|
Manialis � �. ÉpgK M
NonhicCcntauros non Gor-
gonas, Harpyafque, Inven,es.-HoMiNIMnw
nanoftrafapk. ~ '' |
||||
|
'^ψ
|
|||||
|
iiw� Micro-Cofmus
^N^ Ί)Μ is, ahmetxfctngjjen t�m De
MENSCHE
�f�e�efcicpne
VVERELT;
Wt her ι en 2 cap.
van Geneiis. Cfamm o�efoif
Door
Dtottyffii SprAnckhttyfiit, t-
TOT DELF,
&t>tbmto t»p �e aaeiiutet ban
ja�� lao Andriefz. Kloeting , %>otth-
0ui�niA,B,C. 1630% |
|||||
|
ii
|
|||||
|
�
|
||||||
|
6������
|
||||||
|
^ckiaere, Wijfe,
Voorfienigelïeeren3. ■
MijnHeerendenOffi^
cier, Burghemeefte- renjSchepenenjPen- fionarifen en.Secrc- tarifen der Stadt DelfT. Achtbb. Heeren.
\En?$n niet al-
leen de heylighc Schriften,^ ons J deurgaem verma. nen^ datn>y moeten acht heb- |
||||||
|
ben op ons felven; en dat jp
yeder, hoeft voor hooft, fihW- digh ishemfelven te bannen, te beproeven, te onderfpecken ι Maer als wj de Heydenichc �Schriften door-lopen, vty vin- den ooe kin defelve veel de fti. ghe Spreucken, aentpijfende hoe heerltjck en lieffelqck, hoe ml� endc nodigh voer den Menfcht fy , de KENNIS SE SY- NES SELFS. Perfius, eene van de oude
Po�ten heeft de luyden va» zijnen tijdt met dit korte Fers ghewecktom� op har enftaet Viel fcherp te letten: Quem te Deus cifc
Iuifit, & humana qua partc locatusesinre, Diicc. Eenen Philemon plaght
te fegghe» : Nadien ghy een Hen-
|
||||
|
'enfihezift, foo doei � heffe
9 dat alttfdtVeelte verfiaen 5
ai verfiaende, foo fult ghy
|
|||||||||
|
�,
|
|||||||||
|
iltifdt een Menfihenijn.
Prijfwaerdighühet boordt
ThalctiSynamelJjch Dat bent.
f elven te kennen ml fwaer is,
maer^aligh,
Dcmonax gevraecht lijn-
de, Wanneer hy eersl hadde begonnen Wijjbeyd te f leghen ? Antaaordfi . Van dien dagh en mr e af, dat ich mijn [elven hebbe beginnen te keren ken* ven. Den raedt van den 'toijfen
PJaro "ftv# defe: dat e lek een ftch felven NaecktyW* be- mereken, buyten alle andere dinghen, en afghefondert van zijn omlegghende byvoeghfeU. Daer-en-boven, dat hy hem. � Hij fchen |
|||||||||
|
/elven Ghzhtufiudeb�wer
ken, om kennijfe te krijghen van den Inwendighen onfiers fe�tjcken Menfch� ,die eyghent� lif'ck een Menfihe ghenoemt magh borden: als van den Wtvoendighen, dk niet meer dis een fchaduwc � desintven- dighen. Wjders, hoe hy foo voor het een, als voor het ande- re deel, ghehouden is te for- ghen, of dat de ^aerdigheydt van het onflerjfefycke niet en "itoorde ghegheven aenhet ver. derffelijckc en aertfche: "i�ant *ls Juich gefchiet,dan draeght fichde Menfihe ofte belacche- l�ck, ofte beklaeghlijck, dewijle hy � in de dwafe Tragi-co- maedie defes levens. 'Tfyn alle ie [amen treffe-
lifde Advij fen, die billick een jeder
|
||||
|
^eder onder ons fuïïen hewe-
lf», om tot hem [elven te kee* jg#, en met z,ijn � er �am niet buyten, maer binnen te ^poo- nen; Principaiijck indien wy beh enigen, dat daer toe komen de trouhertighe vermaninghen �van alle de Leeraers inde Scho� Ie lefu Chrifti. Daer en is niet, fep Augil��
ftinus, 'tgheene een ChriBen met fulcken forgbvuldigheydt behoort voaer te nemen, als dat hy hemfelven doorfie^foeckeen vinde. De Comnghen zyn blijde, Wanneer � e enige nieu- we Ey lande � in de Zee hebben opghedaen, infinderheydt foo defehe vruchtbaer en riyck zjjn : Maer veel meer reden heeft etn Chriften omfichte Verbli/dentivanneer hy in hem- $. � ftlvw |
||||
|
felvenyet vint, 'tgheene hytti
voor en niet en 'toiffe, v�orm- mentlijck indien het felvegol is en van Codtghekomen. De Oudtvader Chryfoflo-
mus fprceckt oockfeer tref e. lijck van defelve faecke, feg- gkendealdtts: Wie ^ijs is, die tracht eersl en voor alle andere dinghen Hemfclvcn te ken- nen, overdenckende "itoat hy is: Ί&'at boven hem,, binnen hem, en beneden hem is: fvat met hem en teghen hem �: 'ftat voor hem u ende %»at achter hem. Want defi aenmerckin- ghenjMen 'tn hem omfteecken een eerbiedinghe tot zjrne» Godt, een liefde tot zijnen E- ven-naeHen , een hcogh-ath- tinghe zijnes Selfs, ende een klep.achtirighe van de We- reldt
|
||||
|
^W^fcfr met al hare Tdelheydt.
^�LMaernoch veel bondigher
mndefe Scoorden des Oudtva-
aeis Bernardi: Bedencktwl,
φ Menfihe, uyt vaat oorfaecke
V dat u Godt ghefihapen heeft,
t* 'toeten niet tot zijne» voor-
deele, maeruyt loutere goedt-
heydt,fonder eenighe uwe vtr-
dienften� Voawhoe konde die
yet verdienen, die noch niet en
wat? Bedenckt 'toel, hocda-
nigh dat u Godt ghefc ha f en
heeft, te boeten nae den Lic
hame eenfchoom Creatuere, en
noch fchoonder nae de Ziele -y
"Voant die droegh God/s heer-
f lij'ck Even-beeldt, Veasbegaeft
wet Reden, endeghefchickt tot
een eeumghe Gheluckfaligheyt.
Bedenckt Veel, hoe groot de Au-
thoritcyt 9 Macht en Hcer-
# vj fefaap-
|
|||
|
fchappije wai, die u Godt ge-
gheven heeft over zijner hai�l� den werek; ^ant des Menfchm vreefe lagh op alle Bieren. E?� dench eynteltjck, utre Volheydt en uytfieeckenden Rijckdom, in 'tghenieten van duyfent en duyf�ndt gaven. Boe vele en verfcheydene dinghen heeft Godt ghefchapen tot ti onder" houdinqbe f hoe vele tot ito n- derwiffnghe ? hoe vele tot ft verheteringhe ? hoe vele tot tl� vertrooflinghe ? hoe vele tot ft vermaeck en plaeyfier ? ~iftaer- om dan en f oud ghy Godt niet dancken en dienen, loven en lieven alle de daghenurves Ie- vens ? Een feecker heyligh Man
placht altijt in zijn Gnehedtte fegghen: Domine, noverim ME,
|
||||
|
w � �, novcrim � E. Dat is,
f^ffeeregeeft doch , dat ick imnfelven magh Ie er en ken- t m�, en dat ick u magh leer en
kennen. 'T was een beknopt ghebedt; "toriheel kort, rnaer. feergaet: ^toant de kennijfe van bejde die flucken ü den Men- fche foo nodigh, dat hyfpnder dien tot zijn eenwighe Zalig- heydt niet gheraecken en kan. 'Nochtans men vint de
Menjchen van dcfe hetsie en verdurvene Eeuwe aan irme gantfeh naelatigh. O hoe dun- ne zif'nfe ghejaeyt, die Gedt kennen! en immers foo dunner die haer f hen kennen ! Sy verwonderen haer m en dan over de hooghte dcrBerghen, de baren vandeZee, den val &mde Revieren, den loof |
||||
|
vande Sterri», enanderedter-
gheltfcke dinghen die buytM haer zijn: maer de miraculm binnen baer gaen � voor-bf. Van alle andere dinghen wet e» fygeern't rechte befcheytmaer mm als niet weten fy van haer f elven; Ende dewijlefy niet en verfiaen wat, den Menfehe *», tfte wat tot den Menfehe be- hoort ,fio en leve» � niet ah Menfchen: maer worden den Beeïlen gbelt/ck in onver ffantt jae worden ergherah de Bee-
fien in endeught.
O deerlffcke faecke! Veaer
dich om met vele tranen be- fchreyt te worden.
lek fal by defe gheleghent-
heydtverhaelen de Hifforie
van eenfeecker Herder,^/*?
mrent de kam vmeenfloote
bitter* |
||||
|
k
|
|||||
|
bitterlijck ����� en weende,
fittende een Reviere van haei water uyt zijne ooghen. Wanneer een Cardinacl, rej- fende nae het Concilie van Con flans, defen Herder in 't f afleer en fagh, ende den feU venvraeghde, we lek ede oor- faecke was van z,ijne menigh- vuldighe tranen, foo heeft hy eyntelijck , nae lang en dief verfuchten, aldus begonnen te fireecken : En f et ghj niet, Heer e, de cpghefivoüen Padde, die daer kruyft over dt nerde f Dit doet mj weenen, dat Godt my ghefihapen heeft tot z,ifn Beeldt en Ghelijckenifle, veel fchoondcr vanghedaente, veel ghelnckigher vanccnditie, als dat vergiftigh BteH 5 Ende twhtans t dat ickondanckbaer en
|
|||||
|
en godloos Menfibejot noch toeA'
God mijnen Scheler nop e�ts en hebhe ghedanckt, voor jio grooten votldaet. De Cara% \ nael tviert door dtfi woorden des Herders foo beweegbt en ontroert, 'dat hy in 't Conci- lie» ghekomen wefnde , alles datelifck verhaelde enup-riep O S. Auguftinus, hoewel hebt ghy moghen fegghen! De ongeleerde overtreffen ons, en nemen den He- mel voor ons henen wegh; Daer-en-teghen wy , met alle onfegeleertheyt, wan- delen nae vleefch en bloer, zijnde over onfe Zalighcyd t'eenemacl onbekommert. I>efe dingen, Achtb. Hee- ren, hebben my bewoghe» ,om neffem de Schef��ngh van de Wc-
|
||||
|
"� "Vyerclt, in confidera�e te ne-
men de Scheppinghe vanden jf^cniche, en mijneaer.merc- * hinghen over defelve in 't licht
te brenghen tot flkhtinghe der Menffhen.y en ter e er en van Godt haeren Schep f er : op dat groote en kleyne, me 't cxem* pel der xxiv. Ouderlingen, Apocal. 4. de Croone kar ei hoofts fot�den neder Mgghen, voer Act» Tfjieef U^y»j (Zn/ittt
fegghende: Ghy zijt waer-
digh Heere te ontfanghen den lof, ende de eere, ende de macht: want ghy hebt alle dinghen gefchapen,en- de fy fyn om uwent wille. Dat iek defe mif'ne Medita- tien uwer Achtbb. voorna, memlijck toe-ejghene, enghe- fchiet niet jilleen, om met een teyc
|
||||
|
teyckenvan danckhaerfteydtjt
erkennen de eer e en tveldadtg- hcydt^ die het»»' Achtbb. be- lieft deurgaens den my te be- rvijfen: maer oock om de Veaer- digheyd van de Materie diefi- danigh is, dat alle Menfche», fio wel van hooghen als van la- ghen fiaet, defelve fchuldtgb zyn te behertighen, jaedeal. der grootfie ten alderweeflcn, Gh*k*nf &<* jfi uvA-nOi/Tt;
Magiftratus virum indicat,
De Magifirati�re openbaert ee- nenMan: Komende op het Cufi fin, fio komt hy op den Toet- fteen. 't Gaet W, als die ghe. newlckedatrtoe komen, hun fio draghen, datmenfegghen ««^.-Magiftratus Virum fe prseftat: De Magiflraten too- nt» dat β Mannen zqn. Ghe- |
||||
|
■1 ..
fykj) hoven degemeym Bur-
gheri/e in Hoogheydt uytfieec- mn, foo fieeckevfi oock uyt in Wijfhcydt, Goedt-dadigheydtt Kfoeck-moedigheydt, en voor- namelijck in de kennife vw karen God, e» van haerfehen» GeddeHeerervilft Achtbb! Xegeeringhe Regenen met vre- de en voordoet; en u Achtbb. I Perfionen met ghefomheydten \Aligheydt. Amen. V Achtbb. onderdanige
Dienacr Diom.Spramckh.
|
|||||
|
Kstgafe.
|
|||||
|
)
|
||||||
|
*Ag*fetm ad jfuSHnia-
mmexStdx». Serm. 2% Divinum hoc & pr> ;
mum praeceptnm difcimusj ut nofcat quifqae [e iffum, Namquifefenovir, Deum cognofcet. Qui Deum no- verit , Deo affimilabitur. Sii�iiljs autem fier Deo, qui Deo dignus fuerit. Deo autem dignus fir, qui nihil
Deo indignum commitrit: fed cogitat res divinas, & qua; cogitat loquitur, & quai loquitur facit. |
||||||
|
Dat is,
|
||||||
|
Dat is,
iWp �eeren bit eobbe*
�ijtke en eev�e Geboot: Dat elck een hemfelven
kenne. tBantUjiefjemfeii toen kent/bie fa� oock <©o� Kennen; en toie <©ob kent/ bie fa� <i5obt g�ei�ck too?* ben* ^or�«6oi3t9�rf�^ fa� bie tooien / toelcke <!5obttoaerbist}t& enbie iuo'�t <©obt toaerbigf)/ toelcke niet en boet bat <0ob ontoaerbtg�jt&maer bte gobbelijtke faecken benckt / enbe 't gfjene �p benckt lp?eeckt/ enbe 't se* wbprp^ecktboet* |
||||
|
*4ugutt'mm in Joan.
Trafi» jS. Aliavita Pecorum, al ra
Hominum , alia Angelo- rum. VitaPecomm, ter- renis Voluptatibus aeftuat, ibJa tcnena eonquirit, in hzc jpronaatq; proje&a cft. Vita Angclorum, folacae- leftis. Vita Hominum me- dia cfl-, inrer Angclorum & Peeorum. Si vivit Homo fccundum <arncm, Peco- ribuscomparatur. Sy vivit /�cundumipiritum, Ange- �sibciatur. � |
|||||
|
Dat is,
|
|||||
|
Dat is,
.CenanDer 10 het leben
wn De heeften/ een an�er �et Ictoen ban De figsen* frhen/ een an�et het leben ban�e eng&elen. 3�er f^e�en leben/l$8&t nae Djttlfijeltjcfec�u�en/foecftt alleen het aer�ifrfce en 10 �aer toe hellende tot hol* tomioe. 3Ber «engelen kben 10 alleen �emel�j» ©er a&ettfchen leben 10 mi�Delbaer/ taOchen get leben Der engelen en Der Bee�ett SinDtenDeS^en* frfje nae Den bltefrhe leeft/ foo leeft #p al0 De BeeOtm 3nDien tjp «ae De sw�e fceft/fo leeft hpal0&e<E«* Stielen, /W/w
|
||||
|
Faulu� ι. Cor, �. 2».
Eert Godtin uwen Lic-
hame, ende in uwen Gce- fte, dewelckeGodrszijn. |
||||||||
|
Micro-Cofmus
0fte Aenmerckinghe over
<le Scheppinghe vande
kleyne Werui,
Matigt
Vanden Menfche.
ECn uunftifllj mmh- ©e te*
meefier�out een feftoon "lt»*BDf� Palleys, en�e Mztdttt get g��i!" metrtn��Cm^acrae� SKSSSL
fm�lr °«ιίntet out bat be $acftt- ffiln baer m cn "P* routen tfie*
ram: maer om bat een ©«nee/ oemogijeneeUJoonetn
e n�$�PcU to�fe ijceft oocit
W?rr�efe �^OOte Werelt foo
gSS8|ere|apen/metboo?
w bieten �an0et «S�ebercijte/
38 noc�*
|
||
|
2 Vande Scheppinghc
*oci)te boo2 be ©og�e�en beg �itc&tjS,/ nor�te Dooi ix ©tf* fcijen upt ber gee: inner booj ccn trcffe�tjcftec i'erfonagic, 1$ olg ©:ince enbeComnchbaer in fouoe logeeren / en ober alleg bommeerem 3&e ^cfjepping�e ban befen
greoten z> o μ ι ν α te vb. beg 3©ereltjg geeft Godt Den &φε$* per tot opliet epnbe gljefnaert/ «nbe alle anbereCreatuacnals? fpn Crojf en^of-g�efmnoo? ijeenen g�efcijic&t tot jijnen bienft/ opbat�pDaemaeboli f�en�e/ a��c� booi i>etn fclben
ereptfoube binben: J�ament* �ijcii Cf η �|emel/oie g�eiijcft een gpabilfoen bonen 5i)n [jooft ijs upt-ggefpannen om �em te bee* iten: ®e tterbe/ bie gi)el8t« een ©loer en fcljoon iCap�t i� neer- ' gijelepbt onber 5tjne boeten om iKmte&ag�en: 3jS»ibtfgaber� be jSonne / if�ane en eterren/ bie gfjelijc&alji Jpacn�en ontfle* fcenjgn om Bern te lle�ten tot 3ijn bebj�f/ tn fbobooitg on* ta��ijtfie anbere bingijen meer. ©asrem ©oennMaUcssbacrbigrjbJatf/' i enb*
|
||||
|
ι
tles MenTchcn. 3
enbebatbaftbe Enghelcnenbeiebemaea*
anmt Crcatuctcn ronbtfomme S&SE, WWV ja bpmaniere �an fpie* �μ«μ. ma f�onben en gaepten / niet Scooter bertoonbermgfje upt- toactjfenbe bao? luien fuUt 'ah lesfbefc�eert fo��e toefen/ φυ ouam Go it epntelijctt met ben ■WENscHS �ooi �en baglj/ als met net ijooft-fiucn ban ge= Ijeel be Nature, en�e mfiaHeet�e ben felben in bit rijen en fcfyoon S&ebouto beg �Bereltg/ alg fps nen �een�oti�er en �uptenanh Φεη Mcnfche, fyet alberbejte
ban alle Creatueren / fe�nep <5ab op ijet alber�efte: nament* IrjCKopbenfirftcndagh, batig op ben ©zpbag� / en bacr mebc nam Godt �epltgij-abont/ ru* ItenDe ban alle 3ijne toerenen, <©pbat�eMeijfche3ijneupti «Htrot
� «emenbe �foogljepbt toel fowbe "" �%l keren Kennen en �erftaen / fo en Ή Bebiupcltf �c heylige Geeft balt B�een anber ^cftepfel foo bete wooiben / jae niet ban alle fjMcIm g�efament��eS/alsf ^�enMcnfchea�Ietn. *?P �efc�i�fi feer pertinent, &ii«Wn»
a> 9 $oc |
||||
|
4 Vatide Scheppinghc
sftfti upu tjoc bat be sroote 3Hmacgti��e SS, God tOtbCScheppingcdes Men-
SbcDwi» fchenijemfe�ben �eeft gheiter,
sBeiwe enbe albocueng bereydt gp* iqawfctjeit. tnaecht 5©aet nae/ i)oectuieus en net bat jjp ben Mcnfche, nae Lichaem en Ziele gheformcett �ecft. �pntelijcit/ �oe magnt- fijck bat Dp ben gfjefc�apen Menfche onrhaelt, enbe ijoe rijc- kclijck bat �)p ben fclben gbe-
tra&cert �eeft. <Been Philofophen, geen 3©e*
reltjS-bjgfe / en Rebben fobanu
ge fanenopt nonnen npt-gron*
Hen boo? be Natuerc en �aer
%itifii 3C�leenMofes,boo2ijet
ingevenGodtSjgeeft getond �e*
«weke fefjieben» 't^biUijcnbattop
maB««fl� toM* °P�etten J ibflnt baer en i�
tulSm aeit »Wefi De kenniiTe Godts, gfteen
BDtmcrci», nutter Jft ennifle in be 3E>erelt a�
iiefe/batiieMenfche hem felvcn
kenr»
e>v tat te $«mtt>at pemanbt erbaren
ST�K***» i" alIe feientien, fo bat op
Κ* ket fcesf�ont ben Loop be;S Hemels,
ftatnen, ben ®ioet en Cbbe ban be Zee,
ifecpg�enfcfta�ban alle Metals
|
||||||||
|
I UI
|
||||||||
|
k»enCrH�den, beRcchrenen
Wetten
|
||||||||
|
«fes Menfchen. 5
Wetten ban a�le Volckeren , be
Secreten ban beChimi|e,fo ber* *fi>at ftp loot ai <©otit imfie te
bpanberen; ^n�ien |jp onbet* tu!K�en niet en bieet ban 5jjH ?P3�)en gfte�egcntftepb/ fo i?s �)p jnbet baet Onwetende.^it ber* f on�en feer �oe� Die gene/ fcoe�c* ee met groote bergnlbe lette* �cn/ aenben ingancfc / boben be �Ojta�� ban. Apollinis Tempel
te Delphos s.befe Sententie �eteiv feftjijben alleen dHobbelijcnO- rakel, boo?-gcbenbe bat fp upt ben Seniel taa^ nebet-gebaelt* Κ Ε Ν Τ U S E L V E Ν.
|
||||||
|
O© bat i�p ban OnsSelven «"J1**
reeftt nennen mochten/ foo {SSS.* iaet ons? boo? cerft baetop�et* 85&? ten; ^ oe ficft Godt be f�eete ge* repotnsDe fc�tcftt/ gftef�e�t/ en beerbtgft«j* �EW?8ceft tot �CiS Mc"� SSS*
icnen Scheppinghe. C»«i{*6«».
Mofcs beffftiijft ong batGe-
"C1� Mttet iseft tooojben: Gedt Jtrijck: Zoet ons Mtnfchen maken, een
nut dat «ns ghelytkfy: diedair ngw
Λ iij ttn
|
||||||
|
6 Vande Scheppinghe
ren over de Vijfchen inde Zeejnde ivtr
de Vegbelen onder den Hemel.end* over het Vee, ende overdegasitfcheA�rde, endeover a�e Ghevvormte dat-op Αφ den kruypt. Cot �aec «i toe taaten a��e
an�rte bingen gljefcijapen �ooj �jrt vvoort. <©oo?Setfe�'be vvoo kt �uierben oocb gije* fclMpenbe vknfchenmtaerljeel «n�er$f/ al^ nnbere bingo�n* 3Bant �e �>cl)cppingi)e toan nn* �crebmgijen nep <0obt in ber fjaefioueiv en gincn baetnojt inebe bcm / niet meer ban gljc* Itjcn een tooozbt ofte ttoee fpjc* �tenbe/naineritiijclu Het worde dit: Het worde dat. «©Of Ij HO*
MRtlbe tot ben Menfchc , foo hts gon befen cours te �eranberen/
enbe Godt fp?acii op een �eel nieutoe toijfe, |>oe bociH Φρ en fepbe niet/ Het worde een Menfche , gfjeljkH 9» gfjefept Dabbe/Het Worde licht. <©0tft
en fepbe Ijp niet / D� Aerde g evc Menfchen, 0�eiijCHlj?g[)�fept Ijabbe/ De Aerde brengc voott levendighe Dieren : maet �p maeeftte �oo?{jeenen eeugtaoi
teit
|
||||
|
. des Menfcben. 7
i^nPparatUm aifanbtt�inBB�
foo�-BEKETDixaBi feggen�e/ V"°ns Menfchcn maken&c.
|Cben s�elijch een ittmf�tgft
mecfttt 1 wanneer np boo? imt «emgfteB�epne pjoefKemf licht tonen uiegft-g&emaecnt geeft/ «n pjmctpaien Komenbe/sgnen g^af-lepi»'/ 5�«e mouuien tot E� wn5??&e op-ftr�cftt / 5tju &en ^V ίο� irite�e�c^ Dflimmpolfuccfitit/enr�pt: 3©elaen/ nu fait eerft gel�iem =J3ti fal ten al�e mijne �unfi te uiercft leggljen/ en teffen$ �aten Γιεη. C�en alfoa fielt fic��iec HfJt^0"^ Godt oocfe nen/
met Dat 0p treettotbr^etteui pingfje bej� Menfchcn. m en begeeft fittj baet toe niet $ζφ
tel�cH/niaer eer ft taec�tt fip hem femenop/fegg�en�e: Lactons Menfchen maken. IBp�uncRt bat ich God aIDu� §oo}e forecc? »εη. 3©p fteo�en tot noc& toe ««egoebebmgften ggefeftapen omijoogh en om lacgij, &iet r}re5«nen feftoonen $?eme�/met »eie lltcftten �erciert, $iet hier «n ruym fCectrijcft/ met sijn Μ tig. �pf* |
||||
|
8 Vande Scheppinghe
bo�ljept en cieraet. $et ffiatet griemelt ban ©iflcDen: ©e &e> fcietten op oen ©elbe fpnngfan en ijuopeicn D002 malftanoecef: 32>� ©ogelfceng fmg�en en que* ien:'t<&e&outobeif3©eteIti�tg too�troeftem 3Patfepiter*3©at �9e6?eecBtermeeti $iet Dan noc ft een ftuck , namentlijcft be JVieni�he. sii mijn cunft / mijn fccugijt fal ieft noeft eerfi te Dege tn ftem toonen, gnftemfalicft recapituleren en �eRneptelpc�i toergaberen/toat Hemel en Aer- de begrijpt, ^at kit fa� fiem i niet alleen mafcen tot een Korr- begn/p, een Som mier, een Biepn Paneel en Schilderije Pan Otfe groote Wercir: maer. ooeft tot een Bee!t,een Schijnfel, een Spiegel, ban mijn felven; foo batmen in fiem alleen alle� fal nonnen ften/ naementltjclt 't gftefteele Schepfd, met ben Schepper. <©efen Menfche ig ong tmt*
terffei�it. ©p ftem ftebben top gfteoogftt in atte booi-gaenbe toereften. Hp fal onfen Huyf- hoiider jtjn hier bcneben / enbe tm$ op Aerden geen mmber eet en
|
||||
|
des Mcnfchen. 9
�?e �i?gheJen in ben Hemel
oom onCchtbaeriijck. itomt W/Iaetonj« \wrth becjinnen: W nu be rechte tijt, �tomt/ i-aec ons Menfchen raaecken. "R^"v^onbei-IijtBc &aecise! ««»««
"■-'«ettfl Baet Godt te RΛ D � i" notKrt
iSssp��v^ ******
Jerabmnhe t.tf be jSc�eppinofie
ban ben Menfche. Jjjtaa toe fo Pele omf�agffcg * ^acrommebocfjen heeft <©o� �W ben Menfche ntet fonbec ^actpieginge imllen ter aBerelt «^Sen/ tuaji Set 3�uaerber een �fche te fcljeppen/ ais alle ?<Ee�inS<mi <e>eenf�n<Ef. <©f iWWte Godt �oebanist) bat «Ρ oen Menfche foube fchep* P«i* ©eenfro& i�aetmetbe* |
||||
|
ίο Vande Scheppinghe
fe maniere toan fcoen geeft Godt toilienaen-iuijfenbe Excellen- tie beg Mcnfchen btiOttt alle an* �erebingfjen. } ^00 groot tg btg Menfchfh
Excellentie en �|oogl)ipbt / �at omjijnent taille niet alleen be geeic3©erelt gefcijapen i�/maer batoocfi Godbe^>c�epperfeItie o�crljemi� blij�en f��le flacn/ niet anberg ban met fonberiing rijpen en boo?-bebacftten Raet 30ncnt ijainen petg boenbe. Mtn foube^ier mog�enb?ai
gjjen/ met inien bat Godt ten Schepper $ίφ fyeeft beraden?
Godt fpjcecftt luer a\g met
meer Α υ D E R �.� �uant ftp fept/ Laet ons Menfchen maken; en niet/lek wil of fal Menfchen ma- ken. Utefce bor0 / met luien fpjeeeht fiier Godt be �cf)eP; per Ί ®ie \g 5tjncn If�ebe- ceorgius feftepperi j�ommig�efeggljen/ EnWm. sa- jjaf Godtde Vadct �jier met f)em moftten. feilen fpieeent: maertengupt niet. 3©ant bat penant �)em felben fal acn-fpKiten / ig onge* rijmt; ©eel onaurijmber ifl/ bat pcmant f)em f�wm a�lem no-?* men
|
||
|
der Werelt. 11
!�n fa� : tap luubcn. Wat
^njoen-maec&et/ fept Bafiiius, nttenbe �p s�ntaercn/ falopt ■gg&en/ taanneerfjtj alleen itf/ te�?"' ψ f"� ��fWfcomt/ ^on^ «'f�hnen maeclten.
IBaer fp taerucn ong uoaj/
«at een fcepfecof 4Ionincft toet E^oon ttf rafpn^��onnan* w. �?A ^««ten te fcgg�en: op bient �it tot anttaao:be/ bat
peH. Schrift fuicftcn glietaooK- tentetenljeeft, iBencnfalniet "" fmig� «tempel nonnen �oozt: �iengen upt (�oDjStaoojt aRSi«* nrEfra» &at een groot
potentaet opt \jan fjcm feltoeit foube gefept �ctJ�en: wy luyden, Sfinbetemepnen/ batGodtdc p1m°:o
Vader, a�^ �p fepbe/ JLaet ons'����0�; Λ «en fjeeft be H. Enghden, ofte <fi.
be Elementen, en met namen be A«de. <©oc&fabanigl)en Opi- nie en i� niet alleen ongerijmt/ maet ooch �aflerljjeHrtaant ban E nim �e EngeJcn, mibfgaber^ De tlemcnten.of be Aerdefatael OHfC Scheppers toefen/a^ Godr. |
||||
|
11 Vandc Scheppinghe
Wat roaer batanbcti*/ a�gbe Enghelenen Elementen tOtGo- denmaecHcni
<©DP fult feggem &$iac GAf
deVadctnict met ijcm fei�en/ �>�?aCK �P OOCH niCt met Enge-
len, Elementen ,ff anbere Crea- «SeHMMtn meren? met �uien fp�acft ftp ban/ iiipct <ffott» a�jSf)P fepbe/ LaetonsMenfchen tt^ffifie0" maecken? ge&antinoo2beeeni «iiiBiitpt. �oube�ijcR/ batbitg&cmeefiig een <�5ijefpiech �an be heylighe D & ιε-ς e ν iGκErrMnixtg en itan fict met gfjeenen glimp JjerKlaerttuO?ben, Godt de Va- der fpiacKiu�rmetGode fpnen Sone, cnbemet Godt ben heyli- ghen Geeft. <©cfe drie Perfonen �eg eentg�en Goddelijcken we- fens, gingfjen t'famen te rabe o- toerbe �>cljeppinglje bes? Men- fchen. ©oo2inaer een f�ucn ban grooter importantie, 3. \/t Wet tuat geeft befe Drie-ee-
n^JiSf'.-, IVlnighe Godt in fptien Raet tSttom? Uan ben Menfche beiloten? mu muiutyt te/ batflpbenfe��ento�bemai lonuftu Ken GH�irCK ΗΣΜ SEI-
K�tf.
|
||
|
t des- Menfchen. 13
ten. φε��ofolutieinajSbefe; *»«*«fP»
|. J-act ons Mcnfchen maken, een ^*1'*
beeltdatonsshelijckiy; Ofte/fo «S�en«�chbe nioojben Inpben iT� be flepliglje Cale: Laet ons I denMenfchemaken, nae onfen
beelde, totonferghelijckeniiTe. goojt baer: God banben Hemel toil maarnen eenen Aerdtfchen Godt; enbe bat fa� be Menfche, f/bat fa� Adam toefen. Adam
7 Vbiertgftefcftapen ban Adama,
ban ber Sterben. «Dit ftabbe fn; met anbere Creatueren gemepn: maer bat ftp in 3ijn 2fierben-ijat Oods beeldt bioeg�/ �uag 5ijn cP��en en befonber Privile- gie. &a bat onjS |)ter boaj-ftomt tenfaeefteban ηοφ beel grocM ter impojtantte / a�jf be boo?* , 0aenbe.
Cen i& g�ebiiffclijtii gijeen
«leun $oinct ban Ccre / te re- pre/enteren ofte af te bee�ben bm a�bet�joogjjflen Godt, ben Co* HincK aller Coningen/ ben J|ee* re aller peeren. Cubegeenan* per Creature op Sterben/ a�js tm Menfche, ftxeft<6obtbefeCere . S�cbaen» ^enMenrche alleen Decffc
|
||||
|
14 VandeScheppinghe �
�}ceftnpin-geb2UCRt5�n «�,û
5jjne Gelijckcniffe.
�>ntallijcfec Formen, 25ee!ben
en «eebaenten ijabbc <©obt o|? �er Jjanben gif�ljabt in ben W> mei en op 3�erDe:aI^ ten dern* pel/be ^»onne/JlIE�ane/J»terren/ asogljeien/ bieren/ ©iffe�jen/ 3Bo2mett/23omen/<�rupben i$c« liBaecgftecnpan alle befe For- men fjeeft <6obt g�ebolgijt inbe ^>fiieppiitg�e beg Menfchcn. Wat ban* 2Μ# �p �en JBenfcfte maechte/ fo maeente f)!1 een Co- pye pan �jem fe�tien» stille 25eel# Den �iipteiK�Job toaren te f�cc�t en te gcting/aljS bat beMenfchc baei' nae foube geformectt too?* ben. Godt felPc toilbe 3ijn tc- gheo-beelt toefen* Eijnepg�jen bcclt en gelrjchenijTe totlbe Godt ben iBenfcDe laten b?agl)cn. <© uptnemcnbePeerlijcttfjeptlPau- lusljietopoogSenbe/ bo'?fttoeI fioutclijcft feggen; Wy fyn Gods ghellachte. Aftor. 17,
©er�jalPen top en inogijen bit
potnetniet flec�telijthPooz-�p
gaen/ hocgte in ben toint tfaen/
ai$ ofte iwr af η ftgpmgfi gije*
- - - �egen
|
||||
|
der Werelt, ι;
tegen mate. 3©p ften immers/
oat Godt fdbe ttt befet ooifaec* He met ben Menfche pjoncftiy qfef met �et pupelt fpner j�cftep* den. g&en Menfche heeft �P mebe gftebeelt Vuat in �em fel?
toen tg/ mel-ber|taenbe foo/ bat Qet accidentzliter, Cjftetoevalligh,
fP tn ben Menfche,'t gljenc effen- tialiter , ofte wefentlijck tg ttt Godc. 3©rjberg/batGodtalIcg Ijebbe voikomentlijck , fonber mate: 35ocftbeMenfcheonvol- komentli)ck, nae be mate bet Saben <�5obtg. «Spnteitjcn bat bet God ftebbeonberanbedijcit: maerbe Mcnfch beranberltjc�u %att ons* �nat �iepec trc�ett
in bit �joogfic Myfterie, en naeti ber onbet-foechen Doe ofte op mat Uirjfe bat be gftefeftapene Menfche, in 5�nen eetften onbe* biechten itaet/gbeb?agften �eb? bchet j5�EiruanGodt5ijien _ Schepper. Subnjle difputaticn Jgflg �ebeelenmpbe hooge Scholen; jgfetftoa cnbe fuHen a��cen�ijctt infien/ �itJStdM iuat onjS b� heylighc Schriften <5o�t». iwetbaniceren. Pi Piedikw fepb in 59η 7 caP� *"-'7' 3°'
Pat
|
|||
|
i<5 Vande Scheppinghe
Dat God den Menfche inden Be- ginne Oprecht ghefchapen heeft. |
||||||||
|
S3F. 2, 23.
|
||||||||
|
■ ®ε Wijfeman fept Sap.2. dat hg
den Menfche gefchapen heeft tel onfterffelijckheyd, endegemaect ten beelde, dat hy ghelijck foude .^r. 17.3. z'jnalshyis. Iefus Syrach fept cap.17. Dat hy hem gaf vernuft, ^ verilant en kennifl�: Dat hy hem wees beydegoet endequaet:Dat hy hem fonderiing heeft aen-gc- fien, ende ghetoont zijne Maje-
fteyr. §ct Meu\x>z Cef�ament lettt
on�/ foo ioanneer bit fuP�ere Beelt Godts bOO? Adams�a� �jett
bupflm/ enfte 6p-nae gfte�cel
bcrntettghtiua#/ �atfiEtfeluc tn ong �oeberom �etnieu�oten cp-gereeftt toojt boo? ben ttoe* pen Adam, lefum Chriftiim.ahS OP onjef ojengt tot nennifle eobtjef/tot�ep�i�ijept/ tot ge* reeftttgifept De� Ic�enjf/ tot b?e* be en tot b?f ugg�e tn ten fiepfe g0cn©eefl$c* Paulus bettipgt bit boojgaen# i,ccr,i,3o m 3�n^cn�-bjimnt Chriftus is ons
|
||||||||
|
s des Menfchen. 17
S�? van Gode gheworden tot
vvijlheyd, en Rechtveerdigheyd, ψ Heyhgheyd, en Verlofsinghe, feptftp � Met onbedeckten aen-
«wte de claerheyt des Heeren als meen Spieghel aenfehouwende, worden wy na het felve Beelt ver- andert, van klaerheydt tot klaer- neydt, als van des Heeren Geeft, ^pfepb Ephef.4. datdennieu-Ephef.4.24 wen Mcnfche nae Godt ghefcha- CoUs<5 3,» pen wort in ware heyligheydt en g^rechtigheyd. Catallenieu* toe IBenfcften fept �p. r.Cor. 3. r. cor,3.« t Is al uwe : het fy Paulus, her fy *3� Apollos, het fy Cephas,het fy de Werelt,het fy het Leven, het fy de Doot, het fy het Teghenwoordi- ghes het fy het Toekomende: 'tis al uwe. Ghy zijt Chrifii, en Chri- �usisGodi�, aSnbe�nat&antier: perljjcfter bebatfttt�oj�enaf� t Q�ene hp fep� 1. Cor. 6. Weet 8hy nietjd'at de Heyligen de We- ren oordeelen fullen ? W��t ghy met dat wy de Enghelen oordee- len |
|||
|
'1
18 Vandc Scheppingh�
l�n fullen ? Hoc veelte meer tijte-
li/cfce dinghen.
