuidat, Laâantio illo Ciceronis in dieëdi propric fate amp;nbsp;filo orationisæmulo amp;nbsp;veluti fuccedanco afti pulatorc.Hæ in diucrfum diffufæ,ac fcmicircinatæ cö plicitæq; in modum cornuum arictis aflurgunt.Aliqui ab vtre dcriuatum volucrunt,co quód intrinfecus ali-quidcontincat,vt vifccra 56 inteftina laóles.Aqualicu lus porcorum eft,ad pinguiculos amp;f probe curata cutc bomuncioncs tralata fimilitudine. SufEiciant bæc Ru diolo brcuibus. Alui ciuile bellum ægritudincs varias diras plærûq;neccs defignat,quas trifida phalarica

DE MEDENDI MODO tticdicorum forbonæ protclariæ inuchi à furiis aftni unt,amp; harum numerum verficulo triuiali veluti ad pulpitum cdodio adfeitoq; demonftrant.Cruda lien, nmplcxq; diar,cuni fanguinc diflen.Hi primipilarcm locum alfignaucrc inteftinorum leuitati. Hune affe dum x/twfiw dixcrc cibù infuperaneû fcccrnir,qui indi gcfto fimihor eft cruditatc præpcdicntc.Potcli deferi bi hoc paôlo,eft concodionispriuatio,quotics cibaria colore immutato dcmittuntur,nonfcruato modulo, odorc, craHameto, ac caeteris cius qualitatibuspcrma nentibus per inteftina ac per ipfam aluum prodcunf, quæ vr ingeruntur, ira ccu graue quoddam onus illis incumbens fine mora cgcrunrur,deponunturq;. Acci dunthæc incommoda ob incrtiam,dcbiliratem^, f2 culcatis retentoriç intcriorum, hyemis inclcmcntiain inteftinis aut in ventriculi bafi læuiente. Interim his inuchitur pituitaccus humor, amp;: vt ita dicam,mucor quidamvifcidus agrcftisq;,ipfalcuigans:qui ibidemre giam ftatucns,fcnfim corrodit vifccraamp;radit,inq;vl ccracogit hincinde angulofis anfraólibus ceucauc£ nulis excfïs,quibus quod lenfumeft infidctamp; occupât. Sanè qui bufeunq; de caufis hoe malum conflctur,ccrtc ægroscruciatu longo vexa tos, temporis du du nee ali ter quam tabes cxtcnuat.Alia eftfluxio diaria dida,hu moralis fcilicct,quü hoftilis ille fuccus veluti falfugo quædâ à cercbro,vel à ftomacho dcriuaturlabitur^;, vel ab inteftinis:quibus admodum affedis,S^ob alieni humoris agreftem tempcric cxordinatis,cæliacapaf fiogcneratur.Dcniq;mcfcraicarü venarumquasaiüf, aut fellis folliculorum à groffis 5ó duleibus cibis præ* clufionc fluor hicinnaturalis haud raro confequitur,

totum conturbans ventrem,co quod admifiiis Iiic hu mor inreriora fcnfim labcfadlct, ac domeftica lite leu India vi(n'orindurefcit,amp;: quodammodo fedentariam quietcm,ini0turbam potiusconftabilit.Hinc cxulce-ratio exordifur inteib'norum, S6 in difentcriam frequenter conucrtitur,quæ tyrannide quadam in bomi nisperniciem graflatur . Huius prærcrea incommodi bumoribus à iplene meantibus,arraE deiedionespro-deunt. Qui affedus adeô plœrunq; in rifum cogit bo-mine,vt ridens cmoriarur:quod de Sardoa berba mc-minere. Infupcr ab vniuerfo corpore deflucte fucco ex fui natura turgcntc Sf furictc,aut Did hand quag poteft g turpiter hal

boe incommodü aliquando nalci cumtaméapudcruditiorcsvix iné tlir: mirü quo furore tuneper in- modignieenfêantitr. interquosno I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iniunaM.GulielrïuNielandu,fivi

tcitina labatur,pcr crilis Viam aut yepet/onnitiiercnt.'qui qun mecum fymptomatis.Prærerca aliud qui- vxori DoSifTConfuIisM. Nicolai bufdam diariæ feit i»»ip,genus po ’«»»vM’rtto Burn tamordi ab ö , nbsp;nbsp;nbsp;1 vniuerfo certe corpore denuate fuc

Uitur ,quod turn craflatur imma- conoxiopituitaceofcilicetlanâtçac mus,quum fuccus naturalismcm propemodfi extinâæ mederetur,a i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 • i • viniatcnccruifie antique bibitione 11

brorum liquclcit,vt m morbi tabl Jaj^, fey tojjjfo abftincrevolebatjin bei afïedlionc eft vidcre ; qui acu- tenm nóppendensautorfiplacifain tusquum fiedam k™; dc^m vl ^XS!Ä£S.7Äquot;« timçrcrum lincçfolct infincrc,ac Hipp.amp; Galcno,additisfane ration Veluri flagroquepiam adigeread n’bus.AiTuerudinéporrOjyiMfiflac \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. rcfcentiajimmoderatacenicbappeo

extrema Vltæ. lam conitat magni tcntiaceuinfiiphnsnihilifaciebat, ciïe morncti,inquircre qbus quan Mirüprofeäoqiita veladoblatam tisq;quis fuccis ahtur.qua aquarü !“'.quot;? ‘ï™'''' 9«?‘1-«!’« ukeft huiufmodi ingeniu,vt pfufuis in no acregionum temperatura Vtatur. nm demcden.raticnecpedcccbit, Sunt igitur autborum veftigia fcqueda ,qui de bac rc ciiravc fcripferunt,vt eft Plinius, M.Cato,M. V arro,

Corn.Ncpos,CoIumclla.Arq; adcô iuniorcs non font poftponcndi: inter hos ctiamnü fupereft Dns Joannes Lodouicus Vines,vir certc varie dodus, fummû Flan driænoftræ decus,qui nuperrime operam digniffimä nanauit in difciplinarü omniü cognitionc, qui veluti per rranfennam nonnihil in hanc rem commonftrar, opemq; fert. Eft tertium diluuiü imó proluuiü,quod in lacunis amp;nbsp;paledri loco fenefces hominib.item me* ditatur ruinam,quod inreftinorum dicunt difficulta* tem aut tormcn,Græcis /lÄW«. Hoc malum à non bo nis parentibus generatum,iocinoris dcgcnerariöc,auC inreftinorum exulccrationc, vel vicio vtriufq; veluti ryranno quopiam principium ducit.Eft enim fluor difcuflio humoralis cum languinc praui coloris, nimi rum ob iecuramorisdomicilium viciatum.Fibræcni extremæ iccoris ft torpcant,facile degener humor ad ipfas fefc proripit,amp; nidiculatur ibidem aliquatilpcr: poft per aluum proflucns,in putrilaginc poftremo de nnir,amp; ægrum in difcrimcn haud leue adducit. Profe dó ft à melancholia exordia ducaf,occurrit lctifcr,vl ccrarionc corrumpit inrcftina,cui cancer fuccedesade clit,amp; depafcitur quæcûq; prius obuia funt ^contigua. Verum hoe raro contingit,nift altcrius morbi pratee* dentis occafio huic malo fomentum præftitcnr.SicuC in quibufdam morbis accidit,vr germanitatis fiant fo cii,qui nafcuntur ex malis pciorcs,cx his pcffimi,totü hominem pcfrundaturi,vt fæpc trahit alter altcrum veluti catenam quampiä,non illamHomcricä neden tcs,quæ ab ipfo fummo opificcDcovfq;ad minutas re rum profenditur,fed veluti à fuo archetypoamp;entead nihil effe propcrantes, nihil nö malorum conuchunt. .....quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Care

LIBER SECVNDVS Fay^ Cæfcrum quia huius ægritudinis diucrfas iam caufas aifignauimus,conic6urasnon cuanidas pcrfccuri, èc pcnhcularis medicorum feins, fanè opcreprecium cft atrendere, quaE,amp; qualia cxcremcnta cum ftercore cf fluitcnt,cx quitus illarû diuerfirates funr eolligendæ. Nee quifquâ mirctur humilc hoe dicendi gcnus.Nam fide boum aut equorum cura foJIiciri,nc repetino ah ^uo cafu laedantur aut ftcrnantur,illis aluum fublui-*nus,manibusq; ancillamur ano immiffis: quanto bru fispræftat homo ? qui ideo creatus eft mafculus amp;nbsp;fœ ^ina,vt datatim fibi mutuo miniftrcnr,commodcnr, auxilictur.Nec verecundum duxere primæ notas: medici guftarc deniq; excrcmcra,qui ob hoe ii^i^pay« funr difti,vt proximius vim morbi nolcct .Oportuit in ho ïiiinc humile quiddam inueniri,cuiuscompararionc cæteræ dotes emincrent.Nihil prius nobis efte debet, ’icqj antiquius, q vt feruemus æqualcm natura aut ge ’’ere. Nihil igitur verendumcum fit fecundu natura H^iequid homini accidit,profcquamur alia.Ncmo de inde arbitretur omne languinis profiuuium pcrpofti cum crumpcns,cx intcftinis prodire,aut ab nis occa-fionem rapcre: nam marilcarum fluore ctiamnu con-ftat.Hæ quinq; in ano funt venae, quæ (vt inquit luuc Halis )Caeduntur tumidæ medico ridente marifeæ. Parcendû honeftis eft auribus,non tam mcdicinæ ftu dcndum,morbisq; protclandis, q pudicitiæ ratio ha-i^enda: quantfl tarnen licet,marifearfl ortum dicemus. Sunt igitur (vt diximus)vcnæ quinq; in poftico ani ter Hiinatcs, quæ frequenter fanguinis atrabilarii magna copiam expuunt, nullo fame dolore anum turgente. Vcrum fluor is fi Icntcfcat,amp;mora quada producatur.

DE MEDENDI MODO pedecentim corpus exrenuarur amp;nbsp;gracilelcir,viuidum eolorem amittens, pallidumq; induens: perduntur vi res,amp; adeo diu homini imponit,quoufq; dccurla meta tandem vclic nolitcogatur morbo malacho fufpiria dedicare . Nefcio enim qui fïat,vt eriam ceu in hfei* uiam quandam hominem prouocct ,blandiciisq,-fuis inclcatu noxam deguftare non leuem profedo faciat: nam corpus fucci plenum perpetuis fluoribus dilabi cogit,8r quicquid nutrimenti ingerirur,huc quafiad ftationem quendam carinariam corriuatur.Qjjid dh cam,omncs vires deftituuntur, cuancfcunc,iaccnt,vt verè viri nobile nomen amittit quilquis illi noxx ob^ iicitur JEgro igitur minime conceflum eft,proprer na turalium aélionum debilitate, tantum ciborum inlu-mere aut conficcre, quantum corporis ruinæ farisfirgt; amp;nbsp;qui illapfo rcfponderc qucat:adeô pertinaciter Si continuo hievrgetfluxusægrum , qui vbi quicquâm deuorarit,quæq; infumpferit,ac in ventris faburra tra icccrit, cogitur fcmicoóla aut cruda rclinquere, itaq; corpori inluper exiftunt, Quod indies vt coliabitur, amp;nbsp;ad non effe tendit, ita quotidiano alimcntorü fuh cro rehei debet, amp;nbsp;fuftetari, vt fpiritui fubicruiat ad' miniculeturq,-. Hinc hydropifis regnum alienumprx dióloincommodo oppreflum inuadit,amp; feeptra iaâat fenfim à pedibus ( Nemefis plane )rcgni protrudens habenas.Aur deniq,-in alias çgritudinesdegeneratfon ticus morbus,viamq; mortis tandem furori apcrit.Vc runtamen fifuntqui probe per menftrua interualla per has purgantur,hi meliufculè dcgunt,Sr cómodius nabent,mulra intcrea effugienres mala,quæinfcharc potcrant huic accidentia jnfelicitati. Sinendus fanè

' LIBER’SECVNDVS ? F0.76 flic cHcurfus, nee moxantidotis intcrcipicndus,ne du '''ni Icuiori nialo meden cupias,incidasin'decem detc ''iora Sc peftilentiora. Cantè igitiir ac tempori variis 'nedicamentis impugnandus cit conftans fiuxus,nc co ^Uctudo naturam faciat,quod bene teftatur ingeniolus pocca,diccns Scro medicina parari,Cum mala per Ion |3s inualuerc moras. Si enim bæc fufep dcqj ducimus, ^n ca vita erroresq; cóieftamus miieros quibus natura ^icminca diuexatur,cum medici finiftro confilio vel naturæ vitio menftra dctinctur,dc quibus poftca.Non oportet repugnare naturæ,ncq; fruftra bouem ad ccro •naduccre fœneopabulo aftuctum. Quod ramen in-^itaMincrua complurcs faciunt,ignoranriæ tenebris Plentern inuolutS nabenteSjtuentes ad curas viis qui-Iius minime conuenit. Hinc fit, vt tota plcrunq; vira ^æc mala homini cohabitant,quû non dextro illi con ^nlatur. Infupcr quemadmodum matrix atq; marifeæ ft tempori fanguinem dilcuftcrint modum fenentes, ^icpararqj adcovniuerfum corpus ab fpuriishumcri-^üs ac fordibus in fanguinis coccptaculis detetis pcr-purgant,ita violenter cohibitæ ne quicquàm expuant Hoxas haud leucs pariunr.Cæterum quomodo marifeç 3rhagadiis (quæ in ano fifturæ aut rimulæ funt doloris intenfiffimijcum vlccrc vel fine vlccrc,cum modico finguinisfluoré) diftidcant,iam fatis liquet,arq; alibi prolixius à nobis monftrabitur . Increfeunt præterea in ano tubcrcula qua:dam,qucmadmodû condyloma ta(vt vocant) aut ficus, atriccs,fimilcs^ his morbi,dc quibus apud Chiriirgicos frequens eft mentio,qucm-admodum SC de varicibus.Hisanneâi poteft refti inre ftini refoluti lapfus feu exitus, aut ciufdem cum con-ftanti

DElt;MEDENDI MODO _ ftanti cgcrcndi voluntacc conuulfio,quod malu apud medicos notius eft q vc muleis hic recenferi debeaf» * Qjiorum alui leuirate inreftinorum infcftantur hy berno tempore,cos fupra purgarc necefie eft.S. i i.p.4 *In longis Icuitatibus inteftinorS ruólus acidusiup' ueniens qui non extitit prius,fignum eft bonû. S. i-p-lt;ï * In profluuiis alui mutationcs deieftionum iuuat,nifi in praua mutentur.Hip.Sen. i4.par.x.Apho. * Qjiibus deieftiones biliofæ prodeunt SCc.vt prius de auribus. Scn.x8.par.4.Aplio.

*Qj-iibus per alui fluorem deieftiones fpumant,Bis pituira à capire defluit.Sen. 50 par.7 Apho

* Ab aluijpfluuio fequitur difficulras intcftin,S.79-p-7 ♦Adeieftione fynccra fcquitur difficultasinreftino' rum. Scn.14 par.7 Apho

* In morbo diururno inedia Sc deieftioncs fyncerœ ma lo lunt. Sen. 6.par.7 Apbo

*Excrctiócs in fcbr.amp;c.vt prius de fputo fang.S47-p-4 *Dcicftioncs nigræ modo fanguinis atri fpontc cuc^ nienfes fine fine febre, fiuc cum febre peftimæ funt:5^ quo plures funt praui colores,co pcius.Sed fi ex medi camento tales cgeruntur,mclius cft;amp; quo plures non .praui colores funt,co mclius. Scn.xi par.4 Apho ♦ Qjiorum deieftiones fiftare finas nee moucasfubfp ftunt quafi ftrigmcnta,pauca fi funt,parum morbi con traftum cft;fi multa,multum:his aluumpurgaffc con ducct.Qjiódfialuo non purgata dabis forbitioncs,no cebis,5lt;f quo plus dederis co magis noccbis.Scn.68.p.7 ♦ Quicunqjcx morbis acutis,auc diuturnis,aut vulnc ribus,aut alio quouis modocxrcnuati,atrâ bile fangui ni atro fimile emifcrinr,poftridic moriutur. S, 15, p.4 In

LIBER SECVNDVS F0.77 *Tft quocunq; morbo incipiente fi atrabilis vcl fupra, VcIinfra large exierir, letale cft. Hip.Sen.ix.par.4. *Q_uibusiuucnib.adhuc aluushumida cft,Iiis fenefee tibus ficcatur. Contra, quibus iuuenibus adhuc aluus ficca eft, hisfcnclcentibusliumecïfatur. Sen. lo.p.r *Q_uorum aluus bumida efl,ii quam diu iuuenesfunt ï^iclius degunt quam quibus ficca.Siccatur enim aluus Hiagna ex parte iis qui fenelcunt. Scn.$ j. p. x *Q.ui vicio linguæ balbutiunt, ii maxime ab alui pro fufione longacapiuntur. Sen. 51 par.6 Apbo *Fluore alui diutino detento vomitus iponte fuperue ’liens, tollit fluorem. Sen. 16 par.$ Apbo *Qj-ialifcunq; aut per veficam,aut per aluum,aut per lt;’arnem excrctio fit quacunq; omnino corpus excedit ”aturam,fi parum excedit parua eft ægritudo,fi mul-^5magna,fi admodü multü,Ictale efi-,Scn.vltima,p.7 *in longis difficultatibus intefiinorum faftidiofæ ine ^iæmalæ funt, peioresfiaccidät cum febre. Sen.j.p.s *ÖifïïcuItates inteftinorum fi ab atra bilc incepcrint ^fale cft.Hip.fen.x4par.4 Apbo

*Si cxdifficultatc inteftinorum laboranti carunculae fxeunt, letale eft. Sen.x6 par.4Apbo

*QjLiibustumorcs in vulncrib.apparcnt,bi non maxi ’iiècöucllürurneq;infaniüt,lcd delctis tumorjb.aliis lt;ierepente cöuulfiones â tergo Sc diftcrioncs accidût, aliisaütinfania,autlaterisdolor acutus,amp;vomica,aut lt;lift'icultasintcfiinorü,fi' rumores fint rubicüd 1.5,65 p.ç j *Licnofisqui à diflficultateinteftinorumcapiunturfi ca ipla difficultas longa efl inter cutem fuperuenict aut lcuitasintefiinorü,atq,-ira interimetur. S.45.p-6. ♦Lienolis difficultas inteff.fupueniesbon.effS48.p.6 T Ab

*Algt; infania diff.amp;c.vtpriusdc infania.Hip.lcn.$.p.7 * A deicôlione fynccra icquitur difficultas intcltino-rum. Hip.len.i) par.7 Apho.

*Viciisatræbilis Frenum fi marifeæ lupcrihcncrint» bono crir.Hip. fcn.i i. par. 6 Aph.

Nemînî alîenum videri débet,fi medici -r Ecur ignis concepraculû eft: non rarô fibi ipfis imponant. Nam horîi I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• • i

eredulitas tâleuisperhibeturcerniturcp, A eUlUS calor vi CjaculatU j vt de medicina agétes,ré prorfum oém luperiora tendit, ac ad ecrebrü eiuscpiudicium a nudaautoritärepe ƒc prouolat ,vcluri adarccmamp;ip revehnNQuod M.Ioanni Sandeno do»gt; p nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, i '

ftori medico præfiantifK amico meo nô lum hominis ccelû,indc ad OCU vulgari a paucis annis euenit, qui mecû Jqs auresq;, amp;nbsp;cæteros fcnfus mc deliepatisminifternscontendens,abfo4’ i ' j ee nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

lutam quatuor humorû generationé illi braq; dinundltur. amp;tcmpcrac afrcribebat,hocGalen.teftimoniisc5mu li fui Vehementia luccum ocni niens.Profedo non fum nefeius Galenu ^ ^jEo acccpto tradum Vcrtit in lib.defacul.natural. StinComento cap. „ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i 1 - ,

vlr.lib.pri.pfa,8ccap,6. lib.},ategalibi Ianguincm,0.tii dulciSjhumiquot; frequenter id dicerc. Verum is idem iu dus,^ calidus cft,pafcendi nUgt; bet omnia nonmodoabalns.fedetiam . nbsp;nbsp;, lt;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;0, r r i

afeipfoproditacumfedulitateprobum tncndiq, Vim amp;nbsp;facultatcm ob fidumqj mediciimexaminarc,atq?adeo tinens,æquillbrio iuftofingulis Vbi^^dexteritatemingenq require,eer imparties mcmbris pro CUlufo; to feiens bonum aliqn dormitare Home nbsp;nbsp;nbsp;r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r “ ” T

rum, autoresegqui fuis fcnfibusrem in-» modulo.ni degcnerct naturçUO terpretati funt baud raro vaciUare erragt; yercatis malicia. Iccur prærcrea rem.quippequi8Chominesmerint;pro nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, r l j- 1

inde^ vetuit medieu fola autorirate ne# ^pud OræcoS nwf lub diaphragm gif» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mate

mate pofitum eft in dextcro la gl««?*“»«' ”V°*’*' ^ eï^pcrimento, . „ . .^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, quicg mctiri,q7id oratons potiusefle g tcrc,rliniO tx AriltOt.tenibus, hominisapudguemin prccio eftveritas quod fæpc in maximo anima- nonignoraret.lnfi)pait;Naturam lieni i-__r n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T - amp;pulmoni (vt de læteris intérim vifee

UmnuméroiCilccaret.indus ribustaceam) indidißequatuor faculta» id haberi anncxum,efl perlpc- tes,inter quas eßakeratrix feu cofirix, ftum. Rotundü eft homini ac ’‘“ dcf«uiens,vt anam bikm cuiuseft \ \ y r y j. quot;Il rcceptacuium,perftde ceu Juprema (v£ bubulo iimilc, diucrlas Habens aiunt)manum impcnensconcoquat:hu fibras : cuius officium cft,Vt lu ’‘^ vero vel omniö doftorum iudicio vt fuafimili vi pituitaconficiat,Quodinfu per ac frufira foret, fi in hepate natura foueateoncoquarq; amplexuamp; idfaflum vellet. Imóvtpropius ad ve calcfaâo fuo. Quidam libidi- matem ipfam accédai, ne^ hepar tarn

hes rcrum venerearum in ieco- tum gignit (guis amp;nbsp;hçc eiuspr^cipuafit adio) Vt rcceptus in venis nifi etiainibi fonceflionemutationé recipiatjcorpon

cgt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«^ nbsp;nbsp;nutrlmento effe queat, Idcirco GaleJib, lantia perfcrurati funt, auocan de temperametis,donee id ibidem abfol nerit,natura nutrimenti appellatione il •“ 'ngemiculpidem ad adila amp;nbsp;,„j ^jjg„^^„f„, „f^^ dubia,quü Humani ingenii lo- tunecabs revoeat,Luce iamclanus eft Icrtia hisfcnflbusinfinuari nc- imógvt rationis f^e egeat^empopor f. 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. tere medicum baudofcitater fane,lede ciat Vt plurimum cæcutiens. demonftrationé autorum placita perfpe harn hord officia aciem auerta fta reddert : neqj fibi ipfi pfuadere tan» «sveterum edam Hipp.autGat. autorï ebetant cnugiuntq,. C^U ta- ^^^^s eße^yf Jj, ^^^ inquirere nefas effe Hlen ea lubtilius funtferutati, putet, cæterfi hociam vobisexploratfi quü vinei ncqueant, audiri par quot;vo'o JHepar nequag quatuor humores n. -RTT 1 t 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;generare, led concoquedo mgtgnere alt dt. JVLembrum hoe humidum quid quod diduftufuisi^exceptumlocis ^ rarum eft Vtcunq; latü,quod f^fde vel in bilem,vel pituitam mutari fua mokamp;hritodine inflanti S^J^J-^J^I^Sv^^cSm ipiritui reftitar,nee cedit loco, continet vinfi Sc fçcem,quotamp;tamé neu Eft proinde calidum venarum quot;¥’^ refte appelles, nifi fepararim fuis r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;locis accepta inibi probe dteoctu ruent. C0nciliabulum,qUÇCCU riui per idem defucco in hepate cofefto fentien omne corpus diuifæ funt; lan- dum,vt aliasprofufius oftendernus.

