|
Den Vermeerderden i
Spieghel
^pacnichc fieraimije -
qefchiet inlA/eftindienwaerih te
tien is ie onmmjxhelijchcwreedc
ferjfai derSvanjttrdm metfamen
Ie vefcnrii�nncje der felver lonten
volckm aert en nature^
allenValerlant lieuenie en vrome wurm
deiv ten exemyel vaorgcj�t Tn [mans pefeUeii-n dcordenE- b'wnori
(on irnY barttiowme de lus Caiasvan
J V -S . , ' 7 J S- aomtmous oorueti___ , %.
C^lruckttotJMSTEitpAuiv Corneks I
Loiewj[ckft.vanierTUffi^ndeJtt$aen0ie Bijbel. |
|||||||||
|
HET SPAANS, PORTUGEES en IB�R'�-AMSRJKAANS INSTITUUT
|
|||||||||
|
Inst�uto de Esluctjs�s Hlsjja ..'cos tnsiliuio c!o �siud/os H
Portugu»ses e !be«tsmertoanas Portagueses e iboro-Arr |
'HOOS
snos
|
||||||||
|
^^^^
|
|||||||
|
vl.
|
|||||||
|
''t /v;'!'Sj / stV
|
|||||||
|
'rfQ.
|
|||||||
|
DE ERENTFEST.EWYSE
INDE DISCRETE HEEREN,
Mijn HeerendeBewindt-hebberen van d'Ooft-Indifche
Compagnie,refiderende binnen de vvyt-vermaerde Koop-itadt AMSTELREDAM,
Boefc.DirckBas.Bidfe , oifdc | 8 'H��lebrandt Schellinge�
|
||||||||||||||||||
|
I
|
||||||||||||||||||
|
Burghermcefter cnde Trefo-
rier deier Stede. |
put Schepen.
AndriesRickaert.
Dierick Haffelaer.
Hendrick Brouwer.
. DoSt. AriaenPauRiddffi Hesr^ endePenHonaris. i Piecer de Schilder. I Iacob Bicker. S Iacob Poppen Schepen^ ■ DirckHeynck, f.DlrckVSack. |
|||||||||||||||||
|
I
|
||||||||||||||||||
|
Frans Hendrickfz, Oetjes ouds
|
||||||||||||||||||
|
Burgermcefter.
, Gerrritlacobfz.VVitz Burgeren. Heer *>[ Louy s de Ia Beque. IanHarmanfz. Iacob Reeptr.aker. Arent van der Burgh Schepen, Symon Iacobfz. Schoonhoven, EliasTrip. |
||||||||||||||||||
|
&UC2S van Effen Tan Gelderlandc. Beraardus van Oofterzee van Yricflaat,
Mr. Aert van Biichel AdvocaetvanVVtrecht. r:<©ctsurtf�ig9eWemn: S�lfco icH onberfjan�rrt �r&6et��« toefen �an
� be omuenftpenj cU fSpranraje bet J&pangtactben/ tegen* be arme ongetoapenbe gnbia-
ntnttrie jpm^Iaetfeban bun t��?i(ien gbeioobe in teplanten) foo tojeebeltlefc bp menithte ba bupfent jielenopt onttsiillelijcfefte bennoojbt {�ebben/enbe bat niet alleen betoefen acnbol- toafiene/ntaeeaen fultfeeit menfc|fte ban ©2outaenenbe eleenefcinbeten / jabte itoejj ongebo- �sjt/enbe Icbenbif�tipt #moeber«�ic|iaeai geruct Jijn/ trattettaonberig / bat ftsltke tpran* sten niet lebenbUb. in b'aerbe berfoncfien/en&e booj ©ebeg «e�tbeerbige firaffe bacil�cK jtjit/ gto�lijchfelfgg�etuptbt ben <�e�toeesBjg&en 25i{fci>op de hsCafas, tiie �ictaenjjme JBajes |5ept geremanf�teertenbe te kennen gegetien fteeft. 4Bfi a!fo itH boenbe ben wet Jjet t toec�e bee� te f rellen enbe 3JHgueilif«R af te beelben/ beriton&t bat een an&et mp foe�fsenbe te onbet-stHpa pen/ enbe ;pn epgen pjofgt tot ftbabe banjtjii eben naeflen maeriitjateibe. ®benootbmcfst fj�bbeg�etoeeftbit eerftcbeelbaebtltjtlsbpoetjjanbt te nemen/enbe te laten upt gaen/op bie maniere aio S)et Doen bp een g�eflelttoag. j!I&aetbicn©?uAmecfttenepnbe5pn6e / �cb&e Dit bjptoatbctmeetbe�t / enbe Jjierbp gijeboecljt ban toten enbe toanneecbitbolekenbe «Baut-rrjcft Hanbt gbcBon�en i#/ (te toeten ban benteel ttbaten enbe topt-beroemben ^ee- ©rlt chiiftoft�l Cokmbm, bie Ijic� fi gtteriijeft afg^ebeelbt f�aet.) <©otft mebe ben aett enbe natuetebairt 9laiitenbeJMcKecten/ban lumne tjaitDelingbe/ i©ettcn/ Ctmnonitn enbe j3alirbe«BobfDienfien. $Se�obeu<jB.mcb8metteiteec<1eitboa?benbae� te b�ngen mijn ttaceDe Deel / 'ttetitkuk
onbetljanben �?bbe/baes innebaojberclaer��tk befe�jeben en afg�ebeelbt ii� be bojbere ®p* sannpe 6p be bloetbozft ige g»paengiaetben be�zeben op anbete «gplanben enbe gtietotfren iit S©eft-f nbien/biebefeboorgaenbein Isaofjjept tnbetnoo?bespen gbelijth jijn, 26tbbe bet�al* ben bat u<!B. mpboojgbftecommanbeert ftoube» ©it boenbefa� niet na latm met alle blpt te berbojbeten mijn boo;genomen ttoeebe beel. 2Sibbtnbe bat jjet gbtboibett enbe gbelefeit mat!) toetben bp alfulcfc� Die regens fobanige bloetbojftige .fjlatte tjaer lijf enbe goct moeten abwtttiewiv DcmKenbe Jitbbensp bit g�ebaen aen t>it arme eUenbig§e ong�ttoaptube ^Rtns w m * ftsttv
|
||||||||||||||||||
|
*wt»t/tu4*-fattett%«!regs«isit« team / baae aiVeeb*f«nt«Htt�oft��S gges&mi!* battb^Beg�m,
yatjeucnm^nlaefeMajeftatis, en�J o�c� fu�t�j aJ� Mtttag $)un g[}e!aol« betjoe�m te «tcnttcbe <f� 3©)jfe, taajfsanglje./ feu �iftwte ^smii u �. bebeUntie fit fcjwt fcfg MJs
atacjuigw/ *»*« ^ �e�t�tite ee« gijeltufcfaUgBc enne lang&umgijit Negotie en�e SjanbelUta Kil 2
� E. Onderdanighe.Dienft bereyde
|
||||||
|
©ver-j�tter tet den Lefer..
AEnmerckende hoe dat de ghefchsedeniflenvan d Indien, welcke
men America hiet, in diverfche talen,ende oocindeBrabantfche gefchreven ende overgefet zijn, vveerdich boven alle anderen,geleien; vvorden,maer datter verfiiymt in dit particulier te verhalen de groote ellende ende jammerlijcke deftructie van het groot volck ende Lant, fa? nochtans wel van node foude fyn dattet alomme wel verftaen vvaer , om te meer op d� wonderlycke wercken Godts te letten , medelyden. metonfen naeften te hebben,ende voor haer te bidden, ende dat vvy ons oocbeteren enbekeeren mogen,op dat overons alfulcke plagen en toorne Gods nieten comen,fo hebbe ie geraden gevonden een Boecx- ken dat int jaer 1542. daer af inSpaengien en in Spaenfch ghemaeckt- is,ende niet veelmeer te vinden en is in onle Brabantfcbe tale (vvaer.- Godt oock zyn geef�el laet vallen ) over tef�tten3ende te laten Druc- ken,ten eynde dat dit principael ftuc gefien zynde,vvy doen als boven fiaet, endeooc dat de voorfchreven IndifcheHiftorie volmaecter zy.. Het Originael Spaenfch isgedruct in Sivilen by Sebaftiaen Trugil- �o,in onfe lieve Vrouwen van grati�n,int �aer 15 f 2. Den Autheur is een f�er geleert, ende f� nyt zyn fchryven wel blyckt, een heylich en Catholijc Man,B"ifTchop van Chiapa innieu Spaengien van Sinte Do- minicus Oorden,een geboren 5paenjaert,genaemt Don Fray Bartho- lome de las �afas,ofGafaus,endeheeftet gefchreven met eengrooten; yver en Chriftelyckevyerkheyt,om te belettende vvreetheydt, grou- wel en Tyrannye, vvelcke int voorf. Indien door d� Spaenjaerts gedaen Worde efi voorgheftelt is, ende heeft hem geaddrefleert (ende tot dien � eynde uyt Indien expreffelyck in Spaengien ten Hove comende) aen Reyf�r Carolus S .M. ende Goninc Philippus zynen Sone,onf�n Hee- re,opdat hare Maj�fteyten daer inne verfaghen, fbo zy oockgheerne fb-uden hebben ghedaenjiaddethaer eeniebfins mogelyck geweeft. |
||||||
|
Prokghe
|
||||||
|
^rohghe rvan den rBlJfchop Don Bartholome de ks
Caias, o ft Cafaus , aenden feer' hooghen ende feer
machtigen Heere, de Trince nja.n Span jen 3
Don Philips on/en Heere.
Adernael de Goalijcfce voorfkhtkheydt heeft gheor»
dineert inde vvereldc dac toe voorderinghe ende ghe- meyn profijt vanden menkhelij eken gheflachte.men ftelde over de Landen ende't volck Coninghen , als (i�ofe Homerus hiet)Vaders ende Herders.ende da: de felve by confequentien zijn d'edelfte ende weer- dichfteleden vande Republiquen, men twyfeldt niet of men behoort immers met redene niet tetwyfelen aenhareKoninclijckevromicheyt ende oprechten ghewiffe» Ende oftfehooninden Regiroenteeenigh ghebreck ware ,, menmoet ghelooven dat doorfaecke met anders en zy, dan dat de Koningen dat niet en v/eten,ende fo verre dat zy dat wiften, dat zy met alle neerfticheyt.forchvuldicheydtend� arbeydt dat beterenende wechdoen fouden,(ulcks fchijnt dat de H.Schriftuere te kennen gbeeft.daer Salomon in den Boeck van Proverbia feyt :. Rex quifeditin folio Iudicrj,' delfipat orone malum�ntuitu fuoi Want menalfo vandeingheboorneend�natuerlycke deucht.endeghefchiSheytdes Konincxprefupponeert, te weten j datalleen- �jck de kenniffe oft wetentchap van het quaet dat in fyn Rijck-roach wefen,is fuffifant ende genoechfaera om dat te {lillen ende wech te nemen,ende dat hy niet eenen ooghenblick ( foo veel als in hrm waere) dat foude konnen lvden, Confidererende danjck-.feer machtighe Heere.het quaetjfch'ade.bederffenifle- ende verliesdulcx als men niet en denckt dat menfehen fouden konnen doen, alfulcke ende fogroote l2anden,ende om beter te fegghen, feer woefte nieuwe vv�relt van Indien; ghegheven ende bevolen van Godt endezyn Kercke den Coninghen van Spanjen>om dar fy fe fouden regeeren,bekeeren, ende doen in alle wereltlijcke ende Gheeftelijcke gheieghemhevt prefpereren,ghelyckde vyftich Iaer ianck,end� meer tep.rsenwoord�ch zynde,by experientie de Span* jaerts hebbe fien doen, ende dat wefende uwe hoocheydt van fommighe haer particuliere feyten onderrkht,want zy en fouden niet konn� gelaten aen fyne Majefteyt met allenihftantie endeopportuuiteyt te bidden, dat hyfulex nier en gunne noch toe en laete , welckede Tyrannen vonden, vervokhden ende deden,by haer gheheeten Conquiftas (dat is de voorf? Eylanden door Crygh innerr!2n)Nademaeldieghedaen tegen alfulcken vreedfamen,ootmoedighen %. 3. ende-
|
||||
|
endc foethertigen volcke,dar nfctnandt en mifdoer.syn onfechtvcerdicb,ty<�
ratinich.ende by allenat uerlijeke, Gcdlyckeende menfcheiijcke vvetten ver- doant.wederieytende vervloeckt. �cic hebbe ghedeUtfcreert ooi fwyghende niet fchttldich te vvelen aende bederrFeii�ffe ende verlies van fo veel ontallicke zielen ende Lichamen,welcke aliulcke conquiften cauferen, eenige ende w�y# nigheftucken,welcke ick dele dagen voorleden vergaerdc van ontallicke, die iefcmetterwaerheytfoude moghen verhalen, opdatuwe Hoocheydt die te lichter mach lefen.in druck laten uytgaen. Ende ai ift faeck dat de Eertf«biG» fchop van Toleden.meefter van uwc Hoocheyt,als hy Bififcfeop van Charta^ genawas, defelve van my beghecrde.eruieaenuwe Hoocheytjpreienteerde. Nochtans door oorfaeckc van de langhe ende verde reyfen die uwe Hooc* hey t te Lande ende te water voornara , ende memch.->«uldighe occupatien die hy hadde mach wel gebeurt fyn dat uwe Hoocheyt dte nietghelefen en heeft, oft dat zy nu vergeten zy n. Ende den onredelijcken appetyt van de ghene die nieten achten onbehoorlyck tekorten foo grooten menichte vanmenfehea bloedt,ende verwoeften ende uytroyen denatuerly cke inwoonderen ende be* iitteren,doot flaende duyfent miliioenen vel ex van alle groots Landen, ende rooven onghelycke fchatten ende Threfooren, 'twelck waft van dage tot dage, importunerende by diveerfche wegen ende gheeffingeerdc couleuten, datmen haer gheve of toelaete de voorfz. conquiften (welcke men haer niet en {oude moghen ghevcn) fonder te fchenden de natuerlycke ende Goddelycke wet s ende fonder uytnemende fware doot-zonden,weerdich alle afgryfelijcke ende eeuwighe penitie. Ick vinde wel te voeghen,ende uwe Hoocheyt te dienea met dit cort fummier van feer uytloopende Hiftorie, diemen foude moghen op den gruwel ende verwoeftinge.dier ghefchict zyn, maken. Ick bidde uwe Hoocheyt dat hy 't ontfange ende lefe met alfulcke goede genegentheyt ends Conincklijcke gaedet'cierenheyt, als hy plach de wereken van fynen dienaren dewelcke oprechteSyci� alleehom 'tghemeyn befte ende profperiteyt van dera Conmcklycken ftact wille.begeeten te dienen, d'welck gefien hebbende, ende verftaende de ledicheyt van de onrechtveerdicheydc, welcke defen onnofeleti Tolcke ghedaen wordt, dat bedervende ende verfcheurende fonder oorfaecke oft redene,dan alleenlyck door begheerte ende ambitie van de ghene die lbo fchadehjeke wereken voor nemen te doen. Vwe Hoocheyt neme voor goer, te bidden ende te perfnaderen fyne Majefteyti dat hy weygere den ghenen die alUilcke fchadehckeendebooleconqueftenfullenbegeeren. Iae ghebiede , belanghende dit helfch verfoeck , een eeuwich ghefwych op aUulcken pene, dat niemantvoortaen hem verfk>ute,nietaHeenlyckdie te noemen. Dit is een fake (feer hooghe Heere) uytnemelyck wel voeghendeende modelyck, op dat Godt doe profpereren, bewaere ende maecke ghehickich den ghehee- lenftaet vandeKanincklyckeCroone van Cafti�en in't Gheeftelijck ende vvescltlyok. |
|||||
|
�m
|
|||||
|
Nieuwe - VVereldt �ltO0' V Vcfi-tn3"ic� T - ''
Door
G Hl IS T O E F E L C OL V M B V S»
ot in tep�inse ban get ggene f)�� Daei
nameen �an �e ^pan�iamg t�gfiilantie�t,
�t g§fmtpn ^jpjetttt-��oojbt bat �e gfkne tre#
teelcH S&erge n ban ©out bciobfij/b?i'ngtmcbe/ -bat bc fuUhcfiactnianen Dan faften Die niet en 38n te bolbjcngljcn t liaet g�e&crl contrarie tg g�ebJccfl tuctbefm �rce!enten#ilote/betecIcI�e �etJbnitrt Belooft aen be Coningfien ban Enghe- �ant.Portngaelenbe spaigntn- fobanige SScrgen/ �ecftbtfc�ne oocn in effect gfjcSebert aenbenge* nenbiefpnen toipfen raebt geeft gijeloobe gege* ' ben. 3�efen bcnnaerbcn piloot bja$ geboren©se&oojt ____^ ban Cuqyero (oft a# anbere fegg�en) ban Albi- pjaetfe >am solo em'ttracgtff�pff9&o?p.opiie SHbiere banGenua, bp Savonns. ®e S5�JL
auelcHe trafiquercnbe in $o?tugael enbe pafferenD'e be Strate Gribrakar ?0 §abbead}tgI)enomen boomlange c�perientie; bat op fee�nere tpbcnban,�.
tien�aerebmepben- fcr�g�e3©inbcn«ptXjtt%te �. uptben 3©effcn co?f"cSS inenbe / beiMcKt altpbt gf)e!0CHe�itK bucrbefonber beranbering�je a�g «aiumuuss ajaneenencant». �n�econfrbererenb�/�at&efe3®�nbenner��fn^ban �*1�» *>*» J&teneneonben centen ban baat 3tant/ 't ibelcfc befe 3©inbengenereerbe ��$& ^E3 »ber^ee/|)pp�antebef�3|raaginafiefobtepin3pn Ijooft/bat�pepnbe* reit rwaam l9cftbellootbattegaenbinben.<©ut3pnbebecrticD Afaren oftbaerort***!'. �tent/alsM.Vrbacn Chaaveron e» Petrus Martyrfcgg�7{�e�be&p3Pl bOO|: "" neme aenbe signorie van GeHHa,p?ef�nterenbe te gepleit boo? be strate van Gibraltar enbe te baren foo berre #eft*tDaerbtg/ bat f)p epnbc�tjcn foube iien Cloot ber �Berelt mi Meten enbe arriberen tnbe �planben bie be iSpecerpen boojt B?ac�)ten. $|p Beloofbe befe Sepfe te bolBjcng�en/mttjE? Sa2*Fl Uatraen 8em foube BefMlen eenigBe �oel g&etoaepenbe enbe noojfiene &mmv(m ^>c�epen. ^oobanigDcn S�enf�ac!) fcBeen feer (lout enbe toonberbaer/ $t&vm om ntacrombengronbtteonberfoecHen ban bien en biag ggeen qufliie. |« >"fw^ ^aeromBfPaotDpanber^ojmpneteJ^rfaecHeni �ptcocHtnfo?tu<S� gne�/
|
|||
|
CHRISTOFFEL COLVMBVS
|
|||||||
|
Vinder yande Nieuwe-VVereldt.
|
|||||||
|
Wat ttotfter meenigh nu te gaen by d'l N D l A N E N9
En vvaermen elders van de Nieufor-Wereldt leeft? Oat hem Qolumbm roem, die ons den vvegh doift baenen,,
Doen niemand droomdVofc docht daer fulex oyc vvae� ghe weeft, |
|||||||
|
^jflrt/altuatt fjp bnnt bt it «ronfncft Alphonfu s dc v ban bint name/ onie*
birft/metbfn Staiflacft ban AfHjcken cnbebe jJabigarieopOoft-Indien. s©en Conimlt Ferdinand van Caftilien bant fjp geoccnpeert mrt bt <&a}ls* gebanGranaden.bail baetljeeftftpfijn6?Oeber Bartholomeus gBffon�fit
ilt Engelant aenbfn Contnclt Henrick de V H,betoelffte niettegenffaenbe geiltfijB�»
bat�p toagfeer ���rft/enbegefn <©o?�ogfie op benfjaljsenljabbe/floec� sffilE�i
befe aen&iebittge ban foo crootc getoicbte inbf n toint al� be anbere / m*mtsmm* befantbegemelbeBarchoiomeiisme�ercmfootoij� algfnj» toaggecom� fonber petg letoerSr�gnt.Slt��jem «u fijn fafte toag gefaitleertin Eaghe. lant.foobegonffe�jp teijanbefcn metbcnConinc ban Ponugal.bp betoele* «e Ijpfoo toe! bom ontwarU7 als? fijn b|Of orr toa^gBefrfjiet in Enghelanr. 3©ant op bie tijt toas* albaer rf ncn S�ifitbop ban vifo.ecnenjBeefterRo- drigo meteenige anbere/bie fjenffIbfn lieten boojffaen batter niet� ftm onbe ftent toa� bcCof mographie Detrrffenbc/ befe ban met een ftarbe tf g�* fpjfftinge focljren befen armen Genevoys ntifmoebic� te maften /to�len�e. flar nbe Ijouben bat int Wefffn niet en toa� / uoc� en ttmbt toefen eenttlj «Boutnotlj anberen f��cftbom/al� Coiumbus inilDe betoijfen / betoeltfte mi ftabbebe reputatie toererf gen bpbeGenevoyfenbanecn groot leug�e» naer/bp Engeifchen ban een &nt/ m�ebp be Portuguefen ban e� rafenbe rnbe Ijerflf loojS menfclj.^efe ontoec rbtcfjf pt en conb� Ijem ben moet niet boen berliffrn/ macr bebcn Ijem ?cpl matten nae Paiy de Moguer, altoaer. fjpfijnfeereetopen&aerbeaenIohanPerez,|f�innc-b?oebcr ban Rubida, smuaitst^ een feer beroemt Cofmographie, be toeItfte ftcm raet gaf/ bat op fpn fafte &eu»#« |
||||||
|
foubete hennen gebenaenHenrick Vertoeftban Medina-Sidonia,c� baer »&«"♦
naeaenlowijsJ|frtocf)banMedina-Se!i, �pbetor�ffte Ijp niet niferen tojberbe ban jjp tjabbe gftfbaftttot Genua �n Enghelant mbe Pomigae!:
3©aer boo? fjp beroo?faerftt toert te treeften in Caftilien int ©of �e# Co* nincft� FerdinandienbeberConingtmte Ifabelk, bertijooneitbeam ftare jBajfffeptenfijnboomem�Vfjenremonffrernibcbat�jfm nietenrejicer* bf n ban mibbelen om tof rrft te beginnen, �nbrn eerfff n acnba! bont �l» fjern toel ontftaelt nae fijnfn totUe enbe beo? tuffefjen-fpje ften &r r Conitt * gtnne/f fi berecoramanbatie ba Alphonfus Quiota-Villa <©?oot- sirefojiec be�<��n�UftjS6pDonPedroGoufaIesbe Mendozze Crtf-SSiffrftop ban Toledo:be�oninfftFerdinandas na� btfHfjp 0?b�e|)abbegIjff�e�t�pbfn CrijfftbanGrenade,bieBpnOfftopbfnfta!j{ ftabbe/fjfCft Coiumbus ftjlt toerfoee ft ge ronff nteert/ftem to�fegge nbe in gifte ftet tijie nbe bed bf r M*
tcnenConinfftIicSe�ribnptfninaUe be Jattben bit fjp fctibebinbtn enbe ontbetftfn. �nbe alfo be ^onineft bormar 10 cnboojfirn toasf ban gfIt rot beffn (�crfjt/Ijfeft ftfm fpn j�ecrftarii? gftf�fnu febrntljkn bup* ffnt ©ucaten.CoJumbu s bit gf\t ontfatigrn ftfBbtnbe/beeft toegerufl een ,�Sh-ifnV" groot �tftip enbe foiee carabcllm/en f�ribe op bffe ^cftrpf n «20 man* comnca^ 't* nm/foo 25ootf-bokft a�sf ^olbaten. IDant ff ne fff �be f)p©tof rf�c Marthin �t«am>i $*>*> AlphonfePinzonCptanbereFrancoys Vincentfnbe Eneas, b?Ofber<? ban ��a�S-i^uB1 bfttbopjfi Marth�n,fip fflbf ton.# (ffaptteptt bant groot ^ieftip / met Hem ttemettbe f?in bjoe�er Barthoiomeus. '%p isf afgebarnt Mn Paly &� 3 ^u* guffi in bca |are s492: jjjgaer alfa pn brieinaepfenDxft getint cm ffnige ,4 'jfebjen*
|
||||||
|
««je mmttt b jentjBc n tot fgn boojnent�v foo fteeft Bp nocl) bec�e m«� te ggenfp�et�
b�Se'�r 0f�on�eifop �e «epfe/ foo teel ban toe gein fcerfclfcljaptcn / bc toelche meu�jestaiis �nare opt punct om fijn pcrfoon am te taficn/Doo? geb?ec ban�e ©ictalte/ oen, cni3e nae Dat fp al haaren gecomen ter getocnfcljtet �gatien / en conben fp Bent noc� niet i��cn.tcr oo?fah«n �anise (�reng�ept.tite 8p geb?upcfite te* *
gen be gene Die Ben nualicfc Djoegen, |Baer al� t)P nu eentge bagen noclj BabDe gefeplt enbe battcr geen Slant en �saert ontbecHt/begonfien De&ol* baten eerft te murmureren- JUaer nae 5?plagie ban noct) b�f>en>Derticlj Dagen muptineerDen fp met f mate b?epgem enten tegenCoiumbus.Cbaelc feer berbaef� niaecliten Defen armen Genev�ys, bebaelchein plaetfeban B�elt Baer niet en bail�e te aen�seben/ban een bebe ban Baer te begljeeren ban een noclj een baepniclj ttt pati�nt ie te baillen nemen: tnaer �en trjt biel foo lang/ bat f)en t foet baatcr feer begonoe te gebjehen / boe begonl�en fp �aeellup�er te roepen/Bem b?epgenbe / ten baare bat Bp toeberom hcerbe fp �Dilbe Bern inbe Zet baerpen.^efen armen Capitepn alfo geperft ;9ns �e/belcofDe Baer meberom te beeren fo fp geen Utant en ontbecten in b?te Dagen. <©eganber en DaecB$ liet Columbus be Eeplen ne�er balen/ ttoijf* ftlen�e bat fsp niet berre ban Hant en moef�e naefen / ter �o?fahebanbc foeticbept Dc$ �-acijtjl / enbe De clepne 3©oichfhen� biemen facB aljs be ^onrie opgincb feer leegljebp Der tlterben. 5©ennaefi*bolgenbennacBt* rbaelcbaagben ii.^obemb�r 1491/138 inbe tjrootefKeerffe ban een ban* co�umDu� oe «©c�cpengeblommen Rodrigo de Leppe,een etelent gf ee*barenDe man/ Debaelche begonfiete roepen �ouragie/Couragie/icH ficbier baer op Sal- tetj��e meu fede,?en ©tenaer ban Columbus antnaoojbc bat fgn jjf�eef�er DenSUbmia i©�cc!t. raf {a\mise ffei�e �abbe gefept. �baee upjen nae miD^nacftt te boj� BaD* De �p ger oep� aen een Spaenfche Cbel-man/Camersbicnaer De�<�onincr/ �em feggenbe mebe Dat Op bper faclj/enbe nae fijn abbg^/bat fp niet ber« re ban Hant en baaren.1l et eerf�e Dat fp fagBen baag Guanabay.eene ban dTdiumftiia �e «Eplan�en Lucayos gfjeleggen tuficBen Florida enbe Cuba, alg baaer fp uxtitu mae �aef��ltcH gingen nemen De befetttnge ban bcNieuwc-Weiek.©an Daec l�eutoeasea fijn fp gebaren nae Barucpn.een Igab�" ban Cuba albaaer fp grep� eenige "Jt« Indianen,enbe.baeberamte rugge becrenDe in r^olant Hayti.baierpcn �)ft ancher bp be ipaben be baelcbe Columbus beDe noemenRoval: albaaer fp
Ben Baefielich te 3lanbe begaben / alfo Bet groot ^>cBip BabDe tegen een aSotfc geftooten/en baa?� lecli gebao?Den ^B>e indianen �aaten foo berbaef� fienbe be Spaignaerde» inbe g>tl}�pen / blirembe ban foo berre / Dat fp De Bet ftranDt berlietcn enbe blucBtcben opt ©ebercBte. �en ©jou��cab �tenlicfc baert betrapt/bebaelc�ie toert gegeben Sjoot/ 3®ijn / enbe Con^ fiturenDefgelijcfifS een Bwibe enbeanber �leeberen. ®>it berooifaecMe Deanber Snbaoonber^ nae�er te tteeren en tt loop� na De Spaignaerts.met bc�oetefte fp mangelben ©atemoaerjS/§>ptegelhen3S / bellen enbe anbcK clepne Cramertjen/tegljen «©out/ ©ogelen/©?oot enbe an�ere DingB? n. ChriftofFel Columbus enbe Guanacari eeitban�e CaciquesOfte <©ber|�ett . toe$ 2,an�ftg/DeDeiiimalHanberen bupfent omljelftngBen enbe ^jefenten ober en baeber.^nfen Genev�ys Die feer berlang�e om Den Contncft enbe Coninginne teber�alenf�n abonture/Dcbe al�aer �ouuaen niet confent- banbes�
|
||||
|
batibeu getnel�enCacique een f�erebf�e oftCaf�eel ban aer�e en Bout/ enbe
.fret tot be�paringe toont ff�ije 38 Spaignaerdcn onbcrbcn Cspirrpn'Ro-
drigod'Arma vanCordua:l)e.t Caf�e el too�bcut jtjnbe / l)pnam met �ens j 8
Indianen,i4opapfgapm/��lc ^c|)Ut*pabbrn/�ontjnen enbe bitoerfebe
anbere faecben/berfcbepDen �anbe onfe/ De tojclebe bpt'MDepe lift bitn*
gen met al &et #out / riae�cb �p pD�e toermange�t tegen be Snrcoon* ,<roUmii,us.
ber�too0?fpn�raniert)em©oc?t�i� bpintotjftidj bag�enin Spaign�n fc«�t nae
gebomen.&e Ccnincb enbe Conmginne be�benbe toer (faen battei* mib^ �g«»si"«'»
bel toja� om befe llanben te conguef�eren enbe ban baer te trecHen on?
Sajeerbelicbefcijatten/ten aenfien banben otoer*toloet be$ «JBouW�Mcb
bloot toanbe 25ergen albaer/ tjebben Dertoaaertj� gefonbrn een beel mad>
tiget fltmabe ab� te toojen/onber f gftebi�bt toan Columbus, be �aeltKen
fp benefite�ben fpne f^jsbtlcgten inbe dabt Barceione ben z 8 Hiap inbert
f are 1493. met befe .©tftepenfonbenfp <©�eef�elicbcperfoanen / Jiant* ctntt�e ma»
toerener^ #eecben/�of pen/^c�apen/<�Bepten/©erhen^ enbe �feltnn�/ f* »an�oiaia*
omt'ltanotDaermebetetooojfien : met befe f�rmabet^ Columbus banw'
Calis Malis gebaren ben ij September 1493/ met toeel meerber blijfcbap
a\&beeerf�e©opagie:maerbpVoajSbiel belogen/�oantsnnbegecom�
intCplant Hay�,nu genaemtHifpaniola,ber!iontt)pbat be 58 Spaignaer*
dcnbie&palbaerint jpojt�abbe gelaten onberben Capitepn Rodtigo,
toaren altfamen omgebjaebt boo? be Sn^oon�erg/nt bat om be greote
©iolenttenbiebeSpaignaerdenl)a�benbeb?et!f n/niet alleen in ftaredBce»
�eren/maer oocb aen �ateHicbamen/ enbe pjmcipa�cb aen b'eerbaer*
Dept uan bare ©joumen. Columbus en bont niet g�eraben booj befe ttjt
�e indianen te cafhjbf n/maer bebielt bat op een anber rijt.3Cl�aer feiDait*
�e gebomen 3gnbe / bou�ebpalbaereen �>tabtbie bp noembe ifabella,.
baer nae boube bp nocb. een j^tetcbre �p be «©out* mijnen ban Ci bao.om
f)em te Befeftermen tegen �en aen loop bcrindianen ,laten�e ftjn bJoebec
Bartholomeus <0ouberneur beffeltien <��p�ant� t0n�ertuflcben onbeebte
S)p met b?ie�aratoe��en be 2upt»cufte toan t'�planbt Cuba, lam ka .'enbe
anbere. ©an baer beerenac int �plant H ifpanioia toont ai�aer eenlf aben j^f^ rot
feer beguam/t'badcb bP noembe s.NicoJaes. Hp babbe tooojgemsmen upt ijmml
te roepen be Cadbes; Jpaer toert boojftjn fieebfe bekt / aljs oocb beo? �e
muptmatie inbe f>tabt Ifabella.ter faben toanbe ejroote nioet^toillicSjept/
obersbaet enbe onbet)oo?titbe�attbfbngen bet Spaignaects tnt fdtee�ps
�anbtrbjaer boojbe Caciques enbe gngffetencn feer qualtc teb?tben toa*
ren.oBm be fetoe bjeber in fgn to?ientfc|)ap te b?engen/bebe l)P ftertoett al?
iebe Spaignaerts.be\tielcbe f�ut�ftir^ toar�toan befen opdoo'p'. ®ff� S&*
?�itieOtoerb�Spaignaerts,maerbal}enalbanGafparTreisd'Arragon5 bim
■gp babbeboen�angen/toerbjootfoaf�er beanbere/batfoobacd Dm'3�b* 5jj!?S?hn«ni
tbtrae� �ua� ge nefen�p �^m in alle bael� nae Spaignen begaf/ cm b/nn te kpnisnoi. " purgeren toanbe laf�en enbe �rimen/ baer xntbt bp bja^ befcbulbic�t: �e * Conineb babbealreebe gefonbmfbnen Camcrbncb Aquado oni Colum. bus nae Spaignen.getoangen teffnben.llp arritoeerbetot iMedina del Cam> po.albjaer ftct ©of�oa^:©ppifffnteerbe �senf onincb enbe Conniginj?^ ®iipiefenten/e�leberb^ober bepioteffenDergeereeureer�e Spaignaerd�» & 2, �e.
|
||||
|
fe*&e!c&� {co toelV�arenBeleptfot fgnfti|�iffea«e/bat&e tfnuitffkm
tterhlaerbe gljeaBfolbcert/enbe �ietljem ban nieug toeruficn aetjt^cbe* pen/ora anbere Hanben te gaen foeeften/tiseebanbe fc�tie «j�cftepen glje^ la�mnietbictualien enamunitte fant Columbus boojupt tnet�e anbere �-E6!?? fe#/t� �p gebaren ban s.Lucas deBatrameda ben z8 Jff�ep 1497/ nemen* ww«fpfe; jjej-gnettcoutjEfnae Madera, nanbaer fant �pbjie&ctjepen Den rec�ten inec� nae t'Cplant Hifpaniola met bjie �onbert Banditen, met be anbere �|ie �>c�epen paffeerbe �p Cap o Verde, enbe nam ban baer fgnen courg nae Indien.feer nae ben Equinodiael, albaer gearribeer t39nbe enbe eora�"* �e inben �ttbam ban Parda.ujierp t'SSncner Bp t'Cplant Copagua, tmelc �p noembe t'Eylant vandePeerlen. Columbus BeBBen�e geftabtberfC�ep*
�en ?8en f�agen tegen be gjngefetenen bes" Han�g / enbe nteutoe <�plan*
�en ontbecht enbe gebonbcn fiebbenbe/�nert ben�t banbe Spaignaerts, al* fo bat Roldan Ximenes �>?oot»$otejlaet oft SSecfjter / tjebbenbeontfan* gen ©jtcbenbanbcn St�mirael/in�oubenbe ftetn te (lellen onber f�n ge* tjoojfaemljept/lajepger�e fulcr / enbe gincn met 70 mannen muptineren/ tierlatenbe Columbus,tot Siragua.fcljj�benbe ontallicne guaet'Bebcn ban �em enbe f�nbjoeberjS aenben ConincH/betuelchefeer Djoebtc� toa0/ba� be fanen ban Indien alfoo gmgen/enbe fant bermaertg Francovs deBoval- dilii Slibber/om albaer «©ouberneut te3fin. «© efe artibeerbe int Cplant «ffo�umbu� Hifpaniola met bier Carabellen inben jare i^jbetoelchena batfip Sin* tuet 5pn 2S?ot« QUifitie Ijabbe gebaen inbe &fabt S. Domingo fanbt Chriftoffd Columbus,
anf 8i�,?b Bartholomeus enbe Diego f�n b^oebcrsi gfte�angfjen nae spaignen metbe
«ai s�fiwt�f �^fetsf aenbe beenen. jBaer aljs� fp �oaren geftoo» banben Coninc/ befelbe
* benam be befcljulbingen foo �Jepntc� gftefonbeert / bat ftp hennenbe be
getrouftept ban Columbus Bernriaebiie jaren meber fant met bier Ca*
labellen om nietttue Hanben te foechen.SSlg flp nu �neber was* gftecomen
at» h»i» e int ^Bnlanbt Hifpaniola f00 en toilbeNicolacsd'Ovandaf)em nift late CO*
iwitioiMin- men mbe&tabts.Domingo,t'�uelc& Bern feer berb?oat/ temeer/ om bat
fe«#, ' Bpfelbebe&tabtgeBoubtljabDe.CnDeftem Beerenbej©eft-toaert0/lm
ojttbrchte �et Cplant Guanaxo, feer rtae Bet balie Hant / t'tuelch be �n*
JMOOnberjS be$ �anbtj� noemen Higuera,enbe be Spaignaerden be Cape de
Honduras,enbebarenbebeo?tglangs?De�u!te <©oft=�iaert0/ bont Bet
Ulant ban VaraguaiBp trat te �anbe inbe Cplanben Zorobaro, be toclcHe niet �erre en 5011 bant bafle <gplanbt/ enbe Bern toert g�efept ban�e <$n> l�oon�erjS / battetgBeBeele<®uartier ban Veragua feer �ncnma^tiaH gout.<©pbitrappo�tpafjeerbe Bp Boojber altn't� nefFensf be Cufle tot aen be Goife ban Vraba,albaer gpte �^anbetrat/ enbe�abbenennifTeop bcrfcljepbenplaetfenbanbe^upt�3ee» ©an Baer Beerbeftp toebernae Cuba enbe boo?t-s tot iamaica,alnjaerBpt\.uee<©alepenberloo?/enbe met �e an�er ttoee focflt ftp noclj nieutce �anben: maer bit engRefcfttebe niet fottbec rerfl uptgeflaen te BcbBen beel ftnaricljeben enbe aergcRelcj iuant eenige banbe ®ne inerbencrantft/enbebe Spaignaerden feibe Behrije�ben Dem/baermebebe indianen feer toel iuif�en tjaer pjoftjt te boemfienbebat Francifcus de Poraz (CapttepnBan een *6alepe/en�e Diego be bjoe�er ban Columbus ijabbe genomen eenigfte ^atguenom te baten nae t'�pian�t Hifpaniola,
|
||||
|
Hffpaniola4CoU«abu8 bant Bem foobttt�int b�o? intn ftem b� ®ib?eg g�te*
bjahcn/bebjelfkeftemommoselicKbaarentebeiKnjgen boojbiifle�mge/
�ooi �i��en/noeft �oo? bjientfcBap/foo toepnicft at# met gftebaelt. �n�e ^ . ,.�,
alfa be noot be beure opent tot alle mbentien/foo bebal Coiumbu*batmen SKs'
tot 8em Bjengen fou�eeenige bantnaef�e©ojp / be baelefee fip b?epcf)�e/ jumbu^om
inbien fp tjent niet en berfag�jen ban lijf-toctjt bat Godt in cojte tgt Ben ©»"«>*«"
fou�e een f�raffe fenben banben �|emeualfo batfe alle een guabe boot fou* »��K!EwM»
be f�erben/enbe tot een tepeften fouben fp fehetlicu (ten terflont be jKane
bol BloetjS/foo fp baer acljt op bailben nemen. 311$; nu d'indian� be iBaue
foo BloebicBfagen(boo? bcn(EcIipfus)aIjS ben SCbmirael fjabbe boojfept)
gingen fp fjem galen ©tctualte gjjenoec�/ enbe Befojc��en Ijem oberbloc*
�ie� ban alle� bat �em ban nooben baas1 / foo langde als' �;p int �plan�t
bleef Bern noct) Di��enbe bat fip {jaec mifbaet batl�e berg�e�en/ ett�e niet
tneec te baillen gram op Den 3�n. �pnbelicft nae beele arbepts' baert befen ©oot u �*>
crperten piloot oberballen ban een fiechte baer ba �P fterf tot Va�adoiid ««nuraji.
Uen8 |^ep i jo�.^olgenbefgnCeflanKM/baert fpn lic�aera&egraben
tot Sevilien.int conbent bcr momenen ban be Cortofa.
JtP�eeftnae-gelaten tbaeefonen/DonDiego,bcb3elehe trou�eMaria de
Toledo.boeftter ban DonFctnand <©?oot*Commanbo? ban teon:ftjn an* _ ,... ... bet fone Don Femand ff erf ong�etroutjbefe Baboe een Librarye ban meer fSSSt
�an ban tbaaelf bupfent ©olumembe baelrfte tegenbaoojbiclj i$ int �on* bent ban s.Oominicus tot Seviiien; een baeerbiglje memojte boo? be &one banfuteBeenBaber. �©e eere ban Bet op boen ban bcfe nieutoe Hanben toert ben felben Co- ®e^»a*^(fS
lombo ban beele ontnomen / feggftenbebat fuf�boojmae�gBpan�eren 'S�^ foubefpnBpber Banbgenomen/banbaien(foofpbid)tm) Columbusban urotwn bm �eg foube onberrecDt baeefen / ban alfoo bap Bier niet ban mepninge fpn/ w «^ »inW« omme ffln perfoon int lang�e te bcrbe�tgtjen/ alg alleene foo beel tot ong �l^ m$' boomemenbient fgne rep^en�ebaeberbarenteBefc�apben. matt om ■ int Ho?t ben mout te floppen ban Befe Benfiberg / en iuil kk niet anber� boen/ban t'gene bat Coiumbus felbe Beeft gebaen op een 25anltet aen be* Ie spaenfehc �beMupben / �cbaelcfte bibiferenbe ban�e ontbcel�ing�e ber Indien, geraecten fo berre in pjapoaf� / tiat �P om fjen tecotrtenteren/ftcm �ebe Brengen een �p/en�e �em boegenbe tot tjet ge�eele 45efelfeIjapj fep* �e/�atterniemantban l)un allen en baag / bse�at �p conbe ober epn�e boen ftaen/a� �p Ijem bermat fonber fleunfc� te boen. tll^ nu pegljeltjcfe fuicr Ija��e berfocljt/nam Bp Bet �p / en�ecraocKtet ibat aen een epn�e,- $nbc f�el�et alfo rectjt op be i�afel. |
|||||
|
Corte
|
|||||
|
Corte Befchryvmge der landen ende Provintien,
van America of Wefi-mdien>met dccondi�en ende manieren
der Inwoonders voor de aencomite detSpaignaerden. imwattmwjt» -w�«^ ^bolcherenban Weft-indien boa? be aencomf�e DcrSpanjaerd�
aattomfie Ymar�monDerlijcBarbarenDemiU/ fo�oel ban natueren alg ban ucE^paiia» 1 JNeben. S�oaenalDeaifSODerpeenbeben bienflban�enbupbel
umnm m*~* regeetbe gier op eenD?eem�e mantere/enbe op fommigepiaetfen inas? geen henmflebanleenigfte religie een groot beel en b?eefben met aljS tien DonDeten�e boofen <©ee(� �iefe temteerDe op betfcbep�en manieren, ^p en �a��cn gfjeen cleeDeren Dan Hpnmaet/molle of fp�e / an�crj� Dan «enige �enibm en�e clebebeng ban Cotton/of ban bellen Der beej�en / of toanplupmen�erboge�en, Jif�ettenmtflebpbaetmet�anlef�oftfcftm* ten/al ijiaet metenfc�ap bel�ontinbe memojie / baer cantenterenbe te lee^ ten banben © tber op �en fone/ De DaDen ban bare boojfaten / �efelbe re* feenenbe bp bon�et�en manefcljpnen/in fonoer�ept in baet crpgen(mant Uit mag baerpjincipael oogmerc)fpnbe nergens bec�mertbp na al# met ipjtncHen, eten Dantfen/fliapen �agen enbe btflc�enjon�er baer en mii�tni «ietbanmetenfeftappen ofte bmeeonf�en. &e Peruanen behielpen baer met cooi�en ban biberfclieco�eurat/ gemtooptin �iberfc&e piaetfen/enbe geblocbten Doo? een fonber�inge confl %�oo? melcfeen rnibbel fp epgentlrjc genoeeft mif�en te �ifcoureren ban berfcftep�en booiieben �ingben. gn* �ien onber baer gebonbenmaren eenige ingenieufe geef�en(g�e�pc onber an�er fpn bebonDen eenige mereben Dan <6out/be&ben�c �t- gelpcbeniffe naturel ban eenige ©ijTcben/bieren en�e bogelen beg Hantg/ enbe abbe* te frapielje�en)fulcr en tj� niet gefc�iet boo? leeren/ maer boo? ecnig�e Ie* ben��'c�ept Deg geef�jS / pamculierlpc gegjjeben acn fo�anigjje perTonen/ <5o� �em niet millcn�e onbetupebt laten onber �efe bolcberen. flSaer «benmel�emeelten�eelmagbetToncbenin eenBfgront Dan onmetens frljap ban alle eetibcbeenoe goe�e faben / alle �aerDeucIjtf�ellenbeitt Doererpe en�e HSoojbt. ^aer en mag nieraant onber baer Die g�ecrtrtt ftap? Djoecft/ fommig�e
�?oegbentacbtcr/t'booj!�emtfoccftenbe/ maer botten al bet �ap? banben
baert/maer in p�aetfe ban Dien bercierben fommigbe baer lippen / bahen
enbe binne met gecoleurbe fleenen/in t'bleefc�j baft gemaeebt.
t©ite* watae^ ©e ^oipgannc oft beel�ept Der bjoumen/ regneerbe Dooi Dit gbebeefe
w�c� 'luw** Eant/almaermenoocb menfcbenoffer�eopbiberfcbeplaetfemcojtelSclt
"*"� �et fefteen Dat bier mag alg bet mtbaeebfel be& tuereltg / foo moeft enbe
tmtebetpcb �uag be Naturel �efeg bolcc. m$ mei maer bat De fngefete»
nen ban Em�pa, Afia enDe Africa fpn als* nocby alg oocb ban ouben tpben
bertoonnen banben boocbmoet/gieric&ept/ongberegeltbe�en enbe anbec
fauten/baermen ter contrarie onber befe 2&ar bar en beeft toee�e gebonben
'fupber ban alle IjoobaerDie/maehenbe �uepntcb bjercr ban eenige g�tbe*
ren/mefenbe fo�et enbe maticblBaer be grati�n bie <�5obt gemepn beeft
Semaectbebolberentjan �er!a?aertsi ober/De re��flc�epDt en�e �encSjt
Xuaec
|
||||
|
jaa.ier�oojbeereperfonengge�eptibci�fit/ ittfon�ergept�ette�ftelpcHen
fcgat ban «Bo�jS xaww betgoont Dat �e anbere fpn baonberlgc mif�eelt/ entse Dat Die ban Europa bobenalle anbere gebenfbaecg$ baonbetlpefpn ber�onben atn De Barmgerticgept <�5o�t$ / teieiig ooj�eel mbe f�raffe ft» niet en fu�len ontgaen/inbien fp niet af en laten boojt te gaen in gare on* gobbdpcge�emggeneralpcmacgmcnfegggen/ bat befe arme indianen in 4gtelte juS garen tpt fpn ggtbaeef� inbe aller armfte con�ttie ban alle be nacomelins an$nawn. Bijen ban SJi�am, 30ooi gare ontbeciu'nge en dabben fp geen munte/ mate oft ggebaicgte/
fonber �ebaclcHe alie menfcgelpcHe ganbelmge enbe gemepnfcgap qualpc can Bef�aen / gare (Crafic Befiont in mangelinge ban gare nootfaheipcfjes ben. ^>p en Dabben gfteen �o?en/»apn/baajs/ peerben noe g muplcn notg: (Cac��e.'be boucunfl/en i»ajS in geen geBjupcfi onber be�e banbe felbe/en* �efien�e �tgepen en conben niet Begtppen baat biebaaren oft goe fpbaa* ren geboat. "^oo? gebjecn ban <©fFen/ peerben ofte bierggelpcne beeften/ Bouben enbe Bearbepbcnfp be 28erbe met gaer ganbf / lebenbe banbe bif� !«** $*>»("«, fcgen/b^icgten/baoitelenenbeoocH ban menfcgen bleefeg op biberfcge plaetfen/a�0 mebe ban ^pinnenoppen/ bao?men enbe anbere onbenuame bingemeenige anbere aten ooc Serpenten boo? gaer grootfie lecHernpfc ^pfcgil�er�en gaer licgaem met biberfelje coleuren. ilaerbaapenen fpn _ SSogen met IPplen ban Jpalmboomen / bebaelcne be�e onber gaer bergif* m*vtnm* ten/enbeinplaetfeban pferBcflaenfp befelbe metbijS Beenen. 3Meint fupben na be Zee Bouben gare baonin'ggcn op gare Bosmen/ ten Deele upt ®on<««««* bjeeftbennonbaticnalgntebeomgare ©panben/ teggen Debaelcnefp boegten met fiebenbebaater enbe bper/ fo fp bail�en �e Boomen befioim?. f�are bf ffcgen/bierboetige bieren eribe bogelen en geBBen geen ggelpcne* ntjS met be onfe/noeg gare b?ucgtennoeg minber. 28elanggen�e Pem.ggeleggen tufjegen 3©effen enbe S�p�en/ i# ggeef�i>
meert get aller rpcfie ban alle lanb� �er 3©erelt. �|et i& baer bat be j�pa* jaer�en gebbcn geerpegt tegen malcanberen/a�fb baelalg tegen be i�nbi* anen/om tetserfa�tggen gaer giericgept. 3!n bit iant fpn beel biemb�ge* �en/on�er anber tbaee (fraten/ baer ban beeene �ancn baag 600. mplenl cnbe�?eet25. bocten/aen Bepbe fpben ggefloten niet mueren. ©eanber l 5aaa^ geljouben int geBercgte/enbe oocnaljSbeanbere�efet met mueren, i
fBaer get aller mercftelpe (ie i$/tm tpbe be� Kepferg Carel be 5. be p?ac? $
tpenen ber j�panj'aerben tegen atabalipa enbe Guafcar geBjoeberiJ/baatte
�jeBBenbe gerubaineert ben eetten boo| ben anberen / geBBen fp epnbc�pcft onber t'beleptbanFrancjfco Pifarro ctpeg aettgenomenteggenAtabalipa Comnch be� %&m$ Peni,�en baelcften'fp ggebanggen creggen / banben X»tff jU baelcnenfptrocHen een ober groote ^ommetot tantfoen / enbefo�ben $tm, meer gegat gebBen fo fp'pattentie gab'ben gegat. 3Mfo get gout en «^ilber baer na be�e baertgefoncftcnPifarro liet get baegett.iBen Bebant 2$ zo�o. pont S>tlber#/ enbe #out i?26j-oo. Pcfos» <eith Pefosi�'bacerbieg eeri ; Caftiliaen,oft ati�ergalbe 5p?anfcge Croone. 55e �epfer gabbe get bpf�e moots (cm beel ban alfc�. �kn peer�eruprer gabbe boo? fpn beel 8000. Pefos in t�naomnnu Coubt/en�e 67<>.pont^>Uber�/&cboethn�egtengab�enpoer 4i;o,pefos &*&& ' Hl
|
||||
|
fer^our/�hbettoee �onb�rtt�rfjttc� pont �>ilber# sbeCapitepnen Ij&b*
ben 3ooopont ^iii��r^/cntlC 4oooo.Pefos m<©�Ut/Francifco Pizarao tjab*
toe mieetfebeel/en�e al$ Capitepn <0enerae�:i)p nam nocij �o�en bien/be
mulbtn �afdbajr Atabalipaopfatntfpn Hittere oft «©fbaer / bebjelcfte
mmm miK' teoecf) isooo.Pefos m gout. Hopt en "maten ^>olbaten fo rpen/ in fo toep*
bom ent» mc�tpt^/en��fnftfoclfpnp8tpchd7raac�bem�fjicbcd})eb�jenbefel�e
"^r/nX-�rietlans�ffetm. ^e©aberban Guafcar enbe Atabaiipaujajsvoonofc
s�enlati©^ r pen ban <®aut/bJaM Boben De nootfahelpcftebfn fpn 8upg(�e toriclie al
w». ban «0out enbe fjilber �oaren ) ija�bc fip in fpn «ttabmet statut n ban
«Beut/geBootfeert ban negen oft tfjien boeten �ooge. Ilpljabbe oecban
alle foojtenban bieten ban �efrtbe materie enbe fatfoen / na gare groo*
reivte toeten alle bierbocttge bieren enbe ©ogfte�em Stem a�e 2&oomen
f nbe crupben ban fpn Slant: 3§lle be biftcfien fo tod ut "Zn aljf ban be
foete toaterat: 3in fotntna baer en toa� niet in fpn BLanbt bat ftp niet en
�jabbeban <C5out en f>i!ber. JEen fegt baerenboben bat befe Conmgften
labben eenen Ijof / in een eplant / in betoefcne toas? ban <©out en ftiber/
a�e^toattttenfoubecemnen {tellen in eenen�of/ aljS Crnpben bloemen
rnbe BoomemCene fnbentie enbe mogent�jcpt / bitniet en i� gtjebonben
boe? oft na bic tpt.