«attoe- 3©t αΗε befe en brergfte�ijcftc
fcn�c uat paflagten bcr H.Schrifture na»*
^tgeueen men g^enocgfjfaem af-nemen/
�at GodrsEvens-beeldt bOOina*
m«ntlijcftgfte�egen i�" gije��cefl
3« tH-'sMentenen ZlSLE. sMen-
^«RmftUffchen Ziele fjeeft Godt foogfje*
**"� fcffapen/ bat fp taag geefte*
�ijcn/oirf�erff�lrjcft/bcniuftigft/ iuij#/0epligi)/ reefttbaerbigft/ goetaerbtgfj/ bjp�aDtgfJv blp* moebtgft/ ttpn Dan alle qnaet/ jat ban alle fjcHing�e' tot fjet quaet. �nbe om noeft inatbefcBep*
�eltjcfter baec ban te fpjeeenen: fjn ftet pe R .s r Λ j? τ be� Men- fchen �uag fltlcften lichten daer. heyr, fu�enen uptf�eftenben tanfV gept/batftetobetb?ocg�)t #p ftetibe ben aett en natuere ban ah �e Creat ueren, niet alleen ban <Cru»ben/Zoomen/ bloemen: maer oof ft ban ©iflcften/Sogei lcn en «©ebierten/gebcnbe elcft� 3ijnen name. ®p ftenbe 5ijn Ε- ναι-η brttelijcft/ metbatfipbefei- W fagB / en �P koifl bat fp tua� bleefctt |
||||
|
ι
] des Menfchen. 19 Wecffjjban 3gnen b�eefc�c,- 3ia
�P Prophcteerde fep btCOCiilfie/
«aa be onbetling�c Heft* en
gtoutoc bet Cctjtgtjenoten. �|p Rtn�e Hem-felven t enbe stjttcu ' 8clus&5ali8en&taet. ^pnen* bc Godt en 50tien Ijepiigen wille; 3lae gincft met ben fel�en famu «aerlijcR omme/g^��tft �cn ee* nen fcjient met bm anbeten.^n iwenfcljen wil lx. taakeen conformiteyt enbeeenpatic�jao coort met b�n wille Godt5,mebe- b?engenbeeennet gepjopojtia* ncetbe eijereciJtig�epbt. In '�Haenfcf)en aiwecten af* te ©enegentheden fcjag een gDe*
ftabigf)eGercge!theyr, fo bat afc Ie be luften en fceiuegingffen 30* ne� g&emoetg f�iUefcens map benijet g�ebabt �anbe&et�jte R-edelijckhevdt, niet een 0aet �?eet gaenbe tmpten fjet &poo?«. ' *ta?teIt)CH/begantrci)e3©�f=
�ept/«5etec �tig�ept en i^epligi �epb1 / me�the Godt in be Thien ^^°»den ban owfofboi�ett/
flbtW ban (�clttcften^ai hH?!?bi/ �ietjceftbe Ziele �an ottuctften Menfche ten bollen |
||||
|
ί
2ο Vande Scheppinghe
g�eljabt/ §>eo bat fp bias? eert
Spkg hd�an be Wet, g�elncn bc
Wet i<ef een Spie ghcl �an Godra
en ban 3�n �jeplig�je ^atuere^
3in «©nbertnjfr�jenfoo en moeten
'«jmenft�? fejp niet oenc&en/ bat bes? Men-
�«cjM«it, fcHen 12 c η -< e Ai 't eenemae�
misf-g�ebeelt fp sDetoecfi. φ
nee»! iteaet i)et fel�eijeeft ooc�t
inepniff� Of �ee� gheparticipeerc
ban Set Bedt Godts t toant goe*
tnelfjctEic�acm grenen <0eefi en \$i g�jelgrft Godt, notfttanji �)et baas? tn sijnen eerflen ^>tant feer fcijoon/fupbcr/flercB/naeri bis�/niet onb�rbwpen i^n�v- �jeben/ fmerten/ ficcntsny beel iuppnig�cf be boot 3Baer be Menichc oiifonti�� gne��e�en/ �P baare ooett foo biel nae Lic- haem, a�s? nae Ziele eeubrigl) gBebleben/ gDe�ncneenen God. g» J^oe� en Rebben tup 't niet a� 'eSWitiff�e g�efept: baant gclijcn f)et baaet Woon. ig/ �at Gocj |-pn even-bcelt �eeft laten banenen/ten beele in bes? J��enfcften Ziele , ten beele in �egifeenfcljcnLichasm, fooif� oocfe fefter bat βρ 't noc� op een AHDer maniere ijetft boen fc�iji urn
|
||||
|
des Menrchen. -*t
ncn in uu su{pofiu, bat ig in peng�cijC�leu persoon beg Mcnfchen. *%t en taag boojtoaer gijeen
epne fttalt �*m Godts Bcdr, al� �e Menfche tan Godt onts fing bat hooghe ghebiedt
ober alle Crcatueren inbefebe* njranfteiBetelt. gjabitpoinct 5mie$s Bedts alleen b?tt�Ht <0obt «iaert�c& nut / en bebuceer� \)tt tontloopig�: taant gftefept Ijeb* Benbe/ Laetons Menichcntna- 'KCn , nae onf;n beelde, tot onfcr gheiiickenifle: foo boeg�taen* itontg ^tiz taoojben baer bp/ dit d»er regeert β ver de Vijfchen inde Zet
tn ever de Vofhiltn onder Oen Hemel, en over het Vet, tn over degantfeh» uierdt, tn over i&e Gevvormte dat op berden kruypt. ..�^ter hrngitf b� Menfche op
ρ)Π �ooft een Croone Imperiael. Godt bllateert be macijt en au* »9o?itept be*f Menfchen obet pee / en ober �ant / en ober als il ^?1 in�c^ec en op Ijet �ant h«n^CI�cft« in ben �^emel met W�ecentoasfban&obf: foo f» W�aflTet oot�t o»3krbenniet fjoo^
|
||||
|
ίΐ Vande Scheppin^hc
Ijoogfjer a$ ben IBeiife�je/ fepb Hoa�. 7, Chryloftoums. «©en Menfche ftelbe Gocttn 5jjn pfaetfe tot een Regent en Coninck bah afe 3Diflci)en/&ogfjeIen«n <©ebtetv ten bet 2ferben/ niet alleen tam* me/ maer oock tot�bc/ geen «Pt? gfjefonbett. φρ moc|)t on�ec 3teeatoen/ iCpg�erif/ ©epjcn «nCroco�ijIen �uanbelen fonbec $)?eefe ; Cnbe fp moften ftaet a�leonbet ijemtoerbemoebigen/ a�^onbet Haren ®cere. 3Dat to� icft �eel feggen; <©cn
«0antfcljen Aert-bodemena�le Creaturen, bte baet op taewen/ �oe macfjtigf) en moebigl) bat fp eorn jijn/f�onben tot be� jKeit^ fcfjen g�ebiebt, 1%p en beljoef�e niet ter 3iati)t te gaen met Paerben en l|onben / inet &tt; tenen&trteHen/ met ^peeren en 55uflcn/ om befel�eteuan* geit/geltjtBmen nu moet: maec eeniuoo?t/een nmcit�a��e�Oen meer ontfagfj�f/ alg nu alle glje* Voelt, ©it iuajS boo^toaer een Mptjleec&enbe heerlchappi/e, bte tegenuiooibig� bemac�tig�fie
Vorftte�^erfitftjiflrw moet/en |
||||
|
.j&tct&icr/ taiatbat aftetaeeft
SSSi ^w^Godttiooz-nam
�enMcnfche inebe te beclen mUe ^coeppmgfje* �Ι^."^eivgoe bat oocft Godc t*W*ir*
naebttsgn Beraet en Brfliw t� S*fc0,�te «n niaecftt baer een fceeber �
fft�^finnt / bat «& |
||||
|
24 Vandc Scheppinghe
�����. 3. 7. ©e ïuiwbe'n Moiis 5^11 öefe i God de Meere mtuikte den Menfche, uyt den (lomf e der At � den : en Ac hy blits hem in dtn levtndighen Aejfem, in w- nen neufe, endt alfot vvert de Menjm eenievendighe Ziel*. <©e Menfche befïaet Upt Ziele
Ctl upt Lichaem,geïtjCH upt He- mei in � erdc. � erts t� ftet Lic- haem: Hemels i0 be Ziele. ��� ïse te fioop maften fp eenen Men- fche,bie tjijeljjcft een kleyne We- rtltisf, «gnbebetoijletopnaefi Godt, geen hoogeer en naerbet ^röatijeöben/ nljtf on� epgften Lichaem en Ziele, öte top bage* irje&$fmeton0b2agfien/' fooen toaren top niet toaerbigft Men- fchengftenoemttetoo?ben/ in* btentopon^uptterfie befïeniet en toilb'en boeri/om befelbe tergt teïeerenfiennen* �. 't naerftt f et zich asm, ^�'��. fllif Mofts fept/ bat Godt upt er � ÏZ%t� clomp der Aerden,ben IBenfcije f*rit i«c- maerftte, ïüojte maer Sijcfte t«m, tooo2ben ï taant fp iaten on� fienbe Materie en beForme ban onfe Lichamen. 0iet flerfttet en ifftt a$ be Materie en Stoffe: 0kt
|
||||
|
I fit O F her yr, J r»8�tt1 tjet fte t�ectjt t«
d«>c2 d°° een Tcrck ziJn ? hy 14.
^** «ementcn' ©per/
55 �t«gt |
||||
|
z6 Vande Scheppinghe
Euc�Jt en at�ater: alfoo tuojbett oocli taftdtjr fte tepcnenen ua« alle be Uiec Elementen in onfe Lichamen gefp�Utt,©ng ©leej� ■en 25een ig a�g �eern en &ttem , mui^SIoet/ alsS3©ateti onfen St�ern / alg 3tu�i)t: en ,on(� 3E>ermte/,aig©per* <©ocfemoeten onfe Lichamen
tot ijaer onbecBqu�t be �ulue ■ �an be M�Ct Elementen gebjupc* �ten/ ofte fp en nonnen niet be* ftaen* �|itte en 3©etmte«ioeten fpgebben: fo niet/ fp tierflijbcn, ap^int en �ucflt moeten fpftebi - ften: fo niet/ fp berflic«en. fflm teren©ocljttgljGp�t moeten fp Rebben: fooniet/fpberbojrem 3&?oot en ©jucfjten bet SCerben moeten fp fiebbenj fooniet/ fp UetbaHenbatelgcK, 3*i$s ban Mofes fepb/bat Godt
tieg Mcnfchen Licnaem fcljiep lipt eenenklomp Aerden, gp�EI inil baer mebe niet upt-ftapten iieanbereElementen, nament* ffjcnj�per/ �ueijt en Watct/ eioen a�jtf ofte bte niet 5f)emepnif en �abben met 's Menfchen Lic- naem, |©^c bit toU&palleertf |
||||
|
des Menfchen, *7
�tji& acnuitjfen/ Uat Ut Aerdc
iuajf be �ao?naem(ri Materie baiibien. Dccerile Menfche was vander i.Cor.rf,"
|
|||||||||
|
ui
|
erdcn, Ar-rtfch: fep� Paulas. 47,
|
||||||||
|
Ί.Cor. 1 μ Roerom luiert oocfi
Billijcft in Ut Hcbreufche fpia* feebeeerfte Menfche gfjenoemt Adam » ban Adama, Dat te feffi
afjen tg Aerde, toobemoiigiie SSetbe* 3[n be Lacijnfche tafc ltoo?t bc Menfche gijenoemt Ht- oio,abhume: om bat 8p tom bec Aarden gfjenomen tjtf/CHJJbat�ti
Aerde i# / en om bat 8p "mtUtt* om tot α erde nomen fa�, Sffnbe
�ooe�e en ®zt>zK-3&uptfc�)t tas Ie tao?t �fp genoemt Menfch,niig ofcemcnfepDe Men-afch,batiif/ niet ban afch, ertcBelafctu 3©at fionbe Godt ban al be
bmg�jen Utfez Wett�t in &an* ben nemen/om'sMenfchen X-ic- haem baez npt te matchen/ bat SDeringjjer �nare/ al;e? enen bit* ©n�ec alle Schepfelen Godts
*n tfler niet (lecgter at� be Elc- "]!?�"� onber al�e Elementen "nf "jf8tec a�iS be Aerde; onbec «W fWjte» »m Aerde niet |
|||||||||
|
i8 Vande Scheppinghe
flec�tec alg bie roobe Aerde, toelcKemeninben gtontbanbe jBo?affen bint,- ofte om nocg fceter te feggfjen/ niet flecgtjc als? Affchc, niet (�ecljter aflfe«J Stof: iuant fjet Stofi$ een gb> biffolbeerbe/ ontbonben en �er? b?iefel�e Acrdc 3©at tffec �jotff bo�beta�j� fjet Stof? 3©at tflet fief�tetaliijetStof? 'tUSinft* Vuinbehen �njft net �ucgl) / bat gjetbaerfteenenjtupfr* Cen fto?tflten gijefept/ baer
en ijs ter JBerelt niet f�ec�rer aI� bc Stoff' ,baer upt beg Mcn- fchen Lichaem gij�maecHt ijf.
<®e Stof onfejS Lichacms tg Stof. **«« |©aertoat een Jjeer��chen SmSm. SORMEOfteTaifo� �jecft <t�ob
«SWiainte. ^ ^ ^ Acrdcng�eg9rtJ en, Mofrs fepb/ bat «JBobt upt �jet
Stof beg Menfchcn Lichaem �jeeft ghcformcert. Geformccrt, bat tg te fegggen g�jebcelt / ofte aerbtgf) en geei�g&�rjch gtje? tojaeft/xben g�e�ijckmennpt een Klompje <0out$ een fcofte* ��tft Sutoee�/offeupt een thitr* Swn Wa$ ten fcimjiig� 2�>celbr/ of«
|
||||
|
ft-S^i^�cfi / foa stoeten
jgnl* ftetmen in be sfrufturc wm s Mcnfchen Lichacm Wr- ffiggF* ψ ten al�?tt°cn
♦«Sf^��efc�eiit&aetban, ^K"*1* SSJJten.0» �e Proportie op
SS^'.f.cninfonber��pbc Ka"aIIe59neHcbem
g*?penctenmountfi�bepro- 1»i»kw
fair?*'"^^S�b�ftS *'**
ia vier ρ ? * ?mIoet �cft^t
vier vibc?act m�ebi�etfcban
n�ebo�rlt* cr�nie f*"!?* °9 o» a^ 0C l^wfc&e bepbc5tjn3�c*
25 ijj men |
|||
|
3 o Vande Scheppingh� »
men ban gem fteecht / oen ee*
nen tet rechter/ ben an�eren ter flincfcer 3ij�e/ bat een Vadem gftenoemt bio?t / ban reprist hg c�en foo Vuijt / al� Hu lanch ΐ�; 5©ejef ipenfctjm Hant, a�er
ntebebe^JBenfchtn Aengeficht �an j�n %ooft-t>apjcn af tot fjet onberfte ban jijn �tinne toe/ ijs pas? fjet thiende deel ban be- lengte sijneg Htchacmsu «en teel g�)epjopo?ttoneert
Aengeficht ijSonberfcBepbentrt bjieg�eHjchebeelen: fjet eetfle beef i^ ban be Hooft-hayren af tot! �c Wijnbrauwen tOC ί �Ct tl�eebe/ban be Wijnbrauwen tot be Neufgaten: �>et berbe/ banbe
N�ufgaten tot be onberfte Kinne. �^et Ooghe, ban ben eenen Soecfttotben anbeten gemeten Sftnbe / maecKt eben fjet 4 ; deel ban '«IBenfc�en lengte; enbe l'upfl foo top ilaet eocft het ten Ooghe �mt �et anbete» 3^e NeufcmaecKtjjctjodeei. �en Neufgat�et 180 deel, ^cnotn*
metreeftban ben Mt>nt, infgfje*
�gc�ban�etOore, nubfgaber� be hooghre ban ben Hals-, 8ef |
|||
|
des Menfchen. «
t�** ^e 8otft n»*** on*
l? D?t Centrum . ofte m��Jbe�-
lunctbantst�ele LkhacS,
lbo�ateenen Paffcr s�efetittna bemct�etcenebeeninofopbea
Navel met �et anbere beenra» S^Wi* "Ρ"* f� �an
�ϋ5η^0εη Teenen at� ban S^enfc�enVingheien, 3ijit &K%^*W optik �« aen het �f�enfc�e�Sc&eLic-
�SfoM �epn/ noc&eroot/
?/»�etfel�etjeeft gijn Propor- i/r�f ntetenftan�ecbenW
^iSSL^JOnrcBoonSepbt. awjtnm nu ooca etng aen* 3n*<®i»
merc^nbcDifpofitkbaiibienrX�^. ocquamc plaetfe sjjeafliffneert
S^'luW? ^e�e,elc StatuI«
"«» s Menfchen Lichacm, in» �S«»onji bi�l�cft bertaonberea
bTeLwwiirbt-ydtG<>dts* «e
f�ect, ^ upfcnemenbe SHns 53 �ij ^e
|
|||
|
3« Vande Scheppinghe
«©e Mcnfcbe gaet ftep� ober*
tube/ niet met ben ftoofbe ont �aegfj g&ebogfjen naebejficrbe toe/ gije�ijcfe�e Bceftcn: ma« «m ftoog� berftrbeii nae beft l|eme� toe. m» &*»■<*«■ lew^t foudemen konnin by-brenghen, dat d�
Werclt ghefchaptn � om des Men- fchen witte , en de Mtnfche 0«» �.aaanU.7. Godts wille, feptLa&antiuS, ah �fr 3.C�.59& &* dat hy alleen onder aBe Ct�vwm ' ' x$n Hooft op-fieeckt nae den Hemel tot, ghelt/ck ef hy van Gedt ware op- gelicht van der Aerden, omnaehoo- gher dinghen tiyt te fttn, te weten na* den Hemelen den Heer e des Hemels t 'g lEenfe&en Hooft en tg niet
�angtoerpis� / noefyte ttjie of bierftantigfjban <&obt zefcfyat pen: maer tont/ g�jelij eft ben I Seniel/ bie be perfvefte Figure Seeft.fa be <©nben plarSten in beg Menfthen Hooft ofte aen*
e�eficijt te bertftaonen be feben ,
Planeten beg MertHs. 25fPbebt
Ooghen fepben fp/ bte inaren
g�)e�ncft Sonnf en Mane* bepbfr beOoren, gQdijfft Mars eitW Mercurius: ��pbe beNerfgaten> gge�gch Satvunus en lupiter; en* be�eti
|
|||
|
des Menfchcn. *»
v,��* fep�/ batGodtbe ccer.u.d*
hi�',;,nneiL» be spyons ban aiic«** D«0r. omfltlen / taonberbaerI�c6 in 't afe°A�a,iamcn 8&ef�elt &«#♦ wacoten / fteb�cn be ouuerftc Kfe m bit �a^eel/01� alle
gmten ncecftigij toe te flen.<©e ol°ln . toaetnemetiS ban Qet
S� '�rf ^<©05ften nieten «onnen Fien/tf aen ncffe»^ �efel* S?� «i�t. <©en Smacck,
ft KS** ^o�cn ftaet �e Ne"-
w, ontfangfjec ban ben reu-Ir ombatbefetbebanbefpnfeenbe
�cnb?ancft/ bie ben llont E loube ooibeelen / en booi ben
�2* onberft�epben be bei � ff?ft�»?nem'Invoelen
Heel�V�^wm bat 8et 88e*
wow ttojbea toat totsnn fcfa*
|
||||||
|
j^JT' j*jww !*Ί7�
|
||||||
|
34 Vande Scheppinghe
De ftrecKt/|�aghen/nepen/nueti furen/ jae bemintleaenf�ootcn fcan hitte of honbe» �>orainighe �etghe�tjcKen beg,
Menfchen Licba?m bp een omt gheheerben Boom, enbe fp mep* tien bat be Menfche baeuomPan De Gricckcn gftenoemt tooit «*� thr*pKt a�jS anatropos ι �iaittcctt
Boom heeft 3�n 3©o?teI/ge�ijcrt
5�jn�|ooft/ om laeginbe Slier be; cnbe 3tjne Catlten fiaen geftjeft iStmen en Reenen om hoog in* be lucht. 3�aer-en-tcgften fteeft be Menfche fpn f�ooft/gc* I l�cit 5i)ne 3©ojteI/ om hoogft
fiaenbej enbe 5pneHntien/3Jjne 25eenen/ghelhch i�ne �ac«cn/ om�aeg� hangenbe. �m Boom neemt 5pn �oetfel boo? Ut Wop tel ban beneben/ en fent het fel* fce optoaertg nae be i�ac«enr ^oc� be Menfche ontfangt 3ijit Uoetfel Dan boben boo? ben mout/ en fenbtlytt felbe ncber* toacttj� tot ai�e anbere Sebcn, Tiwymt g»ouben top nuoocHbanlltt iffii tot %it gaen/ en oibentelijc». 1 *wn'� acntojjfen be $uttigfiepbt Pair {(ch^ m het befon�er / een ghe* fiee�ert
|
||||
|
�c*� 3δοφίαη«ί om niet ree*
�em�e{ ■*? 5togSen/ �et eens op Wenfc�jen Bcenen: toat sim �cteen^op'iSiiSenfc�enV?e:
Ln:�at 5PnWe anbcriSa�^ SS^frttef» tail f en-
Hai dS>tC4M?9e« ^» tt» *P«fc= SS»,^fcl?c,50n ff�eiflcfr-«Ww «>«« ""rl«S8e Dienft-kncchten, �te »»*«» met een groote eeniwacftttshep� li'Sn'r V)tl*m -«toSB�
5Κί«>■ �ie 5Dn mennin*
quaemftepot booj De ©en on riet
(*P5�n Simmen �wii�e Nature,
�ti�fc «i wcrckm �eftentJigiji te^Sralfichntet�ettuorv
h^^er�eDuyvetairAtc. ttaiitM entmus ^ �uelcfte Man *?m Wmmm ί rjnbe/ �oo? be |
||||
|
} 6 Vlande Scheppinghe
%�d}t b�oogft / gijelijcli anbere ©ogffelenf <©fre ober ben w i j n- gaert ban Zeuxcs.bte fo fubtij� en feunfttgl) g�efclji��ett toaS/ bat De ©ogijelen upt be �utijt bae» op btelen/ ija�penbe met 5tjne ^�upuen fjaer felben reberfa* fctgftcniCnbe ober t)et Beelt van. Vernis, bat Apcijes gifemacr�tt fabbe/ 3ijnbc foo aerbtg�)/ enbe
egiteft met fuleiienuptnemeni fceriff�)oonl)epb/ batbe fongtfe ^efellen/ 't felbe fienbe/baer op beriiefben/ niet anberg a�g ofte pet gijetaeeft toaereenleb�nbe ^crfonagtel Uaerom ooeh 6e* bo�en tuiert/ batmen f)et felbe foube berburgfien �ouben. 3©at eeii teemt fpt �taket Ίχτα&
be gelafen Sphaete ban Archime- dcs, baer inne men ben gijeljeei fcn Hoop be$ �femel� ftotibe fieni Cnbe 5t)neitSpieoh el, bie inbe bolle gee btbt berbjanben be &c&epen jijner ©panben i Cnbe^ijn infttumei«,bjaermei be op een groot gfteiabm 8>tf)ip DertrocR bjertoaert-GS |jp bJtlbe/ �at een groten ftoop jBenfcffeit/ met al �acr fcraeijt / niet een Dap?
|
||||
|
*s Menfchm. i?
iXJl'SL' ��5�np�a�tfe en
f�uteiife�benconnenticrfle�ll. �f t�f�^l'�'cn/ enbaerin
pen $anbt fjem nlaerber &e*
Sen foa�c mogijcn/a�iSin ee* ats&e Wepnigije�cn/ bic top ful* «nfcetfiateni J�amenrlijcR/oat � W^�**" Hememe,�e|lfleils
te gmen een ^oot j50ecil ma5 Ihlru f0 Wepn en «nip ie* jijn
gcfr�?e�en/ batmen befelbein vf"*00t-f<*ale/ ofte benzon SM1*30**' fttf�upteii Hon�e* ^eti ai%r ttmmcrb� een Schip, S^fl/Scpleueutreplcn/
gnbnnac&taiitffbofilrmi/&� i.i?5iia5�e heeften. Cen
gn�re geeft s�emaecftt eenen �b~ d' m bten �e"�"aeneen
TER�c Hnnce�an Italien, om am S^nhoffd�cnenffecnfiont/
■^* «n fcDlmaec&t Horoiogie |
||||
|
j8 Vande Scheppiffghe
of mntoercfe / bat niet alleen be up jen aen�ieesf/maer oocft 't al* lerup?enfloegf). Cenighe mepnen / batmen be
Hant &eljoo?t te ftouben aoo? '| �eedijc&fteen uptnemenfie �it aller �eben; enbe niet fonber reben, ^cb en toil niet feggen/ batmen iu be Hant, g�elijcft, in tttt <�pieg�jel/ upt �jare flreepen en crupcen/ nan fientoatgftei lucn of ongijelucK ben J�enfcfte o�er't �ooft hangt/ gftelhchbe C hyromantici pbeihch boo^-ge* Den: jBaer 't ghene tch feggen falgaetfeBerer.&eUaf�/ tettiei ten bat be Ham i$>al&m\Lijf- wacbtUait't gheljeele Lichaem. Want gaen top in ben boncfie* ren/ top tajienmet be Hant, om on� niet te (looien: ©allen top/ tup Iteiten be Hant �oo? tmt/ om on.tf op te houben: 3©o?ben top uanquabe iBenfrhen/ of bitfc ©on�en/ of toilbe bieren ober* ballen/ �eHam neemt batelijcit tjertueereribe ttjapenen/ onumis tcbefc�ermen* � Hant ι o ebele gabe <©ab$M
pat al gpetji fguben fop miffen/ inbien;
|
|||
|
des Mcnfchetii j«
mbten tap tiefeiue mif�en. Φοο?
^«cmaiben^upfcn gebon�it/ fr^'B&eploee�t/ JDijnber* gen enSSoaingaerben geplant* *ρ� toerfo?gijt on$ ban Cieebe^ ren: �>p repeht ong toe ;§>pn& «n ©jancn/ toannmtopgijfc tont 5ijn r &p ber epbt en� if�e* oicpnen/ bianneer top inanc�t «, noestebe Cunftbanbe.Mu-
fiicke^noc�tebeCundbanbe
«omctnic, noc&te eenigeanbe* m J1"^" S�e�cert/beel min ge* PJaettfeert taojben. ©p fre- reraV*8�ebiwpfftt 3ijn Hant m ptaetfetean3�n (Song. -t^Ler be Hanr, bie ben Sienfcfte boet fpjcechcn fonber fpjeccften. m 3bjngenbe/ enbe niet ban toenc* «en&enieti»e Hant, nanmenpe* Wmitboenmitlam/ ofte�oojt 6*im*!2cn naerberen/oftebjnc* w*r 9ae/ftoefoiAente�rtbtr* WP?e«enfte tongtten ban Prc- aicanten, Α dvocatcn, en Orateu- ^"^anb nonnen beiuegften/
HandL^^Sfje ban �aec
nanacn? ^ Hancbcrtoont be
gfienei
|
||||
|
4© Vandc Seheppinghe
g�enegjjent�epb ban f)et i|ert: 4$u benaurftepbt/ bantojoltjc&i §epbt: $u gramfcbap/ban bc* tucrt&ep�t: enbe f�o al boojtg* 3©at meer tjS/ be Η ant tooib%
glKbcficl)tmbe aleerghcfcitffji ttgljl�e AfFairen bp Godt enbebe Menfchen, in't<0etfre�ijcHeen in'ta©ereltlijcltc. gullen jon' ge�upbentnben <�cl}ten-{taet toerfaritelen/ fp genen elchanbCi renbeHantopCroutoe. §>aU men cellen Cebt boen / men Iteecht Hant en Vingher nae ben �gemeK galmen bibben / men lepbbepbebe Handen tefamen, <®m met ftojte �uoozben alleg
te feggljc n/ foo g�ebiuucfee�tjcft isSbe Hant in alle plicijten/ bat* ter bp nae geen faecne ter. 3De* relten gftefc&iet/ ofte fp HttjgDt en tyaegfu baren name banbe Ham. ©anbaecHomt�et/bat alle Ambachten iuoiben gfte* noemt Hant-wercken: ;©at alle trouhie en opjeeftte If�enfc&en toojben gQefipt/ reyn van Han- den te 5tjn: g&at alle neerfitgfje ennaetbigft/ �f�enfcljen rat ter Hant gjjeijeeten Unpet» �e* mant
|
||||
|
<fcs Menfchen. 41
mant beHant leencn,t� fto bcel
w feug�en/ a�gperaant Ijdpen: nen peinant�eHant bgghen, fa ettfabtwmantgt0iKny ban* ft)«�/ (�aen: pemant bc Hant culten, fo bee� aijs pemant acoc* tem Snptactfebannet begin* ncn feptmen/ pet by de Hant ne- men: pnp�aetfe�aniJOJ�erenA «nc-haven : ^n n�aetfe ban ttO�tWc�ten / bc laetfte Hantdaer toe ce doen: <3|n p�aetfe ban ber*
laren/ beHantaf-treckea, ofte VandeHantflaen. Snfumma/ be Hantiftbp-na
au Cnbcija�ttt foo bcc! te fcgi Sficti1 tot lofttan bc Hant altan/ benc&tcenjf/ toatmen alfoube tonnen berftalen. tot lof ban a»e be upter�tjcfte Leden onfeg Lic- haems, ofte �iebet tot lof ban Godrben Schepper, btebefelbe ft nuteit'uienftigg g𝔢meert
neeftv IBaer omnoctj Beter enbiec* mi*i
bet a�li be Volmaeckthedenban totnD,BS� Set Menfchelijcke Ltchacm te «�« wcn/ft moeten top ijet felbe onireb�n/i�penen/enb�ban Bin- nen eens nepen* <gen23eelbt- fmjbet |
||||
|
^ 2 Vande Scheppinghe >
fnijbet toont 39η �un(t aen eert
©loeft/ een grof ftucfti|out#/ Het felbe upttoenbigi) gebenbe een fcgaone' gge�aentc ban een ©ogftel/ een©ifcgv eenmee!�/ of een fBenfcff: tnaec in\mn> �igi) moet gp't laten bigben een ongDcfatfoeneett^out/ fenbet eeniggeberanberinge/ gge�gefs fjp't bont, Sin�er^gincn Godt U toeren/ alsf&p-bejfrMenfchen Lichaem «pt een SEerben-c�omp fc�iep, 3©ant gp geeft get niet alleen ban Buytcn eierlgcit npt- ggernf�; maeroos&ban Binnen immecjs foo nunfltgft oo-sBe* fcbic�wv <3JngetHooft geeft gp ggefo*
�iert be Herf�ncn , be §>tt)olc banSSebenenbanCunfi. 3!n* 6e Borft geeft gp ggeplaetfl get Hertea bat ben i&toel beg %z» benjs iif/en een «©nrufl Dat nopt fti� en fiaet uoo? be <®oot. g&aec 6p geeft gpggeboeggt be Lon- gnen, a� 23laef-balcften/bie be gitte�anget^erte ggefiabigg berroel�/boo? beberfcge�ucDt/ t'elc&einael in en \χ\Λ gaenbe, ^tet�erwban �aer geeft φ" |
|||
|
des Menichen. aj
fielt bc Maghe, bie be «oc�uji ban be fpijfc/toelcftc 't Hicffaera onber&out» ^efeMaghefenbt mt bottftl nae be Lever, φε Le« vf r maecftt gct tot Bloet, en fent Set tot be Adren en boo?be A- drcn, o�e�ncH bao? be�e f�raten/ rot allebe Leden» 3|c&0;aboo?* �P be Milt«,beNieren > be Blafe, �e&cnucni�c Mufculen^en bttt»* tJ�ntanberebinsDen/ biefotocle mwtiat be befte Anatomicus be* jei�e naulgcftis enioeet tenoe* «ten; enbe bie foo nut jtjn/ bat* 25l nat een bet felbe tot ee» «SS?017 *°* eea Wfcftentoe/ nonnen becben.
5©aer 3�nbec/ toe�cfce tein«
�iertbtgije pattijen bei? Menfche* L1icice�Lich3ems aen&ac&telicf.
�ooj-fjenbe/ in befcine fteb&en aejj-ggemercKt beaiberfc�oon* 2* *lupf�joubine0e en Politie, ^antetteiijcnebec feiber Par- «letl3�tl a# «Π Keucken, Weiu BSSL*01 '«enft�en boebin* 'irvationem 1*-
t�uJ; .«ttel�c&e 5�n al* een
^«idt-kamer, bienf�ig� tot
'�«pen*
|
||||
|
44 Vande Scheppinghe
'0 JiBenfclienBeEmeet-bermgfJe/ bat ijS / <*i Conferviitionem Specie».
CttelijcRe 5tjn aljS een Kercke
en Raer-huys, bienftig� tot '� JUSenfc�jen tegeeringtje■/ &Λ ijS / »d Confervat�ontm Eubfid fr lolitis. 3Uaetom fielt ooch Pau- lus biujjcH�efe fe�oone Ordon- nantie, tianalle Leden en Dee- �en betf Lichaem^allen Chrifte- ncnnooioogijen/ toteenewm* pel» i.Cor. ir.
»fk*«, <�*» C» fc�ooneii en ftimft-
Sgroenen©atijeif|et Menfchelijc-
5«jf»en� ke Lichaem>Oat c©ob fteeft toe*
fi�mJgitlf, gljeciChtB�f ftet Stof bec Afr-
3cn; *B»OU)UE ZISLE 10Πθφ
�upfentmael toaer�igftet/ a�g
get Lichaem. 3©ant ftet Lic- haem �jebben top met b� Beeflen gjjemepn/betoijlQet Aertfchisfj niaetbe Ziele �jeb&en ton gne* inepnni�tbe Enghelen, betuiji fpGecfteliickiiS* "t Lichaem ten aenflen ban be
Ziele eniganbers? niet/ at�een fouten Doofken, �oo: een iu- wecl: flljf een Koker of Cuftodie,
iJOO? een Inftrumem; a�g een , Mafquo
|
||
|
des Menlchcn. 4/
Mafque of berel tooo? een fc�ooti Aengheficht. Sf�atbe ziele be�angt/8a« ift met beft tooozben: ende fc/ W»«
hem in dtnlcvendighenAdem in Qjne»
Stu\uat De Zicie ijs, j«fefe/iJ^� 'a** J*1*�de
*i»gbe va» de Zi<"U des Men/the», en °^4 "
toe met eUkanderen niete-wreen, endc
fyenfutte» moghetijck noyt daer in over een komen, fejitLaCtan us. 4�>ij�? �ijch Jjct «Pogge alle ficiiitjcHe oingjjrnfiet: manlpm (dam niet, 2tHfoo berfiaet ooch bcsf JKcnfcfJcn Zi>I< benatuerc ttail
nieefta�le sftefrijapene bingen:
maer ftaer ep gfien natuere en we- ien nauIijchA �^ier Ijoojen top/ �atbe Ziele ijSecnenIevcndighe« Adem, ee*
nen levendighen BJas. jjf�aet toatijs batte feggfjen* Sfi�jtf Mofcs be Eie�e η oemt een i»of«
^^f M, een ux^s.baetroe* ffi^JfJ topniet fegg�en/bat ft» fer &«" »" «»«n �^p ontf�aenbe upt �e humeuren onfegLichaemsWaer W' ««η*; Geeft
|
|||
|
4 6 Vande Scheppmghe
omamte Geeft, bie natSj �leefci)/ noc8
tunftnjMc neen�eren/ noci) eenigft �icfjai
88? welirh toefen ijeeft: e men Geeft,
Die foo saerr en f�btijl i#/ bat �p
Mflrtj g&ften / »of � g^e�odten
Sa» tp^ben: eenen Geeft, bie e*
ben oan fobanic�en natuere ijs/
fl�siiie�cpUS�e Engelen. Want
gjje�ijcitbeEnghclen,toim ^
0tjen ijaet geeftcltjcn toefen/ bp
OfjelijeftenifTe genoemttooj�en
Loc.i6,m. Winden:a�fO tootfOOrf*gier �ejS
?<*ι�»β+�*� iKenfcIjen Ziele gijenoemt ee*
nen Adem ofte Bias. -
Wt &t§��zt& maelen be�
JlBcnff�cn Ziele aljS een jong ft�ibenen / narenbe upt ten jnont beogenen/ toelc&e tferft: maet 't i$? ongljergmt* 3©ant niemant en han &aer toefen ften/ ban alleen Godt, enbe be Enghelen, biefeb2ag�enin A- brahamfchoot, g&dijC& Chti- ftus gfjetupgftt nanbe Ziek La- tuc,. �<5�2* zari. Luc. 16. g? naittrt- ©OOJtjtf / al� Mofes be Ziele tetenie- noemt eenen levendigen Sf"5?^." A dera * ^&tt mebe geeft ftP on� Ζ �S5- te kennen ttoee notatele epgen* urn ϋίκ fi�apijen�anbefelbe. |
|||
|
<fes Menrctien. 47
�iJfff^�Cft/ bat fyaltiit leeft, r.
met alleen binnen in ben �cha- ,<»- me: maer oocft baer buyten 5ijiu gf",n Jerbtogntmet met bettkic��
me:maerWtnaeriwera� f$3�lni:ffc� t!Jt�atfpaenbm {«maften batlj taeberom met Ijet 3mi Difcjpuienboo2 oogen Mat. 2*. 2. �
ίο alg ijpfe toermaent/ bat ik Mat^0*28 ms�e JfBenfcJeit/ bic [jet Lic-
ftacm wd'fc�nnnB dooden �maef' toanneerbe «eyhg�UfteriS
^cbfe�cn fp in be bemarinaric uwen handen beveele ick mijnen
be IBartelaet ASor, 7. Heere A«.7.y*
m MartS,cnt,ec af09effm*e*»♦
vracck
|
|||
|
/β Vande Scheppinghc
wraccktoepcn ovct de Moorde-
naers van hare Lichamen.