ui funt, nee arrcriæ,fcd villokim ac quibufdaccu filis fibi inuieem contextis eins fubftantia coJligatur glo-mcraturq;. Quare aliquot aufi luntafleuerare bepati fenfum incfic . Nos linie fentenriæ licet non refrage* mur,tarnen feiant cum lent um non habere quern rcli qua habent ncruola,quum fenfus in ncruis amp;nbsp;mufculis lit praecipuus amp;nbsp;prior, quiq; foli dolorum grauiflimas patiuntur moleftias.At vero fi iccur afficiatur ob in* tcmpericm,aut humorequi illi ineft copiofiorcm,do litat quidem repente no per fcnlationcm propria »fed membrorum,quibusvelcircunfeptum,vcl vicinitatc munitum eii,quçilli luppeditantes lenfum miniilrat. In ncruofisveró vt fenfus eft prœfcnnor,ita morbus ca pitalior , licet ramen lue in hepate graftante à' federn ftatucte ,lubindc grauius dolcrc hominem baud raro animaducrtcrimus,vt diftum cft:non tarnen generan hunc dolorem in ipfius hepatis corporc,perpetud con ftantcrq;ncgarim,ci'im magiscontigua illi mebracor ripiantur. locinori practcrca St alii deputantur morbi, quibus vel folæ intempéries facultatcs inualidas red-dentes,vel humor caufam pratbet, videlicet inflamma tio quæ ipfum in tabem cöiicit,atq; mox febre comité cotum contabefacit corpus. Q_uod malü fi diutius du-carur,inftrumentis quæ rcfpirationi obfccundant im-bcciliitatcm infcrct,innumcris irruenribusiniplum malorum Icrnis.Abfccftus qui vel ex hoftili lucco,vcl ex vento iam in beparis caucrnis,iam veró in lupcrfi-cie ciufdem carinata conuexaq; prorumpit, miris mo-disiocinoris forma dcuaftansflatuolo lpiritu,vtdiftü cft,intusaliquado fæuicntc. Nam fuper ue nient ia accidentia febrem inducunt ; dum enim infiamario,aut flat

LIBER SECVNDVS F0.79. flaruofus fpiritus hepar occupât, dolores gcneranrur. Fatifcit deniq; propter prœclufionc,verum mediocri-ter Se cum quodamponderisicnlu potius quàm inftan tis doloris. At vehementius afficitur propter humorc autflatuofum fpiritum,quianguftat amp;nbsp;occupât quçq; Vicina hcpati,hinc illiuspotcntia obruitut,hincicir-rhialiiq;duritics,hincconfftpatapra?clufio,vlcus,amp;fi-•iules morbi.Quæ inhrmitatum genera quatuor facul tatibus præcipuis in Humana natura bonis fi pari gra-^lu incedant in fidiantur ,amp; iijfando bcllo obrucre vir-•ütem carum conantur, aliasq; fuper aliis ægritudincs induccntcs,corpus omne fedo lurorc Si colore buxco ®bducunt,quiinnumcrisamp; multis accidentibus ipfum •^«torquent, aqua nempe inter cutem,morbo regio,amp;: fiiMihbuSjde quibus prius.Qjiare qui lanitati ftuderc Mer,partium inftriimcnralium fymmetriâ débet ex-iîlimarc,nc Hac confula,aut potius ncglcda,Hominis •otius Harmonia turbetur exordinetur'uc. Hanc igi-•ur meliustuebitur is,qui Hudiofior mediporum feri-ptaperlcgcrit,amp;: noélurnamanu diurnaq; verfarit.

*Q.uorum iccur fuppuratum adurirur,fi pus effluit PUrum amp;nbsp;album,cuadunt: His enim pus conclufum in •ncmbranula cft. Scd fi qualis amurca cft,talc effluxe nt,intcrcunt,Hip.fcn.46 par.7 ApHo.

*Qjiî ardorc iccoris admodum côfliâantur,Hisfcbris Îuperuenicns leuat dolorcm.Scn.57 pat-7 ApHo *Quibus iccur aqua rcplctum in omentû erumpit,His Venter aqua implctur,atq; ita moriuntur.Scn.56.p.7.

nia neminé latere arbitramur ; nci^his niiisnon argumentis obfcuru relinquitur, quippe videmusnonnullos, qui nugisfefe fatsu laror naturæ fiaC gt;nbsp;æftimator^ lisafcurrUibus obledant, aln certe an* f^^^ |— j^^,^ ^^ „^if^^j homudO naliu aut niftonaru rerumc^ belhcaru re . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. j f i j-

citationecapiuntur.’multorfianimos res niS,txporiS lUæ dcicrjbenai nagt; mufica demulcet : aiea placet alps : no* turæ propnerarc. Surfum dcor uarurerumcupiditate tenenturcæteü» r r i- . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• r „ PürroBacchofgcrafacerc,atcjdepocu^ ^^ Icilicet omtlia milcenturj lorfi magnitudine certate, hçcqj ftrénue dum ill häc luccm cdlfur,facet cxiccare,qgt;alioq_uic5meffationesnullæ animalflcns fefceninos mcrê forent, grafurn q plunmis » At quotus , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

quifeß inuenitur , vel retigione pius,qui lonOS eiiuans;hllicintcllcuuro diuinarurerumaut philofophicaru fola buHior reddifUS prouidcilnor, jneditationenedifädifputatione in mé , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.,f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. n-

fa occupari gaudef. Neminépfeéio me V’ach CJUÇ illum flinc Circunna vnqrepperinememini,vnodemptoal curæftjui mctUSfCjUæ metisCX3 jîæmehercleg»Hin«fiKo,ormtimmofd licet pr)irimof7nceriffimo(iamfpusme o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„

deficitjfed huius dignitate virtute^ ad* gUliias,amp; confidcrarclaoorcsoc anonétejefpiro) çquiffîmo doftiiTimo^ dolores,aduerfus QUOS ne vnuS viro Dnoac mecœnate meo D.Ioanne tt i . , nbsp;nbsp;1- rc

de deynfen, Abbate deBaudeloyjg op* Hercules CJUidcm luncccn , time per deu merito, cui nihil autiquius dicam Vcfculus homuncio. fn-eft,aut gratius vnS efe potuit, q pran. ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ moje dcndoautcœnandoreficiendi Videlicet . nbsp;nbsp;nbsp;“ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\ v

corporisgratia,ertâaîamndbilioréhoîs rari lt;^ueanc8^ in code natu per-* parte diutnç at^ adeo humanæphilofo* fixere,aduerfus cxteriustamen phie difpuratione pafeere; impium,freie . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r ■ i • • rattimtp ducés,corpusputrécerte arui* mcurlancia mala, ÇUIS m^ua nam alendo,hac negfîgere.Quodhoede fuffecerit, quibus obÜciunnir

corporisfymmetria ac copofitionefecu furæ cxpedica vifari ponunt,» difceptaré,hçc quanto ingenio ac indu* j^qj^ penitUS auerfi.At quod in*

Proindetçne furdoeacecinifïêopinare terfonbus abdltlSÇ léCUIt malü t«r,claartæ eâmitrere edereqp non incon pcflilenrius^ cru délias,ncG CUÎ fultu vifumeft. Talibuaenim 3 grauhTi -p- penculo fummo me* mistmodcomnigencrephilofophiçdil nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t

ceptationibus inmenfadelcftari confue dccaris,acq; 11 dicerc aunm,nifl uit; tametfi no nunq oîmhorarShoiem cum quapianidiuinationc fre* agésJeleSC tepon,a conuiuarueoditio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

nsbut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^dC

quenter amp;nbsp;cæca ratiocinationc. ™b“acrómoatt.Venlf,ramenremper j(t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• r- o r- - volens, racta impudica obkœnisverbis

*\am exordia noitra ipil w ll no fonditacommemorare.Obtïchatorum penitus ignoremuSjtamen non prçteicalatratib9auréprçbcre,autlocu jj dare,peftikntiusputatnihil,Scioprofe Xpcdlte cognolcimus,ncc quid ^g g aenterabfente mea aduerfum fuos expédiât fubftruófioni noitra: medicosdefenderitinnocentiâ,efFutien lulciofi arbitramur . Rude hoc «®«‘^æg’'°^quot; ®f««’ o . - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o 1 • menta plus fans foi tia mcis obtrudere.

«intormcchaoshdturussrcll Sed de hoc alibi. Hoefakemiam vobis hiaturusSummuS ArtifcXjIicct perfuafumeupio, hune tantûæquitate, i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i- prudentia,fortitudine,csteriscc virtuti*

C luæ luciS portionc aliqua in bus,abbatibus oïbus,quos mea vbiqj no didericIcintill5,quapræuia ipfe ueritanas,antecellerCjquanrum diuitr)S hlicarct in rcncbris,confcruare ^^^‘” offenfam) inferior cenfetur; qu2»lt; , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;propter vere ommum princeps dici mc

turq;; tarne non ita tutatus eit, retur,« debet : qwod profufius ahase» ^ aduerfum incumbenria Ipicu docebitur, iafecurus,quin alia muira fint læucriora quam quibus effugiendispratfens effe qucat,vt in prædidis fatis pa tuit.Cum igitur ita fele res habcat,quis noftri corpo-hs4bf«4.*),/!(«-latis mirari valeat? Quodrationedeniq;

amp; fenfu Deus communiuit.Ncq; his contcntus,nc fru ftra quiequam aut inanitcr creafie vidcrctur,vnicuiq; Vifccrum proprium officium incrcdibili vtilitatcin' didir,quo fibi inuieem viciffitudinc quadam inferui-rent,nam ab hoc dctrahitur quippiam cuimutata vi te rcdditur amp;^ aliud . Nee ab opera ceffatur vnquàm, hifi rationc abieffa dcfipiamus.MuItum igitur à veri täte alicni fucre Epicuri,qui athomos ita fortuitu coi te affcrcbant,vt animal cfficcrcnt, quod naribus odo tarctur, oculis vidcrct,auribus audirct. Qjiid? quam abfurda Lucrctii funt dcliramcnta,bonc deus quam à rationc deuia. Neq; Pythagoræ amentis tamq; ridicu Ic inlanicntis crronca accipienda eff rariocinario,qui fc reff ius vxiffe atq; liberius vocifcrabatur, cüm effet r^na

rana quam quö efler rex,fcilicct coaxarc maluif quam fapcrc,quâm Creatorem fuum tulpjccrc,quam Dcum fummum adorare, poftremoquam leiplum cognofee re:ram illi dulcc fuir à vero abcrrare.Alicer maximus atq; diuinus ilJcPJaro,longe inquam alircr lcnfït,qui naturae grarias agebar,quad homo natus eflet: nimiru pccorum faciem formamq; exami naris: contra,humani corporis candidam dextram omni arrificio abfolutam admiransprocrcarioncm,animaccrtc rationali decora tam. Nee partieuJa quantumuis cxigua in co eflepo^ teft quæ hac carcat,quum per cam luis fungatur mi' nifteriis. Hepar enirn de quo proximo capite dióium cft,languincmgenerate qui poffer,nifi illi anima quic quid haberer virium fuggercret. Itidem de reliquis vifceribus æffimandum.Licn deniq^ad quciam deue nimus,quidin corpore moliretur efHata anima, profe ólo nihil .Scd neprolixioresproloquii tædio panen-tiam le(fforis euulnerem, ad capitis de Jiene fummam feffinandum.Lienigitur Græcè «v,apud vercres læuû hepar diff û,in fmiftra parte vifitur. Q_ui fi auferatur homini,fimul adimi rifum putant nonnulJi. Mirum quód intemperantiam ioci conffarc lienis magnitu-dine puranr,quum ex fucco groffo ^ ferofo een feno fanguinis nutriatur à iocinorcper demeaculum quod ab hepatis concauo ad ipfum protcnditur,ipïum cxu-gcns,ac in atram bilem perfeff am nifi délirer mutans. Sui nanq; minime negligens, quicquid fibi coramodü cff,infui natura conuertit, tranffubhantiarq,- ;rcliqua veto à fc dcgcncrantia,vcl qualitare , vel quantitate diffcparar,amandatq,- vel ad intcftina vifcerum for-dium fæculcntarum recepracula, vel ad os ven triculi difcu

LIBER SECVNDVS F0.81 difcutit fuo cuiq; loco commodusJam igitur conftac 4uor eius fint dcmeaculajqui duóluSjS^ ad quç natura fadi. Efi infupcr licn villis quibuldam confcxtus,amp; neruofa panula irretitus,quç diaphragmati alligata cft 2 Cypfiach,vt vocant,ortumHabens. lam liquet,cur lienofi, aut qui magnitudine lienis fupcrantur,vel ali quo cius vicio,frcquenti anbclatione laflcntur.Huius prætcrea ægritudincs nominatim pcrftringcre,quum Mon præfcntis fit inftiruti,amp;: apud principes medicos rcccnfeantur,atq; eiufdem fint farinæ ferè cum icci-Horis malis,etfi diucrfis accidentibus ægrû molcfi ent, in præfentiarû fuperfedemus,ad renes ftyluvertentes. *Lienofis difficultas inteftinorum fupcrucnicns,bono cfi.Hip.Scn.48.par.6.Apho.

*Licnofisqui à difficultatc intcfiinoru capiuntur Sóc. Vtpriusde diff. inrcfi:.Sen.45 par.6.

DcRcnum tormentis. Cap.XXXII. REncs,tcfi;cVarronc,funt didi,quód riui ab his ob fcceni humoris defluant : nam pofiti funt in fepti Hia vcrrebræ fpina,vbi amp;nbsp;lumbi affignantur . Colore Hint fubliuido,foris redi,intus autem incurui Si con-caui feu cauernofi,quorum dexter finifiro eft aItior,Só minus pinguis ficciorq^In quibus quatuor efie faculra tes nemo dubitare debet, nifi is qui Afclcpiadis crrori busfeduci gaudeat,qui hos à facilitate attracHrice im tnunes efie aficucrabat. Quid nanq; reliquæ virtutcs finehac quarta illis vfui efie poffent.Sed de Iiocpro-fiifiiis alibi. Mihi profeet 6 pcrfuadco,quód fi his no-firisarrigcre aurcs Afclcpiades non grauarefur,cum tnutarurum fententiam . Habent equidem cum cœte-ris vifecribus quatuor virtutcs Só rencs,qui vt diólum

DE MEDENDI MODO cftjcauernofiadipccircumuolutijopcrcquodam natu ræ Sc mtclUgcmiç aquofum lituanien iocinori lupcr-fluum haurlûcjndc in vefieam percanaliculos ab his prodeunces infinuanr,vircurc præferrim attraófiua fa ris valida,quæ fi dcieóla ab æquilibrii fui modulis abgt; crrcc,aliarum virruru opcrationibusdclirandi anfam probet: hme ægrirudinü orirur farrago,videlicet ab* leeflus, cxulccrario, diabetes quod parum admoduni à leuitate inteftinorum diflidct,nam in hac quæ edun rur immutara difcuti prius aftruximus,in illa vero quæ bibuntur parum vel nihil mutata per pudenda cffluunt,quod etiam aliquado vefieæ vitio contingit. Elf prærcrca renum malum calculus , immanilfimus Eratmi noflrilircrarû facileprincipis carnifex.Cuins rnplicem aurores ponunt diffcrentiam, à colore lei-lieer lapidis,lociq;rarionedefumpram.Nam fi per pudenda difculTus croccatus fucrir,è renibus elabi aiunr. Verum li diucrfi cxiflctes colon's,altera hemicyclifa cic croccatusjn altera vero ad niueum rcndat,cx vrc tris prodirc voIuntSi vero vbiq; albcdinem oftendar, hune vefieamgeneralTcjCaq,- cxpulfum dicunr.In hue igitur modumfumuntur calculi diuerfiratcs,quas nc-quaquàm in medendi modo oportet negligere.Nam horum occafione medicus curandi dexteritatesvaria-re cogirur.Non enim omnia omnibus conueniür.Cu iufeunq; ramen colons fucrir lapis,aut quo in loco ge nerarus,cx vifcido perucrlcq; humore conccpraculis inliærentc amp;nbsp;rändern exiccaro cogi confpicarur,dolorem infcrtvalidiirim'jm,qui difficulrcr acolicocru ciatu dihinguitur,proprer,locorum in quibus vrerq; furir vicinatcm. In dilfindlionenanq; horum doloru

, LIBER SECVNDVS Fo.sx Galcnus alrcrius torturam fcntiensfibi impofuir,lon go tarnen rcrum vfu arq; experientia dodus,temporc afflidionum harum talem fumendam diffcrcntiam commondrat. Colicum cnim malum, in quo retri-nienta Rercorum condipantur atq; inhibentur, cibo potuq; irritatur,fitq,- dolor inbumanior quidc.At con trâ in hoc renum cruciatu,tuni in illo nauica amp;nbsp;vomi Ho q in hoc vehemetius atq; periculofius ingruunt, Si. Voluulo monhro omnium tctcrrimo, trgro extrcmu Vnguem minitatur. Renum inlup dolor pcrrinacitèr fæuit,iugitcrq;ludam imo ludum exhiber, eidcmq; iiibærens loco:illius nanq; dolor hinc inde incertas oc cupatfedes vagabundus.Neq; tarnen intantum clon-gatur à fepto tranfucrfo,quantum renum dolor, turn Hemum tumultuofus colici doloris conatus renum do lore validior. De reliquis renum malis racemus.

*Qjiibus vrinabullat,his fore morbum renalem S(. longum fignificat. Hip.fen.34.par.7 Apho

* Quibus fedimen pinguc congedumq; eft,his rcnalc vicium acutumindicatur.Hip.Ien.5$. par.y *Qinbusigiturvicio rcnali detentisprædida accidut figna,cos dolórcs circa mufculos fpinæ fatigant:qui fi locis extcriorib.accidunt,abfcelfusqucq; futuros code

DE MEDENDI MO-DO cxiftimato.Sed fi interioribus magis Jaboratur,intuS abfeeßus quoq; fieri expeda. Hip-len. )6 par.7

*Si fanguis aut pus effiuie per vriiiam, cxulcerationc aur renum,auc veficæ figruficar. Hip.fen.7$ par.4

* Qjiibus cum vrina cralfa carunculæjauc veluri capil lamenta exeunc,ex renibus iis excernunrur. Sen.76 p.4 * Quicunq; fponre fanguinetn mingunefiis venulam in renibusrupram efie fignificarur.Sen,78 par.4 DeVefica. Cap.XXXIlI.

VEfica ficut vas aqua,ira de renibus vrina collcfßa complecur,amp; humore percolaro difienditur. Cu ius vlusin volucribus non babetur. Vrina dida ex co quód vrat,fine quod ê renibus egeratur,cuius indicio amp;nbsp;lalus monfirarurjS: ægritudo prælagitur fucura.Hic humor lorium vulgo dicirur,co quódlota coveßime ra,rnunda rcddanrur,vclddiluendiscorporibus.Jnfra aluum efi à priore parrc vefi'ca,ncruea,pcnc exanguis amp;frigida,paucashabctvcnulas,cuiuscontinuitasfica fu quopiam folura fucrir,non coalefcir,aut curam re* cipic, quemadmodum neq; qua cerebru aur cor inuol uirurmembranula Hominumquibufdam,vrdiximus, diro cruciaru nalccntcs calculi amp;nbsp;veluti ferarumca-piilamcnra infunr.Vefieç fern inis iungirur vrriculus, quem alio nomine locos appellant, vuluam nonnuh 11,in mulierc geminosfinus ab vtraq; parrciarcrum habet. Funebrisquorics verfa fpiritum firangulanr, Illa quoq; ratio examinara diligenter, 8C curiofc inqui fira,quód vefica quum lit ab inteftinis femora,nee vb lam habcat fiftulam qua vrinam exorbcar,complcrur rum humorearq;dificndirur.Id quomodo fiat,nö eft operorumperfpiccrc.hircßinorum enim parrcs,quf ab aluo

LIBER SECVNDVS Fó.sj aliio cibum pocuinq; fulcipiûr,parentiorcs fünf quam cæfcræ Ipiræ, amp;nbsp;mulco renuiores. Hæ vcficâ ambiunc ^conrincnc.ad quas partes cum potus amp;cibus mifti(Ii cetlciam diuerfas de hoc Icntentias proferri ab crudi-hs)pcruencrint, fimumquidem incrafeefeere amp;nbsp;tranf initterc per pofticum,humor autem omnis per illam tencritudine pcrcolatur,eumq; vefica ablorbct amp;nbsp;colligit,vt foras qua natura exitü parcfccit,cmittar. Ari-ftotclcs lubtilis naturæ infpcéior,cx medio renum induit, fingulorum venæ fingulæ neruofæ dependent,fpi Harn prærcrcütcsipfam anguho innere, turn in vtraq; , abolentur coxam,ac dcnuo ibi porrcdlç apparent,de-1 fnumq; in veficam dcfccndunt.Hæc cnim vltimolo-! co pofiraeft mcatibus annexa,illisporreftis à renibus 3d ceruicem vrinarium producentem meatum,amp; fere circumundiq; extenuatis in fibras membranulis pro-Xiniis quodammodo Icpto ilii tranfucrio peftoris deli gata. Eft profefto vefica hominis proporrionc quam cæterorum amplior . Non hoc loco autorum placira fecenfebo, qui magna cura Icrurati funt (quâquàm in nmltis fibicontroucrfi^quopaólo plantula humana fc i'atur, quem laboris huiusfoporisq;pcr membra fparfi edant titillum homines,per præcipitiafæpc ruentes, ^uæ bafis, quis prodromus,quis cxitus fit, Hippocrate cölulant amp;nbsp;Galc. aur fi malint,fcipfos debiro iure cönu Hi illcftos amp;:irretitos.Huic igirur parti cuius aólio par hm naturalis,partimvolûtaria eft, multi morbi immi bent,videlicet vlccra, calculus, vtfup.lafio,corrofio, lcabics,diflocatio,mollificatio,nuda débilitas,doler,'

Semétinfi humorem dicuntex Virago vefi cæ parte fu eut faiiiim pullulate î de hisvenç de vfraç vrinariçfi Üulç parte pudenda petunt»

vrinçardor,difficuitasmingcdi,f;uxusvrinæ']nuorüta pus,diabetes,lotii rctentiOjquâ'W'Wjftillicidiü ciufdé quod

quod ypotnu/x» vocât,amp;: fimilcs.Nam Iléon ex ftillicidio vrinç I upcrucnirc Hippocratis mens fuir.Sed fpuriuni purat Galcnus,conuinccns cum hune ferme in modû. Ego inquic,muJtos me puro in cota vidiflc vira,non-nullos ranrum périclitantes,non paucos etiam mor-tuos,nô potentes mingerc,quibus tune manifehe om nibusfccundum propriam circunfcriptionc plena veh ca apparebat,adeôquôd fupra modum erar cxtenta,Sf dolor vt par eft inde accreicebat ,quorû nullus fadlus elf iliofus.Qjiomodo igiturquifquam perfuaderefur vnquàm ob veficæ inflammationcangufliore fado in tcAino Ilion proucnire,non magis fane g ex tumord Vteri inmulicrcgrauida,atqui cius tumor vfq; ad ilia cxtenditur,amp; magis premcre poteft atq,- anguharc in teftina tenuia: vefica vero fi in tumorcm attollarur, lolum poted redum intedinum premcre. deinde poft pauca.MuIritudinc igitur crudorum humorû vnà eu multa frigidiratc,meliuscd raliuminiliocafuü,qui didi funt caufa arbitrari.Malc igitur côfultus nupcr-rime exhibuit medicina, qui morbos veficæ c frigido Moti Sf crudocollcdos, pharmacis conftridilfimi frigoris medeJç emendari voluir,quæ magis ad calorcm naturalem fi qui refiduus manfit,cxtingucndum crant q adminicu lentur. Horn m prædidorum morborum caut as,arq; af flidionis modos iam cnarrarc omittimus, ne hæc no-dra fœtura in immenfum euadar arq;cxcrefcar,^ pJæ ræq; notiorcs funtg inculcari dcbcanr.Oprima autem eft malorum fuga, ficui per falurem dabitur qui iam cuafit,nc recidat faragere.