IBaerBoben allen befcn�abbe fjp tot Cufco nacfj tm onepnbe�pcSc
^uantitept ban <©out mbc &tl�eiv om int toeren te (tellen / ttoelctj allejS berlojen �uert boo? b» boot ban Guafcar, om bat be Indianen ftet felbe ber* &erc�b�n/fienbebat�ei§panfaerbent'fdbebjUben boeren in &patijfen. me indianenbienen enbe aen�ibben berfcljepben gefcttflberbe oft g�e* SSS^" BotfeerbeWgoben/gemaectbanIjout/S�erbeoft&itoer.9n $eru toojbi «wanen*. �� fdt)� ti00?gCj}e(t �ooj figuren ban ©oge�en m&tw herten enbe an» beregebierten. &p �eBBen noelj gebenfbaec�g §p?itffcrsf Die befe 2Sfgob� offeren/maer feer fecretelpeh in be Ijolen en Cabernen/booj bjeefe bnnbc ^paenfdje pne|rerg/&p onbehagen be felbebn Ijare name/ toat mib^ beien fp moeten geb?upclten om be «[jnfienen te 'tojpben tot Bet gljeljeele Eant.^ac be maniere betoube SSfgobenbtenaerg / �teb&enfppatroontn enbe nlepne <6oben boo? alle bingen. I <®.tat� �« ®»t t� �e memo jie toeerbie� bat be intooonbersS bant<SplatHifpan ioia fittiifto«af« ^ebenfbaecU�jenaemtSintDomingobJarenberabbcrteertbooi�are S�f* ioiMK. gob�lang� tpt eer be^panjaerben ban be Indien toiften/ bat be bjeembe* Mngen fou�� coroen enbe Benemen 0aer beSSeltgie en bjp�ept ffami. ^a* re �Jief�er� f�elb� bit <©?anel m'ftpm/enbe fongen �et felb� alleenltjch op bagen ban bjaef^eptJ^cn tptljeeftbaer na befafee �naer gemaeeBt. ®tt «s int co?t fo bele asngaet be jeben/ Ccbtfbien^en enbe ge�egent*
�jeben ber �anben ban America oft weft-Indien/ genomen iot be ^ipaett* fclje ^ii�orifc��pberff / bjeld«Hanbenniettegen(iaenbebde rfmonrrfn ber Indianen be S pangnaerden geBBf n otibcr bienfi&aerljept enbe flabernpe gf�jaeDt/IBaer�oe enbe in �nat manieren fal bm furieufenHefcr bin* ben" in bfrfef)cnben^>cl)jpberj�/onbfran&erooch befe Barchdome de las Cazas ,een ^iff^op banfjare factie / �te op bitfbaniglje manier Begint»- |
||
|
Co# bwSae� bantie Wti�t urtien
�anjn�ten/ *�
�jSBetSlnbientoerbeontbe&t/ in't^aer 149*«
^et ^aerbaernaequamenbaer / om te jttcBtett enbe te befetten be CBjiftat�/ te toeten �e ^>paen* jaertg / inberboesBenbattetg&eieben3tjn49 ja* ren/ battcr gtoote mentcBte ton .�panjaertg gtn*< sBen/ enbe' t eafie baet fp aen fUnbt quanten otn Betfeptban flit�ten enbebefetten/toa���tgcootSfpSS^ enbeuptneraenbe gelutnitB Cplanbt�fpannola/«o° "«««"«�* btoelcfee inbe ronbe fteeft feg �on�ert mplen.^aec fijn anber feer. groote enbe ontalltjc&eCpIanben ban allen fpben ontrent/i+»*�. betoeltue top alle fagen/ enbe toaten meer betooont enbe bol ban nature* �en bolt&e/ te toeten/ ginbianen/ ban marB toefen eenicB anber Hanbt in be 3©eerelt, ^et baf� Hanbt/b' toelcu lept ban bit �planbt/ ten naefien 200 enbe � o mplen/luttel meer begrepen banbe ^eecant/meer ban �jien bupfent mplen/ al ontbetnt enbe bagBel�cfeg ontbetatmen meer/ alfo bol ban boltu/ gelgtu een 25pito$f bol 25pem ^>oo beel belangt batmen ont* bec&t Beeft totten jare bupfent bijf�onbetbt enbe een-en-berricB/ fcBP* ronbe bat <�5obt in Bet boojf5. t' feffeng uptftojte / ben grooten �joop oft« meefte menicBte ban al Bet ontallgtse |Benfc0elijt6e gfteflatft t, Stille ut ontalltcfe bolt» ban alle foojten / ftftiea <H5obt fimpel / fonber mat 1« gm**
erc�ept norlj mug�c bobbelfiept/uptnemenbe ggefi Bare natuerlijt6el|eeren/enbe ben�fi?i(tenen bte fp btenen/ootmoebirB/ Jiatientit B/bjeetfaem en ftil/fonber upben/troubler�/beroer�/ntet quel*
icu/niet uratBeelat�tit�/fonbcr rantuer/ fonber Baet/ fonber tojaetne te begeeren/meer ban anber ter toeerelt 3pn<<©oc& fijn fp belitater/teeber/ uZVX*? en toeecuer ban toinplere/enbebie min mogen teg�jeng ben arbept / enbe maem\>tPv bie eer tierben ban toat fietnte bat Bet 5p. 31ae be ninberen banbe $?in* genoegen ba» een en peeren onber on# opgeboertenopgettocnen in alle belitaetleb�/ »«(hi«m», jtjn niet belitater ban 3P en fnn / Boetocl bat fp ooca 3pn banbe gBene �iz ban arbepberjS af 6omcn.^>p fijn oock feer arm/en bie min befttten nocB en begeeren te befitten Bet tijteltjtn goet/eti baerom niet Bobeerbig/ met ambitieur/niet begeerlnc/Baer leben ig fultr/ bat Bet gene banbe �jeplige ©aberg inbe tooef�ijne fc�jtjnt niet ftrenger getoeeft te Bebben/notB mm onluflitB/notB arm.^p gaen gB«nepnlijt& naec&t / gBebecnt alleenlijtfe Bare frBamelBepbt /ten jpioogBften becnen fp Baer met eennleebenen ban uattoen/ban anberBalf eue/oftettoee ellen in'tbiercant^p flap� op een ^>argte/enbc �nz boen fp beeiin een BangBenbe nettenen / toeltnfp inBet f�*J%!*m Cplant �fpannola Bieten�|amaca0t ^pBebbenoot&fupbsr onbelam* inert enbe lebenbe berf�ant / feer begrijpeube enbe leerfaaer tot alle goebe ieere feer bequaam om aen te nemen 01$ Bept�&<�at�}0lijc& t�>loobe/eu 25 J&aer
|
||||
|
►
|
||||
|
Colt verhael vande del�ru&i� vaft �ndieri.
f�aet teUerctetm m�t beucgbelgcse manieren/ enbe be ggene bkmn be>
letfeljs baer toe gebben/ ban anber �iz <tf?ob fc�aepteinbe �JcereIt/enbe3P 3gnfo important / argter bienbatfpeens* beginnen uennijTe te gebben ban�e faec&en banben gge�ecbe/om �ie te bolroeten en te oeffenen / enbe geb?npf6eii be Sacramenten banbe Herrfee/en�e #cb tebieaen / �atidfe raad) fegggen/batbei&eiigteufen toel ban noob�gebben om gaer te tor* |
||||||
|
ober beel jaren enbe utenicgmaei / niet connenbe loochenen be goetijepbt
bie fp inbe 3>nbianen fag�en/boojtoaet btt bolca foubeget g�eiuc�iicgire �an�e bsereit toefeii/neiiben fp alleenlgcfe <©ob. <©nber befe tamme enbe facgtmoebtge ,f>egapen/ en �attber ijttalitept '�'. alg bojen/ban #ob garen «�cgepper alfobegaeft/btelen be J>panjaert& terf�ont alg fpfe Benben / alg uptnemeube felle enbe ban beel bagen gon* g�erig&e �Mlben/Cigren enbe Heeuroen/enbe fp en gebben albaer ban ober beertic� jaer tot nu toe / anbetg niet g�ebaen / enbe boent nocg ge* benbaec�^banbieterfc�euren/booben/betiaaroen/affligeren/^merite* ren en�e bebetben/met bjeembe/ nieubje/ btberfege/ enbe nimmermeer biergelijc&e gefien/norg gelefen/ itoc& geftcojbe maniere" ban ta^eetgept/ boaer af eentgge luttele &ier onber fullen g�ef�pt bjojben/inber boeggett bat baer l�aren in't Cplanbt *efyannola boben �jie mi�oenen pielen/bie i�pfagen/ nu ter tgtbaetmeten 3gn banbe «igeboome/ *oo petfoonen/ «pimtftcm �et Cplant Cubags&p na folancK/a�g ban©allaboub tot �oomcn/enbe laneft a!s ban iggebenbaet�gt'eenemaelbetbsoefr. ^etCp�antban fint Suan/enbe *Snltt""�at &*" Samapca/Cplanben feer groot en feer gelut&icg/enbe plapfant/ 3gn bepbe befolaet,t©e eplanben Blucapog/bjelcne palen aen �et bootf5* ban �fpannola enbe Cuba/m 't #oojben/3gn meer ban t' fefiieg in gge* taie/met be gene biemen �eet be «l�iganteg/ en anber groote enbe feiepne «eplanb� enbe baer af �et flecgt|tei��baic�tbaerber enbe plapfantetbait ben ^of banben Comucfe ban ^ebilien/enbe get g��efontfte Hant banbe toetelt/ baer tune ioaren meer ban bgfgonbett bupfent wlen/baer en isS op bit pag met eenecreature alleene. Jbpboobenfeal / foo fpfe upt gare Har.ben troe�ten/ enbe bjocgtenfeint Cplanbt �fpanno�a/ acgtet bat 339 fagen bat be naturele baer failleerben/ gaenbe berinaet t$ een fr�jtp ebtr typ jaren/om te foecfeen ofter pet oberggcbleben �rsag (fo een goet �\#U fteu toert betoeeg�t booj com.paf|�e)om te be&eeren biemen foube mogen �inben/men bonter maer elf perfoonen �>ie icfe fat�.Slnber meer ban ber» tic� �planben ggelegen bp bat ban fint 3uan / ^gn befert enbe berlatem 1{!Uebefe�p!ai;be«te lanbe / maec&en meerbantbjeebupfenbtraplen/ Die alle geabanbonueert enbe uptg!)ef�ojben3gn. W au flet groot ba|i Eanbt 3pn top berfecc&ert bat onfe ^pan jaertg
Sft^Joier"'mct �arc bjjeet�ept en faeofe fepten/�ebbeu bernielt en uptgeropt/ enbe
mh im »i,i� �ie gebenbaecg^ blpben te niete/ggetueejt gcb�enbe/ bol rebelgcfe bo�tn/
^pfw«a«*n. tmzt �au f |j jes� �ncfeen grooter ban geel Spangien/ al gingen baer me*
Sem dragon wH f^tupel / enbe meer itanbt^ ban tbwntael ban
|
||||||
|
m
|
||||||
|
Coitverhael vande deftru&ie vaft Indien.
H>ebtlfen tot Jiemfalem/b' toelc�t meet tg ban ttoee bupfent mplen»
H^pfuUen feer feet&ere en toatacgtige reecfeeninge geben / batter ge*
ftojben 3gn tnbe boojf3 beerticg jaren beo? be teojj'3 tpjamrie en gelfcge »f *j** baben banbe Cg«ftmen/onrecgtbeerbelit& en tpjann�lncn/meer ban ti Boen; Mttec ittilioenen^ielen/mang/bjoutoen en Sinberen/ �fi boojtoaer tcngeloobe ^�fowX* fonber bat ten ntepne mp te betgrpp�/battet f� meet ban 15 minoesten. mqi«m» $«* 33e 1 * mt�oenenmaben ttoaelfmael tijten ftonbettbupfent/oftgon�ettletu tnael gonbert bupfent/enbe ttointic�j titael gonbert bupfent. <©e bgftgi� ittillioenennfae&en gonbert mael gonbert bnpfent / enbebgft�tenniael fjonbert bupfent,. Ctoee generale enbe pjmttpa�e manieren fjeboen gfteftabt be gene bte
baer gtnggen en �aer beeten Cgjifienen/ om upt te toojtelen en banben ibobem beg aertrgcer toecg te nemen be boo$f3. miferable batten/ b'mi boojontecgtteeerbigge/ tojeebe/ enbebloebtgbe tpjannifcfje oojloggen/ ib'anber/ nabemael fp ggeboot gebben/ alle be ggene bie gabben tn�ggen umtM «*. fipgen/ fucgten oft pepfen/opte bjpgept enbe libertept banben Eanben/ *<**> »"�*"* 4f om npt be tojmenten biefe le�en/te getaecb� /fp booben alle be peeren toen en kmtre» natutele / enbe bte mannen/ toant ggemepnlgcnen en latenfp tnbe oo�* �'/eMm,m �ogge ntemanbt leben/ ban be Btnberen enbe bjoutoen/ berbjucnen fp al ' be refle mette ftoaerfte afgtpfelgcnfte enbe fcgerpfte flabetnge/ baer in men opt menfcgen oftbeeften foisbe tonnen ggeteggen. <©nber befe ma* nieren fean gelfcge tpjannge/toojben g�ebjorgtaus ten �oofbe alle b'att* ber foojten/ om te bernielen al bat ontallijca bolcn. ^eoojfa&etoaerombeCgjiftenengebben ggebootefi betbeftrueett
fo bele en fobanigge jielen/ geeft getoeeft atteen�cb om bat fp booj gaae �efte epnbe atgten &et gont/ enbe �aer totlben in feer cojten tgt berbul* len met rgc&bom / enbe op&liramen tot fioogge ftaten/ fonber pjopojtis �an gaere petfoonen/ te toeten/ om be onberfaepbe begeerte enbe ambt* tie biein&aertoasi/betoelc&e�eeftgrootergetoeeft/Daninbetoerelbt macfi toefen .�f�efenbebe boo^Hanben fo gelut&icg enbe rgcb/cnbe bet toolc�t foo ootmoebicg/fo patienticg enbe fo Ittgt om te onberuterpen/ben toet�en fp niet meer refpectg en bebben ggebjaggen/ notft fp lupben en �jebbenbc ooce niet meer toercr afggemaecfet. (gjca fegge be toaatbept/ f o icfe toete/ enbe alle be boojf3 tgbt ggefien gebbe.) 3ck en fegge anberg niet ban ban 2&eefren (<J5obt gabe bat fpfe gabben g�etraeteert enbe ge* atBtal02&eeften) maergelgtn enbe min ban benbjcc�enbe flgt&opter ftraten. oBnbe alfoo gebben fp fojgge gebjagen booj baer leben enbe 3te* ten/ enbe �aeromme gebben aLbat bolcb g�eboot fonber g�eloobe/ e'abe fonber Sacramenten. <Cnbe bit t?s een feer notoire gebertftceerbe toaer* gept/ bat alle meiifcgen/ al 3gn 't ootb be Cpjannen enbe jBoojberp fel* be/ toeten enbe benennen bat nopt b'5|nb tanen ban alle get gnbten/bett Cgnfteneneenit� quaebt beben/ maer bat fpfe �ielben/ alg oftfp uvtm ^emel gbecomen toaren/ fo Janp tot-b at fp of bare gebneren eerft bsei cepfen/ beelquaet^/roob?n0/boob?n^/ ggebjelt?nbequ?l�»ggeba« ia?rontftns�?n* M ^ |
|||||
|
Af-bee�d�nge vande Spaenfche Tyfannije.
|
||||||
|
DEr wreedc Spangiaarts, haar onmenfchejijekc handel3
Haer woede rafery, haar Goddel�ofe wandelj Int Weft-Indifche Landt in voortyden ghefchied^ Ghy hier in juyfte form wel afghcbeeldet fiet. Derthien onnoofel lien, defe Ziel-moord�rs vinghe% Diezy tot Godeseer en zijn Apoft'len hinghen .'■� Hetfnootftelaftei^laes! datmenter werelt weet Weit met Godts neyi'ghe naam-bemantelt en bekleed De klcene kind'ren fy teghen Steen-klippen fmetenj ■■fSedifil'in zijngbmuht dien grwmlnkt vergaten. |
||||||
|
$
|
||||||
|
&an&tt<Epiattb crpttttoia/iesBin�e
mn�t $oo?t-$pDeDe Wam �qm\\Qt*
tiael/o�Z9.gra�en,
1$ Bet �p�ant Cfpannola/ tee�fk toag b'eetffe (footop gMept 5e&*
ben)baer be C�nfrenen in quatn�/bego fl be grootebef tt�ctte/ ellen* be enbe beberffentfTe ban befen bolcne/�e boojftfijebett .�panjaettg netnenbe be bjoutnen enbe Bittber en banbe 3,nbianen om �en te bte* nen/en itie te mtfbjupdten/etenbe �jet gfjene bat fp met beel f�aeetg enbe fueren atbept toften bp een g�erapen/ niet te fojeben toefctibe met't gene �atfp&emnae�atemac�t/ bteaitgbtclepntg (Want fp en plcg�jen niet meer te �jebbcn/ban bat �jnn ojbenaerltjcn ban noobe tg/ enbe berepbent met tlepnen atbept) geerne gaben/Doaer in te noteren ftaet/ bat �et gene' bat g�enoec�j tg booj t>�p fiupfen ban bertic�) perfooiten tfamen booj een tnaent/ een-C�jtf�en eet enbe bet nielt in eetten bacl) / enbe aentec�tenbe bele fojtfett/g�jebjelt enbe oberlaf�. Snbet boeg&en bat b' Sflnbianen be* ^ M r goften te berftaen/bat alfultee menfcljieit niet en nojten gecomen 3tjn upt ben�lemel/ ettbefommtgfteberdjben�aer eetbierrft/ anbergaerb�ou* a»o«»«»- toren enbe �tinberen/ bele bloben op'tg�ebetc�te/ om �jaettefcljepbett banbtenbolc&e/ enbebanfutc&e ronbJeenbegcubjelijc&econberfatte, - A ~, 35e C�jiftenen gaben �aet fuffelettett/ftroten Jjen met bupf�� enbe f�oc* 6en/fonber te mpben be #eeten/enbe l)et quamfo betre tot fulcnen tem* ?�fB^^ teritept enbe onbefc�aemtfjepbt / bat een Capitepn banbe Cfmftenen be»»»«»«»«>» �jupfb jotttoe bercracljte banben grootf�en Coninc�/ �|eere banben gQe* SS'? fjeelen «Bplanbem hierom begoJ�enb'Slnbtanen te foerBen mtbbelen ombe �8«frenen te
frerb^pben upt gaer ILant.^p ftelben gen in tuauenf/toelt&e feer toieecB 3tjn en ban tlepne offentie enbe refiftentte/ enbe min befentte: (baerora f »«wf»» batalleljaereoo?logl)en luttel meer 3pnban Bier telLanbe Sflwgog �* n«n De 3nt>ia»
Cannag/enbeootB�anfetnbermO^eCfijiften�metbepeerben/fUjeer^^rVa'w ^
ben en lanticn beginnen temoojben enbjeembe tojeet�tebenonbcr�jaer te boen* <Idp btelen inbe f�eben enbe Wlet&en/ enbe ett lieten notij joncft
ttocJ) out/not� groot gaenbe bioutoen/noc� bieint fcinber-bebbe lag&en/ g^S*
ijie fp ben bupca niet o» en rockten en berfcgeurben / alleleengoft eenen
�joop Hammerett in �are �open rufienbe�abben gBetoee|t.^>p toebben �tsSa"*»'
mte een menfdj met een� Harp totten mibbel f �ooben fonbe/oft �et �ooft ti«»«t
af fnpben/ offc fytt ingetoant ontbetnen. ^>p namen be jonge ranbet&eng
banbe bojfie �aergjUoebetg bp be beenen/enbe floegen bte metten �joof*
�e tegSfen be fieenrotfen/ anber toterpenfe ban acftter ober be fcgouberf
inttt laimeren/latgenbeenbe gecnenbe/enbe alffe bielentnt �oater/ riepf
fp/bobbelt bjp op/ Cuerpo de tal, fommig�e boobett fp metten ftoeerbe/
t'fameninetbemoeberg/ met albatfpboo?.�enbonben.^>pmaetBtett
fK?*er« #alg�?n/ bat be bosten bpnae op �'eerbe raecfet? n/ en Uan ber*
% 3 i�ie�
|
||||
|
Van net Eylandt Efpannola."
tgten tot bettgien/ter ecren enbe reberentie ban onfen ©er�ofTet enbe t>�
ttoaelf*l�po<lelen/ bjeng�eMbe|)outen�elopet/ije�bjanbenfelett?nbtr�/
anber bonben enbe befetten aljjetlic�aem met b?oogg fitoo / enbe alfco
ontfteKenbe/berbjan�enfer;SSmmigge / enbe alle be g�jene biefp toilben
gctUbenbeljoubeWJtteutoenfpbe^ebeganbenaf / enbe begiuggenfe
baer mebe/ fegggenbe: 45aet getteu inet bjieben/ts toeten/�jaecgt De tf*
«ffcfB*�d*S� buigge aenben ggenen bie op 't ggebercgt g�ebloben 3tjn.4&gemepnlgcft
booben fp be peeren enbe Abelen in befet manieren: §>p raaeraten fenec
&Xfe toSse ��flerefi ban ftotnen op bojcrtowenbe bonbenfe baer op/ enbe fp ftoofe'
mameif. ten baer filepn bier onber/op bat fp aUenttn�oTcgieeutoenbe en urgfcg�V
�e/inalf�lc&ebcfpcrate tounent�Vgaer bjoebe Zielen uptfieenen foubest,
Sltfc far�) ecnss op be iteofterg bjapen / bier of bijf pjintipale �§eeren/
©ffiri«-i,0!(3:cfe»nep"Eootfe batter toarentto�eofOjppaer�oofreten / baernorfj
fa- eB6e «je. anbere op laggen om te roojlen) enbe toasit fp Doojuvm feer riepen / bet
^nS,0"1 toelc&bcn Capitepiifgnflaepbelettebe/foobebal gpbatmeitfe toojggen.
foube/ enbe ben 4�>fftder bie boofcr toag ban ben �fentner / bief e berbjan*
�>e(it6 toeet toelljoe Jjp genaemt toaov etibe oocft fo Semte ick fijn maetg*
fchapte ^etoflien) en toilbefe niet ujbjggen/maergpfiacS gaer monben
tooi gout/ op bat fp niet roepen en fouben/ enbe ftoocfete get bper/om bat
fp ban lancr/foofip bJ�be/b^apen foube. gitfacg all� befe boogj. buigen/
enbe ontallgtfee meer atibere/enbe al �jet bolcfe bat toetg uoftloopen/ber*
bercgbe gein inbe terggen/ bliebeban alfulcfeonmenftgelgtu gefpupg/
enbe fouber tompatl�e/ felle beeflem^a uptroeperg enbe Capitael bpan*
benbangetraenfcg�lgcK ggeflacgt» Cnbefpleerben =l|afetoinben enbe
anber bjjeebe gouben/ bat ftenbe eenen ^nbiaen bienfpbcrfc�eurben ttt
«enen crebo/en�egrep� beter aen/enbe aten gemop/gelgt� of teen toerc*
tot gabbe getoeeft. %efe gonben maecStengroot jammer en berfcgeu*
nnge/en�e cm batfonttgtovmaer fei�en enbe iuttel/bejpnaiatten boobeit
eetugge Cftjifienen met goe�e rebenen enbe gep�gge giufrttte/ fp maec*
ten�eneojbonnantieonbergaer/batmenomeenenCgufteubieb' 3[«�t*
anen booben foub�/fp baer tegeng goiibertSInbianen oinbjengen fouben»
5Pe Bijcftm mtnt eplmt�t
Cfpannola toaren.
gn-uaitM f $bit?lan�t�fpanno�atoarett bgf feergroote enbepjintipale&ijc*
�fS*a> A Ben/enbebgfCOniiiggenfeermatgttcg / benbjelcfeenbpranssobebi*
wffaroo» eerben alle anber peeren ban fommigge berftgepben^jobintien / bie
��c�effm fonber ggetal toaren/enbeen feenben geenenfuperieur.<©'een lafjcfe giet
teni!°am' JBagua/b' toelcutoilfeggenget �gc ban ben ©elbe/ofbe la ©ega. «©�:
©elbt ijs een banbe ftgoonfte enbe bjonberlijrufle binggen banben toe*
relt/toant get buert tacgtentitg mgleu banber Zee/biemen giet del zu r,
tct�iebanjSooit. �|ett0bjcetbgfmglen / enbe met acgtgienpoogge
25ergfien ban allen 3pben/baer nomen berticg bupfent �ibicren in / on*
. j*?� �e�oelcue 3gn ttoaelf foo groot al^ Cbjo enbe ©uero/ enbs «©uabal*
jjuebi?
|
||||
|
Afbeeldtnghe vande Spaenfche Tyrannye,
|
|||||
|
Wie heeft van grooter quaat fijn leven hooren fegghenf
Den rijeken Adel fy op houte Roofter's lcgghen, En blaackcren haer doot, op langhfaem pijnlijck vier, De Spaanfche Gout-fieckt den Indiaan ftaat dier, Sy IHeren handeloos de Mannen en de Vrouwen Als Booden van haer macht, die dit vereonden (ouwen By haar ghevluchten hoop : een yffelijcke faeckj Ach dit onMofel bloedt roept van den Hemel maeckl |
|||||
|
De Bijden in 't Eylant Efpatinola.
ijuebtt / enbe alle bieftibieten t�e ballen ban eenenS&ert�) bief�aetint
3©efte/enbe 3gn ttointitg of bgf en ttDtnttg bupfent/en 5tjn uptnem�be
»&$$*' r�t» ban 45out. ^ntoelcngDebertgte toojt begrepen be^job�ttieban
faaittuefi. cuba/baer of menfeptbe jf pnenban Cubao / baerafnrantbatuptge*
�**ut' lefenenbeopg�eBlommen<©out/6at|terbjaertiSoberbenioemti0.
©en Contncfe en ^eere ban befen agcne/g� genaemt «©narioner / �jp
fjabbe #eeten booj ©afallen/fo groot bat een ban gaet opbjocgt fefigien
bupfent JBannen tn oojlogge/om tet�enen benboojf5« <tS5uationer/enbe
ten nenne fommiggebaer af. ©efenConincn toagfeer g�egoojfaem/
If* XI* beucgbelgc&enbebjeebfaem ban natueren / enbetoeggebacnbe 2�onin*
*at «tl mvi gen ban Caftilien/enbe3gn bolcn/gaf fener jaren beur fgnbebel / eltfeen
teiSw'^f001'�ie 9UP# �iel / �etgol ban een 2Selle bol gouts / enbe baer nae
ppbwc�ten niet ttonnenbe be boojf�feeben J�e�le bol manen/ fo fneb� fp �siz m 't mtb*
a*» nwn» �elaf/enbegabenbe�elftbbl. Ut>antb' 3inbianenbanbat<eplant &eb*
ben feer luttel/ oft gene toetenftgap om gout upt be JBpnen te graeben/
befen Cariguefepbe enbe pjefenteetben ben Coninggen ban Caftilien te
bienen/enbe on texetgten een Stc�erbJercB oft Hantboutoingge/ toelrne
ficg (�retnen foube ban 'tCplant 3!fabe�a(toeIcKe toag b' eerjte tooontn*
g&ebanbe�t)ji|�enen)totbe#>taDtban^>.3Domin�cu� / 'tbjelrn^gn
rcaeiflue fien» �gfttclj groote jBplen/ op «mbitie bat fp gemijeen <J5out en fouben �pf*
mmSmmt- fcljen/feggenbjemetter bjaer�ept/batfgn «©nbetfatenbatnieten toiften
,Ce"iSe« Smtz bnnnen. �|et 2M&ertoert& bat gp fepbe op te rergten / toeet ic& bat gp>
nojl ggeboetglgcK boen/ enbe bat Qet ben Conincn jaerlgcns' foube inge*
« »«� bjorgt gebben tnbe b�p mtllioenen Caftilianen / enbe bat baer beur / be*
neffeng in 't boojfj, �planbt/ gebenfbaeggg toefen foube bgfticlj fleben
foo groot alg ^iinlien. ©en loon enbe betaiing�e bie fp befen goeben
vm aiie stoe enbe grooten Conintn beben enbe gaeben / toag / bat fp 0em onteerben
t'^mfr boo? 3gn �|upfb�outoe/betoelcae bercratfjt toojben boo? een guaet <Cgji*
m �wptou. fleji/bie een Capttepn toag* #pbte be tgt gabbe mog&en gabe flaen/enbe
fgnboJcabetgaberen om gem te torenen / refolbeerben alleen toetjj te
gaen/ enbe flexben ballinrlt ban 3gn figcn enbe g>taet / in een ^jobmtie
biemen giet be log �igttapog/baet �|eer af toag eene ban fgne ©affalem
^^f^ogaeitaljs 5p�emmtffen/en6oftgpnietbetbo�ggenblpben / fpgtn*
**f« ®j.jamif .�en oorloggen teg�)en0 ben ^eere bie gem �abbe/baer fp grooten moojbt
beben / tot bat fp gem fereggen / enbe met netenen enbe boepen ggeban*
ggen5ijnbe/ fetten gem tn een «�cgip om inetg te boeren nae Caf�ilten/
jpuaerbeurbeie cgnflenen berbjonr&en / enbe grootequantitept ban
<$out/baer onber \m$ get groot grepn bat 3 600 «Jtafhttanen looecg/cm
bat �>obt fuicften onretgt tujenen foube.
�|ct anber jagrfe toert ggenaentt ©el ©arien/baer nu be Conincnlgc^
ne Daben Walti �abo be la bela/totten jf�oojben / enbe grooter ban #oj* tugael/goetoel bqojtoaer beel gelucfug�er enbe toeerbiger om betooont tetooiben/ gebbenbe bele enbegroote terggen enbe HSgnen ban <©cut en�e&oper/feer rgcfe/toaerafbe�oniiif6gtet45uatanagari / onbcrbe tojcltnentoarenbsel enbe feer groote 3|eeren / bau&?lwltuejrKerbee� |
|||
|
De Rijcken int eylant E�pannola.
geb&e giften enbe gjje&ent. Hen get Hanbt ban befen boojf� «Comnci
tuam eerfi �en ouben «bmirael bte b' �nbien oittbecfete/ toelc&e b'eetfle repfe De boojf3 «©uacanagari / aljs ben Stbmirael �jet <a*plant ontbeente/ ontfmcfc met alfulc&e beleeftgept enbe liefbe/ enbe alle b'anbete Cgjtf�e* nen bte bp gem biaren/ gielo enbe abbieffeerbe (berloojett gaenbe albaer S^imm get di>c�ttg baer ben $bmirael on gintfe) bat ftp in jgn epgen iDaber�ant gp* *>**■ w« enbe ban 3gn epgen <@uberj� niet beter ontljaelt &abbe mogften tuojben/ m mom' �itgebbeitfe upttenmonbe banbenboo?f.3�bmtraeL 3�efen �ioaineft blienbe om get moojben en bijeetgept banbe Cgjiftenen/ betbeflrueert enbe gftewjibeert ban 3pnen fiaet/berIoo?en 3pnbe/ fiojf int gfteberegte/ enbe alle b'anber peeren 3pne onbetfatenberginggen mbe tpjannieenbs flabernpe/ bte onber fal bergaelt bjojbein �let berbe &tjt& enbe geerfcgapnpe biag la JBagttana/eeh bjonberlge
feer ggefont enbe bntcgtbaet ilanbt/ baer nu ggemaeent lbojt get befte fupctier ban bien «Eplanbe» '©e Conintfe giet Caonabo/ enbe in macgt/ jiaet enbe grabitept/ enbe Ceremoni�n ban gem te laeten bienen/ gincfc fm «o*"* alle anber te bobem J>p binggen gem met een groote fubtplgept enbe quaetgept/ toefenbe fonber acgterbenc&en in 3pn gupjs/ fp bjojwen gem $^,f; «*�' ineen Jbcgi�/enbefonbengemnae Caftilien/ enbe ligggenbeinbe gaben fes Regenen omtebetttet&en/ foototlbe <H?obttoonenbatbitmetb'an* bet �JO0 eene groote onrecgtbeetbirgept enbe onggelgcfe / enbe font bien natgt groot onbieet enbe temnee|r / bat alle be fcgewen fonc&en met alle be�g?ijienen bteber in maren/ enbe met ben boojftgjeben Caona&o befb�aert met feetenen enbe boepen. ^pgabbebjpof bier b?ome25joe*^^fUrK berg/ggelgc& gp toag/bjeltfee geften gebbenbe alfuit&e onrecgtbeerbtge nmcu km� g�ebanrfeeniffe ban garen 26joeber enbe �|eere / mitfgaberg be bettrut*6aw to|eto! tie enbe moorbergen / melcfee be Cgnf�enen in b'anber Hanben beben/ befonber algfpbiiften bat be Conintfe garen 25|oeberboobt mag/ na* men betoanenen om be�g?i(lenen met feecfeer peerben (melcfe be fega* belitfefletoabenijs/ biemen tegeng b'ginbianen ggebmpt&en matg)gaen tot genmaettg / enbe moojben in fultfeer manieren/ bat fp berbjoeften / enbe bernielbenbegelft ban get �eeH>fe. ^et bierbe �gcfe/ t� tggene bat ggenaemt toojt be f aragua/ btt toajS
ggelgcfegetmetcfjofgetgol banftetgantfcg «eplant/getbiagfraperin tale/beterggepoliceert/ ggemantert enbeggeojbineert/ enbeuaffeetbe in menicgte enbe rnfrirgepbt ban �be�bom(bJant baer beel peeren enbe Abelen biaren) mtbtfgaber� in netgept enbe fcgoongepbt ban allen ben bolc&e/ biaren fp be meefle. <©e Conincfe enbe 3|eere giet 25egecgio/ gp gabbe een ^uflerggenaemt2�nataona. 55efe tbjeeggebjoeberjs Dzlim aen ben Coning�en ban Caflilien groote bienften; en�e bielbaben aen . be Cnnftenen/bie berioflTenbe upt groote uetimlen beg boobt^/ enbe nae benboobt banben Coninr&25eged)to/ bfeefint1Lairt3pnguller ^na^^^^f toana. <©aer quam een^ be «�ouberncur i}it get «Cplant regeerbe/met mi swime». tfejlitg te ^eerbeenbe biti gonbert te boete/ en �iiz te l^eerbe fatcn bia* ren fuffifant om te beberbw get �eel «eplant metten bafienHanbe/enbe C baer
|
||||
|
D-e Rijden in*t Eylanck E�pann�la.
batt quanten fonber at�trrbent&en t' fpnen brroepe / meer ban 6?cr Srnt^
?pe 9tbt.Kffs bert #eeren/banbe bielt ne gp �ooj bebjot�) betief etten m ef groot f�rapf S5� gttpg/be grootjte/enbe �ebe gaerlebenbitl) betbjanben/ alle b'anber «iet �etanberbo�tttboojliepenfpntetgate Haiicien enbe Jleflfen/ enbe 3P |inggen(om gaer meer te eeren) be ^pnteflTe »nat aona. #et ggebeurbe bat eenig�je Ciraftenen boo? tompaffie ofte begeerte / fcinmiggeifeinbst* mu*m>t &e!J� namen/om te beftgutten batfc niet ggeboot en fouben bjojben/enbe fettenfc at�ter op gaer #eerben. 2Ulg baer nu eenen anbercn Jspanjaert ""- m ban argtetengtiebJaer boert/nam fgn kantte enbe boojliepftein/ een anberftenbeget Einbenen op b'aerbe / fneet gem bebeenen af metten ,jf>toeerbe. Jbommigge ban bien boltne tik blien tof�en ban befe omnen* ftge�jrfee bJ jeet�jept/trot&en ober tn een nlepn «sEpiant/ bat baer bp lept/ ari)t inpl� inbe "Eee/ettbe be boojf3. <s&oubetneut ronbemneerbe alle befe (Uz alfco tietliepen) booj flaben / orabat fp gaer niet eu lieten bootflaem T&e «BntojtbP �Nt bgfbe �iiCB gtet �^iguep / baer een ou�e Coninginne �^guauama aeuan-tfi�cn geerfcgappie ober gabbe / befe ginggen fp/ enbe tcafac�ontauijc&beei SS* t�tt)C lebenbitD berbjanben enbe t�erftgeuten/ enbe biberfc�je en meuboe &»>8S«. manieren ban boobenenbe pijnen te tormenteren / enbe alle be ggene �iz fp icbenbtrfj namen/maernten fp alle tot flabeit/ toant be pattitularitep* ten ak in bi� moojben enbe bernielen ban befen boltae 5gn ggebjee|t/3gn |o beel/batmenfeinbeel ftifegbeuiS niet en foube nonnen begrijpen(baant tnbet maergept ie geloobe mei goe beel batmen fepbe / batmen ban bup* fent beelen niet een en foube tonnen uptbmt&en.)3t& to� alleenlnrn in 't gene bat �jet boojf3*fept ban oorlogge raetst/beflupten/ fegg�jenbe/ enbe af irmer�be booj 4S?ob enbe in mpne ronftientie / batie booj fefeet goube ^m mirn-r ^*tot alie Defc onrec�tbeerbitgeben enbe boof�epbt (enbe anbere bic itfe Burfc&uiBi^t late eitbe mei foube tonnen ggefegg�jen) b' ^nbianen niet meer oozfaetne i»3inhaim». m sato)mmt^ |-cjjultm gaj,ben/ gjfelijt&men foube moggen ggebeneen tonbent ban goebe enbe mei ggereguleetbe rengie�fen / om gem te roo* ben/boot te flaen/enbe b' oberblpbenbe (tellen in eeit eeutotgge ggebatuv feerafFe enbe flabet «ie. Jleer afmneere ie bat rotter ttjt bat al be groote menirgte bauboltne/ ban bit Cplanbt boobt enbe bettooeft mag / bat fp teggeng ben �§ j^ienen niet een boot-3onbe (toelr&e booj ben jBenft&cn » ., - Jtraf�aet foube 3�n) en beben/enbebegflenebieaUeenl�tu3gng�erefeiv tiebij'�n mei beert booj <©ob/gelgcfe begeer lijcfiept ban �) jane/rjaet en ranteur/ bjclc l*airni�«�or?« fp teg�sig a�fuUne Cap�taet bpanben/g�elijtu gen be Cgnjlenen toaren/ teBe« 6« «sV-fouben ge&ben moggen bjaggen/ bat biel ggeloobeitfe / in feer luttel pet* «««»38* foonen / enbe maren luttel meer gtttit^enbe fcgerp(foo itk mete boojbe groote eyperientiebie itn ban gaergebbe) ban be mnbercnbantgienof tmaelf jaren/enbe ita toeet feHetijjte enbe ontbJijfelgtfe�at b ^nbianen altgtfecr recgtbeerbigge oojlogge teggenben Cgnttenen gebbengge* boett / en batbe �lj$imm eene notg geene Ut retgtbeerbitg wag / te* ger.S�' gnbianen nopten gabben/maet luelUjarenfe alle bupbel^ / eiM feerouretgfbeeibitg/ jae beel meer banmen foube tonnen fegggenban mmsn Cpjan ter m eevejr/en�.? ban ggelijtnen afftrmeereitfe ttan allen |
|||
|
De Rijden in 't Eylandt Efpannola
bm gsetten We fa alomme in SKnbien g�jebaen �jeb&en.
W& nube oojlogljen enbe't booben banbe i�Sanoy cbetolpbenbe gfte# ®*«�»
tneenhjcK be jongerg/©?outoen enbe ftinberen een epnbe ftabbe / fo bepl* SESSSS? ben fp be boojf?. oberb�pbenbe onber fjen/gebenbe aen eenen bertidj/aen «ft**** een anber beertitfi/aen fommtge �onbert/ enbe ttoee gonbert uerfoonen/ foo een pegelijt toel metten «©berften Cpjan/bie fp<H?ouberaeur gieten/ f�ont/onbet bit coleur / bat �pfe foubeleeren inbefa&e banben gge�oobe/ toaerin be ��)|ifrenen gemeenltjc� feibe 3ibioten 3tjtt/tojeebetttenfri}en/ uptnemenbe giericft/litf urieug/enbe en toeten ban ggeen anber Eiel-foj* gge / ban bat fp be 3|nbianen / int gen ggeggeben enbe bebolen jtjn/ met namen be mang/fepnben inbe JBgnen om <J5out upt te graben / b'toeWt tg eenen onlpbelgc&enarbepbt/ enbebe©joutoen inbe ,f>cgupjen enbe % anbtgupfen/ om be Hantneeringe te boen / arbepben boot f eer fierene Han�/ fpen gaebennoc� beneenen ttocj}benanberenniett'eten ban crupt enbe bingo�n ban ggeenbet fubltantie / get ineltn berbjoocgben be ©loutoen inbe 25ojften / en alfo (lojben in cojten tijt al�e be feinberfeeney «Sf ^*S en om Ut$ toil bat be JBam� bztn banbe © joutoen toaren/ en bie nera* «termeer en fagen/be generatie berginc/be Jlannen flo^ben ban arbept enbe �ottger mbe JBgnen/ enbe be ©joutoen ban ggelgc&en in 't Hant* toetc�/alfo bergintfe m bat Cplant fulcfcen grooten bolra/t toelcn ooc al «mme inbe toereltfoube gbefegietgebben/ gabbet alomme foo ggetoeef�. «©mtefegggenbeftoarelaj�enbabne enbe bier SGrobag (Sitrobag is� 3l^ea.*me
ajpont) btefpftaeroplepben / enbeb ^nbianen bjoeggen bie gonbert enbe ttoee gonbert jlglen / enbe be C�jif�enen bebent gaer b|ag�en in 30^, ^amataiS/'ttoelcB fijn g�elijtB netten/toantfpfealtgt gebjuptfeten al$?w«/ <>« jfHui»lert/inber boeggen bat fp toeeren o» be ft�ouberenBabben/gljeIij�& }"»%X*m feer bertoeerbeenbe gftematteerbe s&eeften/oocK met geefleten/jroc&'en/ foffeletten/bupf�en/bloecBen enbe anber bupfent foojten ban tojmenten/ bie fp gaer in 't arbepben aenbeben / inber toaergept get en foube in beel tgtg enbe pamyierjs niet tomten berbaet toerben/enbe get fonbe be men* fc�en betbaren enbe boeit berft�jiceen. �|et j�aet te noteeren bat fiet be* ?«*«»«>«« berben ban befen «Eplanbe enbe 3lanben begofi / ban batmen baer toifte K^*0^ ban b'aflijbitgept babe beurlitc�jtitflfle Coninginne 3ifabel/b' toelc toass "!** «°=r in 't 3jaer i j o4.l©ant tot bie ttjt toe gaboemen alleenlgcfe booj onretgt* bel f�cif/fp beerbigge oorloggen/ in bit Cplanbt eeniglje $|obintien berbeflrueert/ «* maer met teenemael / enbe bit toozbe bp nae meeflenbeel booj be Conin* � mm, ginne berbojgftett. Want be Coninginne (int in glojiefp) bjoetfi fonber* �ingge 5ojg&e/eitbe �abbe een toonberlijtfee pber tot be beooubeniife enbe �jofoeritept ban bit bolcK/fo top toeten/ Uz b' effect met onfen oogen ge* ften/enbe ftanben getaft ftebben.^Slen moet oocfe eenen anbeten regel ftter in teet�tenen/bat be �0ji|�eiten in alten cant� ban Sinbiett baer fp gecom� 5tjn/ban bage tot bage/ftoe fp baer langer getoeeft ftjn/alttjt pare toieet* ijeben/ berbjutmngen en abominabelen oberlaft met getoelt ober bat on* noofel boks gingen bermeerberen/en �aer quellenbe met niett manieren A ban to|mettten/toant#ob lietfe feeneraael ball� in eenen berue�rb� fin. |
|||
|
Afbeeldinghe vande Spaenfche Tyrannlje.
|
|||||||||
|
D
|
E Gier'ghc Heb-luft groot, deKarftenmacckt onchriften.
|
||||||||
|
De Spaanfche duy vels fnoot, die locker* loos met liften
Drie honder Heeren fleeht, m eenen ftroy en t?ut3. Dees, werden door den brant het leven uytghepat. Ancoan die Princes wiert levendich ghehanghen, De vluchteKnghen fy als wilde Dieren pranghen» Het overfchot van 'tVolckwert kommerlijck verfmacfetj "W w spengkm meer het Gout ais d 'edel'Ziek ach, |
|||||||||
|
©att beplanten ban ont %mw
en�eHamajica.
D<� J^aetgaertg quamenin�etooojfep�e�pIanben ban fint !3ut�'
enbeSlamapta/ toe�c&e niet ban bol frijoone llobenenbeBpeHoj* ben toaren/int 3!aet i J09, met alfuicKen p?opoo|re/ en ten epnbe aig fp toatenggetoeeftint �planbtban <�fpannoia/ fp-beben baer ban geige* ften grooten oberlafi en�e foiib�/ enbe meet anbere feer notable en grote toj jeetfjepben/ meer �oobenbe/bjanben�e/enbe bjapenbe/teietpenbe boo? be felle IJonb�/eii baer na ber� jucSenbe/ tojmenteerenbe en quellenbe in be Jlpnen en�eanbeten arbept/ tot bat fp tonfumeerben enbe te niet be* ben alle bat onggelutnicgonnoof�ibolcB. «©aerbiareninbep�ebe<ep* W mem mi* �anben meer ban feg gonbert bupfent Stelen / enbe tcfc geioobe biel meerJjj^f <�... ban een jBilioen/ en baer en jtjn gebenf�aecfsg in clta niet ttoee gonbert ^erfoonen/b'aubersgn al berlojenfoiiber ggeloobe enbe Sacramenten» ^a«&et�plantcnba.