*� CeiianbeiTti/iuantteerUSa;
JF^ft f*� �e ZkIc noemt een levcndi-
»»«"* ghen Adcni)^ tonUbaerme*
aen/ bat be Ziele vol levens is,
�eei �aet�igti/ �eei njatltcr/�)ee� ioercfeE�ijch/ nopt f�tl / nopt toas nerigty nopt morbe/ altijt tooes tatte / altijt bef'tij met Jjet eene of met �jet armere / ooch ban iuanneerbe Jjf�cnfcfte flaept» j&p iiOClu 'ncrit JLichaem bat jt�aet en t>:a�i»g� is?: maet fp «ι titptndecrt geeiif lijf nan fjet 51 irftaem, %n een � tcijaem bat «f>Uutt$ ftanfe 5ijn feljerp-jien* be: Snrtnl-icijaein�atHreUi pel t� hanfe φ\ rag en aaer* �ig��; jae m ijetalberstoarntte Strftaetn nanfe 3fcn l)ct a�ber* toacherfie. <�?ene i� be Zu lein toefen: maerm«tarttenenef; fee ten tjsf fpn«flig!jbu�Digi>/ ge? lijcfi be �>onne �erfcijeuben i� in incrcKtng�en, ©e Ziele isf Reigen een neerfligjje en |"ο?φ j)Ulbige©?outoe/ bieinfjetLic- haem gije�grit tn fiaei φηη� ai* fe� bedierf ♦ $p ttttht tot fcaer/ f?
|
||||
|
fcW, . *s Menfchen. 40
fi^hf ?,tcn «Wwpel �ooj fier ge-
booi-ftomt/ foo mcrrfct fti S s�saf «**r??s-
Snnil ir^htcB to� &P *n*
Jetfame�t alghoneyne «52
««Cl partiru�ercn. 3©atWKer «855? Wffjw»
net tm^": Wanneer fp «pfc
«wttW/ �attg Vrrftant. j�an*
� neer
|
||||
|
5>9 Vancte Scheppinghe *
neer 5aer conctofie onfeeclterof
ttei)ffelacf)tigJ) flact/ batfjeet Opinie, of Waen: �uanneer ff fwer iuaerljcpbt bellet op tiaffe en fee�nere �Vincipia of gemet� ne entoel-benenbe gronben/bat Moemtmen Oordeel; «gpntelicB/ toanneer fp op a��eg inatter tsV ijoogfjenleeglj/ fienlijcftenon- tfenlijcK/ toelgaeuto gelet gen* �enbe/ onberfcljeptraaechttuf? fcfjen Ualf�epbtentoaerQepbt/ tnflefjen beugijt en onbeugftt/ tuficljen goebt en guaet/ txm f�epgert beg HaenfcQen Vernuft op ben �oogf�en Cipooiv toete fceV�oitgeintituleert Wi/heyt. ^ietbaer toat al ebcle en fubtij* ie Voerenen be Ziele berricfjt boo? �et ©ernttft, <©e w j l l s i� gDelgcft be Hant �an be Ζ ie- ν ie, bie met feer teere en belicote I ©ingijer�iensS aemteemt ofte bieg� floot/ berftiefi ofte bet* toerpt/ te toeren fielt ofte (ia�n �atet/ alles? nae bat �jet liegt bc& Vernufts 'tfe�toebequaem of on* fjerjuaem innt / tot fjaer glje* b?UpCB. 3&C MEMORIE &
oer Sielen Pror iant-caracr, 1ta&
|
|||
|
. <fcs Menrchen. 51
�iM? ftanften/w�cnen en fa*
5"lt °Pflupt en �e�naett/bie ont? suMOen�e. g&e cojjscjen- yi � l.� aljS ben Officier en Kich> t» �ec Ziele: 3©nnt na het Doen en laten/ toncucreert De Siele "J� <5obt/-<n fpanfcfiulbigftt of befchulbtght/ <p �erfchjuM "U^e�icht Den SJenfcfte/uol* ||SBj5�etupseniffe0ate# .© ^em�lfcije i o «So�Dei�cRc
Ziele! Ijoe�e�e�upfent Dinghen omtraen m u Cabinct, e�cfc in 3nn o?D?e en B&e�tbt* ©et Vyer toeranDect Turff in gl�epenDe Λ-olcn: Het Lichacm DcrantKtt
5pi|fe m Bloet: maer be Siele toeraubert Lichamen til Gccftcn, fublimerendegrobematcrien in K� lV°tmen> tn alkg ge�ijeft maRenDe ftaer epgen nature, om n»fcr�e be?uanielijcft te b?aghen Pft be J&enftf) 'talicr nP?en bat
K««"net/eii heeft als� je. ^SS?00*1»^ �oo? hemflnen «Yn'^etre �an Utmig. w met een ewrao?bina« lufl m
C ij met |
||||
|
Vandc Scheppinghe ja »
met een bronDerbaetlijcKe Matte Drofrepbt. �>phanmet{)aerge* dachten ftraCB� inben Hemd 3fjn / fttac&jS ioc�cr op Acrden, beel fnelbet al0 be Sonne, bte ifl 24 up?en rontom Den gantfegen gentel loopt, 3|n Den f�emel ac&ter�)aeli 'ji ilenfcljen Ziel� tien loop/ De tjoog�te / tre groots te/ en be nra�Bt ban De Planeten en Sterren. ifnDe Lucht bintfe ben oojfpioneft ban be Meteo- ren , Dat ifi7 ban » int, Haghef, Snee, Donder , Birecm, Comc- ten,en biergljeliJCRen meet.�ai
ten beet en �e Aerde f�ttenbe/ emfootefp?eecften/ fp bleet npt te binDen Deeygenfchappen ban alle Ghedierten, Ghewormten, Ge�o�mten en medicinale Kmy- den. 3iae fp ncuopt onder be Aerde, en boojlruiffeit bebtep* ten ban be �ergfeen, bate Yfer, L�or,Tth,Koper,ZiIverenGoot
ftegtaben lept, s�ietg en blijft �p-nae boo? ftacr �erbo?g�en» benefit een? &oe toacHer ben Geeft fp tn bc Jfeenffijen / Die Houten Steen,Dre Υγϊγ en Loor, Jfcm ίθο ttmtntt mafceit/alif ofte f?
|
||||
|
«fes Meafchcn. jj
ik��fSWe't HoutboetVme*
Sffi 0�eIiJctteen©o0�elo�er
SI Ktti cn "< Yfcr«w� �ecl fnels
�,^2οβ ΪΟΓ^ ' J**»A ««et
»iofcm en Gember / net ben mont fcm een Canon.
«©ng�etaofl�c&JSnbelnwn-
^nbanfommtg�eGeeften,. hit k«&eJ?eFe *w on* **' boert Gelas: bieBcciden tonnen boe»
Wtt&en/Kmc&ervfpjerttn/jtoie* tra/ *c, met anberi* of 't toatett &ni"l^ *ΦΡ(Ηαι: �te zti
|c�nn J©nn toeten te tappen 1* f f&enfrtjen Pao?ftooft/em <3>lot te taerpen Pao? 'jfjl�en* KOcn mont / <paren te fninnen «Pt 'g flenfc�)en ftele/een JSBeiS >Xr ?9nt tc *****«η �ooj
'JBenftgen fruit/ en bupfent anoere bing&en/bte met fjet eer* Keopflaghpanijetoog�e/ enc< «ι ι ooveriic ge�gc�tenen te toe* ft Scr a Zie,e W�ft &of 8 *««*
ΟΧη acn �* P�elrjeben befet Sa.eact Ucv,«tot u�um
�oo��Hen^ooI/enPJoontmet
Φ i� itera
|
||||
|
J4 Vande Scheppinghe »
Bembtebe Alpha e» O mega* i&/
ban b� bJelcKc" gp jijt gecomcn/ tn tot ben toc�rimi gp toebcront ftceren moet/ om baer te fjebben utoe rnfte/ bolnomenhepbt efc onuerfle g�reIucK3aIigftepbt. 3©P hebben/ foo mp bumftt/
felaer g&enoegh bethoont/ hoe groot be Excellentie, aetbigftept entaacHerftepbtban bten Geeft i0/ inaetmebe Godt ben Men* »pbj»cw fche begaeft geeft. �aet οπ� tuf «u" toebet-heeren tot Mofem, enbe fwowk. beften/ iaat ftp berber ban befeii Geeft,ban befetl tevendjghen A- dem fept. fe?p fept bat Godt bc» felben ijeeft ghcinrpireert, ofte in-gebiafen,enbetiAt �l 's Men- fchenNeufe. «ob Bytft- ji^erclU torc�/ bat be Siele niet j^eWDa- en ig ontftacn uptljet Tempera- ment beg Lichaems, macr ban gadur.u.i GODT gegeven, Zachariasfcpt
bupbelijCB / dat Godt den Geeft
des Menfchen in hem maeckt.
«Dtierom iuoibt <©o�t ooch ba»
Numer. 16, Mofrsgljeno�mt/eeneHGodcdct
uit � Λ Geeften, enbe ban Paulo , een
Hw,i2,9. Vader detGeeften, o^teder Sie-
Itn,
<^acr>
|
||||
|
des Menfchen. 55
hS^in-�o�en/merchtiiiel/ «seat
�«t<!�ooi>eSielc treaebcn heeft b*eftfei«- fee�n / ν β l ^�ffiSljgS **** JKnfc�emgeflojti en met bat
�Pfcben|Benrcftetntio?te/ foa h^ Gnoftici,tnbe netiens �jaec
Efl�eler "Pt �eflupten / bat ©obbeincitc toefen jseltic�i ooeft
centghe Heydcnfche Thilofo- Phco>prateQrs,mbe Po�ten fchiji «en gijcbzoamt te ftebben/befel* «e noemenbe jkrcuim» « *«,, *»*>»«, Ofte rfiwi»* f<micHl*m aur*.
IBaer Bet igfeet impertinent:
toanttoaet �e Sieie een bee� beg Sfs^�f.^11 Voefensi/ ban e»
loube be Sieie geen ftfiepf�l jijn/ noeftte eenighsintjS met fonbe «onncnbeb!echttoo?bent ��ae 5g««PtfoubeUoIgfien/ bat&et jpabbelncfee toefen in foa Heel B^SS1 pofte �erbee�t 5ijn / n�f* S©a5l» tnr 5�« «n�e 3©erelbt* Sat l?*c$tim$ �C Scrmfturc «Wl� Ieert/da, by God ge� verau- C �5 d«-
|
||||
|
$6 Vande Scheppinghe
ftiefc.Mr.dcringfacentSj jae geenfchadu- wederverandcringhe. fflegl) ban mtt bit totm�e b&s<
mou J©anneer Mofcs f�pt/ bat Godt Den Menfche een Zi<4e ^eeftingeblafen, met biefiguet- iiicke maniere toanfp?e&en�nl Spong alleen lieren, i.^atbe Ziele Pan Godt immediatelijcfe
SefcBapen i$/ niet nvt �et cha-
os , maer fo fcielaltf {jet Chaos, lipt niet; 2 bat fp datelijck ai meteenen �et if�enfc�el�efie Lichaemiifingheplant, enbaeC
_ tnebebaftl�CR verknoopt. JMS* �pntel�cH/ merefttine�/bat
&trait,tta- «odtbeZiele ingheblafmheeft
w«'«flth �f in 'g IBenfcgen ν � ρ s e, be o?*
JWfe. tinatC Strate, bie ben levendi-
ghen Adem pafleert en repaf>
feect» 't 3©elcfte niet alfo te net*
ftaen «r/ ate tooonbe beZiel al*
leen in be Neufe: matt om bat
upt ijet fnuntien ber Neufe al�
bermeefig�)erpeurtmo2t/ of cc
Ziel inbenLichatne ig/oftemet»
lob cnbe Efaias ontleenen Mo-
fi befe tooojben / at� fp milieu
fp?enen ban 's Men.chen lfven.
Soo langhe s\% mijnen adem in |
|||
|
des Menfchen. $j
»y w,cnde het fnuyven van God Iob.27,3.4,
}nn»inern,-ei«iis, fulien mijne "PPCn niet ontechts iprckcu fepb WK leben fa�, Latct af te vreefen Eftie t. 2Z.
voor een Menfche die fvnen a- dem in der ncofen heeft," fept E- ftjas c. *: bat ijs/bic niet langljet en leeft/ aljS sgnen Adem tct Ncufctnenu�tgaet. Hnberrm* i)et i# feher/bat be
Ziele tooont over-al, bat Ut in alle Leden ban &et Lichaem.&p fiet boojbe ooghen: &Pftao:t ooo? be oo?en: &p fp«eci« bo�j pemont: &pgaetbombePoes � ι" f *'?** Zide »* Rhehecl m 't
ghehecle Lichaem, tn OOCfc ghe- heel m elck deel ban bicn.^ocft boo?nament�ijcRDeefr fn haren
Throon tn bet Hooftenbe m net Hert bejs ISenfiDen/g�c�ijch be ernarent�epb leert; toant of pes Want een Ut Pan een bingerv een teen ban rat Poet/jae een �eelen �oet betitelt/ foo en fterft Ijp paeront niet ban ffonben acn: �SS.*a?&em '«herttooitaf-
Ε«%/ of 't hooft �an ben Dupcft ajtpgjen/ oan p�r* C b fWPlt
|
||||
|
58 VandeScheppinghe
�UPf� aenftonbtsf 5tjn Ziele. *t-fferijfn (jgnbe a�bug �efcijiijft omS fcetgipDc- Mcf.sonfe Ziele, cn�aeteerfie Kb"nt! �cljepping9e/ met een �emel* btpu du fclje pr une en �ep»S^ fjant/gf}* �«'*. filtert boojkods Geeft. <©ena* tuer�ijfne jlf�enfcijen en Rebben Dit niet honncn bcgr�penunaec ben eenen fepbe/ bat be Ziele bioet ton�/om bat ong �)et �cben fa�geert/ toanneer al{)ctb�oct boo2 een open inonbe upt on� 3iicijaem bloept / of�e in on� Eicljaem boo: be tiitte ecnet too?tfeberb2obgI)t. 3Nnanbe* ren gfje�oofbe/ bat be Sieie bpet i�/ om bat ons? Hic�af m Soarm J3Bf/ ibo�ans�ealfr�cbeu�ie� t�: luaer bareltjcft ban ftoitbe Der* fiijfr/ a�0 Ijet berfterft. φε ber* be boc^t/ bat be Sieie wint i� of* te lacht, toant foo �angDe iup be luctjt upt en in �a�en/ mp ϊεα'εη: niaer lurljt quijt/ tetocn quijt. «�enigfje fjebuen met grootcr biafphcmien toocj-gijegtjeben/ �attcc geen Sieie i$/ en bat onfe 3ticftamen gare beVueging�je �ebbcn bon? ftaetep^ennatuc* u< gljelijcft�cBccacn, |
||||
|
des Menfchen. 5*
wllebie nevelen enmiftenbet DupftecntlTe boet Mofts Mtv J»B0nen/boi« �et licht beg Gee- «<■*>m 5�n tjep�is�e Hiftoric^y leert ong/ batonfe Siekigeen levendighen Adem ofte Geeft, �anGodtben Menfcheingebla- lentnsijnenNeufc. Ciibe nne bat ijp fo oibente* πι. I� 2 ?In �cnCche »50» Lic- »* en
naem tttmcntincH/ en ooeft 50η nwm Siele Beeft befclpebctt/ Ijp be*««»*** ffunbt (pnte�nch alles* in befer Ε*1" Oacgfjcn, Zndt alfo wtrtdc Mtn-
J*k* een levendighc Ziele, ©�fel�e niaoj�en g�^imc�rt oocn Pau-
�us 1. Cor. 1 j.<Deeerfle Μenfche 1. Cor, κ.
Adam is geworden tot een Ie ven-
digheSkb.
m2l15f ?-leu �""»i8�itoa5i
«itt �et Ltchaem , boo? beg Scheppers urac�t/ foaijecft &jet uchafim boa? ntac#t �an Η Stele fit�y batelijtfc beginnen te toeren. Adam ftant o�ercnbc/ gPfagiy l)Pljao2be/ �p�oelbe/ i� JP�oeftie / no reben-caue�be/ Siil^atit/�» toanbelbe' en DzU Mie«etott�Rgn/ toe�ene een ic- |
|||
|
�o Vande Scheppingbe
vcndigh Menfche boen ftan» |�et Lichaem �uag g&e�tjtft
«en 3©intKcl ofte3©erth-inn>� Jiooi bc Ziek;cnbe be Ziele taja.i" Bftelijciieen iBeetfer/ faegft»# Iticft een ftepfet in �et Lichaem. f iet Lichaem tsc�te a� �uat tt�
iele beltefbe� tfSeuJcfteen&a* fj#e moet fnijben/ en�e een 25rjl moet Hacken / foo lang�e ben (Cimnier-meellec bcfel�e Vuil befig�eni foo moet ooeft !)et Lic- haem Uil flacu of �oojt-ffaen/ toereken of ruften/eten of na* pen/ fo langlje a!g be ZvAe goet bint en ozbenucert, 3©p fiett in bcfen fonbtgfjen
ftaet/ftoc naeuZiele en Licha: m nae malnanberen fapf�e ren, Wanneer Ijet �irtjaem j�uae�i
en�e hraticK isf/ fo�uc2tbc�tc* �e toerftinbert in ftare toetcniu; gften/ ebcn g�e�ijcft een S�creta- tistn ftet fclnpen/ al.� 5�n pen? ne/papier ofte tucht niet en bcu* gften, ®et b�ijent in bc onmon* bigljefombeten/ in ftock-oube %upben/ in bui�e 3©*nfcfien / in bie gOene toe�ene flapen/��de&e tyonc�un 5ijn / m an�erc meer* 30C*
|
||||
|
des Mcnfchen. ' 6\
3|eberom toanneer be Sielc «uueften ig tot too?n en gram* f ctjap/ fo «aet oocit het Lichaern acn/ gijelnch een fc�nt $aert. I?et feefterft/ ftet beeft/ het balt toe met een groot ghctoelt / ftet fiact/ fc�jopt/ bijt/ enbe en boeit atteimtjinict/ a�iftfctioonbat ft» Banb cfic �ingct af-gebou* l�etnuajt. AlcxanderdeGroo-
te, 5ijnbe in een i&ataiUic/ enbe hem fclben binbenbe in pertjci hd/ �erlaten bana�fe fetoutg/ omringt ban ?gn bpanben/ totert fo ontftecchen met gram* ff�ap/ bat hp htaer bl-set 5�if α tebc ober-al jijn �irhaem / j'ae bat 3jjii 9�ie|jaeni oftc�gcK een biannne b>)erg ban fic� gaf/ toacc boo? fpn buanbcn fo toter* ben bcrfchjidu/bat fp baoi �?�i fcimn&cr�ictctu i?3egc�nelbigbebciuegingen
Der Sitle het LichaembcbJegen biijcfitbaeruut/ bat toeleven; ff �en boo? onmatigljc vrcugh- ^.vreefe en gramfchap 5ijn ghe* ttnrben. <©een JBep? en fcan fo onS�eftnpmigh toefen/ nocljte f»o S�etoelbtgh ftgupmm en |
||||
|
�i -Vande Scheppia^h�
6?nrifTen / a!g �c Sieie �et God' delboi�n in gacr Lichaem,tofllt^ «eer �aer attedten boorben Duy- vtl unwbe ji9�maecitttoo?beii/ 5e!ijfκ Efaias.in 5ijn 57 cap bp Erajey7.|2o tH{>S&t/ feggljenbe: DeGodde- ai* Jocifen fyn als een onftitymighe Zee die niet ftilie wefen en kan:
Welckcrs bar^n dreck enonrey�' nigheytop-werpen. BeGodde- looicrren hebben ghenen vrede, fpreecktmijn-Godt» IBaer�naf fbjeccfuc&�anbe GoddHofenf §>tif�t>e Godtaaliahe fjebb'tt bieftiut!^ glfrenciegf) tt boen/bat fp gare gieie fiil�en/ a�s tuu fiert Wali4i.«» Ut &�t erempel Davids Pial.4i» Wat bedroeft ghy α mijn Siele,efl rijt fo onruftich in my-. Hoopt op Godt &c. �o?teltjcftban/ aenbevetee-
ninghe ber Siele en beff Lic- hatms, Qangt bef? Menfchen Je- vcn. %&aetom fevt Mofes, al& Godt be Siclc in"'� H�enfcfjeit Lichaem geftort haddc,bat boett
Ue Menlche KOterbt LEVE�" JJIGH. t Lxhaem g�cfci,apen 5�nb«/
�as� eerfi �ooi / smg�e�peijjcft |
||||
|
<ks Menfchetv - Gj
«n oaftrt�eeclilncft op be flerbe: fpaccfofjaeftbe Siele in tLic- nacm nuam/ foa qunmoocftitt t Ltchacm leven en bcwegnen; ^^m
Cnbetoanneerbe Siele iatber*
om upt [)et Lichaem ftjjept/ ban oalt i)et Lichaem tetnerbenne* «r/en i«ef fo anbetoeecolgtn alsi oe %tttse felfo <|ae ban toeran* aert fiet tcrftonbt toeberom m aer�e/baet 't tomg&ec-omen ig, 3iniurama/ 'tgcenGodtt�inbe Werelt, bat ig beSiek ih &c� Lichaem. pujS taiett bo�troctan be
achfppinohe �anbenMenfehe,, wan bie cbcle Creacuere, bietst at�ijfcn in ^Egypte» p�ac�ten re noemen een &emel<s-bicr / εεα pobeenbncnbt �at�e Goden* P«8;n%fietam al�e «ertfclje ^nij�en/ enbe eeu mirakel der Natuere.
"NJ3Ce befe f�mmarifc�e be* «entw*
� tems MI'fcfacn>*Λ* Mf $$
ie», υ? ^fln <3obtsf/ �oo?t enbe ^las»* |
|||
|
e?4 Vande Scheppinphe
mfntbew �)egi)t aen �cfeltte eenige treffe* 525irw��* *�ch� t"r*�pem*M, alg een toe- ' faf 8lfic� 3-^anr tor ben epnbcbeji C apittels toe ftanbelt BP ban Bet Palleys, ftet Gefelfchap, enbe gft Habiit, batGodr ben Schepper bit sijn uptftcccacnbe Schepfel ftceft�erleent. i�oorag (Ag be ghefchapene
Mcnfche begon te lenen en jijne oogden op te boen/aIIe$f toar Bp fagBrtep Bern toe bat �pgeUtc* itigBniag. 3©ant faglj ()p �ooi Bern / baer fagfi BP Godt jijnert 5chrpper,upt hjiens? aengff�fBt boIcomen\J?eugbebIoept.^»ac9 �)P om �oogit/ baer fagh (jp beti fc&oonen ^eme�/ enbe baer in bc glojirufe a�-toerBeugenbe&oni ne. i&agBfjpon�er�em/ baec fiigf) �p be 2terbe / bte Bern aen* iatljte met Baer groen gBetoaie?. ^>agB Bp rontfom B.«n/ baet fagB O» nllerlep «©ebierten enbe <5�iebog�eltcn/ bie Bern eerben/ bienben en alle bermaecii aen* �eben. ©orB met bit a�gtmepn <0oet
bes 3©ereltgcn �tt{t 4Bobt bert �enff�entetaf-g�efet i mae* |
|||
|
des Menfchen. 6$
DP ficeft gein baer-en-bobcn
«OCtJ extraordinaittijck ghetrac-
tcert met befonbere Privilegi�n. E<�rfie�ncR geeft <0obt ben *wenfi«w�
If�enfc�je toegerit�t een en* fhge en gantfclj lullige pp o o. xiNGHE: toant on bat fywtiiz be eettle Creature taatf / boen foube fjebben be gecrlijcfte pfaet- re ban ben gantfcften Acrt-bo- dem, fo�eeftC>obta�emaec»t tenHettfel) Paradijs, enbein bet fe�be ben Ulenfe 5e gffefte�t / ge* igcR Mofes aenttJijft VerC 8. Genef.z.?; Gedt itHitrtplame ttninlH�l-hof
ittZden, ughent Oofltn , tufi-udi» Henfebedaer in, dighy gem*c� hnddt. <©�P �oo?t nier/�aat een Lo- tsae «e
gement bat Godt ben Menfche**1*008� befrljeert&eeft; niet een $al* »cp�ban IBatmet enSl�baller ojJ-S&etimmert/ bo� bergulbe Cametg / met iCapijten en &ifjilberijen berciert/ baet w �ebecanten j�onben gi)eb?aeiJt upt ��pen�een/ be�angenni�t S8cbojbusJ2be <0arbijnen/ be* i?bLmct 25cbben facfttet aljS «rlutacel, φ neenl fulcne bin* ��CH
|
||||
|
66 Vande Scheppinghe
gncn jijn �oo? *# iBenfc�ie* Piacfit en taee�be allenirftcn� f in be Weutt gecomennnaer bert cerften jBenfc�e fjeefr Godtge- fouriat in bc to?t}e opcne Lucht, onber ben bfaeutoen H<-mel, op fjet gebloembe Velt, aen be fcfje* Ite Water-ftroomen,, in duyfcnt vreughdni. &ijn Pallcys \Β80 een Hoff, enbe�ien HofFiua^
een Paradijs. 't3©oo?t pjiRADYsmQ&
faupcitt Mofcs niet in X>tfe p�aet* fe: maec l)ct i& uptbe GriecJc- fcheen Latijnfchetranflaticg�e*
nomen/ ciialfoobpongfeer�^
feenten ojuwhe�jck ge�nojben» ©e Tranflarie en tui�ien top wietmifpztjfen; iuantftctigfe* �ierybat onber <�5obt� ©oltft al* �efegoneen o�er��oebigep�aeti fen ct�enoemt p!argten. te iuoj* �enParadi)frnjaI#biijCHt Prtd. j i.f» i�ietOOfftGer.13 ίο.Can- tic.4. 13. Ezf'ch, ζ8. ia. Spai �tietom toert bp 8�eI�cfieni(Te beu �|emel r«f�f5S een $?ara�nief gijenoemt/ Loc. zj. $3. 2. Cof» 12.4, Apoc. 2, 7. Mofcs fept Bier alleen oat G«d
|
||||
|
des Menfchen. 67
beo? Adam &«ft geplant eenen
Ho»: betfiaet/ eenen Luft-hof, ^"^Hoff�anpiacpfancc/ cc* nen Hoff in ben bielcfcen nr�tg en m»i�e/ niaer baer men alle iteffeJbt&fjepbt feonbe binben/ 01c men nonbe taenfi�en» It�en* Koen manen ootfe fcfjone ituft- οαοεη: maer�rctn3�nntetanfl Eft*'?a" fl"9te toopftensi ban pienHoff, vuelche Godt in ben SSegtnne Jjeeft toe-g�jemaecftt «ooi ben eerften Menfche a- dam. gn,ibe�&ot)cnber#?in? «n / bic ban ff�enfc&en ganbm 3�n e&eciert/bmtmen altemetji 10 bele raritepten enbe bartetcps ten/ bat pet oogBenietfabten �mn toornen ban fien; uoe&tanj* Η 'btftm ^obenitt tet Wtttlt/ f* nan niet een Notnfteny niet «nte�exfeen/ niet een fpierftett grag manen; gaebe�ee�ea©fc» telt en.» bat niet macgtigB» *e"cittl»aneenjtf/ toanneet�g bte ^emel en «erbe uut niet ge* Η ten geeft / een b�elfeen ba» �caerbe fjeeft bjilienbec�ieten !"' "Ρ"» �ontften/ o �joe excellent moet bat g&bjeefl 59η! cnbe (te banigH |
||||
|
68 Vande Scheppinghe
Dant�� VuajS ben Luft-hoff A- dams. «tt«a� ®efen �nft-fjof �ecft Go*
fffl» 2?cft ghcordonneett ββΗ eeniU*
iP»ofeei. tiiff&e τ Lui ets* ι &amznu
ten aeiijim It)cft/ in Eden, tegen het Ooftcn. .ft*L afcaettoagbat/ telOCBc difputen , fcielCBe ba»
otits ober De p�aetfe bt# nttbu
ftf$tn Paradijt jjemotoeertp�aeft* tentevoojben. Cen cjccmpel: Zbatt xijn�ct
ggetoeefl eentglje tuclcfie (om Dat fn �f piaetft / oie Mofcs Dier oefeftitjft/niet op Α «den en tot* fientenmben) alles? geeftelgci feec taijfeupt-gtjelepbt&ebben/ uamcntigffiocn Hoff, �c Boo- menen be Revieren j alfoo beft &eele Hirtorie neranberenbe in cen Alleeorije. «Die fufivrnije tocberiejibf Auguftinus in 59« Comment. ober Genefin. iSnbercsgnbergctoeeft/toe�fi
«emepnben bat �et Patadiis niet en toasf op herben: maetboben in ijet opperf�e oeel toanbe Lucht, bic�t onber be Spharre tombeMaen, ©ocl) Defe |eb' ben
|
||||
|
des Menfchen. 69
�enrecfitfmmg� Cafterleninbe
tin BBtbout. Mofesfept/bat net Paradijs �ol geboomte �oas�/ enbebattet �erfc�cpbenKe�iei «n boo? ftceuen liepen. &ou* Denbec 25oomen m bc ILuctjt haffen en ftroomen baer boo? wpf P?n om befcloe te toateren 4 3©at gecKiS-maren jijn bat ί Pact) anbere jtjntter. getaeclf
iBrtt^��e�ooftljebben/ �at�c gehecle Actdegct Paradijs t�a&V otta$�e ben gantfefte� α en-bo-
aem boo? ben ©al a�-omme wuchtbaer en �ufiigh �ua�/ ge* meftfe nae ben ©al*en ®al bet tranen glKtoojben «f: niaer �e* fe fHenfeften enftebbenntctfer begijc gfietet op be Hiiterie Bl1n Mofes■: taant Mofes fept/ bat be penfche nae ben ©al npt�et Paradiisberbiebennjiett. J&oo Maft fin t)an toan fcer Aerdea �etb^ben jijn/ 't teJefcne met a�* ten met en flapt, ©oen aflig- rieett Mc*. f|ct Paradijs een fem- |Kten/ In��eii, ftgften fcetOo-
CetJt^|itMdr«i�dt8etgte* $eefi«»*i
legen |
||||
|
ηο Vande Schepp�nghe
sat&iitoae �egcn Ό3Α& in Ed<-n. � DE Ν Μ
βΜΦηηι ^ucelt� feggijen af�^cOuaii*
*"�"� tie^�t/ aiieflfeitjcU�ep�t/ Wa>
iufiig�cp�t, g^efen name bJo?t
infonoerfjept tbiee plaetfen toe-
g�efc0?e�eti in be H. Schuiture:
toiant bjp lefen ban een Eden 'm
Tclaffar, �jet opperf�e beelbatt
Chaldeen �.K-eg.�p.n, Efai,}/*
ii. Cn�e �up leien ban een �-
den inCaelefyricn,6D Damafcum Λ mos i. j. 't<%$ luaerfcijijni �ijeft Dat gier gijefpjo&en inojbt Han�etEdeninTeiaiTar: taant alle be Hiftorien gfjetupgen/ bat (jet felbenoc�tegfmrtuao?btgl) een feet b?ucljt&aer �ant i�; ja ijet bmc�jtbaerfie beel ban be fleele 3©etelt4 PIinuisnatur,hift. ftb. 18. fct)2ijft/ batmen bacr ttaee of bjieniae� in ijet 3aet jaepen en maepen ftan; ©at# men ban ecnen fat» �oo;n$ �ie gl)e5aept #/ �uelbijftigi)/ jae Sonberten �ijfngtj facttcn Vue* betont ontfangt: batmen be StcherjS albaer nopt enijoeftte meften / noc� bjaec�t te laten �egggen / maer bat φ eet te bet/ a&te fcfJiae� Jijttj gjaebatbe mebte |
||||
|
des Menfchen. 7i
S"cTjgr*senEuphratesbaet EreenI°open/ om�cuettig* � a�eeirl toeP»iS� af te fpoelem ^oclj iupen�ae�enoniSmet ce Situatie �an �et Parad�s niet � feec te jbefiommeren: toant tap 50" �" Wttew�t/ en�e (jet i$ moet. φ» moetori$f genoegen/
?2Σ�Je r 0ll8&ettatjffelt getacefi tpecn fcljaone εη oc�fe piaetfe/ S8elMcft|jet3®oojt Eden ttic�e
o?engt, JEijoerg fept Mofes. Hat bit n« �»«««
^f,n> Ofte&et Paradijs in Eden, ^»� petee�rii i� gftetoieft teg�ten �et o o s γε λ? , 'ttaelefe ooeft pient tot lof �an ftet Parad iis: iuant�et Ooften t$ �eel�ieffei - inchetaltfanber Geweten. fcc μ ddagh-Sonne, entoan�e A-
vont-bonne. 3©antbeMiddag- ^onne ftcct&t ons toee� te feet �oo? ftaer grote �utte/en maccftt SSS^if �oo2 9aerftercft ftS�«,?C Avont-Sonnegaet
«tfie. J^aet�eMotgen-Sonne
iaeg�jt |
||||
|
yi Vande Scheppingbc
jaeg&t be bupdenujfe tagf) / e» �jjengt tm& een gjjetcmpeiben giantjSenbjatmte. g^eHcyde» nenp�ac�tenaliiji be op-gaen- dfi Sonne aen tebtfcben; ga inp fien bat ©teren/ ©ege�eii/ lDxf# fcfjen: bat doemen eu iSIoe* men: bat be ijectc 3©erei�t �sc& Morgens jijn opljnera�berliefi felijc&f�e. 't Leven fff Jjet foetfic nan bet Wert li: ben dag h i$ het foetfle ban onjS leven: enbeben niD25�en}iont i� �jet fcerfie ban ben �ag�.Crgo &et Paradijs bat «n biag nietauccnlijc in fjemfel* toen feer ft�eon; maer ijctlna g mch oi)dfg|)enacK ben (φοβιν fien hmh turn be J©erelt/in een imtr&i&aie �an�outoe/ retgt tt gtjeu ben opflanth ber ^onne aen. 3�u in bit Paradijs , tn bit
jmiiffye en pwncitje ban ben fjeclen Hierttmbem / peft dSobt Mcnfche entaiert nut gijcirtja*
Pfnut�et Paradijs tnaer gtje* ftfiftpcnj�n�e/ nabcrftaniit in f et Paradijs ggf bjartnv rnbe bat om flroote wfcenen: $atnenf# lijfft
|
||||
|
aes Menicben. 72
KfJ? Hat �P toeten foube/bat
hLl ^ ί100? be nawcre, ttiaet
51?i^odtsgave bet felbe befat/ ^JP^n Godcteleenc�telt/ en biemjo�geng bat �p f�cfi hatt Keb�» w,1|e Godtstebjagm �abbe. 25o\imbien/ombatiip B�efien ftebbenbe De �anben eupten �et Paradijs, toeten fou* n? hr Lfob- Bem pet betere aljsi KSic{,�eIen aertbo�env f)ab,
�l»3�erupmt/ enaifoobie^te «κ» ontfieechen foube toojbcn "Jf'anckbaerhcydt.
*J\J°alLeen magnifijckenln- *� <ff«t
trc ��ag bat/ al� be menfche ««"?««"tan
°afr.S�nt,cK een Conmck in gtjmDe�at
P11 ?ula> tn Jon η o f , om te %**'" h ferm,?� ont�aclbt ens�etoellCi totttn^ai.
ffi !? «�etoeeff. ©incft ftp «ew. brnL* Ο?εοεη �an Bet <©he-' SS"» 35oomenomfoote 5» / en pjefentc erben
K^^^to�le armen/ w««r gp jangjS �e 55Cemben
|
|||
|
74 Vande Scheppinghc
«η ©a�lepen/be �>ci}apen/<tf5ep* ( tenen Stoepen quamentot�jem met gare tio�le upcr^sf/ en p?efen* tcerben IjetnfjaeriBelcit/ gaer ^Jong�jeiv en foo't�em�eliefbe �jaer epg�jen ©�ecfc�j* �»incs ftp ontrent be «�tjeberg�ten/ be ©juptien b'een foo groen alg grag / b'anber fo gee� alsrt�a�/ be�erbefoo root at��ioet/ be toierbe fo ��aeu alg ben l&tmel/ p?oncKtcn noo: 5�ne oogtjen/en nobigfjben fjen� tot gaer Ijeugf)* �jjcft fap. <ffitnc& fjp langg ben ©ener wan bef�ebieren/fjp �ont baer leggen niet a�icen ftegelt? jensv �>cBelpjens7S?oo?nt jenav maer Si�Jcr/ <0out/ #aerien en allerlcp ebele <�5i)ejteenten* ;§>�oegl) ijp jijn oogfjen op be 3©ateren/ 0p fagi) bie foetelijcft ' toloepen/ enbe©iflcjjengroote en ftlepne baer in 3toemincn en fp?ing�en, a©acv ijp fic� toen* fceof fteer�e/ baer Vuaren ber* ft�cpbe «©teren / bie alg 5ijne Hathcpen �ooj nptltepen/en bie 9em al� 3�ne #a"gi«>n nolgben/ ' �'ccn fcljoonber al<i b'anber. ^o�cn 3ijn |}ooft �tngljen be |
||||
|
e -. ~des Menfchen. 7f
n& opperfïc Heer, ban �S «1!
öctoppcrflen God n JKSfJJ ?h^eimt,k de Menfche d«WMm.«.j.7
flZ/^^ghcdeiickt ? ende des 8.ta. befoeckrr�uUdat8hyhemf0°
en Landen
ZtnHeergemankt, ����\ 't wenk «v'ver handen: Ofghyenpuhet mder v� -
ds:tzvei�m ******
�� ' �2 tMtrght, e» op hegraefr
"''"yffi'-^Mihtneertop',
mt �"/*1" i» 'slienfiben k>ndt
gbcfielt. ^�YnyUmfiul, d\t doorde vvolc
33 § Met |
||||
|
η 6 Vande Scheppinghe *
Met aUeUcht, die met een rafeh ghZ� -I
/wem
D$ Zee doorloopt, fieen toek al onder hem.