*Morbi p imbrcs.amp;^c.vrprius de morb.Hip.fcn.ie.p.) * Aurumno magna pars ædiuoru,5cc. vr prius de mor bo.

*Maiorib.natu amp;:c.vtprius de merb. Sen. 51 .par. ) *Q_uibps vrinæ crafræ,grumofæ amp;: paucæ funr,nó fine febre: fi tenues amp;: copiotæ prodicrinr,proderunt,maxi ^ic veto raies exeunt iis qui ftatim aut breui fedimen Îiabenr. Sen.69.par.4.Apbo

*Q.uibus vrina turbulenta qualisiumcntorum cR ,iis dolor capiris vel adcft.vcl adcrit.Sen.7c.par.4.Apbo *Quibus leptimo die iudicatur ad falutem, iis vrina Quarto die nubeculam habet rubicundam, amp;: rcliqua eXratione, Sen.71.par.4. Apho.

*Q_uib.]lia iufpefa murmu.amp;c.vt pri.de inrcR.S.7).p.4 *Qjnb.in articules abfccffur.S^c.priusdc nafo.S 74 p 4 *Silanguis aur pus,8^c.vr prius de renib.Scn.7$. par.4 *Q_uib.cü vrina craif.àc.vr prius de renib.Scn.76.p.4 *Q_uibuscum vrina craifa furfurca quidam exeunt, ih Vefica Icabicconfeda cft.Scn.77. par.4.Aph.

*Quicunq,- tponre fanguinem mingunt jamp;c. vt prius de renibus. Sen.78. par.4.Apho.

*Qjiibus in vrina defident arenofa,iiscalculo vcfica Cabotât Scn.79. par.4. Apho.

*Si quis fanguinc mingit,amp;f grumos amp;: guttatim emir hr vrina,ac dolore ad ventre imum amp;nbsp;peRinem amp;foc ’’len vexatur,morbis circa vefieam Iaborat.S.8o.par.4 *Si quis fanguinem, aur pus, aut fquamulas mingit,amp; ^um graue olcntia in vrina,cxulccratio veficæ figni-ficatur. Scn.gi- par.4. Apho

*Qjiib.in vrinaria fiftula tubercula oriuntur ,iis fup puratione faRa amp;nbsp;erupt ione leuatur dolor.S.8i.par.4 *Midio noRucopiofe fada, cxiguani fore deicólio-nem

*Excrcationes in fcbribus non intcrpollatis amp;^c.vf pri us de fputo fangu. Sen.47 par.4

*Si vefica præfcidicur,autccrebrû,aurcor,aur prfcor dia, aur aliquid ex tcnuiorib. inteftinisjaut veter,auf iccur,Ietaleefl:. Sen. 18 par.6

* Qjiibus febricitantibus vrinæ fedimentum fpcciern farinæ crafiiorisrefertjongam ægritudincm fore fig nificat.Sen. 51 par.7Apho

* Quibus fedimen biliofum dcluper tenue efi:,acurum fignificatmorbum. Sen. 5xpar.7 Apho '

* Qjuibus vrina deduefia dinetflaq; cft,fiis perturbatio vehemens in corpore efi-.Sen. 5 5 par.7 Apho

* Quibus vrina bullat, hisfore morbum renalemamp; Ïongum fignificat. Sen. 54 par.7 Apho

*Quibus fedimen pingue congcfi:umq;cft,his renale vicium acutum indicatur.Sen. 5 $ par.7 Apho *Qiiæ per veficam cxccrnuntur,confpicicda funt,an talia fint qualia cxcunt fanis.Sen.6$ par.7 Apho *Diflficulratc vrinæ vena incifa foluit,incidendç funt anteriores. Sen. 3 6. par ,7 Apho nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• r,

*Stilh'cidium amp;: difficultatem vrinæ potio vini ^ de-tradio fanguinis tolJit,incidendæ funt venæ intcrio-res. Sen. 49 par.7 Apho.

DeMuIierum maJis Vrero accidentibus. Cap.XXXIIJI. . ( ' ADcó funt mülta mulicrcularum vrcros mcurfaii tia mala vt deJaffare queat patientiifimumque-uis auditorem : his dcpeljcndis torus ludat Hip. torus

LIBER SECVNDVS Fo.8^ fuccenturiatur Galen.illius lampada prendens.Mirus in illarumnanira fabricanda Dcus,mirabilior fanc g quis verbis cxplicer. Hanc veluti regiam cxcirauit ha bitaturo Sd hngcndo homini,quem ex rudi chao indi.-geftaq; mole ccmpofirum,quah à longe accitum ho-ipitem fufcipcrec,amp;: præfïceret vniuerfæ créât Lira: con ditï,Ö6 veluti lusconcederet amp;nbsp;principatû mundi hu ins vifibilis: verùm ifta alias vbi de anima nönihil cö

nicntabimur. At vt de vtilitatis hominis cômodira«-tisq;vncia plufculum afperfir,ita hæc bona,hanc con-ditioncm fic condiuit,vt plurimum dolorum cruciuq; rcliqucrit,quibus hominem veluti exercerct,amp;: volup tatu præludia in parcntibus patrannbus pcnfarec,vrq; hium modulumlcirent muliercs,5^condilcerent lub-

ditæ effe viris,non præcurrcrc.Pcr omnium enim ma „5 ^gj-o „1 tremicgem acceperüt dolorisdn quo parituræ elfent côtranfini filios,quæ adeô capitalis Si feucra illis inhat, nee quic ^^ certius quàm de aufterirate remittes perpetuó ftringit amp;: cas fernere de Colligat,vt quotquot vnquàm extiterint medicinçpro ‘^'d^j^^^gj* fefforcs Si. veluti miftæ,non potucrunt huius legis te acdoloma perare furorcm,adeoq; hominum induftriadclhruta lo confarci inuenitur, vt animanria propemodum fi non rationc ^’*“^1^“^ quæ ilhs paucavcl nulla inclt,faltcm necelTiratis mftä ingeniu^j» hsdepellendæ iniuria compertiora fint reperta reme labuur, dia. Opis enim mortaliü lapidem actiten nolcet,nifi aquilç beneficio,qui è nido illiusarduo amp;nbsp;cxccllo fub-duHus parituræ aggeritur,amp;adiicirur feeminæ.qüô fa cili mxii puerum funditet.Ceflb alia animantium ingénia erga foetus fuos mirari,nc ad lliada fcribendam prouolct calamus.Cæterum prærer prius diéfas ægri-tiidincs,quae S^viris Slt; foeminis funt communes,pccu-

DE MEDENDI MOlt;DO litres quafdam muiicr parieur,quævnius vtcriloco infidianrur. Veriim cateruam hanc veJuri ex duratæo equo crumpentem cirare iupcrLiacuum'cxiftimo:prç^ cipuu meminero arq; hoe èPIinii ftudiohflimi labo-ribus mutuacü. quur emm in furco maJim deprçhendi quam muruû farcrifSoIurn,inquir,animalmenhruaIc muiicr eft, in vnius vrero quas appcllarunr molas, ca cftcaro inform IS,inanima,fcrri idum Sc aciem refpu cns,mouctur hftitq;menlcs,amp;vr parrus alias denralis alias vnâ fcnefccns,aliquando aluo ciratiore excidens. Scd nihil facile repenrur mulierum prohuuio magis monftrihcü. Acefcue iuperuentu mufta, amp;nbsp;reliqua quæ indidem defumpta leges. Mirum adeö ex hoe ram tcrrico malo criamnum anridora parari aduerfuscam pas feu crucas animal olus depafcens amp;nbsp;arboribus no-ciuum.Huius remedii visprofedfa ex Columella lib. dccimo annorarur hunc in modü,fanè carmine quod demorfos lapiar vngucs.

A r fi nulla valer medicina rcpcllerc peftem, Dardaniæ veniunr arrcs, nudaraq,- planras Fœmina,quæ iuftis rum demum opcrara iuuenræ Legibus obfcœno manar pudibunda cruorc, Scd relolura finus, reloluro mefta capillo. Ter circum arcolas amp;nbsp;fepem dueftur horri, Qjiæ cum luftrauir gradicns (mirabile vifu) Non alircr quarn deeufta pluir arbore nimbus. Vel rereris mali, vel rcdæ corricc glandis, Voluirur ad rerram diftorro corpore campe. Arq,- hæc eft generando homini mareria, hoc rudime rum femine c maribus coaguli modo hoe in fe glome ranrc,quod deinde repore ipfo animarur: conrra quof dam

LIBER SECVNDVS Fo.86 dam,qui conantur aflerere animam vna infundi cum opcre prolifico,quod alibi à nobis dilcutierur.Milcret inquit PJinius,acq; edam pudct æftimantem quàm fir friuola animalium luperbiffima origo.His principiis InfindvH^ nafcunturtyrannijiiscarnifcxanimus,adlcribccare ^”|quot;e/qj,^ ra fi placer. Tacco de prodigiofis partubus,quos idem dam pept^ Pliniuscóplurcscitat, amp;nbsp;noltra memoria ,ndigiofiora pfgcp”'pps nionirra ædita lunr,quam vt ab aliis mutuemur,natu xusfolové ra nos illudcnte,amp;: incontincntiam plunmorum cafti tre,vnico gante.Attamen matrimonii iusfandiff.cui amp;nbsp;ego ini- ^gmg {„fi riatusfum,vt cxculabilc cft,ita quadamtenus limites gnitocoU quofdam feruare par eft.Nos enim qui Cbriftum im- “gatos. tiibimus,amp;: à teneris illius leges cdoóli fumus,fandiflï nii facrameti purgatione cluimuramp;fanólificamur,vc-lamen liabentcs iuris amp;: legis protclariæ,amp; omne iniu riam in filiis,fi in iufticia amp;nbsp;fanólitatc addifcant vt in Viros pcrfeélos abeant,aflcrimus.Qui autem vaga libidine Cynici feruntur,^ in adulterinos amplexus ru Unt (adultcrium voco quiequid non cft ex lege natu-rali) 8i currucas pinl unt,hos iudicaturus erit Deus.Rc mirtovos adLai^atii Firmiani de opificio dei detepa-tionem amp;: caftigatione fanc feueram.Sed ad rem.Ma-tricem vocant cubilc infantis,in quo iufto temporis præferipto in marris vteronutritur ; hæccxncruis to lidioribus confia ra,fordid is totius corporis cluuicbus obnoxia : buc multæ deftinantur venæ à principibus quafi mcmbris:per liane purgatur quolibet menie mu lieres,nifi facultatibus eius inualidis inteperie vel tumore præter naturam contabefcat: quo accidere con-fucuit,vt menfes vel fupprimanturpcnitus,vel nö tuis legibus demittantur . Horum caufæ quemadmodum

Sfob/lrudlionis fi foris enaræ fucrint meddam admid tune, fi per genituram naturalem iJiecebrainnata fïc curam refugit.Quibus hoe accidir,fanrifper dum h^c dilpofino eas infcllat vel lolidioris aur prouedioris æraris non concipiunt nee pariunr.Nonnullis fïngulis menfibus quod per matrieem eorriuari debebat natu ræ exerementum,amp; h per nares probe abeat,non tame eoneepta feu admifiagenirura harum vrerus inrume-’ feir,nili perpurgentur per loeum huie purgamenco có mill urn mandarumq^Huie malo h aeeeßerir genitalis feminis violenta eonßansq; retenrio, vteri fupernafei rur fufFoeario,quam frequenter fubfequirur animi dcli quium,quod fpiritum mtereipienseiro iugulat aur in defperarionem eumpnmis addueir. Scd üylum Ec^:si mus ad cas æghrudines quæ feeuræ permirrunt dili-gen riæ,q uæqj ex mehr u is reten ris nafeti rur; hæ menfes dueendoeurantur.Tamen habenda cüîemppræoeu lis menfurç ratio,qua natura quum fponte huiuimodi purgationes molitur præmonflrar.Maturè igitur du cendç funt,alioqui pernieuriam eorpus extenuaturjS^ prius fertile ßerilefeir . Sunt præterea matrieis mala cöplura,vr eft eiusprolapfus,ableelfus,eonuulfio,per^ ucrfio,amp; quæuisà fuoloeo mutatio,rima,mola,vr fu-pra diximus,eoneeptionis diffieultas,diffieilis amp;nbsp;fati-icens partus,aborfus, qui aliis fcquentibus morborum furiis ob feeundinam obftetrieum ineiiria in matrice relicftaJodoci Donaes amiei noftri baud vuJgarisvxo rem proftrauit ddeuirq; c medio.Nam Gomorrea auf indebita feminis expuifio,coifionis imporenria,Sariri rialisctiam viriscommunia lunsde quibus racemus / mala.Non enim omnium aunbus mandari conuenit,

LIBER SECVNDVS F0.87. ftifi forte qui mcdicæ rei ftudiofi finr,amp;^ magis iuuari quærant quam noccrc.Q_uærunt cnim pcrucrfi homi nes naruræ concumeliam vertere in famæ luæ patroci mum,ne vidcantur effe quod funt:atq; hinc fapronus ille ægritudinum frudus. Qjuibus tarnen cordi eft,vc dixi,lii Hippoc.Jcgant, Ariftotclc,Galen. Diofcoride, Plinium,amp;: cæteroscius notæ,ad quos eos relegamus. Non poffunt enim omnia in libcllum cogi minutu-ium. Poterathic Noti noftri foetus mortui cuocatio mirabilis imómilerabilis infulciri, qui ad eer tarne lu Ôuolæ parturitionisconuocatus, vt foeturam quæ ani mam effuderat propelicret,ncn Iunonc,non Lucina, Vt opem ferrent inuocabar,at Capi carnem farrim cö-fcifam vino diluta atq; admixtam exhiberi iufrir;egrc gium fcilicet medicamentum. At fi à potioribustem-peramus,neq; liuic fabulæ locus cfto.

*Mulicri quam vicia vteri infcftant,aut quæ difficul ( ter parité fternuramenru fupucnit,bono cft.S.)$ p.^.

*Si vtcrus in coxa pofirus fuppurctur, lineamcntü rc-cipiat necefle cft.Hip.fen.47par.$ Apho

*Qjaibus vteri os durum cft,hiscomprcffum id efle neceffe eft. Hip.fen.$4 par.$ Apho

*Vtcri autredi inreftini inflammatione vrinæ ftilli cidium accidit, rcnibus etiam purulcntis vrinæ ftilli-cidium fcquitur.Hip. fen,$ 8 par. 5 Apho

*Si mulieris prægnantis vrerum ignis facer infeftatje tale eft. Hip. fcn.4) par.$ Apho

*Mcnfcsducütur fuifitu aromatum,quæfæpead alios vfus reciperentur nifi caput tentarent. Sen.x8 par.5 *Mulicri fanguincm euometi fi menftrua eruperinf, Icuatio mali contingit. Hip.lcn. 51 par. $.

*MuJicribus mcnfibus dcficicntibus b fanguis c narigt; busfluxir,bono eft.Hip.len.}} par.$ Apho

*Si mulieri menfes décolores,ncc femp code fempore proiicniunr,purgationc opus elfe fignißcatur.S.jep.J *Si menftrua fixere placer,cucurbiruJam grandemap pone ad mammas. Hip.fen.$o par.$ Apho

*Si prortuLHo muhens conuulfioaur auimædefecho fupcruenir,malo eft.Hip. lcn.$6par.$ Apho

*Si mcnflrua immodice fîunr,morbi accidunr: amp;nbsp;hnô liane, morbi macricariiaccidunr,Hip,fcn.$7 par.$

*Si millier non pregnans non puerpera lac haber,men 11 rua eius defccerunr. Hip.fen, 59 par. ; Apho

Concep *Si mulieri mcnltruæ purgarioncs non prodcunf,ncc dois in- horror aurfcbrisiupcrucnir,5^fallidiaaccidunf,graui dicia, dam elfearbicrarc.Hip.fen.61 par.; Apho

*Si nofee hbuerkan muliergrauida fir,mulfum ci bi bendo dabiscum iruracubifû lît,poll deinde fi venter torquetur, grauida eft: fi minus,non cil. Sen.41 par.; *Si muhernon concipit,amp;; fcirelibucrit anconcipere poffer, obuolutam fufficies infra. Nam fi odor per os ad nares tranfmirti vidcbitur,non effe fua culpa fieri Jem cognofccs.Sen.;9 par. ; Apho

*MuIicrcs qua? præhumidos habent vteros’,concipcrc nequeunt.Quæ etiam frigidosfpifibsq;habent,noncó cipiunt,fœrus enim exringuitur.Neenon ficci amp;:admo dumcalidiconcipcrc non pofiunr,geniralccnimfemc ; corrumpitur propter inopiam alimcnti. Quæaufem ex vtrifq,-modice temperatos obtinenr vreros, ha: va lent fœcundirare.Sen.expar.; Apho

*Quæ prêter naturam craflæ concipere nequeunt,ins Vten os ab omentocomprimirur,ita impleri donee ex tenuentur non poflunt. Sen. 46 par. 5 Apho

*Fœüus qui mares funt,parte vteri dexcra contincrur: qui fœminæ, magis fmiilro. Sen. 48 par. y

*Mulicr fi marem genr,probe eolorara cfb;fi feeminâ decolor cjl.Scn.4i par. 5 Apho

*Mulicri grauidæ capi abaliquo morbo acuto,letale ^^J^^“”^’ eft. Sen. }o par. $ Apho

*Mulicr pregnansfanguine miffo ex vena aborfum facit,amp; magis fi fœtus audior eft.Sen. 5 ï.par.$ '

*Mulieri pregnanti fi aluus nimium fluxit,pcriculum faciendi abortum imminet.Scn.54.par.5

*Si mulieri vtero grauidæ mammæ lubitô extenuan für,abortio fcquitur.Sen.57 par.$

*Mulieri grauidæ geminis fi altéra mamma extenue ïiir, altcrum amittif.amp; fi dextera mamma extenuata eft marem,fi finiftra fœminam amittir.Scn.58 par.$ *Qjnbus mulieribusfanguis in vbcracolligitur,infa f^iam indicat.Sen.40 par.5

*Q.uæ præter naturam tenues vterum gerunt, abortS faciunt donee crairelcunt,Scn .44 par. 5

*Mulieri grauidæ fi lac efftuit è mammis,fœtum im-tgt;ccillc effe fignificat. At fi mammæ lunt firmæ ac lo-lidæ,fœtum efte validiorcm fignificatur.Scn.51 par.$ *Miilicrcsquæ mcdiocritcr corpolcntæabortum faei Une Iccundo aut tertio menfe fine caufa manifcfta,his ïcceptabula vteri plena mucoris fünf,ica ne fœtum cô tincre poftintjfcd præ fuo pondère prærumpat elaba-

* Q_uæ aborrum faduræ funr, bis mammæ extenuan rur: led fi denuo durefeanr, dolor in mammis fariga-bir,aur in coxis,aur in ocalis, aur in genubus: iraq; nó facient aborrum. Sen. 5* 5 par. $

*Quæ vrerum gerenresà febribuscapiunrur,valdc^; exrenuantur fine caufa manifcida, bæ difFicuIrcr pari-iinr amp;nbsp;cum pcriculo, aur aborrum facienres periebran tur.Sen. $$ par. ƒ Apbo

*Si muJieri vrerum gerenri tentia accidcrinf, aborts pa.t:ietur. Sen. zy.par.y Apbo

*Si fecunda procidir ilernurarorio appofiro, nares amp;nbsp;es apprebendimus. Sen. 49 par. ƒ

De Arriculari morbo. Cap.XXXV-ÄRrbririsleu arriculorum morbus rariorc/Tefo-lebit: apud vereres, quia forreabilincnrioreSjSi frngalioris virx non lafciuientis S( ad quiduis naufe-anriseranr: fadliq; menfa. conzenti ftabanz in diern. Nunc omnia in dcrerius prolapfa videmus : nee dole mus ramen. Mundusipfe cum bominibus immurari cernirur, amp;nbsp;ino detrimenzo zeftazur indignis abmera fuggezerc fefc.O curnx in zerris anime, inquitPerfius, Sé cœleftinm inanes. Qjiid iuuar bos mores remplis immirrere Chrifti. vz faciaz indignazio verfum. Vos cüis zemplum Dei,diciz Paulus,ex quo exigeredebe-mus omnem babundanriam, aucs vendenres Sé colun bas,Apicios exzerminare,Sé variorum nidorum fereu la,miffusq; delere.Non enim regnum Dei eft efca aut potus,Yt: ait tuba Hla euangdica Paulus, fed iuHicia Sé pax

LÎBER SECVNDVS ' Fo.89 pax amp;nbsp;fobricras,conrincriaq;,amp;:cærcræ virtutes,qbus tcmpJa Dei viua vcluri lampadibus preciofis lubrigü tur, Jn his remplis dignatur maieftas ranra Iiabitarcj in lusfedern ponir diuina fapientia, non in iis qui to-tos dies ad calices vigilanti ftcrtunt nalo. Si ilic lur-conum grex apud genriles cxplodcbaturgt;quid Cbrifti anos faccre dccer? qui vt Chrifto lunt dcdicati,ita illo digna duce faccre par eft. Proprer enim cöfcienria: læ fionc,quâ fere femp comitarur increduliras,multi ia-(ïlantur infirmiraribusvariis,imó moriuntur,eo quód nosipfos non diiudicamus,lcdinvasputidumamp;: fceni lentum immergimus medicina omniö faluberrima fi ^uis fc agnofcat: nocentiffima,fi illi nos indignes præ ftitcrimus. Mirum rogo, fi inter Clirifiianos plures Hiorbos eft videre vcrfari .Sanc crhnicispræftarc dc-^3crcmus,at nunc ex diametro vitiis cum cis decerta-J^iuSjVidoriaprofedopniciofilfima adcpta:binccorh ïnampularcs mcurlant trequennores : hinc præ cærcris et impurs chriftianifmus in medicos amp;nbsp;curtos fines radices iam Chriftmno cgit,qui roro terrarum diffufusorbe fandisquondam „Óftrofeu spofrolisamp;CliriltumadfiucIpirantib.martyribus elfe loapudcth folcbat,ob degeneres mores amp;nbsp;vicia apud antichriffia

nos nata.Qtiid cnim pnus aut quid potius lam habe Turcaspe* turq quod Galen.clegärcrfuggiHar infua metbodo ’«seuange» medic, ira loquens: Iam vcl alcæ,vel amorib.,vcl bal nciSjVclebrictatijVclcomclfarionijVel dem urn alicui corporis voluptati dedirus fane no exiguus numerus.