115 't^aer iM nquam�be J�tfattjaertgin't<�p�ant Cuba/toeltf»
icugefeptgebbe/folancRt� aljtfouoe mogen 3gn ban ©allabolib tot � t ^ �oome(baer grsote ^jobintien enbe bolcnin bjaten) fp begpften efi epnbenopf�lc&etbiggalg boben fiaet/ enbe beelmeer/enbe twtIX°�0Sn meerber toteetgept/ gier g�ebeurben bele notabele ftut&en, «�enen <�a* lifpannoia ttque enbe principalen �geere int ggenaemt toag �|atnep/enbe toajs ober* SjTJuba«Sw-. roitten ban 't �plant �fpanno�a tot Cuba/met beel ban 3gn bolcft om te <* «Mf»«n«* ontgaen be calamitepten enbe onmenfcgelgcue quabe baben ban be �\yp j�enen/enbe toefenbe m*t boojf5 Cplant ban Cuba/enbe gebben ber fiaen l«% b"f?�';r bat be C�jiflenen baer arribeerben/ berga&etbebeeloft al 3tjrt bolcfe/ en een ftoofe bot fep�e �aer/ggp toeet nu Boe batmen fept/bat be Cgjifienen gier ober co* fbT®7$m- men/enbe ggp �ebtbp erperientiebebon&en fioe �at fp ggetracteert geb* «« f*mm> ben alfulcnen/ enbe alfultitea peeren / enbe get bolt» ban i|apti / toelcu «�$&� igCfpannola) �etfelfbe tomen fp gier �ocu, �©eetggptoaeromfpbatfo«'*!«* � boen* <�>p antbJO�j�en neen / baii bat fp ban natueren fel enbe boog toa* ootft te leerend' ren* 3|p fepbe:bat 3pt alleen baerom raet en beben/ maer om bat fp eenen SSr?SSw: boo||jaer <S&obt gouben biefpaenbibben enbe feer lief gebben / enbe omaowc».. b� ban on0 te crpgen om t� aenbibben arbepben fp om onjS te onbettoer* pnenbetebooben, �^p gab�ebpgemmi�ioffet&en bol<©oubtg enbe <5efteenten/enbefepbe:fietgier ben«©obbanbe�guftenen/Iaet on?s gem Cbunc&etugoet) $repto$ma&en/'t bjelc^gnbanffen/enbemoggelgcfe �)et fal gem aenggenaem 3gn / tnbe gp fal gaet bebelen bat fp onjS ggeen quaet en boen/fp riepen al/'t t� goet/fp banf�enbet boej tot bat fp a�moe* be biaren/enbe baer fepbe be 5|eete �|atnep:^>iet goe bat get 3p/in gebal bat �ssp gem betoaren/fofuilen fp/om jfcmtc &rgggen/cng te iefte» boe? ■ � 3 �?«
|
|||
|
Van het Eylandt Cuba.'
&en/bt«s laten top' t in befe 010101: toerden / fp toaren al batt abbpfe bat*
men bat boen foube / enbe alfoo toojpen fp &et �tofferBen in een grooten
i&ibier bte baer ontrent toag*
.©«ie ftifbtn. 5©efen Cacique enbe �|eere blurijte altijt bcoj be C�jif�enen ban bat fp
te�j& �nC «Eplant ban Cuba quamen/ alg eene biefe toel Benben/ en bertoeerfee
baft?me *T �^*1 alsS �Pf? gbemoete/ten leflen toert �jp gftebatig�en/enbe om bat �jp
'ben/quant e'en alleenUcB bliebe booz fo boofe enbe tojeebe menfep/beff enbeerbe gp ijem
f*�nSft2S! tegenS ben genen bi�ijem toilbcn boobf / enbe met allen 3tjn bolcB rotter
berconbkh,be boot berbiut&en/lebenb�cf) betfojant. 2tt� �P gebonb� ftont aenben flaee/
IpTou�'cSi! eenen�epligeu 5®an/&eugieu0 ban <&♦ jf rancifntg/bie baer toag/fepbe
■««_ i»ng>en/ �jem fommige bmgen ban «f�obt enbe ban onfen geloofce {�jk �p nopt ge*
�oojt en �abbe en mochten genoee�j 3�n in bien rfepn�' tijt bk ben BenBer
Rp�Sb�n &m 0af/ en fo betre hp bat biilbe gefooben bat ftp inben ^emel (baer bs
.�Jentei/baniier eeutmge gloue enbe tufte toa�) gaenfoube/en in gftebal niet/bat fip inbe
Ktfct^*teeiI foube/en �pben b'eentoig etojment� enbe ppne/fip een luttel
■ auiteu ntM te pepnfenbe/biaecBbe oft be Cftjiftenen inben �|emel gingen/beiSeligieug
m' anttooojbe: 3ae/maer be goebe:<©e Carique tepuceerbe terftont fonber
meertebencB�/ bat 9p baer niet entoilbe toefen cm bp fulc&e ^Cpran*
nigeu bolcfi te 5#m V®iti$ be faine enbe eere Jak #obt ons 45eloobe boo|
/ten Cftjiftenen/ bk in 91nbien gegaen 3pn/ fttbben getoonnem
, «Eetig feomenbe een menieftte bau3Jrtbianen/ong bjienbelijtn met fppfe
tfiien jlBplen betre ban een groote ©lecBe te gemoete/enbe gebenbe ons
f eer beel bifcft/bjoot/Bojt/met al bat fp bermochten. *© e bupbel befat fu*
^eretoj«t= bpteltjtn beC�?i?lenen/*n fp bcrraelben metten jtoeerbe in mpne tegen*
wt en fati, ujoojbieftept/ foitber rebene^of oojfafeebie fpfiabben/ meer ban bjie bup*
k« lun*. ^nt fyim/ 53ieija�r ijoojonS fatcn/jil�annen/ ©joutoen enbe �inberen/
baer fatft itfi fultfte tojeet�jept/bat nopt pmant biergelpcBe en facft/ nor�j
smbac&ttefieiu
,<©peenanber mael/lutte�bag�baer im/lieticB toet�metberfeBeringe
bat fp niet bjeefen en fouben/alle be peeren banbe # jobmtte be la l^aba*
gneabatta » na/toant fp bantmjn trebit Dabben ijoojen fegg�/bat fp ftaer niet en fou*
gte ben abfenteten/maer bat fp ong tegen Bomen fouben/en batm� ftaer niet
to�ienoe iiaai mifbben en foube/toant obermitjs fjet boojleben moojb� toag i�et geheel
mm om ga�. ^autJt �erbaert/cnbe bitbe�e icB met abbijss banben �apitepn> ®l$ top
nu baer ontrent toaren/quam� ons ontfawgen een en ttouitic��leeren en
Cartguen/en be Capitepu bintBfe terf�ont ailega�er/ bje&enbe be berfe*
teOTgebieifB�iaergegeb��abbe/snbeto�befet'fauberbaegslebenbtc�
berbjanb�/ feggenbe: net toaer goetMtmenfe berbjanbe/ toant fp met*
ter ttjt fouben mogen eentt� quaet boen. %ti& bant mp toelbelaben enbe
tn groote ppne om �aer �e&ct te falberen/ ten leflen 3p.ontquamen.
^e^Aiane,, #f»bemaei bat alle b'2inbianen ban U ILanbe/ ban bit eplant toaren
^j enbe befe gefetiube flabernie en ralamitept ban bieban�fparaiola/fienbe battet al
,S�PV purf enbe bergtnc&fonber rcmebie/fonnmge begofien te blurbten nabe
feiben onibeit ^etjgen/anber upt befperatie �aer teberljattgen/ jae JlanS/ ©jo�toen
*fW ■ mb$ i�ii�bexen t'fasnen met fiaer/f nbe om b? toje^t�ept ban f en�^pan*
ia?rt
|
|||
|
Af beeldinghe vande Spaenfche Tyrannije.
|
|||||
|
Q Iet hoe de Spangiaerts hier bloctgierich fel vernielen
*^ Tot op twee hondert man, fes hond�rt d�yfent zielen,. Cafiqtie van Cuba 't Eylandals Voocht befat Dee&kend' den Spaenfchetiaard, dus dren&en hy zijn fchafc^, Als defen Heer Hatney int vlammich vyer was ftaende
En hemeen goeden Man,-van d'Hemel veel vermaende Van't eeuwich blyde Rijckenvan de Helfehe;pijn< Won liever in de Bel dan by de Spangaarts zijn. |
|||||
|
Van'tEylatidtCuba.
jaert bie een groot ^pjan toag (toelcBen itb nentte) bergingen gaet toel
2oo»g|nbianen/enbe bp befe maniere beburf ijeel boltn» 3fln bit «eplant toag eenen <©fficier ban een Conintn/ toeltfte fp gabett
tMbebeplingge b$it ftonbert 3jnbianen/enbe ten epnbe ban bik jfeaenbett
gabbe gier geboot/in't atbepben ban be iBijnen/ttoee gonbert en tfeben*
.ttcg/ tnber boegen batter gein maer bleben berticg/te toeten get tgienbe
St�rbM beel/baer na gaben fper gein norg eeng fco beel enbe meer / enbe ban ge*
IKm'dT' Ujc&en bebe gpfe fterben/3p gabenber gem a�ttjt meer/enbe te meer ber*
nielbe gper/tot bat gp ooc ftetf/ei� be bupbel nam gem en frjn 3iele merg,.
^jte ofte bier maenben \a&$ itk baer tegentooojbicg/ fo bat baer ftoj*
0®*'»"««» benban gonger/ obermitg bat be©aber?s enbe iBoeberg inbe IBijnett
*n«er 6au 7000 ggebjeben toaren/meer ban feben bupfent ninber&eng.
Hm*�. yinbet ftgjic&elgrne binggen facg icn / baer na ginggenfe b' ^Jnbianen
bte op be 25erggen ggebloben toaren/ jaggen/ baer jp een bjonberlntfeen ■3$H&"' S*oubJel bebjeben/alfoo berbejirueerben fp get bo�jfs.eplanbt/fcjelc&e.
«1« men!,« mp nu onlancr faggen / enbe 't ig een groote beerniffe te ften / goe battet
mitom, jj^^ojji enjje t,ef0iaet ggebjoj�en fo.
|
||||||||||
|
3©an Dett batten zianti^
|
||||||||||
|
1
|
$ 't jaer 1 � 14* quam in 't baft Hant eenen onfaligen <6ouberneur /
bxelcfe eenen tojeeben Cp?an boag / fonber eenicg mebelgbenofte
bJijfgept/ggelgtfe een inftrument ban <©obg tgoojne/ feer bequaem
|
|||||||||
|
om baer te ftiegten enbe te befetten met bele ^uanjaartjs / enbe goe*
fpfnnou81 �' toel bat fomraigge Cpjannen on' t baft Hanbt gemeeft gabben enbe feer
»paenBie,t gemoo?t / ooc6 gefcganbalifeett beel bolcr / get en gabbe norgtang maer
.Stou�ja», aen be 5�ee-nant ggetoeeft / aftoojaenbe enbe roobenbe 't gene bat 3p fio*
.J>T**'-"S ften/maerbefengintfealleb'anber (bie booj gein oocninb' Cplanbenge*
' �oee|l Dabben) te boben/ f00 00 cfe alle fijne boofe baben / boojgaenbe abo*
"**■'■ minatien enbe groutoel oberbjonnen / niet alleenlijtfi aen be ^ee-feant/
maer oora in groote f�nc&en enbe Hanben. ^p berbjoefte/boobe/enbe
mieru uptnemenbe groote menitgte ban bolcne inbe �|e�e. �|p berbjoe-
ftz beel mijlen bobeu bel Marien tot get lEijcfe en $jobincie ban Jlicat a*
«uaingeflcten/b bjelc63tjnmeer ban bijfgonbert mijlen/ enbe get gge*
fucBicgf�e en betoooufte Hant batmen inbe toeerelt bint/ baer beel groo^
* te peeren bJaren/ontallgc&e enbe groote ©lecnen/bjonberlijtne rijen ba
<6out/toant tot biz tijbt toe en toag nerggenjs fo beel boben b'aerbe gge*
Jjlenen/bjantal it� alfoo bat b' �plant Cfgannola bpna �>pengien gab*
, be berbult met <J5out/enbe bat fijnber/foo baaft nocgtang boo? b' ginbia*
iien upt get biepfte banber aerben banbe boo?fcgjeben Jltjnen / baer fp
(fooggefeptijS) fturbem
«©efe ©ouberneurtnet fijn boltn bonben nieume manieren ban toj*
■menten enbe tojeetgebenom bat 3p gaer get <©out ontbecnen enbe gebett fou�en^aer 'mm eenen ban stjn Capitepn�/bie in een insomenCtoelt&e �pbebc
|
||||||||||
|
:' \Cpj Van denVaft�n Lande.
f�p De&etf�oi 3�n �ebel/om terooben en 0et bolcS upt re rop«t)bermoo^
ben meer ban beerticlj bupfent 3iefen/bie betnie�enbe met b� ftoeerbe/le* toenbid) berb^nbenbe/tooiyenbe boojbe felle �jonben/e� tojmenterenbe iBetbiberfdjetojment�Vtoe�cB een �eltgieug/:�joeber f rancifcug ban J). �oman/metjjaer flaenbe/met 3gn oog�cn aenfat�* <6nbebeboofebImtBeptbieaItrjttotnotl) toeinbe genebteb'^nbien/
getegeert Ijebben/ig getoeeft int fept banbe^jnbianen te be&eer� enbe te fe�ouben (btoelcftfp alt�t/JbitfeggtjeicBmettoaerljept/ belangenbebe baet en effect�jebb� gepofuoneert en nagelat�/ fioe toel batfp met tooo?* ■"««*«*>°»a b� anber 0 gebb� getoont/gecolojeert en gefimuleert)i� tot fulc&f btepte 5ma0}t gecomen/bat fp ftebben geimamneert/gepjactifeert enbe bebolen batme y^ry, benSnbianen bermanen foube/bat fp pet geloobe aennemen/en ben Co* ntngen ban Cafrilien b'obebientie geben fouben/ja b�o&en en itangen alg oft be �>ene<©obg/bie booj eltfe een geflojb� Win 3911 toet bebolen Dab* fce/alg �p fepbe: docete omnes genees, batmen be bjeebfame en f���e if ep* �enen/bte in �aer epgen Hanb 3ijn /berfoeefcen enbe aengeben foub�/om �jet C�jtf�en gelobe aen te nemen/en fo berte fp fonber anber # jebiratie ofte leere bat niet boen en toilben: noctj �jaer alfoo onbertooiyen onber be �jeerfrijauuie banben ConintB/ biefpnoptgoojbennocljenfagen/ enbe, befonbertoiengbolcBenbe&ootfcljap feertojeebe/ onbermljertigeenbe groutoehjc&e Cpjannen3pn/batfp baerom berbeurenfoube �jae* sout ILant/ILibertept/�©pben/ �tinber�/ en Ijet leben/b toelc�t ig een abfntb enbe fot binra/toeerbit& allelafleringe/fpottingDe enbe �elle.SiHg ban nu befen boofen en onfalig� «©ouberneur injlruttte &abbe/ bat Ijp be boojf5 bermaning�en boen enbe berfoecfeen foube/om befelbe meer te juf�tfice* ten/toefenbe anberfing ban �aer felb�" onrebelnt/abfurb enbe upter ma* ten onret�tbeerbif9/ bebal/oft be moojbenaerg bte Bp fonbt/bebent ban fjaer felben/bat fp/alffe gingen inbe natBt afloouen enbe berooben eenige ©lemen baer fp toi|len bat <&wt toasvenbe b'^nbianf bjefenbe in �jaer �jupfen fonber arijterbentBen een Ijalbe mple ban baer/ onber �aer felb� berronbidjben oft lafen be boo?f3 ber maning�e oft berfoetB/ feggljenbe? <© Cacique enbe 3|nbian� ban itit bafi lant ban alfulcfee blec&e oft plaet* fe/top laten u toeten/batter een <&o� ig/eenen $ausv en eenen ConintB tian Caflilien/ toelc&e een �leere ober befe Eanben W tornt ter (lont om 1,^*4 Dem obebientie te g�eben/boet g�p't niet/ toeet bat top u met oo^log�en »««u umi betbolgen fullen/ booben enbe bangen. Cnbe tegen?* ben bageraet fliey� <��� »7** be ounoofele met gare ©joutoen enbe �tinber�/boen btelen fp inbeBlec? «menpaa» m Jfeen/ (le&enbe bier tube gupfen/toeltBe gemepnlijcB ban jlroo toaren' en ban ^pacn» berbjauben be Muberen enbe© joutoen lebenbiclj/^nbe beel floegen fper «S'J^n, boot eer fp toatfeer toojben/ Ut gijene bie fp toilben �et leben be�oubeit/ o« oft t.aw us booben fp met ppnigen/om bat fp �aer feggen foit�en ban anber contrep* SSSSSJ" en baer «©out foube mogen 3tjn/ oft ban meer <&oubt$ bast fp baer bon* ^001 <#f af» ben/be refle floegen fp tn't pfer enbe maet&tenfe flab�/ baer riae toefenbe ? J l)et bper geepnt en gebl«fl/ging� fp |)et 05out/bat inbe �upfen toass fce= Ren»Si« fobanige toerfeen omtjjeer�� befen betlojenme«ff|i/met alle �? <© boof©
|
|||||
|
Van America, A
boofe Cftriftettf&ie�pJiabbe/banftettaer i4.totfter jaemtenttomtitlS
of tt�mttbjintitft toe/jtftrinenbein fulcu� intreen btjf of feg en meer bie* itaer 07 beo? be toelc&e fp foo beel beelen (boben het gene bat ftem compe*1 teerbe alg Capitepn<�enerael)ban al ftet <©out/$eerlen en^utoeel� ttis fp roofben en flaben bte fp maecfeten/afftgneerben enbe gabem ©an gfte* njt&en beben b'<©fftcier� ban bm ConintB/fcpnbenbe bettoaertg fo beel �mecftten als* fp 6o(len/en ben eetft� 2&ifftftop ban bat ftijc& font ooc& be fpne om beel inbe boojtfcft jeben Comanfcftap te Rebbe. 5>p roof ben op b� felbentrjbt(naebatie&Banoo�beeIen) meer ban een millioen Cafiilianen <©oubt^/notft mepne icft bat ic6 te luttel fegge/ en men fal niet bebinben bat fp ben Coninc� meer gftefonben ftebben/ban tyie bupfent CafrilianeV ban alle bat fp gfteroof t ftabben / enbe fp ftabben meer ban at�jt ftonberbt bupfent pielen berntelt.^'anber Cpjanrien enbe «©ouberneursbie baec nae boleftben tot ben jare bzienberticft/ booben enbe gfteboocftben batmett boobe / �oo? be tpjanntftfte flabernije / bielc&e b'oojloge mebe bjacfit/ be gene bier noeft reftreerbem <©nber ontal�cfee boofe f�ut&en bie befe bebe/ cit lieten boen ten tpbe bat ftp 4&oubernerenbeboasv bat gebenbe ftem een Catunte oft �">eer gebnl* ficft oft booj bjeefe (fo geloobeujcfter ijs) negften bupfent Cafttlian�/baer mebe niet te b?eben biefenbe/bingen ben boojfj �">eere/en bonb� hein ae« ^aJteff "*eenen (toe*/ fittenbe op be aerbe met uptgerec&te boeten/ en beben bae? «Bom glwi>* bper aen/om bat ftp meer goutg geben foube/ ftp font tot 3pnen ftupfe en mmVm uet attoe� &JP �upfent Cajttltaneu brengen/ fp ppnicftben ftcm bieberem m "»«ra en met meer gebenbe/ baant ftp niet en ftabbe/ oft taant ftp �oc niet meer to9* geben bnlbe/ toert in fulc&er manieren nnf-ftanbelt enbe gerooft bat ftet niertft upt 3911 boeten lt ep/ en ftojf alfo* #p befe topfe booben enbe pp* mgft&en fpfeer bicnmael be peeren/om ban gaer <©out te Rebben. #p een� anber� tijt/ gaenbe fe&er compagnie 5>panjaertg om te robe 3»■»»»«!= tn booben/ guamett aen eenen Cf�ergft baer in beel �oltr geblurft t en ge* s'�'�'l.mm' &0?S� bJasvom te ontgaen fulrftf afgrgfeftc&� ftanbel banbc Cftufienen/ roofMioeijon en onberfteng ftaer oberballenbe/ namen 7aoft 80 jongfte <©ocftterg en g'Sw ©joubjen/ boot b�pbenbe/ beel Ut fp c oflen boot flaen. CfanberbaegftS «1«tonnm quanten bp een beel 3!nbianen en gingften tufftften be CRjtftenen / beeft* * tenbe om ftare©?oubJen bjeberom te ftebben/en be Cgjtttenen fienbe bat & gebjongen en bermeeflert toerben/en nochtans* niet totUcnbe ben roof bert�ten/t�aften ftaer ftoeerben tnbe bupetten banbe boojfcft?cbf bjcubje l^^^'enbocftteren/enbeenlieteiuiiemantleben. 5&e 31nbianenbie ftetfterte Br««Mi. trimpte ban Voeebom en bjoefftepbt/maecftten groot mifbaer/en riepen/ _ .�,. .,� <©boofemenfeften/tojeebeCftjtjtenen/ alasyras marays? batijstefegg�/ bootg�pbe^^oubjen (fpfteeteninbat Hantbe©?oub)eu^rajJ) aijs of SulSnmfC fP toll�*n feggpen/ 't ijs een teec&en ban abominable enbe bJjeebe �eefle* %s rooft/oan Igcne menfeften/ batmen be W jeutoen boot. 3aS! «»6« <$t)itn of bijftftten mpleit ban ^anama/bjoonbe een groot ^eere gfte* «mm 6«« 8taemt#art0/feer rijtft ban gout/be�ftjiftenen gingen ber�aaert^/cn ft? *S1T o»tftnclfeal/oftfgnbjoe;�er^getoee?�a���/enbeic�ontfe�^^^^ mei
|
|||
|
Vaftde Provintie van Nicaragua.
mt � eooo �afiilianen / be Capitepn en C�Mftenett lieten �jaet bu«aBeu >■
bat be gene biefo beel getotllicBgaf/grootefcBattenmoftBeebett (b'toelc ■ b' epnbe en toettroofimge ban Bare arbept toa�)fp bi$�muleten en fegg� bat fp toillen toertrec&en/ en inben bageraet aeeren fp toeberom/en balt? tnbe toleeae baer geen arijterbentaen en toag I fp booben enbe toerbjanben beelboltt/ enreofbentoel ycooo anber Caftellanen/en�eCaaqueont* quam, 5|p tocrgaberbc terf�ont Bet meef�e bolca bat Bp rofl/ enbe binnen ttoee ofte bjte bagen acBterBaelbe BP be CBuf�enen/toelcae bjotgen �jaec ftonbert en bertuwoft beertirB bupfent Caf�tlianen / en �oec�er toome* fijcfe in / enbe toer BoecB btjfttc�j ��?ifienen / enbe nam Baer al Bet <©oub/ b' anber toel gBequetji 3pnbe/enbe be blucBt nemenbe/ontquament, ^aer na quamenber beel CBjiflenen toeberom/ ettbe berbeftrucerbeit
be boojft�ieben Cactque/ met ontallijt&e mmtcBte ban 3pnen bolcae/en ^ haom& be tefte booben 3P inbe getooonlilcae flaternne,. 3jnber bo�g� bat Bebea »«< «scue» baeg�� baer geen tooetftappe nocB teersen en t� / bat baer eenigBe tolerae ISS»' gBetoeeft t� / oft menfcB gpebojen in bertir�) mplen / bit al bofban bolca «*fc»i»en. banBeerfcBapppetoaren/ bitentoojtniet gereetaentonberbemoo?be* rijen enbe beflructien / toetc&e befenonfaltggenmenfcB met fgn g&efel* fc�au inbe Hattbe �iz Bp bettooejte/bebe, i^art�e Piobtntte toatt jPicarasua*
|
||||||||||
|
� j& 't jaer i s i i quam ter quaber uren befenCpjan berbutta�" be feer
geiuc�ige#�otointtetoan Nicaragua: 3©iefoube tonnen becBjifrer� f »""»««» |
||||||||||
|
I fjet gelMR7g&efontI)ept/lu}rit�jept/p?Ofyer�tept ban befe$?�bintie/
-*- enbe frequentie en f�irBtingBe ban Baren bolrae^#et toag tooojtoaet eenfaaeomtebertoonberen / tefiengoebefetbanflebenenbe©lecaen/ toelcae Bpcanj� inbe lengBbebue of bier mplen buerben / bol ban toon* «"«'«f&f lijcae 25oomgaerben/bjel6e caufeerb� uptnemeabe groote menicBte ban ms bolrae / bit boltu(toant Bet effen enbe plat Hant t� / baer fp Baer wet m tojleu bojgen inbe 25ergen/en iieffelijc en lujticB/bat fp 't qualgca coj�et� laten/baerom fp oocu beel perf�tutien leben/enbe Babben geleben/enbe fo tojel alftBaer mog�elijtfe toaovbertyoegen be tpzannien enbe flatoernijeii banbe CBjiflenen / en om bat fp ban natueren foetBerticB en bjeebfaem ?ijn)bebe befen^pjan/met be Cpjanneu 5tjn mebeg;efellen Uz Bem Bab* ben Bet gantftB anber l&ijca Belpen be|truercn/foo bele fcBaben / foo bele �»««« Bioojberpen/batgeenmenfcBmtongebatfoubetonnengBefcggBen. #p te fecfgtpn alle |
||||||||||
|
toe/notB oubers norB ainberen/ora feer riepne faec6e/te toeten om bat fpim
fo bjoecB ntet en quanten at� Bpfr ^^ roepen/ oft en & jacBten f o bele la* (ten |©ap3(toelcbt� B^t tojen ban bien ILanbe) oft fo beel gjnbtauen om Bern oft anber ban fijn gBefelfcBap tebienen, IDantaengBeftenbatBet lant effw toa^ / ni^maut en to|� booj be #eerben en 3pue BelftBe gram* <© 2 fcBap
|
||||||||||
|
Varide Provintievan Nicaragua»
ftftap b�iebem �|p font .�pattjacttg om intr een te boen/bat t� om te gal
'!«* p°e«»w rcoben en jtioojben 3|nbian� tn anber f^obintie/ en liet be moorberg en
sntioopw. rooberg toetft lepben/fo beel Snbianen upt biebelntae IMec&�/ enbe bic
ftem btenbcn a!g fp toilben ftebben/ be toelrfee fp floegen int pfer/ om bat
fp niet betlatem en fouben be laf�c ban bjp Hitobag (e� aroba ig * j pont)
^abimioi har* ^ fP �aer oplep�en/en ftet gftebeutUe te meer repf� bat ftp bat bebe/bat
b;,e.lt,en »an ban bier bupfent J�nbian� nietfeg lebenbieft toeberont tot ftaren ftupf�
li�&mliml e» ueetben/fp �tetenfe al boot lanct be toegen liggen/ enbe alg fommigftc
w'rTt h" °c� moe�e toaren/eii befpereerben om be ftoare laf�� tsit fp bjoegeu/en Voer^
ben uraitt ban ftonger/ atbept en toeetfeftept/ om be betenen niet te ont*
boene/fp fneben ftaer neffeng ben ftalf-bant ftet ftooft af/toelt biel op b'e�
teBcr 3lubia
: 3pbe/en fitet Ittftaem op b'anber .33atmen nu befiene toat b'anbet geboel*
m«»n mn" Den�*e ^001 cn^^ flfctgsn/ enbealfo/ alfmen gelijtbebebaerben aen=
ta «wff�iBi nam (fo b' 3|nbianen toel ftabben geer per imenteett/battet ntemant toe»»
^»«*j*tieromenquam)algfpban jjup^ ejngg 6rctenfe enfutfttenfe/ fcggenbe:
bit ig ben toetft baer lantt top gingen ben Cftnf�enen bienen/ en al toafl
bat top feer arbepben/ten lefltn quanten top na eenig� ttjt.t&upg bp onfe
ftupfbjoutoen en ��nber�n/ maer nu gaen top fonber ftope ban nimmer*
meet* toebcrom te com�/ notft ftaer te fien/notft meer te leben. �en# om
bat ftp totlbe nieu uptbepUuge boen/toant ftem fo iu(le (en cotu feptmen
om bte te nemen bte ftp met uef en ftabbe / enbe te gijeben bien ftem goet
botftte) toag oojfa�te bat b'^nbianen bien faeptgt niet en faepben / enbe
alfo batter geen ^�ot en toag/namen be Cftufienen ben 9nbianen af fa
«en jjRoebet beeljlBap3 aft* fp ftabb�/om ftaer en ftatemttberen te onberftouben/toaer
'tmTiHt0"8" booj ban ftonger ffojben meer ban ttointttft of 3 oooo. 3ieleu/ en ftet ge*
beurbe bat een 5!®oeber ftaer «�one ban ftonger at«
Stifo be bletben/toeltbe fp betooonben/toaren alg eenen lufitgen i»of/
be Cftuftenen logeerben baer ftaer beel biel/oft(fo fp't fteeten) ftaer into* menbe gftcgeben toag/ enbe bteben baer ftare lantnettngfte/ftaer oubet* ftoubenbe bauben armen teft banbeSflnbian�Ven alfo namen fp ftaer par* * t sm»nm titulier Hant en �|oben baer fp op leef ben* Snbet boegen bat be ^>pan* temmmbt jaert^tnftare�|upfeuftabben/alleb'2(ittbianen/�|eeren/#uber^/©?0H* toen/ ��nber�n/ en fp moeflen ftaer bienen natftt en bacft fonber ruflen/ 4Skmm )m binbeien/ fo b joetft als fp ftaer op te beenen tonnen ftouben/ foo otm* perenfe een pegelijtb int gene batftpeanboen/ enbe in meer ban ftp ber* matft/ enbe alfoo ft ebben tpfe geconfumeert ftebenfbaetfts/ be luttel bier obergftebleben 3ftn/ niet ftebbenbe notft mogftenbe ftebben epgften ftup^ notft bintb ter toerelt/baer in fp te boben gaen/be onretft tbeerbitftepben ban befer foojten/biemen tnt �planbt �fpannola bzift. ffla««ni8t ^>pftebben beelboltr inbefe#jobintiebeftoaertenbeberbjutbt/enbe Tm! ""Sa. 3pn oojfabe getoeejl ban ftare bjoege boot/ boenbeftaer b|<ag� ftet ^out* sw»je«u>Hi. toer�i ban bertteft mpleri totte i|abeit toe/om ^tftepen te maM/en�^o* nitft enbe Wa& in�e25ergen/baer fp banbe Ctgren berflonben toojben/ te foe�feen/enbe fp ftebben gelaben/enbe laben ttu/ be W joutoen bte gwsot faen/ eu�ebiee^rf� g�sbaert tybtyn/ S�?l�f& als ^eejlen, 5©'afgrp
|
||||
|
De Provincie Nicaragia.
W afgrgfelgtfee i»e!�ilentie/ta)elt&e mtncipalgcn befe$jobintie geeft
gBebefttueert/fteeft gftebieefi/ batbe «©ouberneur toelieteben «f>paen« jaettgbatfp Oaben aenbeCaciquenenbepeeren banbeftebenenMete feen epfcften fouben/ een pegftelgcn begeerbe alle bier of bijf maenben oft fo biCBtotljS alg be <©ouberneur batge�oodjbeoft gunbe/ titjfticg flabett metbjepg�ententen/in gBebaUefpbienietengaben / bat fpfe letenbiclj berbjanben fouben/oft boo| be felle ^ottben toer pen / tntiz alfoo be %iv bianen g�emepnlgcn gfteen (laben en Bebben (ten Ijaatftftzn een Cactque oft l|eer typ oft bier) be peeren ging�jen enbe namen eerf� alle be 1©ee* fen/enbe baer na epfr�jten fp aen be gfoene bie ttoee (bonen gabben / eenett �ie b?p �abben/ttoee/ enbe bp befen mtbbe� bolmaet&ten be Cadquen �)et gjjetalb'bJele&ben Cpjan begeerbe/ met groot fc�jepenenbenermen jf.f/*0»»» ban ben bo�tne(biant bet t� bolcn bat fcftgnt �are atinberen boben anber <* fes #irSe. feer lief te ftebben Jalfo fp bat foo bic&maet� beben/berbjoef�en 3p banben �� "^* jare bjie-en- tbiintirij af/tot ben jate tbjee-en-bertitft7al bit �jeci Hanbt/ »i«*m o** �nant fp fonben fesS of febm jaer lanen / bgf of feg ^tftepen om alfultnen �S' Coopmanfeftap/bjethnemenbe alle Ut gtoote menie�teban bolc&e/enbe bernofljtenfeboojflaben te panama enbe ^eru /baer fpalgftef�ojben 3gn/bjantgeti�bupfentmael gebetiftteerteube geerperhnenteett bat biet Bnemenbe b' 3lnbianen upt fiaer ©aberlanbt/f p terf�ont te litfjtelic* feer f�erben/toant fpfe niet altgt f eeten en gfteben/en en fcftoonenfe niet in ben arbept:gelirfe3pfe niet en bet&oopen/notft b' anber coopen ban om t'arbepben. <©p befemaniere fiebbenfpraeetbanbgfoonbertbupfent �.�^JSf fierfoonen npt befe #jobintie getrotfeen/enbe flaben gemaeent / biefenbe rut�i*«» «me
b bjp alg icn.39ooi be ftelfcfte oojlogljen bie be ^panjaertg baer Qebben Kft^ aengbebaen/enbe b' afgrpfelgcne ferbitupt baer fpfe in fetten/ftebbenber *"»m m> tot nu toe gftebdo&t/ meer ban bijf of fe� ftonbert bnpfent/enbe noc�) alle bagftenboen. O&innen toeertieft jaren tg alle befe ellenbegbebaen gft> H^m* bjeeft/baer en 3gn nu inbe gantfsge ^jobintie ban Jlitaragua niet boben bier of bgf bupfentperfonen / bte fp bagelgcr booj be tontutuele bienften enbe berbjucning�en oocn bernielen/ Bet biag/ foo g^efept i$/ een banbg ineef� bebjooube Canben banbe bjerelt, 1$ 't jaer i j 17.toert nieu&pacrtgienonrbet&t/enbetn'tmtt�etfeei?
bjerben booj be gene tiz 't bonben/onber ben^nbianen grocte fep* baiien enbe inoojberpeng�jebaemSln't jaer iju 8ging�)enbefe7 bit v ftaerC�|i|lenenfteeten/ baer roben enbe moojben / �oebjelbatfp1 fegghen bat fp-gaen omte flieftten enbe befetten/enbe ban bit jaer 18 tot mi 'ten* �etjaer 1J4140oberg�e(l»jtenfetenBoocMen gensmen ailebeboof*^?/,^ lept/al b' onretfitbeerbic�ept / alle be ober�aft en Cpjannie bie be Cftii*« &w� *■ flenen in ^nbien gSjebaeu�ebben/toant 3p gebben t'eenemael berloojen S^^Sii a�e. bjeefe ban �>obt m ben Comwfc/ f gbe fpljebben 0en f^lben bj?rgbe* |
|||
|
Van nieu Spaengiem
ten/toant ben ob�rlaft/ tojeetBept/ groutoel/ miwttberpen/ btfttuttitn/
bettooefiingen/roobergen / gBetoelt enbe tpjannien / m fult&e enbe 300 bele baffce Hanben gBenetuctreertApn foboben maten enbe ercefTgf/bat al 't gene bat top gljefept Bebben/ niet en t� in compatatte ban Bet ggen? batglergBebaengs. ■ HDantalfep�en top'ta�/toefenbeontallttB'rgene top laten tefeggen/
ten tg niet te gelgt&en bp bit/bat febett b� jare 1 j 18 tot nu 1; 4-z ge�a� f� getoee|�/en �jebenfbaeg� inbe maent ban September toert nocB tttec t met alle abominatie gBebaen en boo?tg geneert/op bat ben regel/ bte top te boojen gete&ent ftebbf/toaer fp/te toet�":bat altgt ban Bet beginfel af/ alle quaet enbe boof gept tg boo?t getoaffen/en meerberenbe in allen jam* mer en �elfcfie babemSn bier boegen bat b intomen banbe^paenjaertg in nteu Ibpangten/b'toelcK toag ben»8 Hpjil %n, 1 � 18/totte jare 1 � j o ©itimbtid toelt toaren ttoaelf jaten/buerbeBetmoej�en en groutoel/ toelcbe bloe* tn-tomwa btgBeen bwebe Banbenenbe iBeffenbanbe �paeujaertg continuelytft iBcomfte.. ji^amingietBonbertenbgfticg mplen / bptang rontcmmeJf�erico en baer ontrent/Daet in begrepen bier en bgf iftgcnen fo groot enbe bsel beter Dan ^bpaitgien. "Mt De ^teben toaren bol�er ban bokRe ban Co* leben/^>ibtlten/l0alabelib/en Caragota ffamen met 26artelcnen/toant baer en i& / nocB nopt en toag inbe boojfcft^eben fleben fo bele ©olcr alg «iBobtfette/enbetoaiSinbeboojff�jeben bier gonbert enbe bijfttr�j j©p* �en/toelcB in 't ronbe uptbjenggt/�upfent atftt ponbert mplen. *©e ^>panjaat binnen De boojfttfoaelf jaren / enbe inbe boojfrgjeben
bier Bonbert bgfttcB mplen�ebbeh gBeboot metten ftoeerbe/ iatttten/le*
benbttB b?anbenbe/©�outoen enbeltinDeren/ouDerg enbe jongerg/meet
ban bier milioenen 3ielen /buerenbe(foo gBefept i$)'t gBenebat fp Beeten
conquiibs, fgnbe fojtfelijt&e tnbafien ban tojeebe Cpiannen / fp berboe*
men niet alleen bp be 3©et <�>obg/maet ootn bp alle gienfcBelgcfee ojbon*
nantien (toefeitbe booferbanbeCurcfebiebeCBjtfien l�ercne foecntte
be(lrueren)beBalben be gBene bte fp Rebben berntelt/ enbe nocB bagelgcjc
«�n teitgije betnielen inbe boojftfjjeben CpjanntftBe flabernte/ berbjutfeingBe enbe
SSf^fwf tontmue�eberatie/geenemenfegen tong�e/geleevtBeptnocB feloecnBept
niu tonim» en toaer fuffifant / om partter Igta te bergalen De groutoeltt�e fepten/
««uu. ujelc�te ijerfegepben /1' famen in een / enDe eentgge nae Baer circonftan*
tien/enDe gua�tept/biefe beftoaren/geconftbereert/' ttoeltfe Defe gemepu
epenbaer bpanDen banben menfcBelgt&en gBenatBte^lbaer tnDtenbe*
banen Bcbben gBebaen enbe aengijeric�t. ^nber toaerBepbt menen
fgu&enau metgroote neerftitBepbt / tgt/enDe fcB?pbeti0/ bolnome*
igffettonnenuptlegg�en / notBtanjJ falttKeenig�efegg�enonDerpjo*
teflatie enbe eet/ bat itKnieten jaepnebat it�tfal noemen een beelban
bwpfent,
©an
|
||||
|
Af beeldinghe vande Spaenfche Tyrannije."
|
|||||
|
DEn Spangiaart die doet hier wel hondert Hoeren branden;
Doch den hoochften van al,brac�c uyt de Spaenfche b&�&�p Vloot na den Tempel toe, in aller yl bevreeft, Maer lacy, die is korts in lichten brandt gheweeft. Dit fach den Capiteyn met een alfulck vermaken Als Nero, die eertijts Roomea met vreuchd'fach blake�j Den flappen Indiaan heeknadt en afgheflo^fj Wert om Jijn Keuenpekt', al levendicb onhoofs. |
|||||
|
&attttfeu$ptttgfett
|
||||
|
-»h « s �'�""V $&er anber moojbenbeben fpbefe ttt een^tabt/ groot $gn&e
ISSafoSt# mbertitBbttpfcntintoo�nbeten/ggeBeetenChoiuia- <Pe#eerm
*«nmwjt. \^ Jr banber ^>tabt tomen be CBjif�enen te g�emoet / enbe eerft be
7"*-^ #�iefteten metten opper #jtefter in pjoteffie/ enbe met eetbie*
bingBe enbe reberentie/enbe lepbenbe be felbe tn 't mibben/enbe logeren*
i»tg#m* feinbe^tabt/ofteinbe!|upfenbanbep|�itipaele1|eetett, 3&ejDpaen*
tThmi�m Jaert# belibereerben albaer een lEoojt/ om (foo fp fpjeben) f�raffe aen te
«erfte be^i retBten/enbe tn Bet�anbt alomme bjeefe te jagBen enbe Bate fierBept te
»i5ttt?o«i/ betepfen / toant bit toag aitgt Bare maniereban boen alommeinbe lan*
«�^«ftjiwiibenbaerspin quamen/ te toeten / fp bebeneen tojeebe enbe notabele
moopt / om batbe fatBtmoebigbe JbtBapen booj Baerfbubenbeben,
m' 31nber boegBen / bat fp tot bien epnbe eetf� beben roepen alle be peeren
enbe �belen banber «�tabt / enbe ban al gaet onberfaten metten $?tn*
fipalen �|eeten/enbe alfo fp quamen ben Capitepn fpjeeen/ toerben ter*
(lont/ fonberbatpemanbttgbingftefoflg�ebjagljen /aengfletaflenbe
gBebangBen. g>p BabbeuBaetgBeepftBt bgf of fes bupfent 3|ubianen
om Baer patben te b?agben/bie terftonbt al quamen/ enbe toerben inbe
plaetfe ban ben fiupfe gbefet» �|et ig om groot mebelpben enbe beetniffe
teftebben/ te fienbefegjnbianenalgfp gaet gBmet manen/otuopte
�mwwm laben be laften enbe patben ban be ^paenjaertg/toant fp bomen naetbt/
f �TJ�°% alleenltjtb gBebetbt Bebbenbe Bate ftgamelftept / enbe met een jletteben
mm sss opbeftbouberenmet baren armen rof� /fp ballen Butbenbe opbniett
enbegielen/gBelgtbfeet tamme Hammeten/toefenbe al bergabert t'fa*
men op be plaetfe met meer anber bolt batter om f�ont / be^paenjaettjS
tn toapenen toefenbe / befetten be #oojte banbe plaetfe/om te toatfiten/
enbe alle b' anber bier meer toaren fmpten met bare Jbtoeerben en %mi*
den/ bjengen a�befe JxBapen/ batter niemant af en quam om ben � alsL
<&toee ofte �$iz bagBen baer naer / quamen beel ^nbiauen fyzel bebloet/
bie Baer berbojgBen Babben onber be booben te boojftbfjne / fp gingben
al trijtenbe booj be ^paenjaertg / Baer bibbenbe om ggenabe / bat fpfe
, niet booben en fouben / toaer mebe fp notBtaug gbeen tompaffie en Bab*
ben/notBgBebntprbteneemgbe Mifericordie, maerfofpboojt quamen/
Bieutoefp�ein|�ufben« 5©e Capitepnbebal/ batmenalbe�eeren/ �iz
meer ban gonbert toaren/ toeltbefpgBebonben�abben/ lebenbttB aen
ftactben berbjanben foube, $otBtang een �k mogBelgtb itm pjinti*
paelften toas/ettbe Conintb banben Hatibe/bont nubbei om Bem te ont*
binben/ enbe bertrotb raetanber ttointifbofbertitBofbeertitBinbe»
«,�*_�«.,« CumpelbiefpbaerBabben/ enbe toassgbelgtb een flertbtebiefeBeeten
4kuu/*nbe bertoeerbe Bem baer eenen langBeu tgt banben batB/maer be
ZZ'mtt ^PnJ^^t� �w niet en bjpennotB en mpen / b�fonber onber bat ongBe*
tempel «I toapent boii^ / (laetben Bet bier inben Cempel enbe berbjanbefe / feer
tateMttt. jffft^utoenbe*>&* roepenbe: <© boofe iBenft�eutoatge�ben top u �ie*
ben
|
||||
|
wm
|
||||||
|
Af-beeldittghe vande SpaenfchcTyrahnije.
|
||||||
|
DEn Spanjaart kan ge� deuchd' maer lang hetquaet gedehke
Hy acht,noch Eer,noch Eed,noch giften, poeh gefchenck�s Noch vriendelijcke Ionft, of lieffelijck onthaal, Hy loond de hoochfte Liefd', met Coord', met Vyer,met Staal* Onmenfehelijck gheflacht/ ghy doet u fchrieklick vreefen:
Chy foeckt hier Goudt rijck wel,maer falich niet te weefen3 De Heb-luft, en Eer-fuchtbetoov'rcn uwen gheeft> Ghelijck hy mach ver Si oen, die dit verwttich leeft. E
|
||||||
|
De Spaenjaetts eeifte incomen tot Mexico.
fceng�ebaenJ toacrDm�oobtg�p�n0^<�5aet0encH/gBpfultte|®e]cfcfl
gaen/baer onfer aller �^eere jfiotenoraiaons toanufaltoje&e�» mm #©en fept bat tertojg.1 be tooojfc�jetoen mooj�erne tut �upg gefcljiebe/ featbe<�apijtepn toanbe^panjaertjstoaj�fonjfctttb'aerbe. MiraNerode Tarpeja a Romacome fe ardia, gritos dan nimos y vielos, y cl de nadafe dolia,
" bat i?$ footoeel te feggen: &txa farfs ijan 3tjnen ftalepfe �oomen in bjan*
ben/ be feinberen ft�lepen enbe b '*@ubetg/ enbefjp en tooag niet bjoetoict)/
noc�) beclaedjbe beg niet»
.fjpbebeneenanbctgrootemoo?!: inbe�>tabttoanCepeata / btetoeet
pojxasiwm grootet toag/enbe g�jepeupleerber feantoolcne/ ban be tooo?fcO|etoen baer
m' fp metten fmeerbe ontaliicn to?el toalc&r met fonbette&e parttcularitepfr
enbetoJieetfjebenboobeu,
tot g�eytcQ.