Heer, onfeHeer, almachtigb Heer der Heeren,
Boe wonderbaer, boe vol lofs, boe Vit eeren
li uwen naem, en uvves roem ght' fih*l
Door'tgantshegryp v»n al dit Aert' fehtdal. *"■-.. _
©mnoc�meettefeggljen/be
Menfchc qunm in ftet Fatadiis, niet a��een aljS in 3ijn Coninck- rijck , om �aet t� domineren:
a.«otee« maeroofftalji in een �olle/ o*
amextw. uernloebig&e χ e vc k-en, om �aec goet chiet te maften. Godc fel�e�ceft f)em een Tafel q\)v tCCU in 't groene gras. φε Qp- ijeeleeere ban een Tafel Befiec* j fcaer in : Cerfl �at be fptiff fup�er�ijcft mozbe opg�cbtfcrit' ten anbetcn bat fp goet en fmfl' Relijctifl�coo?iieeltmo?be. �>" �eer�ijch tuajS bc� Menfcbe"
'afel toeg�etutl niben Parady fe. ©e <H5ereti)tcn/ be J&vxW' ten inaren fo fc�oon int aenfWJ' |
|||
|
des Menfchen. 77
f°o plofmbe/ foo Ujienbe�ijcft/fa iufiig�/bat geen �>c0tlber befe�* oc louoe honnen nae-maelen, ^aer-en-bo�cn tuaren fn fo fa? PI5� αϊ� 3©gn / foo foet al� ^upcner/ fofmaftelijciibatae* ne (Caerten/ geer.e�Satfepeui nen/ ofte �elicateffen ter mi* «IV in �etbupfcntf�ebeelbaec OP en 5t»n te toers�e�tjcnen, sy vvmnfchoon, om »m tefitn, tn toet
ira/"f"»feptMofes.Vcrf.9.
-® "J ηοφ αϊ meer te fessjen/ 3. «ffot rei 53e Mcnfchc quamtnftetPara- vmm, °Ψ, niet alleen al� in een Keuc- Ken, om gut φπ te maecften: maeroocateincenen win ο- χ �i,om �em fei�en te oeffcnen/ cnbeeemseerereitte te hebben' ftitGp�d�eeft9embelali/bSt
DP Bet Paradus bouwen en bc- ^"J^yers «Eengtoot Heer
��*�T'hcet� ^et Paradiis
In Οη?ρΐ35η* »**«"
S«llys,toua#/ba,ttoaii
be«Ji,rV^rck-hllys� Snbten
MSf IBenfc�en ge�Ucn5a��gljept
© tij in
|
|||
|
7S Vande Scheppioghe
in lebig�ept befiont/ban en fan* De <©o�t ben iBenfcBe niet met allen ftebben laten boen in ben (iaet5ijnee opieefttigDeptmiaec neen/ fo rag afg be Menfche ge* fcBapen taai? / Bp mofl be ftan� aen bierch f�aen/enbe 3jjn Para- dijs p�eegften/ ofte bounien.gDit i� boojioaer een groten lof ban ftet Wcrck, en met namen ba« Bet Λ cker-werck ofte be Landc- bouwcrije: taant top fien ftiec �at befel�e al boo? ben Val in Sfie�mipcK i0 s�etoccfl/ en bai boojGodtsbe�ei. g&aer-beneflfensi toilbe <©ob/
bat be Menfche ?ijn Paradijs fou* be BEwAREN,e\g een notte* licK pant Bern toebertraut. φεπ Menfche lepbe Godt op Bet
Ampt ban een Huy f houder. §|n i«cor,4,2, een ©irofftouber bjojt boo?-al bitberepfcfit/ bat hu glutrouw fp/ bat ig/getroutaeiijcK betoa* re be goeberen/ tae�che ftu-onbet fic� Beeft/ enbe niets? en ber* taaer�oofe. ^>oo mofl ooch be ff�enfcfte Ban�elen metberije* fte ff�eubelen ban f)et Paradijs. $wmoli taan�elen ban ben ee* |
||||
|
des Menichen. 7»
nen�oecfttot ben anberen/ en
3�n aasden ober-al laten Wie* B�Jen/neerfimijtoesten�e/ bat auisf tn SOEbenf�antmbeatnv weojteeg&cftou�entaoiS: <©or� bit fjeeft be Menfche in
toen temen f�aet nonnen boen fon�ei-raoeptempijnc/ fonbet SJ^o�conlufi. CeniEoom* tS?3510*" �ietof baec fmt��&' bat bebe �P niet «n SS?te ^ en �It/ nu fu* en
;an,to. ^U�cr bat i)et bouwen 2S&' en�e�«f��cft�eiJbt.
|
|||||||
|
4.Cot«B
|
|||||||
|
S mS 9lIam,in�« Para, «*η*
Winckel, om ftem f&en toatS �et Paxadiic" κ" ^0 raibben »»
y aradl's>tocr�ontf}pf�aen
Φ �ij tVuce
|
|||||||
|
8ό Vande Schepp�nghe
ttoce fbnberUnge Boomen: Ce< nen Boom des levens, enbe eenen Boom der kenniffe des goets cn- dedtsquaets.
Wit anbete Boomen enftafc
ben niet meer/ ban een natuer- lijck gfte&iupcft: maer befe ttuee een geefteiijck en boven-natuec- lijck oognjnere�t. mmt φεη Boom des levens &�"&�!" toaji ten beften toooj ben Men- & bS, fchc� ®c Menfche �Jabbe to?p acceg tot ben felben. ^pmocijt 5tjn �zucgtcn afplucften/enbaet uan eten/tot5ijn geliebem�uant Godt fjabbe b,et Icven,oftebe be- lofte beg levens baet aen ge�jan* Oen/ enbe uptbieoojfa�ie tatert 0p S�enoemt ben Boom des le- vens. ©e�e mepnen/ bat <�5obt be
iJ�uc&tenbanbefen Boom fulc* nen hracftt fjabbe ingljefto?t/ inannecr be iBenfcije baet ban at/ bat �p ban fteet� gfjefont en fnfcB bleef ,� bat geen ouberbotn on fjera eentglje bat en Itonbe �jebben: maer bat f)p booj befel' tot fleert Vuiert orbertjonben in �CnenjeugD�ig&enftaet/ in 50° uolle
|
||||
|
des Menfchen. 8r
bolle fiercnte/in fpn fleur en bU
geur/ fonber beranbermse/foni oer afnemtngfje Dan 3tjn 24c* �aem/ al �uaert fcftoon fafte bat OP 9onbert/ mbe bupfent/ tae beel meer jaren op Sllerben Umre fifje�le�en�tjetoeefi, me ban bit gfjeboe�en 5�n
aiiputeren onber ma�ftanberen/ of oe vruchten �aii befen Boom IHfe^i11 een fP�|i"c,ban ofte
iPS�ebJeeHjijn een medicijne. roeberom of fp bienben om be J^enfcljeboo? altijt te boen Ie* «�«' ofte aHeenIijchboo?eeni- pen tijt. 3©eberom of fp bte o�fLK *n �llb�e" «Pttcc naturen,
ofte brjben �t natucre. <gn�e au foo fou�en fp �icijteiijen ban ben Boom be^ levens manen eenen BoombeiStwiftes.
f nbere tjeb�en een afneer ban S2m *2αη �0°?J bat befen
^oom niet aljeoabt ijeeft be 2ΪΊ mtc alleen be belofte
�gJS* jcven enbe be onfterffe. �
SfSSi^ PP laten eleit «ι #
f«lW0i}elAuguftini. γ,,&,,Α,. * ee0. �
Φ il� ίί'ίΛΓί *
|
||||
|
8 ζ Vande Scheppinghe JE
bitare de occultU , quam litigsrt d*
incertU, <&)αί ij� / 't.lsvecl bctet van vaburghene dinghen t? rwij^ fclen, als van onfekerc tcknib- j beien. gin allen gfje�al�e 0*iet Dit balt / Dat ben Boom be;S Levens
Sj�elueef� ij�� een S4w»«i«f*w,een tepchen en 5C0�e�/ �an De Got t- gunftigheydr Godts o�er ben Menfche , baer inne befiaenbe �at�p gfjenegijen�JnjSom ben fe��erieeuwclijck te�atfll leven, Μ
eerft Dier op Arrdcn, en baer na
�)ter bo�en in ben Hemel, &p fop �errcljp Godt 3ijnen Schepper ghetrouwb�cef. <©orh gnet bit baft / bat bcfen
Boom bejS levens ge�icclt i�ren lebcnbig� 25eclbt �an Cimrto lefu, ben VorftbC$�levens, bOO?
Den toelcften be ge�allene Men- fchen l)et �eclo2enc leven fouben tateber ftr�gpcri, Proverb, 3, s, Apoc. 2.7,
<© onepntelijfKe goebtfiepbt
Godts! <©e Menfche fagljjijnen Saligbmaecker jjooi fjem jtaen/ fec��'nOf� een Sa!:ghmaecket Unnno�en0ab�cf JtpfagO/"1
Uiien
|
|||
|
des Menfchen. $}
luien bat ftp jjjn levcu foubetoe*
becnrogijen/ eerDptnoch\m* loo?enftabbe, l^efen^ befcn ecnen 23oom/ «nbc�m
itont �aet� noc0 een anbere: na; 2»o�m� eer mentincft/ben Boom der ken* feeimiffc"« »1S5E des goets end«quaw,,gS� «1^ een swamentum, een tepeften
cnpjentic/ �anbeGehoorfaern- ncyt OM Menfchcn iien Godr. i?P \xsQ}t sDenoenir een Boom
rferkenmired.-sqoed^end�dcs fel�e een kenniift ha��c �nn
n?�h"?�. f0�at"8�c Bratljtm
^sr�N/fnis9c kenniire bc* gjnetoiuc�t/ boo? be�mbincr�ic
keren foube/ toflt nnberfrK Jatter tuffeften goet en SSS tn&H u"c�cP ,even m do°',
»i» SHjeen qllact εη toag �ehent Φ lij �OOJ
|
|||
|
84 Vande Scheppinghe
ijoo? ben Val, ofte boo? jjet etett ban �efe verboden vrucht j enbe �ienbolgneng/ fo en bleeek ooeft niet tebegfiebeuptnementbepb bana�legoek 3&efen Boom derkennifledes
goets en des quaets geeft Godt b� Mcnfcheontfcydt, enbe 00 pene ban be doot berboben. j^» λ» JBtfi?» <fcr kenniffe des goedts ende des
quaets e» fult ghy niet eten(eyde Godt, want in weieken daghe ghy daer gencr,2, 17 %an fulttttn, fult ghy dts dootsfier- ven. IBaer: iDaerom lytzft Godt
i'upft befen cenen Boom fo fcger? beitjc&ben Menfcheberbobeni 3©a# Bpbanboferaerta�gan* bere/ fieechenbe bol boottelrjrft bergifti H5cen Ij» trou�nenji; toant al toat <0obt gfjefdjapen fiabbe/batbiaggaet. <©fbw� �P ban al te goet �ooj be |Ben* fcDei J|oe nae Beeft eobtbeit iBenfcfjeniet g&egunt foobeie goet#/ aljs baer in gtje�egfjen i�ajs i ©eenfmg, ©e buple toangunjt en �tan geen plaetfe �ebben in ίΐεην t>iz be �»oetijept fclUei^ a©atre�enDnbbeGodt ban/
|
||||
|
des Menfchen. 8;
oan/ om ben Menfche be b?ucfi*
«n�an befen Boom te OetUtf oen* «Deenanbetea�gbefe/om u uJ*P 0ndetdanigheydt foube gf poen�an ben Menfche. φί� Wllbe Godr, bat be Menfche tot ^anchbaerfjepbt en Crfcente*
"'He �an alle ontfangfjene toe!* paoen/ ftem foube g�eljco?faem «efen in Dat clepne (�ue/ en steft aiieeninarnren �an bien eenen Boom. Zooniet/<©obttDiIbe ote ©ncliei)oo2faemtjepb ftraf* fenmeibeboot/ bepbe betgbe* i�CHe/en�ebeeeuujig�e� Sonde
en Doot bonnen niet gtjefthep;
pen b�rj�cn. m>cfe 3©ct ftaet
toft t �e 8, foldihghe der fonde Kom,6.
isdedoot. DePtickeldtsdoots i.cor.ij,
is de fonde.
�nftunnia/ Godt biarfit�cn
Menfche totben Boom der ken- nifie des goets en des qnaets, al# �5out aen ben Coetfte en / om te
oepjoebcn jijne <©p2eefttir ftept. *fiJ �jacfttrjem tot bien Boom, �?!f «nRibbeten Camp-necf!* Έ*** een ^fljerm-fc�ole en �M?-P�aet0/ op bat ttp baec »00? ^obe^ bienji en m tW> nc
|
||||
|
86" Vande Scheppinghe
ηε saligijcpbt bjome�ijcu fts�* ben foube; $p b2agl)t �fni tot bten Boom, n�js ccn ipitellet tot eenen Sittaer/ op bat nn baet «J5obe foube op-offeren ftemfek ben/ en alle jijne lullen/ begeer* ten/ en gfienegentfieben/booj be onbeblerntc ijanb ban een een* boubigfie sfte�ooijaemfiep&t* |
||||||||||
|
w\
|
foubenons? fetben bjel
cfireu�neberuefen mib?
|
|||||||||
|
ben onber alle be Heffe*
��cnfieben ban bien grooten en*
be obeifcfionen Luft-hoff, Vuaer
in Godt ben Menfche terftont
nac 5ijnc ^cfieppingfie gfiefielt
ii. ftceft, 't�jitijt/b�t�ipeenjS
,f�"efte- omine-;ien nae 'tGH�sEL-
luaB«« SCHAP, bat43obtben Men-
t�WHtor, fchc in fiet Paradijs fieeft toege*
boeg�t. Godtjprack fept Mofes:Ten
is niet goet dat de Menfche alleenfy. lek �vvU hem een h nip anae eken,die by hel» Cu
Α dam en fp?acfi niet met God
fegg�cnbe: � Heer, ten is niet goet dat �ck alleen ben. Maeckt my doch een h nlpe, Maeckt mi een
|
||||||||||
|
acs Meufchfn. 87
een ghefellinne. ©eet/ tCK 51e
Dat alle.25eeftjeng met $aren gaen; gjch 51e bat een <©nufhm 50» v�acpi�en ijcefr: ^jeh 5« Dat ouber be hlepne IBecf ften^/cicn ^phch/ jij» ^>ouhca �intmiacc 9ftH cu fjebbe nietten gae Ijiec alleen b'oiuen en Dutten / a� «en �edaten 3©e?�-l�nt. ®een/ «r Adam pet fuic&s �ta�yte/ foa ncflaat en \J0Ib2arijt («Bobt te ^cijeppiugljEUanEva. <�>!noe Orooi ig bc traune en foigije Godts tot bc Mcnfchen. i�p ft�t raat ouii nan noDen t�itov hier. 3Θ)ΐ en Vueten nteiiuattoubes Secren foutmi: maer <iI5aD lueet mt/ en geeft {jet onaf al (lapeiii De./ eer *up een� bacrotnbenc- atn, *j®c$em b'1n ' �te fp?acn/
lepoe [ip ■> Ten � �jei gcerfi Λ, de
MmfihiaOeenfy. i<* �/ �ew «�
W/>« «μ«&8 , Λ« by himfy* ^itt Sten top/ upt iuat Oorfaecke, «J tot inat Eynde, Dat <t5obt Si'eK:nfcheemvrouwe
Waerowme* twe� / ofte irot mm
|
|||
|
88 Vande Scheppinghe
�oat ooRs^iKJE,�ecft<!5otiDe Vrouwe gt)efrliauen i ©aerom/ fepb Godt fclbe/ om �at fjet niet go tmtoa�boo?Den|Benfci)e/ ALLEEN tC3ijn.
dBljclijcit een �|ooftniet Voe�
enhan iuefen fonber Eictiaem/ foo Qocft niet een 25jupbegom fonbet ?&2upb. ®en 25?upbe* gom biag ban «8o�t gijefe fja* pen:maer baer en mag nocf) ge* ne^upb. «©e iEenfc&e/bjaet βρ ginch/ biaet �» fiont: fat βρ/ Df lao� �P� bjacihtefip/ of fitqj �jp: at ijp/of b?ontB �p/ �P &a� aitijt alken, enbe cnbontner* gijengsijneggljelgcHm
3�tt en hcutbe <i5obt niet boo?
goet. Ten is niet goet, fepbe f)P/ dat de Menfche alleen fy. 4Bf)e* fcoiffc lijf ft/ al biacrt bat pemant
ijupfen bol Ooutg fiabbe/ en �urcften bol $aetlen of ebele �Dftefteentcn: Hi�maet �e�jeele Eee ftercHcn b?amft / m alle Itromen niet ban 3©tjn: %l ma* renber fo beleCafelen booi &cm gftebecftt/ en berbult met aller* �ep lecfternijen/ aI<Tet sterre* �«n# 5ijn flw ton $cmei / of |
||||||
|
toont mft
itnt mat
otnfaetK
©obt�e
ffifonlue
gbef�tapm
Derft.
|
||||||
|
des MenfcheD. 8p
&anbefteng in t)et <&umi: toat
foube �et te �ebupben fabb�/ in* �tenbejiBEnfc8e alleen baerbp nont/nkt {jebbenbe eenigfi gfte* felfcljapi ά 2Snb«H|emel i�be bo�fjep�t
»an alle IteffelijcH�jepbt: iBaec opo?i�acr/ niemanbt en foube *?5ftfcSen in �en ^emeltejtjn/
WIP baer foube moeten alleen ^eftepltg&e Schriftaref�echt
�f Sft ebuerig�je � � ν s α ε m- *�*r, enfci)ilbertbefc�)eljeel toecuaer�ijch af» Waer ghencn inuynenis, geenHaghe, geen Hcyninghe, daer wort het goedt verwoeft; ende waer geen Huys- vrouweis, daer gaet den Him- w"c'Sceunen do°lenden Man,
\W Syrach cap. x6. C�enbigfc 3©tlber*tfie berboolt �oopt / en*
oe nergenjef en �tnt een Vereer* S�e om te ruften/ om te eten/om te fcijup�cn �oo? toint/ tooojte* SDen/ boo: ftoube/ tooo2 be gut* «fSf !®0ΐο*η en anbere t>eb ItLv^11^ bieren, ^mmetg fa Man
|
||||
|
po Vandc Sctoeppinghe
M3n fonbcr Vrouwe, φρ boolt in befe 3©erelbt al� in e�n 3©il- berniJTe/ en up rijt ban noot ofte jtoarigftepb en bintftp niet/Dat �em ftan helpen of trooften* �ecw.4. Haet ong fioojen ben alber* v«f. 9. !o, io�l�en Conincft ban �e fteele ii, i2, jBerelf/ icft mepne ben Conincft Sal�mon. �|p fepb in 50nen Pre- diker cap. 4» alOMif: Twee fyn beter dan een, want fy ghenieten haren arbeyt wel. Valt den eenen, den anderen helpt hem op. Wee dien die alleen is , wanneer hy valt, foo en is daer geen ander die hem op helpt. �ock wanneer twee by malkandcren leggen,die vetwarmen haer, Hoe kan een alleen warm worden? Een kan o- verweldigbt worden, doch twee konnen weder-ftaen : want een drievoudigh fnoer, breccktnUt lichtelijclc ontwee. ®ooit baer/ hoe feer bat ftp be
eenfaemheydt nitfpiijfi. Watt eenfaemheydt i^ baer ig Wee, feptftp/ baer ijS5taiaermoebtg<: �iepb en bioeffenifle. �en (�oy te�bitpf hen / bat geen Oaephctf en heeft/ treurt foiange tot bat |
||||
|
des Menfchen. g\
W ttttft. Watt eenfaemheydt
ψ/ fep�tfjp/ �aer enijigftecn kracht om fe wedetftaen. <�en maw i$ geen J�f�an.SH en �eeft �P ��een partjje / al� fju gltccn partner en ijccft / foo en tim tjp gcmfe��en nauli)cH�&ci)eIpen* 5©at 10 een Jf�o�cn / �ie maec gn fcuecn Beeft i mat ijs een M�el / bie maer een b�eug�e� Beeft{ matig cm Starre/ �ie ' i,l°fcee"Mana««n/een|igau
i��ecn V en �«ft» $p f* taS-wF, Vp/ y° betrr dan een:
SSS^warJmcn: itoeenonnen 04111 ^«Iomon:Vootwaei,fept
�P/
|
||||
|
r- pa Vande Scheppinghe
Ma«,i!t»2o fip/ Waertwec of drie vergadert
fyn in mijnen name, daer ben ick midden onder hen. Clt wanneet twee of drie eens iyn, om yecte begeeren,dar fat hun gheworden. <®aerom fout im ooeft 5tjn Α po-
ftolen nptbp paren: niet een en een/ macrt�neeentmce. 3©el te reeftt geeft ban ooeft
Godt �e^eeremogijenfeggen: Tenisnietgoet dat de Menfche alleen fy. ifeaer mocijt pemant �encKenmiet goet/bat t� quaet. 3©ag Ijet niet goet bat be �Bcn* fc&e alleen taasSmocfttaniS fjeef* Godt Den Menfche eerjl alleen g&emaecht, ©eeft ban God pet qua?ts g�emaecht i Hiec op antrooo?ben top een*
bou�elijeh/ battet tg goet / be* ter en alDerbeft, l|et Hoot tg goetnnaer 't eoutig beter.�^et «©jagiggoet: maer Jjet Coo?n ig beter. �^et BLicijacin iif goet: maer be Stele ig beter, <©e 2krbe i� goet: maer �cn $emel iji beter, &00 mebe/ boen be jBenfcfte alleen �uajS/ ftp iuasf goet/ enbe jijnen ftoet boo? bieri tjjtbjajigoct/ jae uptncmen&e |
||||
|
des Mcnlchen. 93 -?
5oet:maer boen �p een ©?outoe
ijabbe/ bat toaji fjemnochbe* «r. φο bat Godtjjier alleen bp comparatic fp?eecht / a�jS �p fepnTen is niet goet dat de Μ en- fchc alleen fy. ®Ρ �Jt� feggfjen: Cen tg niet Cao goet/ foo mttvfo oa2�oo?�tjcft/ bat be iBenfclje alleen fp/ ghelijcn 9et toefen fal/ toanneer �jp fal ftcbben een r�}lwe tot «n toeber-pacr.
^ttbaerghelaten/ topgaen ©«« ree
ooojttotfjet εγνιϊε en 00«- «ott»a« mercfc, toaer toe De Vrouwe ban "em* J"?.dtg9efc8apeniji, Godtfe�be tonftbataen/ al^ftpfept: Jcfc wil hem een hulpe maken, die
byhemfy. ■ $}itz toojbt be Vrouwe afte* 1.
ftraont met b� Tytel ban 's Mans *« we too?bt �jaer ooch g&egeben ban
J- obias cap.8.®cn felben fcransi fet�aermebe iefaSyncfa op't �COft cap. ?6. r �aet■ on^ ceng �efienv toat
ManPfiflrl ","■ Vl0U*e BaWt1
*ri»S�? lcr^' fi» moet ben Man J"0"�
Wem HmaoDs-DiMNsT: ftf" bat
|
||||
|
54 'Vande Scheppinghc J
bat i� / fp moet niet ben IBan ■)
<U5obt eer�n/ aenbibbcn/ enbe bieucn. HA& bat gljefchjet / foo iuajbt Ijet Huys des Mans een Kercke en Getneynte Godts, ge* licft �ct Hnp� Philcmons ��a.fu 5�>aei� op f�et ooclt Paulus uCot» 7. a�g �P fept/ bat Man enbe Vrouwe een ti)t lanen i)aer fel* ben ban e�c�tanberen onthou- den moeten/ om tefamenboo? haften en bibben Godrs genabe en ?egQen te berfoechen. gummin- ^en anberen/ foo moet Ijz ber-tetim- Vts'iiwe r>aren USau ijelpen in> 80 * �evoortfctringhe van haer ghe-
flacht, bfitiaVhlbe XZN-DiR-
TEELINGHE, Stlle1 ijet 45obt Belieft tejcge*
«en/ fp moet Kinderkens gewin- nen enbe ter JPerelt Biengijcn/ �tebaecmog�enjijn eennruc» en fteunfel ban Ijaren <©uber* bom, 3&an \β f»ct Wijf in ijet ff&iia. ia». Huysbe$t Mans a�jS een� b?itcijr* . baren wijnftock, toanneer ija* re Kinderen f�aen rontom jjjttc Tafel al� Olijffpruyten. �®C Vrouwe fonber ben Man, ofte
DenManfonbecbC Vrouwe, en fton*
|
||||
|
tonnen gaec niet bmmerb"
ffKsapen niet een Man tot een
2^an, noc�te een Vrouwe tot een S&'�^e��ct'famen�oe,
v«iSAcS�cctdcrtu*eav�6*
me^Lte*^*"* »a« Bet
■wnirtteinrfc a&cf�ac�t / boni n^i^i*00'*0*** fift a��er=
8SetfSto��,ber-toc« «*»** «η Wepn Utriecften-fteenttfn
een erooten 25oem iuafi / �" Jcel btipfent ftriecben treeft ^eutoan�ecifl/ bat toiTeefc f a*d fujeften gtooten � iSSS &*«" 60"*nti 'j��
5?5 en Beeft a� niet te bebupben/ toanneet top'tbetse�i)ch"n met Sp �at upt eenbioaue�i
nutfmenonrien�gcltcnenon*
Jtetffe* |
||||
|
$6 Vande Scheppinghe Κ
fterffe�gcften Geeft, g�elijc& een Jif0t tn een Eantecrne., S�He Sep�gijelBannen <i0obtgfieb* , fien ijaer fe��en ten fjooggfictt -^terouerbermonbert/ gijelijcis , onbetanberentefteni� lobio» ' Sapicnt. 7. Pfalm. 139&C. 't 3$ toaer/Godt en inasf niet
gebonben aen een Vrouwejmaet §aobe �ele anbere mibbelen bonnen gftebjupenen/ om Dei menfcSelijtK gijeflacijtetetjec* tneerberen, Jf�ant gfte�ijeft �P Adam gtjefcijapeη geeft upt bet tfofber herben,- enbeEvamupt ! een ribbeban Adam, foo �abbe flp oocH bupfent anbere |Ben* feften ftonnen �et�oecftcn �, 3&c f)p Dabbebjel upt be (ieenen ftin* berenftonnenge�en aen Adam. 3if�acr neen/ Godt geeft getaiit/ bat Eva foube ftomen bp Α dam, enbe bat Adam upt bte Eva Kin- deren foube genereren, enbebat a�foo 'tgantfcgeMenfcheiijcke gJwflac h te foube ft omen ban ec- nen MenCche, upteenen bloede, ombat fp a�g bjienben/ na-ma*
gfien/ enbloet-bertoantene�c* itanberen �ieg te Itetoerfout»11 �je��eru Jf» |
||||
|
<!es Mcnichen. 97
f�u bat enig niet g�jenoeg�
w?o?cenVrou#e, toanneer fp 2-inderen fcint enbetct�©ere�t S5t: maec fpissoocnrc�uu J»8� befelbe/ tot ija«$s ΙΒαπ� »?eugft�e/foJ3($�u�btg&l�cB op *^quekcn. ^aec toe Ijeeft paer ^fobt tVoee Botften gDegebeiv «i# ttoee^ieflctjen/ al� t'p?m« Sjenbeiantepnen/ alsf rijene i»cnapp?aepen/ om be nieu-se* «oojen StmberEten$ te boe&en ��? lJet ^�* cn f°ete IBelP
**n/ bat baer in groept, �^«citoaerlijeft fonbigen bi< oertele luffrouw-mocdcrs.t�elCi
«e be bmte ban foc&�cbbenbe/ tfttt gare �tinberen fe�fis niet fn fogfjen / ten en taete niet upt taatbtoafeen nleefrfjel�c&c in* itceten: ^etoelcfee �eel �ie�ec �eo&en een $onbeften op&aec U�oot/ ecu jReerfeatfen oubec garen arm/ een ©apegaepfecn op ijaer �ant/ a�jsBaer epg�en «mtacn8aerbo?ft, Cenljce� �?2*ί"Ρ^& toeren. ^«�afc SiS^anneer�e Kinderen �aet «]cK *mhm teg�eH fobanig�e
C Moe-
|
||||
|
?8 Vande Scheppinghe
Moeders, ten tg niet n?eemt: toantbic Moeders bjagljen f)aet eerft onnatuerlijck teg(}eni)ate Kinderen. &Iupt fjet Kuit jijtl Hert tooo? te Moederf <©e Moe- der geeft eerf� fjaren Bocfem ge* floten �oo? �aer Kim, tnbe f)ct fel�canberebebo�en/op bat jjet g�elijcft een Koeckoeck foube
loj��rje�oebdettineen Geel- Vincx ne(i. φε $?opl)ef e �<ai- astooeg�tben name uan Moe- Efa»e 49, *3 det en aan Voedfter bp-een/enbe MOemt De Vrouwen Voedfkr- moeders, om te toonenbat �ie Vrouwe niet en ijs een reepte Moeder, bie oorh niet met eencn igcen Voedfter, inbien fp itan. $n bat en ijs ootnnocf) al niet genoegt)/ �uanneetbe Vrouwen Kinderlccns winnen en op-voe- den: man a!0 fp befelbe fo bet* re tjebbcn gijebjatljt/batfe toat ' berflantg beginnen te Krijgen/ ban 3$nfe fttjiulbigf) befelbe te onderwijlen in be Lcerc becGod- zaligheyt. <©C Kinderen 3fjn eert r/a.i*7«3� 8avc Godrs>en�e baetom men
bejjoajtfe foo te ftiieten in be fcHwiffc en vieefe Gedu, �&t fp |
||||
|
des Mcnfchen. 99
upt befe�©erelt fc�epbenbe/iue* �crommog�enhomcntot God. *>e Kinderen 3�11 fpmpten e» arietltljS�anonjSLichacm, m baetom raen be�jotm n�e neet* fttg�epbt te boen/ bat fp niet ab leen �oo? een tijbt metong mo* SDentooouin�iec op Sliecben: >naer oocit/ batfp eeuujig�bn ?"fm°S�en Mijtten �ier botten . tnben^emel. Φε Kinderen 5jjn ge�ijcfc joh?
��e fpjaptienjS/ bic men fa bw* Boen ftan/alfmen m. $p 5911 pelncfe een ntentoen ©ot/bie pen reuen alttjt be�aHt/ttJelcnen �P eerfi «mtfangt ■, enbe baerom 110 nau�iicBiS u feggljen/ �iat* ter al gije�egijen i$ aen bt eerfte nifieilmgeenbe bej�isringe bet Kinderen. 3&e Eaep-tjjt ttan be
JKUB�r/ tf be jeugijt: taantge- rrov, 22, e. iiJcKmeneenen jonghen gewent
lodoethy, endc hy enlaetdaec van niet af, wanneer hy om ghe- Wordcnis. 3Me ma��e M�r&rs, Vuelcfte
r«» ; ,nderen «iet iuel optrek m?A�' ** bcif ^eren/
'naer w �ct wilt laten loopen/en
Φ ij geen
|
||
|
�oo Vandc Scheppingfee
geen Ie et aen �efe�toe en ftonnert pen/ Vuat boen fp? niet alleen en &eroouenfp Godt ban jtjn �cr: $tet alleen bcrtoaerloofen fp �e fcalighey t ban gare Kinderen j maer fp onterben doch haer fcl- ven ban be vreught en trooft, bte fpban Dun Kinderen be�oojen teggentetcn. ?ftt.n7.4. <©e ConincS David bergge^ UjtHt be Kinderen b» Py len , en*
be bat tod tereefmirjant iu�icrt fp toe! op-gfjetroefceu bjojben/ iban 3ijnfe Pyien, om te boo?- feftieten bc Vyanden ban ftaec <©ubers?: J&aet bioiben fp |ium f�cft op-gljetroe&en/ banjijnfi Pylen, om te boeHc�ie* � 't fjeti te ban �aec epgijen Ouders, «in allebefe'pftcfrf�ontrent bc XINDEB.E1S moet be Vrouwe
ten Huipe bjcfen ban ben Man,
3« tt b«- Cen betben fo moet een Vrou-
*o}�ftiitg« vt garen jBan irelpen tn alle
jfflTa^L andeTC dinghenbfe niet en f�rij?
ammm' bentes�eneobtir�jooit.^eii
jSf�arus eere: bejsr USanje? proffi jt: Φβ� j^anjfpiaey fier, moet fpn« bermog�enfoecnente bebojbe* tcm ©oo?
|
|||
|
des Menfchcn. zot
yE0$al$8«**a*-v��antfia* ««<* rrh*« ans ccrc»�at t��aerepi Pe"5«c <eenBeIt-<©betfle S?*L5�n eece in 3tm ©ictonej rf/'U'tu�ent/ tn 50« pjomo* «« eenatrtjocaet/m sijri pfep* pope: �en JiKe�ecijn-meeftetv �! ^ncrure: «n3�ercH-bae*i/ "? 50n tuinff-fiucltr maer cen - iV,rft^ "SP 9«α "« foec&en
w Baten Man. ;©icn«oIsljenii jp en moet jjem nopt an�erif/ oan met refpect en eerbie�ins�e gKBeiwi/ noc&te ban �jem an* °"f/ «& ter eeren / Γρκκεη bp ft1-' ter ^««K� ΦΛ" ftaet Prov. xa. « ganiS booft/ ��elijift Salomon
.©OOltoaerbte Vrouwe en �sf
ntetuigifa�enoes�/ �m een &« f� rpn/Die �areg Haan* 3macftBcben niet entaecttebei oechen: maec befelbe berbjept/ g» *en �e ciocnreepe �anat. ^mbattoenbe/|?ontb�oot Knent3�nainsftefic&t; Cn�e/
Cifr 'tig |
||||
|
ιοί Vande Scheppinghe '
'tiiSeenonaerbigi)©ogtje�/ bit
5ijn epgfjen nefl bup� maeefit, 2Soben bien/ fa moet oocft een
Vrouwe (jelpen bebojberen oe& #;off8t. U�an� pkoftt; enbe tot
bien epnbe &ar e fjan�en/neffcnji bejS fBang ftanben / teboetcft (lellen / om booz Ijaer naerf�igi �jept ot# lEanjSgelucRen�oeli Proy, i4.r. naren te berbubbelem Door een
wijf� Vrouwe won het huys ghe-
bouwt, fept ben Wijfeman. 4gcn b�iafe Vrou bie�up en leefeer ijef/ bte nergens* toeren" af en maeefit a\& ban Ijaer felben te pa�leercii en mop meet te fpelen/berfloo?t �et lmp� ban (jaren JBan/ en iuerptljettegtonbe» It�aereen raijfe ©jou�ue �et op be neerm- g�e/ �p be menage/ en op a�lea\ j&P fVint� �>p naept; ^ptje? ge* buerigfjl�cbbefigij/ boenbeftet een of Ijet anber. |Bet een &oo}t/$p botmit Qet hups":bat i$? / fp foetnt ben oojboit ban �jetfelbe. Cnbcbaerbm berge* Prev.31� 14 fef&t Salomon befclbe bp eeit Coopvaerdy-fchip,bat ;#ή nee* rtngft, taan betren iu-bzengftt; CnbC $)? fept / bat fp edelder I� l |
||||
|
des Menfchen. 105
a�jSPaerten; <$at Bp roept upt:
Wel dien, ofte/ Gheluckighis
dien Man, den welcken flikken Wijfbefcheettis. ��nbe op bat Uk Bet al feggc/ ^i«f si»,
een Vrouwe moet ooeft Baren Man ftelpen/ jae fetf� toefen/tot �i-irsJER, gin (tft Paradijs,
«n piaetfe nan alle fj�pfcfiap/
igbeBjotitoegljefcBapen/ om batfptoeten foube/bat gfteen treutk�ept/raaer enc&el nmtg* �e oan fjaer te beBoozt te ftcf incn. fn�e^obgB-^uptfcfte ®ale Beeft ben naein Vrouwe 3�nen oojfpjoncfi �an vteuwde, of vreughde: foo bat niet alleen be piaetfe aan Bate fcBeppinge/ nmer ooch Baren epgBeanaerrr bit me�e-foengt/ bat fp moet 3bn �jolgcit �an conbttie m fclpgeeitig�/ om Baten |Ban te toetmaechem <S?en Vrouwe bet jeught noemt Salomonbeg Mans vreught, en �P fept: dat fy is lietfelijck als een rm.SjSi Hinne , en gunftrijck als een l9� ^hee. ©celbingenitonneneen jpanbermaecBem ^rjntoini Ueoermaecttt Ijcm: $gn eere Φ ii� »eta |
|||
|
io4 Vande Scheppinghe
bermaer fet �cm : jbijn bjten*
fccnbewiaecRen fjem: Cten en
biinchen bermanen &cm: maet
een Vrouwe, �teb2ienbeIijcKen
foet-aetbigb i# ι boben aU
-"� a©p�ebbento§tloopigi)gf)e*
■*«wtw- nocS� betnlaert/ inaerora bat
tonmer, Goc|t be Vrouwe fteeft gfjenoerat
be� Mans Hulpe: maet bate
ftaetnoc�pet op/ batiupooeft
niet en moeten ober 't fiooft
flen: lek wil htm een huiftman-
kt» , dit hy htm fy fepbt <�0�t. Die by hemiy, �Jat ijBf bat tC feggem? ChieefmjS nonnen be*
fe bio�iben upt-gi}e�epbtmo?> ben: oftealbuji/ bie5ijnghcrd- fchap fp: ofte a�bH�/ bte �jem ge- vcxrgettjckenbegeiijckfp. $oe* men't neemt/ 't geeft stjn s�^ <®mj(f« benomen in ben eerffen3tn/
«toito.*"1' 1"«» tail ^obt/ bat * v«»we
" ' ijarenMan grzselscuaf ftonben fal/ter p�aetfcn baer �jp/ bolgljeng 3i)ne beroepinge/toe* fen en tooonen moet/ ais een gOetrOUVUCompagnion, Kam- meraet,en Meden? acker Jjcnibp blnbenbe.