Vefperi vero rurfum omnes ad fympofia publica col-lefti vbi poftq vino 1c implcuere non lyra cytbarauc aut aliud muficum inftrumentum circunfcrrur(qucd ficut olim in huiufmododi congrclfu rerigilfe Hone-Y Hum

ftum,fic contra non côtredafTe admodum crat turpc) fed nee fermones vlli habctur,qualcsinfympofüsagi tari folerc veceres prbdiderunt, ncc aliud Jioncftuni quicquàrn,imô inuieem fiBi propmantjSr de magnitu* dîne poculorû certant,vrpotc inter quosoptimuseen fccur,amp;: maiori honore dignior,non qui plurimis in-ftrumenris muficis, aut etiam fermone philofophico vti nouit,fed qui multos cosq; maximos calices exie^ cauit.Profequitor cetera quæ mox fcquûtur.Vidc de-niq; Plin.Cap.n. libri 14 de vitanda cbrictatc,amp; ici-es quantis fcorpionibus cæfi fint ab cruditis œnobibi. Nosfobrictate cthnicoslupcrarc cöueniebat, at nunc ebrierate præftamus cis,imó longis parafangis cospræ currimus. Non tot morbi auocant, non tot cal us docent , nulla malorum mouent exempla, Sc ideo quod intriuimus nobis exedendum.Erat hie campus in quo indignitatem rei habundc traéfarct qiiis,qui cloquen tiæ habenas quandoq; laxarct, amp;nbsp;veternum excutcret linguç dicere defitæ.At nos aliis traéfandum rclinqui mus,in rcliquo folliciti. Rhadamäthus ergo hoe fla-gro cum pluribus agit,veóf igal exigens male expofito rum donorum,amp; plærunq; rotum cxagitat hominem, ioli ac toti corpori dominatur: amp;'argumcto ehe poteft rccentiori mudo cxortum,quum proprio S^ germano carcat vocabulo.In quod membrum feucriore lege Vti tur,in eo lt;S^ nomc generat nouum,vt eft Chiragra,Po dagra,Coxcndix, alibi loca tranfhautans forticturno me aliud.Maximü dolore infligir,vnde ab atrocirate dôloris,quæ «rf« dicirur,nomc habet. Qjiod ipfu'm rc-ftarur ingcniofuspocta:diccs:Solucrc nodofam nefcit medicina podagram.Raro autem caftratoSiVcl pucros

LIBER SECVNDVS F0.90 anteq cum fœminacocanr,vcl mulieres nifi fupprei-fis menftruis vexat.Vnde facile eft cuiuis cöiiccrc,vn defomentafua rrahat, non fecus ac naptha ignem in quibus nidiculetur amp;: fæuiar.Hic morbus fit cùm vena rumfanguis bile pituitaq;corrumpirur,refi:c Hippocrate , qui quanto renuioribus venulis ineft, maioreq; corporis anguftia amp;nbsp;necefiitate, neruisç amp;nbsp;offibus den fis àmulris,tanro logior liberatuq; difficilior hic mer bus fit. Plinius tefiatur rariorem lolitum cfle,diccns: Podagræ morbus rarior folcbat cffcuio modo parrum auorumq;memoria,verum criam nofiraperegrinus iple.Nam fi Italiæ führet antiqiutus,larinum nome inuenifler. Infanabilis non eft crcdendus,quippc qui Sr fponte définit,amp; in pluribus curatur.’Nam maxima fa lutispars,inquit Galen.,ægrocx balnea coparabitur, ipfîsinfirmispartibus quæfupuacua funt excipientib. Suiirplura fanitatû remédia aducrlumhuncmorbum, quod Dns GuilicImus Budacus ornatiff. ac peritilf.me dicus opere Je hoc morbo ædito tefiatur.Cæterum in Caria,Alcxandria,AegyptoacScythia maxime grafla fi folet: ac iam freques vndiq; régna propagauit,amp;: in Hofiros deniq; fines ius tyrannicum excrit.Graucs m'o leftiâs iunéfuris infert,vbi committuntur partes amp;nbsp;in-ternodia.Hic pofteris veluti poftliminio amp;nbsp;hæredita-fio iurc rcIinquitur.Caufæ huius morbi coniûdç lune humores fcparati ,iuxra Arifrordis placita , aut mxta ■Stoicos, amp;: ipfum Hippöeratemnnixti cruditateq: fer-nientati ad membrorum iunduras fenfim veluti pro rCcila defiuentes, quiEoloCornitc exagitati,doler cm inibi générant moleftiffimum : deniq; cunélanter pu trefcunt,cruditate id rcbellantegt;confi:anriq; fluoré id

DE MEDENDJ MO.DO impcdientc.Horum prætcrea humorû diffcrcciæ turn ex membri valctudinarü habiru, rum ex retrimentis poffunr difpici.Rt^cü quifpiam,vndcnobishocfirab aJienis rems adueêturn mon/lrumï Dixi.Nos ipfi gc nuimus crapula, Veneris iJlicis importura,Liberi pa* , rriscapaci canrJiaro,legnicic,repenrinaloIiti exerci-ramenti dcfcrtjone,hyemisconftridiffimo confident tiffîmoq; in corpore g du. Hæc cnim venarum exfre* mitarescirca luuduras commidas folcnr corrumpe* re amp;nbsp;debjlirare,vr lupra ex Hippocrate mcmini:amp; vW for des corporis ad miferint in ipfas iunduras expuunt: hincrale nafcirur malum,eoq,’celcrius quo harü venarum orificia patetiora fucrinr .Q_uifquis igitiir hoc malum fubrerfugere quærir,caftimoniçlatagar dude-rejobrictari acquicfcac,rcpcnrina frigoris mala bal ncolis/ludear mirigarc, labori humcris fuispari in-cumbaü,amp;: carens corporis muniis ira fit mancipatus, vc meminerir mediocritatem conuenientiffimamcor poris fanirati ruendæharmoniam.Quôdfi fortecon rra hæc pc/lis imperat immerentes, fciat fibi molcftu June à Deo immitrijn purgationem dcliôlorum luo rum, amp;, implorara Domini milcncordia ad probime dici manurn properer. Profcilö frira fefe comparaue ri t,aucrtcrur ab co malum, amp;nbsp;fa nu s in cedefia fanâo rum amp;: fanorum gratias referet Deo. De iis verb qui-bus morbus gallicus hoc pepcrir malum,quorum ma gnus c/l numerus, profufius ahbi’vbi meddam ilhs medirabimur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

* Dolores aut:pcdoris,aut coxæ,aut cuiufuis membri, fl multum infefrent animauercendum c/l. Hip.Sca$. parr.6.Apho,

LIBER SECVNDVS F0.91 »Qiiibus à coxcndicc infcftatis coxa rccedit, lus mu-cores in ca parte gignunrur.Hip.Scn.59.par.6.Apho. * omnibus à coxcndicc infeftatis diurina recefTit coxa, bis crus contabefcit S^ daudicat,nifi aduratur. Hipp. Sen.6o.par.6.Apho. i

* Spadones neq; podagra laborant, neq; calui cfFiciun tur. Sen. 18, par. 6. Apho.

gt;*Tumorcsarticulorum amp;: dolores fine vlcerc, atq; c-ham podagricos dolores amp;^ conuulla, aqua frigida lar gè effufa magna ex parte leuat, foluit dolorem’, exte ïiuar. Torpor ctiam mediocris dolorem mitigat, Hipp. Sen. 1$. par. $. Apho.

. ij. Theoricarum de medendi modo libri finis ui j ; Li Tertio DamianoViffenaco Dccoi-r^i copolitano doftore 8C medico lu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, . amp;nbsp;chirurgico autore,

Capuc primum doccr purgationis ncccHifafcm» quam non pauci tcmcrc admodum non paruo ægrorum cum periculo moliunrur, nihil Ïiorum perpendentes, quæ animaduer tenda hie in calcccömonftrantur. lt;

, Vandoquidemorborum genera prin cipaliora libro priori profequuti lUquot; mus,S^ qui nafcantur,amp; in hominum perniciem graflenturdignum eh,vt in hoe libro aliquam antidoti ratio-nem eonquiramus,liecthoe fitim'-

menfi operis,neq,- huius inftituti. Sed veluti is,qui to rum defpondens animum Vni fe fugæ dcdièaf,in capi fis perieulo omnia quæ remorari potcrant, aut auxi-lium fpondëria,aut longasaheuuis fpei ambagesfug gerctia poühabens: ita fanc amp;nbsp;nos præteritis iis de qui bus autoresgrauifTimi fatis fiiperq; in fuisVolumina bus rraélaucrunt, vni alieui infiftemus ,quod præfen--tius effe queat-homini fuendo . Purgatiejnem dico, quæ in omnibus ferc morbis adhibeda viderur.Nam lioet femper Pudendum fit fanirari,arq; exereitationi moderaræquæeorpori oppidàeondueit,8r robur con ciliar, non dico illi palæftricæ,neq; quæ eurem diften tat,'incruftcr, infarciatq; foris, fed quæ partibus vita* ' libus maxime vim intemam vigoremq; verum ^gc^ nuinum inférât; tarnen impolfibile cft,quin derrimen

LIBER TERTIVS Fo.9x to audlioniq; fubicdlum fit, amp;nbsp;accedcrc nonnunq illi aliquid debeat exinaniro nimium, aut aliquid adimi liabitiori fado.Secum igitur cxiftimabit quifque,tc' cumq; annotabit, q preciofa res fit, bene valere. Dan-daq^ent opera,vt cum tlielaurum fibiferucr,curæ ha bcat,ac parcar.Si minus optata fucccdct,danda eft ope ra,nc lanaconcilia dilccdar,quibus quod dilapfum eft reuocari qucat.Probi vero medici omciu crir,vt dum inanitioncm mcdirarur ægroto, eurer i cdulô vt humo rem vacuet noxium ,ncq; crudum led codum, rnodó res patiarur,atq; ne in cuacuando alter in altcrius locum tranfcat . Si enim pituita confluxit,hanc oporret tollnflauaaurembilevelatra infcfiantc,abflincndü à pituitæ vacuatione, amp;: ad bilem infeftantem purga-tioadmouenda . Ita S^ fanguinis humor fi in corpore niodum nonfcrucr,fubduci fanguinc oportet,ac Icro hm ciuspattern,fi fuperhabundet. Vomitum tamedó alui fubdudtioncs quæ pharmacis fiunt,vt fera folatia replctionis,nifi grauis incumbat nccclfitas »non opor tet temerè experiri .Q_uod ramen vulgus hominu ma Ic cdoâumcrcdit,S6 fieri debere arbirratur,qui in hoe ipfiim plcnoscratcras ingurgitant,ita fc diftcndunt, Vt venter in fefquipede promincat, vt polfint de ore fada latrina putido cgcrcrc,5óeuacuarc in hoe ipfum Vtrurfum implcantur,vtrunq; contra naturæ imbe-cillitatem,binocruciabulo interca addidti,nó minus difietionequam inanitate opprclfircxplctioncm rno dis omnibus præmcntcs,tanquàm quæ dclitiis fit frau di : inanitatem vero quafi rcccptaculum ac inane vo-luptatibus femper apparentes.Hcc verorum effe lur-conum voratrinæ femper mancipatorum,quis cat infi cias?

cias ? Hi non comcdunc vc viuanr, fed viuiinr Veluti merria rcrræ pondera vccomedant : hisdeniq; animus lempcrin patinis eft, veluti ad prælepia bos aut afmus ftabulant.Non eft mirandum ifta quotidianafaburra mina noxiam adducere ,quum vrraq; corpus afflidét atq; è flatus fui tenore perturbent. Habet vomitus pc culiare malum,quod inlatiabilitatcaugct alitq;:naf' cuntur enim veluti intcrlcifi fluéfus,cluritiócsacres, ac veluti turbulctæ,amp;pervim inuitanaturæ propriet rate ad cibum irritant amp;nbsp;illiciunt femper inanes, fern per repletos,non genuina appetitionc cibum appeten te aut effiagitante, fed ex innaturali calorc à exulcc rationibus è pharmacis aliis fuper aliis immerfis. Vn de fuauitates illis contingunt quidcm,fcd illiberales, led momcntancæ ac cuanidæ,contra notiffimûhemi lfichion;Voluptatcscommcndatrariorvfus.multum torminisfecum conuehentes: hinc diflcntioncsamp;coa Ófa meatuum commotio, ac fpirituum cuanefcentia, fui reliquias illis refiduas faciunr quæ naturalis alui lubduiffioncs non morentur,lcd ita eolliqueleât amp;nbsp;dit partiantur in corporibus tanquam in nauigiis fentins ncgleôfæ,quibus onus adimi debuerit non adiici,qui' bus illud vetus conuenit: Oneratis lupcrimponcndu eft onus. Ia inteflina bclla in aluo inferiore quæ phar macis quafi cuniculis conantur agere in partes fubic ófaspluspernicici aduehuntqcducant.Quare conful tius crit dclcófurn admittere in demenfo fumendo amp;nbsp;ciborum vfu frcqucntando,vt ipfum fibicontcntum Het corpus fufFiciatq,-. Quod fi quando rctroaéfü crit amp;nbsp;fanitatis bono perdito illius lalus dclïdcrctur, turn valcfaófis pharmacis cirra molcfliam citandus eft vo

LIBER TERTIVS F0.95 mirus qui nihil laboris exhibcat.Nam quemadmodu violera fridio eurem abradit citius lçdirq,-,quàm mo dcrara,kavomirus pharmacis extorti cirius Içdunt of fendunrq;grauius.Cu ergo dura lumusaluo,non aliud anridoronpræfcntius,quàm vr hiscibisconfuefeamus fruendo, qui amp;: citatiorc rcddant placidé lt;Slt;: minus mo leftam folutionem ac nixpm.Ciim aurem medicamen ta fint adhibenda, quibus humor nociius amp;nbsp;confluxio cogantur in ftationem inccrtarn,vnde de gradu quafi exturbentur dÜcutianturq;, Hippeer, placita lunt no leenda. Inluper rcliquorum quæ medieum in cura in-tueri debere dicebamus dcclarationc omittimus5quü priuslibris de ratione villus amp;nbsp;de medendi modo,ca precipuè parte qua de morbo agebatur, latispatuit. Alio etiam modo illarum necefTariam ehe confidera tionemprobari poffer,fed quum illuftrius fit quam vt tationisface egcat,in hisinquircre ncfasputamus,tc porisq,-anguftiis indulgcndo fuperfedendum ccnlc-tnus.Reliquum cft,vt de purgationc (quam foli mor-bi materialesrcquirunt ) agamus. Ad quam abfolutc moliendam,quamdiligentiffimc intueri oportet

H Abirus corporis picrunq; affeófionibus audit ani-mæ,amp;: iuxta eas componirur.Nam Ipirirus natu-ta igneusamp; acrius eft, amp;: ideo igneam fimul amp;nbsp;acream ^luminofam ac mobilem vim æmulatur. Qjuarc ani ttii motus facile in vtrâuis parte diriguntur.Er qualis ciiadit ipfc,talcm quodammodo corporis fiatum red-

dit amp;nbsp;qualitatcm, Summopcrc igitur iftud Saluftia-num cit memoria tcncndum:Animi imperio,corporis feruitio magis vtimur.Impcrium vocat ius quoddam quodfibi animus fumitin corpus, vt illudvcgetcr,mo derctur ac rcgar.Scd cft ratio prædominans,quæ cut' 1 um eius præpcdirc potcft,nc in pturbationesSaturni cas plané abcrrct, fed cü loue fuo lUius iras temperet. Subindeeni contingit(quâdoquidc potior quædâ pars maioris iftius mundi fumus ) vt iuxta illius qualitare regamur agamurq^fuboriaturq; nobis triftitia quædâ ociofa,idq; quum nihil apparcat cur triftadum lit aut cur dolendum, nifi quia ad maioru amp;: in rcgia fua ex-iftentium fyderum motioncsqualitatesq;direóh,vna quodammodo cireuferimur,fi impcdité,malé; fipro-fperé SC curfu felici, reólé. Vidcasenim quofdam tri-ftitia nullam ob caulam oborta mctuerc,defpcrare,Ia chrymarijS^commoueri ob rem quanrumlibet Icucm. Qjiod accidit, quótics mali vapores,amp;cxhalationcs amaræ condefatæ animo officiunt,illiusq; aut præpc-diunr,aut iuuant officiü.Q.uibus vero ifta accidcrint meminerinr in cotrarium obniti Sr obfirmarc animu, alioqui noxiis humoribus corpus rcplcnr,maximo fpi ritus detrimento.'hine bilisatra vel fimplcx vel mixta purrefcit, quarranam gnignit frebrcm,lienis tumo rcs,Sr mulra ciufmodi farinæ montra: hinc deniq; fpi ritus renuiores obruütur,5r craßiorcsrcddit frig id 10-resq,-.Continuo animum afFicit tædio, mentis aciem hcbetarjnccfalitfvtinquirSatyricuspocta^Arcadico circumpræcordia fanguis.Hæc vbi accidcrint,fubdu-cere aluum debebunr, Sr remperantiam requirere, ac demum vitæ fuæ rationem arbirrari,ac icorfum pen- 1 fitarc.

LIBER TERTIVS F0.94 firare.Nain fi cui accidat vt comporationijniuratiun culisq; fit amicorum dclirantium latilfaciendu,amp;vcl largiori cpularum indulgerc fumptioni, aut alioqui parum moderatis rebus inecrefle, licet interim nulla morbi præfentiat molcftiam,tarnen hune cccuparc conucnict,amp;: fefe ira comparare,vt detrimentum hoc fequcntitcmpcrantialartiar,84 vcluti illiqui grande faltum volunt cdcre rcrroccdunt,ita adprihinam fru galitatcm abcat.Cætcrummcmincrinr qui aliquo ca-fu funt affedi, ne animum defpödeanr, aut in imos po plites fubfidant. Rcliqua cnim præfidia fuperat ægri gaudium atq; lecuriras,ctfiin pudorc quandoq; medi cina inucniatur.Prodeft etiarnnum in medendo fpes, fidesq^vt fcilicct fpcret futuram fanitarcm,amp;medico fidenti animo le committar. Si rctraólamus amp;nbsp;diffidi-nius,accidit nobis meerorqui non parum flauæ bilisin Ventrem demittit conciliatam,quod plane molcftiam exhiber,vr non priusà mœfticia amp;nbsp;crucitatuccftemus quam bilem euomuerimus . Gignirur enim grauiras infernè per medium pedus chondri cum qua confii-ftari cogitur ægcr.Nifi ergo has perturbationes ex ani mo exigerimusac ledaucrimus,aftum agimus,fruftra corporis habitum reftum fpcrantcs.Neceftc eft cnim perturbato animo(quod fupra diximus)amp;c fua fede di nioto, corpusquoq; aliquo prœcipirio amp;nbsp;graui incom modo abiiei. Duo cnim præcipua funt commoda,quo rum alterum prüfens, airerum acutum futurum Ipc ratur,volupras fcilicct geftiensopinionc alicuius ma gni boni præfcnris,amp;cupiditas,quam candem vel hbi dinem Iicctappellare,quæ eft immoderara appetitio cuiuflibet melioris rei. Duo ire opinara mala quæ pari 2” nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g^^j^

gradu cjuo fuperiora diftinguuncur ,vt mefus amp;:ægngt; tudo. Appcrcrc enim aliquid cum rafionc,cft fapicn-tis maxime proprium,cüm id honefte amp;nbsp;petirur amp;nbsp;fpe rarur,voJûcas dicctur: quem Iccus feeiße viderimus, libidine comorum diccmus.Supcriori gaudium quod cü racione excirarur,tcquenci lætiriamgcfticntc effre nara cupidi tare aßeribimus. At veto vt voluprati ma Icuolcntia lætans alicnomalo,itadclccßatiopcr ocs fentus diiïula iaólatio tanqua generi partes fubiiciun tur : fic libidine ira,fie excandefeenriä odium,inimi^ citiam djfcordia,indigentiam de fid en um fequentur, /Egritudo enim animorum eß aduerfante ratione con rraciio,cuius hæ funt filiariones Sc geniminaJnuiden tia,æmulario,2elusprauus,obtrcôfatio,mifericordia, languor,lu(ffus,mœror,ærumna,doJor,Iamctatio,amp;iâ ne deficit fpiritus,refpiro : folJicitudo,molcßia,affIi (fiio,delpcratio.Quæ mala comiratur mors corde op preßo, cxagitata Ipiriruum cocurfionc, amp;nbsp;/anguinis co acfiionc.Q,uare qui cupiat longæuus fieri,ab bis veluti pcßilcnticis dins caueat,amp; rcuocct pedes, ne torus ab errer, vt quid meruimusquod futurüenr velimusno ' limus. Si nos incurfabit malum aliquod,frußra anre^ tempus mi'eri fuimus;fi verónullum nos occupabar, ) mifcrius metuimus ,amp; præter cafam (quod dicitur) fu' gimus.yincant animi virtutcs,remperantia,forriru- ' do, modcfiia,prudcnria, effrénés fiafee Jamias,^ æqua nima eußodia feruemus in nobis pudicitiam,bonam mcnrcm,vt fit,quod commune eff omnium,mens fa^ na in corpore fano: pudorcm,caffimoniam,pictatcm confiâriam,æquitatc,cærcramq,- virtutumenoream. Ita poterimus fingere vitalem hune fpiritum,quo cor

LIBER TERTIVS F0.95 pus Iioc vcfcitur,ad ilium inrcriorem,qiü Larum vir turunicft vcluti æditor,corporis dilponens Iiabitum, qui in purgandi ratione minime dcfpiciendus eft.Ali ter emm pro tuenda fanitarc purgandum eft corpus, aliter verô pro profliganda ægritudinc : aliter virile, aliter muliebre: aliter puer, aliter adolcfcens : aliter fortis,aliter debilis. Qjiibus deniq; virtus confiât,le* Uiori aufcultant mcdicamini,atq; adeo eu minori pe-rioilo fortius ferunt. Accidit tamc nonnunq,vt fpon te finevllo mcdicamine,fed naturçfolius imperio cor pus Icfc pcrpurgcr,quam purgandi rationem omnium profedo longe ablolutiflimâ medicus,inquantum po tcft,imirari cogitur. Totius deniq; corporis amp;nbsp;partis Vnius idemq; purgandi eft modus ,quanq per diuerfa idloça interim fiat.

Purgatur. JSanguinis miffione, Menfibus, itaq; corpus jExcrcitio,Fri(fiionc,Motionc,corporis

*Qui falubri corporefunt,cclcritcrper cuacuatio-ncs opprefiijdiflbluuiltur : atq; etiam qui prauo cibo Vtuntur. Hipp. fen. 56.par.x.Aplio.

*Qjii corpore bene confiant, difficultcriad vlum vc niunt mcdicamentorum.Hip.fcn.57,par.2;.Apho, f * VcrarrumpcricuIofum iis eft qui corpore bcne con-ftant,facitcnim conüulfioncm.Hip.fcn.'i6.par.4. . Decorpox. »Corporaimputa quô'magisnutns,cômagisoffen' reægrot

* Si quis à morbo cibum affumens non corroboraruri plus cibi q fatis fit aflumi fignificatur: fi verô nô affu menti ira eucnir,cuacuationc opus efle Icicndum cft. Hipp. fcn. 8. par. i. Apho.