,vv «w- "j* $n C�joui�a gingen fp na Jf�ejacp/enbe fenfeettbetse groote 3��*
f��uKJE \/ nincKjBoteutttmametbupfetibenpjefenten/ peeren/bo�cft
lTmtea�'l w enbefeefterengopbentoierB/ enbem&enitiganc&toanbe Ca{]�e
T i)aitiBer!ro/V�elcai0oittrenttU3eej!�5plen/fc�5ic&tenl)pfpn�
|anaSfeten0ch *P0en 25joeber toerfelfc�apt mettoeelgtooteHeeren/en grootepjcfenteit
iwisrenfj. sem jban <l5out/^ilnei;enbe Clceberen/ enbein't inftom� toanbe JMab quant
sbeumiBftm. jjp ^eHjc jn jjetj-oone jtt cetini goifluen t�ofbaer / met alle jpn groot �^off
liaetontfang�en/ enbe toetfelfc�aptefe rotte pallepfenbaerfip betooien
Dabbe batmeufe logeeren foube.<©pteu feltoen bacl) fo mp fommige/toan*
be gijene bie �aer baer toonben gljefept �jebben/met feecfcer bifrimu�atien
m�fenbefonberac�terbencHeu/ bing�enfpben grooten �tonincfc Jl�o*
tencuma enbe fetten �em tojat�jte toan tacl)cntir|) lEannf / enbebaer floe*
gen fp ijem tut fffet enbe tooepen. |©aer tit oto�tflaenbe/ otoermitg baec
groote fa&eu toan toaren te toertellen/ tuil irfe alleenncn een notabel ftucfe
bat be tooojfc�) jetoett Cp?anneit baer bebeu toctljalen. i©e Capttepn toan*
fce ,§>pan jaer t^ g�egaetf3pnbe nae be #atoeu toatiber Zee / om aen te ra*
. , fleijeenen anberen Canitepn bie teg�)en^�emquam/enbe g�jelaten�jeb*
toeilbe een feec&ere Capttepn met luttel mm ban Jjonbert jlannen / tot
Mwattniffs toan ben Conint� jBoceitruma / refoltocrenbe be tooojfj
|f>paen?aerbt/ bat fp een anber notabel fjspt /om �aer tojeefe int gantftije
llawt te toermeerberen/beflaen fouben/ enbe ig een pjattique/ fo un fep*
be / bie fp bitfcmaeig �eb&en gfjcbjuwnt. 30e ^nbianeni tooien enbe
peeren toanbegantfc�je jlabtenbe l)of toan JBotencuma / en berommer*
be �aer in gljeeii aitber bturs ban in geneuc&te �aren g�etoang�enen �|ee*
reaentebocn/ enbeon�eranbcrfeejteubiefpfjembeben/ toja^ batfp
ifatoants op alle firatcu ijanber ftabt �are gfjetojoonlijtne banfen (bk ?p
ji��rote^ ncemen/gel�xli in �'�planben 3trepto^) banflen/baer fp bjeu*
g�eu
|
||||
|
Af beeldinge vande Spaenfehe Tyranmje.
|
|||||||
|
IN 't mit�den vande vreuchd', in't midden vande weelden*
Als d'Edelinghen bly, danften, en luftich fpcelden Om haer ghe vanghen Heer, yets te verquicken wat^ Al inden Kercker^groot, daer hy ghekluyftert fat. Wcrt "t Eel weerloos volck met fcharp-inydende iwaerderj' Ghekerft3ghemodtir,ghedoot,van die felle Spaengiaerden." Conings-Soonen twee duyft, die wierden daer vermoortt. Wit heeft van meedir �iuck zijn kven op ghehtortX �1 &
|
|||||||
|
Haer raoort binnen Mexico^
want Bw.o.tJw alle gaer frap bingen en rgcabom / enbe baer mebe begattgen fp fiaet
teenemael/toant 't ig De pjinopaelmanieren ban feef�eren biefp Rebben/ S'Tbct tn b'Cbelefcibberen banConincBlgcBen bloebe/banf�e na Barequalitept �«teiB'om <><>�<= en gtaet naerber ben =iupfe baer gaer ggebangen �^eer toag/ albernaejt get boojfj #allepjs toaten bat ban ttoee bupfent jonen ban ^eeren/toelc fwife. toa0befleurbanben�beIbombanben�eeten1tanbeeniiEgt6ebaj©o# tenruma.i|etbJaert�sin(:be�a})ttepnmeteenCompagme^>yanjaertsf enbefonbtanbetmetanber Compagnienop alle attber plaetfett banbet f�abt/baermf befe boo,rf3.feeften gm/gebepnfenbe alg oft fp 't ging� f!�/ enbebalbatfpalopeenfe&erurebaermflaenfoubett.. �|pgmc tertogl� bat fp bjontften toaren/en fonber acgtetbencBen banften / nep gp s. lago «ft A eiios, �at i$/&+ S�acob en op gaet/en begtnnenbe mette bloote mef* f en te bemielen befe naecfete en belttate licgamm/enbe te f�ozten batC�el bloet/enbe lieten niemant Ieben.©an getgc�enbeben b'anbet op b'anbec plaetfett/ bit toag een fafee toelc&e al bat �gcfe en boltfe beriioegg/benau* be enbe berbittetbe/enbe fo langge alg be toetelt J�aet/enbe niet bergaet/ fallen fp niet laten te lamenteren enbe finggen in gaer banfen/bp maniere banxgmen en berfen (foo top gier feggfien) be boojf3 groote ellenbe enbe j�erliejs banben (lamme ban garen gantfegen C�eloom/baer ban fp ober fo beel jaren gaer op beroemen. <�5efien 3�nbebp be ginbianenfulc&�on* «et�tbeetbigen tojeeben enbe nopt meer ggefien flutfe/onber foo beel on* tiojele fonber ftgult geperpetreet (be gene bie&abb� patientelgcfe berbja* genbeggebancKenilTe/ niet min onrecgtbeerbirg/ toan garen Conintfe/ toantgp felb e bebal bat fp be �g giftenen niet oberballen en fouben/nodj bebecgten) nemennubetoapenenalomme/ biefp&onnen binben/inbe jrabt op/enbe ballen op be^panjaettoyenbe ban gaer lieb� gequetf� 3tjn* be/ enbe conben qualgc� bit felf be ontkomen / guamen ben .epanjaertg/ fettenbe een f^ongiaert op be bojfle banben ggebangen Motencuma, gmt alfobtoingenbebatgpbobenopbe <�?aletpefoubegaen/ enbe ben Sjnbia* nen bebelen bat fp get gupg niet meer beftojmen en fouben/enbe fp foub� ftil fitten/'t toelc& gp 'Qtiit / maer 3p en toilben gem nergens in ggegoo?* *^��mim *azm 3�tt / enbe fpjanen t' famen omeenen anberett �|eere en Capitepn/ �nz gaer aenboerenfoube/te Bief en. <!Enbe toant be Capitepn bie ggegaen ss' toag teggeng ben an�er en / toeberom bictojieug guam / enbe bjotgt beel meer cgjiftenen mebe/get (toornen giet bjp ofte bter bagen op/tot bat gp
®eih>aiI=inbe(i>taDttoag/ maercojtgbaernaebergabertgebbenbe ban alle get f«'?*a>bm llant bele ontaUgcB bolcB / bot�ten fp al t' famen m fulc&et manieren/ bat be ^panjaettg bjeefben bat jper al boot fouben blpben/bonben gera* Kmu* Den f natgt^ upter flabt te trecfeen/'t toelcn b' ^nbianen bernomen �eb* i>mm. benbe / �oegenber op be 25mggge ban 't toater met feer retgtbeerbtgge snbe gepIiggeooilogge(om be goebe ret gtbeerbtgge fa&e/bie fp/fo geftpt i0/gabben / en alle rebelgtfee enbe opjecgtemenfcgenfullen iufrificeren) �eel boot. 55aer na boltgbeget bepojmen banbe jtabt/ enbegebbenbe be Cgjiftenen b' ober&anbt / bebenober b' 31nbianen toonberbare enbe toeemb? tojeetpeben/ bootOaenbeontaUijtfe�oltfe/ ?nb^l?�enbitg ber* bjanbw^
|
||
|
Innemen van Mexico.
%#mbenbe$see� enbe gtoote peeren»
$a beuptnemenbegrooteenbe abominable tpjsmtt'enbfe fpbebent�t
be ftabt ban Mexico enbe anber meet/bie baer ontrent tgien/bgffcgien en ttotntitg mplen g�jeleggen jtjn/ baer ontaligtfe beel too�cjr boot bleef/ boe rattt&befetpjanniftgepel�ilentieboojt/enbe infecteerbeenbeberbeftru* . eerbe be #jobintte ban Panuco, enbe toag een toonberlgtfe bintfe te jtene Jsfmtt** be menitgte banben bolcfee batter toag/enbe ben groutoe! enbe moojt bte *»*««>*'* fp baer aenricgtem <©aet na bebojbenfe op ggelgtfee togfe be �^obintie mmium- ban Tututique.enbebaer na be #?obtntieban spiicingo.enbe oocfebiz ban Golima, toef enbe elcfe een grooter Hanbt ban bet Coniitt&rgt�t ban % e* on en ban Caftiliemilet toaetfonber fauteoninogelgcfetefeggen / enbe te moepeujtfe om te goojen / ben raoojbt / oberlafi enbe to&?tt}?pt bie fp ineW&befonberbebjebengebben. �lierfiaet te noteren bat ben tptel baer fp met in quanten / en&e baer &v
Stomen t»
&oo?fpbegoflenteberbef�tuerenalbatonnofelboldi / enbebertooef�en SSrfSr
be boojfc jjjeben �anben(baer be toaracgttge cguftenen ban befe groote ? u^!ieH **� enbe ontallgc&e betooonbe ,5>teben enbe blec&en/bie fp bonben/gaer gab* ben begoojen te berblpbeu) toag bat fp fepben/bat fp tomen fouoen/gaer te $mwi* onbertoojpen en obebieren ben Conincfe ban^yangien/ inggebalbatt toepgeringe bat fpfe boot fouben flaen/enbe tot flaben ma&en/enbe bege* ne bie niet terflont en guainen te bolboen/acgtetbolggenbe gare onrebe* lijc&eenbefoetebootftgappen/fouben gaer ggeben in ganben ban fulcfeg ftoofe/ felle / enbe beeftelgc&e menfegen / gtetenbe gaer rebellen enbe op* ��ebjo^penteggen^benbienltbanjgne^lajef�ept/enbealfpofcgjeben fp 't gertoaertg ober aen ben Conint onfen �|eere/ enbe be biintgept ban be gene bieb' ^nbtentegeerben en begreep notg en berf�ont 'tgeneniet bat in gare recgten felaetber ban eenig� gare eerf�e begtnfelen uptgebjuct tftaet/te toeten/batter ntemantrebelenig/ofttan ggegeeten to�?ben/ten iJmXffe fpbatgpeerftonberfaetjp, (tmmmaM, Z&at nu beCguf�enen eonfibereren/ enbe bte toat ban <H5ob/ban rebe* &%im$
«e/en oot& banbe menfcgelgt&e rergten toet�n/goe be gerten gejlelt nto= "%'n fmm flen jgn/ban toat boltbatget fp/ bat fonber atgterbenc&en in gaer Hant &l■ m fit/en en toeet niet bat fp pemanb�" pet ftgulbitg 3gn/ bat gaer natuer�ic* fee peeren gebben/en goojenbe befe nieu maren bte fp alfe fubptelgc gaer fepben: onbertoojptuonbereenenbjeembenConintfe/ bte ggp nopt en faetQt ttotg en goo^be fpjefeen. %n gebal neen: toeet bat top u terflont in f�uc&ett goutoen fullen/en bp erpertentie ftenbe bat fp terfront fo beb�/en bat get grutoe�ttf�e W bat fp be gene int metter baet obebieren/ fetten in uptnemenbe ftoare flabernie/baer fp met gare bjoutoen/ feinberen/ enbc gantfrge generatie in ongelooflic&en arbept enbe toxmenten/ bte langger bueren ban be gene biefe metten ftoeerbe booben / ten lef�en berlot� ga�. Cnoftfegoon boo?beboo?f3 toeefeen bjepgementenbtt bolrfeof eentcg anber inbe toerelt romen obebieren / en feennen be geerftgappte ban een� b?eemben Coninc/ fo en fien be b�inbe en booj ambitie en bupbeifege be* geerte getranfpo?t?erbp ^>pan jaertg niet/ bat fp baerom niet een punt* feen
|
|||
|
De Landen gheleghen op 't Meyre Del fur.
feen teelteen toiunf .flabemaei boo^toaet bat ftctjtjn b?eefen bie ba��m
in b' albec f onj�antlte jfBang/toelrn na fiet natuerlyrft/menfcftelgcK eubz
«©oblies recht gebaen 3tjnbe om pet te opereren / geen plaetfe eiujebben/
ten toaer inbe aenclacftie enbe ftftult bit fjaer toefiact in' t ftelfcfte bper/e�
ootft baer fp letten enbe fcfiabe boen ben Coningften torn Cafhlien / rup*
«erenbe ftare ILanben / enbe te ntete boene (foo tteelaljStn ftaer i&) al ftet
reeftt bat fp in allen b'3inbianeu ftefcben/enbe bit 3$n �tenften/ en anberg
gfteen/ bic bej�paemaert� ftaren boo^ffftjebenConingen inbe boojfeftje*
ben ILanben fteoben gftebaen/enbe norijljebenboen,
t,*�%?- 3®^ befe fa retfttbeerbigen en geappjobeerben tttel font be boc^fcftie*
«., sefonsm jjen Capitepn Cp^an/anber 1 Capitepnen Cpjannen beet tojeeber/ fel*
�^Si* ber/booefernni ban minber berraSjerttcftept ban ftp en toag/nae be groote
matrix,» feet flojerenbe en gftelucaige iftijrue» / upter maten nol aan bolr&e/enbe
* P>m betoaout/te toeten bat ban «©uatimala/b'toelcK gftelegften t� aenbe %ez
^**^efibieinen&eet Dei Sur,enbeb?anber nan'Naco enbe Hondurasoft Guaymura,
b' toeirfe i� aenbe uoojt lEee/b'een tegen b'anber ober/ en be toe�c&e pael*
KSw benenbefltetenbepbebjieSonbettmplenbanMexico. 3^en eenenbepe?
ft fteerbe ftp f e ILanbe/enbe ben anber e ter %eelxmt beei bolcr te boete en
tepeetbe,3i�&feggebetoaerfteptbatban'�genebatfpbepbe faebjeben/
enbebpfonber ben g�enenbie troeft na Gua�maia, toantftetanber boicS
een quabe boot j�utf/ men foube mogen bp een rapen foo �eel boof ftepts/
foo beel groutoelsVfo beel maoj�eng/fo bcel bettooe|teng/ fo beel enbe fo
felle onrerft tbeerb�fteben/bat �jetbe teghentooojbigfte enbe toenomenbe
toerelt berfc�iicneii foube/enbe batinen baer raebceenen grooten 25oetfe
bullen foube / toant ftp giutn te boben allen ben anberen bie gftepaffeert
m tegentooojbitft 31J11 m memtftte en getale/foo toanbe abommam bie ftp
bebe/a�g banbf bolcue b� bp ber�erf/enHanb� bie ftp bertooefte/'ttoelc
ontaUgci toag,®en anberen bie te heftene toajS/roofbe upter mat� beel
en �naecaten grooten fcftanbael en perpletitept opten ^eecant/ntet teg�*
$tatbe bat fomtnigeftem teg� gingen met p^efent� in'tf�tjc ban iucatan,
toeltn lept mben toeeft ban bet noo|f3 Htjch ban Naco en g uay m ura, baer
ftp guit. «sSearabeertfnnbe/font Capitepnen en teel boicr b�o^etftee�
3Lant/bie roof�en/moojben enbe be jtrueerben al batter toag/enbe bpfon*
ber eenen bic |em op ttnerp met 5,0 o. jf�annen/ ch trojfe fanu�e�i^ Itantg
tot<0uatima.latoe / afiooyenbe eitbe bianbenbe allebe kleinen bie ftp
brsjtt/rooben�e enbe bootflaenbe ftet bolcfe/eube ftp bebe bat per toillens
�» wfhMt' �002 rui'e en0e beftenbitftept / meer ban ober ttomtid) mplen / te toeten/
w.i|n m L om bat be gftene bie gftefonben fonben toojben om ftaer te perfequeren/
%V*em' b'ILantbertooefl en&e in beroerte bmbenfouben / enbatfeb'^nbianeu
b�otflaen fouben omftaer te to?eetfeen banbe ftftabeu enbe befl�uctieu biz
fipgftebaenftabbe* Cojtcbagftenbaer nae floegenfp boot ben punciua*
ven Capitepn bie ftem gftefonben ftabbe/enbe tegften� toien befen ftem op
toierp, «©aernae bolrftben meer anber uptneinelntnc tojeebe tpjannen/
toeltfie met moojben en afgrnfelijtne to^etftept en met flaben te maSen
«t�e bis te b*r&oope« opte^tnepen/�ie �aer toijn/Weeberen enbe anbee
bingfieti
|
||||
|
AfbeeMtglie vande Spaenfchc Tyranuijc,
|
||||||||
|
|
||||||||
|
\y\ 7At wilt ghy dulle Menfch u fclven gaen doot vechten?
* T Wat can een naackten hoop >op Wapen volc nytrechten! In gheener wyf� niets: hierom ghy vruehtloos (laaft, Den Indiaan tot wraack, verholen putten graaft. Die hy toch loos enloos, met Aerde dicht bcfinachte: Daer die vervolghcrs woeftj met Man en Paart in fackter Maer den fortfcheSpangiaait, trots,die wreed hem wel hia' af Mnjaacbt den bawghen Moor>al kvend' in zijn graf. |
||||||||
|
-
|
||||||||
|
Vm�e Provintie ende 't Rijd Gmt�mzlel
twttgenbjargt�n / enbetmtbetpiannift�egl�etooonUc&e btenf��aer�je|Jt
Panbenjate ij24totgetjaer 153/.tertooeflebef^oPinflmenbeftgt* feen ^acoenbe�lonburag/ toelcae inber toaergept geble6eni�/ een #a* tabgg Pan toelluj�/ enbe toaren bolber teut bolt&e/ ban �)et meefi gepeu* gleert�Lant batinbetoereltfoubemoggen toefen/ enbe nu pafteeteube baer lantr/fagen top bte fo teenemael fonber PolcB/en fo gerupneert/bat een pegelgcft goe gert bat gp toaer /baer �ter fcgreumen foube.ibp geb* �en binnen befe elf jaren gfjeboot meer ban ttoee jBilli�enen fielen/ enbe en gebbett niet ggelaten/ in meer ban gonbert mplen int toertant/ ttoee bupfent perfoonen/ enbe befeltoe booben fp notg bagelgcr inbe teJojfcfiieA Sjenbienfibaerftept» �eerenbe totten grooten Cptan «Capitepn / bte gtnc�ttnt fittjce teut
^uat�nala/enbe(fb gefept i�)pajfeerbe alle be Poojgaenbe/enbe bie notg; leben int toefen 3�n. �|proofbe/moojbe/b?attbe/ betbef�rueerbe (tetnbe % joPintten af) toelc&e palen aen JBerito/enbe 3pn latttr ben toecg/ baec gp trocnfoo g» felper fcgjeef aenbeit principalen i�z gem fonbt / Pan get �ijca Pan 4fntatimala/tter gonbert mplen/allenget lant baer op quant/ anber get PoorfcgjePen pjeteyt/ te toeten: jjaer feggenbe bat fp gaer fou* fcenonbettoerpenonber be^paenjaertg foo onrecfttpeerbig�e tojeebe 5lBenft�»en / mben name tomben �onincu Pan ^paengien (bte�jaer on* befeent Pia#/ eitbe baer fp nopt af en gabben gftepooJt/ toelc&en fp acgten Peel onrecgtPeerbigger en tojeeber te toefen ban be boojfcftjePen <�pan# jaertg feltoe/fonber ttjt te gpe�ien om gaer te mogften hepepfen/ enbe bp* ttae foo Pzoecgal^bebootfc�ap baer tam I begonnen fp te bjanben/ te atoojben/ enbe gaer teoberPallen* |
|||||||||||||||
|
Wmm Piobf nt ie ett�e tBi/cb
<6t»ntmialc.
|
|||||||||||||||
|
G
|
?|earritoeert3pnbeintboojfcftjeben ftgcK/floegenintinBomeit
Peel Polc&r boot/ enbe bien niet teg�enf�aenbe/ guam gem tegen ben f>jiitdipael(��raetPeelanber peeren tetnbe^tabtPan ©U |
||||||||||||||
|
mS"'
|
|||||||||||||||
|
*m<*m oanaw ^�■ tatlan/�|ooft Patit ge&eel iHtjr6/met teelCrompetten enbe fee*
� e?'SX! fteret W enbe bienben gem Pan al bat fp gabben/ enbe bpfonber gge�enbe S'S«/6ate %m* te bollen t'eten/ enbe toat fp meer Permocgten. «©ejbpaenjaerrg logeerben bien nacgt buptenbe ^tabt/toantgaet
SfSSff'�otgtebatfe (�eit&toa� / enbe bat fp baer binnen gabben mog�e&tnp�'*
*« &. »!)«.< rgt&el 3gn* ^'anberbaecD� roeptgp ben pjtncipaelften enbe Peel anber
®<mm?m" �|eet-eit/enbe gekomen f pnbe a�?s tamme ^tgape/tonc&fe al/e nbe epf«g*
ten fe&er Ia{ten<©out�/[p anttooojben bat fp geen en gabben/toant baer
geen <�>ou� en pie�/�p befoal fonber anber fcguu uotg # joce^/ ttoc&ffiou*
ni&/ batmenfe terfiont Perbjanben fouben. 5Sae bten bat be #eeren Pan
alle be l^oPincien faggen> bat fp ben tocojft�jePen ^eere enbe anbere
gvoote #erfoiiagien/om ni?t anb?r#/ban cm bat fp ggetn <^oubt en ga*
)a?n/
|
|||||||||||||||
|
Vande Pr ovintie ende 't Rijck Guatimale.'
�ttn/ betbjant p�ben/ foo b�oben fp ban baer inbe 25ergfien/ enbebefee*
Ien allen �aer &oic& enbe onberfaten/bat fp tot be ^paenjaettg gaen fou* �en/baet bienen alg peeren/ maer bat fp niet fegg�en en fouben toaet fp' eerbaren toaren. 311 f)et beltb banben Han�e quant fegg�en bat fp �ae» toilben bienen af�fiaer peeren, «©efen onberm�ertigen Capitepn anttooojbe bat �Pfr niet ontfangett
en toilbe/maer foubenfeal bootflaen/fo tierre fp niet en fepben toaer fiare peeren toaren. 35e ^nbianen perftfteerben altijt bat jgt niet en tot? ten/ bibbenbe bat fp �aer ban fiaer perfoonen/ t©pbenenbe binbeten toilben iaten bienen/enbefepbenbat fpfe albereet in �are �upfen binben foubeiV �aer moc�ten fpfe booben/oft met �aer boen bat fp toilben. «Enbefulmp fepben/ pjefenteerben enbe beben fp menit�mael/ enbebit toag een toon* �erbaer btntb/bat be «l�paenjaertg goetjs raoetg gingen ter plaetfen baec Ijet arm beien toag met gare l©pben enbe binbeten/ fonber atfitetbenc* ben in �aer toettb arbepbenbe/enbe Doojliepenfe met per Hancien/enbe tjielenfeinf�utbem �>p quanten tot een feer groote enbe maefitigbe plaetfe baer bet bolcft
min op per �oebe toaj�/ enbe meer betfefcett booj pre innotentie/ enbe Jtnmtn ban ttoee uren tijbtjs/ bertooeftenfpfe/ boenbe pfjerenboojbc ftoeerben be �tinberen/ © joutoen enbe <©uberg/ met fo toeet meer alg fp �oqben botten/ enbe niet toetij en liepen* 3&aebemael bat b' ^nbianen fag�en bat fp niet en boften betmottitoen
iiotbtoerfoeten boojfulcnenpattentie/ fultbe felle enbe beefte�gcbe�er* ten/ m�tf gaberg bat fp fonber eenige apparentie enbe touleur ban rebene (toelcit ootb teg�en per toajs) �aer bernielben enbe in frucnen �ielben/ enbe merebenbe bat fp bp b'eene ofte b'anbere maniere moefien f�er�en/ floten in �aren raet bat fp al bp een tomen fouben / en flerben met betfi* tenber �aubt inbe oojlogtje / �aer tojeetbenbe fo fp beft fouben nonnen/ ban fo tojeebe enbe �elfcfte iipanben/toel toetenbe fo fp toto ongetoapent toaren enbe naetnt/te boete/ enbe niet ftert in refpette ban fulcnen feilen bolt 6 tekeer be/ enbe fo toel getoapent bat fp be ober�anbt niet en r ofien Jjebben/maer ten laetften al moeften betgaen. «©oen inbenteerben fp/en maet&ten int mibben banben toet� febere biepe grat�ten/ baer bc #eer= ben in ballen mot�ten metten buptb in f e&eraeng�ebjanbe enbe fdjetpe, flaet�en/boben oberlepDt enbe toeg�ebetbt met tuffen enbe trupt/ inbet manieren bat niet en ft�ene batter bebjocfi onber frfjuplbe/ eeng of ttoee mael/ niet meer bielen De fdeerDen baer in/ toant be^>panjacrt$ totftcn per Per boo? te toat�ten/ maer om �aer te tojcetnen maetfeten fp eene ojbonnantie bat alle b Snbianenban toat gualitept/ fere/ en jaren bat fp toaren/ Die fp lebenbic� bangen fouben inbe boojfr grat&ten gfietoojpen ^Z�$ fouben toojben/ en alfo DeDen fp oom metten bjoutoen Die groot gingen/ bjou�jcit Me eit Die eerfl g�ebaert �aDDen/ ninberen enDe «Duberg/ en fo beel at� fper f�r^^"n. toften g�etrpgen/fptoojpenfe al inbe putten Dooj De ftaneii tot Datfe bol bepwm» enbe toaren/toeltb een groote DcernifTe toajs/bpfonbet in refpect banbc ©*ou* SJSt�5S! toen met fiat? Binbeteit/alle b'anber ftab� fp Doot met %mam en j�ef* f fen/
|
|||
|
De Provincie van Guatimale.
fen/ fp tooipenfe booj te felle ftonben biefebetfcfteur�e en aten/ en alg fp
eenigen #�er tregften/ bten (om oer eeren toille) bertyanben fp al leben* bitft.�©efe onmenfcftelpt fee to jee�e berfi^einnngfte buerbe ontrent feben jaet/te toeten banben jare i4tottnbenjaer 5 o en 31 ,#iermatftm�ooi* ioustwlVe �elen �oe Sroot �at �et getal banben bolcfee bat fpbetnielben/ toaoy ban ban l��t/ lift ontaUtr fee afgrpfelii tfee fturfeen/ toekfeebefen onfahgen 'STp^an enbe 5nn 31a«r. 35jceber0 bte 3pn Capitepuen toaren/ niet min onfalttft ban ftp en toaoV metb'anberbtefiemgulpeinbitt�gt&beben/ toai� een feer notable/ gp gincfe tnbe # jobtutie ban <�u3tatan/ baer nu oft baer ontr ent/is be frabt ban «§> .^albaboj/ toeltfei$ een feer gelutfeige Hanboutoe/ met ben �ee* len Keetaut Del sur, «�be buert beertitft enbe bgftitft mplen.JSnbe ftabt ban Cu3tatan toeltfee toag fiet pooft banbe l^obincie/ontftaelb� fp fiem feer toel/ en ober ttomticft of bertttft bupfent 3jnbian� gelaben met pin* nen enbe bk talie/bettoatpten ftem/ ontfangen ftebbenbe get pjefent/ be* bal bat een pegelgrfe banbe �>panjaettg nemen foube ttpt bat groot gge* tal ban bokfee alle bte fp toilben/ om gaer te bien� ben tijt bat fp baer jtjn fouben/ cnbelatenaenbjengften al toat fp ban boen fouben hebben/ eett pegeitjtfe ttamper gonbert/ of bgftkg/of fo bele alg ftem borgt gftenoetp te 3pn om feer toel gebient te toerben/ en b'onnofel ILaimmeren geboocp* ben bat fp ban malcanberen gfteftfiepben toojben/ enbe bieiiben nae allen ftaer bermog�n/ batter niet en gftebjatfe ban gaer t'aenbibben. «©aeren* tufkftenbeboojfepbeCapttepuepfcftte banbe �leeren bat frftem «©out b jengen fouben/toant fp baerom pjincipalgcfe quamen^SJfnbianen ant* tooojben bat fp te tyeben toaren ftaer te ggeben al het <©out bat fp ftab* �en/enbe metter baet gaben gaer feer groote quantitept ban copete bet* gulbe 2&plen/ baer mebe fp gaer bienen/ en ftggnen «©out te 3tjn / toant baer eenkft «©ottbt mebe gftemengt i& 1 pp lic tet pjcberen / �n binbenbe J&Sfp1 Dattet ^°�e l* ^ag'! fe?DC tot bt �>panjaertg / gfteeft fukfeen ^tabt ben («om Dujmel. «©upbel/ laet ons gaen nu baer gfteen «©out en ig/ en een pegelgrfe flane int pfetbe31nbianenbie ftp geeft/ om gaer te bienen enbe �rfefalfeboo? flaben boen teetfeenen/fp boen alfo/en tefeenen met' $ Conincr pfer/al bie fp binben roften/ enbe kfe farft i-m ^>one banben pjintipaelften �|eer ban �efer ftabt int pfer/ ftebbenbe b'Sflnbian� (bte raet bouben om ftaer t'on* binben en b'anber banben Hanbe) gefien befe berraberije/begmnen ftaer te bergaberen en inbz toapencn te (tellen/ baerentuflt�jen oberball� ftaer bespan jaertg/enbe tratteerbenfe feer qualitfe en jammerlicfe/eube feeer* «et! \>k ton �m bjeberom na «©uatimala / baer fp een ftabt bonben/ toeltfee nu boo? rer ft tbeerbitft oojbee� met b?ie ^©ilubien tfamen/een ban toater/een ban ""* aet�e/ en be lefie ban flcenen beel grooter ban toten of ttointicft bofftften/ bic be <©oblprfee utflitie fteeft berbeftrueertXijnbe alfo alle be�|eeren en
jBannen/bie fouben ftebbeu tonnen oorlogen bernielt en omgebjotftt/ be reftetoertgftefetinbcboojfrftjeben ftelfrftebienf�baergepbt/ en boo^ts ftaer a^temen�e boo^ fcftattinge enbe tribupt ban flaben / ftare leegte* ren en ^onen/toant fp geen anber flaben en ftebben/en baermebe laben* be bejt>rftepen/en�e �te fepnbenbe teb?ra»pen na $eru/en boenbe meer anber
|
|||
|
De Provincie van Guatimale.
anber moojberpen en�e groutoelen/ fp gebben een ftgc ban fion�ert mp*
letHnttoercant/buit�Maerber enbe beter betooont/ baneenanbcr inbe mereit macfi toefen/ bertooeft enbe beburben/ enbe oefen Cpjan fcg jeef felbe�atfietboojftfijeben Hanbt bolbet banbolt&etoag/ ban ftet fcijcfe ban^ejrtco/ enbe fipfepbe be toaerfiept. ©p met 5gn koeberg ftebbra gfi%�ot mbgftgien of feftfiien jaet / ban "t jaer bier en ttointtcft tot ftet jaer beetticft/tnbe bnf jf��i�ioenen 3ielen/ iae booben enbe beberben nocfi ftupbmftoet��begSenebierblpben/fofullenfpb'anbetoocn boen. «©e? fen Capttepn gabbe begftetooonte aljs fip gincft oojlogfien tegeng eenige #jobincien oft bo�t&e/bat fip met Jepbe banben 3Snbtanen/ bte alteebe m fub jectie toaren/ foo beel aljS fip coft / om bat fp tegften b'anber beeft ten enbe Srpgftenfouben/ enbe alfoo bat fipfe (tfiienoftettomtitgbupfent ^r niet t'eten en gaf/ ronfenteerbe gaer bat fp eten fouben b' ^nbianen bie t^,t,"c $!* fp bingen/ enbe alfo toag m 3pnen Hegfter eene feer folemnele berfcfieu* wtnmtn, ttnge ban JBenfcgen bleefcft/ baetmen in 3gn tegentooojbitgept be-.fetn* berneng boobe enbebjaepbe/enbe floegfien be jHanjS boot/al�eenlgtB om *l%1?a'"n'm beftanben enbe boeten te fiebben/ toelt&e 5pjbooj bebefte beten fiielen» huw»*..� �loojenbe ftet bolcn ban b'anber �>teben enbe Hanben befen groutoel/en,81U m*m. toifien ban bjeefetoaerftaer laten. #p bernielbe ontallicn bolca int maecfien ban ^tftepen.�^p lepbe ban
be j&oojt ^ee tot be Eee Del Sur,fionbertbertitft mpIen/b'Sflnbianen ge* labenmet ^nefterenbanbjieenbebierftonbert ponben ftoaer/ toeltfte fplepbenopfiaerfcfiouberenenbelenbenen/ fipbebeoot» alfoobearme iiaecftte jlBenfcfien on be feftouberen beel artelerie bjagften. %& farfter fomttjtgs op ben toecg ottber ftet «t�efeftut bele benaut enbe bange tftenen,. #P fcgepbe enbe ontbont begeftoube/nemenbe be ©joutoen enbe «©ocfi* teren enbe gaffe ben .�tftippet� enbe ^olbaten om bit te bjeben te gou* ben/ enbe lietfe op be ,§>cfiepen boeren ♦ 3|p bulbebe&cfiepenmet3lnbianenbaer fp al berginggen banbojfi
enbe fionger/enbe ftet is be toaerfiept,,§oube itft int particulier berfiae* len be to jeetgept bie fip nocfi bebjeef/ bat icfeer eenen grooten boeeft bie bc toereltfoubeboenberfcMcBen/ af manen moejte. ^p ruf�eop ttoee ar* mepen/ elc&e ban beel .©cfiepen/ baermebe fip alle be Hanben / oft bper uptben ^emelftabbegetoeeft / berbjanbe. <©c� fioebeel��eefen maette ftp/fioe beel beroofbe gp ban gare 3©pben/fioe beel topben liet fip fonber jlf�ang/ban fioe beel oberfpelg/ban fioe beel ©ocfiteren enbe 3©ebubJen te feftenben/ ban fbjtferenbe enbe bercraefttenbe toag �p be oojfa&e/fioe beel bolcr pjibeerbe fip ban ftare naetuerlit6e bjpftepbt/ftoe beel benaut- ftept enbe ellenbe iffer getoeefl/ fioe beel tranen bziie fip flopten/ fioe beel fucgtens�/goe beel (lenend/ fioe beel alleengept in bitleben/enbe fice beel eeutoige berboemenifl'e in b'anber fieeft fip gecaufeert/ niet alleen ban be 3lnbianen bit fonber getal toaren/ rnaer oot�. banbe ongelucfeige�fi?i jle* nenbaer fip fiemmebebefiulpinfo grooten groutoel/uptnemenbeftoare fonben/afgrpfelgcRe abominatien^ob gebe bat fiem gena�e fp gefcfiiet en bat fip beftaen maeft/met fo quaben epnbe at� fip ten iej�� fieeft gefiab. |
|||
|
O Nederlanders fret :f�et hieir voor uwen oogfteit,
I>' ondraechelijcken lat die den Moor mbft ghedogf�erj Van 't f aauwc Spaanfthe Rijckydat fich noch ChritMije noemt? Maer loehent met der daet, het gheen hun tonghe roemt! Het arme fkafFche Volck,dat fy foo grouw'lijck fineeten3
En kreeeh gheen ander kot als, doode Hen tot eeten.' Vleef-huys van Menfchen vleyfeh hielden dees Spangiaartsftef? Mehesl den emm Mtnffh^ me$ ziyn dis anders graf |
||||
|
wm tiiett ^>panetert/ patiwco
tiioefalirco.
G^ebae«3gnbeinbe ^jobmticban nieu^>pam'en enbe ban f*a*
jiuco �eboojfcpietengrootetojeetpepienbe moojbetge/enalle banber bic top laten tefeggpen/baet fuccebeerbeiu bk ba#anu* co/eenen anberen ongpeboelgr�ten fellenCpjan/in 't jaer 15* � * oe toeleae perpetrerenbe teel to jeetpeptg. / enbe inaecnenb? tta be boojf$ maniere teel flaten bie bjp toaren /en fenbenbe teel Jbcpepen baer ineb� gpelabeu nae Cuba enbe <�fpannola baer fpfe beft ronben ber&oopen / en pp en piel niet op/booj pp bettooefte t' eencmael/en ttstse te niet be gant* fcpe potentie* �n pet gebeurbe bataten gaf boo? een jBerrie oft moe* »?wfixw» �er-peert tacptenticp ginbtanen rebelijcee 3ielen /ban baer toert pp ter* fien ban pet <�5outernement banbef�abt jt�ertto/en peel nieu,2i>paen* *<"><>�� gien met anber groote 'Cpjannen/ booj f�aben / enbe pp boo?#jefibent/ DetoeIcBemet�eboojf3 ftaben �ebenfoteelquaet0/footeel3anbett/foa teel tojeetpeben/rootetpen/enbe abominatien/batmen 't niet gpelooben en foube / toaer booj pp pet ILanbt ftetoe in fulcne ertseme bertooeftinge enbe befolatie. / foo bat <©obt paer met en pabbe feefloten enbe toeberftaen irooz be refifteutie banbe �eligieufenban �>♦ f ranctfcug / enbe terftont mette Comnglijictie aubientte/toeltfc goet teient toaj� toan alle beutpt/ fp fouben in ttoee jaren gelaten pebbemnm^paengien/gelijc «Efpannola i$. «©aer toag een ban fpn gpcfelfepap / bie om fijnen grooten 3|of te be* muerett / fleppte acpt bupfent 3|ubianen toerenenbe/ fonber paer pcttr betalen oftt' etentegpeten. Sflnber boegpen bat fpfubpteigtfc opben ftaenben boet ban pongper boot bielen/ enbe ppenb^eqjbet niet nae/ nocp en pab�e gpeeu mebelpben � g>w b^oecp al^ ben pjincipaelften banben boojfepben bie icfe fepbe bat
tenietbebebe^jobintieban^anuto / betijbingpe pabbe bat beboojf� goebeaubientie boojt quara/pp nam booj pem boojtstte gaen/en bmnet» fiantg t' onbetfeen/baer pptpjanniferenmorpt/enbe trotn metfojtfeupt �e #?obintte ban jBcrito bgftiep of ttoitttirpbupfent menfepen/om fgtt enbe fijn gpefelfcpap?S2&ogagien te bjagpen / toaer af gpeenttoee pon* bert toeberom en quatnen/pp toag be oojfane bat fp albaer fturten. �|pquaminbe#zobuttiebanjlBetpuacan/ toefenbe beerticp mplett
kan 5!BejCito/foo bj�cptbaer enbe bol bolc&g alg J�lerico. «©en Conineft Komenbe pcm te gpemoet in pjoceffte enbe ontaUgcfe boltft/ boet pem alle ^ �mm& �ienft enbe liebe/toert ter ftont ban pem gpebangpen / om batmen fepb? »e «�mc» bat pp rgen ban <6out enbe^tlber toass/eit om bat pp pem teel fepatten SwS��X feben foube/ppnitpbe pem foboltpt:^p boepbepem be boeten/en ftrec* *«** am'
enbe pet Ucgaem/ en bonben be panben op eenboit/ bebe be boeten obetmu- 'tbper/eneen jongen meteenquifpel gebooptinolp/bjoopteeUfterepjS bc boeten / om pet bel toel te booj rooften/en op b'anber 3pbe toas een fel j©an met eeiien g&efpannen ftalen »og0e/mit6enbe�en pijl tegen oberr S 5 5S�S
|
|||
|
Af-beeldinghe vandc Spaenfche Tyrannije.
|
|||||
|
GHy die u Catholijck ofConinghs doet benoemen,
Siet hier den fachten aart van u hovaardich roemen, Ay fiende-blinde, fiet, wien dat u fotheyt prijft, Een hoop, een wreede hoop, dacr yders hart voor ijft: Siet hier een Indiaan,een Gonirigh vry ghebooren Van het Gout-rijcke Landt derdienftwillighe Mooren, Die weit van dooden drie, ghedriecht op eenen ftendr. Te weten : van het Vjer, d� Boogb envmde Bondt. |
|||||
|
DeProvintie van Excalifco.
$|n �?e�t/op b'anber 3tjbe mag eeneri anberen met een feet groubjeujcn�"
feilen #onbt / bienopljem�ntyenbe/ enbe foube gent in eenCredober* ftfteurt �jebben/al om bat gp boo?. pijne enbe bjeefe ftjn <�?out geben fon* �e/ tot bat een &e�gieug ban §>. jfrancifcug baer af g�jeabtfeert jijnbe/ �jem bien tipten �anben trccfe / maer yp f�urf baer ten lejten af. <©p befe maniere / pijnic�jben enbe booben 3p beel �|eerat enbe Cactquen ban bien Hanbe/ om bat fp ftaer 45out enbe ^ilber gljeben fouben* ^enfeecaerenCpjangaenbeboojbtfitateur/meerbanbebo^enenbe^'^'iaf'
goeberen om bte te rooben/ban banbe 5iele oft perfonen/bant bat feecuer ut�-Uoopen bit 5inbtanen �jielben fiaer afgoben berbojgen/ fo beJboofe JDpan jaer t^ Jjaer ����m gcenen beteren 45obt g�jeleert en yabben/yp binrn be�leeren enbe �jteltfe gebangen tot bat fp �jem b' Afgoben gaten / mepnenbe batf e ban <��oubt oft ^tlber maren/fienbe bat gp bebjogcn bjag/caftpbe gpfe teer tojeebe* Ige enbe t'onrecyt/enbe omMt gp nieten foube gefruftreert blpben bant ggene bat gpgefoc�jt gabbe/bJelcn tets rooben/ bebtoonra be boo^fcgje* ben Caciquen/bat fp gem be boo?f5 Afgoben af coopen fouben/yet �oelefe fp beben/ g�ebenbe alle get 45out enbe ^ilber bat fp �toften binben/ om bte te aenbibben foo fp pleggen booj ben biaeracgtigyen <&obt/bit 3jjn be metr&en enbe erempelen bit b' ongyelucnigge ,�panjaertg boen enbe gfteben/enbe be eere biefe in 31nbien ben almoggenbe <�?obt pjotureretu 3Befen Cpjan Capitepn/trocfe boojber boben |Betl)uatan /tnbe #jo*
bintie ban %alifco/Vuelcfe mag g�jeltjrft eenen^&ietojf bol ban boltne/feer biel bebjoont enbe geluc&itf) / mant get i� een banbe bmcgtbaer fte enbe bJonberbaerfleban3ii!bieiu l^et�ja�beeen .�tabtofBlecBebol boltr/ buerenbefebenmplen. SiiiBomenb�inbeboojfcyjeben t&?obMtie/qna* f$$$?u$ men be peeren enbe 't bolcfe met mefenten enbe blgfr�jap / foomen af om ^,#1«» i«u, plac�j te boen / �jem ontfangyem �|p begoji ter (lont fpne gebjoonehjcne bjjeet�ept en boofgept/foo �or6 alle b' anber baer te llanbe boen/en beel meer om te nomen totgaet epnbe/bJelcB fp �jouben booj<©ob/enbetg get <©out�|>p berbjanbe beel©ler&en/gp bincfebeCanquen/�pppnic�befe/ gp �naettter foo beel al$ �) per areecg flaben/Dp lepbe met gein ontallijcfe *?'�"«* bolca al gye&etent, <©e ©toubjen bie g�ebaert yabben / gaenbe gelaben met patfcen/bjelc&e be boofe C&?iften� �aer op lepb�/niet �onnenbe �aer H%mm' ttinber&eng mebe neme/ obermitk ben arbept en ftoacgept ban gonger/ maer taiierpenfe lanrr be megen/baerber ontallgt &e beel beriozen ging�. «Benen boofenCftjiftennemenbe metfo^tfeeenejong�e <©dt�ter om
baer mebe te 3onbigen/en �jaer jBoeber bjojbe bit gfjetoaer/enbe bJilbefe
. �jem nemen / �p tretnt terflont fijn ^Bongtaert of me� upt / enbe tfizii be
5!Boeber�aer�antaf/ enbebeBocgter / ombatfptnietconfenteren
bHlbe/gaf�pbeelfle&en/enbeboo�efe»*^^,^ ^ _ t
<©nber beel anber mt W t' onrecht/mefenbe bip(fofe a! fyn)booj fla^ S?«%tZ
ben teecnenen bier �onbert if�anjs / ©loumen / enbe �cinberen ban een 'Mtt' jaer/ legg�jenbeaenbe bojjien �aer^ Motbtm/ oocnban ttoee/bjie/bier ofte bgf jaren/al maft fafee bat fp �jem papfibelgcn teg�en ginggen/ fon* �er anber ggetal U$ wipt g&ere&ent en'toojbent |
||
|
*
0-
Af-beeldittght vande Spaenfche Tyranruj&
|
||||||
|
O Ghy Hollanders leert, acn dees verheerde lieden:
Wat troetel-gunften u} de Ioof� Spangiaerts bieden Het liftich lock-aas daer men u foo fchoori van fpreckt Heeft op zijn Boodem valfch u grond-verderf bedeckt: Bedenckt, � moedich Vokk, wat jonft hy u fouw' toonen
Die noofelMaaghd, noch Kind,offwanger Vrou gaetfchoone: Ia 'teerft ghcboorelingh moet met zijn Moeder voort: Bes Spania&rts hoogh>Jle luSl> U yroum-cucht en Moort. |
||||||
|
De Provit�t�e van Exca�afco^
<�Ijeepnt3g'nbe b' ontaUijt&e onrecljtbeerbig�je enbe �elftt)e fetg^en/
enbe moojbernen/baer mebe concurrerenbe/�)p fette b' llant inbc ojoina^ rtfeenbeyefltrenttmfetpjanntfc9ebtcnf?&acr{jept / toelc&ea�ebeC�jt* flenetttp^annenbanSnbienpleg�en/enbeptetenberenopbatbolc&te �eggen/baer in Bp tot�fznutz�sz/zt&z gyebootpe fijn epgen ^ofrneefterj� enbe alle b* anber een nopt g�je�joojbe bneetftep�t / om battbe 3tnbianen '<�>outenberribHpttetrecKen. Hament�#c&/ eenen ban fijnen #ofinee* jletjs boobe teel ^n�ianen / iiiz Ijang�enbe / lebenbici) bianbenbe / enbe toojpenbe booj be felle ^onben / af�eutoewbe boeten / armen/ goofben/ &a fnfls. tongen uptfnpbenbe / baer b' ^nbianen noc�tanjs (lil enbe in pep# toa* arme» eu�e Ten/ enbe g�een oojfa&e en gaben/maet fp to�benfe berbaren/ om bat fp ���#�* Jiem blenen fouben/«©out enbe tribupt g�eben/ten aenftcn banben felbt* 0« «b°«<* « ^&enrufligeen^pjan, ^calate beelg�eeffelen/ bjjeebeaag�en/met^"1""- f�ocnen / fuffeletten / enbe anbere foojten ban bJjeet&ept bie fp gacr aen* beben alle bagljen enbe up?en» ' |Ben fepbt ban �em bat Bp acgtgonbett blec&en berbeflrueerbe enbe *$$�%$
berbjanbe in bat iSijtfe ban falifco/toaer boo? �p oojfane toag bat fp upt«*»o.»««* �efperatie/ fienbe bat alle be tefle met fulrnen tojeetljept moeflen berlo* ren gaen/ �jaer optoierpen enbe bertroc&en op be bergljen/en�e floeg�en rec�tbeerbelncR^enig�e^paenjaertgboot / enbenamaeljs booj beon* ret�tbeerbicgept enbe beftoaernifien ban anber nae&omenbe tp?annen/ bie baer boo? paffeerben/om te beftrueren anber #jobintien/ b' toelcu fp geetenbefcubjerenoftonbecfeen/bergaberbenbeel^nbianen/ maec* feenbe �aer flerrfe in fe&er (leenrotjfen/baer be ,f>paenjaertg(b' ober�ant �ebbenbe) nu toeberom fo groote toieetljeben gDebaen ijebben/bat fp bp* Sang niet meer en bonben/ boobenbe foo beel ontallgcn teolcfe/ om teber* tooellen enbe upt te ropen alfulc&en grooten Hanbt enbe onfa�ige �&ji» flenen berlaten toefenbe ban <©obt m fiaren ber&eerben fin / nizt fienbe be feer retgtbeerbiglje fa&e / jae beel fa&en bol aller rerfjtbeerbidjepben/ toelt6eb'5|nbiatten �ebbenboojeenlt�etber natueren/ ban �?obt enbe ben menfefien goet ggebonben/te toeten: bat fpfe fouben mogen ombjen* gen/�iabben fp macl)t enbe toapetten/enbe upt ftaren lanben bjtjben/ enbe be feer onrecljtbeerbiglje faetfee bol ban alle boof�ept/ berboemt ban al# »S(!nterte; Ie toetten biefp&ebben/ ombobenfoobeel oberlaj�en/ tpjannpen enbe groote onbetfoenlijcftesonben/ inz fp tegeng ben Slnbianen g&ebaen Seb* Kt""«» uen/not� op een nieu Baer oojloglie aen te boen/ bencfeen / fegg�en / enbe "!»<*� fc�jyben/ bat'bebirtozien�izfp bertooe(leube/beonnoofel^nbianen/ 45obt Baer al g�eeft/om bat �jare onrecljtbeerbige oojlog�en/t^�tbeer^ �if & enbe goet 5�n/fp berbltjben enbe gIo?ieren/<�5obt banr6enbe ban �a* re tp?annie/fo beben ooc& be tpjanntft�e moqjbenaerg/ baer be #?op�)ee� ^acBariajSaffepbtin'telffleCapitteU Pafcepecoraoccifionis, qne qui
occidebant nen dolebanc feddicebant, bencdi�lu$ Deus , quiadivitesfafli famus. |
|||
|
AUbeeldiflghe vande Spaenfche Tyrannije.
|
||||
|
TT\E Spangiaert men�chen jaecht, met hongherighe Honden3
**-^Dus wert den Indiaan wreet gulfelijck verflonden: Een Vrouwe, door wan-hoop, haar h'm�t en haar vaft knoopt, fopch't half ghewurchdc wicht, wert van een Paap ghedoopt» , Ach wat een helfche daad.' wel waardich tebetreuren^ Een Moeder fach haar kindt door eenen Spangiaait Teneurcn, Die*t fijn bloet-honden gafj die kauwdentgraach mctjmaack» Swd-mlde Dttjvelfelf, doenjammerlijcker faaski I
|
||||
|
^att�etBgc&lucatan.
|
|||||
|
I$t jaer i j 2 s. toag een anber onfalirft jBenfrft/ban ftet «©cubetne*
ment taan ftet &gcb Slutatan/ berfieucm be leugftenen en balftftept bte�p fepbe/enbep?efentatien bit ftp �etfComntfc �tbt / geinen ban* bet ^pjannen ftebben gftebaen tot nu toe/om battnett �aer jfaten eft <©fficienomteroobengftebenfoube. *©it iSgcn ban ^ucatan toag bol ban ontal�cn boltn/toant ftet Hanbt ;* jgp*
i$ f eer f ftefont enbe abonbant ban eten enbe bmtftten/ beel meer ban bat ban J&etico/enbpfonber ijl ob�rbioebteft bah �^onirftenbe W&& /meet "^"S-b"* ban ergfteng tn j3|nbien / bat tot notft toe gftefien is gftetoeeft. i|et �eeft m �«<»<« ***■ inbe ron�e biie ftonbert mplen/ftet bolt toag uptftenenbe boben allen au*m . beren ban Sinbien / foo m berf�ant enbe politie / a�g bat onber ftaer min 3onben toaren/ban onber b' anber/enbe feer berept enbe toeetbieft om tot feeuniffe ban ftaren «J5obt gftebjocftt te toojben/en baemten foube mogen ntaecneu greote ^>teben om «�paenjaerts in te tooonen / enbe fp fouben baer leben gelgc in 'taertfefte #arabgo7toar� fp 't toeetbitft/maer fp en 3ftn om gare to jeetftept/ongeboelirftept en 3onben toil/ foo fp niet 'meer* btrft en 3gn gftetoeeft te befttten meer anber plaetfen/ toelcee <©obt ftaer m b , �it 3nbieu gftetoefen gabbe. <©efen �:pjan begoft met bjie ftonbert man* nen biz ftp met gent bjar ftt/tegens* bit goet onnoofel bolc/b'toelce t'�)iw$ jje0'tc" $?« &&# fonber pemanben teg�tberen/groutoelijcu teooilogen/en mant ftet wojara booi 3lantggeen <©oubten ggeeft (ftabbebacr <©out gftetoeeft/ ftp foube bet CfttCT* bolc� tnbe JBgnen al ggetonfumeert gebbeu) om notfttani� <tf?out te fo|*, «eren banbe ltc�amenenbe 3ielen banbe gene baer Cftnftujsbooj fiutf/ ftp maecnt<'tijs een groumel om ftoGi�>i iiie ftp niet boot en floecft/Gab�/ en fontfe nabe ^cftenen/bie baer beel op ben reurft en fame banbe flaben quamen/bie bernoopenbe boo? �©gn/<©Ipe/ft3gn/,^>perE/Cleeberen en al bat �aer boeftt bat fp ban boen gabben / ftp gaf een pegge�gtft te ftiefen uptbgfticgenbe ftonbert jongge «©ocgtets / eene boojeeharoba (een arobanats is* bier gelten oftatfttpotten) 3©tjn$s oft <©Ipoft Mwn/ oft mx gfterooent ©erceen/en ban ggelgrnen/ upt ttoee en bjie ftonbert mei bifpoefle jongerj� booi ben felben pjgS/ en ftet gftebeiirbebattet een jon* em »,fefei� gftelinrb bie ftfteene te toefen ^>oneban een $nnce / gegeben toert booi &°� >»«" eenen �iaeg / enbe ftonbert perfoonen booj een Qmt. Sn bufbanigften *%��%�!' panbeltoasftpbanbenjaer 26.aftotftetjaerban ? �.tetoet�/febenja�r ,o°- 3"»'"«* fantft/berberbenbe en ttptroepenbe be booifep�e Eanben/ enbe booben�c " *""' ' fonber �armftertieftept ftet bolcn/tot �iat fp baer ftoo�ben be tij �mge ban* Den rijtn�om ban Ideru/enbe liet 5ijn^pangtaert0 baer ftenen trecnen/ enbe alfoo ftiel be ftelle fefter bagften op/maet baer nae quanten 3y'n 33 te* naer0 toeberom beel groot guaetoyrooberijen/en flaberngen/ en ionben tegenjs <©obt boen enbe aenreeftten/ enbe en ftouben notft ftup�enbacgft^ met op bat te continneren.31nber boegen bat fp bpranj* ftebben bcttooell alle tiiiz ftonbert mplen/toelcne(fo gftefept ip) maren foo bo! enbe gftepn* ^5 2 pleHt/
|
|||||
|
Van het Rijck lucatan.
at�eeft/battet ntemant en foube tonnen gyelooben/mtn tonnen gftefegjets
6e wattituliete flut&en ban bJ^eetyept/bie baet gyepetaetteett 3gn^tfe fal�et a�leenlttfe tbiee of bjte ate mp te boojen tomen betyalem, 2�fo b onfaligye Jbnaenjaettg gingyen met yaet felle �^onben be 3jn*
bianen foet�ten enbe iagyen / een fiecne W joittue fienbe bat fp be �|onben
met en tojle ontloouen/fonbet betfeyeurt te b)ojben(foo fp bauber beben)
nameentoo^beenbont baet mebeaen gaten boet yaet nmbe&en bat fp
yabbe ban ttoee jaet/en�e fp bersten yaet aen eenen balen / bbielcft fp fo
bjoety niet en yabbe gy ebaen / be �|onben quanten betfey euten yet booi*
ftyjeben mnbe&en/goe biel bat eeir|Bonitn eer't betftyepb�/booure^t�
|"*« be J5gaengiaettss bertrotfeen / fepbe een ban yaet tegyeng een ^>one ban
«Hjwttw: eenen ^eetebanfeetnetBletne of fdjobintte / bat ypmebe foube gaen/
�)et3'iont)c6enantbJoojbe:bat�P3ijn©abetlanbtntetenbJilbeberlaten/
beJbyangiaettb^epty�e yembat�pyembe oo^en af fnyben foube gintfe
�w met twe/yet aontpM toepgetbe yet/ bo� fneet ypyemmet fijn �ton*
giaett een ooje af/ enbe baet nae b'anbet/ enbe petfifletenbe Set nnetljt*
Keninsijnbooigaenbenjocoofl / �p fneet yembeneufe af al lat�jen�e/
se* #«� gijelijf 6 of �p 0em niet meet �an eenen 6nin gyegeben en yabbe / befen.