Cnbe
|
|||
|
des Mcnfchcrk. roj
Cnbegijetoifleltjcitf Qocftan oe Vrouwe toefen een Hulpe �'inben Man, toanneet fpmet f» tg bp ben Man ? %\$ b'eene «�qont in Ijet ©oflen / en tfan* re tn fjet 3De(len/ boe nonnen fp «iCKanberen Qelpenf bat ijs on* ©cel on�epf� ontflaet baec
upt/ al^ Man en Vrouwdangen FOt ban een 3ijn. if�enigljraael «� ott een oojfaecne gftetoeefl/ vat b'eene of b'anbere ftc�j 5toaerl�ch ber�oopcn Ijecfr.Om i.cer, 7.2 nocreriiete vermijden, fal eenye.
gndijck fyn eyghen Wijf heb- ben, cndeyeghelijck Wijf haren cyghen Man, fepbt be Apoftel i.Cor,7. 3Mfmen ongljetrout oi�ft / bat i$ biCHtoilj� een ooj= faeefte ban �oerer�e; Cnbe alfc m«i gijetrout 3 jjnbe/niet bp een *n bluft / bat ia bichtotliS een joifaecneban <©betfpel, <©bet* IPei ijs jtoaerber fonbe ban goe* *"9e� ^aerom fp fon�igften om 5toaetber/ Ut gettout j�ns E^!et»&P e�eftanberen en blij* ωη/alsbte altijtongDctroutot W��m�n�iaibm. ^tbqat ^mc φ vj boo?- |
||||
|
io� Vande Schcppinghc
taoo?-�p oee�anbere 3toarigFte* ben / bie nien bagftelijck& fitt rtifen in bc Huwdijc!ten,upt fyet aftoefen uan Man ofte Vrouwe. Hlle Vrouwen ban/toetene ftaertoenjaten�ief-ftebb�/moei ι ten ftaet befle boen/ om btr fit W ben Man te ulijnen. Centoijfe eeii.38.14. Vrouwe en �& neen fttaet-u�QU* Gemf.34.2. toe / ghdtjcit Thamar: UOCfjte
fitaa.a. % ttn �e�t-to?ou\ue/ getijen Dioa:
maer een Jliipfnjontoe/ geinen Sara. φε Enghet iKaegfibe A- braham, waerisu Vrouwe? A- braham4lnt�>00?�ei Sy is bin- nen inde hutte, inden hnyfc. ,§>eertoiItoiftbenEngheI�iaet Saratoa�: norfttan� ftu �iafg* ben baer nae/ om bat top �uetcn fouben/bat 0i)crtt)icftte Vrou- wen in ouben tijben gfietooon toaren fiaet feluen rfi.up# te gouben. Phidias, toil�enbe af-�ectbeit
ben aert ban een beug&tfame Vrouwe , fc�jilberbe befelne a� ftttenbe onb'er be fcne�pe ban een &e�)iltpabbc/gftetijcn onbet eenen �femc�. ^aermebegaf fin tefeennen/ bat m\ beugfttfa* |
||||
|
des Menfchen. 107
«ie ©joirtue ban tjS fel Baren
�lemel/ �uanneer fp te ftup� is* j ^nbe geincis een &cf)�tuabbe/ gaerljnn�altntop ben tugg�e met fict} (leept / bat oocfe alfoa een©2ou�ne/ ttiaer fp ig/ om ftaer �upiS moet bencften / en baectooojfo�sijen. , ^odj,/ Ijebnen top�ie�etbe* $«,rgt"t
fe�aetfteteoo�bcn Godts te nc* j^V,,, mentnbenlaet(len3in/ banig g^negent- befe be mepninge bei* fel�er/ bat tiep*1 w* een Vrouwe moet toefen ghe- e�«>no«e. FOEGEircK boo�ben Man, ofte ben Man gzlyck.: mei* �etftaenbe m ghcfinihcyt.tn gc- negentheytbe^ herten. 4Eenge»
toicljtigi) εη gantfc� nobigft
ftucfc: toant een Vrouwe en han niet toefen be-S Mans hulpe, al iss fp fei>oon bn ben Man, toan* neet fp met en i� cens-ghcfinc met ben Man, niaer toil bat fw niet en tuil/ enbe niet entoil bat �Ptoil. 't sp feccher/toanneeu be ©jantoe niet en trecfct een Sim met ben USan/ bat ban be atean boo? sijn ©joutoe meec ontfto!pen/ aljsgeljolpen tooit* Cent-jacht maecht mac�t: φ Dj nwcr |
|||
|
i�8 Vande Scheppinghe
maer boo? t�neeb?at{)tti)02bcii groots btngtjen tot niet glje* fcjag�jt/ fept Saluftius. �n Vuat ijtf Eendracht Of Concordi» t llttt anber$ aljS een g&e�jrK&epbt ban t�ice �ertcn. �n iuat i� ,Ctaecb?acf)t of mfcor�a t niet anber$al� een ongbelnchfjepb toanttoee Derten. ©acrom/op batbe Man foube mogen h ui pe Ijcbben ban 5tjn Vrouwe, foo IjceftGodtboo? Adam gefcjjai f jen fttlcften Vroawe, bte l)cni ge-
ijck Voajef: giie�rjcft/ niet alleen ban nature «nttature, maer ooeft ban conditie cn ghenegentheyd bes Derten. ©it i$ een e�cellente �efi"e booj alle Mans-perfoncn , bte III ben
i?uiudtjciten (�act toillen tre* ben/ bat fp boo?-a< moeten om- fien nae foobantgtjen Vrouws- perfone, bte met gaer nature en tonbitie ober een nome. <©�etroube �upben tttoiben
inbe Latijnfche tale gtjenoenrf coniugts, bat i# te feggBen / ofte te famen gfjeboegnbe en ber* ftnoeftte/ α Cenimgtnit; Ofte He*
itet gocft-g�enoten / * c*«*-
gattdff
|
||||
|
des Menfebcn. 109
g*nio. ^efennamebeDoojtfiaer
dp te �uecnen / om t�el te letten op net humeur ban een ©?tj2 lier/ eer fp bit berfoecnen tot gare 23?upt. JDant Jt�an eu apijf moeten jijnberitnocbten berbonben aljs een paer i bat en nan niet jijn/ alg fp niet en jijn ban eenberlep humeuren. 3©anneer be eene Uf antfcBoe
ianrh i$ en b'anbere nojt/ be ee* ne �uit en b'anbere 5toart/be ec* ne ban �cer en b'anber ban�a* «en/ ban feptmeu ten ig gfteen Paer/ en nicmant iuilfe noopen of bJagc n/om bat been bp b'an* ber niet en boegftt. Wel nu/ fat een jjf�enfche letten op ei Sfanfe fc�oe/ tut fju magf) Vneglfbjeri pen a\g hp totl / eribe en fal ftp nietlcttciiopbat pamiyr, baet �P eeraigft acn moet berbonben bltjben / cf hem ooeh bet felbt Bftetiocgfte�gcK en ghelijr h fp i iBebcrom Man en Wijf moe*
ten 5�n ttoee gtocft-gftenootett/ gneitjchfe ooch Paulus noemt ii».4�� $uttngocB-oflen/bie«ώίρ,4.3« oepioegh treehen/ moeten e�c* Kantoren g�eigth 39«; $fre op bat
|
||||
|
ι ίο Vande Scheppinghe '.'
bat icb fpjehe nae be toriftitutit ban on# �anbt / �uannecr een ©oerman fal Ηοορεη εεη gfte* fpan 3Paetbcn / 8» (let boo?-m baer op / bat fp elc�tanberen ee* Higtifnt^ mogijen g�e�ijcn jtj� Dan grootte/ jaeinaertmog�fe* lijcli pan jaren en �an ftap?en> Want al� bet eene #aert fiercft iSfen'tanberesVuacft/ ijeteene fieegfo en 't anbere�ml�ig�/ ban en gaet be 3©ag0en niet recftt/ en Urtjtelijr κ mo2t \yet eene b�oJ �etanberebeburben, galmen letten op een ^aert/ enbe en foube men niet letten op (jent 2.cor.<5.14 fciuen^ of op bte g&ene/ met W ineiche men alle fpn lenen lancft moet gaen onber een 3'ock ί ©iegenebJe�cHejjaertefanr� ..
berloben / g�eben elcftanberert beeltijrgecn S�ing op CroubJe/ en b�en (Crouto-rtng i� een bec�tbanbe geiijckformighcyt, biebernerepli tao?t tuffen Man en Vrouwe. 3©antfoeen8in0 engjjer i& alji ben tiinger/baer* tnenijemaenfieetm/ ban nijpt 6p/ en boet mee: &o �p oocft tt»9ber i$ al|S ben btng�ec / ban |
||||
|
des Menfchen. mi
mjict f)p lif ijte�tjch baeraf / en*
oc too?t nerlooien: maec paft SU' wei/ ban tft ecrfl tebegije. �>oo me�ic / toanneet onber ge- troube Hupben Deen te rumn tg *n b'anbet te harigl) / b'een te «ciltijecrig en b'anber te 5toaer= tnccbig�j/ b'een te piqdjtig�en �anberte tfojbigb/ foo 5ijn fi* ciCRanbecc.i een gOebuerigi)e nuellinge : maer alg fp een.sf ge* 5jnt jtjn / en in a'He tonbitien op «c�sanbemi paffen/ ban gaet fiettoel. ^OC b�jbe toas* Godt, a�g �P i.Sam,2.3f.
i^avid gtjebonben gabbe / een fBannae 5tjn ijertei Cnbeen fou�e bc Man niet b�j�e toefen/ a� �p gebonben ijeeft cmVro�- weHaejtjn�erti Syrach telbt bat onber be
feftoonfie bingijen toanbe 3©e* re�t/ wanneer'Man en Wijf mal- Syr,2j,a; kanderen wel verftaen. Slljg fp malhanberen niet toe� en toer*
flaen/ ban 5tjnfe gfte�ijcfc toatec *" �per/ b'een bluft be� anbere» Seeft/couragie en lenen uut:ban 5pnfe in �iup^/ g�elnd* �iergift tn een mage/b'een Jsi aKijt 5ic�i*
ban
|
||||
|
Ji3 Vandc Scheppinghe
ban b'anber/ en fp fpoutacn ef t* fcanbercn ten laetfien uvt: maet af� fp e�citanberen mei bet* fiaen/ ban3jjnfcin�aer8up�/ gfjelijcli t�uee gulben Kppelen ineen?ilbere�>ci)ale, ais m ee- ginfon�erhept fo moeten Man S�ISmS! �n W ""** 8hefint 59n in Jjet
Κ9 fluclt �an » � ζ 7 e; e. Godt on*
fe �emclfcbe Vader, geeftοη� in 3j)n 3©oo?bt uptbjuc&e�ijcl» Exod.34.i6 tjerboben/ te Trouwen met on-
gheloovighc. Cn Paulus fepbt 2. Cor. 6. En treckt ghcen een lockmet den ongheloovighen» 3! ft onbefjoojltcn bat een ff�en* fcfic Croumt teggen ben mi� toan jijn 3iertfcfjen ©a�ervenbc fa.I 't gcoojlofr 5ijn te Croutoen tcgljen ben iuil ban onfen φε* meifcfjciiBaber?» Chriftusfepb Matt, 19.6. Matt. 19. W at God heeft te famcn
ghevoeght , dat en verfcheyde ghenenMenfche. $tatt�eben foo beei/ ηΐ^β? ofte &p fepbc: 3©at «Bobt geeft gj)efcfjepben/bat en boeg�e gijenen jj&enft&etefa* men» J»cox,7«39. Stlj�f top tCrou�ben to�len / fo
moeten fc>p Tiouwcn in den He- |
||||
|
des Menfchen. itj
�»fe�bbe�C(mftuete, JpSaet
boe CrouVnm tap in Den �f^ee* **/ a\0 \ujj Cioutoen aen een jfPanb�me Deg ©eeren* 55c 1 rophete Hofcas ftp� ban Chri-
"3, Dat ftp fic� bettroutot Ijeeft π^θη S&mpb De Ster ene/ in HoT.a.x»* R?e!°pw. #aeDan/fn�Ientapi9. ^nriftencn Crontoen inonghe- A tf'-nen Afg°den-dienaers,aen
Athciften, ηεη Tu�cfteDies�een Shemepnfcftap en hebben met ^hriito ? §>λ\ ueniant fcggfjen lotDieg�enc/ �amt bp rap te beb�e: tot Detaclcbe # niet en roaS� fegs�en/ saetmet mp tet �tercnen/ gaet met mp aen De Cafel Deg peeren i §>al pe# mant toooneu met foDanujije «ene alle De Dagen sgnejS lebenjS op HierDen / met Detae�cne βρ naemaelg nopt en fal taooncti tnDen &emeU 9!$ een ©?outac arm in jjoe*
Deren: g$ fp mifmaecnt ban «cbame: <$& fv fiethltftb en bol 5w*c&OeDen/ baerom en falfe «�oot niet uerfiootem maerftp Wfe berftooten / fo fp tmg�jeto* «20 W bol 36fsoberne/ bol «* |
||||
|
114 Vande Scheppinghe
tfteiflertje. «�nbeinateobbatt �em floot/ al� eenen grotrtnel/ fal �at eenlf�enfcije op nemend fal ftu Dat ontfangen in 3nn at' ineni fal ftp �at leggljen in 3pn boefcm/ tn aen;ijn< bette/ al� 3�n Iteffle pantser en iji geen ghelijckhcyt, en baerom btet en beOu�it qock g�ecn Huweiijck plaet# te �ebben: �nant Godc fieeft bc Mcnfche glJcfciMpert fulchen Vrouwe, fulchen Hulpe, tiie 0etn'aIIe5injsr gbelijcnbJa^ |
||||||
|
D%ct t� alcebe feer beel bet*
ftaelc enbeberftanbelt/aen* gaenbe be fcftoone Privilegi�n tn �ooitreffcl�che gabcii/��aet tne�e <�3ob ben gefcftapen Men- fchc bonen alle Creaturen tjeeft beregent: al� namentlijch/ bat fip ben felben geftclt Beeft in een Paradijs, baer bunfent b?o�ijciti fte�cn boo2 een banflen; en bat fon ftem in bat Paradijs tytft tot* gftcuoegbt een Vrouwe, tot een fjiu�pe enbe foete gl)efe�linue: �nacc op batbmeentf gfterahen inogften upt bit tobbe en nipm« apclt
|
||||||
|
des Menfchen. nj
©eltban 's Menfchen lofs enbe *� .
om aen teljangf)enbenlaetfien bF*nm SefftJcl tot 5�n scooter toaer*vw' . ptgfjcptiencrccHentie/ tap fuk jennorf) ecntoepnigi) fp?eecnen �t«i�jet'Habijr,oftian �e JC�E- »J ν G η � , bie Godt aen befe niEHto-gtjegou�D�e/ aen α dam Hamentlnctt en jnne Evam gpe* S&etoen beeft, ., ^ietfouoepemanlit mogt)«n
Jjertuac&teneen befcinijmnghe aan�eelftotle��cft�ep�tstv �an «n uptftehenbe poinpoof f)epb: want men ig gtjetoooh/ Dat oruydcn Braydegom ineenfta- tie bofcen anberen uptfiehenm cicract en pracht: JlSaer laet on� Ijoojen/�oe bat Mofcs be pjoncft ban Defenti�ge�joubebefcfoSft. Endefy waren bey�e tiatckt, dt Mtn-
ftheendtj}» Wijf, ettdeenjibaemde» hennitt, feptfcp Verf.»}. Cetfl feptftp �at fp fiepDe Naeckttaas ren; enbc ba'er \iac/ bat fp in bie
naechttjep�t fonbcr fdjaemte «Jaren. dnee fe�tfaem-�np* benbe (htthen» 't 3# Voel bep�* ne MJaert/ bat top baer op te be* gge letten» |
||||
|
116 Vande Scheppinghe
�» imckt m& Mofes fept / Dat Α dam ett
Menawt* Eva bepbe ν ΑΣ ckt maren/
^ � fipmil feggben/ Dat fp toaren
ongfje toapent enDe ongfjebleet»
©ooatoaer ten atmeuptfettin*
Sfte/ mocfit pemantDencften,
l|ct ff ��nt Dat Godt De Men-
fchen minDcr fjeefl: tietfoiQtft/ al$t al Dm reilt-; taant an�cre Creaturen ftebbenfcannatuerert Jjun wapenen. Φεη §>�tr i$ rjijemapent met 3011 ftoomen: Den 3Do�f met jijn flajj�-tan* Den: Den �ecu�u metsijn clan* toen.*fjettoiltofpfcre©ercf«n ■. metsijn fc�ic&reti; Den Strent met jrjn krommen Deen : Den taen met 3tjn fpojen: jae fjet
pelten met 3ijn angel / enbe De ©�oametfjaerfpeere* S�nbere Creaturen Rebben ban naturen gaer deckfcl. $et ©ce i$ gfje* Decht met �jupten 8apj:Den ©o; gftel met bcerem Den 35ifc0 met fiftubben : De Crocobijl met fe�t�Dcni De Crabbe met (φί* pen/fc «lleenDeMenfchciiS ban Godt B�efc�Japen en gfi,ete* tenongewapent, fae ongekleet, naetiuv Hfle� en g�at/ niet een |
||||
|
des Mcnfcben. 117
b�tef &en hebbenbe ober fbn teer tnfac�t�ichaem. <©tt laet ficft amfien / alg een
fltoote atmoebe en uutterfte be* Soefltjchhept: jpgaer o bjai een tnchbom / toat een �oogbeybt/ ,� toat een bolhepbt aller btnghra t� Wt in ghel�gen / tod aenges «nerent 3gnbe! ©e Jt�enfche 0002 ben ©alen habbt twehre wapenen, noehte Kkederen ban »oen. «Been WAPEHEhiMOitilt
ψ Seen Vyanden tjaD�e» Godt
gabbeben Menfchc gheghebets
pat hoge Gebiet ober alle Hert*
fche Creaturen, enbe bien�ol*
gheng fo habbe �e IBenfche ba
alle befclbe groot ontfagft/ foa
«toot / bat hufc met een oogh-
toencRKonbcM»inghen. 4bl)c
»?εεΐΙ nin� iJP &an «He ©og^e*
lm/ st�ren/ 3©o?men/ %u
<»&een ban allen enmocht hem
guetfsrcof qudlen: maer alle tt
tarnen moften ft> hem bienen en
�e�pen, 3©aet toe ban Wape-
nen? xxEBDnaEaf entoarf�sen
Menfche in bienffaetoof&tort
1 ne*
|
|||
|
118 Vande Scbeppinghe
MoDig�;' 3ae fpm fc��enaii* - �cr� niet ��!:&>«fi 3ijn rontoiH 5�n fup�ei- licijacm / al� ecu Donr hete Voait fte tontoin be ΐ}Φ bere �>onnc.$u btenen beKke- dcren on� IHenfcften / off e rot «n-B�waringhe �an Ollfe ie�CM/ ofre tot een Cieraet ban onfe {ttrfonen. 28l� be Kicedcren Dieft fit
birftt 5011/ fa 5tjnfe gfte�jjrft w» B�fwetck �f Ctiftodie om ftet Lichaem, en fa �erfefteren 't fw* bc tegijen�itte"/ 'ftoiibe/ inint/ regften' en �c ongljcnabc De� %uci)ig: maer boos �en ©al en iua^bcn JlBcnfrftefulcfien�pr* btenbtgen C'uftodk niet no�icij» 3©ant ftpleefbcinijet Paradijs, baer niet anberif en inatf ban een perpetuum Ver. SCIttjt t�afl
baer hornet: altijDttnoptoeec»
J|et japfoen ina# bacr gftcDuci rigft eben Iteffelicft/en be %uttft ebenfoctg�etemperr. JJopten iuas�ftet bact te fteet/ nopt te hout/ nopt bnftelt boo? tenipee* fint. Waer toe ban Kleedercn ? m$ be Kleedcren ftofteljjcft 5�n/ foo5�nfeeen Cieraet ban |
||||
|
mki^*3M*gm
|
|||||
|
des Menfchen. tij
ben Menfcheimaer De Menfchr, »002 ben ©at/ en befjoefbe geen uptbjenbtgt) Cicraet fiier cfte oaer te gaen bebelen boo? jijn i-ichacm. Cen Eelpe en fteeft S�een anber Meet ι a!g �)ner ep* gljen aen -gtjefe�japen toit/ a� �acerepnig�cpb; eninbatecne Weet i# een Helpefoo ijeertijrR/ bat oocfe Salomon in alle jijne magniftcentte foo niet cninaj� Mate. 5.29. «er ciert/ alg eene Pan bien/ ge* Inch Chtiftus betupg&t: Stifoa enjjAbbeoOCRbe MenfehebOOJ
beu Val gijcen anber kket, ban
ten natupj�pc&e aen-gefc�ape* ηε fc�ooiifjcpr/een nette pjopoii «e ban atfe 5tjne leben en gije* KJ�trbten/een blancitc/b�ooreni becnjebenbigcber�ne ober 55η �antfcjje �ir&acm/ 't �ue�ene gelljcft aUbafter b�onch en glin* tterbe in &et Ιίφ ban be^on* nc / foo bat «et fcfjeen te \mfen fnittaeebe �>onne op Herben» <pibe bit toajS fulcnen Cieraet/ pat ben albergrootflen Keyfcr, jM.�Le 5�n $urpur/ Eijbe en #unajeei / niet al 3ijn <aout/ ^aeclen «h ebde tffjefreemen/ bic
|
|||||
|
/ ι zo Vande Scheppinghe
Ijie mate ban beerlnchbcpbtte'
g{jent�oo?big� "iet �alen en
Man. Naccktin bloot te 3ijn/ bat i�
nu ter trjbt bjel ten teprnen ban armocbc en geUjrclu macr Moo} ben ©al biag bet een hiincit- Stfaer beuiij^ ban een uutne^ menbe i©ajeftept en beerleek* Sept. .©antoatfanittnfeggen ban
Bet anbete / bat nament Iijcb De jBenfrbe' bun niet en schazh- den o�er bte naahtbepbi: ί *» Adam en fej�aembe 3tib niet �SEZm. boo?5�"Eva: Evacnrc�aem* be 5ici) niet baoj baren Adam: ��epbe en fcljacmben fp bun niet beo? Godt ben Schepper, Ttce�te noo? centgfje Schcpfclen. 3Mt laet immerjS beeljS te b?eemt; !iae bet ftftijnt te Itrtj* ben tegben alleeerbaerheyt: Hey moedtr-naeckt te 5jjn tn pfc» manies tcg�entuooibtgftept/en* benocgtattiS(bader fchaemce tt $ijn» ^egbemepne�upben/ fepb
Augnilinuj, beeJbm ftaer felbett In/ bat Adam en Eva boo? ben |
||||
|
des Menfchen. 12 r
fci\ blipbt maren/ om battec
Li? / ?atnile oen©alhare00-
gnen gheopent wierden; Cnbe �teruptniohennj bufbanigften
wflupt/ be�Btjle fp biinttnaten/ «at net met bieemt m i& faa fp ooctt Tonder fchaemce maten* A.u8«ftinui ioeoeriepb �efe Opi- "!e, enbebemijflbat Adam m tva boo? ben ©al s�eenfmji E'""*?««»♦ 3©antGodt&ab* JJfbe JBenfc�en perfedi en �sah S&tgftefc&apcn/ fonbetee* . TOfepl ofte gfte�jed�; maet Κί-Μΐ** B�een Mepn g&* Z&S�cUieefi/ »nb!en>gBe* cbelfle ban �e Utjf uptbienbigfte
©innen, ©oojmaer een biint *B«ifc�/ «-een armiBenffft» wSr00^ �ieJ1 toaec Adam
onnt tjctaeejt /poe foube ftp 5n* SXEE� �oe r°ube i»P «I�e ^
SSfifi�eb&en feonn�nten* S�w^crfc9cPDen/ «1 namen �&/nfrclcft�flertencp; ?�fep<-en�e ^aet Eva
ben f SS?"1!' l^e Tou�e fp fteb* «ε ic�oonhep�, ban bc berbobm
# b?uc�t| |
||||
|
122 Vande Scheppinghe
b?ucf)tiSy fachjfept be�>rl)?tftf ' d?t het eenenluftigen Boom was, en lieffelijck om aen te fien. «©aeroin 'tig enenel beufel* mart / bat be iiaenfc�jen boe? ben ©al fouben blint gf)eit»eef� � S�nbere mepncn / en nnber btc
ooc De gioofcfcDe ^ifta?p-fc Ittij* �er lolcphus, bat Adam en Eva
UOO? ben ©al fimpel enbe inno- cent Snaren/ g�dijcn �e iauglje ntcu-gi)c�o?en �itnberftcnjS/of* te be ί up�en toetene niet balco* uien bp �jaer �erjtant en 390; «2n.be bicuuolgljeng/ gBeltjrft fobantg�� Kinderen CJ� onnofele Menfchen Dan gljecn fchaemte en �ueten / al fietmenfe naeent/ i},u ooeft eben a�foo Adam en E-> va Ijaer niet ghefchae -nr en �jeb' ben: JBaerbttitf mebe feer on* gljerijmt/ l'ae telt en�jctemct offer pet-sf ongl)ertjmber fembe feonnen gefepb Vuoibcn al� tiit/ bat Godc be Menfchen foube ff^ ff gapen �Cbben onverftandigk eriehcbrekelijck �nnSinncn. j Ί®αφ pemant foube inogltc11
feggDcti: �?eeft fjet niet 08Φ** |
|||
|
des Menfchen. ii}
pert uuttaenbsgi) aen ftaet ghu�
uciTte.noc� intoenbicljacn fjaet verftantjoe hemt IjCtDan / Dat �e .WSenfc�jen Uooj Den ©al fjcei naeckt 5i}nbe / %att njgt m
lcnaemden?5chaemte bat i� im? inerjs cen Heucgt. Or.bcfchacmr- neyd �aer-en-tegljcneen fautc/ bte<0obten alle eetlncReEups tonftttmif�aeff�t. ifietopautiuooj�entiJiJ/ bat
netijeeleenanbere jj�deg�ent* PP&t �eeft met ben Mcnfche, nenj�emercftt in 5ijnen fondi- §ncn Staet: cnbe met ben |Ben« Kne/ aengfjemercBt inbenScaet wan 5|)n oprechtiglieyd.
Φοο? ben ©al/ 5i|nber in ben
Mcnfche onif�aenongheregelde {aften ban 3ijn Hert ,'en 't gijene «aer uut fpjupt/ onghereghelde 2�weginRhcn"toan fijn Lkhacm. ©m Mcrc ong�crcgc�be hifien en oelucgtng�en te Dempen ofte te boozhommen / fo gljebiebt bc Nature cnbe �e Schrifturc bat* ^"�e�ebcn Dfcnen fol/ \uaet LrCfieiUe o»S«tegcItl)cben ijaec
fS�onen/ cnbc ^aet boo? bc*
fei�e«jo?benonffieKcin ©aeu
ί � oenen
|
||||
|
124 Vande Scheppinghc
ί.τύη, 2.p. frenen ftrecftt be bernianingp beg Apoftcls Pauli, �nelche W QCtftam De Vrous-perfonenrna' mentlijcft/ bat fp ftaer felbeii fulien deefcen, enbe bercteretf met fchaemtc en matigheydt. 5©aer �jeenen (treeften ooeft �« Wetten ban berfrfiepbene Hey- Hetodot,in denfche Nati�n: iuant Herodo- cii». tusbetupg&t/ bat ftet niet a��eett
bp bc Lydos, maer ooeft bu all* ι anberebolcfteren/ bon?een in- »- famie en onupib�utTcbelijc&s ! fchant-vlecke i� gftereftent/ a\& ' pemant naeckt brier t gftc5tein ©ooi ben Val ter contrarie»/ en blaffer gantfeft gftene onge- regeltheyt, nocftban belaften ifl �et Herte, noct) ban be bewe- ginghen inbe Leden: maer all* luiten in Leden ban ben Men- fche bolgftben Bet gftebtebt bart berechteRedelijcfcheyt, na ben toilleGods. 3&tenbolgen� �aet en ina� geen oo^fafte om 't Lic- faaemte decken, oftepetgae� �jet Lic h asm.
*©aer en taag oock geen oo?'
faecfteom5icfJte ichamen oW* eenigft Hdt ban §et Lichaem� |
||||
|
des Mcnfchen. jif
r. rnt^at «* fcbacmtc? Schaé-
�>}� **ÖJtjfePhilofooph �ri- Arift.Ethic. "oteles, l� een vrecfe , ofte ima- «M- W. «t SWatie, en inbeeidingbe ban�,?�1�*� Schande. <�nbe toattgSchande? * Jus ^uüoo?ben©aientoafTet
rnnen/0?dc� kaffer geen fonde» maffer gfccen fchande? f00 en
kaffer oocft geen fchaerme. SSSW** a»S«nepnen ©o?,
y�z&' Wanneer ön fal toefen �2��. «� öaer been baoj
oneer^0?onrey"iSheyt, göeen
o",iIba«heydt, geen onghere- �� Kn .ban met licht omcin,i
u«t3ön/nli{meteenkleet. &n * � fttfc
|
||||
|
li6 Vande Scheppinghe
1 fu�len b�inchen a� bes1 ϊ|εηιεί# , Qlantg/ en alg be l&onne aen
- Bet firmament / bolpjenji be P»n,l2.3. PtophetijeDanielis.
©mbantebeffupten/ gel�cft
's Mtnfchen naecktheydt bOO? iien©al/ tuajef een betoijsf �an 3gnhecdifekheydt: 3HfootDil^ OOehSiJnfchaemteloofheyt, C�fl �ei�t)� ban 5�ne onnofelheydt Enbeonbe��echteoprechticbeyt. 2Jlbuji �eefi Godt boltrcthert
�e Schcppinghc ban be klcynfl Wereit, battjS/ ban ben Metv fche, ttie te rer&te g&enoemt
ma�� taojben �jet Hooft ban Gl�e be wereken Godts. 3©ant om 's McnfchentoiUe ijS bc Jjecle Wetelt gpefcfjapen: |Baec bc Menfche fe!be om Godts bJt�e/ opbatGodben^t�epper boo? en in �em ghegiorificeeu foit�e toof�en/ aljs in geteddfteban 3ijne Creaturen, Applicatie.
«oe-n?' XJ©�jeIacn/ mijn zmtt,
fl�enttia�e. l>i g^p l�lOCt ttiet bit �llt? Η
p?o*
|
|||
|
des Menfchen. 127
Piofijtboen/ tot beriiercMnge
22" " Jtoncfe gljclcbe/tot betzx? IcOay �an u fon�igijs Icben/ en* oetotbertroodins�e ban 11 bc* ©«BW* naeut iemotf/toamwer Drtfcl* ***>« �e�oo?befon�en/ of�oomni* &SP. B�ep�agljen/ tot te fonbe ber, Se3& oojfaecUen/ t� ontroert, ons S f�etchm. 2�IS Godt feibC «Ttmm
WVl.Laet ons Menfehe» maecken.ten 8�«I. oebt ohpeeiI mar�tiB� gftetim*
S�ciufleban befteplige ds/�^ &-f«».i G « � ^ D r, g&it �irftt.en «οηπεη ntet 5ien �e b�mbe Hey- Sf?; J®1*1^ �n iui�ic" «iet
ontf angen be betflocfcte loden: cnbelietb3o?tbefireben ban be
D2oatb?oncBcne Ketters. 3©u chtifttnen nemen bat aen met «nbaj� ge�o�e/obermtbi$ Godt Wjetfelbe ontf�eecnt in $�n 2 &voort: 'toantftierBoo* Sn PtG�dl CeIbcam$ rp?eec^ t"� ^?ct ons Menfchen macc- Si ?55 ^Godt ft»*««M 6*«
»1? veic, g)oo moet ban nootfa*
5? ti� Belijcfi |
|||
|
128 Vande Scheppi η ghe
feelnch bolgijen/ bat m fret eenc goddeliitkewef'en meer al$t&
ne/ batig drie Petfonen 3ijlt» «§>iet albujS t� oefen Text een
�oo?nin�)etoogfjeban alle tiie jj�ene/ ioekftebe hcylige Drie- eenigheydt lot�enen: IBaer een hc�)t �joo? onfe oogfoen/ ombe* feltoe �tfaetlncR te3i�n/ en uaf�f IjJCKtegijefonen. ©atr-en-boben/mijn Stele/
foo leert gijp f)ier bat btfe drie- >■ ccnighe Godt tg be eerfle vA' der en schepper bet / Mcnfchcn. 3©ant g&efept fjeb* �enbe Laet ons Menfchen maec- kcn, foo formeerde �Pbatc�iJeft �egJBenfc�enLichaemupt�et [ ftof der Acrden: <©aer nae Ut* \ hyeenen levendigen Ar/Tem in ςβ' 1 ηιη niftft: CU�C alfoo vviert dl Me»' febtceti levendighe Ziele, fepbt Mofes. 5©e Fabel ban Diodoro Siculo tgbelacf�elijcB/ toelcft* fegiijft/ bat in ben beginne bi iBenfe�enban felfg gpegroept 3tjn upt ber Ulerbcn/ op gefgcW � inijffaiifbeiKupfen ia vEgyP' ten upt �etf�rjm groepen/ bat �cftebiereN�usmet �enen W v 0?« |
|||
|
des Menfchen. j%9
Sg" .bIo« oter 8ct Sanbt SS.�S�!t�tcri �nl,e ant*«
SScJilannen «©objSelbec^ fooitbe Couincfi David een* �^n«d«dcHeereGodtis:Hy
lv l�1? S^maeckr, ende niet al0'" fdvcn. �oo?t toat be 3f?0pftete Efaias fepbt cap. 64. »»«4. «,
"eef ghy^tonfc Vader, wy fn Leem. Ghy zijt onfc Potte- °acKt:r, en wy alle fyη uwer han- fin, ? rA�lor�17� Godr» KM A�*<».I7.26
oT nfeft van eenen bloede. alle sneflachten der Menfchenghe- J"a ckr, opden gawfchen Aett- oodem te woonen,&c. In hem «ven, fwcven, en fyn wy. r S IBenfrften letten fiomt oan ^?dr> enbe het Ijangt oen Gndt. F'eitianbt en fiant nemen / aijS ^JtDilgeben: Cnbentemant «««antgenen/ ate"finttailnes ««»». &p bmalen gtafltjcKV bie Wnen bat.ftet in fiun maeftt «fi?hSLlebfn tetteriengenjmaec hlthrtt1 8r°toer/ bie mennen »at net �acc typ flaet ftun le�ert |
||||
|
13 o Vandc Scheppinghe
te �crftoiten / ofte i)aer epg�ert fe�uen Dat te benemen. <©e Ifee* re �Jif on$ a��eu bctoatcn \ioo? fulcfte guaDe en �eplloofe 31η* nen. 3©gbers?/mijn giele/ alg gijp ^ierleefi/ �at Godtdennieu-gbt'
fibepen Menfcht ghefnlt beeft in et» vreitghden-rtjtke i'aradiis , in ttW Luii-hof vdpiayptrs, om baer U
fpanceeren ban Deen �ieffe�tjeit^ �jepbt tot De anbere / Dan leert gfjp/ batgfjpu vekmaec& mobc&t nemen ban Godsbch ep- felen, foilDer fonde. 'f <$β <�5e� feer aeng�enaem/ a�gbe |Men* fffte in «t5oDt$f gaben 51c� "atv geugt, 3Bp �ebben eenen bnen* Aftor.T4.i7 belijeKen <�5bDt 1 Die onfe ht rtf η � ijTheiCj�. vctvu|c niet alleen met ipijfc> De*ut.28,47nlaf'5?°ck melvroliickheyt $p
g�ebtet Ollg / dat wy ahiit full η blijde fy n. <gae fe?f� onfe <6oDfV Dienfi enDc «Deugt betbjernt f)p alg pet Dat niet en beurgt/toan* neer fp gefr fjiet fonber tecutljt. ©O02t� bJanneer gp ftter leeft/ Dat Godt tot de» Mar gbefchapett
heefteen Vrt uwc , iW ** iM>i/�» «y» #«/�>e en gkefe�innt, bOCg�CtlDt Dei |
||||
|
des Menfchen. 13,1
je \uoo?ben 0002 reben boer bp;
i en is niet goede dat de Mcnfche �Sri� ®an leert ggpy mijn j-itie/ Dat bc r�reeninghc nan '*»an en Vrouwe in ben η ^f^e- 'L/Cr*�w STAET eerlgehen* feS&coojloft #. matit i$ ftet niet 1goet bat bc i�Jenfc�je alleen ft/'°?^ �ct 3°εΐ bat be UBen* lette g�fpaert fp. 25bPen bicn SIJP 5iet ijter/bat Ijet Huwdiick 1$ tn-gijefielt�an Godt: uiL� tnben Paridijfe; mttmlu Urn
Sen/bie 't Huwehjck ten ijoot�* Hen recommanderen.