* Qjiæper morbos rclmquuntur,ab iLidicationcfaci unt rccidiuam.Hip.fen. ix.par.x.Apho.

* Qiiicunq; morbi ex rcplctione hunr,euacuationc eu faneur : quicunq; cuacuarione,repletionc. Eodeq,- mo do cæccrorü contraria remedio lunt.Hip.Sen.xx.par,i * Mulicrcm vrero gerenrem purgabis medicamero à quarto meule ad leptimum vlq; fed cas minus.A reeen tiore aurem amp;nbsp;auiliore cauebis.Sen. i.par.4.Apho. .

* Vbi fauccsægrotant,aut tubcrcula in corpore oriun tur,cxcretioncs confiderâdæ lunt:namfi biliofælunt, corpus ægrotat,fi fimilcs lauis,corpus alerc tutum eft. Hip.Seu. 1. par.x. Apho.

*Si q lis nô febricus inedia exigit 8:cordis doloreaut caliginota vertigine infcftatur,ac oris amaritudinem lenriat,purgarione le egere parte fuperiore fignificat. Hip. Sen. 17. par.4. Apho.

*Si tormina acciderint nô Febricirantigt;5^genuum gra uitas,amp;:lumborum dolor,purgationc infra opuseffe • fignificatur. Hip.Seu. xo. par.4. Apho.

*Si dim omnia ratione-feccris non id prouenit quod ratio po(tular,noli in aliud rranfire, dû mancat quod principio vifum eft.Hip.Sen.$x.par.^. Apho.

*In quauis ægritudineparremvmbilici amp;nbsp;imum ven trem clTc plcniorcm melius eft.admodû enim extenu ari atq,* extabclcere viciofum eft : ad inféras enim puf gationcs tucum non cll.Hip.Scn. }$.par.x.Apbo.

* lis quæ non ex ratione lcuant,confïdcndum non eft: neepræ metu omittendum folucre ca quœ euemunt niala,hæc cnim magna ex parte infirma funtjnec per feuerare auc immorari diutius folenr.Sen.iy.par.i.

ANnum in quatuor diuidi tempora prius fatis pa-tuit :Iuxta fiæc affeefiiones corporumamp; purga-nicti rationes nolle temperate, fane medici probi eft officiü.Nce fruftra didum eft ab antiquis,Nofcc:tcm pus.non eni quouis tempore quiduis cxpedit,aut cóue nit.Nam quemadmodü iuis temporibusfcritur amp;nbsp;me titur,8^ in vfum rcponiti]r,ita in purgarione minime oportebit tempens oportunitare negligere. Abfit igi tur vttemcrèfccómittatcuiuistempori medicandu ß^ fanandum homo, Oporret enim Iccundum tempe-raturam inccdcrc,quœ'à tempore profcólo nominatur, Qpis cnim neget quin vbi temperatioresfunt regiones,illic itidem homines temperatiores reddi, illo fa nè tempore quo temperies acris cft amp;nbsp;anni cömodiffi nia.Vndc etiâ iuxra ætatum genera aliter degunt puc ïi feu adolcfcentes in vere ac in hyemc,aut autumno. Nam iuxta Galcni fenrcntiam,adolclccntes vcrc,pu criæfiatis principio optimc‘dcgunt:fenibusvcró proprer temperaturæ frigiditatem,3eftas vtiliifima cft; fi cuti iis qui in ætatis vigorc confiant,hyems maxime confert.Sicamp;: naturarum hat quidem biliofiores hye-'ine optime degunt, pituitofiorcs autem seftatc ; b ene aiitem tcmpcratç,verc.Ex his plane animaduerrimus cui ætati quælibct anni pars fit adferibeda. Mundum Philofóphi ex Concordia difcordi compofitü afferunt. ^Quod idem de microcofmo fentiendum cft,homine feil

fcilicet, in quo dem enta fibi conrrapugnanf,calori fn gus,humido fïccum. Herum fi quando quodq; euin-cir,friumphat amp;:dominatur :hinc inundariones,hinc vukanusardens vric ofïicinas,amp; ad viralia cogirur ar dor, atq; ad vnum hominem conficiendum mutuum hbi danr fpicula demenra : in calorc vitaJis ardor, in frigore mors; arq,- leeundum hæc purgarioncs variant dæ.Qjiid oro tam diuerfum in return natura? quæ ira funt à fummo Opifice tempcrata tamensvt licet fint fibi contraria,nö ramen alter alten incommodare po feiï,nifïab altero deficicrcs,aherum in nohram per-niciem foueamus.Ed criamnü Ipirirus medium quod dam,^ quafi gluren vrriufq,-,qui amp;■ animæ diuinæ fo-uendæ adfir,amp; infit craffiori corpori vira adminihras. Corpus autem omne facile ribi fenfibile tanqua fenfi bus tuis accommodarum craffius eü. Si ab anima diui na longius dcgenerans arq; alienum, quod ramen vf viuar vegeteturq,-, cxccllenrioris corporis fuleimine indigcr.Hic eft Ipirirus ille,qui per.vniuerfa difpergi rur, quem vt puriorem haufimus præ cæteris, ira melius amantius conuenir foueri amp;nbsp;amplechi. Non eh aurem eiufdemfemper qualitatis, fed vete ddilate fubrilior,hycme aurumnoq^craffior; qui fi quo repen fino diluuio reftinguafur,vcluti ad obicem rcfilir,amp; fuum defcrit officium.Hunc igitur nutriedum, hune faluberrimèadmittcndum nouerimus,gnari quo rem pore fit gratior ; hortet enim quandoq; amp;nbsp;viciffitudi nesparitur,quandoq‘ crudclc minarur,fubindc blan-dus eff amp;nbsp;tempeftiuus. Totus eff fuapre natura luci-duscalidusq; amp;nbsp;humidus,at viuiheus ex dotibusanimæ mundi luperioris dotes ciufmodi nadus.Hic infi

LIBER TERTIVS F0.97 nuandus plane,hoc cnim medio fanitatis beneficium référés,fi quo modo affedus fis: hauritur ante propric ab hominis fpiritu illi fuaptc natura conformi atq; co gnato,maxime fi cura reddatur cognatior atq; art c,id efi:,fi maxime cœlefiis cuadat,non in his lordibus cor porisinferiorib.nidiculctur.Qjua: quidem (ordes non lolum intra vifcera fi fucrint ,veriim etiam fi in ani-nio,fi in cute,fi in veftibus,fi in habitione amp;nbsp;acre,fpi-ritum frequenter inficiunt. Efficictur tande coelcfiis fiad orbicularem animi corporisq;motum ipfe quoq; orbes efFiciat,fi ad afpedum cogitationemq; lucis frc ^uentiorem etiam ipfe emicet,fi' cceleftibus fimilia fo menta adiiciantur. Deniq; fi anni (fatum tempus ob-feruet,dum Sol fucrit in Arictc,velLeone,vel Cani vi cinus ipfum afpiciente Luna, maxime in Leone, vbi adeo fpiritu noffrum vegetat ,vt ipfum muniat contra venenum epidimiæ rcpclIendum.Quod apertum eft in regionibusfpeófanribus ad Lconem,tunc folari busvtendumnoucris,ea tarne cautionc,qua fub æftu exiccationem diligenter euites.Qj-iamplurimû veró facies fedulitate amp;cura,vt dixi,fi cor foucas rebus illi cognatioribus, turn etiam viéfus demenfo ex alimcn-tis quidem fubtilibus,multum tarne amp;:vniucrfim nu-trientibus. Motus adfit frcqucs,amp; lenis,amp; quies opor tuna,acrq; tenuitcr fpirabilis ac ferenus, amp;nbsp;ab (fagnan tibus vliginofisq; alienus,amp; à nimio feruorc S^ inren-fiori frigorc remotus. Ante omnia,fi' non ad libellam refpondcant prediéfa,adfit folatiator animus lattus im perturbatusq;. Trifiitias amp;■ anxietates cauc limen in-trent,exige,cxturba,8fprotere quæcunq,- in aliquâ gra uitatem animum inducant. Vere circa fluuios errabis.

amp;:ii-i apricis herbidjsq; thoris, præcipuè ad hcrbulas fubnalccnres, Sc Ipiranrcs fuauitcr arcoJas. Aeftate ob calorc æftumq; vtendum lauacris, item æftiuis amp;nbsp;fub topiariis clucatis non admodum condenfis,aut nucis vmbram fuftinennbus. Aurumno in fuperioribus Io* cabis diuertorium oriente lpcdans,vnde etiam aërem admitrcs,amp; cœli inclcmentiam vitabis: domi te manc continebis, nee oftiolum exies priufquam formofum Solis os in axem confccndat,amp;f quæcunq; fœtulenta di fpulcrir acris fimul amp;. terræ.Hyeme ligna pones fupcr foco,præcipuè querna,quç falubriora funt ficea ad odo rem ineenfi prona accommodataq;. Studia faucriora freno indigent, ne forte fubtiliores fpiritus qui ad cc rebrum rendunt, humorem conuchant, à catarrum ( qui morbus ftudiofis eft peculiaris ) generent. Qui prædidis contraria ampicdcrurjhaud Jcue incorpo re percipict incommodum,quod fanirati,quanrumli^ bet cautc profpiciarur,infidjabirur.Anni iraq; tempo rum tcmpcilares animaduertendæ funt, quæ diucrlos in corpore concinnant fuccos, rationc cuius medicus purgandi modum variare debet.

♦AcRate potius fupra,hycmc infra, duccndum medi* camentis cft. Hip.Scn.4.par.4. Apho.

* Quibus fanguis dctrahipofcft,his Veredefrahen' dus cfl:.Hip.Sen.5'4.par.7-Apho.

*Qui leuandi fanguine funr,aur medicamentopur-gandi,his verno fempore vel cultcllo foluenda edve na,vel medicamentum adbibcndum,Sen.47.par.6.

LIBER TERTIVS Fo.98' D leerem de temporibusmorborum priuatim/ub quibus amp;nbsp;corpora coelcftia liic intclliguntur .Scd quia caput hoe iii prioribus tradatur, 86 per rcliqua barfimhinc inde inlcrirur,non fum arbirrafus con-fcÄari plura,S6opcram fuperuacuam fumere.Ad Hip pocratis 86 Galeni de hoe libros ftudiolum remitto Ic ftorem.Crctici etiam dies in purgatione maxime ob-fcruandi funt, qui extra morbi tempora effe non pof-funt,86inquibus impar numerusfcmpcrocctirrit. In feptimo quolibet virç anno fit in corpore variatio extrema, quia iudiciarius eft, idcoq; tempus hoc fit tibi fufpcftum;quartus quoq;,quoniam medium in leptina rio tcnet.Si igitur inNeftorcos annosviram tibi optas produci,quoties tcptimo,aut quarto cuilibet propin-quasanno,confulc diligenteraftrologum,qui quibus in domibus planeræ rcgni moderctur habcnas,ad co-rumq; rcmiftioncm auc variationem temet accommo da,moderate 86 tempera,vndc difcrimcn poftit cxerc re venenofum caput dilce, deinde ad medici cura ad-Uola,nc Iero cum Phrygibus lapias .His nanq; prüden tiæ comitibus minæ rctunduntur aftrorum.Naturalc finem non efte ab initio determinatum,ad vnguc qui- jj^^Jif^j“* dam probarecontendit ex Galeni 86 Ariftor. teftimo nonne con nio, fed vitra citraq; moueri pofte , 86 vel diffcrri, vel ft’t^’f D«* citari.Concludit etiam obitum naturale differri pofte quoï^Jte turn aftrologiæ præfidio,tum medicorum arte . Neq; rire nemo pigeât perquircrc à mcdicis dictæ naturalis vlum, ab potent, Aftrologis veró quæ ftclla fit vitæ præfidio.A lenibus Verb 86 capularibus,qui in cam ætatem cualcrint, qui viftitandi modus, fub quo müdi climate maxime æta temdcgucrunt,ancœlibcsvixerinrjnum fobriam ado

lefcentiam traduxerinc, amp;: caetera ciufmodi, quibus magis edoccri que as, vt fimilis ( propitio Deo ) iUi féliciter cuadas.

* Ciim morbi incipiunt,fi quid mouendum eft,mouc: cum cöfiftunt amp;: vigcnt,quicfcerc melius eft. S.x9.p.gt; * Omnia cû incipiunt Sc hniuntjeuiora funtxdm con fiftunt amp;nbsp;vigenr,grauiora.Hip.Scn.}o.par.x.Apho.

*In affeftibus acutisraro (Suinter initia vtendum me-dicamentovacua rorio eft^dq; adhibito diligctcr cxa mine faciundum.Sen. 14. par. i.Apho,

HVmor omnis prædominatur in corpore ob vi-^^^j^ nbsp;nbsp;. ftusrarionemperuerfam,autebcircufuiumno-

nequaghic biscra/Tum acrem.Humor aurem huiufmodi incom-negligédç. modat corporirationcqualitatis aut quatitatis.Quare fedulófccum rationem incar,quifquisfanifatisdiui ^; fiasnancifcicupiar,vtratione fefe modcrerur,vtqui-• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' bus modisalarur,dcgat,cogirat abdiciora,ardua SC in

aceeffa. Nam inter duo pcricula ficcorum humido-rumq; quafi intra Symplegades diucrfamur,quæ opor j tet nö nimiü irrirari,nc pari manu nos fundär fugerq;, Sed concord ja inica amici ciæ dextras demus,fic alreri

LIBER TERTIVS F0.99 parti faucntcs,nc altcrius fpicula experiamur virabi-mus.Si cnim fabcr ferrarius incudem fibi parat amp;nbsp;mal lcum,fi penicillos pidlor,fi arator vomcrcm,fi artifex quilibet inftrumcra prius adornct,qudrn artisfuæ ex-perimentum præ/lcr: quanto conucnienrius nos hoc facerc concéder,qui corporis animæ fcilicct holpitis curam gerimus, quod tam aliisprœftat quam corpori præftat anima.Meminerir igitur,vt fanguincm quam purifTimum indefæcatumq; fabriccrur,ê quo fpiritus Vimfuam colligat,qui lummafcmperdehderat,dum modo liccar.Nam cxhalatio quidam vaporofa, quic quid fit illud quod fpiritum dicimus,èpuriori fangui ne in fuperiorem PaUadis arcem hoe eft cerebrü emi cans ac partes proximiorcs,is ab ipfo cordis calorc exordia ducirgt;S6 ienfus omnes tam exreriores quam interior es codem végétât exercerq;. Q_uamobrem languis fpiritui feruit,fpiritus fcnfibus catcris infinuatur Veluti fermentum rudi farinæ mafl'æ . Senfus rationi oblcquuntur,aut fairem deberent.Sanguinis molitor (vt prius) cft hepar ftomacho præpofito,â quo veluti dccimatione refert. Cor veluti in fua regia princeps, delicariffimum fanguinis fibi ipfi acceptum fert liquo tc,vnde totius corporis vitalis manat virtus.Vis om-nisfentiendi mouendiq; à Cercbro Ipiritibus agenti-bus diriuatur. Talesautem funt fcnlusacies,qualis ^ fpirituü fubtilitas. Spiritus veró ciufmodi,qualis cft fanguis c quonafcuntur . Talis veró fanguis fururus erit,qualis nobis vidus ratione crcabitur.Non cft inquirendum quomodo fpiremus, fed quid grauem tar dumq; fpiritumexpédiât Abfit Afclepiadorum vanigt; tas,qui conantur afferere nihil concoqui,fed crudam

matcriam ficuti aflumpra cft in corpus omne diduci. Ccrto cnim cerrius coólionc ipla immutari Ipecicsali mentorum,quæ prima fit vbi laliua in os dcmifla am-plcxum SC cömolitum cibum dcmitcit in llomachu, qui quafi lebes cftigni admotus, liunc coquüt calcrcs, amp;nbsp;futcipitiecur quod fibi congruit j binc venæ ipfæamp; cor (vt lupra) nobiliusquicquid,alioqui femel amp;vni-uerfim nutrirentur partes ,nunc vero viciflim altera commodat alteri.Qjaiequid excernitur ob cogiratio--num vel grauium,aut acutarum inquietudincm,abit aut in atram bilcm, aut pituitam, aut in partes abdi-tiorcs delitcfcit. Piruita inimica eft nimiü fpiritibus fubtilioribus, amp;:cogit ad inferiora veluti fubfiderc,ó^ illic humilia quædam amp;: abiedla rcrraélare, cum fint. Icmpcr in motu,amp;: cefiarc ncqueanr.MclanchoJia VC' ró ad areem culmcnq; primosagit impetus,vfilhsho üiliter inuafis occupatisq^totius regni habenasvin* dieet,ingeniumq; veluti tedum ignicöfiagrent,qualc in mapaliis vifituf ftramineum. Affidua fiquidem eu ra cogitationibusq; acribus,pinguedinis infiar, oleiq; adic(ïli exagitatus nutritusq,- Vuicanusflagrar,amp;’ani* mi iudiciiq,- perturbât officium omnc.Hic igitur mos gerendusfanc tcpori,optimo exantlarori,ne velimus quod diururnum cupimusfubitum. Omnis enim peri culofa efirem grauem molientibus Nimietas. Non femper arcum renditApollo;perfeuerantia in quibuf uis rebus agendis tranfigedisq,- neceffaria cft,^ melior efi finis quam principium.Quifquis igitur tali fubita tiöe impcditur,maturus fit,amp;:rem oem ordine exequa tut, nc perturbato coipfc in diliria cadat,fucco aureo cxhaufi:o,qui fubril is à rarus per omne corpus diffun ditur.

LIBER TERTIVS Fo.ioo dirur.Qui fi confumptiis crir, reliquus fanguis ncccf-fano dcnlclcit, fitq; Îïccus à atcr . Accedit ad hæc, g» natura in conrcmplanone cercbro prorfus cordiq; intenta, ftomachum heparq; quafi deitituit. Qjialita tem crgoalimcntorum male concoélorum exhibent alieniflimam, fanginmq; hyemem inferunt arram humoresfpuriiincodiq;, neq; egefti vaporcsmali. Proinde nimio membrorum ocio neq;fupcrflua excer nuntur,ncq;crani fuRiq; vaporcscxhalantur. Vbi vc rôpituita dominam agit,fpiritus craffiorcs facit ,ac proindefrigidiorcs,tædium inferunt animo torpido amp;nbsp;iaccnti. Mens hcbcfcit, opprefTa memoria tandem redditurlabilis, vertigine quafi femper comité, vt in Vxorc Senatorii ordinis, Flandriæ Præfidis, viri ccrrc ornariff. dodifTimiq; videre fuit. Q_uid ? totus fibi fie difplicct homo.Bilis oportet banc vncia fcmpcrari,5^ ediuerfo bile fubfidio iliius iuuari,ne in vtroq; cxubc râtia catum pariat.Humorcm infert labor immodicus pciorem quàm ex conluetudinc corpori, frequensbal neum,cibus plcnior, multa potio,pofl hac ambulatio amp;^vigiIia.Pcr le quoq; ambulatio côtinua amp;nbsp;vehemes, amp;nbsp;exercitatio cui nô adiieitur protinus cibus,caq; efle gênera quç exhumidis frigidisq; Jocis inferuturSiceât hæc verô corpus, vigiliæ inconniuæ, hue metis inten tio,curarum æflus,vcncris vlus nimius, qui in comi-tialcin coniieit.Deniq; carum return conluctudo,quæ plus iufto calcfaciant amp;: exiceât, ac quibus corpus vel purgaturplusq pro rationc,aut dciicitur,aut fubluirur vfq;adlafritudincsamp;dcIiquiaanimi.Rurfusdiflcnto corpore à humoribusopplcro,vcluti coenumeommo tum,noxia difficiilima, quæq; nô facile profligas,rcd

dit omnia.Mcdio igitur tutiffimus ibis,fi talcm humo rcm nutrias qui bilcm non incendat parciter miniftra tus,nee obruat fua inundationc impulfus.Adiiccrc his pJura,fed modus efto;pro coronyde tamcnhçc adfcri bentur, in vfum Sc fanitatis conferuationem Revieren dÜT.Præfulis Mœcenaris ac domini mei Domini Lucç monach.Abbatis,arq; Præpofiti ccclefiæ collcgiatæ di uiBauonis apudGandauum,fcilicerparcius vidiran dum lub cœnam: Cibum vbi lumpferis,qua bora dici fucrit,pauliiper dum prima dccodio degatur quiefei to;alioqui fi corporis exercitario velox,amp; nimiafubfc quatur,ipfc corrumpitur,ftomacbo negocium facefei tur. Quod multotics mihi accidit ab ægris euocato, non fine dolore immanüfimo in ventre fæuientc,coli co dolori baud multum diffimili,qui non ceifarc con lueuir,donee loluta aluo cibum non crudum penitus difeuiferim. Si metis agitatio fit vcbemens, cerebrum noxiisbumoribus opplet.Sintdcniq;fempcrpoilfuni ptü cibum ioci fine dente vrbani, faceti, modefti, ne fc Alcôlo immifccat,ac totû inucrtat: proindeq;aduo cati, qui ex natura auari aut côtentiofi funt, quiq; fibi ftudent,S{ litem aduerfum quemuis perfuadet,procul arcendi funt;componâtur omnia fynccroanimo,ac in cum exitum ducantur,quo tandem vclis nolis port di uturnam moleftifTimamq; côtentionem cxbauftis lo , culisiurisprudentiatrabcrcntur: boc eftbominisfa* nitatem in precio babcntis, quictem ac tranquillitatc animi diligctis,quid multisi imô bominiscuangelici ac cbriftiani. Deinde pedetentim veluti Icalatim ad feriora ducatur animus, vt fibi conftet omnibus fe-datis perturbationibus; quia quanto illc magis in fuo

LIBER TERTIVS Eoaoi centro fc contincr,ranro arduiora medirarur,amp; cafti gatiora mluccproducir, fme in diuinis agcdisjnie in confiliis dandis,Gue in rebus publias aurpriuatis con fcruandis,feu in cis quae amp;nbsp;memoria conleruantur,S^ ratiocina ri one opus habent. Cærcrum in purgationc Vnica tantummodo eft intetio, humorem Icilicct cor pori oncrofum educcre,cuius accipitur noricia ex vi-«^Grandi modo, ex corporis colore,ex morbo, ex rem pore anni, ex regione, cxætatc, ex temperatura, amp;nbsp;fi* millbus . Cuiulcunq; tarnen conditionis fuerit, nun-quam crudus mouendus.Aiecnim Hippocrates.

* ConcocGa medicamenris vacuare moucreq; non cm da oportet 5^c.vt prius de morbi tempore,Scn,ix.p. i, * In perturbationibus ventris, amp;nbsp;vomitibus fponnuis fi talepurgatur quale oportct,rcs bene cedit, amp;nbsp;facile fcrrur,fin minus,conrrà:Itidcm conccptaculoruinani tio,fi talis Gat qualis Geri oportet, res bcnc cedit,amp;: fa cilcfertur,fin minus,contra:igitur amp;nbsp;tempus,amp;: terra, amp;nbsp;ætatcm,5: genera morborum in quibus oportet ncc He confpicari officium cG.Hip.fcn.x.par.i.Apho.