SST* bet lojen menfey meeg yemfelben/ enbe gloneet�e onbeftyaembelijcli m
»mma, mefentte ban eeneit bjeeibigen&eltgieug/feggenbe bat ftp fy n bej�e btbt/
foo beel als yp to(ie/om te begojben enbe te bebmt�) ten/beel 3|nbiaenfcy e
l^joubjen/om bat yp biegtootgaenbe ©joutoen/ bettoonenbe �ooj ftV
ben/ baet meer �>ou�tg booj ctijgyen foube»
3n�it&grfeoftincemgye#?obinttcbannieu^naengien / gaenbe
een f ener Jsnaengiaett met fyn #onben tet jatyt/ om te bangyen eenit�* W�t gyebierte oft Conijnen/eens niet bin&enbe om te jagen/ bocyt yem bat be �ionben yongyer ya�ben/ en tuc&te een nlepn ntnbt ban be ji�oc* aBWM»s,«r» jjet / enbe fneet met een ^ongiaett in ftut&en be atmen enbe be beenen/, gyebenbe elt&en #onbt fijn uojtie / enbe als be �ionben nacy met betfaefc m bjaren/bjom yp yaerallen int gyemepn get ftir�jame&en toe, <©» batmen yiet fietyoegtoot bat beongyeboelityept banbe^>paen*
giaettg in bat Hanbt t� / enbe goe batfe «J5obt y eeft gyegeben in een bet* S�eet�en fin/enbe in �oat eftime bat fp yebben bat boltfe/b'bjelce nocy tang geftyauen ijs nae yet 25eelt <!5obeg/ enbe betlolt boo? fijn bietbaet bloet/ bpfonbet toant bJp yiet onbet nocy lelit&erjS enbe boofets fien fullen, ^atenbeontallidte enbe�ng�jeyoojbebJ|eetyeben/bJeltfebege»ie/ bit
gaet Cyjijlenen yeeten/tn bit tijr& beben/niet camtenbe met ben genepn*
fe begtepen bjojben/biil ttfe alleen yiet mebe befluptem
mn* ga» :Eynbe alle befe ye�fc�je tp^annen bertrotnen met yaet begeetlitnyept
� (bJelt&e yaet betbltnt)banbe tijtnbom ban #etu. #ater ^atob met bie®
mk iflKbKi anbet �eligicuf� ba ^>. jftantiftug o^ben/ betbojbetbe yaet betmaert�
si�Sf�U. te gaen/om tILanbt trfttllen/ ^jebitnen enbe bjengyen tot Cy#u0 yet
obetblgffel banbe tpjanniftye moojt enbe elenbe Uz be ^uaengiaettjs in
feben jaet aengyetteyt yabben.
3l�&g?loobebatbefe^?ligteufe,b«tepfeae«namentnt3vae� ij34.fen*-
benbe
|
||||
|
Van 't RijclfTucatati.
�tnbebooj �een feftere gjnbianen banbe fnobintie Jlejdto/om te toae&�
fc�oubien of fp booj goet aenfien fouben/�at be boojft�jeben t�eligieufei� in �aer Eanbt guamen/om �aer te leeren �tennen ben eenigen biatac�ti* gen <©obt/#eere banbe gantft�c bjerelt. ^>p beraben �aer en bergaber * ben bic&mael/genomen �cbbenbe te boien beel infojntatien/ mn te toeten , toat lupben bat bjaren bie �aer ©abet^ enbe 25?oeber0 gieten / enbetoat bat laag bat fp pjetenbeetb� /en toaer in bat fp berfc�epb� biaren banbe <��?iftcnen/ban bjeltne fp fo groeten oberlaji en onret&t ontfangen �ab* ben.Cen leften beracro^beerben fp/battnenfe laten tomen fonbe / op ton* bitie bat fp alleen en fonber ^panjaertg guamen/be �eligieufenbeloof* bent �aer alfoo/toant �e ©icerop ban nieu ^>paengjen �abbet g�etonfen* teert/ en �aer g�etommitteert bat fp beloben fouben batter geen ^>pan* jaert$ meest intomen en fouben/ maer alleenlijcfe fiteligieufen / mibtfga* berg bat �aer boo? be C�nftenen geen oberlaften fouben ge�aen �uojben, 5©ej�eligieufen pjeetnten �aer fo fp plegen �et #♦ Cuangelie/en be goe* &P tttmnt been �eplige intentie banbe Contng�enban Jbpaengien tot�enbiaertg/ *��j$!5g? enbe treg�enfulcue lief be enbe fmaet&totteleere enbe etempelen bie be tiJillitt) ut», &eiigieufen ban �aer gaben/e� berblpben �aer fo feer ban be nieumaren banbe Coning�enban^paengien / inaer afin alle beboojf? feben jaren be ,f>pangiaertg �aer nept feennifle en gaben/ of fep�en batter een anber �leete baag/ban be gene bie �aer baer tpjannifeerb�* enbe betbnic&te / bat ten tfniit ban beertu� bagen/ bat be �eligieufen baer g�ecoirien bjaren/ enbe g�epjebic&t �abben/be �ieeren banben itanbe bjarijten enbe leber�e Kg al �aer Sfcfgo&�/op bat fpfe betbzanben fouben/ en baer naer �aer ^>onen «*»«<«** om bat fpfe leeren fouben/toant fpfe Ueber �ebben ban 'tgefit�t ban �aer oog�en/enbe fp maer&teu �aer Cempelen enbe �upfen / enbe men riepfe banan�er^jobintienbatfe�aerf�Uben comen f^eec&en enbe Beninffe ban o5ob g�eben/ mibtfgaberg banben genen bie fp fepben bat be greote <�onint& ban Cafhlien toag/en banbe iHcligieufen geperfuabeert jmt�e/ beben fp bat nopt in SJnbien tot nu toe en ig gebaen gebjeeft/ (foo toc� ai bat b'anberfegg�en beroert ig&peenig�e 'Spjannen / bie baer �ebben berbef�rueert �e boojfepbe fitjc&en en groote % anbf) tbaaelf oft bijft�i� peeren/ban beel ©ajfalen enbe Hanben / een peg�elgcfe bpfonber bob? �em felben/bergarenbe �aer bokn / enbe nemenbe fjare bopfen enbe ton* tentement/ onberbJoipen�aerbooj�arenbjpenbJille / onberbe�^t* fc�apppe banbe Coning�en ban Caflilien / aennemenbe ben �epfer alg Conincfe ban ^>paengten/booj Jbouberain enbe uniberfel �|eere / en ga* *$tt?Z* ben fener �anbtteetRenen ban beHenteniffe/ baelc&e it6 �ebbe onber mp/ mette g�etupc�cnifie banbe boo^fepbe laeligieufen in groote blpfr�ap en �ope ban tot �� nfhig teb jeng�en al �et bolcfe ban bien Jtijcne / bat ban �et boojfc�?cben moojben en onret�tbeerbig�en �rtjc� oberg�efc�oten mag/eit niet bjepnit� en baag/ guamen albaer ban e�nige fpben ac�t�ieir ^paenfc�e Cpjannen te#eerbe/enbe tbaaelf te boete / t'famen bettirij/ fswam- en bjoc�ten beel laften ban Stfgoben/ tiie fp ben 3|nbianen in anber #jo* ^em^m- bintiengSenome^�abben / enbebeCanitepnbanbeboojfepbebertit� |
|||
|
Vah'tRijdc�u�tfiuu
$&Wifaetf�/ tfeu eetten $eetc ban be plactfe baet fp lantj: ut tptamettf
enbe fepbe jjem bat t)p banbe boojf3 Stfgobcn nemen foube/ enbe bat ftpfs fje't geel llan�tboojuptbeplen foube/ bettoopenbe cltuen Stfgobt boo? eenen jIBan oft© joutoe in flabetnije/bjepgenbe �em/bat fo bette fip bat niet en bebe/bat ftp Bem met oorloge aengtpp� foube/be boojfepbe i^eete booj bjeefe gefozceett 5pnbe/befttibueet�e b'3tfgoben booj 5tjn fieel lant/ en bebal aen allen fijn ©affalen/ bat fpfe nemeitfouben om aen te bibben/ en bat fp gem SRnbtatten/manjs en bjoutoen geben fottbeu booj bespan* giaettg om ftaet flaben te 3ijn.«©e Snbianen booj b^eje/�ie ttoeejbonen �abbe/ gaf eenen / enbe biet bue ftabbe/gaffet ttoee/en met befe maniete bolbe�eit fp met bef en �tetcutoobigen ftanbel/enbeben Cacique Jtel�ebe �lmf�;enen(toaten fp nochtans Clmftenenjte bjeb�.Cenen ban befe on* go��elncfteftelfc�etoobetgg�jenaemt hun Gama, 5nwbefierE/ enbeniet bette battbet boot / fjab onbet 3tjn b&te ttoee patuen Slifgoben/ en bebal aen eene Snbifcye 1�?outoe i)U hem bienbe / bat fp wel toeften foube/ bat f p iiit Itfgoben bie baet toaten/niet g�ben en foube boo? gmnen/toant isiz feet goet biaten/maet eltfe booj een flabe / enbe ten ieften met bit Cejta* ment en metbefe foj ge becommett 3�nbe/|�utf ben ongelucuigen �>pan* giaett/enbe bJie ttoijfelt bat ftp nut begtaben �st inbe #elle/<©atmen nu iSS/tia Ifat befiet/enbe tonftbetete toelcfc en ftoebanttft jp pet pjofijt / teligie en becmmnerbt ejteutpelen ban be Cftultcn� biz bejjpanmaetts- m b' �an�ieit gaen boen/ b^���tD�itgebenenftebben / toat eewbatfp^obtpjccutcren/goebatfpatbepbeit BOM*** �ait» �at �jp gefeent en aengebeben tooibe ban bat bolci / bjat fojge bat fp bja* gen/ bat ten booibeele ban �>ie 3ielen /3911 ftep�tft ge�oobe gfteu4ant tooj* be/enbe berbjepbe/batmen oojbele of bit ulepnet jonbe toag / fm bit batt gieroboam/ q»� peccarefccit ifraei, maeruenbebe tbjee goube Calbeten/ ombatftetbolcfebieaenbibben foube/ oftfpgfteujc&te bie ban Stubag/ ft bie meet fcganbaelgbetootfaec&te^ 3Btt 3911 ban be toetteen banbe
paitgiaettgbiein^ubiengaen. 31»bettoaerftept fp Ijebbenbeelenbe. ontallijcue tepfen booj begeette bicfp hebben bau<�&aut/bettocht en bet* feoopen hupbeu op befen bach / loochenen enbe betloochenen onfen �|eetc 3e|u0Cftiiflue. #ebbenbebe ^nblanen g�jeften battet niet en toag on* �ethouben het gene bat bet�eligieufenhaet belooft habb�V te toeteu/bat* tet gijeen jbpaenjaett^n'tllanbt temen fouben/ enbe bat �e Jj>paen* giaettjs felbefjaet be Stfgoben biathten ban an�et plaetfen te toque (baet fp allen haet «�obenben &eligieufen om-te betbjanben obetggelebett fiabben/ op bat fp eenen toatac�tig&en 4&obt aenbibben f ouben) ftet geel ^ %anbt flonbt teggeniS be jKonnicUen op / enbe bergtamt 3ijnbe/fepben: bertuptcn be toaerom pebt gijp onjs ggelog�eu / on$s bebuegfienbc enbe toefegg�enbc
baiSr^u"».�at �ier S�cen ^�uf�enen tomen enjbubeitf enbe toaetora hebt gijp ons «©obenbetbjanbt / naebemael u Cljuflenen onganber <i&obenbanan* r/ifS." bet plaetfen bicng�jen te betuoopen^ �n toaren W abontueten onfe <©o* bikbe» bom �en niet betet Dan au ban b' anber uatienl 5©c i&eUgteufen (lilbenfeftet swpes. jjgjjg �at jp ftojien/niet ftebbenbe toat t' anttooojben.^p gaen be bettitft ^>jja«giaett0 foeclteu / eHbefepbenuaetbeft�abebtefpg�e�aenftabbe/ betfofc^
|
||||
|
Van't Rijck Iucatan.
berfoetSenbe bat fp bettret�ten / fp en totlbeng niet bom / maet lieten 11
Sjnbtanen toeten batbe ji©onir&en feibe baer baer Dabben boeiuoiucn/ toelt» toag eene bolmaetfete booffiept/ te» lef�en b'SJnb�anen refolberen be ifteligieufen boot te flaen/maer fo fp ban fe&cr gnbiane" getoaerftbout toaren/fo berliepen fp't op eenennacbt/ enbe uamaet� ballenbe mbe %w �ianen/ be onnofelbept en b?omic�cpt banbe jBonicben/ en be balfrbept ^$87'L« banbe ,�>paenjaertO/fonben fp ban ober bnfticD mplen na baer bibbenbe iwf. bat fp l'ouben toillen toeberom tomen/enbe be alteratie bie fp baer gecau* feerthabbenbergbebcn. «©e&eligieufeal0bienaerg «j&obg/ enbebege* renbe be 3ielen te toinnen/ baer gbeloobenbe/quamen toeberom/en toer* ben ontfangben alg «Engelen/ boenbe baer be 3lnbianen alle bicnft/ enbe fp toarenber toer of bnfmaen baer nae/ enbe om bat be boo?fepbc Jbpan< giaertjs nopt en totlben ban baer bertrera�/enbe bat be ©icerop toat bat pp btbt/ bat niet en cofl remebieren/ toant ftet berre ban nieu «�paen* ?[ten tg (Doe toel bat ftpfe bebe mor lameren booj berraber js) enbe om bat
p nieten Heten ben gbetooonutben oberlajt om quaet teboen/bunrnenbe ben�eligieufenbatbe^nbianentooetlj oftfpabeboojbefe guabefepten fiaer altereren fouben/ enbe bat mogbelgrb op baer ballen foube/ bpfon* ber toant fp ben ginbianen niet met bjeben enbe fonbertontinucle quel* �ingen enbe allarmen/ booj be quabe toerrnen banbe ^bpaengiaertg niet f^e&en en tof�en/ bonben goet bet Hanbt te berlaten/ en alfo bleeft fon* ber licijt enbe fetourg ban eentgje 3Leere/ eubebie bevielen mbe bupfter* niffe banbe ontoeten�ept en mtferie baer fp in toaren/ berlatenbe inben befienfapfoenebe remebieenbeonbeitopfingbe banbe benniffe <6obg/ be toelcne fp feer blpteljjcn aennamen / geinen oft top �et toater be teere planten/bte eerfi gbefelt 3tjn/ ontretnen/ enbe bat om be onberfoenltjc&e fc�jult enbe boimaet &te quaetbept ban bic boojfebjeben ^pangiaert�» 5^ep?oWntte ban ^ apatt^
De f ?obtntie ban g>; 5Bartba toass een ILanbt baer be 3|nbia* ®* fX'*
nen beel <6oub� �jabben/ toant �et rncb io/ foo occ�t bet aniig* �&«**» »* gftenbe/enbefptotf�enttetomnen. <�nbebaetombanbenjare�$�'�� i/i^.totimtoeintSaer i �41. anbergenbeb&en ontallgrfee*"� /Scannen ban onfe ^>paenjaertj$ niet gebaen/ ban baer met ^>tbepen te gaenoberba�len/ boobenenbewoben/ omget^oubtte&ebbeit batfp fjabben / toeberom toert) gaenbe en comenbe bibetfebe repfen/ altijtmet «rooien obcrlafl/ moojben enbrnotable tojectbeben/ enbe bat gbemepn* fnt& opten Ztmnt/ enbe ecnige mplen int % ant/ totten jare i j: 11. %ut jaer i s i % ♦ quainen baer «�paenfrfje Cpjannen reftberen / enbe alfo bet «JiSKS* ILanbt (fo gefept i#) rrjefe toa^/fuccebeerbe biberfi\yz �apttepnen/be een *«wf« »»»* toieeber ban b'anber/ bet fc�een bat een pegelijcR pjofe�fie gebaen �iabbe m^u, "** ban te perpetreren meer quaetg enbe groutoefe ban be anber / op bat be �egbele bit top boben gjjefept bebben/ foube toaer jijn. 9&aer toa?s int^aer j ; i?teenen grootenS:pjaii met beel twjlcyfmioer bjcef?
|
||||
|
De Provincie van S. Mar'tha.
^eefetoan <©o�t nocB tomnaffte banben menfcBeUjt&ett geflacBteV�jeltfe
aentecBte fo grooten gromnel/ moojberije en ongoblitBept/ bat �)p allen
��e boojgaenbe te bobeu gincfe/Bp met 5911 gefelfrijan roofbe beel fcjjatt�/
binnen feg oftfeben jaren bat Bpleefbe/ alleen <fi>jabe fonbet SSiecBtc
gBeftojben jpnbe / baer naet onfaUr�jlgc�t enbe ootfe Wan 3pnetefibentie
betloopen/juccebeerbett anber Cpjannen/moojbetjs en roobcrjs/ toe�cne.
gingen confumeren Bet bolcfe / bat be tojeebe Banben enbe ineffen Wanbe
fcoojgaenbe 'Cpjannen niet toecB gBenontenen Babben. ^pf�rec&ten
Baer fo�njt binnen int Hant/beberbenbeen bertooejtenbe groot en bele
#jobintien/ boobenbe en flabcn �nanenbe (geltjcnertoijg alis bonen) Bet
bo�rfe / boenbe be �|eeren en ©affalen ora bat fp Baer �»out grenen fou*
ben (en be nlaetfen fxmben topfen baer Bet <©out ma$) groote tonnentert
enbe n pnenaen/ercebetenbe/ fo gBefept ijs/ in effect/ getal enbe qualitept
allebeboojgaenbe, 31nber boegfjenbatfpbanBet jaet 19, tot nu toe/
Jjernioeft �ebben meer ban 400 raplenHantg/tiielc fo Wol toag ban bolt*
fee al� b'anber.2ilc& macB metter maer�ept affirmeren/ foubeic int par*
ticulier berBalen be boof�jept/ntoojberyen/ berbioefttng�/ onrecBtbeet*
�icBeben/fbjtfen/neberlagen en groote 5onben/toelc6e be ^>nanjaert$ in
�efe ^plaabeuban ^>, jBattBa gBebaen Bebben tegen <3&obt/tegBen ben
Conincfe enbe tegen bie onnofel nati�n/ icfefoubeeenfeer laug�e=|i|�one:
ma&en/maer bat fal icn laten/fnaett<i&obt mp Bet leben/ tot 3pnber tijt*
SWeen biil �fe §itz feggen met �xrepnicB toooibeu banbe gene �k nu aen
ben Conintn fcBnjft/ben 2&iflcBon ban bier #jobintt�/ 3tjnbe upt 3pnen
2&�ief banben ttomticBften 5�ep/ int jaet -1 s »4 bJeltfee onber anber fept
alg bolc�t.Scfegge�leere/bat ben mibbel om te falberen befe #jobintie
SfTaSuijS/6at uttIE JBajej�ept �iz trecfee upt Bet getnelt banbe ftitf baberg/enbe
Baer gBebe eenen j©an Ut Baer tractere foo reben epfdjt/ enbe fo fp ber*
»«"Kr�514 �iem/ etibebattenalber eer|ten/toant anbetfingtfobotebaer ober te feg*
^tkfbaert gen Bebben/ Baer Baej�ene� moe manen) ic&BoubeboojgBebiigbatfp
jjaei' ten man feer bjoecB berloojen fal 3ijn/ enbe boojber fept Bp notB: tnaer upt utoe
Ta'w^tL �f�ajeftept claerlic betj�aen fal/ Boe bat be gene bie Bertoaertg ober gou*
mmmt. berneren/ bienen ban Baren goubememente berlaten te toojben/ o» bat
be Heyubliguen mogBen ber ticljt bjojben/ enbe in gBei�al bat bit met en
toojbegebaen/naebaticncanften/Barefiec�tten en tonnen niet gBenefen
Inojben/en oot& gBetoaet toojben bat Bier geen �B jif�enenen 3ijn/ maec
�©upbelg/geenbtenaerg 45obt�nocl)be0 conincr/maerWerraber^ba»
fijn 1©et en banben Conintfe) toantiuber\naerBeptBetgroot(le inron*
nenient baticfe �inbe om b'3Snbianen tetrecfeen ban b'oojioge tot bjebe/
en be bjebelgc&e tot feenniffe ban onfen geloobe/ in Bet rouuj enbe tojebe
traptement batbeijjebeltjc&e ontfangen banben CBnflenen / boaer boo|
fp fo gebeten en beranbert 3|jn/ bat fp geen bincfe meer Baten enbe fcBjo*
inen/ban ben nacm banbe CBnflenen / 'ttoelcfe/p in t>it ILanbt B^ten in
fjare tale ^are^/tbjelci^ te feggen <©upbet�/en fonber tnjpfel fp Bebbi
lebene/Wjantbetoerciten biefpftier aenflellen/ en3tjnban�B?i(tenen
notB ban J©?�fcDen bit �?bene g�?biuptn?n/ roaergpupbel& 5Paer upt
■Hf tomt
|
|||||
|
De Provintie van Garf agena.
femtt bat b' 3,nbianen fienbe befe boofe bjertnen/enbe g�ttcralgtS gfieetie
barmgertit�jept/ foo bjelinbe ^oofben als inbe Heben/ benc&enbebat fee Cgjtf�enen f uiteen Wtt gebben/en�e bat gaten �>ob eft Commfe baer af auteurs 3gn/en te tollen arbepben cm �jaer anbers te petfuabeteu/of bg 3ee bjiilen uptputt�/enbe Baer jloffe geten om te latteen en fpottenmet onfe l|eere Sefus CgjifruS enbe 3gn WeU Cnbe als be Sjnbianefthtbe «ojloge fien bit traptement batm� bit ban pepfe aenboet/ hebben teel Ut* ijet te fterben met een repfe / ban met bele in �jet ggetoe�t banbe �>$m* �aerts.Stlaeet Ut alber onbettoinlitRf�e �epfer bp erperientie/ �jp fept «ocft onbet inleen Capittel: W\at JBapef�, geeft gier meer bienaers ban ggp inepntfbterit bier en is niet een^olbaet ban alle bier 3ijn/bie niet en berf fegg�/alS gp oberlajt boet/rocft/berbefttueert/bootfiaet/ enbe toer* bjanbt be ©afalen ban utuer i^ajef�ept / om bat fp gem 45out g�e�en fouben/utoejfeajeftept bient/allegerenbe booj 3pnen titel/bat uVueJla* jef�ept baer ban 3gn beel rrtjcfit/enbe baerom foube goet 3911 alber CJjji* |
||||||||||||
|
mebemtfbientis. 3Bit 3tjnal fojmeletooojbenbanbenboo^ Biffcho]!
ban §> ♦ 5f�artfta/bp betuelcu men alaetlgtfe f iet/ 't gene batmen nu boet in bat ongftelurfeitfi Hant/tegenS bat O�noofel bolt�u #p fteet Snbianen ban oojloge/alle be gene bit bertrotnen 3gn/enbe baer gebb� uonnen fal* �eren/buenbe boo? be moorbergen banbe .�panjaerts op be bergen/etibe bit ban bjebe 3tjn be ggene Ut na ontaUijtne moojben ban bolcfee ggefet toojbeninbeboojft tpjannifegeenbeafgtpfelgt&ebienftbaergep�t /baer fpfe ten lefteu tonfmnereuinbe booben/gelgtu ftetblgcfet bpDe boojfepbe tooojben banben25ifftgop.�nbe inber boact gept gp geeft toeprarg gfte* itoetg tebennenban'tgenebatfplpben/b'Slnbianen ban bt� lUn�epie* gen te feggen als fpfe moe maet&ten niet oat&en te laben/en als fp bielen � h . en flau tooiben ban arbepben (toant ban ftteten fpfe met boeten / ei� floe* genfe met ffotuen / enbe bja&en gaet metten %pel banben ^iueerbe be TZmViS tanb�/ om bat fp opf�aen f�uben/eit beojtgaen fonber abem te fcgeppen) v^m wt gaet genen ggp fgt quaet/ ic& en &an niet meer/boot mp gier ica to� ijtcrblfiUS,u boot bigben / enbe bit feggen fp met beel futgtens enbe �enautgepts ban getten/ tgoonenbe groote bangitgept enbe pg�e» #tg bit &o{� te Bennen geben ban gcnbett beelen eene/banbe afftictten enbe elienben teelt&e bat onftgulbic� boltu banbe on^iugjje <§>pangiaerts berbjagen moet / 45obt ggebet ben genen te ber(taen/bie 't tonnen enbe begoojen te remsbteren» ©an�e p jobiittte ban Cartascita.
|
||||||||||||
|
D
|
<�fe #?obintie ban Cartagena is meer ban bgf�ir� mplen lee= ^tf/S;
gger ban ftnte |®attga/na ben Weften/ enbe baer ae» paelt bie m> mm *& ban �enu tot be Eee ban ©raba toe/ toelcse togtelgcli begr p* g««Si>«. |
|||||||||||
|
aengonbej* mplen ^e?cants / enbs�eel %a\M$ binnen in*
3| taaett
|
||||||||||||
|
Ey�ant van drievuldicheyf.
toaert tot mib&at �j.^cfe f>?obintie �eeft bertooeft ggetoeef�/ Bet b�tr&
�enaut enbe geboot/ banben jare i j 98 of 9 9 tot nu toe / gfieujcu �« ban ^f>. Jl)art!ja/eiifcebaer39« beelnotabelbmet�e�en/ moo?benenberoe* benjen boot be ^panjaertg g�efc&tet/ toek&e tcfe uarticulter niet en totl bcr�jalen om uojt te ma&en / en&e te berteUm bebooffjeben �te nu in an* ber y iaetfen gljeyer�ctreert toojben * Ban�cit Xtttmt bitmm Ijcet ban�e
Reeden m�e�an ^atia / en�e�jct CpIatutJanDe
3^iebulbit0ept/ of&elaCriuibab»
�«r -r 5tnben^ee-tantbanf>at�a/tatbe^eeten©cncatelauptg�e*
�T4SST \ / flotejt/ boelen macft toefen ttoeefton&ertmplen/ baertjcbbeit
s« inmt> ��. \/ groote efi notabel bef�ructien getoeeft/toelriie be ^pangiaertg
�S mm"" 0«°2r bat bokfc fieb&cn gebaen/ �aer obcrballcnbe/ enbe leben*
sinsa-a. �itJ) nemenbe foo beetalgfP �to�en/om te beraoo�en booj flaben/ ja me*
�0Uao* turfjmael b�ben be berfc&ertfjep�t enbe bjientfrftayiJe/ toelc&ebe.�uan*
giaerti� met �aer�abbegetratteert/ge� geloof �oub�be nef�> toaer^ept/
�aer fp nocgtang ijam outfmgen in �aer tuipfen alg ©aberjS en ^oonen/
�aer gfiebenbeenbe btenenbemetalbat fpftabben enbecoften/ menen
foube mber toaer�jept ntet nonnen particulterlijc& berjjalen / jfjoebanicfj
cnbegrootbatggtoee|lOebowoeonrecotloeerbirfjepben/injuttett/otjet*
�afr enbe ellenbe / �k tyet bolrit ban bef en :Eee rant / banbe jj>pangiaert$�
fjeeft ontfangen ban I)etjaer 1 /1 © tot nu.gitu toil alleenlijt ttoee of bjie
jlucnen feggen/toaer booj men lic�)telgc& oojbeelen falb' an&er ontallijc*
ue Ieel!)t!)ept/bJelr&e alle toeerbic�) toaren te tormenteren metten bpere»
Jjef tolt* tp 3|et (i�plaiit banbeWtbulbicDept tg beel grooter enbe buuDtbaerbec
*$5$�%' �"» ^ibtlien/enbe ftangt aen ftet baft Hant banbe $p�t ban jdarta/ enbe
to?ooj;vftc boit jfjet bolrft bacr ban/ts ban �)et befte en&e bfoomjreban fmte qualitept bat
;«" 3"D' 'm^notenig. -©acrquambeitoaertgeeneiu^�berin'tjaer ij�� met
tfeftif�) of tfebenticy oj&inarife Sooberg/ Itetb' 3;ttbmnen toeten bat �p
baer quam cm te tosoncn enbe met baerlieben te leben. <S>e 2�nbianra
ontfingenfealg oft ijacr bleeft�j enbe poenen �jabben getoeejl/ be peeren
�ienbef e met feer poote affectie enbe blpftgau / b jachten ftaer bag|jelnc�
t' e ten/fo batte r bM oberfc hcot bcoj an beren / toant bit ig be g�eraepne
maniere ban ttocn/enbe liberalitcpt banbe 3f,ntrtaneu / ban allen be nieu*
toe to.ev.elt/feat fp upter maten beel gfieben ban a�js bat be ,|>yangtaertg
ban boen �jc&ben / enbe al toat fp Jjebb�in �>p maetfeten�aet een �outeit
�|itp0baerfpalin tooonen fouben / toant be �>$tacngiaert0 bat alfoo;
totlben batter maer een toefen en foube / niet meer banomteeffettue*
�en�)etgf)enebatfpbco?g�enomen �abbenteboen / 'ttoelcfe fp beben,
%\0 fp jjet �jupjs berten met ftroo/enbe �at�f ontrent ttoee ftabienboojt
t&egaen / em bat,bie ban binnen bie ban bupteu niet fien en foubetr/ on^
bes.
|
|||
|
Eylandt van Drievuldicheyt,
bet tolmt ban te toillen �aeftf �attet �jupjs ter ftont bolmaert toaer/bebl
fp beel bolcr in 't boo?f3 fiupg/enbe fp bepl�en §aer eenige bupten ontrfct ben fjupfe met �aet toapenemtegenss be gftene Die fouben to�len uptgaeit «nbe anber binnen: be toelr&e legg�jenbe &aer ftant aenbe mefifen/ begin* itenbe b'�nbianen te bjepgen/bat jp fjaet niet roeren en fouben/ of fp fou* benfe bootflaen/en baer beneffeng te btnben / eitoe te �jouto� tnbe fterbeit «p be gftene bte toerft liepen/ eenigfte gftetoonbe bie ban baer geraetfcten/ enbe anber banbe p&etfe bte niet binnen gljetoeefl en ftabb�/Jnamen ftaec �Jogften enbe pijten/enbe trocften in een anber ftupg / om ftaer te befenbe* ren / baer fp honbert en ttoee fionbert in gingften / enbe betoijl bat fp be eoojtebefcftermbcn/fia&enbe^panjaertgftetbperbaerinne/enbeber* bjanbenfe al lebenbe/en trocften ban baer met be gftene ttie fp gftebonbeu ftabben (en mocfiten fijn inbe fionbert tacfitentt�h of ttoee fionbert man* nen)na ftaer Jjc�ip/enbe gingften t' feplnab'ep�antban �>.3Suanenbe <�fpannola/ albaer fpfe betftocft ten booj flabcn. <©u bat felbe pag 3ijnbe banmp in 't <�plant ban g>. 3uan ben Capttepn gftetepjefteubeert ban befelelpcfieberraberpeenbeboofftept/ftpanttoooj�emp: gaetften� �=>ee* re/ftet t� mp alfo bebolen/en men fieeft mp inftturtie gegeben/ ban toe* gften ber geener bie mp gefonben ftcbben/te toeten/aft* it fefe niet en foube tonnen gljenemen met oojlogfte/bat ic&fe foube fien te ftrijgfteu met b^e* be/ enbe inbertoaerfiepbtftpfepbettip bat ftp in allen 3pnen lebennopt ©aber nor0 jBoeber gfiebonben en Baboe / ban in bat �anbt/ in r egarb banbe beucfit enbe fietgoet/b' toeltft�' 2Rnbian� albaer ftemgebaenftab* ben. <©it fepbe ftp tot fgnber meerber confiifte enbe belaftingfte ban 3ijn fouben. <©efe gftelijrfte f�ucfeen fiebben fper op' t bafl �Lanbt ontallnrue beelgftebaen / toccfinemenbeinflabetnpeftetbolcftbobenafTeutantie. «©atmen nu befiet toat toertften bat bit 3gn/ enbe oft befe ^nbianen alfo 3tjn gftenomen met eenen goeben titel/tot flaben. <©p een anber maelftebben be asjoers" ban &* ^ominicus / gfterefok jft,s'?«<(
beert tegaen pjebiften enbefteerenftetbolcbatinbupllerntiiretoajsom ftaer 3iehm te toinnen / fonbeneeuen �eligieufen beurftoeltjcften en ftep* ^,�^ Itgften Cfteologien/met een Heetften sloeber booj fijn g�ef'elle / om bat b^o? / ba* ftp bet Eanb befien/ foube ftanbelen metten tjolc�te / enbe plaetfe foetften 'gvZ�^* bte bequaem toare om een �loofter te maften. <©e Sinbianen ontf ingften ,p'a'"'^�^ beboojfcftjeben J�eligieufen gelijcft oft �ngelen fiabben gljetoeelr/ enbe2i. �joojbenfe met greoter affectie / blijftftap enbe attentie be pjopooflen �iz fp op bat pa� gaer ftoften gijefiouben/ meer booj teetftcnenban booj fpja* fee/ vuant fp bie niet en totj�en / bet ghcbeurbe bat baer een J!>ciup quant als b' anber bat be boojftftjeben aeugteufen gebjocbt ftabbe/toctlj toas/ baer af be ^paengtaertjS g�ebjupcftenbe �aer bupbdft�ecoflumeban boen/ftregljen met bebjotD op 't <�>cftip/ fonber toeten ban�e adigieufen ben ^eere ban bier plaetfen / bie g�enaemttoa^ Don Aiofon (oft bat be fteltgieufen oft anber ^pangiaert^�embiennaemgfiegljebenftabben) toant be 31nbtanen Rebben gheerne «Tljjlftenen namen/ enbe ter (tont be* geeren fp �atmen &a?r tem gpebe/oot� wr fp pet toeten om gheboopt te ^ i wogljen
|
||||
|
.'- Vaftde �ylandeii Mucaios.
wtogfien tooien/met fijn fiupf bjoutoe/enbe feetfter att&et perfooiten tot
febentljten toe/ftaet bnjg maet&enbe bat fpfe baer feefteren fouben.^aec
betroubjen tna^ bat be &eligteufen opt llant bieben / enbe bat be Jbpan*
gtaertg om ftarcnt toille / baer niet mifboen en fouben / toant fonbet bat
en fouben fp baer niet g�j�looft hebben. ^>oo bjoecfi alg fp int .�cfiip ma*
ten/ ttocben be ^paenjaertg be feplen op / enbe boeten nae bet «Ep�anbt
ffSSse «Sfpannola / baer fpfe ber&ocfiten booj flaben / fienbe bet boltfe bat baer
toobtfl�fu/ lieren enbe W joumen biecft maren/quamen totte&eligieufen enbe bril*
S^S» benfe bootflaen.*©e 25joetg fienbebefe grooteb�of ftept/ toatenfoo ber*
jams foo !K= flag�en en b^ocbe / bat fp gfleetne gbefro jben babben / enbe bet i� te ghe*
6ia6«» aiaxni. j00l!jmoat jp |jetIer yaeE jeioen ggegjj^en fouben �ebben / ban bat fulc&e
ontechtbeerbithept gbefcbieben foube/bpfonber bat baet bco^ belet toet*
be/ bat fp nimmermeer en fouben bjillen boojen oft gbelooben bet tooozt <�5ob� / fpfKllenfe te bjeben bet beft bat fp boften / enbe fepben bat fi» tmtte eerf�en ^tbepe bat baer booj bp baren foube/ fcfiipben fouben nae �et «Cplanbt -Cfpaunola/ enbe fp maetnen fouben bat fp paren �^eere met 3�n gefelft&ap mebetom nrpg�en fouben* <�>ob gaf bat baer terftont een Jbchip quam/tot meerbei" confirmatie banbe berboemenifTe banbe<©ou= berneurg/baer mebe fp fchjeben aenbe t�eligieufen ban �fpannola/ baer nteb� fp roeoen/potefleren/een/enbe beel repfen/ maer be Subiteurg en brilbenbaer nopt ;|uftitie boen/toant onber baer felbe toarenber af upt* gebeplt. «©e t�iee t�eligieufen hiz ben J3|nbianen belooft babben bat bate 3|eere met alle b'anber binnen bier maenben nomen foube / fienbe bat fp norfi in bier norij in aeft tmaenben niet en quanten / bcrepben baer om te fierben / enbe te gbeben baer leben ben g�enen t>ie fp't geoffert babben/ eer fp be repfe aennamen / enbe alfoG tojeec&ten fp baer / be boojfcb jeben ileligieufenbootflaenbe / te retflte al bjaren fp onnofel/foatbten fp/ batfe banbe boo?fepbe berraberge oojfane fiabben ghetoeef�/enbe om bat fp fa* gben battet niet en gbefcbiebe / foo fp belooft babben /bat ftaeren iieere binnen bier maenben lueberom tomen foube/ oocn foo en baiften fp op bat jk$ nies/nocb en baetent nocp niet batter bifferentie toag tufifcben be&e* figieufenen be«^panjaertjs/ Cp?annen / moojbergenbe rooberg ban al bat Hant. 3B>e faligne ifteiigieufen leben onrecbtbeerbelMt/ om bjelc&e OHtechttoeerbitbept fp fonber ttonfel/acbtetbolgenbe onfen geloobe/3fjn toataebtige Jlartelaerg/ enbe regneren nu met <�>obt inben #emel/bjel gfteludiitl) enbe falir b* j&abemael fp baer ging�en om g�eftoojfaem te ma l enbe fjabbe goebe intentie om te %%z%iktx\ enbe berbjepben bet ftep* ucftCuangelie / enbetetoinnenbejielen / enbe Ipben allen arbept enbe boot/biemen�aer aenboen foube/om ben g�ettupften 3iefujs ttiille. ®«a »bwt <©ptenen anberen tijbt/om be groote tpjannie enbe boofe baben banbe llf�'Xf' boofe�b?iflenen/ floepnbelnbianenbootttoeeahberi�eligieufen/ee* ■■*%>&*& nen ban ^>. ^oirauicu� / enbe eenen ban ^>. iprancifcu^ / baer ten g�e* m *m s tupgfte afben/toant ice gftelnc&eboot gef�ojbenfoube ftebben/maer booj 45obt0 miracule itk 'tfelbe ontquam» <©aer vnaer gftenoetg af te feggen umt?boenftft?eum?.n�e;raenfc�?n/ rega�6n?me,»ib? op be fmat&�epbt «H�6
|
|||
|
Vafide Eylanden Lucayos.
enbe afgtgfeliriigf pbt banbe faec&e/maer aSfoo te �antft tg / en ton* fr 6 gtf
gier niet letten/ Jjet fal jijnen tgt gebben / enbeinben bacg �e� ooj�eelg abs<H>oDtbj;ieec&et.fal alfultnenafgrgfe�ij'tfee enbe abominable oberla* (f�n a�g in^n�ten boen Be ggene bie ben naem ban Cgjiflenen gebben/ fartalopenbae^gn. #otg eeng inbefbobintien Al Cab© de Latordm toasseen©�et&ebaer ©e «a&ob*
ben ©eere affjiete %�gocoto (epggen naein banben perfoon/ oft gemepn �X°� � met alle be peeren banber plaetfen) gp toag fo goebt/ enbe 3gn bolcn foo beutgbelgcfe/bat alle be «fjpanjaertg bie baer te ^tgepe quaraen/bonben *"�&��?- baer om �jaer te berberfrgen/t'eten/ru j�e m alle troof� enbe labentffe/gp .m/toen »e betloften beelbanber boobtbiequanien ggeblobenbananberlUnben/SSl?/'8 baer fp ggebjelt/ beel tpjanngenenbe quaetg gebaen Dabben/ bit bptang H'K*^?* boot maten ban gonger/berqnit�te gp/eii fontfe ggefont nae get epiant banbe f&�rlen/ baer een Cgjtfien toooninggebjag. �|pgabbefe moggen booben/ fonber bat peinant eenige fufpirie op gein foube gegabt �ebben/ enbe gp en beet niet» 31n fomma be Cfeif�enen gieten bit bolcfe ban �gi* . gnetoto/get ggemepn logement enbe 3§upg ban gaer allen» «genen onfa* ltgen Cpjan gneraecnte baer te romen roben met een^c|up(f0 fp mepn* ben fo toel betf�nert te 3gn) en noo�e beel bolcr op fgn ^tgip te comen/ fo fp pleggen te gaen op b'anber / enbe ga.er te betroubmt / jpnbe baer in ggebomen beel Jlang/ ©joubicn en aanbeten/ f}p fepl�eterjront merg? nae Set �plant ban §>. ^uan/baer gpfe al berfeocgt booj. flaben/teginrfe gem nae/ enbe facg ben boo^fs Cpjan/ enbe icn bjifl get g�ene bat gp ge* baen gabbe. #p liet be gantfcge ©lecfee bet�eftrueert / �bjeltlt alle be: ^paenfcge tp^annen bit ianc&r bit ^eecant roofben / mif �aet�be / enbe abomineerben bit groubjelpcfe fept / om bat fp berlojen ge t gemat6 enbe 3�er bergge bit fp baer pleggen te gebben/al oft fp in gaer gupg ggetoeefl gabben.3|r 6 Iaet te feggen beel uptneitienbe grooteboof gept en�eafgrp* felptbe fepten/ bjeltbe op befer manieren inbe boojf3 Hanben 3pu geper* petreert geteeeft.^p gebben ban bien ^eetant biefeer gepenpleert toass ggebjocgtinbe «S�planben «iBfpannoIa enb� <�>.;3|uan/meet ban ttoee mnV liomen3ielen bie fp al ggerooft�f�bben / bielc&eoocbinbe boojftgjebeit «�planben fp gge�oot gebben / jaggen�ebie inbe jlBgnen en anberen ar* bept/boben bit mentt�te bit baer (foo boben ftaet)bjag.�^et ig een groote beerniffe en gertbje&inge om te fien b� boojfepb� "Zttmnt/bit fo bjucgt* baren %ant gabbe/t'eenemaei bertooefl enbe pbel ban bolc�* 3#et i$ ge* berifiteert bat fp nimmermeer Jbtgtp tn bjengen/met ggeroofbe^lnbia* nen(fogefept i�) fp en toojpen boot inbe ^ee i^ct �erbenbeel banbe ggene bit fper in fteet&en / mette gene biefp booben op' t Sant om gaer te ban# ggen/be oojfaet�te i$/ om bat fp bjilienbe tot gare epnbe enbe intentie f o* ttien/beel boltr moeten gebben om meer ggeltg te ma&en/enbe fp en ne^ men geen bictalie notg �©ater mebe/ ban luttel om bat be Cp?annen bit gaer �eeber j� qualificeren/geenen co|l boen en fouben / baer en «s nauto ggenoefgboojbe^>panjaert0bieop't^�gipgaenomte rooben / enbe jffe. t ggeb^etlt booj be arme Slnbianen / ?n baerom fierbenfe ban gonger 3| 3 Stt&f
|
|||||
|
*».
|
|||||
|
Vande cylanden Lucaios.
«noe bo^fl/ enbe baer en ig ariberg gpeen remebien ban obet �oojt te toet*
peiu Snberbjaergepbtmp�jeeft eenen perfoon banben ggefelfcgappe bertrorften / goe batter een <5>cgtp toag b' bjelru ban be «�planbcn de los Lucayos (baer oot& feer groote ellenbe gebjeef� tg) tot �jet Cp�ant «Efpan* i&*«- nola( t bjeltfe jijn fej ticg oft febenticg mplen) fonber feplftce en ^eeraer* te/aUeenlijtfe boft af feotnen/op ^et ijolg�eit tuiTc�en be boobe Ut�amen/ �te tipten «�rgepe inbe^ee gebjojpen fgnbe/berbiaertg bjeben/enbe pet ^>cgiplepben. �^et gert foube eenen menftg/ bte eenicg teerfcen ban betmgettirfjep&t
geeft/bjeaen/alg �jpfe facg upten fcgepe 6omen aen gctHant baer fp toe* fen bnlben/naet&t ewbe gongericg/goe fp ballen in onmacgt ban gonget/ $tmberen/<©ubet g/jBannen en 1� joubjen/baer na/goe bat fp alg Ham* meren ggefcgepben biojben ban maluanberen/be ©aeerg ban be Sinbe* ren/be ©joubjen banbe iBang / bjojbenbein feubben tgien oft ttomttc� fep een g�ef telt/men biojper get lot om/ten epnbe be onfaligef�eeberg (be toeScue fgn be ggene bie in leggen om be ^djepeu te reeben)enbe be ^p* rannift ge ftooberg/bie b' 3|nbtanen gaen galen en rooben in gaet gupg/ betaeit mogen bjctben/alg ftet lot balt op eenen goop baer eenigen ouben oft feranruett menftg onber tg/ban fept betfCpjan biet raett/geeft befen wben b� bupbelbjaerom geeft ggp en mp/ om bat icuenbegtab� foube^ 3©aer toe befen 6rantfeen/ om bat trften boen meeflteren foube^ «©atmen gier ban nu beften niaeg goe be Js>gangiaettg be Sinbianen atgten / enbe oft fp bolbjenggen get �>gebobt «pobg/belanggenbebe liefbeban fpneit naeft en/baer aen �janggt be 1©etenbe be f&jopgeten. *0e tpjannte bte be <l>pangiaertg gebnipcten tegeng be 3�nbianen in't
btffrgen banbe $erlen/ig een banbe bjjeebe enbe berboem�e binggen bie
tube bjere�t mogen jijru 33)aer en tg opter toerelt ge� gelfrg en befperaet
�eben bat gier mc�e matg gele&enbJo^bett / goebicl bat get bjerrucninbe
goubje JBgnen tg in 3tju refpett geel fbiaer enbeguaet / fp fetteufe inbe
jee/bae/bier en byf ellen biep / ban fmojgpcng bjoerg tot bat be <�>onne
onber gaet / fp fnn altgt onber get toater fujemmenbe / fonber afem te
fcgeppeu/enupttretuenbe be <©e|�eren baer be $eerl� in bjaflfen.ap co*
mm op met een net&en/bjelcK fp bol gebben/ enbe om gaer te betblafen/
baerierfroni: eenen fpaenftgenf)enc&erig in een ftguptfeen / enbe ber*
toeben fp met ruf�en/gp i�aetfe met bupjten/ en neemtfe metten gap* en
bJoiptfe in't biater/om bat fp bieberom fouben gaen bilftpen/gaer fpgfe
totem*-10 biftg/ ban bien bit fderlen gebben/ enbe |&antanba/enbe eenic�j mapg
|«�r« (bJelcfigetJ5jootban bien Xanbeig) beeenbanfeer luttel fubftantie/
tof wtttSS?* «t�^�e anber feer pijnigt» om mact&en/bacr fp nimmermeer gaet- af en
berfaben/be 25ebben bte fpgaer fnatgtg ggeben/3gn bat fpfe inbe 2&oep*
1SS m en bjerpen opten bloer / om bat fp niet l�ecg loopen en fouben. §>p
Marrwa. ijetbMnc&en bic&maelinbe ^ee / alg fp be f�eerlen btfftgeu / enbe en «o*
men niet meerbobett (b)ant3ptoo?ben banbe C�mroneg enbe |Ba*
rarog/bjelc63gntbjeefoo?ten ban feer tojeebe ^ee-beefteu / bieeenen
ittenftg teeneuiael inflotuen / �ooben m eten, ©atmen pte. t beftet oft be
^»pan#
|
||||
|
Vande Rivierc Pari.