<«5Ρα'Λ irtoe oog�cu f�aen OP Den Aurheur,bie 't huwdiick Decftm-gef�e�t/ gijp fuitbetom*
oen bat Ijet igf Gou: Godt, bte net: opperffe goct #/ en ban�cn {pletten niet gttaetg en ftan «omen. «Bfteen Sfertlcfte Crea- i"ren» geen Engelen �e��cnben Mtnfchc 3ijn wijf Brjeffftapni orgoege�en: maet Godr fe�ue. ^opatftet Huwrlijck meeree* ^"�^ftinbefen/ a�� beelan? zi s* �� °nr>an�en, bic toel ban ©o�itsgn genomen: moer boo? f �) tuffm |
||||
|
iji Vande Scheppinghc
tuflTcfien feomen ban �ng�el«i ofmcnfttim. 3©�tg�P utec oogden f�aeti
op ben Tijt, teanneer �et tg in- B�jefte�t/ gftjifultbebinbenbat get tg in-gljeficlt boo? ben Val, inbe eerf�e gulben Eeuwe, eer fcatter noci) eenigfte Sonde of pet rmaetg inbe 3©ere�bt bchetit toa�. 'Cifler al geteeeti inben Staet ban Onnofdhcydt, etibi geeft ficb�ertoonta�ji een ϊ\\ψ Dere bloemc in een ftiaerert gront. W�t glip uteeoogen (Ia�n op
�e Plaetfe,baer ijet t� m-geftcir/ gim fult bebinben bat l)et tg tn- geftelf in fytt Paradij*, inbe gije* �ucnigfXle plaetfe ban bc totjbe 3©erelbt; om acn te teijfcn ijoe groot Mt fjet ge�ucn tg ban a��e bie g�jene/ teelfhetnben^eeri Croutoen: namentlien/bat balt Jjaer HuweHjck tg een Aerts Pa- radijs. Watfyt u ban / mijn �te�e/
boo? be booling^; ber gtjenerV �ie ben Hirvciijckerr ftacr fcftel' ben iJOOJ een werek beg v'lee- ichi� j.enjjc oen fcibai berbie�ett acn
|
||||
|
desMenfchen. 135
ae» alle bte gljene / taelcne pru- "(he maecnen ban «©abtcbtCi «εη en Ijepliglj�ijcii te letten. mt noemt Pauhis , een Leetc i.TJm,4,
Oer Duyvelen. «epntclijf & a�itf gijp Btct �ecfl/
«at Adam en Eva ill�en ftaet
«rttl ijare oprfchtigheydt naeclct door het i:,aradl|s vv<mdeUen>tn haer dies niet eens en fchaemden, ban leert gin; vu.it ben aertigban
De opREcvTiGHErr. �>n *n bieefi geen oogtien/ g�elijrft oe Soiiden. bonden 5tjn taerc* nom.13. n. Wie quaet ioan,3.20,
«oer die haet het licht, fepbt v-Mifltis: taant Ijp i� bcbucljt oat boo? &et lir�t 59η onbeugljt mctlj�e open�jaertao?isen,©tei ben/©bcrfpeel�et�/ iBoozbCi tiaerjs/ cnbe btergtltjche/ flat �- ten bc �dattcn;fp USunfen geern tnbenboncneren. ^areperfoi nagiefpelenfp alt�t onber cc* ntSeoecK-mante�sf, �en^tef pec&t5icftmetbennaci)t: �en ©berfpeelber/ met bc guarb$> ne: Cen IBSuOibenacr/metbof* ft�en en bergfjem $ae bat A- dam tn �va g&efonbig�t Bate ben/
|
||||
|
iJ4 Vande Scheppinghe
eenef.3.7.8 ben/ &p �rtoefjten©pg�e-bfa* beren te fanten/ en maecnteti Oen fc�o?ten �, gae bat en taai* hoc� niet gftenoeg� / maer al� fp be f�emme �>obtif fjooiDeii/ fp forljt� f�upp-Dolen en fcjnipl' Boech�/ �erftefcenbefjaer fel�e� �oo? �ejef peeren aeng�ef�rbte . onber be fe�a�u�ne ban be boo' rnettV |Bet be fonde cuiam be fchacmte, be vrecfe, be fchrifc itl lienMcnfche, baer ban �jpniet en iuijl in ben ftact Pan 5tjn« oprechtigheydt. Optechtighcyt bemint be naecktheyt. ^pttet? bitjt�aetinbewae-rhcjt. t©en
bagij cnbe nlaer�cpbt Dan bien 5�n Ijaer ten Doog�fien ae"ffe# naem, deerne �aet fp fjaer fan/ en bat fonber R�eet fonber be* tDimpelingfte. wu zijn vinghtr heel beeft, die durft htm wel ent"
winden, � « ?v .17$ �aet 8et unietberuelcn/
f«m"b?r-p -^m�n Sie�e/ lit foete paef
wwina�tn. i"i noc& eeng te gaem <®W
�ebt alreebe�erfcijepbe bloei»*
ftenji ban ft&Qone tceringben
|
||||
|
des Menfchen. 135
Sf pluclitaoo? u <©e!o�e,©OQ:t?
aen fait q\)v vm htm lefen/ vruchten, Die bet bek eringhe «iaetbigj) 5ijn. <E>cfe uine �nee* �e wandelinghe fal bienftig�f ?�H/ oinuiac wandelinghe al* *�t� eerfijck temaechen onber
pc Heydencn, enbe beftagfti�ijcis UC02 Godt CH «�ie goede Men-
fchen. �>p bat in» ban ban boojett
W Beginnen: CeriMijclv mijn * «ele/tailt boeft ernf�e�ijctt baer °P �etten/ποε batGod �c Scb? p- Per 5ir� beeft gijeftdt en btrey ds Scniaect tot's Menfchen Schep- pinghe. Lac t ons, frpbe fni/Men- khen maken , een beelc dat ons geiiiclc fy: die daer nygeeren ovet de ViiFchen &c. <& l)heVuonbct; i!)cR gtoot boet 5!C0 hier op 0 iEenfcIjen �uaerbigftcpbt en* oe ^ B�i 1 ^e iBcnic�je 't tg Wacr/ isf boo2 jijnen bjoetoen ©al tn pbeiljepbt neran��rt/ jae m itf Pbel�et gfteto>ben at� be poelfjepb fe�bej In falcnet �oe* Sijen bat bc «Conincft David feet *a.fy, i�," nJei Sftefept heeft toaert faecbe wat De Menfchc in een Balance ��e*
|
||||
|
t}6 Vande Scheppinghe
��elept/ enteg�engydelbeydt � ofte niet g�etuogijeniutert/ bat �jetnietnorj) fwaerdcren wichti- gher foube bebonben iuo2beii/ a� �e Menfehe ; JBaer faalt* neer men iml o�er-megi)en in J&at ftaet bat be Menfehe bal» Godteer(imfleIghcfchapen, en ban Chn'fto anbermacl herfcha- pen #/ ban bebintmen bat De �onineft David mei te retfji met grooter berVuonbermgjje treeft niocgen upt-roepen : O Pwl.�,j,(5, Heer, wat i$ de Menfche dat gby ?� fyndcrgedencki? endcdfsMen- fchen Kintdatghyufynderacii-
ne< mt. Ghy hebt hem iehier tot eenen Gr>dt gemaeckt, weynigh minder dan de Enghelen: met hffrliickhcydt ende cieraet hebt ghy hem ghekroont: ghy hebt hem tor een HcerghdteJt <>ver al uwer handen werck&c <©eH. Α poft. ι P-mis en meet niet toooiben gftenoeg�) ** binbenV om baer mebe upt te biucften be uptnementtjrpbt uan een wer? meuren f>erfcfiapen jBcnfffte* r,ftt.i.9, Ghy zi<t,(�pt [jp/ eenuvtverko-
icngcilachte. cenCoflinckliick |
||||
|
des Menfchcn. 137
1 "ifterdom.ecnheyliohVoIck,
een verkreghen Volck , om dat Bnyiout verkondigen dedeugh- aen des ghenen,die α uyt de duy- «erniffe gherocpen heeft tot fy- nen wonderlijckcn lichte. Cn* seoaermebe noc�> niet te �je*
?pettn59nbe/ Bp&omt bo?�er en l�l}a� f? dcr goddelijcker na- a. Pe�.i. 4; Xe dec«achtigh fyn gheworden, {wdettckll^ die inde
wereldt is doot de begeerlijck- hcy�» ontvloden fynde. mfc goos�e confiberatie Be*
ffi! ons?J°P ** toeeftett/ niet S"f �»«e �Senfc�en �oos� f cttent te laten: tuant een Men-
fche doot�acn,^ Godts bcelt in ftucBenpaen/ en�e obecfulcn^
'"^Iffteyt Godts t lEaer oocn
gEM f�I�en in gtootet toaer* oente�ouben/ enbe inel naec? Itis� toe te fien / bat top bit Efu i7Js in on^ n«t en b�fae*
Kimoffcfjenbenbooibe fonde. �cre bedt Godts af-toerpen/en*
|
||||
|
ijS Vandc Scheppirtghe
�� öetmonfircufe bedt des Du?' siaeeb- veis aen-neiwn, 3�an toojt be� ,,w�4� mm&n glMaïte boo/ <©oö
������� ban jüiarttgijepöt/ foo boncher en ����������� / bat *"«�7< 23. Godt ��� Menfche ��������� ��
Rent boo? ^tjn Kt'"*, of boo? i)et macckfd ban 5tjn Ham: matt algetn DuyvcJs gl)eb20tï}t &aö �)��� toijft / ���� gtjcrijch met ������ onfielienifTc tt$)e � 9��� upt-fcj)Kpt: wijckr wegh van my ghy vervloetkte in het eeii' wigc Helfchevyer, dat den Duy» velen lyn Enghelen bercydt is» &�����0 ftoe tetpnigfj ïoo?f ���������� �� ^jBcnfcijen ïa' tenbe fonde in gaicr domineren otbenniecfircföclen/ fobattet nfet gi|cfonti$ �� blijft ban öeti Öooftfcfjebcï af tot ben ����^�* ������, Scfsbit^u/ faëton* btt ����� Cplant / b�n Menfche bJil ich ������/ ��� ob8r>loo* ��� / �� bannen ��� toone ����' ��.50� faculteyt bati 5tjn Ziele, ���� ����� lic ban jijn Uchaem» pat fonhe ������ feggljen me* lobs 25obc:Ick alleen ben de be- fmettingc der fondenontcomen. %0
|
|||
|
" CTn� es Menfchen. 1357
� ^fltt tod een Aftie , bit �e
S^cljeftan recljtPecrbigcn i
^Hettaeicenigjjj onnofclheyr,
^lalburPen roepen tot Godc
peptrtiiTerms�ne fnootfte/ en
l^acftucpb in 5ϋηε bej�e toerc?
SL"' enbooling�e in �epben,
1H»/ kunt plaetfenanfip
� ��fen' bte tcs8en 9cm nte�
"MMgetupgenJ ^enSabbath- S» tonbagpberruf�e/en
�eeft geen tufte gheftab �an 59* hf.°ilden� ^«l Tempel God», |
|||||
|
ne Ucrftecrt�cp�t. SgnCa
mng/ 5�n 25ebben / 59η Caf�* ϊεη/ usupjoi/ &otoei$/®loe« «η/ με ben Heflern �uen ijp tipt geatueftt�esfts�efc�ept/ fou* ES�**!!te ΓΡ?ε«ίίεη Pan 5tjn Dtoaef�eben en ong�eteg�elt* fc «ojtel�clvaiiej�toatm Oftn/ aen�jem/ enomfteni fef/ ��gp ' toaec blincitt fticr bat
S°°"«evcnbeeltGodts, batbe � fiL011tfmiS�«t Beeft in 3Sne fc�epptnge/enbatijplian |
|||||
|
140 Vandc Schepp�nghe < 1
nicujef outfangen moet boo? een � |
t�ueeDe fcijeppinglje/eet [)p ftan 1 3a�igfj to�iben/ en bp <©obt $W nen ^eftepper nomen in oen al* bct'�oogftcn Hemel* <tf5p/mtjne gieie/ oebenent boel) enbe Be* 1 tracht begrootetoaerbig&epb/ Αί1?Γ�Ι7.28 bie uutoe Godt gfjegunt Beeft» (©9p 3tjtGodts ghcflachte: gjp ft�apenjijt gijp naejijn ge�je* fteniffe/ en in Chrifto 3i)t g�V &EL* goddelijcket nature iUC�et
dcelacfirighgijet�Ojbem ^OUt CP ban gelijcn een onnut ©etc* Ren legggen toentelen in bert , mobber en biztk ban a�ler�ep ongOerec&ttgDepbt { een �tj* beling leeft op 5�n ^oofsi: �en &olbaet op s�nj�olbaetg: <�en �lupfman op 5�n g>upfman�: , cICKeennae5tjnfiaet en beroe* ping�e* �t�aerom foub gijn ban bergeten/ bat<fi5�P een Kindt Gods jijt* een beelt beg �>cf)ep' pergieen 2Burger beg ®eme�0i enbeu felben tfellen/ niet tot een �epliglj en Hemel? leben: maet al? een berlojen §>oau/ met beu fcnbigljenb?af befejs Mtttlt& utaen golteit - bupcH bu�en{ Weeft
|
|||||
|
des Menfchen. 141
Weeft heyligh want ick ben hey-
"gn fept �e %ere onfe Godt Lc- vu. i9. Weeft vo!maecktgcli|ck I*vit,i9,2. «we Hcmelfche Vader volmae�fcMitt'5'48� js fepbt Chriftus onfe ^a�igfj- nuftec, Cnbttigbegemcpne a^manimjfje ban alle Frophe- |=n m �et <©u�e/cnba alle Apo- l^n in �etj^teutoe Cef�am�t, «poet noclj een flap bo?ber/ mim Stele/ en ntoerbenc�it �p u feluen/�joe bat <©obt be &cl)�p; pee/ naer 5ijn �eraet/ i� s�elicu wen tot be uptnoettnglje ban OtCn, Godt de Heef e, fepbt Molcs,
m/teckt de» Menfche uyt den klomp» der Aerdcn, ertde hy bUesbem inden levendigen Aeffem in zijner neufe, end» alfo vvert de Menfche «elevUigeZielt, <©�e!�fh t)et eerfte o�ebient
�eejt/ om u op te toecnen tot nenmerchtng�etjanimje hoog- »2 r: fo matt β wt nu Wens/al*
«n fpo?e tot ν e D e R ighcydr. ^eneftt/ oiBenfc�e/inatg�P
*�fi getoeefl 5ttt: ^enc nt/iuat
SK/tot gftp eerlang�e
**" nciaen-fclomp,j'a met meer
ban
|
||||
|
142 Vande Scheppinghe »,#
�san'tftof�crliier�ciu � -j
Stof toa^ u�ucn oo�fp2oneft.
Stof �ua$� htt topje ban u�Jeti
affeomft.
Stof toa<i het frof �aetban �M
�Uu�3^ttoo?uiuegie�cgcmaech* »
iniert.
Stof, en gijeen DBarmer of W*
ijafitr:
Stof, eng�cen<i!3outof^i!bet:i
&o�antgljn)a� het oojfpiouc*
helijcfce gremi / bazt upt u uc>
ha m g�)efpjctcn t�.
<�nbe �uat ijS tjet nu iegijctv
tooojbigf) / Dc�uijle hzt �eoeii* Dtgfj t�. 3©?rjft een �uepms� fpeeciifelsf in De palm ban u ijant/ en�etter opVuatinoefen be fal nomen leggtjcn: gfiy ful* Dacr bin�en rollctteng ban &tP �e. <Sn Vuat snn Die an�ci 0/ al� monfletft�n� ban u �if/ fiaem t Vuat an�er�/ a!� torsgf* ftenjsv Die u roe-roepen/Dat ��f �ebentJ^ l�f� niet meer Dan aei? �e5tjt, i,sam.i7.4; ^e ftert�u>i>Dc ban Goliath � 5.6. <©efnc�f)enDtbanAfah l,Die R a. san,*,18 Iu.j,t oan boeten tuaif al� cct1 �l�eeou Den belDe: Ue facP* |
|||
|
a des Menfcheri. 14 j
E�U-gc�ie fjap?en Uait Abfalon,2.S»m.H;
ete toei ttoee rjon�erbt 3ici«i26�
nft«ftC«. ^,0C8�en baemen 3mt Wtbefc�oec/'tisfnlStof. ^cen fcftocme Vrouwe. �ie een
Sa^ beeft al� een &taane/ en °°3ften alleen ©alch/ en taan* 5Sf§rb�aec in De toittig�cpt uan
een ielpe / en Ijet b�oet �an een *�o|e/ elehanbercn gftefelfcljau te^en�e�ie�oo2t#inal�e ffi fao to5 8�«feto>cn i#/bat Κ_ιΗε �an cen Pf�er S�eab^ unreert tae gfteabozeert Vuo2bt/ ^att�fi'anber�a� eenleven-
Sftof? een toanDelen�e/fme*
nenbe/ en a�emen�c ftof> **« ^" e5ften *enrciJe HOC Genef.3.19.
ben©a�fepbe<i5o�t:Ghy 7.ijdt
ftem te berfiaen/ toat bp epnte*
S? foi.lt,e to«�en/ nament�icB �nnS /Kf13^ O? �eben�tgft K' toM�P cc» te famen ge, bonben ftof : mut f�ertoenbe foit�e �p iuojben een ontbdn* ben/boj/�if�jt ftof,bat bentoint tjenen tuerjf) b2gft eii �erf�ropt, hafrhl*�et ePn�e �nn al�e
WEe|cnf j|0c gjgpt eu π1ίΙφ tiSB
|
||||
|
144 Vande Scheppinghe ,
ttgij bat pemant in befe 3©erc�«> .
i� / Ijp en fal in ijet epnbe niet ineer 5911 ban ftof, glje�ijcK al be re|ie. Stof maeefct alle ongelijk ne bingljen gftelgcft» 3©ie hart feggljen bit mag een Conincn/ en bat een 25ebe�aet: ^>it eefl «Cnpitepn/ enbateen&olbaeti 3Mt een rtjefe 25urg�jer / en bat een armen SSoer / manneer fi* a��e met ben anberen leggen in Betbltnbe&tofV <©/ iaat een ftercft� toepbe� i�
bit/ om te bf btoingen 'fmenfc�j� HOVAERDTE! �&QZ bef)O0?�
bit te temmen en in te toornen
bie pjacijtitje Pof-haniTen.toelo tic Haer Lichaem, bien flincnen* ber�mabenfacfc/ optonena�if oft top mat Hofie�ijc&iS mare / enbe �jetfe��e maften tot een ftraet- syrachio. pop/ jae tot een ttfgobt. <BtW 12.H.12.13 fept Syrach: Watvcthtfthaer de atme aerde en aflehc > Hy is doch encfcelfchandeliick dreck, de- wijle hy noch leeft, Ende wan' neerdemedecijne fchoon lange j daer aen Jappet, fo gaet het doch > eynHijckenalfotoe: Heden Co- ninckj morgen doot, Ende wan- ne*1 |
||||
|
des Menfchen. 14«
n«r de tacnfche doot is, fooeten "cm de Slanghen en Wormen. hrf�n grooten ©o2fl lofua, «rtJB�cn�E De rijDms�e�anbe faeber�agfte wm& l&ohr�tuaz 02 �»ta�� A�, iua# rjerfrimrhr/ *nbe aerneberbe 3ΐφ on�ec bc liacnbc jjanb ®q�k$ fy feer al� yemmoge rjchtuajei. Hy fchcut-M�.ff. "f'yn klecdctcn, viel op fyn aen*'" S"5."chte ter aerden, ende wierp itot opfyn hooft Cen ontblacg y«-m met aen rupmc namer^/
jcpaouciiiee�ercn/ farftrc be�* »c»u rnaer �erootmoebiger z�w nil J00 *"«&* Ijp auc Die Ditv Wrebemioantjct "�jjf/ *# 0frc
�P|ab�etoiHenfegg�en: gCft �ebbe u tot norf} toe met eer e en ?rW�i^D*irgt)en. ^uberr SLwrfctettg� Ban u. 3©eglj
Bnp : maec homt aerde, jiorat
fiche, komt ftof. Stof ben itb
S�rtueefi/ en ftof moet ich toe*
bcromvuojben.
ta!®�e'�c6en erempe� Be�ben*»».?.*;
! ?"«> Coninck �anNinivcr
w�Uioedmge mt# Sgc^/ Ijp
<@ ftonirt |
||||
|
146 Vande Scheppinghe
f�onbt af ban gijnen Ctjioott/ �epbc jijnen Scepter neer/tr oc8 5{jn Croon �an ben Ijoofbe/ t�terp 5�n purpuren (Cabbert genen taiegj / enbe hy ginck fit- ten inde aflehen, hebbende ec* usn facfc om fy ne lendenen. �|p tic ten Con�ncft op Sterben toa�V fielben jicft acn alg een 3©o?mber Sterben; Φαΐ gul' ben uop �an 5inie Majefteyc en Konbe ijem niet b?oncnen maec* ften/ nocijte ,boen �ergeten sijnc f�erffe�ijcMjept/ of boen toeracD* ten <�5obt$f recfttuaerbigftepbt. I^p/tioo? ben tde�eften alle &oof* ben ontbloot / en alle nnnen se* �ogen plachten te tatojbeh: §JP �ie fo �cle ja�utatien bagfjclgtf ttreeglj/alffcr fanbefteng leggen in 3Mpn: ©? bic niet anber� g�etnobn en tuag re �oo?en/a� bie b�ijbe toejupcifingeri 5ijnc^ BoltV/ Ghezeghent fy de Co- nincfc&c. bie flupt�ooi fu�cfi^ al�eg ?rjn oogden / en fiopt 39« ooien: $?p quitcert5ijn $a!iep� en 5�nen fiaet ; Cnbc tjp g«c� fccgg�cn / niet op een beWe �au �ofcnflliSbc Sibatiten, nietoP
een
|
||||
|
desMenfchen. 147
«η Coetfe beljang�m met g{je*
te"P?�e capgtra al/ be WJr^J maer< op een bebbe »an afTcften / ombang�en met suatbnnen ban fatten/ en�e 3gn tranen iuaren iie bojbupj* feif banirietu Φ groot e�eni* ^fnneberigtjep�tl nftSr0* m 0U�en ίο06" Γ"»
B�emepn on�ec Godts Voick, «St�1? "««««nare *»«ffe*
?«PftLhaei kl"ederenfcheurden 2UK5 �aechtc lif�aem toe,-
enbebat fp ni affchen ginghen hη g ίί' �fi� ftofcn aflehen op
hunne hoofden ftroyden, om af tien/ bat fp �aer fcbtppiiigne
Iwgeten �abben / berge�en 8� ""ferrten oo?ft»oncb/ berge* ff?*% fP. ftof toaren s en�e o* tomttf fp a! te fiout en fjoogfc moc�jS� Steelt tacnm/ bat JK1?? "f*** Batttoetwram
tot tier foubemog�enbcrmaei boen berttogntn/in�icn fty met
nnf les5�f "ψεϊεη bolg�jcnbc/ en
Qn& berneberenbe on�cr be
<® ij macD*
|
|||
|
148 Vande Scheppinghe <«
«ar�tig|jei)anb<6obif/topful# ' fenfeertoel boen; �nbe tot Dien «pnbe moeten top ont�jouben/ bat top ftof 3ijn. Het ftof en ? acijtmen niet/ maer men treet fiet met be ttoeten �, Cnbe a!� ' Ijet te jfjoogl) toil teUcg�en/ of «aenjittenmen enujt�etniei» Hangt fjet aenonfc fr�oenen/ top fcgub�ent of f�aent af» J5eemt fjet 39η plaetji op onf* Weeberen > top �cgent af.Eaepf get 3ic� op onfm�joet / top b�a' fentaf. �iettoeltoe/batoocH be^eere π alfoo niet tocg& «' Alafe/ �eg�je/ fc�ubbe / 't toelfft j)P fecc&edjfrK boen fal / inbif »J g&pJ&oogij�rto�t fclimmenal? Ijet ftof eetaemt, » Jieffeng Ijet Iichaem, ba»
Itectfr� t�/ Beeft <©obt in �« frljeppmgfje ben Jf�enfcj�e ooc»* gege�eneen ziexje, bie40ec* ftel^cft en Hemel** i� ; <en�« imbten befeloe tocel ebelber ei» toaerbigeri0a�3ijet Lichaetfl» foo to�it t)ct.8em fetoen / bat 0« | l3Senfc�e B002 �aeraibermcei* be�)oo2tt.efoigi)en. Wat fait de Hat,».3<� Menfchc baten, fept Chuftus,?l |
|||
|
des Menfchen. 149
*Jy al des Wereltsgoedtghewon, i°o hy fchade �jt aea zijn Ziele? 3j«en fepbt gitcmcpnl�ch: Goet verhuren , wet verhoren :
�Eer verhoren, mter verhoren .� Zul verhoren, *l verhoren* 'Ctgfeecner/ bat eenfaecne
jWeW�tigettoojt �etaaert/ yoffphoftel�cfcerig. IBenen �emt foo bee� ac&tg niet op een op een ftntcner / a�js op een φι*
amant: op een $oet/ a�*i op een «?ooft: op eeu�^antfcgoe/ a\$ *Lesn tant' ^oc&tanjS be�e
JOnDec fo bom , �at ^ meer \ttf Ahafia be Conincfi toasT2iiij,T.t;
"ranch nae ben �chame, en "oc� nrancfter nae be Ziele. Φ "wtoel �p en mag int minfte "«toeftommertmet3�n Ziele: "galleen met 5�n J�chaem. �w iaman Quam UP* Syrien in i.*«s.;.& vSr� "nmchtijene Ifrael^jmge* KEf» teiao?ben ban be melaetf- "'.^5 5nnc-ef Lichaems: |Baet �$'c,un meeflen-�oop ber P^nfc&enen bullen nauIiic&jS �5 iij een |
||||
|
i5o Vande Scheppinghe ψ
een boet betfetten/ ten gotbt .
ban bare Zide, op bat �ie ban j Baregeef�elijeRe ontepnig�ep�* S�enefenmot&t toojben/ boo? [ Jjet Woort, bat �e Medeci jne bet Zielen i� / en gedifpenfeerttUO?t in be Kerckc, bie be Apotheke Godtsijf, «i�nbebuggact�etal bad nae 't oube fpimb- tooo?t; Min ft gheetht, r.ctsi verleert»,
JBaer laet οη� boo?t-gactt/
enbebefienljoe God ben gefefta* pen Menfche ont�aelt er.be ge- traaeertftefft, 3©at Logijs.bJat Ghefelfchap,VoatCieraet batfip Bern geeft berlcent»
W& o�p in Mofe �eefi / bat
Godt ben Menfche egefte�t beeft in een ι ν s t-h o f , in een ©of ban genucftfeiv in e en l^of baet |p al bont/ toat tot 39η noot* bjuften bei-maftelijcfe�epb bic* nenhonbe/ bat moet u berma* nen/itnjnEtelc/ om op Godt te vERTRovwEN, en niet te t�uijffelcn / of �p fal u oocb bet* fc?gen ban a�te urne beftoefren* �>eer qualich neemt fiet �to�/
bat be�upoen ftaer fclben meet ber�aten op epg&eni»j)f�cP�t( |
|||
|
des Menfchen. �j�
Wijt en nmfi/aI�op 5ijneboo2-
io?S9e; 3ae ftp reecnent fnlcftjS »00? loutere Afgoderije. <eil&e ��ctoiflelijcft baer en i# niet foa Haebeeiigi)be�ere<iBabtji/ en 1 S�een (jem meer SBenfcijen
ontfteelt/ alg �et mijirouVnetn J&aerom/ mijn Eiele/ p�utftt
°cf� bJUfftt upt Adams Paradijs, o* bmcljt nan een baf� en ftercft vertrouwen in Godt, fcefelbe fa! u uiefen fo becl/aiss eenen Appel «an ben Boom des Levens. In Godt venrouwin i� tjet tttt
w enbe Doogijf�e bieren tsettim *ocboben/ berbatetinbeeerfte «Joojben ban bc ecrfle Cafel: �cJc ben de Hecre uwe Godt: ghy eniult ghecn andet Goden vooc mijn aenghefichte hebben. 3E>at t# / «Btjp en fult u epgften <®obt S^Jftn/ noctjte petg anberrf �eo�en in mgn plaetfe alg ttbjen ©abt / om baer op te bertrott* toen, 3&at bermogfjen oocft �c eer*
με bJoojben ban be Articulen otws geioofs: toantbip en fcg== epen met: «jCft ggelobe aenmp felbcn/ aen nnjng�efont&epbt �5 U& en |
||||
|
ι�2 Vande Scheppinghe *
en neerl�ig�ep�t/ aenmijn eten � en DiincKcn / aen mijn ^uptf e» , l|of/ aennujn$enmngftenen 3&ente-b2icben/aen mw&iieiv ben en If�ag�emmaer lek gh - loove aen Godt den Vader Al- > machtigh. ^att�/^CBbeHen- ne/�at icn alle^f goetg ban jon* fjanb alleen te �uaebten ftebbe» 5?aer toe Vncrben in» infg&e* ItjcHsS op-gftctnecfttm�tbeeep <ie inaoibcn ban't <�5cbebt on* fttf J^eercntOnfc Vader.dic daet zijt inde Hemelen &c. SBantop toten maglj een �tint feecnerbef
bertroutoen/a�g op fpn ©aberf �m� II,ir. Wat Vader �i��t onder ulieden, »» welcke, Γοο fy η Sone Broodt be- geert , hem eenen Steen geven
fal i Of indien hy een Ey begeert, die hsmeen Scorpioen geven (al? 4. Of lbo hy om ecnen Vifch bidr, dia hem voor den Vifch een Slanghe geven fal? indien dan ghy lieden die boos zijt, weetu- wen Kinderen go*degaven te ge- ven; hoe veel te meer fal uwe Va- der inden Hf mei &c. ^orft op bat ntemanbt in tii*
jThebaciiten en ftome / �to&* |
||||
|
^, des Menfchen. iyj
. Godt a»eg oooi Den iBenfcije
; �ecfc�aft / Dat ban De If�enfc�e
pen Luy aert fpelen magiyen fio- ien laten fb:gi)en (gelgcher beel fulche gefelten 59η/ bte fjaer ep* , Sjlen3nieet niet en mogen nipc*
, Ren) Γαο ftaetlyiet i»eluptbiut*
«tftjch Daer up/ Dat<0oDtben «tften JBenfctje/ Doen �u �«n Hl fjet Paradijs j�elbe / �C�Oicn
Beeft (jet felfce te bouwen. �n=
cc fjeeft βοο Den USenfcije ;ijti jpettftou-gelepbboojDen Val, �oc beel te meet ifl nu ban noo? oen/ Dat een peDetjijnepg�en Caethjs �jebbe Ί m Cachet JiRBETDZ in 5i)n Beroepin-
ghe > |j5u fcggije icft / nae Dat
�>obt Den fon�igijen IU�enfcfje. bebo�en f)eeft/ in het iweet zijnes senef. j; aenghefichts iyn broot te eten, Dati�/ g«en Bioot te eten/ boo> Dat ijet geDoopt fp in fpn $eoeeti 3N f�eeteberleen�e Petro een tucey,4,"
5�ote mentgtjte ban ©iffc�en: $®it& foo moft Petrus &et |�et upttoerpen / boo?t-trecKen/o�- yaien / enDe 't 3gnc Daet toe poen. ^taeetinojt�etDemfto* tfent
|
||||
|
iJ4 Vandc Scheppinghe %�
®e <�5anfen Rebben ttkofti ■
maer fp moeten �actom to�ic* Βθεπ/ en alji fp nomen in {jet grag/ fp phicnen/fp racften/Dat fp altcmetg acfitet ober beute* �en* ?faI,nS.a. ginben 118Pfalm feptDavia tot alle 80D5aIig�* ^�piS-�a* �erjS: Ghy faitugheneeren met uwer handen arbeyt. Wei u,°hy hebt het ?oet. 9610 ofte i)p fep* be: 3Bie 't goet to� ycbbcn/ Die moet liet met arbepbt �jebbPrt» 4 Wat nut en fuyrt, dat en foet niet.
JBcn han ©obtg 3cgijen ntet
fcrggfien in Ijanben / ofte men moetbeganben upt bc motnue f�eecfeen. On arhtyd U alles by Godt
te koop, ulacgten be <©uben te
feggljen. ^>e ��ucgtc ban ./Efopus i$
benentt 3©anneet be <§>pjmf n* ganen/ Die ben gec�en <�omer beur in't <�oo?n ftabben fitten (�nggen / beg JE'interg bp 't �jol banbe naieren a/Jamen btocttt bebelen/ be Jf�ieten ent�ilbert gaer niet een coi�hen geben/ om bat fp be0 &omerjS niet en fy?& ben iui�cn fc?g»en boo? ben 3E>in*
|
||||
|
des Menfchcn. ï f �
ÏDinter/maet fepbem$eï>t gfip
boen gjjefongen/ banjt nu naat. 'CtoasÊ mei gfjefeptrtnant oo«ft fUfitlttt ben Apoftolifchen re* a/rhefy.tö BÖel/ foo en �>��)��?��� niet te etende nieten wil wereken. Cot Nacrftigheydt moet KO*
menbe spaersaemhett, > 3©P ften in Mofe, bat <©obt ben Eerfien©aber Adam niet alleen Reeft op-gftclept jijn Paradijs te bouwen: niaer oocR te bswaten. 3©aecuptblijcht/ batmen ben 3egï)en «ÖabfcS/ bie met arbepöt öerhregen ig/moet te rabe fyoü* «m enbe meï ioaer nemen, Spant toatfteïpctbatpemanbt Ueel geït0 ïuint / toanneer Op 't fleecht in een nollen ïmiebeW of* te mat bnet pet/ bat jjet gout ajtèmet fclmppen ��������&= *��?��� meti/ manneet pet mes perom met magöeng baec upt *°o?t gfjeftraopen � �«» U gheen minder denghi hel geldt te bewaren,
"Is te vergaren. .chriitus ütt be DjocHffienss ���.�,«;
nietberlojcn gaen/ maer bebe oeferoe oplefen / en fp bulben 12 fOiben, 2&}Dc&f&enjSfpa«n/ fnijfe
|
||||||
|
ij6 Vande Scheppinghe
fnipfeli�fparen/ penntncrftett^ fparen/ Dat maeent rijene %\\Ψ ben: tnant een penninchtoo?* terftonteen beut/ bte beut een fiupner/ bte ftupber een gulbcn/ enbe bicn eenen gulben "waiiet toten/ be tfjien �ionbert/ be gon* bett bujifent/ en fo al booitiL Cot bte t�aee booigaenbs
3E>eugijben/ te toeten Naerftig- heydt en Spacrlacmheydr moet nocf) een bctbe nomen/ namens �gch djUzcxbaerhe�dT tOtGodc. Want Adams Para-
dus taa� mebe Adams Tempel. <©ie epcftenfien �|of/ baer in W bont a�Detlcp lufitgfje «Soomcti en ©?ucfjten / fcftoon om aen te fien en �ieffe�tjcb om te eten/ baecbonbtljpoocft ttaee Boe- men , bte een fonbetling opftr fjt �abben totGod en 5ijnen dicnir, met namen ben Boom des Le- vens, enbe ben Boom der Jcnnif- (e des goedts ende des quaets, toelc�K |)em boo^-gljefielt ma�
a\0 een p?oef en toetfleen iwn 3ijneghehooifarmhevt. Wel aen ban/ mijn Eiele/
bencBtalt�btora<i5obtiS Tem- pel |
||||
|
des Menfchen. \$y
peHn'tmi��en �an U Paradijs. »*» utae Godt gier op Sier* peruaettomtienen genieten een 'ufttS�e j©oon-$J�aetg/ en allen ooeruloet �aet in/ laet ijem �an w�erom bin�en op u jijn eere/ otetifi en g�)ei)ao?faemf)ep�t. Wanneer ghy ghegeten hebten verradiget zijt.fart Mores.Deut. gf^Jj^J o. Wannneer ghy fchoone huy- 'x ' «en bouwet en daer in wqonet: Wanneer uwe Runderen en Schapen, uwe Zilver en Gout, en alles wat ghy hebt hem vermeer- dert : Soo looft den Heere uwen Godt, enfiet wel toe dat ghy hem u herte niet en verheffe, of- te dat gy des Heeren uwesGods niet en vergeet, nochte fyne Ge- boden, Wetten en Rechten ver- acht. <©aer en t�m'et foo fcljan�Ci
Wch/ ennocijrang metfagfje* tnenn/a�g �at �e Jf�enfcfje <©o� vergeet in 't mi��en �nn bc xueelbe/ �te �jem <©obt bcrlecnt* Cm hong�)erigljen©aIclilsent 3ijne»
|
|||||
|
^�
|
|||||
|
ij8 Vande Scheppinghe
3ijnen �f�eefter / en b�iegfjt tiae . �jem toet maer tnbien Ijjj fabf 3�nbe/ bc bitje �uc�t RrijglJt/ fa gaet ftp UcgtelijtB beur/ ert bergeet �>�t bjeber-fteeren. SE'* footfi OOCK/ bat bc Mcnfchen beel ai ben Heere garen Godt ban bergeten / en 31)11 f�emrttf beratfjten / inanneer fp fa�t/ rijcEt εη tuec�big� 59η gljetoo^ bem Lue* 15, 3&ε verlooren Soon en gabW foo paef� niet ontfanggen ge* becl3gne�goetg/ of�pberliet batelgt�t �et fuiP� 3tjne;S ©a* bcr�. φε Coninc�t David, �ie in 3ijn teggenfpoet «Bobt gge* troutub�eef tot ber boot toe /i& * fo ft ganbelgcft g�eballen in fpn boojfpoet. φε ifra�litcn gingen «eobtaenonber get goeftban <�gyptcn: maer g�eraet fit &ψ be in get Lant der Beloften, tt! 't ��ailbt Canaan , bat ban i%& nigfjen USelcH �loepbc/heer* - ben <©obt ben rugge toe/ en ga* ben �aer ober aen bc Afgoden, Hof. 13.4�*. gelge R <t&obt Waeggt/ <©fear 13* 6« lek ben jae deHeereuwcGodt, feyt hy, uyt ^Sypwnlafld af; en-
om �^
|
||||
|
� des Menfchen. 155
°e ghy en foudet jae genen ande-
ren Godt kennen, dan my: ende genen anderen Heylant, dan al- leene my. Ick nam my oock u- wet aen,inder Woeftijne,in dor- ren Lande. Doch dewijle dat fy gheweydet zijn, dat fy fadt ghe- jfrorden 2ijn, ende genoegh neb- oen , verheffet hem haef herte, daerom vergeten fy mijner. i�Senfeybrbattcr in Baeoticn
«n fccchctmitcriif/ ban fecr Wnmmbt hlaerftepbt/ mare �f�o�e�jcftc kratljtt toant foo «wanneer pemnnbt baet ban mntht 1 hh toerrftt in fjem cm wtcuc �errjijfte�fjciJiit a��re �hv Ben. ©aE baer tuin fp ofte niet/ jaren top in 5ijne toa�rbe. «Dit «f feechec / bat toedoe en boo?* tttl cbeu ban fulcnen aert i�: want §Qt �c jiBenfciie meer �;^ib�»nfteeft/ tjoe �P ooc�i eer bn»s?ct b'cn "�o�t / baer ijet al lynfltrekt betniH dit vvieldt konne»
Paradis Φ&εηοε$>�au Adaras
|
||||
|
j�o Vadde Scheppinghe
flf�pbuncRt bat bet tijbtig/ -
om on ft oogften te (Ia�n op f)& ;.! foete GisiiscH^p.batijeffl .' 3ijnen iSc�epper �cdeent Deeft* 3©ant a\0 De �^eere met 5tjnen Α dam in �et Paradijs gfJCtrebet» inag / enbe �)em fag�j njanbelen
ban ftet eene oo?t tot i)et anbe* re/ �|p fagfi bat f)et niet goet en iuag ttooj ben iBenfcfje/ foo af- Jccn te5i)n ,� enbe oberfulch� W nam boo? / bat ftp ben Mcnfch� eenHulpefoubemaften/ biebf hem toaer/ofte b�e �em ghevoe- ghe�ijck en gheiijck inaet: nae* mentltjcK/ een Evam* een Vrou- we.' Cerfiont liet �m eenen bte* pen flaep ballen op Adam, nam een ban jijne Ribben tipt 5t)rt 3i tc�jatm beintjl �p diep/ en upt bic �iibbe fr�nep �P ftfm een fcfjoon en foe't partuyr, ijat A' dam macfict gijetoo?ben sijnbe/ �atelijcii nenbe boo2 3tjn epgen bleefcij en bioebt / en banene* lijtn aen-nam bno? 5ijne Itebe f�jupt» «©mgn^iele/ toateenrupm
belt boet f�eft gier op boo? alfeti Iep &tatm ban jQaifr&m' |
|||
|
tfesMenfchen. tSt
«�>o? IlSans/ �ooj ©iotftuen/ nooj ©2ijersf/ �ooi ©??jfterjs7 ombaer g�eoeffmt tetaajben/ op Dat c�cfs een gefc&tcnr fji hem uitten in het 5jjne Uet)oo2lfjcii te Sunteni &omt eetft ftettoaertii gft»
F^ns. �ftecfultgftpfjooien/' r �* S�P U�tte Huys-vrouwcn ut)tt�bisi)5�t. <©obt Beeft be vtouwe ggefc�apen ten gaebe oan ben Man, opbatfpttiefen rou�e3�nGcfcllinnc, 5�nHuI- pe,en geujch 59η ttaeebe ©ant. «oube ban een Man xtjn vrou- *c nwt »ef hebben enbe ftaog� «CDtcni CtouttJeng^laergno Inch ooefi Paaliu acntogft E- phel. �. Ghy Mannen hebt uwo Vrouwen lief, foalsChtiftusfyn Gemeynte heeft lief gehad.J©at fullen ban ttoo? <0obt nonnen anitooo?ben / en tot �aer 011* ictjult bp-b?engften / alle tfit Mans,VoeIcftef)are Vtouwe gou* ben ttoo? Jjaer ttoetflet: toe�efte « �upsi horaenbe/aUe tijeughbe aen ben bojpel tan be beureaf- uooten/ enbe niet boen ban «noitenenmojren/ ban Bijtten en
|
||||
|
t� ι Vande Scheppinghe . I
en fcfjelben; ^aebie altenten . ι een befemiioch ofte tangfie i» i! Banben nemen/ om �e Vrouwe �' teffaen/ enter hetewttebov ' nen / niet anber� al# ofte Φ XBaetSnn Slavinne, aUoftefy toaerSijn Vvandinne. jffpj fp! flfl�&cn onrcbelijeften Ijanbel, '©e vrouwe begeeftfiacr to'
eenen Man, a�sf tot een Hecr^m Jaer te befcljermen: en niet atf tot een Beul, om ijaer te tojmeii' reren, ©e Vrouwe bcrlaet tet iiffoe ban �aren Man ©aber/ foeter/ enalftaer©?tenben, <®alΦ οαη ben Man niet fteb* oen tot een vriem, maer tot een vyant? φβ Vrouwe i� een met oen Man jbieefcft t�fpbanj�* nen bieefefte/ en been ban 5ijneri peenberen: ©aerom a\$ een Man 3ijn Vrouwe t�aet/ Ijpf�aet
fiem feiben / en fielt Heft aen nljei
een bul Jf�enfcije / foiant »te- nianr, tuel bp 3ijn finnen 5ijn�e/ neeft oyt fy η ey ghen vleelch ge- na". JBat bo�sijt baer upt t ®it/batmenfuTchen Man niet i en bcjjoojt te laten blrjben W een Viouwc; maer in een ©ui* |
|||
|
� des Menfchcn. i�j
Bupg / ofte Cucijtijupg te fUip*
ten/ omfichtebebatm <©an gijp κ n. o κ pp � w.comt
ootfe eenjs �ertoaertji: biet fult SOP mebe fien / tornt gftp innen Man.ff{)ul��igij $fjt+ Godt en p«eft bc Vrouwe meteertlg&e* u�apen/ enbaemaeben Man, «n otenile ban be ©?outoe: jnaer eerft ben Man,en baet nae oe Vrouwe, tot een ghefellinne enhulpebCiSMans. �r&uIbigU W SOP fem Man te �elpen/ niet gutttiin ben Godtfdienft, tnbe ^inder-teelinge, en inbe Bevor- oennghe ban jnnEere, Profijt 2L�aZ°«: ^aei �eiMD�e Bet
menft0eltjc&elebennaeben©a! beelber�jietgen 5totarigOepbjS onbettoo?penisi/foo39tgt>p ooefe fc�ulbigft utoen Man te Plpeninftet afweeren ban alle quaet en leet.bat �em foube mo* mm ober-homem ppenftebben/ gocbuerenbe
^fe onfe $rigrimagic / niet al* ipt tooi ben bJint. Sirmoebe/ S^ten/i�uabe(Cong�en/en ffh?.?*!*"" tr�ffe» f00 ,ut/
iw qan/ Q0�{| �enalberbeften JBeni
|
||||
|
ι
i&j. VandeScheppinghe . r
3!f�enfclje.<SIcB�|tro� geeft ?rjn .11 CrupiSf: clcfcen Dagh heeft Cya Verdriet. 31b fu�chen gfjeba�fc '. 6el)oo2t�e Vrouwe te toefen afef een Zoar, a�# een ©2p-fiab/ a� een &tabt ban toebftrc�tboo? Baren Man, baergpmag�jmni benTrooft, Raetcn Byftant, �l aHe5ijnenoobea. %be& Mans ongfjebal bewe*>
nen, en i& niet gfjenoegft i matt fp moet ijetn tro�ften, enbe eett gerttn-fose&ein Davids^arjje ��ecmaer hre ben Conincii Saul, bom (jem be boofe <5ee{i ber* eerbe � ®e iCongBeban eert �eugfjtfame Vrouwe 6eftoo?t ooch te toefen aijtf een �|arpe Davids^am bacr mebe alle bioe* Digge en stoaertroebiglje Φί* bar Sten te boen berbtotjuen ttpf begMansIjette. Tro�ften \g ooc niet genoegd
tttaer fp moet fjem baer-en-bo* ben bi�nen met goeben Raet.ge* liJcBate gi)ebaenl)eeftbetoi}fe Α biga�l, be ||up#-b20U�Je batl ben ftupifc�cn έη biecBen Na-
bal,bie met fpn gant fdje $up�- geftn toaretoer�elg�t geuieeff/ va*
|
|||
|
dcsMenfchen. i�j
robien Abiga�l 't felbe niet en �abbe ijooj Uommen/�oo? Darcn *?eerbigften raebt en KloeeHe re* ben. Kaden tg oocB niet g�enoeglj:
moer fp moet i)«n bonen bien/ alf�be'noot berepfefjt/ h:lpen nietter boet/ Γοο' ntle fp ftan* #aer epg&mgrjemac& ennoo?* ceel/ iaeijaetcpgljenle�enbc* nooit n> tea�oiitueccn/ om te mogften bcb, jubcn ben ttit�flant *n rjet �eaen nan garen Man. 3©antbe Vruuw< i& gflehomen ban ben Man, en upi Jon JLic* gaem gefcfjnpen un dttnfteban ben Man.