*HabitusathIctarum admodum bonitutinonfunt,G adfummu deuencrint: non cnim in codem fubfiGere lt;]ucunt aut quiefeere, quod G non quiclcunt, nihil in melius proGcerc poffinr.Reftat igirur his de cauGs vt in deterius labantur. Quamobrem folucrc habitum expedit Gnemora,vt denuo corpus rcGci incipiat.Nce Vero extenuariones in extremu ducendæ funt,fcd pro eins qui corrigitur natura ducendum vt toIlcrcr.OnT nine cnim euacuationcs in extremu deduôfæ,curn pe-riculo fuut. Rurfusq; recreationes cxtrcmæ,ad pcricn lum agunt.Hip.Sen. 5 .par. 1. Apho.

*Si qualc purgari oportet talepurgatur,prodefl:,amp; fa cilè fertur.Sm contra,difficultcr. Sen.z$.paru.Aplio, amp;nbsp;Sen. 5. par. 4. Apho.

* Dcicdlioncs non copia cftimandæfunt,lcd eoqudd talia dciiciunturqualia deiiei oportet, amp;^ facile ægcr fert. At vbi ad ammæ defcdlioncm ducendum cft, ita agendum,modo ægcr durare poflit. Sen.x} par. 1.

*ln medicamentorum vfu fi talia ducuntur ècorpore quaha vcl fponre cxcunt,vtilc eft ; fin contra,cohiben da funr, Sen.x.par.4.Apbo.

T^T Eq; etiam perinde cft qua corporis partespurgan fur,harum enim purihcationibusloca mandata lunt.Nam Cerebrum purgatur, per palatum, per na^ rcs,pcr aurcs,pcr oculos,pcr caluæ commilfuras ; Cor per alas:Iccur,per renes,per vclïcam,pcr aJuum:PuI-mo amp;nbsp;thorax per cannam arteriaJem : Ventriculus Si Lien per os amp;nbsp;per aluum: Matrix per vuluä.'fntcftina per aluum:Totum corpus per poros.Prçtcrca membri quod purgatur temperatura animaduerrenda, forma, pofirio, amp;nbsp;nutririonisratio.

*Qj.iç cuacuanda lunr,co duel debent,quo maxime na tura commode tcndit.Hip.fcn.xi.par. i.Apho

* Qj-ii non de facili fupra veratro purgantur,eorü cor pora antepotionem hurneófanda funr cibo plcniorc, quieteq,-. Hip Jen. 13.par.4.Apho

*MaciIcjitos ad vcmitû faciles purgandos fupra pur gabis,caucndo hyemem .Scn.6. par .4 Apho

*Qjii ad euomendum difficiles funr, amp;: corpore me-diocriter conüantjnfra purgabis, caucndo æftatem. Hip.fcn.7 par.4 Apho

*Si tormina accidcrint non fcbricitanti, amp;: genuû gra uitas à lumborum dolor, purgatione infra opus effe fignificatur. Sen. xo par.4 Apho

*Si quis nô fcbriens inedia exigit amp;nbsp;cordis dolore aut caliginola vertigine infeftatur,ac oris amaritudinem lenrir, purgatione fc egcrcparte fuperiore fignificar. Hip.fen. 17 par.4 Apho

* Quorum alui Icnitate inteftinorum infcftantur,hy berno tempore cos fupra purgare neçeffe eft. S. i x p.4 *Corpus cfficere fluidum oportebit quocunq; vacu-andum ccnfucris,fi fupra,firmari aluumffi infra,folui neceffe cft,Scn.7x par.7 Apho

*Dolores qui fupra précordia infcftant,fupra pur ga-tionem : qui infra,infra rcquirunt. Sen. i g par.4.

*In quauis ægritudinc partem vmbilici amp;nbsp;imum vcn trem effe plcniorem melius eft.Admodum extenuari atq; tabefeere viciolum eft :ad inféras etiam purgatio nés hoc tutum non eft. Sen. 5 $ par.x Apho

*Deicff iones non copia æftimâdæ funt S^c.vt prius de humorc.Hip.fcn,x4par. 1 Apho

*Nimis repenteq; euacuare,implere, calefaccre, refri gerate,quove alio modo corpus moucre,tutu m nô eft: atq;nimiumomni mimicum naturæ.Contra,paula-tim Icnteq; agcrc,tutu non eft; deniq; de alio in aliud b.ii, tran-

*Si cum omnia rarione feccris, non id proucniü quod rariopoftulat, noli in aliud träfirc,dum niancar quod principio vilum cft.Scn.$x par.zApho.

Z^ Omplura funt nobis hadenus dida/upercrac vc quemadmodum dedimus confilium ægrotis fani dum valcmus,ita ferremus auxilium paricer amp;nbsp;iuua-men. Nam medicamentorum vires reftabant vr indi caremus.VcnlmliucfiftylumadflcdimuSjVidcbimur in aliorum colonia nimium libero vcrlari,quamuis in præcedentibus ex cis nonnihilcreucrimus,fpoliumq; rctulcrimus, nó quidem ab hoftibus,aur Nofo,fed ab amicis,taliumq,- furtorû gnaris ac etiamnum fibi con feiis.At cui non fufficiant: Hippocrates, Galcnus,Cor nclius Cclfus, deniq; laboriofus illcPlinius,qui è rot autorum cenruriis opusnafuralishiftoriæconcinna-uit,malens aliéna vcrccundèdiflcrcrc,quamluaimpu denrer ingcrcre,Nos ada egifle dicemur,fi non ab cis ftcrimushadcnus,fcd diuerfum quidaufifimusinful circ. NamGalenus panter nihil rcliquitcorum,quæ defiderari poflent : nam amp;quot;nbsp;proprium in hoe ipfum vo lumen cdidir,in quo amp;nbsp;vires, amp;nbsp;naturas horum adeo ad vnguem moderatus cd, expendieq;, vt aquihbrio vfus vidcatur caftigatiffimo . Vt tarnen fuperpondio aliquid emblcmatû fuperponamus, memincrintinfer hafee vires quafdam ede cncruiorcsamp; debiles quafda infcnfiorcs,quafdam deniq; medias. Medicaminu illa quidem cum ncgocio ac difficultatc, liæc nullo labo-reihte efiam mediocriter duccrc,iuxra naturæ vniuf cuiuf-

cuiufq; mcnfum,finc quo operatic vcliaccr,vel expli cat vires.Purgant itaq;vcl diffoluedo qu^coaélalunt. Vel lemende quæq; auftcriora, vel aliringendo quæ funtfluxa, nöianèquia calida,vcl£rigida,lcdquiacoe Icftimfluxu ita moderata,vtliomini competanr,aut iamin dcrcriuslaplo,aut ni prouidcrctlabcndo.Nam italummusartifcxcontcmperauit,amp; quafi maritauit terrena coslcftibus,vt datatim amp;: dent ^ accipiat vicif fim.Reflexus enim radiorum cœleftium lyderum in hæc inferiora £crrur,qui ne cuanefeat in folidum hoc impingit no fine muncre grandi. Nam inuento fibi co Ucnicnticonnubio,cuocatquodammodoamp;in fupcrio ra fibi cognatiora dedueit. At taro altiora confeendût aut in inferiora fubfidunt,aut in modum alique aifur gunt,quanto ilia quæ fubferuiunt elcmcnta validiora hint aur infirmiora.Hic vbi ludarur,tempus litis tranf after ad maturitatem perducit. Si quid muncris fecu fert,nobis ccdit noftræq; faluti.Sunr tarnen dona corum accipicnda iudicio.Ncq; temperaturæ negligcn-tcrhabcndæ,ita cnim acciderct,vt quantum purgatio ne prodclfcnt cum lucre falutis tanrum ncgieftæ vcl omiffæ inferrentdetrimenn, etiam fi non commode adhibeantur.Namcalidum calcfacit,rarum ac tenue reddit, putrcfacit,mordicar,infiammat,conlumir,adu rit.Frigidum vero contra.Infupcr humidu humeftar, lubricum reddit, coglutinat, ventos gcncrat,naufcam inducit.Longè aliter ficcum.Exhisperfpicuumcuadit inquot pcricula dctrudantur à Noto, atq:Empiricis ægri(quanquàm hoe Gandanis duræ5^ cbtufæ cerui-cishominibusperfuadcrcdifFicilcfit)qui fine dclcftu quælibct ofFcrunf,non attenta patientis qualirate,non anni

anni fempore,fed quibufuisremediisfemper putât fc poRc occurrere.Dum naruræ alrcrentur,corpusq; aut implccur,auf artcnuatur,altcrurrum cmineaf oporter. Nam vt ad fummû faniraris gradum perdudum peri cliratur,ira extreme exinanitum eidem maloreddi-tur obnoxium.Niliilominus curandum,ne vitra me* tam ducatutjaut minus quam per fanitatem licctcidc fufficiatur,quod aliquando naturæ vicio,aliquando medicameti auRerirate furoreq;cötingit.IuRusiraq; modus efto. Nemini enim dubium,quin debiJismedi cina quemadmodum nihil depeUendo mali lçdit,ira

plusæquo fortis purgando euacuandoq; modum men furamq;nefcit,præfertimvirtutecôftanre.Hoccorpus ^e'^pamit effœminat,cui vertigo capitisq; dolor accedunt,fcbris in ancilla egregp dofticj viri virtute nobilis accenditUrjVentriculum de Dnidemacqne,quçantepaucosméfescorn billtans,ac dolorcimmenfo filioatffipcrfuafionecuiufdacucultatifedufta . n ■ trigintacatapuciae femina deuorauit, qaffa* CircumuaHat, UtimmOUCC, tim SC fupra Rinfra ducentes,ad fyncopam fitn^uhü amp;fpiritUSreciproci d'^'lcs periodos probet, ditegregioConfuliM.Dionyfioà Saralabo vifcera lancinât, VcnaS CUa rantißrugisfebre tertiana,fedabaliomedi« nefecre facit, ac difrumpit, camento ni nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ingular.Poftremo nulla ratione negligcndü,

quin poRquâm purgatu ent corpus,eis rationibus illi rcRaurando atq,- confortando fubueniatur, quibus a-demptum eft robur,tantü virium infundendo quaigt; turn medicamentum dcbilitafTe confpicabitur . Inter Jiasdelicias( dƒov;x^;s) anima fcilicct vegctatur,viuif, fubfiftit (quantum adbrutum animal pcrtinet)amp; cxigt; lium vcluti apud Giaros breues pcrpcfitur,ergaRulo hoe ram putido inclufa fecreto ab omni vcritatis luce planè,amp; immerfo furuis renebris acternaq; node dam nato»

LIBER TERTIVS Fo,io4 mto.Vndc inter tot labores refpiratio,vnc3e inquiéta tio inter pcricula tanta, amp;nbsp;requies interpoliatis exatli lantisq; laboribus plusq gygantcis aliqua.Sane labori busadnafeitur homo, imö veto his dedicatur, lex iI-lius eft propria,luo fibi adfciuit demcrito. At mirum faneanimam inhunc ordinem cogi,quæ iniuperiora tendens debcbat luo archetypo reipódcrc,amp; nihil le-dulius curare, ac vt vni illius decoris amatori place-let, cui fc exornat amp;: placcrc geftit, Sed creaturis infi-nuari maluit,ac illisplacere,qudmCrcatori,qui eft be nedidus in fçcula.Hinc defcóïio,hinc aduerfus omnia fanófa coniuratio publica,hinc deniq; lex illius velue interftitialis iniclt;Ää,vt non quæcunq; velimus,facia-mus illa : Caro aduerfus fpiritum : Spiritus aduerfus carnem. Hinc feua dies animi nafcitur,dum muncra malumus quam muncrum largitorem, quod eft tem porum animaduerfioni accömodum in quæ cadimus Rei,ac pariter cum tempore labimur : præterit enim figura huius mudi. Si figura intcrir,manct veritas, eu ins debebat Anima amantior cfle,quia germanior, amp;nbsp;in hoc crcata à fummo Opificc,vt propius illum con-tucrctur,laudarct, amp;nbsp;acceptu ferret, quiequid ob earn proximius creatum cernerct.Sed de anima,amp; cius ori gine à Philofophis complura funt difputata,Slt;:à fanólis patribus Chriftianifmo naris prodita.Hinc colligi po terunt fcrutatoribus vcritatis, quibus illam nolcant gcrmanius,quoad liceat,S6 delinicnt apertius. Cuius ctiamnum immortalitatem depingemus libro prope diem in luccm exituro,fi modo lumma numinis dementia affulferir,vircsq;fuffccerit.

Sententfæ Hipp, ab autorc in præccJen-tibus oniiffæ,quibus locum iimcnirc parum curauir.

* Qjjibus conualclccncibus à quauis ægritudinc pars aliqua corporis laborc vcxarur,iis cam in partem ab-feedirur.Sen. ji,par.4. Apho

* Qilin amp;nbsp;fi priuiquâm ægrorafTenr parte aliqua fui corporis pcrdoluerinr, eodem morbus dccunibir» Hip.Sen. 5 5. par.4. Apho.

♦Et qua parte corporis fudor eftjbi morbum elfe fi-gnihearur. Sen. ) 8 par.4 Apho

* Vbi in roro corpore mutatio fît', S' modo corpus fri-gefeit,modo calcfcir,aut eolorem alium ab alio reel-pit, longitudo morbi fignificatur. Sen.4. par.4 Apho. *Sudor multus,modó frigidus, modó calidus affiduè fluens frigidus magis calidus minus morbum fignifi-cat.Scn.4x.par.4Apho

*Calida detrimenra hacc infert iis qui immodicè vtü tur carnis cfFœminationcm,neruorum incontinentia, metis torpcdincm,fanguinisprofulîonem,animæ defed

LIBER TERTIVS Fo.io; fculioncm quibusaboliriofcquitur.Scn.is.par.y. *Aqua quæ ciro calcfcir,cito frigefcitjcuiffîma cR» Hip.Sen.is. par.$.Apho

*Pari modo vcl maribuscuenityaut cnim proprer cor porislaxitatcm difflatur cuancfciréj;ipiritus, ne ferne genitale tranfmitti poffitjaur ob fpiffitudinc Humor non foras dcccdit,aut propter frigidiratem foucri nd-patirurvt ad cum coJligatur locum,aut propter nimiu calorcm Hoc idem accidit.Scn.6}.par.5 ApHo

*Si in vulncribus validisaut prauis rumor non appa ret,malum cftmagnum.Scm66.par.$ ApHo

* Vulnus molle amp;nbsp;cedens bonum crudura amp;nbsp;renirens maIum.Hip,Sen.67.par.5 ApHo

*MuIicribusfrigora incHoanturaIumbis,amp; per dor* fum ad caput deueniunt:viris etiam in parte poftcrio-rc corporispotius qudm de priorc. verbi gratia,cubi^ torum autfoemorum.Cutis etiam rara eft,quod pilus dccIarar.Hip.Scn.69. par. $ ApHo

* Quorum cutis obrenditur fqualida amp;nbsp;ficca, Hi fine fudorc moriuntur. Contra, quorum cutis laxa ,folu-taq;.cft,Hi obcunt cum fudorc,Scn.71. par.^. ApHo.

* Vulncra obglabrata praua funr.Sen.4.par.6.ApHo„ *Puftulæ latæ non admodum pruriunr.Sen.9.par.6 *Cùm pracifum os eft,aut cartilago,aut genæ parti-eula tenuis,aut præpucium,ncc augcri,nec coalcfccre poteft.Hip.Scn.19. par.6 ApHo

*Igncm facrum deforisverti inrrorfum,non bene eft. Intcrius foras, bene cft.Hip.Scn.a^.par.6 ApHo *Qui calui funr,his varices grandes non Hunt. Quigt; busautem caluis varices fupcrucncrint,His eapilli do nuo fubnafeuntur. Hip.Scn.;4.p3ï’ö ApHo

* Quitus cancri occulri fiunt,cos non curare melius eft : qui cnirn curantur, celcrius percunt: qui non cu-ranrur diurius durant. Sen.) 8.par.6 Apho.

* In vlccribus annuis aur etiam diururnioribus,os dif-ccdcrc,cicatriccsq; cffici cauas necefte cft.Sc.45' .par.6 *Si omentum décidât,putrcfcat necefte cft.S.$ 8.par.6 * In ofte ægrotante caro liuida,malo cft.Scn.i par.7 ♦Horror à fudorc non bono cft.Scn.4 par.7 Apho *A vomicæ ruptione interna rcfolutio,aut vomitio, aut animæ defeftio cucnit.Hip.Scn. lo par.7. Apho.

* Ab ignc facto putrcdo aut fupputatio fcgtur.S.io.p.7 ♦ A forti vlccrum pulfu fanguinisprofufio fequitur. Hip. Sen. x I.par.7. Apho.

*Quodcunq;os autcartilagepræciditur incorpore, incrcfcetc non potcft. Hip.Scn.x8.par.7. Apho.

♦Quitus inter vcntriculum amp;nbsp;venas pituita conüi^ tuta infert dolorem,vtpotc quæ ad altcrum ventrem exitu carcat,his pituita per venas in vcficam dclapfa Iciiatur mortus.Sen.^y.par .7. Apho.

♦Sudoris copia calidiaut ftigid.aftTiduc fluctishumore dcduci rotufto fupta,dctili infra,fignificat.S.6x.p.7. ♦ Quitustutcrculadiutina aut inarticulés dolores ex fetre decumtunt.Scn.6$ par.7 Apho.

Em plane vidcor fadfurus gratam bo nis æquisq; viris,fi pro mea mediocri rate contendam, hoc præcipuc cala* mitofo tempore ,confilio fi non ram exaóïo,at ledulo fane fubucnirc,amp; iam iamq; defperatis manum porrigere.

Non me fane later, quam fint amp;nbsp;vires imparcs,à humeri dcprclfi : imo proprio me metior pedc.Idco'quc nullus mihi aurem vellicct vnguiculis fuis demorfis, diccns, r«^' *««*»’• Nam hoe ipfum cum Soera te profcf fus ingenue fateor,vix me nofee ignarum mc.Si quid tarnen aptum exibit, quod in ægrorum rem fir, rogo æquum Icóforem ( non Top jUOMÂÎp ilium Cœfarcm) vt bo ni confulat,amp; fi libet,comparer cum illis quae dormicn ti cxcidcrunt. Nam 8c aliquando bonus dormitat Homerus. Sane fi quid pcccatum crit in hanc parrcm,fa-tcbor Sc hominem amp;nbsp;labi potuiffc me. Quis cnim va-pulct ob hoc,quod confiiium quidem dcdcrir,ff aliter aeputabat cccidcrit:quod AcfchincsDcmofthcni im propcrans vcluti Herculis claua rctufus tacuit.Deniq; ficubi me cxiflimario mea fefellcrit, habcam fubmo-nitorcm,S{occafionem dederofapientivtfiam prüden c.ii, tior

nor. At^J; vtinam fit, qui radiora doccat, Sf in commu nc bonum calamum aptet.Ex hac enim controuerfia, vel fi mauis difrcnfionc,nafcitur pax indiuidua : cui ap plaudat^ Rcx amp;nbsp;populus, fanus itidem Si £Cgrotus,iii commune vniuerlï morralcs, Vtinamafpirantibusau ris,velisq; fccundis aliquis inueniatur, qui Hippocra-tem quempiam referat,aur Galenum poilliminio alrc rum nobis exhibeat, qui morbi huius recentis aut no* ui amp;nbsp;remedia monftret,amp; exordia edicar,caufasq; fera tetur.Multi haftenus medicorum folatia experti, fuc runt affeéfi : at hic vcluti proftrati filucrunt omnes, dum rota hominis vita tenui verdpenderer hlo.Alius nouum aiebat morbi genus,alius vetus ex Britannicis crisadueólum,acfubitum,quódhominc internitioni aélutö mandarct,ac intra viginti amp;nbsp;quatuor horas tol lat,aut liberum feruct.Si nobis noua eft morbi facies, non ita vctcribus, cur hic tantum filentium.Nifi non illc vere cenfendus eft,quiOftauiani Impcratoris rem poribus bcllo Cantabrienfi complurcs confccit amp;nbsp;pro ftrauit. Aut fi antiquiffimo poctæ,ac ipfi poctarum pa tri crcdimus Homero, aut illius cnucliatoribus fidem habcmus,planum cft fimilimam huic in cxcrcitufæ-uiftc,dum Troia obfidionc premeretur. Vlrimopræ* tcrca Rhodienfi bello conftat Turcam grandcm fuo* rum accepinccladcm,ccrtc non tam ex belli fæuo ftri doq; mucronc,quam exhuiufmodi malodiuinitus for te immifto,quod huic focia arma vel iunxit,vcl certè ex hac conflarum eft vcluti matre amp;nbsp;æditum. Nobis inaudira hare forte,vt dixi,malicia, amp;nbsp;noua eft infirmi tas.Sed mirandum planc,fi hçc fæcula illi foli expofira videntur, Magna profcftó,fi res ita habet, veUicatio, • , vt

HIDRONOSO F0.X07 Vt nos mortales mcmincrimus amp;nbsp;dictarios. Sunt ani malia quædam diem vnum non excedentia, ^«^»^‘f« ap pellata ; quin ad illorum vitæ breuitatem nos men-Jfnur,amp;faïtum omnem fupcrbiamqidcponimuSjac aua ritiamecu letalevenenum fugimus. Habeteognatio Audin nem proximam cum febre pcftilcntica,lcd in ca par- ^^o**^ te diflidct, quöd in hac calorem illum innaturalcm pungentem poft longa fins rormëra,vigiliæq; tædia, vt fomnus portas pullauit admitti poftulans, infrin* gi ae diminui cernimus: hine cxfpiritibus intus luófa tibus amp;: eiaculari conantibus,labor exoritur, ingensq; fudor efFunditur, qui huie remedio eße perbibetur, Hoe vcró nouum morbi genus priufquam luo fc iudi ' cio Cretico demonftret, priufquam hominem vt fibi præfens fit moncat,cum grauiffimis cordis anxictati-bus aggrcditur,immeditatumq; premit,amp; torus torus quantus cft Icfto alligatunqui nimio angore preffus præ pœna dolorcq;,mox torus in fudorem rcfoluirur, occupatis lanc amp;nbsp;nimium cordi confulcntibus mem-brisprcciofioribus,qualia funt Iccur amp;: pulmo, aliisq; Vel contiguis vel adhærcntibus. Hune dum fomnus inuadir,vnà fpiritus cxagitari cupiût rehei quidc, fed intcrioribus ira rclolutis, faciliter hoc fieri impoftibi le cftihinc fudor diminuitur,amp;:morti viam apcrit.Per fpicuueft igitur inuice diftidcre, nee in vna fcdc mo rari vtrunqnlicet vterq; matcrialis cxitii minctur ; at , hie omniucitiffimc,tanrum abcft,vt febris diaria dica tur.In omne hominu genus fæuit,nulli parcit condi-tioni,nulli ætati, nulli fcxuigt;vt vere poftimus dicerc eii lob : Qjiia manus Domini tctigit nos. At nunquid emendati fumus J nunquid compofuimus

probes? Sf in mdiorem frugcm aflurrexirnus? Timen dum,nc incipiar nos tam tepidos ex ore luo enomere Deus, ad quæuis fanélitatis Si. vitæ innocentioris inte gritatcm naulcabundos amp;nbsp;iacenres. Vere morralium fcelcra iram prouocarunt diuinam,quç tanto grauior venic quanto tardior fefe excruit: nam quod amp;Eth* mei quoq,- norunr,tardirarcm fupplicii grauitate corn penfare confucuit.Non cftcrcdcndum,tcmcrc immil fum autnacum malum hoc:quod fiuedicas Hidrogt; nofon, fme fudaticum morbum,aut Anglicum, nihil cft,ncc habet apud me momenti quiequam: rem fpe-dandam potius arbitrer quam nomcnclaf uram.Dic-rarius lanè eft, vno quia die hominem iugulatamp; aU' fert. PermifTione igitur diuinamortalibusimminum credo,vt rcfipifcant,fi non amore iuftiriæ,ccrrè time re pœnæ.Iam recirari illius diffinitionem par. Mor* bus inquam eft Hidronofos,fubitó hominem corripi* cns,pcrqucmvniucrfumcorpus fudorc perfimdimr, adcó vt totum ceu è balnco rediens diftillct,eiusq; or ganilatio amp;nbsp;temperatura cuertitur, cum omniü mea* tuum tam cxteriorum quam intcriorum fumma dila tationc,non fine cordis anguf}:ia,prçfcntc circa ipfum calorc fcruentiflimo,qui tantus in co fcntitur arq; to to corpore conceptus cfl,vt aduri intcriora vid eantur omnia.Vidi quibus criamnum derradfa fit cutis vni* ucrfa præ calorc,amp; vcluti renati port adeptam fanita* tern vidcbantur.Sudorisilla immodica quantirasma lorum humorum arguit exuperantiam: quorum dif-cuffio Hr caliditatc cos atténuante, amp;nbsp;vrenre interna: quæ quia non ccHat continuaq; Hat,fudorcm conHan ter iugirerq; in cutis HipcrHciem protrahit.Ncq; fieri potcH