^>paitgiaertg hit met befen ganbei ban l&eerlen in befer mm\mmmm
gaen/acl)terbolgen be <�?S}eboben «<5obt0 / belang&enbe be lief be banbro nacften / fettenbe in pertfcfiel ban be boot / be licftatuen enbe stelen (glje*~ mertHtfpl�erben fonber gf)eIoob? enbe Sacramenten) ban fiarenuae* ften/om�areepg�jen begeerte bJi��e/mitfga�er^ooceboenbe ben armen menfc�enfulc&enafgrqfeltjr&enlcben aen / tot bat fpfebemielen enbe confumeren th feojte�ag�en. HDant �et enignietineugijelgcHbatee» menfcge �angije onfeer �et bjater fonber afcm te fcqeppen/leben nan/bp* fonber toant be contmuele noubie banben mater/penetreer tfe enbe �ooj* loopfe/enbe baerom g�emepnltjcfe l�erben 3p/ a! bloebt biojpenbe upttert monbe/om be engicljept banbe bojfte / toelrne temt om bat fpfoo lang�je enbe continuclrjctt fonber afem te nerncmen sgn/ enbe ban camergauc/b� toelc&en toutoe noufeert/ Ijct papj beranbert jijnbe ban nattteren ftoart berbjaubt / enbe toojt g�clijcfc Zee bjoiben ftapj/ enbe fjet falnitre loont upt gaer ftgcubereu. Snber boeggen bat niet anberg ban monfiren on* bcr menftgen gge�aente/oft toe� ban anber fper� fcggnen te 3gn.3!n be* fen onbetbiaecg�gtften arbept oft om beter te fegg�/�etfcg ercrcitte/con* fumeerben fp alle be SJSn�tanen/ �ie inbe �planben Eucapeg toaren / al$ be ,f>pangiaertg befeCoopmanfcgappen begoflen te boen/eltfe eenen golt jo enbe i oo Caftellanf /mant bit ban Itueapog 3511 grootefbjemmerg/ en fp berrocgtenfe oper.baer Iijc/niet tegenfraenbe bat betboben Vaag/ fel* be banbe juf�itie/goebjelopb'anber fpbeonrecgtbeerbig.^pgebb� baec oor geboot beleanoer fonber getal/ban anberen#|Obmtien en gebje|ren« ^an�eBitoieteidatt
mntje&e f^obtntie l&ari/loo�t b' Hant optoaertg een &tbier gge* m^Z�im
gcetenf*btapari/meer ban ttuee gonbert mplen/baerop ginc eenen *<mm am»s ' bcofenCpjan beel mpl�/tn gctiaer 1 s 19 met 400 Jf�ang/�n �ebe XS! uptncnteUf&e grcote moojben/lebenbicl) berbjanbenbe / enbe met* ten meffe berniclenbe ontalinc� onnoofele lieben/bie in garen gupfe enbe ©letnen toaren/fonber peman�t qu&tt te boen / enbe fonber atgterbenc* &en/eubr Op �tetfe tot aftcgen berbjanben/ betflagen/ enbe toec� ggebio* bengrooteguantiteptbanplaetfeenbebolcfee / enbe gpl�urf eenquabe fcoot/eufgn strmepberfrrnpbe. JBaer baer fuccebeerbe m get boojfcgje* beu quaet enbe tpjannie/anber Cpjatmen / enbe nocg ge�enbaeggg gaen fp bacr lancfejs berbeftaeren/ moojben enbe ter feilen jag�en be Zielen bte be Zone «j&obtg berlofl geeft met fijn bierbaer Matu 3©an �f t Btfcfe hmwt ttecutfa»
B'tjaer 1 ji�.tjooibebjocfienfcFiabeltjcEeperfuafien/ feaermenoefi
Conttitfeonfen %etemcbeberabufeerbe/ foomenaltrjbt geeft gear* |
||||
|
Van het Rijck van Venccuela.
ftept gem be toaetgept te bebeteen / belanggen�e be f�jabe enbe betitel/
b' toeltu <©obt be 3ielen / enbe fijnen f iaet tn 3inbien geleben gebben/gaf 3t?n JBajeftept / enbe gunbe een i&ijtfe heel grootet ban geel ^pangten/ te toeten:©enetuela/t'?amen metten<tf>oubernctnente enbe gegee�e %n* rtfbictte/ feaeteCooptrangban^uptfcglant / onberfcetBerberb�acg batmen met gaet maetBte. <0efe/ met b^ie gonbert JBannen oft meet* ttt bat %ant gge&omen 3g'nbe/bonben get bolta niet anberg ban feer fat gt* «toebigge enbe tamme ^tgapen / ggelgtB enbenotg beel meet alg alle b" anber bieinen pleggen te bmben eet be .�paenjaertg gaet frgabe bebei� inalletantenbanSnbien» ^p quamenonbergaermetgtootertojeet* ftept/fonber tomparatie/ bat ggeen anber Cpjan banbe gene bietop ge* fept gebben/opt en bebe/enbe met meerbet ontebelijtRept enbe rafernpe/ ^» «■» ■ �an 0^ f? �^bben feer tojeebe ^igren/ rafenbe �©olbcn/ enbe fLeeutoett met ijat foa
: getoeefi. 1®ant fp met grootet begeerte enbe rafenbe buutgept ban gte*
S�SSL- afroep*/ enbe met meer uptgelefen manieren enbe berauft om te �ebbett ■m sm/ ' enbe te tooben <�5out enbe Jiilber/ ban alle be boojgaenbe (atgtetlatenbe alle bjeefe <�>obg/enbe beg Conint r/enbe ftgaemte be# boltfos) bergeten Ijebbenbebatfpf�etffelgc&emenftgentoaren / enbe beg te meer om bat fpmeerliberteptg gaboen (gebbenbe allebe jurtfbictiebanben ILanbe) jjebben bertooelt/betbefirueert enbe uptget oept (befe bleeftgelitfte bup* taeien)meer ban bier gonbert mplen Hantg / feer bjut gtbaet enbe gelue* feitg/en baer in begrepen 3�n toonberbare $?obtntten/ '©alen ban beer* ticg mplen/feer luftig�lLanbm/feer groote betoaonbe plaetfen/ feer r tjefe ban bolta enbe <�5out. ^pgebbenggeboobtenbet'eeiieinaelberftgeurt groote enbe bibetfege jlatien/ beel talen te niet ggebaen / niet gebbenbe ggelaten eentgge perfoonen biefe fmefeen/ten fp bat get eenigge 5tj n / Ue ggebloben jtjn tnbe golen enbe tuplen in 't biepf�e banbe aerbe/blutgten* �e boojalfult�en bjemben enbe pefttlentieufenlBenfcg.^p gebben meet ggeboobt enbe bernielt enbe ter geilen gljefonben ban bef e onnoofele ge* nerattev boojbjeembebibetftge enbe nieutoe maniere ban tojeebeboof* gepbtenbe ongobbelijtBgepbt (foo it&ggeloobe) banbierofbijf ilBtllt* oenen 3ielen / enbenotggebenbaeggg en gouben fp niet op banbe ontal* Ig'e&e enbe uptnemenbe groote onrecgtbeerbit gepben/ oberlafi enbe ber* tyitt bie fp gebaen gebben / enbe notg boen/ toil ic�er tyiz of bier bertel* ieu/baer bpmeit matg oojbeelen 't ggene bat top gier boben fegggen bat fp ggebaen gebben» |bpbmggenbertopperf�en^eetebanbegantfcge#�obintie / fonber
eenigge oojfa&e/aUeen�gtB om <©out te gebben/ enbe pptutg�eu gem/ gp bont raet om gem te ontbinben/enbe liep toecg in't geberrgte/j&p beroer* be enbe berbaerbe get boltu/b' toeltB blutgteinbe 25erggen / enbe vcpu toeggetn 55e ^panjaertg binbeamibbei baer op enbe in te ggerafeen enbe beben baer to?eebemoojben / enbe alle bie fpgetlebettbegieiben/ berjKotgten fp in 't openbaet booj. flaben. %\\ beel ^dxobintien enbe alom l>aerfpquameneer|pbenopper|len�?eereggebanggeu gabben / gintfe �H boltn gaer te ggeinoete / 3tnggenbe enbe banfen�e enbe met bel�pje* fenten
|
||||
|
7
|
|||||
|
Vant Rijde Venecuda.
fenten ban geut m gtcatet quantttept. ©e be;a�nge fcie fp fiset bcbcH/ bia<a (gm ftcrUant te tombetfc�.«c&cn) batfpfe beben metten ftocerbt bernse�en. ' «Sensi comenbe opte boojfepbc maniere bet b o�r& fiem ontfange"/ b� �suptfefjen <&ujan bebe groote inentcFjte ban bolt&fettentn eengroot ftrepen�^upsi/ enbeal�tf�ucKen boubien/ enbe alfo boben int �up0 eenen grooten ba!r& laefjiy �aetopbee�boItffiSgbeK�ammenbja�/ om be�loebigbe Ijau&en enbe ^lacetbmban ■alfu�c&en Jf�enfcben oft 23ecj�en fonbet bermberttebept te ontgaen/befea!)eIfciSjen|Bcnfcntetea{�r!fjet.l^ttpiSf}et bperte fMen/ baer fp/ al bier m toaren/ berfajau&eri. �| ter omMeeliep al &et gantfdje boStft opt gfiebertbte/ baer fp baer raepnben te faiberen. .f>p quanten in een anber groote spjobintie/ palenbe �en&tcbanf�nfe
$Batifta/fP bonben be 3,nbtaneu in bare %>upfm enbe ^teben pepfelrjcfi en on�e&icB in gaer toercfi. �>p toaren�angen r�'t W ba**/ etenbe [jaren ccfr/rn be^nbianentienbefeal oftfp baer bet lebenenbefa�cbept foubengegebeu fiebuen/ fp berb?oegen bare contiraie�e beibiucfengeeft ojbtnanfclje imgop tmutept/ t�e intolerabel 3tjtt/csrii fo eet een floc&aert ban eenen ^pangiaert in eenen bacb meer/ban op een maent een ftutsfgefin ban t�e 9i�bianen.25tn's nen mtbbe�en rut gabenfp baer tipt goeben brille groote fotnm� ban <$out$/ wet anber ontai�t� beel goets bat fp baer beben. <&en epnbe/ a�g be Cpjan* nen tot�ben berttet&en/bacbten 5P bp b�fe maniere be�^upfbuere enbe beften t� betalew^en �aiptfdim <3Dpjan <fl5auberneu*/ (en oocfo top ge�oben !|ere>» titg) toant bp geen ff�iflfeenboo&be/nocft tnlktft bee� anber fjoj�/metanbec inbt�en ba �tttfjeraen/biem,�n a�bem fpettrbe/ bebal batm� afie be 3?nbianf met �mte @;otf�en enbe �tinbereri btemen foube bonnen arbter-balerj/ ban* gen foube/ enbe bunfetteu in een groote p�aetfe oft pletfte bie rontcmntet fla&en befloten toa#/ enbe tot bien epnbe geinaecbt toag/ enbe �ebe baer toe* ten/bat a� be gene bit baer fouben totlen wt bomen enbe bjp 3tjn/bat fp baer fouben moeten rantfeeneren/ ten brille ban�eu onrobtbeen5igen<6oubet=i neur^gebenbefobee�«!5out�ibooj�jateperfonett/ enbef� bee�boo? baer top* feen/enbe e�cb b�nt/enbe mts &aer meer te bjirtgen/brrboof batmen &aer niet t'eten en foube geben/tot bat fp ftet boojfj.gout op bjoefttcn. Wttl fonben tot ^ 'fow* w Bare bupfen om gout/en [ofte baer fo fp beft bettben/ fp ontbonbejife enbe n'e= SS? S� tenfe gaen na baer toertb tiM bupfen om f eten/benban fosit fe&er ^paf^ fonsetlaej te fc0e tobwi� en btebm/bt'e tocberom fee arme gerantfbeneerbe ^nbtanen ban= Mntrotiwn genfoube/enbebjengenfe tueberombaerfp tebo?engetoee(l gabben/fppik '""� ■'*** &«" tu'cbbefe «iet fionger en m $ tot bat fp Ijaer nocfj eenjs�oflg.® aer �saflTe i toee� bie ttoee of bjfe repfetigeba�igen en geranfoenee�t tearen.^nfcere bt'e mt m bermocBten/ nocfifo becl«n �abben/toantfp baer a� bet <©aut bat fp tofffen g�tegbeben babben/ bet# inbe boojfebjebat befloten plaetfe/ tot bat fp baet: alle ban gtootenbongb^r fiolen. Wm bier baet liet W berlo j�/berto«(� enbe fonber bo�r/ een #job tntte b ie
fterriicfi banbo�ru en gout toas/en beeft een bse� of©ai�epe ban beertir b mp* fen/ert baer tnberbjanbeftp een ©Ie�6ebait�ttpfentbupfen.^efenb#ben - Cpjan nam b�ojM te gal btenentoaertie tut %antiom baer lanrr tmnthtv 6ea be Befte ban Peru.Cot �efe ongeludagetepf��epbe bp fo beel ontal�nrfe �tt�ianf a& �? co|�/ge�^f n*ce gebjtcftt ban bjp er^J btes ^robs^ (eena* 3 r�ua i$
|
|||||
|
. Vant Landt Veiiecuefa.
sas aacftcu �otta i& i$ pont) en gefcfjaMt in netenen/ ald pernant fjaet tufte of te t�eti »«ptte wm^i ban fjonger/arfjept enbe teeecslje^ 6 uc om Sito! aesi De &am �au�e &cten�/oHi »w*«�^ben tot bat b'anberen bie Imptc"*
af. Jrt s toaettismngen omftfiaBelt foubcn jij»/ entrebet �|ooft biel op b'een fpte/ m �jet Hicgaene op b'anbet/ en �eplben 3tjncu �aft op b'auber .Ce feggen be#?o* bintien bie ijnberbJoefte/ befieben�nbcp�aetfen bieljpberfuanbr/ toacen meejt a� f�ropert�ilupfen/ Bet���t&batftptoenraojbf/bctoject�jcbeHb�e �p in particuliere moojberpe» op oefen bietl) bebe/ en ia geen bincn bat geloo* feSijcni^/noc�jtaii�if� berfc�jtenelijcftenbe toarafDticft. <©aer na te aren lantjc b� teec� anfter Cpjannen tometibe ban l&enecue�a/
m anber �an^. jfBart�a/met g�hjrnefjeplige mepninge Pan t'ontbecKen bat Slep�icfi gouteen �)iw$ banpet�/en benden al �et flantmeer ban ttoee �jon= bert mijlen lanen fo berbjant/ bertooeft en berlat�n (wnbe te bozen geteeeff feec gepeiipleert enbe geluciitcfi foogljcfcpti0)batft'felbe/�oe�jeirpoom toteebe tp?annen toaren/ftaet bettoonfeerbe enbe berfcftntKte/jienbe be boet* flappen baer fip Iancp gegaen Ijabbe/ban a�fultnen iantmet. ��l befe bingen 3tjn gf toont met bee� getupgen bp ben J'ijtae� ban bf l�aet
ban 3|nbitu/ en ben taan beruft ittbenboojfeftjeben mast/ cnbenocfttanjs en berb^anbe b� �aet nopt petnantlebenbitfi ban alle befe ftftenbelic&e tpjann�/ tn�t �et en fneeft niette bebupben battet getpont t� in refpett ban get groot jammer en guaet bat jp aengerecljt �je b�en/t�ant a�lebMBff�cierc baube^u* ftitic/bie tot noc� toe in 3|ntsen jvjn getoeeft/bettt Ijaer groote efi boobeltjc&c ��int�jcPt en fscb&en �atr niet booiber geottupeat om 'tetaminet� be beleert/ ober laf� enfee moojben/toe�cfee be Cpjannen ban Snbien f)ebb� gefeaen/enbe nojft boen/ban alleenliclt boo? fo bee� altf fp fegg�Vom bat bie en bie ginbian� �)eeft obetbaflen/fteeftbe�toninc&fo beel bupfeittCafrillanen incomengbep3 �o?en/en bat te betorjfen/Iuttel toong/enbe �i� tonfupss f ttbe generael t,$ ftaec gencerlj/en co:& en toeten 3tjt niet te berificeren nocf) ft boen fofp befjoojen/ toant bebf 5» jjet gene bat 5P boo? <tf>©� en ben �totumn fc�w�bic� 5�?h te bo�/ fa fouben bebinfe� bat be boojfe�neb� SPupifefie Cpianne meer ban biiz iBil* l�mni Cflfr�lan� goutjS b� &on�nc geftd� Ijebben/ toant 'tILant ban J^ene» tuela met o*anber meer bat fp fiebb� bertoseSt/bcboib� en bolcMco^ gemaett/ �� wet ban ober 4oo,mtjlen (fo gefept t» is �jet rtjrfiftc en meelt pjofperenbe 3tant ban <6 out/en biag bol�et ban bolr�/ afe inbe teerelf inac� teeft/ enbe fjvSjeb�eifmr, meer rente en�eberloopfee'et enbe boen berIo|engaen/ tjitbe C�ningen ban ^paengien baer ge�at fouten fyzbhil ttoet� 16 jaren geleb� i�/ bat be Cpjannen/bpanben bait <6obt eftbanbea «JEonmcB baer begeft� te berbeftrueren meer ban tteee IBt�ltoenen/ en befe frfja&e (al tot 't epn&e be0 toeretti� nemntermcer tonnen betfjaelt btojben/ tm teaer bat <i5obt boo? mi^ raeulenfo beelm��ltoenenboobe3ttfen be&e berrpfen. ©e �Kff toept ©ttj�ub� ttjtltcftc fe�jab� batib� <C«atiu�K/ m toaer �o:& goet batm� ton* banccrcn fiberere|oe groeten beelbat3iiHbefci5ab�/osieer/l?lafpF)emii7ftl)abe/bjelf8e T'1%1', *** ^obtett3�n�©et3tjn aengeba�/en toaer mebe batfo ontaHitne memtfite-bat» mB�uwgat- J51.elen/ to�|c ^a,^! intit ||c(je ffitl �e fecgcerte en tojeetftept ban befe tpranni- fcl)e animalen ofte 'JMlemaneu/ gerecompenfeertful��toojb�.llier mebe allee
Ml !c& gare onfa�tfjept en 'm imfypt �eflwpt�/�at Ua fefl t fp int 5Lant quamf totim
|
||||
|
Vam Landt Florida-
totttu toe/te toeten befe feftfjicn jaren/ fp titel «f>t [jepf ge�ab� met gSnbtan�V gefonbengebbf te bertoopen booj flab�/inbe <�planbeu ban ,g>.}$ai#a/�f* pannola/#amap�a/(f>.3iyan/a� meer ban een m���wen/en noeft gcbmf&acfggj i/4i.fepnbf/ftenbe en gebepfenbe be Coninc&t�t&e aabientic ba Cfpannola/ ja fabojiferenbe/ ge�nc 3P boen alle anber onepnbelijt&e tpjannpen en fcgaof / toelc&e op be tufle ban fjet baftlLant (b't�eM� ia meer bS bier gembert mp��V gefabenbe l�enemela en iM&attha getoeejt/ en noc� 3�nbe onber gare jurip mt twfcn |
||||||
|
renenbe^cgapenustgaregnpfen/ met gare ©joutoenenbc �iinberen/ op
�e boojfepbe tojeebe ehbe fcganbeljjr&e maniere/ cnbe boenfee gaergetCo* nmcj: pfer aen/ om booj ^labeu bercocgt te toojbem 3©an�e Pjobtmfenban�fbaf�? Zatt�e/
lancy fjet g&e�tt � Datttien tytt jFIojt�a.
1J9 befe l^obintiensjtt getoeejt in biberfege tpben ban get 3aer i jio. of
i � .b?ie tprann�V om be torrenen te boen bte b'anber en be ttoee ban gaec in anber getoe(ten bangnbien geba� gebb�Vom tot ftaten/ bte met gare betbienfr� niet gep?opo?tioneert en j�'h te geraft�/ booj get bloet en bet* �iejj ban garen naef�en/ei� alle tyiz 5pn jp een quabe boot geftotoen met «urne fcan gareperfonen en gupfen/bie fp gier boojmaet� gethnmert gabb� ban get bloet banben menfegen/fo irifi getupge benb an alle befe tyit/ m gare memode i$ uptgeropt banb� bobem bes ttertnjcr/ af� oft fp nopt ge�eeft en gabben/ fp ^** ^i** �tet� Bet 5Lantbo� fcganbaelsvmfaraie en gtoutoeiban gar�naem/meteenige "S ©om woojb� bte fp beb�/maer niet beel/toant<0ob berfloeggfe eer fp meet mtf�ct�/ BUtiiraft. taant gpgabbe uptgefMt totbaertoegaer teraftpen/omaibatguaet batirS Sefien gebbe/bat fp tn anber bee�� toaHgjnt�en geperpetreert !?abb�.<P� bier*
�<�pjan toag nu itf�mael baer int jaer i � 3 S.toel opgeru|t/en ftet i<$ tyic jm� 0eleb� batmen ban ftem niet en toeet/enbe bat gp rfiet te boojfcgjjne en romt. Wp toet� booj f�et bat gp terfiont berbtoeen/toant �P met $ u gefelfrljap tn befe �>ite raren beel ©o�cr berbeficueert fjeeft/fo berre pp een�r� bo�rfi /baer �P q«am/bont.�l0atit �p ijs een banbe nobe�fte efi geepperim�tcerfle/en ban* �e gijene bie meer fcijabe/ gtiaetenbefeeftruttienbanbee�pjobintienenbe 3�#cBen raet 55« gg�fel�cri ggebaen geeft/ maer top geleoben meer bat <&&& $em get epnbe/ bat &p anbereit gaf/ ootfi gfjegfjebeu geeft. 5B»jie' of bier iaer na bat get boojgaenbe gefegjeben tea^/ gtiameit upt fj�t _, &mh(
lioo?fcft?eben ILant i'Iojiba/be reflte banbe tpiannen/bie raet be boo?fcg?eben ]»«t wt. groot(len^p?an/�tefp boot aelat�ga�b�/getoeefl�abben/baiibetoet�ie top ' \mftm be ongegoojbe to^etgtben en boof debra/bte a�baer/bpfou&er als �ecf�c bie boojff Fjjeb� <3Ep?an en na ?9'n boot/ b� onmenfcgelgt&e mei^fcg? onber bat onnofelenntemantimfaoenbeb�lffebeb�. <©p bat niet ontoaeracgtt'cgbali? en fou^e/'tgene bat icl� fiier te boien ga��e gerab�/cn 3ijn fo beel bie b� regel/ |
||||||
|
Vant landt Florida..
t�etopintfeegfefelf�elben/ afffrmctcben/ bat fee ?p berber gxag�jen onfc betften/ berj^fjmenbeber�f�beM�HPbenenbe&anbt/ foo tee�lf netabelbee tejcetJjf�eaenbe-6oof9cbnueg««g<i5oM enfeeftatenttaeften bebjeben 53'jw/ ia bet bja�eljt on� �sitgfiet te berttec�en fw bee� enbe f0 afgtpfe�rfffte/ gron* toe�tjtfte enbe bloebtgefepten/ niet ba» tne nfefjsn/ maer ban tott�e ©ieren/ «ii�c�rteram en to��fi niet meet �aitbiefenabo�set�je bette��em Hp bcn�wt gt�ote ©leeft en ban Uo�cbe feerbtfpeft/ tonWpdittfts/en&e
gfteregu�em/baeronbe�bebenfppt^e-in�ojt (fsofpn�eg�en) oni per te betfrfjjtt&enJ&paffKgeerbenfe en�efoofeenfe'met patfteit enbe taffen te boen fexag�jefV gftdtjdsuien be 3Seef�m feoet/ a�ffet pemant^f�e of ffaa toert/ 01« �fanser t�e booj toaren ban&e toetenen baec fp tn gifjdept toetben/ met ont* toen et� fonbat/fp fneben �sem tiet !|ooff aenb�n ftabs af enbeftet lirijaem biel op b'eertjpbe/ enbe Fjet booft op b'anber/ ge��jtft top bat nctft e�bec� gefeftiet � ttppmj bobea nebben g�jefept. «�Mjeeomenjtjnbetn een f�abtbaetfp met �t�jjft�jappe ontfana�mtoerben/ enbe baecttienbaet gbetioetbteeten gaf/ enbe meer ban 600 ^nbimmi om a�g mup�en ftaer patften te b?aggen / enbe � tot t�enft banbe f>eetben/ enbe be-Cpjanneti ban baec berttotfcensjjnbe/ (raa\tttoebetomeenen Capttepn/ JBaeeftfi�jap banben grootflen Cp?an/ bacrfpgfteen arfjterbencften en�ja�bcn/ enbe �oo^itep met sijnflaiMw ben &eer enbe «Cmunca ban bier plaetfe/ enbe feeojeef meer anbettoieet�jcbem 9n een anber gtoote®Iec&e oni bat baec botftte bat ftet boltfc baec meer boo|% Raei- facfj ombe�eeliefteenbe af<$rijfe�nt&e4Betcfeenbie fpban fiaer gfieftoojt dabben/ bermoosbenmet ben fvueerbe enbelancie/ depri en groot/ ft�ibeven/ Sb fitgtfc t* «©u�erS/ onberfaten mtft peeren/ fpen bergaben niemant. %tn gr oote me*; nmft/ %jen/ nieftte ban bo�c&e / enbe bpfonbee aenmeer ban 2.00. tfamen (fometi mmfmtJ^ty^e^^^mt^mMn^^^^tl "f*toe�batfpbanfelfgiguamm
kBKi�e iwn bebe be boo?fc oppetfie <Sp^in aff ttiben be nenfe mette t�ppen/tatte baerbrn **«&erv toe/ latenbe �jaer aenfttbt alfa gBefcfiajen/ enbe met bepgne enbe beftfiaenifc' fjep&tfoubenfe albloepenbe betpbinggeb^ag^n/ banbe toertften enbe mi* tatu�en toekfie beft gbeboopte^^teatttenbanben fiep�igften gljekiobebe* feen.^atwienoojbee�etoat �t*f%e bat ftetbolt&/ttoe�tfefogetratteertfj3/ben Cfmf�enenbjagftenfa�/ enbe Roe bat fpggefoobtnfullen/ bat«0obt(bie fpv. Rebben) goet enbereefitbeecbit�tis/ enbebe f©tt enbe Se�tgie t�e fpbelpben/ enbe baer ban fp baer beroemen/ fupber enbe fonbec ©�eefte. «©e booffiepbt t�e fp baec �Kben/ befe onfa�tgfiemenfeben enbe bertoo$en poenen/ obo* ben maten groot enbe bjeemt/enbe «�fooftacf ben enfahgdenCapitepnfon* bet 25terf}te/ enbe top en ttonfe�en niet/ regarb nemenoe on s&'n pcoote mtf* baben/ftoenjpbegrftbentnbe^eJIe/ iflfaftebat ^obtmogp�g'cbRemnfei ferrete�TjeftcnberfaiSnae^n^obtbje^ebermgertit^efit/ enbe nietnae©?: nentjerbtenf�ei!». |
|||
|
Wm�tz mwt fcela piata oft&tlbet
VSSutsen jare ifxioftz3af5i)n^seofi»et�agitepnen^lesaentot
ben �ibier de la Pkta, baergroote beften enbe ?&?obuttteu3gti/ enbefeerbifpof� enbe tebelgs&boltS. #p toeten int generati/ bat fp geboot pb�en enbe fe�atreg�ebaen/ �elatigSenbe�etparticu* Met/ foo't niet en boet ten pjopoofte ban liet gene bat top nu meer tratteren i»anD'3i�fc*en/ top en toeten niet ttetabff� te fesgen/ topenttotjfelenttet�* tang niet ff> m �ebben gebaen en&e teen bie felbe toerc&en bie ep b'anbec plattfens�Jtg&e�am/ enb��ag|)e�iJn;fl&ebaeniBo?tien/biant9et3gnfeefefc� be Jjpangi aerw en�e onber fjaer tff« bie �aer gf)ebonbeti ftebbenin �nbec plaetfen/ enbe oocft bat fpbaergaen om «jts enbe gtoote peeren/ g#elgt& b'anber boen/ te too&ben/ enbe bat 10 onmogeftjcB bat tfelbe 3tjn tan fonbcr- berberffenifle/ mooj�erte/ roobe�ie enbe bermmbertnge ban b'^ubianen/ at�terboJg�Jenbe be maniere ban boen/ enbe boofe toeg�en/ bie p g�jeBjt& b'anber �ielen enbe ingingen. ©3 bat tap Jjet boojfep�e gefegjeben gabben/ I betnamen tof boo^oaer bat fp Rebben toerbej�tueert enne bertooefr beel
gtoote # jobintien enbe �gtSen ban bat 2-ant/ ooeabe feifaine moojberpett enbe to?eet�jeben onber barong�eluc�ic� boltfi/ Saer mebe fp �aer u?tj�e&eti ge�fjcS b'anber/ enbe meer ban b'anber/ toant fp ftebbent beter mogen boen/ om bat fp betbei' ban ,§>pangien toaren/ t^ctt fp fjkbben gfie�eeft fonber min" ter rege� enbe 3Suf�itie(�oe toet bat ncrgeng tn S�nbien eenig�etoas/ foo�-■ toel ftDijnt bp bat boben ber�jaelt ig.) <©nber anber ontall�tfie boofe flut* ien�eeftmen inben �aetban3|nbienbenabofg�enbeg�eIefen. ^eSeren Cpjan «©ouberneur jtjnbe/ bebal eenigfie ban fijnen ©�ltfie
bat fp �aer aonben tranfpojteren totfe�tere ©Irfien/ enbe fo betre tboltft �aer niet t'eten en gaf/ batfpfeboetuaenfeuben. �©tKratBtebanbienfp' gingften/enbe baant b'3!nbianenmeer boo?b?eefe ban 0aerbpanben ften/ ftooj �aer blutsten/ ban boo? faute ban m�biegept bat niet en toilben ge* M ow »H ben/ f�floegenfper ober 5000, boot. 3tem fefiet gBetalbanboItfeeban «Ku/ cfi yepf�/ bat fp �pgpebal�abben boen roepen/ quanten �aer fetten in �aer eoentoei tooi* fjanben/ enbe pjefenterentot�arenbfen|t/ enbetoant fpf�objoet� niet en �«wtifti&a» sjnamen/ oft bat bie .�panjaertsS/ fo fp pleg�eh enbe be g�entepne toj�up= 2� 8lJ� me tw toilben �aer berbaten. «Enbebe^oubernettt bibal batmenfe al in »SWM��* fanben ban b'anber Sn�ianen/ �aer bpanben/ oberleberen foubcn/ fpba?
en fc�jepenbe enbe roepenbe/ bat fpfe felber boobt fonben flaen/ enbe �aer bpanben niet g�eben/enbe tuettotnenbe�ct�«Plsba�t#intoflren/beria«' ^6tK ten/toerben al bermoojt/roepetibeenbe feggenbetji^p fiomen om u= te bies. *: rten tn pepfe/ enbe g�P boobt ensV onfe �iloebt bltjbe in be mueren ut gctup? geniffe ban onfe onret�jtbeetbige boot enbe utoe tojcet�ept/ bit toas boaj* bjaereen notabel fept/ toecr�ic�omtefonfibereren/ e��e meer anber om tibedas�en». |
|||
|
Afbecldinghe vande Spaenfche Tyrannye.
|
|||||
|
T\ E groote Keyfer van verfcheyden vremde Ri jcken
�J-^Liet met geck'lijck geweer, zijn onverfochtheyt b�/ckcnj Teghen veryfert Volck,-ftelt hy een naackten hoop, Dus bleef zij nhoocheyt daar ghe vanghen inde loop. Voor vier,vyfthien Milliocn heeft willich hy gegeven
Om fo te houden dat fo feer gewenfchte leven: Als Atabaliba, fich felven hadd' verpant, |
|||||
|
Hanbe stooie f�ifcfeett mist $*o*
�mtim uan^mtv
139131a�c i � 31 .toa4 een� an*! et? groot�Cpjan wwt fe&er b��tn f n bef�rfe»
�ien ban #eru/ a�baer mtomenbe metten tf tri/ mfentte en beginfe�en/bati a�fen b'an�et boojgacnbe (taant i)tt biag e�banbe gene bt efem meefi ett UtntfU Sab�e geerertiteert in a��mbe �jjcetfjeben en ranwtr bit opf baff &antban fictgiaer i � io.af/ gcbaen�abben getoee(�) toieg mtojeefpep�en/ ra&ojbersjen en to�betgen/fon�et geloobe enbe toaerfjept btrbeflruerenbe bc S^IetSf/bermtnberett�e tnbt boobenbe fjet bo�c&/en teefenbe oogaecSe ban fo Gtoot� quiet battec gebo�cfjti^/fu�cjr bat top tori beifeaert 59n/ bat niemant m nwttijvt «nfa!tonn�bet�a!f/tot!wfb3priawItjt&ftcneftSenttt.nfulS inbenbatfjbeis j«« t^n",Elt �©ojotd�/en fbwimtge bieitS geetne fottbe teertel��V jgn boojfiate attonftan* ^oWn/S tten/�ee�it�eben en qua�itept�fofeer Be|bjaert«nbemtfmaecHt/bat ic&tnber fmk»*iwji toaerfiept bie tuetmfbu&enicgen ofeonnf uptrp^ecKen/enint�c�)t�?etig;�: jjfj» *?l�� Sn 3tjn onge�utfeidj incom�/ betmoojbe enbe betbef�rueerbe tip eentc� bo�eSr "k*»0»1"** en raofoe gtocte quantitept ban^cut/m een <*Ep�aiitb'bjelca Itpt bp�e bcoj* fepbe ^obtntien/feet gepeup�eevt en �iif�icti/ f n�e ontfangenbebf feete met 3ijn bo�tB ge�tjr& �nge�� banb� gentel/'eft na feg maenb� Debbenbe afgeteert, ftaer onbettioufel/en ban nieug op� gebaen �jare Coout-fctiupjen bit fp geflot� Bie�ea boo? Qaer enbe �jare �©ijben en �tnberen/ tot een� beoogen onb$ut!)te bm� tijt/eft met bee� tranen u?�femeetenbe bat fp baei* afnemen fonben eft ct� fo bee� alg �per beliefbe. #et loon bob? bit scttnoeb�rij pjeferitet�/bjais/bst ft? een grtute inenieftte met ftoeerben en landen �ebe fioob�n/efi biefe �ebenbirfji r�f�en enigen/ maecstenfc tot flaben/ met anber gtcete al notabel toje*tfie* j ben/biefpbhber^aerbeben/ �atmbeftetbOffitfdf�ebent�p�ant&pcanjs fonbec
boJc6;©a baer gmgefp na be^jobmtte be��mba�a/toe�rii 10 opt baft %mtt boobe enbe berfeeff rueetbe foo bee� a�g fp cofien/enbefp fepben/ om bat al �et boks bat ftare grontoe�nxBe toert&cn b�utftten/ bat fptiaer optoierpen/enbe bat fp rebellen banbe CouintMntKe JBajeftePt toaren. <©efen boo^fepben mjeeben ^pjan gfiebnipc&te feefe rtife/bat �P ben genen/baer Bp af begeerbe/ en anber tk �jem quampn pjefenten ban <6out en ^i�ber/ enbe ban a� bat fp &abb�/ge�)?/en fepbe mt fp meer tyfg� fou&f / tot h$t fip fac0 bat fp met meer ^p momw �n |jabb�/eft niet meer en bjoe�ten/ enbe ban fepbe tip bat �jpfe ontftnta booj ^, fp"�f« saaff�lenbanbe �mungeriban^pangien/ enom�e�fbenfc enbe bebe ttoee eauTonnenr? trompetten/ bie�pibaer�abbe/ flaen/ mbeguebm�eftaerteberftaen bat^ s�n Bafwm, men ban ntt bosjtaen ^aer nie t meer afnemen not�) mifbcen en fou&e. Slt�- fji" ��n mv* mm a� �je� g�rooft a� bat �yp toof be/ oft bat fp gaben boo j bjefe banbe abo* ' minab�� tpbin^fle bic fp ban fjem ftcoj^en eer I)pfe ontfmc onber fee pjotect�e banben Contral/ ai oft/ na bat ftpfe a�f j ontfanggen C)abbe ottber be beft�er^ tnwge banben Contiitfe/fpfe nt'et enbetbjittnteji/ rcofben/ berbj�fftenienbe berbeltruecrbenr enbe oft @pfe alfoo niet en ftabbe bebojben. Huttri bagjjen iaaer na quam ben fonbetapnen Ccnira& tmt feepfer )dm� �it bfe B�clew (genaemt^tate�iba/twtbe�� naec�itt��ir/ enbe met jnnget&e�tjtfeeflgcgfe Ef «0),!^ �oapenen) niet toe tenbefio* �at bemeffen banbe ^angiaeEt� fnefeenen&e bw-jU^ B»e ^snnen flaeefei^ mbt g»e bat &e #eerben�iefeii/ en&c tote bat be <w «obu |
|||
|
'tLandt fey Rjo de Plata.
mm &eat ^miattU^mnn/Wmtlchcu �upbe�en fe�be/Ija&ben ^cwt/aengrijpea
mXmmt "foubeit/ enberooimt/fcggenfeettojaers�jit befe .ftfpaugtaert?* bat 3P boojtg
boicit / om te nomen/ie en fal ban biet niet tot bat ?p rap bolbaen ftebben imnmtjn l^aflT*"
tej^ert o�er �en bic 3p geboot �ebben/enbe fcfiattenbie3pmp genomen enbe gerooftfjeb*
«farcta'/ ban ben* ^p �felm °jP bem/Cttfce ffoc s8en 8e*w af ontaliijc� bolc�/ enbe btngfjen
�fp'aitoiffai t�'nperfaon/btem een �ofbaetgebiasen toert/ enbe fianbelen met ftem/bes
wet boe cat tanrenbe;jmenrantfoen/ftpbe!ocftbiertralitoenenCafl�anen/enbegceftec
fe«�Se oe b�ftfiteu/ enbe 5»{teben belogen bat ?p fjera �03S maeeften rufien/noc&tans ten
i&weabeii �eflengemge�oofnocfttoaerftept ftoubcnbe (genjc&bc «�pangiaertgneptia
e« �pictfe» gfnbien &e» 3|nbiatteh en ftebben geftou�en)leggen ?p ftem on/ bat booj yjn
■mwu bebe�tbokfrup een quant, ^panttoflojbebattnsonge&eel E-antfonberjsfc
«entetllc/nteteeii20�atbaneenen35oomenbercoed�e/m gebat/ banbattec
eeraeft bolcfi bp een quant/ �at sp bpelijcfe getooben fouben bat �fp bat&ebcs
�en fta��e/eit toattt ftp in baren banben toag/ bat 5P ftera booben foitben.'��e
bit niet tegenflaenbe 5P ber boem�en Rem �ebenbigb gebjant te taojben/ Boe
toelbatnamae�gfommige ben Capitepn baben batmen fjembertooig�jeit
3Se «owint*fanbe/teieϣ6egefc�iebe/enbegelajojtftt5Bttbe toert notfi betbjant. %tdb&
^�anba �tbagtjn bonnts �oo$enbe/fepbe:toaeromberbjant $$p mp{ toat fiebbe tc& u
fowM*"di Ge&aen* be�oofbpmp niet bat g�tpmpomflaenfout/ ufret<f�outgftebenbe�
boot foo mi llebbe icau niet meer gegeben ban tcHWbe�oofbe^ af�g# immer isfolailt/
■««rt m'm f^ntmpnautoen&oninc&ban^paengten/ met meer anberpjojjot^enbie
titSr/S �Pfepbe/ tot grootecemfufie enbe betteojpmgebanbegtootectirermbeet:*
mo«� moet t�g�jeptbanbe^pa��jsett�/ en&e finalijrir/ betbjanbenspBem. batmen
W i�e&m, gjtec tonfiberere be rec�tbeerbicftept en�e tite� banbefe oo^loge/be gebam&e*
niffe ban befen ^eere/ hei bonnt� enbe erecutie ban jijn boot/ mttfga&erjs bc
confcientiebaermebe befetp^annenftigiootenft&atten Kef�tten/ enbe Roe
Haf?» a�bacrbefen gt^ten^ontntfeenbeanberonta�ltc&e�ieercnett�epas:»
�cultese roof�en ertbe f�a�en.
©ationtaliir6;/notab�e/to?eebe enbe boDfefepten/totupttDpinge ban imt
boltfe/ geyei'petteertttooj be gene bis §aeeCi)jt(tenen noemen/ teil tc& gier
cenige luttel berfta�tn/�e to�!e&e eenen 25ioeber ban ^inte jp rancifcug int
beginfel facft/ en�e onberfcfijecf mtt tfiner� naem/ fepnfeen&e baer af in aHe
quattieren ban 3J!tbten/ enbe in Cafti�icn fctbffrfcfre coptjen: baer af ie& een
«?«*>« ^ebbe mot sw epgen �ant-teecfeen baer Qp fo fept: 3[c6 35joeber iBarta ban
S au" ^tcaban^mte jprancifms ojbetucmmiflrari^ ober be Bjoebem ban be
tupebt ai» felbe o?ben/inbe ^obintte ban #eru/bie getocefl ben ban b'eerfte JSe�tgteui
fcsicjjt, fen/b�e m�tte eer|�e�ftjiflenen inbe too3sft�)jeben#iobintten qaamest/fegge/
gebenbe toarae�ttge gwupgentjfe ban fommtgefa&en/ Utitk met mgn sos>
gen baer faeft/b#inbecbclangenbe§et tracteraeaten�e osj�oge/ biemen ben
ttt�anberjS aengebaen ijeeft.
«tattmebt 3«b«neerjienbentc&getnpge ban f�en/ enbe toetcb�oi tewtatB�geeje*
nat bohh perlentte/bat befe gjnbtanen ban ®ttul$)ti bet goettoil�ttgfie UofcS batme*
'*� *!?��* ttt3(nbieng^�en&eefV^'efit enbetocgebaenben�fj#enen/ enbe kfifacb
lait? Sm &31 fr bc jSpawB�iaw oberb�oebettc6/«6o«t//^i�ber/ cofMtjc&e gebeenten/
«�. e�bea�batfp�H^&eerbfnenbetnbaermat&ttoa^/ gaben/ metal�mgoeben
bien^ t�e-fi» Saee �ebftt/ e^»f? «t bego^eit tmimtwm$erie ooj�cjjen/maec
toiceii
|
|||
|
'tLanekby Rio dsPJata. ^v
tearen altgbt bjc&t�gcfi foo lang�je als bc ^jjaenjaertg fjaet gfjecn eo?|a&e
tooj�aer quaet traptement enbe teje�t�jeptengaben/ maer ontfingfienfe in �aec ,f>teben «net alle goetto�licljept enbeeere/ g�ebenbe�jaertccten/ enbe foobeel Kaben tn�t flabtnnen tot btenfl/ alg fp begeeitien. SHtmticKben g{jemr>g�e enbe g�jebe getuptgemffe/ bat fonber oojfaec* aitabaifta
Jie te g�rben/fobjoc�Fjafetc^�angt.-!Crt0tnt�.an�t qttaraen/ na bat ben tot.fg«tn<<ra» grootten «Caciqu�Sttaba�f�a/ gfjeg�ebenOabbemeer ban tbjec■m��benen |'[^f*%tu �■<6o�W*n�ebat IjetboWi fonber teeberga�ntn ftatenftanbcn �et$?el itffnt &m{ 0M&- Boemelt ftabb�/ bat fp terfiont ben noo?fepben 3ttabaftba hit ®un tea$ ban «amba.. iet|)eeHUnbt/befbjanben/enbena�«n/ lebeabtdj jgnen Capitepngenr* rael �oc�)tlnnca/be teeltfie met anbermt ncipale/ toag bjebe�itu totten^ou^ berneur gijetomen, ©an gftehjcKcn/ Uittel baggett. baernaer ercfuteetben fp metten bpere CDamba/ eenenanberenfeerbecnoemten IHeetebanbef^jo* btntie ban «Sutto/ fonber fcgirtt ofte biaeromme/ban glje�tjcfeea btUn fp met eenen CQapera/ 3|eer ban Canacten/ ootn onretSjtbeerbe�gcB. ,f>p roof�en W�i&tznbanbepeeren6tein«©uitotoaren3tjnboeten/en*bebenftem�cel nmiben'g «mbettomienten aen/ om bat�pf�gg�jenfoHbe/ toaer bat Sttabauba jijn j^rean gontg�etatenfjabbe/ baer fe> (foo't fcfteen)nietaf enbnf�e. gremfpbcrj «anno/om b^tben in4Mt� �oco»anga bie sSottbetncur ban <©uita Jjabbe gljebjeefi/ ^.?B'X, tee�cH boo? feec&er bermamngUe bte gem bcbe^ebafltaenbcf�ena�tai-at Zct\} mt&> �agitepnbanben<©oubetnetir/ quant als bj�ent/ enbe ombatftpfo beel t�ti�t� nieten gaf als* fpbeg�jeetben/ teert met meer an�et.Caa'quen enbe pjindpae� perfonagten berbjant/ enbe boo? fo belea�g�Ticcf�bcrltaett/fO' toag gare hitcalte niet eeneri ^eeremtgamft�e �anbt telaten. » 3tera bat b�^angtaertjs groet gftetal ban Snbianenbergaber ben enbe floten in bier fjnpfen foo bet� alffer tn cofl/ enbe (tanen §etbper baer tn/ enbe berfej Mibenfe a� te famen/ fonber Ijet minste tegenS be ;�patigiaett� te nitf* boen/ ofeentgeoojfaecKe tegeben. <�nbe Ijctgftebeurbebatbaetreenengeea |ldijcKenperfoongenaemtt©tanna trorSeenen jongen tipten bpere/ feaet �n �p b?anbe/en baer quant eenen anberen,f>jjangtaert/en na�vfjem upt smi fjanben/ enbe toojp�emintmtbbenbanbenblajnme baer0pafTri)enb$ett gfRgaf t,0iw metten anbeten/ teeltue i&uangtaert op bien felben batft toeberom na �jet mire men legger ueerenbe/ biel ogben teecBfubitelgcfi boot/ en it�teaj* ban abb�fe tmm'L t batfppmnieten&oojbentebegraben. Sftubeaca^ gitemttfiajffirmerebatKHfelbeboojtn�noogenfat�/batbe^pangiaerts mn.
ben 3jnbtan�n/ iBannen enbe f�joutoeit/ u ganben/ ntitfen enbe oojert fon* bet gjepooft affiieaen; a�leen�i<fe om �are gfteneut�te/ enbe bit ia f�bce� s&pfitrtren plaetfen enbe geteeften/bat lanen foube te bertellemtin/ enbe ic�ifacB bat be oLILTh??* ^pangiaett^ be ^on�� op be 3ubian� joeg� om te beifcljeuren/en tcfi fjeb�se fm 'm o�fl gefien bat fp bat a� feer bee� bebl.«©otu fatfi t't6 fobee� !|«pfl mwiet&�bet* omne ghe. fejanben/bflticKCitJ�egrooteniemc�te�et getal niet en foiib�tennf gefett�. "tUt!J"«f. �|et io" ootB teaer/ bat fp namen ninberFien� ban bo^fle/ meteen acm�Zrig/
enbe fling�jerben of biterpen Ut om fjoogfie foo feer a��fp cejten/ enbe anber ■'s>rmg?rnr n« beeljanMt�ersi enbebd?eet|e?>btfonber ao�faecBe/ baticn mpfc^eumte/enbe h,"^ite,n* �jjee�anbec onta�itte lee�ijffic ftuM m kb fat�/ btetelant�ito&� te beital?. K S'*, 3^mi«fi9eb&egefif�i/ bat fpnepeizfommigeCatiquen enbe ujutapale te.