i&eer.qua�ijcft 3tjn iite Vrou-
wen bebacijr/be�ne�che ben mee* fler tonllen tnaeefcen boben �are Mans. 3©atanberjS leert ijaer. "aijlus Ephef. y. Ghy Vrouwen
^eeft uwe Mannen oncierdanigh, «s den Heere: want de Man is 't hooft des Wijfs, ghelijck oock Chriftus het hooft derGcmeyn- *c.'s, ende eep behoeder fynts ^ihaerns. 3Baerom g�elrjrft be ^erneymeCnrifto otfter�miig�
»�/ ^oo moet QocKbcVrouwo
onbep |
||||
|
166 Vandc Schcppinghe � ι
onberbanigi) 5�n Ijattn Man »41 tii alle� toat tetftt en btftool* | | St�od) rjua�ijcKers�n bielS>?oii*
toenbebaetjt/ toelefce no?t�tf> flua2� 5ijn: ofte betoeirKe o�er? bnbigO en piaciJfigi) 5�Jn: off* bctoelehe gcpj/bertel en onf ut f)' ttgtjs�n» 3©antboo?fobant0c f «IC Vrouwe toQJt ben Man Haf f be toal tn be fl�ot gfjeljolpcfl/ 5^at t^vmeer ont�oipeti a�je gf fto�pen, Φ elen�ig�e Man, Kil ffso&jcpatrti&l j&tin Vrouwe bcljoop Ijcm te toefen een Croc ne ba» eer en vretight; enbe fp i� flem nncjjt en bae� niet anberi?/ ai� een Doornen-kroone. βΡ 6ef)on?t Jjem te toefen een Para- dijs ; en fp i� pem een Helle op ' ftobm* i§>p ber)3ti?t fjcm te toefen een hrucK ofte fieunfri ban 5ijn leven j enbe fp t^�ein een nagbe� acn 59η dooi-fciit «Daecen t� geen grooter goet
tec3©erelbt/ al& een Vrouwe, toanneer fp goet ifr ©aer en � Docft g�jeen grooter rjuaet tec 3©�tdt/ alg een Vrouwe, toafl* neer fp gaart & Crg�er «*f
|
||||
|
\ ' des Menfchen. 167
<lfMtm s«pcnt: ecgfietaljseen
(.«�e; ?rS�ec al^ �c Dooc� i&al*
Λ men ftaerg g�clijc&en getten/ men moet fegg�en/ �,p t$ lttli m<*g fooboog/ alg be Boofheyt W�e, Dact en is, fepbt Syrach cap.2s,geen hooft f* oliftigh als aer Wanghen hooft; ende daer en "gnenetitQornfoo bitter als der. vrouwen toorn. Alle boofhfyd k ^yn tc^hen dct Vrouwen
ooofheydt &c. ^ecmt bit ter fterten gtm
JJans enbe Vrouwen. Z$t φ «η vrouwe: bencht/ mijn -Man J5,m�n Eer en mijn Deen gut S�P een Man ? Deacht / mini vrouwei#tntjn hulpe, en mijn «ooft, Reeene moet beganbe* ""5macftl3cp�tbiag&en. m v^waet �e� an�cceu tae��a* fn LnlectJ59m i c»�eS�elttcK rρ een �tctjaem 5un / fa moeten g.ooch uiefen een �fert cneen rt�S0^ nu ΰ0ί tm$ 8«toaettji
§»» Vri,crs cn Vriifters: &ier Sft! *° im�farae Minne-
pop |
||||
|
j�8 Vande Schepping!* .
«5&P VR rsT�R 5(op Dat i<*.(
u nae '0 %αηϋι$ cofrume �f ; �oo2(�e plactfegeuc) toilf gif'�' ; TjeobeHeengbetoenfr�ten go�' feg nt Huwtltick, gijp en mof* nfeftjenbaertoe bentoegnnitf banen/ met �lccfjrmg�e �f ff *' feering&e beg {japjg/ met eert naecftten �aljS/ een gcblaKqu*» acnf�r�jt / een op-gljep2oncft«; �ufjaem; met banfenbe noeteiv fpclrnbe ftanben / fingtjentt� h�eiften� / enbe btergnc�t jefte Ψ bdf)e�e»i/Diebe Vcnus-fanckc^ �joag-aetjten, <© neen! toat Ve- nus paert / bat frfjtpbi beh�uP' pd. Jf�aer gijp moet in De >ch(r ie �an be Dcught ntoe Zif'e bercieren/eiibeupti�cb� tooo?t toren �etrynde nan ut�e fr�ep* piiigfje/ om te toeten toat�art tceal�erepfrf)tluo2bt/ op Dat een Vti,itc� mogije tooiben e«> Vrouwr, een fltlcfee Vrouwe , bi* baec |p bejf Mans Hulpc en Ge- f-Uinnc. <�5obt uibbenbe/Dat \y& nbaertoe�eiuaem toil rnahc»1 tioo?5iinenijepIig�en<eeeft. Φογ eenefteb�enbe/ al en tfw
8&P meteen tornt intic 3t�ereli> |
||||
|
. � dcsMenfchen, �<�
?��" �«� 3ÖP geen uptftcftciiDc
KÖOöiitjcpö nocD aecöigöe \oz\= wehentöepötialenöaöteöP
���� gcootm.flatelijcft g{je= S2;öt ; n?fÖtaniS gijp ijebt/ oaerom u uiuen Man fal liefj}tb> Zl& *m laetfttn fnatb � ÏS5?Bf *'Jofkn / fal laten roe,
'EPtSalomonProvetb. 31. �<=�
� roawc die den Heerc vreeft fal- �n VCnJ Syfa,B«oemtwor-
u " .Van «e vruchten haerder ECp»Jn hare wctcken fuUcni*e
°!l",nder Poorten. rfitecöe&ebcn «o* öen Huw.
l>eiS?"2.eact» ««Bart niet tt ra* Godt °^�^3���.���?� %m
Vrouwe ^.P? u �� fobanieüe
��» ftpt flïlpe 3ön «*wi &f^ant
heai.etnhSöier/ic*� Ickwil
««««lpcmaccken.dieby H htm
|
||||
|
17® Vande Scheppinghe
hem fj. Cn Salomon fept PKJ- gr*M9.l4» vetb. t.9. Huys en goet erven a° �Ouders: daei-en-tcghen een vet" nuftighe Vrouwe komt yaridcr» Heere. * «fitotie» t�en febt trnmet ttJft
fcaet op / atfpjet�olg�eng Dc* ©eo?-fc�iift tian <Bob/bat $W u met geen astber Vrous-peri�nc en �erlooft/ fcan etoen fobanig*' Die u ghe�jck fn/niet alleen &»�rt conditiejWaet�ooi-a� Dan B-f' ligie ■* laiant tVnee Religi�n op een beij�e / �at t� een te �se�e. Welben gaet �jetinel/feaer δ#
foo gaeti ntaer toee�t8t� fietme»1 Mt / i�aiHiecr be Vrouwe affect' �igf) tg toan be taare Religie» bat fp ban 13S &et beberf ban �'1* *en jpan / tjet bebetf uan W\ �tinbeten/ en mst een iuoojt�f.: *efcerf ban 't gegeele Huys. Wf1 iie USan ter �terene ofte ten W. toontmale gacn : Votf &p °* &c&2ifruere ttpens tui�fjp Πί1-> tegcoen tot fmgljen / of tot to»»i ftenenbibben: ©e Vrouwe ffli *net �em fpottcn / etoen goelijk Michol lacftte/boen Dav�d �a^ $C»O02 �e A�ckc4e« Hccre^ |
||||
|
� «. ^es Mcnfthen. 171
i 91a bc Viouwc fal Dawn Man
r Dupfetu liften en lagen leggen/ *
l �? «r raftenbe/ ooo? bat fp
S�in gljemaecht geeft fo ergo en
engijeloo�iglj/ aljgi fp fel�eti?*
<pit lecren ontf �e «Srempien
»an balomon ben albertnijften/
«an Sampfon ben alberftercit*
pen/ en �an lorara, een�>one
*an ben albergobr�^uc�ttg^
Hen ©aber.
iaiomon, bat groote mirafte�
�an WQ^ept/ίβ boo? be Vrou- wen uer�toa�ft enbe uer�epttot «igoderije. ©aecom benct �?p/ Jt��e Vrijer, 3ni fliic^en Doogen S-eder-boomg�eualien/ tjoefal ten arme �iftei ftaenbe blg�enf .Sampfon, bien lierenen �felt/ mdk. 14;
nameen Vrouwe upt ben Phili- �, H > wpt ben Heydcnen: macc FPf *ft �em toergaeni«©ooj gaec
*oeopen �f rIco2 �p 50n me/(prt ©�iH^/3i}H oogden/ 3»m le�eiu
Wallen m tm macrfr&ou* wnf» lofaphat, ong�etto�ffelt
φ 0 PP«
|
|||
|
i7i Vande Scheppinghe
gjje�oebt in alle toijfijepbt «< beugftt / foo toel a�g pemant tet 3©erelt: nofgtanjS alg Ijp �0' nincn gftctoo?ben toag in 59»^ ©aberj� plaetfe / Dpmaechteni foo / �at i>tt gantfci) niet ett troeft &p toiert een Tyran f Ji Afgoden-dienaer, �oetl�e �Ui**- ben �iieete gualtjch betoiel. ^oi
quam bat boclj bp * 3�aeroW/ 8.Chroii,aj feptbC ^>Ci)?tft: Want Achab*
Dochterwas fyn Wijf. CbClt fll# �ceng / ofte �ct een miranel fou' be gfcetoeeft 5tjn / inbien ftp &c* ter toare g�etoeef� alg fp / ofte al�ljaer©uberg. g&erljalnen/ ge�ijcfeChrifttis Wmel6,32. fept: Gedcncktdcs Wijfs LotnS»
9ilfo tnogljen top ooeft toet W(
gljenr Ghedenekt aen het Wij» lorams, acnhet Wijf Sampfons» aen het Wijf Salomons, cnbe ftf * toe! toe. �§p fpiegelt �em faf Ψ bie �em aen een anber fpiegel'' 3©P feggfm. baghe�ijc&�«; f««ii, 4. «Φ gtjebebt tot <©cbt j En \η\ ons niet in verfoeckinghe: �Wy. toie aen een ong�elebtge ttotf^ bie �epbt�emfelben in berfa^. iimg&s / enbe �pfpot tmt &o� |
||||
|
Ι � desMenfchen. 17?
,. fooibicmn$aig�pmu
[ Sr hfcDa* velrtoo?t in �e �ep�ge Man. 4.3;
ι jchriftuerc gljenoemt een Ver-
locker, mmft�fm te tenteren/ J* oerfoechen / tint t� 5ijn natu* �*fnbage!ijc&g&eb?ijf. men* «Wgeng/ mie aenecn Verfoeck- «« trout/ bte en boet niet bee� iSfft aIsf.oftc �P trouDe aen UE#uuyveIs Dochter,
Πι τ π S�clijcft fobanige Huwe- ���♦"- rc�-��eIijcK en �er�erffe* ffi 5P 5?°*Den Man» ft »«be «t>0?, be Kinderen : tuant de
r°cnteris ordinaris als de Moe- Efe«h.i«
fcfepWEftchicIci�. φβ 4*.
Ε??? » scefE �'iec &m�emt
wetDefpapininatfpvui^ ©e wnbecen fmng�en meeft aen be
Κ*εϊίεη fiwcten�efeltiem
SteS9elicben. «Ben fept geinepnl�cH: 'CijS K |«ffelin °P. «n mte
ir?»"� ^omebe/�jtegob5ali0e WfiE* Jrou^ jaeennan m*^. xq
»an«ifnS«n©�8en/noc� toenlefeii'nm S«n3PSnb?up* ^ »0 <©om
|
|||
|
4>
|
||||
|
174 VandeSchippingbe ' ,"
�©oen be Kinderen Godts Φ �( ι beeerfte Wetcl�xt/ fagfjen na* j]
©ωζ 5. α. be Dochtcteo der Men fc hen, ba1 fP ft�oon raaren/cnbc �nm 30w
Den namen fulcne a�$f fp totl* ben / foo Vnierbt alle tileefci) op - Sfierben bcburben / tot bat »* Suntvloet tjttam / en al�e bleeffli banber S�ctben toe g�-fpoc�b*� ©et �aetlle bat Mofes W fcae�t/ feggfmibe: Sy waten bry- de tf^EeKr.deMenfcheendfl
fyn Wiif, j-nde en sCHil^' ; 2>HN hen niet: moet ong bif* : nen �oo? een pncnel/tot Vreed' , farmheyt enbe Optechtigheyr. FRBEDS^iEAf btg00?t &j ff�enfcljc re lenen: �uant Ijp1?
ttan <!Sobt gijefcfjapen '%μ*ι»*> ongfjeluapent/ naecnt en b�oof* Zbcit be ^onben bit� 5ijn: 3P; ^tieren �ertnoet: <©e25ep?cl1 �>loetbo:fItclj/en ijS niet bjeeiitf; 3©ant be Nature ftceftfe w»! Oorloghc gfjeinanent: maer DE Menfche ijo? ban Naturen ongn�l
wapent. m$ |)p ter 3©e«»�
ftomt/ �p en �jeeftg&enenpl*' ren &to?mI)oet on 3ijn ft"F S0t«n «ms&raeg� om 5Wlf |
||||
|
\ des Menfchea. 17/
' Ε^' δ«η ©antfier toooniw
SSf/ 1$ten&cWtatn5Wen
oam/gccn «aptct op 5�113��c/
SnEL**00?1� aen 3�n �oetcn/
Dttepets�iers�elijcHen; Cnbe E"F?»lJ* οε HJenfc�en/ucrge* 2M«Pbt be olbertujeetf�e
WilX �aer fel�enmetf fee en
tnihl^00" �en �aof�e af tot JgttienlaoctBiitoe� ^ptreeften «S«n cleftanbecen in Campag* Siis^n^emel Ucr�u�len fb fKSW0'8*» fP met men.
KVi wt-i <&>* fP �«�Dc« βΛ8&Ε,Οί& een �olbaet tt
»irSt/�2? «np�ag&ebanbe
wc/ efteten aiinf�cn �oo?
. i» ito «n
|
|||
|
176 Vande Scbeppinghe � j
een tepcften en booj-�obe baH Deel jtaare plagfjcn/bie De 3©e'' reltober't�jooftDangem ^ lie s&ctoifTel�rfe iuc� een gcoote plagge �tomter in een Hanbt/ �aereen�egijerbanfuIcHepf�' re Ugenfcfjcn ftomt: toant roo* ben/ plunberen/ fc�offierert/ tijanben/ moo?bcn/ cna�lerlep onfjepl nemen alfban beabe�' Bantu 3©aerbanbaen of bit 5ttnen ,
eo?rp?onch fjeeft / bat bc USen* ftgen in fulcnen b?eebfamen g^ fialte ter 3©ere�t ftotnenbe/�ae» felnen tranffbrmetcn alg Weer- wolven, in foo een monflreuif en Daanff�apeng�elactJ ©baten fcotnt niet ban Godt, maer ban i�»».t, 44» ben Duyvcl: ioant be Duy vel i? een USenfcij-moojber ban aeH- fcegin / maer <6obt i$ een <&oW bes ®}ebc&. Vrecdfaem te le*ieit ttl�t $ijn«'
Cben-naeften/ tg een groot* ^eugf)t: maer noc� groots bewgljt tg get oprecht & inanbe�en boo? ben ^eere fpnen 4Bobt, Godts Kerckc ba� t� een ta**
Para- |
||||
|
' ,j des Menfche�. 177
� ««o WP»er�cn / mbatrom
S^gcii Adam en�e Eva boo? �etl S?« naeckt blaten/ en fonfcet* wanten ofte beftangfete e* ft\lt o 3»lS&en en (lonben in oir» J.acadi,s> fo�eijoo?enoocft ["«Cjteiftenenin ©o^Herc* jWjteltjcftte gaen/ fooinbe
Si?rLbeLrac8t,nS�c ban a�le
* Wen oer <0o�t?altg�eubt, hSJFP0 ηωβίηκη afleggen;
*X$°*i glje�epnSIjcptii�o?* W.�5 ^oiflbbMi in &on�en KHbe«rt' �aetpemantbite Er*?^01; «e»n°e<Ten geben/ S!'eamt %men �P,� niet *»
ten / ?Prechteiijck en ban &er* boni r29 Ift an«* cen ffcou�iel
oo? «Boot/ eben gfteujc�i a�g
Kic off«�anbe ban Gain,
fte?ccun«n\-�upcR0 ban Achab,
eobtb?epght»e�e loden fett B&wa^rji
� b fchjic; |
|||
|
178 Vandc Scheppinghc «
fcijHrfseltjcH. <�nbe toaerom*. �. <©m Oare g�ebepnflijept: toaitf , fp eer ben be m met ben monbe f »t gfjenaec��en Dein met �are hp- pen,maer met bet henen blebc»1 fnberreban�em. ChriiUis riep {JCt weeupt θΌ& Mtti.23: bt Pharifcen ttlbe Schrift-ghc- Icerdcn ban 3ijnen tijt^cn �oxtv
om bati <©m 0nte geveynftheyf>
j�p maeenten fiet buptenf�e ban be Schotel tepn/ maer ftet biw nenf�e �ieten fpbnpl blijben. �»!' taaren 3@olbmm&c(jaerjf-cIt' beren. JSp toaren gljelnrft �c iCombcnen bercierbe «©�afft^ ben/ mutoenbigft noflelncfc op- gfjcp?�ncut/ cnu�ucnbigljW1 ftancr en bocbe bcenberen. <&& �ee&etbecnfelban lange gebe ben (lichten fp in be Ijupfen ba»1 3©etiuinencn3©cerrnfc.©icP; bcigljen^ geeft oocii be H«rC Chriftuseenpegdijcii totVuai^ fcIjuVuing�e befe iSahenjfba^ tuce 12. r. bP geflelt: Voor al, wac ht u hc"
den voor den Suerdedrem «?' Pharifcen,dewelcke is Geveynft' Mate,5.20, heyt; 4tiibt toeberem: Ten i/
datuwcGer?chtigheyt overvloe- |
||||
|
/ des Menfchen. 175»
, dighcr fy 3 alsde Gerechtighcyds *«« * natifeen enSchrift-g�leer-
�?n » foo en koont ghy in 't Co- r'ncktijcke dei Hemelen niei to-gaen. .^e�enfbaeinjiff en ifTec nau*
J�C«# ectllSljc �prechtigheydt met te �inben inbe JDetelt/ jae Ψ ι$ Perljupf� felfef uut be �EP»5ften5onber alomme/ bic
*ael C�itf�elijcli s�enoeglj bif* eouteren/bie't ijoofc laten Ban* pen a�# een 2&cfe/bie 5�)arig? jJ'PM nwechen om op ben �>a&* wip-bag� eens? ter nmeltijt te Saennaeben publpchen <®o�>(* pienft/ ofce buuten te pianbe* «»' ofte een ijanbersijenis aen « ftecciteiumaer on�ertuffc�en ««η Confcientie en maften Pan �,!« n "�t / �an ijaren <�Pen- hf«re,n tc bebettoen en te Petra* pn >m, ?n «men upt tefuppen iSiLfc1 �fte# �°Pen/ algfp't gfet beljenbcipr lt tonnen boen *�ivaJ4«ggfe eCT(i 3«t m ftoojt/
ba?
|
||||
|
ίο 8 VandeScheppinghc ,
batg�peen Cngijei bp betoon ten 0abt / enbe nictter baet W � tont g�p/ bat g�p een sl*»ge V* ly dtnfietru
|
|||||||||||
|
�
|
|||||||||||
|
MS
|
feie�e/ g�n boeit owge*
�ffelt/met bat een gro* |
||||||||||
|
te nuttigljepbt bat top nu teti
ttocfbcnmale beg Jf�enfc�en �>f�}cpputge / ban ijet begm tot 3. ben epnbe toe / boojfeupert fjciM �Si!«'?" bc» ♦' *°antcIfft Parceel�sen Dan nrafbnoi Φοοί# piocc�ueten in befcn/ �jerft on� gftegeuen een fonber* Hngijeopm�rc�ting&e/totgocbt rcglemcntuanong Icocn. lH�i inebe fcuben top uu ruften en op-0ouben: maer bctotjle oit� �ctoen �tcr op 3tcvbcn boo? be fonbe bee� cattjbtg�cbeniioi!' bertoojpeit/ foo fal 't Ijoogijiw* big�5�"/ bat top onfca ganrw nofD een# �jeruattcn enbe μλ»1 nieuiEfaUfjioberioopcn/ om te* ©Oen onfe qualcn oorn eentgi)f ΰ trooft en mebecito alhier moet* hm. Coutagie ban/ mijn && ie. «ouragie. �to2tfa�3�nI,i toen toeg� / en bol ρϊ«Ρ5»«#» |
|||||||||||
|
. des Menfcheti, iSi
�wJE"11' Wanneer Qipttftm$
S5prt/ ÖÖP3"tbaec in gfte*
r%rte/ ^ötc ban öe liefde
^tstotbenMenfcbc.
wCVi!et �� * ^oö� öabbe ben
�,;�"���&����� laten falijben JgBp eer fï taa*/ te toeten niet: We: immer* een niettgft flof. �5Jnt toi1^t� nwecBcn/ÖP ftatr=
«Lx!1 ������» maften tot een SKJ* L en o iBenfffje ban fif» 1t �! Jl^ocr neen/ afó ���
�",��°� ff9cfo?meert en gtjc* ï?�6«ft/ÖP Beeft öaecuw" gghS2«* gljemaecftt al* aïïe ben u L/?ture" * namentlöfft
WT «n'ciie,enÖe Öten Menfchc Zji" tn-gljeb?ucftt jijnep*
fe ih rcnbedt �n Sueltjtftemf* föee�? ö5ft o»» Scfieli tat een toercfenler.aI3*J"ec �«�&*� inlet pi?p>eft Ö*m eftetooert teelt wLÏ1'!5» öat een boo2- w«t ma* t,an ��� ^emd. cnbc baet
|
||||
|
i82 Vande Scheppinghe .
Dact fo getraeteert/ �at tftt mtt J. geen tongen en igupt te fp?eec* � βεη* Λ � 2©at of <0olrt grier me�e �eefc
toooi-gehabt* $ictanberiS/aifi Dat 8p 3�n liefde tot Den |Ben* frlje �ceft iuiUen openbaren» «Seen ©aDcr en nan foo nerliefi inefg op 59η ftint; geen gjong* man/ op 3ijn ©jijl�ec: g�«rt Coopman/ op3i)n�>Dclt: «'� <©obr/ op Den jfeenfclje. <�5obt felue fept inbe j�pieucnen Salo- �»tA3i. raonscaP� 8� Uat h? Φ«'t op de
wooningen der Aerde, dat hy ly- rieverUiliinghen,ptayfteren, en foetigheden daer in heeft,dat hy mach fyn met de Mcnfchen-kin- deren. ^oeVue�DelBenfe�e iweDrt*
BanDt tooi 3i(n bivple fonDetf <�oD Dertoo2itt f)etft/not&tanp «Bobt en geeft Den iBenfc�* Daerom niet nonnen ofte�onW t'ejmcmaei berlaten; maer ga** fbnben fyeeft ftp ghtVnoipen o? 3ijnen eetntJigljen/epgltenen/ f Jj tenig�)en�>cne; jae§eeft3�n«J too?n oen ben felbcn g�eftoett/ op Dot �p BeUou�enji 50*** g&& |
||||
|
/ des Menfchen. 185
\ *ec|jttgijepbt / be USenfcijen
morijfe gijenabigi) 39η.. Snchtifto simiuptoebewrm
«net <0obt betfaent. 3©p $w pan nieuif bemint grte�uo?�eit niben beminben: fo bemint/bat 5®obt Seniel enletbe ons ten fcften geeft/ bat Ijpgeeft3im ^«S�elen tot onfe ©ienft- «ncchtcn/ jaebat�pon�i)em felben geeft tot een epgen<0oet. «nltbeiKenfr�e/ <©obt Ijelpt �emop: aBccntljp/ <©ob leent be tracntgeng�an 39η 591100* �ften af/ en i)p bftuaertfe al� teeiicn in een $too?en 3fiefle:
oopt �p pan «�obt iuegft/ <6obt loopt �jemnae/ g�eltjcn fct� ftijjepenbe: Keert weder, O lerem.31; ^enfefje/ keert wedet: hoe lan- 8!le w�t ghy inde verbijftetingc gacn? Bck'eert u borg/ Bekeertu/ Efecbiel 33. nJant waerom wiugliyalfo ner- ven? ©an bte onbegrijpe�gene
««de Gods, ober ben fonbigen/ °Hf�,in Cfjiiflo berfoenben ♦SF***/ �«W>«» topbele gfic* tupg0eniflfitin<�5obtiS �jeplige jwojt, Jjfaojt ewi/οθδ bol me* W�o>
|
||||
|
184 Vande Scheppinghe »
�ebogentftept �at <�o�tg ©«tg. ie>em.3i. 8. �& o�er Ephraim Iersrn.il. Iele 20« hcbbe wei gehoort.hoc Ephraim � kiaghet,feptf)p; Ey, Is Ephraim
niet mijn dierbaer Soone, end* mijn Troetel-kint ? Daerom breeckr my mijn herte teghen� hcm,dat icfc my fyner ontfermen moet, fpreeckt de Heer. �oojteems/ �oc �2icn&e�ijft�
bflt Godt in't Hooghe-liet Sa*
lomons met jijne Itercfte / �* ©erga�erinse �er «CSelotoigen/ houtct en Boe foet �at ftp �efel^ bc ItefKoofl/ enen afef t� ©j�c�V �te 5tjn ©?rj{�er �an htrten �e# mtiit / en met bcel jj&efupcfter�i maoj�eneng foecht om tenja* cantici. s. ten tot jtfn fabeur* O ghy ρ,ιο.π.15. fchoonfte onder de Wijven, fepD
ftp. Mijn (bete Vriendinne. Icfe ghelijcken nby "tHeerlijck g^ tuygh van Pharao. Vwe wan> ghcnftaen Iicfftflijck inden fpan- ghen.ende uwen hafe inde ketc nen. Wy willen u girldcnefpan' ghen maken, met zilvete puck^* len. Siet, mijn Vriendinne, gW zijt fchoon,fchoonezijtghy ,u* we ooghen fyn als Duyven- oognePi |
||||
|
(des Menfchen. 18 j
ooghen , en foo al �oojbt.
ifoojt eeng/f)oe nau en fc&erp . «at <(5ot)t belooft te �jaren en te «Reenen elcit Sibt Pan jijne fi�rche/ in tijbt Pan 3�iarig* �fpbt/bpbCll ©JopO^tcZacha- ZiclWi.2.».