HIDRONOSO. Fo.108 poteRjquin fimul facultas vitalis euancfcat,cuiusma iorem pattern amiflam morsneceflario fcquitur,mor bo præfertim qui læuirc non definit, omnes vires ex-plicante, amp;nbsp;ægrum iam iam fatifeentem ad extrema Vocantc: Q_uod fatis veile videtur Hippocra.Iiac fcn tentia ,Qui fæpc Sc multum exoluutur fine caufa ma nifefta, ii derepente moriuntur. Sudor hie num fit c fanguinc proueniens lefe defpumante, cuius meminit Galcnus libro de iuuamento anhclitus, an ex bile fla-Ua,fcu atra cxprelfus, nondum comperrum habetur fatis, nccliquct admodum.Ego interim vt mei iudicii fcquar vel ratione, vel Rudium, aufim modefte mea fcntcntiamproniinciarc. Dico enim illum efle Sóco-Icricum Si fanguineum ex vtroq; participantem ,pro pter pracdominans in vniuerfo corpore calidum, fa-cultate fecretoria adhuc robufta à valida, æqualitcr cxtenfum amp;nbsp;humorem attenuans,vt prins dixi,alio-qui nihil fcnfibiliter emanaret effluerctq;. Adftipula tur Galcnus huic fententiæ noftræ de febrium diffe-rentiis fccundo. Furiofum adfero vcnenofumq;amp;:pcr-acutum hune fudorcm,quia membra prachendit prin cipalia.Indc accidit,vt continua fluxio fi Rulro quo -dam impcrio fubducatur,fihatur,aut prohibcatur pri üfquam fudatum fit fatis,quum perniciofum virus in tus concludatur,atq,- dcfidcrc cogatur, totis fæuit præ cordiis,citoq,- hominem iugulat.Huiufcc morbi fi eau fas femtarivolumuSjduaspotiflimum inueniemus : Acris ambicntis nosvndiq; qualiratem infe ófam,quc Si attrahimus Si rcfpiramus,atq; fi diftempcratus,amp;f pc ftilcnticishumoribusexordinatus noxiotoxico im-buimur,quod circa cordis bonitatem illudens Si præ-

mens facile in cognationcm luam fanguinem dn cif, «jüopariccrinfcóiojcordishaucl raro fcquirur cxringt; dio, quod ipfa qua vcgcratur potiori fanguinis gum inficicur.Aliahuius mali caufacft,vcnenarum aiimcn tum:quia licet in longa tempora homo vixerit incogt; lumis,nihil arbitratus hinc imminere periculi,tamcn vbi acr ita afFicitur vt rclpondcar dictæ maliciæ jam ne Hercules quidc(vt eftin proucrbio)aducrfusduos. Animaduertcrc eft lanè,acrcm iamadmodum infcdû ciTe.Nam Comètes vifus in mucroncm dcfincns,amp;cri nitus vefpertino tempore ,vcrc acris maliciam amp;nbsp;im puritate proteftatus cil: in quo ignis agens facile fpi ritum fibi gcrmanioremcalcaribus vrfit, amp;nbsp;in angu* ftum diduxir ,vt hinc labor intcriorum, amp;nbsp;fudor præ laboris anxictatc pons cxilicrit ,turbinatimq; effluxe rit. Vifus eft deniq: is idem oriente verfus manè quagt; tere iubar 1 uum, ftetitq; coronis aut cauda illius ver'* fusmeridianam plagam,fpiritu amp;nbsp;anima ex acre con ccpto illè illum inclinante,NotilTimum ch veró pc-ftem illicfeuilTc crudclilfimè,nccuanidum putetur communis rationis cxtimatio,porfcnderc fcilicct aut grafranrcm,autfæuiturampcllem,aur concitandosin bclla populos, aut famisgrandcm inediam fubiturh Vcrcor nc anni illius flatus non rcfpondcar votis plu rimorum.Nam deliquium quod inhat lunæ terra tef ræ minatur vchigia.Dii bene vortant. Sunt fortaflis Sf aliæ caufæ non irrationabilcs,quç tcllari queant vn de furiæ infernales vniuerfas in terris igniras exeufle rinr comas, nimirû h iam caluæcmilTiscolubris fint inardorisq;vchementiam homines coniccerint. Sed hasahispollmc commemorandas rchnquo,lalrum^ hune

Ïiimc concede Iubcns.Sunt tarnen fannisfufpendendi cxibiiandiq; Non, qui opinantur, fed cæcucienter, morburn hune non eîfe contagiofum,ncc ad alios pof fe tranfire ex conuidu auc cöraöu,firnili^uc decaufa, aiferentesortum habcrcexmetinquorum falfitasde-præhendi queat vel ex medioximis. Nam fi ita fc res haberent,effent indicia quædam morbi aduentumcö teftantia.Nunc non meditatum,non vcllicatum vel tenui admodum fan:idio,laffitudine,naulca,clanculó aggreditur amp;nbsp;certamen infliruit. At primus congref* fus veluti vagofit milite,inlultimq; nunc ad areem Palladis dccurritur.qua in poteftatem redaéla,por ra rum expugnantur exitus, ventriculi videlicet orificiu. Venarum mcatus,ftomachi patens hiatusjcccrisqde-mcacula. Capta deniq; humana vrbe,pcrucrfus fer* pens incendia iaólat,Vnlcanus ardens vrir officinas» amp;nbsp;inferiores gazas depafeit igné, fruftratur medico* turn ars,cxpcrientia iacct,homo bulla ludantem ne-quicquam animam cxhalat.Dicet mihi quifpiam mul tos refrirntos fuiffe incolumitari,qui commode fuerc habiti . Farcor,amp; expertus fum dextentatem plurimum præftarc adiumenti. Interim peftis contagio-Mcm cuaduntalii minus fedulo traóiati,aut poftha-biri amp;nbsp;ncglcóli, vt fæpc eft cernere : alii vero medico-rum auxiliis,pharmacis,antidons,àquibus non rebus adiuti,nihil promouent.Conclude. Nouit Dominus qui fint fui,alios c carcere liberatos corporis huius cuocat,alios captiuos referuat.

Ddiuinata morbi notionc, par eft,vt often damus,quitus phalaricis hune à nobis pro-rderrus.Non enim fufficit hoftis expende re vires,ni etiam noftras comparaucrinnis.

Diccrem (quod femperfecitDemofthencs) nullum tutius remedium fuga, ft SC ea vfq; tura foret. At hie carnifex tantisparafangispræcurrit,vtpriusquàm tu-tos nos arbitrcmur,illc præucrtat,amp;fourlum irnpediat inftitutum. Toturh pene orbem huius ineendii odor venefieofuoeontagio pcruagatus eft tam tcrcr,vf ex Auerno accitumeredatur terç quaterq,- peftiferum monftrum.Siue fit hoe malum enatum in capita ho-minum fedeftorum, ftuc puniendis humanis errati-bus,fcu quauis alia occaftone mundum preftit,noncft mei iudicii, nee cadit fub cenfuram meam. Vndcuis

ortum habcar,ccrtè propiciandus eft nobis Deus, vt aucrunectur à nobis,amp; piisoperibusambicndus,vt ex erram manumfuam contineat,præftans poenirentiae locum:,amp; vitæ examinatioris remédia fufficiat,quibus incolumcsconfiftamus mundo corde, amp;nbsp;manibus in-nocentibus thus orarionis amp;nbsp;fyncerioris vitæ illi offerenfes. Ad hune nidorem auocabitur ira illius,admil fo intra diuinitatis fuæ penetralia incenfo omniû odo rifcroffugaroq; quod furiit monftro,inq; abyffum re-legato. Vbi rah vdirarionefatagcrimus,tum medico rum fünf confulcndæ rationes,tune corporis tufda il liscommedanda, vbi fpiritum vitalis vnda poeniten tiæ laucrit, Sf omniainfcriora confircantur Domino quia bonus,quoniam in fæculum mifcricordia cius. Simulq; animaduertendum eft in guls illcccbras, amp;nbsp;mo

»Modus debitus eft feruandus,parcel* viucndum,5r du fiter (vt inquit illc), ne ocio Sc dcfidia torpididu vc-ternum cadamus. Ad viftus itaq; rationem dextre ab — folucndam ,corporisconftitutioconfidcrandacft,vt fecundum hanc alimentorum qualitas concinnetur. Confidcranda actas, nc nimium validis,humidis, aut aliquo venenofo fucco tindis opprimatur. Item regio,ne fit graui acre fepta, aut perpetuis aquilonibus obnoxia, aut alns noxiis lacubus retrum exhalatibus contigua . Ante omnia confuetudo quæ in naturam Vertitur,eftperpendenda,neexorbitcr,ne à femel ar-fepto fcopo mentis aciem auocet,amp;: fi fit viaciata, re-fici debet, ac melioribus imbui. Infuper anni tempus pondcrandum,eiufdem conftitutio,vt ad herum qua Îitatem S^ cibi competant commodiores, amp;nbsp;quantitas Mon cxccdatur.Galcni cft proprium hæc fcrutari,8^ in pluribus locis eorum mcminir,quæ hominem circun ftant externa,quorum turn cura,turn confidcratio no Miinus intuenda venir, quam eorum quæ intus amp;nbsp;in cute latent, Eodem contendit Hippocrates in plærifq; fuis fententiis, libro præcipuè de acre,aqua, amp;nbsp;region! bus.Gætcrumquumcxaôlaviôlus exhibitio in fc con

. tincat folidam fcx return prætef naturam cautionem, deinccps harummentio nabebitur. Quifquisigitur ianam vitam cupiat dcgere, amp;nbsp;fine graui æratis dctri-mento ad ingrauefcentem feneéfutem commearum; fumcrclt;quid enim nö dicam fanitatcm commeatum, quum illa quauis pecunia,quibufuis opibus preciofior fit, 5lt; fenefturem fuo pondère grauem 8C morbis ple-namleuiorc efficiat portabilemq,-) eurer nebulofum _ d.ii. vt

vc fugiat acrem, atq; ne ventorum confliiïlantiumra bic fsuiente corpus laflet.Nam quum femper pericu lofa fit immodica cxcrcitatio, hoe præcipuc tempore vitanda.Sit igitur cxcrcitatio pro corporis fubfdten-tiajion vt dilatetur ,aut turgcat. Deniqj hi admiffî venri vt quidcm implent,ita nimium humeófum red duntcorpus,amp;:ipfiim in putnlagincm dcrrudunt:nam pori (vt vocant) corporis per hos apcrti,craflo acre Ipi ritibus ac fuccis vitalibus inimico implcnrur,vndcnc vt fedibus Ipirituumvitahum occupatis,cæcaillacx-piratio prohibcatur,amp;: calor vegetatiuus obruatur,qui cum conftantcr augeatur,ad innaturalitatem atq; hi-rorem dcuiar. Inde habitum alium menfitum amp;nbsp;degencrem induit, quo fibi cætera generofiora membra dcuincicns,in candem coniurationcm pertrahit, qua torus pcreat homo,vel ad minus in dcbilitatcm con-cidat,amp; vel febriens in mari, vel exuecusinaridoani mam ponat.Nam audio ad fummum humore tctrico, virtute cxpulrricc forti, fuperfiuis attenuatis humori bus tam confpicuis,quam inrra penetralia latcntibus, dilatatis mcatibusludorem eegit mox vehemetem, extruditg^arq; cum Pocta,T urn creber anhclirus ar-Sudorfrilt;»i ^*J^ Aridaq; ora quatit,Sudor fluit vndiq; riiiis.qui fu-dusprodit bito nificautè profpiciarur,iugulat. Tales igitur ven crudoquot;aur ^^^ talcmq; aëre fugite, amp;nbsp;foribus occlufis feneftris^; fuanatura domi vos conrinerc,quoufq; fol exortus quæ nox ma tali,Calid’ Üs humoribus arnica terris aggeffit, vel in acrefufpe L%T^r« dir,pcrpurgarit,ac(vt ait ilic)humctcmq; aurora polo bis pa. 191« dimouerit vmbram:Sercnumq; illuccfcat ,ac faciem formofus Apollo cxcrucrit.Nçmini dubiû, quin nox cue

cœlumpolluât.Summoperè enarn cur3iiJum,amp;' quafi in pcftilenrico eflet difcriminc taragendum, vt fene-ftræ amp;: loca quæq^ quæ vertus feptentrionem vergunt commutcntur,amp; eô tendant vnde puraamp;; defæcata au raadmitratur.Sivero domus fituatio hoc rc2:cr,curan dum fanè vt aliquo remedio illi fuccurraturj vt habi-tarjonis aura pura efinciatur. Oportet igirur,vt dixi fu periuSjclauhs ftare fonbus quantum liccbir, amp;nbsp;per ro-tam domum quàm odoratiUimis fparhsacrcmillum noélurnum vclflamma,vcltuffumigio odorifero cxi gere, ac curare vt omnis illuuies expurgetur quæ te-trum odorem inuelùrjamp;fpiritibus fubtilionbus oc-currens retardât ipfum cordis fonrem, inheiens S^ ad peftem læuientcm veluti præparansDeniq; confiru-cndus eft ignis,qui ad purgandum acrem vcl maxime conducir.Mirum quantum letalis noxæ inférât cordi interaneisq; fi veter nolum cxrernû acrem mane odo-remur. Ignis veto natura eft, aut fubtiliorcm reddere acrem, aut quod nociuum eft contumcre : qui in omnibus vicis conftruendus, vt acr tenuctur aut emende dctur. Nam rcliftum nebulofum quid aut nubilum lxdir,amp;;gcncri humanoadfertpernjeiem grauiffimä, quum craflus acrambiat nos,S^ in illo veluti volutc-muragamurq;,amp; nonnunquàmvbifibi conformia na âuscft,illic fefcinfinuat amp;nbsp;letale vulnus infligit. Hic intuper herbis humum aut pauimentum fpargitc.

, tcsæqualcs.Vcrùm fi récentes inueniri nequeût,aqua odorifew decoquito,tolumq;probèverfumharum decoftoper-

faccrc folentjfic huius loco aquarolarumfcpida.Præ^ rerea fuffiinenrum expulucre gariofillorum nonfper nendum. Cuius nidor acris virulenti vincit inlidias, ciusq; mirabilis eftcorrc01or,amp;fubinde vires ciufdem frangir,S6 cncruatfaeuitiam,accorporisfpiritiiseuocat blande amp;nbsp;duice fpirarc facit.luuat deniq; codem iuL culo,aut dccofto etiam aqua rofarum manus amp;nbsp;facie, reliquasq; partes extremas frequenter ablucre ac vc^ Suff m'tn ^^f^^^^o’^^^‘^’^°^P‘^^^^^^°^“^^^ff^^‘J^- ^ Macis, ’ nbsp;nbsp;nbsp;gariofillorum,ligni alocs,granorum tinlt;ftorum,cro'

ci ana } f7,galliæ mufcatæ,nucifmuf.afari,Cipri,bccn alb.à rub. Corricum citri, calami aroma. Cinnarno. Coriandri,ana ).i. terantur : addantur Vernicis, Lau-dani ana 5.i.Mafticis,Stiracis,Tcrcbcntinç anaj.ii.ex quibus cum piftillo in mortario calido diu agitatis amp;nbsp;concuftis,fiant trocifci,quorum vnus proiiciatur mane etiam vefperi in ignem, amaricinum cnim tibi fpi ramentum viralibus amiciftimum redder. Qjd «nui funt fortuna,quibus domi eft curta fupcllcx,prædifti loco Thure vrantur. Aliud cui mirada vis incft,quod acris corrupri conragem abfumcns,cius odorem hah-tumq;tpurcum amp;nbsp;foetid urn quam commode abigit.

SuffiraetS iv Rof. rub. Cipri,Sanfuci ana ’ f7,Sandali,Cinnamo mi,gariofill.macis,fpicaEnardi ana 5.ii.carbonum ligni lalicis,aut tiliæ 1 iii. Thuris,mirrhæ, mafticis,fti racis,calamiræ,laudanipuri anaj.ii. fricnfur,vt prius. Addi huic poteft fi libcat, modicum mufei aut ambrç ad maiorem odoris dcleftationcm.Vcrum finon bene cohærcant,addarur modicum de mufcilaginc gum mi arabici.Qjiibus negociatio foris crit,odoram hanc fphx

HIDRONOSO. Fo.nx fphæram in manufecumdéférant. IvStiracis 5.1.lau sphæra dani.j.ii. mafticis3.i.nucifmufc, macis,gariofill. cro-ci,cinnamomi ,Iigni alocsana^fz, ambrç gri.gra. 6. mufei diflbluti in vino odorifero gra.iii. commifce-antur,vt fupradidumeft,8rfiac Ipliærula fyndona HemNote opcrta.Inucniuntur tarnen fues aliquot,qui malint ïn Volutabroluti merfivoluptuari,quam adremediapo tiora animumaduerterc: hi finendi funt,veluti dignum patella operculum naéli.FortafTis eiufmodi eft ingenium cui non nifi fimilia compctanr,qucmadmo dum Craflb femel in vita ridente accidit afino cardu os edente,dignas habent labra laducas,inquiebat ad-mirator tam feucrus.Radix eriam zodoariæ maftica-ta,vbi darum mane cmerferit,laudatur,quibusamp; ego fruor nonnunquam Slt;f vfus fum,hinc totius diei com modum referens admodum tenue. Nam malo huic obiedfus fenfi quam vcrc fit dié!urn gt;præftarc infirmi tati faniratem cum breui recula,quam Croefi diuitias habentc,ægrotum dcgerc. Leuius tarnen tuli ac plu-rimi qui fortaße operofioribus vfi mcdicaminibusad Vitæ calccm peruencre. Etiam, fi fit vulgarior cibus quam vt laudem mercatur,tarnen butyrum recenscü pane rutauc,manc nódifTuafcriminam venenata quç-libet aufcrt adiedfa faluia . Vcriim interim à Baccho abftinendum arbitror vehementi nimium agitarorc. Nam prodromus plane df,amp;: futuræ furiæ locum fu-riendi rclinquit,atq; venenatoaeri faciliorem prabet tranfitum corporismeatibuspatcntibus,in quibus ad-miffus acr peftilcnticus fefe colliges maior iam fciplo cuaditjS^ luda fit fortior ,Qjii vero ientare minime funt

LIBER DE funtafTuctijglutiantthcriacç pulfculij,auc metridati, autclcófuarii tyrjacalis,cummodicovini autaccri. Pueris verôaur tenuioris ftomadü adulclcctulis/ola confcruarofaccacum modicovini vclaccti admalü acrem propuliandum fufficiat.Pauca hæc de acris fa-Thenaca lubriratc commenti iam fumus.Cærcrum fï exaftiore quisrequirat difputationc , alio illum demerebimur tcmporc.Prærcreundum minime eft, acrem hoc tem porc ad ficcitatem effe immutandum. Q_uid æftiuo tempore faciendum,fortaffe diccrcm,nifi amp;nbsp;prolixius eflee, amp;nbsp;hoe calamicofo tempore foret maturandum. Alias hac de re difpurabitur . Nee fum vfq; adeo Ic-theo gurgiti immcrlus, vt Mnemofinen meam deh-derem fuffefturam ca quæme fugcrint,vtnclciam di ucrfas corporis conftitutioncs diuerfa item acris tem pcracula defidcrarc,amp;: ediuerfo. At prædiftæartiheia les acris tranfmutationescuiuis conueniunt,plus vni, minus alccri,iuxracuiufq; natura, vel in malum pro-niorem, vel in honum: decet vnurnqucnq;fciplum metiri,ncCquod dicitur)vltra crepidam futor.Iamad 1 reliqua.Qjiæfitaut effe debeatviftus ratio,infcliciffi mo hoe tempore,qualis fit alimoniç dicta ddigenda, quo tempore dici,quoties,amp;ad quantam quantiratem fupcreft vt dicamus. Qjai igitur fani S^ quam féliciter agerecupiunt,ncc hoc infici malo,optimosfibici-bosdcligantamp; apparare ftudcant.Namvcl Galcnorc-fte,raali ac praui cibi malos atq; prauos gignunt fuc-cos.Sit panis ex IcIeftifTimo mundifTimoq; tritico 1c-uis, aqua pura confeftus, æquo tempore coftus diiorû aut trium dierum, ^ non fit mucidus,aut qui antiqui täte