& Sijibtantn/
|
|||
|
. 'tlLandtbyRiodePUta.
3 «biancn/bat fp pepfelijtu e-n�c to?��efttB rome fntben/Ijaer betoobei Jfce ber*
feSertfj�pt/ri� g�mnen 3>jnbe/batft>fe tct|�o;tt berbjanben/ettbe in mijne te*
3!u «�Usii gcttteoc!jbirf)ept bcrbjanbeufpet* ttoee/ ben eenett iii Slubon/enfee ben aubet�
�f ui �mh> fa ^u'tftta�a/ enbe ie ft en ceft nopt beletten/ fioe heel bat ten fia�r pje&iclite/
to«M Ifmn' �ti f�f? mer CH toeibjaiiben. <8nbe booj <�5obt ri� op mijnt cotifricntte/ fo beel
' al� tc6 caii toitiben/enbe alle anbei* gtto oelf/be oo^factfte toaerom bat be 9 n*
bianen ban #cru�aet hebben opgcbjo�pen/ comt ban bit tratteinent enbe
bat fp f� groote rebene ge&eV toant f?» en foebben nopt m*t �aer laaerijept ge*
bjupcTit/ notijtoaojt gefjouben/ntaerfpljebbenfe tegen alle rebene enroTjt/
tpjatiuelijrn met al net Hant bei�eftraeett/ fa fulcfee manieren roet fiaer Ie*
benbe/bat fp gebe�ibereert fiebbc eer te fterb�/ban ban geitje nen meer te ber*
tom tic bet* b$ijgen.5|tem tel fari) bat acfitettoelgenbe bet feggen banbe gjnbtanen/ Jjaer
me iRigijc mecr (jgjjutjj oerbaren tfi ban gebonben/ bbjclcli om be onrerfjtbeerbic�jept
bw� bf�i * enbe tojeetftept/ Uieltfie be ,§pangiaertg bebjeben Rebben/ fp ntc� rit ftebben
-©Dubt» ttu buien entbef&en/ notfi en fnllen fo lange als fpfo fullen getratteert tuojben/
msinn- fullm fp liebcr geljjcs luier boojfaten fierbetn �® aer booj onfen �^eere «fcobt
feer tg toerfroojt getoeefti' efi jtjnc |Ba jeftept feer entbient enbe gefraubeert/
berltef�nbe alfulcnen %�ixt bat gemacfteltjca �jeel�afiiUten ftabbe tonn� fpjF
fen/ en fal feer ftoaet enbe coftelijca toefen na bat icS tan gefien te reroubjerff
J3tttfjn al fonne�e tooo^enbanben boojfc�jeben �eligteus/ rit $n ooc�be=
bcf�tf�tonber bcl3atttbanben23tfftl)opban 5$erico/ geben�egetupgeniffe
ban bat be boo^fepfee Bjoeber jiDarcft at ftet boojfr fjjeben afftrraeetbe. �&ter
balt te c�hft�eter4n bet gene bat befenf>ater fept bat Ijp gefien fieeft gefe�jie*
$mm j�isft i oo.mntevlLantjs/ e� binnen negen ofttfiicn jaren/enbebatfip
. �act toas int begtnfel/ en �acr �jarenbee feer luttel/ boet na boltftben bet ge*
�ttpt ban �et <&&nt/ bier of b�f bu»fent j>pangiaert� ri� berfpjepben fjaer o*
ber bele groote ftn&� en #jotointien/ nteer ban btjf en feg fion&ert mtjf� ber*
re/ basr fp't al �ebbett bertoo�ft/ boenbe be bodjfcfijeben fepten en beel meer
te?eeti)ept^ enbe groubjef�.3lnber bjaerljept men geeft ban bit tijt af tot nw
toe/ bjelbupfentmaet meer ^tele t berbaen/ ban f)p bertelt Beeft/ en fp Bebben
met minbet bjeefe ban >l5o�t/ eft beti Coninc en met mtnber btrmljerticl)ep«
berfeeftrueert een feer groot beel ban ben menfdjel�cfien geffarfjte. ^Paer ge#
bieeclil meer (eit fp �jflsbi geboot) tnbe boojfc�jcb�iS�c�ien tot int.toe (en boo-
fc� noclj op befen baeh) ongebaerifteft btnn� tfiie n jaren/ tot bter milioen� 51e*
l�.Cent^ utetlange ge�eben bat fp met Bare&iet-�anfTtengbo�bf een groote
&p too�eu Comnginnr/Bupf>?outoe ban��iug«e/b3eϣft Coninc ban bien Lanbe bleef/
te» ««lm, en �o�jooittaecfee banbe tpjannijc biebeCBjipcnf aetifte�b�/toterti Bern op/en
SSi' f� noeft opt� bem�\&p naml be Coningtnne fijn rjupfbjoubje/ en tegeng alle
wc�>tenrebeue/bsobenfe(CHoocSfeptinenti«tfpbego?tbjag)alIeemg{Som
�ar� ^ian te bebjoebf en teppnigen/ fafefonbemebe bertell�b�partfeultere
bj?ee�BeDl en moojber�en/toelcKe�e C&nf�enf inbe�-anbe ba#eru gebbf ge*
baen/ enbe bagjfte��cr op bit pas boen/ fonber ttoijfel fp foubf fo aracijfelgefi
entt�fo groot 5?jn(geconfibercert na�^te qmlittpt enbegetofcTjte) bat al ba
top gefept �ebben ban plaetfen enbe getoeflen/ foube toer�npflertn enbe lutt
' Mf^mu ' *
Siet
|
|||
|
Afoee�dinge vande SpacnfchcTy raonye
|
|||||||
|
Slet hoe 'tGodloofevolck hier met de Mcnfchen kven!
Siet hier de quaatheyt die dit fnoot ghefpuys bedrevcfij, Waar van den Hemel trilt, waar van de Aarde Beeft, V Vaar van onfc Natuur felfs een verfchricken heeft, O ghy verfierders vandees gruwelijcke pynen,
Hoe fchaenl-root en vol angft fult ghy voorGodt yerfehyaeo, Voor fijn door-fichtich oogh, die't innerlijck befiet |
|||||||
|
m toat �«c op De gconDt �ant 0�ootefSstto� $ti�&igu
'■»■■«■' ' Mm
|
|||||||
|
1&t%aeti �39.quatnenopbedCrijaunen/ gaenbebau tMtetuda/ ,f>.
jB srf &a en�e Cart�agena/ en�e foecften #ent/enbe att�er bie ban fderii afqaainen enbe gingfjen booi �e boojftfjieben Han�cn/ en�e jp bonben .... ac�ter ^tnte jBarf Da cn�eCartftagena 3 00. mijlen/ binnen p'^Lanbt� *>� Jiw»; *?ee� Se�mfeiger mht toonberbaeriirfte� $?obintien/too� ban ontoHttB bok6/ btn/tij?bAa fat goedertieren enbe goet gelijt�j b'an�er/ cn�c ootl� fcer. riicK bars gom en? «aiiDten�e �e Bofie�jtfe gfjefteenten �iemen «�fmermtben �jtet / toelcue l^obtntien yp «iHwwiDeii. j^en nmm ga�enbannien <5ranaben/ om bat bta Cpjtan bte eerj� baer qm/ ii�W gebo^n ban �jet &onttie&rtjcB ban Granaten m spanten/ «t�e ora bat beel tooofc tojee&e, menfdjen / ban �e gene hit baei* op een quanten ban a��e 3',)t»en/Ujai'ert erteliente bleefrfj-JioubictiS/ en�e flotfcru ban menfefjen b�oet/ feer toe�g�>e\�ent enbe ecbaren mbe boo?fc�jeben gcoote jott�en aen bee� fceslen ban Snoten/ �aetom 3tm gare bupbelftlje tnerc�en met fjare ctreon* Tiantten en qualtteptenbtefe��elijc&en maften enbe befbaaren/ fb&am'c�jenbe f5groot/bat3p jtjn te boben gfjegaen [eer beel enbe ootfi al tfamen/ bte �'an* ter en�e fp tte�en t'n �'anber f^obmtten ftebben ge�aen enbe be�jebem ©att entallgcnefati�enbtefpinbefebjtejarenfjebbea boajtg�jefieert / enbe bte 50 hof� opten badn ban fieben niet en laten te boen/ faiirBfeetBojtehjcBeentge ban beel berfjatei. «�ennt'eu<6oubecneuc/om bat be gene bte int fiijtfeban itteu <*Btanaten mootje zn�t roof�e / enbe �jem niet en bjtilbe toelaten/ om tsatfjp moot�en enbe rooben foube/ tegen �jem informatie nemen enbe tgoort �eu�en/op be e�l�be/jammet* enbe mcrojbtmn bte �jp gebaen�ja�be enbe �oet/ t�elcs gljeiefen toert/ tn�jz uerujl in �ettraet ban Snoten. ©egctupgejtfegggen/batsitinbe�jJtfttellLantinbjeben/ enbe bienenbe
ben^pangiaer�a fjaer contin�cujc&t'eten gnebenbeban Ijaren arbept/ enbe
-■ teerc&enbe boo? �jaertnt belt enbe in �jaeu effapjen/ en�e fajengfjettbe beel
�tott&3 enbe g�efleenten/ <�fmatalben en�e ai toat w Fjabben enbe b�rmotfj*
■ssesoau tci�- *®e J?>paenjaerts� beplben onber �jaer be©le"rfeenupt/ �ef�eewnetibe
t^itm^' t�o�cfx (ttoe�ca 10 al bat y* pjetenberen/ om mi�be� te Httjgljen booj �jaer lef�e
iHi be ©1«* eptt�e/ �at tg 35ou�t) (l�tbenfe a� tn gljetooonltjc&e bienf�baef�ept.^en <�p?
4km apt. raa' mist yjjitctpael Capitepn/bie baee g�jebobt fiabbe/ bingD ben ^eere enbe
Itoning�j ban a� bit %wMl enbe �jiel \ytm gfteb angften f e-s of feben maen^
ten/ epjtf-eabe <©ott�teabe «�fmeralben/ foriber atibete oojfaBe ofte rebene.
©te boojfepbe�tontncB bte genaemt mai� a�ogota/ boojb?eefe btefpgem
aenjaec�jben/ fepbe bat typ een goub�n ^uH (bat ?P begeetben) gijeben foube/
^BenconHit&oopenbebat�Pontftojnen foube beijanbenbanben genen bte fterafo ajfli*
2838ota ge* geecbett/ enbe fanbtfeben-Inbtanett om^oubt/ b'bJelcS 3? te meec repfen
rt&WMfi b?acfitentngtoote qtsantitept/ enbe oortt gfjejleenten/ notfltan^ombat�rp
wo« jSrw» nieten gaf�et �up?iban45out/ toauen bc spangtaectjS ban abbgfebatfp
|}em booben fouben/ nabemael �P 3ijn be�ofte ntet en to��tr?ac0t*
«©enCpjanfep.be bat 3P^emboo?rec�|t (bat ftp fe�beabmt'ntfltce�&e)bes
tpen fbuben/ fp bebent/ becls3tg6enbe ben ContntB banben ILanBe/ben <&p$m. berbjeca�jem tec pijnbantKeTfbo betre !jp �jet gontoen ©up� nieten gaf/ ga* benfp�emtratto decorda, fp goten Jjeinbjanben&er�ebt op ben f�upcS/ fp �eben aen efc&e toet enbe ftan�en/ eenp^� ggebetestitucnSout/ enbefp |
|||
|
._....' Nieu Granaden. ,
ffofdienbperonberbeboeti-u/ enbe ben Cpjan quant a��eitpfeneeniS Uw iKiitxfe
ntiM entre ftpiit fjaer' bitt fp t)cm alfoo nllemr&eng met pputglj�n boo�en fm? * p.wnupc be/foobero�pnet'sBoubtnietengaf/ enbe alfa bolbjac�t f)p*t'COCH/ beo* benbe ben b0o?fr!#eben ^cerc.metppnigr)rn/eribcter-toi$febati^gl)epp* nttp toert/ tfjoonbe «f�obt een teecfeen/ bat fuMsen tojectjjept �emfeer nafs fjaetfjbe/ enbe berbjanbe be gee�e ©letfee / baer Fjct gfiebaen to ert» ^tnctfaitber^pangtscrt^/omBflecCaiJttcpnentebo^gcn/ enbe om bat
..fpantrerjs meten toeten/ banbatboIcHteberfc�jeuren/beben 'tfelbe/ ppni* B�eitae wet btberfclje grotttoelicBe t�jmet.ten eenpegoelgt&^sgueenbe �|eete banbe p�aetferi bat $ on�ei- �jm iricomenbe �jabb�/ baer fpfe notfjtatt� niet alljaer bo�c&feimben/ cnae�aben^oubt/enisev�fmcrau�en/foobeel algfp berraodjten enbe dabben/ eiJbea�leenltjt&tajmenteerbenfpfe/ om bat fp�jatt meer ^ottbtis enbe gliefreenten f�u�en gftcben ban fp feeben/ enbe ttt fulcser toijg berfrjanfecn enfceberfcDeutbenfpallebelteeren ban 'tHanbt* <©nt bjeefe banbe tojeetoepb�n teeft&e eenen banbe particulier tpjannen on* ber beSinbf�ne»t�jee'f/blut�temetbeelban jnitenbo�rSeop be 2Sergf>en/ eenen Ifeete g�tarmt 3�«ptattta: feantfp geen anberremebie notD labeniffe (Ijdpt �aer stoel))en �ebben/enbe be^pangiaettg Ijeeten bit optooien enbe wftcUea.^itjj�bt�nbe ben opper Cnpitepn oft �p?a«bernomen/ bat fp »0^1 om toec� toaren/ fon�t befeu tojeeben menfe� (om toten?* tojeetljept enbe fe�jept nbcrOeu bet b43nbtanen biefitile enbe bjebeltcnbjaren/ berb?ag�)enbe foogrootetpjan* 3.n^a*" nien enbe boofljept/ Vaaren gjjebUic�t ept gljeberc]jt) �aer foecnen enbe bol* tlafbt/"ii«fe gften: Wmt �e: i.� niet g�enoec�j bannen �emberghe totinfeenafgronbt ter ebehtuti aerben/ fpbon�engrootemenicQtetaanbolrwe/ enbe bemieojben enbe ber* Qttbm. fefjeutben meer ban b�fftonbert perfoonen/ jiBannen/ Wjoutoen enbe fitn* beren/ toant fp geen foojte banBolcne en berfrijaonben.jlf�eer feggen be ge* tupgenbatbenbocjfcBjeben^eer ^aptama/ eer �jpboottuojbe g|}efla« gen/ bp �enboojfcBjebenm�nfc8�abbeg8etoeejt/enbe�at0p0embierof brjf �upfent Cafiellanen g0eb�otf}t �abbe/ enbe netljtanj� bit niet tegen* fraenbeboer�jpmette3rjne/foog!)efepti& <&P eenanberrepfe tomen be ^pangiaertss bienen een gr oote tnenit�te ban ©oltfie/ enbe bienenbe fan* ber acBtetbencfien met garen g�ebjoonlicfien ootmoebt enbe fimpe�fjepbt/ quant bc Capitepn op eenen natljt inbe ,�tabt baer b*3!nbianen bienbeu/ enbe bebal batmenfe al boobt foube flaen/ enbe fommige fliepen/ atenen�e ruften banben arbept btg baec�t�-<�ttbe bit b�be pp om bat Scm boc0te bal 't�eel Hanbt be�jooibe te boen bjeefen:<©p een anber tijt nam be «Capitepn alle be Spangiaert� ben eebt of/om te toeten/ljoe beel Catf mien/perfona* 8ietienbegemepnbolcKbateenpegeltjt6in3gnenbien(�8ab6e/«nbebeba� �& batwienfe al te boo?ft0ijn op be jBcrtfit bjengen foube/albaer �jpfeterfiont p
tot bier oft b^fjonbert bebe ontBalf�n/ enbe be gBetupggen feggen bat �)p
�nepnbebp befen mi�be� �et �anbt te Pillen» 59e boo?ft�j?rt>en getupg�Teggenban eenen partiralierenCpian/batfif «
gr oote tojeetgept beb?eef/ moo?benbe en affiipben be neuf�n efi �anben/aen
M ansS en ©joutoen/ efi berberbenbe beel bolcr.#p een anbtrmaelfont be Capitepn b� boojfc�jebi to?eebl|f� an met feecBet^pangia�rtjs inbe^ec ^intieb�n25opta/ omtebernementoie�en^eereujaj�&fe gefuctebeert ;»i§ %m%'
|
|||
|
VandePmvintic Bogata."
ftat�e mtfcamVtw bat ip b� boojgaenb� boot gepijmcftt babbe � p gfntn bee�
tnp�en bieecftss/ bang�bc fo beel 3'ib�an� alg bp tofl Htfjg�/eft om bat fp �jem
imtenfepb�bn'ebat bcn^eerbjasvb�een��teuftpbeijanbmaf/ beanberi
biterp bp boo? be boofe �^onb�/bicfe berfcfteurb�/fo jf�ang en ©loutof/en" op
befeniaiiiere boobeenfceburf lp bee�botcjc#poberbte� op eg fe�erbacD fmoj*
geus tube bageraet feeefier CacKjuen of <�apitepn�/en bee� anber S�nbianeit
wet �aec/b�e al f�ber ac�terbencfil biar� i« bjebe/fo fjp baer berfeftert en stjit
tooojt gegeb� Babbe/batfp geen quaet not0 fcftabe lijb�enfoub�/baer op bei*
tcouujenbe/fp �ant gebere�te bate fp �jaec Bierfien �abb�/ieebe�ora gecom�
mmt fta�t �e taar�/eft g9� arftter-bencfi� eh Babbl/ bintb �p e� groote qttantttept ©jotibii
K? r?hS2m *" 3�f�and/en beae ftaet be fruit uptftrecbf op b'aetbe/et� �P f^be met e� bjeet
gtWn toffer meg ftieu ftaer bcfianbf af/en fepbe bat bpfe tajlpbe/om bat fp met feggen e»
in?t «©o»t«» teoubf toaer b� nteiOa� &?eer toad.Hoc�) eeng om bat fp ftem met en gabf el
btenm» feec&er Coff er bat bol #ouig biag/ 'ttoe�cfe t�e tojeepe <&nm geerne gebabt
fjamiljp font botcft om baer met cc�g� te beberb�/ baer fp ontalhjcfie 31'e�en
berm�ejben/enbe fiicutoen ftanben tit�t nettfen af aen l&jeutoen enbe jBan*
iien/tluelcH niet en tan bertelt too jben/ enbe anber toierpen fp be felle ^on#
ben booj/biefeberfclieurfeen enbe aten.
dan�e �&jot�nfie Bogata.
O Wem anbet mael fienbe b'3|nbian� ban e� ^jobmttc ban bat %mtl bal
be^pangiaertj* bu'e of bier punripaelf�e^eer� berb^ant 0abbl/berttoe«> wu'ijot/ & op een ftercfie l�eentotfe/oin baer te befcfiemil teg� alfultfie bpanb�/bie fa mam» 3p luttel cm be inenft�en gbeben/ fo bc getupgeti feggen/ enbe baer bjarenbCc ?�%ni�m boelbierofbtjfbupfentm. ©e boojfepbe «Eapitepn font bertoaertg eerten SK stooten enbe notabelen Cpjan (bier bee� ban be gene bie in be boojfrfjjeben fLanbe" fccbel fybten om te bettooef��/te bob! gaet) met bee� .�pangiaerti�/ om te taftpn/fo fp fpjefien/be rebellen bie blucyjen booj fo gtoote peffclcntie efiblcefe b bcifr �enringe/al oft sp e� groote onretfjtbeerbtcfiept bebjeb�" �jab* bf/enbem toeflont bie tef�rajfenenbJja&etenemf/ baer3P berbientftebbl alle bjjeebe topnent�fonber bermgeriiebept.$abemael fp baer fo feec af ber* fe&epb� 3mt/ en geen gc&juprnen met a�fultfie omtofel mcnft��/ fp geraecfaf i«et fojtfen baer op/toant b'gnbtanen naetat 3�"n enbe fonber 1®apeng/enbe b«5pangiaerts rtep� bje�t/en bat f? niet beejfit�en foub�/efl bat jpbaer ber* fe�ierben bat fp baer geen guaet boen en foub� enbe alfo bte�en fp tei (tont op» ©eteneebelf�aiibebalbatmenallebefleicfiten enbe uptbjegenfaefetteti enbe bebtaren foube/ enbe bat g�jebaen jsjnbe/ baer in flacn foubeii. ©eCigren enbe�.eeubjen ballen inbe tarame^e�japen/fp fcfjenrerife op/
enbebernielenberfo beel metten fttteerbe/bat 5? moe bja�tn/ enbe moeden �u^en/fobeetbJauenberbie3pin(luefiengeboubjenljabben» S�^ fpnueenpoofegerufl:ftabbeH/be�apitepnbebaIbatfpbooir�bCDt^
flacn foaben/efibmibobS af(bbJritbfecr�cogebjaiS)toJojpettalbatterobec
geblebcn baag/fo fp ootE bebf .55e getupgen affirmcr� bat fp fagen trffctts* in
een� ftoop/a�sS et flac�-regen/febenbonbert 3nbian�* af ballend t�e in ftucfec
7B ©. mw te pletter toar�Ven cm s^ne groo�e tmeet�ept in all� puntte te boImaSen/ fp
mt bnnse -j^j fecp>j� en foetfe�/ alle be gene bie ftaer bevtaM��abbe/en b> bebal bat
SfSmSni m^^^^^^^^^^^^^^^^9^^^ JPaesmebe
|
||||
|
Afbeclcftnge van dc'Spaenfche Tyrannye.
|
|||||
|
Slet hier het Spaans ghebroet, de Indianen kneufen,
Berooven en ontken, van handen, ooghen, neufcn; � jammerlijcke daat, mijn hart fchrickt in mijn bom, En 'tvloeckt de Schelkm, die,dit eerftmael dromen dox&i Wat helfehe Tyranni, wat verduyvelde vonden De weereloofe Swartj ghejaecht wert van de Honden Het geen de Nicker nauw, fou deneken, noch vermoen, |
|||||
|
De P�ovintie van Papayan endc Calu
tn toiloe BpnccB niet tetye�cnjgtj/maet ttnft>e Bem noc� ttpt|�efi�/en Ut* -> tmer�er� b'afgrgfelicBept ba«3gn fonb�/gebiebfbe batm� alle o'^n�ianeii jBannen en ©jouto� /toelcBe Bet particuliere leb� ontfangen Baob�" (toant een pege�gth in fulc&e furie eenige plarB upt te Bt�ji?n/JBansvi^otttoen en ap berbjaiit jongerss/ om baer ban gebient te toojbeu) in een (tropen �fHpss boen fou�e oaaem"*&f (uptgenem� De gene �ie �aer betf bocBteu om Bem te Dienen) enbe Bet fcpec mn "e toni> �aer in fleBen/ enbe alfo berbjanben fper,beerticB of U0ftic|j�ctieiiDicfi. ktm. SCnbere toierp BP booj be felle ^ on�� biefe berftgeur�feii op at�.<©p eeu anber tgt be fel�e 'Spjan geraecBte ie Bom � in e� (la�fgenaemt Cota/ enbe
2mm b»i° Ham bcel Snbianen/enbe�e ij.ofzo.bep?tucipeI^7e�|eer�of�eafonagien �e loii�en ban�e�|enb�bcrfcBeur�/en&ieuafgrootemeittcBteb5Banb�/a�l0joutoi iwtftfienrt, efi Jlauj�/en bantfe aen een Boojbe/en BincBfe met e� gefyalc&teu f�ocB aett �aer tong�/om bat �'anber fien foub� Bet gene bat ftp geba� Baboe/ efi Daec toar� tfebentteB pacr fianb�/ en BP fneet iocB beel ©jouto� en Binberen be neuf� af-lBen en foube niet Bonn� gefeggen be fept� en to?eet�ebf �ie befen JBenfcfi/bpant ba<�3o�t/in batHant efifdjobintie ba<*5uatimala efi alom* me �aer Bp gctoeeft i$/ geba� Beeft/toant bie ontal�ic 3gn/efi nopt meer ge* �MJOjt of gefi�/en Bet Beeft beel jar�gebuert �atftp baer berBeerbe/anrecB* ten�e �efe fiutfien/ berbianbenbe enbe berberbenbe al 'tHant en b olcB. JBcet fegg� be getupge/�at be toieetfieb� efi mooj�erp� bit geba� 39«je* taeef� in nieu^ranat�/efibagelget geba� tooj��/fobp Bareperfon�algCa* pitepn�/efi alle an�ere Cpjann� en beberberjs bant menfcBel�'c geflacfjt/�ie bp Bem toar�/�te fp't geconfenteert Bobben 3fjn beel/fobanige en groot ge* toeefi/bat fp Bet geBeef�lant bertooejt efi �ee� bebojben Bebben/w fo berre 5�'nConincBlncBelBajel�eptbaerinnemetiertg'bt niettebegenen�erfiec (toant feo be moorbergen al�aer alleenlgtB gBe�aen tooj�t/ om ban Baer* �tebin Bet <!5oubt te nemen �atfpnietenBebben/ toant fpa�gBegBebeti D�bbenbatfpBabben)falb?oecB teniet gaen/toantbaerniemantentjsom ©et Sint te boutoen/ enbe fal teenemael befolaet enbe fonber boltfi blpben. I^ier moet genoteert tooj�en be tojee�e enbepefrelientialcisrpjannpe banbeboo^fcfljeben onfa�ige Cpjannen/Boe f�renge/fcBerpe/�up�elfcBe batfe i$ getoeefiybat btnn� ttoee of �jie jaer bat Bet geleb� ioy�at Bet booj* fcB>b� a�'cfi flnt�ecBtt�/ fp't a� geboot en bertooef� Bebb�/ fonber berm* IJertieBept enbebjeefe <j5obt� en �esS ConincBjS Bebbenbe/fo a� be gene biet- Bebwei� Be�ben/efi be boo?feB?eben getupgen feggen/fo bol bo�tr getoeefi/ aljj eenigB anberinbe toerelt/ in fuIcBer boegen/ bat gBJtupgfi�n feggen/ bat fo berre 3t)nej©ajei�ept inBo?te tnbt niet tnbelettebe boojftBjcbeti SelfcBe bab�n/batter niet een menftB bl�ben fal. 3fc6 geloobebattet fo geftBiebenfal/toantic met mijn cpg�oogen gefie»
©ebbe/ bat fpin fiojten t�t beel enbe grooter gLanben tn bat, getoeft tuWttn Uerbejlrueert tnbe teenemael fonber bo�cB ggelaten. <©«r 39nanber groote # jobtnti�/toelcBe pal� al Bet boojfcB?eb� «j5ra*
natf/geBeet�^apapanenCali/en anberb|ie oft bter/biebegrgpf meerbait
Hb�fgonbert mpl�/biefp alBebbf bertooeft enberbef�rueert/op befelbema*
«icren bat 3P b'anber 8«bbl geba�/ r oobenbe/moojb�bf/ met tojment�/efi
mtt b� beoifcBjeb� jamm» r get boliB todcB sntalUtli toa?s/toat �« �ant
tefm
|
||||
|
De Proviritie van Papayan ende'Ca�i.
i�feer gemtRtc�)/enfce �ie ban baer nu Somen/feggen �&ttct gto�te beermffir tavenbe bjeebom tefien/ fo beel efi gtcote ©lecncn enbe &ttbmi al berb?ant en berbJO�#.3!nbcr boegen/bat baer Wlt&m toarenban bupfent enbe tbiee bupfent im»oonbcren/fp niet btjfticft cnbonb�/ anber teeneraael tot ajfcften beibjantenbebolrii-Iooii/ enbe op bcriplaetfenfiDnbertenbefbJeelj�nbett mgl�/ja tyit fronbett al fon&cr bolc/berbjant efi bebo�b�Vbaer te bojen grcote ©fecfef toarl/en ftna�tr&/b�ant ban �e.lLanben banlSeru lancr be sfibe ban» be f&obinttc ban <&uito �ooj/gingen groote enbebjjeebe «Sppnneu tot fset tioojfc�izeben nieu iS�'cB ban Granaten ettl&apapan enbe Cau/laner be jp&e ban «Sartfiagena enbe ©jaba/ enbe ban Cartljagena anber oitfalige �STpjan* nen/troc&en op<®uito/efi baer na anber lantt be jpfee banb��lib�cr �an�m* te^uan/b'�jelc&tgb� zectantbel <i>ur (allebebjdt&erjuamett bpeen)fa tiebben fp uwgeroept en betmoefr meer ban fw Sjonbert mijlen 3�mt0/ ja^ genbe fo groeten getal ban 3telen ter uell�/ boenbeftet fe�bc notf op bl&at�j ban fie�t atn {jet e�cnbicl) ounafelbcltK/baf ter obergebieb� i$ / f ft dat bat b� tegel bte W t�t begmfel �ebben gefet/ biaer foube 5*111/ te bjet�/bat be tpjans npe/getaclt/onwDtbeer�Kpptytojm^ .�panjaertu/ tegen bte tamme &c�apen altijt branemcftbnlbig�YSlaet eng
beften teat uu inbe boojfrfjicbenl&jobintienottber anber bingen/ bseerbuf alle bper enbe tormenten/ aeng�ebatntoojt. J>P fett� na be moojbeden efi ellenbe bic int �ojlogen gefcfiie&f / �jtt bolcli
(fa gefept i&) tn afgrijfel�c&e bienf�baer�jept/ efi tntom�nbe' feebel�/ ofgeben benboojfcmeben ©upbeleV ben eeaen tbjce fjonbert/ b� anberf bii�bonbert '3|ribtanl.<©� bnpbel comt fo bjoetft als Ijpboo) ftem boet r��p�' �jon�ert git* 3C,R.r«i n *»» bianen/fp conten ter^ont gelgcs ILamffieren/ afefp getcm�" jgn/ fo boet bper EiS",6,!^ berttr�j oft beetf�� ont�jalfen/ en fept tot d� anberen ban gelrjcfe� fa! k§ u eot met eu 8be* boen/if� faetfe� bat ggp mp niet biel en bilt/of fonber mijne oojlofbjecft gaet. ty*$aa&' ©at nu om &m$ taille tonfi&er� bizttit lef� ful�en/bjat �janbelfcatts�t igftii mb*oc*2� oft niet te bob� en gaet alle bJjeetOept en anrccOtbeerbidjcpt �iemen bebene* mit�aiffM. ma matlj/'en of t erger biaer batitisn b'Sfnbtauf n bebal/ oft tntom�nbe gabe ben "$&wpbz\t banber ^e��./fe'ajekS bor� niet aneersj en i^/ ban �t� tth�at\� ben Cfciften� ban gjr.bien. jBarc ir & fa�eeu anber ffutyn�btrual�/toelcB iz'k niet en toeete oft bwee�er enbe fie�fc�cr iss / ma�r bolber ban alle fefijeptbe� bjtl&e 25eef�en/ banket boo�gaenbe. ©aer i$ gefept bat be^pangiarrts ban �H�nt�en fiebben fe�r fe��e en grott?
bje�icfee^on�engtleerto5�t b'^nbianen teboobenenbeteb�tfj-ljeuren. ^it^* &****� oberleggen nu alle J»a*rad}age�9tfffenen/efi oot�? bizt niet en ?yfl/of� (ukv l%?VoS opt inbeboete�t gdjoosti$i- bat om be bsojfrfjjebc ^onbi te Jpgf�; �epwtsn fp ~m**Mim beel 3|nbianen in tet�beti �ancr ben bjegen baer fp trerfeen/ al oft �mbfei ban bnfiie»^* ©ertfeen� toaren/ en bat fper afflaen en af boen Ijou&i qpebb'aef blepfriju^ h�r&w* ban menfep b�e�fclven feggen tfeen teg� b'anberyleent tw ef bf�renbee� ban m r? mn *t eenen ban t>it �tQ��n�en om mijn Bon�en t'eten te geben/tot bat tcaer ootfe ^*n.f«st« tzttt'tiae/atleiecn0 cf fpontleenbl bterenbee�� ban ©ercfemg/oft kamelen.Ui5en* |
||||
|
S?gftpf of tbJint�##t&e�»nl/bie mfjn ^onbl berft&eurt &e&bf/boot ge�ai-�.
|
||||
|
DeP'�vihticvan Papayan etdeCalr.
SSIle befc en&e aubere 3Dupbelft0e buigen feomen uu fat \uj&t/ boIBotras I�ck g�etooutcnbeg�ebertficeert inbe p,toccffen/toeItFie beSEp^am-ea b'een �'auaer acng�jebaeu ijebben/ toat matfjee leelgt&er/ onmenfcfieincKer enb� groutoelgc&er bincu tuefen. �|ier me�e buil tr&t epnb� tot batter anbet vizuMc meer �\ boofgeb�' tipt*
{�eften/(ftanbermcei;;�!i)fi3itt�/ofbat�jplwebetombae�ga�/oinbietian Micujs Vueberomte beften/ geljjctup't ttoeeen beertitfijaet met onfen oog�" Seft� gebbenfonber opf}ou��7p�ote|teren&e booj <©obt en mijn cetifrtentie/ �at (fo tca ge�obe en booj fei&er �jonbe) fo beel fce fcfjaa� berlicss/�ef�ructi�/ beebjoefting�/oberlafi/moo^b�" enfcer gr oote afgrgfelgcfte tojeefljeb� ban filie leeltjc&e fpecieu/ ban getijelt/onretljtbeetbugcpt/ roobergeu en tnoojs �erien UJelc�Je tube bo^ftJj jeben flanben jgn gebaen/en nocg op bm bagfj ban Debl in alle geti)e»�eti ban 3!nbien toojb� ge�a�/bat in al bat «6 gefepr Ijebbe en groot gemaecut/bat en gebbe im niet gefept uorg groot gemaecr/ in qualitept ttotfj quantitept/ ban t^ien bupfent beet�" (ban �jet gene battec gebaen is) en nocy gebf gebai bJojt/eene,�ft om bat een pegeiicB Cgjifteu inenfc�/meer tompaffte gebbe met alfulcne ottnoofel natie/enbe ban paren bertte� enbetbaemeniffe/gem meet beb joebe/efi meer befcpul�tge/abomi* «ere en beteftere be �egeerltcfjept/ ambitie en bjjeetpept ban �e ^paengt* «ertss/ bat 3p alle befe boaerfiept met get gene bat ie boben gebbe geafftr* ineert/b ooi toaerat�ttt� �out,c/bat tfebert b'fjiibian� toerben ontbeet/tot nu toe/fce 3!nbian� nergens* b� Cf) jtfien� mifbeb�/booj en aleer 5P ban fiae� qiiattt roobertjen/efi bctrabergen pafcben oiitfangen en geleben/ maer biel f) telen fpfe b o o j ottfietffeli c&e/en�e get om eu �p ten ^erael/enbe b ooj fulcfie ontfingen fpfe/ tot bat �jaet buer cuen getuptDben/ Vuie bat 3P toaren/ enbe ,»*.,. btat 5iJpjetenbceiben. flt�reMSh?' ^Ut m toel feP 8<*oecgt/bat totntt toe/babegittfel af/bc�pa!tgtaertis
H� V�2t.,net m«r f°?8c gebogen en gebben om te boderen e� p?ocureren bat im
ft «seioobe- 3!,l�iancn 5et ^�?i(K geloobe gepjebitt toerbe/ ban oft�|onben oft anbeir
s�epH�tcfet beefi� fjabb� gebjeeft. S.a fjebb� met opfetten toille be ficligieufen berbob�
2L� w imt �ec' affltctten en petfecutieu bte sp-fiaer gecaufcert �jebben/bat fp gaer
nitl en foub� p jebttfien/bjant fjaer botgt/bat een beletfel om gout efi rijcfo
bom (bJelc Jjare bcgeerlgcBepben per beloofben teberfir�g�) bjaj8/en �e*
b�ng baecnss tnljeel 3nbten en is nitt meer 6enniffeban<JBobt/oft 0p t� b5
�out/oft ban ben �|emel/ oft ban ttt ?tetbl/ban ober Ijonbert jarf en toas/
ten tuaer in ^teu^pangten/bJe�cBijs el feerHlepn�oecruen ban 3lnbien/
baer&eltgieufen geuieefi �ebb�.�n alfo 3gn 5p alber�ojen gegaen/en gaen;
berloo jen fonber «©ijeloobe enbe ^atramenten.
3ieFt 25?oeber 25 ar t�joiomeujs be lag cafajs of CafauiS/ 25^oebec ban ,$.
�® oratnttu� /b� booi be genabe »©obtiS gefiom� int 5|of ban ^pangfen/om te beneeij�ig� en foHiciter� bat be�^elleupt gnbten rnoc�t geUiojpi toojb�y en bat be onta�licBemenicIjtebanjiel�booj b�bierbar�bloebe ons Sj�eerett 3!efu �ft?i|ti ber�ofi/nfet bcrlo|� en foube gaen inber eeutoitoept/maer bat fp Benn� {jar� ^t&epper en faltcf) toojben/ en om tompaffie bie tcfi fjebbe niet mtjttBaber�ant/to�lcfte ijs Cai�ilien/bat #obt om fo groote fonb� tt* fi».�» 50ti &fplfa� aelpobe cfiiere/e� b� nae(�� geb^enybflt niet betbe^tuere». |
|||
|
Scccfccr wetten gepubliccert. ■';
dommige netaGe�e perfoon� :Zelcug/3�u&e baube eere <*5ot»i�/en metlpb�
fjebbenbe �an�e afflicti�en etlenbe ban anfcec/bie in get '# of refiber�/Jjebfel tttpgeiubuceett enbetoe*egt/omgetgenebaticbetteItgebbe/iu sefci3,2tf� teberbaten/ljoetoelbattcHtbooimpgenom�ljabbetebo�/ maer�ngebt «m mijne continuele oecupatienint baecca njetggeftelt.- 31c� geb te iSalenrien bolbjac�jteft geepnt opt� acgtft�t©erember ij4-i,
als inteacgte/efibigeur/en ti goocbften inber Daet;gn a�ebeboojfcgjeb� becbjutBiiigc/gebjelt/tp?anniii/rtJoo?DccD�/tober0en/be(ltiictt�/jammer/ toette oe|t�/benautgept/en boojfrgjeb� calairatept� in alle �oecB� b 5 gnbt� baec Cljjifieii� 5gn/goetoelbatfe op �'een pfaetfe groubaelijc&ecefi ecntee* �gcHertebjcccf�gaet/ banopb'anbec. ^elBeyieoentnjIJiienbpbantS�iS een baepnicD min quactg/oftimmecg fpen berbent baec niet openbaerlgc'6 boen/baant baeren niet elbetsng eenige jufiitic $oeUiellut-tel) toant al eb� luelbooben fp baec get bolcfe met gelfcge fcgatting�en. Ic&Jjebbegtootegope/om�atbe&erfeteftConineban<§paeiigi�onf� ^tm
�leece©on Cgacte be bgfbe ban bef�nacm/ begint tebeeftaen be boofgept f«t t>at te* en becrabetgen/baelt&e in ^nbien teg� betoiUe <6obt.� en b� 3tjnen gebaen s«> <&o�tea tobjb�/efi 3�'n geba� getoeeft (baant tot nocg toe geeftm� gem altgt loofe* SS �em* Igc be toaecgept bebeeftt) bat 3�ne fBajefiept f al uptr op� fo gtoot� guaet/ ' en b� nieubaen toaerelt �ie 4&obt Ijem gegeb� geeft/generen/ fo fp teeg ijs een �ie fgebbee efi onbergeuber ban juftttie/ baieng glorieus en gelnt&tclj leb�/ ■efi feepferlgtfi� ffaet/ b� almogend! 45obt tot toelbat� ba 3gne algemepne �terc�e/ enbe ftnalgcR epg�ene falicgept ban 5911 ComncRlijc&e 3icle/ lan* tSfien tgbt pjofpecere enbe g&eluc&it� maecate. #a bat tc6 get boojgaenbe gefcQjeb� gabbe/ toerbe fefiec toette en ojbt* ©«, fcfPf«;
itantien te iBabjtl int jaec 1543 .gepubliceeet/baelcfie 3gnejBajef�ept boo? iwt om toitn tgbt gabbe gemaect te�Sarcelonen/tnt jaec 1 j+Un jgobember/ bp be ^"ttfpb*lCe toe�cBc toert alfult Ken ojben gefet/ als te begooj�/ om te boen opgoub� fo �1 Ps beel quaetS cftfonb�/toelc�e tegenst d5obefi b� naeften/tot finale beberfjes niffeefibetlteS banbien toereft geba� toerben/ 3ijne IBajefiept maeent� be Uoo?fc�jeb� # jbinantiett/na lange communicatie bit �p gefjabt �abbe ba jerfonagi� ba grootec autBojitept/gelecrt�ept e« confcientie/toelcfie baec op \ttti efi tonfereerb� inbe «^tabt ban ©allabolib/efi t� left� met gemepni accoojbe en bopf�toecb�^ie geraemt/en aefc�jeb�/naetbolgenbe be cegeK t»anbe1®et onfejS^eeren^efu3SCgpff«i8/fobeboojfcB?eb�perfonaB^ toc0 toarae0tige �#�iften� baar�/ en oock bjp banbetojrnptie enbe buplicgept banbec gefio�f efi gecoofbe fcgatten ban 3nbien/ bae�cSe be ganfc� efi noeft meer be jieli/ban bele Ue op bat past baec rejeerben/befmette/ toaer ban Bareblintgept qttam/batfp be boojft�jebf Canb�'berbeffrueerbf/ fonber eemcBrefpecttjftefc�iaemte.^gnbe beboojfcB?ebeii ojbtnantien gepubli- «eert/be f acteurjsenUgent� banbe boajfegjebS' -Cpiann�/bie in bientijt tn 0et '^of toaten/name baec af beel Copg'f / fo fp gaer baer mebe feec be* f toaett bonb�/ baant &aer bocBt bat baec booj be poejtS geflot� baecb� om te moge bepl� int gene bat gecooftefi getpjannifeert foube too^b�. en f�nb� trte tn all� cant� ban 3(nbten.«©e gene bit baec bebel Dabben om be Eanben #? wbi efi teenemael u be�ecben efi te nitn boen gaenmf t �ace tpjanng�/ > . Ui fobaec |
|||
|
Scker wetten chcpub�icecrti
f�bm toef* nopt ajb|c m i$ geteeejf/maer alk &ifo?b?t/ toe�tHufif�t f��« be fou�c conn� bp buiige/als fp tra be boojfep�e oribtnati�/eet tizmza ter fi* tergbicfeejCccuter�fou���/com�toaE�/fag�/C�aeringe�fjgnDc/fottienfcjJt efi is te gefoob� �an�'e gene Oie te#obeftaet tnfjaet f�ii��cn ouerlafl bob� Jjtel� bat fpt boen fonben) maerbtr alfulcBen beroerte/ bat fp als �e goeDe �iecfitetg quam� om be oj�maatt� tecrecuter�/ge� toertfe ta maect�/fo fp-. bebjeefe 45o�^ME!o?�9abt'�/oofit�efc�aenitecHonge�)oo?faen'4'epr/J3i tefpecte �an�ar�Contticfi te bcriiefc/en toilb� met foeuaeiti�etea�erg ge* J)zttz to'oib�/3�nbe feec to?eebe en errgetoombe tpjanu�:'- en bat bpfon�cE in metM fderu/�a�tmutitjaer. if46.fuUSe afgr�fe��eftegr�ijtoel�rfeeen�cofeba�i 8ect)t�«cEi. U�ojb� gepf ryetseert alsuiopt te boj�/noc& tube toerelt en ijs gcfefiiet/ niet «o�tetoe «�leenlfje teg�s be2finbiane7i»elc�e ober lange al oft ai be Jbpangiaettig ge? tef-tp�awe» boot fi�bb�/eti fjare ,§>teb� en©Iec&2 bettooeft'/maet onbet fiaer feib�Vbeei fcifaoeiianj tegend be anbcr/booj't'rccfitbcerbtrfi oojbeel<©obt�/bat/ nabetnaelbaec Staoa? 8e'Ju^i{^�t�fc caft�enfeube/bantoegi�z&�onmc�en iegetoeefi/batbie iSb. «Pt� �|emeJ cont�/ toelatenbe bat b'eene foub� ftencBetg tocf� ban b'anbetv <©nbei* 9«t fabeur ban bet boojfepae optoerpen banbe ,§pangiaert� bte in
^ecu bjar�Vnetgen� anbetjs in fieel ^nbt� en.0ee fttnen toill� DJ8?biuantien aennem�/en on bet co�eur ban bten belang�be te fappliceren/ 3�n fo toel als b'anber/toant 9aec ujee boet be.�tat�eftfjabeltnge bte fpgeuf«rpeer0ebb| te betlat�Vcfi be ftant banbe Snbt'an�/bte fp tn eeubrige flabernie befttt�/ te- �oen.® sec fp opgeftowto�ftebb� met meffeterffont teboob�/ en boobenfe in�e bocjfepbe flane'tntccn onberbjageltjtBe bienffbaerfiept met lavt^ept ba tgit aSSenfBeii�.Cn tot noeft toe en i#hz Coninc niet maebtieft te belette/ - toant bet gaet al/t�epn en groot/roobi�en fJel�/b'e� tneec b'anbet' n�n/b*e�: apenbaethi't&/b'anbet beptmlntefi beber Mcl�tJzfxonbet celeutefi pjetert bat fp b� Comtw bten�yontecr� fp<©ob/(�e�� en beberb� bzn �mint gantfcfk De�oojCeptje Bii�tpop geeft op�eft ^aretienocft
«nber tcaetaten tegens^epu'neba gfmaef&t/eitbe #1 tfainettgebjiir&t/baet
gpfepttniicelff�crep�gMe/ a�ssboicfit tot beffen pj�pcof�c;. H�t m ii�nitt toaat batmenl'ntneu^pangietta��e^aet: fatrif�ciebeetba
titnntstft bupfentperfon�V f� �ot niet ba ftonbert notft btjftisb/ toSttoaec bat alfa/top en foabf fo ontalic&e menicfite ba bo�c niet btnb�/fo top baec bol / . enbe �ttenija maer eenwptgebenbanbeCpjannen/ om teej�uffeten enbeju* fliftceren ftaer tpjanmfe� g�etoelt / enbe om be 3|nbianen in berbjucfeinge t«: ^outien/enbe bier obecgebleben 3i?tt / in Babemte ia>t tz ropen enbe te tpjan* ntfereji.�©p mogen metter toaeefteptenbebeter feggen/bat be^pangiaeErj�: binnen ben trj�tbatfp in Snoten gbetoeefijgn/meei: ginfeianen aenfiacelie* be «©obbbtnebiefpaettbioben/ te toeten bebegl^eriicftepbt/jaerlgcrftebben) gBefatctf�teett/ ban b'Slttbianen fiaec45obeninf}onbetbt)aecgebaenfjebb�. 5©it gfjetupgen e� roepen be �|emelen/ bJ2Setbe/b'<6�ementen enbe fieen�^ ���' s�titfgabers be <®P}mntn fdbe �tet g�jebaen fiebbcn/en ontb�nnent ntet.ffiat get W�tFtt genoecfl b® obeibfoebicbban bbitbe bat aHe ttiz �-ant�/aljS toper
r insiuamenAuacen/enbe Sroe topfe ge�atf �)ebbm/nu fpberbeftrueettenbe tns f etooite�tIBa. Wp bepoojben om gcootclflca te ftfpmnlrm top geen bi^f»
|
|||
|
W**cfct wel op-de/c redenen»
45zhti m ft�bbtiijU MM te�oitmi oft ejccnfettn flu�mi bit fo b&�$ttti)t aft mijf�'mh 0n �sa* top 091 % grost�t �~mibt in �mght cnbe beitst booj oogea §e&bf$ftn Oce� <euroga ni�t cri� teel banden i�/toelcfi top om geet eti riiefe* � bmn; met geootc-tojc�t&ept / Qnreefcbcerbit�epbt tnbe- tpjanrtie te reob'� eft ufttroemr/�ebben binnen bfjfen beettr�ft jaren 'bertoeeft/boltHeloojS eube b�* foter gemaeeat/ toeleg top t� boojen feer bol geueu��eeit enbe. beleeft bo�eft gefj'eu &hhm�$? f�pt baer tnbe boojftljiebeh elffte repijue/ Mtut tbrintici) ffl�itmxm stelen ber�ojen ssn/toe�c kt ut ^jjangiaettji berni��t �j��ben ♦ TN^^aengiaertiSen gaf in Sn�i�met/ betoeerftt ;S'nbe booj benpber bte
*^-f0 fiffaben tot tfeere <&aug enbejftelcobe/ notft o�n te beln� bat �e naef�i fa�itft too^ben/noeft octfe om benCcnuttR te bienen/baet fp ftaec a�trjt balfrfje^ iijtk afbet-oemen/maet �jare begeedrjc�epbt enbeambitie om te tp jannifeif/ btoiugfttftaec bertoaertg/fptotHenl)eerfr&a|jpie Rebben ober b^nbtau�/be* gecren bannen �)a^ bit eeutoicft en�e erffeigen gftebe/tpjannelgea efiftelfcDe* fyt�t tintbee�e/a� oft becf�en toar�Vttoelclianbers niet en tg/ban om ronbelgdi «efpje�cnmbenCaning�en ban «CaffiKen te beroobenenbeteberiagenMpt gnbten/en�e bat fp felbe baer tn blpben/ ufurgerenbe enbe tpjanniferenbe te fouberatnitept cnee Conint�ltjcne <®berfiept.. Of�m be remeaien bie beboo^gjebi ^iffc�tsn obergaf boej titbei banbe
^ielatcn/ge�cectK enbe gteote petf�nagien/ bit fine jBaje(tept'int jaer M4:.te�0allebolib Ijabbe bc� 0ouben/om te tefbjmeren be faetnen banSJnt��/ Betacfttf�ebsassijetttabolgenbe/baat ttointitl� reben� eabemotpbiber�aeit toojben/toaet mebe betoefen toojt batmen b'31nbianen b� ^pangtaert� niet feebelen �ft mr omenbegebfren matfi/ (fo &> begfieert) be boo?ft�|eben 3|nbi<» enen/al te famen uptten monbt banbe^ja&enbet�ofTen teil/jabat tbe tpjan* nte enbe ftfiabebte fp lijben/en&e toeften bat fp niet teenemaet tn tonfbmerat enbe booben / enbe bat bit groote toere�t pbe� bjpbe ban fo onta�ljcfee mg0c* bo#n wj�tfaonba-j* bit top g�eften �jebben- IttbrDe��ettti^ieilaet
T\<& ^angtaett0 om Bare grote gtertt�jepten begeeriic03 tot'H�/ en gebo*
-4-^genniet batbeSeligieufeit be^teb�banbegnbtanen/baerfp intomen/ befitt� mog�/toantfp fegg� bat fp i*fcftab� baer �ooj ontfang�/b'eerfte ip bat be �eligienf�n be boojftftjeben gnbianenboen bergaberen om te �oojen pje* 6en/enbie baer en tu(f«||en �aer affapjen berlojen gaen/ om bat b'Slnbianen fo �ange �ebkB3�'n cnbe boojj&aer niet aibepben.Cnbe gettj�gebeurt bat b'Sli�a- bianen inbe &erc6e enbe tnt Sermoen toaren/ enbattereen^paengiaertin Buam/ enbe nam boo? at Jet bolcnbaer bijftk�} oftftonbettupt/ba�e gene bte m ban boen fjabbe emf�rt naenen te boen bjagen/enbe toant fp met bolgenje» teftben/ bat fipfc met ftot�en bjeef enbe. met boeten bo�jtjs ftitt I raaetSenbe W$mberoertejr^fcfiattiMvlonba &scJw�*/ bcb�ce�enbf $« ^Elifft�nfai »1 3 j ��-�"-'� - tw>4iflate
|
||||
|
Mecckt wel op defe redenen.
t«ijao^p&e3Hbiatien/cnbebe�etten�e^refa�c�e?tren&ebflnaitbcr mm* ©am-cr ftRa�e Die fp feggen batfe lpben//isl bat fp leggen fo b joetR af� tfan? btaiten ge�eect 39» cubc CRjrftenen toojben/ te beel riap.� Rebben/ enbe bat fp meer toetenbanfebitften / enbe bat fpRarr beo jtaen baet banfo teel niet en tonnen gfiebienen/ af�fprebojenplegRen. ©e ^pacngtaer^ enfoecfien anbertf niet ban te gebre&en enbe geaboreert
tetoojbeabanbeSlnbianengfjeUjc&at�folute peeren. . ©e ^uaengiaertjs beletten met oufetten toil�e �irccteujcH bat t<�bangene
genen boougancfi en Rebbe/en en toillen niet bat b'�nbtan� Cfijiftiie" toojbe, ^et gebeurt batm� een �tabt of ISIet&egRecft ttoee ti$z ofte bier ^patr-
giaertd / ben eenen meer ben anberen min/ b'eene rajcRtbe �0joubje/banDer ben JBan/be berbe be Binberen/al oft ©ercfeemi toaren/enbe een pegelijcn be^ fit &et bolcfe bat Rp bint opt Hanbt/ten tijbe banbe upt&epu'nge bat Bern ge* fif��gneerttoojt/fqmmigetoo?benge�abfgefont�totbeJB!Jnen8e�tjt625eei5 flen/anbertoojbenberRuertmet tonelen alss tnuplen/ berticR/bijfticR/ Ron- fcert/ oft ttoee Ronbert mplen omnae&en te magen/ enbe bat alle bage fo top toet gef�en Rebben/toaer boos tomt bat b'Snbtanen niet en tonnen onbertoes fen ncc� geleert toojben/noti Rtf ,§ermoon Roo$en.©an bjp belrR ma&en fp flaben/fp berf�ropben enbe ftRepben be &tcben/©lecRen enbe menicRten ban to�tfie bie fep een tooonben tn fo t�epnen beelen/ bat fp be Rtipfen niet bp een beten Mpben/ noeR be !0aberj� mette �ttnberen. �©e ,§paflgiaert0 en mafien niet meer toercr/ nocR fo$� bat toe ^notatie" 6e* feeerenen falitR toojben/ ban oft Rarerebelir&estelen fierbent'famenmette licRamen/ enbe oft fp niet meer toefen? �ter naraaelj� m fiato�cn/ noeR glojie/ iiocBp�ne/ banSfcetftem Jn&efeterfcmoeneflaek
fl�^pangfaertg too�b� be�afi bat fp b'�nbianenleeren foubem gan Col*
i-^menero m,&. jfeartRa fiebbenbe tntomenbe een groote �^letSe/ enbe toe* fenbe een fielfo?ger banbenbolt&e/ jijnbe eenj� ban een� ban onfen gefelfcRap geeramineert/en toift Rem niet te feggf: en geb?aerRt sijnbe toat fl» b^K&ia» nen/bie Rem bebolen toacen/leerbe^aer Rp op anttooojbe: bat Rpfe bf bupbej gaf/ia bat genoet R toa# bat Rpfiaer fepbe: perfigu�n fan<St in cruoes, a©at3tel-fo|ger^foub� sgn alle be toereltltjtfie ^pangiaerf� bie in 3[nbiew
gaen/fioe ftrengRe enbe ebel batfp toillen 3ijn/baa- bele ban Raer niet en toe* tm ben Crebo/nocR be tTji^Reaoben/enbe ben meef�en Roop en toeten o«R be bingen niet/bte tot Rare falttfiept beRoo^en/enbe en gaen tcitoaertjS niet/ ban om teRebben/eft 5tjn ten me�frenbeel lurutieufc menfcRr/in ge�ucaeroffe ba quaet/beburb�/en feer oneer�icfi/ongeregnteert lebl.�©e 3|nbianf 3tjtt feec bentRbeIgtfienfieplttR/toantb3tibiaK�3tinbei|tpben�/ Rebbfe� ©joutoe/ toe�tR be natuere en noot fiaer leert: en fp fig batter be gene t�e RaerCRVffenf ftetf/beertfiien/enbee� meer ban <6ob0toet totl/Relj�i�:^3ln6tan� ennem� niemant Ret0ne/ fp en tnjurier� niet/fp en quellen notR en&eftoar�" nocR en &oob�niemant/en fien bat be CRjiftcnf boen al�e be 3onben en qaaet/ alle be �eelicRept/toelcfie/tegf rebene en retfitbeerbicRept be menftR� connf gebo�rt� feP fp 8*�8g eff fjielte met �et g«ne �atm�fiaer ban^b Wil tri fbmmige en pl�obcnbe»;
|
||||
|
Mcrckt wel op & f� redenen.