fiain cap. ζ. Wie u aentaftet, die taftft mijnen ooeh-appel acn. ^efe fiewfte Licfde,�ie «tEtobt
e»n ons Jt�enfc�en oet�oont 9?eftinbe fc�enpin�&e/ enPan HtcujS betljoont inbe �wfc�ep* Pmse / moet ong Dienen tot een Wen troofi in alle iueber> weerti��epbt» «�-S Abraham oen ©abec a�ler ΦείοΡιαεη be* coramert en clepnmoebic� toajef/ 3tct �afi) eens 90e <0obt Jjem «�eftercHt �eefti Vreea u niet«entCi/.l|
f J�.am» fepbeftp, lek ben u S��i λ η uwen ,ceI Sr®oten loon. κ»� braham$ l�aeHomeltnfteH Kre�tcoertfa88en/ 3iet W,,Z$Qt �at «&"W �aet ijee ho* wnberttooflen* Efaie4?. Nu�f,ie43.K ohirl" fP"ck de Hcere, die u 2.3. oh^ apfn heeft lacob, en die α ■�?«naeckt heeft Ifra�l: Vteeft u nict,wanticfchebbeuverloft: lek
|
||
|
185 Vande Scheppinghc .
Ick hebbe uby uwen name gbe- J, roepen, ghyzijt mijne. Soogby door 't water gaer, foo wil ick by � u fyn , dat u de ftroomen niet en fullen vetfmooren : endr ibo ghy in 't vyer gaet, en fuh gby met branden, end» de Ylamme en fal uniet aenfteken. Want ick b'tt de Heere uwe Godr.die hcylighe in Ifra�l, u Heylandt. &Mt alleen en is? Godt fe��c
De^Menfchen SCHILT:ttiaet
Sjooj een toe�aet jjeeftftpoocft lien Jf�enfc0egegeuen een Hul- pe op ftetben: ^amentljifft/ een rtiovvvs, bie ftem met rae�t en Daet moeftte bp-f�aen in alfeboo?baHenbe 3marigfte' ben; <�nbe befe �ceft b,p ben Menfche al bateljjcft toe-g&& boegftt/ met bat fip ggefcijapert toajS/tn ben tlaet ban 5ijne g8e# �ucft5aligftepbt, <© tnat een foete en trouw*
Godt L j^p ftceft ben iBenfc�* een Hulpe gljcfr fjapen/al eet be* fe�bencci) een Hulpe ban boert gabbe. Cen Hulpe ftabbe �P ban boen tot ben Godtfdienft ί een Hulpe, tot be uoozteeltngl)* |
|||
|
ι de
Λ banger
|
|||||||||
|
s Menfchen. 187
enfc�elijcSe geflacht:
|
|||||||||
|
�f aer gten Hulpe, tot ftircours
f" optlanot in Der noot. 3©ant Duo? �en Val en teaffet gftceu S2oc, nocftresbJarigftepDtinDe *©ere�t niettemin/tegften «ten th�ttoelcfte nomen fou�e/ oatis tegften al�e ju�arigftfDen en noden, Die De fonde tnDe WZ' xJ*t bjengftenfoube/ �eeftftem «Bobt tijDelijcB een Bufpe �e* fc�tent/ , «3eI�CHcen^olbaet/bie3�n
leben lief fteeft / ftem fe�ben toa* Pent / eer Dat ftp tegften Den bp^ onDtgaet/ ofte Den fe�ben aen* treft. ^pgo?Det 5ijnSioaert g|" 3mi s�De : ftp toerpt 58η s>an�e�et om ben ftaltf t neemt �& ^^quet op 5ijn fcftouDer: Sfopt5ijn furquetenmontin «ε ftanD. &0 mebe ftteft De&ee* «onfeGodt tegften alle fwarig- ««rn» bJelcfte in toeftomenDe typen Den Menfche oberrompes Pelen motftten/ftem bp tijtjS een enbes* ^1*"1*^ mx WaPcn
bi^ cn & boo?bJaer gfteen
Riepn en gijcnng Beneficie gfte*
toeeft:
|
|||||||||
|
i88 Vande Scheppmghe ;
�neeft: bjant�eee�atentijep�tl ijeeft menigmaelg'geleett/ D5 5* Mans niet alleen Trooft, Raet f»» . Hulpc jjebbcn genoten ban fjac* Vrouwe, in tgt �e# noots: macf toanneer �efelbe in 25anben/ I �terc&erjS/ en anbere perijette* len 8aeeg leneng maren gfje raecmvbatfpboo? toeboen�an be Vrouwe, ijaer Vrydom ftebttf toeber genregen/ en fjaer Leven al** een� bupt gebb� afge�zag�* <�5ebencR�uaerbrgi} i� be Hi- ftorie ban �e Vrouwen tot Winf- berghen in Beyeren. 3©ant at� be �tepfer Conradus be <§>ra�t belegijert en foo benaeut fjab�e/ bat �ie ban binnen geen boibet ; teg�enftant en touften te Doen/ be Vrouwen gingen upt tot bei» Keyfer en baben �em/ bat Dl' boc� genabe aen �aet lieben W tujjfen �uilbe / bergunnenbe bat fpliebenbjp en b?ancft upt D« jStabtmociitcr. gaen/ eer \it^ toe met �pet en 3toaert toierbt berbe�gltt / en bat fp clcit� wfi meer ban cene ban tjaer Cleito' bienmocfiten metftaee nemen m$te Keyfer fulchjS Jabbeg* |
|||
|
. des Menfchen. 189
iconfemeert / fyuoit taat fp be*
οεη. C�cfte Vrouwe tojfic �a* � ~η Man op ftar e fcljouberen / ctt wam bacc mebe ter ροοκεη §ε« ϋ*η ugt, ^e Kcyfei fu�cr 5trn* °ε / en nonbe jit& niet beirtmn* SWtoan teVneencn; en&e�et b& 2?' eem foo uiel/�at gpfe alie trt Ss^na�eaennam. Wat fai tch fegtj&en ban be
«loet&ijepbt/ gpebjuuc&tbpbe ^up^-�2ou�ue� ban Hormifda, r°tOa«0 �f�angbeijoubemflc/ boen �p gljebangen toajS i �p jonb tot ijcm eenen ©ifci} / baec in lp �epmeiijeft ten ©ple ber* burgen Sabbe,� enbefpfontaen οε 5Barljter<s (g�jeltjcn a!� tot ".anchbaertjepbt banbecourte* 3θε / �iefp ijaer en Daten Sije* r^»Sen H�an betoefen ijabben) wei�en alberUefFelijcflen/maer of» ben alberfterchen 3©nn/ lf aXp toirtc te benommen, Stlltf J« 3Dat&ter* fmooj-b�oncitm ?�tn! Hormifdas btj�be 5ijn >»epwioji/en pacfete ftdj beur, vnT,°�� �eri�ec SincK be^tou* «anMshtidatK^Pnib/�Dee^
3©ant
|
||||
|
19° Vande Scheppinghe
�&ant fp en ffJjioom�e tiic«t0et J fcnijn upt fpn V����e met Ijaren * tnonbe re fupgen / (tdfen�e Ijacc epgenlcben in�e JDaeglj-fclja* Ie / om �et ieueu �au Ijawu Jl�antebefjonben. 3Daer bp bat torn noeg� fu��en et OEjrcmpe� Chiionis, J�?upif- joutoe ba T'hcopom pas. WaiV neer�arcn Jlan ban fpn ©p* anben / �e α reades. gijcbar.gen �uag/ en niet anberg ban eert frftanbe�ijene toot te �crinar�* ten �ab�e / fp gtncH nae be ©p* anben / en bernreegb, confent om garen Man adieu tefeggen/ enbe in eenigijepbt met ijem te fpjefien, Siiiieenbp�emjgnbe/ fp liet in aller �)ae jl ben Μ an jja* re Blceberen aentrecnen/ en fp trocRtoetierombejS Mans Slee* beren aen, 3&aer nae liet fp &a* ren Man met een betoon�nt Jjooft itpt-gaen / en bleef in 30« pfaetfe fitten / beepb stjnbe om uoo? ijem te fierben/ �fteltjit» Polybtus gfjetupfi�t» ©groo* terroutoej Syrach fept feer t�el cap. 4°�
Den cenen Viiew iUet den and e- icn
|
||||
|
[ <fes Menfchen. «91
ifnoy indernoot: mart Man en
"**«� veelmeer. * «, i ^!1ε" �e &ahe not� teat
««ep�ec horaeu, ©aer enjijn «aUiOche eenig{j«tbet�enc&e!tjt* neNod^aen�c Swatigheden IJl rf wcrclt/ ofte mcn&an tcgfjen
^lcibeectipicfentc Trooftom* �Si? en ijalcii uut �e aenmere* "lH8e toaa Js Menfchen glorieu- <©uelt u �e©2eefirtaui,HO.w-
�fiRSNoo r in triere tnoeni ***Jicht oen <0a� unien &ci)cp* �,�.*. ^°Ρι eni�i)iep ftp cenen mono/ of�pf^iepoocft met cc* βεη tfibene oaec toe beftoo?t; «�n lorghc met voor uwe leven, *« ghy eten en drincken fuk ifPt Chtiftus Matt. 6. Is niet het MattA**� t^ raeec dan de fpijfc ? a�g 0# 2�' *.ij»? «Jtlbc feggen bte u 't meer* ^ Qcgepen fteeft / en fal u Ijet Rcccnietdnt�OH�en. �n�e Voph?9tbft�rt,P/ Aenfietde
enf� ndcs Hemc,si wantiy nietaCyen niet» noch enmaeyen de SriT0cJl en vetgadeten niet in fcfiiTv J6"» �de uwe Hemel- nc Vad« voeti�; en gaet ghy die
|
||||
|
\9r Vandc Scheppinghe
tan il. 24 die niet veel te buven? Acr<rneick| de Raven: Sy en hebben nocj*' Kelder noch Schucre, endc Godt < Yoetfe: hoeveel te meer gaet gW lieden de Voghelcn te bove0� , «©aeiom <5o�t en fal �e fo?0tte ' tooo? ben JlScnfc&e geensinj� W �egg&en, 3©P3ientoanneereen $f�e^
fc�e g�e�o?en #/ «Bobt bte �cifl 'tfeoenberteent�eeft / en w» '$fJlBoeber� Itcfaem gljetroc' nen / bte beftelt {jeni oocb W telijcit 5ijn foeft en boetfel »» '� iBoebcrg bcjften. Cnbe al? �p nu groot gljcto-uben ijS/ w* Jbefcfjifnt tjem 5�n 2Sioot/ 30?? ©Ier(φ 3t>n ©�'t0 / 5�n i^�11 enSSier* aftnicteobriBooi' inaec/ in�ien <�5obt s�nmilt* �anb niet en onenbe/�fp en fow �e niet een $iupm|teeii/niet tt» f�eel ban een �triecit toeten Ie beftommen> .,. gin allen gevalle benent W
batbien<©obt/ betoelcne u Ψ1 �ebengegeben Beeft/ oocbu^ rxHttem.3.8 leijeo Ban onbec8ouben/niet.il; *»« 4 j. �e� �ao? fcet Broot: maec boot «»c Woort,dat uy t fynen K>ond^jJf |
||
|
desMenfchen. ίο*
� *?2* u D� ©?«fe �an ^r-
■ieSif ^.«BetoecH/en l&aecftt* S ^nicfctbatbelt�enfcDe <vr, εη bloot �an^obtane* !&***♦ ^«"SaftBp in* gttflt/en �et b��ft ter �Derelt*
S !?bcnt baec' «n top latent fchon^accftt comen top/naec Itt S^V�p^ie'tonsfal ont* ni� S2Wsf b000^ ntet em Pe»*
Sber&"ec�3�n» J'.toiert gfjrtuaec Saladi- B�f». WW Sreotcn Soudacn ban
Si t" ob«taeibist en Deel bup*
Sri?» �ab�,e/ om Sem fet�en
iSA» 5*"««« i toant a�g Ijp SS JS" ■^terf-bebbcla�9/ feft fle�t #εΙηί1'bat�P«n�a�f-
l7?0SLac^fen foute Mn* tt»en\^0ben teoMlIeftra*
malcus* cnbe aen alleIjoec* 31 Itttt
|
||||
|
194 Vande Bcheppinghe
hen upt-roepen: j|oo?t Jft�afl*, nen/ |)oo?t: ©e Coninifs ba" ^etJeel^ientenjierft/enbebn111 - nHe5�ne©ictoiien of g�econ' quej�eetbe «©oeberen en b?ae�Pj Jjp nietjef met ijem/ alg bit o$l Iblaeplaecften» 'Cts feber be Tyrannen m^ § gen be Chriftenen plonbetefl/
aergoeberm conftfguercn/cfll be befelbe naecftt in ellenbe en ballingftftap berb�pen; in \ epnbe / alft op �eu fc�epben gaet/ en fai 't Jjun niet toornen» ®e arme naecitte Chrtftene11 Debben ban foo beel aljef fp; 3$ fp gebben beel meer: namen*' lijtk/ bet fnee-mitte Meet btf SjepUgljepbt en g�erec�)tig�jcp leiuchrifti, enbe baer toe M*1 toarmen Cabbartbaneen.gfM�' rulle Confcientic, toaer in ff immerjs foo fcgoon en bloHF1 3ijn als? Adam boo? $n#ak .. «t�aet get iflteltjcfce go^r toeg� / latenbe onjs 3fcifbae»� naechti 3©p moeten pati�nt'* nemen en benchen: ^accfetfJ^ j ijef onjef erf-goet/bat fa� on� *°il bp bljjben* ^ier mebe IjgJ |
|||
|
F/J^�^iS�cif�an lob tj�je*
. bat in �r8B�ente De t��ing�e/
SnltUanaIic 59ne$tinberen/
��SlCVcn «Bto�ereti toa�
OeiOOfr; .Nacckf,fepbef)p/btn
^Kvanmiin Moeders lijf geko- *°M.*i. �;"aeckt &I ick wede? daer gS;�arcn� DcHeercheefthet g.vcn:DcHeerehetgheno- gheioofr? ΜΠ* deS Hcercn f/
ΊΓβηϋϊ^? °�cft �en toofl toe* Ki?r��^itotiIcnawrit
toen-h *& e°e�cren tooj�m
�SlWt: te meer/ aetv fiSK? LChnftus belooft/bat fp't ffi�lif namae,iS toeberom 5SS? Φ0*"» ^ocn PeIrus be* *".»<* be t�Vev^8ht� ^" anttooo?*
licdcn*hVoorw?clft88heick»
achtrrXu fr cn"ni*mant, die B'o?de|hc,aienchcaeftHuys'ofte
der ofi?i,oft�S,Iftcw. ofteVa- KindcrenMo0Vd�ri0iteWi^oft«
nojidcrtfouc en ontfangt in
31 � dcfa |
|||
|
J<?6 Vande Scheppinghe
defcn�egenwoordigcnti|t, huy-, fen, en Broeders, en Sulters, c11 Moeders, en Kindcrs, en Ackcf'» mer de vervolgingen: ende in de toekomende Weielr heteeuwige Leven. Snbim ��I' fou�t matten
ik6r.ti.38, Do OLE Ν in Wocftiinen, en OP
Berghen, en in Speloncken, Ce# lijcH ecniefje «©eloobigenonDtf f)et oubc Teftament, itomenbcui «root perpehel om �an be �uilt^ Dieren berfcljeurt te inoj�en * �encftt Dan / bat <�5obt in 0* ^cijeppingfte Deg Menfcben Vreefeop alle Ghedierten ijcef*- Sftc�cpt/ enbe ben felben Qlp$v ben Heerfchappjjc s om ttteQtt''
ren niet a��cen ober belDifTcijf'!{
©og(jdeu/©ec/ maer oocb ob« * alle <�5ebierten. 3©ant a��joetoel befe Ψ&.
�ijchijcpbt langfje berloojen 1? ttoo? be &onb* / foo bat fich cej Jf�enfc�e bp-bJijIen baneend' ©ont moet laten jagen / jae �>f fjem een rupfefjenbe b�at bei'1* faegljt en Hiepnmoebigi) mi tnaecHcn; J�orDtang al� bJpPj Chiiitam g�dobeiw tnjgz |
||||
|
des Menfchen. 197
^ntiftum tm ba|j toeberficftt
*«ebben op ben �|eere onf� <©ob/ «jan ftan ong <©obt foo hIoccb* ";°*0Ι�ΓΟ en fleren manen tegen wie wilbe^teren/bat ijet groot wonber geeft: g�e�ijch te jien J* m Bet Crempel Sampfons.bie SS? i Q»S�en bjullenben ileeu* ^rtES9engin�it/ enbenfelben ftr"lf&e�c�e 1 &$ ofte �P ce« & k560*^"» �abbe �002- «P/�abt: ^fgftcl�cncn in D^- �,d> �ie cenen �eeutoenS5ep? S�h0ns�amJP �^chapen °'?'e«n «�bet/ iuelcfeeacn
3U;t �anb fp?ong/baer af fcftttb* Dein �et Uper. �>n tierbjanbe; nnier ftp en ftabbe gsen letfel. Cnbeomnoc� taat berber i*
�fatiu <Bobt ftcefr menie ftmaettf Oao?betoilbe Dieren en anbcre Xn.in befen fonbigen flaet/ ?f^nfc�en/ tic opftember* Il»� ln/ Stolpen en upt groo* te noo�en �crlof�. l&t �|onben ω»ι«; fc��L^^�cftenuin/ aentrec* �Lb* «enfc�cUjehbepbi/ "P^S�efc�ubbet/ quamen tot
31 tft b»t |
||||||||
|
i?8 Vandc Scheppinghe
ben <0obt�juc9tig�en Lafarun* enlecfiten sijnejbjeerem &* \ nenieifc&neeftben Apofte*Pe'f. - irogeltgcbiagfjt/ ombeniCO' te betalen boo* fiem fel�en & ?ijnen Jf�eefter. Φβ «a�ert? toaren be &p�g-meefter�ίΠ jCafel-btenber^ ban ben #?"' s^cte Elias, boen ftp om be btf' feonbiginglje bet toaet&epf* fcluc�ten mojl inbe 3©oeiiij»c' <©e�eeubienbe�)aerb� Danic' lemingaw (inple. Φεη3©*»' bifc� berg&be lonam in jon** - balgft/ als? in een Cajupt/ & bjag�t 8era begouben aen lam» Zfrt 25ep?en quamen upt be b»1'
tterniflen / en ftraften be goot"?* lOOfeionghcns ban Bethel, bl* met Elizeo ben fpot b^eben*"
riepen: Kaelkop ί Kaelkop! �^ felbe�erfc�eurenbe. ©eKerc* kclijcke Hiftorien gi)�tu»g8�,1j Vuanneer be Ch riftenen om Wr «Sbange�ium� bn�eban be Ty rannen gebio?�en toierb� bfitf' ben boo? be toilbe bieren/ %>& toen/25ep?en/ Cpgren/ <#'l" P�anten ft. om bernielt te tno?; ben/ bat fponbefc�abig�t5(?' |
|||
|
u des Menfchen. 199
Ρ**�»'/ en bat �ie nerfton* '«Decpe bieten a�g onnofeie 55meccn �flec &P ��etien fial ♦
f^W Ge<fo wil verqtticktff,
e *n »i'mtmt verfiicken: jepotmen �oo? een g�emepti
fP|eech-teooit, Jti�tcn gQp om be belft�enifi
� \nrifti beut Beuls-handen Si»?B^ans�en / gftebjanb/ m* t/w�lijegijefaben/ of h-JPW** ta�eebelgcH geboot/ "ft toel 'tgrootfte en �itterfte j�°en 101 't toelcn een IBenfc�e Sp"Jebcn nan ouec-Homen* «fencht ban / bat Godt u fiet !e* e�u Pegebcn ijeeft / en batg�p Jpwl�igt)5�t (a�ft ijembelieft) * felbe tocbecom tot 3tjnm «fn(t/ 0f�e tat 5gncji nacttUi S,°P ^ offeren,- jae bat gijp
ftt8u�g^^B�P'tf0&e?
.j^encKt oocfc / bat «Bobt u *«c�acm en Z\t\t gijeft�apen We te beVuarcn mtbben in bc
imi-Uiac toeberom te roepen ffi2?°ot/en t'famen te beree* '«��en/ fl�elgcft ftpoocnboen 91 »0 f«*
|
||||
|
ioo Vatide Scheppinghe
fal aenben bage bes <&oibed0> 3&e �icljamen ber �fepligi)"» > toerb?ant3ijnbe/fopIac�ten�e , be 25eu�en alle be aflclje in &e �ucjjt �e dropen / om met Dei' tuint toeg�) te ftupben: ofte iii�* Sebieren te toerpen/om re^ittC' hen / en boo? ben f�room toep te b?�ben: baer bp toocgenbebe* fetooo?ben/c«%»f i>««, bati�/ Godt raagh defeaflehen weder-
om re famen rapen, indien 't hert* luit. USaet be Heyligen en 3�rt uoo? fu�efte tojeebe fjanben «l fcljampere tongfjen ber Heyde- nennietberfc�zicKt, Ό&ιϊων t en fp/ bat bie Godt, �uelc&e bc$ IBenfc�enHtc&aemupt jjet (Tof �eeftfionnen fc&eppen/ 'tfeiw ooc�t toeberom upt f)et (lof fa» iob.i^, 2i. nonnen op-toecn�n. Ick weet, fepbe /lob , dat mijn Verloflci leeft, endehy fal my hier naf- maels uyt der Acrden op-weo t ken.ofte epgentiicfi upt [jet dof'
3©p ficn bagljelijcr iaat <©o�t immers a�foo groote toonbare» boet inbc jjiatuere: l�iacr fp «' fcijtjnenons geen toonberen « 3�n/ ombatto0fegetooon5�»1 * bag�" |
||||
|
des Menichen. 201
«as�elijc&ief te ftern 5©e &onne saet onber/ en Vuebecom op.^e Minut. m �Muane loopt te niet / en fp tao?t ^ ta oa^- «ttbetom tooU ^e 25�oemen * Jappen in be Herbe/ en fp 6ο?* J«n Vocberom baec npt, 55e j�oomen in ben JJDinteu (laen fa o°? a�$f boot/maet beg $omet� «Jonenfp gaer �etoenenpionci «en met ijaec tojuc�ten. mt f&stj in ben ntktt gfteUioipeii 3Dnbe/ en ftan geen nieu �00211 S2?1 / tm fp �at Det oube eerft 't^cn�energae» wanneer ban oocft onfe %k*
j?amenfieruen/ jae aliuierben TPtotfiof�Prma�en/ en top en l«9|u-S? niet �etel�cR be ucr* 5�'cnJfTe Uan be fel�iglje / 3©at Sp�jfelen tap* ©e �ente onfeg "leefc�eiS moet ner&epbt taoj* tl\ ^ien bagly bat chriftus, �!*«>nne ber ©uecfjttg�epbt/ "* S»one nan eobtg rec�ter* nant / be ��ec&tet beg U&ereltji/ J" « ioolcften nerfcljijnen fal/ weL�an3moc�eliicft upt-gfje* ioac�tV�o?ben.^an ful�en^iet JthJTifwemlnoKnm! nereeni* ��?i ��oj�en / en�e beceenig�et |
|||
|
ιοί Vandc Scheppinghe
3ijnbe g�jefamentlrjclt ban Godt garen ^cfteppet enChrifto ψ*' ren ©etloffer g&eb:ag[)t t»W ,, ben in een nieu Paradii», in ben J|eme� a��er©emelen/in bebol' �jept ban allee b?eugljbe. «©elijcft Α dam {jet Beelt Gody
gljebjagen Beeft; §>o geeft ooeft fjet f α R α D r s gi)eb?agen fiet Beelt bt0 Hemels. &et 2tertfci>e $arabij0 ijebben bip ber�oo?"1 boo? ben ©al ban ben tztlttti 9ibam: Hiaer be tbieebe S�bnifl geeft on� in plaetfe ban bW een �|eme�frfj $arabij� tiet* �uo?ben en gjjeopent Snfumma i»p �ebben meec
in ben tbjeeben g�jetoonnen/nl� tn ben eerftcn berieden. 3E>aitf foo beel ben �^emel obei'trcft t>e JCerbe/ foo beel obertreft oota fiet Paradijs, bat top gebben ge* toonnenin Cfmftojet Parad»*» bat top gebBenberlooien in A- dam. Paulusberrucfit5�nbe/ibicri '
Inbit^emeljs Paradijs op-gf)^ nomen/en baet geeft gp gegoo^ en ggefien binggen i>ie niemand tiptfp?eecRenenftan» z.Cor.i*� |
|||
|
des Mentenen. *o$
mt Paradijs �eloofbe Chri- wPen �oet�aa-�igljen jjBooj* K^aen�enCtupcc/Luc.ij. 'J.SB�enbe: Vootwaet heden fult §»y met my inden Patadijfcwe- ic"i°at »#/'m ben J|emel/ in &et gwtotg�e lenen/m be opperfie ^altghepbt. «�� Ψ Parad»is m�len top
|
|||||
|
f/iSet}al>igijc toefeggingeori*
'!f ^a»S�ma«erii Ghrifti, Io- xo«i.i4. H
fvnJi' «in mi'ns Vadcts H«ys 3*
yn vele Wooninghen: waer hec
fel? κ"uL'ick Γοικ1<* » doch ge-
hebben. Maet nu gae ick "c"cnugeneen plaetfe te be- dden. Ende indien ick gae u "^den plaetfe te bereyden, ick fal weaerom komen, en fal utot my S?*� °? dat 8°y Heden oock
«JtNvaerickben. in^»!!t�t,Pacadi's tooonteob/
moonenaHebc Cngtlen / tooo* »ten/εη a�ie uptner&o?enelie-
bD�rterih^ in & �?cugftbe be
�w�epbt/ eniiej�cft iueTen eeu*
9 �i ttu?
|
|||||
|
A04 Vande Scheppinghe
toelijcK. V&att in tg fuIcW»* Becr�gchftepbt/ bat nopt oogB* / �terg�e�gcften en �jeeft gieten/ ■, noptoo?eg�)e�oo?t/ en nopt»1 ?po�,a.7. eeneg ifeenfcljcn gebacftten g^ nomen tg, 5©aer in tg bert 25oom bcg eemnigften Henene en geen boot/geen feet ftan ba�f ontrent nomen/ g�elijcR aljTtf �0cfc5?ebenf�aet Apoc. 2. Den ghenen die overwint, fal ick ge- ven te eten van den Boom des Levens, die midden inden Para- < dijfe Godts is. CoNCLVSIE.
OiBmebanepntelijcft tt\W
men tot een 25ef�upt / ^tft �ibbe 11/mijn Eiele/ bcmijle�* aenmcrchihge ban 'sMenfchen cerlte Scheppinghe niet alleen feer �eerlijcft tg / tnaer oock foo toele betfefiepbene nuttigftebeit tooo? fjaec bzengt/ foo roeeft ai' tijt tolgtigjjom bacrtnneu w ben te oefenen» . gsi, Rh�- φβη g�jefe�japen Menfcbe t?
|
|||
|
des Menfchen. aoj
�« magniftjcft en toonber*dis'"Iib�^ ^�aerlijch/jae gaet a�ie beltoon*c�i9'
Spngfte te boben. |Siet iffer op herben bat groot gfteacht be* «oo?t te mojben/ alj�be Mcn- lcac» fepbe Favorinus. 3©at men ebet-aj'jietmbebjpe 3©etelt/ 5�J* 3iet men altemael in ben ; Penfclje alleen, S�nbere <©Se*
«Wen leben elcfc in ftaer befon* °rc en epgtjen Clement. <©e P'fTc�en in 't IBatcr/ be ©oge* Ifoinbeltuc�t/ be gieren op o?�etbe/ en be fflaimm iaer. "^er.lf�aer be Menfchctooont g'-omrne. if�ct ben Doof be gaet O�1 fflieflrecht nae ben tjemel: wet fun berftantb?ingt f)P �oo? wit f�emel / en nltmt �oben ftet xirmoment henen lnegij: met 5Dne boeten bejlaet Iju be 3fiec* 55: met 5ijne armen / gftelijCK Wetttoec bleugftelen/sbieeft ftp ^yic&en bcpbe be dementen» «Jtt eenftouten ^uy� betoan* pelt ftp be 3©ateren/en befoecnt �et uptterfle banbe Sec. 2Mte* 25?$ Tcijub tm bc nleeberen upt/ 3iuemmenbeenbupc&enbe/ ge* »K& een ©ifcB/ott�er ftet toatet ftenen
|
||||
|
ιοί Vandc Scheppinghc
Benen toes� / fo batmen een po* fenoc� tepcnen noc� tael bart / gem meer en herneemt. 25ouen uien toatalleanbere
Creatueren elcng int bcfon�ef Rebben/ �at a! te famen beeft be Mcnfchca�ecn/ foo bat ftp niet onbequamelijcft. genoemtmag� toO?bcn/ O Μ MS CUE ATV'
R -<#,bat tg/ Α lle Creature.3©allt �P 9«ft3�n wefen, geltjcn alle
anbere Eir�amen : Hp beeft 5tjn Zaer gijelijcK be bloemen en nrup�en: Φε 25eenen in 5�1» I�f ?ijn ff�e�ijcft (leenen : ©e $?ap?cnop?ijn �ooft 59η g8e# lijeft bc bla�eren op beboomen: ΦΡ groept afef be planten: l?p tooe�t / en moeit al� be bieren ; <�n ftp geb2HiJfHt reben enber* flant aljS b� <�ng�elcn, <© mel- e�elfcftepfeU &u g&elijcft be Menfche a�le�
Be�ioont/ en in $tc8 allejf 8eeft/ alfoo ifl oocB bat fjp ober a��c#e hccrfchct, bottiineren�ena5!)n gfteliefte. φρ temt 9et toilbe/ enberV�ilbert Ret tamme: $P bcr�arbet �et motfae/ cnber* «u>?tuct 8εί �ar�e; &p ber* �oon�t |
||||
|
des Menichen. 107
«oogftt het neberigfte/en berne* «g*"hetftooge: ©pmaeeftteen woeftjjne tot een fjarabtjev en *en parabijt tot een 3©oeft�* � ♦ ^p boet ftet gijene bp-nae °ttboenIjjcfc �$/ en �o bjeecfct **e* 8&ene onbupghJ�ch i». ^aerom/ mijn giele/ �uat
�\! Bnp met bertoonberinghe *JP�e Sterren/ be SMoemen/ be jpeftcenten/ be feftoone ^aUep* »επ en anbere bingftcn/ u epgen TO ober't hooft fienbei 45hp lult bcel beter boen / bat ghp Iet XfiMVne heerlijcfte �ffteppinge: want be hooghfte bujf�epbt °'in een imenfche ig baer in ge* legen/ bat �p naefi <©obt/ hem� Jf ι een recht en te bege tjeeft lee* WM hennen. 3nbeKennifTeeobt^be(laet
m_eetuige �ebemmaer be hen* niffe onfe� felfis lept onjef gelieh 1««, r7, jP^techanbtotbe ftenniflTeon* je» ©obtg. Ce bergcef» boet pemant 5ijn oogen op om <t�obt ftS'fn/ bienoeijgheen ooghen *2rKjPw �«n felben te 3ten* f5? ?e�her/ f° IanS �en ^*"*
ifue onbequaem fmjft om te be*
|
||||
|
zo8 Vande Scheppinghc
berflaenbe onfien�ijcfee Din�f1 ban 5ijn epg�en «5eefi/ bat 00 nocftfao lang beel meer on��* , quaemb�gft om te bcrfiaen »e onjienlijche bingo�n ban W» <0eeft <&obtif:3©ant tfae toaitf mog�e�ijcK �at fjp foH�econn«j begrijpen bit bingo�n tuelrl« boben 0em 3�n/ a�g im notf niet en ban begrijpen bte Uii1^ gfjen taclcfte binnen �}cm5t)n� Hug.i.3. de 3S>eboo?naemfte �>piegf)el oJ�
Ananri, <©obt te 5ien / ijS be |Benfc8ei
iijc&e ^tele / �aer felben atW 3ien�e, Cot bien Spiegel bJJJ" A&or.T7. on� be Apoftei Ador. 17. ai^ �?
27.z8. fepti De Hecrc en is niet vctfc
van een yeghe�jck onder οηί� Want in hem leven , en fwevep» en fyn wyj Gelijck oock forami' ghe Po�ten gefcyt hebben: waflc wy fyn oock fyn gheflachte. 3©anneer be IBenfcfje aen*
bac�telrjcK bemercKtjgn^idj cnspna-if�aem/ mibtfgabei'F be �mnftigtie t'famen-«noopin* ��e ban bit bepben/ $fp fal ba«c inne fpeuren taftelijcbe boet' (lappen ban <©nbtif mog{J«i^ �ept/goet�ept/5»i)T�ept/en van |
|||
|
des Menfchen. 209
^�eusitnemenbe g&eughben *?cPbcnfthen Mercurius Trif- Parel. Pi-
�5gjftusgijepi)i�ofophcert heeftmand�fcnn�
gaer ftet meufchdiche lichaem/ * � l�l "«�taniS het mtnf�c Deel ^�f�enfcften #♦ 9cft bibbe u SSSS?? �e �uprclje f�ructure
JE?J? *!��aem/ enbe �eettbooj Henmamnghe ban bien/toie ben SSS?'*?** �eeft 5�n oogen
�efc�tlbert> 3©te heeft beoojen hvS�aten f0 taonbediicft ge*
^«epti j©ie heefr be lippen jii* jen mont� ban een ghefpalclt*
rticcHt en Haft ghennoopti Ule �n,S*^Lne abmn fia" ro°D«
h^pepbtingftef�oit/ 3©ie fttff A�ne i*«nten fobafien
MS�emaecRti Wie heeft bat (BEn !ft 59n Vagerenenbm*
fchXbeH �° P?°P�� onbet* �ft�w*"*0/boeten en tecnen/foo
B�e�oeg��ncBuptgeftrecitt/en bit
|
|||
|
ι1 ο Vandc Scheppinghc
bie gftdepbt a\$ een funbametit b?agenbebenfteelen bou�ntff�ic« fieeft �c snieetgaten boo^-gf)** . 6oo2t ί Wit fteeft De milte f fa* men gfiepac�tti 3©ie fteeft β<* �erte een piramibale figuw ge# febeni 3©te8efftmbef�nglJ�
are pijphens? geeajbonneert* 3©ie fteeft ben bupcft fuleneri � rupmte toe-g�efrfticnt* 3©ie Reeft be eerltjcfte leben ban ijet �tcftaemop openbare plaetfeti S�ef�elt / en be oneertgcne leben foftcpmelgcftberbutgen* &iet toat al feunlrige inercften batiet nonnen aengenjefen tnaj�en in een �tcftaem/ ftebbenbe a�te* raael gare �efonbere ftljooni)ipt en nuf tigftept» Wit fteeft bit al t'famen gefabiijcat* Jgoemt mp 6e|Boebec: noemt mp be©a* ber* <%{$ ftet niet alleen be on* ftenlgcfte Godr ytit alleg na $p nen�jil�e foo fteeft afgftemeten/ taant nabemael niemant en fou? be burtocn feggften battec een beelt of fc|}ilberije ftan toefen fonber «Seeltfnnber of $c&U< ber i fouben iop ban bur�eti beneHen bat Detoanbetbaerl�c* |
||||
|
des Mcnfchen. au
«ε fcjjeppinge be� menfe�elgc* ' «εη Jicljaemsf beftaen ftan foit* ott&eljepper' ©oo?bjaet in eenraenfc�eltcft
fwc�aem/naerf�ic� aengemerct sDnbe/berton� �aer bupfentm� ^acuIc/bieoniP tonnen obertup* pn ban be ta�f flept/ mogljent* ��Pt>t/ goetftepbt en fc�oonfcept «P�>�♦ J|oe beel te nlaerber fal 3�0iban bettonen be Jf�aj effept «oobjef/alfmen ooc te bege letten pil op b�" onften��cM <©eeit/bie *" bat �tc�aem tooont/en 't fel* *? toonberbaerl�cfe regeert # _^n berraaerben lEebic�n- raeefier Gaknus ij? getaeeft een Pftfoon/ btetocpnige toereftji *�e�tcbnn Religie; #oc�tan$i �$ &P 31C� felb� begaf tot Ana- wmifehe oeffeningen/ bat ut tot B«tiebinge banbe menfc�clijcne «c�atnen / en tot aenmert&inge το ban alle Iebf/ aljSoocbanbt�' {"ottjien <©ee|t/ bie in alle leben S»o?nt/ enbefelb� �eelbjonber* ^"Seert/bo�intertftp getoaer ?S^eob&ept;a©antaIfa
icDNjft �p meenfe&erS&oecn: Scft
|
||||
|
i 11 Vande Scbeppinghe
tib. 15. de <g|c& �eftennc/ bat k niet en iue/ «fa pertiunt, teiaat �e ^ίεϊε ^ ^�^Ι jfft,
�aer nature ulijtelij'c nagebo?!*
fjebbe♦ 3icft en �nete ooc geen re* ben te genen ban 0et fo?meerert ber Stinberen in 'fMotijet^ lic* ijaem, 3&it eenige bleet ten Wy battcr een guoote cunf� en Vo�r &ept in g�elegcn i�j en baerotU bermaen ie een peber/�at f)p �e^ feDing�niet�tenaeiien onOet* foeefte; maer (jet moet elc een 5^ noegfj 5ijn/bat \yzt b� ^c�eppe1-' alfo gelieft fteeft, <�n el�et� i«^ uibr. ir. betom;�©ie op bef�tucturc of oe fc�eppingc Wan 'fmenfc�� %iv ijaem frfjerp iettet/�u fnl bacrin binben berfcfjepbene boetf�app*� babe�Jijffjept beg ^r�cpper^ <Cnbe nabien mib�� in een 't ffl" mcn-bloepingeber ©atnpen Oe ^iele obe�-a� 5tt/�ie ban fu�c W frooten cracijtt�: beelmeer fd
ν fic� bertoonberen obet �e , grootijeubt en b'uptnemenbe | beur �b� ban bien <Pee»t/bie Of rt gentel bctooont/bat t� ba<i5�>0, ©ocj) �aet on� ban be Heyde> nen fc&epben/ en eeng mufterert na be Hevligeu; 3lcti en fal niet niee*
|
|||
|
BsSSi
|
|||||||
|
ma^m.
|
|||||||
|
des Menfchen. 215
JBcer boen/alg bat ick be �|arpe *uan ben Coninch David eeng «fnroeve. gins�ncn μ 9 Pfalm ργ«'�ι39� 14 3tngt �p al�U&Heerc ghy waert
over my in '(Moeders lijve. Ick d k ^eia daer voor ^at ic^ won"
«etbaetlijc en op fo een vaburg� Wl1fc gemat� hen. Wonderbaer-
�SC u yn uwe wereke'n Heere , en aat bekent mijn Ziele wel. i�ot Selrjciten baneftbaren Bnigenif* J* ban onfe fe�jeppinge iuect f)p οΓ. τ Λ ρδ&εοη#a�en op/ Pfaim 100. f'*�100� yychei den Heerc alle Werelt, * * �lent den Heere met vreughden, K°rnt voor fynaenGchtmtvec- !i°'lcken.Bekennet dat deHeerc .odls: Hy heeft ons gemae�t en metwy ons fel ftjtot fy nen volckc, lotachapen fyner wcyden &c. » ® Ρ tetftaet ban/ mijn Zi�tf m r ?enmercitin09c ban beje wienfc�� ftfjeppinge nftan �ep* oen tot be kennifl� Gods,bat l)et oooBiiftcfiucKban toaw toij� Κ '^ ©«tt�eneffeiuifa�u hen �ii feIbe aenm�rchinge Iep* ohii ftrti�nniffc uw« ftlfs:toant frHrS?** in Sienuaeng�e* ΓΦαρεη S?eer�gcn9ept/bte u ft�* ttjcH
|
|||||||
|
ji4 Vandc Scheppinghe
ϊίκ'κ betocugen (al tot i%tvli& Dcpbt / 'ttaeltb banDe toart' 3©ijf fjepbt i� �etanbetebcf U 5o en Jaet nu de Sonde geeno-
verband hebben in uwen fterffc- lijcfcen Liehame ,<ora hacr in fya luiten ghehoorfami te fyn, fepW Paulus Rom.6. Noch en begeeft oockuwc .'eden niet tot der Son- de, om wapenen te fyn der onge- it chtigbeyt: maer begeeft u fcJvfi Gode, als die uyt d� dood� levcn- digh zijt.en offert hem uwe Jeden tot wapenen der gherechtighcyf» Bafl.ho» &ieto|iacnfcfie/feptbe<©tir>
afe. , baUerBaiiJius^orasfaliefBpg^
frftapen toaert/ fo toaert φ ge* feppentot een $?ince.© φ se* glKbenmacfttointe Becrfcjjem Cen Smpertae� en «Uebtebenbc ^c�cpfel 5ijt gfjp / o if�enfc�e. JParrom Dient sp ban u�ueaf* ferten* biaerombernielt gftpu epgjen toaerbigijeptf toneremi too?t 0p een f�abe ban.be fon�eV toa«-om,geeftgp u felb�gebafl* Ben aenben ^upbel i Eijtgijp Dienflbaer beroept/ iaat tiue�t u te Utfjamc�icHc bienftbacr�epti toaeronun ber�eugt�punicf/ inbr
|
||||
|
des Menfchcti. ai �
tobe �eerfcljappije Die u <©o�� «meent tjeefr :nament�c �at gp De&t ettiQecft/ btebaetieerfcilt otoer�etbieefclJ* gjnbieniitoen *?eere �g een (latte uan be toe�lu* JfEn/ctt gijp niet/fotoeet bat jgp «eter een Ifeete jijt/ Dan f)p $c* Λ ?�en anber Outvader feptinfc e«g. Njr- p�chjS fecrtoe!, �aet on$ bt*-*?-Jfc*■* °ench$mct toatec Ijeerlijc�eptHQnMDe� �P begaeft fpn in onjfc fcjjepi gtnge/ en bat top fpn een p�ante oe$ J|emel�, 3©p en be�oceen Jwfe natuere niet te �erac&tcn "ptflte te berf�immi/ op bat top nieten ftijgn� fu�r&euptnemenc oe gab�ontoaeroigte fpm&ou* «en top onsf felucnijerobenban !° Srooten marfjt/ glojie en ge* ^raligljcpt^ g»oubentopom «n.h�epnetijten &oit tooo?bp- Haenbe plaepfier/ toer�iefen be r^uS�be ban be eetoige goebe* �SL ^&at fpbetre: maerboo? «imtuaetbigljetoereken/ boo? amant ban quaet en boo?ne»ii «an goet/bat 45oW getooon i$ IJfi^i infge��ci bom be e* S2S* �# se&etsf/bcBooif top fearoepbf tot�febeSoubemffe. ©e
|
||||
|
n6 Vande Scheppinghc
peikinf. in ^c S�enfc�e/gljeigcK een ${ «pil.-, sym-j.ec %cctazt fepbt / tf re* een Cempel gf)efci)apen / οι*1 ban <i5obt betooont te tooiDcH» «©aeromt� bc $3enfci)e fcw' \ biglj tjem fel�en tepn en on��i Weet te betoaren/ niet toelatfl*; bc bat fpne ILebcn fou�� vuoiDfi1 �nflrumentenber&onbe. 3lV' bten penianbt ban een ©jinc^ ©allepg een ©erefteng-fto* maecte/ foube niet elcft een W fcen baet berfoep�/a�g (�recheif. betot beberf banket ©allep?/ entotnabeelof oneere�an �cl1 ©?ince ί �>o mebe / bctoij� &C|I Menfche eerft gefetjapen i� o|fl te toefen een ©aliep^ ban b� a>* tijt iebenben Godjinbien �P flf *; fdben mifbrnpent tot fonben/ ban beranbert fyv Gods Temp''} in een ©ercltcnii-Kot en ^^1 beg φιιρ*»!** . <d5ebcGod,ir.gn Eiele/bat W
en alle Etelen in fukn� ft��" lK toe eerfic Schcppinge mocgt &c' �jertig�enen betrachten/ op batfjp3tjn Eere ban u �eb4
be/en gijp utoe Zaligheyc banfjenn Amen.
5P 3 » % �* |
||||