HIDRONOSO. Fo.rij fate induruerir. Caro omnis fuffka aut fale diu mace ratajSuilIajOmniumq; animalium quæ in auiariis vi-iiariisq; faginantur, amp;nbsp;aues aquaticæ contemnentur. Verdm ifta fcribimus fane iHiSjqui queant adircArhe nas (quod noncuiuiscontigiffe citferipto rclidumpo ftcris) quosplusæquoamauit lupitcr, amp;C aurcocom pluit imbre : non renuibus falfamcntariis imbutis,nö paupenbus, nifi forte Apiciis, cupediariis, lurconi-bus, helluonibusjquadralingis, qui diuerfis miffibus gulam irritant ac renouant appctitum ; bis competût catcrisq; omnibus quæ (equuntur, pbafianus,turduSj filucftrium omnium gallorum genera,palombes,per dices,auiculæ omnes filueftrcs, lepus iuucnis. Capo, pullaftcr,vcruex, bœdijViruli lackantes, lorbilla gal lorum recentia omni tempore falubria funt . Pifccs omnes infalubres,ii maxime (Auerroe tefte) qui limo fo lacu aluntur ,poft hosfecundum malieiæ gradum obtinentfalfi,aut fumo durari. Veruntamen quifugt; perftitionc quapiam,aut fui oftentationeefu pifeium-deleéfantur domi præcipuè, foris verô ciborum dele dum negligctcs,cligcnr Iquamis prædiros,faxariles amp;: fluuiales recens captos,vino amp;nbsp;aceto cum lauri foliis, faluia, libanotidc, mace,nuce mufeata fuauitcr lento igne ^ dju coifos. Calidos etiamnum edent: ladunt non parum frigidi efii. Affi tarnen plus conducunt, quam aqua codi. Scd quid his gulæ inftruckonbus pi feium appararum præferipto commonfircm, quum' hoc fit candelam lucidiffimoSoli acccnderc,aut ligna in fyluam portare. Sunt enim in hanc partem ingeni ohorcs quam expédiât, ad caetera ftolidi(fimi,amp; iner

da ferræ pondera,crafliculi amp;nbsp;bene curata eure Epieu ri de grege porei : tales apud Italos multos reperias, apud nos veto plures quâm par fit. Abfit vt ineeflam bonorum rcligionem, qui virtutcm carnispnuatione confcôlâtur. At illos digito indico, qui non ex ipfa re virruremjed in re ponunt. Alioqui amp;nbsp;earo eft pifciü, quod reeeptum eft omnibus vel medioeriter doftis,5^ nonraro plus caftitati infidiatur,quàm terreftriu ani-maliü earo. Qjii tarnen liane viftitandi rationem po nunt vbi nulla vrget neceftitas,hi condemnadi funt, non quia à earne abftinent,fed quia faftidium vitant, quafi nature non fufiieiat leuiflimum alimentum . Fruftus præterea nullos probo,nec crudos nee coftos, nam omnes ftomacho inimicantur ,amp;: putrefeibilem corpori fuccum coneinnant.Vino eoq; antiquo SC me-raco,S^ quod leue fit amp;nbsp;gcnerofum potius, quam eer-üifia vtendum, nam vadit in venas amp;nbsp;cum fpe diuite manat. Veriim quod meraeius forte obtinet poftidetq; tempcraculum, per aliquot boras ante bibitionem lympba modiea diluatur.Huius tarnen nee ieiuno ven triculo laudarim bibitionem.Tempusprandii aut eœ næ quoties,amp; ad quantam quantitatem, aftuefadioni cömittimus.Verum tarne fit prandium cana largius, non tarnen immodicum: Ait enim Hippoerates, Non facietas, non fames, non aliud quippiam bonum eft, quod naturam excedit.Nunc de exercitamento,quod minime negligendum eft illi, qui fanus degere malit quam æger : nee buie fe credet quifpiam, nifi acre nu-bilo denfoq; à folaribusradiisperpurgato,amp; ante cœ nam. Sit tarnen viribus æquum, ne nimia laftitudinc

HIDRONOSO. F0.114 corpus conficiatur.Hocq; præceptum iis fir,quorû cor pora funr munda , nam iordida Ipuriis fuccis oppicta, purgamentis prius dilui purificariq; oportet, quod ab hacluc maximèbominem ructur.Excrcitentur igitur videndo oculi, ftando dorfum, loqucndo amp;nbsp;cantando pulmo:inambulando pedes amp;nbsp;crura: totum corpus fal tu aut curfu,vcl,vt vult Galenus,fpbcræ ludo. Cibo recens fumpto nulla fit corporis fatigatio ; dcambu-landum Icuiulculc, aut flandum, vt melius atq; faci* liusacccptuscibus in fundum ftomaebi dcfcendar, nam id loei perfcélior fit dccodio . Poft duas aut tres boras à commeftione ad prædifta exercitamenta pro confuctudinis tamen rationc propcrandum. Infupcr de Somno Sc Vigilia . Vigiliæ amp;: Somnus, fi immodicè fiant, non folum ad hanc ægritudinem ,vcrdm 56 ad quäuis aliam corpus propenfum faciunt. Audite Hip pocratem.Somnus aut vigilia fialrcrutrum modum cxccfrcrit,malo eft.Nam illc quemadmodum 56 quics crudishumoribuscorpus adimplct,bæc baudlccus quam immodicum cxercitium id exhauriens ac deu renSjbilem buiusmorbi fomitcgenerat. Vtriq,- ergo iuftus adhibcndus cft modus,idq; tempore conuenien ti. Diurna dormitio omnino fugienda . Animi præ-terea iucundæ afteftiones miram vrilitatcm adferunt, nam acerbius affligenres affeftiones ,vr ira, timor, 56 fimilcs, explodëdæ: quibus 86 concubitus modum excédons anneftitur. Ante omnia tarnen confuctudo fern per ante oculos babenda .

A m in medicaminum vfu prædiôlarum om nium cxafta habcatur ratio ,fiqindcni lus neglcôHs,amp; diélaamp;diccndanuila crunt.

dico auxilio duccnda eftjpfam ab humorc corpori o-ncrofo exoncrando: nam mirum eft quantum compe rat aluum femper habere laxam.Cætcrum non modo medicamentis purgantibus corpus vtendum ,verum etiam quibus amp;nbsp;id vlui cHc folet, matutinali æftuarii aut balnei ingrciTione femel in hebdomada corpus pu riheädumjtaq; à feralibus agreftibus à luperfluisluc cis purum feruabitur . Harum deniq; pilularum vfus efficacÜTimum corpus ab hac tuendo ægritudinc præ bebit remedium . ik Turbith.rad.Ircos,myrrhæ,cro ci ana3 f7, aloes vino diluri 3.i. terantur vino ac cxci piantur odorifero, amp;nbsp;fiant pillulæ quinq; ; harum vna dcuorctur alternatis dicbus.Eximia harumvirtusefi.

ab aquofitate fangninem purgant,amp; à purredinis iniu ria corporis fuccos præfcruant,vim vitalem corrobo^ rant, corpus vniuerfum ab humoribus citæ putrefa** dioni obnoxiis ac venenofis vindicant .Nam quire-plctiorcs crunt,duas fimul tranfglurirc non rimeant. Harumlocoaliilaudantpilulasruflfi .Cordisdeniq; regionem vfq; fub finifiram accllam oleo balfami o-primo oblinunt, amp;nbsp;rcélc. Qui firmioris crunt ætaris, prædiélis purgamentis addant vcnæ fcôlioncm, prius tarnen bene perpurgato corpore. Præterea priufquàm domoquis cgrcdiatur,manc huius clcóluarii accipiat aeftuariö )Ji,cum partepanisvino diluti. Ik Fragmentorum Ima

fmaragdi,rubini,iacinti,granari,carabç,ana3f7,oflis de cordc ccriii,vnicorni,ana 3.i. auri amp;nbsp;argent! pur if ' fïmi friati ana 3 l?',ambræ grana tria,Cinnamonn de Zli 5.11. radicis tormentiHæ,rad.diprami,rad.cnulæ campanæ,Sandali rubci ana 3-4, raluræ eboris 3.ii. 1 po dii 3.1, tcrantur,amp; cum laccari débita quantitate amp;nbsp;vi no fiat ciedluarium in tabulis : vcl cum dupJici quan tirarc faccari ad pondus aliorum fiat puluis, quo vra-tur vr didf urn eft. Nam hæc omnia cum cæteris præ-Icriptis loco de acre, mirum in modum hominem ab hac pcrniciofiftima lue tuentur,aut fairem fi quis ca præhendi vitarc nequeat, non vehemens fed leuis ac fine periculo cruciatus crit. Nee video cur Norus lau dctacctum epotum ,inquoprius diluta fucrit rofa (vt vulgo vocant ) hyemalis, cuius herbam nonnulli Vocant maluauifcö.Mihi potius ridicula videtur per fuafio,quam medicamentum .Hæc funr quæ præfidiû aliquod monftrare qucant,fi quis Icgittimè vtatur.Et fcio amp;nbsp;noui diuinarionem hanc efte vcrius,quam pro feftionem medicam,vt fit in morbis inccgnitis,amp;: qui Ætatem excédant hominum,fi forte quandoq; noftras habitaucrint fedes.Sed (vt prœdixi) malui humanitcr rneam fatcri ignorantiam coniunftam lacculo dcfcen denti c cœlo, in quo me ipfc noui, quam defendere, aut tuen partes iniquasrci defitæ apud nos ,5c c medio fublaræ. lacet ctiamnum Noti amp;nbsp;Empiricorü ars ifthic omnis,amp;: nifi c vicinioribus remédia nulla com periuntur.Coniiciepdum ergo fuit,S^ qua m crat poffi bile proximiora fumenda. Quód fi fecimus minus q pro re dccuit folertcr,laudanda eft voluntas,non in-cufan

LIBER DE cufan Ja ftudii lucccflïo,aut labor quafi irrirus iiifibi-lar.dus. De huius morbi enra.

Aólcnus de iis diólum fit, quæ nos ab hoc fcrali malo rucri pofliint.Iam deinceps or-dini confentaneum eft,pro noftra facuJra-tcdeclararc , quomodo , amp;nbsp;quibus curandi

lunt ii, qui carcrorquentur . Primo tarnen dicamus, quomodo diuerfos diuerfimodè adoriatur.Nonnullos igiturinuadir cum frigorc amp;nbsp;trcmorc,cum neruorum conuulfionc tam in brachiis,quam in cruribus per vi-cos ambulantes,maxime poft Solis ertum. Hi domum Iele confèrent,amp; ante ignem exutisveftibus cubantes, non hu mi, nee fub dio,fed inter ftragula immoti fclc contincrecurabunt. His difficulter (pituitaccos volo) fudor crumpic ,quarc a morbi initio mox acfubindc hoe exhibendum eft poculum,quod fudorc diffunde-re , copiofiftimcq; meiere facit. Nam in omni morbi huius fpccie, fudoris vel mora vel abfentia hand paru nocet. ^ fpicç vtriufq;,fquinanti,centauriæ,fticadcs, camomili.ana p.i. calamcnri M.i.feminis anifij.i.ma ra trijcorian Jn,carui ana}. fz. cicerum rub. M.fz, ca-ricarum ficcarumnumcro fcx, tamarindorum M. fz. rad.zodoariæ ).ii. macisd.ii. nucifmufc.j.i.fz.dcco-quantur fccundum artem in aqua fc’* amp;nbsp;fcabiofæ,adic do modico vini, d c hoe dccodo bibar tv. addcndo pulucrisradicis diptami benetriti 5.i.Sy'dc Bezan-tiis’.i.fz.mifccantur,fiat potio, quæcalida exhibea-tur ægro,idq; in morbi initio ,vt didum eft. Qiiód ft hoe aut fimili medieamento fudor non émanant,æ-ftua

HIDRONOSO. , Fo.iis ftuarii calorc tentandus: quod fi nee fic,profedó mor ris lufpicio habenda eft : nam proprer humoris crafli-tudincrn,corporisq; obefi foliditatcmjamp; facultatü na tnralium debilitatem ,vcncnum intus membra prin* cipaliora infcftans concludirur. Maximus deniq; ca-lor haud procul à corde fcntitur,qui ad cerebrum dc-Uolans delirium adducit internitionis nuncium. Nee quenquam vidimus ira delirantem reftitutum incolu mitati.Flauabilariis veró plærunq; inter ftragula hoe malum prorumpit,mox à principio omnibus æquali-tcr calcntibus membris fudorcm habundantcr difcu-ricntibus,quo vniuerfum corpus feu aqua immerfum perfunditur,cum alui folutionc ac lotii haud modica cicólionc,in ca morbi Ipccic quæ curatum itura cft. Cæteriin cxtrcmitatibuspunélurisrctorqucntur do lorofis,cordis cos prçmit anguftia,anhclo fubindc Ipi ritu molcftantur, extremitates obhupcfiunt, doler orificium ventriculi,ncruorum contradioncs nafcun tur,plantarü pedumq; dolores. Aliis mox tument ma nus amp;nbsp;pedes,aliis facies,quæ S^ in pluribus liuct : non nullis fola labia amp;nbsp;fupcrciliorum loca:mulicribus etia inguina inflantur. Neq; fatis fudatum cenfetur,donee fanguis rurfum à cordis regione ad extremitatum vc-nas defluat, liuiditas abicrit, amp;nbsp;extremorum tumor fubfiftat ; quæ fi odaua aut nona hora à morbo incc-pto contingant, præcipuum falutis indicium fucrit. Curandum infuper haud ncgligcntcr, ne æger nimis diu aut vi detincatur in lcdo,aut nimio ftragulo op-primatur: nam hoe multos iugulalfccompcrtum ha hutCura fie fe habet. Cubiculi acr ignc ex lignis pha

L I B E R DE gijunipcri, aut vitis ad modcratam caliditarcm’amp;f pu rificationcm cxadamcommutctur, curando fumma folertia,nc per domus fpiracuJa frigidirasægrum in-fefter ; lintcolispræterea calidis ægri caput amp;collum tegantur . Inlupcrfi leéfo dccumbens fele de loco in locum moucretentant, affiftentes quam diligcntifli-mè ilii auxilio effe debenr,comprimendo in lateribus Icóli üragula, ne acr intitsfpiret, qui fuo alioqui £ri-gore horrorem facile cxcitaret.Dcniq; luffimcnta fiant, vt de acre prins diéfum cft.Durante iraq; fudorc, nullavidu morbo fiquidem peracutifiïmo laborans eibandus eft,nc forbirionc quidem. Nee interim dor-miendum. Somnus enim peftifcrum virus intus colligit concluditq;,arq; cclcrius cor lubirc cogit, mox interficiens. Q_uaproptcr omni qua poteft diligentia doloribus feu eruciatibus diucrfis,qucmadmodü funt pilorum violcnræ cuulfioncs,ligationcs dolorofæ,acc ri in oculis flillicidium, pcfuigil renendus eft, donce ad fenfibilem morbi declinationcm deuentum fue-rit: tufó tune non ramen adhuc profunde dormien-dum. Tum quia boe durante angorc intenfiffima ve xantur fiti,ncq; ab omni bibitionc abftinendum ccn-feam, hæc illis exhibeatur porio vtcunq; calefada, quæ ad fanitatem contra hanc lucm non parum face-rc inucta eft. ik aquarumrolz, cndiuix, acetioptimi ana ti.pcrlorum cxaólè puluerifatorum3.i.coralli ru bci3f7,faccari candi ’17, mifccantur : banc bibar exu-gendo per cannam . Huius loco alii laudanr ad fitim extinguendam aquam decoélionis bordci,amp; clcófua-ni dc per lis, aut manusCbrifti(vrvocant) pcrfc,fi in ore-

ore tcncatur, nee aliud durante morbi autaugmento aut ftatu offerendum .Vcriimin morbi dcclinatione vbi ftratum mutarit æger , potus fit ccruifia tepida , eaq; antiqua,ac modicè fumpta . Nullo modo biben-dum frigidum.Neeimprobarim,fi fiauabilariæ tem-peraturæ ægro in morbi prineipio hæe exhibeatur po riuneula. Aquæ rofz. f .ii. vini odorifcri ’.i. offis de Potus, corde cerui,raiuræ eboris,fragmcntorû Japidum pre cioforum,coralli vtriufq; ana3 f7,puluerilata milce-antur,capiat ægervt didum eft: banc fi prineipio c-uomuerit,fubindc exhibeatur,atq; tertio, imo donee contineat. Nam prima potio bibita non reieefa, falu-tis indicium habet. Cordis calori intenfiftïmo tumul tuofam circa ipfum continuo facienti cbullitioncm, pulfatiohcni frcqucntiftimam,dclinum calidum mi-nitanti,vomcndi dcniq, appctcntiammcdicatusfum epithimate vclfomctisjpfiadmoto ex aqua rofz cali da in qua radix zodoariæamp;didami trita coófa fint p^^^j^jg compofito.Hoc idem fimul cerebro applicadum, idq; conftantcr donee rencs amp;nbsp;venter ægrodolcant: nam indicium eft calorcm illue ex fuperioribus trufum propulfatumq,-. Et fi nonnulli hoe medicamento ad animi perducantur dcliquium,non tarnen fubtrahen dum : nam multi fie à delirio imô à morte libcrati cuafcrunt.Ita fadum eft inconiuge mca. Inluper vbi æger iam leftum, indufium,amp;ftragulacommutarit, prius tarnen abftcrfo fudorc,ncc abs rc, immodico fo porc nimirum cruciabitur, neq; adhue profunde dor-miendum . Faciendum tarnen interim pcriculnm, ff ' lomnus qualis qualis fucrit laborcm adferat : fi ita, f nullo

nullomodo dormicndum,Hippocrate monitorerfin Untüi^^ ^^^*’‘^^’ ^^''^^ P^^’^^^® dormiendum. Ad fitim extin* gt;nbsp;guendam fuftcccrit ccruifia tepida, aut aqua hordei, vt diximus, cui infunt faluia,macis,amp; nuxmufeata, Adoris addiro faccaro candi. Oris deniq; ficciratcm facculis ficcitaté, ex mufcilaginc pfilii, amp;: fimilibus compofiris aqua di-lurisjlcnire folcmus. Viélus ratio tenuifTima ehe debet,ad humiditatem amp;nbsp;frigiditatem non cxcedcntern ' procliuis,quam medicorum fagacitati committimus. Poftremo accidentia hune morbum fcquentia corrigenda lunt. Nam ex morbo attenuatio atq; débilitas rclarciri debet viófu,fpiricus à facultatcs reftauran-tc,aluum laxam faciente, quæ alioqui tertio die hoe clyftcri duccnda eft : ßj Iuris pullaftræ bulitæ carnis avner du vcruccis amp;nbsp;hordei Jib. ii. addantur ciminj,coriandri, eésaluum. a^ißBerninis fcniculi ana j.ü. brafficarum,camomii

Iæ,mclilon,ancti anaM.i.rurfum buliantur parum colcntur,accipiaturdchoclib.i. olci violarum’.ii. olei rutæ amp;nbsp;aneti ‘.i. mcilis rolari coiati, faccari rub, ana ^.v. vitclla duorum ouorum,falis parum har ene ma.Qjiod aluum purgando cict, feces à caloris furia exuftos amp;nbsp;induratos cum facilitate cducct, vaporcs 8C ventos ventris doloriscaufasrcfoluct. Vcrdm clyftc ria refpuentes, hoe bibent medicamentum : Ik luris prædidi tiii. Syi debezantiis j.iii. diaprimisfolutiui tumiblu»^ ^•^•^^’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;manna: j.i. milccantur,bibat in auro

tiuum, ra.Subfcquentibusdiebus hoe fumendum: ßj Aqua-rum rof7,violarum, endiuiæ, ana u. mellis rofz cola Ï“*^P’ ti,Sy‘ de bezantiis ana ’ fe, mifccantur,fiat lulcp. Ali ter tarnen procuiufuis remperamento prædida ordi-nanda

HIDRONOSO. Fou 14 nanda cHc nee id ignore: verum mihi iam fans eft . viam indicafle medendi. Præterea accidenrium cor^ reftio medicorum fagacitari commictitur, fine quorum arbitrio diftorum nullum fieri volo, Hæc lune quæ de hac lue digna memoratu purabam.Iam haud obfcurum cuadic,M.PetrumOefterlinck falfe apud procercs amp;C vulgum clamarc, huius nouæ luis nullam pofte inucniri mcdclam : quafi co in re medica cæcuticntc,cæterorum medicorum ingénia ( cicra arrogantiam ) nihil poftent»

IN hoe libcllojedorcsoptimijhumilivfi fumusfty lo,amp; diftionibus nee id raro barbaris, præfertim in medieamentis ordinandis,idq; ftudio,vt fcilicct çquis fidisq; Pharmacopolis feu Myropolis alicubi fauiftc videremur. Non profcftó T«7tâux«i(«Tj, aut nafutis Dio-nyfiisfanclucrionibuspcrfidiftimis,quosccuHccatcs filios in Reipub. pcrniciem coniuraftc,vt fuse fanffacc rent Auariciæ,pcrfpicaciflimêconftar, quam finiftrè, quam impie,quam deniq; confidenter milerrimo im-ponunt popello. Ar fpcrandum Senatum Gandenfem in cætens iam ocular iffimum,fi hic aliquando fapiat,, huic rnalo adhibiturum remedium. Vos interim vagt; lcrc,ac boni confulitc. Gandaui.amp;c,

Q,V IN T V S Diuina faucntc dementia Romane» mm Imperator Auguftus,ac Germaniæ,Hilpaniarurn, * Vtnufq;Siciliæ,Hicrufalcm ,Hungariæ ,Dalmatiæ, Croatiæ amp;C. Rcx : Archidux Auftriæ ,DuxBurgun-diægt;Brabantiæ àc. Cornes Hablpurgi, Flandriæ, Ty*‘ rolis. Sec. Q_V V M præftantes ingenio viri, qui fua induftria, luoq; labore publica ftudia iuuarc ftudent, fummorum Pnneipum fauorc,Slt;f gratia foucri,acfub-leuari merito dcbcant,Et Eruditusfïdelis nobis dile* élus Damianus VifcenacusDccapoliranus,Artium amp;nbsp;Mcdicinæ Doélor , quâm plurimis annis in mcdicæ artis Scriproribus veriarus, corumq; libris Sc feriptis di ligenter rcuolutis ,vt tandem ex diutina leflionc ali-quid reponcret ,cx omnibus omnium fiofculis, velue apes quæpiam, Mcdicinæ Thcoricas,amp;: Pharmacopo-larum offîcinâ,iam nupcr,vti nobis rclatum cft,fum* mo cum labore, vigilantia, amp;nbsp;ingenii dexteritate col-Icgcrit. Q_uas quidem fuas lucubrationcs ad commu-nem ftudioforum vfum, amp;nbsp;vtilitarcm, amp;nbsp;pro luo erga Mcdicam artcm,gcnusq;humanum amorc,typis com mitrcrc,amp;in quàmplurima excmplaria deriuare velit, ni vereretur oleum, oper am, amp;: impcnlas,quæ non nifi ingentes effe poflunt, fibi deperituras, amp;nbsp;fc cxtrancis, qui fucorum adinftar alicnis incumbunt laboribus,* fementem fadurum: haudindignû duximus,cundcm Damianum Viffenaeû Priuilegionoftro aduerfushu iufeemodi fraudes numirc, Ac proindc harum litcrarû .nortrarû ferie autoritäre noftralmpcriali decernimus.

■^ fancimus, nc quifpiam in foto Romano Impcrio, Si ditionc noftra, præfaras Medicinæ Thcoricas,amp; üHi cinam Pharmacopolarum ,intra tricnnium ab cariim æditionc prima jcitra autoris ipfius expreïtam volun-tatcm,amp;: confcnfum,imitari,vel imprimerc, feu alibi impreffa intra imperii, amp;nbsp;dirionis noftræ fines addu-ccrc,vcndcrc, diftrahereclam'vc palam'vcaufit. Qjjod fi quis contrafeccrit, poenam amiffionis libro^ rum,quos ipfi Damiano Vilfcnaco applicandos dcccr-nimus, vel ab co mandatum fiabentibus, S^ amplius muldam quinq; Marcharum auripuri Filco noftro Impcriali,amp; Damiano Vilfcnaco cxæquo pendendam, tones quotics contrafadum fucrit, le nouerit ipfo fado incurrilfeTMANDAMVS porróvniuerfisamp; fingulis Impcrii facri Elcdoribus, Principibus,Ordi-nibus, fubditisq,-, amp;nbsp;fidclibus tam noftris, quam ciufdc impcrii,cuiufeunq; præcmJnentiæ, dignitatis, fiatus, amp;■ ' conditiohis cxiftant,vt hoe noftrumEdidum,amp; Priui

Icgium conferucnt,amp;: cxcquantur,obferuariq,-, amp;nbsp;cxc-quutioni mandari,pcrquosdccct,faciant, Quatenus gratiam noftram charam habucrint, amp;: pœnas prænar-ratascupiant cuitarc.Harum teftimonio literarum ma nu noftra fubierip rar um,amp; figilli noftri appenfione mu nitarum. Dat. in oppido noftro Gandaui, Die Duo-dccimaMcnfisMartii,Anno Domini luprafctquimil-Icfimum Qiiadragcfimo, Impcrii noftri Vigcfimo,amp; Regnorum noftrorum Vigefimo Quinto.