'jjartoobenbermetaf/ j> fpotten infulc&ert�f�/ bat f? tnber toaerBept ton <J5o�tanbens gifteen g�jettoe�en �)ehhtnf ban bat �jp sp ben onrebdijtfefl� f16e guaetften banbe <©obe;t. #abema?I gfjp'mt fit�t&� bienaerss snba-ftojbr/ fiebben fp tgelwel� ba:i utoe jBajcf�ept/�at g�� sgft ben onrerfitaeerbicbft� enbe tojeetfien banbe «Cowitg�s:V natrenwe� gt)p fttlt&e onberfaten baer fbnt/ cnbe bier �tjbtJ enbe ai tnepnen midetgniet ban bat utoejiBajfftept ban menfefien b�oet enbe ftiicfeen leeft, ©tfe bwgfjen toeten top totl bat utoe If�ajeftept feer ntcii gapt/ maer/ baet stjnfe ong oubt enbe gf>emepn/ mix top fouben ban g�efajtbe bingfjen bee� meet feggljen/ Ut top met onfen 00* .gen geften JjeMjen/maer fp fouben b� &epferltjr6e oo?en ban utoer iBajefiept rjueifen/enbe ben menfcSen boen berfdpeften/ berbaren/berflaen/ enbe ber* toonberen/fioe bat <6obt f0 lange btpi/ fonber ,f>paengien te boenberftncK�'. «Pefe t ijte� ban te geben b'SInbiauen/ bm ^oangzaert� tn eoinenbe/ toert
gebonben al�een�ttK om een -oojfaecfee te gebben/ om be 3[nbianeu in flabet* to)e banbe Cfytftenen te bjengen. fKeerfcDabeenbeo�T^ic�jtmgftefaleenen .�pangiaert bie^eerfpinee»
�r�ge ©leefe/cft bcbel �jebbe/ met 3�n quaet leben boen/ban Ijonbert fjepujje Sieligieuf�nf�u�en tonnen frtc�jten enbe be&eeren. ^n�e t�jf�e tebene ^aet*
D«B �&|tften� �jebbenbebebe� infjnbien/oft particuliere interef�/om Oare
groote begeerittftcb�/en en ronn� niet gelaten i� 3}nbian� te afffigerettf tnjnriec�/ turberenjbeftoaren/ gue�len/ tcabaiteen/berbjucfien/nemenbe fraergoeVX-ant/ ©?outoen/�tinberen/ tnbt 0aer arnboenbeanber manier ren ban onr ec�tbeerbithept/ toaet ban fp gene reparatie en tonnen fiefeben/ ban toegen ber fioog�er <®berbepbt ban utoe jBajef�ept/ toant fp berbaren fiet bolcfe enbe biebmac� flaen fpfe boot/ om bat fpt niet dagen en fouben/ fa top toe� toeten/toaer boo j openbaer ijs/batmen geen bjebe noe� rufte en tan Bebben om <6obt te bien�/ baer 3W biipfent turbatii/benaut�eb�/que��ing�/ bebjotfeniffe/afflictt?/beibitterocpt/9aetban utoe IHajcffept/en affeeeren *fi groutoe� banbe �©et <60bto7bie binb�beft ftoaer/bitter/en omnogelxje te �tjti� en te bjag�/en B.et jocfi en regeentme ban utoel�ajeftept/onberbjaet�e* Wtbl tpjannicF) en toannopic�j/ hem toefcfijtjbenbe alle 'tboojfcffeeben guaet/ nabemaelbat onber tptel oft toleur ban3tjn5©et/fo bee� ca�amitept� op 9aec ba�IeVenbe om bat Wt berbjaeeftt efi niet en taf�nt/ en be�et b� gene bte fiaer beroemen, 3�n bienaer^ te 3�n/en baer fp af Ipben: fp bent&en en beft�^tpben natljt en bac&bat ftaec «f�oben beter toar� ban onfen «t�obt/nabemae� fp mtt 6em fa bee� guaet� �pbf / en met ben anberen fo bee� goet«s be«r egen/ cft niet tn toajs bat per lette/ baer fp nubooj be giftenen foo bee� Ipben. W| fn�lenutoe #ajeff ept boojtoaer bereecfienen/ bat be ^pangiaectg
in atQtenbertitD oft beertit� iaren/ genomen enbe onrecBtbeerbeltcS geboot �ebben/ meer ban 1 u mtlioenen ©affaien/ ftnber bat 3P foubett g|ie# imtftiaiieeett �ebben/ toant nergens" inberonbe beg toereik be beefien enbe l�wftSen mtt toa^nw^mfrig�eti / om ba$ §m &«$ meef&nbee� % 4 ««ittm
|
||||
|
Meiekt wel op dcfc tekenen.
atomrne gttemtf�reert kt/efl alle bmcft totte generatie fabajable.ltl bat gr�M getal flebbcn fp geboot/ om batfr�aetober betel Rebben gjjabt/tte »mf= bmpcfeenbe (na bat fp geboot �eb�en/�te tnbe ooj�ogge recBtbeeibchjffiBaec toe�erf�aen) tut 25ercflttjerc ban gout enbe «�ilber/ bit aen een happutnht/ eelncK muplen om lafien te blagen/ enbe baer toe fee felbeberftucrentie/ leg^ frenbe flaer ou alle toercH batfp tonnen berbentS� om goet te ber&tpgen/ oft snfterbenoftlebent blpb� /tion fojtfc/batjppjofijt boen/bit t^alfoujpfegs nen/enbe beel meer bat top late te fegg�/be nette onbertomnelttf� toaetflept/ enbe a� be toerelt mttt/ enbe wit �at utoe JBajeftept contrarie feggen fal/of bat min en lichter manen in�e tegentooojbieflept ban utoe IBajeftept/ mette Rracfttbanbeboojfep�etoaerfleptbefeent/ bat �p berballenigmmmeban �efe IBajeftept/ enbe berraber ban utoe �Bajef�ept «s/en�e bat flp beel geflat Reeft inbemoojbergen enbe rooberijen ban 3nbten/ oftfioogt teflebbem it�at�oobeltjeHC enbe feninngfte uef�ilentie fiabbe raogflen upten l| eme�
ftomen/b�ealfobertooeft enbe tot affc�en berbjant foube mogfieu nebben meer bah ttoee fc�rfettt toriffionbert miilen 5LantsS/ bol ban $�enf$en/ fan* ber baer in te laten eeniefl fupgelinta oft ulagfielintfc. , StiDe fefcmtie xthmt �mt
D� ^j»angtaertg fiebben aueenlncK om tgte�ijcflen tnttef� b'lnbtan� gr*
befameert/et� nagefept be grootfte leel�cHfle�� en mtfba�� bte ttten cerage JBenfcft� ter toerelt foube aonnf oplegg�/ efi fouben geerne gemaecflt fjeobe/ Rabb�5P gefeof�/batfp geen menftljen meer getoeeft en �abben/omflaccgoe� enbe perfouen te rooben/ Rebben flaer alle int generael toillen befraette mme
gr outoeltjcKe fonbe tegen natueren/baer fp not�tang onnofel of sgn/toautra alle be groote «�Plan�l efpannola/ �.^uan/ �uba/3amapca/enm tff fttclj ep�anb� be �o0ltucapo0/baer ontalltjcse memtfitl ban boltfte toare/en teajj baer nopt afge�acfttcmffe/gelfjcK top getuigen baerop mfonwatie genomen te fiefaben/ban intbeainfel af. 3fn fieelferu en ia baer ootfl geen getoatfi af/ enbe int &ijc6 ban ^ueatan en toai� not>t gnbiaen baer af jcgui�tffi/ enbe alfa alomme/ ban infornmigfiepla�tfen/ baer men fept�attcmntgesnn/ enbebaeromenmoetmennietberboemenbienrjelen toerelt/ ban geujefeett feggen top ban flet menfiReH-bJeefcfl eten/ �at fnlct inbt boG$®ie�en getoe* frenniet en ig gefcfiiet/ floe toel battet in an�erguar tieren toe�gebaen teojt. ,§p fiebM flaer oocfl gearcufeert ba 9|�olatrie/ al of/genome fp fcfloon 3bo^ latrentoari/3P ban an�erss niemant ban ban<*5ob be�ooj�� baer om gecaf�nt te toof��/toant 3P alleenlrjcfi teg� <�5ob 3on�tg�/&eb&e3iae?lanfe� en �ntflen m flaer felb� berftflepben efl niemanb� ban flar� natuerlijt�emDecren fub jee* tte fcftulbKfl 3iinbe/en toar� fo onfeboo?,faten/ en a��e be toerelt fiteft getoeej� booj C9hftU!S flomfle/ 3» fiebbenfe occfl btao? 25eejlen geacflt/ cm �at fpfe fa goebertieren en ootraoebitf) bonben/berbenbefeggen bat fp ntet htqmtm m laaren smtt ge�ooben/fo top boen/ baer ttotftta�is fpfeer geerne yar» <©oo� , Hoojen; enbe feet toel begrgpenea�e^ofiter�nfo��en» lletiiS toaetarftticfi�at jp belet pebbenbp allemajiieren/batmenflaer niet
feeren en foube/ norfl pet to�O?t �kjotjs/-nec� anbet beutfl��/ betbolgentse nl
C: iaetfiiageube be 0eligieuf�/ou �at 5P yare tpjanngeu niet m fou�� �attm/ efi
�n,-: ont�etSetn
|
||||
|
Mercfct wel op cfcfe redenen,
©ntb�tfieti. g[afp�jebben b'3|nbisnen geinfefteert cfitebo^jc� metfeee�bf* tien bic5p ntetentoift�/ algfeloedjcn/Wafpoejnerenben nacmSefu�/ tooec^ lieten enbe liegen/ met meet anber �oof�e��n/ bette ban Bare goedertieren* tjepi enbe opjec�tic�ept. Ce toillen tfi�nbianen op een uien ben .�paengiactbeu geben ofte laten f
en i� aaberg niet/ ban bic gijeben enbe laten ben g�jeneu baer gijeen ctotjffel not&pjcfianptie af enig/ K�epnettorfi groote/ ban bat fpfe feerbetfrueteii enbe bernielen fullen in 3iele enbe lichamen. <®e Com'nr�t JFerbinanbua' confehteerbe batm� D'flnbiarcen banbeCp�an*
ben ban ILucapog tranfpo?teten foute int «��plant «Bfpanuo�a/tcgen a�e na* tuer�ijcH en «©obtlrjcrecgt/bie ttec&enbc upt§aer ©aberlant/ baer3p berber jtrueerben en bertooeft� meer ban brjf fionbert bupfent jiel�/tabet boeg� bat fp meer ban bijf tic!) <�p�anb�/baer af eenige grooter toat� ban bie ban �ana- tien (bte bol bolcn toatf alss eenf .asie-cojf) niet meer enlietiban elf pafoit�/ baer top getttpgen af$$nMt feggen utoe iBajef�ept be geetDept ente opjecjj- tit�tfpt banbat bo�c/ en be tojcet�jept/moojtertjen enbe ellenbc bte be �ep�ige C�nf�enen beten/ foube een oojfalie toefen bat u {jertranipenfoute/ batfpi Bare ooj�oge aengebaen gebben/ geboot gare ©joutoen/ Sinteren/ bn'enben «nte maec�ifcJjap genomen/ gerooft/ ban allen Baer goet/ �jet Hant bat tee* nemael fonber boltfi 10/ feptet genoee�j/ enbe bc toetelt roepet/enbe be <gnge« �en �ctoeenent/ enbe o�obt met groote ftcaffe �eeret on.� alle bage. Stfteatgtftete&etie&aet.
D^^pangtaerrd fnpbenten gnbianen, alle gare fubf�antfe upten�pbe/
toant fp en gebb� anber^niet in gare {jUpf�/ fp boen �aer 0et Moet fpou* toen/fp fetten Ijaer in alle perimlen/fp leggen �jaer op onberbjagelijcfee en bt* berfe�je arbepb�Venbe baer op notg groote tonnenten ban fiodten ei� robtjen/ enbe anter nopt geljoojte guell ingen/ enbe finalitft fonber eenige bara�jer* ticljept W bupfent manieren bebetben enbe �enueleu fp Ijaer �ebcn. <3Ee totllen b'Snbianen geb� in �anb� ban�e^paiigiaertg/i^ be ue�e banbe
f«nber�/leb erenbe tnganbenbanbe btrt�emenft��/bie fjet ^tBeerme^gei-eet �jebben en �ang� baer na getoacljt gebben/ente capitael bpanben baer af 3911/ fjet ig een fcj&oone jonge ^oc�jtet/ober�eberenbe eenen jongen $Jan/b�e geel gepaiTioneert m�t b�int igban uefte/toaer ban bo�gen foute/bat fonber mi» r atnle fp bebotoen foube toojben/enbe bat gp fonbigen foube. �|et m finahjcS fo bee� al oftmen gaet fetteopte �eojnenbanbullelBerren/toetoierpeben S©otben/1Leeubjeneiibed'gren/banbee�bagBengangericfj/ enbeget fel» fee bat Ije�pen foitben te berbob�n bjepg�sementencnfee penen teggengbe botgfgp�e/ bat fpfe niet bernie�en enbe feerftgeuitn en fouten/ af trmeren eu« be g�jeboe�en fejp bat Qet �eipen foute tegenss be gpangiaer tg/ bat gebbenbc bebeibteerb'Sinbianen/ fp Ut niet bouten en fouten om «Paubttecrijgen/ enbe om be groote feer feee�iere enbe�ange erperientie bte top gier afhebben/ feoen top toeten/enbe berfeet&eren utoe|Bapef�ept/bat al ift batmen e� <0al« geboojelcKeneenen5ipangiaert0poojtef�tte/ enbetaetftaer toeten/ enbe ftocere o» utoe Itontntij�tjrfce <Ccoone/bat boo? b� eerflen 3 ubianen bit gaec gebieectot oft||er�en fal/ men �aer baer am Uanggen fal/ enfuUcnbaeront $�| nie�
|
||||
|
Mercfct wel op �eCe redenelt.
niet laten b'^nb�iiien te boo&en/ faoberre fpmat�jt �ft tmi$�mt&jtipi
in%nUml3tbbtn. 3n�c negen�e re�ene �att
A% fomen fept/ober b'SJnbian�/boben fjet gene bat fp l�ben om be ^pait^
g^ietts te bten�/eft contenteren befe incomenbe 25eefi in elc&e ^tabt oft Mttht een� toieeb� b�eeffjoutoer oft^encFser / biefp Fjeeten �f�amiero oft Ca�ipfque/oin bat ftpfe boet arbepben/en onber be fjant�lotitoe/ boenbe Fjaet boen al bat tl IHeej�ec of Commabettt toil/oft tori b� opperf�e mcoi&enaer/ a! en toaec an'oerg ge� torment tnbe#elle/bit toaer f�nber ge�je&eniffc/toant befen geeffeltfe/ flaetfe met {�otfcen/ bjooptfe metfijanbent fpeefe/affligeett* fe/ tojmenteertfeboojcontinuelen arbepbt/berarfjt enbef�tfeettfjare boefje teren enbe fjupfbjoutoen/ onteerenfeenbemif�j$upc6enfe/ fjp eet�jaet�|m*> nen/ toe�cfie gaten frfjat iw fetefpftebben/ niet om bie teeten / maet om «Sfjrjros Fjaren jHeefler enbe opper ^p?an te gijeben/ Fjp boet fjaer ontaMicnr betatien a�n/enbe om bat fp ban fo beel quaetss niet t�agfjen en fbubcn fo bec* baertf� befen «©«pbe�/feggenbe bat 8ptoberb?ag0enfa�/batgpfe3tfgobetpe geeft fien boen. ginfbmmafp�ebben tenbelieben meer ban ttointicfj onrebe�c&e perfo*
nen/enbe befen �f�anciero bjeec0t meer ban �onbett toojeniS/baet top mets ter toaetfjept bp boegen mogfjen a��e be 5tonget# enbe JBoojen ijit be �om* inenbeut 0�eft/ toant fp alle be arme Uipben oberballen enbeberbsut&etn -Jn&etpn&etttiefie �mt
H «tutte groote�tjtr te befojg�jen bat <�obt ^uangien bertooeften fa�/
om be groote fonbenbte be^paenfrfje natie in gnbiengfjebaen geeft/ toaer aftop ften een openbaerf�raffe/ itk al betoere�tinoetbe&ennen/ enbr �jet loopt opter ftrat en/ baer mebe <6ob ond afffigfjeett enbe tfjoont bat�jp bergramttegfjetoeef�/ombatbe ginbianen f�bebojbensgn/ enbe batbatt fo bele ontall#i.f�e fatten bie ban SSnbien in �pangien gDecomen ^tjn (foa boef) be ConintS ^>aiomon/ notf) gFjeen anber itibe toere�t/opt fo bee� <6ontji enbe .Silbet� Fjesft befeten/ noc0 g�jefien/ notfj gfjefjooit) baer itt�pangiet� niet a f g�jebleben en te^nbe doch batt Fjet gene bat tojtjs te*bo?en/ eer W^n* Bianentoerbeng�ebonben/ in ^paengien biel/ niet een pont te boojfcfign encornt/ toaee boo? alle bintfi bjie bobbeltbietberteban Fjet pleeefj/enbe baerom fteeft Fjet arm boks groot gfjebjecS/en�e Htoe ISajejfept en tan aotiff geen grootefaetf�enuptsecjjten*. |
|||||
|
De-
|
|||||
|
Afbceldinge van de Spaeniche Tyrannye.
|
|||||
|
DE Voefter-moeders teer,het Lant hier m�eten bouwen.,
Die door den fwarcn laft geen foch en konnen houwen,, Dees Mergeloofe droocht veroorfaeckt groote noot;, En brenght aan menich Kinteenontydighe door. De Mannen die ter vlucht,de flaverni ontfluypten,
Ghekregen zijnde,die,met Oly fy bedruypten. Ghegeeffelt wierden fy, tot 'tlichaem was als bloet «0$ «&o&t i toat ��mm nmtfc� o*« mm ijitt a� �oet*
|
|||||
|
Mcrckt wel op defe redenen."
Intieelffieretieneaaei
A%k tl tijtb�it bMammanbeur be1larei3<©ouberneer�e/&toe�cBtoa!�ne:*
g� jaer/fo en �joetBnien nier meer fojge/belangenbe Bet leeten en bebeeri toanbe gjn&ianen/nocb baer en toert niet meer toegebaen/ op gepepnff/nocB gelet/ban oft &0uten|�een/ �tatt�en^onb� Babbe" getoeef�. #pbebttrfoocb 6e groote §>tmm oft ©lecfien/ en gaf aen een� ^pangiaert Bonbeit/a� een� anber� bnftic�/aenfommige meer en mi�3inbiane/na bateltb e� inbe gratie ftont/en �p tortbe oft Baer gttnbe J|p beptee upt/�un&er�/<®uber0/ ©jonte�/ b!'e groot gingen en bt'e eerfl gebaectbabb�/en perfonagieban miatttepte/ en flec�te �upb�/ en baer mebe be �|eer� ban bte plaetfe/bie gaf %? m elcb bee� a� eenige .epangiaertg Ut ftp meef� toilbe eereVen boen p jofiter�V feggenbe int 2�nef&en banbe comenbe in befer manier �t 36� 13. $.to ojben bebolen oft tn* Eom�be gegeb� fo beel gnbian�/om bat gBP u baer af laet bren� in utoe jBijs ne en Banbel met b� perfoon bSb�Cattque/inber boeg�/bat a�/clepn en groot/ �iinber� en <©ubero7fo beel fp Baer op fjaer beenen co/if gegoubf/ IBann� eft 3�>?o�toen/ bebjurBte enbe bie in nmber-�jebbeiag�en/ arbepben en&e bten* oen tot bat fp af�m int �g'f Dab ben. 3|p tonfentcerbebatfpbegeljoube JBanjStoecrj�epb�om :45tnxt tegrabsV
tBiert/ttointicB/berticB/beerticB/efi tacBtenticB/�n meer mp�f/en be ^eutol bleb� itint JbcBner� of HantBupf�/boenbe fo ftoar� arbept/Bopf bergaber�be baer fp 0et bjoot/batin� baer eet/afntaK�/btoe�tbe i� aerbe optoerp�/ toelcfie jp grab� bier palm� Booge/en ttoae�f boete intbiertat/toek&e atbept-io boo? Meuf�Vbpfanber grab�/bie inbe fjer�c aerbe niet met fpapi ofrtecb�/maer met flsot M/cn e�berg fpinn� fp <Jtattof/en boen anber bienfi�/ba biberfr�e manie* r�/toe�e&efpppfgte�icfteen beqttaemf�e om peltte mabj/bonb�/inber boe* g� batb� jf�an en©joutoe in acfjt/tBien en ttoae�f Haenbf ma�tanber� niet m geraecHten/ notB en fag�/eti af� fp fcgoon bp ma�tanber� qttam� ten tpme toanbe boajf�pbetgt/fe tuar� fp fo moe/niat/gebjootfi� eti craeftte�oo� ba �jow ger en arbept/ bat baer iuttd luft te bergaber�/ toaer booi ba t quam/ bat Bet generer� onber baer opBiel/bie Crcatuerften^ bic gebojf toar�/berging�/ont mt bse J�oe-aerg boo? &f mbtpt m Banger berbjootBb�/efx en Bab&� ge� JBdt inbe bojft� ontoic te feug�/ inber boeg� bat baecom�nt �p�atit �nba/iit min ban in bjie maenb� f�urb� (toef�be e� ban onff gefelfcbap op bat pas baer) feb� �npf�ttebetKf� b,� Bonger/baer toar� ootjBoeber0 i>it tipt befperarie Baer S�n&erli�^ bertoojeBb� en bob�. MnUt geboe��te bat fp ontfang� Babb�/ na* inf attpbi baerfp xnttic be creatnerb�^ af�?ebl/i«�er maniere bat �it jBang Jtoib � inbejUgn�/eit be ©^sttto� int %mt toercfe/en alfa ouBon&�se be geae^ ratte/#i 3P ooc in fiojf� trft bergaen en a!fe batHant b�eefforiber bofes. 5B« boojfcBjebi<i5oubsrnetir gafTe/om bat fp ronttnuebit� arfae?Jb� foub�/fonber ijaec eenige ruj�e te gei»/ en bobs b� arbept conjfcnteerbe Bp batfp fo qua�tjtr� 0etratte*ert toojb�/en iwt MtM rtgeur/ bitterBept enbe to^eetBept/toant br� ^pangiaerts/aenb? toelr&e Bp b'anbtanen beba�/ofte incom�be gaf/fielten �acr ober feecber tojeebe ^encSerf/eenen inbe 5®fjn� /ben toelcfi� fp JBincro fieet�/ een�anber� tn�e �.antljUPf�bie'�Sl�aOTiefogenaemttoert/iTienftBeit faa�er eenige beti#e�tic&ep$ t�Jjm/Qaer f�a�n�e met f�ocfeenenbe roeben/ ge�eni»
|
||||
|
Merckt wel op def� rcdene,
gtbenbe fouf�ett�/en met p?tcM� (Iceclfoe/fp en fjiet� Baer tmmtmnxttt att*
berg �ani^onb�/enmen facf) aen IjaeK nimmermeer teerfi�ban eentgefcetic* {jept/oan a�tijt ban erteente frftetpBept/rigent en bitterfjept/bat tn�er �iaaer* lept m� geentmce�em�oj�/�ie alle q«aetb�fiji|�en� aengebaenfaub�mo^ gen&efau� fotfon�etnotebangrootetojeetljept) en foubstratteer�/giinbe bo�c ban fo mimtelncne ton�if ie) feet* aotmoc�icfj en gefjootfa� bobi a��� an* ber� oe� teere�tj�.«Bn tent/om befe groote mj�etgept tuitte/ en athtptbit fp beb�/cn tel teset�be batfp baer otoec(lei��foube7�aei*fomratget�ec��tep� int P�ttttfKe/fo cof� be .Spangiaert g een� feecfiet� httpti <©ffitier/ bie fp �eeten Slgttaiii be� Cawpo/biefe berbot�fjbe en gine�t jag�/en inbe^teb� en ©Icdji banbej&p&iigiaertg/�abbe De<6ouberaeur feeefier perfon�/�ie begelirfie �iec toar�/bten �p be naetu gaf ban bifitateurg/ beo toe�tfi� &p a�leenlp� om ges bco�fcfceb� 4&|f�c�e toille b� naem gaf/ en teecfi�be boo? falart� bob� 3tjne op �inarife bephnge/bie �p ooe �abbe/fjottbertgnbian� totjijn� �af�^/tiit toar� bie grcotfle ^�cfierg ba ber<�ta�t/to?eeber ba alle an�et/boo? be toele&e a��� be 3lnoian�bie be Mpt� offictcr� ac�terfiaelt en gejaee�jt ���tbt�i toerben ge* fejorf)t/ettbe afclager/�jelc toajs be JBeef�er/guam baer/cfi be�e claefite/ f eg* geaber bat b� teg�icoojbig� Sflnbtan�/oft 3|nbian�" toari �lonbl^bat fp gein niet; en toilb� bienf/efi bat fp bagehtr Vdcc�j liepen opte 25erg�/om battct lup rabbaufoi� toar e/bat �pfe caftge. Weeflont bie bifitateut bontfe af eenf ftaec/ cfi ftp felbe met #i epgf ganb� nam e� gepecfite 6 oo^be/biem�^pte <S5alepe« Seet pa�intfi oft angutlla/en i$ geltjtfi ef pfer� roebe/en floee�fe baer mebe fo tejeebelgds en lange/bat ftet bloet te Ueel plaetf� upt� licQaem fpjonc/ en]lie^ tenfe baer boojtboot. <©obti^getupgebatbeio?eet�ep�t�elc�ieteg�)en�be lammere gebaenbjojt/fo groot en nteniepultat�^/batljoebee� bat toper «toe jBajefleptfoubenbcrte��en/bat tup ge�ooben bat bipban bupfent beelf nieten foubentonnengefeggen/ mcf) leeUc&enbe fbjaergen�ec&ma&en, <©� arbept tiie fp boen/t� gout te berfamel�/toaer toe bien�pfere menftfitV.
luant be Sergf mojb� omg�fieert/�jet onberfte bob�/en bob� j�e onber/en bit bupfentmaetygrabenbe en ro&f� b?eetfenbe/en liet bco^.«©out toafftflenbc inbef�ibiet�/baer fp altgt intt�atem�n/en berfi�/efi tijefef int licBaem/en a�js be iBgi'i fe�ber toater «ebf /bob� alle arbept moetm� bat mettf armf ttpt�jtia f�/fina�ntu om te moge begrijpt b� arbept biem� boen moet om <�5out en^il^ ber te grabi en bjercfe�/uuje JBaief�ept confiberere bat be tjepb�ftBe <3Tp?ans n�/uptgenom� *■< e boot/en lepb� fc� iBarte�ar � geen meer�er torment op/ ban bat fpfe berbjef� int beix�bjercn. ^omttj© Ijie�� fpfe get fieel iaer beur in be JBfjn�n/ baer na �Jerc geojbonneert/om bat fp fag� battcr bee� (lurb�/bat fp nsaer btjf maest�� 45out pab� en foubf/ en bat in beertieft bag� bat gegoten foufce njo^b�/enfce bat fp be boo^fc^b� beerticfj bag� ruf�� fouti/en be mffe toag bc gop� op te t�ojpf bie fp in tsit trjt at�Vbbi��cK teass aerte te grabf en be �jopf te maeeft�/baer ftier bob� afgefept i^/meltS fmaerber arbept toag bl �jier te Hanbe b� tonngaertgrab�/ cffict ILant apjen. Sint �eel jaer booj en toi(��fp niet toatbierbac�)/�3a0/ban beel of�uttel/fp en nttenf� ni-et te befige en te arbepfc�.Jlct allen beff groot� arbept/ en gabf fpfe niet genoer�} feten Carabi/toe�cS tiS fje 125?oot banb� ILattbe/gema�cSt ba ms^tel� ban feer lut* tel fubsiantie/a�fe,r gem b�eefc� oft bifd) bp en t�/ mm �eb� fp bp f»e�»r ba 0 l bie». ■
|
||||
|
Meixfet wel op ckfe redenen,
trim %mbt en fete�/toeku mn toajtel� gelijcH &ap�Vgc�uab� entse gefob�Vei� fommige ^paugiaectgi bie |aer �tet� buutft� bat fp feer �iberael toare/eti toel fetl ga��/�icti alle toe&� c� WettU af boen booibijfticl) gnbianl/en be JBt* ncro(bat is b�^�cnei: biefe caflrjbe enregeerbe)at be Delft/ja notl) meer/en be ttftc beplbe fjy alle bage elcii eenc fo bee! bleefcli/ alfin� tnbe ItercM tfanber* tiaecftss jj�acft te geb�/beetfcett� ka f»et gefegent 25?oot. 59 aer toarenbcr bie fo giericD toat�/bat fp fjacc niet gab�/maer f�itbefe ttoe of bn'e bag� toepen opt t�elt/ en bereden be bjucfit� �antte boom� bier toatl/ en met fiet gene bat fp inbe berm� toeberam bjoe�jteVbe�i fpfe tiaee anber bag� toer tM /oft bjie/fon* ber el bete meer ittl ©toe|Baje{�ept tonftberere om<�5obg toi�le toat tooetfe� en gerente e� iirftaem ban natuerf fobelicaet/ en �oo? be boojfeptte berbuic* uinge fo uvt geraergelt/gectentt cngetrabaiUecrt eoft fteb�f/en fioe bat'meu« geltcfe toag /bat langer toft leb� fo gualtcR getracteert en benaut sti'nbe tn all� Wen grootl arbept en fonber et�* 50e <6ouberneur bebe �aer boo� b� toft/ ar* btpt en bien|i bit fp b� ^paengiaerb� btbt bjieblancfe� m ttoee bag�/ te toe» t� eenf �atol Caflellaen bit bott 22 j.|®arabebt�) ^Slaerg geben/ bit botftte �jaer genoeclj te jgn om te coop� bingf ban�a|�ilien/toelc6e �'3|nbian� fteet� �atona/&at ig:loon/retompenfe/ban toe�cue 22; .#Batabebig tul toft coopeit eenen nam/eenen fpiegel/en eene regel groen oft blaulecftpenning�/en fiet f� �ange getoeefl batm� ftaer 00c bat niet engaf/maer biebenautftept efl Qongec toa� fo groot/ bat fp bser luttel toeter af maetfctl/en fp en bacSt� nergens op ba Boe fp fat et� mocDt� oft |terb�/om bat quaet en befperaet leb� te ontgae* !|p beroofbefe tenemael ba ftaer libertept/ en geboocfibe bat be ^pattgtacrtjs �aer fette tnbe fc|?erpflebtenftbaer&ept eftgebancfienffTe bapemantcan be* grgp� biet niet geften en fteeft/toefenbegeen binefc tn befertoerelt baer fp bjp tn toar�/fioe toel bat b&Sttftt pleg� eenige tgt bjpfiept te fiebb�/om te �jepg a�fm�fe op't belt jaecfit/maer be Cftjij�en� baertop affpjeae/en gaben bl ell�* .btgigjnbianf tgt noc� rupmte/not� pet anbere^p onbertoferpfe tn gefojts fecrbe/ontoiUfge/ eeutotgeefiabfoluteflabernpe/toantjpenfialjb� noptee* ntg� bjpen totlle omban gaer felb� pet te boen/ban baer be tojeetgept/tegeers Itc6�ept/efi tpjannpe banbe ^pangtaertst0aer toojp�/ baer moetenfe fjeen/ niet al0 gebang� menfc��/macr geltjcfc ^ee|l�/toc�cBe men gefeoni�� lept/ora te boen bo� al batm� toil^�g fpfe fomtijftsi liet! tftup s gaen om te ru|��/fa en bonb�fe nacft ©jouto� not0 ntnberl/nocfl pet om t'et�/ fom� Baer oat niet en Babbe late ber o>b�/ om fo beel ttjtg te berliefen/ baer en toag anberg geen re^ me�ie ba fterb�/fp toerbf fiecfe banb� lange en fwar� arbept/ toelta uc0telic ^[uam/ toant fp feer teer en" beltcaetsqn ba compleri �/ftet toag Baer e� groote beranbtringe fo fubgt en teffenis in fo groot� en ongetooonlicfil arbept te fio* ml/ baer fp fonber bermftertieftept met boeten geftooten / en Jtocfeen gebate flag� too?ben/en en �oojbf anber^ niet/ban bat fp't maec&t�/ om bat �up ra* to� toaren/ en om bat fp nttt toercfef en fouben/ en boen 3P fag� bat be fietfite toieg/en bat ?p baer ba geul bienf� en Softe ge&ebb�/fepbl bat fp t'fiupg gaen foub�/bewjcB/beerticg en tatfit�t icg mpl� teeeefts/en gabl Baer/ om onber* toeg� te etf/el Balfbogjn l©o?teI� geltjcn �apl/en e� luttel Caeabpf' eff be ar* me raenfc�� en gmg� ntet berre jp f�urbl befperaet/oft b'anber ging� berbec ttoe» of b|ie/t9ten of ttomtig9 mglen/met groote begeerte om t^upjs te K& men;
|
||||
|
Mei'ckt wel op dcfe redenen.
mm/tn a�baer %mt ge�fr B �eben te epaben/"tot bat fp fe�ot �nb�r toegen bte* �en/ enbe top bonben mentcBmael bee� bte boot toaten/ anbere bte �iott) fna# &ebe/4nbe fommtge m boot?* noot/fucBtenbe enbe f�eenenbe fo fp bcf� &o$en/ Bonger Bonger roepenbe. %U �e boojfepbe «aouberneur far�) bat be �jelft of ttoee fcee�en ggcfiatben toaren/ fo liet BP toeberom�ootenenbeb'SJnb�auen Uptbep�en/ mbt fupp�eer&e en bernieube Bet geta� bpfeang alle jaer* ^eb^iagbielmtbaft ilantge�rjcB een�feerBongertgf 3©o�f onber feec
mmofe�efi tamme ^cBapfonllammer�/ enge�gc&eenf toojne <6obt3 met alle getoe�t/en aenrecBte�e bee� fojtf�jmet al3gnjE>pangtaert$$ bie Bp bjacBt/ en bertooef��" feer bee� p�aetf� bte ftoermfc� ban bolt fte/ttoe�c nopt gefien not� Be�00?t/nocF> gefcBjebiensis getoeeftmeenigelliflojien/ bieBupbenfbaecBss Setmernt $ijn/�P roof be en fta� nieer met fgn gefdfc gap utoej@aje|�ept enbe utoe ©affa�� be3lnbiane7.cn be ft�jabe bte gpbe�e toa.� grooter ban bier of fejs tntlioene *©cut0/gp bettootfte meer ban biet Bonbcrt mp�� 3Unt0/te toeten ban el Darien jsaer�p eerf� aenfette tot be #jobtutie ban $itaragua/Bet ge* UttfifcBf�e en gepeup�eetf�e fon�eilit&jte ILant tean be bjereit.Ban bef� enfa* �ig� menfc�e begofl cerfl int baf� Hant be ptfli�entie ban be gnbtanen infeo^ ut� be te geb�/en �iep boojtis a�onwue ober Beeiginbien/baer ^paajaertjES ^tjit/ baer booj al Bet tao�tbebojb� toojt/ inber boeg! bat b5 fiem en sgne tom�bi/ Ie toaracgtige boot getom� i$/ toefcne utoe jJHa jefiept bernie�t en beiteoe|� Beeft fo bee� groote>nen in niet meer tijts baban ijet jaer i;©4, tot nu toe. 31110 top fegg� bat fp utoe JBajetfept �ebb�berbeflrueertfeb� jjtgt&i groo*
ter ban ^paengien/utoetm� beiftaen/ bat topfe fo bol bo�t fag� ge�tjcH ttmn bpen-�sojf bo�2Spen ig/enbe batfe nu t'eenemae� fonber boitu jijn/om bat be &pa�giaett�op be boo^. maniere a�le be intooonberi geboot Bebbl/en bat be ^teben/ JMecBen oft plaetfen a��een mette toegen enbemueren blpb�/a�* �e�eens oft Bee� ^�paengien fonber bo�cn teaer/enbe bat be toegen en mueren feanbe .gjteben/ �©o?pen enbe plaetfen uptgeftotoen 3gnbe/ leec� toaten* ©toe IDaje ftcpt en Beeft in Bee� �nbien niet een matabebp fener en erffe*
�cBe gebuerige rente ofte ineom�/ban Bet ig al geftjtu oftmen blabe" oft fitoo ban be eerbe op raepte/toelcfi a�fle geraept jtjn/niet meer en b�riben/ en a�f� tna�len B«t intomen/ bat utoeIBajef�ept in^nbienBeeft/onfeet�er/pbe� enbe bergancfielicB/niet ora anber oojfaetfie/ ban om bat be Jjpaengiaertis bJ3nbianen Bebbl/enbe fo3pfebage��'rr booben enbe berminberen/fo bo�cBt bat utoe JBaje^eptg retBten enbe intomen/ oot& berlo|en gaen e� minbei% %mt tmtif�t ubt�it ttaei>
H�t Conmtur�ffe ban ^pangien tg in grootpertjtBel ban ber�ojf te ga�/
berbeffrueert enbegerooft te toojben/ berbjutBt en bertooeff ban anber bjeemben nati�n. 51e rebene Hl <©ob/ bte retBtbeerbitB/toaeratBtitBenbe �ppetfleConintB ban a�/feer bergr^mt i^/om begroote mifbab� en fonben bte be^paengiatot�gebaenBeb�enal Bet gnbienboo?affUgerenbe/ ber« «jutHenbe/tpjanniferenbe/robenbeenraoojbenbe fo bee� enbe fu�tfien bo�cB fonber rebene en retBt binnen fo �utte� faren/bertooefienbe fo beelcnbe fu�t<* |elLanb�/toe�t6 �o�ca a� rebelitfiefie�en toaren/geftBapen enbe gemaet&tna Ptbt?�t0objS mU g^�gcuentfie ^anbea^rBbotBPf bjie&Httits�wt/ alf� |
||||
|
Merc�ct we! op dcfe reda�cn'.
«@o�g ©afTa��/ efi bericf� boo? gijn bicrbaet feloct/i��c ref�m'nge fyaut/tnnitt enbergeete�* t�odjgeenba^en/�tvbie^pangKrtbercoogbooje�^ienerfFe t� tnftrument om §aer te �etlit�t� m te foeng� tot $ijnUt Hcnntffe/en a�sft �jp fia�fee to�flf recompenferen op fecfe toer�lt/fonber b� ecutotgen loon/gaf fjaet fb groote ft gatten en natuer�icfie r$c6bouim�7 gaer openbarenfce foge�ucfiia ge/Iuf�ige enbc berre ILaiib�Vmet oot6 artifidele/te tocten/be �hge�icne |Bps nf ba <J3out/,g>iIber en «�efteent�/met nod) meer anber nopt gefien nod) ge- Ijoojbe gab�/ban toeldte fp onbant&baers�'n gemeeft/ baer tegeng toebetom gebenbe fo beel eptaet�/enbe <6obt Jjout befen tegel en maniere ban boen/ al� m 3�jn flraffe enbe juflitie etecute ert/ bat jjp plac& te tafttjen en teftwsffen bc fonben ober be fonbar�/bp contrarie manieren ban fp g�efonbttgt jjebben. «©cfebef�tuc&tien/ oberlafi/ fojtfe/ onredjtbaetb�cftept/tojeetljeptenbe
moojbertjen gebaenenbe geperpetreert tegeng bJ3|nbianen/ 3tjnfoo groot/fo afgri�felica/fo openbaer enbe notoir/ bat be tranen ftfjjeeutijen/ enbe'tbloet ban fo bee�onnofel metrfdjen dimt totboben inbe opperf�e Ijemele»/ enbe ca �jouben niet op boo? enbe al eer batfe ban �>obt berfioojt toojben/ enbe baet naeneber ballen enbe fpjepen �jaer ober begantfcfjebierdt/ enbelupbenfo gtoubjelpcfi/ onmenfdjelijd!/ betbaerlgcnenbe btrfdm'tfienjdi inbe oo?e» banbe bjeembe nati�n/ alffespn/ enbebp ronfeguentiefal bolgen inbe �erteti enbe gebriffen ban allen bm genen biet goojenfullen/ groote fcfianbe/ af* gtijfelpdiljept/ obminatie/ Baet enbe infamie ban be ^»paenft0e natten enbe Coningen ban Caflilien/ teacr boojbeelfdjabeiTujdjt comem Int epntt� uant doojW�� %tattm i �att fnfce
p|ote|�atiebanbenboo?fc|jeben25i|Tr�op/ aljSboIdjt.
D� fdjabe enbe'tbetlieg \sclt& be Croone ban Caj�iuen enbe ilcon om
befe fafie ig g�ecomen/ enbe op geel ^paengien fat comen/ in befer ma* nieren bertooeftenbe/ moojbenbe (footodjbcrefibanfe�f�falf�erbenenbe toergaen) igfo groot/ bat blinben bat fien fullen/ be boobe Ijoojen/ �ef�omme roepen/ enbe be toijfe oo?belen/ toant an$ lebenmet lange en can toefen/ 3[t& roepe boo? gljetupgfieN alle be f�ietmx�ien enbe �ftoojen ber «�tigfjelcn/ alle fce kanten enbe ^ep�ig�enbanbat�emelfdje^of/ alle menfcljen beo toe* seltov enbe bpfonbet bie leben fullen tojte jaren Ijret na/banbe g�etupdjeniffe I5ieic6 gljebe/ enbe ontla|�ing&eban mgunmfctentte bit itk boe/ bat fo bette jijne fBajef�eptben^paiigiaerts toelact be boojfepbc btipbelftfje enbe tp* ramufdje bep�ing�je/aietbaat Wetten/ojbinantmt enbe penen batter in ber= ften toojben/ alle st3!nbien in cojte bagften fullen bertoocft" enbefonbet bolcft 3tjn/ a�0 nu in giet groot �p�anbt �fpannola / enbe b'attber «�Sp�anben en be baf�e �-anben ober �s$it bupfent mjslen toeecflg/ fonbet Ijet boojfdjjeben �pa �ant«efpanno�a enbejijnenbpbancfe/cnbe bat om be boojfdt�ebenjon�en (fa toeel al� icB inbe �^&djp'ftuere lefe) <©obt0eel ^paengien cafttjenfalmet #f�*#*9die geeffefen/enoe img�ytl^Ot teen*mael bcr�e(trMcr$n, |
|||